საქართველოს კანონი კერძო სამართლის შესახებ -საპროცესო კოდექსის

უმინშვნელოვანესი წყარო.ამ კანონის ცალკეული ნორმებიეძღვნება საქართველოს

სასამართლოების საერთაშორისო კომპეტენციას და სხვა საპროცესო წესებს ,როდესაც
საქართველოს საერთო სასამართლოები განიხილავენ საქმეებს უცხოური
ელემენტებით,ანუ როცა საქმეში მონაწილე ერთ-ერთი მხარე უცხო ქვეყნის მოქალაქე ან
იურიდიული პირია

სსკ პირველი მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად სამოქალაქო საქმეების წარომება

ხორციელდება საპროცესო კანონმდებლობით,რომელიც მოქმედებს საქმის
განხილვის,ცალკეულ საპროცესომოქმედების შესრულების,ან სასამართლო
გადაწყვეტილების აღსრულების დროს.ამრიგად,სსკ-ს პირველი მუხლის მე -2 ნაწილი
განსაზღვრავს სამოქალქო საპროცესო კოდექსის მოქმედებას დროში .,ამ მუხლით
დამკვიდრებულია პრინციპი,რომლის თანახმად სამოქალაქო საპროცესო კანონს
უკუქცევითი ძალა არ აქვს.

სამოქალაქო საპროცესო უფლებაუნარიანობა- სამართლის სუბიექტებად

გვევლინებიან პირები,ანუ ფიზიკური და იურიდიული პირები,რომლებზეც ვრცედლება
სამართალი საერთოდ,ანუ რომლებსაც შეუძლიაათ ისარგებლონ ყველა იმ
უფლებით,რომლებიც გათვალისწინებულია საქართველოს
კანონმდებლობით(უფლებაუნარიიანობის შინაარსი)

სამოქალაქო საპროცესო უბლებაუნარიოანობა-ესაა პირის უნარი,მისი იურიდიულად

უზრუნველყოფილი შესაძლებლობა,ჰქონდეს სამოაქალაქო საპროცესო უფლებები და
მოვალეობები.ასეტ უნარით აღჭურვილია ყველა პირი,რომელსაც შეიძლება ჰქონდეს
მატერიალურ-სამართლრებრივი უფლებები და მოვალეობები.

უფლება-უნარიანობის საკითხებსი საპროცესო კოდექსში-

ფიზიკური პირი0საპროცესო უფლებაუნარიანობა-წარმოიშვება დაბადების მომენტიდან

და შეწყდება მისი გარდაცვალებით

იმისათვის რომ სასამართლომ დაუნიშნოს ქმედუუნარო პირს წარმომადგენელი და

განიხილოს საქმე,საჭიროა სამი პირობის ერთდროულად არსებობა

1. პირი უნდა იყოს ქმედუუნარო

2. უნა იყოს მოსარჩელის შუამდგომლობა მოპასუხისტავის საპროცესო წარმომადგენლის

დანიშვნის შესახებ,რადგან მას არ ჰყავს კანონიერი წარმომადგენელი .

3. საქმის განუხილველობამ შეიძლება ზიანი მიაყენოს მოსარჩელეს.

კერძო საჩივრის შეტანა არ შეიძლება მოპასუხისათვის საპროცესო წარმომადგენლის

დანიშვნის შესახებ მოტივირებული განჩინების შესახებ.
მხარეები სამოქალაქო პროცესში ეწოდება იმ პირებს რომელთა სახელით მიმდინარეოს
საქმე და რომელთა შორის დავა სამოქალაქო უფლებების შესახებ სასამართლომ უნდა
განიხილოს და გადაწყვიტოს.

მოსარჩელე-პირი რომელმაც აღძრა სარჩელი თავისი დარღვეული ან სადავო

უფლებების დასაცავად.მოსარჩელედ ვერ ჩაითვლება პირი რომლემაც არღზრა სარჩელი
პირის უფლეების დასაცავდ..ამიტომ წარმომადგენელი ვერ ჩაითვლება მოსარჩელედ
რომელიც მიმართავს სასამართლოს სარჩელით სხვა პირთა უფლებების დასაცავად .

მოპასუხე- არის პირი რომელმაც მსარჩელის განცხადებით დაარღვია ან სადავო გახადა

მისი უფლება.მოსარჩელემ უნდა დაასახელოს მოპასუხე ეს მისი მოვალეობაა .

ერთ საქმეში მოსარჩელის მხარეზე მოპასუხის ან ორივე მხარეზე ერთდროულად

რამდენიმე პირის მონაწილეობას საპროცესო თანამომონაწილეობა ანუ სარჩელის
სუბიეტური გაერთიანება ეწოდება

სარჩელის სუბიექტური გაერთიანება შესაძლებელია მოხდეს სამი ფორმით :

1-ერთი მოსარჩელე რამდენიმე მპასუხის წინააღმდეგ.ასეთ ფორმას პასიურ

თანამონაწილეობას უწოდებენ

2.რამდენიმე თანამოსარჩელის მიერ ერთი მოპასუხისადმი სარჩელის წარდგენა .აქტიური

თანამონაწილეობა

3.რდამდენიმე თანამოსართელის მიერ რამდენიმე თანამოპასუხის მიმართ სარჩელის

წარდგენა.ასეთ ფორმას შერეულ თანამომნაწილეობას უწოდებენ

თანამონაწილეობის საფუძვლებს განსაზღვრავს სსკ-ს 86 მუხლი,რომლის თანახმად

თანამონაწილეობა დასაშვებია,თუ:

ა)სარჩელის საგანას წარმოადგენს საერთო უფლება

ბ)სასარჩელო მოთხოვნები გამომდინარეობს ერთ და იმავე საფუძვლებიდან

გ)სასარჩელო მოთხოვნები ერთგვაროვანია,მიუხედავად იმისა ერთგვაროვანია თუ არა

მათი საფუძველი და საგანი

1004 მუხლის მეორე ნაწილი

მოპასუხის დასახელების უფლება მოსილება ენიჭება მოსარჩელეს 178 მუხლია

არასთანადომოპასუხის შეცვლა დაუშვებელია ზემდგომ ინსტანციაში საკასაცო ან

სააპელაციო სასამრთლოში.ზემდგომი სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას
ფატობრივი ან სამართლრებირვი თავლსასზრისით

მესამე პირი ეს ისეთი პირია,რომელის შემოდი მხარეთა შორის უკვე დაწყებულპროცესში

ტავისი საკუთარი უფლებებისა და ინტერესების დასაცავდ,რომლებიც არმარატო არ
ემთხვევა არამედ პირიქით,ეწინააღმდეგება კიდეც მხარეების ინტერესებს ,სწორედ
ამიტომ ისინი არ შეიძლება ჩაებან პროცესში თანამომნაწილეებად,რომლის დროს ერთ
მხარეზე მონაწილე პირების ინტერესები ემთხვევა ერთმანეთს

მესამე პირები- რომლებიც აცხადებენ დამოუკიდებელ მოტხოვნას დავის საგანზე ე .ი იმ

საგანზე,რომელზეც უკვე აღძრულია დავა მოსარჩელესა და მოპასუხეს შორის
სასამართლოში

და მესამე პირები,რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე

მაგრამ სსურთ დაიცვან თავიანთი სხვა იურიდიულად ანგარიშსაწევი ინტერესი

სსკ-ს მე-2 და 88-ე მუხლები

პაექორბა-არსებითი განხილვის სხდომის შემადგენელი ნაწილი

დაინტერესებულმა პირმა,რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე

ან მის ნაწილზე,უნდა მიმართოს სასამართლოსწერილობით ჩამოყალიბებული
სარჩელით ორივე ან ერთ-ერთ მხარის მიმართ.ზეპირი ან სხვა რაიმე ფორმა
დაუშვებელია

2.მესამე პირის სარჩელი-ესაა სარჩელი და იგიუნდა პასუხობდეს ყველა მოთხოვნას რასაც

ითვალისწინებს კანონი სარცელის მიმართ.ამ მხრივ გამონაკლისა მხოლოდ განჯადობის
წესი:მესამე პირს შეუძლია აღძრას სარჩელი დამოუკიდებელი მოთხოვნით დავის საგანზე
იმ სასამრთლოში სადაც ეს დავა განიხილება

3.მესამე პირის სარჩელი მიმართული უნდა იყოს უშალოდ საგანზე ან მის ნაწილზე ,სხვა
საგანზე,რა გინდ ახლო კავშირშიაც არ უნდა იყოს იგი დავის საგანთან,მესამე პირის
სარჩელი დაუშვებელია

4.მესამე პირის სარჩელი შეი₾ძება წარდგენილ იქნას მხარეტა პაექრობის დაწყებამდე

სასმართლომ ესამე პირის სარჩელი მიღებისას უნდა გადადოს საქმის განხილვა

მოსამართლე 5 დღის ვადაში არ მიირებს არჩელს თუ

არ ექვემდებარება სასამართლუ უწყებას

არ არსებობოს სასამართლოს გადაწყვეტილება ან განჩინება მოსარჩელის მიერ

სარჩელზე უარის თქმის,მოპასუხის მიერ სარჩელის ცნობის შემტხვევაში

სამოქალაქო საქმის განხილვაში მესამე პირი დამოუკიდებელი მოტხოვნის გარეშე

შეიძლება ჩაბმული იქნეს თვით ამ მესამე პირის განცხადებით,აგრეთვე მხარის
ინიციატვუთ.სასამართლოს ონოცოატვით მესამე პირის საქმეში ცაბ,ას სსკ-სი არ
ითვალისწინებს

საპროცესო უფლებამონაცვლეობა-ესაა მხარეების და მესამე პირების შეცვლა იმ

პირებით,რომლებზეც მათი უფლებები და მოვალეობები გადავიდა
ა)მოქალაქის გარდაცვალება

2)იურიდიული პირის რეორგანიზაცია

3)მოთხოვნის დათმობა(სინგულარული უფლებამონაცვლეობა საპროცესო

უფლებამონაცვლის ადგილის ნაცვლად თავდაპირველი მფლობელ-
მოსარჩელისა,დაიკავებს პრი,რომელსაც ამ ტავდაპირველმა მფლობელმა
მოსარჩელემ დაუთმო მოთხოვნა

დ)ვალის გადაცემა

უფლებამონაცველობა განსხვავდება არასათანადომხარისგან- არასათანადო

მხარე ეს ისეთი პირია,რომელიც არ არის სადავო სამართლრებრივი ურთიერთობის
სუბიექტი,ამიტომ,მას არ აქვს მოთხოვნის უფლება,აგრეთვე მანა რ უნდა აგოს
პასუხი მის მიმართ აღძრულ მოთხოვნაზე.უფლებამონაცვლეობის დროს კი პირიქით
თავდაპირელი მხარე იყო სათანადო მხარე,რადგან იგი იყო სამართლრებრივი
უღიერთობის სუბიექტი

უწინარეს ყოვლისა უნდა აღინიშნოს რომ უფლებამონაცვლეობა

მატერიალურსამართლრებრივ ურთიერთობაში ანუ სადავო მატერიალრ
სამართლრებირვი უფლების გადასვლა ერთი პირიდან მეორეზე არ წარმოადგენს
პროცესუალური უფლებამოანცვლეობის სავალდებულო საბაბს.

თუ უფლებამონაცვლეობა წარმოიშვა გდაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შევლლის

შემდეგ ან იურიდიული პირის რეორგანიზაციამდე,მაშინ უფლებამონაცვლეს არ შეუძლია
გაასაჩივრის ეს გადაწყვეტილება,მაგრამ თუუფლებამონაცვლეობა წარმოიშვა
გადაწყვეტილების გამოტანისთანავე მაგრამ მის ნკანონიერ ძალაში შესვლამდე
უფლებამონაცვლეს შეუძლია გაასაჩივროს ეს აგდაწყვეტილებაგანჩინება

თუ უფლებამონაცვლეობის აუცილებლობა წარმოიშვა გადაწყვეტილების გამოტაანმადე

საქმის პირელ სააპელაციო თუ საკასაციო ინსტანციაში განხილვის დროს ,მაშინ
სასამართლომ უნდა შეაჩეროს წარმოება,რის შესახებაც სასამართლოს გამოაქვს
განჩინება

ერთი ჯგუფი მიმართულია საპროცესო უფლებებისა მიმართულია მხარეთა მატერიალურ -

სამართლრებრივი და საპროცესო-სამართლრებრივი უფლებებისგანკარგვის
უზრუნველყოფისკენ. ამ მიზნით მხარეებს უფლება აქვთ შეცვალონ სარჩელის საგანი ან
საფუძველი,გაადიდიონ ან შემაცირონ სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა ,დააზუსტონნ და
დააკონკრეტონ სარჩელში მიტტებული გარეოებები,მოითხოვონ ერთი ნივთის ნაცვლად
სხვა ნიტის მიკუთვნება ამ]ნდა ამ ნივთის ღირებულება დაამტავრონ საქმე მორიგები
მოსარჩეელემ უარი თქვ თავის სარჩელზე და ა.ს

მეორე ჯგუფიმხარეტა საპროცესო უბლებების მთხლიანა მხარეთა არჭურვას დაცვის

საპროცესო საშუალებებით ასეთ საშუალებებად გვევლინევა მხარეთა უფლება გაეცნონ
საქმის მასალებს,გააკეთოდ ამონაწერები ამ მასალებიდან,გადაიღონ
ასლები,განაცხადონ აცილებანი წარადგინონ მტკიცებულებანი მონაწიელბა მიღონ
მტკიცებუელბათა გამოკვლელავში და ა.შ

მესამე ჯგუფი-საპროცესო უფლებებისა მიმართულია სასამართლო გადაწყვეტილებების

განჩინებათა ფაქტობრივი და იურიდიული საბაუთებულობის შემოწმების
უზრუნველყოფისკენ.ამ მიზნით მხარეებს უფლება აქვთ გააასაჩივრონ სასამართლოოს
გადაწყვეტილებები და განჩინებები სააპელაციო საკასაციო აგრეთვე კერძო საჩივრის
შეტანის წესიტ,მიუთიოთნ თავიანთ საჩივრებში .მხარეებს შეუძ ₾იათ აგრეთვე მოითხოვონ
კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებებით დათავრებული საქმის განახლება თუ
არსებობს ამ გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის ან ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა
გამო საქმის განახლების საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციით ძირითადად უზრუნველყოფილია შემდეგი ძირითადი

საპროცესო უფლებები

სასამართლო დაცვის ძრითადი უფლება კანონიერ სასამართლოზე ერთი და იმავე

დანაშაულისათვის ორჯერ დასჯის დაუშვებლობა (ნე ბის ინ დემ) იმ დანაშაულისათვის
დასჯის დაუშვებლობა,რომელიც დანაშაულად არ ითვლეობდა nulla poena sine lege)