Dramat symboliczny w formie

„WESELE” Dramat narodowy w treści

1. Autor: Stanisław Wyspiański (1869-1907)

2. Premiera sztuki: 16 marca 1901r. w Krakowie
3. Epoka: Młoda Polska
4. Geneza: Wyspiański napisał „Wesele” zainspirowany autentycznym wydarzeniem, ślubem poety Lucjana Rydla z chłopką, Jadwigą
Mikołajczykówną. Wydarzenie to miało miejsce 20 XI 1900r. w podkrakowskich Bronowicach, w domu malarza – Włodzimierza Tetmajera. Na
uroczystość przybyła elita krakowska oraz bronowiccy chłopi.
5. Czas akcji: 20/21 listopada 1900r.
6. Miejsce akcji: Bronowice (wieś pod Krakowem) w chacie malarza Włodzimierza Tetmajera.
7. Budowa:
CHŁOPSTWO
a. AKT I. – realistyczna komedia społeczno – obyczajowa
b. AKT II. – dramat fantastyczny i symboliczny ▪ Panna Młoda –Jadwiga
c. AKT III. – dramat narodowy, symboliczno – wizyjny Mikołajczykówna
▪ Gospodyni – Anna Tetmajerowa
8. Wątki: REALISTYCZNY, FANTASTYCZNY. (żona Włodzimierza
INTELIGENCJA ▪ Marysia – Maria Mikołajczyk
9. Bohaterowie – kto jest kim?
Bohaterowie Wesela są przedstawicielami dwóch różnych ▪ Pan Młody – Lucjan Rydel (siostra panny młodej)
środowisk. Mamy tutaj zderzenie światu chłopstwa i inteligencji. ▪ Poeta – Kazimierz Tetmajer ▪ Jasiek – Jan Mikołajczyk (brat
▪ Dziennikarz – Rudolf Jadwigi)
Starzewski ▪ Kuba – Jakub Mikołajczyk
▪ Radczyni – Antonina Domańska ▪ Ojciec – Jacenty Mikołajczyk
(ciotka Rydla) ▪ Czepiec – Błażej Czepiec (wuj panny
▪ Haneczka – Anna Rydlówna młodej, wójt gminy, starosta weselny)
(siostra Rydla) ▪ Kasper – Kasper Czepiec (syn
▪ Maryna i Zosia – Maria i Zofia Błażeja)
Pareńskie ▪ Isia – córka Anny i Włodzimierza
▪ Nos – Tadeusz Noskowski/ Tetmajerów
Stanisław Czajkowski
▪ Gospodarz – Włodzimierz
Tetmajer (10 lat mieszka w
Bronowicach)
10. Wnioski wynikające z realistycznej części „Wesela”

Środowisko Chłopów
a) Chłopi interesują się polityką, wydarzeniami rozgrywającymi się poza wsią. Nie tworzą zamkniętej społeczności.
b) Chłopi są otwarci, ciekawi, gotowi przyjąć nowości; pamiętają przy tym o przeszłości!, mają krytyczny stosunek do inteligencji.
c) Chłopi są pełni dystansu wobec gości z miasta, właściwie oceniają spotkanie.
d) Wśród chłopów brakuje indywidualisty, silnej osobowości, przywódcy, który mógłby we właściwy sposób wykorzystać potencjał i silę
drzemiącą w tej grupie.

Inteligencja
e) Inteligencja to grupa, której nierealne marzenia, puste frazesy całkowicie wystarczają.
f) Są niechętni wszelkim zmianom i zdecydowanie odrzucają myśl o autentycznym zbrataniu się z chłopami.
g) Traktują wieś jako arkadię, idealizują jej obraz.
h) Wyspiański ukazuje zainteresowanie wsią jako zwykłą LUDOMANIĘ, a więc sposób uleganie chwilowej modzie.
i) Traktują chłopów lekceważąco, a nawet obraźliwie, inteligencja ironizuje, ma drwiący stosunek (Wiecie choć, gdzie Chiny leżą? Ja myślę,
że na waszej parafii świat dla was aż dosyć szeroki. Byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna – Dziennikarz do Czepca).

11. Cechy chłopów i inteligencji.

CHŁOPI INTELIGENCJA
- Brak poczucia niższości; - Obawa przed powstaniem;
- Zainteresowanie światem; - Zainteresowanie folklorem;
- Brak skrępowania; - Ignorancja;
- Siła fizyczna i moralna; - Poczucie wyższości;
- Trzeźwy realizm; - Dekadentyzm;
- Porywczość, nieufność; - Pogarda, brak autentyzmu;
- Gotowość do powstania; - Lekceważenie;
- Inteligentni; - Idealizacja świata;
- Impulsywni i niepohamowani. - Sztuczność.

Wyście sobie, a my sobie, każdy sobie rzepkę skrobie – między chłopstwem a inteligencją nie może zaistnieć porozumienie, bo grupy te
bardzo się od siebie różnią, są podzieleni. Są to różnice: ŚWIATOPOGLĄDOWE, SPOŁECZNE, wynikające z PODEJŚCIA
DO ŻYCIA I WARTOŚCI. Szczególnym wydarzeniem dzielącym te dwa środowiska jest RABACJA GALICYJSKA z 1846r.
 12. Rola postaci wizyjnych w „Weselu”.

Słowa te odnoszą się do osób dramatu będących

„ Na wesele przyjdzie tu gości wiele, żeby odzwierciedleniem lęków, marzeń i pragnień osób, które
ino wicher wiał. Co się w duszy komu nawiedzą. Przyjście osób dramatu w tej scenie zapowiada
gra, co kto w swoich widzi snach.” Chochoł, który ukazuje się Isi. Dziecko ma do niego
lekceważący stosunek, wcale się go nie boi.

ZJAWA KOMU SIĘ UKAZUJE TREŚĆ ROZMOWY SYMBOLIKA ZJAWY

Widmo – postać
wzorowana na upiorach z
powiadań ludowych (Ludwix
de Laveoux)
Stańczyk – błazen na
dworze Jagiellonów, wita
ironicznie dziennikarza, daje
mu kadyceusz (symbol
błazna), by mącił nim
narodową kadź.
Czarny Rycerz –
Zawisza Czarny –
bohater bitwy pod
Grunwaldem.
Marysia – siostra panny
młodej, widzi ducha zmarłego
narzeczonego.
Dziennikarz – redaktor
konserwatywnego czasopisma
„Czas”.
Poeta (Kazimierz Tetmajer)
– w tym czasie Tetmajer pisał
dramat „Zawisza Czarny”.
Wspomnienie dawnej, nieszczęśliwej miłości. Marysia Romantyczna miłość, miłość
uświadamia sobie, że woli, kocha swojego męża przekraczająca ziemskie
Wojtka. granice.
Dziennikarz zwierza się Stańczykowi, lamentuje, że Stańczyk – rozwaga i mądrość
koncept narodowy gaśnie przez politykę polityczna.
antypowstańczą (sam ją prowadzi). Przyznaje się do - krytyka zakłamania i
bezsilności i bezczynności, którą zaraża rodaków. bezradności Dziennikarza
Zrzuca winę na przodków. Ma świadomość, że zgubił - symbol głosu wewnętrznego,
właściwą drogę, zdaje sobie sprawę, jaki ważny wyrzuty sumienia
obowiązek na nim spoczywa, ale nie ma siły, by się Dziennikarza.
zmienić. Czuje się zrezygnowany.
Rycerz wspomina Grunwald i bohaterów. Poeta Symbol dawnych rycerskich
odczuwa potrzebę stworzenia, wykreowania cnót, potęgi.
bohaterów na miarę wielkich rycerzy. Marzy o nim, - uosobienie odwagi, męstwa,
ale gdy ujrzał Zawiszę Czarnego, przestraszył się, nie honoru, siły i patriotyzmu.
potrafił spojrzeć mu w oczy (dowód nieszczerych
pragnień). Rycerz próbuje go zaangażować i
zmotywować, ale Poeta wycofuje się. Z ust rycerza
padają ważne słowa: „Wiesz ty, czym ty mogłeś
być?”. Poeta ma potencjał, by tworzyć dzieła
nawołujące do zbrojnego czynu, walki narodowej

Hetman – Franciszek
Ksawery Branicki, hetman
wielki koronny, współtwórca
konfederacji targowickiej (jej
efektem był II. Rozbiór
Polski).
Upiór – zjawa Jakuba Szeli,
przywódcy rabacji galicyjskiej
z 1846r.
Wernyhora –
półlegendarny kozak, wróżbita, Tetmajer. Zostaje wybrany na
bohater ukraiński; prorok
zmartwychwstania Polski; jego wykonuje swojego zadania.
obraz wisi nad biurkiem
Gospodarza; przybywa, by
zjednoczyć polskie
społeczeństwo: „Wybrałem
weselisko, boście są tu jakoś
wraz”.
Pan Młody – autor dramatu
„Zaczarowane koło”, którego
bohaterem jest Hetman
Branicki (sprzedał Polskę za
pieniądze i pozycję).
Dziad – brał udział w rabacji,
wspomina ją z Ojcem.
Gospodarz – Włodzimierz
przywódcę powstania, ale nie
(poezja tyrtejska), a on uprawia dekadentyzm, który
jest szkodliwy i pusty (Wyspiański krytykuje
dekadentyzm).
Hetman zarzuca Panu Młodemu zdradę swojego stanu Kojarzony ze zdradą, hańbą
społecznego, bo ożenił się z chłopką. Uświadamia narodową.
Młodego, że ludomania to kwestia mody, a nie szczere - symbol szlacheckiej prywaty,
bratanie się z ludem. „Polska to wszystko chołota, kosmopolityzmu.
tylko im złota!” – Hetman ocenia Polaków jako
skłonnych do zdrady, materialistów, którzy za
pieniądze są w stanie nawet sprzedać swój kraj.
Upiór próbuje zmyć krew, by poczuć ulgę i bawić się Symbol krwawej zemsty
na weselu. Krew ta jest krwią Polaków – braci. To chłopów na szlachcie –
bardzo duże obciążenie psychiczne dla Upiora. Zjawa Wyspiański daje do
przypomina fakty, o których wszyscy chcieliby zrozumienia, że chłopi nigdy
zapomnieć i ostrzega: „co było może przyjść”. nie porozumieją się z
inteligencją , bo pamięć o
rabacji jest źródłem nieufności
i różnic.
Wernyhora daje 3 rozkazy: rozgłosić, by ludzie zebrali Symbol suwerenności,
się pod kościołem, zebrać ich tam i zadąć w złoty róg. niepodległości ojczyzny.
Wernyhora nawołuje do powstania, którego - solidarna walka o wolność.
przywódcą będzie Gospodarz, ponieważ łączy dwa
środowiska (pochodzi z inteligencji, żyje wśród
chłopów).
Głos rogu to sygnał nawołujący do walki, jednoczący i
motywujący do działania.
Wyspiański uświadamia inteligencji, że to ona
powinna być odpowiedzialna za przywództwo, ale
niestety nie dorosła jeszcze do tego
13. Symbolizm przedmiotów.
CZAPKA Z DZWON
ZŁOTY RÓG PAWICH PIÓR – ZYGMUNTA
– symbol mocy, symbol prywaty, – symbol wielkości i
ducha narodu, który próżności, egoizmu, chwały.
miał mobilizować do dbania o własne, małe
działania, dodawał interesy, materializm
sił. sprawy chłopskiej.

BRONOWICKA
CHATA – symbol o
największym zasięgu, staje
się ona Polską (bo są tu 2 ZŁOTA
społeczne stany), teatrem
dziejów, areną
PODKOWA –
polityczną. SZNUR – symbol jednostkowego
symbol niewoli. szczęścia (Gospodyni
skrzętnie chowa ją do
CHOCHOŁ – symbol
skrzyni i zakazuje mężowi
marazmu, uśpienia, pokazywać innym).
bierności (on przygrywa do
tańca), a jednocześnie jest to
symbol nadziei, znak
odrodzenia,
ZŁOTY RÓG – zmartwychwstania, życia,
symbol mocy, ducha przebudzenia (odzyskania
narodu, który miał niepodległości).
mobilizować do działania,
TANIEC
dodawał sił.
CHOCHOLI –
symbol zniewolenia,
marazmu, niemocy.
Błędne koło taneczne to
zamknięty krąg bierności
narodu, bezczynności.
14. Wnioski
▪ Weselnicy mieli rano ruszyć do Krakowa i rozpocząć walkę o odzyskanie niepodległości.
▪ Nie usłyszeli sygnału do rozpoczęcia działań, gdyż Jasiek zgubił złoty róg.
▪ Do powstania nie dojdzie. Polacy nie są w tym momencie gotowi do walki (chocholi taniec), nie potrafią zrealizować sprawy
narodowej (chochoł jako krzak bez życia). Inteligencji brak odpowiedzialności (Gospodarz przekazuje róg Jaśkowi, który gubi
go). Chłopi przedkładają dobro własne nad narodowe (Jasiek gubi złoty róg, gdy sięga po czapkę z piór).
▪ Ale nadejdzie właściwy moment (wyjmą kosy) i Polacy staną do walki, której efektem będzie odzyskanie niepodległości.
Wolność przyjdzie jak wiosna po zimie (czasach niewoli) i rozkwitnie w całej okazałości (chochoł osłania różę – symbol nadziei
na wolność tak jak ożywa krzak, tak i Polska odzyska swoją wolność).