Sa gitnang-timog na bahagi ng Pilipinas, sa rehiyon ng
Visayas, matatagpuan ang isang kapuluan na pinaliligiran ng
nagtataasang puno at kabundukan. Dito makikita ang Kaharian
ng Mistika. Kung tatanawin sa malayo, kabigha-bighani ang
itsura ng kaharian. Katulad ng mga tipikal na palasyo sa mga
pelikula, ito rin ay tila mapayapa at mahiwaga. Ngunit isa
iyong pagkakamali, dahil ang Kaharian ng Mistika ay hindi
ordinaryo lamang. Ito ay tinitirahan ng mga nanganganib at
mapanganib na uri ng mga hayop. Matatagpuan dito ang mga
tamaraw, buwaya, tarsier, Visayan Warty pig, Philippine Forest
turtle, Walden’s Hornbill, Stegodon Luzonensis, at ang
Philippine eagle.
Kabaliktaran sa magandang tanawin ng kaharian, ang
Mistika, sa kasamaang palad ay pinamumunuan ng isang sakim
at mapagsamantalang buwaya— si Haring Ferdinand. Tila wala
itong pakialam sa kaniyang nasasakupan. Mapagmataas,
makasarili, mapang-insulto at mayabang. Kung paano’t natitiis
ng ibang hayop ang kaniyang ugali, wala lang silang lakas ng
loob na kalabanin siya. Maliban kay Lapid, ang nag-iisang
Stegodon Luzonensis o uri ng elepante sa Mistika.
Isang araw, umulan nang malakas at ang mga kapunuan
ay nilipad ng hangin. Sunod-sunod ang pagkulog na siyang
ikinabahala ng mga hayop. Nasira ang kanilang mga tahanan at
mukhang mawawalan pa ng makakain. Binagyo na sila’t lahat
ngunit wala pa ring naging hakbang ang hari.
Dahil sa labis na galit, pumunta si Lapid sa bulwagan
ng kastilyo ni Haring Ferdinand na matatagpuan sa gilid ng
ilog. Sumigaw ito nang sumigaw na siyang pinangambahan ng
mga nakarinig nito.
“Ferdinand, magpakita ka naman sa nasasakupan
mo! Huwag mo kaming talikuran! Kailangan namin ng
makakain at tahanan!”
Desperado na kung desperado, ngunit nais lamang ni
Lapid na ipaglaban ang tama. Ilang kalamidad na ang nagdaan
sa kanilang kaharian at hindi man lang ito nasolusyunan ng
mga naghaharing buwaya. Kailan pa nila ito magagawan ng
paraan? Kung ang Mistika ay tuluyan nang maanod at mabura
sa mapa?
“Ferdina—” Naudlot ang pagsigaw ni Lapid nang
biglang magpakita ang kaniyang tinatawag. Nilapitan niya si
Lapid at akmang sasakmain ito, ngunit hindi natinag ang huli
na siyang ikinamangha ng hari.
“Magaling. Matapang.” Saad ni Haring Ferdinand
habang dahan-dahang pinalibutan si Lapid. “Tignan lang
natin kung hanggang kailan mananatili ‘yang tapang mo.”
Makahulugang sabi nito at agad namang umalis. Napapadyak
na lamang sa inis si Lapid, dahilan upang bahagyang yumanig.
Pagkalipas ng ilang araw, nakapagtatakang humupa ang
kaguluhan sa Mistika. Nanumbalik ang dati nitong awra, ngunit
masyadong mapayapa… Nakakatakot. Nakababahala.
“Masamang balita! Masamang balita!”
Dumagundong ang tinig ng isang Walden’s Hornbill. Si Lian
Buan, ang siyang pakpak ng bawat balita sa Mistika.
Lumipad ito at dumapo sa pinakamataas na puno sa
kaharian. Ilang beses pa itong humuni upang makuha ang
pansin ng kahayupan. At nang halos lahat ay nakatingala na sa
kaniya, itinanghal niya ang isang balitang hindi kailanman
gustong marinig ng mga hayop sa Mistika.
“Tuluyan nang naglaho ang mga uri ng Stegodon
Luzonensis sa kaharian!”
“Nawala na ang natatanging Stegodon sa buong
kapuluan!”
“Patay na si Lapid!”
Paulit-ulit itong isinigaw ni Lian Buan na siyang
sinabayan din ng pagtangis ng mga kahayupan.
Para sa kanila, si Lapid ay tunay na bayani. Siya
lamang ang naglakas-loob na kalabanin ang sakim na hari.
Ang kaniyang pagpanaw ay tiyak hudyat ng panibagong
pighati at paghihiganti.
Tatlong araw matapos malibing si Lapid, samo’t saring
paninira ang kumalat patungkol sa pamumuno ni Haring
Ferdinand. Halos lahat sa mga hayop ay hindi na
nangangambang magsalita ng masama sa hari.
Ang takot sa kanilang mga puso ay napalitan ng
kagustuhang makatakas sa mga naghaharing puri.
“Naiinis na ako sa buwayang ‘yan! Ano’t parang
wala siyang ginagawa upang mapangasiwaan ang
Mistika?” Ani Chel, isang tamaraw na matagal nang kritiko ni
Ferdinand.
“Ni hindi nga siya nagpapakita rito sa lupa.
Nagpapakahari ang hari sa kaniyang lungga,”
makahulugang dagdag naman ni Risa, isang baboy ramo.
Natigil lamang ang kanilang pag-uusap nang dumating
si Leni, isang babaeng agila. Ang tunay na simbolo ng
katapangan, kalayaan at karunungan. Bihira lang umuwi sa
Mistika si Leni sapagkat ginugugol niya ang kaniyang oras sa
paglilibot sa labas ng kaharian. Ngunit sa bawat pag-uwi niya,
tiyak isa itong magandang balita.
“Leni! Maligayang pagbabalik sa Mistika!” Puno ng
kagalakang pagbati ni Risa. “Ano’t napabisita ka rito?”
 “Aking naulinigan ang pagkamatay ni Lapid.”
Biglang natahimik ang mga hayop. Ramdam ang tensiyon sa
bawat sulok ng Mistika, gayon din ang pait at sakit sa boses ng
agila.
Si Lapid ay isang matalik na kaibigan ni Leni. Pareho
silang matatapang na ipinaglaban ang karapatan ng mga hayop
sa Mistika. Pareho ring tanyag na mga kritiko ni Haring
Ferdinand. Kaya’t ang mabalitaang wala na si Lapid ay tila
isang punyal na tumarak sa kaniyang dibdib. Masakit at
nakagagalit.
Namutawi ang nakabibinging katahimikan. Pati ang
buwaya’y tila naputulan ng dila.
“Sino ba ang pumaslang ng inosenteng hayop?!
Hindi ba’t ikaw?!”
Kaliwa’t kanang pagsinghap ang maririnig. Hindi
makapaniwala sa katotohanang nanaig. Tila sirang plakang
nagpaulit-ulit ang kaniyang tinig. Pinaslang, pinaslang,
pinaslang…

Dahil sa labis na emosyon, umungol ito nang malakas, Si Lapid ay pinaslang ng hari?
sapat upang marinig ng mga buwaya sa ilalim ng ilog. Nagitla
naman si Haring Ferdinand na naging dahilan upang siya’y
umahon para parusahan ang mapangahas na agila.

“Anak ng pating naman, oh! Hindi ka ba nahihiyang

maghasik ng gulo, eh kararating mo lang sa kaharian ko?”
Galit na saad ng hari.

Sarkastikong tumawa si Leni at agad lumipad sa itaas ni

Haring Ferdinand. Napatingala naman ang buwaya sa agila na
siyang ikinagigil nito. Para sa hari, nakakapangbaba ng
dignidad na tingalain ang isang ‘di hamak na hayop lamang.

“Ako ba ang dapat mahiya?” Tanong ni Leni na

ikinakunot-noo ni Haring Ferdinand.
“Sino ba sa ating dalawa ang naghasik ng dahas
upang mapatahimik ang isang hayop? Hindi ba’t ikaw?”
 Ilang araw matapos ang hindi inaasahang rebelasyon,
biglang natahimik ang kampo ng mga buwaya. Ang Mistika ay
tila naging isang simpleng lugar na lamang. Wala halos ingay
na maririnig at walang pagala-galang mga hayop. Parang
walang buhay.

Samantala, sa palasyo ng mga buwaya, problemado

ang hari dahil nabuking ang kaniyang sikreto. Hindi ito
mapakali na siyang palihim na ikinatawa ng mga kapwa nito
buwaya.

“Ngayon ko lang yata ‘yan nakitang balisa,

kawawang hari,” bulong na usal ng isang buwaya habang
sinisilip ang hari sa kaniyang silid.

“Karma niya na ‘yan. Masyado siyang

mapagmataas!” Galit na saad naman ng isa. “Sinolo ba
naman ang kayamanan ng Mistika, hindi man lang nag-
abalang hatian tayo? Buwaya talaga.”

Nagtinginan sila. “Buwaya rin naman tayo, ah?” At

napuno ng tawanan ang palasyo habang ang hari ay patuloy pa
ring namomroblema sa kaniyang silid.

Kawawang hari, tinalikuran din ng sarili niyang uri.

Habang siya ay nahuhulog sa isang malaking dagok, palihim
lang itong tinatawanan na tila isa siyang malaking kahibangan.
 Sa hilagang bahagi ng Mistika kung saan matatagpuan
ang libingan ng mga hayop, may isang palipad-lipad na agila
malapit sa puntod ni Lapid.
“Sisiguraduhin kong hindi masasayang ang iyong
sakripisyo, aking kaibigan.” Nag-alulong ang agila.
“Makakatakas din ang mga hayop sa sakim na rehimen.”
Kasabay ng pagaspas ng kaniyang pakpak ay ang
biglaang pagkulog. Naging makulilim ang langit, hudyat ng
panibagong lagim. Lumipad nang kay tayog ang agila, sapat
upang makuha ang pansin ng mga hayop.
“Sandali… Hindi ba’t si Leni iyon? Anong ginagawa
niya sa libingan?” Tanong ng isang pagong.
“Ano pa nga ba? E ‘di binibisita ang matalik niyang
kaibigan.” Sagot naman ng isang tarsier.
“Kay lungkot nga talaga ng kaniyang sinapit.
Nawa’y makamtan niya ang hustisyang nararapat para sa
kaniya.” Ayon ang isinatinig ng pagong bago niya makita si
Leni na dumapo sa sanga ng punong malapit sa kaniya. “L-
Leni! Nandiyan ka pala!”
Dahan-dahang lumipad si Leni papunta sa pagong.
“Gusto mo rin ng hustisya?”
Iyon ang tanong ni Leni sa pagong na tiyak narinig din
ng tarsier. Kumunot ang noo nila pareho kung kaya’t
ipinaliwanag ni Leni ang nais niyang mangyari.
“Nais niyo rin ng hustisiya, hindi ba? P’wes, tayo na
ang gumalaw at maghanap ng paraan upang makamit
iyon.” Mariing saad ng agila. Ibinuka niya ang kaniyang mga
pakpak at iwinasiwas ito.
“May plano ako…”
Nanlaki ang mga mata ng tarsier habang napasinghap
naman ang pagong.
“At ano naman iyon, Leni?” Lumabas sa
pinagtataguan si Risa, kanina pa itong nakikinig sa usapan.
“Ang tanong: nais niyo bang maging parte ng
plano?” Tinignan nang seryoso ni Leni ang tatlong hayop.
Ilang minuto ang nanaig hanggang sa napatango ang mga ito na
siyang ikinasaya ni Leni.
Nasa isip nitong malapit na ang panahon na
matatakasan nila ang mga sakim na buwaya. Abot-kamay na
nila ito. Kung magkakapit-bisig ang lahat ng hayop sa Mistika,
tiyak maaninag na nila ang liwanag sa dilim.
 Habang nananahimik ang palasyo, sinamantala iyon ni
Leni na isagawa ang kaniyang plano. Hinimok niya ang mga
hayop na sumali sa kaniyang paghihimagsik laban sa mga
buwaya. Samantala, nagprisinta naman sina Risa, Chel, at
maging si Lian Buan na mangasiwa.

Dahil sa pinagsama-samang lakas at determinasyon,

nagawa nilang mapasali ang halos lahat na uri ng hayop sa
Mistika. Iisa lamang ang kanilang hangarin at adhika:
mapababa sa pwesto ang mga buwaya — at mapalitan si
Haring Ferdinand.

Pagkaraan ng isang lingo, lahat ng mga hayop sa

Mistika ay naghile-hilera sa isang mahabang linya. Ito ay
pinangungunahan ng mga tamaraw, at baboy ramo, na siyang
sinundan naman ng mga tarsier, at pagong. Ang nasa hulihan
naman ay ang grupo ng mga agila, at walden’s hornbill.
Simple lamang ang kanilang plano. Ang magbaybay sa
kahabaan ng Mistika hanggang mapababa sa pwesto si Haring
Ferdinand. Hindi nila nanaising idaan sa dahas ang rebolusyon.
Mapayapa, tahimik, at walang dugo ang dadanak. Ang gusto
lamang nila ay pagbabago. Panibagong simula kung saan ang
Kaharian ng Mistika ay makahinga mula sa hindi
makatarungan, hindi makabuluhang pamumuno ng mga
buwaya. Panahon na upang bumangon, panahon na upang
magbago.
Habang nasa ilog si Ferdinand, nakarating ang balita sa
kaniya patungkol sa paghihimagsik ng mga hayop. Hindi niya
malaman ang dapat maramdaman sapagkat hindi niya alam
kung saan siya nagkulang. Ngunit sa kaibuturan ng kaniyang
puso, alam niyang siya’y nagkamali. Pumaslang, nagnakaw at
naging makasarili siya sa kaniyang nasasakupan. Siya’y
sumobra… at nagkulang.
“Kamahalan, hindi ba’t nakatatawa silang
pagmasdan? Tila mga nawawalan ng isip!” Tumawa nang
malakas ang kanang kamay ni Haring Ferdinand, ngunit
nanatiling seryoso ang huli.
 “Hindi ka ba natutuwa, Haring Ferdinand?” Paulit-
ulit iyong tumunog sa kaniyang isipan. Natutuwa ba talaga
siya?
“Tama na.” Dalawang salita. Maraming ibig sabihin.
Ngunit alam nilang dalawa kung ano ang ipinahihiwatig.
“Tama na? Nagkamali ba ako ng narinig?
Nahihibang ka na ba?” Sunod-sunod na tanong ng kaniyang
kanang-kamay. Hindi nito gusto ang kaniyang narinig mula sa
hari.
“Pakinggan naman natin ang kanilang tinig kahit
ngayon lang.” Napasinghap na lamang ang kausap nitong
buwaya at agad umalis dahil alam nito sa sariling wala na
siyang magagawa pa.
Apat na araw ang itinagal ng rebolusyon hanggang sa
nagawa nilang matalo ang mga buwaya. Dahil sa pinagsamang
lakas ng mga hayop, magbabalik na muli ang Mistika – mas
maunlad na kahariang pamumunuan ng mga agila.
Ang pagiging sakim ay hindi kailanman gawain ng mga
namumuno. Ang tunay na tagapamahala ay hindi kailanman
pagkakaitan ang kaniyang nasasakupan. Sapagkat ito ay hindi
basta-bastang posisyon lamang: ang pagiging lider ay may
katumbas ding responsibilidad na nararapat isaisip at isagawa.
Hindi kagaya ni Haring Ferdinand sa kuwento, tayo’y
maging bukas sa kritisismo, maging responsible at makisama
sa kapwa. Maging si Lapid at Leni na handang ipaglaban ang
kung alin ang tama.
Huwag magbulag-bulagan. Minsan, ito ang sanhi ng
mas malaking problema. Ang mga nananatiling bulag ay ‘sing
sama lang din ng mga buwaya.
Makinig sa mga suhestiyon at respetuhin ang mga
desisyon. At higit sa lahat, huwag manahimik, huwag
magpapatahimik, at huwag magpatahimik kung ayaw mong
sumobra… at kumulang.
 Pagtatapos

Ang pabulang ito ay hango sa totoong buhay. Ang mga ginamit

na pangalan ay nanggaling sa mga tanyag na personalidad sa
larangan ng politika ng Pilipinas. Samantala, ang mga hayop na
gumanap ay ang mga endangered species na matatagpuan sa
bansa.