EVROPSKI UNIVERZITET „KALLOS“ TUZLA

MEDICINSKI FAKULTET
INFEKTOLOGIJA

Koronavirusi i epidemija COVID-19

SEMINARSKI RAD

Mentor: Student:
Prof.dr Nedima Kapidžić – Bašić Nikola Cindrić
Tuzla, studeni 2023.
SAŽETAK

LASER je skraćenica od "light amplification by stimulated emission of radiation".

Laserska medicina je dio medicine koji se bavi dijagnostičkom, terapijskom i
znanstvenom primjenom laserske monokromatske svjetlosti. Laser je izumljen
1960. godine od strane Theodora Mainmana. Već 1961. Laser je iskorišten za
uništenje retinalnog tumora. Postupno se razvijajući je našao primjenu u mnogim
područjima medicine, uključujući oftalmologiju, gastroenterologiju, estetsku
kirurgiju i fizikalnu medicinu. Postoji nekoliko vrsta lasera, ali osnovna podjela je
na hot lasere koji su visoke snage i cold lasere koji su niske snage, cold laseri se
koriste u fizikalnoj medicini. Laser se u fizikalnoj medcini pojavio 1970-ih i jedan
je od majmlađih fizikalnih modaliteta u fizikalnoj medicini.

Ključne riječi: Laser, fizikalna medicina

I
SUMMARY

LASER stands for "light amplification by stimulated emission of radiation". Laser

medicine is a part of medicine that deals with the diagnostic, therapeutic and
scientific application of laser monochromatic light. The laser was invented in 1960
by Theodor Mainman. As early as 1961, the laser was used to destroy retinal
tumors. Gradually developing, it found application in many fields of medicine,
including ophthalmology, gastroenterology, aesthetic surgery and physical
medicine. There are several types of lasers, but the basic division is hot lasers,
which are of high power, and cold lasers, which are of low power, cold lasers are
used in physical medicine. The laser appeared in physical medicine in the 1970s
and is one of the youngest physical modalities in physical medicine.

Key words: Laser, physical medicine

II
 SADRŽAJ

SAŽETAK..........................................................................................................I
SUMMARY........................................................................................................II
SADRŽAJ...........................................................................................................III

1. UVOD..............................................................................................................1
1.1. Predmet i cilj rada............................................................................1
1.2. Izvori podataka i metode prikupljanja...........................................1
1.3. Sadržaj i struktura rada...................................................................1

2. LASER U FIZIKALNOJ MEDICINI...........................................................2

2.1. Biološko djelovanje lasera.................................................................2
2.2. Primjena lasera...................................................................................2
2.3. Terapijski aspekti...............................................................................3

3. LASER U DRUGIM GRANAMA MEDICINE...........................................4

3.1. Laser u oftalmologiji.........................................................................4
3.2. Laser u kirurgiji................................................................................4
3.3. Laser u dermatologiji.......................................................................4

3.ZAKLJUČAK.................................................................................................5
4.LITERATURA................................................................................................6

III
1. UVOD

1.1. Predmet i cilj rada

Tema seminarskog rada je „LASER“. Svrha rada je prikazati trenutne globalne i lokalne podatke
i saznanja vezane uz temu te naveden podatke prikazati na sažet i jasan način.

2.2. Izvori podataka i metode prikupljanja

Većina literature je na engleskom jeziku, s obzirom da je to jezik na kojem je dostupno najviše

podataka. S obzirom na pristupnost podatcima, većina literature je prikupljena s interneta. Kao
glavni izvor je korišten udžbenik s našeg područja.

3.3. Sadržaj i struktura rada

Seminarski rad je pisan prema uputuma za pisanje seminarskog rada akademske institucije
Evropski univezitet „Kallos“ čije upute su shodne uputama većine akademskih institucija. Iako
bi se o temi moglo napisati stotine stranica, obujam i detaljnost informacija su svedene na
potrebe za seminarski rad.

1
2. KORONAVIRUSI

Koronavirusi su pleomorfni, jednolančani RNA virusi, složene simterije, veličine 120 do 160nm
u promjeru. Naziv su dobili po svom izgledu poput krune koju čine izdanci koji strše iz virusne
ovojnice. Koronavirusi inficiraju širok spektar životinjskih vrsta. Najznačjniji su HcoV-229E i
Hcov-OC43, SARS-CoV1 i SARS-CoV2.

2.1. Klasifikacija i strukturne karakteristike

Koronavirusi su prvi put izolirani 1937. iz pilića. Po građi su ovijeni virusi sa pozitivnim lancem
RNA. U rodu Alfacoronavirus nalaze se ljudski koronavirusi dok se u rodu Torovirus nalaze
virusi koji pretežno inficiraju životinje, a rijetko ljude. Imaju nekoliko značajnih strukturnih
polipetida, od kojih su najznačajniji protein nukleokapside (N), matriks-protein (M), protein
ovojnice (E) i glukoprotein korona izdanaka (S). S-glikoproteini poput izdanaka strše iz ovojnice
i odgovorni su za adsorpciju na stanice domćina, vežu se preko ACE2 staničnog receptora.

Infektivnost gube na 56 °C tokom 10 minuta, a na 4 °C infektivnost može biti očuvana do

desetak dana. Osjetljivi su na formaldehid, oksidirajuća sredstva, deterdžente i eter, dok su
varijabilno osjetljivi na kisele medije.

Adhezijom na stanicu dolazi do fuzije viralne ovojnice i citoplazmatske membrane pri čemu
RNA ulazi u stanicu. U stanici RNA se translatira u protein koji se naziva „ o RNA ovisna
polimeraza“ koja kao supstrat koristi pozitivni lanac RNA kako bi sintetizirala negativni lanac
RNA. Ostale komponente se sintetiziraju iz mRNA i zajedno tvore novi virus koji pupanjem na
endoplazmatskom retikulumu te se spajanjem vezikula i stanične membrane oslobađaju iz
stanice.

2.3. Patogeneza i imunost

Infekcije koronavirusima zahvaćaju uglavnom respiratorni, a rijetko gastrointestinalni i živčani

sustav čovjeka. Inficiraju cilijarne epitlene stanice u nazofarinksu što dovodi do oštećenja

2
stanica, stvaranja kemokina i interleukina te pojave simptoma i znakova prehlade. Nakon
preboljene infekcije se stvaraju protutijela, uglavnom protiv S-glukoproteina i na nukleoprotein.
Protutijela su tipno-specifična što znači da može doći do infekciej drugim tipom neovisno o već
preboljenoj infekciji nekim drugim tipom.
2.4. Klinička slika

Koronavirusi najčešće uzrokuju akutnu febrilnu bolest gornjeg dijela dišnog sustava u obliku
prehlade, ali i egzarcebacije kroničnog bronhitisa i pneumonije. Inkubacija je 3 dana. Najčešći
simptomi su hunjavica, rionoreja, kongestija nosa i grlobolja, a rijeđe kašalj, glavoboolja, vrućica
i cervikalni adenitis. Bolest prolazi nakon tjedan dana.

SARS-CoV nakon inkubacijskog razdoblja od 2 do 7 dana uzrokuje sustavnu bolest koja se u

početku očituje pojavom vrućice, općom slabošću, glavoboljom i mijalgijama,a nakon 2 do 3
dana neproduktivnim kašljem i dispnejom. U 25% bolesnika nastaje proljev. Smrt nastupa zbog
progresivnog respiratornog zatajenja uzrkovanog oštećenjem alveola. U teškim slučajevima
tokom drugog tjedna bolesti dolati do ARDS-a praćenog sa multiorganskom disfunkcijom.

2.5. Epidemiologija

Infekcije koronavirusima su vrlo česte posvuda u svijetu. Pojavljuju se sezonski, sproadično i u

epidemijama u zimi i proljeće i jednako zahvaćaju sve dobne skupine i oba spola. Najčešće su
uzrokovane tipovima 229E i OC43, najčešće u zimi. Iako su rinovirusi daleko najčešći uzrok
obične prehlade, pretpostavlja se da su koronavirusi uzrok 15-30% svih prehlada. Koronavirusi
se prenose preko aerosola, a rijetko i feko-oralnim putem.

Značajna epidemija uzrokovana SARS-CoV pojavila se u kineskoj pokrajini Guangdong u

studenome 2002.godine. Vrlo vjerojatno je proizašla iz kontakta s polupripitomljenim
životinjama kao što je cibetka (slika 2.2.) koja se smatra delikatesom u tom području. Tog
mjeseca je u Guangdongu bilo 792 slučaja SARS-a. Liječnik koji je iz Guangdoga putovao u
Hong Kong je vjerojatno prvi pacijent koji je proširio bolest. U ožujku 2003. je Svjetskoj
Zdravstvenoj Organizaciji prijavljen velik broj teške respiratorne infekcije, mnogi od bolesnika

3
su imali kontakt sa prethodnim liječnikom jer su odsjeli u istom hotelu, a istovremeno je
zabilježen velik broj istovjetnih slučajeva u Singapuru, Tajlandu, Vijetnamu, Tajvani i Kanadi.
Konačno, identificirana su 8422 oboljela u 28 zemalja Azije, Europe i Sjeverne Amerike. (slika
2.1.)

Slika 2.1. Širenje SARS-a

4
Slika 2.2. Cimetka, rezervoar SARS-CoV1

2.6. Liječenje, prevencija i kontrola

Specifični lijek i cijepivo ne postoje. Naširoko su bili korišteni ribavirin i glukokortikoidi, ali
njihova korisnost nije ustanovljena. Jedina konkretna metoda jest potporna njega. Za kontorlu
epidemije SARS-a su uvedene karantenske mjere koje su ukinute početkom 2004. godine, a s
obzirom na čest prijenos izmđu bolesnih i zdravstvenih djelatnika se preporuča striktno
pridržavanje mjera kontrole infekcija u zdravstvenim ustanovama.

5
2.7. Laboratorijska dijagnostika

Najpouzdaniji test je RT-PCR, tj. OCR reverzne transkriptaze. Pritom se uzimaju uzorci iz
dišnog sustava i plazme u ranim stadijima bolesti, a u kasnijim stadijama uzorci mokraće i
stolice. Izolacija virusa je izrazito teška, ali se mogu dokazati specifična protutijela u serumu
bolesnika.

6
3. PANDEMIJA COVID-19

Uzročnik pandemije COVID-19 je SARS-CoV2. S obzirom da dijeli sve karakteristike s ostalim

koronavirusima, neće biti navedeni podatci o građi, razmnožavanju, kliničkoj slici itd., jer su
navedeni napisani na prethodnim stranicama.

3.1. Početak pandemije u Kini

Prvi slučajevi su zabilježeni u studenom 2019. godine u Wuhanu u Kini, no pretpostavka je da se

transmisija sa čovjeka na čovjeka odvila i ranije. Naime, istog mjeseca su bila hospitalizirana 3
istraživača sa Wuhanskog instituta za virologiju, sva tri su imali simptome i znakove respiratorne
infekcije. Nulti pacijent je bio 55-godišnjak sa područja Hubeija, pokrajine u kojoj se nalazi grad
Wuhan. Njegovi simptomi i znakovi su se javili 1. prosinca 2019. Vrlo vjerojatno je epicentar
zaraze bila Huanaska tržnica morske hrane u Wuhanu (slika 2.3.).

Slika 2.3. Huanaska tržnica morske hrane nakon izbijanja pandemije COVID-19

7
Na toj tržnici se odvijala trgovina hrane, uključujući i egzotične hrane među kojima su šišmiši
koji su vjerojatno bili izvor SARS-CoV2. Od prvog 41 pacijenta, 27 je bilo na navedenoj tržnici.
S obzirom na autoratitavnu politiku Kine, trenutno je nemoguće sa sigurnošću utvrditi pravi
izvor.

31. prosinca, Wuhanski zavod za javno zdravstvo je izdao izvještaj o naznakama izbijanja
epidemije upale pluća u gradu. U tom izvještaju se navodilo da je trenutno 27 slučajeva i da se
uzrok još istražuje. Na temelju navedenog izvještaja, uredi SZO organizacije u Kini su
obavjestili regionalne urede SZO.

Već 3. siječnja 2020. kao uzročnik je izoliran 2019-nCoV.

9. siječnja je zabilježen prvi smrtni slučaj. Pacijent je bio 61- godišnjak sa raznim
komorbiditetima, a uzrok smrti je bila pneuomnija i zatajenje srca.

Do 12. siječnja bolest se počela eksponencijalno širiti i već tada je nekim pacijentima bilo
odbijeno pružanje medicinske skrbi.

14. siječnja je zabilježen slučaj na Tajlandu, prvi slučaj van Kine.

20. siječnja je potvrđen prijenos s čovjeka na čovjeka.

3.2. Širenje infekcije van Kine

Prvi slučaj van kine je zabilježen 14. siječnja na Tajlandu. 30. siječnja, SZO je proglasio zarazu
javnozdravstvenom prijetnjom od međunarodnog značaja, a 11. ožujka pandemijom. Virus se
širio eksponencijalno brzo i do kraja ožujka 2020. gotovo sve zemlje svijeta su imale zabilježene
prvi slučaj COVID-19. U Bosni i Hercegovini, prvi slučaj je zabilježen 5. ožujka, a u Hrvatskoj
25. veljače.

3.3. Poduzete mjere

8
4. ZAKLJUČAK

Na temelju navedenog se može zaključiti da je laser izrazito korisna procedura, ne samo u

fizikalnoj medicini već u brojim drugim granama medicine. U cilju zdravlja je više primjenjivati
laser u odnosu na konvencionalne metode zbog prednosti kod samih operativnih postupaka, ali i
postoperativnog oporavka.

9
6. LITERATURA

Kapidžić-Bašić, N. Fizikalna i rehabilitacijska medicina. Banja Luka: Primaprom.

https://implantpracticeus.com/oral-soft-tissue-laser-ablative-and-coagulative-efficiencies-spectra/

https://journals.lww.com/corneajrnl/abstract/2003/05000/
comparison_of_implantable_contact_lens_and_laser.9.aspx

10