Ano ang wika Proseso ng mga simbolo:

Isang Sistema na binubuo ng mga ang wika o salita ay binubuo ng ibat ibang uri ng mga
arbitraryung-simbol na ginagamit sa isang tunog na nanggagaling sa ating pisikal na na
kumyiniti kakayahang nagmumula sa aparato ng ating katwan.
Sa pakikipagkumyunikasyun. Ito ay may Una ay ang ating source, ang baga ang siyang
sinusunod na mga rul na siyang nagiging pinagkukukanan ng hangin na siyang unang proseso
dahilan ng kaniyang pagiging malikhain. upang makabuo ng tunog. Panglawa, ang hangin
mula sa baga ay dadaan sa mula sa trachea hanggang
Grammar ng lahar ng wika: sa matagpuan ang larynx na kinapapalooban ng vocal
1. Foniteks cords na siyang naglilikha ng tunog. Ang panghuli ay
2. Fonoloji ang dila at labi, gamit ang mga ito ay nakakabuo tayo
3. Morfoloji ng ibat ibang klase ng tunog o simblo dipende sa
4. Sintaks paggalaw at pagbuka ng ating bibig.
5. simantks

3 perspektibo
Teorya at modelo sa pagtatamo ng wika
1. Artikulator fonetiks- Paano binubuo ang
1. Behaviorism tunog.
2. Nativism/innatism 2. Akutik fonetiks- transmisyon ng tunog.
3. Interactionism 3. Konseptwal fonetiks- paano nauunawaan
4. Monitor model ang mga tunog
>acquisition- mas importante ang pagtatamo
ng wika at nagsisislbing monitor ang Segmental na tunog- consonant, vowel at glayd
learning.
>Natural order hypothesis-ang resulta ng Suprasegmental- katangiang prosodic
pagkatuto: habang tumatagal ang paggamit
ng wika, mas namomonitor mo.
>Input hypothesis-nakasalalay sa mga input. Tanskripksyon
>affictive filter hypothesis-nagsisislbing
Malumay- malumanay at may diin o stress
pansala
Malumi-malumanay at may impit.
5. Communcative competence model (canale &
swain) Maragsa- mabilis at may impit.
1. Grammatical competence- ang kakayahang Mabilis- nasa dulo ang stress.
bumuo ng gramatikal na at wastong mga
pangungusap.
2. Sociolinguistic competence- ang
MORFOLOJI
kawastuhan at kaangkupan ng mga
pangungusap sa ibat ibang mga Ang pagaaral ng straktyur ng salita at ng ugnayan
communicative function. niyo sa ibat iba pang mga salita sa wika.
3. Discourse- ang kahusayan ng mga mag-
aaral. *Morpema- pinakamaliit nay unit ng salita.
4. Strategic competence- ang kakayahan ng
1. Malayang morfim- pweding bigkasing na-
mga mag-aaral na lutasin ang mga problema
iisa at hindi lagging nkakabit sa iba pang
nito.
mga morfim.
2. Di- malayang mrofim- laging nakakakabit sa
iba pang mga morfim.( affixes/panlapi)
FONETIKS  Prefix-unlapi
 Infix-gitlapi
Speech sound (ponema) - makabuluhang tunog.
 Suffix-hulapi
  Circumfix-kabilaan *Pagkakaltas ng ponema:
 Laguhan
 Repleysiv Hal: takipan-takpan
 Reduplikasyon Sarahan-sarhan

*Paglilipat-diin

Hal: basa-basahin
Mga morfim na derivesyunal at interaksyunal:

1. Derivisyunal affix- kapag ang affix ay Pagbubuo ng salita:

naikabit sa iba pang mopema ay nag-iiba
ang kahulugan.  Blending – paghahalo
2. Intereksyunal morfim-may mga iilang mga Hal: brunch ( lunch+breakfast)
salita na kahit kabiitan ng morfim ay hindi  Clipping – pagtatabas
nagbabago ay kategorya. Hal. Maganda- Hal: exam-(examination)
Magaganda  Compounding – paghihiram
3. Kontent morfim- mayroon silang Hal: basketball(basket+ball)
natatanging kahukugan na madaling  Coining- pagbubuo ng bagong salita
malaman. Hal:kodak (camera)
4. Fangsyon morfim- ang ibang morfim naman  Forming acroyms
ay nagbibigay ng impormasyon tungkol sa Hal: NASA
gramatikal na gamit sa pamamagitan ng pag-
Kayarian ng salita sa Filipino
uugnay ng mga salita sa sentens.
 Payak- salitang ugat
Morfofonimiks
 Inuulit
Ang pababago ng anyo o form ng alin man sa mga >paguulit na ganap- buong salita ang inuulit.
morfim na pinagkakabit . Hal: Araw-araw
>di-ganap- bahagi lamang ng salita ang
Hal: pang-+bahay= pambahay inuulit hal: aaraw
Pang-+libing= panlibing  Maylapi
 Tambalan- dalawang salita na pinagsama
*Asimilasyon-ang tunog ng isang salita ay umaayun
sa katabing tunog nito.
SINTAKS
1. Di- ganap- kapag ang panlapi ay nagtatapos
sa /n / at ito ay kinabit sa salitang ugat na Sintaks kategori (bahagi ng pananalita)
nagsisismula sa /p/ and /b/ , ay nagiging /m/ 1. Panggalan (noun)
ang /n/. 2. Panghalip (pronoun)-ikaw,siya,sila,sina
2. Ganap- 3. Pandiwa (verb)
*Pagpapalit ng ponema- 4. Pangatnig (conjunction)-para,upang
5. Pang-uko (preposition)
/d/ - /r/ - madunong-marunong 6. Pang-angkop (ligature)
7. Pang-uri (adj)-katangian ng panggalan
/h/ - /n/- tawahan- tawanan
8. Pang-abay (adv)-naglalarawan ng adj.
/o/ - /u/- dugo-duguan 9. Pantukoy (determiner)-ang,mga,si,kay
10. Pangawing linker)-ay
*Metatesis- pagpapalit ng posisyon.

Hal: linipad-nilipad

Yinayap-niyakap
PAKSA - Pukos ng sinasabi ng pangungusap. >hinggil sa kalusugan at tungkol sa
wastong pagkain ang nilalaman ng
Mga uri ng paksa: mg artikulo.
1. Paksang pangngalan: Sumusulat ng  Panaguring tambalang sugnay:
talamabuhay ang estudyante. >ang inutos niya sa amin ay
2. Paksang panghalip: kami ay delegasyon ng samahan mo kami sa sine at ipasyal
Pilipinas. mo kami sa park.
3. Paksang pang-uri: hinagangaan ang mga
matatalino.
4. Paksang pandiwa: huwag ong gambalain
ang nananalangin.
5. Paksang pang-abay : ang dito ay
maghintay muna.
6. Paksang pawatas : hilig niya ang magbasa.

PANAGURI- nagbibigay ng impormasyon tungkol sa

paksa.

Mga uri ng panaguri:

1. Panaguring pangngalan: luntiang .

rebolusyon ang paksa ng pulong.
2. Panaguring panghalip: punong barangay
ay siya.
3. Panaguring Paksang pang-uri:
malinamnam ang pagkain.
4. Panaguring pandiwa: kamain ng mangga
ang bata.
5. Panaguring pang-abay : bukas ang alis ng
turista.
6. Panaguring pawatas : magbasa ang
kinalilibangan nil lola.

Kayarian ng panaguri:

 Panaguring parirala: (parirala ay lipon ng

mga salita na hindi nagsasaan ng buong
diwa.)
Hal:
 pang-ukol:
>hinggil sa pagbabahay sa
mahihirap…
 pawatas:
>Mag-aral magmano…
 Panaguring sugnay ( sugnay na makapa-iisa
at di makapag-iisa)
Hal:
 Panaguring tambalang pangngalan:
>Ang inutusan ko ay sina Bong at
si Mike.
 Panaguring tambalang parirala: