1

แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่องทฤษฎีกรด – - เบส

แบบทดสอบก่อนเรียน
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส
เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบส
รายวิชาเคมี 3 รหัสวิชา ว32223 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

คาชี้แจง 1. แบบทดสอบมีจำนวน 10 ข้อ ข้อละ 1 คะแนน รวม 10 คะแนน

2. ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว และทำเครื่องหมำยกำกบำท ()
ลงในกระดำษคำตอบ

1. จำกทฤษฎีกรด – เบส ของอำร์เรเนียส สำรกลุ่มใดที่จัดว่ำเป็นกรดทุกตัว

ก. SO 3 CO 2 H2SO 4 HCl
ข. H2 O H2CO3− HS− NH4+
ค. NaCl Ca(OH)2 NO3− NH3
ง. KOH H2PO4− H3O+ SO 23−

2. จำกทฤษฎีกรด – เบส ของอำร์เรเนียสและของเบรินสเตด – ลำวรี สำรกลุ่มใดที่จัดว่ำเป็นเบส

ทุกตัว
ก. CO23− HPO24− Cl − NH4+
ข. Na+ Ca(OH)2 NO3− NH3
ค. OH− HCO3− SO24− NH3
ง. KOH H2PO4− H2O+ SO23−

3. HS– ไอออน แสดงสมบัติเป็นได้ทั้งกรดและเบส ให้พิจำรณำว่ำในปฏิกิริยำใดต่อไปนี้

HS– ไอออนทำหน้ำที่เป็นกรด
ก. HS– + Na+ NaHS
ข. HS– + H2O H3O+ + S2-
ค. HS– + H3O+ H2S + H2O
–
ง. HS + HSO4 −
H2S + SO24−
 2
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่องกรด - เบส เล่ม 3 เรื่องทฤษฎีกรด - เบส

4. ในปฏิกิริยำต่อไปนี้ ปฏิกิริยำใดที่ HCO3− ไอออน ทำหน้ำที่เป็นกรด

ก. HCO3− + H2O H2CO3 + OH–
ข. HCO3− + HO- H2O + CO 23−
ค. HCO3− + HSO 4− H2CO3 + SO 24−
ง. HCO3− + CH3COOH H2O + CO2 + CH3COO–

5. ข้อใดเป็นเบสตำมนิยำมของเบรินสเตด – ลำวรี
ก. สำรที่ให้โปรตอนแก่สำรอื่น
ข. สำรที่รับโปรตอนจำกสำรอื่น
ค. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเนียมไอออน
ง. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน

6. สำรละลำยต่อไปนี้ ข้อใดเป็นได้ทั้งกรดและเบส ตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี ทุกตัว

ก. H2 O CO23− HS−
ข. NO3− HSO 4− H3 O +
ค. HPO24− OH− HS−
ง. HCO3− S2− H2BO 3−

7. สำรชนิดหนึ่งไม่มีธำตุไฮโดรเจนในสูตรโมเลกุล แต่เมื่อละลำยน้ำแล้วเปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกแดง
เป็นน้ำเงินจะอธิบำยสมบัติดังกล่ำวนี้ได้ด้วยทฤษฎีในข้อใด
ก. สำรที่ให้โปรตอนแก่สำรอื่น – อำร์รีเนียส
ข. สำรที่รับโปรตอนจำกสำรอื่น – อำร์รีเนียส
ค. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเนียมไอออน – เบรินสเตด – ลำวรี
ง. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน – เบรินสเตด – ลำวรี

8. จำกปฏิกิริยำ
NH3 (aq) + H2 O (l) NH4+ (aq) + OH− (aq)
ข้อใดกล่ำวถูกต้อง
ก. H2 O และ NH4+ ทำหน้ำที่เป็นกรด
ข. NH3 และ NH4+ ทำหน้ำที่เป็นเบส
ค. NH3 และ NH4+ ทำหน้ำที่เป็นกรด
ง. H2 O และ OH− ทำหน้ำที่เป็นเบส
 3
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่องกรด - เบส เล่ม 3 เรื่องทฤษฎีกรด - เบส

9. ข้อใดเป็นกรดตำมทฤษฎีกรด – เบส ของลิวอิส

ก. สำรที่ให้คู่อิเล็กตรอน
ข. สำรที่รับคู่อิเล็กตรอน
ค. สำรที่ให้โปรตอนแก่สำรอื่น
ง. สำรที่รับโปรตอนจำกสำรอื่น

10. จำกปฏิกิริยำที่ผันกลับได้ต่อไปนี้
HCO3− (aq) + OH− (aq) CO23− (aq) + H2 O (l)
สำรคู่ใดที่จัดเป็นกรดตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี ทั้งสองสำร
ก. OH− และ H2 O
ข. OH− และ CO23−
ค. HCO3− และ CO23−
ง. HCO3− และ H2 O

ทดสอบความรู้พนื้ ฐานเสร็จแล้ว ทาได้บา้ งหรือเปล่าคะ

ทาแบบทดสอบก่อนเรียนแล้วนักเรียนไปศึกษาความรูเ้ พิม่ เติมกันต่อเลยนะคะ
 4
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรียน
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่องกรด - เบส
เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบส
รายวิชาเคมี 3 รหัสวิชา ว32223 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

ชื่อ – สกุล .................................................................................... ชั้น ................ เลขที่ .............

ตัวเลือก
ข้อ
ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนนเต็ม 10 คะแนน
คะแนนที่ได้ ................คะแนน
คิดเป็นร้อยละ .........................
 5
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

ใบความรู ้ที่ 3.1

เรือ่ ง ทฤษฎีกรด – เบสของอาร์เรเนียส (Arrhenius)

มีนักวิทยำศำสตร์ได้อธิบำยให้ควำมหมำยของกรด และเบส ไว้ต่ำงๆ กัน ซึ่งสรุปได้เป็นทฤษฎี

กรด – เบส 3 ทฤษฎี ดังนี้

1. ทฤษฎีกรด – เบสของอำร์เรเนียส (Arrhenius)

2. ทฤษฎีกรด – เบสของเบรินสเตด – ลำวรี (Bronsted - Lowry)
3. ทฤษฎีกรด – เบสของลิวอิส (Lewis)

1. ทฤษฎีกรด – เบสของอาร์เรเนียส (Arrhenius)

ภำพที่ 3.1 อำร์เรเนียส (Arrhenius)

ที่มำ : https://sites.google.com/site/krdbes57/thvsdi-krd--bes-khx-ngxarre-neiy-s

อำร์เรเนียส (Arrhenius) นักเคมีชำวสวีเดน ได้ให้นิยำมไว้ดังนี้

กรด คือ สารที่ละลายน้าแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออน ( H+ )

เบส คือ สารทีล่ ะลายน้าแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน ( OH− )
 6
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

สมบัติของกรด H+ = ไฮโดรเจนไอออน
ตัวอย่าง กรด

HCl (aq) H2O H+ (aq) + Cl − (aq)

H2SO4 (aq) H2O 2 H+ (aq) + SO 24− (aq)
CH3COOH (aq) H2O H+ (aq) + CH3COO− (aq)

สมบัติของเบส OH− = ไฮดรอกไซด์ไอออน

NaOH (aq) H2O Na+ (aq) + OH− (aq)

KOH (aq) H2O K + (aq) + OH− (aq)

ดังนั้นลักษณะของสำรที่จะเป็น กรด ตำมทฤษฎีกรด – เบส อำร์เรเนียสนั้น ต้องมี H ที่จะ

ให้ H+ ได้ และลักษณะของสำรที่จะเป็นเบส ตำมทฤษฎีนี้ จะต้องมี OH− ได้ในสำรละลำย
และตัวทาละลายต้องเป็นนาเท่ำนั้น

ด้วยเหตุนี้ ทฤษฎีนิยามกรด – เบส ของอาร ์เรเนี ยส จึงแคบ

เพรำะไม่สำมำรถใช้อธิบำยกับสำรบำงชนิดที่ไม่มี OH แต่ละลำยน้ำ และมีสมบัติเป็นเบส เช่น NH3
และสำรบำงชนิดที่ไม่มี H แต่ละลำยน้ำ แล้วมีสมบัติเป็นกรดได้ เช่น Al(NO3)3 , SO3 , CO2 พวก
ออกไซด์ของอโลหะ เป็นต้น และสำรละลำยบำงชนิดที่ไม่ใช้น้ำเป็นตัวทำละลำย แต่มีสมบัติเป็นกรด
หรือเบส ก็ไม่สำมำรถอธิบำยด้วยทฤษฎีนี้ได้ เพื่อให้สำมำรถอธิบำยได้กว้ำงขวำงขึ้นจึงมีทฤษฎีใหม่ขึ้น
 7
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

แบบฝึกทักษะที่ 3.1
เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบสของอาร์เรเนียส (Arrhenius)

คาสั่ง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้

1. จงอธิบำยนิยำมของกรดและเบส ตำมทฤษฎีกรด-เบสของอำร์เรเนียส
ตอบ กรด คือ สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้.............................................................................
เบส คือ สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้.............................................................................
2. จงเขียนสมกำรที่แสดงว่ำสำรที่กำหนดให้เป็นกรดหรือเบสตำมทฤษฎีกรด – เบสของอำร์เรเนียส
(Arrhenius)
2.1 HClO4 (l) H2O H+ (aq) +

2.2 HBr (aq) H2O + Br − (aq)

H2O
2.3 CH3COOH (l) +

H2O
2.4 HCOOH (l) +

2.5 Ca(OH)2 (aq) H2O Ca2+ (aq) +

H2O
2.6 NH4 OH (s) +
 8
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

3. ปฏิกิริยำต่อไปนี้ สำรตั้งต้นใดทำหน้ำที่เป็นกรด สำรใดทำหน้ำที่เป็นเบสตำมทฤษฎีของอำร์เรเนียส

1) HSO4− (aq) + H2O (l) SO24− (aq) + H3O+ (aq)
ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................

2) LiOH (s) H2O Li2 + (aq) + OH− (aq)

ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................

3) H2 O (l) + H2 O (l) H3O+ (aq) + OH− (aq)

ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................
 9
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

ใบความรู ้ที่ 3.2

เรือ่ ง ทฤษฎีกรด – เบสของเบรินสเตด – ลาวรี (Bronsted - Lowry)

ภำพที่ 3.2 โยฮันเนส นิโคลัส เบรินสเตด ภำพที่ 3.3 โทมัส มำร์ติน ลำวรี
ที่มำ : https://th.wikipedia.org/ ที่มำ : https://th.wikipedia.org/

เบรินสเตด นักเคมีชำวเดนมำร์ก และเลำว์รี นักเคมีชำวอังกฤษ ได้เสนอทฤษฎี

กรด – เบส ของบรินสเตด – ลำวรี ดังนี้

กรด คือ สารที่ให้โปรตอน (H+ ) แก่สารอื่น

เบส คือ สารทีร่ ับโปรตอน (H+ ) จากสารอื่น (จากกรด)

กรด เบส
สำรที่ให้ H+ สำรที่รับ H+
 10
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

ตัวอย่าง

NH3 + H2O NH4+ + OH−

เบส กรด กรด เบส

HCO3− + H2O H2CO3 + OH−

เบส กรด กรด เบส

HCO3− + NH3 CO23− + OH−

กรด เบส เบส กรด

H2O (l) + HCl (g) H3O+ (aq) + Cl − (aq)

เบส กรด กรด เบส

H2O (l) + NH3 (g) OH− (aq) + NH4+ (aq)

กรด เบส เบส กรด

ทฤษฎีกรด – เบสของเบรินสเตด – ลาวรี ใช้ในกำรอธิบำยสมบัติของกรดและเบส

ในสำรละลำยที่มีน้าหรือตัวทาละลายอื่นๆ เป็นตัวทาละลายได้ จึงใช้ได้กว้ำงขวำงกว่ำทฤษฎีกรด
และเบสของอำร์เรเนียส และทฤษฎีนี้กรดและเบสจะเกิดขึ้นพร้อมๆ กันเสมอ
 11
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

ดังนั้นตำมทฤษฎีกรด – เบสนี้ สำรชนิดเดียวกันมีสมบัติเป็นได้ทั้งกรด และบำงครั้งก็มีสมบัติ

เป็นเบสได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่ที่ว่ำสำรนั้นเมื่อไปทำปฏิกิริยำกันจะเป็นตัวให้ H+ หรือรับ H+ นั่นเอง
เช่น H2O และ HCO3− จะสังเกตได้ว่ำ H2O เป็นได้ทั้งกรดและเบส
สารที่มีสมบัติเป็นได้ทังกรดและเบส นี้เรียกว่ำ แอมฟิโปรติก (Amphiprotic)
หรือ แอมโฟเทอริก (Amphoteric) เช่น

สารแอมโฟเทอริก : H2O
CH3COOH + H2O H3O+ + CH3COO−
กรด เบส กรด เบส

NH3 + H2O NH4+ + OH−

เบส กรด กรด เบส

สารแอมโฟเทอริก : HCO3−
HCO3− + H3O+ H2 CO3 + H2O
เบส กรด กรด เบส
HCO3− + H2O H3O+ + CO23−
กรด เบส กรด เบส
 12
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

แบบฝึกทักษะที่ 3.2
เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบสของเบรินสเตด – ลาวรี (Bronsted - Lowry)

คาสั่ง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้

1. จำกสมกำรต่อไปนี้ สำรใดเป็นกรด สำรใดเป็นเบส ตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี

1) NH3 (aq) + H2O (l) NH4+ (aq) + OH− (aq)
ตอบ สำรที่ทำหน้ำที่เป็น กรด (ให้โปรตอน H+ ) คือ........................................
สำรที่ทำหน้ำที่เป็น เบส (รับโปรตอน H+ ) คือ.........................................

2) HCO3− (aq) + H2O (l) CO23− (aq) + H3O+ (aq)

ตอบ สำรที่ทำหน้ำที่เป็น กรด (ให้โปรตอน H+ ) คือ........................................
สำรที่ทำหน้ำที่เป็น เบส (รับโปรตอน H+ ) คือ.........................................

2. จงเขียนสมกำรที่แสดงว่ำสำรที่กำหนดให้เป็นกรดหรือเบสตำมทฤษฎีกรด – เบส
ของเบรินสเตด – ลำวรี
1) H2S (aq) + H2O (l) + HS− (aq)
⋮ ⋮ ⋮ ⋮
กรด เบส
ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................

2) H2O (l) + CH3COO− (aq) + OH− (aq)

⋮ ⋮ ⋮ ⋮

ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
 13
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

3) CH3COOH (aq) + OH− (aq) + H2O (l)

⋮ ⋮ ⋮ ⋮

ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................

3. สำรใดต่อไปนี้เป็นได้ทั้งกรดและเบส ตำมทฤษฎีกรด – เบส ตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี

1) NH3
2) HS−
3) CHCOO−
4) HPO24−
ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................

4. ตอบคำถำมต่อไปนี้
1) จำกสมกำรที่กำหนดให้ต่อไปนี้
H2PO4− + OH− H2O + HPO24− ...................(1)
H2SO 4 + H2PO4− H3PO 4 + HSO 4− ...................(2)
H2PO4− จัดเป็นสำรแอมฟิโปรติกหรือไม่ เพรำะเหตุใด
ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................

2) เขียนสมกำรที่แสดงว่ำ H2PO4− เป็นได้ทั้งกรดและเบสตำมทฤษฎีกรด – เบส

ของเบรินสเตด – ลำวรี
ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
 14
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส

ใบความรู ้ที่ 3.3

่
เรือง ทฤษฎีกรด – เบสของลิวอิส (Lewis)

ภำพที่ 3.4 Gilbert Newton Lowis

ที่มำ : https://sites.google.com/site/acdbsem5/home/thvsdi-krd---bes-khxng-liw-xis

ทฤษฎีนี้ไม่กล่ำวถึงโปรตอน ( H+ ) หรือ OH− แต่อย่ำงใด แต่จะกล่ำวถึงกำรให้ กำรรับ

คู่อิเล็กตรอน กล่ำวคือ

กรด คือ สารที่รับคู่อิเล็กตรอน

เบส คือ สารที่ให้คู่อิเล็กตรอน

ปฏิกิริยำระหว่ำงกรด - เบส ตำมทฤษฎีนี้ อธิบำยในกรณีที่มีกำรใช้อิเล็กตรอนคู่ร่วมกัน

กรดรับคูอ่ ิเล็กตรอน เรียกว่ำเป็น Electrophile และเบสให้คอู่ ิเล็กตรอน เรียกว่ำเป็น Nucleophile
และตำมทฤษฎีนี้สำรที่เป็นเบสต้องมีอิเล็กตรอนคู่อิสระ
15
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 ตัวอย่ำงกรด – เบส ตำมทฤษฎีของลิวอิส เช่น

กรด เบส
ปฏิกิริยำนี้ H+ เป็นกรด ส่วน NH3 เป็นเบส เพรำะ H+ รับคู่อิเล็กตรอนจำก NH3 แล้วเกิด
พันธะโคเวเลนต์ชนิดโคออดิเนตโคเวเลนต์

กรด เบส แอมโมเนียมโบรอนไตรฟลูออไรด์

ปฏิกิริยำนี้จะเห็นได้ว่ำในโมเลกุลของ NH3 ธำตุ N มีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวเหลืออยู่ 1 คู่
ส่วนในโมเลกุลของ BF3 ธำตุ B ยังขำดอิเล็กตรอนอีก 1 คู่ จึงจะครบออกเตด (ครบ 8) ดังนั้นเมื่อ NH3
รวมตัวกับ BF3 เป็น NH3 .BF3 จะให้คู่อิเล็กตรอนแก่ BF3 เกิดพันธะโคออดิเนตโคเวเลนต์ NH3 จึงเป็น
เบส ส่วน BF3 เป็นกรด ในกรณีจะเห็นได้ว่ำสำรประกอบที่มีกำรจัดอิเล็กตรอนไม่ครบออกเตดจะเป็น
กรด ส่วนสำรประกอบที่มีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวเหลืออยู่จะเป็นเบส

กรด เบส

ปฏิกิริยำนี้ O2− เป็นเบส ส่วน SO 3 เป็นกรด เพรำะ O2− ให้คอู่ ิเล็กตรอนแก่ SO 3

(ให้แก่ S) แล้วเกิดพันธะโคเวเลนต์ชนิดโคออดิเนตโคเวเลนต์

16
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 กรด เบส
ปฏิกิริยำนี้จะเห็นได้ว่ำ Ag+ ขำดอิเล็กตรอน ส่วน NH3 มีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวเหลืออยู่
เมื่อ Ag+ รวมตัวกับ NH3 เป็นสำรเชิงซ้อน Ag+ จะรับอิเล็กตรอนคู่จำก NH3 Ag+ จึงเป็นกรด
ส่วน NH3 เป็นเบส

ทฤษฎีของลิวอิสนี้มีข้อดีคือ สำมำรถจำแนกกรด - เบส ที่ไม่มีทั้ง H+ หรือ OH−

ในสำรนั้น และแม้ว่ำสำรนั้นไม่ได้อยู่ในรูปสำรละลำย แต่อยู่ในสถำนะก๊ำซก็สำมำรถใช้ทฤษฎีลิวอิส
อธิบำยควำมเป็นกรดเบสได้

ข้อจากัด

ทฤษฎีกรด - เบสของลิวอิส ต้องทราบโครงสร้างทางอิเล็กตรอนของสารนั้น ๆ ด้วย

17
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 แบบฝึกทักษะที่ 3.3
เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบสของลิวอิส (Lewis)

คาสั่ง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้

1. จงอธิบำยนิยำมของกรดและเบส ตำมทฤษฎีกรด-เบสของของลิวอิส
ตอบ กรด คือ สำรที่................................................................................................................
เบส คือ สำรที่.................................................................................................................
2. จงอธิบำยข้อจำกัด ทฤษฎีกรด-เบสของของลิวอิส
ตอบ .....................................................................................................................................
3. จำกปฏิกิริยำที่กำหนดให้ จงระบุว่ำสำรตั้งต้นชนิดใดเป็นกรดและเบสตำมทฤษฎีกรด – เบส
ของลิวอิส พร้อมให้เหตุผลประกอบ
1) O2− (aq) + CO2 (g) CO23− (aq)
ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
2) Fe3+ (aq) + 6 H2 O (l) Fe(H2O)36 + (aq)
ตอบ ....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................

18
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 แบบทดสอบหลังเรียน
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส
เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบส
รายวิชาเคมี 3 รหัสวิชา ว32223 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

คาชี้แจง 1. แบบทดสอบมีจำนวน 10 ข้อ ข้อละ 1 คะแนน รวม 10 คะแนน

2. ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว และทำเครื่องหมำยกำกบำท ()
ลงในกระดำษคำตอบ

1. สำรละลำยต่อไปนี้ ข้อใดเป็นได้ทั้งกรดและเบส ตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี ทุกตัว

ก. H2 O CO23− HS−
ข. NO3− HSO 4− H3 O +
ค. HPO24− OH− HS−
ง. HCO3− S2− H2BO 3−

2. ในปฏิกิริยำต่อไปนี้ ปฏิกิริยำใดที่ HCO3− ไอออน ทำหน้ำที่เป็นกรด

ก. HCO3− + H2O H2CO3 + OH–
ข. HCO3− + HO- H2O + CO 23−
ค. HCO3− + HSO 4− H2CO3 + SO 24−
ง. HCO3− + CH3COOH H2O + CO2 + CH3COO–

3. ข้อใดเป็นเบสตำมนิยำมของเบรินสเตด – ลำวรี
ก. สำรที่ให้โปรตอนแก่สำรอื่น
ข. สำรที่รับโปรตอนจำกสำรอื่น
ค. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเนียมไอออน
ง. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน

19
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
4. จำกปฏิกิริยำที่ผันกลับได้ต่อไปนี้
HCO3− (aq) + OH− (aq) CO23− (aq) + H2 O (l)
สำรคู่ใดที่จัดเป็นกรดตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี ทั้งสองสำร
ก. OH− และ H2 O
ข. OH− และ CO23−
ค. HCO3− และ CO23−
ง. HCO3− และ H2 O

5. จำกทฤษฎีกรด – เบส ของอำร์เรเนียส สำรกลุ่มใดที่จัดว่ำเป็นกรดทุกตัว

ก. SO 3 CO 2 H2SO 4 HCl
ข. H2 O H2CO3− HS− NH4+
ค. NaCl Ca(OH)2 NO3− NH3
ง. KOH H2PO4− H3O+ SO 23−

6. จำกปฏิกิริยำ
NH3 (aq) + H2 O (l) NH4+ (aq) + OH− (aq)
ข้อใดกล่ำวถูกต้อง
ก. H2 O และ NH4+ ทำหน้ำที่เป็นกรด
ข. NH3 และ NH4+ ทำหน้ำที่เป็นเบส
ค. NH3 และ NH4+ ทำหน้ำที่เป็นกรด
ง. H2 O และ OH− ทำหน้ำที่เป็นเบส

7. HS– ไอออน แสดงสมบัติเป็นได้ทั้งกรดและเบส ให้พิจำรณำว่ำในปฏิกิริยำใดต่อไปนี้

HS– ไอออนทำหน้ำที่เป็นกรด
ก. HS– + Na+ NaHS
ข. HS– + H2O H3O+ + S2-
ค. HS– + H3O+ H2S + H2O
–
ง. HS + HSO4 −
H2S + SO24−

20
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
8. สำรชนิดหนึ่งไม่มีธำตุไฮโดรเจนในสูตรโมเลกุล แต่เมื่อละลำยน้ำแล้วเปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกแดง
เป็นน้ำเงินจะอธิบำยสมบัติดังกล่ำวนี้ได้ด้วยทฤษฎีในข้อใด
ก. สำรที่ให้โปรตอนแก่สำรอื่น – อำร์รีเนียส
ข. สำรที่รับโปรตอนจำกสำรอื่น – อำร์รีเนียส
ค. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเนียมไอออน – เบรินสเตด – ลำวรี
ง. สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน – เบรินสเตด – ลำวรี

9. จำกทฤษฎีกรด – เบส ของอำร์เรเนียสและของเบรินสเตด – ลำวรี สำรกลุ่มใดที่จัดว่ำเป็นเบส

ทุกตัว
ก. CO23− HPO24− Cl − NH4+
ข. Na+ Ca(OH)2 NO3− NH3
ค. OH− HCO3− SO24− NH3
ง. KOH H2PO4− H2O+ SO23−

10. ข้อใดเป็นกรดตำมทฤษฎีกรด – เบส ของลิวอิส

ก. สำรที่ให้คู่อิเล็กตรอน
ข. สำรที่รับคู่อิเล็กตรอน
ค. สำรที่ให้โปรตอนแก่สำรอื่น
ง. สำรที่รับโปรตอนจำกสำรอื่น

21
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรียน
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส
เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบส
รายวิชาเคมี 3 รหัสวิชา ว32223 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

ชื่อ – สกุล .................................................................................... ชั้น ................ เลขที่ .............

ตัวเลือก
ข้อ
ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนนเต็ม 10 คะแนน
คะแนนที่ได้ ................คะแนน
คิดเป็นร้อยละ .........................

22
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 บรรณานุกรม

นิพนธ์ ตังคณำนุรักษ์ และคณิตำ ตังคณำนุรักษ์. (2554). เคมี ม.5 เล่ม 3. กรุงเทพมหำนคร:

แม็คเอ็ดดูเคชั่น.
พินิติ รตะนำนุกูลและคณะ. (2550). เคมี 3 โครงกำรตำรำวิทยำศำสตร์และคณิตศำสตร์
มูลนิธิ สอวน. กรุงเทพมหำนคร: ด่ำนสุทธำกำรพิมพ์.
วีรชำติ สวนไพรินทร์. (2549). เคมี เล่ม 3. กรุงเทพมหำนคร: ภูมิบัณฑิตกำรพิมพ์.
ศรีลักษณ์ ผลวัฒนะ และคณะ. (2548). หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้เพิ่มเติม กรด – เบส
ช่วงชั้นที่ 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 – 6. กรุงเทพมหำนคร: แม็คเอ็ดดูเคชั่น.
. (2553). คู่มือครูสาระการเรียนรู้พื้นฐานเพิ่มเติมเคมี เล่ม 3. กลุ่มสำระกำรเรียนรู้
วิทยำศำสตร์. กรุงเทพมหำนคร: โรงพิมพ์ สกสค. ลำดพร้ำว.
. (2554). หนังสือเรียนรายวิชาเคมีเพิ่มเติม 3. กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์.
กรุงเทพมหำนคร: โรงพิมพ์ สกสค. ลำดพร้ำว.
สมพงษ์ จันทร์โพธิ์ศรี. (2554). ตะลุยโจทย์ข้อสอบเคมี ม.5 เล่ม 3 – 4. กรุงเทพมหำนคร:
ไฮเอ็ดพลับลิชชิ่ง.
สำรำญ พฤกษ์สุนทร. (2554). เคมี 3. กรุงเทพมหำนคร: พ.ศ. พัฒนำ.
โรงเรียนนวมินทรำชินูทิศ สตรีวิทยำ พุทธมณฑล. (2554). พันธะเคมี. วันที่ค้นข้อมูล 15 ตุลำคม
2559, เข้ำถึงได้จำก http://www.satriwit3.ac.th/external_newsblog.php?links=1287
ภูษิต ถนอมทรัพย์. (2559). กรดและเบส. วันที่ค้นข้อมูล 15 ตุลำคม 2559, เข้ำถึงได้จำก
https://sites.google.com/site/acdbsem5/home/thvsdi-krd---bes-khxng-liw-xis
สำรินำ กีจิ. (2557). ทฤษฎีกรด – เบส. วันที่ค้นข้อมูล 15 ตุลำคม 2559, เข้ำถึงได้จำก
https:// www.sites.google.com/site/krdbes57/thvsdi-krd--bes-khx-ngxarre-neiy-s
วิกิพีเดีย. (2559). ทฤษฎีกรด – เบส. วันที่ค้นข้อมูล 17 ตุลำคม 2559, เข้ำถึงได้จำก
https:// www.th.wikipedia.org/
 ภาคผนวก

24
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส
เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบส
รายวิชาเคมี 3 รหัสวิชา ว32223 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

ตัวเลือก
ข้อ
ก ข ค ง
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 

25
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 เฉลยแบบฝึกทักษะที่ 3.1
เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบสของอาร์เรเนียส (Arrhenius)

คาสั่ง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้

1. จงอธิบำยนิยำมของกรดและเบส ตำมทฤษฎีกรด-เบสของอำร์เรเนียส
ตอบ กรด คือ สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออน ( H + )
เบส คือ สำรที่ละลำยน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน ( OH− )
2. จงเขียนสมกำรที่แสดงว่ำสำรที่กำหนดให้เป็นกรดหรือเบสตำมทฤษฎีกรด – เบสของอำร์เรเนียส
(Arrhenius)
H2O (aq)
2.1 HClO4 (l) H+ (aq) + 𝐶𝑙𝑂4−

2.2 HBr (aq) H2O 𝐻+ (aq) + Br − (aq)

H2O 𝐻+ (aq) CH3COO- (aq)

2.3 CH3COOH (l) +

H2O 𝐻+ (aq) HCOO- (aq)

2.4 HCOOH(l) +

2.5 Ca(OH)2 (s) H2O Ca2+ (aq) + 2𝑂𝐻 − (aq)

H2O 𝑁𝐻4+ (aq) 𝑂𝐻 − (aq)

2.6 NH4 OH (s) +

26
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
3. ปฏิกิริยำต่อไปนี้ สำรตั้งต้นใดทำหน้ำที่เป็นกรด สำรใดทำหน้ำที่เป็นเบสตำมทฤษฎีของอำร์เรเนียส
1) HSO4− (aq) + H2O (l) SO24− (aq) + H3O+ (aq)
ตอบ 𝐻𝑆𝑂4− ให้ 𝐻+ ในน้ำ ดังนั้น 𝐻𝑆𝑂4− ทำหน้ำที่เป็นกรด
H2O
2) LiOH (s) Li2 + + OH−
ตอบ LiOH เป็นเบส เพรำะแตกตัวให้ 𝑂𝐻− ในน้ำ

3) H2 O + H2 O H3O+ + OH−
ตอบ 𝐻2𝑂 เป็นทั้งกรดและเบส โมเลกุลหนึ่งให้ 𝐻3 𝑂+ (เป็นกรด) อีกโมเลกุลหนึ่ง
แตกตัวให้ 𝑂𝐻− (เป็นเบส)

27
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 เฉลยแบบฝึกทักษะที่ 3.2
เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบสของเบรินสเตด – ลาวรี (Bronsted - Lowry)

คาสั่ง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้
1. จำกสมกำรต่อไปนี้ สำรใดเป็นกรด สำรใดเป็นเบส ตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี
1) NH3 (aq) + H2O (l) NH4+ (aq) + OH− (aq)
ตอบ สำรที่ทำหน้ำที่เป็น กรด (ให้โปรตอน H+ ) คือ H2O และ 𝑁𝐻4+
สำรที่ทำหน้ำที่เป็น เบส (รับโปรตอน H+ ) คือ NH3 และ 𝑂𝐻−
2) HCO3− (aq) + H2O (l) CO23− (aq) + H3O+ (aq)
ตอบ สำรที่ทำหน้ำที่เป็น กรด (ให้โปรตอน H+ ) คือ 𝐻𝐶𝑂3− และ 𝐻3𝑂+
สำรที่ทำหน้ำที่เป็น เบส (รับโปรตอน H+ ) คือ H2O และ 𝐶𝑂32−
2. จงเขียนสมกำรที่แสดงว่ำสำรที่กำหนดให้เป็นกรดหรือเบสตำมทฤษฎีกรด – เบส
ของเบรินสเตด – ลำวรี

1) H2S (aq) + H2O (l) 𝐻3 𝑂+(aq) + HS− (aq)

⋮ ⋮ ⋮ ⋮
กรด เบส กรด เบส
2) H2O (l) + CH3COO− (aq) 𝐶𝐻3 𝐶𝑂𝑂𝐻 (aq) + OH− (aq)
⋮ ⋮ ⋮ ⋮
กรด เบส กรด เบส

3) CH3COOH (aq) + OH− (aq) 𝐶𝐻3 𝐶𝑂𝑂− (aq) + H2O (l)

⋮ ⋮ ⋮ ⋮
กรด เบส เบส กรด

ข้อสังเกต

28
สารที่เป็นกรดจะให้ H+ (H จะมากกว่าเบสเสมอ)
แบบฝึกทัสารที
กษะวิ่เป็ชาเคมี
นเบสจะรั H+ - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
เรื่อบง กรด
3. สำรใดต่อไปนี้เป็นได้ทั้งกรดและเบส ตำมทฤษฎีกรด – เบส ตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – ลำวรี
1) NH3
2) HS−
3) CHCOO−
4) HPO24−
ตอบ 𝐶𝐻𝐶𝑂𝑂− ไม่สำมำรถให้ 𝐻+ ได้อีก จึงเบสได้อย่ำงเดียว ส่วน NH3 , 𝐻𝑆 − และ
𝐻𝑃𝑂42− สำมำรถให้และรับ 𝐻 + ได้ จึงเป็นทั้งกรดและเบส

4. ตอบคำถำมต่อไปนี้
1) จำกสมกำรที่กำหนดให้ต่อไปนี้
H2PO4− + OH− H2O + HPO24− ...................(1)
H2SO 4 + H2PO4 − H3PO 4 + HSO 4 −
...................(2)
H2PO4− จัดเป็นสำรแอมฟิโปรติกหรือไม่ เพรำะเหตุใด
ตอบ จำกสมกำร แสดงว่ำ 𝐻2𝑃𝑂4− สำมำรถทั้งให้และรับโปรตอนได้ กล่ำวคือ
𝐻2 𝑃𝑂4− ทำหน้ำที่เป็นทั้งกรดและเบส ดังนั้น จึงจัดเป็นสำรแอมฟิโปรติก

2) เขียนสมกำรที่แสดงว่ำ H2PO4− เป็นได้ทั้งกรดและเบสตำมทฤษฎีกรด – เบส

ของเบรินสเตด – ลำวรี
ตอบ 𝐻2𝑃𝑂4− (aq) + H2O (l) 𝐻𝑃𝑂42− (aq) + 𝐻3 𝑂+ (aq)

𝐻2 𝑃𝑂4− เป็นกรดตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – เลำว์รี เพรำะให้ 𝐻+ กับ H2O

𝐻2 𝑃𝑂4− (aq) + H2O (l) 𝐻3 𝑃𝑂4 (aq) + 𝑂𝐻 − (aq)
𝐻2 𝑃𝑂4− เป็นเบสตำมทฤษฎีของเบรินสเตด – เลำว์รี เพรำะรับ 𝐻+ จำก H2O

29
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 เฉลยแบบฝึกทักษะที่ 3.3
เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบสของลิวอิส (Lewis)

คาสั่ง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้

1. จงอธิบำยนิยำมของกรดและเบส ตำมทฤษฎีกรด – เบส ของของลิวอิส

ตอบ กรด คือ สำรที่รับคู่อิเล็กตรอน
เบส คือ สำรที่ให้คู่อิเล็กตรอน
2. จงอธิบำยข้อจำกัด ทฤษฎีกรด-เบสของของลิวอิส
ตอบ ต้องกำรทรำบโครงสร้ำงทำงอิเล็กตรอนของสำรนั้น ๆ ด้วย
3. จำกปฏิกิริยำที่กำหนดให้ จงระบุว่ำสำรตั้งต้นชนิดใดเป็นกรดและเบสตำมทฤษฎีกรด – เบส
ของลิวอิส พร้อมให้เหตุผลประกอบ
1) O2− (aq) + CO2 (g) CO23− (aq)
ตอบ 𝐶𝑂2 เป็นกรด เพรำะรับอิเล็กตรอนคู่ไม่ร่วมพันธะ ส่วน 𝑂2− เป็นเบส
เพรำะมีอิเล็กตรอนคู่ไม่ร่วมพันธะ
2) Fe3+ (aq) + 6 H2 O (l) Fe(H2O)36 + (aq)
ตอบ 𝐹𝑒 3+ เป็นกรด เพรำะรับอิเล็กตรอนคู่ไม่ร่วมพันธะ ส่วน 𝐻2 𝑂 เป็นเบส
เพรำะมีอิเล็กตรอนคู่ไม่ร่วมพันธะ

30
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่อง กรด - เบส เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด - เบส
 เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน
แบบฝึกทักษะวิชาเคมี เรื่องกรด - เบส
เล่ม 3 เรื่อง ทฤษฎีกรด – เบส
รายวิชาเคมี 3 รหัสวิชา ว32223 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

ตัวเลือก
ข้อ
ก ข ค ง
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 