SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA

OSNOVI EKONOMIJE

TEMA: GLOBALIZACIJA
 SADRŽAJ

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA .............................................................................................................1

OSNOVI EKONOMIJE ................................................................................................................................1
TEMA: GLOBALIZACIJA .............................................................................................................................1
SADRŽAJ ...................................................................................................................................................2
1. Uvod .................................................................................................................................................2
2. Pojam i specifičnosti globalizacije ........................................................................................................3
3. Podjela globalizacije .............................................................................................................................5
4. Ekonomska globalizacija ......................................................................................................................6
5. Multinacinalne kompanije ..................................................................................................................8
6. SAD kao globalna sila ..........................................................................................................................8
7. Osobine procesa globalizacije ..............................................................................................................9
8. Zaključak............................................................................................................................................10
9.Literatura ............................................................................................................................................11

1. Uvod

U ovom radu govori se o razvoju procesa globalizacije, samom značenju pojma kao i
utjecajima globalizacije na svjetsko tržiste . Globalizacija donosi značajne promjene.
Razvijeni svijet nosilac je procesa globalizacije i upravo je on najbolje iskoristio jedinstveni
sustav.

Pojam globalizacija počeo se intezivnije koristiti tek u novije vrijeme, a različiti ga

autori različito definiraju.
 Globalizacija dovodi do stvaranja trgovačkih blokova, globalnih tvrtki i globalne
ekonmij. Ekonomka globalizacija nudi zemljama širom svijeta mnoge mogućnosti. Upravo
zahvaljujući tim mogućnostima mnoge su zemlje napredovale od svjetske periferije do vrlo
razvijenih zemalja, te mogu poslužiti kao dobar primjer drugim zemljama. Cirkulacijom ljudi,
roba i informacija povezuju se regije i ostvaruje interkcije

2. Pojam i specifičnosti globalizacije

2.1. Pojam globalizacije

Fenomen globalizacija moze se shvatitii objasniti samo u kontekstu veoma

multidimenzionalnog posmatranja. Radi se o čitavom nizu dimenzija. Najvažnije su
ekonomija, politika, geopolitika, geostrategija i ekologija. Javlja se kao prateća pojava svega
onoga š to bi bismo mogli staviti pod zajednički naziv ,, industrijska civilizacija” koja je
intenvizirala veću cirkulaciju roba, usluga, kapitala i rada.
 Obzirom da različiti autori različito definiš u pojam globalizacije, navest ćemo neke
od najčeš ćih definicija:
- ,,Dominantna forma globalizacije označava istorijsku transformaciju: u ekonomiji na
način sticanja prihoda i egzistencije; u politici gubitak stepena lokalne kontrole..., a u
kulturi gubitak dostignuća kolektiviteta... Globalizacija nastaje kao politički odgovor
na ekspanziju moć tržiš ta … On je na području znanja.
- ,,… razvoj globalnih financijskih tržista , rast transnacionalnih korporacija i njihova
sve veća dominacija pod nacionalnim ekonomijama.
- ,, Inegracija svjetske ekonomije”
- ,, Skup razvoja koji čine svijet jednim mjestom, mijenjajući značenje i značaj
udaljenosti i nacionalnog identiteta u svjetskim poslovima.”

Globalizacija predstavlja povezivanje koja prelaze okvire državne granice, a cilj im je

povećavanje ekonomskog rasta i bogatstva. Ona upućuje na sliku svijeta kao zajedničkog
prostora u kojem postoje tehnološke, političke, ekonomske i ekološke niti koje su
međuzavisne i isprepliću se ogromnom brzinom poništavajući geografske udaljenosti. Dakle,
možemo zaključiti da je osnovno obilježje globalizacije tehnološka revolucija, odnosno
stvaranje globalne ekonomije sa svijetom bez granica i univerzalnom kulturom jednakih
oblika, moderne tehnologije, tržišne ekonomije i demokracije. Mogli bi reći da globalizacija
za krajnji cilj ima stvaranje jedinstvenog privrednog sistema.
Ono sto je novo u globalizaciji jeste naglo ubrzanje ovog procesa sto je uslovljeno izuzetnim
tehnoloskim napredkom. Zbog svega toga bi moguća definicija globalizacije bila da je ona u stvari
,,objedinjavanje ljudskih napora, i aktivnosti u smjeru ubrzane integracije čovječanstva, na
planetarnom nivou, podstaknuta nezapamćenim kretanjem ljudi, kapitala tehnologije...

2.2. Specifičnosti globalizacije

Izrazitija globalizacija započela je još negdje u devetnaestom vijeku i nastavila se sve

do danas. Sam termin globalizacije počeo se intezivno upotrebljavati tek u posljednjoj
dekadi proš log vijeka.
Pojavi globalizacije je najviše pogodovala SItuacija nakon Drugog svjetskog rata,
osobito u Europi. Europske zemlje, neke su tada potpuno razorene, ali novčano
potpomognute od strane SAD-a, a započinju proces međusobnog povezivanja. Ciljevi tog
povezivanja su bili izbjeći daljnja međusobna neprijateljstva i stvoriti Europu u kojoj će se
sve zemlje međusobno slagati i pomagati si.takva politika je bila poticaj i ostalim državama
svijeta, te je na kraju dovelo do svijeta kakvog danas poznajemo.
Uprkos svim slabostima i štetnim posljedicama, globalizacija je kao proces
internacionalozacije troškova informacija, ideja, roba,kapitala i ljudi nezaustavljiva. Taj je
proces prije svega neizbježna posljedica ssavremene informatičke revolucije i logičan slijed
civilizacijskog napretka. Problemi koji su se nametnuli svijetu pojavom kao svijet ,, velikog
sela” zapravo su planetarni problemi održivog razvitka.

3. Podjela globalizacije

Do sada globalizacija se pojavila u dva pravca a to su:

 1. Vertikalna globalizacija ukazuje da unitraš nji razvoj jedne nacionalne privrede
privrede prebacuje se na nivo. To znači da se i o pravcima unutraš njeg razvoja jedne
privrede odlučuje na nadnacionalnom-globalnom nivou.
2. Horizontalna globalizacija pokazuje povezanost subjekata međunarodnog
poslovanja, transparentan način i na regionalnom nivou pri čemu se uvažavaju
pojednačni ciljevi i interesi svih subjekata koji imaju obavezu da zajednički odlučuju o
ciljevima.

Globalizacija spoljno trgovinske razmjene dovodi do pojmovne razlike koja se kreće

između dva oblika:
1. Neoimperijalni oblik- vlada današ njim svijetom i karakteriš e ga unipolarnost, koja
označava pojavu najrazvijenih zemalja.
2. Multipolarna globalizacija predstavlja odraz naučno-tehnološ kog progresa u
tokovima načno-tehnološ ke revolucije i u funkciji je svjeskog razvoja.

4. Ekonomska globalizacija

Globalizacija politike, bezbijednosti, privrede, tehnologije, preduzetniš tva

preduzeća, naroda i država, posle 70-tih godina XX vijeka postaje realnost sa kojom
 se uš lo u XXI vijek, a koju slijede svi oblici globalizacije. O snovna svrha globalizacije
jeste snižavanje transakcionih troš kova.
Prvu teoriju uobličavanja procesa globalizacije dali su autori: Erick Elinder,
Robert Buzzel i Theodore Levitt. Prvobitne definicije globalne ekonomije naglaš
avale su njihovu kvantitivnu dimenziju, održavajući protorno š irenje aktivnosti
preduzeća i posljedice takve orijentacije na svjetsku ekonomiju, ekonomiju pojedinih
zemalja.

Za razumijevanje karakteristika globalne ekonomije potrebno je upoznai se

sa njenim osnovnim kategorijama:
- Globalizacija je proces promjene pogleda preduzeća na uslove i mogućnosti svog
opstanka, rata i razvoja sa lokalnog na svjetski nivo. To je proces koji stvara nove
predpostavke za uspješ no poslovanje u međunarodnim okvirima.
- Globalno tržiš te je rezultat procesa integracije tržiš nih segmenata š irom svijeta koji
dijele određene zajedničke vrijednosti. Danas postoji veliki broj proizvoda koja su
više globalna nego lokalna (telekomunikacijske opreme, poluprovodnika,
kompjutera,automobila).
- Globalna industrija je industrija u kojoj preduzeće puteve svog opstanka sagledava
iz perspektive globalnog tržiš ta. Danas u globalne indstrije ubrajamo: industriju
aviona, automobila, kompjutera...
- Globalno preduzeće obavlja djelatnost u viš e od jedne zemlje, privlačeći tržita sa
velikim potencijalom stope rasta. Kompanije poput Coca-Cole, Sony, Ford su
globalne kompanije.
- Globalni proizvod pripada tehnološ ko-intenzivnoj grani, može se standardizovati,
ima globalnu distribuciju i kvalifikuje se kao globalni proizvod. Kao primjer možemo
navesti; Nike, IMB računar, itd.

U pogledu globalizacije postoje tri različita miš ljenja:

1. Hiperglobalisti- smatraju da se kroz globalizaciju mora oblikovati novi svjetski
poredak koji bi bio utemeljen na svjetskim vrijednostima, tako da se sve države
uključe u taj proces, te konačni cilj je kraj nacionalnih država.
2. Skeptici- prihvataju promjene u druš tvu u posljednje vrijeme, ali smatraju da se
proces globalizacije koristi u samo razvijenim zemljama. Za njih globalizacija
predstavlja novi metod, čak John Eksposito je smatra opasnom.
3. Transformacionalisti- nastoje da pronađu sredinu između dva predhodna stava.
Smatraju da je ovaj proces stvorio nove uslove, ali da ti uslovi ne znače za sve
praktičan rast moći.

Globalizacija predstavlja rasprostranjenje svih sfera ljudske djelatnosti na

planetarnom nivou, uključujući internacionalizaciju novca, kapitala, od menadžmenta,
marketinga , koji se globaliziraju.
Osnovna svrha i cilj strategije globalizacije jeste snižavanje transakcionih troš kova.
 5. Multinacinalne kompanije

Multinacionalne kompanije postale su osnovni faktor međunarodnog poslovanja u svjetskim

razmjerama. Ove kompanije kontroliš u trećinu svjetske proizvodnje i polovinu svjetske trgovine.

Ekonomist je objavio da pet preduzeca upravlja a vise od pedeš et procenata globalnog tržiš
ta u sledećim industrijama: industriji trajnih potroš nih dobara, automobilskoj industriji,
vazduhoplovnoj, aerokosmičkoj, elektronskih komponenata, elektronmskoj, elektroenergetskoj i
čeličnoj. Pet firmi kontroliš e preko četrdeset procenata globalnog tržiš ta nafte, personalnih
računara i medij.

6. SAD kao globalna sila

Sjedinjene Američke Države su postale globalna politička i vojna sila, prisiljena da vodi
spoljnotrgovinsku strategiju koja će realizovati glavna tri politička cilja:
 1. SAD stimuliš e napetost unutar EU kako bi se politički, sigurnosno i ekonomski držale
zavisnim, i tako spriječila njena pojava kao ekonomske i vojne sile sposobne da
konkuriš e SAD u vođenju svjetskih poslova.
2. SAD pokuš ava da stvori jaz između Njemačke i Rusije da ne bi doš lo do njihovog
približavanja
3. SAD radi na tome da se stvore nove vojne baze u Evropi na teritorijama novih
postkomunitičkih država ( Poljska, bivš a Jugoslavija...)

Svijet, sa SAD kao neprikosnovenom silom, postao je unipolarna. Ostaje da se odgovori na

pitanje da li će Zapad zbog svojih civilizacijsko-kulturnih promaš aja u vođenju razvojne
politike globalizacije proizvodnje biti prinuđeni da stimuliš u sukobe i ratove da bi sačuvao
ekonomsku i vojnu moć

Pogreš na politika Zapada-SAD, Velike Britanije, Japana, Njemačke sastoji se od:

1. Odustajanja od investiranja u zemlje u razvoju ( posebno u velike zemlje Meksiko,
Brazil, Argentina, Indija, Indonezija)
2. Blokiranja zapadnih inveticionih procesa u postkomunističkim zemljama ( posebno u
Rusiji, Ukrajini, Kazahstanu)
3. Orijentacija prema isključivom razvoju zapadnog indutrijskog tržiš ta, proizvodnje,
potroš nje i investicije.

7. Osobine procesa globalizacije

Osobine procesa globalizacije su:

1. Razvijen sektor usluga ( 80%-90% ukupnog druš tvenog proizvoda)
 2. Premješ tanje vrijednosnog sistema od fizičkog rada ka umnom radu i javljanje nove
tehnologije gdje je znanje najviš e zastupljeno;
3. Informacija;
4. Nove nauke ekonomije;
5. Veći značaj se daje obrazovanju, telekomunikacijama, osiguranju i turizmu;
6. Transformacija u informaciona druš tva i mijenjanje socijalne strukture;
7. Nastajanje novog ekonomskog poretka.

Svjetska pojava i procesi globalizacije predstavljaju da se mnoš tvo sfera ljudske

djelatnosti ( kulturne, civilizacijske, političke socijalne i ekonomske sfere) u toku
globalizacije mijenja lokalnog do svjetskog nivoa. Globalizacija, praktično, ulazi u sve
pore druš tva jedne zemlje, od sirovina, trgovine, finansija, tehnologije i druš tveno
ekonomskog razvoja. U savremenim uslovima prestaju da važe sve dosadaš nje
teorije međunarodnih ekonomskih odnosa, s obzirom da se globalizira politika,
odbrana, privreda, finansije, proizvod, ljudi i usluge.

8. Zaključak

Svrha ovog rada je definirati svjetski fenomen globalizacije, koji danas predstavlja izazov za
suvremeni svijet, a čiji utjecaj ne možemo izbjeći s obzirom da je prisutan u svakom pogledu života.
Nakon objašnjenja što je globalizacija, cilj je bio dublje istražiti i sagledati aspekte globalizacije.
Mnogi napadaju globalizaciju kao lošu stvar, ali zanemaruju njezine pozitivne učinke. Za zagovornike
globalizacije, koji su još više neuravnoteženi, jest napredak zemlje u razvoju koju moraju prihvatiti
ako žele rasti i suzbijati siromaštvo. No iz dosadašnjeg iskustva zemljama u razvoju globalizacija nije
donijela obećane gospodarske blagodati već je stvorila još veći jaz među zemljama. Tako ljudi u
Trećem svijetu žive u krajnjem siromaštvu, s manje od jednog dolara na dan. Unatoč danim
obećanjima da će se siromaštvo smanjiti, ono se još dublje ukorijenilo među ljude i povećao se broj
siromašnih.

9.Literatura
Knjige:

1. Nićin N., Osnovi ekonomije, Evropski Univerzitet, Brčko 2023