პიროვნების პარანოიდული აშლილობა

- რით განსხვავდება ფსიქოპათია ფსიქიკური დაავადებისგან?

ფსიქიკური დაავადებებისგან განსხვავებით, ფსიქოპათიები მიეკუთვნებიან

თანდაყოლილ პათოლოგიებს, რომლების პირველ რიგში ვლინდებიან ქცევის
აშლილობთ. პოპულაციაში ანომალიების მრავალფეროვნების მიუხედავად, საერთო
დამახასიათებელი ნიშანი არის სოციალური ადაპტაციის დარღვევა. ემოციური
დეზორგანიზაცია კი ვლინდება როგორც უკონტროლო ემოციური რეაქციებით,
ექსპლოზიურობთ, აგრესიულობით, ისე უგუნებობით, შფოთვით, უსაფუძვლო
შიშით, საკუთარი არასრულფასოვნების შეგრძნებით.

ზოგი პაციენტი არის ჩაძირული საკუთარ, ხშირად საინტერესო და გასაოცარ

სამყაროში, გაურბის საზოგადოებას, რთულად ამყარებს კავშირს ადამიანებთან,
ზოგი კი ისწრაფვის მოვლენათა ცენტრში ყოფნისკენ და არის სოციალურად
აქტიური, მაგრამ ორივე ჯგუფს აერთიანებს დისჰარმონიულობა და სოციალურად
დისტრუქციული ხასიათი. ასევე ასეთ პაციენტებს გააზრებული აქვთ მათი
მდგომარეობა. კურტ შნაიდერი აღწერდა მათ, როგორც ადამიანებს, რომლების
წვალობენ და აწვალებენ სხვებს. ასევე ასეთი პაციენტები გამოირჩევიან იმით, რომ
მათი მდგომარეობა არის სტატიკური და მათ შეუძლიათ პროფესიული,
ინტელექტუალური პროდუქტიულობის შენარჩუნება. სიმპტომატიკაში არ გვხვდება
ცნობიერების, მეხსიერების, აღქმის დარღვევა და ჰალუცინაციები, თუმცა, როგორც
წერდა ანატოლი სმულევიჩი, დამახასიათებელია «ზეფასეული ბოდვა».

* ზეფასეული იდეა - ფსიქოლოგიური ტერმინი, რომელიც აღნიშნავს რეალური

გარემოების პირობებში ჩამოყალიბებულ მსჯელობას, მაგრამ მას თან ახლავს
დაუშრეტელი ემოციური დაძაბულობა და იგი არის ნებისმიერ სხვა აზრსა და
იდეაზე უფრო მნიშვნელოვანი.

ფსიქოპათიებს ახასიათებს აქცენტუაცია, ჰიპერბოლიზირებული პიროვნული

თვისებები, მაგალითად, ფანატიზმამდე მისული მიზანდასახულობა სპორტსა თუ
მუსიკაში. პაციენტებს აღენიშნებათ ანომალური რეაქცია კონფლიქტებზე, რომლებიც
გამოწვეულია ან მათი ინიციატივით, ან საზოგადოების არატოლერანტული
ქცევებით.

კრეპელინი გამოყოფდა ფსიქოპათიების შემდეგ ვარიანტებს: აგზნებადი,

თავშეუკავებელი, იმპულსური, მატყუარა პაციენტები. კრეჩმერი აღწერდა პიკნიკურ
კონსტიტუციასა (ემოციური ჰარმონიულობა, გაწონასწორებულობა) და შიზოიდებს
(ასთენია, ჩაკეტილობა).

- როგორი არის პარანოიდული პიროვნება?

პარანოიდული ფსიქოპათი გამოირჩევა საკუთარ თავზე დიდი წარმოდგენით,

თავნებობით, იუმორის გრძნობის უქონლობით, გამაღიზიანებლობით,
გადაჭარბებული სისუფთავითა და წესიერობით, კეთილსინდისიერებით,
უსამართლობის აუტანლობით. იგი არ ისახავს რთულ მიზნებს, მაგრამ
კონცენტრირდება დანარჩენებისთის წვრილ და უმნიშვნელო პრობლემაზე.
ფსიქოპათი არის ზემგრძნობიარე წარუმატებლობისა და ნეგატიური შეფასების
მიმართ. იგი მიდრეკილია პარალოგიკური დასკვნების გამოტანისკენ. პათოლოგიის
მქონე პიროვნებას ახასიათებს ეგოდისთონიაც, რაცაც ფსიქიატრები პოზიტიურად
აფასებენ, ვინაიდან ეს მეტყველებს პაცოენტის მდგრადობაზე, თავშეკავებულობაზე
და მისი მდგომარეობა არ უარესდება დიაგნოზის გაგების შემდეგ.

* ეგოდისთონია - ფსიქიატრიული ტერმინი, რომელიც აღნიშნავს პიროვნების ფსიქიკურ

მდგომარეობას, როდესაც ინდივიდი ღებულობს თავის არასტანდარტულ თვისებებს და
ცხოვრობს მათთან ჰარმონიაში.

საკუთარი თავის მუდმიდი შედარება საზოგადოების სხვა წევრებთან, გარემოს აღქმა

სივრცედ, რომელიც ეწინააღმდეგება მათ ბუნებას განაპირობებს ფსიქოპათების
უნდობლობას, პერმანენტულ სიფხიზლეს.

- კლინიკური სურათი

პარანოიდული აშლილობის მქონე ადამიანები ეჭვიანობენ, რომ სხვებს უნდათ მათი

გამოყენება, მოტყუება, ზიანის მიყენება. მათთვის დამახასიათებელია ნებისმიერი
გამოცდილების მტრული ინტერპრეტაცია, წყენის დავიწყების უნარის უქონლობა.
დახმარების გაწევის შეთავაზებას დამცირებად აღიქვამენ, უარს ამბობენ მხარდაჭერაზე,
მიიჩნევე, რომ მებისმიერი განსაცდელი სრულიად დამოუკიდებლად უნდა გადალახონ.

პარანოიდული აშლილობის მქონე პირებს არ შეუძლიათ ადამიანებთან ახლო

ურთიერთობის დამყარება, ისინი ეჭვიანობენ, რომ ნებისმიერი ინფორმაცია შეიძლება იყოს
გამოყენებული მათ წინააღმდეგ.

- დიაგნოსტიკა

პარანოიდული აშლილობის დიაგნოსტიკა ემყარება ექიმის შეფასებას, რომელის

ემყარება ფსიქიკური აშლილობების დიაგნოსტიკური და სტატისტიკური
ხელმძღვანელობის ცნობარში არწერილ კრიტერიუმებს. ექიმები სვამენ პიროვნების
პარანოიდული აშლილობის დიაგნოზს იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტს აღენიშნება
ჩამოთვლილთაგამ მინიმუმ ოთხი ნიშანი:

 ისინი უსაფუძვლოდ მიიჩნევენ, რომ სხვებს უნდათ მათი ექსპლუატირება და

მოტყუება
 ისინი მუდამ აყენებემ ეჭვქვეშ მეგობრებისა და ოჯახის წევრების სანდოობას
 ისინი მიიჩნევენ, რომ ნებისმიერი ინფორმაცია მათ შესახებ შეიძლება იყოს
გამოყენებული მათ წინააღმდეგ
 ისინი არასწორად განმარტავენ უწყინარ შენიშვნებს, ეძებენ სხვა ადამიაბებში
სიტყვებში მათ მიმართ მტრული დამოკიდებულების, მუქარის, დამცირების
ნიშნებს
 მათ არ შეუძლიათ წყენის დავიწყება
 ისინი მიიჩნევენ, რომ ვიღაცა გეგმავს დანაშაულის ჩადენა მათ წინააღმდეგ,
მათი რეპუტაციის გაფუჭება
 ისინი არ არის დარწმუნებული მეუღლის/პარტნიორის ერთგულებაში

- მკურნალობა

მკურნალობა მოიცავს კოგნეტიურ-ქცევით თერაპიას. ექიმი აღიარებს პაციენტის

ეჭვებსა და იდეებს, ვინაიდან სხვა გზით შეუძლებელია მასთან კონტაქტის
დამყარება. საჭიროების შემთხვევაში პაციენტს უნიშნავენ ანტიდეპრესანტებსა და
ახალი თაობის ნეიროლეპტიკებს, რომლებიც ეფექტურად ამცირებენ შფოთვასა და
პარანოიას.

- თვითდაზიანების პრობლემა

პარანოიდული გენეზის თვითდაზიანება (აუტოაგრესია) არის საკუთარი თავისთვის

ზიანის განზრახი ან გაუაზრებელი მიყენება. რიგ შემთხვევაში ეს არის
დემონსტრაციული ქცევა, ზოგჯერ - აფექტური პათოლოგიის შედეგი, შიზოფრენიით
განპირობებული თვითდაზიანება, ფსიქოლოგიური კრიზისის შედეგი. ხელშემწყობი
ფაქტორი არის ნარკომანია, ალკოჰოლიზმი, ტოქსიკომანია, ლუდომანია, ნიკოტინზე
დამოკიდებულება.

- კიდურის მოკვეთა

კიდურის მოკვეთის (ტრავმული ამპუტაცია) შემთხვევაში ზიანდება

სისხლძარღვები, ნერვული დაბოლოებები, მყესები.

- პირველადი დახმარების გაწევა ტრავმული ამპუტაციის შემთხვევაში

პირველ რიგში საჭიროა სისხლდენის შეჩერება, ნახვევის დადება. დაზიანებული
კიდური მაღლა უნდა ავწიოთ. პაციენტი უნდა დავაწვათ, მივცეთ
ტკივილგამაყუჩებელი. დაზიანებული კიდური უნდა დავფაროთ სტერილური ან
სუფთა ხელსახოცით. ამპუტირებული ნაწილი უნდა მოვათავსოთ ქსოვილის
სტერულურ ან სუფთა ნაჭერში, შემდეგ - პოლიეტილენის პარკში, შემდეგ -
თოვლითა ან ყინულით გავსებულ რეზერვუარში. აუცილებელია, მივუთითოთ
ტრავმის მიღების დრო.

Анамнез заболевания (со слов матери). Наблюдался в 5-й детской

психоневрологической больнице по поводу «последствий органического
поражения ЦНС с задержкой психического развития». В феврале 2000 года по
направлению райвоенкомата обследовался в 24-м психиатрическом отделении,
где был установлен диагноз: «Последствия органического поражения ЦНС со
стойким умеренно выраженным неврозоподобным синдромом и недоразвитием
интеллекта».

В апреле 2005 года больной устроился на работу, где, как показалось больному,
его встретили недоброжелательно, по поводу чего переживал. 7 мая 2005 года
не пошёл на работу. Стал замкнутым, не отвечал на вопросы матери. Долго
смотрел в окно. В последующем давал односложные ответы. Нарушился сон.
Появилась раздражительность, вспыльчивость, грубил родственникам, просил
не ходить за ним. 9 мая поехал с друзьями на вылазку, где прыгнул с моста в
реку в одежде, когда его привели домой, был беспокойным, импульсивно разбил
3 ёлочных шара, которые висели на люстре с Нового года. Утром был злой, весь
дрожал. Стал говорить, что «я вижу всё как в матрице, предвижу всё наперёд»,
кричал, что «по мне плачет дурка». Бегал по квартире. 11.05.2005 года
утверждал, что «нас выкрали чужие, мы в космосе», носил по данному поводу
солнцезащитные очки. Просил у сестры топор, мотивируя это тем, что хочет
отрубить себе палец. Закрылся в ванной, долго мылся, потом вышел на балкон,
нашёл спрятанный топор и отрубил себе указательный палец правой руки.
Родственниками была вызвана МСП, больной был доставлен в хирургическое
отделение городской больницы, где ему была оказана необходимая
хирургическая помощь. В связи с имевшимися бредовыми высказываниями,
больной был переведён в психиатрическую больницу.

Соматический статус. Выраженной патологии жизненно важных органов и

систем не выявлено. У больного отсутствует 1,5 фаланги указательного пальца
правой руки, делаются перевязки кисти.

Неврологический статус. Глазные щели и зрачки равномерны. Имеется

горизонтальный нистагм при крайних отведениях. Снижена конвергенция. Язык
по средней линии. Сухожильные рефлексы средней живости, одинаковы с двух
сторон. Чувствительность не нарушена. Статика и координация в норме.

Психический статус. Доступен формальному речевому контакту. В месте,

времени, окружающих лицах ориентирован. Больной подавлен. Настроение
резко снижено. На вопросы отвечает односложно, после паузы. На вопрос:
«Зачем прыгнул с моста?», — ответил: «может, голоса сказали», «Всё как в
матрице?», — «кино пересмотрел». Больной при этом неадекватно улыбается.
Причину самоповреждения (отрубил себе палец) долго не называл, после
наводящих вопросов ответил: «голоса приказали». Эмоционально бледен.
Критики к своему состоянию практически нет. Заторможен, вял. Астенизирован.
На левом предплечье знаковая татуировка в виде треугольника, смысл которой
пациент загадочно и многозначно соотносит с Бермудским треугольником.
Критика к своим переживаниям отсутствует.

Дополнительные исследования. ЭЭГ: негрубая диффузия ирритация коры.

Очаговой патологии, МПА нет. Функциональные тесты (фото-,
фоностимуляция, гипервентиляция) фона не изменили. ЭхоЭЭГ: признаки
негрубой ликворной гипертензии. Консультация невропатолога: ВСД по
смешанному типу с ликворно-гипертензионным синдромом на резидуально-
органическом фоне. Консультация хирурга: ампутация дистальной фаланги
указательного пальца правой руки. Сняты швы.

Психологическое исследование. На момент обследования больной доступен

контакту, несколько заторможен, пассивно-подчиняем. Сообщил, что в течение
последнего месяца испытывал слуховые и зрительные галлюцинации: «всё
остановилось в голове», «я был у себя в подсознании», «казалось, что меня
похитили инопланетяне и вставили в палец приёмник». В настоящий момент
критика к своему состоянию неполная: «Беспокоит татуировка на руке, что
имеет связь с Бермудским треугольником» (татуировка имеет форму
треугольника).

Исследование мыслительной сферы выявило элементы разноплановости,

искажения процесса обобщения. Так, выполняя методику классификации,
больной раскладывает карточки и по существенным признакам и одновременно
по цвету. Отмечается расположенность значимых и отдалённых признаков, что
свидетельствует о нарушении сенситивной функции мышления. Больной плохо
поддаётся коррекции, что также свидетельствует о нарушении критичности.
При сравнении понятий отмечается лёгкость образования латентных
ассоциаций. Тенденция к разноплановым и паралогичным суждениям
отмечается также при сопоставлении пословиц и фраз.
Данные MMPI достоверны. Показатели контрольных шкал свидетельствуют об
избыточной напряжённости и снижении контроля над эмоциями. Личностный
профиль имеет пики на 8-й и 9-й шкалах, что свидетельствует о заострении
шизоидных черт и снижении критики. Повышенная 6-я шкала (ригидности)
свидетельствует о склонности к застреванию на негативных переживаниях.

Лечение: галоприл, циклодол, реосорбилакт, вита-мелатонин, аминазин,

анальгин, трифтазин, рисперон, ревит.

В результате лечения состояние больного улучшилось: стал более искренним;

во время беседы сообщил, что хотел погибнуть, когда прыгал с моста, но «для
того, чтобы на том свете было хорошо, должен был погибнуть не один»,
поэтому столкнул с моста и своего товарища. Также сказал, что в детстве в
палец загнал металлическую занозу, а перед госпитализацией понял, что «это
инопланетяне вставили в палец передатчик», поэтому отрубил себе палец.
Также говорит, что у него татуировка в виде треугольника, т. к. «я связан с
Бермудским треугольником — я там потерялся». Во время беседы имеется
критика к своему состоянию. Больной отпускался в лечебный отпуск, оттуда
возвращался вовремя. Принимал участие в трудовых процессах. Общался с
младшими больными. После проведённого лечения бредовые идеи
дезактуализировались, больной выписан в удовлетворительном состоянии.

Диагноз при выписке: параноидное расстройство, F22.0; аутоагрессивное

поведение в форме членовредительства.

Следовательно, в описанном случае членовредительство объясняется наличием

у больного бредовых идей, фабула которых состояла в том, что инопланетяне
имплантировали ему в указательный палец передатчик, от которого пациент
избавился, топором отрубив себе палец «по приказу голосов». Следует
отметить, что за месяц до этого, у больного также имела место бредовая
суицидальная мотивация и попытка: он должен был вместе с кем-то уйти из
жизни. Пациент совершил суицидальную попытку, прыгнув с моста в реку,
предварительно столкнув туда своего товарища. Оба остались живы.

Рекомендовано: наблюдение в городском психоневрологическом диспансере,

назначен приём рисперона 2 мг в сутки в течение двух месяцев с
периодическими консультациями психиатра

- კიდურის მოკვეთა

კიდურის მოკვეთის (ტრავმული ამპუტაცია) შემთხვევაში ზიანდება

სისხლძარღვები, ნერვული დაბოლოებები, მყესები.
- პირველადი დახმარების გაწევა ტრავმული ამპუტაციის შემთხვევაში

პირველ რიგში საჭიროა სისხლდენის შეჩერება, ნახვევის დადება. დაზიანებული

კიდური მაღლა უნდა ავწიოთ. პაციენტი უნდა დავაწვათ, მივცეთ
ტკივილგამაყუჩებელი. დაზიანებული კიდური უნდა დავფაროთ სტერილური ან
სუფთა ხელსახოცით. ამპუტირებული ნაწილი უნდა მოვათავსოთ ქსოვილის
სტერულურ ან სუფთა ნაჭერში, შემდეგ - პოლიეტილენის პარკში, შემდეგ -
თოვლითა ან ყინულით გავსებულ რეზერვუარში. აუცილებელია, მივუთითოთ
ტრავმის მიღების დრო.