Gis

‫‪as_univ@yahoo.
com‬‬ ‫درس‪ :‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪ -(GIS‬ﮔﺮوه ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﻻرﺳﺘﺎن ‪ -‬ﺳﺎل ‪١٣٨٩‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪(GIS‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ ﻻري‬
‫‪١‬‬
‫‪as_univ@yahoo.com‬‬ ‫درس‪ :‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪ -(GIS‬ﮔﺮوه ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﻻرﺳﺘﺎن ‪ -‬ﺳﺎل ‪١٣٨٩‬‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي اﯾﻦ ﺟﺰوه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮ اﺳﺎس داﻣﻨﻪ زﻣﺎﻧﯽ دوره آﻣﻮزﺷﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ و ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ را در اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ GIS‬ﻣﺨﻔﻒ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ 1‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ از ﻧﺮم اﻓﺰار ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ و داده ﮐﻪ ﺟﻬﺖ‬
‫دﯾﺪن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﮑﺎﻧﻬﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ رواﺑﻂ ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ‪ GIS‬ﭼﻬﺎرﭼﻮﺑﯽ را ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ داده ﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ و اﻃﻼﻋﺎت واﺑﺴﺘﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ داده ﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ GIS‬ﺑﺎ ﻣﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ‪ ،‬درك ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و از داده ﻫﺎ ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﮐﺮده و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ رواﺑﻂ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎ و روﻧﺪﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ درﺷﮑﻞ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻠﻮﺑﻬﺎي)زﻣﯿﻦ ﯾﺎ ﺟﻬﺎن(‬
‫ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ‪ ،2‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎ و ﺟﺪاول آﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ‪ GIS‬ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت ﺟﻮاب داده و ﻣﺸﮑﻼت‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ‬
‫داده ﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ درك ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ‪ GIS‬ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت و ﯾﺎ داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬و اﺑﺰاري اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻠﯽ در ﺷﮑﺎف ﺑﯿﻦ ﻋﻠﻮم ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﺠﺎد ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺑﺰاري را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ‬
‫‪GIS‬‬ ‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي)ﻓﻦ(؛ و ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ارﺗﺒﺎط اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﻮاع داده ﻫﺎي ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ و ﻧﺮم اﻓﺰار‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺻﻮل ﺑﻨﯿﺎدي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﯿﻢ‬ ‫‪GIS‬‬
‫ﮔﯿﺮﯾﻬﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ‪ ،‬اﺳﺎس ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﻤﻼﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﮐﺠﺎ ﻣﯽ روﯾﻢ؟ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ‬
‫ﺑﺮﺳﯿﻢ‪ ،‬ﭼﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﯿﻢ؟ ﺑﻪ روﯾﺪادﻫﺎي ﺳﺎده اﯾﯽ‪ ،‬از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻐﺎزه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ روﯾﺪاد ﻣﻬﻢِ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﯾﮏ ژرف‬
‫ﮐﺮه‪ 3‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻫﺎي اﻗﯿﺎﻧﻮس ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ درك ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ و ارﺗﺒﺎط اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت‬
‫آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اﯾﯽ را درﺑﺎره ﺷﯿﻮه اﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺮ روي ﺳﯿﺎره زﻣﯿﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‬
‫ﯾﮏ اﺑﺰار ﻓﻨﯽ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺑﺮاي درك ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ و اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ؛ ﻧﺮم اﻓﺰار ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬داده و راه ﺣﻞ ﻫﺎ را اراﺋﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن؛ در‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬آﻣﻮزﺷﯽ و ﺗﺠﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ، GIS‬داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ را ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﻪ را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داده ﻫﺎي‬
‫ﺿﺮوري را ﺑﺮاي ﮐﺎر ﯾﺎ ﭘﺮوژه ﺧﺎص اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻧﻘﺸﻪ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫ﺷﻬﺮ )ﻣﺜﻼً ﺷﯿﺮاز( اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده و ﻻﯾﻪ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﮐﻪ از ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورده‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪Geographic Information System‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3D globes‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Bathysphere‬‬
‫‪٢‬‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﻄﻮح آﻣﻮزش‪ ،‬ﺳﻦ‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺑﺨﺸﯽ از ﺷﻬﺮ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ‪ GIS‬ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﻤﺎري از روش ﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ‬
‫را ﺑﻪ ﯾﮏ اﺑﺰار ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً در ﻫﺮ ﻋﺮﺻﻪ از داﻧﺶ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﯽ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﯾﮏ ‪ GIS‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي داده اﯾﯽ زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﮏ ‪ GIS‬داده ﻫﺎي ﻣﮑﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻀﺎﯾﯽ را ﺑﻪ‬
‫داده ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ)از ﻗﺒﯿﻞ آﻣﺎره ﻫﺎي ﺟﻤﻌﯿﺖ( وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺘﻮان‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت را ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﻮده و از ‪ GIS‬ﭘﺮﺳﺶ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده ﻗﻮي ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬و‬
‫ﯾﺎ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰ اﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎ‪ ،‬رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﺟﺎده ﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي‪،‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ را ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﻋﻮارض ﻣﺮﺗﺒﻂ ﮐﺮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻻﯾﻪ ﯾﺎ ﺗﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﺲ در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﮑﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻓﻀﺎﯾﯽ‪ -‬و‬
‫ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ)‪ (Location‬در زﻧﺪﮔﯽ اﻓﺮاد ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ GIS .‬ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺠﺎري ﺟﺪﯾﺪ را در ﺷﻬﺮ ﻣﮑﺎن‬
‫ﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻄﯽ را ﺑﺮرﺳﯽ و ﭘﯿﮕﯿﺮي ﻧﻤﻮد‪ GIS .‬ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آﺳﻔﺎﻟﺖ ﯾﮏ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزان ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺎﻟﻤﺘﺮي را ﭘﺮورش دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺜﻼً ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺧﺎك ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺮورش ﻣﯿﻮه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ .‬و ﯾﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ اورژاﻧﺲ ﮐﺸﻒ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت داراي ﯾﮏ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ GIS .‬اﯾﻦ ﺗﻮان را ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت را اﯾﺠﺎد‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت را ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺳﻨﺎرﯾﻮﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺼﻮرت ﺑﺼﺮي)دﯾﺪاري( ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺳﺎزد‪،‬‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﭘﯿﭽﯿﺪه را ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﺪه ﻫﺎي ﻗﻮي را اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ و راه ﺣﻞ ﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮي را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﻫﺮﮔﺰ ﺷﺒﯿﻪ‬
‫‪٣‬‬
‫ﺑﻪ آن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ GIS .‬اﺑﺰاري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬دوﻟﺖ ﻫﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺠﺎري اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ و ﻧﻮﯾﻨﯽ را ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼﺗﺸﺎن ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻗﺎدر اﺳﺖ داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻔﺎوت را ﭘﺮدازش ﮐﺮده و‬
‫آﻧﻬﺎ را در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ ﭘﺮوژه ﻧﻘﺸﻪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺟﻠﻮه ‪ GIS‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت را‬
‫ﺑﺼﻮرت رﻗﻮﻣﯽ)دﯾﺠﯿﺘﺎل( ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻓﺮﻣﺖ ﻧﻘﺸﻪ آﻧﺎﻟﻮگ ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ‬
‫ﺣﺎﻻ در ﻋﻮض‪ ،‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﭘﺎﯾﮕﺎﻫﻬﺎي داده ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊ و ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ ﯾﺎ ﺟﺪاول ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎ داراي داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد و ﻏﻨﯽ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫را در دﺳﺘﺮس ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﯾﮕﺎﻫﻬﺎي داده ﻓﺎﯾﻞ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و دوﻟﺖ ﻫﺎ اﻏﻠﺐ داده ﻫﺎي‬
‫ﻧﻘﺸﻪ)ﻻﯾﻪ ﻫﺎي رﻗﻮﻣﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز( را ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺠﺎري و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﯾﮏ‬
‫ﮐﺎر ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺟﻤﻊ آوري ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ GIS‬اﻋﺪاد و ﺣﺮوف را از ردﯾﻒ ﻫﺎ و ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﭘﺎﯾﮕﺎﻫﻬﺎي داده و ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﻫﺎ ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻧﻘﺎﺷﯽ داده ﻫﺎ ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﺸﺘﺮﯾﻬﺎ در ﮐﺠﺎ ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ؟ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻟﮏ ﯾﮏ ﻣﻐﺎزه ﻫﺴﺘﯿﺪ‪ .‬و ﯾﺎ اﮐﺜﺮ ﻧﺸﺖ ﻫﺎ در ﮐﺠﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ؟ اﮔﺮ در ﺷﺮﮐﺖ آب ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﺳﺎده داده ﻫﺎﯾﺘﺎن را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬درك ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﺮده ﮐﻪ ﺑﺎ‬ ‫‪GIS‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺘﻮﻧﻬﺎ و ردﯾﻒ ﻫﺎي ﺟﺪول ارﺗﺒﺎﻃﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﻫﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ روي ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﮐﻪ از داده ﻫﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي زﯾﺎدي را ﻣﻄﺮح ﮐﺮد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺮﺳﯿﺪ ﭼﯿﺰﻫﺎ ﮐﺠﺎي ﺳﻄﺢ‬
‫زﻣﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﭼﺮا آﻧﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ و ﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻄﻮري ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻮزﯾﻊ ﻫﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎي آﯾﻨﺪه را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﮐﺮد؟ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﯾﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮي را اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي دو ﺑﻌﺪي )‪ ، (2D‬ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﻈﺮﻫﺎ]از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﮔﻠﻮﺑﻬﺎي)زﻣﯿﻦ ﯾﺎ ﺟﻬﺎن( ﺳﻪ ﺑﻌﺪي)‪ [(3D‬ﻧﯿﺰ در ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪ (GIS‬ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻮارض و راﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻧﻘﺸﻪ اﯾﺴﺘﺎ و ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ)ﯾﮏ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻋﻮارض را در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﭘﻮﯾﺎ اﺳﺖ و ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ روز)ﺑﻬﻨﮕﺎم( ﺷﺪن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎﻏﺬي و رﻗﻮﻣﯽ ﺛﺎﺑﺖ(‪ .‬در واﻗﻊ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﭘﻮﯾﺎ‪ 4‬ﯾﮏ ﺷﯿﻮه ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮاي ﮐﺎرﺑﺮان اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮي از آﺧﺮﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت را دﯾﺪه و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ در‬
‫ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺑﻪ روز ﺷﺪه‪ ،‬از آﺧﺮﯾﻦ روﯾﺪادﻫﺎ‬ ‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ)‪(Web‬‬
‫ﻣﻄﻠﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ‪ GIS‬ﯾﮏ ﭘﻨﺠﺮه ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درون آن ﻫﻤﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و داده ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺎ ارزش؛ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺣﺮﻓﻪ اي ﻫﺎي‬
‫‪4‬‬
‫‪Dynamic maps‬‬
‫‪۴‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ اي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ وﯾﺮاﯾﺶ و ﺑﻪ روز رﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮده و ﺟﻬﺖ ﭘﺮﺳﺶ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،5‬از اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪي ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬از ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺼﺮي)دﯾﺪاري( ﺳﺎزي و ﮐﺎر ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻔﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ از اﻃﻼﻋﺎت را ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﺎرﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ‪ GIS‬داراي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺟﺎﻣﻌﯽ از اﺑﺰار ﺗﺒﺪﯾﻞ و ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﭘﺮدازش داده ﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ‪ GIS‬ﺑﺼﻮرت ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ‪ GIS‬را در‬
‫ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ را ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻘﺸﻪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺟﺎده ﻫﺎ را ﺑﺒﯿﻨﺪ ﯾﺎ ﻧﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از ﺟﺎده ﻫﺎ را ﺑﺒﯿﻨﺪ و اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻄﻮري ﺟﺎده ﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ آﯾﺘﻢ دﯾﮕﺮي را ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻞ اﺳﺖ در ﮐﻨﺎر اﯾﻦ ﺟﺎده ﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺧﻄﻮط ﮔﺎز‪ ،‬ﺗﺎﻻب ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮاﺣﯽ ﺳﯿﻼﺑﯽ‪ ،‬ﮔﯿﺎﻫﺎن ﮐﻤﯿﺎب ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪ .‬ﻟﺬا در ﯾﮏ ‪ GIS‬ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻃﻼﻋﺎت و‬
‫داده ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت در ﻗﺎﻟﺐ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﻦ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت و ﻣﺪﻟﺴﺎزﯾﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬و ﻃﺒﯿﻌﺘﺎً‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﻮﯾﺎ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﭘﺮﯾﻨﺖ ﺷﺪه اﯾﺴﺘﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان راﺑﻄﻪ ﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﻋﻮارض و ﯾﺎ‬
‫ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ را در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﻬﺎي ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎ ﯾﮏ اﺷﺎره و ﮐﻠﯿﮏ ﮐﺮدن ﺳﺎده ﺗﺎ اﺑﺰار ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﭽﯿﺪه را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪GIS‬‬
‫ﺑﻬﻨﮕﺎم در اﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮان و ﺗﺤﻠﯿﻠﮕﺮان ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي زﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ از‬
‫داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻟﮕﻮﻫﺎ و روﻧﺪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺴﺘﺮده اﯾﯽ از اﻃﻼﻋﺎت ﮐﻪ اﻣﺮوزه در‬
‫ﯾﮏ اﺑﺰار ﮐﻠﯿﺪي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺴﯿﺎري از اﻃﻼﻋﺎت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ GIS ،‬ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان اﻟﮕﻮﻫﺎ را ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺪون ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ دﯾﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ GIS‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺎن و ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫اﻟﮕﻮﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﮐﺸﻒ ﺗﺼﺎدﻓﺎت در ﺑﺰرﮔﺮاه ﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﻘﺸﻪ اي را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﺎت)ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آﻧﻬﺎ( را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻨﮑﻪ در ﺷﺐ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ در ﻃﻮل روز؛ در روز ﺑﺎراﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻓﯽ ﯾﺎ روز‬
‫آﻓﺘﺎﺑﯽ‪ ،‬ﮐﺪﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻟﮕﻮﻫﺎﯾﯽ را در ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه در ‪ GIS‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻬﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ‪ GIS‬اﻏﻠﺐ ﻧﻘﺸﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮ‪ ،‬آن را ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﺎﯾﻪ اﯾﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ راﯾﺎﻧﻪ اي دﯾﺠﯿﺘﺎل‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ و ﻣﺤﺘﻮﯾﺎﺗﺸﺎن دارد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‬
‫‪5‬‬
‫‪Geographic Modeling tools‬‬
‫‪۵‬‬
‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ اﯾﯽ ﺑﺮاي درك ﮐﺎﻣﻠﺘﺮ ‪ GIS‬را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﻓﻀﺎﯾﯽ‬
‫در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ ﺳﺮي از ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ از ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻮارض ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬از ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺼﺮي ﺳﺎزي و ﮐﺎر ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا‪ ،‬ﯾﮏ ‪ ،GIS‬اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ از ﻻﯾﻪ ﻫﺎ ‪ 6‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺷﺒﮑﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬آب و ارﺗﻔﺎع‪ .‬ﻟﺬا‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪ ، 7(GIS‬ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ از ﯾﮏ ﻣﺪل اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻻﯾﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و از آن‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺷﺮح و‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻒ زﻣﯿﻦ)ﺟﻬﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن(‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪف ﺑﺼﺮي ﺳﺎزي و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﺒﯿﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ‪ GIS‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻻﯾﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ در ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ‪ GIS‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ از‬
‫ﻋﻮارض ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﺷﮑﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي اﺷﺎن)ﺑﻌﻼوه اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ اﺷﺎن ﮐﻪ ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه اﻧﺪ(‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ را اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﻮد‪ .‬رواﺑﻄﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﺪام ﯾﮏ از ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﻋﻮارض ارﺗﺒﺎط دارد)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺧﯿﺎﺑﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺮاه اﺻﻠﯽ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﺪام ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﺠﺎور دﯾﮕﺮ ﻋﻮارض ﻫﺴﺘﻨﺪ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﺠﺎور داﻧﺸﮕﺎه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﺪام ﯾﮏ از ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ درون ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ)ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ :‬ﭘﺎرﺳﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ درون ﻣﺮز‬
‫ﺑﻠﻮك ﻣﻨﺎزل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﺪام ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ روي ﻫﻢ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻢ ﭘﻮﺷﯽ دارﻧﺪ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬راه آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺮاه را ﻗﻄﻊ ﮐﺮده و‬
‫از آن ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﮐﺪام ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻧﺰدﯾﮏ دﯾﮕﺮ ﻋﻮارض ﻫﺴﺘﻨﺪ)ﯾﮏ ﻧﻮع ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺠﺎورت()ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫دادﮔﺴﺘﺮي ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻋﺎرﺿﻪ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻋﺎرﺿﻪ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ)ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ :‬ﭘﺎرك ﺷﻬﺮ از ﻟﺤﺎظ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﺪوده ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ‬
‫ﻣﮑﺎن ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺧﻮد ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪ -‬اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ از آب ﻗﺮار دارد(‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺎرﺿﻪ در اﻣﺘﺪاد ﻋﺎرﺿﻪ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﺴﯿﺮ اﺗﻮﺑﻮس‪ ،‬اﻣﺘﺪاد ﺷﺒﮑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Layers or Themes‬‬
‫‪7‬‬
‫)‪Geographic information system (GIS‬‬
‫‪۶‬‬
‫در ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ رواﺑﻄﯽ ﺑﻄﻮر واﺿﺢ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﻘﺸﻪ رواﺑﻂ را ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت را از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﺷﮑﻞ ﻧﺴﺒﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻘﺸﻪ از ﻗﺒﯿﻞ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎ و دﯾﮕﺮ ﻋﻮارض‪،‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ‪ ، GIS‬ﭼﻨﯿﻦ رواﺑﻄﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﮑﺎر ﺑﺮدن اﻧﻮاع داده ﻫﺎ و ﻧﯿﺰ رﻓﺘﺎرﻫﺎ و ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي ﻗﻮي)از ﻗﺒﯿﻞ‪:‬‬
‫ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﻫﺎ و ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎ( و ﺑﺎ ﺑﮑﺎر ﺑﺮدن ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺟﺎﻣﻊ از ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﻪ اﺷﯿﺎء ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي)از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺑﺎﻓﺮ‬
‫و ﭘﻮﺷﺶ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎ(‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﭘﯿﺪاﯾﺶ ‪ ،GIS‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺮي از ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﺷﺮح‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ از ﻟﺤﺎظ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻏﻠﺐ از ﮐﺎﻏﺬﻫﺎي ﺷﻔﺎف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﺮ روي ﻣﯿﺰ ﻧﻮر‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ را ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ‪ ،‬آﺷﮑﺎر ﺳﺎزي رواﺑﻂ ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﮐﺴﺐ‬
‫درك و آﮔﺎﻫﯽ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﮑﺎن ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ از اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺴﯿﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺷﯿﻮه دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺻﯿﻒ ‪ ،GIS‬ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از اﻧﻮاع ﺳﻮاﻻﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آن ﺟﻮاب دﻫﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻮاﻻﺗﯽ در ﻣﻮرد ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬روﻧﺪﻫﺎ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي)ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﮔﺮ‪ ،(8‬ﺳﻮاﻻت ﻏﯿﺮ ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﺳﻮاﻻت‬
‫ﻓﻀﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ‪.‬‬
‫در آن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻫﺴﺖ؟ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﯾﻨﮑﻪ درﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﭼﻪ ﭼﯿﺰ وﺟﻮد دارد)ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺜﻼً ‪.(X ,Y‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭼﻪ ﻧﻮع ﺧﺎﮐﯽ در ﻋﺮض و ﻃﻮل ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﺸﺨﺺ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﮐﺠﺎ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ وﺟﻮد دارد؟ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﯿﻨﯽ را دارا ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﯾﮏ ﺑﺨﺶ‬
‫ﻏﯿﺮﺟﻨﮕﻠﯽ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﺣﺪاﻗﻞ‪ 2000‬ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ‪ ،‬در ‪ 100‬ﻣﺘﺮي ﺟﺎده و ﺑﺎ ﺧﺎك ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎزي(‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮي اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؟ ﯾﺎﻓﺘﻦ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻃﻮل زﻣﺎن)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ارﺗﻔﺎع و ﯾﺎ ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﭼﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮي در ﺟﻨﮕﻞ از ‪ 20‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ(‪ .‬در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻌﺪ ﭼﻬﺎرم ﯾﺎ زﻣﺎن را ﺑﺼﻮرت اﻧﯿﻤﯿﺸﻦ در آورد‪.‬‬
‫ﭼﻪ اﻟﮕﻮي ﻓﻀﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارد؟ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎ و آﻧﻮﻣﺎﻟﯿﻬﺎ)اﯾﻦ ﺳﻮال ﺧﯿﻠﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﺨﺺ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺳﻮال ﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻟﻐﺰش ﻫﺎي زﻣﯿﻦ اﮐﺜﺮاً ﻧﺰدﯾﮏ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ رخ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ؟(‬
‫ﭼﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد)ﻣﺪﻟﺴﺎزي(‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺟﺎده ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد)ﻣﺜﻼً ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﭼﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ( و ﯾﺎ اﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﺎده ﺳﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ذﺧﯿﺮه آب زﻣﯿﻨﯽ ﯾﺎ زﯾﺮ‬
‫زﻣﯿﻨﯽ ﻧﺸﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮاﻻت ﻏﯿﺮ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ درآﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮار در ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯿﺰان اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫‪What if‬‬
‫‪٧‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺳﻮاﻻت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده از ﻗﺒﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺎﻟﮏ اﯾﻦ ﻗﻄﻌﻪ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﯾﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻣﮑﺎن ﭼﻘﺪر اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﻮاﻻت ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه اي از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﻣﮑﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﮐﺠﺎﺳﺖ)در اداﻣﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﮑﯽ از ﺳﻮاﻻت ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ( را در ﺑﺮ‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ‪ GIS‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزﯾﻬﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه اﯾﯽ را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮزي در ﺟﻨﮕﻞ ﺑﻪ ﮐﺪام ﺳﻤﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ‪ ،GIS‬ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ ردﯾﺎﺑﯽ ﻃﻮﻓﺎﻧﻬﺎ ﯾﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ داده ﻫﺎ ﯾﮏ ﺟﺰء ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ دارﻧﺪ)ﺗﺨﯿﻤﻦ زده ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ‪ 80‬درﺻﺪ ﻫﻤﻪ داده ﻫﺎ‪ ،‬ﯾﮏ ﺟﺰء‬
‫‪GIS‬‬ ‫ﻓﻀﺎﯾﯽ دارﻧﺪ‪ .‬داده ﻫﺎي اﮐﺜﺮ ﻋﻠﻮم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﻮﻧﺪ( و ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﻤﺎري از روش ﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﻨﺪ‪ GIS ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪ ﯾﮏ اﺑﺰار‬
‫ﻣﻔﯿﺪ در ﻫﺮ ﻋﺮﺻﻪ از داﻧﺶ و ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ و درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ و آﻣﺮﯾﮑﺎ در راس اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از اﯾﻦ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﯾﮏ ﮐﺸﻮر رو ﺑﻪ رﺷﺪ در راه ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﻗﺪم ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري‬
‫ﮐﺸﻮر‪ ،‬راه اﻧﺪازي ‪ GIS‬ﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه ‪ GIS‬در ﺑﺴﯿﺎري ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮدي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﺠﺎرت‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬در ﺑﺎﻧﮑﺪاري و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎي اﻣﻼك‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺤﻮﯾﻞ‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺳﺎﯾﺖ‪.‬‬
‫در آﻣﻮزش‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﻮزه ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪.‬‬
‫دﻓﺎع و اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺷﺎﺧﻪ اﻃﻼﻋﺎت زﻣﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﻈﺎﻣﯽ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري و ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي‪،‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اي و ﮐﺸﻮري؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺷﻬﺮي و ﻣﻨﻄﻘﻪ اي‪.‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻗﻠﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺟﻨﮕﺪاري‪ ،‬ﺳﻮاﺣﻞ و درﯾﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﻧﻔﺖ و‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب‪.‬‬
‫ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ :‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻼﯾﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺿﻄﺮاري‪.‬‬
‫‪٨‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻮاﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺮاﻫﻬﺎ‪ ،‬راه آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺪرﮔﺎه‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺰﯾﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪.‬‬
‫ﺗﺴﻬﯿﻼت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺮق‪ ،‬ﮔﺎز‪ ،‬ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮات‪ ،‬آب و ﻓﺎﺿﻼب‪.‬‬
‫ﯾﮏ ‪ GIS‬ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن اراﺋﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﺎ ﯾﮏ ‪ GIS‬ﮐﺎرا‬
‫راه اﻧﺪازي ﺷﻮد‪ .‬آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ داده و اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﯿﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﺑﺪون داده در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﭼﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻌﻨﯽ آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت و داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬از ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺟﺰاء دﯾﮕﺮ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ؛ ﺳﺨﺖ اﻓﺰار‪ ،‬ﻧﺮم اﻓﺰار و ﭘﺮﺳﻨﻞ ﯾﺎ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از اﯾﻨﻬﺎ‬
‫اﻣﺮوزه ﻣﺸﮑﻞ اﺻﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻏﻠﺐ آﻣﻮزش ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ آﻣﻮزش اﻓﺮاد‬
‫‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي‬ ‫‪GIS‬‬ ‫در دوره ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ و اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬
‫را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﻬﺎﯾﯽ در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺎي ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﯾﺪ و ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﺸﺎن در ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﻧﯿﺰ ﻣﻬﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ زﯾﺮا در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻦ داده ﻫﺎ‪ ،‬در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﻣﻘﺮرات ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٩‬‬
‫ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ورودي و ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﭘﺮوژه ﻫﺎي ‪ GIS‬ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ دﻫﻬﺎ ﻻﯾﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻻﯾﻪ ﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﻻﯾﻪ ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬درﯾﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮع ﺧﺎك‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي و ‪ ...‬اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ‪ GIS‬ﭼﻬﺎر ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ داده ﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-1‬ورود داده ﻫﺎ‬
‫‪-2‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده ﻫﺎ)ذﺧﯿﺮه ﺳﺎزي و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ داده ﻫﺎ(‬
‫‪-3‬ﭘﺮدازش وﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ‬
‫‪-4‬ﺧﺮوﺟﯽ داده ﻫﺎ‬
‫ﮔﺮدآوري داده ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬آﻣﺎر‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ و ‪ ...‬ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ روي داده ﻫﺎي ﺧﺎم ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه ﻋﻤﻞ ﭘﺮدازش ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﺎرﺑﺮ در آﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ورود داده ﻫﺎ ﺑﻪ راﯾﺎﻧﻪ و ﻧﺮم اﻓﺰار‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ داده ﻫﺎي ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ در آﯾﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮدآوري داده ﻫﺎ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﺮاﺣﻞ ﮐﺎر ﺑﺎ ‪ GIS‬و ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﮑﺎﻧﯽ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻨﺴﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري زﻣﯿﻨﯽ و‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻋﮑﺲ ﻫﻮاﯾﯽ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري زﻣﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداي ﻫﻮاﯾﯽ و ﺳﻨﺠﺶ از دور ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ داده‬
‫ﻫﺎي ﻣﮑﺎﻧﯽ را ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت رﻗﻮﻣﯽ و در ﻓﺮم ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ راﯾﺎﻧﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر وﺳﺎﯾﻞ‬
‫ژﺋﻮﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻃﻮري اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻋﺪدي ﻧﻤﻮدن و ﺛﺒﺖ رﻗﻮﻣﯽ داده ﻫﺎ را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬داده ﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ از دور اﮐﺜﺮاً ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻗﻮﻣﯽ در دﺳﺘﺮس ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮي از ﮔﺮدآوري رﻗﻮﻣﯽ داده‬
‫ﻫﺎي ﻣﮑﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻫﯿﺪروﮔﺮاﻓﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫داده ﻫﺎي ﺧﺎم ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اراﺋﻪ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﯾﻦ داده ﻫﺎ را ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم‬
‫اﻓﺰارﻫﺎي راﯾﺎﻧﻪ اي ﭘﺮدازش ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در آﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﺳﺎده در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ آﻣﺎرﻫﺎي‬
‫ﺳﺮﺷﻤﺎري اﺳﺖ‪ .‬داده ﻫﺎي ﺳﺮﺷﻤﺎري را ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ درﺑﺎره ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺪﺳﺖ آورده‬
‫و ﺳﭙﺲ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺮاﮐﻢ ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدد‪ .‬در ﭘﺮدازش ﻣﻤﮑﻨﺴﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ آب‪،‬‬
‫‪١٠‬‬
‫ﮐﺎرﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺸﺨﯿﺺ زﻣﯿﻨﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﻣﺜﺎﻟﻬﻢ ﺳﺮ و ﮐﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ در ﻣﺤﯿﻂ راﯾﺎﻧﻪ اي‪،‬‬
‫ﻫﻤﮑﺎري ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ از ﻫﺪف و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ‪ ،‬اﻃﻼع دﻗﯿﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫داده ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺟﻬﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺘﻔﺎوت ﺟﻤﻊ آوري و ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺼﻮرت رﻗﻮﻣﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري و ورودي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪون داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪ (GIS‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﺗﺮﺳﯿﻢ‬
‫‪GIS‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎر ﮐﺮد‪ .‬اﺳﺘﺨﺮاج و ورود داده ﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺴﯿﺎر وﻗﺖ ﮔﯿﺮ‪ ،‬ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ و ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪).‬ﻟﺬا ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﮏ ﮐﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ(‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ زﻣﯿﻦ و اﯾﺠﺎد ﻣﺪﻟﻬﺎي رﻗﻮﻣﯽ زﻣﯿﻦ و در‬
‫واﻗﻊ ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺸﯽ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺤﻮه اﺳﺘﺨﺮاج و‬
‫ورود داده ﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ‪ GIS‬داده ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﯾﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎً داده ﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﯽ‪ 9‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﯿﺎس داده ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﻘﯿﺎس ﻣﺤﻠﯽ ﺗﺎ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺑﺼﻮرت ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺪاول‪ ،‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎ و ﮐﻠﻤﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ‪ GIS‬ﺗﺮﮐﯿﺐ داده ﻫﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل داده ﻫﺎي ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺛﺒﺖ زﻣﯿﻦ‪ ،‬آﺗﺶ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﻠﯿﺲ‪ ،‬آب و ﻓﺎﺿﻼب و ‪. ...‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج و ﮔﺮدآوري داده ﻫﺎ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ‪ GIS‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج داده ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ‪ 10‬ﺟﺪﯾﺪ‪ :‬داده ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ ﯾﺎ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬اﺷﯿﺎﯾﯽ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺷﯿﺎء( ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ دارﯾﻢ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده اي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ و ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻨﯽ آن اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﮐﺎر ﻣﯿﺪاﻧﯽ اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي اﯾﻦ اﺷﯿﺎء ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻖ دﯾﮕﺮ ﮐﺎر ﻣﯿﺪاﻧﯽ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻨﺠﺶ از دور‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﺨﺘﺼﺎت زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻃﻮل‪ ،‬ﻋﺮض و ارﺗﻔﺎع)‪ (X,Y,Z‬را ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداي زﻣﯿﻨﯽ)ژﺋﻮدزي( ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺷﯿﻮه‪ ،‬از اﺑﺰارﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺗﺎﮐﺌﻮﻣﺘﺮﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺗﻮﺗﺎل اﺳﺘﯿﺸﻦ ﻫﺎ و ﺳﺎﯾﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ اﺑﻌﺎد ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻋﻮارض)ﻃﻮل‪ ،‬ﻋﺮض و ارﺗﻔﺎع( روي زﻣﯿﻦ را‬
‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﮐﺮده‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪Geospatial‬‬
‫‪10‬‬
‫‪geometrical‬‬
‫‪١١‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽ)‪ (١١GPS‬ﻧﯿﺰ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺎوﺑﺮي رادﯾﻮﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺒﮑﻪ اﯾﯽ از ‪ 24‬ﻣﺎﻫﻮاره در‬
‫ﻣﺪار زﻣﯿﻦ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ زﻣﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ)ﺗﻌﺪاد ﻣﺎﻫﻮاره ﻫﺎ در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ(‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎرﺑﺮان؛ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻘﯽ را در ﺧﺼﻮص ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ)ﻃﻮل و ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﯿﺰ ارﺗﻔﺎع ﻧﻘﺎط(‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﯾﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻼوه زﻣﺎن دﻗﯿﻖ؛ در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪ روز و در ﻫﺮ ﺟﺎﯾﯽ از ﺟﻬﺎن و در ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻂ آب و ﻫﻮاﯾﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪه ‪ GPS‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﺳﻪ ﯾﺎ ﭼﻬﺎر ﻣﺎﻫﻮاره ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ‪ GPS‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ را ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﯿﮕﻨﺎل از ﻣﺎﻫﻮاره‬
‫ارﺳﺎل ﺷﺪه و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ آن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻬﻢ و‬
‫ﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ از ‪ GPS‬ﻫﺎي دﻗﯿﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪ GPS .‬ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﯾﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮ را‬
‫ﺑﺮ روي ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي وارد ﺷﺪه در دﺳﺘﮕﺎه ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬داده ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و ﻣﻮﺟﻮد در دﺳﺘﮕﺎه ‪ GPS‬را ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﺑﻞ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮده و ﻧﯿﺰ اﻃﻼﻋﺎت و داده ﻫﺎ را از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺘﻘﺎل داد‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت درﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻧﺮم اﻓﺰار ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اي از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪ (GIS‬ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﺮﺧﯽ‪ ،‬از داده ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﯾﮏ ﮐﺎر ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻋﻮارض)ﻣﺜﻼً ﭘﻤﭗ آب( را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺟﺪﯾﺪ در ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري و ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺸﯽ ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ارﺗﻔﺎع زﻣﯿﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻟﯿﺪار)‪ 12(LiDAR‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﯿﻮه ﻣﺘﺪاول)ﺑﻮﯾﮋه در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ(‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﯾﮏ ﺷﯽ ﯾﺎ‬
‫ﺳﻄﺢ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﻟﺲ ﻫﺎي ﻟﯿﺰر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﮑﻨﺮ ﻟﯿﺰري و دورﺑﯿﻦ دﯾﺠﯿﺘﺎل ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ و ﯾﺎ ﯾﮏ ﻫﯿﻠﮑﻮﭘﺘﺮ‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻟﯿﺪار‪ ،‬ﻟﯿﺰر ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻣﺸﺨﺺ از ﻫﻮا ﺑﻪ زﻣﯿﻦ رﺳﯿﺪه و زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﯿﮕﻨﺎل ﺑﻪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ رﻗﻮﻣﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و ﭘﺲ از آن؛ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي رﻗﻮﻣﯽ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﯾﺠﺎد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻟﯿﺪار از ﻟﺤﺎظ اﺻﻮل‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ‪ DEM‬ﯾﺎ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﺮﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ اﯾﯽ‪ 13‬ﺳﻪ‬
‫ﺑﻌﺪي ﻟﯿﺪار‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً داراي ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﯿﺶ از ‪ 300.000‬ﻧﻘﻄﻪ در ﺛﺎﻧﯿﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮداﺷﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫‪Global Positioning system‬‬
‫‪12‬‬
‫‪Light Detection and Ranging‬‬
‫‪13‬‬
‫‪Point clouds‬‬
‫‪١٢‬‬
‫ﻋﮑﺴﺒﺮداي دﯾﺠﯿﺘﺎل ﻧﯿﺰ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺗﺎ ﺳﻪ ﺛﺎﻧﯿﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮواز‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻗﯿﻖ ﺑﺎ ‪ GPS‬ردﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭘﺮواز‪ ،‬اﺑﺮﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ اﯾﯽ ﭘﯿﺶ ﭘﺮدازش وﮐﺎﻟﯿﺒﺮه ﺷﺪه و دﻗﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ اﺑﺮﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ اي‬
‫از ﻣﺴﯿﺮ ﻫﺎي ﭘﺮواز ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﺮاز ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻫﻮاﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﭘﺮدازش ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﺎط‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ اورﺗﻮ‪)14‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ‪ (GIS‬ﻧﯿﺰ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻻﯾﻪ از ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ زﻣﯿﻦ)‪ (Terrain‬ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ‪ ArcGIS‬آن را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ)دراداﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد(‪ ،‬ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫داده ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد)ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ ﻧﻘﻄﻪ ارﺗﻔﺎﻋﯽ( را ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﻣﺪل ﭘﺮدازش ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ آن‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ داده ﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ اﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ‪ LIDAR‬از داده ﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ اﯾﯽ ‪ SONAR‬ﮐﻪ اﯾﻦ داده ﻧﯿﺰ ﯾﮏ داده اﻧﺒﻮه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻘﺎط ‪ SONAR‬از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﻗﺎﯾﻖ ﻫﺎ ﯾﺎ زﯾﺮدرﯾﺎﯾﯽ ﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ‬
‫آﯾﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ‪ ،‬از اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻘﺎط اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ژرﻓﺎﺳﻨﺠﯽ‪ 15‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﮑﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﻟﯿﺰر ﻫﻮاﯾﯽ ‪ ،LIDAR‬ﯾﮏ ﺗﮑﻨﯿﮏ ﺳﻨﺠﺶ از دور ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﺛﺮ و دﻗﯿﻖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﯿﻮه ﺟﻤﻊ آوري داده ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳﮑﻦ ﮐﺮدن ﻟﯿﺰري از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺮواز ﻫﻮاﯾﯽ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ ﯾﺎ ﻫﻠﯿﮑﻮﭘﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي دﻗﯿﻘﺘﺮ ﻋﻮارض‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ در ‪ ،GIS‬از ﺷﯿﻮه ﻫﺎي زﻣﯿﻨﯽ؛ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار دﺳﺘﮕﺎه اﺳﮑﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﻟﯿﺰري ﺑﺮ روي ﺳﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﺛﺎﺑﺖ‪ 16‬؛ و ﯾﺎ ﺷﯿﻮه‬
‫ﻣﺘﺤﺮك‪ 17‬؛ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮ روي ﻣﺎﺷﯿﻦ ﯾﺎ ﺑﻌﻀﺎً ﻗﻄﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫‪Ortho‬‬
‫‪15‬‬
‫‪Bathymetric‬‬
‫‪16‬‬
‫‪Static tripod‬‬
‫‪17‬‬
‫‪Mobile‬‬
‫‪١٣‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ داده ﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﮐﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺳﻄﺢ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ)از ﻗﺒﯿﻞ رودﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﺎده ﯾﺎ ﺧﻂ‬
‫ﺳﺎﺣﻠﯽ( ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ)ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ ارﺗﻔﺎﻋﯽ از ﻗﺒﯿﻞ‪ ،DEM‬زﻣﯿﻦ ﯾﺎ ‪ TIN‬ﮐﻪ در‬
‫اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد(‪ ،‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﭘﻞ و ﺟﺎده ﺳﻪ ﺑﻌﺪي دﻗﯿﻖ‪ ،‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮق‪،‬‬
‫ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮري ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﯾﺠﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ورود اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ارﺗﻔﺎﻋﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘﺮﻗﺪرت‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﻌﻼوه ﺳﺎﯾﺮ داده ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻔﺎوت؛ ﺑﻪ ﻫﺪف اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﺪل ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺷﻬﺮي)ﯾﺎ‬
‫اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺷﻬﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎل(‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي اﻧﺘﺸﺎر آﻟﻮدﮔﯽ ﺻﻮﺗﯽ‪ ،‬ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي‬
‫اﺛﺮات ﺑﺎد در ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺧﻂ دﯾﺪ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ در ﻣﻌﺮض ﺳﯿﻼب ﯾﺎ زﻣﯿﻦ ﻟﻐﺰش‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺎده‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﯽ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺟﺪﯾﺪ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﺳﺎزﮔﺎري و‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﮐﺎرﺑﺮﯾﻬﺎي ﺷﻬﺮي در ﯾﮏ ﻣﺪل ﺳﻪ ﺑﻌﺪي را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎي دو ﺑﻌﺪي ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺮوژه‪ ،‬ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﯾﺠﺎد و اﺳﺘﺨﺮاج داده‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﻫﻮاﯾﯽ)ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي ﻫﻮاﯾﯽ( و ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ زﻣﯿﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰار‪ArcGIS‬‬ ‫ﻧﺮم‬ ‫اﻓﺰار‪3D city GIS‬‬ ‫ﻧﺮم‬
‫در روش ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﻫﻮاﯾﯽ ﯾﺎ ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي ﻫﻮاﯾﯽ‪ ،‬از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻋﮑﺲ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ روش‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ دورﺑﯿﻦ ﻋﮑﺎﺳﯽ ﮐﻪ روي ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻋﮑﺴﺒﺮداري ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﻋﮑﺴﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻇﻬﻮر‪ ،‬ﭘﻮﺷﺸﯽ را ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﯿﻨﯽ را ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽ‬
‫ﺳﺎزد)ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﻔﺖ ﻋﮑﺲ ﻫﻮاﯾﯽ( و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻋﮑﺴﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ‬
‫‪١۴‬‬
‫ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ و ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ روش ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ ﻧﯿﺰ از ﺗﺼﺎوﯾﺮ داراي ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﻣﺸﺘﺮك)ﺟﻔﺖ ﻫﺎي اﺳﺘﺮﯾﻮﺳﮑﻮﭘﯽ( ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬از ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ اﺳﭙﺎت)‪ (SPOT‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ درﻣﻘﯿﺎس ‪ 1:50000‬و ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎي ‪ 25‬ﻣﺘﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬از اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺪﻟﻬﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ)‪ (DEM‬ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي‬
‫‪ (PCI‬و ﻓﺘﻮﻣﺪ)‪ (PHOTOMOD‬ﻣﯽ‬ ‫ژﺋﻮﻣﺘﯿﮑﺎ)‪Geomatica‬‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ از دور و ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬اﻧﻮي)‪،(ENVI‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﻮﺟﻮد‪ :‬وﻗﺘﯽ از داده ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻘﺸﻪ‬
‫ﻫﺎي ﮐﺎﻏﺬي آﻧﺎﻟﻮگ‪ 18‬ﯾﺎ ﻓﯿﻠﻢ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي رﻗﻮﻣﯽ )ﯾﺎ ﻋﺪدي(‪ 19‬و ﺟﺪاول ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﯽ ﺑﺮ روي ﮐﺎﻏﺬ ﯾﺎ در‬
‫ﻓﺮﻣﺖ دﯾﺠﯿﺘﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ داده ﻫﺎ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﺸﺘﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮز درون ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺮﺳﯿﻢ‬
‫ﻧﻘﺸﻪ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ (GIS‬وارد ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ داده ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ وارد ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﺒﻞ از آن ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺖ رﻗﻮﻣﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻫﻮاﯾﯽ و ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ رﻗﻮﻣﯽ و آﻧﺎﻟﻮگ اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻮارض ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻘﺸﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﺪدي ﯾﺎ رﻗﻮﻣﯽ ﻧﻤﻮدن اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻘﻄﻪ اي‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺤﻞ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺳﺎﻣﯽ؛ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻄﯽ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻋﻮارض ﺧﻄﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻧﻈﯿﺮ راه‪ ،‬راه آﻫﻦ‪ ،‬رود‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎل‪،‬‬
‫و ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﯿﺰان؛ و ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ)ﺳﻄﺤﯽ( از ﻗﺒﯿﻞ ﮐﺎرﺑﺮﯾﻬﺎي ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً داده ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ از ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي راﯾﺎﻧﻪ اي ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ داده‪ ،‬ﻋﺪدي و رﻗﻮﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ رﻗﻮﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬اﺳﻨﺎد‬
‫ﮐﺎﻏﺬي‪ ،‬دﻓﺘﺮﭼﻪ ﻫﺎي ﺻﺤﺮاﯾﯽ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت آﻧﺎﻟﻮگ)ﮐﺎﻏﺬي( از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﺧﺎﮐﺸﻨﺎﺳﯽ و ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻋﮑﺴﯽ ﯾﺎ ﻓﺘﻮﻣﭗ ‪ ...‬و ﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺪارك ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﻫﺎي‬
‫ﻫﻮاﯾﯽ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ آﻧﺎﻟﻮگ و ‪ ...‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدي از اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻫﻨﻮز‬
‫در ﻓﺮم ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﮐﺎﻏﺬي)‪ (hard copy‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻦ اﺑﺰار و ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺳﻨﺎد را در ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ)‪ (GIS‬و ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻗﻮﻣﯽ ﻧﻤﻮدن ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان"ﮔﺮدآوري داده ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ" ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫اﺻﻄﻼح در ﻣﻘﺎﺑﻞ"ﮔﺮدآوري داده اوﻟﯿﻪ" ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻨﻈﻮر از آن ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺟﻤﻊ آوري داده ﻋﺪدي از‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و روﺷﻬﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ)ﻧﻈﯿﺮ دورﺑﯿﻦ ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداي و ﺳﻨﺠﻨﺪﻫﺎي‬
‫ﺳﻨﺠﺶ از دور( ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪Analogue‬‬
‫‪19‬‬
‫‪Digital‬‬
‫‪١۵‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي اﺳﮑﻦ ﺷﺪه و ﯾﺎ رﻗﻮﻣﯽ ﺷﺪه را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺧﺮﯾﺪاري ﮐﺮد و ﯾﺎ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﯾﺎ از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺠﺎﻧﯽ و ﺑﺎ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ ،‬دوﻧﻠﻮد ﮐﺮد و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ آن را اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫روش ﻫﺎي ﻋﺪدي ﻧﻤﻮدن ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﯿﺰان ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ زﻧﺠﯿﺮه اي از داده ﻫﺎي رﻗﻮﻣﯽ‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬از آن اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از اﯾﻦ‬
‫روش ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﻃﻖ وﺳﯿﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﯿﮑﻪ ﻧﻘﺎط ارﺗﻔﺎﻋﯽ در ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﯿﺰان ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﻋﺪدي ﻧﻤﻮدن ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﯿﺰان و‬
‫ﺳﭙﺲ واﺳﻄﻪ ﯾﺎﺑﯽ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ داده ﻫﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ دﻗﺖ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري زﻣﯿﻨﯽ و ﯾﺎ ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج داده ﻫﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﯾﺎ ﻟﻮح رﻗﻮﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪه)دﯾﺠﯿﺘﺎﯾﺰر‪ ،(20‬دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت را ﺑﻪ ارﻗﺎم ﯾﺎ ﻋﺪد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬
‫وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي رﻗﻮﻣﯽ ﮐﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ و ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﯾﺠﯿﺘﺎﯾﺰر داراي ﺗﺨﺘﻪ ﯾﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﻄﺢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﻠﻢ ﯾﺎ‬
‫اﺷﺎره ﮔﺮ و ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺴﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻗﻠﻢ را روي ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺰارش ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻠﻢ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻠﻢ ﺑﺮ روي‬
‫ﺗﺨﺘﻪ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻣﮑﺎن ﻧﻤﺎي روي ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺣﺮ ﮐﺖ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬رﻗﻤﯽ ﮐﺮدن در ﻋﻠﻮم زﻣﯿﻦ و‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻋﻮارض روي ﻧﻘﺸﻪ )از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﯿﺰان( ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ دﯾﺠﯿﺘﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺟﻬﺖ ﮐﺎر ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ )‪ (GIS‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎﻏﺬي ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﻣﯿﺰ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد و از ﯾﮏ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﺛﺒﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي اﺷﯿﺎء ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻬﺎر ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻌﻠﻮم)‪ ٢١ (CP‬ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬رﻗﻮﻣﯽ ﺷﺪه و ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺣﻘﯿﻘﯽ اﺷﺎن از ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻠﯿﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺷﯿﺎء ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي ﺻﻔﺤﻪ رﻗﻮﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪه ﺛﺒﺖ ﺷﺪه و ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻧﻘﺸﻪ اﺷﺎن ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ رﻗﻮﻣﯽ ﺳﺎزي دﺳﺘﯽ)ﮐﻪ از آن ﺑﺎ ﻋﻨﻮان وﮐﺘﻮر ﺳﺎزي ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ‪ 22‬ﻧﯿﺰ ﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد(‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎً آراﻣﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﭼﻪ داده اي را اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫‪Digitizing Tablet‬‬
‫‪21‬‬
‫‪Control Point‬‬
‫‪22‬‬
‫‪Interactive Vectorization‬‬
‫‪١۶‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﭘﻮﯾﺸﮕﺮ)اﺳﮑﻨﺮ( ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﺑﺶ ﻧﻮر و اﻧﻌﮑﺎس آن‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺼﻮﯾﺮي روي ﮐﺎﻏﺬ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ)‪ 0‬و‪ (1‬و در واﻗﻊ ﻋﺪد‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﮕﻨﺎﻟﻬﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ اﻧﺘﻘﺎل داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ)از ﻗﺒﯿﻞ ﻓﺘﻮﺷﺎپ‪،‬‬
‫دﯾﺠﺮ و‪ (...‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺎﯾﻞ ﺗﺼﻮﯾﺮي در ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ذﺧﯿﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا از اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ورودي ﻣﯽ ﺗﻮان ﺟﻬﺖ وارد ﮐﺮدن‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ و اﺷﮑﺎل ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬اﺳﮑﻨﺮﻫﺎ داراي اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰﯾﺘﻬﺎي‬
‫اﺻﻠﯽ اﺳﮑﻦ ﮐﺮدن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﯾﻨﮑﻪ اﺳﮑﻨﺮ ﻫﯿﭻ داده اﯾﯽ را ﮐﻪ در ﻧﻘﺸﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ در ﻧﻘﺸﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ را ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪاً ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﻟﮑﻪ و اﺷﯿﺎء ﻫﻨﺪﺳﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺟﺒﺎراً ﺑﻄﻮر دﺳﺘﯽ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬
‫وﯾﺮاﯾﺶ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر وﻗﺖ ﮔﯿﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﮑﻦ ﮐﺮدن ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﮐﺎﻏﺬي ﺑﻨﺪرت ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻻﮐﻦ‪ ،‬اﺳﮑﻨﺮﻫﺎ وﻗﺘﯽ‬
‫ﻋﺎﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ داده ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻋﮑﺲ ﻫﺎ و ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت ﻧﻘﺸﻪ اﯾﯽ ﻗﺪﯾﻤﯽ را ﺑﻪ ﻓﺮم دﯾﺠﯿﺘﺎل درآورد‪.‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻧﻮع اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﯽ اﺻﻠﯽ در زﻣﺎن اﺳﺘﺨﺮاج داده ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ آﻧﺎﻟﻮگ)ﺑﻌﻼوه ﻫﻤﻪ داده ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ(‪ ،‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻫﻨﺪﺳﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺸﯿﺪﮔﯽ و ﻣﭽﺎﻟﻪ ﺷﺪن ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎﻏﺬي‪،‬‬
‫اﻏﻠﺐ ﻫﻨﺪﺳﻪ را ﺑﻪ آن ﺣﺪي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ داده ﻫﺎ در ﻫﻤﺎن‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه‪ ،‬ﻋﺪم دﻗﺖ اﭘﺘﯿﮏ ﻫﺎي اﺳﮑﻨﺮ و در ﺻﻔﺤﻪ رﻗﻮﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﺘﯿﺠﻪ آن‪ ،‬ﻧﯿﺎز‬
‫ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮ داده ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﺳﺘﺨﺮاج داده ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي آﻧﺎﻟﻮگ‪ ،‬ازﻃﺮﯾﻖ اﺳﮑﻦ ﮐﺮدن و ﯾﺎ رﻗﻮﻣﯽ ﮐﺮدن دﺳﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﻪ رﻗﻮﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪه وارد‬
‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﯿﻮه دﯾﮕﺮ آن ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﺳﮑﻦ ﮐﺮدن ﻧﻘﺸﻪ و ﺳﭙﺲ رﻗﻮﻣﯽ ﮐﺮدن ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﯽ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺑﺮ‬
‫روي ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺎﻧﯿﺘﻮر‪ 23‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﮑﻦ ﮐﺮدن ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ارﺳﺎل آﻧﻬﺎ در ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﮐﺎرﺑﺮدي وﯾﮋه‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫وﻇﯿﻔﻪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮم اﻓﺰار دﯾﺠﺮ و ‪ ArcGIS‬از اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﯿﻮه رﻗﻮﻣﯽ ﺳﺎزي روي‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ و آﺳﺎﻧﺘﺮ از ﺻﻔﺤﻪ رﻗﻮﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﮑﻦ ﺷﺪه در ﻓﺮﻣﺖ رﺳﺘﺮ ﮐﻪ در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺎﻧﯿﺘﻮر ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﺮم اﻓﺰار ﮐﺎرﺑﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ رﻗﻮﻣﯽ‬
‫‪23‬‬
‫‪On Screen‬‬
‫‪١٧‬‬
‫ﺳﺎزي ﻧﻘﺎط‪ ،‬ﺧﻄﻮط و ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮس ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان"رﻗﻮﻣﯽ‬
‫ﮐﺮدن اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﯿﺰان و ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي دﯾﺠﺮ و ﺳﺮﻓﺮ" ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﻫﺎي دﯾﮕﺮي از ﻗﺒﯿﻞ ﺷﯿﻮه ﻫﺎي اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ و ﻧﯿﻤﻪ اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ‪ 24‬ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺧﺼﻮص ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت رﻗﻮﻣﯽ ﮐﺮدن را ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﯽ)ﺑﺎ ﻣﻮس و ﺻﻔﺤﻪ(‪ ،‬ﻧﯿﻤﻪ‬
‫‪،(ArcView‬‬ ‫اس) ‪GIS‬‬ ‫اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ و اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ در اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ آرك وﯾﻮ ﺟﯽ آي‬
‫دﯾﺠﺮ)‪ ،(Didger‬آرك ﺟﯽ آي اس)‪ ،(ArcGIS‬آر ﺗﻮ وي)‪ (R2V‬و ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﭘﺮدازش ﺗﺼﻮﯾﺮِ اﻧﻮي)‪ ،(ENVI‬اﻧﻮي‬
‫اي اﯾﮑﺲ)‪ (ENVI EX‬اﺷﺎره ﮐﺮد‪) .‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻋﻮارض از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺎده ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺳﺎﺣﻠﯽ و درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎ از‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ؛ ﺑﺎ ﺑﺰرگ ﻧﻤﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻ و ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻃﯿﻔﯽ‪ ،‬ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﺑﺎﻓﺖ؛ در ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي‬
‫ﺳﻨﺠﺶ از دور‪ ،‬ﺑﻮﯾﮋه اﻧﻮي ﮐﻪ اﺑﺰار ﺟﺎﻣﻊ اي از ﭘﺮدازش ﺗﺼﻮﯾﺮ را در اﺧﺘﯿﺎر دارد؛ ﺑﺼﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺗﺼﺎوﯾﺮ رﺳﺘﺮ ﺑﻪ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻋﻮارض ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ وﮐﺘﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻓﺪاران اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻧﺮم‬
‫اﻓﺰارﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫__________________________________________________________‬
‫اﻣﺮوزه اﺑﺰارﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎ در ﻣﯿﺪان و ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺸﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺴﺘﺮده از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و اﺑﺰارﻫﺎي ﺑﺪون ﺳﯿﻢ ﻫﻤﺮاه)ﺗﻠﻔﻦ ﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﯽ( و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽ)‪،(GPS‬‬
‫‪ (Mobile‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‬ ‫ﻫﻤﺮاه) ‪GIS‬‬ ‫ﺳﺒﺐ رﺷﺪ اﺑﺰاري ﺑﻨﺎم ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‬
‫‪ ،(ArcGIS‬ﺗﯿﻢ را ﻗﺎدر ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺗﺎ در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﮑﺎﻧﯽ و‬ ‫‪Mobile‬‬ ‫ﻫﻤﺮاه)از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ را از ﻋﻮارض و ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮده‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻤﻮده و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﻀﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ‪،‬‬
‫ﮐﺮوﮐﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﺮده و ﯾﺎ داده ﻫﺎ را وﯾﺮاﯾﺶ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎب ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮ روي ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮده و ﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط اﯾﻦ اﺑﺰار ﺑﺪون ﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮورﻫﺎي‬
‫ﻣﺮﮐﺰي ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺗﯿﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺪه)ﺑﺮوز ﺷﺪه( را ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي‬
‫ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺘﻘﺎل دﻫﻨﺪ‪ .‬و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ داده ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﺮﺧﻮردار از‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻫﻤﺮاه در ﻣﯿﺪان ارﺳﺎل ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ دﻗﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺑﺎ ﮐﺎراﯾﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ را‬
‫اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫‪Semi-Automatic‬‬
‫‪١٨‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﺑﺰار دﯾﮕﺮي ﺑﻨﺎم ‪ Tablet PC‬ﯾﺎ ﮐﺎﻣﭙﯿﺘﻮﺗﺮ ﺷﺨﺼﯽ ﻟﻮح ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﺰ اﺷﺎره‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﺮداﺷﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﮑﺎﻧﯽ و ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ را داراﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Tablet PC‬‬
‫__________________________________________________________‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج داده ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪ 25:‬داده ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬و ﻋﮑﺴﺒﺮداري از اﺷﯿﺎء ﻫﻨﺪﺳﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻪ ﺳﻨﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آﯾﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﺷﯿﻮه اﺳﺘﺨﺮاج داده‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮي از داده ﻫﺎ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻫﺎي ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮي از ﺧﺎك‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮي از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻮان ﯾﮏ ﺷﻬﺮ و ‪. ...‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻣﺮاﺣﻞ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﯿﺪاﻧﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮدآوري ﻧﻤﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫ﻧﺎم ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ‪ ،‬ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺧﺎك‪ ،‬ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬ﺳﺮﺷﻤﺎري‪ ،‬ﺑﺎران‪ ،‬دﻣﺎ و اﻣﺜﺎﻟﻬﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﻣﻮﺟﻮد‪ :‬داده ﻫﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻦ‪ ،‬اﻋﺪاد)ﺟﺪاوﻟﯽ از‬
‫داده(‪ ،‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ )ﯾﺎ در ﻓﺮم آﻧﺎﻟﻮگ و ﯾﺎ دﯾﺠﯿﺘﺎل( و ﯾﺎ ﺻﺪا و وﯾﺪﺋﻮ)ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﯾﺎ ‪(GIS‬‬
‫‪25‬‬
‫‪Attribute‬‬
‫‪١٩‬‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬داده ﻫﺎي آﻧﺎﻟﻮگ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮم دﯾﺠﯿﺘﺎل ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﺗﺎﯾﭗ و ﯾﺎ اﺳﮑﻦ ﮐﺮدن( و وارد ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ داده ﻫﺎي ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اﯾﯽ ﻣﻮﺟﻮد از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﺮﺷﻤﺎرﯾﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﻔﻮس و‬
‫ﻣﺴﮑﻦ ﻧﯿﺰ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬اﺳﺘﺨﺮاج داده ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ اﻏﻠﺐ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﮐﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺮاج داده ﻫﺎي‬
‫ﻫﻨﺪﺳﯽ دارد‪.‬‬
‫در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﭘﺎﯾﮕﺎﻫﻬﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ آن داده ﻫﺎ را در اﺧﺘﯿﺎر ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺎدي ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪ ﮔﺴﺘﺮده ﺟﻬﺎﻧﯽ )اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ( در دﺳﺘﺮس ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ آوري‬
‫و ورود داده ﻫﺎ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺑﺴﯿﺎر وﻗﺖ ﮔﯿﺮ‪ ،‬ﮔﺮان و ﮐﺎري ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ داده ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع داده ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ داده ﻫﺎي رﻗﻮﻣﯽ ﮐﻪ از ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي در ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻮر و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺸﯽ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫___________________________________________________‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع دو ﺷﯿﻮه ﺟﻬﺖ ورود و ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻫﺎي ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ در ‪ GIS‬وﺟﻮد دارد‪ :‬وﮐﺘﻮر و رﺳﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻮد‪ :‬ﻣﺪل وﮐﺘﻮر و ﻣﺪل رﺳﺘﺮ‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي داده اﯾﯽ ‪ GIS‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﻧﻮع اﺻﻠﯽ از ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ﻻﯾﻪ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻼﺳﻪ ﻫﺎي ﻋﻮارض‪ ،‬ﺟﺪاول‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) .‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺳﻄﻮح ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ زﯾﺮﮔﺮوه ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫وﮐﺘﻮر ﯾﺎ ﺑﺮدار‪:‬‬
‫‪-‬ﮐﻼﺳﻪ ﻫﺎي ﻋﻮارض‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ داده ﻫﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎً وﮐﺘﻮر ﯾﺎ‬
‫ﺑﺮدار ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺪل وﮐﺘﻮر‪ ،‬ﻋﻮارض‪ ،‬اﺷﯿﺎء ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺰاﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ داراي ﻣﺮز ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه و‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻮارض‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ)از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ(‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫‪٢٠‬‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ)ﻣﺜﻼً‪ :‬ﺟﺎده ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﭼﺎﻫﻬﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ( و ﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ از زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ)از ﻗﺒﯿﻞ‪:‬‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬و ﭘﺎرﺳﻞ ﻫﺎي زﻣﯿﻦ(‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ‪ :‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺠﺰاي ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ داده ﻫﺎ ﺟﻤﻊ آوري‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد( ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﻮط و ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﭼﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺗﯿﺮ ﭼﺮاغ‬
‫ﯾﺎ ﻗﻠﻪ ﻫﺎي ﮐﻮه ﯾﺎ ﻧﻘﺎط‬ ‫‪GPS‬‬ ‫ﺑﺮق‪ .‬ﻧﻘﺎط ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮي‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي آدرس‪ ،‬ﻣﺨﺘﺼﺎت‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮط‪ :‬ﺷﮑﻞ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺷﯿﺎء ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎرﯾﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻄﻮح و ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ)از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺧﯿﺎﺑﺎن و رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ(‪ .‬ﺧﻄﻮط ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻋﻮارﺿﯽ ﮐﻪ داراي‬
‫ﻃﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ داراي ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮر و ﻣﺮزﻫﺎي اداري‪).‬ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮري‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺳﻄﻮح ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ(‬
‫ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎ‪ :‬ﺳﻄﻮح ﯾﺎ ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻋﻮارض ﻫﻤﮕﻦ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫اﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎرﺳﻞ ﻫﺎي ﻣﻨﺎزل‪ ،‬اﻧﻮاع ﺧﺎك‪ ،‬زون ﻫﺎي ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ)ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺗﺠﺎري‪ ،‬اداري‪ ،‬ﮐﺸﺎورزي و ‪.( ....‬‬
‫در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﭘﺎرﺳﻞ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢١‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺪل وﮐﺘﻮر ازﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﯾﮏ درﯾﺎﭼﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪادي ﺟﺎده‪ ،‬روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﻋﻮارض ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺮز ﻣﺸﺨﺺ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺠﺰا ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﯿﺎء ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﺘﻔﺎوت در ﻣﺪل وﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﺟﻔﺖ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺷﯽ ﻣﺠﺰا ﻣﺮزﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﻋﻮارض ﻣﺠﺰا ﻏﯿﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮده و داراي‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﻋﺎرﺿﻪ اﯾﯽ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺧﻂ و ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺠﺎ ﺷﯽ ﺷﺮوع و ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ درﯾﺎﭼﻪ‬
‫ﯾﮏ ﺷﯽ ﻣﺠﺰا درون ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز اﻃﺮاﻓﺶ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﻪ آب ﺑﺎ ﺧﺸﮑﯽ در ﺗﻤﺎس اﺳﺖ و ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ در ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺠﺰا و ﻧﺎﻣﺘﺼﻞ؛ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺎده ﻫﺎ و ﭘﺎرﺳﻞ ﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺟﺎده‬
‫داراي ﻃﻮل و ﭘﻬﻨﺎ اﺳﺖ و ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﺧﻂ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و ﯾﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ زﻣﯿﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﭘﺎرﺳﻞ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺸﺨﺼﯽ در ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت)از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﻧﺎم ﻣﺎﻟﮏ‪ ،‬ﺷﻤﺎره‬
‫ﭘﺎرﺳﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ( ﺑﯿﻦ ﻫﺮ ﻋﺎرﺿﻪ در ﻧﻘﺸﻪ وﺟﻮد دارد‪ .‬وﮐﺘﻮر ﺑﺼﻮرت ﺧﻄﯽ اﺳﺖ درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رﺳﺘﺮ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ‬
‫از اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﺠﺰا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي‪GIS‬‬ ‫ﺑﻌﺪاً ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺒﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺧﺎﮐﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻨﺪي و ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ‪ .‬از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ؛ ﺳﻄﻮح‪ ،‬داده ﻫﺎي‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ آﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ آب زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢٢‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﻋﻮارض ﻧﻘﺸﻪ اي ﻣﺠﺰا‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان داده ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ داده ﻫﺎ ﯾﺎ ﻋﻮارض‪،‬‬
‫ﺑﺴﺎدﮔﯽ در ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻧﻘﺎط‪ ،‬ﺧﻄﻮط و ﺳﻄﻮح) در اﯾﻨﺠﺎ ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ( ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﯾﺎ وﯾﮋﮔﯿﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻋﻮارض ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ‪ ،‬ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬ﻧﻤﺎد ﺳﺎزي و ﺑﺮﭼﺴﺐ اﯾﻦ‬
‫ﻋﻮارض اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻼوه اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ رواﺑﻂ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻋﻮارض‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎري از ﻋﻮارض ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮزﻫﺎ ﺑﻄﻮر واﺿﺢ و ﻣﺸﺨﺺ؛ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﻣﺘﺼﻞ‪ ،‬و ﯾﺎ‬
‫ﻣﺠﺰا ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﯾﯽ از ﻋﻮارﺿﯽ ﮐﻪ در ﻃﯿﻒ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺠﺰا ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻣﻞ اﻧﻮاع ﺧﺎك‪ ،‬ﻟﺒﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮزﻫﺎي ﺗﺎﻻب ﻫﺎ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﺼﻮرت وﮐﺘﻮر ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ ﻣﺮز ﮐﺎﻣﻼً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻮع داده اي ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺷﺪه ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ داده ﻣﺠﺰا ﯾﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻗﯿﻖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺧﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﻋﺘﺒﺎر و ﺻﺤﺖ ﻣﺮزﻫﺎي داده ورودي ﺑﻪ ‪ ،GIS‬ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ‬
‫ﻓﻬﻤﯿﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺪل وﮐﺘﻮر)ﺑﺮدار( ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ اﺻﻄﻼﺣﺎً دو ﻣﺪل‪ :‬اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ‪ 26‬و ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي‪ 27‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺪل وﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺟﻬﺖ ذﺧﯿﺮه اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ﻣﺪل ﺳﺎده ﺗﺮ)اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ( ﺗﺎ ﻣﺪل‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد)ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي(‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﺪل اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ‪ ،‬اﺷﯿﺎء ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﻣﺪل ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﯽ درﺑﺎره ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﯾﮏ ﺷﯽء ﺑﺎ اﺷﯿﺎء ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﯾﺎ ﻣﺠﺎورش‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﻬﺎ ذﺧﯿﺮه‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬ﻣﺪل ﺳﺎﺧﺘﺎريِ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﮐﺎراﺋﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻟﻬﺎي اﺳﭙﺎﮔﺘﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺿﺮورﺗﺎً ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻃﻮل‪ ،‬اﻧﺪازه و ﺷﮑﻞ اﺷﯿﺎء ﺣﺴﺎس ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫‪26‬‬
‫‪Spaghetti Model– Nontopological Model‬‬
‫‪27‬‬
‫‪Topological model‬‬
‫‪٢٣‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﺮز ﺑﯿﻦ دو ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ‪ ،‬اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻃﻮل ﯾﮏ ﺧﻂ‪،‬‬
‫ﺿﺮورﺗﺎً ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺧﻄﻮط را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ‪ :‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ را از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎدﻫﺎ)ﺳﻤﺒﻞ ﻫﺎ(‪ ،‬رﻧﮕﻬﺎ و ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻫﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺟﺎده ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﻼس ﺟﺎده اي اﺷﺎن )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻤﺎد ﺧﻄﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺑﺰرﮔﺮاﻫﻬﺎي دو‬
‫ﻃﺮﻓﻪ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺎده ﻫﺎي آﺳﻔﺎﻟﺖ ﻧﺸﺪه و ﻣﺎﻟﺮوﻫﺎ(‪ .‬و ﯾﺎ ﻣﺜﻼً رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و‬
‫درﯾﺎﭼﻪ ﻫﺎ را ﺑﺎ رﻧﮓ آﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺮف آب اﺳﺖ و ﯾﺎ ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﻬﺎي ﺷﻬﺮ را ﺑﺎ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﯾﺎ وﯾﮋﮔﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻋﻮارض درون ﻫﺮ ﻻﯾﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ ﺟﺪاول ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻋﺎرﺿﻪ ﭘﺎرﺳﻞ ﻣﻨﺎزل و ﺟﺪول وﯾﮋﮔﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮ رﮐﻮرد)ردﯾﻒ( اﯾﻦ ﺟﺪول ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻫﺮ ﭘﺎرﺳﻞ ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﺎم ﻣﺎﻟﮏ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮار و‪. ...‬‬
‫و ﯾﺎ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده اﯾﯽ ﮐﻪ درﯾﺎﭼﻪ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﮐﯿﻔﯿﺖ آب و ﺳﻄﺢ آﻟﻮدﮔﯽ درﯾﺎﭼﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢۴‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ وﮐﺘﻮر اﻧﺠﺎم دارد ﮔﺴﺘﺮده ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﻃﻮل‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺴﺎﺣﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺑﯿﻦ ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ در ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ و ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ادﻏﺎم ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﺑﺮش‪ ،‬ﺣﺬف و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﻓﺮ‬
‫و ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎ و‪. ...‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻓﺮ‪ 28‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﻓﺮ)ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺮ(‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮑﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ ‪ ،GIS‬ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ در ﻣﺠﺎورت ﯾﮏ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع از ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺠﺎورت‪ 29‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد)اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺠﺎورت ﻣﻮارد دﯾﮕﺮي را ﻧﯿﺰ در‬
‫ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد(‪ .‬و ﻫﺮ زﻣﺎن ﮐﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻮارض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﺠﺎور ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎﻓﺮ‬
‫ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﺠﺎورت ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻋﻮارض اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﻓﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﺮاف ﺳﻪ ﺷﯽ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺧﻂ و‬
‫ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﺟﺪﯾﺪ اﻃﺮاف ﺷﯽ‪ ،‬در ﻣﺴﺎﻓﺘﯽ ﻣﻌﺎدل ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻓﺮ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪).‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻓﺮ را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻣﺪل رﺳﺘﺮ ﻧﯿﺰ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد ﺷﮑﻞ زﯾﺮ(‪ .‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﻓﺮ در ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﯾﯽ در ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺪام ﺷﯽ در درون ﯾﺎ ﺑﯿﺮون ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻗﺮار دارد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ در ﺑﺴﯿﺎري از ﻋﻠﻮم ﻣﻔﯿﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﻬﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬اﻃﺮاف ﯾﮏ ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﮐﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺷﺪه؛ ﯾﺎ ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎك اﻃﺮاف‬
‫ﯾﮏ ﺗﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻓﺎﺿﻼب؛ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻓﺮ ‪ 500‬ﻣﺘﺮ اﻃﺮاف ﯾﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺣﺎدﺛﻪ اﯾﯽ در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ درون ﺣﺮﯾﻢ ﺑﺎﻓﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺳﺮﯾﻌﺎً ﺗﺨﻠﯿﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻓﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد از ﻣﺮدم و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ‪،‬‬
‫درون ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻄﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺑﺎﻓﺮﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻧﺸﺎن دادن ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﮐﻮﻟﻮژي ﭘﯿﺮاﻣﻮن‬
‫ﯾﮏ آﺑﺮاﻫﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬و ﯾﺎ ﺣﺮﯾﻤﯽ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﮔﺴﻞ ﻓﻌﺎل ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮده و اﻓﺮاد و ﻋﻨﺎﺻﺮي ﮐﻪ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺟﺎده ‪ 100‬ﻣﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮي ﺑﺮ روي ﻧﻮاﺣﯽ ﺷﻬﺮي‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟‬
‫‪28‬‬
‫‪Buffer‬‬
‫‪29‬‬
‫‪Proximity Analysis‬‬
‫‪٢۵‬‬
‫اﻏﻠﺐ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ داده ﺑﺮﺣﺴﺐ ﭘﯿﮑﺴﻞ ﯾﺎ ﺳﻠﻮل دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫‪ -‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ در‬
‫ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ و ﻣﺪﻟﻬﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي رﺳﺘﺮ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎ و ﺗﺮاﮐﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ‪،‬‬
‫ﺷﯿﺐ و ﻏﯿﺮه‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﻧﻮﻋﯽ از داده رﺳﺘﺮ ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺒﮑﻪ اﯾﯽ از‬
‫ﺳﺘﻮﻧﻬﺎ و ردﯾﻒ ﻫﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪل رﺳﺘﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺳﺘﺮ‪:‬‬
‫ﯾﮏ رﺳﺘﺮ از ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ)ﯾﺎ ﭘﯿﮑﺴﻞ ﻫﺎ( ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬داده رﺳﺘﺮ‪ ،‬ﯾﮏ آراﯾﻪ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ ﺷﮑﻞ از‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ‪ 30‬اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺘﻮﻧﻬﺎ و ردﯾﻒ ﻫﺎ)ﯾﺎ ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ( ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻣﻌﺮف ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺮﺑﻊ ﺷﮑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه در ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺳﻠﻮل داراي ارزﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت را‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ و اﯾﻦ ارزش در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺳﻠﻮل ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﻄﺢ )‪ ،(surface‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻌﻨﻮان داده رﺳﺘﺮ)ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ( ﻧﺸﺎن داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﻠﻮل در داده‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ ارزﺷﻬﺎ از اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داده ارﺗﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺗﺮاﮐﻢ ﻫﺎي آﻟﻮدﮔﯽ و ﻏﯿﺮه ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا اﯾﻦ داده ﻫﺎ‪ ،‬داده ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ‬
‫ﺑﻮده و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺪﯾﺪه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف داده ﻫﺎي وﮐﺘﻮر‪ ،‬ﻋﻮارض ﯾﺎ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ رﺳﺘﺮ‪ ،‬از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﺠﺰا ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻄﻮح‪ ،‬رﺳﺘﺮ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﮐﻤﯽ ﭼﺎﻟﺶ اﻧﮕﯿﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫‪Cells‬‬
‫‪٢۶‬‬
‫‪Z‬‬ ‫داده ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ارزش‬
‫ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ در ﺑﻌﺪ ﻋﻤﻮدي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ‪ X‬و ‪ Y‬ﻣﻌﯿﻦ ﻫﻤﺮاه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ارزش ارﺗﻔﺎﻋﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ارزش ﻫﺎ و ﯾﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺳﻄﺤﯽ ﻧﯿﺰ‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﮐﻞ ﺳﻄﺢ ﺑﺼﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ارزﺷﻬﺎي ﺳﻠﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮏ رده‪ ،‬ارزش ﻃﯿﻔﯽ‪ ،‬ﺷﺪت و ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ رده ﯾﺎ رﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻼس ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ)ﮐﻪ از ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﺷﻮد( از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﻋﻠﻔﺰار‪،‬‬
‫ﺟﻨﮕﻞ ﯾﺎ ﺟﺎده‪.‬‬
‫ارزﺷﻬﺎي ﻃﯿﻔﯽ در ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ و ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﻧﻌﮑﺎس ﻧﻮر و رﻧﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﯿﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ‪ ،‬آﻟﻮدﮔﯽ ﺻﻮﺗﯽ‪ ،‬و ﯾﺎ درﺻﺪ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﻔﺎع)و ﯾﺎ ﻣﺴﺎﻓﺖ(‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﻄﺢ درﯾﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﯿﺰ)ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﯿﻦ ﻻﯾﻪ ارﺗﻔﺎﻋﯽ( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻘﺸﻪ ﺷﯿﺐ و ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ ﮐﻪ از ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ارﺗﻔﺎﻋﯽ )‪ DEM‬ﯾﺎ ‪ (TIN‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﯿﺰ رﺳﺘﺮ ﯾﺎ داده ﺳﻠﻮﻟﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢٧‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻮع ﺧﺎﺻﯽ از داده ﻫﺎ‪ ،‬ارزش ﺳﻠﻮل ارزش اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺷﺪه در ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﮐﺰي ﺳﻠﻮل را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺖ زﯾﺮ ﯾﮏ رﺳﺘﺮ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ داراي ﭼﻨﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮاي اﮐﺜﺮ داده ﻫﺎ ارزش ﺳﻠﻮل‬
‫ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺮﺑﻊ ﺳﻠﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺟﺰﺋﯽ ﺗﺮي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‪:‬‬
‫داده ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‪) :‬ﮐﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داده ﻫﺎي ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ در ﻓﺮم ﺳﻠﻮل ﻫﺴﺘﻨﺪ(‬
‫ﻋﻮارﺿﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ)اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ( ﯾﺎ داده ﻫﺎي ﺧﺎك ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و ﯾﺎ ﻻﯾﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ )ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺴﺘﻪ و ﻣﺠﺰا در ﻓﺮم وﮐﺘﻮر ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪ :‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ ﯾﺎ ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت اﺳﮑﻦ ﺷﺪه و ﯾﺎ ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪.‬‬
‫داده ﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻮاع ﺳﻄﻮﺣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺷﮑﻠﯽ از داده ﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬داده ﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ‪:‬‬
‫ارﺗﻔﺎع‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ آﻟﻮدﮔﯽ‪ ،‬ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ ﺗﺸﮑﯿﻼت زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺖ‬
‫از ﯾﮏ ﺟﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﯾﯽ از رﺳﺘﺮﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از داده ﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ داده ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ارزﺷﻬﺎي ﺳﻠﻮلِ ﯾﮏ داده ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺳﻠﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬داده ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻓﺮﻣﺖ رﺳﺘﺮ ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎي ﺟﻬﺎن واﻗﻌﯽ‪ 31‬را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﻣﮑﺎن ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ و ارزﺷﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﺶ داد‪ .‬ﯾﮏ ﺳﻄﺢ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﯾﮏ روﯾﺪاد را ﮐﻪ داراي ﯾﮏ ارزش ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﯾﮏ ﻣﺜﺎل‪ :‬ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﯾﺎ ارزﺷﻬﺎ ﺑﺮاي ارﺗﻔﺎع زﻣﯿﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﺳﻄﺢ درﯾﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم وﺳﻌﺖ ﻻﯾﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺳﻄﺢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ رﺳﺘﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺳﻠﻮل ﺑﻄﻮر‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪه اﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬داراي‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي واﺿﺢ و ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ)ﺑﺮ ﺧﻼف داده ﻫﺎي وﮐﺘﻮر ﮐﻪ ﻣﺮز ﻋﻮارض ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫‪Real-world phenomena‬‬
‫‪٢٨‬‬
‫ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر داده اﯾﯽ رﺳﺘﺮ ﺳﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي داﻣﻨﻪ ﮔﺴﺘﺮده اﯾﯽ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ در ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻘﻪ اﺻﻠﯽ زﯾﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪:‬‬
‫رﺳﺘﺮﻫﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ‪ :32‬ﯾﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻌﻤﻮل از داده رﺳﺘﺮ در ﯾﮏ ‪ ، GIS‬ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻤﺎﯾﺶ ﭘﺲ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻋﻮارض دﯾﮕﺮ اﺳﺖ)ﯾﮑﯽ از ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ دوره آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ(‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬
‫اورﺗﻮ‪ 33‬ﮐﻪ در زﯾﺮ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮد و داراي دﻗﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ اﺳﺖ)ﮐﺎرﺑﺮ ﻧﻘﺸﻪ را ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‬
‫ﮐﻪ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﺮاز ﺷﺪه اﻧﺪ و اﺷﯿﺎء واﻗﻌﯽ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ و ﺑﻌﻼوه اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه اﻃﻼﻋﺎت‬
‫اﺿﺎﻓﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪ .‬ﺳﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﭘﺎﯾﻪ رﺳﺘﺮ‪ :‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ اورﺗﻮ از ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اي و‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي اﺳﮑﻦ ﺷﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ ﯾﮏ رﺳﺘﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺸﻪ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺖ‬
‫داده وﮐﺘﻮر ﯾﺎ ﻻﯾﻪ ﻋﺎرﺿﻪ ﺟﺎده اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ‪) :‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اداﻣﻪ ﻣﺒﺤﺚ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ( رﺳﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻄﻮر ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﻣﯿﺎن ﯾﮏ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز )ﺳﻄﺢ( ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬رﺳﺘﺮﻫﺎ ﯾﮏ ﺷﯿﻮه ﻣﻮﺛﺮ را در‬
‫ذﺧﯿﺮه ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﻈﻤﯽ از ﺳﻄﻮح را‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ارزﺷﻬﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﮐﻪ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ارزﺷﻬﺎي دﯾﮕﺮ از ﻗﺒﯿﻞ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ‪ ،‬و ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﺳﻄﻮح‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رﺳﺘﺮ زﯾﺮ ﮐﻪ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ)‪ (DEM‬اﺳﺖ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع را ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ رﺳﺘﺮ ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻄﺤﯽ و‬ ‫‪DEM‬‬ ‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺮاج ﻻﯾﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺳﻄﺢ )از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﯾﻪ دار‪ ،‬ﺷﯿﺐ و ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ( اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ رﺳﺘﺮ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪32‬‬
‫‪Basemaps‬‬
‫‪33‬‬
‫‪Orthophotographs - Orthoimages‬‬
‫‪٢٩‬‬
‫رﺳﺘﺮ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‪ :‬رﺳﺘﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داده ﻫﺎي ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ را اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﺳﺎﯾﺮ داده ﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ ﺑﺎ رﺳﺘﻪ‬
‫ﻫﺎي ﭘﻮﺷﺶ اراﺿﯽ اﺳﺖ)ﻗﺒﻼً ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ(‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ،‬ارزﺷﻬﺎي داده ﭼﻨﺪ ﻃﯿﻔﯽ را ﺑﻪ رﺳﺘﻪ ﯾﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﮐﻨﺪ)از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ( و ﺑﺮاي آن ﯾﮏ ارزش رﺳﺘﻪ اﯾﯽ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﯾﮏ‬
‫ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻮاﺣﯽ ﮐﺸﺎورزي‪ ،‬زﻣﯿﻨﻬﺎي ﺑﺎﯾﺮ‪،‬‬
‫ﺗﺎﻻﺑﻬﺎ‪. ... ،‬‬
‫رﺳﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﯾﮏ ﻋﺎرﺿﻪ‪ :‬رﺳﺘﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﯾﮋﮔﯿﻬﺎ و ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎي ﯾﮏ ﻋﺎرﺿﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﮑﺲ ﻫﺎي رﻗﻮﻣﯽ‪ ،‬اﺳﻨﺎد اﺳﮑﻦ ﺷﺪه ‪ ،‬و ﺗﺮﺳﯿﻤﺎت اﺳﮑﻦ ﺷﺪه واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﯽ ﯾﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﭘﺎرﺳﻞ ﻣﻨﺰل ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داراي اﺳﻨﺎد اﺳﮑﻦ ﺷﺪه از ﺳﻨﺪ ﺧﺎﻧﻪ و ﯾﺎ ﺳﻨﺪي ﮐﻪ ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﻨﺪه آﺧﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺮاي آن ﭘﺎرﺳﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫درﺑﺎره ﺗﺤﻠﯿﻞ داده رﺳﺘﺮ‪:‬‬
‫ﺷﯿﻮه ﻫﺎي زﯾﺎدي وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ در اﻧﺠﺎم ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ ﮐﺎر ﮐﺮد‪).‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد(‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ ﻫﺪف اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺑﺼﺮي داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﻮﯾﺮ رﺳﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺲ زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ)ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺎﻻ(‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﻮﺿﻪ‬
‫ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ‪ ،DEM‬ﺣﻮﺿﻪ ﯾﺎ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي آﺑﺨﯿﺰ و ﻧﯿﺰ زﯾﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي آن را از‬ ‫آﺑﺨﯿﺰ)‪GIS‬‬
‫‪ DEM‬اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮده و ﺑﺼﻮرت ﺑﺼﺮي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ( ﺷﮑﻞ زﯾﺮ‪:‬‬
‫‪٣٠‬‬
‫و ﯾﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﻮارض در ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﯾﻪ دار‪ ،‬ﮐﻪ از ﯾﮏ ‪ DEM‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد)در ﺑﺨﺶ ﺳﻄﻮح ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد(‪.‬‬
‫و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ از داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ‪ ،‬در ﯾﮏ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺷﯿﻮه ﻫﺎي زﯾﺎدي وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻫﺪف اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﮐﺎر ﺑﺎ داده ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ارزﺷﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي زﯾﺎدي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ از داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ وﮐﺘﻮر و رﺳﺘﺮ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم داد)در اداﻣﻪ ﯾﮏ ﻣﻮرد از اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ( و‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮي داده ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ را اﯾﺠﺎد و ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي را ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎﯾﯽ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم ﭘﺮدازش زﻣﯿﻦ‪ ، 34‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎري ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎ را ﺑﺼﻮرت اﺗﻮﻣﺎﺳﯿﻮن در آورد‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﻠﯿﻞ رﯾﺎﺿﯽ‪ ،35‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻄﺤﯽ‪ ،36‬ﻣﺴﺎﻓﺖ‪ ،37‬اﺳﺘﺨﺮاج‪ ،38‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﯿﺰ‪ ،39‬ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﯽ وزﻧﯽ ﻻﯾﻪ‬
‫ﻫﺎي رﺳﺘﺮ‪ ،40‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺠﺪد ﺳﻠﻮل‪ ،41‬ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎري‪ ،42‬ﺷﺮﻃﯽ‪ ،43‬ﻓﯿﻠﺘﺮ ﺳﺎزي و ﺗﻌﻤﯿﻢ‪ 44‬را ﺑﺮ روي داده ﻫﺎي‬
‫رﺳﺘﺮ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮارد اﺷﺎره ﻣﯽ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺤﻠﯿﻞ رﺳﺘﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎ و ﺗﻮاﺑﻊ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮏ ﻻﯾﻪ)ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ اﯾﻦ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ‬
‫‪34‬‬
‫‪Geoprocessing tools‬‬
‫‪35‬‬
‫‪Math‬‬
‫‪36‬‬
‫‪Surface analysis‬‬
‫‪37‬‬
‫‪Distance‬‬
‫‪38‬‬
‫‪Extraction‬‬
‫‪39‬‬
‫‪Water-based analysis‬‬
‫‪40‬‬
‫‪Weighted overlay‬‬
‫‪41‬‬
‫‪Reclassify‬‬
‫‪42‬‬
‫‪Statistical analysis‬‬
‫‪43‬‬
‫‪Conditional‬‬
‫‪44‬‬
‫‪Filtering or generalization‬‬
‫‪٣١‬‬
‫ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺟﺪﯾﺪ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬در ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ از ﯾﮏ ﻣﺜﺎل رﯾﺎﺿﯽ ﭘﺎﯾﻪ اﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﺟﻤﻊ ﻣﻘﺎدﯾﺮ دو ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد‬
‫ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺳﻮم اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﯾﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻄﺤﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻟﮕﻮﻫﺎي وﯾﮋه اﯾﯽ را در ﯾﮏ ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬در واﻗﻊ اﻟﮕﻮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ در ﻻﯾﻪ ﺳﻄﺤﯽ رﺳﺘﺮ اﺻﻠﯽ آﺷﮑﺎر ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪي از داده ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮر‪ ،‬زاوﯾﻪ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﯾﻪ دار ﺳﻪ ﺑﻌﺪي و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻂ دﯾﺪ و ﯾﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﺎﮐﺒﺮداري و ﺧﺎﮐﺮﯾﺰي‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮐﺸﺎورزان ﻓﺮﺻﺘﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﯿﻨﯽ را در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫داراي ﺟﻬﺖ ﺟﻨﻮﺑﯽ)از ﻟﺤﺎظ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻮر ﺑﯿﺸﺘﺮﺧﻮرﺷﯿﺪ( اﺳﺖ‪ .‬و ﯾﺎ ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻧﻮاﺣﯽ داراي‬
‫ارزش ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ارزﺷﻬﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﯾﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫ﺑﺎ دﺳﺘﻮراﺗﯽ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻫﺎ و ﺣﺠﻢ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﯿﻦ دو ﺳﻄﺢ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮد‪).‬ﻣﺜﻼً ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري از ﯾﮏ‬
‫ﻣﺤﺪوده‪ ،‬در دو دوره زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ( و ﯾﺎ ﺣﺠﻢ و ﺳﻄﺢ ﺧﺎﮐﺒﺮداري و ﺧﺎﮐﺮﯾﺰي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻃﺮح‪ .‬و ﯾﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﯿﺐ زﻣﯿﻦ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻧﻮاﺣﯽ اي ﮐﻪ داراي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ رﯾﺴﮏ ﮐﻮه رﯾﺰش)زﻣﯿﻦ‬
‫ﻟﻐﺰش( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﯾﺎ در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان از داده رﺳﺘﺮ‪ ،‬دو ﻧﻮع ﻣﺴﺎﻓﺖ ﯾﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ -1‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺖ اﻗﻠﯿﺪﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان اﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪.‬‬
‫و‪ -2‬ﯾﺎ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﻠﻮل رﺳﺘﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬رﺳﺘﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ‪،‬‬
‫‪٣٢‬‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﻔﺮ را از ﻣﯿﺎن ﻫﺮ ﺳﻠﻮل ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﺴﯿﺮي ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺟﺎده‬
‫ﺟﺪﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ و ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ اﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﯾﺎ ﮐﺮﯾﺪورﻫﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﺟﺎده ﻫﺎ و ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ در دو ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﺑﺎ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬و ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬و ﻫﻤﭽﯿﻨﯿﻦ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﯿﺰ ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان زﯾﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ از ﺳﻠﻮل ﻫﺎ را از ﯾﮏ ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬در ﯾﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ‪ 100‬ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع از‬
‫ﯾﮏ رﺳﺘﺮ ارﺗﻔﺎﻋﯽ اﺳﺘﺨﺮاج ﮔﺮدد‪ .‬و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﯿﺰ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ‪ ، DEM‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺟﺮﯾﺎن آب را‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﮐﺮده و ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد و ﯾﺎ ﺗﺠﻤﻊ ﺟﺮﯾﺎن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد و ﻧﯿﺰ زﯾﺮ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮده‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﺟﺮﯾﺎن را اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪ .‬و ﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ‪ ،GIS‬ﺟﺮﯾﺎن آب زﯾﺮ زﻣﯿﻨﯽ را ﻧﯿﺰ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﯽ وزﻧﯽ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي رﺳﺘﺮ ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در واﻗﻊ آن ﻧﻮاﺣﯽ اي ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫اﻫﺪاف وﯾﮋه ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ)از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﺑﺎﻻي ﺳﯿﻼب ﯾﺎ‬
‫ﻟﻐﺰش زﻣﯿﻦ(‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻻﯾﻪ ﻫﺎﯾﯽ از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻘﺪور اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﯾﺎ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﻠﻮل‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﯾﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﯾﯽ را از ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻔﺎوت رﺳﺘﺮ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﺪل ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ ﻻﯾﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻌﻨﻮان ورودي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﯾﺎ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي وﮐﺘﻮر ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ اﺳﺘﺨﺮاج از ﻻﯾﻪ ﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺠﺎد داده و ﺑﻌﺒﺎرﺗﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪ از داده ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺷﯿﺐ و ﯾﺎ ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻻﯾﻪ از ﻻﯾﻪ ارﺗﻔﺎﻋﯽ)‪ DEM‬و ‪ (TIN‬اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺻﻮرت ﺿﺮورت‪ ،‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي وﮐﺘﻮر را ﺑﻪ رﺳﺘﺮ )ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ از ﺳﻠﻮل( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل ﺗﺒﺪﯾﻞ وﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺧﻂ و ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ ﺑﻪ رﺳﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬا از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي وﮐﺘﻮر ﺗﻮان ادﻏﺎم‬
‫و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ را ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬ﯾﮑﭙﺎﭼﮕﯽ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي وﮐﺘﻮر و رﺳﺘﺮ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﻫﻬﺎ ﻻﯾﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را ﺑﺎ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي داده ﻫﺎي‬
‫وﮐﺘﻮر و رﺳﺘﺮ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺠﺪد ﻫﺮ ﻻﯾﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﯿﺎس ﻣﺸﺘﺮك در ﺑﯿﻦ ﻻﯾﻪ ﻫﺎ اﺳﺖ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ (10‬ﮐﻪ‬
‫ارزش ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه وﯾﮋﮔﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‬
‫‪٣٣‬‬
‫و ﻓﻀﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎﯾﺖ ﯾﺎ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزي‬
‫ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻮاردي از ﻗﺒﯿﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺠﺎورت ﺗﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺷﯿﺐ و ﻓﺮاواﻧﯽ روﯾﺪاد ﺳﯿﻼب اﻧﺠﺎم ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت در ﻻﯾﻪ ﻫﺎي رﺳﺘﺮ ﻣﺘﻔﺎوت و ﺑﺎ ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎي ﮐﻤﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻮﻣﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺖ‪ ،‬درﺟﻪ و ‪ ...‬وﺟﻮد‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان رﺳﺘﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ زﻣﯿﻦ )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮﻣﺎن( را ﺑﻪ رﺳﺘﺮ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻣﻮﺟﻮد )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ(‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻌﻨﯽ داري رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي داراي اﻫﻤﯿﺖ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ زﻣﯿﻦ داراي اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي در اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ ﺳﺎﯾﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺗﺴﻬﯿﻼت و ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ در ﺻﻮرت ﺿﺮورت‪ ،‬وزن دار ﮐﺮدن ﻻﯾﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﻣﺪل دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي رﺳﺘﺮ و ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ از ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ و ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎزي ﺟﺪﯾﺪ؛ ﻧﻮاﺣﯽ ﺧﺎﻟﯽ و ﺑﺎﯾﺮ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﯿﺐ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﺟﺎده ﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﺎ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﭘﺎرك ﺷﻬﺮي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮر در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﺮﺗﯿﺐ از‬
‫ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﭘﻮﺷﺶ ﯾﺎ ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ)ﮐﻪ از ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد در‬
‫ﻓﺮﻣﺖ رﺳﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ)ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺗﺮاﮐﻢ‪ ،‬از ﯾﮏ ﮐﻼس ﻋﺎرﺿﻪ ﻧﻘﻄﻪ اي وﮐﺘﻮر( و ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﭘﺎرﮐﻬﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد)ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬از ﮐﻼس ﻋﺎرﺿﻪ ﻧﻘﻄﻪ اي ﭘﺎرﮐﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد( اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ اﯾﯽ از ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻗﺒﯿﻞ زﻣﯿﻦ ﺧﺎﻟﯽ و ﺑﺎﯾﺮ در ﺷﻬﺮ‪ ،‬در ﻣﺠﺎورت ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻي ﺟﻤﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ‬
‫ﭘﺮﺗﺮاﮐﻢ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﭘﺎرﮐﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻨﻄﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺎﯾﺖ‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻦ آن‬
‫ﻧﻮاﺣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﭘﺎرك ﻣﻮﺟﻮدي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺮ رﺳﺘﺮ در ﯾﮏ ﻣﻘﯿﺎس ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺠﺪد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻪ ‪ 1‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ و ‪ 5‬ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در رﺳﺘﺮ ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ‪ ،‬زﻣﯿﻦ ﺑﺎﯾﺮ و ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ زﻣﯿﻦ ﺗﺠﺎري اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در رﺳﺘﺮ ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﺑﺮاي ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ زﯾﺎد‪ ،‬ﺑﺎﻻ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﭘﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در رﺳﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎ ﭘﺎرك ﻧﯿﺰ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﭘﺎرﮐﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ زﯾﺮا آن ﻧﻮاﺣﯽ ﮐﻪ دور از ﭘﺎرﮐﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺳﺮوﯾﺲ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در‬
‫‪٣۴‬‬
‫اداﻣﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ رﺳﺘﺮ ورودي وزن دار ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﻮﺷﺶ وزﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ‪ ،‬داراي ‪ 50‬درﺻﺪ ﺗﺎﺛﯿﺮ در ﻣﺪل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ ‪ 15‬درﺻﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﭘﺎرﮐﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ‪ 35‬درﺻﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ‪ 100‬درﺻﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺮﮐﯿﺐ‪ ،‬ﯾﮏ رﺳﺘﺮ از ﮐﻞ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ :‬در ﺗﺼﻮﯾﺮ رﻧﮕﯽ زﯾﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺮاي‬
‫اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﭘﺎرك ﺷﻬﺮي ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺎ رﻧﮓ ﻧﺎرﻧﺠﯽ و ﺳﺒﺰ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬و ﻧﻮاﺣﯽ آﺑﯽ و ارﻏﻮاﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ را دارا ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﻮاﺣﯽ ﺳﻔﯿﺪ ﻧﻮاﺣﯽ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺣﺬف ﺷﺪه اﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﮐﺎرﺑﺮي اراﺿﯽ ﻓﺮودﮔﺎه و ﻣﮑﺎﻧﻬﺎي داراي آب و ﺗﺎﻻب ﻫﺎ(‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﮐﺎرﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه داده ﻫﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ رﺳﺘﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ رﺳﺘﺮ‬
‫در دﺳﺘﺮس ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻻﮐﻦ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎري از ﻋﻮارض دﯾﮕﺮ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻋﻮارض ﻧﻘﻄﻪ اي(‪ ،‬و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮﯾﻬﺎ )از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ(؛ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﻮع داده ﻋﺎرﺿﻪ)وﮐﺘﻮر( و ﯾﺎ )ﻫﻢ وﮐﺘﻮر و ﻫﻢ رﺳﺘﺮ( ذﺧﯿﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ارزش ‪ Z‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮاي ارﺗﻔﺎع ﻧﯿﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺰاﯾﺎي ذﺧﯿﺮه داده ﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ رﺳﺘﺮ)ﺑﻌﺒﺎرﺗﯽ ﺷﺒﮑﻪ ﺳﻠﻮﻟﯽ( ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر داده اﯾﯽ ﺳﺎده‪ -‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ‬
‫ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺖ ﭘﺮﻗﺪرت ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﻀﺎﯾﯽ و آﻣﺎري ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺗﻮان ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺳﻄﻮح ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﻄﺤﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ و ‪. ...‬‬
‫ﺗﻮان اﻧﺠﺎم ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد و ﭘﯿﭽﯿﺪه‬
‫‪ -‬ﻣﻮاردي ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ذﺧﯿﺮه داده ﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ وﮐﺘﻮر اﻫﻤﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ از ﻗﺒﯿﻞ‪:‬‬
‫در داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺪم دﻗﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺑﻌﺎد ﺳﻠﻮل ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺑﻮﺟﻮد آﯾﺪ‪.‬‬
‫‪٣۵‬‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي رﺳﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﺳﻠﻮل ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺑﻌﺎد ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ اﻧﺪازه ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع داده و‬
‫ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ذﺧﯿﺮه‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﺣﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪3D surfaces‬‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‬
‫ﯾﮏ ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي)‪ ، (3D‬ﻧﻤﺎﯾﺶ رﻗﻮﻣﯽ ﻋﻮارض)ﯾﺎ ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﯾﺎ ﻓﺮﺿﯽ( در ﻓﻀﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﺳﺎده از ﺳﻄﻮح ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪ :‬ﯾﮏ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﯾﺎ ﻣﻨﻈﺮه ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﮔﺬرﮔﺎه ﺷﻬﺮي‪ ،‬ذﺧﺎﯾﺮ ﮔﺎز در زﯾﺮ زﻣﯿﻦ و‬
‫ﯾﺎ ﺷﺒﮑﻪ اﯾﯽ از ﻋﻤﻖ ﭼﺎﻫﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻖ ﺳﻔﺮه آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺧﺎص ﮐﻪ از داده ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺧﻂ ﯾﺎ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺮداري ﮐﺮده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي دﯾﺠﯿﺘﺎل ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﯾﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺮم اﻓﺰار ﭘﺮﻗﺪرت ‪ ArcGIS‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ را اﯾﺠﺎد و ذﺧﯿﺮه ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫زﯾﺮ ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬رﺳﺘﺮ‪ TIN ،45‬و زﻣﯿﻦ‪ 46‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ داده اﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دو ﺷﯿﻮه اﺻﻠﯽ ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﻣﺪﻟﻬﺎي‬
‫ﺳﻄﺤﯽ؛ دروﻧﯿﺎﺑﯽ‪ 47‬و ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻨﺪي‪ 48‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺷﯿﻮه دروﻧﯿﺎﺑﯽ وﺟﻮد دارد از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻌﮑﻮس ﻓﺎﺻﻠﻪ و‬
‫ﮐﺮﯾﺠﯿﻨﮓ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﻄﻮح ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه را ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ ‪ TIN‬ﯾﺎ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ‪ TIN‬ﻣﻮﺟﻮد‪،‬‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ رﺳﺘﺮ‪ TIN ،‬و زﻣﯿﻦ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﯾﮏ‬
‫ﻓﯿﻠﺪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ روي ﺗﻌﺪاد ﺑﯽ ﺷﻤﺎري از ﻧﻘﺎط ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻘﺎط در ﯾﮏ‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﻣﺠﺎورت ﺗﺎ ﯾﮏ ﻋﺎرﺿﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﮏ ﻣﺎده ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ وﯾﮋه‪،‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻘﺎط ﺑﯿﺸﻤﺎر و ﯾﺎ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي و ﺛﺒﺖ ﻣﻘﺪار ‪Z‬‬
‫در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬از ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯾﯽ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻄﺢ و دروﻧﯿﺎﺑﯽ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﯿﻦ‬
‫‪45‬‬
‫‪Raster‬‬
‫‪46‬‬
‫‪Terrain‬‬
‫‪47‬‬
‫‪Interpolation‬‬
‫‪48‬‬
‫‪Triangulation‬‬
‫‪٣۶‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻘﺎط اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﯾﮏ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ z‬ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ارﺗﻔﺎع اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ ‪z‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﺮاﮐﻢ‪ ،‬و ﯾﺎ ﮐﻤﯿﺖ ﯾﮏ وﯾﮋﮔﯽ ﺧﺎص دﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻄﻮح رﺳﺘﺮ)‪(Raster surfaces‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬داده ﻫﺎي ‪ GIS‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در دو ﻧﻮع اﺻﻠﯽ رﺳﺘﺮ و وﮐﺘﻮر ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫داده ﻫﺎي وﮐﺘﻮر؛ ﺑﺎ ﮐﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺮه ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط و رواﺑﻂ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ داده ﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﯽ‪ 49‬ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ رﺳﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎط ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﺷﯿﻮه‬
‫ﻫﺎي ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﺳﺖ و درون ﯾﺎﺑﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ارﺗﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ)‪(DEM‬‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﻮح رﺳﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻓﺮﻣﺖ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي داراي ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯾﮑﺴﺎن ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه دﻗﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ‪ 50‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺎ دﻗﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ)ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭼﭗ( را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ )ﺗﺼﻮﯾﺮ راﺳﺖ( ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻗﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻋﻮارض ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻗﻠﻪ ﯾﮏ ﮐﻮه‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﻠﻮل ﻫﺎي‬
‫ﺷﺒﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ ﯾﮏ داده ﺳﻄﺤﯽ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﺧﯿﻠﯽ درﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬دﯾﺪ دو ﺑﻌﺪي ﯾﺎ‬
‫ﻣﺴﻄﺢ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﻄﻮح رﺳﺘﺮ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬از دﯾﺪﻫﺎي‬
‫ﭘﺮﺳﭙﮑﺘﯿﻮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ اﯾﺠﺎد و ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻘﺸﻪ ﺳﺎﯾﻪ روﺷﻦ)ﯾﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﯾﻪ دار‪ 51‬ﮐﻪ از‬
‫اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد( ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎي ﺑﺎﻻي زﯾﺮ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺎﻻي ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ زﯾﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫‪DEM‬‬ ‫ﯾﮏ‬
‫ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي ﻋﻮارﺿﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺟﺎده را ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ داد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در دوره آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ داده ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ دارد و ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮض ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ اﮔﺮ داده ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺎﻫﻮاره اﯾﯽ ﯾﺎ‬
‫ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﺪوده را ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺼﺎوﯾﺮ رﺳﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﭘﻮﺷﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫‪49‬‬
‫‪Geospatial‬‬
‫‪50‬‬
‫‪Locational precision‬‬
‫‪51‬‬
‫‪Shaded relief-Hillshade‬‬
‫‪٣٧‬‬
‫ﭼﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﺧﻮﺑﯽ را اراﺋﻪ داده و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي در اﺧﺘﯿﺎر ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬و ﻧﯿﺰ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ اﻫﺪاف‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي وﮐﺘﻮر از ﻗﺒﯿﻞ ﺟﺎده و ﯾﺎ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮو ﻧﯿﺰ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﭘﻮﺷﺶ داده ﺷﻮد)درﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫‪ ،‬ﺷﮑﻞ اﯾﻦ ﻋﻮارض ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ‬ ‫‪DEM‬‬ ‫زﯾﺮ ﺣﺘﯽ ﺑﺪون ﭼﻨﯿﻦ ﭘﻮﺷﺸﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺎﻻي ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫اﺳﺖ( و ﯾﺎ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﻬﺘﺮي از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺧﺎﺻﯽ را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻟﺬا ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﯾﻪ دار را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻫﻢ ﺑﺮاي اﻫﺪاف ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ و‬
‫ﻫﻢ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬از ﻟﺤﺎظ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺶ واﻗﻌﯽ وﺟﺬاب را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ زﻣﯿﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ‪ GIS‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت روز‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻ و ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪن زاوﯾﻪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و ﯾﺎ در‬
‫روزﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﺎل اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺪﻟﺴﺎزﯾﻬﺎﯾﯽ در ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ‪ GIS‬ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫اﻧﻮي)‪ (ENVI‬و ﺑﻌﻀﺎً ﺳﺮﻓﺮ)‪ (Surfer‬ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ)در ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮان ﺳﺎﯾﻪ و ﻧﻮر را ﺑﺮاي ﻋﻮارض ﺳﻪ ﺑﻌﺪي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮد و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻣﮑﺎن‬
‫ﺳﻨﺠﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد از ﻗﺒﯿﻞ اﯾﻦ ﺳﻮال ﺑﺎ ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﯾﮏ ﺷﻬﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﮐﻪ اﺛﺮ ﺳﺎﯾﻪ ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟(‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﺘﺮﻫﺎ)ﻣﺜﻼً آﻟﻮدﮔﯽ ﺧﺎك( ﺑﺼﻮرت ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻧﻤﺎﯾﺶ داده‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﭘﺎﯾﻪ)از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﯾﻪ دار( ﺑﺮاي ﻻﯾﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﯾﺎ در ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ و ﺑﻌﺒﺎرﺗﯽ ﺗﺮاﮐﻢ ﺷﺒﮑﻪ اﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺷﺒﮑﻪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻗﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺷﺒﮑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﻋﻮارض‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﻬﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬و اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ اﺻﻮﻻً ﺗﺮاﮐﻢ ﺷﺒﮑﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫‪٣٨‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ داده ﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از زﻣﯿﻦ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد و ﮔﺮﻧﻪ ‪ DEM‬داراي ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻻزم ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫ﻧﯿﺰ ﺿﻤﻦ ﮐﺎﻫﺶ دﻗﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺳﻄﺢ و ﺣﺬف اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺣﻔﺮه ﻫﺎﯾﯽ را در‬ ‫‪DEM‬‬ ‫دﯾﮕﺮ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه ﺳﻠﻮل ﺷﺒﮑﻪ‬
‫‪ DEM‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﺮوژه ﻫﺎ از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﯿﺰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺤﯽ را ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﺑﺎ درون ﯾﺎﺑﯽ ﻧﻘﺎط و اﯾﻨﺠﺎ‬ ‫‪GIS‬‬ ‫ﻟﺬا در‬
‫ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮري‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ داده اﯾﯽ ﮐﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎ ﮐﻪ ﺧﻄﻮﻃﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي داراي ﯾﮏ ارزش ﻣﺴﺎوي ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺤﯽ )و ﻧﻘﺎط ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻗﻠﻪ ﻫﺎي ﮐﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر وﮐﺘﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﮐﻼس ﻋﺎرﺿﻪ ﺧﻄﯽ ﮐﻨﺘﻮر‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً از ﯾﮏ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ )‪ (DEM‬ﮐﻪ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎر رﺳﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫در ﯾﮏ ‪ GIS‬از ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﻪ ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮري و ﻧﻘﺎط‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮارد اﺳﺖ‪ .‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ)‪ (DEM‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺼﻮرت ﯾﮏ رﺳﺘﺮ‬
‫‪٣٩‬‬
‫ذﺧﯿﺮه ﻣﯽ ﺷﻮد)ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻻﯾﻪ رﺳﺘﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ارزش ﺳﻠﻮل‪ ،‬اﻧﺪازه اﯾﯽ‬
‫از ﻣﺘﻐﯿﺮ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ(‪ ،‬و ﯾﺎ ‪ TIN‬ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ داده اﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻟﯿﺪار)‪ (Lidar‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط ﺳﻪ ﺑﻌﺪي و‬
‫ﺑﻌﻼوه ﺧﻄﻮط ﺳﻪ ﺑﻌﺪي از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺧﻄﻮط ﺳﺎﺣﻠﯽ‪ ،‬ﺧﻂ اﻟﺮاس و ‪ ...‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر داده ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﺳﻄﻮح ﺑﺎ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻄﯽ از ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﯾﺎ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ رﺳﺘﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﯾﻪ دار‪ 52‬ﮐﻪ از ‪ DEM‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ‬
‫ﮔﺮدد و در ﻧﻤﺎﯾﺶ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻄﻮح ‪(TIN surfaces) TIN‬‬
‫‪ TIN‬ﻫﺎ‪ 53‬ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ GIS‬ﺳﺎﻟﯿﺎن زﯾﺎدي اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﯿﻮه ﻫﺎي دﯾﮕﺮ رﻗﻮﻣﯽ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ‬
‫ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ذﺧﯿﺮه و ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ‪ 54‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ‬ ‫‪TIN‬‬ ‫ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژي ﯾﺎ ﺷﮑﻞ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺎ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﻈﻤﯽ از ﻣﺜﻠﺚ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي‬ ‫‪TIN‬‬ ‫ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪،‬‬
‫‪ TIN‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻄﻮح اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻧﺪ‪ TIN .‬ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر داده اﯾﯽ وﮐﺘﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻀﺎي‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ 55‬را ﺑﻪ ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎي ﭼﺴﺒﯿﺪه ﺑﻪ ﻫﻢ ﮐﻪ داراي ﭘﻮﺷﺶ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ‪TIN‬ﻫﺎ ﻓﺮﻣﯽ از‬
‫داده ﻫﺎي ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ رﻗﻮﻣﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ وﮐﺘﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ)ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺧﻂ‪ ،‬ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ داده ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ‪ TIN‬از‬
‫داده ﻫﺎي وﮐﺘﻮر اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ TIN .‬ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻘﺎﻃﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﻄﻮر ﻧﺎﻣﻨﻈﻤﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﺷﺪه‬
‫اﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺎط داراي ﻣﺨﺘﺼﺎت ‪ X‬و ‪ Y‬ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ و ﯾﮏ ارزش ‪ ، Z‬ﮐﻪ ﺳﻄﺢ)‪ (Surface‬زﻣﯿﻦ را در آن‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ داده ﻫﺎي دﯾﮕﺮي را از ﻗﺒﯿﻞ ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ ﺑﺮ روي آن‬
‫ﭘﻮﺷﺶ داد و ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﻣﺤﺪوده را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮد‪ .‬ورﺗﮑﺲ ﻫﺎ)ﯾﺎ ﮔﺮه ﻫﺎي( ﻫﺮ ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬ﻧﻘﺎط داده اﯾﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫ارزﺷﻬﺎي ‪ Y ،X‬و ‪ Z‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺮه ﻣﺜﻠﺚ داراي ﻣﺨﺘﺼﺎت ‪ X‬و ‪ Y‬و ﯾﮏ ارزش ‪ Z‬ﯾﺎ ارزش ارﺗﻔﺎع‬
‫ﺑﺎ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻨﺪي‬ ‫‪TIN‬‬ ‫ﺳﻄﺤﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﻄﻮط)ﻟﺒﻪ ﻫﺎ( ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﯾﮏ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ورﺗﮑﺲ ﻫﺎ ‪ 56‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ورﺗﮑﺲ ﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺳﺮي از ﻟﺒﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫اﯾﯽ از ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺒﻪ ﻫﺎي ‪ TIN‬ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺠﺎور را ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﭙﻮﺷﯽ ﻧﺪارﻧﺪ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻬﺖ در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻋﻮارض ﺧﻄﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ را در ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎزي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺧﻂ اﻟﺮاس ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺮ رودﺧﺎﻧﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ‪ TIN‬ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ داراي اﻃﻼﻋﺎت اﺿﺎﻓﯽ ﺟﻬﺖ ﻣﺪﻟﺴﺎزي دﻗﯿﻘﺘﺮ ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪52‬‬
‫‪shaded relief - Hillshade‬‬
‫‪53‬‬
‫‪Triangular Irregular Networks‬‬
‫‪54‬‬
‫‪Surface Models‬‬
‫‪55‬‬
‫‪geographic space‬‬
‫‪56‬‬
‫‪vertices‬‬
‫‪۴٠‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ‪ DEM‬ﯾﺎ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ رﻗﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ‪ TIN‬ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ ﺗﺨﻤﯿﻦ ارزش ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از درون ﯾﺎﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮه ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺻﻠﯽ ﯾﮏ ‪ TIN‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮه ﻫﺎ از ﻧﻘﺎط و ورﺗﮑﺲ ﻫﺎي ﺧﻂ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎي ﻣﯿﺰان‬
‫رﻗﻮﻣﯽ( ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ داده اﯾﯽ ورودي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺮه‪ ،‬در ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻨﺪي ‪ TIN‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ دارد‪ .‬و‬
‫ﻧﯿﺰ اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺮه در ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ ‪ TIN‬ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ داراي ارزش ‪ Z‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﺮه ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮﯾﻦ ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ اش ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻟﺒﻪ ﻫﺎ)ﺧﻄﻮط( ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻟﺒﻪ‬
‫داراي دو ﮔﺮه اﺳﺖ اﻣﺎ ﯾﮏ ﮔﺮه‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داراي دو ﻟﺒﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﻪ ﻫﺎ در ﻫﺮ ﺳﻮي ﺧﻮد‬
‫داراي ﯾﮏ ﮔﺮه ﺑﺎ ﯾﮏ ارزش ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﮑﺎن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺷﯿﺐ را در ﻃﻮل ﻟﺒﻪ از ﯾﮏ ﮔﺮه‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮه دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺿﻠﻊ ﻫﺮ ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻄﺢ ‪ TIN‬را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ارزﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﯽ ‪ X,Y‬و ‪ Z‬ﺳﻪ ﮔﺮه ﯾﮏ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﻣﺜﻠﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ و ﻃﻮل ﺳﻄﺢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﮐﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎ را ﯾﮑﺠﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ اﻃﻼﻋﺎت دﯾﮕﺮي را در ﻣﻮرد ﺳﻄﺢ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﭘﺮﻓﯿﻞ ﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ دﯾﺪ‪ 57‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﮔﺮه ﻫﺎ و ﻟﺒﻪ ﻫﺎي‪ 58‬ﯾﮏ ‪ TIN‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺷﮑﻞ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮه ﻫﺎ‪ ،‬ﻟﺒﻪ ﻫﺎ و‬
‫ﺳﻄﻮح ‪ 59‬ﯾﮏ ‪ TIN‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺮه ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﻣﻨﻈﻤﯽ ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ TIN ،‬ﻫﺎ در ﻧﻮاﺣﯽ اي ﮐﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬داراي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺟﺰﺋﯿﺎت )ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ( ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺟﺰﺋﯿﺎت‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ را در ﻧﻮاﺣﯽ اي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮي ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺪل ﺳﻄﺤﯽ ‪ TIN‬اﮔﺮ ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻬﻢ ﺳﻄﺢ‬
‫زﻣﯿﻦ ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺿﻌﯿﻔﯽ را اراﺋﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪57‬‬
‫‪visibility analysis‬‬
‫‪58‬‬
‫‪Nodes and Edges‬‬
‫‪59‬‬
‫‪Faces‬‬
‫‪۴١‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﻮارض ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻗﯿﻖ را از ﻗﺒﯿﻞ ﻗﻠﻪ ﻫﺎي ﮐﻮه‪ ،‬ﺟﺎده ﻫﺎ‪ ،‬و ﺟﺮﯾﺎﻧﻬﺎي رودﺧﺎﻧﻪ اي ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﺳﻄﺢ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﻋﻮارض ورودي در ﮔﺮه ﻫﺎي ‪ TIN‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﺟﺰاء ‪ TIN‬از داده ﻫﺎي وﮐﺘﻮر ورودي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﯾﮏ ‪ TIN‬را از ﯾﮏ‬
‫ﻧﻮع داده ورودي ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺑﺎ ﻫﻢ اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪ .‬و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻠﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫و ‪ ،(Z‬ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ‪61‬و ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎ‪ 62‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫‪Y ،X‬‬ ‫ﻫﺎ از ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اﯾﯽ‪)60‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي‬ ‫‪TIN‬‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﯽ از ﮐﻼﺳﻬﺎي ﻋﻮارض ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺧﻂ و ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ‪ .‬در ﯾﮏ ‪ TIN‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﻤﻮاري ﺳﻄﺢ از ﻫﻢ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫ﺗﺎ ﻋﻮارﺿﯽ از ﻗﺒﯿﻞ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺪﻫﺎ‪ ،‬و ‪ ...‬ﮐﻪ در واﻗﻊ آﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻨﺪ در ﺷﯿﺐ ﺳﻄﺤﯽ اﻃﺮاف ﻋﻮارض‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ،‬ﮔﺮه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي اوﻟﯿﻦ‬ ‫‪TIN‬‬ ‫ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي‪ ،‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮﻫﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻧﻘﺎط ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ در ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ورودي در ﯾﮏ ‪ TIN‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺷﮑﻞ ﮐﻠﯽ ﺳﻄﺢ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ‪ TIN‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﻄﻮح ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎرآﻣﺪي‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻧﻮاﺣﯽ اﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ و ﻧﻘﺎط ﮐﻤﺘﺮ در‬
‫ﻣﮑﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ داراي ﺗﻐﯿﯿﺮﭘﺬﯾﺮي ﮐﻤﺘﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪60‬‬
‫‪Mass points‬‬
‫‪61‬‬
‫‪Breaklines‬‬
‫‪62‬‬
‫‪Polygons‬‬
‫‪۴٢‬‬
‫ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺑﺎ و ﯾﺎ ﺑﺪون اﻧﺪازه ﮔﯿﺮﻫﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ اﺳﺎﺳﺎً ﯾﺎ ﻋﻮارض ﻃﺒﯿﻌﯽ از‬
‫ﻗﺒﯿﻞ ﺧﻂ اﻟﺮاس ﻫﺎ ﯾﺎ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ؛ و ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺟﺎده ﻫﺎ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬دو ﻧﻮع ﺧﻄﻮط‬
‫ﺷﮑﺴﺖ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﻮارض ﺧﻂ ﺷﮑﺴﺖ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺒﻪ ﻫﺎ در ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻨﺪي ‪ TIN‬ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺨﺖ)ﻋﻮارض ﺳﺨﺖ(‪ :‬اﯾﻦ ﻋﻮارض‪ ،‬ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ را در ﺷﯿﺐ ﺳﻄﺤﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺑﺮش‬
‫ﻫﺎي ﺟﺎده اﯾﯽ و رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺳﺎﺣﻠﯽ‪ .‬ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ ﺳﺨﺖ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺗﻨﺪ ﺷﯿﺐ در ﺳﻄﺢ ‪ TIN‬را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎﯾﺶ ‪ TIN‬را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺮم )ﻋﻮارض ﻣﻼﯾﻢ(‪ :‬ﻋﻮارض ﺧﻄﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﯾﮏ ‪ TIN‬ﺑﻌﻨﻮان ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺮم وارد ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ در ﺷﮑﻞ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬و ﯾﺎ ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮر‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ‬ ‫‪Z‬‬ ‫و‬ ‫‪Y ،X‬‬ ‫ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎ)ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻼس ﻋﻮارض ﺧﻄﯽ وﮐﺘﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در آن‪ ،‬ارزش ﻧﻘﻄﻪ اي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻨﺪي از ﻫﺮ ورﺗﮑﺲ ﺧﻂ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﮔﺮدد( ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ‪ TIN‬اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎ ‪ :‬اﻧﻮاع ﻋﻮارض ﺳﻄﺤﯽ ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﮏ ﻣﻮرد از آن اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎي ﺑﺮش ‪ 63‬ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺮز ‪ TIN‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺮزي را ﺑﺮاي درون ﯾﺎﺑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪.‬‬
‫داده ﻫﺎي ورودي ﮐﻪ ﺧﺎرج از ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ ﺑﺮش ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬از درون ﯾﺎﺑﯽ و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺤﻠﯿﻞ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬اﯾﺠﺎد‬
‫ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮري و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺣﺠﻢ ﺧﺎﮐﺒﺮداري(‪ ،‬ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻘﺎط و‬
‫ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﺧﺎرج از ﻣﺮز ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﺑﺮش‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪63‬‬
‫‪Clip polygons‬‬
‫‪۴٣‬‬
‫ﺟﻬﺖ درك اﺧﺘﻼﻓﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﯾﮏ ‪ TIN‬اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دو ﺳﻄﺢ زﯾﺮ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﯾﮏ ‪ TIN‬را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻨﻬﺎ از ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺳﻤﺖ‬
‫راﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮏ ‪ TIN‬از ﻫﻤﺎن ﻧﺎﺣﯿﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي و ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﻋﻮارض دﯾﮕﺮي از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺪل اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ رﺳﺘﺮ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺟﻬﺖ‬ ‫‪TIN‬‬ ‫ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ)اﯾﺠﺎد( و ﭘﺮدازش‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺻﺮف ﺷﺪه و ﮔﺮاﻧﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺒﻊ داده‬
‫اي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر داده اﯾﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ ،‬ﭘﺮدازش ‪ TIN‬ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮدازش داده رﺳﺘﺮ‬
‫‪۴۴‬‬
‫داراي ﮐﺎراﺋﯽ ﮐﻤﺘﺮي اﺳﺖ‪ TIN .‬ﻫﺎ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮاي ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ ﻧﻮاﺣﯽ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‪ ،‬از ﻗﺒﯿﻞ اﻫﺪاف و ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ زﯾﺮا ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺧﺎﮐﺒﺮداري‪ ،‬ﺧﺎﮐﺮﯾﺰي و ﺣﺠﻢ را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ‪ TIN‬را از ﻃﺮﯾﻖ دروﻧﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ رﺳﺘﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪) .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ(‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ رﺳﺘﺮ ﺑﻪ ‪ TIN‬ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺪور‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان اﺧﺘﻼف ﺣﺠﻢ ﺑﯿﻦ دو ‪ TIN‬را ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‪ .‬ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑﻪ از ‪ TIN‬ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻃﻼﻋﺎت ﺷﯿﺐ‪ ،‬ﺟﻬﺖ‬
‫ﺷﯿﺐ را اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد‪.‬‬
‫داده ‪ TIN‬و زﻣﯿﻦ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﺳﻄﻮح وﮐﺘﻮر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻄﻮح زﻣﯿﻦ )‪(Terrain surfaces‬‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي زﻣﯿﻦ‪ ، 64‬ﯾﮏ ﺷﯿﻮه ﮐﺎرآﻣﺪ ﺟﻬﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده ﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻘﺎط زﯾﺎد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﻮح ارﺗﻔﺎﻋﯽ دﻗﯿﻖ‬
‫ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد‪ SONAR ، LIDAR .‬و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮﯾﻬﺎي ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻫﺰار ﺗﺎ‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮداري و اﯾﺠﺎد ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺳﻪ ﺑﻌﺪي از اﯾﻦ ﻧﻮع داده ﻫﺎ در ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﻮارد ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻻﯾﻪ ﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده‪ ،‬ﭼﯿﺮه ﺷﺪه و ﻣﯽ ﺗﻮان داده ﻣﻨﺒﻊ را‬
‫وﯾﺮاﯾﺶ ﮐﺮد و ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﻈﻤﯽ از ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎ)‪ (TIN‬را در ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد‪ .‬در واﻗﻊ اﯾﺠﺎد ﻧﻘﺸﻪ اي‬
‫ﮐﻪ در ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻﯾﻪ ﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﯾﮏ ﻻﯾﻪ ﺟﺪﯾﺪ در ﻧﺮم اﻓﺰار ﭘﺮﻗﺪرت ‪ ArcGIS‬ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ‬
‫‪SONAR ،LIDAR‬‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ‪ TIN‬ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎً از داده ﻫﺎي‬
‫و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺮوژﻫﺎي ﺑﺰرﮔﯽ را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺻﺪﻫﺎ ﻣﯿﻠﯿﻮن و ﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ ﻧﻘﻄﻪ ارﺗﻔﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﻮاع ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﮐﻼﺳﻪ ﻫﺎي ﻋﻮارض وﮐﺘﻮر ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﯾﺠﺎد ﻫﺮم ﻫﺎي ‪ TIN‬ﻣﺸﺎرﮐﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻧﻘﺎط ﺑﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﻓﺸﺮدﮔﯽ‬
‫‪64‬‬
‫‪Terrain datasets‬‬
‫‪۴۵‬‬
‫ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺮاﮐﻢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻘﺎط و در ﻻﯾﻪ زﯾﺮﯾﻦ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ورﺗﮑﺲ ﻫﺎي ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮر ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎي ﻣﺪل ‪ ،TIN‬ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي داده در ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻮﭼﮏ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﻘﺎط‬
‫ﮐﻤﺘﺮي اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﯾﮏ ‪ TIN‬داراي ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮي اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﻬﯿﻪ ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬اﻧﻮاع داده ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﯿﺰ از اﯾﻦ ﻻﯾﻪ ﺿﻤﻦ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫رﻗﻮﻣﯽ)‪(DEM‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ‪ TIN‬ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و از ﮔﺮه ﻫﺎ‪ ،‬ﻟﺒﻪ ﻫﺎ و اﺿﻼع ﮐﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺜﻠﺚ ﻫﺎ را ﻣﯽ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ ﻫﻢ ﺑﺸﻮد در واﻗﻊ ﺧﻄﻮﻃﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯾﯽ از ﻟﺒﻪ‬
‫ﻫﺎي ‪ TIN‬را دﻧﺒﺎل ﮐﺮده ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﮑﻞ ﮐﻠﯽ ﺳﻄﺢ ‪ TIN‬دارﻧﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬ﺧﻂ اﻟﺮاس ﻫﺎ‪ ،‬رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‬
‫و ﺟﺎده ﻫﺎ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺎﯾﺮ داده ﻫﺎ را ﺑﺮ روي آن ﭘﻮﺷﺶ داد از ﻗﺒﯿﻞ ﻋﮑﺲ ﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي از داده ﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺪل زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ داده ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ‬
‫داده ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل از ﻣﻨﺒﻊ داده ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ‪:‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ارﺗﻔﺎع ﻧﻘﻄﻪ اي و ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي‪ :‬در اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻧﻘﺎط ﺳﻪ ﺑﻌﺪي از ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﺮﯾﻮ)ﺟﻔﺘﯽ(‬
‫ﺟﻤﻊ آوري ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﺧﻄﻮط ﺷﮑﺴﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻓﺘﻮﮔﺮاﻣﺘﺮي‪ :‬آن ﺧﻄﻮط ﺳﻪ ﺑﻌﺪي از ﺗﺼﻮﯾﺮ اﺳﺘﺮﯾﻮ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﻋﻮارض ﺧﻄﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ را در ﺷﯿﺐ دارا ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺧﻄﻮط ﺳﺎﺣﻠﯽ درﯾﺎﭼﻪ و ﯾﺎ‬
‫ﮐﻨﺎره ﻫﺎي ﺟﺎده‪.‬‬
‫ﻧﻘﺎط ‪ : lIDAR‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻗﺒﻼًٌ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻧﻘﺎﻃﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻟﯿﺰري ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎ ﯾﺎ‬
‫ﻫﻠﯿﮑﻮﭘﺘﺮﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ارﺗﻔﺎع زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻧﻘﺎط اﻏﻠﺐ ﻓﯿﻠﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ)ﻣﺜﻼً ﺣﺬف درﺧﺘﺎن( ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺎط زﻣﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺳﻄﺤﯽ زﻣﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪۴۶‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي ﻣﻨﺎﺑﻊ داده‪ ،‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮه‪ ،‬در درون ‪ TIN‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﯾﺪ از ﻗﺒﯿﻞ ‪ ، LIDAR‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻧﻘﺎط ﺗﻮده اي از ﻟﺤﺎظ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ را از اﯾﺠﺎد‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﻻﯾﻪ ﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺎط ‪ :SONAR‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﯿﺰ ﻗﺒﻼً اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺎط ﺳﻪ ﺑﻌﺪي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ روي ﻗﺎﯾﻖ ﻫﺎ ﯾﺎ زﯾﺮدرﯾﺎﯾﯽ ﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ از اﻣﻮاج ﺻﻮﺗﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﻖ را اﻧﺪازه‬
‫ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ داده ﻫﺎ را ﺑﺮاي ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻋﻤﻖ ﺳﻨﺠﯽ‪ 65‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﯾﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﻄﻮط ﮐﻨﺘﻮري‪ ،‬و ﻧﻘﺎط ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﮐﺎر ﻣﯿﺪاﻧﯽ دورﺑﯿﻦ ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري و ‪. GPS‬‬
‫در ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻄﺮﺣﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ‪ ، ArcGIS‬ﯾﮏ ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﯾﮏ ‪ TIN‬ﭼﻨﺪ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ‪ 66‬اﺳﺖ ﮐﻪ داراي ﯾﮏ ﺳﺮي‬
‫از ‪ TIN‬ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام درون داﻣﻨﻪ ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﻣﻘﯿﺎس ﻧﻘﺸﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‪ ،‬از ﻫﺮم ﻫﺎﯾﯽ‬
‫درﺷﺖ داﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ اي‬ ‫‪TIN‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺳﻄﻮح ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﯾﮏ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ)ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ :‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﻞ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد(‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻘﺎط ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﻮﺣﯽ از ﺟﺰﺋﯿﺎت )وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ زوم ﮐﺮدن ﺑﺮ روي ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎي ﻧﻘﺸﻪ اي ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ اي‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ و وﯾﮋه ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ(‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻧﻘﺸﻪ زﯾﺮ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻫﺮم ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ‬
‫ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺳﻄﻮح ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯾﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ زوم ﮐﺮدن ﺑﺮ روي ﯾﮏ ﻣﺤﺪوده وﺳﯿﻊ از‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﺟﺰﺋﯿﺎت دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺟﺰﺋﯿﺎت در اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺮاه ﻫﺎ و‬
‫ﺑﺰرﮔﺮاﻫﻬﺎ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮم ﻫﺎي زﻣﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻨﻬﺎ داده ﻫﺎي ﺿﺮوري‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ ﺳﻄﺢ)زﻣﯿﻦ( از ﺳﻄﻮح‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ‪ ،‬از ﭘﺎﯾﮕﺎه داده ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ داده ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي وﯾﮋه ﻧﮕﻬﺪاري و در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﻬﻨﮕﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎي ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ)ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪه( ﻣﯿﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻘﯿﺎس‬
‫ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎ زوم ﮐﺮدن ﺑﺮ روي ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬ﺑﮑﺎر‬
‫ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫‪65‬‬
‫‪Bathymetric‬‬
‫‪66‬‬
‫‪Multiresolution‬‬
‫‪۴٧‬‬
‫ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻄﻮح ﻫﺮم‪ ،‬داﻣﻨﻪ ﮐﺎري ﻣﻘﯿﺎس ﻫﺎي ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﻫﺮم‪ ،‬و ﺳﻄﺢ ﺟﺰﺋﯿﺎت‬
‫زﻣﯿﻦ در ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﻫﺮم‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻄﺢ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﻫﺮم ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ‪ Z‬ﮐﻪ در آن‬
‫ﻣﻘﯿﺎس ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﯾﮑﯽ از ﺳﻄﺢ ﻫﺎي ﻫﺮم)ﻣﺜﻼً ﺳﻄﺢ دوم‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫داﻣﻨﻪ ﻣﻘﯿﺎس ﻧﻘﺸﻪ ‪ 1:30000‬ﺗﺎ ‪ 1:15000‬و ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﯾﯽ ‪ Z‬ﻧﯿﺰ ‪ 2/5‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده اي زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭼﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﮔﺴﺘﺮده اﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد و‬
‫ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداران و ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﻋﻠﻮم زﻣﯿﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ را اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮدﯾﺪ در اﯾﻦ ﻣﺪل ارﺗﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬از اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ داده اي ﮐﻼس ﻋﻮارض)وﮐﺘﻮر( اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﻃﺮح زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺺ ‪ ، GIS‬ﻧﻘﺸﯽ را ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﻼس ﻋﺎرﺿﻪ در زﻣﯿﻦ ﺑﺎزي ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮐﺮد و اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻄﻮري ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ داده اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ TIN‬ﻫﺎ و رﺳﺘﺮﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Atuodesk map3d ،Mapinfo ،ArcView‬‬ ‫‪GIS ،GRASS GIS ،ILWIS ،Idrisi ،ArcGIS‬‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي‬
‫‪ PCI Geomatica ،ERDAS‬و‬ ‫‪IMAGINE‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻄﺮح در ‪ GIS‬ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ‬
‫‪ ENVI EX‬داراي ﺗﻮاﺑﻊ ‪ GIS‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﯾﺎ ارﺗﺒﺎط ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﻣﻄﺮح ‪ GIS‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴٨‬‬
‫‪۴٩‬‬

Gis

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gis

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫‪as_univ@yahoo.

‫در آﻣﻮزش‪ :‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﻮزه ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻫﻬﺎ‪.‬‬

‫ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ :‬از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻼﯾﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺿﻄﺮاري‪.‬‬

‫ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎي ورودي و ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮي ‪ GIS‬ﭼﻬﺎر ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ داده ﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-1‬ورود داده ﻫﺎ‬

‫‪-2‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داده ﻫﺎ)ذﺧﯿﺮه ﺳﺎزي و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ داده ﻫﺎ(‬

‫‪-3‬ﭘﺮدازش وﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ‬

‫‪-4‬ﺧﺮوﺟﯽ داده ﻫﺎ‬

‫اﻓﺰار‪ArcGIS‬‬ ‫ﻧﺮم‬ ‫اﻓﺰار‪3D city GIS‬‬ ‫ﻧﺮم‬

‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﺮداﺷﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﮑﺎﻧﯽ و ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ را داراﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﻓﺮ)ﭼﻨﺪﺿﻠﻌﯽ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺮ(‪:‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻄﻮح‪ ،‬رﺳﺘﺮ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﮐﻤﯽ ﭼﺎﻟﺶ اﻧﮕﯿﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ارزﺷﻬﺎي ﺳﻠﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮏ رده‪ ،‬ارزش ﻃﯿﻔﯽ‪ ،‬ﺷﺪت و ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﺠﻤﻮع داده ﻫﺎي رﺳﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ رﺳﺘﺮ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﺑﺎره ﺗﺤﻠﯿﻞ داده رﺳﺘﺮ‪:‬‬

‫‪ DEM‬اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮده و ﺑﺼﻮرت ﺑﺼﺮي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ( ﺷﮑﻞ زﯾﺮ‪:‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﺪل ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬

‫ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر داده اﯾﯽ ﺳﺎده‪ -‬ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ‬

‫ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺖ ﭘﺮﻗﺪرت ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻓﻀﺎﯾﯽ و آﻣﺎري ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﺗﻮان اﻧﺠﺎم ﻫﻢ ﭘﻮﺷﺎﻧﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﺑﺎ ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد و ﭘﯿﭽﯿﺪه‬

‫‪3D surfaces‬‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‬

‫ﺳﻄﻮح رﺳﺘﺮ)‪(Raster surfaces‬‬

‫ﺳﻄﻮح ‪(TIN surfaces) TIN‬‬

‫ﺳﻄﻮح زﻣﯿﻦ )‪(Terrain surfaces‬‬

‫‪ TIN‬ﻫﺎ و رﺳﺘﺮﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻻﯾﻪ زﻣﯿﻦ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

You might also like