Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

BÀN THUYẾT MINH

CHỦ ĐỀ : PHƯƠNG PHÁP GIA

CÔNG BẰNG TIA LASER

NỘI DUNG

I.Khái Niệm và Các Tia Laser Đầu Tiên

II.Nguên Lý Gia Công
III.Thiết Bị và Dụng Cụ
IV.Thông Số kỹ Thuật và Khả Năng Công Nghệ.
V.Đặc Điểm và Dụng C

Page 1
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

I.KHÁI NIỆM & CÁC TIA LASER ĐẦU TIÊN

I.1.KHÁI NIỆM:
Laser nghĩa là quá trình khuếch đại ánh sáng bằng phát xạ cưỡng bức. Laser được sử
dụng như là một dụng cụ phát ra tia năng lượng tập trung rất mạnh mà trong tương lai
gần trong một số lĩnh vực nào đó, nó là một cuộc cách mạng kỹ thuật trong gia công kim
loại. Hiện tại thì có thể sử dụng thành công trong việc gia công siêu tinh, trong công nghệ
hàn những điểm rất nhỏ và trong luyện kim. Gia công chùm tia laser là quá trình xử lý
nhiệt trong đó tia laser được dùng làm nóng chảy và bốc hơi vật liệu.
Máy tia laser là máy cắt bằng tia sáng hoạt động theo chế độ xung. Năng lượng xung
của nó không lớn, nhưng nó được hội tụ trong một chùm tia có đường kính khoảng 0.01
mm và phát ra trong khoảng thời gian một phần triệu giây tác động vào bề mặt chi tiết gia
công, nung nóng, làm chảy và bốc hơi vật liệu. Tia sáng ấy được gọi là tia laze, viết tắt
theo tiếng Anh là LASER (light Amplification Simulated Emission of Radiation) và
thường dịch nghĩa tiếng việt là máy phát lượng tử ánh sáng.
I.2.MỘT SỐ TIA LASER ĐẦU TIÊN:
Tia laser đầu tiên được phát minh vào tháng 5 năm 1960 bởi Maiman. Nó là loại laser
hồng ngọc (rắn). Nhiều loại laser đã được phát minh ngay sau laser hồng ngọc – laser
uranium đầu tiên bởi phòng thí nghiệm IBM (tháng 11 năm 1960), laser khí Helium-
Neon đầu tiên bởi Phòng thí nghiệm Bell vào năm 1961, laser bán dẫn đầu tiên bởi
Robert Hall ở phòng thí nghiệm General Electric năm 1962, laser khí CO2 và Nd:YAG
đầu tiên bởi phòng thí nghiệm Bell năm 1964, laser hóa năm 1965, laser khí kim loại năm
1966,…Điều này cho thấy nhiều loại có thể tạo ra laser.
Để sử dụng gia công vật liệu, laser phải có đủ năng lượng. Người ta thường dùng các
laser sau để gia công vật liệu: laser CO2, laser Nd-YAG hoặc laser Nd-thủy tinh và laser
excimer. Trong lĩnh vực gia công kim loại thường dùng laser rắn vì công suất chùm tia
tương đối lớn và có kết cấu thuận tiện.
II.NGUYÊN LÝ GIA CÔNG BẰNG CHÙM TIA LASER:
Máy gia công bằng chùm tia laser được chế tạo vào năm 1960, và ngày nay phương
pháp này thực sự có giá trị trong gia công cơ khí.
Từ laser là viết tắt các chữ đầu của các từ “Light Amplification by Stimulated Emission
of Radiation” – Sự khuyết đại ánh sáng bằng bức xạ của chất phóng xạ. Loại vật liệu có

Page 2
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

thể gia công được làm từ tia laser không phụ thuộc vào độ dài sóng. Năng lượng của
chùm tia laser tập trung vào phần nhỏ của chùm tia laser làm cho phần vật liệu đó bay hơi
đi. Máy gia công bằng tia laser được sử dụng trong khoan, xẻ rãnh, cắt, tạo hình…
Gia công bằng chùm tia laser là quá trình xử lý nhiệt trong đó tia laser được dùng làm
nóng chảy và bốc hơi vật liệu. Nguyên lý hoạt dộng của chùm tia laser được trình bày
trên hình 5.1

1 3
4 5
Tia laser

Hì
nh 5.1. Sơ đồ nguyên lý hoạt động của chùm tia laser
1. Môi trường hoạt tính. 2.Nguồn ánh sáng kích thich.
3. Buồng cộng hưởng quang học.
4. Gương phản xạ toàn phần (độ phản xạ ánh sáng 100%)
5. Gương phản xạ bán phần trong suốt (độ phản xạ ánh sáng 50%).
Trên hình 5.1 có thể thấy một không gian quang học 3. Trong không gian này ở
hai phía là hai kính phản chiếu(4 và 5) và giữa chúng là môi trường hoạt tính 1 (hay
thanh laser), những nguyên tử trong môi trường này bị kích thích bởi đèn số 2 ở trạng
thái ổn định, những proton được phóng ra và hướng vào trục quang họccủa thanh laser.
Các proton này va chạm nhau và tiếp tục phóng ra các proton khác, các proton này nối
kết nhau về pha cũng như về hướng. Quá trình này tiếp diễn cho đến khi các proton
chuyển động dọc theo trục quang học và sau nhiều lần phản xạ các proton này có đủ năng
lượng để rời khỏi thanh laserqua kính số 5, phần còn lại bị phản xạ trở lại và tiếp tục quá
trình nhân proton. Khi tia sáng đã chiếu xuyên qua kính phản chiếu ở hai đầu ra thì hình
thành một chùm tia nối tiếp nhau. Chùm tia này sẽ đi qua một thấu kính hội tụ để tập
trung năng lượng tại một điểm, nếu đặt vật cần gia công tại tiêu điểm này thì nhiệt độ cục
bộ tại đó có thể lên đến 80000C trong 1ms.
 Sau đây là nguyên lý gia công của một loại máy điển hình:
- Hình 5.2 chỉ ra nguyên lý gia công tia lazer trên máy K-3M:

Page 3
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hình 5.2

Nguyên lý gia công chùm tia laser.

2)Buồng phản xạ ánh sáng
3) Đèn phát xung
4) Thanh hồng ngọc
5) Gương phản xạ toàn phần
6) Gương phản xạ 50%
7) Thấu kính hội tụ
8) Chi tiết gia công
9) Bàn gá
10) Tế bào quang điện
-Nguồn điện công nghiệp 1 qua biến thế và nắn dòng được nạp vào hệ thống tụ. Điện áp
tối đa của tụ là 2KV để điều khiển sự phóng điện tới đèn phát xung 3 đặt ở trong bộ phận
phản xạ ánh sáng 2. Bộ phận này có dạng hình trụ với tiết diện mặt trụ ngang là

Page 4
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

elíp. Khi đèn 3 phát sáng , toàn bộ năng lượng sẽ tập trung tại vị trí có đặt thanh hồng
ngọc 4. Những ion Cr+3 của thanh hồng ngọc bị kích lên mức năng lượng cao, khi tụt
xuống chúng sẽ phát ra những lượng tử. Nhờ hệ dao động của các gương phẳng 5 và 6,
những lượng tử này sẽ đi lại nhiều lần qua thanh hồng ngọc và kích các ion Cr +3 khác để
rồi cùng phóng ra chùm tia lượng tử. Gương 5 có dộ phản xạ ánh sáng gần 99%, còn
gương 6 gần 50%. Nhờ đó, một mặt ta vẫn nhận được chùm tia laser ở phía dưới, mặt
khác khoảng 1% chùm tia phát ra qua gương 5 sẽ được tế bào quang điện 10 thu lại và
qua hệ thống chuyển đổi ta biết được năng lượng của chùm tia đã phát ra khỏi máy.
Chùm tia nhận được qua gương 6sẽ được tập trung bởi hệ quang học 7 và tác dụng lên
chi tiết gia công 8 (đặt trên bàn máy 9) có khả năng di chuyển tọa độ theo 3 phương X, Y,
Z.
-Khi tập trung tia laser vào vị trí gia công cần chọn hệ thống quang học và chế độ gia
công như năng lượng chùm tia tới, thời gian xung tác dụng của chùm tia, tiêu cự của hệ
thống quang học và số xung laser.
- Quá trỉnh tác dụng của chùm tia laser vào vị trí gia công được chia ra các giai đoạn
sau:
+ Vật liệu gia công hút năng lượng của chùm tia laser và chuyển năng lượng này thành
nhiệt năng.
+ Đốt nóng vật liệu gia công tới nhiệt độ có thể phá hỏng vật liệu đó. Giai đoạn này
ứng với quá trình truyền nhiệt trong vật rắn tuyệt đối bị giới hạn về một phía theo phương
tác dụng của chùm tia kể từ bề mặt tác dụng …
+ Phá hỏng vật liệu gia công và đẩy chúng ra khỏi vùng gia công. Giai đoạn này ứng với
quá trình truyền nhiệt mà bề mặt tác dụng luôn luôn thay đổi theo phương tác dụng của
chùm tia laser.
+ Vật liệu gia công nguội dần sau khi chùm tia laser tác dụng xong

Hình 5.3. Cắt bằng tia laser

III.THIẾT BỊ VÀ DỤNG CỤ:

Page 5
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

III.1.Các loại Laser:

Có nhiều cách để phân loại Laser, nhưng thông thương người ta thương phân loại laser
theo vật liệu cấu tạo nên môi trương hoạt tính của chúng. Có thể chia laser thành ba loại
chính như sau: laser rắn, laser lỏng và laser khí.
*Laser rắn:
Có thể nói rằng phần quan trọng nhất của laser là laser với trái tim hồng ngọc. Ra đời
sau laser hồng ngọc là hàng loạt các laser hợp chất. Nhờ việc chế tạo thủy tinh hợp chất
một cách dễ dàng và khá rẻ tiền, nên loại laser này ngày càng chiếm một vị trí quan trọng
trong nhiều lĩnh vực và ứng dụng khác nhau. Laser thuûy tinh hôïp chaát neâodim coù
coâng suaát böùc xaï lôùn vaø taàn soá laëp laïi cao. Coâng suaát trung bình cuûa chuøm
aùnh saùng coù theå ñaït ñeán haøng traêm KW trong moät töông lai khoâng xa.
Nhöôïc ñieåm cuûa loaïi laser raén laø hieäu suaát thaáp, chæ côõ 5  7%. Tuy nhieân,
loaïi laser raén coù kích thöôùc töông ñoái goïn nheï neân ñöôïc öùng duïng trong raát
nhieàu lónh vöïc khaùc nhau nhö trong thoâng tin lieân laïc, voâ tuyeán truyeàn hình,
trong coâng nghieäp, y teá, quaân söï, …
Trong caùc loaïi laser raén, ngöôøi ta chuù yù nhieàu nhaát ñeán laser baùn daãn. Moâi
tröôøng hoaït tính cuûa chuùng laø caùc baùn daãn loaïi N hay loaïi P (gecmani, silic,
axenit gali …). Loaïi laser baùn daãn coù hieäu suaát cao hôn haún baát kyø loaïi laser
naøo khaùc. Veà lyù thuyeát, hieäu suaát cuûa caùc loaïi laser baùn daãn coù theå ñaït
tôùi 100%. Tuy nhieân, treân thöïc teá hieäu suaát cuûa loaïi laser naøy chæ ñaït ñeán
70%. Vieäc cheá taïo loaïi laser baùn daãn cuõng coøn gaëp moät soá khoù khaên kyõ
thuaät, do ñoù hieäu suaát cuûa chuùng chöa ñaït ñöôïc cao laém. Taát nhieân, so vôùi
caùc loaïi laser khaùc nhö laser khí (hieäu suaát 20%), laser raén (hieäu suaát 57%),
laser baùn daãn öu vieät hôn nhieàu. Tuy vaäy, coâng suaát böùc xaï cuûa loaïi laser baùn
daãn coøn nhoû, chöa theå so saùnh vôùi caùc loaïi laser khí hay laser tinh theå khaùc
ñöôïc.
Ngoaøi ra, laser baùn daãn coøn coù ñaëc ñieåm laø deã ñieàu khieån, coù theå bieán
ñoåi coâng suaát böùc xaï theo moät quy luaät cho tröôùc moät caùch deã daøng. Khi
doøng ñieän ñi qua moät moâi tröôøng hoaït tính baùn daãn bò bieán thieân, thì coâng
suaát ra cuõng seõ bieán thieân ñuùng nhö vaäy. Ñaëc tính naøy laøm cho laser baùn
daãn coù moät taàm quan troïng ñaëc bieät, nhaát laø trong lónh vöïc truyeàn thoâng tin
vaø voâ tuyeán truyeàn hình.
*Laser khí:
Cho ñeán naêm 1961, laser khí môùi ra ñôøi nhöng khoâng ñöôïc chuù yù nhieàu, vì
veà coâng suaát böùc xaï aùnh saùng vaø hieäu suaát laøm vieäc noù coøn keùm xa loaïi
laser ra ñôøi tröôùc ñoù (laser hoàng ngoïc). Tuy nhieân, laser khí ñaõ coù nhieàu höùa
heïn toát ñeïp veà tính ñôn saéc vaø khaû naêng ñònh höôùng cao. Naêm 1964, laser khí
CO2 xuaát hieän, vôùi moät coâng suaát raát cao. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, laser
khí CO2 (vaø hoãn hôïp cuûa noù) ñaõ ñaït ñöôïc coâng suaát böùc xaï tôùi haøng chuïc
KW, trong cheá ñoä laøm vieäc lieân tuïc, vôùi hieäu suaát 20%

Page 6
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Loaïi laser CO2 khí ñoäng hoïc coù coâng suaát böùc xaï ñeán 100 KW.
Öu ñieåm cuûa loaïi laser khí laø coâng suaát lôùn, tính ñôn saéc vaø khaû naêng ñònh
höôùng cao, thích hôïp cho vieäc söû duïng chuùng ôû cheá ñoä lieân tuïc. Daûi böôùc
soùng cuûa loaïi laser khí keùo daøi töø soùng mm cho ñeán vuøng töû ngoaïi. Moâi
tröôøng hoaït tính cuûa loaïi laser khí laø caùc chaát khí hay hoãn hôïp khí khaùc nhau.
Thoâng duïng nhaát laø khí nguyeân töû neon, agon, kripton, xeânon, hôi kim loaïi
cadimi, ñoàng, selen, xeâzi, vaø khí phaân töû nhö oxyt cacbon, cacbonic, hôi nöôùc …
*Laser loûng:
Moät trong nhöõng phöông höôùng môùi cuûa laser laø laser coù moâi tröôøng hoaït
tính chaát loûng. Coù hai loaïi chaát loûng thöôøng duøng laø caùc hoãn hôïp höõu cô
kim loaïi vaø chaát maøu. Loaïi hoãn hôïp höõu cô kim loaïi chöùa moät soá nguyeân toá
hieám nhö eâropi. Moâi tröôøng höõu cô ñoùng vai troø trung gian, nhaän naêng löôïng
cho nguoàn aùnh saùng kích thích, truyeàn laïi cho caùc nguyeân töû eâropi. Caùc
nguyeân töû eâropi bò kích thích vaø böùc xaï aùnh saùng vôùi böôùc soùng 0,61 m
(maøu ñoû).
Nhöôïc ñieåm cuûa caùc loaïi laser höõu cô loûng laø moâi tröôøng hoaït tính khoâng
beàn vöõng, chaát höõu cô bò phaân huûy döôùi taùc ñoäng cuûa aùnh saùng kích thích.
Gaàn ñaây ngöôøi ta thay chaát höõu cô baèng chaát voâ cô ñeå traùnh söï phaân huûy
noùi treân. Loaïi laser chaát loûng voâ cô coù coâng suaát böùc xaï vaø hieäu suaát khaù
cao, coù theå saùnh vai cuøng caùc loaïi laser raén vôùi hôïp chaát neâodim. Hieän nay
loaïi laser voâ cô loûng coù theå cho coâng suaát trung bình gaàn 500 W ôû cheá ñoä
xung, vaø ôû cheá ñoä xung ñôn vôùi naêng löôïng haøng traêm Jun.
Tuy nhieân, chaát loûng oxít clorua selen laø moät loaïi chaát ñoäc, coù haïi cho cô
theå con ngöôøi, do ñoùù khi laøm vieäc vôùi noù phaûi tuaân theo nhieàu bieän phaùp
an toaøn phöùc taïp. Noùi chung, cuõng nhö caùc loaïi laser khaùc, laser chaát loûng
cuõng coù nhöõng öu ñieåm rieâng cuûa noù. Ñieàu deã daøng nhìn thaáy nhaát laø vieäc
laøm nguoäi moâi tröôøng hoaït tính raát ñôn giaûn, baèng phöông phaùp löu thoâng
doøng chaát loûng trong laser .
Caùc loaïi laser nhö ñaõ noùi ôû treân ñeàu caàn nguoàn cung caáp ñieän ñeå taïo ra
moâi tröôøng hoaït tính. Nguoàn ñieän naêng ñöôïc söû duïng coù theå döôùi daïng
doøng ñieän cao taàng ñeå ion hoùa hoãn hôïp khí trong laser khí, hoaëc doøng ñieän
moät chieàu chaïy qua lôùp tieáp xuùc P-N trong laser baùn daãn, hoaëc döôùi daïng
aùnh saùng ñeøn chieáu saùng nhö trong caùc laser raén … Caùc phöông phaùp kích
thích moâi tröôøng hoaït tính naøy ñeàu coù hieäu suaát khaù cao vaø cho coâng suaát
böùc xaï cuûa laser lôùn. Tuy nhieân, trong thöïc teá khoâng phaûi nôi naøo cuõng coù
nguoàn ñieän naêng. Nhö vaäy, söï ra ñôøi cuûa laser khí ñoäng hoïc vaø laser hoùa hoïc
laø moät giaûi phaùp thöïc teá nhaát.
*Laser Gama:
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ngaønh ñieän töû löôïng töû ñaõ phaùt trieån raát
maïnh. Söï phaùt trieån cuûa noù gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa kyõ thuaät ñieän

Page 7
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

töû, quang hoïc, vaät lyù, hoùa hoïc vaø nhieàu lónh vöïc khoa hoïc khaùc. Söï töông
quan höõu cô naøy ñaõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån, khoâng nhöõng cuûa chính baûn
thaân kyõ thuaät laser, maø coøn nhöõng ngaønh coù lieân quan.
Coù theå noùi raèng, söï ra ñôøi cuûa laser Gamma laø söï keát hôïp haøi hoøa giöõa
yeâu caàu caàn coù moät nguoàn aùnh saùng ñieän töø ñôn saéc, coù coâng suaát lôùn
vôùi böôùc soùng < 107 cm vaø söï phaùt minh ra hieäu öùng Mesbauer. Vôùi böôùc
soùng naøy, laser Gamma cho pheùp nghieân cöùu ñaëc ñieåm caàu truùc cuûa theá giôùi
vi moâ, vaø môû ra nhieàu trieån voïng môùi trong ngaønh sinh hoïc, hoùa hoïc vaät lyù
vaø kyõ thuaät …
Naêm 1972 – 1973, nhaø baùc hoïc Xoâ Vieát loãi laïc, vieän só Vieän Haøn laâm Khoa
hoïc Lieân Xoâ ñaõ ñaët neàn moùng cho moät phöông höôùng nghieân cöùu laser môùi
– laser Gamma. Cô sôû vaät lyù cuûa laser Gamma laø hieäu öùng Mesbauer cho pheùp
ta thöïc hieän quaù trình böùc xaï, haáp thuï vaø taùn xaï coäng höôûng tia Gamma vôùi
ñoä phaåm chaát raát lôùn. Trong laser Gamma, caùc möùc naêng löôïng laøm vieäc laø
caùc möùc chuyeån tieáp traïng thaùi cuûa haït nhaân phoùng xaï. Haït nhaân seõ böùc
xaï tia Gamma, khi noù chuyeån traïng thaùi töø möùc naêng löôïng cao xuoáng caùc
möùc naêng löôïng thaáp hôn. Hieän töôïng böùc xaï tia Gamma naøy goïi laø hieän
töôïng phaân raõ Gamma.
Ñeå kích thích caùc haït nhaân coù theå duøng caùc haït nhaân khaùc, caùc notron,
proton hay tia Gamma.
Veà nguyeân lyù chung, laser Gamma laøm vieäc cuõng töông töï nhö caùc laser khaùc
(laser khí, laser raén …). Tuy nhieân, hieän töôïng vaät lyù xaûy ra trong moâi tröôøng
hoaït tính cuûa loaïi laser naøy phöùc taïp hôn nhieàu. Khaû naêng tieàm taøng cuûa loaïi
laser naøy raát lôùn. tuy nhieân kyõ thuaät cheá taïo noù raát phöùc taïp, vaø do ñoù
vieäc öùng duïng cuûa noù chöa ñöôïc phoå bieán roäng raõi. Nhôø söï ra ñôøi cuûa laser
Gamma, chuùng ta ñaõ môû roäng ñöôïc daûi soùng, töø hoàng ngoaïi cho ñeán böôùc
soùng moät vaøi Amstrong (Ao). Tuy nhieân trong töông lai, khoù maø noùi raèng ñoù
laø phöông phaùp cuoái cuøng cuûa kyõ thuaät laser.
Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån raát maïnh cuûa kyõ thuaät laser ñaõ goùp phaàn raát lôùn
vaøo vieäc giaûi quyeát nhieàu vaán ñeà kyõ thuaät vaø nghieân cöùu khoa hoïc.
III.2.Caáu taïo maùy laser:
Nhöõng nguyeân töû, cuõng töông töï nhö phaân töû, cuõng coù caáu truùc naêng
löôïng, caùc möùc ñoù mang tính chaát löôïng töû, khoaûng caùch caùc möùc cuõng coá
ñònh vôùi töøng loaïi phaân töû. Nhôø ñoù maø caùc phaân töû ñeàu coù theå böùc xaï
ñieän töû neáu chuùng bò kích thích. Muoán cho caùc nguyeân töû phaùt ra aùnh saùng
(soùng ñieän töø noùi chung) chuùng phaûi ñöôïc kích thích, töùc laø electron phaûi
ñöôïc ñaåy leân möùc naêng löôïng cao hôn. Coù theå duøng: ñoát noùng, duøng aùnh
saùng maïnh chieáu vaøo, doøng ñieän ñi qua. Khi nhaän naêng löôïng naøy electron
nhaûy leân möùc naêng löôïng cao hôn, chuùng soáng taïm moät thôøi gian ôû möùc
naêng löôïng môùi vaø seõ trôû veà möùc naêng löôïng cuõ vaø phaùt ra aùnh saùng. Do

Page 8
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

ñaëc ñieåm böùc xaï töï phaùt neân trong moät thôøi ñieåm electron chuyeån möùc
naêng löôïng böùc xaï ra proton khaùc taïo neân moät quaù trình voâ cuøng nhanh. Khi
caùc electron chuyeån möùc naêng löôïng thì quaù trình böùc xaï seõ döøng laïi, do ñoù
chuùng ta phaûi coù nguoàn kích thích naêng löôïng töø beân ngoaøi ñeå tieáp tuïc ñaåy
caùc electron leân möùc cao hôn.
Toùm laïi tia laser truyeàn ñi ñôn saéc, song song vôùi ñoä phaân kyø lôùn, ñoä saùng
cao, tieâu bieåu cho söï khuyeách ñaïi aùnh saùng bôûi söï böùc xaï ñöôïc kích hoaït.
Maùy laser laø moät boä phaän taïo ra böùc xaï aùnh saùng vôùi caùc möùc naêng löôïng
lôùn vaø coù theå ñieàu khieån ñöôïc. Khi chieáu vaøo moät vaät lieäu möùc naêng
löôïng naøy ñuû lôùn ñeå gaây ra hieäu öùng cuïc boä. Söùc noùng cuûa tia laser ñöôïc
ñieàu khieån ñeå ra keát quaû mong muoán ôû vuøng cuï theå vaø ñaûm baûo bieán
daïng laø nhoû. Döôùi ñaây laø nguyeân lyù maùy laser:
Ñoä daøi
tieâu cöï
Thaáu Chi
Nguoàn saùng kính tieát
Tia laser
Göông Kim
phaûn xaï loaïi
toaøn bay hôi
phaàn Göông
Nguoàn saùng phaûn xaï Ñoà
baùn phaàn gaù

Baêng baûo Baøn

Heä thoáng Nguoàn
veä
laøm maùt ñieän
Hình 5.4. Sô ñoà nguyeân lyù maùy laser.
*Maùy laser ñöôïc caáu taïo bôûi 3 phaàn chính sau:
III.2.1.Moâi tröôøng hoaït tính:
Laø phaàn quan troïng nhaát coù nhieäm vuï phaùt ra soùng ñieän töø hay soùng aùnh
saùng. Tuyø theo yeâu caàu kyõ thuaät ngöôøi ta coù theå duøng caùc loaïi hoaït tính laø
chaát loûng, chaát raén, khí. Moät soá chaát thöôøng ñöôïc söû duïng hoaït tính laø:
+ Chaát khí: N2, H2, CO2
+ Chaát raén: Tinh theå vaø thuûy tinh hôïp chaát (hoàng ngoïc, thaïch anh …)
+ Chaát loûng: caùc dung dòch sôn, chaát höõu cô, voâ cô.
Moâi tröôøng hoaït tính cuûa chaát khí thöôøng ñöôïc söû duïng trong laser coù coâng
suaát lôùn, phöông phaùp kích thích ñôn giaûn.

Page 9
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Ñoái vôùi laser raén daïng troøn, moâi tröôøng hoaït tính laø chaát raén daïng troøn,
chöõ nhaät, daïng taâm … Ngöôøi ta thöôøng duøng nguoàn aùnh saùng kích thích töø
beân ngoaøi.
* Moâi tröôøng hoaït tính khí:
Loaïi laser khí ñöôïc söû duïng töông ñoái phoå bieán vì vieäc kích thích phoùng ñieän
vaø ñieàu khieån töông ñoái deã daøng. Ta coù theå chia laøm 3 loaïi laser khí: nguyeân
töû trung hoøa, loaïi ion hoùa, loaïi phaân töû.
Phaàn cô baûn cuûa maùy laser laø oáng kính laøm baèng thuûy tinh hay söù chöùa
moâi tröôøng khí, hai ñaùy cuûa oáng hình truï laøm baèng muoái ñaù hay axeâ magali
cho aùnh saùng ñi qua vôùi böôùc soùng 0,16 m ñeå laøm giaûm söï maát maùt do söï
phaûn xaï trôû laïi töø beà maët caùc cöûa soå. Caùc cöûa soå naøy neáu ñaët nghieâng
vôùi truïc cuûa oáng 1 goùc Bruster thì khoâng bò phaûn xaï laïi. Ñeå kích thích söï
phoùng ñieän baèng doøng ñieän moät chieàu hay xoay chieàu taàn soá thaáp, ñöa hai
cöïc vaøo oáng vaø noái chuùng vôùi nguoàn ñieän aùp. Vôùi doøng ñieän xoay chieàu
taàn soá cao, chæ caàn kích thích söï phoùng ñieän baèng caùch ñöa ñieän aùp ñeán hai
vaønh kim loaïi aùp vaøo thaønh ngoaøi oáng. Ñeå taïo söï phaûn hoài döông ôû hai ñaàu
oáng khí, ñaët hai göông quang hoïc taïo thaønh heä coäng höôûng môû mang teân
Phabripero. Hai göông naøy phaûi song song vaø vuoâng goùc truïc oáng. Nhôø heä
thoáng nhö göông naøy Proton sinh ra do böùc xaï seõ di chuyeån qua moâi tröôøng
hoaït tính nhieàu laàn. Moät trong hai göông seõ laø göông trong suoát.

Oáng chöùa
khí

Göông phaûn Tia laser

xaï

Cöûa
soå
Maùy phaùt

Hình 5.5. Sô ñoà nguyeân lyù laser khí.

*Moâi tröôøng hoaït tính raén:
Muoán laser traïng thaùi raén phuø hôïp toát nhaát laø duøng loaïi oáng thuûy tinh
Neon ñen laøm oáng daãn chuøm laser. Caùc ñaàu cuoái cuûa oáng ñöôïc caáu taïo hai
göông phaûn xaï. Moät maët göông phaûn xaï toaøn phaàn, maët coøn laïi laø phaûn xaï

Page 10
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

baùn phaàn cho pheùp chuøm tia laser xuyeân qua khi maät ñoä chuøm tia laser ñaït ñeán
möùc ñoä nhaát ñònh. Chuøm tia laser ñaàu ñöôïc kích thích baèng boùng ñeøn coù
cöôøng ñoä cao. Caùc göông ñaët trong oáng laser – oáng dao ñoäng, quang hoïc ñöôïc
duøng ñeå phaûn xaï vaø hoäi tuï aùnh saùng trong moâi tröôøng dung moâi.
*Moâi tröôøng hoaït tính baùn daãn:
Moâi tröôøng hoaït tính trong laser goàm coù hai phaàn loaïi baùn daãn P vaø N. Phaàn
thöïc teá laøm vieäc vôùi lôùp chuyeån tieáp P-N, lôùp naøy moûng côõ vaøi m, loaïi
baùn daãn phuø hôïp nhaát cho muïc ñích naøy laø hôïp chaát khí (axeâtic gali). Cho
doøng ñieän chaïy qua lôùp naøy kích thích naêng löôïng cao. Treân lyù thuyeát moãi
caëp electron vaø hai loã troáng gaëp nhau chuùng seõ trung hoøa vôùi nhau vaø phaùt ra
aùnh saùng. Do hieäu suaát cuûa laser baùn daãn ñaït 70% hôn haún caùc loaïi laser
khaùc. Ñoái vôùi laser baùn daãn chuùng ta bieán ñoåi ñöôïc coâng suaát cuûa chuùng
baèng phöông phaùp bieán ñieän kích thích.

Doøng ñieän
töû

Lôùp coâng
taùc Electron

P
Tia laser
Maët
göông

N
Aùnh saùng
phaûn xaï laïi Loã
töø göông troáng
Moâi Caëp loã troáng
tröôøng ñieän töû
hoaït tính

Page 11
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hình 5.6. Sô ñoà nguyeân lyù hoaït ñoäng laser baùn daãn.
III.2.2. Nguoàn kích thích:
Muoán cho moâi tröôøng hoaït tính laøm vieäc ta phaûi taïo neân vuøng ñaûo haït ôû
möùc naêng löôïng cao. Ñeå laøm ñöôïc vieäc ñoù chuùng ta phaûi cung caáp cho moâi
tröôøng hoaït tính moät naêng löôïng. Coù nhieàu phöông phaùp ñeå kích thích moâi
tröôøng hoaït tính.
Göông phaûn
chieáu

A B
C
Thanh hoaït tính

Hình 5.7. Caùc loaïi nguoàn kích thích.

Nguoàn saùng ñeøn: phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc söû duïng vôùi caùc laser raén,
nguoàn aùnh saùng goàm moät hay nhieàu ñeøn xenon. Ñeå taäp trung aùnh saùng töø
caùc ñeøn leân moâi tröôøng hoaït tính ngöôøi ta duøng heä thoáng göông phaûn chieáu.
Ñoái vôùi thanh hoaït tính hình truï heä thoáng göông hình ellipe. Ngoaøi ra ngöôøi ta
coøn duøng caùc loaïi ñeøn chieáu hình xoaén.

Page 12
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hình 5.8. Nguoàn saùng ñeøn vôùi laser vaø heä thoáng quang hoïc HL 54 P.
Nguoàn kích thích doøng ñieän: ñoái vôùi moâi tröôøng hoaït tính khí ngöôøi ta
thöôøng duøng doøng ñieän cao taàng ñeå taïo neân moâi tröôøng phoùng ñieän ion
hoùa. Ñoái vôùi doøng ñieän moät chieàu hay taàn soá thaáp ngöôøi ta phaûi ñöa ñieän
cöïc tröïc tieáp vaøo moâi tröôøng khí.
Boä coäng höôûng quang hoïc: sau khi taïo ñöôïc lôùp ñaûo, moâi tröôøng hoaït tính
trôû thaønh moâi tröôøng khuyeách ñaïi aùnh saùng. Ñeå coù theå nhaän ñöôïc aùnh
saùng phaûi taïo neân moät phaûn hoài döông. Boä coäng höôûng quang hoïc ñoùng vai
troø naøy vaø laø boä phaän höôùng tia aùnh saùng choïn loïc.
Tia laser

Thaáu kính hoäi

tuï
Khí caét Khí caét
aùp suaát aùp suaát
cao thaáp

Voøi phun
Voøi phun
trong
ngoaøi

Phoâi
Hình 5.9. Voøi phun khí ñieån hình.
Boä coäng höôûng quang hoïc laø heä thoáng göông quang hoïc. Treân beà maët
phaûn chieáu cuûa göông coù phuû moät lôùp kim loaïi hoaëc moät lôùp ñieän moâi.
Moät trong hai göông kia phaûi laø göông baùn trong suoát. Trong tröôøng hôïp göông
laøm baèng kim loaïi phaûi khoan moät loã cho aùnh saùng ñi qua, trong laser khí göông
coäng höôûng naèm ôû hai ñaàu oáng. Ñoái vôùi laser raén göông hoaït tính ñoàng thôøi
laø hai maët cuûa thanh hoaït tính. Ngoaøi caùc göông noùi treân, boä coäng höôûng
quang hoïc coøn coù nhöõng phaàn phuï keøm theo nhö laêng kính coù nhieäm vuï loïc
aùnh saùng.

Moâi tröôøng hoaït Laêng

tính V1 kính

V2 V1

V2 quang hoïc.
Hình 5.10. Boä coäng höôûng Göông phaûn
xaï

Page 13
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Vaäy veà nguyeân lyù, gia coâng baèng tia laser raát ñôn giaûn. Baèng caùch taäp
trung naêng löôïng taïi moät ñieåm trong vuøng gia coâng, maät ñoä naêng löôïng taïi
ñieåm ñoù seõ taêng leân raát cao, vaø do ñoù nhieät ñoä taïi ñoù cuõng leân raát cao.
Tuøy theo muïc ñích vaø yeâu caàu kyõ thuaät maø nhieät ñoä seõ ñöôïc ñeàu chænh cho
phuø hôïp.

Bao kín vôùi beà maët

Laser raén
beân trong phaûn xaï
hoaëc khí Göông phaûn
ñöôïc
Laêng kính xaï baùn phaàn
hoaëc göông
phaûn xaï Tia laser ñi ra

Nguoàn ñieän
vaø maïch ñònh
thì Ñeøn oáng

Heä thoáng laøm

maùt
Hình 5.11. Sô ñoà maùy laser khí.
III.2.3.Caùc boä phaän maùy Laser goàm:
+ Maùy phaùt tia laser: Coù theå laøm vieäc ôû cheá ñoä hoaït ñoäng theo xung hay
lieân tuïc. Tuyø theo nhieät ñoä ôû ñieåm taäp trung maø ta choïn maùy laser coù coâng
suaát lôùn hay nhoû, vaø cheá ñoä hoaït ñoäng lieân tuïc hay giaùn ñoaïn (xung), taàn
soá cuûa xung.

Ñaàu phaûn xaï

coù göông ôû cuoái
ñöôøng zíc-zaéc Ñeøn kích thích

Oáng xaû hay boä dao

+ Boä hoäiñoäng
tuï tia: Ñaây
quang hoïclaø boä phaän raát quan troïng. Nhieäm vuï cuûa noù laø taäp
trung caùc tiaHình
laser5.12.
taïi Maùy
moät taïo
ñieåm haynaêng
laser caùclöôïng
vuøngcao
nhoû, laøm D.
HL 4006 cho maät ñoä naêng
löôïng vaø nhieät ñoä taïi ñieåm ñoù taêng cao cuïc boä. Boä phaän naøy thöôøng laø
thaáu kính hoäi tuï.
Tia laseer ñi ra

Chuøm tia hoäi Thaáu kính

Page 14
tuï treân chi tieát
Chi tieát
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hình 5.13. Sô ñoà maùy laser raén.

+ Boä loïc: Do maùy phaùt tia laser khoâng coù duy nhaát moät böôùc soùng maø theå
coù nhieàu böôùc soùng khaùc nhau. Do ñoù chuùng ta söû duïng boä loïc cho ra böôùc
soùng duy nhaát ñeå coù coäng höôûng cao. Thoâng thöôøng boä loïc laøm vieäc theo
nguyeân taéc phaûn xaï aùnh saùng.
a. Moät soá maùy phaùt laser.
Döôùi ñaây laø moät soá maùy phaùt laser hoàng ngoïc. Treân hình 5.14 giôùi thieäu
sô ñoà maùy phaùt laser hoàng ngoïc.
Treân hình 5.14 ta thaáy thanh hoàng ngoïc ñaët trong voøng xoaén cuûa ñeøn böùc
xaï ñöôïc cung caáp ñieän töø boä cung caáp vaø ñieàu khieån ñieän. Maët khaùc thanh
hoàng ngoïc ñöôïc ñaët trong oáng thuûy tinh, qua ñoù thöôøng xuyeân ñöôïc laøm saïch.
Thanh hoàng ngoïc ñöôïc ñaët coá ñònh baèng moät loø xo. Khi laøm vieäc, do söï kích
thích cuûa thanh hoàng ngoïc, tia saùng phaùt ra vaø höôùng ra ngoaøi töø moät ñaàu
cuûa thanh hoàng ngoïc.
10
5 Boä cung caáp vaø ñieàu khieån
ñieän.
Buoàng phaûn xaï aùnh saùng.
Ñeøn phaùt xung.
Thanh hoàng ngoïc.
1 4 Göông phaûn xaï toaøn phaàn.
Göông phaûn xaï baùn phaàn.
Thaáu kính hoäi tuï.
2
Chi tieát.
3 6 Baøn gaù.
Teá baøo quang ñieän.
7
8
Page 15
9
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hình 5.14. Sô ñoà nguyeân lyù laøm vieäc cuûa maùy K-3M.
Treân hình 5.15 giôùi thieäu 1 maùy coù keát caáu khaùc.
Thanh hoàng ngoïc 8 coù  = 6,3 mm vaø daøi 63 (mm) ñaët trong 1 pha phaûn xaï
coù ñaët 1 ñeøn xung duøng khí trô xeânon 7 daïng buùt chì daøi 76 (mm), ñöôïc caáp 1
doøng ñieän xung töø phía ngoaøi goàm tuï ñieän 4 vôùi ñieän dung 400 F vaø cuoäc
caûm 3 ñöôïc noái vôùi bieán theá 6 taïo xung vôùi ñieän theá 14 (kV). Khi ñoùng maïch
ñieän baèng boä caàu dao 1 vaøo boä tuï phoùng.

6
4

3 5
7
2
8

Hình 5.15. Caùc sô ñoà maùy phaùt laser hoàng ngoïc khaùc.
a. Vôùi ñeøn böùc xaï chuyeân duøng. b. Vôùi göông phaûn xaï hình elíp.
Khi moät vaät bò kích thích bôûi moät nguoàn naêng löôïng töø beân ngoaøi, caùc
nguyeân toá hoaït tính trong naêng löôïng ñoù ñöôïc ñöa leân moät möùc naêng löôïng
cao hôn, nhöng ôû möùc naêng löôïng naøy ñoä beàn vöõng raát keùm neân khi ngöng
kích thích thì chuùng coù xu höôùng tuït xuoáng möùc naêng löôïng thaáp hôn. Luùc ñoù
theá naêng cuûa chuùng giaûm ñi, ñoàng thôøi moãi nguyeân töû hoaït tính phaùt ra 1
hoaëc 2 löôïng töû tuyø theo quaù trình tuït xuoáng laø töï phaùt hay cöôõng böùc.
Treân cô sôû ñoù maùy phaùt tia laser ñeå gia coâng kim loaïi goàm 3 boä phaän
chính:

Page 16
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

- Ñaàu tia phaùt laser.

- Boä phaän cung caáp vaø ñieàu khieån ñieän.
- Boä phaän gaù ñaët chi tieát gia coâng.
Ñeå taïo tia laser treân vaät theå raén ta coù theå söû duïng caùc tinh theå cuûa caùc
khoaùng chaát khaùc nhau hoaëc thuûy tinh vôùi caùc taïp chaát cuûa caùc nguyeân toá
hieám, ví duï: tinh theå hoàng ngoïc (rubi), thuûy tinh neâodim (Nd), …
Maùy phaùt tia laser : Sô ñoà maùy phaùt tia laser kieåu MLC – 1 cho trong hình
5.36.

Maùy phaùt quang löôïng töû.

1 7 Maøng ngaên.
Oáng ngaém.
Vaät kính cuûa kính hieån vi.
2 Taám kính baûo veä.
3
4 Chi tieát gia coâng.
Boä nguoàn
5

Hình 5.16. Sô ñoà maùy phaùt laser kieåm MLC-1.

b. Caùc phöông phaùp taäp trung chuøm laser.
Ñeå taïo neân maät ñoä naêng löôïng cao taïi vò trí gia coâng tuøy thuoäc vaøo
muïc ñích coâng ngheä, coù theå duøng nhieàu bieän phaùp khaùc nhau. Hieän nay
thöôøng duøng caùc bieän phaùp sau:
*Duøng thaáu kính hoäi tuï.
Khi duøng thaáu kính caàu (hình 5.17a) thì tia laser taäp trung treân beà maët gia
coâng laø hình troøn neân coù theå duøng ñeå gia coâng loã, haøn ñieåm. Neáu cung caáp
cho chi tieát gia coâng moät chuyeån ñoäng töông ñoái phuø hôïp vôùi hình daïng yeâu
caàu thì coù theå gia coâng ñöôïc caùc loã, raõnh hoaëc haøn nhöõng moái haøn coù hình
daùng phöùc taïp.
Khi duøng thaáu kính hình truï (hình 5.17b) veát taäp trung seõ coù daïng daøi, heïp
ñeå gia coâng caùc raõnh heïp, …
Phöông phaùp naøy coù öu ñieåm laø taäp trung toaøn boä naêng löôïng chuøm tia
vaøo vò trí gia coâng, nhöng maät ñoä naêng löôïng phaân boá khoâng ñeàu, caøng xa

Page 17
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

taâm truïc quang maät ñoä caøng thaáp daãn ñeán loã, raõnh seõ bò coân hoaëc heïp daàn
theo chieàu saâu.

3
2 3
1 2
1

Hình 5.17. Caùca bieän phaùp taïo maät ñoä naêng löôïngb cao duøng thaáu kính
caàu vaø thaáu kính hình truï.
1. Nguoàn saùng. 2. Thaáu kính hoäi tuï. 3. Vaät gia coâng.
*Duøng heä thoáng chieáu aûnh.
Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm treân, ñoàng thôøi deã daøng taïo ra nhöõng maët ñònh
hình phöùc taïp coù kích thöôùc nhoû coù theå söû duïng phöông phaùp taäp trung
chuøm tia baèng heä thoáng nhöõng thaáu kính vaø maøn chaén töông töï nhö heä thoáng
chieáu aûnh (hình 5.38). Vôùi phöông phaùp naøy coù theå taïo ra veát taäp trung coù
hình daïng baát kyø, maät ñoä naêng löôïng phaân boá ñeàu hôn neân haïn cheá ñöôïc
nhöôïc ñieåm treân, nhöng moät phaàn naêng löôïng chuøm tia bò maát maùt qua caùc
maøn chaén, laøm giaûm hieäu suaát naêng löôïng chuøm tia.
D
2 3 4 5
DM
1

Do D1

F’ chuøm
Hình 5.18. Taäp trung L1
F’’ tia baèng heä thoáng F chaén
maøn L4 thaáu kính hoäi tuï.
F1 vaø
Kích thöôùc gia coâng phuï thuoäc vaøo tính chaát vaät lieäu gia coâng, maät ñoä
naêng löôïng chuøm tia, tính chaát cuûa heä thoáng taäp trung naêng löôïng, thôøi gian
taùc duïng chuøm tia vaøo vaät gia coâng hoaëc soá löôïng xung, …
Sau khi taäp trung, maät ñoä naêng löôïng cuûa chuøm tia phaân boá khoâng ñeàu
treân veát taäp trung cuûa noù. Theo keát quaû nghieân
r cöùu cuûa nhieàu taùc giaû thì
maät ñoä naêng löôïng cuûa chuøm r tia sau khi taäp trung phaân boá theo quy luaät
chuaån (Gauss) nhö hình 5.39.
2ro q
Do

Page 18
F qo
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hình 5.19. Söï phaân boá maät ñoä naêng löôïng cuûa chuøm tia taïi vò trí taùc
duïng.
Hieän nay, gia coâng loã nhoû baèng chuøm tia laser raát coù hieäu quaû. Ñöôøng kính
loã nhoû nhaát coù theå ñaït ñeán d = 4 m. Nhôø laser khoâng nhöõng coù theå gia
coâng ñöôïc kim loaïi, maø coøn gia coâng ñöôïc loã nhoû d = 0.0250,25 mm treân
nhöõng thaïch anh, söù, thuûy tinh …
IV.Caùc thoâng soá vaø khaû naêng coâng ngheä.
Do laser coù tính ñònh höôùng vaø khaû naêng hoäi tuï cao neân coù theå duøng ñeå
gia coâng caùc vaät lieäu raén nhö theùp khoâng ræ, titan vaø hôïp kim titan, vonfram,
thuûy tinh, söù …
Khi taäp trung laser thaønh moät ñieåm, ta coù theå khoan ñöôïc caùc vaät lieäu coù
nhieät ñoä noùng chaûy cao vôùi ñöôøng kính töø 100 m ñeán 250 m. Cöôøng ñoä
aùnh saùng ñaõ ñöôïc taäp trung baèng laêng kính lôùn gaáp 40 laàn cöôøng ñoä aùnh
saùng maët trôøi. Ñeå khoan nhöõng loã nhoû hôn phaûi duøng heä thoáng laêng kính
hoäi tuï vaø heä thoáng ñieàu chænh cô khí, khi ñoù coù theå gia coâng ñöôïc caùc loã
hay raõnh coù ñöôøng kính töø 2 ñeán 5 m.
Quaù trình gia coâng baèng tia laser coù theå taùch laøm hai pha:
- Aùnh saùng laser boùc ñi lôùp beà maët coù khaû naêng phaûn chieáu lôùn.
- Sau ñoù vaät lieäu coù maøu toái hôn haáp thuï naêng löôïng cuûa chuøm tia
laser.
Trong giai ñoaïn sau quaù trình phaùt saùng taêng leân raát nhanh vaø nhieät ñoä toûa
ra moïi höôùng töø loã khoan. Töø ñoù coù theå thaáy raèng ñöôøng kính cuûa caùc loã
seõ lôùn hôn ñöôøng kính cuûa tia laser. Söï khaùc bieät caøng lôùn neáu thôøi gian
chieáu moät xung caøng daøi. Tuyø thuoäc vaøo toác ñoä cung caáp naêng löôïng maø
quaù trình ñun noùng, noùng chaûy hoaëc boác hôi coù theå dieãn ra hay khoâng. Quaù
trình ñieàu chænh naøy thoâng thöôøng ñöôïc dieãn ra baèng caùch thay ñoåi thôøi gian
xung cuûa tia laser (hình 5.46)
Bieán thieân cuûa naêng löôïng vaø thôøi gian xung coù theå bieåu thò baèng moät
taäp hôïp ñöôøng cong phuø hôïp vôùi caùc ñaëc tính cuûa vaät lieäu.

Page 19
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Naêng löôïng tích luõy trong nguoàn phaùt coù theå toái ña laø 6000 W.s vaø ñænh
cao cuûa coâng suaát laø 5000 W. Ñoái vôùi laser hoàng ngoïc thì naêng löôïng böùc xaï
laø 30 J, thôøi gia keùo daøi xung ñöôïc ñieàu chænh trong caùc möùc 1,3,5,7 … ms.
Taàn soá xung laø 12 xung/phuùt.

Hình 5.20. Quan heä giöõa naêng löôïng vaø thôøi gian xung.
1. Boác hôi. 2. Noùng chaûy. 3. Nung noùng

Vôùi laser CO2 ngöôøi ta coù theå gia coâng ñoàng thôøi 4 taám vaät lieäu 5x5 cm
vôùi toác ñoä caét gaàn 10 m/phuùt. Naêng löôïng böùc xaï cuûa caùc maùy phaùt laser
kieåu coâng nghieäp khoâng lôùn laém, thöôøng töø 10  100 J vaø hieäu suaát khoaûng
töø 0,1  1%.
Treân hình 5.21. Trình baøy moái quan heä giöõa caùc yeáu toá coâng ngheä.

S E
0,6 (mm) 10 (J)
3 0

0,5 1
0 0
1
0,3
7
0,2 s 0, d
5 1 25.10 25.10 0,2 2,5
10Hình
-
5.21.5.10
2.10 - - 10-2
Quan heä giöõa caùc-4yeáu toá coâng ngheä. (mm)
4 3 3
-3 5
a. Quan heä chieàu daøi taám ñoàng coù theå haøn ñöôïc vôùi thôøi
gian toàn taïi cuûa xung laser khi ñöôøng kính veát haøn n = 0,7
mm.
b. Quan heä cuûa naêng löôïng chuøm tia vôùi daây haøn.
IV.1.Caùc ñaëc tính veà nhieät cuûa phoâi.
Khi moät tia laser chieáu vaøo phoâi, söï chuyeån ñoåi naêng löôïng ban ñaàu thaønh
daïng nhieät coù giôùi haïn ôû moät lôùp vaät lieäu raát moûng (100  200 Ac). Naêng

Page 20
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

löôïng vöøa haáp thuï seõ chuyeån ñoåi thaønh nhieät naêng seõ laøm thay ñoåi traïng
thaùi vaät lyù cuûa phoâi vaø phuï thuoäc vaøo maät ñoä naêng löôïng cuûa tia. Moät
phaàn vaät lieäu seõ noùng leân chaûy ra vaø boác hôi. Hình 5.48 theå hieän phaàn traêm
haáp thu naêng löôïng phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä vôùi nhöõng thay ñoåi khaùc nhau
cuûa vaät lieäu.
Söï noùng leân, chaûy ra vaø boác hôi cuûa vaät lieäu döôùi taùc ñoäng cuûa tia laser
phuï thuoäc vaøo tính daãn nhieät vaø löôïng nhieät treân 1 ñôn vò theå tích coù treân
vaät lieäu. Toác ñoä nung noùng tæ leä nghòch vôùi nhieät löôïng treân moät ñôn vò theå
tích, vì theá yeáu toá quan troïng cuûa doøng nhieät laø ñoä khuyeách taùn nhieät cuûa
vaät lieäu gia coâng. Giaù trò naøy quyeát ñònh ñeán toác ñoä maø moät vaät lieäu seõ
nhaän vaø truyeàn daãn naêng löôïng vaø ñoä khuyeách taùn nhieät cao seõ cho nhieät
ñoä xuyeân noùng chaûy lôùn hôn vôùi nguy cô raïn nöùt nhoû.
105 107
100

50
Vuøng xöû lyù Vuøng Vuøng
nhieät haøn caét

10

Hình 5.22. Cöôøng ñoä haáp thuï naêng löôïng laser theo nhieät ñoä.
Löôïng nhieät ñöôïc taïo bôûi tia laser treân beà maët seõ bò giaûm nhanh theo höôùng
chieàu saâu beân trong cuûa vaät lieäu, vaø vì vaäy toác ñoä nguoäi nhanh. ÔÛ moät soá
kim loaïi toác ñoä naøy laø 106 oC/s. Söï nguoäi nhanh naøy taïo ra keát quaû laø caùc
aûnh höôûng do nhieät nhoû nhaát, vì söï khuyeách taùn nhieät chaäm hôn söï lan truyeàn
töø vuøng ñöôïc xöû lyù. Tuy nhieân söï nguoäi nhanh coù theå taïo ra caùc hieäu öùng
xaáu ôû moät soá kim loaïi. Laøm nguoäi nhanh ngaên caûn söï troän laãn ñeàu veà hoùa
hoïc vaø caùc moái haøn deã gaõy.
IV.2.Caùc thoâng soá trong caét laser ñoái vôùi kim loaïi.
Naêng löôïng cuûa tia laser ñöôïc haáp thuï bôûi maët phaúng cuûa kim loaïi ñöôïc gia
coâng vaø naêng löôïng naøy seõ ñöôïc chuyeån vaøo vuøng caét döôùi daïng nhieät,
naêng löôïng naøy seõ gia taêng nhieät ñoä tôùi ñieåm noùng chaûy vaø bay hôi. Moät
doøng khí coù aùp suaát cao ñöôïc thoåi vaøo vuøng caét ñeå thoåi kim loaïi noùng chaûy
vaø hôi kim loaïi ra khoûi vuøng noùng chaûy. Di chuyeån tia laser daïng lieân tuïc hay
daïng xung doïc theo moät quyõ ñaïo ta seõ nhaän ñöôïc moät veát caét. Beà roäng cuûa
veát caét, chaát löôïng cuûa caïnh caét, caùc phuï phaåm (nhö xæ) taäp trung phuï thuoäc
vaøo söï löïa choïn tia, chaát löôïng tia, naêng löôïng phaân boá vaø kieåu di chuyeån gia

Page 21
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

coâng (tia di chuyeån, phoâi di chuyeån, hay keát hôïp söï di chuyeån cuûa caû hai).
Moät ñieàu deã thaáy laø: ñoä saâu caét tæ leä thuaän vôùi naêng löôïng caét vaø tæ leä
nghòch vôùi toác ñoä caét. Nhö vaäy naêng löôïng caét gaáp ñoâi seõ taïo ra chieàu saâu
caét gaáp ñoâi. Do vaäy beà daøy caét lôùn nhaát laø haøm cuûa naêng löôïng caét, toác
ñoä caét vaø yeâu caàu cuûa chaát löôïng caét. Hieän nay beà daøy 25 mm (1 inch) ñöôïc
xem laø beà daøy lôùn nhaát cuûa caùc loaïi hôïp kim theùp maø ngöôøi ta coù theå caét
ñöôïc. Khoaûng beà daøy caét coù hieäu quaû kinh teá cao nhaát leân tôùi 12,5 mm caùc
kim loaïi phaûn xaï aùnh saùng laser vôùi phaàn traêm gia taêng töông öùng khi böôùc
soùng cuûa tia taêng vôùi maät ñoä naêng löôïng cao ñöôïc taïo bôûi caùc tia laser CO 2
naêng löôïng cao seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng aûnh höôûng cuûa phaûn xaï naøy. Caùc
tia laser böôùc soùng ngaén hôn nhö Nd:YAG seõ khoâng phaûi chòu nhöõng aûnh
höôûng naøy do böôùc soùng ngaén neân phaàn lôùn naêng löôïng cuûa chuùng bò haáp
thuï.
Khi caét baèng laser, moät thoâng soá quan troïng laø beà roäng veát caét thoâng
thöôøng baèng hoaëc lôùn hôn tia laser moät chuùt, neân vieäc ñieàu khieån tia laser raát
quan troïng. Beà roäng ñöôøng caét laø haøm soá cuûa caùc yeáu toá nhö chaát löôïng
tia, tieâu ñieåm, vò trí tieâu ñieåm, aùp suaát khí ñeán khoâng gian vaø toác ñoä caét.
Baûng 5.1. Caùc beà roäng caét ñieån hình khi caét baèng laser CO2.

Vaät lieäu Chieàu daøy Beà roäng veát caét

(mm) (mm)

Theùp Cacbon 1,5 0,05

2,25 0,12

3,12 0,20

6,25 0,30

Nhoâm 2,25 0,25

Chaát deûo < 4,0 2 laàn ñöôøng kính tia

Khi caét vôùi laser CO2 lieân tuïc coù theå taïo ra caùc giaù trò ñoä nhaùm treân
beà maët veát caét töø 8  15 m ñoái vôùi theùp caùn nguoäi coù beà daøy 1,6 mm vaø
töø 30  50 m vôùi theùp laù. Vôùi vieäc duøng oâxy ñeå hoã trôï caét, ñoä nhaùm khi
caét theùp khoâng ræ thöôøng laø 30  50 m.
Baûng 5.2. Caùc giaù trò ñoä nhaùm beà maét khi caét laser vôùi oxy.

Page 22
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Vaät lieäu Beà daøy Ñoä nhaùm beà maët

(mm) (mm)

Theùp khoâng ræ 1 30

2 35

3 50

Theùp caùn nguoäi 1 8

2 10

3 15

Theùp laù 1 30

2 30

3 35

Söï ñieàu khieån tieâu ñieåm tia, vò trí tieâu ñieåm vaø toác ñoä caét taïo ra
nhöõng söï khaùc nhau veà ñoä cöùng maø gaàn nhö khoâng theå nhaän bieát ñöôïc vôùi
caùc loaïi theùp coù beà daøy leân tôùi 2 mm. Nhöõng tia taêng nhoû veà ñoä cöùng vaø
ñoä saâu 0,1  0,2 mm (tính töø beà maët) laø phoå bieán. Vôùi vieäc caét baèng laser
CO2 daïng xung, giaù trò ñoä saâu naøy nhoû hôn 0,1mm vaø laøm cho loaïi naøy trôû
neân coù lôïi ñoái vôùi caùc loaïi duïng cuï söû duïng ñaàu nuùt. Baûng 5.8 theå hieän
caùc giaù trò ñieån hình ôû vuøng chòu aûnh höôûng nhieät ñoä cuûa caùc loaïi theùp
laù.
Baûng 5.3. Vuøng chòu aûnh höôûng cuûa caùc loaïi theùp laù.

Beà daøy cuûa vaät Vuøng aûnh höôûng Vuøng aûnh höôûng
lieäu nhieät nhieät
(mm) (laser daïng lieân tuïc) (laser daïng xung)
(mm) (mm)

4 0,50 0,15

3 0,37 0,15

Page 23
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

2 0,10 0,12

1 0,75 0,07

Caùc giaù trò veà toác ñoä caét caùc kim loaïi thöôøng ñöôïc ñöôïc ñöa ra laø caùc
döõ lieäu ñöôïc ño döôùi ñieàu kieän lyù töôûng. Treân thöïc teá, toác ñoä caét thay ñoåi
theo beà daøy cuûa theùp caàn caét ñöôïc theå hieän hình döôùi vôùi caùc möùc naêng
löôïng laø 1000 W vaø 500 W. Vieäc thöïc hieän caét ñoái vôùi moät soá kim loaïi khaùc
vôùi beà daøy khaùc nhau. Baûng 5.12 cuõng cho bieát caùc giaù trò veà toác ñoä caét
theo beà daøy cuûa caùc kim loaïi khaùc khi caét laser Nd:YAG daïng lieân tuïc vaø
daïng xung.
Baûng 5.4. Caùc toác ñoä caét kim loaïi khoâng chöùa saét cuûa laser CO 2 vaø
Nd:YAG.

Vaät lieäu CO2 (1500w) Nd:YAG

Beà daøy Toác ñoä Beà daøy Toác ñoä Naêng

(mm) (m/ph) (mm) (m/ph) löôïng
(W)

Ñoàng 1 2,25

2 0,75

3 0,35

Nhoâm 1 8 1,5 2,5 1000

2 4 2,5 1,0 1000

3 1,5 3,5 0,5 1000

Titan 1 6 0,4 1,0 150

2 3

Voânfam 0,08 0,03 250

Ñoàng thau 1 3

2 1,5

Page 24
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hôïp kim 2,5 2,8

Hôïp kim 0,08 0,5 150

X

Inconel 4 1,1
718

IV.3.Caùc thoâng soá coâng ngheä trong caét phi kim.

Naêng löôïng tia hoäi tuï vôùi moät böôùc soùng maø deã daøng ñöôïc haáp thuï
bôûi vaät lieäu ñeå quaù trình noùng chaûy vaø bay hôi coù theå xaûy ra. Moät thieát bò
ñeå phun khí thöôøng laø voøi phun (khoâng khí neùn) ñeå thoåi caùc saûn phaåm phuï
ra khoûi vuøng caét, moät thieát bò (döôõng) ñeå tuøy theo veát caét coù daïng proâphin
baát kyø. Caùc hieäu öùng nhieät coøn laïi (do phi kim daãn nhieät keùm) cuûa quaù
trình naøy laøm xuaát hieän nhieàu khoù khaên hôn so vôùi caét kim loaïi vaø giôùi haïn
caùc öùng duïng cuûa laser trong vieäc xöû lyù phi kim loaïi.
Toác ñoä (m/s)
9
Caét theùp laù vôùi khí
8
oâxy.
7
: 1500 – W CO2
6
5 : : 1000 – W CO2

4 : 1750 –W Nd:YAG
3
2
1
Chieàu daøy (mm)
1 Bieåu2 ñoà toác
Hình 5.23. 3 ñoä4 caét theùp
5 6 cuûa 7Laser CO2 vaø Nd:YAG.
laù
Khi chòu taùc ñoäng nhieät cuûa tia laser, giaáy, goã vaø caùc vaät lieäu xenluloâ
phaûi traûi qua moät quaù trình boác hôi ñöôïc gaây ra bôûi söï chaùy. Toác ñoä caét
phuï thuoäc vaøo naêng löôïng laser, beà daøy vaät lieäu, caùc thaønh phaàn khí, nöôùc
trong vaät lieäu caùc vaät lieäu polime nhieät deûo ñöôïc caét bôûi söï noùng chaûy vaø
ñaåy caùc vaät lieäu noùng chaûy ra khoûi vuøng caét. Toác ñoä caét cuõng phuï thuoäc
vaøo naêng löôïng laser, beà daøy vaät lieäu, aùp suaát khí ñöôïc duøng ñeå thoåi.
Caùc polime coù theå ñöôïc caét baèng söï ñoát chaùy hay phaân raõ hoaù hoïc bao
goàm caùc chaát nhieät deûo chòu nhieät, eâpoxi, phenol toác ñoä caét ñöôïc quyeát ñònh
bôûi naêng löôïng laser. Toác ñoä caét cho caùc loaïi chòu nhieät cao hôn so vôùi caùc
loaïi polime khaùc do söï thay ñoåi pha ñeå boác hôi.

Page 25
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Caùc vaät lieäu composit coù theå deã daøng caét, nhöng veát caét taïo ra coù chaát
löôïng cao hay khoâng coøn phuï thuoäc vaøo tính nhaïy veà nhieät cuûa loaïi vaät lieäu
keát hôïp. Noùi chung thöïc nghieäm cho thaáy vieäc caét vaät lieäu composit baèng
quaù trình caét khaùc coù doøng chaát loûng aùp suaát cao coù hieäu quaû hôn laø caét
baèng laser .
Caùc quaù trình caét phi kim baèng laser chæ ñoøi hoûi moät naêng löôïng vöøa
phaûi. Vì theá giôùi haïn duy nhaát ñeán chieàu saâu caét laø yeâu caàu chaát löôïng cuûa
veát caét. Trong thöïc teá, phaàn lôùn caùc öùng duïng caét baèng laser duøng cho vaät
lieäu coù beà daøy ít hôn 12 mm.
Baûng 5.5. Toác ñoä caét vaät lieäu phi kim loaïi cuûa laser CO2.

Vaät lieäu Beà daøy Toác ñoä Naêng löôïng

(mm) (m/ph) (W)

Polyeâtylen 1 11 500

Polypropylen 1 17 500

Polystyren 1 19 500

Nylon 1 20 500

ABS 1 21 500

Polycacbonate 1 21 500

PVC 1 28 500

Sôïi thuûy tinh 1,6 5,2 450

Thuûy tinh 1 1,5 500

Oâxyùt nhoâm 1 1,4 500

Goã cöùng 10 2,6 500

Vaùn eùp 12 4,8 1000

Bìa cöùng 4,6 9,0 350

Baûng 5.6. Moät soá loaïi laser thöông maïi.

Page 26
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Loaïi Ñoä Phöông Naêng Soá Thôøi ÖÙng duïng Ghi

laser daøi thöùc löôïng xung/ gian chuù
soùng hoaït (W) giaây toàn
(m) ñoäng taïi
(ms)

Argo 0,4880 Xung 20 (giaù Sao cheùp Coâng

n laëp laïi trò cöïc caùc phim suaát
ñaïi) moûng thaáp
60 50
0,005 (giaù
trò trung
bình)

Hoàn 0,6943 Xung 2.105 (giaù 5-10 0,2-7 Boùc vaät Khoân
g bình trò cöïc lieäu vôùi g kinh
ngoïc thöôøng ñaïi) soá löôïng teá
lôùn trong 1
xung, khoan
caùc khuoân
kim cöông,
haøn ñieåm

Nd- 1,6 Xung 2.106 (giaù 0,2 0,5–10 Boùc vaät Khoân
Thuû bình trò cöïc ms lieäu lôùn g kinh
y tinh thöôøng ñaïi) trong 1 xung teá

Nd- 1,06 Lieân 1000 Haøn Nhoû

YAGa tuïc goïn
vaø
kinh teá
ôû
coâng
suaát
thaáp

1,06 Xung 3.105 (cöïc 1- 50-250 Caét ñieän Nhoû

laëp laïi ñaïi) 2400 ms trôû, cheá goïn
0 taïo maïch vaø
ñieän töû kinh
teá

300 (giaù 300 50 ms

trò trung

Page 27
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

bình)

1,06 Xung 400 300 0,5-7 Haøn ñieåm,

bình ms khoan
thöôøng

CO2b 10,6 Lieân 15.000 Caét caùc Raát

tuïc baät lieäu coàng
höõu cô, keành
caét kim ôû
loaïi nhôø naêng
oxy suaát
cao

10,06 Xung 75000 400 50-200 Caét ñieän Coàng

laëp laïi (giaù trò ms trôû keành
cöïc ñaïi) nhöng
1.5 (giaù kinh
trò trung teá
bình)

10,6 Cöôøng 100 (giaù 100 100 s Haøn, taïo Coàng

xung trò trung vaø loã vaø caét keành
bình) lôùn nhöng
hôn kinh
teá

IV.4.Khaû naêng coâng ngheä.

- Coù theå khoan caùc loã nhoû treân vaät lieäu baèng tungsten, ñoàng thau,
ceramic.
- Gia coâng ñöôïc caùc vaät lieäu moûng ñaëc bieät trong caùc maïch thích hôïp
(IC).
- Söûa chöõa baèng caùch caét caùc maøng moûng bò hö trong maùy ñieän
toaùn
- Duøng trong coâng nghieäp deät may ñeå caét moät hay nhieàu lôùp vaûi.
- Caân baèng ñoäng löïc cho caùc ñoäng cô chuyeån ñoäng vôùi caùc chi tieát
yeâu caàu ñoä chính xaùc cao khoâng coù leäch taâm cuûa chi tieát chuyeån
ñoäng quay vieäc caân baèng, baèng caùch cho bay hôi vaät lieäu thöøa laøm
maát caân baèng chi tieát.

Page 28
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

- Taïo caùc lôùp caùch nhieät baèng caùch caét lôùp trong kyõ ngheä haøng
khoâng, vi tính.
- Taïo maãu nhanh.
- Laøm cöùng caùc beà maët caàn toâi.
- Caét ñi phaàn thöøa caùc chi tieát baèng nhöïa.
- Gia coâng caét hoaëc khoan treân oáng polyme vaø kim loaïi.
- Laøm vi maïch ñieän töû.
- Ngoaøi ra hieän nay coøn coù nhieàu maùy gia coâng vi laser cuõng cho pheùp
caét ôû kích thöôùc raát nhoû caùc loaïi vaät lieäu nhö: kim cöông, thuûy tinh,
ceramic, polyme meàm maø caùc phöông phaùp khaùc khoù gia coâng.

Hình 5.24. Maùy gia coâng baèng tia laser.

IV.5.Caùc phöông phaùp gia coâng tia laser.
 Maùy caét
Phöông phaùp caét baèng laser coù theå ñöôïc xem laø moät phöông phaùp caét
ñoát chaùy tinh, vaät lieäu ñöôïc ñöa ñeán ñieåm chaûy cuûa noù baèng tia laser söû
duïng phaûn öùng phaùt nhieät vôùi khí caét O2 coù theå caét vôùi caùc chieàu daøy ñaõ
cho ôû phaàn treân.
Trong vieäc caét hôïp kim chöùa saét, moät voøi oxy ñoàng taâm vôùi tia laser
ñöôïc höôùng vaøo beà maët cuûa kim loaïi ñöôïc gia nhieät, nhieät löôïng cuûa vuøng
theùp noùng chaûy ñöôïc taïo ra bôûi naêng löôïng cuûa laser laøm cho oxy keát hôïp
vôùi kim loaïi trong vuøng naøy. Voøi phun vì vaäy seõ ñoát xuyeân qua toaøn boä beà
daøy cuûa lôùp theùp.
Kyõ thuaät caét laser laø ta chieáu tia laser qua moät laêng kính laêng tuï 3 maët
ñeå noù phaûn xaï vaø ñi qua thaáu kính hoäi tuï treân beà maët chi tieát.
 Phöông phaùp khoan phay baèng tia laser.

Page 29
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Taäp trung tia laser thoâng qua heä thoáng laêng kính vaø chieáu leân moät dieän
tích cöïc nhoû thì coù theå khoan ñöôïc loãâ nhoû treân vaät lieäu noùng chaûy cao. Veà
phöông dieän lyù thuyeát thì ñieåm noùng chieáu treân beà maët vaät lieäu ñöôøng kính
(d) cuûa chaám saùng côõ baèng chieàu daøi soùng. Thöïc teá coù theå taïo ra chaám
saùng coù ñöôøng kính 100  250 m cöôøng ñoä aùnh saùng ñöôïc taäp trung baèng
laêng kính gaáp 40 laàn cöôøng ñoä aùnh saùng maët trôøi.
Coù theå khoan loã ñöôøng kính 2  5 m baèng heä thoáng laêng kính hoäi tuï
vaø heä thoáng ñieàu chænh cô khí. Gia coâng loã lôùn hôn vaøi mm thì duøng moät
laêng kính. Kim loaïi ôû loã gia coâng boác hôi kim loaïi. Coù theå ñieàu chænh thôøi
gian vaø soá laàn xung phoùng laser ñeå ñieàu chænh ñoä saâu loã. Quaù trình khoan loã
laser coù theå taùch ra laøm hai pha.
- Aùnh saùng laser boùc lôùp beà maët coù khaû naêng phaûn chieáu lôùn.
- Sau ñoù vaät lieäu gaàn ñen haáp thuï naêng löôïng chuøm tia laser.
Trong quaù trình sau söï phaùt noùng taêng leân raát maïnh vaø nhieät ñoä toûa ra
moïi höôùng töø loã khoan. Töø ñoù coù theå thaáy raèng ñöôøng kính loã seõ lôùn neáu
thôøi gian chieáu caøng daøi.
 Haøn laser:
- Söï chuyeån naêng löôïng laser ñöôïc chuyeån thaønh nhieät khieán cho kim loaïi
phaûi traûi qua moät söï thay ñoåi pha töø raén sang loûng vaø khi naêng löôïng ñoù
khoâng coøn nöõa, kim loaïi trôû veà traïng thaùi raén. Quaù trình haøn chaûy kim loaïi
naøy ñöôïc duøng ñeå taïo ra moái haøn ñieåm hay lôùp haøn lieân tuïc. Hai kieåu haøn
laser: haøn daãn nhieät vaø haøn xuyeân saâu.
- Haøn daãn nhieät: Döïa treân ñaëc tính khuyeách taùn nhieät cuûa kim loaïi ñeå daãn
nhieät vaøo trong vuøng moái haøn. Baèng caùch taäp trung nhieät trong ñöôøng kính tia
hoäi tuï vaø ñieàu khieån cho löôïng nhieät naøy ñi vaøo vuøng haøn trong nhöõng
khoaûng thôøi gian ngaén, löôïng nhieät ñöôïc daãn caøng ngaøy caøng vaøo saâu beân
trong moái haøn nhieàu hôn.
- Haøn loã xuyeân saâu: ñöôïc taïo ra bôûi naêng löôïng tia ñöôïc chuyeån ñoài thaønh
nhieät taïo ra 1 loã xuyeân qua beà daøy cuûa lôùp kim loaïi, aùp suaát boác hôi cuûa kim
loaïi laøm cho 1 lôùp kim loaïi chaûy thích hôïp aûnh höôûng ñeán loã. Söï di chuyeån
cuûa loã vaø ñaët laïi sau thôøi gian ñieåm tieáp xuùc vôùi tia kim loaïi ñaëc laïi coù caáu
truùc khaùc kim loaïi beàn. Caùc giôùi haïn haøn xuyeân saâu lôùn nhaát vaøo khoaûng
25 mm vôùi coâng ngheä laser hieän nay.

Tia laser
Aùp suaát bay hôi
Thaønh chaûy

Höôùng haøn

Kieåu daãn nhieät Page 30

Kieåu xuyeân saâu
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Hình 5.25. Caùc kieåu haøn laser.

Hình 5.26. Thieát keá moái haøn laser.

Ñoä xuyeân saâu (mm)

9 Haøn theùp khoâng ræ
8 304
: 6 – kW CO2
7
: 4 – kW CO2
6 : 2 - kW CO2
: 1750 –W Pulsed YAG
5
: 1750 –W CW YAG
4
3
2
1
Toác ñoä (mm/ph)
Hình 5.27.
1
Ñoä
2 xuyeân
3 vaø4 toác ñoä
5 haøn
6 vôùi laser
7 CO2 vaø Nd:YAG.
Gia coâng kim cöông baèng laser.
Vaät lieäu kim cöông vaø tinh theå cacbon coù daïng kim cöông coù caáu truùc beàn
vöõng. Trong taát caû caùc vaät lieäu, kim cöông cöùng nhaát so vôùi caùc vaät lieäu ñaõ
bieát tröôùc ñaây. Kim cöông thì khoâng chòu taùc duïng cuûa hoùa hoïc vaø trong suoát
taïo neân daõy quang nhoû khi chieáu aùnh saùng.

Page 31
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Cheá taïo vaø caét kim cöông ñöôïc keát hôïp bôûi nhieàu öùng duïng yeâu caàu möùc
ñoä cao cuûa ñoä phaân giaûi choïn loïc. Haàu heát cheá taïo kim cöông hieän nay ñeàu
söû duïng trong lónh vöïc ñaù quyù vaø töø kim cöông töï nhieân. Tröôùc ñaây vieäc
cheá taïo kim cöông döïa treân maøi baèng kim cöông bao goàm cöa, maøi boùng. Tuy
nhieân tia laser cuõng ñöôïc söû duïng trong coâng nghieäp kim cöông ñeå chia kim
cöông coâng nghieäp vaø phaù tan nhöõng hö hoûng treân ñaù chaïm baèng tia laser
treân beà maët kim cöông qua hai böôùc: taïo daùng cô baûn treân beà maët baèng chieáu
tia leân beà maët vaø laøm tinh.
Thöôøng söû duïng tia laser Nd:YAG ñeå caét khoan kim cöông. Tuy nhieân tia laser
cöïc tím phaùt xung quang laïi thuaän lôïi cho daønh cho ñuïc beà maët kim cöông. Söû
duïng laser cöïc tím nhoû ñeå caét kim cöông vôùi ñoä saéc neùt cao. Thaáu kính keát
hôïp vôùi tia laser nhoû seõ hoäi tuï treân beà maët ñaù taïo ra hình daùng kim cöông.
Ñieàu khieån ñoä saâu gia coâng coù theå duøng caáu truùc vó moâ laser .v.v. Nguoàn
naêng löôïng laser yeâu caàu laø moät haøm cuûa dieän tích ñieåm taäp trung laser treân
beà maët laøm vieäc. Cöôøng ñoä tia laser hoäi tuï cuõng laø tham soá aûnh höôûng
ñieåm nhoû nhaát. Vôùi kích thöôùc sieâu nhoû (m) chæ caàn moät vaøi J naêng
löôïng laser ñaõ deã daøng gia coâng vaät lieäu kim cöông. Keát quaû, nguoàn v.v. nhoû
nhö laser kích thích ñoä daãn soùng ñeå gia coâng caáu truùc teá vi… Tia laser KrF
phoùng ra 50 J taïo khe nöùt 0,5 m seõ taïo ra ñieåm 15  20 m ñöôøng kính vaø taïo
ra naêng löôïng 10  20 J/cm2.
Nhöõng tia laser naøy queùt thoâng qua kính treân maùy ñieàu khieån töï ñoäng qua
chöông trình CAD/CAM.
Ñoä saâu ñöôïc ñieàu khieån baèng caùch thay ñoåi tham soá X vaø Y ñeå di chuyeån
tia laser. Xung laser chieáu leân kim cöông ñeå taïo hình aûnh queùt. Tia laser taïo ra
xung 50 J trong khoaûng 80 ns vôùi taàn soá kích thích 2 KHz. Chi tieát gaén chaët
treân baøn maùy, baøn maùy naøy ñieàu khieån theo chöông trình naïp saün coù caùc
caûm bieán, ñoäng cô servo. Ñieàu khieån maùy tính thoâng qua caùc chöông trình
CAD/CAM cho maùy gia coâng laser cho pheùp caét taïo ra beà maët kim cöông.
V.Đặc Điểm vả Phạm Vi Sử Dụng
V.1.Ñaëc ñieåm:
- Khoâng caàn duøng buoàng chaân khoâng.
- Khoâng coù vaán ñeà tích ñieän trong moâi tröôøng.
- Khoâng coù phoùng xaï Rôn ghen.
- Hieäu suaát thaáp (khoaûng 1%).
- Khoù ñieàu chænh coâng suaát ra.
- Khaû naêng ñieàu chænh ñoä leäch tia keùm hôn tia ñieän töû.

Page 32
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

- Ñöôøng kính nhoû nhaát cuûa ñieåm chaát saùng phuï thuoäc vaøo böôùc soùng
aùnh saùng.
V.1.1.Öu ñieåm:
- Coù khaû naêng laøm vieäc trong moâi tröôøng khoâng khí, khí trôû, chaân khoâng,
hoaëc ngay caû trong chaát loûng hay chaát raén truyeàn quang.
- Coù theå gia coâng taát caû vaät lieäu.
- Khoâng coù söï taùc duïng löïc tröïc tieáp giöõa duïng cuï vaø phoâi.
- Phuø hôïp vôùi caùc coâng vieäc caét vaät lieäu ceramic vaø caùc vaät lieäu bò phaù
huûy nhanh do nhieät ñoä.
- Söï chính xaùc vaø khaû naêng gia coâng caùc loã nhoû vaø ñöôøng caét chuaån
xaùc vôùi bieán daïng xung quanh vuøng gia coâng ít.
- Thôøi gian toàn taïi cuûa xung gia coâng ngaén do ñoù naêng suaát cao.
- Coù khaû naêng taïo ra caùc raõnh vaø maùng heïp.
- Cheá ñoä gia coâng eâm hôn caùc gia coâng khaùc.
V.1.2.Nhöôïc ñieåm:
- Coù kyõ thuaät cao, ñaàu tö lôùn.
- Giaù thaønh cao.
- Caàn phaûi xaùc ñònh chính xaùc ñieåm gia coâng.
- Söï phaù huûy veà nhieät coù aûnh höôûng tôùi phoâi.
V.2.Phaïm vi söû duïng:
- Trong coâng nghieäp, laser ñöôïc söû duïng vaøo vieäc haøn, khoan, caét .v.v.. caùc
loaïi vaät lieäu coù ñoä noùng chaûy cao keå caû phi kim.
- Laser coøn ñöôïc duøng ñeå kieåm tra chaát löôïng caùc saûn phaåm ñuùc, kieåm tra
ñoä tinh khieát cuûa chaát loûng hoaëc khí, caùc saûn phaåm ñieän töû.
- Trong y khoa, laser ñöôïc öùng duïng trong vieäc giaûi phaåu, ñieàu trò beänh bong
voõng maïc maét, khoan raêng, chaâm cöùu.
- Ngoaøi ra laser coøn thaâm nhaäp vaøo cuoäc soáng cuûa chuùng ta qua caùc baêng
töø, maùy in laser, maùy photo laser, vaø nhieàu öùng duïng khaùc nöõa.

Page 33
Phương Pháp Gia Công Bằng Tia Laser Nhóm 6

Page 34