You are on page 1of 40

ICS 19.

040 TÜRK STANDARDI TS 2156


EN 60068-2-2/Ekim 1998

ÖNSÖZ
− Bu standard; CENELEC tarafõndan kabul edilen EN 60068 - 2 - 2 (1993) + A1 (1993) + A2 (1994)
standardõ esas alõnarak TSE Elektronik Hazõrlõk Grubunca TS 2156 (1975)’in revizyonu yapõlmõş ve
TSE Teknik Kurulu’nun 27 Ekim 1998 tarihli toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek
yayõmõna karar verilmiştir.
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ.......................................................................................................................... 1
1 - GENEL .................................................................................................................. 1
2 - ISI YAYAN DENEY NUMUNELERİNİN DENEYLERİ YERİNE ISI YAYMAYAN
DENEY NUMUNELERİ DENEYLERİNİN UYGULANMASI ....................................... 1
3 - ISI YAYMAYAN DENEY NUMUNELERİ İÇİN: YAVAŞ SICAKLIK DEĞİŞMELİ
DENEYLER YERİNE ANÎ SICAKLIK DEĞİŞMELİ DENEYLERİN UYGULANMASI 2
4 - ISI YAYAN DENEY NUMUNELERİNİN ZORLAMALI VE ZORLAMASIZ HAVA
DOLAŞIMLI DENEYİ ................................................................................................. 2
5 - ŞEMATİK GÖSTERİLİŞLER ................................................................................ 2
KISIM BİR - DENEY Ba: ISI YAYMAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN ANÎ SICAKLIK
DEĞİŞMELİ................................................................................................................ 5
KURU SICAKLIK DENEYİ ......................................................................................... 5
1 - AMAÇ.................................................................................................................... 5
2 - GENEL TANIMLAMA ........................................................................................... 5
3 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI .................................................................. 5
4 - ŞİDDET DERECELERİ ......................................................................................... 5
4.1 - SICAKLIK .................................................................................................................. 5
4.2 - SÜRE ........................................................................................................................ 6
5 - ÖN ŞARTLANDIRMA ........................................................................................... 6
6 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ ................................................................................... 6
7 - ŞARTLANDIRMA ................................................................................................. 6
8 - ARA ÖLÇMELER ................................................................................................. 7
9 - TOPARLANMA..................................................................................................... 7
10 - SON ÖLÇMELER ............................................................................................... 7
11 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER.............................. 7
KISIM İKİ - DENEY Bb: ISI YAYMAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN YAVAŞ
SICAKLIK DEĞİŞMELİ .............................................................................................. 8
KURU SICAKLIK DENEYİ ......................................................................................... 8
12 - AMAÇ.................................................................................................................. 8
13 - GENEL TANIMLAMA ......................................................................................... 8
14 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI ................................................................ 8
15 - ŞİDDET DERECELERİ ....................................................................................... 8
15.1 - SICAKLIK ................................................................................................................ 8
15.2 - SÜRE ...................................................................................................................... 9
16 - ÖN ŞARTLANDIRMA ......................................................................................... 9
17 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ ................................................................................. 9
18 - ŞARTLANDIRMA ............................................................................................... 9
19 - ARA ÖLÇMELER ............................................................................................. 10
20 - TOPARLANMA................................................................................................. 10
21 - SON ÖLÇMELER ............................................................................................. 10
22 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER............................ 11
KISIM ÜÇ - DENEY Bc: ISI YAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN ANÎ SICAKLIK..... 12
DEĞİŞMELİ KURU SICAKLIK DENEYİ .................................................................. 12
23 - AMAÇ................................................................................................................ 12
24 - GENEL TANIMLAMA ....................................................................................... 12
25 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI .............................................................. 12
25.1 - Deney Odasõ ..........................................................................................................12
26 - ŞİDDET DERECELERİ ..................................................................................... 13

2
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

26.1 - SICAKLIK ...............................................................................................................13


26.2 - SÜRE .....................................................................................................................13
26.2.1 - SÜRE............................................................................................................................... 14
27 - ÖN ŞARTLANDIRMA ....................................................................................... 14
28 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ ............................................................................... 14
29 - ŞARTLANDIRMA ............................................................................................. 14
29.1 - Yapay Soğutmasõz Deney Numunesi .....................................................................14
29.1.1 - Zorlamasõz Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma .................................................................... 14
29.1.2 - Zorlamalõ Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma ........................................................................ 15
29.2 - Yapay Soğutmalõ Deney Numunesi ........................................................................16
29.2.1 - Odadan “Yalõtõlmõş” Soğutma Sistemi ............................................................................. 17
29.2.2 - Odadan “Yalõtõlmamõş” Soğutma Sistemi ........................................................................ 17
30 - ARA ÖLÇMELER ............................................................................................. 17
31 - TOPARLANMA................................................................................................. 17
32 - SON ÖLÇMELER ............................................................................................. 17
33 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER............................ 17
KISIM DÖRT DENEY Bd: ISI YAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN YAVAŞ SICAKLIK
DEĞİŞMELİ.............................................................................................................. 19
KURU SICAKLIK DENEYİ ....................................................................................... 19
34 - AMAÇ................................................................................................................ 19
35 - GENEL TANIMLAMA ....................................................................................... 19
36 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI .............................................................. 19
36.1 - DENEY ODASI.......................................................................................................19
36.2 - MONTAJ DÜZENİ ..................................................................................................20
37 - ŞİDDET DERECELERİ ..................................................................................... 20
37.1 - SICAKLIK ...............................................................................................................20
37.2 - SÜRE .....................................................................................................................21
38 - ÖN ŞARTLANDIRMA ....................................................................................... 21
39 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ ............................................................................... 21
40 - ŞARTLANDIRMA ............................................................................................. 21
40.1 - YAPAY SOĞUTMASIZ DENEY NUMUNESİ ..........................................................21
40.1.1 - Zorlamasõz Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma ..................................................................... 21
40.1.2 - Zorlamalõ Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma ........................................................................ 22
40.2 - YAPAY SOĞUTMALI DENEY NUMUNESİ.............................................................24
40.2.1 - Odadan “Yalõtõlmõş” Soğutma Sistemi ............................................................................. 24
40.2.2 - Odadan “Yalõtõlmõş”Soğutma Sistemi .............................................................................. 24
41 - ARA ÖLÇMELER ............................................................................................. 24
42 - TOPARLANMA................................................................................................. 25
43 - SON ÖLÇMELER ............................................................................................. 25
44 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER............................ 25
EK A......................................................................................................................... 26
EK B......................................................................................................................... 28
EK C......................................................................................................................... 30
EK D......................................................................................................................... 31
EK E ......................................................................................................................... 32
EK F ......................................................................................................................... 33
EK G......................................................................................................................... 34
EK ZA....................................................................................................................... 35
EK MA...................................................................................................................... 36
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

TEMEL ÇEVRE ŞARTLARI DENEY İŞLEMLERİ


BÖLÜM 2 - DENEYLER - DENEY B: KURU SICAKLIK

GİRİŞ
1 - GENEL
Bu standard, õsõ yayan ve õsõ yaymayan deney numunelerinin her ikisine de uygulanabilen kuru
sõcaklõk deneylerine dairdir. Isõ yaymayan deney numunelerinin Ba ve Bd deneyleri esas olarak daha
önce yayõnlananlardan farklõlõk göstermemektedir.

Kuru sõcaklõk deneyinin amacõ, yüksek sõcaklõkta kullanõlan veya depolanan bileşenlerin, cihazlarõn
veya diğer maddelerin yeteneklerinin tayin edilmesiyle sõnõrlõdõr.

Bu kuru sõcaklõk deneyleri, sõcaklõk değişmeleri esnasõnda deney numunelerinin dayanma veya
çalõşma kabiliyetini tayin edemez. Bu durumda, Deney N: Sõcaklõk Değişimi deneyi kullanõlmalõdõr.

Kuru sõcaklõk deneyleri aşağõda belirtilen alt maddelere ayrõlõr:

Isõ Yaymayan Deney Numuneleri İçin Kuru Sõcaklõk Deneyleri


− Anî sõcaklõk değişmeli, Deney Ba,
− Yavaş sõcaklõk değişmeli, Deney Bb,

Isõ Yayan Deney Numuneleri İçin Kuru Sõcaklõk Deneyleri


− Ani sõcaklõk değişmeli, Deney Bc,
− Yavaş sõcaklõk değişmeli, Deney Bd

Bu standardda verilen işlemler, normal olarak, deney işlemlerinin uygulanmasõ esnasõnda õsõl
kararlõlõğa erişmiş olan deney numuneleri için düşünülmüştür.

Deney süresi, deney numunesinin õsõl kararlõlõğõ elde edildiği anda başlar.

Deney işleminin uygulanmasõ esnasõnda deney numunesinin õsõl kararlõlõğa erişemediği istisnaî
durumlar için deneyin süresinin başlangõcõ, deney odasõnõn sõcaklõğõnõn deney sõcaklõlõğõna eriştiği an
olarak alõnõr.

İlgili standardõ aşağõdaki hususlarõ belirtmelidir.


a) Deney odasõndaki sõcaklõk değişme hõzõ,
b) Deney numunelerinin deney odasõna konulduğu zaman,
c) Maruz kalmaya başlandõğõ zaman,
d) Deney numunesine enerji uygulandõğõ zaman.
1)
Bu durumlarda standardõ hazõrlayanlar yukardaki dört parametreyi seçerken IEC 68-3-1 ‘de gerekli
açõklamalarõ bulacaklardõr. (Bu durumlarõ kapsayan değişiklikler halen incelenmektedir).

2 - ISI YAYAN DENEY NUMUNELERİNİN DENEYLERİ YERİNE ISI


YAYMAYAN DENEY NUMUNELERİ DENEYLERİNİN UYGULANMASI
Sõcaklõk kararlõlõğõna erişildikten sonra serbest hava şartlarõnda (örneğin zorlamalõ hava dolaşõmõ
olmayan) yüzeyindeki en sõcak noktasõ, etrafõnõ saran atmosferin ortam sõcaklõğõndan 5 K’den daha
fazla olan bir deney numunesi õsõ yayan deney numunesi olarak kabul edilir (IEC 60068-1 Madde 4.6).
İlgili standardõ depolama deneyini gerekli kõldõğõ veya deney sõrasõnda bir yük uygulanacağõnõ
belirtmediği zaman, Deney Ba ve Bb kuru sõcaklõk deneyleri uygulanmalõdõr.

1) Metinde geçen milletler arasõ standardlarõn Türk standardõ karşõlõklarõ EK MA’da verilmiştir.

1
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

3 - ISI YAYMAYAN DENEY NUMUNELERİ İÇİN: YAVAŞ SICAKLIK


DEĞİŞMELİ DENEYLER YERİNE ANÎ SICAKLIK DEĞİŞMELİ
DENEYLERİN UYGULANMASI
Anî sõcaklõk değişmeli Deney Ba’da, deney numunesi, deney için belirlenen sõcaklõkta bulunan deney
odasõna konulur. Bu, uygulamasõ kolay ve zaman kazandõran bir metotdur. Deney Ba, yalnõzca, anî
sõcaklõk değişimi etkilerinin deney parçasõna herhangi bir zarar vermediği durumlarda kullanõlmalõdõr.

Yavaş sõcaklõk değişmeli Deney Bb’de deney numunesi, lâboratuvar sõcaklõğõndaki deney odasõna
konulur. Daha sonra deney odasõ sõcaklõğõ, sõcaklõk değişimi deney numunesine zarar vermeyecek
şekilde yavaşça artõrlõr.

4 - ISI YAYAN DENEY NUMUNELERİNİN ZORLAMALI VE


ZORLAMASIZ HAVA DOLAŞIMLI DENEYİ
Isõ yayan deney numunelerinin deneylerinde, zorlamalõ hava dolaşõmõnõn kullanõlmadõğõ metot tercih
edilir. Bununla beraber, bu durum mümkün değilse, õsõ yayan deney numunelerinin zorlanmalõ hava
dolaşõmlõ deneyi işlemleri için Deney Bc ve Bd deneyleri kullanõlabilir.

Hava dolaşõmlõ deney için iki metot verilir (Metot A, Metot B). Metot A, deney odasõnõn büyüklüğü,
zorlamalõ hava dolaşõmõ olmaksõzõn gerekli şartlarõ sağladõğõ, fakat oda içinde yüksek sõcaklõğõn hava
dolaşõmsõz olarak sağlanamadõğõ durumlarda kullanõlõr.

Metot B, deney odasõnõn zorlamasõz hava dolaşõmlõ deney için gerekli şartlarõn sağlanamayacağõ
kadar küçük olduğu durumlarda uygulanõr.

5 - ŞEMATİK GÖSTERİLİŞLER
Deney metodunun seçilmesini kolaylaştõrmak için çeşitli işlemlerin şematik gösterilişi “Deney B: Kuru
Sõcaklõk Deneyleri Blok Şemasõ”nda (sayfa 3) verilmiştir.

Bu standardõn kullanmasõna kolaylõk sağlamak amacõyla, her bir deney işlemi için çapraz-referans
olmayan tam bir metin verilmiştir.

Bundan dolayõ birçok maddeler, özellikle Deney Ba ve Deney Bd’dekiler ve Deney Bc ve Bd’dekilerin
birbirinin aynõdõr.

Hangi maddelerin birbirinin aynõ olduğu ve hangi maddelerin farklõ olduğu “Deney B: Kuru Sõcaklõk
Şemasõ”nda (sayfa 4) verilmiştir.

2
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

DENEY B: KURU SICAKLIK DENEYLERİ BLOK ŞEMASI


Çeşitli deney işlemlerinin şematik gösterilişi.

3
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

DENEY B:KURU SICAKLIK DENEYLERİ BLOK ŞEMASI

Ba, Bb, Bc ve Bd deneylerinin aynõ ve farklõ maddeleri bu şemada gösterilmiştir.

Ba Bb Bc Bd

Giriş………………………………………………………………..

Konu……………………………………………………………….

Genel Tanõmlama………………………………………………..

Deney Cihazlarõnõn Tanõmlanmasõ……………………………..

Şiddet Dereceleri ………………………………………………..

Ön Şartlandõrma ………………………………………………..

Başlangõç Ölçmeleri …………………………………………….

Şartlandõrma ……………………………………………………..

Ara Ölçmeler …………………………………………………….

Toparlanma ………………………………………………………

Sön Ölçmeler …………………………………………………….

İlgili Standardõnda Verilmesi Gerekli Bilgiler………………….

4
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

KISIM BİR - DENEY Ba: ISI YAYMAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN ANÎ
SICAKLIK DEĞİŞMELİ
KURU SICAKLIK DENEYİ
1 - AMAÇ
Yüksek sõcaklõk şartlarõ altõnda kullanõlacak ve/veya depolanacak ve zararlõ etkiye sahip olmayan anî
sõcaklõk değişmesine maruz kalacak olan õsõ yaymayan bileşenler, cihazlar veya diğer parçalarõn
uygunluğunu tayin etmek için standard bir deney işlemi sağlamaktõr.

Bu işlem, deney numunelerinin õsõl kararlõlõğa erişmesine yetecek uzunlukta bir süre yüksek sõcaklõğa
maruz bõrakõlan deney numuneleri içindir.

Bu işlemde deney süresi, genellikle, deney numunesi õsõl kararlõlõğa ulaştõğõ andan itibaren ölçülür. Bu
kuralõn uygulanmadõğõ durumlar Giriş, Madde 1’de belirtilmiştir.

2 - GENEL TANIMLAMA
Bu deneyde, lâboratuvar ortam sõcaklõğõndaki deney numunesi, ilgili standardõnda belirtilen şiddet
derecesine uygun sõcaklõkta olan deney odasõna konulur.

Deney numunesi õsõl kararlõlõğa eriştikten sonra, deney numunesi belirtilmiş süre için bu şartlara maruz
bõrakõlõr.

Deneyden geçirilen deney numuneleri, normal olarak çalõşmaz durumdadõr.

Bu deney için, normal olarak zorlamalõ hava dolaşõmõ kullanõlõr.

3 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI


3.1 - Deney odasõ, çalõşma bölgesinde, Madde 4.1’de verilen toleranslar dahilinde belirtilmiş sõcaklõğõ
muhafaza edebilmelidir.

Deney odasõnõn içinde homojen şartlarõ muhafaza etmek için zorlamalõ hava dolaşõmõ kullanõlabilir.
3.2 - Radyasyon problemlerini sõnõrlamak için oda duvarlarõnõn sõcaklõğõ, K cinsinden ifade edilen
belirlenmiş deney ortam sõcaklõğõndan %3 den daha farklõ olmamalõdõr. Bu özellik oda duvarlarõnõn her
bölümü için uygulanõr ve deney numunesi bu özelliği sağlamayan herhangi bir õsõtõcõ veya soğutucu
elemanõ “görmemelidir”.

3.3 - Mutlak nem, bir metreküp havadaki su buharõ miktarõ 20 gramõ aşmayacak şekilde olmalõdõr
(yaklaşõk olarak 35 °C’deki % 50 bağõl neme karşõlõk). Deney 35 °C’den daha düşük sõcaklõkta
yapõldõğõ zaman bağõl nem % 50’yi aşmamalõdõr.

4 - ŞİDDET DERECELERİ
Sõcaklõk ve maruz kalma süresiyle gösterilen şiddet dereceleri, ilgili standardõnda belirtilmelidir.
Değerler aşağõda, Madde 4.1 ve Madde 4.2’de verilen değerlerden seçilmelidir.

4.1 - SICAKLIK
+ 200 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 155 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 100 °C ± 2 °C
+ 85 °C ± 2 °C
+ 20 °C ± 2 °C
+ 55 °C ± 2 °C
+ 40 °C ± 2 °C
+ 30 °C ± 2 °C

5
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

NOT 1 - Göz önünde bulundurulacak başka hususlar yoksa, 200 °C’in üstünde ve 1000 °C’ye kadarki
sõcaklõklar aşağõdaki değerlerden seçilmelidir.

250 °C 315 °C 400 °C 500 °C 630 °C 800 °C 1000 °C

Her bir durumdaki tolerans yukarõdaki sõcaklõklarõn °C cinsinden ± % 2’si olmalõdõr.

NOT 2 - Odanõn büyüklüğünden dolayõ bu toleranslarõn muhafazasõ mümkün olmadõğõ durumlarda


tolerans. 100 °C’ye kadar ± 3 °C ve 200 °C’ye kadar ± 5 °C’ye kadar genişletilebilir.
Toleranslarõn genişletilmesi durumunda kullanõlan tolerans değeri deney raporunda
belirtilmelidir.

4.2 - SÜRE
2 Saat
16 saat
72 saat
96 saat

Bu deney işlemi güvenilirlik veya dayanõklõlõk ile ilgili deneylerle birlikte kullanõldõğõ yerlerde, bu türlü
deneylerin süreleri için özel tavsiyeler veren IEC standardlarõ dikkate alõnmalõdõr.

5 - ÖN ŞARTLANDIRMA
Ön şartlandõrma için ilgili standardõna başvurulabilir.

6 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ
Deney numunesi, ilgili standardõnda istendiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

7 - ŞARTLANDIRMA
7.1- Oda belirlenmiş şiddet derecesi sõcaklõğõnda olmalõdõr. Lâboratuvarõn ortam sõcaklõğõnda olan
deney numunesi, deney odasõna, ambalâjõndan çõkmõş olarak, çalõşmaz durumda ve “kullanõlmaya
hazõr” olarak normal konumda veya başkaca belirtildiği gibi konulmalõdõr.

Deney numunesi özel montaj elemanlarõyla birlikte kullanõlmak üzere tasarlanmõş olduğu zaman, bu
montaj elemanlarõ deneyde de kullanõlmalõdõr.

Deney (ortam) sõcaklõğõ IEC 60068-1, Madde 4.4’e uygun olarak ölçülmelidir.

7.2 - Daha sonra, deney odasõ şartlarõnõn tekrar tesis edilmesi ve deney numunesinin õsõl kararlõlõğa
erişmesi için yeterli zaman ayrõlmalõdõr (õsõl kararlõlõk IEC 60068-1, Madde 4.6 da tarif edilmiştir).

7.3 - Yalnõz çalõştõrma deneyleri için:


Deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya elektriksel olarak yüklenmeli ilgili standardõna uygun olarak
fonksiyon yeteneklerinden emin olmak için kontrol edilmelidir.

İlgili standardõnda gerekli görülüyorsa, deney numunesi, ilgili standardõnda açõklanan yükleme şartõ
altõnda (uygulanabilirse) ve çalõşma dönemiyle uyumlu olarak çalõşma durumunda bõrakõlmalõ veya
kapatõlmalõdõr.

NOT - Bir deney numunesi, çalõşma veya yüklenmiş durumda olsa bile, yüzey sõcaklõğõnõn
yükselmesi, ortam sõcaklõğõndan 5 K’dan daha fazla olmadõkça, õsõ yaymayan olarak kabul
edilmelidir.

7.4 - Daha sonra, deney numunesi ilgili standardõnda belirtilen bir süre için yüksek sõcaklõk şartlarõna
maruz bõrakõlmalõdõr.

Süre, sõcaklõk kararlõlõğõna erişme anõndan başlanõlarak ölçülmelidir,

6
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

NOT - Küçük deney numuneleri olmasõ durumunda, õsõl kararlõlõğa ulaşõp ulaşõlmadõğõnõn ölçerek
kontrol edilmesine gerek yoktur (IEC 60068-1 Madde 4.6, Not 2.).

7.5 - İlgili standardõnca gerekli görülüyorsa, Madde 8’e uygun olarak ara ölçmeler yapõlmalõdõr.

7.6 - Bu periyot sonunda, deney numunesi toparlama işlemine maruz bõrakõlmalõdõr. Deney süresince
deney numunesi çalõşma veya yüklenme durumunda kalõyorsa toparlanma işlemine maruz
kalõnmadan önce deney numunesi kapatõlmalõ veya yüksüz hale getirilmelidir.

8 - ARA ÖLÇMELER
İlgili standardõ, şartlandõrma esnasõnda veya sonunda, deney numunesi henüz deney odasõnda iken,
deney numunesinin yüklenmesini ve/veya ölçülmesini gerekli kõlabilir. Bu tür ölçmeler istendiğinde,
ilgili standardõ, daha sonra yapõlacak olan ölçmeleri ve periyot veya periyotlarõ tarif etmelidir.

Bu ölçmeler için deney numunesi deney odasõndan çõkarõlmamalõdõr.

NOT - Şartlandõrma süresinde, deney numunesinin deney odasõndan çõkarõlõp tekrar odaya
konulmasõnõ gerektiren toparlanmayõ takip eden ölçmelere müsaade edilmez.

Önerilen süre bitiminden önce, deney numunesi tipinin performansõ (çalõşma niteliği) bilinmek
isteniyorsa, her belirlenmiş süre için ilâve bir parti gerekir. Her parti için toparlanma ve son
ölçmeler ayrõ ayrõ yapõlmalõdõr.

9 - TOPARLANMA
9.1 - Deney numunesi, daha sonra õsõl kararlõlõğa erişmek için uygun bir periyot, en az bir saat,
toparlama için standard atmosfer şartlarõ altõnda kalmalõdõr.

Bir çok deney numunesi aynõ anda deneyden geçirildiği ve 1 saatlik toparlama süresi yeterli olduğu
durumda, toparlama için en fazla süre 2 saat olmalõ ve bütün ölçmeler bu periyodun sonunda
tamamlanmõş olmalõdõr.

9.2 - İlgili standardõna gerekli görüldüğünde, deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya yüklenilmeli ve
toparlama periyodu süresince ölçmeler devamlõ olarak yapõlmalõdõr.

9.3 - Yukarõda belirtilen standard şartlar deneyden geçirilecek deney numunesi için uygun değilse
diğer toparlama şartlarõ için ilgili standardõna başvurulmalõdõr.

10 - SON ÖLÇMELER
Deney numunesi, ilgili standardõnda belirtildiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

11 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER


Bu deney, ilgili standardõnda dahil edilmiş olduğu zaman, uygulanabilir oldukça aşağõdaki ayrõntõlar
verilmelidir :

a) Ön şartlandõrma,
b) Başlangõç ölçmeleri,
c) Şartlandõrma sõrasõnda deney numunesinin durumu,
d) Şiddet derecesi, sõcaklõk ve maruz kalma süresi,
e) Şartlandõrma sõrasõndaki ölçmeler ve/veya yükleme,
f) Standard dõşõ ise toparlanma,
g) Son ölçmeler,
h) Satõcõ ile alõcõ arasõnda kabul edilen işlemlerdeki herhangi bir sapma.

7
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

KISIM İKİ - DENEY Bb: ISI YAYMAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN


YAVAŞ SICAKLIK DEĞİŞMELİ
KURU SICAKLIK DENEYİ
12 - AMAÇ
Yüksek sõcaklõk şartlarõ altõnda kullanõlacak ve/veya depolanacak õsõ yaymayan bileşenler, cihazlar
veya diğer parçalarõn uygunluğunu tayin etmek için standard bir deney işlemi sağlamaktõr.

Bu işlem, deney numunelerinin õsõl kararlõlõğa erişmesine yetecek uzunlukta bir süre yüksek sõcaklõğa
maruz bõrakõlan deney numuneleri içindir.

Bu işlemde deney süresi, genellikle, deney numunesinin õsõl kararlõlõğa erişmesinden başlayarak
ölçülür. Bu kuralõn uygulanmadõğõ durumlar Giriş Madde 1’de belirtilmiştir.

13 - GENEL TANIMLAMA
Bu deneyde, lâboratuvar ortam sõcaklõğõndaki deney numunesi, lâboratuvar sõcaklõğõndaki deney
odasõna konulur. Daha sonra sõcaklõk, ilgili standardõnda belirtilen şiddet derecesine uygun sõcaklõğa
ayarlanõr.

Deney numunesi õsõl kararlõlõğa eriştikten sonra, deney numunesi belirtilmiş süre için bu şartlara maruz
bõrakõlõr.

Deneyden geçirilen deney numuneleri, normal olarak çalõşmaz durumdadõr.

Normal olarak, bu deney için zorlamalõ hava dolaşõmõ kullanõlõr.

14 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI


14.1 - Deney odasõ, çalõşma yerinde belirlenen sõcaklõğõn Madde 15.1’de verilen toleranslar içinde
muhafaza edilmesini sağlamalõdõr. Deney odasõnda homojen şartlarõ muhafaza etmek için zorlamalõ
hava dolaşõmõ kullanõlabilir.

14.2 - Radyasyon sorununu sõnõrlamak için, õsõl kararlõlõğa erişildikten sonra, deney odasõ duvarlarõnõn
sõcaklõğõ deney için K cinsinden belirtilen ortam sõcaklõğõndaki farkõ % 3’ü geçmemelidir. Bu özellik
oda duvarlarõnõn her bölümü için uygulanõr ve deney numunesi bu özelliği sağlamayan herhangi bir
õsõtõcõ veya soğutucu elemanõ görmemelidir.

14.3 - Mutlak nem, bir metreküp havadaki su buharõ mikarõ 20 gramõ aşmayacak şekilde olmalõdõr
(yaklaşõk olarak 35 °C’deki % 50 bağõl neme karşõlõk). Deney 35 °C’den daha düşük sõcaklõkta
yapõldõğõnda bağõl nem % 50’yi aşmamalõdõr.

15 - ŞİDDET DERECELERİ
Sõcaklõk ve maruz kalma süresiyle gösterilen şiddet dereceleri, ilgili standardõnda belirtilmelidir.
Değerler aşağõda Madde 15.1 ve Madde 15.2’de verilen değerlerden seçilmelidir.

15.1 - SICAKLIK
+ 200 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 155 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 100 °C ± 2 °C
+ 85 °C ± 2 °C
+ 20 °C ± 2 °C
+ 55 °C ± 2 °C
+ 40 °C ± 2 °C
+ 30 °C ± 2 °C

8
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

NOT 1 - Göz önünde bulundurulacak başka hususlar yoksa, 200 °C’nin üstünde ve 1000 °C’ye
kadarki sõcaklõklar aşağõdaki değerlerden seçilmelidir:

250 °C 315 °C 400 °C 500 °C 630 °C 800 °C 1000 °C

Her bir durumdaki tolerans yukarõdaki sõcaklõklarõn °C cinsinden ± % 2’si olmalõdõr.

NOT 2 - Odanõn büyüklüğünden dolayõ bu toleranslarõn muhafazasõ mümkün olmadõğõ durumlarda


tolerans. 100 °C’ye kadar ± 3 °C ve 200 °C’ye kadar ± 5 °C’ye kadar genişletilebilir.
Toleranslarõn genişletilmesi durumunda kullanõlan tolerans değeri deney raporunda
belirtilmelidir.

15.2 - SÜRE
2 saat
16 saat
72 saat
96 saat

Bu deney işlemi güvenirlilik veya dayanõklõlõk ile ilgili deneylerle birlikte kullanõldõğõ yerlerde bu türlü
deneylerin süreleri için özel tavsiyleri veren IEC standardlarõ dikkate alõnmalõdõr.

16 - ÖN ŞARTLANDIRMA
Ön şartlandõrma için ilgili standardõna başvurulabilir.

17 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ
Deney numunesi, ilgili standardõnda istenildiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

18 - ŞARTLANDIRMA
18.1 - Oda, lâboratuvar sõcaklõğõnda olmalõdõr. Lâboratuvarõn ortam sõcaklõğõnda olan deney numunesi
deney odasõna ambalâjõndan çõkarõlmõş olarak çalõşmaz veya “kullanõlmaya hazõr” durumda, normal
konumunda veya başkaca belirtildiği gibi konulmalõdõr.

Deney numunesi özel montaj elemanlarõyla birlikte kullanõlmak üzere tasarlanmõş olduğu zaman bu
montaj elemanlarõ deney içinde kullanõlmalõdõr.

18.2 - Deney odasõ sõcaklõğõ daha sonra şiddet derecesine uygun sõcaklõğa ayarlanmalõ ve deney
numunesi õsõl kararlõlõğa ulaşõncaya kadar bekletilmelidir (õsõl kararlõlõk IEC 60068-1, Madde 4.6’da
belirtilmiştir).

Deney odasõnõn sõcaklõk değişme hõzõ, 5 dakikadan fazla olmayan bir periyot ortalamasõ için 1
K/dakikayõ aşmamalõdõr.

Deney (ortam) sõcaklõğõ IEC 60068-1, Madde 4.4’e göre ölçülmelidir.

18.3 - Yalnõz çalõştõrma deneyleri için:


Deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya elektriksel olarak yüklenmeli ve ilgili standardõna uygun olarak
fonksiyon yeteneklerinden emin olmak için kontrol edilmelidir.

İlgili standardõnda gerekli görülüyorsa, deney numunesi, ilgili standardõnca açõklandõğõ gibi yükleme
şartõ altõnda (uygulanabilirse) ve çalõşma dönemiyle uyumlu olarak çalõşõr durumda bõrakõlmalõ veya
kapatõlmalõdõr.

9
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

NOT - Bir deney numunesi, çalõşma veya yüklenilmiş durumda olsa bile, yüzeyinin sõcaklõk
yükselmesi, ortam sõcaklõğõndan 5 K’dan daha fazla olmadõkça, õsõ yaymayan olarak kabul
edilmelidir.

18.4 - Deney numunesi daha sonra ilgili standardõnda belirtilen bir süre için yüksek sõcaklõk şartlarõna
maruz bõrakõlmalõdõr. Süre, sõcaklõk kararlõlõğõna ulaşma anõndan başlanarak ölçülmelidir.

NOT - Küçük deney numuneleri durumunda sõcaklõk kararlõlõğõna ulaşõp ulaşõlamadõğõnõn ölçülerek
kontrol edilmesine gerek yoktur (IEC 60068-1, Madde 4.6 Not 2).

18.5 - İlgili standardõnda gerekli görülüyorsa, ara ölçmeler Madde 19’a uygun olarak yapõlmalõdõr.

18.6 - Bu periyot sonunda, deney numunesi deney odasõnda bulunmalõ ve sõcaklõk yavaş değişmeli
olarak deney için standard atmosfer şartlarõnõn sõnõrlarõ içinde bulunan bir değere azaltõlmalõdõr.

Deney odasõnõn sõcaklõk değişme hõzõ, 5 dakikadan fazla olmayan bir periyot ortalamasõ için, 1
K/dakikayõ aşmamalõdõr.

Deney süresince deney numunesi çalõşõr veya yüklenmiş durumda ise, sõcaklõk azaltõlmadan önce
deney numunesinin çalõşmasõ durdurulmalõ veya yüksüz hale geritirilmelidir.

Bu periyot sonunda, deney numunesi deney odasõnda veya başkaca uygun olan yerde toparlanma
işlemine maruz bõrakõlmalõdõr.

19 - ARA ÖLÇMELER
İlgili standardõ, şartlandõrma sõrasõnda veya sonunda, deney numunesi henüz deney odasõnda iken,
deney numunesinin yüklenmesini ve/veya ölçülmesini gerekli kõlabilir. Bu tür ölçmeler istendiğinde ilgili
standard hangi ölçmelerin yapõlacağõnõ ve bunlarõn hengi periyot veya periyotlar sonunda
uygulanacağõnõ belirtmelidir. Bu ölçmeler için deney numunesi deney odasõndan çõkarõlmamalõdõr.

NOT - Sartlandõrma sõrasõnda deney numunesinin deney odasõndan çõkarõlõp tekrar odaya
konulmasõnõ gerektiren toparlanmayõ izleyen ölçmelere müsaade edilemez.

Önerilen süre bitiminden önce deney numunesi tipinin performansõ (çalõşma yeteneği) bilinmek
isteniyorsa, her belirlenmiş süre için ilâve bir parti gerekir. Her parti için toparlanma ve son
ölçmeler ayrõ ayrõ yapõlmalõdõr.

20 - TOPARLANMA
20.1 - Deney numunesi daha sonra õsõl kararlõlõğa ulaşmak için uygun bir periyot, en az 1 saat
toparlanma için standard atmosfer şartlarõ altõnda bõrakõlmalõdõr.

Birçok deney numunesi aynõ anda deneyden geçirildiği ve 1 saatlik toparlanma süresi yeterli olduğu
durumda toparlanma için en fazla süre 2 saat olmalõ ve bütün ölçmeler bu periyodun sonunda
tamamlanmõş olmalõdõr.

20.2 - İlgili standardõnda gerekli görüldüğünde, deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya yüklenmeli ve
toparlanma periyodu süresince ölçmeler devamlõ olarak yapõlmalõdõr.

20.3 - Yukarõda belirtilen standard şartlar deneyden geçirilecek deney numunesi için uygun değilse
diğer toparlanma şartlarõ için ilgili standardõna başvurulmalõdõr.

21 - SON ÖLÇMELER
Deney numunesi ilgili standardõnda belirtildiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

10
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

22 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER


Bu deney ilgili standardõnda bulunduğu zaman, uygulanabilir oldukça, aşağõdaki ayrõntõlar verilmelidir :

a) Ön şartlandõrma,
b) Başlangõç ölçmeleri,
c) Şartlandõrma sõrasõnda deney numunesinin durumu,
d) Şiddet derecesi, sõcaklõk ve maruz kalma süresi,
e) Şartlandõrma sõrasõndaki ölçmeler ve/veya yükleme,
f) Standard dõşõ ise toparlanma,
f) Son ölçmeler,
h) Satõcõ ile alõcõ arasõnda kabul edilen işlemlerdeki herhangi bir sapma.

11
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

KISIM ÜÇ - DENEY Bc: ISI YAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN ANÎ


SICAKLIK
DEĞİŞMELİ KURU SICAKLIK DENEYİ
23 - AMAÇ
Yüksek sõcaklõk şartlarõ altõnda kullanõlacak ve zararlõ etkiye sahip olmayan anî sõcaklõk değişmesine
maruz kalacak olan õsõ yayan bileşenler, cihazlar veya diğer parçalarõn uygunluğunu tayin etmek için
standard bir deney işlemi sağlamaktõr.

Bu işlem, deney numunesinin õsõl kararlõlõğa erişmesine yetecek uzunlukdaki bir süre yüksek sõcaklõğa
maruz bõrakõlan deney numuneleri içindir.

Bu işlemde deney süresi, genellikle, deney numunesinin õsõl kararlõlõğa erişmesinden başlayarak
ölçülür. Bu kuralõn uygulanmadõğõ durumlar Giriş, Madde 1’de belirtilmiştir.

24 - GENEL TANIMLAMA
Bu deneyde, lâboratuvar ortam sõcaklõğõndaki deney numunesi, lâboratuvar sõcaklõğõndaki deney
odasõna konulur. Daha sonra sõcaklõk, ilgili standardõnda belirtilen şiddet derecesine uygun sõcaklõğa
ayarlanõr.

Deney numunesi õsõl kararlõlõğa eriştikten sonra, deney numunesi belirtilmiş süre için bu şartlara maruz
bõrakõlõr.

İlgili standardõ, deneyden geçirilen deney numunesinin fonksiyonunu tanõmlamalõdõr.

Deney numunesinin herhangi soğutma elemanlarõnõn ilgili standardõnda verilen açõklamalara uygun
olmasõna dikkat edilmelidir.

Deney şartlarõ, monte elemanõnõn tarif edilmiş õsõ iletme karakteristikleriyle “serbest hava” şartlarõna
deney numunelerinin maruz kalma etkilerini simüle etmek üzere tasarõmlanõr.

Belirlenen deney sõcaklõğõ ortam sõcaklõğõ olarak tanõmlanõr.

Zorlamalõ hava dolaşõmõnõn kullanõlmadõğõ deney tercih edilen metottur. Hava dolaşõmsõz deney için
belirlenen şartõ sağlamak mümkün olmadõğõ veya zor olduğu zaman zorlanmalõ hava dolaşõmõ
kullanõlabilir.

A dan F ye kadarki ekler bu standardõn parçasõnõ teşkil eder.

25 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI


25.1 - Deney Odasõ
25.1.1 - Deney odasõnõn sõcaklõğõ IEC 60068-1’in altõncõ baskõsõ (1988) Madde 4.4.2 özelliklerini
sağlayacak şekilde yerleştirilmiş sõcaklõk algõlayõcõsõ cihazlarõyla kontrol edilmelidir.

25.1.2 - Zorlanmasõz hava dolaşõmlõ deney durumunda, deney odasõ, “serbest hava” şartlarõ etkilerinin
sõmüle edilmesine imkân verecek şekilde, deney numunesinin õsõ yayma ölçüsü ve büyüklüğüyle
orantõlõ olarak yeterli genişlikte olmalõdõr.

İçinde “serbest hava” şartlarõnõn etkileri simule edilen odanõn büyüklüğü ile ilgili özellikler, deney
numunesinin birim yüzeyine karşõlõk õsõ harcanmasõ ve büyüklüğün bir fonksiyonu olarak Ek A’da
verilmiştir.

25.1.3 - Odanõn duvarlarõ õsõl siyaha yakõn olmalõ ve yayõnlanabilirlik kat sayõsõ 0,7’den fazla olmalõdõr.

Radyasyon problemini sõnõrlamak için, deney odasõ duvarlarõnõn sõcaklõğõ, õsõl kararlõlõğa ulaşõldõktan
sonra, K cinsinden ifade edilen belirlenmiş deney ortam sõcaklõğõndan %3’den daha farklõ olmamalõdõr.

12
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

Bu özellik oda duvarlarõnõn her bölümü için uygulanõr ve deney numunesi bu özelliği sağlamayan
herhangi bir õsõtõcõ veya soğutucu elemanõ “görmemelidir”.

25.1.4 - Zorlamalõ hava dolaşõmlõ bir odada deney yapma durumunda, hava dolaşõm hõzõ mümkün
olduğu kadar düşük olmalõdõr.

25.1.5 - Metal nem, bir metreküp havadaki su buharõ miktarõ 20 gramõ aşmayacak şekilde olmalõdõr
(yaklaşõk olarak 35 °C’deki % 50 bağõl neme karşõlõk). Deney 35 °C’den daha düşük sõcaklõkla
yapõldõğõnda bağõl nem % 50’yi aşmamalõdõr.

25.1.6 - Çalõşma döneminin belirtildiği durumda, deney sõcaklõğõnõn değişmez durumda tutulmasõ için
gerekli ön tedbirler alõnmalõdõr. Bileşenler durumunda, deney odasõ boyunca her hangi bir anda
yüklenmiş olan bileşenlerin dağõlõmõnõn düzgün olmasõ kaydõyla periyotlarõn ayrõ zamanlara ayrõlmasõ
genellikle yeterli olur.

NOT - Deneyden geçirilen deney numunesi için çalõşma dönemi belirtildiği durumlarda, yüksüz
periyot sõrasõnda deney odasõnõn sõcaklõğõ belirtilen deney sõcaklõğõnõn altõna düşmemelidir (Ek
C).

25.2 - Montaj Düzeni

25.2.1 - Montaj elemanõnõn ve deney numunesinin bağlantõlarõnõn õsõ iletkenliği ve diğer ilgili
karekteristikleri ilgili standardõnda belirtilmelidir. Deney numunesi belirli monte elemanõyla kullanõlmak
üzere düşünülmüşse, bu montaj elemanlarõ deney yaparken de kullanõlmalõdõr.

25.2.2 - Deney numunesi karakteristikleri belirtilmemiş bir õsõ soğurucusuna monte edilmek üzere
tasarõmlanmõş olduğu zaman, deney amacõ ile kullanõlan õsõ soğutucusu sõcaklõğõ deney odasõ
sõcaklõğõna yakõn bir durumda muhafaza etmeye uygun bir õsõl kapasiteye ve õsõl iletkenliğe sebep
olmalõdõr.

25.2.3 - Monte elamanlarõ hakkõnda hiç bir şey bulunmadõğõ zaman montaj elemanõn õsõl iletkenliği, her
türlü uygulama amacõ için deneye numunesinin õsõl yönden yalõtõlmõş olacağõ şekilde düşük olmalõdõr.

25.2.4 - Bileşen tip deney numuneleri durumunda montaj raflarõnõn kullanõlmasõ gerekli olabilir. Bu
durumda deney numunesine ait özellikler, montaj elemanõ ve bağlantõlarõnõn õsõl karakteristiğini tayin
etmek için gerekli ayrõntõlarõ vermelidir. Uygun olduğu yerde, özellikler kordonlarõn boyunu vermelidir.

25.2.5 - Birden fazla deney numunesi aynõ odada deneyden geçirilme durumunda, deney numunesinin
etrafõnda bulunan deney numunelerinden ve montaj elemanlarõndan aşõrõ derecede taciz edilmediğine
dikkat edilmelidir.

26 - ŞİDDET DERECELERİ
Sõcaklõk ve maruz kalma süresiyle gösterilen şiddet dereceleri, ilgili standardõnda belirtilmelidir.
Değerler aşağõda Madde 26.1 ve Madde 26.2’de verilen değerlerden seçilmelidir.

26.1 - SICAKLIK

26.2 - SÜRE
+ 200 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 155 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 100 °C ± 2 °C
+ 85 °C ± 2 °C
+ 20 °C ± 2 °C
+ 55 °C ± 2 °C
+ 40 °C ± 2 °C
+ 30 °C ± 2 °C

13
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

NOT 1 - Göz önünde bulundurulacak başka hususlar yoksa, 200°C’nin üstünde ve 1000°C’ye kadark
i sõcaklõklar aşağõdaki değerlerden seçilmelidir.

250 °C 315 °C 400 °C 500 °C 630 °C 800 °C 1000 °C

Her bir durumdaki tolerans yukarõdaki sõcaklõklarõn °C cinsinden ± % 2’si olmalõdõr.

NOT 2 - Odanõn büyüklüğünden dolayõ bu toleranslarõn muhafazasõ mümkün olmadõğõ durumlarda


tolerans. 100 °C’ye kadar ± 3 °C ve 200 °C’ye kadar ± 5 °C’ye kadar genişletilebilir.
Toleranslarõn genişletilmesi durumunda kullanõlan tolerans, değeri deney raporunda
belirtilmelidir.

26.2.1 - SÜRE
2 saat
16 saat
72 saat
96 saat

Bu deney işlemi güvenilirlik veya dayanõklõlõkla ilgili deneylerle birlikte kullanõldõğõ zaman, bu gibi
deneylerin süreleri için özel tavsiyeler veren IEC standardlarõ dikkate alõnmalõdõr.

27 - ÖN ŞARTLANDIRMA
Ön şartlandõrma için ilgili standardõna başvurulabilir.

28 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ
Deney numunesi, ilgili standardõnda istenildiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

29 - ŞARTLANDIRMA
29.1 - Yapay Soğutmasõz Deney Numunesi

29.1.1 - Zorlamasõz Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma

29.1.1.1 - Tek Bir Deney Numunesinin Deneyden Geçirilmesi Durumunda Uygulanabilir Deney
Şartlarõ
a) Deney odasõ belirlenmiş şiddet derecesi sõcaklõğõnda olmalõdõr.
b) Lâboratuvar ortam sõcaklõğõnda olan deney numunesi, deney odasõna ambalâjõndan çõkarõlmõş
olarak çalõşmaz veya “kullanõlmaya hazõr” durumda, normal konumda veya başkaca belirtildiği gibi
konulmalõdõr.
c) Deney odasõ sõcaklõğõ daha sonra tekrar tesis edilinceye ve deney numunesi õsõl kararlõlõğa
ulaşõlõcaya kadar beklenilmelidir.
d) Deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya elektriksel olarak yüklenmeil ve ilgili standardõna uygun olarak
fonksiyon yeteneklerinden emin olmak için kontrol edilmelidir. Deney numunesi, ilgili standardõnca
açõklandõğõ gibi yükleme şartõ altõnda (uygulanabilirse) ve çalõşma dönemiyle uyumlu olarak çalõşõr
durumda bõrakõlmalõdõr.
e) Deney numunesi daha sonra ilgili standardõnda belirtilen bir süre için yüksek sõcaklõk şartlarõna
maruz bõrakõlmalõdõr. Süre, sõcaklõk kararlõlõğõna ulaşma anõndan başlanarak ölçülmelidir.

NOT - Küçük deney numuneleri durumunda sõcaklõk kararlõlõğõna ulaşõp ulaşõlmadõğõnõn ölçülerek
kontrol edilmesine gerek yoktur (IEC 60068 - 1, Madde 4.6, Not 2).

g) Bu periyot sonunda deney numunesi toparlanma işlemlerine tâbi tutulmalõdõr. Deney numunesinin
deney esnasõnda çalõşõr vaziyette kalmasõ durumunda, toparlama işlemlerine maruz kalõnmadan
önce deney numunesi çalõşmasõ durdurulmalõ ve yüksüz hale getirilmelidir.

14
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

29.1.1.2 - Birden Fazla Deney Numunesinin Aynõ Odada Deneyden Geçirilme Durumunda
Uygulanabilen Deney Şartalarõ

Birden fazla deney numunesinin aynõ odada deneyden geçirilme durumunda deney numuneleri
üzerinde karõşõlõk gelen noktalarda ölçülen yüzey sõcaklõklarnõn bir numuneden diğerine göre sapmasõ
hava (ortam) sõcaklõğõ ile yüzey sõcaklõğõ arasõndaki farkõn % 5’inden veya 5 °C’den (Hangisi daha
fazla ise) daha fazla olmamalõdõr (Not - 2).

NOT 1 - İsteklerin karşõlanma durumunun kontrolu, normal olarak, odada monte edilmiş olan deney
numunelerinin konumlarõ, deneyden geçirildikleri konumlarõna uygun olmalõdõr.

Bu kontrolun oda içinde yapõlmasõ uygulanabilir olmadõğõ durumlarda kontrol odanõn dõşõnda
normal lâboratuvar şartlarõnda yapõlabilir.

Deney numuneleri deneyden geçirildiği konuma uygun tarzda monte edilmiş olmalõ ve deney
numunelerinin çevreden aşõrõ derecede etkilenmemesine dikkat edilmelidir.

NOT 2 - Deney numuneleri üzerinde birbirine karşõt gelen noktalarõn sõcaklõklarõnda kabul edilebilir
sapmalar, deney odasõ içindeki sõcaklõk dağõlõmõ üzerinde, deney numunelirinin üst üste
gelmesinden doğacak etkileri sõnõrlamak için göz önüne alõnmõştõr. Verilen sõcaklõk farkõnõn
(5°C veya % 5, hangisi daha büyükse) toleransõ, her bir deney numuneleri arasõnda õsõ
harcamalarõndaki farklõlõklarõn sebep olduğu sapmalarõ ihtiva etmemelidir. Böyle farklõlõklar
oda içinde farklõ konumlarda bulunan aynõ deney numunesi üzerinde kontrol edilmek
suretiyle dikkate alõnmalõdõr.

Deney Madde 29.1.1.1 uygun olarak yürütülür.

29.1.2 - Zorlamalõ Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma

29.1.2.1 - Tek Bir Deney Numunesinin Deneyden Geçirilmesi Durumunda Uygulanabilir Deney
Şartlarõ
Aşağõdaki zorlamalõ hava dolaşõmlõ metot,hava dolaşõmsõz deney için belirlenmiş şartlarõn
karşõlanmasõnõn mümkün olmadõğõ durumda, kullanõlabilir.

Her durumda hava süratõ düşük olmalõdõr (Mümkünse, 0,5 m/s’den fazla olmamalõdõr).

Serbest hava şartlarõnda havayõ çevreleyen ortam sõcaklõğõ ve deney numunesi üzerindeki bir sõcak
noktanõn sõcaklõğõ arasõndaki fark, ∆T1, havayõ çevreleyen ortam sõcaklõğõndan az veya çok bağõmsõz
olduğu varsayõmõ esas alõnmõştõr. Bu varsayõm sadece ortam sõcaklõğõ ∆T2’nin değişimi 30 K’yõ
aşmadõğõ ve ∆T1’in 25 K’dan daha az olduğu durumda uygulanõr.

Ek B’de açõklanan düzeltmelerin uygulanmasõ kaydõyla bu kadameleri sõrasõyla 80 K’ya ve 65 K’ya


kadar genişletilebilir.

Düzeltmelerin, hava dolaşõmõ hatalarõnõ kapsadõğõ kadar radyasyon hatalarõnõda kapsadõğõ göz önüne
alõnmalõdõr.

80 K’dan daha büyük ∆T, sõcaklõk farklarõ ve/veya 65 K’dan daha büyük ∆T2 ortam sõcaklõğõndaki
değişmeler için bu metodun doğruluğu kanõtlanmamõştõr.

Lâboratuvarda uygun olarak monte edilmiş olan deney numunesi, güneş ve hava akõmõ gibi etkilerden
korunmuş olarak ortam sõcaklõğõndaki deney odasõnda, ilgili standardõnda verilen yükleme şartlarõ
etkisine bõrakõlmalõdõr. Sõcaklõk kararlõğõna erişildikten sonra, en sõcak noktanõn sõcaklõğõ veya daha
büyük ve karmaşõk deney numunelerinin kullanõldõğõ durumlarda bir çok örnek alõnan noktanõn
sõcaklõğõ ölçülmeli ve bu noktalardaki sõcaklõk artõşõ ∆T1 kaydedilmelidir.

∆T1’in 25 K’dan daha az olmasõ durumunda deney Madde 29.1.1’e uygun olarak yapõlmalõdõr.

15
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

∆T1’õn 25 K’dan daha fazla olmasõ durumunda, belirlenmiş deney sõcaklõğõna esas olan düzeltilmiş Ts
sõcaklõğõ EK - B’de açõklandõğõ gibi belirlenmelidir. Deney numunesi, oda sõcaklõğõ belirlenen şiddet
derecesi sõcaklõğõnda olduğu zaman odaya konulmalõdõr.

Daha sonra deney numunesi çalõştõrõlõr veya ilgili standardõnda belirtildiği gibi elektriksel olarak
yüklenilir ve oda sõcaklõğõ, yukarõda belitilen Ts kararlõlõk değerine erişen oda ortamõ sõcaklõğõndaki
deney numunesinin yüzeyinde ölçülen noktadaki değere ayarlanmalõdõr.

Bu sõcaklõk şartlandõrma boyunca muhafaza edilmelidir. Deney Madde 29.1.1.1. d, e, f, ve g’ye uygun
olarak yürütülmelidir.
Metot B’nin şematik gösterilişi Ek D’de verilmiştir.

Metot B özetinin akõş şemasõnõn gösterilişi Ek F’de verilmiştir.

29.1.2.2 - Birden Fazla Deney Numunesinin Aynõ Odada Deneyden Gerilme Durumunda
Uygulanabilen Deney Şartlarõ
Birden fazla deney numunesinin aynõ odada deneyden geçirilmesi durumunda, deney numuneleri
üzerinde karşõlõk gelen noktalarda ölçülen yüzey sõcaklõklarõnõn bir deney numunesinden diğeri
arasõndaki fark
% 5’den veya 5 °C’den daha fazla (hangisi daha büyükse) olmamalõdõr (NOT 2)

NOT 1 - Bu isteklerin karşõlanma durumunun kontrolu, normal olarak deneyde konumlandõğõ biçimde,
deney odasõna monte edilmiş olan deney numunesi ile yapõlõr. Kontrol esnasõnda deney
odasõnõn õsõtõcõsõ kapalõ ancak hava dolaşõmõ açõk olmalõdõr.

NOT 2 - Deney numuneleri üzerinde birbirine karşõt gelen noktalarõn sõcaklõklarõnda kabul edilebilir
sapmalar, deney odasõ içindeki sõcaklõk dağõlõmõ üzerinde, deney numunelerinin üst üste
gelmesinden doğacak etkileri sõnõrlamak için göz önüne alõnmõştõr. Verilen sõcaklõk farkõnõn
(5 °C veya % 5, hangisi daha büyükse) toleransõ, her bir deney numuneleri arasõnda õsõ
harcamalarõndaki farklõlõklarõn sebep olduğu sapmalarõ ihtiva etmemelidir. Böyle farklõlõklar
oda içinde farklõ konumlarda bulunan aynõ deney numunesi üzerinde kontrol edilmek
suretiyle dikkate alõnmalõdõr.

a) Deneyden geçirilmek üzere bir veya birkaç deney numunesi seçilmeli ve belirtilmiş deney ortam
sõcaklõğõndaki serbest hava şartlarõnõn etkisine bõrakõlmalõdõr. Yüklenmiş şartlardaki deney
numunesinin (numunelerinin) õsõl kararlõlõğa erişmesinden sonra yüzeyindeki (yüzeylerindeki) esnek
noktalarõn sõcaklõklarõ kaydedilmelidir.
b) Deney numunelerinin tamamõ daha sonra odaya konulmalõdõr. Oda sõcaklõğõ belirlenen şiddet
derecesinin sõcaklõğõnda tutulmalõdõr.

Deney numuneleri bir raf üzerine monte edildiği zaman, hava akõmõ ile girişimi mümkün olduğu kadar
az olmalõdõr.

NOT 3 - Daha uygun olmasõ durumunda (örnek; değişik zamanlarda aynõ odada, aynõ bileşenlerin
kendi rafõna konduğu zaman) oda aşağõdaki Madde d)’de tanõmlanan sõcaklõkta tutulabilir.

c) Daha sonra, oda şartlarõnõn tekrar tesis edilmesi ve deney numunesinin õsõl kararlõlõğa erişmesi için
bir müddet beklenmelidir.

d) Deney numuneleri yüklenmeye maruz bõrakõlmak ve oda sõcaklõğõ, yüklenmiş şartlardaki deney
numuneleri ile õsõl kararlõlõğa erişilmiş olacak şekilde ayarlanmalõ, yukarõda Madde a)’da belirtildiği
şekilde ölçülen noktalarõn yüzey sõcaklõklarõ yeniden elde edilmelidir.

e) Deneyden geçirilme, Madde 29.1.1.1 e)’den Madde 29.1.1.1 g)’ye uygun olarak yürütülmelidir.

29.2 - Yapay Soğutmalõ Deney Numunesi


İlgili standardõ, deney numunesine soğutma sağlayan cihazõn karakteristiklerini tanõmlamalõdõr.
Soğutucu olarak hava kullanõldõğõ zaman, havanõn yağla kirlenmemiş olmasõna ve nem problemi
yaratmayacak kadar kuru olmasõna dikkat edilmelidir.

16
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

29.2.1 - Odadan “Yalõtõlmõş” Soğutma Sistemi


Bu tür deney numuneleri kendinden soğutmalõ veya soğutucusunu bir dõş kaynaktan elde eden ve
soğutucu akõşõ ve dönüşü odadan yalõtõlmõş olan sistemlere sahiptir.

Bu deney numuneleri Madde 29.1.1’e uygun olarak deneyden geçirilebilir.

NOT - Soğutma, yüzey sõcaklõğõnõ ortam sõcaklõğõnõn altõna düşürecek kadar verimli ise, çevre
havasõnõn ortam sõcaklõğõ deney numunesinin altõndaki yüzeyden ziyade, deney numunesinin
0 cm’den 5 cm’ye kadar üstünde, odanõn duvarõ ile deney numunesinin arasõndaki orta yerde
ölçülmelidir.

29.2.2 - Odadan “Yalõtõlmamõş” Soğutma Sistemi

a) Taze, soğuk havayõ bir dõş kaynaktan alan ve deney numunesinin soğutulma işlemi tamamlandõktan
sonra havayõ odaya geçiren deney numuneleridir.

Bu deney numuneleri Madde 29.1.1’e uygun olarak deneyden geçirilmelidir.

b) Soğutma havasõnõ odadan alan ve deney numunesinin soğutulma işlemi tamamlandõktan sonra
havayõ odaya gönderen deney numuneleridir.

Deney numuneleri, Madde 29.1.1’e uygun olarak, izlemenin (monitör), havanõn deney numunesi
girişinde yapõlmasõ kaydõyla deneyden geçirilebilir. Bu havanõn sõcaklõğõ belirtilen sõnõrlar içinde
olmalõdõr.

30 - ARA ÖLÇMELER
İlgili standardõ, şartlandõrma sõrasõnda veya sonunda, deney numunesi henüz deney odasõnda iken,
deney numunesinin yüklenmesini ve/vaya ölçülmesini gerekli kõlabilir. Bu tür ölçmeler istendiğinde ilgili
standardõ hangi ölçmelerin yapõlacağõnõ ve bunlarõn hangi periyot veya periyotlar sonunda
uygulanacağõnõ belirtmelidir. Bu ölçmeler için deney numunesi deney odasõndan çõkarõlmamalõdõr.

NOT - Şartlandõrma sõrasõnda deney numunesinin deney odasõndan çõkarõlõp tekrar odaya
konulmasõnõ gerektiren toparlanmayõ izleyen ölçmelere müsaade edilemez. Önerilen süre
bitiminden önce deney numunesi tipinin performansõ (çalõşma yeteneği) bilinmek isteniyorsa,
her belirlenmiş süre için ilâve bir parti gerekecektir. Her parti için toparlanma ve son ölçmeler
ayrõ ayrõ yapõlmalõdõr.

31 - TOPARLANMA
31.1 - Deney numunesi daha sonra õsõl kararlõlõğa ulaşmak için uygun bir periyot, en az 1 saat,
toparlanma için standard atmosfer şartlarõ altõnda bõrakõlmalõdõr. Bir çok deney numunesi aynõ anda
deneyden geçirildiği ve 1 saatlik toparlanma süresi yeterli olduğu durumda, toparlanma için en fazla
süre 2 saat olmalõ ve bütün ölçmeler bu periyodun sonunda tamamlanmõş olmalõdõr.

31.2 - İlgili standardõnda gerekli görüldüğünde, deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya yüklenmeli ve
ölçmeler toparlanma periyodu süresince devamlõ olarak yapõlmalõdõr.

31.3 - Yukarõda belirtilen standard şartlarõ deneyden geçirilecek deney numunesi için uygun değilse,
diğer toparlanma şartlarõ için ilgili standardõna başvurulmalõdõr.

32 - SON ÖLÇMELER
Deney numunesi ilgili standardõnda belirtildiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

33 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER


Bu deney ilgili standardõnda bulunduğu zaman, uygulanabilir oldukça aşağõdaki ayrõntõlar verilmelidir :

a) Ön şartlandõrma;
b) Başlangõç ölçmeleri;

17
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

c) Desteklerle veya montaj elemanõ ile ilgili ayrõntõlar;


d) Şartlandõrma sõrasõnda soğutma sistemleri dahil deney numunesinin durumu;
e) Şiddet derecesi, sõcaklõk ve maruz kalma süresi;
f) Şartlandõrma sõrasõnda ölçmeler ve/veya yükleme,
g) Standard dõşõ ise toparlanma;
h) Son ölçmeler;
i) Satõcõ ile alõcõ arasõnda kabul edilen işlemlerdeki herhangi bir sapma.

18
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

KISIM DÖRT DENEY Bd: ISI YAYAN DENEY NUMUNESİ İÇİN YAVAŞ
SICAKLIK DEĞİŞMELİ
KURU SICAKLIK DENEYİ
34 - AMAÇ
Yüksek sõcaklõk şartlarõ altõnda kullanõlacak õsõ yayan bileşenler, cihazlar veya diğer parçalarõn
uygunluğunu tayin etmeki için standard bir deney işlemi sağlamaktõr.

Bu işlem, deney numunesinin õsõl kararlõlõğa erişmesine yetecek uzunluktaki bir süre yüksek sõcaklõğa
maruz bõrakõlan deney numuneleri içindir.

Bu işlemde deney süresi, genellikle, deney numunesinin õsõl kararlõlõğa erişmesinden başlayarak
ölçülür. Bu kuralõn uygulanmadõğõ durumlar Giriş Madde 1’de belirtilmiştir.

35 - GENEL TANIMLAMA
Bu deneyde, lâboratuvar ortam sõcaklõğõndaki deney numunesi, lâboratuvar sõcaklõğõndaki deney
odasõna konulur. Daha sonra sõcaklõk, ilgili standardõnda belirtilen şiddet derecesine uygun sõcaklõğa
ayarlanõr.

Deney numunesi õsõl kararlõlõğa eriştikten sonra, deney numunesi belirtilmiş süre için bu şartlara maruz
bõrakõlõr.

İlgili standardõ, deneyden geçirilen soğutma elemanlarõnõn ilgili standardõnda verilen açõklamalara
uygun olmasõna dikkat edilmelidir.

Deney şartlarõ, monte elemanlarõnõn tarif edilmiş õsõ iletme karakteristikleriyle “serbest hava” şartlarõna
deney numunelerinin maruz kalma etkilerini simüle etmek üzere tasarõmlanõr.

Belirlenen deney sõcaklõğõ ortam sõcaklõğõ olarak tanõmlanõr.

Zorlamalõ hava dolaşõmõnõn kullanõlmadõğõ deney tercih edilen metottur. Hava dolaşõmsõz deney için
belirlenen şartõ sağlamak mümkün olmadõğõ veya zor olduğu zaman zorlanmalõr hava dolaşõmõ
kullanõlabilir.

A’dan F’ye kadarki ekler bu standardõn parçasõnõ teşkil eder.

36 - DENEY CİHAZININ TANIMLANMASI


36.1 - DENEY ODASI
36.1.1 - Deney odasõnõn sõcaklõğõ IEC 60068-1’in altõncõ baskõsõ (1988) Madde 4.4.2 özelliklerini
sağlayacak şekilde yerleştirilmiş sõcaklõk algõlayõcõsõ cihazlarõyla kontrol edilmelidir.

36.1.2 - Zorlamasõz hava dolaşõmlõ deney durumunda, deney odasõ, “serbest hava” şartlarõ etkilerinin
simüle edimesine imkân verecek şekilde, deney numunesinin õsõ yayma ölçüsü ve büyüklüğüyle
orantõlõ olarak yeterli genişlikte olmalõdõr.

İçinde “serbest hava” şartlarõnõn etkileri simüle edilen odanõn büyüklüğü ile ilgili özellikler, deney
numunesinin birim yüzeyine karşõlõk õsõ harcamasõ ve büyüklüğün bir fonksiyonu olarak Ek A’da
verilmiştir.

36.1.3 - Odanõn duvarlarõ õsõl siyaha yakõn olmalõ ve yayõnlanabilirlik kat sayõsõ 0,7’den fazla olmalõdõr.

Radyasyon problemini sõnõrlamak için, deney odasõ duvarlarõnõn sõcaklõğõ, õsõl kararlõlõğa ulaşõldõktan
sonra, K cinsinden ifade edilen belirlenmiş deney ortam sõcaklõğõndan %’den daha farklõ olmamalõdõr.
Bu özellik oda duvarlarõnõn her bölümü için uygulanõr ve deney numunesi bu özelliği sağlamayan
herhangi bir õsõtõcõ ve soğutucu elemanõ “görmemelidir”.

19
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

36.1.4 - Zorlamalõ hava dolaşõmlõ bir odada deney yapma durumunda, hava dolaşõm hõzõ mümkün
olduğu kadar düşük olmalõdõr.

36.1.5 - Mutlak nem, bir metreküp havadaki su buharõ miktarõ 20 gramõ aşmayacak şekilde olmalõdõr
(yaklaşõk olarak 35 °C’deki % 50 bağõl neme karşõlõk). Deney 35 °C’den daha düşük sõcaklõkta
yapõldõğõnda bağõl nem % 50’yi aşmamalõdõr.

36.1.6 - Çalõşma döneminin belirtildiği durumda, deney sõcaklõğõnõn değişmez durumda tutulmasõ için
gerekli ön tedbirler alõnmalõdõr.

Bileşenler durumunda, deney odasõ boyunca herhangi bir anda yüklenmiş olan bileşenlerin dağõlõmõnõn
düzgün olmasõ kaydõyla periyotlarõn ayrõ zamanlara ayrõlmasõ genellikler yeterli olur.

NOT - Deneyden geçirilen deney numunesi için çalõşma belirtildiği durumlarda, yüksüz periyot
sõrasõnda deney sõcaklõğõ belirtilen deney sõcaklõğõnõn altõna düşmemelidir (Ek D).

36.2 - MONTAJ DÜZENİ


36.2.1 - Montaj elemanlarõnõn ve deney numunesinin bağlantõlarõnõn õsõ iletkenliği ve diğer ilgili
karakteristikleri ilgili standardõnda belirtilmelidir. Deney numunesi belli monte elemanõyla kullanõlmak
üzere düşünülmüşse, bu montaj elemanlarõ deney yaparken de kullanõlmalõdõr.

36.2.2 - Deney numunesi karakteristikleri belirlenmiş bir õsõ soğurucusuna monte edilmek üzere
tasarõmlanmõş olduğu zaman, deney amacõ ile kullanõlan õsõ soğurucusu kendi sõcaklõğõnõ deney odasõ
sõcaklõğõna yakõn bir durumda muhafaza etmeye uygun bir õsõl kapasiteye ve õsõl iletkenliğe sahip
olmalõdõr.

37 - ŞİDDET DERECELERİ
Sõcaklõk ve maruz kalma süresiyle gösterilen şiddet dereceleri, ilgili standardõnda belirtilmelidir.
Değerler aşağõda Madde 1 ve Madde 2’de verilen değerlerden seçilmelidir.

37.1 - SICAKLIK
+ 200 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 155 °C ± 2 °C
+ 125 °C ± 2 °C
+ 100 °C ± 2 °C
+ 85 °C ± 2 °C
+ 20 °C ± 2 °C
+ 55 °C ± 2 °C
+ 40 °C ± 2 °C
+ 30 °C ± 2 °C

NOT 1 - Göz önünde bulundurulacak başka hususlar yoksa, 200 °C’nin üstünde ve 1000 °C’ye
kadarki sõcaklõklar aşağõdaki değerlerden seçilmelidir.

250 °C 315 °C 400 °C 500 °C 630 °C 800 °C 1000 °C

Her bir durumdaki tolerans yukarõdaki sõcaklõklarõn °C cinsinden ± % 2’si olmalõdõr.

NOT 2 - Deney numuneleri üzerinde birbirene karşõt gelen noktalarõn sõcaklõklarõnda kabul edilebilir
sapmalar, deney odasõ içindeki sõcaklõk dağõlõmõ üzerinde, deney numunelerinin üst üste
gelmesinden doğacak etkileri sõnõrlamak için göz önüne alõnmõştõr. Verilen sõcaklõk farkõnõn
(5 °C veya % 5, hangisi daha büyükse) toleransõ, her bir deney numuneleri arasõnda õsõ
harcamalarõndaki farklõlõklarõn sebep olduğu sapmalarõ ihtiva etmemelidir. Böyle farklõlõklar
oda içinde farklõ konumlarda bulunan aynõ deney numunesi üzerinde kontrol edilmek
suretiyle dikkate alõnmalõdõr.

20
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

37.2 - SÜRE
2 saat
16 saat
72 saat
96 saat

Bu deney işlemi güvenilirlik veya dayanõklõlõkla ilgili deneylerle birlikte kullanõldõğõ zaman, bu gibi
deneylerin süreleri için özel tavsiyeler veren IEC standardlarõ dikkate alõnmalõdõr.

38 - ÖN ŞARTLANDIRMA
Ön şartlandõrma için genellikle standardõna başvurulabilir.

39 - BAŞLANGIÇ ÖLÇMELERİ
Deney numunesi, ilgili standardõnda istenildiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

40 - ŞARTLANDIRMA
40.1 - YAPAY SOĞUTMASIZ DENEY NUMUNESİ

40.1.1 - Zorlamasõz Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma

40.1.1.1 - Tek Bir Deney Numunesinin Deneyden Geçirilmesi Durumunda Uygulanabilir Deney
Şartlarõ
a) Deney odasõ lâboratuvar sõcaklõğõnda olmalõdõr.
b) Lâboratuvar ortam sõcaklõğõnda olan deney numunesi, deney odasõna ambalajõndan çõkarõlmõş veya
“kullanõlmaya hazõr” durumda, normal konumda veya başkaca belirtildiği gibi konumlanõr.
Deney odasõ sõcaklõğõ daha sonra şiddet derecesine uygun sõcaklõğa ayarlanmalõ ve deney numunesi
õsõl kararlõlõğa ulaşõncaya kadar bekletilmelidir
c) Deney odasõnõn sõcaklõk değişme hõzõ, 5 dakikadan fazla olmayan bir periyot ortalamasõ için
1K/dakikayõ aşmamalõdõr.
d) Deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya elektriksel olarak yüklenmeli ve ilgili standardõna uygun olarak
fonksiyonel yeteneklerinden emin olmak için kontrol edilmelidir. Deney numunesi, ilgili standardõnca
açõklandõğõ gibi yüklenme şartõ altõnda (uygulanabilirse) ve çalõşma dönemile uyumlu olarak çalõşõr
durumda bõrakõlmalõdõr.
e) Deney numunesi daha sonra ilgili standardõnda belirtilen bir süre için düşük sõcaklõk şartlarõna
maruz bõrakõlmalõdõr. Süre, sõcaklõk kararlõlõğõna ulaşma anõndan başlanarak ölçülmelidir.

NOT - Küçük deney numuneleri durumunda sõcaklõk kararlõlõğõna ulaşõp ulaşõlmadõğõnõn ölçülerek
kontrol edilmesine gerek yoktur (IEC 60068 - 1, Madde 4.6, Not 2).

f) İlgili standardõnda gerekli görülüyorsa ara ölçmeler Madda 41’e uygun yapõlmalõdõr.
g) Bu periyot sonunda, deney numunesi deney odasõnda bõrakõlmalõ ve sõcaklõk yavaş değişmeli
olarak deney için standard atmosfer şartlarõnõn sõnõrlarõ içinde bulunan bir değere düşürülmelidir.

Deney odasõnõn sõcaklõk değişme hõzõ, 5 dakikadan fazla olmayan bir periyot ortalamasõ için 1
K/dakikayõ aşmamalõdõr.

Deney süresince, deney numunesi çalõşõr veya yüklenmiş durumda ise, sõcaklõk düşürülmeden önce
deney numunesinin çalõşmasõ durdurulmalõ veya yüksüz hale getirilmelidir.

h) Bu periyot sonunda, deney numunesi deney odasõnda veya başkaca uygun olan yerde toparlanma
işlemine maruz bõrakõlmalõdõr.

40.1.1.2 - Birden Fazla Deney Numunesinin Aynõ Odada Deneyden Geçirilme Durumunda
Uygulanabilen Deney Şartlarõ

21
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

Birden fazla deney numunesinin aynõ odada deneyden geçirilme durumunda deney numuneleri
üzerinde karşõlõk gelen noktalarda ölçülen yüzey sõcaklõklarõnõn bir deney numunesinden diğerine göre
sapmasõ hava (ortam) sõcaklõğõ ile yüzey sõcaklõğõ arasõndaki farkõn % 5’inden veya 5 °C’den (hangisi
daha fazla ise) daha fazla olmamalõdõr (NOT 2)

NOT 1 - İsteklerin karşõlanma durumunun kontrolu, normal olarak, odada monte edilmiş olan deney
numunelerinin konumlarõ deneyden geçirilen konumlara uygun olmalõdõr.

Bu kontrolun oda içinde yapõlmasõ uygulanabilir olmadõğõ durumda kontrol odanõn dõşõnda normal
lâboratuvar şartlarõn yapõlabilir.

Deney numuneleri deneyden geçirilecek tarzda (örnek, bir raf üstünde) monte edilmeli ve deney
numunelerinin çevreden aşõrõ derecede etkilenmemesine dikkat edilmelidir.

NOT 2 - Deney numuneleri üzerinde birbirene karşõt gelen noktalarõn sõcaklõklarõnda kabul edilebilir
sapmalar, deney odasõ içindeki sõcaklõk dağõlõmõ üzerinde, deney numunelerinin üst üste
gelmesinden doğacak etkileri sõnõrlamak için göz önüne alõnmõştõr. Verilen sõcaklõk farkõnõn
(5 °C veya % 5, hangisi daha büyükse) toleransõ, her bir deney numuneleri arasõnda õsõ
harcamalarõndaki farklõlõklarõn sebep olduğu sapmalarõ ihtiva etmemelidir. Böyle farklõlõklar
oda içinde farklõ konumlarda bulunan aynõ deney numunesi üzerinde kontrol edilmek
suretiyle dikkate alõnmalõdõr.

Deney Madde 40.1.1.1’e uygun olarak yürütülür.

40.1.2 - Zorlamalõ Hava Dolaşõmlõ Deney Yapma

40.1.2.1 - Tek Bir Deney Numunesinin Deneyden Geçirilmesi Durumunda Uygulanabilir Deney
Şartlarõ
Aşağõdaki zorlamalõ hava dolaşõmlõ metot, hava dolaşõmsõz deney için belirlenmiş şartlarõn
karşõlanmasõnõn mümkün olmadõğõ durumda kullanõlabilir.

Her durumda hava sürati düşük olmalõdõr (Mümkünse, 0,5 m/s’den fazla olmamalõdõr).

METOT A
Bu metot, deney için kullanõlan odanõn Ek A’da belirtilen şartlarõ sağlayacak kadar geniş olduğu, fakat
oda içinde ortam sõcaklõğõnõn muhafazasõ yalnõzca hava dolaşõmõ ile elde edilebildiği zaman
kullanõlmak üzere düşünülmüştür.

Deney numunesi deney odasõ içine konur veya monte edilir. Oda hava akõmõ ve õsõtma kapalõ olarak,
deney numunesi, deneyin yapõlacağõ yüksek sõcaklõk için belirlenmiş yükleme şartlarõna maruz
bõrakõlmalõdõr.

Deney numuneleri õsõl kararlõlõğa eriştiği zaman, uygun bir izleme cihazõ kullanõlarak bir kaç örnek
noktanõn sõcaklõğõ ölçülmelidir. Daha sonra her bir noktada meydana gelecek sõcaklõk yükselmesi
kaydedilmelidir.

Odanõn hava akõmõ başlatõlõr ve õsõl kararlõlõğa tekrar erişilir, örnek noktalardaki sõcaklõklar tekrar
ölçülmelidir. Sõcaklõklarõn, hava akõmsõz ölçmelerden farkõ 3 K’dan fazla olduğu veya ilgili standardõnda
belirtilen değerlerden farklõ olduğu durumda hava akõmõnõn hõzõ çok yüksektir ve 3 K’lõk istekleri veya
diğer belirtilmiş sõcaklõk farkõnõ karşõlayõncaya kadar hava akõmõ hõzõ azaltõlmalõdõr. Bu mümkün
olmadõğõ zaman Metot B kullanõlmalõdõr.

Deneye başlanmak için oda õsõtma sistemi çalõştõrõlõr. Ortam sõcaklõğõnõn izlenmesi IEC 60068-1,
Madde 4.4.2’deki tarife uygun olarak yapõlmalõdõr.

Deney Madde 40.1.1.1’e uygun olarak yürütülmelidir. Metot A’nõn şematik gösterilişi Ek C’de
verilmiştir.

Metot A özetinin akõş şemasõnõn gösterilişi Ek C’de verilmiştir.

22
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

METOT B
Bu metot Ek A’da belirtilen özellikler karşõlanabilmediği durumda kullanõlmak üzere düşünülmüştür. Bu
metotta, serbest hava şartlarõnda havayõ çevreleyen ortam sõcaklõğõ ve deney numunesi üzerindeki bir
sõcak noktanõn sõcaklõğõ arasõndaki fark, ∆T1, havayõ çevreleyen ortam sõcaklõğõndan az veya çok
bağõmsõz olduğu varsayõmõ esas alõnmõştõr. Bu durum sadece ortam sõcaklõğõ ∆T2’nin değişimi 30 K’yõ
aşmadõğõ ve ∆T1, 25 K’dan daha az olduğu zaman uygulanõr.

Ek B’de açõklanan düzeltmeler uygulanõrsa ∆T1’ õn değeri 80 K’ya kadar genişletilebilir.

Düzeltmelerin, hava dolaşõmõ hatalarõ kadar radyasyon hatalarõnõda ihtiva ettiği göz önüne alõnmalõdõr.

80 K’dan daha büyük ∆T1, sõcaklõk farklarõ ve/veya 65 K’dan daha büyük ∆T2 ortam sõcaklõğõndaki
değişmeler için Metot B’nin doğruluğu kanõtlanmamõştõr.

Lâboratuvarda uygun olarak monte edilmiş ve güneş õşõğõ ve hava ceryanõ gibi etkilerden korunmuş
olan deney numunesi oda ortam sõcaklõğõnda, deneyin yapõlacağõ yüksek sõcaklõk için belirlenmiş olan
yükleme şartlarõna maruz bõrakõlõr.

Sõcaklõk kararlõlõğõna erişildikten sonra, en sõcak noktanõn sõcaklõğõ veya daha büyük ve karmaşõk
deney numunelerinin kullanõldõğõ durumlarda birçok örnek alõnan noktanõn sõcaklõğõ ölçülmeli ve bu
noktalardaki sõcaklõk artõşõ ∆T1, kaydedilmelidir.

Belirli yüklenmeye maruz kalmõş olan deney numunesi deney odasõna konur ve oda sõcaklõğõ, oda
ortam sõcaklõğõnõn ∆T1 ve deney için belirlenen ortam sõcaklõğõnõn cebirsel toplamõ olan bir kararlõ
değere eriştiğinde ölçülen noktalardaki bir değere ayarlanõr.

∆T1’in 25 K’dan daha az olmasõ durumunda deney Madde 40.1.1.1’e uygun olarak yapõlmalõdõr.

∆T1,’õn 25 K’dan daha fazla olmasõ durumunda, belirlenmiş deney sõcaklõğõna esas olan düzeltilmiş Ts
sõcaklõğõ Ek B’de açõklandõğõ gibi belirlenmelidir. Oda ve deney numunesi ortam sõcaklõğõnda olduğu
zaman deney numunesi odaya konmalõdõr. Daha sonra deney numunesi çalõştõrõlõr veya elektriksel
olarak ilgili standardõnda açõklandõğõ gibi yüklenir ve oda sõcaklõğõ yükseltilir. Deney odasõ sõcaklõğõ 5
dakikadan uzun olmayan bir süre içinde dakikada 1 K’yõ aşmayan bir hõzla değiştirilmelidir. Oda
sõcaklõğõnõn son değeri, deney numunesi üzerindeki noktanõn oda sõcaklõğõnda ölçülen sõcaklõğõnõn
yukarõda bahsedilen kararlõ hale gelmiş değeri Ts sõcaklõğõna eriştiği değere ayarlanmalõdõr.

Bu sõcaklõk şartlandõrma boyunca muhafaza edilmelidir. Deney, Madde 40.1.1.1 d, e, f, g ve h’a uygun
olarak yürütülmelidir.

Metot B’nin şematik gösterilişi Ek D’de verilmiştir.

Metot B özetinin akõş şemasõnõn gösterilişi Ek F’de verilmiştir.

40.1.2.2 - Birden Fazla Deney Numunesinin Aynõ Odada Deneyden Geçirilme Durumunda
Uygulanabilen Deney Şartlarõ
Birden fazla deney numunesinin aynõ odada deneyden geçirilme durumunda deney numuneleri
üzerinde karõşõlõk gelen noktalarda ölçülen yüzey sõcaklõklarõnõn bir deney numunesinden diğerine göre
sapmasõ hava (ortam) sõcaklõğõ ile yüzey sõcaklõğõ arasõndaki farkõn % 5’inden veya 5 °C’den (hangisi
daha fazla ise) daha fazla olmamalõdõr (NOT 2)

NOT 1 - Bu isteklerin karşõlanma durumunun kontrolu, normal olarak deneyde konumlandõğõ biçimde
deney odasõna monte edilmiş olan deney numunesi ile yapõlõr. Odanõn õsõtmasõ kapalõ, hava
dolaşõmõ çalõşõr olmalõdõr.

NOT 2 - Deney numuneleri üzerinde birbirene karşõt gelen noktalarõn sõcaklõklarõnda kabul edilebilir
sapmalar, deney odasõ içindeki sõcaklõk dağõlõmõ üzerinde, deney numunelerinin üst üste
gelmesinden doğacak etkileri sõnõrlamak için göz önüne alõnmõştõr. Verilen sõcaklõk farkõnõn
(5 °C veya % 5, hangisi daha büyükse) toleransõ, her bir deney numuneleri arasõnda õsõ
harcamalarõndaki farklõlõklarõn sebep olduğu sapmalarõ ihtiva etmemelidir. Böyle farklõlõklar

23
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

oda içinde farklõ konumlarda bulunan aynõ deney numunesi üzerinde kontrol edilmek
suretiyle dikkate alõnmalõdõr.

a) Deneyden geçirililecek deney numunelerinin bir veya birkaçõ seçilmeli ve belirtilmiş deney
ortam sõcaklõğõndaki serbest hava şartlarõna maruz bõrakõlmalõdõr. Yüklenmiş durumdaki
deney numuneleri ile sõcaklõk kararlõlõğõna erişildikten sonra deney numuneleri
yüzeyindeki temsili noktalarõnõn sõcaklõklarõ kaydedilmelidir.

b) Deney numunelerinin tamamõ daha sonra deney odasõna konulmalõdõr. Odanõn hava
dolaşõmõ ve õsõtma sistemi çalõştõrõlmalõ ve sõcaklõk; yüklenmiş durumdaki deney
numuneleri ile õsõl kararlõlõğa erişildikten sonra, Madde a)’daki şartlar altõnda ölçülen
noktalardaki yüzey sõcaklõklarõnõn tekrar elde edilebilmesini sağlayacak şekilde
ayarlanmalõdõr.

Deney numuneleri raflara monte edildiği zaman, hava akõmõ ile girişim mümkün olduğu kadar az
olmalõdõr.

Deneyden geçirme Madde 40.1.1.1’e uygun olarak yapõlmalõdõr.

40.2 - YAPAY SOĞUTMALI DENEY NUMUNESİ


İlgili standardõ, deney numunesine soğutma sağlayan cihazõn karakteristiklerini tanõmlamalõdõr.
Soğutucu hava olduğu zaman, havanõn yağla kirlenmemiş olmasõna ve nem problemi yaratmayacak
kadar kuru olmasõna dikkat edilmelidir.

40.2.1 - Odadan “Yalõtõlmõş” Soğutma Sistemi


Bu tür deney numuneleri kendinden soğutmalõ veya soğutucusunu bir dõş kaynaktan elde eden ve
soğutucu akõşõ ve dönüşü odadan yalõtõlmõş olan sistemlere sahiptir.

Bu deney numuneleri Madde 40.1.1’e bir alternatif olarak, Madde 40.1.2 Metot A’ya uygun olarak
denenebilir.

NOT - Soğutma yüzey sõcaklõklarõ ortam sõcaklõğõnõn altõna düşürülecek kadar verimli ise, çevre
havasõnõn ortam sõcaklõğõ deney numunesi altõndaki yüzeyden ziyade, deney numunesinin
0’dan 5 cm kadar üstünde, odanõn duvarõ ile deney numunesi arasõndaki orta - yolda olmalõdõr.

40.2.2 - Odadan “Yalõtõlmõş”Soğutma Sistemi


a) Taze, soğuk havayõ bir dõş kaynaktan alan ve deney numunesinin soğutulma işlemi tamamlandõktan
sonra havayõ odaya geçiren deney numuneleridir.

Bu deney numuneleri Madde 40.1.2’nin A metoduna bir alternatif olarak Madde 40.1.1’e uygun şekilde
deneyden geçirilebilir.

b) Soğutma havasõnõ odadan alan ve deney numunesinin soğutulma işlemi tamamlandõktan sonra
havayõ odaya gönderen deney numuneleridir.

Deney numuneleri, Madde 40.1.2’nin A metoduna bir alternatif olarak Madde 40.1.1’e uygun şekilde,
izlemenin (monitör), havanõn deney numunesi girişinde yapõlmasõ kaydõyla deneyden geçirilebilir. Bu
havanõn sõcaklõğõ belirtilen sõnõrlar içinde olmalõdõr.

41 - ARA ÖLÇMELER
İlgili standardõ, şartlandõrma sõrasõnda veya sonunda, deney numunesi henüz deney odasõnda iken,
deney numunesinin yüklenmesini ve/vaya ölçülmesini gerekli kõlabilir. Bu tür ölçmeler istendiğinde ilgili
standardõ hangi ölçmelerin yapõlacağõnõ ve bunlarõn hangi periyot veya periyotlar sonunda
uygulanacağõnõ belirtmelidir. Bu ölçmeler için deney numunesi deney odasõndan çõkarõlmamalõdõr.

NOT - Şartlandõrma sõrasõnda deney numunesinin deney odasõndan çõkarõlõp tekrar odaya
konulmasõnõ gerektiren toparlanmayõ izleyen ölçmelere müsaade edilemez. Önerilen süre
bitiminden önce deney numunesi tipinin performansõ (çalõşma yeteneği) bilinmek isteniyorsa,
her belirlenmiş süre için ilâve bir parti gerekecektir. Her parti için toparlanma ve son ölçmeler
ayrõ ayrõ yapõlmalõdõr.

24
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

42 - TOPARLANMA
42.1 - Deney numunesi daha sonra õsõl kararlõlõğa ulaşmak için uygun bir periyot, en az 1 saat
toparlanma için standard atmosfer şartlarõ altõnda bõrakõlmalõdõr. Bir çok deney numunesi aynõ anda
deneyden geçirildiği ve 1 saatlik toparlanma süresi yeterli olduğu durumda, toparlanma için en fazla
süre 2 saat olmalõ ve bütün ölçmeler bu periyodun sonunda tamamlanmõş olmalõdõr.

42.2 - İlgili standardõnda gerekli görüldüğünde, deney numunesi çalõştõrõlmalõ veya yüklenmeli ve
ölçmeler toparlanma periyodu süresince devamlõ olarak yapõlmalõdõr.

42.3 - Yukarõda belirtilen standard şartlarõ deneyden geçirilecek deney numunesi için uygun değilse,
diğer toparlanma şartlarõ için ilgili standardõna başvurulmalõdõr.

43 - SON ÖLÇMELER
Deney numunesi ilgili standardõnda belirtildiği gibi gözle muayene edilmeli ve elektriksel ve mekanik
olarak kontrol edilmelidir.

44 - İLGİLİ STANDARDINDA VERİLMESİ GEREKLİ BİLGİLER


Bu deney ilgili standardõnda bulunduğu zaman, uygulanabilir oldukça aşağõdaki ayrõntõlar verilmelidir.

a) Ön şartlandõrma,
b) Başlangõç ölçmeleri,
c) Desteklerle veya montaj elemanõ ile ilgili ayrõntõlar,
d) Şartlandõrma sõrasõnda soğutma sistemleri dahil deney numunesinin durumu,
e) Şiddet derecesi, sõcaklõk ve maruz kalma süresi,
f) Şartlandõrma sõrasõnda ölçmeler ve/veya yükleme,
g) Standard dõşõ ise toparlanma,
h) Son ölçmeler,
i) Satõcõ ile alõcõ arasõnda kabul edilen işlemlerdeki herhangi bir sapma.

25
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK A
DENEY NUMUNESİNİN HACMİ
Odanõn büyüklüğü aşağõda belirtilen şartlarõ sağlayacak boyutlarda olmalõdõr.
3
i) 1 dm ‘e Eşit veya Daha Az Hacimli Deney Numuneleri
a) Güç tüketimi 50 W’a eşit veya daha az.

Deney numunesinin herhangi bir yüzü ile karşõtõ olan oda duvarõ arasõndaki minimum uzaklõk 10
cm’dan daha az olmamalõdõr.

b) Güç tüketimi 50 W’a eşit ve 50 W’dan daha fazla veya 100 W’dan daha az.

Deney numunesinin herhangi bir yüzü ile karşõt olan oda duvarõ arasõnadaki mimimum uzaklõk 20
cm’den az olmamalõdõr.
3
ii) 1 dm ‘den Daha Fazla Hacimli Deney Numuneleri
Deney numunesinin herhangi bir yüzü ile karşõtõ olan oda duvarõ arasõndaki minimum uzaklõk, yüzey
alanõ birim başõna güç tüketimi ile deney numunesi hacmi arasõndaki ilişki aşağõdaki eğrilerin daha
büyük bir uzaklõğõ göstermemesi şartõyla 10 cm olabilir.

Deney odasõ hacmõ ile deney numunesi hacmõ arasõndaki oran 5:1’den az olmamalõdõr. Deney
numunesi, herhangi bir parçasõ ile oda duvarlarõ arasõndaki uzaklõk çevresinde en çok boşluk
bõrakõlacak şekilde deney odasõnõn merkezine uygulanabildiğine yakõn konmalõdõr.

Ortam sõcaklõğõ IEC 60068 - 1 Madde 4’e uygun olarak izlenir.

Eğri 1; Deney numunesi ve oda yüzeyi arasõndaki uzaklõk 10 cm olduğu zaman deney numunesi
hacminin bir fonksiyonu olarak, yüzey alanõnõn birini başka müsaade edilebilin en yüksek õsõ tüketimi
gösterir.
Eğri 2; Uzaklõk 20 cm olduğu zamanki ilişkiyi gösterir.
ŞEKİL 1

26
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

NOT 1 - Deney numunesinin herhangi bir yüzü ile karşõtõ olan oda duvarõ arasõndaki mesafe 10
cm’den az olmamalõdõr.
NOT 2 - Deney numuneleri üzerinde birbirene karşõt gelen noktalarõn sõcaklõklarõnda kabul edilebilir
sapmalar, deney odasõ içindeki sõcaklõk dağõlõmõ üzerinde, deney numunelerinin üst üste
gelmesinden doğacak etkileri sõnõrlamak için göz önüne alõnmõştõr. Verilen sõcaklõk farkõnõn
(5 °C veya % 5, hangisi daha büyükse) toleransõ, her bir deney numuneleri arasõnda õsõ
harcamalarõndaki farklõlõklarõn sebep olduğu sapmalarõ ihtiva etmemelidir. Böyle farklõlõklar
oda içinde farklõ konumlarda bulunan aynõ deney numunesi üzerinde kontrol edilmek
suretiyle dikkate alõnmalõdõr.
NOT 3 - Deney numunenesinin yüzey alanõ, deney numunesinin içine konabileceği en küçük dik
altõgen prizmanõn toplam yüzeyi olarak tanõmlanõr. Deney numunesinin õsõnmasõ simetrik
olmadõğõ zaman dikkate alõnacak yüzey sadece sõcaklõk üretiminden en çok etkilenen kenarõ
veya kenarlarõdõr.

27
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK B
ORTAM SICAKLIĞI İÇİN DÜZELTME NOMOGRAFİSİ

28
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

ÖRNEK:

SORU: +20 °C’de serbest hava şartlarõnda belirli bir güç yayarak + 70 °C yüzey sõcaklõğõna erişen bir
parçanõn + 55 °C’de serbest hava şartlarõnda aynõ gücü yaymasõ durumunda yüzey sõcaklõğõ ne
olacaktõr?

CEVAP: Ta, ortam sõcaklõğõ skalasõndaki + 20 °C noktasõndan, Ts, deney numunesi yüzey sõcaklõğõ
skalasõndaki + 70 °C noktasõna bir doğru çizilir: Doğrunun, eksen hattõnõ kestiği nokta işaretlenir.

Daha sonra Ta, ortam sõcaklõğõ skalasõndaki, + 55 °C noktasõndan, eksen hattõ üzerindeki daha önce
işaretlenmiş olan noktadan geçmek üzere bir hat çizilir. Hattõn Ts, deney numune yüzey sõcaklõk
skalasõnõ kestiği nokta, + 98 °C, aranan yüzey sõcaklõğõdõr.

29
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK C

DENEY - Bd’NİN A METODU İÇİN ZORLAMALI HAVA DOLAŞIMLI


DENEYİN ŞEMATİK GÖSTERİLİŞİ

Faz 1 - Deney numunesi yüklenir. Deney,


oda hava akõmõ ve õsõtma kapalõ iken yapõlõr.
Deney numunesi sõcaklõğõ ölçülür.

Isõtma kapalõ iken ortam


sõcaklõğõ

Faz 2 - Deney numunesi yüklenir. Deney, oda hava


akõmõ çalõşõr vaziyette ve õsõtma kapalõ iken yapõlõr.
∆T1, - ∆T’1 küçük olmalõdõr.

Isõtma kapalõ iken ortam


sõcaklõğõ

Faz 3 - Deney numunesi yüklenir. Deney, hava akõmõ


ve õsõtmasõ çalõşõr vaziyette olan odada yapõlõr.
İzleme (monitör etme) belirlenmiş deney ortam
sõcaklõğõnda yapõlõr.

30
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK D

DENEY Bd’NİN B METODU VE DENEY Bc İÇİN ZORLAMALI HAVA


DOLAŞIMLI DENEYİN ŞEMATİK GÖSTERİLİŞİ

Faz 1 - Deney numunesi yüklenir. Deney, zorlamasõz


hava dolaşõmlõ lâboratuvar şartlarõnda yapõlõr. Deney
numunesinin sõcaklõğõ ölçülür.

Faz 2 - Deney numunesi yüklenir Deney, zorlamalõ hava


Belirtilen deney
dolaşmalõ odada yapõlõr. Deney numunesinin sõcaklõğõ
sõcaklõğõ izlenir. (∆T2 küçük olmalõdõr. Deney odasõ sõcaklõğõ IEC 68-
1, Madde 4’e uygun olarak ölçülür.)
Oda ortam sõcaklõğõ

31
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK E
DENEY Bd’NİN (MADDE 40.1.2) A METODU ÖZETİNİN AKIŞ
ŞEMASININ GÖSTERİLİŞİ

32

Deney numunesi düşük sõcaklõk deneyi için belirlenmiş yükleme şartlarõna maruz bõrakõlmalõdõr.
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK F
DENEY Bd’NIN (MADDE 40.1.2) B METODU VE DENEY Bc (MADDE
40.1.2) İÇİN TANIMLANAN METODUN ÖZETİNİN AKIŞ ŞEMASININ
GÖSTERİLMESİ

33
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK G
DENEY A: SOĞUK DENEYLERİ VE DENEY B: KURU SICAKLIK
DENEYLERİ ARASINDAKİ SON EK İLİŞKİSİ
Deney A: Soğuk deneyleri ve Deney B: Kuru sõcaklõk deneyleri arasõndaki son ek ilişkisi aşağõdaki
çizelgede gösterilmiştir.

Son Ek Deney A: Soğuk Deneyleri Deney B: Kuru Sõcaklõk Deneyleri


Harfi
Deney Sõcaklõk Deney Süresinin Deney Sõcaklõk Deney Süresinin
Numunesi Değişmesi Başlangõcõndaki Numunesi Değişmesi Başlangõcõndaki
Tipi Deney Numunesi Tipi Deney Numunesi
Sõcaklõğõ Sõcaklõğõ
a Isõ Yaymayan Anî Kararlõ Isõ Yaymayan Anî Kararlõ
b Isõ Yaymayan Yavaş Kararlõ Isõ Yaymayan Yavaş Kararlõ
c - - - Isõ Yayan Anî -
d Isõ Yayan Yavaş Kararlõ Isõ Yayan Yavaş Kararlõ
Deney numunesi normal olarak deney süresinin başlangõcõndan önce sõcaklõk kararlõlõğõna erişmiş olmalõdõr.
İstisnaî durumlarda, durum böyle değildir ve bu durumda ilave bilgiler için ilgili standardõna başvurulmalõdõr. IEC
68-3-1; Giriş bölümündeki Madde 1’e bakõnõz. (Bu durumlarõ kapsayan değişiklikler incelenmektedir.)

34
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK ZA

BU STANDARDDA ATIF YAPILAN DİĞER MİLLETLER ARASI


STANDARDLARIN KARŞILIĞI OLAN AVRUPA STANDARDLARI

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtmeksizin diğer standardlara atõf yapõlmaktadõr. Bu atõflar
metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir. Teorik belirtilen atõflarda
daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapõlmasõ
şartõ ile uygulanõr. Atõf yapõlan standardõn tarihinin belirlenmemesi halinde ilgili standardõn en son
baskõsõ kullanõlõr.

NOT - Milletlerlerarasõ yayõnõn ortak CENELEC değişiklikleri ve tadil edilmiş olmasõ halinde, bu husus
(mod) kõsaltmasõ ile belirtilir ve ilgili EN/HD kullanõlõr.

2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

IEC No Tarih Adõ EN/HD Tarih


60068-1 1988 Environmental Testing HD 323.1 S2 1988
Part 1: General and
Guidance
60068-3-1 1974 Part 3: Background HD 323.3.1 S1* 1988
Information Sectõon
One-Cold and Dry Heat
Tests

* HD 323.3.1 91:1988, IEC 68-3-1A:1978 ilâvesini ihtiva eder.

35
ICS 19.040 TÜRK STANDARDI TS 2156
EN 60068-2-2/Ekim 1998

EK MA
(Bilgi İçin)

MİLLETLERARASI STANDARDLARA KARŞILIK GELEN TÜRK


STANDARDLARI
Bu standardda atõf yapõlan milletlerarasõ standardlara karşõlõk gelen Türk Standardlarõ aşağõda
verilmiştir.

EN, ISO, IEC vb. Adõ TS No Adõ


No (İngilizce) (Türkçe)
IEC 60068-1 Environmental Testing Part 1: TS 1876 Çevre Şartlarõna Dayanõklõlõk
(1988) General and Guidance EN 60068-1 Deneyleri Bölüm 1: Genel
Hususlar ve Kõlavuz
IEC 60068-3-1 Part 3: Background Information TS 3352 Elektronik Cihazlar ve
(1974) Sectõon One-Cold and Dry Heat Bileşenlerine Uygulancak
Tests Çevre Koşullarõna Dayanõklõlõk
Temel Deney Yöntemleri
Bölüm 3: Temel Bilgiler -
Kõsõm 1- Soğuk ve Kuru
Sõcaklõk Deneyleri

36

You might also like