‫اطالع از اخبار و دانلود جزوات و نمونه سواالت‬

‫برای ورود به کانال تلگرامی پیام نوریها کلیک کنید‬

‫" کانال و خانواده تلگرامی پیام نوریها "‬

‫با عضویت در کانال و به آرشیو زیر دسترسی پیدا کنید‬

‫✔ تمام نمونه سواالت به روز تا آخرین دوره‬

‫✔ جزوات درسی‬

‫✔ بیش از ‪ 100‬فلش کارت دروس‬

‫✔ اخبار به روز پیام نور‬

‫✔ فیلم و فایل آموشی اختصاصی‬

‫✔ انجام انتخاب واحد و حذف و اضافه‬

‫✔ پاسخگویی به سواالت دانشجویان‬

‫✔ معرفی گروه و انجمن های پیام نوری‬

‫✔ طنز و توییت دانشجویی‬

‫به یکی از بزرگترین کانال های پیام نوری بپیوندید‬

‫برای ورود به کانال تلگرامی پیام نوریها کلیک کنید‬

 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت )‪(١‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ درس‪ :‬ﮐﺘﺎب ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت )ﮐﻠﻴﺎت‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﯼ‪ ،‬ﺗﺠﺎر و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﯼ‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ‬ ‫دﮐﺘﺮ رﺑﻴﻌﺎ اﺳﮑﻴﻨﯽ‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت‬

‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﯼ و ﺗﺠﺎر‬

‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت = ﺣﻘﻮق اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﯼ ‪ +‬ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎر‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺠﺎرت‬
‫ﺗﺠﺎرت در ﮐﻨﺎر ﺻﻨﺎﻋﺖ و زراﻋﺖ از اﻗﺴﺎم ﮐﺴﺐ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬــﻮم و ﻗﻠﻤــﺮو ﺗﺠــﺎرت در ﻋﻠــﻮم ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻣﺘﻔــﺎوت اﺳــﺖ‪ .‬ﻣــﺜﻼً ﻣﻔﻬــﻮم ﺗﺠــﺎرت در اﻗﺘــﺼﺎد‬
‫ﺷـــﺎﻣﻞ ﺧﺮﯾـــﺪ و ﻓـــﺮوش ﮐـــﺎﻻﯼ ﺳـــﺎﺧﺘﻪ ﺷـــﺪﻩ ﻣـــﯽ ﺷـــﻮد در ﺣﺎﻟﻴﮑـــﻪ در ﺣﻘـــﻮق ﺗﺠـــﺎرت‬
‫اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و ‪ ...‬دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺎرت ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت‪:‬‬

‫دورﻩ ﺑﺎﺳﺘﺎن‬ ‫‪-‬‬
‫ﻗﺮون وﺳﻄﯽ‬ ‫‪-‬‬
‫دروﻩ ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫‪-‬‬
‫دورﻩ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫‪-‬‬
‫درﮎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻘﺮرات ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت در اﯾﺮان ﺳﺎﺑﻘﻪ زﯾﺎدﯼ ﻧﺪارد وﻟﯽ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق دﮔﻴﺮ ﮐﺸﻮرهﺎ راﺑﻄﻪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ دارد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت اﯾﺮان از ﺣﻘﻮق ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﯾﯽ اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳــﺎﺑﻘﻪ ﺗﺠــﺎرت در اﯾــﺮان در ﺣــﺪ ﺗﻤــﺪن اﯾــﺮان اﺳــﺖ وﻟــﯽ ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت اﯾــﺮان در ﺣﻘــﻮق‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ رﯾﺸﻪ دارد ﮐﻪ ﺧﻮد از ﺣﻘﻮق روم ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫‪ -٢‬ﻋﻤﻞ ﻓﻌﺎﻻن ﺗﺠﺎرﯼ‬
‫‪ -٣‬روﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ‬
‫‪ -٤‬ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت‬
‫ﺑــﻪ ﺳﺮﭼــﺸﻤﻪ هــﺎﯼ ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت ﮐــﻪ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ و اﺻــﻮل و ﻣﻘــﺮرات ﺗﺠــﺎرﯼ از ﺁﻧﻬــﺎ ﻧــﺸﺄت‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬
‫‪ -٢‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﺎدﯼ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﺠﺎرﯼ‬
‫ب( ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ‬
‫ج( ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫‪ -٣‬ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻣﺮاﺟﻊ ﺧﺎص‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺷﻮراﯼ ﻧﮕﻬﺒﺎن‬
‫ب( ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم‬
‫ج( ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت هﻴﺄت وزﯾﺮان‪:‬‬
‫‪ -I‬ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﺎﻣﻪ هﺎ‬
‫‪ -II‬ﺁﯾﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﺎ‬

‫ﻗــﺎﻧﻮن در ﻣﻌﻨــﯽ ﻋــﺎم ﺑــﻪ هــﺮ ﻗــﺴﻢ ﻣﻘــﺮرات اﻃــﻼق ﻣــﯽ ﺷــﻮد وﻟــﯽ در ﻣﻌﻨــﯽ ﺧــﺎص ﺑــﻪ‬
‫ﻣﺼﻮﺑﺎت ﻗﻮﻩ ﻣﻘﻨﻨﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرﯼ ﯾﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬

‫ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻣﻬﻤﺘــﺮﯾﻦ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ در زﻣﻴﻨــﻪ ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺑــﻪ ﺗــﺼﻮﯾﺐ رﺳــﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ اﻧﻮاع ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺗﺠﺎرﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﻟــﻴﻦ ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت در ﺳــﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ١٣٠٣‬و ‪ ١٣٠٤‬ﺑــﻪ ﺗــﺼﻮﯾﺐ رﺳــﻴﺪ ﮐــﻪ ﺑﻌــﺪهﺎ در ﺳــﺎل‬
‫‪ ١٣١١‬ﺟﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻓﻌﻠﯽ داد‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ ١٣١١‬ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﺎﻗﺼﯽ از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ ١٨٠٧‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗـــﺎﻧﻮن ﺗﺠـــﺎرت ﻣـــﺸﺘﻤﻞ ﺑـــﺮ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨـــﺪ ﺗﻌﺮﯾـــﻒ ﺗـــﺎﺟﺮ‪ ،‬ﻣﻌـــﺎﻣﻼت ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ‪ ،‬دﻓـــﺎﺗﺮ‬
‫ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ‪ ،‬اﺳـــﻨﺎد ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﻨـــﺪﮔﺎن ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺿـــﻤﺎﻧﺖ ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ‪،‬‬
‫ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ و ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺗﻨﻬــﺎ ﻗــﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺗﺠــﺎر و اﻋﻤــﺎل ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﻧﻴــﺴﺖ و در زﻣﻴﻨــﻪ ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت‬
‫ﺗﺠﺎرﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺘﻌﺪدﯼ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬

‫ﭘﺲ از ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در ﺳﺎل ‪ ١٣١١‬ﺗﻨﻬﺎ اﺻﻼﺣﻴﻪ اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل‬
‫‪ ١٣٤٧‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺁن ﻣﻮاد ‪ ٢١‬ﺗﺎ ‪ ٩٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﯾﺎﻓﺖ و ﻗﺎﻧﻮن اﺻﻼﺣﯽ ﺣﺎوﯼ‬
‫‪ ٣٠٠‬ﻣﺎدﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻮاد ﻣﺰﺑﻮر ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﻴﺮ ﻣﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٨٤‬ﺑﻪ هﻤﺖ وزارت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﮐﻠﯽ در ﺗﻤﺎم ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ و ﭘﺲ از ﺗﺼﻮﯾﺐ در هﻴﺄت وزﯾﺮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻻﯾﺤﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﻘﺪﯾﻢ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁﯾﻨﺪﻩ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور ﺷﺎهﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات زﯾﺎدﯼ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻓﻌﺎﻻن ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻋﺮف و ﻋﺎدت ﺗﺠﺎرﯼ‬
‫ب( رﺳﻢ ﺗﺠﺎرﯼ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﺮف و ﻋﺎدت ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪ :‬روﯾﻪ ﻋﻤﻠﯽ ﺗﺠﺎر ﮐﻪ در اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﺁن ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ رﺳﻢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪:‬‬

‫روﯾﻪ ﻋﻤﻠﯽ ﺗﺠﺎر ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﺎ ﺻﻨﻒ ﺧﺎﺻﯽ از ﺗﺠﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت رﺳﻢ ﺑﺎ ﻋﺮف و ﻋﺎدت‬
‫رﺳــﻢ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﺧــﺎص ﯾــﺎ ﺗﺠــﺎرت ﺧــﺎص اﺳــﺖ وﻟــﯽ ﻋــﺮف و ﻋــﺎدت ﻓﺮاﮔﻴــﺮ‬ ‫‪-١‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫رﺳــﻢ وﻗﺘــﯽ اﻟــﺰام ﺁور اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻣــﻮرد ﺗﻮاﻓــﻖ ﻗــﺮار ﮔﻴــﺮد وﻟــﯽ ﻋــﺮف و ﻋــﺎدت در هــﺮ‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺣﺎل ﻻزم اﻷﺗﺒﺎع اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺮف‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻋﺎم‬
‫ب( ﺧﺎص‬
‫ﻋﺮف ﻋﺎم در ﺧﺼﻮص هﻤﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت اﺳﺖ وﻟﯽ ﻋﺮف ﺧﺎص ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺧﺎﺻﯽ از ﺗﺠﺎرت‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎرض ﻋﺮف ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن‪:‬‬

‫اﻟﻒ( ﺗﻌﺎرض ﻋﺮف ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻣﺮﯼ‬
‫ب( ﺗﻌﺎرض ﻋﺮف ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ‬
‫در ﺗﻌــﺎرض ﻋــﺮف ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺑــﺎ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ اﻣــﺮﯼ ﺑﺎﯾــﺪ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ را ﻣﻘــﺪم داﺷــﺖ وﻟــﯽ در ﺗﻌــﺎرض‬
‫ﻋﺮف ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﮑﻠﻤﻴﻠﯽ‪ ،‬ﻋﺮف ﻣﻘﺪم اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﮐﺘﺮﯾﻦ )ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت(‬

‫ﻧﻈﺮﯾــﺎت و ﻋﻘﺎﯾــﺪ داﻧــﺸﻤﻨﺪان ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت ﮐــﻪ در ﺁﺛــﺎر اﯾــﺸﺎن ﻣﻨﺘــﺸﺮ ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﻣﻨﺒــﻊ‬
‫ﻏﻴــﺮ ﻣــﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت اﺳــﺖ ﮐــﻪ در وﺿــﻊ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬اﺻــﻼح ﺁﻧﻬــﺎ‪ ،‬ﺗﻔــﺴﻴﺮ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ و‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺮوﯼ از ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺣﻘﻮق ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ وﻟﯽ اﻟﺰام ﺁور ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫روﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﺤـــﻮﻩ ﺑﺮﺧـــﻮرد و ﻃـــﺮز ﻋﻤـــﻞ دادﮔﺎهﻬـــﺎ در رﺳـــﻴﺪﮔﯽ ﺑـــﻪ دﻋـــﺎوﯼ را روﯾـــﻪ ﻗـــﻀﺎﯾﯽ ﻣـــﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻨــﺪ‪ .‬هـﺮ ﭼﻨــﺪ روﯾــﻪ ﻗــﻀﺎﯾﯽ ﻣﺤــﺎﮐﻢ ﻣﺒﺘﻨــﯽ ﺑــﺮ ﻗــﺎﻧﻮن اﺳــﺖ وﻟــﯽ اﺳــﺘﻨﺒﺎط از ﻗــﺎﻧﻮن ﻣﻤﮑــﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ روﯾﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫هﻤﺎهﻨــﮓ ﻧﻤــﻮدن روﯾــﻪ هــﺎﯼ ﻗــﻀﺎﯾﯽ دادﮔﺎهﻬــﺎ ﺑــﻪ ﻋﻬــﺪﻩ هﻴــﺄت ﻋﻤــﻮﻣﯽ دﯾــﻮان ﻋــﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫رأﯼ هﻴــﺄت ﻋﻤــﻮﻣﯽ دﯾــﻮان ﻋــﺎﻟﯽ ﮐــﺸﻮر را رأﯼ وﺣــﺪت روﯾــﻪ ﻗــﻀﺎﯾﯽ ﻣــﯽ ﮔﻮﯾﻨــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم دادﮔﺎهﻬﺎ و ﺷﻌﺐ دﯾﻮان ﻻزم اﻷﺗﺒﺎع اﺳﺖ‪.‬‬
‫رأﯼ وﺣﺪت روﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ در ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁراء وﺣــﺪت روﯾــﻪ ﻗــﻀﺎﯾﯽ ﮐــﻪ در ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺻــﺎدر ﻣــﯽ ﺷــﻮﻧﺪ از ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﺣﻘــﻮق‬
‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ رﺷﺘﻪ هﺎ‬

‫راﺑﻄﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت و ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ‬

‫ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ﻋــﺎم ﯾــﺎ ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺎدر اﺳــﺖ و در ﺳــﮑﻮت ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻗﺎﺑــﻞ‬ ‫‪-١‬‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻮل ﮐﻠﯽ ﻋﻘﻮد و ﻣﻌﺎﻣﻼت در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﮔﺎهﯽ ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﻣﺎﻧﻊ رﻓﻊ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-٣‬‬
‫در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ اﺣﺎﻟﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-٤‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺗﺎﺑﻊ اﺻﻮل ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪-٥‬‬
‫هــﺪف ﻣﻘــﺮرات ﺣﻘــﻮق ﻣــﺪﻧﯽ ﺣﻔــﻆ ﺛــﺮوت اﺳــﺖ وﻟــﯽ هــﺪف ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت ﮔــﺮدش‬ ‫‪-٦‬‬
‫ﺛﺮوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت اﺻﻞ ﺁزادﯼ ادﻟﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ‪.‬‬ ‫‪-٧‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت در ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪-٨‬‬
‫در ﺣﻘــﻮق ﻣــﺪﻧﯽ ﺑ ـﻪ ﻣﺎهﻴــﺖ اﻋﻤــﺎل ﺑﻬــﺎ دادﻩ ﻣــﯽ ﺷــﻮد وﻟــﯽ در ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت ﺑــﻪ‬ ‫‪-٩‬‬
‫ﻇﺎهﺮ اﻋﻤﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -١٠‬اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﺎدﯼ در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت اهﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -١١‬ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﻘﻮق ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٢‬ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﺶ از ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺤﻮل و ﺑﺎزﻧﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٣‬ﻣﻘﺮرات ﺁﻣﺮﻩ در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٤‬ﺗﺨﻄﯽ از ﻣﻘﺮرات ﺁﻣﺮﻩ در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﮔﺎﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮﯼ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﻼف‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﻋﻤﻮﻣﯽ‪:‬‬

‫در ﺣﻘــﻮق اﺳﺎﺳــﯽ ﺳــﺎﺧﺘﺎر ﮐﻠــﯽ اﻗﺘــﺼﺎد ﮐــﺸﻮر ﺗﺮﺳــﻴﻢ ﺷــﺪﻩ اﺳــﺖ و اﺻــﻮﻟﯽ‬ ‫‪-١‬‬
‫ﭼﻮن ﺁزادﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻐﻞ‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ و ‪ ...‬در ﺁن دﯾﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬــﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﮔــﺎﻩ ﺑﺎﯾــﺪ ﺗﺤــﺖ ﻧﻈــﺎرت و ﮔــﺎﻩ دﺧﺎﻟــﺖ ﺗــﺸﮑﻴﻼت ادارﯼ و دوﻟﺘــﯽ‬ ‫‪-٢‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺟﺰا‬
‫ﺗﺨﻠﻒ از ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻘﺮرات ﺗﺠﺎرﯼ داراﯼ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﯼ ﮐﻴﻔﺮﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺟﺰاﯼ ﺗﺠﺎرﯼ رﺷﺘﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﮐﺎر‬

‫ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺗﺠــﺎر ﮐﺎرﮐﻨــﺎﻧﯽ دارﻧــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻧــﺎم و ﺣــﺴﺎب ﺗــﺎﺟﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﻧﻤــﻮدﻩ و از ﺗــﺎﺟﺮ ﻣــﺰد‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻈﻴﻢ رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﮐﺎرﮐﻨﺎن زﯾﺮ دﺳﺖ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ او ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ‬

‫‪ -١‬در ﺗﺠﺎرت ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺮرات و ﻣﻮازﯾﻦ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﮔـــﺮ در ﺗﺠـــﺎرت ﺧـــﺎرﺟﯽ ﺗﻌـــﺎرض اﺣﺘﻤـــﺎﻟﯽ ﻣﻴـــﺎن ﻗـــﻮاﻧﻴﻦ وﺟـــﻮد داﺷـــﺘﻪ ﺑﺎﺷـــﺪ ﺣــﻞ‬
‫ﺗﻌــﺎرض در ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﻨــﯽ ﻧــﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﺑﺎﯾــﺪ ﺑــﻪ ﻗﻮاﻋــﺪ ﺣــﻞ ﺗﻌــﺎرض در‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت و ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫‪ -١‬ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﯾﻦ دو رﺷﺘﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ارﺗﺒــﺎط ﻣﻴــﺎن اﯾــﻦ دو رﺷــﺘﻪ ﺑــﻪ ﺣــﺪﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﮔﺮوهــﯽ ﺑــﻪ ﺟــﺎﯼ ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق اﻗﺘﺼﺎدﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت و ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﯽ‬

‫ﻗــﺴﻤﺘﻬﺎﯼ ﻋﻤــﺪﻩ ﻣــﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺑﺮرﺳــﯽ دﻓــﺎﺗﺮ‪ ،‬اﺳــﻨﺎد‪ ،‬ﺗﺮازﻧﺎﻣــﻪ‪ ،‬ﺻــﻮرت‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺣـــﺴﺎﺑﻬﺎﯼ ﺗـــﺎﺟﺮ ﺟﻬـــﺖ روﺷـــﻦ ﺷـــﺪن ﻣﺎﻟﻴـــﺎت ﺑـــﺮ درﺁﻣـــﺪ ﯾـــﺎ ﺗﻌﻘﻴـــﺐ ﻣﺘﺨﻠﻔـــﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻴــﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﻣﻄﺎﻟﺒــﻪ ﻣﺎﻟﻴــﺎت‪ ،‬رﺳــﻴﺪﮔﯽ ﺑــﻪ ﺷــﮑﺎﯾﺎت و ‪ ...‬ﻣﻮﺟــﺐ ارﺗﺒــﺎط ﻣﻴــﺎن‬
‫اﯾﻦ دو رﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴــﺰان ﺗﻤﺒــﺮ ﻣﺎﻟﻴــﺎﺗﯽ اﺳــﻨﺎدﯼ ﭼــﻮن ﺳــﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑــﺮات و ﭼــﮏ در ﻗــﺎﻧﻮن ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻬــﺎ ﭘــﻴﺶ‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺟﻘﻮق ﺗﺠﺎر اﺳﺖ ﯾﺎ ﺣﻘﻮق ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﯼ؟‬

‫در ﺣﻘــﻮق ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﯼ ﻗــﺎﻧﻮن ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ اﯼ از اﻋﻤــﺎل را ﺗﻌﺮﯾــﻒ و ﺁﻧﻬــﺎ را ﺗﺠــﺎرﯼ ﻣــﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎر‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻘﻮق و ﺗﮑﺎﻟﻴﻒ اﺷﺨﺎص ﺗﺎﺟﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺮﯾـــﻪ ﻣﻮﺿـــﻮﻋﯽ )‪ (objective‬ﺣﻘـــﻮق ﺗﺠـــﺎرت ﻣﺒﺘﻨـــﯽ ﺑـــﺮ ﺣﻘـــﻮق ﻣﻌـــﺎﻣﻼت ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ‬
‫اﺳـــﺖ در ﺣـــﺎﻟﯽ ﮐـــﻪ در ﻧﻈﺮﯾـــﻪ ﺷﺨـــﺼﯽ )‪ (subjective‬اﺑﺘـــﺪا ﺗـــﺎﺟﺮ ﺷﻨﺎﺳـــﺎﯾﯽ و ﺣﻘـــﻮق و‬
‫ﺗﮑﺎﻟﻴﻒ او ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﻘﺎط ﻗﻮت ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت‪ ،‬ﺣﻘــﻮق ﺻــﻨﻔﯽ و ﻧــﺎﻇﺮ ﺑــﻪ ﺗﺠــﺎر اﺳــﺖ‪ .‬ﭘــﺲ ﻣﻌــﺎﻣﻼت اﺷــﺨﺎص ﻏﻴــﺮ‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﺎﺟﺮ ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ و از روﯼ دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪-٢‬‬

‫ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺷﺨﺼﯽ‬

‫‪ -١‬ﺗﺠﺎر ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎر‪ ،‬ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺮﺧﯽ اﻋﻤﺎل ذاﺗﺎً ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﺳﺖ ﭼﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﺎر ﯾﺎ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺎط ﻗﻮت ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬

‫ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت ﺑــﻪ ﻣﻌﻨــﯽ ﺣﻘــﻮق اﻋﻤــﺎل ﺗﺠــﺎرﺗﯽ اﺳــﺖ و ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎر را‬ ‫‪-١‬‬
‫در ﺿﻤﻦ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از اﻧﺠﺎم دهﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-٢‬‬

‫ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ‬

‫ﺑـــﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﻌـــﺎﻣﻼت ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ و ﻏﻴـــﺮ ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ داراﯼ ﻋﻨـــﺎوﯾﻦ ﻣـــﺸﺘﺮﮎ اﺳـــﺖ و‬ ‫‪-١‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﺎﺟﺮ از ﻏﻴﺮﺗﺎﺟﺮ ﺳﺎدﻩ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-٢‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت اﯾﺮان‬

‫ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت اﯾــﺮان هــﺮ ﭼﻨــﺪ ﮔــﺮاﯾﺶ ﺑﻴــﺸﺘﺮﯼ ﺑــﻪ ﻧﻈﺮﯾــﻪ ﻣﻮﺿــﻮﻋﯽ دارد وﻟــﯽ در واﻗــﻊ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ از هﺮ دو ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ و ﺷﺨﺼﯽ در ﺁن دﯾﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺿﺮورت ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫در ﻣﺎدﻩ ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﻐﻞ ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻗﺮار ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﺎﺟﺮ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﺗﯽ را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫در ﻣــﺎدﻩ دو ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ در دﻩ ﺑﻨــﺪ ﻧــﺎم ﺑــﺮدﻩ ﺷــﺪﻩ اﺳــﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧــﯽ‬
‫از اﯾﻦ ﺑﻨﺪهﺎ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﻟﺬا ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﺑﻬﺘــﺮ ﺑــﻮد ﻣــﺎدﻩ دو ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺑــﻪ ﺟــﺎﯼ اﯾــﻦ ﮐــﻪ ﻣﻘــﺮر دارد ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ از ﻗــﺮار‬
‫ذﯾﻠﻨــﺪ ﻣﻘــﺮر ﻣــﯽ داﺷــﺖ ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ از ﻗــﺮار ذﯾﻠﻨــﺪ ﺗــﺎ هــﻢ ﺷــﺎﻣﻞ ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ و‬
‫هﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫‪ -٢‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﻮزﯾﻌﯽ‬
‫‪ -٣‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ‬
‫اﯾﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺟﺎﻣﻊ و ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﯾﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺮواﺗﯽ ﮐﻪ در ﺑﻨﺪ ‪ ٨‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎ هﻴﭻ ﯾﮏ از ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺸﺘﯽ در ﺑﻨﺪ ‪ ١٠‬هﻤﺎن ﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در هﺮ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺮواﺗﯽ‬
‫ﺑﺮوات ﺟﻤﻊ ﺑﺮات اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﯾﻦ ﺳﻨﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺮات ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺮات ﺳﻨﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ دﯾﮕﺮﯼ‬
‫دﺳﺘﻮر ﻣﯽ دهﺪ وﺟﻪ ﻣﻨﺪرج در ﺁن را در ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻨﺪرج در ﺳﻨﺪ ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺁن ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺮواﺗﯽ اﻋﻤﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ روﯼ اﯾﻦ ﺳﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪور‪،‬‬
‫ﻗﺒﻮل و ‪...‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺮواﺗﯽ‬

‫‪ -١‬اﯾﻦ ﺳﻨﺪ از اﺑﺘﺪا ﻣﻴﺎن ﺗﺠﺎر و در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻌﻬﺪات ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﺳﻨﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺎهﻴﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ دارد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻏﻴﺮﺗﺠﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﻮزﯾﻌﯽ‬

‫ﻣﻨﻈــﻮر ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ اﻋﻤــﺎﻟﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ رﺳــﺎﻧﺪن ﮐــﺎﻻ از ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﮐﻨﻨــﺪﻩ ﯾــﺎ ﻓﺮوﺷــﻨﺪﻩ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﺟﺰء و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻗﺴﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﻮزﯾﻌﯽ‬

‫ﺧﺮﯾــﺪ ﯾــﺎ ﺗﺤــﺼﻴﻞ هــﺮ ﻧــﻮع ﻣــﺎل ﻣﻨﻘــﻮل ﺑــﻪ ﻗــﺼﺪ ﻓــﺮوش ﯾــﺎ اﺟــﺎرﻩ اﻋــﻢ از اﯾــﻦ ﮐــﻪ‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺗﺼﺮﻓﺎﺗﯽ در ﺁن ﺷﺪﻩ ﯾﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪ و رﺳﺎﻧﺪن ﻣﻠﺰوﻣﺎت‬ ‫‪-٢‬‬

‫ﻧﮑﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﻨﺪ ﯾﮏ‬

‫ﺧﺮﯾﺪ از ﺟﻤﻠﻪ روﺷﻬﺎﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺎل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻞ اﻋﻢ از ﺧﺮﯾﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻃﺮﯾﻖ اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ ﺻﻮرت‬ ‫‪-‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺧﺮﯾﺪ راﯾﺞ ﺗﺮﯾﻦ روش ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺎل در ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺁوردن ﻗﻴﺪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻃﺮق‬ ‫‪-‬‬
‫دﯾﮕﺮﯼ ﭼﻮن ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﻣﺸﻤﻮل ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و هﻢ ﺗﺠﺎر ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺧﺮﯾﺪ از ﺷﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﮕﺮﯾﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻗﺼﺪ ﻓﺮوش ﯾﺎ اﺟﺎرﻩ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺮﯾﺪارﯼ ﯾﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ‬ ‫‪-‬‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ در ﺣﻘﻮق اﺑﺰارﯼ ﺑﺮاﯼ اﺣﺮاز ﻗﺼﺪ واﻗﻌﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد وﻟﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺷﻮاهﺪ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻗﺮاﺋﻦ و اﻣﺎرات ﺑﻪ ﺁن ﭘﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮوش ﯾﺎ اﺟﺎرﻩ ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ذاﺗﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻓﺮوش ﯾﺎ اﺟﺎرﻩ از‬ ‫‪-‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﺒﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار از اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮل در ﺑﻨﺪ ﯾﮏ ﻣﺎدﻩ دو ﺑﻪ ﻗﺮﯾﻨﻪ ﺁن ﮐﻪ ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ ﺗﺼﺮﻓﺎﺗﯽ‬ ‫‪-‬‬
‫در ﺁن ﺷﺪﻩ ﯾﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﻮال ﻣﺎدﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺁوردن ﻗﻴﺪ ﻣﻨﻘﻮل ﺑﺮاﯼ ﻣﺎل ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺎل ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل هﺮ ﭼﻨﺪ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮوش ﯾﺎ اﺟﺎزﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻤﻠﮏ ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ و ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎن و‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﮐﺴﺐ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ در زﻣﺮﻩ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﺎﺻﻞ درﺁﻣﺪ ﺷﺨﺺ از ﺗﺼﺮف در ﻣﺎل ﺧﺮﯾﺪارﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ او را ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ داﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫ﻧﮑﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﻨﺪ دو‬

‫ﺗﻬﻴﻪ و رﺳﺎﻧﺪن ﻣﻠﺰوﻣﺎت در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ازاﯼ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺰد ﮐﺎﻻهﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﺟﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اﮔﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺧﺮﯾﺪارﯼ و ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﺸﻤﻮل‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﻨﺪ ﻗﺒﻠﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬

‫ﻣﻨﻈــﻮر از ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺗﻮﻟﻴــﺪﯼ ﻋﻤﻠﻴــﺎﺗﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﻣــﻮاد اوﻟﻴــﻪ ﺑــﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺷﻤﻮل ﺑﻨﺪ ﯾﮏ ﻣﺎدﻩ دو ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻗﺮار ﮔﻴﺮد وﻟﯽ در‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ٤‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺗﺄﺳﻴﺲ و ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ هﺮ ﻗﺴﻢ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﻣــﻮاد اوﻟﻴــﻪ ﻣــﺎل ﺻــﺎﺣﺐ ﮐﺎرﺧﺎﻧــﻪ ﻧﺒﺎﺷــﺪ در اﯾــﻦ ﺻــﻮرت ﺑﻨــﺪ ﯾــﮏ ﻣــﺎدﻩ در‬ ‫‪-‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺁن ﻧﺸﺪﻩ وﻟﯽ ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ ٤‬هﻤﺎن ﻣﺎدﻩ ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﺄﺳﻴﺲ و ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎل در ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻧﺎدرﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دارﯼ را ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ‬

‫ﮐﺎرﺧﺎﻧــﻪ دار ﻣﻌﻤــﻮﻻً از ﮐــﺎر دﯾﮕــﺮان ﮐــﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧــﻪ ﮐــﺎر ﻣــﯽ ﮐﻨﻨــﺪ ﺳــﻮد ﻣــﯽ ﺑــﺮد‬ ‫‪-١‬‬
‫وﻟﯽ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺣﺎﺻﻞ دﺳﺖ رﻧﺞ ﺧﻮد را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺳــﻮد ﺻــﻨﻌﺘﮕﺮ ﺑﻴــﺸﺘﺮ از ﻣﺤــﻞ ﮐــﺎرﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ اﻧﺠــﺎم ﻣــﯽ دهــﺪ وﻟــﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧــﻪ دار‬ ‫‪-٢‬‬
‫از ﻓﺮوش ﮐﺎﻻﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺳﻮد ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﻨﻈـــﻮر از ﻋﻤﻠﻴـــﺎت ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ ﺧـــﺪﻣﺎﺗﯽ ﻋﻤﻠﻴـــﺎﺗﯽ اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ﻃـــﯽ ﺁن ﺗـــﺎﺟﺮ ﺧـــﺪﻣﺘﯽ ﺑـــﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﯼ اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺴﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺧﺪﻣﺎت واﺳﻄﻪ اﯼ‬
‫‪ -٢‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﯽ‬
‫‪ -٣‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬

‫اﻗﺴﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ واﺳﻄﻪ اﯼ‪:‬‬

‫‪ -١‬دﻻﻟﯽ‬
‫‪ -٢‬ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎرﯼ )ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن(‬
‫‪ -٣‬ﻋﺎﻣﻠﯽ‬
‫‪ -٤‬ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺧﯽ اﻣﻮر اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫دﻻﻟﯽ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻻﻟﯽ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت از ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٣٥‬ﺗﺎ ‪ ٣٥٦‬ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋــﻼوﻩ ﺑــﺮ ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت‪ ،‬دﻻﻟــﯽ داراﯼ ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺴﺘﻘﻠﯽ ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان "ﻗــﺎﻧﻮن راﺟــﻊ ﺑــﻪ‬
‫دﻻﻻن" ﻣﺼﻮب ‪ ١٣١٧‬و ﺁﯾﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ دﻻل‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٣٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت دﻻل ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺟﺮت واﺳﻄﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ ﯾﺎ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻻل ﻣﻴﺎن ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻘﺶ واﺳﻄﻪ را اﯾﻔﺎ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺧﻮد در اﻧﻌﻘﺎد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻘﺸﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫دﻻل ﺿﺎﻣﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﯾﺎ اﺟﺮاﯼ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ دﻻل اﺳﺘﺤﻘﺎق درﯾﺎﻓﺖ اﺟﺮت را ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻻل در ﺻــﻮرﺗﯽ در ﻣﻌﺎﻣﻠــﻪ ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣــﯽ ﯾﺎﺑــﺪ ﮐــﻪ ﯾــﺎ ﺿــﺎﻣﻦ ﯾﮑــﯽ از دو ﻃــﺮف در ﺑﺮاﺑــﺮ‬
‫دﯾﮕﺮﯼ ﺷﻮد ﯾﺎ ﺧﻮد در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎرﯼ )ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن(‬

‫ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎرﯼ از ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٥٧‬ﺗﺎ ‪ ٣٧٦‬در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎر )ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻧﺮ(‬

‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٣٥٧‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺣــﻖ اﻟﻌﻤــﻞ ﮐــﺎر ﮐــﺴﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺑــﻪ اﺳــﻢ ﺧــﻮد وﻟــﯽ ﺑــﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب دﯾﮕﺮﯼ )ﺁﻣﺮ( ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﮐﺮدﻩ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻠﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ دارد‪.‬‬
‫‪٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺣﻖ ااﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎر‬
‫ﭼﻮن ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻟﺬا در ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻖ‬
‫اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎﺑﻊ دﺳﺘﻮرات ﺁﻣﺮ ﺑﻮدﻩ و ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎر در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺁﻣﺮ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎر وﻗﺘﯽ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﺟﺮا ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣــﻖ اﻟﻌﻤــﻞ ﮐــﺎر ﻧﻤــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺷﺨــﺼﺎً ﻣــﺎﻟﯽ را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻓﺮوﺷــﻨﺪﻩ ﺑــﻪ ﺁﻣــﺮ ﺑﺪهــﺪ ﯾــﺎ ﺧــﻮد‬
‫ﺧﺮﯾــﺪار ﮐﺎﻻهــﺎﯼ ﺁﻣــﺮ ﺑﺎﺷــﺪ ﻣﮕــﺮ اﯾــﻦ ﮐــﻪ ﭼﻨــﻴﻦ اﺧﺘﻴــﺎرﯼ از ﺳــﻮﯼ ﺁﻣــﺮ داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﯾــﺎ‬
‫ﻣﺄﻣﻮر ﺧﺮﯾﺪ ﯾﺎ ﻓﺮوش ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ داراﯼ ﻣﻈﻨﻪ ﺑﻮرﺳﯽ ﯾﺎ ﺑﺎزارﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺎﻣﻠﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف دﻻل و ﺣﻖ اﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎر‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ در ﻣﻘﺮرات ﻣﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻴﺎن ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ دﯾﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﯽ رﺳــﺪ ﻋﺎﻣــﻞ ﺗﺮﺟﻤــﻪ ﻟﻔــﻆ ‪ Agence‬ﺑــﻪ ﻣﻌﻨــﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪﻩ اﺳــﺖ و او ﮐــﺴﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم و ﺣﺴﺎب دﯾﮕﺮﯼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺎﻣﻞ وﮐﻴﻞ ﺁﻣﺮ ﺑﻮدﻩ و ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات وﮐﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﯽ اﻣﻮر اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﮐﻠﯽ و ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﮔﺬار ﻣﻔﻬﻮم اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت را ﺑﺎ ذﮐﺮ ﺳﻪ ﻣﺜﺎل روﺷﻦ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗـــﺴﻬﻴﻞ ﻣﻌـــﺎﻣﻼت ﻣﻠﮑـــﯽ‪ ،‬ﭘﻴـــﺪا ﮐـــﺮدن ﺧﺪﻣـــﻪ و ﺗﻬﻴـــﻪ و رﺳـــﺎﻧﺪن ﻣﻠﺰوﻣـــﺎت داراﯼ وﺟـــﻪ‬
‫اﺷﺘﺮاﮎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﺳﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ هﺮ ﻗﺴﻢ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﺎﻟﯽ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫‪ -٢‬ﺑﻴﻤﻪ ﮔﺮﯼ‬
‫‪ -٣‬ﺻﺮّاﻓﯽ‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ در ﻣﻘﺮرات ﻣﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗــﺸﺨﻴﺺ ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺑــﺎﻧﮑﯽ ﺑــﻪ ﻋﻬــﺪﻩ ﺷــﻮراﯼ ﭘــﻮل و اﻋﺘﺒــﺎر ﮐــﻪ از ارﮐــﺎن ﺑﺎﻧــﮏ ﻣﺮﮐــﺰﯼ‬
‫اﺳﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫اﻗﺴﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻗﺮار زﯾﺮ داﻧﺴﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻓﺘﺘﺎح اﻧﻮاع ﺣﺴﺎب‬
‫‪ -٢‬اﻋﻄﺎﯼ وام و اﻋﺘﺒﺎر‬
‫‪ -٣‬ﻗﺒﻮل و ﻧﮕﻬﺪارﯼ اﻣﺎﻧﺎت‬
‫‪ -٤‬اﺟﺎرﻩ ﺻﻨﺪوق اﻣﺎﻧﺎت‬
‫‪ -٥‬ﺻﺪور و ﺗﺄﺋﻴﺪ و ﻗﺒﻮل ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ رﯾﺎﻟﯽ و ارزﯼ‬

‫ﻗﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﮑﯽ‬

‫ﭘــﺲ از اﻧﻘــﻼب و ﺑــﺎ ﺗــﺼﻮﯾﺐ ﻗــﺎﻧﻮن ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺑــﺎﻧﮑﯽ ﺑــﺪون رﺑــﺎ‪ ،‬ﺧــﺪﻣﺎت ﺑــﺎﻧﮑﯽ در ﻗﺎﻟــﺐ‬
‫ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻘــﻮد اﺳــﻼﻣﯽ ذاﺗ ـﺎً ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﻧﻤــﯽ ﺑﺎﺷــﻨﺪ و ﻓﻘــﻂ زﻣــﺎﻧﯽ ﮐــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺑﺎﻧﮑﻬــﺎ اﻧﺠــﺎم ﺷــﻮﻧﺪ‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺳــﺴﺎت ﻣــﺎﻟﯽ و اﻋﺘﺒــﺎرﯼ ﮐــﻪ ﺷــﺒﻴﻪ ﺑﺎﻧــﮏ هــﺎ ﺑــﻮدﻩ و ﺧــﺪﻣﺎت ﻣــﺎﻟﯽ اراﺋــﻪ ﻣــﯽ ﮐﻨﻨــﺪ در‬
‫دو ﺻﻮرت ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺮّاﻓﯽ‬
‫ﺻـــﺮف )‪ (change‬ﺑـــﻪ ﻣﻌﻨـــﯽ ﺗﺒـــﺪﯾﻞ ﮐـــﺮدن اﺳـــﺖ و ﺻـــﺮاف ﮐـــﺴﯽ اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ در ازاﯼ‬
‫ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮﻟﯽ را ﺑﻪ واﺣﺪ ﭘﻮﻟﯽ دﯾﮕﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧــﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐــﻪ ﺻــﺮاﻓﺎن اراﺋــﻪ ﻣــﯽ ﮐﻨﻨــﺪ ﻓﻘــﻂ ﺗﺒــﺪﯾﻞ واﺣــﺪ ﭘــﻮﻟﯽ ﺑــﻪ واﺣــﺪ ﭘــﻮﻟﯽ دﯾﮕــﺮ ﻧﺒــﻮدﻩ‬
‫و ﺧــﺪﻣﺎﺗﯽ ﭼــﻮن ﺧﺮﯾــﺪ و ﻓــﺮوش ﭼــﮏ هــﺎﯼ ﻣــﺴﺎﻓﺮﺗﯽ‪ ،‬ﺻــﺪور ﺣﻮاﻟﺠــﺎت‪ ،‬اﻧﺘﻘــﺎل ارز و ‪ ...‬را‬
‫ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻋﺪم روﻧﻖ ﺷﻐﻞ ﺻﺮاﻓﯽ‬

‫‪ -١‬اﻏﻠﺐ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﺻﺮاﻓﺎن اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﮐﻨﻮن ﺑﺎﻧﮏ هﺎ ﻧﻴﺰ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺮرات ارزﯼ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻴﻤﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﻪ ﻋﻘﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن ﯾﮏ ﻃﺮف در ازاﯼ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺣﻖ ﺑﻴﻤﻪ ﺟﺒﺮان‬
‫ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺧﺴﺎرت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻃﺮف دﯾﮕﺮ را در ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻦ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﺑﻴﻤﻪ‬
‫در ﻗــﺎﻧﻮن ﺑــﻪ ﻟﺤــﺎظ اهﻤﻴــﺖ ﺑﻴﻤــﻪ درﯾــﺎﯾﯽ اﻗــﺴﺎم ﺑﻴﻤــﻪ ﺑــﻪ ﺑﺤــﺮﯼ و ﻏﻴﺮﺑﺤــﺮﯼ ﺗﻘــﺴﻴﻢ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻴﻤﻪ را ﺑﻪ ﺑﻴﻤﻪ اﺷﺨﺎص و اﺷﻴﺎء ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﺑﻴﻤﻪ اﺷﺨﺎص ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻴﻤﻪ ﮔﺮ ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرت ﺟﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﻴﻤﻪ اﺷﻴﺎء ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻴﻤﻪ ﮔﺮ ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرت ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﻠﯽ ﺷﺪن ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﻴﻤﻪ و ﻣﻮﺳﺴﺎت اﻋﺘﺒﺎرﯼ ﻣﺼﻮب ‪ ١٣٥٨‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﻴﻤﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﻠﯽ ﺷﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﻴﻬﺎﯼ ﺑﻴﻤﻪ ﺧﺎرﺟﯽ در اﯾﺮان ﻣﻤﻨﻮع ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫در وﺿﻊ ﻓﻌﻠﯽ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺑﻮدﻩ و اﺧﻴﺮاً ﻣﺠﻮز ﺗﺄﺳﻴﺲ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺑﻴﻤﻪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎً زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻓﻌﺎل هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬
‫‪ -٢‬ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﺮاﺟﯽ‬
‫‪ -٣‬ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ هﺮ ﻗﺴﻢ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻻزﻣﻪ ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ داراﯼ اﻗﺴﺎم ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻗﺴﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﻣﻘﺮرات ﺧﺎﺻﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داﺧﻠﯽ ﯾﺎ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺸﮑﯽ‪ ،‬درﯾﺎ ﯾﺎ هﻮا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از راﻩ ﺧﺸﮑﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺟﺎدﻩ اﯼ ﯾﺎ رﯾﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﮐﺎﻻ ﯾﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻗﺮار داد ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت از ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٧٧‬ﺗﺎ ‪ ٣٩٤‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ ﺗــﺼﺪﯼ ﺑــﻪ ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ از اﻧــﻮاع اﺟــﺎرﻩ ﺷــﻤﺮدﻩ ﺷــﺪﻩ اﺳــﺖ وﻟــﯽ در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت از اﻗﺴﺎم وﮐﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺗﺼﺪﯼ‬
‫ﺗــﺼﺪﯼ وﻗﺘــﯽ اﺳــﺘﻔﺎدﻩ ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﮐــﻪ ﮐــﺎرﯼ در ﻗﺎﻟــﺐ ﯾــﮏ ﺳــﺎزﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺳــﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻨﮕــﺎﻩ‪،‬‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻼت و ‪ ...‬اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺘﺼﺪﯼ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٣٧٧‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻣﺘــﺼﺪﯼ ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ ﮐــﺴﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ در ﻣﻘﺎﺑــﻞ اﺟــﺮت‬
‫ﺣﻤﻞ اﺷﻴﺎء را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑــﺪﯾﻬﯽ اﺳــﺖ هــﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨــﺪﻩ وﺳــﻴﻠﻪ ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ ﻣﺎﻧﻨــﺪ راﻧﻨــﺪﻩ ﯾــﺎ ﺧﻠﺒــﺎن ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﺴﺎﻓﺮ‬
‫ﭼـــﻮن در ﻣـــﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗـــﺎﻧﻮن ﺗﺠـــﺎرت ﺗـــﺼﺪﯼ ﺑـــﻪ ﺣﻤـــﻞ و ﻧﻘـــﻞ ﻣﻄﻠـــﻖ اﺳـــﺖ و از ﻃﺮﻓـــﯽ‬
‫ﺣﻘﻮﻗــﺪان هــﺎ در ﻧﻈﺮﯾــﺎت ﺧــﻮد ﺣﻤــﻞ و ﻧﻘــﻞ ﻣــﺴﺎﻓﺮ را ﺗﺠــﺎرﯼ ﻣــﯽ داﻧﻨــﺪ ﻟــﺬا ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﯽ‬
‫رﺳﺪ ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻧﻴﺰ ﺷﻐﻠﯽ ﺗﺠﺎرﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﺮاﺟﯽ‬

‫ﻣﺘﺼﺪﯼ ﺣﺮاج ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻻ را ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﯼ در ﻣﺤﻞ ﺣﺮاج ﻣﯽ‬
‫ﻓﺮوﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﻮال ﻓﺮوﺷﯽ از ﺁن ﺧﻮد ﻣﺘﺼﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﺑﻨﺪﯾﮏ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻣﯽ ﺷﻮد ﭘﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﻣﻨﻈﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻓﺮﺿﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﻮال ﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪﯼ ﺣﺮاج ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺣﺮاج ﺑﺎ ﻣﺰاﯾﺪﻩ‬

‫ﺣﺮاج ﻓﯽ اﻟﻤﺠﻠﺲ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﻔﺎهﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﻴﺮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺰاﯾﺪﻩ ﮐﺘﺒﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺷﻐﻞ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ در اﯾﺮان راﯾﺞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺼﺪﯼ ﺑﻪ هﺮ ﻗﺴﻢ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﻧﻤﺎﯾــﺸﮕﺎﻩ ﺑــﻪ ﻣﺤﻠــﯽ ﮔﻔﺘــﻪ ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﮐــﻪ اﺛــﺮﯼ هﻨــﺮﯼ‪ ،‬ﺗــﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌــﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕــﯽ‪،‬‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ و ‪ ...‬در ﻣﻌﺮض ﺑﺎزدﯾﺪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫درﺁﻣﺪ ﻣﺘﺼﺪﯼ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻣﺤﻞ ﻓﺮوش ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزدﯾﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺁﺛﺎرش ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ درﺁﻣﺪﻩ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎﮐﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺮﮎ‪ ،‬ﺗﺌﺎﺗﺮ و ‪ ...‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈـــﻮر از ﻧﻤﺎﯾـــﺸﮕﺎﻩ ﻋﻤـــﻮﻣﯽ ﯾﻌﻨـــﯽ ﻧﻤﺎﯾـــﺸﮕﺎهﯽ ﮐـــﻪ اﺧﺘـــﺼﺎص ﺑـــﻪ ﺻـــﻨﻒ ﯾـــﺎ ﻗـــﺸﺮ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و هﻤﮕﺎن اﻣﮑﺎن ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺁن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺸﺘﯽ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﮐﺸﺘﯽ ﺳﺎزﯼ‬
‫‪ -٢‬ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش و هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺸﺘﯽ‬
‫‪ -٣‬ﮐﺸﺘﻴﺮاﻧﯽ‬
‫ﮐــﺸﺘﯽ ﺳــﺎزﯼ ﻣﻌﻤــﻮﻻً در ﻗﺎﻟــﺐ ﺑﻨــﺪ ‪ ٤‬ﻣــﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻣــﯽ ﮔﻨﺠــﺪ ﭼــﻮن ﮐــﺸﺘﯽ‬
‫در ﯾﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺸﺘﯽ و ﺷﻨﺎور ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺮﯾــﺪ ﯾــﺎ ﺗﺤــﺼﻴﻞ ﮐــﺸﺘﯽ ﺑــﻪ ﻗــﺼﺪ ﻓــﺮوش ﯾــﺎ اﺟــﺎرﻩ ﻧﻴــﺰ در ﺑﻨــﺪ ﯾــﮏ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﮐﺸﺘﻴﺮاﻧﯽ هﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ ١٠‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺸﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎرﯾﻪ ﺁن ﻧﻴﺰ‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﻓﺮوش ﮐﺸﺘﯽ ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﺑﻨﺪ ﺟﺰء ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ذاﺗﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺎت از ﺳﺎﯾﺮ ﺑﻨﺪهﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺁﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن داﺧﻠﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺣﻘﻮق درﯾﺎﯾﯽ ﻗﺎﻧﻮن درﯾﺎﯾﯽ ﻣﺼﻮب ‪ ١٣٤٣‬و در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﺑﺮوﮐﺴﻞ ﯾﺎ ﻻهﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺮان در ﺳﺎل ‪ ١٣٤٤‬ﺑﻪ ﺁن ﭘﻴﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﻣﺎدﻩ ﯾﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﺎﺟﺮ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒـــﻖ ﻣـــﺎدﻩ ﻣـــﺬﮐﻮر ﺗـــﺎﺟﺮ ﮐـــﺴﯽ اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ﺷـــﻐﻞ ﻣﻌﻤـــﻮﻟﯽ ﺧـــﻮد را اﻧﺠـــﺎم ﻣﻌـــﺎﻣﻼت‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻗﺮار ﺑﺪهﺪ‪ .‬در ﺧﺼﻮص ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺎﺟﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺎﺟﺮ ﻟﺰوﻣﺎً ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﻐﻞ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﯽ اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ درﺁﻣﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﻨﻈـــﻮر از ﺻـ ـﻔﺖ ﻣﻌﻤـــﻮﻟﯽ ﺑـــﺮاﯼ ﺷـــﻐﻞ ﺁن اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ﺷـــﻐﻞ ﻣـــﺴﺘﻤﺮ ﺑـــﺮاﯼ ﺗـــﺎﺟﺮ‬
‫ﺷــﻨﺎﺧﺘﻦ ﺷــﺨﺺ ﺑﺎﯾــﺪ اﺣــﺮاز ﺷــﻮد هــﺮ ﭼﻨــﺪ ﻣــﺴﺘﻤﺮ ﺑــﻮدن ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ از ﻣﻔﻬــﻮم‬
‫ﺷﻐﻞ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﻣــﺮاد ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار از ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ هﻤــﺎن ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ذاﺗــﯽ ﻣﻨــﺪرج در ﻣــﺎدﻩ ‪٢‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﺑــﺮاﯼ اﯾــﻦ ﮐــﻪ ﺷــﺨﺺ ﺗــﺎﺟﺮ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﻮد ﺑﺎﯾــﺪ ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﺗﯽ را ﺑــﻪ ﻧــﺎم و ﺣــﺴﺎب‬
‫ﺧﻮد اﻧﺠﺎم دهﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‪:‬‬
‫ﺻــﺮف ﺛﺒــﺖ ﻧــﺎم در دﻓﺘــﺮ ﺛﺒــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ‪ ،‬داﺷــﺘﻦ ﮐــﺎرت ﺑﺎزرﮔــﺎﻧﯽ‪ ،‬داﺷــﺘﻦ ﮐــﺪ اﻗﺘــﺼﺎدﯼ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ‪ ...‬هﻴﭻ ﯾﮏ دﻟﻴﻞ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدن ﺷﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺗﺎﺟﺮ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﯾﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻋﻬﺪﻩ دار ادازﻩ ﮐﺸﻮر هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﻓﺮض ﮐﻪ دراﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻨﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺎص ﺧﻮد ﺑﻮدﻩ و در ﻣﻮارد ﺳﮑﻮت ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٠‬ﻻﯾﺤﻪ‬
‫اﺻﻼﺣﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﺒﻌﯽ‬

‫اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﺒﻌﯽ اﻋﻤﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ اﻧﺠﺎم دهﻨﺪﮔﺎن ﺁن ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﺒﻌﯽ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -١‬ﮐﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦ ﺗﺠﺎر و ﮐﺴﺒﻪ و ﺻﺮاﻓﺎن و ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﮐﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺮاﯼ ﺣﻮاﺋﺞ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﮐﻠﻴــﻪ ﻣﻌــﺎﻣﻼﺗﯽ ﮐــﻪ اﺟــﺰاء ﯾــﺎ ﺧﺪﻣــﻪ ﯾــﺎ ﺷــﺎﮔﺮد ﺗــﺎﺟﺮ ﺑــﺮاﯼ اﻣــﻮر ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ارﺑــﺎب ﺧــﻮد‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﮐﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪.‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦ دو ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺮاﯼ رﻓﻊ ﺣﻮاﯾﺞ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﺑــﻪ اﺳــﺘﻨﺎد ﺑﻨــﺪ ﯾــﮏ ﻣــﺎدﻩ ﺳــﻪ ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت اﯾــﻦ ﻣﻌــﺎﻣﻼت‪ ،‬ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺗﻠﻘــﯽ‬
‫ﺷــﻮﻧﺪ و ﮔﻔﺘــﻪ ﺷــﻮد ﮐــﻪ اﮔــﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار رﻓــﻊ ﺣــﻮاﯾﺞ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ را در اﯾــﻦ ﻗــﺴﻢ ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﻻزم‬
‫ﻣﯽ دﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬هﻤﺎن ﻣﺎدﻩ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‪:‬‬
‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٥‬اﮔــﺮ ﺛﺎﺑــﺖ ﺷــﻮد ﻣﻌﺎﻣﻠــﻪ ﻣﻴــﺎن ﺗﺠــﺎر ﺑــﺮاﯼ اﻣــﻮر ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﻧﺒــﻮدﻩ اﺳــﺖ‬ ‫‪-١‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺁن را ﺗﺠﺎرﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺒـــﻖ ﻣـــﺎدﻩ ‪ ١٤‬ﻗـــﺎﻧﻮن ﺗﺠـــﺎرت و ﻣـــﺎدﻩ ‪ ١٢٩٧‬ﻗـــﺎﻧﻮن ﻣـــﺪﻧﯽ دﻓـــﺎﺗﺮ ﺗﺠـــﺎر در ﻣﻴـــﺎن‬ ‫‪-٢‬‬
‫اﯾــﺸﺎن ﺑــﻪ ﺷــﺮﻃﯽ ﻗﺎﺑــﻞ اﺳــﺘﻨﺎد اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ دﻋــﺎوﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺑﺎﺷــﺪ ﭘــﺲ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺧﺘﻼف ﻣﻴﺎن دو ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺎﻟﯽ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در روﯾــﻪ ﻗــﻀﺎﯾﯽ ﮐــﺸﻮر ﻓﺮاﻧــﺴﻪ ﺗﻌﻬــﺪ ﻣﻴــﺎن ﺗﺠــﺎر وﻗﺘــﯽ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺷــﻤﺮدﻩ ﻣــﯽ‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‪:‬‬
‫هــﺮ ﭼﻨــﺪ ﺻــﻔﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ اﻏﻠــﺐ ﺑــﺮاﯼ ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎر اﺳــﺘﻔﺎدﻩ ﻣــﯽ ﺷــﻮد وﻟــﯽ اﻟﺰاﻣــﺎت‬
‫ﺧﺎرج از ﻗﺮارداد ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﯾﺎ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫رژﯾﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫رژﯾﻢ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان هﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ در ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺷﺎهﺪ ﻣﻘﺮرات ﺧﺎص ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫در ﺗﻌﻬـــﺪات ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ رﻋﺎﯾـــﺖ دو اﺻـــﻞ ﺳـــﺮﻋﺖ و اﻃﻤﻴﻨـــﺎن ﺿـــﺮورت دارد‪ .‬ﻣـــﺜﻼً ﻋـــﺪم‬
‫اﻋﻄـــﺎﯼ ﻣﻬﻠـــﺖ ﺑـــﻪ ﻣـــﺪﯾﻮن و ﺣـــﺬف اﺳـــﺘﻤﻬﺎل از ﻣﻘـــﺮرات ﭼـــﮏ ﯾـــﺎ ﭘـــﺬﯾﺮش ﻣـــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﺗﻀﺎﻣﻨﯽ در ﺗﻌﻬﺪات ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺮاﯼ رﻋﺎﯾﺖ اﯾﻦ اﺻﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﯼ ﻣﻴﺎن ﯾﮏ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ ﻏﻴﺮﺗﺎﺟﺮ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪات ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ رژﯾﻢ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﯼ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت‬

‫ﺑــﺮ ﻃﺒــﻖ ﻗــﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳــﯽ اﺻــﻞ ﺑــﺮ ﺁزادﯼ اﻧﺘﺨــﺎب ﺷــﻐﻞ اﺳــﺖ و هــﺮ ﮐــﺲ ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ‬
‫ﺷــﻐﻞ دﻟﺨــﻮاﻩ ﺧــﻮد و از ﺟﻤﻠــﻪ ﺗﺠــﺎرت را اﻧﺘﺨــﺎب ﻧﻤﺎﯾــﺪ ﺑــﺎ اﯾــﻦ ﺣــﺎل در ﺧــﺼﻮص ﮔﺮوهــﯽ ﺑﻨــﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﯽ اﻣﮑﺎن ﺗﺠﺎرت وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺤﺠﻮرﯾﻦ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن اﻣﻮر ﺣﺴﺒﯽ اﮔﺮ ﻣﺤﺠﻮر ﻣﻤﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ وﻟﯽ ﯾﺎ ﻗﻴﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮدوﻟﯽ ﻣﺤﺠﻮرﯾﻦ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺠﻮرﯾﻦ ﻧﻴﺰ ﺣﻖ ﺗﺠﺎرت ﮐﺮدن از ﺟﺎﻧﺐ اﯾﺸﺎن را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﺠﺎرت اﺗﺒﺎع ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺷﺮاﯾﻂ اﺷﺘﻐﺎل اﺗﺒﺎع ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ در اﯾﺮان ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺗﺒــﺎع ﺑﻴﮕﺎﻧــﻪ ﺑــﺮاﯼ اﺷــﺘﻐﺎل در اﯾــﺮان ﺑﺎﯾــﺪ روﯾــﺪاد ﺑــﺎ ﺣــﻖ ﮐــﺎر ﻣــﺸﺨﺺ داﺷــﺘﻪ و از وزارت‬
‫ﮐﺎر ﭘﺮواﻧﻪ ﮐﺎر اﺧﺬ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺎرت اﺗﺒﺎع ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ در اﯾﺮان ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎﯾﯽ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت اﻧﺤﺼﺎرﯼ‬
‫ﺑﺮﺧــﯽ از اﻗــﺴﺎم ﺗﺠــﺎرت ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺑﺎﻧﮑــﺪارﯼ‪ ،‬هﻮاﭘﻴﻤــﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔــﺎﻧﯽ ﺧــﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺻــﻨﺎﯾﻊ ﺑــﺰرگ‬
‫در اﻧﺤﺼﺎر دوﻟﺖ اﺳﺖ و اﺷﺨﺎص ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﯾﻦ زﻣﻴﻨﻪ هﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻣﮑﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﺑﺎ ﺻﺪور ﻣﺠﻮز دوﻟﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ از ﺗﺠﺎرت‬
‫ﺻـــﺎﺣﺒﺎن ﺑﺮﺧـــﯽ ﻣـــﺸﺎﻏﻞ ﺑـــﻪ دﻟﻴـــﻞ رﻋﺎﯾـــﺖ ﺷـــﺌﻮﻧﺎت ﯾـــﺎ اﺣﺘﻤـــﺎل ﺳـــﻮء اﺳـــﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﺷــﻐﻠﯽ از ﺗﺠــﺎرت ﮐــﺮدن ﻣﻤﻨــﻮع ﺷــﺪﻩ اﻧــﺪ‪ .‬ﻣــﺜﻼً ﻗــﻀﺎت ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ رﻋﺎﯾــﺖ ﺷــﺄن‬
‫ﻣﻨــﺼﺐ ﻗــﻀﺎ و ﮐﺎرﻣﻨــﺪان دوﻟــﺖ از ﺑﺮﺧــﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬــﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﻧﻈﻴــﺮ ﺣــﻖ اﻟﻌﻤــﻞ ﮐــﺎرﯼ در‬
‫ﮔﻤﺮﮎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻤﻨﻮع هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ اﺧﺬ ﭘﺮواﻧﻪ و ﻣﺠﻮز ﺧﺎص‬

‫ﺑﻌــﻀﯽ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬــﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪ اﺧــﺬ ﭘﺮواﻧــﻪ ﯾــﺎ ﻣﺠــﻮز از ﻣﺮاﺟــﻊ ﺧــﺎص هــﺴﺘﻨﺪ ﻣﺜــﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻓﻴﻠﻢ ﯾﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ داروﺧﺎﻧﻪ‪.‬‬

‫ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫ﻣﻮﺿــﻮع ﺛﺒــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ در ﻣــﻮارد ‪ ١٦‬اﻟــﯽ ‪ ١٩‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﻨــﯽ ﺷــﺪﻩ اﺳــﺖ‪ .‬ﺛﺒــﺖ‬
‫ﻧﺎم هﻤﻪ ﺗﺠﺎر و ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺜﻨﺎء‪:‬‬
‫ﮐﺴﺒﻪ ﺟﺰء از اﯾﻦ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻣﻌﺎف هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﯾﺪﻩ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﺗﺠﺎر در دﻓﺎﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪاد اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﻣﺎرﻩ اﯼ ﺑﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن اﺷﺨﺎص ﺛﺒﺖ ﻧﺎﻣﯽ‬
‫‪ -٣‬ﮐﺴﺐ اﻃﻼع از وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺠﺎر‬
‫‪ -٤‬ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از ﺑﻌﻀﯽ اﻣﺘﻴﺎزات‬
‫‪ -٥‬ﻧﻈﺎرت دوﻟﺖ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در دﻓﺎﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد ﯾﮏ دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﻠﯽ واﺣﺪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم ﺗﺠﺎر ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽ ﺷﺪ وﻟﯽ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ در ﺁن اﺷﺘﻐﺎل دارد اﻗﺪام ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬دﻓﺎﺗﺮ ﺛﺒﺖ‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﯽ در ﺗﻬﺮان واﻗﻊ در ادارﻩ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ و ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻮدﻩ و در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ادارات ﺛﺒﺖ‬
‫اﺳﻨﺎد ﻣﺤﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻤﺎرﻩ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫ﺷﻤﺎرﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺁن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺎﺟﺮ ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺷﻤﺎرﻩ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ‬
‫ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺎ ﺛﺒﺖ ﺁﻧﻬﺎ در داﯾﺮﻩ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﺠﺪد ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻟﻐﻮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮﻩ ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻇﻬﺎر ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ادارﻩ ﺛﺒﺖ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺷﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻇﻬﺎر ﻧﺎﻣﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻇﺮف ﯾﮏ ﻣﺎﻩ از ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﺮوع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ و‬
‫ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻋﻼﻣﯽ ﺑﻮدن ﻣﻨﺪرﺟﺎت دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺎﺟﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ادارﻩ ﺛﺒﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺄﻣﻮر ﺛﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻟﺬا ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺻﺤﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻨﺪرﺟﺎت دﻓﺎﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺟﻨﺒﻪ اﻋﻼﻣﯽ دارد‪.‬‬

‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﯼ ﻋﺪم ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫ﺿــﻤﺎﻧﺖ اﺟــﺮاﯼ ﻋــﺪم ﺛﺒــﺖ ﻧــﺎم در دﻓﺘــﺮ ﺛﺒــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺟــﺰاﯼ ﻧﻘــﺪﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ در ﻣــﺎدﻩ ‪١٦‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﯾﻤﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺗﻮرم اﻧﺪﮎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫ﺑــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٦‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺗﻤــﺎم ﺗﺠــﺎر ﺑــﻪ اﺳــﺘﺜﻨﺎﯼ ﮐــﺴﺒﻪ ﺟــﺰء ﺑﺎﯾــﺪ دﻓــﺎﺗﺮ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺎﯾﺪﻩ ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺮ ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻧﻈﺎرت ﻧﻤﻮدﻩ و ﺑﺮ ﺁن اﺷﺮاف ﭘﻴﺪا ﻣﻴﮑﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻗﻴﻖ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻴﺰان ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ درﺁﻣﺪ ﺗﺎﺟﺮ را ﺑﺮاﺳﺎس دﻓﺎﺗﺮ‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻄﯽ در دادﮔﺎﻩ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-٣‬‬
‫‪١٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻧﻮاع دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪:‬‬
‫‪ -١‬دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ -٢‬دﻓﺘﺮ ﮐﻞ‬
‫‪ -٣‬دﻓﺘﺮ داراﯾﯽ‬
‫‪ -٤‬دﻓﺘﺮﯼ ﮐﭙﻴﻪ‬
‫دﻓــﺎﺗﺮ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ داراﯼ اﻧــﻮاع و اﻗــﺴﺎم ﻣﺨﺘﻠﻔــﯽ اﺳــﺖ وﻟــﯽ دﻓــﺎﺗﺮ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐــﻪ هــﺮ ﺗــﺎﺟﺮﯼ‬
‫ﺑــﻪ اﺳــﺘﺜﻨﺎﯼ ﮐــﺴﺒﻪ ﺟــﺰء ﻣﻠــﺰم ﺑــﻪ ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﺁﻧﻬــﺎ ﻣــﯽ ﺑﺎﺷــﺪ ﭼﻬــﺎر دﻓﺘــﺮ روزﻧﺎﻣــﻪ‪ ،‬ﮐــﻞ‪ ،‬داراﯼ و‬
‫ﮐﭙﻴﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ دﻓﺘﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر روزاﻧﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪو‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎرﯾﺦ روز ﮐﻠﻴﻪ اﻋﻤﺎل ﺗﺠﺎرﺗﯽ را در ﺁن ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ دﻓﺎﺗﺮ روزﻧﺎﻣﻪ از ﺣﻴﺚ‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﺮﺗﺐ ﺑﻮدﻩ و ﮔﺰارﺷﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ روزاﻧﻪ ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻓﺘﺮ ﮐﻞ‬
‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٨‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت دﻓﺘــﺮ ﮐــﻞ دﻓﺘــﺮﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ در ﺁن اﻧــﻮاع و اﻗــﺴﺎم ﻣﻌــﺎﻣﻼت از‬
‫ﯾﮑــﺪﯾﮕﺮ ﺗﻔﮑﻴــﮏ ﺷ ـﺪﻩ و هــﺮ ﻧــﻮﻋﯽ در ﺻــﻔﺤﻪ ﻣﺨــﺼﻮص ﺑــﻪ ﺧــﻮد ﺛﺒــﺖ ﻣــﯽ ﺷــﻮد‪ .‬ﺗــﺎﺟﺮ هــﺮ‬
‫هﻔﺘﻪ ﯾﮏ ﺑﺎر از روﯼ دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﮐﻞ را ﺗﺘﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻓﺘﺮ داراﯾﯽ‬
‫دﻓﺘــﺮ داراﯾــﯽ ﮐــﻪ هــﺮ ﺳــﺎل ﯾــﮏ ﻣﺮﺗﺒــﻪ ﺗــﺎ ﭘﺎﯾــﺎن ‪ ١٥‬ﻓــﺮوردﯾﻦ ﺳــﺎل ﺑﻌــﺪ ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﻣــﯽ ﺷــﻮد‬
‫دﻓﺘــﺮﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ در ﺁن ﺻــﻮرت ﺟــﺎﻣﻌﯽ از ﮐﻠﻴــﻪ اﻣــﻮال و داراﯾــﯽ ﺗــﺎﺟﺮ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺷــﺪﻩ و ﺑــﻪ‬
‫اﻣﻀﺎﯼ او ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺗﻌﺮﯾﻒ اﯾﻦ دﻓﺘﺮ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دﻓﺘﺮ داراﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫دﻓﺘﺮ ﮐﭙﻴﻪ‬
‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ١٠‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت دﻓﺘــﺮ ﮐﭙﻴــﻪ دﻓﺘــﺮﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ در ﺁن ﺗــﺎﺟﺮ ﮐﻠﻴــﻪ اﺳــﻨﺎد ﺧــﻮد‬
‫را ﺛﺒﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻤﺎرﻩ ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮز ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫ﻃـــﺮز ﺗﻨﻈـــﻴﻢ دﻓـــﺎﺗﺮ ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ از ﻣـــﺎدﻩ ‪ ١١‬ﺗـــﺎ ﻣـــﺎدﻩ ‪ ١٣‬ﻗـــﺎﻧﻮن ﺗﺠـــﺎرت ﭘـــﻴﺶ ﺑﻴﻨـــﯽ ﺷـــﺪﻩ‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬ﻃﺒــﻖ ﻣﻘــﺮرات اﯾــﻦ ﻣــﻮاد ﭘــﺲ از ﺗﻬﻴــﻪ دﻓــﺎﺗﺮ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺑــﻪ ﺟــﺰ دﻓﺘــﺮ ﮐﭙﻴــﻪ ﺑﺎﯾــﺪ ﺗﻮﺳــﻂ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪﻩ ﺛﺒــﺖ اﻣــﻀﺎء ﺷــﻮد‪ .‬ﺗﻤــﺎم دﻓــﺎﺗﺮ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺑﺎﯾــﺪ ﺷــﻤﺎرﻩ ﺻــﻔﺤﻪ داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬دﻓــﺎﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﯾــﺪ ﻗﻴﻄــﺎن ﮐــﺸﯽ ﺷــﻮد و ﻣــﺄﻣﻮر ﺛﺒــﺖ ﭘــﺲ از ﺷــﻤﺎرش ﺻــﻔﺤﺎت دو ﻃــﺮف ﻗﻴﻄــﺎن را ﺑــﺎ ﻣﻬ ـﺮ‬
‫ﺳــﺮﺑﯽ ﻣﻨﮕﻨــﻪ ﻣــﯽ ﮐﻨــﺪ‪ .‬ﺟﻤــﻊ ﺗﻌــﺪاد ﺻــﻔﺤﺎت ﺑــﺎ ﻗﻴــﺪ ﺗــﺎرﯾﺦ و ﻧــﺎم ﺻــﺎﺣﺐ دﻓﺘــﺮ در ﺻــﻔﺤﻪ‬
‫اول و ﺁﺧﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺄﻣﻮر ﻣﺜﺒﺖ و اﻣﻀﺎء ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫دﻓــﺎﺗﺮ ﺑﺎﯾــﺪ ﻣــﻨﻈﻢ و ﻣﺮﺗــﺐ ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﺷــﻮﻧﺪ و ﺧــﻂ ﺧــﻮردﮔﯽ‪ ،‬ﺗﺮاﺷــﻴﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻻﮎ ﮔﺮﻓﺘﮕــﯽ و‬
‫‪ ...‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﺎ ﻧﺸﻮﺗﻦ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﻮر ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺟﺎﯼ ﺳﻔﻴﺪ در دﻓﺘﺮ ﯾﺎ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺒﻮدن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺮهﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺿــﻤﺎﻧﺖ اﺟــﺮاﯼ ﻋــﺪم ﺗﻨﻈــﻴﻢ دﻓــﺎﺗﺮ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ و ﻋــﺪم رﻋﺎﯾــﺖ ﺗــﺸﺮﯾﻔﺎت و ﻧﺤــﻮﻩ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ١٥‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت اﮔــﺮ ﺗــﺎﺟﺮﯼ ﻋﻠــﯽ رﻏــﻢ ﭘــﺮداﺧﺘﻦ ﺑــﻪ ﺷــﻐﻞ ﺗﺠــﺎرﯼ دﻓﺘــﺮ‬
‫ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﻧﮑﻨــﺪ ﯾــﺎ دﻓــﺎﺗﺮ ﺧــﻮد را ﭼﻨﺎﻧﭽــﻪ در ﻗــﺎﻧﻮن ﺁﻣــﺪﻩ ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﻧﻨﻤﺎﯾــﺪ ﺟﺮﯾﻤــﻪ ﻣــﯽ ﺷــﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﯾﻤﻪ دوﯾﺴﺖ ﺗﺎ دﻩ هﺰار رﯾﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﺑﻨــﺪ ‪ ٣‬ﻣــﺎدﻩ ‪ ٥٤٢‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت اﮔــﺮ ﺗــﺎﺟﺮﯼ ورﺷﮑــﺴﺖ ﺷــﻮد و ﺛﺎﺑــﺖ ﺷــﻮد دﻓــﺎﺗﺮ‬
‫ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﻧﮑــﺮدﻩ ﯾــﺎ دﻓــﺎﺗﺮ او ﻧــﺎﻗﺺ ﺑــﻮدﻩ ﯾــﺎ ﺑــﯽ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺗﻨﻈــﻴﻢ ﺷــﺪﻩ اﺳــﺖ ﻣﻤﮑــﻦ‬
‫اﺳﺖ ورﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺟﺮم ﺑﻮدﻩ و ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﯽ ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ ﺗﺎ ‪ ٢‬ﺳﺎل ﺣﺒﺲ دارد‪.‬‬
‫اﮔــﺮ ﺗــﺎﺟﺮ ورﺷﮑــﺴﺘﻪ اﯼ دﻓــﺎﺗﺮ ﺧــﻮد را ﻣﻔﻘــﻮد ﻧﻤــﻮدﻩ ﯾــﺎ از ﺑــﻴﻦ ﺑﺒــﺮد ورﺷﮑــﺴﺘﻪ ﺑــﻪ‬
‫ﺗﻘﻠﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﯾﮏ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺣﺒﺲ دارد‪.‬‬

‫ﻣﺪت ﻧﮕﻬﺪارﯼ از دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫ﭼــﻮن در ﻗــﺎﻧﻮن ﺁﯾــﻴﻦ دادرﺳــﯽ ﻣــﺪﻧﯽ ﺳــﺎﺑﻖ ﻣــﺮور زﻣــﺎن ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ دﻋــﺎوﯼ ﻣﻨﻘــﻮل ‪١٠‬‬
‫ﺳــﺎل ﺑــﻮد و ﭘــﺲ از ﮔﺬﺷــﺖ اﯾــﻦ ﻣــﺪت و ﺑــﺎ اﯾــﺮاد ﺧﻮاﻧــﺪﻩ دﻋــﻮﯼ ﻣــﺴﻤﻮع ﻧﺒــﻮد ﻟــﺬا ﻣــﺎدﻩ ‪١٣‬‬
‫ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺗــﺎ ‪ ١٠‬ﺳــﺎل ﻧﮕﻬــﺪارﯼ از دﻓــﺎﺗﺮ را ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﻨــﯽ ﮐــﺮدﻩ اﺳــﺖ وﻟــﯽ اﮐﻨــﻮن ﮐــﻪ‬
‫ﻣــﺮور زﻣــﺎن ﺧــﻼف ﺷــﺮع ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪﻩ و در ﻗــﺎﻧﻮن ﺁﯾــﻴﻦ دادرﺳــﯽ ﻣــﺪﻧﯽ ﻓﻌﻠــﯽ ﺣــﺬف‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ دﻓﺎﺗﺮ ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﻧﮕﻬﺪارﯼ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻨﺪﯾﺖ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺿﺮر ﯾﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻮرد اﺳﻨﺘﻨﺎد ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺳﻨﺪﯾﺖ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺎﺟﺮ‬

‫ﭼﻮن ﻣﻨﺪرﺟﺎت دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ در ﺣﮑﻢ اﻗﺮار ﮐﺘﺒﯽ ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺖ ﻟﺬا در هﺮ ﺣﺎل ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺳﻨﺪ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻨﺪﯾﺖ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺎﺟﺮ‬

‫ﺑــﺮاﯼ اﯾــﻦ ﮐــﻪ ﺑﺘــﻮان ﺑــﻪ دﻓــﺎﺗﺮ ﺗــﺎﺟﺮ ﺑــﻪ ﻧﻔــﻊ ﺧــﻮد او اﺳــﺘﻨﺎد ﻧﻤــﻮد ﺑﺮاﺳــﺎس ﻣــﻮاد ‪ ١٢٩٧‬و‬
‫‪ ١٢٩٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ و ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮرات ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻃﺮف دﻋﻮﯼ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬دﻋﻮﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﮔــﺮ هــﺮ دو ﻃــﺮف دﻋــﻮﯼ ﺗــﺎﺟﺮ ﺑــﻮدﻩ و ﺑــﻪ دﻓــﺎﺗﺮ ﺧــﻮد اﺳــﺘﻨﺎد ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ و ﻣﻴــﺎن دﻓــﺎﺗﺮ ﺗﻌــﺎرض‬
‫وﺟــﻮد داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ هــﺮ دو از ﻋــﺪاد دﻻﯾــﻞ ﺧــﺎرج ﻣــﯽ ﺷــﻮﻧﺪ ﻣﮕــﺮ اﯾــﻦ ﮐــﻪ دﻟﻴﻠــﯽ ﺑــﺮ ﺗــﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﯾﮑﯽ ﺑﺮ دﯾﮕﺮﯼ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ١٢٩٨‬ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ اﮔــﺮ ﮐــﺴﯽ ﺑــﻪ دﻓــﺎﺗﺮ ﺗــﺎﺟﺮ اﺳــﺘﻨﺎد ﮐــﺮد ﻧﻤــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ‬
‫ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺁن را ﺗﻔﮑﻴﮏ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺎﺟﺮﯼ در دادﮔﺎﻩ اﺳﺘﻨﺎد ﺷﻮد او ﺑﺎﯾﺪ دﻓﺎﺗﺮ را در دادﮔﺎﻩ اﺑﺮاز ﯾﺎ ﺗﻠﻒ ﺁﻧﻬﺎ را ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ در ﻏﻴﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻗﺮﯾﻨﻪ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ ادﻋﺎﯼ ﻃﺮﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻴﻮﻩ اراﺋﻪ دﻓﺎﺗﺮ در دادﮔﺎﻩ‬

‫اﺻﻮﻻً وﻗﺘﯽ ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻴﻦ دﻓﺎﺗﺮش رادر دادﮔﺎﻩ اﺑﺮاز ﮐﻨﺪ وﻟﯽ‬
‫در ﻣﻮاردزﯾﺮ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻨﺎد ﺗﻮﺳﻂ رﺋﻴﺲ ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮ دﻓﺘﺮ دادﮔﺎﻩ ﺧﺎرج ﻧﻮﯾﺲ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻣﮑﺎن اﺑﺮاز دﻓﺘﺮ در دادﮔﺎﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺑﺮاز دﻓﺎﺗﺮ ﺧـﻼف ﻧﻈـﻢ ﯾـﺎ ﻋﻔـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﯾـﺎ ﻣـﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎﻣـﻪ ﯾـﺎ ﺣﻴﺜﻴـﺖ اﺻـﺤﺎب دﻋـﻮﯼ ﯾـﺎ‬
‫دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اراﺋﻪ ﺧﻼﺻﻪ دﻓﺎﺗﺮ‬

‫در ﻓﺮاﻧـــﺴﻪ ﻣـــﻮاردﯼ ﮐـــﻪ ﺧﻮاهـــﺎن دﻋـــﻮﯼ ﻣـــﯽ ﺗﻮاﻧـــﺪ ﻣـــﺴﺘﻘﻴﻤﺎً و ﺷﺨـــﺼﺎً ﺑـــﻪ اﺳـــﻨﺎد و‬
‫دﻓــﺎﺗﺮ ﺗــﺎﺟﺮ دﺳــﺖ ﯾﺎﺑــﺪ ﻧــﺎم ﺑــﺮدﻩ ﺷــﺪﻩ ﻣﺜــﻞ دﻋــﺎوﯼ ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ارث ﯾــﺎ ورﺷﮑــﺴﺘﮕﯽ و در‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد ﻗﺎﺿﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ را ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺧﻼﺻﻪ اﺳﻨﺎد و دﻓﺎﺗﺮ اﻟﺰام ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﮑﻴﮑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﮐﺴﺒﻪ ﺟﺰء‬
‫هــﺮ ﭼﻨــﺪ ﮐــﺴﺒﻪ ﺟــﺰء ﺗــﺎﺟﺮ ﻣﺤــﺴﻮب ﻣــﯽ ﺷــﻮﻧﺪ وﻟــﯽ ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﺁن ﮐــﻪ ﺣﺠــﻢ ﻣﻌــﺎﻣﻼﺗﯽ‬
‫ﮐـــﻪ اﻧﺠـــﺎم ﻣـــﯽ دهﻨـــﺪ ﭼـــﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﻴـــﺴﺖ از ﺑﺮﺧـــﯽ ﺗﮑـــﺎﻟﻴﻒ ﺗﺠـــﺎر ﻣﻌـــﺎف ﺷـــﺪﻩ اﻧـــﺪ ﻣﺜـــﻞ‬
‫ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ از ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﯾﺎ ﺗﮑﻠﻴﻒ ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺒﻪ ﺟﺰء ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺴﺒﻪ ﺟﺰء‬

‫ﮐــﺴﺒﻪ ﺟــﺰء اﺷــﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘــﯽ هــﺴﺘﻨﺪ ﮐــﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ را ﺻــﺮﻓﺎً ﺑــﺮاﯼ رﻓــﻊ ﻧﻴــﺎز‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﺟﻬﺖ ﮔﺬراﻧﺪن زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻼﮎ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﮐﺴﺒﻪ ﺟﺰء‬

‫اﻓﺮاد ﺣﻘﻴﻘﯽ زﯾﺮ از ﻣﺼﺎدﯾﻖ ﮐﺴﺒﻪ ﺟﺰء ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﮐــﺴﺒﻪ‪ ،‬ﭘﻴــﺸﻪ وران‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﮐﻨﻨــﺪﮔﺎن و ﻧﻈــﺎﯾﺮ ﺁن ﮐــﻪ ﻣﻴــﺰان ﻓــﺮوش ﺳــﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺁﻧــﺎن از‬ ‫‪-١‬‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﯾﮑﺼﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن رﯾﺎل ﺗﺠﺎوز ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫اراﺋــﻪ دهﻨــﺪﮔﺎن ﺧــﺪﻣﺎت در هــﺮ زﻣﻴﻨــﻪ اﯼ ﮐــﻪ ﻣﺒﻠــﻎ درﯾــﺎﻓﺘﯽ ﺁﻧﻬــﺎ در ﻗﺒــﺎل ﺧــﺪﻣﺎت‬ ‫‪-٢‬‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ در ﺳﺎل از ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن رﯾﺎل ﺗﺠﺎوز ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺧﻮد دارد و ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻠﻴﻪ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﻣﺜﻞ ﺣﻖ اﺧﺘﺮاع‬

‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻘﻮق ﻏﻴﺮ ﻣﺎدﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻨﺮﯼ ﯾﺎ ادﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﮐــﻪ هﻨﺮﻣﻨــﺪان ﺑــﺮ ﺁﺛــﺎر هﻨــﺮﯼ ﺧــﻮد دارﻧــﺪ ﻣﺎﻟﮑﻴــﺖ هﻨــﺮﯼ و ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﮐــﻪ ﻣﻮﻟﻔــﺎن‬
‫ﺑﺮ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﺧﻮد ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ادﺑﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺘﻬﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ هﻢ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺎﻟﯽ و هﻢ ﻏﻴﺮ ﻣﺎﻟﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﻋﻠﻤﯽ از اﻧﻮاع ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻨﻮﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺘﻬــﺎﯼ ﻣــﺬﮐﻮر ﻣﻮﺟــﺐ ﺣــﻖ ﺑﻬــﺮﻩ ﺑــﺮدارﯼ اﻧﺤــﺼﺎرﯼ ﻣﺎﻟــﮏ ﻣــﯽ ﺷــﻮﻧﺪ و در ﺻــﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻣﺎﻟﮏ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺧـــﺼﻮص ﺣﻤﺎﯾـــﺖ از ﻣﺎﻟﮑﻴـــﺖ ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ و ﺻـــﻨﻌﺘﯽ ﻗﺮاردادهـــﺎﯾﯽ ﻣﻴـــﺎن دوﻟـــﺖ هـــﺎ ﺑـــﻪ‬
‫اﻣﻀﺎ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﻗﺮارداد اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﭘﺎرﯾﺲ ‪ ١٨٨٣‬ﮐﻪ اﯾﺮان ﻋﻀﻮ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎﯾﻪ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫ﺑــﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ اﻣــﻮال اﻋــﻢ از ﻣــﺎدﯼ و ﻏﻴﺮﻣــﺎدﯼ ﮐــﻪ ﺑــﺮاﯼ ﺗﺠــﺎرت ﻣــﻮرد ﺑﻬــﺮﻩ ﺑــﺮدارﯼ ﻗــﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﻣﺎﯾﻪ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﯾﺎ ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﺸﮑﻠﻪ ﻣﺎﯾﻪ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬

‫ﻋﻨﺎﺻـــﺮ ﺗـــﺸﮑﻴﻞ دهﻨـــﺪﻩ ﻣﺎﯾـــﻪ ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ ﻣﻤﮑـــﻦ اﺳـــﺖ ﻣـــﺎدﯼ ﯾـــﺎ ﻏﻴﺮﻣـــﺎدﯼ ﺑﺎﺷـــﺪ ﻣﺜـــﻞ‬
‫ﺣﺴﻦ ﺷﻬﺮت ﯾﺎ اﺛﺎﺛﻴﻪ و ﻣﺤﻞ ﮐﺎر‪.‬‬

‫اﺳﻢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫اﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺗﺤﺖ ﺁن اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺳﻢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ هﻤﺎن ﻧﺎم ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻧﺎم دﯾﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات اﺳﻢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ از ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٧٦‬ﺗﺎ ‪ ٥٨٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪﯾﻦ دهﻪ از ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن هﻨﻮز ﺁﯾﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮاﯾﯽ ﺁن ﺗﺪوﯾﻦ ﻧﺸﺪﻩ و ﻟﺬا اﺳﻢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺛﺒﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫هــﺮ ﭼﻨــﺪ ﻣﻔﻬــﻮم ﻋﻼﻣــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ و ﺻــﻨﻌﺘﯽ ﺑــﻪ هــﻢ ﻧﺰدﯾــﮏ اﺳــﺖ وﻟــﯽ ﻋﻼﻣــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ‬
‫ﺑـــﺮاﯼ ﻣﻌﺮﻓـــﯽ ﮐﺎﻻهـــﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠـــﻒ ﯾـــﮏ ﺷـــﺮﮐﺖ ﯾﺎﮐﺎرﺧﺎﻧـــﻪ ﺑـــﻪ ﮐـــﺎر ﻣـــﯽ رود در ﺣـــﺎﻟﯽ ﮐـــﻪ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﻼﻣﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺎص اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫درﻣــﺎدﻩ ‪ ٥٢٩‬ﻗــﺎﻧﻮن ﻣﺠــﺎزات اﺳــﻼﻣﯽ ﻋﻼﻣــﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﻣــﻮرد ﺣﻤﺎﯾــﺖ ﮐﻴﻔــﺮﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ از ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻌﺎهﺪات ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻮق داﺧﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺛﺒﺖ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﺠﺎرﺗﯽ و اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﻘﺶ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬رﻗﻢ‪ ،‬ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﻟﻔﺎف‪ ،‬ﺑﺮﭼﺴﺐ و ﯾﺎ ﻣﻮزﯾﮏ ﺧﺎص ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎزﮔﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺎﯾﺪ وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ داﺷﺘﻪ و اﺑﺘﮑﺎرﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻋﻼﻣﺖ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﻤﺮاﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ‪:‬‬
‫ﭘـــﺮﭼﻢ اﯾـــﺮان و هـــﺮ ﭘﺮﭼﻤـــﯽ ﮐـــﻪ دوﻟـــﺖ اﯾـــﺮان اﺳـــﺘﻌﻤﺎل ﺁن را ﺑـــﻪ ﻋﻨـــﻮان ﻋﻼﻣـــﺖ‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻣﻨﻊ ﮐﻨﺪ و ﻣﺪاﻟﻬﺎ و ﻧﺸﺎﻧﻬﺎ و اﻧﮓ هﺎﯼ دوﻟﺖ اﯾﺮان‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﺎت و ﻋﺒﺎراﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻮهﻢ اﻧﺘﺴﺎب ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ و رﺳﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻮﺳﺴﺎت رﺳﻤﯽ ﻣﺜﻞ هﻼل اﺣﻤﺮ‪.‬‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﻣﻨﺤﻞ اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﺎ ﻣﻨﺎﻓﯽ ﻋﻔﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﺋﻤﯽ ﮐﻪ ُ‬ ‫‪-٤‬‬
‫ﺛﺒـــﺖ ﻋﻼﺋـــﻢ ﺗﺠـــﺎرﺗﯽ اﺧﺘﻴـــﺎرﯼ اﺳـــﺖ ﻣﮕـــﺮ در ﻣـــﻮارد ﺧـــﺎص ﻣﺜـــﻞ ﻣـــﻮاد ﻏـــﺬاﯾﯽ ﯾـــﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و داروﯾﯽ‪.‬‬
‫ﻣﺤــﻞ ﺛﺒــﺖ ﻋﻼﺋــﻢ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ادارﻩ ﺛﺒــﺖ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎ و ﻣﺎﻟﮑﻴــﺖ ﺻــﻨﻌﺘﯽ در ﺗﻬــﺮان و ادارات‬ ‫‪-‬‬
‫ﺛﺒﺖ اﺳﻨﺎد در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﭘﺲ از ﺛﺒﺖ در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ﺛﺒﺖ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ در اﯾﺮان دﻩ ﺳﺎل اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺛﺒﺖ دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ دﻋﺎوﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫ﺣﻖ اﺧﺘﺮاع‬
‫ﺣﻖ اﺧﺘﺮاع ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻖ اﻧﺤﺼﺎرﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺧﺘﺮاع ﺑﺮاﯼ ﻣﺨﺘﺮع‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺣﻖ اﺧﺘﺮاع ﺑﺎ ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاع اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﺪت اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺣﻖ اﺧﺘﺮاع ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺛﺒﺖ ﺁن ﺗﻤﺪﯾﺪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪١‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺣــﻖ اﺧﺘــﺮاع ﻇــﺮف ﭘــﻨﺞ ﺳــﺎل ﺑﺎﯾــﺪ اﺳــﺘﻔﺎدﻩ ﺷــﻮد ﯾــﺎ ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد اﺳــﺘﻔﺎدﻩ ﺁن ﺑــﻪ دﯾﮕــﺮان‬ ‫‪-‬‬
‫دادﻩ ﺷﻮد‪ ،‬واﻻ از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاع ﺧﺎرﺟﻴﺎن ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دوﻟﺘﻬﺎﯼ ﻣﺘﺒﻮع اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاع در دادﮔﺎﻩ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺮاض اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اﺧﺘﺮاع ﭘﺲ از ﺛﺒﺖ در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﯽ ﺁﮔﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫در ازاﯼ ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاع ورﻗﻪ اﺧﺘﺮاع ﺻﺎدر ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺗﮑﻠﻤﻴﻞ اﺧﺘﺮاع ورﻗﻪ اﺧﺘﺮاع ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ ﺻﺎدر ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﺪت اﻋﺘﺒﺎر ورﻗﻪ اﺧﺘﺮاع ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ورﻗﻪ اﺧﺘﺮاع اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫اﮔـــﺮ ﺗﮑﻤﻴـــﻞ اﺧﺘـــﺮاع ﺗﻮﺳـــﻂ ﺷﺨـــﺼﯽ ﻏﻴـــﺮ از ﻣﺨﺘـــﺮع اﻧﺠـــﺎم ﮔﻴـــﺮد ﺑـــﻪ وﯼ اﺟـــﺎزﻩ‬ ‫‪-‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺧﺘﺮاع را ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮارد اﺑﻄﺎل ورﻗﻪ اﺧﺘﺮاع‬

‫‪ -١‬اﺧﺘﺮاع ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺧﺘﺮاع از ﻣﻮارد ﻣﻤﻨﻮع اﻟﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﺧﺘﺮاع ﺻﺮﻓﺎً ﺟﻨﺒﻪ ﻋﻠﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬از اﺧﺘﺮاع ﻇﺮف ‪ ٥‬ﺳﺎل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﺛﺒﺖ اﺧﺘﺮاع ﺗﻤﺪﯾﺪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٦‬از ﺗﺎرﯾﺦ ﺛﺒﺖ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬دﻋﺎوﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻖ اﺧﺘﺮاع در ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺗﻬﺮان رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﺗﺠﺎرﺗﯽ‬
‫رﻗﺎﺑﺖ از اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﻗﺎﺑﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺸﺮوع‬
‫‪ -٢‬ﻧﺎﻣﺸﺮوع‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎ ﻣﺸﺮوع ﯾﺎ ﻣﮑﺎراﻧﻪ هﻢ داراﯼ ﺟﻨﺒﻪ ﮐﻴﻔﺮﯼ و هﻢ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻗﺎﺑــﺖ ﻣﮑﺎراﻧــﻪ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﺑــﺎ اﯾﺠ ـﺎد ﺳــﻮء ﺗﻔــﺎهﻢ و ﮔﻤﺮاهــﯽ ﻣــﺸﺘﺮﯼ ﺻــﻮرت ﮔﻴــﺮد ﯾــﺎ‬
‫ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﺸﺘﺮﯼ دﯾﮕﺮان ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد ﻣﺤﻘﻖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬

‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫ﻣﻨﺒـــﻊ درس‪ :‬ﮐﺘـــﺎب ﺣﻘـــﻮق ﺗﺠـــﺎرت – ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﺟﻠـــﺪ اول و دوم ﻧﻮﺷـــﺘﻪ دﮐﺘـــﺮ‬
‫درﺑﻴﻌﺎ اﺳﮑﻴﻨﯽ اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ‪.‬‬

‫اهﻤﻴﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫اﻣــﺮوزﻩ ﺑﺨــﺶ ﻋﻈﻴﻤــﯽ از ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ هــﺎﯼ اﻗﺘــﺼﺎدﯼ و ﺑﺎزرﮔــﺎﻧﯽ را ﺷــﺮﮐﺖ هــﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ‬
‫ﺑــﺮ ﻋﻬــﺪﻩ دارﻧــﺪ‪ .‬اﺷــﺨﺎص ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﻣﺰاﯾــﺎﯼ ﻓﺮاواﻧــﯽ ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ دارﻧــﺪ ﺗــﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ در ﻗﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺰاﯾﺎﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻓﺮاهﻢ ﻧﻤﻮدن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫‪ -٢‬ﺗﺠﻤﻊ ﺗﺨﺼﺼﻬﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫‪ -٣‬ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫ﺑــﻪ دﻟﻴــﻞ ﻣﺰاﯾــﺎﯾﯽ ﮐــﻪ ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ و ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ در ﻗﺎﻟــﺐ ﺁن دارد اﻣــﺮوزﻩ دوﻟﺘﻬــﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺧﻮد را در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﻣﻬﻤﺘـــﺮﯾﻦ ﻗـــﺎﻧﻮن راﺟـــﻊ ﺑـــﻪ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﻗـــﺎﻧﻮن ﺗﺠـــﺎرت ﻣـــﺼﻮب ‪ ١٣١١‬اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ‬
‫اﺳــﺎس ﺣﻘــﻮق ﺗﺠــﺎرت اﯾــﺮان را ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ دهــﺪ و ﺑــﺎب ﺳــﻮم اﯾــﻦ ﻗــﺎﻧﻮن از ﻣــﺎدﻩ ‪ ٢٠‬ﺗــﺎ‬
‫‪ ٢٢٢‬ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ اﺧﺘﺼﺎص دارد‪.‬‬
‫در ﺳــﺎل ‪ ١٣٤٧‬ﻻﯾﺤــﻪ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ اﺻــﻼح ﻗــﺴﻤﺘﯽ از ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺑــﻪ ﺗــﺼﻮﯾﺐ رﺳــﻴﺪ ﮐــﻪ‬
‫ﻣﻮاد ﺁن ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢١‬ﺗﺎ ‪ ٩٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕــﺮ ﻣﻘــﺮرات ﻣﺮﺑـــﻮط ﺑــﻪ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ ﻗـــﺎﻧﻮن ﺛﺒــﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﺳـــﺖ ﮐــﻪ در ﺳـــﺎل‬
‫‪ ١٣١٠‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮاد ﺁن در ﺳﺎل ‪ ١٣٦٢‬اﺻﻼح ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﻌــﺎوﻧﯽ هــﺮ ﭼﻨــﺪ اﺑﺘــﺪا ﺗــﺎﺑﻊ ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺑﻮدﻧــﺪ وﻟــﯽ ﺑﻌــﺪهﺎ ﻣﻘــﺮرات ﺧــﺎص‬
‫ﺑـــﺮاﯼ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﻌـــﺎوﻧﯽ ﺗـــﺼﻮﯾﺐ ﺷـــﺪ‪ .‬اﮐﻨـــﻮن اﯾـــﻦ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎ ﺗـــﺎﺑﻊ ﻗـــﺎﻧﻮن ﺑﺨـــﺶ ﺗﻌـــﺎوﻧﯽ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻣﺼﻮب ‪ ١٣٧٠‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ دوﻟﺘــﯽ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﮐــﺎر ﺗﺠــﺎرت ﻣــﯽ ﭘﺮدازﻧــﺪ داراﯼ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘــﺮرات ﺧــﺎص ﻣــﯽ‬
‫ﺑﺎﺷـــﻨﺪ‪ .‬ﻋـــﻼوﻩ ﺑـــﺮ ﻗـــﻮاﻧﻴﻦ ﻣـــﺬﮐﻮر ﻗـــﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺁﺋـــﻴﻦ ﻧﺎﻣـــﻪ و ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣـــﻪ هـــﺎﯾﯽ ﻧﻴـــﺰ در ﻣـــﻮرد‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻔﺮق وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﭘﻴــﺸﻨﻬﺎد‪ :‬ﺑﻬﺘــﺮ اﺳــﺖ ﻣﺠﻤــﻮع ﻣﻘــﺮرات ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ هــﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ در ﻗــﺎﻧﻮن واﺣــﺪ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‬
‫ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ را ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻴــﺰان ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐــﺴﺎﻧﯽ ﮐــﻪ در ﺁن ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔــﺬارﯼ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ اﺷﺨﺎص‬
‫‪ -٣‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑـــﻪ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ اﻃـــﻼق ﻣـــﯽ ﺷـــﻮد ﮐـــﻪ ﻣـــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷـــﺮﮐﺎﯼ ﺁن‬
‫ﻣﺤــﺪود ﺑــﻪ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ اﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺁوردﻩ اﻧــﺪ و ﻟــﺬا اﻋﺘﺒــﺎر ﭼﻨــﻴﻦ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑــﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺷـــﺮﮐﺖ هـــﺎﯼ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ و ﺑـــﺎ ﻣـــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤـــﺪود از اﻗـــﺴﺎم ﺷـــﺮﮐﺖ هـــﺎﯼ ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ اﺷـــﺨﺎص ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ هـــﺴﺘﻨﺪ ﮐـــﻪ در ﺁﻧﻬـــﺎ ﻣـــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷـــﺮﮐﺎء ﻧﺎﻣﺤـــﺪود‬
‫اﺳــﺖ و ﻃﻠﺒﮑــﺎران ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑــﺮاﯼ وﺻــﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒــﺎت ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺎء ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﮐﻨﻨــﺪ‬
‫ﻟﺬا اﻋﺘﺒﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺷﺮﮐﺎﯼ ﺁن دارد‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﻀﺎﻣﻨﯽ و ﻧﺴﺒﯽ از اﻗﺴﺎم ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺁﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﻣﺨــﺘﻠﻂ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ هــﺴﺘﻨﺪ ﮐــﻪ در ﺁﻧﻬــﺎ هــﻢ ﺷــﺮﯾﮏ ﺿــﺎﻣﻦ وهــﻢ ﺷــﺮﯾﮏ‬
‫ﻏﻴـــﺮ ﺿـــﺎﻣﻦ وﺟـــﻮد دارد‪ .‬ﻣـــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷـــﺮﮐﺎﯼ ﺿـــﺎﻣﻦ ﻧﺎﻣﺤـــﺪود و ﻣـ ـﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷـــﺮﮐﺎﯼ ﻏﻴـــﺮ‬
‫ﺿﺎﻣﻦ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺁوردﻩ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﻣﺨــﺘﻠﻂ ﺳــﻬﺎﻣﯽ و ﻏﻴــﺮ ﺳــﻬﺎﻣﯽ اﻧــﻮاع ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﻣﺨــﺘﻠﻂ را ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ‬
‫دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼــﻮن ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ دوﻟﺘــﯽ از اﻧــﻮاع ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳــﻬﺎﻣﯽ هــﺴﺘﻨﺪ و ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﻌــﺎوﻧﯽ ﻧﻴــﺰ‬
‫ﻗـــﺎﻟﺒﯽ ﻧﻈﻴـــﺮ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ دارﻧـــﺪ ﻟـــﺬا اﯾـــﻦ دو ﻗـــﺴﻢ را ﺑﺎﯾـ ـﺪ از اﻗـــﺴﺎم ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‬
‫‪ -٣‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﯽ‬
‫‪ -٤‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻏﻴﺮ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
‫‪ -٥‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
‫‪ -٦‬ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫‪ -٧‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﭼــﻮن در ﭘــﺎرﻩ اﯼ ﻣــﻮارد ﺷــﺮﮐﺖ هــﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺗــﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻋــﺪ ﻣــﺸﺘﺮﮎ هــﺴﺘﻨﺪ و ذﮐــﺮ اﯾــﻦ‬
‫ﻗﻮاﻋــﺪ ﺑــﻪ ﻣﻨﺎﺳــﺒﺖ ﻃــﺮح هــﺮ ﯾــﮏ از ﺷــﺮﮐﺖ هــﺎ ﺑــﻪ ﺗﮑــﺮار ﻣﻄﺎﻟــﺐ ﻣــﯽ اﻧﺠﺎﻣــﺪ ﻟــﺬا اﺑﺘــﺪا اﯾــﻦ‬
‫ﻗﻮاﻋــﺪ ﻣــﺸﺘﺮﮎ ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان ﮐﻠﻴــﺎت ﺑﺤــﺚ ﺷــﺪﻩ و ﺳــﭙﺲ ﺑــﻪ ﻗﻮاﻋــﺪ و ﻣﻘــﺮرات وﯾــﮋﻩ هــﺮ ﯾــﮏ‬
‫از ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫ﮐﻠﻴﺎت‬
‫در ﺑﺨــﺶ ﮐﻠﻴــﺎت ﺑــﻪ ﻣﻌﺮﻓــﯽ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ و ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘــﻪ و اﻧــﻮاع‬
‫ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫در ﻗـــﺎﻧﻮن ﺗﺠـــﺎرت اﯾـــﺮان ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﺗﻌﺮﯾـــﻒ ﻧـــﺸﺪﻩ اﺳـــﺖ وﻟـــﯽ در ﻗـــﺎﻧﻮن ﻣـــﺪﻧﯽ‬
‫ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﻌﺮﯾـــﻒ ﺷـــﺪﻩ اﺳـــﺖ‪ .‬ﻃﺒـــﻖ ﻣـــﺎدﻩ ‪ ٥٧١‬ﻗـــﺎﻧﻮن ﻣـــﺪﻧﯽ ﺷـــﺮﮐﺖ ﻋﺒـــﺎرت اﺳـــﺖ از‬
‫اﺟﺘﻤــﺎع ﺣﻘــﻮق ﻣــﺎﻟﮑﻴﻦ ﻣﺘﻌــﺪد در ﺷــﺶ واﺣــﺪ ﺑــﻪ ﻧﺤــﻮ اﺷــﺎﻋﻪ‪ .‬ﺗﻌﺮﯾــﻒ ﺷــﺮﮐﺖ در ﻗــﺎﻧﻮن‬
‫ﻣﺪﻧﯽ از اﻗﺴﺎم ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤــﺎﯼ ﺣﻘــﻮق ﻣــﺪﻧﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧــﺪ ﻋﻘــﺪ ﺷــﺮﮐﺖ ﻋﻘــﺪﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﺁن دو ﯾــﺎ ﭼﻨــﺪ‬
‫ﺷــﺨﺺ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﺗــﺼﺮف ﻣــﺸﺘﺮﮎ و ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺳــﻮد و زﯾــﺎن و ﮔــﺎﻩ ﺑــﻪ ﻣﻘــﺼﻮد دﯾﮕــﺮ‪ ،‬ﺣﻘــﻮق‬
‫ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﻣﺎﻟﮏ ﺳﻬﻤﯽ ﻣﺸﺎع از اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾــﻒ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﺪﻧﯽ ﭼــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻔﻬــﻮم ﻗــﺴﻤﯽ از ﻣﺎﻟﮑﻴــﺖ و ﭼــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻔﻬــﻮم ﻋﻘــﺪﯼ ﺁن ﺑ ـﺮ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﺻﺎدق ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‪:‬‬
‫در ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ هـــﺪف ﺷـــﺮﮐﺎء ﺑـــﻪ دﺳـــﺖ ﺁوردن ﺳـــﻮد اﻗﺘـــﺼﺎدﯼ اﺳـــﺖ در‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اهﺪاف دﯾﮕﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﺣﻘـــﻮﻗﯽ ﺷـــﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻟـــﮏ ﺁوردﻩ هﺎﺳـــﺖ وﻟـــﯽ در‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﺪﻧﯽ ﻣﺎﻟﮑﻴــﺖ ﻣــﺎل از ﺁن ﺷــﺮﮐﺎء اﺳــﺖ و ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﻣــﺴﺘﻘﻠﯽ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﭼـــﻮن در ﻗـــﺎﻧﻮن ﻣـــﺎ ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﺗﻌﺮﯾـــﻒ ﻧـــﺸﺪﻩ اﺳـــﺖ ﻋﻠﻤـــﺎﯼ ﺣﻘـــﻮق از ﺷـــﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﺠﺎرﯼ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁوردﻩ اﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫"ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ‪ ،‬ﻗــﺮار دادﯼ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﺁن ﯾــﮏ ﯾــﺎ ﭼﻨــﺪﻧﻔﺮ ﺗﻮاﻓــﻖ ﻣــﯽ ﮐﻨﻨــﺪ‬
‫ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣــﺴﺘﻘﻠﯽ را ﮐــﻪ از ﺟﻤــﻊ ﺁوردﻩ هــﺎﯼ ﺁﻧﻬــﺎ ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ ﺷــﻮد‪ ،‬اﯾﺠــﺎد ﮐﻨﻨــﺪ و ﺑــﻪ‬
‫ﻣﻮﺳــﺴﻪ اﯼ ﮐــﻪ ﺑــﺮاﯼ اﻧﺠــﺎم ﻣﻘــﺼﻮد ﺧﺎﺻــﯽ ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ ﮔــﺮدد‪ ،‬اﺧﺘــﺼﺎص دهﻨــﺪ و در‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و زﯾﺎن هﺎﯼ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﻴﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪".‬‬
‫در ادﺑﻴــﺎت ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﻣــﺎ ﮔــﺎﻩ ﻣﻨﻈــﻮر از ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﻣــﺎهﻴﺘﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﭘﻴــﺪاﯾﺶ‬
‫ﺁن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ وﮔﺎﻩ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﮔﺮدﯾﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘــﺎد‪ :‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار ﻣــﺎ ﺑــﻪ اﻗﺘﺒــﺎس از ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻓﺮاﻧــﺴﻪ ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ را ﺗﻌﺮﯾــﻒ‬
‫ﻧﻨﻤــﻮدﻩ از ﺗﻌﺮﯾــﻒ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﻏﺎﻓــﻞ ﻣﺎﻧــﺪﻩ اﺳــﺖ و ﺣــﺎل ﺁن ﮐــﻪ اوﻻً در ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ‬
‫ﻓﺮاﻧــﺴﻪ )ﻣــﺎدﻩ ‪ (١٨٣٢‬ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﻌﺮﯾــﻒ ﺷــﺪﻩ و ﻧﻴــﺎزﯼ ﺑــﻪ ﺗﮑــﺮار در ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺁن ﮐــﺸﻮر‬

‫‪٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﺒــﻮدﻩ اﺳــﺖ‪ ،‬ﺣــﺎل ﺁن ﮐــﻪ ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻣــﺎ زودﺗــﺮ از ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ ﺗــﺼﻮﯾﺐ ﺷــﺪﻩ اﺳــﺖ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴ ـﺎً‬
‫ﺗﻌﺮﯾــﻒ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﺪﻧﯽ ﮐــﻪ در ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ اراﺋــﻪ ﺷــﺪﻩ ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺻــﺎدق ﻧﻴــﺴﺖ‬
‫ﻟﺬا ﺿﺮورت داﺷﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﯾﺮان ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ از ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺑــﺮﺧﻼف ﺣﻘــﻮق ﺑﺮﺧــﯽ ﮐــﺸﻮرهﺎ ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗــﮏ ﺻــﺎﺣﺒﯽ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘــﻪ در ﺣﻘــﻮق ﻣــﺎ‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﺑﺎﯾــﺪ ﺣــﺪاﻗﻞ دو ﻋــﻀﻮ داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬در ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﺧــﺎص هﻤﮑــﺎرﯼ ﺳــﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ و در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻋﺎم هﻤﮑﺎرﯼ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هــﺮ ﺷﺨــﺼﯽ ﮐــﻪ ﺗﻤﺎﯾــﻞ ﺑــﻪ ورورد در ﺷــﺮﮐﺖ دارد ﺑﺎﯾــﺪ ﺣــﺼﻪ اﯼ ﺑﻴــﺎورد ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺁن ﺁوردﻩ‬
‫ﻣــﯽ ﮔﻮﯾﻨــﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤــﻮع ﺁوردﻩ هــﺎ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷــﺮﮐﺖ را ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ دهــﺪ‪ .‬ﺁوردﻩ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ‬
‫ﻧﻘﺪﯼ ﯾﺎ ﻏﻴﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫هــﻴﭻ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤــﯽ ﺷــﻮد ﻣﮕــﺮ ﺁن ﮐــﻪ ﻗــﺴﻤﺘﯽ از ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺁن ﺑــﻪ ﺻــﻮرت‬
‫ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺁوردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧـــﯽ از ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﻧﻈﻴـــﺮ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ ﭘﺮداﺧـــﺖ ﮐـــﻞ ﺁوردﻩ ﺗﻌﻬـــﺪ ﺷـــﺪﻩ ﺣـــﻴﻦ‬
‫ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﻻزم ﻧﻴــﺴﺖ و در ﺑﺮﺧــﯽ دﯾﮕــﺮ ﻣﺜــﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗــﻀﺎﻣﻨﯽ ﺗــﺎ ﺗﻤــﺎم ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﻮد ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺁوردﻩ ﺷﺮﯾﮏ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎل ﻣﺎدﯼ ﯾﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺎدﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎل ﻣﺎدﯼ‪ :‬ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻠﻤﻮس ﺑﺎﺷﺪ اﻋﻢ از ﻋﻴﻦ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﻌﺖ را ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻘــﻮﯾﻢ ﻣــﺎل ﻣــﺎدﯼ‪ :‬ﯾﻌﻨــﯽ ﻣــﺎﻟﯽ ﮐــﻪ ﺑﻌﻨــﻮان ﺁوردﻩ ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ وارد ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﺑﺎﯾــﺪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬارﯼ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺁوردﻩ ﻏﻴﺮ ﻧﻘﺪﯼ‪:‬‬

‫ﺑـــﺎ ﺗﻘـــﻮﯾﻢ ﻣـــﺎل ﻣـــﯽ ﺗـــﻮان درﯾﺎﻓـــﺖ ﮐـــﻪ ﺷـــﺮﯾﮑﯽ ﺑـــﺎ ﺁوردﻩ ﻏﻴﺮﻧﻘـــﺪ ﭼـــﻪ ﻣﻴـــﺰان در‬ ‫‪-١‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼــﻮن ﺻــﺎﺣﺐ ﻣــﺎل ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ارزش ﺑــﻴﺶ از ﻗﻴﻤــﺖ واﻗﻌــﯽ ﺑــﺮاﯼ ﻣــﺎل ﺧــﻮد ﻗﺎﺋــﻞ‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در اﺑﺘﺪا ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻢ ﺗﻘﻮﯾﻢ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ اﺷﺨﺎص ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣــﺎل ﻏﻴــﺮ ﻣــﺎدﯼ‪ :‬ﻣــﺎﻟﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ وﺟــﻮد ﻣــﺎدﯼ در ﺧــﺎرج ﻧــﺪارد وﻟــﯽ ﺟﺎﻣﻌــﻪ و ﻗــﺎﻧﻮن ﺁﻧــﺮا‬
‫اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺣﻖ ﺳﺮﻗﻔﻠﯽ‪.‬‬
‫اﻣﻮال ﻏﻴﺮﻣﺎدﯼ هﻢ ﻣﺜﻞ اﻣﻮال ﻣﺎدﯼ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻘﻮﯾﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁوردﻩ ﺷــﺮﯾﮏ اﻋــﻢ از ﻣــﺎدﯼ ﯾــﺎ ﻏﻴــﺮ ﻣــﺎدﯼ ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻣــﯽ ﺷــﻮد و در ازاﯼ ﺁن‬
‫ﺷــﺮﯾﮏ در ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﻴﻢ ﻣــﯽ ﮔــﺮدد ﻟــﺬا اﮔــﺮ ﺑﻌــﺪاً اﻣــﻮال ﻣﺰﺑــﻮر ﺗﻠــﻒ ﺷــﻮﻧﺪ ﻣﻮﺟــﺐ ﺧــﺮوج‬
‫ﺷﺮﯾﮏ از ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳــﺌﻮال‪ :‬ﺁﯾــﺎ ﮐــﺴﯽ ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺗﺠﺮﺑــﻪ‪ ،‬داﻧــﺶ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﯾــﺎ هﻨــﺮ ﺧــﻮد را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﺁوردﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻴﺎورد؟ ﻇﺎهﺮاً در ﻣﻘﺮرات ﻣﺎ ﻣﻨﻌﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫هـــﺮ ﭼﻨـــﺪ ﺻـــﻨﻌﺖ ﺷـــﺮﮐﺎء ﻣـــﯽ ﺗﻮاﻧـــﺪ ﺁوردﻩ اﯾـــﺸﺎن را ﺗـــﺸﮑﻴﻞ دهـــﺪ وﻟـــﯽ در ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﮔﻨﺠﺎﻧــﺪﻩ ﻧﻤــﯽ ﺷــﻮد‪ .‬زﯾــﺮا ﻃﻠﺒﮑــﺎران ﺷــﺮﮐﺖ از ﻣﺤــﻞ ﺁن ﻧﻤــﯽ ﺗﻮاﻧﻨــﺪ اﺳــﺘﻴﻔﺎﯼ‬
‫ﻃﻠﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫هــﺮ ﭼﻨــﺪ ﺷــﺮﮐﺎء ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﺻــﻨﻌﺖ ﺧــﻮد را ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﺁوردﻩ ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ اراﺋــﻪ ﮐﻨﻨــﺪ‬
‫وﻟﯽ ﺻﺮف ﺟﻤﻊ ﺻﻨﻌﺖ هﺎﯼ ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻣﺸﺎع‪:‬‬

‫هـــﺪف از ﺗـــﺸﮑﻴﻞ ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﺑـــﻪ دﺳـــﺖ ﺁوردن ﺳـــﻮد اﻗﺘـــﺼﺎدﯼ اﺳـــﺖ وﻟـــﯽ‬ ‫‪-١‬‬
‫اﺷﺎﻋﻪ در ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اهﺪاف دﯾﮕﺮ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ هﻤــﻮارﻩ ﺑﻄــﻮر اﺧﺘﻴــﺎرﯼ و ﺑــﺎ ارادﻩ ﺷــﺮﮐﺎء ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ ﺷــﻮد وﻟــﯽ‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﺪﻧﯽ ﯾــﺎ هﻤــﺎن اﺷــﺎﻋﻪ در ﻣﺎﻟﮑﻴــﺖ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﺑﻄــﻮر ﻗﻬــﺮﯼ ﺑــﻪ وﺟــﻮد‬
‫ﺁﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﭘﺎﯾ ـﺪارﺗﺮ از اﺷــﺎﻋﻪ اﺳــﺖ زﯾــﺮا در اﺷــﺎﻋﻪ هــﺮ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ هــﺮ‬ ‫‪-٣‬‬
‫زﻣـــﺎن ﺗﻘﺎﺿـــﺎﯼ ﺗﻘـــﺴﻴﻢ ﮐﻨـــﺪ وﻟـــﯽ اﻧﺤـــﻼل ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ در ﻣـــﻮارد اﺳـــﺘﺜﻨﺎﯾﯽ‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ادارﻩ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺑــﺎ اﮐﺜﺮﯾــﺖ ﺁراء ﺻــﻮرت ﻣــﯽ ﮔﻴــﺮد وﻟــﯽ ﺑــﺮاﯼ ﺗــﺼﺮف در‬ ‫‪-٤‬‬
‫ﻣﺎل ﻣﺸﺎع اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺷﺮﮐﺎء ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺘﻌﻠــﻖ ﺑــﻪ ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺷــﺮﮐﺖ اﺳــﺖ وﻟــﯽ در‬ ‫‪-٥‬‬
‫اﺷــﺎﻋﻪ‪ ،‬ﺷــﺮﮐﺎء هــﻢ ﭼﻨــﺎن ﻣﺎﻟــﮏ ﺁوردﻩ هــﺎ هــﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬــﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴــﺖ ﻣﻔ ـﺮوز ﺁﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ‬
‫ﻣﺸﺎع ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿــﻮع ﯾــﮏ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺑﺎﯾــﺪ ﯾﮑــﯽ از ﻣﻌــﺎﻣﻼت ﺗﺠــﺎرﯼ ﺑﺎﺷــﺪ در ﺣــﺎﻟﯽ ﮐــﻪ‬ ‫‪-٦‬‬
‫اﯾﺠﺎد اﺷﺎﻋﻪ در ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺮاﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫اوﻟــﻴﻦ ﻧﻈﺮﯾــﻪ اﯼ ﮐــﻪ در ﻣــﻮرد ﻣﺎهﻴــﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺷــﺮﮐﺖ اﺑــﺮاز ﺷــﺪﻩ ﺑــﻪ ﻧﻈﺮﯾــﻪ ﻗــﺮار دادﯼ‬
‫ﻣﻮﺳــﻮم اﺳــﺖ‪ .‬ﻃﺒــﻖ اﯾــﻦ ﻧﻈﺮﯾــﻪ ﻗــﺮار داد ﺷــﺮﮐﺖ ﯾــﮏ وﺿــﻌﻴﺖ ﺟﺪﯾــﺪ ﺣﻘــﻮﻗﯽ اﯾﺠــﺎد ﻣــﯽ‬
‫ﮐﻨــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﺮ رواﺑــﻂ ﻃــﺮﻓﻴﻦ ﺣــﺎﮐﻢ و در ﺑﺮاﺑــﺮ اﺷــﺨﺎص ﺛﺎﻟــﺚ ﻗﺎﺑــﻞ اﺳــﺘﻨﺎد اﺳــﺖ وﻟــﯽ واﻗــﻊ ﺁن‬
‫اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺑــﻪ ﺻــﺮف ﻗــﺮار داد ﻃــﺮﻓﻴﻦ ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤــﯽ ﺷــﻮد و ﻣﻘــﺮرات ﺁﻣــﺮﻩ‬
‫اﯼ در ﻣﻮرد ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﺨﻄﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﯽ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻣــﻴﻦ ﻧﻈﺮﯾــﻪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻧﻈﺮﯾــﻪ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮﺳــﻮم اﺳــﺖ ﺷــﺮﮐﺖ را ﯾــﮏ ﺗﺄﺳــﻴﺲ ﺣﻘــﻮﻗﯽ‬
‫ﻣﻌﺮﻓــﯽ ﻣــﯽ ﮐﻨــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﺮ ﺧــﻼف ﻗــﺮار داد‪ ،‬ﺣﻘــﻮق و ﺗﻌﻬــﺪات ﻃــﺮﻓﻴﻦ را ﺑــﺮاﯼ رﺳــﻴﺪن ﺑــﻪ‬
‫هــﺪف اﻗﺘــﺼﺎدﯼ ﺑﻄــﻮر ﭘﺎﯾــﺪار ﺗﺜﺒﻴــﺖ ﻧﻤــﯽ ﮐﻨــﺪ‪ .‬ﻟــﺬا ﺣﻘــﻮق ﺷــﺮﮐﺎء در ﻃــﻮل ﺣﻴــﺎت ﺷــﺮﮐﺖ‬
‫ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻐﻴﻴــﺮ اﺳــﺖ ﺁن هــﻢ ﺗﻮﺳــﻂ اﮐﺜــﺮ ﺷــﺮﮐﺎء ﻧــﻪ اﻟﺰاﻣــﺎً هﻤــﻪ ﺁﻧــﺎن ﭼﻨﺎﻧﮑــﻪ در ﻗــﺮار داد‬
‫ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧــﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧــﺪ هــﻴﭻ ﯾــﮏ از دو ﻧﻈﺮﯾــﻪ ﻓــﻮق ﺑــﻪ ﺗﻨﻬــﺎﯾﯽ رژﯾــﻢ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ‬
‫را ﺑــﺎزﮔﻮ ﻧﻤــﯽ ﮐﻨــﺪ و ﺷــﺮﮐﺖ در واﻗــﻊ ﺗﺄﺳــﻴﺲ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺧﺎﺻــﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـــﺬار در‬

‫‪٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﺧﺘﻴــﺎر اﻓــﺮاد ﮔﺬاﺷــﺘﻪ ﺗــﺎ اﻣﮑﺎﻧــﺎت ﻣــﺎﻟﯽ ﺧــﻮد را ﮐــﻪ هﻤــﺎن ﺁوردﻩ هﺎﺳــﺖ ﯾــﮏ ﺟــﺎ ﺟﻤــﻊ ﮐﻨﻨــﺪ‬
‫و ﺑﺎ هﻤﮑﺎرﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺁن را اﻓﺰاﯾﺶ دهﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﺳﻮد و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺁن ﻣﻴﺎن ﺷﺮﮐﺎء‬

‫اﺻــﻮﻻً ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺑــﺮاﯼ ﮐــﺴﺐ ﺳــﻮد اﻗﺘــﺼﺎدﯼ ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﺗــﺎ ﺷــﺮﮐﺎء از ﺁن‬
‫ﺑﻬــﺮﻩ ﻣﻨــﺪ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳــﻮدﯼ ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺑــﺮاﯼ ﺑــﻪ دﺳــﺖ ﺁوردن ﺁن ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﺷــﺪﻩ ﺑﺎﯾــﺪ ﺟﻨﺒــﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻘﻖ ﺳﻮد ﻣﻌﻨﻮﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺛﺮوت ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﻞ هﺰﯾﻨﻪ هﺎ‪.‬‬
‫در ﺁﯾـــﻴﻦ ﻧﺎﻣـــﻪ اﺻـــﻼﺣﯽ ﺛﺒـــﺖ ﺗـــﺸﮑﻴﻼت و ﻣﻮﺳـــﺴﺎت ﻏﻴـــﺮ ﺗﺠـــﺎرﯼ‪ ،‬ﮐﻠﻴـــﻪ ﺗـ ـﺸﮑﻴﻼت و‬
‫ﻣﻮﺳــﺴﺎت ﮐــﻪ ﺑــﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺻــﺪ ﻏﻴﺮﺗﺠــﺎرﯼ از ﻗﺒﻴــﻞ اﻣــﻮر ﻋﻠﻤــﯽ و ﯾــﺎ ادﺑــﯽ ﯾــﺎ اﻣــﻮر ﺧﻴﺮﯾــﻪ و‬
‫اﻣﺜـــﺎل ﺁن ﺗـــﺸﮑﻴﻞ ﻣـــﯽ ﺷـــﻮد ﺗـــﺸﮑﻴﻼت و ﻣﻮﺳـــﺴﺎت ﻏﻴﺮﺗﺠـــﺎرﯼ ﻣﺤـــﺴﻮب ﻣـــﯽ ﺷـــﻮﻧﺪ‬
‫هﺮﭼﻨﺪ ﻣﻮﺳﺴﻴﻦ و ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﮔﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺼﺪ اﻧﺘﻔﺎع داﺷﺘﻪ ﯾﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫هــﺮ ﺷــﺮﯾﮏ ﺑــﻪ ﻧــﺴﺒﺖ ﺁوردﻩ ﺧــﻮد ﺑــﻪ ﮐــﻞ ﺁوردﻩ هــﺎ در ﺳــﻮد و زﯾــﺎن ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﻴﻢ‬
‫اﺳــﺖ هــﺮ ﭼﻨــﺪ ﻣﻤﮑــﻦ اﺳــﺖ ﺷــﺮط ﺧــﻼف ﺷــﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻓــﻖ ﺷــﺮﮐﺎء در ﻧﺤــﻮﻩ ﺗﻘــﺴﻴﻢ‬
‫ﺳﻮد ﯾﺎ زﯾﺎن ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻼف ﻣﻔﻬﻮم و ﻣﻘﺘﻀﺎﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷــﺮﯾﮑﯽ ﮐــﻪ ﺑــﻴﺶ از ﻧﻴ ـﺴﺖ ﺁوردﻩ ﯾــﺎ ﺳــﻬﺎم ﺧــﻮد از ﺳــﻮد ﺑﻬــﺮﻩ ﻣﻨ ـﺪ ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﯾــﺎ زﯾــﺎن‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯼ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ "ﺷﺮﯾﮏ ﻣﻤﺘﺎز" ﺧﻮاهﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٨٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺮاﯼ ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﺷــﺘﻦ ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ وﯾﮋﮔــﯽ ﻣــﺸﺘﺮﮎ ﺗﻤــﺎم ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ اﺳــﺖ هــﺮ ﭼﻨــﺪ‬
‫اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺸﺘﺮﮎ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻠﻮﻩ اﯼ ﻣﺘﻔﺎوت دارد‪.‬‬
‫در ﺧـــﺼﻮص ﻣﺎهﻴـــﺖ ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﺣﻘـــﻮﻗﯽ ﻧﻈﺮﯾـــﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔـــﯽ اﺑـــﺮاز ﺷـــﺪﻩ اﺳـــﺖ‪ :‬ﺑﺮﺧـــﯽ‬
‫ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ را واﻗﻌﻴﺘــﯽ اﻧﮑــﺎر ﻧﺎﭘــﺬﯾﺮ داﻧــﺴﺘﻪ اﻧــﺪ و ﮔﺮوهــﯽ ﺁن را ﻓــﺮض ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣــﯽ‬
‫ﺷــﻤﺎرﻧﺪ و ﻋــﺪﻩ اﯼ ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ را ﻣﺤــﺪود ﺑــﻪ ﺗــﺼﺮف و ﺗﻤﻠــﮏ ﯾــﮏ داراﯾــﯽ ﺟﻤﻌــﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ هﺪف ﺧﺎﺻﯽ اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘـــﻮق‪ ،‬ﺑـــﻪ ﻧﻈـــﺮ ﻣـــﯽ رﺳـــﺪ اﺻـــﻞ ﺑـــﺮ ﻓﻘـــﺪان ﺷﺨـــﺼﻴﺖ ﮔـــﺮوﻩ اﺳـــﺖ ﻣﮕـــﺮ ﺁن ﮐـــﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار ﭼﻨــﻴﻦ ﺷﺨــﺼﻴﺘﯽ را ﺑــﻪ ﺁﻧﻬــﺎ اﻋﻄــﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﺒــﺎرت دﯾﮕــﺮ از ﻣﻴــﺎن ﻧﻈﺮﯾــﺎت ﻓــﻮق‬
‫اﻟﺬﮐﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪ دوم ﺑﺎ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ اﻗﺘﺒﺎﺳﯽ از ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﯽ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎن ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﯽ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ داراﯼ ﻧﺎم‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ‪ ،‬اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ و اهﻠﻴﺖ اﺳﺖ وﻟﯽ از ﺟﻬﺎﺗﯽ‬
‫هﻢ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﻓﺎﻗﺪ روح‪ ،‬وﺟﺪان و اﺣﺴﺎس اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺮﺧﻼف اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﯽ داراﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﻟﺬا ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٨٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬
‫ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ‪" :‬ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داراﯼ ﮐﻠﻴﻪ ﺣﻘﻮق و ﺗﮑﺎﻟﻴﻔﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﯼ اﻓﺮاد‬
‫ﻗﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺣﻘﻮق و وﻇﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻄﺒﻴﻌﻪ ﻓﻘﻂ اﻧﺴﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ داراﯼ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺣﻘﻮق و وﻇﺎﯾﻒ اﺑﻮت‪ ،‬ﺑﻨﻮت و اﻣﺜﺎل ذﻟﮏ"‪.‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺁﻏﺎز ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫در ﺑـــﺴﻴﺎرﯼ از ﮐـــﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘـــﺎﯾﯽ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠـــﺎرﯼ از هﻨﮕـــﺎم ﺛﺒـــﺖ داراﯼ ﺷﺨـــﺼﻴﺖ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ وﻟﯽ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان ﭼﻨﻴﻦ ﺿﺎﺑﻄﻪ دﻗﻴﻘﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫از ﻣﻔﻬــﻮم ﻣــﺎدﻩ ‪ ٥٨٤‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﭼﻨــﻴﻦ اﺳــﺘﻨﺒﺎط ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ هــﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ‬
‫ﺑــﺮاﯼ ﯾــﺎﻓﺘﻦ ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﻻزم ﻧﻴــﺴﺖ ﺑــﻪ ﺛﺒــﺖ ﺑﺮﺳــﻨﺪ ﻟــﺬا از ﺗــﺎرﯾﺨﯽ ﮐــﻪ اﯾﺠــﺎد ﯾــﺎ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮﻧﺪ داراﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮال‪:‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ از ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳــﺦ در ﻣــﻮرد ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﯾﮑــﺴﺎن ﻧﻴــﺴﺖ وﻟــﯽ ﻣــﺴﻠﻢ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺷﺨــﺼﻴﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ از زﻣﺎن اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮار داد و ﺑﻪ ﺻﺮف ﺁن اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑــﻪ در ﺣﻘــﻮق ﮐــﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘــﺎﯾﯽ ﺁﻣــﺪﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار ﻣــﺎ هــﻢ ﺑﺎﯾــﺪ ﺑــﺮاﯼ ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮﯼ از‬
‫اﯾــﻦ ﺁﺷــﻔﺘﮕﯽ ﺗــﺎرﯾﺦ دﻗﻴﻘــﯽ را ﻣﻌــﻴﻦ ﮐﻨــﺪ ﺗــﺎ از ﺁن زﻣــﺎن ﺷــﺮﮐﺖ هــﺎﯼ داراﯼ ﺷﺨــﺼﻴﺖ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺗﺎرﯾﺦ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫در ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ اﯾﺠﺎد ﺷﺪﻩ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود ﺷﮑﻞ و ﻗﺎﻟﺒﯽ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﯾﺪﻩ ﺑﻘﺎﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ در ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﺑﺮﺧﯽ هﺰﯾﻨﻪ هﺎ را ﺷﺮﮐﺎﯼ‬
‫ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻖ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺖ و ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ از ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ و اﻋﺘﺒﺎر و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن‬
‫ﺁن در ﻣﻴﺎن ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ در ﻣﻮاردﯼ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ در ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت و ﻣﺎدﻩ ‪ ١٨٩‬ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٥‬هﻤﺎن ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٨‬ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﺳﺎل ‪.١٣٤٧‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪:‬‬
‫در ﻣــﻮاردﯼ ﮐــﻪ ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ در ﻗــﺎﻧﻮن ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﻨــﯽ ﻧــﺸﺪﻩ اﺳــﺖ ﺁﯾــﺎ ﺗﺒــﺪﯾﻞ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺪون رﺿﺎﯾﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎء ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺷﺮﮐﺘﯽ را ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ دﯾﮕﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‬
‫زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺗﻌﻬﺪات ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺎء ﮔﺮدد وﻟﯽ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎء‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ و ﻋﺪم ﻣﻨﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻮاﻓﻖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮﺛﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬روﯾﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﻧﻴﺰ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را ﺗﺄﯾﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﺷــﺮﮐﺘﯽ ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ دﯾﮕــﺮ رﻋﺎﯾــﺖ ﻣﻘــﺮرات اﯾﺠــﺎد ﺷــﺮﮐﺘﯽ ﮐــﻪ ﺷــﮑﻞ و ﻗﺎﻟــﺐ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﻗﺒﻠﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﻧﻤــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﻪ ﺣﻘــﻮق اﺷــﺨﺎص ﺛﺎﻟــﺚ ﮐــﻪ ﻗﺒــﻞ از ﺗﺒــﺪﯾﻞ اﯾﺠــﺎد ﺷــﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫ادﻏﺎم و ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫ادﻏــﺎم وﻗﺘــﯽ ﺣﺎﺻــﻞ ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺘﯽ ﺷــﺮﮐﺖ دﯾﮕــﺮ را اﻣﺤــﺎ و در ﺧــﻮد ﺣــﻞ ﮐﻨــﺪ و‬
‫ﯾﺎ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ در ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ و ﺷﺮﮐﺖ ﺟﺪﯾﺪﯼ از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺰﯾــﻪ ﺣﺎﺻــﻞ اﻧﻔﮑــﺎﮎ و ﺗﻘــﺴﻴﻢ داراﯾــﯽ ﯾــﮏ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣﻴــﺎن دو ﯾــﺎ ﭼﻨــﺪ ﺷــﺮﮐﺖ ﻗــﺒﻼً‬
‫ﻣﻮﺟـــﻮد ﯾـــﺎ ﺟﺪﯾـــﺪ اﺳـــﺖ‪ .‬وﺟـــﻪ اﺷـــﺘﺮاﮎ ادﻏـــﺎم و ﺗﺠﺰﯾـــﻪ ﺁن اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ﻣﻮﺟـــﺐ اﻧﺤـــﻼل‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ روﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ اﻣﻮال ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫داراﯾــﯽ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐــﻪ در ﻧﺘﻴﺠــﻪ ادﻏــﺎم و ﺗﺠﺰﯾــﻪ از ﺑــﻴﻦ ﻣــﯽ روﻧــﺪ ﺑــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺟﺪﯾــﺪ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ادﻏــﺎم و ﺗﺠﺰﯾــﻪ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ در ﻣﻘــﺮرات ﻣــﺎ ﺑــﻪ ﺻــﺮاﺣﺖ ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﻨــﯽ ﻧــﺸﺪﻩ اﺳــﺖ‬
‫وﻟــﯽ ﻣﻄــﺎﺑﻖ ﺑــﺎ اﺻــﻮل ﮐﻠــﯽ ﻣﻨﻌــﯽ هــﻢ ﺑــﺮاﯼ اﯾــﻦ اﻣــﻮر وﺟــﻮد ﻧــﺪارد و ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﯽ رﺳــﺪ ﺑــﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ و ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ هﻤﻪ ﺷﺮﮐﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﭘﺎﯾﺎن ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫ﺑﺮﺧﻼف ﺁﻧﭽﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ذهﻦ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﺑﺎ اﻧﺤﻼل ﺁن ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺑﺪون ﺁن رخ دهﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دهﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﻨﺤﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ را ﻃﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺑــﺎﻗﯽ ﺑــﻮدن ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣﻨﺤﻠــﻪ ﺗــﺎ ﺧــﺘﻢ ﺗــﺼﻔﻴﻪ ﺑــﻪ‬
‫ﺻــﺮاﺣﺖ ﭘــﻴﺶ ﺑﻴﻨــﯽ ﻧــﺸﺪﻩ اﺳــﺖ وﻟــﯽ از ﺧــﻼل ﻣــﻮاد ﻣﺮﺑــﻮط ﺑــﻪ ﺗــﺼﻔﻴﻪ اﻣــﻮر ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٠٨‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁﻧﺮا اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﻣـــﻮرد ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ ﻣـــﺎدﻩ ‪ ٢٠٨‬ﻻﯾﺤـــﻪ ﻗـــﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬ﺻـــﺮاﺣﺖ دارد ﮐـــﻪ ﺗـــﺎ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻘﺎﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺎ ﺧﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ در ﺑﺮ دارد ﮐﻪ از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫داراﯾــﯽ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﺴﺘﻘﻞ از داراﯾــﯽ ﺷــﺮﮐﺎ ﺑــﺎﻗﯽ ﻣــﯽ ﻣﺎﻧــﺪو ﻃﻠﺒﮑــﺎران ﺷــﺮﮐﺖ ﺣــﻖ‬ ‫‪-١‬‬
‫رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺎﯼ ﺷﺮﮐﺖ راﺗﺎ ﺧﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣــﺪﯾﺮان ﺗــﺼﻔﻴﻪ ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧﻨــﺪ ﺑﻨــﺎم ﺷــﺮﮐﺖ ﻣﻨﺤﻠــﻪ در ﺣــﺎل ﺗــﺼﻔﻴﻪ ﻣﻌــﺎﻣﻼﺗﯽ را ﮐــﻪ‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﻻزم اﺳﺖ اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮان ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻋﻠﻴﻪ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-٣‬‬
‫اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺣﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻃﺮح دﻋﻮﯼ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-٤‬‬
‫اﻋــﻼم ورﺷﮑــﺴﺘﮕﯽ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣﻨﺤﻠـــﻪ در ﺣــﺎل ﺗــﺼﻔﻴﻪ ﺑـــﻪ دﻟﻴــﻞ وﺟــﻮد ﺷﺨـــﺼﻴﺖ‬ ‫‪-٥‬‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ اش اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔــﺮ ﮐــﺴﺎﻧﯽ ﺑــﺎ ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﺑﺨﻮاهﻨــﺪ از ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﺁن ﺳــﻮء اﺳــﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨــﺪ‬
‫ﺑﻨــﺎ ﺑــﻪ ﻣــﻮرد داراﯼ ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ و ﮐﻴﻔــﺮﯼ ﺧﻮاهﻨــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬ﺑــﺎ وﺿــﻊ ﻣﻘــﺮرات در اﯾــﻦ‬

‫‪٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫زﻣﻴﻨــﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕــﺬار ﺧﻮاﺳــﺘﻪ اﺳــﺖ ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺷــﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘــﯽ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻧــﺎم ﺷــﺨﺺ ﺣﻘــﻮﻗﯽ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻧﺎدﯾﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻧﺎﻣﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻮﺳﻮﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﮔﺬارﯼ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺠﺎرﯼ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات وﯾﮋﻩ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳــﻢ ﺷــﺮﮐﺖ اﻟﺰاﻣــﺎً اﺳــﻢ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ ﺁن ﻧﻴــﺴﺖ وﻟــﯽ ﭼــﻮن ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺤــﺖ اﯾــﻦ ﻋﻨــﻮان‬
‫ﺗﺠــﺎرت ﻣــﯽ ﮐﻨــﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤــﻮﻻً اﺳــﻢ ﺷــﺮﮐﺖ اﺳــﻢ ﺗﺠــﺎرﺗﯽ او ﻧﻴــﺰ هــﺴﺖ و از اﯾــﻦ ﻧﻈــﺮ‪ ،‬داراﯼ‬
‫ارزش اﻗﺘــﺼﺎدﯼ ﺑــﻮدﻩ و ﻗــﺴﻤﺘﯽ از داراﯾــﯽ ﺷــﺮﮐﺖ را ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻣــﯽ دهــﺪ و ﻗﺎﺑــﻞ اﻧﺘﻘــﺎل ﺑــﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫داراﯾﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺎﻟﮏ داراﯾﯽ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﺠﻤﻮع ﺁوردﻩ هﺎﯼ ﺷﺮﮐﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫داراﯾﯽ و هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺁن اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داراﯾﯽ ﺷﺮﮐﺖ از داراﯾﯽ ﺷﺮﮐﺎء ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدﻩ و ﻧﺘﺎﯾﺞ زﯾﺮ را در ﺑﺮ دارد‪:‬‬
‫‪ -١‬داراﯾﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﭘﺮداﺧﺖ ﻃﻠﺐ ﻃﻠﺒﮑﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ورﺷﮑــــﺴﺘﮕﯽ ﺷــــﺮﮐﺖ ﺑــــﺎ ورﺷﮑــــﺴﺘﮕﯽ ﺷــــﺮﮐﺎء و ورﺷﮑــــﺴﺘﮕﯽ ﺷــــﺮﮐﺎء ﺑــــﺎ‬
‫ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻼزﻣﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺷــﺮﮐﺖ در ازاﯼ ﻣﻨــﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻــﻞ از ﻓﻌــﺎﻟﻴﺘﺶ‪ ،‬ﻣــﺴﺌﻮل ﭘﺮداﺧــﺖ ﻣﺎﻟﻴــﺎت اﺳــﺖ و وﺿــﻊ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻣﻮﮐﻮل ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻴﺎن ﺷﺮﮐﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اهﻠﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ داراﯼ ﺷﺨــﺼﻴﺖ اﺳــﺖ و ﻟــﺬا ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺻــﺎﺣﺐ ﺣــﻖ و ﺗﮑﻠﻴــﻒ ﺷــﻮد و‬
‫ﺑــﻪ ﻣﺎﻧﻨــﺪ اﺷــﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘــﯽ ﻋﻤــﻞ ﮐﻨــﺪ ﺑــﺎ اﯾــﻦ ﺣــﺎل اهﻠﻴــﺖ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﻣﻄﻠــﻖ ﻧﻴــﺴﺖ و‬
‫ﻣــﺜﻼً ﻧﻤــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺣﻘــﻮق و ﺗﻌﻬــﺪاﺗﯽ ﮐــﻪ ﺧــﺎص اﻧــﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ داﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻋــﻼوﻩ اﯾــﻦ ﮐــﻪ‬
‫اهﻠﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻨﺪرج در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﯼ از ﻃﺮﯾﻖ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﯽ ﮐﻪ ﻋﻬﺪﻩ دار ادارﻩ ﺁن هﺴﺘﻨﺪ اﺑﺮاز ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣــﺸﺮوط ﺑــﺮ ﺁن ﮐــﻪ اﯾــﻦ اﺷــﺨﺎص ﺑﻄــﻮر ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ اﻧﺘﺨــﺎب و داراﯼ اﺧﺘﻴــﺎرات ﻻزم ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑــﻪ ذﮐــﺮ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪﮔﯽ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ ﺑــﺎ وﺿــﻊ ﻣﻘــﺮرات ﺣــﺎﮐﻢ در ﺣﻴﻄــﻪ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ و وﮐﺎﻟﺖ ﮔﺎﻩ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫هـــﺮ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﺑﺎﯾـــﺪ ﻣـــﺴﺘﻘﻞ از ﺷـــﺮﮐﺎ داراﯼ اﻗﺎﻣﺘﮕـــﺎهﯽ ﺑﺎﺷـــﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴـــﻴﻦ اﻗﺎﻣﺘﮕـــﺎﻩ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻮاﯾﺪﯼ دارد ﮐﻪ از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﭼﻪ ﮐﺸﻮرﯼ را دارد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﺮاﯼ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮﯼ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻃﻠﺒﮑﺎران ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺷﺮﮐﺖ رﺟﻮع ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -٣‬دادﮔﺎﻩ ﺻﻼﺣﻴﺘﺪار ﺑﺮاﯼ ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮد‬
‫ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﻃﺒـــﻖ ﻣـــﺎدﻩ ‪ ٥٩٠‬ﻗـــﺎﻧﻮن ﺗﺠـــﺎرت‪" :‬اﻗﺎﻣﺘﮕـــﺎﻩ ﺷـــﺨﺺ ﺣﻘـــﻮﻗﯽ ﻣﺤﻠـــﯽ اﺳـــﺖ ﮐـــﻪ ادارﻩ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﯽ در ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﻣــﺎدﻩ ‪ ١٠٠٢‬ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ ﻣﻘــﺮر ﻣــﯽ دارد‪" :‬اﻗﺎﻣﺘﮕــﺎﻩ اﺷــﺨﺎص ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﻣﺮﮐــﺰ ﻋﻤﻠﻴــﺎت‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد"‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧـــﯽ دو ﻣـــﺎدﻩ ﻣـــﺬﮐﻮر را در ﺗﻌﻴـــﻴﻦ اﻗﺎﻣﺘﮕـــﺎﻩ اﺷـــﺨﺎص ﺣﻘـــﻮﻗﯽ و از ﺟﻤﻠـــﻪ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ‬
‫ﺗﺠــﺎرﯼ در ﺗﻨــﺎﻗﺾ ﺑــﺎ ﯾﮑــﺪﯾﮕﺮ داﻧــﺴﺘﻪ اﻧــﺪ و ﻗــﺎﻧﻮن ﻣــﺪﻧﯽ را ﮐــﻪ ﭘــﺲ از ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﺗــﺼﻮﯾﺐ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﻧﺎﺳــﺦ ﻣــﯽ ﺷــﻤﺎرﻧﺪ و ﻋــﺪﻩ اﯼ اﻗﺎﻣﺘﮕــﺎﻩ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ را ﺑــﻪ ﺗﺒﻌﻴــﺖ از ﻗــﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺤﻞ ادارﻩ ﺁن ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﯽ رﺳــﺪ هــﻴﭻ ﺗﻨﺎﻗــﻀﯽ ﻣﻴــﺎن دو ﻣــﺎدﻩ ﻣﺰﺑــﻮر وﺟــﻮد ﻧــﺪارد زﯾــﺮا ﻣﻨﻈــﻮر از ﻣﺮﮐــﺰ‬
‫ﻋﻤﻠﻴــﺎت‪ ،‬ﻣﺤﻠــﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻋﻤﻠﻴــﺎت از ﺁﻧﺠــﺎ هــﺪاﯾﺖ ﻣــﯽ ﺷــﻮد و ﺑــﺎ اﯾــﻦ ﺑﻴــﺎن ﻣﺤ ـﻞ ادارﻩ ﯾــﺎ‬
‫ﻣﺮﮐــﺰ اﺻــﻠﯽ ﺷــﺮﮐﺖ هﻤــﺎن ﻣﺮﮐــﺰ ﻋﻤﻠﻴــﺎت ﺧﻮاهــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬ﻟــﺬا ﻧﺒﺎﯾــﺪ ﻣﻴــﺎن ﻣﺮﮐــﺰ ﻋﻤﻠﻴــﺎت و‬
‫ﻣﺤـــﻞ ﻋﻤﻠﻴـــﺎت ﺧﻠـــﻂ ﻧﻤـــﻮدﻩ و ﻣـــﺎدﺗﻴﻦ ‪ ٥٩٠‬ق‪.‬ت و ‪ ١٠٠٢‬ق‪.‬م را در ﺗﻨـــﺎﻗﺺ ﺑـــﺎ ﯾﮑـــﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﺗﻠﻘﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ‬

‫ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﻣﺮﮐــﺰ اﺻــﻠﯽ ﺷــﺮﮐﺖ در اﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ ﺁن ﻣﻌــﻴﻦ ﻣــﯽ ﺷــﻮد و ﻟــﺬا اﻗﺎﻣﺘﮕــﺎﻩ ﺷــﺮﮐﺖ‬
‫را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺁن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳـــﺌﻮال‪ :‬اﮔـــﺮ ﺷـــﺮﮐﺘﯽ در اﺳﺎﺳـــﻨﺎﻣﻪ داراﯼ اﻗﺎﻣﺘﮕـــﺎهﯽ ﺑـــﻮدﻩ و در ﻋﻤـــﻞ ﻣﺮﮐـ ـﺰ اﺻـــﻠﯽ‬
‫ﺁن ﺟﺎﯼ دﯾﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺪام ﯾﮏ از دو ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد؟‬
‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﻏﻴﺮ واﻗﻌﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬا اﮔﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ‬
‫واﻗﻌﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اﯼ او ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اﯼ او را ﻧﺎدﯾﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ از اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ واﻗﻌﯽ ﺷﺮﮐﺖ اﻃﻼﻋﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ اﺻﻞ ﺑﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ درج ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ اﻟﺰاﻣﯽ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ واﻗﻌﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ‬

‫ﭼــﻮن اﻗﺎﻣﺘﮕــﺎﻩ ﺷــﺮﮐﺖ در اﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ ﯾــﺎ ﺷــﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ درج ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﻟــﺬا ﺗﻐﻴﻴــﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕــﺎﻩ‬
‫ﺷـــﺮﮐﺖ ﻣـــﺴﺘﻠﺰم ﺗﻐﻴﻴـــﺮ اﺳﺎﺳـــﻨﺎﻣﻪ ﯾـــﺎ ﺷـــﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ اﺳـــﺖ و ﺗـــﺎﺑﻊ ﺗـــﺸﺮﯾﻔﺎت ﺗﻐﻴﻴـــﺮ در‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ١١١‬ق‪.‬ت و ﻣﺎدﻩ ‪ ٨٣‬ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬در ﻣﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود و ﺳﻬﺎﻣﯽ اﺳﺖ وﻟﯽ در ﻣﻮرد ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﺎدﻩ ﺧﺎﺻﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬

‫‪١٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ اﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﺗﻌﻬﺪات ﺷﺮﮐﺎء ﮔﺮدد ﺗﻮاﻓﻖ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‬
‫وﻟﯽ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔــﺮ ﺗﻐﻴﻴــﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕــﺎﻩ ﻣﻮﺟــﺐ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺗﺎﺑﻌﻴــﺖ ﺷــﺮﮐﺖ ﺷــﻮد ﺑﺎﯾــﺪ ﺷــﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑــﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴــﺮ‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻧﻴﺰ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺷﺮﮐﺖ در ﯾﮏ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫در ﺧــﺼﻮص اﯾــﻦ ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﺠــﺎرﯼ ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ داراﯼ ﺗﺎﺑﻌﻴــﺖ ﺑﺎﺷــﺪ ﯾــﺎ ﺧﻴــﺮ در ﻣﻴــﺎن‬
‫ﺣﻘﻮﻗــﺪاﻧﻬﺎ اﺧــﺘﻼف ﻧﻈــﺮ اﺳــﺖ وﻟــﯽ اﻣــﺮوزﻩ در اﻏﻠــﺐ ﻗــﻮاﻧﻴﻦ دﻧﻴــﺎ ﺑــﺮاﯼ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐــﻪ‬
‫داراﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ هﺴﺘﻨﺪ وﺟﻮد ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻮاﯾﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺁﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻘﺮرات ﮐﺸﻮر‬ ‫‪-١‬‬
‫ﻣﺘﺒﻮع ﺧﻮد درﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ و ﻃﺮز ﮐﺎر ﯾﺎ اﻧﺤﻼل ﺁن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺸﻮر ﻣﺘﺒﻮع‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮدﻩ ﯾﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﻘﻮق و ﺗﮑﺎﻟﻴﻒ ﺁن را ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺸﻮر ﻣﺘﺒﻮع‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت داﺷﺘﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﺪود ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺷﺮﮐﺖ را در داﺧﻞ‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﮐﺸﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺧﺎرﺟﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮد در ﻣﻘﺮرات ارزﯼ ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﻘﺎل ارز ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﺤﻞ‬ ‫‪-٤‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ او ﺷﺮاﯾﻂ ﺁﺳﺎﻧﺘﺮﯼ ﻗﺎﺋﻞ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻌﺎﻓﻴﺘﻬﺎﯼ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-٥‬‬
‫دوﻟﺘﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﮑﻠﻒ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﺮﮐﺖ هﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-٦‬‬

‫ﻃﺮز ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫ﺑـــﺮاﯼ ﺗﻌﻴـــﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴـــﺖ ﯾـــﮏ ﺷـــﺮﮐﺖ ﺗﺠـــﺎرﯼ ﻣﻼﮐﻬـــﺎﯼ ﻣﺘﻨـــﻮﻋﯽ در ﻗـــﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘـــﺮرات‬
‫ﮐــﺸﻮرهﺎ دﯾــﺪﻩ ﻣــﯽ ﺷــﻮد ﺑﺮﺧــﯽ ﺗﺎﺑﻌﻴــﺖ ﺷــﺮﮐﺎء و ﯾــﺎ ﻣﺤــﻞ ﺛﺒــﺖ ﺷــﺮﮐﺖ را ﻣــﻼﮎ ﺗﻌﻴــﻴﻦ‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ داﻧﺴﺘﻪ و ﮔﺮوهﯽ ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ را ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘــﻮق اﯾــﺮان ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ﯾــﮏ ﻗــﺎﻧﻮن ﺛﺒــﺖ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎ ﺑــﺮاﯼ ﺁن ﮐــﻪ ﺷــﺮﮐﺘﯽ اﯾﺮاﻧــﯽ ﺑﺎﺷــﺪ‬
‫دو ﻣﻼﮎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در اﯾﺮان ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﺁن در اﯾﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٩١‬ق‪.‬ت ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ‬
‫ﻣﺎدﻩ ﻣﺰﺑﻮر‪" :‬اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ را دارﻧﺪ ﮐﻪ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ در ﺁن ﻣﻤﻠﮑﺖ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﺳــﺌﻮال‪ :‬اﮔــﺮ ﺷــﺮﮐﺘﯽ در اﯾــﺮان ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﻧــﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ وﻟــﯽ ﻣﺮﮐــﺰ اﺻــﻠﯽ ﺁن در اﯾــﺮان‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺘﯽ را دارد؟‬

‫‪١١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ ﻋﻘﻴﺪﻩ دارﻧﺪ ﭼﻮن ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﺲ از ﻗﺎﻧﻮن ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت را ﻓﺎﺳﺦ ﻗﺎﻧﻮن ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد و ﻟﺬا ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ‬
‫هــﺮ ﭼﻨــﺪ در ﺣﻘــﻮق اﯾــﺮان ﻣﺮﮐــﺰ ﺷــﺮﮐﺖ و ﺗﺎﺑﻌﻴــﺖ ﺁن ﺑــﺎ هــﻢ ﻣــﺮﺗﺒﻂ هــﺴﺘﻨﺪ وﻟــﯽ ﺻــﺮف‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣــﻮرد ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٩٤‬ﻻﯾﺤــﻪ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٧٤‬ﻣﻘــﺮر داﺷــﺘﻪ‪" :‬هــﻴﭻ ﻣﺠﻤــﻊ‬
‫ﻋﻤــﻮﻣﯽ ﻧﻤــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴــﺖ ﺷــﺮﮐﺖ را ﺗﻐﻴﻴــﺮ دهــﺪ ‪ ."...‬ﻣﻔﻬــﻮم اﯾــﻦ ﻣــﺎدﻩ ﺁﻧــﺴﺖ ﮐــﻪ ﺑــﺮاﯼ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣــﺎدﻩ ‪ ١١٠‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت در ﺧــﺼﻮص ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺑــﺎ ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤــﺪود ﺑﻴــﺎن ﻣــﯽ ﮐﻨــﺪ‪:‬‬
‫"ﺷﺮﮐﺎء ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺁراء"‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮﮐﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺁراء ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﺁن ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮف اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‬

‫اﻧــﻮاع ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠــﺎرﯼ در ﻣــﺎدﻩ ‪ ٢٠‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت ﻧــﺎم ﺑــﺮدﻩ ﺷــﺪﻩ اﻧــﺪ ﮐــﻪ ﻗــﺒﻼً ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ‬
‫ﺷــﺪ وﻟــﯽ ﺑﺎﯾــﺪ ﺗﻮﺟــﻪ ﻧﻤــﻮد ﮐــﻪ هﻔــﺖ ﻗــﺴﻢ ﺷــﺮﮐﺖ ﻣــﺬﮐﻮر در ﻣــﺎدﻩ ‪ ٢٠‬ﺗﻨﻬــﺎ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻋﻤﻞ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ از ﺗﻨﻮع زﯾﺎدﯼ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ وﻟﯽ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺒﻬﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫هﻤﺎن ﻗﺎﻟﺒﻬﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺎن اﻧﻮاع ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﯾﮕﺮ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﻮرد اﻗﺒﺎل ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪدﯼ ﺗﻘﺴﻴﻢ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎء‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮاﺳﺎس ﻃﺮز ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺼﻪ ﺷﺮﮐﺎء‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮاﺳﺎس ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ﯾﮏ ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪" :١٣٤٧‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺷﺮﮐﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺁن ﺑﻪ‬
‫ﺳﻬﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﯽ ﺳﻬﺎم ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‪:‬‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣــﺎدﻩ ﭼﻬــﺎر ﻻﯾﺤــﻪ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳــﻬﺎﻣﯽ را ﺑــﻪ دو ﻧــﻮع ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﮐــﺮدﻩ اﺳــﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻋﺎم و ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺧﺎص‪.‬‬
‫ﺷـــﺮﮐﺖ هـــﺎﯾﯽ ﮐـــﻪ ﻣﻮﺳـــﺴﺎن ﺁﻧﻬـــﺎ ﻗـــﺴﻤﺘﯽ از ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷـــﺮﮐﺖ را از ﻃﺮﯾـــﻖ ﻓـــﺮوش‬
‫ﺳـــﻬﺎم ﺑـــﻪ ﻣـــﺮدم ﺗـــﺄﻣﻴﻦ ﻣـــﯽ ﮐﻨﻨـــﺪ‪" ،‬ﺷـــﺮﮐﺖ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ ﻋـــﺎم" و ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐـــﻪ ﺗﻤـــﺎم‬
‫ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺁﻧﻬــﺎ در ﻣﻮﻗــﻊ ﺗﺄﺳــﻴﺲ ﻣﻨﺤــﺼﺮاً ﺑــﻪ وﺳــﻴﻠﻪ ﻣﻮﺳــﺴﺎن ﺗــﺄﻣﻴﻦ ﻣــﯽ ﮔــﺮدد‪" ،‬ﺷــﺮﮐﺖ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺧﺎص" ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽــﻪ ﻗــﺒﻼً اﺷــﺎرﻩ ﺷــﺪ ﻣﻘــﺮرات ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﻣــﻮاد ‪ ٢١‬ﺗــﺎ ‪ ٩٣‬ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﺠــﺎرت را ﺑــﻪ‬
‫ﺧـــﻮد اﺧﺘـــﺼﺎص دادﻩ ﺑـــﻮد ﮐـــﻪ در ﺳـــﺎل ‪ ١٣٤٧‬ﻻﯾﺤـــﻪ ﻗـــﺎﻧﻮﻧﯽ در ‪ ٣٠٠‬ﻣـــﺎدﻩ ﺟـــﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣـــﻮاد‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬از ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٩٦٦‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻮاد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اهﻤﻴﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ و ﻧﻘﺶ ﺁن در ﺣﻴﺎت اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﺸﻮر دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺗﺠﺎرﯼ داراﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺨﺼﻴﺖ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻧﻤﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ دارد زﯾﺮا ﺣﻮادﺛﯽ ﭼﻮن‬
‫ﻓﻮت ﯾﺎ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺷﺮﮐﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﺤﻼل ﺑﻌﻀﯽ از ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﻀﺎﻣﻨﯽ‬
‫ﮔﺮدد در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺑﯽ اﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻘﻼل ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺪرت ﺁن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺮﮐﺎ ﺑﻪ وﯾﮋﻩ اﻗﻠﻴﺖ اﺳﺖ و در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺷﺮﮐﺎ در‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﯼ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻧــﺎم ﺷــﺮﮐﺖ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ ﺷــﺮﮐﺖ اﻧﺘﺨــﺎب ﻣــﯽ ﺷــﻮد و ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﯾﮑــﯽ از ﺑﻨــﺪهﺎﯼ‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻮﺳﺲ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒــﻖ ﺗﺒــﺼﺮﻩ ﻣــﺎدﻩ ‪ ٤‬ﻻﯾﺤــﻪ ‪ ١٣٤٧‬در ﻧــﺎم ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﻋــﺎم ﺑﺎﯾــﺪ ﻋﺒــﺎرت "ﺷــﺮﮐﺖ‬
‫ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﻋــﺎم" و در ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﺧــﺎص ﺑﺎﯾــﺪ ﻋﺒــﺎرت "ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﺧــﺎص" ﻗﺒــﻞ‬
‫ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻗﻴﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺎم هﻴﭻ ﯾﮏ از ﺷﺮﮐﺎ و ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﻧﺎم‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻗﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ اﮐﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮط ﻣﺰﺑﻮر رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد زﯾﺮا ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
‫از اﻗﺴﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻮدﻩ و ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﺎم و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎﯾﺶ ﮐﺴﺐ ﺷﻬﺮت و اﻋﺘﺒﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ از ﻣﻘﺮرات ﻧﺎﻣﮕﺬارﯼ در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺟﺮﯾﻤﻪ در ﭘﯽ دارد وﻟﯽ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان‬
‫ﻣﺠﺎزات ﺧﺎﺻﯽ در ﻣﻘﺮرات وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ﻋﺎم ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﺮﮐـــﺰ اﺻـــﻠﯽ ﺷـــﺮﮐﺖ ﮐـــﻪ هﻤـــﺎن اﻗﺎﻣﺘﮕـــﺎﻩ ﺷـــﺮﮐﺖ ﻣﺤـــﺴﻮب ﻣـــﯽ ﺷـــﻮد ﺑﺎﯾـــﺪ در‬
‫اﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ذﮐــﺮ ﺷــﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴــﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕــﺎﻩ ﻣــﺴﺘﻠﺰم ﺗﻐﻴﻴــﺮ اﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ ﺑــﻮدﻩ و ﺗﻐﻴﻴــﺮات‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ در ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺻﺮف ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻣﺸﻤﻮل هﻤﺎن ﻗﻮاﻋﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﻣﺎدﻩ ‪٩٤‬‬
‫ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬ﻣﻘﺮر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ "هﻴﭻ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺑﺪهﺪ" ﻟﺬا ﺑﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺷﺮﮐﺎء ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﭼــﻮن ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ از اﻗــﺴﺎم ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ اﺳــﺖ ﻟــﺬا ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ در اﯾــﻦ ﻧــﻮع‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ از اهﻤﻴﺖ زﯾﺎدﯼ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬـــﺎ ﺷـــﺮﮐﺘﯽ ﮐـــﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕـــﺬار ﺑـــﺮاﯼ ﺁن ﺣـــﺪاﻗﻞ ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ ﭘـــﻴﺶ ﺑﻴﻨـــﯽ ﮐـــﺮدﻩ ﺷـــﺮﮐﺖ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒـــﻖ ﻣـــﺎدﻩ ‪ ٥‬ﻻﯾﺤـــﻪ ﻗـــﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬ﺣـــﺪاﻗﻞ ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺷـــﺮﮐﺖ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ ﺧـــﺎص ﯾـــﮏ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن رﯾﺎل و در ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻋﺎم ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن رﯾﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺑﺎﯾــﺪ ﺛﺎﺑــﺖ ﺑﻤﺎﻧــﺪ و ﯾــﺎ ﺑــﻪ ﻋﺒــﺎرﺗﯽ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﻏﻴــﺮ ﻗﺎﺑــﻞ ﺑﺮداﺷــﺖ ﺑــﻮدﻩ و‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺁﻧﺮا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮد ﻣﻴﺎن ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴــــﺮ در ﺳــــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷــــﺮﮐﺖ اﻋــــﻢ از ﮐــــﺎهﺶ ﯾــــﺎ اﻓــــﺰاﯾﺶ ﭼــــﻮن ﻣــــﺴﺘﻠﺰم ﺗﻐﻴﻴــــﺮ در‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫از وﯾﮋﮔﻴﻬـــﺎﯼ ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺷـــﺮﮐﺖ هـــﺎﯼ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ ﺁﻧـــﺴﺖ ﮐـــﻪ ﺑـــﻪ ﻗﻄﻌـــﺎت ﻣـــﺴﺎوﯼ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺮ ﻗﻄﻌﻪ را ﺳﻬﻢ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻌﺒﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﻌﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻗــﺎﻧﻮن ﺗﻌﺮﯾﻔــﯽ از ﺷــﻌﺒﻪ ﺑــﻪ ﻋﻤــﻞ ﻧﻴﺎﻣــﺪﻩ اﺳــﺖ وﻟــﯽ درج ﻣﺤــﻞ ﺷــﻌﺒﻪ در ﮐﻨــﺎر ﻣﺮﮐــﺰ‬
‫اﺻﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ از ﺑﻨﺪهﺎﯼ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷــﻌﺒﻪ ﺷﺨــﺼﻴﺖ ﺣﻘــﻮﻗﯽ ﻣــﺴﺘﻘﻞ از ﺷــﺮﮐﺖ ﻧــﺪارد و ﻟــﺬا ﺗﻔــﺎوﺗﯽ ﻣﻴــﺎن داراﯾــﯽ ﺷــﺮﮐﺖ‬
‫ﺑﺎ داراﯾﯽ ﺷﻌﺒﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ در ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫هــﺮ ﭼﻨــﺪ اﻗﺎﻣــﻪ دﻋــﻮﯼ ﻋﻠﻴــﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺑﺎﯾــﺪ در ﻣﺤــﻞ اﻗﺎﻣــﺖ ﺷــﺮﮐﺖ ﮐــﻪ هﻤــﺎن ﻣﺮﮐــﺰ‬
‫اﺻــﻠﯽ اﺳــﺖ ﺻــﻮرت ﭘــﺬﯾﺮد وﻟــﯽ در ﻗــﺎﻧﻮن ﺁﯾــﻴﻦ دادرﺳــﯽ ﻣــﺪﻧﯽ ﻃــﺮح دﻋــﺎوﯼ ﻧﺎﺷــﯽ از‬
‫ﺗﻌﻬــﺪات هــﺮ ﺷــﻌﺒﻪ ﺑﺎاﺷــﺨﺎص ﺧــﺎرج در دادﮔــﺎﻩ ﻣﺤــﻞ ﺷــﻌﺒﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘــﻪ ﺷــﺪﻩ اﺳــﺖ‪ .‬اﮔــﺮ‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ دﻋﻮﯼ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﻃﺮح ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺷﻌﺒﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﻌﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻧﻴﺰ از ﺷﻌﺒﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﭼﻨــﺎن ﮐــﻪ در ﻃﺒﻘــﻪ ﺑﻨــﺪﯼ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎ ﮔﻔﺘــﻪ ﺷــﺪ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ ﺳــﻬﺎﻣﯽ از ﺟﻤﻠــﻪ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎﯼ‬
‫ﺷﮑﻼً ﺗﺠﺎرﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒـــﻖ ﻣـــﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻻﯾﺤـــﻪ ﻗـــﺎﻧﻮﻧﯽ ‪" :١٣٤٧‬ﺷـــﺮﮐﺖ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ ﺷـــﺮﮐﺖ ﺑﺎزرﮔـــﺎﻧﯽ ﻣﺤـــﺴﻮب‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﻮ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺁن اﻣﻮر ﺑﺎزﮔﺎﻧﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ"‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻢ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﮑﻞ و هﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎرﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬

‫ﭼــﻮن ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﻋــﺎم و ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﺧــﺎص ﺗﻔﺎوﺗﻬــﺎﯾﯽ ﺑــﺎ ﯾﮑــﺪﯾﮕﺮ‬
‫دارﻧﺪ ﻟﺬا هﺮ ﯾﮏ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻋﺎم‬

‫اﺷﺨﺎﺻـــﯽ ﮐـــﻪ در ﺻـــﺪد ﺗﺄﺳـــﻴﺲ ﺷـــﺮﮐﺖ هـــﺴﺘﻨﺪ اﺻـــﻄﻼﺣﺎً ﻣﻮﺳـــﺴﻴﻦ ﺧﻮاﻧـــﺪﻩ ﻣـــﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﯽ ﯾﺎ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ ﺷــﺮﮐﺖ ﺑﺎﯾــﺪ ﻣﻘــﺮرات ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ را در ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﺷــﺮﮐﺖ رﻋﺎﯾــﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ‪ .‬ﻣــﺎدﻩ ‪٢٣‬‬
‫ﻻﯾﺤــﻪ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬ﺿــﻤﺎﻧﺖ اﺟــﺮاﯼ ﻋــﺪم رﻋﺎﯾــﺖ ﻣﻘــﺮرات را ﻣــﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗــﻀﺎﻣﻨﯽ اﯾــﺸﺎن‬
‫داﻧــﺴﺘﻪ ﻣﻘــﺮر ﻣــﯽ دارد‪" :‬ﻣﺆﺳــﺴﻴﻦ ﺷــﺮﮐﺖ ﻧــﺴﺒﺖ ﺑــﻪ ﮐﻠﻴــﻪ اﻋﻤــﺎل و اﻗــﺪاﻣﺎﺗﯽ ﮐــﻪ ﺑــﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺄﺳﻴﺲ و ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﻴﺪن ﺷﺮﮐﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﯽ دارﻧﺪ"‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ هﻴﭻ ﮐﺪام از ﺷﺮﮐﺎء ﻋﻨﻮان ﻣﺆﺳﺲ داد‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧــﯽ از ﮐــﺸﻮرهﺎ ﻣﺆﺳــﺴﻴﻦ ﺑــﺮاﯼ اﯾﺠــﺎد ﺷــﺮﮐﺖ ﺑﺎﯾــﺪ از دوﻟــﺖ ﮐــﺴﺐ اﺟــﺎزﻩ ﮐﻨﻨــﺪ‬
‫وﻟــﯽ در ﻣﻘــﺮرات ﻣــﺎ ﻧﻴــﺎزﯼ ﺑــﻪ اﺧــﺬ ﻣﺠــﻮز ﻧﻴــﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧــﯽ ﺣﻘﻮﻗــﺪاﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧــﺪ ﺗﺄﺳــﻴﺲ‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﻋــﺎم ﺑــﺎ اﺟــﺎزﻩ دوﻟــﺖ ﻣﻮﺟــﺐ اﻋﺘﻤــﺎد ﻣ ـﺮدم ﺑــﻪ ﺳ ـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔــﺬارﯼ در ﺷــﺮﮐﺖ‬
‫هﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻋﺎم ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑـــﺮاﯼ ﺗﺄﺳـــﻴﺲ ﺷـــﺮﮐﺖ ﺳـــﻬﺎﻣﯽ ﻋـــﺎم‪ ،‬ﻣﻮﺳـــﺴﻴﻦ ﺑﺎﯾـــﺪ اﺑﺘـــﺪا ﺑـــﻪ ﯾـــﮏ ﺑﺎﻧـــﮏ ﻣﺮاﺟﻌـــﻪ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ و ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ در ﺷﺮف ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻓﺘﺘﺎح ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴــﺴﺖ درﺻــﺪ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷــﺮﮐﺖ را ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ ﺑﺎﯾــﺪ ﺧــﻮد ﺗﻌﻬــﺪ ﻧﻤــﻮدﻩ و ﺣــﺪاﻗﻞ ‪ %٣٥‬ﺁﻧــﺮا‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﺬﮐﻮر وارﯾﺰ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺁوردﻩ ﻣﻮﺳﺴﻴﻦ ﻏﻴﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ اﺳﻨﺎد ﺁن در ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻮدﯾﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ ﺑﺎﯾــﺪ اﻇﻬــﺎر ﻧﺎﻣــﻪ اﯼ را ﺑــﻪ اﻧــﻀﻤﺎم ﭘــﻴﺶ ﻧــﻮﯾﺲ اﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ ﺷــﺮﮐﺖ و ﭘــﻴﺶ‬
‫ﻧــﻮﯾﺲ اﻋﻼﻣﻴــﻪ ﭘــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾــﺴﯽ ﺳــﻬﺎم ﮐــﻪ ﺑــﻪ اﻣــﻀﺎﯼ ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ رﺳــﻴﺪﻩ ﺑــﻪ ادارﻩ ﺛﺒــﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ در ﺗﻬﺮان ﯾﺎ داﯾﺮﻩ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨــﺪرﺟﺎت اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣــﻪ‪ ،‬ﻃــﺮح اﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ و ﻃــﺮح اﻋﻼﻣﻴــﻪ ﭘــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾــﺴﯽ در ﻣــﻮاد ‪ ٧‬و ‪ ٨‬و‬
‫‪ ٩‬ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺮﺟـــﻊ ﺛﺒـــﺖ ﺷـــﺮﮐﺘﻬﺎ در ﺻـــﻮرت ﺗﮑﻤﻴـــﻞ ﺑـــﻮدن ﻣـــﺪارﮎ‪ ،‬اﺟـــﺎزﻩ اﻧﺘـــﺸﺎر اﻋﻼﻣﻴـــﻪ ﭘـــﺬﯾﺮﻩ‬
‫ﻧﻮﯾﺴﯽ را ﻣﻮﺳﺴﻴﻦ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺟــﻊ ﻗﺒــﺖ ﺷــﺮﮐﺘﻬﺎ ﺗﮑﻠﻴﻔــﯽ ﺑــﻪ ﺗﺤﻘﻴــﻖ در ﻣــﻮرد ﺻــﺤﺖ اﻇﻬــﺎرات ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ ﻧــﺪارد ﻟــﺬا‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮﺳﺴﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻮل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪(١٠‬‬
‫ﻃﺒــﻖ ﻣــﺎدﻩ ‪ ١١‬ﻻﯾﺤــﻪ ﻗــﺎﻧﻮﻧﯽ ‪" ١٣٤٧‬اﻋﻼﻣﻴــﻪ ﭘــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾــﺴﯽ ﺑﺎﯾــﺪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ‬
‫در ﺟﺮاﯾـــﺪ ﺁﮔﻬـــﯽ ﮔﺮدﯾـــﺪﻩ و ﻧﻴـــﺰ در ﺑـــﺎﻧﮑﯽ ﮐـــﻪ ﺗﻌﻬـــﺪ ﺳـــﻬﺎم ﻧـــﺰد ﺁن ﺻـــﻮرت ﻣـــﯽ ﮔﻴــﺮد در‬
‫ﻣﻌﺮض دﯾﺪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻗﺮار دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑـــﺎ اﻧﺘـــﺸﺎر اﻋﻼﻣﻴـــﻪ ﭘـــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾـــﺴﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺳـــﺴﻴﻦ از ﻋﻤـــﻮم ﺑـــﺮاﯼ ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔـــﺬارﯼ در‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در ﺷﺮف ﺗﺄﺳﻴﺲ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﯽ‬
‫ﭘــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾــﺴﯽ ﯾــﮏ ﻋﻤــﻞ ﺣﻘــﻮﻗﯽ اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﻣﻮﺟــﺐ ﺁن ﺷــﺨﺺ ﻗــﺴﻤﺘﯽ از ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﺷــﺮﮐﺖ ﺳــﻬﺎﻣﯽ ﻋــﺎم در ﺷــﺮف ﺗﺄﺳــﻴﺲ را ﺗﻌﻬــﺪ ﻧﻤــﻮدﻩ و ﺑﺨــﺸﯽ از ﻣﺒﻠــﻎ ﺗﻌﻬــﺪ ﺷــﺪﻩ را‬
‫ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ %٣٥‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺷﺮﮐﺖ در ﺷﺮف ﺗﺄﺳﻴﺲ وارﯾﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ داراﯼ اهﻠﻴﺖ هﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﺎن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﯽ ﯾﺎ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼــﻮن ﻃﺒــﻖ اﺻــﻞ ‪ ٨١‬ﻗــﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳــﯽ اﻣﺘﻴــﺎز ﺗــﺸﮑﻴﻞ ﺷــﺮﮐﺖ ﺑــﻪ ﺧﺎرﺟﻴــﺎن دادﻩ ﻧــﺸﺪﻩ‬
‫اﺳــﺖ ﻟــﺬا ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﯽ رﺳــﺪ اﺗﺒــﺎع ﮐــﺸﻮرهﺎﯼ ﺧــﺎرﺟﯽ ﺣــﻖ ﭘــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾــﺴﯽ در اﯾــﺮان را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻴﻮب و اﯾﺮادات ﻣﺎهﻮﯼ در ﻋﻤﻞ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﻋﺎم ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪم‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻘﺮرات ﺷﮑﻠﯽ در ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن ﺁن ﺷﻮد‪.‬‬

‫ورﻗﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻬﻢ‬

‫ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﺎ اﻣﻀﺎﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﯼ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن ورﻗﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻬﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد ﻣﻨﺪرﺟﺎت ورﻗﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻬﻢ در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣‬ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ ١٣٤٧‬ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤‬ﻻﯾﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪" ١٣٤٧‬ورﻗﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻬﻢ در دو ﻧﺴﺨﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺑﺎ ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻪ‬
‫اﻣﻀﺎﯼ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺲ ﯾﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ او رﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ اول ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﻧﮕﻬﺪارﯼ و ﻧﺴﺨﻪ دوم‬
‫ﺑﺎ ﻗﻴﺪ رﺳﻴﺪ وﺟﻪ و ﻣﻬﺮ و اﻣﻀﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد"‪.‬‬
‫ﭼــﻮن ﭘــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾــﺴﯽ ﺑــﻪ ﻣﻨﺰﻟــﻪ ﻗﺒــﻮﻟﯽ ﺑــﻪ اﯾﺠــﺎب ﻣﻮﺳــﺴﻴﻦ ﻣــﯽ ﺑﺎﺷــﺪ ﻟــﺬا ﭘــﺲ زا‬
‫اﻣﻀﺎﯼ ورﻗﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻬﻢ از ﺳﻮﯼ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺲ ﻗﻄﻌﯽ و اﻟﺰام ﺁور اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳــﺌﻮال‪ :‬اﮔــﺮ ﺑــﺮاﯼ ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺷــﺮﮐﺖ ﺣــﺪﯼ ﻣﻌــﻴﻦ ﺷــﺪﻩ و ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻤــﻊ ﺁورﯼ ﺷــﺪﻩ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺬﺑﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد؟‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﯽ اﺷﺨﺎص ﺗﺎ ﺣﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺗﻌﻴﻴﻨﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺎزاد از ﻋﻀﻮﯾﺖ در‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺤﺮوﻣﻨﺪ و ﻋﺪﻩ اﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻴﺰان ﺳﻬﺎم هﻤﻪ ﭘﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾﺴﺎن را ﺗﻘﻠﻴﻞ داد‪.‬‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫هــﺮ ﯾــﮏ از دو راﻩ ﺣــﻞ اﮔــﺮ در اﻋﻼﻣﻴــﻪ ﭘــﺬﯾﺮﻩ ﻧﻮﯾــﺴﯽ اﺧﺘﻴــﺎر ﺷــﻮد ﺑــﻼ اﺷــﮑﺎل اﺳــﺖ‬
‫وﻟــﯽ در ﺻــﻮرﺗﯽ ﮐــﻪ ﻣﻮﺿــﻮع در اﻋﻼﻣﻴــﻪ ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﺗﮑﻠﻴــﻒ ﻧــﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﺑــﻪ ﻧﻈــﺮ ﻣــﯽ رﺳــﺪ راﻩ‬
‫اول ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻣﻮازﯾﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺻﺘﻲ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ اﻋﻼم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻬﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را از ﻃﺮف ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن و ﻣﺆﺳﺴﺎن اﺣﺮاز ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﻣﺪت اﻋﻼم ﺷﺪﻩ ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ ﻧﺸﻮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻬﻠﺖ ﻣﺰﺑﻮر‬
‫ﺗﻤﺪﻳﺪ ﺷﻮد ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ و ﺻﺤﻴﺢ ﺗﻌﻬﺪ ﻧﺸﻮد و ﻧﻴﺰ ‪ %٣٥‬ﻣﻘﺮر در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﮕﺮدد ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺳﺆال ‪ :‬اﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺷﺪﻩ در ﻣﻬﻠﺖ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺒﻠﻎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ در ﻃﺮح‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ ﺷﺪﻩ ﺗﻘﻠﻴﻞ داد ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ زﻳﺮا ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ اﻗﺪام ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﮐﺎر ﮐﺮدﻩاﻧﺪ ﻟﺬا ﺟﻠﺐ رﺿﺎﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫اﮔﺮ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻃﺮح ﺷﻮد و هﻤﻪ ﺑﻪ ﺁن رأي دهﻨﺪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﺗﻘﻠﻴﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺮرات ﺟﺰاﻳﻲ در ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ‬

‫‪ -١‬اﮔﺮ ﻣﺆﺳﺴﺎن ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ واﻗﻌﺎً ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻬﺎم اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﮐﺎﻣﻞ و ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺁﻧﺮا ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻌﻬﺪ اﺷﺨﺎﺻﻲ را ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﮔﺮ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻋﺎﻟﻤﺎً و ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻘﺮرات ‪ ،‬اﻋﻼﻣﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻠﻂ و ﻧﺎدرﺳﺖ در ﻣﻮرد ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺑﺮاي ﻣﻮارد ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺠﺎزات ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺳﻬﺎم‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎم ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﺆﺳﺴﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از دﻋﻮت و ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﻣﺆﺳﺲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻗﺒﺎل ﺁوردﻩ هﺮ ﮐﺪام از ﻣﺆﺳﺴﺎن و ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻻزم ﺳﻬﻢ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎم در ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺴﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﻣﺆﺳﺴﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ ﮔﺰارش ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﺒﺼﺮﻩ ‪ ٧٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﮔﺰارش ﻣﻮﺳﺴﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﻨﺞ روز ﻗﺒﻞ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ در ﻣﺤﻠﻲ ﮐﻪ در ﺁﮔﻬﻲ دﻋﻮت ﻣﺠﻤﻊ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﭘﺬﻳﺮﻩ‪-‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﺎن ﺳﻬﺎم ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ‬
‫ﻣﺠﻤﻌﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن و ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم‬
‫وﻇﺎﻳﻔﻲ ﮐﻪ در ﺣﺪود ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺁن اﺳﺖ دﻳﮕﺮ در ﻃﻮل ﺣﻴﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻇﺮف ﻳﮏ ﻣﺎﻩ از ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻬﻠﺖ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ و ﭘﺲ از اﺣﺮاز‬
‫ﺻﺤﺖ ﺗﻌﻬﺪ ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و وارﻳﺰ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ %٣٥‬ﺁن ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺷﺮﮐﺖ در ﺷﺮف ﺗﺄﺳﻴﺲ و ﭘﺲ از‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺳﻬﺎم هﺮ ﻳﮏ از ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ و ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن از ﻃﺮﻳﻖ روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎري ﮐﻪ ﻧﺎم ﺁن‬
‫در ﻃﺮح اﻋﻼﻣﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﻲ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺟﻬﺖ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ دﻋﻮت‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫)ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺁﮔﻬﻲ دﻋﻮت در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ( ‪.‬‬

‫ﻧﺼﺎب ﻻزم ﺟﻬﺖ رﺳﻤﻴﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ‬

‫ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮐﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ رﺳﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٧٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫‪ ١٣٤٧‬ﺣﻀﻮر ﺗﻌﺪادي از ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺼﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﻌﻬﺪ ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ اﮔﺮ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﺮﺳﻴﺪ ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ دو ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺻﺖ دﻋﻮت دارﻧﺪ ‪.‬‬
‫در ﺑﺎر دوم و ﺳﻮم ﺣﻀﻮر ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻳﮏ ﺳﻮم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺳﻮم هﻢ ﺟﻠﺴﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﻴﺎﺑﺪ ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﻋﺪم ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ را اﻋﻼم‬
‫ﻣﻲدارﻧﺪ ‪.‬‬

‫ادارﻩ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ هﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪاي ﻣﺮﮐﺐ از ﻳﮏ رﺋﻴﺲ و‬
‫ﻳﮏ ﻣﻨﺸﻲ و دو ﻧﺎﻇﺮ ادارﻩ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﺷﺨﺎص ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎ رأي ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ در ﻣﺠﻤﻊ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊ و ﻧﺎﻇﺮان ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺎن ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﻣﻨﺸﻲ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻏﻴﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ ﺑﺎ رأي ﮔﻴﺮي از ﺣﺎﺿﺮان در ﺟﻠﺴﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫هﺮ ﺳﻬﻢ داراي ﻳﮏ رأي ﺑﻮدﻩ و ﻟﺬا ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎﻣﻲ ﮐﻪ دارﻧﺪ در‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيهﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ٧٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎ دو ﺛﻠﺚ ﺁراء ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪» ١٣٤٧‬هﺮ ﮔﺎﻩ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻤﺎم ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻨﺪرج در‬
‫دﺳﺘﻮر ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻮرد اﺧﺬ ﺗﺼﻤﻴﻢ واﻗﻊ ﻧﺸﻮد هﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻋﻼم‬
‫ﺗﻨﻔﺲ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻌﺪ را ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﻳﺮﺗﺮ از دو هﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﻤﺪﻳﺪ ﺟﻠﺴﻪ‬

‫‪١٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ دﻋﻮت و ﺁﮔﻬﻲ ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺴﺖ و در ﺟﻠﺴﺎت ﺑﻌﺪ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺣﺪ ﻧﺼﺎب ﺟﻠﺴﻪ اول ‪،‬‬
‫رﺳﻤﻴﺖ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ ‪.‬‬

‫ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﮐﻪ از ﻣﺬاﮐﺮات و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺁن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﻨﺸﻲ‬
‫ﻣﺠﻤﻊ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٥‬ﺑﻪ اﻣﻀﺎي هﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻲرﺳﺪ و ﻳﮏ ﻧﺴﺨﻪ از ﺁن در‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫در ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻳﮏ ﻧﺴﺨﻪ از ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻧﻴﺰ ارﺳﺎل ﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرس ﻳﺎ ﺑﺎزرﺳﺎن‬
‫‪ -٢‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ -٣‬ﮐﺎهﺶ ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و هﺮ ﻧﻮع ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬
‫‪ -٤‬اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ و ﻧﺤﻮة ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺁن‬

‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﮔﺰارش ﻣﺆﺳﺴﺎن‬
‫ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﮔﺰارش ﻣﺆﺳﺴﺎن ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺁوردﻩهﺎي ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺁوردﻩ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪ را ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ و در ﺻﻮرت‬
‫ﭘﺬﻳﺮش ﺁﻧﺮا ﺑﻪ ﭼﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮاﯼ ﺷﺮﮐﺖ اﺣﺘﺴﺎب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٧٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪» :١٣٤٧‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺁوردﻩهﺎي ﻏﻴﺮﻧﻘﺪ را ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﮐﻪ از ﻃﺮف ﮐﺎرﺷﻨﺎس رﺳﻤﻲ دادﮔﺴﺘﺮي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ « ‪.‬‬
‫ﻏﻴﺮ ﻧﻘﺪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﺸﻮد اﺷﺨﺎﺻﻲ ﮐﻪ ﺁوردﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻬﺪات ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ واﻟﺴﻬﺎم اﻳﺸﺎن ﺑﺎﻃﻞ و ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﻬﺪ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺰاﻳﺎي ﺧﺎص‬
‫‪ -٤‬ﺗﺼﻮﻳﺐ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬
‫‪ -٥‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن‬
‫‪ -٦‬ﺗﻌﻴﻴﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎر‬

‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺷﺮﮐﺖ و ﺛﺒﺖ ﺁن‬

‫ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ و اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺧﺎﺻﻲ ﮐﻪ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﺁن اﺳﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﻴﺪ و ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﻴﺪن ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺁن ﺑﻪ ﻋﻬﺪة ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ از اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺧﻲ از اﻋﻤﺎل ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺤﺮوم اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺻﺪور ورﻗﻪ ﺳﻬﻢ ﻳﺎ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻬﻢ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ(‬
‫‪ -٢‬اﻧﺘﺸﺎر اوراق ﻗﺮﺿﻪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ(‬
‫‪ -٣‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از وﺟﻮهﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺷﺮﮐﺖ وارﻳﺰ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻇﺮف ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﺮﺳﺪ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮﻩﻧﻮﻳﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﮔﻮاهﻲ‬
‫ﺣﺎﮐﻲ از ﻋﺪم ﺛﺒﺖ را ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ارﺳﺎل و ﺑﺎﻧﮏ وﺟﻮﻩ ﭘﺮداﺧﺘﻲ اﺷﺨﺎص ﻣﺬﮐﻮر را ﻣﺴﺘﺮد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ١٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ﭘﺲ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻮﮐﻮل ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ‬
‫ﻋﺪم ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺤﻼل ﺁن ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺳﺆال ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺁن و ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪن ﺷﺮﮐﺖ اﻗﺪام ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺎﻟﻲ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ وﻟﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺛﺒﺖ ﻣﻨﺤﻞ‬
‫ﺷﻮد ﺗﮑﻠﻴﻒ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺜﻲ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ ﭼﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎل ‪ ١٣٤٧‬ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ داراي ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ هﺴﺘﻨﺪ هﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺆﺳﺴﺎن ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬

‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص‬

‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﻣﻴﺎن اﻓﺮاد ﻣﻌﺪودي ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮدد و ﻟﺬا ﻧﻴﺎزي‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺁن وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎء اﻣﻀﺎء ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺗﻌﻬﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ‪ %٣٥‬ﺁن ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﮐﻪ در ﺑﺎﻧﮏ اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪﻩ وارﻳﺰ ﮔﺮدد‬
‫‪.‬‬
‫ﺳﻬﺎم ﻏﻴﺮ ﻧﻘﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﮐﺎء ﺗﺎﺑﻊ هﻤﺎن ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ورﻗﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻬﻢ ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ذﻳﻞ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪاي را ﮐﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﮐﻠﻴﻪ ﺳﻬﺎم‬
‫از ﺳﻮي اﻳﺸﺎن دارد اﻣﻀﺎء ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺮط ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن ﺁن اﺳﺖ وﻟﻲ ﻻزم‬
‫ﻧﻴﺴﺖ اﻳﺸﺎن در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﺎﻧﻴﺪن ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﺎﻳﺪ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﻧﻀﻤﺎم ﻣﺪارﮎ زﻳﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -١‬اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺗﻤﺎم ﺳﻬﺎﻣﺪاران رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪاي دال ﺑﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﮐﻠﻴﻪ ﺳﻬﺎم از ﺳﻮي ﺳﻬﺎﻣﺪاران ‪.‬‬
‫‪ -٣‬رﺳﻴﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ %٣٥‬ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪاي ﻗﻴﺪ و ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﮐﻠﻴﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪاران‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﻗﺒﻮﻟﻲ ﮐﺘﺒﻲ ﺳﻤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺎزرﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ذﮐﺮ ﻧﺎم روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎري ﮐﻪ ﺁﮔﻬﻲهﺎي ﺷﺮﮐﺖ در ﺁن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬

‫ﺳﺆال ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﻇﺮف ﭼﻪ ﻣﻬﻠﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺑﺮﺳﺪ ؟ ﭼﻮن در ﻣﻮرد ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎدﻩ ‪ ٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺿﺮوري ﻧﻴﺴﺖ ﻟﺬا رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺪت‬
‫ﻣﻘﺮر در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٩‬اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ را ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد اﺣﺘﺴﺎب ﻧﻤﻮد و ﭼﻮن‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪاران اوﻟﻴﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺆﺳﺴﺎن ﺁن ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﭘﺲ اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﺮﺳﺪ اﻳﺸﺎن در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻣﺴﺌﻮﻟﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻋﺪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫در ﺻﻮرت ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻣﻮرد ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻄﻼن‬
‫ﺷﺮﮐﺖ را از دادﮔﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺮد )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬

‫ﻋﻠﻞ ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬

‫‪ -١‬ﻋﻠﻞ ﻋﺎم ﺑﻄﻼن ﻣﺜﻞ ﻋﺪم اهﻠﻴﺖ ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻮدن ﻣﻮﺿﻮع ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﻮدن ﺟﻬﺖ‬
‫‪ -٢‬ﻋﻠﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﻣﺜﻞ ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﮐﺎء‬
‫ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ را ﺷﺨﺺ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از دادﮔﺎﻩ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻨﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺑﻄﻼن ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد دادﮔﺎﻩ ﻗﺮار ﺳﻘﻮط دﻋﻮي ﺑﻄﻼن را ﺻﺎدر‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد ‪ .‬دادﮔﺎﻩ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﻬﻠﺘﻲ را ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺷﺶ ﻣﺎﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺑﻄﻼن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٠‬ﺗﺎ ‪ ٢٧٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﮑﻢ ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬

‫ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎم ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ ﺑﻄﻼن داراي اﺛﺮ ﻗﻬﻘﺮاﻳﻲ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﻲ ﮐﻪ دادﮔﺎﻩ ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺑﻄﻼن ﺁن دادﻩ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪١٣٤٧‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ و ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬دادﮔﺎﻩ ﭘﺲ از ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ در ﺿﻤﻦ‬
‫ﺣﮑﻢ ﺧﻮد ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﺪ و ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٥‬هﻤﺎن ﻻﻳﺤﻪ اﮔﺮ‬
‫اﺷﺨﺎص ﻣﺰﺑﻮر ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﺳﻤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬دادﮔﺎﻩ اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ را ﺑﻪ ادارﻩ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮر ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﺣﻮزﻩ ﺧﻮد ارﺟﺎع ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻄﻮر ﺻﺤﻴﺢ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬

‫ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻣﺘﻀﻤﻦ هﺮ دو ﻧﻮع ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﻣﺴﺆول ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ هﺴﺘﻨﺪ در ﻗﺒﺎل‬
‫اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻳﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ دارﻧﺪ ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺴﺆوﻻن ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﮐﻴﻔﺮي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮاردي ﮐﻪ در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ اﻣﮑﺎن ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﻣﺠﺎزات وﺟﻮد دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪ اول ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫‪. ١٣٤٧‬‬

‫اوراق ﺑﻬﺎدار در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬

‫در ﻣﺘﻮن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺎ اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ دو ﻧﻮع از اﻧﻮاع اوراق ﺑﻬﺎدار ﻳﻌﻨﻲ اوراق ﺳﻬﺎم و اوراق ﻗﺮﺿﻪ‬
‫وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫ﺳﻬﻢ و ورﻗﻪ ﺳﻬﻢ‬

‫ﺳﻬﻢ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺴﺎوي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﺗﻌﻬﺪات و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺻﺎﺣﺐ ﺁن در ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ورﻗﻪاي ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﻖ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر اﺳﺖ »ورﻗﻪ ﺳﻬﻢ« ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺻﺪور ورﻗﻪ ﺳﻬﻢ اوﻻً ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺛﺎﻟﺜﺎً ﺗﻤﺎم ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬اوراق ﺳﻬﺎم ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺤﺪاﻟﺸﮑﻞ و ﭼﺎﭘﻲ و داراي ﺷﻤﺎرة‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﻻاﻗﻞ دو ﻧﻔﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻘﺮرات اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮﺳﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺪرﺟﺎت اوراق ﺳﻬﺎم در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٦‬هﻤﺎن ﻻﻳﺤﻪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻬﻢ‬

‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻤﺎم ﺷﺮوط ﺁﻣﺎدﮔﻲ ﺻﺪور اوراق ﺳﻬﻢ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ‬
‫ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻬﻢ ﺻﺎدر ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻬﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫داراي ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﮑﻠﻲ اوراق ﺳﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺑﺮﺳﺪ وﻟﻲ هﻨﻮز ﮐﻞ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺗﻌﻬﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺳﻬﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﮐﻞ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻬﺎم ﺑﻲﻧﺎم ﺻﺎدر ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻇﺮف ﻳﮑﺴﺎل از ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻞ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ورﻗﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﮔﻮاهﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻬﻢ ﻣﺴﺘﺮد و اﺑﻄﺎل ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ارزش ﺳﻬﻢ‬
‫ﺳﻬﻢ داراي دو ﻗﺒﻤﺖ اﺳﺖ‬
‫‪ -١‬ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد و ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫از ‪ ١٠‬هﺰار رﻳﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٢‬هﻤﺎن ﻻﻳﺤﻪ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﺎم و هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻬﺎم در ﺻﻮرت ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺒﻠﻎ واﻗﻌﻲ ﮐﻪ ارزش ﺳﻬﻢ در داد و ﺳﺘﺪ ﺁن اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ و ﺑﺎزار‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺒﻠﻎ واﻗﻌﻲ ﺳﻬﻢ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ در ﻧﻮﺳﺎن اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از »ارزش ﺑﻮرس ﺳﻬﻢ« ارزش ﺳﻬﻢ در ﺑﺎزار ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻮدن ﺳﻬﻢ‬

‫ﺟﺎﻳﺰ ﺑﻮدن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻬﻢ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎدﻩ ﻣﺬﮐﻮر ﺟﻨﺒﺔ اﻣﺮي ﻧﺪارد و ﻣﻲﺗﻮان در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﻬﺎم را ﻣﻤﻨﻮع‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﻬﻢ در ﻋﻤﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﺷﮑﺎل ﺷﻮد ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﻢ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫در رأي دادن ﺑﺎ هﻢ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﮑﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺷﺨﺼﻲ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﻨﻨﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيهﺎي ﺷﺮﮐﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮدن ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺳﻬﻢ را ﻣﻤﻨﻮع اﻋﻼم ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮاي‬
‫هﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪﻩ ﺳﻬﻢ ارزش ﻳﮏ ﺳﻬﻢ را ﻗﺎﺋﻞ ﻣﻲﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻮدن ﺳﻬﻢ‬

‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ورﻗﻪ ﺳﻬﻢ ﺳﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ در اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢ ﺁزادي ﮐﺎﻣﻞ دارد و ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪٤١‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﻳﺎ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢ ﺑﻄﻮر ﺁزاداﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﺻﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ وﻟﻲ از‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻨﺒﺎط ﮐﺮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺁزادي را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﺪود ﮐﺮد ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص اﮔﺮ ﻳﮏ ﺷﺮﻳﮏ ﻗﺼﺪ واﮔﺬاري ﺳﻬﺎم و ﺧﺮوج از ﺷﺮﮐﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺪﻳﺮان ﻳﺎ ﻣﺠﺎﻣﻊ روﺑﺮو ﺷﻮد در ﻓﺮﺿﻲ ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻪ ﮐﻨﺪ ؟‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ وي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ درﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ را ﻧﻤﺎﻳﺪ زﻳﺮا ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ وﺟﻮد دارد در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٠١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻣﺪﻩ و ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻓﺮض ﻣﺬﮐﻮر را در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮارد ﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻟﺬا راﻩ ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﺧﻮاهﺎن ﺧﺮوج را‬
‫ﺑﺎز ﺧﺮﻳﺪ ﮐﻨﺪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻬﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﻣﺰﺑﻮر ﮐﺎهﺶ دهﺪ ﻳﺎ ﺧﻮد ﺷﺮﮐﺎء ﺳﻬﻢ او‬
‫را ﺑﺨﺮﻧﺪ ﻳﺎ اﺷﺨﺎص ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﺮﮐﺖ را ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻬﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﺧﻮاهﺎن ﺧﺮوج را ﺑﺨﺮد ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮة اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم و ﺑﻲﻧﺎم ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ‪ :‬اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺎﻳﺪ در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺳﻬﺎم‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺑﺮﺳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﮐﻪ در ﺳﻬﺎم ﺑﻲﻧﺎم ﭼﻮن ورﻗﻪ ﺳﻬﻢ ﺳﻨﺪ در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ اﺳﺖ‬
‫ﻟﺬا ﺑﺎ داد و ﺳﺘﺪ ﺁن اﻧﺘﻘﺎل ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﻣﻮاد ‪ ٣٩‬و ‪ ٤٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي اﺻﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻮدن ﺳﻬﺎم اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ وارد ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ در ﺻﻨﺪوق ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺛﻴﻘﻪ ﺳﭙﺮدﻩاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻣﻔﺎﺻﺎ ﺣﺴﺎب دورة ﺗﺼﺪي ﺧﻮد در ﺷﺮﮐﺖ را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٩٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﺳﻂ هﻤﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﻨﻮع‬
‫اﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ هﻤﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ و اﺳﺘﻬﻼﮎ‬
‫ﺳﻬﺎم ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮردي ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ اوراق ﻗﺮﺿﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻩ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺠﺎز‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٦٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ . (١٣٤٧‬اﺳﺘﻬﻼﮎ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺘﻔﺎوت از ﮐﺎهﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁن‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺳﻬﺎم‬
‫ﺳﻬﺎم را ﻣﻲﺗﻮان از ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺁﻧﻬﺎ اﺷﺎرﻩ ﻣﻲﺷﻮد ‪:‬‬
‫ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم و ﺑﻲﻧﺎم‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﺳﻬﺎم ﺑﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم و ﺑﻲﻧﺎم در ﺗﺒﺼﺮﻩ ﻳﮏ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﻪ ﺳﻬﻤﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﮐﻪ در ورﻗﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺁن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ ذﮐﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﻲﻧﺎم ﺳﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ورﻗﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺁن ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻧﺎم ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﯾﺎي ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم‬

‫‪ -١‬ﺷﺮﮐﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ را ﺧﻮاهﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﻬﻴﻞ ارﺗﺒﺎط ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ اوﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و اﻳﻦ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در اﺧﺘﻴﺎر ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﻘﺎﻣﺎت داراﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﺁﻣﺪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم را درﻳﺎﺑﻨﺪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﺜﻞ اﻏﻠﺐ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺎ ﺛﺒﺖ در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﭼﻮن در ورﻗﻪ ﺳﻬﺎم ﺑﻲﻧﺎم ﻣﺸﺨﺼﺎت دارﻧﺪﻩ ﺳﻬﻢ ذﮐﺮ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﻞ‬
‫و اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ و اﺷﺨﺎص ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻬﺎﻣﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺳﻬﺎم ﺑﻲﻧﺎم‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺎﻧﺎم ﻳﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺳﻬﺎم ﺑﻲﻧﺎم‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺎﻧﺎم ﻳﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ و ﻣﻘﺮرات ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻬﺎم از ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٤‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻬﺎم ﺑﻲﻧﺎم ﺑﻪ ﺑﺎﻧﺎم ﺳﻪ ﻧﻮﺑﺖ در روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎر ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ٥‬روز‬
‫ﺁﮔﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد و از ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻬﺎﻣﺸﺎن دﻋﻮت ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻬﻠﺘﻲ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪاران دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ از ﺗﺎرﻳﺦ اوﻟﻴﻦ ﺁﮔﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻬﻠﺖ اﮔﺮ ﺳﻬﺎﻣﺪاراﻧﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻬﺎﻣﺸﺎن ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺁن ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺳﻬﺎم ﻓﺮوﺧﺘﻪ و ﭘﺲ از ﮐﺴﺮ هﺰﻳﻨﻪهﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﺁﻧﺮا در ﺣﺴﺎب ﺑﻬﺮﻩدار ﺑﺎﻧﮑﻲ ﻣﻲﮔﺬارد ﺗﺎ‬
‫در ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺁن دادﻩ ﺷﻮد ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﺎ دﻩ ﺳﺎل اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻮل ﺧﻮد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﮑﻨﻨﺪ ﺟﺰ‬
‫اﻣﻮال ﺑﻼﺻﺎﺣﺐ ﺗﻠﻘﻲ و ﺑﻪ ﺧﺰاﻧﻪ دوﻟﺖ وارﻳﺰ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﻪ ﺑﯽ ﻧﺎم ﻳﮏ ﻧﻮﺑﺖ ﺁﮔﺎهﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻬﻠﺘﻲ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از دو ﻣﺎﻩ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻬﻠﺖ اﮔﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﻧﮑﻨﻨﺪ ﺳﻬﺎم ﺑﻲﻧﺎم ﺻﺎدر و در ﻣﺮﮐﺰ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻬﺎم ﻧﻘﺪي و ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي‬

‫‪٢٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺁوردﻩ ﻧﻘﺪي ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺁورﻧﺪ ﺳﻬﻢ ﻧﻘﺪي و ﺑﻪ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﮐﻪ ﺁوردﻩ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺁورﻧﺪ ﺳﻬﻢ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﻲ در ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﻬﻤﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺳﻬﻢ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺁوردﻩ ﺷﺮﮐﺎء ﭼﻪ ﻧﻘﺪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻬﺎم ﻧﻘﺪي دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد ﮐﻪ اوراق ﻣﺘﺤﺪاﻟﺸﮑﻞ دارد ‪.‬‬
‫ﺳﻬﺎم ﻋﺎدي و ﻣﻤﺘﺎز‬
‫ﺳﻬﻢ ﻣﻤﺘﺎز ﺳﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺁن اﻣﺘﻴﺎزاﺗﻲ ﻣﻲدهﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻋﺎدي‬
‫ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺳﻮد ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﻋﻄﺎي هﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺑﺮﺳﺪ ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺗﺮدﻳﺪ اﺻﻞ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ دارﻧﺪﮔﺎن ﺳﻬﺎم از ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﺴﺎوي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق و ﺗﻬﺪات ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺳﻬﺎم‬

‫ﺷﺨﺼﻲ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺣﻘﻮق و ﺗﻌﻬﺪاﺗﻲ دارد ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﮏ ﺳﻬﺎم‬
‫‪ -١‬ﺳﻬﻴﻢ ﺷﺪن در ﺳﻮد ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺰان ﺳﻮد ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻮد ﻟﺰوﻣﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻬﺎم ﺟﺪﻳﺪ ﻣﮕﺮ در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺪار ﺳﻮد هﺮ ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺳﻬﺎم او دارد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻮد ﻣﻮﮐﻮل ﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪن ﺳﻮد اﺳﺖ و اﻻ ﭘﺮداﺧﺖ هﺮ وﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻮد‬
‫ﻣﻤﻨﻮع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻮد ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ ﮐﻪ از ﻣﺤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺳﻮد ﻣﻮهﻮم ﻧﺎم دارد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻮد ﻣﻮهﻮم ﺑﺮاي رﺋﻴﺲ ﺷﺮﮐﺖ ‪ ،‬اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ و ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬
‫ﮐﻴﻔﺮي و ﻣﺪﻧﻲ دارد ‪.‬‬
‫‪ -‬درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻮد ﻣﻮهﻮم ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ اﺳﺘﺮداد ﺁن هﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻇﺮف ‪ ٨‬ﻣﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد اﻧﺠﺎم‬
‫ﭘﺬﻳﺮد ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺳﻬﻴﻢ ﺷﺪن در داراﻳﻲ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺳﻬﻴﻢ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻣﺸﺎع ﻳﺎ ﻣﻔﺮوز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم در ﺻﻮرت ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻬﺎم ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﻣﻘﺪﻣﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺻﻮرت اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ و ﭘﺲ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ ،‬ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﺎم ﺧﻮد از داراﻳﻲ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺣﺼﻪ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺣﻖ اﻃﻼع از وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫‪٢٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺣﻖ دارﻧﺪ از وﺿﻊ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻃﻼع از وﺿﻊ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺒﻞ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺿﺮورت ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺰارش ﺑﺎزرﺳﺎن ﺷﺮﮐﺖ از وﺿﻊ ﺷﺮﮐﺖ اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺣﻖ ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -‬ﺳﻬﺎﻣﺪار را ﺑﺪون رﺿﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮان از ﺷﺮﮐﺖ اﺧﺮاج ﻧﻤﻮد ﻣﮕﺮ در ﻣﻮارد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎد‪ :‬در ﻗﺎﻧﻮن راهﻲ ﺑﺮاي اﺧﺮاج ﺷﺮﻳﮏ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﻮﺟﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺪم ﺳﺎزﮔﺎري ﺷﺮﮐﺎء و اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﺣﻖ رأي‬
‫‪ -‬ﻣﺎﻟﮑﻴﻦ ﺳﻬﺎم ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺣﻖ رأي در ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيهﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﺗﺒﺼﺮﻩ ﻣﺎدﻩ ‪ ٧٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬هﺮ ﺳﻬﻢ داراي ﻳﮏ رأي ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬دارﻧﺪﻩ ﺳﻬﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﻖ رأي ﺑﻴﺸﺘﺮ داﺷﺘﻪ و در ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﺗﺨﺎذ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ رأي ﮔﻴﺮي ﻣﺆﺛﺮ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﺳﻬﺎم ﻣﻤﺘﺎز رأي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎم ﺧﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺣﻖ رأي ﺳﻬﺎﻣﺪار را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺣﺬف ﮐﺮد ﻣﮕﺮ در ﻣﻮارد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﻖ رأي ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺟﺰ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻋﻄﺎي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ در دادن رأي ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﺣﻖ رأي ﺳﻬﺎﻣﺪاران از ﺳﻮي ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي اﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﺮدد ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﺣﻖ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دارﻧﺪﻩ ﺁن‬
‫‪ -‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼً ﺁﻣﺪ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﺳﻬﺎﻣﺪاران در اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم ﺧﻮد ﺁزادﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺁزادي ﺳﻬﺎﻣﺪاران را‬
‫در ﺧﺼﻮص اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮد ‪.‬‬
‫ب( ﺗﻌﻬﺪات ﻣﺎﻟﮏ ﺳﻬﺎم‬
‫‪ -‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﻬﺪ دارﻧﺪﻩ ﺳﻬﻢ در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺳﻬﺎم ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮر در‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻌﻬﺪﻩ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ در ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮر در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﺑﻘﻲ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﻮد هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ را ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺧﺼﻮص ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ دﻋﻮت‬
‫ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ از ﺳﻮي ﻣﺪﻳﺮان ﻳﺎ ﻋﺪم دﻋﻮت از ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٢٤٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي دارد ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﻮد و ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﺷﺪﻩ ﮐﺎهﺶ ﻧﺪهﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از دادﮔﺎﻩ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﺎم ﺑﺨﻮاهﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﺎم و ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﺁن در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫‪ ١٣٤٧‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻓﺮوش ﺳﻬﻢ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﮐﻪ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﺎم ﺧﻮدداري‬
‫ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪهﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎﻓﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ از ﻣﺤﻞ اﻣﻮال ﺷﺨﺼﯽ او‬
‫ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺘﻴﻔﺎي ﻃﻠﺐ ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪.‬‬

‫اوراق ﻗﺮﺿﻪ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اوراق ﻗﺮﺿﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ورﻗﻪ ﻗﺮﺿﻪ ﻣﻌﺮف ﻣﺒﻠﻐﻲ وام اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻌﻴﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫در ﻣﻮﻋﺪ ﻳﺎ ﻣﻮاﻋﺪ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺴﺘﺮد ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر اوراق ﻗﺮﺿﻪ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻣﻌﺎﻣﻼت رﺑﻮي اﺳﺖ و ﺷﺮﻋﺎً اﺷﮑﺎل دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺁن ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺗﻮان از اﺑﺰار اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫ارﮐﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ‪:‬‬

‫‪ -١‬رﮐﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ )ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ(‬
‫‪ -٢‬رﮐﻦ ادارﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ )هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ(‬
‫‪ -٣‬رﮐﻦ ﻧﻈﺎرت ﮐﻨﻨﺪﻩ )ﺑﺎزرس(‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪:‬‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ از اﺟﺘﻤﺎع ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي )ﺳﺎﻻﻧﻪ(‬ ‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ‬
‫در ﻋﻤﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺠﻤﻌﻲ ﮐﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ هﻢ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي و هﻢ ﻓﻮق‪-‬‬
‫اﻟﻌﺎدﻩ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي )ﺳﺎﻻﻧﻪ(‬

‫‪ -‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٨٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺎرج از ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮر در ﻃﻮل ﺳﺎل ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد ﺁﻧﺮا ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﻋﺎدي ﺑﻄﻮر ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻏﻴﺮ از ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ﻋﺎم اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٨٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ (١٣٤٧‬ﻣﺜﻞ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد ﻳﺎ ﻋﺰل و ﻧﺼﺐ ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرس ﻳﺎ ﺑﺎزرﺳﺎن ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﺧﻮد ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻧﺸﻦ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ‬
‫ﺁن ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ورﻗﻪ ورودي درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫)ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫‪ -‬ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت دارﻧﺪ ﻟﺬا ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٩‬ﻻﻳﺤﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ ﭘﺎﻧﺰدﻩ روز ﻗﺒﻞ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﺮﮐﺖ رﺟﻮع‪،‬‬
‫ﺻﻮرت ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و از ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ و ﺣﺴﺎب ﺳﻮد و زﻳﺎن و ﮔﺰارش ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن‬
‫روﻧﻮﺷﺖ ﺑﮕﻴﺮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻲﺗﻮان از دادﮔﺎﻩ‬
‫اﺑﻄﺎل ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺘﺨﺬﻩ در ﻣﺠﻤﻊ را درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﺎﻧﻲ ﮐﻪ‬
‫در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد و اﮔﺮ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﻋﺪي ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻇﺮف ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ از ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم را دﻋﻮت‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ و ﮐﻴﻔﺮي ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪٢٥٤‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫ﻣﮑﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي‪ :‬ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺤﻠﻲ ﮐﻪ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﻣﮑﺎن ﺧﺎﺻﻲ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ در ﺟﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﻠﺴﺎت ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﺁﮔﻬﻲ دﻋﻮت ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم درج ﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬

‫دﻋﻮت از ﺳﻬﺎﻣﺪاران‬
‫دﻋﻮت از ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺻﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻬﺪة ﻣﺪﻳﺮان اﺳﺖ ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﻧﮑﻨﻨﺪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻳﮏ ﭘﻨﺠﻢ ﺳﻬﺎم ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﺪﻳﺮان دﻋﻮت از‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم را ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﻇﺮف ﺑﻴﺴﺖ روز اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ اﺟﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ‬
‫ﭘﻨﺠﻢ ﺳﻬﺎم ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺑﺎزرﺳﺎن ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﮐﻪ ﻇﺮف دﻩ روز ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎزرﺳﺎن هﻢ دﻋﻮت‬
‫ﻧﮑﺮدﻧﺪ ﺧﻮد ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ رأﺳﺎً اﻗﺪام ﺑﻪ دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫‪. (١٣٤٧‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻨﻘﻀﻲ ﺷﺪﻩ و ﻣﺪﻳﺮان ﺟﺪﻳﺪ هﻨﻮز اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻳﺸﺎن‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ را دﻋﻮت ﻧﮑﻨﻨﺪ هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ دﻋﻮت ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﻋﺎدي را ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮان درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻨﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫در ﺻﻮرت اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺪت ﺗﺼﻔﻴﻪ دﻋﻮت ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮ ﻋﻬﺪة ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺳﺖ‬
‫‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺼﻔﻴﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد را ﻋﻤﻞ ﻧﮑﻨﻨﺪ ﻧﺎﻇﺮان اﻗﺪام ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ واﻻ هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﺨﻮاهﺪ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ؟ ﺑﺪهﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢١٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫دﻋﻮت از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺸﺮ ﺁﮔﻬﻲ در روزﻧﺎﻣﻪاي‬
‫ﮐﻪ ﺁﮔﻬﻴﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ در ﺁن ﻧﺸﺮ ﻣﻲﮔﺮدد ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﺲ از دﻩ روز و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻇﺮف ﭼﻬﻞ روز از ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺮ ﺁﮔﻬﻲ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬در ﺁﮔﻬﻲ دﻋﻮت ‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﺟﻠﺴﻪ ‪ ،‬ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ درج ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪١٠٠‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ هﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪاي ﻣﺮﮐﺐ از ﻳﮏ رﺋﻴﺲ و‬
‫ﻳﮏ ﻣﻨﺸﻲ و ‪ ٣‬ﻧﺎﻇﺮ ادارﻩ ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً رﺋﻴﺲ ﺟﻠﺴﻪ هﻤﺎن رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ دﺳﺘﻮر ﺟﻠﺴﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﺎ ﻋﺰل‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ اﺧﻴﺮ رﺋﻴﺲ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ﻣﺬاﮐﺮات و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺸﻲ‬
‫ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪاي ﺗﺮﺗﻴﺐ دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي هﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪ رﺳﻴﺪﻩ و ﻳﮏ ﻧﺴﺨﻪ در ﻣﺮﮐﺰ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﮐﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‪ .‬ﻧﺴﺨﻪ‪-‬‬
‫اي از ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ارﺳﺎل ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮐﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي رﺳﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ دارﻧﺪﮔﺎن ﺑﻴﺶ از ﻧﺼﻒ‬
‫ﺳﻬﺎم در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻨﺪ و اﮔﺮ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﺮﺳﻴﺪ از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺑﺮاي ﺑﺎر دوم ﺑﺎ‬
‫ذﮐﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻋﻮت ﺑﺎر اول دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ و ﺑﺎ هﺮ ﺗﻌﺪاد ﺟﻠﺴﻪ رﺳﻤﻲ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪٨٧‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫‪ -‬رأي ﮔﻴﺮي ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻧﺼﻒ ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﻳﮏ ﺁراي ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﻼﮎ اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٨٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ در ﻳﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﻧﺘﻮان ﺑﻪ ﺗﻤﺎم دﺳﺘﻮر ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ‬
‫ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻌﺪي ﻣﺤﺘﺎج ﺁﮔﻬﻲ ﻳﺎ دﻋﻮت ﻧﻴﺴﺖ و اداﻣﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻗﺒﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺣﺪ ﻧﺼﺎب ﺟﻠﺴﻪ ﻗﺒﻞ اﺣﺘﺴﺎب ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺑﺮﮔﺰاري ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي هﻴﺄت رﺋﻴﺴﻪ ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮن ﻳﺎ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات در ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ‬
‫اﺟﺎزﻩ ﻣﻲدهﺪ ﺗﺎ از دادﮔﺎﻩ درﺧﻮاﺳﺖ اﺑﻄﺎل ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺠﻤﻊ را ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﻗﺒﻞ از ﺻﺪور‬
‫ﺣﮑﻢ ﺑﻄﻼن ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺁن ﻣﺮﺗﻔﻊ ﮔﺮدد دادﮔﺎﻩ ﻗﺮار ﺳﻘﻮط دﻋﻮي ﺻﺎدر ﻣﻲﮐﻨﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧١‬ﻻﻳﺤﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﻣﺴﺆول ﺑﻄﻼن هﺴﺘﻨﺪ ﻣﺘﻀﺎﻣﻨﺎً در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻳﺎ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ‬
‫)ﻣﺎدﻩ ‪. (٢٣٧‬‬

‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ‬

‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ را ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﮐﻪ در اﻣﻮر ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁورد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﻮاد اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ در ﺗﻤﺎم ﻣﻮاد اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ ﻣﺜﻼً ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪٩٤‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ در ﻗﺎﻧﻮن ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﺠﻤﻊ ﻣﺰﺑﻮر ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﺎرج از‬
‫ﺣﺪود ﺻﻼﺣﻴﺘﺶ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﮐﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﭼﻮن ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺠﻤﻊ در ﺧﺼﻮص ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اﺳﺖ و ادارﻩ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﺁن ﺁﮔﺎﻩ ﮔﺮدد ﻟﺬا ﻧﺴﺨﻪاي از ﺻﻮرﺗﺠﺴﻠﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺎم ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺷﺮﮐﺖ ﺣﻖ دارﻧﺪ در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ و در‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي هﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي رﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪﮔﺎن ﺑﻴﺶ از ﻧﺼﻒ ﺳﻬﺎم‬
‫ﺿﺮورت دارد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٨٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬اﮔﺮ در اوﻟﻴﻦ دﻋﻮت ﺟﻠﺴﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﻴﺎﺑﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎر دوم‬
‫دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎر در ﺻﻮرت ﺣﻀﻮر دارﻧﺪﮔﺎن ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺳﻮم ﺳﻬﺎم ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ‬
‫ﻧﺼﺎب ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺑﺎر دوم هﻢ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻧﺼﺎب ﻧﺮﺳﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺴﮑﻮت ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٨٥‬ﻻﻳﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ دو‬
‫ﺳﻮم ﺁراي ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬

‫ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮاﻧﻲ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﺳﻬﺎﻣﺪاران اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺼﻮرت‬
‫ﺟﻤﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﻳﮏ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﮐﺖ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎرهﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻮدﻩ و ﺣﻖ اﻣﻀﺎء دارد‪.‬‬

‫هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‬
‫‪ -١‬ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي هﻴﺄت‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻩ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻮن ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺎن‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪاران اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ ﭘﺲ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﺎدﻩ ‪ ٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ داد ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص در ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ وﻟﻲ ﻋﻘﻼً و ﻣﻨﻄﻘﺎً ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻘﻠﻴﻞ و ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ از ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻠﻲ ﮐﻪ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﻮد ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﮐﻢ ﺷﻮد‬
‫اﻋﻀﺎي ﻋﻠﻲاﻟﺒﺪل ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻳﺸﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻋﻀﻮ ﻋﻠﻲاﻟﺒﺪل اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺸﺪﻩ ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﮐﺎﻓﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺪهﻨﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﺪﻳﺮان‬
‫اﺳﺘﻌﻔﺎ دادﻩ ﻳﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را از دﺳﺖ ﺑﺪهﻨﺪ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺎزرس ﻳﺎ ﺑﺎزرﺳﺎن ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﺗﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم را ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ﺑﻄﻮر ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٤٧ ،١١٩‬هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ از ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎي ﺧﻮد ﻳﮏ رﺋﻴﺲ‬
‫و ﻳﮏ ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺪت رﻳﺎﺳﺖ ﺷﺨﺺ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺣﺪاﺛﺮ ﺑﺮاي دﻋﻮت ﻋﻀﻮﻳﺖ در‬
‫هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ اﺳﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ دﻋﻮت هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ و ادارﻩ ﺟﻠﺴﺎت هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ دارد‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ دﻋﻮت از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ دارد ‪ .‬ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﻄﻮر‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﮐﻨﺪ ﻋﻬﺪﻩدار اﻣﻮر ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪١٣٤٧‬‬
‫رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ هﻤﺰﻣﺎن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺪﯾﺮ ﻋﺎﻣﻞ هﻤﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﺁراي ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻀﻮﻳﺖ در هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ :‬ﺑﺮاي ﻋﻀﻮﻳﺖ در هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ‪،‬‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ اهﻠﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺸﻤﻮل ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎ و ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺘﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﮐﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﺁﻣﺪﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺟﻬﺖ دادن رأي در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺨﺺ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ﺑﻌﺪي اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮي ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺎﻟﮏ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺳﻬﺎم ﻻزم ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ در ﻃﻮل ﻣﺪت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪ ،‬ﺳﻬﺎم ﻻزم را از دﺳﺖ ﺑﺪهﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف ﻳﮏ ﻣﺎﻩ‬
‫ﺳﻬﺎم ﻻزم را ﺟﺒﺮان ﮐﻨﺪ و اﻻ ﻣﺴﺘﻌﻔﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﻬﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﺮاي اﺣﺮاز ﺳﻤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺻﻨﺪوق ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺛﻴﻘﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻋﻀﻮ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي ﻋﻀﻮﻳﺖ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ او در ﺟﻠﺴﺎت ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺑﻮدﻩ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺘﻀﺎﻣﻨﺎً ﺑﻪ ﻋﻬﺪة ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ‬
‫و ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٠‬ﻻﻳﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬
‫ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﺳﻬﺎﻣﺪار در هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﻣﻲﺷﻮد در ﻣﺎدﻩ ‪١١١‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬درج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ اﺻﻞ ‪ ١٤١‬و ﻣﺴﺘﻨﺒﻂ از اﺻﻞ ‪ ٨١‬ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺎﺳﻲ ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ و اﺗﺒﺎع ﺧﺎرﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻀﻮ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ اﻧﻮاع ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﺣﻖ ﮐﺎر ﻣﺪﻳﺮ در ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬از ﻃﺮﻓﻲ وﺟﻮد ﺣﻖ ﮐﺎر ﻣﺪﻳﺮ در ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وﺳﻴﻠﻪ‪-‬‬
‫اي ﺑﺮاي ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻃﺮﻓﻲ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﭘﻴﺸﺒﺮد ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘﺮرات ﺻﺮﻳﺤﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات راﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮاد ‪ ١٢٩‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻣﺪﻩ داﻧﺴﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﺣﻖاﻟﺰﺣﻤﻪ ﻣﺪﻳﺮ‪ :‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ ﺣﻀﻮر در ﺟﻠﺴﻪ و‬
‫ﭘﺎداش ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻏﻴﺮ ﻣﻮﻇﻒ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ راﺑﻄﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﮐﺎري دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺪارﻧﺪ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻣﻮرد ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻮﻇﻒ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮي در ﺷﺮﮐﺖ‬
‫دارﻧﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺸﺪﻩ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎم ﻣﻨﺪرج در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٩‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ﻣﻨﻊ رﻗﺎﺑﺖ ﺗﺠﺎري ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺎرج از ﺷﺮﮐﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﮐﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫دهﻨﺪ ‪ .‬ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻊ ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرﺗﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ وارد ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٨‬دﻋﻮت اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ :‬ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻋﻮت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻬﻠﺖ و ﻣﺤﻞ ﺣﻀﻮر و ﻃﺮز دﻋﻮت‬
‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﮔﺮ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺘﻮر ﺟﻠﺴﻪ هﻢ در دﻋﻮت ﻗﻴﺪ ﺷﻮد وﻟﻲ اﮔﺮ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻗﻴﺪ دﺳﺘﻮر ﺟﻠﺴﻪ اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻗﻴﺪ دﺳﺘﻮر ﺟﻠﺴﻪ اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ را دﻋﻮت ﻧﮑﻨﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫‪ ١٣٤٧‬ﻋﺪﻩاي از ﻣﺪﻳﺮان ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ ﺳﻮم اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲدهﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫اﻋﻀﺎء را دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٩‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﻠﺴﺎت‪ :‬ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﻠﺴﻪ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺣﻀﻮر‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻧﺼﻒ اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪ .‬ادارﻩ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺎ رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ و ﺗﺼﻤﻴﻢ‪-‬‬
‫ﮔﻴﺮي ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺁراي ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬از ﺟﻠﺴﺎت هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺑﻪ اﻋﻀﺎي اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮان ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻲرﺳﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات راﺟﻊ ﺑﻪ دﻋﻮت اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ و ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﻠﺴﺎت‬
‫ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻋﺪﻩ ﮐﻠﻲ ﻓﻘﺮ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -١٠‬اﺧﺘﻴﺎرات هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ :‬اﻟﻒ( اﺧﺘﻴﺎرات ﺧﺎص‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر اﺧﺘﻴﺎراﺗﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ در‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎل ‪ ١٣٤٧‬ﺑﺮاي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ دﻋﻮت ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪،‬‬
‫ﻋﺰل و ﻧﺼﺐ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب رﺋﻴﺲ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺎهﺶ ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ‪....‬‬
‫ب( اﺧﺘﻴﺎرات ﻋﺎم ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر اﺧﺘﻴﺎراﺗﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﻲ ﺑﻪ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ در ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪» ١٣٤٧‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩاي‬
‫ﻼ ﻳﺎ ﺑﻌﻀﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺰل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ادارﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.« ...‬‬
‫ﮐﻪ از ﺑﻴﻦ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ و ﮐ ً‬
‫ﭼﻮن ارﺗﺒﺎط ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻟﺬا ﻣﻨﻈﻮر از‬
‫ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺎدﻩ ﻣﺰﺑﻮر ادارﻩ داﺧﻠﻲ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -١١‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﺧﺘﻴﺎرات هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‪ :‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٨‬و ‪ ١٢٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎل‬
‫‪ ١٣٤٧‬ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ در ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻗﺮار ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﻟﻒ( ﻣﺮاﻋﺎت ﺻﻼﺣﻴﺘﻬﺎي ﺧﺎص ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫ب( ﻣﺮاﻋﺎت ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ج( ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮﮐﺖ‬
‫د( ﻣﺮاﻋﺎت اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﻔﺎوت ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻞ در ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ‬
‫ﭼﻬﺎرم در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫‪ -١٢‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬از ﻃﺮﻓﻲ ﭼﻮن ﻣﺪﻳﺮان و ﺷﺮﮐﺖ داراي ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻧﺪ ﭘﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ هﻢ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﻳﺮان از اﺧﺘﻴﺎرات ﺧﻮد در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ ﻟﺬا ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٩‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﻣﻨﻮط‬
‫ﺑﻪ اﺟﺎزة هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺮاردادهﺎي ﻣﻨﺪرج در ﻣﺎدﻩ ‪١٣٢‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﮐﻼً ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -١٣‬ﺧﺘﻢ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮان‪ :‬ﺧﺘﻢ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮل اﺳﺒﺎب ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮگ ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻔﺎ ‪ ،‬ﻋﺰل ‪ ،‬ﺳﻠﺐ ﺷﺮاﻳﻂ ‪ ،‬اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ هﺮ زﻣﺎن ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ اﺳﺘﻌﻔﺎ دهﺪ ﻣﮕﺮ ﺁن ﮐﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎ داراي ﺷﺮاﻳﻄﻲ‬
‫در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺑﻲﻣﻮﻗﻊ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻀﺮر ﺷﺮﮐﺖ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺰل ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ در ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻠﺐ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺜﻞ ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ اﺳﺘﺨﺪام دوﻟﺘﻲ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﻌﺰال وي از‬
‫ﺳﻤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻟﺬا ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺰل ﺷﻮد ﻳﺎ اﺳﺘﻌﻔﺎ دهﺪ و ﻳﺎ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١١١‬ﻣﻲﺗﻮان از‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺑﺮﮐﻨﺎري ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮي را درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮان ﺣﺪاﮐﺜﺮ دو ﺳﺎل اﺳﺖ وﻟﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﺪد اﻳﺸﺎن ﺑﻼﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫هﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮان ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ اﺑﻘﺎي ﻣﺪﻳﺮان ﺳﺎﺑﻖ ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﮐﻤﺎﮐﺎن ﻋﻬﺪﻩدار اﻣﻮر ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬

‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎزوي اﺟﺮاﻳﻲ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮت ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻂ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﭼﻮن هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ در ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات ﺧﻮد ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ را دارد ﻟﺬا ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﺶ از ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮان ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻠﺒﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎدﻩ ‪ ١١١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬اﺳﺖ‬
‫)ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻳﮏ ﺷﺨﺺ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ هﻤﺰﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٦‬ﻻﻳﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺘﻢ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﻳﺎ‬
‫اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪﺗﻲ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻋﺰل هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺧﻮد او‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﺤﻖ درﻳﺎﻓﺖ ﺣﻖاﻟﺰﺣﻤﻪ اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪.(١٣٤٧‬‬
‫‪ -‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺸﻤﻮل ﻧﻈﺎم ﮐﻨﺘﺮﻟﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد و در هﻤﻴﻦ ﺣﺪود ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺤﺴﻮب و از ﻃﺮف ﺷﺮﮐﺖ ﺣﻖ‬
‫اﻣﻀﺎء دارد ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺎرج از ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﺗﮑﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ ؟ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ او را ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎدﻩ ‪١١٨‬‬
‫ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬داراي اﺧﺘﻴﺎرات ﻋﺎم هﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٥‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﻄﺎﺳﺖ و در ﺻﻮرت ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﺴﺆول ﺟﺒﺮان‬
‫ﺧﺴﺎرت ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٢‬و ‪ ١٤٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎل ‪ ١٣٤٧‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ اﻧﻔﺮادي ‪ ،‬اﺷﺘﺮاﮐﻲ ﻳﺎ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺨﻠﻔﺎﺗﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﮐﻴﻔﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي او در ﮐﻨﺎر ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮارد ﻣﻨﺪرج در‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. ١٣٤٧‬‬

‫ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺿﺮورت وﺟﻮد ﺑﺎزرس‪ :‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﮐﺎر هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺿﺮوري اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺣﻀﻮر‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ در ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺮ ﻓﺮض ﺣﻀﻮر ﺗﺨﺼﺺ در اﻣﻮر اداري و ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﮐﺖ اﻣﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩاي‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻋﻬﺪة ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﺧﺎرج اﺳﺖ ﻟﺬا اﻳﺸﺎن اﺷﺨﺎﺻﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزرس ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺎزرس‪ :‬ﺑﺎزرﺳﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﺳﺘﻘﻼل داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎزرﺳﻲ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ در اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮان و ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ هﻴﺄت‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻩ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫ﺑﺎزرس ﻣﺄﻣﻮر ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎزرس ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﻮد وﻟﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ او را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻳﺎ ﺻﺮﻓﺎً وﮐﻴﻞ ﺳﻬﺎﻣﺪاران داﻧﺴﺖ ‪ .‬زﻳﺮا وﻇﺎﻳﻔﻲ ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫دارد ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﺪﻳﺮان ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران ‪،‬‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٤‬ﻻﻳﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ ﻋﺰل ﺑﺎزرس را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲدهﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﺣﺮﻓﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺑﺎزرﺳﻲ‪ :‬ﭼﻮن ﺑﺎزرﺳﻲ اﻣﺮي ﺗﺨﺼﺼﻲ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺨﺎص‬
‫ﺣﺮﻓﻪاي اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺗﺒﺼﺮﻩ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﺪاﺑﻴﺮي اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮدﻩ ﮐﻪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺁﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮاﻳﻲ ﺁن در ﻋﻤﻞ ﭘﻴﺎدﻩ ﻧﺸﺪ و اﮐﻨﻮن هﺮ ﺷﺨﺺ ﻓﺎﻗﺪ ﺗﺨﺼﺺ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزرس اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺼﺎب ﺑﺎزرس‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﻮاد ‪ ١٤٤‬و ‪ ١٤٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬هﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﺎزرس و ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺑﺎزرس ﻋﻠﻲاﻟﺒﺪل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب اﻳﺸﺎن ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺆﺳﺲ و در ﻃﻮل ﺣﻴﺎت ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻋﻬﺪة ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻊ ﭼﻨﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪاي را اﻧﺠﺎم ﻧﺪهﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٥٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ‬
‫دادﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻠﺒﻲ ﺑﺎزرس‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺑﺎزرس اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺷﺨﺎص ﻣﻤﻨﻮع از ﺑﺎزرﺳﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪٣٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -١‬اﺷﺨﺎص ﻣﺬﮐﻮر در ﻣﺎدﻩ ‪ ١١١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪١٣٤٧‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٣‬اﻗﺮﺑﺎي ﺳﺒﺒﻲ و ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎ درﺟﻪ ﺳﻮم از ﻃﺒﻘﻪ اول و دوم‬
‫‪ -٤‬هﺮ ﮐﺴﻲ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻳﺎ هﻤﺴﺮش از اﺷﺨﺎص ﻣﺬﮐﻮر در ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬ﻣﻮﻇﻔﺎً ﺣﻘﻮق درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﻪ ﻣﺠﻤﻌﻲ ﮐﻪ در ﺁن ﺑﺎزرس ﻳﺎ ﺑﺎزرﺳﺎن ﺷﺮﮐﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ‬
‫ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٦٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﮐﺴﻲ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻨﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﻤﺖ ﺑﺎزرﺳﻲ را در‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﭙﺬﻳﺮد ﺑﻪ ﺣﺒﺲ از ‪ ٣‬ﻣﺎﻩ ﺗﺎ ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ و ﻳﺎ از ﺑﻴﺴﺖ هﺰار ﺗﺎ ‪ ١٠٠‬هﺰار رﻳﺎل ﻳﺎ ﺑﻪ هﺮ‬
‫‪ ٣‬ﻣﺠﺎزات ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﺎزات ﺷﺎﻣﻞ رﺋﻴﺲ و اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩاي ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﻣﺠﻤﻊ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎزرس ﻳﺎ ﺑﺎزرﺳﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺪهﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ( ‪.‬‬

‫ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺑﺎزرس‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺑﺎزرس ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻳﮑﺴﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﺖ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻣﺪت ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزرس ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺁﺷﻨﺎ ﻧﺸﻮد و ﮔﺰارش‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ اراﺋﻪ دهﺪ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺠﺪد ﺑﺎزرس اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ ﮐﻮﺗﺎﻩ اﻳﻦ‬
‫اﻳﺮاد را دارد ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ اﻣﻮر اداري و ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺑﺎزرس ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬

‫ﺣﻖاﻟﺰﺣﻤﻪ ﺑﺎزرس‪ :‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٥٥‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﻖاﻟﺰﺣﻤﻪ ﺑﺎزرس ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻧﺤﻮة ﺁن ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻋﺰل و اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺑﺎزرس ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٥٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺑﺎزرس ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﺶ اﺳﺘﻌﻔﺎ دهﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٤‬هﻤﺎن ﻻﻳﺤﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي در هﺮ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزرس ﻳﺎ ﺑﺎزرﺳﺎن را ﻋﺰل ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎزرس ﺑﺎﺑﺖ ﻋﺰل ﺧﻮد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﺴﺎرت‬
‫ﮐﻨﺪ هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان از ﺑﺎزرس ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺳﺘﻌﻔﺎﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﺴﺎرت ﮐﺮد ﻣﮕﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺪون اﻧﺘﺨﺎب ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ‪ ،‬ﺑﺎزرس ﺷﺮﮐﺖ را ﻋﺰل ﮐﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﺑﺎزرس‬
‫ﻋﻠﻲاﻟﺒﺪل ﻋﻬﺪﻩدار وﻇﺎﻳﻒ اوﺳﺖ ؟ در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٦‬ﻣﻮرد ﻋﺰل ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻟﺬا اﮔﺮ‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﺎزرس ﻋﺰل ﺷﺪﻩ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﻨﺪ هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻋﻼم ﺑﻄﻼن‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻤﻊ را از دادﮔﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﺪ ‪) .‬ﻣﻮاد ‪ ٢٧٠‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬

‫وﻇﺎﻳﻒ ﺑﺎزرس‬
‫‪ -١‬ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪(١٣٤٧‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪاران )ﻣﻮاد ‪ ١٦٧ ، ١٩١ ، ١٦١ ، ١٢٩ ، ١٥٠‬و ‪ ١٥١‬ﻻﻳﺤﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ (١٣٤٧‬و ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﻲ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٥١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪(١٣٤٧‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﻬﺎي ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺧﺎص )ﻣﻮاد ‪ ٩٢ ، ٩١ ، ٩٥ ، ١٤٨ ، ١١٧‬ﻻﻳﺢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪(١٣٤٧‬‬

‫‪٣٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﺧﺘﻴﺎرات ﺑﺎزرس‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٩‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎزرس اﺧﺘﻴﺎرات وﺳﻴﻌﻲ دارد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫هﺮ ﮔﻮﻧﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ و ﺑﺎزرﺳﻲ ﻻزم ﻣﻲﮔﺮدد و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﺑﺎزرس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم‬
‫دهﻨﺪ وﻟﻲ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺰارش واﺣﺪ اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎزرس ﺑﺎ ﮔﺰارش ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮐﻨﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٥٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪. (١٣٤٧‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺎزرس‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٥٤‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪(١٣٤٧‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي‪ :‬ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺮاﺋﻢ ﻋﺎم و ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺮاﺋﻢ ﺧﺎص )ﻣﻮاد ‪ ٢٦٦‬و ‪ ٢٦٧‬ﻻﻳﺤﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪(١٣٤٧‬‬

‫ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﭼﻮن ﻏﺮض از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن ﺳﻮد اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺳﻮد و زﻳﺎن ﺷﺮﮐﺖ در ﭘﺎﻳﺎن هﺮ دورة ﻣﺎﻟﻲ اهﻤﻴﺖ زﻳﺎدي دارد ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﺎﻟﻲ و وﺿﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺻﻮرﺗﺠﻠﺴﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ وﺿﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﮐﺖ را در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ هﺮ ﺳﺎل ﺑﺎ ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺒﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺖ ﭘﻲ ﺑﺮد ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ دﻗﻴﻘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺪوﻳﻦ ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب ﻣﺎﻟﻲ و‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ در ﺑﻨﺪ ‪ ١٩‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٨‬هﻤﺎن ﻻﻳﺤﻪ ﻣﻮﻋﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ و ﮔﺰارش ﻣﺎﻟﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺖ از ﻣﻨﺪرﺟﺎت اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺴﺖ روز ﻗﺒﻞ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎﺑﻬﺎي ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﺎزرﺳﺎن‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻗﺮار دهﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎﺑﻬﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﺮﮐﺖ در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺠﻤﻊ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﭘﺲ از اﺳﺘﻤﺎع ﮔﺰارش ﻣﺪﻳﺮان و ﺑﺎزرﺳﺎن در ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ و ﮔﺰارش ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ در ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﻣﻮرد ﺁن‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮد ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٢‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﻨﻬﺎي ﺿﺮرهﺎي ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺒﻞ و اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺷﺮﮐﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از درﺁﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ در هﺮ‬
‫ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻨﻬﺎي ﮐﻠﻴﻪ هﺰﻳﻨﻪهﺎ و اﺳﺘﻬﻼﮐﺎت و ذﺧﻴﺮﻩهﺎ ‪.‬‬
‫از ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮاي اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺴﺮ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ١٤٠‬ﻣﻴﺰان اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻳﮏ دهﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف اﻳﻦ‬

‫‪٣٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺧﺎص ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻃﻠﺐ ﻃﻠﺒﮑﺎران ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﺎر اﺳﺖ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ از ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫اﻧﺪوﺧﺘﻪ اﺧﺘﻴﺎري ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٠‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ﻣﻴﺰان ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ را از‬
‫ﻣﺤﻞ ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ در هﺮ ﺣﺎل ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ %١٠‬ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫هﺮ ﺳﻮدي ﮐﻪ ﺑﺪون ﻃﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد اﺻﻄﻼﺣﺎً ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻮهﻮم ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻮدي ﻣﺠﺎزات ﮐﻴﻔﺮي دارد ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ در ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ هﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و‬
‫هﻴﭻ ﺳﻮدي ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ %١٠‬ﺁن ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬

‫در ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺁن از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲرود وﻟﻲ ﺷﮑﻞ ﺁن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ هﺮ ﺷﮑﻞ دﻳﮕﺮ از اﻧﻮاع ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ و ﮔﺎﻩ ﺑﺮاي‬
‫اداﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﮏ ﺷﺮﮐﺖ اﺟﺒﺎري اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻓﺮوض ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫‪ -١‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻳﮑﻲ دﻳﮕﺮ از ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري‬
‫‪ -٢‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﺑﻪ ﺧﺎص‬
‫‪ -٣‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ ﻋﺎم‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻳﮑﻲ از ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي اﺷﺨﺎص رﺿﺎﻳﺖ هﻤﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﺠﻤﻊ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﮐﺎﻓﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ هﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ و هﻢ رﺿﺎﻳﺖ ﮐﻠﻴﻪ ﺷﺮﮐﺎﻳﻲ ﮐﻪ از اﻳﻦ ﭘﺲ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻋﺎم ﺑﻪ ﺧﺎص ﻣﺮﺟﻊ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﻨﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ ﻋﺎم ﮐﻪ در ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٨‬رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺗﻤﺎم ﻓﺮوض ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﻘﻮق اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﮐﻪ از ﺷﺮﮐﺖ ﻃﻠﺒﮑﺎر هﺴﺘﻨﺪ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ ‪.‬‬

‫اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ‬

‫‪٣٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻗﻬﺮي ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺣﮑﻢ دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻘﻖ ﮔﺮدد ‪.‬‬
‫ﻣﻮارد اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ در ﻣﻮاد ‪ ١٩٩‬و ‪ ٢٠١‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٠٣‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺑﺎ‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات هﻤﺎن ﻻﻳﺤﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ﻣﮕﺮ در ﻣﻮرد ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﮐﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات‬
‫ﺧﺎص ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٠٨‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎ اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺁن از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲرود و ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن اﻣﺮ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٠٦‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ١٣٤٧‬ﺑﺎﻳﺪ در اداﻣﻪ ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻨﺤﻠﻪاي ﮐﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺼﻔﻴﻪ را‬
‫ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻋﺒﺎرت در ﺣﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫از زﻣﺎن اﻧﺤﻼل‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺪﻩ و وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺮوع ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﻮد ‪.‬‬
‫در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻓﻌﻠﻲ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻳﮕﺮي ﻣﻘﺮر ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ دادﮔﺎﻩ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺼﻔﻴﻪ را ﻣﻨﺼﻮب ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪﻩ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﻬﻴﻪ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٢‬اﻋﻼم اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ و اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ‬
‫‪ -٣‬وﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٤‬اﻧﺠﺎم ﺗﻌﻬﺪات ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٥‬دﻋﻮت از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻨﺤﻠﻪ در ﺣﺎل ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي‬
‫‪ -٦‬اراﺋﻪ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻋﺎدي ﭘﺲ از ﺷﺶ ﻣﺎﻩ از ﺷﺮوع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫‪ -٧‬ﺗﻘﺴﻴﻢ داراﻳﻲ ﻧﻘﺪي ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻴﺎن ﺳﻬﺎﻣﺪاران‬
‫‪ -٨‬اراﺋﻪ ﮔﺰارش و ﺣﺴﺎب زﻣﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﭘﺎﻳﺎن ﮐﺎر ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻨﮑﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﺼﻮﻳﺐ ﮐﺮد ﺧﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ را‬
‫اﻋﻼم ﻣﻲﮐﻨﺪ و از اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺷﺮﮐﺖ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٧‬ﻻﻳﺤﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف ﻳﮏ ﻣﺎﻩ از ﺧﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺮاﺗﺐ را ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ اﻋﻼم ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪﻩ در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ و روزﻧﺎﻣﻪ ﮐﺜﻴﺮاﻻﻧﺘﺸﺎر ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺁﮔﺎهﻲ ﺷﻮد و ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ از دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ و دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎري ﺣﺬف ﮔﺮدد ‪.‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺷﺮﮐﺘﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﺮاي اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ و هﺮ ﻳﮏ از از‬
‫ﺷﺮﮐﺎ ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﺎم ﻳﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﺳﻬﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد در ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺴﺆول ﻗﺮوض و ﺗﻌﻬﺪات ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‪ :‬ﻣﻘﺮرات اﻳﻦ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﻮاد ‪ ٩٤‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ‪ ١١٤‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻋﻠﺖ روﻳﮑﺮد اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺳﺎدﻩاي اﺳﺖ‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺮﮐﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺁوردﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‬

‫وﺟﻪ اﺷﺘﺮاﮎ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود و ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‪ :‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ اﺷﺘﺮاﮎ‬
‫ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ در هﺮ دو ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎء ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺁوردﻩ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫وﺟﻮﻩ اﻓﺘﺮاق ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود و ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‪ :‬وﺟﻮﻩ اﻓﺘﺮاق اﻳﻦ دو‬
‫ﺷﺮﮐﺖ زﻳﺎد اﺳﺖ ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود و ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ‪-‬‬
‫هﺎي ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺸﺪﻩ و ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺷﺮﮐﺘﻲ ﺷﮑﻼً ﺗﺠﺎري اﺳﺖ وﻟﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﻮﺿﻮﻋﺎً‬
‫ﺗﺠﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﺎم ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﻣﮑﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ در‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺎ اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٢‬ق ‪ .‬ت( ‪.‬‬
‫‪ -٤‬در ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﺑﺮﺧﻼف ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺗﺄدﻳﻪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٦‬ق ‪ .‬ت( ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺣﺘﻲ دو ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫دهﻨﺪ ‪.‬‬

‫اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒﺎرت »ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود« ﻗﻴﺪ ﺷﻮد و‬
‫اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺘﻀﻤﻦ اﺳﻢ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺷﺮﮐﺎ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻋﺒﺎرت »ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود« ﻗﻴﺪ ﻧﺸﻮد ﺷﺮﮐﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻲ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻧﺎم ﺷﺮﻳﮑﻲ در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ درج ﺷﻮد وي ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ را ﭘﻴﺪا ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق اﺷﺨﺎص درﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‪:‬‬

‫‪٣٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -١‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٥‬ق ‪ .‬ت ‪ .‬ﺑﺮاي ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود را وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اهﺪاف ﻣﺘﻘﻠﺒﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدهﻨﺪ ﻣﺠﺎزات ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٣‬ق‪ .‬ت ‪ .‬داﺷﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺿﺮوري‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﮔﺮ در اﺛﺮ زﻳﺎن واردﻩ ﻧﺼﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٤‬ق ‪ .‬ت ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ را ﻧﻤﻮد ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‬

‫‪ -١‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎﻣﻪاي رﺳﻤﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺮﺳﺪ ‪.‬‬
‫در ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﺪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﮐﻪ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي هﺮ ﮐﺪام از ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻋﺪم ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن ﻗﺮار داد ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٠‬ق ‪.‬‬
‫ت( ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺎت دﻳﮕﺮي ﮐﻪ در ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﺪ ﺷﻮد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺳﻬﻢ هﺮ ﻳﮏ از ﺷﺮﮐﺎء در ﺳﻮد و‬
‫زﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﭼﻪ اﺧﺘﻴﺎراﺗﻲ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ ‪ .‬اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ از ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺷﺮﮐﺖﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ وﺟﻮد اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ هﻢ در ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺿﺮوري‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ در ﻣﻮاد ‪ ١٠٨ ، ١٠٧‬و ‪ ١١١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ وﻟﻲ ﺣﻘﻮﻗﺪان هﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺁن را ﻻزم ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و در ﻋﻤﻞ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ٣‬ﺷﺮﻳﮏ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻳﺎ ﺗﺮﮐﻴﺒﻲ از هﺮ دو ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﮐﺎء‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﺪﻩ و ﻟﺬا ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫ﭼﻮن اهﻠﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﻳﮏ ﺷﺪن در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻟﺬا اﺷﺨﺎص ﻣﺤﺠﻮر‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود از ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺁوردﻩهﺎي ﻧﻘﺪي ﻳﺎ از ﺁوردﻩهﺎي ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود وﻗﺘﻲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻘﺪي ﺗﺄدﻳﻪ و ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي ﻧﻴﺰ ﺗﻘﻮﻳﻢ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺁوردﻩ‪-‬‬
‫هﺎي ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺎء ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﻲ‬
‫ﮐﻪ در ﺣﻴﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪهﺎي ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص‬
‫ﺛﺎﻟﺚ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ دارﻧﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٨‬ق ‪ .‬ت( و از ﻧﻈﺮ ﺟﺰاﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﺘﻘﻠﺒﺎﻧﻪ ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي را ﺑﻴﺶ از ﻗﻴﻤﺖ واﻗﻌﻲ ﺁن ﺗﻘﻮﻳﻢ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات‬
‫ﮐﻼﻩﺑﺮداري ﻣﺤﮑﻮم ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٥‬ق ‪ .‬ت( ‪.‬‬

‫»ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود«‬

‫‪٤٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻣﺆﻇﻒ ﯾﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺆﻇﻒ ﮐﻪ از ﺑﻴﻦ ﺷﺮﮐﺎء ﻳﺎ از ﺧﺎرج ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻣﺤﺪود ﻳﺎ ﻧﺎﻣﺤﺪودي ﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ادارﻩ ﻣﻲﮔﺮدد « ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺆﻇﻒ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺪﻳﺮي ﮐﻪ دﺳﺘﻤﺰد درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮة ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺆﻇﻔﻲ ﻳﺎ دﺳﺘﻤﺰد ‪:‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﻴﻦ‬
‫درﺻﺪي از ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش‬
‫درﺻﺪ از ﺳﻮد ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫‪ -‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺿﻤﻦ ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﭘﺲ از ﺗﻨﻈﻴﻢ اﺳﻨﺎد‬
‫ﻣﺰﺑﻮر و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻨﺪ دﻳﮕﺮي ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺮﮐﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان را در ﺿﻤﻦ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺁراء اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮ در ﺿﻤﻦ ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺘﺨﺎب او ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻨﺪ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺁراء ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي در ﺧﺼﻮص اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان را ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻦ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﺤﺪود اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺪﺗﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮض ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺣﻴﺎﺗﺶ اداﻣﻪ‬
‫ﻣﻲدهﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻋﺰل ﻣﺪﻳﺮ‬
‫از ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ وﮐﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﻋﻠﻲاﻻﺻﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﻋﺰل اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ رأي ﺻﺎﺣﺒﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ او ﻋﺰل ﮐﺮد ‪.‬‬
‫ﻋﺰل ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺑﻲﻣﻮﻗﻊ ﻣﺪﻳﺮ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺎ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﺷﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺸﻤﻮل ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺪﻧﻲ اﻋﻢ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬
‫ﻗﺮاردادي و اﻟﺰاﻣﺎت ﺧﺎرج از ﻗﺮارداد اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ‬
‫اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ در ﻗﺒﺎل اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻘﺮر ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪:‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻠﻴﻪ اﺧﺘﻴﺎرات ﻻزﻣﻪ را ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ و ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ را ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻲﮐﻨﺪ زﻳﺮا ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺎدﻩ ‪١٠٥‬ﻣﺬﮐﻮر ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﻋﻤﺎل ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٥‬ﻣﻮﮐﻮل ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ داراي اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻮدﻩ و در ﺁن ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ درج ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪٤١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -٣‬اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺪود ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬا اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ در ﺣﺪود ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺧﺎرج از ﺁن ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺁﻧﻬﺎ را‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻧﮑﻨﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ و ﺷﺮﮐﺎ ﻣﺴﺆول اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺗﻌﻬﺪات ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد و ﺧﻮد ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺆول اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ در ﻣﻮرد اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ ﺳﺎﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺮارداد ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺧﺘﻴﺎرات‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺪﻳﺮ از ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات ﻗﺮاردادي ﺧﺎرج ﺷﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺮﮐﺖ و‬
‫ﺷﺮﮐﺎء ﻣﺴﺆول ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد وﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﺑﻼ اﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮ‬
‫‪ -١‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎم‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎم‬

‫‪ -‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺟﻨﺒﺔ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ دارد و ﺧﻼف ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻮرد ﺧﺎص ﺧﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻮارد ﻣﻨﺪرج در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠١‬ق ‪ .‬ت ‪ .‬اﻋﻤﺎل ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬ﺁﻳﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻴﺎﻓﺘﻦ وﻇﻴﻔﻪ از ﺟﺎﻧﺐ هﺮ ﻳﮏ از ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ دﻳﮕﺮ هﻢ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﭼﻮن ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﻨﺪرج در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠١‬ق ‪ .‬ت‪ .‬ﻳﮏ ﻧﻮع ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‬
‫ﭘﺲ هﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺧﻄﺎ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺆول ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟﺰ در ﻓﺮض ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮاد ‪ ٩٦‬و ‪ ٩٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﺪﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮ در ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﺎم اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻮهﻮم‬
‫)ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٥‬ق ‪ .‬ت‪ (.‬ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٣‬ق ‪ .‬ت ‪. (.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺟﺰاﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود در ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ هﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﻧﺪارد ‪.‬‬

‫»ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺟﻤﻌﻲ راﺟﻊ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود«‬

‫‪ -‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻋﺎدي ﺷﺮﮐﺖ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮ ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﺼﻤﻴﻢ راﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻮراﻳﻲ اﺗﺨﺎذ ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »هﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ﺷﺮﮐﺎي ﺁن ﺑﻴﺶ از دوازدﻩ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ داراي هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﺑﻮدﻩ و‬
‫هﻴﺄت ﻣﺰﺑﻮر ﻻاﻗﻞ ﺳﺎﻟﻲ ﻳﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺎء را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲدهﺪ « ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻋﺎدي ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت داراي اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »هﺮ ﻳﮏ از ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﻤﻲ ﮐﻪ در ﺷﺮﮐﺖ دارد ‪،‬‬
‫داراي رأي ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻳﮕﺮي ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ « ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺎدﻩ ‪١١١‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬هﻴﭻ اﮐﺜﺮﻳﺘﻲ از ﺷﺮﮐﺎء ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ ﻳﺎ ﺷﺮﻳﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ‬
‫ازدﻳﺎد ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺧﻮد ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺁراي ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﻮاد ‪ ١١٠‬و‬
‫‪ ١١٢‬ق ‪ .‬ت( ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺁراء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺧﺼﻮص اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻠﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﮐﻨﻨﺪ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﭼﻮن اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺁراء در ﺧﺼﻮص‬
‫ﺁن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺁراء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود را ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﻨﺪ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﻬﺪات ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻲﺷﻮد ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺁراء در‬
‫ﺧﺼﻮص ﺁن ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺷﻮد ‪.‬‬

‫»ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود«‬

‫ﺣﻖ ﻧﻈﺎرت ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺖ و ﮐﻨﺘﺮل ﺁن ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﮐﺎي اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﻴﺰدﻩ ﻋﻀﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻈﺎرت ﺟﻨﺒﺔ اﻧﻔﺮادي دارد و اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻴﺶ از دوازدﻩ‬
‫ﻋﻀﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﻈﺎرت و ﮐﻨﺘﺮل ﻓﺮدي ﺷﺮﮐﺎء‬
‫هﺮ ﻳﮏ از ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺣﻖ ﮐﻨﺘﺮل اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ را دارد ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺳﻨﺎدي را ﮐﻪ هﺮ ﺷﺮﻳﮏ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﺑﻴﻼن و ﺻﻮرت داراﻳﻲ ‪،‬‬
‫ﺷﺮﻳﮏ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺪارﮎ دﻳﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺎﻣﻲ ﺷﺮﮐﺎء را از ﻣﺪﻳﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻨﺪ ﻣﮕﺮ در‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ از ﻗﺒﻮل درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺮوع ﺷﺮﻳﮏ ﺧﻮدداري ﮐﻨﺪ ﻣﺴﺆول اﺳﺖ وﻟﻲ در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺿﻲ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٩‬و ‪ ١٧٠‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت( ‪.‬‬
‫ب( ﻧﻈﺎرت و ﮐﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ هﻴﺄت ﻧﻈﺎر‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻴﺶ از دوازﻩ ﺷﺮﻳﮏ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺁن هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮد ‪.‬‬
‫‪ -‬هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﺗﻮﺳﻂ اوﻟﻴﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺎء ﭘﺲ از ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺎء هﻴﺄت ﻧﻈﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﻨﻨﺪ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ اﻳﺸﺎن ﮐﻪ در ﺻﻼﺣﻴﺖ هﻴﺄت ﻣﺰﺑﻮر‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﻻاﻗﻞ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﺷﺮﮐﺎ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٦٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اوﻟﻴﻦ هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﺑﺮاي ﻳﮑﺴﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫اﺧﺘﻴﺎرات هﻴﺄت ﻧﻈﺎر‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٩‬و ‪ ١٦٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺻﻼﺣﻴﺖ هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﺑﻪ ﻗﺮار ذﻳﻞ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎرﻩ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻔﺎد ﻣﻮاد ‪ ٩٦‬و ‪ ٩٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺪﻗﻴﻖ در دﻓﺎﺗﺮ و ﺻﻨﺪوق و ﮐﻠﻴﻪ اﺳﻨﺎد ﺷﺮﮐﺖ ‪.‬‬

‫‪٤٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -٣‬دادن ﮔﺰارش ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪.‬‬
‫‪ -٤‬در ﺻﻮرت اﻣﺘﻨﺎع ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان از دﻋﻮت ﺷﺮﮐﺎء ﺟﻬﺖ اﻧﻌﻘﺎد ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ،‬ارﺳﺎل‬
‫دﻋﻮﺗﻨﺎﻣﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺎء ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ هﻴﺄت ﻧﻈﺎر‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٦٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻧﻈﺎر ﻣﺘﮑﻲ ﺑﺮ ﺧﻄﺎﺳﺖ و هﺮ ﻋﻀﻮي از هﻴﺄت ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﻄﺎي ﺧﻮدش ﻣﺴﺆول اﺳﺖ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﻋﻀﺎي هﻴﺄت ﻧﻈﺎر هﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺮﮐﺎء و هﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺮح‬
‫اﺳﺖ ‪.‬‬

‫»ﺣﻴﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود«‬

‫ﻣﻨﻊ ﺻﺪور ﺳﻬﺎم‬
‫‪ -‬هﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺟﺰء ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎي ﺁن اهﻤﻴﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻟﺬا اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ هﺮ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺪون‬
‫رﺿﺎﻳﺖ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺎ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اوراق ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل اﻋﻢ از ﺑﺎ اﺳﻢﻳﺎﺑﻲ و ﻏﻴﺮﻩ در ﺁورد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٢‬ق ‪ .‬ت ﻣﺠﺎزات ﮐﻴﻔﺮي ﻧﺪارد وﻟﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ و‬
‫ﺻﺪور ﺳﻬﺎم در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﮐﺘﻲ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺷﺮﮐﺖ‬

‫‪ -‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود هﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺻﻮرت داراﻳﻲ و ﻳﮏ ﺑﻴﻼن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﺟﺮم ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﺟﻌﻞ ﺁن ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي اﺳﺖ ‪) :‬ﺑﻨﺪ‬
‫ج ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٥‬ق ‪ .‬ت(‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺎﻟﻲ ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺮﺳﺪ و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﻗﻄﻌﻴﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻄﻼن ﺁﻧﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ارادي ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﺪ رﺳﻤﻲ هﻢ ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻳﮏ و ﻣﻨﺘﻘﻞ اﻟﻴﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﻣﺬﮐﻮر در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‬
‫و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻣﻴﺎن ﺷﺮﮐﺎء ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد و ﺁن هﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﻼن ﺷﺮﮐﺖ در ﻗﺴﻤﺖ داراﻳﻲ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻨﺪرج در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺪهﻲ ﺷﺮﮐﺖ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ ‪.‬‬

‫‪٤٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد ﻣﻮهﻮم ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان اﻳﺠﺎد ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮي ﻣﻲﮐﻨﺪ )ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ١١٥‬ق ‪ .‬ت ( ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬

‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎهﺶ ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭼﻮن ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻣﻮارد ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﺪدي و ﻣﺒﻠﻐﻲ‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ١١١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﺁن ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻗﺎﻟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٢‬ق‪.‬ت‪ .‬ﻣﻲﺷﻮد ﭘﺲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺁن ﮐﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺎء ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﮐﺎهﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﮑﺎران ﺷﺮﮐﺖ ﻟﻄﻤﻪ ﻣﻲزﻧﻨﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف ﺷﺮﮐﺖهﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ در ﺷﺮﮐﺖهﺎي ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود راهﮑﺎري ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق‬
‫ﻃﻠﺒﮑﺎران ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫»اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود«‬

‫ﻋﻠﻞ اﻧﺤﻼل‬
‫ﻋﺎم ‪ :‬ﻋﻠﻠﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ در هﺮ ﻗﺴﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺤﻼل ﻣﻲﮔﺮدد ﻣﺜﻞ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺪت ﺷﺮﮐﺖ ﻳﺎ‬
‫ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺧﺎص ‪ :‬ﻋﻠﻠﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﺧﺎص ﻣﻮﺟﺐ اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫در ﺑﻨﺪهﺎي ب و ج و د ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺲ از اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٣‬ق ‪ .‬ت( ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺘﺼﺪي ﺗﺼﻔﻴﻪ وﻗﺘﻲ ﺣﻖ ﺻﻠﺢ و ﺗﻌﻴﻴﻦ داور دارد ﮐﻪ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻖ را ﺑﻪ او دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢١٤‬ق ‪ .‬ت( ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻘﺴﻴﻢ داراﻳﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻴﺎن ﺷﺮﮐﺎء وﻗﺘﻲ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ در روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ و‬
‫ﻳﮑﻲ از ﺟﺮاﻳﺪ اﻋﻼن ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﺨﻠﻒ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻃﻠﺒﮑﺎران ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ :‬اﻳﻦ ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ﻣﺰﺑﻮر ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺷﺮﮐﺘﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺤﺖ اﺳﻢ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮاي اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ داراﻳﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي ﺗﺄدﻳﻪ ﺗﻤﺎم ﻗﺮوض ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪ ،‬هﺮ ﻳﮏ از ﺷﺮﮐﺎء ﻣﺴﺆول ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻤﺎم ﻗﺮوض اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﺷﺨﺺ اﻋﻢ از ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺒﻲ از هﺮ دو ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺣﺪاﮐﺜﺮي در ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﻘﻮق‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﺻﺮف ﺷﺮاﮐﺖ در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺎﺟﺮ ﺷﺪن ﺷﺨﺺ ﺷﺮﻳﮏ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺷﺮﮐﺎء‪ :‬ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ داراي ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ از‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻮدﻩ و داراﻳﻲ ﺷﺮﮐﺎء از داراﻳﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﺟﺪا اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎء‪ :‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎ در ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ ﻃﻠﺒﮑﺎران‬
‫ﺷﺮﮐﺖ وﻗﺘﻲ ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺎء را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ رﺟﻮع ﮐﺮدﻩ و ﻃﻠﺒﺸﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫و ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت( ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺮﻳﮏ ﺟﺪﻳﺪ اﻟﻮرود ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ و ﺷﺮﻳﮑﻲ ﮐﻪ از ﺷﺮﮐﺖ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد در‬
‫ﻣﺎدة ‪ ١٢٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدة ‪ ١٢٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ‬
‫ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ هﻤﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﻟﺬا ﺳﻬﻢ اﻟﺸﺮﮐﻪ ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻬﺎم‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل در ﺁﻳﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺮﻳﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻓﻮت ﺷﻮد ﺁﻳﺎ ورﺛﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﻢاﻻرث ﺧﻮد در ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺷﺮﻳﮏ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٣٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ﺣﻖ ﻣﺎدي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ‪-‬‬
‫اﻟﺸﺮﮐﻪ ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻗﻬﺮي ‪ ،‬ﺑﻪ ورﺛﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﺣﻖ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﻮدن در ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﮐﺎء و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ورﺛﻪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﺁوردﻩ ﺷﺮﮐﺎ اﻋﻢ از ﻧﻘﺪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪ ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲدهﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎﻳﺪ هﺮ ﺁوردﻩاي ﮐﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﮐﺮدﻩاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ و اﻻ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ١١٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت( ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺁوردﻩ ﺷﺮﻳﮑﻲ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺷﻮد ‪ .‬ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺁوردﻩ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪ در ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت و ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺷﺮﮐﺖهﺎي ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺣﺪاﻗﻞ و اﮐﺜﺮ ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﮑﺎت ذﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻋﺒﺎرت »ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ« در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ذﮐﺮ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺳﻢ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎ در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻴﺎﻳﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﮔﺮ درج ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻘﺪور ﻧﺒﻮد ﻳﺎ ﺷﺮﮐﺎء ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ اﺳﻢ ﻳﮑﻲ‬
‫از ﺷﺮﮐﺎء در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﺮاي ﺑﻘﻴﻪ از ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﭼﻮن و ﺷﺮﮐﺎ ﻳﺎ دوﺳﺘﺎن و ‪....‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﮔﺮ ﺷﺮﻳﮑﻲ ﮐﻪ ﻧﺎم او در ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﻓﻮت ﮐﻨﺪ ﻳﺎ از ﺷﺮﮐﺖ ﺧﺎرج ﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﻣﺶ از‬
‫ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﺣﺬف ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪٤٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﻮد )ﻣﺎدﻩ ‪١١٦‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت( ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ اﻣﺮ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ هﻢ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‬

‫‪ -١‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺛﺒﺖ ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻨﺪ رﺳﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻻ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺮﺳﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺷﺮﮐﺎء ﺗﻤﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻘﺪي را ﭘﺮداﺧﺖ و ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي را ﺗﻘﻮﻳﻢ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎﻳﺪ ﻻاﻗﻞ‬
‫ﻳﮏ ﻧﻔﺮ از ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﻳﺎ ﺧﺎرج ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺪﻳﺮي ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺮاي ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮان ﺑﺎ اﺗﻔﺎق ﺁراي ﺷﺮﮐﺎء اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺎء در ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ‪ ،‬ﺧﻼف ﺁﻧﺮا ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﺪت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ :‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻣﻘﺮراﺗﻲ ﻧﺪارد ﭘﺲ ﻃﺒﻖ اﺻﻮل ﮐﻠﻲ ‪ ،‬ﻣﺪت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻓﻮت ‪ ،‬ﺣﺠﺮ‪ ،‬ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ‪،‬‬
‫ﻋﺰل ﻳﺎ اﺳﺘﻌﻔﺎ ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺪ ‪.‬‬

‫اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ‪ :‬ﻣﺪﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ و وﮐﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮﮐﺎء هﻤﺎن‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ وﮐﻴﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﮐﻞ دارد ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد و ﻳﺎ‬
‫داراي ﮐﻠﻴﻪ اﺧﺘﻴﺎرات ﻻزم ﺑﺮاي ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬اﮔﺮ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ و اﺧﺘﻼﻓﻲ ﺑﺮوز ﻧﻤﺎﻳﺪ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﭼﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﮐﻨﻨﺪ ؟‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢١‬و ‪ ٥١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت را ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و در‬
‫زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺷﺮﮐﺖ ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﮐﻨﻴﻢ ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﻣﻲﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ اﺑﺘﺪا ‪،‬‬
‫اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻮن اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺧﺎرج از ﺣﺪود اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ و ﺷﺮﮐﺎء در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻣﺴﺆول ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺷﺪﻩ و در اﺛﺮ ﺧﻄﺎي او ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ زﻳﺎن ﺑﺮﺳﺪ ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﻲ ﺑﺮاﯼ اﺣﻘﺎق ﺣﻘﻮق ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺪﻳﺮ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﮐﻨﺪ ؟ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻳﺪ ؟ زﻳﺮ را‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﺧﺎﻃﻲ ﺑﺮ ﮐﻨﺎر ﺷﺪﻩ و ﻣﺪﻳﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺸﺘﻪ و او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﺧﺎﻃﻲ هﻤﭽﻨﺎن ﻣﺪﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ هﻤﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﺷﺮﮐﺖ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎرض ﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﻤﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﻓﺮض ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮدن ﻣﺪﻳﺮ ﺧﺎﻃﻲ در‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﻧﺎراﺿﯽ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺿﺮر ﻳﺎ زﻳﺎن ﺧﻮد را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﻨﺪ و اﻣﮑﺎن اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺷﺮﮐﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ‪ :‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در ﺧﺼﻮص ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﭼﻮن ﺣﻖ اﻃﻼع ﺷﺮﻳﮏ از وﺿﻊ ﺷﺮﮐﺖ و ﻧﺤﻮة‬
‫اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺣﻖ ‪ ،‬دﺧﺎﻟﺖ ﺷﺮﮐﺎء در ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻤﻊ ﺷﺮﮐﺎء ‪ ،‬ﻣﻴﺰان رأي هﺮ ﺷﺮﻳﮏ‬
‫ﺳﺎﮐﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺘﻦ از اﺻﻮل ﮐﻠﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ رﺳﻴﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد و زﻳﺎن ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻣﻘﺮرات ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ در ﻣﻮرد ﺷﺮاﻳﻂ و زﻣﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﺑﻴﻼن ﺷﺮﮐﺖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻣﻘﺮراﺗﻲ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻋﺪ ﮐﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﻴﻼن ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺮﺳﺪ ﺗﺎ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮة ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد و زﻳﺎن ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺮﮐﺎء در ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻠﺒﮑﺎران ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺴﺆوﻟﻨﺪ ﻟﺬا در ﻣﻘﺮرات ﭼﻴﺰي در ﻣﻮرد ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬
‫ذﺧﻴﺮﻩ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ دﻳﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎم ﺣﻘﻮق ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ورﺷﮑﺴﺘﻪ و ﻣﻨﺤﻞ ﺷﻮد ﻣﻼزﻣﻪ ﺑﺎ ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮﮐﺎء ﻧﺪارد و‬
‫ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮﮐﺎء هﻢ ﻣﻮﺟﺐ ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮال و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺁن در ﻣﻴﺎن ﺷﺮﮐﺎء را در ﭘﯽ دارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺲ از ﺧﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم دﻳﻮن ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻠﺒﮑﺎران ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎء را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺗﻀﺎﻣﻦ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٨٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺷﺮﮐﺘﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ‬
‫در ﺗﺤﺖ اﺳﻢ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﻴﻦ دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ هﺮ ﻳﮏ از ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮﮐﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫وﺟﻮﻩ اﺷﺘﺮاﮎ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ و ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‪ :‬در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت زﻳﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ از ﻣﻘﺮرات‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -١‬زﻣﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٢‬ﻧﺤﻮة ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد‬
‫‪ -٣‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٤‬ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي‬

‫‪٤٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -٥‬اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫‪ -٦‬ﻣﻮارد اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٧‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٨‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮﻳﮏ‬
‫‪ -٩‬رﺟﻮع ﻃﻠﺒﮑﺎران ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺎء‬
‫‪ -١٠‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ‬
‫‪ -١١‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺨﺺ ﺟﺪﻳﺪ وارد ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪ -١٢‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺮﻳﮑﻲ ﮐﻪ ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺧﻮد را واﮔﺬار ﮐﺮدﻩ‬
‫در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺬﮐﻮر ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻧﻴﺰ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫وﻳﮋﮔﻲهﺎي ﺧﺎص ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ ‪:‬‬

‫اﻟﻒ( ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺮﮐﺎء ‪ :‬ﺑﺮﺧﻼف ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ در ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ ‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ هﺮ ﺷﺮﻳﮏ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ او ﺑﻪ ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ب( اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٨٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ ،‬در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻋﺒﺎرت »ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﻲ« و ﻻاﻗﻞ اﺳﻢ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ از ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎﻳﺪ ذﮐﺮ ﺷﻮد ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎﻣﻲ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺎء ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﺳﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﻳﺎ ﺷﺮﮐﺎﻳﻲ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ » و‬
‫ﺷﺮﮐﺎء« ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬اﮔﺮ در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻋﺒﺎرت »ﺷﺮﮐﺖ ﻧﺴﺒﻲ« درج ﻧﺸﻮد ﺗﮑﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﺑﺎ اﺧﺬ وﺣﺪت ﻣﻼﮎ از ﻣﺎدﻩ ‪ ٩٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺷﺮﮐﺖ ‪ ،‬ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻣﺤﺴﻮب و‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺁن ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺷﺮﮐﺖ ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ ﺷﺮﮐﺘﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ در ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﻴﻦ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ و ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ‪ ،‬ﺑﺪون اﻧﺘﺸﺎر ﺳﻬﺎم ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺎي ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‪ :‬اﻳﻦ اﺷﺨﺎص ﮐﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮاهﻨﺪ ﺧﻮد‬
‫ﺗﺠﺎرت ﮐﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﻗﺼﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺗﺠﺎري دارﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻲﺁﻧﮑﻪ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ از اﻳﻦ اﻗﺪام‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﺠﺎري ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﻣﻲﺧﻮاهﻨﺪ ﺗﺠﺎرت ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاﻧﺪ اﻳﻦ اﻣﮑﺎن را ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ دﻳﮕﺮان در ﮐﺎرﺷﺎن دﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﺣﺪاﻗﻞ از دو ﺷﺮﻳﮏ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﮐﻪ ﻳﮑﻲ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ و دﻳﮕﺮي ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -‬هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ ﺻﺮف ﺷﺮاﮐﺖ در اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬وﺿﻊ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ در ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺮﻳﮏ در ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٤٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺁوردﻩ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ اﺳﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ‪-‬‬
‫ﺷﻮد ‪ .‬هﻢﭼﻨﻴﻦ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﮔﺮ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺗﻌﻬﺪات ﻧﺎﺷﯽ از ﺁن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ‬
‫را ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وﮐﺎﻟﺖ از ﻃﺮف ﺷﺮﮐﺖ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﺪ ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ‪ :‬ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺎء ﺑﺎﻳﺪ رﺿﺎﻳﺖ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﮐﺎء را‬
‫ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ ﺑﺪون رﺿﺎﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﺷﺮﮐﺎء ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ و در‬
‫ﻣﻮرد ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود ‪ ،‬ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻬﻢاﻟﺸﺮﮐﻪ ﺑﺪون رﺿﺎﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﺷﺮﮐﺎء‬
‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬اﻳﻦ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮا ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎد اﺳﺖ زﻳﺮا‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞاﻟﻴﻪ ﻋﻠﻲرﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﺮﻳﮏ اﺳﺖ اﻣﺎ هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺣﻘﻲ در ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻣﻮر ﺁن‬
‫ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺁوردﻩ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي ﻳﺎ ﻧﻘﺪي ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺪاﻗﻠﻲ در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاي ﺁن ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ ﺁوردﻩ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤١‬در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒﺎرت »ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻂ« و ﻻاﻗﻞ اﺳﻢ ﻳﮑﻲ از ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﻗﻴﺪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻧﺎم ﺗﻤﺎم اﻳﺸﺎن ﻳﺎ ﺁوردن ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ »و‬
‫ﺷﺮﮐﺎء« ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﺳﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود در ﻧﺎم ﺷﺮﮐﺖ ذﮐﺮ ﺷﻮد او ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ ﺗﻠﻘﻲ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬در ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ ‪ ،‬ادارة ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ و ﺷﺮﮐﺎي ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود از دﺧﺎﻟﺖ در ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ ‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪١٤٤‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت( ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺷﺮﮐﺖهﺎي ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٠‬ق ‪ .‬ت( در ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ اﻣﮑﺎن‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪﻳﺮ ﺧﺎرج از ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد زﻳﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺮﮐﺎي ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود‬
‫در اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺑﻮدﻩ و ﻣﺪﻳﺮي ﺧﺎرج از ﺷﺮﮐﺖ را ﺑﺮ ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت هﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻣﺤﺪود از ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ وﻟﻲ ﺣﻖ ﻧﻈﺎرت و اﻃﻼع از وﺿﻊ ﺷﺮﮐﺖ را دارد ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺟﻤﻌﻲ ﺷﺮﮐﺎء‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺳﺎﮐﺖ اﺳﺖ و ﺧﻼءهﺎي‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ و ﻗﺮارداد ﺷﺮﮐﺖ ﺟﺒﺮان ﮐﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻋﻮت از ﺷﺮﮐﺎء زﻣﺎن ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺷﺮﮐﺖ ‪ ،‬ﻧﺤﻮة رأيﮔﻴﺮي و ‪....‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد و زﻳﺎن ‪ :‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺘﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ و در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﮐﻪ در ﻣﻔﺎد ﻣﺬﮐﻮر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻻزم ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﺧﺬ وﺣﺪت ﻣﻼﮎ از ﻣﺎدﻩ ‪ ١١٩‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮد ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺁوردﻩ ﺷﺮﮐﺎء ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ زﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﺬﮐﻮر اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪٥٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﺤﻼل ﺁن ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺮراﺗﻲ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﻲ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٦٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺷﺮﮐﺘﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺤﺖ‬
‫اﺳﻢ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻴﻦ ﻳﮏ ﻋﺪﻩ ﺷﺮﮐﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ و ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٦٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در اﺳﻢ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒﺎرت »ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻂ« و ﻻاﻗﻞ اﺳﻢ ﻳﮑﻲ از ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﻗﻴﺪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﻲ و ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻢ ﺑﻮدﻩ و ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻧﻮع‬
‫ﺷﺮﮐﺖ را ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﺑﺮﺧﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻩاﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻋﺒﺎرت »ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ« ﮐﻠﻤﻪ‬
‫»ﺳﻬﺎﻣﻲ« هﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﺑﺮﺧﻼف ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻏﻴﺮﺳﻬﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي‬
‫ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﺮﮐﺖهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﮐﺖهﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫)ﻣﺎدﻩ ‪ ١٧٦‬ق ‪ .‬ت( ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺮﮐﺐ از دو ﻧﻮع ﺷﺮﻳﮏ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺮﻳﮏ ﺿﺎﻣﻦ و ﺷﺮﻳﮏ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪار اﺳﺖ ‪ .‬ﺷﺮﯾﮏ ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ و ﺷﺮﮐﺎي ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ هﺴﺘﻨﺪ ﻣﮕﺮ در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘﺮرات ﺧﺎﺻﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫هﻴﺄت ﻧﻈﺎر‪ :‬ﭼﻮن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﮐﺎي ﺷﺮﮐﺖ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﻲ هﻴﺄت ﻧﻈﺎر ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﺎر ﺑﺎزرﺳﻬﺎ را در ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ دارد )ﻣﺎدﻩ ‪ ١٦٥‬ق ‪ .‬ت‪. (.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٦٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﺷﺮﻳﮏ ﻳﺎ ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ اﺳﺖ و ﺷﺮﮐﺎي ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در ادارﻩ ﺷﺮﮐﺖ را ﻧﺪارﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ :‬در ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﻲ ‪ ،‬در ﻣﻮاردي اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻼن ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻬﺎم ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ‬
‫ﺻﺪور ﺳﻬﺎم ﻳﺎ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻮﻗﺘﻲ ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻏﻴﺮﻧﻘﺪي و ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﻮاهﻲﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺳﻬﺎم ﻳﺎ اوراق ﺳﻬﺎم ﺑﺎ ﻧﺎم ﻳﺎ ﺑﻲﻧﺎم ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ ‪ ،‬ﻟﮑﻦ‬
‫ﺷﺮﮐﺎء ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻄﻼن اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺑﻄﻼن ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺮﮐﺎء و اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺴﺎرات ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻄﻼن ‪ ،‬ﻣﺘﻀﺎﻣﻨﺎً ﻣﺴﺆول هﺴﺘﻨﺪ ‪.‬‬

‫اﻧﺤﻼل ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﻬﺎﻣﻲ در ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻨﺤﻞ ﻣﻲﮔﺮدد ‪.‬‬
‫‪ -١‬اﻧﺠﺎم ﻣﻘﺼﻮد ﺷﺮﮐﺖ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺷﺪن ﺁن ‪.‬‬

‫‪٥١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -٢‬اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪت‬
‫‪ -٣‬ورﺷﮑﺴﺘﮕﻲ‬
‫‪ -٤‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ )در ﺻﻮرت ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﺁن در اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ(‬
‫‪ -٥‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ و رﺿﺎﻳﺖ ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ‬
‫‪ -٦‬در ﺻﻮرت ﻓﻮت ﻳﺎ ﻣﺤﺠﻮرﻳﺖ ﻳﮑﻲ از ﺷﺮﮐﺎي ﺿﺎﻣﻦ )ﺑﻪ ﺷﺮط ﺗﺠﻮﻳﺰ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻧﺤﻼل‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد(‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ‪ :‬ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ در اواﻳﻞ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻓﮑﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ در دﻧﻴﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺣﺎﮐﻢ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖهﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ در اﺑﺘﺪا ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت از ﻣﺎدﻩ ‪ ١٩٠‬ﺗﺎ‬
‫‪ ١٩٤‬ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٣٥٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن در ﺳﺎﻟﻬﺎي‬
‫‪ ١٣٥٢‬و ‪ ١٣٥٤‬ﺑﻄﻮر ﺟﺰﺋﻲ اﺻﻼح ﺷﺪ ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ‪ ، ١٣٥٧‬ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ در ﮐﻨﺎر ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ وارد ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ ١٣٧٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎوﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد از‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﮔﺬﺷﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮﮐﺖ هﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺮﮐﺐ از اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﻲ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﻣﺸﺘﺮﮎ و ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻮدﻳﺎري ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و هﻤﮑﺎري ﺁﻧﺎن ﻣﻮاﻓﻖ اﺻﻮﻟﻲ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺼﺮح اﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎوﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻨﻬﺎ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻀﻮ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ‪ :‬در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﻲ در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎوﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺎل ‪ ١٣٧٠‬ﻗﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ اﻳﺮان را داﺷﺘﻪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺨﺶ‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﺑﺮﺳﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﭙﺮدازد ‪.‬‬

‫اهﺪاف ﺑﺮﺧﻲ از اهﺪاف ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎون ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪:‬‬

‫‪ -١‬اﻳﺠﺎد ﮐﺎر ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﺎﻣﻞ‬
‫‪ -٢‬ﻗﺮار دادن وﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎر در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻴﺮوي ﮐﺎر‬
‫‪ -٣‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺛﺮوت و ﺗﺤﻘﻖ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫‪ -٤‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺷﺪن دوﻟﺖ‬
‫‪ -٥‬ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﮐﺎر‬
‫‪ -٦‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از اﻧﺤﺼﺎر ‪ ،‬اﺣﺘﮑﺎر و ﺗﻮرم‬
‫‪ -٧‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮهﻨﮓ ﺗﻌﺎون ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم‬

‫‪٥٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٢‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﻋﻀﻮ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺨﺺ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ اﻋﻀﺎي ﻳﮏ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ از هﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬هﺮ ﻋﻀﻮ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻴﺰان ﺳﻬﻢ ﻓﻘﻂ‬
‫داراي ﻳﮏ رأي اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ارﮐﺎن ﺷﺮﮐﺖ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎوﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﺮاي ادارﻩ‬
‫اﻣﻮر ﺧﻮد داراي ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ،‬هﻴﺄت ﻣﺪﻳﺮﻩ و ﺑﺎزرﺳﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ‪ :‬در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ وﻟﻲ در ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎوﻧﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻌﺎوﻧﻲهﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻳﺎ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻴﻬﺎي ﻣﺼﺮف از اﻗﺴﺎم ﺗﻌﺎوﻧﻴﻬﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﻲ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮرﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﻣﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺸﺎورزي ‪ ،‬ﺷﻴﻼت ‪ ،‬داﻣﺪاري و ‪.....‬‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻋﻀﻮ ﺧﻮد را در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎهﺶ هﺰﻳﻨﻪ و ﻗﻴﻤﺖهﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻣﺴﮑﻦ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪهﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ‪ :‬اﺗﺤﺎدﻳﻪهﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ و ﺗﻌﺎوﻧﻲهﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺁﻧﻬﺎ واﺣﺪ اﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ و داراي ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫)ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺧﺼﻮص ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺗﻌﺎوﻧﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺣﻘﻮق ﺗﻌﺎوﻧﻴﻬﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ دﮐﺘﺮ ﺣﺴﻨﻲ از اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ( ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬

‫اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري‬

‫ﻣﻨﺒﻊ درس ‪ :‬ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ) ﺑﺮات ‪ ،‬ﺳﻔﺘﻪ ‪ ،‬ﻗﺒﺾ اﻧﺒﺎر ‪ ،‬اﺳﻨﺎد در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ و‬
‫ﭼﻚ ( دآﺘﺮ رﺑﻴﻌﺎ اﺳﻜﻴﻨﻲ – اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري‬

‫اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪﻩ و ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﯾﻦ اﺳﻨﺎد دو ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎم و‬
‫ﺧﺎص ﻣﻨﻈﻮر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎم ﺑﻪ آﻠﻴﻪ اﺳﻨﺎدي آﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﺠﺎر و در رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري در ﻣﻌﻨﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ اﺳﻨﺎدي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد آﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻌﺮف‬
‫ﻃﻠﺒﻲ ﺑﺎ ﺳﺮرﺳﻴﺪ آﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪت ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دارﻧﺪﻩ ﺁن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﻮل هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﺠﺎر ﻣﻌﺎﻣﻼت زﻳﺎدي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دهﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﭘﻮل ﺑﺮاي ﺁﻧﻬﺎ در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻘﺪور و‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﺸﺎن از اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺎر واﺳﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪﻩ و ﻣﺼﺮف آﻨﻨﺪﻩ آﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ در ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺧﺎص ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ اﺳﻨﺎدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﺮات‬
‫ﺑﻮدﻩ و از ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ آﻨﻨﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﻨﺎد ﺑﺮاﺗﻲ هﻢ اﻃﻼق ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري در ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎص ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺮات‬
‫‪ -٢‬ﻓﺘﻪ ﻃﻠﺐ ) ﺳﻔﺘﻪ (‬
‫‪ -٣‬ﭼﻚ‬

‫وﻳﮋﮔﻲ هﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮات ‪ ،‬ﻓﺘﻪ ﻃﻠﺐ و ﭼﻚ‬

‫‪ -١‬هﺮ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دادن اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪهﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﺪﻳﻮن ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -٢‬هﺮ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ وﺳﻴﻠﻪ آﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ دادن اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري ﻣﺪت دار و ﭘﺬﻳﺮش ﺁن از ﺳﻮي ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن آﺎﻻ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ اﻳﻦ‬
‫اﺳﻨﺎد آﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﻮﺿﻮع هﺮ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ ﭘﻮل ﺑﻮدﻩ و ارزش ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﻲ اﺳﺖ آﻪ در ﺧﻮد اﻳﻦ اﺳﻨﺎد درج‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﻌﺮف وﺟﻮد ﻃﻠﺒﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دارﻧﺪﻩ اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٥‬هﺮ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً داراي ﻋﻤﺮ آﻮﺗﺎهﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮرﺳﻴﺪ اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻳﺮ ﻳﻚ ﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮاﺋﻨﻲ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت وﺟﻮد دارد آﻪ اﻳﻦ‬
‫وﻳﮋﮔﻲ را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٦‬هﺮ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ داراي ﺗﻤﺒﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﺗﻤﺒﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮات و ﺳﻔﺘﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ وﻟﻲ ﺗﻤﺒﺮ ﭼﻚ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﺁن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٧‬هﺮ ﺷﺨﺼﻲ آﻪ در اﻳﻦ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ دﺧﺎﻟﺖ آﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ دارد و‬
‫ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ از ﻧﻮع ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٨‬هﺮ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ ﺟﺰء اﺳﻨﺎد ﻋﺎدي هﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ از ﺑﺮﺧﻲ اﻣﺘﻴﺎزات اﺳﻨﺎد رﺳﻤﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺪور ﻗﺮار ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪ دﻋﻮي ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻳﻦ ﺳﻪ ﺳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ از اﻣﺘﻴﺎزات ﺧﺎص ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٩‬اﻳﻦ اﺳﻨﺎد رواﺑﻄﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ آﻨﻨﺪ آﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از رواﺑﻂ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ رواﺑﻂ را رواﺑﻂ‬
‫ﺳﻨﺪي ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬اﮔﺮ دو ﻃﺮف ﺑﻴﻌﻲ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﻨﺪ راﺑﻄﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﺸﺎن ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ﺑﻴﻊ اﺳﺖ‬
‫وﻟﻲ اﮔﺮ ﺧﺮﻳﺪار ﭼﻜﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﺳﻨﺪي هﻢ ﻣﻴﺎن اﻳﺸﺎن ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻣﻲﺁﻳﺪ آﻪ از راﺑﻄﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري از ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٣‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ وﻟﻲ ﭼﻚ داراي ﻣﻘﺮرات ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮات‬
‫ﭼﻮن ﺳﻔﺘﻪ و ﭼﻚ از ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ آﻨﻨﺪ ﭘﺲ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮات ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت و ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٤‬هﻤﺎن ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات ﺑﻪ ﺳﻔﺘﻪ و ﭼﻚ ﺗﺴﺮي دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺑﺮات در ﻣﻴﺎن ﺗﺠﺎر اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ ﺑﺮاي ﺁﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﺳﻔﺘﻪ و ﭼﻚ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺮات‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻔﺘﻪ و ﭼﻚ در ﻣﻮرد ﺑﺮات ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و اوﻟﻴﻦ ﻣﺎدﻩ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎدﻩ ‪٢٢٣‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺮات ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎد‪ :‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات ﺁن را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ آﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮات ﺳﻨﺪي اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ دﻳﮕﺮي دﺳﺘﻮر ﻳﺎ اذن ﻣﻲ دهﺪ آﻪ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻣﻨﺪرج در ﺁن را در ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪهﻜﺎر ﺑﺎﺷﻢ ﺑﺮاﺗﻲ ﺻﺎدر و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ دهﻢ و ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺛﺎﻟﺜﻲ آﻪ ﺑﺮات ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ او ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻨﺪرج در ﺁن را در ﺳﺮرﺳﻴﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ آﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻓﺮاد دﺧﻴﻞ در ﺑﺮات‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات‬
‫‪ -٢‬دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات‬
‫‪ -٣‬ﭘﺮداﺧﺖ آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮات و ﺣﻮاﻟﻪ ﮔﺎﻩ از اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺧﺎص ﺣﻮاﻟﻪ در ﺑﺮات اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻣﺤﺎلٌ ﻋﻠﻴﻪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺑﺮات‬
‫ﺑﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﺎر اﺑﺪاع ﺷﺪﻩ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺁن ﻗﺎﻧﻮن وﺿﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮات ﭼﻪ ﻧﻴﺎزي از ﺗﺠﺎر را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ آﺮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺠﺎر در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﭘﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل‬
‫ﺧﻄﺮات زﻳﺎدي داﺷﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺮات در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺠﺎر را از ﺣﻤﻞ ﭘﻮل در ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﻌﺎف ﻣﻲ‬
‫آﺮد‪ .‬ﺑﺮات در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﻮاﻟﻪ ﭘﺮداﺧﺖ در ﻣﺤﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻓﻮاﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺮات ﺗﺒﺪﻳﻞ واﺣﺪ ﭘﻮل ﺑﻪ ﭘﻮل دﻳﮕﺮ ﺑﻮد ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺁن‬
‫"ﺣﻮاﻟﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ" ) ‪ ( Bill of exchange‬ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزﻩ ﺗﺠﺎر ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺮات ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻧﻴﺎزهﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮﻃﺮف‬
‫ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزﻩ ﺑﺮات دو ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ اﻳﻔﺎ ﻣﻲ آﻨﺪ ‪ -١‬وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ‪ -٢‬وﺳﻴﻠﻪ آﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر‬

‫‪٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﺑﺮات اﺑﺘﺪا ﻣﻴﺎن ﺗﺠﺎر ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﭙﺲ دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮن وﺿﻊ‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼف ﻣﻘﺮرات آﺸﻮرهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻳﻦ ﺳﻨﺪ را در ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ دﭼﺎر‬
‫اﺷﻜﺎل آﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮﻃﺮف آﺮدن اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺮرات ﻓﺮاﻣﻠﻲ ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ آﺮدن ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ‪ ١٩٣٠‬ژﻧﻮ ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﭼﻚ آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ‪ ١٩٣١‬ﺑﺎ هﺪف ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ آﺮدن ﻣﻘﺮرات آﺸﻮرهﺎي ﻋﻀﻮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻋﻀﻮ آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ژﻧﻮ ﻧﺸﺪ ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي هﻤﺎهﻨﮓ آﺮدن ﺣﻘﻮق آﺸﻮرهﺎي‬
‫ﺁﻧﮕﻠﻮﺳﺎآﺴﻮن ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ آﺸﻮرهﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪ ﻣﺜﻞ ﺗﻬﻴﻪ آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ‪ ١٩٨٨‬وﻳﻦ آﻪ ﻣﺤﺼﻮل آﺎر‬
‫آﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺮان ﻋﻀﻮ هﻴﭻ ﻳﻚ از آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن هﺎي ﻣﺰﺑﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺲ در ﻣﻘﺎم ﺳﻜﻮت ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪،‬‬
‫ﻣﻘﺮرات آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ژﻧﻮ ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮرد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري رواﺑﻄﻲ ﻣﻴﺎن اﺷﺨﺎص اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد آﻪ در ﭘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺁﻧﻬﺎ هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺮات داراي ﭼﻪ ﻣﺎهﻴﺘﻲ اﺳﺖ؟‬

‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ از ﺳﻮي ﺣﻘﻮﻗﺪان هﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ آﺮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻧﻈﺮﻳﺎت آﻼﺳﻴﻚ‬
‫‪ -٢‬ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻧﻮﻳﻦ‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻃﻠﺐ‬

‫ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﻃﻠﺐ ﺧﻮد را از ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫در اﻧﺘﻘﺎل ﻃﻠﺐ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل دهﻨﺪﻩ ﺿﺎﻣﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ در ﺣﺎﻟﻲ آﻪ ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﭘﺲ از ﺻﺪور‬
‫ﺑﺮات ﻣﺴﺆول اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻧﺘﻘﺎل ﻃﻠﺐ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺮات ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﻘﺎل ﻃﻠﺐ در هﻨﮕﺎم ﺻﺪور ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﺗﻜﺶ از ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻃﻠﺒﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﺶ از ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ آﻪ در اﻧﺘﻘﺎل ﻃﻠﺐ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ اﻟﻴﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻴﺶ از اﻧﺘﻘﺎل دهﻨﺪﻩ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ :‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات اﻧﺘﻘﺎل ﻃﻠﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻌﻬﺪ‬
‫ﺑﺎ ﺻﺪور ﺑﺮات و ﻗﺒﻮل ﺁن ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻳﻚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻌﻬﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ﭼﻮن ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود و ﺑﻪ ﺟﺎي ﺁن ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫در ﺻﺪور ﺑﺮات ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻨﺪي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﻌﻬﺪ اﺻﻠﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در هﻨﮕﺎم ﺻﺪور‬
‫ﺑﺮات اﺳﺎﺳﺎً ﺗﻌﻬﺪي در آﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺮات‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ :‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﻌﻬﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺣﻮاﻟﻪ‬
‫ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺣﻮاﻟﻪ ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ وﺟﻪ ﺁن را از ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﺣﻮاﻟﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﺖ و اﺛﺮ ﺁن اﻧﺘﻘﺎل دﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻮاﻟﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲ ﺧﻮرد ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺮات‪.‬‬
‫در ﺣﻮاﻟﻪ رﺿﺎي ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺮط اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮات ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻮاﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮات ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺸﺖ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻧﺒﻮدﻩ و اﺻﻮل ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﺑﺮات در ﺣﻮاﻟﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات از ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪﻩ وﻟﻲ ﺣﻮاﻟﻪ از ﻋﻘﻮد اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ و رﯾﺸﻪ‬
‫در ﻓﻘﻪ دارد‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات‪ ،‬ﺣﻮاﻟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻧﺎﻗﺺ‬

‫ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲ دهﺪ آﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات را ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫وﺟﻮد ﺗﻌﻬﺪ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻣﺴﺘﻘﻞ از راﺑﻄﻪ اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻧﺎﻗﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ ﻃﺮف ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ در ﺻﺤﺖ ﺻﺪور ﺑﺮات‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ‬
‫ﺷﺮط ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ رواﺑﻂ ﺟﺎﻳﺰ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ آﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ آﻪ رواﺑﻂ ﺑﺮاﺗﻲ ﻻزم و ﭘﺎﻳﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻧﺎﻗﺺ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻄﺒﺎق ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻇﺎهﺮ‬
‫ﺗﻌﻬﺪات ﺑﺮاﺗﻲ و ﺣﻘﻮق دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﻇﺎهﺮ اﯾﻦ ﺳﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻇﺎهﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻪ هﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮاﺗﻲ داراي ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﺳﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ‬

‫ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﻄﻮر ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺷﻜﺎل ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﺗﻌﻬﺪ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ اﻟﺰام ﺁور ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻬﺪ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ دارﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات ﺗﻌﻬﺪ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺳﺎدﻩ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات را ﺗﻮﺟﻴﻪ آﻨﻨﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﻈﺮﻳﺎت‬
‫ﺗﺮآﻴﺒﻲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات ﻣﺮآﺐ اﺳﺖ از ﻳﻚ ﺗﻮاﻓﻖ و ﻳﻚ اﻳﻘﺎع‪.‬‬

‫اﺷﮑﺎل ﻧﻈﺮﯾﻪ‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻮن در ﺁن ﺑﻪ ﻣﺎهﻴﺖ ﻗﺮارداد ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﻌﻬﺪ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ‬
‫هﻢ اﺷﻜﺎل ﻣﺬﮐﻮر را دارد‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي آﻠﻲ‬

‫هﻴﭻ ﻳﻚ از ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮات را ﺗﻮﺟﻴﻪ آﻨﻨﺪ ﻟﺬا ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺮات را داراي‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﺧﺎص ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺻﺪور ﺑﺮات‬
‫ﺑﻪ واﺳﻄﻪ اﻣﺘﻴﺎزات وﻳﮋﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺪور ﺑﺮات ﺑﺮاﯼ دارﻧﺪﻩ ﺁن اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺻﺪور ﺑﺮات را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺻﺪور ﺑﺮات‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎهﻮي‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ‪ -١ :‬اﻟﺰاﻣﻲ ‪ -٢‬اﺧﺘﻴﺎري‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺮات را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺮات‪ :‬از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺮﮔﻪ ﻳﺎ ﻓﺮم ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺑﺮات اﻟﺰام ﺁور ﻧﻴﺴﺖ‬
‫وﻟﻲ ﻋﻤﻼً از ﻓﺮﻣﻬﺎﻳﻲ آﻪ وزارت داراﻳﻲ ﭼﺎپ آﺮدﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﻋﺮف ﺗﺠﺎري اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮل و اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﺳﺘﻨﻮﻳﺲ ﻳﺎ ﺗﺎﻳﭙﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻳﺎ دﻳﮕﺮي‪.‬‬
‫ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ داراي ﺗﻤﺒﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم اﻟﺼﺎق ﺗﻤﺒﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺑﺮات ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻲ اﻋﺘﺒﺎري ﺑﺮات ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ دوم ﺁن اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﻋﺪم اﻟﺼﺎق ﺗﻤﺒﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻳﻚ ﺗﺨﻠﻒ اﺳﺖ و ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﺁن ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺻﺎدرآﻨﻨﺪﻩ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ‬
‫ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺳﻨﺪ ﺧﺎرج از آﺸﻮر ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻜﻠﻴﻒ اﻟﺼﺎق ﺗﻤﺒﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ اوﻟﻴﻦ ﺷﺨﺺ‬
‫اﺳﺖ آﻪ در اﻳﺮان ﺁن ﺳﻨﺪ را در ﺗﺼﺮف داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻴﺪ آﻠﻤﻪ ﺑﺮات‪ :‬اﻳﻦ ﻗﻴﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﻬﻴﻞ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ آﻠﻤﻪ‬
‫ﺑﺮات ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻨﻮان در اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٣‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٣‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٦‬ﺁﻳﺎ ﻗﻴﺪ آﻠﻤﻪ ﺑﺮات از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ اﺧﺘﻴﺎري؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻬﻮر ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻗﻴﺪ آﻠﻤﻪ ﺑﺮات در اﻳﻦ ﺳﻨﺪ اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ دﻳﮕﺮ ﺁن آﻪ ﺿﺮورت ﻗﻴﺪ آﻠﻤﻪ ﺑﺮات در اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺑﻮدﻩ و ﻟﺬا ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﺁن ﻧﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﻘﺪان ﻣﻬﺮ ﯾﺎ اﻣﻀﺎ ﻧﻴﺰ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮا ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﻨﯽ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﺮﻳﺮ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﺮﻳﺮ هﻤﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺑﺮات اﺳﺖ آﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﺮﻳﺮ‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ روز – ﻣﺎﻩ – ﺳﺎل ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺑﺮات‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اهﻠﻴﺖ دار ﺑﻮدن ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات‬
‫‪ -٢‬اﮔﺮ ﺳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان از روي ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور‬
‫ﺳﻨﺪ ﭘﻲ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ ﺁن ﺑﺮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺑﺮات ﻣﺒﺪاء رﻋﺎﻳﺖ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻬﻠﺖ هﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ هﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮا ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﮔﺮدد آﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺑﺮات ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫اﺳﻢ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ داﻧﺪ آﻪ در ﺳﺮرﺳﻴﺪ وﺟﻪ ﺑﺮات را از‬
‫ﭼﻪ آﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ درﻳﺎﻓﺖ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻜﻢ ﻓﺮﺿﻲ آﻪ اﺳﻢ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻲ آﻪ اﺳﻢ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد آﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻧﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ درج آﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎهﻴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﺪي ﺑﺎ ﺳﻔﺘﻪ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻧﻤﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺪور ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﺨﺺ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫درج اﺳﻢ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ در ﺑﺮات ﻻزم اﺳﺖ و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻤﺖ ﻳﺎ ﻟﻘﺐ و آﻨﻴﻪ و ‪ ...‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ذآﺮ ﻧﺎم ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد آﻪ ﺳﻨﺪ ﺑﺮات ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات‪ :‬ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات ارزش ﺁﻧﺮا ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ رﻗﻢ هﻢ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻼﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ذﻳﻞ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﻋﺘﺒﺎر رﻗﻢ را در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﮔﺮ ﻣﺒﻠﻎ دوﺑﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻪ ﺣﺮوف ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ و‬
‫اﮔﺮ هﺮ دو ﺑﺎر ﺑﻪ ﺣﺮوف ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺒﻠﻎ آﻤﺘﺮ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﮔﺮ ﻣﺒﻠﻎ دوﺑﺎر‬
‫ﺑﻪ ﻋﺪد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﻠﻎ آﻤﺘﺮ ﻣﻼك اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮات ﺑﻪ ﭘﻮل راﻳﺞ آﺸﻮر ﺻﺎدر ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات ﺑﺎ ﻧﻮع ﭘﻮﻟﻲ آﻪ در ﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻼف ﻣﻘﺮرات‬
‫ارزي ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻣﻌﺎدل رﻳﺎﻟﻲ ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ ﺑﺮات‪ :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ ﺑﺮات هﻤﺎن ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﺮات اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺮوف ﻳﺎ رﻗﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﺮات ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺻﻮرت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﻪ روز ﻣﻌﻴﻦ‬
‫‪ -٢‬ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از روز ﻣﻌﻴﻦ‬
‫‪ -٣‬ﺑﻪ رؤﻳﺖ‬
‫‪ -٤‬ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ‬
‫در ﺑﺮات ﺑﻪ رؤﻳﺖ و ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف ﻳﻚ ﺳﺎل از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺁﻧﺮا ﺑﻪ‬
‫رؤﻳﺖ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﺮات درج ﻧﺸﻮد اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺑﺮات ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺑﺮاﺗﻲ ﺻﺎدر ﺷﻮد و ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺁن ﭘﻨﺞ روز ﭘﺲ از رؤﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺮدا ﺑﻪ رؤﻳﺖ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ ﭘﻨﺞ روز از ﭘﺲ ﻓﺮدا ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روز ﺳﺮرﺳﻴﺪ و روز ﭘﺮداﺧﺖ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺮ هﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻜﺎن ﺗﺄدﻳﻪ‪ :‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات هﻤﺎن اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺤﻞ‬
‫دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺁدرس ﻏﻠﻂ ﺑﺎ ﻧﻨﻮﺷﺘﻦ ﻣﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺎﻧﻚ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﺗﺄدﻳﻪ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﻓﻮاﻳﺪي دارد آﻪ از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﮔﺎﻩ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﻢ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎم دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ در ﺑﺮات درج ﺷﻮد ﻟﺬا ﺻﺪور ﺑﺮات در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻔﺘﻪ و ﭼﻚ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﺑﺮات را در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ درﺁورﻳﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺁﻧﺮا در وﺟﻪ ﺧﻮد ﺻﺎدر آﺮدﻩ و ﭘﺸﺖ ﺁﻧﺮا‬
‫در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﺳﻔﻴﺪ ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺻﺪور ﺑﺮات در وﺟﻪ ﺳﻤﺖ‪ ،‬ﻟﻘﺐ و ‪ ...‬اﺷﺨﺎص ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻴﺪ ﺣﻮاﻟﻪ آﺮد در ﺑﺮات ﺿﺮورت ﻧﺪارد و اﮔﺮ ﺑﺮات ﺑﺤﻮاﻟﻪ آﺮد دارﻧﺪﻩ ﺻﺎدر ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ او ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮات را ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ و ﻣﻨﺘﻘﻞ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﻗﻴﺪ ﻧﺎم دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﻨﺪ ﺻﺎدرﻩ ﺑﺮات ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺷﻤﺎرﻩ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮات‪ :‬ﺑﺮات را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻧﺴﺦ ﻣﺘﻌﺪد ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد آﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺷﻤﺎرﻩ ﻧﺴﺦ در ﺁﻧﻬﺎ درج ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮات در ﭼﻨﺪ ﻧﺴﺨﻪ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ و ﺷﻤﺎرﻩ ﻧﺴﺨﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻨﺪ ﻣﺬآﻮر ﺑﺮات‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻮاﻳﺪ ﺻﺪور ﺑﺮات در ﻧﺴﺦ ﻣﺘﻌﺪد‪:‬‬

‫‪ -١‬در ﺻﻮرت ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪن ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﺴﺨﻪ هﺎ‬
‫‪ -٢‬اﺧﺬ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮات از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺴﺖ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮات در ﭼﻨﺪ ﻧﺴﺨﻪ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ و روي ﺗﻤﺎم ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﻧﺴﺦ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ اراﺋﻪ ﺷﻮد و اﻻ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ در ازاي هﺮ آﺪام از ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺴﺆول‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻣﻀﺎء ﻳﺎ ﻣﻬﺮ ﺑﺮات‪ :‬ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮات را ﺑﺎ ﻣﻬﺮ ﻳﺎ اﻣﻀﺎي ﺧﻮد ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﻔﺘﻪ و ﺑﺮ ﺧﻼف ﭼﻚ آﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻣﻀﺎ ﺻﺎدر ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺻﺪور ﺑﺮات ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ اﻣﻀﺎ ﻳﺎ ﻣﻬﺮ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻓﻘﺪان ﻣﻬﺮ ﻳﺎ اﻣﻀﺎي ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ اﺷﺎرﻩ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫وﻟﻲ ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﺳﻨﺪ ﻣﻬﺮ ﻳﺎ اﻣﻀﺎ ﻧﺸﻮد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﺳﻨﺪﻳﺘﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺑﺮات ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻳﻜﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻘﺮر در ﻓﻘﺮات‬
‫‪ ٨-٧-٦-٥-٤-٣-٢‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٣‬ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات راﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮوات ﺗﺠﺎري ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎد‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٦‬ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن ﺳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺮات‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ ٨‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺮواﺗﻲ ذاﺗﺎً ﺗﺠﺎري اﺳﺖ و ﺁوردن ﺻﻔﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮات در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٦‬زاﺋﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ » :‬ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر و ﺣﺴﺎب ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﺻﺎدر‬
‫ﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺑﺮات‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دارﻧﺪﻩ اول ﻳﺎ دارﻧﺪﮔﺎن ﺑﻌﺪي ﺑﺮات‪ ،‬ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺁﻧﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد اﺳﺖ؟‬

‫‪١٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺑﺮات در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‬
‫آﺴﺎﻧﻲ آﻪ ﭘﻴﺶ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﻧﺮا اﻣﻀﺎ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ‬
‫آﺴﺎﻧﻲ آﻪ ﭘﺲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﻧﺮا اﻣﻀﺎء ﻳﺎ ﻣﻬﺮ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات واﻗﻌﺎً ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺦ از هﺠﺮي ﺷﻤﺴﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﻼدي‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺳﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﻮءﻧﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻌﻘﻴﺐ آﻴﻔﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮدهﻨﺪﻩ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم‬
‫ﺟﻌﻞ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺑﺮات‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮات ﻧﺎﻗﺺ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ و ﺗﻮﺳﻂ دارﻧﺪﻩ آﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ .‬روﻳﻪ ﻋﻠﻤﻲ و ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﻨﺪ ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ دادن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ در ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺮات ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ‬
‫ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻬﻮر و روﻳﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺤﺎآﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺻﺮف دادن ﺳﻨﺪ ﻧﺎﻗﺺ و ﺳﻔﻴﺪ‬
‫اﻣﻀﺎء ﺑﻪ دﻳﮕﺮي دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻋﻄﺎي وآﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﻧﻤﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺳﻤﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺗﻜﻤﻴﻞ آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات اﺣﺮاز ﺷﻮد ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺮات از ﺳﻮي او ﺑﺮاي ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺮات ﻧﺎﻗﺺ را ﻗﺒﻮل آﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺤﺚ ﻗﺒﻞ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺪرﺟﺎت اﺧﺘﻴﺎري ﺑﺮات‬

‫ﻣﻨﺪرﺟﺎﺗﻲ اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ آﻪ درج ﻳﺎ ﻋﺪم درج ﺁﻧﻬﺎ در ﺑﺮات ﻋﻠﻲ اﻟﺴﻮﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻞ ﻧﻮﺷﺘﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺻﺪور ﺑﺮات در ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎهﻮي ﺻﺪور ﺑﺮات‬

‫ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎهﻮي ﻧﻴﺰ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻗﺼﺪ و رﺿﺎ‪ :‬ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ هﻨﮕﺎم ﺻﺪور ﺑﺮات داراي ارادﻩ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬اﮔﺮ آﺴﻲ اﻣﻀﺎي ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ را در ﺑﺮات ﺟﻌﻞ آﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﺟﺎﻋﻞ ﻣﺴﺆول اﺳﺖ ﻳﺎ آﺴﻲ‬
‫آﻪ اﻣﻀﺎي او ﺟﻌﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاﺗﻲ ﺑﺮاي هﻴﭻ آﺪام از اﻳﻦ دو ﺷﺨﺺ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮاﺗﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲ آﻨﺪ هﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺟﺎﻋﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻘﻴﺐ آﻴﻔﺮي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اهﻠﻴﺖ‪ :‬ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﭼﻮن در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ داراي اهﻠﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺺ ﻓﺎﻗﺪ اهﻠﻴﺖ ﺻﺎدر ﺷﻮد و ﻣﻮرد ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺗﻌﻬﺪ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲ آﻨﺪ وﻟﻲ ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﺴﺆول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﺻﺪور ﺑﺮات‪ :‬اﮔﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺮات ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن اﻳﻦ ﺳﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات از ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻬﺘﻲ ﺁﮔﺎﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺮات ﺑﺮاي ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻞ ﺑﺮات‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺤﻞ ﺑﺮات‪ ،‬وﺟﻬﻲ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ اﺗﻜﺎي ﺁن ﺻﺎدرآﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮات را ﺻﺎدر ﻣﻲ‬
‫آﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در زﻣﺎن ﺻﺪور ﺑﺮات ﻧﺰد ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺗﺎ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺤﻞ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺧﻮد ﻣﺤﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار از ﻣﺤﻞ ﺑﺮات ﺑﻪ » وﺟﻪ ﺑﺮات « و » ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات « ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٠‬و‬
‫‪ ٢٩١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫ﺻﺪور ﺑﺮات ﺑﺪون ﻣﺤﻞ اﺷﻜﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺤﻞ ﺑﺮات ﻧﺰد ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺸﻮد ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﭘﺲ از ﻗﺒﻮل ﺑﺮات و ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﻜﺶ‬
‫رﺟﻮع ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﻣﺤﻞ ﻧﺰد ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺳﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻘﺎي ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ).‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٠‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت(‬

‫ﺳﺆال‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﻣﺤﻞ ﺑﺮات را ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻳﺎ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺧﻴﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﺪارد ﭼﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮاﺗﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ذﻳﻨﻔﻊ ﺑﺮات ﺧﻮد ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺤﻞ را ﻧﺰد ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ‬
‫رﺳﺪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻗﺒﻮل ﺑﺮات اﻟﺰاﻣﻲ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن ﻧﺪارد زﻳﺮا ﭘﺲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﺮا از‬
‫ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﻣﺴﺘﺮد دارد‪.‬‬

‫ﺑﺮات ﺳﺎزﺷﻲ‬
‫ﺑﺮاﺗﻲ اﺳﺖ آﻪ در زﻣﺎن ﺻﺪور ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺤﻞ اﺳﺖ و ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻗﺼﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺤﻞ را در‬
‫ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﻧﺰد ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻧﺪارد‪ .‬ﺻﺪور ﺑﺮات ﺳﺎزﺷﻲ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻨﻌﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺑﺮات ﺳﺎزﺷﻲ ﺗﻮﺳﻂ آﺴﺎﻧﻲ ﺻﺎدر ﻣﻲ ﺷﻮد آﻪ وﺿﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺳﺎزش ﻣﻴﺎن‬
‫ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ و ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮي ﺑﺮات ﺳﺎزﺷﻲ ﺻﺎدر آﻨﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ ٣‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤١‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت اﻳﻦ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ از اﻗﺴﺎم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﺳﺎزﺷﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻘﻴﺐ آﻴﻔﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻣﺤﻞ ﺑﺮات ﺑﺎ ﺻﺪور ﺳﻨﺪ ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺁن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﺮرات ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ و اﺧﺘﻼف ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﺧﻮرد‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﮐﺸﻮرهﺎ ﺑﺎ ﺻﺪور ﺳﻨﺪ ﻣﺤﻞ ﺁن ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﮔﺮوهﻲ از آﺸﻮرهﺎ ﺗﺌﻮري اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﺤﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﺤﻞ ﺳﻨﺪ ﺑﺎ وﺻﻮل‬
‫ﺁن ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻩ ﺳﻮم آﺸﻮرهﺎﻳﻲ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ را ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻣﻘﺪم‬
‫ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻩ ﭼﻬﺎرم ﮐﺸﻮرهﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺌﻮري اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﺤﻞ را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﮕﺮ در‬
‫ﺻﻮرت ﺗﻮاﻓﻖ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﻣﺤﻞ ﺳﻨﺪ ﺑﺎ وﺻﻮل ﺁن ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺁن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﺑﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺁن ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮات ﻗﺒﻞ از وﺻﻮل‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﻜﺶ اﺳﺖ وﻟﻲ ﭘﺲ از ﻗﺒﻮل و ﭘﻴﺶ‬
‫از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻮاﻋﺪ ﺣﻖ اﺳﺘﺮداد ﺁن را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﺧﺼﻮص ﺗﺌﻮري اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﺤﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺮرات آﺸﻮر ﻣﺤﻞ ﺻﺪور ﺑﺮات ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات اﺧﺘﻴﺎر دارد ﺗﺎ ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺟﻬﺖ درﯾﺎﻓﺖ وﺟﻪ ﺳﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫آﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺶ از ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ و واآﻨﺶ او را ارزﻳﺎﺑﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫واآﻨﺶ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﭘﻴﺶ از ﺳﺮرﺳﻴﺪ‬

‫‪ -١‬ﻗﺒﻮل‬
‫) ﻣﺎدﻩ‪٢٢٨‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬ ‫‪ -٢‬ﻧﻜﻮل‬

‫ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‪ :‬ﻗﺒﻮل ﺑﺮات ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن در ﺳﺮ رﺳﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮات در ﺧﻮد ﺑﺮات ﺑﺎ ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻣﻀﺎء ﻳﺎ ﻣﻬﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺑﺮات ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺪون ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺮات ﺗﺎرﻳﺦ رؤﻳﺖ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﻗﺒﻮل ﺑﺮات ﺑﻄﻮر ﺷﻔﺎهﻲ ﻳﺎ در ﺳﻨﺪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮاﺗﻲ ﻧﻤﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي اﺧﺬ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮات ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ .‬اراﺋﻪ ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮد‬
‫دارﻧﺪﻩ ﻳﺎ وآﻴﻞ او ﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺴﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻳﻚ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺮاي ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺮاﯼ اﺑﺮاز ﻗﺒﻮﻟﯽ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر در‬
‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ اراﺋﻪ ﺛﺎﻧﻮي ﺑﺮات ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ در ﺣﻘﻮق ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺮاﺣﺘﻲ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل از ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻲ ﺗﻮان اراﺋﻪ ﺛﺎﻧﻮي را اﺳﺘﻨﺒﺎط آﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اراﺋﻪ ﻳﺎ ﻣﻨﺘﻬﻲ در ﻇﺮف ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ از ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫اراﺋﻪ ﻗﺒﻮل ﻳﺎ ﻧﻜﻮل ﺷﻮد‪« .‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺮات را از ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﺑﮕﻴﺮد و ﺁن را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ آﻴﻔﺮي ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫)ﻣﺎدﻩ ‪ ٦٨٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ (‬

‫اﺧﺬ ﻗﺒﻮﻟﻲ اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات در اﺧﺬ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺮاﺗﻜﺶ در ﺑﺮات ﻗﻴﺪ آﻨﺪ آﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺮات ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬در ﺑﺮات ﺑﻪ رؤﻳﺖ هﺮ زﻣﺎن ﺑﺮات ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ اراﺋﻪ ﺷﻮد ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺁن اﺳﺖ و اﺧﺬ‬
‫ﻗﺒﻮﻟﯽ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ در ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﺑﺎ ﻗﻴﺪ ﻗﺒﻮﻟﻲ اﺟﺒﺎري اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات را ﻣﺤﺪود آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺑﺮاﺗﻜﺶ اﺧﺬ ﻗﺒﻮﻟﻲ را ﻣﻤﻨﻮع آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﺑﺮات ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان اراﺋﻪ ﺑﺮات را ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﻤﻨﻮع آﺮد‪.‬‬

‫‪ -٥‬در ﺑﺮات ﺑﻪ رؤﻳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف ﻳﻜﺴﺎل از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور‪ ،‬ﺑﺮات ﺑﻪ‬
‫رؤﻳﺖ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﺑﺮات اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺧﻴﺮ هﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮات ﻧﺰد او ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﺧﺼﻮص ﺷﻜﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ در ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮات اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺒﻮﻟﻲ در ﺑﺮات ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ ﻣﻮﺟﺐ روﺷﻦ ﺷﺪن ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اهﻤﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺒﻮﻟﻲ در ﺑﺮات ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار درج ﺁﻧﺮا ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﺮوف ﺗﻮﺻﻴﻪ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬هﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻲ آﻪ ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ در ﺑﺮات ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻣﻀﺎ ﻳﺎ ﻣﻬﺮ آﻨﺪ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻣﺤﺴﻮب اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻋﺒﺎرت ﻣﺸﻌﺮ ﺑﺮ ﻋﺪم ﻗﺒﻮل ﺑﺎﺷﺪ ‪.« ....‬‬
‫ﻗﺒﻮل ﻣﺸﺮوط در ﺑﺮات‪ ،‬ﻧﻜﻮل ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪" :‬در ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺑﺮاﺗﻲ آﻪ وﺟﻪ ﺁن در ﺧﺎرج از ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻗﺒﻮل آﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﺄدﻳﻪ ﺷﻮد ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﺗﺄدﻳﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪".‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٤‬اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﺮ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺗﻐﻴﻴﺮي آﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٤‬ﺁﻣﺪﻩ در ﺣﺪي ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺑﺮات ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻗﺒﻮل ﺟﺰﺋﻲ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺟﺰﺋﻲ از ﺑﺮات را ﻗﺒﻮل آﺮد ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﺁﻧﺮا ﻧﻜﻮل آﺮدﻩ و ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪.‬‬
‫)ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٩‬و ‪ ٢٣٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت (‪.‬‬
‫» ‪ ...‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺪون ﺗﺤﺮﻳﺮ هﻴﭻ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺑﺮات را اﻣﻀﺎ ﻳﺎ ﻣﻬﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺮات ﻗﺒﻮل‬
‫ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد «‪.‬‬

‫ﺁﺛﺎر ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‪ :‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ﺁﻧﻬﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ » :‬ﻗﺒﻮل آﻨﻨﺪﻩ ﺣﻖ ﻧﻜﻮل ﻧﺪارد‪« .‬‬
‫ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﭘﺲ از ﻗﺒﻮل و ﭘﻴﺶ از اﺳﺘﺮداد ﺑﺮات ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻜﻮل آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‪ ،‬ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻳﺮادات از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻮل ﺑﺮات را ﺑﺮﺧﻲ اﻣﺎرﻩ ﺑﺮ ﻣﺪﻳﻮﻧﻴﺖ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﻜﺶ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻐﺎﯾﺮت ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات از ﻗﺒﻮل ﺁن ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﺑﺨﻮاهﺪ آﻪ ﭘﺲ از اﺧﺬ ﻗﺒﻮﻟﻲ‬
‫ﺁﻧﺮا در اﺧﺘﻴﺎر وي ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﻜﻮل ﺑﺮات‪ :‬ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﻧﻤﻲ آﻨﺪ وﺟﻪ ﺑﺮات را در ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﭙﺮدازد و ﺁﻧﺮا رد ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺁﻧﺮا ﻧﻜﻮل ﻧﻤﻲ آﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ از ﻗﺒﻮل ﺑﺮات اﻣﺘﻨﺎع ﻣﻲ آﻨﺪ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٢٩٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت (‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻗﺒﻮﻟﻲ ﻣﺸﺮوط ﻧﻜﻮل ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﻓﻮت ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﭘﻴﺶ از ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‪ ،‬ﻧﻜﻮل ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ راﻩ اﺛﺒﺎت ﻧﻜﻮل‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت واﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻜﻮل و اراﺋﻪ واﺧﻮاﺳﺘﻨﺎﻣﻪ ﻧﻜﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺎﻳﺪﻩ واﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻜﻮل‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﭘﺲ از اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮل ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲهﺎ‬
‫و ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺎﻣﻨﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ ﺁن در ﺳﺮ وﻋﺪﻩ ﺑﺪهﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﻪ اﻧﻀﻤﺎم ﻣﺨﺎرج اﻋﺘﺮاض ﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺨﺎرج ﺑﺮات رﺟﻮﻋﻲ ) اﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ( ﻓﻮراً ﺗﺄدﻳﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻗﺒﻮل ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ) ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٩‬و ‪ ٢٤٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت (‬

‫ﭘﺲ از ﻧﻜﻮل ﺑﺮات ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﺁن ﺷﻮد آﻪ ﺑﺮاﯼ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﻨﺎﻣﻪ ﻧﻜﻮل اﻣﻀﺎ آﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات را در ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫دﺧﺎﻟﺖ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﭘﻴﺶ از ﻧﻜﻮل ﺑﺮات ﻣﻘﺪور ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﭼﺮا ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺎ ﻗﺒﻮل ﺑﺮات ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻌﻬﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ آﻨﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻔﻊ ﺗﻌﻬﺪ ﺛﺎﻟﺚ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﻳﺎ ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺲهﺎ ﺷﻮد وﻟﻲ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٠‬اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ‬
‫را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻲ هﻴﭻ ﺛﺎﻟﺜﻲ ﺑﺮات را ﻗﺒﻮل ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد ﻣﻘﺮر ﻣﻲ ﺷﺪ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﭘﺲ از ﻗﺒﻮل ﺛﺎﻟﺚ ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ آﻪ‬
‫ﺛﺎﻟﺚ از ﻃﺮف او ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻮدﻩ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺒﻮل ﺛﺎﻟﺚ را ﻧﭙﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ از ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٥‬ﺗﺎ ‪ ٢٤٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ‪ :‬ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﺸﺖ و ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺸﺖ ﻧﻮﻳﺴﻲ و در‬
‫اﺻﻄﻼح ﻳﻌﻨﻲ دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﺎ اﻣﻀﺎي ﭘﺸﺖ ﺁن‪ ،‬ﺳﻨﺪ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮي اﻧﺘﻘﺎل دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮات ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪« .‬‬
‫‪ -‬ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺗﻨﻬﺎ راﻩ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻨﻬﺎ آﺎرﺑﺮد ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻧﻴﺰ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻨﺪ‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫آﺎرﺑﺮد ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ‬
‫‪ -٢‬دادن وآﺎﻟﺖ در وﺻﻮل وﺟﻪ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ‬
‫‪ -٣‬وﺛﻴﻘﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ‬

‫اﮔﺮ ﺳﻨﺪ در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎ ﻗﺒﺾ و اﻗﺒﺎض ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ در ﺁن ﻗﻴﺪ ﺣﻮاﻟﻪ آﺮد وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دو اﺻﻞ ﻣﻬﻢ در ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺻﻞ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺮات ) ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت (‬
‫‪ -٢‬اﺻﻞ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﺮادات آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻳﺮادات از‬
‫ﺧﻮد رﻓﻊ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﻘﺎل‪ :‬ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ را ﺑﻪ ﺑﺮات دادﻩ آﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮات را ﺗﻨﺰﻳﻞ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮآﺰي اﻋﻼم ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ و اآﻨﻮن ﺗﻨﺰﻳﻞ اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﺗﺠﺎر‬
‫راﻳﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در‬
‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺗﺎرﻳﺦ و اﺳﻢ آﺴﻲ آﻪ ﺑﺮات ﺑﻪ او اﻧﺘﻘﺎل دادﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻗﻴﺪ ﮔﺮدد‪« .‬‬
‫اﻣﻀﺎي ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ از ﺷﺮاﻳﻂ اﻟﺰاﻣﻲ در ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻀﺎي ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﺑﺎﯾﺪ در ﭘﺸﺖ ﺳﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ اﻣﻀﺎي روي ﺳﻨﺪ‬
‫هﻢ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻋﺒﺎرﺗﻲ آﻪ ﺣﺎآﻲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻼﻣﺎﻧﻊ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺸﺖ ﺳﻨﺪ ﺑﻪ دﻓﻌﺎت زﻳﺎد ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺷﺪﻩ و دﻳﮕﺮ ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﻜﻠﻴﻒ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در ﺣﻘﻮق ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ وﻟﻲ در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﺑﺮﮔﻪ اﻟﻮﻧﮋ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ و ﻧﺎم ﻣﻨﺘﻘﻞ اﻟﻴﻪ در ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻔﻴﺪ اﻣﻀﺎ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻴﻦ ) ‪ -١‬در وﺟﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻴﻦ ‪-٢‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﻮاﻟﻪ آﺮد ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻴﻦ ( ﯾﺎ در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮات ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻔﻴﺪ اﻣﻀﺎ ﻳﺎ در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﺠﺪد ﻧﺪارد و ﺑﺎ ﻗﺒﺾ و اﻗﺒﺎض اﻧﺘﻘﺎل ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻓﻮاﻳﺪي آﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ دارد وﻟﻲ درج ﺁن در ﻇﻬﺮﻧﻮﯾﺴﯽ اﺧﺘﻴﺎري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻮاﻳﺪ ﻗﻴﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اهﻠﻴﺖ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ‬
‫‪ -٢‬در ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫‪ -٣‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن‬

‫‪ -‬ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﺮاي دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد وﻟﻲ ﭼﻮن ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ آﻪ‬
‫وﺟﻪ ﺑﺮات را ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺣﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺧﻮد دارد اﮔﺮ وﺟﻪ ﺑﺮات از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲ ﮔﺮدد آﻪ آﺪاﻣﻴﻚ از اﻳﺸﺎن ﺣﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎﻧﻲ را دارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﻣﻨﺪرﺟﺎت اﺧﺘﻴﺎري را در ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻗﻴﺪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺮﻃﻲ ﺑﻪ ﺳﻨﺪ اﻓﺰودﻩ ﻳﺎ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺁﻧﺮا ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬درج ﺷﺮوﻃﻲ در ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻼف ﻣﻘﺮرات ﺁﻣﺮﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ اﻟﺰاﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺟﺰﺋﻲ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻇﻬﺮﻧﻮﯾﺴﯽ آﻞ ﺳﻨﺪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ‬

‫اﮔﺮ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺟﺰﺋﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺷﻜﺎل هﺎي ﻋﻤﻠﻲ آﻪ ﺑﺮوز ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ و آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ژﻧﻮ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ در‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻄﻼن ﺁﻧﺮا از ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬
‫اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬ﻣﻨﻈﻮر از اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﯾﺴﯽ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﻘﻮق ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺣﻘﻮق ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻨﺪ هﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻘﻮق ﻣﻨﺪرج در ﺁن و هﻢ ﺗﻀﻤﻴﻨﺎت ﺁن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ داراي ﺣﻘﻲ ﺑﻴﺶ از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻟﺬا ﻣﺎهﻴﺖ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻃﻠﺐ‬
‫ﻳﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺪود ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﺆول ﻗﺒﻮل ﺑﺮات اﺳﺖ‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﺆول ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات در ﺳﺮرﺳﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫‪١٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﺻﻞ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﺮادات دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ را ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ اﺻﻞ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ در ﻣﻘﺮرات ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ روﻳﻪ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺁﻧﺮا‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺑﺮ اﺻﻞ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﺮادات‪:‬‬

‫‪ -١‬اﻳﺮاد ﺣﺠﺮ‬
‫‪ -٢‬اﻳﺮاد ﺟﻌﻞ‬
‫‪ -٣‬اﻳﺮاد ﺷﻜﻠﻲ‬
‫‪ -٤‬اﻳﺮاد ﻧﺎﺷﻲ از رواﺑﻂ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫اﺻﻞ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﺮادات از دارﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮاي دادن وآﺎﻟﺖ در وﺻﻮل‪:‬‬

‫‪ -‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺠﺎر ﺑﻪ دﻳﮕﺮان وآﺎﻟﺖ ﻣﻲ دهﻨﺪ ﺗﺎ وﺟﻪ ﺳﻨﺪ را وﺻﻮل و ﺑﻪ ﺣﺴﺎب اﻳﺸﺎن وارﻳﺰ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚ اﻳﻦ آﺎر را ﺑﺮاي ﺗﺠﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دهﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ دﻳﮕﺮي وآﺎﻟﺖ در وﺻﻮل وﺟﻪ ﺳﻨﺪ را داد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﺣﺎآﻲ از اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮات اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ آﻪ‬
‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ وآﺎﻟﺖ در وﺻﻮل را ﻗﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮات واﻗﻊ ﻧﺸﺪﻩ وﻟﻲ‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺣﻖ وﺻﻮل وﻟﺪي اﻷﻗﺘﻀﺎء ﺣﻖ اﻋﺘﺮاض و اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﺑﺮاي وﺻﻮل ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ ﺟﺰ‬
‫در ﻣﻮاردي آﻪ ﺧﻼف اﻳﻦ در ﺑﺮات ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪« .‬‬
‫‪ -‬در ﻣﻘﺎم ﺗﺮدﻳﺪ اﺻﻞ ﺑﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﻧﺎﺷﻲ از وآﺎﻟﺖ در وﺻﻮل وﺟﻪ ﺑﺮات‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺣﻖ وﺻﻮل وﺟﻪ ﺳﻨﺪ‬
‫‪ -٢‬ﺣﻖ اﻋﺘﺮاض‬
‫‪ -٣‬ﺣﻖ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي‬

‫‪ -‬وآﺎﻟﺖ در وﺻﻮل ﺟﺰ در ﻣﻮرد ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ آﻪ ﮔﺎﻩ اﻳﺠﺎد‬
‫اﺷﻜﺎل ﻣﻲ آﻨﺪ ﻣﺜﻞ اﻧﻔﺴﺎخ وآﺎﻟﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻮت ﻳﺎ ﺣﺠﺮ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﭘﻴﺶ از وﺻﻮل وﺟﻪ ﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ در ﺁﺛﺎر ﺧﻮد ﺗﻼش آﺮدﻩ اﻧﺪ ﺗﺎ وآﻴﻞ در وﺻﻮل وﺟﻪ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ را از ﺷﻤﻮل‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ ﺧﺎرج ﺳﺎزﻧﺪ ﻣﺜﻼً ﺑﺮﺧﻲ وآﻴﻞ در وﺻﻮل را ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ آﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺛﻴﻖ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ در ﻋﺮف ﺑﺎﻧﻜﺪاري راﻳﺞ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر وﺛﻴﻘﻪ ﮔﺬارﯼ ﺳﻨﺪ در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ژﻧﻮ و ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ وﺛﻴﻘﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎري در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻘﺪ رهﻦ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮدﻩ و ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ‬
‫رهﻦ دﻳﻦ و ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ ﺗﻼش آﺮدﻩ اﻧﺪ وﺛﻴﻘﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري را از ﺷﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ﻋﻘﺪ رهﻦ ﺧﺎرج‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ وﺛﻴﻘﻪ ﮔﺬاري اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎرﺗﻲ را‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲآﺮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺿﻤﺎﻧﺖ‬
‫در ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮات ﻣﺒﺤﺚ وﻳﮋﻩاي ﺑﻪ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ در ذﻳﻞ‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﻌﻬﺪي را آﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺮات اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫اﻃﺮاف ﺿﻤﺎن‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺿﺎﻣﻦ ) ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ(‬
‫‪ -٢‬ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ ) ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺮات (‬
‫‪ -٣‬ﻣﻀﻤﻮن ﻟﻪ ) دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات(‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﺿﻤﺎﻧﺖ در ﺑﺮات‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‬
‫‪ -٢‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات‬

‫ﺿﺎﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﺿﺎﻣﻦ ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺿﺎﻣﻦ ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫آﺎرﺑﺮد ﺿﻤﺎﻧﺖ‪ :‬ﺿﺎﻣﻦ هﻨﮕﺎﻣﻲ در ﺑﺮات دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲآﻨﺪ آﻪ دارﻧﺪﻩ از ﻗﺒﻮل ﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬دﺧﺎﻟﺖ ﺿﺎﻣﻦ در ﺑﺮات ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻣﻮاردي آﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬دﺧﺎﻟﺖ ﺿﺎﻣﻦ ﻣﻮﺟﺐ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮات ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺷﻜﻞ ﺿﻤﺎﻧﺖ‪ :‬ﺿﺎﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻣﻀﺎي ﺑﺮات ﺿﻤﺎﻧﺖ آﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ روي ﺑﺮات را اﻣﻀﺎ‬
‫آﻨﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ او ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ ﭘﺸﺖ ﺑﺮات را ﺑﺪون ﻧﻮﺷﺘﻦ هﻴﭻ ﻋﺒﺎرﺗﻲ اﻣﻀﺎء‬
‫آﻨﺪ ﺑﺎ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ ﭘﺸﺖ ﺑﺮات را ﺑﺪون ﻧﻮﺷﺘﻦ هﻴﭻ ﻋﺒﺎرﺗﻲ اﻣﻀﺎ آﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ او را از‬
‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﻴﻢ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻪ از ﮔﺮدش ﺑﺮات اﻃﻼع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ .‬اﺻﻞ ﺑﺮ‬
‫ﺁن اﺳﺖ آﻪ اﻣﻀﺎي ﭘﺸﺖ ﺑﺮات ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺿﺎﻣﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ آﻨﺪ و ﮔﺎﻩ ﻓﻘﻂ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ ﺑﺪون‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ آﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ دﺷﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬درج ﺗﺎرﻳﺦ در ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺿﺮورت ﻧﺪارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ در ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺗﺎرﻳﺦ درج آﻨﺪ ﻓﻮاﻳﺪي دارد‬
‫آﻪ از ﺟﻤﻠﻪ در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﺎرﻳﺦ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ ﺑﺪون درج ﺗﺎرﻳﺦ ﺿﻤﺎﻧﺖ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺿﻤﺎﻧﺖ را ﺗﺎرﻳﺦ دﺧﺎﻟﺖ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫داﻧﺴﺖ آﻪ ﺿﺎﻣﻦ از او ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺿﻤﺎﻧﺖ در ﺳﻨﺪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺿﻤﺎﻧﺖ در ﺳﻨﺪي ﻏﻴﺮ از ﺑﺮات ﺑﺮاي ﺿﺎﻣﻦ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻬﺪ ﺳﻨﺪي ﻧﻤﻲ آﻨﺪ هﺮ ﭼﻨﺪ ﺿﻤﺎن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺿﻤﺎن ﻋﻘﺪ اﺳﺖ و دﺧﺎﻟﺖ ﺿﺎﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﻀﻤﻮن ﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺿﺎﻣﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺮات‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺮات از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺑﺘﺪا ﻋﻤﻞ ﻟﻐﻮي ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ وﻟﻲ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺿﻤﺎﻧﺘﻲ ﻓﺎﻳﺪﻩ اي ﺗﺼﻮر آﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﺮا ﺻﺤﻴﺢ ﺗﻠﻘﻲ آﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﺿﻤﺎﻧﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻗﺒﻮل ﺑﺮات‬
‫‪ -١‬ﭘﺮداﺧﺖ آﻞ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات‬ ‫‪ -٢‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات‬
‫‪ -٢‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات‬

‫‪ -‬اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ ﺑﻄﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﺿﻤﺎﻧﺖ آﻨﺪ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﭘﺮداﺧﺖ آﻞ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٤٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺿﺎﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ داراي ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺒﻌﻲ اﺳﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﻧﺪارد در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺿﺎﻣﻦ ﺣﻖ دارد ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻳﺮاداﺗﻲ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد آﻨﺪ آﻪ ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ در ﺻﻮرت رﺟﻮع دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺑﻪ او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺘﻨﺎد آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺛﺮ ﻋﻘﺪ ﺿﻤﺎن در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ ﻧﻘﻞ ذﻣﻪ ﺑﻪ ذﻣﻪ اﺳﺖ وﻟﻲ در اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري ﻣﻮﺟﺐ ﺿﻢ‬
‫ذﻣﻪ ﺑﻪ ذﻣﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﭙﺮدازد ﺣﻖ دارد ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ ﺧﻮد ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﺮاي رﺟﻮع ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن ﻋﻨﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ اذن در ﺿﻤﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات‬
‫‪ -‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات در روز ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ روز ﺳﺮرﺳﻴﺪ وﺟﻪ ﺁﻧﺮا از ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آﻨﺪ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ در ﺣﻘﻮق اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎرﺗﻲ دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ )ﻃﻠﺒﻜﺎر( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺆول ﺳﻨﺪ )ﺑﺪهﻜﺎر( ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬هﺮ ﭼﻨﺪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ روز وﻋﺪﻩ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﻮد‬
‫وﻟﻲ ﺁﻳﺎ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دﻳﺮﺗﺮ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﺪ؟‬

‫‪ -‬در ﺑﺮات ﺑﻪ رؤﻳﺖ و ﺑﺮات ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از روﻳﺖ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻳﻜﺴﺎل‬
‫ﻣﻬﻠﺖ دارد وﻟﻲ در ﺑﺮاﺗﻲ آﻪ داراي ﺳﺮ رﺳﻴﺪ ﺑﻪ روز ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات دﻩ روز ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ دارد و اﮔﺮ ﺑﺎ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد هﺮﭼﻪ دﻳﺮﺗﺮ رﺟﻮع آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻬﻠﺖ اﻋﺘﺮاض او‬
‫آﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت وﺟﻪ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ روز وﻋﺪﻩ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﻮد وﻟﻲ ﺁﻳﺎ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ زودﺗﺮ از ﺳﺮ رﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﺪ؟ ﻋﻠﻲ اﻻﺻﻮل ﺧﻴﺮ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻓﻮت ﺷﻮد ﻳﺎ ﭘﻴﺶ از ﺳﺮرﺳﻴﺪ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺣﻖ رﺟﻮع ﭘﻴﺶ از‬
‫ﻣﻮﻋﺪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﺸﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮات ﻧﻜﻮل ﺷﺪﻩ و ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﺁﻧﺮا ﻗﺒﻮل آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ در ﺳﺮ رﺳﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺛﺎﻟﺚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫آﺮد‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٩‬و ‪ ٢٤٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮاﺋﺖ ذﻣﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺮات ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ وﻇﻴﻔﻪ اي در ﺑﺮرﺳﻲ ﺻﺤﺖ اﻣﻀﺎي ﻇﻬﺮ ﻧﻮﻳﺴﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ وﺟﻪ ﺳﻨﺪ ﻧﺰد ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺮداﺧﺖ از روي ﺳﻮء ﻧﻴﺖ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮاﺋﺖ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﻗﻴﻒ وﺟﻪ ﺑﺮات در ﺻﻮرت ﺻﺪور دﺳﺘﻮر ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ ﻧﻪ دﺳﺘﻮر ﺑﺮاﺗﻜﺶ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات زودﺗﺮ از ﺳﺮ رﺳﻴﺪ اﻣﺎرﻩ ﺑﺮ ﺳﻮء ﻧﻴﺖ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٦‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٦٩‬از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺮ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺘﺜﻨﺎء وارد ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﻨﺎد‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﺤﺎآﻢ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺳﻨﺪ ﻣﻬﻠﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻢ ﺷﺪن ﺑﺮات‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮات در ﻳﻜﻲ از ﺻﻮرﺗﻬﺎي زﻳﺮ ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﭘﻴﺶ از ﻗﺒﻮل ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ‬
‫‪ -٢‬ﭘﺲ از ﻗﺒﻮل ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ‬
‫در هﺮﻳﻚ از دوﺣﺎﻟﺖ ﻣﺬآﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮات ﺗﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﻳﺎ ﻧﺴﺨﻪ ﺛﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎدﻩ‪ ٢٦١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬در ﺻﻮرت ﮔﻢ ﺷﺪن ﺑﺮاﺗﻲ آﻪ هﻨﻮز ﻗﺒﻮل ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﺁن‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ وﺻﻮل وﺟﻪ ﺁن را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﺴﺨﻪ ﺛﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺛﺎﻟﺚ ﻳﺎ راﺑﻊ اﻟﺦ ﺗﻘﺎﺿﺎ آﻨﺪ‪« .‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٦٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ »:‬اﮔﺮ ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻔﻘﻮد ﻧﺴﺨﻪ اي ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻗﺒﻮﻟﻲ در روي ﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﭘﺮداﺧﺖ از ﺳﻮي ﻧﺴﺨﻪهﺎي دﻳﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻣﺮ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﭘﺲ از دادن ﺿﺎﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪«.‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٦٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ آﻪ ﺑﺮات را ﮔﻢ آﺮدﻩ اﻋﻢ از اﻳﻦ آﻪ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺨﻪ ﺛﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺛﺎﻟﺚ ﻳﺎ راﺑﻊ اﻟﺦ را ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ دادﮔﺎﻩ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﺛﺒﺎت اﻳﻦ آﻪ ﺑﺮات ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ او اﺳﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دادن ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ ﺁﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫اﻣﺮ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آﻨﺪ‪« .‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺮات‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺮات را ﺑﭙﺮدازد دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ اﻋﺘﺮاض آﻨﺪ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٦٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬

‫‪ -‬ﺣﻜﻢ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٦٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺆال‪ :‬در ﺻﻮرت ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺮات‪ ،‬ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺮات ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺗﺤﻮﻳﻞ دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ در دﺳﺖ‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭼﻮن دارﻧﺪﻩ ﻣﻲ ﺧﻮاهﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﻣﺒﻠﻎ اﻋﺘﺮاض آﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺮات را‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات ﺑﺎ هﻤﺎن ﻧﻮع ﭘﻮﻟﻲ آﻪ در ﺁن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٢‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات ﺑﺎ ﻧﻮع ﭘﻮﻟﻲ آﻪ در ﺁن ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲﺁﻳﺪ‪«.‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٢‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٥٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ » اﮔﺮ دارﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﺮات ﺑﻪ ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ﻳﺎ آﺴﻲ آﻪ ﺑﺮات را ﺑﻪ او ﻣﻨﺘﻘﻞ آﺮدﻩ اﺳﺖ ﭘﻮﻟﻲ ﻏﻴﺮ از ﺁن ﻧﻮع آﻪ در ﺑﺮات‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺪهﺪ و ﺁن ﺑﺮات در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻜﻮل ﻳﺎ اﻣﺘﻨﺎع از ﻗﺒﻮل و ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ اﻋﺘﺮاض ﺷﻮد‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از دهﻨﺪﻩ ﺑﺮات ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل دهﻨﺪﻩ ﻧﻮع ﭘﻮﻟﻲ را آﻪ دادﻩ ﻳﺎ ﻧﻮع ﭘﻮﻟﻲ آﻪ در‬
‫ﺑﺮات ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آﻨﺪ وﻟﻲ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺟﺰ ﻧﻮع ﭘﻮﻟﻲ آﻪ در ﺑﺮات ﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪« .‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ) ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٠‬ﺗﺎ ‪ ٢٧٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬

‫‪ -‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات در ﺳﺮرﺳﻴﺪ و اﻧﺠﺎم ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت واﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن ﮔﺮدد‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﭘﻴﺶ از اﺣﺮاز ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ از ﺳﻮي ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﭘﺲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫‪ -‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻗﻠﻤﺮو ﺣﻘﻮق ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ را آﻪ در ﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﺤﺪود ﻣﻲ‬
‫آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺛﺎﻟﺚ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻧﻜﻨﺪ از ﻃﺮف ﭼﻪ آﺴﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ در ﻣﻘﺮات ﻣﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮان از وﺣﺪت ﻣﻼك ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮدﻩ و ﭘﺮداﺧﺖ او را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ در اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎري ﺣﺘﻲ ﺑﺪون اذن ﺑﻪ ﺛﺎﻟﺚ ﺣﻖ رﺟﻮع ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺷﻮﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺖ آﺴﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺗﺄدﻳﻪ از ﻃﺮف او ﻋﺪﻩ زﻳﺎدﺗﺮي را ﺑﺮي اﻟﺬﻣﻪ ﻣﻲ آﻨﺪ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﭼﺮا ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺛﺎﻟﺚ وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﭙﺮدازد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺮاي اﻳﻦ آﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺷﻮد و ﭘﺲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺛﺎﻟﺚ از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪٢٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺁﺛﺎر ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮات‪ :‬ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﺮات ﺧﺎﺗﻤﻪ دادﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ‬
‫ﺑﺮات در ﺑﺮاﺑﺮ دارﻧﺪﻩ ﺁن ﺑﺮي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ از ﻣﺤﻞ اﻣﻮال ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺖ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﻜﺶ دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻌﻬﺪ‬
‫ﺑﺮاﺗﻜﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﭘﺮداﺧﺖ از ﺟﺎﻧﺐ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن ﻣﺎ ﻗﺒﻞ و ﺑﺮاﺗﻜﺶ را‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﻜﺶ ﺑﺮات را ﭘﺮداﺧﺖ آﻨﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮات را ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻖ‬
‫اﺳﺘﺮداد ﻣﺤﻞ ﺑﺮات را دارد‪.‬‬

‫اﻋﺘﺮاض – واﺧﻮاﺳﺖ – ﭘﺮوﺗﺴﺖ‬

‫ﺑﺮﮔﻪ اي آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن واﺧﻮاﺳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد »واﺧﻮاﺳﺘﻨﺎﻣﻪ« ﻳﺎ » اﻋﺘﺮاﺿﻨﺎﻣﻪ«‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻗﺴﺎم واﺧﻮاﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬واﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ‬
‫‪ -٢‬واﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻜﻮل‬

‫‪ -‬در ﺳﻔﺘﻪ و ﭼﻚ ﻧﻴﺰ واﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ آﺎرﺑﺮد دارد هﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ رأي وﺣﺪت روﻳﻪ‬
‫ﻗﻀﺎﻳﻲ در ﺧﺼﻮص ﭼﻚ ﮔﻮاهﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ واﺧﻮاﺳﺘﻨﺎﻣﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬واﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻜﻮل اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﺑﺮات دارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »اﻋﺘﺮاض در ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬در ﻣﻮرد ﻧﻜﻮل‬
‫‪ -٢‬در ﻣﻮرد اﻣﺘﻨﺎع از ﻗﺒﻮل ﻳﺎ ﻧﻜﻮل‬
‫‪ -٣‬در ﻣﻮرد ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ «‬

‫اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮل‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »ﻧﻜﻮل ﺑﺮات ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺼﺪﻳﻘﻨﺎﻣﻪاي آﻪ رﺳﻤﺎً ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﺼﺪﻳﻘﻨﺎﻣﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض )ﭘﺮوﺗﺴﺖ( ﻧﻜﻮل«‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮات ﺑﻪ رؤﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮل در ﻣﻮرد ﺁن ﺑﻲ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺑﺮات ﺑﻪ وﻋﺪﻩ از رؤﻳﺖ اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮل ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮل در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ »ﭘﺲ از‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮل ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ هﺎ و ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺎﻣﻨﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ‬

‫‪٢٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺁن در ﺳﺮ وﻋﺪﻩ ﺑﺪهﻨﺪ ﻳﺎ وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﻪ اﻧﻀﻤﺎم ﻣﺨﺎرج اﻋﺘﺮاض ﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺨﺎرج ﺑﺮات رﺟﻮﻋﻲ )اﮔﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ( ﻓﻮراً ﺗﺄدﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪ -‬دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮرﺳﻴﺪ ﺻﺒﺮ آﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺟﺎي اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮل اﻗﺪام ﺑﻪ واﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻋﺘﺮاض ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ‬

‫ﭘﺲ از ﺳﺮ رﺳﻴﺪ اﮔﺮ ﺑﺮات ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﻮد دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت واﺧﻮاﺳﺖ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺁن ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ را ﺛﺎﺑﺖ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬ﻧﻪ ﻓﻮت ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ او ﻧﻪ اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﻮﻟﻲ‬
‫دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات را از اﻋﺘﺮاض ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ ﻣﺴﺘﻐﻨﻲ ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪« .‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات در ﺻﻮرت ﻓﻮت ﻳﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ از اﻧﺠﺎم ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت‬
‫واﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻌﺎف ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻋﺘﺮاﺿﻨﺎﻣﻪ ﺣﻖ دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ اوﺳﺖ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﻋﺘﺮاض » ﺣﻖ« دارﻧﺪﻩ ﺳﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ آﻪ ﻗﺒﻼً دادﻩ ﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات در ﻣﻮرد ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﻴﺰ از‬
‫اﻧﺠﺎم ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت واﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻌﺎف ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٥‬ﻗﺎﻧﻦ ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﻴﭻ ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮف دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻮد ﻣﮕﺮ در ﻣﻮارد ﻣﻨﺪرﺟﻪ در ﻣﻮاد ‪ ٢٦٣-٢٦٢-٢٦١‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪن ﺑﺮات«‬

‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت واﺧﻮاﺳﺖ‬

‫ﻣﺤﻞ اﻋﺘﺮاض‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ‪ ٢٩٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﻋﺘﺮاض ﺑﺎﻳﺪ در اﻗﺎﻣﺘﮕﺎﻩ ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد‬
‫و اﮔﺮ ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺮات را ﻗﺒﻮل آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ او ﺑﺎﻳﺪ واﺧﻮاﺳﺖ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ اﺷﺨﺎﺻﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ اﻳﺸﺎن اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ اﻋﺘﺮاض‪ :‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻨﺪرﺟﺎت اﻋﺘﺮاض ﻧﺎﻣﻪ ذآﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮم در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻳﺎ ﺳﻔﺘﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻬﻠﺖ واﺧﻮاﺳﺖ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » اﻣﺘﻨﺎع از ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ در ﻇﺮف دﻩ‬
‫روز از ﺗﺎرﻳﺦ وﻋﺪﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اي آﻪ اﻋﺘﺮاض ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدد‪« .‬‬

‫‪ -‬در ﺧﺼﻮص ﻓﺮﺻﺖ واﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻜﻮل ﻣﻬﻠﺘﻲ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﺮرﺳﻴﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي دارﻧﺪﻩ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮر درﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در ﺑﺮات ﺑﻪ رؤﻳﺖ از ﻓﺮداي رؤﻳﺖ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﻣﻬﻠﺖ دﻩ روز ﻣﻨﺪرج در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻧﺴﺦ اﻋﺘﺮاﺿﻨﺎﻣﻪ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ آﺮدﻩ وﻟﻲ در‬
‫ﻋﻤﻞ ﺳﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺑﻼغ اﻋﺘﺮاﺿﻨﺎﻣﻪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٤‬و ‪ ٢٩٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ آﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪:‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد ﺷﻴﻮﻩ اﺑﻼغ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺁﻳﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺑﺮاي اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﻋﻠﻴﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ اﻋﺘﺮاﺿﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﺑﻼغ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺛﺒﺖ اﻋﺘﺮاض‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » دﻓﺘﺮ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺗﻮﺳﻂ آﺎﻏﺬ‬
‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ از ﻋﻠﻞ اﻣﺘﻨﺎع از ﺗﺄدﻳﻪ ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺳﺎزد‪« .‬‬

‫‪ -‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﺮات دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد ﻋﻤﻞ آﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻇﺮف‬
‫ﻣﻬﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ واﺧﻮاﺳﺖ آﺮدﻩ و ﻇﺮف ﻣﻬﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي آﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺣﻖ دارد ﻋﻠﻴﻪ اﺷﺨﺎص زﻳﺮ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي آﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮي آﻪ ﺑﺮات را ﻗﺒﻮل آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺿﺎﻣﻦ هﺮ ﻳﻚ از اﺷﺨﺎص ﻣﺬآﻮر ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻳﻚ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺪون ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮا ﺑﺮاي دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » دارﻧﺪﻩ ﺑﺮاﺗﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻇﺮف دﻩ روز از ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﺘﺮاض ﻋﺪم ﺗﺄدﻳﻪ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﻣﺮاﺳﻠﻪ‬
‫ﺳﻔﺎرﺷﻲ دو ﻗﺒﻀﻪ ﺑﻪ آﺴﻲ آﻪ ﺑﺮات را ﺑﻪ او واﮔﺬار ﻧﻤﻮدﻩ اﻃﻼع دهﺪ‪« .‬‬

‫‪٢٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » هﺮ ﻳﻚ از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻇﺮف دﻩ روز از ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ اﻃﻼع ﻧﺎﻣﻪ ﻓﻮق ﺁﻧﺮا ﺑﻪ هﻤﺎن وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد اﻃﻼع دهﺪ‪« .‬‬

‫راهﻬﺎي وﺻﻮل وﺟﻪ ﺑﺮات اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻩ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫‪ -١‬اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي‬
‫‪ -٢‬ﺻﺪور ﺑﺮات رﺟﻮﻋﻲ‬

‫اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮف ﻣﻬﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻗﺪام ﺑﻪ‬
‫واﺧﻮاﺳﺖ و اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرﺗﻲ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ‬
‫ﺑﺮات ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺗﻀﺎﻣﻦ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ از دادﮔﺎﻩ ﻗﺮار ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﻣﻌﺎدل وﺟﻪ ﺑﺮات از اﻣﻮال ﻣﺴﺆوﻟﻴﻦ ﺑﺮات ﺗﻮﻗﻴﻒ آﻨﺪ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫ﻣﻮاردي آﻪ ﺑﺪون ﺗﻮدﻳﻊ ﺧﺴﺎرت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان از دادﮔﺎﻩ ﻗﺮار ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺴﺘﻨﺪ دﻋﻮي ﺳﻨﺪ رﺳﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ در ﻣﻌﺮض ﺗﻀﻴﻴﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺴﺘﻨﺪ دﻋﻮي اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬اﮔﺮ وﺟﻪ ﺑﺮات از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﻮد ﭘﺲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﺎن ﻣﺎﻗﺒﻞ و‬
‫ﺑﺮاﺗﻜﺶ و ﺿﺎﻣﻦ ﺁﻧﻬﺎ را دارد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺤﻞ ﺑﺮات ﻧﺰد او ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ آﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت از هﻤﺎن‬
‫ﻣﺤﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و اﮔﺮ ﻣﺤﻞ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﻜﺶ‬
‫رﺟﻮع ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺑﺮاﺗﻜﺶ وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﭙﺮدازد و ﻣﺤﻞ ﺑﺮات را ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ‬
‫آﺴﻲ ﻧﺪارد وﻟﻲ اﮔﺮ ﻣﺤﻞ را ﺑﻪ ﺑﺮاﺗﮕﻴﺮ رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺴﺘﺮد دارد‪.‬‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﺿﺎﻣﻦ وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﭙﺮدازد ﺣﻖ رﺟﻮع ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮل ﻋﻨﻪ را دارد‪.‬‬

‫ﺑﺮات رﺟﻮﻋﻲ )ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٨‬ﺗﺎ ‪ ٣٠٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﺑﺮات رﺟﻮﻋﻲ ﺑﺮاﺗﻲ اﺳﺖ آﻪ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات اﺻﻠﻲ ﭘﺲ از‬
‫اﻋﺘﺮاض ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ وﺟﻪ ﺁن و ﻣﺨﺎرج ﺻﺪور اﻋﺘﺮاض ﻧﺎﻣﻪ و ﺗﻔﺎوت ﻧﺮخ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ﻳﺎ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲهﺎ ﺻﺎدر ﻣﻲ آﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﮔﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻮاﻋﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را در ﻣﻮرد واﺧﻮاﺳﺖ ﻳﺎ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٢٨٩‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٨٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻮاﻋﺪ ﻣﻘﺮرﻩ در ﻣﻮاد ﻓﻮق دﻋﻮي دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات‬
‫ﺑﻪ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲهﺎ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ دﻋﻮي هﺮ ﻳﻚ از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲهﺎ ﺑﺮ ﻳﺪ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮد در ﻣﺤﻜﻤﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪« .‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻮاﻋﺪ ﻓﻮق دﻋﻮي دارﻧﺪﻩ و ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲهﺎي‬
‫ﺑﺮات ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ در‬
‫ﺳﺮ وﻋﺪﻩ وﺟﻪ ﺑﺮات را ﺑﻪ ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ و در اﻳﻦ ﺻﻮرت دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻓﻘﻂ ﺣﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ «‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »اﮔﺮ ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻮﻋﺪي آﻪ ﺑﺮاي اﻋﺘﺮاض و اﺑﻼغ اﻋﺘﺮاض‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺑﺮاي اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﻣﻘﺮر اﺳﺖ ﺑﺮات دهﻨﺪﻩ ﻳﺎ هﺮ ﻳﻚ از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺲهﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻳﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان دﻳﮕﺮ وﺟﻬﻲ را آﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄدﻳﻪ ﺑﺮات ﺑﻪ ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ رﺳﺎﻧﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﺴﺘﺮد دارد دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف ﻣﻘﺮرات دو ﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻞ ﺣﻖ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ آﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ درﻳﺎﻓﺖ آﻨﻨﺪﻩ وﺟﻪ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪« .‬‬
‫اﮔﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻇﺮف ﻣﻮاﻋﺪ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﻧﻜﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻇﺮف ‪ ٥‬ﺳﺎل از ﺗﺎرﻳﺦ واﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ آﺴﻲ آﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﺰد اوﺳﺖ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي آﻨﺪ ‪ ) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت (‬
‫اﮔﺮ دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻣﻮاﻋﺪ را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ‬
‫ﻇﺮف ﭘﻨﺞ ﺳﺎل هﻢ اﻗﺪام ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » اﮔﺮ وﺟﻪ ﺑﺮات ﻳﺎ ﻓﺘﻪ ﻃﻠﺐ ﻳﺎ ﭼﻚ را ﻧﺘﻮان ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺣﺼﻮل‬
‫ﻣﺮور زﻣﺎن ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آﺮد دارﻧﺪﻩ ﺑﺮات ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻃﻠﺐ ﻳﺎ ﭼﻚ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺼﻮل ﻣﺮور زﻣﺎن‬
‫اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮﻟﻪ وﺟﻪ ﺁن را از آﺴﻲ آﻪ ﺑﻪ ﺿﺮر او اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﻼﺟﻬﺖ آﺮدﻩ اﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪« .‬‬

‫ﺑﺮات و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﺎرض ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬در ﻣﻮرد ﺑﺮواﺗﻲ آﻪ در ﺧﺎرج اﻳﺮان ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮات ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺻﺪور اﺳﺖ‪ .‬در هﺮ ﻗﺴﻤﺖ از ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻌﻬﺪات ﺑﺮاﺗﻲ ) ﺗﻌﻬﺪات‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻗﺒﻮﻟﻲ و ﻏﻴﺮﻩ ( ﻧﻴﺰ آﻪ در ﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻌﻬﺪ در ﺁﻧﺠﺎ وﺟﻮد ﭘﻴﺪا آﺮدﻩ اﺳﺖ ﻣﻌﺬﻟﻚ اﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮات ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﻳﺮان ﻣﻮﺟﻮد و ﻳﺎ ﺗﻌﻬﺪات ﺑﺮاﺗﻲ ﻣﻮاﻓﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻳﺮان ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ آﺴﺎﻧﻲ آﻪ در اﻳﺮان‬
‫ﺗﻌﻬﺪاﺗﻲ آﺮدﻩ اﻧﺪ ﺣﻖ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺪراﻧﺪ آﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮات ﻳﺎ ﺗﻌﻬﺪات ﺑﺮاﺗﻲ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ‬
‫ﺗﻌﻬﺪات ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪« .‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » اﻋﺘﺮاض و ﺑﻄﻮر آﻠﻲ هﺮ اﻗﺪاﻣﻲ آﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﻧﺎﺷﻴﻪ‬
‫از ﺑﺮات و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن در ﺧﺎرﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد آﻪ ﺁن اﻗﺪام‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺸﻮد «‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻓﺘﻪ ﻃﻠﺐ‪ -‬ﺳﻔﺘﻪ ) ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٧‬ﺗﺎ ‪ ٣٠٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت(‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات در ﻣﻮرد ﺳﻔﺘﻪ هﻢ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﻔﺘﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺮات دو ﻃﺮف دارﻳﻢ آﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺳﻔﺘﻪ و دارﻧﺪﻩ‬
‫ﺳﻔﺘﻪ‪.‬‬

‫آﺎرﺑﺮد هﺎي ﺳﻔﺘﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫‪ -٢‬وﺳﻴﻠﻪ آﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر‬
‫‪ -٣‬وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ اﺟﺮاي ﺗﻌﻬﺪات‬

‫در ﺑﺎزار اﻳﺮان ﺷﺎﻳﻌﺘﺮﻳﻦ آﺎرﺑﺮد ﺳﻔﺘﻪ ﻣﻮرد ﺳﻮم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﺳﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ ﺳﻔﺘﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮاد ‪ ٣٠٧‬و‬
‫‪ ٣٠٨‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻔﺘﻪ از ﻗﺮار ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﻬﺮ ﻳﺎ اﻣﻀﺎي ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺳﻔﺘﻪ‬
‫‪ -٢‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺳﻔﺘﻪ‬
‫‪ -٣‬ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺮوف ﻳﺎ رﻗﻢ‬
‫‪ -٤‬ﻧﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺳﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻔﺘﻪ در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻔﺘﻪ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺻﺎدر آﻨﺪ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻲ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﭼﻮن در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﻊ ﻧﺸﺪﻩ و‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات ﻣﻲ ﺗﻮان ﺁﻧﺮا ﺟﺎﻳﺰ ﺷﻤﺮد و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺁن در اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻌﺒﺎت ﻣﺘﻌﺪد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٥‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ ﺳﻔﺘﻪ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻔﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از دو ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻣﻌﻴﻦ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻌﻴﻦ ) روز – ﻣﺎﻩ – ﺳﺎل (‬
‫‪ -٢‬ﻋﻨﺪ اﻟﻤﻄﺎﻟﺒﻪ‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮق ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت اﺧﺘﻴﺎري در ﺳﻔﺘﻪ وارد ﺷﻮد ﻣﺜﻞ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺻﺪور ﺳﻔﺘﻪ در ﺁن ﻳﺎ ﻣﻜﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻔﺘﻪ ‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫وﻟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از وﺣﺪت ﻣﻼك ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات و ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ را در‬
‫ﺻﺪور ﺳﻔﺘﻪ اﻟﺰاﻣﻲ و اﺳﺎﺳﻲ داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٠٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻋﻤﺪﻩ ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات ﺑﻪ ﺳﻔﺘﻪ هﻢ ﺗﺴﺮي دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬ﮔﻢ ﺷﺪن ﺳﻨﺪ و ‪.....‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻔﺘﻪ ذاﺗﺎً ﺗﺠﺎرﺗﻲ اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﻨﺪ ‪ ٨‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺮواﺗﻲ را ذاﺗﺎً ﺗﺠﺎرﺗﻲ داﻧﺴﺘﻪ و درﻣﻮرد ﭼﻚ ﻣﺎدﻩ ‪٣١٤‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﻚ را ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ وﻟﻲ در ﻣﻮرد ﺳﻔﺘﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺘﻼﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﺘﻨﺪات در ﺗﺠﺎرﺗﻲ داﻧﺴﺘﻦ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻔﺘﻪ ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٣١٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻚ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﻚ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت از ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٠‬ﺗﺎ ‪ ٣١٧‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ وﻟﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺧﺎﺻﻲ هﻢ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﻨﺪ وﺟﻮد دارد آﻪ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺎﻣﻊ اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻤﻮع اﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺮرات ﭼﻚ ﺑﺮ دو ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﻘﺮرات آﻴﻔﺮي‬
‫‪ -٢‬ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮﻗﻲ‬

‫در درس ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮﻗﻲ ﭼﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭼﻚ‪ :‬در ﻟﻐﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺁﻧﺮا آﻠﻤﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﻮاﻟﻪ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ و ﻋﺪﻩ اي ﺁﻧﺮا‬
‫آﻠﻤﻪاي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺷﻤﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺻﻄﻼﺣﻲ ﭼﻚ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن » ﭼﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫اي اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ وﺟﻮهﻲ را آﻪ ﻧﺰد ﻣﺤﺎل ﻋﻠﻴﻪ دارد آﻼً ﻳﺎ ﺑﻌﻀﺎً ﻣﺴﺘﺮد ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮي واﮔﺬار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪« .‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﭼﻚ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﭼﻚ ﺑﺎ ﺳﻔﺘﻪ و ﺑﺮات‪:‬‬
‫‪ -١‬ﭼﻚ در ﺣﻜﻢ اﺳﻨﺎد ﻻزم اﻷﺟﺮاﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻔﺘﻪ و ﺑﺮات‬
‫‪ -٢‬ﭼﻚ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ آﻴﻔﺮي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻔﺘﻪ و ﺑﺮات آﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺣﻘﻮﻗﻲ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺒﻠﻎ ﺗﻤﺒﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﭼﻚ ﺑﺮﺧﻼف ﺳﻔﺘﻪ و ﺑﺮات ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﭼﻚ ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺮات و ﺳﻔﺘﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻨﺎد ﺑﺎﻧﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﻮاﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﭼﻚ‪:‬‬

‫‪ -١‬وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫‪ -٢‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭼﺎپ اﺳﻜﻨﺎس‬
‫‪ -٣‬وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻪ از ﻳﻚ ﺣﺴﺎب ﺑﻪ ﺣﺴﺎب دﻳﮕﺮ‬
‫‪ -٤‬وﺳﻴﻠﻪ ﺟﻤﻊ ﺁوري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺑﺎﻧﻚ‬
‫‪ -٥‬آﺎهﺶ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل‬
‫‪ -٦‬وﺳﻴﻠﻪ آﻨﺘﺮل ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ‬
‫در ﺧﺼﻮص ﭼﻚ آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ‪ ١٩٣١‬ژﻧﻮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳﺮان ﻋﻀﻮ اﻳﻦ‬
‫آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻚ داراي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﭼﻚ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٣٧‬ﻳﺎ هﻤﺎن ﭼﻚ ﺗﻀﻤﻴﻦ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‪.‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﭼﻚ آﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﺻﺪور ﭼﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -١‬ﭼﻚ ﻋﺎدي‬
‫‪ -٢‬ﭼﻚ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫‪ -٣‬ﭼﻚ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ‬
‫‪ -٤‬ﭼﻚ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ٣٧‬ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان اﺟﺎزﻩ دادﻩ ﺷﺪ ﭼﻚ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﭘﺲ در وﺿﻊ ﻓﻌﻠﻲ دو ﻧﻮع ﭼﻚ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ در ﻣﻘﺮرات ﻣﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﭼﻚهﺎي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ ﭼﻜﻬﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ راﻳﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ اﻳﺮان‬
‫ﭼﻚ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﻜﻠﻲ ﭼﻚ‪:‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺻﻮري ﭼﻚ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١١‬و ‪ ٣١٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺤﻞ ﺻﺪور ﭼﻚ آﻪ در ﻋﻤﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺎﻳﺪﻩ درج ﻣﺤﻞ ﺻﺪور ﭼﻚ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٥‬و ‪ ٣١٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت دﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺁن ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪن‬
‫ﻣﻬﻠﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ دارﻧﺪﻩ ﭼﻚ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٣‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫در ﻣﺎدﺗﻴﻦ ‪ ٣١٥‬و ‪ ٣١٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻬﻠﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ دارﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺻﺪور و‬
‫ﻣﺤﻞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮاﻋﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ دارﻧﺪﻩ ﭼﻚ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬
‫ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم درج ﻣﺤﻞ ﺻﺪور ﭼﻚ در ﺑﺮﮔﻪ ﭼﻚ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ دارﻧﺪﻩ ﭼﻚ ﻇﺮف ﭘﺎﻧﺰدﻩ روز از‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﭼﻚ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﭼﻚ‬

‫در ﭼﻚ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺳﻔﺘﻪ و ﺑﺮات ﻳﻚ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮرات اﺻﻼﺣﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺻﺪور ﭼﻚ ذﻳﻞ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻄﻮر ﺿﻤﻨﻲ ﻧﺴﺦ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٣‬اﻣﻀﺎي ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﭼﻚ‬

‫ﭼﻚ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺻﺪور ﭼﻚ در وﺟﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺤﻮاﻟﻪ آﺮد او ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﭼﻚ ﻗﻴﺪ ﺣﻮاﻟﻪ آﺮد را را ﺧﻂ ﺑﺰﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻇﻬﺮﻧﻮﻳﺴﻲ ﭼﻚ از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲرود‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭼﻚ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اراﺋﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٣‬ﻣﻜﺮر ﻗﺎﻧﻮن ﺻﺪور ﭼﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺿﻤﻨﻲ ﻧﺴﺦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﺎﻧﻚ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻨﺪرج در ﭼﻚ‬
‫ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻋﻤﺪﻩ ﻣﻘﺮرات ﺑﺮات ﺑﻪ ﭼﻚ ﺗﺴﺮي دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت واﺧﻮاﺳﺖ ﭼﻚ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮات اﺳﺖ وﻟﻲ ﻃﺒﻖ رأي وﺣﺪت‬
‫روﻳﻪ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺳﺎل ‪ ١٣٦٩‬ﮔﻮاهﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ واﺧﻮاﺳﺘﻨﺎﻣﻪ ﭼﻚ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣١٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » آﺴﻲ آﻪ وﺟﻪ ﭼﻚ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ آﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻇﻬﺮ ﺁن را اﻣﻀﺎ ﻳﺎ‬
‫ﻣﻬﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ اﮔﺮ ﭼﻪ ﭼﻚ در در وﺟﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪« .‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺻﺪور ﭼﻚ دارﻧﺪﻩ ﭼﻚ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻣﻀﺎي ﻇﻬﺮ ﭼﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺧﻮد را‬
‫ﻧﻴﺰ در ﭘﺸﺖ ﭼﻚ ﺑﺮاي وﺻﻮل وﺟﻬﻪ ﺁن از ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎﻳﺪ هﻮﻳﺖ درﻳﺎﻓﺖ آﻨﻨﺪﻩ وﺟﻪ ﭼﻚ را اﺣﺮاز آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮرات آﻴﻔﺮي ﺗﻨﻬﺎ آﺴﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻜﺎﻳﺖ آﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دارﻧﺪﻩ‬
‫ﭼﻚ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺮرات آﻴﻔﺮي ﭼﻚ ﺑﺮاي اﻳﻦ آﻪ دارﻧﺪﻩ ﭼﻚ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﭼﻚ ﺷﻜﺎﻳﺖ آﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ دو‬
‫ﻣﻮﻋﺪ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ را رﻋﺎﻳﺖ آﻨﺪ آﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﻠﺖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ دارﻧﺪﻩ ﭼﻚ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﺪارد و‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﺁن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬

‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮر ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ درس ‪ :‬آﺘﺎب ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮر ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ دآﺘﺮ رﺑﻴﻌﺎ‬
‫اﺳﻜﻴﻨﻲ اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ‪.‬‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﺪم اﺳﺘﻄﺎﻋﺖ ﻣﺪﻳﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮﻧﺶ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮزﻧﺶ و ﻣﺠﺎزات‬
‫وي ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ آﻪ رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺪﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ آﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﺟﺮ و‬
‫ﻏﻴﺮﺗﺎﺟﺮ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺧﺎص ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪ ﭼﺮا آﻪ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ در درﻳﺎﻓﺖ و ﭘﺮداﺧﺖهﺎ ﻣﻴﺎن ﺗﺠﺎر‬
‫ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼل در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر زﻧﺠﻴﺮوار ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ واﺑﺴﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮي ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺪهﻲ ﺧﻮد را ﺑﭙﺮدازد‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﺑﺪهﻴﻬﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﻳﻚ دﻳﻦ در رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺨﺘﻞ ﺷﺪن ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ راﺑﻄﻪ ﺷﻮد و‬
‫ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺧﺘﻼل در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺮرات رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري و ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎري از هﻢ ﺟﺪا ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري از ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ وﻳﮋﻩاي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺠﺎر ﻣﻘﺮرات ﺧﺎص و‬
‫ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪاي ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯾﻲ از اﻳﻦ ﻣﻘﺮرات ﺳﺨﺘﮕﻴﺮاﻧﻪ و ﻣﺠﺎزاﺗﻬﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ دﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﺎﺟﺮي آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺪ اﻗﺒﺎﻟﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﺪ و ﺗﺎﺟﺮي آﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻳﺎ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫وﻗﻔﻪ در ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎﻳﺶ ﺑﻮد ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در ﻣﻘﺮرات ﺗﺠﺎري ﻣﻴﺎن دو ﮔﺮوﻩ ﻓﻮق اﻟﺬآﺮ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﻜﻴﻚ در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﻧﻴﺰ دﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺠﺎر در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺠﺎزات ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬در آﺎر ﺗﺠﺎرت ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬در آﺎر ﺗﺠﺎرت ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺗﻘﻠﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ﻓﺮوﺧﺘﻪ و ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﺣﺘﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﺎزات‬
‫آﻴﻔﺮي ﻧﻴﺰ روﺑﺮو ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻘﺼﺮ ﻳﺎ ﻣﺘﻘﻠﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ و از ﺑﺪ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺠﺎزات‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻮاع ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬
‫‪ -١‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻴﻬﺎﻳﻲ آﻪ وﺻﻒ ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻴﻬﺎﻳﻲ آﻪ وﺻﻒ ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻏﻴﺮﺗﺠﺎري آﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪهﻴﻬﺎي ﺧﻮد را ﭘﺮداﺧﺖ آﻨﻨﺪ ﻣﺠﺎزات ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮق ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ از ﻋﺮف ﺗﺠﺎري ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ و در ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮرهﺎ داراي اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮآﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ داراي ﺣﻘﻮق ﻣﺴﺎوي هﺴﺘﻨﺪ‪ ) .‬اﺻﻞ ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎران (‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت اﻳﺮان در ﺑﺎب ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﻳﺮان از ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٢‬ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺧﺘﺼﺎص دارد و اﻳﻦ ﻣﻘﺮرات از ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬
‫‪ ١٨٠٧‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ ) آﺪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ( اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺎرهﺎ ﻣﻮرد ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ١٩٤٧‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺎ دو دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﻨﺘﻲ ) آﻼﺳﻴﻚ(‬
‫‪ -٢‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻮﻳﻦ‬
‫در دﻳﺪﮔﺎﻩ آﻼﺳﻴﻚ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺬف ﺗﺎﺟﺮ و ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ او ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪآﻪ ﺑﺎ ﺣﺬف ﻳﻚ هﺴﺘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي هﻢ ﺗﺎﺟﺮ و هﻢ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺘﻀﺮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻮﺟﻪ آﺮدﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮد ﺑﻴﻤﺎر آﻤﻚ آﺮد و ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺎﺟﺮ را ﺑﺮ ﻃﺮف ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺑﺎزار اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ دادﮔﺎهﻬﺎي ﺗﺠﺎري وﺟﻮد دارﻧﺪ و اﻳﻦ دادﮔﺎﻩ هﺎ ﻣﺨﺘﺺ دﻋﺎوي ﺗﺠﺎري هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫دادﮔﺎهﻬﺎ اﻓﺮاد ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ آﻪ از راهﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺗﺠﺎر ورﺷﻜﺴﺘﻪ آﻤﻚ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﻴﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻳﺎﺑﺪ ﻣﺜﻼً از ﻃﺮﻳﻖ‪:‬‬
‫اﻋﻄﺎي واﻣﻬﺎي آﻢ ﺑﻬﺮﻩ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﻌﺎف آﺮدن از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت‬ ‫‪-‬‬
‫اﻧﺤﺼﺎري آﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫‪-‬‬
‫آﻤﻜﻬﺎي ﺑﻼﻋﻮض‬ ‫‪-‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﻘﻮق آﺎرﮔﺮان ﯾﺎ اﺧﺮاج ﺗﻌﺪادي از آﺎرﮔﺮان‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﺤﻮﻩ رﺳﻴﺪﮔﻲ دادﮔﺎهﻬﺎي ﺗﺠﺎري ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ دﻋﺎوي ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﺗﺎﺟﺮ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‬

‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﺟﺮ و ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎﻩ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‬

‫ﻓﺮض اول ‪ :‬ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ اﻣﮑﺎن اداﻣﻪ ﮐﺎر را ﻧﺪارد اﻣﺎ ﺗﺎﺟﺮي آﻪ در رأس ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ ﻗﺮار دارد ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﻻﻳﻖ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺮض دادﮔﺎﻩ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮال ﻣﻲدهﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﻻﻳﻖ‬
‫ﺑﺪهﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻓﺮض دوم ‪ :‬ﻧﻪ ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ ﺗﻮان اداﻣﻪ آﺎر را دارد و ﻧﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻟﻴﺎﻗﺖ و ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺗﺠﺎرت آﺮدن را‬
‫دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺮض ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ آﺎﻣﻞ دادﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﻮد و اﻣﻮال او ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد و از ﻣﺤﻞ ﺁن‬
‫ﺑﺪهﻴﻬﺎي ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬در دﻳﺪﮔﺎﻩ آﻼﺳﻴﻚ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ راﻩ ﺣﻞ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ آﻪ در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻮﻳﻦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺁﺧﺮﻳﻦ راﻩ ﺣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار اﻳﺮان در ﺗﺪوﻳﻦ ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ از آﺪام دﻳﺪﮔﺎﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ؟‬
‫)دﻳﺪﮔﺎﻩ آﻼﺳﻴﻚ ﻳﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻮﻳﻦ (‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ آﻪ در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان‬
‫ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در زﻣﺮﻩ ﻗﻮاﻧﻴﻦ آﻢ اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار اﻳﺮان از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﻨﺘﻲ و‬
‫آﻼﺳﻴﻚ ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯼ ﻧﻴﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﺗﺠﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﺎل آﻠﻴﻪ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺣﻘﻮق ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﭘﻴﺸﻪوران و آﺸﺎورزان هﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺧﻴﻠﻲ آﻢ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در آﺸﻮرهﺎي ﺁﻧﮕﻠﻮﺳﺎآﺴﻮن‪:‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺁﻧﮕﻠﻮﺳﺎآﺴﻮن )آﺎﻣﻦ ﻻ( در ﻣﻮرد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺪون ﺑﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬در آﺸﻮر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﻣﻮرد ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻘﺮرات ﻣﺪون ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬در ﺣﻘﻮق اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ و اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﺟﺮ و ﻏﻴﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﻗﺎﻳﻞ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ از ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪:‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮي در آﺸﻮرهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﭙﺮدازد و در ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ آﺸﻮرهﺎ‬
‫ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ در ﺗﻤﺎﻣﻲ آﺸﻮرهﺎﻳﻲ آﻪ در ﺁﻧﺠﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي داﺷﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫اﻣﻮاﻟﻲ دارد ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ دو دﻳﺪﮔﺎﻩ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻧﻈﺮﻳﻪ وﺣﺪت ﻳﺎ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫‪ -٢‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻌﺪد ﻳﺎ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻮدن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬

‫‪٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ اول ‪ :‬ﻧﻈﺮﻳﻪ وﺣﺪت ﻳﺎ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ دادﮔﺎهﻲ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮي ﻣﻲدهﺪ اﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫آﻠﻴﻪ داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل آﻠﻴﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺗﺎﺟﺮ هﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ در ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ اﺷﻜﺎل روﺑﺮوﺳﺖ و ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﺑﺴﻴﺎري از آﺸﻮرهﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎﻩ دوم ‪ :‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻌﺪد ﻳﺎ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻮدن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬

‫اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮي در آﺸﻮري ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ و اﻣﻮال او و‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران در داﺧﻞ ﻣﺮزهﺎي آﺸﻮر ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ‪.‬‬
‫اآﺜﺮ آﺸﻮرهﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ دوم ﻋﻤﻞ ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺘﻴﺎزات ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻌﺪد ﻳﺎ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻮدن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬
‫‪ -١‬وﻗﺘﻲ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺻﺎدر ﺷﻮد وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ و ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ زﻳﺮ‬
‫ﻧﻈﺮ دادﮔﺎﻩ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ اﻧﺠﺎم ﺑﮕﻴﺮد و دادﮔﺎﻩ ﺻﺎدرآﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ ﻓﻘﻂ در ﺣﻮزﻩ ﻗﻀﺎﻳﻲ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺎرت آﻨﺪ و ﻧﻈﺎرت در آﺸﻮر دﻳﮕﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺼﻔﻴﻪ داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق اﻣﻮال اﺳﺖ و دوﻟﺘﻬﺎ در ﻣﻮرد اﻣﻮال داﺧﻞ‬
‫ﻣﺮزهﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻋﻤﺎل ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺧﻮد‬
‫هﺴﺘﻨﺪ و اﺟﺎزﻩ اﻋﻤﺎل ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺎرﺟﻲ را در ﻣﻮرد اﻣﻮال داﺧﻞ آﺸﻮر ﻧﻤﻲدهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻌﺪد ﻳﺎ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻮدن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را ﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺮاي ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻌﺪد ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻦ‬
‫و ﻣﻘﺮرات آﺸﻮر ﺧﻮدﺷﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻨﻨﺪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﺪﻳﺪﻩاي روﺑﺮو‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺮرات ﻓﺮاﻣﻠﻲ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﻘﺮرات ﻓﺮاﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺮراﺗﻲ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﻳﻚ آﺸﻮر‬
‫ﺧﺎص ﺗﺪوﻳﻦ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن آﺸﻮرهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن در ﺁﻣﺪﻩ و آﺸﻮرهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺁن ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﯾﺎ در ﻣﻮرد ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻣﻘﺮرات ﻓﺮاﻣﻠﯽ وﺟﻮد دارد؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺗﻼشهﺎﯾﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻣﻘﺮرات واﺣﺪﯼ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان‪:‬‬

‫ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ‬
‫ﻧﻬﺎد ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺳﺎل ‪ ١٣٠٣‬و ‪ ١٣٠٤‬ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺎل ‪ ١٣١١‬در زﻣﻴﻨﻪ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻘﺮرات ﻗﺒﻠﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ دﻋﺎوﯼ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻣﻮازﯾﻦ ﻓﻘﻬﯽ و ﺷﺮﻋﯽ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ :‬ﺁﯾﺎ در ﻓﻘﻪ ﻧﻬﺎدﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ دارﯾﻢ؟‬
‫ﺟﻮاب‪ :‬در ﻓﻘﻪ ﺑﺤﺚ اﻗﻼس ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻔﻠﺲ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺪون ﻣﺎﻟﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪﻩ اﻣﻮاﻟﺶ را از دﺳﺖ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﺷﺮط ﺣﮑﻢ اﻓﻼس ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﯽ را ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺪهﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﯽ ﻧﺰد ﺣﺎﮐﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺳﺮرﺳﻴﺪ دﯾﻮن ﺷﺨﺺ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﻣﻮال ﺑﺪهﮑﺎر ﮐﻔﺎف ﭘﺮداﺧﺖ دﯾﻮﻧﺶ را ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﻃﻠﺒﮑﺎران از ﺣﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺻﺪور ﺣﮑﻢ اﻓﻼس را ﺑﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔَﻠﱠﺲ « ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ آﻪ ﺣﻜﻢ اﻓﻼس او ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ » ُ‬
‫ﻣﻘﺮرات اﻓﻼس در ﻓﻘﻪ در ﭘﺎرﻩاي ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ :‬هﻢ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ و هﻢ ﻣﻔﻠﺲ ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺨﺘﺺ ﺗﺠﺎر ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺷﺨﺎص ﻏﻴﺮ ﺗﺎﺟﺮ اﺑﺘﺪا ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن اﻓﻼس ﺑﻮدﻧﺪ‪ ) .‬ﻗﺎﻧﻮن اﻓﻼس ﺳﺎل ‪ ١٣٢٩‬ﻩ‪.‬ق(‬

‫ﺳﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮن در اﻳﻦ ﻣﻮرد ‪:‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﻓﻼس ﺳﺎل ‪ ١٣٢٩‬ﻩ‪.‬ق ‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺴﺎر و اﻓﻼس ﻣﺼﻮب ﺳﺎل ‪ ١٣١٠‬ﻩ‪.‬ش ‪ -‬ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺴﺎر‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣١٣‬ﻩ‪.‬ش ‪ -‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﺷﺨﺎص ﻏﻴﺮﺗﺎﺟﺮ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات اﻋﺴﺎر ﺳﺎل ‪١٣١٣‬‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺷﺨﺎص ﺑﺪهﻜﺎر‬
‫‪ -١‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ :‬ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬
‫‪ -٢‬اﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ :‬ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات اﻋﺴﺎر‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دادﺧﻮاﺳﺖ اﻋﺴﺎر ﺑﺪهﻨﺪ آﻪ آﺴﺒﻪ ﺟﺰء ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮﻩ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آﺴﺒﻪ ﺟﺰء‪:‬‬

‫‪ -١‬آﺴﺒﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻪوران‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪآﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻧﻈﺎﻳﺮ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ ﻣﻴﺰان ﻓﺮوش ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺁﻧﺎن از ﻣﺒﻠﻎ ﻳﻜﺼﺪ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل ﺗﺠﺎور ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اراﺋﻪ دهﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت در هﺮزﻣﻴﻨﻪ آﻪ ﻣﺒﻠﻎ درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺁﻧﻬﺎ در ﻗﺒﺎل ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﺷﺪﻩ در‬
‫ﺳﺎل از ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٣‬ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺴﺎر ﻣﺼﻮب ‪:١٣١٣‬‬
‫از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي آﺴﺒﻪ ﺟﺰء دادﺧﻮاﺳﺖ اﻋﺴﺎر ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻣﺪﻋﻲ‬
‫اﻋﺴﺎر ﻣﻜﻠﻔﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت دادﺧﻮاﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﻘﺮرات ﻣﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻓﻼس وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻏﻴﺮﺗﺎﺟﺮ دادﺧﻮاﺳﺖ اﻋﺴﺎر داد و ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ او در ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن در دادﮔﺎﻩ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ اﻋﺴﺎر ﻣﻲدهﺪ و ﺷﺨﺺ ﻣﻌﺴﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و اﻋﺴﺎر‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﻧﺪارد اﻣﺎ‬
‫در ﻣﻘﺮرات اﻋﺴﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺘﻲ در ﻣﻮرد ﻣﻌﺴﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -٢‬در دﻋﻮاي اﻋﺴﺎر هﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻌﺴﺮ ﺑﻄﻮر اﻧﻔﺮادي اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮا آﻨﺪ اﻣﺎ در‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻞ ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎران دﻋﻮاي اﻧﻔﺮادي ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺣﻜﻢ اﻋﺴﺎر ﺟﻨﺒﻪ ﻧﺴﺒﻲ دارد ‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﺮا اﺷﺨﺎص دادﺧﻮاﺳﺖ اﻋﺴﺎر ﻣﻲ دهﻨﺪ ؟‬
‫‪ -١‬ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺖ از هﺰﻳﻨﻪ دادرﺳﻲ‬
‫‪ -٢‬رهﺎﻳﻲ از ﺑﺎزداﺷﺖ ) ﻣﺎدﻩ ‪ ٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺤﻮﻩ اﺟﺮاي ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺘﻬﺎي ﻣﺎﻟﻲ (‬

‫ﺳﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺎل ‪ ١٣٠٣‬و ‪ : ١٣٠٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺎل ‪ :١٣١١‬ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮر ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪.١٣١٨‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﻧﻘﺎﻃﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫در ﻧﻘﺎط ﻣﺬآﻮر ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎﻩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن در زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﭘﺮوﻧﺪﻩهﺎي زﻳﺎدي وﺟﻮد ﻧﺪارد ادارات ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮر ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ و‬
‫ﻓﻘﻂ در ﭼﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﺑﺰرگ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻘﺎﻃﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎد ‪ :‬ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ در ﻳﻚ آﺸﻮر در ﺧﺼﻮص ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع واﺣﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دو‬
‫ﻧﻮع ﻣﻘﺮرات ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ‪ :‬ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ آﺮدن ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ آﺸﻮر‪.‬‬

‫ﭼﻮن اآﺜﺮ ﻧﻘﺎط آﺸﻮر ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در ﺧﺼﻮص ﻣﻮﺿﻮع ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ هﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ و در آﻨﺎر ﺁن ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﻴﺰ اﺷﺎرﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﻳﺎ ﺷﺮآﺖ ﺗﺠﺎري در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮﻗﻒ از ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻮهﻲ‬
‫آﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ اوﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮي را آﻪ ﺣﻴﻦ اﻟﻔﻮت در ﺣﺎل ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﺑﻮدﻩ ﺗﺎ ﻳﻜﺴﺎل ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ او ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪« .‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎدﻩ ‪:٤١٢‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدن‬
‫‪ -٢‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻮدن‬

‫ﺷﺮط اول ‪ :‬ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدن‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﭼﺮا در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻋﺒﺎرت » ﺗﺎﺟﺮ ﻳﺎ ﺷﺮآﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ « ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ -١ :‬ﭼﻮن ذﻳﻞ ﻣﺎدﻩ در ﺧﺼﻮص ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﺻﺤﺒﺖ آﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ ﺷﺒﻪ ﻋﺒﺎرت »‬
‫ﻳﺎ ﺷﺮآﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ « ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﭼﻮن در ﺑﺮﺧﻲ آﺸﻮرهﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺨﺘﺺ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺒﺎرت ﻣﺬآﻮر ﺁﻣﺪﻩ ﺗﺎ‬
‫ﻧﺸﺎن دهﺪ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را ﺷﺎﻣﻞ اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ و ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬داداﮔﺎﻩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدن ﺷﺨﺺ را اﺣﺮاز ﻣﻲآﻨﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ آﺴﻲ اﺳﺖ آﻪ ﺷﻐﻞ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺮف ﺛﺒﺖ ﻧﺎم در دﻓﺎﺗﺮ ﺛﺒﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ و ﻳﺎ داﺷﺘﻦ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎرﺗﻲ و ‪ ....‬دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدن ﺷﺨﺺ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﺣﺮاز آﻨﺪ آﻪ ﺷﻐﻞ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺷﺨﺺ ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺗﺠﺎري ﻣﻨﺪرج در ﻣﺎدﻩ ‪٢‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬اﮔﺮ آﺴﻲ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ آﺎر ﺗﺠﺎري ﭘﺮداﺧﺘﻪ و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎري ﻧﺪارد وﻟﻲ‬
‫ﺑﺪهﻴﻬﺎي او ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدن ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را از‬
‫دادﮔﺎﻩ ﻧﻤﻮد؟ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﮑﻠﻴﻒ دادﮔﺎﻩ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ اﺷﺨﺎص را ورﺷﻜﺴﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻮد ﭼﻮن در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎدي اﻳﺠﺎد ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ آﺴﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ و وآﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮي ﺗﺠﺎرت آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد ﺑﻠﻜﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮآﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺷﺨﺎص ﻣﺤﺠﻮر ﺣﻖ ﺗﺠﺎرت ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ورﺷﻜﺴﺖ هﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻗﺎﻧﻮن اﻣﻮر‬
‫ﺣﺴﺒﻲ ﻣﺤﺠﻮرﻳﻦ ﻣﻤﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ ﻗﻴﻢ ﻳﺎ وﻟﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻣﺮ ﺗﺠﺎرت اﺷﺘﻐﺎل ورزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺁﻳﺎ در ﺻﻮرت ﺗﺠﺎرت ﻣﺤﺠﻮر‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺤﺠﻮر ﻣﻤﻴﺰ را ﺻﺎدر آﺮد ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ زﻧﺪﻩ ﺑﻮدن ﺗﺎﺟﺮ هﻢ ﺷﺮط اﺳﺖ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﻗﺴﻤﺖ دوم ﻣﺎدﻩ ‪ ... » ٤١٢‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮي را آﻪ ﺣﻴﻦ اﻟﻔﻮت در ﺣﺎل ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﺑﻮدﻩ ﺗﺎ ﻳﻜﺴﺎل ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ او ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪« .‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺮگ ﻣﺎﻧﻊ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﺗﺎﺟﺮي در ‪ ١٣٨٤/١/١‬ﻓﻮت ﻣﻲآﻨﺪ و ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﻃﻠﺒﻜﺎران دادﺧﻮاﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬

‫ﻣﻲدهﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ‪ ٨‬ﻣﺎﻩ ﻧﻮﺑﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲرﺳﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ‪ ١٤‬ﻣﺎﻩ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻮت ﺳﭙﺮي‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ دادﮔﺎﻩ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺻﺎدر آﻨﺪ ؟‬
‫در ﺻﻮرت ﻣﻬﻴﺎ ﺑﻮدن ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮاﻳﻂ دادﮔﺎﻩ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻮن ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﻗﺪام آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫راﻩ ﺣﻞ ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل ‪:‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻘﺮرات ﺧﻮد را ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﺻﻼح آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ » ﻇﺮف ﻳﻜﺴﺎل از ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻮت‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﻤﻮد «‬
‫در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان هﻢ ﻣﻲ ﺗﻮان از اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٧٤‬ﻗﺎﻧﻮن اﻣﻮر ﺣﺴﺒﻲ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩاي‬
‫دارد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺁﺛﺎري ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد آﻪ ﺻﺮف ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺮآﻪ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻳﻦ ﺁﺛﺎر را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲآﻨﺪ و ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﻪ هﺪف ﺧﻮد ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻓﻮت ﺷﺪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دهﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫‪ -٢‬ورﺛﻪ‬
‫‪ -٣‬دادﺳﺘﺎن‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺷﺮآﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﻋﻼم آﺮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺷﺮآﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ را ورﺷﻜﺴﺖ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫دﻻﻳﻞ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺷﺮآﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدهﻨﺪ و اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺑﺮدار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮآﺘﻬﺎي دوﻟﺘﻲ از ﺣﻤﺎﻳﺖ دوﻟﺖ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ در ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﺧﻮد ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ آﻤﻚ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺆﺳﺴﺎت و ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻏﻴﺮﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻢ از‬
‫اﻳﻨﻜﻪ هﺪف از ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت آﺴﺐ ﺳﻮد و ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺮآﺘﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد وﻟﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻗﺮار‬
‫ﻧﮕﻴﺮد ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺁن ﺷﺮآﺖ را ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﻋﻼم آﺮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮآﺘﻬﺎ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » هﺮ ﺷﺮآﺖ اﻳﺮاﻧﻲ آﻪ ﻓﻌﻼً وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻳﺎ در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد و ﺑﺎ‬
‫اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ اﻣﻮر ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﻲ از ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﻣﺬآﻮر در اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن در ﻧﻴﺎورد و‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁن ﺷﺮآﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ ﺷﺮآﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪﻩ و اﺣﻜﺎم راﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮآﺖ هﺎي ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ در ﻣﻮرد ﺁن اﺟﺮا ﻣﻲﮔﺮدد‪« .‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻮن ﺷﺮآﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮان ﺁن را ورﺷﻜﺴﺖ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺷﺮآﺖ ﻣﻼزﻣﻪاي ﺑﺎ ﺛﺒﺖ ﺁن ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺮآﺖ ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺁن را ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬اﻧﺤﻼل ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﺎﻋﺚ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺷﺮآﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد و‬
‫ﺷﺮآﺖ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺧﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ داراي ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺁن را ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺘﻲ آﻪ ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪﻩ و ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺁن ﻧﻴﺰ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﻴﺪا آﺮدﻩ را ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﺻﺎدر آﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻜﻢ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٢‬در ﻣﻮرد ﻓﻮت اﺷﺨﺎص ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺴﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ در ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮﮐﺎ و ﻣﺪﻳﺮان و ﺗﺄﺛﻴﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎء ﺑﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ‪:‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ در ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎء و ﻣﺪﻳﺮان ‪:‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻘﻼل داراﻳﻲ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺷﺮآﺖ از ﺷﺮآﺎ و ﻣﺪﻳﺮان ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ هﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﺸﺎن‬
‫ﻣﻼزﻣﻪ ﺑﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دﻳﮕﺮان ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺪﻳﺮان را ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ١٤٣‬ﻻﻳﺤﻪ اﺻﻼﺣﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺼﻮب ﺳﺎل ‪ » ١٣٤٧‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺷﺮآﺖ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد ﻳﺎ ﭘﺲ از اﻧﺤﻼل ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد آﻪ داراﻳﻲ ﺷﺮآﺖ ﺑﺮاي ﺗﺄدﻳﻪ دﻳﻮن آﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ دادﮔﺎﻩ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺘﺪار ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي هﺮ ذﻳﻨﻔﻊ هﺮ ﻳﻚ از ﻣﺪﻳﺮان ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ را آﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺷﺮآﺖ ﻳﺎ آﺎﻓﻲ ﻧﺒﻮدن داراﻳﻲ ﺷﺮآﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي از اﻧﺤﺎء ﻣﻌﻠﻮل ﺗﺨﻠﻔﺎت او ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﻣﻨﻔﺮداً ﻳﺎ‬
‫ﻣﺘﻀﺎﻣﻨﺎً ﺑﻪ ﺗﺄدﻳﻪ ﺁن ﻗﺴﻤﺖ از دﻳﻮﻧﻲ آﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺁن از داراﻳﻲ ﺷﺮآﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺤﻜﻮم‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪« .‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎء ﺑﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ‪:‬‬

‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎء ﺗﺄﺛﻴﺮي در ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻴﻦ ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺷﺮآﺖ اﺷﺨﺎص ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪:‬‬
‫در ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﮔﺮ ﺷﺮآﺖ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد ﺳﻬﺎﻣﺪار ﻓﻘﻂ ﻣﺒﻠﻎ اﺳﻤﻲ ﺳﻬﺎم ﺧﻮد را‬
‫از دﺳﺖ ﻣﻲدهﺪ و ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺣﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻣﻮال ﺳﻬﺎﻣﺪار را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﺷﺮآﺖ ﻧﺪارد و ﻧﻴﺰ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ ﺳﻬﺎﻣﺪار ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﺷﺮآﺘﻬﺎي اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮآﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﻣﻼزﻣﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎء و ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮآﺎء‬
‫ﻣﻼزﻣﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﻧﺪارد «‪.‬‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎي ﺷﺮآﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﺣﺪ اآﺜﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﺤﻼل ﺷﺮآﺖ ﻣﻲﮔﺮدد اﻣﺎ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٣٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » در ﺻﻮرت ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﻲ اﻣﻮال‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ در ﺿﻤﻦ‬
‫ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻜﻢ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اي ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪« .‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٣٩‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﻣﻮرد اﺷﺎرﻩ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎء ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ذﻳﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -١‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﻣﻼزﻣﻪ ﺑﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎء ﻧﺪارد‬
‫و اﺻﻮﻻً در ﺣﻘﻮق ﻣﺎ ﺷﺮآﺎء ﺿﺎﻣﻦ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﺮ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﺿﺎﻣﻦ را ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻠﻘﻲ آﻨﻴﻢ‪ ،‬آﺴﻲ آﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ اﺳﺖ ﺷﺮآﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻧﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﺿﺎﻣﻦ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺖ و دادﮔﺎﻩ‬
‫ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﺻﻼﺣﻴﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮﻳﻚ را‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺑﺮ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺷﺮﻳﻚ و ﺷﺮآﺖ ﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮان در ﻳﻚ دادﺧﻮاﺳﺖ دو‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ را ﻣﻄﺮح آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ :‬ﻋﻤﻼً اﻣﻜﺎن ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮﻳﻚ ﺿﺎﻣﻦ در ﺿﻤﻦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺷﺮآﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬اﮔﺮ هﻤﻪ ﺷﺮآﺎء ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﺁﻳﺎ ﺷﺮآﺖ ورﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺣﺪاآﺜﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺤﻼل ﺷﺮآﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺮط دوم ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪ :‬ﺗﻮﻗﻒ از ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻟﻔﻆ » وﺟﻮﻩ « در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٢‬ﺻﺮف ﭘﻮل ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﻬﺪات ﻏﻴﺮﭘﻮﻟﻲ هﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﻮﻗﻒ ‪:‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎﻩ اول ‪ :‬ﺻﺮف ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻦ‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ دوم ‪ :‬ﻋﺠﺰ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ واﻗﻌﻲ از ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻦ‬

‫دﻳﺪﮔﺎﻩ اول ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﺻﺮف ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻦ را ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻲداﻧﻨﺪ در اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ دوم ‪ :‬ﺻﺮف ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺎﺟﺮي ﻣﺘﻮﻗﻒ اﺳﺖ آﻪ از‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮﻧﺶ ﻋﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺟﺮ در زﻣﺎن اراﺋﻪ دادﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮﻧﺶ ﻋﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺻﺪور ﺣﻜﻢ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ از ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در زﻣﺎن اراﺋﻪ دادﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎن ﺻﺪور ﺣﻜﻢ اﺳﺘﻤﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫دﻻﻳﻞ ﻃﺮﻓﺪاران دﻳﺪﮔﺎﻩ اول ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﻠﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎﻩ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺎ اﺻﻞ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ در رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ دﻋﺎوي ﺗﺠﺎري در ﺗﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻬﻠﺖ ‪ ٣‬روز ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ آﻪ ﺻﺮف ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫اﺳﺖ ﭼﻮن اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﻗﺼﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻴﺶ از ‪ ٣‬روز زﻣﺎن‬
‫ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫‪ -٣‬رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻧﻪ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ از اﺑﺮاز دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎري اﻣﺘﻨﺎع آﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ دﺷﻮار ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -٥‬اﮔﺮ ﻋﺠﺰ ﺗﺎﺟﺮ از ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن‪ ،‬ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲﺁﻣﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻌﺪ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ اﮔﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﺪ آﻪ داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ آﻔﺎف‬
‫دﻳﻮن او را دارد ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻟﻐﻮ ﻣﻲﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ آﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎ زﻣﺎن‬
‫ﺻﺪور ﺣﻜﻢ اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻻﻳﻞ ﻃﺮﻓﺪاران دﻳﺪﮔﺎﻩ دوم ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻜﻢ ﺧﻮد ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ را ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﮔﺮ‬
‫در ﺣﻜﻢ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺸﺪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺤﺴﻮب اﺳﺖ « ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎﻩ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ آﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪهﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در هﺮ زﻣﺎن ﺧﻮد را ورﺷﻜﺴﺖ آﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺿﺮر ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎﺟﺮ در زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺲ از ﻋﺠﺰ از ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﺧﻮد ﺷﻮد و‬
‫ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﻟﺰام ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻗﺮار دادن دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎري در اﺧﺘﻴﺎر دادﮔﺎﻩ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻠﻴﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر هﺎ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ :‬روﻳﻪ ﻗﻀﺎﻳﻲ دﻳﺪﮔﺎﻩ واﺣﺪي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اراﺋﻪ ﻧﻤﻲآﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ دﻳﻮان ﻋﺎﻟﻲ آﺸﻮر در ﻳﻚ‬
‫رأي اﺻﺮارﯼ ﺻﺮف ﻋﺪم ﭘﺮداﺧﺖ را دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺗﻮﻗﻒ از ﭘﺮداﺧﺖ ﭼﻪ دﻳﻨﻲ ﺑﺎﻋﺚ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺴﻠﻢ‬
‫ﻣﻨﺠﺰ‬
‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺗﺎﺟﺮ‬

‫‪١١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺣﺘﻤﺎً دﻳﻮﻧﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ دﻳﻮن ﺗﺠﺎري‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬‬
‫ﻧﻈﺮ اول ‪ :‬ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻴﻦ دﻳﻦ ﺗﺠﺎري و ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎري وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫دﻻﻳﻞ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت آﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎر‪ ،‬ﺗﺠﺎري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻋﺴﺎر و ﻗﺎﻧﻮن ﺁﻳﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ از ﺗﺎﺟﺮ دادﺧﻮاﺳﺖ اﻋﺴﺎر ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ دﻳﻦ ﺗﺠﺎري ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎري‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮي ﻓﻮت ﺷﻮد ﺗﺮآﻪ او ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻘﺮرات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٤‬روﻳﻪ ﻗﻀﺎﻳﻲ آﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﺆﻳﺪ هﻤﻴﻦ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ دوم ‪ :‬ﺗﻮﻗﻒ از ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﺗﺠﺎري ﺳﺒﺐ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻻﻳﻞ‪:‬‬
‫‪ -١‬زﻣﺎﻧﻲ از ﺗﺎﺟﺮ دادﺧﻮاﺳﺖ اﻋﺴﺎر ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد آﻪ دﻳﻦ ﺗﺠﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﮔﺮ ﻧﻈﺮ ﮔﺮوﻩ اول را ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺠﺎري و ﻏﻴﺮﺗﺠﺎري ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ‬
‫دارد؟‬
‫‪ -٣‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ و ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت اﻗﺘﻀﺎﯼ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را دارد آﻪ رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﺎﺷﺪ و رواﺑﻂ ﻏﻴﺮﺗﺠﺎري ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺗﻮﻗﻒ در ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﻏﻴﺮﺗﺠﺎري ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺧﺘﻼل در رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﺳﻮم ‪ :‬ﺗﻮﻗﻒ در ﺗﺄدﻳﻪ دﻳﻮن ﺗﺠﺎري و دﻳﻮن ﻏﻴﺮﺗﺠﺎري ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺧﻼل در اﻣﺮ‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺷﻮد ﺑﺎﻋﺚ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دادﮔﺎﻩ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮاي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬

‫‪ -١‬ﺻﻼﺣﻴﺖ ذاﺗﻲ‬
‫‪ -٢‬ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺤﻠﻲ‬

‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ذاﺗﻲ ‪ :‬رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ دﻋﻮﯼ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﺻﻼﺣﻴﺖ دادﮔﺎهﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﺤﻠﻲ ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ ،‬دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را از ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻣﺤﻠﻲ داراي ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮد ﺗﺎﺟﺮ ﺧﻮاهﺎن ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮد ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﺮا دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﮕﺘﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد و ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻈﺎرت دادﮔﺎﻩ اﺳﺖ و ﺷﻜﺎﻳﺎت و ﺣﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﺎ دﺧﺎﻟﺖ دادﮔﺎﻩ ﺻﺎدرآﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫و ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻳﻚ ﺷﺮآﺖ ﺗﺠﺎري ﺑﺎﺷﺪ آﺪام دادﮔﺎﻩ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﻓﺮض ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ ﻣﺮآﺰ اﺻﻠﻲ ﺷﺮآﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -٢‬دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻞ ﺷﻌﺒﻪ ﺷﺮآﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﺎﯾﯽ ﺷﻌﺒﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ دادﮔﺎﻩ ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ ﺷﺮﮐﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮآﺖ ﻗﺒﻼً در اﻳﺮان ﺷﻌﺒﻪ داﺷﺘﻪ و ﻣﺮآﺰ اﺻﻠﻲ ﺷﺮآﺖ ﺧﺎرج از اﻳﺮان ﺑﻮدﻩ و ﺣﺎل ﺷﻌﺒﻪ‬
‫ﺷﺮآﺖ ﺑﺮ ﭼﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ دﻋﻮا ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻣﺮآﺰ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺷﺮآﺖ اﻗﺎﻣﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺮادي آﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دادﺧﻮاﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را ﺗﻘﺪﻳﻢ دادﮔﺎﻩ آﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ب ( ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫ج ( دادﺳﺘﺎن‬

‫اﻟﻒ ( ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ﻇﺮف ‪ ٣‬روز از ﺗﺎرﻳﺦ وﻗﻔﻪاي آﻪ در ﺗﺄدﻳﻪ ﻗﺮوض ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﺗﻌﻬﺪات ﻧﻘﺪي او ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺪاﻳﺖ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮد اﻇﻬﺎر‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب داراﻳﻲ و آﻠﻴﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎري ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻓﺘﺮ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻣﻬﻠﺖ ﺳﻪ روز ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ ﻓﺮﺻﺖ آﻤﻲ اﺳﺖ در ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻳﻦ ﻣﺪت ‪١٥‬‬
‫روز اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮآﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺘﻮﻓﻲ‬
‫ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﻤﻮد اﻟﺒﺘﻪ ورﺛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم اﻳﻦ آﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﺑﺮاي ورﺛﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺟﺮ ﭼﻪ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﻳﻲ دارد؟‬
‫در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﺑﺮاي ﺗﺎﺟﺮ دو ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻇﺮف ‪ ٣‬روز از ﺗﺎرﻳﺦ وﻗﻔﻪ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‬
‫‪ -٢‬هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻦ دﻓﺎﺗﺮ) دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ – دﻓﺘﺮ آﻞ – دﻓﺘﺮ داراﺋﻲ – دﻓﺘﺮ آﭙﻴﻪ ( و ﺻﻮرﺗﺤﺴﺎب‬
‫داراﻳﻲ‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ‪ » :‬ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﻣﺬآﻮر در ﻣﺎدﻩ ﻓﻮق ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرخ ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺗﺎﺟﺮ‬
‫رﺳﻴﺪﻩ و ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻣﺮاﺗﺐ ذﻳﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻘﻮﻳﻢ آﻠﻴﻪ اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮل و ﻏﻴﺮﻣﻨﻘﻮل ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺮوح‬
‫‪ -٢‬ﺻﻮرت آﻠﻴﻪ ﻗﺮوض و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت‬
‫‪ -٣‬ﺻﻮرت ﻧﻔﻊ و ﺿﺮر و ﺻﻮرت ﻣﺨﺎرج ﺷﺨﺼﻲ‬
‫در ﺻﻮرت ﺗﻮﻗﻒ ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺎﻣﻲ و ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ آﻠﻴﻪ ﺷﺮآﺎي‬
‫ﺿﺎﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬و ‪ ٤١٤‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٢‬ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » در ﻣﻮارد ذﻳﻞ هﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‬
‫اﻋﻼن ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -٢‬اﮔﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎري او ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻩ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن رﻓﺘﺎر ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ«‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﭼﺮا در ﺻﻮرت ﺗﻮﻗﻒ ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﺳﺎﻣﻲ و ﻣﺤﻞ‬
‫اﻗﺎﻣﺖ آﻠﻴﻪ ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﺑﻪ اﻃﻼع دادﮔﺎﻩ ﺑﺮﺳﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﭼﻨﺪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل اول ‪ :‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ آﻪ اﮔﺮ داراﻳﻲ اﻳﻦ ﺷﺮآﺘﻬﺎ آﻔﺎف ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻜﻨﺪ ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل دوم ‪ :‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ آﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران اﻣﻮال ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ را ﺗﺎ زﻣﺎن ﺧﺘﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺷﺮآﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﺗﻮﻗﻴﻒ آﻨﻨﺪ و از ﻣﺤﻞ اﻣﻮال ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮم ‪ :‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر آﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ را در ﺿﻤﻦ ﺣﻜﻢ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺮآﺖ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻴﭻ ﯾﮏ از اﺣﺘﻤﺎﻻت در ﺣﻘﻮق ﻣﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮي اﻇﻬﺎر ﺗﻮﻗﻒ آﺮد ﺁﻳﺎ دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺻﺮف اﻇﻬﺎر او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را‬
‫ﺻﺎدر آﻨﺪ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات ارزﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ ﭼﻮن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎﺟﺮ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات‬
‫ﻗﺼﺪ ﺿﺮر رﺳﺎﻧﻴﺪن ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دادﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ اﻳﻦ‬
‫اﻇﻬﺎرات را ﺑﺮرﺳﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﺗﺎﺟﺮي آﻪ دادﺧﻮاﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲدهﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ دادﺧﻮاﺳﺖ را ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران و ﻣﺪﻋﻲ اﻟﻌﻤﻮم اراﺋﻪ دهﺪ‪.‬‬

‫ب ( ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ٢‬ﻣﺎدﻩ ‪ » ٤١٥‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ «‬

‫ﻧﻜﺎت ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ هﻤﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺧﻮاهﺎن ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻴﺰان ﻃﻠﺐ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻧﻮع دﻳﻨﻲ آﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر دارد ﻣﺆﺛﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﻌﻨﻲ اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺠﺎري ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺎري‬
‫اﻟﺒﺘﻪ دﻳﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﮔﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻃﻠﺒﻜﺎران دادﺧﻮاﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ را ﺗﻘﺪﻳﻢ دادﮔﺎﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ وارد دﻋﻮا ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬اﮔﺮ دادﮔﺎﻩ دادﺧﻮاﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوهﻲ از ﻃﻠﺒﻜﺎران را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ ﺁﻳﺎ ﺑﻘﻴﻪ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ دادﺧﻮاﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺪهﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ دﻋﻮا رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲآﻨﺪ ﭼﻮن دﻋﻮا از اﻋﺘﺒﺎر اﻣﺮ ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﺒﺐ دﻋﻮاي ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻋﻮض ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاهﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺠﺪداً اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮا آﻨﺪ و اﻳﺮاد‬
‫اﻣﺮ ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ وارد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ج ( دادﺳﺘﺎن‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﺮا ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ دادﺳﺘﺎن اﺧﺘﻴﺎر اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮاي ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ و ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﺧﻼل در ﻧﻈﻢ اﻗﺘﺼﺎدي آﺸﻮر ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺟﺮم ﻣﺤﺴﻮب اﺳﺖ و وﻇﻴﻔﻪ دادﺳﺘﺎن ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﺠﺮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﺘﺎﻧﻜﺎران اﻗﺘﻀﺎي دﺧﺎﻟﺖ دادﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻮاهﺎن دارد‪.‬‬

‫دادﮔﺎﻩ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ ﺑﻪ دﻋﻮا رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺣﻜﺎم دادﮔﺎهﻬﺎ ‪:‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻨﺒﻪ اﻋﻼﻣﻲ دارﻧﺪ ) اﺣﻜﺎم اﻣﻀﺎﯾﯽ (‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﻲ دارﻧﺪ ) اﺣﻜﺎم اﻧﺸﺎﺋﻲ (‬ ‫‪-‬‬
‫اﺣﻜﺎم اﻋﻼﻣﻲ ) اﻣﻀﺎﻳﻲ ( ‪ :‬اﺣﻜﺎﻣﻲ آﻪ اﻳﺠﺎد وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻤﻲآﻨﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ دادﮔﺎﻩ ﺻﺮﻓﺎً‬
‫ﺣﻖ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ را اﻋﻼم ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﻜﺎم ﺗﺄﺳﻴﺴﻲ ) اﻧﺸﺎﻳﻲ (‪ :‬اﺣﻜﺎﻣﻲ آﻪ اﻳﺠﺎد وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻨﺪ ﻣﺜﻼً ﺣﻜﻢ دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻼق‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺣﻜﻢ اﻋﻼﻣﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﺄﺳﻴﺴﻲ؟‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﻚ ﺣﻜﻢ ﺗﺄﺳﻴﺴﻲ اﺳﺖ ﭼﻮن دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫را ورﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ورﺷﻜﺴﺖ ﻧﻤﻮدن ﺗﺎﺟﺮ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬

‫در ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﻗﻴﺪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬دادﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮدن ﺷﺨﺺ را اﺣﺮاز آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ) ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ( » ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﻜﻢ ﺧﻮد ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ را ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﮔﺮ در ﺣﻜﻢ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺸﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﻲﺷﻮد «‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫رأي دﻳﻮان ﻋﺎﻟﻲ آﺸﻮر در ﺧﺼﻮص ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ) ﺷﻤﺎرﻩ رأي ‪ - ١٤٧٥٢‬ﺗﺎرﻳﺦ رأي ‪( ١٣١٧/٢/١٣‬‬
‫» ﻣﺴﺘﻨﺒﻂ از ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت راﺟﻊ ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻼك ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎن وﻗﻔﻪ‬
‫در اداي دﻳﻮن اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ هﺮ ﻣﻮﻗﻌﻲ را آﻪ دادﮔﺎﻩ زﻣﺎن وﻗﻔﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دهﺪ هﻤﺎن ﻣﻮﻗﻊ را‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻌﻴﻦ آﻨﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي اﺷﺨﺎص ذﻳﻨﻔﻊ در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪«.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬دادﮔﺎﻩ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ را ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﻣﻌﻴﻦ آﻨﺪ؟‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﻠﺒﻜﺎران‪ ،‬اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ و ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار‬
‫دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻬﻠﺘﻲ آﻪ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ دﻳﮕﺮ هﻴﭻ ﺗﻘﺎﺿﺎﻳﻲ از ﻃﺮف ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺁن‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﺣﻜﻢ دﻳﮕﺮي آﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﻗﺒﻮل ﻧﺨﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻣﻬﻠﺖ هﺎي ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻨﻘﻀﻲ ﺷﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻗﻄﻌﻲ و‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد «‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮﻩ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٤١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺻﻮرت ﻃﻠﺒﻜﺎران و اﺧﻄﺎر ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ و‬
‫ﻣﺪﺗﻲ آﻪ در ﺁن ﻣﺪت ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠﻲ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺁن ﻗﺴﻤﺘﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪاي آﻪ از ﻃﺮف وزارت‬
‫ﻋﺪﻟﻴﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻌﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ «‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ وزارت ﻋﺪﻟﻴﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ دو ﺁﮔﻬﻲ در‬
‫دو روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ آﻨﺪ‪ ) .‬روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ – ﻳﻜﻲ از روزﻧﺎﻣﻪ هﺎي آﺜﻴﺮ اﻻﻧﺘﺸﺎر ( و ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪٥‬‬
‫روز ‪ .‬در اﻳﻦ ﺁﮔﻬﻲ از ﻃﻠﺒﻜﺎران درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ دﻓﺘﺮ دادﮔﺎﻩ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻨﻨﺪ و اﺳﻨﺎد ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﻃﻠﺐ ﺧﻮد را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻮق ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺎ دادﮔﺎﻩ اﺳﺖ و ﺳﻘﻒ ﺁن ‪ ١٨‬ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻮق اﻳﺮان ﺳﻘﻔﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺮاض ﺑﻮدن ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﺣﻜﻢ اﻋﻼن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻜﻤﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ در زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺒﻞ از اﻋﻼن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺷﻮد ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺮاض اﺳﺖ‪« .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪:‬اﮔﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﻼن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺷﻮد ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺮاض‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻮارد اﻋﺘﺮاض ‪:‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ » ٥٣٧‬اﻋﺘﺮاض ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮف ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در ﻇﺮف ‪ ١٠‬روز و از ﺟﺎﻧﺐ اﺷﺨﺎص ذﻳﻨﻔﻊ‬
‫آﻪ در اﻳﺮان ﻣﻘﻴﻤﻨﺪ در ﻇﺮف ﯾﮏ ﻣﺎﻩ‪ ،‬از ﻇﺮف ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ آﻪ در ﺧﺎرﺟﻪ اﻗﺎﻣﺖ دارﻧﺪ در ﻇﺮف دو ﻣﺎﻩ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪاي ﻣﺪت هﺎي ﻣﺰﺑﻮر از ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ آﻪ اﺣﻜﺎم ﻣﺰﺑﻮر اﻋﻼن ﻣﻲﺷﻮد‪« .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٧‬هﻢ ﺷﺎﻣﻞ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲﺷﻮد و هﻢ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺗﻮﻗﻒ‪ .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٨‬در ﻣﻮرد ﻣﻬﻠﺖ اﻋﺘﺮاض ﺑﺮاي ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ و در ﻣﻮرد ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎراﻧﻲ آﻪ ﻣﻘﻴﻢ ﺣﻮزﻩ هﻤﺎن دادﮔﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬از ﺗﺎرﻳﺦ ﺁﮔﻬﻲ ‪ ١‬ﻣﺎﻩ وﻗﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎراﻧﻲ آﻪ ﻣﻘﻴﻢ ﺣﻮزﻩ هﻤﺎن دادﮔﺎﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ :‬از ﺗﺎرﻳﺦ ﺁﮔﻬﻲ ‪ ٢‬ﻣﺎﻩ وﻗﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎراﻧﻲ آﻪ ﺧﺎرج از آﺸﻮر هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬از ﺗﺎرﻳﺦ ﺁﮔﻬﻲ ‪ ٣‬ﻣﺎﻩ وﻗﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﻬﻠﺖهﺎ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ ٢٠‬روز ﻓﺮﺻﺖ دارد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﻨﺎد ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﭙﺮدازد و‬
‫ﺑﻌﺪ از ‪ ٢٠‬روز اﺳﺎﻣﻲ اﻓﺮادي را آﻪ ﻃﻠﺐ ﺁﻧﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ اﻋﻼم آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ‪ ٢٠‬روز ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ اﻋﺘﺮاض آﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮﻩ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ‪ ٢‬ﺁﮔﻬﻲ در دو روزﻧﺎﻣﻪ ) روزﻧﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ ‪ -‬ﻳﻜﻲ از روزﻧﺎﻣﻪ هﺎي آﺜﻴﺮ اﻻﻧﺘﺸﺎر ( ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ١٠‬روز ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻠﻴﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻇﺮف ﻣﺪت ‪ ٢‬ﻣﺎﻩ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻀﺎي ‪ ٢‬ﻣﺎﻩ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻇﺮف ﻣﺪت ‪ ٢٠‬روز آﺎر ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﺼﺪﻳﻖ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮي ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﻓﻮت آﻨﺪ و اﻣﺮوز دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ او رﺳﻴﺪﮔﻲ آﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺎل اﮔﺮ دادﮔﺎﻩ در ﺣﻜﻢ ﺧﻮد ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻜﻨﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ او ﭼﻪ هﻨﮕﺎم اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻮت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺤﺴﻮب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺗﺼﻔﻴﻪ آﻪ در ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎﻩ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ -٢‬ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ و ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﺁﻧﺠﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٤٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻣﺤﻜﻤﻪ در ﺿﻤﻦ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﻣﻨﺘﻬﻲ در ﻇﺮف ‪ ٥‬روز ﭘﺲ از‬
‫ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲآﻨﺪ‪« .‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬در ﺣﻜﻤﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ اﻋﻼم ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﻌﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪« .‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٣٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻣﺤﻜﻤﻪ در ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم را ﻧﻴﺰ ﻣﻲدهﺪ‪« .‬‬
‫در ﻧﻘﺎﻃﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ وﺟﻮد دارد ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﺗﻮﺳﻂ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و در ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ اﻳﻦ آﺎر ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٣٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮراً ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ ﻣﮕﺮ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻋﻀﻮ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ در ﻳﻚ روز ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻓﻮراً‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲﺷﻮد‪« .‬‬

‫دﺳﺘﻮر ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺨﺺ ﺗﺎﺟﺮ در ﺣﻜﻢ دادﮔﺎﻩ ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ - ٤٣٥‬ﻣﺎدﻩ ‪٤٣٦‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٣٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎد ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬و ‪ ٤١٤‬ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﻜﻤﻪ در ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻗﺮار ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺗﺎﺟﺮ را ﺧﻮاهﺪ داد‪« .‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٣٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻗﺮار ﺗﻮﻗﻴﻒ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻧﻴﺰ دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد آﻪ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدد ﺑﻪ واﺳﻄﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮد از ادارﻩ و ﺗﺴﻮﻳﻪ ﺷﺪن ﻋﻤﻞ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاهﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي آﻨﺪ‪« .‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ هﺮ ﻣﺎﻩ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻗﺮار ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺧﻮدش‬
‫اﻋﺘﺮاض آﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻘﺎﻃﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ آﻴﻔﺮي ﻗﺮار‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﻇﺮف ﻣﺪت ‪ ١٠‬روز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺣﻜﺎم اﻋﻼﻧﻲ ‪ :‬اﺣﻜﺎﻣﻲ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻌﺪ از ﺻﺪور در روزﻧﺎﻣﻪ هﻢ ﺁﮔﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫هﺮ ﭼﻨﺪ در هﻴﭻ ﻣﺎدﻩاي اﻋﻼﻧﻲ ﺑﻮدن ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ اﻣﺎ از ﺧﻼل‬
‫ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم را اﺳﺘﻨﺒﺎط آﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ اﻋﻼﻧﻲ ﺑﻮدن ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻟﺰوم ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدن ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد از ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﺰﻳﻨﻪ اﻋﻼن ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬

‫ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫‪ -١‬ﺑﻪ هﺰﻳﻨﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫در روزﻧﺎﻣﻪ آﮔﻬﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﺑﻪ دﺳﺘﻮر دادﮔﺎﻩ‬
‫‪ -٣‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮ دﻓﺘﺮ‬

‫اﺟﺮاي ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬

‫ﻗﺒﻞ از ﻗﻄﻌﻲ ﺷﺪن ﺣﻜﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺟﺮاي ﺁن اﻗﺪام ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد «‪.‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ ﺳﺎﺑﻖ در ﻣﺎدﻩ ‪ ١٩١‬اﺟﺮاي ﻣﻮﻗﺖ اﺣﻜﺎم ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫وﻟﻲ در ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺟﺮاي ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اﺟﺮاي ﻣﻮﻗﺖ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪:‬‬
‫ﻧﻈﺮ اول ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺮاي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم‪ ،‬ﺻﻮرتﺑﺮداري و اﻋﻤﺎﻟﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ اﺳﺖ ﭼﻮن اﻣﻜﺎن ﻧﻘﺾ ﺣﻜﻢ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ دوم ‪ :‬اﺟﺮاي آﺎﻣﻞ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را‬
‫اﺟﺮا آﻨﻴﻢ ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮق ﺷﻜﺎﻳﺖ از ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‬
‫‪ -٢‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﻣﻬﻠﺖ اﺳﺘﻴﻨﺎف از ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪ ١٠‬روز از ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫اﺑﻼغ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺪت ﺑﺮاي آﺴﺎﻧﻲ آﻪ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ از ﻣﻘﺮ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﻴﺶ از ﺷﺶ‬
‫ﻓﺮﺳﺦ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد از ﻗﺮار هﺮ ﺷﺶ ﻓﺮﺳﺦ ﻳﻚ روز اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪« .‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﻗﺮاردادهﺎي ذﻳﻞ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺮاض و اﺳﺘﻴﻨﺎف و ﺗﻤﻴﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪« .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را ﺣﻜﻢ ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺁﻳﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ‬
‫اﺣﮑﺎم دﻋﺎوي ﻏﻴﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫» دﻋﻮاي ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﻚ دﻋﻮاي ﻏﻴﺮ ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ «‬

‫ﻣﻬﻠﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاهﻲ از ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ ﻇﺮف ‪ ٢٠‬روز از ﺗﺎرﻳﺦ اﺑﻼغ ﺣﻜﻢ ﻣﻲﺗﻮان دادﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ داد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻬﻠﺘﻬﺎي ﺧﺎص ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت را ﺣﺎآﻢ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ) ﻳﻌﻨﻲ ﻇﺮف ‪ ١٠‬روز از ﺗﺎرﻳﺦ اﺑﻼغ ( ﭼﻮن از ﻟﺤﺎظ اﺻﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻋﺎم ﻻﺣﻖ‬
‫ﺧﺎص ﺳﺎﺑﻖ را ﻧﺴﺦ ﻧﻤﻲآﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻠﺖ اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪ ) :‬م ‪ ٥٣٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت (‬

‫اﻋﺘﺮاض از ﻃﺮف ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ‪ :‬ﻇﺮف ‪ ١٠‬روز از ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﻼن‬
‫اﻋﺘﺮاض از ﻃﺮف اﺷﺨﺎص ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻘﻴﻢ اﻳﺮان ‪ :‬ﻇﺮف ‪ ١‬ﻣﺎﻩ از ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﻼن‬
‫اﻋﺘﺮاض از ﻃﺮف اﺷﺨﺎص ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﻘﻴﻢ ﺧﺎرج از اﻳﺮان ‪ :‬ﻇﺮف ‪ ٢‬ﻣﺎﻩ از ﺗﺎرﻳﺦ اﻋﻼن‬

‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ اﻋﺘﺮاض و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ‪:‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻜﻢ در هﻤﺎن دادﮔﺎﻩ ﺻﺎدرآﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ ﻣﺠﺪداً ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ در ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮﺧﻮاهﻲ راﯼ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ رود و در ﺁﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺁﺛﺎر ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ‪:‬‬
‫اﺛﺮ ﺣﻜﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ‪:‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﺗﻤﺎم اﻣﻮال‬
‫ﺧﻮد ﺣﺘﻲ ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﺪت ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻋﺎﻳﺪ او ﮔﺮدد ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪« .‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٨‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺤﺠﻮرﻳﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﻣﺤﺠﻮرﻳﺖ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﺮ ﻣﺤﺠﻮرﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺤﺠﻮرﻳﺖ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻳﻚ ﺣﺠﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﺤﺠﻮرﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ ذاﺗﺎً ﻣﺤﺠﻮر‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺣﺠﺮ ﻣﺤﺠﻮرﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺣﺠﺮ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ اﺳﺖ و هﺪف از ﺁن ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺷﺨﺺ ﻣﺤﺠﻮر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺠﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﺑﺴﺘﺎﻧﻜﺎران اﺳﺖ‪) .‬ﺣﺠﺮ‬
‫ﺳﻮءﻇﻨﻲ(‬
‫‪ -٣‬ﻣﺤﺠﻮرﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ ) اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺳﻔﻴﻪ ( ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﺪارﻧﺪ اﻣﺎ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻣﻮر ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد ﺗﺼﺮف آﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ از ﺗﺼﺮف‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺷﺨﺺ ﺗﺎﺟﺮ و ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ و‬
‫ﺛﺒﺎت ﻗﺮاردادهﺎ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ را ﻣﻼك ﻗﺮار ﻣﻲدهﺪ اﻣﺎ ﻳﻚ ﺣﺠﺮ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻧﺠﺎم اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اﺧﻴﺮ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٨‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت‪ » :‬در آﻠﻴﻪ اﺧﺘﻴﺎرات و ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ ورﺷﻜﺴﺘﻪ آﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﺄدﻳﻪ دﻳﻮن او‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻩ و ﺣﻖ دارد ﺑﻪ ﺟﺎي او از اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺰﺑﻮر‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﺪ ‪.« ....‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ در ﺗﺼﺮف ﺷﺎﻣﻞ هﻤﻪ اﻣﻮاﻟﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲﺁورد ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دﺧﺎﻟﺖ در اﻳﻦ داراﻳﻲ ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﺄدﻳﻪ دﻳﻮن ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺎﺟﺮ ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮال ﺧﻮد را دارد‪.‬‬

‫دﺧﺎﻟﺖ در ﻣﺴﺘﺜﻨﻴﺎت دﻳﻦ‬

‫ﻣﺴﺘﺜﻨﻴﺎت دﻳﻦ اﻣﻮاﻟﻲ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاي ﮔﺬران زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺎﺟﺮ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ او ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻣﺴﻜﻦ‬
‫‪ ،‬ﺁذوﻗﻪ و ‪ ....‬در ﻣﺴﺘﺜﻨﻴﺎت دﻳﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺷﺌﻮﻧﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺎﺟﺮ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٤٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ او اﺟﺎزﻩ ﻣﻲدهﺪ آﻪ اﺷﻴﺎي ذﻳﻞ‬
‫را از ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﻧﻤﻮدﻩ و اﮔﺮ ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ از ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺧﺎرج ﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ :١‬اﻟﺒﺴﻪ و اﺛﺎﺛﻴﻪ و اﺳﺒﺎﺑﻲ آﻪ ﺑﺮاي ﺣﻮاﺋﺞ ﺿﺮوري ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ او ﻻزم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ در اﻣﻮال ‪:‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻄﻠﺒﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ دﻳﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻬﻮر ‪ :‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻼ اﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻻﻳﻞ ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﺸﻬﻮر ‪:‬‬

‫‪ -١‬واژﻩ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ » در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٨‬دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺑﻄﻼن ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ دارد‪«.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٠٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ :‬ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ راﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺗﺎ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺑﻄﻼن ﻳﺎ ﻓﺴﺦ ﻗﺮارداد ﻣﺰﺑﻮر ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﺿﺮار ﺑﻮدﻩ و ﺑﻪ ﺿﺮر ﻃﻠﺒﻜﺎران هﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪« .‬‬
‫‪ -٣‬در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﻃﻞ اﻋﻼم ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﻲ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ دوم ‪:‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ از دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﻓﻘﻂ ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎران اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺣﻜﻢ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻌﺪ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻋﺪم ﻧﻔﻮذ اﺳﺖ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ :‬ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم ﻧﻔﻮذ و ﻧﻈﺮ ﮔﺮوﻩ دوم ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻃﻠﺒﻜﺎران اﺳﺖ و از ﻃﺮﻓﻲ‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاي ﻋﺪم ﻧﻔﻮذ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻄﻼن ﺧﻔﻴﻒ ﺗﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻋﺎوي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ‪:‬‬

‫دﺳﺘﻪ اول ‪ :‬دﻋﺎوي آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺧﻮاهﺎن اﺳﺖ‬

‫دﺳﺘﻪ دوم ‪ :‬دﻋﺎوي آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‬

‫ﻧﺤﻮﻩ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺧﻮد ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺨﻮاهﺪ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي آﻨﺪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﮔﺮ ﭘﺮوﻧﺪﻩ در ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫اﮔﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮاي ﺣﻜﻢ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ ؟‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢‬ﻗﺎﻧﻮن اﺻﻼح ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫آﻠﻴﻪ دﻋﺎوي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٩٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺁﺋﻴﻦ دادرﺳﻲ ﻗﺪﻳﻢ ﺗﻮﻗﻴﻒ و ﻣﺮاﺗﺐ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎﻩ ﺑﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻋﻼم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺪد دﻋﻮا ﻣﻮآﻮل ﺑﻪ ﻓﺴﺦ ﺣﻜﻢ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺧﻮاهﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ دﻋﻮا در ﺣﻴﻦ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ‬
‫اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ و اﮔﺮ ﺣﻜﻢ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺟﺮا ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫اﺟﺮا ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﻣﺤﻜﻤﻪ هﺮ وﻗﺖ ﺻﻼح ﺑﺪاﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ورود ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ در دﻋﻮي ﻣﻄﺮوﺣﻪ اﺟﺎزﻩ دهﺪ ‪« .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ورود ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﺗﺎﺟﺮ در‬
‫دﻋﺎوي‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﺷﺪن دﻳﻮن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺎدر ﻣﻲﺷﻮد آﻠﻴﻪ ﺑﺪهﻴﻬﺎي ﺗﺎﺟﺮ ﺣﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٤٢١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » هﻤﻴﻦ آﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺻﺎدر ﺷﺪ ﻗﺮوض ﻣﺆﺟﻞ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺨﻔﻴﻔﺎت‬
‫ﻣﻘﺘﻀﻴﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺑﻪ ﻗﺮوض ﺣﺎل ﻣﺒﺪل ﻣﻲﺷﻮد‪« .‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﺎ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دﻳﻮن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺣﺎل ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬‬
‫‪ -١‬رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻞ ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‬
‫‪ -٢‬اﻧﺠﺎم اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ در آﻮﺗﺎهﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن‬
‫‪ -٣‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻳﻚ دﻳﻦ ﻣﺆﺟﻞ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺪﻳﻮن در ﻧﺰد داﻳﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ و‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٣١‬ﻗﺎﻧﻮن اﻣﻮر ﺣﺴﺒﻲ » دﻳﻮن ﻣﺆﺟﻞ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﺑﻌﺪ از ﻓﻮت ﺣﺎل ﻣﻲﺷﻮد «‪.‬‬

‫ﺗﺨﻔﻴﻔﺎت ﻣﻘﺘﻀﻴﻪ ‪:‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در ﺗﺨﻔﻴﻒ‬
‫‪ -١‬ﻋﻨﺼﺮ زﻣﺎن‬
‫‪ -٢‬ﻣﻴﺰان دﯾﻦ‬
‫در ﻣﻮرد درﺻﺪ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻈﺮ آﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺟﻠﺐ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ از آﺴﻲ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﺎﺷﺪ و ورﺷﻜﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻠﺐ او ﺑﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺣﺎل‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻦ ﺧﻮد ﺿﺎﻣﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎل اﮔﺮ دﻳﻦ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺣﺎل ﺷﻮد‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺣﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺿﺎﻣﻦ را دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٠٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت » ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن اﺟﻞ دﻳﻦ اﺻﻠﻲ ﺿﺎﻣﻦ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺗﺄدﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫وﻟﻮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﻓﻮت ﻣﺪﻳﻮن اﺻﻠﻲ دﻳﻦ ﻣﺆﺟﻞ او ﺣﺎل ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪« .‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت هﺮ ﮔﺎﻩ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻓﺘﻪ ﻃﻠﺒﻲ دادﻩ ﻳﺎ ﺑﺮاﺗﻲ ﺻﺎدر آﺮدﻩ آﻪ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﻳﺎ ﺑﺮاﺗﻲ را ﻗﺒﻮﻟﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﺄدﻳﻪ وﺟﻪ ﻓﺘﻪ ﻃﻠﺐ ﻳﺎ ﺑﺮات‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺨﻔﻴﻔﺎت ﻣﻘﺘﻀﻴﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت وﺟﻪ ﺁن را ﻧﻘﺪاً ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻳﺎ ﺗﺄدﻳﻪ ﺁن را‬
‫ﺳﺮ وﻋﺪﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪« .‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٢‬اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻣﺎﻩ ‪ ٤٠٥‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﺻﺤﻴﺢ ‪ :‬اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٢‬اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺑﺮ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٠٥‬اﺳﺖ‬
‫اﺳﺘﻨﺒﺎط درﺳﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫دﻟﻴﻞ‪ :‬اﮔﺮ ﺳﺎﻳﺮ اﺷﺨﺎص آﻪ ﻣﺴﺌﻮل هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ دارﻧﺪﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ دهﻨﺪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ وﺟﻪ ﺳﻨﺪ را‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺣﺎل ﺷﺪن دﻳﻮن ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﺪادن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٢‬اﺳﺘﺜﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٠٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﺮا در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٢‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار از ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺳﻔﺘﻪ و ﺑﺮات ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ وﻟﻲ از ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﭼﻚ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬از ﻣﻨﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﭼﻚ ﻳﻚ ﺳﻨﺪ ﺑﺪون ﺳﺮرﺳﻴﺪ اﺳﺖ و وﺟﻪ ﺁن ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اراﺋﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ آﺎرﺳﺎزي ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺁﻳﺎ اﮔﺮ دﻳﻮن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺣﺎل ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ اﻳﻦ دﻳﻮن ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬ﺧﻴﺮ اﻧﺠﺎم ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺧﺴﺎرت ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺗﺄدﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﻓﺮض ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺴﺎرت ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺗﺄدﻳﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻣﺜﻼً دارﻧﺪﻩ ﭼﻚ؛ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ رأي وﺣﺪت روﻳﻪ دﻳﻮاﻧﻌﺎﻟﻲ آﺸﻮر در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ آﻪ‪ » :‬ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ از هﺮ ﻗﺴﻢ آﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﺴﺎرت اﻳﺎم ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻗﻒ را ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫دﻳﻮن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ از زﻣﺎن ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺧﺴﺎرت ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺗﺄدﻳﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪« .‬‬

‫ﺳﺌﻮال ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻪ دﻳﻮن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺧﺴﺎرت ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺗﺄدﻳﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﺻﻞ ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺒﻠﻎ دﻳﻮن ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ را اﻧﺠﺎم‬
‫دهﺪ ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در داراﻳﻲ ﺧﻮد را ﻧﺪارد و ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺴﺖ و اﺧﺬ‬
‫ﺧﺴﺎرت ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﻧﺪارد ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ ‪ :‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺣﻖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪهﻲ ﺧﻮد را ﻧﺪارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫دﻳﻮن از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﺛﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ‪:‬‬
‫اﺛﺮ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ و زﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ داراي اهﻤﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ و ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻪ زﻣﺎن را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ب( ﺑﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ و ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ )دوران ﻣﺸﻜﻮك(‬
‫ج( ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬

‫اﻟﻒ( اﺛﺮ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺎﺳﻲ‬
‫ﺻﺤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺴﺦ ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻣﻼت‪ ،‬اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﺮ اﺻﻞ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﺮ ﮔﺎﻩ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي از ﻃﺮف ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻳﺎ ﻃﻠﺒﻜﺎري ﺑﺮ‬
‫اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ ﺑﺮ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻗﺒﻞ‬
‫از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻓﺮار از اداي دﻳﻦ ﻳﺎ ﺑﺮاي اﺿﺮار ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻤﻮدﻩ آﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ‬
‫ﺿﺮري ﺑﻴﺶ از رﺑﻊ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﻴﻦ اﻟﻤﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺁن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺴﺦ اﺳﺖ ‪.« ....‬‬

‫» ‪ ....‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﻓﺴﺦ ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ را ﺑﭙﺮدازد‪ .‬دﻋﻮي ﻓﺴﺦ در‬
‫ﻇﺮف ‪ ٢‬ﺳﺎل از ﺗﺎرﻳﺦ وﻗﻮع ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﻣﺤﻜﻤﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺴﺦ ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮار از دﻳﻦ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﺿﺮار ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﭼﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران زﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺪﻳﻮن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮار از ﭘﺮداﺧﺖ دﻳﻮن ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢١٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ» هﺮ ﮔﺎﻩ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد آﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﻗﺼﺪ ﻓﺮار از دﻳﻦ ﺑﻄﻮر ﺻﻮري‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺁن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻋﻠﺖ ﺑﻄﻼن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٢١٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ‪:‬‬

‫»ﺣﻜﻢ ﺑﻄﻼن ﻣﺎدﻩ ‪ ٢١٨‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺻﻮري ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺻﻮري ﻗﺼﺪ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪«.‬‬

‫‪٢٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮار از دﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺻﻮري ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺣﻜﻤﻲ دارد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺣﻜﻢ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮار از دﻳﻦ ﻋﺪم ﻧﻔﻮذ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٦٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ» ﺻﺤﺖ وﻗﻔﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺿﺮار دﻳﺎن واﻗﻒ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻮط ﺑﻪ‬
‫اﺟﺎزﻩ دﻳﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي آﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮار از دﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ ﻏﻴﺮ ﻧﺎﻓﺬ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٤٢٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺮار از دﻳﻦ ﺻﺤﻴﺢ و ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺴﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٤٢٤‬ﻳﻚ ﺣﻜﻢ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻀﻴﻖ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻃﺮﻓﻴﻦ دﻋﻮي ﻓﺴﺦ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺧﻮاهﺎن )‪ -١‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻳﺎ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ (‬
‫‪ -٢‬ﺧﻮاﻧﺪﻩ )‪ -١‬ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ(‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻓﺴﺦ ﺷﻮد‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﻃﺮف ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺟﻨﺲ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪﻩ را ﭘﺲ‬
‫ﻣﻲدهﺪ و در زﻣﺮﻩ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺧﻮد را آﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺛﻤﻦ دادﻩ اﺳﺖ ﻣﺴﺘﺮد ﺧﻮاهﺪ ﻧﻤﻮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻞ ﺣﻜﻢ ﻓﺴﺦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﺻﺎدر‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﻗﻄﻌﻲ ﺷﺪن ﺣﻜﻢ ﻣﺎﻟﻲ را آﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﻋﻴﻨﺎً ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻗﻴﻤﺖ ﺣﻴﻦ اﻟﻤﻌﺎﻣﻠﻪ ﺁن را ﻗﺒﻞ از ﺁﻧﻜﻪ داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻏﺮﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد‬
‫درﻳﺎﻓﺖ دارد و اﮔﺮ ﻋﻴﻦ ﻣﺎل ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬در ﺗﺼﺮف او ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﻔﺎوت ﻗﻴﻤﺖ را ﺧﻮاهﺪ داد‪«.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻗﻴﻤﺖ ﺣﻴﻦ اﻟﻤﻌﺎﻣﻠﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٥‬هﻤﺎن »ﺛﻤﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٤‬ﺷﻮد‬
‫آﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻓﺴﺦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را از‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ب( ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ و ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ )دوران‬
‫ﻣﺸﻜﻮك(‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٣‬اﺻﻞ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻗﺮاردادهﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ در ﺑﻨﺪهﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٣‬و ‪ ٥٥٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪:‬‬

‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ‪ ٤٢٣‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ را ﺑﺎﻃﻞ اﻋﻼم ﻣﻲآﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪» :٥٥٧‬آﻠﻴﻪ ﻗﺮاردادهﺎﻳﻲ آﻪ ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﺮ‬
‫آﺴﻲ ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺑﻄﻼن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻴﻦ ﻣﻮاد ‪ ٤٢٣‬و ‪ ٥٥٧‬ﺗﻌﺎرض ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪٢٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫راﻩ ﺣﻞ رﻓﻊ ﺗﻌﺎرض‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٧‬ذﻳﻞ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ و ﺗﻘﻠﺐ اﺳﺖ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ،٥٥٧‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻘﻠﺐ اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﺎدﻩ‪ ٤٢٣‬در ﻣﻮرد ﺗﺎﺟﺮي اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎدي ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪:‬‬

‫»هﺮ ﮔﺎﻩ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻌﺎﻣﻼت ذﻳﻞ را ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻼاﺛﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬هﺮ ﺻﻠﺢ ﻣﺤﺎﺑﺎﺗﯽ ﻳﺎ هﺒﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠﻲ هﺮ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻼﻋﻮض اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻘﻮل ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪-٢‬ﺗﺄدﻳﻪ هﺮ ﻗﺮض اﻋﻢ از ﺣﺎل ﻳﺎ ﻣﺆﺟﻞ ﺑﻪ هﺮ وﺳﻴﻠﻪ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪-٣‬هﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اي آﻪ ﻣﺎﻟﻲ از اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮل ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﺗﺎﺟﺮ را ﻣﻘﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﺿﺮر ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻘﺪ ﺻﻠﺢ‪:‬‬
‫‪ -١‬از ﻋﻘﻮد ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ‬
‫‪ -٢‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻮض ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻼﻋﻮض‬
‫‪ -٣‬از ﻋﻘﻮد اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ )‪ -١‬ﺻﻠﺢ در ﻣﻘﺎم ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت هﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را آﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺁن واﻗﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﻲدهﺪ ﻟﻴﻜﻦ ﺷﺮاﻳﻂ و اﺣﻜﺎم ﺧﺎﺻﻪ ﺁن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺻﻠﺢ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻘﻮدي اﺳﺖ آﻪ ﻋﻠﻢ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﻮرد ﺁن آﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲآﻨﺪ‪(.‬‬

‫ﺻﻠﺢ ﻣﺤﺎﺑﺎﺗﻲ‪ :‬ﻇﺎهﺮاً از اﻗﺴﺎم ﺻﻠﺢ ﻣﻌﻮض اﺳﺖ وﻟﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮﺿﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﺪري ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﻋﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫هﺒﻪ‪ :‬هﺒﻪ ﻋﻘﺪي اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﺎﻟﻲ را ﻣﺠﺎﻧﺎً ﺑﻪ آﺲ دﻳﮕﺮي ﺗﻤﻠﻴﻚ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ آﻠﻲ‪» :‬ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠﻲ هﺮ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻼﻋﻮض اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻨﻘﻮل ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺑﻨﺪ ‪ ١‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٢٣‬ﺻﺮﻓﺎً ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ »اﻋﻴﺎن« ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪ‪ ٢‬ﻣﺎﻩ ‪:٤٢٣‬‬

‫»ﺗﺄدﻳﻪ هﺮ ﻗﺮض اﻋﻢ از ﺣﺎل ﻳﺎ ﻣﺆﺟﻞ ﺑﻪ هﺮ وﺳﻴﻠﻪ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫هﺮ دﻳﻨﻲ را آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻌﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﭘﺮداﺧﺖ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺻﻞ‬
‫ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪:‬‬

‫»ﺗﺎﺟﺮ در ﻣﻮارد ذﻳﻞ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ اﻋﻼن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪ‪ -٤‬اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ را ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻩ و ﻃﻠﺐ او را ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪٢٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﻬﺎﺗﺮ‪:‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ آﺴﻲ ﺑﺪهﻜﺎر ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ از او ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺷﻮد ﺁﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﺑﺪهﻲ و‬
‫ﻃﻠﺐ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺗﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬اﮔﺮ ﻣﺒﻨﺎ را ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺎﺗﺮ ﺧﻼف اﺻﻞ ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺻﺎف ﺷﺪن ﺑﺪهﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ اﻋﻢ از‬
‫اﻳﻨﻜﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ وﺳﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪ‪ ٣‬ﻣﺎدﻩ‪ » :٤٢٣‬هﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ آﻪ ﻣﺎﻟﻲ از اﻣﻮال ﻣﻨﻘﻮل ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﺗﺎﺟﺮ را ﻣﻘﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺿﺮر ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﻤﺎم ﺷﻮد«‪.‬‬

‫ﻣﻘﻴﺪ آﺮدن اﻣﻮال‪ :‬در ﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎص‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ وﺛﻴﻘﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪ ،‬ﮔﺮو ﮔﺬاردن و ‪ ...‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻣﺎل را ﺑﺮاي ﺧﻮدش ﺣﻔﻆ ﻣﻲآﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﻜﺎﻧﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻘﺪ رهﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎرز ﺑﺮاي ﻣﻘﻴﺪ آﺮدن اﻣﻮال ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻠﻚ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻌﺪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻪ رهﻦ ﮔﺬارد‪ ،‬ﻋﻘﺪ رهﻦ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﻣﺮﺗﻬﻦ ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻋﺎدي‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ج( ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﭼﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺘﻲ دارد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ اﺑﺮاز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ اول‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺑﻄﻼن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ دوم‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد آﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺻﺪور‬
‫ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺿﺮر ﻃﻠﺒﻜﺎران هﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﮔﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻀﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻮم‪ :‬ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ آﻪ ﭘﺲ از اﻋﻼن ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ وﻟﻲ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ آﻪ ﻗﺒﻞ از اﻋﻼن ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ و هﺪف از اﻳﻦ آﺎر‬
‫ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق اﺷﺨﺎص ﺛﺎﻟﺚ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ از دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮاﻟﺶ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎران اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اي آﺮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﺧﺼﻮص ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و در واﻗﻊ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت را ﻏﻴﺮ ﻧﺎﻓﺬ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺑﺮاي اﺑﻄﺎل ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺳﻮء ﻧﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ و ﻃﺮف‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺳﻮء ﻧﻴﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺪارد ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻣﻀﺮ ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎل ﻃﻠﺒﻜﺎران اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻗﺴﺎم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬
‫‪ -١‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻋﺎدي‬
‫‪ -٢‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‬
‫‪ -٣‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻋﺎدي ﺑﻌﺪ آﻴﻔﺮي ﻧﺪارد اﻣﺎ آﺴﻲ آﻪ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻘﻠﺐ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺠﺎزات آﻴﻔﺮي دارد‪.‬‬

‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﻮارد اﻟﺰاﻣﻲ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ)م‪(٥٤١‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻮارد اﺧﺘﻴﺎري ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ)م‪(٥٤٢‬‬

‫ﻣﻮارد اﻟﺰاﻣﻲ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ »:‬ﺗﺎﺟﺮ در ﻣﻮارد ذﻳﻞ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ اﻋﻼن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮد ﻣﺨﺎرج ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ ﻣﺨﺎرج ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ در اﻳﺎم ﻋﺎدي ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺎﻳﺪي او ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ وﺿﻊ ﺗﺎﺟﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺨﺎرج اﺿﺎﻓﻲ آﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪ‪ ٢‬ﻣﺎدﻩ‪:٥٤١‬‬
‫» در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮد آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻋﻤﺪﻩ ﺻﺮف ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ‬
‫آﺮدﻩ آﻪ در ﻋﺮف ﺗﺠﺎرت ﻣﻮهﻮم ﻳﺎ ﻧﻔﻊ ﺁن ﻣﻨﻮط ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎ رﻳﺴﻚ هﻤﺮاﻩ اﺳﺖ و ﺳﻮد ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ رﻳﺴﻚ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻳﻚ رﻳﺴﻚ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻣﻌﻘﻮل در ﻋﺮف ﺗﺠﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪ‪ ٣‬ﻣﺎدﻩ‪:٥٤١‬‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮد ﺧﺮﻳﺪي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎ ﻓﺮوﺷﻲ ﻧﺎزل ﺗﺮ از ﻣﻈﻨﻪ روز آﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻗﺼﺪ وﺳﺎﻳﻠﻲ آﻪ دور از ﺻﺮﻓﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ آﺎر ﺑﺮدﻩ ﺗﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ وﺟﻬﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ از راﻩ اﺳﺘﻘﺮاض ﻳﺎ ﺻﺪور ﺑﺮات ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ٣‬ﻣﺎدﻩ ‪ -١) : ٥٤١‬ﺧﺮﻳﺪ ﮔﺮان ‪ -٢‬ﻓﺮوش ارزان ‪ -٣‬ﺻﺪور ﺑﺮات ﺳﺎزﺷﻲ(‬

‫‪٢٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺑﻨﺪ‪ ٤‬ﻣﺎدﻩ ‪:٥٤١‬‬
‫»اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ را ﭘﺲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻩ و ﻃﻠﺐ او را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‬

‫ﻣﻮارد اﺧﺘﻴﺎري ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‪) :‬ﻣﺎدﻩ‪(٥٤٢‬‬

‫ﻣﺎدﻩ‪ ٥٤٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ :‬در ﻣﻮارد ذﻳﻞ هﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‬
‫اﻋﻼن ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ :١‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب دﻳﮕﺮي و ﺑﺪون ﺁﻧﻜﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮﺿﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﻌﻬﺪاﺗﻲ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫آﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ او در ﺣﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺁن ﺗﻌﻬﺪات ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫اوﻻً‪ :‬ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻳﻚ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ :‬اﻳﻦ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ :‬ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻌﻬﺪي آﻪ آﺮدﻩ ﭼﻴﺰي درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً‪ :‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﺎﺟﺮ‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪ او ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪ‪ ٢‬ﻣﺎدﻩ ‪» :٥٤٢‬اﮔﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎرﺗﻲ او ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻩ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن رﻓﺘﺎر‬
‫ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫دادﮔﺎﻩ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲآﻨﺪ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ در ﻋﺪم اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٣‬ﻣﻘﺼﺮ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪ ‪ ٣‬ﻣﺎدﻩ ‪» :٥٤٢‬اﮔﺮ از ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﺼﻮب ‪ ٢٥‬دﻟﻮ )ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎﻩ( ‪ ١٣٠٣‬و‬
‫‪١٢‬ﻓﺮوردﻳﻦ ﻣﺎﻩ و ‪ ١٢‬ﺧﺮداد ﻣﺎﻩ ‪ ١٣٠٤‬دﻓﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻳﺎ دﻓﺎﺗﺮ او ﻧﺎﻗﺺ ﻳﺎ ﺑﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ در‬
‫ﺻﻮرت داراﻳﻲ وﺿﻌﻴﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺧﻮد را اﻋﻢ از ﻗﺮوض و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫)ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺗﻘﻠﺒﻲ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ(‬

‫ﺑﻨﺪ‪ ٣‬ﻣﺎدﻩ‪ ٥٤٢‬ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد را ﺑﻴﺎن ﻣﻲآﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ دﻓﺘﺮ‬
‫‪ -٢‬ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻮدن دﻓﺎﺗﺮ‬
‫‪ -٣‬ﺑﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮدن دﻓﺎﺗﺮ‬
‫‪ -٤‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﻏﻠﻂ‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ در ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرت داراﻳﻲ دﻗﺖ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دادﮔﺎﻩ ﺗﺎﺟﺮ را ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ اﻋﻼم آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺠﺎزات ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت» ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺟﻨﺤﻪ ﻣﺤﺴﻮب و ﻣﺠﺎزات ﺁن از ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ ﺗﺎ ﺳﻪ‬
‫ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﺗﺄدﻳﺒﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﺟﺮاﻳﻢ ﺑﻪ )‪ -١‬ﺧﻼف ‪-٢‬ﺟﻨﺤﻪ ‪-٣‬ﺟﻨﺎﯾﺖ( وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٦٧١‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ‪» :‬ﻣﺠﺎزات ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ از ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺗﺎ دو ﺳﺎل‬
‫ﺣﺒﺲ اﺳﺖ« اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ﻧﺎﺳﺦ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﺰﻳﻨﻪهﺎي ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪:‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﻪ آﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎآﻲ ﺟﺮم» ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ« ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻓﻮق ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺪﻳﺮﺗﺼﻔﻴﻪ ﻳﺎ هﺮ‬
‫ﻳﻚ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻳﺎ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﺪﻋﻲ اﻟﻌﻤﻮم در ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺟﻨﺤﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪-١) «.‬ﻣﺪﻳﺮﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪-٢‬ﻃﻠﺒﻜﺎران ‪-٣‬دادﺳﺘﺎن(‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺗﻌﻘﻴﺐ آﻨﺪ ﻳﺎ از ﻃﺮف هﻴﺌﺖ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ واﻗﻊ ﺷﻮد ﻣﮕﺮ ﭘﺲ از ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫اآﺜﺮﻳﺖ ﻃﺒﻜﺎرهﺎي ﺣﺎﺿﺮ‪«.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬هﺮ ﻳﻚ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ آﻨﺪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎران دﻳﮕﺮ‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬

‫هﺰﻳﻨﻪهﺎي ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ آﺴﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲآﻨﺪ و اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮرﺳﻲ آﺮد‪:‬‬
‫ﻓﺮض اول‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ دادﺳﺘﺎن ﺷﺎآﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺮاﺋﺖ ﺗﺎﺟﺮ ‪ :‬هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ دوﻟﺖ اﺳﺖ‬
‫‪ -2‬ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ‪» :‬ﻣﺨﺎرج ﺗﻌﻘﻴﺐ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ هﻴﺌﺖ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮد« )ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﺧﻮد ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺖ(‬
‫ذﻳﻞ ﻣﺎدﻩ ‪» ٥٤٥‬در ﺻﻮرت اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ اﺟﺮا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ وﺻﻮل اﻳﻦ‬
‫ﻣﺨﺎرج آﻨﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪﺗﻬﺎي ﻣﻌﻴﻨﻪ در ﻗﺮارداد«‪.‬‬

‫ﻓﺮض دوم‪ :‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ اآﺜﺮﻳﺖ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‬

‫‪ -١‬ﺑﺮاﺋﺖ ﺗﺎﺟﺮ‪ :‬هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﺳﺖ‬
‫‪ -٢‬ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ‪ :‬هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ دوﻟﺖ اﺳﺖ )دوﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ رﺟﻮع آﻨﺪ و هﺰﻳﻨﻪهﺎ را‬
‫از او ﺑﮕﻴﺮد‪(.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻣﺨﺎرج ﺗﻌﻘﻴﺒﻲ آﻪ از ﻃﺮف ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺑﺮاﺋﺖ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ هﻴﺄت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﺳﺖ و در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ دوﻟﺖ اﺳﺖ ﻟﻴﻜﻦ دوﻟﺖ ﺣﻖ دارد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪«.‬‬

‫ﻓﺮض ﺳﻮم‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺷﺎآﻲ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺮاﺋﺖ ﺗﺎﺟﺮ‪ :‬هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺷﺎآﻲ اﺳﺖ‬
‫‪ -٢‬ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ‪ :‬هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ دوﻟﺖ اﺳﺖ‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬در اﻳﻦ ﻓﺮض اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﻮد)هﺰﻳﻨﻪهﺎ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ دوﻟﺖ اﺳﺖ( ﺁﻳﺎ دوﻟﺖ ﺣﻖ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ را دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اﺧﺬ هﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ از ﻣﺠﺮم اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﭼﻮن اﺻﻮﻻً هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺣﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ‪:‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ آﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﺧﻮد را ﻣﻔﻘﻮد ﻧﻤﻮدﻩ ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از‬
‫داراﻳﻲ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﻲ آﺮدﻩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮاﺿﻌﻪ و ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺻﻮري از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدﻩ و هﻤﭽﻨﻴﻦ هﺮ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ آﻪ ﺧﻮد را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﺳﻨﺎد ﻳﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺻﻮرت داراﻳﻲ و ﻗﺮوض ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻘﻠﺐ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺰاﻧﻲ آﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺪﻳﻮن ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪﻳﻮن ﻗﻠﻤﺪاد ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ اﻋﻼم و‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰا ﻣﺠﺎزت ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬
‫در ﻣﺎدﻩ ﻓﻮق اﻟﺬآﺮ ﭼﻬﺎر ﻓﺮض ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺎﺟﺮ دﻓﺎﺗﺮ ﺧﻮد را ﻣﻔﻘﻮد ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺎﺟﺮ ﻗﺴﻤﺘﻲ از داراﻳﻲ ﺧﻮد را ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮاﺿﻌﻪ ﻳﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺻﻮري اﻣﻮال ﺧﻮد را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﺐ در ﺻﻮرت داراﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺑﻴﺶ از ﺁﻧﭽﻪ واﻗﻌﺎً ﻣﺪﻳﻮن اﺳﺖ ﻣﺪﯾﻮن ﻗﻠﻤﺪاد‬
‫آﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﻪ آﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺟﺮم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﺷﻜﺎﻳﺖ آﻨﻨﺪ؟ و هﺰﻳﻨﻪهﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ آﻴﺴﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﻣﺨﺎرج ﺁن در ﻣﻮارد ﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻞ ﻣﻮاد‬
‫‪ ٥٤٥‬ﺗﺎ ‪ ٥٤٨‬ﻻزم اﻟﺮﻋﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ رأي ﺷﻌﺒﻪ دوم دﻳﻮاﻧﻌﺎﻟﻲ آﺸﻮر» ﻧﻨﻮﺷﺘﻦ ﻗﺴﻤﺘﻲ از داراﻳﻲ در ﺻﻮرت داراﻳﻲ‬
‫ﻣﻼزﻣﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻤﻮدن ﻣﺎل ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٦٧٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ »آﺴﺎﻧﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻣﺤﻜﻮم‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﺣﺒﺲ از ﻳﻚ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﺤﻜﻮم ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺑﺮاي ﺷﻜﺎﻳﺖ آﺮدن از ﺟﺮم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻘﻠﺐ ﻻزم اﺳﺖ اﺑﺘﺪا ﺣﻜﻢ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﺁراي دﻳﻮاﻧﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺳﺌﻮال اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادﻩاﻧﺪ‪ » :‬ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺰاﻳﻲ ﺑﺪون ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ هﻢ اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﺧﻲ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻲدهﻨﺪ و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺮﺧﻲ ﺁراي دﻳﻮاﻧﻌﺎﻟﻲ آﺸﻮر ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺄآﻴﺪ دارﻧﺪ ﮐﻪ »اﺛﺒﺎت ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻓﺮع ﺑﺮ‬
‫ﺛﺒﻮت ﻣﺴﺌﻠﻪ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪ -٢‬از ﻣﺘﻦ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺖ ﻧﺸﻮد ﺣﻖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺑﺮاي دادﺳﺘﺎن اﻳﺠﺎد ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺁﻳﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ از اﻗﺴﺎم ﺟﺮم آﻼهﺒﺮداري اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ از اﻗﺴﺎم آﻼهﺒﺮداري ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻮن در ﺟﺮم آﻼهﺒﺮداري ﺷﺨﺺ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﺎﻧﻮرهﺎي ﻣﺘﻘﻠﺒﺎﻧﻪ اﻣﻮال دﻳﮕﺮان را ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲآﻨﺪ اﻣﺎ در ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺷﺨﺺ ﺑﺮاي ﻋﺪم‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪهﻴﻬﺎي ﺧﻮد اﻳﻦ آﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ از ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪:‬‬

‫در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد وﻟﻲ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎرﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻘﺮرات ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﺮاآﻨﺪﻩ ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ هﺎﻳﻲ ﺑﺮاﯼ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﮑﺴﺘﻪ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ هﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺷﺮآﺘﻬﺎي ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﺨﺎب آﺮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻴﻢ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺤﺠﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ آﺮد‪.‬‬

‫اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﺠﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ :‬در ﻣﻮرد ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ اﺷﺨﺎص ذﻳﻞ ﻣﺠﺮم ﻣﺤﺴﻮب و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰا‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻣﺤﻜﻮم ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﻋﺎﻟﻤﺎً ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺗﻤﺎم ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از داراﻳﻲ ﻣﻨﻘﻮل ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل‬
‫او را از ﻣﻴﺎن ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﻧﮕﺎهﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻘﻠﺐ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺧﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ اﺳﻢ دﻳﮕﺮي ﻃﻠﺐ ﻏﻴﺮ واﻗﻌﻲ را ﻗﻠﻤﺪاد آﺮدﻩ‬
‫و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٦٧‬اﻟﺘﺰام دادﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ »:‬اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ دﻳﮕﺮي ﻳﺎ ﺑﻪ اﺳﻢ ﻣﻮهﻮﻣﻲ ﺗﺠﺎرت ﻧﻤﻮدﻩ و‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﻨﺪرﺟﻪ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٤٩‬را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻩاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ آﻪ ﺑﺮاي ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻣﻘﺮر‬
‫اﺳﺖ ﻣﺤﻜﻮم ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪« .‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات اﺳﻼﻣﻲ‪ » :‬اﮔﺮ اﻗﻮام ﺷﺨﺺ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺪون ﺷﺮآﺖ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ اﻣﻮال‬
‫او را از ﻣﻴﺎن ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﻧﮕﺎهﺪارﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﺎزاﺗﻲ آﻪ ﺑﺮاي ﺳﺮﻗﺖ ﻣﻌﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻣﺤﻜﻮم ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٣‬و ﺑﻨﺪ‪ ١‬ﻣﺎدﻩ ‪:٥٥١‬‬

‫‪ -١‬ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ ١‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥١‬هﺮ ﺷﺨﺼﻲ اﻋﻤﺎل ﻣﺬآﻮر را اﻧﺠﺎم دهﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﺑﻨﺪ ﻣﺰﺑﻮر ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد اﻣﺎ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٣‬ﺷﺨﺺ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺧﻮﻳﺸﺎن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ ‪ ١‬ﻣﺎدﻩ‪ ،٥٥١‬اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎﺟﺮ در اﻋﻤﺎل ﻣﺬآﻮر ﺷﺮآﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﺪ ﺣﺎآﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٣‬اﻋﻤﺎل اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺪون ﺷﺮآﺖ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ‪ ١‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥١‬ﻣﺠﺎزات ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در ﻣﺎدﻩ‬
‫‪ ٥٥٣‬ﻣﺠﺎزات ﺳﺮﻗﺖ در ﺧﺼﻮص اﻗﻮام ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﻋﻤﺎل ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ »:‬در ﻣﻮارد ﻣﻌﻴﻨﻪ در ﻣﻮاد ﻗﺒﻞ ﻣﺤﻜﻤﻪ اي آﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲآﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺎﻳﻞ ذﻳﻞ وﻟﻮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺑﺪهﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬راﺟﻊ ﺑﻪ رد آﻠﻴﻪ اﻣﻮال و ﺣﻘﻮﻗﻲ آﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺮم ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ هﻴﺄت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﻜﻢ را ﻣﺤﻜﻤﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺧﺼﻮﺻﻲ هﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺎدر آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﺿﺮر و ﺧﺴﺎرﺗﻲ آﻪ ادﻋﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﺧﺼﻮص ﺑﻨﺪ‪ ٢‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ دادﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺧﺼﻮص اﺳﺘﺮداد اﻣﻮال ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﺪﻳﻢ دادﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫رأي ﺷﻌﺒﻪ دوم دﻳﻮان ﻋﺎﻟﻲ آﺸﻮر‪:‬‬

‫» اﺣﻜﺎم ﻣﻘﺮر در ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٥٣‬و ‪ ٥٥٤‬وﻗﺘﻲ ﺟﺎري اﺳﺖ آﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺬآﻮر در ﻣﻮاد ‪ ٥٥١‬و ‪ ٥٥٢‬و‬
‫‪ ٥٥٣‬را اﺷﺨﺎص ﻣﺬآﻮر در ﻣﻮرد ﺷﺨﺺ ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺣﻜﻢ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺎدر ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺮط اﺻﻠﻲ ﺗﺤﻘﻖ ﺟﺮم ﻓﺮاهﻢ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻳﺎ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪:‬‬
‫‪ -١‬دادﮔﺎﻩ‬
‫‪ -٢‬دادﺳﺘﺎن‬
‫‪ -٣‬ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫‪ -٤‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬

‫ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪ -١‬دادﮔﺎﻩ‬
‫‪ -٢‬دادﺳﺘﺎن‬
‫‪ -٣‬ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪهﻴﻬﺎي ﺗﺎﺟﺮ‬
‫‪ -٢‬وﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺗﺎﺟﺮ‬
‫‪ -٣‬اﻧﺠﺎم ﺗﻌﻬﺪات ﺗﺎﺟﺮ‬
‫‪ -٤‬ﺗﻘﺴﻴﻢ اﻣﻮال ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ‬

‫ﻧﻘﺶ دادﮔﺎﻩ در اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﺎﻳﺎت از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫‪ -٢‬ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫‪ -٣‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬

‫‪٣٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -٤‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻘﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﭘﺲ از ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫‪ -٥‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻳﺎ رد ﺳﺎزش ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ در دﻋﺎوي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫‪ -٦‬رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‬
‫‪ -٧‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‬
‫‪ -٨‬اﺗﺨﺎذ هﺮ ﻧﻮع ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﺻﻮرت ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ‬

‫ﻧﻘﺶ دادﺳﺘﺎن در اﻣﺮﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﯾﺎ ﺗﻘﻠﺐ‬
‫‪ -٢‬ﻧﻈﺎرت دادﺳﺘﺎن ﺑﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرت داراﻳﻲ و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ و اﺳﻨﺎد ﺗﺎﺟﺮ‬
‫‪ -٣‬ﺻﺪور ﻣﺠﻮز در ﻓﺮوش اﺛﺎث اﻟﺒﻴﺖ و ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ -٤‬اﺳﺘﺤﻀﺎر دادﺳﺘﺎن در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﺗﺎﺟﺮ در ﻣﻮرد ﺻﻠﺢ اﻣﻮال ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ -٥‬ﻧﻈﺎرت در ﻓﺮوش ﻣﺎل ﻣﻮرد وﺛﻴﻘﻪ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ در اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ از ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫‪ -٢‬ﻓﺮوش اﻣﻮال ﺳﺮﻳﻊ اﻟﻔﺴﺎد و اﻣﻮاﻟﻲ آﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ آﺎر‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫‪ -٣‬ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫‪ -٤‬ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺲ از ﺗﻘﺎﺿﺎي رﻓﻊ ﺗﻮﻗﻴﻒ‬
‫‪ -٥‬وﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ و ﻓﺮوش اﻣﻮال ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ دادﺳﺘﺎن‬
‫‪ -٦‬اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺄﻣﻴﻨﻲ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫‪ -٧‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت‬
‫‪ -٨‬ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ و ﺗﻘﺼﻴﺮ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ اآﺜﺮﻳﺖ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ(‬

‫ﻧﻘﺶ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ در اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﮔﺰارش ﻣﻨﺎزﻋﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‬
‫‪ -٢‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮔﺰارش وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ دادﺳﺘﺎن‬
‫‪ -٣‬ﮔﺰارش اﺧﺘﻼف در ﻃﻠﺐ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‬
‫‪ -٤‬ﮔﺰارش ﻧﺤﻮﻩ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ‬
‫‪ -٥‬اﺟﺎزﻩ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺧﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ -٦‬ﻧﻈﺎرت در ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﻃﻠﺐ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ و وﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺗﺎﺟﺮ‬
‫‪ -٧‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﻞ‪ ،‬روز و ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ‬
‫‪ -٨‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻃﻠﺐ ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫‪ -٩‬دﻋﻮت ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﺟﻬﺖ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ -١٠‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺤﺖ ادﻋﺎي ﻃﻠﺒﻜﺎران‬
‫‪ -١١‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻘﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ دادﮔﺎﻩ‬

‫‪٣٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫‪ -١٢‬ﺗﺼﻮﻳﺐ اﺳﺘﺮداد اﻣﻮال‬
‫‪ -١٣‬ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم آﺮدن اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ‬
‫‪ -١٤‬ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﺮﺳﺶ ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺻﻮرت داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫‪ -١٥‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻓﺮوش اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ‬

‫ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻧﻬﺎدﯼ دوﻟﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﻣﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎوﺟﻮد اﯾﻦ ادارﻩ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﺑﺮﺧﻲ آﺎرآﻨﺎن اﻳﻦ ادارﻩ داراي اﺑﻼغ ﻗﻀﺎﻳﻲ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﮔﺮوهﻲ از آﺎرآﻨﺎن ادارﻩ‪ ،‬آﺎدر اداري هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻓﺎﺗﺮ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬دﻓﺘﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﺎن‬
‫‪ -٢‬دﻓﺘﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﻬﺎي ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫‪ -٣‬دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ -٤‬دﻓﺘﺮ ﺻﻨﺪوق‬
‫‪ -٥‬دﻓﺘﺮ آﻞ‬
‫‪ -٦‬دﻓﺘﺮ ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ‬
‫‪ -٧‬دﻓﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﻟﻲ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫از ﻟﺤﺎظ ﻣﺎﻟﻲ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ داراي دو ﺻﻨﺪوق )ﺣﺴﺎب( اﺳﺖ‪ -١ :‬ﺻﻨﺪوق اﻟﻒ ‪ -٢‬ﺻﻨﺪوق ب‬
‫در ﺁﻣﺪ ﺻﻨﺪوق اﻟﻒ از ﻣﺤﻞ اﻣﻮاﻟﻲ اﺳﺖ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﺑﺖ هﺰﻳﻨﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ از اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺁﻣﺪ ﺻﻨﺪوق ب از ﻣﺤﻠﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ ٢٥ -١‬درﺻﺪ ﺣﻘﻮﻗﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﺛﺒﺖ ﺷﺮآﺘﻬﺎ ﺟﻬﺖ اﻣﻀﺎي دﻓﺎﺗﺮ ﺗﺠﺎري ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺻﻨﺪوق ب وارﻳﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬در ﺻﺪي از ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ آﻪ ﺑﺎﺑﺖ واﺧﻮاﺳﺖ اﺳﻨﺎد ﺗﺠﺎرﺗﻲ هﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﺪهﻜﺎر ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻇﺮف ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮر ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ وﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت از او ‪ ٢٥‬درﺻﺪ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺪهﻜﺎري ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺻﻨﺪوق ب ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫هﺰﻳﻨﻪ ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي اﻟﻒ و ب‪:‬‬

‫در وﺿﻊ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺷﻮراي اﻧﻘﻼب آﻠﻴﻪ درﺁﻣﺪهﺎي ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎي اﻟﻒ و ب ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﺧﺰاﻧﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ وارﻳﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٣٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم و ﺻﻮرت ﺑﺮداري از اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ) ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ(‬
‫‪ -٢‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ) ﺗﻮﺳﻂ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ(‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ اﻣﻮال ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ وﻟﻲ در ﺻﻮرت داراﻳﻲ درج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺘﺜﻨﻴﺎت‬
‫دﻳﻦ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﺗﺠﺎري ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻮال ﺷﺮآﺖ ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻪ اﻣﻮال ﺷﺮآﺎء‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﺴﻲ از ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺿﻤﺎﻧﺖ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻮال ﺿﺎﻣﻦ ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﺗﺎﺟﺮ‪:‬‬

‫وﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت‪ ،‬اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﺟﻬﺖ وﺻﻮل ﻃﻠﺐ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮاﻋﺪ ﺑﺮات و ﺳﻔﺘﻪ و‪....‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢١‬ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬

‫» ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻜﻠﻒ اﺳﺖ در ﻣﺪت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﻮد را در اﺧﺘﻴﺎر ادارﻩ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺻﺮﻳﺤﺎً از اﻳﻦ‬
‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻌﺎف ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت اﻗﺘﻀﺎ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺟﻠﺐ او ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺗﻮﻗﻴﻒ او ﻻزم ﺷﻮد ﻗﺮار ﺗﻮﻗﻴﻒ را از دادﮔﺎﻩ ﻣﻲﺧﻮاهﺪ‪.‬‬
‫رﻓﻊ ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ ،‬ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از دوام ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺧﻮد در‬
‫هﺮ ﻣﺎﻩ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﻗﺮار ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬رﻓﻊ ﺁن را ﺑﺨﻮاهﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٣٥‬و ‪ ٤٣٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎزداﺷﺖ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺮار ﺑﺎزداﺷﺖ هﺮ ﻣﺎﻩ ﻳﻜﺒﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺮاض اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در زﻣﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﺎﻣﻪ هﺎ و ﻣﺮاﺳﻼت آﻪ ﺑﻪ ﺁدرس ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ارﺳﺎل‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد ﺁﻳﺎ ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ او ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٠٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﺗﺠﺎرت ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را اداﻣﻪ‬
‫ﺑﺪهﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻣﺮ وآﻴﻞ ﻳﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ را ﺑﺪهﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ در ﻣﻮرد اداﻣﻪ آﺎر ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ اﻣﺎ ﻃﺒﻖ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﺳﺖ آﻪ در ﻣﻮرد اداﻣﻪ آﺎر ﺗﺎﺟﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻣﻲآﻨﺪ و ﻧﻈﺮ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺸﻮرﺗﻲ دارد‪.‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮاردادهﺎي ﻣﻨﻌﻘﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪:‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﻗﺮاردادي )از ﻧﻮع ﻗﺮارداد ﻣﺴﺘﻤﺮ( ﻣﻨﻌﻘﺪ آﻨﺪ و در اﺛﻨﺎي ﻗﺮارداد ورﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﺷﻮد ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪٣٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥١٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »هﺮ ﮔﺎﻩ اﻣﻮاﻟﻲ در اﺟﺎرﻩ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ در‬
‫ﻓﺴﺦ ﻳﺎ اﺑﻘﺎي اﺟﺎرﻩ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي آﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﺎﺷﺪ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲآﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮ ﻓﺴﺦ اﺟﺎرﻩ ﺷﺪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﻣﻮال از ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺎل اﻻﺟﺎرﻩ آﻪ ﺗﺎ ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‬
‫ﺟﺰء ﻏﺮﻣﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪ ........‬اﮔﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮ اﺑﻘﺎي اﺟﺎرﻩ ﺑﻮدﻩ و ﺗﺄﻣﻴﻨﺎﺗﻲ هﻢ ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺟﺎرﻩ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺮ دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁن ﺗﺄﻣﻴﻨﺎت اﺑﻘﺎء ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ واﻻ ﺗﺄﻣﻴﻨﺎﺗﻲ آﻪ ﭘﺲ از ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﺑﺎﻳﺪ آﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮ ﻓﺴﺦ اﺟﺎرﻩ ﻣﻮﺟﺮ راﺿﻲ ﺑﻪ ﻓﺴﺦ ﻧﺸﻮد‬
‫ﺣﻖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ را ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪«.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻋﻘﺪ اﺟﺎرﻩ را ﻓﺴﺦ آﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺟﺎرﻩ ﺑﻬﺎي اﻳﺎم ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺮ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﺨﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻮن اﺟﺎرﻩ ﻓﺴﺦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻮﺟﺮ ﺑﺎﺑﺖ اﺟﺎرﻩ ﺑﻬﺎي اﻳﺎم ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻏﺮﻣﺎ ﻣﻠﺤﻖ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮ اﺑﻘﺎي اﺟﺎرﻩ ﺑﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﻮﺟﺮ ﺑﺮاي ﺑﺪهﻲ اﻳﺎم ﮔﺬﺷﺘﻪ داﺧﻞ ﻏﺮﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪ -٢‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺮاي اﺟﺎرﻩ ﺑﻬﺎي اﻳﺎم ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻀﻤﻴﻨﺎت آﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺮ ﭘﺮداﺧﺖ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ آﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻓﺴﺦ اﺟﺎرﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮد وﻟﻲ ﻣﻮﺟﺮ راﺿﻲ ﺑﻪ ﻓﺴﺦ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون دادن ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺎرﻩ را اﺑﻘﺎء آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥١٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ »:‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ اﺟﺎرﻩ را ﺑﺮاي ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺪت ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮي ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻧﻤﺎﻳﺪ ) ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺮارداد آﺘﺒﻲ از اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﻨﻊ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ( و‬
‫در ﺻﻮرت ﺗﻔﻮﻳﺾ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ وﺛﻴﻘﻪ آﺎﻓﻲ آﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎل اﻻﺟﺎرﻩ را ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ اﻣﻮال‬
‫ﻣﺴﺘﺄﺟﺮﻩ دادﻩ و آﻠﻴﻪ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻣﻘﺮرات اﺟﺎرﻩ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮد اﺟﺮا آﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت در ﻣﺎدﻩ ‪ ٥١٣‬ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺄﺟﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻴﻦ ﻣﺴﺘﺄﺟﺮﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٧٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ‪» :‬ﻣﺴﺘﺄﺟﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻴﻦ ﻣﺴﺘﺄﺟﺮﻩ را اﺟﺎرﻩ ﺑﺪهﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ در ﻋﻘﺪ‬
‫اﺟﺎرﻩ ﺧﻼف ﺁن ﺷﺮط ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠‬ﻗﺎﻧﻮن رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﺮ و ﻣﺴﺘﺄﺟﺮ ﻣﺼﻮب ‪» ١٣٥٦‬ﻣﺴﺘﺄﺟﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻮرد اﺟﺎرﻩ را آﻼً‬
‫ﻳﺎ ﺟﺰﺋﺎً ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ اﺷﺎﻋﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ اﻧﺘﻘﺎل دهﺪ ﻳﺎ واﮔﺬار ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ آﺘﺒﺎً اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻪ او دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪:‬‬

‫‪ -١‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ دﻓﺎﺗﺮ و ﺻﻮرت ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫‪ -٢‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺁﮔﻬﻲ در روزﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪٣٧‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻃﻠﺐ‪:‬‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ در ﻣﺤﻜﻤﻪ اي آﻪ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را ﺻﺎدر آﺮدﻩ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ رﺳﻴﺪﮔﻲ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻋﺘﺮاض ﭼﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول‪ :‬ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رد ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺧﻮد ﺗﻮﺳﻂ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻌﺘﺮض ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ :‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﻮدن ﺷﺨﺺ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ وﻟﻲ ﻣﻴﺰان ﻃﻠﺐ او را‬
‫آﻤﺘﺮ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮم‪ :‬ﻃﻠﺒﻜﺎري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻣﻌﺘﺮض اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎري ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ آﻨﺪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي آﻪ ﻃﻠﺐ او ﻣﻮرد ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻧﺒﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ هﺮ ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد هﻨﮕﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ داراﻳﻲ ﺑﻪ ﺁن ﺷﺨﺺ دادﻩ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻣﻌﺘﺮض‬
‫ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﻃﻠﺒﺶ‪.‬‬

‫اداراﺗﻲ آﻪ ﺁﮔﻬﻲ دﻋﻮت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ هﻢ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺣﻮزﻩ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫‪ -٢‬دادﮔﺎهﻬﺎﻳﻲ آﻪ دﻋﺎوي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‬
‫‪ -٣‬ﺑﻨﮕﺎهﻬﺎي ﺑﻴﻤﻪ اي آﻪ ﻃﺮف ﻗﺮارداد ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﺮا ﺁﮔﻬﻲ ﻣﺬآﻮر ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺑﻴﻤﻪ ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺗﺎ ادارﻩ ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺒﺎﻟﻎ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻳﺎ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ دهﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﺮا ﺁﮔﻬﻲ ﺑﻪ دادﺳﺮاﻳﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در ﺣﻮزﻩ ﺁﻧﺠﺎ اﻗﺎﻣﺖ دارد ارﺳﺎل‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل از اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻗﻴﻢ« ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬

‫دﻋﻮت از ﺑﺪهﻜﺎران در ﺁﮔﻬﻲ‪:‬‬

‫در ﺁﮔﻬﻲ دﻋﻮت ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ از ﺑﺪهﻜﺎران ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺰ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺪهﻜﺎر ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺧﻮدش را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﻌﺪاً ﺑﺪهﻜﺎر ﺑﻮدن او ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ »ﻃﻠﺐ« از او ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﺑﺪهﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺻﻨﺪوق »ب« ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺁﮔﻬﻲ از ﺗﻤﺎم اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﻣﺎﻟﻲ از اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ دﻋﻮت ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻣﻌﺮﻓﻲ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻘﻲ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻮال دارﻧﺪ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲروﻧﺪ‪......‬‬
‫‪ -١‬هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻘﻲ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻮال دارد از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻳﺪ او از ﻳﺪ اﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻳﺪ ﺿﻤﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫وﺻﻮل ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺗﺎﺟﺮ‪:‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺁﻳﺎ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻋﺎوي ﺗﺎﺟﺮ را ﺑﺎ ﺻﻠﺢ ﺧﺎﺗﻤﻪ دهﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ در ﺗﻤﺎم دﻋﺎوي آﻪ هﻴﺌﺖ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ در ﺁن ذﻳﻨﻔﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻋﻮا را ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺧﺎﺗﻤﻪ دهﺪ اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻠﺢ دﻋﺎوي ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﻣﻴﺰان داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻮرد اداﻣﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي آﻨﻨﺪ‪ .‬دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول‪ :‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺰاﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﺎﻧﺪﻩ و ﺑﻴﻦ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ :‬ﻃﻠﺒﻜﺎران از اداﻣﻪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻗﺮاردادي ﻣﻨﻌﻘﺪ‬
‫ﻣﻲآﻨﻨﺪ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ آﺎر آﻨﺪ و ﺑﺪهﻲ ﺧﻮدش را ﭘﺮداﺧﺖ آﻨﺪ‪ :‬ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ )اآﺜﺮﻳﺘﻲ(‬
‫»ﻗﺮارداد ﺑﻴﻦ اآﺜﺮﻳﺖ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ و ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ«‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٨‬ﺗﺎﺟﺮ ﺣﻖ ﺗﺼﺮف در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮدش را ﻧﺪارد در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻗﺮارداد در‬
‫ﺣﻖ او ارﻓﺎق ﻣﻲﺷﻮد و دوﺑﺎرﻩ ﺗﺠﺎرت ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻬﻠﺖ دادﻩ ﻣﻲﺷﻮد آﻪ ﺑﺪهﻲ ﺧﻮدش را ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻀﺎي اﻳﻦ ﻣﻬﻠﺖ ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در زﻣﺎن اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ از ﻣﻘﺪاري از ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺮف‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬در ﺟﺎﻳﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﻮﺳﻂ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ دﻋﻮت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در‬
‫ﺟﺎﻳﻲ آﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد اﻳﻦ آﺎر را ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٨‬ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪» :‬ﭘﺲ از رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺑﺴﺘﺎﻧﻜﺎراﻧﻲ آﻪ ﻳﻚ ﻗﺴﻤﺖ ﻳﺎ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻃﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺧﻄﺎرﻳﻪ در ﺟﻠﺴﻪ دﻋﻮت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ هﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺿﻤﻦ دﻋﻮت ﻧﺎﻣﻪ ﻗﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٩‬ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ »ادارﻩ ﮔﺰارش آﺎﻣﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ داراﻳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
‫دادﻩ و ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺘﻮﻗﻒ و ﺑﺴﺘﺎﻧﻜﺎران را اﺳﺘﻤﺎع ﻧﻤﻮدﻩ و در ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺲ ذآﺮ ﻣﻲآﻨﺪ وﻟﻲ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎ ﺧﻮد ادارﻩ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ در ﻣﻮرد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ و ﺻﺮفﻧﻈﺮ آﺮدن از دﻋﺎوي ﻣﺸﻜﻮك‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٦٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ در ﻇﺮف هﺸﺖ روز از ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻮﻋﺪي آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﺬآﻮر در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٦٧‬ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﻓﺘﺮدار ﻣﺤﻜﻤﻪ آﻠﻴﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ را آﻪ ﻃﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻳﺎ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﺘﺎً ﻗﺒﻮل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺸﺎورﻩ در اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ دﻋﻮت‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع دﻋﻮت ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ در رﻗﻌﻪ هﺎي دﻋﻮت و اﻋﻼﻧﺎت ﻣﻨﺪرﺟﻪ در‬
‫ﺟﺮاﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪٣٩‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٧٧‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺰﺑﻮر در ﻣﺤﻞ و روز و ﺳﺎﻋﺘﻲ آﻪ از ﻃﺮف ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ در ﺗﺤﺖ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ ﻃﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ ﻃﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮﻗﺘﺎً ﻗﺒﻮل ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﻳﺎ وآﻴﻞ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ اﻟﻮآﺎﻟﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ اﺣﻀﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﺎً ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺮدد و ﻓﻘﻂ وﻗﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻋﺰام وآﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ آﻪ ﻋﺬر ﻣﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ و ﺻﺤﺖ‬
‫ﺁن ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٧٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ راﭘﻮرﺗﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ و‬
‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ آﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﻲدهﺪ‬
‫راﭘﺮت ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺎﻳﺪ از آﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﺬاآﺮات و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺠﻤﻊ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺮﺗﻴﺐ دهﺪ‪«.‬‬

‫ﺑﺎ ﺷﺮآﺖ ﺗﺠﺎرﺗﻲ هﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ آﺮد‪.‬‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ در ﺷﺮآﺘﻬﺎي اﺷﺨﺎص ﻣﻲﺗﻮان ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ آﺮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٠٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬اﮔﺮ ﺷﺮآﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﻲ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﻮد‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ را ﺑﺎ ﺷﺮآﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﺎ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ‬
‫ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﻓﺮض آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ورﺷﻜﺴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﺮارداد‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﺎ ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ ﺷﺮآﺘﻬﺎي اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي واﻗﻌﻲ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اداﻣﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٠٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪:‬‬
‫‪ ........‬در ﺻﻮرت ﺛﺎﻧﻲ داراﻳﻲ ﺷﺮآﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ و ﺑﻪ ﻏﺮﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ‬
‫داراﻳﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺮآﺎﻳﻲ آﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻏﺮﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺨﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪«.‬‬
‫»‪ ...‬ﺷﺮﻳﻚ ﯾﺎ ﺷﺮآﺎي ﺿﺎﻣﻦ آﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮارداد ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪﻩ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻌﻬﺪ ﺣﺼﻪ اﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻣﮕﺮ از اﻣﻮال ﺷﺨﺺ ﺧﻮدﺷﺎن‪ .‬ﺷﺮﻳﻜﻲ آﻪ ﺑﺎ او ﻗﺮارداد ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ از‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺿﻤﺎﻧﺘﻲ ﻣﺒﺮي اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻗﺮاردادي آﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﺿﺎﻣﻦ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٠‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﻣﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‪:‬‬

‫ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ در زﻣﺮﻩ ﻋﻘﻮد ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻗﺎﻧﻮن رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﻮد اﻳﻦ ﻗﺮارداد‬
‫ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٧٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي او ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‬
‫ﻣﮕﺮ ﭘﺲ از اﺟﺮاي ﻣﺮاﺳﻤﻲ آﻪ در ﻓﻮق ﻣﻘﺮر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪٤٠‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﭼﻪ اآﺜﺮﻳﺘﻲ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮاردادي رأي دهﻨﺪ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اآﺜﺮﻳﺖ ﻋﺪدي )ﺑﻴﺶ از ﻧﺼﻒ ﻃﻠﺒﮑﺎران( ‪ +‬اآﺜﺮﻳﺖ ﻣﺒﻠﻐﻲ )ﺻﺎﺣﺒﺎن ‪ ٧٥‬درﺻﺪ آﻞ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت(‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم رأي ﮔﻴﺮي از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﭼﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول‪ :‬اآﺜﺮﻳﺖ ﻋﺪدي و اآﺜﺮﻳﺖ ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ :‬آﺎر ﺗﺼﻔﻴﻪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻣﻮال ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ :‬هﻢ اآﺜﺮﻳﺖ ﻣﺒﻠﻐﻲ و هﻢ اآﺜﺮﻳﺖ ﻋﺪدي ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮم‪:‬ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻲ از اآﺜﺮﻳﺖ هﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮم ﻃﺒﻖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ هﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در‬
‫ﺟﻠﺴﻪ دوم آﺴﺎﻧﻲ آﻪ ﻗﺒﻼً رأي دادﻩ اﻧﺪ و رأي ﺷﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻩ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫اﻣﺎ آﺴﺎﻧﻲ آﻪ ﻧﻈﺮﺷﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ آﺮدﻩ ﻳﺎ در ﺟﻠﺴﻪ اول ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺟﻠﺴﻪ دوم‬
‫ﺣﺎﺿﺮ و رأي ﺧﻮد را اﻋﻼم آﻨﻨﺪ اﮔﺮ اآﺜﺮﻳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﻮد در ﻏﻴﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﺼﻔﻴﻪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪....‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻋﺎدي اﺳﺖ وﻟﻲ ﻋﻠﻴﻪ او ﻃﺮح دﻋﻮاي ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﻠﺐ ﻣﻲﺷﻮد و هﻨﻮز ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬اداﻣﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »‪ ....‬در ﻣﻮﻗﻌﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﻻزم اﺳﺖ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ دﻋﻮت ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻌﻠﻮم آﻨﻨﺪ آﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺣﺼﻮل ﺑﺮاﺋﺖ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ و اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮد را در اﻣﺮ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﺼﻮل ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﻠﺐ ﻣﻮآﻮل ﺧﻮاهﻨﺪ آﺮد ﯾﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻓﻮري ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ را ﻣﻮآﻮل ﺑﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺣﺎﺿﺮ از ﺣﻴﺚ ﻋﺪﻩ و از ﺣﻴﺚ ﻣﺒﻠﻎ اآﺜﺮﻳﺖ ﻣﻌﻴﻦ در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٠‬را ﺣﺎﺋﺰ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪت و ﺣﺼﻮل ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﺑﻨﺎي اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‬
‫ﺷﻮد ﻗﻮاﻋﺪي را آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻮاد ﻗﺒﻞ ﻣﻘﺮر اﺳﺖ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﮔﺮدد‪«.‬‬

‫اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت »اﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﻮد اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد‬
‫ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻟﻴﻜﻦ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﺎﺟﺮ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺼﻮل ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ در ﻗﺮارداد را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪٤١‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺗﻮﺳﻂ دادﮔﺎﻩ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬
‫ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ آﻪ دادﮔﺎﻩ ﺻﺎدر آﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺁن را ﺗﺼﺪﻳﻖ‬
‫آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺘﺮﺿﻴﻦ ﻳﻚ هﻔﺘﻪ ﻓﺮﺻﺖ دارﻧﺪ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻓﺘﺮ دادﮔﺎﻩ ﺗﺴﻠﻴﻢ آﻨﻨﺪ و دادﮔﺎﻩ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﮔﺰارش ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ در ﺧﺼﻮص رد ﻳﺎ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺮﺳﺪ و هﺮ ﻳﻚ از ﻃﺮﻓﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺁن را از ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻀﺎي ﻣﺪت ﻳﻚ هﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﺬآﻮر در ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬هﺮ ﮔﺎﻩ در ﻇﺮف اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪت از ﻃﺮف ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ ﺣﻖ اﻋﺘﺮاض دارﻧﺪ اﻋﺘﺮاﺿﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﻋﺘﺮاﺿﺎت و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺣﻜﻢ واﺣﺪ ﺻﺎدر آﻨﺪ اﮔﺮ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺷﻮد‬
‫ﻗﺮارداد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ذﻳﻨﻔﻊ ﺑﻼاﺛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد‪ :‬ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺠﺪداً ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺠﺎري را ﺷﺮوع ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد‪ :‬ﺗﺼﻔﻴﻪ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ » :‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ در‬
‫اآﺜﺮﻳﺖ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ ﻳﺎ در ﻇﺮف ‪ ١٠‬روز از ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺁﻧﺮا اﻣﻀﺎء آﺮدﻩاﻧﺪ ﻗﻄﻌﻲ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪« ....‬‬

‫ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‪:‬‬

‫ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎري اﺛﺮ ﻧﺪارد و ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻬﻢ اﻳﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻳﺎ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ از داراﻳﻲ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٨٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ ....» :‬ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ ﺟﺰء اآﺜﺮﻳﺖ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻗﺮارداد را‬
‫هﻢ اﻣﻀﺎء ﻧﻜﺮدﻩ اﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد را ﻣﻮاﻓﻖ ﺁﻧﭽﻪ از داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﻣﻲرﺳﺪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻟﻴﻜﻦ ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪ در ﺁﺗﻴﻪ از داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﻃﻠﺐ ﺧﻮد را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ آﻨﻨﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ ﭘﺲ از ﺗﺄدﻳﻪ ﺗﻤﺎم ﻃﻠﺐ آﺴﺎﻧﻲ آﻪ در ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺷﺮآﺖ داﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺁن را در ﻇﺮف دﻩ‬
‫روز ﻣﺰﺑﻮر اﻣﻀﺎء ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﺛﺮات ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ از ﻣﺤﺠﻮرﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٤١٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﻤﻴﻨﻜﻪ ﺣﻜﻢ ﻣﺤﻜﻤﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻗﺮارداد ﻗﻄﻌﻲ ﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب آﺎﻣﻠﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲدهﺪ آﻪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم اﺧﺘﻼف‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ آﻠﻴﻪ دﻓﺎﺗﺮ و اﺳﻨﺎد و ﻧﻮﺷﺘﺠﺎت و هﻤﭽﻨﻴﻦ داراﻳﻲ ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎراﻧﻲ آﻪ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ را اﻣﻀﺎء ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ دادﻩ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ‬
‫رد آﺮدﻩ رﺳﻴﺪ ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﭘﺲ از ﺁﻧﻜﻪ ﻗﺮار ﺗﺄدﻳﻪ ﺳﻬﻢ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻣﺬآﻮر را داد ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﺶ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺧﺘﻼف ﻣﺤﻜﻤﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ آﺮدﻩ و ﺣﻜﻢ ﻣﻘﺘﻀﻲ ﺧﻮاهﺪ داد‪«.‬‬

‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﻄﻼن‪ :‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت‬
‫‪ -٢‬ﻓﺴﺦ‪ :‬ﻋﺪم رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻗﺮارداد ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫‪ -٣‬ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺠﺪد ﺗﺎﺟﺮ‬

‫‪٤٢‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻣﻮاﺟﻪ هﺴﺘﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ )ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ(‬
‫‪ -٢‬ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ )ﻣﻮاﻓﻘﻴﻦ(‬
‫‪ -٣‬ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎﻳﻲ آﻪ ﭘﺲ از اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩاﻧﺪ )ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺟﺪﻳﺪ(‬

‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻓﺴﺦ ﻳﺎ اﺑﻄﺎل ﻳﺎ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺠﺪد ﺗﺎﺟﺮ اﻣﻮال ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻴﻦ آﺪاﻣﻴﻚ از‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻓﺴﺦ ﻳﺎ اﺑﻄﺎل ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﻣﺠﺪد ﺗﺎﺟﺮ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺳﻬﻤﻲ از داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﺪارﻧﺪ ﭼﻮن ﻗﺒﻼً ﺳﻬﻢ ﺧﻮد را درﻳﺎﻓﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﻣﻮاﻓﻖ و ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻜﻲ را ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﺗﺮﺟﻴﺢ دهﻴﻢ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﻣﻮاﻓﻖ ﺗﺮﺟﻴﺢ دهﻴﻢ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ در‬
‫اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﺎ او آﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﻣﻮاﻓﻖ را ﺑﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ دهﻴﻢ آﺴﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ آﺮدن ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ را ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬در ﺻﻮرت ﻓﺴﺦ ﻳﺎ اﺑﻄﺎل ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ارﻓﺎﻗﻲ و اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﺑﻌﺪ از ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻏﺮﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٠٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺗﺎﺟﺮي ورﺷﻜﺴﺖ و اﻣﺮش ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﮔﺮدﻳﺪ و‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺮارداد ﻣﺰﺑﻮر اﺑﻄﺎل ﻳﺎ ﻓﺴﺦ ﺷﻮد ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪ ﻣﻘﺮرات دو ﻣﺎدﻩ ﻗﺒﻞ در‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺛﺎﻧﻮي ﻻزم اﻻﺟﺮا اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻓﺮض‪ :‬ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪﻩ و ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻣﻘﺪاري از ﺑﺪهﻴﻬﺎﻳﺶ را ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﻲآﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ورﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬ﺁﻳﺎ هﻨﮕﺎم ﺗﻘﺴﻴﻢ داراﻳﻲ ﺗﺎﺟﺮ ﺁن ﻣﻴﺰان ﻃﻠﺒﻲ آﻪ ﻣﻮاﻓﻘﻴﻦ درﻳﺎﻓﺖ آﺮدﻩ اﻧﺪ را ﺑﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲﺁورﻳﻢ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٠٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎران ارﻓﺎﻗﻲ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﻗﻒ ﺗﺎﺟﺮ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻓﺴﺦ ﻳﺎ اﺑﻄﺎل‬
‫ﭼﻴﺰي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﺄﺧﻮذي ﺁﻧﻬﺎ از وﺟﻬﻲ آﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻏﺮﻣﺎء ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲرﺳﺪ آﺴﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬

‫ﻓﺮوش اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪:‬‬

‫ﻓﺮوش اﻣﻮال ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺰاﻳﺪﻩ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ اﻣﻮال ﺑﺪون ﻣﺰاﻳﺪﻩ‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﻮال ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪﻧﻲ‪ ،‬اﻣﻮاﻟﻲ آﻪ در ﻣﻌﺮض ﺗﻨﺰل ﻗﻴﻤﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻮاﻟﻲ‬
‫آﻪ در ﺑﺎزار ﻣﻈﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ دارﻧﺪ‪....‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎران راﺿﻲ ﺷﻮﻧﺪ آﻪ ﺑﺪون ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻣﺰاﻳﺪﻩ اﻣﻮال ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺪ اﻳﻦ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺤﻮﻩ اﻧﺠﺎم ﻣﺰاﻳﺪﻩ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت و ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ذآﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٤٣‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫اﻣﻮال ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪ ﻳﺎ ﻧﺴﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺪ آﻪ در ﺻﻮرت ﺛﺎﻧﻲ ﺧﺮﻳﺪار ﺣﺪاآﺜﺮ‬
‫ﻣﺪت ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ وﻗﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻓﺮوش اﻣﻮال‪ ،‬ﺛﻤﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼت در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺁﻧﻬﺎ را ﺗﻘﺴﻴﻢ آﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻋﻮاي اﺳﺘﺮداد‪:‬‬
‫دﻋﻮاي اﺳﺘﺮداد ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از دﻋﻮاﻳﻲ آﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺁن اﺳﺘﺮداد اﻣﻮال اﻣﺎﻧﻲ ﻧﺰد ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻟﻚ اﻋﻴﺎن‪ ،‬ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮاهﺎن ﻋﻴﻦ ﻣﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺧﺼﻮص دﻋﺎوي اﺳﺘﺮداد ﻣﻘﺮرات ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٢٨‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٢٨‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ :‬اﮔﺮ ﻗﺒﻞ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺗﺎﺟﺮ‪ ،‬آﺴﻲ اوراق ﺗﺠﺎري ﺑﻪ او دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫آﻪ وﺟﻪ ﺁن را وﺻﻮل و ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻨﺪ ﻧﮕﺎﻩ دارد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻌﻴﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و وﺟﻪ‬
‫اوراق ﻣﺰﺑﻮر ﺗﺄدﻳﻪ ﻧﮕﺸﺘﻪ و اﺳﻨﺎد ﻋﻴﻨﺎً در ﺣﻴﻦ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﻧﺰد ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺁن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﻴﻦ اﺳﻨﺎد را اﺳﺘﺮاداد آﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٢٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩهﺎﻳﻲ آﻪ در ﻧﺰد ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﺑﻮدﻩ ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻣﺎدام آﻪ ﻋﻴﻦ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ آﻼً ﻳﺎ ﺟﺰﺋﺎً ﻧﺰد ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻳﺎ ﻧﺰد ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي از ﻃﺮف ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﻳﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﮔﺬاردﻩ ﺷﺪﻩ و ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺮداد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩهﺎﻳﻲ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب دﻳﮕﺮي ﺧﺮﻳﺪاري آﺮدﻩ‬
‫و ﻋﻴﻦ ﺁن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ از ﻃﺮف ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ و اﻻ از ﻃﺮف آﺴﻲ‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب او ﺁن ﻣﺎل ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪﻩ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺮداد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٠‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ آﺴﻲ ﻣﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و هﻨﻮز ﺛﻤﻦ را درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻖ دارد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﻓﺴﺦ و‬
‫ﻋﻴﻦ ﻣﺎل را ﭘﺲ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻴﺎري آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٠‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺁن را اﻋﻤﺎل آﻨﺪ ﺧﻴﺎر ﺗﻔﻠﻴﺲ ﻧﺎم‬
‫دارد‪) .‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٣٨٠‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ(‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ »:‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺗﻤﺎم ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩاي آﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ هﻴﭻ ﻧﺤﻮي ﺑﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪار و ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﺣﺘﺴﺎب‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ از ﻃﺮف ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎل ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺮداد اﺳﺖ اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺰد ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪« ....‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻴﻊ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﻲ ﭼﻮن هﻨﻮز ﺧﺮﻳﺪار ﺛﻤﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻜﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ اﻳﻦ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻴﻦ ﻣﺎل دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﻓﺴﺦ آﻨﺪ و ﺟﻨﺲ ﺧﻮد را ﭘﺲ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻨﺲ ﻧﺰد ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪار‪.‬‬
‫اداﻣﻪ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ .....» :‬ﺑﻄﻮر آﻠﻲ ﻋﻴﻦ هﺮ ﻣﺎل ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮي آﻪ ﻧﺰد ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺮداد اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪٤٤‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬اﮔﺮ آﺎﻻﻳﻲ را ﺑﻪ ﺁدرس ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺎرﻧﺎﻣﻪ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ و در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺘﺼﺪي ﺣﻤﻞ‬
‫و ﻧﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ و در هﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان آﺎﻻ را ﻣﺴﺘﺮد آﺮد؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩاي آﻪ ﺑﺮاي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺣﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﻗﺒﻞ از‬
‫وﺻﻮل از ﺳﻮي ﺻﻮرت ﺣﺴﺎب ﻳﺎ ﺑﺎرﻧﺎﻣﻪاي آﻪ داراي اﻣﻀﺎي ارﺳﺎل آﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮوش‬
‫رﺳﻴﺪﻩ و ﻓﺮوش ﺻﻮري ﻧﺒﺎﺷﺪ دﻋﻮي اﺳﺘﺮداد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد واﻻ ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٢٩‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺳﺘﺮداد اﺳﺖ‪....‬‬
‫دو ﺣﺎﻟﺖ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول‪ :‬ﻃﺮف ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ از روي ﺑﺎرﻧﺎﻣﻪ آﺎﻻ را ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ در اﻳﻦ آﺎﻻ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺮداد‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ :‬ﻃﺮف ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻗﺒﻞ از ﺗﺤﻮﻳﻞ آﺎﻻ هﻨﻮز ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺘﺼﺪي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺨﻮاهﺪ آﻪ آﺎﻻ را ﻣﺴﺘﺮد آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر را دارد آﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ دﺳﺘﻮر اﺳﺘﺮداد آﺎﻻ را ﺑﺪهﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺴﺦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ او ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﺎﺷﻲ از اﺟﺮاﯼ ﺣﻖ ﺣﺒﺲ؟‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٤‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩ را ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﻨﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻗﻴﻤﺘﺶ را ﺑﭙﺮدازد‪ .‬در واﻗﻊ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪﻩ از ﺣﻖ ﺣﺒﺲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٣‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﺮ ﮔﺎﻩ آﺴﻲ ﻣﺎل اﻟﺘﺠﺎرﻩ اي ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮو رﺷﻜﺴﺘﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ وﻟﻴﻜﻦ هﻨﻮز‬
‫ﺁن ﺟﻨﺲ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ و ﻧﻪ ﺑﻪ آﺴﻲ دﻳﮕﺮ آﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب او ﺑﻴﺎورد‬
‫ﺁن آﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩاي آﻪ وﺟﻪ ﺁن را ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ از ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺎلاﻟﺘﺠﺎرﻩ اﻣﺘﻨﺎع آﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٣٥‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﺳﺘﺮداد را ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﺻﻮرت اﺧﺘﻼف ﻣﺤﻜﻤﻪ ﭘﺲ از اﺳﺘﻤﺎع ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻋﻀﻮ ﻧﺎﻇﺮ ﺣﻜﻢ ﻣﻘﺘﻀﻲ را ﻣﻲدهﺪ‪«.‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﺸﻮد و اﻓﺮاد ذﻳﻨﻔﻊ اﻣﻮال ﺧﻮد را ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻣﻮا ل ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﻓﺮوش‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ و ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻃﻠﺒﻜﺎران‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﺣﻖ وﺛﻴﻘﻪ‬
‫‪ -٢‬ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم )ﺣﻖ رﺟﺤﺎن(‬
‫‪ -٣‬ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻋﺎدي )ﻏﺮﻣﺎ(‬

‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﺣﻖ وﺛﻴﻘﻪ‪:‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﺎ ﺣﻖ وﺛﻴﻘﻪ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻜﺎري اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻃﻠﺐ ﺧﻮد وﺛﻴﻘﻪاي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻌﺪ از ﻓﺮوش وﺛﻴﻘﻪ‪ ،‬از ﻣﺤﻞ ﻓﺮوش ﺁن اﺑﺘﺪا ﻃﻠﺐ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﺎ ﺣﻖ وﺛﻴﻘﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎران دﯾﮕﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮرد وﺛﻴﻘﻪ آﻤﺘﺮ از ﻃﻠﺐ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﺪ ﺗﻤﺎم ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﺎ ﺣﻖ وﺛﻴﻘﻪ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﺮاي ﺑﻘﻴﻪ ﻃﻠﺐ ﺧﻮد داﺧﻞ در ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻋﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﺎ ﺣﻖ وﺛﻴﻘﻪ ﺑﺮاي اﺳﺘﻴﻔﺎي ﻃﻠﺐ ﺧﻮد ﺑﻪ ادارﻩ ﺛﺒﺖ رﺟﻮع ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﺁﻳﺎ ادارﻩ ﺛﺒﺖ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻓﺮوش وﺛﻴﻘﻪ را دارد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻳﻦ آﺎر را اﻧﺠﺎم دهﺪ؟‬
‫رأي دﻳﻮان ﻋﺎﻟﻲ آﺸﻮر ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ را در ﻣﻮرد ﻓﺮوش اﻣﻮال ﻣﻮرد وﺛﻴﻘﻪ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﻲداﻧﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ آﻪ ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺛﺒﺖ ﻣﻘﺮرات ﺗﺼﻔﻴﻪ را ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ ادارﻩ ﺛﺒﺖ ﺑﺪون ﺗﻌﺎرض داﻧﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺟﺮاﻳﻲ را ادارﻩ ﺛﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫رأي وﺣﺪت روﻳﻪ دﻳﻮاﻧﻌﺎﻟﻲ آﺸﻮر ﺑﺎ رأي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺛﺒﺖ هﻤﺎهﻨﮕﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم )ﺣﻖ رﺟﺤﺎن(‬

‫ﻃﻠﺒﻜﺎراﻧﻲ آﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬار ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺼﺎﻟﺤﻲ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻋﺎدي ﺑﺮﺗﺮي دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﺧﻮد داراي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي هﺴﺘﻨﺪ و در هﺮ ﻃﺒﻘﻪ درﺟﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺣﻘﻮق ﺧﺪﻣﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻳﻜﺴﺎل ﺁﺧﺮ ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻗﻒ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ اول‪:‬‬
‫ب – ﺣﻘﻮق ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﺑﻨﮕﺎﻩ ورﺷﻜﺴﺘﻪ )ﺗﺠﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ( ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ج‪ -‬دﺳﺘﻤﺰد آﺎرﮔﺮاﻧﻲ آﻪ روزاﻧﻪ ﻳﺎ هﻔﺘﮕﻲ ﻣﺰد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺪت ‪ ٣‬ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﻃﻠﺐ اﺷﺨﺎﺻﻲ آﻪ ﻣﺎل ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻻﻳﺖ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﻮﻣﺖ ﺗﺤﺖ ادارﻩ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ دوم‪:‬‬
‫ﺑﻮدﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ آﻪ ورﺷﻜﺴﺘﻪ از ﺟﻬﺖ وﻻﻳﺖ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﻮﻣﺖ ﻣﺪﻳﻮن ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺗﻮﻗﻒ در دورﻩ ﻗﻴﻤﻮﻣﺖ ﻳﺎ وﻻﻳﺖ و ﻳﺎ در ﻇﺮف ﻳﻜﺴﺎل‬
‫ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎي ﺁن اﻋﻼم ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺳﻮم‪ :‬ﻃﻠﺐ ﭘﺰﺷﻚ و دارو ﻓﺮوش و ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﻲ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﺪاواي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ و‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش در ﻇﺮف ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻗﻒ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﭼﻬﺎرم‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻧﻔﻘﻪ زن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ١٢٠٦‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﻲ‬
‫ﻧﻔﻘﻪ اﻗﺎرب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﺎم ﮔﺬﺷﺘﻪ دﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﻬﺮﻳﻪ زن ﺗﺎ ﻣﻴﺰان دﻩ هﺰار رﻳﺎل ﺑﻪ ﺷﺮط ﺁﻧﻜﻪ ازدواج اﻗﻼً ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ازﺗﻮﻗﻒ واﻗﻊ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎزاد ﺟﺰء ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻋﺎدي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪ :‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻣﻘﺮرات ﺧﺎص ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﺳﺎﻳﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﺑﺎ ﻣﻮاردي ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ آﻪ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬اﺷﺨﺎﺻﯽ را در زﻣﺮﻩ ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺑﺎ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﺗﻠﻘﻲ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺎدﻩ ‪ ٤٩‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﻋﺪاد ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺌﻮال‪:‬اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﻨﺎد آﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻃﺒﻖ رأي دﻳﻮاﻧﻌﺎﻟﻲ آﺸﻮر ﻣﻤﺘﺎز ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪن ﻃﻠﺒﻜﺎر ﻳﻚ اﻣﺮ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ و‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺁن را ﺗﻮﺳﻌﻪ داد و ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮارد ﻣﺼﺮح در ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت و ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ را ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﺑﺪهﻴﻢ‪.‬‬
‫‪٤٦‬‬
 ‫ﺣﻘﻮق ﺗﺠﺎرت ‪٤‬‬
‫‪---------------------‬‬
‫ﻃﻠﺒﻜﺎران ﻋﺎدي)ﻏﺮﻣﺎ(‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از اﺻﻞ ﺗﺴﺎوي ﺣﻘﻮق ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ هﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻠﺐ او ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻨﺪ ﻋﺪم آﻔﺎﻳﺖ داراﻳﻲ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻃﻠﺐ ﺧﻮدش ﻧﺮﺳﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﺗﺼﻔﻴﻪ »ﺳﻨﺪ ﻋﺪم آﻔﺎﻳﺖ داراﻳﻲ« را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﻠﺒﻜﺎر‬
‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲآﻨﺪ و اﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲآﻨﺪ آﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻃﻠﺐ ﺧﻮدش ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺘﻢ اﺧﺘﺼﺎري ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‪:‬‬

‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٢٢‬ﻗﺎﻧﻮن ادارﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ‪» :‬هﺮ ﮔﺎﻩ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ اﻣﻮاﻟﻲ ﺟﺰ ﻣﺴﺘﺜﻨﻴﺎت دﻳﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ ﺁﮔﻬﻲ و ﻗﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ ﺑﺴﺘﺎﻧﻜﺎران ﺑﻌﻀﺎً ﻳﺎ آﻼً درﺧﻮاﺳﺖ اﺟﺮاي اﺻﻮل ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ را‬
‫در ﻇﺮف ﻣﺪت ‪ ١٠‬روز ﻧﻨﻤﻮدﻩ و هﺰﻳﻨﻪ ﺁن را ﻧﭙﺮدازﻧﺪ ﺟﺮﻳﺎن ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺧﻮاهﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪«.‬‬

‫اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر‪:‬‬
‫اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺣﻘﻲ‬
‫‪ -٢‬ﺣﻜﻤﻲ‬

‫اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﺣﻘﻲ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﺪهﻴﻬﺎي ﺧﻮدش را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ آﻞ ﻣﺘﻔﺮﻋﺎت ﺁن‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ آﺮدﻩ و ﺑﻪ آﺴﻲ ﺑﺪهﻜﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎ اراﺋﻪ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﺗﺄدﻳﻪ دﻳﻮن از دادﮔﺎﻩ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاهﺪ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر او ﺑﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ‪ ٥٦١‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت‪» :‬هﺮ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ آﻪ آﻠﻴﻪ دﻳﻮن ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺘﻔﺮﻋﺎت و ﻣﺨﺎرﺟﻲ آﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺁن ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﺎﻣﻼً ﺑﭙﺮدازد ﺣﻘﺎً اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪«.‬‬

‫اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﺣﻜﻤﻲ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ آﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﺪهﻲ ﺧﻮدش را ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﻲآﻨﺪ اﻣﺎ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺁن را ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ آﻪ از دادﮔﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎي اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮارد اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﺣﮑﻤﻲ‪:‬‬
‫‪ -١‬زﻣﺎﻧﻲ آﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران ﺑﺎ ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ ﻣﻨﻌﻘﺪ آﺮدﻩ و ﺗﺎﺟﺮ ﻗﺮارداد ارﻓﺎﻗﻲ‬
‫را ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠﻲ اﻧﺠﺎم دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬زﻣﺎﻧﻲ آﻪ ﺗﻤﺎم ﻃﻠﺒﻜﺎرهﺎي ﺗﺎﺟﺮ ورﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺎﺟﺮ رﺿﺎﻳﺖ دادﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻃﻠﺒﻜﺎران ذﻣﻪ ﺗﺎﺟﺮ را اﺑﺮاء آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﺣﻜﻤﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ٥‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ اﻋﺎدﻩ اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺎﺟﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺠﺪداً ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﻮدش را ﺁﻏﺎز آﻨﺪ‪.‬‬

‫واﻟﺴﻼم‬

‫‪٤٧‬‬