PLASTİKLER, KATKI MADDELERİ

*BAZI FİZİK VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ

*EŞYA ÜRETİM MALİYETİNİN DÜŞÜRÜLMESİ

*İŞLEME KOLAYLIĞI SAĞLANMASI AMAÇLARI İLE, GENELLİKLEMODİFİYE

EDİLEREK KULLANILMAKTADIR
.

-SÖZ KONUSU MODİFİKASYON İKİ TEMEL YOLLA

GERÇEKLEŞTİRİLMEKTEDİR.

-BİRİNCİ YOLDA POLİMERİK MADENİN KİMYASAL YAPISI

KİMYASAL YOLLARLA DEĞİŞTİRİLMEKTEDİR.

KOPOLİMERİZASYON, VE ÇAPRAZ BAĞLAMA BU YOLUN

TİPİK ÖRNEKLERİDİR.

-OLDUKÇA YAYGIN OLAN İKİNCİ YÖNTEM İSE FİZİKSEL

MODİFİKASYONDUR.BU DA POLİMERİK MADDELERE
ÇEŞİTLİ KATKI MADDELERİNİN KATILMASI ŞEKLİNDE

FİZİKSEL YÖNTEMLE MODİFİKASYON

-FİZİKSEL YÖNTEMLE MODİFİKASYONDA, DEĞİŞİK

AMAÇLARLA,ÇOK DEĞİŞİK KATKI MADDELERİ
KULLANILMAKTADIR.

-PLASTİKTEN EŞYA ÜRETİLİRKEN, İŞLEME TEKNİĞİNİN

GEREKLERİNE VE EŞYAYA KAZANDIRILMAK İSTENİLEN
ÖZELLİKLERE GÖRE, BU MADDELERİN BİR VEYA
BİRKAÇI BİR ARADA KULLANILABİLİR.

-PLASTİK HAMMEDDENİN ÜRETİM AŞAMASINDAN

(POLİMERİZASYON) SONRA GERÇEKLEŞTİRİLEN
İŞLEMLERDEN OLUŞAN BU YÖNTEM,EN YAYGIN
KULLANILAN YÖNTEMDİR.
PLASTİKLERDE KULLANILAN BAŞLICA KATKI MADDELERİ

-PLASTİKLEŞTİRİCİLER

-LUBRİKANTLAR

-DARBE DAYANIMI ARTTIRICILAR(POLİMERİK YAPILI)

-ANTİOKSİDANTLAR

-METAL DEAKTİVATÖRLERİ

-IŞIK STABİLİZÖRLERİ(UV STABİLİZÖRLERİ)

-ISI STABİLİZÖRLERİ

-RENKLENDİRİCİLER

-YANMA DAYANIMI ARTTIRICI KATKILAR

-FLORESANT VE BEYAZLATICI KATKILAR

-ANTİSTATİK KATKILAR

-BİO STABİLİZÖRLER

-KÖPÜRTÜCÜ KATKILAR

-ÇAPRAZ BAĞLAYICI KATKILAR

-KRİSTALLENME AYARLAYICI KATKILAR

PLASTİKLEŞTİRİCİLER:

-PLASTİKLERE KATILARAK, ESNEKLİKLERİNİ ARTTIRAN,

DAHA AZ KIRILGAN VE DAHA YUMUŞAK MALZEMELERE
DÖNÜŞTÜREN VE İŞLENMELERİNİ KOLAYLAŞTIRAN
KATKI MADDELERİDİR.

-BU SONUCU İÇİNE KATILDIKLARI POLİMERİN CAMSI

GEÇİŞ SICAKLIĞINI DÜŞÜREREK SAĞLARLAR.

-ÖRNEĞİN ODA SICAKLIĞINDA KIRILGAN OLAN PVC’YE

PLASTİKLEŞTİRİCİ KATILARAK KIRILGANLIĞI
GİDERİLİR
- KULLANILAN PLASTİKLEŞTİRİCİNİN CİNS VE
MİKTARINA GÖRE,KIRILGAN OLAN PVC, SUNİ DERİ GİBİ
ÇOK ESNEK HALE DAHİ GELEBİLİR.

-DİOKTİL FTALAT(DOP), DİİZOOKTİL FTALAT(DİOP)

GİBİ FTALAT ESTERLERİ VE DİĞER BÜYÜK MOLEKÜL
AĞIRLIKLI ESTERLER EN TİPİK ÖRNEKLERİDİR.

-PLASTİKLERE %1-100 CİVARINDA KATILIRLAR.

LUBRİKANTLAR:

-TÜRKÇE DE ZAMAN ZAMAN “KAYDIRICI” OLARAK DA

ADLANDIRILIRLAR.

-PLASTİKLERE KATILDIKLARINDA,ERGİMİŞ HALDEKİ

PÖLİMERİN AKIŞKANLIK ÖZELLİKLERİNİ İYİLEŞTİREREK
VE İŞLEME MAKİNASININ CİDARLARINA YAPIŞMASINI
AZALTARAK,DAHA KOLAY VE İYİ İŞLENMESİNİ SAĞLAR.

-YAĞ ASİDİ SABUNLARI, YAĞ ASİDİ AMİDLERİ,

DİKARBOKSİLİK ASİT ESTERLERİ EN TİPİK
ÖRNEKLERİDİR.

-PLASTİKLERE, GENELLİKLE, %0.25-2.00 CİVARINDA

KATILIRLAR.

DARBE DAYANIMI ARTTIRAN KATKILAR(POİMERİK):

-DARBE DAYANIMI POLİMERİK MALZEMELERDE ARANAN

ÖNEMLİ ÖZELLİKLERDEN BİRİSİDİR.

-BU AMAÇLA POLİMERLERE ÇEŞİTLİ KATKILAR KATILIR.

(CAM ELYF,ÇEŞİTLİ DOLGU MADDELERİ,
PLASTİKLEŞTİRİCİLER, VS.)

-ANCAK, POLİMERİK YAPIDA OLANLAR BU KONUDA ÖZEL

BİR ÖNEME SAHİPTİR.HER ŞEYDEN ÖNCE POLİMERLERİN
SAYDAMLIĞINI KORUYARAK İŞLEM GÖRÜRLER.
-BAŞLICALARI ŞUNLARDIR

*ETİLEN-VİNİLASEAT KOPOLİMERİ(EVA)

*ETİLEN-VİNİLASETAT-VİNİLKLORÜR GRAFT KOPOLİMERİ(EVA/VC)

*POLİAKRİLAT-VİNİLKLORÜR GRAFT KOPOLİMERİ(PAC/VC)

*AKRİLAT-METAKRİLAT GRAFT KOPOLİMERİ(AC/ME)

*KLORLANMIŞ POLİETİLEN(CPE)

*METİLMETAKRİLAT-BUTADİENSTİREN GRAFT KOPOLİMERİ(MBS)

*AKRİLONİTRİL-BUTADİEN-STİREN TERPOLİMERİ(ABS)

*ETİLEN-PROPİLEN MONOMER KOPOLİMERİ(EPM)

*ETİLEN-PROPİLEN-DİEN MONMER KOPOLİMERİ(EPDM)

-POLİMERLERE, %5-20 ORANINDA KATILIRLAR.

DOLGU MADDELERİ VE MUKAVEMET ARTTIRICI KATKILAR:

-GENELLİKLE İNCE TOZ HALİNDE VE İNORGANİK

YAPIDADIRLAR

-DOLGU MADDELERİNİN ANA KULANIM AMACI, MALİYET’İN

DÜŞÜRÜLMESİDİR.

-ANCAK DOLGU MADDELERİNİN KULLANILMASI

İLE,PLASTİĞİN ÖZELLİKLERİNDE, KİMİ OLUMLU KİMİ
OLUMSUZ DEĞİŞİKLİKLER MEYDANA GELİR.

-MUKAVEMET ARTTIRICILAR DA İSE, PLASTİĞE KATILAN

MADDE ONUN MEKANİK ÖZELLİKLERİNDE İYİLEŞMELER
SAĞLAR.

-DOLGU MADELARİNİN TİPİK ÖRNEKLERİ,SİLİKATLAR

(TALK, ASBEST, KAOLİN, MİKA),SİLİSYUM DİOKSİT,
ÇEŞİTLİ ÖĞÜTÜLMÜŞ MİNERALLER DİR.

-MUKAVEMET ARTTIRICI KATKILARIN BAŞLICA ÖRNEKLERİ

KARBON SİTYAHI,CAM ELYAF(ÖZELLİKLE SİLANLANMIŞ
OLANLARI, KARBON ELYAF, ARAMİD ELYAF,BU ELYAFLARDAN
HAZIRLANAN DOKUMALAR

-BU KATKILAR POLİMERLERE %1-2’DEN %60-70’LERE VARAN

MİKTARLARDA KATILABİLİR.

ANTİOKSİDANTLAR:

-HEMEN HEMEN TÜM POLİMERLER HAVANIN OKSİJEN’İ İLE

OKSİTLENEREK BOZUNUR.

-ANTİOKSİDANT KATKILAR BU OKSİTLENMEYİ ÖNLEYEN

VEYA ÇOK YAVAŞLATAN KATKILARDIR.

-EN TİPİK ÖRNEKLERİ;

*STERİK OLARAK “HİNDERED” FENOLLER

*SEKONDER AROMATİK AMİNLER

*TİOETERLER

*FOSFİT VE FOSFONATLAR

*ÇİNKO KARBOMATLAR
DIR.

-POLİMERİK MADDEYE KATILMA ORANLARI %0.1 İLE

%1.0 ARASINDADIR.

METAL DEAKTİVATÖRLERİ:

-PLASTİKLERİN ISI VE IŞIKLA BOZUNMASINDA,

PLASTİĞİN İÇERDİĞİ,ÇOK DÜŞÜK KONSANTRASYONLARDA
Kİ METAL SAFSIZLIKLARIN KATALİTİK ETKİSİ
BULUNMAKTADIR.

-BU NEDENLE,Fe, Co,Mn, Cu, Ce VE V GİBİ SÖZ

KONUSU SAFSIZLIKLARIN BU OLUMSUZ ETKİLERİNİN
YOK EDİLMESİ İÇİN METAL DEAKTİVİTÖRLERİ
KULLANILIR.

-BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*KARBOKSİLİK ASİTLERN AMİDLERİ

*HİDRAZONLAR

*BİS HİDRAZONLAR

*AROMATİK VE ALİFATİK DİKARBOKSİLİK

ASİTLERİN HİDRAZİTLERİ

*AÇİLLENMİŞ HİDRAZİN TÜREVLERİ

*POLİHİDRAZİDLER
DİR.
-PLASTİKLERE %0.005 İLE %1.0 ORANINDA KATILIRLAR.

IŞIK STABİLİZÖRLERİ:

-POLİMERİK MADDELER IŞIĞIN VE ISININ ETKİSİ İLE

BOZUNABİLMEKTEDİRLER.

-BU NEDENLE UZUN SÜRE GÜNEŞ IŞIĞINA MARUZ

KALINACAK UYGULAMALARDA, SÜZ KONUSU OLUMSUZ
ETKİNİN GİDERİLMESİ İÇİN IŞIK STABİLİZÖRLERİ
KULLANILIR.

-BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*HİDROKSİ BENZOFEON TÜRLERİ

*BENZOTRİAZOLLER

*REZORSİNOL TÜREVLERİ

*ÇEŞİTLİ KARBAMATLAR

*NİKEL ORGANİK ETİL FOSFONATLAR

*TRİAZİN TÜREVLERİ DİR.

-POLİMERİK MADDEYE %0.05 İLE %1.0 ORANINDA

ISI STABİLİZÖRLERİ:

-BAŞTA PVC OLMAK ÜZERE POLİMERLERE ISI İLE,

ÖZELLİKLE ERGİTİLİRKEN,BOZUNMALARINI ÖNLEMEK
İÇİN KATILIRLAR.

-BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*ORGANOKALAY MERKAPTİTLERİ VE SÜLFİTLERİ

*ORGANOKALAY KARBOKSİLATLARI

*KALSYUM KARBOKSİLATLARI

*BARYUM KORBOKSİLATLARI

*ÇİNKO KARBOKSİLATLARI
 *KASYUM-BARYUM-ÇİNKO KORBOKSİLATLARI

*TRİBAZİK KURŞUN SÜLFAT

*DİBAZİK KURŞUN FOSFİT

*DİBAZİK KURŞUN FTALAT

*KURŞUN STEARATLAR

*KURŞUN KARBONAT

*ORGANİK FOSFİTLER

*EPOSİ SOYA YAĞI GİBİ EPOKSİ BİLEŞİKLERİ

DİR.

-POLİMERLERE %2-3 CİVARINDA KATILIRLAR.

RENKLENDİRİCİLER:

-İKİ SINIF ALTINDA TOPLANMAKTADIRLAR:

PİGMENTLER VE BOYAR MADDELER.

-PİGMENTLER,ÇOK İNCE TANELİ(0.001-1.00n arası),

TOZ GENELLİKLE İNORGANİK YAPILI MADDELERDİR.

-POLİMERE KATILDIKLARINDA, İÇİNDE ÇÖZÜNEREK TEK

FAZ OLUŞTURMAZLAR.POLİMER İÇİNDE ÇOK İNCE
TANECİKLER HALİNDE İKİNCİ BİR FAZ OLARAK
DAĞILIRLAR.

-BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*TİTANYUM DİOKSİT

*DEMİR OKSİTLERİ

*KARBON SİYAHI TÜRLERİ

*KROM YEŞİLİ

*MOLBDAT KIRMIZISI

*KROM OKSİT YEŞİLLERİ

 *KADMYUM ESASLI PİGMENTLER

*ORGANİK YAPILI PİBMENTLER

-BOYALAR İÇİNE KATILDIKLARI POLİMERDE ÇÖZÜNEREK TEK FAZ

OLUŞTURURLAR.BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*AZO,ANTRAKİNON VE FLORESANT BENZOPİREN BOYALARI

-RENK VE TONUNA GÖRE DEĞİŞİRSE DE ,%1 ORANINI GEÇMEZ

YANMA DAYANIMI ARTTIRAN KATKILAR:

-PVC GİBİ KİMYASAL YAPILARI NEDENİ İLE

TUTUŞTURULDUKLARINDA KENDİLİĞİNDEN SÖNEN BAZI
POLİMERLER DIŞINDA,POLİMERİK MADDELERİN ÖNEMLİ
BİR BÖLÜMÜ YANABİLEN MADDELERDİR.

-POLİMERLERİN YANMASININ GECİKTİRİLMESİ VEYA

ÇOK YAVAŞLATILMASI AMACI İLE DE KATKILAR
KULLANILIR.

-BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*BROMLU BİLEŞİKLER

*KLORLANMIŞ PARAFİNLER

*DİĞER KLOR İÇEREN BİLEŞİKLER

*FOSFORİK ASİT ESTERLERİ

*ANTİMON TRİOKSİT

*ALUMİNA TRİHİDRAT
DIR.

-POLİMERLERE %5 İLE %20 ORANINDA KATILIRLAR.

FLORESANT VE BEYAZLATICI KATKILAR:

-BU KATKILAR PERLAK-BEYAZ ÜRÜNLER ÜRETMEK İÇİN

KULLANILIR.
-EN TİPİK ÖRNEKLERİ;

*BİS-BENZOKSAZOLLER

*BİS-(STİREN)BİSFENİLLER
DİR.

-POLİMERLERE 50-1000 ppm CİVARINDA KATILIRLAR.

BİYO STABİLİZÖRLER:

-SELÜLOZ VE NİŞASTA GİBİ DOĞAL POLİMERİK MADDELER,BAKTERİLERİN

ETKİSİ İLE BİYOLOJİK OLARAK PARÇALANABİLEN POLİMERLERDİR.
-SENTETİK POLİMERLERİN PEK ÇOĞU BİYOLOJİK OLARAK
PARÇALANAMASALAR BİLE,UYGUN KOŞULLAR
YARATILDIĞIMDA,BAKTERİYOLOJİK SALDIRIYA
UĞRAYARAK ZARAR GÖREBİLİRLER.

-BU SALDIRI ZAMAN ZAMAN PLASTİĞİN KENDİSİNE DEĞİL DE,

PLASTİKLEŞTİRİCLER GİBİ KATKI MADELERİNE OLMAKTA VE PLASTİK
MALZEME ZARAR GÖREBİLMEKTEDİR.

-BİYO STABİLLEŞTİRİCİLER,ÖNLEM OLARAK KULANILIR.

-BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*FENOKZARİN TÜREVLERİ

*FTALİMİD TÜREVLERİ

*HİDROKSİ KİNOLİN TÜREVLERİ

DİR.

-PLASTİKLERE, POLİMER BAZINDA, %0.1-0.5 ORANINDA

KÖPÜRTÜCÜ KATKILAR:

-BU KATKILAR, PLASTİK MADDELERDEN GÖZENEKLİ, SÜNGER

GÖRÜNÜMLÜ, KÖPÜK TABİR EDİLEN ÜRÜNLER ELDE EDİLMESİ AMACI İLE
KULLANILMAKTADIR.

-BU TÜR KATKILAR,PLASTİKLER İŞLENİRKEN YA BUHARLAŞARAK VEYA

BOZUNARAK BOL MİKTARDA GAZ ÇIKARMAK SURETİ İLE ERGİMİŞ HALDEKİ
POLİMERİ KÖPÜRTMEKTE,KÖPÜRMÜŞ HALDEKİ POLİMERİN SOĞUTULMASI
İLE, GÖZENEKLİ,SÜNGER GÖRÜNÜMLÜ
ÜRÜNLER ELDE EDİLMEKTEDİR.

-BAŞLICA ÖRNEKLERİ;

*AZO BİLEŞİKLERİ(AZO DİKARBONAMİD)

*HİDRAZİN TÜREVLERİ(4,4’-OKSİBİSBENZENSÜLFOHİDRAZİD)

*SEMİ KARBONİTLER(P-TOLUEN SÜLFONİL SEMİ KARBAZİD)

*TETRAZALİNLER(5-TERİL TETRAZOL)

*BENZOKSAZİNLER(IZOTOIK ANHİDRİT)
DİR.

-KULLANIM MİKTARLARI İŞLEME KOŞULARINA VE İSTENİLEN

KÖPÜRTME ORANINA GÖRE DEĞİŞİR.

ÇAPRAZ BAĞLAYICI KATKILAR:

-ÇAPRAZ BAĞLAMA İŞLEMİ DAHA ÇOK KAUÇUKLARA UYGULANIR. ANCAK

ZAMAN ZAMAN PLASTİKLERDE ÇAPRAZ BAĞLANIR.

-DENİZ ALTI KABLOLARI(PE,EPDM),OTOMOBİL RADYATÖR

KABLOLARI(EPDM),AYAKABI TABANLARI(EVA, PE),MERDANE
KAPLAMALARI(EPDM),TIBBİ HORTUMLAR (PE,,EPDM) BAZI ÖRNEKLER
OLARAK VERİLEBİLİR.

-ELASTOMERLERDE ÇAPRAZ BAĞLAYICI OLARAK EN YAYGIN

KULANILAN KATKI KÜKÜRT VE ZnO GİBİ BİR HIZLANDIRICIDIR.

-PLASTİKLERDE İSE GENELLİKLE ORGANİK PEROKSİTLER

KULANILIR. BAZI ÖRNEKLER;

*PEROKSİ ESTERLER

*DİAÇİL PEROKSİTLER

*PEROSİ KETALLER
DİR.

-YÜZ KISIM POLİMERE KATILACAK PEROKSİT MİKTARI,ERİŞİLMEK İSTENİLEN

PEROKSİT MİKTARINA VE PEROKSİT’İN İÇERDİĞİ AKTİF
OKSİJEN GÖRE DEĞİŞMEKTE OLUP,1.5 İLE 8.0 KISIMDIR
KRİSTALLENME AYARLAYICI KATKILAR:

-KRİSTALENME POLİMERİK MADDELERİN ÖZELLİKLERİNİ

GENİŞ ÖLÇÜDE ETKİLER.

- KRİSTALENMENİN KONTROLU İÇİN ÇOK SAYIDA KATKI

MADDESİ KULLANILABİLMEKTEDİR.BAZI ÖRNEKLERİ;

* KİL

* MİKA

* TEBEŞİR TOZU

* ÇEŞİTLİ SİLİLATLAR

* ÇEŞİTLİ METAL OKSİTLERİ

* DİFENİLAMİN

* AROMATİK ALKOLLER

* MONTAN VAKSLAR
DIR.

-KULANIM MİKTARLARI POLİMERİK MADDEYE,

KRİSTALENMEDE YAPILACAK DÜZENLEMEYE VE İŞLEME
KOŞULARINA GÖRE DEĞİŞİR.