Ostatni dzwonek przed maturą

Wybrane właściwości chromu, manganu i żelaza

Warsztaty Maturalne organizowane przez Wydział Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tomasz Wichur, Michał Płotek, Karol Dudek-Różycki
 Wiązanie metaliczne – kryształ metaliczny
Właściwości kryształów metalicznych:

• zdolność do przewodzenia prądu,

• zdolność do przewodzenia ciepła,
• generalnie wysokie Ttop i Twrz,
• połysk metaliczny,
• kowalność,
* barwa
* oddziaływanie z magnesem

Cr Mn Fe

Grafika wiązanie metaliczne - https://edu.rsc.org/exhibition-chemistry/properties-of-alloys-finding-the-nak/2000056.article

Metale - Wikipedia
 Związki żelaza z tlenem

FeO czarny
Fe2O3 czerwonobrunatny
B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998
 Związki manganu i chromu z tlenem

MnO szarozielony charakter zasadowy

MnO2 brunatny charakter amfoteryczny
Mn2O7 zielony charakter kwasowy

CrO czarny charakter zasadowy

Cr2O3 zielony charakter amfoteryczny
CrO3 ciemnoczerwony charakter kwasowy
 Właściwości chemiczne żelaza

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

 Właściwości chemiczne żelaza

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

 Działanie kwasów nieutleniających na Mn

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

 Działanie kwasów nieutleniających na Cr

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

 Działanie stężonych kwasów utleniających na Fe i Cr (i Al)

metal nie ulega

metal ulega
roztworzeniu
roztworzeniu
PASYWACJA
analogicznie
przyjmujemy dla Cr i Al

HNO3 rozcieńczony?
reakcja może zachodzić!

metal nie ulega

metal ulega
roztworzeniu
roztworzeniu
PASYWACJA

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
 Właściwości utleniające MnO4-

MnO4-
fioletowy roztwór

reduktor w środ. obojętnym

Mn2+ MnO42-
zielony roztwór
MnO2
roztwór bezbarwny lub
bladoróżowy roztwór bezbarwny
osad brązowy/brunatny
 Wpływ pH na trwałość jonów
chromianowych(VI) i dichromianowych(VI)

W środowisku zasadowym
dichromian(VI) potasu jest
związkiem nietrwałym
i przekształca się
w chromian(VI) potasu.

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

 Wpływ pH na trwałość jonów
chromianowych(VI) i dichromianowych(VI)

W środowisku kwasowym
chromian(VI) potasu przechodzi
w dichromian(VI) potasu co
potwierdza trwałość
dichromianu(VI) potasu w
środowisku kwasowym.

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

 Utleniające właściwości
jonów dichromianowych(VI)

W czasie reakcji roztwór

zawierający jony
dichromianowe(VI) zmienia
zabarwienie na kolor zielony –
pojawiają się jony chromu(III).

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
CKE Grudzień 2013
CKE Czerwiec 2018
CKE Czerwiec 2018
CKE Maj 2018
CKE Maj 2019
 Stapianie siarki i żelaza

https://www.youtube.com/watch?v=2Wyst_JaOco
B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998
 Zachowanie alkenów wobec
obojętnego / zasadowego roztworu KMnO4

diol (propano-1,2-diol)

38
 Zachowanie alkenów wobec
zakwaszonego roztworu KMnO4

39
CKE Czerwiec 2017
 Bromowanie (i chlorowanie) arenów

Br
Fe lub FeBr3
+ Br2 + HBr

• Z probówki wydobywa się gaz barwiący

zwilżony uniwersalny papierek wskaźnikowy
na kolor czerwony.
• Pomarańczowe zabarwienie bromu zanika.

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

 Działanie jonów dichromianowych(VI) na
alkohole (w środowisku kwasowym)
etanol

B. Kałuża, F. Kamińska, Chemia 4, wyd. Żak, Warszawa 1998

Działanie Cr2O72- na alkohole (w środowisku H+)

metanol i alkohole I-rz

H C
utleniają się do
H C OH H C OH aldehydów lub kwasów
H H karboksylowych

C C
H C OH C C OH
C C

alkohole II-rz alkohole III-rz

utleniają się nie utleniają się
do ketonów w obecności Cr2O72-
Utlenienie etanolu przy pomocy KMnO4
w środowisku kwasowym
VII -I II III
MnO4- + H+ + CH3CH2OH → Mn2+ + CH3COOH + H2O
CKE Maj 2017
CKE Maj 2018
 CKE Maj 2018

Jaki obserwacje
można poczynić
w probówkach
II i V?
CKE Maj 2017
CKE Maj 2017

C
H OH
Czy kwas metanowy jest jedynym kwasem
posiadającym właściwości redukujące?

NIE

kwas szczawiowy
(kwas etanodiowy)
CKE Grudziań 2014