‫ٔ‬ ‫كَٓٓض‬

‫ؽکوذ یگبًَ‬
‫ٍیّلهؾ ّول ه‪ٙ‬ب ػلْی‬
‫ٕ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٌّبٍـــــَ‪:‬‬
‫ــــــــــــــــــ‬
‫ٍیّلهؾ ّول ه‪ٙ‬ب ػلْی‬ ‫‪¤‬‬
‫ؽکوذ یگبًَ‬ ‫‪¤‬‬
‫هْ‪ْٙ‬ع‪َُ :‬زیٌّبٍی ـ كؿلؿَُبی كکوئ ثْو‬ ‫‪¤‬‬
‫اّل‬
‫چبپ ّ‬ ‫‪¤‬‬
‫ّوبهٍگبى‪ :‬هؾلّك‬ ‫‪¤‬‬
‫ًبّو‪ :‬ثبهاى ـ ُبهجْهگ‬ ‫‪¤‬‬
‫ربهیـ ًْو‪)ُ ُ(ٔ۱ٓٓ :‬‬ ‫‪¤‬‬
‫رؼلاك ٕلؾبد‪ٕٔ۰ٓ :‬‬ ‫‪¤‬‬
‫هطغ‪ّ :‬ىیوی‬ ‫‪¤‬‬
‫هی ّوذ‪ ۰ٓ :‬یْهّ ـ ٓٓٓٔ اكـبًی‬ ‫‪¤‬‬
‫ٖ‬ ‫كَٓٓض‬
‫‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گلض ٔ گٕ کٍ!‬
‫گلض ٔ گٕ کٍ!‬
‫گلض ٔ گـــــــــــــــــٕ‬
‫ؿٔض ٔؿٕ کٍ!‬
‫ؿٔض ٔؿٕ کٍ!‬
‫ؿٔض ٔ ؿــــــــــــــٕ‬
‫َٓ آٌ ٗکُؾ ُنق یخٍ؛‬
‫َٗف ّ‬
‫يٕ رّيٕ کٍ!‬
‫يٕ رّيٕ کٍ! يٕ رّيٕ‬
‫ٍٔ رّْخٖ ٔ ْٕٖ رِو کٕٖ یخٍ؛‬
‫ْخٖ ٔ ْٕکٍ!‬
‫ْخٖ ْٕٔ کٍ ْخٖ ْٕٔ‬
‫آٌگٓٗ حُ هٕى يُٗ ٔ آنٕىِگٗ؛‬
‫ٗٔض ٕٔٗ کٍ!‬
‫ٗٔض ٕٔٗ کٍ‪ٔٗ ،‬ض ٕٔٗ‬
‫ـ حیٍ ََٓ ؿخٌ ٍح حُ ّْٕ؛‬
‫ٍُكض ٔ ٍٔ کٍ!‬
‫ٍُكض ٔ ٍٔ کٍ‪ٍ ،‬كض ٍٔٔ‬
‫آٌگّ حُ ىٍیخٖ ػهًض ٕٖٓ ؿخٌ؛‬
‫ؿٕ رّؿٕ کٍ!‬
‫ؿٕ رّؿٕ کٍ‪ ،‬ؿٕ رّؿٕ‬
‫ىل ٓزٕثٗ ىحٌ ٔ آد ػ٘ن ٍح؛‬
‫ىٍ ٓزٕ کٍ!‬
‫ىٍ ٓزٕکٍ‪ ،‬ىٍ ٓزٕ‬
‫گَ َوٕحْٗ هٕى كَحيٕٗض ٕٗى؛‬
‫یخى حٔ کٍ!‬
‫یخى حٔکٍ‪ ،‬یخى حٔکٍ‪ ،‬یخى حٔ ‪...‬‬
‫٘‬ ‫كَٓٓض‬

‫آىچَ َُذ‪:‬‬

‫پـیـــْگلزبه‪ٕٔ ...........................................................‬‬
‫كکًض ٔ َـخص‪ٕٖ ........................................................................‬‬
‫ؽکوذ اّل‪ :‬هاُـــیبكذ‪ٕ۰ .............................‬ـ ٓ‪۱‬‬
‫يخ ٔ پَْٖٓخٖ حُنٗ ٔ حريٖ ‪ٕ۲ ......................................................‬‬
‫َگَْٕخ ٔ طلخٔصْخ‪ٖٔ ...................................................................‬‬
‫َو‪ٜ‬خٌ كْ‪ٖ۳ .............................................................................‬‬
‫ؽکوذ كّم‪ :‬اىكًیبٓ اٍب‪ٛ‬یوٓ ربعِبى ػولی‪۱ٔ.‬ـ‪۶۶‬‬
‫ؿٓخٌ یَٕخَی ‪4ٖ ...........................................................................‬‬
‫حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی‪4۴ .........................................................................‬‬
‫هيحیخٌ یَٕخَی‪4۲ ..........................................................................‬‬
‫ىٔحُىِ هٕحٌ َْکٕل‪۳ٓ .................................................................‬‬
‫يَحٓى حنًپیک‪۳ٖ .........................................................................‬‬
‫آؿخُ ػ‪ َٜ‬حىری یَٕخٌ‪۳۳ ...............................................................‬‬
‫ٗکٔض حٓخ‪١‬یَ‪۶ٔ ........................................................................‬‬
‫آؿخُ كهٔلّ‪۶ٕ ..............................................................................‬‬
‫ؽکوذ ٍْم‪ :‬ثِبه كلـَــــلَ‪ ۶۰ ...................‬ـ ‪ٔ۱4‬‬
‫‪١‬خنْ (‪۶۲ ......................................................................)sklohT‬‬
۶ َّ‫كکًض یگخ‬

۰ٓ .............................................)sqldlplqxahT( ٍّٔ‫آَخکٔیًخَي‬
۰ٔ ....................................................)Anaximenes( َّٕ‫آَخکٔیًخ‬
۰ٔ ............................................................)HaltocaT( ّٕ‫َْههیط‬
۰ٖ .........................................................)slaphqlxhT( ّ‫پخٍيُیي‬
۰4 .......................................................)nhqrq( ٌَُٕ = ّ‫پخٍيُیي‬
۰۳ ........................................................)spshxrtohT( ْ‫حيپئکه‬
۰۰ .................................................)sackljralT( ٍٖٕ‫يکظذ كیؼخؿ‬
۰۲ ....................................................)sqldljralT( ّ‫آَخکٔخگٍٕح‬
۴ٓ ..............)Leoucipus and Democritus( ْ‫ی‬١‫نیجٕکیپّٕ ٔ ًیًوَح‬
۴ٖ .....................................................‫ٗکٕكخیٗ ىیگَ ٍٗظّْخٖ ػهٕو‬
۴4 ............................................................................ٍ‫كهٔلّ ىٍ آط‬
۴4 ...........................................................)srsklTcT( ٌ‫ٕٓكٔطخثیخ‬
۴۰ ..................................................................)srtalchT( ١‫ٓوَح‬
۲ٔ .....................................................................)solcr( ٌٕ١‫حكال‬
ٔٓ4 .......................................................)salTcrcoh( ْ‫خنی‬١‫حٍٓطخ‬
ٔٓ۶..................................................................."‫حٍٓطٕ ٔ "يُطن‬
ٔٓ۴ .........................................................................ٗ‫كهٔلّٖ حٔن‬
ٔٔٓ ..............................................................................ْ‫ػهىحنُل‬
ٔٔ4 ..........................................................................‫يخرؼيحنطزیؼش‬
ٔٔ۰ .........................................................)pTlqhoohH( »‫«ْهُیٔى‬
ٔٔ۰ ............................................)sskltraalTp( ٌ‫يکظذ حپیکٍٕیخ‬
ٕٔٓ .................................................................................ٌٕ‫کهزی‬
ٕٕٔ ..............................................................)Stoaism( ٌٕ‫ٍٔحهی‬
ٕٔ۳.....................................................................»َٗ‫حٍٓطٕٖ «ػخ‬
ٕٔ۶ .........................................................)stlscltlTp( ٌٕ‫ٗکخکی‬
ٕٔ۴ .....................................................)Gonousism( ُٕٗٓ‫آثیٍ گ‬
ٖٔٔ ...............................................)mhrsolcrqlTp( ٌ‫َٕیخ‬١‫َٕحكال‬
ٖٖٔ ................................................................)sorclqaT( ٍ‫ی‬١ٕ‫كه‬
ٔ4ٕ ...........................................ٗ‫ؿهزّٖ ئیلیض ٔ آؿخُ هٌَٔ ٔٓط‬
‫‪۰‬‬ ‫كَٓٓض‬

‫ؽکوذ چِبهم‪ :‬ػوة پیِ اى اٍالم‪ٔ۱۰ .‬ـ ٖٓٔ‬

‫َُٓيیٍ ػَد‪ٔ4۲ .......................................................................‬‬
‫َژحى ػَد‪ٔ4۲ ............................................................................‬‬
‫هزخثم ػَد‪ٔ۳ٓ ...........................................................................‬‬
‫كکٕيضْخ ٔ پیًخٌْخی هزیهٕی‪ٔ۳ٖ ....................................................‬‬
‫حَٔخد هزخیم ػَد‪ٔ۳4 ...................................................................‬‬
‫ىٍِٔی يٕ‪ٕٛ‬ف رّؿخْهیض‪ٔ۳۶ .......................................................‬‬
‫ؿـَحكیخی َُٓيیُت ؿخْهی‪ٔ۳۰ .......................................................‬‬
‫طًيٌ ػَد‪ٔ۳۴............................................................................‬‬
‫حنؼُال = حالُٔنی‪ٔ۶ٓ .......................................................................‬‬
‫ُرخٌ ػَد‪ٔ۶ٓ ...........................................................................‬‬
‫ه‪ ٢‬ػَری‪ٔ۶ٖ .............................................................................‬‬
‫حىیخٌ ػَری‪ٔ۶۴ ...........................................................................‬‬
‫ٔ ـ يَ٘کیٍ‪ٔ۶۴ .........................................................................‬‬
‫ٕ ـ یٕٓىیخٌ‪ٔ۰ٖ .........................................................................‬‬
‫ٖ ـ ئیلیخٌ‪ٔ۰ٖ ........................................................................‬‬
‫‪ 4‬ـ يـٕٓیخٌ‪ٔ۰4 .......................................................................‬‬
‫‪ ۳‬ـ ىَْیٌٕ ٔ َُخىهّ‪ٔ۰4 ..............................................................‬‬
‫‪ ۶‬ـ ‪ٛ‬خرجیٍ‪ٔ۰۶ ..........................................................................‬‬
‫‪ ۰‬ـ ُكُلخء‪ٔ۰۶ ............................................................................‬‬
‫طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَ پیَحيٌٕ ‪ٛ‬خرجیٍ ٔ كُلخء‪ٔ۰۶ .......................................‬‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ ىٍ نـض‪ٔ۰۴ ......................................................................‬‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ حُ يُظَ يلَٔحٌ‪ٔ۰۴ ..........................................................‬‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ حُ يُظَ كویٓخٌ‪ٔ۴ٓ ............................................................‬‬
‫گَِْٔخی يظلخٔص ‪ٛ‬خرجیٍ‪ٔ۴ٔ .........................................................‬‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ یخ ‪ٛ‬خثزیٍ؟‪ٔ۴۶..................................................................‬‬
‫آثیٍ كُیق‪ٔ۴۰ ............................................................................‬‬
‫ي‪ٜ‬خىین كُیق‪ٔ۴۴ .......................................................................‬‬
‫‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كُلیض ي٘ی رَحٓخّ كطَص‪ٔ۲ٓ ......................................................‬‬

‫يلئىِی ُيخَی ٔ يکخَی كُلخء‪ٔ۲ٔ .................................................‬‬
‫چَِْٓخی ٗخه‪ ٚ‬كُلی‪ٔ۲ٕ ...........................................................‬‬
‫حكظَحهخص كُلخء ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ‪ٔ۲ٖ ..........................................................‬‬
‫يٕ‪ٟ‬غ ٍٕٓل هيح ىٍرخٍِی كُلخء‪ٔ۲4 ...............................................‬‬
‫ٗؼَ ػَری‪ٔ۲۳ ...........................................................................‬‬
‫ػَد چگَّٕ رّٗؼَ ٍٔی آٍٔى؟‪ٔ۲۰.................................................‬‬
‫حهٔخو ٗؼَ‪ٔ۲۴ ...........................................................................‬‬
‫يوخو ٔ يُِنش ٗخػَ‪ٕٓٓ ..................................................................‬‬
‫يؼهوخص ٓزغ‪ٕٓٔ ...........................................................................‬‬
‫يؼًخی طؤػیَپٌیَی هَآٌ حُ حٗؼخٍ حيَإحنویْ‪ٕٖٓ .................................‬‬
‫يوخٍَّی هَآٌ رخ حریخص حيَإحنویْ‪ٕٓ4 ...............................................‬‬
‫‪ٜ‬هض‪ٕٓ۰ ..................................................................‬‬ ‫أيیش رٍ أرٗحن ّ‬
‫‪ٜ‬هض ّ آیخص هَآٌ‪ٕٔٓ ..............................‬‬ ‫يوخٍَّی حٗؼخٍ أيیش رٍ أرٗحن ّ‬
‫ٗخػَحٌ كُیق‪ٕٔ4 .......................................................................‬‬
‫ٗخػَحٌ ‪ٛ‬ؼهٕک‪ٕٔ۶ ....................................................................‬‬
‫چگَّٕگی ٍٔحیض ٔ طئیٍ ٗؼَ ؿخْهی‪ٕٕ4 .........................................‬‬
‫يلَىحص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص ىیُی ىٍ ٗؼَ ؿخْهی‪ٕٕ۳ ...................................‬‬
‫ٗؼَ ٔ هطخرّ‪ٕٕ۰ ........................................................................‬‬
‫يوخیّٔی ٗؼَ ػَری رخ ٗؼَ ػزَی‪ٕٖٓ ..............................................‬‬
‫ٌُ ىٍ حٗؼخٍ ؿخْهی‪ٕٖٔ ................................................................‬‬
‫َُخٌ رخك‪٠‬یهض ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهی‪ٕٖ۳ ..................................................‬‬
‫ٗخثزّی َُيِ رّگٍٕ کَىٌ ىهظَحٌ‪ٕ4ٕ ...............................................‬‬
‫كوّ ؿخْهی‪ٕ44 .............................................................................‬‬
‫پٕٖٗ َُخٌ ؿخْهی‪ٕ4۶ .................................................................‬‬
‫حُىٔحؽ ٔ هخَٕحىِ‪ٕ۳ٔ ....................................................................‬‬
‫ػُخ‪ َٛ‬حُىٔحؽ‪ٕ۳ٕ ......................................................................‬‬
‫گَّْٕخٖ ىیگَ حُىٔحؽ‪ٕ۳۶ .............................................................‬‬
‫هخٌَٕ ‪١‬الم ىٍ َظخو ؿخْهیض‪ٕ۶ٔ .....................................................‬‬
‫‪۲‬‬ ‫كَٓٓض‬

‫حَٕحع ‪١‬الم ٍحیؾ ىٍ ؿخْهیض‪ٕ۶ٕ .....................................................‬‬

‫حَٕحع ‪١‬الم ‪َٛ‬یق ىٍ ؿخْهیض‪ٕ۶ٕ ...................................................‬‬
‫َٗ‪ ًٍٟ ١‬ػوي‪ٕ۶۶ .....................................................................‬‬
‫چگَّٕگی ػيِّ ىٍ ؿخْهیض‪ٕ۶۰ .........................................................‬‬
‫َٔذ رّيخىٍ (يخىٍٗخْی)‪ٕ۶۲ ..........................................................‬‬
‫كن يخنکیض َُخٌ ؿخْهی‪ٕ۰ٕ ...........................................................‬‬
‫حكکخو كئى ٔ يـخُحص‪ٕ۰ٖ .............................................................‬‬
‫حهظ‪ٜ‬خىػَد‪ٕ۰۰ ..........................................................................‬‬
‫حٕٓحم ٔ رخُحٍْخی ػَد پیٖ حُ حٓالو‪ٕ۴ٕ ........................................‬‬
‫يـخنْ ٗؼَ ٔ حىد ىٍ ٕٓم ػکخظ‪ٕ۴۳ .............................................‬‬
‫يؼخٍف ٔ ػهٕو‪ٕ۴۰ ......................................................................‬‬
‫كَُْگ ػًٕيی‪ٕ۲4 .....................................................................‬‬
‫ٓهلٍٕ٘ی ٔ ؿُگآٍٔی‪ٕ۲4 ..........................................................‬‬
‫حیخوحنؼَد‪ٕ۲۳ .............................................................................‬‬
‫ه‪ٜ‬هضْخی پُٔيیيِی ػَد‪ٕ۲۳ .......................................................‬‬

‫ؽکوذ پٌغن‪ :‬اٍــالم ـ هوآى‪ٖٔٔ ...............‬ـ ٓ‪ٖ۸‬‬

‫يُخرغ حٓالو‪ٖٔ۰ ...........................................................................‬‬
‫ػهىحنُلْ حىیخٌ حرَحْیًی‪ٖٔ۴ ...........................................................‬‬
‫هَآٌ ٔ حهالم‪ٖٔ۲ ........................................................................‬‬
‫َِٔل هَآٌ‪ٖٕٔ ............................................................................‬‬
‫يلکًخص ٔ يظ٘خرٓخص‪ٖٕٖ ...............................................................‬‬
‫ىٍ طلَین يلکى ٔ يظ٘خرّ‪ٖٕ۱ ..........................................................‬‬
‫چَح يظ٘خرٓخص؟‪ٖٕ۶........................................................................‬‬
‫َخٓن ٔ ئُٕم‪ٖٕ۰ .......................................................................‬‬
‫حهظالف ٗيیي ىٍ طؼيحى يٕحٍى َٔن‪ٖٕ۲ ...............................................‬‬
‫طُخه‪٠‬خص‪ٖٖٓ ..............................................................................‬‬
‫ٗؤٌ َِٔل‪ٖٖٔ .............................................................................‬‬
‫ؿَٖ ٔ حَطزخم‪ٖٖٔ .......................................................................‬‬
‫ٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يَحكم ؿًغ ٔ طئیٍ هَآٌ‪ٖٖٕ .........................................................‬‬

‫َظَحص ىٍ يٍٕى طلَیق یخ ػيو طلَیق هَآٌ‪ٖٖ۶ .................................‬‬
‫هخثهیٍ رّطلَیق ىٍ يیخٌ ٗیؼیخٌ‪ٖ4ٓ .................................................‬‬
‫حػـخُیض هَآٌ‪ٖ44 .......................................................................‬‬
‫ٓیَ طليٖ ىٍ هَآٌ‪ٖ4۳ .................................................................‬‬
‫ك‪ٜ‬خكض ٔ رالؿض ىٍ هَآٌ‪ٖ4۰ ........................................................‬‬
‫طؤٔیم‪ٖ4۰ ...................................................................................‬‬
‫نلع ٔ يؼُٗ‪ٖ4۲ ...........................................................................‬‬
‫ؿخیگخِ ػوم ىٍ هَآٌ‪ٖ4۲ ................................................................‬‬
‫ٕٗٓى ٔ طل ّکَ‪ٖ۳ٓ .........................................................................‬‬
‫طلخٔصْخٖ حىٍحکٗ‪ٖ۳۶ ...................................................................‬‬
‫رَهٗ ٍْٕٔخٖ يؤنٕف هَآٌ‪ٖ۳۴ .....................................................‬‬
‫چگَّٕگی رَهٍٕى هَآٌ رخ كَُْگ ٔ حكکخو ؿخْهی‪ٖ۶۳ ..........................‬‬
‫ُٗخهض هزهت حهٕحو ػَد حُ رَهی ح‪ٛ‬طالكخص ىیُی‪ٖ۶۳ .........................‬‬
‫حىػخْخی يزُی رَيُخرغ رُیخىیٍ هَآٌ‪ٖ۶۴ ..............................................‬‬
‫ٌٍّذ‪ ٖ۸ٔ..............‬ـ ٓ‪۱۰‬‬
‫ؽکوذ ّْن‪ :‬اٍالم ـ ُ‬
‫كيیغ طلَم ٔ كَهّٖ َخؿیّ‪ٖ۴4 .......................................................‬‬
‫كيیغ‪ٖ۲ٔ ..................................................................................‬‬
‫يَحكم ؿًغآٍٖٔ حكخىیغ‪ٖ۲ٕ .........................................................‬‬
‫ىحٓظخٌَٓحیٗ ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهٗ‪ٖ۲۰ ...........................................‬‬
‫ط‪ٜ‬لیق حكخىیغ‪4ٓٓ ......................................................................‬‬
‫يُخرغ حيخيیّ‪4ٕٓ ...........................................................................‬‬
‫ػهى كوّ ٔ پیيحیٖ آٌ‪4ٓ۳ ................................................................‬‬
‫كوٓخء ‪ٛ‬لخرّ‪4ٓ۰ .........................................................................‬‬
‫كوٓخء طخرؼیٍ ٔ حطزخع آٌْخ‪4ٓ۴ ..........................................................‬‬
‫ػ‪ َٜ‬حطزخع طخرؼیٍ یخ ػ‪َ٘ َٜ‬ؤص يٌحْذ‪4ٓ۲ ......................................‬‬
‫يَحکِ يٓى كظٕی ٔ ‪َ١‬یوّٖ حْم كيیغ ٔ حْم ٍأی‪4ٓ۲ ..........................‬‬
‫ؿؼم حكخىیغ ىٍ ك‪٠‬خیم حٍرخد يٌحْذ‪4ٕ۴ ..........................................‬‬
‫ٔٔ‬ ‫كَٓٓض‬

‫ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخٌ‪4ٖٕ.....................................................................‬‬
‫ٓیَ هیلٗ طل ّکَ ىیُٗ ىٍ حكن ُيخٌ‪4ٖ۶ ...............................................‬‬
‫ي‪ٜ‬هلض ؿخٍیّ ٔ ي‪ٜ‬هلض ػخنیّ‪4ٖ۰ ................................................‬‬
‫ػ‪ َٜ‬طوهیي ٔ حَٔيحى‪44ٓ .................................................................‬‬
‫كيیغ هيٓی‪44ٕ ..........................................................................‬‬
‫ؽکوذ ُلزن‪ :‬ؽویـــوذ ّؽی‪4۳ٔ ................‬ـ ‪۳ٓ4‬‬
‫ىٍ يلٕٓو ٔكی‪4۳ٖ .......................................................................‬‬
‫يُ٘ؤ کهًّی ٔكی‪4۳۳ ....................................................................‬‬
‫ٔكٗ ىٍ نـض‪4۳۰ .........................................................................‬‬
‫ٔكٗ ىٍ ح‪ٛ‬طالف‪4۳۰ ...................................................................‬‬
‫َٓػض حَظوخل‪4۳۴ .........................................................................‬‬
‫حَٕحع ٔكٗ‪4۳۲ ............................................................................‬‬
‫هٕىآگخْٗ ٔ ٔؿيحٌ حهالهٗ‪4۶ٖ .......................................................‬‬
‫ٔكٗ ٔ حنٓخو‪4۶ٖ ..........................................................................‬‬
‫ٍإیخی ‪ٛ‬خىهّ‪4۶۳ ........................................................................‬‬
‫كْ يـٕٓل‪4۶۶ ..........................................................................‬‬
‫ٔكی ٔ ٗؼَ‪4۶۰ ..........................................................................‬‬
‫ٔكی ٔ ر‪ٜ‬یَص‪4۶۰ .....................................................................‬‬
‫ريحیغ ٔ ‪ُٛ‬خیغ رَٖ٘‪4۶۴ ...............................................................‬‬
‫نیهشحنويٍ‪ ،‬یخ يَكهّٖ «ؿٖٓ»‪4۶۲.....................................................‬‬
‫کیلیض َِٔل ٔكٗ‪4۰ٓ ...................................................................‬‬
‫يکخٗلخص ٔ ظٍٕٓحص‪۱۰ٕ ...............................................................‬‬
‫ٔكی يٍ كیغ ‪َ١‬ین يؼَكض ٔ ُٗخهض‪۱۰ٖ ........................................‬‬
‫َٗف ىٍیخكض ٔكٗ َزٕٖ‪۱۰۰ ..........................................................‬‬
‫حٓالو ٔ يٕهؼیض طخٍیوی ػ‪ َٜ‬ظٍٕٓ‪4۴4 ..........................................‬‬
‫هخرهیض ٗو‪ٜ‬ی رَحی ىٍیخكض ٔكی‪4۴۲ ..............................................‬‬
‫هخطًیض طَ٘یؼٗ‪4۲ٕ .....................................................................‬‬
‫يخْیض ؿزَثیم‪4۲ٖ .......................................................................‬‬
‫ٕٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هَد ٰانٓی ‪َِٔ #‬ل ؿزَثیم‪4۲۲ ........................................................‬‬

‫کٕىکخَٗ کّ هَحٍ َیٔض رخنؾ َٕٗي‪۳ٕٓ ...............................................‬‬
‫ؽکوذ ُْزن‪ :‬ػٖــوذ ًجــْٓ‪ ۰ٓ۰ .......‬ـ ‪۰ٖ۱‬‬
‫كَم ریٍ ٔنی‪َ ،‬زی ٔ ٍٕٓل‪۳ٔٓ .......................................................‬‬
‫حىنّٖ هَآَٗء ػ‪ًٜ‬ض حَزیخء‪۳ٔ4 ......................................................‬‬
‫طؼَیق «ػ‪ًٜ‬ض»‪۳ٔ4...................................................................‬‬
‫آیخص يؼخٍ‪ ٝ‬رخ ػ‪ًٜ‬ض ًحطٗ حَزیخء‪۳ٔ۳ .............................................‬‬
‫ٕٓٓحنُّزٗ‪۳ٔ۲ ..............................................................................‬‬
‫ُّٓض‪۳ٕٓ ..................................................‬‬‫يُکَحٌ ٕٓٓ ىٍ يیخٌ حْم ُ‬
‫ُّٓض‪۳ٕٓ ........................................................‬‬‫هخثهیٍ رّٕٓٓ َِى حْم ُ‬
‫يُکَحٌ ٕٓٓ ىٍ يیخٌ ٗیؼّ‪۳ٕٖ .......................................................‬‬
‫هخثهیٍ رّٔهٕع ٕٓٓ َِى ٗیؼّ‪۳ٕ4 .....................................................‬‬
‫َٕوحنُّزی‪۳ٕ۰ ...............................................................................‬‬
‫ٗطقحنُّزی‪۳ٕ۰ ............................................................................‬‬
‫ىحٓظخٌ ٍٔهش رٍ َٕكم‪۳ٕ۴ ...............................................................‬‬
‫حكٔخَّٖ «ؿَحَین»‪۳ٕ۴..................................................................‬‬
‫يًخَؼض حُ طهویق َویالص‪۳ٕ۲ ...........................................................‬‬
‫َٔیخٌ رؼ‪ ٞ‬آیخص هَآٌ‪۳ٖٓ .............................................................‬‬
‫ؽکوذ ًِن‪ :‬كلَلَٓ اٍـــالهی‪ ۰ٖ۰ ........‬ـ ٓ‪۰۸‬‬
‫كهٔلّ چیٔض؟‪۳ٖ۰.........................................................................‬‬
‫كٕحیي كهٔلّ‪۳ٖ۴ .............................................................................‬‬
‫ىیٍ چیٔض؟‪۳4ٓ...........................................................................‬‬
‫كهٔلّ ٔ ىیٍ‪۳4ٖ ...........................................................................‬‬
‫رُیخى كهٔلّٖ حٓاليٗ‪۳4۶ ................................................................‬‬
‫هيحَٔي ؿٓخٌ ٍح چگَّٕ ييیَیض يیکُي؟‪۳4۲ .......................................‬‬
‫طُية ىٍرخٌ‪۳۳ٕ ...........................................................................‬‬
‫كهٔلّ حرِحٍ حٓض یخ حَزخٍ؟‪۳۳ٖ..........................................................‬‬
‫ٍحرطّٖ كهٔلّ ٔ کالو‪۳۳ٖ ..............................................................‬‬
‫ٖٔ‬ ‫كَٓٓض‬

‫يؼظِنّ ٔ كهٔلّٖ حٓاليیخٌ‪۳۳۳ ........................................................‬‬

‫پیيحیٗ يؼظِنّ‪۳۳۶ ........................................................................‬‬
‫يؼظِنّ ٔ ظخَْیخٌ‪۳۳۲ ..................................................................‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل حٓخٓٗ يؼظِنّ‪۳۶ٔ ...............................................................‬‬
‫كهٔلّٖ يؼظِنّ‪۳۶۳ .......................................................................‬‬
‫يؼظِنّ ٔ َٓ‪٠‬ض طَؿًّ‪۳۰ٓ ...........................................................‬‬
‫يؼظِنّ ٔ يُخٓزخص هيٍص‪۳۰ٖ ...........................................................‬‬
‫ؽکوذ كٍُن‪ :‬کـالم اٍـالهی ‪ ۰۸ٔ ...........‬ـ ٕٓ‪۶‬‬
‫کالو چیٔض؟‪۳۴ٖ...........................................................................‬‬
‫يٓىطَیٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ػهى کالو‪۳۴4 ....................................................‬‬
‫پیيحیٖ حٗؼَیّ‪۳۴۶ .......................................................................‬‬
‫حٗؼَٖ ٔ کالو حٓاليٗ‪۳۴۶ .............................................................‬‬
‫‪١‬زوخص حٗؼَیٌٕ‪۳۴۴ .....................................................................‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل حٓخٓٗ حٗؼَٖ‪۳۲ٔ ..............................................................‬‬
‫يُخٓزخص هيٍص ٔ «ػ‪ َٜ‬ؿِحنٗ»‪۳۲4................................................‬‬
‫يخطَیيٖ‪۳۲۲ ...............................................................................‬‬
‫ُّٓض‪۶ٓٓ ................................................‬‬‫ؿخیگخِ حٗخػَِ ىٍ يیخٌ حْم ُ‬
‫ؽکوذ یبىكٍُن‪ٍ :‬ــللیـذ‪ ۶ٖٓ ................‬ـ ‪۶۰۱‬‬
‫ػ‪١ َٜ‬الیی ٓهق‪۶ٓ۰ ..................................................................‬‬
‫ىیٍ کخيم حٓض‪۶ٓ۴ .......................................................................‬‬
‫ٓهلیّض يٌْذ َیٔض‪ ،‬ىػٕص حٓض‪۶ٓ۴ ................................................‬‬
‫حْم كيیغ‪۶ٔٔ ............................................................................‬‬
‫رٍِگخٌ حْم كيیغ‪۶ٖٔ ..................................................................‬‬
‫ػویيسحنٔهق ٔ أ‪ٛ‬لخدحنليیغ‪۶ٔ۰ ....................................................‬‬
‫چّ کٔی رُیخٌگٌحٍ ٓهلیّض حٓض؟‪۶ٕٓ..................................................‬‬
‫ٓهق يوخرم ههق حٓض‪۶ٕٕ ..............................................................‬‬
‫ؿيحل پخیخٌَخپٌیَ يیخٌ ٓهق ٔ ههق‪۶ٕٖ .............................................‬‬
‫ٓهق ‪ٛ‬خنق ػخنىطَ ٔ كکیىطَ ْٔظُي‪۶ٕ۶ ............................................‬‬
‫‪ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫أىنّٖ كـیض كٓى ٓهق‪۶ٕ۰ .............................................................‬‬

‫ػيو يؼ‪ٕٜ‬يیض ٓهق‪۶ٕ۴ ...............................................................‬‬
‫رخ حهظالف ىٍ يیخٌ ٓهق چّ کُیى؟‪۶ٕ۲................................................‬‬
‫ٓهق ‪ٛ‬خنق چّ کٔخَی ْٔظُي؟‪۶ٖٕ.....................................................‬‬
‫طؼَیق حئَُیٍ ٓهلیّض‪۶ٖ4 ............................................................‬‬
‫كيیغ هیَحنؤٌَ‪۶ٖ۰ ....................................................................‬‬
‫هٌَ چیٔض؟‪۶ٖ۰...........................................................................‬‬
‫هٕحػي ٔ يُٓؾ ٓهلیض‪۶ٖ۲ ................................................................‬‬
‫حٍکخٌ ٓهلیّض‪۶4ٓ .........................................................................‬‬
‫ٓهلیٌٕ ٔ يٌحْذ چٓخٍگخَّ‪۶4۰ ........................................................‬‬
‫ٓهلیّض ٔ ط٘یغ‪۶4۲ ........................................................................‬‬
‫ٓطٕف ٓهلیّض ىٍ گٌٍ ُيخٌ‪۶۳۳ ......................................................‬‬
‫گٔظَىِگی ٓهلیّض ىٍ ؿٓخٌ‪۶۶ٖ .......................................................‬‬
‫ييحٍّ ىیٕرُيی‪۶۶4 .....................................................................‬‬
‫چٓخٍ ي٘کم حٓخٓی ٓهلیّض‪۶۶۶ ........................................................‬‬
‫ؽکوذ كّاىكٍُن‪ :‬چٌل هوْلَٓ کالهی‪۶۰۰.‬ـ‪۶۶۱‬‬
‫ه‪٠‬خء ٔ هيٍ‪۶۰۰ ..........................................................................‬‬
‫ي٘یّش ٰانٓی‪۶۴ٓ .............................................................................‬‬
‫ؿزَ ٔ حهظیخٍ‪۶۴ٕ .........................................................................‬‬
‫ػهى حُنٗ هيحَٔي‪۶۴ٖ .....................................................................‬‬
‫هیَ ٔ َٗ‪۶۴۶ .............................................................................‬‬
‫كْ ٔ ػوم‪۶۴۴ ...........................................................................‬‬
‫ؽکوذ ٍیيكٍُن‪ :‬ػوكبى ّ رٖـْف‪ ۶۶۰..‬ـ‪۸۶۶‬‬
‫َـخص حَٔخٌ‪۶۲۰............................................................................‬‬
‫پٕٓض ٔ يـِ‪۶۲۴ .........................................................................‬‬
‫كویوض چیٔض؟‪۰ٓٓ........................................................................‬‬
‫ىٍریخٌ « َک ِه ًَشُ َ‬
‫ّللاِ»‪۰ٖٓ....................................................................‬‬
‫ٔكيص ٔؿٕى‪۰ٓ۴ .........................................................................‬‬
‫٘ٔ‬ ‫كَٓٓض‬

‫ٔكيص رخ‪ُ١‬ی حىیخٌ‪۰ٖٔ ..................................................................‬‬

‫طخٍین هيح‪۰ٖ4 .............................................................................‬‬
‫ٍى پخٖ «هيح» ىٍ ػوٕل ٔ حَيیّْ٘خٖ رٍِگ‪۰ٖ۶ .................................‬‬
‫طـٔیى هيح ىٍ حىیخٌ حرَحْیًی‪۰ٖ۲ .....................................................‬‬
‫ىٍ يلٕٓو کهًّ‪۰44 .......................................................................‬‬
‫کهًّ ىٍ هَآٌ‪۰4۰ .........................................................................‬‬
‫ٔكيص ىٍ حكکخو‪۰4۴ .....................................................................‬‬
‫ٔكيحَیض ٔ کهیّض‪۰۳ٔ .....................................................................‬‬
‫ٍَٕحَیض هيٓٗ‪۰۳ٕ .......................................................................‬‬
‫حٓظوالل ٔؿٕى‪۰۳۳ ........................................................................‬‬
‫آد رّهيٍ طُّ٘گٗ‪۰۳۰ ...................................................................‬‬
‫حَٔخٌهيحیٗ‪۰۳۴ ...........................................................................‬‬
‫ح‪ٛ‬هیض حَٔخٌ چیٔض؟‪۰۶ٖ...............................................................‬‬
‫حَٔخٌ کخيم‪۰۶۰ ...........................................................................‬‬
‫ك‪َ٠‬حص هًْ‪۰۰۳ ......................................................................‬‬
‫هطذ‪۰۰۶ ...................................................................................‬‬
‫حَٔخٌ ْى هيیى ـ ْى كخىع!‪۰۰۰ .........................................................‬‬
‫ٌُ ٔ کًخل‪۰۰۴ ............................................................................‬‬
‫طـهّی ٔ طُخٓذ‪۰۰۲ ........................................................................‬‬
‫ٓهٔهّْخی ‪ٕٛ‬كیّ‪۰۴4 ...................................................................‬‬
‫طلخٔصْخی كَهّ ‪ٓ ،‬هٔهّ ٔ ‪َ١‬یوّ‪۰۴4 ................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ هخىٍیّ‪۰۴۳ .......................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ ٍكخػیّ‪۰۴۲ ......................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ رئیّ‪۰۴۲ ........................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ ٗخًنیّ‪۰۲ٓ .......................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ َو٘زُيیّ‪۰۲ٓ .....................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ ٍَٓٓٔىیّ‪۰۲ٕ .................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ چ٘ظیّ‪۰۲ٖ .......................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ ٗطخٍیّ‪۰۲4 .....................................................................‬‬
‫‪ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓهٔهّٖ يٕنٕیّ‪۰۲۳ ......................................................................‬‬

‫ٓهٔهّٖ رکظخٗیّ‪۰۲۶ .....................................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ ٗخِ َؼًضحنهٓیّ‪۰۲۴ ............................................................‬‬
‫ٓهٔهّٖ ًْزیّ‪۴ٓٓ ........................................................................‬‬
‫ياليظیّ ٔ ههُيٍیّ‪۴ٕٓ ....................................................................‬‬
‫ؿخیگخِ َُخٌ ىٍ ط‪ٕٜ‬ف‪۴ٓ۰ ............................................................‬‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ىٍ حكـخَٔظخٌ‪۴ٖٔ ...............................................................‬‬
‫پَحکُيِگی ؿـَحكیخیی ط‪ٕٜ‬ف ىٍ حكـخَٔظخٌ‪۴ٔ۶ ....................................‬‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص‪ ،‬حیٓخيخص ٔ کُخیخص ط‪ٕٜ‬ف‪۴ٔ۲ .........................................‬‬
‫ٗطلیخص‪۴ٕٔ ..............................................................................‬‬
‫‪ٛ‬لٕ‪۴ٕ۶ ........................................................................‬‬ ‫ٓکَ ٔ َ‬ ‫ُ‬
‫يوخيخص ‪ٕٛ‬كیّ‪۴ٕ۲ .......................................................................‬‬
‫كُخء كیهللا ٔ ٓوٕ‪ ١‬حكکخو ٔ طکخنیق‪۴ٖٓ .............................................‬‬
‫كَم ‪ٕٛ‬كی ‪ ،‬ػخٍف ‪ ،‬ىٍٔیٖ ‪ُ ٔ ...‬حْي‪۴ٖ4 .....................................‬‬
‫ًکَ ٔ ًٓخع َِى ‪ٕٛ‬كیخٌ‪۴ٖ۰ .........................................................‬‬
‫پی٘یُّٖ ًٓخع‪۴ٖ۴ .......................................................................‬‬
‫کیلیض ًٓخع‪۴ٖ۲ ..........................................................................‬‬
‫ًٓخع ىٍ کالو ‪ٕٛ‬كیّ‪۴4ٔ ..............................................................‬‬
‫حىنّٖ ‪ٕٛ‬كیّ ىٍ يٍٕى ًٓخع‪۴4ٕ .....................................................‬‬
‫ؿِح ٔ ؿٓخى َِى ‪ٕٛ‬كیّّ‪۴4ٖ ............................................................‬‬
‫پیَ ـ يَیيی‪۴4۶ ..........................................................................‬‬
‫کًَ رٔظٍ‪۴4۲ .............................................................................‬‬
‫يٕهؼیض «هطذ» ىٍ يُظٕيّٖ ط‪ٕٜ‬ف‪۴۳ٕ .........................................‬‬
‫هَهّپٕٗی‪۴۳ٖ ............................................................................‬‬
‫کَحيخص ‪ٕٛ‬كیّ‪۴۳۶ ......................................................................‬‬
‫كََم ریٍ کَحيض ٔ يؼـِِ‪۴۳۲ .........................................................‬‬
‫ٓیخكض ٔ ٓلَ َِى ‪ٕٛ‬كیخٌ‪۴۶ٓ........................................................‬‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٔ كهٔلّ‪۴۶ٕ ......................................................................‬‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٔ ػ٘ن ٔ ػوم‪۴۶۲ .............................................................‬‬
‫‪ٔ۰‬‬ ‫كَٓٓض‬

‫ؽکوذ چِبهكٍُن‪ّ :‬یؼَی اٍوبػیلی‪۸۶۰.‬ـ‪۶۸۶‬‬

‫حًٓخػیهیّ‪۴۲۲ ..............................................................................‬‬
‫هالكض كخ‪ً١‬ی‪۲ٓ۲ ........................................................................‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ ٔ هَيطیخٌ‪۲ٔ4 .............................................................‬‬
‫حَ٘ؼخرخص حًٓخػیهیّ پْ حُ كخ‪ً١‬یخٌ‪۲ٔ۶ ..............................................‬‬
‫كهٔلّ ٔ کالو حًٓخػیهیّ‪۲ٔ۲ ..............................................................‬‬
‫هيح‪۲ٕٓ ......................................................................................‬‬
‫َزی ٔ ٔ‪ٛ‬ی‪۲4ٓ ...........................................................................‬‬
‫حكکخو ٔ طکخنیق‪۲4ٕ .......................................................................‬‬
‫يؼخى‪۲4۴ ....................................................................................‬‬
‫ظخَْ ٔ رخ‪۲۳ٕ ........................................................................ٍ١‬‬
‫طُِیم ٔ طؤٔیم‪۲۳ٖ .........................................................................‬‬
‫حيخيض‪۲۳۳ ...................................................................................‬‬
‫ْلض ىٍٔ طخٍین يويّ ‪۲۶ٕ ..............................................................‬‬
‫حًْیض ػيى ْلض َِى حًٓخػیهیخٌ‪۲۰ٔ ..................................................‬‬
‫حًٓخػیهیّ ٔ ط‪ٕٜ‬ف ‪۲۰ٖ .................................................................‬‬

‫ؽکوذ پبًيكٍُن‪ :‬كلَلَ ّػوكبى كهٌُل‪۶۸۰.‬ـ‪ٔٓ۱۰‬‬

‫ػَكخٌ ُْئ‪۲۴۲ .............................................................................‬‬
‫رًٍَْ یخ ٍٔف کیٓخَی‪۲۲ٕ ................................................................‬‬
‫هخٌَٕ کخٍيخ‪۲۲۶ .............................................................................‬‬
‫کیٓخٌُٗخهظی ُْئ‪۲۲۰ ....................................................................‬‬
‫پیيحثٖ‪۲۲۴ ...................................................................................‬‬
‫پَٖٓ كَُحَّگخٌ ىٍ يٍٕى آكَیُٖ‪ٔٓٓٓ .............................................‬‬
‫ؿیذ ٗيٌ رًَْخ‪ٖٔٓٓ .....................................................‬‬
‫يٓىطَیٍ کظخد يويّ ُْئ‪ٔٓٓ4 ............................................‬‬
‫حَٔخٌُٗخٓی گیظخ‪ٔٓٓ۴ .....................................................................‬‬
‫ػهىحنُلْ گیظخ‪ٔٓٔٓ .........................................................................‬‬
‫‪ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٔ‪ٛ‬خف ؿخٌ‪ٔٓٔٔ .........................................................................‬‬

‫طؼییٍ ٔظخیق ‪١‬زوخطی‪ٕٔٓٔ ...............................................................‬‬
‫ٍحِْخی َـخص ىٍ گیظخ‪ٕٔٓٔ ...............................................................‬‬
‫يَگ ٔ پْ حُ يَگ‪ٕٔٓٓ ...............................................................‬‬
‫طُخٓن‪ٕٔٓٔ ..................................................................................‬‬
‫ٍحِ ٍْخیٗ حُ چَهّی طٕني ٔ يَگ‪ٕٕٔٓ .............................................‬‬
‫آثیٍ رٕىحیی‪ٖٔٓٓ ...........................................................................‬‬
‫َیَٔحَخ‪ٖٔٓ۳ .................................................................................‬‬
‫ؿٓخٌُٗخهظی رٕىح‪ٖٔٓ۶ ...................................................................‬‬
‫ٰانٓیخص رٕىحیی‪ٖٔٓ۲ ........................................................................‬‬
‫کظخدْخی يويّ رٕىحیی ‪ٔٓ4ٓ .........................................................‬‬
‫طؤیىرُيی يظٌٕ يويّ رٕىحیی‪ٔٓ4ٓ ....................................................‬‬
‫كَهّْخی رٕىحیی‪ٔٓ44 .....................................................................‬‬
‫ّ‬
‫آهَحنِيخَی‪ٔٓ4۰ ...................................................................‬‬ ‫يُـت‬
‫آثیٍْخی ٍُىٗظی‪ٔٓ4۰ ...................................................................‬‬
‫ؽکوذ ّبًيكٍُن‪ّ :‬ؽلد عُْوی‪ٔٓ۰۰ .‬ـ ٓ‪ٔٓ۸‬‬
‫ػخنى حکزَ ٔ ػخنى ح‪ٛ‬ـَ‪ٔٓ۶ٓ ..........................................................‬‬
‫يظينٕژٖ ٔ ح‪ٕٛ‬ل ىٍٓضحَيی٘ٗ‪ٔٓ۶۳ ...............................................‬‬
‫يَحطذ ٔؿٕى‪ٔٓ۰ٓ .......................................................................‬‬
‫َْو ْٔظٗ‪ٔٓ۰ٔ ..........................................................................‬‬
‫ْيحیض ػخيّ‪ٔٓ۰۶ ........................................................................‬‬
‫ؽکوذ ُللٍُن‪ :‬عُْو ّػوٗ‪ٔٓ۸ٔ ...‬ـ ‪ٔٔ۱۸‬‬
‫کٌٕ ٔ كٔخى‪ٔٓ۴ٖ .........................................................................‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل کٌٕ ٔ كٔخى‪ٔٓ۴۰ ................................................................‬‬
‫ؽکوذ ُغلٍُن‪ :‬پیلایـِ عِبى‪ٔٔٓٔ ...‬ـ ٓٓٔٔ‬
‫ْٔظٗ ىٍ ُيخٌ‪ٖٔٔٓ ....................................................................‬‬
‫كویوض ٔ يلٕٓو ُيخٌ‪ٔٔٓ4 .............................................................‬‬
‫‪ٔ۲‬‬ ‫كَٓٓض‬

‫کىطَیٍ ٔحكي ُيخٌ‪ٔٔٓ۳ ................................................................‬‬

‫ؿٓض پیکخٌ ُيخٌ‪ٔٔٓ۶ .................................................................‬‬
‫ًحص ُيخٌ چیٔض؟‪ٔٔٓ۴.................................................................‬‬
‫ٔ‪ٟ‬ؼیضْخٖ يظلخٔص یک يٕؿٕى‪ٔٔٔٓ ..............................................‬‬
‫ُيخٌ ٔ ٍإیخ‪ٔٔٔ4 .......................................................................‬‬
‫كیخص‪ٔٔٔ۶ ................................................................................‬‬
‫كیخص ػخ ّيّ ٔ كیخص طخ ّيّ‪ٔٔٔ۲ .........................................................‬‬
‫ٍٔف چیٔض؟‪ٕٔٔٓ........................................................................‬‬
‫ئخَوض «ٍٔف» رخ ٔكی‪ٕٔٔٔ ........................................................‬‬
‫ط٘کیم يخىِ‪ٕٖٔٔ ..........................................................................‬‬
‫ظٍٕٓ كیخص‪ٕٔٔ۰ ........................................................................‬‬
‫ٔؿِٕ ي٘ظَک كیخص‪ٖٔٔٔ ..............................................................‬‬
‫هَآٌ ٔ ههوض کخثُخص‪ٖٕٔٔ ..............................................................‬‬
‫ههوض کخثُخص ىٍ ٖٗ ٍُٔ‪ٖٔٔ۶ ......................................................‬‬
‫«ٖٗ ٍُٔ ههوض» ىٍ ‪ٛ‬لق ػزَحَٗ‪ٖٔٔ۰ .......................................‬‬
‫حكٔخَّٖ «ّٓ حَگ٘ظَ»‪ٖٔٔ۲............................................................‬‬
‫آیخ کظذ يويّ پی٘یٍ طلَیق ٗيِحَي؟‪ٔٔ4ٔ..........................................‬‬
‫گَیِ ػهى حُ کًُي ىیٍ‪ٔٔ4ٖ ............................................................‬‬
‫ؽکوذ ًْىكٍُن‪ :‬پیلایِ اًَبى‪ٔٔ۱۶ ..‬ـ ٕ‪ٔٔ۸‬‬
‫حُ کـخ آييِحیى؟‪ٔٔ۳ٔ.....................................................................‬‬
‫حَٕحع حَٔخٌ‪ٔٔ۳۶ .........................................................................‬‬
‫حَٔخٌ ؿخِٔ‪ٔٔ۳۲ .........................................................................‬‬
‫حَٔخٌ پکٍ‪ٔٔ۶ٓ ..........................................................................‬‬
‫حَٔخٌ َجخَيٍطخل‪ٔٔ۶ٔ ....................................................................‬‬
‫حَٔخٌْخٖ کَٔيخَیٌٕ = ْیٕيٍ ٓخپیٍ‪ٔٔ۶ٕ ........................................‬‬
‫كهوّٖ گى ٗيِ‪ٔٔ۶ٖ ......................................................................‬‬
‫َژحى آىيٗ‪ٔٔ۶ٖ ...........................................................................‬‬
‫ىٓظآٍٔىْخٖ طخٍیوٗ رَ٘‪ٔٔ۶۰ .......................................................‬‬
‫ک٘ق آطٖ‪ٔٔ۶۲ ..........................................................................‬‬
‫ٕٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَ٘ ىٍ ػ‪ َٜ‬یوزُيحٌْخ‪ٔٔ۰ٓ ........................................................‬‬

‫کٍَٕٕنٕژی پیيحیٖ كیخص ٔ طکخيم حَٔخٌ‪ٔٔ۰ٔ ....................................‬‬
‫َظَ ػيِٖ حُ ػهًخٖ حٓالو ىٍرخٍِٖ طکخيم حَٔخٌ‪ٔٔ۰ٖ .........................‬‬
‫حَٔخٌ ٔ کخٍ‪ٔٔ۴ٓ ........................................................................‬‬
‫ؽکوذ ثیَزن‪ :‬هوآى ّفلوذ آكم‪ٔٔ۸ٖ ...‬ـ ٕٕٓٔ‬
‫َؤظیٍ يَكهّ حُ ههوض حَٔخٌ‪ٔٔ۴۲ ..................................................‬‬
‫ىٔيیٍ يَكهّ حُ ههوض حَٔخٌ‪ٔٔ۴۲ ...................................................‬‬
‫ٕٓيیٍ يَكهّ حُ ههوض حَٔخٌ‪ٔٔ۲ٓ ..................................................‬‬
‫چٓخٍيیٍ يَكهّ حُ ههوض حَٔخٌ‪ٔٔ۲ٕ ................................................‬‬
‫پُـًیٍ يَكهّ حُ ههوض حَٔخٌ‪ٔٔ۲ٖ ..................................................‬‬
‫ًٗ٘یٍ يَكهّ حُ ههوض حَٔخٌ‪ٔٔ۲۳ ..................................................‬‬
‫َلْ ٔحكيس چیٔض؟‪ٕٕٔٓ................................................................‬‬
‫حيض ٔحكيس‪ٕٖٔٓ ..........................................................................‬‬
‫ح ّيض ٔحكيس = گَّٕٖ ٔحكيس‪ٕٔٓ۲ .....................................................‬‬
‫ظٍٕٓ آىو‪ٕٔٓ۲ ...........................................................................‬‬
‫رَ٘‪ ،‬آىو‪ ،‬رُٗآىو‪ ،‬حَٔخٌ‪ ،‬حَٔٗ‪َ ،‬خّ‪ ،‬حَخّ‪ ،‬حَْ‪ ،‬حَخٓٗ‪ٕٕٔٔ ................‬‬
‫يٕهؼیض رٓ٘ض آىو‪ٕٖٔٔ .................................................................‬‬
‫ْزٕ‪ ١‬آىو‪ٕٔٔ۰ ............................................................................‬‬
‫ؽکوذ ثیَذ ّیکن‪ :‬هبُیـذ ّیطـبى‪ ٕٕٔٔ.‬ـ ‪ٕٔ۰۱‬‬
‫ٗیطخٌ چیٔض؟‪ٕٕٖٔ.....................................................................‬‬
‫کهًّٖ ٗیطخٌ‪ٕٕٔ۴ ......................................................................‬‬
‫حرهیْ‪ٕٕٔ۲ ................................................................................‬‬
‫ٗیطخٌپَٓظٗ‪ٕٖٔ۰ .......................................................................‬‬
‫ٗیطخٌ ىٍ حىیخٌ حرَحْیًی‪ٕٔ4ٓ .......................................................‬‬
‫ي٘و‪ٜ‬خص ٗیطخٌ ىٍ هَآٌ‪ٕٔ4ٕ ......................................................‬‬
‫ٗیطخٌ رَچّ کٔخَٗ ٓهطّ يٗیخري؟‪ٕٔ۳ٕ.............................................‬‬
‫ٍحِ يوخرهّ رخ ٗیطخٌ‪ٕٔ۳4 ...............................................................‬‬
‫ؽکوذ ثیَذ ّ كّم‪ :‬ثَکغب هٔهّین؟‪ٕٔ۰۰...........‬‬
‫ٕٔ‬ ‫كَٓٓض‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــ‪o‬‬
‫پـیـــــــــــــْگلزبه‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕٕ‬ ‫كکًض یگخَّ‬
‫ٖٕ‬ ‫پی٘گلظخٍ‬

‫ؽکوذ ّ ًغبد‬

‫ُ‬
‫«یُئْ طِی ْحن ِل ْک ًَشَ َيٍ یََ٘خ ُء ۚ َٔ َيٍ یُئْ صَ ْحن ِل ْک ًَشَ كَوَ ْي أٔطِ َ‬
‫ی َه ْی ًَح َکؼِی ًَح ۗ َٔ َيخ یٌََ َک َُ اِ َال‬
‫د‪« ».‬هَآٌ کَیى‪»ٕ۶۲ :ٕ ،‬‬ ‫أُٔنُٕ ْحْل َ ْنزَخ ِ‬
‫«كکًض» حُ حٔ‪ٛ‬خف ٰانٓی حٓض‪ِ < :‬اََُّ ُْ َٕ ْحن َؼ ِِی ُِ ْحن َل ِکی ُى‪ >ٕ۶ :ٕ۲ ،‬كکًض‬
‫ٔػِص يظالُيخٌ ٔ يظ‪٠‬خیلخٌ حٓض‪ .‬كکًض ریخيُٕیى طخ هيحٖگَّٕ ٕٗیى‪ ،‬كکًض‬
‫ٔٓیهّی َـخص حَٔخٌ حٓض‪َْ .‬ؿخ كکًض رخٗي ػِص ٔ َـخص َیِ ىٍ ًْخٌؿخ حٓض‪.‬‬
‫حَٔخٌ کخيم گُـیُّٖ ػهى هيح ٔ يؼَكض حٔ ٔ يؼيٌ كکًض حٔ حٓض‪ .‬آيُٕٕ كکًض‬
‫ّللا حٓض ٔ حُ ه‪ٜ‬خی‪ٍ ٚ‬حٓوٌٕ ىٍ ػهى رخٗي؛ كکًض‬ ‫يظَٖٓ حُ طوهّن رّحهالم ّ‬
‫ریخيُٕیى طخ رّهیَ کؼیَ ٍٓیى‪ ًّْٖ .‬هیَ ٔ هٕرٗ یکـخ ىٍ كکًض ٔ ك‪٠‬یهض ؿًغ‬
‫حٓض؛ رئٌ كکًض رّْیچ ؿخ ًٍَٗٓیى‪ .‬كکًض رَ ىٔ هٔى حٓض‪« :‬كکًض َظَٖ»‬
‫ٔ «كکًض ػًهٗ» كکًض َظَٖ «ٓیَٖ ىٍ رَٗٓخیض رخٗي‪ ٔ ».‬كکًض ػًهٗ‬
‫«حهيحيخص رَ پخیّٖ كکًض َظَٖ ىٍ چخٍچٕد ٔؿيحٌ حهالهٗ ٔ ي‪ٜ‬هلض ىیُٗ‪».‬‬
‫ََْٕع ىػٕص رّي‪ٜ‬هلض ىیُٗ رئٌ َظَىحٗض "كکًض" رٗكخ‪ٛ‬م حٓض‪.‬‬
‫گلظًخٌ كخ‪ ًّٖٗ َٟ‬حُ كکًض َظَٖ حٓض‪ ،‬آٌٍح يٗطٕحٌ یک كهوّ حُ‬
‫َُـیَِٖ پَ ًٗخٍ پَْٖٓخ ٔ پخٓنْخٖ ىحَٔض کّ رّرهُيحٖ ػًَ رَ٘یض حيظيحى‬
‫ىحٗظّ ٔ هٕحْي ىحٗض‪ .‬حیٍ يوظ‪ َٜ‬رَ آٌ حٓض طخ ٓیَ طخٍیوی ٔ ػًن كکَٖ رَ٘‬
‫ىٍ ُٗخهض حُ هٕى ٔ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ ٍح رّآُيٌٕ گٌحٍى‪ٓ .‬ؼٗ رَآٌ حٓض طخ يزخكؼخص‬
‫يَطز‪ ٢‬رخ ٔحهؼیخص يلّٕٔ يطَف گَىى ٔ َوٖ ي‪ٜ‬هلضحَيی٘ٗ ىیُٗ َیِ ىٍ آٌ‬
‫‪ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گُـخَیيِ ٕٗى‪ ،‬طخ رظٕحَي ىٍ حيَ «حَيیٍُّ٘ٔی» ٔ حٍحثّٖ پخٓن َٔزض رّپًَٓخٌ‬
‫ىحیًٗ ٔحرٔظّ رًّحص رَ٘ ئخػيص کُي‪ .‬روْٖخٖ کظخد رّگَّٕٖ طُظیى ٗيِ حٓض کّ‬
‫َْ روٖ یک يیُیخطٍٕ حُ كویوض ٔحكي ٍح طيحػٗ کُي‪ .‬هٕحَُيِ رخ يطخنؼّٖ َْروٖ‬
‫ىٍ ك‪٠‬خٖ ؿيیيٖ هَحٍ يٗگیَى ٔ َْرخٍ كویوض يِػٕو ٍح ىٍ ؿهِٕٖ ىیگَ ي٘خْيِ‬
‫هٕحْي ًَٕى؛ آٌگخِ رّىٍٓظی رّحیٍ َظیـّ هٕحْي ٍٓیي کّ‪:‬‬
‫ًّْ کْ ‪١‬خنذ یخٍ حٓض چّ ْٕٗیخٍ چّ ئض‬
‫ًّْ ؿخ هخَّی ػ٘ن حٓض چّ ئـي چّ کُ٘ض‬
‫رُخرَحیٍ «ح‪ٛ‬م حَٔخٌ حٓض» ٔ ًّْ چیِ ىٍ پیَٕي رخ حَٔخٌ يٍٕى رٍَٓی هَحٍ‬
‫گَكظّ حٓض‪ .‬رٔیخٍ يٓى حٓض کّ ريحَیى رَ٘ حُ کـخ َٗٔع کَىِ ٔ رّکـخ ٍٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫ًْچُیٍ ريحَیى ىیگَ يهضْخ ٔ حيضْخ چَّٕع ػوخیيی ىحٍَي؟ چگَّٕ يیحَيیُ٘ي؟‬
‫چگَّٕ ٔ رخ چّحرِحٍْخی رّؿُگ ي٘کالصٗخٌ يیٍَٔي؟‬
‫ْيف آٌ حٓض طخ ریُٖ يوخ‪١‬ذ كَحم گَىى‪ًٔ ،‬هٖ پٍَٕٔ یخري‪ ،‬هيٍص يوخیّٔ‬
‫ىٍ حٔ كَِٔی گیَى‪ ،‬كْ ىحٍٖٔ حٔ طوٕیض ٕٗى ٔ ًّْی آىيیخٌ ٍح چٌٕ هٕى پُيحٍى‪.‬‬
‫کظخد حُ يخ يٗپَٓي‪« :‬ؿَْٕ كویوض چیٔض؟ ٔ ىٍ چّ چیِی يظـهّی حٓض؟»‬
‫ـ ىٍ ىیٍ َٔٗیؼض؟ ىٍ كهٔلّ ٔ كکًض؟ ىٍػَكخٌ ٔ ‪َ١‬یوض؟ یخ ؿِ حیٍْخ‪...‬؟‬
‫ـ یخ َْیک رَّٕرّٖ هٕى‪ ،‬ىٍ كي ر‪٠‬خػض كخٔی ٍگّْخی حُ كویوضحَي؟‬
‫ـ آیخ «كویوض» یک کهت رٔی‪ ٔ ٢‬الیظـِی حٓض‪ ،‬یخ ط٘کیکی ٔ ًٔ يَحطذ حٓض؟‬
‫ـ آیخ «كویوض» یک حيَ ٔؿٕىٖ ٔ ًحطی حٓض‪ ،‬یخ حػظزخٍی؟‬
‫ـ آیخ كکًخء ٔ كوٓخء ٔ يظ‪ٕٜ‬كّ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ‪[ ...‬ىٍ ػیٍ َِحع رخیکيیگَ] ًّْگی‬
‫پیٕٓض یک كویوض ٔحكيحَي؟‬
‫ـ یؼُی َِحع كویوضْخ؟! یخ َْیک روٖ َخچیِی حُ یک ٔحكي کهی ٍح ک٘ق‬
‫کَىِ ٔ آٌ ؿِثی ٍح کم پُيحٗظّحَي؟‬
‫کىطَیٍ کخٍٖ کّ کظخد رَحٖ يخ حَـخو ىحىِ حٓض‪ ،‬حٍحثّٖ ؿٓخٌ ىیُخيیک‪،‬‬
‫هخٌَٕيُي‪ْ ،‬يفيُي‪ ،‬ئُـى ٔ ًٔيَحطذ حُ ٔؿّ کیلٗ ٔ َیِ ُيخَٗ حٓض‪ .‬رخ طًٔک‬
‫رّػهٕو ػوهٗ ٔ يِؽ آٌ رخ يلخْیى هَآٌ کَیى رٍُّٔٗٗ ػخرض يٗکُي کّ «ػخنى يخىِ‬
‫طلض َٗحی‪ ٢‬يیهیٌْٕخ يظـیَ پیچیيِ ٔ رٗىُٓخیض رـََؾ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬يُظى ىٍ كخل گٌحٍ‬
‫ييحٔو حُ "رٔ‪ ٢‬رّهز‪ ٔ "ٞ‬رخنؼکْ يٗرخٗي‪ ».‬حیٍ ٍَٔي طخ حريیض ُيخٌ ٔ حَظٓخٖ‬
‫‪ٕ۳‬‬ ‫پی٘گلظخٍ‬

‫يکخٌ حىحيّ يٗیخري ٔ ريیٍطَطیذ ػخنًٗ رؼي حُ ػخنى ٔ ْٕیظٗ رؼي حُ ْٕیض يلون‬
‫يٕٗٗى‪ .‬حنزظّ كَحیُي حیٍ « ُههغ ٔ نُزْ» َّرّحیٍ ٓخىِگٗ ٔ حهظ‪ٜ‬خٍٖ حٓض کّ ىٍ‬
‫حیٍؿخ ریخٌ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍک يخ حیٍ حٓض کّ طُظیى ٍحرطّٖ ‪ٛ‬لیق ٔ کخٍٖ يیخٌ ػهى‪ ،‬ػوم ٔ ىیٍ {حیٍ‬
‫ّٓ ٍکٍ حٓخٓٗ كیخص حَٔخَٗ} حُ ٔظخیق يزَو ٔ طؤهیََخپٌیَ حَيیٖيُيحٌ ٔ يظٕنیخٌ‬
‫َّْٓ هٕو ٔ كَهّ حٓض‪ .‬رخیي حُ ىٓضآٍٔىْخٖ ػهى ؿٓض طؼًین ٔ ؿُخٖ كهٔلّ ٔ‬
‫كکًض حٓظلخىِ ٕٗى؛ آٌگخِ ظَحیق كهٔلٗ رّٗکخكظٍ ُٔحیخٖ يزٓى ٔ طخٍیک ىیٍ ٔ‬
‫ح‪ٛ‬الف ٔ ط‪ٜ‬لیق رخٍْٔخٖ ىیُٗ ئخػيص ًَخیي؛ ٓپْ كهٔلّ ٔ ىیٍ ي٘ظَکخ ً رّکًک‬
‫ػهى ٗظخكظّ‪ ،‬آٌٍح حُ ٓوٕ‪ ١‬ىٍ ٍٔ‪ ّٖ١‬حرخكّگَٖ ٔ هٔخٔص َخٗٗ حُ ؿٍَٔ ٔ‬
‫طلَػُٗ رَطخكظّ حُ هيٍص ٔ يٕكویضْخٖ ػ‪ َٜ‬ؿيیي َـخص ىحىِ ٔ آٌٍح ىٍ هييض‬
‫آٍيخٌْخٖ رٍِگ رَٖ٘ هَحٍ ىْي؛ طخ رَپخیّٖ حیٍ طهلین ٔ طؼخيم ُْـخٍيُي‪ ،‬ىَیخ‬
‫يلم يُخٓذ ؿٓض ُیٔض َٗحكضيُيحَّٖ حَٔخَٗ گَىى‪ ٔ .‬رَ٘ رظٕحَي ىٍ پَطٕ ٍٗي‬
‫ًّْ ؿخَزّٖ يظُخٓذ رخ «حَٔخٌ ‪َ١‬حُ ههوض» رَُّيگٗ يؼوٕل ٔ ٗخیٔظّ ىٓض یخري‪.‬‬
‫گَىَّٖٔ ُيخٌ كویوض حیٍيطهذ ٍح ػخرض کَى کّ كهٔلّ ٔػهى يُٓخٖ حٍُْٕخٖ‬
‫حهالهٗ رَُّيگٗ رٓیًٗ ٍٖٔ يٗرَى‪ ،‬چُخٌکّ ي‪ٜ‬هلضحَيی٘ٗ ىیُٗ ٕٓحٖ كکًض ٔ‬
‫ُٓـٖگَٖ ػوالَٗ ٔ يزخَٗ ػهًٗ‪ ،‬رّؿٓم يَکذ ٍحِ رَىِ ٔ طهن ٔ طٕٓعآٍٔ‬
‫يٕٗٗى‪ .‬حُ آٌؿخ کّ «ػهٕو حرِحٍی» ىٍ ‪ٛ‬يِْخٖ حهیَ يٕكویضْخٖ رٍِگ رّىٓض‬
‫آٍٔىِ‪ ،‬حکٌُٕ يٍٗٔى رخ ‪َ١‬ف حىػخٖ ٍْزَٖ رَ٘‪ ،‬كهٔلّ ٔ ىیٍ ٍح رّكخٗیّ رَحَي‪.‬‬
‫كهٔلّ ٍح ًْخٌ «ٓلٔطّ ٔ ىٌٍٔگَحیی» يٗىحَي ٔ ىیٍ ٍح يل‪ٕٜ‬ل «ؿٓم ٔ طَّ»‬
‫يؼَكٗ ًَٕىِ‪ ،‬ىٍ پٗ حٍحثّٖ كهٔلّٖ حهالهٗ رّٗیِٕٖ هٕى حٓض‪ .‬ػهى حُ آٌ رخرض‬
‫کّ ىحٍحٖ پظخَٔیم رخال حٓض ٔ ٍُٔ رٍُّٔ ػَ‪ّْٛ‬خٖ ؿيیي ٍح كظق يٗکُي‪ ،‬حگَ‬
‫ؿٓض يَىيٗ َیخري رٔیخٍ ریٍكى ٔ هطََخک هٕحْي ٗي‪.‬‬
‫کظخد [کّ كَ٘ىِٖ يزخكغ طيٍیْ ٗيِ ىٍ پخٍِٖ كهوخص كَُْگٗ حٓض] طالٕ‬
‫هٕى ٍح رَپخیّٖ حَيیّٖ٘ «حیـخى آٗظٗ يیخٌ كهٔلّ‪ ،‬ػهى ٔ ىیٍ حٓظٕحٍ کَىِ حٓض»‬
‫رّْیچ ٍٖٔ ييػٗ يٕكویض کخيم َیٔض؛ ٰنکٍ حيیئحٍ حٓض رّيؼخرّ "يخَیلیٔض" حیٍ‬
‫حَيیّ٘ ٔ ْيف ىٍ يوطغ کَُٕٗ طخٍین رَٖ٘ ىٍ يزخكؼخص َٗکض ًَخیي‪ .‬کظخد ىٍ ىٔ‬
‫ؿهي طُظیى ٗيِ حٓض‪ ،‬یک ؿهي ٗخيم «طخٍین ٔ طؼخنیى حىیخٌ ٔ كکًض ٔ كهٔلّٖ هيیى»‬
‫‪ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض؛ ؿهيٖ ىیگَ «كهٔلّٖ ؿيیي» حُ ػٓي ٍَٔخّ طخ ىٍٔحٌ يؼخ‪ٍ َٛ‬ح يٍٕى طٕؿّ‬
‫هَحٍ يٗىْي‪ ،‬کّ ىیگَگخِ ػَ‪ ّٟ‬هٕحْي ٗي‪.‬‬
‫ْيف ح‪ٛ‬هی «‪َ١‬ف يزخكؼخص َظَی ٔ يؼَكظی ىٍ يویخّ يهی ٔ رٕيی؛ یخ‬
‫ًْخٌ رخُگ٘ض رّح‪ٛ‬م حٓض‪َُٓ ».‬يیٍ يخ ىٍ گٌٗظّْخی ىٍٔ ٔ َِىیک یکی حُ‬
‫يَحکِ يٓى طٕنیي كکَ ٔ كَُْگ ٔ حىد ٔ يؼَكض رٕىِ ٔ ٗو‪ٜ‬یضْخی رٍِگی‬
‫رّػَ‪ّْٛ‬خی گَٕخٌ ىحَٖ ٔ ػهٕو رَ٘ی طويیى ًَٕىِ حٓض؛ ح ّيخ حئَُِ ریًخٍ حٓض‬
‫کّ ىچخٍ حَوطخع ٔ حَل‪ٜ‬خل رخ ح‪ٛ‬هیض هٕى ٗيِ حٓض؛ يخ حیٍ َزٕىیى‪ .‬حيیي حٓض َْچّ‬
‫ُٔىطَ رَ حیٍ ریًخٍة ‪ٕ١‬یمحنًيس ؿهزّ ًَخیي ٔ رخٍی ىیگَ رّيَکِ كکَ ٔ كَُْگ ٔ‬
‫حىد ٔ ػَكخٌ يزيل گَىى‪.‬‬
‫ًکَ حیٍ َکظّ رّؿخ حٓض‪ :‬ىٍ ييطی کّ يخ هٕحد یخ ریًخٍ رٕىیى‪ ،‬ىیگَحٌ هٕحد‬
‫َزٕىِحَي‪ .‬رٔیخٍی حُ يزخكؼخص يٍٕى ػُخیض کظخد ىٍ رالى ؿَری ٔ ػَری يٍٕى ؿَ ٔ‬
‫رلغ ػهًی هَحٍ گَكظّ ٔ كم ٗيِ ٔ کخٍرَ گَىیيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ کٍٕ٘ يخ طخُْٕ‬
‫يلم رلغ َیخكظّ حٓض؛ يخ ًَٗطٕحَیى رئٌ ُیَٓخهضْخٖ حٓظٕحٍ ًُْی ٔ كکَی حُ‬
‫يٕحْذ ييٍَیظّ رَِٓيُي ٕٗیى‪ .‬رخ ٓخهظخٍ ًُْت يٕؿٕى ؿخيؼّٖ يخ‪ ،‬حگَ گًخٌ ٕٗى‬
‫يٗطٕحٌ رّیکزخٍِ َٔوّٖ ييٍَیٔى رَحی ؿخيؼّٖ حكـخَی طلَیَ کَى‪ ،‬رّيخَُي آٌ‬
‫حٓض کّ رَحی َُٕحى رَ٘ی کزخد گٕٗض گخٔ طـٕیِ ًَخثیى‪ ،‬یخ كَىی کٕىک ٍح رئٌ‬
‫‪١‬ی يَحكم آيُٕٕ حرظيحثی ٔ يیخَی‪ ،‬ئظویًخ رّىحَ٘گخِ رلَٓظیى‪.‬‬
‫حُ هٕحَُيِ حَظظخٍ ًٍَٗٔى يطخنذ کظخد ٍح رئٌ پَٖٓ رپٌیَى؛ رهکّ حُ حٔ‬
‫ىػٕص يٕٗٗى رخ َٗکض ئجٕالَّ ىٍ حیٍ گلض ٔگٕٖ ػظیى‪ ،‬يطخنذ کظخد ٍح رخ‬
‫كکًض ٔ يُطن ػوالَٗ ٔ طـَرٗ يلک ُىِ ٔ ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى َظَحص ٍح رخ چ٘ى ٔ‬
‫گٕٕ رخُ ٔ ئظيل‪ ،‬پٌیَٕ یخ يَىٔى ىحٍى‪.‬‬
‫يـخ ريحٌ يو‪ٜ‬ــي ػخنی َظٕحَیــى ٍٓیــي‬
‫ْى يگَ نطق ًٗخ پیٖ َٓي گخيی چُي‬
‫«اللّ ُِ َّن ِأهًِی األّیبء کوب ُی»‬
‫ٍیّلهؾ ّول ه‪ٙ‬ب ػلْٓ‬
‫ٓٔ ‪« ٖٔ۲۲ / ۱ /‬اٍزکِلن»‬
‫ٔ‬
‫ــــــــــــــــــــــ‬
‫بكذ‬ ‫ی‬‫هاُــــــــ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
‫‪ٕ۲‬‬ ‫كکًض یکى‪ٍ :‬حْیخكض‬

‫هب ّ پوٍُِبٓ اىلٔ ّ اثلٓ‬

‫ىٍ رئ حيَ رخنـًهّ نلخظ يٗکُیى کّ «َظخو حكٍٔ» یک آُيخی٘گخِ رٍِگ‪،‬‬
‫ىهین ٔ کخٍگخِ كن ٔكویوض حٓض؛ ٔنٗ يخ ؿٓض ُٗخهض کخيم ٔ ؿخيغ آٌ رخ‬
‫يلئىیضْخٖ رًٗٗخٍ يٕحؿّ ْٔظیى‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ يلئىیض ًٍْ‪ُ ،‬يخٌ‪ ،‬يکخٌ ٔ‬
‫حرِحٍ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ىنیم ك‪ٕٜ‬ل ُٗخهض کخيم حُ ؿٓخٌ ٍح يوئٍ ًَٗىحَیى‪)ٔ(.‬‬
‫ٔٗ" ٔ "حرِحٍػوهی" يٗطٕحٌ رّ"حَگخٍِٖ" ٔحكٗ‬ ‫يغحنٕ‪ٛ‬ق رّکًک "ٔؿيحٌ ك ّ‬
‫رّيو‪ٕٜ‬ى ىٓض یخكض‪ .‬آٌچّ ٍح ىیگَحٌ "ُٗخهض" یخ "يؼَكض" يٗگٕیُي يٍ‬
‫"حَگخٍِ" یخ "پُيحٗض" يَٗخيى‪ ،‬چٌٕ ط‪َٜ‬یق کَىیى کّ "ُٗخهض" رَحرَ رخ "کُّ‬
‫ْٔظٗ" رَحٖ كَى رَٖ٘ يطهوخ ً حيکخٌَخپٌیَ حٓض‪ .‬نلع "ُٗخهض" طٕٓؼخ ً ٔ حُ رخد‬
‫يـخُ يٗطٕحَي رّکخٍ ٍٔى؛ ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص حىػخٖ رٔیخٍ رٍِگ حٓض‪.‬‬
‫ـ حکٌُٕ پَٖٓ حیٍ حٓض کّ چٌٕ َ٘خیي َٔزض رّكوخین ْٔظٗ يؼَكض کخيم‬
‫كخ‪ٛ‬م ًَخثیى‪ ،‬رُخرَحیٍ يًکٍ حٓض رخد ََْٕع رلغ ٍح ئئى کَى ٔ پَْٖٓخ ٍح‬
‫رٗپخٓن گٌحٗض؛ یخ ػُيحنٕٓغ‪ :‬آد ىٍیخ ٍح رّهيٍ طُّ٘گٗ رخیي چ٘یي؟‬
‫= ئهًخ ً طالٕ ٔ طکخپٕ ؿٓض ىٍک كوخینحاليٍٕ‪ ،‬ؿِء ًحص رَ٘ حٓض‪ .‬حُ‬
‫ٔٗ ٔ حرِحٍػوهی ؿٓض‬ ‫حیٍٍٔ رَِٓگیَٖ حُ ىٔػُ‪ َٜ‬ي٘ظًم رَٔؿيحٌ ك ّ‬
‫ْٔظٗحَگخٍٖ‪ ،‬ريیٓٗ رَّظَ يٍٗٓي کّ رٗگًخٌ ٍیّ٘ ىٍػًن ؿَیِِٖ رَٖ٘ ىحٍى‬
‫ٔ پخٓن رَّيحٖ ىٍَٔٗ حٔ حٓض‪َْ .‬چُي ْیچ ط‪ً٠‬یُٗ رَحی يٕكویض حٔ ٔ ‪ٛ‬لض‬
‫حَگخٍِحٕ ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حیٍ يطهذ َّطُٓخ َخظَ رَ كهٔلّ ٔ يٌْذ هخ‪َ ٙ‬یٔض‪ ،‬کّ‬
‫كهٔلّ‪ ،‬يٌْذ‪ ،‬ػهى ٔ حهالم َْکيحو رَّٕرّٖ هٕى َٕػٗ پخٓن رًّْیٍ َيحْخٖ‬
‫ىٍَٔٗ حٓض‪َ .‬يحْخی کّ ًٗخٍح آٍحو ًَٗگٌحٍى ٔ ىو رّىو طلَیک طخٌ يٗکُي طخ ىَزخل‬
‫ىٍک يخْیض ٔ ک٘ق ػهض رگَىیي‪« .‬آگخْت حَٔخَی حُ یک كيی کّ رخالطَ ٍكض‬
‫ٖٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیگَ آٍحيٖ ٍح حًُٗخ يٗگیَى ٔ َُيگی ُؿَآٍٔ ٔ طهن يیٕٗى‪ ».‬رّهٕل ریيل‪:‬‬
‫َُيگی ٍُٔ كٔخریٓض کّ يٍ يیریُى‬ ‫چ٘ى ٔحکَىیى ٔ ‪ٛ‬لَحی هیخيض ىیيیى‬
‫ٔحهغ آٌ حٓض کّ رَ٘ ٍحْٗ پَ كَحُ ٔ كَٔىٖ ٍح ‪ًَٕ ٗ١‬ىِ طخ ريیٍؿخ ٍٓیيِ‬
‫حٓض‪ .‬رَ٘ حرظيحیٗ حُ طـِیّ ٔ طلهیم ئخثم ػخؿِ رٕى‪ ،‬رَحٖ طکخيم حكٔخٓخص ٔ‬
‫«پيیيحٍُٗخٓٗ» حٔ يزيحء ُيخَت َ٘خیي طؼییٍ کَى‪ ،‬ئهًخ ً كٔخٓیضْخٖ حٔ َٔزض‬
‫رّحٗیخء ٔ يلی‪ ٢‬پیَحيٌٕ حُ يزخىٖ ؿِثٗ آؿخُ یخكظّ ٔ حُ ًْخٌ حرظيح يزظُٗ رَ‬
‫ٔٗ رٕىِ حٓض‪ .‬حٔ ىٍ كَحیُي رطٗ ٔ رخ کیلیض هیهٗ َخُل َٔزض رّحٗیخء ٔ‬‫حرِحٍْخٖ ك ّ‬
‫يلی‪ ٢‬پیَحيٌٕ كٔخٓیضْخٖ رَُٔ ىحى‪ .‬ىٍ حیٍ كَحیُي ‪ٕ١‬الَٗ حرِحٍْخ ٔ ٔؿيحٌ‬
‫كٔىّت رَ٘ رّطکخيم حىحيّ ىحىِ ٔ رّٓطق هخرم حػظُخء حٍطوخء یخكض؛ حُ آٌ پْ ييٍکخص‬
‫حُ ‪َ١‬ین كٕحّ رًٍّْ يُظوم يٗٗي‪ ،‬ىٍ آٌؿخ يٍٕى ُٓـٖ ٔ يوخیّٖٔ حرظيحیٗ هَحٍ‬
‫يٗگَكض ٔ رّحٓظُظخؽ يٍٗٓیي‪َْ .‬چُي کّ طًخو يَحكم حىٍحکخص ٔ حٓظُظخؿخص‪ ،‬رٔٗ‬
‫ٔٗ ٔ كويحٌ حرِحٍ طـَرٗ‬ ‫ٓطلٗ ٔ َخه‪ ٚ‬حَـخو يٗیخكض؛ ُیَح يلئىیض ٔؿيحٌ ك ّ‬
‫ٔ آُيخیٖپٌیَ يٕؿذ َو‪ ٚ‬ىٍیخكضْخ ٔ ىحىِْخٖ ًٍْ يٗگ٘ض‪ ،‬ىٍ َظیـّ رّ‪ٟ‬ؼق‬
‫«حَگخٍِ» َٔزض رّكوخین ْٔظٗ يٗحَـخيیي‪.‬‬
‫چُخٌکّ هخرم ط‪ ٍٕٜ‬حٓض‪ٍَٔ ،‬ي كْ ٔ ٔؿيحٌ رَٖ٘ ىٍ يٕحؿّ رخ‬
‫"يظخَْحيکخَیّ" طخ کٌُٕ ٖ يَكهّٖ ػًيِ ٍح طـَرّ کَىِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حیٍ چیٔض‪ ،‬آٌ چیٔض؟ = َٓ آؿخُ ُٗخهض ٔ پیيحیٖ كْ ه‪٠‬خٔص‪.‬‬
‫ٕ ـ چَح چُیٍ ٔ چُخٌ حٓض؟ = ٍٗي كْ ه‪٠‬خٔص ٔ پیيحیٗ حكکخٍ كهٔلٗ‪.‬‬
‫ٖ ـ رخیي حیٍ چُیٍ ٔ آٌ چُخٌ رخٗي = كَُْگ‪ ،‬ييَیض‪ ،‬حهظَحػخص ٔ ‪ُٛ‬ؼض‪.‬‬
‫رَّظَ يٍٗٓي حؿهذ پَْٖٓخ حُ كیغ يخْیض ٔ يلظٕٖ ىٍ ْیچ ُيخَٗ طـییَ‬
‫ًَٗکُي؛ ح ّيخ کیلیض ٔ َٕع پخٓنْخ ييحو يظـیَ حٓض‪ ،‬چٌٕ "ػوهٗ رُٗيخٌ" ٔؿٕى‬
‫َيحٍى‪ .‬حىٍحکخص ٔ ىٍیخكضْخ ىٍ كَحیُي ُيخٌ ىیگَگٌٕ يٕٗٗى ٔ رٔظّ رّيلظٕحٖ‬
‫ٔیژِٖ طخٍیوٗ هٕى طـییَ يٗیخري‪ .‬رًّْیٍ ىنیم ىٍْیچ ػ‪َ٘ َٖٜ‬خیي رَحٖ ُٗخهض‬
‫حَٔخٌ حُ ؿٓخٌ ْٔظٗ ‪ٕٟ‬حر‪ ٢‬ؿخٔیيحٌ ٔ‪ٟ‬غ کَى‪ .‬طُٓخ َوطّٖ ػخرظٗ کّ ىٍک ػوهت‬
‫رَ٘ يٗطٕحَي رّآٌ رچٔپي "ٍٔف ُيخٌ" حٓض‪ .‬يخ ًَٗطٕحَیى حَيیّْ٘خٖ حُ ىٍٔحٌ‬
‫رخٓظخٌ‪ ،‬هٌَٔٔٓطٗ‪ٍَٔ ،‬خَْ‪ ،‬یخ حُػ‪ٍٍَٜٗٔ‬گٍَٖح رَگیَیى ٔرگٕثیى حیٍ یکٗ‪،‬‬
‫یخ آٌ یکٗ رّطًخيّ ىٍٓض یخ َخ ىٍٓض حٓض‪ .‬حیٍ ٗیِٕٖ طل ّکَ طخٍیوٗ َیٔض‪.‬‬
‫طل ّکَ رخیي رخ يلظٕحٖ ُيخَٗ ٔ ٍٔف طخٍیوٗ يُطزن رخٗي‪ُ .‬یَح پیٕٓظّ چیِٖ‬
‫طخُِ رَ ػوم ح‪ٟ‬خكّ يٕٗٗى ٔ ىحَٖ رَٖ٘ ٍُٔ رٍُّٔ رّک٘ق ؿيیيٖ ىٓض يٗیخري‬
‫ٖٔ‬ ‫كکًض یکى‪ٍ :‬حْیخكض‬

‫ٔ پُيحٍْخٖ هزهٗ ٍح يوئٕ يٗٓخُى‪ .‬حُ ه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬يظل ّکَحٌ حٔنیّ آٌ رٕى کّ َْچّ‬
‫ٍح ىٍ يٗیخكظُي كویوض يٗپُيحٗظُي‪ .‬يؼالً ىٍ يیخٌ هُييخ يزيأ ْٔظٗ نِٔيخ ً رخ یک ػًم‬
‫آكَیُٖ ىكؼٗ طٕأو رٕى کّ گٕیخ َخگٓخَٗ ٔ رخنزيحّْ حَـخو یخكظّ رٕى‪ُ .‬يیٍ ئطق ٔ‬
‫يَکِ کخثُخص رٕى ٔ آًٓخٌ ٓوق آٌ يلٕٔد يٗٗي‪ٓ ،‬ظخٍِْخ َْیک گميینْخٖ‬
‫رٕىَي کّ رّٓیُّٖ آًٓخٌ کٕكظّ ٗيِ رٕىَي‪.‬‬

‫ًگوُُب ّ رلبّدُب‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ‪ ،‬ؿٓض طلٔیَ حَٔخٌ حُ هٕى ٔ ؿٓخٌ ْٔظٗ‪َ ّٓ ،‬گَگخِ هخرم ط‪ٍٕٜ‬‬
‫حٓض‪َْ .‬یک حُ آَخٌ حٓهٕد‪ ،‬يکخَیٔى ٔ حرِحٍْخٖ هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح ىحٍح حٓض‪َْ ،‬چُي‬
‫ىٍ يزيأ ٔ يو‪ٜ‬ي َٓخیٗ کّ ًْخٌ ٔحهؼیخص ْٔظٗ ٔ ي‪ٜ‬خنق ػخنیّٖ حَٔخٌ رخٗي‪،‬‬
‫ي٘ظَک ْٔظُي‪ٰ ،‬نکٍ ىٍ‪َ١‬ین حٓظُزخ‪١‬خص ٔ ٗیِْٕخٖ طؤيیٍ حْيحف َٓخیٗ يظلخٔصحَي‪:‬‬
‫يظٕنیخٌ ىیٍ‬ ‫الق ـ كیي ّ هٖلؾذ عبهیَ‪:‬‬
‫يٗگٕیُي‪« :‬حكکخو ىیُی ىحیَييحٍ ي‪ٜ‬خنق ٔ يلخٓي حٓض‪َ ».‬گَگخِ ىیُٗ حَٔخٌ ٍح‬
‫كًٗحطّ ىحٍحٖ يخْیض الْٕطٗ يٗىحَي کّ َٔزض رّىیگَ يظخَْ ْٔظٗ طخكظّٖ ؿيح‬
‫رخكظّ حٓض‪ .‬ههوظٖ َیِ ئظوم ٔ كیکٔیک رٕىِ ٔ نًلّٖ حُ ٍٔف هيح ىٍ کخنزي هخکٗ‬
‫حٔ ىيیيِ ٗيِ حٓض‪َ ٔ« :‬لن كیّ يٍ ٍٔكّ ٕٖ‪ْ »۲ :‬يف حُ ههوض حَٔخٌ َیِ رَگ٘ض‬
‫رًّْخٌ الْٕص حٔنیّ حٓض‪« :‬حَّخ ّّلل ٔ حَّخ حنیّ ٍحؿؼٌٕ‪َ »ٔ۳۶ :ٕ ،‬گَٕ ىیُٗ حُ رخال‬
‫رّپخثیٍ ٗکم گَكظّ ٔ حُکهٗ رّؿِثٗ ٓیَ يٗکُي‪ .‬حَٔخٌ ىیٍرخٍٔ ىٍ آؿخُ رّٔٓیهّٖ‬
‫ًٍْ يؼُخٖ ؿیزٗ يٕؿٕى ىٍ ػٕحنى رخال ٍح ک٘ق ٔ نلخظ يٗکُي ٔ ىٍ يَطزّٖ رؼي‬
‫ًْخٌ يؼُخ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص هیخنٗ يظُخٓذ رخ آٌ يؼُٗ ططزین يٗکُي ٔ ىٍ هخنذ حنلخظ‬
‫يٗآٍٔى‪ .‬ىٍ يَطزّٖ َٓخیٗ حػظوخى ٔ حیًخٌ يظؼزّيحَّ حُ يئيُیٍ يٗهٕحْي‪.‬‬
‫َگَٕ ىیُٗ يظکٗ رَػهٕو َوهٗ حٓض‪ .‬ىٍ ریُٖ ىیُٗ پَٖٓگَٖ ٔ حٓظيالل‬
‫ُیخى طٕ٘ین ًَٕٗٗى ٔ چٌٕ ٔ چَح کَىٌ َخ يُخٓذ حٓض‪ .‬رٔخ هطَٓخُ ٔ ٗکآٍٔ‬
‫طهوٗ يٗگَىى‪ .‬حنوخء ٗزٓخص يًُٕع حٓض‪ .‬کٔٗ رّحیٍ يطهذ کخٍٖ َيحٍى کّ‬
‫«َْحػظوخىٖ نِٔيخ ً هَیٍ ‪ٛ‬لض ًَٗرخٗي‪ ».‬حگَ کٔٗ حُ چَحیٗ چیِٖ پَٖٓ کُي؛‬
‫پخٓن حیٍ حٓض کّ «کخٍ هيح حٓض ٔ کظخد يويّ چُیٍ گلظّ حٓض‪».‬‬
‫َگَٕ ىیُٗ يٗپٌیَى کّ ىٍیخكض ٔ كٓى حَٔخٌْخ حُ ىیٍ ىٍ كي نلخظ ٔ حػظزخٍ‬
‫حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ حیٍ حٓظُزخ‪( ١‬ىٍیخكضْخ) طٕٓ‪ ٢‬رَٖ٘ ؿخیِحنوطخء ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫يٗگیَى‪ ،‬ط‪ً٠‬یُٗ رَ ‪ٛ‬لض هطؼٗ آٌ ىٍیخكضْخ ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حُ ًْیٍ ٍٔ‪َْ ،‬‬
‫ٕٖ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫" ُيلظٗ" رّ‪ ٍٕ١‬یکٔخٌ يؼَ‪ٕٛ ٝ‬حد ٔ هطخء َظَ هَحٍ ىحٍى‪ .‬حیٍ كویوض ٍح هٕى‬
‫حٍرخد آٍحء ٔ يٌحْذ َیِ هزٕل ىحٍَي‪ٰ ،‬نکٍ کخٍ هٕى ٍح ىٍ چخٍچٕد ي‪ٜ‬هلظٗ‬
‫رٍِگ ٔؿخٍٖ طَؿًّ يٗکُُي ٔ رّ‪ ٍٕ١‬هال‪ ّٛ‬چُیٍ يٗگٕیُي‪:‬‬
‫«يخ يؤيٍٕ رّظخَْ ْٔظیى‪َّ ،‬يؤيٍٕ رّٔحهغ‪ ،‬كکى ٔحهؼٗ َِى هيح حٓض؛ يخ رَ‬
‫حٓخّ ىٍک ٔ طَؿًّٖ هٕى حُ ظٕحَْ کظخد ٔ ریخٌ ٗخٍع كظٕٖ يٗىْیى‪ .‬حُ ‪َ١‬كٗ‬
‫يطًجٍ ْٔظیى کّ يُظٍٕ ٗخٍع ٍح ىٍٓض كًٓیيِحیى‪ .‬حُ آٌؿخ کّ هطغ هخ‪١‬غ ك ّـض‬
‫حٓض‪ ،‬يخ ْى رّكٓى هٕى حػظزخٍ يٗىْیى‪ .‬كظٗ حگَ كٗحنٕحهغ حٗظزخِ ْى کَىِ رخٗیى‪،‬‬
‫حؿَ ٔحكي‪».‬‬
‫ذ حؿَحٌ ٔ ِنه ًُوطٗ ٌ‬ ‫هيحَٔي يخ ٍح يآهٌِ َوٕحْي کَى؛ چٌٕ « ِنه ًُ‪ٜ‬ی ِ‬
‫رُخرَحیٍ ُيلظٗ ىٍ َْ كخل ُیخٌ َوٕحْي ىیي‪ ،‬حگَ حىٍحک ٔ ُكکًٖ يطخرن رخ‬
‫ّللا ٔحهؼٗ ىٍآيي‪ ،‬ىٔ حؿَ يٗرَى؛ حگَ يطخرن رخ ٔحهغ ْى َزخٗي‪ ،‬رخُْى رّهخ‪َ١‬‬ ‫كکى ّ‬
‫ّللا يظلًم ٗيِ ٔ حهيحو رّطؤيیٍ ْيف ح‪ٛ‬هٗ ٗخٍع کّ‬ ‫ُكًخطٗ کّ ىٍ ٍحِ ک٘ق كکى ّ‬
‫ًْخَخ ي‪ٜ‬هلض رٍِگ ٔ ؿخٍٖ چٌٕ حٍٗخى ػٕحو حنُّخّ حٓض‪ًَٕ ،‬ىِ‪ ،‬هيحَٔي رّحٔ‬
‫یک حؿَ يٗىْي‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ‪ ،‬هٕى ٗخٍع كَيٕىِ‪ٍُ » :‬كِ َغ يٍ ح ّيظٗ طٔؼش ‪»...‬‬
‫= َُّ چیِ حُ حيظى رَىحٗظّ ٗيِ حٓض‪ ،‬کّ هطخٖ َظَ‪ ،‬یکٗ حُ آٌْخ حٓض‪.‬‬
‫َْهطخٖ ٍح ًْخٌ ي‪ٜ‬هلظٗ رٍِگ حٓخٓٗ ٔ ؿخٍٖ يٗپٕٗخَي‪.‬‬
‫ىیٍ يٕكن ٗي رَحٖ هٌَْخ یکٗ حُ يَحؿغ يٓى پخٓنگٕیٗ رخٗي‪ .‬پخٓنْخٖ َٓخیٗ‬
‫رَّخو ىیٍ حؿهذ َّطٕ‪ٟ‬یلٗ ٔ حٓظيالنٗ؛ کّ رٔی‪ ،،٢‬ؿزَٖ‪ ،‬حهُخػٗ ٔ طلکًٗ رٕى‪.‬‬
‫رخنًوخرم حُ پیَٔحَٖ ح‪١‬خػض يٗهٕحٓض‪ .‬آٌ ىٍ ٓطٕف ػخنٗ یک كَيٕل ٓخىِ طلض‬
‫ػُٕحٌ «ي٘یّش ٰانٓی» ىٍ کیّٔ ىحٗض کّ ىٍ َْؿخ رّکخٍ يٗگَكض‪:‬‬
‫ـ «چَح چُیٍ ٗيِ حٓض؟»‬
‫= «چٌٕ هيح هٕحٓظّ‪».‬‬
‫ـ «چّ يٕٗٗى؟»‬
‫= «َْچّ هيح روٕحْي‪».‬‬
‫نٌح ُکظذ يويّ ٍح ريحٌ ىنیم «آًٓخَی» َگٕیُي کّ حُ آًٓخٌ آييِ رخٗي؛ ريحٌ ىنیم‬
‫آًٓخَی گٕیُي کّ ىٍ يُيٍؿخص هٕى‪ٍَٗٓ ،‬ظّی حيٍٕ ٍح رّآًٓخٌ حٍؿخع يٗىُْي‪.‬‬
‫حكخنّ ٔ طؼهین ًّْٖ حيٍٕ رّحٍحىِ ٔ كکٕيض هيح‪ٓ ،‬خىِٓخُٖ ئؤنّ رَحٖ ىٍک‬
‫ػهض حٓض‪ .‬ريیٍطَطیذ رٔیخٍٖ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ىٍ ُیَ یک َٓپٕٕ يَيُٕ ٔ يويّ‬
‫پُٓخٌ يٕٗٗى کّ ًَٗرخیٔض رّآٌْخ َِىیک ٗي ٔ ىٓض ُى‪ .‬حیٍ آؿخُ حَٔيحى ػوم‬
‫حٓض‪ .‬يظٕنیخٌ ىیٍ ْیچگخِ ٔ ىٍْیچ يٍٕىی‪ٍ ،‬حٓض ه‪٠‬یّ ٍح رّيخ ًَٗگٕیُي‪ .‬یخ هٕى‬
‫ٖٖ‬ ‫كکًض یکى‪ٍ :‬حْیخكض‬

‫<رّحػَ يظئنٕژی ؿهطی کّ ىحٍَي> رّكویوض ًٍَُٗٓي‪ ،‬حگَ ْى چیِی حُ كویوض‬

‫ىٍک کَىِ رخُٗي‪ ،‬ي‪ٜ‬هلظخ ً حُ يخ پُٓخٌ يٗکُُي ٔ ههن ٍح کٕىکخَی يٗىحَُي کّ َْگِ‬
‫رخنؾ َوٕحُْي ٗي‪ .‬حیٍ چیِی حٓض کّ يخ حُ آٌ رّػُٕحٌ «ي‪ٜ‬هلض ؿخٍیّ» یخى کَىیى‪.‬‬
‫حُ يُظَ كکًض ٔ كهٔلّ‪،‬‬ ‫ة ـ ؽکوذ ػولٔ ّ اهْه کلیَ‪:‬‬
‫حَٔخٌ کخثُٗ حٓض يظل ّکَ؛ حٓخّ كکًض يزظُٗ رَ پَٖٓگَٖ ٔ طل ّکَ حٓض کّ ٓیَ‬
‫آٌ حُ پخثیٍ رّرخال ٓخيخٌ یخكظّ حٓض‪ .‬رّطؼزیَ ىیگَ حُ ؿِثٗ رّکهٗ ٓیَ يٗکُي‪.‬‬
‫حَٔخٌ رخ حٍحىِ ٔ حهظیخٍ هٕى يٗحَيی٘ي ٔ ىٍ ًٍْ هٕى حؿِحء ٔ ػٕحٍ‪ ٔ ٝ‬يوييخص‬
‫ٍح پیيح يٗکُي ٔ آٌْخ ٍح رخ يؼیخٍْخٖ ي٘و‪ ٚ‬طؼَیق يًَٗخیي‪ ،‬یخ هیخّ ط٘کیم‬
‫ٔٗ َٔزض‬ ‫يٗىْي‪ .‬طَطیذ کخٍ چُخٌ حٓض کّ حرظيح ىٍيٕحؿّٓ رخ يلٕٔٓخص‪ ،‬حىٍحک ك ّ‬
‫ٔٗ ىٍ ًٍْ رّطـِیّ ٔ طلهیم گَكظّ ٗيِ رّحىٍحک‬ ‫رّچیِٖ پیيح يٗکُي ٔ ييٍکخص ك ّ‬
‫یخ حٓظُظخؽ ػوهٗ يزيل يٕٗٗى؛ ريیٍطَطیذ حُ يلّٕٔ ؿِثٗ رّيؼوٕل کهٗ يٍٗٓي‪.‬‬
‫ریٍ حػظوخى ٔ حیًخٌ ىیُٗ رخ پَٖٓگَٖ ٔ طل ّکَ كهٔلی ٍٔحر‪ ٢‬پیچیيِ ٔؿٕى ىحٍى‬
‫کّ نِٔيخ ً ىٍ طُخكٗ‪ ،‬یخ طؼخ‪ٟ‬ي َیٔض‪ .‬يٗطٕحَُي ىٍ یک ئیَ ‪ٕ١‬نٗ هَحٍ گیََي‪ ،‬یخ‬
‫ىٍ َوطّٖ يوخرم یکيیگَ رخیٔظُي‪ .‬حگَ پَٖٓگَٖ ٔ طل ّکَ كهٔلی حٓخّ حػظوخى ٔ‬
‫حیًخٌ ىیُٗ هَحٍ گیَى رٓظَیٍ َظخیؾ رّىٓض يٗآیي کّ طک ٓظخٍِگخٌ ًْیٍ ٍحِ ٍح‬
‫ٍكظّحَي‪ .‬يغحنٕ‪ٛ‬ق رٔیخٍٖ حُ كویٓخٌ ٔ يليػخٌ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ََْٕع پَٖٓگَٖ ٍح‬
‫يَىٔى يٗىحٍَي‪ ،‬حُ ىیي آٌْخ كکًض ٔ كهٔلّ حُ ػهٕو ؿَیزّ حٓض کّ َّطُٓخ رخ طؼخنیى‬
‫ىیُٗ هَحرض َيحٍى‪ ،‬کّ گًَحِ کُُيِ َیِ يٗرخٗي‪ .‬رّپُيحٗض كوٓخء َْگخِ یک َن حُ‬
‫َٕٔؽ حیًخٌ ىیُٗ ک٘یيِ ٕٗى هٕف آٌ يٍٗٔى کّ کم آٌ حُ ْى رپخٗي‪ ،‬پْ ي‪ٜ‬هلظٗ‬
‫رٍِگ آٌ حٓض کّ ًْیٍ رخكض رخ ًْیٍ ه‪ٕٜٛ‬یخطٖ كلع ٕٗى‪)ٕ(.‬‬
‫حُ يُظَ ػهٕو ‪١‬زیؼٗ‪،‬‬ ‫ط ـ هؼوكذ ػلؤ ّ اهْه عيئیَ‪:‬‬
‫حَٔخٌ یک يکخَیٔى حٓض کّ ىٍ ٓیَ طکخيهٗ هٕى رّحیٍؿخ ٍٓیيِ ٔ ُُْٕ ىٍ آؿخُ‬
‫ٍحِ هٕى حٓض‪ .‬ىٍ يٕح‪ٟ‬غ هخ‪ ٙ‬ؿَهّٖ ىٍ يـِٕ ظٍٕٓ يٗکُي ٔ ًْیٍ هخ‪ٛ‬یض‬
‫حٓض کّ رَحٖ حٔ هيٍص کخٍ ٔ كم ئخثم ٍح يٗىْي‪ .‬ىٍ «ْٔظُٗٗخٓٗ حُ ٍْگٌٍ‬
‫ػهى» آٌچّ رخیي يٍٕى طٕؿّ هَحٍ گیَى‪ ،‬طکخيم حرِحٍ (رّٔیژِ طکخيم ًٍْ) حٓض کّ‬
‫يظُخٓذ رخ رٗػخ‪١‬لّگٗ ٔ يوٍَحص ه٘ک ػهى كخ‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪ .‬آٌچّ حُ ىٓض ىحىِ‪،‬‬
‫حكٔخّ نطیق ىٍ ههًَٔ ٔٓیغ حيٍٕ يؼُخیٗ حٓض‪ ٔ ،‬آٌچّ رّىٓض آٍٔىِ‪ ،‬ىهض َظَ‬
‫ٔ ‪ٛ‬لض َظیـّ ىٍىحیَِٖ رٔیخٍ يلئى ٔ ؿِثٗ حٓض‪ .‬رّطزغ آٌ‪ ،‬ىٍیخكضْخ ٔ‬
‫ىحىِْخٖ ًٍْ يٗطٕحَي ىحٍحٖ ح‪ً١‬یُخٌ ریٖطَٖ حُ ‪ٛ‬لض رخٗي‪ .‬حیٍ طکخيم ىٍ هٌَٔ‬
‫‪ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حهیَ حُ ٍْگٌٍ طؼخيم يیخٌ ًٍْ آىيٗ ٔ «يخٗیٍ» (حَئٓظَیخنیٔى) ًٍَٔخ ٗي کّ‬
‫ئظهِو کُخٍ گٌحٗظٍ پیٖكَ‪ْٝ‬خ ٔ پخٓنْخٖ آيخىِ َیِ رٕى‪ .‬كَحیُي کخٍ چُخٌ رٕى کّ‬
‫ًٍْ آىيٗ حرظيح ؿٓض طٔٓیم حَـخو حيٍٕ هٕیٖ‪ ،‬رّحًْیض کخٍ يخٗیٍ ٍٓیي‪ ،‬آٌٍح‬
‫حريحع کَى ٔ طکخيم رو٘یي‪ .‬يخٗیٍ َیِ کخٍ طـِیّ‪ ،‬آُيخیٖ ٔ ک٘ق ٍٔحر‪ ٢‬يخىِ ٍح‬
‫(کّ ىٍگٌٗظّ رّػٓيِٖ ًٍْ رٕى) رخىهض ٔ ح‪ً١‬یُخَٗ كَحطَ حُ ًٍْ رَ٘ رّػًَ‬
‫ٍٓخَیي‪ .‬حیٍ طؼخيم ػًَروٖ رّئٍَ ُيخٌ حىحيّ یخكظّ ٔ يُـَ رّحَوالدْخٖ رٍِگ‬
‫ٔطؤػیَگٌحٍ ىٍطًخو ػَ‪ّْٛ‬خٖ َُيگٗ گَىیي‪ .‬حُآٌ ؿًهّ طـییَ ىٍپيیيحٍُٗخٓٗ حٓض‪.‬‬
‫چُخٌکّ گلظّ ٗي‪ :‬كهٔلّ ٔ ىیٍ ىٍ َْ يٍٕىٖ حظٓخٍ َظَ كخ‪ٟ‬الَّٖ يٗکُُي!‬
‫‪ٕ١‬ل ٔ ػًن ٔ ػَ‪ ٝ‬ىَیخ ٔ يخكیٓخ ٍح ىٍ یک نلظّ حَيحُِ گَكظّ ٔ كٔخرٖ ٍح‬
‫رّىٓظض يٗىُْي‪ .‬ىٍ ْیچ يٍٕىٖ َیٔض کّ آٌْخ پخٓنْخٖ آيخىِ َيحٗظّ رخُٗي؛ ٔنٗ‬
‫ٍٕٔ ػهى حیٍ َیٔض‪ ،‬ػهى رّکهٗرخكٗ ٔ طًخيیضگٕیٗ كهٔلٗ ٔ ي‪ٜ‬هلضحَيی٘ٗ ىیُٗ‬
‫کخٍٖ َيحٍى‪ .‬چُخٌکّ ٓیَ َگَٕ ىیُٗ ٔ كهٔلٗ ٍح حُ رخال رّپخثیٍ ٔ حُ پخثیٍ رّرخال‬
‫طٕ‪ٛ‬یق کَىیى‪ٓ ،‬یَ َگَٕ ػهى ٍح حكوٗ ٔ گخو رّگخو يٗهٕحَیى‪ َُْ .‬ػهى ىٍ‬
‫"ؿِثَٗگَٖ" حٓض‪ .‬رَهالف ٍٕٔ كهٔلّ‪ ،‬آٌ ؿِثٗ ٍح ػخو ٔ کهٗ ًَٗٓخُى‪ ،‬رهکّ‬
‫ًٍِریٍ هٕى ٍح ٍٖٔ ًْخٌ ؿِثٗ يظًَکِ يٗکُي ٔ كو‪ ٢‬ىٍ ًْخٌ ه‪ ٕٜٙ‬حظٓخٍ‬
‫َظَ يًَٗخیي‪ .‬ػهى رخ کُـکخٖٔ كَحٔحٌ يٗهٕحْي كویوض ٔ حَٓحٍ َْچیِٖ ٍح پیيح‬
‫کُي‪ ،‬ػهى ْیچ چیِ ٍح ئهى ٔ هخ‪١‬غ ًًَٗٗخٍى ٔؿُزّْخٖ طويّ كَ‪ ٟٗ‬یک يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫ْى حٔ ٍح رّٔك٘ض ًَٗحَيحُى‪ ،‬رَهالف ىگًخطیٔى ىیُی کّ رخ ؿِيیض طًخو يیگٕیي‪:‬‬
‫«ًْیٍ حٓض ٔ ؿِ حیٍ َیٔض!» ػهى كو‪ ٢‬رّچیِٖ حػظوخى يٗرُيى کّ يًکٍ حٓض‬
‫رّٔٓیهّٖ طـَرّ ٔ حٓظيالل ٔ آُيخیٖ ػخرض ٔ يينم گَىى‪ .‬ىیيِ ٗي کّ پیٍٖكض ػهٕو‬
‫َّطُٓخ ىحَٖ حَٔخٌٍح ُیخىطَ يٗکُي‪ ،‬کّ طٔه‪ ٢‬حَٔخٌ رَ‪١‬زیؼضٍح ْى ریٖطَ يٗٓخُى‪.‬‬
‫حكٌِٔ رَ ؿِثَٗگَٖ ػهى‪َٔ ،‬زیضگَحیٗ آٌ َیِ هخرم طٕؿّ حٓض‪ ،‬ػهى يٗپٌیَى‬
‫کّ كظٗ ىٍيٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى َظَٕ رّپخیخٌ کخٍ ََٓیيِ ٔ ىٍ ْیچ يٍٕىٖ يخَُي َگَٕ‬
‫ىیُٗ ٔ كهٔلٗ كکى رّپخیخٌ طخٍین ًَٗىْي؛ نٌح يَُْخٖ ػهٕو ٍُٔ رٍُّٔ يٗٗکُي ٔ‬
‫ىهض ٔ ؿِثَٗگَٖ ػهى آٌ رّآٌ ریٖطَ يٕٗٗى‪ .‬آٌچّ حئَُ يٍكیغ یک كویوض‬
‫ػهًٗ يٍٕى َظَ ٔ ػًم حٓض‪ ،‬كَىح رخ ىٍیخكض ؿيیي يوئٕ‪ ،‬یخ کخيمطَ يٕٗٗى ‪...‬‬
‫حیيثٕنٕژٖ ػهًٗ پيیيِٖ َٕیٍ حٓض کّ رخ َگَگخْخٖ يزظُٗ رَ كهٔلّ ٔ يٌْذ‬
‫يظلخٔص حٓض‪ .‬یک ٔؿّ يخ رّحالكظَحم ػهى رخ كهٔلّ ٔ يٌْذ‪ ،‬پَحگًخطیکخل رٕىٌ ػهى‬
‫حٓض کّ ئظهِو حٓظلخىِ حُ حرِحٍ يکخَیکٗ طٕٓ‪ ٢‬آٌ يٗرخٗي؛ ًْیٍ ه‪ٜ‬ی‪ ّٜ‬حٓض‬
‫‪ٖ۳‬‬ ‫كکًض یکى‪ٍ :‬حْیخكض‬

‫کّ ىٓضآٍٔىْخٖ ػهى ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ػیُٗ ٔ يٕ٘ٓى ؿهِٕ يٗىْي‪ .‬ىٍ كخنٗکّ كهٔلّ‬
‫ٔ يٌْذ ‪َٛ‬كخ ً حُ حيٍٕ َظَٖ ْٔظُي‪ْ .‬یچ يوٕنّٖ كهٔلٗ‪ ،‬یخ ىٓظٍٕ ىیُٗ ٍح َ٘خیي‬
‫يخَُي یک يٕ‪ٕٟ‬ع ػهًٗ ىٍ الرَحطٕحٍ گٌحٗض ٔ ريیٍٔٓیهّ ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى آٌٍح‬
‫آُيخیٖ کَى‪ ،‬یخ ‪َٟ‬یذ ىهض ٔ ههٕ‪ ٙ‬آٌ ٍح حكِحیٖ ىحى‪ .‬ح ّيخ ػهى رئٌ الرَحطٕحٍ‪،‬‬
‫َّطُٓخ کٍٕ يل‪ ٞ‬حٓض‪ ،‬کّ ح‪ٛ‬الً ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬

‫ًوٖبى ؽٌ‬
‫ىٍ كکخیظٗ آييِ کّ ٗو‪َ ٚ‬خریُخٖ يخىٍُحى ىٍ يلهٗ َُيگٗ يٗکَى‪ ،‬حٔ ریٖ‬
‫حُ َْچیِ ي٘ؼٕف رخَگ هَّٔ رٕى ٔ طًخو رََخيّْخٖ َُيگٗ هٕى ٍح رخ حًحٌ‬
‫هَّٔ طُظیى کَىِ رٕى‪ًْ .‬یّ٘ رخ هٕى كکَ يٗکَى کّ هَٔٓٗ رخ حیٍ ٔهضُٗخٓٗ ٔ‬
‫‪ٛ‬يحٖ هٕٕ‪ ،‬چگَّٕ يٕؿٕىٖ حٓض؟ ٍُٖٔ حُ هيح طوخ‪ٟ‬خ کَى کّ رَحٖ یک نلظّ‬
‫ٔ یک آٌ چ٘ى حٔ ٍح رخُ کُي طخ كو‪ ٢‬یک ىكؼّ رظٕحَي هَّٔ ٍح رزیُي‪ ٔ ،‬ىٔرخٍِ‬
‫چًٖ٘ ٍح کٍٕ کُي‪ .‬حیٍ طوخ‪ٟ‬خٖ حٔ رَآٍٔىِ ٗي ٔ رَحٖ یک آٌ ؿهِٕٖ حُ هَّٔ‬
‫ٍح ي٘خْيِ کَى ٔ ىیگَ ْیچچیِ ٍح َيیي ٔ َُ٘خهض‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ چً٘خَٖ رٔظّ ٗي‪ .‬پْ‬
‫حُ آٌ هیخل يٗکَى ًّْچیِ يؼم هَّٔ حٓض‪ٔ .‬هظٗ حٓى حٗیخء ٔ حٗوخ‪ٍ ٙ‬ح حُ‬
‫ُرخٌ حیٍ ٔ آٌ يُٗٗیي‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ ٓئحل يٗکَى‪« :‬آٌ ْى يؼم هَّٔ حٓض؟»‬
‫«ٗک» حٓخّ‬ ‫ّک ػلوی = اًلیْیلى «ثَ» اًلیْیلى‪:‬‬
‫«ػهى» حٓض‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ كٕحّ پُؾگخَّٖ يخ یگخَّ ٍحِ رَهَحٍٖ حٍطزخ‪ ١‬رخ ؿٓخٌ‬
‫ریٌَٔ حُ ًٍْ يٗرخٗي ٔ رخ حىٍحکخص آٌحٓض کّ كْ ٗ٘ى = «ػوم يخ» طـٌیّ‬
‫گَىیيِ‪ ،‬رّطـِیّ ٔ ؿًغرُيٖ حُ يُخٓزخص ٔ هٕح‪ ٙ‬پيیيِْخ يٗپَىحُى؛ رُخءح ً َؤظیٍ‬
‫َکظّٖ کّ ًْٕحٍِ رخیي يٍٕى طٕؿّ هَحٍ ىحى؛ ح‪ً١‬یُخٌ حُ ‪ٛ‬لض حىٍحکخص حٓض‪.‬‬
‫ؿٓض ك‪ٕٜ‬ل كيحهم ح‪ً١‬یُخٌ حُ ‪ٛ‬لض حىٍحکخص‪ ،‬رخیي ىٍیخكضْخ ٍح پیٕٓظّ يؼَ‪ٝ‬‬
‫پَٖٓ ٔ آُيٌٕ هَحٍ ىحى ٔ رخ حَٕحع ٍْٕٔخٖ ٍیخ‪ُْٔ ٟٗ‬يٓٗ يلک ُى‪.‬‬
‫رّيٕحُحص حیٍؿَرخلگَٖ ٔ ٗک ػهًی‪ ،‬ييحو رخیي حیٍٓئحالصٍح ييَظَ ىحٗض‪:‬‬
‫ـ آیخ آٌچّ رّيخ ٍٓیيِ‪ ،‬ػیٍ ٔحهؼیض حٓض؟‬
‫ـ آیخ آٌچّ يٍ رّآٌ ٍٓیيِحو رَحرَ رخ ٔحهؼیض حٓض؟‬
‫ـ آیخ ىٍ حكٔخّ‪ ،‬طؼوم ٔ حٓظُظخؽ يٍ هطخء ََكظّ حٓض؟‬
‫چٌیي ّک ػوین ّ گَزوكٍ ثو ایي ؽویوذ اٍزْاه اٍذ کَ‪:‬‬
‫ـ حٔالً حَيحوْخٖ ك ّ‬
‫ٔٗ يخ يؼئىحَي‪.‬‬
‫‪ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ـ ػخَیخ ً كُِٕٖ کخٍکَى َْیک حُ آٌْخ هیهٗ يلئى حٓض‪.‬‬

‫ـ ػخنؼخ ً َْیک حُ كٕحّ يخ ىٍ ٗؼخع ػًم هٕى هطخپٌیَ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ـ ٍحرؼخ ً رّكَ‪ٛ ٝ‬لض حىٍحک‪َ٘ ،‬خیي حُ يَُ َٔزیض هخٍؽ ٗي‪ .‬چٌٕ حٓیَ‬
‫يلئىیضْخٖ ًٍْ‪ُ ،‬يخٌ ٔ يکخٌ ْٔظیى‪ًْ .‬یٍ َٔزیض حىٍحک‪َ ،‬و‪ٜ‬خٌ ُٗخهض ٍح‬
‫يٕؿذ يٗگَىى‪ .‬حیٍ يطهذ ؿخٖ رلغ ُیخى َيحٍى کّ رخ ػُخیض رّٔٓؼض ْٔظٗ ٔ‬
‫طؼيى ْٕیّض ٔ پیچیيِگٗ كٕمحنؼخىِٖ حؿِحء آٌ ٔ يُخٓزخص رـََؾ حؿِحء يخىِ‪ ،‬هٕى‬
‫ٔت يخ ػهٗحال‪ٕٛ‬ل‬ ‫رّهٕى ىٍ ىحیَِٖ َٔزیض حىٍحک يلزّٕ يٕٗٗیى‪ .‬حرِحٍْخٖ ك ّ‬
‫يطخرن رخ َیخُْخٖ َُيگٗ ٍُٔيَِ طکخيم یخكظّ ٔ کًخریٖ رخ ٓخیَ ؿخٌىحٍحٌ ي٘ظَک‬
‫يٗرخٗي‪ ،‬رّآٓخَٗ يٗطٕحٌ ط‪ ٍٕٜ‬کَى حگَ حكظیخؿخص َُيگٗ یٕيیّٖ يخ ریٖ حُ‬
‫آٌچّ ْٔض‪ ،‬يٗرٕى؛ الُو يٗآيي کّ ىحٍحٖ كْ ْلظى‪ ،‬ىْى‪ ،‬ریٔظى‪ٛ ،‬يو ‪َ ...‬یِ‬
‫يٗٗيیى‪ ،‬ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص هطؼخ ً يٗطٕحَٔظیى چیِْخٖ ٍح ىٍ حیٍ ػخنى ي٘خْيِ ًَخثیى کّ‬
‫حکٌُٕ هخىٍ رّحػظَحف َٔزض رّيٕؿٕىیض آٌْخ َیٔظیى‪ .‬ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص ه‪٠‬خٔص يخ رخ‬
‫ؿٓخٌ ْٔظٗ‪ ،‬ؿیَ حُ آٌچّ رٕى‪ ،‬کّ حکٌُٕ حٓض‪ .‬چُخٌکّ ك‪َ٠‬ص يٕنٕٖ كَيٕىِ‪:‬‬
‫طخ ُ ْٔظخٌ پَىِْخ رَىحٗظی‬ ‫کخٗکی ْٔظی ُرخَی ىحٗظی‬
‫رَػکْ‪ :‬حگَ هٕحٓظّْخٖ رَ٘ ىٍ حيٍٕ َُيگٗ کىطَ حُ آٌچّ ْٔض‪ ،‬يٗرٕى؛‬
‫ٔٗ يٗگَىیي‪ .‬ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص‬ ‫یویُخ ً حٔ ىحٍحٖ چٓخٍ‪ ٔ ّٓ ،‬کىطَ حُ آٌ‪ ،‬حُ حَيحوْخٖ ك ّ‬
‫حُ ًْیٍ يويحٍ آگخْٗ کّ حکٌُٕ حُ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ ىحٍى رَهٍٕىحٍ َزٕى‪ .‬كو‪ ٢‬ىٍ كي‬
‫کَو هخکی َُيگی يٗکَى‪ .‬رخًّْٖ حیٍ حٔ‪ٛ‬خف رخیي حػظَحف ًَٕى کّ ًْیٍ كٕحّ‬
‫َخچیِ آىيٗ َو٘ٗ رَؿٔظّ ىٍ حيَ ٗکمگیَٖ ُیَٓخهضْخٖ حَگخٍِٖ ْٔظٗ رّػٓيِ‬
‫ىحٍى‪ ،‬چُخٌکّ ‪ٟ‬ؼق ٔ هٕص َْیک حُ حؿِحٖ كٕحّ‪ ،‬یخهطخٖ آٌ حػَ هطؼٗ ىٍ‬
‫حيٍٕ پيیيحٍُٗخٓٗ يَٗٓي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ َخگِیَ حُ حٍحثّٖ یک چُي يؼخل ْٔظیى‪:‬‬
‫ٔ ـ رَكٔذ آُيٌْٕخٖ حَـخو ٗيِ‪ ،‬كْ ٗخيّٖ ٓگ چُيیٍ رَحرَ هِٕٖ‬
‫ٗخيّٖ حَٔخٌ حٓض‪[ .‬طخ چٓخٍ يیهیٌٕ يَطزّ َیِ گلظّ ٗيِ] رًّْیٍ ىنیم ىٍ طهوّٗ ریٍ‬
‫حَٔخٌ ٔ ٓگ حٔ حُ ٓطم ُرخنّٖ هخنت هخَّٖ ًْٔخیّ طلخٔص كخكٖ ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬
‫حَٔخٌ آٌ ٓطم ٍح هخنٗ يٗریُي ٔ حُ گٌٗظّٖ آٌ رٗهزَ حٓض؛ ىٍ ًْخٌ نلظّ ٓگ‬
‫حٔ ظَف يٌکٍٍٕح <رَّلٕ ٍإیخیٗ> حَزخٗظّ حُ حٓظوٕحٌْخٖ يَؽ ٔ يخْٗ‪ ،‬طّ ىیگ‬
‫َیى ٕٓهظّ‪ ،‬هَىِْخٖ َخٌ ٔ ىحَّْخٖ رََؾ يٗریُي‪ ،‬کّ ٓخػخطٗ هزم طوهیّ ٗيِ‪.‬‬
‫هِٕٖ ٗخيّ يلَٔو رٕى‪ .‬رَحٖ حٔ حَٕحع‬ ‫ٕ ـ کٔٗ رّ‪ ٍٕ١‬يخىٍُحىٖ حُ ىحٗظٍ ّ‬
‫ٍحیلّْخ ٔ ػطَْخٖ ري ٔ هٕد هخرم ىٍک ٔ طؼَیق َزٕى؛ حُ َظَ حٔ ػخنٗطَیٍ َٕع‬
‫‪ٖ۰‬‬ ‫كکًض یکى‪ٍ :‬حْیخكض‬

‫ػطَْخ ٔ حىکهٍْخ چیِٖ ریٖ حُ هطَحص آد ٍَگٗ [رٗهخ‪ٛ‬یض] ىٍ ؿٕف‬

‫رطَْٖخٖ کٕچک َزٕى‪ٗ .‬خيگخْٗ رّحطلخم ىٔٓظٖ حُ کٕچّٖ ػزٍٕ يٗکَى‪َْ ،‬ىٔ‬
‫ؿهٕ هخَّٖ ٍٓیيَي کّ رٕٖ ؿهیع کزخد حُ ىحهم آٌ رّْٕح پیچیيِ رٕى‪ ،‬آٌ ىٔٓظٖ‬
‫گلض‪ْ :‬ىحکٌُٕ ىٍ حیٍهخَّ کزخد يٗپَِي؛ ٗو‪ ٚ‬يٌکٍٕ آٌ ىٔٓظٖ ٍح رّؿیذگٕیٗ‬
‫يظٓى کَى‪ :‬طٕ حُ ىٌٍٔ هخَّ رٕٖ کزخد ُٗیيٖ؟! ُْٗ هٕىهٕحْٗ!‬
‫ٖ ـ حُ ٗو‪َ ٚ‬خریُخٖ يخىٍُحى طوخ‪ٟ‬خ ٗي‪ٍَ :‬گْخ ٍح رً٘خٍى؛ گلض‪ٓ :‬یخِ‪،‬‬
‫ٓلیي‪ ،‬هَيِ‪ ،‬آرٗ ‪ ...‬يـيىح ً طوخ‪ٟ‬خ رّػًم آيي طخ آٌچّ يًٗٗخٍى‪ ،‬طؼَیق کُي‪.‬‬
‫= پخٓن يُلٗ رٕى!‬
‫ـ پْ چطٍٕ َخو رَىِ ٔ يًٗٗخٍٖ؟‬
‫= چٌٕ يَىو يٗگٕیُي ٗیَ ٔ رَف ‪ٓ ...‬لیي حٓض‪ ،‬يٍ ْى يٗگٕیى ٓلیي حٓض‪،‬‬
‫ىٍكخنٗ کّ ًَٗىحَى ٓلیي چّ ٍهى حٓض‪ٗ( .‬و‪َ ٚ‬خریُخ كخهي هيٍص ط‪َ ٍٕٜ‬یِ حٓض‪).‬‬
‫حٔ حٗکخل ُْيٓٗ ٍح رّکًک هِٕٖ الئّ رّهٕرٗ َٗف يٗىحى؛ ح ّيخ حُ طؼَیق‬
‫آٌچّ يُل‪َٜ‬ح ً کخٍ "ریُخیٗ" حٓض‪ ،‬يطهوخ ً ػخؿِ رٕى‪ .‬حگَ حیٍ ٗو‪َ ٚ‬خریُخ‪ٍُٖٔ ،‬‬
‫ىٍ یک يلی‪ ٢‬ههٕص ٔ طُٓخیٗ ىحٍحٖ كْ ریُخیٗ گَىى‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل حُ ًْخٌ‬
‫ٍَگْخٖ کّ هٕى حًٖٓ ٍح ُٗیيِ ٔ رَُرخٌ يٗآٍٔى پیَحيَٕٖ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪،‬‬
‫يطًجُخ ً ًَٗطٕحَي ططزین ٔ طلکیک کُي کّ کيحيیٍ ٍَگ ٓیخِ ٔ کيحو یک ٓلیي حٓض ‪...‬‬
‫طٕؿّ ىحٍیي کّ َْیک حُ ىٔ ٗو‪ ٚ‬كٕم كخهي یکٗ حُ كٕحّ پُؾگخَّ رٕى‪ .‬حگَ‬
‫َْ ىٔ ٍح یکـخ ؿًغ کُیى‪ ،‬كويحٌ ىٔ كوَِ حُ كٕحّ آىيٗ ٍح َظیـّ يٗکُیى‪َْ .‬گخِ حیٍ‬
‫كخنض ٍح رًّّْ حكَحى آىيٗ طؼًیى ىْیى‪ ،‬آٌگخِ حُ آٌْخ روٕحْیى طخ ىٍرخٍِٖ پيیيِْخٖ‬
‫ْٔظٗ ه‪٠‬خٔص کُُي‪ ،‬آٌ ٔهض چّ هٕحُْي گلض؟!‬
‫حُ حیٍ ریخٌ َظیـّ يٗگیَیى کّ حٗیخء ىٍ هخٍؽ ٔؿٕى ىحٍَي‪ٔ ،‬ؿيحٌ یخ ػيو‬
‫ٔؿيحٌ يخ طؤػیَٖ رَ ٔحهؼیضْخٖ يٕؿٕى ًَٗگٌحٍى‪ .‬رخُْى يٕنٕٖ‪:‬‬
‫گَ ريٖ ًٓغ ٔ ر‪ َٜ‬رگَیٔظٗ‬ ‫حیٍ ؿٓخٌ ٍح ؿیَ آٌ ًٓغ ٔ ر‪َٜ‬‬
‫پْ يخ ىٍ كهوّٖ طُگ حُ حكٔخّ ٔ حىٍحک يل‪ْٔ ٍٕٜ‬ظیى؛ طُٓخ کخٍٖ کّ‬
‫يٕٗٗى رّآٌ ٔٓیهّ حُ حیٍ هُخم َخٗٗ حُ َو‪ٜ‬خٌ ًٍْ‪ُ ،‬يخٌ‪ ،‬يکخٌ ٔ حرِحٍ ٍْخیٗ‬
‫یخكض‪ ،‬طالٕ ؿٓض ٔ‪ٟ‬غ يظئنٕژی کخٍآيي رَحی ىٍک ػهض ٔ هخٌَٕ كخکى رَ‬
‫حؿِحٖ يخىِ حٓض‪ٓ .‬پْ "طؼًیى هخٌَٕ" حُ ‪َ١‬ین حٓظلخىِ حُ ٓیٔظى يُطوت "هیخّ ٔ‬
‫حٓظوَحء" يٗرخٗي‪ .‬حكٔخّ ٔ حىٍحک حُ يزخَٗ حٔنیّٖ ُٗخهض حٓض‪ .‬رَهَحٍٖ حٍطزخ‪١‬‬
‫ٓیٔظًخطیک ٔ يُطوٗ يیخٌ ًٍْ ٔ ػیٍ (حكٔخّ ٔ طؼوم) حٓض کّ ػُٕحٌ ُٗخهض‬
‫‪ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّهٕى يٗگیَى‪ .‬چُیٍ حىٍحک هخرم طؼَیق حرظيح رخیي نِٔيخ ً حُ ٍْگٌٍ كٕحّ ٔ‬
‫ي٘خْيحص كخ‪ٛ‬م آیي‪ٓ ،‬پْ رّطـِیّ ٔ طلهیم ًُْٗ رَٓي ٔ رٔ‪ ًُْٗ ٢‬يزظُٗ‬
‫ٔٗ ٍح‬ ‫رَيوٍَحص حٓظوَحء طؼًیى یخري طخ رَّظیـّ ٍٓي‪ .‬کٔخَٗ کّ َوٖ حىٍحکخص ك ّ‬
‫رّكي حهم کخْٖ يٗىُْي (یخ يُکَ يَٕٗٗي!) يؼهٕو َیٔض حُ چّ ٍحْٗ رّطـٌیّٖ‬
‫ًٍْ يٗپَىحَُي طخ حٓظُظخؽ ٔ رخُیخكض ًَخیُي‪ ًٍْ .‬يُوطغ حُ كٕحّ ٔ يلّٕٔ يخَُي‬
‫یک ظَف هخنٗ‪ ،‬یخ یک ك‪٠‬خٖ رٔظّ ٔ طخٍیک يطهن هٕحْي رٕى‪ُٗ .‬خهض چیِٖ ؿِ‬
‫يل‪ٕٜ‬ل حٍطزخ‪ ١‬يُطوٗ يیخٌ يؼهغ ًٍْ‪ ،‬كْ ٔ ًٔحص َیٔض‪ .‬ىٍ یک ریخٌ طًؼیهٗ‬
‫يٗطٕحٌ ؿخیگخِ َْیک حُ ح‪ٟ‬الع ّٓگخَّٖ ُٗخهض ٍح رّيخٗیٍ‪ ،‬يٕحى حٔنیّ ٔ کخٍگَ‬
‫ط٘زیّ ًَٕى‪ = ًٍْ :‬ػوم ًْخٌ يخٗیٍ ٔ کخٍهخَّٖ حٓض کّ يٕحى حٔنیّٖ يٕٕٓو‬
‫رًّحطیخص ٍح رّکخالٖ طلض ػُٕحٌ ُٗخهض طزيیم يٗکُي‪َ .‬وٖ كٕحّ ىٍ حیٍؿخ كکى‬
‫ًْخٌ کخٍگَحٌ ٔطکُیٔیٍْخ ٍح ىحٍح حٓض کّ ىو رّىو رَحٖ آٌ يخٗیٍ يٕحى يٗكَٓظُي‪.‬‬
‫يؼخل ىیگَ‪ٔ :‬هظٗ ًٗخ ‪ٛ‬لُّٖ یک كخىػّ ٍح يٗریُیي کّ ىهخین هزم حطلخم حكظخىِ‪،‬‬
‫رالكخ‪ٛ‬هّ (رّ‪ ٍٕ١‬ؿَیِٖ) ًٍْ طخٌ ي٘ـٕل ک٘ق يـٕٓالص ه‪٠‬یّ يٗگَىى ٔ يیخٌ‬
‫ّٓ يَكهّٖ هزم حُ كخىػّ (َٗحی‪ُ ٔ ٢‬يیُّْخٖ ٔهٕع كخىػّ) َلْ كخىػّ ٔ َظخیؾ ٔ‬
‫طزؼخص آٌ َٔزض رَهَحٍ يٗکُي ٔ ىٍحیٍ يیخٌ رخٍْخ ٓیَ يًَٗخیي‪َ .‬لْ حیٍ يؼخل ىهیوخ ً‬
‫ٔحهغ ٗيِ‪ ،‬يخ طخُِ حُ ٍحِ ٍٓیيِحیى ٔ كخىػّ هزم حُ يخ ٍم ىحىِ حٓض‪:‬‬
‫ْٔظت رخ حیٍ ػظًض‪ ،‬طُٕع ٔ پیچیيِگٗ ىٍ ؿیخد يخ رّظٍٕٓ ٍٓیيِ ٔ حکٌُٕ‬
‫كٕحّ ٔ ًٍْ يخ ًَٗطٕحَي كخٍؽ حُ آٌ رخٗي‪ .‬رُخءح ً َلْ حٗظـخل "كْ" ٔ "ًٍْ"‬
‫الؿَو رّحٓظُظخؽ (ٔنٕ ؿه‪ )٢‬يٗحَـخيي کّ رّآٌ ُٗخهض يٗگٕثیى‪.‬‬
‫كَ‪ ٝ‬کُیى ٗو‪ ٜٗ‬کیٓخٌُٗخّ پ٘ض طهٔکٕپ هٕى هَحٍ يٗگیَى ٔ يٗهٕحْي‬
‫َظخو کٓک٘خٌ ٍح يطخنؼّ کُي‪ ،‬حٔنیٍ َکظّٖ کّ پی٘خپیٖ ىٍ ًٍْ هٕى ىحٍى حیٍکّ‬
‫ؿٓخٌ چُيحٌ ػظیى حٓض کّ رّط‪ًَٗ ٍٕٜ‬گُـي‪ ،‬كخ‪ٛ‬هّْخ آٌهيٍ ُیخى حٓض کّ يخ‬
‫آٌْخ ٍح رّىهیوّٖ ٍَٕٖ ٔ ٓخل ٍَٕٖ يلخٓزّ يٗکُیى‪ .‬ىهیوّٖ ٍَٕٖ كخ‪ٛ‬هّٖ حٓض‬
‫کّ ٍَٕ ىٍ یک ىهیوّ يٗپیًخیي‪ ٔ ،‬حیٍ ٍحِ رٔیخٍ ىٍحُٖ حٓض‪ ،‬چٌٕ َٓػض ٍَٕ‬
‫ٓٓٓ‪ ٖٓٓ/‬کیهٕيظَ ىٍ ػخَیّ حٓض‪ .‬ىهیوّٖ ٍَٕٖ يؼخىل حٓض رخ ٓٓٓ‪۶ٓ×ٖٓٓ/‬‬
‫یؼُٗ ‪ ٔ۴‬يیهیٌٕ کیهٕيظَ‪ .‬یک ٓخل ٍَٕٖ يٕٗٗى طوَیزخ ً ىِ يیهیخٍى کیهٕيظَ‪.‬‬
‫ـ كخ‪ٛ‬هّٖ هٍٕٗیي رخ يخ چويٍ حٓض؟‬
‫= حَيکٗ ریٖ حُ ْ٘ض ىهیوّٖ ٍَٕٖ‪ .‬یؼُٗ حٗؼّٖ آكظخرٗ کّ ىٍ یک ٍُٔ گَو‬
‫طخرٔظخَٗ رّچَِٖٓ يخ يٗطخري‪ ،‬ييص ْ٘ض ىهیوّ کیٓخٌ ٍح ىٍ ٍَٕىیيِ طخ رّيخ ٍٓیيِ‬
‫‪ٖ۲‬‬ ‫كکًض یکى‪ٍ :‬حْیخكض‬

‫حٓض‪ًْ ...‬یٍ‪ ٍٕ١‬ىٍ حػًخم ك‪٠‬خ ؿهٕ رَٔ ٔ كکَ کٍ کّ هٍٕٗیي يخ یکٗ حُ ٓٓ‪4‬‬
‫يیهیخٍى ٓظخٍِٖ کٓک٘خَٗ حٓض کّ رّآٌ "ٍحِٗیَٖ" يٗگٕثیى‪ .‬حیٍ کٓک٘خٌ ٗزیّ‬
‫‪ٛ‬للّٖ رٍِگ حٓض کّ هٍٕٗیي يخ ىٍ گّٕٖٗ یکٗ حُ چُي رخُٖٔ يخٍپیچٗ آٌ‬
‫هَحٍ ىحٍى ٔ ؿًؼخ ً رّىٍٔ يَکِی کّ یک ٓیخِچخنّٖ رٍِگ حٓض يٗچَهي‪ .‬ئخكض‬
‫کٓک٘خٌ ٍحِ ٗیَٖ كئى ٓٓٓ‪ٓ ٕٓٓ/‬خل ٍَٕٖ ٔٓؼض ىحٍى‪ ،‬یؼُٗ ىٔ ‪ٛ‬ي ِْحٍ‬
‫ٓخل ‪ٕ١‬ل يٗک٘ي طخ ٍَٕ حُ یک ‪َ١‬ف کٓک٘خٌ رّ‪َ١‬ف ىیگَٕ رَٓي‪ٔ .‬هظٗ‬
‫رّٓظخٍِٖ ىٍ ٍحِ ٗیَٖ کّ ٓٓٓ‪ٓ ۳ٓ/‬خل ٍَٕٖ رخ هٍٕٗیي يخ كخ‪ٛ‬هّ ىحٍى َگخِ‬
‫يٗکُیى‪ ،‬ىٍ كویوض ط‪ٕٜ‬یَٖ ٍح يٗریُیى کّ يظؼهن رّپُـخِ ِْحٍٓخل پیٖ حٓض‪...‬‬
‫طخ حیٍؿخ كو‪ ٢‬ىٍرخٍِٖ کٓک٘خٌ هٕىيخٌ ‪ٛ‬لزض کَىیى‪ .‬كخالً یک هيو ؿهٕطَ‬
‫رَٔ ‪ٓ ...‬ظخٍُِٗخٓخٌ يٗگٕیُي كئى ‪ٛ‬ي يیهیخٍى کٓک٘خٌ ىٍ ك‪٠‬خ ٔؿٕى ىحٍى کّ‬
‫َْیک حُ آٌْخ ىٍ كي ٔ حَيحُِٖ کٓک٘خٌ ٍحِ ٗیَٖ حٓض‪َِ .‬ىیکطَیٍ کٓک٘خٌ‬
‫رٍّحِ ٗیَة يخ کٓک٘خَٗ حٓض کّ رّآٌ "حَئٍييح" يٗگٕیُي کّ ىٔ يیهیٌٕ ٓخل‬
‫ٍَٕٖ رخ کٓک٘خٌ يخ كخ‪ٛ‬هّ ىحٍى‪ ،‬یؼُٗ ىٔ يیهیٌٕ ٓخل ‪ٕ١‬ل يٗک٘ي طخ ٍَٕ حیٍ‬
‫کٓک٘خٌ رّيخ رَٓي‪ .‬رُخ رَحیٍ ٔهظٗ رّ"حَئٍييح" رَ كَحُ آًٓخٌ چ٘ى يٗىُٔیى‪ ،‬ىٍ‬
‫كویوض رّىٔ يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ىٍ ُيخٌ يَٗگَیى ٔ ٔ‪ٟ‬ؼیض آٌ کٓک٘خٌ ىٍ ىٔ‬
‫يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ٍح َظخٍِ يٗکُیى َّٔ‪ٟ‬غ كؼهٗ آٌ ٍح ‪ ...‬ىٍ ًْیٍ ُيخٌ حگَ‬
‫ٗو‪ٓ ٜٗ‬ظخٍُِٗخّ حُ کٓک٘خٌ "حَئٍييح" رّٕٖٓ ُيیٍ يخ َگخِ يٗکَى‪ ،‬رّؿخٖ‬
‫حَٔخٌ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ‪ ،‬طؼيحىٖ يٕؿٕىحص رخ ‪ٍٕٛ‬طٗ پٍٓ ٔ هخيظٗ هًیيِ يٗىیي ‪...‬‬
‫رخُْى ؿهٕطَ رَٔ‪ ،‬ىٍٔطَیٍ کٓک٘خٌْخٖ کّ طخ کٌُٕ ُٗخهظّ ٗيِحَي ىٍ كئى‬
‫ىِ يیهیخٍى ٓخل ٍَٕٖ رخ يخ كخ‪ٛ‬هّ ىحٍَي‪َْٔ ،‬هض ػالثیى يوخرَحطٗ حُ حیٍ کٓک٘خٌْخ‬
‫ىٍیخكض يٕٗٗى‪ ،‬ىٍ كویوض ىِ يیهیخٍى ٓخل ىٍ طخٍین ؿٓخٌ رّػوذ يٍٗٔیى‪ ،‬حیٍ ىٍ‬
‫كئى ىٔ رَحرَ ػًَ يُظٕيّٖ ًٗٔٗ هٕى يخ حٓض‪ ،‬پْ طُٓخ کخٍٖ کّ ٓظخٍُِٗخٓخٌ‬
‫يٗطٕحَُي حَـخو ىُْي پیٖگٕیٗ گٌٗظّ حٓض!‬
‫حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ ٍحِ َگَیٔظٍ ىٍ ْٔظٗ پْگَحیٗ ىٍ ُيخٌ حٓض‪ .‬يخ‬
‫ْیچٔهض ًَٗطٕحَیى ريحَیى کّ ؿٓخٌ کخثُخص حْلٌ ىٍ چّ كخل حٓض‪ ،‬كو‪ ٢‬يٗطٕحَیى‬
‫رگٕثیى آٌ ُيخٌ چگَّٕ رٕىِ حٓض‪ .‬حُ ؿخَذ ىیگَ هزَْخٖ ىٍ ىٓض حٓض کّ ٔٓؼض‬
‫ؿٓخٌ يخ ٍح طخ يَُ ریٔض ٔ پُؾ يیهیخٍى‪َٕ ،‬ى ٔ ْلض يیهیخٍى‪ْ ،‬لض طَیهیٌٕ ‪ٔ> ...‬‬
‫ریٖطَ> ٓخل ٍَٕٖ حكِحیٖ يٗىْي ٔ ؿٓخٌ ييحو ىٍ كخل حَزٔخ‪ ١‬حٓض‪ .‬یؼُٗ ْیچ‬
‫کٓک٘خَٗ ىٍ ك‪٠‬خ ىٍ ؿخٖ هٕى ػخرض ًَٗيخَي‪ ،‬طًخو کٓک٘خٌْخ ىٍ ك‪٠‬خ رخ َٓػظٗ‬
‫ٓ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َٓٓخوآٍٔ حُ ْىىیگَ ىٍٔ يَٕٗٗي ‪ ...‬کـخ حٓض آٌ ٔٓخیم ٔ ظَكیض كکَی ٔ‬

‫طٕحَخیی ًُْی کّ رظٕحَي حیٍ ئخكضْخ ٍح كٔخد ًَخیي؟ ‪...‬‬
‫حكال‪ٍ ٌٕ١‬ؿًخ ً رخنـیذ گلظّ رٕى‪ًّْ :‬چیِْخٖ کّ پیَحيٌٕ هٕى ىٍ ‪١‬زیؼض‬
‫يٗریُیى‪ًْ ،‬خَُي كزخد حٓض‪ ،‬چٌٕ ْیچ چیِ ؿٓخٌ يلٕٔٓخص ىٔحو َيحٍى‪ ،‬رُخرَحیٍ يخ‬
‫هخىٍ َیٔظیى ىٍ يٍٕى آٌْخ ُٗخهض كویوٗ پیيح کُیى‪.‬‬
‫رٗگًخٌ حكال‪ ٌٕ١‬کیٓخٌُٗخّ َزٕى ٔ حیٍ ٓوٍ حٔ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬حؿَحو کیٓخَٗ‬
‫َیٔض‪ ،‬يو‪ٕٜ‬ى حكال‪ ٌٕ١‬کم ػخنى يخىِ رٕى کّ رخ طٕ‪ٛ‬یق كٕم يطخروض يٗکُي‪.‬‬
‫رًّْیٍطَطیذ ک٘ق ٔ َیم رّ«كویوض ؿخیٗ» رَحٖ كَى رَٖ٘ ح‪ٛ‬الً يوئٍ ٔ‬
‫يًکٍ َیٔض‪ .‬حىػخٖ َیم رّكویوض ىٍ َْ ‪َٟ‬یذ حُ َٔزیض رخٗي‪ ،‬ىٍ ٔحهغ نلخظٗ‬
‫حٓض کّ رّيُظٍٕ هٕىحهُخػٗ ‪ٍٕٛ‬ص يٗگیَى‪ٍ .‬حْٗ ؿِ آٌ َیٔض‪َ .‬ظیـّ آٌکّ (ىٍ‬
‫رٓظَیٍ كخنض) ُٗخهض یک حيَ َٔزٗ ٔ طخ كيٖ نلخظٗ حٓض‪َّ ،‬ریٖ حُ حیٍ‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ اّل‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ حیٍ یک كهٔلّ حٓض‪« :‬آگُٕٓظٗٓیِو» يٗگٕیُي‪ .‬يَحى َلٗ حيکخٌ ُٗخهض کخثُخص حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ رخ ًّْٖ حٔ‪ٛ‬خف‪ ،‬كویٓخٌ حُ آٌ رخرض کّ َٓٔکخٍٗخٌ رخ ي‪ٜ‬خنق ؿخٍیّ حٓض‪ ،‬حُ ػًَٖ‬
‫رٔیخٍ کٕطخِ رَهٍٕىحٍحَي؛ ىٍ يٌْذ حيخيیّ‪ ،‬كظخٔحٖ یک كویّ ‪َٛ‬كخ ً رَحٖ کٔخَٗ کّ َظَحطٖ ٍح‬
‫رپٌیََي (يوهيیٍ) ىحٍحٖ حػظزخٍ حٓض‪ ،‬آٌ ْى كو‪ ٢‬ىٍ ُيخٌ كیخص آٌ كویّ‪ .‬رّيل‪ ٞ‬كٕص َْ كویّ‪،‬‬
‫پیَٔحٌ حٔ رخیي حُ يـظٓي ٔحؿي َٗحی‪ ٢‬کّ كظًخ ً ٔ رخیي َُيِ رخٗي‪ ،‬طوهیي کُُي‪ٔ .‬طوهیي حرظيحیٗ حُ كویّ‬
‫يظٕكٗ ؿخیِ َیٔض‪ًْ .‬چُیٍ ْیچ كویٓٗ ًَٗطٕحَي رّپیَٔحٌ ىٓظٍٕ ىْي کّ پْ حُ حٔ رّچّ کٔٗ‬
‫ٍؿٕع کُُي‪ .‬حهظیخٍ رخ هٕى يکهق حٓض کّ رؼي حُ كل‪ ٚ‬الُو‪ ،‬يَؿغ آیُيِٖ هٕیٖ ٍح حَظوخد کُي‪.‬‬
‫ُّٓض َیِ ي٘خرّ حٓض ٔ ٔ‪ٟ‬ؼیظٗ رخ ػزخص َيحٍى‪َ .‬ظیـّ آٌکّ كویٓخٌ‬ ‫ؿَیخٌ ىٍ يٌحْذ حْم ُ‬
‫چٌٕ ٓیخٓضگَحٌ ٔ ييیَحٌ ؿخيؼّ‪ ،‬كََُيحٌ ُيخٌ هٕى ْٔظُي‪َٔٓ ٔ ،‬کخٍٗخٌ رخ ٔ‪ٟ‬غ ؿخٍٖ‬
‫حٓض‪ ،‬رًّْیٍ ؿٓض هخٓظگخِ‪ٔ ٔ ،‬حرٔظّگٗ كَُْگٗ هٕى آٌْخ َیِ ىٍ حٍحثّٖ كکى طؤػیَ هٕٖ ىحٍى‪.‬‬
‫َْیک حُ آٌْخ حگَ ىٍ حىٔحٍ يوظهق ىٔرخٍِ َُيِ َٕٗي‪ ،‬ئهًخ ً يظُخٓذ رخ ًْخٌ ٔ‪ٟ‬ؼیض ؿخٍٖ‬
‫حظٓخٍ َظَ هٕحُْي کَى؛ ٰنکٍ كالٓلّ ٔ ػَكخء حُ ٓوَح‪ ٔ ١‬حكال‪ ٔ ٌٕ١‬حٍٓطٕ گَكظّ طخ ؿِحنٗ‪،‬‬
‫حرٍػَرٗ‪ ،‬يٕنٕٖ ٔ گخَيٖ چُیٍ َیٔظُي‪ ،‬چٌٕ َٓٔکخٍ آٌْخ رخ كکًض ٔ ي‪ٜ‬خنق ػخنیّ حٓض‪،‬‬
‫رُٗيخٌ كَکض يٗکُُي‪َْ ،‬یک حُ آَخٌ حگَ َْرخٍ ىٍ حیٍ ىَیخ ریخیُي‪ًْ ،‬خٌ ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحػيی ٍح‬
‫طکَحٍ هٕحُْي کَى کّ پیٖطَ طزییٍ ًَٕىِحَي؛ ٔنٗ َْرخٍ ىهینطَ‪ ،‬کخيمطَ ٔ رخ حٓظيالل هٕٖطَ ٔ‬
‫يظؼخنٗطَ حُ هزم ‪...‬‬
‫ٔ‪4‬‬ ‫كکًض یکى‪ٍ :‬حْیخكض‬

‫ٕ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اى كًیبٓ اٍب‪ٛ‬یوٓ رب عِبى ػولٔ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫عِبى یًْبًی‬

‫کٍٕٖ٘ کّ يخ آٌٍح «یَٕخٌ» يٗگٕثیى‪ ،‬ىٍ حَگهیٔی رّآٌ «‪»Greece tincen‬‬

‫يیگٕیُي‪ ،‬ىٍ حَظٓخٖ ؿُٕرٗ ٗزّؿِیَِٖ رخنکخٌ ٔحهغ حٓض‪َ .‬خو يهٗحٕ «ْالّ =‬
‫‪ »Hellas‬رٕىِ ٔ حْخنٗ آٌ ىیخٍ هٕى ٍح «ْهٍ = ‪ »Hellene‬يٗهٕحَُي‪.‬‬
‫یَٕخٌ کَُٕی يظ٘کم حُ كئى ٓٓٓ‪ ۶‬ؿِیَِ رخ يَکِیض آطٍ حٓض‪ .‬حُ حیٍ كئى‬
‫ؿِیَِ طؼيحى ‪ ٕٕ۰‬يٍٕى آٌ ئکَٕی يیرخٗي‪ .‬حهزخٍ يزًٓی ىٍىٓض حٓض کّ‬
‫یَٕخَیخٌ ریٖ حُ ٓٓٓ‪ٓ ٔٓ/‬خل هزم حُ يیالى ىٍ حیٍ َُٓيیٍ ٓخکٍ ٗيِحَي‪.‬‬
‫یَٕخٌ حُ يُظَ حههیًی ىٍ رٓظَیٍ يٕهؼیض ؿـَحكیخیی هَحٍ ىحٍى ٔ ىٍ حههیى ٕٓو‬
‫ٔحهغ حٓض‪ .‬حَٕحع يیِْٕخ ٔ ُیظٌٕ ٔ ‪ٛ‬یلیؿخص ٔ كزٕرخص رخ رٓظَیٍ ػطَ ٔ ‪١‬ؼى ىٍ‬
‫آٌؿخ رّػًم يیآیي‪ .‬ؿٌحْخی یَٕخَی ىٍ ُيَِی نٌیٌطَیٍ ؿٌحْخی ىَیخ حٓض‪.‬‬
‫یَٕخَیخٌ يَىو ٓلیيپٕٓض ٔ ٓیخِيٕی ْٔظُي کّ رخ ىیگَ َژحىْخی حٍٔپخیی چٌٕ‬
‫آَگهٕٓخکٌْٕٔخ‪ ،‬ژٍيٍْخ‪ٔ ،‬حیکیُگْخ‪ٍَٕ ،‬يٍْخ ٔ حٓالْٔخ كَم ىحٍَي‪َْ( .‬چُي‬
‫ٓوٍ حُ «َژحىْخی» يوظهق آىيی‪ٓ ،‬وُی نـٕ ٔ ؿیَ ػهًی حٓض؛ چٌٕ طًخيیض‬
‫حَٔخٌ حُ َژحى ٔحكيحَي؛ يغٌْح حَٔخٌ گخْی يـزٍٕ يیٕٗى رَحی ریخٌ يطهذ حُ حیٍ‬
‫کهًّی َلَصحَگیِ حٓظلخىِ کُي؛ کّ يَحى حُ آٌ‪ ،‬گَِٔرُيی حَٔخٌْخ رَ يزُخی‬
‫پخٍحيظَْخی يوظهلی چٌٕ ژَظیک‪ٍَ ،‬گپٕٓض‪ٔ ٔ ،‬یژِگیْخی ُیٔظت چٌٕ ُرخٌ‪،‬‬
‫كَُْگ‪ ،‬کخنزيُٗخٓی ٔ ؿیَِ حٓض‪ ).‬پْ حُ رخد يـخُ يیطٕحٌ گلض‪:‬‬
‫یَٕخَیخٌ يظ٘کم حُ ىٔ َژحى ح‪ٛ‬هٗ یَٕخَٗ ٔ حهٕحو ىٍٖٔ رٕىَي‪ .‬یَٕخَیْخ ىٍ‬
‫َٕحكٗ يَکِٖ ىٍیخٖ حژِ ٔ ىٍ آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ َُيگی يیکَىَي‪ ،‬ىٍٔیْخ ىٍ َٓحَٓ‬
‫ؿِیَِی ُکَص ٔ ؿِحثَ يـخٍٔ آٌ پَحکُيِ رٕىَي‪.‬‬
‫‪44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كئى ىِ هٌَ هزم حُ يیالى‪ ،‬ىٍ َوخ‪ ١‬يوظهق یَٕخٌ‪ ،‬حؿظًخػخص ٔ َْٗٓخٖ‬
‫ئظوم ٔ يُلَىٖ رّٔؿٕى آييَي کّ آٌْخ ٍح «پٕنیْ» يَٗخيیيَي‪ .‬يٓىطَیٍ َْٗٓخٖ‬
‫یَٕخٌ ػزخٍص ٗيَي حُ آطٍ‪ ،‬حٓپخٍص ٔ طذ‪ .‬ىٍ ٓخل ٖ‪( ۶۴‬م‪.‬و) ٓهطُض ئٍٕػٗ ىٍ‬
‫آطٍ نـٕ ٗي ٔ كکٕيظٗ ٗزیّ رّؿًٍٕٖٓ ىٍ آٌ رَهَحٍ گَىیي‪.‬‬
‫َٗٓ حٓپخٍص ىٍ هٌَ ْلظى (م‪.‬و) يَکِ حىریخص یَٕخٌ رٕى‪ .‬ىٍ كئى ٓخل ٓٓ‪۶‬‬
‫(م‪.‬و) َظخيٗگَٖ رَ حٌ َٗٓ ئظٕنٗ ٗي‪ .‬ىٔنض حٓپخٍص ٍح ىٔ پخىٗخِ حىحٍِ کَىَي‪.‬‬
‫َٗٓ طذ کّ حُ كئى ِْحٍ ٓخل (م‪.‬و) ئکَٕٗ ٗي‪ ،‬روٖ ػًيِی ٍح ىٍ طخٍین‬
‫یَٕخٌ رخٓظخٌ رَ ػٓيِ ىحٗظّ حٓض‪ .‬ىٔنض آطٍ ىٍ آؿخُ هٌَ پُـى (م‪.‬و) يوظيٍطَیٍ‬
‫ىٔنض یَٕخٌ رٕى کّ ىٍ ٓخلٓٔ‪( ۳‬م‪.‬و) ىحٍحٖ كکٕيض ىيٕکَحٓٗ ٗي‪ ٗ١ .‬هٌَٔ‬
‫پُـى ٔ چٓخٍو (م‪.‬و) ؿُگْخٖ هَٕیُٗ ریٍ آطٍ ٔ حٓپخٍص رّٔهٕع پیٕٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ‬
‫ؿُگْخ حؿهذ حٓپخٍص پیَُٔ رٕى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪( ٖٖ۴‬م‪.‬و) كیهیپ ىٔو پخىٗخِ َخكیّی‬
‫يوئَیّ‪ ،‬رَ َٓحَٓ یَٕخٌ ىٓض یخكض ٔ كکٕيض كيٍحل رّٔؿٕى آٍٔى‪ .‬پْ حُ حٔ‬
‫پَٕٔ حٓکُيٍ رّكکٕيض ٍٓیي ٔ كظٕكخص كَحٔحَٗ كخ‪ٛ‬م کَى‪ .‬ههًَٔ كکٕيض حٔ‬
‫ىٍ َٕحكی َٗم طخ ٍٔى ُٓي گٔظَٕ یخكض‪ .‬پْ حُ يَگ حٓکُيٍ حيپَح‪ ٍٖٕ١‬رٍِگ‬
‫یَٕخٌ طـِیّ ٗي‪َٓ ،‬حَـخو ىٍ هٌَ ىٔو (م‪.‬و) یَٕخٌ ؿِثٗ حُ حيپَح‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و‬
‫گَىیي‪ٔ ،‬نی رخُْى ىٍ طئیٍ ٔ گٔظَٕ كَُْگ ٍٔيی َوٖ رُیخىیٍ حیلخ کَى‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ یَٕخٌ ْى رّنلخظ طخٍین ٔ ؿـَحكیخی هيیى‪ْ ،‬ى رّهخ‪ َ١‬كَُْگ ٔ كهٔلّ‬
‫ٔ ‪١‬ذ ٔ كکًض ٔ يٌْذ یک يلٕٓيی رٔیخٍ رٍِگ حٓض؛ ٔ ؿٓخٌ‪ ،‬رٔیخٍ ييیٌٕ‬
‫یَٕخٌ حٓض‪َ .‬یِ حُ حیٍ رخرض کّ هخٓظگخِ طًيٌ ؿٓخٌ ؿَد (ٔ کم رَ٘یض) يیرخٗي‪.‬‬
‫هخٓظگخِ كهٔلّ ٔ ػهٕو ػوهی ٔ طـَری یَٕخٌ حٓض‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ پٍَٕٔگخِ‬
‫َ‪َٜ‬حَیض َیِ یَٕخٌ حٓض‪ .‬طًخيت حَخؿیم ْ٘ظخىگخَّ کّ رؼيح ً رّچٓخٍ ٍٔحیض يلئى‬
‫ٗي‪ ،‬ىٍ یَٕخٌ ٔ رُّرخٌ یَٕخَی طلَیَ ٗيِ حٓض ٔ ُرخٌ ح‪ٛ‬هت کظذ يويّ‪ ،‬یَٕخَی‬
‫حٓض‪ .‬طًخو ٍٕٓالٌ ػیٔی يظؼهن رَُّٓيیٍ ٔ ههًَٔ كَُْگی یَٕخٌ ْٔظُي‪...‬‬
‫ىٍ ًْیٍؿخ حٓض کّ حیٍ يؼًخ پخٓن هٕى ٍح پیيح يیکُي کّ «چگَّٕ ػیٔخی‬
‫َخ‪َٛ‬ی‪ ،‬آٌ یٕٓىیُحىِی ػزَحَی حُ حْخنت كهٔطیٍ ىٍ ؿُٕد ؿَد آٓیخ‪ ،‬رّیکزخٍِ‬
‫ٔ رّطًخيّ حٍٔپخیی ٗي؟» يِیي رَ حیٍکّ ىٍ آٌ ُيخٌ ٗخيخص ؿِء ههًَٔ ٍٔو رٕى‪.‬‬
‫طخٍین یَٕخٌ يُخ‪١‬وی ٍح ٗخيم يیٕٗى کّ یَٕخَیْخ ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین‪ ،‬یخ ىٍ رو٘ی‬
‫حُ طخٍین رَ آٌ كکٕيض يیکَىَي‪ .‬طًيٌ یَٕخَی حُ َظَ ؿـَحكیخیی ىٍ ُيخٌ حٔؿٖ‪،‬‬
‫حُ یَٕخٌ طخ آٓیخی ‪ٛ‬ـیَ‪ ،‬ؿُٕد ؿَد حٍٔپخ‪ًٗ ،‬خل آكَیوخ ٔ طخ کِْٕخی ُْئکٖ ٔ‬
‫‪4۳‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫پخيیَ ىٍ حكـخَٔظخٌ پیٖ ٍكظّ رٕى‪ .‬ريیٍطَطیذ رو٘ی حُ طخٍین یَٕخٌ رخٓظخٌ‪ ،‬طخٍین‬
‫کٍٕ٘ يخ َیِ ْٔض‪ .‬گٌٗظّ حُ ؿُزّْخی حكٔخٓت ه‪٠‬یّ‪ ،‬یَٕخَیخٌ ریٖ حُ ىٔ هٌَ‬
‫(ىٔ ‪ٛ‬ي ٔ چٓم ٔ ْ٘ض ٓخل = ٕٖٔ ـ ‪ ۶4‬م‪.‬و) رَ َُٓيیٍ يخ كکٕيض کَىِ ٔ‬
‫طًيٌ رّٔؿٕى آٍٔىِحَي‪ .‬رًّْیٍطَطیذ َلًٕ كَُْگ یَٕخَی رَ حكکخٍ ٔ حىریخص‬
‫ُّٓظی (‪١‬ذ یَٕخَی) ٔ‬ ‫يلخٍٔحطی يَىو يخ رّكيی حٓض کّ يَىو يخ رّ‪١‬ذ ُ‬
‫ُّٓظت يلهی (‪١‬زیذ یَٕخَی) يیگٕیُي‪...‬‬ ‫رّىحٍْٔخی گیخْی (ىٔحی یَٕخَی) ٔ رّ‪١‬زیزخٌ ُ‬
‫ىٍكخنیکّ يخ ًْٔخیّی ىٔ کٍٕ٘ رٍِگ ٔ رخٓظخَی ُْي ٔ چیٍ ْٔظیى کّ آٌْخ‬
‫َیِ حُ ‪١‬ذ هيیًت ؿُخيُي رَهٍٕىحٍحَي‪ ،‬رٔیخٍی حُ ‪١‬زیزخٌ یَٕخَی ًْخٌ ًْٕ‪ُ١‬خٌ‬
‫حْم ُْٕى ٔ ٓیک يخ ْٔظُي‪ٔ .‬نی يَىو يخ ىٍ يلخٍٔحص هٕى رّ‪١‬ذ ُْي ٔ چیٍ‬
‫حٓظُخى ًَیکُُي ٔ حیٍ َ٘خٌ ىُْيِی ؿخنذ رٕىٌ ‪١‬ذ یَٕخَی حٓض‪ .‬حُ حیٍ گٌٗظّ‪،‬‬
‫‪١‬زن رَهی َظَحص حطُیکُٗخٓی‪ُ١ًْٕ ،‬خٌ ٍَٕٓظخَی يخ روخیخی یَٕخَیخٌ ْٔظُي‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍؿخ رَحی حیٍکّ هٕحَُيِی ًْٕ‪ ٍ١‬يخ رظٕحَي ػالهّی ًُْی رخ يٕ‪ٕٟ‬ع رَهَحٍ‬
‫ًَخیي‪ ،‬رّرو٘ی حُ طخٍین ٔ طًيٌ ي٘ظَک حكـخٌ ـ یَٕخٌ حٗخٍِی گٌٍح يیًَخیى‪:‬‬
‫حیٍ ٓهٔهّ رو٘ی حُ طخٍین‬ ‫الق ـ ٍلَلَی ٍلْکیبى‪:‬‬
‫حكـخَٔظخٌ حٓض ٔ کهیخص آٌ ىٍ کظذ ىٍٓی يکخطذ يُيٍؽ يیرخٗي‪ .‬پْ حُ يَگ‬
‫حٓکُيٍ (ٖٕٖ م‪.‬و) كظٕكخطٖ يیخٌ َٓىحٍحَٖ طؤیى ٗي ٔ ریٖطَ يظ‪َٜ‬كخص آٓیخیی‬
‫حٔ رخ يَکِیض رهن‪ ،‬رّٓهٕکّٕ حٔل ٍٓیي‪ٓ .‬هٕکّٕ ىٔنض پخىٗخْی ئظوهی رّٔؿٕى‬
‫آٍٔى کّ رَّخو هٕى حٔ ىٔنض ٓهٕکی (ٓهٕکیخٌ) هٕحَيِ ٗي ٔ آؿخُ ٓهطُض حٔ رؼيْخ‬
‫رَحی حیٍ ىٔنض‪ ،‬يزيأ طخٍین گ٘ض‪( .‬طخٍین ٓهٕکی ٖٖٓ ـ ٓ‪ ٔ۳‬م‪.‬و)‬
‫ٓهٕکّٕ پْ حُ طؼزیض حٔ‪ٟ‬خع ىٍ َْٗٓخی هَحٓخٌ‪ ،‬رّحٓظوخيض ُْئٓظخٌ‬
‫ٕٓهیخص ًَٕى‪ٔ ،‬نی ىٍآٌؿخ «چُيٍِ گٕپظخ» پخىٗخِ ُْي ؿهٕی پیٍٖٔی حٔ ٍح گَكض‪.‬‬
‫کخٍ حیٍ ىٔ رّآٗظی ک٘یي ٔ چُيٍِ کٕپظخ طؼيحى ٓٓ‪َُ ۳‬ـیَ كیم رّحٔ پی٘کٖ ًَٕى‪.‬‬
‫ٓهٕکّٕ یکى َُٓيیٍ ُیَ كَيخٌ هٕى ٍح رّٕ‪ ۰‬روٖ طؤیى ًَٕى ٔ حىحٍِی‬
‫َْروٖ ٍح رّیک "ٓخطَحپ" ٓپَى‪ٓ َْ .‬خطَحپ ىٍ َُٓيیٍ هٕى رّگَّٕی‬
‫هٕىيوظخٍ كَيخٌ يیٍحَي‪ٓ"َْ .‬خطَحپی" رّچُي "آپخٍهیخ" ٔ َْ"آپخٍهیخ" رّچُي‬
‫"ْیپخٍهیخ" ٔ َْ"ْیپخٍهیخ" رّچُي "حٓظخطًخ" طؤیى يیٗي‪ .‬يَکِ َْ "ٓخطَحپی" ٍح‬
‫"حٓظَحطگ" يیَخيیيَي ٔ گَىحَیيٌ حيٍٕ يخنی ٓخطَحپی َیِ رَ "حکٕطٕو" رٕى‪.‬‬
‫آیهخَى (يٍٕ٘ٓ رّیَٕخَٕرخهظَی) یک‬ ‫ة ـ ِّو "آیفبًن"‪:‬‬
‫َٗٓ یَٕخَی ىٍ ًٗخل حكـخَٔظخٌ حٓض کّ حکٌُٕ رّ‪ٍٕٛ‬ص یک يلٕ‪ّ١‬ی رخٓظخَی‪،‬‬
‫‪4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَ رخالی طپّی َٔزظخ ً ًْٕحٍ‪ ،‬ىٍ ٔنٕٔحنی ىٗض ههؼّی ٔالیض طوخٍ‪ ،‬ىٍ طوخ‪١‬غ‬
‫ٍٔىهخَّْخی ؿیلٌٕ (آيٕىٍیخ) ٔ کٕکچّ يٕهؼیض ىحٍى‪ .‬دمحمحکزَ حيیُی ٔ ػزيحنظخَْ‬
‫یٕٓلِی‪ ،‬ىٍرخٍِی يٕهؼیض ىهین حیٍ َٗٓ طخٍیوی ـ رخٓظخَی يیَٕیُٔي‪" :‬آیهخَى"‬
‫ىٍ ٔنٕٔحنی هٕحؿّؿخٍ ٔالیض طوخٍ‪ ،‬ریٍ ييحٍ ‪ ٖ۰‬ىٍؿّ ٔ ‪ ۲/۳‬ىهیوّ ػَ‪ٝ‬حنزهي‬
‫ًٗخنی ٔ ‪ ۶۶‬ىٍؿّ ٔ ‪ ٕ۳‬ىهیوّ ‪ٕ١‬لحنزهي َٗهی َ‪ٜ‬قحنُٓخٍ گَیُٕیچ‪ ،‬ىٍ طوخ‪١‬غ ىٔ‬
‫ىٍیخی آيٕ ٔ کٕکچّ‪ ،‬ىٍ كخ‪ٛ‬هّی ‪ٛ‬ي کیهٕيظَی َٗٓ هُئُ يٕهؼیض ىحٍى‪)ٔ(.‬‬
‫حیٍ َٗٓ رخٓظخَی ٍح حٓکُيٍ يوئَی رُیخى َٓخى ٔ ُٓگ طٓيحری کّ طٕٓ‪ ٢‬حٔ‪ ،‬ىٍ‬
‫حیٍ َٗٓ کخٍ گٌحٗظّ ٗيِ رٕى‪ ،‬حکٌُٕ ىٍ يُٕیى کخرم َگٓيحٍی يیٕٗى‪ .‬هييض حیٍ‬
‫ُٓگ رُخ‪ ،‬رّكئى ٓی‪ٜ‬ي ٓخل هزم حُ يیالى ئیق يیٍٓي‪ ،‬گلظّ يیٕٗى طُٓخ چیِی‬
‫ىٍ ؿٓخٌ حٓض کّ حٓکُيٍ کزیَ هطؼخ ً آٌ ٍح نًْ کَىِ حٓض‪)ٕ(.‬‬
‫ؿـَحكیَگخٍحٌ یَٕخَی‪ ،‬يخَُي‪" :‬حٓظَحرٕ" ٔ "رطهیًّٕ" كئى ٖٕٓٓ ٓخل هزم‬
‫حُ حئَُ‪ ،‬ىٍ آػخٍ هٕى حُ "حٓکُيٍیۀ آيٕىٍیخ" یخ "حٓکُيٍیۀ حٔکٔیخَخ" َخو رَىِحَي‪.‬‬
‫ح ّيخ طخ حیٍ حٔحهَ آٗکخٍ َزٕى کّ حیٍ َٗٓ حكٔخَّحی حٓکُيٍ يوئَی ىٍ کيحو یک حُ‬
‫کٍْٕ٘خی آٓیخ ييكٌٕ حٓض‪ٓ .‬خلْخ رٕى کّ رخٓظخٌُٗخٓخٌ ٔ يئٍهخٌ ؿٓخٌ‪ ،‬رّٔیژِ‬
‫حٍٔپخثیخٌ رّؿٔظـٕی ٍى پخی ٓپخْیخٌ حٓکُيٍ ىٍ َٗم رَآييِ رٕىَي‪ ،‬طخ حیٍکّ ىٍ‬
‫ٓخل ٘‪ٍ ٔ۲ٙ‬حُ رٍِگی رَيالء ٗي ٔ َٗٓ يؼًخیی حٓکُيٍ ىٍ َٗم یخ ًْخٌ‬
‫«حٓکُيٍیۀ آيٕىٍیخ» ىٍ َخكیّی ًٗخل َٗم حكـخَٔظخٌ حئَُی حُ ُیَ گَى ٔؿزخٍ‬
‫هٌَٔ يظًخىی ًَخیخٌ گَىیي‪ .‬رخ ک٘ق آٌ‪ ،‬يؼًخْخی ُیخى طخٍیوی ٔ رخٓظخٌُٗخٓی كم‬
‫گَىیي ٔ پَطٕ ؿيیيی رَ ُٔحیخی طخٍیک طخٍین رخٓظخٌ حكـخَٔظخٌ حكگُيِ ٗي‪.‬‬
‫يَىو يلهی حُ هيیى روخیخی ٓخهظًخٌْخی طخٍیوی ٔ رَؽ ٔ رخٍِ ٔ ىیگَ حٗکخل‬
‫ُْيٓت يؼًخٍة كَٔ ٍكظّ ىٍهخک ٔ گم ٍح ىٍ يلٕ‪ّ١‬ی رخٓظخَی آیهخَى يیُٗخهظُي‬
‫کّ ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رّآٌ حكٔخَّْخ ٔ ه‪ ٜٚ‬ؿخنزی‪َٔ ،‬م رَّٔم ٔ ٓیُّ رّٓیُّ ىٍ يیخٌ‬
‫آٌْخ حَظوخل یخكظّ رٕى‪ًّْ .‬ی آٌْخ حُ هييض ٔ حًْیض طخٍیوت آٌ يؤَرّی يظَٔکّ‬
‫كکخیض يیکَى‪ .‬حیٍ حكٔخَّْخ ُيخَی ریٖطَ ٔحهؼی يیًَٕىَي کّ پْ حُ هظى‬
‫رخٍَيِگیْخ (ُْگخيی کّ هخک ٔ گم ٗٔظّ يیٗي) ٓکّْخ‪ ،‬ىحَّْخی هیًظی ٔ ؿیَِ‬
‫آػخٍ هيیًی حُ ىل هخک ًَخیخٌ يیٗيَي‪ .‬حٍُٕ ٔ حًْیض يلٕ‪ّ١‬ی رخٓظخَی آیهخَى‬
‫حُ آٌؿخ َخٗی يیٗي کّ حكظًخل ٔؿٕى َٗٓ گً٘يِی رخٓظخَی "حٓکُيٍیّی حٔکٔیخَخ"‬
‫یخ "حٓکُيٍیّی آيٕىٍیخ" يَکِ كکٕيض یَٕخٌ رخهظَی ىٍ ىٌٍٔ آٌ يیٍكض‪)ٖ(.‬‬
‫"آیهخَى" ىٍ ُرخٌ طَکی رّ يؼُخی «يخِ رخَٕ» حٓض‪.‬‬
‫‪4۰‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫حُ ٓخل ٘‪ ٔ۲ٙ‬طخ ٓخل ‪ ٔ۲۰۴‬طَٓخیی طیى رخٓظخٌُٗخٓخٌ حكـخٌ ـ كَحَّٔ رّييص‬
‫چٓخٍىِ ٓخل ؿًؼخ ً پخَِىِ ىٍِٔ ىٍ "آیهخَى" كلَیخص ًَٕىِ ٔ چیِْخی ُیخىی‬
‫رّىٓض آٍٔىَي کّ طؼيحىی حُ آٌْخ ٍح ىٍ يُٕیى يهی حكـخَٔظخٌ (کخرم) ىٍ حطخهی رَّخو‬
‫«حطخم آیهخَى» رًَّخیٖ گٌحٗظّ رٕىَي‪)4(.‬‬
‫ٓخكّی "آیهخَى" حُ َگخِ ٓخهظًخَی رّىٔ هًٔض ػًيِ طؤیى يیٕٗى‪ :‬هًٔض‬
‫رخالثی ٔ هًٔض پخثیُی‪ .‬هًٔض رخالیی َٗٓ ٗخيم هزَٓظخٌ ٔ رخالك‪ٜ‬خٍ رٕىِ‪ ،‬هًٔض‬
‫پخثیُی ٗخيم يُخُل ئکَٕی‪ ،‬ه‪ َٜ‬یخ ىكخطَ حىحٍی‪ ،‬هِحَّ‪ ،‬کظخروخَّ‪ ،‬ؿًُخُیٕو‪،‬‬
‫ٓخنٌٕ طیخطَ‪ ،‬يؼزي ٔ ؿیَِ رٕىِ حٓض‪ .‬يـظًغ ٓخهظًخَی ه‪ َٜ‬یخ ٓخكّی ىكخطَ حىحٍی‬
‫کّ ٓخكّی ٓ‪ ٔ۴‬ىٍ ‪ ٖٔ۰‬يظَ يَرغ ٍح حكظٕح يیکُي ٔ ىحٍحی ‪ ٔٓ۴‬ػيى ٓظٌٕپخیّ‬
‫رخ َٓٓظٌْٕخی ُٓگی يیرخٗي‪ ،‬هٕى َ٘خٌ ىُْيِی آٌ حٓض کّ َٗٓی رّحیٍ ٔٓؼض‪،‬‬
‫ٗکِٕ ٔ ؿالل ٔحهؼخ ً پخیظوض كکًَحَی ئظوم ٔ حُ ؿًهّ َْٗٓخی يٓى رخهظَ ىٍ‬
‫(طوَیزخ ً) ٖٕٓٓ ٓخل هزم حُ حئَُ رٕىِ حٓض‪ .‬ىحيُّی ًٗخنت حیٍ هًٔض کخيالً ًْٕحٍ‬
‫رٕىِ ٔ حٍح‪ٟ‬ت ٍُحػظی ٔ رخؿی ٍح ط٘کیم يیىحىِ حٓض‪" (۳).‬آیهخَى" رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫‪١‬زیؼی يٕهؼیض ٔ حٓظلکخيخص ػخنی ٍح ىحٍح رٕى؛ حُ ‪َ١‬ف ًٗخل طٕٓ‪ ٢‬ىٍیخی آيٕ‬
‫حكخ‪ٗ ّ١‬يِ رٕى‪ ،‬ىٍ ؿَد آٌ ىٍیخی َٓیغحنٔیَ کٕکچّ ؿخٍی رٕى ٔ ىٍ َخكیّی‬
‫ؿُٕد ؿَد آٌ ههؼّی َظخيت رٍِگ ٔ ئظلکى حكيحع گَىیيِ رٕى‪.‬‬
‫ٓزک ٔ حٓهٕد ٓخهظًخَی ىٍ "آیهخَى" ریٖطَ َٗهی رٕىِ طخ یَٕخَی‪ ،‬حیٍ َ٘خٌ‬
‫ىُْيِی آٌحٓض کّیَٕخَیْخ ىٍ حػًخٍ َٗٓ حُيؼًخٍحٌ ٔپََٕٓم يلهی کخٍ گَكظّحَي‪.‬‬
‫ىٍ رؼ‪٠‬ی حُ هًٔضْخ حُ ٗیِٕی یَٕخَی حٓظلخىِ ٗيِ حٓض يخَُي‪ :‬چیيٌ ُٓگپخٍچّْخ‬
‫رئٌ يالص ٓخهظًخَی؛ ٔ َ‪ٜ‬ذ پخٍچُّٓگْخی حٓظٕحَّحی ًٍیؼّی ٍیوظٍ كهِ‬
‫َٓد ٔ ىیگَ كهِحص‪ )۶(.‬طِثیُخص ىٍ ٓخهظًخٌْخ‪ ،‬رّه‪َٓٓ ٕٜٙ‬ظٌْٕخ ىٍ ّٓ‬
‫ٓزک یَٕخَی‪ :‬کٍَٕظیٍ ‪ ،Corinthian‬ىٍٔیک ‪ ٔ cralt‬یَٕیک ‪ crqlt‬يیرخٗي‪)۰(.‬‬
‫ىیگَ ه‪ٕٜٛ‬یخص َُْ یَٕخَی ىٍ"آیهخَى" ػزخٍص حُ كَْٕخی يُٕحثیک‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ كَْٕخ حُ طِثیُخص َزخطی کخٍ گَكظّ ٗيِ حٓض ٔ حیٍ هٕى حيظِحؽ َُْ‬
‫َٗهی ٔ يلهی ٍح رخ َُْ یَٕخَی َ٘خٌ يیىْي‪ُ ،‬یَح ىٍ یَٕخٌ ٔهض‪ُ ،‬یخىطَ حُ‬
‫طِثیُخص كیٕحَی ىٍ يُٕحثیک کخٍ گَكظّ يیٗي‪ .‬ىٍ يُٕحثیک كَٕ كًخو ه‪َٜ‬‬
‫"آیهخَى" حٗکخل ىنلیٍ‪ ،‬حٓذآری ٔ حَْیًٍْخی ىٍیخیی َ٘خٌ ىحىِ ٗيِ کّ ىٍ آٌ‬
‫رّؿخی ُٓگٍیِِْخی يَرغٗکم یَٕخَی حُ ؿـهُّٓگْخی هَى ٔ ٍیِ ٍَگی کخٍ‬
‫گَكظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫‪4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گُـیُّی كخٔیٖ‪ٙ‬ػيى ٓکّی َوَِحی کّ حُ "آیهخَى" رّىٓض آييِ حٗکخل‬

‫هيحیخٌ یَٕخَی‪ُ :‬ثّٕ‪َْ ،‬حکهْ ٔ آٍطًیْ ٍح ىٍ هٕى ىحٍى‪ .‬رٍّٔی ىیگَٗخٌ‬
‫حٗکخل ٗخْخٌ یَٕخَی حُ «حٓکُيٍ» طخ حیٕکَطیي ٔ ْهیکّٕ ‪َٟ‬د گَىیيِ حٓض‪)۴(.‬‬
‫ْىچُیٍ پخٍچّْخی كهِی ُيئٍ <ٓکّ يخَُي> رّىٓض آييِ کّ ‪ٛ‬خف ٔ ‪َٟ‬د‬
‫َخهٍٕىِ حٓض ٔ َ٘خٌ يیىْي کّ آیهخَى ‪ٛ‬الكیض ‪َٟ‬د ٓکّ ٍح َیِ ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ آیهخَى کظیزّْخ ُیخىطَ رٍّٓىحنو‪ُ ٔ ٢‬رخٌ یَٕخَی يیرخٗي‪ٰ .‬نکٍ طؼيحىی حُ‬
‫کظیزّْخ رّحنلزخی (آٍحيی) ٔ (رًَْی) رُّرخٌ یَٕخَی حٓض کّ حًٓخی ؿیَ یَٕخَی ىٍ‬
‫آٌْخ ىٍؽ يیرخٗي‪ .‬ح ّيخ ُرخٌ یَٕخَی ُرخٌ ًٍٓی ٔ کظخرض رٕىِ حٓض‪)۲(.‬‬

‫اٍب‪ٛ‬یو یًْبًی‬
‫ىٍ حرظيح پُيحٍْخٖ حٓخ‪١‬یَٖ رَّلٕٖ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ يظيحٔل رٕى‪ ،‬یَٕیخٌ َیِ‬
‫پیٖ حُ آٌکّ كهٔلّ ىٍ آٌ کٍٕ٘ طکٕیٍ یخري‪ ،‬حُ ؿٓخٌ ط‪ٕٜ‬یَ حٓخ‪١‬یَٖ ىحٗظُي‪،‬‬
‫حٓیَ حَٕحع حْٔخو ٔ هَحكخص رٕىَي ٔ طٕطىپَٓظی ىٍ يیخٌ حی٘خٌ ًٕٗنیض ىحٗض‪.‬‬
‫یخكظّْخی رخٓظخٌُٗخٓی ٔ طخٍیوی ٔ حىری‪ ،‬يُخرغ ح‪ٛ‬هی ؿِثیخص ىٍرخٍِی حٓخ‪١‬یَ‬
‫یَٕخَی ٍح كَحْى يیکُُي‪ ،‬کّ ىٍ آٌ هيحیخٌ ٔ هَٓيخَخٌ رّ‪ ٍٕ١‬رَؿٔظّ ىٍ طِثیٍ‬
‫ي‪ُٕٜ‬ػخص رّکخٍ ٍكظّحَي‪١ .‬یق گٔظَىِی حُ هيحیخٌ‪ ،‬حنّْٓخ‪ ،‬هَٓيخَخٌ‪ ،‬پٓهٕحَخٌ ٔ‬
‫ىیگَ يٕؿٕىحص حٓخ‪١‬یَی ٔ حٍٔحف هزیؼّ‪ٍٔ ٔ ًٍْ ،‬حٌ يَىو ٍح ىٍ طٔویَ ٔ‬
‫حٓخٍص هٕى ىحٗظُي‪ .‬ىحٓظخٌْخٖ ُیخىٖ ىٍ يٍٕى ََٕٓٗض کٔخٌ‪ُ َٓ ،‬رخٌْخ رٕى‪،‬‬
‫ًّْی ٔهخیغ ٍیِ ٔ ىٍٗض رّحٍحىِ ٔ يَٓ ٔ کیٍ هيحیخٌ َٔزض ىحىِ يیٗي‪.‬‬
‫طؼيحى هيحیخٌ یَٕخَٗ رٔیخٍ ُیخى رٕىَي‪َْ ،‬یک حُ آٌْخ حيَ هخ‪ٍ ٗٛ‬ح ػٓيِىحٍ‬
‫رٕىَي‪ُ :‬ثّٕ‪ ،‬آپٕنٌٕ‪َْ ،‬ح‪ ،‬آطُّ‪ ،‬ىیَّٕٕٕٓ‪ ،‬حٓکهپیّٕ‪َْ ،‬حکهْ‪ْ ،‬لخیٔظّٕ ٔ‬
‫پَٔيظّ ًََّْٕخٖ حُ آَخٌ ْٔظُي کّ َْیک گّٕٗی حُ ََٕٓٗض حَٔخٌ یَٕخَی ٍح‬
‫رّىٓض ىحٗظُي ٔ يطخرن يیم هٕى حیٍٕٓ ٔ إٌٓٓ يیک٘یيَي‪ .‬ىحٓظخٌْخٖ هيحیخٌ‬
‫هٌَْخ حُ َٔهٗ رَّٔم ىیگَ ٍٓیيِ رٕى‪.‬‬
‫یَٕخَیخٌ يؼظوي رٕىَي کّ يیطٕحَُي رخ ؿیذگٕی يؼزي ىنلٗ ىٍرخٍِی ََٕٓٗض‬
‫هٕیٖ يٍٕ٘ص ًَخیُي‪" .‬آپٕنٌٕ" هيحٖ ؿیذگٕیخٌ رٕى کّ حُ ‪َ١‬ین کخُّْی هٕى‬
‫"پٕطیخ" ٓوٍ يیگلض؛ کخُّْ رَٓکٕٖ يیَ٘ٔض‪ٓ ،‬کٕ ٍٖٔ ٗکخكٗ ىٍ ُيیٍ‬
‫ٓخهظّ ٗيِ رٕى ٔ روخٍٖ طويیَکُُيِ حُ آٌ رَيیهخٓض "پٕطیخ" حُ هٕى ریهٕى‬
‫يیٗي ٔ ىٍ حیٍ كخنض ٓوٍگٕٖ آپٕنٌٕ يیگَىیي‪ .‬حٍرخد ٍؿٕع پَْٖٓخٖ هٕى ٍح‬
‫‪4۲‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫رّکخُْخٌ حیٍ ٌُ ؿیذگٕ يیىحىَي ٔ آٌْخ پَْٖٓخ ٍح رّ"پٕطیخ" ئظَى يیکَىَي‪.‬‬

‫پخٓنْخٖ "پٕطیخ" چُخٌ يزٓى ٔ َخ يلٕٓو رٕى کّ رخیي کخُْخٌ رّطؼزیَ ٔ طلٔیَ آٌ‬
‫رپَىحَُي‪ ،‬يَىو رخٍٔ ىحٗظُي ٖٔ ًّْچیِ ٍح يیىحَي ٔ حُ آیُيِ رخ هزَ حٓض‪ ،‬كظٗ‬
‫كکًَحَخٌ ىٍرخٍِی ط‪ًٜ‬یًخص يًٓٗ چٌٕ ؿُگ ٔ ‪ٛ‬هق رّؿیذگٕ ٍٔ يیآٍٔىَي‪.‬‬
‫كخل آٌکّ رَ َٓ ىٍد يؼزي ىنلی حیٍ ػزخٍص ُیزخ ٔ پَ يؼُی َٕٗظّ رٕى‪:‬‬
‫«هٕى ٍح رُ٘خّ!» ح ّيخ ْیچکْ رّيلٕٓو ٔحهؼی حیٍ طٕ‪ٛ‬یّ طٕؿّ َيحٗض‪.‬‬
‫طخٍیوچّی حٓطٍِٕحی یَٕخٌ ٍح يیطٕحٌ رّّٓ ىٍِٔی گٔظَىِ طؤیى کَى‪:‬‬
‫ٔ ـ حٓخ‪١‬یَ َؤظیٍ یخ ىٍِٔی هيحیخٌ‪ ،‬حٓخ‪١‬یَی ىٍرخٍِی يُ٘ؤ ؿٓخٌ‪ ،‬هيحیخٌ‬
‫ٔ َژحى حَٔخٌ‪.‬‬
‫ٕ ـ ىٍِٔی کّ هيحیخٌ ٔ حَٔخٌْخ‪ ،‬يوهٕ‪ ١‬رٕىَي‪ ،‬ىحٓظخٌْخی حٔنیٍ طؼخيالص‬
‫ریٍ هيحیخٌ‪َ ،‬یًّهيحیخٌ ٔ حَٔخٌْخی كخَی‪.‬‬
‫ٖ ـ ىٍِٔی هَٓيخَخٌ‪ ،‬آهَیٍ ٔ رَؿٔظّطَیٍ حكٔخَّْخی هَٓيخَی‪ ،‬ىحٓظخٌ‬
‫ؿُگ طَٔآ ٔ ٍٔیىحىْخی رؼي حُ آٌ‪.‬‬

‫فلایبى‬
‫ىٍ يَکِ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی هيحیخَی ٔؿٕى ىحٗظُي کّ گلظّ يیٗي رَ ٍٔی «حنًپ»‬
‫رهُيطَیٍ کِٕ یَٕخٌ َُيگی يیکَىَي‪« .‬حنًپ» یخ «حنًپّٕ» کْٕی حٓض کّ ىٍ‬
‫َیًّی ًٗخنی آٌ کٍٕ٘ ىٍ َِىیکی ىٍیخی حژِ‪ ،‬ىٍ يَُ طٔخنَٕیکی ٔ يوئَیّی‬
‫ًٗخنی ٔحهغ ٗيِ حٓض‪ .‬کِٕ حنًپ ىحٍحی ٕ‪ ۳‬ههّ حٓض کّ رهُيطَیٍ آٌْخ رخ حٍطلخع‬
‫‪ ٕ۲ٔ۰‬يظَ «يیظیکخّ» َخو ىحٍى کّ رّيؼُخی «ریُی» يیرخٗي‪ .‬رَحٓخّ‬
‫رَؿٔظّگیْخی طٕپٕگَحكیکی‪ ،‬حیٍ ههّ یکی حُ رهُيطَیٍ ههّْخی حٍٔپخ يلٕٔد‬
‫يی ٕٗى‪ .‬کِٕ حنًپ حُ َظَ پٕٖٗ گیخْی رٔیخٍ ؿُی رٕىِ ٔ چُيیٍ گَّٕی رٕيی ىٍ‬
‫آٌؿخ ٍٗي يیکُي‪ .‬کِٕ «حنًپ» حهخيضگخِ ُثّٕ <ٍثیْ هيحیخٌ یَٕخَی> رٕى‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ىیگَ هيحیخٌ یَٕخٌ يؼخري ٔ کخمْخی ىٍ ههّی آٌ ىحٗظُي‪ .‬ىٍ آٌؿخ رٕى‬
‫کّ هيحیخٌ گَى ْى يیآييَي‪ ،‬ؿٍْ٘خی ٗخٌ ٍح رَپخ يیکَىَي ٔ ط‪ًٜ‬یًخص ؿُگ ٔ‬
‫‪ٛ‬هق حطوخً يیًَٕىَي‪ .‬ىٔحُىِ هيحی ح‪ٛ‬هی «حنًپَ٘یٍ» ىٍ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی ٗخيم‪:‬‬
‫ُثّٕ‪ ،‬پخىٗخِ ٔ پيٍ طًخو هيحیخٌ؛ َْح‪ ،‬حنّٓی حُىٔحؽ ٔ َُخٌ؛ آكَٔىیظّ‪ ،‬حنّٓی‬
‫ػ٘ن ٔ ُیزخیی؛ آپٕنٕ‪ ،‬هيحی ٗؼَ ٔ يٕٓیوی؛ آٍّ‪ ،‬هيحی ؿُگیَٕخَی؛ آٍطًیْ‪،‬‬
‫حنّٓی ٗکخٍ ٔ كیٕحَخص؛ آطُخ‪ ،‬حیِىرخَٕی ػوم ٔ هَى؛ ىيظَ‪ ،‬حنّٓی ٍُحػض ٔ‬
‫ٓ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كخ‪ٛ‬م هیِی؛ ىیَٕیّٕٔ‪ ،‬هيحی َٗحد ٔ ؿٍ٘؛ ْلخثٔظّٕ‪ ،‬هيحی آطٖ ٔ آُْگَی؛‬
‫َْيْ‪ ،‬هيحی پیـخو ٍٓخٌ؛ ٔ پُٕثیئٌ‪ ،‬هيحی ىٍیخْخ رٕىَي‪ .‬گخِ هيحیخٌ ىیگَی‬
‫چٌْٕخىّ‪ْٔ ،‬ظیخ ٔ حٍّٔ ٍح َیِ ؿِٔ حنًپَ٘یُخٌ رَيیًٗخٍَي‪.‬‬
‫ىٍ يـًٕػّی ػظیى حٓطٍِْٕخ ٔ حكٔخَّْخی یَٕخَی‪ ،‬هيحیخٌ ىٍ کخنزي حَٔخَی‬
‫طٕ‪ٛ‬یق ٗيِحَي ٔ ٗزیّ يَىحٌ ٔ َُخٌ رٕىَي (حگَچّ هيحیخٌ حیٍ حهظیخٍ ٍح ىحٗظُي طخ‬
‫ٗکم هٕى ٍح رّكیٕحَخص یخ چیِْخی ىیگَی طـییَ ىُْي‪).‬‬
‫رَ حٓخّ گلظّْخی ٔحنظَ رٍٕکض‪ٔ ،‬یژِگیْخی طٕ‪ٛ‬یلی هخثم ٗيٌ ؿٔى حَٔخَی‬
‫رَحی هيحیخٌ حیٍ حٓض کّ «هيحیخٌ یَٕخَی حَٔخٌحَي‪َّ ،‬حَظِحػی‪ًُْ ،‬ی یخ يلٕٓيی‪.‬‬
‫گخِ هيحیخٌ رخ یکيیگَ ؿُگ يیکَىَي‪ ،‬رًّْيیگَ كوّ يیُىَي ٔ هیخَض يیکَىَي‪...‬‬
‫رئٌ ىٍ َظَ گَكظٍ حٗکخل حٓخٓی هيحیخٌ یَٕخٌ رخٓظخٌ‪ ،‬آٌْخ حؿهذ ىحٍحی‬
‫هخرهیضْخی هخٍمحنؼخىِی ْٔظُي؛ طلض طؤػیَ ریًخٍیْخ هَحٍ ًَیگیََي‪ ،‬طُٓخ ىٍ‬
‫َٗحی‪ ٢‬رٔیخٍ ٔیژِ ُهًی يیَٕٗي‪ ،‬ؿخٔیيحَّ ْٔظُي؛ حیٍ ؿخٔیيحَّگی‪ًَْ ،‬حِ رخ‬
‫ؿٕحَی الیِحل‪ ،‬كخ‪ٛ‬م حٓظلخىِی يکٍَ ٗٓيی حٓض کّ ىٍ حػَ آٌ‪ ،‬هٌٕ ٰانٓی ىٍ‬
‫ٍگْخی ٗخٌ َٕ يیٕٗى‪َْ .‬هيحی حُ ٓهٔهّی هٕى كَٔى آييِ حٓض‪ ،‬يُخكؼی ؿيحگخَّ‬
‫ٍح ىَزخل يیکُي ٔ ىٍ يلئىِی يؼیُی طو‪ٛ ٔ ٜٚ‬الكیض ىحٍى‪ٍ( .‬دّ حنُّٕع)‬

‫كّاىكٍ فْاى ُوکْل‬

‫ىٔحُىِ هٕحٌ َْکٕل‪ ،‬يؤيٍٕیضْخی رٕىَي کّ َْکٕل‪َ ،‬خوآٍٔطَیٍ هَٓيخٌ ىٍ‬
‫حٓخ‪١‬یَیَٕخَی‪ ،‬کّ يٕهؼیض َیًّهيحیی ىحٗض‪ ،‬رّىٓظٍٕ پخىٗخِ «حثٍٕٔٓظجّٕ» کّ‬
‫پَٔػًٕی هٕى َْکٕل رٕى‪ ،‬رَحی کلخٍِی گُخِ هٕى رخ يٕكویض رّحَـخو ٍٓخَیي‪.‬‬
‫ىحٓظخٌْخی يـِحی َْکيحو حُ حیٍ هٕحٌْخ‪ ،‬رؼيْخ رّ‪ٍٕٛ‬ص یک ىحٓظخٌ‬
‫یکپخٍچّ ىٍ آييِ حٓض‪١ .‬زن ػویيِی یَٕخَیخٌ‪ ،‬گَىآٍٔی ٔ ٍٔحیض یکپخٍچّی‬
‫ىحٓظخٌ حیٍ هٕحٌْخ‪ ،‬يُظٔذ رّپیٔخَيٍ‪ٗ ،‬خػَ كًخَّٓٓحی یَٕخَی‪ ،‬ىٍ كئى ٓٓ‪۶‬‬
‫ٓخل پیٖ حُ يیالى يیرخٗي‪َٗ .‬ف َْیک حُ هٕحٌْخ رٔیخٍ يل‪ٜ‬م حٓض ٔ ىٍ يُخرغ‬
‫آييِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ (حُ رخد ًََّٕ) رّّٓ يٍٕى حُ هٕحٌْخ حٗخٍِی گٌٍح يیکُیى‪:‬‬
‫ٗیَ َیًیخٌ‪َُ ،‬خٌ ٍح‬ ‫ٔ ـ فْاى اّل‪ ،‬کْزي ّیو ًیویبى‪:‬‬
‫رّػُٕحٌ گَٔگخٌ رّيولیگخِ هٕى ىٍ ؿخٍی ىٍ َیًیخ رَىِ ٔ ريیٍٔٓیهّ هَٓيخَخٌ‬
‫َْٗٓخی ح‪َ١‬حف ٍح طلَیک رَّـخص آٌ َُخٌ يیکَى‪ َْ .‬هَٓيخَی کّ ٔحٍى ؿخٍ‬
‫يیٗي‪َُ ،‬ی ُهًت ٍح يیىیي ٔ رَّـخص حٔ يیٗظخكض‪ .‬رّيل‪َِ ٞ‬ىیک ٗيٌ رّحٔ‪،‬‬
‫ٔ‪۳‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫آٌ ٌُ طزيیم رّٗیَ ٗيِ ٔ هَٓيخٌ ٍح حُ پخی ىٍيیآٍٔى‪ٓ .‬پْ ٗیَ‪ ،‬گٕٗض حٔ ٍح‬
‫هٍٕىِ ٔ حٓظوٕحَٖ ٍح رّْخىّ‪ ،‬هيحی يَىِگخٌ ٔ ؿٓخٌ ُیَیٍ يیىحى‪.‬‬
‫َْکٕل رؼي حُ ييطی طَ‪ٛ‬ي‪ٔ ،‬حٍى َٗٓ کهجَٕخ ٗي‪ .‬ىٍ آٌؿخ‪ ،‬رخ پَٔی رَهٍٕى‬
‫کَى کّ رّحٔ گلض ىٍ ‪ٍٕٛ‬طیکّ َْکٕل ىٍ ػَ‪ٓ ٝ‬ی ٍُٔ‪ٗ ،‬یَ َیًیخٌ ٍح ک٘ظّ‬
‫ٔ هٕى َُيِ رَّٗٓ رخُگَىى‪ٓ ،‬خکُیٍ َٗٓ‪ ،‬یک ٗیَ ٍح رَحی ُثّٕ هَرخَی يیکُُي‪.‬‬
‫ح ّيخ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ػيو رخُگ٘ض َْکٕل‪ ،‬ىٍ ػَ‪ٓ ٝ‬ی ٍُٔ یخ ک٘ظّ ٗيَٖ‪ ،‬آٌ پَٔ‪،‬‬
‫هٕى ٍح رَحی ُثّٕ هَرخَی يیکُي‪ٍٔ .‬حیض ىیگَی حُ حكٔخَّ يیگٕیي َْکٕل‪،‬‬
‫چٕپخَی رّ َخو يٕنٍٕکّٕ ٍح يالهخص کَى کّ پَٕٔ طٕٓ‪ٗ ٢‬یَ َیًیخٌ‪ ،‬رّهظم ٍٓیيِ‬
‫رٕى‪ .‬چٕپخٌ رَّْکٕل گلض ىٍ ‪ٍٕٛ‬طیکّ ىٍ ػَ‪ٓ ٝ‬ی ٍُٔ َُيِ رخُگَىى‪ ،‬حٔ‬
‫گٕٓلُيی ٍح رَحی ُثّٕ هَرخَی هٕحْي کَى ٔ حگَ ىٍ ػَ‪ ٝ‬آٌ ييص رخَُگَىى‪،‬‬
‫گٕٓلُيی ٍح رَحی َْکٕل ٔ رَّ٘خَّی ػِحىحٍی حٔ‪ ،‬هَرخَی هٕحْي کَى‪.‬‬
‫َْکٕل‪ ،‬کّ حُ پٕٖٗ ‪١‬الیی ٔ ؿیَهخرم َلًٕ ريٌ ٗیَ ح‪١‬الع َيحٗض‪،‬‬
‫پیکخٌ ْخی ٍح رَحی ک٘ظٍ ٗیَ ٓخهض‪ .‬رخ پَطخد حٔنیٍ پیکخٌ ٔ کًخَّ کَىٌ آٌ حُ‬
‫ٍحٌ ٗیَ‪َْ ،‬کٕل ىٍیخكض کّ پٕٖٗ ريٌ ٗیَ‪ ،‬يلخكع آٌ حٓض‪ٓ .‬پْ َْکٕل‪ٗ ،‬یَ‬
‫ٍح رّىٌٍٔ ؿخٍ ک٘خَیي‪ .‬ؿخٍ ىحٍحی ىٔ ييهم رٕى کّ َْکٕل یکی حُ آٌْخ ٍح رٔظّ‬
‫رٕى ٔ حُ ييهم ىیگَ ٔحٍى ؿخٍ ٗي‪ .‬حٔ پْ حُ ىٍگیَی رخ ٗیَ‪ ،‬آٌ كیٕحٌ ٍح رخ‬
‫هيٍص هخٍمحنؼخىِ ی کّ ىحٗض ٔ رخ حٓظلخىِ حُ گَُ گَحٌ هٕى‪ ،‬حُ پخی ىٍآٍٔى ٔ هلّ‬
‫کَى‪١ .‬ی ىٍگیَی‪ٗ ،‬یَ یکی حُ حَگ٘ظخٌ َْکٕل ٍح هطغ کَى‪.‬‬
‫ٍٔحیظی ىیگَ يیگٕیي َْکٕل رًّٓض ىْخٌ ٗیَ کّ َوطّ يلخكظض َ٘يِی ريٌ‬
‫ٗیَ رٕى‪ ،‬پیکخٌْخی پَطخد کَى‪ .‬پْ حُ ک٘ظٍ ٗیَ‪َْ ،‬کٕل ه‪ٜ‬ي کُيٌ پٕٓض‬
‫كیٕحٌ ٍح رخ چخهٕی هٕى ىحٗض‪ٔ ،‬نی هخىٍ رّحیٍ ػًم َ٘ي‪ .‬حٔ چخهٕی هٕى ٍح رخ‬
‫ُٓگ طیِ کَى ٔ كظی حُ هٕى ُٓگ ْى رَحی کُيٌ پٕٓض ٗیَ‪ ،‬حٓظلخىِ کَى‪ٔ ،‬نی‬
‫حیٍ رخٍ ْى َظٕحَٔض کخٍی حُ پیٖ رزَى‪ .‬ىٍ َٓخیض‪ ،‬آطُخ (حنّٓی هَى) رخ ىیيٌ ػيو‬
‫يٕكویض َْکٕل‪ ،‬رّکًکٖ ٗظخكض ٔ حُ حٔ هٕحٓض کّ حُ یکی حُ پُـّْخی هٕى ٗیَ‬
‫رَحی کُيٌ پٕٓظٖ حٓظلخىِ کُي‪ .‬رَهی يؼظويحَي پٕٖٗ يلخكظی کّ َْکٕل ُْگخو‬
‫يزخٍُِ رّطٍ يیکَى‪ ،‬پٕٓض ٗیَی رٕى کّ ىٍ کِْٕخی کخیظخٌٍٔ ٗکخٍ کَىِ رٕى‪.‬‬
‫پْ حُ حیٍکّ َْکٕل‬ ‫ٕـ فْاى كّم‪ ،‬کْزي هبه ُیلها‪:‬‬
‫ٗیَ َیًیخٌ ٍح حُ ریٍ رَى‪ ،‬حثٍٕٔٓظجّٕ حٔ ٍح يؤيٍٕ ک٘ظٍ يخٍ َُّ َٓ ْیيٍح کَى‪.‬‬
‫ْیيٍح‪ ،‬يخٍی رٕى کّ َْح‪ ،‬رَحی ک٘ظٍ َْکٕل پٍَٕٔ ىحىِ رٕى‪ُْ .‬گخيی کّ َْکٕل‬
‫ٕ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّيَىحری ىٍ َِىیکی ىٍیخچّی نََخ‪ ،‬کّ ْیيٍح ىٍ آٌ َُيگی يیکَى‪ٍٓ ،‬یي‪،‬‬

‫‪ٍٕٛ‬ص هٕى ٍح رخ پخٍچّی‪ ،‬رَحی يلخكظض حُ هٕى ىٍ يوخرم روخٍْخی ًٓی‪،‬‬
‫پٕٗخَیي‪ٓ .‬پْ پیکخٌْخی آط٘یٍ ٍح رّٕٓی يولیگخِ ْیيٍح ىٍ چًّ٘ی آيیًَّٕ ىٍ‬
‫ؿخٍی ىٍ ػًن ُيیٍ پَطخد کَى (‪١‬زن َوٕٗی رَ ٍٔی گهيحٌْخی هيیًی)‬
‫ىٍكخنیکّ ىحٓی ىٍ یک ىٓض ٔ ًٗ٘یَ یخ گَُ يؼَٔف هٕى ٍح ىٍ ىٓض ىیگَ‬
‫ىحٗض‪ ،‬رخ ْیيٍح يٕحؿّ ٗي‪ٍ .‬حک ٔ حٓظیپم ىٍ کظخد هٕى ػُٕحٌ يیکُُي‪ُْ :‬گخيی کّ‬
‫َْکٕل َْ کيحو حُ َْٓخی ْیيٍح ٍح هطغ يیکَى‪ ،‬آٌ َٓ يـيىح ً ٍٗي يیًَٕى‪ .‬حیٍ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع‪ ،‬يزخٍُِ رخ ْیيٍح ٍح ػًهی ػزغ رَحی َْکٔی ؿیَ حُ َْکٕل يیًَخیخَي‪.‬‬
‫ؿِثیخص يزخٍُِ َْکٕل ٔ ْیيٍح ىٍ کظخد ریزهیٕطکخ‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص ي٘و‪ ٚ‬آييِ‬
‫حٓض‪ُْ .‬گخيی کّ َْکٕل يظٕؿّ ٗي رخ ٍْٕٔخی يؼًٕنی‪ ،‬هخىٍ رّک٘ظٍ ْیيٍح‬
‫َیٔض‪ ،‬حُ رَحىٍُحىِی هٕى‪ ،‬یٕالثّٕ‪ ،‬کًک هٕحٓض‪ .‬یٕالثّٕ (کّ حكظًخالً حیيِی‬
‫هٕى ٍح حُ آطُخ گَكظّ رٕى) رَّْکٕل پیَٖٓخى ىحى کّ يلم رَیيِگی َْٓخی ْیيٍح ٍح‬
‫رخ آطٖ رُٕٔحَي‪ َْ .‬رخٍ کّ َْکٕل یکی حُ َْٓخی ْیيٍح ٍح هطغ يیکَى‪ ،‬یٕالثّٕ‬
‫يلم هطغ ٗيِگی ٍح يیُٕٓحَیي‪َْ .‬ح ٔهظی يظٕؿّ ٗي َْکٕل ىٍ كخل ٗکٔض ىحىٌ‬
‫ْیيٍح حٓض‪ ،‬هَچُگ ػظیىحنـؼّی ٍح رَحی رٓى ٍیوظٍ طًَکِ َْکٕل‪ ،‬رًّٓض حٔ‬
‫كَٓظخى کّ َْکٕل آٌٍح رخ پخْخی هيٍصيُي هٕى نّ کَى‪ٓ .‬پْ َٓ كُخَخپٌیَ ْیيٍح ٍح‬
‫رخ ًٗ٘یَ ‪١‬الیی کّ آطُخ رّحٔ ىحىِ رٕى‪ ،‬هطغ کَى‪.‬‬
‫َْح ٔ حثٍٕٔٓظجّٕ رؼي‬ ‫ٖ ـ فْاى ٍْم‪ ،‬ؿيال کویٌیب‪:‬‬
‫حُ آٌکّ ىٍیخكظُي َْکٕل‪ْ ،‬ى ٗیَ َیًیخٌ ٔ ْى يخٍ ْیيٍح ٍح ىٍ يزخٍُِ ٗکٔض ىحىِ‬
‫حٓض‪ ،‬رٔیخٍ ؿ‪٠‬زُخک ٗيَي ٔ ط‪ًٜ‬یى گَكظُي يؤيٍٕیض ٕٓو ٍح ‪ٍٕ١‬ی رَگِیُُي کّ‬
‫َْکٕل رّ‪ ٍٕ١‬كظى ىٍ آٌ ٗکٔض روٍٕى‪ .‬حُ آٌؿخ کّ َْکٕل ػخرض کَىِ رٕى کّ ىٍ‬
‫ک٘ظٍ يوٕف طَیٍ ْیٕالْخ ْى يٓخٍص ىحٍى‪ ،‬حثٍٕٔٓظجّٕ حُ حٔ هٕحٓض کّ ؿِحل‬
‫کَیُیخ ٍح رَحیٖ حٓیَ کُي‪ .‬ؿِحنی کّ آٌهيٍ َٓیغ يیىٔیي کّ كظی طیَ ٍْخ ٗيِ حُ‬
‫کًخٌ ْى رّگَى پخیٖ ًَیٍٓیي‪.‬‬
‫َْکٕل ىٍ آؿخُ ؿٔظـٕیٖ رّىَزخل ؿِحل‪ُْ ،‬گخيی کّ طخُِ حُ هٕحد ریيحٍ ٗيِ‬
‫رٕى‪ ،‬حُ ٍٔی رَم ٗخمْخی ؿِحل‪ ،‬يظٕؿّ ك‪ ٍٕ٠‬آٌ ٗي‪ٓ .‬پْ رّييص یک ٓخل‬
‫ىٍ یَٕخٌ‪ ،‬طَحکیّ ٔ حیٔظَیخ ٔ ىٍ َُٓيیٍْخی پَرٍٕیخٌْخ‪ ،‬رّىَزخل آٌ ىٔیي‪.‬‬
‫رٍّٔحیض رَهی َٔن‪َْ ،‬کٕل‪ ،‬ؿِحل ٍح ىٍكخنیکّ رّهٕحد ٍكظّ رٕى‪ ،‬رّىحو‬
‫حَيحهض‪ .‬ىٍ َٔن ىیگَی حُ ىحٓظخٌ‪ ،‬گلظّ ٗيِ کّ َْکٕل‪ ،‬آٍطًیْ ٍح ىٍ يؼزيٕ‬
‫ٖ‪۳‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫يالهخص کَى‪ .‬آٍطًیْ رّحٔ گلض کّ حُ طؼویذ ؿِحل ىٓض رَىحٍى ٔ رَحی‬
‫حثٍٕٔٓظجّٕ‪ًّْ ،‬ی يخؿَح ٍح طؼَیق کُي‪ .‬ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص هٕحٌ ٕٓو‪ ،‬طًخو ٗيِ‬
‫طهوی هٕحْي ٗي‪َٔ .‬ن ىیگَی ػُٕحٌ يیکُي کّ َْکٕل رّٔٓیهّی طیَی ىٍ ریٍ‬
‫پخْخی ؿهٕیی كیٕحٌ‪ ،‬آٌ ٍح رّىحو حَيحهض‪.‬‬
‫حثٍٕٔٓظجّٕ حيیئحٍ رٕى کّ رخ ٔحىحٍ ٓخهظٍ َْکٕل رّحٓیَ کَىٌ ؿِحل کّ‬
‫كیٕحٌ يويّ آٍطًیْ رٕى‪ ،‬ه٘ى آٍطًیْ ٍح ػهیّ َْکٕل رَحَگیِى‪َْ .‬کٕل‪،‬‬
‫ىٍكخنیکّ ؿِحل ٍح ىٍ حٓخٍص ىحٗض‪ ،‬آٍطًیْ ٔرَحىٍٕ آپٕنٌٕ ٍح ىٍ ٍحِ رخُگ٘ض‬
‫ىیي‪َْ .‬کٕل حُ آٍطًیْ رّهخ‪ َ١‬حٓیَ کَىٌ ؿِحل يويٖٓ‪١ ،‬هذ روٖ٘ کَى ٔ‬
‫رَحیٖ طٕ‪ٟ‬یق ىحى کّ يـزٍٕ رّحٓیَ کَىٌ ؿِحل رّػُٕحٌ رو٘ی حُ کلخٍِی گُخْٖ‬
‫ٗيِ رٕى ٔهٕل ىحى ؿِحلٍح رخُگَىحَي‪ .‬آٍطًیْ ْى حٍٔح رو٘یي ٔ َوّ٘ی حثٍٕٔٓظجّٕ‬
‫َوٖ رَآد ٗي ‪ ...‬ىیگَهٕحٌْخی کّ َْکٕل ىٍآٌْخ پیَُٔ ٗي ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫‪ 4‬ـ هٕحٌ چٓخٍو‪ :‬هٕک حٍیًخَظّٕ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ هٕحٌ پُـى‪ :‬ح‪ٛ‬طزمْخی آٔگیخّ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ هٕحٌ ٗ٘ى‪ :‬پََيِگخٌ حٓظیًلخنّٕ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ هٕحٌ ْلظى‪ :‬گخٔ کَیض‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ هٕحٌ ْ٘ظى‪ :‬يخىیخٌْخی ىیٕييّ‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ هٕحٌ َٓى‪ :‬کًَرُي ْیپٕنیض‪.‬‬
‫ٓٔ ـ هٕحٌ ىْى‪ :‬گهّ گخْٔخی گَٔثٌٕ‪.‬‬
‫ٔٔ ـ هٕحٌ یخُىْى‪ٓ :‬یذْخی ْٔپَیيّ‪.‬‬
‫ٕٔ ـ هٕحٌ ىٔحُىْى‪َٓ :‬رَّٔ‪.‬‬

‫هواٍن الوپیک‬
‫َٓگَيیْخی حَٔخَی‪ًْ ،‬خَُي هَحكخص‪ ،‬یخىگخٍ ٍُٔگخٍحٌ کٍٓ يیرخُٗي‪ .‬حػظوخى‬
‫یَٕخَیخٌ رّهيحیخٌ ریٍ ٓٓ‪ ۴‬طخ ٖٖٓ ٓخل پیٖ حُ يیالى رّحٔؽ هٕى ٍٓیي‪َْ .‬یک حُ‬
‫َْٗٓخی یَٕخٌ رخٓظخٌ ‪ٛ‬خكذ حٓطٍِْٕخ‪ ،‬هَٓيخَخٌ ٔ ؿٍْ٘خی ٔیژِی هٕى ٗيَي‪.‬‬
‫رخ ٔؿٕى طلخٔصْخ‪ٗ ،‬ؼخیَ ٔ ؿٍْ٘خی يؼم رخُیْخی حنًپیک ٔؿٕى ىحٗض کّ ًّْی‬
‫يَىحٌ آُحى یَٕخَی يیطٕحَٔظُي ىٍ آٌ َٗکض کُُي‪ .‬رخُیْخی حنًپیک ىٍ حرظيح یک‬
‫ؿٍ٘ يٌْزی رٕى کّ رَحی حىحی حكظَحو رُّثّٕ (رٍِگطَیٍ هيحیخٌ یَٕخٌ) َْ‬
‫چٓخٍ ٓخل یک رخٍ‪ ،‬ىٍ ‪ٛ‬لٍ يَرٕ‪ ١‬رّحٔ رَگِحٍ يیٗي‪ .‬حیٍ ئخروخص حُ ٓخل‬
‫‪۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۰۰۶‬هزم حُ يیالى ىٍ حنًپیخ کّ يلم ‪ٛ‬لٍ ُثّٕ رٕى ىحیَ ٗي‪ .‬حكٔخَّْخی ُیخىی‬
‫پیَحيٌٕ پیيحیٖ ئخروخص حنًپیک رّٔؿٕى آييِ حٓض‪:‬‬
‫رَحٓخّ یک ٍٔحیض‪َْ ،‬کٕل آٌ ٍح ؿٓض طـهیم حُ كظٕكخص ریَظیَٕ رّٔؿٕى‬
‫آٍٔى‪ .‬رَحٓخّ حكٔخَّْخی ىیگَ ُثّٕ ٔ کََّٕٔ‪ ،‬ىٔ هيحی یَٕخٌ رخٓظخٌ‪ ،‬رخ‬
‫یکيیگَ رَ َٓ كَيخٌٍٔحیی حنًپیخ رّؿيحل رَهخٓظُي کّ َٓخیظخ ً ُثّٕ رّپیَُٔی َخثم‬
‫آيي‪ .‬رَ حٓخّ حیٍ ىحٓظخٌ ئخروخص حنًپیک یخىرٕى حیٍ پیَُٔی يیرخٗي‪.‬‬
‫ىٍ ىٍٔحٌ رخٓظخٌ طُٓخ يَىحٌ یَٕخَی کّ آُحى (ٔ َّرَىِ) يظٕني ٗيِ رٕىَي‬
‫يیطٕحَٔظُي ىٍ ئخروخص ىٍ ؿٍ٘ يٌْزی ُثّٕ َٗکض کُُي‪َُ .‬خَی کّ يـَى رٕىَي‬
‫ىٍ طخٍین ىیگَی رّحكظَحو َْح ًَْٔ ُثّٕ ٔ يخىٍحَيٍ َْکٕل‪ ،‬رّئخروّ‬
‫يیپَىحهظُي‪ٌُْ .‬خی يِىٔؽ كن َٗکض ىٍ ئخروخص ٍح َيحٗظّ ٔ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪.‬‬
‫يوخنلض رخیي رٓخی آٌ ٍح رخ ؿخَ٘خٌ يیپَىحهظُي‪ .‬ئخروخص حنًپیک ىٍ ریٍ یَٕخَیْخ حُ‬
‫حًْیض ُیخىی رَهٍٕىحٍ رٕى چُخٌکّ يٍٕهیٍ یَٕخَی ىٍ ىٍٔحٌ رخٓظخٌ‪ ،‬حُ آٌ‬
‫رّػُٕحٌ یک ٔحكي رَحی حَيحُِگیَی ُيخٌ حٓظلخىِ يیکَىَي‪.‬‬
‫یک «حنًپیخى» ریخَگَ چٓخٍ ٓخل يیرٕى‪ .‬ىٍ كیٍ حیٍ ئخروخص‪َْٓٗ ،‬خ رٍّٕٗ‬
‫ٔ ٗخىی يیپَىحهظُي‪ ٔ ،‬حگَ ىٍ كخل ؿُگ رٕىَي‪ ،‬طٍ رّيظخٍکّ يیىحىَي‪ .‬کٔخَی کّ‬
‫رّػِو َٗکض ىٍ ئخروخص‪ ،‬يٕ‪ ٍ١‬هٕى ٍح طَک يیگلظُي‪ ،‬حگَ ىٍ ههًَٔ یک َٗٓ‬
‫آٓیذ یخ هٔخٍطی يیىیيَي‪ ،‬يیطٕحَٔظُي حُ كکٕيض آٌ َٗٓ ؿَحيض رگیََي‪ .‬ىٍ یک‬
‫يٍٕى‪ ،‬رَهی حُ ٓپخْیخٌ يوئَی حيٕحل یکی حُ يَىو آطٍ ٍح کّ ٍْٔپخٍ حنًپیخى رٕى‪،‬‬
‫ىُىیيَي‪ٔ .‬نی كیهیپ‪ٗ ،‬خِ يوئَیّ‪ ،‬رّىُى ُىِ ؿَحيض پَىحهض ًَٕى‪.‬‬

‫ِْحٍحٌ طٍ ىٍ ىٗظی كَحم گَى يیآييَي‪ .‬يَىو يلم ىٍ حیخو ئخروّ رخُحٍْخی‬
‫ػًٕيی ط٘کیم يیىحىَي ٔ رَحی كلع طًخٗخگَحٌ حُ گَيخی ُٕٓحٌ هٍٕٗیي‬
‫طخرٔظخَی‪ ،‬هیًّْخی كَحٔحٌ رَپخ يیىحٗظُي‪َِ .‬ىیک هیًّْخ‪ ،‬كَُٔٗيِگخٌ ىٍِٔگَى‪،‬‬
‫حُ ُیَ ٓخیزخٌْخی کٕچک‪ ،‬رّكَٕٔ حيظؼّی گَٕخگٌٕ حُ َٗحد ٔ يیِٕ طخ يـًّٔ‬
‫ٔ حٓذ حٗظـخل يیٍُٔیيَي‪ .‬رُيرخُحٌ ٔ ٗؼزيِگَحٌ َٓگَو ًَخیٖ يیٗيَي‪ .‬رؼ‪٠‬ی‬
‫حُ آَخٌ رّطٕپپَحَی‪ ٔ ،‬رَهی رّژیًُخٓظیک يیپَىحهظُي‪ .‬ػيِی َیِ آطٖ یخ ًٗ٘یَ‬
‫ىٍ ىْخٌ هٕى يیکَىَي‪ ...‬ىٍ ٍُْٔخی ئخروخص‪ ،‬كکیًخٌ ٕٓكٔطخیی چٌٕ ْیپیخّ‪،‬‬
‫ٔ يٍٕهخَی چٌٕ َْٔىٔص‪ٓ ٔ ،‬وَُحَخَی چٌٕ گٍٕحکیخّ ىٍ طخالٍْخی يؼزي ُثّٕ‬
‫َطن يیکَىَي‪ ،‬یخ آػخٍ هٕى ٍح رَحی كخ‪َٟ‬حٌ يیهٕحَيَي‪.‬‬
‫‪۳۳‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫ئخروخص ىٍحرظيح طُٓخ ٗخيم ئخروّی ىٔ رٕى‪ٔ ،‬نی رؼيْخ ک٘ظی‪ ،‬رٕکْ ٔ پَٕ‪،‬‬
‫رّآٌ ح‪ٟ‬خكّ ٗي‪َٗ .‬کض کُُيِگخٌ يظ٘کم حُ حكَحىی رٕىَي کّ ػَٔص ٔ ٔهض کخكی‬
‫ىحٗظُي ٔ رّطًَیٍ ٍُٔٗی رپَىحَُي‪ .‬حكَحى ىٍ حیٍ ئخروخص رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗو‪ٜ‬ی‬
‫َٗکض يیکَىَي‪َّ ،‬رّػُٕحٌ ًَخیُيِگخٌ حُ َٗٓ یخ َخكیّی هخ‪ .ٙ‬طًَکِ ح‪ٛ‬هی حیٍ‬
‫ئخروخص رَ ٍٔی ٔیژِگیْخی يَىحَّ يخَُي هيٍص ٔ ٍُٔیيِگی رٕى‪ًْ .‬خٌ ‪ٛ‬لخطی‬
‫کّ كَُْگ یَٕخَی آٌ ُيخٌ رّآٌ حٍؽ يیَٓخى‪.‬‬
‫ىٍ كخٗیّی حنًپیک ئخروّْخی ٗؼَ ٔ ٗخػَی‪ٓ ،‬ؤٍٍی ٔ يٕٓیوی ْى‬
‫رَگِحٍ يیگَىیي‪ .‬رٔیخٍی حُ َْٗٓخ هَٓيخَخٌ يٕكن هٕى ٍح رخ حٓظوزخل ٗخْخَّ رخُ‬
‫يیگَىحَیيَي ٔ يوخيخطی رّآَخٌ ػَ‪ ّٟ‬يیکَىَي‪ .‬رؼ‪٠‬ی حُ َْٗٓخ هَٓيخَخٌ ٍح كظی‬
‫رَّٓىحٍی ٓپخِ هٕى رَ يیگِیيَي‪ .‬ریٖطَ هَٓيخَخٌ رّىٍیخكض ئظًَی یخ ْيحیخی‬
‫رٍِگ َخیم يیآييَي‪ٗ .‬خػَحٌ رّحكظوخٍ آَخٌ ييیلّ يیَٓٔىَي‪ ٔ ،‬يَىو حُ ىل ٔ‬
‫ؿخٌ آَخٌ ٍح يیٓظٕىَي‪ ،‬چُيحٌ کّ كظی كیهٕٔكخٌ ٍح رٍّٗک يیحَيحهض‪.‬‬
‫ؿٍْ٘خی «حنًپیخ» حىحيّ ىحٗض طخ ٓخل ‪ ٖ۲4‬پْ حُ يیالى کّ حيپَحطٍٕ ٍٔو آٌ‬
‫ٍح طؼطیم کَى‪ .‬حیٍ طؼطیهی ‪ٕ١‬الَی ٓزذ ٔیَحَی «حنًپیخ» ٔ َیخی٘گخِ «ُثّٕ»‬
‫ًَخى هيٍص ٔ پٓهٕحَی گَىیي‪ .‬ىٍ هٌَ ْـيِْى طَٓخیی كکَ حكیخی حیٍ رخُیْخ هٕص‬
‫گَكض ٔ ٗو‪ ٚ‬كَحَٕٔی رَّخو «پیَ رخٌٍٔ ىٔکٕرَطٍ» رّکًک ىٔٓظخٌ هٕى ىٍ‬
‫ٓخل ‪ ٔ۴۴۲‬ىٍ پخٍیْ ًْخی٘ی ط٘کیم ىحى ٔ حٓخّ رخُیْخی ؿيیي حنًپیک ٍح پی‬
‫َٓخى‪ .‬ىٍٔ ؿيیي رخُیْخی حنًپیک رخ حنٓخو حُ گٌٗظّ‪ًٍٓ ،‬خ ً حُ ٓخل ‪ ٔ۴۲۶‬رخ َٗکض‬
‫‪ ٔ۳‬کٍٕ٘ ىٍ آطٍ آؿخُ ٗي‪ ،‬پْ حُ آٌ َْ چٓخٍٓخل یک رخٍ ىٍ َوخ‪ ١‬يوظهق ؿٓخٌ‬
‫حَـخو گَكظّ حٓض؛ كو‪ ّٓ ٢‬ىٍِٔ رّىنیم ؿُگْخی ؿٓخَی حٔل ٔ ىٔو رَگِحٍ َ٘ي‪.‬‬

‫آؿبى ػٖو اكثی یًْبى‬

‫ُّٓض ىحٓظخٌگٕیی حٓض کّ حُ ػ‪ َٜ‬رََِ آؿخُ ٗي‬ ‫حكٔخَّْخی یَٕخَی رو٘ی حُ ُ‬
‫ٔ رّطيٍیؾ ىٍ ػ‪َْٜ‬خی کٍٓ ٔ کالٓیک طزيیم رّحىریخص َٕٗظخٍی گ٘ض‪ .‬حٓخ‪١‬یَ‬
‫یَٕخَی رّ‪َٛ‬حكض ٔ رّ‪ ٍٕ١‬گٔظَىِ ىٍ يـًٕػّی حُ ىحٓظخٌْخ ٔ رّ‪ًُٟ ٍٕ١‬ی ىٍ‬
‫آػخٍ َُْی یَٕخَی ًَٕى یخكظّ حٓض‪ .‬حٓطٍِْٕخی یَٕخَی يیکُٕٗي يُ٘ؤ ؿٓخٌ ٍح‬
‫طٕ‪ٛ‬یق کُُي‪ ٔ ،‬ؿِثیخص َُيگیْخ ٔ يخؿَحْخی آٌ ٍح ریخٌ ًَخیُي‪ .‬حیٍ كٔخدْخ ىٍ‬
‫ُّٓض ٗلخْی ىٍؽ ٗيَي ٔ ٓیُّ رّٓیُّ يُظوم يیٗيَي‪ .‬يظؼخهزخ ً ٍٔی‬ ‫حرظيح ىٍ یک ُ‬
‫ي‪ُٕٜ‬ػخص ‪َ١‬حكی يیٗيَي‪َ١ ،‬حكیْخی ُْيٓی ٍٔی ي‪ُٕٜ‬ػخص ٓلخنی يَرٕ‪١‬‬
‫‪۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّ‪ٛ‬يِی ْ٘ظى (م‪،‬و) ‪ٛ‬لُّْخی حُ يخؿَحْخی َْکٕل ٔ ٔهخیغ ؿُگ طَٔآ ٍح َ٘خٌ‬
‫يیىُْي‪ .‬حیٍ ًَخیٖ ر‪َٜ‬ی حٓطٍِْٕخ رّىٔ ىنیم حًْیض ىحٍى‪:‬‬
‫حٔالً‪ ،‬رٔیخٍی حُ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی‪ ،‬هزم حُ يُخرغ حىری‪ ،‬رَ ٍٔی گهيحٌْخ ٔ ىیگَ‬
‫ي‪ُٕٜ‬ػخص َوٖ ٔ كلع ٗيِحَي‪ .‬حُ ىٔحُىِ هٕحَی کّ َْکٕل گٌٍحَیيِ حٓض‪،‬‬
‫يخؿَحی «َٓرَّٔ» ىٍ ي‪ُٕٜ‬ػخص هیي ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ػخَیخً‪ ،‬گخْی حٔهخص يُخرغ ر‪َٜ‬ی حٓطٍِْٕخ یخ ‪ٛ‬لُّْخی حٓطٍِٕحی ٍح َ٘خٌ‬
‫يیىُْي کّ ىٍ ْیچ يُزؼی ریخٌ َ٘يِ حٓض‪ .‬ىٍ رَهی َٗحی‪ ،٢‬حٔنیٍ ًَخیٖ یک‬
‫حٓطٍِٕ ىٍ َُْ ُْيٓی چُيیٍ هٌَ هزم حطلخم حكظخىِ حٓض‪َ١ .‬حكی ُْيٓی‬
‫ي‪ُٕٜ‬ػخص ٓلخنی هٌَ ْ٘ظى هزم حُ يیالى‪ ،‬ػالِٔ رَ يخؿَحْخی َْکٕل‪ٛ ،‬لُّْخی‬
‫حُ ؿُگ طَٔآ ٍح َ٘خٌ يیىُْي‪ .‬ىٍ ىٍٔحٌ يٕكن یَٕخٌ رخٓظخٌ‪ ،‬یَٕخٌ کالٓیک‪،‬‬
‫ٔ یَٕخٌ ْهُیٔظی‪ ،‬حكٌِٔ رَ ‪ٛ‬لُّْخی ْٕيَی‪ٛ ،‬لُّْخی حٓخ‪١‬یَی يظُٕع‬
‫ىیگَی َیِ ظخَْ ٗيَي ٔ يکًم حىریخص يٕؿٕى گ٘ظُي‪ .‬رُخرَحیٍ طخٍین حىری ٔ َُْی‬
‫یَٕخٌ ىٍ ئیَ طکخيهی هٕى ّٓ ىٍٔحٌ يظًیِ ٍح َ٘خٌ يیىْي‪ ، ٔ :‬ىٍٔحٌ رخٓظخٌ‬
‫(ٓ‪ ۴۳‬ـ ٓٓ‪ ، ۳‬م‪.‬و) ٕ ‪ ،‬ػ‪ َٜ‬کالٓیک (ٓ‪ 4۴‬ـ ٖٕٖ ‪ ،‬م‪.‬و) ٖ ‪ ،‬ىٍٔحٌ ْهُیٔظی‬
‫(ٖٕٖ ـ ‪ ، ٔ4۶‬م‪.‬و) ‪ٛ‬لُّْخی حٓطٍِٕحی ْٕيَی ٔ ؿیَِ‪ ،‬ىٍ ىٍٔحٌ رخٓظخٌ‬
‫ظخَْ ٗيَي ٔ ٕٗحْي يٕؿٕى حىری ٍح طکًیم ًَٕىَي‪.‬‬
‫ىٍ ىٍٔحٌ یَٕخٌ رخٓظخٌ ٔ ىهیوخ ً ریٍ هٌَٔ َٓى ٔ ْ٘ظى پیٖ حُ يیالى رٕى کّ ىٔ‬
‫ٗخػَ رَّخوْخی "ْٕيَ" ٔ "ْٔیٕىّٔ" رٔیخٍٖ حُ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَٗ ٍح رَحی‬
‫َؤظیٍرخٍ ٍٖٔ کخؿٌ آٍٔىَي‪ ،‬آػخٍ ْٕيَ ػُخٔیٍ «حیهیخى» ٔ «حىیّٔ» رّهٕى گَكظُي‪.‬‬
‫ٔ آػخٍ ْٔیٕىّٔ «کخٍْخ ٔ ٍُْٔخ» ٔ «َٔذَخيّی هيحیخٌ» ػُٕحٌ گَكض‪.‬‬
‫ٓظٌٕ كوَحص حٓخ‪١‬یَ يکظٕد یَٕخَی ٍح «حیهیخى» ط٘کیم يیىْي ٔ ٓظٌٕ كوَحص‬
‫«حیهیخى» ٍح «ؿُگ طَٔآ» طکًیم يیکُي‪ .‬چَهّی ؿُگ طَٔآ‪ ،‬کّ يـًٕػّی‬
‫حُ حٗؼخٍ كًخٓی يیرخٗي‪ ،‬رخ ٍٔیىحىْخی آؿخُ ٗي کّ يُـَ رّؿُگ ٗيَي‪.‬‬
‫ىٍ يَکِ ىحٓظخٌ‪ٍ ،‬رٕىٌ «ْهٍ» ٌُ ُیزخٍٔی «يُالّ» یکی حُ چُي‬
‫كَيخٌٍٔحی یَٕخٌ طٕٓ‪« ٢‬پخٍیْ» پَٔ پَیخو‪ٗ ،‬خِ حیهیٌٕ (طَٔآ) هَحٍ ىحٍى‪.‬‬
‫یَٕخَیخٌ رَحی رَگَىحَیيٌ ْهٍ‪ ،‬طًخو َیَْٔخی َظخيی هٕى ٍح رٍّْزَی‬
‫آگخيٌُٕ‪ ،‬رَحىٍ يُالثّٕ‪ ٔ ،‬پخىٗخِ آٍگْٕخ ٔ يٕکُخی ٍٔحَّ کَىَي‪ ،‬ح ّيخ «طٍٕآ» حُ‬
‫رخُگَىحَیيٌ ْهٍ حيظُخع کَى‪ .‬حیهیخى‪ ،‬کّ ‪ٕ١‬ل ؿُگ ٍح ىِ ٓخل ًکَ يیکُي‪ ،‬حُ‬
‫حهظالف ریٍ آگخيٌُٕ ٔ آٗیم ٓوٍ يیگٕیي‪ .‬یَٕخَیخٌ رٍّؿى ىحىٌ طهلخص ُیخى‪ ،‬ىِ ٓخل‬
‫‪۳۰‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫«طَٔآ» ٍح يلخ‪ َِٛ‬کَىَي‪ٰ ،‬نکٍ رخ ٍٗخىصْخی پٓهٕحَخٌ طَٔآ‪ ،‬رّٔیژِ ْکظٍٕ‬

‫رٍِگ طَیٍ پَٔ ٗخِ ٔ رَحىٍ پخٍیْ ٔ رخ پ٘ظیزخَی هيحیخَی چٌٕ ُثّٕ ٔ آكَٔىیض‬
‫ٔ آپٕنٌٕ ‪َ١‬كی َزٔظُي‪ .‬ىٍحیٍٓخلْخ آٗیم‪ ،‬رٍِگطَیٍ پ٘ظٕحَّی یَٕخَیخٌ‪ ،‬رّىنیم‬
‫حهظالف رخ آگخيٌُٕ ؿزّٓ ٍح ٍْخ کَىِ ٔ ىٍ گّٕٗی رًَّْحِ یخٍحٌ حهظ‪ٜ‬خ‪ٛ‬یحٕ‬
‫َزَى ٍح َظخٍِ يیکَى‪ .‬طخ حیٍکّ پخطَٔکم پَٔ ػًٕی آٗیم‪ ،‬رخ نزخّ ٔ ؿُگحرِحٍ‬
‫آًٓخَی حٔ رَّزَى ٍكض؛ ٔنی رخ كَیذ ٔ َیََگ ُثّٕ ٔ ىًُٗی آپٕنٌٕ ٔ ىیگَ‬
‫هيحیخٌ ْٕحىحٍ طَٔآ‪ٗ ،‬کٔض هٍٕىِ ٔ رّىٓض ْکظٍٕ رّک٘ظٍ ٍكض‪ .‬آٗیم حُ حیٍ‬
‫ٍٔیىحى هً٘گیٍ ٗيِ ٔ حهظالكخطٖ رخ آگخيٌُٕ ٍح کُخٍ گٌحٗظّ ٔ پْ حُ ط٘ییغ‬
‫ؿُخُِی پخطَٔکم‪ ،‬رَّزَى طٍ رّطٍ رخ ْکظٍٕ پَىحهض ٔ حٔ ٍح ٗکٔض ىحى‪ٓ .‬پْ‬
‫رّؿُخُِحٕ ریحكظَحيی ٍٔح ىحٗظّ ٔ آٌ ٍح رخ هٕى رّحٍىٔگخِ یَٕخَیخٌ آٍٔى‪.‬‬
‫«پَیخو» ٗخِ طَٔآ رّیخٍی هيحیخٌ‪ٗ ،‬زخَّ هٕى ٍح رّحٍىٔگخِ آٗیم ٍٓخَیي ٔ رخ‬
‫ُحٍی ٔ حنظًخّ حُ حٔ طًُخ کَى کّ ؿُخُِی پَٕٔ ٍح رّحٔ رَگَىحَُي طخ رظٕحَي‬
‫يَحًٓی ىٍ هٍٕ رٍِگت حیٍ پٓهٕحٌ كًخّٓٓخُ طَطیذ ىْي‪ .‬پْ حُ گلض ٔگٕی‬
‫ىٍحُ‪ ،‬آٗیم پٌیَكض ٔ ىحٓظخٌ حیهیخى حػَ ْٕيَ رخ طٕ‪ٛ‬یق ُٕٓحَیيٌ ْکظٍٕ ىٍ‬
‫«طَٔآ» ٔ رّٕٓگ َ٘ٔظٍ يَىيخٌ َٗٓ رَحی حٔ رّپخیخٌ يیٍٓي‪.‬‬
‫آٗیم پَٔ پهجّٕ (پٓهٕحٌ یَٕخَی ٔ حُ یخٍحٌ َْحکهْ) حُ يخىٍی آًٓخَی (یخ‬
‫پَة ىٍیخیی) رَّخو «طظیْ» رّٔؿٕى آيي‪ .‬آٗیم رٓظَیٍ ؿُگؿٕی یَٕخَی رٕى کّ طًخو‬
‫ريٌ (رّحٓظؼُخی پخیٖ) حُ ٍُِ آُْیٍ پٕٗیيِ رٕى‪ .‬چٌٕ ىٍ ‪١‬لٕنیض پیٖگٕیی ٗيِ‬
‫رٕى کّ آٗیم ىٍؿُگی رَحػَ ح‪ٛ‬خرض طیَ يوظٕل هٕحْي ٗي‪ ،‬رُخرَحیٍ يخىٍٕ طظیْ‬
‫يخیم َزٕى کّ كََُيٕ ک٘ظّ ٕٗى ٔ آٗیم ٍح رٍّٔى ٓظٕکْ رَى‪ .‬گلظّ يیٗي حگَ‬
‫کٔی ىٍ آٌ ٗٔظّ ٕٗى ىحٍحی هِٕی آٓیذَخپٌیَی هٕحْي ٗي‪.‬‬
‫طظیْ كََُيٕ ٍح ىٍ آٌ ٍٔى ٗٔض ٔ كََُيٕ ٍٔثیٍ طٍ ٗي‪ .‬چٌٕ حٔ كََُيٕ‬
‫ٍح حُ پخ گَكظّ رٕى طخ ريَٖ ٍح رٕ٘یي‪ ،‬پخْخی ٔی آٓیذپٌیَ رخهی يخَي‪ .‬حٔ ىٍ‬
‫ؿُگْخی ُیخىی ؿُگیي ٔ َُيِ يخَي‪ .‬ىٍ حیهیخى ْٕيَ هزَی حُ يَگ ٔی َیٔض‪ .‬ح ّيخ‬
‫ٍٔحیض يَگ ٔی ىٍ ٓخیَ کظذ حىری یَٕخَی ىیيِ يیٕٗى‪ .‬حٔ ُيخَی ک٘ظّ ٗي کّ‬
‫هخطم حٔ (پخٍیْ) يظٕؿّ ٗي کّ یک پخی حٔ ٍٔثیٍ َیٔض‪ .‬حیٍ یگخَّ َوطّ ‪ٟ‬ؼق حٔ‬
‫رٕى کّ ػهض هظهٖ ٍح كَحْى کَى‪ .‬حُ حیٍٍٔ حئَُِ ػزخٍص «پخُّٗی آٗیم» رّػُٕحٌ‬
‫یگخَّ َوطّی آٓیذپٌیَی رّکخٍ يیٍٔى‪ .‬طؼزیَی کّ ُیخىطَ طٕٓ‪ ٢‬طلهیمگَحٌ حيٍٕ‬
‫ٓیخٓض حٓظلخىِ يیٕٗى‪َ .‬ظیـّ حیٍکّ «َْ ٍٔثیٍطُی یک َوطّ ‪ٟ‬ؼلی ىحٍى»‪.‬‬
‫‪۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يُظٕيّْخی رٍِگ كًخٓی ْٕيَ ٔ ْٔیٕىّٔ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ یَٕخَی‬

‫ُٗخهظّ ٗيِ رٕىَي‪ .‬ؿُگ طَٔآ يٕ‪ٕٟ‬ػخص يظُٕػی ٍح كَحْى کَىِ حٓض ٔ رّیک‬
‫يُزغ ح‪ٛ‬هت حنٓخو رَحی َُْيُيحٌ یَٕخَی طزيیم ٗيِ حٓض‪( .‬رَحی يؼخل يظٕپّ ىٍ‬
‫پخٍطٌُٕ ؿخٍص طٍٕآ ٍح رّط‪ٕٜ‬یَ ک٘یيِ حٓض‪ ).‬حیٍ طويو َُْی رَحی يٕ‪ٕٟ‬ػخطی کّ‬
‫حُ چَهّی طَٔآ كخ‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪ ،‬حًْیض آٌ ٍح رَحی طًيٌ یَٕخٌ َ٘خٌ‬
‫يیىْي‪ .‬چَهّْخی حٓطٍِٕحی طَٔآ رَحی يـًٕػّی حُ َٕٗظّْخی حىرت حٍٔپخ‬
‫حنٓخوروٖ رٕىِحَي‪ .‬يٕ‪ٕٟ‬ػخص يُل‪ َٜ‬رّكَى‪ ،‬رؼيْخ ٔ رّٔیژِ ىٍ ىٍحوْخی یَٕخَی‬
‫ٗلخفٓخُی ٗيِحَي‪ .‬هَٓيخٌ طٍٕآ َٗٓی ٍح رُخ َٓخى کّ حئَُِ ريحٌ " ٍُو" يیگٕیُي‪،‬‬
‫ؿُگ طَٔآ ىٍ كَُْگ ٍُو رخٓظخٌ َیِ يلزٕریض ػظیًی رّىٓض آٍٔىِ حٓض‪ ،‬حیٍ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع ىٍکظخد «حَّحیي ٔیَژیم» ًکَ ٗيِ حٓض‪ .‬حُ ح‪ٛ‬هیطَیٍ هَٓيخَخَی کّ ىٍ‬
‫ؿُگ طَٔآ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظُي يیطٕحٌ رّحیٍ کٔخٌ حٗخٍِ کَى‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍ ؿُخف طَٔآ‪ :‬حیُیخّ‪ْ ،‬کظٍٕ‪ ،‬پخٍیْ‪.‬‬
‫ٕ ـ ىٍ ؿُخف یَٕخٌ‪ :‬آژحکْ‪ ،‬آٗیم‪ ،‬پخىٗخِ آگخيٌُٕ‪ ،‬يُالثّٕ‪ ،‬حىیٔجّٕ‪.‬‬
‫یَٕخَیخٌ حٓطٍِٕ ٍح رو٘ی حُ طخٍین هٕى يیىحَُي‪ .‬آٌْخ رَحی طٕ‪ٛ‬یق‬
‫ُّٓظی حُ حٓطٍِٕ حٓظلخىِ‬‫پيیيِْخی ‪١‬زیؼی‪ ،‬طـییَحص كَُْگی ٔ ىٔٓظخٌ ٔ ىًُٗخٌ ُ‬
‫يیکَىَي‪ .‬طَٓیى َِٔل ٍْزَحٌ حُ یک هيح یخ هَٓيخٌ‪ ،‬يخیّی حكظوخٍ رٕى‪ .‬کىطَ کٔی‬
‫ٗک ىحٍى کّ یک ٍٔیىحى كویوی پ٘ض ؿُگ طَٔآ ریخٌ ٗيِ ىٍ حیهیخى ٔ حىیّٔ ٔؿٕى‬
‫ىحٍى‪ .‬یَٕخَیخٌ يیپُيحٗظُي ىحَٖ ػًین حٗؼخٍ كًخٓی ْٕيَ پخیّی طـییَ حَظوخل‬
‫كَُْگ آَخٌ رّٓخیَ كَُْگْخ حٓض‪ْٕ )ٔٓ(.‬يَ ٔ حٗؼخٍٕ «يؼَكض یَٕخٌ» رٕىَي‪.‬‬

‫یَٕخَیخٌ رخٓظخٌ رّىٔ ‪ٍٕٛ‬ص رّحٓطٍِْٕخ گٕٕ كَح يیىحىَي‪ :‬ىٍ ؿٍْ٘خی‬
‫ه‪ٕٜٛ‬ی ٔ ؿٍْ٘خی ػًٕيی‪ .‬آٌچّ حُ حٓطٍِْٕخ يیىحَیى رَگَكظّ حُ کظیزّْخ ٔ‬
‫آٍحیّْخ رَ ظَٔف ٓلخنی حٓض کّ ىٍ يـخنْ ه‪ٕٜٛ‬ی ٗؼَ يٕٓیوی ٍٔحؽ ىحٗض‪.‬‬
‫ؿٍْ٘خی ػًٕيی چ٘ىحَيحُ رٍِگطَی ىحٗض ٔ كئى ٗخَِىِ ِْحٍ َلَ‬
‫يی طٕحَٔظُي حُ یک ‪ٟ‬یخكض ػًٕيی‪ ،‬هَرخَی يٌْزی ٔ ًَخیٖ نٌص رزََي‪ٍ .‬حپٕٔىْخ‬
‫رخُیگَحٌ كَكّحی رٕىَي کّ حٗؼخٍی يزظُی رَ حٓخ‪١‬یَ ٍح رخ يٕٓیوی يیهٕحَيَي‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ يخٗیٍ طلَیَ یَٕخَی رّکخٍ حكظخى ٔ پْ حُ حیهیخى حػَی رؼي حُ حػَ ههن ٗي‪.‬‬
‫ٓخیَ ٗؼَحء‪ ،‬چَهّی كًخٓی ٍح طکًیم کَىَي‪ ،‬ىحٓظخَی ٍح کّ ْٕيَ رُیخى کَىِ رٕى‬
‫رؼيْخ طٕٓ‪ ٢‬ىیگَ ٗؼَحی یَٕخَی حىحيّ یخكض ٔ ‪ٛ‬لُّْخی ىیگَی رَآٌ حكِٔىِ ٗي‪.‬‬
‫‪۳۲‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫ىٔيیٍ ٗخػَ یَٕخَی ٔ يؼخ‪ْٕ َٛ‬يَ «ْٔیٕىّٔ» حٓض کّ حػَ يٓى «کخٍْخ ٔ‬
‫ٍُْٔخ» ٍح آكَیي‪ .‬ىیگَ حػَ حٔ حٗؼخٍ حٓطٍِٕی «َٔذَخيّی هيحیخٌ» حٓض‪.‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ آػخٍ ْٕيَ كًخٓی حٓض ٔ ٍٔی ؿُگْخ ٔ هَٓيخَیْخ ىٍٔ‬
‫يیَُي‪ ،‬آػخٍ ْٔیٕىّٔ ىحٍحی ٔیژِگیْخی كهٔلی حٓض کّ ىٍرخٍِی پیيحیٖ ؿٓخٌ‪،‬‬
‫ؿخَ٘یُی هٕحَیٍ ٰانٓی‪ ،‬ؿخَ٘یُی َٔمْخی رَ٘‪ٍ ،‬یّ٘ی ي٘کالص حَٔخٌ ٔ ٍیّ٘ی‬
‫حهالم ٔ کخٍْخی كيحکخٍحَّ ٓوٍ يیگٕیي‪.‬‬
‫ٕٓيیٍ ٗخػَ یَٕخَی «پیُيحٍ» حٓض کّ «ه‪ٜ‬خثیي پیَُٔی» ىٍرخٍِی هَٓيخَخٌ‬
‫حنًپیک ٍح آكَیي‪ .‬ه‪ٜ‬خثیي پیَُٔی‪ ،‬رٍِگطَیٍ يـًٕػّی ٗؼَ رِيی ىحٍحی‬
‫يلظٕحی حٓطٍٕحِی حٓض‪" .‬پیُيحٍ" ىٍ َیًّی ‪ٛ‬يِی پُـى هزم حُ يیالى گَىآٍَٔيِی‬
‫آػخٍ ْٕيَ ٔ ٗخػَحٌ کٍٓطَی حٓض کّ حٓطٍِْٕخی پی٘یٍ ٍح رخ ح‪ٕٛ‬ل حهالهی‬
‫يٍٕى هزٕل هٕیٖ ًْٔخُ يیٓخُى‪.‬‬
‫«رخههیيّ» چٓخٍيیٍ ٗخػَ يؼخ‪« َٛ‬پیُيحٍ» حٓض کّ ٗؼَ ٔ گٌحٍْٕخی ٔی‬
‫ىٍ رَىحٍَيِی ه‪ٜ‬خثیي ي٘خرٓی حٓض کّ رخ ٍٔحیخص حٓطٍِٕی ؿُی ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حُ ‪ٛ‬يِی پُـى هزم حُ يیالى ىٍ ؿُذ آػخٍ كًخٓی‪ ،‬آػخٍ طَحژىیک َیِ ٔحٍى‬
‫ػَ‪ّٛ‬ی حىریخص ٔ َُْ یَٕخَی گَىیي‪ .‬طَحژىیَٕیٔخٌ ُیخىی حُ هزیم آیٔوٕنّٕ‪،‬‬
‫ٕٓكٕکهْ ٔ حٍٔیپیيّ يظؤػَ حُ يآهٌ پی٘یٍ (ٔ آٌچّ "پیُيحٍ" َیِ حُ آٌ يظؤػَٗيِ‬
‫ٔ ریخَگَ َگَٕ آَخٌ ىٍرخٍِی َٓٗض هيحیخٌ ٔ ؿٓخٌ رٕى‪ ).‬آػخٍ يًٓی رّٔؿٕى‬
‫آٍٔىَي‪ .‬رَهی حُ حیٍ ٍٔحیضْخ ًَْحِ حٓطٍِٕی ٓزذُٗخٓی ٔ ریخَگَ يَحٓى آثیُی‬
‫هخ‪ٛ‬ی حٓض‪ .‬ىٍ آػخٍ حیٍ ٗخػَحٌ رٔیخٍی حُ حٓطٍِْٕخ طهوی‪ٗ ٚ‬يِ ٔ ىٍ ریخٌ‬
‫َگَٕ آَخٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪.‬‬
‫َٕع ىیگَ حُ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی‪ ،‬ىحٓظخٌْخی يـخُحص حٓض‪ ،‬يخَُي ُيخَی کّ‬
‫پَٔيظّ آطٖ ٍح حُ هيحیخٌ يیىُىى‪ُ ،‬يخَی کّ طخَظخنّٕ‪ٓٗ ،‬ي ٍح حُ ؿخو ُثّٕ‬
‫يیىُىى ٔ رّحكَحى هٕى يیىْي‪ٍ ،‬حُ هيحیخٌ ٍح رَحی آَخٌ آٗکخٍ يیٓخُى‪ُ ،‬يخَی کّ‬
‫پَٔيظّ یخ نیکخثٌٕ هَرخَی کَىٌ ٍح ک٘ق يیکُي‪ُ ،‬يخَی کّ ىيظَ ک٘خٍُٔی ٔ‬
‫حَٓحٍ آٌ ٍح رّطَیپظٕنًّٕ يیآيُٕى‪ ،‬یخ ُيخَی کّ يخٍٕٓحّ‪َ ،‬ی ٍح حهظَحع يیکُي‬
‫ٔ رخ آپٕنٕ‪ٔ ،‬حٍى ئخروّی ىٍ يٕٓیوی يیٕٗى‪ .‬حیٕحٌ يٍٕیْ‪ ،‬يخؿَحْخی پَٔيظّ ٍح‬
‫رخ ػُٕحٌ‪" :‬يکخَی يیخٌ طخٍین هيحیخٌ ٔ حَٔخٌْخ" ریخٌ يیکُي ٔ يخَُي يـخُحص‬
‫نیکٍٕگّٕ‪ ،‬پخىٗخِ طَحکیّ رّىٓض ىیَٕیّٕٔ َ٘خٌ يیىْي‪ ،‬کّ هیهی ىیَ هيحی‬
‫ؿيیي ٍح رًٍّٓیض يیُٗخٓي‪ .‬ىٍ َظیـّ ىچخٍ يـخُحطی يوٕف يیٕٗى طخ َُيگی پْ‬
‫ٓ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ يَگ َیِ رَحیٖ حىحيّ يییخري‪ ٔ .‬ىحٓظخٌ ٍكظٍ ىیَٕیّٕٔ رّطَحکیّ‪ ،‬رَحی رَپخیی‬
‫آثیٍ هٕى‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع یکی حُ طَحژىیْخی ّٓگخَّی آٌ ىٍٔحٌ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ىحٓظخَی ىیگَ‪ ،‬یؼُی رخهخی حٍٔیپیي‪ ،‬پخىٗخِ طزخی‪ ،‬پُظجّٕ‪ ،‬رّىٓض‬
‫ىیَٕٔیّٕ يـخُحص يیٕٗى‪ُ ،‬یَح حٔ رّحیٍ هيح ریحكظَحيی ًَٕىِ ٔ حُ يخیُيحىّْخ‬
‫(پَٓظُيِگخٌ يٕأَغ هيح) ؿخٕٓٓی کَىِ رٕى‪.‬‬
‫ىٍحيَّٕیٔخَی يخَُي آیٔوٕنّٕ‪ٕٓ ،‬كٕکم ٔحٍٔیپیي‪ ،‬رٔیخٍی حُ هطؼّْخی هٕى‬
‫ٍح حُ حٓخ‪١‬یَ ػ‪ َٜ‬هَٓيخَخٌ ٔ ؿُگ طَٔآ حهظزخّ کَىِحَي‪ .‬رٔیخٍی حُ حیٍ‬
‫ىحٓظخٌْخی طَحژیک رٍِگ (يخَُي آگخيٌُٕ ٔ كََُيحَٖ حىیپ‪ ،‬یخٌٕٓ‪ ،‬ييثخ ٔ ؿیَِ)‬
‫ٗکم کالٓیک هٕى ٍح ىٍ حیٍ طَحژىیْخ رّىٓض آٍٔىَي‪.‬‬
‫ىٍحيَّٕیْ یَٕخَی‪ ،‬آٍیٔظٕكخٌ‪َ ،‬یِ ىٍحػَ هٕى‪" :‬پََيِگخٌ ٔ ؿٕکخٌ" حُ‬
‫حٓخ‪١‬یَ یَٕخٌ حٓظلخىِ کَىِ حٓض‪ .‬طخٍینَگخٍحَی يخَُي َْٔىٔص ٔ ىیٕىٍٔ ٓیٔیهی ٔ‬
‫ؿـَحكیىحَخَی چٌٕ پٕٓخَیخّ ٔ حٓظَحرٌٕ‪ ،‬کّ ىٍَٓحَٓ ؿٓخٌ یَٕخٌ ٓلَ کَىَي ٔ‬
‫ىحٓظخٌْخی ٍح کّ يیُٗیيَي یخىىحٗض ًَٕىَي‪ ،‬رٔیخٍی حُ حٓخ‪١‬یَ ٔ حكٔخَّْخی يلهی‬
‫ٍح ؿًغآٍٔی کَىَي کّ کىطَ ؿخیگِیُی ٍح ىحٍح يیرخُٗي‪.‬‬
‫ُّٓضْخی يظُٕع ػ‪ َٜ‬هٕى ٍح ؿٔض ٔؿٕ کَى ٔ ٍیّْ٘خی‬ ‫رّٔیژِ َْٔىٔص‪ُ ،‬‬
‫طخٍیوی ٔ حٓطٍِٕحی ٍح ىٍ طوخرم یَٕخٌ رخ َٗم ک٘ق ًَٕى‪ .‬حٔ طالٕ کَى طخ ٍیّْ٘خ‬
‫ٔ طَکیذ يلخْیى كَُْگی يوظهق ٍح رخ ْى ططزین ىْي‪.‬‬
‫حیٍگَّٕ حٓض کّ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی طؤػیَی ػًین رَ كَُْگ‪ ٔ ،َُْ ،‬حىریخص ٔ‬
‫طًيٌ ؿَد ىحٗظّ‪ ٔ ،‬رّػُٕحٌ يخىٍ طًيٌ ؿَد رخهی يخَيِحَي‪ .‬حُ گٌٗظّ طخ کٌُٕ‪،‬‬
‫ٗخػَحٌ ٔ َُْيُيحٌ‪ ،‬حُ حٓخ‪١‬یَ یَٕخٌ حنٓخيخص كَحٔحَی گَكظّ ٔ حًْیض ٔ حٍطزخ‪١‬‬
‫يؼخ‪ٍ َٛ‬ح ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص يوظهق ک٘ق کَىِحَي‪ .‬ىحٓظخٌْخی حٓخ‪١‬یَة یَٕخٌ ْٕیض‬
‫ػخو حیٍ کٍٕ٘ ٍح ٍهى ُىِحَي ٔ حُ ُْگخو ظٍٕٓٗخٌ ىٍ ‪ٛ‬يِی ْ٘ض پیٖ حُ يیالى‬
‫حُ ‪َ١‬ین حٗؼخٍ كًخٓی ْٕيَ‪ ،‬طؤػیَی رِّٓح ىٍ طلٕل َُْ‪ ،‬يٕٓیوی ٔ حىریخص‬
‫حٍٔپخی ؿَری ىحٗظّحَي‪ .‬حیٍ حٗؼخٍ هيحیخٌ حنًپ ٍح يؼَكی يیکُُي؛ حیِىحَی رخ‬
‫يؼخیذ حَٔخَی‪ ،‬کّ رَ ََٕٓٗض حَٔخٌْخی كخَی كَيخٌٍٔحیی يیکُُي‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪( ٔ4۶‬م‪.‬و) هيٍص گٔظَىِی ٍٔو رخػغ ٗي کّ یَٕخٌ رّیک حٓظخٌ‬
‫ٍٔيی طُِل یخري‪ .‬ح ّيخ حیٍ پخیخٌ كَُْگ یَٕخَی َزٕى‪ُ ،‬یَح ٍٔيیْخ رٔیخٍی حُ‬
‫هيحیيَىحٌ ٔ هيحیَُخٌ یَٕخَی ٍح رخ َخوْخی ىیگَ حهظزخّ کَىَي (ُثّٕ رّژٔپیظَ‪،‬‬
‫آكَٔىیظّ رَّّٕٔ ٔ َْحکهْ رَّْکٕل طزيیم ٗيَي‪).‬‬
‫ٔ‪۶‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫طًيٌ ؿَد ‪١‬ی ‪ٛ‬يِْخی يظًخىی حٓخ‪١‬یَ ٍح كو‪ ٢‬ىٍ حٓخ‪١‬یَ یَٕخٌ يظـهّی‬
‫يیىیي‪ ،‬طُٓخ ُيخَی کّ يـًٕػّْخی حٓخ‪١‬یَی كَُْگْخی ىیگَ رّٔؿٕى آيي‪ٍٍٗٔ ،‬‬
‫ُّٓض‬
‫ٗي کّ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی چويٍ يُل‪ َٜ‬رّكَى رٕىِ ٔ چّ َوٖ يًٓی ىحٗظّحَي‪ُ .‬‬
‫ىحٓظخٌگٕیی رخػغ ٍٔحؽ حٓطٍِْٕخ ٗي ٔ ىْخٌ رّىْخٌ يیگ٘ض‪ ،‬هيحیخٌ ٍح رُّْگخو‬
‫َگخٍٕ حٓطٍِْٕخ ىٍكئى ٓ‪ ۴۳‬پیٖ حُ يیالى رّهٕری يیُٗخهظُي‪ٔ .‬هظی ىٍ ‪ٛ‬يِی‬
‫پُـى پیٖ حُ يیالى آطٍ رّيَکِ كیخص يؼُٕی طزيیم ٗي‪ ،‬ریٖ حُ َیًی حُ ؿًؼیض‬
‫رٍِگٓخل ٔيٌکَ َٗٓ يیطٕحَٔظُي رُٕیُٔي ٔروٕحَُي‪ٓ .‬طق ٕٓحى ىًٍّْی َْٗٓخی‬
‫یَٕخَی حیٍ ىٍِٔ رخالطَ حُ ىٍِْٔخی ىیگَ كَُْگ ؿَد‪ ،‬پیٖ حُ هٌَ ریٔظى رٕى‪.‬‬

‫ّکَذ اٍب‪ٛ‬یو‬
‫گٔظَٕ ىحَٖ ػًٕيی کّ رّ حػَ کظخرض رٔیخٍی حُ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی طٕٓ‪ْٕ ٢‬يَ‬
‫ٔ ْٔیٕىّٔ كخ‪ٛ‬م ٗيِ رٕى‪ٟٔ ،‬ؼٗ کخيالً طخُِ پيیي آٍٔى؛ كخل کّ حٓخ‪١‬یَ ٗکم‬
‫يکظٕد پیيح کَىِ رٕى‪ ،‬يیٗي آٌْخ ٍح يٍٕى رلغ هَحٍ ىحى‪ .‬ىٍٓض حُ ًْیٍ َوطّ‬
‫يزخكؼخص كهٔلٗ ىٍ هخنذ َؼََٕیٔی آؿخُ ٗي ٔ حكکخٍ كهٔلٗ ٔ ػوهٗ ىٍ یَٕخٌ َ‪٠‬ؾ‬
‫گَكض‪ ،‬رؼي حُ طٕٓؼّی كهٔلّ‪ ،‬حُ حٔحهَ هٌَ پُـى (م‪.‬و) ََٕٓٗض هيحیخٌ َخيؼهٕو‬
‫ٗي‪ٗ ٔ ،‬ـََِخيّْخی ٰانٓی ؿخی هٕى ٍح رّيلخْیى ػوهی ٔ طخٍیوی ىحىَي‪ ،‬يلخْیى ػوهی‬
‫ٓؼی رَ کُخٍ گٌحٗظٍ يخٍٔحءحنطزیؼّ (يخَُي طخٍین طٕٓیيیي) ىحٗظُي‪.‬‬
‫ىٍكخنیکّ ٗؼَحء ٔ ىحٓظخٌَٕیٔخٌ ْىچُخٌ رَ ٍٔی حٓطٍِْٕخ طًَکِ ىحٗظُي‪،‬‬
‫يٍٕهخٌ ٔ كالٓلّی یَٕخَی حُ آَخٌ حَظوخى يیکَىَي‪ .‬طؼيحىی حُ كالٓلّی طُئٍ يخَُي‬
‫«گَِلٌٕ» (يظٕني کٕنٕكٌٕ ىٍ آٓیخی ‪ٛ‬ـیَ ٓ‪ ۳۴‬ـ ‪ ، 4۴۳‬م‪.‬و) رّىحٓظخٌْخی‬
‫ٗؼَحء‪ ،‬رَچٔذ کلَگٕیی ٔ ىٍٔؽپَىحُی ُىَي؛ گَِلٌٕ يؼظوي رٕى آٌچّ کّ ْٕيَ‬
‫ٔ ْٔیٕىّٔ رّهيحیخٌ َٔزض يیىُْي «ًّْ يخیّی هـخنض حٓض؛ آَخٌ ىُىی ٔ‬
‫هیخَض يیکُُي ٔ رّیکيیگَ يکَ يیٍَُٔي!»‬
‫گَِلٌٕ گلض‪« :‬هيحیخٌ آَخٌ ىهیوخ ً ًْٔخٌ آىيُٗحىحَي‪ .‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً کّ يخَُي آىيیخٌ‬
‫هٕىهٕحِ ٔ ؿیَ هخرم حػظًخىحَي ٔ ریٖ حُ كي ىٍ َُيگی آىيیخٌ ييحههّ ىحٍَي‪ .‬حَٔخٌ‬
‫هيحیخٌ ٍح ىٍ ط‪ ٍٕٜ‬هٕى آكَیيِ حٓض‪ ،‬آىيٗ گًخٌ يٗکُي هيحیخٌ َیِ ُحىِ ٗيِحَي ٔ‬
‫يخَُي يخ نزخّ يٗپُٕٗي ٔ كَف يَُُٗي‪ .‬يَىو كزّ٘ كکَ يٗکُُي هيحیخٌ ٓیخِحَي ٔ‬
‫ریُٗ پٍٓ ىحٍَي‪ ،‬ىٍ َظَ "طَحکیخیْٗخ" هيحیخٌ چ٘ىآرٗ ٔ يٕرٍٕحَي‪...‬حگَ حٓذْخ‪،‬‬
‫گخْٔخ ٔ ٗیَْخ هخىٍ رَّوخٗٗ رٕىَي‪ ،‬الري هيحیخَٗ حُ َٕع هٕى يٗک٘یيَي‪».‬‬
‫ٕ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«گَِلٌٕ» رَحٖ حٔنیٍ رخٍ ٔؿٕى هيحٖ ٔحكي ٍح پیَٖٓخى کَى ٔ گلض كویوض‬
‫حیٍ حٓض کّ هيح یکٗ ریٖ َیٔض‪َّ ،‬ؿًٔخ ً ٔ َّيؼُخ ً ٗزخْظٗ رخ آىيیخٌ ٔ ىیگَ‬
‫يٕؿٕىحص كخَٗ َيحٍى‪ .‬رَحٖ َؤظیٍرخٍ حًػخٌ ٗي کّ «حٓطٍِٕ ‪َٛ‬كخ ً رَىحٗض رَ٘‬
‫ُّٓض حٓطٍِٕپَٓظی یَٕخٌ رٕى‪،‬‬ ‫حٓض‪ ».‬حَظوخى گَِلٌٕ حٔنیٍ چخنٖ ؿيی رَحی ُ‬
‫كیهٕٔكخٌ یَٕخَٗ ٗیِٕٖ حَيی٘یيٌ کخيالً ؿيیي ٍح یخكظُي ٔ کٕٗیيَي رًّّْ ػخرض کُُي‬
‫کّ طٕ‪ٟ‬یلخص هييخء هخرم حػظًخى َیٔض‪.‬‬
‫حیٍ ٍح طلٕل ٗیِٕٖ كکَ حٓخ‪١‬یَٖ رّٗیِٕٖ كکَ طـَرٗ ٔ ػوهٗ يٗهٕحَُي‪.‬‬
‫ْيف كیهٕٔكخٌ حٔنیّٖ یَٕخٌ حیٍ رٕى کّ رَحٖ كَحیُيْخٖ ‪١‬زیؼٗ‪ ،‬طٕ‪ٟ‬یق ‪١‬زیؼٗ‬
‫رّؿخٖ طٕ‪ٟ‬یق كٕم ‪١‬زیؼٗ ریخرُي‪ .‬گٔظَٕ چُیٍ طل ّکَحص طًخو ؿٕحَذ َُيگٗ‬
‫آىيیُحى ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىحى‪ ،‬پيیيحٍُٗخٓٗ حٔ ٍح يظلٕل کَى ٔ كظٗ ىٍ ٍٔحر‪٢‬‬
‫رَ٘ رخ هيح(یخٌ) َیِ طـییَحص ػًيِ رّٔؿٕى آٍٔى‪.‬‬

‫آؿبى كلَلَ‬
‫ىٍ ىٍٔحٌ حٓخ‪١‬یَی‪ ،‬حگَ کٔی ىٍ يوخو طٕ‪ٟ‬یق ْى رَ يٗآيي‪ ،‬طٕ‪ٟ‬یلخص ٔ‬
‫پخٓنْخ رٔخ يزٓىطَ حُ ٓئحالص رٕى‪ .‬طخ حیٍکّ كیهٕٔكخٌ آييَي ٔ ٔ‪ٟ‬غ ٍح رّْى ُىَي‪،‬‬
‫آٌْخ ىَیخٖ ىٌٍٔ آىيیخٌ ٍح ىٍْى پیچیيَي ٔ رُخٖ ؿيیيٖ حٓظٕحٍ ًَٕىَي ٔ رَ٘یض ٍح‬
‫رّٕٓی حكنْخی َٕیٍ ًٌٍُْٕ گ٘ظُي‪« .‬پٕيپَٕخ طظٔٗ» كیهٕٔف حیظخنیخیٗ ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫ٍٍٔٗگَٖ (ٕ‪ ٔ4۶‬ـ ‪ )ٔ۳ٕ۳‬ىٍ کظخرٗ رخ ػُٕحٌ "ىٍرخٍِٖ ََٕٓٗض" ىٍ يٍٕى‬
‫حًْیض کخٍ كیهٕٔكخٌ يٗگٕیي‪« :‬كیهٕٔكخٌ هيحیخٌ ُيیٍ ْٔظُي‪ ٔ ،‬رخ ىیگَ يَىو حُ‬
‫َْ يوخو ٔ ٔ‪ٟ‬ؼٗ کّ رخُٗي ًْخٌ حَيحُِ طلخٔص ىحٍَي کّ حَٔخٌ كویوٗ حُ ط‪ٕٜ‬یَ‬
‫حَٔخٌ رَ پَىِٖ َوخٗٗ‪».‬‬
‫«كهٔلّ» يٕنٕى َگَٕ ػوالَٗ رَ٘ َٔزض رّؿَْٕ ٔ ٔحهؼیخص پیَحيٌٕ حٓض‪ .‬رخ‬
‫حیٍ طؼَیق يٗطٕحٌ رخٍٔ ىحٗض کّ كهٔلّ رّيلٕٓو حػى هٕى پخٓن رًّْخٌ چٌٕ ٔ‬
‫چَحْخٖ آىيٗ كظٗ ىٍ رٔی‪ ٢‬طَیٍ ٔ ٓخىِطَیٍ ٔ كظٗ ؿه‪ ٢‬طَیٍ ٔؿّ هٕى حٓض‪.‬‬
‫كهٔلّ ػهى َؤظیٍ ٔ يهکّٖ ػهٕو حٓض‪ ،‬حُ ٍُٖٔ کّ رَ٘ چ٘ى گٕ٘ى ٔ َٔزض‬
‫رّٔحهؼیخص پیَحيٌٕ هٕى كٔخٓیضْخٖ رَُٔ ىحى‪ ،‬كهٔلّ رّٔؿٕى آيي‪ٔ" .‬یم ىٍٔحَض"‬
‫ىٍ کظخد «نٌحص كهٔلّ» كهٔلّ ٍح «ئخثم حٓخٓت َُيگٗ ٔ ََٕٓٗض حَٔخٌ‬
‫يٗىحَي»‪« ،‬ىًٍَٔخٖ کم‪ ٔ ،‬ػوهٗ کّ هٕى ٍح رَ كیخص يیگٔظَحَي ٔ آٗلظّگٗ ٍح‬
‫رّٔكيص رَ يیگَىحَي‪ٔ ».‬یم ىٍٔحَض كهٔلّ ٍح رّْیچ چیِ يلئى ًَٗکُي‪.‬‬
‫ٖ‪۶‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫رخ ًّْٖ حیٍ حٔ‪ٛ‬خف‪ ،‬كهٔلّ رَّلٕ ٓیٔظًخطیک ٔ يئٌ (حُ َٕع آٌچّ حکٌُٕ‬
‫يُٗٗخٓیى) ىٍ یَٕخٌ رّٔؿٕى آيي‪ .‬ىٍ پخٓن رّحیٍکّ چَح ٔ چگَّٕ حٔل رخٍ یَٕخَیخٌ‬
‫َٓحؽ ئخثم ػوهٗ ٍكظُي‪ ،‬كَ‪ْٝ‬خٖ ُیخىٖ حیٍؿخ ٔ آٌؿخ يطَف ٗيِ کّ ٔؿّ‬
‫ػًيِٖ آٌ رّ«حههیى يُخٓذ» يؼطٕف حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَ آد ٔ ْٕحٖ يؼظيل‪،‬‬
‫يـًغحنـِحیَ یَٕخٌ َوطّٖ يَکِٖ ىَیخٖ هيیى ٔ يلم حط‪ٜ‬خل ّٓ هخٍِ حٓض‪.‬‬
‫رٗگًخٌ آُحىْٖخٖ رَطخكظّ حُ َٕع كکٕيض رّٗیِٕٖ ىٔنضَٖٗٓ ٔ‬
‫ؿًٍْٕٖٓخٖ کٕچک کٕچک ىٍ ؿِحیَی حُ ْىگٔٔظّ َیِ یک ػخيم يٓى ىیگَ ىٍ‬
‫پیيحیٗ ٔ ٍٗي حكکخٍ ػوهٗ ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ رٕىِ حٓض‪ .‬ئهى حٓض کّ ىٍ َظخوْخٖ‬
‫رٔظّ ٔ حٓظزيحىٖ َْگِ حكکخٍ ٍٗي َکُي‪ٛ ،‬يحهض ٔ آُحىِگٗ ٔ ٍحٓظٗ ٔ ىٍٓظٗ پخ‬
‫َگیَى‪ ،‬رّؿخٖ حیٍْخ ك‪٠‬خٖ ػًٕيٗ آکُيِ ٕٗى حُ ييیلّگٕیٗ‪ ،‬چخپهٕٓٗ ٔ کٌد ٔ‬
‫حكظَحء‪ ،‬کّ حنزظّ ٓخَُيِ َیٔض ٔ ْیچ چیِ َ‪ٜ‬یذ رَ٘یض ًَٗکُي‪.‬‬
‫طکخيم حكکخٍ ػوهٗ ٔ ظٍٕٓ كهٔلّ ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ رَحٖ يلووخٌ رّهيٍٖ‬
‫كیَصحَگیِ حٓض کّ "رَطَحَي ٍحٓم" يٗگٕیي‪« :‬ىٍ طخٍین ْیچ چیِ ىْ٘ضحَگیِطَ‪،‬‬
‫ٔ یخ طٕؿیٖٓ ىٕٗحٍطَ‪ ،‬حُ ظٍٕٓ َخگٓخَٗ طًيٌ ىٍ یَٕخٌ َیٔض‪».‬‬

‫كهٔلّپژْٔخٌ حػظوخى ىحٍَي کّ كهٔلّٖ یَٕخٌ رخ "‪١‬خنْ" آؿخُ ٗيِ ٔ ىٍ ييص‬

‫ىٔ هٌَ (طخ ػ‪ َٜ‬حٍٓطٕ) رّچُخٌ ههّٖ ٍٓیي کّ ىیگَ حُ آٌ كَحطَ َظٕحٌ ٗي‪ٔ .‬نٗ‬
‫ىحَٖ ؿيیي‪ ،‬پيیي آييٌ َخگٓخَٗ كهٔلّ ٍح ٍى يٗکُي ٔ يؼظوي حٓض کّ طکخيم ٔ ططٍٕ‪،‬‬
‫هخٌَٕ کهت يٕؿٕىحص َُيِ حٓض‪ ٔ .‬كکَ َیِ چٌٕ كیٕحٌ ٔ َزخص‪ ،‬يٕؿٕىی َُيِٖ‬
‫حٓض کّ ًَٕ يیکُي ٔ ططٍٕ يٗیخري‪ .‬آٌچّ رَّظَ يخ ههنحنٔخػش يیآیي ؿٓ٘ٗ حٓض‬
‫کّ پْ حُ یک ٓیَ طيٍیـٗ‪ ،‬طلض طؤػیَ ػٕحيم گَٕخگٌٕ طخٍیوٗ ٔ ؿـَحكیخثٗ ٔ‬
‫حؿظًخػٗ ٔ ؿیَ آٌ كخ‪ٛ‬م ٗيِ ٔ حیٍ ؿٖٓ‪َٓ ،‬آؿخُ يَكهّٖ طخُِٖ حٓض‪.‬‬
‫آٌچّ ٍح کّ طًيٌ یَٕخٌ يیىحَیى‪ ،‬چیِٖ ؿِ كخ‪ٛ‬م طًيٌْخٖ کٍٓ ُکَطٗ‪،‬‬
‫ئیُخیٗ‪ ،‬آهخیخیٗ ٔ ىٍٔیخیٗ َیٔض کّ یکٗ پْ حُ ىیگَٖ رَ رالى یَٕخٌ ٔ‬
‫َُٓيیٍْخٖ يـخٍٔ آٌ ٓیطَِ ىحٗظّحَي ٔ حُ ٍحِ ىٍیخ ٔ ه٘کٗ رخ طًيٌْخٖ ىیگَ‬
‫حيظِحؽ یخكظّحَي ٔ رَِٓ گَكظّحَي‪ .‬رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍ حيَ کظخرض کّ یَٕخَْٗخ كَٔف‬
‫ْـخیٗ ي‪ًٜ‬ض ٍح حُ كُیوْٗخ كَح گَكظُي ٔ هٕى ي‪ٕٜ‬صْخٖ رَآٌ حكِٔىَي ٔ آٌ ٍح‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬طٗ ىٍ آٍٔىَي کّ هيٍص ػزض حَيیّْ٘خٖ كهٔلٗ ٍح پیيح کَى‪ًْ ٔ .‬یٍ حنق رخٖ‬
‫َٔزظخ ً کخيم ٓٓى رِّٓحٖ ىٍ پیٖرَى كَُْگ یَٕخٌ حیلخ ًَٕى‪.‬‬
‫‪۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌچّ ٍح رخیي َزٕؽ یَٕخَٗ َخيیي حیٍ حٓض کّ چگَّٕ یَٕخَیخٌ طٕحَٔظُي آٌ ػُخ‪َٛ‬‬
‫گَٕخگٌٕ ٍح ٔكيص روُ٘ي ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص يکظذْخٖ كهٔلٗ ىٍآٍَٔي کّ طخ رّحئَُ ْى‬
‫ىٍ طٕؿیّ حَيیّٖ٘ حَٔخَٗ ه‪ٜ‬هض طويو هٕىٍح حُ ىٓض َيحىِحَي‪ .‬ك‪٠‬یهض هيیًٗطَیٍ‬
‫يظل ّکَحٌ یَٕخٌ کّ َٗٓص ٔ آػخٍٖ حُ آٌْخ ىٍ طخٍین رّؿخ يخَيِ حٓض ىٍ حیٍ حٓض‬
‫کّ طٕحَٔظُي يظئنٕژٖ هيیى ٔ حٓخ‪١‬یَ ٔ هَحكخص ٍح کُخٍ رَُِي‪.‬‬
‫حٍُٕ حیٍ ػًم آٌْخ كظٗ حُ هٕى آٌچّ طؤٓیْ کَىَي ریٖطَ حٓض‪.‬‬
‫َٓخیشحاليَ‪ ،‬طخٍین یَٕخٌ ٔ كهٔلّی یَٕخَی ريیٍطَطیذ ٍىِرُيی ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍٔحٌ ىِْٔحٍ ٓخنّ (حُ ػٓي ؿخْهیض یَٕخَی طخ ِْحٍِی حٔل هزم حُ‬
‫يیالى) ىٍٔحٌ طخٍیک یَٕخٌ حٓض کّ ح‪١‬الػخص ػزض ٗيِ ىٍ يٍٕى آٌ ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬
‫ٕ ـ ػ‪ َٜ‬حٓطٍِٕگَحیی ٔ حٔؽ هيٍص هيحیخٌ؛ ىٍٔحٌ ٓٓ‪ ۲‬طخ ٓٓ‪ ۰‬ىٍٔحٌ‬
‫رخٓظخَی یَٕخٌ حٓض‪ ،‬ىٍٔحٌ ْٕيَ‪ْٔ ٔ ،‬یٕىّٔ‪.‬‬
‫ٖ ـ ىٍٔحٌ كیهٕٔكخٌ ‪١‬زیؼٗ ٔ ػ‪ َٜ‬کیٓخٌُٗخهظٗ؛ هٌَ ْلظى طخ پُـى پیٖ حُ‬
‫يیالى‪ ،‬حُ ‪١‬خنْ طخ ٓوَح‪١‬؛ ىٍحیٍ ىٍِٔ كکًخء رّح‪ٛ‬م ػخنى ٔ کیلیض طکٕیٍ ٔ‬
‫ػُخ‪ َٛ‬آٌ يیحَيیُ٘ي ٔ َوٖ هيحیخٌ کى ٍَگ يیٕٗى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ هٌَٔ پُـى ٔ چٓخٍو (م‪.‬و) ػ‪ٓ َٜ‬وَح‪ ،١‬حكال‪ ٔ ٌٕ١‬حٍٓطٕ؛ ىٍِٖٔ‬
‫رلغْخٖ ‪١‬زیؼٗ ـ ٍٔحَٗ ًَْحِ رخ رَهٗ حَيیّْ٘خٖ يخٍٔحء ‪١‬زیؼٗ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ پٔخ حٍٓطٕ ٔ آؿخُ ىٍِٖٔ َٕحكال‪َٕٗ١‬؛ حُ پخیخٌ هٌَ چٓخٍو (م‪.‬و) طخ‬
‫هٌَ ٕٓو يیالىٖ (ٖٗ هٌَ) ىٍِٖٔ رلغْخٖ حىرٗ ـ حهالهٗ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ىٍِٔی َٕحكال‪( َٕٗ١‬هٌَ ٕٓو طخ ٗ٘ى يیالىٖ) رلغْخٖ ىیُٗ رَ رُیخى‬
‫ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‪.‬‬

‫ًْبىُبی ؽکوذ كّم‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ آٖ هخَى‪ ،‬یک َٗٓ یَٕخَی ىٍ ًٗخل حكـخَٔظخٌ حُ كلَیخص طخ ىٓظزَى ٔ طوَیذ کخيم‪ .‬دمحم‬
‫حکزَ حيیُی ٔ ػزيحنظخَْ یٕٓلِی‪ٔ ،‬رٔخیض کخرم َخطّ‪.‬‬
‫ٕ ـ ٔرٔخیض ُٔحٍص ح‪١‬الػخص ٔ كَُْگ حكـخَٔظخٌ‪ ،‬طخٍیوچّی يُٕیى يهی حكـخَٔظخٌ‪.‬‬
‫‪ٔ ٬‬رٔخیض ؿـَحكیخی يهی‪ ،‬گُـیُّْخی پُٓخٌ حكـخَٔظخٌ‪.‬‬
‫‪ ٬‬آیهخَى‪ ،‬ىحَُ٘خيّی آُحى ٔیکیپيیخ‪.‬‬
‫‪ ٬‬ىحَُ٘خيّی حیَحَیکخ‪ ،‬ييهم "‪َٕٗ ،"kabul museum‬ظّی (‪)nlaol ialTTplqq‬‬
 ‫‪۶۳‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫‪ ٬‬ىحَُ٘خيّی رَیظخَیکخ‪َٔ ،‬وّی ٓخل ٕٓٔٓ‪ ،‬ييهم "‪"mleao aThap‬‬

‫‪ ٬‬گُـیُّی پُٓخٌ حكـخَٔظخٌ حُ يُٕیى يهی‪ ،‬کخرم‪َٕٗ ،‬ظّی ‪،.nlperq, s , Hlhehac, H‬‬
‫حَظ٘خٍحص ؿـَحكیخی يهی (‪ٔ ،)mlclrqlo ihrjalsklt‬حُٗگظٍ‪ٕٓٓ۴ ،‬‬
‫‪ ٬‬حكـخَٔظخٌ‪ :‬یک طخٍین ِْحٍحٌ ٓخنّ (ػُٕحٌ ح‪ٛ‬هی رّكَحَٕٔی‪clq, aqh sijklqlT :‬‬
‫‪ ،)ploonqllah klTcrlah‬حَظ٘خٍحص يُٕیى گیًّ‪ ،ٕٕٓٓ ،‬پخٍیْ‪.‬‬
‫‪ ٬‬کخطخنٕگ يُٕیى يهی حكـخَٔظخٌ‪ٔ۲۴۳ ،‬ـٖٔ‪nlclorjah ri ckh mlclrqlo ( ٔ۲‬‬
‫‪ , aThap ri sijklqlTclq‬كَحَٔیٍ طیٕٔ (‪ )Halqtlqh slTTrc‬حَظ٘خٍحص یَٕٔکٕ‪ٕٓٓ۶ ،‬‬
‫ٖ ـ ؿخٌدمحم ػهًَی‪ ،‬آٖهخَى "يٓزخَٕ" ًََّٕی حًٍُُٗ ِي يیَحع رٍِگ كَُْگی‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ نؼمُحى‪ ،‬آٖهخَى هٌٕ يیگَیي! ٔرٔخیض حكـخٌ آًٓخیی‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ آٖهخَى‪ ،‬يیؼخىگخِ یَٕخَٕرخهظَی‪ ،‬رُّرخٌ كَحَٕٔی‪ ،‬طَؿًّ ٔ طوهی‪ٍٔ :ٚ‬حٌ كَْخىی‪،‬‬
‫يـهّی رخٓظخٌُٗخٓی حكـخَٔظخٌ‪ًٗ ،‬خٍِی ىٔو ٓخل ‪)ٕ ْ( ٖٔ٘۲‬‬
‫‪ ۶‬ـ آٖهخَى‪ َٓٗ ،‬یَٕخَٕ رخهظَی ىٍ ًٗخل َٗم حكـخَٔظخٌ؛ یٕٓلِی ػزيحنظخَْ‪ ،‬يـهّی‬
‫رخٓظخٌُٗخٓی حكـخَٔظخٌ‪ًٗ ،‬خٍِی ٔ ٓخل ٖ‪١ )ٕ ْ( ٖٔٙ‬زغ کخرم‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ژ‪ .‬گ‪ .‬گَىٌ ٔ پ‪ .‬ژحَظیم‪ٍُ :‬حػض ىٍ رخهظَ رخٓظخٌ‪ .‬طَؿًّی ػزيحنٕنی حچکِی‪،‬‬
‫يـهّی رخٓظخٌُٗخٓی حكلخَٔظخٌ‪ًٗ ،‬خٍِْخی ٔ ٔ ٕ ٓخل ‪)ٕ ْ(ٖٔ٘۲‬‬
‫‪ ۴‬ـ ىكظَ(ىكّ)ًْکخٍی ىٍ حَک٘خف رخٓظخٌُٗخٓی حكـخَٔظخٌ‪ .‬يـهّی کخرم‪ٓ ،‬پظًزَ ٕ‪(ٔ۲۴‬و)‬
‫‪ ۲‬ـ يخٍٔیِٔ طُٕی‪ :‬ىٍ رخٍِی طـخٍص الؿٍٕى (حكـخَٔظخٌ) ىٍ ِْحٍِی ٕٓو (م‪.‬و) طَؿًّی‬
‫ىحٔٔى کخٔیخٌ‪ ،‬يـهّی رخٓظخٌُٗخٓی حكـخَٔظخٌ‪ًٗ ،‬خٍِی حٔل‪ٓ ،‬خل حٔل‪.‬‬
‫ٓٔ ـ رَّظَ يیٍٓي أرٕحنوخٓى كَىٔٓی َیِ ىٍ َٓحیٖ "ٗخُْخيّ"ی هٕى حُ ْٕيَ حنٓخو گَكظّ‬
‫رخٗي‪ ،‬رّه‪ ٕٜٙ‬کّ حؿهذ ٗو‪ٜ‬یضپَىحُیْخ ٔ ‪ٛ‬لُّآٍحییْخی كَىٔٓی رّهيٍی ٗزیّ "حیهیخى"‬
‫ْٕيَ حٓض کّ طُٓخ حٓخيی حكَحى ٔ يکخٌْخ ػٕ‪ ٝ‬يیٕٗى‪ْ ...‬لض هٕحٌ ٍٓظى <كَىٔٓی>‬
‫ػزخٍصحَي حُ‪ ٔ :‬ـ هٕحٌ حٔل‪َ :‬زَى ٍهٖ رخ ٗیَ؛ ٕ ـ هٕحٌ ىٔو‪ :‬گٌٍ حُ ریخرخٌ ه٘ک؛ ٖ ـ هٕحٌ‬
‫ٕٓو‪ :‬ک٘ظٍ حژىْخ؛ ‪ 4‬ـ هٕحٌ چٓخٍو‪ ٌُ :‬ؿخىٔگَ؛ ‪ ۳‬ـ هٕحٌ پُـى‪ :‬ؿُگ رخ حٔالى يَُرخٌ؛ ‪ ۶‬ـ‬
‫هٕحٌ ٗ٘ى‪ :‬ؿُگ رخ حٍژَگ ىیٕ؛ ‪ ۰‬ـ هٕحٌ ْلظى‪ :‬ؿُگ رخ ىیٕ ٓپیي‪ ...‬كخ‪ٛ‬هّی ُيخَی يیخٌ ْٕيَ‬
‫ٔ كَىٔٓی َِىیک رّىٔ ِْحٍ ٓخل حٓض‪ .‬ؿَ‪ ٝ‬يؼهٕيخص يِیي ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى رلغ ٔ‬
‫ًْچُیٍ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬آٖهخَى ٔ حكٔخَّ ٔ حٓخ‪١‬یَ ٔ طخٍین یَٕخٌ رّيُخرغ ُیَ يَحؿؼّ ٕٗى‪:‬‬
‫‪1 - Bernard Paul, an ancient Greek city in central Asia, an article from “Scientific‬‬
‫‪2 - Ai Khanaum, Afghanistan Institute of Archeological Ministry of Information and‬‬
‫‪culture, 1981.p.1.‬‬
‫‪3 - Dowell Mac D.W. and Taddei. Early Period Achaemenids and Greeks. The‬‬
‫‪Archaeology of Afghanistan from earliest times to Timurid period‬‬
‫‪edited by F.R. Allchin and N. Hammord Academic press London 19874‬‬
‫‪4 - Boardman John Greek Art. Fredrick A. Prager Publishers New York.‬‬
‫‪Washington 1966. P. 225‬‬
۶۶ َّ‫كکًض یگخ‬

5 - Bernard P. Aikhanaum on the Oxus: A Hellenistic city in central Asia.

Proceeding of the British Academy Vol. 53. 1795 London. 1967.
6 - Swain. J. E. classical civilizations: In a History of the world civilization.
Eurasia publishing house (P) LTD. 1976
7 - rendus ‫ـ‬Bernard P. 1976 compange de fouilics 1975 a likhanum, comptes
Letters. 1976.‫ـ‬de I. Academe des inscriptions. wot Belles
Bernard P., Desparmet R. Gardin J.C. Gouin P. Lapparent, A de Le Berre.
8 - Rider G. Robert L. and Stuki, R. 1973. Fouilles d, Ai Khanaum, I ‫ـ‬More. Le
(Compames 1965, 1966. 1967, 1968).
9 - "Minorities in Greece – Historical Issues and New Perspectives". History and
03.۰Culture of South Eastern Europe. An Annual Journal. München (Slavica) 2
10 - The Constitution of Greece (PDF). Paparrigopoulos, Xenophon;
Vassilouni, Stavroula (translators). Athens: Hellenic Parliament. 2008
11 - logg, Richard (1992). A Concise History of Greece (1st ed.). Cambridge
University Press. pp. 10–37. Retrieved 23 March 2016 25
12 - Clogg, Richard (2002) [1992]. A Concise History of Greece (2nd ed.).
Cambridge:Cambridge University Press.
13 - Dagtoglou, PD (1991). "Protection of Individual Rights". Constitutional
Komotini: Ant. N. Sakkoulas.‫ـ‬Law – Individual Rights (in Greek) I. Athens
14 - Fine, John Van Antwerp (1991). The Early Medieval Balkans: A Critical
Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. University of Michigan
Press. Retrieved 23 March 2016., 376 pp.
15 - Hatzopoulos, Marios (2009). "From resurrection to insurrection: ‘sacred’
myths, motifs, and symbols in the Greek War of Independence". In Beaton,
16 - Kalaitzidis, Akis (2010). Europe's Greece: A Giant in the Making.
Palgrave Macmillan., 219 pp. The impact of European Union membership on
Greek politics, economics, and society.
17 - Story, Louise; Thomas, Landon Jr; Schwartz, Nelson D (14 February
2010). "Wall St. Helped to Mask Debt Fueling Europe's Crisis". The New York
Times. Retrieved 26 March 2013..
18 - Trudgill, P (2000). "Greece and European Turkey: From Religious to
Linguistic Identity". In Barbour, S; Carmichael, C. Language and Nationalism
in Europe. Oxford University Press..
19 - Venizelos, Evangelos (2002). "The Contribution of the Revision of 2001
20 - The "Acquis" of the Constitutional Revision (in. Athens: Ant. N. Sakkoulas.
‫‪۶۰‬‬ ‫كکًض ىٔو‪ :‬حُ ىَیخی حٓخ‪١‬یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی‬

‫ٖ‬
‫ــــــــــــــــــ‬
‫كلـَــــلَ‬ ‫ثِبه‬
‫ـــــــــــــــــــ‬
‫‪۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫(‪)sklohT‬‬ ‫‪ٛ‬بلٌ‬

‫ىٍ طخٍین كهٔلّ‪َ ،‬ؤظیٍ كیهٕٔكٗ کّ رّػزض ٍٓیيِ "‪١‬خنْ" حٓض‪ ٖٔ .‬حْم‬
‫"يیهظّٕ = یَٕخَٗ" (يهطیّ = ػَرٗ) ىٍ آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ (ؿَد طَکیّٖ حئَُی)‬
‫رٕى ٔ ىٍ َیًّٖ ىٔو هٌَ ٗ٘ى هزم حُ يیالى يُٗیٔض (‪ ۶ٕ۳‬ـ ‪ ، ۳4۳‬م‪.‬و) حٔ ٍح‬
‫پيٍ كهٔلّٖ یَٕخَٗ ٔ یکٗ حُ ْلض كکیى ىَیخٖ هيیى يُٗٗخُٓي‪ .‬رّيُخ‪١‬ن رٔیخٍٖ‪،‬‬
‫حُ ؿًهّ ي‪ٓ َٜ‬لَ کَى ٔ ىٍ آٌؿخ ُْيّٓ آيٕهض ٔ ُْيّٓ ٍح رّیَٕخٌ آٍٔى‪.‬‬
‫ُْيّٖٓ کّ ىٍ آٌ يٕهغ ىٍ ي‪ٍٔ َٜ‬حؽ ىحٗض‪ ،‬طُٓخ كخٖٔ ٓهٔهّيؼهٕيخص‬
‫حرظيحیٗ پیَحيٌٕ ئخكض حٍح‪ ٟٗ‬رٕى؛ ٔنٗ ‪١‬خنْ آٌٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ػهًٗ ٔ َظَٖ‬
‫ىٍآٍٔى‪١ .‬خنْ رَحٖ ؿٓخٌ ْٔظٗ َظخيٗ هخثم ٗي کّ ىٍ ػیٍ ٓخىِگٗ طؤػیَ ٗگَكٗ‬
‫رَ ٍٗي حكکخٍ كهٔلٗ ىحٗض‪ .‬حُ ‪١‬خنْ آػخٍٖ يکظٕد رّؿخ ًَخَيِ حٓض‪ ،‬گًخَّْخٖ حٔ‬
‫ىٍ يکظٕرخص كکًخٖ يظؤهَ يُؼکْ حٓض کّ هال‪ ّٖٛ‬آٌ ريیٍهَحٍ رخٗي‪:‬‬
‫«ك‪٠‬خٖ يلی‪ ٢‬رّکَِٖ ٓوظٗ کّ ىحٍحٖ ٍٕٓحمْخٖ حٓض يُظٓٗ يٕٗٗى‪ ،‬آٌ‬
‫ٕٖٓ کَِ ؿِ يخىِٖ آط٘یٍ چیِٖ ىیگَٖ ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬آد ىٍیخ َ‪ٜ‬ق ُیَیٍ کَِٖ‬
‫ُيیٍ ٍح كَح گَكظّ حٓض ٔ ْٕح ٔ حرَ َیًّٖ رخالیٗ آٌٍح ىٍ رَ ىحٍى‪ُ ،‬يیٍ رَآد‬
‫حٓض‪ ٔ ،‬ىحٍحٖ ٗکم حٓظٕحَّحٖ حٓض کّ ػَ‪ ّٓ ٖٟ‬رَحرَ حٍطلخػٖ رخٗي‪َُ ،‬يگٗ‬
‫ىٍ آد پيیي آييِ حٓض‪ ،‬آد ػُ‪ َٜ‬حٓخٓٗ حٓض کّ ػُخ‪ َٛ‬ىیگَ حُ آٌ طکٕیٍ یخكظّ‬
‫حٓض‪ ،‬چٌٕ آد هخرم طـییَ حٓض ٔ رَّْ ٗکهٗ ىٍ يٗآیي‪».‬‬
‫گٕیُي ‪١‬خنْ ُيخَٗ کّ ىٍ ي‪ َٜ‬رٕى حٍطلخع یکٗ حُ حَْحو ٍح رّ‪َ١‬ین ُیَ‬
‫يلخٓزّ ًَٕى‪ :‬ىٍٓض ىٍ نلظّٖ کّ رهُيٖ ٓخیّحٕ رَحرَ رخ هخيظٖ رٕى‪ٓ ،‬خیّٖ َْو‬
‫ٓ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍح حَيحُِ گَكض‪ْ .‬ىچُیٍ يؼَٔف حٓض کّ کٕٔكٗ ٍح کّ ىٍ ‪ ٕ۴‬يّ ٓخل ‪۳۴۳‬‬
‫(م‪.‬و) ٍم ىحى‪ ،‬ىهیوخ ً پیٖریُٗ کَىِ رٕى‪١ .‬خنْ حُ هخ‪ٛ‬یض کَٓرخ آگخِ رٕى‪ ،‬ػالِٔ رَ‬
‫ػهى ٔ كهٔلّ‪ ،‬ىٍ ٕٓىحگَٖ َیِ حٓظؼيحى ىحٗض‪ .‬یک رخٍ کًزٕى يل‪ٕٜ‬ل ُیظٌٕ ٓخل‬
‫ٍح پیٖ ریُٗ کَى ٔ هٕى يويحٍ ُیخىٖ ُیظٌٕ هَیي ٔ حَزخٍ ًَٕى‪ ،‬حُ حیٍ ٍحِ ػَٔص‬
‫کالَٗ رّىٓض آٍٔى‪ .‬ىٍ يٍٕى ٖٗ كکیى ىیگَ کّ هزم حُ ‪١‬خنْ‪ ،‬یخ ْىُيخٌ رخ حٔ‬
‫َُيگٗ يٗکَىَي (ٔ حنزظّ كیهٕٔف َزٕىَي) ٍٔحیخص يوظهق ٔؿٕى ىحٍى؛ حُ ؿًهّ‬
‫حٓخيٗ آٌْخ چُیٍ ًکَ ٗيِحَي‪ :‬ریخّ (‪ )sllT‬پیظخکّٕ (‪ )slccltaT‬کهیزٕل‬
‫(‪ )nohreaoh‬يیٌٕٔ (‪ ) aTrq‬هیهٌٕ (‪ٕٓ )nklorq‬نٌٕ (‪ )nrorq‬حیٍْخ‬
‫َؤظیٍ آؿخُگَحٌ كکًض یَٕخَی رٕىَي کّ آػخٍ يکظٕری حُ حی٘خٌ يٕؿٕى َیٔض‪.‬‬

‫آًبکَیوبًلهًّ (‪)sqldlplqxahT‬‬
‫يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ٗخگَى ‪١‬خنْ رٕىِ ٔ ًِْيخٌ رخ حٔ ىٍ "يیهظّٕ" َُيگٗ‬
‫يٗکَىِ حٓض‪" .‬آَخکٔیًخَئٍّ" کظخرٗ طؤنیق ًَٕى کّ كالٓلّٖ پْ حُ ٖٔ آٌٍح‬
‫«‪١‬زیؼض؛ ىٍرخٍِٖ پيیي آييٌ حٗیخء» َخيیيَي‪ .‬آَخکٔیًخَئٍّ يُکَ آٌ ٗي کّ آد‬
‫يُ٘ؤ پیيحیٖ حٗیخء رخٗي‪ .‬حٔ گلض ح‪ٛ‬م حٗیخء يخىِٖ حٓض رٗٗکم‪ ،‬رٗكي ٔ رَٗٓخیض‪.‬‬
‫ْٔظٗ آيیوظّٖ حٓض حُ ًّْ ػُخ‪ َٛ‬رٗ‪ٍٕٛ‬ص ٔ يلظٕٖ ًّْٖ ػٕحنى ٔ‬
‫ْٕیضْخ‪ ًّْٖ .‬کخثُخص حُ حیٍ ػُ‪َ َٜ‬خ يظُخْٗ‪ ،‬حُ ‪َ١‬ین «حَل‪ٜ‬خل» پيیي آييِحَي‪،‬‬
‫گَيخ حُ َٓيخ ٔ طَٖ حُ ه٘کٗ رّٔؿٕى آييِ حٓض ٔ رؼ‪ ٗ٠‬حُ ػُخ‪ َٛ‬حٍرؼش حُ‬
‫رؼ‪ ٗ٠‬ىیگَ ؿيح ٗيِحَي‪ .‬ىٍیخ يخىٍ كیخص حٓض ٔ يخَُي يخىٍ پٍَٕٔ ىُْيِ ٔ‬
‫ؿٌح ٍٓخٌ رَحٖ ًّْ حَٕحع كیخص رخٗي‪ .‬حیٍ ٍَٔي حُ طؼخيم ىٍیخ رخ ٍَٕ هٍٕٗیي‬
‫كخ‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪ .‬حُ ىٍیخ حٓض کّ يٕؿٕىحص َُيِ ٔ ٗگلضحَگیِ َٓ رَ آٍٔىِحَي‪،‬‬
‫َُيگٗ ىٍ آد طکٕیٍ یخكظّ ٔ پیٕٓظّ طـییَ ٗکم ىحىِ طخ رّٗکم حئَُیٍ کّ‬
‫يُٗٗخٓیى ىٍ آييِ حٓض‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ حَٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫"آَخکٔیًخَئٍّ" كيّ ًُْٕٗيحَّٖ ىٍرخٍِٖ يُ٘ؤ پیيحیی حَٔخٌ ُىِ حٓض‪:‬‬
‫ٔی يٗگٕیي ىٍ آؿخُ حَٔخٌ حُ َٕع ىیگَی حُ كیٕحَخص يُ٘ؼذ ٗيِ حٓض‪ُ .‬یَح‬
‫ىٍكخنیکّ َُٕحىحٌ ىیگَكیٕحَخص رَّٓػض ٍحِ يٗحكظُي‪ ،‬حُ هطَ كَحٍ يیکُُي ٔ‬
‫هٍٕحک هٕى ٍح يٗیخرُي‪ ،‬طُٓخ َُٕحىحٌ آىيی َیخُيُي یک ىٍِٖٔ ىٍحُييص‬
‫ٗیَهٕحٍی ٔ يَحهزض حٓض‪ ،‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ حگَ حٔ ىٍ آؿخُ چُخٌ [کّ حکٌُٕ ْٔض]‬
‫يٗرٕى‪َْ ،‬گِ ًَٗطٕحَٔض َٔم رَ٘ َُيِ رخهی رًخَي‪».‬‬
 ‫ٔ‪۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫"آَخکٔیًخَئٍّ" يؼظوي رّٔؿٕى ػٕحنى يظؼيى رٕى ٔ يٗگلض ؿٓخٌ يخ یکٗ حُ‬
‫آٌْخ حٓض‪ ،‬إٌٖٓٓ کَِٖ کّ يلی‪ ٢‬رَ حیٍ ػخنى يظـیَ حٓض‪ ،‬کَحص ىیگَٖ ْٔظُي‬
‫کّ َْیک هٕى ػخنًٗ حٓض ٗزیّ ػخنى يخ‪ ،‬حیٍ ػٕحنى حُ ىٌٍٔ ك‪٠‬خٖ الیظُخْٗ ریٌَٔ‬
‫حكظخىِحَي‪ ،‬پْ حُ ‪ُ ٗ١‬يخَٗ‪ ،‬ىٔرخٍِ يظالٗٗ يَٕٗٗي‪ ،‬طخ رخُ رَّٕػٗ ىیگَ ظٍٕٓ‬
‫یخرُي‪" .‬آَخکٔیًخَئٍّ" َؤظیٍ کٔٗ حٓض کّ َوّٖ٘ ؿـَحكیخیٗ ک٘یي ٔ رّحَلُخء‬
‫ٓطق ُيیٍ پٗ رَى‪ .‬حٔ طؤکیي يٗکَى کّ ُيیٍ َّرَ آد حٓض ٔ َّرَ پخیّٖ ٓوض‪،‬‬
‫رهکّ ىٍ ْٕح يؼهن حٓض‪ .‬حٔ َوّْ٘خی ىٍیخییحٕ ٍح رخ ٍحًُْخیْٗخ ٔ يالكظخطی‬
‫ىٍرخٍِٖ حهٕحيی کّ حكظًخل ىحٗض ىٍیخٍَٕىحٌ ىٍ ٍحِ رخ آٌْخ رَهٍٕى کُُي‪ ،‬طکًیم‬
‫کَىِ رٕى‪ٔ .‬ی ْىچُیٍ يوظَع گَّٕی ٗخه‪ ٚ‬آكظخری رٕى کّ يٗطٕحَیى رّآٌ «ٓخػض‬
‫آكظخری» ْى رگٕثیى‪.‬‬

‫آًبکَیوبًًْ (‪)sqldlphqhT‬‬
‫حٔ ٕٓيیٍ كیهٕٔف "يیهظٕٓٗ" حٓض (ٓ‪ ۳۰‬ـ ‪ ، ۳ٕ۶‬م‪.‬و) ٖٔ كکَ يٗکَى‬
‫يُ٘ؤ طًخيٗ چیِْخ‪ْٕ ،‬ح یخ روخٍ حٓض‪ْٕ .‬ح ػُ‪ َٜ‬حٓخٓت کخثُخص حٓض‪ُ ،‬یَح ریٖطَ‬
‫حُ آد هخر هیض طـییَ ٗکم ٔ حَطزخم رخ ‪ ٍٕٛ‬يوظهق ٍح ىحٍى‪ .‬آد‪ْٕ ،‬حٖ يظَحکى حٓض‬
‫کّ هٕى حُ ْٕح يٗطَحٔى‪ ،‬حگَ آد ٍح ریٖطَ رل٘خٍیى طزيیم رّهخک يٕٗٗى‪ .‬آطٖ َیِ‬
‫ْٕحٖ ٍهین حٓض‪ْٕ ،‬ح يُ٘ؤ آد ٔ هخک ٔ آطٖ رخٗي ٔ كیخص حُ ىل ُيیٍ ٔ ْٕح ٔ‬
‫آطٖ رّٔؿٕى آييِ حٓض‪ .‬آطٖ هٍٕٗیي رّٗيص يٗطخري ٔ كَحٍص آٌ روخٍْخٖ‬
‫يظ‪ٜ‬خػي حُ ىٍیخ ٍح يٗيکي ٔ رَ كَحُ ٓطق ُيیٍ ‪١‬زوّٖ حُ حرَ يظَحکى پيیي يٗآیي‬
‫ٔ حیٍ حرَ رّآطْٖخٖ آًٓخٌ يٍٗٓي‪ ٔ .‬آٌچُخٌ کّ ٍٔؿٍ آطٖ ٍح رَحكَُٔى‪ ،‬حیٍْخ‬
‫َیِ يٕؿذ ىٔحو كَُٕٔ آٌ آطْٖخ يَٕٗٗي‪ ،‬گخِ ؿَهّٖ حُآٌ آطٖ ٍْخ ٕٗى ٔ آطٖ‬
‫ىٍ حرَ َُي ٔ يخ حیٍ ٍح آًٍهٖ يٗگٕثیى‪ .‬چٌٕ آطٖ حُ ػًم رخُ حیٔظي ْٕح َٓى ٕٗى‬
‫ٔ رخٍحٌ كٍَٔیِى‪ُ ،‬يیٍ ٍح ٓیَحد کُي ٔ ىٍیخْخ ٍح ؿٌح ىْي‪.‬‬

‫ُوهلیطًْ (‪)HhaltocaT‬‬
‫حُ يؼخ‪َٛ‬حٌ پخٍيُیيّ حٓض کّ ىٍ "حكّ ّٕٓ" ٔحهغ ىٍ آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ َُيگٗ‬
‫يٗکَىِ حٓض (ٓ‪ ۳4‬ـ ٓ‪ ، 4۴‬م‪.‬و) "َْههیطّٕ" طُٓخ كکیى حیٍ َٗٓ رٕىِ‪َّ ،‬پیٖ‬
‫حُ حٔ كکیًٗ ىٍ حیٍ َٗٓ رّػزض ٍٓیيِ‪َّ ،‬رؼي حُ حٔ‪ ٖٔ .‬يؼظوي رٕى کّ ‪ٛ‬یٍَٔص‬
‫ىحیًٗ رَ ؿٓخٌ كکىكَيخ حٓض ٔ ًّْٖ يٕؿٕىحص ٔ حٗیخء حػى حُ ؿًخى ٔ َزخص‬
‫ٕ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٓظوٕٕ حیٍ طلٕل ىحیًٗحَي‪ًّْ .‬چیِ ٓیالٌ يٗیخري ٔ ىیگَگٌٕ يٕٗٗى‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫ؿٓخٌ ْیچ چیِ ػخرض َیٔض‪ ،‬رٕٖ گم ٍح ىٔ رخٍ حٓظً٘خو ًَٗکُیى‪ ،‬حُ یک ٍٔىهخَّ‬
‫ىٔ رخٍ ػزٍٕ ًَٗکُیى‪َْ" .‬ههیطّٕ" آطٖ ٍح ػُ‪ َٜ‬ح‪ٛ‬هٗ ىحَٔظّ حٓض‪ ،‬حُ آٌ رخرض‬
‫کّ ٓزکطَیٍ ٔ َٓیغطَیٍ ػُ‪ َٜ‬حٓض‪ ،‬ػُخ‪ َٛ‬ىیگَ حُ آٌ طکٕیٍ یخكظّحَي‪ .‬آطٖ‬
‫ًّْچیِ ٍح ىٍ هٕى ؿٌد يٗکُي ٔ ْیچ چیِ َیٔض کّ آطٖ حُ ؿٌد آٌ َخطٕحٌ رخٗي‪.‬‬
‫آطٖ‪ْٕ ،‬ح‪ ،‬آد ٔ هخک ًْٕحٍِ ىٍ یک كَحٍص ىحیًٗ ٔ ىٍٖٔ ْٔظُي‪ ،‬حیٍْخ‬
‫ْیچٔهض ٍحكظٗ ٔ ٓکٌٕ ًَٗپٌیََي؛ هخک رّ‪ٍٕٛ‬ص آد‪ ،‬آد رّ‪ٍٕٛ‬ص حرَ‪ٓ ،‬پْ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص ْٕح ىٍ يٗآیُي‪ْٕ ،‬ح يهظٓذ يٕٗٗى ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص آطٖ رخُ يٗگَىى‪ .‬آطٖ‬
‫كَيخٌٍٔحٖ حٓض کّ ًّْچیِ كَيخٌرَىحٍ آٌ حٓض‪.‬‬
‫آطٖ "ُثّٕ" هيحٖ ؿخٔیي ٔ یک طخ حٓض؛ ىٍ كخنٗکّ‪ ،‬ىیگَ هيحیخٌ یکٗ پْ‬
‫حُ ىیگَٖ كخَٗ يَٕٗٗي‪ ،‬آطٖ ىٍ َْ يکخٌ ٔ ىٍ َْ نلظّ یگخَّ َٓچًّٖ٘ َُيگٗ‬
‫حٓض ٔ يٕؿٕىحص َُيِ ٍح حُ رٍ ٔ حٓخّ يٗطَحٗي ٔ يٗٓخُى‪ .‬آطٖ يلَک حػ‪٠‬خء‬
‫ٔ ػ‪٠‬الص حٓض‪ٍٔ ،‬ف َیِ کّ ح‪ٛ‬م كیخص حٓض‪ ،‬چیِٖ ؿِ ٗؼهّٖ حُ آطٖ حُنٗ‬
‫َیٔض‪ ،‬چٌٕ كَحٍص ىٍآٌ حكٌِٔ ٕٗى َیَٔ گیَى‪ ٔ ،‬چٌٕ رّهخيٕٗٗ گَحیي‪َ ،‬خطٕحٌ‬
‫ٕٗى‪ ٔ ،‬چٌٕ كَحٍص آٌ رّآد يزيل ٕٗى‪ ،‬رًیَى‪.‬‬
‫ىٍ آطٖ َیَٖٔ حٓض ًْٕحٍِ ىٍ كَکض ٔ ٓوض طٕحًَُي‪ ،‬کّ ًْخٌ يٕؿذ‬
‫يزخٍُِٖ ئظًَٖ حٓض کّ َُيگٗ پَ ْیخْٕٖ يخ ٍح كَح گَكظّ حٓض‪ َْ .‬يٕؿٕىٖ‬
‫يل‪ٕٜ‬ل يزخٍُِ يیخٌ حیٍ ىٔ َیَٖٔ يظُخه‪ ٞ‬حٓض کّ چٌٕ نلظّٖ يظلي َٕٗي‪،‬‬
‫نلظّ ٖ حُ ْى َلٍٕ یخرُي‪ٔ .‬ؿٕى‪ ،‬ؿُگٗ حٓض پخیيحٍ‪ ،‬حگَ حیٍ ؿُگ پخیخٌ یخري‪ ،‬ػخنى‬
‫رّپخیخٌ ٍٓي‪ .‬رخیي ريحَیى کّ حیٍ ؿُگ حيَ ػًٕيٗ حٓض ٔ هٕى رَ ‪١‬زن ػيحنض رخٗي ٔ‬
‫َْ چیِ ىٍ َظیـّٖ ًْخٌ ؿُگ پيیي يٗآیي ٔ كُخء يٗپٌیَى‪.‬‬
‫آثیٍ حيظِحؽ ح‪ٟ‬يحى ؿِء ػخرض حُ كهٔلّٖ َْههیطّٕ حٓض کّ حٍُٕ ٔ حًْیض‬
‫آٌ حُ يٌْذ طـییَ ىحیًٗ حٔ کىطَ َیٔض‪ .‬يٗگٕیي َْ ُٔؿٗ حُ حٗیخء‪ْ ،‬ى کخيم حٓض‬
‫ٔ ْى َخکخيم؛ رّْى يٍُٗٓي ٔ حُ ْى ؿيح يَٕٗٗي‪ْ .‬ى رخ یکيیگَ طٕحكن ىحٍَي ٔ ْى حُ‬
‫یک ىیگَ يظُخكَحَي‪َ .‬یکٗ ٔ ريٖ‪ ،‬ریًخٍٖ ٔ طُيٍٓظٗ‪ ،‬طخرٔظخٌ ٔ ُئظخٌ‪ ،‬رٓخٍ ٔ‬
‫پخییِ َْیک ؿخیگخِ ػخرض هٕى ٍح ىٍ َظخو ‪١‬زیؼض ىحٍَي‪ٔ" .‬حكي" يٕأنق حٓض حُ‬
‫ًّْچیِ ٔ ًّْچیِ حُ ٔحكي ‪ٛ‬خىٍ يٕٗٗى‪.‬‬
‫آٌ يٕؿٕى یگخَّٖ حريٖ آطٖ حٓض کّ ْیچگخِ رَّٓىٖ ًَٗگَحیي‪ ،‬آطٖ حريٖ ٔ‬
‫حُنٗ حٓض‪ ،‬رٕىِ ٔ هٕحْي رٕى؛ ْیچگخِ كیخص ىٍ آٌ ًَٗيیَى‪ ٔ .‬آٌ طـییَ ىحیًٗ هٕى‬
 ‫ٖ‪۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫رَ ‪١‬زن َظخيٗ كخىع ٕٗى کّ "َْههیطّٕ" آٌٍح "َخيّٕ کٌٕ" يَٗخيي ٔ آٌچّ ٍح‬
‫کّ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ يٗریُیى كَيخٌرَىحٍ يـًٕػّٖ حُ حیٍ َٕحيیْ حٓض کّ‬
‫"َْههیطّٕ" رّآٌ َخو "هخٌَٕ" یخ "حطلخم" ٔ یخ "نٕگّٕ" (‪ )srjrT‬ـ (یَٕخَٗ =‬
‫ػوم‪ ،‬ػوم کم) يَٗخيي کّ ؿِ كکیًٗ کّ رَّظَ طؼًن رُگَى ٔ رخ پيیيِْخ يًخٍٓض‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬آٌْخٍح ًَُٗٗخٓي‪ ،‬ػوخیي ریٖطَ يَىو ًْخَُي رخُیچّْخٖ کٕىکخٌ حٓض‪.‬‬

‫پبههٌیلً (‪)parmenides‬‬
‫حُ حْخنٗ «حنجخ» ىٍ ؿُٕد حیظخنیخ رٕى (ٓ‪ ۳4‬ـٓ‪ ،4۴‬م‪.‬و) ٗخػَٖ کّ هًٔضْخٖ‬
‫حُ ىیٕحٌ ٗؼَٕ ىٍ ىٓض حٓض‪ .‬كهٔلّٖ حٔ ریٖطَ پیَحيٌٕ «ٔؿٕى» ٔ «پيیيِْخ»‬
‫ىٍٔ يَُٗي‪ .‬رّپُيحٗض پخٍيُیيّ ك‪ٕٜ‬ل يؼَكض حُ ىٔ ‪َ١‬ین ًیم يًکٍ طٕحَي رٕى‪:‬‬
‫ٔ ـ ٍحِ "كویوض" کّ يخ ٍح رّيؼَكض ٔؿٕى ٔ کخثُخص يٗک٘خَي‪.‬‬
‫ٕ ـ ٍحِ "گًخٌ" کّ كکًخٖ یَٕیخیٗ(ٔ) ىٍ آٌ هيو َٓخىَي ٔ گًَحِ ٗيَي‪.‬‬
‫كویوض حیٍ حٓض کّ كو‪ٔ ٢‬ؿٕى يٕؿٕى حٓض ٔ ال ٔؿٕى ٍح يٕؿٕىیظٗ َیٔض‪.‬‬
‫الٔؿٕى كظٗ رّط‪ْ ٍٕٜ‬ى َیخیي‪ُ ،‬یَح رّيل‪ ٞ‬هخرم ط‪ٕٗ ٍٕٜ‬ى‪ ،‬ىیگَ الٔؿٕى‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ يٕؿٕى حٓض‪ٔ .‬ؿٕى ٔ ط‪ٔ ٍٕٜ‬ؿٕى‪ ،‬ػیُخ ً یکٗ ْٔظُي‪ .‬رَّظَ‬
‫پخٍيُیيّ‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ ٔهظی يیحَيی٘یى ىٍرخٍِٖ چیِی يیحَيی٘یى‪ٔ ،‬هظی کّ َخيی‬
‫ٍح رّکخٍ يیرَیى‪ ،‬آٌ َخو يظؼهن رّچیِی حٓض؛ پْ الُو حٓض کّ ْى حَيیّ٘ ٔ ْى‬
‫ُرخٌ يٕ‪ٕٟ‬ػخطی هخٍؽ حُ هٕى ىحٗظّ رخُٗي؛ چٌٕ يیطٕحَیى ىٍ َْ ُيخٌ کّ‬
‫روٕحْیى ىٍرخٍِٖ چیِی ریخَيی٘یى‪ ٔ ،‬یخ حُ چیِی َخو رزَیى‪ ،‬پْ َْچّ رظٕحَي‬
‫حَيی٘یيِ ٕٗى‪ ،‬یخ ىٍرخٍِحٕ ٓوُی گلظّ ٕٗى‪ ،‬رخیي ىٍ َْ ُيخَی ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫یؼُی حَيیّ٘ طُٓخ رّْٔظی طؼهن يیگیَى ٔ ْٔظی َیِ کّ ىٍ ُيخٌ َخيظُخْی‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ َظیـّ طـییَ ٔ طـیٌَ ًَیطٕحَي ‪ٍٕٛ‬ص رگیَى؛ ُیَح کّ طـییَ رّٔؿٕى آييٌ‬
‫ٔ حُ يیخٌ ٍكظٍ چیِْخ حٓض‪َ« .‬یٔظی» ٔ «َزٕىٌ» ٔؿٕى َيحٍى‪َْ .‬آٌچّ ْٔض‪ ،‬كو‪٢‬‬
‫«ْٔظی» ٔ «رٕىٌ» حٓض‪ٗ« .‬يٌ» ىٍ رَحرَ «رٕىٌ»‪ ،‬رّيؼُخی «َزٕىٌ» ٔ َٓرخُ‬
‫ُىٌ حُ رٕىٌ حٓض؛ ٔ حیٍ يُطوؤ يلخل حٓض‪ .‬كَکض َیِ رًّْیٍ ىنیم َخيًکٍ حٓض‪،‬‬
‫چَح کّ الُيّٖ كَکض‪ ،‬رٕىٌ ك‪٠‬خی طٓی یخ هالء حٓض طخ ؿٔى رظٕحَي ىٍ آٌ كَکض‬
‫کُي‪ .‬ح ّيخ هالء کّ رُخ رّطؼَیق‪َ ،‬یٔظی حٓض ٔ يًکٍ َیٔض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ .‬پْ‬
‫حيکخٌ َيحٍى کّ كَکض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ .‬پخٍيُیيّ يیگلض الُيّٖ طؼَیق طـییَ‬
‫ٔ كَکض‪ ،‬طؼَیق چیِی حٓض کّ ٔؿٕى َيحٍى ٔ حیٍ کخٍ يُطوؤ يلخل حٓض‪.‬‬
‫‪۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫"پخٍيُیيّ" ػویيِ ىحٗض آٌچّ ٔؿٕى ىحٍى حُ هزم پیٕٓظّ ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض‪،‬‬
‫ْیچ چیِ ًَٗطٕحَي حُ ْیچ چیِ رّٔؿٕى آیي‪ ٔ .‬آٌچّ يٕؿٕى حٓض َ٘خیي َخرٕى ٕٗى‪،‬‬
‫ٔؿٕى ٍح ‪ٛ‬لخطٗ ریٌَٔ حُ ًحص هٕى َیٔض‪ُ ،‬یَح َْچّ ؿِ ًحص حٔ رخٗي‪ ،‬ؿیَ‬
‫يٕؿٕى حٓض‪ .‬طـییَ رّيلٕٓو ٔحهؼٗ حيکخٌ پٌیَ َیٔض؛ ْیچ چیِٖ ًَٗطٕحَي ؿیَ حُ‬
‫آٌچّ ْٔض رٕ٘ى؛ ُیَح ٔهظٗ هٕحْي چیِٖ ىیگَ ٕٗى‪ ،‬یخ آٌ چیِ ػیٍ ًحص حٔ‬
‫حٓض‪ ،‬یخ ؿیَ ًحطٖ‪ ،‬یؼُٗ الٔؿٕى‪ ٔ ،‬حیٍ يلخل حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يٍٕى ٍحِ ىٔو يؼَكض "پخٍيُیيّ" حػظوخى ىحٗض‪ :‬حىٍحکخص كٔٗ ٔ ظخَْٖ‬
‫پيیيِْخ ًَٗطٕحَُي يٕ‪ٕٟ‬ع ػهى ٔحهغ َٕٗي‪ُ ،‬یَح آٌچّ حُ آٌْخ كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى ظُّٗ‬
‫ریٖ َیٔض ٔ ظٍ ىٍهٍٕ كکًخء َزخٗي‪ .‬رخ ٔؿٕى حیٍ "پخٍيُیيّ" هٕى رّيطخنزٗ‬
‫يٗپَىحُى کّ آٌٍح «ظٌُٕ کخًرّ» يَٗخيي‪ ٔ .‬آٌ يـًٕػّٖ حٓض حُ ‪١‬زیؼیخص‬
‫یَٕیخیٗ کّ چیِٖ ْى رَ آٌ ًَٗحكِحیي‪ .‬حٔ ح‪َٛ‬حٍ ىحٗض کّ كٕحّ يخ ط‪ٕٜ‬یَٖ‬
‫َخىٍٓض حُ ٔحهؼیخص پیَحيٌٕ رّىٓض يٗىْي‪ ،‬ط‪ٕٜ‬یَٖ کّ رَحٖ ػوم هخرم هزٕل‬
‫ٔٗ ٍح ػخرض کُي‪.‬‬
‫َیٔض‪ ٔ .‬طالٕ ىحٗض طخ حَٕحع هطخْخٖ ك ّ‬

‫پبههٌیلً = ىًْى (‪)nhqrq‬‬

‫ٗخگَى ٔكخىحٍ "پخٍيُیيّ" حُ حْخنٗ حنجخ‪ ،‬کٕچَ٘یٍ یَٕخَٗ ىٍ ؿُٕد حیظخنیخ‬
‫حٓض‪ 4۲ٓ( .‬ـ ٖٓ‪ ، 4‬م‪.‬و) حٔ َیِ يُکَ كَکض حٓض ٔ حػظوخى ىحٍى «ًّْچیِ ىٍ‬
‫ؿخی هٕى ٓخکٍ حٓض‪ ».‬رَحٖ حػزخص ػوخیي حٓظخى هٕى چٓخٍ ىنیم ػوهٗ ٔ ٍیخ‪ٟٗ‬‬
‫آٍٔىِ حٓض‪ ٖٔ .‬ىالیم هٕى ٍح رَ ىٔ هًٔض حٓظٕحٍ کَىِ حٓض‪ ،‬ىٍ ىٔ رَْخٌ هٔى‬
‫حٔل ریخٌ کَىِ کّ حگَ ُيخٌ ٔ يکخٌ طخ رَٗٓخیض طؤیى يَٕٗٗي‪ ،‬پْ كَکض يلخل‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ ىٔ رَْخٌ هٔى ىٔو گلظّ حگَ ُيخٌ ٔ يکخٌ يَکذ حُ حؿِحء ال یظـِٖ‬
‫رخُٗي‪ ،‬رخُ ْى كَکض يلخل حٓض‪:‬‬
‫كَ‪ ٝ‬کُیي حهیهجّٕ («آٗیم» هَٓيخٌ حكٔخَّحٖ یَٕخٌ ىٍ ؿُگ طَٔح) روٕحْي‬
‫ُٓگپ٘ظٗ ٍح ىَزخل کُي کّ رّٕٖٓ َوطّٖ «د» ىٍ كَکض حٓض‪ ،‬حهیهْ َْگِ‬
‫رُّٓگپ٘ض َوٕحْي ٍٓیي‪ ،‬چٌٕ حٔ رَّوطّٖ «د» کّ ُٓگ پ٘ض حُ آٌؿخ ٍحِ‬
‫حكظخىِ رَٓي‪ُٓ ،‬گپ٘ض رَّوطّٖ «ى» ٍٓیيِ حٓض‪ ٔ ،‬چٌٕ حهیهْ رَّوطّٖ «ى»‬
‫ٍٓي‪ُٓ ،‬گپ٘ض رَّوطّٖ «حٖ» هٕحْي ٍٓیي ٔ ْىچُخٌ طخ رَٗٓخیض‪ َْ .‬رخٍ حهیهْ‬
‫رّؿخٖ ُٓگپ٘ض رَٓي‪ُٓ ،‬گپ٘ض ىٍ ؿخٖ ىیگَ هٕحْي رٕى‪ .‬حگَ كَکض ٔحهؼیض‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬حَظوخل حٓض حُ یک َوطّ رَّوطّی ىیگَ‪.‬‬
 ‫‪۰۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫پْ َْگخِ يیخٌ حیٍ ىٔ َوطّ یک ه‪ ٢‬رک٘یى‪ ،‬هٕحْیى طٕحَٔض آٌٍح رّىٔ َیى‬
‫کُیى‪ ٔ ،‬آٌ َیًّ ٍح َیِ رّىٔ َیى ىیگَ ٔ ًْیٍ کخٍ ٍح رَ َیًّْخی ىیگَ؛ آٌچُخٌ‬
‫حیٍکخٍ حىحيّ هٕحْي یخكض کّ پخیخَی َيحٗظّ رخٗي‪ .‬پْ يیخٌ حیٍ ىٔ َوطّ حُ حؿِحی‬
‫رًٗٗخٍ ط٘کیم ٗيِ حٓض‪ ،‬کّ یک ؿٔى ُْگخو كَکض رخیي حُ هًٔض رًٗٗخٍ ػزٍٕ‬
‫کُي‪ ،‬حیٍ کخٍ رُّيخٌ ریَٓخص حكظیخؽ ىحٍى؛ رُخرَ حیٍ كَکض ْیچگخِ حَـخو َوٕحْي‬
‫ٗي‪ .‬یؼُی ىٍ ٔحهغ كَکظی ىٍ کخٍ َیٔض رهکّ َوطّْخی كَحٔحٌ کُخٍ ْى ْٔظُي‪.‬‬
‫حکٌُٕ كَ‪ ٝ‬کُیى ٔؿٕى حُ حؿِحٖ ال یظـِٖ ط٘کیم ٗيِ ٔ ُيخٌ حُ حؿِحٖ‬
‫يظًخیِ؛ ىٍ حیٍ كخنض‪ ،‬طیَٖ کّ حُ چهّٖ کًخٌ ٍْخ ٗيِ ٔ پَحٌ حٓض‪ٓ ،‬خکٍ حٓض‪،‬‬
‫ٔ ٍحِ ًٍَٗٔى‪ َْ .‬چیِ يخىحيٗ کّ ىٍ آَٗ يؼیٍ ىٍ يکخَٗ يؼیٍ حٓض‪ٓ ،‬خکٍ حٓض‪.‬‬
‫ٔ طیَٖ ٍْخ ٗيِ َیِ ىٍ َْ آَٗ ىٍ يکخَٗ يؼیٍ حٓض‪ .‬پْ ٓخکٍ حٓض‪ .‬يخ ًَٗطٕحَیى‬
‫چیٍِٖح ط‪ ٍٕٜ‬کُیى کّ يیخٌ ىَٔوطّ (ىٍ يکخٌ) یخ ىٔ نلظّ (ىٍ ُيخٌ) ىٍ كَکض‬
‫رخٗي‪ ...‬ريیٍ هَحٍ "ٌَُٕ" رخ حیٍ هالف يٍٕ٘ٓحص هٕى‪ ،‬ػوم ٔ حٓظيالل ٍح‬
‫رّحٓظِٓحء گَكظّ حٓض‪ .‬حُ ًْیٍؿخ ىٔ َگَٕ کخيالً يظًخیِ ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ ٗکم‬
‫گَكض‪ ،‬یکٗ كکًض یَٕیخیٗ ٔ رّه‪َْ ٕٜٙ‬ههیطٕٓٗ کّ رخ حطکخء رّطـخٍد كٔٗ‬
‫رّ ‪ٛ‬یٍَٔص ػخيّ يؼظوي رٕىَي ٔ گَِٔ ىٔو كکًض "پخٍيُیيّ" ٔ "ٌَُٕ" رٕى کّ رخ‬
‫حهخيّٖ رَحْیٍ ػوهٗ‪ٔ ،‬ؿٕى ٍح يطهوخ ً ػخرض ٔ ؿیَ يظزيل يٗىحَٔظُي‪.‬‬

‫اهپلّکلٌ (‪)spshxrtohT‬‬
‫چُخٌکّ ىحَٔظیى "پخٍيُیيّ" ٔ "َْههیطّٕ" يؼخ‪ْ َٛ‬ى رٕىَي‪ ،‬ح ّيخ حهظالف‬
‫َظَ آٌ ىٔ حُ ُيیٍ طخ آًٓخٌ رٕى‪ ،‬يلخل حٓض ىٔ كیهٕٔف ریٖ حُ حیٍ رخ ْى حهظالف‬
‫ىحٗظّ رخُٗي‪" .‬پخٍيُیيّ" يٗگلض ًّْچیِ ػخرض حٓض ٔ ػخرض يٗيخَي‪ ،‬رّكٕحّ ْى‬
‫حػظًخى َيحٗض ٔ ػومگَحٖ يطهن رٕى‪ ،‬كخل آٌکّ "َْههیطّٕ" يٗگلض ًّْچیِ ىٍ‬
‫كخل طـییَ آٌ رّآٌ حٓض‪ ٔ ،‬كٕحّ ٍح هخرم حػظًخى يٗىحَٔض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ گیَٔىحٍ يَىٖ حُ حْخنٗ ٓیٔیم رَهخٓض کّ "حيپئکهْ" َخو ىحٗض‬
‫(ٓ‪ 4۲‬ـ ٖٓ‪ ، 4‬م‪.‬و) ٖٔ حْم ٓیخٓض ٔ ٍْزَ كِد ىيٕکَحص َٗٓ هٕى رٕى‪.‬‬
‫"حيپئکهْ" ریٍ َظَحص "پخٍيُیيّ" ٔ "َْههیطّٕ" ىحٍٖٔ پیّ٘ کَى ٔ گلض‪:‬‬
‫َْیک حُ آٌ ىٔ ىٍ يٍٕىٖ ىٍٓض ٔ ىٍ يٍٕىٖ َخ ىٍٓض يٗگٕیُي‪ .‬حٔ ىٍیخكض کّ‬
‫ىنیم ح‪ٛ‬هٗ ‪ٟ‬يیض آٌْخ حیٍ حٓض کّ َْیک طُٓخ یک ػُ‪ٍ َٜ‬ح ح‪ٛ‬م گَكظّحَي‪ ،‬حگَ‬
‫حیٍ‪ ٍٕ١‬رٕى‪ْ ،‬یچگخِ ًَٗٗي يیخٌ آٌچّ ػوم كکى يٗکُي رخ آٌچّ رخ چ٘ى يٗطٕحٌ‬
‫‪۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیي‪ٍ ،‬حرطّ رَهَحٍ ًَٕى‪ .‬ريیٓٗ حٓض کّ آد ًَٗطٕحَي رّيخْٗ‪ ،‬هٍٕرخهّ یخ پَٔحَّ‬
‫يزيل ٕٗى‪ ،‬ىٍ كویوض آد ًَٗطٕحَي ْیچ طـییَٖ رکُي‪ ،‬آد هخن‪ًْ ٚ‬یّ٘ آد هخن‪ٚ‬‬
‫رخهٗ يٗيخَي؛ پْ "پخٍيُیيّ" ىٍٓض يٗگلض کّ ْیچچیِ طـییَ ًَٗکُي‪.‬‬
‫"حيپئکهْ" ىٍػیٍكخل رخ "َْههیطّٕ" ْى يٕحكن رٕى کّ رخیي رّىٍیخكضْخٖ‬
‫كٔٗ هٕى حػظًخى کَى‪ ،‬رخیي آٌچّ ٍح رّچ٘ى يٗریُیى رخٍٔ کُیى‪ ،‬آٌچّ يٗریُیى ىهیوخ ً‬
‫حیٍ حٓض کّ ‪١‬زیؼض طـییَ يٗکُي‪" .‬حيپئکهْ" َظیـّ گَكض کّ طُٓخ رخیي حَيیّٖ٘‬
‫یک ؿَْٕ حٔنیّ ٍح حُ َٓ ریٌَٔ کَى؛ َّآد رّطُٓخیٗ يٗطٕحَي رّ‪ٍٕٛ‬ص رٕطّٖ گم‬
‫ٔ یخ پَٔحَّ ىٍآیي ٔ َّ ْٕح يٗطٕحَي رّطُٓخیٗ يُ٘ؤ ‪١‬زیؼض ٔ طُٕع رخٗي‪ .‬رّپُيحٗض‬
‫"حيپئکهْ" ‪١‬زیؼض حُ چٓخٍ ػُ‪ َٜ‬ط٘کیم ٗيِ حٓض کّ ػزخٍص رخٗي حُ ْٕحء‪،‬‬
‫هخک‪ ،‬آطٖ ٔ آد‪ .‬كَحیُيْخٖ ‪١‬زیؼٗ ًّْ َخٗٗ حُ آيیوظٍ ٔ یخ ؿيح ٗيٌ حیٍ چٓخٍ‬
‫ػُ‪ َٜ‬رخ یکيیگَ حٓض‪ًّْ ،‬چیِ طَکیزٗ حٓض حُ ْٕحء‪ ،‬هخک‪ ،‬آطٖ ٔ آد‪ .‬يُظٓی‬
‫رَّٔزضْخٖ گَٕخگٌٕ‪ .‬رَّظَ "حيپئکهْ" ٔهظٗ گهٗ يظالٗٗ يٕٗٗى‪ ،‬یخ كیٕحَٗ‬
‫يٗيیَى‪ ،‬ػُخ‪ َٛ‬چٓخٍگخَّ ىٔرخٍِ حُ ْى يٗگٔهُي‪ ،‬حیٍ طـییَحص ٍح يٗطٕحَیى رّچ٘ى‬
‫هٕى رزیُیى‪ ،‬ح ّيخ هخک‪ْٕ ،‬ح‪ ،‬آطٖ ٔ آد كُخءَخپٌیَحَي ٔ ًْٕحٍِ ىٓض َوٍٕىِ حُ‬
‫حؿِحٖ طَکیزٗ هٕى رخهٗ يٗيخَُي‪ ،‬پْ ىٍٓض َیٔض کّ گلظّ ٕٗى ًّْچیِ طـییَ‬
‫يٗکُي‪ .‬حٓخٓخ ً ْیچ چیِ طـییَ ًَٗکُي‪ ،‬آٌچّ ٍٖٔ يٗىْي حیٍکّ ػُخ‪ َٛ‬چٓخٍگخَّ‬
‫ىٍ ْى يٗآيیِى‪ ،‬يـِح يٗگَىى ٔ ىٔرخٍِ ىٍ ْى يٗآيیِى‪.‬‬
‫"حيپئکهْ" ىٍ پخٓن رّحیٍ ٓجٕحل يويٍ کّ چّ کٔٗ حیٍ ػُخ‪ٍ َٛ‬ح رّْى‬
‫يٍٗٓخَي ٔ حُ ْى ؿيح يٗٓخُى؛ گلض ىٔ َیَٔ ىٍ ‪١‬زیؼض ٔؿٕى ىحٍى کّ َخو "يَٓ"‬
‫ٔ "کیٍ" رَآٌْخ َٓخى‪ .‬يَٓ حؿِحء ٍح رّْى يٍٗٓخَي ٔ کیٍ آٌٍح حُ ْى ٔح يٗکُي‪.‬‬
‫"حيپئکهْ" ریٍ ؿَْٕ ٔ َیَٔ َیِ طًیِ هخثم ٗي‪ .‬حئَُِ َیِ ىحًَُ٘يحٌ يیخٌ‬
‫ػُخ‪َ ٔ َٛ‬یَْٔخٖ ‪١‬زیؼٗ طًخیِ يٗگٌحٍَي‪ ،‬ػهى ؿيیي رَ آٌ حٓض کّ ًّْ كَحیُيْخٖ‬
‫‪١‬زیؼٗ ٍح يٗطٕحٌ َظیـّٖ طؤػیَ يظوخرم ػُخ‪ َٛ‬يوظهق ٔ ًٗخٍٖ َیَْٔخٖ ‪١‬زیؼٗ‬
‫ًَٗى‪" .‬حيپئکهْ" ْىچُیٍ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح يطَف کَى کّ ًْگخو حىٍحک كٔٗ يخ‬
‫حُ حٗیخء‪ ،‬ىٍ ٔحهغ چّ حطلخهٗ ٍٖٔ يٗىْي‪ .‬رَحٖ يؼخل‪ :‬يٍ چگَّٕ يٗطٕحَى گهٗ ٍح‬
‫طًخٗخ کُى؟ آٌچّ حطلخم يٗحكظي چیٔض؟‬
‫"حيپئکهْ" كکَ يٗکَى چ٘ى ًْچٌٕ َْچیِٖ ىیگَ ىٍ ‪١‬زیؼض حُ هخک‪،‬‬
‫ْٕحء‪ ،‬آطٖ ٔ آد ط٘کیم ٗيِ حٓض‪ .‬هخک چ٘ىْخٖ يٍ چیِْخٖ هخکٗ پیَحيٌٕ ٍح‬
‫يٗریُي‪ْٕ ،‬حٖ چ٘ىْخٖ يٍ آٌچّ ٍح کّ يَطز‪ ٢‬رخ ْٕح رخٗي‪ ٔ ،‬آطٖ چ٘ىْخٖ يٍ َْ‬
 ‫‪۰۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫آٌچّ کّ حُآطٖ رخٗي‪ٔ ،‬آد چ٘ىْخ َْآٌچّ ٍح کّ حُآد رخٗي‪ .‬حگَ چ٘ىْخٖ يٍ یکٗ‬
‫حُحیٍ ػُخ‪ َٛ‬چٓخٍگخَّ کى ىحٗض‪ ،‬يٍ ًَٗطٕحَٔظى طًخيٗ حؿِحء ‪١‬زیؼض ٍح رزیُى‪.‬‬
‫حيپئکهْ رخٍُطَیٍ چَِٓی حنظوخ‪١‬گَحٌ ػهى ٔػَكخٌ حٓض‪ .‬حٔ يَگی يَيُٕ ىحٗض‪.‬‬

‫هکزت كیضبؿْهٓ (‪)sackljralT‬‬

‫يٕؿٕىیض ٔ ٕٓحَق ٗو‪ ٜٗ‬رَّخو "كیؼخؿٍّٕ" ىٍ رٕطّٖ حرٓخو حٓض‪ ،‬آػخٍ‬
‫يکظٕرٗ حُ چُخٌ ٗو‪ ٜٗ‬يٕؿٕى َیٔض‪ .‬گٌحٍْٕخٖ حٓخ‪١‬یَٖ ٔ آيیوظّ رخ ط‪٠‬خى ٔ‬
‫طُخه‪ ٞ‬ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬يٕؿٕىیض ٔ حكکخٍ ٔ آٍحء "كیؼخؿٍّٕ" ىٍ طخٍین كهٔلّ ػزض‬
‫حٓض‪ .‬آٌچّ ئهى حٓض ىٍ ٍُٔگخٍحٌ يخهزم ٓوَح‪ ،١‬آثیٍ "كیؼخؿٍٕٖ" ٔؿٕى ىحٗظّ‬
‫کّ ػيى ٍح ح‪ٛ‬م کخثُخص يٗىحَٔظّ حٓض‪ .‬رَهی «كیؼخؿٍٕی» ٍح َّیک كَى‪ ،‬رهکّ‬
‫یک حَـًٍ پُيحٗظّحَي‪ ،‬ػيِٖ هخثم رّيٕؿٕىیض كَىی رخ حیٍ ْٕیض ٗيِ ٔ گلظّحَي حٔ‬
‫حُ يَىو كُیویّ رٕىِ ٔ ىٍ «‪ٔ »ٍٕٛ‬الىص ٗيِ حٓض‪ ،‬رَهٗ حٔ ٍح حُ حْخنٗ‬
‫"ٓخيّٕ" ىٍ ؿِیَِٖ يـخٍٔ "يهیظّٕ" ٔ "حكّّٕٓ" ىحَٔظّحَي کّ ىٍ كئى ٓخل‬
‫ٕٖ‪( ۳‬م‪.‬و) ىٍ ػٓي پٕنٕکَحطْ‪ ،‬ؿزّخٍ ٓخيّٕ حُ ىیخٍ هٕى يٓخؿَص کَىِ‪،‬‬
‫رّ"ٓیٔیم" (‪ٛ‬یوهیّ) ٍكظّ ٔ ىٍ َٗٓ کَٔطٌٕ ٓکَٕض گِیيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ آٌؿخ گَْٔٗ حُ ٗخگَىحٌ ىٍٕٔ ٍح گَكظُي ٔ ؿًؼیظٗ ط٘کیم ىحى کّ ػوخیي‬
‫ٔ يَحوْخٖ يوظ‪ ٚ‬رّهٕى ىحٗض‪ ،‬حُ ؿًهّ آٌکّ هٍٕىٌ گٕٗض ٔ رَهٗ كزٕرخص ٍح‬
‫رَ هٕى كَحو کَىِ رٕىَي‪َ .‬یِ هَرخَٗ کَىٌ كیٕحَخص ٔ پٕٗیيٌ نزخٓٗ ٍح کّ ىٍ آٌ‬
‫يٕحى كیٕحَٗ رّکخٍ ٍكظّ رٕى‪ ،‬ؿخیِ ًَٗىحَٔظُي‪ .‬رّآٌ ٓزذ کّ رّطُخٓن ٔ حَظوخل ٍٔف‬
‫حُ ؿٔيٖ رّىیگَ ؿٔي حػظوخى ىحٗظُي‪.‬‬
‫ظخَْح ً نلع «كیهٕٔف» حُ حهظَحػخص "كیؼخؿٍّٕ" حٓض‪ .‬ىٍ یَٕخَٗ‪ ،‬كکیى‪،‬‬
‫یؼُٗ هَىيُي ٍح «ٕٓكّٕ» ٔ كکًض ٍح «ٕٓكیخ» يٗگلظُي‪" .‬كیؼخؿٍّٕ" گلض يخ‬
‫ُُْٕ نیخهض آٌٍح َيحٍیى کّ هَىيُي هٕحَيِ ٕٗیى‪ٔ ،‬نٗ چٌٕ ىٔٓضىحٍ كکًض‬
‫ْٔظیى‪ ،‬رخیي يخ ٍح «كیهٕٕٓكٕٓٗ» هٕحَُي‪ .‬یؼُٗ ىٔٓضىحٍ كکًض‪" .‬كیؼخؿٍّٕ"‬
‫پیٕ٘حٖ گَِٔ ىیُٗء رٕى کّ گٕیخ يٗهٕحٓظُي هيٍص كکٕيظٗ ٍح طٔویَ کُُي ٔ ىٔنظٗ‬
‫رَ پخیّٖ ػوم ٔ ىحى ٔ ك‪٠‬یهض ط٘کیم ىُْي‪َ .‬یِ رُیخٌگٌحٍ يکظذ ػهًٗ رٕى کّ‬
‫ٍیخ‪ٟ‬یخص ٍح ػهى رَْخَٗ ٔ ئظوم يٗىحَٔض‪ .‬رّپُيحٗض "كیؼخؿٍّٕ" «ػيى ح‪ٛ‬م‬
‫ًّْٖ کخثُخص حٓض» ػيى حُ حطلخى ىٔ ح‪ٛ‬م کّ يلئى (ٔكيص) ٔ َخ يلئى رخٗي‬
‫كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪ .‬حػيحى يوظهلٗ ْٔظُي کّ يٗطٕحٌ آٌْخ ٍح رخ يکخٌ طؼزیَ کَى چٌٕ‬
‫‪۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حػيحى هخرهیض ىحٍَي کّ رّ‪ُْ ٍٕٛ‬يٓٗ ٔ ٗکم يؼهغْخ ٔ ٓطٕف يوظهلّ ٔ كـىْخ‬
‫طَٓیى َٕٗي‪ .‬ػيى یخ كَى حٓض‪ ،‬یخ ُٔؽ؛ كَى ػيى يلئى کخيم حٓض ٔ ُٔؽ ػيى َخ‬
‫يلئى َخه‪َ .ٚ‬وطّ ( ‪ًَٕ ) .‬ىحٍ ٔكيص حٓض ٔ چٌٕ َوطّْخ ىٍ یک ٓطق یخ ىٍ‬
‫یک ك‪٠‬خ طَطیذ یخرُي‪ ،‬حػيحى هطٗ پيیي آیُي يخَُي ٕ = ( ‪ .‬ـ ‪ ٔ ) .‬حػيحى يؼهؼٗ يخَُي ‪۴‬‬
‫(= ٖ ) ٔ حػيحى يَرؼٗ يخَُي (‪ ٔ )4‬ػيى َْيٗ يخَُي (ٔ) ٔ ؿیَ حیٍْخ‪ .‬پْ ػيى یک‬
‫(=ٔ) ح‪ٛ‬م حٔل ًّْٖ حػيحى ٔ يزيأ يلَى ػيى ىٔ (= ٕ) حٓض‪ .‬ىٔ َؤظیٍ ػيى ُٔؽ‬
‫حٓض‪َ ّٓ ،‬ؤظیٍ ػيى كخٖٔ ُٔؽ ٔ كَى حٓض‪ ،‬ػيى چٓخٍ كخٖٔ ىٔ ػيى ُٔؽ حٓض‬
‫‪ ...‬حػيحى ریخٌ کُُيِٖ َٔزضْخٖ کُيٖ ٔ طُيٖ كَکضحَي ٔ َٔزض ػيىٖ يیخٌ حٍطلخع‬
‫‪ٕٛ‬ص ٔ ‪ٕ١‬ل "ُِ" َخيیيِ يٕٗٗى ‪...‬‬
‫"كیؼخؿٍٕیخٌ" رًّْیٍؿخ حکظلخء َکَىَي ٔ كهٔلّٖ ػيىٖ هٕى ٍح رّػهى حنـًخل ٔ‬
‫ػهىحالؿظًخع‪ٓ ،‬یخٓض‪ ،‬حهالم ٔ طَریض َیِ گٔظَٕ ىحىَي ٔ يیخٌ حػيحى حُ یک طخ ىِ‬
‫کخثُخص يخىٖ ٔ ٍٔكخَٗ ػالین َٓخَٗ یخكظُي‪ .‬ىٍ يکظذ "كیؼخؿٍٕیخٌ" حػيحى ػالِٔ رَ‬
‫ًَٕىحٍ ُْيٓٗ‪ ،‬کُخیّ حُ كوخین ًُْٗ ْى ْٔظُي‪ .‬يؼالً ػيى ّٓ رخ يکخٌ کّ ىحٍحٖ ّٓ‬
‫رؼي حٓض ططزین يٗ کُي ٔ ػيى پُؾ رخ ‪ٛ‬لض ٔ ٖٗ رخ ٍ‪ٕ١‬رض‪ْ ،‬لض رخ ػوم ٔ ٍَٕ ٔ‬
‫‪ٛ‬لض‪ْ٘ ،‬ض رخ ػ٘ن ٔ ‪ٛ‬يحهض‪َّ ،‬رخ طل ّکَ ىٍ حيٍٕ ٔ ىِ کّ يلظٕٖ ًّْٖ حیٍ‬
‫حػيحى حٓض‪ ،‬كخیِ ‪١‬زیؼض ٰانٓی حٓض ٔ يطخرن رخٗي رخ طَکیذ ػخنى ٔؿٕى کّ يلظٕٖ‬
‫ًّْٖ حٗیخء حٓض‪ .‬يکظذ "كیؼخؿٍٕٖ" ْىچُخٌ کّ ؿُزّٖ ػهًٗ ىحٗض‪ ،‬حُ ػَكخٌ ٔ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٍكیغ َیِ رَهٍٕىحٍ رٕى‪ .‬يکخطذ كهٔلٗء کّ طلض طؤػیَ حَيیّْ٘خٖ‬
‫"كیؼخؿٍٕٖ" رّٔؿٕى آييَي‪ ،‬رّطلویوخص يخٍٔحیٗ طٕؿّ هخ‪َ٘ ٙ‬خٌ يٗىحىَي‪ُ ،‬یَح‬
‫"كیؼخؿٍّٕ" رّئؤنّٖ هيحٖ ٔحكي ٔ َخىیيِ هیهٗ حًْیض يٗىحى ٔ ػخنى يلّٕٔ ٍح‬
‫رّرطالٌ ٔ كَیذ يظ‪ٜ‬ق يٗٓخهض ٔ يٗگلض ؿٓخٌ يلّٕٔ ٓطلٗ حٓض‪.‬‬
‫یکٗ حُ ئخثم ح‪ٛ‬هٗ ط‪ٕٜ‬ف حػظوخى رّؿخٔیيحَّگٗ ٍٔف ٔ ٔكيص کخثُخص حٓض‬
‫(ٔكيص ٔؿٕى) حیٍ چیِٖ حٓض کّ "كیؼخؿٍّٕ" طؼهیى يٗىحى‪ ،‬ػالِٔ رَ آٌ يؼظوي‬
‫رٕى رّحیٍکّ حَٕحع يوظهق يٕؿٕىحص َُيِ طلٕل يٗیخرُي‪َْ .‬چّ کّ ىٍ ؿٓخٌ پيیي‬
‫يٗآیي ٔ حُ يیخٌ يٍٗٔى‪ ،‬رخٍٖ ىیگَ ىٍ ىٍِٖٔ کّ ّٓ ِْحٍ ٓخل حٓض‪ ،‬رّؿٓخٌ‬
‫رخُ يٗگَىى‪ .‬پْ َْچّ رَّظَ طخُِ يٗآیي‪ ،‬طخُِ َیٔض‪َْ ٔ ،‬چّ يظٕني يٕٗٗى ٔ ىٍ‬
‫آٌ كیخص حٓض‪ ،‬رخیي چُخٌ رّآٌ رُگَیى کّ یکٗ حُ حكَحى هخَٕحىِ ٍح يٗریُیى‪.‬‬
‫"كیؼخؿٍّٕ" يٗگلض ىٍ ٍكظخٍ هٕى رخ یکيیگَ كَحيٕٕ َکُیى کّ ًّْ كََُيحٌ‬
‫هيحیخَیى‪ .‬حٔ يظل ّکَٖ حٓض کّ كيّ حَٗحهٗ ٍح يٍٕى حْظًخو هخ‪ ٙ‬هَحٍ يٗىْي ٔ‬
 ‫‪۰۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫آٌٍح حُ كکَ ٔ كْ‪ ،‬رَطَ يًٗٗخٍى‪ .‬حیٍ َیِ یکٗ ىیگَ حُ ح‪ٕٛ‬ل ط‪ٕٜ‬ف حٓض‪،‬‬
‫‪ٕٛ‬كٗ آٌچّ ٍح رّطؤيم ٔ ٕٗٓى يٗیخري‪َْ ،‬گِ رَّظَ ٔ كکَ ٔ رَْخٌ ىٍ ًَٗیخري‪.‬‬
‫"كیؼخؿٍّٕ" َلْ ٍح ؿَْٕٖ يـخیَ رخ ؿٔي يٗىحَي کّ يَکِ آٌ ىيخؽ حٓض ٔ‬
‫هٕى ٔٓیهّ ٖ حٓض رَحٖ حَـخو کخٍْخٖ ػوهٗ‪ ،‬يخَُي حَيی٘یيٌ ٔ كکى کَىٌ‪ ٔ .‬چٌٕ‬
‫ٍٔف رؼي حُ كُخٖ ؿٔي رخهٗ حٓض‪ ،‬يٗطٕحَي حُ ؿٔيٖ رّؿٔي ىیگَ كهٕل کُي‪ .‬طؼيحى‬
‫حؿٔخىٖ کّ َلْ ىٍ آٌْخ كهٕل يٗکُي رّحَيحُِٖ ىٍؿّٖ کًخل آٌ َلْ حٓض‪.‬‬
‫يکظذ "كیؼخؿٍّٕ" ْىچُخٌ ىٍ «ٓیٔیم حیظخنیخ» ٔ طخ ػ‪ َٜ‬حكال‪ ٔ ٌٕ١‬حٍٓطٕ‬
‫ىٍ َْٗٓخٖ یَٕخٌ ٍٔحؽ ىحٗض‪َْ ،‬چُي رؼيْخ رّ‪ٍٕٛ‬ص يکظذ ئظوم رخهٗ ًَخَي‪،‬‬
‫ٰنکٍ ىٍ حكکخٍ ٔ ػوخیي كکًخٖ رؼيٖ طؤػیَ ػًین ىحٗض‪ .‬چُخٌکّ حكال‪َ ٌٕ١‬ظٕحَٔض‬
‫طلض طؤػیَ آٌ هَحٍَگیَى‪ .‬هٌَْخ رؼي ىٍ يَ٘مُيیٍ ؿًؼیض يٕٕٓو رّحهٕحٌحن‪ٜ‬لخء‬
‫ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗض‪ .‬گَِٔ طلض ٍْزَٖ "كیؼخؿٍّٕ" رّكهکیخص‪ ،‬يٕٓیوٗ‪١ ،‬ذ‬
‫ٔ ٓیخٓض َیِ ػالهّيُي رٕى‪ .‬یکٗ حُ حػ‪٠‬خٖ ييٍّٖٓ كیؼخؿٍّٕ "آٍهٕطخّ" حُ‬
‫حْخنٗ طخٍَظٕو رٕى‪ ،‬گٕیُي «هَهَِ» ٔ چُي حكِحٍ يیکخَیکٗ ىیگَ ٍح ًْٕ حهظَحع‬
‫کَىِ حٓض‪ ٔ .‬حكال‪ ٌٕ١‬حَيیّٖ٘ «ييیُّٖ كخ‪ٟ‬هّ» ٍح حُ حٔ حنٓخو گَكض‪.‬‬

‫آًبکَبگْهاً (‪)sqldljralT‬‬
‫ٖٔ َؤظیٍ كیهٕٔف ٓخکٍ آطٍ حٓض (ٓٓ‪ ۳‬ـ ‪ ، 4ٕ۴‬م‪.‬و) حُ حْخنٗ آٓیخٖ‬
‫‪ٛ‬ـیَ رٕى کّ ىٍ چٓم ٓخنّگٗ رّآطٍ ٍكض‪ .‬چٌٕ پَیکهْ (‪ 4۲۳‬ـ ‪ ، 4ٕ۲‬م‪.‬و) حٔ‬
‫ٍح رّآطٍ كَحهٕحَي رّآٌ َٗٓ ٍكض ٔ ييص ٓٗ ٓخل ىٍ آٌؿخ رِیٔض‪ .‬رّپَیکهْ‬
‫كهٔلّ ٔ كٍ هطخرّ آيٕهض‪ .‬ػ‪ َٜ‬پَیکهْ یکٗ حُ ىٍه٘خٌطَیٍ ىٍٔحٌ ٗکٕكخیٗ‬
‫ىيٕکَحٓٗ ٔ كهٔلّ ىٍ طخٍین یَٕخٌ حٓض‪ .‬آَخکٔخگٍٕحّ ىٍ ٓخلْخٖ رؼي گَكظخٍ‬
‫طًٓض هيحَخُٗخٓٗ گَىیي ٔ ػخهزض يـزٍٕ ٗي آٌ َٗٓ ٍح طَک کُي‪ .‬حُ ؿًهّ حطٓخيخص‬
‫حٔ حیٍ رٕى کّ يٗگلض هٍٕٗیي هيح َیٔض‪ ،‬رهکّ ُٓگ گيحهظّٖ حٓض کّ رٍِگطَ‬
‫حُ ٗزّؿِیَِٖ "پهٕپَِٕ" يٗرخٗي‪ ٖٔ .‬رّٓظخٍُِٗخٓٗ رٔیخٍ ػالهّيُي رٕى ٔ حػظوخى‬
‫ىحٗض طًخو حؿَحو كهکٗ حُ ًْخٌ ؿَْٕ ُيیٍ ٓخهظّ ٗيِحَي‪ ،‬رُخرَحیٍ ىٍ کَحص ىیگَ‬
‫ْى يٗطٕحَي كیخص رَٖ٘ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ْ .‬ىچُیٍ حظٓخٍ َظَ کَى کّ يخِ ٍَٕٖ حُ‬
‫هٕى َيحٍى‪ ٍَٕ ،‬آٌ حُ ُيیٍ يٗطخري‪ ٔ .‬ػهظٗ ْى رَحٖ هٍٕٗیي گَكظّگٗ یخكض‪.‬‬
‫ح ّيخ َظَحص "آَخکٔخگٍٕحّ" ىٍ يٍٕى حكٕحل ُيیُیخٌ هیهٗ يٓى حٓض‪:‬‬
‫ٓ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٔ َپٌیَكض کّ یک ؿَْٕ هخ‪ ٙ‬حٔنیّ ـ يؼالً ـ آد رظٕحَي رًّّْچیِْخٖ کّ يخ‬

‫ىٍ ؿٓخٌ يخىٖ يٗریُیى ىیگَگٌٕ ٕٗى‪ْ .‬ىچُیٍ هزٕل ًَٗکَى کّ هخک‪ْٕ ،‬ح‪ ،‬آطٖ ٔ‬
‫آد رظٕحَي رّهٌٕ ٔ حٓظوٕحٌ طزيیم یخري‪ .‬رَّظَ حٔ حگَ پٕٓض ٔ حٓظوٕحٌ يخ كخ‪ٛ‬م‬
‫ىیگَىیٔٗ چیِْخٖ ىیگَٖ ًَٗرٕى‪ ،‬پْ رخیي ٗیَٖ کّ يَٕٗٗیى ٔ ؿٌحٖ کّ‬
‫يٗهٍٕیى كخٖٔ پٕٓض ٔ حٓظوٕحٌ رخٗي‪.‬‬
‫"آَخکٔخگٍٕحّ" رَآٌ رٕى کّ ‪١‬زیؼض حُ ًٍحص ٍیِ ٔ رًٗٗخٍٖ کّ رّچ٘ى‬
‫ًَٗآیي‪ ،‬ط٘کیم ٗيِ حٓض‪ .‬حؿِحٖ ًّْٖ حؿٔخو حُ حؿِحٖ کٕچکٗ طؤیى َخپٌیَ‬
‫يَکذ ٗيِحَي ٔ ىٍ طؤیى یک ؿٔى َْچّ ؿهٕطَ رَٔیى‪ ،‬ؿِ حؿِحٖ يظـخَْ رخ کم‬
‫ًَٗیخریى‪ .‬يؼالً حٓظوٕحٌ يَکذ حٓض حُ حؿِحٖ حٓظوٕحَٗ‪ ٔ ،‬یک هطَِ هٌٕ ٍح‬
‫َْچّ طؤیى کُیى ؿِ هٌٕ َوٕحْیى ىیي‪ .‬ىٍ آؿخُ‪ ،‬آيیوظّٖ کهٗ‪ٔ ،‬حكي‪ ،‬ئخٖٔ رخ‬
‫ًحص هٕى‪ُ ،‬یخىص ٔ َو‪ٜ‬خٌَخپٌیَ ٔؿٕى ىحٗض کّ ك‪ُٓ ٔ َٜ‬ـٖ آٌ حيکخٌَخپٌیَ‬
‫رٕى‪ .‬حٔ رخ كَکض َیَٔيُي ٔ ىٍَٔٗ ٔ آٌچُخٌ َٓیغ‪ ،‬کّ رخ َْ كَکظٗ کّ حکٌُٕ ىٍ‬
‫يٗیخریى هخرم هیخّ َیٔض‪ ،‬رّكَکض ىٍآيي ٔ ًّْ حٗیخٖ کّ حکٌُٕ يَٗگَیى حُ حیٍ‬
‫کهٗ ریٌَٔ آيي‪ .‬كظٗ ىٍ ٍیِطَیٍ ًٍِْخ پخٍِٖ حُ طًخيٗ چیِْخٖ ىیگَ ْٔض‪.‬‬
‫يؼالً ىٍ یک ٓهٕل ريٌ يخ ح‪١‬الػخص يَرٕ‪ ١‬رّٓخهظخٍ طًخيٗ ٓهٕلْخٖ ىیگَٖ‬
‫ريٌ يخ يللٕظ حٓض‪ .‬حگَ يٍ یک ٓهٕل پٕٓظٗ حُ حَگ٘ض هٕى ىٍ آٍٔو‪ ،‬ىٍ ْٔظّٖ‬
‫ىٍَٔٗ آٌ ٓهٕل طُٓخ ٔیژِگْٗخٖ پٕٓض يٍ َٓلظّ َیٔض؛ رهکّ آٌ ٓهٕل كخٖٔ‬
‫طًخيٗ ه‪ٕٜٛ‬یخص ؿًٔخَٗ ٔ ژَظیکٗ يٍ حٓض ٔ ْىچُخٌ َ٘خٌ هٕحْي ىحى کّ يٍ‬
‫چگَّٕ چ٘ىْخٖ ىحٍو‪ٍَ ،‬گ يٕیى چیٔض ٔ كظٗ ىحٍحٖ چّ ‪ٛ‬لخص حهالهٗ ْٔظى‪.‬‬
‫(چیِی کّ حئَُِ رّآٌ ى حٌ حی يٗگٕیُي)‬
‫"آَخکٔخگٍٕحّ" حیٍ ٓهٕل ٍیِ ٍح کّ كخٖٔ ًّْچیِ حٓض «رٌٍ» یخ «ْٔظّ»‬
‫يَٗخيي‪ ٔ .‬هِٕٖ «َظى» ٍح ػخيم رّٔؿٕى آٍَٔيِٖ َزخطخص‪ ،‬كیٕحَخص ٔ حَٔخٌ يٗىحَي‪.‬‬
‫هخٍؽ حُ حیٍ کم ٔ يظًخیِ حُ آٌ‪ٍٔ ،‬ف‪ ،‬یخ ػوم (‪ )mrTh‬پخک ٔ حُنٗ هَحٍ ىحٍى کّ‬
‫ىحٍحٖ َیَٖٔ حىٍحک ٔ هيٍطٗ رٗپخیخٌ حٓض‪ .‬حیٍ ػوم چٌٕ ىحهم حیٍ کم ٗي َٗٔع‬
‫رّطُظیى ٔ طًیِ حؿِحٖ آٌ ًَٕى‪ ،‬طخ حیٍکّ ػخنى رّحیٍ ٗکهٗ کّ حئَُ يٗریُیى ىٍآيي‪.‬‬
‫ٔنٗ حیٍ طُظیى رّ طيٍیؾ ٔ ىٍ چُي يَكهّ رَ ٔكن طَطیزٗ ىهین ٔ هٕحَیٍ ػخرض ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫گَكظّ حٓض‪ .‬ىٍ ػخنى ٔؿٕى َّكیخص حٓض ٔ َّيَگ‪ .‬يؼُخٖ ٔالىص حَل‪ٜ‬خل ؿِء‬
‫حٓض حُ کم‪ ٔ .‬يؼُٗ يَگ رخُگ٘ض حیٍ ؿِء حٓض رّکم ٔ حیٍ حَل‪ٜ‬خل ٔ حط‪ٜ‬خل ؿِ‬
‫طلض طؤػیَ ػوم کخيم َگَىَي‪.‬‬
 ‫ٔ‪۴‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫لیئْکیپًْ ّ میوووا‪ٛ‬یٌ (‪)shratlsaT lqx chprtalcaT‬‬

‫حیٍ ىٔ َلَ حٓظخى ٔ ٗخگَى ْٔظُي کّ َظَحص حی٘خٌ حُ كیغ ح‪ٕٛ‬ل کهٗ‬
‫یکٔخٌحَي‪ ،‬ؿِ ىٍ كَٔػخص رخ ْى حهظالف َيحٍَي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ "ًیًوَح‪١‬یْ"‬
‫َظَیّْخٖ "نیجٕکیپّٕ" ٍح َٗف ٔ رٔ‪ ٢‬ىحىِ ٔ آٌٍح يهًّٕطَ ًَٕىِ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ‬
‫"ًیًوَح‪١‬یْ" يٍٕ٘ٓطَیٍ ٔ حػَگٌحٍطَیٍ يظل ّکَ هٌَ پُـى هزم حُ يیالى ُٗخهظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬حٔ آهَیٍ كیهٕٔف حُ ٓهٔهّ كالٓلّٖ ‪١‬زیؼٗ حٓض‪ .‬حُ حْخنٗ َٗٓ کٕچک‬
‫"آريٍح" ىٍ کَحَّٖ ًٗخنٗ ىٍیخٖ "حژِ"‪ .‬ػًَ ‪ٕ١‬الَٗ ىحٗض (ٓ‪ 4۶‬ـ ٓ‪ ، ٖ۰‬م‪.‬و)‬
‫ح ّيخ "نیجٕکیپّٕ" حُ حْخنٗ يهیظّٕ (يهطیّ) رٕى‪ 4۴۲( .‬ـ ‪ ، 4ٕ۴‬م‪.‬و)‬
‫يکظذ كهٔلٗ ٔ َظَیّٖ "حطى" حُ "ًیًوَح‪١‬یْ" ىٍ طخٍین حَيیّٖ٘ رَٖ٘‬
‫ؿٕؿخٖ ػظیى رَپخ کَى چُخٌکّ حَؼکخّ آٌ طخ رّحئَُ‪ ،‬یؼُٗ ىٍِٖٔ ػهًٗ کَُٕٗ‬
‫َیِ حىحيّ ىحٍى‪ ًّْٖ .‬يٕأنلخص حیٍ يظل ّکَحٌ رؼي حُ يَگ "ًیًوَح‪١‬یْ" ىٍ‬
‫يـًٕػّٖ {کّ رخیي آٌٍح ىحیَسحنًؼخٍف رَٖ٘ ىٍ آٌ ػ‪َ َٜ‬خيیي} گَى آييِ حٓض‪.‬‬
‫"ًیًوَح‪١‬یْ" ىٍ كهٔلّٖ هٕى َظَیّْخٖ َلٔٗ ٔ حهالهٗ َیِ حكِٔىِ حٓض کّ حُ‬
‫كیغ ٔ ٓؼض ٔ ػًن رّكيٖ حٓض کّ طخ حئَُ حٍُٕ ٔ حػظزخٍ ىحٍى‪.‬‬
‫رَ يٗگَىیى رَّظَیّْخٖ "نیجٕکیپّٕ" کّ حُ كیغ ح‪ٕٛ‬ل کهٗ حٓخّ َظَیخص‬
‫"ًیًوَح‪١‬یْ" َیِ حٓض‪ :‬چُخٌکّ ىٍ رئ َظَ رّىٓض يٗآیي‪ ،‬يٌْذ "نیجٕکیپّٕ"‬
‫يٕنٕى ي٘خْيِ ٔ يُطن حٓض‪ ،‬چٌٕ حٍرخد يکظذ "حنجخیٗ" ٍحؿغ رّٔؿٕى ٔ الٔؿٕى‬
‫رلغ کَىِ حٓض‪ٔ ،‬نٗ هٕى چیِٖ ٍح َپٌیَكظّ حٓض کّ َّيٕؿٕى ٔ َّيؼئو رخٗي‪.‬‬
‫ٔؿٕى َظٕحَي کّ ػيو ٕٗى ٔ حُ ػيو َ٘خیي کّ ٔؿٕىٖ پيیي آیي‪ٔ .‬ؿٕى يالء حٓض ٔ‬
‫ػيو هالء‪ .‬رُخرَحیٍ ىٔ کخثٍ يظؼخىل یخكض يٕٗٗى‪ :‬يالء ٔ هالء‪ ٔ .‬حیٍ چیِٖ حٓض‬
‫کّ حُ طـَرّ رّىٓض آٍٔىِحیى‪ ،‬چّ حگَ هالء ًَٗرٕى‪ ،‬كَکض َزٕى‪ ٔ .‬كَکض يٕؿٕى‬
‫حٓض‪ٍ ،‬حْٗ رَحٖ حَکخٍ آٌ َیٔض‪.‬‬
‫«ٔؿٕى» يَکذ حٓض حُ طؼيحى رَٗٓخیظٗ حُ ػُخ‪ َٛ‬رٔی‪ ،٢‬ػخرض ٔ ٓوض‪ ،‬کّ‬
‫حگَ آٌْخ ًَٗرٕىَي‪ ،‬آٌ يَکذ َزٕى‪ .‬چٌٕ رّىهض رُگَیى ٔ رّطـَرّ رپَىحُیى‪،‬‬
‫رّٔؿٕى يٕؿٕىحص رٔیخٍ ٍیِٖ‪ ،‬يؼم آٌْخ کّ ىٍ ٗؼخع هٍٕٗیي يٍٗه‪ُٜ‬ي ٔ‬
‫ًٍحص هٕٗزٕٖ کّ حُ ػطَْخ‬ ‫كزخدْخٖ ٍَگخٍَگٗ کّ ىٍ يخیؼخص پَحکُيِحَي‪ّ ٔ ،‬‬
‫ًٍحص ٍح ّٓ ‪ٛ‬لض حٓخٓٗ‬ ‫پَحکُيِ يَٕٗٗي‪ ،‬حػظَحف هٕحْیى کَى‪ .‬حیٍ ػُخ‪ َٛ‬یخ ّ‬
‫حٓض‪ٗ :‬کم‪ ،‬طَکیذ ٔ ٔ‪ٟ‬غ‪ .‬يؼالً ىٔ كَف " ْ " ٔ " ع " ٍح ىٍ َظَ ریخٍٔیي‪ ،‬ىٍ‬
‫ٗکم يوظهقحَي ٔ گخِ ىٍ طَکیذ َیِ يوظهق گَىَي‪ ،‬يخَُي‪ ْ " :‬ع " ٔ " ع ْ " ٔ گخِ‬
‫ٕ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًٍحص‬‫ًٍحص‪ّ ،‬‬ ‫ىٍ ٔ‪ٟ‬غ ْى يوظهق َٕٗي چٌٕ (ػّ) ىٍ آؿخُ هالء رٕى ٔ حَزْٕٗ حُ ّ‬
‫ىٍ هالء ٍْخ ٗيَي ٔ حُ طؤنیق آنٗ ٔ ‪ٛ‬يكّٖ آٌْخ ػٕحنى رًٗٗخٍ رّٔؿٕى آيي‪.‬‬
‫ًٍحص ٍح كَکظٗ حٓض رٗآؿخُ ٔ رَٗٓخیض‪ ،‬حیٍ كَکض آٌْخ ٍح رّط‪ٜ‬خىو ٔ طالهٗ ٔح‬ ‫ّ‬
‫يٗىحٍى ٔ حؿٔخو ٔ حٗکخل يوظهلّ آُ آٌْخ پيیي يٗآٍٔى‪.‬‬
‫ًٍحص ٍح‬‫ًٍحص کَٖٔ ٗکم حٓض‪ٔ ،‬نٗ حیٍ ّ‬ ‫«َلْ» َیِ يخَُي ؿٔى يَکذ حُ ّ‬
‫ؿخیض نطخكض ٔ هَىٖحَي‪ ،‬نٌح هخىٍ رّكهٕل ىٍ ًّْ حؿٔخوحَي‪ ،‬كظٗ ىٍ آٌ ىٓظّ حُ‬
‫حؿٔخو کّ يخ آٌْخ ٍح رٗكَکض ٔ رٗؿخٌ يٗىحَیى‪ .‬حكٔخّ‪ٗ ،‬ؼٍٕ‪ ،‬ػخ‪١‬لّ‪ ،‬كکَ‪،‬‬
‫يَٓ ٔ کیٍ چیِٖ ؿِ پيیيِْخٖ يخىٖ َیٔظُي‪ .‬يؼالً حىٍحک حُ هزٕل ‪ ٍٖٕٛ‬کّ حُ‬
‫حٗیخٖ هخٍؿٗ يٗآیُي كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى ٔ آٌ ‪ٍٕٛ‬صْخ ْٕح ٍح يٗٗکخكُي ٔ حُ‬
‫ٍٕٓحمْخٖ کّ ًٍحص حُ آٌ ػزٍٕ يٗکُُي‪ ،‬ىٍ يخ ىحهم يَٕٗٗي‪ .‬حیٍ ‪ٍٕٛ‬صْخ حُ‬
‫كیغ طَکیذ رخ حٗیخء ىیگَ حهظالكٗ َيحٍَي‪ ،‬رهکّ حیٍ حهظالف حُ كیغ كـى ٔ ٓزکٗ‬
‫ٔت يخ آػخٍٖ کّ رَؿخ يٗيخَُي‪ ،‬حیـخى يٗکُُي‪.‬‬ ‫آٌْخ حٓض‪ .‬آٌْخ ىٍ حػ‪٠‬خٖ ك ّ‬
‫ىحَٔظیى کّ يٌْذ "ًیًوَح‪١‬یْ" رخ يٌْذ "نیجٕکیپّٕ" ىٍ ح‪ٛ‬م ٔ حٓخّ هٕى‬
‫چُيحٌ حهظالكٗ َيحٍى‪ ،‬طُٓخ "ًیًوَح‪١‬یْ" ىٍ رَهٗ آٍحء حٓظخى هٕى طؼيیالطٗ حیـخى‬
‫ًٍحص‪،‬‬‫ًٍحص حُنٗ ىٍ حُل ىٍ هالثٗ َخيظُخْٗ يُظَ٘ رٕىَي‪ ،‬طٕىِٖ ّ‬ ‫کَىِ حٓض‪ّ :‬‬
‫ًٍحص كخ‪ٛ‬م يَٕٗٗي ػخٍ‪ٟٗ‬‬ ‫يؼخىل آٌ هالء َخيظُخْٗ رٕى‪ .‬طَکیزخطٗ کّ حُ حطلخى ّ‬
‫ْٔظُي‪ًٍ ،‬حص رؼ‪ ٗ٠‬گَى ٔ ‪ٛ‬خفحَي‪ ،‬رؼ‪َ ٗ٠‬خيَطذ ٔ ىحٍحٖ هالدْخ ٔ ٗخهکْخ؛‬
‫ىٍٓض رّٓزذ ًْیٍ طلخٔص يٗطٕحَُي رّ‪ٍٕٛ‬ص حؿٔخو گَٕخگٌٕ ىٍآیُي‪ .‬ػٕحنى‬
‫َخيظُخْٗ حٓض ٔ طخ رَٗٓخیض طکٕیٍ يٗیخرُي ٔ ُٔحل يٗپٌیََي‪ٔ .‬هظٗ ؿًٔٗ‪ ،‬يخَُي‬
‫كیٕحٌ یخ ىٍهض‪ ،‬رًیَى ٔ يظالٗٗ ٕٗى‪ًٍ ،‬حص حُ ْى يٗپَحکُُي‪ٔ ،‬نٗ يٗطٕحَُي ىٍ‬
‫طَکیزخص طخُِ ٔ َٕیٍ رّکخٍ ٍَٔي‪ .‬رَحٖ ًّْ پيیيِْخٖ ػخنى ٔؿٕى‪ ،‬یک ػهض حٓض‬
‫کّ آٌ حُیکٕٓ رخ آنیض ٔ ‪ٍَٟٔ‬ص‪ ٔ ،‬حُ ىیگَٕٓ رخ روض ٔحطلخم ًْآُْگ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ىٍ َظَ "ًیًوَح‪١‬یْ" آنیض ٔ ‪ٍَٟٔ‬ص ٔ حطلخم ؿًهّگٗ یک يؼُٗ ىحٍَي ٔ آٌ‬
‫یگخَّ ػهظٗ حٓض کّ ػوم حُ ىٍکٖ ػخؿِ حٓض ٔ يٕؿذ حثظالف ًٍحص يٕٗٗى‪ٔ .‬نٗ‬
‫حیٍ ًٍحص رؼي حُ حثظالف رَ ٔكن هٕحَیٍ كظًٗ رّٓیَ هٕى حىحيّ يٗىُْي‪ ،‬ىیگَ رخ‬
‫ًٍحص کَٖٔ حٓض‪ ،‬ىٍ آٌ‬ ‫‪ٛ‬يكّ حٍطزخ‪َ ٗ١‬يحٍَي‪َ« .‬لْ» ٔحكي حٓض ٔ يٕأنق حُ ّ‬
‫طًیِ ٍٔف حُ ػوم يًکٍ رخٗي‪َ .‬لْ ىٍ ؿًیغ حؿِحء ريٌ پَحکُيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ يَکِ‬
‫ػوم ٓیُّ حٓض‪ٔ .‬هظٗ آىيٗ يٗيیَى‪ًٍ ،‬حص ٍٔف رَّْٕٓ پَحکُيِ يٕٗٗى ٔ ًٍَِْ‬
‫ىٍ طکٕیٍ یک ٍٔف طخُِ َٗکض يٗؿٕیي‪.‬‬
 ‫ٖ‪۴‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫َلْ ٍح ّٓ َٕع طؤػیَ حٓض‪ :‬حكٔخّ‪ ،‬كکَ ٔ ٗؼٍٕ‪ ًّْٖ .‬حیٍ طؤػیَحص َٔزٗ‬
‫ٔٗ پٗ ًَٗرَیى‪ٍَ .‬گ‪ ،‬رٕ‪١ ،‬ؼى ٔ‬‫حٓض ٔيخ رّػخنى هخٍؽ‪ ،‬ؿِ حُ ‪َ١‬ین طؤػیَحص ك ّ‬
‫ًٍحص ىٍک ٗيِ‬‫‪ٕٛ‬ص‪ ،‬چٌٕ نٌص ٔ حنى ٔ طؤػیَحص ىیگَ َظیـّٖ ػًم ي٘ظَک يیخٌ ّ‬
‫ٔت يخ ْٔظُي‪ .‬یؼُٗ َْحكٔخٓٗ حيَٖ حٓض يظؼخٍف‪ ٔ ،‬حىٍحک يخ رّكویوض‬ ‫ٔ آالص ك ّ‬
‫حٗیخء طؼهن ًَٗگیَى‪ ،‬رهکّ کیلیخص يوظهلّٖ آٌٍح ىٍ يٗیخري‪ .‬يٓىطَیٍ هًٔض كهٔلّٖ‬
‫"ًیًوَح‪١‬یْ" آٍحء حهالهٗ حٔحٓض‪ .‬حٔكکیًٗ حٓض هٕٗزیٍ کّ ٓؼخىص حَٔخٌ ٍح ىٍ‬
‫ٍ‪ٟ‬خ‪ ،‬هُخػض ٔٗخىيخَٗ يٗىحَي‪َُ ،‬يگٗ حؿظًخػٍٗح حيَ‪ ٍَٖٟٔ‬يًٗٗخٍى کّ رَحٖ‬
‫ىكخع حُ َلْ ٔ ًْکخٍٖ ىٍ رَآٍٔىٌ َیخُْخٖ حٓخٓت َُيگٗ چخٍِٖ حُ آٌ َیٔض‪.‬‬

‫ّکْكبیٔ كیگو هّزَُبٓ ػلْم‬

‫يزخكؼخص ػوهٗ ٔ كهٔلت ىحؽ ٔ ٕٓىيُي ىٍ یَٕخٌ يٕؿزخص طـییَ ریُٖ ٔ ‪َُ١‬‬
‫َگَٕ ػًٕيٗ َٔزض رّىیگَ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ػهٕو ٔ ؿُزّْخی َُيگی ٍح َیِ كَحْى‬
‫آٍٔى ٔ ػخرض ٓخهض کّ رَحی ََْٕع طـییَ يؼزض ىٍ َُيگی حَٔخَی‪ ،‬طٕٓؼّی ػهٕو‬
‫ػوهی َٗ‪ ١‬حٔل حٓض‪ .‬هٕحی ػوالَی ًْخٌ چیِی حٓض کّ کّ ٓزذ طًیِ حَٔخٌ حُ‬
‫كیٕحٌ يٕٗٗى‪ .‬طؤػیَ ػهٕو ػوهٗ‪ ،‬هخ‪ٛ‬شً رَ ىٔ كُِٕٖ طخٍینَگخٍٖ ٔ ‪١‬ذ‬
‫كٕمحنؼخىِ ًَخیخٌ رٕى هزم حُ آٌ یَٕخَیخٌ ػویيِ ىحٗظُي کّ ًّْٖ حيٍٕ ُیَ َظَ‬
‫هيحیخٌ طُظیى يَٕٗٗي ٔ حٍحىِٖ رَٖ٘ ىٍ گَىٕ حيٍٕ ييههیظٗ َيحٍى‪ .‬هيحیخٌ حٓض‬
‫کّ رخ َیَٖٔ يَيُٕ ًّْٖ حيٍٕ ٍح ًٓض ٔ ٕٓ يٗىُْي‪.‬‬
‫ٔنٗ طالٕ كیهٕٔكخٌ رَحٖ طٕ‪ٟ‬یقْخٖ ‪١‬زیؼٗ رَحٖ ٍٖٔىحىْخٖ ‪١‬زیؼض‬
‫يٕؿذ ٗي کّ ٔهخیغَگخٍحٌ َیِ ىٍ ‪ٛ‬يى طٕ‪ٟ‬یلخص ‪١‬زیؼٗ رَحٖ ٍٖٔىحىْخ رَآیُي‪.‬‬
‫حُ حیٍ پْ ىیگَ ٗکٔض ىٍ ؿُگْخ رّپخٖ هيحیخٌ َٕٗظّ َ٘ي‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ يٍٕهخٌ‬
‫یَٕخٌ ىٔ َلَ رَّخوْخٖ "َْٔىٔص" (‪ 4۴4‬ـ ‪ ، 4ٕ4‬م‪.‬و) ٔ "طٕکٕىیيّ" (طٕٓیئى‬
‫ٓ‪ 4۶‬ـ ٓٓ‪ ، 4‬م‪.‬و) رٕىَي کّ رخ ىیي ػوهٗ رخ يُ٘ؤ كٕحىع َگَیٔظُي‪ ٔ .‬حئَُِ آػخٍ‬
‫آٌْخ یک يَؿغ يٓى رَحٖ حٓظُخى طخٍیوٗ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ههًَٔ ‪١‬ذ َیِ َلْ ًْیٍ ه‪٠‬یّ ‪ٛ‬خىم حٓض‪ ،‬هزم حُ آٌ یَٕخَیخٌ رَُٔ‬
‫ریًخٍْٖخ ٍح رّهيحیخٌ َٔزض يٗىحىَي‪ ،‬حکؼَ يَىو ػویيِ ىحٗظُي ریًخٍٖ َخٗٗ حُ‬
‫ػهضْخٖ كٕم ‪١‬زیؼٗ حٓض ٔ رَحٖ رٓزٕىٖ رٌٍَّ ٔ هَرخَٗ ٍٔ يٗآٍٔىَي‪ًِْ .‬يخٌ‬
‫رخ ٍحْیخكضْخٖ طخُِ ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ‪ ،‬ػهى ‪١‬ذ َیِ ىٍ حیٍ َُٓيیٍ پخ گَكض ٔ‬
‫پِٗکخٌ ٓؼٗ کَىَي رَحٖ ریًخٍٖ ٔ طُيٍٓظٗ ػهم ‪١‬زیؼٗ ریخرُي‪ .‬يٗگٕیُي رُیخٌگٌحٍ‬
‫‪۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪١‬ذ یَٕخَٗ روَح‪ ١‬كکیى (ْیپٕکَحطْ) رٕى کّ ىٍ كئى ٓخل ٓ‪ 4۶‬پیٖ حُ يیالى ىٍ‬
‫ُّٓض يؼًٕل پِٗکٗ "ٕٓگُي روَح‪ "١‬يَحًٓٗ‬ ‫ؿِیَِٖ کٍّٕ رّىَیخ آيي‪١ .‬زن ُ‬
‫حٓض کّ طخ رّحئَُ ًّْٖ پِٗکخٌ رخیي ىٍ آؿخُ کخٍ هٕى رّآٌ يزخىٍص کُُي ٔ ؿٓخٌ‬
‫َٗٓص حريی «روَح‪ ٔ »١‬رؼيح ً «ؿخنیُّٕ = ٖٓٔ ـ ٕٓٓ ‪ ،‬و» ٍح حُ یخى ًَیرَى‪.‬‬

‫كلَلَ كه آري‬
‫ًّْٖ كیهٕٔكخَٗ کّ طخ حیٍ نلظّ حُ آٌْخ َخو رَىیى‪ ،‬ىٍ ریٌَٔ حُ آطٍ پٍَٕٔ‬
‫یخكظّ رٕىَي‪ .‬آطٍ حُ كئى ٓخل ٓ‪ 4۴‬هزم حُ يیالى حُ هٕحد ریيحٍ ٗي‪ ،‬هٕى ٍح رخُ‬
‫یخكض ٔ يَکِ كَُْگٗ ىَیخٖ یَٕخَٗ هَحٍ گَكض‪ .‬حُ حیٍ پْ كهٔلّ ىٍ آطٍ ٗکٕكخ ٗي‬
‫ٔ ىٍ ئیَٖ طخُِ هَحٍ گَكض ٔ َخوآٍٔ گَىیي‪ .‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً ػ‪ َٜ‬پَیکهْ (ٓ‪ 4۶‬ـ‬
‫ٖٓ‪ ، 4‬م‪.‬و) ىٍٔحٌ ٗکٕكخیٗ ػهى ٔ حىد ٔ َُْ ىٍ آٌ َُٓيیٍ حٓض‪ .‬هزم حُ حیٍ‬
‫كیهٕٔكخٌ ‪١‬زیؼٗ ریٖطَ ىٍ هخٍؽ حُ آطٍ ىٍ حَيیّٖ٘ طزییٍ ؿٓخٌ يخىٖ رٕىَي‪،‬‬
‫رًّْیٍ ؿٓض َْیک حُ آٌ كیهٕٔكخٌ ىٍ طخٍین ػهٕو حُ ؿخیگخِ يًٓٗ رَهٍٕىحٍحَي‪.‬‬
‫حُ حیٍ پْ طٕؿّ آطٍ رّكَى ٔ يوخو كَى ىٍ ؿخيؼّ يؼطٕف ٗي‪ٍ .‬كظّ ٍكظّ َٕػٗ‬
‫ىيٕکَحٓٗ‪ ،‬يـخيغ يَىيٗ ٔ ىحىگخْخٖ كوٕهٗ رّٔؿٕى آيي‪ .‬رَحٖ آٌکّ ىيٕکَحٓٗ‬
‫کخٍ کُي رخیي يَىو آيُٕٕ رزیُُي طخ رظٕحَُي ىٍ ٍَٔي ىيٕکَحٓٗ َٗکض ؿٕیُي‪ .‬ىٍ‬
‫ىٍٔحٌ هٕىيخٌ رّچ٘ى يٗریُیى کّ چگَّٕ هٕحو ٔ ىٔحو ىيٕکَحٓٗ َیخُيُي آگخْٗ ٔ‬
‫ریيحٍٖ حكکخٍ ػًٕيٗ حٓض‪ .‬ىٍ آطٍ ػیٍ ه‪٠‬یّ رٕى‪.‬‬

‫ٍْكَطبئیبى (‪)SrsklTcT‬‬
‫حُ كئى ٓخل ٓ‪( 4۴‬م‪.‬و) رّرؼي گَِْٔخٖ آيُٕگخٍ ٔ كیهٕٔكخٌ ىٍِٔگَى‪ ،‬حُ‬
‫َٕحكٗ يوظهق ىَیخٖ یَٕخَٗ رّآطٍ ْـٕو آٍٔىَي‪ .‬حیٍْخ هٕى ٍح "ٕٓكٔطخیٗ"‬
‫يٗهٕحَيَي کّ رّيؼُخٖ كَْیوظّ‪ ،‬هَىٍُٔ ٔ حَٔخٌْخٖ ىحَخ ٔ آگخِ حٓض‪.‬‬
‫"ٕٓكٔطخثیخٌ" ىٍ آطٍ حُ ٍحِ طيٍیْ رََّٗٓٔيحٌ حيَحٍ يؼخٕ يٗکَىَي‪.‬‬
‫"ٕٓكٔطخثیخٌ" حُ آٌ رخرض ٔؿّ ي٘ظَکٗ رخ كیهٕٔكخٌ ‪١‬زیؼٗ ىحٗظُي کّ رخ حٓخ‪١‬یَ‬
‫کٍٓ رّىیيِٖ حَظوخىٖ يَٗگَیٔظُي‪ٔ .‬ؿّ يلخٍم ٗخٌ آٌ رٕى کّ هیخل پَىحُْٖخٖ‬
‫كهٔلٗ ٍح رٗػًَ ٔ يَىٔى يٗىحَٔظُي‪ ٔ .‬ػویيِ ىحٗظُي پَْٖٓخٖ كهٔلٗ حگَ پخٓوٗ‬
‫ْى ىحٗظّ رخٗي ىٍ هيٍص رَ٘ َیٔض کّ كویوض يؼًخْخٖ ‪١‬زیؼض ٔ ؿٓخٌ کخثُخص ٍح‬
‫ىٍیخري‪ .‬حیٍ ىیيگخِ ىٍ كهٔلّ «ٗکگَحیٗ» َخيیيِ يٕٗٗى‪.‬‬
 ‫‪۴۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ىٍ ىیي "ٕٓكٔطخثیخٌ" يٓى حیٍ حٓض کّ يَىو ریخيَُٕي چگَّٕ رخْى َُيگٗ کُُي‪.‬‬
‫حُ حیٍ ؿٓض کخٍ آٌْخ ٍح يٗطٕحٌ رخ كؼخالٌ ييَی ٔ ٍُٔٗلکَحٌ هَىِ پخٖ حئَُیٍ‬
‫يوخیّٔ ًَٕى‪ .‬يؼَٔفطَیٍ چَِٖٓ "ٕٓكٔطخثیخٌ" هيیى "پَٔطخگٍٕحّ" حٓض کّ ىٍ‬
‫َٗٓ کٕچک "آريٍح" يظٕني ٗيِ رٕى‪ 4۴۳( .‬ـ ٓٔ‪ ، 4‬م‪.‬و) ٖٔ حػظوخى ىحٗض «حَٔخٌ‬
‫يیِحٌ ًّْچیِ حٓض‪ ».‬يلخْیًٗ چٌٕ كن ٔ َخ كن‪َ ،‬یک ٔ ري ٔ َْ َٕع يزخكؼخص‬
‫حهالهٗ ٔ ػهًٗ رخیي ىٍ پیَٕي يهًّٕ رخ َیخُْخٖ ٗو‪ ٚ‬حَٔخَٗ يٍٕى حٍُیخرٗ هَحٍ‬
‫گیَى‪ .‬حٔ پیَٔ کیٖ «الحىٍٖ» رٕى؛ ٔهظٗ حُ حٔ پَٓیيَي‪ :‬آیخ رّهيحیخٌ حػظوخى ىحٍى؟‬
‫پخٓن ىحى‪ٓ« :‬جٕحنٗ حٓض رٔیخٍ ي٘کم ٔ ػًَ يخ رٔیخٍ کٕطخِ!»‬
‫َٓحَـخو رّحطٓخو رٗىیُٗ يٍٕى طؼویذ هَحٍ گَكض‪ ،‬ح ّيخ رخ گَیوظٍ رّيٕ‪ٍ١‬‬
‫ح‪ٛ‬هٗ هٕیٖ حُ يٓهکّ ؿخٌ ٓخنى رّىٍ رَى‪" .‬پَٔطخگٍٕحّ" يٗگلض‪ :‬كویوض یک‬
‫حيَ ػیُٗ ٔ ریََٔٗ َیٔض‪ ،‬رهکّ حيَٖ ًُْٗ ٔ ىٍَٔٗ حٓض‪َْ .‬چّ ىٍيٗیخریى حُ‬
‫‪َ١‬ین كٕحّ حٓض ٔ َْ حكٔخٓٗ طُٓخ ىٍ ًْخٌ نلظّ کّ كْ يٗکُیى ‪ٛ‬لیق حٓض‪.‬‬
‫َْ حَٔخَٗ ٍح حكٔخٓخص هخ‪ ٔ ٙ‬يظـیَٖ حٓض کّ طُٓخ يویخّ كویوض َِى حٔ ًْخٌ‬
‫حٓض‪ .‬پْ كَىٖ حُ حَٔخٌ ىٍ َْ آَٗ حُ آَخص كیخطٖ يویخّ َْ چیِ حٓض‪ .‬چّ‬
‫يٕؿٕى ٔ چّ اليٕؿٕى‪ .‬ىٔ حَٔخٌ َُيگٗ ٍح یکٔخٌ ًَٗریُُي‪.‬‬
‫كویوض رّطؼيحى َلّٕ هالین حٓض‪ .‬حٔ يٗگلض ٕٓكٔطخیٗ رخیي حُ رلغ ػهًٗ کّ‬
‫ىٍ آٌ ٕٓىٖ َیٔض حػَح‪ ٝ‬کُي ٔ طُٓخ رخیي رّآيٕهظٍ كُّٗ رپَىحُى کّ رّٔٓیهّٖ آٌ‬
‫رظٕحَي ػوخیي هٕى ٍح رَ ىیگَحٌ طلًیم کُي ٔ ريیٍطَطیذ رَ ػوم ٔ ٗؼٍٕ حٔ طٔه‪٢‬‬
‫كٍ رالؿض َیٔض‪.‬‬ ‫یخري ٔ يطخرن رخ يیم هٕى حٔ ٍح ٍحِ رزَى‪ ٔ .‬حیٍ كٍ‪ ،‬ؿِ ّ‬
‫"ٕٓكٔطخثیخٌ" ًّْ رّطًـیي كٍ ٓوٍ ٔرالؿض پَىحهظُي‪ ٔ ،‬گلظُي طُٓخ ريیٍٔٓیهّ‬
‫حٓض کّ يٗطٕحٌ رًّّْٖ ْيفْخ ٍٓیي‪ .‬هطخرّ هخىٍ رّطـيیي َلّٕ ٔ رُخٖ ػخنًٗ‬
‫ؿيیي حٓض‪ .‬آٌْخ ىٍ ىیگَ ٍٗظّْخٖ يؼخٍف حَٔخَٗ ٔ ػهٕو حُ هزیم ‪١‬ذ‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬یخص‪،‬‬
‫َوخٗٗ‪ ،‬کُيِکخٍٖ ٔ يٕٓیوٗ َیِ طلوین يٗکَىَي ٔ يٗگلظُي حیٍ كٌُٕ ٍح رٓظَ حُ‬
‫حْم آٌ يٗىحَُي‪ٕٓ" .‬كٔطخثیخٌ" يؼًٕالً آىوْخٖ رٔیخٍ ٓلَ کَىِ رٕىَي ٔ ٗکمْخٖ‬
‫گَٕخگٌٕ كکٕيض ٍح ىٍ ىٔنضَْٗٓخٖ يوظهق ٔ يظلخٔص یَٕخَٗ يُٗٗخهظُي‪ .‬حُ‬
‫حٔ‪ٟ‬خع حؿظًخػٗ‪ٓ ،‬یخٓٗ‪ ،‬ىیُٗ ٔ حهالهٗ ٓوض حَظوخى يٗکَىَي‪ .‬حیٍ رلغ ٍح پیٖ‬
‫ک٘یيَي کّ چّ چیِٖ ‪١‬زیؼٗ حٓض ٔ چّ چیِٖ ٍح حؿظًخع رّيخ يٗآيُٕى‪ .‬حُ ؿًهّ‬
‫یخىآٍٔ ٗيَي کّ کخٍرَى ح‪ٛ‬طالف «َٗو ‪١‬زیؼٗ» هخرم ىكخع َیٔض‪ .‬چُخٌچّ َٗو‬
‫‪١‬زیؼٗ رخٗي‪ ،‬پْ حيَٖ ًحطٗ حٓض ٔ چیِٖ حٓض کّ رخ آٌ رّىَیخ آييِحیى‪.‬‬
‫‪۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫"ٕٓكٔطخثیخٌ" رخ ‪َ١‬ف حیٍ هزیم يزخكؼخص‪ ،‬حَٕحع ٗک ٍح (کّ هًیَيخیّٖ‬

‫َْح‪ٟ‬طَحد ٔ إٓٗد حٓض) ىٍ طًخو الیّْخٖ ؿخيؼّ ٍٕٓم ىحىَي ٔ ٍحِ ٍح رَحٖ َوي‬
‫ىٔنضَٗٓ آطٍ ًْٕحٍ کَىَي‪ .‬آٌْخ رّيزخكؼخص نـٕٖ ٔ ػهٕو يؼخَٗریخٌ طٕؿّ هخ‪ٙ‬‬
‫َ٘خٌ يٗىحىَي‪" .‬پَٔطخگٍٕحّ" َؤظیٍ کٔٗ رٕى کّ ‪ًٟ‬خیَ يٌ ّکَ ٔ يٕأَّغ ٔ يوُّغ‬
‫ٍح حريحع کَى ٔ کهًّ ٍح رّحٓى‪ٛ ،‬لض ٔ كؼم طؤیى ًَٕى‪ .‬حٔ حؿِحء یک هطخرّٖ‬
‫حٓظٕحٍ ٍح ػزخٍص حُ يوييّ‪ ،‬ييهم‪ ،‬طَطیذ‪ ،‬ػَ‪ ،ّٟ‬يُخهّ٘‪ ،‬طکٌیذ ٔ هخطًّ طؼییٍ‬
‫ًَٕى‪ْ .‬ىچُیٍ َؤظیٍ کٔٗ حٓض کّ ػهى يُطن ٔ ‪َٛ‬ف ٔ َلٕ ٍح ٔ‪ٟ‬غ کَى‪.‬‬
‫حُ ٗخگَىحٌ حٔ حٓض "گٍٕحکیخّ" (ٖ‪4۴‬ـ ‪ ، ٖ۰۳‬م‪.‬و) يظٕني نجَٕظیُٗ ـ ٓیٔیم‪،‬‬
‫حٔ ىٍ ٓخل ‪ٓ 4ٕ۰‬لیَ ٓیٔیم ىٍ آطٍ رٕى‪ٍ .‬حِ حٓظخى هٕى ٍح حىحيّ ىحى ٔ کظخرٗ ىٍ‬
‫ػهٕو ‪١‬زیؼٗ َٕٗض کّ َٓحَٓ رَّظخیؾ ٓهزٗ ٍٓیي‪ .‬كَ٘ىِٖ ػوخیي حٔ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫«ْیچچیِ يٕؿٕى َیٔض‪ ،‬حگَ ْى چیِٖ يٕؿٕى يٗرٕى‪ًَٗ ،‬طٕحَیٔظیى رّآٌ‬
‫يؼَكض كخ‪ٛ‬م کُیى‪ .‬كَ‪ٟ‬خ ً کّ يؼَكظٖ رَحٖ يخ كخ‪ٛ‬م يٗٗي‪ ،‬طؼزیَ آٌ يؼَكض‬
‫رَحٖ كٓى ىیگَٖ يیَٔ ًَٗگَىیي‪».‬‬

‫ط‪٠‬خى ٔ حهظالف آٍحء كهٔلٗ پیَحيٌٕ یک يٕ‪ٕٟ‬ع ٔحكي‪ ،‬يٕؿذ آٌ ٗي کّ‬

‫يظل ّکَحٌ ىٍ ٔؿٕى كویوض يطهن ٗک کُُي ٔ كویض ٍح حيَٖ َٔزت ريحَُي کّ‬
‫رّحهظالف ػوٕل يوظهق يٕٗٗى‪َ .‬ظیـّ آٌکّ ىٍ حىٔحٍ "ٕٓكٔطخثیخٌ" حهالهیخص ٍٔ‬
‫رّٓٔظٗ ٔ حَلطخ‪ ١‬گٌحٗض‪ ،‬ؿٕحَخٌ ؿِ رّىَزخل کٔذ يخل ٔ نٌص ًٍَٗكظُي؛ چُخٌکّ‬
‫رؼي حُ ٓخل ٖٓ‪( 4‬م‪.‬و) حٔ‪ٟ‬خع ٓیخٓٗ ٔ حؿظًخػٗ یَٕخٌ ىچخٍ ح‪ٟ‬طَحرٗ ػظیى‬
‫ٗي‪ .‬ئهًخ ً ىٍ چُیٍ ك‪٠‬خٖ يَىو رخ َْ ٔٓیهّٖ يَ٘ٔع ٔ َخ يَ٘ٔع رَحٖ کٔذ‬
‫يوخو ٔ نٌص ٔ ػَٔص ٔ َٗٓص حُ ْى پی٘ٗ يٗگیََي ٔ رَحٖ يؼَكض ٔ ك‪٠‬یهض‬
‫حٍُٕ ٔ حػظزخٍٖ ًَٗيخَي‪ .‬آٌچّ ‪١‬زیؼظخ ً ؿخٖ ك‪٠‬یهض ٔ يؼَكض ٍح ىٍ چُیٍ ك‪٠‬خیٗ‬
‫يٗگَكض‪ ،‬ىحٗظٍ هيٍص ریخٌ ٔ طٕحٌ حهُخع يوخ‪١‬ذ رٕى‪ًْ .‬خٌ چیِٖ کّ ٕٓكٔطخثیخٌ‬
‫ىحٗظُي ٔ رَحٖ کٔذ يؼی٘ض‪ ،‬رّؿٕحَخٌ يٗآيٕهظُي‪.‬‬
‫رؼيْخ کّ "ٓوَح‪" ٔ "١‬حكال‪ "ٌٕ١‬آييَي‪ٕٓ ،‬كٔطخثیخٌ ٍح يظٓى کَىَي کّ ؿِ‬
‫ٔیَحٌگَٖ کخٍ ىیگَٖ َيحٗظّحَي؛ یکٗ حُ يکخنًخص حكال‪« ٌٕ١‬گٍٕحگیخّ» حٓض‪،‬‬
‫کّ رٍّى َظَحص حٔ يٗپَىحُى‪ٔ .‬حهغ آٌ حٓض کّ َوٖ ٕٓكٔطخثیخٌ ىٍ حٍطوخء كَُْگ‬
‫ػًٕيٗ‪ ،‬گٔظَٕ كهٔلّٖ طخرٕٗکُٗ ٔ طؼًین ىيٕکَحٓٗ ٔ ىٍک ػًٕيٗ حُ هٕحَیٍ‬
‫ٔ كوٕم ََٗٓٔيٖ رٗريیم رٕى‪ .‬آَخٌ حَيیّٖ٘ حَٔخَٗ ٍح رَحٖ ُٗخهض حيکخَخص ٔ‬
 ‫‪۴۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫كئى هٕیٖ آيخىِ کَىَي‪ ،‬يزخَٗ ؿيل ٍح آٍٔىَي‪ ،‬كهٔلّ ٔ حهالم ٍح طـيیي کَىَي‪،‬‬
‫رّػهىحنهّـش طلَک رو٘یيَي‪ ،‬رَحٖ طؼخریَ ػهًٗ رُیخَٗ َٓخىَي ٔ ىٍٖ رّؿٓخٌ يخٍٔحیٗ‬
‫گٕ٘ىَي کّ حكال‪ ٌٕ١‬حُ ًْخٌ ىٍ ىحهم ٗي‪.‬‬

‫ٍووا‪)srtalchT( ٛ‬‬
‫ىحَٔظیى کّ ْیچ یک حُ كیهٕٔكخٌ پیٖ حُ "ٓوَح‪ "١‬حْم آطٍ َزٕىَي "ٓوَح‪"١‬‬
‫َؤظیٍ كیهٕٔكٗ حٓض کّ حُ آطٍ رَهخٓض (ٓ‪ 4۰‬ـ ‪ ، ٖ۲۲‬م‪.‬و) ٔحهغ آٌ حٓض کّ حُ‬
‫ُيخٌ "‪١‬خنْ" طخ ػ‪ٓ َٜ‬وَح‪ ١‬رّييطٗ ریٖ حُ یک هٌَ‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل حٓخٓٗ كهٔلّ‬
‫طئیٍ ٗيِ رٕى ٔ رَحٖ يٓىطَیٍ پًَٓخٌْخٖ رَ٘‪ٍ ،‬حِ كمْخٖ یخكض آييِ رٕى‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍ ييص کٕطخِ‪ ،‬يظل ّکَحٌ یَٕخٌ‪ ،‬یخ رَّیَٖٔ كٕحّ‪ ،‬یخ رّىهض َظَ‪ ،‬رّٔكيص ػخنى‬
‫ٔؿٕى ىٍ يخٍٔحء حیٍ ًّْ ظٕحَْ يلخٍم پٗ رَىِ رٕىَي‪" .‬آَخکٔیًخَئٍّ"‬
‫کخٍیکخطٍٕٖ ٍح کّ "‪١‬خنْ" حُ ػخنى ک٘یيِ رٕى‪ ،‬گَكض ٔ حُ آٌ رّط‪ ٍٕٜ‬طؼيحى‬
‫رَٗٓخیظٗ حُ ػٕحنى‪ ،‬کّ ىٍ ك‪٠‬خٖ رٗکَحٌ كَکض يٗکُُي‪ ،‬پٗ رَى‪ .‬ػٕحنًٗ کّ پيیي‬
‫يٗآیُي ٔ حُ ریٍ يٍَٗٔي ٔ پیٕٓظّ ىٍ ظٍٕٖٓ َٕیٍ رَّٓ يٗرََي‪ .‬كیخص ىٍ آٌْخ‬
‫ظٍٕٓ يٗکُي ٔ ًَٕ يٗیخري‪ .‬حَٔخٌ ٔ كیٕحٌ رّٔؿٕى يٗآیي‪.‬‬
‫َٓحَـخو ط‪" ٍٕٜ‬آَخکٔیًخَئٍّ" حُ ؿٓخٌ‪ ،‬رّيلخْیى رَٗٓخیض‪ ،‬حُنیض‪ ،‬آنیض‪،‬‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص‪ ،‬ططٍٕ‪َ ،‬ظخو‪ ٔ ،‬ك‪٠‬خ يُظٓٗ يٕٗٗى‪ .‬حگَ ػخنى ٔؿٕى‪ ،‬ؿًهّگٗ‪ٔ ،‬حكيٖ‬
‫رَٗٓخیض حٓض‪ ،‬پْ يٕؿٕىحطٗ کّ ىٍ آٌؿخٖ ىحٍَي ىٓظوٕٕ طلٕل رٍٗكًخَّٖ‬
‫ْٔظُي‪ .‬حیٍ چیِٖ رٕى کّ "َْههیطّٕ" رّآٌ يؼظوي رٕى‪ .‬حیٍ حَيیّ٘ رخد ٗک ٍح‬
‫گٕ٘ى‪ٗ ٔ ،‬ک یکٗ حُ َٗٔ‪ ١‬حٓخٓٗ ػهى حٓض‪ .‬چٌٕ "پخٍيُیيّ" حُ حیٍ ىٍ ىحهم‬
‫ٗي‪ ،‬ىٍیخكض کّ كویوض ٍح ىٔ ٍحِ حٓض‪ٍ :‬حِ یویٍ ٔ گًخٌ کّ يخ ٍح رّيٕؿٕىحطٗ ػخرض‬
‫يٍٗٓخَي؛ ٔ ٍحِ ىٔو رّپيیيِْخٖ ىیگَگٌٕ َٕٗيِ ٔ كَیزُيِ يُظٓی يٕٗٗى‪.‬‬
‫ْکٌح كیؼخؿٍٕیخٌ‪ً ،‬یًوَح‪١‬یْ‪ ...‬يٓىطَیٍ يلخْیى َظَٖ ٔ حٍُْٕخٖ ػوهت ٍح‬
‫کّ طخ رّحئَُ يٍٕى طٕؿّ حٓض‪ ،‬پخیّگٌحٍٖ کَىَي‪ .‬آٌچّ حئَُ يٌْذ يخىٖ‪،‬‬
‫كهٕنٗ‪ ،‬طٕكیيٖ‪ٍٔ ،‬كخَٗ‪ ،‬هيٍٖ‪ ،‬ط٘کهٗ‪ ،‬حطًٗ‪ ،‬طکخيهٗ‪َْ ٔ ،‬آٌچّ ػُخ‪َٛ‬‬
‫حػظوخىحص ىیُٗ‪ ،‬حهالهٗ ٔ ػهًٗ يخ ٍح ط٘کیم يٗىْي‪ ًّْ ،‬رَحٖ يظل ّکَحٌ یَٕخٌ هٌَ‬
‫پُـى پیٖ حُ يیالى ُٗخهظّ ٗيِ رٕىِ حٓض‪ .‬رّهٕل "ٔیکظٍٕ رَٔٗخٍ"‪« :‬يٌحْذ ٔ‬
‫يکخطذ كهٔلٗ ًّْ ىٍ هٌَٔ هيیى يٕؿٕى رٕىِحَي‪ ًّْٖ .‬حیٍ يٌحْذ پیٖ حُ حكال‪ٌٕ١‬‬
‫ىٍ ىٍِٖٔ َُْٖ يیخٌ هٌَ ٗ٘ى ٔ پُـى هزم حُ يیالى پخیّ گٌحٍٖ ٗيِحَي‪».‬‬
‫‪۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رُخرَحیٍ آٌچّ "ٓوَح‪ٍ "١‬ح حُ ىیگَ كیهٕٔكخٌ يخهزم يظًخیِ ٓخهض‪َّ ،‬حرظکخٍحص‬
‫ٗگَف ىٍ ههًَٔ حىٍحکخص ػوهٗ ٔ يزخكؼخص كهٔلٗ ٔ َظَٖ رٕى؛ کّ حطوخً ٗیِْٕخٖ‬
‫َٕیٍ يزخكؼّ ٔ طؼزیَحص رٕى‪ٓ" .‬وَح‪ "١‬ىٍ يلیطٗ ظٍٕٓ کَى کّ طلض طؤػیَ ىٔ َٕع‬
‫گَحیٖ يظ‪٠‬خى ٔ يظوخرم رٕى‪:‬‬
‫ٔ ـ گَحیٖ ‪١‬زیؼٗ کّ رٍّیخ‪ٟ‬یخص‪١ ،‬زیؼیخص ٔ كهکیخص طٕؿّ ىحٗض ٔ ىٍ‬
‫‪ٛ‬لض َظَحص هٕى طَىیي ًَٗکَى‪.‬‬
‫ٕ ـ ٕٓكٔطخثیخٌ کّ َٔزض رًّّْچیِ طَىیي ىحٗظُي ٔ يُکَ كویوض ػخرض رٕىَي‪.‬‬
‫"ٓوَح‪ "١‬رخ حیٍ َْىٔ گَحیٖ رّپیکخٍ رَهخٓض ٔ كهٔلّٖ هٕى ٍح کّ يخىِٖ آٌٍح حُ‬
‫يظوييیٍ گَكظّ رٕى‪ ،‬رَ رُیخٌ َٕیٍ رُخ َٓخى ٔ رَحٖ كکَ رَ٘ ٍحْٗ گٕ٘ى کّ طخ حئَُ‬
‫ىٍ آٌ ئیَ گخو رَيٗىحٍى‪ .‬ريیٍهَحٍ ؿخیگخِ هٕى ٍح ىٍ يوخو پيٍ كهٔلّٖ‬
‫يخرؼيحنطزیؼّ ىٍ طخٍین رَ٘ طؼزیض کَى‪ .‬كهٔلّٖ يظخكیِیک رخ ٗخىيخَٗ طًخو حٔ ٍح‬
‫َؤظیٍ کخٗق «ٔؿٕى كویوٗ ػخرض = ُيؼُم» ٔ ئظوم حُ كوخین يلّٕٔ‪ ،‬يٗىحَي ٔ‬
‫يٗ گٕیي حیٍ ٓوَح‪ ١‬رٕى کّ ػخرض کَى‪ :‬يؼَكض يًکٍ َگَىى‪ ،‬يگَ ُيخَٗ کّ َظخو‬
‫ػخرظٗ ىٍ ػخنى يٕؿٕى رخٗي‪ ٔ ،‬ط‪ ٍٕٜ‬حیٍ َظخو يیَٔ َٕ٘ى‪ ،‬يگَ هيحیخٌ ػخهم ٔ‬
‫كکیى کخٍ ؿٓخٌ ٍح رگَىحَُي ٔ رَ حػًخل حَٔخٌ َظخٍص ىحٗظّ رخُٗي ٔ حیٍ َظخو رَ‬
‫ئظٕحٖ حَٔخَٗ َظٕحَي رٕى‪ ،‬يگَ ٔهظٗ کّ حَٔخٌ ىحٍحٖ ٍٔف ؿخٔیيحٌ رخٗي‪ ،‬کّ ىٍ‬
‫ػخنى آهَص رّكٔذ حٓظلوخم هٕى رّػٕحد ٔ ػوخد رَٓي‪.‬‬

‫"ٓوَح‪ "١‬رّٔؿٕى َظخيٗ کّ ػخنى کٌٕ ٍح حىحٍِ يٗکُي ٔ َیِ یک ػخنى يؼخنٗ‬
‫ػخرض‪ ،‬حػظوخى ىحٗض ٔ يٗگلض كٕحّ ٍح یخٍحٖ ٍحِ یخكظٍ رّحیٍ ػخنى يؼخنٗ َیٔض‪ٔ .‬‬
‫حیٍ حيَ ٍح ىنیهٗ ىیگَ رَ ٔؿٕى َلْ ٔ طؼَیق آٌ گَكض ٔ َلْ ٍح حیٍگَّٕ طؼَیق‬
‫کَى کّ‪« :‬هِٕٖ حٓض ييٍک ٔ ئظوم حُ كٕحّ کّ ُيخٌ گٌٍح ٍح ىٍ آٌ طؤػیَٖ‬
‫َیٔض‪َ ».‬یِ حُ حیٍ ٍحِ رّط‪َُ ٍٕٜ‬يگٗ ىیگَ کّ َلْ هزم حُ َُيگٗ ُيیُٗ آٌٍح‬
‫يُٗٗخهظّ حٓض ٔ ىٍ هالل آٌ رّكوخین ؿخٔیيحٌ ٰانٓی آُٗخ ٗيِ‪َ ،‬خیم آيي‪.‬‬
‫پْ َخگِیَ رَحٖ ٓهٕک آىيٗ رخیي َظخوْخٖ ػخرض ٔ كکًظٗ ىٍ َُيگىت يظکٗ‬
‫رَ كکَ ٔ يؼَكض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ُ ،‬یَح ك‪٠‬یهض ئظهِو يؼَكض حٓض‪ ،‬رهکّ‬
‫ك‪٠‬یهض چیِٖ ؿِ يؼَكض َیٔض ٔ هٕحَیٍ حهالهٗ حُ َٕع هٕحَیُٗ يٕ‪ٕٟ‬ػّ َیٔض‪،‬‬
‫رهکّ يؼُٗ ٔؿَْٕ آٌ هٕحَیٍ حُ حؿظًخع گَكظّ ٗيِ حٓض‪ .‬رَ َٓ ىٍد "يؼزي ىنلٗ"‬
‫حیٍ ػزخٍص َٕٗظّ ٗيِ رٕى‪« :‬هٕى ٍح رُ٘خّ!» "ٓوَح‪ "١‬حیٍ ٓوٍ ٍح ٗؼخٍ ٔ‬
 ‫‪۴۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫رََخيّٖ ػًهىت هٕیٖ هَحٍىحى‪ .‬حٔ يٗگلض‪ :‬حگَ آىوْخ ٗؼٍٕ هٕى ٍح رّکخٍ حَيحَُي‪،‬‬
‫ًّْ يٗطٕحَُي كوخین كهٔلٗ ٍح ىٍیخرُي ٔ ؿالو رّحَيحُِٖ حٍرخرٖ هِٕٖ ٗؼٍٕ ىحٍى‪.‬‬
‫"ٓوَح‪ "١‬حٓظخى ُرَىٓض ؿٓض حريحع ٍْٕٔخ ٔ حٓهٕدْخٖ َٕیٍ ٔ يٕأػَ رٕى‪.‬‬
‫رَحٖ کٔذ يؼَكض هٕى ٍٕٔ حٓظوَحیٗ حريحع کَى کّ پٗ رَىٌ حُ ؿِثٗ رّکهٗ‬
‫حٓض‪ .‬ؿٓض آيُٕٕ ٔ طؼهیى رّيوخ‪١‬زخٌ ٍٔٗٗ ٍح رَگِیي کّ رّ«ىیخنک ٓوَح‪»ٗ١‬‬
‫يؼَٔف حٓض‪ .‬آيیوظّٖ حٓض حُ پَْٖٓخ ٔ گلظًخٌ ٓخىِ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى رلغ کّ‬
‫حگَ پخٓنْخ َخرـخ رخٗي رّحٓظِٓحء ػًٕيٗ يُـَ ٕٗى ٔ ريیٍطَطیذ يوخ‪١‬ذ َخگِیَ‬
‫گَىى يـِ هٕى ٍح رّکخٍ حَيحهظّ ٔ پخٓن ىٍٓض ٍح پیيح کُي‪.‬‬
‫ریٖطَیٍ ػًَ ٓوَح‪ ١‬ىٍ يیخىیٍ‪ ،‬هیخرخٌْخ ٔ رخُحٍچّْخٖ َٗٓ آطٍ گٌٗض‪ ،‬ىٍ‬
‫كخنٗکّ‪ ،‬حؿهذ ي٘ـٕل ُٗیيٌ ٔ کىطَ ٓوٍ گلظٍ رٕى‪ َُْ .‬ح‪ٛ‬هٗ "ٓوَح‪ "١‬حیٍ حٓض‬
‫کّ رّظخَْ ًَٗهٕحْي رّکٔٗ چیِٖ ریخيُٕى‪ ،‬رَػکْ چُخٌ ٔحًَٕى يٗکُي کّ‬
‫يٗهٕحْي حُ يوخ‪١‬ذ چیِٖ یخى رگیَى‪ .‬يوخ‪١‬ذ هٕى ٍح رّطؼَیق رَهٗ حُ كوخین‬
‫ٔح يٗىحٗض ٔ هٕى ٓخکض يٗٗي‪ٔ ،‬حًَٕى يٗکَى کّ ْیچٗ ًَٗىحَي‪ .‬حیٍ ٍح "طـخْم‬
‫ٓوَح‪ "ٗ١‬گٕیُي‪ٓ ،‬پْ ؿُزّْخٖ ‪ٟ‬ؼیق ٍح ىٍ طؼَیق حٔ آٗکخٍ يٗکَى‪ ،‬آٌگخِ‬
‫ٔحيٗىحٗض طخ رّطؼَیق ىیگَٖ رپَىحُى طخ رخالهَِ كویوض آٗکخٍ ٕٗى‪.‬‬
‫ٓوَح‪ ١‬کّ حُ يخىٍٖ هخرهّ ُحىِ ٗيِ رٕى‪ ،‬يٗگلض يٍ َیِ يخَُي يخىٍو هخرهّ‬
‫ْٔظى‪ ،‬حٔ يخىٍحٌ ٍح ىٍ ُحىيخٌ ‪١‬لم کًک يٗىحى ٔ يٍ يَىيخٌ ٍح ىٍ ُحیٖ كکَ‪.‬‬
‫ٍُٖٔ ىیگَ گلض‪« :‬آطٍ ًْچٌٕ يخىیخٌ طُزم حٓض ٔ يٍ هَيگٔٗ کّ رخ َیٖ هٕى‬
‫آٌٍح رّؿُذ ٔ ؿٕٕ ىٍ يٗآٍٔو‪ ».‬حٔ ٓخػضْخ ىٍكخل ههّٔ ٔ طل ّکَ ىٍؿخٖ هٕى‬
‫يینکٕد يٗحیٔظخى‪ًْ .‬یّ٘ يٗگلض ىٍ َٓخى هٕى َيحٖ ٰانٓی ٍح يُٕٗٗى‪ٓ .‬وَح‪ ١‬ىٍ‬
‫ُيخٌ كیخطٖ َیِ يَىٖ يَيُٕ يًَٕٗى ٔ پْ حُ يَگ‪ ،‬رال كخ‪ٛ‬هّ رخَت ًٗخٍٖ‬
‫يکخطذ كهٔلٗ ُٗخهظّ ٗي‪.‬‬
‫حٔل رخٍ "ٓیٌَٔٔ" كیهٕٔف ٍٔيٗ (‪ ٔٓ۶‬ـ ٖ‪ ، 4‬م‪.‬و) ىٍرخٍِٖ "ٓوَح‪"١‬‬
‫گلض‪« :‬حٔ كهٔلّ ٍح حُ آًٓخٌ رُّيیٍ آٍٔى‪ ،‬رَّْٗٓخ ٔ هخَّْخ رَى ٔ كهٔلّ ٍح‬
‫ٔحىحٗض رَُّيگٗ ٔ هیَ ٔ َٗ حهالهٗ رپَىحُى‪».‬‬
‫رؼي حُ حٔ ًّْ يٗگٕیُي "ٓوَح‪َ "١‬ؤظیٍ کٔٗ حٓض کّ كکًض ٍح حُ آًٓخٌ‬
‫رُّيیٍ آٍٔىِ حٓض‪ .‬یؼُٗ حٔ رلغ ىٍ يٍٕى آًٓخٌ ٔ ‪١‬زیؼض ػُخ‪ٍ َٛ‬ح طوطجّ کَى‬
‫ٔ طُٓخ حَٔخٌ ٍح يٕ‪ٕٟ‬ع يؼَكض ػهًٗ هَحٍ ىحى‪ْ .‬ىچُیٍ رَحٖ حَيیّٖ٘ آىيٗ‬
‫رََخيّ ٔ ٗیِٕٖ طَطیذ ىحى کّ طخ رّحئَُ ْىچُخٌ پخ رَؿخ حٓض‪:‬‬
‫ٓ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ـ يؼَكض َلْ رّيؼَكض هٕحء ٔ هٕحٓظّْخ ٔ حيیخل حٔ يُـَ يٕٗٗى‪ ٔ ،‬حیٍ‬

‫يٕ‪ٕٟ‬ع ػهى حنُلْ حٓض‪.‬‬
‫ـ يؼَكض َلْ رّيؼَكض ؿَْٕ ٔ ح‪ٛ‬م ٔ ََٕٓٗض آٌ يُـَ يٕٗٗى‪ ٔ ،‬حیٍ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع يخٍٔحءحنطزیؼش حٓض‪.‬‬
‫ـ يؼَكض َلْ رّيؼَكض هٕحَیٍ يُطوٗ رَحٖ ىٍٓض حَيی٘ٗ يُـَ يٕٗٗى‪ٔ ،‬‬
‫حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ػهى يُطن حٓض‪.‬‬
‫ـ يؼَكض َلْ رّيؼَكض ٍحِ ٓهٕک َلْ رَ ٔكن ‪١‬زیؼض هخ‪ ٙ‬حٔ يُـَ‬
‫يٗگَىى‪ ٔ ،‬حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ػهى حهالم حٓض‪.‬‬
‫طٕح‪ٟ‬غ ٔ كَٔطُٗ "ٓوَح‪ "١‬ىٍ كيٖ رٕى کّ رَ هالف ٕٓكٔطخثیخٌ ٔ كکًخٖ‬
‫هزهٗ‪ ،‬هٕى ٍح كَْیوظّ ٔ ىحَخ ًَٗپُيحٗض‪ ،‬حٔ هٕى ٍح كیهٕٔف يٗىحَٔض (کّ‬
‫رّيؼُخٖ ىٔٓضىحٍ هَى حٓض) يٗگلض ىٍرخٍِٖ َُيگٗ ٔ ىٍرخٍِٖ ؿٓخٌ هیهٗ کى‬
‫يٗىحَي‪« :‬كو‪ ٢‬یک چیِ ٍح هٕد يٗىحَى ٔ آٌ حیٍکّ ْیچٗ ًَٗىحَى‪».‬‬
‫گٕیُي یکٗ حُحْخنٗ آطٍ حُؿیذگٕٖ يؼزي ىنلٗ پَٓیي‪ :‬ىحَخطَیٍ يَى آطٍ کیٔض؟‬
‫حٔ پخٓن ىحى‪ٓ" :‬وَح‪ "١‬ىحَخطَیٍ يٕؿٕى رَٖ٘ حٓض‪.‬‬
‫ٔهظٗ "ٓوَح‪ "١‬حیٍ ٍح ُٗیي ىُْٖ حُ طؼـذ رخُ يخَي!‬

‫ٓوَح‪ ١‬رخ حظٓخٍ حیٍکّ «ؿالو رّحَيحُِٖ حٍرخرٖ هِٕٖ ٗؼٍٕ ىحٍى‪ ».‬يٕهؼیض ٔ‬
‫ٍَٖٓٔ رَىِىحٍحٌ‪ٍُٔ ،‬يُيحٌ ٔ ٍُيُيحٌ ٍح رّهطَ حَيحهض ٔ َٓ هٕى ٍح رّرخى‬
‫ىحى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪( ٖ۲۲‬م‪.‬و) يظٓى ٗي کّ هيحیخٌ طخُِ آٍٔىِ ٔ ؿٕحَخٌ ٍح رّكٔخى ک٘خَیيِ‬
‫حٓض‪ْ .‬یؤص يُ‪ٜ‬لّٖ يَکذ حُ پخَ‪ٜ‬ي َلَ رخ حکؼَیض َخچیِ حٔ ٍح گُخِکخٍ ُٗخهض ٔ‬
‫رّيَگ يلکٕو کَى‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ هخٌَٕ ىٍ یَٕخٌ‪ ،‬رّٗو‪ ٜٗ‬کّ يلکٕو رّيَگ‬
‫يٗٗي‪ ،‬حؿخُِ يٗىحى کّ ریٍ يَگ ٔ طَک ىحثًٗ يلم‪ ،‬یکٗ ٍح حَظوخد کُي‪ٔ ،‬نٗ‬
‫ٓوَح‪ ١‬يَگ ٍح حَظوخد کَى‪.‬‬
‫"ٓوَح‪ "١‬حكکخٍ هٕى ٍح يکظٕد َکَى‪ .‬آٌچّ طلض ػُٕحٌ حكکخٍ ٔ آٍحء‬
‫"ٓوَح‪ "١‬يُٗٗخٓیى چیِٖ حٓض کّ حُ ‪َ١‬ین ٗخگَىحٌ حٔ‪ ،‬رّٔیژِ حكال‪ ٌٕ١‬رّيخ‬
‫ٍٓیيِ حٓض‪" .‬حكال‪ "ٌٕ١‬كهٔلّٖ هٕى ٍح حُ ُرخٌ "ٓوَح‪ " ١‬ریخٌ يٗکُي‪ .‬حُ ىیگَٕٓ‬
‫طًخیِ آيُِْٕخٖ "حكال‪ٓ" ٔ "ٌٕ١‬وَح‪ "١‬کخٍ آٓخَٗ َیٔض‪ ،‬حُ حیٍٍٔ "یٕٓظٍ ُگَىٍ"‬
‫رخ نلُٗ آيیوظّ رخ ‪ ٔ ُِ١‬طَىیي يٗگٕیي‪َ٘« :‬خیي یویٍ ىحٗض آٌچّ حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ‬
‫رلغْخٖ هٕى يٗگٕیي‪ٔ ،‬حهؼخ ً حُ ُرخٌ ٓوَح‪َ ١‬یِ ؿخٍٖ ٗيِ رخٗي؛ ْىچُخٌ کّ ٔحهؼخ ً‬
 ‫ٔ‪۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ًَٗطٕحٌ يطًجٍ ٗي کّ ػیٔٗ ًْخٌ چیِْخٖ ٍح گلظّ رخٗي کّ يظٗ‪ ،‬یخ نٕهخ ٔ یٕكُخ ٔ‬
‫ىیگَحٌ رّحٔ َٔزض ىحىِحَي!»‬
‫كویوض َْچّ رخٗي‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل حَيیّٖ٘ "ٓوَح‪ "١‬ييص ‪ ٕ۳‬هٌَ حٓض کّ حكکخٍ‬
‫َٕع رَ٘ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ حٓض‪ ،‬حٔ ٍحرطّٖ ریٍ هيح ٔ ػخنى ٍح طؼییٍ کَى ٔ‬
‫حَيیّٖ٘ "ػهض ؿخیٗ" ٍح ىٍ كهٔلّ ٔحٍى ًَٕى‪ .‬ريیٍ ‪َ١‬ین یکٗ حُ رٍِگطَیٍ‬
‫هَٓيخَخٌ حَيیّٖ٘ حَٔخَٗ ُٗخهظّ ٗي‪ .‬يَگ ؿىحَگیِ حٔ ٔؿيحٌ ٔ ػٕح‪١‬ق ػًٕيٗ‬
‫ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىحىِ ٔ حیٍ حكٔخّ ٍح ط٘يیي کَى‪.‬‬

‫اكال‪ْٛ‬ى (‪)solcr‬‬
‫"ٓوَح‪ "١‬طخُِ چ٘ى رَ ْى َٓخىِ رٕى کّ حَيیّْ٘خیٖ آٌچُخٌ رخ َٓػض ٗکٕكخٌ‬
‫ٗي کّ ىٍ طخٍین رَ٘ ًْخَُيٖ َيحٍى‪َ ،‬لهّْخ ٔ يکخطذ گَٕخگٌٕ كهٔلٗ رّٔؿٕى آييَي‬
‫کّ َْیک رُّػى هٕى رَ پخیّٖ حَيیّْ٘خٖ ٓوَح‪ ١‬كَکض يٗکَىَي‪ٰ .‬نکٍ ئهى حٓض‬
‫کّ حكکخٍ "ٓوَح‪ " ١‬پخیّٖ چُي ح‪ٛ‬م ىٍ كهٔلّ هَحٍ گَكض‪ ،‬يٓىطَیٍ آٌ حیٍ حٓض کّ‬
‫ػخنى يلّٕٔ ًّْٖ ػخنى ٔؿٕى َیٔض؛ ػخنى ىیگَٖ َیِ ْٔض کّ كوخین حٗیخء ىٍ‬
‫آٌؿخ َٓلظّ حٓض‪ ٔ .‬آٌ ػخنى « ُيؼُم» ٔ حكکخٍ يـَى ٔ كوخین حُنٗ حٓض کّ يخ رخ‬
‫كٕحّ هٕى ؿِ ٓخیّْخٖ حُ آٌ ػخنى ٍح ىٍک َظٕحَیى کَى‪ .‬ىیگَ آٌکّ آىيٗ ىٍ پٗ‬
‫ٓؼخىص حٓض ٔ رَ حٔ حٓض کّ طؼَیق ىٍٓض آٌٍح ىٍیخري ٔ رّهخ‪ٕٛٔ َ١‬ل رّآٌ‬
‫حٍُٕ ػيحنض‪ٗ ،‬ـخػض‪ ،‬ػلض‪ ،‬كکًض ٔ ك‪٠‬خیم ىیگَ ٍح رُ٘خٓي‪ .‬ييیُّ ٍح َیِ‬
‫َظخيٗ حٓض کّ ََٗٓٔيحٌ رخیي رّآٌ يویي رخُٗي‪ ،‬طخ ٓؼخىص حكَحى ٔ هيٍص ٔ روخٖ‬
‫ىٔنض طؤيیٍ ٕٗى‪.‬‬

‫حیٍ ْخ کهیخص آٍحء "ٓوَح‪ "١‬رٕى کّ حنزظّ يکظٕد َ٘يِ رٕى؛ حكال‪ ٌٕ١‬حیٍ َظَحص‬
‫ٍح ىٍ چخٍچٕد ي٘و‪ٍ ٚ‬یوض‪َ ،‬ظَحص كالٓلّٖ پی٘یٍ ٍح َیِ گَكض ٔ رخ َزٕؽ‬
‫هالهّ ٔ كکًض هٕیٖ ئًِؽ ًَٕى ٔ حُ يـًٕع‪ ،‬یک ٔحكيٖ يلکى ٓخهض کّ‬
‫كخیِ يزخَٗ ٔ ح‪ٕٛ‬ل الیظـِٖ گَىیي‪ ٔ .‬رخنًآل‪ ،‬طؼَیلٗ حُ ؿٓخٌ حٍحثّ ىحى کّ طخ‬
‫ُُْٕ حًْخٌ رَ٘ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ حٓض‪ .‬چُخٌکّ «آيٍَٓ» گلظّ حٓض‪:‬‬
‫«حكال‪ ٌٕ١‬كهٔلّ حٓض ٔ كهٔلّ حكال‪ »ٌٕ١‬حكال‪ ٌٕ١‬يٓىطَیٍ ٔظیلّٖ كهٔلّ ٍح‬
‫«طزییٍ کخثُخص» يٗىحَي‪ .‬حكکخٍ حٔ َٓچًّٖ٘ كیخ‪ ٟٗ‬حٓض کّ يٓىطَیٍ حَيیّْ٘خٖ‬
‫يؼُٕٖ رَ٘ حُ آٌؿخ يَ٘ٔد يٗگَىى‪.‬‬
‫ٕ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫"حكال‪ "ٌٕ١‬ىٔيیٍ كیهٕٔف آطُٗ حٓض (‪ 4ٕ۰‬ـ ‪ ، ٖ4۰‬م‪.‬و) ٖٔ ىٍ یک هخَيحٌ‬

‫حَٗحكُٗحىِ ٗي ٔ حُ کٕىکٗ ًْخَُي حَٗحف ُحىِگخٌ آطُٗ طَریض یخكض‪ .‬ىٍ ریٔض‬
‫ٓخنّگٗ رّٓوَح‪ ١‬پیٕٓض‪ ٔ ،‬ييص ىِ ٓخل يالُو حٔ رٕى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪( ٖ۲۲‬م‪.‬و)‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬ؿٕحٌ ‪ٓ ٕ۲‬خنّ رٕى کّ ٓوَح‪ ١‬ؿخو ٕٗکَحٌ َٕٗیي‪ .‬ؿَیخٌ يلخکًّٖ ٓوَح‪١‬‬
‫ٍح حُ َِىیک ىَزخل کَى ٔ حیٍ ٔحهؼیض کّ آطٍ ىحَخطَیٍ ٔ َٗیقطَیٍ ََٗٓٔي هٕى‬
‫ٍح رّيَگ يلکٕو کَى‪ ،‬طؤػیَٖ رٔیخٍ ػًین ٔ َخگٕحٍ رَ حكال‪ ٌٕ١‬گٌحٍى‪َ .‬ؤظیٍ‬
‫حهيحو حكال‪ ٌٕ١‬ىٍيوخو یک كیهٕٔف‪ ،‬حَظ٘خٍ ىكخػیّٖ ٓوَح‪ ١‬رٕى‪ .‬ييطٗ ٍح رّئخكَص‬
‫گٌٍحَیي ٔ حُ ؿِحیَ کَص (حهَیطْ) ٔ ٓٔیم (‪ٛ‬یوهیّ ـ کهیکیخ) ىیيٌ کَى‪ٓ ،‬پْ‬
‫ػخُو كهٔطیٍ ٔ ي‪ٗ َٜ‬ي ٔ حُ ىٍِٖ َیم ٔ حَْحو رخُىیي ًَٕى‪.‬‬
‫گٕیُي حیٍ ٓلَ حٔ ىٔحُىِ ٓخل ٍح ىٍ رَ گَكض ٔ حُ ُْئٓظخٌ َیِ ىیيٌ کَى‪ .‬حٔ‬
‫ػَٔطٗ ُیخى‪ ،‬طُٗ َیَٔيُي ٔ كکَٖ ىٍه٘خٌ ىحٗض‪ٓ ،‬پخْٗ يًظخُ حٍطٖ رٕىِ ٔ ىٔ‬
‫رخٍ هَٓيخٌ ک٘ظٗ ٗيِ‪ ،‬يٕكن رّحهٌ ْيحیخٖ گَحٌرٓخ ٗيِ رٕى‪ .‬ىٍ رَهٗ يُخرغ آييِ‬
‫کّ َخو ح‪ٛ‬هٗ حٔ "حٍیٔظٕکهْ" رٕىِ ٔ حكال‪َ ٌٕ١‬خو ئظؼخٍٖ حٓض کّ یکٗ حُ‬
‫ىٔٓظخٌ رّهخ‪ َ١‬كَحهٗ ٗخَّحٕ رّحٔ ىحىِ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪( ٖ۴۰‬م‪.‬و) ىٍ رخؿٗ َِىیک آطٍ ييٍّٖٓ ىحیَ ًَٕى کّ َخو آٌٍح رّیخى‬
‫پٓهٕحٌ حكٔخَّحٖ یَٕخٌ "آکخىيّٕ"‪" ،‬آکخىيخ" گٌحٗض‪( .‬حُ آٌ طخٍین طخ کٌُٕ ِْحٍحٌ‬
‫آکخىيٗ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ رُیخى ٗيِحَي ٔ َْ ٍُٔ ٓوٍ حُ حكَحى ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػخص‬
‫آکخىيیک ٔ آکخىيیٔیٍ ىٍ يیخٌ حٓض‪ ).‬ىٍ آکخىيٗ حكال‪ ،ٌٕ١‬كهٔلّ‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬یخص ٔ‬
‫ٍُٕٔ طيٍیْ يٗٗي‪ٗ .‬یِْٕخٖ طيٍیْ (يخَُي آػخٍ حكال‪ )ٌٕ١‬رّ‪ٍٕٛ‬ص ىیخنک ٔ‬
‫گلض ٔ ُٕٗى پٍَٕٗ ٔ ىٔؿخَزّ رٕى‪ .‬پْ حُ ييطٗ رّىػٕص "ىیَٕٕٓیّٕ" پخىٗخِ‬
‫ٓیَحکُٕح ىٍّ ٍح طؼطیم کَى‪ ٔ ،‬رَّخكیّ "کهیکیخ" ٓلَ ًَٕى‪ .‬حَگیِِٖ حكال‪ ٌٕ١‬حُ‬
‫ٓلَ رّ"ٓیَحکُٕح" آُيخیٖ حیيِٖ كکٕيض َوزّگخٌ ٔ ؿًٍٕٖٓ ‪ٛ‬هق ٔ رَحرَٖ‬
‫رٕى‪ .‬کّ رّٗکٔض حَـخيیي‪ُ ،‬یَح ٗخِ ٓیَحکُٕح َظٕحَٔض رَحرَ رخ يالکْخٖ‬
‫ؿًٍٕٖٓ ٕٓٓیخنیٔظٗ حكال‪ ٌٕ١‬حُ حيظیخُحص ٔ ػَٔص ٗو‪ ٜٗ‬چ٘ى پٕٗي‪ .‬حكال‪ٌٕ١‬‬
‫يـيىح ً رّآطٍ رَگ٘ض ٔ ىٍّ ٔ رلغ ٍح حُ َٓ گَكض‪ .‬كهٔلّپژْٔخٌ‪ ،‬يکخنًخص‬
‫حكال‪ٍ ٌٕ١‬ح يظُخٓذ رخ ٍَٔي ٍٗي ٔ طـییَحص َظَ حٔ رّچُي ىٓظّ طؤیى کَىِحَي‪:‬‬
‫حیٍ ٓهٔهّ حُ يکخنًخص ٍح‬ ‫ٔ ـ هؾبّهاد ٍووا‪:ٔٛ‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ ُيخٌ كیخص حٓظخىٕ‪ ،‬یخ کًٗ رؼي حُ يَگ حٔ َٕٗظّ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫يکخنًخص ریٖطَ رّطَ٘یق َظَحص حٓظخى هٕى پَىحهظّ ٔ کٕٗیيِ حٓض طخ حَيیّٖ٘‬
 ‫ٖ‪۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫"ٓوَح‪ٍ "١‬ح رخ حيخَض کخيم ‪ٟ‬ز‪ ٢‬کُي‪ .‬حیٍ يکخنًخص ػزخٍصحَي حُ‪ْ« :‬یپیخّ‬
‫کٕچک»‪ْ« ،‬یپیخّ رٍِگ»‪« ،‬یٌٕ»‪« ،‬کَیظٌٕ»‪« ،‬حنکیزیخىّ»‪« ،‬هَيیيّ»‪،‬‬
‫«الهْ»‪« ،‬نٕٓیْ»‪« ،‬حٔطٕكٌَٔ»‪« ،‬پَٔطخگٍٕحّ» ٔ «ىكخع حُ ٓوَح‪.»١‬‬
‫ىٍ حیٍ ٓهٔهّ آػخٍ‪ ،‬حكال‪ٌٕ١‬‬ ‫ٕ ـ هؾبّهاد عْأً‪:‬‬
‫حَيک حَيک حُ طؤػیَ "ٓوَح‪ "١‬آُحى يٕٗٗى ٔ كهٔلّٖ يو‪ ٕٜٙ‬هٕىٕ پخیّ گٌحٍٖ‬
‫يٗگَىى‪ .‬حیٍ ٍٓخیم ػزخٍصحَي حُ‪« :‬يُکُْٔ»‪« ،‬يٌُٕ»‪« ،‬حٔطٕىيّٕ»‪،‬‬
‫«کَحطٕنّٕ»‪« ،‬يًٓخَٗ»‪« ،‬كیئٌ» ٔ «ٓیخٓض» یخ «ؿًٍٕٓی»‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ٍٓخیم‪ ،‬كهٔلّٖ حكال‪ ٌٕ١‬حُ‬ ‫ٖ ـ هؾبّهاد ٍي کوبل‪:‬‬
‫آٍحء حٓظخىٕ ي٘و‪ٗ ٚ‬يِ‪ ،‬حیٍ ٍٓخیم ػزخٍصحَي حُ‪« :‬كيٍ»‪« ،‬پخٍيیُيّ»‪،‬‬
‫«طجخیظظّٕ»‪ٕٓ« ،‬كٔطخیٗ»‪« ،‬كیهزّٕ» ٔ «ٓیخٓضييحٍ»‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ٍٓخیم‪ ،‬آهَیٍ َظَیخص حكال‪ٌٕ١‬‬ ‫‪ ۱‬ـ هؾبّهاد ایبم پیوٓ‪:‬‬
‫ىٍرخد يزخكؼخص كهٔلٗ ریخٌ ٗيِ حٓض‪« :‬طیًخثّٕ»‪« ،‬کَرظیخّ» ٔ «هٕحَیٍ»‪.‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬ىٍحیٍ ٍٓخیم رَحٖ رَّظیـّ ٍٓخَیيٌ رلغ‪ٍ ّٓ ،‬حِ ٍح ىٍ پیٖ گَكظّ حٓض‪:‬‬
‫يلخٍِٔ‪ ،‬يـخىنّ ٔ هَحكّ‪ .‬يلخٍِٔ حُ آٌ ؿٓض طخ ىٍ يزخكؼخص ٔ َگَْٕخٖ هٕى‬
‫َٕػٗ كَکض حیـخى کُي‪ ،‬ریٍ يظکهى ٔ يوخ‪١‬ذ ؿيحیٗ َیخكظي‪ ًّْٖ .‬حٗوخ‪ ٗٛ‬کّ ىٍ‬
‫يلخٍٔحص حُ آٌْخ ٓوٍ يٗآیي يَىحٌ ٔحهؼٗ ٔ طخٍیوٗ ْٔظُي‪ ،‬ؿِ يؼئىٖ؛‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬آٍحثٗ ٍح حُ ُرخٌ آَخٌ ٍٔحیض يٗکُي کّ هزم حُ حٔ کٔٗ َگلظّ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ؿيلْخٖ حكال‪ ٌٕ١‬ىٓضکى ىٔ‬ ‫‪ ۰‬ـ هغبكلَ‪:‬‬
‫َلَ َٗکض ىحٍَي‪ ،‬یکٗ يطهزٗ ٍح ‪َ١‬ف يٗکُي‪ ،‬رّطؼَیق آٌ يٗپَىحُى ٔ رَحیٖ‬
‫رَْخٌ حهخيّ يًَٗخیي؛ ىیگَٖ رّيوخنلض يٗپَىحُى ٔ ىالیم حٔ ٍح َو‪ ٞ‬يٗکُي‪ .‬حیٍ‬
‫يکخنًّ ىٍكخنٗ رّپخیخٌ يٍٗٓي کّ ؿٕحَذ يطهذ رَحٖ ًّْ ٍٍٔٗ ٗيِ حٓض ٔ‬
‫يوخ‪١‬ذ هٕى كویوض يطهذ ٍح حُ يیخٌ يـخىالص ىٍ يٗیخري‪.‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬رٔخٌ رٔیخٍٖ حُ ًْگُخٌ هٕى رَحٖ‬ ‫‪ ۶‬ـ فواكبد‪:‬‬
‫حػزخص یک يٕ‪ٕٟ‬ع رّحىٔحطٗ يخَُي‪ٗ :‬ؼَ‪ ،‬ه‪ ،ّٜ‬يؼخل ٔ ىحٓظخٌ يظٕٓم يٕٗٗى‪.‬‬
‫ؿٕحل ٔ يظطٍٕ حٓض ٔ ْىچُخٌ ىٍ‬ ‫ىٍ يـًٕع‪ ،‬حكکخٍ حكال‪ ٌٕ١‬رَٗٓخیض ّ‬
‫ؿٔضٔؿٕٖ كویوض ٓیَ يٗکُي ٔ طٕهق ًَٗپٌیَى‪ ،‬يخَُي یک ٍٔى رٍِگ رّٕٖٓ‬
‫رٗحَظٓخ ٍحِ يٗگ٘خیي ٔ يؼهٕو َیٔض ىٍ کـخ رّىٍیخ يٗپیَٕيى‪.‬‬
‫ىٓظّرُيٖ حكکخٍ ٔ آٍحء حكال‪ ٌٕ١‬کخٍٖ رْ ىٕٗحٍ حٓض‪ .‬يٓىطَیٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخطٗ‬
‫کّ كهٔلّٖ حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ رَ ىحٍى ػزخٍص حُ پُؾ يلٍٕ حٓض‪:‬‬
‫‪۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ـ ؿًٍٕٓیض ٔ ييیُّٖ كخ‪ٟ‬هّ‪ ،‬کّ هيیًٗطَیٍ گلظًخٌ ييیُّٖ كخ‪ٟ‬هّ ىٍ طخٍین‬

‫حَيیّٖ٘ رَ٘ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ َظَیّٖ « ُيؼُم» حٔنیٍ کٕٗ٘ٗ حٓض رَحٖ كم ي٘کم يؼخَىت کهیّٖ يظخَْ‬
‫حيکخَیّ‪ ،‬کّ طخ رّحئَُ ْىچُخٌ الیُلم يخَيِ حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ َظَیّ ىٍ رخد "يؼَكض" رخ حیٍ ٔ‪ٛ‬ق کّ "يؼَكض" ریٖ حُ آٌکّ حىٍحک‬
‫كٔٗ رخٗي‪ ،‬طٌکَِ حٓض‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ؿٓخٌ ُٗخٓٗ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ حىنّٖ رَ روخٖ "َلْ"‪.‬‬

‫َٗف ٔ ریخٌ يِػٕيخص حكال‪ ٌٕ١‬حُ ػٓيِٖ حیٍ يوظ‪ َٜ‬هخٍؽ حٓض‪ٰ ،‬نکٍ‬
‫رّهخ‪ َ١‬حًْیض كٕمحنؼخىِٖ رلغ‪ ،‬ریخٌ کهیخص َْیک حُ يٕحٍى كٕم چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬حُ هخَٕحىِٖ رٕى کّ ػهٗحال‪ٕٛ‬ل‬ ‫الق ـ عوِْهیذ‪:‬‬
‫يٗطٕحَٔض ُيخو حيٍٕ كکٕيض ٍح رّىٓض گیَى‪ٔ ،‬نٗ حٔ‪ٟ‬خع چُخٌ پیٍٖكض کّ حٔ‬
‫ْیچ ٔهض كکىٍحٌ َ٘ي‪ٰ .‬نکٍ ىٍ طًخو ػًَٕ رَحٖ طلون یک كکٕيظٗ کّ ىٍ آٌ‬
‫ػيحنض كکىكَيخ رخٗي ٔ رخ ح‪ٕٛ‬ل كهٔلٗ حىحٍِ ٕٗى‪ ،‬طالٕ کَى‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى کظخد‬
‫يل‪ٜ‬هٗ طلض ػُٕحٌ "ؿًٍٕٓیض" َٕٗض کّ كخٖٔ طؼخٍیلٗ حُ ػيحنض‪١ ،‬زوخص‬
‫ؿخيؼّ‪ٔ ،‬ظخیق كخکًخٌ ٔ ََٗٓٔيحٌ ىٍ رَحرَ یکىیگَ‪ ،‬يخنکیض حٗظَحکٗ‪ ،‬كٔخى‬
‫هيٍص‪ ،‬يَحكم ّٓگخَّٖ ظٍٕٓ‪ٛ ،‬ؼٕى ٔ كَٔپخٗٗ هيٍص (ييیُّ) ٔ يٕحٍىٖ حُ حیٍ‬
‫هزیم حٓض‪ٍ" .‬حنق آيٍَٓ" يٗگٕیي‪« :‬کظخروخَّْخ ٍح رُٕٔحَیي‪ ،‬طُٓخ حیٍ یک کظخد ٍح‬
‫رخهٗ رگٌحٍیي؛ ُیَح چکیيِٖ ًّْٖ آٌْخ ىٍ حیٍ یک کظخد ؿًغ حٓض‪».‬‬
‫ىؿيؿّٖ ح‪ٛ‬هت حكال‪ ٌٕ١‬کّ حكٌِٔ رَ ؿًٍٕٖٓ ىٍ يکخنًخص «حنکیزیخىّ» ٔ‬
‫«گٍٕکیخّ» ٔ رؼيح ً ىٍ کظخد «َٕحيیْ» رّآٌ پَىحهظّ يٕ‪ٕٟ‬ع ػيحنض حٓض‪.‬‬
‫ـ يخْیض ػيحنض چیٔض؟ ؿَْٕ آٌ کيحو حٓض؟‬
‫= حكال‪ ٌٕ١‬يؼظوي حٓض کّ ىٍ ييیُّٖ كخ‪ٟ‬هّ‪ ،‬ػيحنض ػزخٍص حٓض حُ حَـخو‬
‫ٔظیلّٖ کّ ‪١‬زن كَيٕل طؤیى کخٍ‪ ،‬رّػٓيِٖ َْکٔٗ گٌحٗظّ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ َْ‬
‫ؿخيؼّٖ هٕحٓظّْخ ٔ َیخُْخٖ يوظهق ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬رَ كکخيٗ کّ حىحٍِٖ ييیُّ ٍح رَ‬
‫ػٓيِ ىحٍَي ٔحؿذ حٓض کّ رّپیَحٓظٍ ٔ ًْآُْگ ٓخهظٍ آٌْخ رپَىحُى‪.‬‬
‫«چٌٕ رَّلْ حَٔخٌ رُگَیى ىٍ آٌ ّٓ هِٕ یخریى‪ :‬یک هِٕٖ رَطَ کّ ػوم حٓض ٔ‬
‫ىٔ هِٕٖ كَٔطَ حُ آٌ‪ ،‬یک هِٕٖ ؿ‪٠‬زیّ کّ يَکِ آٌ ههذ حٓض‪ ،‬ىیگَٖ هِٕٖ‬
 ‫‪۲۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ٕٗٓیّ کّ يَکِ آٌ رطٍ حٓض‪ ١َٗ .‬حٓخٓٗ ىٍ ٓؼخىص َلْ‪ٓ ،‬اليض آٌ حٓض‪ٔ .‬‬
‫ٓاليض َلْ ؿِ رّطٕحٌُ هٕحٖ آٌ ٔ ٓیطَِٖ ػوم رَ ٕٗٓحص يًکٍ َگَىى‪ .‬چٌٕ‬
‫طٕحٌُ هِٕ ٔ ٓیطَِٖ ػوم رَ ٕٗٓحص كخ‪ٛ‬م ٗي‪َ ،‬لْ رخ يظخَض ىٍ َٓخیض ٓؼخىص‬
‫ٔ ‪ً١‬ؤَیُّ هٕحْي ُیٔض‪».‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬يٗهٕحْي حیٍ كَيٕل ٍح رخ َظَحص ٓیخٓٗ هٕى يُطزن ٓخُى‪:‬‬
‫«ْىچُخٌ کّ َلْ ٍح ّٓ هِٕ حٓض‪ ،‬ييیُّ ٍح َیِ ّٓ ‪١‬زوّ حٓض‪١ :‬زوّٖ‬
‫"ٍُیٍ" ٔ آٌ كکخيٗ حٓض کّ ييیُّ ٍح حىحٍِ يٗکُُي‪١ .‬زوّٖ "ٓیًیٍ" کّ ػزخٍص‬ ‫ّ‬
‫حُ َٓرخُحٌ ٔ َگٓزخَخٌ ييیُّ رخٗي؛ ٕٓو ‪١‬زوّٖ "يیٔیٍ" ٔ آٌ کخٍگَحٌ حٓض‪.‬‬
‫ٍُیٍ يَکذ حُ يَىيٗ حٓض کّ ػوم رَ آٌْخ ؿهزّ ىحٍى‪ٔ .‬‬ ‫ريیٓٗ حٓض کّ ‪١‬زوّٖ ّ‬
‫‪١‬زوّٖ ٓیًیٍ يَکذ حُ يَىحَٗ يظ‪ٜ‬ق رّٗـخػضحَي‪ ،‬ح ّيخ ‪١‬زوّٖ ٕٓو يَىيخَٗ‬
‫ْٔظُي کّ ٕٗٓحص رَ آٌْخ ٓیطَِ ىحٍى ٔ َؤظیٍ ك‪٠‬یهض آٌْخ ػلض حٓض ٔ َْگِ‬
‫ييیُّ ٍح ‪ٛ‬لض ٔ ٓؼخىص َزٕى ٔ ػيحنض ىٍ آٌ كکى كَيخ َزخٗي‪ ،‬يگَ آٌ ُْگخو کّ‬
‫كکخو آٌ كکیى رخُٗي ٔ ىیگَحٌ يطیغ كَيخٌ حی٘خٌ‪».‬‬

‫«َگٓزخَخٌ «ييیُّ» ىٍ ىٍؿّٖ حٔل رّيٕٓیوٗ ٔ ٍُْٕٔخٖ ٓوض طؼهیى یخرُي‪،‬‬

‫يو‪ٕٜ‬ى حُ ٍُٕٔ‪ ،‬طوٕیض ؿٔى ٔ پٍَٕٔ آٌ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ طًَیٍْخٖ ٍُٔٗٗ‬
‫رخیي رّ َٓخیض ىٕٗحٍ رخٗي طخ رظٕحَي حْيحف يٍٕى َظَ ٍح طؤيیٍ کُي‪ .‬يٕٓیوٗ آٌچُخٌ‬
‫حَلطخ‪ ١‬یخكظّ کّ هالف آٌچّ حُ آٌ حَظظخٍ حٓض‪َ ،‬ظیـّ يٗىْي‪ ،‬رخیي آٌٍح رخٍٖ‬
‫ىیگَ رَحٓخّ يؼیٍ ٔ ٓخَُيِ طـيیي کَى‪َ .‬ـًّْخٖ يَىو نٕىیخ ؿىحَگیِ حٓض ٔ‬
‫َـًّْخٖ يَىو یَٕیخ ح‪ٟ‬طَحدآيیِ ٔ ٕٗٓصهیِ‪ ٔ ،‬يٕؿذ حَلطخ‪ ١‬حهالهٗ حٓض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ طلَیى آٌْخ ٔحؿذ حٓض‪ ٔ ،‬طُٓخ رخیي رَّـًّْخٖ ىٍٔیخیٗ ٔ كَٔگیخیٗ حکظلخء‬
‫کَى‪ُ ،‬یَح آٌ َـًّْخ ٍٔف كًخٓٗ ٍح طوٕیض يٗکُُي ٔ ىنیَٖ يٗآٍَٔي‪».‬‬
‫«ىٍ ٗؼَ ْى رخیي طـيیي َظَ کَى‪ْٕ" .‬يَ" ٔ "ْٔیٕىّٔ" ٔ ىیگَحٌ‪ ،‬هيحیخٌ‬
‫ٍح رّ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ ٗخیٔظّٖ آٌْخ َیٔض‪ ،‬يؼَكٗ يٗکُُي ٔ َٓخل ریى حُ يَگ ٍح ىٍ‬
‫ىل َٕؿٕحَخٌ يٗکخٍَي‪ .‬رخیي ىٍ ييیُّ رّؿِ ٗؼَٖ کّ ىٍ ٓظخیٖ حُ هيح ٔ طًـیي حُ‬
‫يَىحٌ َیکٕکخٍ رخٗي‪ ،‬هٕحَيِ َٕ٘ى‪».‬‬
‫«َگٓزخَخٌ ىٔنض رخیي طُٕيُي رخُٗي‪ ،‬حُ ىِ ٓخنّگٗ طخ ریٔض ٓخنّگٗ َُيگٗ‬
‫ٓپخْٗ ىحٗظّ رخُٗي‪ ،‬حُ آٌ پْ رّييص ىِ ٓخل پٗ ىٍ پٗ رَحٖ کخٍٖ کّ ىٍ پیٖ‬
‫هٕحُْي ىحٗض‪ ،‬طًَیٍْخٖ ٓوض ىحىِ َٕٗي‪ٓ .‬پْ رّييص پُؾ ٓخل‪ ،‬ؿيل يٗآيَُٕي‪.‬‬
‫‪۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌ گخِ رّييص پخَِىِ ٓخل رّحَـخو ٔظخیق حىحٍٖ‪ ،‬یخ َظخيٗ يٗگٌٍحَُي‪ ٔ ،‬رّٔظیلّٖ‬
‫ٍإٓخ ىحهم ًََٕٗٗي‪ ،‬يگَ رؼي حُ آٌکّ رّپُـخِ ٓخنّگٗ حٍطوخء یخرُي‪».‬‬
‫«ًّْٖ حیٍْخ کّ رًََٗىیى‪ ،‬رَحٖ آٌکّ ييیُّ يَىحٌ ‪ٛ‬خنق آيخىِ ٓخُى‪ ،‬کخكٗ‬
‫َیٔظُي‪ .‬رُخرَحیٍ ٔظیلّٖ ٍثیْ حیٍ حٓض کّ ٔكيص ىٔنض ٍح كلع کُي‪ ٔ .‬آگخْٗ‬
‫َٓ ًّْٖ ك‪٠‬خیم حٔ حٓض‪ٍ ٔ .‬إٓخ ريیٍ ك‪٠‬خیم‬ ‫رّ‪ٍَٟٔ‬ص كلع حیٍ ٔكيص‪ّ ،‬‬
‫يظـهّی َگَىَي‪ ،‬يگَ آٌکّ یک َُيگت ي٘ظَک ىحٗظّ رخُٗي‪ ،‬رئٌ يخنکیض‬
‫ه‪ ،ٕٜٗٛ‬رئٌ ٍُ ٔ ٓیى‪ ،‬رئٌ ىحٍحیٗ ٔ رئٌ ٍٔحػض‪ .‬چٌٕ ىٍ كََُيحٌ ٍإٓخ‬
‫حیٍ ‪ٛ‬لخص رّکًخل یخكظّ َ٘ي‪ ،‬رخیي آٌٍح كَٔحَيحهض ٔ ٓخه‪ ٢‬کَى‪ٍ .‬إٓخ رخیي َُيگٗ‬
‫رَحىٍحَّٖ ىحٗظّ رخُٗي ٔ رّچٓخٍ ‪ٛ‬لض ٓوَح‪ ،ٗ١‬یؼُٗ‪ :‬كکًض‪ٗ ،‬ـخػض‪ ،‬ػيحنض ٔ‬
‫ػلض يظ‪ٜ‬ق رخُٗي؛ كخكظخٌ ٔكيص ىٔنض رخیي رّٔ‪ٟ‬غ هٕحَیٍ رپَىحَُي‪ ،‬هٕحَیُٗ کّ‬
‫يظ‪ ًٍ٠‬چٓخٍ حيَ يٓى رخُٗي‪ :‬حٗظَحک َُخٌ ٔ كََُيحٌ‪ ،‬طًَیٍْخٖ ٍُٔٗٗ ٔ‬
‫حهالهٗ رَحٖ يَىحٌ ٔ َُخٌ رخنٕٔیّ‪ ،‬طَریض ػهًٗ ٔ ٓیخٓٗ ٔ طؤيیٍ ٍْزَٖ ىٔنض‬
‫رّٔٓیهّٖ كالٓلّ‪ .‬ح ّيخ ًْوٕحرّگٗ‪ ،‬طلض َظَ حٔنیخٖ حيٍٕ‪ ،‬رَحٖ طٕنیي َٔهٗ‬
‫رَگِیيِ‪ ،‬رّهیي هَػّ حَـخو هٕحْي گَكض‪».‬‬
‫ىٍ ؿًٍٕٖٓ حكال‪ََٔٓٗ ًّْٖ ٌٕ١‬يحٌ رخیي ًْيیگَ ٍح رَحىٍ ٔ هٕحَْ هطخد‬
‫کُُي‪ .‬رَحٖ پیيحیٗ ٔ پٍَٕٔ َٔم رَگِیيِ‪ ،‬ؿلضگیَٖ يَىحٌ ٔ َُخٌ َوزٍّح‬
‫ٓلخٍٕ يٗىْي‪ ،‬يٗگٕیي حیٍ ًْخٌ ٍٔٗٗ حٓض کّ ىحوىحٍحٌ رَحٖ ح‪ٛ‬الف َژحى‬
‫ىحوْخٖ هٕى رّکخٍ يٗرََي‪ .‬يخ ْى رخیي رکٕٗیى طخ ٓخنىطَیٍ ٔ رٓظَیٍ حَٔخٌْخ ٍح‬
‫رّٔؿٕى آٍٔیى‪ .‬كََُيحٌ رخیي ىٍ پٍَٕٔگخْخٖ يو‪ ٕٜٙ‬طلض يَحهزضْخٖ ٔیژِ‬
‫ٍٗي کُُي‪ ،‬كو‪ ٢‬ىٍ ُٓیٍ ٗیَهٕحٍِگٗ‪ ،‬رَحٖ ٗیََٕٗٗ َِى يخىٍ آٍٔىِ َٕٗي‪،‬‬
‫رالكخ‪ٛ‬هّ رّپٍَٕٔگخِ رخُگَىحَیيِ َٕٗي‪ ،‬چُخٌکّ ٔحنيیٍ ٍح َ٘خُٓي‪ .‬طخ حُ َْ َظَ‬
‫رَحىٍحٌ ٔ هٕحَْحٌ ٔحهؼٗ رخُٗي ٔ ََٗٓٔيحٌ ٓخنى‪ًُْٕٗ ،‬ي ٔ هخٌَٕيُي طَریض‬
‫َٕٗي‪ .‬حكال‪ًْ ٌٕ١‬وٕحدگٗ يَىحٌ ٔ َُخٌ ػخىٖ ٍح رخ ًْگُخٌ هٕى ‪َٛ‬كخ ً رّيُظٍٕ‬
‫ح‪١‬لخٖ ؿَحیِ ؿُٔٗ طـٕیِ يٗکُي‪ٔ ،‬نٗ رَحٖ ؿهٕگیَٖ حُ ُحىآٍٖٔ آٌْخ‬
‫ٓلخٍٗخص حکیي ىحٍى ٔ يؼظوي حٓض ٔحنيیٍ يوٕل َْگِ ًَٗطٕحَُي كََُيحَٗ رخ ‪َٟ‬یذ‬
‫ْٕٗٗ رخال رّىَیخ آٍَٔي‪.‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬يٗگٕیي‪« :‬كالٓلّ حُ يیخٌ ‪١‬زوّٖ ٓپخْیخٌ رَگِیيِ يَٕٗٗي‪ ،‬كیهٕٔف‬
‫کٔٗ حٓض کّ كویوض ٍح ىٔٓض ريحٍى‪ ،‬رّرلغ ٔ طلوین ػالهّيُي رخٗي ٔ یویٍ ٍح رَ‬
‫ظٍ طَؿیق ىْي ٔ ػوهٖ ٍح رّآٌچّ حُنٗ حٓض ٔ ىٓظوٕٕ ىیگَگَٕٗ ًَٕٗٗى‪،‬‬
 ‫‪۲۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ي٘ـٕل ٓخُى‪ .‬كهٔلّ ٍٔف حٓض‪ ٔ ،‬آٌ ٗکهٗ حٓض حُ حٗکخل كکَ ٔ يـًٕػّٖ حٓض‬
‫حُ حٓظؼيحىْخ ٔ يوخ‪ٛ‬ي کّ ًْٕحٍِ يخَُي ٍَٕ‪ ،‬هیَ رَ آٌ پَطٕحكکٍ رخٗي‪ُ ،‬یَح حیٍ‬
‫ٔحهؼیض هیَ حٓض کّ رَحٖ حٗیخء‪ٔ ،‬ؿٕى‪ ،‬هِٕ‪ ،‬كیخص ٔ كویوض ٍح طؤيیٍ يٗکُي‪».‬‬
‫« ٍٔف كهٔلٗ ػزخٍص حٓض حُ يلزض‪َ ،‬ظخو‪ ٔ ،ٍَٕ ،‬طًـیي هٕحٖ ػوم ٔ ههذ‪.‬‬
‫چٌٕ كیهٕٔف رّحیٍ ىٍؿّ ٍٓي‪ ،‬رَحٖ هزٕل يؼخٍكٗ ـ کّ حٔ ٍح رَحٖ هیخو‬
‫رّٔظیلّحٕ آيخىِ يٗٓخُى ـ ئظؼي يٕٗٗى‪ .‬حیٍ يؼخٍف ػزخٍص حٓض حُ كٔخد‪،‬‬
‫ُْيّٓ‪ ،‬ؿيل‪ْ ،‬یؤص ٔ يٕٓیوٗ‪».‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬يیگٕیي‪« :‬طلٕل ٔ ىیگَگَٕٗ‬ ‫اًؾطب‪ ٛ‬هلیٌَ‪:‬‬
‫حُ ه‪ٜ‬خی‪َُ ٚ‬يگٗ حٓض‪ َْ ٔ .‬چیِ ٍح کّ يَکذ حُ حؿِحء رخٗي هٕحِ َخهٕحِ‬
‫ػخٍ‪ٕٗ ٝ‬ى‪ ،‬حُ حیٍٍٔ ييیُّ َیِ رّیک كخل رخهٗ ًَخَي‪ ،‬رهکّ يیخٌ ‪١‬زوخص کً٘کٖ‬
‫ىٍ گیَى ٔ ‪١‬زوّٖ ٓپخْٗ ٍَٖٓٔ ؿٕیي‪ ٔ ،‬طل‪ٜ‬یم يؼَكض يًٓم يخَي‪ٔ ،‬‬
‫ٕٓىؿٕیٗ ٍٔحؽ یخري‪ ،‬پْ حُ آٌ‪ ،‬طٕحٌگَحٌ كکٕيض ٍح رّىٓض گیََي‪ ٔ ،‬ىٍ ىحهم‬
‫ييیُّ ىٔ گَِٔ پيیي آیي‪ :‬گَِٔ ریُٕحیخٌ ٔ گَِٔ طٕحٌگَحٌ‪ .‬پْ ریُٕحیخٌ ٍٕٕٗ کُُي ٔ‬
‫كکٕيض ؿيیيٖ طؤٓیْ کُُي کّ رخ ح‪ٕٛ‬ل ىيٕکَحٓٗ حىحٍِ ٕٗى ٔ آُحىٖ ٔ ئخٔحص‬
‫حُ آٌ َخٗٗ ٕٗى‪َْ .‬گِ يیخٌ ىٔ گَِٔ کّ ىٍ َٗحی‪َ ٢‬خ يظٔخٖٔ ْٔظُي حیٍ چُیٍ‬
‫ئخٔحص رّٔؿٕى َیخیي‪ ،‬يگَ رؼي حُ ریٍ ٍكظٍ هيٍص كخکًّ‪».‬‬
‫َظَیّٖ " ُيؼُم" ُٓک رُخٖ كهٔلّٖ‬ ‫ة ـ ُهضُل‪:‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬حٓض‪ .‬حیٍ َظَیّ ىٍ کظخد ؿًٍٕٓیض َّطُٓخ ىٍ ؿُذ آٍحء ٓیخٓٗ هَحٍ‬
‫گَكظّ‪ ،‬رهکّ يٓىطَیٍ يزخكغ کظخد ٍح حكظٕٖ کَىِ حٓض‪ .‬حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ حیٍ يزلغ‬
‫رّگلض ٔگٕ ىٍرخٍِٖ كَم گٌحٗظٍ يیخٌ ٔحهؼیض ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ظخَْ (کّ هزالً پخٍيُیيّ‬
‫رّ آٌ پَىحهظّ رٕى) ٔ طلخٔص ریٍ ‪َ١‬ین كویوض ٔ ‪َ١‬ین ظٍ ٔ يؼَكض ٔ كيّ‬
‫يٗپَىحُى ٔ يٗگٕیي ظخَْ چیِٖ حٓض کّ رّكٕحّ يخ ىٍ يٗآیي ٔ يٕؿٕىحص ؿِثٗ‬
‫ٍح کّ يظ‪ٜ‬ق رّ‪ٛ‬لخص يظ‪٠‬خى ْٔظُي‪ ،‬ط٘کیم يٗىْي‪ .‬پْ آٌچّ ٍح کّ ُیزخ‬
‫يٗهٕحَیى حُ ؿٓظٗ ُیزخ ٔ حُ ؿٓظٗ ُٗض حٓض ٔ ػخىل حُ ؿٓظٗ ػخىل ٔ حُ ؿٓظٗ‬
‫ظخنى حٓض‪ ،‬حٗیخء ؿِثٗ ىٍ رَُم ٔؿٕى ٔ ػيو يطهن هَحٍ گَكظّحَي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ‬
‫ًَٗطٕحَُي يُ٘ؤ يؼَكض هَحٍ گیََي ٔ طُٓخ يُ٘ؤ كيّحَي‪ ،‬يؼَكض كو‪ ٢‬رّحٗیخء ػخرض ٔ‬
‫الیظـیَ طؼهن يٗگیَى‪َّ ،‬رّآٌْخ کّ ىحٍحٖ ‪ٛ‬لخص يظ‪٠‬خىحَي‪ ،‬كيّ يَرٕ‪ ١‬رّػخنى‬
‫يلّٕٔ حٓض ٔ يؼَكض يَرٕ‪ ١‬رّػخنى حُنت كٕم يلٕٔٓخص‪.‬‬
‫ـ آٌ ػخنى حُنٗ کـخ حٓض؟‬
‫‪۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= «چٌٕ رّيَىو ح‪َ١‬حف هٕى يَٗگَیى يٗریُیى کّ ىحٍحٖ حهظالكخص ظخَْٖ‬

‫ْٔظُي‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ػیٍ حهظالكخص ىٍ چیِٖ ي٘ظَکحَي کّ رّيخ حؿخُِ يٗىْي آٌْخ ٍح‬
‫حَٔخٌ رُخيیى‪ .‬حیٍ چیِٖ ي٘ظَک ىٍ ًّْ حكَحى یک ؿُْ‪ ،‬كظٗ ىٍ آٌْخٖ کّ‬
‫رّكٕحّ يخ ىٍ ًَٗآیُي يؼم ػيحنض ٔ ئخٔحص‪ًْ ،‬خٌ حٓض کّ حكال‪ ٌٕ١‬آٌٍح يؼخل‬
‫يَٗخيي‪ .‬حیٍ يؼخل يٕ‪ٕٟ‬ع كویوىت يؼَكض حٓض‪ .‬يؼالً يؼَكض حٓذ رخ يؼَكض‬
‫ه‪ٕٜٛ‬یخص حكَحى ؿُْ آٌ يخَُي ٍٓ‪ ،‬كـى ٔ ٍَگ كخ‪ٛ‬م َٕ٘ى؛ ُیَح حیٍ ‪ٛ‬لخص‬
‫رّحهظالف حكَحى يوظهق يٕٗٗى‪ .‬رهکّ يؼَكض حٓذ رخ يؼَكض آٌ يلٕٓو ي٘ظَک‬
‫يیخٌ حكَحى ؿُْ (کّ رخ ٔالىص كَىٖ يظٕني ًَٕٗٗى ٔ رخ كُخٖ كَىٖ كخَٗ ًَٗگَىى‪،‬‬
‫رهکّ چیِٖ حٓض حريٖ کّ ىٍ ‪١‬زیؼض ؿًیغ حكَحى يٕؿٕى حٓض) كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪».‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ يؼخل َْٗٗء رَ هالف هٕىٕ کّ ؿِثٗ حٓض‪ ،‬کهٗ حٓض‪ٔ ،‬‬
‫يٗ طٕحَي يٕ‪ٕٟ‬ع يؼَكض هَحٍ گیَى‪ ،‬ریخٌ رَهٗ حُ ‪ٛ‬لخص ٔ ه‪ٕٜٛ‬یخص ىٍ حیٍؿخ‬
‫‪ ٍَٖٟٔ‬رَّظَ يٍٗٓي‪:‬‬
‫ٔ ـ « ُيؼُم» حؿُخّحَي؛ کّ يٗطٕحَُي حكَحى یک ؿُْ ٍح ىٍ رَ گیََي‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫ًّْٖ گَرّْخ طلض ؿُْ گَرّٖ يؼخنٗ ْٔظُي‪ .‬ح ّيخ حكال‪ ٌٕ١‬حُ حیٍکّ يؼخل ٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ٍح حيَ ًُْٗ ريحَي كَحطَ ٍكظّ ٔ آٌٍح ؿَْٕ ىحَٔظّ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ٍٔ يؼخل‬
‫ٍح حيَٖ ػخرض يٗىحَي‪ ،‬حٗیخٖ کّ ىٓظوٕٕ کٌٕ ٔ كٔخى ْٔظُي ًّْ ىٍ كخل طـییَ ٔ‬
‫طزيلحَي‪ .‬حكال‪ ٌٕ١‬يٗگٕیي‪َْ" :‬ههیطّٕ" كن ىحٗض کّ ‪ٛ‬یٍَٔص ىحیًٗ ٍح هخٌَٕ‬
‫ػخنى ٔؿٕى يٗىحَٔض‪ٔ ،‬نٗ ‪ٛ‬یٍَٔص رَ ُيؼُم ػخٍ‪َٕ٘ ٝ‬ى‪ُ ،‬یَح ُيؼُم ىٍػخنًٗ‬
‫ْٔظُي کّ كَکض رَآٌْخ كخىع َگَىى ٔ ىٍ حیٍؿخ كن رخ "پخٍيُیيّ" حٓض‪ُ ،‬يؼُم‬
‫حُنٗحَي کّ ىٍ آٌْخ ط‪٠‬خى ٔ كٔخى ٍحِ َيحٍى‪.‬‬
‫ٕ ـ « ُيؼُم» حػيحىحَي؛ ىٍحیٍؿخ حكال‪ ٌٕ١‬رّ"كیؼخؿٍّٕ" َِىیک يٕٗٗى ٔ‬
‫يٗگٕیي ُيؼُم رَ كٔذ حَٕحع ٔ حؿُخّ يَطذ ٗيِحَي ٔ رّٗکم يُظى رّیکىیکَ‬
‫پیٕٓظّحَي‪ ،‬رَهٗ حُ آٌ رخ رَهٗ ىیگَ ىحٍحٖ ‪ٛ‬لخص ي٘ظَک ْٔظُي‪ .‬يؼالً كکًض‪،‬‬
‫ٗـخػض‪ ،‬ػيحنض ٔ ػلض ىٍ ‪ٛ‬لض ٔحكيٖ (کّ ك‪٠‬یهض رخٗي) ي٘ظَکحَي‪ْ .‬ىچُیٍ حُ‬
‫ىٍؿّٖ رّىٍؿّٖ ىیگَ حٍطوخء یخرُي طخ رّیک يؼخل حٓخٓٗ کّ َٔزض رّآٌْخ چٌٕ‬
‫ؿُْحالؿُخّ حٓض‪ ،‬رَُٓي‪.‬‬
‫ٖ ـ « ُيؼُم» هخیى رًّحص ٔ كوخین يطهنحَي؛ ؿِثیخطٗ کّ كٕحّ ىٍک يٗکُي‬
‫ٔحهؼیض َیٔظُي‪ .‬حكال‪ ٌٕ١‬حیٍ يؼُٗ ٍح چُیٍ ریخٌ يٗکُي کّ چُخٌچّ گَْٔٗ حُ حكَحى‬
‫ٍح َخيٗ ي٘ظَک رخٗي‪ ،‬حیٍ حكَى يؼخل ي٘ظَکٗ َیِ ىحٍَي‪ .‬يؼالً ػيِٖ ُیخىٖ طوض‬
 ‫‪۲۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ٔؿٕى ىحٍى‪ٔ ،‬نٗ طُٓخ یک يؼخل حُ طوض ْٔض‪ .‬طوضْخٖ يظکؼَ ؿِثٗ حٓض‪ٔ ،‬‬
‫كویوض َیٔظُي‪ ،‬طُٓخ َٔوّ ريلْخٖ حُ يؼخل ٔ ًََّٕٖ کخيم طوض رًّٗخٍ يٗآیُي‪.‬‬
‫ط‪ ٍٕٜ‬حیٍ يؼخل يؼَكض حٓض‪ ،‬ح ّيخ حىٍحک كٔىت طوضْخٖ کّ َـخٍحٌ يٗٓخَُي‬
‫‪َٛ‬كخ ً كيّ حٓض‪ .‬ػخيّٖ يَىو كو‪ ٢‬رّحٓظُخى كٕحّ هٕى كکى رّكویوض حٗیخء‬
‫يٗکُُي‪ٔ ،‬نٗ كیهٕٔف يٗىحَي کّ ُيؼُم هخٍؽ حُ ىٓظَّ كٕحّ حٔ حٓض ٔ حىٍحک آٌ‬
‫ؿِ رَّیَٖٔ ػوم كخ‪ٛ‬م َٕ٘ى‪ .‬يؼخل حَٔخٌ حُ ٓوَح‪ ١‬كویوٗطَ حٓض‪ ،‬حگَ ٓوَح‪ٍ ١‬ح‬
‫كویوظٗ حٓض رّآٌ ٓزذ حٓض کّ كَىٖ حُ حكَحى يؼخل حَٔخٌ حٓض‪ .‬يخ طٔخٖٔ ٍح حُ‬
‫ىیيٌ حٗیخء ئخٖٔ ىٍ ًَٗیخریى‪ ،‬رهکّ طٔخٖٔ ٍح هٕى رَحٗیخٖ يظٔخٖٔ يُطزن‬
‫يٗٓخُیى‪ُ ،‬یَح ػوم يخ رَّلٕٖ حُ حَلخء رّيؼخنٗ حُ طٔخٖٔ ىٓض یخكظّ حٓض‪.‬‬

‫حكال‪ ٌٕ١‬ػویيِ ىحٗض کّ َْ چیِٖ يهًّٕ ىٍ ‪١‬زیؼض ٍٔحٌ حٓض؛ پْ‬

‫ؿَْٕٖ ٔؿٕى َيحٍى کّ طـِیّ َٕ٘ى‪ .‬طًخيٗ چیِْخٖ "ؿٓخٌ يخىٖ" حُ يخىِٖ ٓخهظّ‬
‫ٗيِ حٓض کّ ىٍ حػَ ُيخٌ ٓخیٖ ٔ كَٓخیٖ يٗیخري؛ ٔنٗ چیِْخٖ کّ حُ هخنذ یخ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص رُٗيخٌ ٓخهظّ ٗيِحَي‪ ،‬ؿخٔیيحَّ ٔ طـییََخپٌیَحَي‪ .‬رّرخٍٔ حكال‪ ٌٕ١‬كویوض‬
‫رّىٔروٖ طؤیى حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ىَیخٖ يلٕٔٓخص‪ ،‬کّ ُٗخهض يخ حُ آٌ حُ ٍحِ کخٍرَى كٕحّ پُـگخَّ‬
‫(َخه‪ ٚ‬یخ طوَیزٗ) حٓض‪ًَٗ .‬طٕحَي ؿِ َخه‪ ٔ ٚ‬طوَیزٗ رخٗي‪ُ ،‬یَح ىٍ حیٍ ؿٓخٌ‬
‫ٔٗ ًّْچیِ ٍٔحٌ حٓض ٔ ْیچ چیِ ػخرض ٔ ىحیًٗ َیٔض‪ .‬ىٍ ؿٓخٌ يلٕٔٓخص‬ ‫ك ّ‬
‫ْیچ چیِ ْٔظٗ َيحٍى‪ ،‬چیِْخ يٗآیُي ٔ يٍَٗٔي‪.‬‬
‫ٕ ـ رو٘ٗ ىیگَ ػخنى يؼخل حٓض کّ َٔزض رّآٌ رخ کخٍرَى ػوم يٗطٕحٌ ُٗخهض‬
‫كویوٗ كخ‪ٛ‬م کَى‪ ،‬ػخنى يؼخل ٍح َ٘خیي رخ كٕحّ حىٍحک کَى‪ ،‬ح ّيخ يؼخلْخ (یخ‬
‫‪ٍٕٛ‬صْخ) ؿخٔیيحَٗ ٔ طـییََخپٌیَ ْٔظُي‪.‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ «يکخنًّٖ ؿًٍٕٖٓ» طًؼخنٗ طلض ػُٕحٌ «ؿخٍ» حُ ػخنى يخىِ‬
‫حٍحثّ يٗکُي کّ يلخى آٌ چُیٍ حٓض‪« :‬ط‪ ٍٕٜ‬کٍ گَْٔٗ ىٍ ؿخٍٖ َُيگٗ يٗکُُي‪،‬‬
‫ًّْ پ٘ض رّىْخَّٖ ؿخٍ َ٘ٔظّحَي ٔ ىٓضْخ ٔ پخْخٗخٌ رٔظّ رَُّـیَ حٓض‪ٍٖٕ١ ،‬‬
‫کّ ْیچگخِ ًَٗ طٕحَُي ‪ٍٕٛ‬ص رَ گَىحَُي ٔ پ٘ض َٓ هٕى ٍح رزیُُي‪ ،‬ؿِ ىیٕحٍ ػوذ‬
‫ؿخٍ ؿخٖ ىیگَ ٍح ًَٗریُُي؛ يٕؿٕىحطٗ يوظهق ٗخيم آىو گَّٕ ٔ كیٕحٌ يخَُي حُ‬
‫پ٘ض َٓ آٌْخ ػزٍٕ يٗکُُي‪ٓ ،‬خیّٖ آٌْخ ىٍ پَطٕ ٍَٕ هٍٕٗیي‪ ،‬یخ ٍُٔٗٗ آطٖ‬
‫رّىیٕحٍِٖ حَظٓخیٗ ؿخٍ يٗحكظي ٔ ٍى يٕٗٗى ‪ ...‬پْ چیِٖ کّ حیٍ ؿخٍ َ٘یُخٌ‬
‫ٓٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٗطٕحَُي رزیُُي رخُة ٓخیّْخ حٓض‪ ،‬حیٍ ؿًخػض حُ ٍُٖٔ کّ رّىَیخ آييَي رًّْیٍ‬
‫كخنض َ٘ٔظّحَي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ گًخٌ يٗکُُي‪ :‬چیِٖ ؿِ حیٍ ٓخیّْخ ٔؿٕى َيحٍى‪».‬‬
‫« كخل ط‪ ٍٕٜ‬کٍ یکٗ حُ حیٍ ؿخٍَ٘یُخٌ يٕكن ٕٗى هٕى ٍح حُ رُي ٍْخ ٓخُى‪،‬‬
‫حٔنیٍ چیِٖ کّ حُ هٕى يٗپَٓي آٌ حٓض کّ حیٍ ٓخیّْخ حُ کـخ يٗآیُي؟ ًْیٍ کّ‬
‫رّػوذ رَيٗگَىى ٔ پیکَْخٖ يظلَک ٍح يٗریُي‪ ،‬چّ كخنٗ پیيح هٕحْي کَى؟‬
‫حرظيح ٍَٕ ٗيیي هٍٕٗیي چ٘ىْخٖ حٔ ٍح يَُٗي‪ ،‬حُ ٍُٔٗٗ ٔ كـى پیکَْخ‬
‫رّكیَص يٗحكظي ‪ ٔ ...‬حگَ رظٕحَي حُ ؿخٖ هٕى رَهٕحٓظّ‪ ،‬چُي هييٗ رّح‪َ١‬حف رَِي ٔ‬
‫ك‪٠‬خْخ ٔ حكنْخٖ يظُٕع ٍح رزیُي رّكیَص يٗحكظي‪ ،‬چ٘ىْخٖ هٕى ٍح هٕحْي يخنیي‬
‫ٍَگْخ ٔ ٗکمْخٖ يوظهق ٍح رّٔ‪ٕٟ‬ف هٕحْي ىیي ‪»...‬‬
‫«حیٍ ؿخٍَ٘یٍ َیک روض ُُْٕ ْى يٗطٕحَي حكنْخٖ ىیگَ ٍح ُیَ پخ َٓخىِ ٔ َْ‬
‫نلظّ چیِْخٖ رٓظَٖ رزیُي؛ ح ّيخ ىٍ ػٕ‪ ٝ‬رّكکَ ؿخٍ َ٘یُخٌ ريروض حٓض‪،‬‬
‫رَيٗگَىى طخ رّْى َُـیَْخٖ هزهت هٕى رلًٓخَي کّ َْ آٌچّ طخ ُُْٕ ي٘خْيِ‬
‫يٗکَىِحَي طُٓخ ٓخیّْخٖ نَُحٌ يٕؿٕىحص كویوٗ حٓض ‪ٔ ...‬نٗ آٌْخ هزٕل ًَٗکُُي‪،‬‬
‫ىیٕحٍِٖ ؿخٍ ٍح رّحٔ َ٘خٌ يٗىُْي ٔ رخ طؤکیي ح‪َٛ‬حٍ يٗکُُي‪ :‬چیِٖ ؿِ آٌچّ‬
‫رّچ٘ى يٗریُیى ٔؿٕى َيحٍى‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬حٔ ٍح يٗکُ٘ي‪».‬‬
‫رّپُيحٗض حكال‪ ،ٌٕ١‬پيیيِْخٖ ‪١‬زیؼٗ كو‪ٓ ٢‬خیّٖ حُ ‪ٍٕٛ‬ص یخ يؼخل ؿخٔیيحَٗ‬
‫هٕى ْٔظُي‪ :‬ؿٓخٌ يخىٖ يخ «ؿخٍ» آىيیخٌ «ؿخٍَ٘یُٗ رٔظّ رَُّـیَ» ؿٓخٌ ػهیخ ٔ‬
‫كویوٗ ًْخٌ يٕؿٕىحطٗ حٓض کّ يخ كو‪ٓ ٢‬خیّْخٖ آٌْخ ٍح ي٘خْيِ يٗکُیى‪ ،‬آٌ‬
‫ٗو‪ٔ ٜٗ‬حٍٓظّ حُ َُـیَ «كیهٕٔكخٌ»حَي کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص كویوىت ػخنى ىٓض یخكظّحَي‪:‬‬
‫«ٔهظٗ ٓخیّٖ ٍح يٗریُٗ‪ ،‬كيّ يَُٗٗ حیٍ ٓخیّٖ یک چیِٖ ْٔض‪ٓ ،‬خیّٖ‬
‫كیٕحَٗ ٍح يٗریُٗ پیٖ هٕى يٗگٕیٗ‪ :‬حَگخٍ ٓخیّٖ حٓذ حٓض‪ٔ ،‬نٗ کخيالً يطًجٍ‬
‫َیٔظٗ‪ َٓ ،‬رَ يٗگَىحَٗ ٔ هٕى حٓذ ٍح يٗریُٗ؛ کّ حنزظّ رّيَحطذ ُیزخطَ ٔ‬
‫کخيمطَ حُ ٓخیّٖ طیَِ ٔ طخٍ هٕى حٓض ٔ ه‪ ٔ ٢‬هخنٗ آٗکخٍطَٖ ىحٍى‪».‬‬
‫ـ چگَّٕ يٗطٕحَیى ُيؼُم ٍح ىٍک کُیى؟‬ ‫ط ـ هؼوكذ‪:‬‬
‫= يًکٍ َیٔض يؼَكض يخ حُ ُيؼُم‪َ ،‬ظیـّٖ طـَرّٖ كٔٗ رخٗي‪ُ ،‬یَح طـَرّ‬
‫يظؼيى ٔ يظـیَ حٓض‪ٓ .‬وَح‪ ١‬حگَ طُيٍٓض رخٗي َٗحد ٍح ٗیَیٍ هٕحْي یخكض ٔ حگَ‬
‫َخهٕٕ رخٗي َٗحد ىٍ کخيٖ طهن حٓض‪ ،‬چٌٕ ىٍک کُُيِ يظـیَ حٓض‪ ،‬حيَٖ ىٍک‬
‫ٗيِ َیِ يظـیَ هٕحْي رٕى‪ .‬پْ يؼَكض كٔٗ ؿِ كيّ َظیـّٖ ىیگَٖ َوٕحْي‬
‫ىحٗض‪ .‬ىٍكخنٗ کّ يؼخل ٔحكي ٔ ػخرض حٓض‪ٔ ،‬نٗ ًّْچیِْخٖ کّ پیَحيٌٕ هٕى ىٍ‬
‫ٔٓٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫‪١‬زیؼض يٗریُیى ًْخَُي كزخد حٓض‪ ،‬ييحو طـییَ يٗکُُي‪ .‬چٌٕ ْیچچیِ ؿٓخٌ‬
‫يلٕٔٓخص ىٔحو َيحٍى‪ ،‬پْ يخ هخىٍ َیٔظیى ىٍ يٍٕى آٌْخ ُٗخهض كویوٗ پیيح کُیى‪.‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ حیٍؿخ رَّظَیّٖ "پَٔطخگٍٕحّ" َِىیک يٕٗٗى ٔ يٗحكِحیي‪:‬‬
‫ىٍ يٍٕى يهًٕٓخص طُٓخ يٗطٕحٌ َظَ ٔ گًخٌ ىحٗض‪ُٗ ،‬خهض كویوٗ كو‪ ٢‬حُ‬
‫چیِْخٖ يًکٍ حٓض کّ رخ ػوم هٕى ط٘وی‪ ٚ‬يٗىْیى‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ رخیي يؼَكض حُ يُزغ ىیگَٖ رَحٖ يخ كخ‪ٛ‬م ٗيِ رخٗي‪ ،‬يخ ىٍ َُيگٗ‬
‫پی٘یٍ رّي٘خْيِٖ ُيؼُم حُنٗ حُ َِىیک يظًظغ گ٘ظّحیى‪ٔ ،‬نٗ رّٓزذ هطخٖ کّ حُ يخ‬
‫َٓ ُىِ حُ آٌ ػخنى ىٍٔ حكظخىِحیى ٔ آٌ َؼًض ٍح حُ ىٓض ىحىِحیى ٔ ؿخٌ يخ رّحیٍ ػخنى‬
‫پٔض ْزٕ‪ ١‬کَىِ ٔ ىٍهخنذ هخکٗ كهٕل کَىِ ٔچٌٕ َُيحَیخٌ ؿخٍ ىٍحیٍ کخنزي هخکٗ‬
‫يلزّٕ ٗيِ حٓض‪ .‬حکٌُٕ رّهخ‪ َٖ١‬کّ حیٍ ؿٔي هخکٗ يخٍح ىٍ هٕى گَكظّ‪ ،‬يؼَكظٗ‬
‫ٍح کّ حَئهظّ رٕىیى حُ ىٓض ىحىِحیى‪ٔ ،‬نٗ َْ ٗٗء ؿِثٗ ٍح کّ حکٌُٕ كْ يٗکُیى‬
‫هخ‪ َِٖ١‬يؼخنٗ آٌ ىٍ يخ َُيِ يٕٗٗى ٔ حُ يؼَكض پی٘یٍ چیِٖ ػخیي يخ يٗٓخُى‪.‬‬
‫حكال‪َ ٌٕ١‬ظَیّٖ"ػُخ‪ َٛ‬حٍرؼش" ٍح‬ ‫ك ـ ػبلن‪:‬‬
‫حُ كکًخٖ ‪١‬زیؼٗ گَكظّ ٔ گلض ؿٓخٌ َٔوّٖ حٓض حُ ػخنى ُيؼُم ٔ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫يلٕٔٓٗ حٓض حُ آٌ‪ .‬حُ آٌؿخ کّ َْچیِ طٕني يییخري طخ رًیَى‪ ،‬حگَ ًّْٖ کخثُخص‬
‫ىٍ طـییَ ٔ طزيیم ىحثًٗحَي‪ ،‬رخیي رَّخچخٍ يزيأ ٔحكيٖ رخٗي کّ ًّْٖ ‪ ٍٕٛ‬ؿِثیّ حُ‬
‫آٌ ریٌَٔ آييِ رخُٗي ٔ رّآٌ رخُ گَىَي‪ ،‬حیٍ يزيأ يلّٕٔ ٔ يهًّٕ َیٔض ٔ ٗکم‬
‫َيحٍى ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ آٌٍح يخىِ یخ ْیٕنٗ َخيیيِ حٓض ٔ آٌ چیِٖ حٓض ریٍ‬
‫ٔؿٕى ٔ ػيو؛ يخىِ حُ آؿخُ يظلَک رٕىِ حٓض‪ ،‬چّ حگَ ٓخکٍ رٕى ط‪ ٍٕٜ‬كَکض ىٍ‬
‫آٌ حيکخٌ َيحٗض‪َ ٔ .‬یِ حُنٗ حٓض هخٍؽ حُ آٌ چیِٖ کّ كَکظٖ ٍح رّآٌ يُظوم کُي‬
‫ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬پْ كَکض يخىِ ًحطٗ ٔ حُ هٕىٕ حٓض‪ .‬يخىِ َُيِ ٔ ىحٍحٖ َلْ حٓض‪،‬‬
‫چٌٕ كو‪َ ٢‬لْ هخىٍ رّحكيحع كَکض هٕى رّهٕىٖ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ كخنٗکّ حیٍ َلْ َٓکٖ ٔ ريهٕ حٓض‪ٰ ،‬نکٍ ٓیَ ػخنى حُ آٌ ؿٓض رَ ‪١‬زن‬
‫َظخو ىٍٓض كَکض يٗکُي کّ ٔؿٕى ػوم ٰانٓی رَ آٌ َظخٍص ىحٍى‪ .‬حیٍ ػوم‬
‫رّيُِنّٖ يُٓيّ ٰانٓی حٓض کّ يخىِٖ حُنٗ ٍح رَ ‪١‬زن يوظ‪٠‬خٖ هٕحَیٍ ُْيّٓ‬
‫طُظیى يٗکُي‪ .‬ػوم ىٍ حَـخو حیٍ حيَ رّ ُيؼُم ٰانٓی ٔ حُنٗ َظَ ىحٍى ٔ کٕحکذ ٔ آكظخد‬
‫ٔ ٓیخٍحص‪َْ ،‬یک ٍح رَ ‪١‬زن يؼخل آٌْخ ٓخهظّ حٓض‪ .‬ػخنى ٓخهظّٖ حٔ حٓض ٔ ًْٕ‬
‫حٓض کّ حُ ػخنى‪ ،‬يٕؿٕىٖ َُيِٖ ٔحكيٖ کّ ىحٍحٖ َلْ ٔ ػوم حٓض پيیي آٍٔىِ کّ‬
‫رَ آٌچّ ٔؿٕى یخكظّ یخ حيکخٌ ٔؿٕى یخكظُٖ حٓض يلظٕٖ حٓض‪.‬‬
‫ٕٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّرخٍٔ حكال‪ٗ ٌٕ١‬کم ػخنى کَٖٔ حٓض‪ ،‬چٌٕ کَٖٔ کخيمطَیٍ ٗکم حٓض ٔ‬
‫ػخنى ًْٕحٍِ رّىٍٔ يلٍٕ هٕى كَکض ىٍٔحَٗ ٔ حريٖ ىحٍى ٔ كَکض ىٍٔحَٗ‬
‫َِىیکطَیٍ كَکخص رّکًخل حٓض‪ .‬حیٍ ػًم ٍح پخیخَٗ َیٔض‪ ،‬چّ َلٔٗ کّ آٌٍح‬
‫رّكَکض ىٍ آٍٔىِ َْگِ ًَٗيیَى ٔ ههٕى آٌ َظیـّٖ كظًت ػُخ‪ َٖٛ‬حٓض کّ حُ‬
‫آٌ پيیي گ٘ظّ حٓض‪ .‬آىيٗ ٍح ىٍ حیٍ ػخنى يکخَض هخ‪ ٗٛ‬حٓض‪ ،‬حٔ ىٍ طَکیذ ػخنًٗ‬
‫ح‪ٛ‬ـَ حٓض‪ .‬ؿًٔٗ ىحٍى رخ چُي ػ‪َ ٔ ٕ٠‬لٔٗ رخ هٕحٖ يوظهق کّ رَطَیٍ آٌْخ‬
‫هِٕٖ ػوم رخٗي‪ .‬ػوم حُ كیغ ؿَْٕ ٰانٓی حٓض ٔ هخىٍ رّيؼَكض ُيؼُم حٓض‪ ،‬ػوم ىٍ‬
‫َٓخى آىيٗ ٔىیؼّٖ ٰانٓی حٓض ٔ ًْیٍ حٓض کّ حٔ ٍح رُّٗخهض يؼوٕالص يٕكن‬
‫يٗىحٍى‪ .‬پْ َلْ حَٔخٌ ٍح ّٓ هِٕ حٓض‪ :‬ػوم کّ ؿخٖ آٌ ىٍ َٓ رخٗي‪ٗ ،‬ـخػض کّ‬
‫ؿخٖ آٌ ىٍ ىل حٓض ٔ ٕٗٓحص كٔٗ کّ ؿخٖ آٌ ىٍ رطٍ حٓض‪.‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬حَيیّٖ٘ ٔؿٕى َلْ پیٖ حُ ؿٔي‬ ‫ُ ـ فلْك ًلٌ‪:‬‬
‫ٍح حُ "كیؼخؿٍّٕ" گَكظّ حٓض ٔ رّآٌ ٓوض حػظوخى ىحٍى‪ .‬رَحٖ ههٕى َلْ چُي ىنیم‬
‫حهخيّ کَىِ حٓض‪ :‬پخکطَیٍ ٔ نطیقطَیٍ حكٔخٓخص حكال‪ُْ ٌٕ١‬گخيٗ رَُٔ يٗکُي‬
‫کّ نلظخص آهَ ػًَ ٓوَح‪ٍ ١‬ح طٕ‪ٛ‬یق يٗکُي‪ .‬يطهذ ىٍ يلخٍِٖٔ «كیئٌ» آييِ‬
‫حٓض‪ .‬حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ حیٍ يلخٍِٔ كخنض ٓوَح‪ٍ ١‬ح هزم حُ آٌکّ ؿخو َُْ ٍح َٓ رک٘ي‪،‬‬
‫َٗف يٗىْي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ رّىالیم حٔ رَحٖ روخٖ َلْ پٗ يٗرَیى‪:‬‬
‫َؤظیٍ ىنیم حكال‪ ٌٕ١‬حیٍ حٓض کّ َْ چیِٖ ٍح ‪ٟ‬يٖ حٓض ٔ َْ ‪ٟ‬يٖ حُ‬
‫‪ٟ‬ي هٕى پيیي آیي‪ ،‬چٌٕ ٍُٔ حُ ٗذ ٔ ٗذ حُ ٍُٔ‪ ،‬يَگ حُ ىٌٍٔ َُيگٗ ریٌَٔ‬
‫يٗآیي‪ ،‬پْ َُيگٗ َیِ رخیي ىٍ ىٌٍٔ يَگ َٓلظّ رخٗي‪.‬‬
‫ىٔو حیٍکّ يخ رّػخنى يؼوٕالص‪ ،‬یؼُٗ ُيؼُم آگخْیى‪ ،‬حیٍ آگخْٗ رّٔٓیهّٖ چیِٖ‬
‫حريٖ ٔ حُنٗ چٌٕ ههٕى هٕى ُيؼُم كخ‪ٛ‬م ٗيِ رخٗي ٔ چٌٕ يَگ َلْ ٍح حُ کخنزي‬
‫ؿيح ٓخُى‪ ،‬رَحٖ َلْ حيکخٌ حط‪ٜ‬خل رّ ُيؼُم پیٖ آیي‪.‬‬
‫ٕٓو آٌکّ يؼَكض طٌ ّکَ حٓض رَ حیٍ هخػيِ کّ َلْ رخیي هزم حُ طٕني هٕى ُيؼُم ٍح‬
‫ي٘خْيِ کَىِ رخٗي‪ ،‬پْ حُنٗ حٓض ٔ آٌچّ حُنٗ رخٗي حريٖ حٓض‪.‬‬
‫چٓخٍو آٌکّ طُٓخ يَکذ حٓض کّ حَلالل يٗپٌیَى ٔ َلْ کّ چٌٕ ُيؼُم رٔی‪٢‬‬
‫حٓض‪ ،‬حَلالل َپٌیَى‪ ،‬حَلالل يُلک ٗيٌ حؿِحء حُ یکىیگَ حٓض‪ ،‬كخل آٌکّ‪َ ،‬لْ‬
‫رٔی‪ ٢‬حٓض ٔ حُ حؿِحء ٔ طَکیذ ػخٍٖ حٓض‪.‬‬
‫پُـى آٌکّ يخ ي٘ظخم ٓؼخىطیى ٔ حیٍ حٗظیخم حُ ؿَْٕ َلْ حٓض‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ‬
‫هٕحٓظّْخٖ يخ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ طلون َیخري‪َ ،‬خ چخٍ رخیي ؿٓخٌ ىیگَٖ رخٗي طخ رّٓؼخىص‬
‫ٖٓٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫رَٓیى‪ ٔ .‬رخالهَِ آٌکّ حهالم كکى يٗکُي کّ ريکخٍ رّکیلَ حػًخل هٕى رَٓي ٔ‬
‫َیکٕکخٍ پخىحٕ حػًخل هٕى ٍح رزیُي ٔ چٌٕ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ػٕحد ٔ ػوخد ػخىالَّ ىٍ‬
‫رَحرَ حػًخل َیٔض‪ ،‬رخیي َُيگخَٗ ىیگَٖ رخٗي کّ ٍٔف رّؿِحٖ حػًخل ىَیخیٗ هٕى‬
‫رَٓي‪َٓ .‬حَـخو ٍٔف كیهٕٔف ٔحهؼٗ پْ حُ يَگ رّي٘خْيِٖ چَِٖٓ كویوض َخیم‬
‫يٗگَىى‪ٔ ،‬نٗ حٍٔحكٗ کّ رّؿٔي ػالهّ ىحٍَي ٔ حُ هیي ٕٗٓحص ََٓظّحَي رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫حٗزخف ْٕنُخک ىٍ يٗآیُي ٔ رخٍٖ ىیگَ ىٍ هزَ رّؿٔي يٗپیَٕيَي‪ ،‬یخ ىٍ ؿٔى كیٕحَٗ‬
‫يخَُي هَ ٔ هٕک‪ ،‬رّكٔذ ُٓویض ٔ ًْخَُيٖ کّ آٌ حٍٔحف ىٍ َُيگٗ ىَیخیٗ‬
‫ىحٗظّحَي كهٕل يٗکُُي‪( ،‬طُخٓن كیؼخؿٍٕٓٗ) ح ّيخ حٍٔحف ٍَٗٔ ٔ ‪١‬خؿٗ طخ حري ىٍ‬
‫ًْخٌ كخل ٗوخٔص رخهٗ يٗيخَُي ٔ آٌْخ ٍح ْیچ ٍحْٗ ؿٓض هال‪َ ٗٛ‬یٔض‪.‬‬
‫یکٗ حُ حؿِحٖ كهٔلّٖ حكال‪ٌٕ١‬‬ ‫اهًّ‪:‬‬
‫"حٍّٔ" رّيؼُٗ "ػ٘ن" ٔ ٕٗم رخُگ٘ض ٍٔف آىيٗ رّح‪ٛ‬محال‪ٕٛ‬ل حٔنیّٖ‬
‫هٕیٖ ىٍ ػخنى ُيؼُم حٓض‪ٔ .‬هظٗ حكال‪ ٌٕ١‬يٗگٕیي ٍٔف حُ ػخنى ىیگَ ْزٕ‪ ١‬کَىِ ٔ‬
‫ىٍ ؿٔي كهٕل ًَٕىِ حٓض‪ ٔ ،‬يٗگٕیي ؿٔي رّيُِنّٖ َُيحٌ ٍٔف حٓض‪ ،‬حَٔخٌ ٍح‬
‫يَکذ حُ ىٔ ػُ‪ َٜ‬يوظهق يٗىحَي‪ ،‬یکٗ آٌکّ رّٕٖٓ يؼَكض ٍْٔپخٍ حٓض‪ ،‬ىیگَ‬
‫آٌ کّ ٓي ٍحِ يؼَكض حٓض‪ُ ،‬یَح يَکِ ْٕحْخ ٔ ٕٗٓحص ٔ حْٔخو حٓض‪ ٔ .‬چٌٕ َلْ‬
‫هٕحْي کّ رّيؼَكض ٍٓي‪ ،‬رخیي كـخد ؿٔي ٍح رَىحٍى‪ ،‬چّ ٍٔف رخیي رخ كویوض ٔ ًحص‬
‫هخن‪ ٚ‬هٕى‪ ،‬كویوض هخن‪ ٚ‬حٗیخء ٍح ىٍیخري‪ .‬چٌٕ حُ کؼخكض ؿٔي ٍْخیٗ یخكظیى‬
‫رّپخکیِِگٗ ٔ ههٕ‪ ٙ‬يٍٗٓیى ٔ يٗطٕحَیى رّپخکیِِ رپیَٕيیى‪ ٔ .‬ىٍیخریى کّ آٌ ٍَٕ‬
‫ٍه٘خٌ ىٍ کـخ حٓض ٔ آٌ ٍَٕ ؿِ ٍَٕ كویوض َیٔض‪ .‬هًٔظٗ حُ يظٍ «كيٍ»‪:‬‬
‫«‪ ...‬آٌچّ طخ کٌُٕ گلظیى يظؼهن حٓض رَّٕػٗ چٓخٍو حُ حَٕحع ؿٌُٕ‪ ،‬چٌٕ آىيٗ‬
‫ؿًخل ُيیُٗ ریُي‪ ،‬آٌچُخٌ كویوظٗ ٍح رّیخى آٍٔى‪ ،‬ىٍ حیٍ كخل گٕیٗ پَ ٔ رخل ىٍ‬
‫يٗآٍٔى ٔ ىٍ ْٕح چٌٕ پََيِٖ يًهن يٗيخَي‪ ٔ .‬آٌچّ ٍح کّ ىٍ ُيیٍ يٗگٌٍى حُ‬
‫یخى يٗرَى‪ ،‬ىٍ حیٍ كخل يَىو پُيحٍَي کّ ىیٕحَّ ٗيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ يٍ رّطٕ يٗگٕیى کّ‬
‫حیٍ كخل رَحٖ َْکٔٗ کّ رّآٌ ىٓض یخكض‪ ،‬یخ َْکٔٗ کّ حیٍ كخل ٍح رّحٔ َوم ىحى‪،‬‬
‫رٓظَیٍ ٔ ُیزخطَیٍ حَٕحع ٗیلظّگٗ حٓض ٔ َٓچًّٖ٘ ٓؼخىص ػظًٗ‪ ،‬آٌ کٔٗ کّ‬
‫ريیٍ ٗیِٕ ٗیلظّ ٗي ٔ طخ َٓكي ؿٌُٕ ىنزخهظّٖ ؿًخل كویوٗ گَىیي‪ ،‬ػخٗن رّيؼُٗ‬
‫كویوٗ کهًّ حٔ حٓض‪َ .‬لْ َْ حَٔخَٗ ؿًخل كویوض ٍح ىٍ آٌؿخ ىیيِ حٓض ٔ حیٍ‬
‫يوظ‪٠‬خٖ ‪١‬زیؼض حٔ حٓض‪ ،‬حگَ حیٍ ي٘خْيص َزٕى يًکٍ َزٕى کّ ريیٍ ؿٔي ىٍآیي ٔ‬
‫آٌٍح رّكَکض ىٍ آٍٔى‪ٔ ،‬نٗ آٌچّ رَحٖ َْ َلٔٗ يیَٔ ًَٕٗٗى حیٍ حٓض کّ ىٍ‬
‫‪ٔٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍؿخ رّیخى آٍٔى آٌچّ ٍح کّ ىٍ آٌؿخ ىیيِ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ رَحٖ َلٔٗ کّ آٌ ٍَٕ ٍح‬
‫ؿِ نلظّ ٖ ي٘خْيِ َکَىِ ٔ َلٔٗ کّ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ىٓظوٕٕ ريروظٗ گ٘ظّ ٔ‬
‫ىیگَحَٖ رّؿخَذ َٗ ٔ كٔخى ک٘یيِحَي ٔ ػخنى هيّ ٔ آٌچّ کّ هزالً ىٍ آٌؿخ ىیيِ ٔ‬
‫پخک حُ یخى رَىِ حٓض‪ ،‬رّیخى آٍٔىٌ كویوض آٓخٌ َیٔض‪».‬‬
‫«ًٗخٍ حٍٔحكٗ کّ آٌ هخ‪ٍ َِ١‬ح رّیخى ىحٍَي چّ حَيک حٓض‪ ،‬حیٍگَّٕ حٍٔحف‬
‫چٌٕ ىٍ َُيگٗ ُيیُٗ هٕى چَِٖٓ ؿًخل حُنٗ ٍح رزیُُي‪ٗ ،‬یلظّ َٕٗي ٔ ػُخٌ حهظیخٍ‬
‫حُ ىٓض ريُْي ٔ ىْ٘ض ُىِ َٕٗي‪ ،‬چُخٌ کّ َيحَُي آٌچّ يٗریُُي چیٔض‪».‬‬
‫«‪ ...‬ىٍ آٌؿخ کّ ىٍ ُيَِٖ گَِٔ ٓؼيحء ٔ حُ یخٍحٌ ُثّٕ ٔ ىیگَ هيحیخٌ‬
‫رٕىیى‪ ،‬كویوض ‪ٛ‬خكٗ ىٍه٘خٌ ىٍ يوخرم ىیيِگخٌ يخ ؿهِٕگَ يٗٗي ٔ ىٍ طًخو َُيگٗ‬
‫آٌ ىٍ ٓؼخىص ٍإیخة ٰانٓی رَّٓ يٗرَىیى‪ ٔ .‬ىٍ حَٓحٍٖ َٗکض ىحٗظیى کّ ٗخیٔظّ‬
‫حٓض آٌٍح حَٓحٍ «‪ٕ١‬رخٔیخٌ» هٕحَیى ‪ٍ ...‬إیخْخٖ پخکیِِ‪ ،‬ؿخٌ يخ ٍح يٗ پیَحٓض ٔ‬
‫يخ پخک ٔ آٍحو ٔ هَو ٔ هٕٕروض رٕىیى ٔ ُُْٕ رخٍ ؿٔي کّ چٌٕ ئَحٍیي ىٍ‬
‫‪ٛ‬يف ىٍ ىٌٍٔ آٌ يلزّٕ گ٘ظّحیى رَ ىٕٔ يخ ُٓگیُٗ ًَٗکَى‪».‬‬
‫«‪ ...‬حگَ آٌ هخ‪َِْ١‬خ ًَْحِ رخ حَئِ كَحٔحٌ رَيٍ ئظٕنٗ ٗيِحَي ٔ يٍ ػُخٌ‬
‫ٓوٍ حُ ىٓض ىحىِحو‪ ،‬يَح يؼٌٍٔ ىحٍ کّ رٔیخٍ ٓوٍ گلظیى ىٍرخٍِٖ ؿًخنٗ کّ‬
‫آٌٍُٔ ىٍ ػٕحنى رخال يٗىٍه٘یي‪ ٔ ،‬حئَُ کّ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ؿخٖ ىحٍیى‪ ،‬رخ چ٘ى‬
‫هٕى آٌٍح كْ يٗکُى‪».‬‬

‫اهٍطب‪ٛ‬بلیٌ (‪)salTcrcoh‬‬
‫يـًٕػّ رَىحٗضْخ ٔ َظَحص حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خی يوظهق چٌٕ كهٔلّ‪،‬‬
‫َُْ‪ٓ ،‬یخٓض‪ ،‬حهالم ٔ ؿیَِ رّحَيحُِٖ ىحيُّىحٍ ٔ گٔظَىِ رٕى کّ یکپخٍچّٓخُٖ‬
‫آٌ رَحٖ ٗخگَىحَٖ کخٍٖ ىٕٗحٍ ٗي‪ ،‬چُخٌکّ َظٕحَٔظُي كٕل يلٍٕ طلکَحص‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬حؿًخع کُُي ٔ َظخو یکپخٍچّٖ كهٔلٗ كخٖٔ ظَُٕخص حكال‪ ٌٕ١‬رّٔؿٕى‬
‫آٍَٔي‪ ،‬نٌح حُ حیٍ پْ يیَحع كکَٖ حكال‪ ٌٕ١‬روٖ روٖ گَىیي ٔ َْیک حُ‬
‫ٗخگَىحٌ رَحٓخّ َزٕؽ ٗو‪ ٜٗ‬رو٘ٗ حُ آٌٍح حهٌ کَىَي ٔ پیٖ رَىَي‪ .‬يؼالً‬
‫"َْههیيّ" ٗخػَ (‪ ٖ۴۴‬ـ ‪ ، ٖٔ۳‬م‪.‬و) كیهٕٔف یَٕخَٗ‪ ،‬يظٕني پَٕظّٕ‪ ،‬ىٍ آٓیخٖ‬
‫‪ٛ‬ـیَ‪ ،‬رّؿُزّٖ ٗؼَٖ آػخٍ حكال‪ ٌٕ١‬پَىحهض‪ .‬گٕیُي حٔ رّػهٕو کیٓخَٗ َیِ گَحیٖ‬
‫یخكض ٔ گَىٕ َُِْ ٔ ػطخٍى ٍح رّىٍٔ هٍٕٗیي ک٘ق ًَٕى‪َ ٔ .‬ؤظیٍ کْ ىٍ‬
‫طخٍین حٓض کّ حظٓخٍ ىحٗض‪ُ :‬يیٍ َْ ‪ٓ ٕ4‬خػض رّىٍٔ يلٍٕ هٕى يٗچَهي‪.‬‬
‫‪ٔٓ۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫"ٓیجٕٓیپّٕ" رو٘ٗ ىیگَ ٍح گَكض‪ٔ ،‬نٗ "حٍٓطٕ" کّ رّىهض ػهًٗ ٔ َظى ٔ‬

‫طَطیذ ػالهّيُي رٕى‪ ،‬ؿُزّ ٖ ٗؼَة آػخٍ حكال‪ٍ ٌٕ١‬ح حُ ریٍ رَى ٔ طُٓخ رّطؼهیًخص‬
‫ػوهٗ طٕؿّ کَى‪ ،‬ريیٍٓخٌ (چُخٌکّ حٍرخد كهٔلّ گٕیُي) آػخٍ حٍٓطٕ حُ ػًن ٔ حنٓخو‬
‫رَٗ‪ٜ‬یذ يخَي‪« .‬حٍٓطٕ» ىٍ هخَيحَٗ يظٕني ٗي کّ َٔم رَّٔم رّكَكّٖ پِٗکٗ‬
‫حٗظـخل ىحٗظُي‪ ٖٔ .‬حْم آطٍ َزٕى‪ ،‬ىٍ حٓظخگَحٖ يوئَیّ رّىَیخ آيي (‪ ٖ۴4‬ـ ٕٕٖ ‪،‬‬
‫م‪.‬و) پيٍٕ پِٗک ىٍرخٍ پخىٗخِ يوئَیّ‪ ،‬آيَٕظخّ‪ ،‬پيٍ كهیپ ٔ ؿي حٓکُيٍ کزیَ‬
‫رٕى‪ .‬حٍٓطٕ حؿهذ رّکخم ٗخْٗ يٍٗكض ٔ حُ حیٍٍٔ ئظویًخ ً رخ ّٓ َٔم حُ‬
‫كکًَحَخٌ حُ َِىیک آُٗخ ٗي‪ .‬ىٍ ٍٓ ْليِ ٓخنّگٗ رؼي حُ يَگ پيٍ ٔ يخىٍ رّآطٍ‬
‫آيي ٔ ىٍ آکخىيٗ حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ ُيَِٖ ٗخگَىحٌ حٔ ىٍ آيي ٔ طخ آهَ ػًَ حٓظخى‪،‬‬
‫رّييص ٖٕ ٓخل يالُيض حكال‪ ٌٕ١‬کَى‪ ،‬طخ رّيوخو حٓظخىٖ آکخىيٗ حٍطوخء یخكض‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪( ٖ4۰‬م‪.‬و) حكال‪ ٌٕ١‬يَى ٔ حٍٓطٕ َخچخٍ رّطَک آطٍ ٗي‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ‬
‫حٔ‪ٟ‬خع ىٍ يوئَیّ ٔ حٓظخگیَح َیِ رّىنیم ؿُگْخ ٔ ن٘کَکْ٘ٗخ رٓى ٍیوظّ رٕى‪،‬‬
‫ٰنکٍ هٕٕروظخَّ ىٍ حیٍ يٕهغ یکٗ حُ ْىىٍٓخٌ كیهٕٔف ؿٕحٌ کّ "َْيیخّ" َخو‬
‫ىحٗض ٔ حکٌُٕ كَيخََٔحٖ یکٗ حُ حیخالص آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ ٗيِ رٕى‪ ،‬حُ حٍٓطٕ ىػٕص‬
‫کَى طخ رَحٖ طيٍیْ رّآٌؿخ ریخیي‪َْ .‬يیخّ ىهظَهٕحَيِٖ هٕیٖ ٍح رخ پٕل ٔ‬
‫ؿِٓیّٖ كَحٔحٌ رًَّْٖٔ حٍٓطٕ ىٍ آٍٔى‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ٖ‪( ٖ4‬م‪.‬و) كهیپ يوئَٗ ٖٔ ٍح َِى هٕى هٕحَي ٔ رّطؼهیى ٔ طَریض‬
‫كََُي هٕى حٓکُيٍ گًخٗض‪ .‬چٌٕ كهیپ يَى حٓکُيٍ رّؿخٖ پيٍ َ٘ٔض ٔ ىٍكخل‬
‫حٍٓطٕ ٍح حُ ًٓض حٓظخىٖ ػِل کَى‪ ،‬هٕحَُْحىِٖ حٍٓطٕ "کخنیٔظُْ" ٍح رّؿَو‬
‫َخكَيخَٗ رّىحٍ آٔیوض ٔ حٍٓطٕ طٕحَٔض ؿخٌ هٕى ٍح ٓخنى رّىٍ رَى ٔ رّآطٍ رخُ‬
‫گَىى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪( ٖٖ۶‬م‪.‬و) حٓکُيٍ رّه‪ٜ‬ي كظٕكخص ػخُو يَ٘م ُيیٍ ٗي ٔ ىٍ ٓخل‬
‫‪( ٖٖ۳‬م‪.‬و) حٍٓطٕ ييٍّٖٓ يٍٕ٘ٓ هٕى ٍح ىٍکُخٍ يؼزي آپٕنٌٕ نٕکٗ طؤٓیْ کَى‬
‫ٔ حُ حیٍٍٔ رّنٕکیٌٕ (نیّٔ) يٍٕ٘ٓ ٗي‪ .‬چٌٕ حٍٓطٕ رُّْگخو رلغ ٔ گلض ٔگٕ رخ‬
‫٘خء» َٗٓص یخكض‪.‬‬ ‫ٗخگَىحٌ هٕى ىٍ آٌ رخؽ ٍحِ يٍٗكض‪ ،‬كهٔلّٖ حٔ رّكهٔلّٖ «ي ّ‬
‫رؼي حُ يَگ حٓکُيٍ (‪ ٖ۳۶‬ـ ٖٕٖ ‪ ،‬م‪.‬و) كِد يوخنق يوئَیّ َیَٔيُي ٗي‬
‫ٔ حٍٓطٕ رّهخ‪ َ١‬حٍطزخ‪ ٗ١‬کّ ٓخروخ ً رخ حٓکُيٍ ٔ يوئَیخٌ ىحٗض‪ ،‬يٍٕى ه٘ى يَىو‬
‫آطٍ ٔحهغ ٗي‪ٍ ،‬یخٓض ييٍّٓ ٍح رّىٔٓظٖ "طجٕكَحٓظّٕ" ٔحگٌحٗض ٔ هٕى‬
‫"رّهخنکیْ" حُ َْٗٓخٖ "حثٕرٕیخ" َِى یکٗ حُ ىٔٓظخَٖ ٍكض‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ٕٕٖ (م‪.‬و) ىٍ ٍٓ ٕ‪ٓ ۶‬خنّگٗ ىٍ ًْخٌؿخ ٔكخص یخكض‪.‬‬
‫‪ٔٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٍٓطٕ رّ ّٓ ‪ٛ‬لض َِٗٓ حٓض‪ :‬یکٗ َظى ٔ طَطیذ‪ ٔ ،‬ىٔ ىیگَ ىهض َظَ ٔ‬
‫پَکخٍٖ؛ كهٔلّپژْٔخٌ طؼيحى یک‪ٜ‬ي ٔ ْلظخى ػُٕحٌ حػَ ٍح رّحٔ َٔزض يٗىُْي‪ ،‬حُ آٌ‬
‫ًّْ‪ ،‬طؼيحى چٓم ٔ ْلض حػَ ىٍ ىٓضٍّ حٓض‪ .‬رٔیخٍٖ حُ آٌْخ ىٍّگلظخٍْخٖ‬
‫حٍٓطٕ حٓض کّ ُُْٕ يٍٕى حٓظلخىِ يٗرخٗي‪ .‬حًْیض حٍٓطٕ ىٍ كَُْگ حئَُٖ‬
‫َیِ حُ ّٓ ؿٓض حٓض‪َ ،‬ؤض طکیّٖ حٔ رَ كْ ٔ ػوم‪ ،‬ىٔ ىیگَ ح‪ٛ‬طالكخطٗ‬
‫ٔ‪ٟ‬غ کَى کّ ىحًَُ٘يحٌ طخ ُُْٕ حُ آٌ حٓظلخىِ يٗکُُي‪ .‬حٔ ٓخُيخٌ ىُْيِٖ رٍِگ‬
‫رٕى کّ ػهٕو گَٕخگٌٕ ٍح طؤٓیْ ٔ ‪١‬زوّرُيٖ ًَٕى‪ ،‬ىٍ ُيیُّٖ کهیّٖ ػهٕو چیِٖ‬
‫َٕٗض‪َٕٗ .‬ظّْخٖ حٔ ًْخَُي ىحَُ٘خيّٖ ه٘ک ٔ ىهین حٓض‪َْ« :‬چیِ رّؿخٖ هٕى!»‬
‫حگَ هخًََٕيحٍی ٔ ‪ُٛ‬ؼض ٔ َظخو حؿظًخػٗ کَُٕٗ ؿَد ٍح ؿهِٕٖ حُ َظخو‬
‫كکَة حٍٓطٕ ريحَیى‪ ،‬چُيحٌ گِحف َگلظّحیى‪ .‬حُ ىیگَٕٓ‪ ،‬كهٔلّٖ حٍٓطٕ َْىٔ‬
‫گَِٔ هيحرخٍٔحٌ ٔ هيحَخرخٍٔحٌ ٍح ُیَ یک ٓوق گَى يٗآٍٔى ٔ ٍ‪ٟ‬خیض هخ‪َٗ١‬خٌ‬
‫ٍح كَحْى يٗکُي‪ .‬هٕحْیى ىیي کّ حٍٓطٕ ىٍ َظَیّٖ "ؿخٍ" ٔ "ػخنى ُيؼُم" حكال‪ٌٕ١‬‬
‫گٔم حیـخى کَى ٔ گلض‪ :‬حكال‪ ٌٕ١‬حٗیخء ٍح ٔحٍَّٔ ىیيِ ٔ ريیٍهَحٍ طؼيحى حٗیخء ٍح ىٔ‬
‫رَحرَ يٗکُي‪ .‬حٍٓطٕ ىٍ رخد حهظالف َظَ هٕى رخ حكال‪ًْ ،ٌٕ١‬یّ٘ يٗگلض‪:‬‬
‫«حكال‪ ٌٕ١‬ػِیِ يٍ حٓض‪ ،‬ح ّيخ كویوض حُ حٔ ػِیِطَ حٓض‪».‬‬
‫حٍٓطٕ آػخٍ كکًخٖ هزم حُ هٕى ٍح ىهیوخ ً رّکُکخٕ گَكض ٔ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي‬
‫کّ َْیک حُ آٌْخ رّرو٘ٗ حُ كویوض حٗخٍِ کَىِحَي‪ ٔ ،‬ىٍ يٕحٍىٖ ْى ٍحِ گى‬
‫کَىِحَي‪ .‬هٕى رخالطَیٍ يیِحٌ ٔحهؼیض ٍح ىٍک رخ كٕحّ ىحَٔض‪ .‬حیًخٌ رّرَْخٌ ػوهٗ‬
‫ىحٗض‪ ،‬ػوم رَ٘ يٗطٕحَي رّيؼَكض ىٓض یخري‪ .‬ىٍ َظَ حٍٓطٕ كویوض ٔ کخثٍ رّیک‬
‫يؼُٗ حٓض‪ ٔ .‬يؼَكض ىٍ َظَ حٔ یؼُٗ ؿٔض ٔؿٕ حُ كویوض کخثٍ‪ .‬حٍٓطٕ َظَ هخرم‬
‫طٕؿٓٗ ىٍرخٍِٖ ػهیّض ىٍ‪١‬زیؼض ىحٗض ٔرَُٔ ْیچ ٗٗء ٍح رئٌ ػهض ًَٗىحَٔض‪.‬‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬ػویيِ ىحٗض طًخيت چیِْخٖ کّ ىٍ ؿٓخٌ هخرم ٍإیض حٓض رخُطخرٗ حُ‬
‫آٌ ػخنى يؼخنت حػالء حٓض؛ ح ّيخ حٍٓطٕ ىٍٓض ػکْ حیٍ يٗپُيحٗض ٔگلض‪ :‬چیِْخٖ‬
‫کّ ىٍ ٍٔف حَٔخٌ حٓض‪ ،‬رخُطخد حٗیخٖ ‪١‬زیؼٗ حٓض‪ .‬پْ ؿٓخٌ كویوٗ ًْخٌ ‪١‬زیؼض‬
‫حٓض‪ًّْ .‬چیِْخٖ کّ ىٍ ‪ًٟ‬یَ يخ ٔؿٕى ىحٍى هزالً رخ كٕحّ يخ آُيٕىِ ٗيِ‪ .‬حكکخٍ‬
‫ٔ حَيیّْ٘خٖ يخ ًّْ حُ ‪َ١‬ین آٌچّ ىیيِ ٔ ُٗیيِحیى رّ‪ًٟ‬یَ يخ ٍحِ يٗیخري‪ .‬حكٌِٔ‬
‫رَحیٍ يخ ىحٍحٖ هيٍص ًحطٗ ػوم َیِ ْٔظیى‪ ،‬ح ّيخ (رَهالف َظَ حكال‪ )ٌٕ١‬حَيیّْ٘خٖ‬
‫ٔت هٕى ٍح رّيوٕالطٗ‬ ‫ًحطٗ َيحٍیى‪ .‬ىٍ يخ حیٍ حٓظؼيحى ًحطٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ طؤػیَحص ك ّ‬
‫‪١‬زوّرُيٖ کُیى ٔ رّيلخْیًٗ چٌٕ ُٓگ‪ ،‬گیخِ‪ ،‬كیٕحٌ‪ ،‬پََيِ‪ ،‬حَٔخٌ ‪ ...‬ىٓض یخریى‪.‬‬
‫‪ٔٓ۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫اهٍطْ ّ "هٌطن"‬
‫حٍٓطٕ ىٍ ًّْ ههًَْٔخٖ ػهٕو رَٖ٘ طؤػیَگٌحٍ رٕى‪ ،‬يٓىطَ حُ ًّْ‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫يُطن حٓض‪ٔ .‬حژِی يُطن ىٍ ُرخٌ ػَری رّيؼُخی (ىٍٓض) ٓوٍ گلظٍ حٓض کّ‬
‫ٗو‪ ٚ‬رَحی طلٓیى يوخ‪١‬ذ هٕى ٔی ٍح رخ حىنّی گلظخٍی طلض طؤػیَ هَحٍ يیىْي ٔ‬
‫َیِ هٕى ٗو‪ ٚ‬کّ كخ‪ َٟ‬رُّٗیيٌ گلظّْخی يوخ‪١‬ذ هٕى رخٗي حٔ یک ٗو‪ٚ‬‬
‫(يُطوی) يیرخٗي‪ .‬ىٍ گٌٗظّ يُطن ٗخهّی حُ كهٔلّ رٕى‪ .‬حٍٓطٕ ٔح‪ٟ‬غ ػهى يُطن‬
‫حٓض‪ ،‬هٕحَیٍ يُطن ٍح طؼییٍ کَى ٔ حؿِحٖ آٌٍح يَطذ ًَٕى‪ .‬يُطن ىٍ َظَ حٍٓطٕ‬
‫ػهى َیٔض‪ ،‬آنض ػهى حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ يـًٕع کظذ يُطوٗ هٕى ٍح "حٍؿٌُٕ" (آنض)‬
‫هٕحَيِ حٓض‪.‬‬
‫کٔٗ يؼظوي َیٔض کّ حٍٓطٕ يُطن ٍح رّحیٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ يخ حئَُ يٗریُیى‪،‬‬
‫طزٕیذ کَىِ رخٗي‪ ،‬يُطن حئَُ رخ يوٕالص آؿخُ يٕٗٗى‪ٔ ،‬نٗ حٍٓطٕ حُ ؿيل آؿخُ‬
‫کَىِ رٕى‪ ،‬ؿيل ىٍ يیخٌ ٕٓكٔطخثیخٌ ٍٔحؽ ىحٗض ٔ حكال‪ ٌٕ١‬طلویوخص كهٔلٗ هٕى‬
‫ٍح رَ پخیّٖ آٌ رُخ َٓخىِ رٕى‪ ٔ ،‬آيُٕٕ ؿيل ٍح رَحٖ َگٓزخَخٌ ييیُّ ٔ كظٗ حػ‪٠‬خٖ‬
‫ىٔنض ‪ ٍَٖٟٔ‬يٗىحَٔض‪ .‬ؿيل رّهٕى حٗیخء ًَٗپَىحُى‪ ،‬رهکّ آٍحء ىیگَحٌ ٍح‬
‫ىٍيٍٕى حٗیخء طلهیم يٗکُي‪ .‬حُ حیٍٍٔ يوييخطٗ کّ ىٍ ؿيل رّکخٍ يٍٗٔى‪ ،‬ه‪٠‬خیخٖ‬
‫ٗخیؼّ حٓض‪َّ ،‬كوخین یویُٗ‪ .‬ح ّيخ حٍٓطٕ ىٍ يزخكؼخص يُطوٗ هٕى رّح‪ٕٛ‬ل رَْخٌ‪ٔ ،‬‬
‫حُ آٌؿخ رّهیخّرَْخَٗ يٍٗٓي‪ .‬هیخّ َِى حٍٓطٕ حُ ّٓؿِء طَکییذ يییخري‪:‬‬
‫َْ حَٔخَٗ كخَٗ حٓض (يوييّٖ کزَٖ)‬
‫ٓوَح‪ ١‬حَٔخٌ حٓض (يوييّٖ ‪ٛ‬ـَٖ)‬
‫پْ ٓوَح‪ ١‬كخَٗ حٓض (َظیـّ)‬
‫حٍٓطٕ يٗگٕیي يوٕالص ىِ طخ حٓض‪ :‬ؿَْٕ‪( ،‬چٌٕ‪ :‬حَٔخٌ)‪ ،‬کى (چٌٕ‪ :‬ىٔ‬
‫يظَ)‪ ،‬کیق‪( ،‬چٌٕ‪ٓ :‬لیي)‪ ،‬ح‪ٟ‬خكّ‪( ،‬چٌٕ‪ :‬ىٔ رَحىٍ)‪ ،‬يکخٌ‪( ،‬چٌٕ‪ :‬ىٍ ييٍّٓ)‪،‬‬
‫ُيخٌ‪( ،‬چٌٕ‪ :‬ىیَُٔ)‪ٟٔ ،‬غ‪( ،‬چٌٕ‪َٔ٘ :‬ظّ)‪ ،‬يهک‪( ،‬چٌٕ‪ٛ :‬خكذ يخل)‪ ،‬كؼم‪،‬‬
‫(چٌٕ‪ :‬يٗر ََُى)‪ ،‬حَلؼخل = پٌیَٕ كؼم‪( ،‬چٌٕ‪ :‬رَیيِ يٕٗٗى)‬
‫َْچّ ىٍرخٍِٖ يٕؿٕى طٕحٌ گلض حُ حیٍ يوٕالص ریٌَٔ َیٔض‪ .‬ؿَْٕ هزٕل‬
‫کُُيِٖ ًّْٖ يوٕالص ىیگَ حٓض‪ .‬حٍٓطٕ ؿَْٕ ٍح رَ ىٔ هٔى يٗکُي‪ :‬یکٗ "ؿَْٕ‬
‫حٔل" کّ رَ يٕ‪ٕٟ‬ع كًم َٕ٘ى ٔ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع یخكض َگَىى‪ ،‬يخَُي ُیي‪ ٔ .‬ؿٕحَْ‬
‫ػخَٕٖ کّ آٌ ػزخٍص حٓض حُ حَٕحع ٔ حؿُخّ کّ ؿٕحَْ حٔل ىٍ طلض آٌْخ ٔحهغحَي‪،‬‬
‫چٌٕ حَٔخٌ کّ رَ يٕ‪ٕٟ‬ع كًم ٕٗى‪ ،‬يخَُي آٌکّ يٗگٕثیى ُیي حَٔخٌ حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ‬
‫‪ٔٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٕ‪ٕٟ‬ع یخكض َٕ٘ى‪ُ ،‬یَح ُیي َ٘خیي کّ ‪ٛ‬لض ٗٗء رخٗي‪ٰ .‬نکٍ يوٕالص ىیگَ‬
‫(ؿٕحَْ ػخَٕٖ) ًّْ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع طلون یخرُي‪ ،‬يؼالً يٗگٕثیى ُیي رهُي حٓض‪ٓ ،‬پیي‬
‫حٓض‪ ،‬پيٍ حٓض‪ ،‬يخنک حٓض‪ ،‬ىٍ هخَّ حٓض‪ ،‬ىیَُٔ کـخ رٕى ‪...‬‬
‫رّحػظوخى حٍٓطٕ‪ ،‬حكال‪ ٌٕ١‬هٕى ٍح ىٍ ط‪ٕٜ‬یَ حٓخ‪١‬یَٖ حُ ؿٓخٌ‪ ،‬رّرُي حَيحهظّ‬
‫ٔ طویالص رَ٘ ٔ ؿٓخٌ كویوٗ ٍح رخْى حٗظزخِ کَىِ حٓض‪ .‬حٔ پْ حُ حیٍکّ طکهیق‬
‫هٕى ٍح رخ َظَیّٖ ُيؼُم حكال‪ ٍٍٗٔ ٌٕ١‬کَى‪ ،‬رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ ْٔظٗ یک ٓهٔهّ‬
‫چیِْخٖ يوظهق ٔ ؿيحگخَّ حٓض کّ حُ پیَٕي ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ؿَْٕ هخرم طؼَیق يٕٗٗى‪.‬‬

‫كلَلَٓ اّلٔ‬
‫"حٍٓطٕ" ػهٕو ٍح رّّٓ ىٓظّٖ َظَٖ‪ ،‬ػًهٗ ٔ ‪ُٛ‬خػٗ طؤیى يٗکُي‪َ .‬ظَٖ‬
‫ٗخيم ٰانٓیخص ٔ يخٍٔحءحنطزیؼّ‪ ٔ ،‬آٌٍح "كهٔلّٖ حٔنٗ" يٗگٕیي‪ٓ .‬پْ ‪١‬زیؼیخص ٔ‬
‫ٍیخ‪ٟ‬یخص‪ .‬حٍٓطٕ يٗگٕیي ْيف َٓخیٗ حَٔخٌ يؼَكض حٓض‪ ٔ ،‬كکًض ٍحٓظیٍ ىٍ‬
‫يؼَكض ػهم َیٔض‪ ،‬رهکّ ىٍ يؼَكض ػهم کهیّٖ "حٔنٗ" حٓض‪ .‬چٌٕ حُ ریخٌ ػهم‬
‫چٓخٍگخَّ‪ ،‬یؼُٗ ػهض كخػهٗ‪ ،‬ػهض ‪ ،ٍٖٕٛ‬ػهض يخىٖ ٔ ػهض ؿخیٗ كخٍؽ يٗگَىى‪،‬‬
‫رّطؼَیق كهٔلّٖ "حٔنٗ" يٗپَىحُى ٔ يٗگٕیي‪ :‬كهٔلّ‪ ،‬رلغ ىٍرخٍِٖ کخثٍ حٓض‪ ،‬حُ‬
‫آٌ ؿٓض کّ کخثٍ حٓض‪ ،‬یؼُٗ هطغ َظَ حُ ‪ٛ‬لخص آٌ‪ .‬حیٍ کخثٍ‪ ،‬يٕؿٕى حٓض‪ٔ .‬‬
‫ُٗخهض آٌ رّپخٓن حیٍ پَٖٓ کّ‪« :‬آٌ چیٔض؟» ٔ رّطؼَیق ‪١‬زیؼض‪ ،‬ؿَْٕ‪ ،‬ػهض‬
‫ٔ يخْیض آٌ رٔظگٗ ىحٍى‪ .‬ریخٌ يوظ‪ َٜ‬آٌ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫چُخٌکّ پیٖطَ حٗخٍص ٍكض‪َ ،‬لٗ‬ ‫الق ـ عُْو ّ اػواٗ‪:‬‬
‫ؿَْٕیض يؼخَىت کهیّ‪ ،‬یؼُٗ ُيؼُم حكال‪ ،َٕٗ١‬يلٍٕ كهٔلّٖ "حٔالٖ" حٍٓطٕ حٓض‪.‬‬
‫حٍٓطٕ ىٍ طؼَیق ؿَْٕ يٗگٕیي‪ :‬ؿَْٕ چیِٖ حٓض کّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع َزخٗي ٔ‬
‫رَ يٕ‪ٕٟ‬ع كًم َٕ٘ى‪ .‬ؿَْٕ کخثٍ يٕؿٕى ؿِثٗ حٓض‪َّ .‬يـًٕػّٖ حُ کخثٍْخ‪ٔ .‬‬
‫َّکخثٍ کهٗ ٔ يـَى‪ُ .‬یي رّطُٓخیٗ يٕؿٕى كویوٗ حٓض‪ ،‬رَ هالف حَٔخٌ کهٗ‪ .‬ؿٓخَٗ‬
‫کّ يٕ‪ٕٟ‬ع طـَرّٖ كٔٗ يخ حٓض‪ ،‬حُ يٕؿٕىحص ؿِثٗ طؤنیق یخكظّ‪ٔ ،‬نٗ چٌٕ‬
‫رّحیٍ يٕؿٕىحص رُگَیى ىٍ يٗیخریى کّ رؼ‪ ٗ٠‬حُ آٌ يٕؿٕىحص ىحٍحٖ ‪ٛ‬لخص‬
‫ي٘ظَک حَي ٔ حیٍ ‪ٛ‬لخص چٌٕ هٕى آٌ يٕؿٕىحص‪ ،‬كویوٗ ٔ ٗخیخٌ يٕؿٕىیض ْٔظُي‪،‬‬
‫َّحیٍکّ ُحیيِٖ ػوم ٔ هیخل رخُٗي‪ .‬پْ يخ يٗطٕحَیى آٌ ‪ٛ‬لخص ي٘ظَک ٍح رّػُٕحٌ‬
‫‪ٛ‬لخص رَحٖ حٗوخ‪( ٙ‬کهٗ) طهوٗ کُیى؛ َّحیٍکّ آٌْخ ٍح حٗوخ‪( ٙ‬ؿِثٗ) رّكٔخد‬
‫ریخٍٔیى‪ .‬حػَح‪ ،ٝ‬ؿَْٕ َیٔظُي‪ُ ،‬یَح ؿِ ىٍ حٗوخ‪ ٙ‬یخكض ََٕ٘ي‪ٔ ،‬نٗ گخِ ًحطٗ‬
‫‪ٔٓ۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ْٔظُي‪ ،‬چٌٕ كَحٍص ىٍ آطٖ‪ ٔ ،‬گخِ ػخٍ‪ْٔ ٟٗ‬ظُي‪ ،‬چٌٕ ٓلیيٖ ىٍ ؿخيّ‪ .‬چٌٕ‬
‫ؿَْٕ ‪ٛ‬لظٗ حُ ‪ٛ‬لخص ٍح پٌیَكض‪ ،‬يظـیَ ٕٗى‪ .‬كٓى حیٍ طـیَ يًکٍ َگَىى‪ ،‬يگَ‬
‫رؼي حُ آٌکّ يو‪ٕٜ‬ى حُ يخىِ‪ٍٕٛ ،‬ص‪ ،‬هِٕ‪ ،‬كؼم‪ٔ ،‬حٓطّ ٔ ؿخیض كًٓیيِ ٕٗى‪.‬‬
‫‪١‬زن يظؼخٍف‪ٍٕٛ ،‬ص‪ٗ ،‬کم هخٍؿٗ ٗٗء‬ ‫ة ـ هبكٍ ّ ْٕهد‪:‬‬
‫حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ حیٍؿخ يو‪ٕٜ‬ى حُ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬کًخل آهَیٍ حٓض‪ .‬کّ ٗٗء ٍح ٗٗء (ًْخٌ‬
‫کّ ْٔض) يٗکُي‪ ٔ .‬آٌٍح حُ ىیگَ حٗیخء ي٘و‪ ٚ‬يٗٓخُى‪ٍٕٛ .‬ص‪ ،‬کّ َْ يخىِٖ‬
‫رخنلؼم كخیِ آٌ حٓض‪ ،‬ؿِ ىٍ يخىِ پيیي َٕ٘ى‪ .‬رّىیگَ ٓوٍ‪ َْ :‬ؿَْٕٖ يَکذ‬
‫حٓض حُ يخىِ‪ ،‬کّ حٍٓطٕ آٌٍح ْیٕنٗ يٗگٕیي‪ٍٕٛ ٔ .‬ص‪ ،‬یؼُٗ آٌچّ رًّْخٌ َخو ٔ‬
‫ْٕیض يُٗٗخٓیى‪ .‬پْ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص حٓض کّ رّؿَْٕ چگَّٕگٗ (کیلیض) يٗىْي‪َْ .‬‬
‫ؿًٔٗ رَحٖ يخ ىٌٔ هٕى ‪ٍٕٛ‬ص حٓض‪ ٔ ،‬رَحٖ يخ كٕم هٕى‪ ،‬يخىِ‪ .‬يؼالً طوظّ َٔزض‬
‫رّچٕد‪ٍٕٛ ،‬ص حٓض ٔ َٔزض رّطوض‪ ،‬يخىِ‪« .‬ػخنى» ىٍ ط‪ ٍٕٜ‬حٍٓطٕ ىحٍحٖ‬
‫طَطیذ يظ‪ٜ‬خػي حٓض‪ :‬ىٍ كَٔى آٌ يخىِٖ ٔحكيِٖ ًّْٖ حٗیخٖ ؿِثٗ حٓض‪ ،‬کّ ؿِ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص ي٘و‪َ ٚ‬گَىى‪ ٔ .‬ىٍ رخال ‪ٍٕٛ‬طٗ حٓض رئٌ يخىِ‪ ،‬کّ يلَک حٔل حٓض‪.‬‬
‫حٍٓطٕ ىٍ رلغ يخىِ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص‪،‬‬ ‫ط ـ هٍْ ّ كؼل‪:‬‬
‫رّریخٌ هِٕ ٔ كؼم يٗ پَىحُى‪ .‬حٔ يَٗگَى کّ حٗیخٖ ي‪ُٕٜ‬ع رَ ىٔ َٕعحَي‪ :‬رَهٗ‬
‫ٓخهظّٖ ىٓض حَٔخٌحَي ٔ رَهٗ ي‪ُٕٜ‬ع ‪١‬زیؼض‪ .‬حَٔخٌ يخىِ ٍح يٗگیَى ٔ رّآٌ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص يٗرو٘ي‪ٔ ،‬نٗ ‪ٍٕٛ‬طٗ ٍح يٗطٕحَي رّيخىِ رزو٘ي کّ ىٍ ح‪ٛ‬م يخىِ ىٍهٍٕ‬
‫آٌ ‪ٍٕٛ‬ص رخٗي‪ .‬يؼالً ُٓگ‪ ،‬چٕد ٔ كهِ‪ ،‬يخىِحَي‪ ،‬طُٓخ ىٍهٍٕ آٌحَي کّ آٓیخد‪،‬‬
‫هخَّ‪ ،‬ظَف‪ُٛ ،‬ينٗ‪ ،‬چٕکی‪ً٘ٗ ،‬یَ ٔ چیِْخٖ حُ حیٍ هزیم َٕٗي‪ .‬ح ّيخ پ٘ى َْگِ‬
‫ًَٗطٕحَي يخىِٖ آٓیخد‪ ،‬یخ ًٗ٘یَ ٕٗى‪ ،‬حُ حیٍٍٔ ىٍ ‪١‬زیؼض يیخٌ يخىِ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ػالهّٖ حٓض‪ ٔ .‬حیٍ ػالهّ ىٍ حٗیخٖ ‪١‬زیؼٗ رٍُّٔٗٗ يؼهٕو حٓض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ يخىِ ٖ حَٔخٌ ؿِ گٕٗض ٔ هٌٕ ٔ حٓظوٕحٌ چیِٖ ىیگَٖ َظٕحَي رٕى‪،‬‬
‫چُخٌکّ گٕیٗ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬حؿِحٖ يخىِٖ ٍح کّ رَ آٌ ‪١‬خٍٖ هٕحْي ٗي‪ ،‬طؼییٍ يٗکُي‪.‬‬
‫ىٍ ؿٓخٌ ٍٓظُْٗخ َیِ چٌٕ ؿٓخٌ ؿخٍَٕحٌ‪ َْ ،‬يَكهّ َٔزض رّيَكهّٖ‬
‫پی٘یٍ هٕى‪ٍٕٛ ،‬ص حٓض‪َٔ ٔ .‬زض رّيَكهّٖ پٔیٍ‪ ،‬هِٕ حٓض‪ .‬پْ يلخْیى چٌٕ‪:‬‬
‫کًخل‪ ،‬هِٕ ٔ كؼم‪ ًّْ ،‬حيٍٕ حػظزخٍٖ ٔ َٔزٗحَي‪ .‬يًکٍ حٓض آٌچّ حکٌُٕ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫حٓض‪َٔ ،‬زض رّكؼم آیُيِ‪ ،‬یخ کًخنٗ آیُيِ‪ ،‬هِٕ رخٗي‪َٔ ،‬زض رّهِٕٖ کّ هزم حُ حٔ حٓض‪،‬‬
‫رخنلؼم رخٗي‪ .‬ىٍِٖٔ ؿٕحَٗ َٔزض رّکٕىکٗ‪ ،‬كؼم یخ ‪ٍٕٛ‬ص حٓض‪َٔ ،‬زض رّکُٓٔخنٗ‪،‬‬
‫هِٕ حٓض‪ .‬حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم ؿِ حُ ‪َ١‬ین یک يٕؿٕى رخنلؼم حيکخٌپٌیَ َزخٗي‪.‬‬
‫ٓٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پْ كؼم يُطوخ ً ٔ ُيخَخ ً رَ هِٕ يويو حٓض‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ ‪ٍٕٛ‬ص رَ يخىِ طويو‬
‫ىحٍى ٔ ىنیم حیٍ حيَ حیٍ حٓض کّ کخثٍ حُنٗ ‪١‬زؼخ ً رَ ُٔحلپٌیَ يويو حٓض‪ٗٗ .‬ء‬
‫حُنٗ رّكؼهیض يٕؿٕى حٓض‪َّ .‬رّهِٕ‪ُ .‬یَح آٌچّ ٍح کّ هِٕٖ ٔؿٕى رخٗي‪ ،‬هِٕٖ ػيو‬
‫َیِ ْٔض‪ ٔ ،‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص حُنٗ َوٕحْي رٕى‪.‬‬
‫حٍٓطٕ حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم ٍح كَکض‬ ‫ك ـ ؽوکذ‪:‬‬
‫َخيیيِ حٓض ٔ ‪١‬زیؼض ٍح يزيأ كَکض ىحَٔظّ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ُٗخهض يخْیض كَکض‪،‬‬
‫‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض‪ .‬پیٖطَ هٕحَيیى کّ "ٌَُٕ" كَکض ٍح َلٗ يٗکَى‪ ،‬حكال‪ٌٕ١‬‬
‫يٗگلض كَکض ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ح ّيخ آٌٍح يُل‪ٜ‬م ٔ گٔیوظّ يٗپُيحٗض‪ .‬حٍٓطٕ ْى‬
‫ٔؿٕى كَکض ٍح طؤییي يٗکُي‪ْ ،‬ى آٌٍح يظ‪ٜ‬م يٗىحَي ٔ ىٍ طؼَیق آٌ يٗگٕیي‪:‬‬
‫كَکض حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم حٓض‪ .‬كَم يیخٌ كَکض ٔ كؼم حیٍ حٓض کّ ىٍ‬
‫كَکض حيکخٌ ٔ هخرهیض حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم‪ ُُْٕ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬کخيم حَـخو َ٘يِ حٓض‪ٔ .‬‬
‫ٗٗء يظلَک ًحطخ ً ًْٕحٍِ ىٍ حَظوخل حٓض‪ ،‬ييحو حُ كخنظٗ رّكخنظٗ يٕٗٗى‪.‬‬
‫حٍٓطٕ رلغ ىٍرخٍِٖ كَکض ٍح رُیخىٖطَ ًَٕىِ ٔ ىٍ کظخد‬ ‫هؾوک اّل‪:‬‬
‫«يخرؼي حنطزیؼّ»ی هٕى ىٍرخٍِی كکًض یخ كهٔلّ حٔنٗ‪ ،‬رّرلغ ىٍ يٍٕى «يلَک‬
‫حٔل» گَیِ يَُٗي‪ ،‬حٔ حُ ‪َ١‬ین «رَْخٌ كَکض» يیهٕحْي ٔؿٕى هيح ٍح حػزخص‬
‫ًَخیي‪ ،‬كخکظٍْٕخٖ ٍح يًٗٗخٍى کّ چُيحٌ ئُـى َیٔض‪ .‬حهُخػٗ ٔ يظُخه‪ ٞ‬يًَٗخیي‪:‬‬
‫ٔ ـ كَکض‪ ،‬حُنٗ ٔ حريٖ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ حٗیخٖ ْٔظُي کّ گخِ يظلَکحَي‪ ،‬گخِ ػخرض‪.‬‬
‫ٖ ـ َْ يظلَکٗ‪ ،‬رخیي يلَکٗ هخٍؽ حُ هٕى ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ يلَک حٔل ٍح ْیچ چیِ هخٍؽ حُ هٕى كَکض ًَٗىْي‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ يلَک حٔل ٓخکٍ حٓض ٔ ْیچ كَکض َيحٍى‪َّ ،‬كَکض ًحطٗ ٔ َّػَ‪.ٟٗ‬‬
‫‪ ۶‬ـ يلَک حٔل یکٗ حٓض ٔ حُنٗ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ يظلَک حٔل َیِ حُنٗ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ كَکض ىٍٖٔ يٓىطَیٍ َٕع حُ حَٕحع كَکض يکخَٗ حٓض‪َ( .‬ظَ حكال‪)ٌٕ١‬‬
‫‪ ۲‬ـ يلَک حٔل ٍح ْیچ كؼخنیض ‪١‬زیؼٗ َیٔض‪ ،‬رهکّ حٔ ًْٕحٍِ ىٍ طؼوم حٓض‪،‬‬
‫ًّْ ٖ ؿَْٕ حٔ كیخص ٔ ٍٔف حٓض‪ ٔ .‬چٌٕ كکَ طلض ىٍک كٕحّ ٔ هیخل هَحٍ‬
‫ًَٗگیَى يٕ‪ٕٟ‬ع يلَک حٔل رَطَیٍ ٔ ٔحالطَیٍ يٕ‪ٕٟ‬عْخ حٓض‪.‬‬
‫ٓٔـ طُٓخ كَکض يکخَٗ يظ‪ٜ‬م حٓض‪ ٔ ،‬طُٓخ كَکض ىٍٖٔ‪ ،‬يظ‪ٜ‬م ٔ َخ يظُخْٗ‬
‫حٓض‪َْ( .‬گخِ كَکض‪ ،‬یک‪ ،‬یخ ىٔ ‪ٛ‬لض‪ ،‬يخَُي حط‪ٜ‬خل ٔ حٗظًخل ٍح حُ ىٓض ريْي‪،‬‬
‫ٔٔٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ىیگَ َٗحی‪ٛ ٔ ٢‬لخص حُنیض ٔ حريیض ٍح َیِ حُ ىٓض يٗىْي‪ .‬طل‪ٜ‬یم يٕ‪ٕٟ‬ع ىٍ‬
‫روٖ (ؿَْٕ ٔ ػَ‪ ٝ‬هٕحْي آيي‪).‬‬
‫ٔٔـ يلَک حٔل ٍح حؿِحء ٔ حرؼخى َیٔض‪ ،‬آٌ ىٍ هطَ ىحیَِٖػخنى ٔؿٕى هخیى حٓض‪.‬‬
‫َلًٕ ٔ طؤػیَ هيح ىٍػخنى يخَُي َلًٕ ٔطؤػیَ ٗو‪َ ٜٗ‬خآگخْخَّ‪ ،‬ىٍ ٗو‪ ٜٗ‬ىیگَ حٓض‪.‬‬

‫ػلنالٌلٌ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع ػهىحنُلْ‪ُٗ ،‬خهض ‪١‬زیؼض َلْ ٔ طؼَیق هٕحٖ آٌ حٓض‪:‬‬
‫حٍٓطٕ ُْگخو رلغ ىٍ‬ ‫الق ـ ًلٌ ّ هْآ آى‪:‬‬
‫‪١‬زیؼض َلْ‪ ،‬رّحیٍ َکظّ حٗخٍِ يٗکُي کّ ٔؿٕى حَٕحع يوظهق َلّٕ‪ ،‬يخَغ آٌ َیٔض‬
‫کّ َلْ ٍح رّػُٕحٌ یک ‪١‬زیؼض ٔحكي ي٘ظَک ىٍ َظَ رگیَیى‪ .‬حَٕحع گَٕخگٌٕ َلْ‬
‫رَّلٕٖ طَطیذ یخكظّحَي کّ َْ َٕػٗ‪َٕ ،‬ػٗ پیٖ حُ هٕى ٍح ىٍ رَ ىحٍى‪َّ ،‬رؼي حُ‬
‫هٕى ٍح‪ .‬ىٍ پخثیٍطَیٍ يَحطذ‪َ ،‬لْ ؿخًیّ (ؿٌح هٍَٕيِ) ٍح يییخریى کّ ْیچ َٕػٗ‬
‫حُ حَٕحع يٕؿٕىحص َُيِ حػى حُ َزخص ٔ كیٕحٌ هخنٗ حُ آٌ َیٔض‪.‬‬
‫ٓپْ َلْ كخّٓ (ىحٍحٖ كٕحّ) کّ ٔیژِٖ كیٕحَخص حٓض‪ٔ .‬ظیلّٖ َلْ كخّٓ‬
‫يُل‪ َٜ‬رّحىٍحک طُٓخ َیٔض‪ ،‬رهکّ نٌص ٔ حنى ٍح َیِ ىٍ يٗیخري ٔ حُ حیٍؿخ حٓض کّ‬
‫ًّْٖ كیٕحَخص ىحٍحٖ هِٕٖ ٕٗٓیّحَي‪ .‬حُ هِٕٖ كخّٓ ىٔ هِٕٖ ىیگَ پيیي يٗآیي کّ‬
‫ىٍ حکؼَ كیٕحَخص ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬ريیٍ‪َ١‬ین کّ حُ حىٍحک «يویهّ» پيیي يٗآیي کّ رؼيح ً‬
‫رًّحکَِ طلٕل يٗیخري ٔ حُ ٕٗٓص كَکض كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪ .‬ح ّيخ حَٔخٌ ٍح ػالِٔ‬
‫رَحیٍْخ هِٕٖ حٓض ٔیژِٖ هٕى‪ ٔ ،‬آٌ هِٕٖ ػخههّ حٓض‪.‬‬
‫حگَ َلْ ٍح هٕحٖ حٓض يو‪ٕٜٙ‬‬ ‫ة ـ ًلٌ ّ عَل‪:‬‬
‫رّ هٕى‪ ،‬کّ ؿٔي ىٍ آٌ هٕح رخ َلْ حَزخُ َیٔض‪ ،‬پْ رخیي رظٕحَي ؿيحٖ حُ ؿٔي ٔؿٕى‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬رخ آٌکّ يٗریُیى ریٖطَ پيیيِْخٖ َلْ ًَْحِ رخ حَلؼخالص ريَٗ حٓض‪.‬‬
‫حٍٓطٕ يٗگٕیي ریٖطَ حیٍ پيیيِْخٖ َلٔٗ‪ ،‬حگَ رَ ‪ٍٕٛ‬ص هٕى ـ یؼُٗ ػهم ًُْٗ‬
‫ٔ يخىِٖ هٕى یؼُٗ َٗحی‪ ٢‬ؿًٔخَٗ ـ ي٘ظًم َزخُٗي‪َ ،‬خه‪ٚ‬حَي‪ .‬حُ حیٍٍٔ حٍٓطٕ‬
‫ٔؿٕى ىٔ ؿَْٕ ٍح کّ یکٗ يخىٖ ٔ ىیگَٖ ٍٔكخَٗ رخٗي‪ٍ ،‬ى يٗکُي‪ .‬ىٍ َظَ حٔ‬
‫َلْ ٔ ؿٔي َّىٔ ؿَْٕ‪ ،‬رهکّ ىٔ ػُ‪ َٜ‬ؿيحیَٗخپٌیَ حُ یک ؿَْٕحَي‪َ« .‬لْ»‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ؿٔي حٓض‪ٍٕٛ َْ ٔ .‬طٗ ًَٗطٕحَي هخٍؽ حُ يخىِٖ هٕى يٕؿٕى رخٗي‪ .‬پْ‬
‫ٍأٖ "كیؼخؿٍٕیخٌ" ىٍ يٍٕى كهٕل َلْ حُ ؿٔيٖ رّؿٔي ىیگَ رخ‪١‬م حٓض‪ ،‬ح ّيخ ػوم‬
‫كؼخل حُ يزيأ ىیگَٖ حٓض کّ كخَٗ ًَٕٗٗى ٔ رؼي حُ ؿٔي رخهٗ يٗيخَي‪.‬‬
‫ٕٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫"حٍٓطٕ" يٗگٕیي َلْ ٍح حيظیخُحطٗ چُي حٓض‪َ :‬ؤض آٌکّ يزيأ كَکض رخٗي‪،‬‬
‫ٔنٗ هٕى كَکض ًَٗکُي‪ .‬ىٔو حیٍکّ ػهى پیيح يٗکُي رئٌ آٌکّ حُ ػُخ‪ َٖٛ‬کّ‬
‫رّآٌْخ ػهى پیيح کَىِ‪ ،‬طَکیذ یخكظّ رخٗي‪ٕٓ .‬و حُ يخىِٖ ؿًٔخَٗ َیٔض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ‬
‫طؼَیق آٌ رخیي گلض َلْ ‪ٍٕٛ‬ص ؿٔي‪ ،‬یخ كؼم آٌ حٓض ٔ رّػزخٍص رٓظَ «کًخل حٔل‬
‫ؿٔى آنٗ حٓض کّ رخنوِٕ ىحٍحٖ كیخص حٓض‪ ».‬حُ ؿًهّ هٕحٖ َلْ حیٍْخ رخُٗي‪:‬‬
‫ًَٕ يٕؿٕىحص َُيِ رّػُخ‪َٖٛ‬‬ ‫ٔ ـ رـنیَ‪:‬‬
‫کّ ؿٔى َُيِ حُ آٌْخ ط٘کیم یخكظّ يَرٕ‪َ ١‬یٔض‪ُ ،‬یَح ىٍ َْ يَکذ ‪١‬زیؼٗ‪ ،‬يیخٌ‬
‫ًَٕ ٔ كـى يؼیٍ كیٕحٌ ٔ حؿِحٖ يوظهق ؿٔى حیٍ كیٕحٌ‪ ،‬كئى ٔ َٔزض يؼیُٗ‬
‫حٓض‪ .‬آٌچّ حیٍ كئى ٔ َٔزض ٍح كلع يٗکُي‪َ ،‬لْ حٓض‪َّ ،‬ؿٔي‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص حٓض‪َّ ،‬يخىِ‪ .‬حٍٓطٕ يٗگٕیي هِٕٖ يٕنيِ ًْخٌ هِٕٖ َخيیّ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ‬
‫حٔنیٍ هِٕ حُ هٕحٖ َلْ كیٕحَٗ ٍح «هِٕٖ طـٌیّ ٔ طٕنیي» َخيیيِ حٓض‪.‬‬
‫حٍٓطٕ حكٔخّ ٍح رّطـٌیّ ط٘زیّ کَىِ‪،‬‬ ‫ٕ ـ اؽَبً‪:‬‬
‫ٔ كَم يیخٌ آٌ ىٔ ٍح حیٍ ىحَٔظّ حٓض کّ ىٍ ؿٌح‪ ،‬يخىِ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص آٌ‪ َْ ،‬ىٔ‬
‫رّػُٕحٌ ريل يخ یظلهم ىحهم ريٌ ٔ ؿِء آٌ يَٕٗٗي‪ ،‬ح ّيخ ىٍ حكٔخّ‪ ،‬كٕحّ طُٓخ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص يلّٕٔ ٍح يٗگیََي‪َّ ،‬يخىِٖ آٌ ٍح‪ ٔ .‬حكٔخّ ٍح ّٓ َٗ‪ ١‬رخٗي‪:‬‬
‫حنق ـ يلّٕٔ رّىٍؿّٖ حُ ٗيص رَٓي کّ رظٕحَي رَ ه‪ً ٍٕٜ‬حطٗ ػ‪ٕ٠‬‬
‫كْکُُيِ‪ ،‬ؿهزّ یخري‪.‬‬
‫د ـ يیخٌ يلّٕٔ ٔ ػ‪ ٕ٠‬كْکُُيِ‪ ،‬حهظالف رخٗي‪ .‬يؼالً ىٓض كَحٍص‬
‫حؿٔخيٗ ٍح كْ يٗکُي کّ ىٍؿّٖ كَحٍص آٌْخ رَحرَ رخ ىٍؿّٖ كَحٍص هٕى‬
‫ىٓض َزخٗي‪.‬‬
‫ؽ ـ حیٍ حهظالف‪ ،‬آٌچُخٌ ُیخى َزخٗي کّ يٕؿذ كٔخى ػ‪ ٕ٠‬گَىى‪.‬‬
‫كْ ي٘ظَک يخ ٍح رّػخنى حىٍحک يٗک٘خَي‪،‬‬ ‫ؽٌ هْوک‪:‬‬
‫كْ ي٘ظَک ٍح ػ‪ ٕ٠‬رّه‪َ ٕٜٗٛ‬یٔض‪َ ٔ ،‬یِ هٕى‪ ،‬كْ ًٗ٘ٗ َزخٗي‪ ،‬رهکّ‬
‫كْ ي٘ظَک ػزخٍص حٓض حُ ‪١‬زیؼض ي٘ظَک يیخٌ ًّْٖ كٕحّ‪ .‬ىٍ َظَ حٍٓطٕ‬
‫حكٔخّ هِٕٖ ٔحكيٖ حٓض‪ ،‬ىحٍحٖ ‪١‬زیؼض ٔیژِ کّ رَحٖ ْيفْخٖ يؼیُٗ ىٍ پُؾ‬
‫ػ‪ ٕ٠‬كٔٗ طؤیى ٗيِ حٓض‪ َْ ٔ .‬ػ‪ٍ ٖٕ٠‬ح ػًم يؼیُٗ حٓض‪ .‬ح ّيخ كْ ي٘ظَک‬
‫ػزخٍص حٓض حُ هِٕٖ حىٍحک‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص ػخو آٌ‪ ،‬کّ ٔظخیق ُیَ ٍح رّػٓيِ ىحٍى‪:‬‬
‫ٔ ـ حىٍحک يلٕٔٓخص ي٘ظَک‪.‬‬
‫ٕ ـ حىٍحک يلٕٔٓخص ػَ‪( ٟٗ‬يؼالً‪ :‬آٌ ٗو‪ٓ ٚ‬لیيپٕٕ‪ٓ ،‬وَح‪ ١‬حٓض)‬
‫ٖٔٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ٖ ـ حىٍحک حىٍحک (يؼالً‪ :‬يخ طخٍیکٗ ٍ ح رّٔٓیهّٖ ىیيٌ ىٍک يٗکُیى‪َّ ،‬حُ آٌ‬
‫كیغ کّ ىیيٌ حٓض‪ ،‬رم حُ آٌ رخرض کّ حىٍحک حٓض‪).‬‬
‫‪ 4‬ـ كَم َٓخىٌ يیخٌ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ىٔ كْ يوظهق (يؼالً‪ :‬حىٍحک يیخٌ ٓلیي گَو‪،‬‬
‫یخ ٓلیي ٗیَیٍ‪).‬‬
‫هزقیلَ‪ :‬يظویهّ حُ كْ َظیـّ يٕٗٗى ٔ کخٍ هٕى ٍح پْ حُ آٌکّ يلّٕٔ‬
‫حُ كْ پُٓخٌ ٕٗى‪ ،‬حَـخو يٗىْي‪ .‬حیٍ کخٍ ػزخٍص حٓض حُ طکٕیٍ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ کّ‬
‫هِْٕخٖ كخكظّ ىٍ هٕى َگخِ يٗىحٍى ٔ ىٍ ُْگخو َیخُ آٌْخ ٍح رّیخى يٗآٍٔى‪ .‬ح ّيخ‬
‫طٌکَ ٔ یخىآٍٖٔ ػزخٍص حٓض حُ رخُ گَىحَیيٌ هخ‪ َِٖ١‬کّ حُ ٔؿيحٌ ؿخیذ ٗيِ‬
‫رخٗي‪ٍ .‬إیخْخ حُ َظخیؾ هِٕٖ يظویهّحَي‪ ،‬یؼُٗ آٌچّ حُ حكٔخٓخص گٌٍح رخهٗ يخَيِ حٓض‬
‫ٕٓيیٍ ٔظیلّ حُ ٔظخیق‬ ‫ؽوکذ‪:‬‬
‫َلْ‪ ،‬كَکض حٓض‪ ٔ ،‬آٌ َّحُ هِٕٖ كيّ كخ‪ٛ‬م ٕٗى ٔ َّحُ كْ‪ ،‬رهکّ حُ ٕٗٓص‬
‫كخ‪ٛ‬م آیي‪ٕٓٗ ٔ .‬ص رَ ىٔ گَّٕ حٓض‪ :‬یکٗ ٕٗٓص ػوهٗ کّ ًْخٌ حٍحىِ حٓض‪ ،‬کّ‬
‫رّؿخَذ هیَ يیم کُي‪ .‬ىیگَٖ هِٕٖ َِٔػیّ‪ٕٓٗ ،‬ص رٓیًٗ حٓض کّ رّٕٖٓ هیَ‬
‫ظخَْٖ يخیم ٕٗى‪ .‬رَحٖ كَکض كیٕحٌ چٓخٍ حيَ ‪ ٍَٖٟٔ‬يًَٗخیي‪:‬‬
‫ٔ ـ ٗٗء کّ كیٕحٌ ه‪ٜ‬ي آٌ کُي ٔ ٗٗء ؿیَ يظلَک رخٗي‪.‬‬
‫ٕ ـ هِٕٖ ٕٗٓحَٗ کّ ىٍ كیٕحٌ حیـخى كَکض کُي‪ ،‬رّٕٖٓ ٗٗء يطهٕد‪.‬‬
‫ٖ ـ كیٕحٌ کّ رّؿخَذ آٌ ٗٗء كَکض کُي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ػ‪ ٕ٠‬ؿًٔخَٗ کّ رّٔٓیهّٖ آٌ‪ ،‬هٕحٖٕٗٓحَٗ‪ ،‬كیٕحٌٍح رّكَکض ىٍآٍٔى‪.‬‬
‫كکَ پٌیََيِٖ ‪ٍٕٛ‬ص يؼوٕالص حٓض‪.‬‬ ‫كکو‪:‬‬
‫چُخٌکّ كْ پٌیََيِٖ ‪ٍٕٛ‬ص يلٕٔٓخص حٓض‪ .‬كکَ َیَٖٔ حٓض رخنوِٕ‪ ،‬کّ پْ حُ‬
‫طل ّکَ كؼهیض یخري‪ .‬حُ حیٍٍٔ رّطًخو يؼُٗ ئظوم حُ ؿٔي رخٗي‪ ٔ .‬آٌ هِٕٖ حٓض کّ‬
‫رّآٌ ٔٓیهّ يخْیض َْ چیِ ٍح ىٍک يٗکُیى‪ ،‬ىٍكخنٗ کّ رّٔٓیهّٖ حكٔخّ كو‪٢‬‬
‫ؿُزّْخٖ يخىٖ آٌ يخْیض ٍح ىٍک يًَٗخثیى‪.‬‬
‫حٍٓطٕ يٗگٕیي ىٍ َلْ ىٔ ػُ‪َٜ‬‬ ‫ػول كؼبل ّ ػول هٌلؼل‪:‬‬
‫يظًخیِ حٓض ٔ كَم يیخٌ آٌْخ يخَُي كَم يیخٌ يخىِٖ حٓض کّ حُ آٌ حٗیخء طکٕیٍ‬
‫يٗیخرُي ٔ ػهض كخػهٗ کّ حٗیخء ٍح پيیي يٗآٍٔى‪" .‬ژیهٌٕٔ حیظٍْخََٖ" كیهٕٔف هٌَ‬
‫َُٕىِ كَحَٕٖٔ َظَیّٖ حٍٓطٕ ىٍرخٍِٖ ػوم ٍح ريیٍ ٗکم هال‪ ّٛ‬يٗکُي‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍ َْ يٕؿٕى ‪١‬زیؼٗ یخ ي‪ُٕٜ‬ػٗ‪ ،‬ػُ‪ َٖٜ‬حٓض کّ يخىِٖ آٌٍح ط٘کیم‬
‫يٗىْي‪ ٔ ،‬ػُ‪ َٖٜ‬حٓض کّ ‪ٍٕٛ‬ص آٌٍح‪ .‬ػُ‪ َٜ‬حٔل رخنوِٕ ٔ ػُ‪ َٜ‬ىٔو رخنلؼم‪،‬‬
‫‪ٔٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َْچّ ٍح کّ ىٍ طلض ؿُْ آٌ رخٗي‪ ،‬طلون يٗرو٘ي‪ .‬پْ ‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض کّ ىٍ َلْ‬

‫َیِ ػوم رخٗي کّ رظٕحَي َْچیِٖ رٕ٘ى‪ٔ ،‬ػوم کّ هخىٍ رخٗي َْ چیِ ٍح طلون رو٘ي‪.‬‬
‫ٕ ـ ػوهٗ کّ طٕحَخیٗ ىحٍى َْ چیِٖ ٍح طلون رو٘ي‪ ،‬يهکّ َخيیيِ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ٖ ـ ػًم ػوم َٔزض رّيؼوٕالص رخنوِٕٖ کّ يؼوٕالص رخنلؼم يَٕٗٗي‪ ،‬يخَُي‬
‫ػًم ٍَٕ حٓض َٔزض رّيَثیخص رخنوِٕ‪ ،‬کّ رّٔٓیهّٖ آٌ يَثیخص رخنلؼم يَٕٗٗي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ػوم يلخٍم حٓض‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ػوم حَلؼخلَخپٌیَ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ىٍ ؿَْٕ ػوم طَکیذ ٍحِ َيحٍى‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ػوم ىٍ ًحص هٕى كؼهیض حٓض‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ ػوم حُنٗ ٔ كُخَخپٌیَ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ ح ّيخ ػوم يُلؼم طزخْٗپٌیَ حٓض‪ ٔ ،‬رئٌ ئخػيص ػوم كؼخل طؼوم َظٕحَي‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ ػوم كؼخل ىٍ ػوم يُلؼم يٕأػَ حٓض ٔ َٔزض ػوم كؼخل رّيؼوٕالص چٌٕ‬
‫َٔزض ٍَٕ حٓض رّيَثیخص‪ُ ٔ .‬يخَٗ کّحیٍ ػوم حُ يخىِ ؿيح ٕٗى‪ ،‬رّ‪١‬زیؼض هٕى رخُ‬
‫گَىى‪ٛ ٔ ،‬لخٖ ٍح کّ ُْگخو حط‪ٜ‬خل رّؿٔي حُ ىٓض ىحىِ رٕى‪ ،‬رخُ یخري‪" .‬حٍٓطٕ"‬
‫َٔزض رّ يٕؿٕىحص یک َٕع طَطیذ ‪ٛ‬ؼٕىٖ ٔ پهکخَٗ هخثم حٓض‪ :‬حٗیخء حُ پخثیٍطَیٍ‬
‫يٕؿٕىحص (يخىِْٖیٕنٗ) آؿخُ يٕٗٗى ٔ رّحَٔخٌ ٔ حؿَحو ًٓخٖٔ ٔ يؼوٕالص‪ٓ ،‬پْ‬
‫"ّللا" يٍٗٓي‪ ٔ .‬ػوم كؼخل ىٍ حَٔخٌ‪ ،‬ىٍ یکٗ حُ حیٍ يَحطذ ػخنیّ هَحٍ گَكظّ‬ ‫ّ‬
‫حٓض‪َّ .‬ىٍ ػخنٗطَیٍ يَحطذ‪ ،‬پْ َ٘خیي ػوم ٍح ًحص رخٍٖ طؼخنٗ كٔخد کَى‪.‬‬

‫هبثؼلالطجیؼخ‬
‫ىحَٔظیى کّ "حٍٓطٕ" يٗگٕیي‪ْ :‬يكٗ کّ حَٔخٌ رّٕٖٓ آٌ ىٍ طکخپٕ حٓض‪،‬‬
‫يؼَكض حٓض‪ ٔ .‬حیٍ يؼَكض ؿِ رّػهم کهٗ َزخٗي‪ .‬چٌٕ آىيٗ روٕحْي كویوض‬
‫طَىیيَخپٌیَ‪ ،‬یؼُٗ يٕؿٕىٖ رًخْٕ يٕؿٕى ٍح طؼَیق کُي‪ ،‬آٌٍح ؿِ ىٍ ؿَْٕ َیخري‪.‬‬
‫حُ كویوض ؿَْٕ کّ رگٌٍیى‪َْ ،‬چّ ْٔض ٔؿٕىٕ ٔحرٔظّ رّؿَْٕ حٓض‪ ،‬یخ ‪ٛ‬لض‬
‫ؿَْٕ حٓض‪ ،‬یخ آٌکّ ي‪٠‬خف رّؿَْٕ حٓض ٔ یخ حُ ىیگَ يوٕالص ػَ‪ٟ‬یّ‪.‬‬
‫ؿَْٕ يُؤى رّّٓ هٔى حٓض‪ :‬يلٕٔٓخص حُنٗ (کٕحکذ) يلٕٔٓخص كخَٗ‪ٔ ،‬‬
‫ؿیَ يلٕٔٓخص‪ .‬ىٍ حیٍؿخ "حٍٓطٕ" رخٍٖ ىیگَ رّئؤنّٖ ُيؼُم حكال‪ ٌٕ١‬يٗپَىحُى‬
‫ٔ ٔؿٕى ُيؼُم ٍح رّػُٕحٌ ؿٕحَْٖ هخیى رًّحص حَکخٍ يٗکُي‪ .‬پْ ٔكيص کخثٍ‪ٔ ،‬‬
‫يلخْیى ٍیخ‪ ٟٗ‬ؿٕحَْ َیٔظُي‪ ٔ .‬ىٍ ػخنى طـَرّٖ كٔٗ‪ ،‬كویوظٗ ؿِ حٗیخٖ ؿِثٗ‬
‫‪ٔٔ۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫َیٔض؛ ٔنٗ ُْگخيٗ کّ يخ حیٍ حٗیخٖ ؿِثٗ ٍح يالكظّ يٗکُیى‪ ،‬يظٕؿّ يٕٗٗیى کّ‬
‫ىٓظّٖ حُ آٌ ْخ طلض یک ‪ٛ‬لض ي٘ظَک هَحٍ ىحٍَي‪ ٔ .‬كویوض حیٍ ‪ٛ‬لض ي٘ظَک‬
‫کىطَ حُ كویوض هٕى ٗٗء َیٔض‪ .‬پْ يلخْیى کهٗ‪ٓ ،‬خهظّٖ ػوم يخ َیٔظُي‪ٔ ،‬نٗ يخَُي‬
‫ُيؼُم حكال‪ ،َٕٗ١‬كوخین هخیى رًّحص ْى َیٔظُي‪ ،‬رهکّ ٔؿٕىٗخٌ هخیى رّٔؿٕى حكَحىٖ‬
‫حٓض کّ حیٍ يلخْیى ‪ٛ‬لض آٌْخ ٔحهغ يَٕٗٗي‪.‬‬
‫حٍٓطٕ ىالیم ُیخىٖ ؿٓض حػزخص ٔؿٕى هيح حهخيّ يٗکُي کّ رو٘ٗ‬ ‫فلا‪:‬‬
‫حُ آٌ ىٍ يزلغ «يلَک حٔل» گٌٗض‪ .‬حؿًخل روٖ ىیگَ حُ حىنّٖ حٔ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ٔؿٕى هٕرٗ‪ ،‬کّ ٔؿٕى هٕدطَ ٍح حیـخد يٗکُي‪.‬‬
‫ٕ ـ ػخنى ىحٍحٖ ػهض ؿخیٗ حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ ٍإیخْخٖ يخ ٔ ؿَحیِ كیٕحٌ‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ًّْچیِ‪ ،‬ؿِ ُيخٌ ٔ طـییَ كُخء َٕٗي‪ .‬طُٓخ طـییَ يظ‪ٜ‬م‪ ،‬كَکض ىٍ يکخٌ‬
‫حٓض‪ ،‬طُٓخ كَکض يظ‪ٜ‬م ىٍ يکخٌ‪ ،‬كَکض ىٍٖٔ حٓض‪ ،‬پْ رخیي كَکض ىٍٖٔ ٔ‬
‫حُنٗ ٔؿٕى ىحٗض رخٗي ٔ كَکض ىٍٖٔ ـ حُنٗ حيکخٌ َیخري يگَ ريیٍ َٗٔ‪:١‬‬
‫ٔ ـ ؿَْٕ حُنٗ یخكض ٕٗى‪.‬‬
‫ٕ ـ رَ حیٍ ؿَْٕ حُنٗ حٓض کّ كَکض ٍح حیـخى کُي‪ ٔ ،‬حیٍ کخٍ حُ ُيؼُم‬
‫حكال‪ٓ َٕٗ١‬خهظّ َیٔض‪.‬‬
‫ٖ ـ کخكٗ َیٔض کّ ؿَْٕ ٍح هيٍطٗ رَ حیـخى كَکض رخٗي‪ ،‬رهکّ رخیي حیٍ هيٍص‬
‫ىٔحو ْى ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ َ٘خیي کّ حیٍ ؿَْٕ رخنوِٕ رخٗي‪ ،‬رهکّ رخیي رخنلؼم رخٗي‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ رخیي حیٍ ؿَْٕ ؿیَ يخىٖ رخٗي‪ُ ،‬یَح گلظیى کّ حُنٗ حٓض‪.‬‬
‫حهظالف يیخٌ َلْ حَٔخٌ ٔ َلْ كیٕحٌ‬ ‫افالم‪:‬‬
‫طُٓخ ىٍ حیٍ َیٔض کّ آىيٗ ىحٍحٖ حكٔخّ ٔ كخكظّ حٓض‪ ،‬رهکّ حُ حیٍ ؿٓض حٓض کّ‬
‫َلْ حَٔخٌ هخىٍ حٓض ‪ ٍٕٛ‬ي٘ظَک يیخٌ حٗیخٖ يظـخَْ ٍح ىٍک کُي‪ ٔ .‬حُ يیخٌ‬
‫پيیيِْخٖ يظـیَ ‪١‬زیؼض‪ ،‬كوخین ؿخٔیي ٔ حريٖ ٍح ىٍیخري‪ٔ .‬یژِگٗ حَٔخٌ ىٍ حیٍ‬
‫حىٍحک حٓض کّ رّحٔ هيٍص يؼَكض «کهیخص» ٔ ٔ‪ٕٛ‬ل رّك‪٠‬یهض ٔ كکًض يٗىْي‪.‬‬
‫َْیک حُ حػ‪٠‬خٖ ؿٔى آىيٗ ٍح ٔظیلّٖ يو‪ ٕٜٗٛ‬حٓض‪ ،‬حُ چ٘ى ىیيٌ ٔ حُ‬
‫گٕٕ ُٗیيٌ‪َ ٔ .‬یِ آىيٗ ٍح کالً ٔظیلّٖ حٓض کّ رخیي ُٗخهظّ گَىى‪ .‬حَٔخٌ ٍح‬
‫ؿُزّٖ َزخطٗ‪ ،‬ؿُزّٖ كیٕحَٗ ٔ ؿُزّٖ ػوالَٗ حٓض‪ٔ .‬یژِگٗ حَٔخٌ ىٍ حیٍ َیٔض کّ‬
‫ىٍ ؿُزّ ٖ َزخطٗ هٕى َُيگٗ کُي‪ُ ،‬یَح كیٕحٌ ٔ َزخص َیِ ىٍ حیٍ َُيگٗ رّحٔ‬
‫‪ٔٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َٗیکحَي‪َ .‬یِ ىٍ كٔخّ رٕىٌ َیٔض‪ُ ،‬یَح ىٍ حیٍ َُيگٗ كیٕحٌ رخ حٔ َٗیک‬
‫حٓض‪ .‬پْ ٔیژِگٗ حَٔخٌ ىٍ ؿُزّٖ ػوالَٗ حٔ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ حَٔخٌ ًَٗطٕحَي‬
‫ٔظیلّٖ ٔحهؼٗ هٕى ٍح حَـخو ىْي‪ ،‬يگَ ٔهظٗ کّ ىٍ ؿُزّٖ ػوالَٗ هٕى َُيگٗ کُي‪.‬‬
‫ٔ ًْیٍ َُيگٗ حٓض کّ حٔ ٍح رّهیَ ٔ کًخل ًٌٍُْٕ يٗگَىى‪.‬‬
‫آىيٗ چگَّٕ يٗطٕحَي حُ حیٍ َُيگٗ رَهٍٕىحٍ ٕٗى؟‬ ‫ـ‬
‫ىٍ يَطزّٖ حػالء َُيگت َظَٖ هَحٍ ىحٍى‪ ،‬یؼُٗ َُيگت ػوالَت کّ‬ ‫=‬
‫ىحٍَيِ ٖ آٌ ًْٕحٍِ ریخَيی٘ي ٔ ًحص هٕى ٍح ریخري‪ .‬کّ يَىو ػخىٖ ريیٍ ىٍؿّ ََُٓي‪.‬‬
‫طُٓخ گَْٔٗ حُ َوزّگخٌ ٔ كَْیوظّگخٌ‪ ،‬کّ حُ َٗحی‪ ٢‬هخ‪ ٙ‬رَهٍٕىحٍحَي‪ ،‬يٗطٕحَُي‬
‫رّآٌ رَُٓي‪ .‬حُ حیٍ يَطزّ کّ رگٌٍیى‪ ،‬يَطزّٖ ىیگَٖ حٓض‪ .‬آٌ يَطزّٖ َُيگٗ‬
‫يؼظيالَّ يٗرخٗي‪ .‬حیٍ َُيگٗ ٍح ػوم ٍْزَٖ يٗکُي ٔ َْکْ يٗطٕحَي هٕى ٍح‬
‫يًٕ٘ل آٌ ٓخُى‪َْ .‬کْ ىٍ َُيگٗ ػًهىت هٕى ىٓظوٕٕ حكَح‪ ٔ ١‬طلَی‪ ٢‬حٓض ٔ َْ‬
‫ك‪٠‬یهظٗ كي حػظيحل يیخٌ حكَح‪ ٔ ١‬طلَی‪ ٢‬حٓض‪ .‬يؼالً ک َََو كي حػظيحل حَٓحف ٔ حئخک‬
‫حٓض ٔ ٗـخػض كي حػظيحل طٍٕٓ ٔ ُؿزٍ‪ .‬ػخهم کٔٗ حٓض کّ حُ ىٔ ؿخَذ حكَح‪ٔ ١‬‬
‫طلَی‪ ٍٖٔ ٢‬گَىحَي ٔ ‪َ١‬ین حػظيحل رَگِیُي‪َٓ .‬حَـخو‪« :‬ك‪٠‬خیم حهالهٗ‪ ،‬ك‪٠‬خیم‬
‫ُٗخهظّ ََٕ٘ي‪ ،‬يگَ حیٍکّ رّ‪ٍٕٛ‬ص ػخىص ىٍ آیُي‪».‬‬
‫ػَٔص‪ ،‬يخنکیض ٔ هخَٕحىِ رَحٖ‬ ‫فبًْاكٍ ّ كّلذ‪:‬‬
‫َْ حَٔخَٗ ‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض‪ .‬هخَٕحىِ یک ٔحكي حؿظًخػٗ حٓض کّ حَٔخٌ رئٌ آٌ‬
‫ًَٗطٕحَي َُيگٗ کُي‪ ٔ .‬هخَٕحىِ هٕٕروض َوٕحْي رٕى‪ ،‬يگَ حیٍکّ ٌُ َٗیک يَى‬
‫ٔ يطیغ حٔ رخٗي‪ ٔ ،‬كََُيحٌ حُ پيٍ ٔ يخىٍ كَيخٌرَىحٍٖ کُُي ٔ حی٘خٌ ٍح گَحيٗ‬
‫ىحٍَي‪ ،‬رَ پيٍ ٔ يخىٍ ٔحؿذ حٓض کّ كََُي هٕى ٍح طَریض کُي ٔ حٓظؼيحىْخٖ حٔ ٍح‬
‫رخٍٍٔ ٓخُى‪ .‬حٍطزخ‪ ١‬يیخٌ آهخ ٔ هخىو‪ ،‬چٌٕ حٍطزخ‪ ١‬يیخٌ آهخ ٔ رَىِ حٓض‪ .‬رَىِگٗ‬
‫حيَٖ ‪١‬زیؼٗ ٔ ‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض‪ ،‬ح ّيخ "ْهُْٗخ" يهظٗ ْٔظُي کّ َزخیي رّرَىِگٗ ریخكظُي‪.‬‬
‫كکٕيض حيَٖ ‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض‪ُ ،‬یَح حَٔخٌ كیٕحٌ حؿظًخػٗ حٓض ٔ ٓؼخىص حٔ‬
‫ىٍ حیٍ َُيگٗ حؿظًخػٗ حٓض‪ .‬كکٕيض رخیي ‪ٍَٟٔ‬یخص َُيگٗ حٔ ٍح ىٍ حهظیخٍٕ‬
‫گٌحٍى ٔ حٔ ٍح رَحٖ ٔ‪ٕٛ‬ل رّٓؼخىص یخٍٖ کُي‪ .‬حُ ٔحؿزخص كکٕيضْخ حیٍ حٓض کّ‬
‫آگخْٗ حُ طٕحٌُ ؿٔى ٔ ػوم ٍح ىٍ حكَحى هٕى ٍٗي ىُْي‪ .‬طخ ًّْ ي‪ٜ‬يحم «ػوم ٓخنى‬
‫ىٍ ريٌ ٓخنى» گَىَي‪َٕ .‬ع كکٕيض پخىٗخْٗ رخٗي‪ ،‬یخ حٍیٔظٕکَحٓٗ‪ ،‬یخ ىيٕکَحٓٗ ٔ‬
‫ؿًٍٕٖٓ؛ كَم چُيحَٗ َیٔض‪ .‬يٓى آٌ حٓض کّ ىٔنض َلغ ػخيّٖ يَىو ٍح طلون‬
‫رو٘ي‪ .‬ؿزخٍیض حُ َخپخیيحٍطَیٍ گَّْٕخی كکٕيض حٓض‪َٓ .‬کٕد ٔ َخرٕىی‬
‫‪ٔٔ۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫آُحىيَىحٌ ٔ رٍِگيُ٘خٌ‪ ،‬یکی حُ ٔیژِگْٗخی كکٕيض ؿزخٍ حٓض‪ .‬ؿزخٍ ًْیّ٘‬

‫ؿُگحكَُٔی يیکُي طخ يَىو آٓخیٖ َیخرُي ٔ ًْٕحٍِ رٍّْزَ َیخُ ىحٗظّ رخُٗي‪.‬‬
‫هخطًّ‪ :‬حیٍ ًْخٌ حٔؽ ههّٖ كهٔلّٖ یَٕخٌ حٓض کّ ىٍ حرظيحٖ حیٍ رلغ گلظیى‪:‬‬
‫«كهٔلّپژْٔخٌ حػظوخى ىحٍَي کّ كهٔلّٖ یَٕخٌ رخ "‪١‬خنْ" آؿخُ ٗي ٔ ىٍ ييص‬
‫ىٔ هٌَ (طخ ػ‪ َٜ‬حٍٓطٕ) رّچُخٌ ههّٖ ٍٓیي کّ ىیگَ حُ آٌ كَحطَ َظٕحٌ ٗي‪».‬‬

‫«ُلٌیَن» (‪)HhoohqlTp‬‬
‫ىٍٔحٌ ٓی‪ٜ‬ي ٓخنّٖ پْ حُ حٍٓطٕ‪ ،‬حُ كظٕكخص حٓکُيٍ گَكظّ طخ إٓٗدْخٖ‬
‫ىحههٗ ىٍ یَٕخٌ ٔ حَظوخل ػهٕو ٔ كکًض رّحٓکُيٍیّ‪ ،‬طخ ػٓي يیالى ئیق‪ ،‬رّػ‪َٜ‬‬
‫«ْهُیٔى» يؼَٔف حٓض کّ كَُْگ‪ ،‬يؼظويحص ٔ كهٔلّٖ هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح پٍَٔیي‬
‫چُخٌکّ ىٍ رَهٗ ُيیُّْخ َ٘خٌ ىُْيِٖ پٍْكض ٔ پیٍٖكض ٔ حكٕل ٔ كظَص ٔ‬
‫ٗک ٔ حنظوخ‪ًْ ٔ ١‬ـٕٗٗ حٓض‪ٔ .‬یژِگٗ «ْهُیٔى» آٌ رٕى کّ يَُْخ يیخٌ کٍْٕ٘خ‬
‫ٔ كَُْگْخٖ گَٕخگٌٕ ٍح حُ ریٍ رَى‪ .‬پیٖ حُ حیٍ یَٕخَْٗخ‪ٍٔ ،‬يْٗخ‪ ،‬ي‪َْٖٜ‬خ‪،‬‬
‫رخرهْٗخ‪ٍْٖٕٓ ،‬خ ‪َْ ...‬یک‪ ،‬هيح‪ ،‬یخ هيحیخٌ هٕى ٍح ىحٗظُي‪.‬‬
‫حکٌُٕ كَُْگْخٖ يوظهق ىٍ رٕطّٖ رٍِگ ٔ ٓلَآيیِ حُ حَيیّْ٘خٖ ىیُٗ‪،‬‬
‫كهٔلٗ ٔ ػهًٗ ىٍ آيیوظُي ٔ ٍكظّ ٍكظّ هيحیخٌ َٗهٗ َیِ ىٍ َْٗٓخٖ یَٕخَٗ ٔ‬
‫ٍٔيٗ پَٓظیيِ ٗيَي‪ ،‬يٌحْزٗ طخُِ ٗکم یخكض ٔحنظوخ‪ْ١‬خ ٔ ًْـْٕٗٗخ يیخٌ حىیخٌ ٔ‬
‫يٌحْذ يوظهق رّٔؿٕى آيي‪ .‬رٔیخٍٖ حُ يَىو ىٍ يٍٕى كهٔلّٖ َُيگٗ هٕى رّطَىیي‬
‫ٔ ىٔ ىنٗ حكظخىَي ٔ ٗک يٌْزٗ‪ ،‬گٔم كَُْگٗ ٔ ريریُٗ ًّْؿخ ٍح كَح گَكض‪.‬‬
‫يٗگلظُي‪« :‬ىَیخ پیَ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫ىٍ يـًٕع‪ ،‬كهٔلّٖ ىٍٔحٌ «ْهُیٔى» چُيحٌ ح‪ٛ‬یم ٔ َٕآٍٔ َزٕى‪ .‬كهٔلّٖ‬
‫یَٕخٌ رؼي حُ حكال‪ ٔ ٌٕ١‬حٍٓطٕ‪ ،‬يکخَض هٕى ٍح حُ ىٓض ىحى ٔ حُ آٌ ًٍِٖٔ‬
‫ٗخيوٗ کّ رّآٌ ٍٓیيِ رٕى‪ ،‬آُْگ رخُگ٘ض ًَٕى‪ .‬حُ ئخثم حٓخٓىت ‪١‬زیؼٗ ٔ‬
‫يخٍٔحءحنطزیؼّ ٍم رَطخكض ٔ رّئخثم ػخىٖ ٔ ٍُٔيَِ پَىحهض‪ .‬ىیگَ حكال‪ٔ ٌٕ١‬‬
‫حٍٓطٕٖ طخُِٖ پیيح َ٘يَي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ًّْٖ کْٕٖٗخ ىٍ ّٓ ئؤنّٖ حٓخٓٗ‬
‫هال‪ٗ ّٛ‬ي‪ :‬ئخثم يُطن‪١ ،‬زیؼض ٔ حهالم‪ .‬رخٍٖ ىیگَ گَحیٖ رّحَيیّْ٘خٖ‬
‫ٓوَح‪َ٘ ٗ١‬خٌ ىحىِ ٗي ٔ ئخثم حهالهٗ يٍٕى طٕؿّ هَحٍ گَكض ٔ آيُِْٕخ ىٍ ؿٓض‬
‫ٍْخیٗ رَ٘ حُ يَگ ٔ طؤکیي ػًيِ رَ هٕٗزوظٗ كویوٗ ٔ ٍحِْخٖ رّىٓض آٍٔىٌ آٌ‪،‬‬
‫طًَکِ یخكض‪ .‬رّچُي ًََّٕ حُ حیٍ ٍَٔيْخٖ كهٔلٗ َگخْٗ يٗحَيحُیى‪:‬‬
‫‪ٔٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هکزت اپیکْهیبى (‪)sskltraalTp‬‬

‫ًْخٌگَّٕ کّ ىحَٔظیى‪ٓ ،‬وَح‪ ١‬يٗهٕحٓض ىٍیخري کّ ٍحُ هٕٗزوظٗ رَ٘‬
‫چیٔض؟ ٔ ٍحِْخٖ ٔ‪ٕٛ‬ل رّآٌ کيحو حٓض؟ (چُخٌکّ هٕحْیى هٕحَي) کهزیخٌ ٔ ٍٔحهیخٌ‬
‫كهٔلّٖ ٓوَح‪ٍ ١‬ح حیٍگَّٕ طلٔیَ کَىَي کّ رَ٘ رخیي هٕى ٍح حُ طـًالص يخىٖ‬
‫رَْخَي طخ هٕٗزوض گَىى؛ ٔنٗ ٓوَح‪ٗ ١‬خگَى ىیگَٖ ْى ىحٗض رَّخو "آٍیٔظیپّٕ"‬
‫(‪ 4ٖ۳‬ـ ‪ ، ٖ۶۶‬م‪.‬و) كیهٕٔف یَٕخَٗ‪ ،‬يظٕني کٍَّٕ ىٍ ًٗخل آكَیوخ‪ ،‬کّ كهٔلّٖ‬
‫ٓوَح‪ٍ ١‬ح حیٍگَّٕ طلٔیَ ًَٕى‪ْ« :‬يف َُيگٗ رّىٓض آٍٔىٌ رخالطَیٍ نٌحص كٔت‬
‫يًکٍ حٓض‪ ٖٔ ».‬يٗگلض نٌص رٍِگطَیٍ َیکٗ‪ ٔ ،‬ىٍى رٍِگطَیٍ ريٖ حٓض‪ .‬پْ‬
‫ىٍ ‪ٛ‬يى رَآيي طخ ٍٔٗٗ ىٍ َُيگٗ پيیي آٍٔى کّ حُ َْگَّٕ ىٍى ٔ ٍَؾ يزَٖ رخٗي‪.‬‬
‫ييٍّٖٓ «کٍَٕخٖ» ٍح طؤٓیْ کَى ٔ رّٗخگَىحٌ طؼهیى يٗىحى ْىچُخٌ کّ حُ ٍَؾ‬
‫رَىٌ يٗپَْیَِي‪ ،‬حُ ٍَؾ ىحىٌ ىیگَحٌ َیِ حؿظُخد کُُي‪ ٖٔ .‬ىَیخٖ ط‪ ٍٕٜ‬کَى کّ‬
‫رَ حٓخّ ًْکخٍْٖخٖ ىٔٓظخَّ ٓخُيخٌ یخكظّ رٕى ٔ ىٍ آٌ آهخ ٔ ؿالو ٔؿٕى َيحٗض‪.‬‬

‫حپیکٍّٕٔ َظَحص "آٍیٔظیپّٕ" ٍح رخكهٔلّٖ "نیجٕکیپّٕ" ٔ "ًیًوَح‪١‬یْ"‬

‫ىٍ ْى آيیوض ٔ يکظذ حپیکٍٕیخٌ ٍح رّٔؿٕى آٍٔى‪ .‬حپیکٍّٕٔ (ٔ‪ ٖ4‬ـٓ‪ ، ٕ۰‬م‪.‬و)‬
‫ىٍ "ٓخيّٕ" رّىَیخ آيي ٔ حُ کٕىکٗ رًّکخٔص ٔ طیِْٕٗٗ يؼَٔف رٕى‪ .‬ىٍ كئى‬
‫ٓی‪ٜ‬ي ٓخل پیٖ حُ يیالى يکظذ كهٔلٗ ىٍ آطٍ رُخ کَى کّ پیَٔحٌ حٔ ٍح "حپیکٍٕیخٌ"‬
‫يٗگٕیُي‪ .‬يؼَٔف حٓض کّ حپیکٍٕیخٌ ىٍ رخؿٗ يُٗیٔظُي‪ ،‬ريیٍٓزذ رّ"كکًخٖ‬
‫رخؽ" َیِ يٍٕ٘ٓحَي‪ .‬رَ َٓ ىٍ حیٍ رخؽ َٕٗظّٖ آٔیِحٌ رٕى کّ يٗگلض‪« :‬حٖ ریگخَّ!‬
‫حیٍؿخ رّطٕ هٕٕ هٕحْي گٌٗض‪ ،‬حیٍ هٕٗٗ ٔحالطَیٍ َیکْٗخ حٓض‪».‬‬
‫حپیکٍّٕٔ حُ ًْخٌ حٔحٌ ؿٕحَٗ ىٍیخكض کّ ريروظٗ يَىو حُ طَّ حٓض‪ :‬طَّ‬
‫حُ هيحیخٌ‪ ٔ ،‬طَّ حُ يَگ‪ ٖٔ .‬کٕٗیي طخ ٍحْٗ ریخري کّ رَ٘ ٍح حُ چُگخل حَٕحع‬
‫طَّْخ َـخص ىْي‪ .‬حٔ ىٍ ُيیُّٖ كهٔلّ کخٍ طخُِٖ َکَىِ حٓض‪ ،‬رهکّ َظَیخص‬
‫كهٔلٗ يظوييیٍ ٍح طلٔیَ ًَٕى‪ .‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً يَ٘د نٌصؿٕیٗ "آٍیٔظیپّٕ" ٍح‬
‫گٔظَٕ ىحى ٔ رخ َظَیّٖ ًٍحص ٔ حطى ًیًوَح‪١‬یْ ىٍ ْى آيیوض‪ُ .‬یَح يؼظوي رٕى کّ‬
‫آُحىٖ حَٔخٌ حُ ٍْگٌٍ يؼَكض ‪١‬زیؼض حٗیخء يیَٔ حٓض‪.‬‬
‫"حپیکٍّٕٔ" رّٔؿٕى هيحیخٌ حػظوخى ىحٗض‪،‬‬ ‫فلایبى‪:‬‬
‫ٔنٗ يٗگلض‪ :‬حی٘خٌ طٕؿٓٗ رّحیٍ ػخنى َيحٍَي‪ٔ ،‬گََّ ‪ٛ‬خػوّ يؼخري ٗخٌ ٍح ىٍْى‬
‫ًَٗکٕریي ٔ کخكَ َؼًضْخٖ ٗخٌ ٍح ٍه‪ٜ‬ض كیخص ًَٗىحى‪.‬‬
‫‪ٔٔ۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫‪ٛ‬جیؼذ‪" :‬حپیکٍّٕٔ" يٗگلض‪١ :‬زیؼض ٓخهظّٖ هيحیخٌ َیٔض‪ ،‬نیجٕکیپّٕ‬

‫ٔ َْههیطّٕ رّكي کخكٗ يخ ٍح حُ حَٓحٍ آٌ آگخِ ٓخهظّحَي‪ْ .‬یچ چیِ حُ ػيو رّٔؿٕى‬
‫ًَٗآیي‪ْ ٔ .‬یچ چیِ حُ ٔؿٕى ٍْٔپخٍ ػيو ًَٕٗٗى‪ .‬ىٍ ‪١‬زیؼض ػُخ‪ َٖٛ‬حٓض حُنٗ‬
‫ٔ رٔی‪ ٢‬کّ حؿٔخو يَکزّ حُ آٌْخ طَکیذ يَٕٗٗي ٔ رّآٌْخ رخُ يٗگَىَي‪َْ ،‬‬
‫ؿًٔٗ يٕأنق حُ ًٍحص حُنٗ كُخَخپٌیَ حٓض‪ .‬يٕؿٕىحص َُيِ حُ ُيیٍ رَآييِحَي‪ٔ .‬‬
‫كَکضٗخٌ ىٍ َظیـّٖ َلٔٗ حٓض کّ حُ ًٍحص ٓزک ٔ ىٍ ؿخیض نطخكض ٔ ىهض‬
‫طؤنیق ٗيِ حٓض‪َ .‬لْ ىٍ ريٌ‪ ،‬يخَُي يخیغ ىٍ ظَف حٓض‪ ،‬چٌٕ ظَف ٗکٔظّ ٕٗى‪،‬‬
‫يخیؼٗ کّ ىٍ آٌ حٓض‪ ،‬يٍٗیِى ٔ رّح‪َ١‬حف پَحکُيِ ٕٗى‪ ،‬پْ چٌٕ ؿٔي كخَٗ ٕٗى‪،‬‬
‫ٍٔف َیِ رخهٗ ًَخَي‪ .‬آىيٗ ٍح َلٔٗ حٓض کّ يزيأ كیخص حٔ حٓض‪ٍٔ ٔ ،‬كٗ حٓض کّ‬
‫يزيأ حَيیّٖ٘ حٔ‪ .‬حیٍ ىٔ ػُ‪ َْ َٜ‬ىٔ يخىٖ‪ ٔ ،‬حُ ًٍحص نطیق يٕأنق ْٔظُي‪.‬‬
‫پْ حگَ هيحیخٌ حُ يخ ؿخكمحَي‪ ،‬چّ ریًٗ حُ آٌْخ ىحٍیى؟ حگَ يَگ حَلالل َلْ‬
‫ٔ ؿٔي حٓض‪ ،‬چَح حُ يَگ يٗطَٓیى؟ ُْگخيٗ کّ َُيِحیى َزخیي حُيَگ رظَٓیى کّ‬
‫يَگ ٍح رخ يخ كخ‪ٛ‬هّ حٓض‪ ،‬پْ حُ يَگ ْى طَّ حُ يَگ ٍح يٕؿزٗ َیٔض‪ ،‬چٌٕ‬
‫يَگ ٍح كْ َکُیى‪ .‬پْ حُ يَگ رّكخنظٗ رَ يٗگَىیى کّ هزم حُ كیخص يخٌ ىحٗظیى‪.‬‬
‫یؼُٗ يـًٕػّٖ حُ ًٍحص کّ رخٍٖ ىیگَ حؿٔخىٖ ىیگَ ٔ َلْْخٖ ىیگَ ٍح ط٘کیم‬
‫ىُْي‪ .‬حیٍ حٓض ََٕٓٗض حَٔخٌ‪َْ .‬کّ آٌٍح ُٗخهض‪ ،‬رّآٍحيٖ ٔ ٍحكظٗ ٍٓیي‪.‬‬
‫هخػيِٖ حٓخٓٗ ىٍ حهالم حیٍ حٓض کّ آىيٗ‬ ‫افالم‪:‬‬
‫رَ ‪١‬زن َٕحيیْ ‪١‬زیؼض َُيگٗ کُي‪َ .‬ؤض آٌکّ ْيف ٔ ؿخیض َُيگٗ‪ ،‬ك‪ٕٜ‬ل‬
‫ٓؼخىص حٓض ٔ ٓؼخىص ؿِ نٌص َیٔض؛ پْ نٌص چیٔض؟‬
‫= نٌص رَ ىٔ هٔى حٓض‪ :‬نٌحص ؿًٔخَٗ ٔ نٌحص ٍٔكخَٗ‪ .‬نٌحص ٍٔكخَٗ حيُیض‬
‫حٓض ٔ آٍحيٖ هخ‪ٍ ٔ َ١‬حكظٗ‪ ٔ ،‬حیٍ رَطَ حُ َؤظیٍ حٓض‪ ٔ .‬هٕى رَ ىٔ هٔى‬
‫ٕٗى‪ :‬نٌحص يظلَک ٔ نٌحص ٓخکٍ‪ .‬نٌحص يظلَک طًظغ (رَِٓ رَىٌ) حٓض‪ ٔ .‬نٌحص‬
‫ٓخکٍ‪ ،‬ػيو حنى (َيحٗظٍ ىٍى) ٔ ًْیٍ حٓض کّ يخ ٍح رّٓؼخىص ٍْزَٖ يٗکُي‪.‬‬
‫آىيٗ ٍح ّٓ گَّٕ ٍؿزض حٓض‪َ :‬ؤض ٍؿزضْخٖ ‪١‬زیؼٗ ٔ ‪ٍَٟٔ‬ة َُيگٗ‪،‬‬
‫چٌٕ حکم ٔ َٗد ٔ هٍٕ ٔ هٕحد‪ .‬ىٔو ٍؿزضْخٖ ‪١‬زیؼٗ ؿیَ ‪ٍَٟٔ‬ة َُيگٗ‪،‬‬
‫چٌٕ ٌُ هٕحٓظٍ‪ٕٓ .‬و ٍؿزضْخٖ ؿیَ ‪١‬زیؼٗ ٔ ؿیَ ‪ ،ٍَٖٟٔ‬چٌٕ نٌص هيٍص‬
‫ؿٕیٗ‪ ...‬ػخهم کٔٗ حٓض کّ نٌحص َٕع َؤض ٍح حٗزخع کُي‪ ٔ ،‬حُ نٌصْخٖ َٕع ىٔو‬
‫کىطَ رَِٓ گیَى ٔ حُ نٌص ْخٖ َٕع ٕٓو حػَح‪ًَ ٝ‬خیي‪ .‬ػخهم كکیى کٔٗ حٓض کّ‬
‫رّحَيک ٍح‪ ٟٗ‬رخٗي ٔ رّهيٍ ‪ٍَٟٔ‬ص حکظلخء کُي‪ ٔ ،‬ؿِ آٌٍح كویَ ًٗخٍى‪.‬‬
‫ٕٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُْگخيٗ کّ كکیى حكٔخّ َیخُ کُي‪ًْٕ ،‬حٍِ ریٖ حُ آٌچّ يٗگیَى‪ ،‬يٗىْي؛‬
‫ُیَح ٖٔ حُ گُـٗ کّ ىٍ ٔؿٕى هٕى ىحٍى‪ ،‬یؼُٗ گُؾ حٓظـُخء ٔ رَٗیخُٖ‪َٛ ،‬ف‬
‫َظَ کَىِ ٔ حظٓخٍ َیخُ ًَٕىِ حٓض‪ .‬رٓظَیٍ ٍحِ رَحٖ رَٗیخُٖ‪ ،‬حَئهظٍ يخل‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ کى کَىٌ َیخُ حٓض‪ٍ .‬حُ هٕٗزوظٗ حیٍ َیٔض کّ ْیچگخِ ىٓض َیخُ‬
‫رّچیِْخٖ کّ ًَٗطٕحَیى رَ آٌْخ ىٓض یخریى‪ ،‬ىٍحُ َکُیى‪.‬‬
‫ٔهظٗ کّ يٗگٕیى نٌص ؿخیض َُيگٗ حٓض‪ ،‬يو‪ٕٜ‬ىو نٌص کٔخَٗ کّ ًَٗطٕحَُي رَ‬
‫ٕٗٓحص هٕى نـخو َُُي‪ ،‬یخ نٌحص ؿًٔخَٗ َیٔض؛ رٔیخٍحَي کٔخَٗ کّ يٌْذ يَح‬
‫ىٍَیخكظّحَي‪ ،‬يو‪ٕٜ‬ى يٍ حُ نٌص‪َ ،‬يحٗظٍ ىٍى ؿًٔخَٗ ٔ ح‪ٟ‬طَحد ٍٔكٗ حٓض‪.‬‬
‫حَيٍُ حپیکٍّٕٔ‪َُ ،‬يگت ىٍٔ حُ ْیخْٕ رٕى‪ ،‬نٌح حپیکٍٕیخٌ رَ ػکْ ٍٔحهیخٌ‪،‬‬
‫رّٓیخٓض ٔ حؿظًخع ػالهّٖ َ٘خٌ َيحىَي‪ .‬رخؽ حٔ رخ َٕػٗ هخَّٖ حٗظَحکٗ هخرم‬
‫يوخیّٔ حٓض‪ .‬پْ حُ حپیکٍّٕٔ‪ ،‬رٔیخٍٖ حُ پیَٔحٌ حٔ رّنٌحص ٔ طًظغ َلٔخَی ریٖ‬
‫حُ كي پخٖ كَ٘ىَي‪ٗ .‬ؼخٍ حی٘خٌ «ىو ٍح ىٍیخد!» رٕى‪.‬‬

‫کلجیْى‬
‫گٕیُي "ٓوَح‪ ٍُٖٔ "١‬کُخٍ ىکّٖ حیٔظخى ٔ رّحؿُخّ گَٕخگَٕٗ کّ يٗكَٔهض‪،‬‬
‫َظَ حَيحهض‪ .‬پْ حُ نوظٗ طؤيم گلض‪« :‬چّ رٔیخٍ چیِْخٖ کّ يٍ َیخُ َيحٍو!» حیٍ‬
‫گلظّ ٍح يٗطٕحٌ ٗؼخٍ "کهزٗ يَ٘رخٌ" ًَٗى‪ .‬حیٍ يکظذ كئى ٓٓ‪ٓ 4‬خل پیٖ حُ‬
‫يیالى طٕٓ‪ ٢‬یکٗ حُ ٗخگَىحٌ ٓوَح‪" ١‬آَظِٔظُِِْ" (‪ 4۳۳‬ـ ‪ ، ٖ۰۳‬م‪.‬و) رّٔؿٕى آيي‪.‬‬
‫حٔ رّٔیژِ ٗیلظّٖ هُخػض ٓوَح‪ ١‬رٕى‪" .‬آَظِٔظُِِْ" ىٍ هخَٕحىِٖ طٕحَگَ رّىَیخ آييِ‬
‫رٕى‪ ،‬ح ّيخ ٓیخٓض َخػخىالَّٖ کّ ىٍ يٍٕى ٓوَح‪ ١‬حػًخل ٗي‪ ،‬چُخٌ َلَطٗ ىٍ حٔ پيیي‬
‫آٍٔى کّ حُ يوخو ٔ يُ‪ٜ‬ذ حؿظًخػٗ هٕیٖ ىٓض ک٘یي‪ ٔ ،‬رَحٖ َُيگٗ رّيیخٌ‬
‫کخٍگَحٌ ٍكض ٔ ىٍ گّْٕٗخ ٔ کُخٍ کٕچّْخ رّطؼهیى كهٔلّٖ هٕیٖ يٗپَىحهض‪.‬‬
‫آٌچّ حٔ طزهیؾ يٗکَى «َْؽ ٔ يَؽ يويّ» رَحٖ رخُگ٘ض رّ‪١‬زیؼض رٕى‪.‬‬
‫کهزیخٌ يؼظوي رٕىَي کّ هٕٗزوظٗ كویوٗ ىٍيٕحْذ ظخَْٖ چٌٕ طـًالص يخىٖ‪،‬‬
‫هيٍص ٓیخٓٗ‪ ،‬یخ طُيٍٓظٗ َیٔض‪ .‬هٕٗزوظت كویوٗ حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ هٕى ٍح حُ هیي‬
‫ٔ رُي حیٍ چیِْخٖ حطلخهٗ ٔ گٌٍح ٍْخ ٓخُى‪ .‬چُیٍ هٕٗزوظٗ يٗطٕحَي ىٍ ىٓظَّ‬
‫ًّْگخٌ رخٗي‪ ،‬هٕٗزوظت کّ ٔهظٗ رّىٓض آيي‪ ،‬ىیگَ ْیچٔهض حُ ىٓض ًٍَٗٔى‪.‬‬
‫يٍٕ٘ٓطَیٍ کهزیخٌ "ىیٕگُْ" (ىیٕؿخَْ ٕٔ‪ 4‬ـ ٖٕٖ ‪ ،‬م‪.‬و) رٕى‪ .‬حٔ يظٕني‬
‫ٓیُٕپ‪ ،‬ىٍ کُخٍ ىٍیخٖ ٓیخِ رٕى‪ٗ ،‬خگَى "آَظِٔظُِِْ" حُ ٗخگَىحٌ ٓوَح‪ ١‬رٕى کّ ىٍ‬
‫ٕٔٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ُهًٗ يُٗیٔض‪ُْ .‬گخيٗ کّ رَحٖ َؤظیٍرخٍ هيو ىٍ ييٍّٖٓ "آَظِٔظُِِْ" َٓخى‪ ،‬حُ‬
‫آٌؿخ کّ چٌٕ ٓگٗ ىٍِٔگَى يًَٕٗى‪ ،‬حُ ٖٔ هٕحٓظُي کّ آٌؿخ ٍح طَک کُي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫ىیٕؿخَْ ىٍ يخَيٌ ح‪َٛ‬حٍ ٍُٔیي ٔ گلض‪ :‬يًکٍ حٓض يٍ يخَُي ٓگٗ ىٍِٔگَى‬
‫رَّظَآیى‪ٔ ،‬نٗ كهٔلّ ٍح ىٔٓض ىحٍو ٔ حُ آٌ ىٓض رَىحٍ َیٔظى‪.‬‬
‫"ىیٕؿخَْ" ىٍ ييٍّٖٓ "آَظِٔظُِِْ" يخَي ٔ طل‪ٜ‬یم ػهٕو کَى‪ٔ ،‬نٗ رّهخ‪َ١‬‬
‫ٔ‪ٟ‬غ ظخَْٖ ٔ ‪ٓ َُ١‬هٕک ٔ ٍكظخٍٕ رّ«كیهٕٔف کهزٗ» نوذ یخكض‪ .‬حٔ حُ يخل‬
‫ىَیخ ٍىح‪ ،‬ػ‪ٜ‬خ ٔ کیّٔ َخَٗ ریٖ َيحٗض‪ .‬حرظيح یک ظَف ٓلخنیٍ ىحٗض کّ رخ آٌ آد‬
‫يَٕٗٗیي‪ ٍُٖٔ .‬يظٕؿّ ٗي کّ يٗطٕحَي ىٔ کق ىٓض هٕى ٍح رٓى آٍٔىِ ٔ رّآٌ‬
‫ٔٓیهّ آد رُٕٗي‪ًْ ،‬یٍ کخٍ ٍح ْى کَى‪ .‬حُ آٌ نلظّ رّرؼي آٌ ظَف ٓلخنیٍ ٍح َیِ‬
‫ىٍٔ حَيحهض ٔ هٕى ٍح رّکهٗ آُحى ٔ ٍحكض کَى‪ .‬رُخرَحیٍ حٔ هٕٗزوضطَیٍ ٗو‪ٚ‬‬
‫رٕى ٔ ٍرٕىٌ هٕٗزوظٗ حٔ کخٍٓخىِٖ َزٕى‪.‬‬
‫گٕیُي حٓکُيٍ يوئَٗ آٍُٖٔ ىیيٌ ىیٕؿخَْ ٍح ىحٗض؛ طخ حیٍکّ ٍُٖٔ رََٓ‬
‫چًّ٘ ٖ حٔ ٍح يالهخص ًَٕى‪ .‬ىیٕؿخَْ نلظخطٗ هزم‪ ،‬حُ حیٍ چًّ٘ آد َٕٗیيِ ٓپْ‬
‫ىٍکُخٍ آٌ كًخو آكظخد گَكظّ رٕى‪ .‬حٓکُيٍ رَ ىیٕؿخَْ ٔحٍى ٗي‪ ،‬هٕىٍح يؼَكٗ‬
‫ًَٕى؛ «ىیٕؿخَْ» رخهٌَٕٓىٖ گلض‪َْ« :‬کٗ ْٔظٗ رخٕ!»‬
‫حٓکُيٍ گلض‪« :‬حُ يٍ طوخ‪ٟ‬خٖ رکٍ!»‬
‫«ىیٕؿخَْ» گلض‪ٓ« :‬خیّحص ٍح حُ َٓو رَىحٍ طخ آكظخد رَيٍ رظخري!»‬
‫حٓکُيٍ ىٍكخنٗ کّ هٕىٍح رّکُخٍٖ يٗک٘یي‪ ،‬حُػًن ؿخٌ آْٗ رَک٘یي ٔ گلض‪:‬‬
‫«ىٍ طًخو ؿٓخٌ كو‪ ٢‬حٔ ٍح هٕٖطَ حُ هٕى یخكظى!»‬

‫يیخٌ ىیٕؿخَْ‪ ،‬آَظِٔظُِِْ ٔ ٓوَح‪ٗ ١‬زخْضْخٖ ُیخىٖ ٔؿٕى ىحٗض‪ َّْٓ .‬يؼظوي‬
‫رٕىَي کّ «آؿخُ كکًض‪ ،‬هٕىُٗخٓٗ حٓض‪ ».‬ح ّيخ "آَظِٔظُِِْ" حُ ٓوَح‪ ١‬یکهيو ؿهٕطَ‬
‫رَىحٗض ٔ ىیٕؿخَْ گخوْخٖ رٔیخٍ كَحطَ حُ آَظِٔظُِِْ ٍكض‪ٓ .‬وَح‪ ١‬يٗگلض‪:‬‬
‫«هٕىٍح رُ٘خّ»؛ "آَظِٔظُِِْ" گلض‪« :‬هٕىٍح رُ٘خّ طخ رَهٕى طٔه‪ ٢‬یخرٗ»‬
‫ىیٕؿخَْ يٗگلض‪« :‬رکٕٕ طخ رّهٕی٘ظٍ رّکهٗ رٗحػظُخء رخٗٗ» يٗگلض ٓزذ‬
‫ًّْٖ َخٍحكظْٗخ ٔ ىػْٕٖخ ًْیٍ "هٕی٘ظٍ" حٓض‪ًْ .‬یّ٘ يٗگلض «ریخثیي‬
‫ٓکّْخٖ هٕى يخٌ ٍح ػٕ‪ ٝ‬کُیى‪».‬‬
‫حٔ كََُي کخٍيُي ‪َٟ‬حدهخَّ رٕى‪ ،‬پيٍٕ رّؿَو ط‪َٜ‬ف ىٍ ٌُٔ ٓکّ‪،‬‬
‫َُيحَٗ گ٘ظّ رٕى‪ ،‬هٕى ٖٔ َیِ رّؿَو ًْيٓظٗ ىٍ ؿُخیظٗ حُ ُحىگخْٖ ٍحَيِ ٗيِ‬
‫ٕٕٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رٕى‪ُْ .‬گخيٗ کّ يوخيخص َٗٓ حٔ ٍح يلکٕو کَىَي کّ رخیي حُ ٓیُٕپ هخٍؽ ٕٗى‪،‬‬
‫هطخد رّآٌْخ گلض‪« :‬يٍ َیِ ًٗخ ٍح يلکٕو يٗکُى کّ ىٍ ٓیُٕپ رًخَیي‪».‬‬
‫ىیٕؿخَْ ُرخٌ کُخیّآيیِ ىحٗض ٔ آُحىٖ هٕى ٍح رخ ْیچچیِ يؼخيهّ ًَٗکَى‪.‬‬
‫يٗگلض‪ :‬طٔه‪ ٢‬رَ هٕی٘ظٍ آُحىٖ ٔحهؼٗ ٔ کٕطخِطَیٍ ٍحِ رّهٕٗزوظٗ حٓض‪.‬‬
‫يٗگلض‪ :‬حٍٓطٕ ٔهظٗ ‪ٛ‬زلخَّ يٗهٍٕى کّ ٗخِ ٍح هٕٕ آیي‪ ،‬ح ّيخ ىیٕؿخَْ ٔهظٗ‬
‫‪ٛ‬زلخَّ يٗهٍٕى‪ ،‬کّ ىیٕؿخَْ ٍح هٕٕ آیي‪».‬‬
‫ىٍ حُحء طيٍیْ كهٔلّ‪ ،‬كو‪ ٢‬رّىٍیخكض یک ٔػيِ ؿٌح حکظلخء يٗکَى‪.‬‬
‫ىٍ يـًٕع‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل حٓخٓٗ کهزیخٌ رَ ّٓ پخیّ حٓظٕحٍ رٕى‪ :‬حيُیض هخ‪ ،َ١‬آُحىٖ‪،‬‬
‫ٓخىِگٗ‪ .‬کهزیخٌ يؼظوي رٕىَي کّ يَىو َزخیي َگَحٌ َُيگٗ ٔ ٓاليض هٕى رخُٗي‪ ،‬كظٗ‬
‫ىٍى ٔ يَگ ْى َزخیي کٔٗ ٍح ىنٕحپْ کُي ٔ َیِ َزخیي هٕى ٍح رخ حَئِ ىیگَحٌ آُحٍ‬
‫ىْیى ‪ ...‬حئَُِ رّحیٍ ‪ َُ١‬كکَ «رٗػخٍٖ ٔ رٗهیخنی» گلظّ يٕٗٗى‪.‬‬

‫هّاهیْى (‪)scrllTp‬‬
‫کهزیٌٕ ىٍ پیيحیٖ كهٔلّٖ ٍٔحهٗ کّ ىٍ كئى ٓخل ٖٓٓ پیٖ حُ يیالى ىٍ آطٍ‬
‫َٕ٘ ٔ ًَخ یخكض‪ ،‬يٕأػَ رٕىَي‪ .‬يٌْذ كهٔلٗ ٍٔحهٗ يل‪ٕٜ‬ل كکَٖ یک كیهٕٔف‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ طکٕیٍ یخكظّ ٔ رّکًخل ٍٓیيِ حٓض‪ .‬حیٍ يکظذ ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫ىٔنضيَىحٌ حَٔخٌگَحٖ ٍٔحهٗ چٌٕ "ٓیٌَٔٔ" (‪ ٔٓ۶‬ـ ٖ‪ ، 4‬م‪.‬و) "حپیکظیظّٕ"‬
‫(ٓ‪ ۶‬ـ ٕٓٔ يیالىٖ) َ‪٠‬ؾ گَكض ٔ ىٍ ىٍٔحٌ "يخٍکّٕ آٍٔنیّٕ" حيپَح‪ٍٔ ٍٕ١‬و‬
‫(ٕٔٔ ـ ٓ‪ ٔ۴‬رؼي حُ يیالى) ٔ "ٓیُکخ نٕکیّٕ آَخیّٕ" (‪ 4‬پیٖ حُ يیالى ـ ‪ ۶۳‬پْ‬
‫حُ يیالى) ىٍ ٍٔو رّحٔؽ طَهٗ ٍٓیي ٔ ىٍ كَُْگ ٍٔيٗ حُ حًْیض ُیخى رَ هٍٕىحٍ‬
‫گَىیي‪ .‬ىٍ يیخٌ ٍٔحهیٌٕ "ٓیٌَٔٔ" یک َٓ ٔ گَىٌ حُ ًّْ رخالطَ َ٘خٌ يٗىْي‪.‬‬
‫حٔ هطیزٗ طٕحَخ ٔ ٓیخٓظگَ رَؿٔظّ رٕى‪.‬‬
‫رخ آٌکّ ٓیٌَٔٔ كیهٕٔف رٍِگ رًّٗخٍ ًٍَٗٔى‪ٔ ،‬نٗ طؤػیَ ٔ َلًٕ ػًین رَ‬
‫يظل ّکَحٌ ىَیخ ىحٗظّ حٓض‪ .‬كهٔلّٖ ٖٔ كهٔلّٖ حنظوخ‪ ٗ١‬رٕى کّ حُ رٓظَیٍ َظَحص‬
‫حَٔخٌىٔٓظخَّ گهچیٍ ٗيِ رٕى‪َ .‬ؤظیٍ ُٓگ رُخی حػاليیّٖ ؿٓخَی كوٕم رَ٘ رّحٔ‬
‫رَ يٗگَىى‪ ،‬آػخٍ حٔ پَ حٓض حُ كن َُيگی َٗحكظًُيحَّ رَحی َْ كَى حَٔخَی‪.‬‬
‫ٓیٌَٔٔ ىٍ حیٍ حيَ ي‪ َٜ‬حٓض کّ‪« :‬رٗػيحنظٗ ػخهزظٗ َيحٍى‪ ،‬آٌچّ پٔض ٔ‬
‫كَٔيخیّ حٓض‪ٕٓ ،‬ىيُي َیٔض‪ ،‬كظٗ حگَ ًٗخ ط‪ ٍٕٜ‬کُیي کّ آٌچّ ٍح حُ حیٍ ٍحِ‬
‫رّىٓض آٍٔىِحیي يلیي حٓض‪».‬‬
‫ٖٕٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ٓیٌَٔٔ طؼيحىٖ حُ آػخٍ يؼظزَ یَٕخَٗ ٍح کّ حیُک ح‪ٛ‬م آٌْخ حُ ىٓض ٍكظّ‬
‫حٓض‪ ،‬طَؿًّ ٔ َٗف کَى کّ حگَ طَؿًّْخ ٔ َٗٔف ٓیٌَٔٔ َزٕى‪ ،‬يخ حکٌُٕ حُ آٌ‬
‫ًهخییَ ػظیى رَٖ٘ يلَٔو رٕىیى‪ .‬حُ ىیگَٕٓ ُیزخیٗ ٔ ٓالٓض طَؿًّْخٖ‬
‫ٓیٌَٔٔ رّٕٗم ٍُٔحكٌِٔ ىٍ يطخنؼخص كهٔلٗ حَـخيیي ٔ گَِْٔخٖ يوظهق ٍح‬
‫رًّٓض كهٔلّ ٕٓم ىحى‪" .‬ؿخٌ آىحيِ" رخ يزخنـّ گلظّ‪« :‬حگَ طًخو حىٔحٍ طخٍین ؿًغ‬
‫َٕٗي ىیگَ ًَٗطٕحَُي كیهٕٔكٗ رّرٍِگٗ ٓیٌَٔٔ طلٕیم ىُْي‪».‬‬
‫ػخنى كوّحنهـش ٍٔٓٗ "طخىحیّٕ ُیهیُٔکٗ" حػالو ىحٗض‪« :‬رٍِگطَیٍ هييض‬
‫"یٕنیّٕ هی‪ "َٜ‬رّ طخٍین رَ٘‪ ،‬ػِل ٓیٌَٔٔ حُ هييخص ىٔنظٗ رٕى‪ُ ،‬یَح حیٍ ػًم‬
‫رّٓیٌَٔٔ كَ‪ٛ‬ض ىحى کّ كهٔلّٖ هٕى ٍح رٍّٗظّٖ طلَیَ ىٍ آٍٔى‪».‬‬
‫ٓیٌَٔٔ يَگٗ ؿىحَگیِٖ ىحٗض‪ ،‬حٔ ٍح رّؿَو ؿُگ رخ "پٕيپیّٕ" ػهیّ‬
‫هی‪ ،َٜ‬ک٘ظُي‪ٍ َٕٓ .‬ح حُ ريٌ ؿيح کَىَي ٔ َُٕٓٗ ىٍ ُرخَٖ كَٔ کَىَي طخ رَحٖ‬
‫ًْیّ٘ حُ گلظخٍ رخُ يخَي‪ .‬ریٖطَ َٓحٌ ٍٔحهٗ رخ يَگٗ ؿىحَگیِ حُ ىَیخ ٍكظّحَي‪ .‬يؼالً‬
‫"گهجخَظْ" كیهٕٔف یَٕخَٗ يظٕني آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ (ٖٓٔ ـ ٕٖٕ ‪ ،‬م‪.‬و) کّ حُ ٗخگَىحٌ‬
‫ٌَُٕ رٕى ٔ پْ حُ يَگ حٓظخى‪ ،‬رّييص ٓٗ ٔ یک ٓخل ًٓض پیٕ٘حیٗ ٍٔحهیخٌ ٍح‬
‫رّػٓيِ ىحٗض‪ ،‬رّحٍحىِٖ هٕى حُ گَُّٓگٗ ؿخٌ ٓپَى‪.‬‬
‫ٗزیّ ًْیٍ حٓض ََٕٓٗض "ٓیُکخ" حٔ يَرٗ ٔ يؼهى "ٌََٔ" حيپَح‪ ٍٕ١‬آیُيِٖ‬
‫ٍٔو يوٍَ ٗيِ رٕى‪ٔ ،‬نٗ َظٕحَٔض كهٔلّٖ هٕیٖ ٍح ىٍ کهّٖ آٌ ؿٕحٌ يـٍَٔ ٔ‬
‫َٓ رّْٕح ٍٕٓم ىْي‪ُْ ،‬گخيٗ کّ ٌََٔ رّحيپَح‪ٍٓ ٍٖٕ١‬یي‪ٓ ،‬یُکخ ٍح يظٓى‬
‫رّطٕ‪١‬جّچیُٗ ػهیّ ؿخٌ هٕىٕ کَى‪ .‬رَآٌ ٗي طخ يؼهى ٓخرن هٕى ٍح ئًٕو ٓخُى‪ ،‬کّ‬
‫يٕكن َ٘ي‪ٓ ٔ ،‬یُکخ ٍح ىٍ حَظوخد ٔٓیهّٖ يَگ آُحى گٌحٗض‪ٓ .‬یُکخ ٍگْخٖ ريٌ‬
‫هٕى ٍح رَیي ٔ ىٍ حػَ هََٕیِٖ رّىٍٔى َُيگٗ گلض‪ٓ .‬یُکخ يٗگلض‪« :‬حَٔخَیض‬
‫رَحٖ حَٔخٌ يويّ حٓض‪ ».‬حیٍ گلظّ حُ آٌ پْ ٗؼخٍ حَٔخٌ گَحیخٌ ٗي‪.‬‬
‫رُیخٌگٌحٍ يکظذ ٍٔحهٗ "ٌَُٕ" َخو ىحٗض (ٓ‪ ٖ4‬ـ ٓ‪ ، ٕ۰‬م‪.‬و) ٖٔ حُ حْخنٗ‬
‫(کیظیٌٕ) ىٍ هزَّ رٕى ٔ پْ حُ ٓخَلّٖ ىٍیخیٗ َٓ حُ آطٍ ىٍ آٍٔى ٔ رٍّٔحهیخٌ‬
‫پیٕٓض‪ ٖٔ .‬يؼًٕالً پیَٔحٌ هٕى ٍح ُیَ ٓوق یک ٍٔحم گَى يٗآٍٔى‪ .‬رًّْیٍ‬
‫هخ‪ٍٔ َ١‬حهٗ َخو یخكض (‪ Tcrl‬ىٍ یَٕخَٗ رّيؼُٗ ٍٔحم حٓض‪ ).‬يکظذ ٍٔحهٗ ىحٍحٖ‬
‫َظَیخطٗ ىٍ ٰانٓیخص‪ ،‬يُطن ٔ ‪١‬زیؼیخص حٓض‪ٔ ،‬نٗ ْيف ػخنٗ حٔ حهالم حٓض‪ ،‬طخ‬
‫ؿخٖ کّ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ىیگَ ٍح طخ حَيحُِٖ کّ رّحهالم حٍطزخ‪ ١‬پیيح يٗکُي يٍٕى َظَ‬
‫ىحٍى‪ٍٔ .‬حهیخٌ يیخٌ ظٍ ٔ يؼَكض كَم يٗگٌحٍَي‪ ،‬يؼَكض ىٍ َظَ حیُخٌ رَ هالف‬
‫‪ٕٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ط‪ ٍٕٜ‬حٍٓطٕ‪ُٗ ،‬خهض کهیخص رَّیَٖٔ ػوم َیٔض ٔ َیِ رَ هالف ط‪ ٍٕٜ‬حكال‪،ٌٕ١‬‬
‫ُٗخهض ُيؼُم رّٔٓیهّٖ طٌکَ َیٔض‪ ،‬رهکّ يؼَكض رّٔٓیهّٖ كٕحّ ػخیي يٕٗٗى ٔ‬
‫حكٔخّ حٓخّ يؼَكض حٓض ٔ آٌ ػزخٍص حٓض حُ حىٍحک‪ ،‬كکى ٔ طؤکیي‪.‬‬
‫ىٍ يٍٕى ‪١‬زیؼض َظَیّٖ ٍٔحهیخٌ رخ َظَ حپیکٍٕیخٌ كَم کهٗ ىحٍى‪ٍٔ .‬حهیخٌ‬
‫يٗگلظُي چُخٌ َیٔض کّ ‪١‬زیؼض کٍٕکٍٕحَّ‪ ،‬رئٌ ىحٗظٍ ْيف ٔ ؿخیظٗ‪ ،‬ىٓظوٕٕ‬
‫یک ٓهٔهّ هٕحَیٍ يخىٖ رخٗي‪ ٔ ،‬هيحیخٌ ٍح ىٍ ٍحْزَى آٌ ْیچ طؤػیَٖ َزخٗي‪ .‬رهکّ‬
‫حؿِحٖ ؿٓخٌ ْٔظٗ ىحٍحٖ طَکیزٗ ىهین حٓض ٔ ٓیَ ػخنى ‪١‬زیؼض رَ ‪١‬زن هٕحَیُٗ‬
‫ٗگلضحَگیِ حٓض‪ ًّْ ،‬چیِ حُ َظى ٔ طَطیذ هخ‪ ٗٛ‬پیَٖٔ يٗکُي طخ حٗوخ‪ٔ ٙ‬‬
‫حَٕحع رظٕحَُي رّكیخص هٕى حىحيّ ىُْي‪ .‬چگَّٕ حيکخٌ ىحٍى کّ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ػوهٗ‬
‫كکىكَيخ َزخٗي کّ آٌٍح رّٕٖٓ ْيكٗ يؼیٍ ٕٓم ىْي؟‬
‫ػوم ًْخٌ ػخيم كؼخنٗ حٓض کّ ؿًخل ٔ ًْآُْگٗ ‪١‬زیؼض ٍح ػٓيِ ىحٍ حٓض ٔ‬
‫آٌ ًْخٌ هيح حٓض‪ .‬هيح هخٍؽ حُ ػخنى ٔؿٕى َیٔض‪ ،‬رهکّ ىًٍّْ ًٍحص ػخنى ٔؿٕى‬
‫كهٕل کَىِ حٓض‪ٍٔ .‬حهیخٌ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيَي کّ هيح‪ ،‬ػخنى ٔ ‪١‬زیؼض یک چیِ‬
‫ْٔظُي‪َْ .‬کْ رّهٕحَیٍ ‪١‬زیؼض گَىٌ َٓي‪ ،‬هيح ٍح ح‪١‬خػض کَىِ ٔ رّيوظ‪٠‬خٖ ػوم‬
‫ٍكظخٍ کَىِ حٓض‪ .‬ػوم ىٍ َظَ ٍٔحهیخٌ آط٘ٗ حٓض ٰانٓی‪ ،‬نطیق‪ ،‬كکیى ٔ َظى ىُْيِ‬
‫کّ ؿٓخٌ ٍح ىٍ ٓخل رٍِگ کّ يؼخىل ٓٓٓ‪ٓ ٔ۴ /‬خل حٓض‪ ،‬هٕحْي رهؼیي‪ٓ .‬پْ ػخنى‬
‫ؿيیيٖ رّٔؿٕى هٕحْي آٍٔى‪ ،‬حیٍ کخٍ ْىچُخٌ طخ حري حىحيّ هٕحْي یخكض‪.‬‬
‫َْيٕؿٕى َُيِ يَکذ حُ ىٔ ػُ‪ َٜ‬حٓض‪ :‬ؿٔي کّ ؿِثٗ حٓض حُ يخىِٖ کهٗ‪،‬‬
‫ٔ َلْ کّ ٗؼهّٖ حٓض حُ آطٖ کهت ػوم‪ .‬ح ّيخ حَٔخٌ رَ ًّْ کخثُخص َُيِ رَطَٖ‬
‫ىحٍى‪ُ ،‬یَح رُّیٍٕ ػوم آٍحٓظّ حٓض ٔ ػوم يوظزْ حُ ‪١‬زیؼض ٰانٓی حٓض‪َْ .‬حَٔخَٗ‬
‫يیُیخطٍٕٖ حٓض حُ ؿٓخٌ کٕچک‪ ،‬کّ هٕى رخُطخرٗ حٓض حُ ػخنًٗ رٍِگ‪.‬‬

‫ٍٔحهیخٌ ػوخیي حهالهٗ هٕى ٍح رَح‪ٕٛ‬ل يٌکٍٕ رُخ َٓخىَي ٔ َؤظیٍ هخػيِٖ‬
‫حهالهٗ ٍح چُیٍ ریخٌ کَىَي کّ حَٔخٌ رخیي رَ ٔكن ‪١‬زیؼض َُيگٗ کُي‪ُ ،‬یَح ‪١‬زیؼض‬
‫ٔ ػوم یکٗ ْٔظُي‪ .‬طًخو كَحیُيْخٖ ‪١‬زیؼٗ يخَُي ٓاليظٗ‪ ،‬ریًخٍٖ‪ ،‬پیَٖ ٔ يَگ‪،‬‬
‫طخرغ هٕحَیٍ رٗچٌٕ ٔ چَحٖ ‪١‬زیؼضحَي‪ .‬رُخرَحیٍ حَٔخٌ رخیي ََٕٓٗض هٕى ٍح رپٌیَى‪،‬‬
‫ىٍ ‪١‬زیؼض ْیچ چیِ ط‪ٜ‬خىكٗ ٍٖٔ ًَٗىْي‪ًّْ ،‬چیِ حُ ٍٖٔ ‪ٍَٟٔ‬ص حٓض‪ٔ .‬هظٗ‬
‫ََٕٓٗضآيي ٔ ىٍ ُى‪ ،‬ىیگَ ٗکخیض كخیيِ َيحٍى‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ رخیي ٍٖٔىحىْخٖ‬
‫هٕٕ َُيگٗ ٍح رئٌ ْیخْٕ ٔ طزوظَ رخیي پٌیَكض‪ْ .‬يف حهالم حیٍ حٓض کّ آىيٗ‬
‫‪ٕٔ۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ػوم ٍح رَ ٍكظخٍ هٕى كکىكَيخ کُي‪ٕٓٗ .‬حص ىٍ ؿٓض يوخنق ػوم كَکض يٗکُُي‪،‬‬
‫پْ َُيگٗ حهالهٗ‪ ،‬يزخٍُِ رخ ٕٗٓحص ٔ ٍحو کَىٌ آٌْخ ٍح حیـخد يٗکُي‪.‬‬
‫ٓؼخىص َٓخیٗ ىٍ «آٍحيٖ» ٔ «ٓاليض ىٌٍٔ» ‪« ،‬رٗطٕ٘ی٘ٗ» ٔ «‪ٛ‬لخٖ‬
‫کخيم» حٓض‪ .‬طٕ٘یٖ ٍح ىٔ ػهض حٓض‪ :‬یکٗ حُ آٌچّ رّآٌ يیم ىحٍیى‪ ،‬يلَٔو ٕٗیى‪،‬‬
‫ىیگَ آٌچّ حُ آٌ ریًُخکیى‪ٍ ،‬م ىْي‪ .‬يخ يٗطٕحَیى حیٍ ىٔ ػهض ٍح حُ يیخٌ رَىحٍیى ٔ‬
‫ىٍ َٓخیض ٓؼخىص َُيگٗ کُیى‪ .‬ػهض َؤظیٍ ٍح ريیٍٓخٌ يٗطٕحٌ حُ يیخٌ رَى کّ‬
‫ٕٗٓحص ٍح حُ ىل هٕى ىٍٔ کُیى‪ .‬ح ّيخ ػهض ىٔو هٕى رّىٔ هًٔض ٕٗى‪ :‬حيٍٕٖ کّ‬
‫يظؼهن رّيخ حٓض‪ ٔ ،‬حيٍٕٖ کّ ؿيح حُ يخ حٓض‪ ،‬آٌچّ يظؼهن رّيخ حٓض‪ ،‬چیِْخٖ‬
‫حٓض کّ طلض كَيخٌ يخ حٓض‪ ،‬آٌچّ حُ يخ ؿيح حٓض‪ ،‬چیِْخٖ حٓض کّ آٌْخ ٍح هیَ‬
‫ٔ هٕرٗ يٗگٕیُي چٌٕ طُيٍٓظٗ ٔ َُيگٗ ٔ يخل ٔ ؿخِ‪ٍ .‬حُ هٕٗزوظٗ ىٍ حیٍ حٓض‬
‫کّ ريیٍ هیَحص هیخنٗ ىل َزُيیى‪ ٔ .‬حگَ ٓؼخىص ىٍ حیٍ رخٗي کّ َْکْ َْچّ هٕحْي‬
‫رکُي‪ ،‬رَ يخ حٓض کّ ؿِ آٌچّ يٗطٕحَیى رکُیى‪َ ،‬وٕحْیى‪.‬‬
‫هَٔٓپّٕ كیهٕٔف یَٕخَی يظٕني آٓیخی ‪ٛ‬ـیَ (ٓ‪ ٕ۴‬ـ ‪ ، ٕٓ۰‬م‪.‬و) حُ ٓهٔهّ‬
‫ٍإٓخٖ يکظذ ٍٔحهٗ حٓض کّ ٔؿٕى َٗ ٍح ىٍ يوخرم هیَ‪ًْ ،‬چٌٕ ٍَٕ ىٍ رَحرَ‬
‫ظهًض ‪ ٍَٖٟٔ‬يٗىحَي ٔ يٗگٕیي‪ :‬ىٍ ىَیخ ػزغطَ حُ يَىيخَٗ کّ هیخل يٗکُُي‬
‫هیَ رئٌ ‪ٟ‬ي آٌ يٗطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ًَٗ ،‬طٕحٌ یخكض‪ .‬رُخرَحیٍ رٗطلخٔطٗ ىٍ‬
‫رَحرَ ٍَؾ ٔ ىٍى ٔ نٌص ٔ حنى‪َ ،‬ؤظیٍ ك‪٠‬یهض حٓض‪ٔ ،‬هظٗ كکیى ريیٍ ىٍؿّ ٍٓیي‪،‬‬
‫ًّْٖ هیَحص ٍح رّىٓض آٍٔىِ ٔ ىٍ َٓخیض ؿُخ ٔ هيٍص ٔ كَیض ٔ ٓؼخىص هٕحْي‬
‫رٕى‪ .‬كکیى کٔٗ حٓض کّ رگٕیي‪« :‬حگَ هٕى روٕحْى‪ًّْ ،‬چیِ ىٍ َظَو هیَ حٓض‪».‬‬

‫اهٍطْٓ «صبًٔ»‬
‫يکظذ ٍٔحهٗ چُي هٌَ كؼخنیض ىحٗض‪ ،‬ىٍ هالل حیٍ ييص رّكیغ يٌْذ كخکى‬
‫َیِ ىٍ آيي ٔ ىٍ ههًَٔ حٍؽ گٌحٍٖ رّيوخو حَٔخٌ‪ ،‬ىٓضآٍٔىْخٖ ػخنٗ ىحٗض‪ ،‬آػخٍ‬
‫ٓیٌَٔٔ ُُْٕ رّػُٕحٌ يُزغ حٔنیّٖ كوٕم رَ٘ ُٗخهظّ يٕٗٗى؛ ٰنکٍ ىٍ كُِٕٖ‬
‫يزخكؼخص كهٔلٗ ٗو‪ٜ‬یضْخٖ يًٓٗ پيیي َیخٍٔى‪ .‬كالٓلّ ریٖطَ رَّٗف ٔ طلٔیَ‬
‫َظَحص حٍٓطٕ يٗپَىحهظُي‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ كکًخٖ حیٍ گَِٔ "حٓکُيٍ حكَٔىیٔٗ"‬
‫حٓض‪ .‬حٔ ىٍ هٌَ ىٔو ىٍ آطٍ ػهى آيٕهض ٔ ٗخٍكخٌ هٌَ ٕٓو حٔ ٍح "حٍٓطٕٖ‬
‫ػخَٗ" نوذ ىحىَي‪ ٖٔ .‬حُ ٍٔحهیخٌ رَیي ٔ يوخنق َٓٓوض آَخٌ ٗي‪ .‬کظخد يُطن‬
‫حٍٓطٕ ٔ رٔیخٍٖ کظذ ىیگَ حٔ ٍح َٗف کَى ٔ هٕى کظخرٗ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص «َلْ»‬
‫‪ٕٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ «ه‪٠‬خء ٔ هيٍ» َٕٗض‪ ،‬ىٍ كهٔلّٖ حٍٓطٕ طؼيیالص يًٓٗ پيیي آٍٔى‪ .‬کّ رؼيْخ‬
‫كالٓلّٖ حٓالو حُ حٔ يظؤػَ ٗيَي‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ‪َ ،‬ظَیّٖ ػوم حٓض‪.‬‬
‫ىٍ َظَ حٓکُيٍ‪ ،‬ػوم يلخٍم َیٔض ٔ ىٔ ؿِء ىحٍى‪ :‬یک‪ ،‬ػوم ْیٕالیٗ‪ ،‬یؼُٗ‬
‫ػوم يخىٖ ٔ رخنوِٕ يٕؿٕى؛ ىٔ‪ ،‬ػوهٗ رخنًهکش‪ ،‬یؼُٗ ػوم رخنلؼم‪ .‬رَّظَ حٓکُيٍ حیٍ‬
‫ػوم ىٔيٗ ًَٗطٕحَي كؼهیض یخري‪ ،‬يگَ طلض طؤػیَ ػوم ٕٓو‪ ،‬يٕٕٓو رّػوم كؼخل‪ ،‬کّ‬
‫ػوم كؼخل‪ ،‬حُ َلْ يخ‪ ،‬کّ کالً رخ كُخٖ ؿٔي كخَٗ يٕٗٗى‪َ ،‬یٔض؛ رهکّ ؿِثٗ حٓض حُ‬
‫ػوم ٰانٓی‪َٔ ٔ .‬زض ػوم كؼخل رّػوم رَٖ٘ يخَُي َٔزض ٍَٕ حٓض رٍَّگْخ‪.‬‬

‫ّکّبکیْى (‪)stlscltlTp‬‬
‫حپیکٍٕیخٌ‪ ،‬کهزیخٌ ٔ ٍٔحهیخٌ يٓىطَیٍ َلهّْخٖ كهٔلٗ رؼي حُ حٍٓطٕ ْٔظُي‪،‬‬
‫ْىُيخٌ رخ آٌْخ َلهّْخٖ ىیگَٖ پيیي آييَي کّ يٓىطَیٍ ٗخٌ پیَٔحٌ يٌْذ ٗکحَي‪.‬‬
‫طخ كخال گلظّ يٗٗي‪ ،‬رَحٖ يؼَكض ىٔ ٍحِ ریٖ َيحٍیى‪ٍ :‬حِ كٕحّ ٔ ٍحِ ػوم‪.‬‬
‫حپیکٍٕیخٌ ٔ ٍٔحهیخٌ ٍحِ َؤض ٍح رَگِیيَي‪ ٔ ،‬حكال‪ ٔ ٌٕ١‬حٍٓطٕ ٍحِ ىٔو ٍح؛ ح ّيخ‬
‫ٗکخکخٌ کّ "پٍْٕٕ" كیهٕٔف یَٕخَی حُ حْخنی حنیْ ىٍ پهٕپَِٕ (ٓ‪ ٖ۶‬ـ ٓ‪، ٕ۰‬‬
‫م‪.‬و) ٔ رُیخٌگٌحٍ ييٍّٖٓ ٗکخکی "پٍَْٕٕی" ٍثیْ ٗخٌ رٕى‪ ،‬گلظُي کّ ْیچ یک‬
‫حُ آٌ ىٔ ‪َ١‬ین يٕ‪ٛ‬م رّكویوض َیٔظُي‪.‬‬
‫حُ َظَ ٗکخکخٌ پٍَْٕٕی ٗخىيخَی ىٍ هٕىىحٍی حُ ه‪٠‬خٔص حٓض‪ ،‬چٌٕ‬
‫يؼَكض ٔحهؼی ىٍ ْیچ يٍٕىی هخرم ىٓضٍٓی َیٔض‪ّ ٗ .‬کخکیض ىٍ ح‪ٛ‬طالف كهٔلی‬
‫رّيکظذ ٔ ىیيگخْی گلظّ يٕٗٗى کّ كي ٔ يَُ هخ‪ٛ‬ی رَحی حيکخٌ يؼَكض هخثم‬
‫حٓض‪ .‬حُ ػ‪" َٜ‬پٍْٕٕ" طخ ػ‪ َٜ‬يخ‪ّ ٗ ،‬کخکیض رخ كَحُ ٔ َ٘یذ ٔ طـییَحص ٔ طکخيم‬
‫هخ‪ٛ‬ی ىٍ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يزخَی حٔنیّٖ هٕى‪ ،‬رٍَّٔي ‪١‬زیؼی هٕى ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین حىحيّ‬
‫ىحىِ ٔ ًْٕحٍِ ىیيگخِ كهٔلت حَيیًُ٘يحٌ ٔ كیهٕٔكخٌ رٕىِ حٓض‪ .‬ح ّيخ حٔؽ حیٍ ىیيگخِ ٔ‬
‫طُٕع َظَیخص آٌٍح ىٍ يکخطذ كهٔلت ٗ ّکخکخَّٖ ىٍِٖٔ یَٕخٌ يٗطٕحٌ ىیي‪.‬‬
‫َگَٕ ٗ ّکخکخَّ ىٍ َٓحَٓ ىٍٔحٌ طخٍین كهٔلّ حًْیض هخ‪ٛ‬ی ىحٗظّ حٓض‪ ،‬حُ‬
‫حیٍٍٔ آگخْی حُ آٍحء ٔ حٓظياللْخی ٗ ّکخکخٌ ٔ َوي آٌ هخنی حُ كخیيِ َوٕحْي رٕى‪.‬‬
‫ٗ ّکخکیض "پٍْٕٕ" رَحی ٍىّ ؿِيیض كهٔلّْخی ٍٔحهی ٔ حپیکٍٕی رٕى‪" .‬پٍْٕٕ"‬
‫كهٔلّ ٍح ٔٓیهّ ٔ ْيكی رَحی ٍكغ َیخُْخی حَٔخٌ ٔ ٍٓیيٌ رّآٍحيٖ ٔ ٓکٌٕ هخ‪َ١‬‬
‫يٗىحَٔض ٔ ٓؼی ىٍ طزهیؾ ٔ گٔظَٕ حیٍ ْيف ىحٗض‪َٗ .‬حی‪ٍُٔ ٢‬گخٍ ٔ ك‪٠‬خی‬
‫ؿخيؼّ َیِ رَحی ىحٗظٍ چُیٍ ْيكی حُ كهٔلّ ئخػي رٕى‪ ،‬ح ّيخ ٔؿٕى کً٘کٖ ٔ ٍهخرض‬
‫‪ٕٔ۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ریٍ يکخطذ كهٔلت گَٕخگٌٕ‪ ،‬حُ ؿًهّ ىٔ كهٔلّی ٍٔحهی ٔ حپیکٍٕی يخَؼی رَ َٓ‬
‫ٍحِ رٕى‪ .‬حُ حیٍٍٔ "پٍْٕٕ" رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ ؿٔض ٔؿٕی كویوض ٔ َیم رّآٌ‬
‫کخٍی رٗكخ‪ٛ‬م ٔ َخيًکٍ حٓض‪.‬‬
‫حىٍحک كٕحّ ىٍ هٍٕ حػظًخى َزخٗي‪ُ ،‬یَح يٗریُیى‬ ‫ؽٌ‪:‬‬
‫کّ كیٕحَخص حُ كیغ طَکیذ ٔ حػ‪٠‬خٖ كٔٗ يوظهقحَي‪ ٔ ،‬يٗریُیى کّ ًّْٖ يَىو‬
‫یکٔخٌ چیِٖ ٍح ىٍک ًَٗکُُي‪َ .‬یِ يٗریُیى کّ كٕحّ گَٕخگٌٕ كظٗ ىٍ حَٔخٌ‬
‫طُيٍٓض ًْٕحٍِ ‪ٛ‬خىم َیٔظُي ٔ حىٍحک ىٍ كخل ریًخٍٖ ٔ ‪ٛ‬لض یکٔخٌ َیٔض ٔ‬
‫ٗکم حٗیخء رَّٔزض ٔ‪ٟ‬غ ٔ رؼي آٌْخ يوظهق يَٕٗٗي‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ ػخىحص يخ گخِ‬
‫حىٍحکخص يخ ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ يٗىُْي‪ ،‬رُخرَحیٍ َْکْ رّىٍیخكضْخٖ كٕحّ هٕى‬
‫ح‪ً١‬یُخٌ یخري‪ ،‬يخَُي کٔٗ حٓض کّ ٍإیخ ٍح ریيحٍٖ ٔ ْٔى ٔ هیخل ٍح كویوض پُيحٍى‪.‬‬
‫کٔخَٗ کّ حُ ػوم پیَٖٔ يٗکُُي‪ ،‬ریٖطَ حُ کٔخَٗ‬ ‫ػول‪:‬‬
‫کّ حُ كْ طزؼیض يًَٗخیُي‪ ،‬حُ كویوض رَِٓ َيحٍَي‪ .‬حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص هطخء حیٍ حٓض‬
‫کّ هٕى ٍح ‪ٕٛ‬حد يًَٗخیخَي‪ .‬چّ کٔٗ رَحٖ يٍ ػخرض يٗکُي ىٍ كخنٗکّ‪ ،‬هٕى ٍح‬
‫ي‪ٜ‬یذ يًٗٗخٍى‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل رَ هطخ َزخٗي‪ .‬رخالهَِ يلک كویوض چیٔض؟‬
‫چّ ٔٓیهّٖ يٕؿٕى حٓض کّ ٔهظٗ يخ آٌٍح یخكظیى كویوض ٍح رّآٌ ُٗخهظّ رخٗیى؟‬
‫چگَّٕ يَىو يٗطٕحَُي ىٍ حَيیّٖ٘ يظلن رخُٗي‪ ،‬ىٍكخنٗ کّ آٌچّ ٍح رَحٖ‬
‫گَْٔٗ رّیویٍ ٍٓیيِ‪ ،‬رَحٖ گَِٔ ىیگَ ىٍ يَكهّٖ ٗک رخٗي ٔ یخ هطخٖ يل‪ٞ‬؟‬
‫رُخرَحیٍ ػخهم کٔٗ حٓض کّ ْیچ كکًٗ ‪ٛ‬خىٍ َکُي ٔ ٍأیٗ ٍح رَ ٍأٖ ىیگَ‬
‫طَؿیق َيْي‪ُ ،‬یَح ًّْٖ كوخین َٔزٗ‪ ًّْٖ ٔ ،‬آٍحء يظٔخٖٔحَي‪.‬‬
‫"آٍکٔیالثّٕ" (‪ ٖٔ۶‬ـ ٔ‪ ، ٕ4‬م‪.‬و) ىیگَ ٗو‪ٜ‬یض ٗکخک حُ پیَٔحٌ‬
‫حكال‪ ٌٕ١‬رٕى کّ حػظوخى ىحٗض‪ :‬كٓى ىٍٓض كهٔلّٖ حكال‪ ًٍْ َٕٗ١‬حَٔخٌ ٍح حُ یویٍ‬
‫رّٕٖٓ ٗک ٔ طَىیي يٗک٘خَي‪ .‬حیٍ كیهٕٔف ٗکخک حػالو يٗىحٍى کّ ىحَخطَیٍ حكَحى‬
‫کٔٗ حٓض کّ يخَُي ٓوَح‪ ١‬حػظَحف کُي کّ ْیچٗ ًَٗىحَي‪ .‬حُ حیٍٍٔ رَحٖ ًُْٗ کّ‬
‫هٕى يظِنِل حٓض‪ ،‬چخٍِٖ ؿِ حؿظُخد حُ ىحٍٖٔ ٔ ‪ٛ‬ئٍ كکى ًَٗيخَي‪.‬‬
‫ىیگَ ٗو‪ٜ‬یض ٗکخکیٌٕ "كٕکیيیي" حٓض (ٓ‪ 4۶‬ـ ‪ ، ٖ۲۳‬م‪.‬و) کّ رخ َوي‬
‫حٓالف هٕیٖ یخىآٍٔ يٕٗٗى‪« :‬آٌْخ ىٍْٔهّٖ حٔل هٕحٓظخٍ ؿهذ طٕؿّ هٕحَُيِگخٌ‬
‫رٕىِحَي‪َّ ،‬ریخٌ كویوض‪ ًّْٖ ٖٔ ».‬ىٓضآٍٔىْخٖ ػوهٗ ٔ َوهٗ ٍح ْیچ يًٗٗخٍى‪.‬‬
‫كظٗ ٍٖٔ حهيحيخص ٔهخیغ َگخٍٖ "َْٔىٔص" ٔ "طٕٓیيیيّ" َیِ ه‪ ٢‬هَيِ يٗک٘ي‬
‫ٔ يٗگٕیي‪« :‬كخكظّٖ يَىو يٍٕى حػظًخى َیٔض‪ ،‬يَىو ٍٔحیخص گٌٗظّ ٍح حُ یکيیگَ‬
‫‪ٕٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّ‪ٍٕٛ‬ص یکٔخٌ ٔ رئٌ َْگَّٕ حَظوخىٖ حهٌ يٗکُُي‪ .‬حیٍ ٍٔحیخص پیٖ حُ ًّْ‬
‫رّهخ‪َ َ١‬خيطًجٍ رٕىٌ حظٓخٍحص ٕٗٓى‪ ،‬رخ ي٘کالص رٍِگٗ ًَْحِ حٓض‪ٍ .‬حٔیخٌ ىٍ‬
‫ىحٓظخٌْخٖ هٕى طًخیالص ٗخٌ ٍح طؤػیَ يٗىُْي‪ .‬پْ َْکيحو حُ آٌْخ كٕحىع ٍح‬
‫رّيیم هٕى طلَیَ کَىِ ٔ كویوض ٍح طلَیق يًَٗخیُي‪».‬‬

‫ٗکخک ىیگَ "آَٔیييّٕ" كیهٕٔف یَٕخَٗ حُ يَىو ؿِیَِٖ کَص حٓض کّ ىٍ‬
‫هٌَ حٔل هزم حُ يیالى يُٗیٔض‪ ،‬حٔ يخَُي ٓوَح‪ ١‬يٗگلض‪ :‬يٍ كو‪ ٢‬یک چیِ يٗىحَى‬
‫کّ «ْیچٗ ًَٗىحَى» ٖٔ رخ یکٓهٔهّ حٓظيالالص ػخرض ًَٕى کّ يخ حُ ْیچ ‪َ١‬ین‬
‫رّىٍک يخْیض ٔحهؼٗ کخثُخص ٔ ُٗخهض هيح هخىٍ َوٕحْیى رٕى‪ .‬حىٍحک يخ حُ حیٍ‬
‫كوخین َٔزٗ حٓض‪َ ،‬ظَیّٖ َْکْ ىٍرخٍِٖ ؿٓخٌ يزظُٗ رَ َظَگخْٗ حٓض کّ حُ‬
‫آٌؿخ ؿٓخٌ ٍح ي٘خْيِ يٗکُي‪ .‬حُ حیٍٍٔ ْیچ ىٔ َظَٖ ي٘خرّْى َیٔض‪ُ ،‬یَح ْیچ‬
‫ىٔ َظَگخْٗ یکٔخٌ َیٔض‪.‬‬

‫آئیي گٌٍْٔ (‪)irqraTlTp‬‬

‫كٓى كهٔلّٖ حكال‪َٕ١‬یخٌ ؿيیي ٔ ىیگَ َٓ‪٠‬ضْخٖ كهٔلٗ ٔ ىیُٗ کّ حُ آٌ پْ‬
‫پيیي آييَي ٔ حُ ظٍٕٓ ئیلیض طخ حٔحیم هٌَ ٗخَِىِْى ططٍٕ یخكض ٔ ْىچُیٍ حنظوخ‪١‬‬
‫ٔ ًْـٕٗٗ يیخٌ يٌحْذ ٔ آٍحء ىٔ ٕٖٓ ىٍیخٖ ييیظَحَّ‪ ،‬رئٌ طلوین ىٍ آٍحء‬
‫گُٕٓٗ ْخ حيکخٌ َيحٍى‪ .‬هٌَ ىٔو يیالىٖ ٗخْي یک ؿُزٖ ٔ ؿٕٖٗ ػظیى ٔ‬
‫ىحيُّىحٍ كکَٖ ٔ ىیُٗ رٕى کّ ىٍ طخٍین ًْخَُيٖ َيحٗض‪ .‬يُ٘ؤ آثیٍ گُٕٓٗ کٍٓ ٔ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل آٌ يـٕٓل حٓض‪َّ .‬كي ٔ يَُ ي٘و‪ ٚ‬ؿـَحكیخیٗ ىحٍى‪َّ ،‬چخٍچٕد‬
‫ىٓظٍٕٖ‪ .‬يـًٕػّٖ حٓض حُ آثیٍْخٖ گَٕخگٌٕ کّ طُٓخ ىٍ رَهٗ چیِْخ حٗظَحک‬
‫ىحٍَي؛ ٔنٗ ًّْ رّؿخَذ یک ْيف ٍٔحَُي‪« :‬گُّٕ = ػَكخَٗ» کّ حُ ٔكٗ ٰانٓی‪،‬‬
‫یخ يؼَكض ٔ ٕٗٓى رّىٓض آٍَٔي کّ رّآٌ ٔٓیهّ رظٕحَي حَٔخٌ ٍح رخ هيح يظلي کُي‪.‬‬
‫"نیٔیّٕ" یکٗ حُ يٍٕهخٌ حیٍ َلهّ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«آثیٍ گُٕٓٗ حٔنیٍ کٕٖٗ ًّْ ؿخَزّٖ حٓض رَحٖ رُیخىگٌحٍٖ یک كهٔلّٖ‬
‫ئیلٗ‪ََْ" ».‬خک" يٗگٕیي‪ :‬آثیٍ گُٕٓٗ‪ ،‬یَٕخَٗ کَىٌ كخى کیٖ َ‪َٜ‬حَیض‬
‫حٓض‪َْ ».‬ىٔ طخ كيٖ ىٍٓض يٗگٕیُي‪ .‬ريیٍيؼُٗ کّ ه‪٠‬یّٖ حٓخٓٗ کّ يلٍٕ رلغ‬
‫گُٕٓٗ حٓض‪ ،‬حیـخى كي ي٘ظَک حٓض يیخٌ يؼَكظٗ کّ حُ ٔكٗ كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى ٔ‬
‫يؼَكظٗ کّ ػوم رّآٌٍحِ يٗؿٕیي‪ .‬ح ّيخ "ژیهٌٕٔ حیظیٍ" رخ حیٍ ٍأٖ يوخنق حٓض ٔ‬
‫‪ٕٔ۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫آثیٍ گُٕٓٗ ٍح کٕٗ٘ٗ يٗىحَي کّ حُ ؿخَذ رَهٗ حكٔخََّٓحیخٌ كهٔلّ‪ ،‬رَحٖ‬

‫ي‪ٜ‬خىٍِٖ ئیلیض ٔ رّکخٍ گَكظٍ آٌ ىٍ ئیَ يوخ‪ٛ‬ي هٕى ٔ‪ٟ‬غ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫"ژیهٌٕٔ" ىٍ طخٍین ئیلیض ىٔ گَحیٖ ٍح رٍَٓٗ کَىِ حٓض‪ :‬یکٗ گَحی٘ٗ‬
‫کّ يؼَكض ٍح ؿخٖگِیٍ حیًخٌ هَحٍ يٗىْي‪ ،‬ىٔو گَحی٘ٗ کّ ىٍ رَحرَ حیًخٌ‪ ،‬هخ‪ٟ‬غ‬
‫حٓض ٔ آٌٍح يٗپٌیَى ٔ يٗکٕٗي طخ ًّْٖ حَٓحٍ حیًخَٗ ٍح ىٍ یخري‪ .‬گَحیٖ َؤظیٍ‬
‫ًْخٌ گَحیٖ گُٕٓٗ حٓض؛ يٕٗٗى كوخین َ‪َٜ‬حَیض ٍح رَ يلک ػوم ػَ‪ّٟ‬‬
‫ىحٗض‪ ،‬رَّٗ‪ ١‬آٌکّ حیًخٌ ئیلٗ چُیٍ ىٍ َظَ گَكظّ َٕ٘ى کّ يؼَكض ػوهٗ ىٍ‬
‫ؿخٖ آٌ هَحٍ َظٕحَي گَكض‪.‬‬
‫َظَحص ىٍرخٍِٖ يُ٘ؤ پیيحیٗ ٔ حْيحف ٔ ههًَٔ آثیٍ گُٕٓٗ رٔیخٍ ُیخى ٔ ‪ٟ‬ي‬
‫ٔ َوی‪ ٞ‬حٓض‪ .‬ىٍ َْكخل ئهى حٓض کّ آثیٍ گُٕٓٗ پیٖ حُ ئیلیض رّٔؿٕى آيي‪،‬‬
‫ٔنٗ پْ حُ آٌ‪ ،‬گَحیٖ َٕیٍ یخكض‪َّ .‬طُٓخ طالٕ کَى هٕى ٍح رّئیلیض يهلن کُي ٔ‬
‫ىٍ چخٍچٕد آٌؿخ گیَى‪ ،‬رهکّ کٕٗیي ٍْزَٖ كکَ ئیلٗ ٍح َیِ رّىٓض گیَى‪.‬‬
‫ؿخنذ حٓض کّ ئیلیض حٔ ٍح حُ هٕى ًَٗىحَي‪ٔ ،‬نٗ حٔ ْىچُخٌ هٕى ٍح ئیلت‬
‫َٓٓوض ٔ ‪ٛ‬خكذ َظَ يًٗٗخٍى‪ .‬كظٗ ىٍ ؿٓخٌ ئیلٗ رخ آثیٍ گُٕٓٗ يزخٍُِ‬
‫يٗٗي‪َ ،‬ؤظیٍ کٔٗ کّ رّيزخٍُِ پَىحهض حٓوق "حیَٕخیّٕ" كَحَٕٖٔ رٕى کّ‬
‫ٔؿٕى ٔحٓطّ يیخٌ هيح ٔ ههن ٍح حَکخٍ کَى ٔ رخ طؤکیي حیٍ ػویيِ ٍح حظٓخٍ ىحٗض‪:‬‬
‫«هيح كظٗ يخىِٖ حٔنیّٖ ههوض ٍح حُ ػيو رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض‪».‬‬

‫یکٗ حُ ٗو‪ٜ‬یضْخٖ رَؿٔظّٖ آثیٍ گُٕٓٗ "يَهیٌٕ" حٓض کّ حُ حیٍ آٍحء‬

‫يٌْزٗ ٓخهض ٔ حُ ٓخل ‪ ٔ44‬يیالىٖ ػيِٖ رّآٌ گَحیٖ یخكظُي‪ .‬هال‪ ّٖٛ‬ػوخیي‬
‫يَهیٌٕ کّ ىٍ چخٍچٕد ئیلیض حكَح‪ ٗ١‬ریخٌ ٗيِ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫«ػٓي ؿيیي يکًم ػٓي هيیى َیٔض‪ ،‬رهکّ يوخنق رخ آٌ حٓض‪ .‬هيحٖ یٕٓى َخه‪ٚ‬‬
‫حٓض‪ُ ،‬یَح ػًم حٔ َخه‪ ٚ‬حٓض‪ .‬حٔ هخنن ػخنى َیٔض‪ ،‬رهکّ يخىِٖ حُنٗ ٍح َظى ٔ‬
‫طَطیذ ىحىِ حٓض‪ ٔ .‬حیٍ يخىِ‪ ،‬يزيأ َٗ حٓض‪ ،‬حُ حیٍٍٔ ٓخَُيِ ٍح حُ کخٍ هٕى َٕيیي‬
‫ٓخهض‪ْ ٔ ،‬زٕ‪ ١‬يالیکّ حُ آًٓخٌ ٔ ٓوٕ‪ ١‬حَٔخٌ‪ ،‬يخَغ ح‪ٛ‬الكٗ ٗي کّ حٔ‬
‫يٗهٕحٓض‪ .‬پْ ريیٍ‪َ١‬ین حَظوخو گَكض کّ رَحٖ آىيیخٌ هٕحَیٍ ٓوظٗ ٔ‪ٟ‬غ کَى طخ‬
‫آَخٌ ٍح ىچخٍػٌحدْخٖ حنیى ٓخُى‪».‬‬
‫«ح ّيخ هيحٖ ىیگَٖ رٕى کّ ؿَیذ يخَيِ رٕى ٔ یٕٓى حٔ ٍح ًَُٗٗخهض‪ ،‬حیٍ هيح‬
‫هيحٖ ػيل ٔ يلزض رٕى‪ ،‬ئیق آيي ٔ يَىو ٍح رّحیٍ هيح ر٘خٍص ىحى‪ ٔ .‬ئیق هٕى‬
‫ٖٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًْیٍ هيح حٓض کّ رّ ‪ٍٕٛ‬ص رَ٘یض ىٍآيي طخ هٕى ٍح كيحء کُي‪ .‬كيحء يلٍٕٖ حٓض‬
‫کّ ًّْٖ طخٍین ػخنى ٔؿٕى رّگَى آٌ يٗگَىى‪».‬‬
‫ٗو‪ٜ‬یض ىیگَ آثیٍ گُٕٓٗ "رخٓیهیيّ" حٓض کّ َظَیخص َٓٗخٍ حُ طویم ىٍ‬
‫رخٍِٖ ؿٓخٌ ىحٍى‪" .‬رخٓیهیيّ" حُ يَىو ٍٕٓیّ رٕى‪ ،‬ىٍ ٓخل ٖٓٔ (و) رّحٓکُيٍیّ‬
‫ٍكض طخ حَيیّْ٘خٖ هٕى ٍح طؼهیى کُي‪ .‬يٗگٕیي‪« :‬ىٍ آؿخُ‪ ،‬رخالطَ حُ َْ چیِ هيحٖ‬
‫حٓض ؿیَ يٕنٕى‪ ،‬کّ هٕى ٗٗء َزٕى‪ٔ ،‬نٗ ًّْٖ حٗیخء ىٍ آٌ رٕى‪ .‬ريیٍيؼُٗ کّ‬
‫حَزخٍٖ رٕى کّ طوًّٖ ًّْٖ کخثُخص ىٍ آٌ ٔؿٕى ىحٗض‪ ،‬يلخ‪ ١‬ىٍ کَِٖ کّ حٔ ٍح‬
‫حُ ًّْٖ ػخنى ٔؿٕى ؿيح يٗکَى‪ .‬ىٍ ٔٓ‪ ٢‬حیٍ حَزخٍ‪ ،‬هيحَٔي يٕؿٕىٖ ههن کَى‪ .‬آٌ‬
‫يٕؿٕى‪ٍ ،‬کٍ حػظى ٔ يزيأ ػخنًٗ حٓض کّ يیخٌ کَِٖ ؿيح حكظخىِ ٔ کَِٖ هًَ ؿخٖ‬
‫ىحٍى‪ .‬حُ آٌ‪ ،‬حیٍ (كََُيٖ) کّ يزيأ کخثُخص يوظهق‪ ،‬یؼُٗ «ػوم»‪« ،‬کهًّ»‪،‬‬
‫«كکًض» ٔ «هيٍص» حٓض‪ٛ ،‬خىٍ ٗي‪ .‬حیٍْخ ىٍ آًٓخٌ َؤظیٍ ٓخکٍ ٗيَي‪ ٔ ،‬حُ‬
‫آٌْخ يٕؿٕىحص ىیگَٖ کّ ىٍ ‪ ٖ۶۳‬آًٓخٌ ىیگَ (رّطؼيحى ٍُْٔخٖ ٓخل) ٓخکٍحَي‪،‬‬
‫پيیي آيي‪ .‬آهَیٍ حیٍ آًٓخٌْخ آًٓخٌ هًَ حٓض کّ آٌٍح رَ كَحُ َٓ هٕى يٗریُیى‪ٔ ،‬‬
‫آٌ يکخٌ هيحٖ یٕٓى حٓض‪».‬‬
‫«حیٍ هيحٖ آهَٖ هٕحٓض کّ ىحيُّٖ يهک هٕیٖ ٍح ٔٓؼض ىْي‪ ،‬پْ ُيیٍ ٔ‬
‫آًٓخٌ ٍح حُ يخىِٖ حُنٗ رٔخهض ٔ حَٔخٌ يٕؿٕىٖ حٓض يَکذ‪ ،‬رّؿٔي ٔحرٔظّ‬
‫رّػخنى يخىِ حٓض‪ ٔ ،‬رَّلْ‪ٔ ،‬حرٔظّ رّػخنى ٰانٓی‪».‬‬
‫«ٍکٍ حػظى پُيحٗض کّ حٔ حٓض هيحٖ رٍِگ‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ ٍکُٗ کّ یٕٓىیخٌ‬
‫يٗ پَٓظُي‪ ،‬پُيحٗض کّ حٔ حٓض هيحٖ یکظخ‪ .‬الُو رٕى کّ حیٍ هطخٖ کّ حُ ؿٓم‬
‫رّكویوض َخٗٗ ٗيِ رٕى‪ ،‬ؿزَحٌ ٕٗى‪ .‬حُ حیٍٍٔ حَـیم‪ ،‬یؼُٗ «گُّٕ» هطخٖ ٍکٍ‬
‫حػظى ٍح رّحٔ رًُٕى ٔ ئیق کٔٗ رٕى کّ يَىو ٍح رّحَـیم هٕى ر٘خٍص ىحى ٔ كيحثٗ‬
‫ػخنى ٔؿٕى ٍح طکًیم ًَٕى ٔ حيٍٕ ٍح رّكخل ‪١‬زیؼٗ هٕى رخُ گَىحَیي‪».‬‬
‫ىیگَ ٗو‪ٜ‬یض حیٍ آثیٍ "كهُظیٍ" رٕى کّ طًخو کٕٖٗ ٍح ‪َٛ‬ف طًَکِ رو٘یيٌ‬
‫رّػوخیي گُٕٓٗ ًَٕى‪ ٖٔ .‬طخٓخل ‪ ٖٔ۳‬يیالىٖ ىٍ حٓکُيٍیّ ٔ طخ ٓخل ٓ‪ ٔ۶‬ىٍ ٍو‬
‫طؼهیى ىحى‪ .‬حٔ ٓؼٗ ىحٗض يؼَكظٗ کّ ٍْخیٗ ٍح رَحٖ کٔٗ کّ يٗطٕحَي رّآٌ ىٓض‬
‫یخري‪ ،‬يیَٔ کُي‪ ٔ .‬ئؤنّٖ ٔؿٕى َٗ ٍح ىٍ ػخنى كم ًَخیي‪ .‬يٗگلض‪ َٗ :‬ىٍ ػخنى‬
‫ٔؿٕى يٕؿٕى حٓض‪ ،‬پْ رخیي ح‪ٛ‬م َٗ ىٍ ػًم آكَیُٖ رخٗي‪ ،‬رخ آٌکّ هيحٖ رٍِگ‬
‫هیَ يل‪ ٞ‬حٓض ٔ ًَٗطٕحَي هخنن َٗ رخٗي‪ ،‬رُخرَحیٍ رخیي حیٍ َٗ ٍح رّيٕؿٕى‬
‫ىیگَٖ کّ رَّظَ حكال‪ ،ٌٕ١‬ىٍ ‪١‬زیؼض‪ ،‬رخ آكَیُُيِٖ ؿٓخٌ كَهٗ َيحٍى‪َٔ ،‬زض ىحى‪.‬‬
‫ٖٔٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ىٍ چٓخٍ هٌَ حٔل يیالىٖ‪ ،‬يَکِ كویوت كکَ ئیلٗ ىٍ حٓکُيٍیّ رٕى ٔ ػهٕو‬
‫ٔ كهٔلّ َیِ ىٍ کُخٍ ٰانٓیخص ئیلٗ رّكؼخنیض هٕى حىحيّ يٗىحى‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ‬
‫يظل ّکَحٌ ئیلٗ ىٍ حٓکُيٍیّ "کهًخَض حٓکُيٍحَٗ" حٓض‪ .‬حٔ ٗو‪ ٜٗ‬ػخنى‪،‬‬
‫ٔحهغ ریٍ ٔ يُ‪ٜ‬ق رٕى‪ .‬کظذ ُیخىٖ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص گَٕخگٌٕ طؤنیق کَى‪ ،‬حُ ؿًهّ ىٍ‬
‫يٍٕى كهٔلّ‪ ٔ ،‬گلض‪« :‬كهٔلّ ًحطخ ً َٗ َیٔض‪ .‬پْ يؼَكض رَ ىٔ گَّٕ حٓض‪:‬‬
‫یک يؼَكظٗ کّ حُ ‪َ١‬ین ٔكٗ كخ‪ٛ‬م ٕٗى‪ ،‬کّ حیٍ َٕع يؼَكض ىٍ ػٓي هيیى‬
‫آؿخُ ٗي‪ ٔ ،‬ىٍ ػٓي ؿيیي رّکًخل ٍٓیي‪ ٔ .‬ىیگَ يؼَكظٗ کّ حُ ‪َ١‬ین ػوم ‪١‬زیؼٗ‬
‫كخ‪ٛ‬م ٕٗى‪ ٔ ،‬آٌ ًْخٌ يؼَكظٗ حٓض کّ كالٓلّٖ یَٕخٌ آٍٔىِحَي‪ .‬طخٍین يؼَكض‬
‫حَٔخَٗ رّيؼخرّ ىٔ ََٓ ػظیى حٓض‪َٗ :‬یؼض یٕٓىٖ‪ ٔ ،‬كهٔلّٖ یَٕخَٗ‪ .‬ئیلیض حُ‬
‫رَهٍٕى حیٍ ىٔ ََٓ رّ ٔؿٕى آيي‪ .‬پْ َٗیؼض حُ آٌ یٕٓى‪ ٔ ،‬كهٔلّ حُ آٌ یَٕخٌ‬
‫حٓض‪َٗ ٔ .‬یؼض ٔ كهٔلّ ٔ حیًخٌ حُ آٌ َ‪َٜ‬حَیض حٓض‪».‬‬
‫«كهٔلّ ٍح رخ حیًخٌ طُخكَٖ َیٔض‪ُ ،‬یَح رَحٖ َْحَٔخَٗ يِیظٗ حٓض کّ حٔ ٍح حُ‬
‫كیٕحَخص رُٗرخٌ ؿيح يٗٓخُى‪ ،‬حیٍ يِیض كکًض حٓض‪ .‬كکًض ٍح حُ آٌ ؿٓض کّ‬
‫يزخىٖ حٔنٗ ٍح ریخٌ يٗکُي‪« ،‬كکَ» ٔ حُ آٌ ؿٓض کّ رَحٖ ٔ‪ٕٛ‬ل رّيؼَكض‬
‫رَْخَٗ رّحیٍ يزخىٖ حٓظُخى يٗؿٕیي «ػهى» يَٗخيُي‪ ٔ .‬چٌٕ رّكم ه‪٠‬خیخٖ ػًهٗ‬
‫پَىحُى «طکُیک» حٓض‪ ٔ .‬چٌٕ حُ طوٕٖ ٓوٍ گٕیي ٔ رّکهًّ حیًخٌ آٍٔى ٔ يخ ٍح‬
‫رّه‪ٕ٠‬ع ىٍ رَحرَ كَيخٌْخٖ رخٍٖ طؼخنٗ ٕٓم ىْي‪« ،‬حیًخٌ» حٓض‪ .‬ىٍ ًّْ كخل ٔ‬
‫ىٍ ًّْٖ يظخَْ هٕى‪ٔ ،‬حكي حٓض ٔ طؼيىَخپٌیَ‪ ًّْٖ ».‬يٌحْذ گُٕٓٗ ؿخي‪ٔ ٞ‬‬
‫پیچیيِ رٕىَي‪ ،‬كهٕ‪١‬یٍ آيي ٔ ح‪ٕٛ‬ل آٌٍح رّکخٍ گَكض ٔ يٌٓد ٔ يَطذ ًَٕى‪ ،‬حُ آٌ‬
‫يکظذ كهٔلٗ ٓخهض کّ رخ ػوم طُخٓذ ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬

‫ًْاكال‪ًْٛ‬یبى (‪)Newplatonism‬‬
‫ىیيیى کّ كهٔلّ ىٍ ؿًٍْٕٖٓخ کٕچک یَٕیخیٗ يخَُي آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ ٔ حیظخنیخ‬
‫رّٔؿٕى آيي ٔ ىٍ آطٍ رخ ظٍٕٓ ٓوَح‪ ،١‬حكال‪ ٔ ٌٕ١‬حٍٓطٕ رّحٔؽ ٗکٕكخیٗ ٍٓیي‪.‬‬
‫ٓپْ رخ حپیکٍٕ‪ ،‬کهزیخٌ‪ٍٔ ،‬حهیخٌ ‪ ٍٔ ...‬رّحَلطخ‪َٓ ١‬خى‪ٔ .‬نٗ رَهٍٕى ٔ طالهىت‬
‫كهٔلّٖ یَٕخٌ رخ ىیخَض یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍح ىٍ حٓکُيٍیّ‪ ،‬رخٍٖ ىیگَ هَٕٗ طخُِ ىٍ‬
‫َٗیخٌْخٖ آٌؿخٍٖ ًَٕى‪ .‬حُ َظخیؾ كظٕكخص حٓکُيٍ يوئَٗ‪ ،‬حٍطزخ‪ ٗ١‬رٕى کّ يیخٌ‬
‫یَٕخٌ‪ ،‬حٓکُيٍیّ‪ ٔ ،‬كُِٕٖ ٗخيخص پيیي آيي ٔ حٓکُيٍیّ پخیظوض ىٔنض ي‪ٗ َٜ‬ي‪.‬‬
‫‪ٕ١‬نٗ َک٘یي کّ یکٗ حُ يٓىطَیٍ يَحکِ ػهى ٔ حىد‪ ،‬كکًض ٔ كهٔلّ‪ْ ،‬یؤص ٔ َـٕو‬
‫ٕٖٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ‪١‬ذ ٔ ٍیخ‪ٟ‬یخص گَىیي ٔ َخوآٍٔحٌ ًیم ٍح ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خٖ ػهٕو يٌکٍٕ پٍَٔیي‪:‬‬

‫رطهًیّٕ = ْیؤص؛ ٔ ‪ٛ‬خكذ کظخد حنًـٔطٗ‪ ،‬حرٕنَٕیّٕ ٔ حههیيّ = ُْيّٓ؛‬
‫حًٍٗیيّ = ٍیخ‪ٟ‬یخص؛ حرَهْ = يُـى؛ حٍحطٕٓطُْ = ؿـَحكٗ ٔ ْیؤص؛ ؿخنیُّٕ‬
‫= ‪١‬ذ ‪ ...‬یکٗ حُ آٌْخ "حٍٓطَهْ" حُ حْخنٗ ٓخيّٕ حٓض کّ يُـًٗ ىهین رٕى‬
‫(ٓ‪ ٕ۴‬ـ ‪ ، ٔ۶4‬م‪.‬و) گٕیُي حٔ َِىیک رّىٔ ِْحٍ ٓخل پیٖ حُ َیکٕالّٔ‬
‫کٕپََیکّٕ (ٖ‪ ٔ4۰‬ـ ٖ‪َ )ٔ۳4‬ظَیّ آٍٔى کّ رّيٕؿذ آٌ‪ ،‬هٍٕٗیي ىٍ يَکِ‬
‫ؿٓخٌ هَحٍ ىحٗض ٔ ُيیٍ ىٍ ييحٍ يُلُٗ رّىٍٔ آٌ يٗچَهیي؛ ح ّيخ َظَیّٖ حٔ ىٍ‬
‫ُيخٌ هٕىٕ ػًالً ‪َ١‬كيحٍٖ َیخكض‪.‬‬
‫حٓکُيٍیّ يلم طالهٗ حكکخٍ‪ٍٕٓ ،‬و ٔ آثیٍْخٖ َٗم ٔ ؿَد آٌٍُٔ ػخنى ٗي‪.‬‬
‫رَهٍٕىْخ کّ گخِ ه‪ًٜ‬خَّ‪ ،‬گخِ ىٔٓظخَّ ٔ گخِ ييحٍحآيیِ رٕى؛ ىٍ َْكخل يٕؿذ‬
‫پیيحیٖ حكکخٍ ٔ َظَحص طخُِ گَىیي‪ .‬طخ آٌ ُيخٌ‪ ،‬رَ هالف حَيیّْ٘خٖ کّ حُ آٌ‬
‫ٕٖٓ آدْخٖ ييیظَحَّ آييِ رٕى‪ ،‬حكکخٍ ٔ حَيیّْ٘خٖ َٗهٗ ُُْٕ ٗکم يُـٔى ٔ‬
‫کالٓیک رّهٕى َگَكظّ رٕى‪ ٔ ،‬ؿيحل يُطوٗ ٍح ًَُٗٗخهظُي‪َٗ .‬هٗ (رّيلٕٓو‬
‫آٌٍُٔ) حُ يـًٕػّٖ حػظوخىحص پَحکُيِ ٔ آکُيِ حُ ط‪٠‬خى پیَٖٔ يٗکَى‪ ،‬کخٍٖ‬
‫رّحیٍ َيحٗض کّ حػظوخىحطٖ يٍٕى پٌیَٕ ػوم رخٗي‪ ،‬یخ َزخٗي‪ .‬ىٍ ‪ٛ‬ق حٔل حیٍ‬
‫‪١‬خیلّ‪ ،‬هٕو یٕٓى هَحٍ ىحٗض کّ رّيٕٓٗ ٔ طؼهیًخص حٔ حیًخٌ آٍٔىِ رٕىَي‪ ،‬رّهيحٖ‬
‫ٔحكي حػظوخى ىحٗظُي ٔ حٔ ٍح هخنن ٔ گَىحَُيِٖ ػخنى يُٗٗخهظُي‪ .‬حکٌُٕ رّكهٔلّٖ‬
‫یَٕخٌ ٍٔ آٍٔىِ رٕىَي طخ حُ آٌ ىٍ ؿٓض طلکیى يزخَٗ حػظوخىٖ هٕى ٕٓى ؿٕیُي‪.‬‬
‫رُخءح ً ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خٖ ىیُٗ ٔ كکَٖ‪ْ ،‬ى ُيخٌ ىٔ َٓ‪٠‬ض ىٍ حٓکُيٍیّ پيیي آيي‪:‬‬
‫یکٗ َٓ‪٠‬ض ىیُت «یٕٓىٖ ـ یَٕخَٗ» ىیگَ َٓ‪٠‬ض كهٔلٗ‪.‬‬
‫يٍٕى ىٔو حُ ػُخ‪ َٛ‬يوظهق ىیگَ َیِ رَهٍٕىحٍ ٗي ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص «يکظذ‬
‫َٕحكال‪ »َٕٗ١‬آٗکخٍ گَىیي‪ .‬ىٔ َلَ رَّخوْخٖ "َْيیپّٕ" (ٕٓٓ ‪ ،‬م‪.‬و) ٔ‬
‫"حٍیٔظٕرٕنْ" (ٓ‪ ،ٔ۳‬م‪.‬و) کٕٗیيَي طخ ىیٍ یٕٓى ٍح رخ حَيیّْ٘خٖ كهٔلت یَٕخٌ ٔكن‬
‫ىُْي‪ٓ .‬پْ "كیهٌٕ" یٕٓىٖ آيي (يظٕني ٓخل ‪ ،ٕ۳‬م‪.‬و) ٔ ٍحِ ؿيیيٖ گٕ٘ى‪ .‬حٔ گلض‪:‬‬
‫«كویوض رخنظًخو ىٍ طٍٕحص حٓض؛ ٔنٗ حكال‪َٕ١‬یخٌ َیِ رّكویوض ٍٓیيِحَي‪ ».‬كیهٌٕ کخٍ‬
‫ٔكن ىحىٌ يیخٌ ٔكٗ ٔ كهٔلّٖ حكال‪ٍ َٕٗ١‬ح رّػٓيِ گَكض ٔ گلض‪« :‬حیٍ کخٍ حيکخٌ‬
‫ىحٍى رَّٗ‪ ١‬آٌکّ ريحَیى چگَّٕ َ‪ ٚ‬طٍٕحص ٍح ىٍ پَطٕ كهٔلّ طؤٔیم کُیى‪».‬‬
‫حٔ ط‪َٜ‬یق کَى‪« :‬کخثُٗ کّ حكال‪ ٌٕ١‬حُ آٌ ٓوٍ گلظّ‪ًْ ،‬خٌ هيحٖ حٓض کّ‬
‫يٕٓٗ رّ آٌ ر٘خٍص ىحىِ حٓض ٔ آٌ كٕم ؿَْٕ ٔ كکَ‪ ٔ ،‬هخٍؽ حُ ُيخٌ ٔ يکخٌ‬
‫ٖٖٔ‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫حٓض‪ ».‬ىحٍحٖ ْیچ کیلیظٗ َیٔض ٔ ػوم ٍح طٕحٌ ىٍیخكض حٔ َزخٗي‪ ،‬حٔ «يؼخل» حٓض ٔ‬
‫هخنن َْيٕؿٕىٖ حٓض؛ ٔنٗ حٔ ؿٓخٌ ٍح رئٌ ٔحٓطّ ههن َگَىِ‪ ،‬رهکّ ىٍ حیٍ‬
‫يیخٌ ٔحٓطّْخٖ حٓض کّ "كیهٌٕ" آٌْخٍح «هُِٕ»‪ُ « ،‬يؼُم»‪« ،‬يالیکّ» ٔ «ٗیخ‪١‬یٍ»‬
‫َخيیيِ حٓض‪" .‬كیهٌٕ" يالیکّ ٍح رّحنوخد هیىْخ‪ ،‬هخىيخٌ‪َٕ ،‬حد‪ ،‬ػًخىْخ‪ ،‬آالص‪ ،‬حىٔحص‬
‫كکًشّللا يَٗخيي ٔ‬
‫ّ‬ ‫ّللا هٕحَيِ حٓض‪ .‬هيح ٍح «ًْٗ يؼوٕل» ٔحیٍ هِٕ ٍح‬ ‫ٔ َِؼى ّ‬
‫يٗگٕیي حیٍ هِٕ حُ حٔ كی‪٠‬خٌ یخكظّحَي‪.‬‬
‫ريیٍگَّٕ يٗریُیى "كیهٌٕ" يیخٌ طؼزیَحص كهٔلّٖ حكال‪ٍٔ ،َٕٗ١‬حهٗ ٔ يظٍ‬
‫طٕحٍص َٕػٗ ًْآؿٕٗٗ ٔ آيیوظّگٗ حیـخى ًَٕىِ حٓض‪ .‬يـًٕػّٖ حیٍ هٕح‪ ،‬کهت ٍح‬
‫كکَّللا» يَٗخيي‪" .‬كیهٌٕ" َظَ ٓلَ‬
‫ّ‬ ‫کهًشّللا» ٔ «‬
‫ّ‬ ‫ط٘کیم يٗىُْي کّ "كیهٌٕ" آٌٍح «‬
‫طکٕیٍ طٍٕحص ٍح کّ يٗگٕیي ػخنى حُػيو آكَیيِ ٗيِ‪ ،‬حَکخٍ يٗکُي‪ ٔ .‬آٌٍح ريیٍگَّٕ‬
‫طؤٔیم يٗرَى کّ ػخنى حُ كیغ يخىِ‪ ،‬هيیى حٓض‪ ٔ ،‬حُ كیغ ٗکم‪ ،‬كخىع‪ٰ .‬نکٍ كئع‬
‫آٌ‪ ،‬هزم حُُيخٌ رٕىِ حٓض‪ُ ،‬یَح ُيخٌ َظیـّٖ كَکض ػخنى حٓض‪ .‬هيحَٔي ىٍ‬
‫َؤض‪ ،‬ػخنًٗ يؼوٕل ٔ حَٔخٌ يؼخنٗ ٔ ػُخ‪ ٔ َٛ‬يٕؿٕىحص َُيِ ىٍ ػخنى كکَ هٕى‬
‫ریخكَیي‪ٓ ،‬پْ ػُخ‪ ٔ َٛ‬يٕؿٕىحص يخىٖ ٔ حَٔخٌ يُظٍٕ ٍح طکٕیٍ ىحى‪ .‬ػخنى يؼوٕل‬
‫حُحُل ىٍ کهًّ يٕؿٕى رٕى‪ ٔ ،‬آٌ کالً طخرغ َٔزضْخٖ ػيىٖ حٓض‪" .‬كیهٌٕ" َٔزضْخٖ‬
‫ػيىٖ ٍح طٕ‪ٟ‬یلخطٗ يٗىْي ؿَیذطَ حُ آٌچّ كیؼخؿٍٕیخٌ ٔ ٍٔحهیخٌ يٗگلظُي‪.‬‬

‫كلْ‪ٛ‬یي (‪)sorclqaT‬‬
‫يٓىطَیٍ چَِٖٓ َٕحكال‪" َٕٗ١‬پهٕطیُّٕ" (كهٕ‪١‬یٍ ‪ ٕٓ۳‬ـ ٓ‪ ، ٕ۰‬و) حٓض‪ٖٔ .‬‬
‫ىٍ نیکٕپٕنیْ‪ ،‬یکٗ حُ َْٗٓخٖ ي‪ َٜ‬يظٕني ٗي ٔ ىٍ حٓکُيٍیّ پٍَٕٔ یخكض‪ .‬ىٍ‬
‫ًْخٌؿخ َِى "آيَٕیّٕ ٓخکخّ" كهٔلّ آيٕهض‪ٓ ،‬پْ ىٍ ن٘کَک٘ٗ حيپَح‪ٍٕ١‬‬
‫"گٍٕىیخَّٕ" رًّٓض يَ٘مُيیٍ رخ حٔ يالُيض کَى‪ .‬گٕیُي ه‪ٜ‬يٕ حُ حیٍ‬
‫ًَْحْٗ‪ ،‬آُٗخیٗ رخ كکًض ٔ ػَكخٌ ُْي رٕى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪( ٕ44‬و) ىٍ ٍو ئظوَ ٗي ٔ‬
‫رّطيٍیْ كهٔلّ پَىحهض‪ٗ ،‬خگَىحٌ ٓوض ٗیلظّٖ حٔ ٗيَي‪ .‬گٕیُي حٔ يـًٕػّٖ حُ‬
‫ػًن طل ّکَ ٔ پخکت ٓیَص‪َُ ،‬يگٗ ُحْيحَّ ٔ پخٍٓخ رٕى‪ .‬يیهٗ رّکظخرض حكکخٍ هٕیٖ‬
‫َيحٗض‪ ،‬طخ ٍٓ پُـخِ ٓخنّگٗ ىٓض رّکظخرض َِى‪ ،‬ح ّيخ یکٗ حُ ٗخگَىحٌ رَّخو‬
‫"كَكٍٕیّٕ" (ٖٖٕ ـ ٖٖٓ ‪ ،‬و) يـًٕػّٖ آػخٍ حٓظخى ٍح گَىآٍٔى ٔ ػُٕحٌ‬
‫«طخٕٓػخص» (ىكظَْخٖ َّ گخَّ) رّآٌ ىحى‪ ،‬طخٕٓػخص كخٖٔ پُـخِ ٍٓخنّٖ کٕچک‬
‫رٕى کّ ىٍ ٖٗ يـهي طُظیى یخكظّ رٕى‪ َْ .‬يـهي كخٖٔ َّ ٍٓخنّ‪ٗ ،‬خيم يزخكغ‬
‫‪ٖٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يوظهق يٗٗي‪ .‬ىٍ طخٕٓػّٖ َؤظیٍ حُ حَٔخٌ ٔ حهالم ٓوٍ يَُٗي‪ .‬ىٔيٗ ٔ‬
‫ٕٓيٗ ٗخيم ػخنى يلٕٔٓخص ٔ ػُخیخص ٰانٓی حٓض‪ ّٓ ،‬ىیگَ َْیک كخٖٔ یکٗ حُ‬
‫ح‪ٛ‬مْخٖ ّٓ گخَّ (ػخنٕع)حَي‪.‬‬
‫ىٍک كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ رئٌ‬ ‫كلَلَ‪:‬‬
‫َظَىحٗض َٗحی‪ ٔ ٢‬حٔ‪ٟ‬خع كخکى ىٍ هٌَ ٕٓو يیالىٖ ـ ػ‪ َٜ‬پیيحیٖ آٌ ـ يًکٍ‬
‫َیٔض‪" .‬حيیم رَثیّ" يٗگٕیي‪ :‬هٌَ ٕٓو هٌَ یک ٓهٔهّ ح‪ٟ‬طَحدْخ حٓض‪ٔ .‬هٕع‬
‫ؿُگْخٖ پٗ ىٍ پٗ ٔ گَِيْخٖ ىیگَٖ چٌٕ ‪١‬خػٌٕ ٔ گَُّٓگٗ‪ ،‬حيپَح‪ٍ ٍٖٕ١‬و‬
‫ٍح َخطٕحٌ کَى‪ ًٍٟ .‬آٌ‪ٔ ،‬ػُیض ٔ ٓخیَ يظخَْ طًيٌ هيیى ٍٖٔ رّٓوٕ‪َٓ ١‬خى‪.‬‬
‫كکٕيض رّىٓض کٔخَٗ حكظخى کّ حُ كهٔلّ ٔ ػهى ٔ حىد آگخْٗ چُيحَٗ َيحٗظُي ٔ رّحیٍ‬
‫چیِْخ ٍٖٔ هٕٕ َ٘خٌ ًَٗىحىَي‪" .‬كٍَٔ" ىٍ کظخد هٕى «ٓوٕ‪ ١‬طًيٌ هيیى»‬
‫يٗگٕیي‪« :‬حَلطخ‪ ١‬رًّّْ ُٔحیخٖ َُيگٗ ٍحِ یخكض‪ٔ ».‬ػُیض کّ حٓخّ كیخص كکَٖ‪،‬‬
‫حؿظًخػٗ ٔ ٓیخٓٗ رٕى‪ ،‬رّكخنض حكظ‪٠‬خٍ حكظخى‪ ،‬ىیٍْخٖ َٗهٗ َٓ رَىحٗظُي‪ ،‬يهضْخ‬
‫ٔ ىیٍْخ ٔ ػخىحص ٔ طًيٌْخ رّٗکم ػـیزٗ ىٍْى آيیوظُي‪ .‬ىٍ ُيیُّٖ كهٔلّ‪ ،‬يٌحْذ‬
‫یویُٗ يؼَ‪ٓ ٝ‬وضطَیٍ كًالص ٗکخکخٌ ٔحهغ ٗيَي‪.‬‬
‫ىٍ چُیٍ ؿٓخَٗ پَإٓٗد ٔ ح‪ٟ‬طَحد‪ًٗ ،‬خٍی کٕٗیيَي‪ ،‬طخ ٓؼخىص ٍح ىٍ‬
‫ؿٓخَٗ ؿیَ حُ حیٍ ؿٓخٌ يخىٖ ؿٔض ٔؿٕ کُُي‪ .‬كهٕ‪١‬یٍ یکٗ حُ آٌْخ رٕى کّ ریٖ حُ‬
‫آٌکّ يٗکٕٗیي رّٗخگَىحٌ هٕى كوخین طخُِٖ ریخيُٕى‪ ،‬کٕٖٗ يٗکَى طخ آٌْخ ٍح‬
‫رَحی ٔ‪ٕٛ‬ل رّٓؼخىص آيخىِ کُي‪ .‬حُ حیٍٍٔ حٔ ْى كیهٕٔف حٓض ٔ ْى ‪ٕٛ‬كٗ‪ُ ،‬یَح‬
‫ْىچُخٌ کّ رَحٖ ىٍک كویوض طالٕ يٗکُي‪ ،‬رَحٖ ٍْخیٗ حُ هیٕى حیٍ ؿٓخٌ يخىٖ‪ٔ ،‬‬
‫پخک ٗيٌ‪ٕٛٔ ٔ ،‬ل رّكویوض ٰانٓی َیِ ىٍ طالٕ حٓض‪.‬‬
‫کٔخَٗ کّ ىٍ كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ طؼًن کَىِحَي‪ ،‬يٗگٕیُي کّ حٔ كم ىٔ ئؤنّٖ‬
‫حٓخٓٗ ٍح ٔؿّٓ ٖ ًْض هٕى ٓخهض‪ :‬ىیٍ ٔ كهٔلّ‪ .‬ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ىیٍ حیٍ َکظّ يٍٕى‬
‫رٍَٓٗ حٓض کّ چگَّٕ ٔ حُ چّ ٍحِ رخیي رخٍٖ ىیگَ َلْ ٍح رّ‪ٓ١‬خٍص ٔ ‪ٛ‬لخٖ‬
‫َؤظیُٖ رخُ گَىحَي‪ ٔ .‬ىٍ كهٔلّ رلغ ىٍ حیٍ حٓض کّ طَکیذ ػخنى ٔؿٕى چگَّٕ‬
‫حٓض ٔ چگَّٕ يٗطٕحٌ رٍّٔٗٗ کّ پُٔي ػوم رخٗي‪ ،‬آٌٍح طٕؿیّ کَى‪" .‬حيیم رَثیّ"‬
‫يؼظوي حٓض‪ :‬حیٍ ىٔ ئؤنّ ٓوض رّْى يَطز‪ ٢‬حَي رَّلٕٖ کّ یکٗ يظًى ىیگَٖ حٓض‪.‬‬
‫كهٕ‪١‬یٍ يٗگٕیي‪ٍٔ :‬كٗ کّ ىٍ ؿٔي حَٔخٌ هَحٍ ىحٍى‪ًْٕ ،‬حٍِ يؼَ‪ٔ َٗ ٝ‬‬
‫حنى حٓض‪ٍٔ ،‬ف ىٍ ريروظٗ‪ ،‬هٕف‪ٕٗ ،‬م ٔ َٗ َُيگٗ يٗکُي‪ .‬ؿٔي رَحٖ آٌ يخَُي‬
‫َُيحٌ ٔ هزَ حٓض ٔ ػخنى رّيؼخرّ ؿخٍ‪َ .‬لْ ًحطخ ً پخک ٔ رٗآالیٖ حٓض‪ٔ ،‬نٗ پیٕٓظٍ‬
‫‪ٖٔ۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫رّؿٓخٌ يخىِ يٕؿذ ٗيِ کّ ‪ٛ‬لخٖ هٕى ٍح حُ ىٓض ريْي‪ ،‬ح ّيخ حیٍ آالیٖ ْیچگَّٕ‬
‫طـییَٖ ىٍ ؿَْٕ آٌ َيحىِ حٓض‪.‬‬
‫كهٕ‪١‬یٍ َؤظیٍ کٔٗ َیٔض کّ ىٍرخٍِٖ ٍٔف چُیٍ يطهزٗ ریخٌ ىحٗظّ‪،‬‬
‫حكال‪َ ٌٕ١‬یِ چُیٍ ػوخیيٖ ىحٗض‪ .‬ػالِٔ رَ آٌ‪ ،‬حىیخٌ «حٍٔكجٕٓٗ» طؼهیى يٗىحىَي‬
‫کّ َلْ رّىحو يخىِ حكظخىِ‪ْ ٔ ،‬يف ؿخیٗ ىیٍ‪ٍْ ،‬خ ٓخهظٍ آٌ حُ ػُخ‪ َٛ‬يخىٖ حٓض‪.‬‬
‫كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ کالً ٍٖٔ حیٍ ىٔ‬ ‫كی‪ٚ‬بى‪:‬‬
‫َظَیّ يٗچَهي کّ ػخنى کٌٕ رّىٔ روٖ‪ :‬رخال‪ ،‬ىٍ ػیٍ پخکٗ ٔ ‪ٛ‬لخء؛ ٔ ُیَیٍ‪ ،‬ىٍ‬
‫ػیٍ َخ پخکٗ طؤیى ٗيِ حٓض‪َ ٔ .‬لْ گخِ رّآٌ ػخنى طؼهن یخري‪ ،‬گخِ ريیٍ ػخنى‪ ،‬آٌچّ‬
‫حٔ ٍح رّحیٍ ىٔ ػخنى يُظٔذ يٗٓخُى‪ ،‬كیخص ىٍَٔٗ حٔ حٓض‪ .‬حُ ىیگَٕٓ ػخنى کٌٕ‬
‫ٓهٔهّٖ حٓض حُ حٗکخل‪ ،‬کّ َْٗکهٗ رّٗکم پیٖ حُ هٕى ٔحرٔظّ حٓض‪ .‬رّ‪َ١‬یوٗ‬
‫کّ ػوم ٍح كٓى حیٍ َظخو يیَٔ َیٔض‪ .‬كهٕ‪١‬یٍ يٗهٕحْي حػزخص کُي کّ حیٍ ػٕحنى ٔ‬
‫ٓهٔهّْخ رخ ْى يُخكخص َيحٍَي‪ .‬ػخنى يؼوٕل يظؼيى حٓض‪ ،‬ح ّيخ ػيى‪ ،‬حٔل َیٔض‪ .‬رهکّ‬
‫ٔكيص هزم حُ َْچیِ حٓض‪ .‬پْ ٔحكي حٔل حٓض ٔ يزيأ ػخنى يؼوٕل؛ ىٍ َظیـّ‬
‫كهٔلّٖ ػوهٗ ىحٍحٖ حٍُٕ ىیُٗ حٓض‪.‬‬
‫ىٍک كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ [ٔ رؼيْخ كهٔلّٖ حٓاليیخٌ کّ رَ يزُخٖ آٌ ٗکم گَكض]‬
‫رئٌ ىٍک َظَیّٖ حٔ ىٍ يٍٕى ػخنى يلّٕٔ يیَٔ َیٔض‪ .‬رّحػظوخى كهٕ‪١‬یٍ ُيیٍ‬
‫ىٍ يَکِ ػخنى هَحٍ ىحٍى ٔ آًٓخٌ ػزخٍص حٓض حُ حكالکٗ يظليحنًَکِ کّ ىٍٔطَیٍ‬
‫آٌْخ ؿخٖ ػٕحرض حٓض ٔ َْیک حُ حكالک رؼيٖ كخيم یکٗ حُ ٓیخٍحص حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫ؿٓخٌ‪ ،‬يلئى‪ ،‬حُنٗ ٔ كُخَخپٌیَ حٓض‪ .‬آًٓخٌ يٕؿٕىٖ ‪ٛ‬خكذ َلْ حٓض ٔ ُيیٍ‬
‫َیِ يَىِ َیٔض؛ ىٍ آٌ حٓض ًّْٖ ؿخَيحٍحٌ کّ آٌْخ ٍح ىٍ حیٍؿخ ُيیُٗ يٗگٕثیى‪.‬‬
‫ٔ ىٍ آٌ حٓض‪َ ًّْٖ ،‬زخطخص‪ ،‬ىٍیخ ٔ آد کهٗ‪ ،‬کّ كی‪ ٔ ٞ‬كیخطٖ ؿخٔیي حٓض ‪...‬‬
‫ْٕحء َیِ ؿِثی حٓض حُ حؿِحء ػخنًٗ ط‪ٗ ٍٕٜ‬يِ‪ .‬كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ رَ پخیّٖ‬
‫ّٓ حهُٕو (ح‪ٛ‬م) رُخ ٗيِ حٓض‪ :‬حهُٕو حٔل ػوم‪ ،‬یخ يزيأ ػخنى يؼوٕل‪ ،‬حهُٕو ىٔو ػخنى‬
‫يؼوٕل‪ ،‬حهُٕو ٕٓو رؼي حُ ػخنى يؼوٕل ٔ ًْخَٗ حٓض کّ ػخنى يخىِ ٍح طلونپٌیَ‬
‫يٗکُي ٔ ٔحٓطّٖ حٓض يیخٌ ػوم ٔ ػخنى كْ‪ .‬حیٍ حهُٕو ٕٓو َلْ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ رخٍٖ ىیگَ رّٓوٍ "رَثیّ" ىٍرخٍِٖ كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ ٔ َظَیّٖ‬
‫كی‪ ٞ‬حٔ طٕؿّ يٗکُیى‪ :‬ىٍ رخالطَیٍ يوخو‪ ،‬حكيیض حٓض‪ .‬حُ آٌ ػوم كخی‪ٕٗ ٞ‬ى ٔ حُ‬
‫ػوم‪َ ،‬لْ‪ َْ .‬يَطزّٖ حُ حیٍ يَحطذ‪ ًّْٖ ،‬کخثُخطٗ ٍح کّ رؼيح ً ىٍ يکخَٗ ط٘و‪ٚ‬‬
‫هٕحُْي یخكض‪ ،‬ىٍ رَ ىحٍى‪ .‬ىٍ حكيیض ًّْچیِ ْٔض‪ ،‬يُظٓٗ رئٌ طًیِ‪ .‬ػوم كخٖٔ‬
‫‪ٖٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًّْٖ يٕؿٕىحص حٓض‪ٔ ،‬نٗ ىٍ ػیٍ طًیِ‪ ،‬يظلي حٓض‪ ،‬رَّلٕٖ کّ َْ کخثُٗ رخنوِٕ‪،‬‬
‫يلظٕٖ ىیگَ کخثُخص حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ َلْ‪ ،‬حیٍ کخثُخص يظًخیِ ٔ يظ٘و‪ٚ‬حَي ٔ چٌٕ‬
‫رّػخنى يلّٕٔ ٍُٓي‪ ،‬ؿيح ٔ پَحکُيِ َٕٗي‪.‬‬
‫ـ چگَّٕ يًکٍ حٓض کؼَص حُ ٔكيص ‪ٛ‬خىٍ ٕٗى؟‬
‫ـ ٔ چَح حكيیض هٕحٓض حُ ػِنض ٔ طُٓخیٗ هٕى ریٌَٔ آیي؟‬
‫حیٍ ىٔ ٓئحل حُ آؿخُ رخ حَيیّٖ٘ كهٔلٗ ًَْحِ رٕىِ حٓض‪" .‬پخٍيُیيّ" ىٍ پخٓن‬
‫رّحیٍ پَٖٓ‪ ،‬کؼَص ٍح َلٗ کَىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ كهٕ‪١‬یٍ ‪ ًٍٟ‬ط٘زیٓخص يٍٕ٘ٓ هٕیٖ‬
‫چُیٍ پخٓن يٗىْي‪:‬‬
‫«حگَ رؼي حُ حكيیض‪ ،‬کخثٍ ىیگَٖ حٓض؛ حیٍ کخثٍ چگَّٕ حُ آٌ ‪ٛ‬خىٍ ٗيِ؟‬
‫رخیي ىحَٔض کّ آٌچّ حُ حكيیض ‪ٛ‬خىٍ ٗيِ‪ ،‬رّيُِنّٖ ٗؼخػٗ حٓض کّ ىٍ ػیٍ‬
‫ٓکٌٕ يزيأ‪ ،‬حُآٌ طخریيِ حٓض؛ ْىچُخٌ کّ ٍَٕ يظالٗٗ حُهٍٕٗیي ٓخکٍ يٗطخري‪.‬‬
‫ًّْٖ کخثُخص‪ ،‬چٌٕ ٔؿٕى یخرُي‪ ،‬ىٍ پیَحيٌٕ آٌْخ حُ ؿَْٕٗخٌ كویوظٗ رّهخٍؽ‬
‫پَحکُيِ ٕٗى‪،‬حیٍ كویوض رّيُِنّٖ ‪ٍٕٛ‬ص حٗیخٖ حٓض کّ حُ آٌْخ ‪ٛ‬خىٍ يٕٗٗى‪».‬‬
‫‪ٛ‬ي ٓخل رؼي "ُٓض حگٕٓظیُّٕ هيیْ" (ػخنى ٰانٓیخص ئیلٗ‪ ،‬حُ آرخٖ کهیٔخ‬
‫‪ ٖ۳4‬ـ ٖٓ‪ ، 4‬و) گلض‪« :‬حگَ كهٕ‪١‬یٍ چُي ح‪ٛ‬طالف كهٔلٗ هٕى ٍح طـییَ يٗىحى‪ ،‬یک‬
‫كیهٕٔف ئیلٗ رًّٗخٍ يٗآيي‪».‬‬
‫كهٕ‪١‬یٍ ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗگٕیي‪« :‬چٌٕ کخثُٗ رّکًخل هٕى ٍٓي‪ ،‬رِحیي؛ چٌٕ حٔ‬
‫‪١‬خهض آٌٍح َيحٍى کّ ىٍ ًحص هٕى يل‪ ٍٕٜ‬يخَي‪ ،‬پْ کخثُٗ ىیگَٖ پيیي آٍٔى ‪ ...‬حُ‬
‫آطٖ گَيٗ ُحیي ٔ حُ رَف َٓىٖ ‪ ...‬رُخرَحیٍ چگَّٕ کخثٍ کخيم کّ ًْخٌ هیَ‬
‫يل‪ ٞ‬رخٗي‪ ،‬ىٍ ًحص هٕى ٓخکٍ (رٗكؼم) رخٗي؟»‬
‫ريیٍ‪َ١‬ین‪ ،‬حكيیض ىٍ كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص «هِٕٖ ًّْٖ حٗیخء» رئٌ‬
‫حیٍکّ ْیچیک حُ حٗیخء رخٗي‪ ،‬ظخَْ يٕٗٗى‪ٔ ،‬ػوم کّ حُ حكيیض كخی‪ ٞ‬يٕٗٗى‪،‬‬
‫چٌٕ يزيأ هٕىٍح طؼوم يٗکُي‪ ،‬رخٍٍٔ يٕٗٗى‪ٔ ،‬يَطزّٖ يخىٌٔ هٕىٍح پيیي يٗآٍٔى‪.‬‬
‫حیٍ حٓض يزيأ َظَیّٖ کّ كخٍحری كهٔلّٖ هٕى ٍح رَحٓخّ آٌ پٍٗیِٖ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫«َلْ» پخیخٌ کخثُخص يؼوٕل ٔ کخثُخص‬ ‫ًلٌ‪:‬‬
‫يٕؿٕى ىٍ ػخنى يؼوٕل ٔ آؿخُ کخثُخص يٕؿٕى ىٍ ػخنى يلّٕٔ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ‬
‫رَّْىٔ ؿُزّٖ يؼوٕل ٔ يلّٕٔ رٔظّگٗ ىحٍى‪َ .‬لْ ٍح هٕحٖ يظؼيىٖ حٓض‪ ٔ ،‬رخ‬
‫حیٍ ه ٕحء حٓض کّ ىٍ آؿخُ‪ ،‬يیخٌ ٔ پخیخٌ حٗیخء ؿخٖ گیَى‪ .‬حیٍ حٓض کّ َلْ ئخكَ‬
‫حٓض ىٍ ؿٓخَٗ يخٍٔحءحنطزیؼش‪" .‬رَثیّ" يٗگٕیي‪« :‬ىٍ َلْ‪ٕٗ ،‬م ٔ كَکض ْٔض‪».‬‬
‫‪ٖٔ۰‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫رّ پُيحٗض كهٕ‪١‬یٍ َلْ ىحٍحٖ حكٕحالص ٔ يَحطزٗ حٓض‪ ،‬کّ حُ حَـٌحد ٔ كُخٖ‬
‫َلْ ىٍ حكيیض (يَكهّٖ کّ ىیگَ َلْ‪َ ،‬لْ َیٔض) طخ پخثیٍطَیٍ يَطزّٖ کّ حىحٍِ‬
‫کَىٌ ؿٓخٌ يلّٕٔ حٓض ٍح ٗخيم حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ كهٕ‪١‬یٍ ىٍ رَحرَ هٕى ّٓ يکظذ حُ يکخطزٗ کّ رّرلغ ىٍرخٍِٖ َلْ‬
‫پَىحهظّ‪ ،‬يٗریُي‪ :‬یکٗ يکظذ ٍٔحهٗ کّ َلْ ٍح هِٕٖ طُظیى ىُْيِ يٗىحَي‪ ،‬ىیگَٖ‬
‫يکظذ حٍٔكجٕٓٗ ـ كیؼخؿٍٕٖ کّ ْزٕ‪َ ١‬لْ رّػخنى يلّٕٔ ٍح حَلطخ‪ ١‬حٔ‬
‫يًٗٗخٍى ٔ ٕٓو يکظزٗ کّ حُ طؤػیَحص كیؼخؿٍٕیخٌ رَکُخٍ َیٔض؛ ػخنى يلّٕٔ ٍح‬
‫َٗ يٗىحَي‪ .‬كهٕ‪١‬یٍ رّػویيِٖ ٍٔحهیخٌ گَحثیيِ‪ ،‬طخ ىٍٔطَیٍ َظخیؾ آٌٍح پیٍٖكظّ‬
‫حٓض ٔ يٗگٕیي‪ َْ :‬هِٕٖ كخػهّٖ کّ ىٍ ػخنى ‪١‬زیؼض ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬یخ َلْ حٓض‪ ،‬یخ‬
‫يَطز‪ ٢‬رخ َلْ‪ .‬آًٓخٌ ٍح َلٔٗ حٓض‪َْ ٔ ،‬یک حُ کٕحکذ ٍح َلٔٗ رخٗي‪ُ ٔ ،‬يیٍ ٍح‬
‫َیِ َلٔٗ حٓض کّ ًْخٌ هِٕٖ يٕنيِ حٓض‪.‬‬
‫َلْ ػخنى‪ًْ ،‬خَُي ىٍیخٖ ٍٔكخَٗ حٓض کّ كوخین يلّٕٔ ىٍ آٌ ُٗخٍٔحَي‪،‬‬
‫َظخو ػخنى ٔؿٕى‪ ،‬حُ َلٔٗ حٓض کّ حُ َٓچًّٖ٘ حُنیض کٔذ كی‪ ٞ‬يٗکُي ٔ چٌٕ‬
‫حیٍ كی‪ ،ٞ‬ػخرض ٔ الیظـیَ حٓض‪َ ،‬ظخو ػخنى ٔؿٕى َیِ ػخرض ٔ الیظـیَ حٓض‪.‬‬
‫كهٕ‪١‬یٍ چٌٕ رّرلغ ىٍ يٍٕى َلّٕ ؿِثٗ يٗپَىحُى‪ ،‬حُ ‪١‬زیؼض آٌ يٗپَٓي‬
‫کّ آیخ ٔحكيحَي‪ ،‬یخ يظؼيى‪ .‬آیخ حیٍ َلّٕ ؿِثٗ حُ حؿِحء َلْ کهٗحَي‪ ،‬یخَّ؟‬
‫ؿٕحرٗ کّ رّحیٍ ٓئحل يٗىْي حیٍ حٓض کّ ًّْٖ َلّٕ ىٍ ًحص هٕى یکٗ‬
‫ْٔظُي؛ ٔ ىٍ َوطّٖ حٔؽ‪ ،‬ىٍ طؤيم ٔ طؼوم یگخَّ حٗظَحک ىحٍَي‪َ ًّْٖ« .‬لّٕ ٍح‬
‫رّػوم‪ ،‬حٍطزخ‪ ١‬يلکًٗ حٓض‪ ،‬رخ ٔؿٕى حیٍ يٗهٕحُْي ؿيح َٕٗي‪ٔ ،‬نٗ ؿيحیٗ کخيم رَ‬
‫حی٘خٌ يیَٔ َیٔض‪ .‬حُ حیٍٍٔ ىٍ ػیٍ ؿيحیٗ‪ٔ ،‬كيص حُ يیخٌ ًٍَٗٔى‪َ َْ .‬لٔٗ حُ‬
‫َلْْخ يٕؿٕى يٗگَىى‪ٔ .‬نٗ ًّْٖ يٕؿٕىحص ٔحكيٖ ٍح ط٘کیم يٗىُْي‪ ٔ .‬حیٍ‬
‫َوطّٖ حٓخٓٗ يٌْذ يخ حٓض کّ ًّْٖ َلّٕ حُ َلْ ٔحكي ‪ٛ‬خىٍ يَٕٗٗي‪ ٔ .‬كخل‬
‫حیٍ َلْْخٖ يظؼيى‪ ،‬کّ حُ َلْ ٔحكي ‪ٛ‬خىٍ ٗيِحَي‪ ،‬كخل ػوٕل حٓض کّ رّػوٕل‬
‫يلخٍهّ ٔ ؿیَ يلخٍهّ طؤیى يَٕٗٗي‪ .‬طؼيى َلّٕ رّيؼُٗ ههن َلّٕ طخُِ َیٔض‪،‬‬
‫رهکّ رّيُِنّٖ گٔٔض ٍٗظّْخٖ حٓض کّ آٌْخ ٍح رَّلْ کهٗ يَطز‪ ٢‬يٗکُي‪َ ٔ .‬یِ‬
‫ط٘و‪ ٚ‬آٌْخ حٓض رؼي حُ حیٍ گٔٔظٍ‪ .‬چٌٕ َلْ ىٍ ؿٔي كهٕل کُي‪ ،‬پخٍِٖ حُ هٕحء‪،‬‬
‫چٌٕ ًحکَِ ٔ حكٔخّ ٔ حىٍحک ىٍ حٔ ظخَْ ٕٗى ٔ حیٍ هٕى ىنیم ىیگَٖ حٓض حُ‬
‫حیٍ هٕحء کّ حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص كیخص ٍٔكٗ َلْ حٓض‪ ،‬یؼُٗ ٔهظٗ رّؿٔي يٗپیَٕيى‪.‬‬
‫ُیَح ىٍ يَحطذ ػخنٗ كیخص ٍٔكٗ‪ً ،‬حکَِٖ َیٔض‪ .‬چٌٕ َلْ هخٍؽ حُ ُيخٌ‬
‫‪ٖٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُیٔض يٗکُي‪ ٔ ،‬حكٔخٓٗ َیٔض‪ ،‬چٌٕ َلْ ىٍٔ حُ يلٕٔٓخص حٓض‪ ٔ ،‬حػًخل كکَ‬
‫ٔ حىٍحک َیٔض‪ ،‬چٌٕ ىٍ يٕؿٕى حُنٗ حػًخل كکَ َیٔض‪.‬‬
‫رّپُيحٗض كهٕ‪١‬یٍ‪ ،‬ػُخ‪َٛ‬‬ ‫ؽیبد‪:‬‬
‫چٓخٍگخَّ (آطٖ‪ْٕ ،‬ح‪ ،‬آد ٔ هخک) كخهي كیخصحَي ٔ حُ حيظِحؽ آٌْخ َیِ كیخص كخ‪ٛ‬م‬
‫ًَیٕٗى‪ ،‬رهکّ ػخيم كیخص ٔ َظى ىُْيِ رّآٌْخ َلْ (ٍٔف) حٓض کّ رّؿٓخٌ حؿٔخو‬
‫َیِ طؼهن َيحٍى‪َ .‬لْ‪ ،‬ػخيم كیخص ؿخَيحٍحٌ حٓض ٔنی هٕى‪ ،‬كیخص ٍح حُ کٔی‬
‫َگَكظّ ٔ رّيؼُخی ٍحٓظیٍ ‪ٛ‬خكذ كیخص حٓض‪ .‬يٕؿٕىی کّ كیخص ٍح رّػخٍیض‬
‫َگَكظّ رخٗي آٌ ٍح حُ ىٓض َوٕحْي ىحى‪ ،‬حُ حیٍٍٔ َلْ كُخَخپٌیَ حٓض‪.‬‬
‫آػخٍ كیخص ػزخٍص حُ ٍٗي ٔ طـٌیّ ٔ كْ ٔ كَکض ٔ َطن ٔ ػهى حٓض‪ .‬حٔنیٍ‬
‫حػَ كیخص‪ٍٗ ،‬ي ٔ طـٌیّ حٓض؛ ح ّيخ َكیَٕحٌ‪ ،‬یخ رّطؼزیَی يٕؿٕى ‪ٛ‬خكذ كیخص‪،‬‬
‫رّيٕؿٕىی ح‪١‬الم يیٕٗى کّ كْ ٔ كَکض ىحٗظّ رخٗي‪ .‬كْ ٔ كَکض حُ ؿٔى‬
‫‪ٛ‬خىٍ ًَیٕٗى‪ .‬يزيأ ‪ٛ‬ئٍ حیٍ حكؼخل‪َ ،‬لْ حٓض‪ .‬رّحیٍ طَطیذ‪ ،‬رَّظَ يیٍٓي ىٍ‬
‫حیٍ يؼُخ يیخٌ َلْ ٔ كیخص طـخیَی َیٔض ٔ َْ ىٔ رَ کًخل حٔل ؿٔى ىالنض ىحٍَي ٔ‬
‫آػخٍ رّٔحٓطّ رّآٌ ئُٕدحَي‪ .‬ح ّيخ حگَ كیخص رّيؼُخی کًخل ػخَی رخٗي (یؼُی کًخنی‬
‫کّ «َٕع» رَحی رخنلؼم ٗيٌ رّآٌ يلظخؽ َیٔض‪ ،‬يؼم رََُيِگی رَحی ًٗ٘یَ ٔ‬
‫حكٔخّ ٔ كَکض رَحی حَٔخٌ) كیخص ؿیَ حُ َلْ حٓض‪.‬‬
‫«ًحکَِ» (كخكظّ) یکٗ حُ هٕحٖ َلْ حٓض ٔ‬ ‫ماکوٍ‪:‬‬
‫ٍرطٗ رّؿٔي َيحٍى‪ُ .‬یَح يخ ُْگخيٗ رّیخى يٗآٍٔیى کّ يلّٕٔ حُ ػ‪ ٕ٠‬كخّٓ‬
‫ؿخیذ رخٗي‪ْ ٔ ،‬ىچُخٌ کّ ‪ ٍٕٛ‬يلّٕٔ ٍح رّیخى يٗآٍٔیى‪ ،‬يؼخٍف يـَى ٍح َیِ‬
‫رّیخى يٗآٍٔیى‪ ٔ .‬حگَ ًحکَِ ىٍ َلْ رخٗي‪ ،‬ىٍ َلٔٗ کّ رّطًخيّ حُ ؿٔي آُحى ٗيِ‪،‬‬
‫َوٕحْي رٕى‪ُ ،‬یَح َلْ رًّْخٌ حَيحُِ کّ رّيؼوٕل َِىیک يٕٗٗى‪ ،‬حٗیخء يلّٕٔ‬
‫ٍح حُ یخى يٗرَى‪ ،‬حُ حیٍٍٔ يٗطٕحٌ گلض کّ َلْ َه ِیَّ َٓیغحنُٔیخٌ حٓض ٔ چٌٕ‬
‫رّيؼوٕل ٍٓیي‪ ٖ ًّْ ،‬هخ‪َ١‬حص هٕى ٍح حُ یخى رزَى‪ .‬چٌٕ ُْگخيٗ کّ َلْ يظٕؿّ‬
‫يؼوٕالص حٓض‪ ،‬ؿِ طؼوم ٔ طؤيم ىٍ يٍٕى آٌ‪ ،‬کخٍٖ ىیگَٖ حُ حٔ ٓخهظّ َیٔض‪.‬‬
‫كهٕ‪١‬یٍ يٗگٕیي‪ :‬حىٍحک هِٕٖ حٓض يیخٌ‬ ‫اكهاک‪:‬‬
‫ػوم ٔ كْ‪ .‬حىٍحک ٍح ّٓ ٔظیلّ حٓض َؤض آٌکّ ‪ٍ ٍٖٕٛ‬ح کّ حُ كْ كخ‪ٛ‬م‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬يٗگیَى ٔ طلهیم ٔ طَکیذ يٗکُي ٔ ػُخ‪ َٛ‬يوظهلٗ ٍح کّ يوهیّ رّحٔ‬
‫يٗىْي‪ ،‬گَى يٗآٍٔى ٔ حُ آٌ چیِْخ يٗٓخُى‪ .‬ىیگَ آٌکّ يیخٌ آٌچّ حُ كٕحّ‬
‫كَحْى يٗآیي ٔ آػخٍٖ کّ حُ ‪ ٍٕٛ‬يؼوٕنّ رّىٓض آٍٔىِ‪ ،‬طٕكین يٗىْي‪ .‬يؼالً‬
‫‪ٖٔ۲‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ط٘وی‪ ٚ‬يٗىْي کّ ٓوَح‪ ١‬هیَّ (َیکٕ کَىحٍ) حٓض‪َّ .‬حُ ٍحِ حىٍحک كٔٗ‪ ،‬رهکّ حُ‬
‫حیٍ ؿٓض کّ ىٍ ًحص ٓوَح‪َ ًََّٖٕ ١‬یکٗ ٔ هیَ ْٔض‪ٕٓ .‬و حیٍکّ ‪ٍٕٛ‬‬
‫يلّٕٖٔٓ يٕؿٕى ٍح رَ ‪ ٍٖٕٛ‬کّ حُ پیٖ ىٍیخكض ىحٗظّ‪ ،‬يُطزن يٗکُي‪ ،‬ىٍ‬
‫َظیـّ يٗكًٓي کّ حیٍ ٗو‪ ٚ‬کّ حکٌُٕ يٗریُي‪ًْ ،‬خٌ ٓوَح‪ ١‬حٓض‪.‬‬
‫َلْ پْ حُ آٌکّ ػخنى يلّٕٔ ٍح كیخص ٔ َظخو‬ ‫ػول‪:‬‬
‫رو٘یي ٔ رّهٕى پَىحهض‪ ،‬رّٕٖٓ يزيأ هٕى‪ ،‬یؼُٗ حهُٕو ىٔو (حُ ّٓ حهُٕو كهٕ‪١‬یُٗ)‬
‫كَح يٍٗٔى‪« .‬ػوم = ‪َِ »nuos‬ى كهٕ‪١‬یٍ يلٕٓو هیهٗ ٔٓیغ ىحٍى‪ ٔ .‬ػُخ‪َٛ‬‬
‫يظؼيىٖ ٍح ٗخيم حٓض‪ .‬حُ ؿًهّ‪ ،‬ػوم یکٗ حُ يَحطذ كیخص ٍٔكٗ حٓض‪ٔ ،‬‬
‫يَكهّٖ حُ يَحكم حٍطوخء َلْ ىٍ رخُگ٘ض َٓخیٗحٕ‪ْ ٔ .‬ىحکٌُٕ هٕى‪ ،‬ػهض ػخنى‬
‫يلّٕٔ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ يٗریُیى ُيؼُم حكال‪ٍٕٛ ٔ َٕٗ١‬ص حٍٓطٕیٗ ٍح ىٍ رَ‬
‫ىحٍى‪ ٔ .‬رّهيحٖ ٍٔحهیخٌ‪ ،‬یؼُٗ «ػوم گَىحَُيِٖ ؿٓخٌ» ٗزخْظٗ طخو ىحٍى‪.‬‬
‫رخ ٔؿٕى حیٍ‪ ،‬ػوم ىٍ كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ يؼُٗ حه‪ْ ٚ‬ى ىحٍى‪ ،‬حٔ پیٖ حُ َْ چیِ‬
‫طؤکیي يٗکُي کّ طٕؿّ ػخهم رّىٌٍٔ هٕى‪ ،‬ىٍیخكض آٌچّ ٍح کّ ىٍ كویوض حٔ يکٌُٕ‬
‫حٓض رَحٖ حٔ يیَٔ يٗٓخُى‪ .‬كهٕ‪١‬یٍ رخٍْخ حیٍ گِحٍِ ٍح ىٍ آػخٍ هٕى طکَحٍ کَىِ‬
‫حٓض کّ‪َْ« :‬کْ هٕى ٍح طؼوم کُي‪ ًّْٖ ،‬کخثُخص ٍح طؼوم کَىِ حٓض‪».‬‬
‫كهٕ‪١‬یٍ يخَُي حكال‪ ٌٕ١‬يؼظوي حٓض کّ ػ٘ن آىيٗ ٍح رُّٗخهض كویوض يٍٗٓخَي‬
‫ٔ َُيگٗ حهالهٗ َیِ کّ رَ يزُخٖ ك‪٠‬یهض حٓظٕحٍ ٗيِ رخٗي‪ ،‬يٕ‪ٛ‬م آىيٗ رّكویوض‬
‫حٓض‪ .‬پْ حٍُْٕخٖ ػوهٗ ىٍ ػیٍ كخل ًْخٌ حٍُْٕخٖ حهالهٗ ٔ حٍُْٕخٖ‬
‫ُیزخیٗ َیِ ْٔظُي‪ .‬ح ّيخ طؤػیَ حكکخٍ حٍٓطٕ ىٍ َظَیّٖ كهٕ‪١‬یٍ ٍح رّ‪ ٍٕ١‬آٗکخٍ ىٍ‬
‫حیٍ هطؼّ حُ طخٕٓػّٖ پُـى يٗیخریى‪« :‬حَٔخٌ يَکذ حُ َلْ ٔ ؿٔي حٓض ٔ ؿٔي‬
‫يَکذ حٓض حُ ػُخ‪ َٛ‬حٍرؼّ‪َْ ،‬یک حُ حیٍ ػُخ‪ َٛ‬يَکذ حٓض حُ يخىِ ٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ‪ ...‬چٌٕ رّػخنى ٔؿٕى طٕؿّ کُیى‪ ،‬ػوهٗ يٗیخریى کّ يُٓيّ ٔ هخنن ػخنى‬
‫حٓض‪ ،‬آٌچّ هزٕل ‪ٍٕٛ‬ص يٗکُي‪ ،‬آطٖ‪ْٕ ،‬ح‪ ،‬آد ٔ هخک حٓض؛ ٰنکٍ آٌکّ رّحیٍ‬
‫يٕحى ‪ٍٕٛ‬ص يٗرو٘ي‪َ ،‬لْ حٓض‪ .‬پْ َلْ رّػُخ‪ َٛ‬حٍرؼّ ‪ٍٕٛ‬ص يٗرو٘ي‪ .‬ح ّيخ‬
‫ىٍ ٔحهغ آٌکّ چُخٌ هيٍطٗ رَّلْ حٍُحَٗ يٗىحٍى ػوم حٓض‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ َُْ رَّلْ‬
‫َُْيُي هٕحَیٍ کخٍٕ ٍح حٍُحَٗ يٗىحٍى‪ .‬پْ ػوم ٍح حگَ ‪ٍٕٛ‬ص روٕحَیى‪ ،‬ىٍ آٌ‬
‫ٔحكي ْى ‪ٍٕٛ‬ص َلْ حٓض ٔ ْى ٔحْذ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ .‬حیٍ َظَیّ ىٍ كهٔلّٖ هٌَٔ‬
‫ٔٓطٗ ٔ ٓپْ ىٍ حكکخٍ كالٓلّٖ حٓالو طؤػیَ ػًین َٓخى‪.‬‬
‫يٗپَٓیى‪ :‬چگَّٕ يًکٍ حٓض يٕؿٕى رخنوِٕ‪ ،‬يٕؿٕىٖ رخنلؼم ٕٗى؟‬
‫ٓ‪ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حگَ ػهض كخػهٗ َزخٗي کّ آٌٍح حُ هِٕ رّكؼم رک٘ي‪ ،‬پْ ػوم رّػُٕحٌ‬
‫«ٔحْذحن‪ »ٍٕٜ‬رخ كؼم يل‪ ٞ‬ىٍ كهٔلّٖ حٍٓطٕ كَهٗ َيحٍى‪ .‬ػوم حُ آٌ ؿٓض‬
‫«ٔحْذحن‪ »ٍٕٜ‬حٓض کّ هٕى يلظٕٖ ًّْٖ ‪ٍٕٛ‬صْخ حٓض‪ ،‬حٔ هيحٖ حٓض کّ‬
‫ًّْٖ هيح یخٌ ٍح ىٍ رَ ىحٍى‪ُ ،‬یَح يؼخل ػخنى يلّٕٔ حٓض «يخ ىٍ رَحرَ ػظًض ٔ‬
‫ؿًخل ػخنى يلّٕٔ‪َ ،‬ظخو كَکض حُنٗ آٌ ٔ هيحیخَٗ کّ ىٍ آٌ ْٔظُي‪ ،‬حػى حُ يَثٗ‬
‫ٔ ؿیَ يَثٗ ‪ ...‬يظلیَ يٕٗٗیى‪َْ ٔ .‬گخِ رّىٍک يؼخل ٔ كویوض آٌ حٍطوخء یخریى‪،‬‬
‫طلیَ يخٌ حكٌِٔ هٕحْي ٗي‪ ،‬چّ ىٍ آٌؿخ يؼوٕالطٗ ٍح کّ ًحطخ ً حُنٗ ْٔظُي ٔ ىحٍحٖ‬
‫يؼَكض ٔ كیخص‪ ،‬هٕحْیى ىیي ٔ رّىیيحٍ ػوم يطهن ـ کّ ٍَٓٔ ػخنى ٔؿٕى حٓض ـ ٔ‬
‫كکًض رَطَ ٔ كیخص رَٗٓخیض آٌ َخیم هٕحْیى ٗي‪ُ .‬یَح ىٍ آٌؿخ ًّْٖ کخثُخص‬
‫حُنٗ‪ َْ ٔ ،‬ػوم ٔحنّ ٔ َلٔٗ ىٍ ٓکٕص ىحیًٗ حٓض‪.‬‬
‫ـ آیخ يؼوٕالص هخٍؽ حُ ػوم يٕؿٕىحَي ـ چُخٌکّ حكال‪ ٌٕ١‬يٗگلض ـ یخ ىٍ ػوم‬
‫يٕؿٕىحَي؟‬
‫= پخٓن كهٕ‪١‬یٍ ٔح‪ٟ‬ق حٓض‪ :‬حگَ يؼوٕالص ـ یؼُٗ ُيؼُم حكال‪ َٕٗ١‬ـ هخٍؽ حُ‬
‫يؼوٕالص ٔؿٕى ىحٗظّ رخُٗي‪ ،‬يؼَكض ػوهٗ َیِ چیِٖ ٗزیّ يؼَكض كٔٗ هٕحْي‬
‫رٕى‪ ٔ ،‬يًکٍ حٓض کّ حیٍ يؼَكض كخ‪ٛ‬م َٕ٘ى؛ حُ ىیگَٕٓ كویوض ؿَْٕیّ رخ ًحص‬
‫هٕى يظلن حٓض‪َّ ،‬رخٗٗء ىیگَ‪ ٔ .‬آٌ ؿِ حُ ًحص هٕى‪ ،‬طؼزیَ َکُي‪ .‬پْ کخٍ ػوم‬
‫حَظوخل رٗٔحٓطّ حٓض حُ كکَ رّکخثٍ؛ َّحیٍکّ ط‪ٜ‬يین كویوض هخٍؿٗ رخٗي‪.‬‬
‫ريیٍ‪َ١‬ین يٗریُیى کّ كهٕ‪١‬یٍ حُ حكال‪ ٌٕ١‬كخ‪ٛ‬هّ يٗگیَى ٔ ٔؿٕى َْ كویوض ػوهٗ‬
‫ٍح کّ هخٍؽ حُ ػوم کهٗ رخٗي‪َ ،‬لٗ يٗکُي‪.‬‬
‫ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ ػوم كٕم ًّْچیِ‬ ‫اؽلیذ‪:‬‬
‫حٓض‪ .‬طُٓخ حكال‪ ٌٕ١‬رخالطَ حُ ػوم‪ ،‬هیَ‪ ،‬یخ «حكيیض» ٍح هَحٍ ىحىِ حٓض‪ .‬ػوم ىٍ‬
‫َظَ ٍٔحهیخٌ هِٕٖ حٓض َُيِ ٔ َُيگٗروٖ؛ ح ّيخ ىٍ َظَ حكال‪ ٌٕ١‬ػوم هِٕٖ حٓض‬
‫کّ كئى ُٓـٖ کخثُخص ٔ َٔزضْخٖ ػخرض ٍیخ‪ٍ ٟٗ‬ح ک٘ق يٗکُي‪ .‬رَّظَ كهٕ‪١‬یٍ‬
‫ػوم ُْگخيٗ ٗخیٔظّٖ حیٍ ػُٕحٌ حٓض کّ حُ حكيیض ٍَٕ گیَى ٔ رّآٌ ٓزذ هيٍص‬
‫ک٘ق َٔزضْخٖ ػخرض ٔ ىٍک آٌْخ ىٍ حٔ پيیي آیي‪.‬‬
‫ـ چگَّٕ ًّْٖ کخثُخص حُ حكيیض رٔی‪ٛ ٢‬خىٍ ٗيِ حٓض؟‬
‫= كهٕ‪١‬یٍ يٗگٕیي‪ :‬حیٍ ‪ٛ‬ئٍ ىٍ ّٓ يَكهّ حَـخو یخكظّ؛ حُ آٌؿخ کّ حكيیض‬
‫کخيم حٓض‪ ،‬حكخ‪ ّٟ‬يٗکُي‪ ،‬حیٍ كی‪ ،ٞ‬يٕؿٕى ؿيیيٖ حیـخى يٗکُي‪ .‬حیٍ يٕؿٕى ؿيیي‬
‫چٌٕ رّح‪ٛ‬م هٕى طٕؿّ کُي‪ ،‬حُ حٔ رخٍٍٔ ٕٗى‪ ٔ .‬چٌٕ يظٕؿّ ًحص هٕى ٕٗى‪ ،‬ػوم‬
‫ٔ‪ٔ4‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫رخٗي‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬حیٍ يٕؿٕى ؿيیي حُ آٌ ؿٓض کّ يزيأ حٔل (ٔحكي‪ ،‬حكيیض) ٍح طؼوم‬
‫يٗکُي ٔ رّ آٌ طٕؿّ ىحٍى‪ ،‬کخثٍ ٔ يٕؿٕى حٓض؛ ٔ حُ آٌ ؿٓض کّ ًحص هٕیٖ ٍح‬
‫طؼوم يٗکُي‪ ،‬ػوهٗ حٓض ىحٍحٖ كؼهیض ػوهٗ‪.‬‬
‫كهٕ‪١‬یٍ ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗگٕیي‪ :‬هیَ يزيأ حٓض‪ ٔ .‬ػوم يٕؿٕىحطٗ ٍح کّ حیـخى‬
‫يٗکُي حُ حٔ يٗگیَى‪ ٔ ...‬هيٍص حكيحع يٕؿٕىحطٗ ٍح کّ حُ حٔ پيیي يٗآیُي‪ ،‬حُ آٌؿخ‬
‫حهٌ يٗکُي‪ .‬پْ حكيیض رّػوم‪ ،‬آٌچّ ٍح کّ َيحٗض‪ ،‬حػطخء يٗکُي‪ ٔ .‬حُ حكيیض‪،‬‬
‫کؼَص رَ ػوم چیَِ ٕٗى ٔ ػوم حُ ‪ٟ‬ز‪ ٢‬هيٍطٗ کّ حُ حكيیض گَكظّ‪ ،‬ػخؿِ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍٍٔ آٌٍح ؿِء ؿِء يٗکُي طخ طٕحٌ طلًهٖ ٍح ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫يلٕٓو ػخنى َِى هييخٖ‬ ‫ػبلن هؾًَْ ّ هبكٍ‪:‬‬
‫يظل ّکَیٍ‪ ،‬رخ آٌچّ حئَُ يٗگٕثیى‪ ،‬كَم ىحٍى‪ ،‬ػخنى َِى هييخ َْ يٕؿٕى َُيِٖ‬
‫حٓض کّ َلْ‪ ،‬حػ‪٠‬خء‪ ،‬كَکض ٔ َظخو ىحٗظّ رخٗي‪ .‬رُگَیى کّ ػخنى حُ ُرخٌ كهٕ‪١‬یٍ‬
‫چٔخٌ ٓوٍ يٗگٕیي‪ :‬هيح يَح ریخكَیي‪ ،‬يٍ حُ حٔ آييِحو‪ ،‬پْ يٍ کخيهى‪ .‬يٍ كخٖٔ‬
‫ًّْٖ يٕؿٕىحص َُيِ ْٔظى‪ ،‬پْ َیخُٖ رّْیچکْ َيحٍو؛ ُیَح ًّْٖ کخثُخص ٔ‬
‫َْچّ حُ َزخص ٔ كیٕحٌ ُحىِ يَٕٗٗي ىٍ يٍ ْٔض‪ .‬ىٍ يٍ رٔیخٍٖ حُ هيحیخٌ ْٔظُي‬
‫ٔ ‪ٕ١‬حیلٗ حُ ٗیخ‪١‬یٍ ٔ َلْْخٖ پخک‪ ٔ ،‬يَىيٗ کّ ٓؼخىص ٍح ىٍ ك‪٠‬یهض یخكظّحَي‪...‬‬
‫ٔ ًّْٖ يٕؿٕىحطٗ کّ ٗخین هیَحَي‪ ًّْٖ ٔ .‬يٕؿٕىحطٗ کّ رّهيٍ ‪١‬خهض هٕى رّآٌ‬
‫ىٓض يی یخرُي‪ ...‬گیخْخٌ ٍح كیخص حٓض ٔ كیٕحٌ ٍح ػالِٔ رَ كیخص‪ٗ ،‬ؼٍٕ حٓض‪.‬‬
‫رَهٗ ٍح ػوم حٓض ٔ رَهٗ ٍح كیخص کهٗ‪.‬‬
‫َلْ حیٍ ػخنى ٔ َلّٕ ؿِثیّ‪ ًّْ ،‬ىٍ ػخنى ػوهٗ ْٔظُي‪ ،‬یؼُٗ ؿخٖ کّ ىٍ كخل‬
‫ي٘خْيِ ْٔظُي ٔ حُ كی‪ ٞ‬حیٍ ي٘خْيِ حٓض کّ هيٍص حىحٍِٖ حيٍٕ ػخنى ٍح رّىٓض‬
‫يٗآٍَٔي‪ْ ٔ .‬ىچُخٌ کّ ػوم حُ حكيیض كخی‪ٗ ٞ‬يِ ٔ َلْ حُ ػوم‪ْ ،‬ىچُیٍ ػخنى حُ‬
‫َلْ كخی‪ ٞ‬گ٘ظّ حٓض‪ .‬حیٍ ؿٓخٌ ٍح آؿخُٖ َیٔض‪ُ ،‬یَح َظیـّٖ ي٘خْيِٖ حُنٗ‬
‫حٓض ٔ آٌ ىٍ ُيخَٗ حٓض کّ َّآٌٍح حٔل حٓض ٔ َّآهَ‪ .‬ػخنى رّآٌ گَّٕ کّ حكال‪ٌٕ١‬‬
‫يٗگٕیي‪ٍٕٛ ،‬ص حُل حٓض‪.‬‬
‫كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ كهوّٖ ٔ‪ٛ‬م َخيَثٗ‬ ‫ؽلوَٓ ّٕل‪:‬‬
‫يیخٌ كکًض یَٕخَٗ حُ یکٕٓ‪ ٔ ،‬كهٔلّٖ هٌَٔ ٔٓطخیٗ ؿَرٗ‪ ،‬كکًض ُْيٖ‪،‬‬
‫ػَرٗ ٔ رؼيح ً حٓاليٗ حُ ىیگَٕٓ حٓض‪" .‬كَكٍٕیّٕ" ىٍ کظخد َُيگٗ كهٕ‪١‬یٍ‬
‫يٗگٕیي‪ :‬يؼهى حٔ رّكهٔلّٖ رَرَْخ (ؿیَ یَٕخَْٗخ) ٍؿزظٗ رٔیخٍ ىحٗض ٔ حُ آٌْخ‬
‫رَِٖٓ رٔیخٍ گَكض‪ٔ .‬كيص «يٍ» رخ کخثٍ کهٗ ىٍ «حٔپخَ٘خى» آييِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ْىچُیٍ ىٍ کظذ ىیُٗ ُْي ح‪ٛ‬م ىیگَٖ حٓض کّ ىٍ حَيیّٖ٘ كهٕ‪١‬یٍ آييِ حٓض‬
‫ٔ ریگخَّگٗ آٌ رخ كهٔلّٖ یَٕخٌ رّهٕرٗ يٕ٘ٓى حٓض‪ .‬يٕ‪ٕٟ‬ع حیٍ ح‪ٛ‬م حیٍ حٓض‬
‫کّ حطلخى «يٍ» رخ کخثٍ کهٗ‪ ،‬حُ ‪َ١‬ین يؼَكض کهٗ كخ‪ٛ‬م ًَٕٗٗى‪ ،‬رهکّ یخكظٗ‬
‫حٓض کّ رّطًَیٍ ٔ طؤيم (ٍیخ‪ٟ‬ض) كخ‪ٛ‬م ٕٗى‪.‬‬
‫ٗخیي رخٍُطَیٍ چیِٖ کّ كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ ٍح حُ َٕحكال‪ ٔ َٕٗ١‬ىیگَ ىیخَخص‬
‫ٍحیؾ ىٍ ػ‪ َٜ‬حٔ يظًخیِ يٗٓخُى‪ ،‬حیٍ رخٗي کّ ىٍ كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ حَيیّٖ٘ ٔحٓطّ‬
‫ریٍ هيح ٔ حَٔخٌ ٔؿٕى َيحٍى‪ ٔ .‬هيح ىٍ َظَ كهٕ‪١‬یٍ ىٍٔ حُ يخ َیٔض‪ .‬حٔ ىٍ حیٍؿخ‬
‫ىٍ آٌؿخ ٔ ىٍ َْ يکخٌ ىیگَٖ ْٔض‪ً .‬حص رخٍٖ ؿیَ يظُخْٗ حٓض‪ ،‬پْ كيٖ‬
‫َيحٍى‪ ٔ ،‬حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ َْگِ ؿخیذ ًَٕٗٗى‪ ،‬حگَ ؿخیذ ًَٕٗٗى‪ ،‬پْ ىٍ‬
‫ًّْ ؿخ ٔ ىٍ ًّْچیِ كخ‪ َٟ‬حٓض‪ .‬كهٔلّٖ ُْيٖ َیِ يٗگٕیي کّ «رًَْخ» یؼُٗ‬
‫کخثٍ کهٗ‪ ،‬يزيأ ؿًیغ کخثُخص حٓض‪" .‬آطًٍ" کّ «يٍ» ‪َٛ‬ف حٓض‪ ،‬ىٍ ًحص رخ‬
‫«رًَْخ» حهظالكٗ َيحٍى‪ .‬ريیٍگَّٕ يَٗگَیى کّ ػالهّٖ َلْ ؿِثٗ رّکخثٍ کهٗ کّ‬
‫ىٍ كهٔلّٖ كهٕ‪١‬یٍ ْٔض‪ ،‬ىٍ حَيیّٖ٘ ُْيٖ َیِ رّٔ‪ٕٟ‬ف ٔؿٕى ىحٍى ٔ حیٍ ئؤنّ‬
‫ىٍ حیٍ ىٔ كهٔلّ رَّلٕ یکٔخٌ كم ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫ؿلجَٓ هَیؾیذ ّ آؿبى هوّى ٍّطٔ‬

‫ىٍ ٓخل ٖٖٔ رؼي حُ يیالى‪ ،‬ئیلیض یکٗ حُ حىیخٌ پٌیَكظّ ىٍ حيپَح‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و‬
‫گَىیي‪ .‬ىٍ حیٍ ُيخٌ "هٔطُطیٍ" حٔل‪ ،‬يٍٕ٘ٓ رّ"هٔطُطیٍ کزیَ" كَيخٌٍٔح رٕى‬
‫(ٕ‪ ٕ۰‬ـ ‪ ، ٖٖ۰‬و) حٔ هٕى ىٍ رٔظَ يَگ ؿٔم طؼًیي یخكض ٔ ػُٕحٌ حيپَح‪ٍٕ١‬‬
‫يويّ رّهٕى گَكض‪ .‬ىٍ ٓخل ٖٖٓ "هٔطُطیٍ" پخیظوض حيپَح‪ٍ ٍٖٕ١‬ح حُ ٍو‬
‫رّ"هٔطُطُیّ" = (حٓاليزٕل ـ حٓظخَزٕل حئَُی) َٖٗٓ کّ هٕى ىٍ ىْخَّٖ ىٍیخٖ‬
‫ٓیخِ ٓخهظّ رٕى‪ ،‬يُظوم کَى‪ .‬رٔیخٍٖ حیٍ َٗٓ طخُِ ٍح ٍو ػخَٗ يٗگلظُي ٔ حئَُِ ىٍ‬
‫يُخرغ طخٍیوی رّ«ٍو َٗهی» َِٗٓ حٓض‪.‬‬
‫حُ ٓخل ٓ‪ََٜ ٖ۴‬حَیض ىیٍ ًٍٓٗ َٓحَٓ حيپَح‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و ٗي‪ .‬ىٍ ٓخل‬
‫‪ ٖ۲۳‬حيپَح‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و رّىٔ روٖ طؤیى ٗي‪ :‬حيپَح‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و ؿَرٗ رّيَکِیض ٍو‪،‬‬
‫ٔ حيپَ‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و َٗهٗ رخ يَکِیض َٗٓ "هٔطُطُیّ"‪ .‬ىٍ ٓخل ٓٔ‪ٍٔ 4‬و ؿَرٗ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬رَرَْخ طخٍحؽ ٗي ٔ ىٍ ٓخل ‪ 4۰۶‬حيپَح‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و ؿَرٗ رّکهٗ حُ يیخٌ‬
‫ٍكض‪ ،‬ح ّيخ حيپَح‪ٍٔ ٍٖٕ١‬و َٗهٗ طخ ٓخل ٖ‪ ٔ4۳‬کّ طَکْخٖ ٓهـٕهٗ "هٔطُطُیّ"‬
‫ٍح رّط‪َٜ‬ف هٕى ىٍ آٍٔىَي ٔ َخو "حٓاليزٕل" رَآٌ َٓخىَي‪ ،‬ىٔحو کَى‪.‬‬
‫ٖ‪ٔ4‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫ىٍ ٓخل ‪ ۳ٕ۲‬يیالىٖ کهیٔخ آکخىيٗ حكال‪ ٌٕ١‬ىٍ آطٍ ٍح رٔض ٔ كؼخنیضْخٖ آٌٍح‬
‫يًُٕع ٓخهض‪ .‬ىٍ ًْیٍ ٓخل كَهّٖ يٕٕٓو رّ"رُيیکظیٍ" َؤظیٍ ‪َ١‬یوّٖ رٍِگ‬
‫ٍْزخَٗ‪ ،‬يٕؿٕىیض یخكض‪ .‬ريیٍطَطیذ ٓخل ‪ًَ ۳ٕ۲‬خىٖ ٗي حُ چگَّٕگٗ َٓپٕٕ‬
‫َٓخىٌ کهیٔخٖ ئیلٗ رَػهٕو ػوهٗ ٔ كهٔلّٖ یَٕخَٗ‪ .‬حُ آٌ پْ آيُٕٕ ٔ پٍَٕٔ‪،‬‬
‫حَيیّ٘‪ ،‬کَْٓٗخٖ ٔػع ٔ هطخرّ یکـخ ىٍ حهظیخٍ کهیٔخ هَحٍ گَكض‪ًّْ ،‬چیِ ىٍ‬
‫هييض ٰانٓیخص ئیلٗ ىٍآيي ٔ هٌَٔ ٔٓطٗ ًٍٓخ ً آؿخُ ٗي کّ ریٖ حُ ِْحٍ ٓخل‬
‫‪ٕ١‬ل ک٘یي‪ًّْ .‬ؿخ ٍح َٓىٖ‪ ،‬هخيٕٗٗ ٔ طخٍیکٗ كَح گَكض‪ ،‬ىیگَ حُ آٌ رلغْخٖ‬
‫آُحى‪ٍٗ ،‬ي حكکخٍ‪َْٓٗ ،‬خٖ آرخى ٔ پَ ٍَٔن‪ ،‬هیخرخٌْخٖ ُٓگ كَٕ‪ ،‬کظخروخَّْخٖ‬
‫ؿُٗ‪ ،‬كًخوْخٖ طًیِ‪ ،‬کخَخلْخٖ كخ‪ٟ‬الد‪ ،‬طـخٍص ٔ ٕٓىحگَٖ ٔ ؿًغ ٔ ؿٕٕ‬
‫ػًٕيٗ هزَٖ َزٕى‪ ًّْٖ .‬حیٍْخ كو‪ ٢‬ىٔ َکظّ ٍح حػزخص کَى‪:‬‬
‫یک‪ٔ ،‬هظٗ َْچیِٖ رّؿخٖ هٕى َیٔض‪ ،‬چّ كـخیؼٗ ٍم يٗىْي‪.‬‬
‫ىٔ‪ ،‬كَکض طخٍین َّىٍ ئیَ ئظویى‪ ،‬کّ ىٍ ئیَ ُکِحکی ٔ يخٍپیچی حٓض‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ٍْم‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫کزبةٌّبٍٔ‪:‬‬
‫ِّللا حك٘خٍ‪.‬‬
‫حنق ـ «ؿًٍٕٖٓ» "حكال‪ "ٌٕ١‬ػِی ّ‬
‫د ـ «چٓخٍ ٍٓخنّ» "حكال‪ "ٌٕ١‬يلًٕى ‪ُٛ‬خػٗ‪.‬‬
‫پ ـ «پُؾ ٍٓخنّ» "حكال‪ "ٌٕ١‬يلًٕى ‪ُٛ‬خػٗ‪.‬‬
‫ص ـ «ٖٗ ٍٓخنّ» "حكال‪ "ٌٕ١‬دمحمػهٗ كَٔؿٗ‪.‬‬
‫ع ـ «طخٍین حنلهٔلش حنـَریش» "رَطَحَي ٍحٓم" َـیذ ُکٗ يلًٕى‪ ،‬هخَِْ ‪ٔ۲۳4‬‬
‫ؽ ـ «طخٍین كهٔلّٖ ؿَد» "رَطَحَي ٍحٓم" َـق ىٍیخرُيٍٖ‪ ،‬طَٓحٌ‪ ،‬پَٔحُ‪ٖٔ۶۳ ،‬‬
‫چ ـ «طخٍین كهٔلّٖ ؿَد» "ٍحىح کَیُ٘خٌ" ؿٕحى یٕٓلیخٌ‪.‬‬
‫ف ـ «طخٍین كهٔلّٖ حٓاليٗ» "حنیٍٕ نیًٍ" ٓیي كٔیٍ َ‪.َٜ‬‬
‫م ـ «طخٍین كهٔلّ ىٍ ؿٓخٌ حٓاليٗ» "كُخ حنلخهٍٕٖ" ـ "ههیم حنـَ"‬
‫ى ـ «طخٍین حنلهٔلش حنؼَریش حالٓاليیّ» "ػزيِحنً٘خنٗ"‬
‫ػزيحنَُحم"‬
‫ّ‬ ‫ً ـ «طًٓیي نظخٍین حنلهٔلش حالٓاليیش» "ي‪ٜ‬طلٗ‬
‫ٍ ـ «كٗ حنلهٔلش حالٓاليیّ‪ ،‬يُٓؾ ٔ ططزیوّ» "حرَحْیى ييکٍٕ"‬
‫ُ ـ «رٍِگخٌ كهٔلّ» " َُْٖ طٕيخّ " كَیئٌ ريٍِحٖ‪.‬‬
‫ژ ـ «نٌحص كهٔلّ» "ٔیم ىٍٔحَض" ػزخّ ٍُیخد هٕیٗ‪.‬‬
‫‪ٔ44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّ ـ «كهٔلّ چیٔض؟» "ٍ‪ٟ‬خ ىحٍٖٔ"‬

‫ٕ ـ «كهٔلّ» " ػهٗ َٗیؼظًيحٍٖ "‬
‫‪ ٙ‬ـ «َؤظیٍ كیهٕٔكخٌ» "َٗفحنيّیٍ هَحٓخَٗ"‬
‫‪ ١‬ـ «کهیخص كهٔلّ» "دمحم كٔیٍ گُـٗ"‬
‫ع ـ «پَْٖٓخٖ رُیخىیٍ كهٔلّ» "ٓٗ‪ .‬یٕیُگ" ٓیي يلًٕى یٕٓق ػخَٗ‪.‬‬
‫ؽ ـ «حٍٓطٕ» دمحم كٍٔ نطلٗ‪.‬‬
‫ف ـ «كهٔلّ رُّرخٌ ٓخىِ» "ؿُٗ طیچًیٍ ـ کخطَیٍ حٔحَِ" حًٓخػیم ٓؼخىطٗ‪.‬‬
‫م ـ «رٍَٓٗ يزخىٖ كهٔلّٖ َوخىٖ» "كٔیٍ ؿلخٍٖ"‬
‫ػِیِّللا حك٘خٍ‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ک ـ «ٔؿٕى ٔ َظَیّٖ ُٗخهض» "ٔحنظَ طََْ حٓظیْ"‬
‫گ ـ «كکًض ٓوَح‪ »١‬ـ حكال‪ ،ٌٕ١‬دمحم ػهٗ كَٔؿٗ‪.‬‬
‫ل ـ «طخٍین كهٔلّ» "گ‪ْ . ٔ .‬گم" ُیزخ ؿزهٗ‪.‬‬
‫و ـ «ػوم ىٍ طخٍین» "گ‪ْ . ٔ .‬گم" كًیي ػُخیض‪.‬‬
‫ٌ ـ «كیهٕٔكخٌ یَٕخٌ» "ىیٕگُْ الیَطیّٕ" رِٓحى ٍكًُٗ‪.‬‬
‫ٔ ـ «يظخكِیک ٔ كهٔلّٖ يؼخ‪ٓ" »َٛ‬یي ؿاللحنيّیٍ يـظزٕٖ"‬
‫ٖ ـ «يوييّ» "حرٍههئٌ"‬
‫ْ ـ «ٓیَ كکًض ىٍ حٍٔپخ» "دمحم ػهٗ كَٔؿٗ"‬
‫آ ـ ح ـ «ىَیخٖ ٕٓكٗ» "یٕٓظیٍ گَىٍ" كٍٔ کخي٘خى‪.‬‬
‫ّللا كٕالىَٔي‪.‬‬
‫آ ـ د ـ «ؿخيؼّٖ رخُ ٔ ىًُٗخٌ آٌ» "کخٍل پٕپَ" ػِص ّ‬
‫آ ـ پ ـ «طخٍین طًيٌ» "ٔیم ىٍٔحَض"‬
‫آ ـ ص ـ «طخٍین چیٔض؟» "ٌ ‪.‬آ‪ .‬یَٔكّ یق" حٓظخى ىحَ٘گخِ طخٍین ئکٕ‪.‬‬
‫آ ـ ع ـ حنًؼـى حنلهٔلی رخالنلخظ حنؼَریش ٔحنلََٔیش ٔحالَـهیِیش ٔحنالطیُیش‪،‬ؿًیم ‪ٛ‬هیزخ‪،‬ریَٔص‪.‬‬
‫آ ـ ؽ ـ دمحم رٍ دمحم كخٍحری‪ٍٓ ،‬خثم حنلخٍحری‪ ،‬كیيٍآرخى‪ ،‬ىکٍ ‪ٔ۲ٕ۶/ٖٔ4۳‬‬
‫آ ـ چ ـ دمحم رٍ دمحم كخٍحری‪ ،‬ك‪ٕٜ‬ل يُظِػش‪ ،‬كُٕی يظَی َـخٍ (طَٓحٌ) ‪ٔ4ٓ۳‬‬
‫آ ـ ف ـ ىٍِٖٔ آػخٍ كهٕ‪١‬یٍ‪ ،‬دمحمكٍٔ نطلی‪ ،‬طَٓحٌ ‪ٖٔ۶۶‬‬
‫آ ـ م ـ یؼوٕد رٍ حٓلخم کُيی‪ ،‬حنلئى ٔ حنَٕٓو‪ ،‬كی حنً‪ٜ‬طهق حنلهٔلی ػُيحنؼَد‪.‬‬

‫ٔ ـ «یَٕیخ‪ ،‬حیَٕٗ = ‪ «lqlrl‬حٓى هًٔظٗ حُ آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ حٓض کّ ؿًخػظٗ حُ ْهٍْخ ىٍ‬
‫آٌؿخ حهخيض ىحٗظُي‪ ،‬چٌٕ یَٕیخ ىٍ آٓیخ ٔحهغ حٓض ٔ حْخنٗ يَ٘م ُيیٍ حرظيحٖ رَهٍٕىٗخٌ رخ يَىو‬
‫ْهٍ‪ ،‬رخ آٌؿًخػض رٕىِ‪ ،‬کهیّٖ يَىو ْهٍ ٍح يُظٔذ رّیَٕیخ ًَٕىَي‪ .‬كو‪ْ ٢‬الّ ٍح یَٕخٌ ٔ يَىيٖ‬
‫ٍح یَٕخَٗ هٕحَيَي‪ .‬حُ آٌ ٕٓ َیِ ٍٔيْٗخ یَٕخَْٗخ ٍح رّيُخٓزض حٓى یک ‪١‬خیلّ حُ آٌْخ کّ‬
‫رّحی٘خٌ َِىیک رٕىِحَي »‪ «Greece‬يٗهٕحَيَي ٔحئَُ حٍٔپخثیخٌ یَٕخٌ ٍح رًّْیٍ َخو يُٗٗخُٓي‪.‬‬
‫‪ٔ4۳‬‬ ‫كکًض ٕٓو‪ :‬رٓخٍ كهٔلّ‬

‫‪۱‬‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــم‬
‫ػوة پیِ اى اٍال‬ ‫ـــــــــــــ‬
‫‪ٔ4۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ػوة پیِ اى اٍالم‬

‫ىٍ طخٍین طًيٌ رَ٘ی ىٔ ػُ‪« َٜ‬كَُْگ ٓخيی» ٔ «كکَ یَٕخَی» َو٘ی‬
‫طؼییٍ کُُيِ ىحٍَي‪ .‬یؼُی ؿٓخٌ َْچّ ىحٍى‪ ،‬يل‪ٕٜ‬ل ًْیٍ ىٔ ػُ‪ َٜ‬حٓض‪ .‬ىٍ روٖ‬
‫هزهی رخ يوييخص ٔ يزخَت كکَیَٕخَی آُٗخیی كخ‪ٛ‬م کَىیى؛ ىٍ حیٍ روٖ يیکٕٗیى رخ‬
‫ُّٓضْخ ٔ كَُْگ «ٓخيی» آُٗخ ٕٗیى؛ «ٓخيیض» ْى هٕو ٔ َژحى حَٔخَی حٓض‪ ،‬چٌٕ‪:‬‬ ‫ُ‬
‫«آٍحيیخٌ» ‪« ،‬إٍٓٗیخٌ» ‪« ،‬حکيیخٌ» ‪« ،‬رخرهیخٌ» ‪« ،‬طييیَیخٌ» ‪َٓ« ،‬یخَیخٌ» ‪،‬‬
‫«ٕٓيَیخٌ» ‪« ،‬کهيحَیخٌ» ‪« ،‬کُؼخَیخٌ» ‪« ،‬كیُیویخٌ» ‪َ« ،‬زطیخٌ» ‪« ،‬ػًٍٕیخٌ» ‪،‬‬
‫«ػیاليیخٌ» ‪« ،‬يُيحثیخٌ» ‪« ،‬یٕٓىیخٌ» ٔ «ػَرخٌ»‪ْ ٔ ...‬ى‪ ،‬کیٖ ٔ آثیٍ حٓض‪،‬‬
‫چٌٕ «یٕٓىیض» ‪« ،‬ئیلیض» ٔ «حٓاليیض»؛ رُخ رّحؿًخع يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ‪،‬‬
‫يُطوّی َٗميیخَّ ُیٔضرٕو ح‪ٛ‬هی حهٕحو ٓخيی حٓض ٔ ریٍحنَُّٓیٍ َؤظیٍ هخٓظگخِ‬
‫طًيٌ رَ٘ی يیرخٗي‪ .‬کظیزّْخی حُ ػٓي ٕٓيَی رّه‪ ٢‬يیوی يٕؿٕى حٓض کّ يظؼهن‬
‫رّپُؾ ِْحٍٓخل پیٖ حٓض‪ .‬كکٕيض كًٍٕحری ىٍ رخرم (ٓخل ٕ‪ ٔ۰۲‬م‪،‬و) ٔح‪ٟ‬غ‬
‫حٔنیٍ هخٌَٕ َٕٗظّ ٗيِ يیرخٗي‪ .‬ح‪ٛ‬م يـًٕػّ هٕحَیٍ حٔ کّ رَ حٓظٕحَّی ُٓگی‬
‫كک ٗيِ‪ ،‬ىٍ يُٕیى نٍٕٔ پخٍیْ يٕؿٕى حٓض‪ .‬هٕحَیٍ كًٍٕحری يَرٕ‪ ١‬رٍُّحػض‪،‬‬
‫آریخٍی‪ ،‬ک٘ظیَحَی‪ ،‬هَیي ٔ كَٕٔ رَىِ‪ ،‬يـخُحصْخ‪ ،‬حٍع ٔ حُىٔحؽ حٓض‪.‬‬
‫ّٓ ىیٍ رٍِگ حرَحْیًی يل‪ٕٜ‬ل طکخيم طخٍیوت ًْیٍ حهٕحوحَي‪ .‬حٓالو یکی حُ‬
‫ّٓ ‪ٟ‬هغ حىیخٌ حرَحْیًی حٓض کّ حُ رٔظَ كَُْگت هٕو ػَد رَهخٓض‪ .‬رٔیخٍی حُ‬
‫حهٕحو كٕم ٔ ُرخٌْخ ٔ كَُْگ حی٘خٌ رّئٍَ حیخو حُ ریٍ ٍكظّحَي‪ ،‬یخ ىٍ ػَد كم‬
‫ٗيِحَي ٔ ػَد‪ ،‬ؿخَ٘یُخٌ ٔ يیَحعرَىحٍحٌ ًْیٍ حهٕحوحَي‪ .‬نٌح ‪ٍَٟٔ‬ی حٓض رخ‬
‫گّْٕٗخی حُ َُيگی ٔ كَُْگ ػَد ىٍ ىٍٔحٌ پیٖ حُ ظٍٕٓ حٓالو آُٗخ ٕٗیى‪.‬‬
‫‪ٔ4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ رلغ حُ آٌ رخرض كخیِ حًْیض كٕمحنؼخىِ حٓض کّ يخٍح رُّيیُّْخی رَُٔ‬
‫حٓالو آُٗخ يیٓخُى‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ ْیچچیِ حُ ْیچ رّٔؿٕى ًَیآیي‪ٓ ،‬یَ طخٍیوی ٔ‬
‫طکخيم كکَ ٔ كَُْگ رَ٘ی َیِ حيَی ٓهٔهّحی حٓض‪ ،‬چُخٌکّ َْكهوّی رؼيی‬
‫يظ‪ٜ‬م رّكهوّی هزهی يیرخٗي‪ .‬رُخءح ً يطخنؼّی حیٍ رَّْ حُ طخٍین‪ ،‬كَُْگ ٔ يُخٓزخص‬
‫ػَد رّيخ َ٘خٌ يیىْي کّ ػَد ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ چگَّٕ َُيگت ىحٗظّ ٔ ىیٍ يزیٍ‬
‫حٓالو چّ چیِْخی حُ حیٍ ىٍِٔ رّيیَحع رَىحٗظّ ٔ چّ چیِْخی رَ آٌ حكِٔىِ حٓض‪.‬‬
‫هخ‪ٛ‬شً آٌکّ رٔیخٍی حُ کُْٖخی حهٕحو ػَد ىٍ ىٍِٔی حٓاليی‪ ،‬يَطز‪ ٢‬رخ ٍٕٓو ٔ‬
‫ُّٓظت ػَری پیٖ حُ حٓالو حٓض کّ ٍیّ٘ ىٍ طخٍین چُي ِْحٍ ٓخنّی حیٍ‬ ‫كَُْگ ُ‬
‫هٕو ىحٍى‪ ،‬نٌح رٍَٓی آٌ رٔیخٍ يلیي هٕحْي رٕى‪ .‬ىٍ كویوض كٓى ىهین طؼخنیى حٓالو‪ ،‬طخ‬
‫كي ُیخىی ىٍ گَٔ ىٍک ‪ٛ‬لیق كَُْگ ػَد رخٓظخٌ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ روٖ كو‪ ٢‬رَحی آُٗخیی يوييخطی‪ ،‬گّْٕٗخی حُ َُيگی ػَد رخٓظخٌ ٍح‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص كَ٘ىِ ٔ کهیيی گٌٍ يیکُیى‪ .‬هٕٕروظخَّ ىٍ يٍٕى گٌٗظّْخی ىٍٔ َُيگت‬
‫ػَری يُخرغ رٔیخٍ حًٍُُٗي حُ ًْخٌ گٌٗظّْخی ىٍٔ ٔؿٕى ىحٍى کّ يخٍح رّػًن‬
‫طخٍین ٔ كَُْگ ػَری ٍحًُْخیی يیکُي؛ يخَُي ُٓگَٕٗظّْخ ٔ حنٕحف ٔ آػخٍ رّؿخ‬
‫يخَيِ‪ ،‬حػى حُ يُوٕل ٔ ؿیَ يُوٕل؛ حٗیخء گَحٌرٓخء يؼيَی‪ ،‬حٗیخء چٕری‪ٓ ،‬کّْخی‬
‫كهِی‪ ،‬حٗیخء ٓلخنی‪ُٓ ،‬گی‪ٓٔ ،‬خیم ُیُظی‪ ٔ ...‬روخیخی ههؼّْخ ٔ رُخْخی ػظیى ٔ يُخرغ‬
‫يکظٕد ػزَحَی يخَُي طٍٕحص ٔ طهًٕى ٔ آػخٍ یَٕخَی ‪ ٔ ...‬حٗؼخٍ ػَد ؿخْهی ‪ ...‬کّ‬
‫َْیک ىٍ ؿخی هٕى يُزؼی يٓى رَحی ُٗخهض َُيگت طخٍیوت حهٕحو ػَد حٓض‪.‬‬
‫هَآٌ َیِ ىٍ آیخص يظؼيى هٕى حٗخٍحطی رّگّْٕٗخی حُ َُيگی ػَد هزم حُ‬
‫هٕى ىحٍى‪ .‬كکٕيضْخی حيٕی ٔ ػزخٓی ىٍ ىٔ هٌَ حٔل حٓالو‪ ،‬حْظًخو ٔیژِی‬
‫رّيطخنؼخص ُرخٌُٗخٓی ٔ گَىآٍٔی آػخٍ ػَد پیٖ حُ حٓالو رّهَؽ ىحىَي ٔ يُخرغ‬
‫حًٍُُٗيی حُ هٕى رّؿخی گٌحٍىِحَي‪ .‬كو‪ ٢‬کٔی رخٗي کّ حیٍ ًهخیَ ػظیى ٍح يطخنؼّ‬
‫ًَخیي ٔ يٍٕى ييحهّ هَحٍ ىْي‪ .‬حكٌِٔ رَ حیٍ يٕحٍى‪ ،‬ىٍ هٌَٔ ‪ ٔ۰‬طخ ٕٓ يیالىی‬
‫يطخنؼخص هخٍُٔٗخٓخٌ حٍٔپخیی رخ طًَکِ ٍٔی حٓالو ٔ ػَد‪ ،‬حٔؽ ریٓخروّ کٔذ‬
‫ًَٕى ٔ رّىٓضآٍٔىْخی ػظیى َخیم آيي‪ .‬ىٍ هٌَٔ ‪ ٕٓ ٔ ٔ۲‬يیالىی يطخنؼخص‬
‫ػَدُٗخٓی ىٍ يیخٌ هٕى ػَدْخ ٍَٔن گَكض ٔ ىحًَُ٘يحٌ ي‪َٜ‬ی‪ٍٕٓ ،‬ی‪،‬‬
‫‪ٜٜ‬ی رّکُکخٕ طخٍین ػَد پیٖ حُ حٓالو‬ ‫نزُخَی‪ ،‬ػَحهی ‪ ...‬رّ‪ٍٕٛ‬ص ػهًی ٔ طو ّ‬
‫پَىحهظّحَي؛ ُٔحیخی َُيگی ػَری ٍح ٍٍٔٗ ًَٕىِ ٔ يُخرغ حًٍُُٗي ٔ هخرم حػظُخء‬
‫رّٔؿٕى آٍٔىِحَي کّ رَحی ًّْ هخرم حٓظلخىِ حٓض‪)ٔ(.‬‬
‫‪ٔ4۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٍوىهیي ػوة‬
‫َُٓيیٍ ح‪ٛ‬هت ػَد‪ًْ ،‬یٍ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ‪ ،‬یخ ؿِیَسحنؼَد حٓض کّ‬
‫ٔٓیغطَیٍ ٗزّؿِیَِی ؿٓخٌ ٍح ط٘کیم يیىْي‪ ،‬ئخكض آٌ كئى ٓٓٓ‪ٖ /ٕٓٓ /‬‬
‫کیهٕيظَيَرغ حٓض ٔ حُ ّٓ ‪َ١‬ف رّىٍیخ يَطز‪ ٢‬يیرخٗي‪ .‬حیٍ ٗزّؿِیَِ کّ (رُخ‬
‫رَّظَ ُيیٍُٗخٓخٌ) حُ كئى چٓم يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ريیٍٕٓ (رّٔٓیهّی رلَ ؿٕحٌ‬
‫حكًَ) حُ هخٍِی آكَیوخ ؿيح ٗيِ حٓض‪ ،‬حُ رٍِگطَیٍ ‪ٛ‬لَحْخی ٍٔی ُيیٍ حٓض ٔ‬
‫ىٍ ؿُٕد ؿَری آٓیخ يٕهؼیض ىحٍى‪ .‬ىٍ يَکِ آٌ ‪ٛ‬لَحی «ٍرغحنوخنی» ٔحهغ ٗيِ‬
‫حٓض کّ یکی حُ رٍِگطَیٍ ٍیگٔظخٌْخی ىَیخ يیرخٗي‪ .‬رَهی ؿـَحكیىحَخٌ‪ ،‬آٌ ٍح‬
‫«ٗزّهخٍِی ػَرٔظخٌ» َیِ َخيیيِحَي کّ رخ طٕؿّ رّهَحٍ ىحٗظٍ طًخو حیٍ ٗزّؿِیَِ رَ‬
‫ٍٔی ‪ٛ‬للّی ُيیٍٓخهظی ػَرٔظخٌ‪َ ،‬خوگٌحٍی ىٍٓضطَی حٓض‪ .‬کٍْٕ٘خی کّ ىٍ‬
‫حیٍ ٗزّؿِیَِ يٕهؼیض ىحٍَي‪ ،‬ػزخٍصحَي حُ‪ :‬ػَرٔظخٌ ٓؼٕىی‪ ،‬ػًخٌ‪ ،‬یًٍ‪ ،‬هطَ‪،‬‬
‫رلَیٍ‪ ،‬کٕیض ٔ حيخٍحص يظليِی ػَری‪.‬‬
‫يلووخَی کّ ىٍ يلٕ‪ّ١‬ی رخٓظخَی «حنٕٓطی» ىٍ ػَرٔظخٌ کخٍ کَىِحَي‪،‬‬
‫رّآػخٍی ىٓض یخكظّحَي کّ ػخرض يیکُي حُ ٓٓٓ‪ٓ ۴۳‬خل ريیٍٕٓ حَٔخٌ ىٍ ػَرٔظخٌ‬
‫َُيگی يیًَٕىِ حٓض‪ .‬ک٘لیخص كٔیهی ىٍ حنٕٓطی َ٘خٌىُْيِی طُٕع ُیخى كیخص‬
‫ٔكٖ ىٍ کُخٍ حرِحٍْخی ُٓگی حُ َٕػی حٓض کّ یخىگخٍ حَٔخٌ ْٕيٕٓخپیٍ حٓض‪.‬‬
‫ٓٓٓ‪ِْ ۴۳‬حٍ ٓخل پیٖ آد ْٕٔحی ػَرٔظخٌ هیهی يظلخٔص حُ حئَُ رٕى‪ .‬ػَرٔظخٌ‬
‫ىٍ آٌ ىٍِٔ پَ حُ ىٍیخچّْخی رخ كخٗیّْخی َٓٓزِ‪ ،‬رخ كیٕحَخطی يؼم حٓذ آری رٕى‪،‬‬
‫يلیطی کّ يل‪ٕٜ‬ل رخٍحٌْخی يًٕٓی رٕى‪ .‬گخْٔخی ٔك٘ی ٔ ٓخیَ ٗخمىحٍحٌ ْى‬
‫حُ آكَیوخ رّآٌؿخ يٓخؿَص يیکَىَي‪ .‬ىٍ ْیچؿخی آٌ ٍٔىهخَّی ىحیًی ؿخٍی َیٔض‪.‬‬

‫ًژاك ػوة‬
‫َخو ػَد رّ‪ٍٕٛ‬ص َٕٗظخٍی رَحی َؤظیٍرخٍ ىٍ ُٓگَٕٗظّی إٍٓٗی يظؼهن‬
‫رّطخٍین ٖ‪ ۴۳‬پیٖ حُ يیالى آييِ حٓض‪ .‬ػَد ػًٕيخ ً حُ َژحى ٓخيی ْٔظُي کّ‬
‫َٔذٗخٌ <رُخ رَحٓخ‪١‬یَ> رّٓخو رٍَٕف يیٍٓي‪ .‬رَپخیّی ٍٔحیخص طٍٕحص ٔ‬
‫حٓطٍِْٕخی ٓخيی‪َٔ ،‬م کَُٕی آىيیخٌ کّ پْ حُ طٕكخٌ َٕف رّؿخی يخَيِحَي حُ پ٘ض‬
‫ّٓ پَٔ َٕف رَّخوْخی ٓخو‪ ،‬كخو ٔ یخكغ ْٔظُي‪ٓ .‬خيیْخ کٔخَی ْٔظُي کّ هٕى ٍح‬
‫كََُيحٌ ٓخو رٍ َٕف يیىحَُي‪ َْ .‬چیِ ٔحرٔظّ رّآٌْخ «ٓخيی» هٕحَيِ يیَٕٗي‪،‬‬
‫يخَُي َژحى ٓخيی‪ ،‬حهٕحو ٓخيی‪ُ ،‬رخٌْخی ٓخيی‪ ،‬آثیٍْخی ٓخيی‪ ،‬حىیخٌ ٓخيی‪...‬‬
‫ٓ‪ٔ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هجبئل ػوة‬
‫«هزخثم» ؿًغ «هزیهّ» ػُٕحٌ ػَری حٓض‪ ،‬رّگَِٔ حُ آىيیخٌ گلظّ يیٕٗى کّ‬
‫ىحٍحی ٍٔیکَى ٔحكي ىٍ کهیّی ٗئٌ رخُٗي‪ ،‬حیٍ کهًّ حُ ٔحژِی «هزهّ» گَكظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ ػَرٔظخٌ پیٖ حُ حٓالو َُيگی هزخثهی ؿخٍی رٕى‪ ،‬هزیهّ ٍح یک حؿظًخع‬
‫ي٘ظَکحنًُخكغ يیىحَٔظُي ٔ هزیهّ ىٍ َظَ آٌْخ رّيُِنّی یک کٍٕ٘ ئظوم رٕى‪.‬‬
‫هزخثم ىیگَ ٍح رّچ٘ى ریگخَّ ٔ هخٍؿی ىیيِ ٔ رَهَحٍی ٍحرطّ رخ آَخٌ َیخُيُي‬
‫پیًخٌْخ ٔ هَحٍىحىْخی رٕى‪ .‬ىٍ َٓحَٓ ػَرٔظخٌ ّٓ يـًٕػّی رٍِگ هزیهٕی‬
‫َُيگی يیکَىَي کّ رخ یکيیگَ ٍهیذ‪ ،‬يظوخ‪ٛ‬ى‪ ،‬يظلي‪ ،‬یخ ْىپیًخٌ رٕىَي‪َْ ،‬کيحو‬
‫ُّٓظی ٔ ىیٍ‬ ‫ٍٕٓو ُ‬
‫ِ‬ ‫ىحٍحی هيحیخٌ ٔیژِی هزیهّ‪ ،‬کؼزّی ٔیژِی هزیهّ‪ ،‬آىحد ٔ‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕىٗخٌ رٕىَي؛ ىٍ ػیٍ حیٍکّ ىٍ آىحد ٔ ٍٕٓو ٗخٌ َوخ‪ ١‬ي٘ظَک‬
‫رٔیخٍی رخ يـًٕػّْخی ىیگَ َیِ ىحٗظُي‪ .‬حیٍ ّٓ يـًٕػّ ػزخٍص رٕىَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ يـًٕػّ هزخثم یًُی ىٍ ؿُٕد ػَرٔظخٌ؛‬
‫ٕ ـ يـًٕػّ هزخث ِم ٍریؼّ ىٍ َٗم ٔ ًٗخل َٗم ػَرٔظخٌ؛‬
‫‪( َ٠‬رَ ٌُٔ َُُْ) ىٍ يَکِ ٔ ؿَد ػَرٔظخٌ‪.‬‬ ‫ٖ ـ يـًٕػّ هزخثم ُي َ‬
‫رٍِگطَیٍ هّٕٗی هزخثم‬ ‫الق ـ هجبئل یوٌی‪:‬‬
‫ػَرٔظخٌ هزخث ِم یًُی رٕىَي کّ رّچُي ٗخهّ طؤیى ٗيِ رٕىَي‪:‬‬
‫ٔ ـ هزخثم ِيٌ َكؾ (رٌَُٔ رٓظَ) رخٗخهّْخی يظؼيىٗخٌ ىٍيَکِیًٍ ٓخکٍ رٕىَي‪.‬‬
‫‪َ٠‬يٕص ىٍ‬ ‫ٕ ـ هزخثم ِکُيِ (رٌَُٔ هزهّ) کّ يلم حٓکخٌ ٗخٌ ىٍ يُطوّی َك َ‬
‫َٗم یًٍ رٕى کّ طخ يَُْخی ػًخٌ حيظيحى ىحٗض ٔهٕى حُچُيیٍ ٗخهّ ط٘کیم يیٗي‪.‬‬
‫ٖ ـ هزخثم کَهذ‪ ،‬حُ رٍِگطَیٍ هزخثم کٕچُيِ رّٗخو طخ حٔحثم هٌَ ْلظى طَٓخیی‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ هزخثم ؿٔخٌ‪ ،‬کّ ىٍ ٗخو ئظوَ ٗيِ رٕىَي‪ ٔ .‬يخَُي هزخثم کَهذ ىٍ ُيخَی حُ‬
‫طخٍین رّریخرخٌْخی ٗخو کٕچیيِ ٔ ىٍ ىٌٍٔ يَُْخی حيپَح‪ٍٕ١‬ی ٍٔو يیُیٔظُي‪.‬‬
‫حُى‪ ،‬حیٍ هزخیم پْ حُ حَلطخ‪ ١‬ىٔنضْخی‬ ‫‪ ۳‬ـ يـًٕػّ هزخیم حّٔ ٔ هٍِؽ ٔ ُ‬
‫ؿُٕد ٔ ٔیَحَی ٓي يؤٍد حُ یًٍ يٓخؿَص کَىِ ٔ ىٍ يُخ‪١‬ن يوظهق ٗزّؿِیَِی‬
‫ػَد يُظَ٘ ٗيَي حُ ؿًهّ هزیهّی ُهِحػّ رّيُطوّی يکّ ٔ حّٔ ٔ هٍِؽ رّیؼَد‪،‬‬
‫يٓخؿَص کَىَي‪ .‬آَخٌ ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو ٓخکُخٌ ح‪ٛ‬هی ييیُّ ٍح ط٘کیم يیىحىَي‪ .‬رُخ‬
‫رّرَهی ٍٔحیخص طخٍیوی َُٓيیٍْخی گٔظَىِی ٍُحػظی ىٍ حهظیخٍ حیٍهزخیم رٕىِ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ هزیهّی رُیحٓي‪ ،‬کّ ىٍ ًٗخل كـخُ يیُیٔظُي ٔ حُ َظَ آىحد ٔ ٍٕٓو‬
‫ٗزخْض طخو ٔ طًخو رخ هزخثم ىٌٍٔ یًٍ ىحٗظُي‪ ،‬ىحٍحی کخُْخٌ يويّ هزیهٕی رٕىَي کّ‬
‫ٔ‪ٔ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫يُ‪ٜ‬ذ ٗخٌ ئٍٕػی رٕى ٔ يُ‪ٜ‬ذ کٓخَض حُ پيٍ رّپَٔ يیٍٓیي‪ .‬آهَیٍ کخٍْ‬
‫ػُٔی» <ٓیخِ هزیهّی‬ ‫يويّ هزخثم یًُی يَىی رٕى کّ ىٍ طخٍین حٓالو رخ َخو «حٕٓى َ‬
‫ػُْ> ُٗخهظّ يیٕٗى‪ .‬حکؼَ هزخثم یًُی ىحٍحی هيحی ي٘ظَک رٕىَي ٔ کؼزّی‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕى ىحٗظُي‪ ًٍٟ .‬حیٍکّ ىٍ کُخٍ هيحی ي٘ظَک‪ ،‬هيحیخٌ کٕچک ىیگَ‬
‫َیِ پَٓظیيِ يیٗيَي کّ رَّخوْخی ُٔى‪َ ،‬یـٕع‪َ ،‬یؼٕم ٔ َََٔح یخى يیٗيَي‪.‬‬
‫هزخثم ٍریؼّ کّ ىٍ روٖ‬ ‫ة ـ هجبئل هثیؼَ‪:‬‬
‫َٗهی ػَرٔظخٌ ؿخگیَ رٕىَي رّىٔ روٖ طؤیى يیٗيَي‪:‬‬
‫ٔ ـ هزخثم رُیرکَ‪ ،‬رٍِگطَیٍ روٖ هزخثم ٍریؼّ رٕىَي کّ ىٍ ًٗخل َٗم‬
‫ػَرٔظخٌ حٓکخٌ ىحٗظُي‪ٗ .‬خهّْخی حُ هزیهّی رٍِگ «رُیرکَ» حئَُِ طوَیزخ ً ىٍ‬
‫طًخو کٍْٕ٘خی ػَری يُظَ٘ ْٔظُي‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬يؼخل‪ٗ :‬زّؿِیَِی ػَرٔظخٌ‪ ،‬یًٍ‪،‬‬
‫ٗخو‪« ،‬آل أرٕرکَ» ىٍ كهٔطیٍ (ىٍ يُطوّی ؿُیٍ) ٔ ؿِِ‪« ،‬آلحنزطخیُّ» ىٍ حٍىٌ‬
‫(حٍري) «آل أرٕؿهٕٕ» ىٍ هيّ‪« ،‬آلحنلٕص» ىٍ ي‪ ٔ ،َٜ‬نزُخٌ‪ ...‬طًخو حیٍْخ‬
‫ٗخهّْخی حُ هزیهّی رٍِگ «رُیرکَ» ط ُـهذ ْٔظُي‪ْ .‬ىچُیٍ أيَحی حُ هزیهّی رکَ‬
‫رٍ ٔحثم (ط ُـهذ) ىٍ َٓحَٓ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض يُظَ٘ ٗيِ‬
‫رٕىَي ٔ ٓخکُخٌ أ‪ٛ‬هی حیٍ يُخ‪١‬ن گَىیيِ رٕىَي‪.‬‬
‫ٕ ـ هزخثم رُیكُیلّ کّ يلم حٓکخٌ ٗخٌ ىٍ يُطوّی یًَخيّ ىٍ َٗم ػَرٔظخٌ‬
‫رٕى‪ ،‬حُ َظَ ؿًؼیظی ىٍ ىٍؿّی ىٔو هَحٍ يیگَكظُي‪ .‬هيحی ي٘ظَک يـًٕػّ هزخثم‬
‫حنَكًخٌ» َخو ىحٗض ٔ ىحٍحی کؼزّی يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕى ىٍ «یًخيّ» رٕى‪.‬‬ ‫ٍریؼش « ّ‬
‫‪َ٠‬ی‪ٕٓ ،‬يیٍ‬ ‫هزخیم ُي َ‬ ‫‪ٚ‬وی‪:‬‬ ‫ط ـ هجبیل ُه َ‬
‫ىٓظّرُيی هزخیم ػَرٔظخٌ رٕىَي کّ رّچٓخٍ ىٓظّ طؤیى يیٗيَي‪:‬‬
‫ٔ ـ هزیهّی رُیػخيَ کّ رٍِگطَیٍ روٖ هزخیم ي‪َ٠‬ی رٕى ٔ ىٍ يَکِ‬
‫ػَرٔظخٌ حٓکخٌ ىحٗض‪.‬‬
‫ٕ ـ هزیهّی رُیطًیى کّ ریٍ رُیػخيَ ٔ كـخُ ؿخگیَ رٕىَي ٔ رؼي حُ رُیػخيَ حُ‬
‫َظَ ؿًؼیظی يَطزّی ىٔو ٍح ىحٍح رٕى‪.‬‬
‫ٖ ـ هزخیم ْٕحٌُ ٔ ػویق کّ حُ َظَ ؿًؼیظی رؼي حُ آٌْخ هَحٍ يیگَكظُي ٔ ىٍ‬
‫يُطوّی ‪١‬خثق ٓخکٍ رٕىَي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ هزخیم هَیٖ ٔ ِکُخَّ کّ ىٍ يکّ ٔ ح‪َ١‬حكٖ حٓکخٌ ىحٗظُي ٔ رو٘ی حُ هزخیم‬
‫ػيی‪ ،‬يلِٔو‪ ٔ ... َُِْ ،‬رُی‬ ‫‪َ٠‬ی رٕىَي‪ .‬هٕى هَیٖ َیِ رّهزخیهی يظؼيىی يخَُي‪ُ :‬‬ ‫ُي َ‬
‫ػزيحنيحٍ يُ٘ؼذ گَىیي‪ .‬هيحی ي٘ظَک طًخيی هزخیم ُي‪َ٠‬ی «هللا» رٕى؛ ٔ هخَّی‬
‫ٕ‪ٔ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کؼزّ ٔحهغ ىٍ يکّ کّ ىٍ ُيخَی حُ طخٍین رَحی پَٓظٖ حٔ ٓخهظّ ٗيِ رٕى‪ ،‬ىٍ حٔحثم‬
‫هٌَ ْلظى يیالىی رَطَیٍ ریضهللا َِى حیٍ هزخیم رٕى‪ .‬ػالِٔ رَحیٍْخ ىٔ يـًٕػّ هزخثم‬
‫ػًخٌ ٔ حيخٍحص‬ ‫کٕچک ىیگَ رَّخوْخی ح َ ُُى ٔ ػزيحنویْ َیِ ىٍ َٕحكی ظلخٍ ٔ ُ‬
‫ِ‬
‫کَُٕی طخ هطَ ٔ رلَیٍ کَُٕی يیُیٔظُي کّ رّػهم ؿـَحكیخثی حُ رویّی هزخیم‬
‫ػَرٔظخٌ ؿيح حكظخىِ رٕىَي ٔ حٍطزخ‪١‬ی رخ ٍهخرضْخی هزخیهی ىٌٍٔ ػَرٔظخٌ َيحٗظُي‪.‬‬
‫يـًٕػّی ىیگَی حُ هزخیم ػَد رَّخو «حِیخى»‬ ‫ك ـ كیگو هجبیل‪:‬‬
‫َیِ ىٍ روٖ َٗهی ریخرخٌْخی ٗخو يیُیٔظُي‪ .‬طًيٌْخی يؼَٔف رّ"پظَح" ٔ "طييَ"‬
‫کّ ٔیَحَّْخی ٗکًُْٕيی حُ آٌْخ طخ ُُْٕ ىٍ ٍٕٓیّ ٔ حٍىٌ پخ رَؿخ حٓض‪ ،‬یخىگخٍ‬
‫حیٍ يـًٕػّ حُ هزخیم ػَد حٓض‪ .‬هيحی رخٓظخَی حیٍْخ «حنالّص» َخو ىحٗض؛ ىٍ‬
‫َٕٗظّْخی حهٕحو ٓخيی َیِ َخو حیٍ هيح آييِ حٓض‪ .‬آهَیٍ پخىٗخِ "طييَ" ْٔذحنالّص‬
‫رٕى؛ ٍٔيیْخ رخ ک٘ظٍ ٔی طييَ ٍح رّکهی ٔیَحٌ کَىَي‪ .‬هَحرّْخی رٍِگ‬
‫يؼزيحنالّص ىٍ يُطوّی طييَ ٍٕٓیّ ىحٓظخٌ یک ىٍٔحٌ پَٗکِٕ ٍح رخُگٕ يیکُي‪.‬‬
‫ىٍ يـًٕع‪َُ ،‬يگی يُٓخی ٔحرٔظّگی رّهزیهّ حيکخٌ َيحٗض ٔ هزیهّ ئظلکىطَیٍ‬
‫ٔ ح‪ٛ‬هیطَیٍ رخكض ىٍ َظخو َُيگی ػَد يلٕٔد يیٗي‪ َْ .‬يـًٕػّی هزیهٕی رخ‬
‫ىیگَ يـًٕػّْخ یخ ىٍؿُگ‪ ،‬یخ ىٍ ‪ٛ‬هق‪ ،‬یخ ىٍ «پیًخٌْخی هزیهٕی» رَّٓ يیرَىَي‪.‬‬
‫ىٍ يُخٓزخص هزیهٕی‪ ،‬كن یکؿخ حُ آٌ هزیهّ رٕى؛ ٔ ٓظخیٖ حُ آٌ کٔی کّ َیَٔيُيطَ‬
‫ٔ ًٗ٘یَٕ رََيِطَ رٕى‪ ًّْ .‬رَحی یکی‪ ،‬یکی رَحی ًّْ‪.‬‬
‫ىٍ ىحهم هزیهّ حٔ‪ٟ‬خع رٔیخٍ ي‪ٜ‬خنلضآيیِ رٕى‪ ،‬رُّْگخو هطَ‪ ،‬كَى يٕظق رٕى‬
‫ىػٕص هزیهّ ٍح رَحی یخٍی ٔ ىكغ هطَ حؿخرض کُي‪ ،‬هٕحِ حكَحى هزیهّ ظخنى ٔ هٕحِ‬
‫يظهٕو رخُٗي‪ .‬هٕحِ كن رخُٗي یخ َخكن‪ .‬ػالِٔ رَ حیٍ حٔ ٔظیلّ ىحٗض کّ رو٘ی حُ‬
‫ئجٕنیض حػًخل ىیگَحٌ ٍح َیِ رَ ػٓيِ گیَى ٔ ىٍ پَىحهض ىیّ رَحی کٔی کّ حُ‬
‫هزیهّی ىیگَ ک٘ظّ ٗيِ رٕى ٔ یخ رَحی آُحىٓخُی حٓیَحٌ هزیهّی هٕى ٓٓیى رخٗي‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ ػ‪ٜ‬زیض هزیهٕی يُ٘ؤ هيٍص ٓیخٓی ٔ ىكخػی رٕى کّ حكَحى هزیهّ ٍح‬
‫رًّْيیگَ يَطز‪ ٢‬يیٓخهض ٔ يؼخىل آگخْی ٔ ٗؼٍٕ يهی ىٍ ٍُٔگخٍ يخ حٓض‪ .‬حُ‬
‫حیٍٍٔ يیطٕحٌ ؿخيؼّی هزیهٕی ٍح يزظُی رَ ٍٔف ىيٕکَحٓی ٔ ئخٔحص ىحَٔض‪.‬‬
‫حگَ کٔی حُ یک هزیهّ‪ٗ ،‬و‪ٜ‬ی حُ هزیهّی ىیگَ ٍح يیک٘ض‪ ،‬هزیهّی يوظٕل‬
‫يهِو رّهٌٕهٕحْی يیٗي ٔ حُ هزیهّی هخطم يیهٕحٓض طخ هخطم ٍح طلٕیم ىُْي؛ حيخ‬
‫طٔهیى هخطم رَحی هزیهّ َُگ رٕى ٔ حُ ‪َ١‬كی پٌیَٕ هٌٕرٓخء َیِ رَحی هزیهّی يوظٕل‬
‫ْى رٔیخٍ َُگ‪ ،‬پْ ریٍ ىٔ هزیهّ ؿُگ ىٍ يیگَكض‪ ،‬گخْی ؿُگ ٓخلْخ رّ‪ٕ١‬ل‬
‫ٖ‪ٔ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫يیحَـخيیي طخ حیٍکّ هزیهّی ٕٓيی يیخَـیگَی يیکَى‪ ،‬یخ حیٍکّ هٌٕرٓخء ٍح حُ هٕى‬
‫پَىحهض يیکَى طخ ؿُگ طًخو ٕٗى‪ .‬گخِ هزیهّی طَؿیق يیىحى کّ ٍحرطّی یکی حُ‬
‫َٗ ريحهالهیْخ ٔ ریحَ‪٠‬زخ‪١‬یْخی‬ ‫حكَحى ٍح رخ هٕى هطغ کُي ٔ حٔ ٍح ههغ ًَخیي طخ حُ ّ‬
‫يظؼيىی کّ حُ حٔ َُٓىِ رٕى ىٍ حيخٌ يخَي‪ .‬گخِ ههغ حُ حیٍ ؿٓض ٍم يیىحى کّ هخطم‬
‫ٔ يوظٕل َْىٔ حُ یک هزیهّ رٕىَي ٔ هخَٕحىِی يوظٕل رّگَكظٍ ىیّ ٍ‪ٟ‬خیض ًَیىحى‪.‬‬
‫هزیهّ‪ ،‬هخطم ٍح ههیغ حػالو يیکَى طخ حگَ رّىٓض کٔخٌ يوظٕل ک٘ظّ ٗي‪ ،‬هزیهّ ىٍ‬
‫حىحيّی هٌٕهٕحْی حیٍ یکی ىچخٍ يلظٍٕ َٕ٘ى‪ .‬ههیغ يًکٍ رٕى رّهزیهّی ىیگَی‬
‫پُخُْيِ ٕٗى ٔ رؼيْخ رخُْى رخ کخٍْخی ؿیَ هخرم طلًم ٔ ػًهیخص ‪ٟ‬ي َظخو هزیهٕی‬
‫ٌّٗحً) يیَخيیيَي‪.‬‬
‫هٕى حُ حیٍ هزیهّ َیِ ٍحَيِ ٕٗى‪ .‬حیٍ ٍحَيِ ٗيِگخٌ ىٔ رخٍِ ٍح ( ُ‬
‫َْهزیهّ ىحٍحی يـهٔی يظ٘کم حُ رٍِگخٌ هزیهّ رٕى کّ ٍیخٓض آٌ ٍح ٍثیْ یخ‬
‫ٗین هزیهّ رَ ػٓيِ ىحٗض‪َٗ .‬یقطَیٍ‪ ،‬يظؼ‪ٜ‬ذطَیٍ‪ ،‬ػَٔطًُيطَیٍ ٔ ئٍطَیٍ كَى‬
‫ٍح ٍثیْ هزیهّ يیگلظُي کّ ٓوخٔص‪ ،‬هيٍص ریخٌ‪ ،‬كهى ٔ رَىرخٍی‪ ،‬طـَرّ ٔ‬
‫کخٍآُيٕىِگی ٔ ىالٍٔی حُ ٔیژِگیْخی ٔی رٕى‪.‬‬
‫ًْیٍ ىالیم ٍثیْ هزیهّ ٍح يلظَو ٔ رخ َٗف يیکَى‪ٍٕ١ ،‬ی کّ گخْی حگَ‬
‫حْخَظی حُ ‪َ١‬ف هزیهّی ىیگَ رّحی٘خٌ يیٗي رّىَزخل هٕى ؿُگ ٔ هٌٍٕیِیْخی‬
‫ُیخىی ىحٗض کّ ًْیٍ حيَ َخٗی حُ طؼ‪ٜ‬ذ ریٖ حُ كي هزخیم ػَد رٕى‪ٍ .‬ثیْ هزیهّ‬
‫يئظق رٕى حُ َخطٕحَخٌ كًخیض کُي ٔ حُ ؿخَذ كوَحء ٔ َیخُيُيحٌ‪ ،‬ىیّ رپَىحُى‪.‬‬
‫ْىچُیٍ یک چٓخٍو ؿُخثى حُ آٌ حٔ رٕى ٔ يیطٕحَٔض پیٖ حُ طؤیى ؿُخثى آٌچّ کّ‬
‫ىنوٕحْٖ رٕى رَگِیُي‪ ،‬ؿُخثًی کّ هخرم طؤیى َزٕى رّحٔ يیٍٓیي‪ .‬کىطَ حيکخٌ ىحٗض‬
‫کّ ٗین هزیهّ حٓظزيحىی ػًم کُي‪ ،‬چٌٕ يلظخؽ ریؼض حكَحى ‪ٛ‬خكذٍأی هزیهّ رٕى‪.‬‬

‫ؽکْهذُب ّ پیوبىُبی هجیلْی‬

‫‪ٛ‬يْخ هزیهّ ىٍ پٍٓىٗض ػَرٔظخٌ گٔظَىِ رٕىَي ٔ رَُّيگی آُحى ٔ ئظوالَّ‬
‫حىحيّ يیىحىَي رئٌ حیٍکّ حُ هٕحَیٍ ٔ َظخيخص یکٔخٌ كکٕيظی پیَٔی ىحٗظّ رخُٗي‪.‬‬
‫رخ حیٍ ْى ىٍ طخٍین ػَد پیٖ حُ حٓالو یکٓهٔهّ ٗخْخٌ‪ ،‬حيیَحٌ ٔ كکٕيضْخی‬
‫ٔؿٕى ىحٍى کّ حؿهذ ىٍ ًٗخلؿَد ٔ ؿُٕد يَکِیض ىحٗظّحَي‪ ،‬حيپَحطٍٕی «حکيی»‬
‫َؤظیٍ حيپَحطٍٕی ؿٓخٌ حٓض کّ ٓ‪ٓ 4ٕ۳‬خل پیٖ رٍّْزَی ٓخٍگٌٕ ىٍ ٕٓيَ‬
‫ط٘کیم ٗي‪ ٔ .‬ىٍ ؿُٕد يخَُي كًیَیخٌ‪ ،‬طُٕهیخٌ‪ ،‬يٌٍُیخٌ‪ٓ ،‬زخثیخٌ‪ ،‬يؼیُیخٌ‪،‬‬
‫َزطیخٌ‪ ،‬طييیَیخٌ ‪ ...‬کّ رَّظَ يیٍٓي پیيحیی ٔ ىٔحو َْیک كخ‪ٛ‬م طکخيم‬
‫‪ٔ۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پیًخٌْخی ىٔحوىحٍ هزیهٕی حُ یکٕٔ‪ٍٗ ٔ ،‬ي ٔ ٍَٔن طـخٍص ٔ ٕٓىحگَی حُ ىیگَٕٓ‬

‫رٕىِحَي‪ .‬ح ّيخ ىٍ يَکِ ػَرٔظخٌ َٓحٌ ٔحكَحى هزخیم ٔهظی يیهٕحٓظُي ٍٔی يٕ‪ٕٟ‬ػی‬
‫ْىهٔى َٕٗي ٔ رّحهيحو ي٘ظَک يزخىٍص ًَخیُي‪ ًّْ ،‬رّىٍٔ هخَّی کؼزّ گَى يیآييَي‬
‫ٔىٓضْخی هٕىٍح رّپخٍچّی ٓلیيی کّ ىٍٔحىٍٔ هخٍَّح ىٍرَگَكظّ رٕى يیٍٓخَیيَي‬
‫ٔ ىٍ حیٍ كخنض يٕ‪ٕٟ‬ع ٔ ْيف پیًخٌ هٕىٍح رخ ‪ٛ‬يحی رهُي طکَحٍ يیکَىَي‪.‬‬

‫اًَبة هجبیل ػوة‬

‫يهضْخی هيیى حًْیض ُیخىی رَّٔذ يیىحىَي‪ ،‬رَّٔذ هٕى يزخْخص کَىِ‪ ،‬رَ‬
‫يوخنلخٌ هٕى چیَِ يیٗيَي؛ حُ آٌٍٔ ىٍ كلع َٔذ يیکٕٗیيَي‪ .‬یَٕخَیخٌ َّطُٓخ‬
‫رَحی هٕى َٔذَخيّ ىٍٓض يیکَىَي‪ ،‬رهکّ رَحی هيحیخٌ هٕیٖ َٔذَخيّْخی ىحٗظُي‬
‫ٔ َٓحَـخو رٍِگخٌ هٕى ٍح رَّژحى ٔ َٔذ هيحیخٌ يُظٔذ يیٓخهظُي‪ .‬رّهًٔی کّ ىٍ‬
‫یَٕخٌ هيیى َٔذ َْیک حُ حَٗحف ٔ رٍِگخٌ رّهيحی يُظٓی يیٗي‪ٗ .‬ؼَحی یَٕخٌ‬
‫چُيیٍ هٌَ پیٖ حُ يیالى ئیق حٗؼخٍی ىٍ حیٍ رخد َٓٔىِ ٔ َٔذ رٍِگخٌ هٕى ٍح‬
‫رّهيحیخٌ ٍٓخَیيِحَي‪ًْ ،‬یٍ‪ٍٔ ٍٕ١‬يیخٌ َٔذ رٍِگخٌ هٕیٍٖحرّهيحیخٌ يیٍٓخَیيَي‬
‫ٔ ٍیّْ٘خی هٕى ٍح حُ َژحى يخكٕم رَ٘ يیىحَٔظُي‬
‫یٕٓىیخٌ َٔذ هٕیٖ ٍح رّحَزیخی رٍِگ يُظٓی يیکُُي ٔ هٕى ٍح هٕو هيح‬
‫يیهٕحَُي حُ آٌ ٍٔ هٕى ٍح رَطَ حُ ٓخیَ يَىو يیىحَُي‪ ،‬رخ حیٍ كَم کّ َٔذ یٕٓى‬
‫َٓحَـخو رّیک پيٍ (آىو) يُظٓی يیٕٗى‪ٗ ،‬خیي حیٍ ٔ‪ٟ‬غ َٔذَخيّی یٕٓى حُ آٌ‬
‫حٓض کّ يهضْخی ٓخيی رّیگخَّگی (طٕكیي) ػالهّيُي ْٔظُي‪ .‬رًّْیٍ ٓیخم‪،‬‬
‫ئیلیخٌ َٔذ ػیٔی ٍح رّهيح َٔزض يیىُْي‪.‬‬
‫ػَد ىٔ پخیّی رٍِگ َٔزی ىحٍى‪ :‬یکی «هؾطبًیبى» کّ رّآٌْخ «ػَد‬
‫ؿُٕری» گلظّ يیٕٗى‪ ،‬هخٓظگخِ حی٘خٌ یًٍ حٓض ٔ هٕى ٍح ػَد ح‪ٛ‬یم يیىحَي‪.‬‬
‫َٔذ حیٍ گَِٔ رّیؼَد رٍهلطخٌ رٍْٕى رٍٗخنن رٍأٍكوٌ٘ رٍٓخو رٍَٕف رٍاليک‬
‫رٍيظٕٗهن رٍاىٍیْ رٍ یخٍى رٍ يٓالثیم رٍ هیُخٌ رٍ إَٕٔ رٍ ٗیغ رٍ آىو يیٍٓي‪.‬‬
‫رّ حیٍ يـًٕػّ هزخیم «ػَد ػخٍرّ» َیِ گلظّ يی ٕٗى‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ هزخثم آٌْخ‬
‫ػزخٍصحَي حُ‪« :‬كًیَ»‪ٓ« ،‬زؤ»‪« ،‬کٓالٌ»‪« ،‬يٌكؾ»‪١« ،‬یء»‪« ،‬حْلّٔ‬
‫ٔحنوٍِؽ»‪« ،‬حنـٔخُٓش» ٔ «حنًُخًٍس»‪ ...‬حئَُِ کظیزّْخٖ آَخٌ رخ ح‪ٕٛ‬ل ػهًٗ‬
‫هٕحَيِ يیٕٗى ٔ طخ كئىٖ طخٍیوچّی «هلطخَٗ» ٍح ٍٍٔٗ يیکُي‪َْ ،‬چّ‬
‫ىٍرخٍِی طًيٌ ػَد هزم حُ حٓالو گلظّ يیٕٗى‪ٍ ،‬یّ٘ ىٍ ػَد هلطخَی ىحٍى‪.‬‬
‫‪ٔ۳۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىیگَ «ػلًبًیبى» کّ رّحی٘خٌ «ػَد ًٗخنی» گلظّ يیٕٗى ٔ َٔذ ٗخٌ رّیکی‬
‫حُ ٗخهّْخی ػزَی يیٍٓي‪ .‬آَخٌ كََُيحٌ «ػيَخٌ رٍ آًخػیم رٍ ارَحْیى» ْٔظُي‪،‬‬
‫نٌح آَخٌ ٍح ػَد «ػيَخَی» يیگٕیُي‪ ،‬ػيَخٌ ریٔض ٔ یکًیٍ ؿيّ پيٍی پیخيزَ حکَو‬
‫حٓض کّ كَيٕى‪« :‬حًح رهؾ َٔزی حنی ػيَخٌ كخئکٕح»‪.‬‬
‫رّحیٍ يـًٕػّ هزخیم «ػَد ئظؼَرّ» َیِ گلظّ يیٕٗى‪ ،‬آَخٌ ػَد َخهخن‪ٚ‬‬
‫ْٔظُي کّ رّحػَ يـخٍٔص یخ حهظال‪ ١‬رخ ػَد هخن‪ ،ٚ‬ػَد ٗيِحَي‪ .‬حیٍ ػيِ ىٍ يَکِ‬
‫ٗزّؿِیَِ ٔ كـخُ َُيگی يیکَىِحَي‪ .‬يٕ٘ٓطَیٍ هزخثم آٌْخ ػزخٍصحَي حُ‪ :‬هَیٖ‪،‬‬
‫طًیى‪ْٕ ،‬حٌُ‪ ،‬ؿَْى‪ ،‬ػویق‪ ،‬رخْهّ‪ ،‬ػزْ‪ً ،‬ریخٌ‪ ،‬رکَ‪َِ ،‬حٍی‪ ،‬يؼيّی‪ ،‬رُیهیيحٍ‪،‬‬
‫رُیَٗم‪ ،‬رُیحٓي‪ٍ ،‬ریؼّ‪ ،‬کُخَّ‪ ،‬ي‪ ،َ٠‬ؿطلخٌ‪ ...‬حُ آٌؿخ کّ حیٍ يـًٕػّ هزخیم‬
‫ػَری ىٍ َٕحكی ًٗخنی ٗزّؿِیَِ يٕهؼیض ىحٗظُي رّ«ػَد ًٗخنی» يؼَٔفحَي‪.‬‬
‫حكٌِٔ رَحیٍْخ ىٍ طخٍین ػَری گَِٔ ىیگَی ْى ٔؿٕى ىحٗظّ کّ رّآَخٌ «ػوة‬
‫ثبئلٍ» گلظّ يیٕٗى‪ ،‬حیٍگَِٔ ػَری رٕىَي کّ حُ يیخٌ ٍكظّحَي‪ ،‬يخَُي حهٕحو ػخى ٔ‬
‫‪ٔ١‬ى‪ُ ،‬ؿيیْ‪ ،‬ح ُيیى‪ ،‬ؿخ ِٓى‪ ،‬ػ َزیم‪ ...‬کّ كو‪َ ٢‬خيی حُ حی٘خٌ يخَيِ حٓض‪.‬‬
‫ػًٕى‪َ ،‬‬
‫هَآٌ کَیى ىٍرخٍِ ی يٕؿٕىیض ٔ ٓپْ حَٓيحو یک ٓهٔهّ حهٕحو يخَُي ػخى ٔ ػًٕى‬
‫‪ٜ‬هض» آیخص ‪ ٔ۳‬ـ ‪ً ، ٔ۰‬حٍیخص ٔ‪ 4‬ـ‬ ‫ٔ ٓزؤ حظٓخٍحطی ىحٍى‪ ،‬حُ ؿًهّ ىٍ ٍِٕٓی «ك ّ‬
‫‪ْٕ ، 4۳‬ى ‪ ۶۰‬ـ ‪ٓ ، ۶۴‬زؤ ‪ ٔ۶‬ـ ‪ ٔ۰‬ىٍ حیٍ يٍٕى ٓوٍ ُىِ حٓض‪.‬‬
‫ػَدْخ حَٔخد ٍح ريیٍهَحٍ رّٖٗيَطزّ (ىٍؿّ) هًٔض يیکَىَي‪:‬‬
‫ٔ ـ «ٗؼذ» کّ ىٍٔطَیٍ طیَِ ٍح يیٍٓخَي‪ ،‬يؼم «هلطخٌ» ٔ «ػيَخٌ»‪.‬‬
‫ٕ ـ «هزیهّ» یؼُی آٌچّ حُ ٗؼذ ؿيح يیٗي‪ ،‬يخَُي ٍریؼّ ٔ ي‪.َ٠‬‬
‫ٖ ـ «ػًخٍس» کّ حُ هزیهّ پيیي يیآيي‪ ،‬يخَُي هَیٖ ٔ کُخَّ‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ «رطٍ» کّ حُ ػًخٍِ َِىیکطَ رٕى‪ ،‬يخَُي رُیػزي يُخف ٔ یخ رُیيؤِو‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ «كوٌ» کّ حُ رطٍ يیآيي‪ ،‬يؼم رُیْخٗى ٔ رُیحيیّ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ «ك‪ٜ‬یهّ» يخَُي هخَيحٌ ػهٕی ٔ یخ ػزخٓی‪( .‬حٔالى ػهی رٍ حری‪١‬خنذ ٔ‬
‫كََُيحٌ ػزخّ رٍ ػزيحنًطهذ) رّکٔخَی کّ َٔذ حٗوخ‪ ٔ ٙ‬حهٕحو ٍح كلع ىحٗظُي‪،‬‬
‫َٔخرّ يیگلظُي‪َٔ .‬خرّ‪ ،‬رّحَيحُِی ىٍ كلع َٔذ حٗوخ‪ ٙ‬يخَْ ٔ ىهین رٕى کّ طخ‬
‫چُيیٍ پ٘ض حٗوخ‪ٍ ٙ‬ح يَطذ يیًَٗى‪ ،‬يؼالً حگَ کٔی يیگلض يٍ حُ رُیطًیى‬
‫ْٔظى ٔ َٔذ هٕى ٍح يیهٕحْى‪َٔ ،‬خرّ حُ هزیهّی رُیطًیى ٔ ٗخهّْخ ٔ كَٔػخص ٔ‬
‫طیَِْخی آٌ يیگلض طخ رّپيٍ آٌ ٗو‪ ٚ‬يیٍٓیي ٔ ٗخیي حٓى هٕى آٌ ٗو‪ٍ ٚ‬ح َیِ‬
‫رُّرخٌ يیآٍٔى‪َٔ .‬خرّ ىٍ ؿخْهیض رٔیخٍ رٕى‪ َْ ،‬طیَِ ٔ ىٓظّ حُ هٕى َٔخرّ ىحٗظُي‪،‬‬
‫‪ٔ۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َخيیطَیٍ آَخٌ «ىؿلم ٓئٓی» حُ رُیٗیزخٌ‪« ،‬ػًیَِ أرٕ‪٠ًٟ‬ى» ٔ «حرٍنٔخٌ‬

‫كًَِ» حُ رُیطًیى‪ُ« ،‬یي رٍ کیْ ًََی» ٔ «َوخٍ رٍ حّٔ ه‪٠‬خػی» ٔ «‪ٛ‬ؼ‪ٜ‬ؼش‬
‫رٍ ‪ٕٛ‬كخٌ» ٔ «ػزيهللا رٍ ػزيحنلـَ» ٔ ؿیَِ يیرخُٗي‪ .‬ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو َیِ َٔخرّ‬
‫رٕىِ حٓض‪ٔ ،‬نی ًْیٍکّ يٕحنی ٔ ىٓض پٍَٔىِگخٌ ىٍ کخٍْخی ىٔنظی ٔحٍى ٗيَي‪،‬‬
‫َٔذٓخُی کى کى ئُٕم ٗي ٔ حٗوخ‪ٍ ٙ‬ح رَّٓپَٓضْخی ٗخٌ َٔزض يیىحىَي‪.‬‬
‫طؤیىرُيی ىیگَػَد ػزخٍص رٕى حُ‪ :‬حْم َييٍَ (ََٗٓ٘یٍْخ) حْم َٔرَ (ریخرخٌ‬
‫َ٘یٍْخ) حئَُِ رّکخٍرَىٌ ٔحژِی «حػَحد» رّػُٕحٌ ؿًغ رٔظٍ «ػَد»‬
‫طْٕیٍآيیِ ٔ ؿه‪ ٢‬حٓض‪« ،‬حػَحد» ٔ «حػَحری» رَحی رخىیّ َی٘یُخٌ رّکخٍ يیٍكظّ‬
‫‪ٜ‬يم حٓض‪.‬‬ ‫حٓض کّ حکٌُٕ ئُٕم ٗيِ ٔ ػُٕحٌ «ػَد» رَحی كَى ٔ ؿًغ هخرم حن ّ‬

‫كّهٍی هْْٕف ثَعبُلیذ‬

‫كخ‪ٛ‬هّی ُيخَی (كئىحً) ریٍ ىٔ ‪ٛ‬ي ٔ پُـخِ ٓخل هزم حُ رؼؼض طخ يوخٌٍ‬
‫رؼؼضحنُّزی‪ ،‬رّػ‪ َٜ‬ؿخْهیض يٕ‪ٕٛ‬ف حٓض کّ ‪١‬ی آٌ يَىو ػَد حُ ىیٍ آرخیی‬
‫هٕى کّ ًْخٌ ىیٍ كُیق حرَحْیًی رٕى كخ‪ٛ‬هّ گَكظُي ٔ رّرضپَٓظی ٍٔی آٍٔىَي‪.‬‬
‫طو‪ٜ‬ی‪ ٚ‬ػُٕحٌ ؿخْهیض رَحی حیٍ ىٍِٔ ىهیوخ ً يؼخىل «هٌَٔ ٔٓطی» ىٍ‬
‫كَُْگ حٍٔپخیی حٓض کّ يیخٌ ىٔ ػ‪ َٜ‬ي٘ؼ٘غ یَٕخٌ ٔ ٍَُٔخَْ هَحٍ گَكظّ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ كَُْگ ػَد َیِ ىٍٔحٌ حرَحْیى ٔ حىیخٌ حرَحْیًی ػ‪ َٜ‬ىٍه٘خَی رٕىَي‬
‫ٔ ىٍٔحٌ حٓالو َیِ ػ‪ ٔ ٍَٕ َٜ‬ىٍهُ٘يِگی ىٔرخٍِ‪ .‬كو‪ ٢‬يیيخَي آٌ چُي هََی کّ‬
‫ىٍ ٔٓ‪ٔ ٢‬حهغ ٗيِ ٔ ػ‪ َٜ‬طخٍیکی ٔ ؿخْهی هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ًْیٍ يوطغ َیِ حىیخٌ يظؼيى ىٍ ػَرٔظخٌ ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ ىیٍ هٕىٕ ٍُٔٗی‬
‫حٓض؛ نٌح طخٍینگٌحٍی ىهین ىٍِٔی ؿخْهیض کخٍ آٓخَی َیٔض‪ .‬حیٍ ىٍِٔ حُ َوطَّظَ‬
‫پخیخٌ‪ ،‬يوخٌٍ ظٍٕٓ حٓالو حٓض‪ ،‬ح ّيخ حُ ؿٓض آؿخُ رٍّؿى حیٍکّ رَهی حُ يلووخٌ‬
‫حىد ػَری آٌ ٍح حُ هٌَ پُـى طَٓخیی طخ ػ‪ َٜ‬رؼؼض يیىحَُي‪ ،‬رخُْىچُیٍ‬
‫طخٍینگٌحٍی ئهّى ٔ هطؼی َیٔض‪ .‬نٌح يٍٕهخٌ ٔ طلهیمگَحٌ َٔزض رُّيخٌرُيی‬
‫ػ‪َٜ‬ؿخْهی حهظالف َظَ ىحٍَي‪ .‬ح‪١‬الم ػُٕحٌ ؿخْهیض رَحی ىٍٔحٌ هزم حُ هٕى‪ ،‬حُ‬
‫حريحػخص هَآٌ حٓض‪ ٍَّٔ ،‬ىٍ ْیچیک حُ حٗؼخٍ ٔ يظٌٕ يخ هزم هَآٌ‪ ،‬حیٍ ح‪ٛ‬طالف‬
‫رَحی طٕ‪ٛ‬یق حیٍ ىٍِٔ رّکخٍ ََكظّ حٓض‪ .‬ح‪ٛ‬طالف ؿخْهیض رَحی ىٍٔحٌ هزم حُ‬
‫حٓالو چٓخٍ رخٍ ىٍهَآٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ :‬ـ «حَكَ ُل َ‬
‫کى حنـخِْه َیّ یزـٌَُٕ ‪»۶ٕ :۳ ،‬‬
‫ظ ٍَ ْحنـخ ِْ ِهیَ ِش‪»ٔ۳4 :ٖ ،‬‬ ‫ؿی ََْ ْحن َل ّ ِ‬
‫ن َ‬ ‫ـ «‪ ...‬یَ ُ‬
‫ظٌَُُّٕ رِ َ‬
‫خّللِ َ‬
‫‪ٔ۳۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫طزَؽ حنـخِْه َیش ُحال َٔنی‪»ٖٖ :ٖٕ ،‬‬ ‫ک ٍَ َٔ ال طَزَ َّؿٍَ ّ‬‫ـ «ٔ َهٌََ كی رُیُٕطِ ُ‬
‫ـ «حًِ َؿؼَ َم حنٌَّ ِ‬
‫یٍ َکلَُٔح كی هُهُٕرِ ِٓى حن َل ًِیَّ َك ًِیَّ حنـخِْهیَّ‪»ٕ۶ :4۴ ،‬‬
‫يظؼخهذ رّکخٍگیَی ح‪ٛ‬طالف ؿخْهیض رَحی ىٍِٔی هزم حُ حٓالو طٕٓ‪ ٢‬هَآٌ‪،‬‬
‫حیٍ ح‪ٛ‬طالف رَّٓػض يیخٌ ئهًخَخٌ ٔ ؿیَ ئهًخَخٌ ٍٔحؽ یخكض ٔ ػهى رخنـهزّ‬
‫گَىیي رَحی طًخو ٗئٌ ٔ نٕحكن ػَد يظ‪ٜ‬م رّحٓالو؛ چُخٌکّ کهًخص ٔ طَکیزخص‬
‫چٌٕ‪« :‬حْمحنـخْهیّ» رَحی يَىيخٌ پیٖ حُ حٓالو؛ «حىٍحکحنـخْهیّ» ىٍرخٍِی‬
‫کٔخَی کّ رو٘ی حُ كیخص هٕى ٍح پیٖ حُ حٓالو گٌٍحَیيِحَي؛ «حیخوحنـخْهیّ» رَحی‬
‫ٍٔیىحىْخی رٍِگ ىٍ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ پیٖ حُ حٓالو؛ «حكخىیغحنـخْهیّ»‬
‫ىحٓظخٌْخ ٔ كکخیخص ىٍٔحٌ ؿخْهی؛ «حهزخٍحنـخْهیّ» طخٍین ٔ گٌحٍْٕخی ٔحٍىِ حُ‬
‫ىٍٔحٌ ؿخْهی؛ «حٗؼخٍحنـخْهیّ» رَحیحىریخص ػَد پیٖ حُ حٓالو؛ «يٕحٓىحنـخْهیّ»‬
‫رَحی گَىًْآییْخی ٓخالَّی ػَد ؿخْهی؛ «يؼخهیمحنـخْهیّ» رَحی ٔحكيْخی‬
‫حَيحُِگیَی ٔ حُٔحٌ پیٖ حُ حٓالو؛ «كَٓخٌحنـخْهیّ» رَحی ٗـخػخٌ آٌ ىٍِٔ؛‬
‫«ٗؼَحءحنـخْهیّ»؛ «كظخکحنـخْهیّ» رَحی ٗـخػخٌ‪ ،‬ىنیَحٌ ٔ ؿُگآٍٔحٌ ‪ ٔ ...‬حيؼخل‬
‫آٌْخ ٔ‪ٟ‬غ ٗي ٔ رَّٓػض کخٍرَ گَىیي کّ ًّْ ٔ ًّْ َخظَ رّطؼَیق ىٍِٔی يخهزم‬
‫ٔ يظ‪ٜ‬م رّحٓالو حٓض‪.‬‬
‫يغٌْح َٔزض رًّّْی آٌچّ ىٍ ىٍِٔی هزم حُ حٓالو ٍٔحؽ ىحٗظّ‪ٍٔ ،‬یکَى‬
‫يُلی يظ‪َ ٍٕٜ‬یٔض‪ ،‬نٌح کخٍرَى ٔحژِی ؿخْهیض رّيؼُخی َخىحَی رّ‪ٍٕ١‬ػخو ٔ کهی‪،‬‬
‫ًَی طٕحَي رخٗي‪ ،‬حیٍ چیِی حٓض کّ يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ ٍٔی آٌ طؤکیي ٔ حؿًخع‬
‫ىحٍَي‪ .‬يٓىطَ حُ ًّْ حیٍکّ حٓالو رٔیخٍی حُ حكکخو ٔ هٕحَیٍ ؿخْهی ٍح حي‪٠‬خء ٔ‬
‫طُلیٌ کَى‪ .‬یؼُی روٖ حػظى هٕحَیٍ حٓالو کّ طٕٓ‪ ٢‬هَآٌ رُیخىگٌحٍی ٗيِ حٓض‪ ،‬حُ‬
‫ًْخٌ ؿخيؼّی ؿخْهی حهٌ ٗيِ حٓض‪ .‬پْ ػهى ٔ ؿٓم حُ حيٍٕ َٔزی ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػی‬
‫حٓض‪ًّْ ،‬ی يخ يًکٍ حٓض َٔزض رّطؼيحى حَيکی يٕحٍى ؿِثی ٔ یٕيیّ‪ ،‬آگخْت حَيکی‬
‫ىحٗظّ رخٗیى؛ ح ّيخ َٔزض رّرٔیخٍی حيٍٕ ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػخص‪ ،‬ىٍ ؿٓم يل‪ ٞ‬هَحٍ ىحٍیى‪.‬‬

‫عـواكیبی ٍوىهیٌئ عبُلی‬

‫يٍٕهخٌ ٔ ػهًخی‬ ‫ىٍ يٍٕى طؼییٍ كئى ؿـَحكیخثی ؿخْهی ریٍ حُىرخ‪ ،‬يل ّ‬
‫َٔحٌ ٔ ّ‬
‫كوّحنهّـّ حهظالف حٓض‪ .‬یک گَِٔ يیگٕیي حیٍ کهًّ حُ ئظليػخص حٓالو حٓض ٔ‬
‫رُّيخٌ هزم حُ ظٍٕٓ هٕى ح‪١‬الم ًَٕىِ کّ ٗخيم طًخو حيضْخی پیٖ حُ رؼؼض‬
‫يیٕٗى‪ ٔ .‬طُٓخ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬رّػَد َيحٍى‪ .‬ىٍ كویوض حیٍ ح‪ٛ‬طالف طؼییٍ کُُيِی‬
‫‪ٔ۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ه‪٢‬حنل‪ٜ‬م يیخٌ حٓالو ٔ ؿیَ حٓالو حٓض‪ .‬ىهیوخ ٌ يخَُي نـض «ػـى» کّ يًٕ٘ل َْ كَى‬
‫ؿیَ ػَد حٓض‪ .‬حُ ًْیٍ گَِٔ حٓض حكًي رٍ هخنٕیّ (و ٕ‪ ْ ، ٖ۰‬م) حٓظخى نـض ٔ‬
‫‪َٛ‬ف َٔلٕ ػَری‪ .‬حیٍ َظَ حُ آٌ رخرض يٍٕى طؤ ّيم حٓض کّ ًْخٌ هَآَی کّ ٔح‪ٟ‬غ‬
‫نلع ؿخْهیض يیرخٗي‪ ،‬هٕى ٍح ٍَٕ ٍُٔٔٗخیی يؼَكی ًَٕىِ ٔىٍيٍٕى هٕى يیگٕیي‪:‬‬
‫الو َٔ‬
‫ٔ ِ‬ ‫ّللاُ َي ٍِ حطَزَ َغ ٍِ‪ٕٟ‬حََُّ ُ‬
‫ٓزُ َم حن ّ‬ ‫ٍٕ َٔ کِظخدٌ ُيزیٍ‪َ .‬یٓيی رّ ّ‬ ‫«هَي ؿخ َء ُکى ِيٍَ ّ‬
‫ّللاِ َُ ٌ‬
‫َویى‪ ٔ۳ :۳ ،‬ـ ‪ٔ۶‬‬ ‫‪َٛ‬ح‪ُ ٍ١‬ئظ ٍ‬ ‫ص اِنی حنُُّ ِ‬
‫ٍٕ رِبًَِِ ِّ َٔ یَٓيیٓى اِنی ِ‬ ‫ُوَ ُؿ ُٓى ِيٍَ ُّ‬
‫حنظهًُخ ِ‬ ‫ی ِ‬
‫= رّطلوین آيي رَحی ًٗخ حُ ؿخَذ هيحَٔي‪ ٔ ٍَٕ ،‬کظخد ٍٍٔٗ؛ ٍحًُْخیی‬
‫يیکُي هيحَٔي رّٔٓیهّی آٌ‪ ،‬کٔی ٍح کّ يظخرؼض کُي هُٕ٘ىی هيح ٔ ٍحِ ‪ٛ‬هقآيیِ‬
‫ٍح ٔ هخٍؽ يیًَخیي حی٘خٌ ٍح حُ طخٍیکیْخ رّٕٓی ٍُٔٗخیی ٔ ٍحِ ٍحٓض‪».‬‬
‫حُ آٌ ؿخ کّ هَآٌ رَحی هٕى ٍٓخنض ؿٓخَی هخثم حٓض‪ ،‬حُ ػًٕيیض آیّ چُخٌ‬
‫رَىحٗض يیٕٗى کّ يَحى ػًٕو رَ٘یض حٓض‪ .‬ح ّيخ ْٔظُي کٔخَی کّ ي‪ٜ‬يحم ؿخْهیض‬
‫ٍح رّٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ يلئى يیکُُي کّ ٗخه‪ ٚ‬آٌ َُٓيیٍ كـخُ حٓض‪.‬‬
‫ؿـَحكیىحَخٌ ػَد ىٍطؼَیق كـخُ ٔ يلئىِی آٌ حهظالف َظَ ىحٍَي‪ .‬رخ حیٍ ًّْ‪،‬‬
‫٘خو ک٘یيِ ٗيِ‬ ‫طوَیزخ ً حطلخم َظَ ىحٍَي کّ كـخُ ًْخٌ حٓض کّ حُ يَُ یًٍ طخ رخىیش حن ّ‬
‫ٔ يیخٌ طٓخيّ‪َ ٔ ،‬ـي يخَغ حیـخى يیکُي‪« .‬أرٕحنليحء» ىٍ «طوٕیىحنزهيحٌ» يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«كـخُ ٍح حُآٌ ؿٓض كـخُ گٕیُي کّ كخؿِ يیخٌ َـي ٔ طٓخيّ حٓض‪ ».‬ئؼٕىی‬
‫يیَٕیٔي‪« :‬كـخُ ٍح كـخُ گلظُي کّ كخؿِ یؼُی كخ‪ٛ‬هّ يیخٌ یًٍ ٔ ٗخو حٓض‪».‬‬

‫رولى ػوة‬
‫«طًيٌ» ىٍ يلٕٓو ييٌٍ هٕى حُ «ييیُّ = َٗٓ ‪ ،‬ييَیض = َٗٓی ٗيٌ رَ٘»‬
‫آييِ حٓض‪ ،‬آٌ ٍح رّيؼُی «طوهن رّحهالم ََٗٓ٘یُی‪ ،‬طؤیى کخٍ ٔ طؼٓيحص كَىی ٔ‬
‫حؿظًخػی ىٍ رَحرَ نٕحُيخص َُيگی َٗٓی» حهٌ کَىِحَي‪ .‬ح ّيخ ىٍ يلٕٓو يٕٓغ هٕى‪،‬‬
‫رَ٘ ُيخَی رّطًيٌ ٍٔی آٍٔى کّ َؤظیٍ حرِحٍ حرظيحیی ٍح ٓخهض ٔ ٓپْ ٗیِْٕخی‬
‫طٕنیي ٍح آيٕهض‪ .‬طًيٌ رَ٘ی ىٍٓیَ طخٍیوی هٕى ىٍ ٖٗ ٓطق هخرم رٍَٓی حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ طًيٌ حرظيحیی‪ٗ ،‬خيم ػ‪ َٜ‬كـَ حٔل‪.‬‬
‫ٕ ـ ػ‪ َٜ‬كـَ ىٔو طخ يوطغ حرظيحیی يْ ُٓگی‪.‬‬
‫ٖ ـ طًيٌ يیخَی‪ ،‬حُ حٔحیم ىٍِٔی يلَؽ طخ ػ‪ َٜ‬آٍْ‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ حُ ػ‪ َٜ‬آٍْ طخ يوطغ حرظيحیی ػ‪ َٜ‬حنکظََٔیک‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ طًيٌ ييٌٍ ـ پٔخ ييٌٍ‪.‬‬
‫‪ٔ۳۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫‪ ۶‬ـ ػ‪ َٜ‬آی طی ـ ك‪٠‬خٍَٕىی‪.‬‬

‫طًيٌ ػَری ىٍ هخنذ طًيٌ يیخَی هخرم رٍَٓی حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ طًيٌ حُ ْلض‬
‫ٍٗظّی ُٗخهظّ ٗيِی َُْ‪ ،‬پُؾ ٍٗظّی آٌ ٗخيم‪ :‬حىریخص‪ ،‬ه‪ ،٢‬پیکَِٓخُٖ‪َ ،‬وخٗٗ‬
‫ٔ يٕٓیوٗ رَّلٕ ٔح‪ٟ‬ق رّحٔؽ ٗکٕكخیٗ ٍٓیيِ رٕى‪ .‬حٍکخٌ طًيٌ پُؾ چیِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ُرخٌ‪ ٕ ،‬ـ َُْ‪ ٖ ،‬ـ َظخو حؿظًخػی‪ 4 ،‬ـ يؼًخٍی‪ ۳ ،‬ـ ٍٔحر‪ ٢‬طـخٍی رخ‬
‫يهم‪ًّْ .‬ی حیٍْخ ىٍ ػَرٔظخٌ پی٘خحٓالو ٔؿٕى ىحٗض‪ .‬كُِٕی یًٍ ىٍ َخكیّی‬
‫ؿُٕری ٗزّؿِیَِ حُ يظًيٌطَیٍ َُٓيیٍ ػَد يلٕٔد يیٗي‪ .‬ههؼّْخ‪ ،‬ه‪َْٜ‬خ ٔ‬
‫رَؽْخی ىٍ آٌ ٔؿٕى ىحٗض‪ ،‬ه‪َْٜ‬خی آٌ «يلخكي» َخيیيِ يیٗيَي ٔ طؼيحى حیٍ‬
‫يلخكي رٔیخٍ ُیخى رٕى‪ )ٕ(.‬رَهی حكَحى رخ حٓظُخى رّٔؿٕى ًْیٍ يلخكي ٔ پیيح ٗيٌ ىیگَ‬
‫آػخٍی حُ يظخَْ طًيٌ ىٍ ىیگَ َوخ‪ ١‬ؿِیَسحنؼَد ىٍ ک٘لیخص رخٓظخٌُٗخٓی‪ ،‬يُکَ‬
‫ٔؿٕى ىٍِٔی ؿخْهیض ٗيِحَي‪ .‬حُ ؿًهّی حیٍ حكَحى يیطٕحٌ رَّٕیُٔيِگخَی چٌٕ ػًَ‬
‫كَٔم‪ ،‬یلیی حنـزٍٕی‪ ،‬ؿَؿی ُیيحٌ‪ ،‬گٕٓظخٔنٕرٌٕ ٔ‪ ...‬حٗخٍِ کَى‪.‬‬
‫گٕٓظخٔنٕرٌٕ ػَد هزم حُ حٓالو ٍح ‪ٛ‬خكذ طًيٌ يیىحَي ٔ يؼظوي حٓض‪ :‬چٌٕ‬
‫آٌْخ ىحٍحی ٓخهظًخٌْخی رٍِگ ٔ ٍٔحر‪ ٢‬طـخٍی رخ حهٕحو يظًيٌ ٔ ىحٍحی ُرخٌ کخيم‬
‫ٔ َظخيخص ػَكت ٍٍٔٗ ىحههی رٕىَي‪ ،‬پْ ‪ٛ‬خكذ طًيٌ يیرخُٗي ٔ يیگٕیي كظی‬
‫حگَ َظٕحَیى حُ طخٍین آٌْخ رّهٕری آگخْی رّىٓض آٍٔیى‪ ،‬رخُ ْى يیطٕحَیى َظَیّی‬
‫يوٕو طًيٌ آٌ حٓض‪ٔ .‬ی رخ حٗخٍِ‬ ‫ؿخْهیض ػَد ٍح ٍى کُیى‪ ،‬چٌٕ ُرخٌ یک هٕو ّ‬
‫رَّظَ «َْٔىٔص» ٔ «آٍطًیئٍ» ىٔ يٍٕم يٍٕ٘ٓ یَٕخَی هزم حُ يیالى کّ حُ َٗٓ‬
‫يآٍد ىیيٌ کَىِحَي‪ ،‬رَحی َظَیّی هٕى ٗخْي حٍحثّ يیکُي ٔ يیهٕحْي آٌ ٍح حػزخص‬
‫کُي‪« .‬گٕٓظخٔنٕرٌٕ» گٌحٍٗی حؿَحمآيیِ حُ يلخكي ٔ ٓخهظًخٌْخٖ آًٓخٌهَحٕ‬
‫«َٗٓ ٓزخ» حٍحثّ يیکُي ٔ يیگٕیي‪ :‬ىٍٔحُِْخ ٔ ‪١‬خمْخٖ آٌْخ حُ ‪١‬ال ُیُض یخكظّ‬
‫رٕى؛ ْىچُیٍ ٍٔحؽ كَحٔحٌ ظَٔف ‪١‬ال ٔ َوَِ ٔ ٍَٔن كَحٔحٌ طوض هٕحدْخٖ‬
‫كهِٖ‪ )ٖ(.‬ئؼٕىٖ َیِ یک چَِٓی يزخنـّآيیِ حُ طًيٌ ٔ آرخىحَٗ َُٓيیٍ «يآٍد»‬
‫(ٓزخ) ىٍ ٗزّؿِیَِ حٍحثّ يٗىْي‪« :‬حُ َْ‪َ١‬ف ػًخٍحص ُیزخ‪ ،‬ىٍهظخٌ ٓخیّىحٍ ٔ‬
‫ََْٓخٖ آد ؿخٍٖ‪ ،‬آٌ ٍح حكخ‪ ّ١‬کَىِ رٕى‪ ٔ .‬ػَ‪ ٝ‬کٍٕ٘ طخ حیٍ كئى رٕى کّ یک‬
‫َلَ ٕٓحٍ هخرم‪ًَٗ ،‬طٕحَٔض ػَ‪ٕ١ ٔ ٝ‬ل آٌ ٍح ىٍ ييص یک يخِ هطغ کُي‪ٔ .‬‬
‫َْئخكَٖ حػى حُ پیخىِ ٔ ٕٓحٍِ کّ حُ حیٍ َٓ طخ آٌ َٓ کٍٕ٘ ػزٍٕ يٗکَى‪،‬‬
‫آكظخد ٍح ًَٗىیي‪ُ ،‬یَح حُ َْىٔ ‪َ١‬ف ىٍهظخٌ ٓخیّىحٍ رَ يؼخرَ حكخ‪ ّ١‬کَىِ رٕى‪.‬‬
‫حٍح‪ ٟٗ‬آرخى َٔٓٓزِ‪ ،‬آدْخٖ كَحٔحٌ ٔ ٓهطُض پخیيحٍ آٌ يؼَٔف طًخو ىَیخ رٕى‪)4(».‬‬
‫ٓ‪ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫الؼُال = االُّلی‬
‫يـظًغ ػظیى "حنؼُال" یکی ىیگَ حُ يٓىطَیٍ يـًٕػّی رخٓظخَی ػَرٔظخٌ حٓض‬
‫کّ ىٍ َٗٓ رخٓظخَی «ييحیٍ‪ٛ‬خنق» یخ «كـَ» رّكخ‪ٛ‬هّی ٓٓ‪ ٔ4‬کیهٕيظَی ًٗخل‬
‫ٍیخ‪ ٝ‬يٕهؼیض ىحٍى‪ .‬حیٍَٗٓ ىحٍحی ٓخُِْخی ُٓگت طخٍیوی حٓض کّ «ه‪َٜ‬حنلَیي‬
‫= ههؼّییگخَّ» یکی حُ آٌْخ حٓض‪ .‬ه‪َٜ‬حنلَیي یکی حُ ٔٔٔ يوزَِی رخٗکْٕی‬
‫رّیخىگخٍ يخَيِ حُ ىٍٔحٌ َزطیْخ ىٍ روٖ حنؼُال حٓض‪ .‬يـًٕػّی حالٔنی کّ ىٍ ىل‬
‫یکٍٗظّ کِٕ حكيحع ٗيِ‪ٗ ،‬خيم ٓ‪ ۳‬يـًّٔی ُٓگی ٔ ‪ٛ‬يْخ ُٓگطَحّٗ ٔ َوٖ ٔ‬
‫َگخٍِ ْخی حَٔخَی ٔ كیٕحَی ٔ گیخْی ٔ يٕؿٕىحص هیخنی حٓض کّ ٓخروّی آٌ رّهٌَ‬
‫ٖٗ پیٖ حُ يیالى رَيیگَىى ٔ ػزض يیَحع ؿٓخَی حٓض‪.‬‬
‫حیٍ يـظًغ يظؼهن رّيَكهّ ی پیٖ حُ َزطیخٌ ٔ هٕو ػًٕى حٓض‪ًْ .‬چُیٍ رّػُٕحٌ‬
‫یکی حُ يٓىطَیٍ ٔ هيیًیطَیٍ َْٗٓخی رخٓظخَی حیٍ کٍٕ٘ ٔ َیِ ىٔيیٍ َٗٓ رٍِگ‬
‫َزطیْخ ىٍ ‪ٛ‬يِی َؤض يیالىی ُٗخهظّ يیٕٗى‪ .‬حیٍ َٗٓ‪ ،‬ىحٍحی ٓخيخَّی آریخٍة‬
‫طخٍیوی حٓض کّ َ٘خٌ ىُْيِی طو‪َ ٜٚ‬زطیخٌ ىٍ ُيیُّی ٓخُِْخی آرت آٌ ىٍٔحٌ‬
‫رٕىِ حٓض‪ .‬حئَُِ "ييحیٍ‪ٛ‬خنق" رّنلخظ رخٓظخٌُٗخٓی حُ حًْیض رٔیخٍی‬
‫رَهٍٕىحٍ رٕىِ ٔ هَحرّْخی رخٗکِٕ آٌ رخ روخیخی َٗٓ "پظَح" ىٍ حٍىٌ رَحرَی‬
‫يیکُي‪ .‬هخَّْخی "كـَ" ىٍ ىل کِٕ ٓخهظّ ٗيِ ٔ حیٍکِْٕخ ٍح «حػخنغ» َخو َٓخىِحَي‪.‬‬
‫حیٍکِْٕخ چُخٌ رَّظَ يیٍُٓي کّ َْکْ آٌْخ ٍح حُ ىٍٔ رزیُي رّْى پیٕٓظّ‬
‫يیپُيحٍى‪ٔ ،‬نی چٌٕ َِىیک ٕٗى‪َْ ،‬یک ٍح ؿيح يیریُي‪.‬‬
‫حیٍ َٗٓ رّنلخظ يٕهؼیض حٓظَحطژیکی ىٍَخكیّی ًٗخل (ىٍ ؿُٕد ىٔيشحنـُيل(‬
‫ىٍ یکی حُ يٓىطَیٍ ئیَْخی طـخٍی ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ هَحٍ ىحٗظّ ٔ حُ‬
‫‪َ١‬كی رخ يَحکِ رٍِگ حهظ‪ٜ‬خىی‪ ،‬طـخٍی ٔ كَُْگی يخَُي‪ :‬ریٍحنَُٓیٍ‪ٗ ،‬خيخص ٔ‬
‫ي‪ًْ َٜ‬ـٕحٍ حٓض‪.‬‬

‫ىثبى ػوة‬
‫ُرخٌ ػَری ؿِء حُ ُیَ يـًٕػّی ُرخٌْخی ٓخيی حٓض‪ ،‬يُ٘ؤ حٔنیّی ُرخٌ‬
‫ػَرت ٓخيی رَيٗگَىى رّىٍٔحٌ حٔنیّی ط٘کیم ُرخٌ حَٔخٌ‪ٔ .‬ؿٕى ط٘خرٓخص ٔ‬
‫ي٘ظَکخص ریٍ ُرخٌْخی کُؼخَی ٔ كیُیوی ٔ رخرهی ٔ إٍٓٗی ٔ ػیاليی ٔ َزطی ٔ‬
‫آٍحيی ٔ ػزَی ٔ ػَری حُ ٔؿٕى یک يُ٘ؤ ٔحكي كکخیض يٗکُي کّ ًْخٌ ُرخٌ‬
‫ٔ‪ٔ۶‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٓخيت َؤظیٍ حٓض‪ .‬طًخو ُرخٌْخی ٓخيت َٗم يیخَّ حَؼکخّ حٓخٓی ىٍ ؿَْٕ نـض‬
‫ػَری ىحٍَي‪ ،‬يخَُي حٗظَحک ىٍ كؼمْخ‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل ‪َٛ‬ف حكؼخل‪ ،‬حػيحى‪ ٔ ،‬حٗظَحک ىٍ‬
‫كؼم طخو ٔ َخه‪ ،ٚ‬يخ‪ٟ‬ی ٔ آیُيِ ٔ ح‪ٕٛ‬ل يلَىحص ٔ ‪ًٟ‬خثَ ٔ حًٓخء ٔ َخوْخی‬
‫حػ‪٠‬خی ريٌ؛ ٔ ىٍ طـییَ كَکخص ىٍ ٔٓ‪ ٢‬کهًخص کّ رخػغ طـییَ ىٍ يؼُخی کهًخص‬
‫يیَٕٗي ٔ طؼخریَی کّ ىالنض يیکُي رَط٘کیالص ىٔنض ٔ حؿظًخع ٔ هخَٕحىِ‪)۳(.‬‬
‫ُرخٌ ػَری رخ کهًخص ٔ ٓخهظخٍ نـٕی هٕى هخىٍ حٓض رّطُٓخیی يَؿغ ٔحكي‬
‫رَحی ُرخٌْخی ٓخيت کٍٓ رخٗي‪ .‬ىٍ ٔحهغ ُرخٌ ػَری َِىیکطَیٍ ُرخٌ‪ ،‬رُّرخٌ‬
‫ٓخيت يخىٍ حٓض‪ .‬ؿئل ًیم يیطٕحَي ىٍ حیٍ يٍٕى رّهٕری ٍٍٔٗ کُُيِ رخٗي‪:‬‬

‫پخٍٓی‬ ‫ػَد ٓزت ىٍی‬ ‫آٍحيی‬ ‫ػزَی‬ ‫رخرهی‬ ‫ػَری‬

‫پيٍ‬ ‫أد‬ ‫أرخ‬ ‫أد‬ ‫أرٕ‬ ‫أد‬

‫پَٔ‬ ‫رٍ‬ ‫ارَ‬ ‫رٍ‬ ‫رُٕ‬ ‫ارٍ‬
‫رَحىٍ‬ ‫أهٕ‬ ‫أهخ‬ ‫أم‬ ‫أهٕ‬ ‫أم‬
‫گَكظٍ‬ ‫أهِ‬ ‫أهي‬ ‫أهِ‬ ‫أهُٕ‬ ‫أهٌ‬
‫یک‬ ‫أكي‬ ‫أكي‬ ‫أكخى‬ ‫أىٔ‬ ‫أكي‬
‫ُيیٍ‬ ‫أٍ‪ٝ‬‬ ‫حٍػخ‬ ‫أٍ‪ٙ‬‬ ‫أٍ‪ٛ‬ظٕ‬ ‫أٍ‪ٝ‬‬
‫يخىٍ‬ ‫حُو‬ ‫حُيخ‬ ‫حُو‬ ‫حُيٕ‬ ‫حُو‬
‫حُيض‬ ‫حُيظخ‬ ‫حُو‬ ‫حُيّ‬ ‫حُيظٕ‬ ‫حُيـش‬
‫رَم‬ ‫يزَم‬ ‫رَهخ‬ ‫رخٍحم‬ ‫رَهٕ‬ ‫رَم‬
‫ىهظَ‬ ‫رُض‬ ‫رَطخ‬ ‫رُض‬ ‫رُظٕ‬ ‫رُض‬
‫هخَّ‬ ‫ریض‬ ‫ریظخ‬ ‫ریض‬ ‫رظٕ‬ ‫ریض‬
‫چخِ‬ ‫رجَ‬ ‫رَح‬ ‫رٍٕ‬ ‫رٍٕٔ‬ ‫رجَ‬
‫گَیّ‬ ‫رکخ‬ ‫رکخ‬ ‫رکی‬ ‫حرکی‬ ‫رکی‬
‫حَٔخٌ‬ ‫َخٗخ‬ ‫َٕ٘‬ ‫حَٕٕ‬ ‫َٕ٘‬ ‫حَٔخٌ‬
‫ػيى َُّ‬ ‫ط٘غ‬ ‫ط٘غ‬ ‫ط٘غ‬ ‫طٕ٘‬ ‫طٔؼّ‬
‫ػيى ّٓ‬ ‫ٗالّ‬ ‫طالص‬ ‫ٗهٕٕ‬ ‫ٗالٕٗ‬ ‫ػالػّ‬
‫ػيى ْ٘ض‬ ‫ًٓخَی‬ ‫طًخَخ‬ ‫ًَّٕٗ‬ ‫ًٗخَٕ‬ ‫ػًخَّ‬
‫ٕ‪ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ََگخٔ‬ ‫ٍٕٓ‬ ‫طٍٕح‬ ‫ٍٕٗ‬ ‫ٍٕٕٗ‬ ‫ػٍٕ‬

‫ٗظَ ََ‬ ‫ؿًم‬ ‫ؿًال‬ ‫ؿًم‬ ‫ؿًهٕ‬ ‫ؿًم‬
‫طُخد‬ ‫كزم‬ ‫كزال‬ ‫كزم‬ ‫حرهٕ‬ ‫كزم‬
‫کُيٌ‬ ‫كلَ‬ ‫كلَ‬ ‫كلَ‬ ‫كلَ‬ ‫كلَ‬
‫َٓ‬ ‫ٍأّ‬ ‫ٍی٘خ‬ ‫ٍٕٔ‬ ‫ٍٕٗ‬ ‫ٍأّ‬
‫هٌٕ‬ ‫ىو‬ ‫ىيخ‬ ‫ىو‬ ‫ىيٕ‬ ‫ىو‬
‫گُخِ‬ ‫َُخد‬ ‫ًَٔزخ‬ ‫ُحَخد‬ ‫ُرخَٕ‬ ‫ًَذ‬
‫کخٗظٍ‬ ‫ٍُع‬ ‫ٍُػخ‬ ‫ٍُع‬ ‫ٍُٔ‬ ‫ٍُع‬
‫ػيى ْلض‬ ‫ٗزؼٕ‬ ‫ٗؼذ‬ ‫ٗزغ‬ ‫ٓزٕ‬ ‫ٓزغ‬
‫ػيى ٖٗ‬ ‫ٕٓٔ‬ ‫ٗظخ‬ ‫ٖٗ‬ ‫ٕٗ٘‬ ‫ٓض‬
‫ٗکَ‬ ‫ٓکَ‬ ‫ٗکَح‬ ‫ٗکَ‬ ‫ٗکَٔ‬ ‫ٓکَ‬
‫يِِ‬ ‫‪١‬ؼى‬ ‫‪١‬ؼًخ‬ ‫‪١‬ؼى‬ ‫‪ًٕ١‬‬ ‫‪١‬ؼى‬
‫آكظخد‬ ‫ًْٗ‬ ‫ًٗ٘خ‬ ‫ًٖٗ‬ ‫ًٕٗ٘‬ ‫ًْٗ‬
‫آًٓخٌ‬ ‫ًٓخی‬ ‫ًٗخیخ‬ ‫ًٗخیى‬ ‫ًٕٗ‬ ‫ًٓخء‬

‫ُرخٌ ػَد ىٍ ئیَ طکخيهت هٕى ٓوٍَٓحیخٌ ُرَىٓض آكَیي ٔ چُخٌ رّحٔؽ‬
‫ك‪ٜ‬خكض ٔ ٗکٕكخثی ٍٓیي کّ رؼيح ً هَآٌ حُ ًْخٌ حنلخظ ٔ کهًخص حٓظلخىِ ًَٕى‪.‬‬
‫حٓظلخىِی هَآٌ حُ حیٍ ُرخٌ‪ ،‬آٌ ٍح ؿٓخَی ٔ ؿخٔیيحَّ کَى‪.‬‬
‫رَِٓيُيی حُ ٗؼَ ٔ گلظخٍ ك‪ٜ‬یق ىٍ يیخٌ هزخیم ػَد ػًٕيیض ىحٗظّ ٔ ٗخيم‬
‫ٌُ ٔ يَى يیٗيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ىٍػیٍكخل يلخٍٔحص ػًٕيی ؿیَ حُ ُرخٌ ٗؼَی‬
‫رٕىِ‪ُ ،‬رخٌ ٗؼَ طُٓخ ُرخٌ رِو ٔ ٍُو ٔ ریخٌ آيخل ٔ آٍُْٔخ رٕىِ حٓض‪ٔ ،‬نی ٕٓحى‬
‫حػظى يَىو ىٍ يُخٓزخص ٔ يَحٔىحص یٕيیّ حُ گلظخٍ ػخيیخَّ حٓظلخىِ يیرَىَي کّ آٌ‬
‫ْى ىٍ ؿخی هٕى رهیؾ ٔ ك‪ٜ‬یق ٔ هخٌَٕيُي رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫رٍّؿى هزَْخی کّ كکخیض حُ آٌ ىحٍى کّ هَآٌ رخ نٓـّی هَی٘ی طُظیى ٗيِ‬
‫خٌ ػَری ُّي ِز ٌ‬
‫یٍ‪،‬‬ ‫ٔ ٌ‬‫حٓض‪ ،‬رَهی يلَٔحٌ يیگٕیُي ٓزذ َخوگٌحٍی نـض هَآٌ کَیى رّ» ِن َ‬
‫‪ »ٖٔٓ :ٔ۶‬رَ يیگَىى رّحیٍکّ ُرخٌ هَآٌ کَیى رَ گَكظّ حُ نـض یخ نٓـّی یک‬
‫هٕو ػَری َیٔض‪ ،‬رهکّ يـًٕػّی حُ نٓـّْخی ػَری حٓض کّ ىٍ آٌ ُيخٌ ىٍ ریٍ‬
‫يهم ػَد ٓخيی ٍٔحؽ ىحٗظّ ٔ ريیٍٓزذ رَحی ًّْی ػَدْخی آٌ ُيخٌ يزیٍ‬
‫ٖ‪ٔ۶‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫(ٍٍٔٗ) رٕىِ حٓض‪َْ .‬چُي حیٍ حؿًخع ٔؿٕى ىحٍى کّ نٓـّی يکت ـ هَی٘ی‬
‫ك‪ٜ‬یقطَیٍ نٓـّی ػَد رٕىِ حٓض ٔ نٓـّی ؿخنذ ىٍ هَآٌ َیِ ْٔض‪.‬‬
‫چگَّٕگی ٗکمگیَی ُرخٌ ي٘ظَک (ػَری ك‪ٜ‬یق) ٍح رّػٕحيهی چُي َٔزض‬
‫يیىُْي کّ يٓىطَیٍ آٌ‪ٔ ،‬ؿٕى يکّ ٔ طٕؿّ حهٕحو گَٕخگٌٕ ػَد رّيؼخري آٌ ىیخٍ‪،‬‬
‫رّٔیژِ ُیخٍص کؼزّ رٕىِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ٔؿٕى رخُحٍْخ (حٕٓحم) کّ ػالِٔ رَ هَیي ٔ‬
‫كَٕٔ کخال‪ ،‬يکخٌْخی رٕىِ رَحی كم ٔػوي حيٍٕ‪ ،‬ىحٍٔی يیخٌ گَِْٔخی يظوخ‪ٛ‬ى ٔ‬ ‫ِ‬
‫طَیٍ رخُحٍ «ٕٓم ػکخظ» رٕى کّ َْ ٓخل ىٍ يخِ‬ ‫ػَ‪ّٟ‬ی ٗؼَ ٗخػَحٌ‪ .‬يٓى ِ‬
‫ًٔحنوؼيِ‪ ،‬پیٖ حُ يَحٓى كؾ ٍَٔوی ٔیژِ يییخكض ٔ يَىيخَی حُ هزخثم گَٕخگٌٕ ٔ‬
‫ىٍٔ ٔ َِىیک پیٖ حُ رَگِحٍی يَحٓى كؾ ىٍ آٌ رخُحٍ َٗکض يیؿٔظُي‪.‬‬
‫حُ حیٍ ؿٓض ٗخیي رظٕحٌ گلض ُْگخيی کّ هَآٌ رُّرخٌ ػَری َخُل ٗي ٓخىحص‬
‫ػَد ـ حػى حُ رخىیَّ٘یٍ ٔ ََٗٓ٘یٍ ـ يیطٕحَٔظُي رئٌ حرٓخو ٔ رئٌ ىٕٗحٍی‪ ،‬پیخو‬
‫زیٍ‪ »ٔ۲۳ :ٕ۶ ،‬کّ کَحٍح ً‬‫ی ُي ٍ‬
‫ٔخٌ ػَر ٍ ّ‬
‫آٌ ٍح ىٍیخرُي‪ .‬رَّظَ يیٍٓي ح‪ٛ‬طالف «رِ ِه ٍ‬
‫ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪ ،‬پیٖ حُ آٌکّ طٕ‪ٛ‬یلی رَحی هَآٌ رخٗي طٕ‪ٛ‬یلی حُ هٕى ُرخٌ‬
‫ػَری ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ حٓض کّ ُرخَی ٗلخف‪ ،‬گٕیخ‪ ٔ ،‬ىحٍحی ٔ‪ٕٟ‬ف رٕىِ حٓض‪.‬‬

‫ف‪ ٜ‬ػوثی‬
‫يوٕو حٍکخٌ طًيٌ حٓض‪ ،‬رُخ رّحؿًخع ؿخيؼُّٗخٓخٌ «َْ كکًی کّ رَحی‬ ‫ُرخٌ ّ‬
‫ُرخٌ یک يهض ؿخٍی رخٗي‪َ ،‬لْ ًْخٌ كکى رَ طًيٌ آٌ يهض ٓخٍی حٓض‪».‬‬
‫ُرخٌ رخ ىٔ ػُ‪« َٜ‬ریخٌ» ٔ «رُخٌ» هخرم حَظوخل‪ ،‬كلخظض ٔ طکخيم حٓض‪ .‬حٔؽ‬
‫حػظالی ُرخٌ ىٍ ه‪ ٢‬يظـهّی يیٕٗى‪« .‬أرٕػؼًخٌ ر‪َٜ‬ی» (ؿخكع) ىٍ طؼَیق ه‪٢‬‬
‫يیگٕیي‪« :‬حنو‪ ،٢‬نٔخٌحنیي ٔ ٓلیَحن‪ً٠‬یَ ٔ ئظٕىعحالَٓحٍ ٔ ئظُز‪٢‬حالهزخٍ ٔ‬
‫كخكعحآلػخٍ‪ = .‬ه‪ُ ٢‬رخٌ ىٓض حٓض ٔ ٓلیَ ههذ‪َ ٔ ،‬گٓزخٌ حَٓحٍ ٔ كخكع آػخٍ…»‬
‫ه‪ُ « ٢‬ئُي» هيیًیطَیٍ هطی رٕى کّ ىٍ ؿُٕد ٗزّؿِیَِی ػَد ٍحیؾ رٕى‪.‬‬
‫َخو حیٍ ه‪ ٢‬رخ طًيٌ « ِكً َیَ» پیَٕي هٍٕىِ حٓض ٔ رّه‪ ٢‬كًیَی َیِ يٍٕ٘ٓ حٓض‪.‬‬
‫هزم حُ كًیَ‪ ،‬طًيٌ رٍِگ ٓزؤ حُ آٌ رَحی کظخرض حٓظلخىِ يیکَى‪.‬‬
‫طخٍین ىهین َگخٍٕ رّه‪ُ « ٢‬ئُي» ُُْٕ کخيالً ي٘و‪َ ٚ‬یٔض‪ .‬کٍٓطَیٍ‬
‫کظیزّْخ ٔ َوٕٗی کّ رخ ه‪ُ ٢‬ئُي َٕٗظّ ٗيِحَي يَرٕ‪ ١‬رّهٌَ ْ٘ض هزم حُ يیالى‬
‫حٓض‪ .‬یؼُی ریٖطَ حُ ٓٓ‪ٓ ٕ۴‬خل پیٖ‪ .‬چیِی کّ ه‪ُ ٢‬ئُي ٍح يظًخیِ يیکُي حیٍ‬
‫حٓض کّ حیٍ ه‪ ٢‬طوهیيی حُ ىیگَ هطٕ‪َ ١‬زٕىِ؛ رهکّ ه‪ ٢‬حريحػی يُل‪ َٜ‬رّكَى رٕىِ‬
‫‪ٔ۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض ٔ طخکٌُٕ َظٕحَٔظّحَي هطی ي٘خرّ آٌ پیيح کُُي‪ .‬حیٍ ه‪ ٢‬حُ ‪ ٕ۲‬كَف ط٘کیم‬
‫يیٗي ٔ حُ ؿُیطَیٍ ُرخٌْخی ٓخيی حُ َظَ ‪ٕٛ‬طی ٔ آٔحثی رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫رخٓظخٌُٗخٓخٌ رخ کًک حیٍ ه‪ ٢‬طٕحَٔظّحَي رّحَٓحٍ رٍِگی حُ طًيٌْخی ػَد‬
‫یًٍ ٔ ٗزّؿِیَِ پی رزََي‪ .‬حُ ؿًهّ حهزخٍ يؼخيالص ٍُٔيَِ ٔ طخٍین ؿُگْخ ٔ‬
‫ریخَیّْخی پخىٗخْخٌ ٔ رٔیخٍی حُ آػخٍ كَُْگت ىیگَ کّ رخ هٕحَيٌ حیٍ ه‪ ٢‬کٍٓ‬
‫آٗکخٍ ٗيَي‪ .‬ه‪ ٢‬ئُي ىٍ ُيخٌ كکٕيض ٓزؤ رّٗکٕكخیی ٍٓیي ٔ يَحكم کًخل هٕى‬
‫ٍح ‪١‬ی کَى‪ .‬ح ّيخ ىٍ هٌَٔ ٕٓو ٔ چٓخٍو طَٓخیی ه‪ ٢‬ئُي ؿُٕری آٍحو آٍحو ؿخی‬
‫هٕى ٍح رّه‪ ٢‬آٍحيی ـ كیُیوی ـ َزطی حُ َٕحكی ًٗخل ٗزّؿِیَِ ٓپَى ٔ ٍٓىحنو‪٢‬‬
‫ػَرت کّ ْىحکٌُٕ يخ ريحٌٔٓیهّ يیَٕیٔیى ٔ يیهٕحَیى طکًیم ٗي‪.‬‬
‫ه‪ ٢‬ػَری رَحی َؤظیٍرخٍ رّٔٓیهّی ٓخکُخٌ ػَدُرخٌ َزطیّ رّيَکِیض پظَح‬
‫(حُ َْٗٓخی حٍىٌ حئَُ) ىٍ ًْیٍ ىٍِٔ حٓظٕحٍ ٗي‪ ،‬رَ ه‪ ٢‬ئُي ؿخنذ آيي ٔ‬
‫ُيخو كَُْگ ٔ طًيٌ ػَد ٍح رّىٓض گَكض‪.‬‬
‫ىحٓظخٌ پیيحیی ه‪ ٢‬ىٍ َٕحكی‬ ‫ف‪ ٜ‬هیقی‪:‬‬
‫ریٍحنَُٓیٍ رٔیخٍ پیچ ىٍ پیچ ٔ ىٍػیٍكخل ٗگلضحَگیِ حٓض‪ .‬حهٕحو ٓخيی َؤظیٍ‬
‫کٔخٌ ىٍ طخٍین رَ٘ ْٔظُي کّ حرظيح ه‪ ٢‬يیوی ٍح حريحع کَىَي‪ٓ ،‬پْ ه‪ ٢‬حنلزخیی ٍح‬
‫ؿخگِیٍ ه‪ ٢‬يیوی ًَٕىَي‪ٛ .‬خكذَظَحٌ ه‪ُ ٔ ٢‬رخٌْخی رخٓظخَی رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ‬
‫يُ٘ؤ پیيحیٖ ه‪ ٢‬حُ ریٍحنَُٓیٍ ٔ َُٓيیٍ ٕٓيَ رٕىِ حٓض ٔ کٍٓطَیٍ حهٕحيی کّ‬
‫ىٍ ریٍحنَُٓیٍ ه‪ ٢‬يیوی ٍح رّکخٍ رَىِحَي‪ٕٓ ،‬يَیخٌ ْٔظُي‪ٕٓ .‬يَیخٌ چٌٕ‬
‫ي‪َٜ‬یْخ ٔ چیُیْخ‪ ،‬حُ َؤظیٍ حهٕحيی ْٔظُي کّ طًخیم رّ‪ٟ‬ز‪ ٢‬گلظخٍ ٔ حَيیّْ٘خی‬
‫هٕى پیيح کَىَي‪ .‬کخطزخٌ ٕٓيَی رخ حريحع ه‪ ٢‬يیوت ط‪ٕٜ‬یَی‪ ،‬ؿخيؼّی رَ٘ی ٍح حُ‬
‫ىٍٔحٌ يـٕٓل ٔ طخٍیک يخهزم طخٍین ٔحٍى يَكهّی طخٍیوی کَىَي‪ .‬آٌْخ رخ حريحع‬
‫ه‪ ٢‬يیوی ىٍِٔی ٍح آؿخُ کَىَي کّ رّػُٕحٌ آؿخُ ه‪َٕ ٢‬یٔی َٗٓص ىحٍى‪.‬‬
‫گَچّ پیيحیٖ ه‪ ٔ ٢‬کظخرض َؤظیٍ رخٍ ىٍ َیًّی ىٔو ِْحٍِی چٓخٍو پیٖ حُ‬
‫يیالى‪ ،‬ىٍ ؿُٕد ریٍحنَُٓیٍ طٕٓ‪ ٢‬کخطزخٌ ٔ ىریَحٌ ٕٓيَی يلون ٗي‪ ،‬ح ّيخ گٔظَٕ‬
‫ٔ طکخيم آٌ رّآؿخُ ِْحٍِی ٕٓو پیٖ حُ يیالى رَيیگَىى‪ .‬رَهی كظی رَ حیٍ‬
‫َظَحَي کّ ه‪ْ ٢‬یَٔگهیق ي‪َٜ‬ی‪ْ ،‬ىُيخٌ ٔ رَگَكظّ حُ ه‪ ٢‬ط‪ٕٜ‬یَی ٕٓيَی‬
‫رّٔؿٕى آييِ حٓض‪.‬‬
‫ٕٓيَیخٌ‪ ،‬کٍٓطَیٍ ٓخکُخٌ ُٗخهظّ ٗيِی ؿُٕد ریٍحنَُٓیٍ ـ هٕيی يظًيٌ ٔ‬
‫پیٍٖكظّ رٕىَي‪ .‬آَخٌ ػهى َـٕو‪ ،‬كٔخد ٔ طؤیى ُيخٌ رّٓخػض (ٓ‪ ۶‬ىهیوّ) ٔ َْ‬
‫‪ٔ۶۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىهیوّ رّٓ‪ ۶‬ػخَیّ ٍح رُیخى کَىَي‪َ ،‬یِ ئخثم ُْيٓی ٔ طؼییٍ حُٔحٌ‪ُٛ ٔ ،‬خیؼی چٌٕ‬
‫رخكُيِگی‪ ،‬چَوگَی‪ ،‬چٔپٓخُی‪ ،‬كهِکخٍی‪ ،‬يؼًخٍی ٔ کُِٕگَی ‪ ...‬حُ ىیگَ‬
‫يیَحعْخی گَحٌرٓخی ْٔظُي کّ حیٍ هٕو رَحی إٍٓٗیْخ ٔ رخرهیْخ رَؿخی گٌحٗظُي‪.‬‬
‫پژْٖٔگَحٌ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ ُرخٌ ٕٓيَی يظؼهن رّيَىيخَی ٗکخٍچی ٔ‬
‫يخْیگیَ رٕى کّ ىٍ ٍْْٕخ ٔ َخكیّی ٓخكهت َٗم ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ يیُیٔظُي‬
‫ٔ رو٘ی حُ كَُْگ ىٔؿُزی ػَری رًّٗخٍ يیٍكظُي‪ْ .‬ىچُیٍ «یٍٕیْ ُحٍیُٖ» رَ‬
‫حیٍ رخٍٔ حٓض کّ ٕٓيَیخٌ پیٖ حُ آٌکّ ىٍ پخیخٌ ػ‪ َٜ‬یوزُيحٌ ىچخٍ ٓیم َٕٗي‬
‫ىٍ يُطوّی ٔحهغ ىٍ َٗم ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ يیُیٔظّحَي‪.‬‬
‫كُیویْخ َؤظیٍ کٔخَی ْٔظُي‬ ‫ف‪ ٜ‬اللجبئی‪:‬‬
‫کّ حكظوخٍ حريحع حنلزخی كویوی ٍح ىحٍَي‪ .‬رخ پیيحیٖ حیٍ ه‪ٓ ،٢‬خیَ هطٕ‪( ١‬ؿِ ه‪٢‬‬
‫چیُی) حُ ههًَٔ َٕیُٔيِگی هخٍؽ ٗيَي‪ .‬حیٍ ه‪ ٢‬ىٍ آٓیخی ؿَری َلًٕ ًَٕى ٔ‬
‫ؿخیگِیٍ ه‪ ٢‬يیوی ٗي‪ .‬حنلزخی كُیوی ىٍ ي‪ ٔ َٜ‬ػَد ٔ ریٍحنَُٓیٍ طخ ُْي رٔ‪٢‬‬
‫یخكض ٔ ْىچُیٍ رّؿَد (حٍٔپخی حئَُ) کّ ُُْٕ ىحٍحی ه‪ ٔ ٢‬کظخرض َزٕى‪ٍ ،‬حِ پیيح‬
‫کَى‪ .‬حیٍ کخٍ حُ ‪َ١‬ین یَٕخَیخٌ حَـخو گَكض کّ رخ كُیویْخ حٍطزخ‪ ١‬رخٍُگخَی ىحٗظُي‪.‬‬
‫حنلزخی یَٕخَی ٔ ٍٔيی حُ حنلزخی كُیوی پيیي آييِ حٓض‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ حنلزخی ٓخیَ‬
‫کٍْٕ٘خی حٍٔپخیی ي٘ظن حُ حیٍ ىٔ حنلزخء يیرخٗي‪ ،‬يیطٕحٌ گلض کّ يزيأ هطٕ‪ ١‬يهم‬
‫حٍٔپخیی‪ًْ ،‬خٌ حنلزخی كُیوی حٓض‪ .‬ح‪ٕٛ‬ل حیٍ ه‪ ٢‬رؼيْخ رخ حهظَحع ػالثًی رَحی‬
‫َ٘خٌ ىحىٌ كَٔف ي‪ٕٜ‬ص رّٔٓیهّی یَٕخَیْخ کخيم ٗي‪ .‬حنلزخی كُیوی رخ ٕٕ ػاليض‬
‫هطی کّ طُٓخ ‪ٛ‬خيضْخ ٍح َ٘خٌ يیىحى‪ ،‬حُ ٍحٓض رّچپ َٕٗظّ يیٗي‪.‬‬
‫یَٕخَیخٌ حیٍ ػالثى ٍح رخ حٓى ٓخيی آٌ کّ ًَخیُيِی ىٔ كَف حٔل آٌ رٕى‬
‫«آنلخرظخ» َخيیيَي ٔ رَحی حٓظلخىِی هٕى طـییَحطی ىٍ آٌ ىحىَي‪ .‬ي‪ٕٜ‬صْخ ٍح ٔحٍى ه‪٢‬‬
‫ٓخهظُي ٔ ه‪ٛ ٢‬خيضَگخٍ ٍح رّآٔحَگخٍ طزيیم کَىَي‪ .‬ؿٓض َگخٍٕ ٍح َیِ طـییَ‬
‫ىحىَي ٔ حُ چپ رٍّحٓض َٕٗظُي‪ .‬گَّٕی حُ ه‪ ٢‬یَٕخَی ٍح‪ ،‬یَٕخَیخٌ يٓخؿَ رخ هٕى‬
‫رٍّٔو رَىَي ٔ ىٍ آٌؿخ رَ حیٍ يزُخ‪ ،‬حنلزخی الطیُی رّٔؿٕى آيي کّ ُرخٌْخی گَٕخگٌٕ‬
‫حٍٔپخ ريحٌ ه‪َٕٗ ٢‬ظّ ٗي‪ .‬رو٘ی حُ حٍٔپخی َٗهی کّ رّکهیٔخی ٍٔو ٔحرٔظّ رٕىَي‪،‬‬
‫حنلزخی الطیُی ٍح رَحی َگخٍٕ رَگِیيَي‪ ،‬يخَُي پٕنُيیْخ‪ ،‬چکْخ ٔ کَٔحصْخ ‪...‬‬
‫ىٍ ‪ٛ‬يِی َٓى طَٓخیی ک٘ی٘ی حُ کهیٔخی ریِحَْ رَّخو "ٓیَیم" رخ طَکیزی حُ‬
‫حنلزخی یَٕخَی ٔ ٍٔيی هطی ٍح رَحی َگخٍٕ ُرخٌ حٓالٔی رّٔؿٕى آٍٔى‪ .‬گَّٕی‬
‫طؼيیم ٗيِ حُ حیٍ حنلزخ کّ «ٓیَیهیک» َخيیيِ يیٕٗى رَحی َگخٍٕ ُرخٌ ٍٔٓی ٔ‬
‫‪ٔ۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیگَ ُرخٌْخی ْىؿٕحٍ رّکخٍ يیٍٔى‪ .‬حنلزخی كُیوی رَّٕػی ٗزّهخٍِی ُْي ٍح َیِ‬
‫ىٍٍَٕىیي‪ .‬ىحًَُ٘يحٌ «ه‪ ٢‬رًَْخیی» ُْي ٍح حُ كََُيحٌ ًْیٍ ه‪ ٢‬يیىحَُي کّ ُرخٌ‬
‫ٓخَٔکَیض ٔ ىیگَ ُرخٌْخی ُْيی رخ آٌ َٕٗظّ يیٕٗى‪.‬‬
‫رَّظَ ه‪ُٗ ٢‬خٓخٌ‪َ٘ ،‬خَّْخی حُ ه‪ ٢‬ي‪َٜ‬ی رخٓظخٌ ٔ هطٕ‪ ١‬ط‪ٕٜ‬یَی ٍح ىٍ‬
‫حنلزخی كُیوی يیطٕحٌ یخكض‪ .‬حیٍ ه‪ ٢‬رَهالف ه‪ْ ٢‬یَٔگهیق کّ ىٍ حَل‪ٜ‬خٍ کخُْخٌ‬
‫رٕى‪ ،‬یخ ه‪ ٢‬يیوی کّ طُٓخ ‪١‬زوّی ىریَحٌ رخ آٌ َٓٔ کخٍ ىحٗظُي‪ ،‬رٍّحكظی ىٍ‬
‫ىٓظَّ ػخيّ هَحٍ گَكض‪ .‬كَحگَكظٍ حیٍ ه‪ ٔ ٢‬کظخرض ٔ َٕٗظٍ رخ آٌ رٔیخٍ آٓخٌ‬
‫رٕى‪ ،‬رُخرَحیٍ حٓظلخىِ حُ آٌ گٔظَٕ ُیخىی یخكض‪.‬‬
‫رَ يزُخی حنلزخی كیُیوی‪ ،‬ه‪ ٢‬آٍحيی رّٔؿٕى آيي کّ رَّٓػض ٍٔحؽ یخكض ٔ طزيیم‬
‫رّه‪ٍ ٢‬حیؾ ىٍ يُطوّ ٗي‪ُ .‬رخٌ آٍحيی َیِ کّ ؿِء حُ ُرخٌْخی ٓخيت آٌ َٕحكی‬
‫رٕى‪ ،‬طزيیم رُّرخٌ حٍطزخ‪١‬ی هخٍٔيیخَّ گ٘ض‪.‬‬
‫آٍحيیْخ حهٕحيی رٕىَي کّ حُ ‪ٛ‬لَحی ًٗخنی ػَرٔظخٌ رّٕٓی ریٍحنَُٓیٍ‬
‫يٓخؿَص کَىَي ٔ ىٍ ریٍحنَُٓیٍ ئظوَ ٗيَي‪ .‬ىٍ حٔحیم ِْحٍِی حٔل پیٖ حُ يیالى‪،‬‬
‫كکٕيضْخی رَحی هٕى رَپخ کَىَي ٔنی رُّٔىی يوٍٕٓ ٔ هَحؽگِحٍ إٍٓٗیْخ‬
‫گ٘ظُي‪ .‬ح ّيخ حُ آٌؿخ کّ رخٍُگخَخٌ يٕكوی رٕىَي‪َ ،‬لًٕ ٍیّ٘ىحٍ هٕى ٍح ىٍ يُطوّ كلع‬
‫کَىَي ٔ يلم حٓظوَحٍ هٕى ٍح ىٍ رخرم ٔ َیُٕح هَحٍ ىحىَي‪ .‬رَ ؿًؼیض ٗخٌ َیِ‬
‫حكِٔىِ ٗي ٔ ُرخٌ حی٘خٌ ُيخَی ىٍحُ ىٍ حیٍ يُطوّ يخَيگخٍ گَىیي‪.‬‬
‫ىٍ طلٕل ىیگَ‪ ،‬ه‪ ٢‬كیُیوی ـ آٍحيی رّهطی يٕٕٓو رّ"ٓیُخیی َٕ" طلٕل یخكض‬
‫کّ طخ ‪ٛ‬يِی چٓخٍو طَٓخیی ىٍ ٗزّؿِیَِی ٓیُخ ٍٔحؽ ىحٗض‪ .‬ػَدْخی ٓخکٍ ىٍ‬
‫َزطیّ ًْیٍ ه‪ٍ ٢‬ح رَحی َٕٗظٍ ُرخٌ ػَری حهظزخّ کَىَي کّ يآالً رّ‪ٍٕٛ‬صْخی‬
‫کٕكی (ىٍ كیَِ ٔ رؼي ىٍ کٕكّ) ٔ َٔن (ىٍ يکّ ٔ ييیُّ) ىٍ آيي‪ ٔ ،‬ه‪َٔ ٢‬ن حٓخّ‬
‫َظخوْخی َٕٗظخٍی ىٍ ػخنى ػَری هَحٍ گَكض‪.‬‬
‫ه‪ ٢‬ػَری َیِ رخ ٔحٓطّی ػَد َزطی حُ ح‪ٛ‬م ه‪ ٢‬آٍحيی رّٔؿٕى آييِ حٓض‪.‬‬
‫َزطیخٌ هٕيی حُ َژحى ػَد رٕىَي کّ ىٍ َزطیّ َُيگی يیکَىَي‪ ،‬حُ كئى ٓٓ‪ٓ ۳‬خل‬
‫پیٖ حُ يیالى گَّٕی حُ ه‪ُ ٔ ٢‬رخٌ آٍحيی ىٍ يیخٌ حی٘خٌ ٍحیؾ رٕى‪ ،‬ه‪ ٢‬کٕكی (ىٍ‬
‫کٕكّ ٔ كیَِ) حُ حیٍ ه‪ ٢‬حهظزخّ ٗيِ حٓض ٔ یک َٕع كَٕض حُ ه‪ ٢‬ػَری َزطی‬
‫يیرخٗي‪ .‬ه‪ ٢‬کٕكی ٔ َزطی َْ ىٔ حُ حٔحیم حٓالو يؼًٕل رٕىِ‪ ،‬ه‪ ٢‬کٕكی ٍح رَحی‬
‫کظخرض هَآٌ ٔ حيؼخل آٌ رّکخٍ يیرَىَي ٔ ریٖطَ کخٍرَى طِثیُی ىحٗظّ ٔ ه‪ ٢‬ػَری‬
‫َزطی ىٍ يکخطزخص ًٍٓی حٓظؼًخل يیٗي‪.‬‬
‫‪ٔ۶۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حنلزخی ػَری رخ حكِٔىٌ ٖٗ ‪ٛ‬خيض ٔیژِی ُرخٌ ػَری (ع‪ ،‬م‪ ،ٝ ،‬ظ‪،ً ،‬‬
‫ؽ) کّ ىٍ ه‪ ٢‬كیُیوی ـ آٍحيی ٔؿٕى َيحٗض‪ ،‬طکًیم ٗي‪ .‬رَحی حیٍ يُظٍٕ َوطّی رَ‬
‫َْیک حُ َ٘خَّْخی يٕؿٕى حكِٔىَي‪ .‬طٕحنت حرـيی حنلزخی آٍحيی ـ كیُیوی َیِ رَْى‬
‫ُىِ ٗي طخ كَٔف ْى ٗکم ىٍ پی یکيیگَ هَحٍ گیََي‪ .‬حیٍ يٓى ىٍ ًْخٌ ػ‪َٜ‬‬
‫ٍٓظخهیِ ػَری‪ ،‬یؼُی هٌَْخی ‪ ۳ ٔ 4‬طَٓخیی رّحَـخو ٍٓیي‪ .‬ؿِ يَىو ػَرٔظخٌ‬
‫ؿُٕری‪ ،‬رویّ رّػهض آٓخَی رّآٌ ه‪ ٢‬يیَٕٗظُي‪.‬‬
‫ظخَْح ً حیٍ ه‪ ٢‬حُ ًٗخل رّؿُٕد ٍكظّ ٔ ىٍ حهزخٍ ٔ حكخىیغ َیِ رّحیٍ يطهذ‬
‫حٗخٍِ ٗيِ حٓض‪ .‬ػَدْخی کّ پیٖ حُ حٓالو رَحی طـخٍص رّػَحم ٔ ٗخو يیٍكظُي‪،‬‬
‫َٕٗظٍ ٍح حُ آٌْخ آيٕهظُي ٔ ػَرت هٕى ٍح رخ كَٔف َزطی یخ َٓیخَی ٔ ػزَحَی‬
‫يیَٕٗظُي‪ .‬رَحی ًََّٕ‪ٓ :‬لیخٌ رٍ حيیّ کّ حُ رخٍُگخَخٌ آٌ ىٍِٔ رٕى حُ کٔخَی ٗي‬
‫کّ ه‪َٓ ٢‬یخَی (ٓطََـیهی) ٍح رّكـخُ آٍٔى‪ .‬حیٍ َْ ىٔ ه‪ ٢‬حُ هطٕ‪ٓ ١‬خيی ٔ‬
‫رَحی ػَد کخيالً هخرم طوهیي رٕى‪ .‬حیٍ ىٔ َٕع ه‪ ٢‬طخ پْ حُ كظٕكخص حٓاليی ىٍ رالى‬
‫ػَد رخهی ٔ يؼَٔف رٕى‪ .‬حُ ه‪َ ٢‬زطی ه‪َٔ ٢‬ن رّٔؿٕى آيي کّ حئَُ َیِ ُٗخهظّ‬
‫ٗيِ ٔ رخهی حٓض‪ ٔ .‬حُ ه‪َٓ ٢‬یخَی ه‪ ٢‬کٕكی پیيح ٗي کّ ه‪" ٢‬كیَی" َخيیيِ يیٗي‪.‬‬
‫یؼُی رّ«كیَِ» کّ َٗٓی هيیًی ٔ ػَری ىٍ يـخٍٔص کٕكّ حٓض‪ ،‬ئُٕد رٕى‪.‬‬
‫حیٍ ه‪ ٢‬رَّلٕی ٗخیغ رٕى کّ رخٍُگخَخٌ ػَد چٌٕ ه‪ٜ‬ي ٗخو ٔ ػَحم‬
‫يیکَىَي‪َ ،‬خگِیَ حُ آيٕهظٍ حیٍ ه‪ ٢‬رٕىَي‪ .‬كظی یٕٓىیخٌ ٓخنیخٌ ىٍحُی پیٖ حُ‬
‫حٓالو آٌ ٍح كَحگَكظّ رٕىَي ٔ کٔخَی حُ حّٔ ٔ هٍِؽ َیِ حیٍ ه‪ٍ ٢‬ح حُ حی٘خٌ‬
‫آيٕهظّ رٕىَي‪ .‬ئظَ٘هخٌ‪ ،‬حیٍ ه‪ٍ ٢‬ح رَّخو ه‪ ٢‬ػَرت ًٗخنی يیُٗخُٓي‪ .‬هَآٌ يـیي‬
‫رّآٌ ه‪ ٢‬طئیٍ ٗي ٔ پْ حُ حٓالو ه‪ٍ ٢‬حیؾ ًّْی ػَرٔظخٌ گ٘ض‪)۶(.‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ ىٍ هًٔض طًيٌ یَٕخٌ گلظیى‪ :‬طخٍینُٗخٓخٌ طخ ُُْٕ يزٕٓص ظٍٕٓ‬
‫َخگٓخَی كکَ ٔ كهٔلّ ىٍ یَٕخٌ ْٔظُي‪ ،‬ػیٍ ه‪٠‬یّ ىٍ يٍٕى ٍٓظخهیِ ػَری ‪ٛ‬خىم‬
‫حٓض؛ کٔی طخُُْٕ رٍُّٔٗی َلًٓیيِ حٓض کّ ىٍ پخیخٌ هٌَ چٓخٍو طَٓخیی ىٍ‬
‫ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ چّ حطلخهی حكظخى کّ َخگٓخٌ رّیک هیِٕ ػظیى كَُْگی‬
‫حَـخيیي؛ ػَد ىٍ حیٍ ػ‪( َٜ‬رّييص ّٓ هٌَ ‪ ۳‬ـ ‪ ۰‬و) چُخٌ هیِٗی کَى کّ ؿٓخٌ‬
‫ُیَ گخوْخی حٓظٕحٍ حٔ نَُیي ٔ رَم ًٗ٘یَٕ چٌٕ آًٍهٖ ٓیُّی حكنْخٍح‬
‫ٗکخكض ٔ ػخنىگیَ ٗي‪ .‬حرظيح ٗؼَحء ٔ ه‪ٜ‬یيَِٓحیخٌ ُرَىٓض ىٍ ٗزّؿِیَِ ظٍٕٓ‬
‫کَىَي ٔ ُرخٌ ػَد ٍح رّحٔؽ كهک ٍٓخَیيَي‪ٓ ،‬پْ يزظُی رًَْیٍ ُرخٌ هَآٌ َخُل‬
‫ٗي ٔ ىیٍ حٓالو ٍح ػَ‪ًَٕ ّٟ‬ى‪ ٔ .‬حٓالو‪ ،‬ػَد ٍح رّحٔؽ ٍَٓٔی ٔ ػَٔص ٍٓخَیي‪.‬‬
‫‪ٔ۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪١ ...‬خٍم حرٍُیخى كَيخَيِ ن٘کَ حٓالو ٔهظی كظٕكخطٖ ٍح رّٕٓحكم ؿَری‬
‫آكَیوخ ٍٓخَیي ٔ رّحهیخَّٕ ح‪١‬هْ ٍٓیي‪َٔ٘ ،‬ض ٔ گَیّ کَى کّ ىیگَ َُٓيیُی رخهی‬
‫ًَخَيِ طخ حٔ رَحی هيح آٌ ٍح كظق ًَخیي‪.‬‬

‫اكیبى ػوثی‬
‫َْچُي «ىیٍ» َیخُ ػخَٕی رَ٘ حٓض؛ ح ّيخ ًْٕحٍِ ىٍ يظٍ ٔ یخ كخٗیّی َُيگی‬
‫ؿٕحيغ حَٔخَی َوٖ پٍََگی ىحٗظّ ٔ یکی حُ كخکظٍْٕخی طکخيم حٓض‪ .‬ىٍيیخٌ ػَد‬
‫رخٓظخٌ‪ ،‬حىیخٌ ٔ رخٍْٔخی يوظهق ٔ ًْچُیٍ ریرخٍٔحَی ٔؿٕى ىحٗظُي کّ رئٌ‬
‫رَهٍٕى ٔ طوخ‪ٛ‬ى رخ یکيیگَ َُيگی يیکَىَي‪ .‬رَّظَ يیٍٓي ىٍ يیخٌ ػَد‬
‫ٔحرٔظّگی ٔ طؼٓيحص هزیهٕی رٔخ يٓىطَ حُ حػظوخىحص ىیُی رٕىِ حٓض‪ُ ،‬یَح ؿُگْخی‬
‫هزخثهی رٔیخٍ ٍٔی يیىحى‪ ،‬ح ّيخ ىٍرخٍِی رَُٔ ؿُگ ىیُی‪ ،‬یخ يـخُحص ٗو‪ٚ‬‬
‫رّهخ‪ َ١‬ػئل حُ يؼظويحص ىیُی‪ ،‬حُٓخى ٔ گٌحٍٗی ََٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫پْ حُ حٓالو َیِ ًّْی ئظَ٘هخٌ ٔ هخٍُٔٗخٓخٌ ٍٔی حیٍ َکظّ حطلخم ىحٍَي‬
‫کّ ئهًخَخٌ ىٍ حٔؽ هيٍص ٔ ػ‪ َٜ‬كظٕكخص‪َْ ،‬ؿخ ٍح کّ ط‪َٜ‬ف يیکَىَي ىٍ‬
‫حيٍٕ ىیُی ٓوضگیَی ًَیکَىَي؛ چّ ىٍ هَآٌ آييِ‪« :‬ال اِ ْکَحَِ كِیحنيّیٍ‪»ٕ۳۶ :ٕ ،‬‬
‫= «ْیچ حؿزخٍی ىٍ ىیٍ َیٔض‪ ».‬حُيَحی حٓاليی‪ٓ ،‬خکُخٌ حٍح‪ٟ‬ت يلظٕكّ ٍح‬
‫ىٍ پٌیَٕ ىیٍ حٓالو‪ ،‬یخ رخهیيخَيٌ رَىیٍ ٍحیؾ هٕیٖ آُحى يیگٌحٗظُي؛ رخ حیٍ هیي کّ‬
‫ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ػيو پٌیَٕ ىیٍ حٓالو‪ ،‬رخیي ؿِیّ يیپَىحهظُي‪ ،‬رخنًوخرم كکٕيض حٓالو‬
‫يئظق رٕى حُ حی٘خٌ ََْٕع يلخكظض الُو ٍح رّػًم آٍٔى‪ .‬حىیخٌ ٔ آثیٍْخی کّ‬
‫پیٖ حُ حٓالو ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهی ىٍ کًخل ْىپٌیَی َُيگی يیکَىَي چُیٍحَي‪:‬‬

‫ٔ ـ هْوکیي‬
‫يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ؿِیَسحنؼَد آثیٍ ٔػُی ٍٔحؽ گٔظَىِ ىحٗظّ ٔ ؿًٍٕٓ‬
‫يَىو رّحیٍ آثیٍ يهظِو رٕىِحَي‪ .‬رضْخ حُ حؿٔخو ٓوض ٔ يٕحى حٓظٓالکی ٗخيم كهِحص‬
‫گَحٌرٓخء‪ُٓ ،‬گ‪ ،‬چٕد‪ ،‬هَيخ ٔ هًیَ ٓخهظّ ٔ طِثیٍ يیٗيَي‪َْ .‬هزیهّ رَحی هٕى‬
‫رض يو‪ ٕٜٙ‬ىحٗض ٔ َْ رظی رَّخو يؼیٍ ئًی رٕى‪ .‬طؼيحى رضْخی کّ ىٍ هخَّی‬
‫کؼزّ ئظوَ رٕى رّٓی‪ٜ‬ي ٔ ٗ‪ٜ‬ض َٓ يیٍٓیي؛ ىٍ يٕٓى ‪ٕ١‬حف‪ ،‬حكَحى يظؼهن‬
‫رَّْهزیهّ ىٍ يوخرم رض يو‪ ٕٜٙ‬هزیهّی هٕى يیحیٔظخى ٔ طؼظیى يیًَٕى‪ .‬حُ‬
‫ػـخیذ حیٍکّ ْیچ ُٓيی پیيح ًَیٕٗى کّ ىٍ يکّ‪ٗ ،‬و‪ٜ‬ی رّرض کٔی حْخَض کُي‪،‬‬
‫‪ٔ۶۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫یخ هزیهّی رّرض هزیهّی ىیگَ طؼَ‪ ٝ‬کَىِ رخٗي‪ .‬هزخیم يکّ رخ طًخو طًخیِی کّ حُ َظَ‬
‫رخٍٔ ٔ حػظوخى ىحٗظُي‪ْ ،‬یچگخِ رَحی رخٍٔ ٔ حػظوخى يٌْزی‪ ،‬هٕیٖ ًٗ٘یَ رََک٘یيَي‪.‬‬
‫طٕ‪ٟ‬یق ‪ٍَٟٔ‬ی ىٍ يٍٕى رضپَٓظی ػَد حیٍکّ رضپَٓظی ػَد رّحیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص َزٕىِ کّ آٌْخ رضْخی ىٓضٓخهض هٕى ٍح ػیٍ هيح ريحَُي؛ رهکّ آٌْخ هيح‬
‫ٍح طـٔیى ٔ طًؼیم يیکَىَي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ هيح يٕؿٕىی ًُْی ٔ يْٕٕو حٓض‪ ،‬ػَدْخ‬
‫آٌ ٍح رّٔٓیهّی رض‪ ،‬يهًّٕ ٔ يٕ٘ٓى يیکَىَي‪.‬‬
‫ىٍ كویوض ىٍ ػًن ًٍْ َْ كَىی رضپَٓض‪ ،‬یک هيحی ٔحكي ٔ هيٍصيُي‬
‫ٔؿٕى ىحٗض کّ ٍَٓٗظّی حيٍٕ ىٍ یي هيٍص حٔ يظًَکِ رٕى‪ ،‬يُظٓخی يَحطذ حیٍکّ‬
‫ًْخٌ هيحی ٔحكي رّحیٍ ٗکم ٔ ْیجض رٕى؛ حهظالف ىٍ حٗکخل ٔ ْیجضْخی رظخٌ‪،‬‬
‫َخٗی حُ حهظالف حًْخٌ هالین َٔزض رّْیؤص ٔ ًٗخیم ًْخٌ هيحی ٔحكي رٕى ٔ رضْخ‬
‫ٔٓیهّی طوَد ٔ ٗلخػض رًّْخٌ هيحی ٔحكي رٕىَي‪ .‬حیٍ ٍح هَآٌ يیگٕیي‪:‬‬
‫ّللاُ ۚ‪ ٔ = »ٖ۴ :ٖ۲ ،‬حگَ حُ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬
‫‪ ٝ‬نَیَوُٕنُ ٍَ َ‬ ‫ٓؤ َ ْنظ َ ُٓ ْى َي ٍْ َههَنَ حن َ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫« َٔنَجِ ٍْ َ‬
‫آٌْخ ٓئحل ٕٗى چّ کٔی آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٍح آكَیيِ حٓض‪ ،‬كظًخ ً يیگٕیُي «هللا»‪.‬‬
‫ػخرض حٓض کّ يَ٘کیٍ يکّ ًَخُ يیهٕحَيَي‪ٕ١ ،‬حف کؼزّ يیکَىَي ىٍ ٍحِ‬
‫هيح ٔهق يیًَٕىَي‪ ،‬گخِ ىٍ يلمْخی ػزخىص هٕى رّحػظکخف يیَ٘ٔظُي‪ .‬حكکخو كؾ‬
‫ٍح رّ‪َ١‬یوی ؿخْهیض حَـخو يیىحىَي ٔ ٗؼخثَ ٍح طؼظیى يیکَىَي‪.‬‬
‫حیٍ يَ٘کیٍ هييضٍٓخَی رّكـخؽ يکّ‪ ،‬حُ هزیم آد ىحىٌ ىٍ گَيخ ٍح َیک‬
‫يیىحَٔظُي ٔ حُ يخل هٕى آٌؿخ ٍح طؼًیَ يیًَٕىَي‪ٍٕٓ( .‬س حنظٕرّ‪ )ٔ۲ :‬آٌْخ ُکخص‬
‫يیىحىَي‪ ،‬ىٍ يٕحٍى يًٓخٌَٕحُی‪ ،‬هييض ئخكَیٍ‪ ،‬کًک رّریِْٕخ ٔ حیظخو‪ ،‬ئخکیٍ‪،‬‬
‫هٕی٘خٌ ٔ ‪ٛ‬هّی حٍكخو ٔ… ؿيی رٕىَي‪ .‬رخ حَـخو حیٍ کخٍْخ ييف يیٗيَي ٔ حیٍ‬
‫کخٍْخ ٍح َٓخیض ٓؼخىص ٔ کًخل حَٔخَی يیىحَٔظُي‪ .‬آٌْخ حُ حيٕحل هٕى ًٓٓی رَحی‬
‫هيح ٔ ًٓٓی رَحی َٗکخء‪ ،‬یؼُی يؼزٕىحٌ ؿیَ هيح هَحٍ يیىحىَي (حْلَؼخو‪)ٖٔ۶ :‬‬
‫يَ٘کیٍ ؿٔم ٔ ٔ‪ٕٟ‬یی ٍح کّ یٕٓىیخٌ ٔ ئیلیخٌ حَـخو يیىحىَي طوهیي يیکَىَي‪.‬‬
‫يَ٘کیُی کّ حؿيحى ٔ پی٘یُیخٌ آٌْخ حرَحْیًی رٕىَي يَىِگخٌ ٍح ؿٔم ٔ کلٍ ٔ‬
‫ىكٍ يیکَىَي‪ ،‬يَ٘کیٍ هخثم رًّرق ٔ َلَ رٕىَي‪ ،‬يَ٘کیٍ ىٍ حٔل َخيّْخ «رخًٓک‬
‫حنهٓى» َٕٗظّ ٔ َخو كََُيحٌ هٕى ٍح ػزيهللا يیگٌحٗظُي‪ .‬ىٍ يیخٌ حی٘خٌ هطزّ ٔ ػوي ٔ‬
‫َکخف ٔ ‪١‬الم ٍحیؾ رٕى ٔ رّهيحی یکظخ هٔى يیهٍٕىَي ٔ كَيض ٔ يًُٕػیض هظم‪،‬‬
‫َُخ‪ ،‬ؿ‪ٜ‬ذ‪ٍ ،‬رخ ٔ َٓهض ٔ … ٔؿٕى ىحٗض‪ ،‬حگَچّ ىٍ ػًم يَطکذ يیٗيَي‪.‬‬
‫ىٍكخنیکّ رَحی حیٍْخ يـخُحص ْى طؼییٍ کَىِ رٕىَي‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ػًم کىطَ حؿَح يیٗي‪.‬‬
‫ٓ‪ٔ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًَخُ ٔ ٍُِٔی آٌْخ ىٍٔ کُُيِ ٔ َـخص ىُْيِی آٌْخ حُ حیٍ گُخْخٌ َزٕى‪ ،‬حیٍ‬
‫يَ٘کیٍ رَحی گُخْخٌ هٕى طٕرّ ٔ حٓظـلخٍ يیًَٕىَي‪ ،‬نٌح هَآٌ يیكَيخیي‪:‬‬
‫طخ ُيخَی کّ آٌْخ حٓظـلخٍ يیکُُي يٍ آٌْخ ٍح ػٌحد ًَیکُى‪( .‬حْلَلخل‪)ٖٖ :‬‬
‫آٌْخ ْىچُیٍ رؼ‪٠‬خ ً ٍكىىل رٕىِ ٔ رچّی کٔخَی ٍح کّ كویَ رٕىَي گَكظّ پٍَٕٔ‬
‫ىحىِ رؼي حُ ٍٗي حٔ ٍح رّٔحنيیُٖ رخُ يیگَىحىَي‪ ،‬یخ َِى هٕى َگّ يیىحٗظُي ٔ رخ حیٍ‬
‫حػًخل هٕى ٍح ْيحیض ٗيِ يیىحَٔظُي‪.‬‬
‫ٰ‬
‫يَ٘کخٌ حػظوخى ٍحٓن ىحٗظُي کّ «هللا» انّ رٍِگ حٓض‪ ،‬نکٍ حنْٕیض كو‪ ٢‬رّحٔ‬
‫حهظ‪ٜ‬خ‪َ ٙ‬يحٍى‪،‬رهکّ يوَرخٌ ىٍگخْٖ ىٍػزخىص ٔنٕحُو آٌ رخحٔ َٗیکحَي‪ ،‬يَ٘کخٌ‬
‫يکّ رضْخ ٍح رَحی هَد ٔ َِىیکی رّهيحی هيحیخٌ‪ ،‬یؼُی هللا ػزخىص يیکَىَي‪ .‬آٌْخ‬
‫هٕى ٍح پیَٔ آثیٍ حرَحْیى يیىحَٔظُي‪َٔ « :‬حنٌَِیٍَ حط َ َؤٌُح ِي ٍْ ىَُِٔ ِّ أ َ ْٔ ِنیَخ َء َيخ ََ ْؼزُيُ ُْ ْى اِ َال‬
‫ّللاِ‪ ٔ = ٖ :ٖ۲ ،‬آٌْخ کّ ؿِ حٔ ٍح حٔنیخی هٕى گَكظُي‪ ،‬ىنیمٗخٌ حیٍ رٕى‬ ‫ِنیُوَ ِ َّرََُٕخ ِانَٗ َ‬
‫کّ حیٍْخ ٍح ػزخىص ًَیکُیى‪ ،‬يگَ رّهخ‪ َ١‬حیٍکّ يخ ٍح رّهيحَٔي َِىیک کُُي‪».‬‬
‫يخ رضْخ ٍح رّؿخی هللا ًَیهٕحَیى‪ ،‬رهکّ رَحی هَد رّهللا ٔٓیهّ هَحٍ يیىْیى‪:‬‬
‫ّللاِ ُُ ْنلَٗ‪ »ٖ :ٖ۲ ،‬نٌح هَآٌ حیٍگَِٔ ٍح کخكَ ٔ‬ ‫« َيخ ََ ْؼزُيُ ُْ ْى اِالَ ِنیُوَ ِ َّرََُٕخ اِنَٗ َ‬
‫يهلي ًَیىحَي‪ ،‬يَ٘ک يیىحَي‪ .‬ىٍ كَُْگ ٔ حىریخص هَآٌ َٗیق‪ ،‬يَ٘کیٍ ٔ‬
‫رض پَٓظخٌ ؿیَ حُ يهليیٍ ٔ کخكَیٍ ْٔظُي‪ .‬کخكَ کٔی حٓض کّ ٔؿٕى هيح ٍح حُ‬
‫ح‪ٛ‬م رخٍٔ َيحٍى‪ ،‬ىٍكخنیکّ يَ٘ک آٌ حٓض کّ رَحی هيح َٗیک ٔ َظیَ‪ ،‬یخ ٌُ ٔ‬
‫كََُي هخثم رخٗي‪ .‬رضْخی الص(‪ )۰‬يُخص(‪ ٔ )۴‬ػِی(‪ )۲‬ىهظَحٌ هيح رٕىَي کّ هٕى يوخو‬
‫هيحیی ىحٗظُي‪ .‬ػَدْخ آٌْخ ٍح «رُخصهللا حنؼالػش» یؼُی ّٓ ىهظَ هللا يیهٕحَيَي ٔ آٌ‬
‫ّٓ ٍح ٗلیؼخٌ هٕى َِى هيح يیىحَٔظُي‪َ .‬خوْخی حیٍ ّٓ رض ىٍ ٍٕٓس «حنُـى» آیخص‬
‫‪ ٔ۲‬ـ ٕٓ آييِ حٓض‪ .‬حیٍْخ رضْخی يٍٕ٘ٓ ٔ پَ َلًٕی رٕىَي کّ پیَٔحٌ ُیخى ىحٗظُي‪،‬‬
‫حكٌِٔ رَحیٍْخ طؼيحى ٓ‪ َٓ ٖ۶‬رض رّطؼيحى ٍُْٔخی ٓخل طُٓخ ىٍ ىحهم کؼزّ حٓظوَحٍ‬
‫ىحٗظُي‪ .‬چُخٌکّ «حْم َْهخٍَّح ىٍ يکّ‪ ،‬رظی ىٍ هخَّ رٕى کّ آٌ ٍح يیپَٓظیيَي ٔ‬
‫چٌٕ یکی حُ آَخٌ رّٓلَ يیٍكض حٔنیٍ کخٍ حٔ حیٍ رٕى کّ رض ٍح ئق کُي‪)ٔٓ(».‬‬
‫حکؼَ يٍٕهیٍ حٓاليی يخَُي یؼوٕری ٔ ‪١‬زَی ٔ ٍَٕی‪ ،‬آؿخُ پیيحیٖ رضپَٓظی‬
‫ىٍ كـخُ ٍح ريیٍگَّٕ َٕٗظّحَي کّ يَىو ٗزّؿِیَِ ػالهّی يلَ‪ ١‬رّهخَّی کؼزّ‬
‫ىحٗظُي‪ ،‬رّػهض یخكظٍ چَحگخِ يـزٍٕ رّکٕچَ٘یُی رٕىَي ٔ رَحی یخىرٕى‪ُٓ ،‬گی حُ‬
‫ح‪َ١‬حف کؼزّ رَيیىحٗظُي ٔ رًَّْحِ يیرَىَي‪ ،‬حیٍ ُٓگ ٍح طويیْ يیکَىَي‪ .‬كظی‬
‫رَّیض ‪ٕ١‬حف کؼزّ رَ گَى حیٍ ُٓگْخ يیگ٘ظُي‪ .‬رخُ گلظّ ٗيِ‪:‬‬
‫ٔ‪ٔ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫َْ ئخكَی کّ حُ يکّ هخٍؽ يیٗي ُٓگی حُ كَو ٍح رًَّْحِ يیرَى ٔ آٌ‬
‫ٍح يويّ يیًَٗى ٔ ًْیٍ حيَ رخػغ ٍٔحؽ رضپَٓظی ٗي‪ .‬ػيِی ْى يؼظويحَي کّ‬
‫يـًّٔٓخُی رَحی یخىرٕى ٗو‪ٜ‬یضْخی يٓى کى کى رخػغ ٗیٕع رضپَٓظی گَىیي‪.‬‬
‫رُخ رٍّٔحیض ىیگَ‪ ،‬آؿخُ رضپَٓظی ػَد ريیٍگَّٕ رٕى کّ یکی حُ رٍِگخٌ يکّ‬
‫ی" يَی‪ٗ ٞ‬يِ رٕى‪ .‬رَحی ييحٔح رّٗخو ػِیًض کَى ٔ ىٍ آٌؿخ‬ ‫رَّخو "ػًَٔرٍ نُ َل ّ‬
‫رضْخی ُیزخ ٔ يظُٕػی یخكض کّ يَىو آٌْخ ٍح يیپَٓظیيَي‪ .‬يٕهغ رخُگ٘ض چُي رض‬
‫کٕچک ٔ رٍِگ هَیي ٔ رّيکّ آٍٔى ٔ آٌْخ ٍح ىٍ کُخٍ کؼزّ َ‪ٜ‬ذ کَى‪ .‬حُ پیخيزَ‬
‫ی‪».‬‬‫هيح ىٍرخٍِی ٔی َوم ٗيِ کّ كَيٕى‪ّ « :‬حٔ ُل َيٍ ؿیَّ ىیٍَ حرَحْیى ػًَٔ رٍ نُ َل ّ‬

‫ٓٔض حٓض‪ ،‬رضپَٓظت رَ٘ ٓخروّی رْ ‪ٕ١‬الَی ٔ كَحگیَ‬ ‫حیٍ َظَحص هیهی ُ‬
‫ىحٍى‪ًّْ ،‬ی يهضْخی کٍٓ ىٍِْٔخی حُ رضپَٓظی ٔ چُيهيحیی ٔ طکهيحیی ٔ‬
‫الهيحیی ىٍ پََٔيِی هٕى ىحٍَي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهی طـَریخص يهضْخی کٍٓ ىٍ ًّْی حرؼخى‬
‫طخ كي ُیخىی ي٘خرّ حٓض‪ .‬هيحی يهضْخ ٔ ىیٍ يهضْخ‪ْ ،‬ىپخی هٕى يهضْخ طکخيم‬
‫کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ يُخرغ هيیًی حُ "الص" رّػُٕحٌ «حٍٗکیگخل» یکی حُ هيحیخٌ ٌُ ىٍ‬
‫ریٍحنَُٓیٍ ًکَ ٗيِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ "الص" ىٍ کخٍطخژ (طَْٕ) رخ َخو "حالطٕ" يٍٕى‬
‫پَٓظٖ رٕىِ حٓض‪ .‬الص ىٍ يیخٌ َزطیخٌ پظَح (حٍىٌ) ٔ َیِ ىٍ يیخٌ يَىو ْظَح‬
‫(ػَحم) پَٓظیيِ يیٗي ٔ رخ حنّٓ "آطُخ" ىٍ یَٕخٌ ٔ "يیَُٔ" ىٍ ٍٔو رَحرَی‬
‫يیکَى‪ .‬رّگلظّی «یٕنیّٕ ٔنٓخٌُٔ» َزطیخٌ "الص" ٍح يخىٍ "ْزم" ٔ ىٍ َظیـّ‬
‫يخىٍ َْٕٗ «يُخص» رًّٗخٍ يیآٍٔىَي‪َ .‬یِ ىٍ ٍِٕٓی كـَ رّهٕو ػخى حٗخٍِ ٗيِ‬
‫کّ ىٍ حٍو آٌْخ حُ الص ييى يیؿٔظّحَي‪ْ .‬کٌح ىٍ هَآٌ کَیى َخو رضْخی هٕو َٕف‬
‫«ٔى» ‪« ،‬یـٕع» ‪« ،‬یؼٕم» ٔ «ََٔح» یخى ٗيِ؛ ٔ رضْخی ػَد الص ٔ يُخص ٔ‬
‫ػِی ٔ رضْخی ىیگَی ًْچٌٕ رؼم آييِ حٓض‪َ .‬کظّی ىیگَ حیٍکّ ىٍ يکّ كو‪٢‬‬
‫رضْخی هزخیم ػَد ئظوَ َزٕى‪ ،‬رهکّ رضْخی يظؼهن رّحهٕحو ُْي َیِ حٓظوَحٍ ىحٗض‪.‬‬
‫یَٕخَیخٌ َیِ گَچّ رَحی هيحیخٌ هٕى ؿٔى ٔ ٍٔف هخثم رٕىَي‪ ،‬ح ّيخ رضْخی چٌٕ‬
‫ُثّٕ‪َْ ،‬ح‪ ،‬آطُخ‪ ،‬آٍطًیْ َْٔکٕل ٓخهظّ ٔ رّٓظخیٖ آَخٌ پَىحهظّحَي‪ .‬ي‪َٜ‬یخٌ َیِ‬
‫رضْخی رَّخوْخی ٍع‪ ،‬آيٌٕ‪ ،‬حُٔیَیْ‪ ،‬حیِیْ ٔ إَٓریْ ٍح يیپَٓظیيَي‪ٍٔ .‬يیخٌ‬
‫ْى حُ ژٔپیظَ‪ ،‬ؿَٕٕ‪ ،‬ىیخَخ ٔ َّٕٔ يـًّْٔخی ٓخهظّ ٔ رّػزخىص آَخٌ يیپَىحهظُي‪.‬‬
‫َُٓيیٍ يخ کّ يٓىطَیٍ يَکِ رضپَٓظی ىٍ يَکِ آٓیخ رٕى ٔ آط٘کيِی َٕرٓخٍ‬
‫ىٍ رهن يٍكیغ هطذ رضپَٓظی ػًم يیًَٕى‪« .‬یخهٕص حنلًٕی» ىٍ «يـًغحنزهيحٌ»‬
‫ٕ‪ٔ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ حیٍ رخد َٕٗظّ حٓض‪« :‬رُضکيِی َٕرٓخٍ ٍح يَىو ىٍ يوخرم هخَّی هيح ػزخىص‬
‫يیکَىَي ٔ گَىحگَى آٌ رضْخ رَحكَحٗظّ رٕىَي ٔ ح‪َ١‬حف آٌ ٍح رخ كَیَ ٔ ىیزخ‬
‫آٍحٓظّ رٕىَي ٔ گَْْٕخی حٍَُيِ رَ آٌ آٔیوظّ رٕىَي‪».‬‬
‫ىٍ کظخد «آػخٍحنزالى» حػَ «ُکَیخی هِٔیُی» َیِ َٕرٓخٍ حیٍ چُیٍ طؼَیق ٗيِ‬
‫حٓض‪« :‬يؼزي َٕرٓخٍ ىٍ َٗٓ رهن ٔحهغ حٓض ٔ رٍِگطَیٍ رُضهخَّ ٔ ریٕص ح‪ُٛ‬خو‬
‫رٕىِ‪ ،‬چٌٕ پخىٗخْخٌ آٌ ُيخٌ‪َٗ ،‬ف کؼزّ ٔ حكظَحو ٔ طؼظیى ػَد رّآٌ هخَّ ٍح‬
‫رُ٘یيَي‪َٕ ،‬رٓخٍ ٍح رّطوهیي کؼزّ رُیخى َٓخىَي ٔ رخ ىیزخ ٔ كَیَ ٔ ؿٕحَْ گَحٌرٓخ‬
‫ریخٍحٓظُي ٔ رَ ح‪َ١‬حف آٌ رضْخ َ‪ٜ‬ذ ًَٕىَي‪ .‬پخٍٓیخٌ ٔ طَکخٌ آٌؿخ ٍح رٍِگ‬
‫يیىحٗظُي ٔ يخَُي كخؿیخٌ ريحٌيکخٌ كؾ يیکَىَي ٔ ْيحیخ طويیى يیًَٕىَي‪...‬‬
‫‪ٕ١‬ل يؼزي َٕرٓخٍ ٓٓٔ ًٍحع ٔ ػَ‪ ٝ‬آٌ َیِ ٓٓٔ ًٍحع ٔ حٍطلخػٖ ریٖ حُ‬
‫ٓٓٔ ًٍحع رٕى ٔ طٕنیض ٔ كلخظض آٌ رخ رَحيکّ رٕى‪ ،‬پخىٗخْخٌ ُْي ٔ چیٍ ريحٌؿخ‬
‫يیٍكظُي ٔ چٌٕ ٔحٍى يیٗيَي‪ ،‬رضْخ ٍح ٓـيِ يیکَىَي ٔ ىٓض رَيک ٍح‬
‫يیرٕٓیيَي ٔ رَيک ىٍ ًّْی آٌ رالى كَيخٌٍٔح رٕى‪.‬‬
‫«ىهیوی» ْى ىٍ «ٗخُْخيّ» ًکَ کَىِ حٓض کّ حْخنی كخٍّ‪ُْ ،‬ي‪ ،‬چیٍ ٔ‬
‫طَکٔظخٌ‪ ،‬يخَُي كخؿیخٌ ىٍ آٌؿخ رُّیخٍص يیآييَي‪ْ ».‬ىچُیٍ ىٍ يٍٕى رخيیخٌ‪ .‬رخیي‬
‫حیٍ َکظّ ٍح حكِٔى کّ ىٍ هالل ‪ٛ‬يِْخی ٖٓٓ ٔ ٓٓ‪ 4‬يیالىی (ىٍٓض ىٍ ًْخٌ‬
‫ىٍٔحٌْخی کّ ػَد آٍحو آٍحو حُ يلخم رضپَٓظی هخٍؽ يیٗي ٔ رّطٕكیي ٍٔی‬
‫يیآٍٔى) ىٍ رخيیخٌ طخُِ رضْخی ‪ٛ‬ه‪ٜ‬خل ٔ ًٗٓخيّ ىٍ ىل کِٕ طَحٗیيِ يیٗيَي‪.‬‬
‫َلْ ًْیٍ ه‪٠‬یّ ىٍ يٍٕى يؼيٌ يْ ػیُک (نٕگَ) ‪ٛ‬خىم حٓض‪ .‬رُخْخی يْ‬
‫ػیُک یکی ىیگَ حُ آػخٍ رّؿخی يخَيِ حُ رٕىحثیخٌ ىٍ کٍٕ٘ يخ حٓض‪ .‬يْ ػیُک ىٍ‬
‫يوطغ ُيخَی هٌَ ٕٓو طخ ْ٘ظى طَٓخیی يَکِ يؼُٕة رٕىیٔى رًّٗخٍ يیٍكض ٔ حُ‬
‫ىیَْخی رٕىحیی چُي ‪١‬زوّ‪ٓ ،‬ظٌْٕخی يلخكع‪ ،‬يؼخري ٔ ىیٕحٍْخی رهُي رَهٍٕىحٍ رٕى‪.‬‬
‫رخٓظخٌُٗخٓخٌ حُىٌٍٔ حیٍىیَْخ ٔيُخ‪١‬ن يلخكظض ٗيِحٕ‪ٛ ،‬يْخ يـًّٔی رٕىحیی‪،‬‬
‫ي‪ُٕٜ‬ػخص رخٓظخَی‪ ،‬ؿٕحَْحص ٔ ىٓضَٕٗظّْخی هيیًی یخكظّحَي‪ .‬حیٍ آػخٍ ٍٔی یکی‬
‫حُ رٍِگطَیٍ ًهخیَ يْ هخو ؿٓخٌ هَحٍ گَكظّ حٓض‪ .‬رخٓظخٌُٗخٓخٌ حكـخَٔظخٌ ىٍ‬
‫حیٍرخٍِ يیگٕیُي‪ :‬ؿخیی ىیگَ حُ ؿٓخٌ ٍح َٓحؽ َيحٍیى کّ ‪ٕٛ‬يؼّْخ ٔ يَحکِ طٕنیي‬
‫ٔ ‪ُٛ‬ؼض رخ چُیٍ ًْآُْگی حیيِآنی رخ ْى ُیٔض کُُي‪ .‬ىٍ طخٍین ٓخروّ َيحٗظّ کّ ریٍ‬
‫ْخی رٕىحثیخٌ‪ُٛ ،‬ؼضگَحٌ ٔ کخٕٔگَحٌ يُخرغ ‪١‬زیؼی چُیٍ حٍطزخ‪١‬ی رخٗي‪.‬‬ ‫‪ٕٛ‬يؼّ ِ‬
‫يُٕیى يهی حكـخَٔظخٌ ىٍ کخرم پَ حُ آػخٍی حٓض کّ ىٍ يْ ػیُک ک٘ق ٗيِحَي‪.‬‬
‫ٖ‪ٔ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫َٗٓ رخٓظخَی ًُٓگخٌ یکی ىیگَ حُ يٓىطَیٍ يَحکِ رٕىح رٕىِ حٓض‪ .‬حُ ؿًهّ‬
‫ٗخه‪ٚ‬طَیٍ آػخٍ رّؿخی يخَيِ حُ ػ‪ َٜ‬رٕىح ىٍ ًُٓگخٌ «طوض ٍٓظى» حٓض کّ ىٍ‬
‫ّٓ کیهٕيظَی َٗٓ ًُٓگخٌ يٕهؼیض ىحٍى‪ .‬يـًٕػّی ػظیى يؼخري رٕىحیی ىٍ «كيِ‬
‫= ىِ کیهٕيظَی َٗٓ ؿالل آرخى» یکی ىیگَ حٓض‪ ...‬يطخنذ ىٍ حیٍ يٍٕى رٔیخٍ ُیخى‬
‫حٓض‪ ،‬رّهخ‪َ١‬ی کّ حُ ح‪ٛ‬م يٕ‪ٕٟ‬ع ىٍٔ َٕ٘یى‪ ،‬رًّْیٍ يويحٍ حکظلخء يیکُیى‪.‬‬

‫ٕ ـ یِْكیبى‬
‫حىیخٌ طٕكیيی َیِ پیَٔحَی ىٍ يیخٌ ػَد ىحٗظُي کّ ىٍ يُخ‪١‬ن گَٕخگٌٕ‬
‫ؿِیَسحنؼَد پَحکُيِ رٕىَي‪ ،‬حُ ؿًهّ یٕٓىیض رٕى کّ کًخریٖ پیَٔحٌ هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح‬
‫ىحٗض ٔ رخ آُحىی کخيم يی طٕحَٔظُي يَحٓى ٔ ػزخىحص هٕى ٍح رَگِحٍ کُُي‪ .‬یٕٓىیخٌ‬
‫ىٍِْخ ٔ يُخ‪١‬ن كخ‪ٛ‬مهیِ‬ ‫پْ حُ يٓخؿَص حُ كهٔطیٍ رَُّٓيیٍْخی ػَری‪ ،‬ىٍ ّ‬
‫«هیزَ»‪ٔ« ،‬حىیحنوَی»‪« ،‬طیًخء»‪« ،‬كيک» ٔ «یؼَد» ٓکَٕض گِیيَي‪ .‬ىیٍ یٕٓىی‬
‫ىٍ يیخٌ هزخیهی چٌٕ كًیَ‪ ،‬رُیکُخَّ‪ ،‬رُیكخٍع‪ ،‬رُیکؼذ ٔ کُيِ حَظ٘خٍ یخكض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ىٍ يُخ‪١‬ن َٗهی ػَرٔظخٌ ىٍ یًخيّ ٔ َٗٓ «ْـَ» پیَٔحَی یخكض‪.‬‬
‫رّٔحٓطّی يـخٍٔص ٔ يًخٍٓض رخ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍح‪ ،‬رّئٍَ حیخو گَِْٔخی حُ‬
‫حكَحى هزخیم ػَد ىٍ یًٍ ٔ َـَحٌ ٔ هیزَ‪ ،‬کیٖ یٕٓىٖ یخ َ‪َٜ‬حَٗ ٍح پٌیَكظُي‪.‬‬
‫«ط ُزّغ» پخىٗخِ یًٍ ىٔ طٍ حُ ػهًخٖ یٕٓى ٍح رَّوخ‪ ٗ١‬حُ یًٍ كَٓظخى ٔ آٌْخ ػيِی حُ‬
‫یًُْٗخ ٍح رّىیٍ یٕٓىٖ ؿٌد کَىَي‪ْ .‬ىچُیٍ ؿًؼٗ حُ ىٔ هزیهّی «حّٔ» ٔ‬
‫«هٍِؽ» پْ حُ آٌکّ حُ یًٍ ریٌَٔ آييَي ٔ ىٍ ييیُّ ٓکَٕض حهظیخٍ کَىَي‪،‬‬
‫رّٔحٓطّی يـخٍٔص رخ یٕٓىیخٌ هیزَ ٔ رُٗهَی‪ ٔ ّ٠‬رَُٗ‪٠‬یَ یٕٓىٖ ٗيَي‪.‬‬

‫ٖ ـ هَیؾیبى‬
‫ئیلیض حُ ٍحِ ٗخو ٔحٍى ٗزّؿِیَِی ػَری ٗي ٔ رّآٍحيی گَِْٔخی حُ‬
‫‪ٕ١‬حیق ٔ هزخیم ػَد ٍح ىٍ هٕى ؿٌد کَى‪ ،‬حكَحىی حُ هزیهّی رُٗكخٍع‪ ،‬ؿٔخَٗ‪،‬‬
‫رُٗحٓي‪ ،‬رُٗطًیى‪ ،‬رُٗطـهذ‪ ،ٗ١ ،‬يٌكؾ‪ ،‬رَٓحى‪ٓ ،‬هیق‪ ،‬طُٕم‪ ٔ ،‬رُٗنوى‪ ...‬کیٖ‬
‫ئیلٗ ٍح پٌیَكظُي‪ .‬حیٍکّ چّ ػٕحيهی يٕؿذ ٗي طخ حیٍ ىٔ ىیٍ ٔحٍى ػَرٔظخٌ‬
‫َٕٗي‪ ،‬طلویوی ؿيحگخَّ يی‪١‬هزي کّ حُ ٓیخم حیٍ يوخل هخٍؽ حٓض‪.‬‬
‫حؿًخالً حُ گٌحٍٗخص طخٍیوی رَ يیآیي کّ طُٓخ ػخيم ٍٔٔى یٕٓىیض ٔ َ‪َٜ‬حَیض‬
‫رّػَر ٔظخٌ‪ ،‬طلض آُحٍ ٔ حًیض رٕىٌ حی٘خٌ رٕىِ حٓض‪ .‬حیٍ آُحٍ ٔ حًیضْخ حُ ‪َ١‬ف‬
‫‪ٔ۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كکٕيض رٕىِ‪ ،‬یخ حُ ‪َ١‬ف يَىو‪ ،‬چُيحٌ يٓى َیٔض‪ٔ ،‬نی ًْیٍ حيَ رخػغ يٓخؿَص‬
‫حیٍ ىٔ هٕو رّػَرٔظخٌ ٗي‪ .‬ىٍ ػَرٔظخٌ حُ آُحىی کخيم رَهٍٕىحٍ رٕىَي ٔ‬
‫يیطٕحَٔظُي رٍّحكظی آىحد ٔ ٍٕٓو هٕى ٍح حَـخو ىُْي‪ .‬هخٌَٕ پُخُْيِگی ٔ حيخٌ؛‬
‫یکی حُ ‪١‬الییطَیٍ هخٌَٕ ػَد رٕى کّ يیخٌ آَخٌ ٍٔحؽ ىحٗض‪١ .‬زن حیٍ هخٌَٕ حگَ‬
‫کٔی [كظی ىًٍٗ] ىٍ پُخِ كَى یخ هزیهّی هَحٍ يیگَكض‪ ،‬ىٍ حيخٌ رٕى ٔ رخ طًخيی‬
‫ٔؿٕى حُ حٔ ىكخع يیکَىَي‪ .‬رًّْیٍ طَطیذ ػَرٔظخٌ پُخِگخِ ٓظىىیيِگخٌ ٗخو ٔ ي‪َٜ‬‬
‫ٔ ػَحم رٕى‪ .‬رئٌ حیٍکّ رّىیٍ ٔ آثیٍ یخ هٕيیض کٔی يُٕ‪ ١‬رخٗي‪.‬‬

‫‪ ۱‬ـ هغٍْیبى‬
‫هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ «يـّٕ» ىٍ َٕحكی كیَِ‪َ َْ ،‬ـَ یًخيّ ٔ ػًخٌ‪،‬‬
‫یًٍ… ىٍ يیخٌ هزیهّی رُیطًیى پیَٔحَی ىحٗظّ حٓض ٔ ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو ؿِیّ‬
‫يیپَىحهظُي‪ .‬كـَ رٍ ػًَٔ کُيٖ یک كَى يـٕٓی رٕى‪ٔ .‬حژِی "يـّٕ" طُٓخ یک‬
‫رخٍ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪ )ٔ۰ :ٕٕ(.‬حیٍکّ هَآٌ چّ طؼَیلی حُ يـّٕ ىحٍى يؼهٕو‬
‫َیٔض‪ ،‬كيّ ٔ گًخٌْخی ٗيِ کّ يـّٕ رًّْخٌ پیَٔحٌ ىیٍ ٍُىٗظی گلظّ يیٗيِ‪.‬‬
‫رَهی حُ يلووخٌ‪ ،‬يَحى حُ يـّٕ ٍح پیَٔحٌ «يخَی» يیىحَُي؛ چَح کّ آثیٍ يخَٕی‬
‫ىٍ ػَرٔظخٌ پیٖ حُ حٓالو ٍٔحؽ ىحٗظّ ٔ ػَدْخ يخَٕیخٌ ٍح رَّخو يـّٕ‬
‫يیُٗخهظّحَي‪َٓٓٗ« .‬ظخَی» ىٍ «يهم ٔ َلم» يـّٕ ٍح حػى حُ ٍُىٗظی يیىحَي ٔ‬
‫حیٍ يهض ٍح رّّٓ كَهّی «کیٕيَػیّ» ٔ «ٍُٔحَیّ» ٔ «ٍُط٘ظیّ» طؤیى کَىِ حٓض‪.‬‬

‫‪ ۰‬ـ كُویْى ّ ىًبكهَ‬

‫رؼ‪٠‬ی حُ ػَدْخ يٌْذ «طؼطیم» ىحٗظُي ٔ ىَْی رٕىَي‪ )ٔٔ(.‬چیِی کّ‬
‫حئَُِ رّآٌ هيحَخرخٍٔی (آطجیٔى) يیگٕیُي ٔ هَآٌ آٌْخٍح «کخكَـ کخكٌَٔ»‬
‫يیهٕحَي‪ .‬آٌْخ يُکَ هيح ٔ ٍُٔ هیخيض رٕىَي ٔ رّْیچچیِ حػظوخى َيحٗظُي‪ .‬چُخٌکّ‬
‫هَآٌ حُ هٕل حیٍ حكَحى يیكَيخیي‪« :‬کخكَحٌ گلظُي َُيگی يخ ؿِ ًْیٍ َ٘ؤی ىَیخ‬
‫َیٔض ٔ يخ ٍح ؿِ ٍُٔگخٍ‪ْ ،‬الک ًَیکُي‪»ٕ4 :4۳ ،‬‬
‫حیٍگَّٕ حكَحى ىٍ ٍٔحیخص «َُيین» هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪ .‬حيخو َٕٔی ىٍ «رخد‬
‫حنَىِّ» َُيین ٍح حیٍگَّٕ طؼَیق کَىِ حٓض‪َُ :‬يین رّكَى ریىیٍ گلظّ يیٕٗى‪ ،‬حػى‬ ‫ّ‬
‫حُ حیٍکّ آٗکخٍح کخكَ رخٗي یخ ىٍ ظخَْ ئهًخٌ ٔ ىٍ رخ‪ ٍ١‬کخكَ رخٗي‪.‬‬
‫‪ٔ۰۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حيخ ىیگَ حثًّ حیٍ طؼَیق ٍح ‪ٟ‬ؼیق ىحَٔظّحَي‪.‬‬

‫حرٍيهوٍَ ىٍ «حنؼًيِ» (کظخد حنهّؼخٌ ىٍ رلغ حنظّـهیع = ٓوض گیَی) يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«َُيین کٔی حٓض کّ رّْیچ ىیُی پخیرُي َزخٗي‪».‬‬
‫ٔی يیگٕیي‪« :‬حیٍ طؼَیق َُيین ‪ٛ‬لیقطَ حٓض‪ ،‬چٌٕ ي‪ٜ‬يحم هًٔظی حُ‬
‫طؼَیق َٕٔی‪ ،‬يُخكن حٓض‪ََُّ ،‬يین؛ چٌٕ َُيین رخ يُخكن كَم ىحٍى‪».‬‬
‫ٔحژِی «َُيین» یکی حُ نـخص کؼیَحالٓظؼًخل ىٍ يیخٌ ػهًخء ئهًیٍ رٕىِ کّ‬
‫ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین حٓالو‪ ،‬رّيوخنلخٌ ىیگَحَيیٖ ٔ ىیگَرخٍٔ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ ،‬کّ حؿهذ‬
‫ْى َوزّ رٕىِحَي‪ .‬يخَُي رَهی حُ ي٘خین ‪ٕٛ‬كیّ‪ ،‬یخ کٔخَی کّ حكکخٍ ٔ آٍحء كهٔلی‬
‫ىحٗظّحَي‪ ...‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ َُيین ػخيی ٔ ریٕٓحى کىطَ ىحٗظّحیى‪ ،‬یخ ح‪ٛ‬الً َزٕىِ حٓض‪.‬‬
‫حُ ؿًهّ کٔخَی کّ َُيین هٕحَيِ ٗيِحَي ًٔحنٌُٕ ي‪َٜ‬ی‪ ،‬ػزيهللا حرٍ يولغ‪،‬‬
‫حرٕطًخو يطیذ‪ ،‬دمحمرٍ ٍٔحم‪ ،‬ر٘خٍرٍ رَى ‪١‬وخٍٓظخَی‪ ،‬يُوٌرٍ ُیخى ْالنی ٔ رٔیخٍی‬
‫ىیگَ ْٔظُي‪( .‬يُخرغ پخٍٓی رَحی طًٔیّی َُيین ٔؿّ ىیگَی هخیم ٗيِحَي‪ .‬آٌْخ حیٍ‬
‫َٔحٌ ٔ‬ ‫کهًّ ٍح رَُّي ٔ پخَُي طؤٔیم يیرََي ٔ يیگٕیُي يَحى حُ َُيین ًْخٌ يل ّ‬
‫رخٍٔيُيحٌ آثیٍ ٍُىٗظی حٓض‪ٗ ).‬ؼَحی هيحَخرخٍٔ ػَد رخٍْخ رّػيو حػظوخى َٔزض‬
‫رّيؼخى ٔ ٍُٔ هیخيض حًػخٌ ًَٕىِ ٔ ٓوُخٌ هٕى ٍح ریپَىِ ىٍ هخنذ حٗؼخٍ رهیؾ ریخٌ‬
‫ٔالو رٍ ٍؿزخٌ حُ هٕل ٗخػَ ىَْی ٍٔحیض يیکُي‪:‬‬ ‫ىحٗظّحَي‪ ،‬يؼالً ػزيحن ّ‬
‫نًخ ٔ ػيِ يٍ نزٍ ٔ هًَحٌ!‬ ‫‪ٜٓ‬زخء یٕيخً؟‬ ‫أحطَک نٌّس حن ّ‬
‫= «آیخ نٌص َٗحد ٍح ٍُٔی طَک کُى‪ ،‬رَحی آٌچّ حُ ٗیَ ٔ َٗحد‪ٔ ،‬ػيِ‬
‫ىحىِ حٓض؟!» ْىچُیٍ كيیغ هیخيض ٍح رّحٓظِٓحء گَكظّ ٔ گلظّ حٓض‪:‬‬
‫كيیغ هَحكش یخ حو ػًَٔ(ٕٔ)‬ ‫كیخس ٌ ػى يٕصٌ ػى ٌ‬
‫ََ٘؟!‬
‫= «َُيگی‪ ،‬رؼي يَگ ٔ ىٔرخٍِ َُيِ ٗيٌ؟!‬
‫حیٍ يطهذ ؿِ هَحكخص چیِی َیٔض‪ ،‬حی يخىٍ ػًَٔ!»‬
‫ىٍ ٍِٕٓی «یخٓیٍ» آييِ حٓض کّ ػَد ىَْی آيي هييض پیخيزَ حٓالو‪ ،‬ىٍ‬
‫كخنیکّ یک طکّ حٓظوٕحٌ پٕٓیيِ ىٍ ىٓض ىحٗض‪ ،‬حٓظوٕحٌ ٍح ىٍ ىٓض هٕى يخنیي ٔ‬
‫طزيیم رّهخک کَى‪ ،‬هخک حٓظوٕحٌ ٍح رُّيیٍ ٍیوض ٔ ىٓض هٕى ٍح پٕف کَى‪،‬‬
‫ٓپْ ٍٔ رّپیـًزَ ًَٕى ٔ گلض‪ :‬یؼُی طٕ يیگٕیی حیٍ ىٍ ٍُٔ هیخيض َُيِ يیٕٗى؟!‬
‫ِی‬
‫خو َْٔ َ‬
‫ظ َ‬‫ِی ه َْهوَُّ هَخ َل َي ٍْ یُلْ یِی ْحن ِؼ َ‬
‫د نََُخ َيؼَال َََٔٔ َ‬
‫‪َ ََ ٟ‬‬
‫طخ حیٍ آیّ َخُل ٗي‪َ َٔ « :‬‬
‫ٍَ ِيی ٌى‪ ٔ »۰۴ :ٖ۶ ،‬يؼخل آٍٔى رَحی يخ‪ ،‬ىٍكخنیکّ ههوض هٕى ٍح كَحيٕٕ ًَٕى‪،‬‬
‫گلض چّ کٔی حیٍ حٓظوٕحٌ پٕٓیيِ ٍح َُيِ يیگَىحَي؟!‬
‫‪ٔ۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۶‬ـ ٕبثئیي‬
‫«‪ٛ‬خرجٌٕ» ؿًغ «‪ٛ‬خری» ٔ آٌ ىٍ نـض رّکٔخَی ح‪١‬الم گَىیيِ کّ ىیٍ حٔنی‬
‫هٕى ٍح طَک کَىِ ٔ رّآثیٍ ىیگَی ىٍ آييِ رخٗي‪ .‬ىٍ طؼَیق ٔ ریخٌ ي‪ٜ‬خىین‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ حهظالكخص ٗيیي ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬گَْٔی آَخٌ ٍح ٓظخٍِپَٓض ىحَٔظّ ٔ گلظّحَي‪:‬‬
‫چٌٕ ٓظخٍِپَٓظخٌ حُ ػزخىص هيح رّپَٓظٖ ٓظخٍِْخ گَحثیيَي‪ ،‬ريیٍ َخو َخيیيِ‬
‫ٗيَي‪ .‬رخُ گلظّ ٗيِ‪ :‬حیُخٌ ٓظخٍِپَٓض ْٔظُي‪ ،‬ىٍكخنیکّ هيح ٔ ٍُٔ هیخيض ٔ رَهی‬
‫حُ حَزیخء ٍح َیِ هزٕل ىحٍَي‪ .‬گَْٔی ىیگَ گلظّحَي‪ :‬آَخٌ ؿًؼی حُ حْم کظخدحَي کّ‬
‫رّ ُرٍٕ حػظوخى ىحٍَي‪َ .‬یِ گلظّ ٗيِ حٓض‪ :‬ىیٍ آَخٌ ٗزیّ ىیٍ َ‪ٜ‬خٍی حٓض‪ .‬گَْٔی‬
‫ىیگَ گلظّحَي‪ :‬آَخٌ ‪١‬خثلّی حُ حْم کظخد يیرخُٗي‪« .‬أرٕحنزَکخص حرٍحالَزخٍی» ىٍ‬
‫رخٍِی ‪ٛ‬خرجیٍ گلظّ حٓض‪« :‬كویٓخٌ رّ‪ ٍٕ١‬ؿًؼی گَكظٍ ؿِیّ ٍح حُ آَخٌ يـخُ‬
‫ًَٗىِحَي‪ٔ ،‬نی حیٍ َِى يخ ؿخیِ َیٔض‪ُ ،‬یَح آَخٌ حْم کظخد َیٔظُي‪)ٖٔ(».‬‬

‫‪ ۰‬ـ ُؽٌلبء‬
‫نـض «كُیق» حُ ٍیّ٘ی «كُق» رّيؼُخٖ يیم کَىٌ رّحيَ هیَ‪ ،‬رّكن‬
‫گَحثیيٌ ٔ حُگًَحْی رٍّٓظگخٍی ٍٔ آٍٔىٌ حٓض‪« .‬طلُُّق» رّيؼُخٖ‪« :‬کُخٍِگیَٖ‬
‫حُ يَىو ٔ ُْئٍُٖ» يٗرخٗي‪ .‬ح ّيخ ىٍ ح‪ٛ‬طالف يٌْزٗ‪ ٍٖٔ :‬گَىحَیيٌ حُ‬
‫رضپَٓظٗ ٔ يیم رّیگخَّپَٓظٗ‪ ،‬طؼزیَ يیٕٗى‪« .‬كُیق» ىٍؿخْهیض رّپیَٔحٌ‬
‫ك‪َ٠‬ص حرَحْیى ٔ كََُي ٔی حًٓخػیم ح‪١‬الم يیٗي‪ ،‬آٌْخ ‪ٕ١‬حف کؼزّ يیًَٕىَي ٔ‬
‫كؾ يیگِحٍىَي ٔ هظُّ يیکَىَي‪ ،‬حُ آىحد ىیُی ُكُلخء ؿٔم ؿُخرض‪ ،‬ؿٔم حيٕحص‪،‬‬
‫ًَخُ رَ يیّض‪ٔ ،‬كخی رّػٓي‪ ،‬يًٓخٌَٕحُی‪ ،‬حکَحو ًْٔخیّ‪َ ،‬ظخكض ريٌ ٔ ئٕحک رٕىِ‬
‫حٓض‪ .‬گٕیخ ئیلیخٌ هزم حُ حٓالو‪ ،‬ح‪ٛ‬طالف «كُیق» ٍح رَحٖ ػَد ؿیَ یٕٓىٖ ٔ‬
‫ؿیَ ئیلٗ رّکخٍ يیرَىَي‪ .‬ریٍ كُلخء ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ يَُ رخٍیک ٔؿٕى ىحٍى ريحٌكي‬
‫کّ رَهی حُ يلوویٍ حیٍ يَُ رخٍیک ٍح هه‪ ٢‬کَىِحَي‪.‬‬

‫رْ‪ٙ‬یؼ ثیِرو پیواهْى ٕبثئیي ّ ؽٌلبء‬

‫«‪ٛ‬خرجیٍ» یک گَِٔ پیچیيِ ٔ ؿخي‪ ٞ‬حٓض‪ٔ .‬حژِی ‪ٛ‬خرجیٍ ٔ ‪ٛ‬خرجٌٕ ّٓ‬
‫کَص ىٍ هَآٌ آييِ ٔ يٕؿذ حظٓخٍ َظَْخی يظلخٔص ٔ كظی يظ‪٠‬خى يیخٌ يلَٔحٌ ٔ‬
‫هَآٌپژْٔخٌ گَىیيِ حٓض؛ َگَٕ هَآٌ َٔزض رّآثیٍ ‪ٛ‬خرجیٍ ًْخَُي ىیگَ حىیخٌ‬
‫‪ٔ۰۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫طٕكیيی حٓض‪ ،‬آٌ ٍح يزظُی رَ حػظوخى رّيزيأ ٔ يؼخى يیىحَي ٔ ػًم رّآٌ ٍح يٕؿذ‬
‫ٍٓظگخٍی ىٍ آهَص يیُٗخٓي‪ .‬رخ حیٍ ًّْ ىیيِ يیٕٗى کّ يظَؿًخٌ ٔ يلَٔحٌ هَآٌ‬
‫ىٍ طزییٍ يلٕٓو حیٍ ٔحژِ ٔ طؼییٍ يٌْذ گََٔيِگخٌ رّآٌ رخ ىیيِی ٗک ٔ حرٓخو‬
‫يیَگََي‪ .‬رّگَّٕی َٓرٔظّ ٔ َخيلٕٓو ٓوٍ گلظّ ٔ كظی پخٍِی حُ كویٓخٌ حُ یخىکَى‬
‫حیٍ گَِٔ ىًٍٗخٍ حْم کظخد حٓظُکخف ٍُٔیيِحَي‪ .‬حیٍ پَحکُيِگی آٍحء ىٍ يٍٕى‬
‫حَظٔخد‪ ،‬طؼَیق‪ ،‬طزییٍ حكکخو ٔ طؼییٍ ي‪ٜ‬خىین ٔحژِی ‪ٛ‬خرجیٍ يٕؿذ گَىیيِ طخ‬
‫ًٗخٍی حُيظَؿًخٌ ٔ يلَٔحٌ هَآٌ ٔ رَهی حُ كویٓخٌ آَخٌ ٍح ٓظخٍِپَٓض روٕحَُي‪،‬‬
‫رَهی آَخٌ ٍح پیَٔحٌ یلیی َزی ٔ رَهی ىیگَ آٌْخٍح حُ ٍحْزخٌ َ‪َٜ‬حَی‪ ،‬یخ ًْخٌ‬
‫كُلخء رُ٘خُٓي‪ .‬حگَ ػُٕحٌ ‪ٛ‬خرجیٍ ىٍ هَآٌ ًَیآيي کٔی رّآٌ حنظلخطی ًَیکَى‪ ،‬ح ّيخ‬
‫َگَٕ يؼزض هَآٌ َٔزض رّآٌ‪ٍ ًّْ ،‬ح ٔحىحٗظّ حٓض طخ ريحَُي ‪ٛ‬خرجیٍ کیْخ ْٔظُي‪.‬‬
‫ّٓ آیّ حُ هَآٌ کّ ىٍرَىحٍَيِی ٔحژِی «‪ٛ‬خرجیٍ» حٓض رّحیٍ طَطیذ يیرخٗي‪:‬‬
‫خّللِ َٔ ْحنیَ ْٕ ِو‬
‫‪ٜ‬خرِجِیٍَ َي ٍْ آ َ َيٍَ رِ َ‬
‫خٍٖ َٔحن َ‬ ‫‪َ ٜ‬‬‫ٔ ـ «اِ ٌَ حنٌَِیٍَ آ َ َيُُٕح َٔحنٌَِیٍَ ْخىُٔح َٔحنَُ َ‬
‫ػهَ ْی ِٓ ْى َٔ َال ُْ ْى َیلْ َِ ٌََُٕ ‪»۶ٕ :ٕ ،‬‬ ‫ف َ‬ ‫‪ٛ‬خ ِن ًلخ كَهَ ُٓ ْى أَؿْ َُ ُْ ْى ِػ ُْيَ ٍَ ِرّ ِٓ ْى َٔ َال ه َْٕ ٌ‬ ‫ػ ًِ َم َ‬ ‫ْحآلَ ِه َِ َٔ َ‬
‫«کٔخَی کّ حیًخٌ آٍٔىِحَي‪ ٔ ،‬کٔخَی کّ ْيحیض ٗيَي (یٕٓى) ٔ َ‪ٜ‬خٍی ٔ ‪ٛ‬خرجخٌ‬
‫َْگخِ رّهيحَٔي ٔ ٍُٔ ٍٓظخهیِ حیًخٌ آٍَٔي‪ ٔ ،‬ػًم ‪ٛ‬خنق حَـخو ىُْي‪ ،‬پخىحٕ ٗخٌ‬
‫َِى پٍَٔىگخٍٗخٌ ئهى حٓض؛ ٔ ْیچگَّٕ طَّ ٔحَئْی رَحی آٌْخ َیٔض‪».‬‬
‫ْ‬ ‫خٍٖ َي ٍْ آ َيٍَ ِر َ‬
‫خّللِ َٔحنیَ ْٕ ِو‬ ‫‪َ ٜ‬‬‫‪ٜ‬خرِجٌَُٕ َٔحنَُ َ‬ ‫ٕ ـ « ِا ٌَ حنٌَِیٍَ آ َيُُٕح َٔحنٌَِیٍَ ْخىُٔح َٔحن َ‬
‫ػهَ ْی ِٓ ْى َٔ َال ُْ ْى یَلْ َِ ٌََُٕ ‪« »۶۲ :۳ ،‬آٌْخ کّ حیًخٌ‬ ‫ف َ‬ ‫‪ٛ‬خ ِن ًلخ كَ َاله َْٕ ٌ‬ ‫ػ ًِ َم َ‬ ‫ح ْآل ِه َِ َٔ َ‬
‫آٍٔىِحَي‪ ٔ ،‬کٔخَی کّ ْيحیض ٗيِحَي (یٕٓى) ٔ ‪ٛ‬خرجخٌ ٔ َ‪َٜ‬حَیخٌ‪َْ ،‬گخِ رّهيحَٔي‬
‫یگخَّ ٔ ٍُٔ ؿِحء حیًخٌ ریخٍَٔي‪ ٔ ،‬ػًم ‪ٛ‬خنق حَـخو ىُْي‪َّ ،‬طَٓی رَ آٌْخ حٓض‪،‬‬
‫ٔ َّؿًگیٍ هٕحُْي ٗي‪».‬‬
‫ّٕ َٔحنٌَِیٍَ أ َ ْٗ ََ ُکٕح‬ ‫خٍٖ َٔحن ًَ ُـ َ‬ ‫‪َ ٜ‬‬ ‫‪ٜ‬خرِجِیٍَ َٔحنَُ َ‬‫ٖ ـ «اِ ٌَ حنٌَِیٍَ آ َيُُٕح َٔحنٌَِیٍَ ْخىُٔح َٔحن َ‬
‫ٗ ِٓیيٌ‪«»ٔ۰ :ٕٕ ،‬ئهًخ ً کٔخَی‬ ‫َیءٍ َ‬ ‫ػهَٗ ُک ِّم ٗ ْ‬ ‫ّللاَ َ‬ ‫‪ُ ٜ‬م رَ ْیَُ ُٓ ْى یَ ْٕ َو ْحن ِو َیخ َي ِش ِا ٌَ َ‬
‫ّللاَ یَ ْل ِ‬
‫ِا ٌَ َ‬
‫کّ حیًخٌ آٍٔىِحَي‪ ٔ ،‬کٔخَی کّ ْيحیض ٗيِحَي (یٕٓى) ٔ ‪ٛ‬خرجخٌ ٔ َ‪ٜ‬خٍی ٔ‬
‫يـّٕ؛ کٔخَی کّ َٗک ٍُٔیيَي‪ ،‬هيحَٔي ىٍ ٍُٔ هیخيض يیخٌ آَخٌ ىحٍٔی يیکُي‬
‫(كن ٍح حُ رخ‪١‬م ؿيح يیٓخُى) هيحَٔي رَ َْ چیِ گٕحِ ٔ حُ ًّْچیِ آگخِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ آیخص رَ حْم کظخد رٕىٌ ‪ٛ‬خرجیٍ حُ ىیيگخِ هَآٌ ىالنض ىحٍى‪ .‬هَحٍ گَكظٍ‬
‫َخو ‪ٛ‬خرجیٍ ىٍ ٍىیق ئهًخَخٌ ٔ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ىٍ َّْٓ آیّی يٌکٍِٕ كخکی حُ‬
‫آٌ حٓض کّ حیٍ آثیٍ ًْخَُي ّٓ آثیٍ ىیگَ رَ طٕكیي حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض ٔ ًْخٌگَّٕ‬
‫‪ٔ۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کّ پیَٔحٌ حىیخٌ حٓالو ٔ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی حگَ رٍّحٓظی طؼخنیى آًٓخَی هٕى ٍح کّ‬
‫ػزخٍص حُ حیًخٌ رّهيح ٔ ٍُٔ هیخيض ٔ حَـخو ػًم ٗخیٔظّ حٓض‪ُٗ ،‬خهظّ ٔ ريحٌ ػًم‬
‫کُُي‪ ،‬حْم َـخص ٔ ٍٓظگخٍی هٕحُْي رٕى؛ ‪ٛ‬خرجیٍ َیِ چُیٍحَي‪.‬‬

‫ٕبثئیي كه لـذ‬
‫ػهًخء كوّحنهّـش ىٍرخٍِی يخىِی حیٍ ٔحژِ ٔ يؼخَی آٌ گَٕخگٌٕ ٓوٍ ُىِحَي‪.‬‬
‫حرٍيُظٍٕ ىٍ نٔخٌحنؼَد رَّوم حُ ُؿخؽ يیگٕیي‪ٛ« :‬خرجیٍ ىٍ هَآٌ رّيؼُخی‬
‫هخٍؽ ٗيِگخٌ حُ ىیُی رّىیٍ ىیگَ حٓض‪ ٔ ...‬ػَدْخ پیخيزَ حٓالو ٍح ‪ٛ‬خرجی‬
‫يیَخيیيَي؛ ُیَح ٔی حُ آثیٍ هَیٖ رّحٓالو ٍٔی آٍٔىِ رٕى ٔ آٌْخ َْ کْ ٍح کّ‬
‫ي‪ٜ‬زٕ» يیَخيیيَي ٔ َیِ ئهًخَخٌ ٍح «‪ٛ‬زخس» يیگلظُي»(‪)ٔ4‬‬ ‫ّ‬ ‫ئهًخٌ يیٗي «‬
‫"ُریيی" ح‪ٟ‬خكّ رَ آٌچّ حرٍيُظٍٕ ىٍ حیٍرخٍِ گلظّ يیحكِحیي‪ٛ« :‬خرجیٍ ئُٕد‬
‫رّ«‪ٛ‬خرت رٍ يخنک» رَحىٍ َٕف َزی ْٔظُي ٔ آٌ یک حٓى ػـًی حٓض‪)ٔ۳(».‬‬
‫ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَی َیِ رَ ًْیٍ َکظّ کّ ‪ٛ‬خرجیٍ هٕيی رَ آثیٍ َٕف رٕىِ طؤکیي‬
‫کَىِ ٔ يیگٕیي‪« :‬رَّْکٔی کّ حُ ىیُی رّىیٍ ىیگَ ىٍآیي «‪ٛ‬خری» گلظّ يیٕٗى‪».‬‬
‫ٔی ىٍرخٍِی حٗظوخم حیٍ ٔحژِ ىٔ ىیيگخِ ٍح يطَف يیکُي‪َ :‬ؤض حیٍکّ حُ «‪ٛ‬زؤ»‬
‫ي٘ظن ٗيِ رخٗي چُخٌکّ گلظّ يیٕٗى‪ٛ« :‬زؤ َخدحنزؼیَ» ُْگخيی کّ ىَيحٌ حَیخد‬
‫ٗظَ رَٔیي ٔ آٗکخٍ ٕٗى‪ٓ ...‬پْ يیگٕیي‪ :‬رؼ‪٠‬ی گلظّحَي حیٍ ٔحژِ حُ يخىِی «‪ٛ‬زخ‪،‬‬
‫ی‪ٜ‬زٕ» ي٘ظن ٗيِ حٓض‪)ٔ۶(».‬‬
‫"ؿ‪٠‬زخٌ ٍٔيی" پْ حُ كَحْى آٍٔىٌ آٍحء نـضپژْٔخٌ ىٍرخٍِی حیٍ ٔحژِ‬
‫يیگٕیي‪« :‬آٌچّ رّكویوض َِىیک حٓض آٌ حٓض کّ «‪ٛ‬خرجّ» حُ «‪ٛ‬زؤ» کّ ٔحژِی‬
‫آٍحيی ٔ رّيؼُخی «طؼًیي کَىٌ» حٓض ي٘ظن گَىیيِ» ٓپْ يیحكِحیي‪« :‬طؼًیي حَٔخٌ‬
‫ٍح حُ آثیٍ یٕٓى رّآثیٍ يُيحیی يُظوم يیکُي؛ یؼُی یک حَٔخٌ یٕٓىی رخ طؼًیي يُيحیی‬
‫حُ ىیٍ هٕى رّىیٍ يُيحیی يُظوم يیگَىى ٔ حیٍ يؼُخ رّيؼُخی ػَری حیٍ ٔحژِ َِىیک‬
‫حٓض‪ .‬چُخٌکّ ٔحژِی «‪ٛ‬زؤ» ٔ «‪ٛ‬خرٕطخ» ىٍ نـض حکيی رّيؼُخی كَٔ ٍكظٍ ىٍ آد‬
‫حٓض ٔ حیٍ ٔحژِ ىٍ ُرخٌ يُيحیی ٔ آٍحيی َیِ رًّْیٍ يؼُخ حٓض‪)ٔ۰(».‬‬

‫ٕبثئیي اى هٌظو هلَواى‬

‫گٌحٍْٕخی طلٔیَی يلَٔحٌ هَآٌ ىٍرخٍِی ‪ٛ‬خرجیٍ َیِ كخکی حُ َٕػی‬
‫پَحکُيِگی ًَْحِ رخ ىیيگخِْخی طَىیيآيیِ پیَحيٌٕ حیٍ گَِٔ حٓض؛ رّگَّٕی کّ‬
‫‪ٔ۰۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رَهی حُ يلَٔحٌ رَّلٕ هخ‪١‬غ ىٍرخٍِی حیٍ گَِٔ رلغ ٓظخٍِپَٓظی ٔ طؼظیى‬
‫ٓظخٍِگخٌ ٍح يطَف ًَٕىِ ٔ رَهی َیِ حُ حٍحثّی َظَ ٗو‪ٜ‬ی هٕىىحٍی ٍُٔیيِ ٔ‬
‫كو‪ ٢‬ىیيگخِ ىیگَحٌ ٍح گٌحٍٕ ًَٕىِحَي‪ٗ" .‬ین ‪ٕٓ١‬ی" ىٍ ًیم آیّی ٕ‪ ۶‬حُ ٍِٕٓی‬
‫روَِ يیگٕیي‪ٔ« :‬حژِی «‪ٛ‬خرجٌٕ» ؿًغ «‪ٛ‬خری» ٔ حٔ کٔی حٓض کّ حُ ىیُی رّىیٍ‬
‫ىیگَ يُظوم ٕٗى‪ ،‬يؼخىل ٗو‪ ٚ‬يَطي ىٍ حٓالو‪ُ" ٔ .‬ؿخؽ" گلظّ حٓض‪:‬‬
‫«‪ٛ‬زؤصحنُّـٕو» یؼُی ٓظخٍِگخٌ آٗکخٍ ٗيَي ٔ «‪ٛ‬خرجی» ىٍ يؼُخی کٔی حٓض‬
‫کّ ىیُی ٍح کّ رَ حٔ ٔحؿذ رٕىِ طَک کُي ٔ رّىیٍ ىیگَی ٍٔی آٍٔى‪ ...‬ىیُی کّ‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ حُ آٌ ىٍٔی کَىَي ىیٍ طٕكیيی رٕى کّ حُ آٌ رّپَٓظٖ یخ طؼظیى ٓظخٍِگخٌ‬
‫ٍٔی آٍٔىَي‪َ" ٔ .‬خكغ" گلظّ حٓض کّ حیٍ کهًّ حُ «‪ٛ‬زخ ی‪ٜ‬زٕ» ي٘ظن ٗيِ کّ‬
‫رّيؼُخی يیم کَىٌ رّچیِی ٔ ىٔٓض ىحٗظٍ آٌ حٓض؛ ٔنی أرٕػهی پخٍٓی ‪ٍ ًٍٟ‬ى‬
‫حیٍ ٓوٍ گلظّ حٓض کّ حیٍ ٔحژِ حُ «‪ٛ‬زؤ» رّيؼُخی حَظوخل آييِ حٓض‪)ٔ۴(».‬‬
‫"‪١‬زَٓی" ىٍ ًیم آیّی ٕ‪ ۶‬حُ ٍِٕٓی روَِ يیگٕیي‪ٛ :‬خرجیٍ کٔخَی ْٔظُي کّ‬
‫آثیٍ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ٍح طَک ًَٕىِ ٔ رّپَٓظٖ ٓظخٍِگخٌ ٍٔی آٍٔىَي‪)ٔ۲(».‬‬
‫"هَ‪١‬زی" َیِ ‪ ًٍٟ‬طؤکیي رَ ًْیٍ يؼُخی نـٕی يیگٕیي‪ :‬يو‪ٕٜ‬ى حُ ‪ٛ‬خرجیٍ‬
‫کٔخَی ْٔظُي کّ آثیٍ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ٍح طَک کَىِ ٔ رّپَٓظٖ ٓظخٍِگخٌ ٍٔی‬
‫آٍٔىَي‪ )ٕٓ(.‬حيخو كوَ ٍحُی يیَٕیٔي‪ٛ :‬خرجیٍ گَْٔی ْٔظُي رخ حیٍ حػظوخى کّ ييرَ‬
‫ٔ هخنن حیٍؿٓخٌ ٓظخٍِگخٌ ْلظگخَّ يیرخُٗي‪ .‬رُخرَحیٍ آٌْخ ٓظخٍِگخٌ ٍح يیپَٓظیيَي‬
‫ٔ چٌٕ هيحَٔي ك‪َ٠‬ص حرَحْیى ٍح يزؼٕع کَى‪ ،‬يَىو رَ ىیٍ ‪ٛ‬خرجیٍ رٕىَي‪ .‬نٌح‬
‫حرَحْیى رَ كخىع رٕىٌ ٓظخٍِگخٌ حٓظيالل کَى ًْخٌگَّٕ کّ هَآٌ گٌحٍٕ کَىِ‬
‫حٓض‪ ،‬حرَحْیى هٕى ىٍ حرظيح‪ٓ ،‬ظخٍِ ٍح هيح پُيحٗظّ رٕى‪ٔ ،‬هظی ٓظخٍِ ؿَٔد ًَٕ‪،‬‬
‫ػهَ ْی ِّ‬
‫حرَحْیى رخ هٕى كکَ کَى کّ حیٍ حگَ هيح رٕى َزخیي ؿَٔد يیکَى‪« :‬كَهَ ًَخ َؿ ٍَ َ‬
‫حنهَ ْی ُم ٍَأ َ ٰٖ ک َْٕ َکزًخ ۖ هَخ َل ٰ ٌََْح ٍَرِّی ۖ كَهَ ًَخ أَكَ َم هَخ َل َال أ ُ ِكذُّ ْ‬
‫حآلكِهِیٍَ ‪)ٕٔ(»۰۶ :۶ ،‬‬
‫ری‪٠‬خٔی يیگٕیي‪ٛ :‬خرجیٍ هٕيی يیخٌ يـّٕ ٔ َ‪ٜ‬خٍی ْٔظُي‪ٔ .‬ی ٓپْ‬
‫حهٕحل ‪ٟ‬ؼیقطَ ٍح رخ ٔحژِی «هیم» ػُٕحٌ ًَٕىِ ٔ يیگٕیي‪ :‬گلظّ ٗيِ ح‪ٛ‬م ىیٍ‬
‫آٌْخ آثیٍ ك‪َ٠‬ص َٕف حٓض ٔ گلظّ ٗيِ کّ آٌْخ يالثکّ ٍح يیپَٓظُي ٔ گلظّ ٗيِ‬
‫کّ آٌْخ ٓظخٍِگخٌ ٍح يیپَٓظُي‪)ٕٕ(.‬‬
‫أرٕحنلظٕف ٍحُی َیِ رؼي حُ طَؿًّی ٔحژِی ‪ٛ‬خرجیٍ يیگٕیي‪« :‬ػهًخء هالف‬
‫کَىِحَي ىٍ حی٘خٌ کّ چّ کٔخَی رٕىَي ٔ ىیٍ حی٘خٌ چّ رٕى‪ .‬يـخْي گلظّ‪ :‬حی٘خٌ حْم‬
‫کظخد َیٔظُي؛ رهکّ هزیهّی حُ ٗخوحَي يخیم رّیٕٓىی‪" .‬هظخىِ" ٔ "يوخطم" يیگٕیُي‪:‬‬
‫ٓ‪ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫وَحَي ٔ كَٗظّگخٌ ٍح يیپَٓظُي ٔ ُرٍٕ هٕحَُي‬‫حیُخٌ هٕيی ْٔظُي کّ رّهيحی طؼخنی ُي ّ‬

‫ٔ رّؿخَذ کؼزّ ًَخُ کُُي ٔحَُْ ىیُی چیِی گَكظّحَي‪ )ٕٖ(».‬ػاليّ رالؿی يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«آیّی ٕ‪ٍِٕٓ ۶‬ی روَِ كکخیض حُ حیٍ ىحٍى کّ گٕیخ حُ كخل حيضْخی هزم حُ‬
‫حٓالو ٓئحل ٗيِ‪ ،‬نٌح ىٍ ؿٕحد آييِ حٓض کّ َْ کيحو حُ حيضْخ ىٍ ُيخٌ هٕىٗخٌ‬
‫رّهيح ٔ ٍُٔ هیخيض حیًخٌ ىحٗظّ ٔ کخٍْخی ٗخیٔظّ حَـخو ىحىِحَي‪ ،‬حْم َـخصحَي ٔ ىٍ‬
‫ػ‪ َٜ‬حٓالو حيضْخ رخیي طُٓخ رّیک ىیٍ رگََٔي ٔ آٌ ىیٍ حٓالو حٓض‪)ٕ4(».‬‬
‫ٓیييلًٕى ‪١‬خنوخَی رَ حیٍ رخٍٔ حٓض کّ ‪ٛ‬خرجخٌ ؿًغ ‪ٛ‬خرجی حُ ‪ٛ‬زؤ یؼُی‬
‫«ریٌَٔ ٍكض ٔ آثیٍ هٕى ٍح طَک ًَٕى» يیرخٗي‪ .‬چٌٕ ‪ٛ‬خرجخٌ آثیٍ طٕكیي ٍح طَک‬
‫گلظّ ٔ رَّٗک ٔ پَٓظٖ ٓظخٍِگخٌ گَحثیيَي‪ .‬آٌْخ ىٍ َٕحكی يٕ‪ٛ‬م ٔ رخرم رَّٓ‬
‫يیرَىَي‪ .‬رَهی حُ كوٓخء آٌْخ ٍح ىٍ كکى حْم کظخد يیىحَُي‪ .‬آَخٌ يؼظوي رٕىَي چٌٕ‬
‫ًَیطٕحٌ هيح ٍح آٌچُخٌکّ ْٔض ُٗخهض ٔ رًّحطٖ پی رَى‪ ،‬رخیي حُ ‪َ١‬ین ٔٓخی‪٢‬‬
‫رّحٔ طوَد ؿٔض‪ .‬حیٍ ٔٓخی‪ٍٔ ٢‬كخَی کّ حُ يخىِ ٔ ػٕحٍ‪ ٝ‬آٌ رَطَحَي‪ ،‬ىٍ ْیخکم‬
‫هيٓیّی ٓظخٍِگخٌ ظٍٕٓ ًَٕىِ ٔ طيریَ کخٍ ؿٓخٌ يیکُُي‪)ٕ۳(.‬‬
‫ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیی حیٍ ٓوٍ ٍح کّ ‪ٛ‬خرجیٍ‪ ،‬ىیُی آيیوظّ حُ يـٕٓیض ٔ یٕٓىیض‬
‫حٓض‪ ،‬رَگِیيِ ٔيطخنزی حُ كَحَیظی رّٔؿٕى آييِ ٍح گٌحٍٕ کَىِ‪ ،‬يیگٕیي‪« :‬حیٍکّ‬
‫رّرؼ‪٠‬ی حُ يلَٔحٌ َٔزض ىحىِ ٗيِ کّ ‪ٛ‬خرجیّ ٍح رّيٌْزی يَکذ حُ يـٕٓیّض ٔ‬
‫یٕٓىیض ٔ يويحٍی حُ كَحَیّض طلٔیَ کَىِحَي‪ ،‬رخ آیّی يٍٕى رلغ ٓخُگخٍطَ حٓض؛‬
‫رَحی حیٍکّ ٓیخم ىٍ آیّی َٗیلّ‪ًٗ ،‬خٍٕ يهضْخ ٔ حهٕحو ىیٍىحٍ حٓض‪)ٕ۶(».‬‬

‫ٕبثئیي اى هٌظو كویِبى‬

‫رٔیخٍی حُ كویٓخٌ رَ حیٍ َکظّ ط‪َٜ‬یق کَىِحَي کّ ػُٕحٌ حْم کظخد طُٓخ ٗخيم‬
‫يؼظويحٌ رّىٔ کظخد آًٓخَی طٍٕحص ٔ حَـیم حٓض‪ ،‬گَْٔی يـّٕ ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ ٍح َیِ‬
‫ىٍ كکى حْم کظخد ىحَٔظّحَي‪ ،‬كویٓخٌ َخييحٍ حٓاليی َیِ ىٍرخٍِی حْم کظخد رٕىٌ‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ ىیيگخِ ْخی يظلخٔطی ىحٍَي‪ .‬رَهی حُ حی٘خٌ ‪ٛ‬خرجیٍ ٍح حْم کظخد ىحَٔظّ ٔ‬
‫گَْٔی رخ حیٍ ٍأی يوخنلض ٍُٔیيِحَي‪ .‬حُ ؿًهّ کٔخَی کّ ‪ٛ‬خرجیٍ ٍح حْم کظخد‬
‫يیىحَُي‪ ،‬يیطٕحٌ رّدمحم رٍ حٓلخم (‪ ْ ۴۳‬م ييیُّ ٔ‪ ٔ۳‬رـيحى) ٔ ٗخكؼی ىٍ یکی حُ‬
‫ىٔ َظَیّحٕ حٗخٍِ ًَٕى‪)ٕ۰(.‬‬
‫حرٍؿُیي َیِ ‪ٛ‬خرجیٍ ٍح حْم کظخد ىحَٔظّ ٔ رّؿٕحُ گَكظٍ ؿِیّ حُ آٌْخ كظٕی‬
‫ىحىِ حٓض‪ .‬رُخرَ حػظوخى ٔی رخیي حُ ‪ٛ‬خرجیٍ ؿِیّ گَكظّ ٕٗى ٔ حی٘خٌ يیطٕحَُي رَ‬
‫ٔ‪ٔ۴‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىیٍ هٕى رخهی رًخَُي‪ )ٕ۴(.‬ح ّيخ كویٓخَی کّ ىٍرخٍِی ‪ٛ‬خرجیٍ رخ طؤيم ٓوٍ گلظّ‪ ،‬یخ‬
‫ُّٓض ٍٕٓل َ‬
‫ّللا کّ‬ ‫يوخنلض ٍُٔیيِحَي‪ ،‬يیطٕحٌ حُ ٗین يلیي یخى کَى‪ٔ .‬ی رخ طًٔک رّ ُ‬
‫كو‪ ٢‬حُ ّٓ گَِٔ یٕٓى‪َٜ ،‬خٍی ٔ يـّٕ ؿِیّ گَكظّحَي يیگٕیي‪« :‬رّىنیم طٕهیلی‬
‫کّ حكکخو آٌْخ حُ پیخيزَ ٍٓیيِ‪ٔ ،‬ؿٕد ؿِیّ يُل‪ َٜ‬رًّْیٍ ّٓ گَِٔ يیرخٗي‪.‬‬
‫حیٍ ىٍ كخنی حٓض کّ ٔی ىٍرخٍِی حیٍکّ ‪ٛ‬خرجیٍ يَ٘ک ْٔظُي یخ َّ‪ ،‬رخ ٗک ٔ‬
‫طَىیي ٓوٍ يیگٕیي‪)ٕ۲(».‬‬
‫ٗین ‪ٕٓ١‬ی َیِ ىٍ «َٓخیّ» يیگٕیي‪ :‬ؿِ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ٔ يـّٕ حُ ْیچکْ‬
‫ؿِ حٓالو آٍٔىٌ یخ ک٘ظّ ٗيٌ یخ حٓخٍص‪ ،‬پٌیَكظّ َیٔض‪ ًْٕ )ٖٓ(.‬ىٍ يزٕٔ‪١‬‬
‫يیگٕیي‪« :‬ؿِ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ٔ يـّٕ‪ ،‬حُ ٓخیَ حىیخٌ يخَُي ٓظخٍِپَٓظخٌ‪،‬‬
‫رضپَٓظخٌ‪ٛ ،‬خرجیٍ ٔ ؿیَ آٌْخ ؿِیّ گَكظّ ًَیٕٗى‪)ٖٔ(.‬‬
‫حرٍحىٍیْ ٔ يلون كهی َیِ َخيی حُ ‪ٛ‬خرجیٍ َزَىِ‪ ،‬ح ّيخ يؼظويحَي طُٓخ حُ پیَٔحٌ‬
‫ّٓ ىیٍ یٕٓى‪َٜ ،‬خٍی ٔ يـّٕ ؿِیّ گَكظّ يیٕٗى‪ .‬حرٍٍحَٔيی ْى رًَْیٍ ىیيگخِ‬
‫طؤکیي ىحٍى‪ٔ .‬ی يیگٕیي‪ ٔ« :‬ح ّيخ حُ ػزخى ح‪ُٛ‬خو ٔحٔػخٌ ٔ ‪ٛ‬خرجّ ؿِ حٓالو یخ هظم یخ‬
‫حٓخٍص پٌیَكظّ َیٔض‪ )ٖٕ(».‬حرٍَُِْ يیگٕیي‪ :‬حُ رضپَٓظخٌ ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ ؿِیّ هزٕل‬
‫َیٔض‪ٔ .‬ی ىٍ حیٍرخٍِ حىػخی حؿًخع يیکُي‪)ٖٖ(.‬‬
‫‪ٛ‬خكذ ؿٕحَْ َیِ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي‪« :‬ىٍ ُيخٌ يخ ىٍ ىحٍحالٓالو رخ ‪ٛ‬خرجیٍ‬
‫يؼخيهّی حْم کظخد يیٕٗى‪ٔ ،‬نی حیٍ کخٍ يَرٕ‪ ١‬رّكکخو ؿٍٕ حٓض ٔ ًَیطٕحٌ ىٍ‬
‫ک٘ق كکى َٗػی رّػًم حیٍْخ حػظًخى کَى‪ٔ )ٖ4(».‬ی رؼي حُ ریخٌ حیٍ ٓوٍ‪،‬‬
‫يیگٕیي‪ :‬ؿِ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ٔ يـّٕ ىیگَ حْم کظخری ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬ػاليّ كهی ىٍ‬
‫حیٍرخٍِ َٕٗظّ حٓض‪« :‬حگَ ٓخيَِ ٔ ‪ٛ‬خرجّ طُٓخ ىٍ كَٔع ىیٍ رخ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی‬
‫يوخنق رخُٗي‪ ،‬ؿِء حیٍ ىٔ يٌْذ رّكٔخد يیآیُي‪ٰ ،‬نکٍ حگَ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل رخ آٌ ىٔ‬
‫يوخنق رخُٗي ؿِء يهليحٌ رًّٗخٍ يیآیُي ٔ كکى کخكَ كَری ٍح ىحٍَي‪)ٖ۳(».‬‬

‫گوٍُّبی هزلبّد ٕبثئیي‬

‫رلغ ٔ رٍَٓی پیَحيٌٕ ‪ٛ‬خرجیٍ حُ ًْخٌ ‪ٛ‬يِْخی َؤظیٍ حٓاليی يٍٕى‬
‫طٕؿّ طخٍینَگخٍحٌ ئهًخٌ َیِ رٕىِ حٓض‪ .‬يزٓى رٕىٌ حػظوخىحص حیٍ گَِٔ ٓزذ ٗيِ‬
‫طخ ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین گَِْٔخی گَٕخگَٕی طلض حیٍ ػُٕحٌ يؼَكی گَىَي‪ًْ ٔ ،‬یٍ ٓزذ‬
‫گَىیيِ طخ ُٗخٓخیی ‪ٛ‬خرجیٍ يٍٕى َظَ هَآٌ رخ حٗکخالص ؿيی يٕحؿّ ٕٗى‪ .‬گَِْٔخیی‬
‫کّ رخ َخو ‪ٛ‬خرجیٍ حُ آٌْخ یخى گَىیيِ‪ ،‬حُ َظَ يُٖ ٔ طل ّکَ يظلخٔص حُ یکيیگَحَي‪.‬‬
‫ٕ‪ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌْخ رّچٓخٍ گَِٔ ًیم هخرم طؤیىحَي‪ ،‬يزُخی طؤیىرُيی ‪ٛ‬خرجیٍ رّحیٍ چٓخٍ گَِٔ حُ‬
‫َٕع حٍطزخ‪ ٔ ١‬طوخرم حی٘خٌ رخ ىیگَ كَهّْخ رّىٓض آييِ کّ طخٍینپژْٔخٌ ٔ حٍرخد يهم‬
‫ٔ َلم ىٍ طلویوخص هٕى ريحٌ حٗخٍِ کَىِحَي‪ .‬يخَُي كَهّْخی «گُٕٓی» ‪« ،‬يُيحثیْخ»‬
‫كَحَیخٌ» ٓخکٍ ىٍ يُخ‪١‬ن يٕ‪ٛ‬م ٔ رخرم ٔ «كُیلخٌ» پیَٔ آثیٍ حرَحْیًی‪:‬‬ ‫ٔ« ّ‬
‫ٔ ـ ‪ٛ‬خرجیٍ يُيحثی‪ :‬یخ ‪ٛ‬خرجیٍ پیَٔ یلیی َزی طؼًیي ىُْيِ کّ حئَُِ حُ آٌْخ‬
‫رخ َخو يُيحثیخٌ یخى يیٕٗى‪.‬‬
‫كَحَی‪ :‬یخ ‪ٛ‬خرجیُی کّ رخ يٌْذ حنظوخ‪١‬ی يَکذ حُ ػوخیي كالٓلّی‬ ‫ٕ ـ ‪ٛ‬خرجیٍ ّ‬
‫یَٕخٌ ٔ يٌحْذ ي‪َٜ‬ی ٔ رخرهی حُ آَخٌ یخى يیٕٗى‪.‬‬
‫ٖ ـ ‪ٛ‬خرجیٍ كُلخء‪ :‬یخ گَْٔی کّ يَطز‪ ٢‬رخ كُیلخٌ ٓخکٍ ىٍ ػَرٔظخٌ هزم حُ‬
‫حٓالو رٕىِحَي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ‪ٛ‬خرجیٍ هَآَی‪ :‬رخ حػظوخىحص طٕكیيی رئٌ پیَٔی حُ َٗیؼظی هخ‪ ٙ‬کّ پْ‬
‫حُ ظٍٕٓ حٓالو رّحیٍ آثیٍ گَٔیيِحَي‪.‬‬
‫يُيحییْخ ػًيطخ ً ىٍ رخطالمْخی يیخٌ ىؿهّ‬ ‫ٔ ـ ٔ ـ ٕبثئیي هٌلایی‪:‬‬
‫ٔ كَحص ٔ حْٕحُ َُيگی يیکَىِحَي‪ ،‬روخیخی آَخٌ طخ ُُْٕ ىٍ ًْیٍ َٕحكی ٔؿٕى‬
‫ىحٍَي‪ ،‬حُ ؿًهّ يَحٓى حی٘خٌ ؿٔم طؼًیي يیرخٗي‪ .‬حیُخٌ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ رّ‪ٛ‬خرجیٍ‬
‫یخ ‪ٛ‬زیْخ حٗظٓخٍ ىحٍَي‪ .‬هخٍُٔٗخٓخٌ رَ حٓخّ رَهی هَحیٍ نـٕی ٔ آٌچّ حرٍَيیى‬
‫ىٍ کظخد «حنلَٓٓض» ريحٌ حٗخٍِ کَىِ‪ ،‬حُحیٍ گَِٔ رخَخو «يـظٔهّ» یخى کَىِحَي‪)ٖ۶(.‬‬
‫رَحٓخّ گٌحٍْٕخی کّ حُ‬ ‫ؽواًی‪:‬‬
‫ٕ ـ ٕ ـ ٕبثئیي ّ‬
‫ؿـَحكیىحَخٌ ٔ ئهًخَخٌ پْ حُ هٌَ ىٔو ْـَی ىٍيُخرغ ٔ ي‪ٜ‬خىٍ طخٍیوی ي٘خْيِ‬
‫كَحَیخٌ یخى گَىیيِ کّ هٕى ٍح ًْخٌ ‪ٛ‬خرجیٍ هَآٌ‬ ‫يیگَىى‪ ،‬حُ گَْٔی رَّخو ّ‬
‫يیىحَٔظّحَي‪ )ٖ۰(.‬نٌح ىٍ يُخرغ حٓاليی آٌچّ ىٍرخٍِی ‪ٛ‬خرجیٍ یخكض يیٕٗى يَرٕ‪١‬‬
‫رّ ًْیٍ گَِٔ حٓض‪ .‬حی٘خٌ ىحٍحی يٌْزی يَکذ حُ يٌحْذ یَٕخَی‪ ،‬رخرهی ٔ ي‪َٜ‬ی‬
‫رٕىِ کّ طؼظیى حؿَحو آًٓخَی ٔ کٕٖٗ ؿٓض طِکیّی َلْ حُ ح‪ٕٛ‬ل آٌ رًّٗخٍ‬
‫يیآييِ حٓض‪ )ٖ۴(.‬ظخَْح ً ىٍ َخوگٌحٍی حیٍگَِٔ رّ‪ٛ‬خرجیٍ یک حٗظزخِ یخ كَ‪ٛ‬ض‪١‬هزت‬
‫طخٍیوی ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ حرٍَيیى ىٍ کظخد «حنلَٓٓض» ىحٓظخَی ٍح‬
‫ىٍ ًْیٍ رخٍِ حُ ُيخٌ يؤيٌٕ ههیلّی ػزخٓی ٍٔحیض يیکُي کّ ٔی ُْگخو طٕهق ىٍ‬
‫ئَ رٍُّٔگخٍ ٔالیض ػٓيی حيخو ٍ‪ٟ‬خ‪ ،‬حُ ًٓخكض کخيهی َٔزض رّپیَٔحٌ حىیخٌ ٔ‬
‫يٌحْذ يوظهق رَهٍٕىحٍ رٕى‪ .‬پْ حُ ٍكهض حيخو ٔهظی حُ ىحٍحنوالكّی رـيحى‬
‫رّيُظٍٕ ؿٓخى رّٕٓی يَُْخی ٍٔو َٗهی كَکض يیکَى‪ُْ ،‬گخيی کّ رَّٗٓ‬
‫ٖ‪ٔ۴‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫كَحٌ ٍٓیي ىٍ آٌؿخ يَىيی ٍح یخكض کّ حُ روخیخی یَٕخَیْخی يٓخؿَ ٔ کهيحَیْخی‬ ‫ّ‬
‫كَحٌ طَکیذ ٗيِ رٕىَي ٔ ػوخیيی يزظُی رَ پَٓظٖ ٓظخٍِگخٌ ٔ حٍرخد‬ ‫هيیى يویى ّ‬
‫حَٕحع ىحٗظُي‪ .‬حیُخٌ ىٍ يوخرم ٓئحل يؤيٌٕ کّ ىیٍ ًٗخ چّ َخو ىحٍى‪ ،‬ؿٕحد هخَغ‬
‫کُُيِی َيحٗظُي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ يؤيٌٕ رّحی٘خٌ حؿخُِ ىحى طخ پْ حُ رخُگ٘ض حُ ٓلَ‪،‬‬
‫ٔ‪ٟ‬ؼیض ىیُی هٕى ٍح ي٘و‪ ٚ‬کُُي؛ رّگَّٕی کّ رّیکی حُ حىیخٌ يٍٕى هزٕل حٓالو‬
‫ٔحرٔظّگی ىحٗظّ رخُٗي ٔ حُ يِیض حْم کظخد رٕىٌ حٓظلخىِ ًَخیُي؛ ٔ گََّ کخكَ كَری‬
‫رًّٗخٍ آييِ ٔ يًٕ٘ل كکى ىیگَی يیگَىَي‪.‬‬
‫حُ حیٍٍٔ رَهی حُ حی٘خٌ رّآثیٍ ئیلیض گَٔیيَي‪ٔ ،‬نی ىٍ حیٍ يیخٌ کٔی آٌْخ‬
‫كَحَیخٌ حُ حیٍ ٍحًُْخیی حٓظوزخل کَىِ ٔ‬
‫ٍح رّرَگِیيٌ َخو ‪ٛ‬خرجیٍ ٍحًُْخیی کَى‪ّ .‬‬
‫هٕى ٍح ‪ٛ‬خرجیٍ َخو َٓخىَي‪ )ٖ۲(.‬ىٍ َْ كخل حیٍ گَِٔ کّ هٕى ٍح ‪ٛ‬خرجیٍ یخى ٗيِ ىٍ‬
‫هَآٌ يؼَكی کَىَي‪ ،‬طٕحَٔظُي ىٍ پُخِ كًخیض ىٔنضْخی حٓاليی ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ‬
‫َُيگی کُُي‪ .‬حی٘خٌ رّٔیژِ ىٍ ‪ٛ‬يِْخی ٕٓو ٔ چٓخٍو ْـَی حُ َظَ يؼهٕيخص ٔ‬
‫ح‪١‬الػخص ٔ حىریخص ػَری رّحٔؽ َٗٓص ٍٓیيَي ٔ ىٍ يیخٌ رٍِگخٌ ػهى ٔ ٓیخٓض‬
‫رـيحى َُٓٗخّ ٗيَي ٔ ىٍ حرَحُ ػوخیي ح‪ٛ‬هت هٕى پَٔح ًَیکَىَي ٔ َخو ‪ٛ‬خرجیٍ‬
‫رَحی حی٘خٌ يخَُي ٍُْی رٕى کّ يخَغ كًهّ ٔ طؼَ‪ ٝ‬ىیگَحٌ رّحی٘خٌ يیٗي‪.‬‬

‫«ؿالو كٔیٍ ي‪ٜ‬خكذ» ىٍ يٍٕى حیٍگَِٔ حُ ‪ٛ‬خرجیٍ يیَٕیٔي‪ٛ« :‬خرجخٌ ىٍ‬

‫ًٗخل ریٍحنَُٓیٍ پَحکُيِ رٕىَي ٔ يَکِ ح‪ٛ‬هی آٌْخ كَحٌ ٔ ُرخٌ آٌْخ َٓیخَی رٕىِ‬
‫حٓض‪ .‬يؤيٌٕ ههیلّی ػزخٓی يیهٕحٓض حیٍ كَهّ ٍح َٓکٕد کُي‪ ،‬ح ّيخ ح‪١‬الػخص ٔ‬
‫يؼهٕيخص آَخٌ‪ ،‬حٔ ٍح حُ حؿَحی حیٍ ط‪ًٜ‬یى رخُىحٗض‪ .‬ىٍ كئى ٓخل ‪ْ ٕ۳۲‬ـَی‬
‫هًَی «ػخرض رٍهَّْ» کّ رخ ْىکی٘خٌ هٕى حهظالكی پیيح کَى ٔ آَخٌ حٔ ٍح کّ حُ‬
‫ؿَگّی هٕیٖ رَحَيَي رّرـيحى آيي ٔ ىٍ آٌؿخ ٗؼزّی ىیگَی حُ ‪ٛ‬خرجخٌ ٍح ط٘کیم‬
‫ىحى‪ .‬كَهّی ‪ٛ‬خرجخٌ ييطی ىٍ رـيحى إٓٓىِ رٕىَي طخ آٌکّ ههیلّ رّآُحٍٗخٌ پَىحهض ٔ‬
‫«ُٓخٌ رٍ ػخرض» ٍح يـزٍٕ رّهزٕل حٓالو کَى‪.‬‬
‫(ْ ‪‎‬ق) أرٕحٓلخم رٍْالل ‪ٛ‬خری کّ يُ٘ی حنًطیغ َ‬
‫رخّلل‬ ‫ىٍ كئى ٓخل ‪‎ ٖٔ4‬‬
‫ههیلّ ػزخٓی رٕى‪ ،‬كَيخٌ ػلٕ ْىکی٘خٌ هٕى ٍح کّ ىٍ ٍهّ ٔ ىیخٍ ي‪ َ٠‬رٕىَي‪،‬‬
‫گَكض ٔ ‪ٛ‬خرجخٌ رـيحى ٍح َیِ يٍٕى كًخیض هَحٍ ىحى‪ .‬ىٍ هٌَ ٔٔ طَٓخیی ریٖطَ‬
‫(ْ ‪‎‬ق) طُٓخ یک يؼزي‬‫كَحٌ ٔ رـيحى رَّٓ يیرَىَي ٔ ىٍ ٓخل ‪‎ 4ٕ4‬‬ ‫‪ٛ‬خرجخٌ ىٍ ّ‬
‫كَحٌ رٕى‪ .‬ىٍ ًْیٍ طخٍین حیٍ يؼزي طٕٓ‪٢‬‬ ‫يو‪ ٕٜٙ‬يخِ ىحٗظُي ٔ آٌ ههؼّی ىٍ ّ‬
‫‪ٔ۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػهٕیخٌ ي‪ َٜ‬حٗـخل ٗي ٔ ىٍ حٔحٓ‪ًْ ٢‬یٍ هٌَ آػخٍ ‪ٛ‬خرجخٌ كَحَی رّکهی حُ ریٍ‬
‫ٍكض‪ .‬رٍِگخَی کّ حُ حیٍ ‪١‬خیلّ رَهخٓظّ ٔ يٕؿذ حٗظٓخٍ حیٍ کیٖ ٗيَي «ػخرض رٍ‬
‫هَّْ» ٔ ُٓخٌ رٍ ػخرض ٔ حٓلخم رٍ ْالل ٔ حنزظخَی ٔ أرٕؿؼلَ حنوخٌُ رٕىَي‪)4ٓ(».‬‬
‫طلویوخص ؿيیي‪ ،‬ریخٌگَ َٕػی‬ ‫ٖ ـ ٖ ـ ٕبثئیي ؽٌلبء‪:‬‬
‫ًْخَُيی ٔ حٍطزخ‪ ١‬يیخٌ كُیلخٌ ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ يیرخٗي‪« .‬ؿٕحى ػهی» رَ حیٍ رخٍٔ حٓض‬
‫کّ َٓیخَیْخ نلع كُلخء ٍح رَ ‪ٛ‬خرجیٍ ح‪١‬الم يیکَىِحَي؛ ٔی يیگٕیي‪ :‬رَّظَ يٍ‬
‫نلع «كُیق» ىٍ ح‪ٛ‬م رّيؼُخی ‪ٛ‬خرجی یؼُی هخٍؽ حُ ىیٍ هٕو حٓض ٔ َظَ يٍ‬
‫رّٔٓیهّی آٌچّ ػهًخی نـض ىٍ يؼُخی ٔحژِی ‪ٛ‬خرجیٍ گلظّحَي یؼُی «يیم رّچیِی ٔ‬
‫طَک آٌ» طؤییي يیٕٗى‪ )4ٔ(.‬ئؼٕىی َیِ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي‪ٔ :‬حژِی ‪ٛ‬خرجیٍ حُ‬
‫حنلخظ يؼَد َٓیخَی حٓض ٔ رَ ؿيحٗيِگخٌ حُ ػزخىص هٕو‪ ،‬ح‪١‬الم يیٕٗى‪.‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ رَ پیخيزَ ٔ یخٍحَٖ ‪ٛ‬خری ٔ حن‪ٜ‬زخس ح‪١‬الم يیٗي‪ .‬حیٍ ٔحژِ رؼيح ً رَحی‬
‫ػهَى گَىیي‪)4ٕ(.‬‬
‫َْکْ کّ حُ ػزخىص هٕيٖ ریٌَٔ يیٍكض َ‬
‫ظخَْ حیٍ هَحثٍ ًّْگی ًَْحِ رخ حیٍ ئؤنّ کّ پیخيزَ حکَو يکٍَح ً هٕى ٍح‬
‫يُ‪ٕٜ‬د رّآثیٍ كُیق ٔ ك‪َ٠‬ص حرَحْیى يؼَكی يیًَٕى ٔ ؿًالطی حُ هزیم «رؼؼض‬
‫ٔٓهش»(ٖ‪َ ٔ )4‬ظخیَ آٌ رَ ُرخٌ ؿخٍی يیٓخهض‪ ،‬حیٍ ط‪ٍ ٍٕٜ‬ح‬ ‫ًٔلش حن ّ‬
‫رخنلُیلش حن ّ‬
‫رّٔؿٕى يیآٍٔى کّ ٗخیي ػَد ؿخْهی‪ ،‬ط٘خرٓی يیخٌ طًخیم آٌ ك‪َ٠‬ص رّكُیلیّض ٔ‬
‫طٕكیي ٔ هَٔؽ حُ آثیٍ يؼًٕل رخ آٌچّ طلض ػُٕحٌ «‪ٛ‬زٕس» يطَف رٕىِ يیىیيَي‬
‫ٔ رًّْیٍ ىنیم ٔی ٍح ‪ٛ‬خرجی يیهٕحَيَي‪ .‬نٌح يَ٘کخٌ َْگخِ کٔی حٓالو يیآٍٔى‬
‫يیگلظُي‪« :‬هي ‪ٛ‬زؤ» چُخٌکّ هَیٖ رّكًِِ ػًٕی پیخيزَ حٓالو يیگلظُي‪« :‬يخ ََحک‬
‫یخ كًِس حالّ هي ‪ٛ‬زؤص»(‪)44‬‬
‫حیٍ گٌحٍْٕخی طخٍیوی رخػغ ٗيِ طخ رَهی حُ يلوّوخٌ‪ ،‬حیٍ كَ‪ٟ‬یّ ٍح يطَف‬
‫ًَخیُي کّ ‪ٛ‬خرجیٍ ًْخٌ كُلخی پیَٔ ك‪َ٠‬ص حرَحْیى يیرخُٗي‪ .‬هالف حیٍ َیِ گلظّ‬
‫ٗيِ‪ ،‬حُ ؿًهّ حیٍکّ َّپیخيزَ حٓالو ٔ َّْیچ ئهًخٌ ىیگَی‪ ،‬هٕى ٍح ‪ٛ‬خرجی‬
‫َوٕحَيِ‪ ،‬رهکّ ىٍ رٔیخٍی حُ يٕحٍى ئهًخَخٌ حُ پٌیَٕ چُیٍ َٔزظی ىٍٔی‬
‫يیؿٔظُي‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ ك‪َ٠‬ص كًِِ پْ حُ حیٍکّ رّآثیٍ حٓالو گَٔیي ىٍ پخٓن‬
‫رّيَ٘کخٌ کّ حٔ ٍح ‪ٛ‬خرجی هٕحَيَي حٗؼخٍی رَ ُرخٌ آٍٔى ٔ حیٍ چُیٍ پخٓن گلض‪:‬‬
‫حنی حالٓالو ٔحنيّیٍ حنلُیق‬ ‫كًيص َ‬
‫ّللا كیٍ ْيی كئحىی‬
‫هزیَ رخنؼزخى رٓى نطیق(‪)4۳‬‬ ‫حنيّیٍ ؿـخء يـــٍ ٍدّ ػــِیِ‬
‫‪ٔ۴۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حیٍ َ٘خٌ يیىْي کّ ئهًخَخٌ رّحظٓخٍ كُیلیّض رٔیخٍ يظًخیم ٔ ػالهّيُي رٕىَي‪،‬‬
‫ٔنی ح‪١‬الم ٔحژِی ‪ٛ‬خرجی رَ حی٘خٌ َٕػی طْٕیٍ طهوی يیگَىیيِ حٓض؛ حُ حیٍٍٔ‬
‫رّٔ‪ٕٟ‬ف ىحَٔظّ يیٕٗى کّ ٔحژِی ‪ٛ‬خرجیٍ ٔ كُلخء ىٍ آٌ ىٍٔحٌ َّيظَحىف رٕىِ‬
‫َّيينٕل ٔحكيی ىحٗظّ حٓض‪ .‬گٌٗظّ حُ حیٍ‪ ،‬ىٍ هَآٌ آثیٍ كُیلیّض طؤییي ٗيِ ٔ گخْی‬
‫َیِ رخ حٓالو یکی ىحَٔظّ ٗيِ حٓض‪ٔ ،‬نی رلغ ‪ٛ‬خرجیٍ رّٗکهی ؿيحگخَّ يطَف‬
‫َٔحٌ حٔنیّ َیِ حٗخٍِی رّحٍطزخ‪ ١‬ریٍ حیٍ ىٔ رخ یکيیگَ‬ ‫گَىیيِ ٔ ْیچ یک حُ يل ّ‬
‫َکَىِحَي‪ .‬رُخرَحیٍ رخیي رخٍٔ ىحٗض کّ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض ٔحژِی ‪ٛ‬خرجی ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ‬
‫رَ ًّْی ریٌَٔ ٗيِگخٌ حُ ىیٍ يؼٕٓى ح‪١‬الم يیگَىیيِ حٓض‪.‬‬
‫رخ طٕؿّ رّآٌچّ‬ ‫‪ ۱‬ـ ‪ ۱‬ـ ٕبثئیي هوآًی‪:‬‬
‫َٔحٌ ٔ يليّػخٌ ‪١‬زوّی حٔل َوم کَىِحَي‪،‬‬ ‫طلٔیََگخٍحٌ يظؤهَ ٔ يیخَی حُ ٓوُخٌ يل ّ‬
‫ٔ رخ طٕؿّ رّظٍٕٓ آیخص هَآٌ ٔ ي٘و‪ ٚ‬رٕىٌ ‪ٛ‬خرجیٍ يٍٕى َظَ هَآٌ رَحی‬
‫ئهًخَخٌ ‪ٛ‬يٍ حٓالو‪ ،‬حیٍ حكظًخل ٍؿلخٌ ریٖطَی ىحٍى کّ رگٕثیى حی٘خٌ گَْٔی‬
‫رٕىِحَي ًْخَُي كُلخء‪ٔ ،‬نی ئظوم ٔ رئٌ حػظوخى رَّٗیؼظی هخ‪ ٔ ٙ‬طُٓخ ٔیژِگی ٔ‬
‫ي٘و‪ّٜ‬ی آٌْخ حػظوخى رّطٕكیي رٕىِ حٓض‪١ .‬زَی ىٍ طلٔیَ «ؿخيغحنزیخٌ» حُ هٕل‬
‫ّللا» يیگٕیُي ٔنی‬‫ػهی رٍ ُیي َوم يیکُي کّ ‪ٛ‬خرجیٍ گَْٔی ْٔظُي کّ «ال حنّ حالّ َ‬
‫«نیْ نٓى ػًم ٔ الکظخد ٔ الَزی‪ )4۶(».‬حرٍکؼیَ يٍٕم ٔ يلَٔ هَآٌ َیِ پْ حُ َوم‬
‫آٍحء گَٕخگٌٕ ىٍرخٍِی حیٍ گَِٔ يیگٕیي‪« :‬حی٘خٌ گَْٔی رٕىَي َّرَ ىیٍ یٕٓى ٔ‬
‫َ‪ٜ‬خٍی ٔ يـّٕ ٔ َّيَ٘ک؛ رهکّ رَ كطَص هٕى رخهی رٕىَي ٔ ىیٍ يوٍَی کّ حُ‬
‫آٌ طزؼیض کُُي‪َ ،‬يحٗظُي‪ .‬رًّْیٍ ىنیم يَ٘کخٌ رّئهًخَخٌ ‪ٛ‬خرجی يیگلظُي؛ یؼُی‬
‫آٌْخ حُ ٓخیَ حىیخٌ حْم ُيیٍ هخٍؽ ٗيِحَي‪ .‬رًّْیٍ هخ‪ َ١‬رؼ‪٠‬ی حُ ػهًخء گلظّحَي‪:‬‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ کٔخَی ْٔظُي کّ ىػٕص پیخيزَی رّحی٘خٌ ََٓیيِ حٓض‪)4۰(».‬‬
‫َٕیُٔيِی «هخيّٕ حنوَآٌ» يیگٕیي‪« :‬ح ّيخ رّیویٍ يیطٕحٌ گلض ‪ٛ‬خرجخٌ ىٍ‬
‫ح‪ٛ‬م حْم طٕكیي رٕىِ ٔ ىٍ ٍىیق یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی هَحٍ يیگیََي ٔ ىٍ ػ‪َِٔ َٜ‬ل‬
‫هَآٌ هٕيی يٍٕ٘ٓ ٔ ىحٍحی حكَحى کؼیَ رٕىِحَي‪ٔ ،‬گََّ هَآٌ رّآٌْخ حػظُخیی ًَیکَى‬
‫ٔ حی٘خٌ ٍح ىٍ ٍىیق یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی هَحٍ ًَیىحى‪)4۴(».‬‬
‫حرٍكِو حَينٔی يیگٕیي‪ :‬رَّظَ يیٍٓي ‪ٛ‬خرجیٍ گَْٔی رٕىِحَي کّ ػوخیي‬
‫َِىیک رّئهًخَخٌ ىحٗظّحَي‪ ،‬رخ ظٍٕٓ حٓالو ٔ پیيحیٖ ؿخيؼّی حٓاليی ىٍ‬
‫ؿِیَسحنؼَد رّطيٍیؾ يـٌٔد حٓالو گَىیيِ ٔ ىیگَ َخيی حُ آٌْخ ًَخَيِ حٓض‪ .‬حنزظّ‬
‫حیٍ كِو حی٘خٌ ٍح حُ روخیخی حرَحْیى َزی ىحَٔظّ حٓض‪)4۲(.‬‬
‫‪ٔ۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕبثئیي یب ٕبئجیي؟‬
‫ىیيیى کّ يلَٔحٌ هَآٌ َیِ َظٕحَٔظُي ىٍرخٍِی ‪ٛ‬خرجیٍ ىیيگخْی ٍٍٔٗ ٔ‬
‫یکٔخٌ حٍحثّ ىُْي‪ .‬گًخٌ حیٍ حٓض کّ "‪ٛ‬خرجیٍ" ًْخٌ "‪ٛ‬خثزیٍ" رخُٗي‪ٛ ٔ ،‬خثزیٍ‬
‫ًْخٌ يلُٔیٍ ٔ َیکٕکخٍحٌ ْٔظُي‪ ،‬آٌْخ کٔخَیحَي کّ پیَٔ ىیٍ ٔ آثیٍ هخ‪ٛ‬ی َزٕىَي‬
‫ٔ َیٔظُي‪ ،‬رهکّ ػًم رّٔؿيحٌ حهالهی ٔ كْ رخ‪ُ١‬ی يیکُُي‪ ،‬چُخٌ ػًهی کّ آگخْخَّ‪،‬‬
‫هخن‪ٜ‬خَّ ٔ حَٔخٌ ييحٍحَّ حٓض ٔ حُ حٓخّ يزظُی رَ ک٘ق «كْ يـٕٓل» ٔ هیَ ٔ‬
‫َٗ حهالهی يیرخٗي‪ ،‬حُ ًْیٍٍٔ هٕى رّهٕى يطخرن رخ كویوض ٔ كکىهللا ٔحهؼی رخٍ‬
‫يیآیي‪ ،‬چیِی کّ ىٍ كوّ حٓاليی «ػًم رّحكظیخ‪ »١‬ػُٕحٌ گَكظّ حٓض‪.‬‬
‫نٌح يٍٕى طؤییي هَآٌ ٔحهغ يیٕٗى رئٌ حیٍکّ يویي رّىیٍ ٔ آثیٍ هخ‪ ٙ‬رخٗي‪.‬‬
‫يخَُي‪« :‬حِ ٌَ هللا یلذ حنًلُٔیٍ‪ٔ« ، »ٔ۲۳ :ٕ ،‬هللا یلذ حنًلُٔیٍ‪»ٔ4۴ ، ٖٔ4 :ٖ ،‬‬
‫‪ٔ« ،‬هللا یلذ حن‪ٜ‬خرَیٍ‪« ، »ٔ4۶ :ٖ ،‬ح ٌَِ هللا یلذ حنًظٕکهیٍ‪« ، »ٔ۳۲ :ٖ ،‬ح ٌَِ هللا‬
‫یلذ حنًلُٔیٍ‪ٔ« ، »ٖٔ :۳ ،‬هللا یلذ حنًؤطیٍ‪ٔ« ، »4ٕ :۳ ،‬هللا یلذ حنًلُٔیٍ‪،‬‬
‫‪« ، »۲ٖ :۳‬ح ٌَِ هللا یلذ حنًؤطیٍ‪« ، »۲ :4۲ ،‬ح ٌَِ هللا یلذ حنًؤطیٍ‪... »۴ :۶ٓ ،‬‬
‫حیٍْخ ْٔظُي حُ ي‪ٜ‬خىین ‪ٛ‬خرجیٍ ٔ ‪ٛ‬خثزیٍ کّ ٔحرٔظّگی رّْیچ ىیٍ ٔ آثیُی‬
‫ىٍ کُٖ ٔ يُٖ حی٘خٌ َٗ‪َ٘ ١‬يِ حٓض‪ .‬کًخ حیٍکّ يیكَيخیي‪ :‬کٔخَی کّ ىٍ ٍحِ يخ‬
‫طالٕ يیکُُي‪ ،‬يخ ٍحِْخی ىٍٓض ٍح رّحی٘خٌ حٍحثّ هٕحْیى کَى‪َٔ « :‬حنٌَِیٍَ َؿخ َْئُح كِیَُخ‬
‫ّللاَ نَ ًَ َغ ْحن ًُلْ ُِِٔیٍَ ‪»۶۲ :ٕ۲ ،‬‬
‫ٓزُهََُخ ۚ َٔاِ ٌَ َ‬
‫نََُ ْٓ ِيیََُ ُٓ ْى ُ‬
‫ٔ حیٍ ي‪ٜ‬يحم ٍُٔٗی حُ يؼَكض َخد ٔ ک٘ق «كْ يـٕٓل» حٓض کّ طُٓخ‬
‫يظکی رَ حىٍحک ًُْی ٔ كْ ػًین ٗو‪ٜ‬ی حٓض‪ .‬چُخٌکّ يالی ٍٔيی گٕیي‪:‬‬
‫َْچّ يیهٕحْي ىل طُگض رگٕ‬ ‫ْیـــچ آىحرـــی ٔ طَطیزی يـــٕ‬
‫آيـــُی ُٔ طٕ ؿٓخَی ىٍ حيخٌ‬ ‫کلَطٕ ىیُٔض ٔ ىیُض ٍَٕؿخٌ‬
‫ریيـلخرخ ٍٔ ُرخٌ ٍح رَ گ٘خ‬ ‫حی يـــؼخف یلـــؼم هللا يخ ی٘خء‬
‫يٍ کٌُٕ ىٍ هٌٕ ىل آؿ٘ظّحو‬ ‫گلض حی يٕٓی حُآٌ رگٌٗظّحو‬
‫‪ٛ‬يِْحٍحٌ ٓخل ُحٌ ٍٕٓكظّحو‬ ‫يٍ ُ ٓـــيٍ ِٔ يُظٓی رـگٌٗظّحو‬
‫گُزيی گَى ٔ ُگَىٌٔ رَگٌٗض‬ ‫طخُیخَّ رـــَ ُىی حٓــپى رگ٘ض‬
‫آكـَیٍ رَ ىٓض ٔرَ رخُٔص رخى‬ ‫يــلَو َخٓـــٕص يـخ الْٕص رخى‬
‫آٌچّ يـــیگٕیى َّ حكٕحل ئُض‬ ‫كخل يٍ حکٌُٕ رٌَٔ حُگلظُٔض‬
‫َوٖ طٔض آٌ َوٖ آٌ آثیُّ َیٔض‬ ‫َوٖ يیریُی کّ ىٍ آثیُّحی ٓض‬
‫‪ٔ۴۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىٍ يٍٕى «‪ٛ‬خثزیٍ» حیٍ َکظّ هخرم طٕؿّ حٓض کّ ىٍ طخٍین ؿِٔحص حٓاليی‬
‫آٍٔىِحَي کّ ىٍ یکی حُ ؿِٔحص‪ ،‬ىهظَ كخطى ‪١‬خیی حٓیَ ن٘کَ حٓالو ٗي‪ٔ ،‬هظی‬
‫حَٓحء ٍح هييض ٍٕٓلهللا آٍٔىَي ىهظَ كخطى حُ يیخٌ ؿًخػض رَهخٓض ٔ ٍٔ‬
‫رٍّٕٓلهللا هٕى ٍح يؼَكی کَى‪.‬‬
‫ك‪َ٠‬ص ىٍ ؿٕحد كَيٕى‪« :‬يٍ حٔ‪ٛ‬خف پيٍص ٍح ُیخى ُٗیيِحو‪َْ ،‬چُي حٔ‬
‫طٕكین طَ٘ف رّحٓالو ٍح َیخكض‪ٔ ،‬نی حُ آٌؿخ کّ حَٔخَی َیکٕکخٍی رٕى ٔ هيح‬
‫َیکٕکخٍحٌ ٍح ىٔٓض يیىحٍى‪ ،‬يٍ رّحكظَحو َخو َیک پيٍص طٍٕح آُحى يیکُى‪».‬‬
‫ٓپْ ك‪َ٠‬ص ٍٔ رّن٘کَیخٌ حٓالو کَى ٔحُآٌْخ پَٓیي‪َ«:‬ظَ ًٗخْخ چیٔض؟»‬
‫ًّْ گلظُي‪َْ« :‬چّ ٍٕٓلهللا رلَيخیُي» رَهی گلظّحَي طُٓخ ىهظَ كخطى آُحى ٗي‪ ،‬حيخ‬
‫ٓؼيی يیگٕیي ًّْی حَٓح آُحى ٗيَي‪ :‬طًؼیم يخؿَح ىٍ «رٕٓظخٌ» (ىٍ ييف حكٔخٌ)‪:‬‬
‫َـــکَىَي يُ٘ــٍٕ حیًخٌ هزٕل‬ ‫ُٗیيو کّ ‪١‬ی ىٍُيخٌ ٍٕٓل‬
‫گَكظُي حُ حی٘خٌ گَْٔی حٓیَ‬ ‫كَٓـــظخى ن٘ـــکَ ر٘ــیَ ٌَیَ‬
‫کّ َخپخک رــٕىَي ٔ َخپخک ىیٍ‬ ‫رلَيٕى ک٘ظٍ رّ ًٗ٘یَ کیٍ‬
‫روٕحْـیي حُ حیٍ َخيٍٕ كخکًى‬ ‫َُی گلض يـــٍ ىهظَ كخطًى‬
‫کّ يٕالی يٍ رٕى حُ حْم کَو‬ ‫کَو کٍ رّؿخی يٍحیيلظَو‬
‫گ٘خىَي َُـیَٕ حُىٓض ٔپخی‬ ‫رّكـــَيخٌ پیـًزَ َیک ٍحی‬
‫کّ ٍحَُي ٓیالد هٌٕ ری ىٍیؾ‬ ‫ىٍ آٌ هـــٕو رخهی َٓخىَي طیؾ‬
‫يـــَح َـــیِ رخ ؿًهّ گَىٌ رٌِ‬ ‫ثَىاهی ثَّوْیو ىى گلذ ىى‬
‫رّطُٓخ ٔ یــخٍحَــى حَـــيٍ کًــُي‬ ‫يـــَٔص َــزیُى ٍْخیی ُ رُي‬
‫رًّٓــغ ٍٓــٕل آيـي آٔحُ ٔی‬ ‫ُوی گلذ ّ گویبى ثو اؽْال ‪ٛ‬ی‬
‫کَ ُوگي ًکوك إل ّ گُْو فطبء‬ ‫رزوٕ٘ى آٌ هٕو ٔ ىیگَػطخء‬

‫آئیي ؽٌیق‬
‫ىیگَ آثیُی کّ پیٖ حُ ظٍٕٓ حٓالو ىٍ ؿِیَسحنؼَد ظٍٕٓ کَى ٔ پیَٔحَی‬
‫ىحٗض «آثیٍ كُیق» رٕى‪ .‬گََٔيِگخٌ رّآٌ ٍح «حكُخف» َخيیيِحَي‪ .‬حكُخف حَٔخٌْخی‬
‫پخک ٔ ر‪ٜ‬یَی رٕىَي کّ رخ ر‪ٜ‬یَص ٔ ْيحیض ىٍَٔی هٕیٖ حُ رضپَٓظی ىٍٔی‬
‫کَىِ ٔ رّهيحؿٕیی ٔ هيحپَٓظی َخیم آييَي‪ .‬ىٍ حیٍکّ يزُخ ٔ هخٓظگخِ كُلخء‪ ،‬روخیخی‬
‫ىٓظٍٕحص ٔ َٗیؼض حرَحْیى رٕىِ یخ ‪َٛ‬كخ ً كطَص َیخنٕىِ ٔ هيحىحىی هٕى آٌْخ ٔ یخ‬
‫َْ ىٔ‪ ،‬حكظًخالص يوظهلی ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬هطغ َظَ حُ يزُخ ٔ يُ٘ؤ آثیٍ كُیق‪ ،‬كُلخء‬
‫‪ٔ۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کخٍکَىْخی يًٓی ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهی ىحٗظُي‪ .‬آٌْخ َّطُٓخ حُ رضپَٓظی‪ ،‬ظهى‪ٔ ،‬‬
‫هَحكخص حؿظُخد يیًَٕىَي‪ ،‬رهکّ ىیگَحٌ ٍح َیِ حُ آٌ َٓی يیکَىَي‪َ .‬وطّی حٔؽ‬
‫حكُخف‪ ،‬حؿيحى پیخيزَ حٓالو حٓض کّ رّرضپَٓظی ٔ َٗک گَحیٖ َيحٗظّحَي‪ ،‬یخ ىٓض‬
‫کى حُ رضپَٓظی ٔ َٗک ىٓض رَىحٗظُي‪ .‬پیخيزَ حٓالو پْ حُ رؼؼض رخٍْخ هٕى ٍح‬
‫رّكُلیض يُظٔذ کَى‪ ،‬حُ حی٘خٌ َوم حٓض کّ كَيٕى‪« :‬حكذّ حنيّیٍ حنیهللا حنلُیلش‬
‫ًٔلش»(ٔ‪)۳‬‬ ‫ٔنکُی رؼؼض رخنلُیلش حن ّ‬ ‫ًٔلش»(ٓ‪ٔ« )۳‬نى حرؼغ رخنیٕٓىیش ٔال رخنُّ‪َٜ‬حَیش ٰ‬ ‫حن ّ‬
‫كُیق رّيؼُخی «حػظيحل» ٔ «كي ٔٓ‪ »٢‬حٓض‪ .‬گٕیخ ئیلیخٌ هزم حُ حٓالو‪،‬‬
‫ح‪ٛ‬طالف «كُیق» ٍح رَحٖ ػَد ؿیَ یٕٓىٖ ٔ ؿیَ ئیلٗ رّکخٍ يٗ رَىَي‪.‬‬
‫يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ٓلَ طزهیـی پیخيزَ رّ‪١‬خیق‪ ،‬يَىو حُ حی٘خٌ پَٓیيَي‪« :‬ىیٍ ًٗخ‬
‫چّ ىیُی حٓض؟» ك‪َ٠‬ص كَيٕى ىیٍ يٍ كُیق حٓض‪ٓ ،‬پْ رخ َٕک ػ‪ٜ‬خیٖ ّٓ‬
‫ه‪ ٢‬يٕحُی ٍٔی ُيیٍ ک٘یي ٔ حٗخٍِ کَى رّه‪ ٔ ٢ٓٔ ٢‬كَيٕى حیٍ ه‪ ٢‬كُیق حٓض‬
‫ٔ ىیٍ يٍ حیٍ حٓض‪ .‬ىٍ هَآٌ َیِ آييِ حٓض‪:‬‬
‫ػهَ ْی ُک ْى‬
‫ٕٓ ُل َ‬
‫حنَ ُ‬ ‫ػهَٗ حنَُ ِ‬
‫خّ َٔ َی ُکٌَٕ َ‬ ‫طخ ِنّظ َ ُکَُٕٕح ُ‬
‫ٗ َٓيَح َء َ‬ ‫ٓ ً‬ ‫« َٔ َک ٌَٰ ِن َ‬
‫ک َؿ َؼ ْهَُخ ُک ْى أ ُ َيشً َٔ َ‬
‫ٗ ِٓیيًح ۗ‪ ٔ = ٔ4ٖ :ٕ ،‬حیٍگَّٕ ًٗخ ٍح حيض يیخَّ هَحٍ ىحىیى» (حُ نلخظ ‪ٛ‬ؼٕرض ٔ‬ ‫َ‬
‫ٕٓٓنض حكکخو‪ ،‬چیِی ریٍ یٕٓىیض ٔ ئیلیض) ػهًخی كوّحنهّـش يؼخَی ىیگَی َیِ‬
‫رَحی نـض كُیق َوم کَىِحَي ٔ آٌ «يیم» حٓض‪« :‬حنلُق ْٕ يیم ػٍحن‪ّ٠‬الل‬
‫حنیحالٓظوخيّ = كُق‪ ،‬یؼُی يیم رّهَٔؽ ٔ ػزٍٕ حُ گًَحْی رّٕٓی ‪َٛ‬ح‪ ١‬ئظویى‬
‫حٓض‪« ،».‬حنلُیق رّيؼُی يخیم‪ْ )۳ٕ(».‬ىچُیٍ نلع «كُق» ىٍ َ‪ ٕٜٙ‬ػَری‬
‫رّيؼُخی «‪ٛ‬زؤ» (يیم ػٍ ٗیء ٔ طَکّ) آييِ حٓض‪ )۳ٖ(.‬کّ يؼُخی هَٔؽ حُ ىیُی‬
‫رّىیٍ ىیگَ ٍح حكخىِ يیکُي‪ )۳4(.‬ح ّيخ حػظيحل ٔ ه‪ ٢‬يیخَّ يؼُخی ؿخنذ كُیق حٓض‪.‬‬

‫هٖبكین ؽٌیق‬
‫ٔ ـ كُیق کٔی حٓض کّ رّٕٓی كن گَحیٖ ٔ طًخیم ىحٍى‪.‬‬
‫ٕ ـ کٔی کّ كؾ ریضهللا حنلَحو رّؿخ يیآٍٔى‪َْ .‬گخِ ىٍ هَآٌ كُیق رخ هَیُّی‬
‫ئهى رّکخٍ ٍكظّ رخٗي رّيؼُخی كخؿی حٓض‪ ،‬يخَُي‪« :‬يخ کخٌَ اِرَحْیى ی ُٕٓىیخ ً َٔ ال‬
‫کٍ کخٌَ َكُیلخ ً ُي ْٔ ِهًخ ً َٔ يخ کخٌَ ِيٍَ ْحن ًُ ْ٘ َِکیٍ‪َْ ٔ »۶۰ :ٖ ،‬گخِ رّطُٓخیی‬ ‫ٔن ْ‬‫‪َٜ‬حَیخ ً ٰ‬ ‫ََ ْ‬
‫رّکخٍ ٍكظّ رخٗي‪ ،‬رّيؼُخی ئهى حٓض‪ ،‬يخَُي‪« :‬كُلخء هلل»‪ .‬ىٍ آیّی « ُكَُلَخ َء ِ َّللِ َ‬
‫ؿی ََْ‬
‫نطی َُْ …‪»ٖٔ :ٕٕ ،‬‬ ‫طلُُّ ﭐ َ‬
‫خء كَظ َْو َ‬ ‫ک ِرـﭑ َّللِ كَکَؤَََ ًَخ ه َََ ِيٍَ ﭐن َ‬
‫ٔ ًَ ِ‬ ‫ُي ْ٘ َِکِیٍَ رّ َٔ َيٍ یُ ْ٘ َِ ْ‬
‫ٖ ـ كُیق کٔی حٓض کّ طٔهیى حيَ هيحَٔي رخٗي‪)۳۳(.‬‬
‫‪ٔ۴۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫‪ 4‬ـ كُیق رّکٔی گلظّ يیٕٗى کّ ىٍ طزؼیض حُ ىیٍ ٔ يهض حرَحْیى ئظویى رخٗي‪.‬‬
‫حُ رضپَٓظی ىٍٔی ؿٕیي‪ ،‬هظُّ کُي ٔ ؿٔم ؿُخرض ًَخیي‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ كُلخء حُ هظم ىهظَحٌ‪ ،‬هٍٕىٌ َٗحد‪ ،‬هًخٍ ٔ هٍٕىٌ ًریلّی رضْخ‬
‫حؿظُخد يیکَىَي ٔ رّكٍٔ حهالم ٔ کَىحٍ ٔ حَلخم‪ ،‬ػزخىحص‪ ،‬طلُغ‪ ،‬حػظکخف‪،‬‬
‫‪ٛ‬هّی ٍكى َِٗٓ رٕىَي‪ .‬حيخو كوَ ٍحُی ٔ ‪١‬زَٓی ًیم آیّی »َهَخنُٕحْ ُکَُٕٕحْ ُْٕىًح أ َ ْٔ‬
‫ِیى َكُِیلًخ َٔ َيخ کَخٌَ يٍَِ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ ‪ »ٖٔ۳ :ٕ ،‬حهٕحنی ٍح‬
‫خٍٖ ط َ ْٓظَي ُٔحْ هُ ْم رَ ْم ِيهَشَ اِر ََْحْ َ‬
‫‪َ ٜ‬‬‫ََ َ‬
‫ىٍ يٍٕى كُلیض ًکَ کَىِحَي‪ ٔ :‬ـ كؾ ریضهللا حنلَحو؛ ٕ ـ طزؼیض حُ كن؛ ٖ ـ طزؼیض‬
‫حُ َٗیؼض حرَحْیى؛ ‪ 4‬ـ حهال‪ ٙ‬رَحی هيحَٔي یکظخ ٔ حهَحٍ رٍّرٕریض ٔ حًػخٌ‬
‫رّػزخىص ٔ ػزٕىیض‪)۳۶(.‬‬
‫‪ ۶‬ـ كُیق رّيؼُخی ‪ٛ‬خرجی‪ :‬ؿٕحى ػهی يیگٕیي‪ :‬كُیق رّيؼُخی هخٍؽ حُ کیٖ‬
‫ٔ آثیٍ هٕو ٔ طخٍک ػزخىص آٌْخ حٓض‪ .‬ىٍ حىریخص ػَد ؿُٕری َیِ كُیق رّيؼُخی‬
‫«يهلي»‪« ،‬يُخكن» ٔ «کخكَ» رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ حْم يکّ ىٍ آؿخُ رؼؼض‬
‫‪ٜ‬زخِ» ح‪١‬الم يیکَىَي‪)۳۰(.‬‬ ‫‪ٜ‬خرجی» ٔ «حن ّ‬ ‫رّپیخيزَ ٔ ح‪ٛ‬لخرٖ «حن ّ‬
‫نلع «كُیق» ىِ کَص ٔ «كُلخء» ىٔ کَص ىٍ هَآٌ آييِ ٔ طًخيخ ً ىٍ يلٕٓو‬
‫ػخنی ٔ يؼزض رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ :‬ىٍ ٍِٕٓی روَِ‪ ،‬آیّی ‪ ٖ۰‬؛ آل ػًَحٌ‪ ۲۳ ،‬؛ َٔخء‪،‬‬
‫‪ٕٔ4‬؛ حَؼخو‪ ٔ۶ٕ ٔ ۰۲ ،‬؛ یَْٕ‪ ،ٔٓ۳ ،‬ىٍ هَآٌ كُیق رّىیٍ كطَص ٔ ئظویى ٔ‬
‫َیِ رّىیٍ حرَحْیى رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬كُیق کٔی حٓض کّ ىٍ رَحرَ َٗک‪،‬‬
‫حیٔظخىِگی کَىِ ٔ رّكن ٔ طٕكیي حرَحْیًی طًخیم ىحٍى‪.‬‬
‫حيخ ىٍ کظخد ْخی طلٔیَی ٔ طخٍیوی‪ ،‬ط‪ٕٜ‬یَ ٍُٔٗی حُ كُلخء ٔؿٕى َيحٍى‪،‬‬
‫آٌْخ يیگٕیُي كُلخء کظخدْخی طٍٕحص ٔ حَـیم ٍح هٕحَيِ ٔ رّطلَیق آٌْخ آگخِ‬
‫رٕىَي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ رّٕٓی ىیٍ كُیق گَحیٖ یخكظّ‪ ،‬کظخد حرَحْیى ٍح هٕحَيِ ٔ‬
‫رّػزخىحص ٗخٌ يویي يیٗيَي‪ .‬حیٍکّ کظخد حرَحْیى چیٔض ٔ ػزخىص آٌ چگَّٕ رٕىِ‪،‬‬
‫ٍٍٔٗ َیٔض‪ .‬رُخرَ حیٍ‪ ،‬حٍحثّی طؼَیق ٍٍٔٗ حُ كُیق ٔ كُلخء يوئٍ َیٔض‪ .‬چٌٕ‬
‫ُٓيی طخٍیوی حُ ىٍٔحٌ ؿخْهیض ٔ ْىچُیٍ کظخد ىیٍ حرَحْیى ٔ ػوخیي ٔ ػزخىحص‬
‫حی٘خٌ ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬طُٓخ حُ ‪َ١‬ین طـِیّ ٔ طلهیم حٗؼخٍ يیطٕحٌ رَآٌ ٔحهق ٗي‪)۳۴(.‬‬
‫آثیٍ كُیق يؼم یٕٓىیض ٔ َ‪َٜ‬حَیض ىیٍ ؿيیيی َزٕى‪ ،‬رهکّ ؿُزٖ ىیُی ٔ‬
‫ح‪ٛ‬الكی رٕى کّ يزهـخٌ آٌ رَّخو كُلیخٌ پیَٔ ىیٍ حرَحْیى طٕ‪ٛ‬یق يیٗيَي‪ .‬كُلخء‬
‫ىٍ آثیٍ َٗک ٔ رضپَٓظی ط٘کیک کَىِ ٔ حُ آٌ ىٍٔی يیگِیيَي‪ ،‬رَحی ػزخىص ٔ‬
‫طلکَ رّؿخٍْخ پُخِ يیرَىَي ٔ يَىو ٍح رٍّحِ ٔ آثیٍ کٍٓ حرَحْیى ىػٕص يیکَىَي‪.‬‬
‫ٓ‪ٔ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ حَيیّْ٘خ طؤػیَ ٗگَكی ىٍ طِنِل ٔ ٔیَحٌ کَىٌ رُیخٌْخی رضپَٓظی‬

‫ىٍٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ رَؿخی گٌحٗض ٔ کى کى رّهٕىآگخْی يَىو يُـَ ٗي‪ ،‬حُ‬
‫حیٍٍٔ يوخنلض ٔ يزخٍُِ رخ هيحیخٌ ىٍٔؿیٍ ىٍ ٓخلْخی هزم حُ حٓالو ٗيص‬
‫گَكض‪ )۳۲(.‬كُلخء حُ یک ٕٓ رّيٕحى ؿٌحیی حًْیض يیىحىَي ٔ ػزخىص رضْخ ٍح کُخٍ‬
‫گٌحٗظّ رٕىَي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ يَ٘ک َزٕىَي؛ حُ ٕٓی ىیگَ رّطٕكیي هخن‪ٍٔ ٚ‬ی آٍٔىِ‬
‫رٕىَي کّ كٕم طٕكیي یٕٓىیض ٔ َ‪َٜ‬حَیض رٕى؛ َیِ رَحٓخّ كطَص هٕى ي٘ی‬
‫يیکَىَي‪َّ :‬هٕى َٗیؼظی ىحٗظُي ٔ َّحُ َٗیؼض یٕٓىیض ٔ ئیلیض پیَٔی‬
‫يیکَىَي‪ ،‬نٌح یٕٓىی ٔ ئیلی َیِ َزٕىَي‪ .‬حُ حیٍٍٔ يیٕٗى آٌْخ ٍح حكیخگَ ىیٍ‬
‫حرَحْیى َخيیي‪ ٔ .‬حػظکخف ؿِء رََخيّْخی حی٘خٌ رٕى‪ .‬چُخٌکّ ك‪َ٠‬ص پیخيزَ َیِ‬
‫ٗذْخ ٔ ٍُْٔخ ىٍ ؿخٍ كَحء رّػزخىص يیپَىحهض‪ .‬ؿٕحى ػهی يیگٕیي‪ّ « :‬‬
‫حٌحنلُلخء‬
‫نى یکَٕٕح یٕٓىح ٔ ال َ‪ٜ‬خٍی ٔ أَّٓى یُظًٌٕ كی ػویيطٓى حنی حرَحْیى‪)۶ٓ(».‬‬

‫ؽٌلیذ هْی ثواٍبً كطود‬

‫رٔیخٍی حُيلووخٌ رَآَُي کّ كُلخء َّحُ ىیٍ حرَحْیى چیِ ُیخىی يیىحَٔظُي ٔ‬
‫َّحُ حىیخٌ ىیگَ‪ .‬رّؿِ حكَحى يؼئىی حُ آَخٌ ًْچٌٕ «حيیش رٍ حریحن‪ٜ‬هض» ٔ «هْ‬
‫رٍ ٓخػيِ» ٔ طؼيحى حَيکی ىیگَ ‪ ...‬کّ رخ ئیلیخٌ ٔ ‪ٛ‬خرجیخٌ حٍطزخ‪ ١‬رَهَحٍ کَىِ ٔ‬
‫حُ آٌْخ چیِْخی آيٕهظّ رٕىَي‪ ،‬رخهی كُلیٌٕ ػًيطخ ً رَ حٓخّ كطَص حَٔخَی هٕى‪،‬‬
‫َُيگی ُحْيحَّ ٔ يئيُخَّ ی رَحی هٕى ٓخيخٌ ىحىِ رٕىَي ٔ رَ ىٔ يزُخی كطَص ٔ‬
‫روخیخی حُ ىیٍ حرَحْیى‪ ،‬حيٍٕی ٍح كالل ٔ كَحو ٔ ؿخیِ ٔ َخؿخیِ يیًَٗىَي‪.‬‬
‫رَهی ئظَ٘هخٌ كُلخء ٍح رّحیٍ ىنیم کّ ػيِی حُ آٌْخ ئیلی ٗيِ رٕىَي‪،‬‬
‫آٌْخ ٍح َ‪َٜ‬حَی یخ حُ پیَٔحٌ ئیلیض ًَٗىِحَي‪)۶ٔ(.‬‬
‫ؿٕحى ػهی رخ َوم حیٍ هٕل َظیـّ يیگیَى کّ آٌچّ يخ يیطٕحَیى رّكُلخء ح‪١‬الم‬
‫کُیى ػُٕحٌ ُي‪ٜ‬هق حٓض‪ ،‬چٌٕ آٌْخ رخ ىٍک ػيو َلغ ٔ ‪ ٍَٟ‬حُ ٕٓی هيحیخٌ ُٓگی‬
‫ٔ چٕری‪ ،‬رّكَُْگ ؿخٍة ؿخْهی يؼظَ‪ ٝ‬رٕىَي؛ رَهی رَّ‪َٜ‬حَیض گَحیٖ پیيح‬
‫کَىَي‪ ،‬حنزظّ ََّ‪َٜ‬حَت ُيخَّ کّ رّ‪ٛ‬هیذ ٔ ػزخىص هخ‪ ٙ‬طًٔک يیکَىَي‪ ،‬رهکّ‬
‫رَّ‪َٜ‬حَیظی کّ رخ ػوم ٔ كطَص ٓخُگخٍی ىحٗض؛ ٔ رَهی َیِ طٕهق کَىِ ٔ رّْیچ‬
‫ىیُی گَحیٖ َيحٗظُي؛ كو‪ ٢‬رّكکى ػوم ٔ كطَص ػًم يیکَىَي‪ .‬حنزظّ رَهی َیِ‬
‫رّ َ‪َٜ‬حَیض هخ‪ََٜ( ٙ‬حَیض ُيخَّ) گَٔیيَي ٔطخ آهَ رخًْخٌ ىیٍ يَىَي‪ٔ ،‬نی‬
‫آٌْخٍح رخیي َ‪َٜ‬حَی ريحَیى‪َّ ،‬حُ كُلخء‪)۶ٕ(.‬‬
‫ٔ‪ٔ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫كُلخء حػظوخى رّيؼخى َیِ ىحٗظُي‪ .‬ػالِٔ رَ َیخکخٌ پیخيزَ حٓالو‪ ،‬حُ رَهی كُلخی‬
‫ىیگَ َیِ حٗؼخٍی ٔؿٕى ىحٍى کّ رَ حػظوخى آٌْخ رّيؼخى ىالنض يیکُي‪ َْ« :‬ىیُی‬
‫رّؿِ ىیٍ كُیق حرَحْیًی َِى هيحَٔي ىٍ هیخيض رخ‪١‬م ٔ يَىٔى حٓض»‪ )۶ٖ(.‬كيیؼی‬
‫حُ ك‪َ٠‬ص دمحم آييِ کّ‪« :‬حنُخّ کخحنًؼخىٌ هیخٍْى كیحنـخْهیّ هیخٍْى كیحالٓالو =‬
‫يَىيخٌ يخَُي يؼخىٌ ْٔظُي؛ رٓظَیٍ حی٘خٌ ىٍ ؿخْهیض رٓظَیٍٗخٌ ىٍ حٓالو ْٔظُي‪».‬‬

‫هؾلّكٍی ىهبًی ّ هکبًی ؽٌلبء‬

‫ىٍ حیٍکّ ك‪ ٍٕ٠‬كُلخء رّچّ ُيخَی رَيیگَىى حهظالف َظَ ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬
‫رَهی يلووخٌ يؼظويحَي کّ كُلیض ؿُزٖ َٕظٍٕٓی رٕى کّ ریٍ یک طخ ىٔ ‪ٛ‬يِی هزم‬
‫حُ رؼؼض ظٍٕٓ پیيح کَى‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔی طخٍیوی رَهی رّیک هٕىآگخْی كطَی‬
‫ٍٓیيَي ٔ حُ رضپَٓظی ٔ آثیٍْخی َٗکآنٕى ىٓض ک٘یيِ ٔ رّطٕكیي ٔ ىیٍ کٍٓ آرخء‬
‫ٔ حؿيحى ٗخٌ ٍؿٕع کَىَي‪ .‬آٌْخ َْچُي حیٍ آثیٍ کٍٓ ٍح رّهٕری ًَیُٗخهظُي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫رَهی حُ آيُِْٕخی آٌ ىٍ ؿخيؼّی ػَد طٕأو رخ طلَیلخطی‪ٍٔ ،‬حؽ ىحٗض‪ .‬كُلخء رخ‬
‫ىٍک كطَی هٕى‪ ،‬حیٍ طلَیلخص َٗکآيیِ ٍح ط٘وی‪ ٚ‬ىحىِ ٔ ىٍ پی ُٗخهض َْچّ‬
‫ریٖطَ ىیٍ كُیق حرَحْیى رَآييَي‪ .‬حیٍ ػيِ حُ َٕیُٔيِگخٌ يؼظويحَي کّ ؿخيؼّی‬
‫ػَد ىٍ ٓخنیخٌ يظًخىی هزم حُ رؼؼض رّؿِ حَيکی‪ ،‬ىیٍ حرَحْیى ٔ حًٓخػیم ٍح‬
‫كَحيٕٕ کَىِ ٔ رَّٗک گَحثیيِ رٕىَي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ كُلیض ٔ كُلخء ٍح حيَی َٕظٍٕٓ‬
‫يیىحَٔظُي‪ .‬ئظَ٘هخَی کّ حٓالو ٍح ٗکم طکخيم یخكظّی ًْیٍ كُلیض يیىحَُي‪َ .‬یِ‬
‫يؼظويحَي کّ ُيخٌ كُلیض ٔ كُلخء رّیک طخ ىٔ هٌَ هزم حُ رؼؼض رَ يیگَىى‪.‬‬
‫ح ّيخ رَهی ىیگَ حُ يلووخٌ يؼظويحَي کّ كُلیض ؿُزٖ َٕظٍٕٓی َیٔض‪ ،‬رهکّ ىٍ‬
‫ىیٍ کٍٓ حرَحْیى ٍیّ٘ ىحٗظّ ٔ حُ هزم ىٍ ؿخيؼّی ػَد كخکى رٕى‪ .‬حیٍ ىیٍ حگَچّ‬
‫ىٍ كَحیُي ُيخٌ رَحی رٔیخٍی حُ يَىو كَحيٕٕ ٗي؛ ح ّيخ ًْٕحٍِ کٔخَی رٕىَي کّ‬
‫ح‪ٛ‬خنض ىیُی هٕى ٍح كلع کَىِ رٕىَي‪ .‬رُخرَحیٍ ًْٕحٍِ ىیٍ ٔ آثیٍ حرَحْیًی ىٍ‬
‫ؿخيؼّی ػَد ـ َْچُي رّ‪ٍٕٛ‬ص رٔیخٍ کى ٍَگ ـ ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ ٓوٍ کّ ًَیطٕحٌ يیخٌ كُلیض ٔ طزهیـخص کٍٓ حرَحْیى ىٍ ػَرٔظخٌ ٍحرطّی‬
‫هخثم ٗي ٔ رخیي كُلخء ٍح پيیيِی َٕیٍ ىٍ ػَرٔظخٌ َخيیي‪ ،‬گًخٌ هطخیی حٓض‪ .‬ػالِٔ‬
‫رَ ط‪َٜ‬یق هَآٌ کَیى‪« :‬يهش حریکى حرَحْیى‪ٍٔ »۰۴ :ٕٕ ،‬حیخص طخٍیوی حیٍ ٍح ئهّى‬
‫يیىحَي کّ ىٍ ػَرٔظخٌ ىٍ ىٍٔحٌ هزم حُ پیخيزَ حٓالو‪ ،‬حُ حرَحْیى ٓوٍ ُیخى رٕىِ ٔ‬
‫كظی چیِی رَّخو َٗیؼض حرَحْیًی َیِ يطَف رٕىِ حٓض‪)۶4(.‬‬
‫ٕ‪ٔ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هَآٌ کّ رَحی ك‪َ٠‬ص حرَحْیى حكظَحو ُیخىی هخثیم حٓض ٔ هٕى ٍح حكیخگَ ىیٍ‬
‫‪ََ ٜ‬حَِیًّخ َٔ ٰنَ ِک ٍْ کَخٌَ‬
‫حرَحْیى يیىحَي‪ ،‬ىٍ يٍٕى حٔ يیگٕیي‪َ « :‬يخ کَخٌَ اِر ََْحِْی ُى یَ ُٕٓ ِىیًّخ َٔ َال ََ ْ‬
‫َكُِیلًخ ُي ْٔ ِه ًًخ َٔ َيخ کَخٌَ ِيٍَ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ ‪ »)۶۰ :ٖ ،‬حرَحْیى رَحی هَآٌ آٌ هيٍ حًْیض‬
‫ىحٗظّ کّ ‪ ۶۲‬رخٍ َخو حٔ ٍح ىٍ هٕى آٍٔىِ حٓض ٔ یک ٍِٕٓ ٍح رّحٔ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ‬
‫ٔ يکٍَح ً حٔ ٍح پیَٔ ىیٍ كُیق يیهٕحَي‪َ .‬وٖ ٔ حًْیض هخَّی کؼزّ رّػُٕحٌ طؼییٍ‬
‫کُُيِی ًٓض ٔ ٕٓی كَُْگ ٔ حػظوخىحص ؿخيؼّی ػَد كٕمحنؼخىِ يٓى رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫حُ َظَ يکخَی كُلخء رّيکخَی هخ‪ٛ‬ی طؼهن َيحٗظُي‪ ،‬رهکّ ىٍ طًخو گٔظَِی‬
‫ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ آٌ ٍُٔ‪ ،‬یؼُی يکّ‪ ،‬ييیُّ‪ ،‬یًٍ‪ ،‬یًخيّ‪ ،‬رلَیٍ‪ ...‬ك‪ٍٕ٠‬‬
‫ىحٗظُي‪َْ .‬چُي رَّظَ يیٍٓي رّنلخظ کًیض‪ ،‬طؼيحى كُلخء ىٍ يویخّ رضپَٓظی‬
‫گٔظَىِ َزٕىَي‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ؿخْخی يوظهق ٗزّؿِیَِ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظُي‪)۶۳(.‬‬

‫چِوٍُبی ّبفٔ ؽٌلی‬

‫ػالِٔ رَ َیخکخٌ پیخيزَ حٓالو‪ ،‬حكَحى ًیم ؿِء كُلخء ًَٗىِ ٗيِحَي‪ :‬هْ رٍ‬
‫‪ٜ‬هض ػولی‪ ،‬أٍرخد رٍ‬ ‫ٓخػيِ حیخىی‪ُ ،‬یي رٍ ػًَٔ رٍ َلیم هَی٘ی‪ ،‬حيیش حرٍحریحن ّ‬
‫ٍثخد‪ٕٓ ،‬یي رٍ ػخيَ ي‪ٜ‬طوهی‪ ،‬أٓؼي أرٕکَد كًیَی‪ٔ ،‬کیغ رٍ ُْیَ حیخىی‪ ،‬ػًَ‬
‫رٍ ؿُيد ؿُٓی‪ ،‬ػيی رٍ ُیي ػزخىی‪ ،‬أرٕهیْ ‪َٛ‬و‪ٓ ،‬یق رٍ ًیٌِ كًیَی‪ٍٔ ،‬هش‬
‫رٍ َٕكم هَی٘ی‪ ،‬ػخيَ رٍحنظَد حنؼئحَی‪ ،‬ػزي ‪١‬خروّ رٍ ػؼهذ‪ ،‬ػالف رٍ ٗٓخد‬
‫طًیًی‪ ،‬يظهًْ رٍ حيیّ کُخَی‪ُْ ،‬یَ رٍ حریحنٔهًی‪ ،‬هخني رٍ ُٓخٌ ػزٔی‪ ،‬ػزيهللا‬
‫ه‪٠‬خػی‪ ،‬ػزیيهللا رٍ حرَ‪ ٙ‬حٓيی‪ ،‬کؼذ رٍ نٕثی رٍ ؿخنذ‪ ،‬كخطى ‪١‬خیی‪...‬‬
‫َْیک حُ حیٍْخ حُ کزخٍ ٔ ٓال‪١‬یٍ هزیهّ ٔ ‪١‬خثلّی هٕى رٕىَي‪ .‬حُ ػزييُخف‬
‫ُٓگ َٕٗظّی پیيح ٗيِ کّ ىٍ آٌ آييِ حٓض‪« :‬حَخ حنًـیَس رٍ ه‪ٜ‬ی أٔ‪ٛ‬ی هَی٘خ ً‬
‫حنَكى» يٍ يـیَس رٍ ه‪ٜ‬ی ْٔظى ٔ هَیٖ ٍح رّطوٕحی‬ ‫رظوٕی هللا ؿم ٔ ػال ٔ ‪ٛ‬هش ّ‬
‫ٰانٓی ٔ ‪ٛ‬هّی ٍكى طٕ‪ٛ‬یّ يیکُى‪ .‬حیٍ ػزخٍص َ٘خٌ يیىْي کّ ػزي يُخف َیِ يٕكي‬
‫رٕىِ ٔ ىنیم َخو گٌحٍی ٔی رّيُخف َیِ رّٓزذ رٍِگی ٔ ػهٕ يوخو رٕىِ حٓض‪)۶۶(.‬‬
‫گلظّ ٗي کّ ریٍ كُلخء ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ يَُ رخٍیکی ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬آٌْخ ىیٍىحٍحَی‬
‫رٕىَي کّ َزی ٔ َٗیؼض هخ‪ٛ‬ی َيحٗظّ ٔ ‪َٛ‬كخ ً رَ حٓخّ كطَص ٔ ػوم هٕى ػًم‬
‫کَىِ ٔ گَحیٖ طٕكیيی ىحٗظُي؛ ىٍ آٌ ُيخٌ حػظوخى رّطٕكیي‪ٍُٗٔ ،‬لکَی رّكٔخد‬
‫يیآيي؛ حػظوخى آٌْخ رّطٕكیي ٔ يؼخى َیِ رًَْیٍ يزُخ طٕؿیّ ٔ طلٔیَ يیٕٗى‪ .‬ؿٕحى‬
‫ػهی َیِ يؼظوي حٓض‪َٓ :‬یخَیْخ نلع كُلخء ٍح رَ ‪ٛ‬خرجیٍ ح‪١‬الم يیکَىِحَي‪ .‬طٕؿّ‬
‫ٖ‪ٔ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رّيؼُخی نـٕی ىٔ کهًّی "‪ٛ‬خرجی" ٔ "كُیق" َِى ػهًخی نـض ػَد َیِ َٕػی‬
‫ي٘خرٓض ي‪ًَٕ٠‬ی يیخٌ حیٍ ىٔ ٍح ػخرض يیًَخیي‪ .‬طٕؿّ رّحیٍ هَحیٍ‪ًَْ ،‬حِ رخ ىٍ‬
‫َظَ ىحٗظٍ حیٍ ئؤنّ کّ پیخيزَ حٓالو يکٍَح ً هٕى ٍح ئُٕد رّآثیٍ كُیق ٔ‬
‫ًٔلش‬ ‫ك‪َ٠‬ص حرَحْیى يؼَكی يیًَٕىَي ٔ ؿًالطی حُ هزیم «رؼؼض رخنلُیلش حن ّ‬
‫ًٔلش» ٔ َظخیَ آٌ رَ ُرخٌ ؿخٍی‬ ‫ٔٓهّ»‪« ،‬حكذ حالىیخٌ حنی هللا طؼخنی حنلُیلش حن ّ‬
‫حن ّ‬
‫يیكَيٕىَي‪ ،‬حیٍ ط‪ٍ ٍٕٜ‬ح رّٔؿٕى يیآٍٔى کّ ٗخیي ػَد يَ٘ک ؿخْهی‪ ،‬ط٘خرٓی‬
‫يیخٌ طًخیم آٌ ك‪َ٠‬ص رّكُیلیض ٔ طٕكیي ٔ هَٔؽ حُ آثیٍ يؼًٕل‪ ،‬رخ آٌچّ طلض‬
‫ػُٕحٌ ‪ٛ‬زِٕ يطَف رٕىِ‪ ،‬يیىیيَي ٔ رًّْیٍ ىنیم حی٘خٌ ٍح ‪ٛ‬خرجی يیهٕحَيَي‪.‬‬
‫گلظیى يَ٘کیٍ ُْگخيی کّ کٔی حٓالو يیآٍٔى يیگلظُي‪« :‬هي ‪ٛ‬زؤ»‪ُْ .‬گخيی کّ‬
‫حٌ ػًَ‬ ‫ػًَرٍ هطخد حٓالو آٍٔى‪ ،‬ؿًیم رٍ يؼًَ ؿًلی‪ ،‬كَیخى رَآٍٔى‪« :‬حالء ّ‬
‫وطخد هي ‪ٛ‬زؤ» یخ هَیٖ رّكًِِ يیگلظُي‪« :‬يخ ََحک یخ كًِِ حالّ هي ‪ٛ‬زؤص‪».‬‬ ‫رٍحن ّ‬
‫حیٍ هَحیٍ‪ ،‬گَْٔی حُ يلووخٌ هيیى ٔ ؿيیي ٍح رًّٓض یکی ىحَٔظٍ يؼُخی كُیق ٔ‬
‫‪ٛ‬خرجی ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهی ٕٓم ىحىِ حٓض ٔ آَخٌ حیٍ كَ‪ٟ‬یّ ٍح ‪َ١‬ف ًَٕىِحَي‬
‫کّ ‪ٛ‬خرجیٍ ًْخٌ كُلخی پیَٔ حرَحْیى يیرخُٗي‪ .‬حیٍ كَ‪ٟ‬یّ رٍّؿى َوخ‪ ١‬هٕص ًکَ‬
‫ٗيِ‪ ،‬ي٘کالص ٔ ‪ٟ‬ؼقْخی َیِ ىحٍى کّ پٌیَٕ آٌ ٍح رخ ي٘کم ٍٔرٍّٔ يیٓخُى‪.‬‬

‫اكزواهبد ؽٌلبء ّ ٕبثئیي‬

‫رٍّؿى ط٘خرّ يظؼيى يیخٌ ‪ٛ‬خرجیٍ ٔ كُلخء‪ ،‬رّچُي ىنیم ًَیطٕحٌ آٌْخ ٍح گَْٔی‬
‫ٔحكي یخ ىحٍحی آثیٍ ي٘خرّ ىحَٔض‪:‬‬
‫َؤض حیٍکّ‪ :‬پیخيزَ ٔ رّطزغ آٌ‪ ،‬ئهًخَخٌ ْیچگخِ هٕى ٍح ‪ٛ‬خرجی َوٕحَيِ ٔ‬
‫كظی آٌ ٔ‪ٛ‬ق ٍح ىٍ يٍٕى هٕى ٍى يیکَىَي‪« .‬ىٍ ىحٓظخٌ حٓالو آٍٔىٌ ػًَ کّ‬
‫ًکَ آٌ آيي‪ ،‬ػًَ حىػخی ؿًیم رٍ يؼًَ ٍح رّٗيص ٍى کَىِ‪ ،‬يیگٕیي‪« :‬کٌرض ٔ‬
‫ٰنکٍ حٓهًض» ٔ حیٍگَّٕ ‪ٛ‬خرجیٗيٌ هٕى ٍح ًَیپٌیَى‪ .‬كخل آٌکّ ئهًخَخٌ رّحظٓخٍ‬
‫كُلیض‪ٍ ،‬ؿزض کخيم ىحٗظّحَي‪ًْ ،‬خٌگَّٕ کّ كُیق ىٍ هَآٌ کَیى ىٍ يٕحٍىی ًْخٌ‬
‫حٓالو ىحَٔظّ ٗيِ‪ ،‬ئهًخَخٌ َیِ رّحَظٔخد هٕى رّكُلیض حكظوخٍ يیکَىَي‪ ،‬کّ‬
‫ًََّْٕخی حُ آٌ‪ ،‬ىٍ کهًخص پیخيزَ ي٘خْيِ ٗي‪ْ .‬ىچُیٍ گلظّ ٗي ُْگخيی کّ كًِِ‬
‫حٓالو آٍٔى‪ ،‬حٗؼخٍی ىٍپخٓن يَ٘کخٌ رُّرخٌ يیآٍٔى کّ يئیي ًْیٍ يؼُخ حٓض‪)۶۰(.‬‬
‫آٌچّ حُ حیٍ گلظّْخ رّىٓض يیآیي‪ ،‬طلخٔص يلٕٓيی يیخٌ «كُلخء» ٔ «‪ٛ‬خرجیٍ»‬
‫حٓض‪ .‬رّریخٌ ىیگَ‪ ،‬حُ ٔحکُٖ ئهًخَخٌ ىٍيوخرم حیٍ ىٔ کهًّ چُخٌ رَيیآیي کّ ىٍ‬
‫‪ٔ۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌ ىٍٔحٌ حُ کهًّی ‪ٛ‬خرجی‪َٕ ،‬ػی ٓذ ٔ طْٕیٍ رَىحٗض يیٗيِ‪ ،‬ىٍكخنیکّ رَحی‬
‫كُلخء رّٓزذ حَظٔخد حی٘خٌ رّحرَحْیىَزی حكظَحو هخرم طٕؿٓی هخثم رٕىَي‪ .‬ىٍ َْكخل‪،‬‬
‫كظی رخ پٌیَٕ ىیيگخِ حرٍكِو ىٍيٍٕى ٍیّ٘ی ي٘ظَک طخٍیوی ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ ٔ كُلخء‪،‬‬
‫ىٍ ُيخٌ پیخيزَ حکَو ‪ٛ‬خرجیٍ رّپیَٔحٌ حرَحْیى ح‪١‬الم ًَیٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٔو‪ :‬ىیگَ ٔؿّ حكظَحم ‪ٛ‬خرجیٍ رخ كُلخء حیٍ حٓض کّ آثیٍ كُیق ىٍ هَآٌ کَیى‬
‫طؤییي ٗيِ ٔ ىٍ رؼ‪٠‬ی يٕحٍى رخ حٓالو یکی ىحَٔظّ ٗيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ‪ٛ‬خرجیٍ ىٍ ْیچ‬
‫یک حُ يٕحٍى‪ ،‬يَحىف آثیٍ كُیق رّکخٍ ََكظّ ٔ ْیچ یک حُ يلَٔحٌ هَآٌ َیِ‬
‫رّي٘خرٓض آٌ ىٔ َظَ َيحىِحَي‪.‬‬
‫ٕٓو‪ :‬حیٍکّ رَهی آػخٍ يهم ٔ َلم‪ ،‬يخَُي يهم ٔ َلم َٗٓٓظخَی‪ ،‬آٗکخٍح‬
‫«‪ٛ‬زِٕ» ٍح ىٍ رَحرَ كُلیض يطَف يیکُي‪َْ .‬چُي کّ رَّظَ يیٍٓي يَحى ٔی حُ‬
‫‪ٛ‬خرجیٍ‪ٛ ،‬خرجیٍ كَحَی رٕىِ حٓض‪ .‬رخ طٕؿّ رّآٌچّ گٌٗض رَهی حُ يلووخٌ رّحیٍ‬
‫َظیـّ ٍٓیيِحَي کّ کهًّی ‪ٛ‬خرجی ٔ ؿًغ آٌ ‪ٛ‬خرجیٍ‪ ،‬ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض رَ طًخو‬
‫حكَحىی کّ هخٍؽ حُ ىیٍ يَٕٓو رٕىِحَي‪ ،‬ح‪١‬الم يیٗيِ ٔ چّ رٔخ ػَد رّطًخو‬
‫كَهّْخی گُٕٓی‪ٛ ،‬خرجی ح‪١‬الم يیکَىِ حٓض‪.‬‬
‫ؿخی طؼـذ حٓض کّ رخ ظٍٕٓ حٓالو‪ ،‬رٔیخٍی حُ كُلخء رّحٓالو َگَٔیيَي؛‬
‫رَهی رًّْخٌ َُيگی ُحْيحَّ ٔ ری‪َ١‬كخَّی هٕى حىحيّ ىحىَي ٔ رَهی كظی ىٍ يوخرم‬
‫پیخيزَ حکَو ٔ ئهًخٌْخ حیٔظخىَي ٔ حُ يَ٘کخٌ كًخیض کَىَي‪َ ،‬ظیَ "حيیش رٍ‬
‫‪ٜ‬هض" کّ رَحی ک٘ظّْخی آٌْخ ىٍ ؿُگ ريٍ‪ٗ ،‬ؼَ َٓٔى‪ .‬ریٖطَ كُلخء‬ ‫حریحن ّ‬
‫حٗوخ‪ ٙ‬رخ ٕٓحى ٔ كَُْگی رٕىَي‪ ،‬رَهی حُ آٌْخ رخ حىیخٌ ىیگَ حٍطزخ‪ ١‬رَهَحٍ کَىِ‬
‫ٔ ٓخلْخ حُ آٍحء ٔ حكکخٍ آٌْخ رَِٓ رَىَي‪ ،‬ئیهًّی کٌحد یکی حُ آٌْخ حٓض کّ‬
‫حىػخی پیخيزَی کَى‪ ،‬پیَٔحَی گَى آٍٔىِ ٔ كکٕيض ط٘کیم ىحى‪.‬‬

‫هْ‪ٙ‬غ هٍْل فلا كهثبهٍی ؽٌلبء‬

‫رخ ٔؿٕى حیٍکّ يُخرغ طخٍیوی‪َٓ ،‬گٌٗض ٔ ىهخین طلٕل كکَی كُلخء ٍح ریخٌ‬
‫يیکُي‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ریخٌ حٍطزخ‪ ١‬پیخيزَ رخ كُلخء کىطَیٍ حٗخٍِی َيحٍَي‪ .‬حُ طؤییي ؿَیخٌ‬
‫كُلخء ىٍ هَآٌ يیطٕحٌ َظیـّ گَكض کّ پیخيزَ حکَو ىیيی يؼزض َٔزض رّكُلخء ىحٗظّ‬
‫‪ٜ‬هض کّ پیخيزَ ىٍ‬‫حٓض؛ ح ّيخ حكَحىی حُ آٌْخٍح يٌيض کَىِ حٓض‪ ،‬يخَُي حيیش رٍ حریحن ّ‬
‫يٍٕى ٔی كَيٕىِ حٓض‪ٗ« :‬ؼَ حٔ يئيٍ‪ ،‬ح ّيخ ههذ حٔ کخكَ رٕى‪ْ )۶۴(« .‬ىچُیٍ يٕ‪ٟ‬غ‬
‫پیخيزَ َٔزض رّحرخػخيَرٍ ‪ٛ‬یلی‪ ،‬حرخػخيَ کّ ىٍ کٕٔص ٍْزخَیض ىٍآييِ رٕى‪،‬‬
‫‪ٔ۲۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رّييیُّ آيي حُ ىیٍ پیخيزَ ٓئحل کَى ٔ پیخيزَ كَيٕى‪ :‬ىیٍ يخ ًْخٌ ىیٍ حرَحْیى كُیق‬
‫حٓض‪ .‬حرخػخيَ گلض‪ :‬يٍ ْى رَآٌ ْٔظى‪ .‬پیخيزَ كَيٕى‪ًٗ :‬خ رَآٌچّ يٍ آٍٔىِحو‬
‫َیٔظیي (یؼُی هَحثض هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح حُ ىیٍ حرَحْیى ىحٍیي) گلظّ ٗيِ پیخيزَ حرخػخيَ ٍح‬
‫كخٓن هٕحَي‪ٔ .‬ی َیِ ؿ‪٠‬زُخک ٗي ٔ رّٕٓی هی‪ٍٔ َٜ‬و ٍكض ٔ ىٍ آٌؿخ رًَى‪)۶۲(.‬‬
‫يٍٕى ىیگَ يٕ‪ٟ‬غ ك‪َ٠‬ص پیخيزَ َٔزض رّ»ئیهًش رٍ كزیذ كُلی» حٓض‪.‬‬
‫<ٔی رّ يٕحُحص پیخيزَ حٓالو> حىػخی پیخيزَی ًَٕىِ ٔ پیخيزَ حٓالو ٍح رَحی يؼخيهّ‬
‫ىٍ كکٕيض ٔ طؤیى هيٍص ىٍ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ‪ ،‬ىػٕص کَى‪)۰ٓ(.‬‬
‫ح ّيخ یکی حُ كُلخء کّ پیخيزَ حکَو ىٍرخٍِی حٔ كٍٔ َظَ ىحٗظّ‪ُ« ،‬یي رٍ ػًَٔ‬
‫كٍٔ» حٓض کّ گلظّ ٗيِ ك‪َ٠‬ص رَحی حٔ ىػخی هیَ کَى ٔ ىٍرخٍِی حٔ كَيٕى کّ‬
‫ىٍ رٓ٘ض حٓض ٔ ىٍ ٍُٔ هیخيض ئظوم ٔ رخ يهیض ؿيحگخَّ يلٍٕ٘ يیٕٗى‪)۰ٔ(.‬‬

‫ّؼو ػوثی‬
‫«ٗؼَ» حُ«ٗؼٍٕ» آييِ ٔ رّيؼُخی حىٍحک ػًین ٔ كْ نطیق حٓض‪ٗ .‬خػَحٌ‬
‫رخ طٕؿّ رّرَىحٗضْخی هٕیٖ حُ ‪١‬زیؼض رّٔ‪ٛ‬ق حٗیخء يیپَىحَُي؛ حُ حیٍٍٔ‪،‬‬
‫طٕ‪ٛ‬یلخص آٌْخ آيیِِی حُ ػخ‪١‬لّ‪ ،‬هیخل ٔ حكکخٍ ٗخػَ ٔ ٔحهؼیضْخی ‪١‬زیؼی‬
‫حٓض‪ُْ .‬يیخٌ َؤظیٍ يَىيخَی ْٔظُي کّ <كئى ٖٗ ِْحٍ ٓخل پیٖ> رّٗؼَ ٍٔی‬
‫آٍٔىَي‪ٔ .‬هظی ٗخػَ رّٔ‪ٛ‬ق چیِی يیپَىحُى‪ ،‬آٌ ٍح حُ هالل ىیيگخِْخی هٕى کّ‬
‫يظؤػَ حُ ؿخيؼّ ٔ ٗؼَحی ػ‪ َٜ‬هٕىٕ حٓض‪ ،‬رّط‪ٕٜ‬یَ يیک٘ي ٔ ىٍ پَىحُٕ‬
‫ط‪ٕٜ‬یَْخیٖ حُ طِییٍ ٔ ؿهٕ كَحٔحٌ حٓظلخىِ يیکُي‪ .‬رَ ًْیٍ يزُخ رؼ‪٠‬ی ٓوُيحَخٌ‬
‫ٗؼَ ٍح چُیٍ طؼَیق کَىِحَي‪ٗ« :‬ؼَ ػزخٍص رخٗي حُ ط‪ٕٜ‬یَحص ظخَْی حُ كوخین‬
‫پُٓخَی‪ ».‬رخ حیٍ ْى‪ ،‬طؼَیق ٗؼَ حُ َظَ کهی يلظخؽ رّطل‪ٜ‬یم حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ح‪ٛ‬طالف ػَد َْ کالو ئٌُٕ ٔ رخ هخكیّ ٗؼَ حٓض‪.‬‬
‫َظى رّيُِنّی هخنزی حٓض کّ ٗؼَ ىٍ آٌ هخنذگیَی يیٕٗى‪.‬‬
‫ٔنی حیٍ طؼَیق رَحی ٗؼَ ؿخيغ َیٔض‪ ،‬رهکّ ح‪ٛ‬طالف ٔ طؼَیق يِرٍٕ‬
‫ریٖطَ رّکالو يُظٕو ططزین يیکُي‪ ،‬حُ ًْیٍؿخ حٓض کّ ٗؼَ ٔ َظى حُ یکيیگَ ؿيح‬
‫يیٕٗى‪ .‬رٔخ ٗخػَی کّ حُ َظى ریرَِٓ حٓض؛ ٔ رٔخ حٗوخ‪ٛ‬ی کّ ىٍ طُظیى کهًخص‬
‫يٓخٍص ىحٍَي‪ٔ ،‬نی ٗؼَ گلظٍ َظٕحَُي؛ حگَچّ َظى ٍَٔن ٔ حػَ ٗؼَ ٍح يیحكِحیي‪،‬‬
‫چٌٕ طلض ػُٕحٌ ٗؼَ طؼزیَْخی يوظهق ٔ يظُٕػی گُـخَیيِ يیٕٗى‪ .‬رّػالِٔ‬
‫طؤػیَی کّ ٗؼَ ىٍ ٍٔف ٔ ٍٔحٌ حٗوخ‪ ٙ‬ىحٍى‪ ،‬کالو يَٓم چُخٌ طؤػیَی َيحٍى‪.‬‬
‫‪ٔ۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كَم يیخٌ ٗؼَ ٔ کالو يَٓم آٌ حٓض کّ حٗؼخٍ ىٍ هخ‪ َ١‬حَٔخَی یک َٕع‬
‫حَلؼخالطی حیـخى يیکُي کّ يلظخؽ رّهیخّ ٔ رَْخٌ َیٔض‪ .‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طی کّ کالو يَٓم‬
‫ػزخٍص حُ طـییَحطی حٓض کّ رخ يٕ٘ٓىحص حَٔخٌ ٔ یخ حٓظُظخؽ حَٔخٌ ٔ رخ هیخّ ٔ‬
‫رَْخٌ كخ‪ٛ‬م ٗيِ رخٗي‪ ،‬رُخرَحیٍ کالو يَٓم ُرخٌ ػوم‪ٗ ٔ ،‬ؼَ ُرخٌ ٍٔف ٔ ىل‬
‫حٓض‪ٗ .‬ؼَ پَٔحُ هیخل ٔ ریخٌ آٍُْٔخ‪ ،‬كَٔصْخ ٔ حَئِْخ حٓض کّ يزخنـّ ىٍ آٌ‬
‫٘ؼَ حکٌرّ» َظخيی گُـٕی گلظّ رخٗي‪:‬‬ ‫ًٓٓی رَؿٔظّ ىحٍى‪ ،‬چّ گلظّحَي‪« :‬حػٌد حن ّ‬
‫چٌٕ حكٍٔ حٔٓض حکٌد حٔ‬ ‫ىٍ ٗؼَ يپیچ ٔ ىٍ كٍ حٔ‬
‫گَچّ ٗؼَ رخ هخكیّ ٔ ٌُٔ ىٍٓض ًَیٕٗى‪ ،‬یؼُی يًکٍ حٓض ٗؼَی گلظّ ٕٗى‬
‫کّ ٗؼَ رخٗي‪ٔ ،‬نی هخكیّ ٔ ٌُٔ ْى ىٍآٌ ٍػخیض َ٘يِ رخٗي‪ًْ ،‬خٌ چیِی کّ حئَُِ‬
‫رّآٌ «ٗؼَ ٓپیي» يیگٕیُي‪َْ .‬چّ رخٗي‪ ٔ ٌُٔ ،‬هخكیّ حػَ ٗؼَ ٍح يیحكِحیي‪ٰ ،‬نکٍ‬
‫ٌُٔ ٔ هخكیّ َٗ‪ٗ ١‬ؼَ َیٔض‪ ،‬چّ هطخرّ رئٌ ٌُٔ ٔ هخكیّ حٓض‪ ،‬ح ّيخ حكکخٍ ٔ‬
‫حكٔخٓخص ٍح طٓییؾ يیکُي‪ ،‬حُ آٌ ٍٔ َٕػی ٗؼَ رًّٗخٍ يیآیي‪.‬‬
‫ٗؼَ حُ هيیىحالیخو رٕىِ حٓض‪ْ ،‬یچ يهظی (چّ ىٍ ُيخٌ هيیى‪ ،‬چّ ىٍ ُيخٌ ؿيیي)‬
‫رئٌ ٗؼَ َزٕىِ ٔ َیٔض‪ٗ ،‬ؼَ آثیُّی طًخوًَخی ػخىحص ٔ ٍٕٓو يَىو حٓض‪ٗ .‬ؼَ‬
‫ىكظَچّی حهالم يهضْخ حٓض‪ٗ ،‬ؼَ ىكظَ حهزخٍ حهٕحو ٔ کظخد يويّ حىیخٌ يیرخٗي‪،‬‬
‫چٌٕ ههذ حَٔخٌ ُٔىطَ حُ ػوهٖ رّكَکض آييِ ٔ َلٖٔ پیٖ حُ كکَٕ رّکخٍ حكظخىِ‬
‫حٓض‪ ،‬حُ آٌٍٔ پیٖ حُ آٌکّ حُ ػهى ٔ ػوم ٓوٍ رگٕیي‪ ،‬حُ ٗؼَ ىو ُىِ حٓض‪ .‬نٌح‬
‫هيیًیطَیٍ حهزخٍ يَرٕ‪ ١‬رّحهٕحو کّ طوَیزخ ً َٕػی هیخل يیرخٗي‪ ،‬ىٍ ‪ٗ ًٍٟ‬ؼَ گلظّ‬
‫ٗيِ ٔ کُّٓطَیٍ يللٕظخص رَ٘ی ىٍ ٗؼَ ؿًغ ٗيِ حٓض‪ٗ .‬ؼخثَ ىیُی ٔ حىری ٔ‬
‫كًخَّٓٓحثی‪ٍُ ،‬وؿٕثی ٔ ٓخیَ حَلؼخالص َلٔخَی حهٕحو ىٍ ٗؼَ طزخٍُ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫يٍٕ٘ٓ حٓض کّ «حىریخص َْ يهض آثیُّی حكکخٍ آٌ يهض حٓض» آػخٍ حىری ٔ‬
‫َُْی َْ يهّض ًَخیخَگَ َٕع رخٍْٔخ‪ٍْٕٔ ،‬خ‪ ،‬كَُْگ‪ ،‬آىحد ٔ ههویخص آٌ يهض‬
‫يیرخٗي‪ .‬رُخءح ً‪ ،‬حٗؼخٍ رّؿخ يخَيِ حُ ػ‪ َٜ‬يٕ‪ٕٛ‬ف رّؿخْهی‪ ،‬رّ ِؿيّ يیَحع‬
‫گَحٌ رٓخی حٓض کّ يخ ٍح رَحی ُٗخهض ‪ َُ١‬كکَ ٔ ٍٕٔ ػًهی آٌ يَىيخٌ یخٍی‬
‫ه‪َ ٔ ٢‬گخٍٕ ىٍ يیخٌ آَخٌ ئَؽ ٔ يؼًٕل َزٕى ٔ‬ ‫يیىْي‪ .‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً کّ ىحَٖ ّ‬
‫حٗؼخٍ ٓیُّ رّٓیُّ ٔ يللم رّيللم َوم يیٗي‪ٗ .‬خػَحٌ ؿخْهی ظخَْح ً رٔیخٍ يظؼيى‬
‫رٕىِحَي ٔ طوَیزخ ً ًّْ رّیکی ـ ىٔ هٌَ يظ‪ٜ‬م رّحٓالو طؼهّن ىحٗظّحَي‪)۰ٕ(.‬‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ػخص ٗؼَ ؿخْهی يٕنٕى َُيگی ٗخػَ ٔ حكٕحل ‪١‬زیؼی ٔ حؿظًخػی حٔ‬
‫رٕىِ حٓض‪ ،‬يخَُي ٔ‪ٛ‬ق‪ ،‬ييف‪ٍ ،‬ػخء‪ْ ،‬ـخء‪ ،‬كوَ‪ ،‬ؿِل‪ ،‬هًَ‪ُْ ،‬ي ٔ كکًض‪)۰ٖ(.‬‬
‫‪ٔ۲۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ػوة چگًَْ ثَّؼو هّی آّهك؟‬

‫ْٕحی ‪ٛ‬خف‪ٛ ،‬لَحی ٔٓیغ ٔ آًٓخٌ ٍٍٔٗ ٔ پَٓظخٍِ رَحی َْ حَٔخَی‬
‫هیخلحَگیِ حٓض‪ .‬ػَدْخ ىٍ ‪ٛ‬لَحی ه٘کی حهخيض ىحٗظُي کّ ْٕحی آٌ ‪ٛ‬خف ٔ‬
‫آًٓخٌ آٌ ىٍه٘خٌ رٕى‪ ،‬نٌح ًٍْ ٍٍٔٗ پیيح کَىَي ٔ هَیلّی آَخٌ رَّٓحثیيٌ ٗؼَ‬
‫گَحثیي ٔ رّٔٓیهّی ٗؼَ حكٔخٓخص ٔ ػٕح‪١‬ق هٕى ٍح َٗف ىحىَي‪ ،‬یخ طزخٍ ٔ َژحى‬
‫هٕىٍح ًکَ کَىَي‪ ،‬یخ ٔهخیغ يٓى َُيگی هٕیٖ ٍح ریخٌ ًَٕىَي‪ .‬هِٕی ریخٌ آَخٌ يلکى‬
‫ٗي ٔ ىٍ َٓحثیيٌ هطزّ يخَْ گ٘ظُي ٔ رّٔٓیهّی هطزّ ًْض يَىحٌ ٍح رَحَگیوظُي‪،‬‬
‫ٔآَخٌ ٍح رّؿُگ‪ ،‬آٗظی‪ ،‬حكظوخٍ رَیکيیگَ ٔ یخ طُلَ حُ یکيیگَ ىػٕص کَىَي‪.‬‬
‫«ؿَؿی ُیيحٌ» ىٍ يوييّی کظخد «طخٍین طًيٌ حٓالو» يیگٕیي‪ :‬حكکخٍ‬
‫ٗخػَحَّ حُ هيیى ىٍ ًحص ػَد رٕىِ‪ ،‬ح ّيخ کهًخص يُظٕو ىٍ يیخٌ آٌْخ طخُِگی ىحٍى‪،‬‬
‫ٗخیي ىٍ حرظيح‪ٗ ،‬ؼَ ٍح رخ ؿًهّْخی کٕطخِ يخَُي « َيؼ َ ْم» َوم يیکَىَي‪ ،‬ػَدْخ رّيؼخل‬
‫ػالهّ ىحٗظُي ٔ يؼمْخی رٔیخٍ يیخٌ آَخٌ ٍحیؾ رٕى‪ ،‬طخ حیٍکّ طيٍیـخ ً يؼمْخ ٍح َیِ رخ‬
‫ٓـغ ٔ هخكیّ طُظیى ًَٕىَي کّ رّگٕٕ َُٕٗيِگخٌ هٕٕآیُي ٗي؛ ًْیٍکّ آُْگ یکی‬
‫ىٔ هخكیّ رگٕٕ آَخٌ هٕٕ آيي‪ ،‬هخكیّْخی ىیگَ َیِ رَآٌ حكِٔىَي ٔ حیٍ هٕى َٕػی‬
‫حُ «ٍؿِ» ٓخىِ رٕىِ حٓض ٔ طخ ييص ُيخَی َْگخِ هَیلّی ٗخػَحٌ ػَد گم‬
‫يی کَى‪ ،‬ىٍ يٕهغ ريگٕثی حُ یکيیگَ یخ حظٓخٍ طُلَ یخ حرَحُ كوَیّ ىٔ ّٓ ریظی‬
‫يیَٓٔىَي ٔ ًْیٍکّ َخرـّی يیخٌ آَخٌ پيیي يیآيي‪ ،‬کهًخص يُظٕو ٍٔ رّرٓزٕى‬
‫يیگٌحٍى ٔ ح‪ٛ‬الكخطی ىٍآٌ حَـخو يیٗي‪ .‬حٔ يیحكِحیي‪ :‬ػَد ًحطخ ً ٗخػَ حٓض چٌٕ‪:‬‬
‫ٔ ـ ػَد ٓخيی حٓض ٔ ٓخيی ‪١‬زؼخ ً حْم كکَ ٔ هیخل حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ آٌْخ رخىیّ َ٘یٍ رٕىَي ٔ يَىو رخىیّ َ٘یٍ رّحٓظوالل ٔ آُحىی هٕ گَكظّحَي‪.‬‬
‫ٖ ـ يَىو ‪ٛ‬لَحَ٘یٍ ػخىطخ ً رخ یکيیگَ يلخهَِ يیکُُي ٔ یخ رّیکيیگَ ىُٗخو‬
‫ىحىِ‪ ،‬حرَحُ طُلَ يیًَخیُي ٔ ًْیٍ کً٘کٖ ٔ يُخُػّ ًٍْ آَخٌ ٍح ٍٍٔٗ يیٓخُى ٔ‬
‫هِٕی ريیّٓگٕثی آٌْخ ٍح طوٕیض يیًَخیي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ُرخٌ ػَد رخ کهًخص يُظٕو طُخٓذ ىحٍى‪ .‬ػَد یک يهض هيیًی حٓض ٔ‬
‫َخچخٍ حُ هيیىحالیخو ٗؼَ يیگلظّ‪ .‬حٗؼخٍ ػَد رٔیخٍ ُیخى حٓض‪ ،‬ػَد ىٍ ييص یک‬
‫ٔ َیى یخ ىٔ هٌَ (حیخو ؿخْهیض) رّهيٍی ٗؼَ گلظّ کّ ْیچ يهض يظًيَی ىٍ ظَف‬
‫چُيیٍ هٌَ آٌيويحٍ ٗؼَ َگلظّ حٓض‪ ،‬يؼالً «حیهیخى» ٔ «حىیّٔ» کّ يٓىطَیٍ حٗؼخٍ‬
‫ُيخٌ ؿخْهیض یَٕخَی حٓض ٖٓ ِْحٍ ریض حٓض‪َْ ...‬چُي حیٍ ىٔ حػَ ٍح ئُٕد‬
‫رّْٕيَ يیىحَُي حيخ رّىنیم كويحٌ ح‪١‬الػخص‪َُ ،‬يگی ْٕيَ ىٍ ْخنّی حُ حرٓخو حٓض‪.‬‬
‫‪ٔ۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حنزظّ حٗؼخٍ ُْيی رٔخ كَحٔحٌ طَ حُ حٗؼخٍ ػَری حٓض ٔ رّ‪ٛ‬يْخ ِْحٍ ریض‬
‫يیٍٓي؛ ح ّيخ حٗؼخٍ ُْيی ‪١‬ی ِْحٍحٌ ٓخل َٓٔىِ ٗيِ ٔ ٍٔی ْى حَزخٗض گَىیيِ‬
‫حٓض؛ ٰنکٍ ٗؼَ ػَد ؿخْهی طُٓخ یک ٔ َیى طخ ىٔ هٌَ ٍح ىٍ رَ يیگیَى‪ .‬ي‪٠‬خكخ ً رَ‬
‫حیٍکّ ُْيیْخ ٔ یَٕخَیْخ ٔ يهم ىیگَ ىٔنض ٔ ؿخيؼّ ٔ ىیٍ ٔ ط٘کیالص ىحٗظُي ٔ‬
‫يُظٕيخص آَخٌ ىٍ َظیـّی آٌ ط٘کیالص پيیي آييِ ٔ طَهی کَىِ رٕى‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ‬
‫حٗؼخٍ ٍٔيیخٌ چُي هٌَ پْ حُ طؤٓیْ ىٔنض آَخٌ پيیي آييِ رٕى؛ ح ّيخ حٗؼخٍ ػَد‬
‫رئٌ آٌ ٔٓخیم ٔ حُ ٍٔی ػٕحيم ‪١‬زیؼی ٔ كطَی پيیي آييِ رٕى‪.‬‬
‫رّػالِٔ‪ ،‬ػَد ریٖطَ ه‪ٜ‬یيِ يیَٓحثیي‪َّٗ ،‬ؼَ؛ ه‪ٜ‬یيِ حُ ٗؼَ ‪ٕ١‬الَیطَ‬
‫حٓض ٔ هيٍص ًُْی ٔ هیخلپَىحُی ریٖطَ يی‪١‬هزي‪ .‬حُ هَحٍ گلظّی يٍٕهخٌ ػَد‪،‬‬
‫حٗوخ‪ً ٙ‬یم كـى ُیخىی حُ حٗؼخٍ ػَد ٍح ىٍ ًٍْ هٕى يللٕظ ىحٗظّحَي‪:‬‬
‫«أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ رٍحنلخٍع حنطخیی» (‪ ٔ۴۴‬ـ ٖٕٔ ‪‎‎ْ ،‬ق) يٕأنق کظخد‬
‫«ىیٕحٌ حنلًخّٓ» گٌٗظّ حُ ه‪ٜ‬یيِ ٔ يوطٕػخص ‪ِْ ٔ4‬حٍ ٍؿِ ػَری كلع ىحٗظّ‬
‫حٓض؛ «كًخى ٍحٔیّ» (‪ ۰۳‬ـ ٓ‪‎ ‎ْ ، ٔ۶‬ق) ‪ِْ ٕ۰‬حٍ ه‪ٜ‬یيِ يللٕظ رٕىِ کّ َْ‬
‫ه‪ٜ‬یيِ رخ یکی حُ كَٔف ْـخء آؿخُ يیٗيِ حٓض‪ ،‬ػزيحنًهک حْل‪ًٛ‬ؼی (ٕٕٔ ـ‬
‫‪‎‎ْ ، ٕٔ۶‬ق) ‪ِْ ٔ۶‬حٍ ٍؿِ كلع ىحٗظّ حٓض‪« ،‬أرٕ‪٠ًٟ‬ى» حُ ‪ٛ‬ي ٗخػَ حٗؼخٍی‬
‫كلع رٕىِ کّ َخو طًخو آٌ ‪ٛ‬ي ٗخػَ ػًَ رٕىِ حٓض‪...‬‬
‫گَچّ ىٍ حیٍ گلظّْخ ط‪ ٍٕٜ‬يزخنـّ يیٍٔى‪ ،‬ح ّيخ ىٍ َْ كخل ىنیهی ٍٍٔٗ رَ‬
‫ُیخىی حٗؼخٍ ػَد يیرخٗي رّه‪ ٕٜٙ‬حگَ حیٍ َکظّ ٍح ىٍ َظَ رگیَیى کّ رٔیخٍی‬
‫حُ ٍحٔیخٌ حٗؼخٍ ؿخْهیض ىٍ ؿُگْخی حٓاليی ک٘ظّ ٗيَي ٔ حهزخٍ آَخٌ رخ هٕىٗخٌ‬
‫حُ يیخٌ ٍكظّ حٓض‪« .‬أرٕػًَ ػالء» يیگٕیي‪« :‬هًٔض رٔیخٍ کًی حُ حٗؼخٍ ؿخْهیض‬
‫رّىٓض يخ ٍٓیيِ ٔ حگَ ًّْی آٌْخ ٍح يیىحَٔظیى ػهى ٔ ٗؼَ ُیخىطَی ىحٗظیى‪)۰ٖ(».‬‬

‫اهَبم ّؼو‬
‫حٓخٓخ ً ٗؼَ رّّٓ هًٔض ػًيِ هخرم طؤیى حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ٗؼَ طًؼیهی‪ :‬کّ ىٍ آٌ حكٔخٓخص ٗخػَ ٔ کٔخٌ حٔ طٕ‪ٛ‬یق يیٕٗى؛ يخَُي‬
‫يَػیّ‪ٍ ،‬ؿِهٕحَی‪ ،‬يزخْخص‪ ،‬ييف‪ً ،‬و‪ْ ،‬ـٕ ٔ حَظوخو؛ یخ ي٘ظًم رَ پُي ٔ َ‪ٜ‬یلض ٔ‬
‫كکًض؛ کّ يـًٕػخ ً ؿِء حٗؼخٍ (ىٍحيخطیک) ىٍ يیآیي‪.‬‬
‫ٕ ـ ٗؼَ ه‪ٜٜ‬ی‪ٗ :‬خيم ىحٓظخٌَٓحثی‪ً ،‬کَكٕحىع‪ ،‬حٓطٍَِٕٓحیی‪،‬‬
‫َٕٓظخنٕژیک ٔ كَٔصُح ‪ ...‬کّ ىٍ ُيَِ ی حٗؼخٍ «حپیک» يلٕٔد حٓض‪.‬‬
‫‪ٔ۲۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٖ ـ ٗؼَؿُخثی‪ :‬ػخٗوخَّْخ‪ ،‬حٗظیخم‪ ،‬طٕ‪ٛ‬یلخص‪ ...‬ىٍُيَِی «نیَیک» يیرخٗي‪.‬‬

‫رُخرَحیٍ طؤیىرُيی‪ ،‬حٗؼخٍ ٓخيیخٌ طَکیزی حُ حٗؼخٍ «ىٍحيخطیک ٔ نیَیک»‬
‫حٓض‪ .‬رّه‪ ٕٜٙ‬حٗؼخٍ یٕٓىیخٌ حُ يٍٕ٘ٓطَیٍ ٗؼَْخی حكٔخٓی حٓض‪ .‬چٌٕ‬
‫یٕٓىیخٌ ریٖ حُ َْ يهض ىیگَ ىَیخ آِ ٔ َخنّ ٔ گَیّ ٔ ُحٍی ىحٍَي‪ .‬يِحيیَ ىحٔٔى ٔ‬
‫يَػیّهٕحَیْخی یٕٓى ٔ حيؼخل ٔ كکى ٓهیًخٌ َزی ٔ ؿیَِ ًََّْٕخی حُ ًْخٌ‬
‫حكٔخٓخص يیرخٗي‪ ،‬هال‪ ّٛ‬حیٍکّ حكکخٍ ٗخػَحَّی یٕٓى (ػزَیخٌ) حُ َْ ؿٓض‬
‫كخکی حُ ٗکِٕ ٔ گَیّ ٔ طًٔک رّىیٍ ٔ طٔهیى ىٍ يوخرم ه‪٠‬خء ٔ هيٍ ٰانٓی حٓض‪.‬‬
‫ًَیطٕحٌ گلض ػَدْخ ٗؼَ حكٔخَّ ٔ ىحٓظخٌَٓحثی َيحٗظّحَي‪ ،‬ح ّيخ َٔزض رّٓخیَ‬
‫حٗؼخٍ آَخٌ‪ ،‬هًٔض ىحٓظخٌَٓحثی رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍ حیخو ؿخْهیض کى رٕىِ حٓض ٔ ًْخٌ‬
‫حٗؼخٍ يوظ‪ْ َٜ‬ى ٍحؿغ رّطٕ‪ٛ‬یق پخٍِی كیٕحَخص‪ ،‬یخ حىٔحص رٕىِ ٔ یخ ٔهخیغ‬
‫کٕطخْی ٍح طٕ‪ٛ‬یق کَىِ حٓض‪ .‬ح ّيخ حٗؼخٍ ‪ٕ١‬الَی (ىحٓظخٌَٓحثی) يخَُي حیهیخى ْٕيَ‬
‫حٓخٓخ ً ىٍ ُرخٌ ػَری ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬يغ ًحنک ًَیطٕحٌ گلض کّ ػَدْخ ح‪ٛ‬الً چُخٌ‬
‫حٗؼخٍی َگلظّحَي‪ ،‬رهکّ ط‪ ٍٕٜ‬يیٍٔى ػَد َیِ رّٔحٓطّی ؿُگْخی ىحههی هٕى‬
‫چُخٌ حطلخهخطی ىحٗظّ ٔ حٗؼخٍی ىٍ آٌ ه‪َٔٓ ٕٜٙ‬ىِحَي‪ ،‬يُظٓی هًٔض ػًيِی آٌ‬
‫يلوٕى ٗيِ ٔ كو‪ ٢‬هًٔضْخی کٕطخْی حُ یک چُخٌ ه‪ٜ‬یيِ طخ ُيخٌ حٓالو رّىٓض آييِ‬
‫حٓض کّ پخٍِی ٔهخیغ ؿُگی ٔ يخَُي آٌ ٍح طٕ‪ٛ‬یق يیکُي‪.‬‬
‫رٓظَیٍ حٗؼخٍ يوظ‪ ٚ‬رّٗخػَحٌ رئی رٕىِ حٓض‪ ،‬چَح کّ ‪ٛ‬لَح ٍٔف حٔ ٍح‬
‫نطیق ٔ ؿٔى حٔ ٍح طُٕيُي ٓخهظّ ٔ حیٍ ‪ٛ‬الرض ىٍ ٗؼَْخی حیٍ ىٓظّ حُ ٗؼَحء َیِ‬
‫ًَٕى کَىِ حٓض‪ٗ .‬خػَ رئی ٗخػَی حٓض ػخٗن پیّ٘ رخ يؼٕ٘هّی ٔحكي يؼم‬
‫ىحٓظخٌْخی «ػ٘ن نیهی ٔ يـٌُٕ» ٔ «ؿًیم ٔ رؼیُّ» ‪ ...‬کّ ىٍ َٓخیض ىٍ ٍحِ‬
‫يؼٕ٘م ٔ رّهخ‪ََٓ َ١‬یيٌ رّػ٘وٖ ؿخٌ يیىْي‪.‬‬
‫يوظ‪٠‬یخص يلی‪َُ ٔ ٢‬يگخَی ػَد ریٖ حُ َْچیِ يظٕؿّ ٍؿِهٕحَی ٔ‬
‫ػ٘نرخُی ٔ حظٓخٍ حكظوخٍ ٔ ‪ٛ‬لزض ًٗ٘یَ ٔ حٓذ ٔ ٗظَ يیرخٗي‪ .‬حٗؼخٍ ػَد‬
‫هَیذ ریٔض هٔى حٓض‪ ،‬حُ آٌ ؿًهّ حٗؼخٍ ؿُخثی (يٕٓیوی) کّ ػخ‪١‬لّ ٔ حكٔخٓخص‬
‫ٍح يیٍٓخَي‪ ،‬يخَُي ؿِل‪ ،‬يزخْخص‪ ،‬ييف‪ْ ،‬ـٕ‪ ،‬ػظخد‪ُْ ،‬ي‪ ،‬يَػیّ‪ ،‬طزَیک‪ٔ ،‬ػیي‪،‬‬
‫كٌٍىحىٌ‪ٍ ،‬ؿِهٕحَی‪ ...‬هٔى ىیگَ طٕ‪ٛ‬یق ٗخػَحَّ حُ يلی‪ ٔ ٢‬حٗیخء پیَحيٌٕ‪،‬‬
‫يخَُي گم ٔ َٗحد ٔ حٓذ ٔ ٗظَ ٔ ؿیَِ ‪...‬‬
‫ىٍ طًخو حهٔخو كٕم‪ ،‬حكٔخٓخص ٗخػَ ٔ یخ هزیهّی حٔ حرَحُ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕٓٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫"أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ" حٗؼخٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض ٍح ىٍ ىِ رخد رَّٗف ُیَ طُظیى‬
‫ًَٕىِ حٓض‪ ٔ :‬ـ كًخّٓ ٔ ٗـخػض‪ ٕ ،‬ـ يَحػٗ‪ ٖ ،‬ـ ييحیق‪ 4 ،‬ـ حىد‪ ۳ ،‬ـ ؿِلْخٖ‬
‫يُخٓذ رخ ىٍٔحٌ ؿٕحَٗ‪ ۶ ،‬ـ ْـٕ ٔ ِْل ييف ٔ ًو حٗوخ‪ ٔ ٙ‬هزخثم‪ ۰ ،‬ـ حٗؼخٍٖ‬
‫يُخٓذ رخ يًٓخٌ َٕحُٖ ٔ ٓوخٔص‪ ۴ ،‬ـ حٔ‪ٛ‬خف ٔ كخالص ٔ ٓیَ‪ ۲ ،‬ـ يطخیزخص ٔ‬
‫نطیلّ‪ ٔٓ ،‬ـ حٔ‪ٛ‬خف ٔ ٍٔكیّ ٔ ػٕح‪١‬ق َُخٌ‪.‬‬
‫گَچّ ٗؼَ ؿخْهی ىٍ كي كَحٔحٌ يظ‪ ًٍّ ٠‬كکًض حٓض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ‪ ًٍٟ‬رّآٌچّ‬
‫کّ حئَُِ رّهٕحَیٍ ٔ َظخيخص كوٕهی ٔ كوٓت حئَُی يؼَٔف حٓض‪َ ،‬یِ حنظلخص‬
‫ىحٍى‪ .‬رًّْیٍ حٓخّ يیطٕحَیى آٌ ٍح حُ ؿًهّ يُخرغ "كوّؿخْهی" َیِ رًّٗخٍ ریخٍٔیى‬
‫ُیَح ًْخٌ حٗخٍِْخی گٌٍح ٔ ؿیَ كُی رّيخ يیٍٓخَي کّ ىٍ آٌ ىٍِٔ َظخيخص كوٕهی‬
‫ٔ كوٓی رَچّ ح‪ٕٛ‬ل ٔ ‪ٕٟ‬حرطی حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ػَدْخ كطَطخ ً ٗخػَ رٕىَي‪ ،‬كظی ىُىحٌ ٔ ىیٕحَّگخٌ ػَد ٗؼَ يیگلظُي‪،‬‬
‫َُخٌ ٗخػَِ ىٍ يیخٌ ػَد رٔیخٍحَي‪ ،‬ؿًؼی حُ آَخٌ ؿِء َخرـّْخ يیرخُٗي‪َْ ،‬کْ‬
‫ْى کّ ‪١‬زغ ٗؼَ َيحٗظّ ىٍ يـخنْ ٗؼَحء يیآييِ ٔ ٗؼَ ٍح گٕٕ يیىحىِ‪ ،‬كلع‬
‫يیکَىِ ٔ ٍحؿغ رّآٌ حظٓخٍ ػویيِ يیًَٕىِ حٓض‪ٌُْ .‬خ َیِ رَحی رٍَٓی حٗؼخٍ ٔ‬
‫طلوین ىٍرخٍِی رَطَی ٗخػَحٌ يـخنْ حىری ط٘کیم يیىحىَي‪ .‬ىٍ آٌ يـخنْ حُ َْ‬
‫َٕع ٗؼَی ٓوٍ يیگلظُي‪.‬‬

‫هوبم ّ هٌيلخ ّبػو‬

‫ٗؼَ حُ چُخٌ حًْیظی َِى ػَد رَهٍٕىحٍ رٕى کّ آٌ ٍح ىیٕحٌ ػهى ٔ يُظٓخی‬
‫كکًض يیىحَٔظُي‪ٗ .‬خػَی ئُٕد رَّْهزیهّ‪ ،‬حكظوخٍ رٍِگ رَحی هزیهّی يَرٕ‪ّ١‬‬
‫يلٕٔد يیٗي‪ .‬ػَدْخ ؿٕحَخٌ هٕى ٍح طَؿیذ يیکَىَي کّ ٗؼَ َیکٕ رَٔحیُي‪،‬‬
‫چّ ٗخػَ ىٍ يیخٌ ػَدْخ پُخِ َٗف ٔ َخيّٕ ٔ ٍحٔی آػخٍ ٔ حهزخٍ آَخٌ رٕى ٔ چّ‬
‫رٔخ کّ ٗخػَ ٍح رَ پٓهٕحَخٌ (ٕٗحنیّ) طَؿیق يیىحىَي‪ًْ ،‬یٍکّ ىٍ هزیهّی ٗخػَی‬
‫پیيح يیٗي هزخیم ىیگَ رّيزخٍکزخىی آٌ هزیهّ ٍكظّ ٔ هزیهّی ٗخػَ ٍح طزَیک يیگلظُي‪،‬‬
‫ٓپْ يـخنْ يًٓخَی ٔ ؿٍ٘ طَطیذ يیىحىَي ٔ هخٌْخ يیگٔظَحَیيَي‪َُ ،‬خٌ ٓخُ ٔ‬
‫آٔحُ يیُىَي ٔ يیهٕحَيَي‪ ،‬ؿٕحَخٌ ي٘ـٕل هييضگِحٍی يیٗيَي چّ يؼظوي رٕىَي‬
‫کّ ٗخػَ حُ َٗف ٔ َخيّٕ هزیهّ ىكخع يیکُي‪َ ،‬خو آَخٌ ٍح رهُي يیٓخُى ٔ آػخٍ آٌْخ‬
‫ٍح ؿخٔیيحٌ يیىحٍى‪ ،‬ىٍ ٔحهغ آٌچّ حُ حهزخٍ‪ ،‬آىحد‪ ،‬ػهٕو‪ ،‬حهالم‪ٔ ،‬هخیغ يًّٓ ٔ‬
‫طخٍین ٔ ؿُگْخی ُيخٌ ؿخْهیض رخهی يخَيِ ًْخَخ رّٔٓیهّی حٗؼخٍ حٓض‪.‬‬
‫ٕٔٓ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫يؼالً «ىیٕحٌ حن٘ؼَحء حنًؼًَیٍ؛ حهزخٍْى ٔ حٗؼخٍْى كی حنـخْهیش حنی َٓخیش‬

‫حنؼ‪ َٜ‬حاليٕی» ٔ کظخد «حنًؼًَیٍ» (ٓخنوٍٕىِگخٌ) حُ «حرٕكخطى ٓـٔظخَی» رخ‬
‫حٓظلخىِ حُ آٌ ٗؼَْخ طؤنیق ٗيِ حٓض‪ًْ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬کظخدْخی حرٍهظیزّ‪ ،‬ؿخكع‪ ،‬ىیٍُٕی‬
‫ٔ ىیگَ کٔخٌ رخ حنٓخو حُ يلظٕیخص ٔ يلخى حٗؼخٍ ؿخْهی طلَیَ یخكظّ حٓض‪.‬‬
‫ُريِی حٗؼخٍ ؿخْهیض ‪ 4۲‬ه‪ٜ‬یيِ حٓض کّ حُ ‪ٗ 4۲‬خػَ رخهی يخَيِ حٓض ٔ َْ‬
‫ه‪ٜ‬یيِ نوذ يو‪ٕٜٛ‬ی ىحٍى کّ ‪١‬زن طَطیذ ًیم رّْلض يـًٕػّ ىٓظّرُيی يیٕٗى‪:‬‬
‫يؼهوخص ـ يـًَٓحص ـ يُظویخص ـ يٌْزخص ـ يَحػی ـ يٕ٘رخص ـ يهلًخص‪ .‬طًخو حیٍ‬
‫يـًٕػّْخ ىٍ کظخد «ؿًَٓس حٗؼخٍ حنؼَد» طؤنیق أرُٕیي حَ‪ٜ‬خٍی یخكض يیٕٗى‪.‬‬

‫هؼلوبد ٍجغ‬
‫حُ يٍٕ٘ٓطَیٍ َٕٗظّْخ ٔ گلظخٍْخی ػَد پیٖ حُ حٓالو يؼهوخص ٓزغ حٓض؛‬
‫ه‪ٜ‬خثیيی رٔیخٍ ُیزخ‪ ،‬پَرخٍ ٔ پَيؼُخ کّ َْیک حُ آٌْخ يؼخَی ٔیژِی ىٍ رَ ىحٍى‪.‬‬
‫ٗخػَحٌ ٍُٔگخٍ ؿخْهیض ػَد رٕىَي کّ ؿًؼخ ً‬
‫ِ‬ ‫گخٌ حیٍ ه‪ٜ‬خثیي ْلض طٍ حُ‬ ‫َٓحیُيِ ِ‬
‫ص ْلظگخَّ يؼَٔف ْٔظُي‪.‬‬
‫ٔزغ» یؼُی ح‪ٛ‬لخد يؼهوخ ِ‬ ‫رّ«ٗؼَحء حن ًُ َؼهَوخص حن َ‬
‫حیٍ ه‪ٜ‬خثیي رّهخ‪ َ١‬ػظًظی کّ َِى يَىو ىحٗظّ حٓض رخ آد ‪١‬ال رَ كَیَ‬
‫ي‪َٜ‬ی َٕٗظّ ٗيِ ٔ رَىیٕحٍ کؼزّ آٔیوظّ ٗيِ رٕى‪ ،‬هٕٕروظخَّ حکٌُٕ ىٍ ىٓضٍّ‬
‫حٓض‪ ،‬رخٍْخ چخپ ٗيِ ٔ َٗفْخی رٔیخٍ رّيُظٍٕ طٕ‪ٟ‬یق نـخص ٔ ک٘ق يوخ‪ٛ‬ي‬
‫گٕیُيِگخٌ َٕٗظّحَي‪ َْ ،‬ه‪ٜ‬یيِ حُ ه‪ٜ‬خثیي يؼهوخص ٗخيم ٔ‪ ۴‬طخ ٓٓٔ ریض حٓض‪.‬‬
‫َخوْخی ح‪ٛ‬لخد «يؼهوخص ٓزغ» ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ «حيَإحنویْ رٍ ُكـَ حن ِکُيی» (و ٓ‪ ، ۳4‬و) رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «هلخ َزک‬
‫ل»(‪)۰4‬‬‫يٍ ًکَی كزیذ ٔ يُِ ِ‬
‫ٕ ـ «ػُظَس رٍ ٗيحى حنؼزٔی» (و ‪ ، ۶ٔ۳‬و) رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «ْم ؿخىٍ‬
‫يظَىو»(‪)۰۳‬‬
‫ِ‬ ‫٘ؼَحء يٍ‬‫حن ّ‬
‫ٖ ـ «ُْیَ رٍ أری ٓهًی حنًَِی» (و‪ ، ۶ٕ۰‬و) حُ ػَد «ػيَخَی» رخ ه‪ٜ‬یيِی‬
‫يٍٕ٘ٓ «أيٍ أو أٔكی ىيُش نى طکهى»(‪)۰۶‬‬
‫‪ 4‬ـ «ػًَٔ رٍ کهؼٕو حنظـهزی» (و ‪ ، ۳۴4‬و) حنؼيَخَی رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «أال‬
‫ْزی ر‪ٜ‬لُک كخ‪ٛ‬زلیُخ»(‪)۰۰‬‬
‫‪ ۳‬ـ «كخٍع رٍ كهِِ ی٘کَی» حنؼيَخَی (و ٓ‪ ، ۳۰‬و) رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «آًطُخ‬
‫رزیُٓخ أًٓخء»(‪)۰۴‬‬
‫ٕٕٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۶‬ـ «نزیي رٍ أری ٍریؼّ ػخيَی» (و ٔ‪ ، ۶۶‬و) رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «ػلض‬

‫حنيیخٍ يلهٓخ ٔيوخيٓخ»(‪)۰۲‬‬
‫‪ ۰‬ـ «حػ٘ی هیْ» (يیًٌٕ رٍ هیْ رٍ ؿُيل ـ و ‪ ، ۶ٓ۰‬و) رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ‬
‫«ٔىع َْیَس اٌ حنَکذ يَطلم»(ٓ‪)۴‬‬
‫ؿخنذ يلووخٌ ّٓ ٗخػَ ىیگَ رَحیٍ نیٔض حكِٔىِ ٔ طؼيحى يؼهوخص ٍح رّىِ‬
‫ه‪ٜ‬یيِ ٍٓخَیيِحَي کّ يـًٕػخ ً رّ«يؼهوخص ػَِ٘» ئًی ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫‪ ۴‬ـ «ػزیي رٍ حرَ‪ »ٙ‬حالٓيی (و ‪ ، ۳۳4‬و) رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «أهلَ يٍ أْهّ‬
‫يهلٕد»(ٔ‪)۴‬‬
‫‪ ۲‬ـ «َخرـّ ًریخَی» (و ‪ ، ۶ٓ4‬و) رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «یخ ىحٍيیش رخنؼهیخء‬
‫ٔحنُٔي»(ٕ‪)۴‬‬
‫ٓٔ ـ «‪َ١‬كش رٍ حنؼزي رکَی حنؼيَخَی» حُ هزیهّی «رکَ رٍ ٔحثم» (و ‪ ، ۳۶۲‬و)‬
‫رخ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ «نوٕنش أ‪١‬الل رزَهش ػًٓي»(ٖ‪)۴‬‬
‫٘ؼَحی ىٍٔحٌ ؿخْهیض حٓض‪ .‬ىٍ ََـي يظٕني ٗي‪َ« ،‬خو کخيم‬ ‫حيیَحن ّ‬
‫"اهو ُإالویٌ" ُ‬
‫ِيَإُ حنوَیْ رٍ ُكـَ رٍ حنلخٍع رٍ ػًَٔ رٍ ُكـَ آک ُم حن ًَُحٍ رٍ يؼخٔیش رٍ‬ ‫ٔی «ح ُ‬
‫ػٍٕ ٰحنکُيی» رٕى‪َ ٔ .‬خو يخىٍٕ كخ‪ ًّ١‬رُض ٍریؼش رٍ حنلخٍع رٕى‪ .‬پيٍکالٌ حٔ َیِ‬
‫ٗخػَی رَؿٔظّ رٕى‪ .‬حيَإُ حنویْ ىٍ كئى ٖٓٔ طخ ٓ‪ ۴‬هزم حُ ْـَص‪ ،‬رَحرَ رخ‬
‫كئى ‪ ۳44‬طخ ‪( 4۲۶‬و) ُیٔظّ حٓض‪ .‬حٔ حٓالو ٍح ىٍک َکَى‪ .‬پیخيزَ حٓالو‪،‬‬
‫كٕحنیٓ‪ ۳۰‬طَٓخیی رّىَیخ آيي؛ ُيخَی کّ حيَإُ حنویْ ٓخلْخی يظًخىی ىٍ هخک هلظّ‬
‫رٕى‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ حٗؼخٍ ٔی ه‪ٜ‬یيِی َخد حٔ حٓض کّ رخ حنلخظ ٔ طؼزیَحص َـِ ٔ‬
‫ىلحَگیِ ٔ رٔیخٍؿخَُٕٔ َٓٔىِ ٗيِ‪ ٔ ،‬رخ حیٍ ریض آؿخُ يیگَىى‪:‬‬
‫ِو‪ ٢‬حن ِهّٕی َریٍَ حنيَهٕ ِل كَ َل ْٕ َي ِم‬
‫رٔ ِ‬ ‫ذ ٔ َيُِ ِل‬ ‫َزک يٍ ًکَی كزی ٍ‬ ‫هِلخ َ ِ‬
‫د ًَٔٗؤ ِل‬ ‫ٔـظْٓخ يـــٍ َؿُٕ ٍ‬ ‫نًخ َ َ‬ ‫ق ٍَ ْٓ ًُــٓخ‬ ‫كظٕ‪ٟ‬قِ كَ ِ‬
‫خنًوَحسِ نى یَ ْؼ ُ‬
‫«حی ًَْْخٌ يٍ! نلظّی ىٍَک کُیي طخ يٍ رّیخى یخٍ ٓلَکَىِ ٔ َٓيُِل حٔ‬
‫رگَیى ٔ ٍیگٔظخٌ يیخٌ «ىهٕل» ٔ «كٕيم» ٍح حُ َٓٗک ىیيگخَى ٓیَحد ٓخُو‪».‬‬
‫ـ «ٍُٔگخٍحٌ گٌٗض! ٔ ُُْٕ ُٕٔ رخىْخی ؿُٕد ٔ ًٗخل‪ ،‬آػخٍ هیًّْخ ٔ‬
‫هخکٔظَ حؿخمْخی ٗخٌ ٍح َِىٔىِ حٓض!»‬
‫آٌچّ ئهى حٓض حيَإُ حنویْ حٗؼخٍ ؿخَُٕٔ ٔ ْيكًُي يیَٓٔىِ ٔ ىٍ كَٔص‬
‫چیِی‪ ،‬یخ ٔ‪ٟ‬ؼی حُ ىٓضٍكظّ َیِ ٗؼَ َٓٔىِ حٓض؛ ىٍ ىیٕحٌ حٔ يیهٕحَیى‪:‬‬
‫َزکی حنيیخٍ کًخرکی حرٍهٌحو‬ ‫ػٕؿخ ػهی حنطهم حنًلیم الَُخ‬
‫ٖٕٓ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫«ًٗخ ىٔ ًَْحِ يٍ! ٍحِ کؾ کُیي طخ رَ حیٍ ٔیَحَّْخی طـییَٗکم یخكظّ رگَیى‪،‬‬
‫ْىچُخٌکّ حرٍهٌحو گَیٔض»‪( ...‬حِٔ ‪ ...‬چويٍ ؿخَُٕٔ حٓض)‬
‫چُخٌکّ حُ كلٕحی ٗؼَ رَ يیآیي «حرٍهٌحو» حنگٕی ٗو‪ٜ‬یظی حيَإُ حنویْ رٕىِ‬
‫حٓض‪ .‬ؿِ ًْیٍ حٗخٍِ کّ ىالنض يیکُي رَ حیٍکّ حرٍهٌحو َؤظیٍ کٔی رٕىِ کّ ىٍ‬
‫ٗؼَ رَ ح‪١‬الل ىٍَگ کَىِ ٔ گَیٔظّ‪ ،‬ح‪١‬الع ىیگَی حُ حٔ ىٍ ىٓض َیٔض‪.‬‬

‫هؼوبی رؤصیوپنیوی هوآى اى اّؼبه اهوإالویٌ‬

‫ىٍ حٗؼخٍ ؿخْهی رَهی يلخْیى‪ ،‬حٓخيی‪ ،‬حػالو‪ ،‬کهًخص ٔ طَکیزخطی رّکخٍ ٍكظّ‬
‫ػزيحنَإٔف حنًُخٔی ىٍ کظخد «كی‪ ٞ‬حنويیَ‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫کّ رؼيح ً ىٍ هَآٌ کَیى آييِ حٓض؛ دمحم‬
‫َٗف حنـخيغ حن‪ٜ‬ـیَ» (رخد ًِِْ) هطؼخطی حُ حٗؼخٍ حيَإحنویْ َوم يیکُي کّ‬
‫رّپیٖ حُ پیيحیی حٓالو طؼهن ىحٍَي‪ .‬يغٌْح رَهی ي‪ٜ‬خٍع ٔ طؼخریَ آٌ ػیُخ ً ىٍ هَآٌ‬
‫ُِل‪ ،‬كوخل‪:‬‬ ‫آييِ‪ .‬ػیٍ کالو كی‪ٞ‬حنويیَ چُیٍ حٓض‪ :‬هي طکهى حيَإحنویْ رخنوَآٌ هزم أٌیُ ّ‬
‫ػٍ ؿِحل ‪ٛ‬خى ههزی َٔلَ‬ ‫ىَض حنٔخػش ٔ حَ٘ن حنؤًَ‬
‫َخػْ حنطَف رؼیُیّ كٍٕ‬ ‫حكٍٕ هي كَص كی حٔ‪ٛ‬خكّ‬
‫كَيخَی كظؼـــــخ‪١‬ی كؼوَٕ‬ ‫يَ یــــٕو حنؼیي كی ُیُظّ‬
‫كظَکُی کٓ٘یــى حنًلظظَٖ‬ ‫رٔٓخو يــــــٍ نلخظ كخطک‬
‫کخَض حنٔــــخػش حىْی ٔحيَ‬ ‫ٔ حًح يــخ ؿخد ػُی ٓخػظّ‬
‫ثَؾین الوَک ٍطواً هقزٖو‬ ‫کظذ حنلٍٔ ػهی ٔ ؿُظّ‬
‫كَحیض حنهیـــم یَٔی رخنوًَ‬ ‫ػخىس حالهًخٍطَٔی كیحنيؿی‬
‫كَهّ ًحنُــٍٕ کى ٗیء َُْ‬ ‫رخن‪٠‬لی ٔ حنهیم يٍ ‪َ١‬طّ‬
‫ّ‬
‫ٔحَ٘ن حنوًَ‬ ‫ٔخػــش‬ ‫ىَض حن ّ‬ ‫ههض حً ٗن حنؼـــــٌحٍ هيِ‬
‫ٔ ـ رخ یک کهًّ طـییَ ‪ٍٕٓ /‬س حنوًَ ـ آیّ ٔ‬
‫ٕ ـ ٍٕٓس حنوًَ ـ آیّ ‪ٕ۲‬‬
‫ٖ ـ ٍٕٓس حنوًَ ـ آیّ ٖٔ‬
‫= هَآٌ‪ ،‬آیخطی حُ ٍٕٓس يزخٍکّی هًَ‪:‬‬
‫‪ٕٟ‬ح َٔیَوُٕنُٕح ِٓلْ ٌَ ُّي ْٔظ ًَِ ٌَّ‬ ‫ػشُ َٔحَ٘ ََن ْحنوَ ًَ َُ(ٔ) َٔاٌِ َی ََ ْٔح آ َیشً یُ ْؼ َِ ُ‬ ‫ٔخ َ‬‫ض حن َ‬ ‫«ح ْهظ َََ َر ِ‬
‫(ٕ) َٔ َکٌَرُٕح َٔحطَزَؼُٕح أ َ ْْ َٕحء ُْ ْى َٔ ُک ُّم أ َ ْي ٍَ ُّي ْٔظ َ ِو ٌَّ(ٖ) َٔنَوَ ْي َؿخء ُْى ِ ّيٍَ ْحْلََزَخء َيخ كِی ِّ‬
‫ک ٍَ‬‫َیءٍ َُّ ُ‬ ‫ع حنيَحعِ ِانَٗ ٗ ْ‬ ‫ُي ِْىَ َؿ ٌَ(‪ِ )4‬ك ْک ًَشٌ َرخ ِنـَشٌ كَ ًَخ ط ُ ْـ ٍِ حنٌُُُّ ٍُ(‪ )۳‬كَظ ََٕ َل َ‬
‫ػ ُْ ُٓ ْى َی ْٕ َو َیيْ ُ‬
‫خٍ ُْ ْى یَ ْو َُ ُؿٌَٕ ِيٍَ ْحْلَؿْ يَح ِ َ‬ ‫٘ؼًخ أ َ ْر َ‬
‫ع کَؤََ ُٓ ْى َؿ ََحىٌ ُّيُظَ٘ ٌَِ(‪ُّ )۰‬ي ْٓ ِطؼِیٍَ ِانَٗ حنيَحعِ‬ ‫‪ُ ٜ‬‬ ‫(‪ُ )۶‬ه َ‬
‫‪ٕٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٌٕ‬‫ػ ْزيَََخ َٔهَخنُٕح َيـْ ُُ ٌ‬

‫ض َه ْز َه ُٓ ْى َه ْٕ ُو َُٕفٍ كَ َکٌَرُٕح َ‬
‫ػٔ ٌَِ(‪َ )۴‬کٌَ َر ْ‬ ‫َیوُٕ ُل ْحنکَخكِ ٌََُٔ ٌََْح َی ْٕ ٌو َ‬
‫خكزَ ُٓ ْى‬
‫‪ِ ٛ‬‬‫‪ )ٕ۴(ٌَ ٠‬كََُخىَ ْٔح َ‬ ‫حُى ُِؿ ََ(‪َََٔ )۲‬زِّجْ ُٓ ْى أ َ ٌَ ْحن ًَخء هِ ْٔ ًَشٌ رَ ْیَُ ُٓ ْى ُک ُّم ِٗ َْ ٍ‬
‫د ُّيلْ ظ َ َ‬ ‫َٔ ْ‬
‫ِیى ْحن ًُلْ ظ َِظ َِ(ٖٔ)‬
‫حكيَس ً كَکَخَُٕح َک َٓ٘ ِ‬‫‪ْ ٛ‬ی َلشً َٔ ِ‬ ‫ٓ ْهَُخ َ‬
‫ػهَ ْی ِٓ ْى َ‬ ‫‪ ٗ١‬كَ َؼوَ ََ(‪ِ )ٕ۲‬اََخ أ َ ٍْ َ‬
‫كَظ َ َؼخ َ‬

‫هوبهًَی هوآى ثب اثیبد اهوإالویٌ‬

‫ة = هوآى‪:‬‬ ‫الق ـ أهوإالویٌ‪:‬‬
‫ىَض حنٔخػش ٔحَ٘ن حنوًَ = حهظَرض حنٔخػش ٔحَ٘ن حنوًَ (ٍٕٓس حنؤًَ)‬
‫كظؼخ‪ ٗ١‬كؼوَ = كُخىٔح ‪ٛ‬خكزٓى كظؼخ‪ ٗ١‬كؼوَ (ٍٕٓس حنوًَ ‪)ٕ۲‬‬
‫ک٘ٓیى حنًلظ‪ = َ٠‬کٓ٘یى حنًلظظَ (ٍٕٓس حنوًَ ٖٔ)‬
‫رخن‪٠‬لٗ ٔحنهیم = ٔحن‪٠‬لٗ ٔحنهیم اًح ٓـٗ (ٍٕٓس حن‪٠‬لٗ ٔ ـ ٕ)‬
‫َخػْ حنطَف رؼیُیّ = هخ‪َٛ‬حص حنطَف ػیٍ (حن‪ٜ‬خكخص‪ ،‬آیّی ‪)۴4()4۴‬‬
‫*اهوإالویٌ‪:‬‬
‫كظٗ اًح ؿخء حن٘ظخء أَکَِ‬ ‫یظًُٗ حنًَء كی حن‪ٜ‬یق حن٘ظخء‬
‫هظم حإلَٔخٌ يــــخ أکلَِ‬ ‫كٕٓ ال یَ‪ ٟٗ‬رــــلخل ٔحكــي‬
‫هظم حالَٔخٌ يخ حکلَِ (ٍٕٓس ػزْ‪ ،‬آیّ ‪)ٔ۰‬‬ ‫= هوآى‪:‬‬
‫*اهوإالویٌ‪:‬‬
‫ٔأهَؿض حْلٍ‪ ٝ‬أػوخنٓخ‬ ‫اًح ُنِنض حْلٍ‪ُ ٝ‬نِحنٓخ‬
‫نیٕو حنلٔخد طَٖ كخنٓخ‬ ‫ٓهٓخ‬
‫طوٕو حْلَخو ػهــــــٗ ٍُ ُ‬
‫كبيخ ػهیـــــٓخ ٔ ايخ نٓخ‬ ‫یلخٓزــــــٓخ يهـک ػخىل‬
‫اًح ُنِنض حْلٍ‪ُ ٝ‬نِحنٓخ‪ٔ ،‬أهَؿض حْلٍ‪ ٝ‬أػوخنٓخ‪ٔ ،‬هخل‬ ‫= هوآى‪:‬‬
‫حالَٔخٌ يخ نٓخ‪ُ ٍِٕٓ( .‬نِحل) آیّ ٔـ ٖ‬
‫* اهوإالویٌ‪:‬‬
‫کؤَٓى يٍ کم كيد یُٔهٌٕ‬ ‫حهزم حنؼ٘خم يــــٍ ههلّ‬
‫نًؼم ًح كهیؼًم حنؼخيـــهٌٕ‬ ‫ٔؿخء یٕو حنؼیي كی ُیُش‬
‫«كظٗ اًح كظلض یؤؿٕؽ ٔيؤؿٕؽ ْٔى يٍ کم كيد یُٔهٌٕ‪».‬‬ ‫= هوآى‪:‬‬
‫(حالَزیخء‪ + )۲۶ ،‬هَآٌ‪« :‬نًؼم ٌْح كهیؼًم حنؼخيهٌٕ…» (ٍٕٓس حن‪ٜ‬خكخص‪)۶ٔ ،‬‬
‫يٕحٍى رٔیخٍ ُیخى حٓض‪ًْ ،‬یٍ‪ ٍٕ١‬کّ طخ حیٍؿخ ي٘خْيِ يیٕٗى‪ٗ ،‬زخْضْخ ٔ‬
‫یگخَّگی حنلخظ ٔ ػزخٍحص ػـیذ ٔ ٗگلضحَگیِحَي‪ .‬حگَ ؿیَ حُ هَآٌ‪ٓ ،‬وٍ حُ کظخد‬
‫ىیگَی ىٍ ریٍ رٕى‪ ،‬رئٌ ٗک‪ ،‬پژْٖٔگَحٌ ئهًخٌ َیِ ىٍ حهظزخّ آٌ کظخد حُ‬
‫‪ٕٓ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫٘ؼَحی ػَد‪ ،‬يظلن يیٗيَي‪ ،‬ح ّيخ هَآٌ‪ ،‬حیٍ کظخد آًٓخَی ئهًخَخٌ ٔ‬ ‫ٗؼَ حيیَحن ّ‬
‫حهظزخّ حُ ٗؼَ ؿخْهی! حیٍ يطهذ ؿٕؿخی ػظیى ىٍ يیخٌ ػهًخی حٓالو ٔ‬
‫طلٔیَپژْٔخٌ رّپخ ًَٕىِ حٓض آٌْخ رَحی طٕؿیّ حیٍ ي٘کم ػظیى کّ رخػغ ُیَ‬
‫ٓئحل ٍكظٍ آًٓخَی رٕىٌ هَآٌ ٗيِ حٓض‪ ،‬هطؼخص يِرٍٕ ٍح رّرؼي حُ آٗکخٍِگی‬
‫حٓالو ٔ رّحيَإحنویْ ىیگَی َٔزض ىحىِحَي کّ گٕیخ ىٍ ىٍٔحٌ رؼي حُ ٍكهض پیخيزَ‬
‫حٓالو يیُیٔظّ حٓض‪ .‬ح ّيخ رخ طٕؿّ رّحیٍکّ ٍى ٗؼَ ؿخْهی ٍح يیطٕحٌ ىٍ رٔیخٍی حُ‬
‫آیخص ٔ ٓیخم ؿًهّپَىحُیْخی هَآٌ یخكض‪ٔ ،‬ؿٕى حیٍ ٍگّْخ‪ ،‬ىٍ يـًٕع‪ ،‬ىٍ کُخٍ‬
‫حیٍ هطؼخص‪ ،‬ػهًخی ئهًخٌ ىٍ يًخنک ػَری ٍح رّىٍى َٓ حَيحهظّ حٓض‪.‬‬
‫حَزِٕ گٌحٍْٕخی کّ ىٍرخٍەی حيَإحنویْ آييِ‪ْٕ ،‬یض حٔ ٍح ىٍْخنّی حُ حرٓخو‬
‫كَٔ رَىِ ٔ ٍَگ حكٔخَّ رَ ًّْی آٌْخ ؿخنذ حٓض‪ .‬گٌحٍْٕخی يوظهق ٔ ‪ٟ‬ي ٔ‬
‫َوی‪ ٞ‬ىٍ رخٍِی ٔؿٕى حيَإحنوییْْخی يظؼيى ىٍ يوخ‪١‬غ يوظهق هزم ٔ رؼي حُ ظٍٕٓ‬
‫حٓالو آييِ حٓض‪« .‬كٍٔ ُٓئثی» ىٍ حرظيحی روٖ ىٔو «َٗف ىیٕحٌ حيَإحنویْ»‬
‫طؼيحى حيَإحنویْْخٍح رّ ‪ ٕ۴‬طٍ يیٍٓخَي کّ حکؼَیض ٗخٌ حُ ٗؼَحی ؿخْهی رٕىِحَي‪.‬‬
‫یکی ىٔ َلَ حُ آٌْخ يو‪َ٠‬و رٕىِ‪ ،‬حٓالو آٍٔىِ ٔ رَّلغ حٓالو ٗؼَ گلظّحَي‪ُٓ .‬ئیی‬
‫كئى ٓ‪ٛ ٔ۳‬للّ حُ کظخرٖ ٍح رًّْیٍ حيَإحنویْْخ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬يیىْي‪)۴4(.‬‬
‫ح ّيخ ‪ ّ١‬كٔیٍ َٕیُٔيِی ي‪َٜ‬ی طًخو طٕحٌ هٕى ٍح هَؽ کَىِ حٓض طخ ٔؿٕى‬
‫حيَإحنویْ يؼٕٓى ٍح حَکخٍ ًَخیي ٔ ػخرض ٓخُى کّ حیٍ حٗؼخٍ ٓخهظّ ٔ پَىحهظّی‬
‫حيَإحنویْْخی پْ حُ حٓالو یخ کٔخٌ يـٕٓلحنٕٓیّ حٓض کّ پْ حُ حٓالو رّه‪ٜ‬ي‬
‫حٓظولخف هَآٌ يـیي َٓٔىِ ٗيِ حٓض‪ )۴۳(.‬ح ّيخ َظَحص هَآٌ رَ طالْٕخی ‪ ّ١‬كٔیٍ‬
‫ٓخیّ يیحَيحُى‪ .‬حیٍکّ هَآٌ ىٔيیٍ ٍِٕٓی ‪ٕ١‬الَی هٕى (ٗخيم ‪ ٕٕ۰‬آیّ) ٍح‬
‫رّٗؼَحء ئًی کَىِ ٔ ‪١‬ی آٌ رّيُخُػّ رخ حی٘خٌ پَىحهظّ ٔ كَيٕىِ‪:‬‬
‫حنـخٔإٌ‪»ٕٕ4 :ٕ۶ ،‬‬‫َ‬ ‫«ٔحن٘ؼَحء یظزؼٓى‬
‫= ٗخػَحٌ کٔخَی ْٔظُي کّ گًَحْخٌ حُ آَخٌ پیَٔی يیکُُي‪ٗ ٔ »...‬ؼَحء ٍح‬
‫«ؿخٌٔٔ» ٔ «يلضگٕ» ٔ «گِحكّگٕ» هٕحَيِ حٓض‪َ٘ ،‬خٌ يیىْي کّ ٗؼَحی هزم حُ‬
‫هٕى ٍح رّهٕری يیُٗخهظّ ٔ رخ يلظٕحی آػخٍ حی٘خٌ آُٗخیی کخيم ىحٗظّ حٓض‪ًٍٟ .‬‬
‫حیٍکّ طًٔیّی یک ٍِٕٓ رَّخو ٗؼَحء رَّلٕ حنظِحيی ریخٌگَ حًْیض ٔ يُِنض‬
‫ٗؼَحء َِى هَآٌ َیِ حٓض‪ ٔ .‬ػخرض يیکُي کّ ؿخیگخِ ٗؼَحء ىٍ ًُْیض ػَد طخ چّ‬
‫حَيحُِ ٍكیغ ٔ ٔٓیغ رٕىِ کّ هَآٌ َظٕحَٔظّ حُ کُخٍ حی٘خٌ رخ ٓکٕص رگٌٍى‪َ .‬کظّی‬
‫ىیگَ حیٍکّ هَآٌ هٕىٕ ىٍ رٔیخٍی حُ ٍِْٕٓخی هٕى ٍطى ٗؼَی ىحٍى‪ .‬حكٌِٔ رَ‬
‫‪ٕٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍْخ حُ هٕل پیخيزَ ٍٔحیض ٗيِ کّ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬حيَإحنویْ كَيٕىِ حٓض‪ ْٕ« :‬هخثي‬
‫٘ؼَحء حنی حنُّخٍ» (حٔ پیٕ٘حی ٗخػَحٌ رّٕٓی ؿُٓى حٓض‪).‬‬ ‫حن ّ‬
‫حٔ ىیگَ ٗخػَ ؿخْهی حٓض‬ ‫ىیل ثي ػووّ‬
‫کّ هزم حُ َِٔل هَآٌ رُّرخٌ هَآٌ ٓوٍ گلظّ‪ٗ ،‬خػَ يظلُّق «ُیي رٍ ػًَٔ رٍ‬
‫ٓ ْؼي رٍ ٍریؼش رٕى‪ُ .‬یي حُ چَِْٓخی رخ حػظزخٍ هَیٖ‬ ‫َلیم» حٓض‪ .‬يخىٍٕ يَٓس رُض َ‬
‫حٓض ٔ رُّیي يٕكي يٍٕ٘ٓ رٕى‪ ،‬ىٍرخٍەی حٔ َوم ٗيِ حٓض کّ کؼزّ ٍح هزهّی حرَحْیى‬
‫ٔ حًٓخػیم يیىحَٔظّ ٔ كو‪ ٢‬رّٕٓی کؼزّ ًَخُ يیگِحٍىِ ٔ حُ هٍٕىٌ گٕٗظی کّ‬
‫رَحی رضْخ هَرخَی يیٗي‪ ،‬حيظُخع يیکَىِ حٓض‪ .‬ىٍ یکی حُ ه‪ٜ‬خثي ئُٕد رّحٔ‪،‬‬
‫ٔی هيح ٍح رّیگخَّگی يیٓظخیي ٔ حَٔخٌْخ ٍح رّيَگ طٕؿّ يیىْي ٔ حی٘خٌ ٍح‬
‫رّطَّ حُ هيحَٔي كَح يیهٕحَي ٔ حیٍکّ رَحی حٔ َٗیکی هَحٍ َيُْي‪ُ .‬یي حٗؼخٍی‬
‫ىٍ چگَّٕگی ٔالىس ئیق رٍ يَیى َٓٔىِ حٓض‪ ،‬ريیٍطَطیذ‪:‬‬
‫رـیخ ً ٔال كزهٗ ٔال ًحص هیى‬ ‫كوخنض يَیى‪ :‬أَٗ یکٌٕ ٔنــى أکٍ‬
‫ٔػهًُی ٔهللا هیَ يؼـــــهى‬ ‫كوخل نــــــٓخ‪ :‬اَی يـــٍ هللا آیش‬
‫ٗویخ ٔنى أرؼغ رللٖ ٔيؤػى‬ ‫ٔأٍٓهض ٔنى أٍٓم ؿٕیخ ٔنى أکٍ‬
‫ک‬ ‫َذ نَ ِ‬ ‫ک ِْلَْ َ‬ ‫ٕٓ ُل ٍَ ِرّ ِ‬ ‫حیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ هَآٌ چُیٍ آييِ حٓض‪« :‬هخ َل ِاََ ًَخ أَََخ ٍَ ُ‬
‫ک هَخ َل‬ ‫ک رَ ِـیًّخ‪ ،‬هَخ َل َکٌَ ِن ِ‬ ‫ٔ ُِْٔی رَ٘ ٌََ َٔنَ ْى أ َ ُ‬ ‫ؿال ٌو َٔنَ ْى یَ ًْ َ‬ ‫ٌٕ ِنی ُ‬ ‫ض أَََٗ یَ ُک ُ‬ ‫ی‪ ،‬هَخنَ ْ‬ ‫ؿال ًيخ َُ ِک ًّ‬ ‫ُ‬
‫ص‬ ‫ی‪ ،‬كَ َل ًَهَظُّْ كَخَظ َ َزٌَ ْ‬ ‫‪ًّ ٠‬‬‫خّ َٔ ٍَكْ ًَشً ِ ّيَُخ َٔکَخٌَ أ َ ْي ًَح َي ْو ِ‬ ‫ی َْیِّ ٌٍ َٔ ِنَُـْ َؼهَُّ آ َیشً ِنهَُ ِ‬ ‫ػهَ َ‬
‫ُّک ُْ َٕ َ‬ ‫ٍَر ِ‬
‫ض هَ ْز َم ٌََْح َٔ ُکُضُ‬ ‫ض یَخ نَ ْیظَُِی ِي ُّ‬ ‫َخ‪ ٝ‬اِنَٗ ِؿ ٌْعِ حنَُ ْوهَ ِش هَخنَ ْ‬ ‫‪ٜ‬یًّخ‪ ،‬كَؤ َ َؿخ َءَْخ ْحن ًَو ُ‬ ‫رّ َيکَخًَخ هَ ِ‬
‫ََ ْٔیًخ َيُ ِٔیًّخ‪ ٕٔ :ٔ۲ ،‬ـ ٖٕ)‬
‫ىیگَ ٗخػَ ؿخْهی‬ ‫ٍ ْل َوی‬ ‫ُىُیو ثي أثی ُ‬
‫ٓ ْه ًَی حنًَِی» حٓض‪ٗ .‬ؼَ حٔ رّكکًض يٍٕ٘ٓ حٓض‪ ،‬ػزخٍحص ٔ‬ ‫« ُُْیَ رٍ أری ُ‬
‫طَکیزخص ‪َٛ‬یق هَآَی ىٍ ٗؼَ حٔ َیِ ىیيِ ٗيِ‪ ،‬يخَُي حیٍ ریض‪:‬‬
‫ـَص رلخٍْى رلخٍی(‪)۴۶‬‬ ‫ٓ ّ‬
‫ٔ هي ُ‬ ‫نوي َخُػظٓى كٔزخ هيیًخ‬
‫ٓ ّـَص» حُ حیٍ ٗؼَ‬ ‫ٔحًحنزلخٍ ُ‬
‫ُ‬ ‫َکظّگیَحٌ يیگٕیُي آیّی ‪ٍِٕٓ ۶‬ی طکٕیَ «‬
‫رَگَكظّ ٗيِ‪ .‬حُ حیٍ گٌٗظّ‪ ،‬كکًضْخ ٔ يلخْیى هَآَی ىٍ حٗؼخٍ ُْیَ يٕؽ يیَُي‪:‬‬
‫ِنیَ ْولی ٔ يًٓخ یُ ْکظ َِى هللا یــؼهَ ِى‬ ‫كال ط َ ْکظ ُ ًُ ٍَ هللاَ يخ كی َلٕ ِٓک ْى‬
‫د‪ ،‬أو یُؼَ َـ ْم‪،‬كَیُ ُْوَ ِـى‬ ‫نیٕو حنلٔخ ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‪،‬كَیُيَه ََْ‬ ‫‪ْ ٟ‬غ كی کظخ ٍ‬ ‫ی َُئ َه َْ‪،‬كَیُٕ َ‬
‫غ حن ًُ ََ َؿ ِى‬ ‫ٔيخ ْٕ ػُٓخ رخنليی ِ‬ ‫ػ ِهًظ ُ ْى ًُٔ ْهظ ُ ُى‬‫حنلَد ّاال يخ َ‬‫ُ‬ ‫ٔيخ‬
‫‪ْ ََ ٟ‬یظًُْٕخ كَظَ‪ِ ََْ ٠‬و‬ ‫ٔطَ‪ ََْ ٠‬اًح َ‬ ‫َيظی طز َؼؼُْٕخ طزؼؼْٕـــخ ًَ ِيی ًَشً‬
‫‪ٕٓ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٔط َْهوَقْ ِک٘خكخ ً ػــــــ ّى طَلْ ًِ ْم كَظُظْ ِجى‬ ‫حنَ َكخ ِرؼِلخ ِنٓخ‬ ‫ک َ‬ ‫ػـ َْ َ‬ ‫كَظ َ ْؼ َُ ْک ُک ُى َ‬
‫‪ْ ٟ‬غ كَظ َ ْل ِط ِى‬ ‫َؤكًَ ػخ ٍى ػ ّى ط ُ َْ ِ‬‫ک ِ‬ ‫كَظ ُ ُْظِؾْ نــک ْى ِؿ ْهًخٌَ أ ْٗؤ َ َو کَهُّ ُٓ ْى‬
‫یِ ٔى ٍِْْ َِى‬ ‫م ِيٍ هَ ِل ٍ‬ ‫ی رخنؼَح ِ‬ ‫هُ ََ ً‬ ‫كَظ ُ ْـ ِه ْم نـــکى يخ ال ط ُ ِـ ُّم ْلْ ِهٓخ‬
‫ًْچُیٍ ىٍ ٗؼَی ئُٕد رّكخطى ‪١‬خثی آييِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ یلی حنؼظخو حنزی‪ْ ٔ ٞ‬ی ٍيیى(‪)۴۰‬‬ ‫ح ّيخ ٔحنٌی ال یؼهى حنَٔ ؿیَِ‬
‫ِی‬
‫ظخو َٔ ْ َ‬ ‫ي‪َٜ‬ع ىٔو حیٍ ٗؼَ ػیُخ ً ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪« :‬هَخلَ َي ٍْ یُلْ یِی ْحن ِؼ َ‬
‫ٍَ ِيی ُى‪»۰۴ :ٖ۶ ،‬‬
‫ٔی کخُّْی "رُیٍثخو" حٓض‪ .‬ؿًالص يوطغ ٔ ٍطًیک‬ ‫ىثواء کبٌَُ‪:‬‬
‫رّٓزک ٔ ٌُٔ ٍِْٕٓخی کٕچک هَآٌ ىحٍى کّ ريحٌٔٓیهّ رّهزیهّحٕ حهطخٍ يیىْي‬
‫ٔ كٕحىع َخگٕحٍ ٔ ًُٓٓخک آیُيِ ٍح پیٖگٕیی يیًَخیي‪ ٔ« :‬حنهٕف حنوخكن‪ ٔ ،‬حنهیم‬
‫حنـخٓن‪ ٔ ،‬حن‪ٜ‬زخف حن٘خٍم‪ ٔ ،‬حنُـى حنطخٍم‪ ٔ ،‬حنًٌِ حنٕحىم‪ :‬حٌ ٗـَحنٕحىی نیؤىٔ‬
‫ٍِ ػکال الطـئٌ ػُّ يؼال …»(‪)۴۴‬‬ ‫هظال ٔ یلَم حَیخرخ ً ػ‪ٜ‬ال؛ ٔ حٌ ‪ٛ‬وَحنطٕى نَیٌُ ُ‬
‫= ٕٓگُي رّرخىْخی طٕكخٌُح ٔ ٗذْخی ظهًخَی ٔ ‪ٛ‬زق ٍَٕحَی ٔ حهظَحٌ ٗذگَى ٔ‬
‫حرَ پَرخٍحٌ‪ ،‬کّ ىحٍ ٔ ىٍهض ٔحىی ىٍ كخل هِیيٌ حٓض ٔ ىَيحٌْخی کؾ ٔ يؼٕؿی‬
‫(كٕحىع ـ رّه‪ٜ‬ي ًٗخ) رَْى ٓخییيِ يیٕٗى؛ ‪ٛ‬وَِی کْٕٔظخٌ‪ ،‬يخىٍحٌ ٍح رّحُ‬
‫ىٓض ىحىٌ كََُيحٌ ریى يیىْي ٔ ًٗخ حُ حیٍ َٗ ٔ ي‪ٜ‬یزض پُخْی َوٕحْیي یخكض‪...‬‬
‫کهًخص ْىٌُٔ ٔ ْىيؼُخی ٗؼَ كٕم ىٍ هَآٌ َیِ رّکخٍ گَكظّ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ذ‪ ،‬اٌِ ُک ُّم ََ ْل ٍْ نَ ًَخ َ‬
‫ػهَی َٓخ‬ ‫خٍ ُم‪ ،‬حنَُـْ ُى حنؼَخهِ ُ‬ ‫ک َيخ َ‬
‫حنط ِ‬ ‫م‪َ َٔ ،‬يخ أَى ٍَْح َ‬ ‫خٍ ِ‬ ‫ٔ ًَخء َٔ َ‬
‫حنط ِ‬ ‫« َٔحن َ‬
‫ن‪»...ٔ :۴۶...‬‬ ‫خٌ ِي َى ُههِنَ ‪ُ ،‬ههِنَ ِيٍ َيخء ىَحكِ ٍ‬ ‫ٔ ُ‬ ‫حإلَ َ‬
‫ظ َِ ِ‬ ‫ع‪ ،‬كَ ْهیُ ُ‬
‫َكخكِ ٌ‬

‫ا ُهیخ ثي أثٔال ّ‬
‫ٖلذ‬
‫‪ٜ‬هض ػولی» حٓض‪ .‬حٔ حُ هخَيحٌ رٍِگ‬ ‫حُ ؿُـخنیطَیٍ چَِْٓخ «ح ُيیش رٍ أرٗحن ّ‬
‫رَهخٓظّ رٕى‪ .‬پيٍٕ ػزيهللا حرٍ ٍریؼّ حُ طیَِی هٔی‪ ،‬حُ هزیهّی رٍِگ ػویق ٔ‬
‫يخىٍٕ ٍهیّ ىهظَ ػزيحنًْ٘ حرٍ ػزييُخف رٕى ٔ ىٍ ‪١‬خیق رّىَیخ آيي‪ .‬طوَیزخ ً طًخو‬
‫حػ‪٠‬خی هخَٕحىِی حٔ حػى حُ پيٍ‪ ،‬يخىٍ‪ ،‬هٕحَْ ٔرَحىٍحَٖ حٓظؼيحى ٗؼَی ىحٗظُي ٔ‬
‫‪ٜ‬هض پیَٔ ىیٍ كُیق رٕى ٔ ىٍ ُيَِی ٗؼَحء كُیق‬ ‫ٗؼَ يیگلظُي‪ .‬ح ُيیش رٍ أرٗحن ّ‬
‫ؿخی يیگیَى‪ .‬حٔ ٗخػَ يو‪َ٠‬و رٕى (يو‪َ٠‬و رّکٔی گلظّ يیٕٗى کّ ْى ىٍٔحٌ‬
‫ؿخْهی ٔ ْى حٓالو ٍح ىٍک کَىِ رخٗي‪ ،‬حػى حُ حیٍکّ حٓالو ٍح پٌیَكظّ رخٗي‪ ،‬یخ‬
‫هیَ‪« ).‬ح ُيیش» رخ پیخيزَ حٓالو يالهخص ىحٗض ٔ آیخص هَآٌ ٍح حُ ُرخٌ ك‪َ٠‬ص ُٗیي‪،‬‬
‫‪ٕٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ح ّيخ حُ پٌیَٕ حٓالو حرخ ٍُٔیي‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ۶ٕ۶‬طَٓخیی ىٍ ‪١‬خیق ىٍگٌٗض‪ .‬رٍّٔحیظی‬
‫ک٘ظّ ٗي‪ .‬حُ حٔ ىیٕحٌ ٗؼَی رّؿخيخَيِ کّ طًخيی حٗؼخٍٕ يلٕٓيخ ً ٔ يُطٕهخ ً رٔیخٍ‬
‫َِىیک رّهَآٌ حٓض‪ ،‬طخ ُُْٕ حیٍ يؼًخ پخ رَؿخ حٓض کّ حيیّ حُ هَآٌ حنٓخو گَكظّ یخ‬
‫هَآٌ حُ حيیّ حهظزخّ کَىِ حٓض؟ ىیٕحٌ ٗؼَی حيیّ ىٍ ّٓ روٖ طُظیى ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫یک‪ ،‬حٗؼخٍ هطؼی ٔی‪ ،‬ىٔ ىیگَ حٗؼخٍ ئُٕد رّٔی‪ ٔ ،‬حٗؼخٍ يلظًم حُ ٔی‪.‬‬
‫حیٍ حٗؼخٍ ىٍ ػُخی كیهللا ٔ ىػٕص رّهيحُٗخٓی‪ ،‬حٔ‪ٛ‬خف ٔ حٗظـخالص يالیک‪ ،‬ػخنى‬
‫آهَص‪ ،‬ػٕحد ٔ ػوخد‪ ،‬رٓ٘ض ٔ ىُٔم‪ ،‬حهزخٍ گٌٗظّگخٌ ٔ حَزیخء ٓهق حٓض‪ .‬ىیٕحٌ‬
‫حٔ کّ ٗزیّ ٰانٓیَخيّی هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی يیيخَي‪ ،‬حیٍ حریخص ٍح ىٍ هٕى ىحٍى‪:‬‬
‫حنلٌٍ‬
‫ُ‬ ‫ٔ یٕو حنظـخرٍ حً الیُلغ‬ ‫ٔ یٕو يٕػيْى حٌ یلَ٘ٔح ُيَح ً‬
‫طُظَ٘‬
‫ُ‬ ‫ٍِؿْ م حنـَحى ُكظّْ حنَیق‬ ‫ئظٕٓویٍ يـــغ حنـيحػٗ کؤًَّٕٓ‬
‫ٔحنِر َُُ‬ ‫ٔأَُـْ ِِل حنؼَٕ ٔحنًیِحٌ ُّ‬ ‫ٔ أُر َُِْٔح ر‪ٜ‬ـــؼی ٍي ئـــظ ٍٕ ُؿ َُ ٍُ‬
‫يُٓى‪ٔ ،‬كٗ يؼم ًحک حنیٕو ُي ْؼظزَ َُ‬ ‫‪ ّٜ‬أكيٌ‬ ‫ٔكٕٓزٕح رخنٌٖ نـــى یُلْ ِ‬
‫ٔوَ َُ‬ ‫‪ْٕ ٜ‬ح‪ ،‬يؤٔحْى حن َ‬ ‫ػ َ‬ ‫ٔآهٌَٔ َ‬ ‫ٍح‪ ٝ‬رًزـــؼؼّ‬ ‫ٍ‬ ‫كًًُٕٓ كَـــ َِ ُف‬
‫أنى یکٍ ؿخءکى يٍ ٍرـــکى ٌَُُ ٍُ؟‬ ‫یوٕل ُه ِّحَٓخ‪ :‬يــخ کخٌ ػُي کًٕ؟‬
‫حنؼیٖ ٔحنؼُ ًُ َُ‬‫ِ‬ ‫ٔؿََخ ‪ُ ٕ١‬ل ٌْح‬ ‫َ‬ ‫هخنٕح‪ :‬رهٗ‪ ،‬كؤ‪١‬ؼــُخ ٓـخىس ً َر ِطَٔح‬
‫ٔؼُ َُ‬ ‫اال حنٔالٓم ٔحْلؿــالل ٔحن ُّ‬ ‫هخنٕح حيکؼٕح كٗػٌحدهللا يخ نکًٕ‬
‫‪ْٛ‬ل الووبم ّاى ‪ٙ‬غّْا ّاى ٕجوّا‬ ‫كٌحک يلـزٔٓى ال یزـَكــٌٕ رّ‬
‫‪َُ ٠‬‬ ‫رـُـــ ٍش كلّــٓخ حنـــ َُّ ّيخٌ ٔحن ُو َ‬ ‫ٔآهٌَٔػهٗحْلػـَحف هي‪ً١‬ؼٕح‬
‫ٓــک ََُ‬ ‫‪ٛ‬لَحء الػَهذٌ كیـــٓخ ٔال َ‬ ‫ؤّ نــــٌسٍ أَُُقٍ‬ ‫یُ ْٔوَ ٌْٕ كیـــٓخ رکـــ ٍ‬
‫الي ْه ٌق ٔال کـــ ُ‬
‫يٍ‬ ‫ػـــٌد حنًـــٌحهش ِ‬ ‫ؿي ٌ‬
‫ِم‬ ‫ِيِحؿٓخ ٓهٔـــزی ُم يـــخإْخ َ‬
‫ٔال حنز‪ٜ‬یَ کؤػًٗ يخ نّ رَ‪ٜ‬ــ َ َُ‬ ‫ٔنیْ ًٔحنؼهى رخنظوٕٖ کـخْهـــٓخ‬
‫حنوزَ‬
‫ُ‬ ‫ػ ًِیضَ ‪ ،‬كوــي یـهٕ حنؼًٗ‬ ‫اًح َ‬ ‫حنُخّ ػًخ أَض ؿخْــهُّ‬ ‫َ‬ ‫كخ ْٓظ َْوزِ َِ‬
‫هي کخٌ ؿخءْــًٕ يــٍ هزهــٓى ٌَُُ ٍُ‬ ‫ض‬ ‫ظهَ ًَ ْ‬
‫ههض كیًٕٓ يـــٍأ ّي ٍش َ‬ ‫ْ‬ ‫کؤ َ ِیّ ٍْ‬
‫ط َُ‬ ‫‪ٜ‬يَََکى ػـــٍ ًکــَِ حنزَــ َ‬ ‫ٔال ی ُ‬ ‫ك‪ٜ‬يِّهـــٕح رهـــــوخء هللا ٍ ِرّکـــًٕ‬
‫ّهبل‪:‬‬
‫ٗ حػظًخنٗ‬ ‫كخ‪ٛ‬ـــــْهِقْ ػه َ‬ ‫ٍرٗ‪ ،‬اَٗ ىػٕطک كٗ حنلــَ‬
‫ػخ ٓـــــٕحرؾ حْلًیخ ِل‬ ‫ىٍٔ ً‬ ‫اَُٗ ُحٍىُ حنليیي ػهٗ حنُـخّ‬
‫ؿیَ َلٔٗ اال رُٗآَْح ِل‬ ‫ال أٍٖ يٍ یُ ِؼیُُُِٗ كٗ كیخطٗ‬
‫ّهبل‪:‬‬
‫‪ٕٓ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫كال ٗٗء أػهٗ يُک َؿيًّح ٔأ َ ْي َـي ُ‬ ‫نک حنلًي ٔحنُؼًخء ٔحن ًُ ْهک ٍرُخ‬
‫ّ‬
‫نؼِطــــّ ط َ ْؼُُٕ حنـزخِ ٔ طٔـــــي ُ‬ ‫ٌ‬
‫يٓیًٍ‬ ‫ک ػهٗ ػَٕ حنًٔخء‬ ‫يهی ٌ‬
‫ٔنیــــْ ر٘ٗء كــــٕهُـــخ یظؤٔى ُ‬ ‫٘يَحى ٔأٍ‪ٟٓ‬خ‬ ‫يهیک حنًٔخٔحص حن ِ ّ‬
‫‪ٜ‬ؼَيُ‬ ‫ٔاً ْٗ كٗ ؿـــٕ حنًٔخء ط َ َ‬ ‫طٔ ِزّلّ حنطیَ حنکٕحيٍ كٗ حنولخ‬
‫ُ‬
‫ٔٓزّلّ حْلٗـــــخٍ ٔحنٕكٖ أرَيُ‬ ‫ٔيٍهٕف ٍرٗ ٓزّق حنَػيُكًيِ‬
‫ْلٌ هخل ٍرٗ نهًالثکش‪ :‬حٓـئح‬ ‫يٍ حنلوي َیــــَحٌ حنؼيحٔس ریُُخ‬
‫ػخ ٓـٕىح ٔکيّىٔح‬ ‫كو ََُّٔح نّ ‪ً ٕ١‬‬ ‫آلىو ن ًّــــــخ ک ًّــــم هللا ههــــوّ‬
‫كٕٔىٔح‬ ‫نطیٍ ػهٗ َخٍ حنًٔــٕو َ‬ ‫ٍ‬ ‫٘ــــوخ‪:‬‬ ‫ػـــي ُُّٔ هللا نه ِکزَْ ٔحن َ‬
‫ٔهخل َ‬
‫كٌحک حنٌٖ كٗ ٓخنق حنيَْ یلويُ‬ ‫كؤ َ ْه ََ َؿّ حنؼ‪ٜ‬یخٌ يٍهیَ يُِ ٍل‬
‫ّهبل‪:‬‬
‫َیَ ُي َؼزَي ُ‬‫ٍ‪ ٝ‬ؿ َ‬ ‫ػال كی حْل َ َ‬ ‫َي ِهکخ ً َ‬ ‫َیٍ هَزهی ُئ ِهًخ ً‬ ‫هَي کخٌَ ًٔ حنوَََ ِ‬
‫ٓ ِیّ ِي‬‫َیى َ‬‫خد ُيهکٍ ِيــــٍ َکــــ ٍ‬ ‫أَٓز َ‬ ‫د یَزظ َـی‬ ‫ـخٍ َ‬
‫٘خٍمَ َٔحن ًَ ِ‬ ‫رَهَ َؾ حن ًَ ِ‬
‫یؤ‪َ ١‬كَ َي ِي‬ ‫ذ َٔ ِ‬ ‫یٍ ًی ُههُــ ٍ‬‫ػ ِ‬‫كی َ‬ ‫ًَْ ِػُيَ َيآرِٓخ‬ ‫ـیذ حن٘ ِ‬ ‫كَ ََأٖ َي َ‬
‫َكــــظٗ طَوَ‪ُ ّٗ٠‬يـــه ُکٓخ رِخن ُٓي ُْ ِي‬ ‫ػ ًَظی‬ ‫هویْ کخََض َ‬ ‫ِيــــٍ هَز ِه ِّ رَ ُ‬
‫ّهبل‪:‬‬
‫ٔ هٕال ٍ‪ٛ‬یخ ال یُی حنيَْ رخهیخ‬ ‫انـی هللا أْــــيی ييكظی ٔ ػُـخثیـخ‬
‫انــــّ ٔ ال ٍد یـکـٌٕ يـيحَـیـخ‬ ‫انی حنًهک حالػهیحنٌی نیْ كٕهّ‬
‫كـبَـک ال طولی يـــٍ هللا هخكیخ‬ ‫أال یـخ حیٓخ حالَـٔخٌ ایـخک ٔحنَىی‬
‫كـبٌ ٓزـیم حنَٗـــي أ‪ٛ‬زق رخىیخ‬ ‫ٔ ایـخک ال طــؼـم يغ هللا ؿـیـَِ‬
‫‪ًَ ٛ‬يُ‬ ‫ٍدُّ حنزَیَش كـــَىٌ ٔحكـــيٌ َ‬ ‫ٓزلخٌَ ًی حنؼَٕ ٓزلخَخ ً یؼخىنُّ‬
‫أَـــخ حنٌُیَ كال یـٍَکــى أكــــي‬ ‫نوــــي َ‪ٜ‬لض ْلهٕحو ٔ ههض نـٓى‬
‫كبٌ ىػٕکــى كوـــٕنٕح ریُُخ كيى‬ ‫زيٌ انـٓخ ؿیــَ هـخنـوکـى‬ ‫ال طؼــــ ّ‬
‫ح ُيیّ حُ کٔخَٗ رٕى کّ طَکیذ «رًٔک حنهّٓى» ٍح يیَٕٗض‪ .‬حیٍ ػزخٍص طخ آييٌ‬
‫‪ٜ‬يم يیهٕحَي ٔ ؿزَثیم ٍح‬ ‫حٓالو ىٍ يیخٌ ػَد يؼًٕل رٕى‪ .‬حٔ رٓ٘ض ٍح ىحٍحن ّ‬
‫حيیٍ ٔكی يیىحَي‪ ٔ ،‬رّطٕ‪ٛ‬یق ‪١‬زوخص يالثک يیپَىحُى‪ ،‬ك‪٠‬خ ٔ َؼًضْخی رٓ٘ظی‬
‫ٍح حیٍگَّٕ ٔ‪ٛ‬ق يیکُي‪:‬‬
‫ٔ هًق كی يُـخرظّ ‪ٛ‬ـَیـ ٌى‬ ‫هًـَ‬
‫ٌ‬ ‫كٌح ػٔم ٔ ًح نزٍ ٔ‬
‫هالل أ‪ٕٛ‬نـّ ٍ‪١‬ذ هـًیـ ُى‬ ‫ٔ َوم ٓخه‪ ٢‬حْلکظخف ػــي‬
‫ٔ يـخء رـخٍى ػــــٌد ٓهیـ ُى‬ ‫ٔ طــلــّخف ٔ ٍيـّخٌ ٔ يــُٕ‬
‫ٕٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ يـخ كـخْٕح رّنُـٓ ُى يـوـــیـ ُى‬ ‫ٔ كیٓخ نلى ٓخَِْ ٔ رــلـَ‬

‫ػهی ‪ٍٕٛ‬حنييی كیٓخ ٕٓٓ ُو‬
‫كـٓــٍ ػـخهـم ٔ ْـــ ُى هَٔ ُو‬ ‫ّ‬
‫أال‪ ،‬ػـ ّى حنـُ‪٠‬خٍِ ٔ حنـُؼیــ ُى‬
‫ٔ ىیزـخؽ یُـَی كیٓـخ هــظـٕ ُو‬
‫ٔيٍ ًْذ‪ ٔ ،‬ػٔـيِ کَی ُى‬
‫ٔال ؿـٕ ٌل ٔ ال كـیٓخ ُيـــهیـ ُى‬
‫یهٌُّ رلٍٔ ٍإیظـــٓخ حنُيیــــ ُى‬
‫ٔكٍٕال یَیٍ حنًْ٘ كیٓخ‬
‫َـٕحػـى كی حْلٍحثک هـخ‪َٛ‬حص‬
‫ـٍَطَی يـظوخرـالص‬ ‫ٓ ٍ‬‫ػهی ُ‬
‫ػهیٓى ُٓيّ ٔ ؿـیخى ٍی‪ٍ٢‬‬
‫ٔ ُكهّٕح يٍ أٓخٍٔيٍ نُـیٍ‬
‫نــٕ ٔ ال طـؤػیـى كیٓـخ‬
‫ٔ ال ٌ‬
‫ٔکؤّ ال ط‪ٜ‬يع ٗخٍرـیٓـخ‬

‫هوبهًخ ثیي أّؼبه ا ُهیخ ثي اثیال ّ‬

‫ٖلذ ّ آیبد هوآى‬
‫ٖلذ‪:‬‬‫الق ـ أّؼبه ا ُهیخ ثي اثیال ّ‬
‫َیى‬
‫ِرٍ َي ِ‬ ‫ُيَُ ِزّج َشٌ ِرخنؼَز ِي ِػیٔٗ ح ِ‬ ‫َیى آیشٌ‬
‫د َي َ‬ ‫کى ِيٍ ٍَ ٍ‬ ‫َٔكی ىیُِ ُ‬
‫ػُـــٓخ نـــَٕيشَ حن ًُظَهَ ّ ِٕ ِو‬ ‫كَ َ‬
‫ٔزَ َق َ‬ ‫ّللاِ ػُـــ َى ط َزظَهَض‬
‫حََخرَض ِنــ َـٕؿ ِّ َ‬
‫ِانٗ رَ٘ــ ٍـَ ِيُـٓخ ِرلََؽٍ َٔال كَ ِى‬ ‫ِی َْ ًَض رخنُِکخفِ َٔالىَََض‬ ‫كَالْ َ‬
‫يَ ِو‬ ‫ی ٍِ ِ‬ ‫‪ٛ‬لخٍ ِ ّ‬ ‫ػُ ُٓى كی َ‬ ‫َذ َ‬‫طـَی ُ‬ ‫ُّى أَُ ِلِب‬
‫ذ ِهي ك ِ‬ ‫ّلَ َّطذ ِؽ َ‬
‫غبة الجَی ِ‬
‫َـٓخٍ ِر ًُــؼهَ ِى‬ ‫یْ ٔ ِاٌ کخٌَ حنُ ُ‬ ‫ٔنَ َ‬ ‫حنٔخٍی ِاًح َؿ ٍَ نَیهُُّ‬
‫ِ‬ ‫لخٍ ِرٓخ‬
‫یَ ُ‬
‫يَ ِو‬ ‫‪ٔ َٜ‬نَى یَظ َََ َ‬ ‫ٍَٕٓ ٌل كَهى یَل َ‬ ‫َخو أَْهُٓخ‬ ‫طَيّنٗ َ‬
‫ػهیٓخ رَــــؼيَ يخ َ َ‬
‫د ػـــخ ٍى ٔ ُؿَ ُْ ِى‬ ‫َيالثِ َکشً ِيٍ ٍَ ِ‬ ‫كَوخ َل أَال ال ط َــــَِ ػی ٔطُکٌِّری‬
‫یک رخرُ َِى‬ ‫كًٍ یَؤطِ ِ‬ ‫حنَ ِ‬ ‫ٍَٕٓ ٌل ِيٍ َ‬ ‫ض ك ِخََُی‬ ‫أََیزی ٔأَػطی يخ ُ‬
‫ٓجِه ِ‬
‫رَـیّخ ً ٔال ُكـــــزهٗ ٔ ال ًحصَ هَی ِّى‬ ‫کٌٕ ٔنـــ َى أ َ ُکٍ‬
‫كَوخنض نَُّ أََّٗ یَ ُ‬
‫ک أَٔ هُ ِى‬ ‫ی كخهؼُي يخ رَيح نَ َ‬ ‫َالي َ‬
‫ک ِ‬ ‫كًٍ اٌِ ُکُضَ ُئ ِهًخ ً‬
‫رخنَ ِ‬ ‫كَ ُؽ َ‬ ‫أَأ ُ َ‬
‫یْ ِرظ َٕأ ِوَ‬ ‫ن نَ َ‬ ‫ی حنوَه ِ‬ ‫ؿاليخ ً َ‬
‫ٓ ِٕ َ‬ ‫ُ‬ ‫ٔزَ َق ػ ُ َى حؿظ َََْخ كخنظَوَض رـــــّ‬
‫كَ َ‬
‫ٖو ِم‬ ‫الوؽ َويُ ِهألَ ِ‬
‫هو یُ َ‬ ‫ٖو ِم َ‬
‫ّ هب یَ ِ‬ ‫ت كِهػِب‬ ‫ًَل َقزِ َِ كی الٖ ِ‬
‫َله ِهي عَی ِ‬
‫ٕيٓى ٔحنظََُي ُِّو‬ ‫كآٖٔ نَ ُٓى ِيــــٍ نَ ِ‬ ‫كَه ًّــــــخ أَط َ ًَظَُّ ٔؿخ َءص ِنٕ‪ِ ٟ‬ؼ ِّ‬
‫ػهَی ِّ ٔطَُ َؿًی‬ ‫كَ َل ٌّن رؤٌَ طُه َلی َ‬ ‫ض ُيُکََح ً‬ ‫َٔهخ َل نَٓخ َيٍ َكٕنَٓخ ِؿج ِ‬
‫ی ُيکَهَ ِى‬ ‫م َكيی ٍ‬
‫غ ِيــــٍ ََز ٍ ّ‬ ‫‪ٜ‬ي ِ‬ ‫ِر ِ‬ ‫ىٍکَٓخ ِيــــــٍ ٍرّٓخ ػ ُ َى ٍَك ًَشً‬ ‫كَؤ َ َ‬
‫یک رخرُ َِى‬ ‫كًٍ یَؤطِ ِ‬ ‫حنَ ِ‬ ‫ٍَٕٓ ٌل ِيٍ َ‬ ‫ض ك ِخََُی‬ ‫ٓجِه ِ‬‫أََیزی ٔأَػطی يـــخ ُ‬
‫لٖ َٔ َيؤػ َ ِى‬ ‫َٗویّخ ً ٔنَـــى أُر َؼغ ِرلُ ٍ‬ ‫ٓمؿَٕیّخ ً ٔنَى أ َ ُکٍ‬‫ٔأٍُ ِٓهضُ نَى أٍُ َ‬
‫ٕٔٔ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىحٓظخٌ ٔالىص ػیٔی رٍ يَیى کّ ىٍ ٍِٕٓی‬ ‫ة ـ هوآى‪:‬‬

‫‪ٜ‬هض حهظزخّ ٗيِ حٓض‪:‬‬ ‫يَیى آييِ ٔ (رُخ رّحىػخ) حُ أٗؼخٍ أيیش رٍ حریحن ّ‬
‫ص ِي ٍْ أ َ ْْ ِه َٓخ َيکَخًَخ ٗ ََْهِیًّخ (‪)ٔ۶‬‬ ‫د َي َْ َی َى ِا ًِ ح َْظ َ َزٌَ ْ‬ ‫کٓیؼ‪َٔ …)ٔ( ٚ‬ح ًْ ُک َْ كِی ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫ض اِ َِّی‬ ‫ٓ ِٕیًّخ (‪ )ٔ۰‬هَخنَ ْ‬ ‫ٓ ْهَُخ اِنَ ْی َٓخ ٍُٔ َكَُخ كَظ َ ًَؼ َ َم نَ َٓخ رَ٘ ًََح َ‬ ‫ص ِي ٍْ ىَُِٔ ِٓ ْى ِك َـخرًخ كَؤ َ ٍْ َ‬ ‫كَخط َ َوٌَ ْ‬
‫ؿ َال ًيخ‬ ‫ک ُ‬ ‫َذ نَ ِ‬ ‫ک ِْلَْ َ‬ ‫ٕٓ ُل ٍَ ِرّ ِ‬ ‫ک ِا ٌْ ُک ُْضَ ط َ ِویًّخ (‪ )ٔ۴‬هَخ َل ِاََ ًَخ أَََخ ٍَ ُ‬ ‫خنَكْ ًَ ٍِ ِي ُْ َ‬ ‫ػًُٕ رِ َ‬ ‫أَ ُ‬
‫ک‬ ‫ک رَ ِـیًّخ (ٕٓ) هَخ َل َکٌَ ِن ِ‬ ‫ٔ ُِْٔی رَ٘ ٌََ َٔنَ ْى أ َ ُ‬ ‫ؿ َال ٌو َٔنَ ْى یَ ًْ َ‬ ‫ٌٕ ِنی ُ‬ ‫ک ُ‬ ‫ض أَََٗ یَ ُ‬ ‫َُ ِکیًّخ (‪ )ٔ۲‬هَخنَ ْ‬
‫‪٠‬یًّخ (ٕٔ) كَ َل ًَهَظُّْ‬ ‫خّ َٔ ٍَكْ ًَشً ِيَُخ َٔکَخٌَ أ َ ْي ًَح َي ْو ِ‬ ‫ی َْ ِیّ ٌٍ َٔ ِنَُـْ َؼهَُّ آ َ َیشً ِنهَُ ِ‬ ‫ػهَ َ‬‫ُّک ُْ َٕ َ‬ ‫هَخ َل ٍَر ِ‬
‫ض هَ ْز َم‬ ‫ض یَخ نَ ْیظَُِی ِي ُّ‬ ‫َخ‪ ٝ‬اِنَٗ ِؿ ٌْعِ حنُوه ِش هَخنَ ْ‬ ‫‪ٜ‬یًّخ (ٕٕ) كَؤ َ َؿخ َءَْخ ْحن ًَو ُ‬ ‫ص رّ َيکَخًَخ هَ ِ‬ ‫كَخ َْظَزٌََ ْ‬
‫ٓ َِیًّخ‬‫َک َ‬ ‫ُّک طَلْ ظ ِ‬ ‫ٌََْح َٔ ُک ُْضُ ََ ْٔیًخ َي ُْ ِٔیًّخ (ٖٕ) كََُخىَحَْخ ِي ٍْ طَلْ ظِ َٓخ أ َ َال طَلْ َِ َِی هَ ْي َؿ َؼ َم ٍَر ِ‬
‫‪١‬زًخ َؿُِیًّخ (‪ )ٕ۳‬كَ ُک ِهی َٔح ْٗ ََرِی َٔهَ ِ َّی‬ ‫ْک ٍُ َ‬ ‫ػهَی ِ‬ ‫‪َ ٢‬‬ ‫ٔخهِ ْ‬ ‫ْک رِ ِـ ٌْعِ حنُوه ِش ط ُ َ‬ ‫(‪ِّ ِ ُْ َٔ )ٕ4‬ی اِنَی ِ‬
‫‪ً ْٕ ٛ‬يخ كَهَ ٍْ أُک َِهّ َى ْحن َی ْٕ َو ِا َْ ِٔیًّخ‬ ‫هَكْ ًَ ٍِ َ‬ ‫ػ ْیًُخ كَب ِ َيخ ط َََیِ ٍَ ِيٍَ ْحن َز٘ ََِ أ َ َكيًح كَوُٕ ِنی ِا َِّی ٌَََ ٍْصُ ِن َ‬ ‫َ‬
‫ْخٌٍَٔ َيخ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ٗ ْیجخ كَ َِیًّخ (‪ )ٕ۰‬یَخ أهضَ ُ‬ ‫ً‬ ‫ض َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫َض رّهَ ْٕ َي َٓخ طَلْ ًِهُّ هَخنٕح یَخ َي َْیَ ُى نوَ ْي ِؿج ِ‬ ‫َ‬
‫(‪ )ٕ۶‬كَؤط ْ‬
‫ْق َُک َِهّ ُى َي ٍْ کَخٌَ‬ ‫ص ِانَ ْی ِّ هَخنُٕح َکی َ‬ ‫ک َر ِـیًّخ (‪ )ٕ۴‬كَؤَٗ َ‬
‫َخٍ ْ‬ ‫ُ‬
‫َض أ ُّي ِ‬ ‫ٓ ْٕءٍ َٔ َيخ کَخَ ْ‬ ‫ُٕک ْحي ََأ َ َ‬ ‫کَخٌَ أَر ِ‬
‫خٍ ًکخ‬ ‫َخد َٔ َؿؼَهَُِی ََزِیًّخ (ٖٓ) َٔ َؿؼَهَُِی ُيزَ َ‬ ‫ی ْحن ِکظ َ‬ ‫‪ٛ‬زِیًّخ (‪ )ٕ۲‬هَخ َل اَِِّی ػزيهللا آَط َخَِ َ‬ ‫كِی ْحن ًَ ْٓ ِي َ‬
‫حنِکَخ ِس َيخ ى ُْيضُ َكیًّخ (ٖٔ) َٔ َر ًَّح ِر َٕح ِنيَطِی َٔنَ ْى َیـْ َؼ ْهُِی‬ ‫‪َ ٜ‬ال ِس َٔ َ‬ ‫‪ٛ‬خَِی ِرخن َ‬ ‫أَیٍَْ َيخ ُک ُْضُ َٔأ َ ْٔ َ‬
‫ک‬‫غ َكیًّخ (ٖٖ) ًَ ِن َ‬ ‫ی یَ ْٕ َو ُٔ ِنيْصُ َٔیَ ْٕ َو أ َ ُيٕصُ َٔیَ ْٕ َو أ ُ ْرؼَ ُ‬ ‫ػهَ َ‬ ‫ٔ َال ُو َ‬ ‫ٗ ِویًّخ (ٕٖ) َٔحن َ‬ ‫َخٍح َ‬‫َؿز ً‬
‫ن حنٌَِی كِی ِّ َی ًْظ ٌَََُٔ (‪)ٖ4‬‬ ‫ٔٗ حر ٍُْ َي َْ َی َى هَ ْٕ َل ْحن َل ّ ِ‬ ‫ػی َ‬
‫ای‪ٚ‬ب ً ح ُهیخ ثي أثی ال ّ‬
‫ٖلذ‪:‬‬
‫حنَحٓیخص يٍ حنـزخ ِل‬ ‫ٍٔدُّ ّ‬ ‫انُّ حنؼخنًیــــٍَ ٔ کــــ َم أٍ‪ٝ‬‬
‫رال ػً ٍي یَیٍ ٔال ٍؿــــخ ِل‬ ‫رُخْــــخ ٔحرظُٗ ٓزؼخ ً ٗــــيحىح ً‬
‫حنًْ٘ حنً‪٠‬یج ِش ٔحنٓال ِل‬ ‫ِ‬ ‫يٍ‬ ‫ٔ ٓــــ ّٕحْخ ٔ ُیُّٓخ رُــــــــٍٕ‬
‫يَحيیٓخ أٗيّ يٍ حنُ‪ٜ‬ــــخل‬ ‫ٔ يــــٍ ٗٓذ طألْل كی ىُؿخْخ‬
‫ٔ أَٓخٍح ً يـــٍ حنؼٌد حنِال ِل‬ ‫ػیَٕخ ً‬‫ٔٗن حْلٍ‪ ٝ‬كخَزـٔض ُ‬
‫رٓخ يخکخٌ يـــٍ كَع ٔيخ ِل‬ ‫ٔرخٍک كــــی َٕحكیٓخ ٔ ُ ّکٗ‬
‫یَ انٗ ُٔح ِل‬ ‫ًٔی ىَیخ ی‪ٜ‬ــــ ُ‬ ‫كکــــم ُيؼًــــ ٍَ ال رُــــي یٕيخ ً‬
‫ٕٖٓحنزخهی حنًويّ ًیحنـال ِل‬ ‫ٔ یلــــُٗ رــــؼي ؿيّطّ ٔ یزهٗ‬
‫ص‬‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫ٍِٕٓ نوًخٌ ـ آیّ ٓٔ‪َ « :‬ههَنَ حن َ‬ ‫= هوآى کوین‪:‬‬
‫غ كِی َٓخ ِيٍ ُک ِّم ىَحرَ ٍش ۚ‬ ‫ی أٌَ ط ًَِیيَ ِر ُک ْى َٔرَ َ‬ ‫‪َٔ ٍَ ٝ‬ح ِٓ َ‬ ‫ػ ًَ ٍي ط َََ ََْٔ َٓخ ۖ َٔأ َ ْنوَ ٰٗ كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫ِرـَی َِْ َ‬
‫خء َيخ ًء كَؤََزَظَُْخ كِی َٓخ ِيٍ ُک ِّم َُ ْٔؽٍ ک ََِ ٍیى»‬ ‫ٔ ًَ ِ‬ ‫َٔأَََِ ْنَُخ ِيٍَ حن َ‬
‫ٕٕٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ای‪ٚ‬ب ً أهیخ ثي أثی ال ّ‬

‫ٖلذ‪:‬‬
‫كخَیخ(‪)۴۲‬‬
‫ٔهلل يیَحع حنٌی کخٌ‬ ‫حال کم ٗیءْخنک ؿیَ ٍرُخ‬
‫ک َحال َٔؿْ ُُّٓ (ٍِٕٓ ه‪ )۴۴ ،ٜٚ‬ي‪َٜ‬حع حٔل‪.‬‬ ‫« ُک ُّم ٗ ْ‬
‫َیءٍ ْخ ِن ُ‬ ‫= هوآى‪:‬‬
‫ص َٔ حالٍ‪( ٝ‬آل ػًَحٌ‪ )ٔ۴ٓ ،‬ي‪َٜ‬حع ىٔو ٗؼَ حيیّ‪.‬‬ ‫ٔ ًَ َٕح ِ‬ ‫ُ‬
‫یَحع حن َ‬ ‫َٔ ِ َّللِ ِي‬
‫* ح ُهیَ‪:‬‬
‫ًٓخء حالنّ كٕم ٓزغ ًٓخثیخ‬ ‫نّ يخ ٍأص ػیٍ حنز‪ٜ‬یَ ٔ كٕهّ‬
‫ص َٔحالٍ‪( ٝ‬روَِ‪ ٔٓ۰ ،‬يلٕٓو ي‪َٜ‬ع حٔل ٗؼَ‪).‬‬ ‫ٔ ًَ َٕح ِ‬ ‫= هوآى‪« :‬نَُّ ُي ْه ُ‬
‫ک حن َ‬
‫يٕحٍى ٔ ي٘خرٓخص رٔیخٍ ُیخى حٓض‪ .‬يخَُي ًْیّ٘‪ ،‬حیٍ حٗؼخٍ رخػغ كیَص ٔ‬
‫َٓىٍگًی ىٍ يیخٌ يلووخٌ ٔ ػهًخی ىیُی ٗيِ حٓض‪ .‬گَْٔی آٌ ٍح حُ حيیّ ىحَٔظّ ٔ‬
‫ىٍ پی ک٘ق حَگیِِْخی حيیّ حُ َٓحیٖ چُیٍ حٗؼخٍ رَآييِحَي‪ .‬گَْٔی رّحَکخٍ حیٍ‬
‫حٗؼخٍ رَآييِحَي‪ ،‬گَْٔی هخثم رّطل‪ٜ‬یم ٗيِحَي‪ .‬حیٍکّ ىٍ حیٍ حٗؼخٍ َخوْخ ٔ حنلخظی‬
‫یخكض يیٕٗى کّ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض؛ رَهی حُ ئظَ٘هخٌ ٔ هخٍُٔٗخٓخٌ (يخَُي‬
‫کهًخٌ ْٕحٍ ـ كَحَٕٔی) ٍح رَ آٌ ىحٗظّ کّ پُيحٍَي هَآٌ طوهیيی حُ حیٍ حٗؼخٍ حٓض‪.‬‬
‫ْىچُخٌکّ «ٔیهیخو طیٔيحل» ک٘یٖ حَگهیٔی ىٍ کظخد طلض ػُٕحٌ «يُخرغ‬
‫ح‪ٛ‬هی هَآٌ» ‪ ًٍٟ‬رًََٗىٌ يٕحٍىی کّ آٌْخ ٍح يُخرغ هَآٌ يیىحَي؛ ىٍ کُخٍ‬
‫حٗؼخٍ ٔ كَُْگ ؿخْهی‪ ،‬طؼخنیى یٕٓىی ٔ َ‪َٜ‬حَی ٍح رّحٗؼخٍ ؿخْهی ح‪ٟ‬خكّ يیکُي‬
‫ٔ هَآٌ ٍح رّحَظلخل حُ حیٍْخ يظٓى يیًَخیي‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم ٔی کٔخَی ْٔظُي چٌٕ «کخٍل رَٔکهًخٌ آنًخَی» ٔ «طٍٕ آَيٍِ»‬
‫ئظَ٘م ٕٓیيی کّ آٌ ٍح چیِی ؿِ حٗؼخٍی کّ ه‪ّٜ‬پَىحُحٌ رَ حٓخّ يطخنذ‬
‫يلَٔحٌ حُ يُخرغ ىحٓظخٌْخی هَآَی َٓٔىِ ٔ رّحيیّّ َٔزض ىحىِحَي‪ًَ ،‬یىحَُي‪ُ .‬يخٌ‬
‫حیٍ حَظلخل ٍح هٌَ حٔل ْـَی يیًٗخٍَي‪ .‬ىٍ ٍٔحیظی آييِ حٓض کّ «كٍٔ رٍ ػهی»‬
‫حُ «َخرـۀ ؿؼيی» هٕحٓض ٗؼَی حُ هٕى روٕحَي‪َ ،‬خرـّ ه‪ٜ‬یيِی رخ حیٍ يطهغ هٕحَي‪:‬‬
‫ٔ يٍ نى یوهٓخ كهُلّٔ ظخنًخ‬ ‫حنلًي ّّلل حنٌی ال َٗیک نّ‬
‫(ٓپخّ هيحَٔيٖ ٍح کّ َٗیکٗ رَحٖ حٔ َیٔض‪َْ ،‬کْ حیٍ ٗؼخٍ ٍح َگٕیي‪،‬‬
‫رّهٕى ٓظى کَىِ حٓض‪ ).‬كٍٔ رٍ ػهی كَيٕى‪:‬‬
‫‪ٜ‬هض» حٓض‪.‬‬ ‫أرٕنیهی! آٌچّ يخ طخکٌُٕ ُٗیيِحیى حیٍ حریخص حُ «حيیش رٍ حریحن ّ‬
‫َخرـّی ؿؼيی گلض‪« :‬رّهيح حٔل کٔی کّ آٌ ٍح رُّرخٌ آٍٔىِ يُى»‬
‫گٕثی حُ ىیَ رخُ حَظٔخد حٗؼخٍ ٓخهظّگی رّحيیّ ٍٔحؽ ىحٗظّ حٓض کّ ىٍ‬
‫ىٍٔحٌ كـخؽ رٍ یٕٓق ػولی رّحٔؽ ٍٓیي‪ .‬حُ َظَ ٓخهظخٍ ٗؼَی َیِ‪ ،‬رَهی ٗؼَ‬
‫ٖٕٔ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حيیّّ ٍح ریٗزخْض رخ ٗؼَ ؿخْهی يیهٕحَُي‪ ،‬آٌْخ يیگٕیُي حٗؼخٍ ؿخْهی ىٍ ؿخیظی‬
‫حُ حٓظلکخو ٔ ٓخهظخٍ هٕی حٓض‪ ،‬ىٍكخنیکّ ىٍ حٗؼخٍ حيیّ آػخٍ ‪ٟ‬ؼق کخيالً ْٕیيح‬
‫حٓض؛ رَّ٘خَّْخی ‪ٟ‬ؼق رالؿی ىٍ ًٗخٍی حُ حٗؼخٍ حيیّ حٗخٍِ کَىِحَي‪.‬‬
‫حیٍ حكظًخل َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ حکؼَ حیٍ حٗؼخٍ ىٍ ىٍٔەی كـخؽ رٍ یٕٓق ػولی‬
‫طوَد رّحٔ ٔ‪ٟ‬غ ٗيِ رخُٗي‪ُ ،‬یَح كـخؽ حُ هزیهّی ػویق رٕى ٔ ىٍ ىٍٔەی‬ ‫ٔ رّه‪ٜ‬ي ّ‬
‫حٔ ؿخػالٌ حهزخٍ‪ ،‬هزَْخی ُیخىی رَحی حٍطوخء ٗؤٌ هٕی٘خٌ ػویلت كـخؽ يیٓخهظُي‬
‫طخ حُ حیٍ ‪َ١‬ین رّحيیَ کٕكّ طويو ؿٕیُي‪)۲ٓ(.‬‬
‫‪ٜ‬هض ىحٗظّ‪ .‬حُ حٔ َوم ٗيِ حٓض‬ ‫كـخؽ رٍ یٕٓق ػالهّی ٔحكَ رّحيیش رٍ حریحن ّ‬
‫کّ‪ًْ« :‬ذ هٕو یؼَكٌٕ ٗؼَ أيیّ‪ ٔ ،‬کٌنک حَيٍّ حنکالو»(ٔ‪ = )۲‬آَخٌ کّ ٗؼَ حيیّ‬
‫ٍح يیُٗخهظُي‪ ،‬ىٍگٌٗظّحَي ٔ ريیٍٓخٌ‪ٓ ،‬وٍ حٔ َیِ َخرٕى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍٓوٍ ريحٌ يؼُی حٓض کّ آٌ يويحٍ ٗؼَ ػخيیخَّ کّ طخ آٌ ٍُٔ رَّخو حيیّ ٓخهظّ‬
‫ٗيِ رٕى‪ ،‬يٍٕى هزٕل كـخؽ َزٕىِ ٔ یخ ح‪ٛ‬الً حٗؼخٍ كَحٔحَی ُُْٕ ؿؼم َ٘يِ رٕى‪.‬‬
‫حكٌِٔ رَ حیٍ‪ ،‬ىٍ َؤظیٍ کظخدْخی طلٔیَی ٔؿَحیذحنوَآٌ‪ ،‬رَحی طٕ‪ٟ‬یق‬
‫يؼُخی ػزخٍصْخی هَآَی‪ ،‬رّرَهی حُ حریخص ٔی حٓظ٘ٓخى ٗيِ حٓض‪ .‬رخ يطخنؼّی‬
‫حهزخٍ گَٕخگَٕی کّ ىٍ رخٍەی حيیّّ َوم ٗيِ حٓض‪ ،‬رَّظَ يیٍٓي کّ حیٍ ٍٔحیضْخ‬
‫ىٍ ُيخٌ كـخؽ رٍ یٕٓق ٔ طلض طؤػیَ ٔی ظٍٕٓ یخكظّ رخٗي ٔ گٕیی َخهالٌ حُ‬
‫هالل حهزخٍ ٔ ىحٓظخٌْخی يِرٍٕ يیهٕحٓظّحَي رّٔی هيحٓض هخ‪ ٙ‬روُ٘ي ٔ رَهی‬
‫َیِ ٓؼی کَىِحَي کّ ٗيص يوخنلض ٔی رخ حٓالو ٍح کىٍَگ ؿهِٕ ىُْي‪ ،‬كظی يَگ‬
‫ٔی ٍح پیٖ حُ ظٍٕٓ حٓالو گٌحٍٕ کَىِحَي طخ ٗخیي ريیٍٔٓیهّ ٔی ٍح حُ طًٓض‬
‫ي٘خٍکض رخ يَ٘کیٍ رَ ‪ٟ‬ي حٓالو رَْخَُي‪.‬‬
‫رَهی ىٍ يٍٕى حٗؼخٍ ئُٕد رّحيیّ هخثم رّطلکیک ٗيِحَي‪ ،‬آٌ رو٘ی ٍح کّ‬
‫ىٍ آٌ آػخٍ حػظوخىحص كُلخء ٔ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی پیيح حٓض‪ ،‬حُ آٌ حيیّ ىحَٔظّحَي ٔ‬
‫روْٖخی کّ ىٍ آٌ آػخٍ طؼخنیى هَآَی ٍح يیطٕحٌ یخكض ـ ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ حُ حٓهٕد ٔ‬
‫يؼخَت آٌ پیيح حٓض ٔ رّىنیم ‪ٟ‬ؼق ىٍ ٓخهظخٍ ٔ حٓظلخىِ حُ يؼخَی ٔ نـخص َخيُخٓزی‬
‫کّ آٗکخٍح رخ حٓظًيحى حُ هَآٌ ریخٌ ٗيِ حٓض ـ يُلٕل ٔ ٓخهظّگی يیىحَُي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حػَپٌیَی حُ حْم کظخد ىٍ ٗؼَ حيیّّ يُؼکْ حٓض‪ .‬ىٍ ٗؼَ حٔ حنلخظی‬
‫رَگَكظّ حُ کظخدْخی پی٘یُیخٌ ٔ َخ آُٗخ رَحی يَىو ػَد كَحٔحٌ حٓض‪)۲ٕ(.‬‬
‫ىحٓظخٌْخی يَرٕ‪ ١‬رّحيیّّ رّکظخدْخی طلٔیَی ٔ كيیؼی رٔیخٍی ٍحِ پیيح کَىِ‬
‫حٓض‪ .‬رَهی گلظّحَي حيیش رٍ حریحن‪ٜ‬هض رَحی پیخيزَٗيٌ آيخىِگی يیگَكض‪ ،‬آٌْخ‬
‫‪ٕٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يیگٕیُي حُ آٌؿخ کّ حيیش رَ کظذ پی٘یٍ حكخ‪ ّ١‬ىحٗض ٔ ىٍ آٌ کظخدْخ پیٖریُی ٗيِ‬
‫رٕى کّ پیخيزَی حُ يیخٌ ػَد ظٍٕٓ هٕحْي کَى‪ ،‬هٕى ٍح ي‪ٜ‬يحم حیٍ پیٖریُی‬
‫يیپُيحٗض ٔ رَحی پیخيزَ ٗيٌ آيخىِگی يیگَكض‪ .‬ح ّيخ ٔهظی کّ پیخيزَ حٓالو يزؼٕع‬
‫ٗي‪ ،‬حيیّ ٓوض كٔخىص کَى ٔ حظٓخٍ ىحٗض کّ يٍ يیپُيحٗظى پیخيزَ رٕ٘و‪.‬‬
‫ػهَ ْی ِٓ ْى ََ َزؤ َ‬
‫هيحَٔي ىٍ پخٓن حٔ حیٍ آیّ حُ ٍِٕٓی حػَحف ٍح َخُل کَى‪َٔ « :‬حطْ ُم َ‬
‫ٔیٍَ ‪)۲ٖ(»ٔ۰۳ :۰ ،‬‬ ‫خٌ كَکَخٌَ ِيٍَ ْحنـَخ ِ‬
‫ط ُ‬ ‫ٔهَ َن ِي ُْ َٓخ كَؤَطْزَؼَُّ حن َ‬
‫٘ ْی َ‬ ‫حنٌَِی آط َ ْیَُخُِ آیَخطَُِخ كَخَ َ‬
‫پْ حُ كٕص حيیّ‪ ،‬هٕحَْٕ ئهًخٌ ٗي ٔ یکٗ حُ ه‪ٜ‬خثي ‪ٕ١‬الَٗ حٔ ٍح ىٍ‬
‫يل‪ٍٕٓ َ٠‬ل حکَو هٕحَي‪ .‬ك‪َ٠‬ص كَيٕى‪« :‬آيٍ ٗؼَِ ٔ کلَ ههزّ» ٗؼَٕ حیًخٌ‬
‫ىحٗض ٔ ههزٖ کخكَ رٕى‪ )۲4(.‬ػزيحنًهک ح‪ًٛ‬ؼی‪ ،‬ىٍ حنً‪ٜ‬خىٍ‪ ،‬حيیّّ ٍح ٗخػَ آهَص‬
‫َخيیيِ حٓض؛ چُخٌکّ ػُظَِ ٍح ٗخػَ ؿُگ ٔ ػًَ رٍ حریٍریؼّ ٍح ٗخػَ ػ٘ن‪.‬‬

‫ّبػواى ؽٌیق‬
‫پیٖطَ هٕحَيیى کّ كُلخء حَٔخٌْخی رخٕٓحى ٔ كَْیوظّ رٕىَي‪ ،‬حْم يطخنؼّ ٔ‬
‫طلوین رٕىَي ٔ حىیخٌ ٍحیؾ ٍح رٍُّٔٗی يیُٗخهظُي‪ .‬ىٍ طخٍین حىریخص ػَد‪َ ،‬خو چُي‬
‫طٍ حُ ٗخػَحٌ ٔ رٍِگخٌ آييِ کّ پیَٔ ىیٍ كُیق رٕىِحَي‪ .‬رؼي حُ «حيیش رٍ‬
‫حریحن‪ٜ‬هض ػولٗ» يیطٕحٌ حُ «ُیي رٍ ػًَٔ رٍ َلیم» َخو رَى کّ ىحٓظخٌ يٕكي رٕىٌ‬
‫کَحص آييِ‬‫حٔ ٔ گلض ٔگٕی ٔی رخ پیخيزَ حٓالو ىٍ کظخدْخی كيیؼی ئهًخَخٌ رّ ّ‬
‫حٓض‪ .‬ىیگَی ٍٔهش رٍ َٕكم (پَٔ ػًٕی هيیـّی کزَی) حٓض کّ حكخ‪ّ١‬ی ٔٓیغ‬
‫رَ يظٌٕ حىیخٌ هزهی ىحٗض‪ ،‬حٗؼخٍ ئُٕد رٍّٔهش رٍ َٕكم َیِ ىٍ حیٍ رخد ىٍهٍٕ‬
‫طٕؿّ حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ یکی حُ حیٍ حٗؼخٍ‪ ،‬هيحی ‪ٛ‬خكذ ػَٕ ٍح رّ‪ٛ‬لخص یگخَّگی ٔ‬
‫ٔكيحَیض يیٓظخیي ٔ ىٍ ٗؼَی ىیگَ هٕى ٍح ٌَیَ هٕو يؼَكی يیکُي ٔ حی٘خٌ ٍح حُ‬
‫پَٓظٖ ؿیَ حُ هيحَٔي رَ كٌٍ يیىحٍى‪ٍٔ .‬هّ رؼيح ً رّحٓالو حیًخٌ آٍٔى‪.‬‬
‫چُخٌکّ ىیيیى ىٍ حٗؼخٍ كُلخء ػالِٔ رَ ٔ‪ٛ‬ق هيحَٔي‪ ،‬رّیگخَّگی حٔ طؤکیي ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ حٗؼخٍ‪ٕٗ ،‬حْيی ٍح حُ ٔ‪ٛ‬ق هيحَٔي رّ‪ٛ‬لخص‪ :‬حنٕحكي‪ ،‬حالكي‪ ،‬حنلَى‪،‬‬
‫ی‪ ،‬حنًظؼخنی‪ ،‬حنًلظـذ‪،‬‬ ‫حالٔل‪ ،‬حالهَ‪ ،‬حنزخهی‪ ،‬حنؼِیِ‪ ،‬حنؼظیى‪ ،‬حنکزیَ‪ ،‬حنؼه ّ‬
‫حن‪ًٜ‬ي‪ّ ،‬‬
‫حنًخؿي‪ ،‬حنًـیي‪ ،‬حنوخىٍ‪ ،‬حنوٕی‪ ،‬حنو ّٓخٍ‪ ،‬حنًوظيٍ‪ً ،‬یحنـالل‪ً ،‬یحنؼِس ٔ ؿیَِ ىٍ كي‬
‫كَحٔحٌ آييِ حٓض‪ .‬يخَُي حیٍکّ ػزي حنطخروش رٍ ػؼهذ حُ ٗؼَحی كُلی يیگٕیي‪:‬‬
‫طزيأ ههن حنُخّ كی حکظى حنؼيو‬ ‫ٔ حَض حنويیى حالٔل حنًخؿي حنٌی‬
‫حنی ظهًش كی ‪ٛ‬هذ آىو كی ظهى‪)۲۳(.‬‬ ‫ٔ حَض حنٌی حكههظُی ؿیذ ظهًش‬
‫‪ٕٔ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىیگَ چَِْٓخٖ رَؿٔظّی پیَٔ آثیٍ كُیق ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬

‫‪ ۳‬ـ ػزیيهللا رٍ ؿلٖ‪ ،‬حُ هزیهّی هَیٖ‪ ،‬پَٔ ػًّ ٔ رَحىٍ ٌُ پیخيزَ حٓالو‪ .‬حٔ‬
‫ىٍ كزّ٘ رَّ‪َٜ‬حَیض گَٔیي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ػؼًخٌ رٍ كٕیَص‪ ،‬حٔ َِى هی‪ٍٔ َٜ‬و ٍكض ٔ ئیلٗ ٗي‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ؿزّخٌرٍ هیْ ُي‪َ٠‬ی‪ ،‬يٍٕ٘ٓ رَّخرـّ ؿؼيی‪ ،‬حُ ٗؼَحٖ يٍٕ٘ٓ ػَد‬
‫يو‪َ٠‬و حٓض کّ رّحٓالو حیًخٌ آٍٔى‪ .‬حٗؼخٍ حٔ ىٍ ىٍِٔی ؿخْهٗ ىٍ ٍحرطّ رخ‬
‫طٕكیي ٔ رؼغ ٔ ػخنى آهَص ٔ ؿِحء ٔ رٓ٘ض ٔ ىُٔم حٓض‪ .‬حیٍ ٗؼَ حُ حٔ حٓض‪:‬‬
‫ٔ يٍ نى یوهٓخ كهُلّٔ ظخ نًخ‬ ‫حنلًي هلل ال َٗیک نّ‬
‫‪ ۴‬ـ أرٕهزیْ كَيش رٍ حرٗ حَْ‪ ،‬حُ هزیهّی رُٕ َـخٍ‪ ،‬کّ ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهیض‬
‫ٍْزخَیض حهظیخٍ کَى ٔ ىٓض حُ رضپَٓظٗ ک٘یي ٔ هٕحٓض ئیلٗ ٕٗى‪ٔ ،‬نٗ حُ آٌ‬
‫ْى گٌٗض ٔ رَحٖ هٕى ػزخىصگخِ ه‪ٕٜٛ‬ی طيحٍک ىیي ٔ رّػزخىص پَىحهض‪ .‬حٔ‬
‫يیگلض‪ :‬يٍ پٍَٔىگخٍ حرَحْیى ٍح پَٓظٖ يیکُى‪ .‬أرٕهزیْ پْ حُ ْـَص پیخيزَ‬
‫حٓالو حُ يکّ رّييیُّ‪ ،‬حٓالو آٍٔى ٔ ىٍ ٗؤٌ ك‪َ٠‬ص ٓیّي حٗؼخٍٖ َٓٔى کّ ىٍ‬
‫طخٍین طَحؿى ‪ٟ‬ز‪ٗ ٢‬يِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ هخني رٍ ٓلیخٌ‪ ،‬کّ پیخيزَ حٓالو حٔ ٍح ٓظٕىِ حٓض‪ .‬حٔ رَ ىیٍ كُیق رٕى کّ‬
‫هٕيٖ ٍح ر٘خٍص رّظٍٕٓ پیخيزَ ػَری ىحى‪ٔ .‬هظٗ ىهظَٕ ٍِٕٓی طٕكیي ٍح حُ‬
‫پیخيزَ ُٗیي‪ ،‬گلض‪ :‬پيٍو َیِ چُیٍ يیگلض‪.‬‬
‫ٓٔ ـ طزخل حٓؼي‪ٗ ،‬خِ یًٍ کّ ىٍ حٗؼخٍ هٕى رّظٍٕٓ پیخيزَػَری حًػخٌ کَى‪.‬‬
‫ٔٔ ـ ُْیَ رٍ حرٗ ٓهًٗ؛ ٗخػَ يؼَٔف ػَد کّ حٔ َیِ حُ ظٍٕٓ حٓالو ىٍ‬
‫حٗؼخٍٕ هزَ ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫ٕٔـ أرٕػخيَ ٍحْذ؛ حُ هزیهّی «حّٔ» پيٍ «كُظهّ» يؼَٔف رّ«ؿٔیم‬
‫حنًالثکّ» حرٕػخيَ ػهیّ پیخيزَ كؼخنیض کَى ٔ ًْٕحٍِ رخ ىًُٗخٌ حٔ يظلي يیٗي‪.‬‬
‫ٖٔ ـ رلیَحٖ ٍحْذ‪ ،‬حُ ؿًهّ کٔخَٗ رٕى کّ رّپیخيزَ حٓالو هزم حُ ٍٓخنض آٌ‬
‫ك‪َ٠‬ص حیًخٌ آٍٔى ٔ يژىِی ظٍٕٓ حٓالو ٍح رّيَىو ىحى‪.‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ هیْ رٍ ٓخػيِ حالیخىی؛ كکیى ٔ هطیذ يٍٕ٘ٓ کّ ٍٕٓل حکَو حٔ ٍح ىٍ‬
‫رخُحٍ ػکخظ ىٍكخل ٓوَُحَٗ ىیيِ رٕى‪ ،‬ىٍ حٗؼخٍٕ رّطٕكیي ٔ يؼخى حػظَحف ىحٗض‪.‬‬
‫‪ ...‬حیٍْخ حُ رخد ًََّٕ حٓض‪ .‬طؼيحى حیٍ ٗؼَح رٔیخٍ ُیخىحَي کّ حُ ‪ٛ‬يْخ َلَ‬
‫ػزٍٕ يیکُُي‪ ،‬ىٍ يیخٌ حی٘خٌ طؼيحى ُیخىی ٌُ ٔؿٕى ىحٍَي کّ حٓخيی َْیک ًَْحِ‬
‫رخ آػخٍ ٔ حٗؼخٍٗخٌ ىٍ يُخرغ طخٍیوی ػَد يُيٍؽ حٓض‪.‬‬
‫‪ٕٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّبػواى ٕؼلْک‬
‫كکخیض ‪ٛ‬ؼهٕکیخٌ یک ىحٓظخٌ طَحژىیک ٔ كٌِحَگیِ حٓض‪ٛ ،‬ؼهٕک حُ َظَ‬
‫نـٕی رّيؼُخی كویَ ٔ َخىحٍ حٓض‪ ،‬ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهی رّٗخػَحَی ح‪١‬الم يیٗي کّ‬
‫رَّْىنیهی حُ كهوّی هزیهّ ریٌَٔ يیحكظخىَي‪ ،‬یخ ریٌَٔ پَطخد يیٗيَي‪ َٓ ،‬رّریخرخٌ‬
‫يیگٌحٗظُي؛ آٔحٍِ ٔ ىٍ رّىٍ يیٗيَي ٔ حؿهذ ىٍ طُٓخیی ىٍ يیخٌ كیٕحَخص ‪ٛ‬لَح‬
‫َُيگی يیکَىَي‪ .‬حٗؼخٍ ‪ٛ‬ؼهٕکیخٌ نزَیِ حُ ه٘ى ٔ ٍٕٕٗ ٔ ‪١‬ـیخٌ ػهیّ طٕحَگَحٌ‬
‫ٔ رویالٌ حٓض‪ .‬نٌح رَهی ‪ٛ‬ؼهٕکیخٌ ٍح رخ ػیخٍحٌ يوخیّٔ کَىِحَي‪ ،‬یخ ٍحریٍْٕى کّ‬
‫ٍحِْخی کخٍٔحٌْخ ٍح يیرٔظُي‪ ،‬حُ ػَٔطًُيحٌ يیگَكظُي ٔ رَّخىحٍحٌ يیرو٘یيَي‪ .‬ح ّيخ‬
‫‪ٛ‬ؼهٕکخٌ يخل رٍِگيَىحٌ ٓوخٔطًُي ٍح ًَیرَىَي‪.‬‬
‫‪ٛ‬ؼهٕکیخٌ ٍح يیطٕحٌ رّچٓخٍ ىٓظّی رٍِگ طؤیى کَى‪َ :‬ؤض ٍحَيِ ٗيِگخٌ‬
‫حُ هزخیم کّ رّػهض حٍطکخد ؿَو ٔ ؿُخیخص حُ هزیهّ ‪َ١‬ى ٗيِ رٕىَي‪ ،‬يخَُي كخؿِ‬
‫حُىی‪ ،‬هیْ رٍ كيحىیّ ٔ أرٕ‪ً١‬لخٌ هیُی‪ ...‬ىٔو کُیِ كز٘ی ُحىِگخٌ کّ يطَٔى پيٍ‬
‫رٕىَي ٔ رَُّگ ٓیخْی ٔ رَىِگی يخىٍ‪ ،‬پيٍ رّكََُيی هزٕل ٗخٌ َکَىِ رٕى‪ ،‬يؼم‬
‫ٓهیک رٍ ٓهکش‪ ،‬طؤر‪َٗ ٢‬ح ً ٔ ُٗلَی‪ ...‬حیُخٌ کّ ٓیّچَىِگی ٍح حُ يخىٍ رّحٍع رَىِ‬
‫رٕىَي‪ ،‬رّحؿَرشحنؼَد (= کالؽْخی ػَد) نوذ یخكظّ رٕىَي‪)۲۶(.‬‬
‫ؿَحد حٓض ٔ رّيؼُی کالؽْخ؛ ػَد‬ ‫(حؿَرش) یخ ( ِؿَرخٌ) حیٍ ىٔ کهًّ ؿًغ ُ‬
‫رّههٕ‪ ٙ‬هٌٕ هیهی حًْیض يیىحىَي ٔ کٔخَی ٍح کّ حُ يخىٍ ٓیخِپٕٓض رّىَیخ آييِ‬
‫رٕىَي (ْـیٍ = ىٔ ٍگّ) هٕحَيِ ٔ طلویَ يیًَٕىَي‪ .‬پٌیَكظٍ یک ْـیٍ هیهی ىٕٗحٍ‬
‫رٕى ٔ کى پیٖ يیآيي کّ کٔی يخَُي ػُظَس رٍ ٗيّحى ػزٔی (ٗخػَ يؼهّوّ َٓح) پْ حُ‬
‫ػزٍٕ حُ يَحكم ىٕٗحٍ يخَُي ًََُْخیی ىٍ ؿُگ ٔ ٗؼَ رًٍّٓیض پٌیَكظّ ٕٗى‪.‬‬
‫ىٓظّی ٕٓو حُ ‪ٛ‬ؼهٕکیخٌ آٌْخ رٕىَي کّ َّيطَٔى هزیهّ رٕىَي‪َُّ ،‬حىِی کُیِ‬
‫كز٘ی ٔ ٍَّحَيِی پيٍ‪ ،‬رهکّ ىُىحٌ كَكّحی رٕىَي يؼم ػَٔس رٍحنٍٕى ػزٔی‪ .‬چٓخٍو‬
‫يؼظَ‪ٟ‬خٌ رّٔ‪ٟ‬غ يٕؿٕى‪ٟٔ .‬ؼیض حیٍ ٗخػَحٌ رّيَحطذ ٔهیىطَ حُ َُيگی کهزیٌٕ‬
‫یَٕخٌ ٔ یخ ىٍحٔیٖ ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ ىٍِٔگَى رٕىِ حٓض‪ ،‬چٌٕ آد ٔ ْٕحی یَٕخٌ يؼظيل‬
‫حٓض ٔ ىٍ یَٕخٌ گیخْخٌ ٔ ٓزِیـخص هٍٕىَی ٔ يیِْٕخی َٓىٍهظی كَحٔحٌ حٓض‬
‫کّ يیطٕحٌ رخ آٌْخ ٓي ٍين کَى‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ػَرٔظخٌ حُ حیٍ َؼًضْخ هزَی َزٕى‪.‬‬
‫ًْٕحٍِ گلظّحیى کّ َٗحی‪ٓ ٢‬وض َُيگی‪ ،‬حَٔخٌْخی يوخٔو ٔ ٓوضکٕٕ رخٍ‬
‫يیآٍٔى‪ .‬نٌح َخُپٍَٔىِگخٌ یَٕخَی رّنلخظ ٓوضکٕٗی ٔ حٓظوخيض رخ ‪ٛ‬ؼهٕکیخٌ‬
‫ػَد هخرم هیخّ َیٔظُي‪ٛ .‬ؼهٕکیخٌ رّىنیَی ٔ پخیيحٍی ٔ ٓوضؿخَی ٔ چخالکی ٔ‬
‫‪ٕٔ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىَٔيِگی حكٔخَّ رٕىَي‪ ،‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ ‪ٛ‬ؼهٕک ٍح «ػيحء» یؼُی رخىپخی يیگلظُي‪ ٔ ،‬ىٍ‬
‫ىَٔيِگی ‪َٟ‬دحنًؼمحَي‪ ،‬چُخٌکّ گلظّ يیٕٗى‪ :‬حػيی يٍ حنٔهیک؛ حػيی يٍ‬
‫حنُ٘لَی ‪ ...‬ه‪ّْٜ‬خی رٔیخٍ ىٍ حیٍ رخد حُ حی٘خٌ يُوٕل حٓض‪:‬‬
‫«گٕیُي ریٍ ؿخٍَٕحٌ ىٔ پخ ٔ ىٔ چ٘ى‪ ،‬ىَٔيِطَ حُ «طؤر‪َٗ ٢‬ح ً» یخكض ًَیٗي‪.‬‬
‫ٔهظی گَُّٓ يیٗي ٔ چیِی رّىٓض َيحٗض‪ ،‬گهّی إْٓ ٍح ىٍ َظَ يیگَكض ٔ‬
‫كَرّطَیٍ ٍح َ٘خٌ يیکَى‪ َٓ ،‬رّىَزخنٖ يیگٌحٗض ٔ آٌ هيٍ يیىٔیي طخ يیگَكض ٔ‬
‫َٓ يیرَیي ٔ کزخد يیکَى ٔ يیهٍٕى‪)۲۰(».‬‬
‫َٗح ً» ػخرض رٍ ؿخرَرٍ ٓلیخٌ‪ ،‬حُ هزیهّی كٓى رٕى‪ .‬يخىٍٕ‬ ‫َخو ح‪ٛ‬هی «طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫کُیِ كز٘ت ٓیخْی رٕى ٔ طؤر‪َٗ ٢‬ح ً ٓیّچَىِگی ٍح حُ يخىٍ رّحٍع رَىِ رٕى‪ .‬رؼ‪٠‬ی‬
‫َیِ گلظّحَي يخىٍٕ «حيیًش» َخو ىحٗظّ ٔ آُحىَُی رٕىِ حُ هزیهّی كٓى‪.‬‬
‫َٗح ً» کّ ريحٌ نوذ یخكظّ‪ ،‬حهظالف‬‫هييخء‪ ،‬ىٍ يُخٓزض ٔ يؼُی کهًّی «طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫ىحٍَي‪ .‬رَهی گٕیُي چٌٕ ًٗ٘یَی ُیَ رـم گٌحٗض ٔ حُ هخَّ رّىٍ ٍكض؛ ٔهظی حُ‬
‫َٗی ُیَ‬‫َٗح ً ٔ ي‪٠‬ی نٕؿّٓ» = «يخیّی ّ‬ ‫يخىٍٕ پَٓیيَي کـخ حٓض؟ گلض‪« :‬طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫رـم ُى ٔ َٓ هٕى گَكض ٔ رَكض‪ ».‬رؼ‪٠‬ی گٕیُي‪ :‬يخىٍٕ ٍُٔی ىیي حكؼت ىٍ‬
‫کیّٔی کَىِ ٔ ُیَ رـم گَكظّ؛ ٗخیي ْى هزیهّحٕ رْ کّ حُ حٔ طزٓکخٍی ىیيَي‪،‬‬
‫َٗی َٓلظّ ىحٍى ٔ رالی حُ آٓظیُٖ َٓرَ يیآٍٔى‪.‬‬ ‫ريیٍنوزٖ َخيیيَي‪ ،‬یؼُی ًْیّ٘ ّ‬
‫ظخَْح ً هَىٓخل رٕى کّ پيٍٕ يَى ٔ يخىٍٕ رًَّْٔی أرٕکزیَ ٌْنی کّ‬
‫ىُىی هٓخٍ رٕى ىٍآيي‪ .‬أرٕکزیَ َخپَٔیٖ ٍح ْى يؼم هٕى رخٍآٍٔى‪ٗ .‬خیي ْى‬
‫ٓیّچَىِگی ٔ کُیُِحىِگی ٔ َٓکٕكظی کّ هزیهّ حُ حیٍ رخرض رّپَٔک يیُىَي‪ ،‬ىٍ‬
‫‪ٛ‬ؼهٕک ٗيَٖ حػَ ىحٗض‪ٔ .‬ی رخ ُٗلَی ىٍ ریٖطَ ٍَِْیْخ ًَْحِ رٕى‪ٍ ،‬كین‬
‫ىیگَی ْى ىحٗض رَّخو ػًَٔرٍ رَحم‪ .‬يخؿَحْخی گَٕخگٌٕ رَحی حٔ َوم يیکُُي کّ‬
‫ریٖطَ ٍَگ ٔ حَگ ه‪ّْٜ‬خی ػخيیخَّ ىحٍى ًْٔیٍ‪ُ ،‬يیُّی ٗيِ حٓض طخ ىٓضکخٍی‬
‫ٔ ؿؼم ىٍ ٗؼَ ئُٕد رّحٔ ٓٓى ٔٓیؼی ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫حُ ؿًهّ ه‪ٜ‬یيِی يٍٕ٘ٓ اليیّ رخ يطهغ «حٌ رخن٘ؼذ حنٌی ىٌٔ ٓهغ» کّ ىٍ‬
‫كًخّٓی أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ رّحٔ َٔزض ىحىِ ٗيِ‪ٗ ،‬خیي حُ ًْیٍ هزیم رخٗي‪.‬‬
‫حٗؼخٍی کّ ىٍآٌ حُ رَهٍٕى رخ ؿٍ ٔ ؿٕل كکخیض يیکُي‪ .‬ىٍ َٓآؿخُ "يل‪٠‬هیخص"‬
‫َٗح ً» آييِ حٓض کّ رخ ٔ‪ٛ‬ق هٕحد ٔ ٍإیخ َٗٔع يیٕٗى‪،‬‬ ‫ه‪ٜ‬یيِی رهُيی حُ «طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫َٗح ً رخ ُٗلَی ٔ‬
‫رالكخ‪ٛ‬هّ رّطٕ‪ٛ‬یق یکی حُ يخؿَحْخی َخکخيٖ يیپَىحُى‪ :‬طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫ػًَٔرٍ رَحم ٗذُْگخو رّػ٘یَِی رـیهش ىٍ ‪١‬خثق يیَُُي‪ ،‬ح ّيخ آٌْخ رَ َٓ آری‬
‫‪ٕٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَحی ىُىحٌ کًیٍ گٌحٗظّحَي کّ ىٓظگیَٗخٌ کُُي‪ٍ ّٓ .‬كین كیهّی يخَْحَّ ُىِ‬
‫رّكخنض ىٔ يیگَیَِي ٔ َـخص يییخرُي‪ ،‬ىٍ ٔ‪ٛ‬ق ىَٔيِگی هٕى گٕیي‪:‬‬
‫رخنؼیکظیٍ نيی يؼيی حرٍرَحم‬ ‫نیهش ‪ٛ‬خكٕح ٔأؿَٔح ری َٓحػٓى‬
‫أٔ أو ه٘ق رٌی ٗغ ٔ ‪١‬زخم‬ ‫کؤًَخ كؼلؼٕح ك‪ٜ‬ـــخ هٕحىيـــــّ‬
‫ًٔح ؿُـــخف رـــُذ حنَیي هلخم‬ ‫ال ٗیء أٓــَع يُی نیْ ًح ػٌٍ‬
‫رٕحنّ يٍ هزی‪ ٞ‬حن٘ي ؿیيحم(‪)۲۴‬‬ ‫كظی َـٕص ٔ نًــخ یُِػٕح ٓهزی‬
‫= آٌ ٗذ ىٍ «ػیکظخٌ» كَیخى رَىحٗظُي ٔ طیِ پخیخٌٗخٌ ٍح رّطؼویذ يٍ ٔ‬
‫حرٍرَحم کّ يیىٔیي‪ ،‬رَحَگیوظُي‪ .‬چٌٕ ٗظَيَؿی پَآٗلظّ ٔ رخل رّپٓهٕ چٔزیيِ‪ ،‬یخ‬
‫إْٓیی ىٍ يَؿِحٍ‪ ،‬رّكَکض ىٍآييَي؛ ح ّيخ َّحٓذ کخکم رَ َٓ ٔ َّيَؽ کّ حُ ٓظیؾ‬
‫کِٕ َٓحُیَ ٕٗى‪ ،‬ىٍ َٓػض رّيٍ ًَیٍٓیي‪ .‬طخ َـخص یخكظى ٔ َظٕحَٔظُي ؿُیًض يَح‬
‫رگیََي‪ .‬ح ّيخ حُ آٌ ٗظخد ٔ گخوْخی كَحم رَىحٗظٍ‪ ،‬چَٕخٌ ىیٕحَّی رٕىو‪...‬‬
‫رّىَزخل آٌ كخىػّ‪ ،‬ىیگَ یخٍ ‪ٛ‬ؼهٕک ٔ ًْطَحُ هٕیٖ ٍح حیٍگَّٕ يیٓظخیي‪:‬‬
‫ػهی ر‪ٜ‬یَرکٔذ حنلًي ٓزخم‬ ‫ٰنکًُخ ػٕنی حٌ کُــض ًح ػٕل‬
‫يَؿغ حن‪ٕٜ‬ص ْيح ریٍ أٍكخم‬ ‫ٓزخم ؿخیخص يـي كی ػ٘یَطّ‬
‫ييالؽ أىْى ٔحْی حنًخء ؿٔخم‬ ‫ػخٍی حنظُخریذ يًظي َٕحَِٗ‬
‫هٕحل يلکًش ؿــــــٕحد آكــخم‬ ‫كًــــخل أنٕیش ٗــــــٓخى أَيیش‬
‫حًح حٓظـؼض ر‪٠‬خكی حنَأّ َؼخم‬ ‫كٌحک ًْی ؿِٔی أٓظـیغرّ‬
‫= حگَ یخٍی ٔ پ٘ضگَيی ؿٕیى‪ ،‬رخٍی حُ ‪ٛ‬خكذ ر‪ٜ‬یَطی پیٖگخو ٔ ٓظٕىِ‬
‫َخو‪ ،‬يیخٌ ػ٘یَِ رَّٓكَحُی پی٘ظخُ‪َٓ ٔ ،‬یذ آيَحَّحٕ ریٍ ٍكوخ ‪ُ١‬یٍحَيحُ‪ ،‬رخٍیک‬
‫ٓخم ٔ ک٘یيِ پی‪ٗ ،‬ذپیًخیی ىٍ طُيی رخٍحٌ؛ پَچًيحٍ ؿُگ ٔ حَـًٍ آٍحی ‪ٛ‬هق‪،‬‬
‫ٓوٍٓخُ‪ ،‬كکًضپَىحُ‪ ،‬ىَیخگَى‪ ،‬آكخمٍَٕى؛ ٔ حکٌُٕ کّ آُْگ کخٍُحٍ ىحٍو چُیٍ‬
‫َٗح ً ػالِٔ رَ ‪ٛ‬لخص‬ ‫کٔی ىحىٍٓی ٍح ٗخیٔظّ حٓض‪ ،‬رهُي كَیخى ژٔنیيِ يٕی‪ ...‬طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫یخى ٗيِ‪ ،‬رٌل ٔ روٖ٘ ٍح كَحيٕٕ َکَىِ ٔ ؿِء ه‪ٜ‬خیم ‪ٛ‬ؼهٕکخٌ يیآٍٔى ٔ آٌ‬
‫ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص يلخٍِٔ ریٍ هٕى ٔ ََُٖٓ کُُيِی يطَف يیکُي‪:‬‬
‫كــــــَم رخنهٕو ؿهيی أی طلَحم‬ ‫رم يٍ نؼٌحنش هــــــٌحنش أٗذ‬
‫يٍ ػٕد ‪ٛ‬يم ٔيٍ رِ ٔ أػالم‬ ‫روٕل أْهکض يخال نٕ هُؼض رّ‬
‫ٔ ْــــم يظــــــخع ٔ حٌ أرویظّ رخم‬ ‫ػخًنظی حٌ رؼ‪ ٞ‬حنهٕو يؼُلش‬
‫= ىحى حُ حیٍ ياليضگٕی حیَحىگیَ ٔ طلویَکُُيِ‪ ،‬کّ رخ ََُٖٓ‪َٓ ،‬حپخیى ٍح‬
‫رّآطٖ ک٘یي‪ .‬يیگٕیي‪ :‬يخنی [ُْگلض] رّرخى ىحىی‪ .‬چّ يیٗي حگَ آًٌّْ پخٍچّ ٔ‬
‫‪ٕٔ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٓالف ٔ َلخیْ ٍح َگّ يیىحٗظی؟ ح ّيخ حیٍ َ‪ٜ‬یلض َیٔض‪َٓ ،‬کٕكض حٓض‪ ،‬آیخ حگَ‬
‫يخل ٍح َگّ يیىحٗظى‪ ،‬رخهی يخَيَی رٕى؟‬
‫َٗح ً» ْىچُخٌ رّكخىػّؿٕییْخی هٕى حىحيّ يیىحى طخ ىٍ ٓخل ‪( ۶ٓ۰‬و)‬ ‫«طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫َٗح ً» چخپ َ٘يِ‪ ،‬ح ّيخ‬
‫ىٍ یٍٕٗی رَ َُٓيیٍ ٌْیم رّهظم ٍٓیي‪ )۲۲(.‬ىیٕحٌ «طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫حٗؼخٍ كَحٔحَی حُ حٔ ىٍ کظذ حىری پَحکُيِ حٓض‪ .‬ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ‪١‬ی ىٍ َٗف حنلیّی‬
‫َٗح ً» ٗخْي يؼخل آٍٔىِ حٓض‪.‬‬
‫حرٍيخنک حُ حٗؼخٍ «طؤرّ‪ّ ٢‬‬

‫«ٌّلوی» یکی ىیگَ حُ ٗخػَحٌ ‪ٛ‬ؼهٕک حٓض‪َ .‬خو ح‪ٛ‬هی حٔ «ًْٗ رٍ‬
‫حالُىی حٓض‪ .‬حٔ حُ هزیهّی حّٔ رٍ كـَ (حُ ؿًهّ ػ٘خیَ هزیهّی یًُی ُ‬
‫حُى)‬ ‫يخنک» ُ‬
‫حٓض ٔ َٔذ هلطخَی ىحٍى‪ .‬کهًّی «ُٗلَی» رّيؼُخی «ٓظزَنذ» يیرخٗي حٔ‬
‫ٓیّچَىِگی‪ ،‬ریُی پٍٓ ٔ نذْخی ٓظزَ ٍح حُ يخىٍ كز٘ی هٕى رّحٍع رَىِ رٕى‪ ،‬حُ‬
‫حیٍ ؿٓض حٔ َیِ ىٍ ُيَِی حؿَرش حنؼَد (کالؽْخی ػَد) رًّٗخٍ حٓض‪.‬‬
‫حُى‪ ،‬رهکّ ىٍ هزیهّی كٓى رٍِگ ٗي‪ .‬ىٍ ٓزذ ْـَص‬ ‫ُٗلَی َّىٍ يیخٌ هزیهّی ُ‬
‫حٔ رخ يخىٍ ٔ رَحىٍٕ رَُّٓيیٍ كٓى ٍٔحیخص يوظهق حٓض‪ٗ ،‬خیي ‪ٛ‬لیقطَیٍ ٍٔحیض‬
‫حُى ک٘ظّ ٗي ٔ يخىٍٕ رّهزیهّی رُیكٓى کٕچیي‪.‬‬ ‫آٌ رخٗي کّ پيٍٕ رّىٓض هزیهّی ُ‬
‫حُىی رُیٓاليخٌ رٕىِ کّ‬ ‫نٌح حُ حْيحف حٔ یٍْٕٕخی پیٕٓظّ رّهزیهّی ُ‬
‫رّط‪َٜ‬یق ُٗلَی ىٍ حٗؼخٍٕ‪ ،‬حیٍ كًالص‪ ،‬ؿُزّی حَظوخوؿٕیخَّ ىحٗظّ حٓض‪ُٗ .‬لَی‬
‫َٗح ً ىٍ كٍ ‪ٛ‬ؼهٕکی ٔ ٍحَِْی رٕى‪ًْ .‬یّ٘ ًَْحِ ٔی رٍَِّْی‬ ‫ٗخگَى ٔكخىحٍ طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫حُى ٍح يٍٕى طخٍحؽ ٔ آُحٍ هَحٍ‬ ‫يیٍكض طخ ‪ٛ‬ؼهٕکی هٓخٍ ٗي‪ ،‬آٌگخِ پیٕٓظّ هزیهّی ُ‬
‫يیىحى طخ آٌؿخ کّ َٕٗظّحَي َٕى ٔ َُّ طٍ حُ آَخٌ ٍح رّحَظوخو هٌٕ پيٍ ک٘ض‪ ،‬طخ‬
‫رخالهَِ کًیُی رَ ٔی َٓخىَي ٔ پْ حُ ىٓظگیَی رّكـیغطَیٍ ٔ‪ٟ‬غ‪ ،‬يؼهّ ٔ هطؼّ‬
‫هطؼّحٕ کَىَي ٔ گٕٗظٖ ٍح رّىٍَيِگخٌ ىحىَي‪ .‬گٕیُي يَىی رخ پخ رّؿًـًّی ُٗلَی‬
‫ُى‪ ،‬ؿًـًّ رّ پخی آٌ يَى گَكض ٔ پخیٖ ههى ٗي ٔ حكظخى ٔ يَى! ٔ ريیٍگَّٕ هَرخَیخٌ‬
‫حُىی ُٗلَی رّ‪ٛ‬ي َلَ ٍٓیي! ََٓن حكٔخَّ ىٍ حیٍ ه‪٠‬یّ ْٕیيح حٓض ٔ حكٔخَّرخكی‬ ‫ُ‬
‫ىٍ حهزخٍ ُٗلَی َیِ چٌٕ ٍكیوٖ «طؤر‪َٗ ٢‬ح ً» َوٖ هٕى ٍح حیلخء کَىِ حٓض‪)ٔٓٓ(.‬‬
‫رَّْكخل حیٍ ََٕٓٗظی رٕى کّ ُٗلَی رَحی هٕى حَظوخد ٔ پیٖریُی کَىِ رٕى‪:‬‬
‫ٔ أٍه‪ُْ ٢‬هٕل ٔ ػَكخء ؿیؤل‬ ‫ٔنی ىَٔکى أْهٌٕ ٓـــیي ػًهْ‬
‫رًخؿَ يوٌل‬
‫ّ‬ ‫نيیٓى ٔال حنـخَی‬ ‫ٔ َّ ًحثغ‬
‫ْى حالْم الئظٕىع ٔحن ّ‬
‫ٕٕٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= يَح رّؿخی ًٗخ‪ ،‬هٕی٘خَٔيحَی حٓض‪ :‬گَگی طیِىٔ ٔ پهُگی ََوپٕٓض ٔ‬

‫کلظخٍی کّ ىٍ َخكیّی گَىٌ يْٕخی ىٍْى ٍیوظّ ىحٍى‪ .‬طُٓخ آٌْخ هخَٕحىِی يٍ‬
‫ْٔظُي‪ ،‬چَح کّ ٍحُی کّ َِى آَخٌ رّحيخَض ٓپَىِ ٕٗى پوٖ ًَیگَىى ٔ گُخِکخٍ‬
‫رّهخ‪ َ١‬ؿَيی کّ يَطکذ ٗيِ‪ ،‬رئٌ ىٍَظَ گَكظٍ ػهم ؿَو‪ًَ ََُٖٓ ،‬یٕٗى‪.‬‬
‫ٔنکٍ أرَ٘ی ح ّو ػخيَ‬‫ػهیکى ٰ‬ ‫يلَو‬
‫ّ‬ ‫ال طوزََٔی ّ‬
‫حٌ هزَی‬
‫= يَح رّهخک ئپخٍیي کّ ىكٍ کَىٌ يٍ رَ ًٗخ كَحو حٓض؛ ح ّيخ طٕ حی کلظخٍ‬
‫ٗخىيخٌ رخٕ ٔ ر٘خٍطض رخى!‬
‫ُٗلَی ىیٕحٌ کٕچکی ىحٍى کّ ؿِء يـًٕػّی «‪َ١‬حثق حالىریش» رّٔٓیهّی‬
‫«نـُش حنظؤنیق ٔ حنظَؿًش ٔ حنَُ٘» چخپ ٗيِ حٓض‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ ه‪ٜ‬یيِحٕ «اليیش‬
‫حنؼَد» حٓض کّ رَهی آٌ ٍح حُ ُٗلَی َيحَٔظّحَي‪ .‬حیٍ ه‪ٜ‬یيِ ًَخیخٌگَ ٍٔكیّ ٔ‬
‫‪َُ َُ١‬يگی ‪ٛ‬ؼهٕکیخٌ حٓض‪ .‬ىٍ ىیٕحٌ ُٗلَی رّه‪ٜ‬یيِی «طخثیّ» رَيیهٍٕیى کّ‬
‫ىٍ يل‪٠‬هیخص َیِ آييِ‪ ،‬رّح‪ٟ‬خكّی هطؼخص ىیگَ‪ .‬ىٍ حریخطی‪ْ ،‬ـٕيٖ ٍح رَ‬
‫َٗح ً» ٔ‪ٛ‬ق يیکُي‪:‬‬ ‫رُیٓاليخٌ رًَّْحِ چُي ٍكین ‪ٛ‬ؼهٕک ٔ ىٍ ٍأّ ٗخٌ «طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫ٔ يـــٍ یـِ یـُى يـــَس ٔ یً٘ض‬ ‫ٔ رخ‪ٟ‬ـــؼش كًـــَحنؤـــی رؼؼظــٓخ‬
‫ٔ ریٍ حنـزخ ْیٓخص أَ٘ؤص َٓرظی‬ ‫هَؿُخ يٍ حنٕحىی حنٌی ریٍ ي٘ؼم‬
‫ْلَکی هٕيخ ً أٔ أٔ‪ٛ‬ـــخف كًــظی‬ ‫أي٘ی ػهیحْلٍ‪ٝ‬حنظی نٍ ط‪ََ٠‬ی‬
‫یوـــَرُـی يُٓخ ٍٔحكی ٔ ؿئطی‬ ‫أي٘ــی ػهی أیٍ حنـِحس ٔ رؼـــيْخ‬
‫= گَْٔی چُي َلَی رخ کًخٌْخی کّ حُ رْ کخٍ کَىِ رّطیَِگی ٔ َٓهی گَحثیيِ‪،‬‬
‫َّطَّ ٔ ریپَٔح‪ ،‬پیخىِ حُ ىٍِی ىٍٔىٓض ـ ؿخیی ریٍ «ي٘ؼم» ٔ «ؿزخ»ـ ٍحِ‬
‫حكظخىِحَي؛ ٗزخٌگخِ ٔ پگخِ ٍحِ ٓوض ٍح يیپٕیُي طخ رّيو‪ٜ‬ي رَُٓي ٔ حگَ ْى ٗکٔض‬
‫روٍَٕي رخکی َیٔض چّ «َْکْ رّؿخٍص ٍٔى یخ ىٓض پَ رخُ يیگَىى ٔ یخ َخکخو‪».‬‬
‫ٓپْ ىٍ ط‪ٕٜ‬یَی ‪ُِ١‬آيیِ‪ٛ ،‬خكذ كٔخد ٔ يخىٍهَؽ گَِٔ ٍح رّ«يخىٍ‬
‫رچّْخ» ط٘زیّ يیکُي کّ ٓوض هٔیْ ٔ َخهٍ ه٘ک حٓض ٔ كظی ؿیَِی روٍٕ ٔ‬
‫ًَیَ ْى ًَیىْي حُ ریًی کّ يزخىح کخٍ رّىٍحُح رک٘ي ٔ حُ گَُّٓگی رًیََي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫رخنلؼم ًّْ گَُّٓحَي‪:‬‬
‫حًح أ‪١‬ؼًظٓى أٔ طـــلض ٔ أههض‬ ‫ٔ أو ػـــیخل هــي ٗــٓيص طوٕطٓى‬
‫ٔ َلــٍ ؿـــیخع‪ ،‬أی آل طؤنض‬ ‫طوخف ػهیُخ حنؼیم حٌ ْی أکؼَص‬
‫ٔال طَطـی نهزیض حٌ نــى طزیض‬ ‫ي‪ٜ‬ؼهکش ال یو‪ َٜ‬حنٔــظَ ىَٔٓخ‬
‫حًح آَٔض أٔنی حنؼيی حه٘ؼَص‬ ‫نٓخ ٔ ك‪٠‬ش كیٓخ ػالػٌٕ ٓیـــللخ ً‬
‫ٕٕٔ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫طـٕل کـــؼیَ حنؼـــخَش حنًظهلض‬ ‫ٔ طؤطی حنؼيی رخٍُح َ‪ٜ‬ق ٓخهٓخ‬

‫ٍٔحيض رًخ كی ؿلَْخ ػى ٓهض‬ ‫حًح كِػـٕح ‪١‬خٍص رؤری‪ٛ ٞ‬خٍو‬
‫ؿَحُ کؤهطخع حنــــيیَ حنًُؼض‬ ‫كٔخو کهٌٕ حنًهق ‪ٛ‬ـــخف كيیيِ‬
‫ٔ هي َٓهض يٍ حنـــييخء ٔ ػهض‬ ‫طَحْخ کؤًَخد حنلٔیم ‪ٛ‬ـــٕحىٍح ً‬
‫= يخىٍ رچّْخ ٍح يیریُى رخ چّ هٔض ٔ َخهٍ ه٘کی ؿیَِ يیىْي؛ يیطَٓي کّ‬
‫حگَ ُیخىی ريْي ریُٕح رًخَیى؛ ح ّيخ ْىحکٌُٕ گَُّٓحیى‪ ،‬حیٍ چّ ٓیخٓظی حٓض کّ ىٍ‬
‫پیٖ گَكظّ؟ حیٍ َُّ ‪ٛ‬ؼهٕک الؿَ يخ َّچخىٍَ٘یٍ حٓض ٔ َّچخىٍ رَّٓ‪ٟٔ ،‬ؼیظٖ‬
‫ٍٍٔٗ حٓض‪ ،‬یک طَکٖ ىحٍى رخ ٓی چٕرّ طیَ‪ ،‬کّ طخ حكٔخّ کُي پیخىِگخٌ َٓ‬
‫ٍٓیيَي‪ ،‬يیؿُزي‪ ،‬پخچّ رَ ک٘یيِ‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ ََهَ ٔك٘ی حُ يخچّْخیٖ ىكخع‬
‫يیکُي‪ ،‬يٕحظذ حٓض ٔ ؿٕالٌ يیىْي‪ٔ .‬هظی ىًٍٗ ٍَٓٓیي [ىٓض رّکًخٌ رَىِ]‬
‫طیَْخیٖ ٍح هَؽ يیکُي‪ .‬آٌگخِ ٓزک طیؾ رَيیک٘ي‪ً٘ٗ ،‬یَی رَحٌ حُ پٕالى َخد؛‬
‫ٓلیي چٌٕ ًَک‪ ،‬يٕحؽ ٔ رَحم رٔخٌ آد ىٍ رَکّ‪ٔ ،‬هظی حُ هٌٕ ٓیَحد ٕٗى يؼم‬
‫ىو گٕٓخنّ رّرخُی ٔ طکخٌ ىٍيیآیي‪...‬‬
‫ًْیٍ‪ ٍٕ١‬کّ ىٍ ه‪ٜ‬یيِ پیٖ يیٍٔیى حُ حْيحف یٍٕٖٗ رَ رُیٓاليخٌ ٓوٍ‬
‫يیگٕیي‪ ،‬کّ رّهٌٕهٕحْی پيٍ حٓظٕحٍ حٓض‪:‬‬
‫رًـــــخ هييـــض أیــــــيیٓى ٔ أُنض‬ ‫ؿِیُخ ٓاليخٌ رٍ يلَؽ هَ‪ٟٓ‬خ‬
‫ٔ أ‪ٛ‬زلض كی هٕو ٔ نیٕٔح رًُزظی‬ ‫ٔ ُْی ری هٕو ٔ يـــخ حٌ ُْؤطٓى‬
‫ٔ ػٕف نيی حنًؼيی أٔ حٌ حٓظٓهض‬ ‫ٗلیُخ رؼزيهللا رؼــــــ‪ ٞ‬ؿهــیهُخ‬
‫ٔ يَى حًح َلْ حنؼِٔف حٓظًَص‬ ‫ٔ حَی نلـهٕ حٌ أٍیيص كالٔطی‬
‫= رّؿِحی آٌ ؿُخیض کّ پیٖطَ کَىِ رٕىَي‪ ،‬كن هخَيحٌ ٓاليخٌ ٍح کق‬
‫ىٓظ٘خٌ گٌحٗظیى‪ ،‬هٕيی رّيٍ حكظوخٍ يیکُُي ٔ طُٓیض يیگٕیُي‪ ،‬حيخ يٍ رّػکْ‪،‬‬
‫يیخٌ هٕيی ىیگَ يیُیى کّ ُحىرٕو يٍ َیٔض‪.‬‬
‫ٕٓيیٍ ‪ٛ‬ؼهٕک َخوىحٍ «ػَٔس رٍحنٍٕى ػزٔی» حٓض‪ ،‬پيٍٕ حُ ىالٍٔحٌ ٔ‬
‫رٍِگخٌ هزیهّ رٕى‪ٰ ،‬نکٍ يخىٍٕ حُ «َٓي» رٕى‪ ،‬ػ٘یَِی کى حًْیض ٔ کى حٍؽ حُ‬
‫هزیهّی ه‪٠‬خػش؛ ًْیٍ ػَٔس ٍح آُحٍ يیىحى ٔ ىٍ حػًخم ‪ًٟ‬یَ هٕیٖ حكٔخّ ػخٍ‬
‫يیکَى‪ .‬گٕیي‪ :‬گًخٌ َيحٍو يَح َُگی رخٗي ؿِ آٌکّ هخنْٕخیى حُ َٓي َٔذ‬
‫يیرََي‪ًْ )ٔٓٔ(.‬یٍ «ػیذ» پخک َ٘يَی يخیّی گَكظخٍی ػَٔس ٗي ٔ حٔ ٍح ػهیّ‬
‫حؿُیخء رَحَگیوض‪ ،‬ح ّيخ ػَٔس رّیک آىيکٖ آٔحٍِ ىٍ حػًخم ریخرخٌْخ طزيیم َ٘ي‪ ،‬هزیهّ‬
‫‪َ١‬ىٕ َکَى‪ ،‬چٌٕ ػَٔس ‪ٛ‬ؼهٕکی ٍح حُ حرٕحد «ئَص» يیًَٗى ٔ «‪ٛ‬ؼهکش»‬
‫ٕٕٕ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍح رّ ػُٕحٌ ‪َ١‬ین ًْیخٍی ٔ طؼخٌٔ حؿظًخػی ریٍ هٕى ٔ كوَحی هزیهّحٕ حَظوخد‬
‫کَىِ رٕى‪ ،‬حُ حیٍٍٔ «ػَٔسحن‪ٜ‬ؼخنیک» نوزٖ ىحىَي‪.‬‬
‫َْ ُيخٌ ‪ٛ‬ؼهٕکخٌ ىچخٍ ٗکٔض ٔ َخکخيی يیٗيَي ٔ ىٍ طُگُخ هَحٍ‬
‫يیگَكظُي‪َِ ،‬ى حٔ گَى يیآييَي ٔ حٔ پٌیَحیی يیکَى ٔ َیخُْخی ٗخٌ ٍح رَيیآٍٔى‪.‬‬
‫أرٕحنلَؽ ىٍ حْلؿخَی آٍٔىِ حٓض کّ ٔهظی هزیهّی ػزْ ىچخٍ هلطی يیٗيَي‪،‬‬
‫گَُّٓگخٌ ٔ ریُٕحیخٌٗخٌ رَ ىٍ هخَّی ػَٔس گَى آييِ يیَ٘ٔظُي ٔ رّيل‪ٞ‬‬
‫ي٘خْيِی حٔ كَیخى يیُىَي‪« :‬یخ حرخ حن‪ٜ‬ؼخنیک حؿؼُخ»!‬
‫ػَٔس رٍّهض يیآيي ٔ ریٌَٔ يیٗي ٔ آَخٌ ٍح حٓزخد يؼی٘ض يیىحى‪)ٕٔٓ(.‬‬
‫ػَٔس ٍح ىیٕحَی حٓض رٍّٔحیض حرٍٓکیض کّ چُيیٍ رخٍ ىٍ گٕطیُگٍ آنًخٌ ٔ‬
‫حنـِحیَ ٔ هخَِْ ٔ ریَٔص رّچخپ ٍٓیيِ حٓض‪ .‬ىٍ حٗؼخٍ ٔی يلخْیى رهُيی کّ یخى‬
‫کَىیى طکَحٍ يیٕٗى‪ ،‬ي‪٠‬خيیُی کّ يؼخ‪َٛ‬حٌ ٔ َٔمْخی رؼي حُ حٔ ٍح رّحػـخد‬
‫ٗيیي ٔحىحٗظّ حٓض‪ .‬حهالم ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ يٍٕى پیَٔی هزیهّحٕ هَحٍ گَكض‪ .‬يؼخٔیش رٍ‬
‫حریٓلیخٌ يیگلض حگَ حُ طزخٍ ػَٔس پَٔی رخهی يخَيِ رٕى ىنى يیهٕحٓض کّ ىهظَ‬
‫رّحٔ يیىحىو‪ )ٖٔٓ(.‬ػزيحنًهک رٍئَحٌ گٕیي‪َْ :‬کْ كخطى ٍح ٓویطَیٍ يَى رً٘خٍى‬
‫رّ ػَٔس ظهى کَىِ حٓض‪َ ٔ ،‬یِ گٕیي‪ :‬حگَ پيٍو ئَحٌ َزٕى‪ ،‬هٕٕ ىحٗظى پَٔ ػَٔس‬
‫رٍحنٍٕى رخٗى‪ ًْٕ )ٔٓ4(.‬کّ َٓٔىِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ أَــــــض حيــــَإ حَخثک ٔحكــــــي‬ ‫حَی حيــــَإ ػخكی حَخثی َٗکش‬
‫رـًٔی ٗلٕد حنلن‪ٔ ،‬حنلن ؿخْي‬ ‫أطِٓأ يُی أٌ ًُٓض ٔ أٌ طَی‬
‫ٔ أكٔـــٕ هَحف حنًخء‪ ٔ ،‬حنًخء رخٍى‬ ‫ٔى ؿًٔی كی ؿٔـــٕو کؼیَس‬ ‫أه ّ‬
‫= يٍ يَىی ْٔظى کّ ىیگَحٌ ٍح ىٍ کخّٓی ‪١‬ؼخيى َٗیک يیکُى؛ ٔنی طٕ‬
‫ؿٌحی هٕى ٍح رّطُٓخیی يیهٍٕی‪ .‬آیخ طٕیی کّ كَرٓی‪ ،‬يَح کّ الؿَو ئوَِ‬
‫يیکُی؟! الؿَی ٔ َِحٍی ؿٔى يٍ رّهخ‪ َ١‬كنؿٕیی يٍ حٓض‪ .‬يٍ ؿٔى هٕى ٍح‬
‫ىٍ ريٌْخی ُیخىی طؤیى يیکُى ٔ ىٍكخنیکّ آد َٓى ٔ گٕحٍح حٓض‪ ،‬طُٓخ رَّٕٗیيٌ‬
‫ؿَػّی رُٔيِ يیکُى‪ )ٔٓ۳(.‬ىٍ حٗؼخٍ ‪ٛ‬ؼخنیک حُ حٍُْٕخی ٔحالی حَٔخَی يخَُي‬
‫آُحىِگی‪ ،‬ؿٕحٌيَىی ٔ ‪ٛ‬زَ ٔ پخیيحٍی ىٍ يوخرم ٓوظیْخ ٓوٍ يیٍٔى‪ .‬پخٓيحٍی‬
‫ػِص َلْ حُ ٔیژِگیْخی رخٍُ ٗخػَحٌ ‪ٛ‬ؼهٕک حٓض‪.‬‬ ‫حُ کَحيض حَٔخَی ٔ ّ‬
‫ػِص َلْ يیگٕیي‪:‬‬ ‫«ُٗلَی» ىٍرخٍِی گَُّٓگی ٔ كلع ّ‬
‫يظطٕل‬
‫ّ‬ ‫ی يٍ ّ‬
‫حنطٕل حيَإ‬ ‫ػه ّ‬ ‫ٔحٓظق طَد حالٍ‪ ٝ‬کی الیَی نّ‬
‫ّ‬
‫ٖٕٕ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫= آٌگخِ کّ گَُّٓ يیٕٗو‪ ،‬هخک ىٍ ىْخٌ يیٍیِو ٔ يیهٍٕو طخ يزخىح‬

‫گَىٌک٘ی رَيٍ يُّض َٓي‪« .‬أرٕهَحٕ ٌْنی» َیِ ىٍرخٍِی گَُّٓگی يیگٕیي‪:‬‬
‫كیٌْذ نى یيَْ ػیخری ٔ الؿَيی‬ ‫ٔ حَی ْلػٕی حنـٕع كظی یًهُی‬
‫حًح حنِحى أئی نهًِنؾ ًح‪١‬ــــــؼى‬ ‫ٔ أؿظزن حنًـــــخء حنوَحف كؤَظٓی‬
‫ٔ أٔػَ ؿیَی يٍ ػیخنک رخنطؼى‬ ‫أٍى ٗـــــــخع حنزطٍ هي طؼهًیُّ‬
‫ٔ نهًٕص هیَ يٍ كیخس ػهی ٍؿى‬ ‫يوخكش أٌ أكیـــــخ رـــَؿى ًٔنش‬
‫= گَُّٓگی ٍح آٌهيٍ پُٓخٌ يیىحٍو طخ هٔظّ ٕٗى ٔ رَٔى‪ ،‬ریآٌکّ ىحيُى‬
‫نکّىحٍ یخ ٍَگى ىیگَگٌٕ ٗيِ رخٗي‪ ٔ .‬رخ ؿَػّی آد پخک ىٍ ٗخيگخِ‪ٗ ،‬ذ ٍح‬
‫رّ‪ٛ‬زق يیٍٓخَى‪ ،‬ىٍكخنیکّ رویم [ًْٔخیّ] ٗکى حُ هٍٕحک حَزخٗظّ حٓض‪ .‬حی ٌُ!‬
‫طٕ هٕى يیىحَی کّ حگَ ْى چیِی ریخرى‪ ،‬طٕ ٔ رچّْخ ٍح رَهٕى طَؿیق يیىْى ٔ هٕى‬
‫چٌٕ يخٍ‪ ،‬طٓی ٗکى يیگٌٍحَى‪ .‬حیٍ ًّْ رّهخ‪ َ١‬آٌ حٓض کّ حُ َُيگی هٕحٍ ٔ ُحٍ‬
‫ٔ پُِٕ رَهخک يخنیيِگی ریى ىحٍو‪ ،‬کّ يَگ حُ َُيگی يوٍٕٓحَّ هٕٕطَ حٓض‪)ٔٓ۶(.‬‬
‫‪ٛ‬ؼخنیک حَٔخٌْخی آُحىِ‪َّ ،‬طَّ‪ ،‬ریپَٔح‪ ،‬کىهٕحد ٔ هٍٕحک رٕىَي ٔ‬
‫ىنزٔظّگیْخی يخىی ٔ ظخَْی کّ ىیگَ ٗخػَحٌ رّآٌ ي٘ـٕل رٕىَي ٍح ٍْخ کَىِ‬
‫رٕىَي‪ .‬آَخٌ ىٍ پی آيخل ٔ آٍُْٔخ ٔ نٌصْخی پٔض يؼًٕل ًَیٍكظُي ٔ حگَ کٔی ٍح‬
‫ريحٌ ي٘ـٕل يیىیيَي‪ ،‬حٔ ٍح حُ هٕى ًَیىحَٔظُي‪:‬‬
‫كيیغ حنـٕحَی ٔ حطّزخع حنًآٍد‬ ‫َٔٗ حن‪ٜ‬ؼخنیک حنٌّی ْ ّى َلّٔ‬‫ّ‬
‫= ريطَیٍ ‪ٛ‬ؼخنیک کٔی حٓض کّ ْ ّى ٔ ؿ ّى حٔ ه‪ّٜ‬ی َُخٌ ُیزخٍٔی ٔ‬
‫ْيفْخی كویَ رخٗي‪« .‬كخطى ‪١‬خیی» ىٍ حٗؼخٍ هٕى ‪ٛ‬ؼهٕک ٔحهؼی ٍح کٔی يیىحَي‬
‫کّ رَ يٕؽ کخٍْخی ٓظَگ ٕٓحٍ ٕٗى ٔ رخ طکیّ رَ ًْض ٔحالی هٕى رخ كٕحىع طهن‬
‫ٍُٔگخٍ رّيزخٍُِ رَهیِى‪ .‬يَىی آٍيخَی رخٗي ٔ گَُّٓگی ٔ ٓیَی ٍح ؿى ٔ‬
‫ؿُیًض ًَ٘خٍى‪« .‬ػَٔس رٍحنٍٕى» ‪ٛ‬ؼهٕک ٍحٓظیٍ ٍح َٗحٍِی حُ آطٖ هيٍص ٔ‬
‫هٕص يیىحَي کّ ٍػذ َْٔحٖٓ ىٍىٍٔ َِٔىیک‪ ،‬ىًُٗخٌٍح حیًٍ ٔ آٍحو ًَیگٌحٍى‪:‬‬ ‫ّ‬
‫حنًظٍُٕ‬
‫ّ‬ ‫ک‪ٕ٠‬ء ٗٓخد حنوخرْ‬ ‫ٔنکٍ ‪ٛ‬ؼهٕکخ ‪ٛ‬لیلّ ٔؿّٓ‬ ‫ٰ‬
‫رٔخكظٓى ُؿَ حنًُیق حنً٘ َّٓ‬ ‫يطال ػهی حػيحثّیِؿــــََّٔ‬ ‫ّ‬
‫كًیيأ ٔحٌ یٔظـٍ یٕيؤ كخؿيٍ‬ ‫كٌحنک حٌ یهــــن حنًُیّ یهوٓخ‬
‫٘خٕ ٔ هٍٕٕٔ حٓض ٔ چَِٓی حٔ يخَُي کٔی حٓض‬ ‫= ‪ٛ‬ؼهٕک ٔحهؼی رٔیخٍ ر ّ‬
‫کّ ٗؼهّی آطٖ ٍح ىٍ ىٓض گَكظّ ٔ ييحو ىٍ آٌ ٗؼهّ يیىيي‪ .‬رَ ىًُٗخٌ هٕى طٔه‪٢‬‬
‫کخيم ىحٍى‪ ،‬ىٍكخنیکّ ىًُٗخٌ حُ طَّ‪ ،‬حٔ ٍح حُ ح‪َ١‬حف هٕى ـ رّيخَُي طیَی کّ ىٍ‬
‫‪ٕٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هًخٍ حٍُٕ َيحٍى ٔ آٌ ٍح رّگّٕٗی پَطخد يیکُُي ـ يیىحَُي‪ .‬حیٍ ‪ٛ‬ؼهٕک حگَ‬
‫روٕحْي يَگ ٍح يالهخص کُي‪َ ،‬یکٕ ٔ پُٔيیيِ رّحٓظوزخل يَگ يیٍٔى ٔ حگَ ٍُٔی‬
‫حُ يخل ٔ ػَٔص ریَیخُ ٕٗى‪ٗ ،‬خیٔظّگی ىحٗظٍ ػَٔص ٍح ىحٍى‪)ٔٓ۰(.‬‬

‫چگًَْگی هّایذ ّ رلّیي ّؼو عبُلی‬

‫ػَد ؿخْهی رّىالیهی چٌٕ کًزٕى حرِحٍ َگخٍٕ ٔ ػيو حَظ٘خٍ کظخرض‪ ،‬رّطئیٍ‬
‫ٗؼَ َپَىحهض‪ ،‬آٌچّ ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ يَٕٓو رٕى‪ ،‬یخٍی ؿٔظٍ حُ كخكظّ رَحی ػزض‬
‫ٗؼَ ٔ َؼَ ٔ كخىػخص رٕى‪ٔ .‬ؿٕى ٍحٔیخٌ‪ ،‬هٕى گٕحِ رَ ٍٔحیض ٗلخْی ٗؼَ كظی طخ‬
‫ٓخلْخ پْ حُ ظٍٕٓ حٓالو حٓض‪ .‬رُخ رَٕٗحْي طخٍیوی‪ ،‬كظی ٍٔحیض ٗؼَ حُ کٔخَی‬
‫کّ حُ ىكظَ ٔ ‪ٛ‬لیلّ ٍٔحیض يیکَىَي ؿخیِ َزٕى‪ُ )ٔٓ۴(.‬یَح حيکخٌ نلٍ ٔ هطخء ٍح‬
‫پیٖ يیآٍٔى‪ .‬رٔیخٍی حُ ٗخػَحٌ رٍِگ ؿخْهی َیِ کخٍ هٕى ٍح رخ ٍٔحیض ٗؼَ‬
‫ٗخػَحٌ ىیگَ‪ ،‬آؿخُ يیکَىَي‪ .‬كظی ح‪ًٛ‬ؼی يؼظوي رٕى کّ ٗخػَ َْگِ ىٍ َٓٔىٌ‬
‫ٗؼَ رَؿٔظّ ٔ يًظخُ ًَیٕٗى‪ ،‬يگَ حیٍکّ حٗؼخٍ ػَد ٍح حُ كخكظّ ٍٔحیض‬
‫يئَخص ٗؼَی‪ ،‬طخ پیٖ حُ‬ ‫کُي‪ )ٔٓ۲(.‬گَچّ گٌحٍْٕخی طخٍیوی حَيکی حُ ٔؿٕى ّ‬
‫ػ‪ َٜ‬طئیٍ ًٍٓی حٗؼخٍ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬ىٍ يیخٌ ئظَ٘هخٌ َیِ «كَحَظْ کََکٕ»‬
‫يلون آنًخَی ييػی ٔؿٕى يئَخص ٗؼَ ؿخْهی ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫کََکٕ پْ حُ طَ٘ف رّحٓالو‪َ ،‬خو دمحم ٓخنى ٍح رَحی هٕى رَگِیي؛ حٔ رّيٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫کظخرض ٔ طئیٍ حٗؼخٍ َِى ػَد پَىحهظّ ٔ َٓٔىٌ ٗؼَ ٍح يَطز‪ ٢‬رخ ٍَٔن کظخرض‪،‬‬
‫ههىىحى کَىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ىیگَ هخٍُٔٗخٓخٌ ىٍ حیٍ ُيیُّ رخ ٔی ًَْحْی َکَىِحَي‪.‬‬
‫ؿًغآٍٔی ٗؼَ ؿخْهی حُ ىٍٔحٌ رُیحيیّ ٔ حرظيحی هالكض رُیػزخّ‪ْ ،‬ىُيخٌ‬
‫رخ آؿخُ يطخنؼخص ُرخٌُٗخٓخَّ رَحی كٓى يؼخَی هَآٌ ٔ كيیغ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬ؿيی ىٍ ىٔ‬
‫َٗٓ کٕكّ ٔ ر‪ َِٜ‬آؿخُ ٗي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ ٗؼَ ؿخْهی ػَد رّػُٕحٌ حرِحٍ حٓخٓی‬
‫ىٍ ىٔ يکظذ کٕكّ ٔ ر‪ َِٜ‬ىٍ ػهٕو نـض يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ يیگَكض‪ ،‬گَىآٍٔی‬
‫حیٍ حٗؼخٍ حُ حًْیض رخالی رَهٍٕىحٍ گَىیي‪ُ .‬رخٌُٗخٓخٌ رَحی َٗف يؼُخ ٔ‬
‫چگَّٕگی حٓظؼًخل ٔحژِْخ‪ٍ ،‬حْی ؿِ حٓظ٘ٓخى رّحٗؼخٍ ؿخْهی َيحٗظُي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ رٕى کّ َیخُ رّٗؼَ رَحی ٗخْي گَكظٍ ىٍ ػهى َلٕ یخ طلٔیَ‬
‫ؿَحیذحنوَآٌ ًَٕى پیيح کَى‪ ،‬طخ ؿخی کّ رَهی گلظّحَي حگَ َیخُ يَىو رّكٓى ُرخٌ‬
‫ػَد ٔ یخٍی گَكظٍ حُ ٗؼَ رَحی ػهٕو ٔ ؿَحیذ هَآٌ ٔ حكخىیغ ٍٕٓل هيح ٔ‬
‫‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼخٌ ٔ پیٕ٘حیخٌ گٌٗظّ َزٕى‪ٗ ،‬ؼَ ػَری طخکٌُٕ حُ ریٍ ٍكظّ رٕى‪ .‬حكَحى‬
‫‪ٕٕ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫كَحٔحٌ رَحی حػزخص َظَ هٕى ىٍ ػهٕو َلٕ ٔ یخ َٕع هخ‪ٛ‬ی حُ طلٔیَ هَآٌ حُ ٗؼَ‬
‫ؿخْهی ىنیم حهخيّ يیکَىَي‪.‬‬
‫‪١‬زوّی حُ ٍحٔیخٌ كَكّحی پيیي آييَي کّ حٗؼخٍ ٔ حهزخٍ ؿخْهیض ٍح ٍٔحیض‬
‫يیکَىَي‪ ،‬يُخرغ آَخٌ رَحی ٍٔحیض‪ ،‬رئیخٌ رٕىَي‪ .‬رخگٌٗض ُيخٌ حیٍ ٍٔحص َیِ رّىٔ‬
‫يکظذ کٕكی ٔ ر‪َٜ‬ی طؤیى ٗيَي‪ .‬رٔیخٍی حُ ٍحٔیخٌ ػوّ ٍح يیطٕحٌ ىٍ يکظذ‬
‫ر‪ َِٜ‬یخكض کّ حُ آٌ ؿًهّحَي «أرٕػًَٔ رٍ ػالء» (و ‪‎‎ْ ، ٔ۳۲ ،‬ق) أرٕػزیيِ يؼًَ‬
‫رٍحنًؼُی (و‪‎ ‎ْ ، ٔ۳۶ ،‬ق) كًخى رٍ ُیي ( و‪‎ ‎ْ ، ٕٔٔ ،‬ق) ح ّيخ َٓىييحٍ ٍحٔیخٌ‬
‫کٕكّ‪ ،‬ػزيحنًهک ح‪ًٛ‬ؼی (و ‪ ،‬كئى ‪‎ ‎ْ ، ٕٔ۶‬ق) رٕى‪ .‬يل‪٠‬م ‪ٟ‬زی ىٍرخٍِی ٔی‬
‫يیگٕیي‪« :‬حٔ يَىی آگخِ رّٗؼَ ٔ نـض ػَد ٔ ٓزکْخ ٔ ي‪٠‬خيیٍ آٌ رٕى؛ ًْٕحٍِ‬
‫حُ ُرخٌ ٗخػَی رّٓزک هٕى حٔ ٗؼَ يیٓخهض ٔ ٔحٍى حٗؼخٍ حٔ يیکَى ٔ ىیگَحٌ‬
‫حُ ٔی َوم يیکَىَي‪« .‬ح‪ًٛ‬ؼیخص» آؿ٘ظّ رخ حیٍ هزیم حٗؼخٍ حٓض‪.‬‬
‫ريیٍٓخٌ حٗؼخٍ هييخء َخهخن‪ٜ‬ی ٔ حهظال‪ ١‬پیيح کَى کّ ‪ٛ‬لیق آٌ ٍح ؿِ‬
‫ىحًَُ٘يی َوّخى‪ ،‬طًیِ َيْي ٔ چُیٍ ٗو‪ٜ‬ی کـخ حٓض؟»(ٓٔٔ) حُ ىیگَ ٍحٔیخٌ کٕكّ‬
‫يیطٕحٌ حُ ههقحالكًَ (و‪ ،‬كئى ٓ‪‎ ْ‎ ٔ۴‬ق)‪ً‎‬ام‪‎‬تزد‪‎‬کَ‪‎‬درتارەی حٔ گلظّحَي ٔی‬
‫چُخٌ يْٕزظی ىٍ ٗؼَ ىحٗض کّ يیطٕحَٔض ه‪ٜ‬خثي رهُيی ٍح رخ ًْخٌ ٍٔف ٔ ُرخٌ‬
‫ٗخػَحٌ رٍِگ ؿخْهی رَٔحیي ٔ ىٍ يیخٌ حٗؼخٍ حی٘خٌ ٔحٍى کُي‪ )ٔٔٔ(.‬ح ّيخ ىٍ کٕكّ‬
‫ؿِ حیُخٌ کّ يظٓى رّؿؼم ٔ ط‪ٜ‬لیق ْٔظُي‪ٍ ،‬حٔیخٌ ىیگَی َیِ رٕىَي کّ يٍٕى‬
‫طٕػین هَحٍ گَكظّحَي ٔ يل‪٠‬م ‪ٟ‬زی (و ‪ ،‬كئى ٓ‪‎‎ْ ، ٔ۰‬ق) یکی حُ آٌْخ حٓض‪ٔ .‬ی‬
‫يـًٕػّی رٍِگی ٍح حُ حٗؼخٍ ؿخْهی گَىآٍٔى کّ رّ«يل‪٠‬هیخص» يٍٕ٘ٓ حٓض‪.‬‬

‫هلوكاد ّ إطالؽبد كیٌی كه ّؼو عبُلی‬

‫ئؤنّی ىیگَ ٔؿٕى يلَىحص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص ىیُی ىٍ ٗؼَ کٍٓ ػَری حٓض‪،‬‬
‫يخَُي حٗخٍِ رّ«كٕحٍیٌٕ» ىٍ ریظی حُ «‪ٟ‬خرت رٍ كخٍع» ؛ حٗخٍِ رّ«كٍٕحنؼیٍ»‬
‫ىٍ ریظی حُ ػزیي؛ ٔحژِْخی «‪ٛ‬هَض» ٔ «طُ‪ٜ‬هّی» ىٍ ٗؼَ ػُظَس رٍ ٗيحى ػزٔی‪،‬‬
‫«ٔحژِی ‪ٕٛ‬و» ‪« ،‬یٕوحنلٔخد» ‪« ،‬كَىّٔ»‪« ،‬ؿزَثیم» ٔ ٔ‪ٛ‬ق حٔ رّ«ٍٔف»‬
‫ٔخٌ ‪...‬‬
‫كطخٌ‪ ٔ ،‬یخ ٔ‪ٛ‬ق ؿزَثیم رّ«ٍٔفحنويّ» ىٍ ٗؼَ ك ّ‬ ‫ىٍ ٗؼَ ػًَحٌ رٍ ّ‬
‫ػهَى هَآَی ىٍ ٗؼَ کٍٓ ػَری‬ ‫حٓض‪ْ )ٕٔٔ(.‬ىچُیٍ ٕٗحْيی حُ کخٍرَى حٓىْخی َ‬
‫رّىٓض آييِ؛ يخَُي «ئیق»‪« ،‬یؼوٕد»‪« ،‬یَْٕ»‪« ،‬یؤؿٕؽ ٔ يؤؿٕؽ»‪« ،‬ىحٔٔى» ٔ‬
‫ٓخهظٍ ٍُِ طٕٓ‪ٔ ٢‬ی‪ٓ« ٔ ،‬هیًخٌ» ٔ کخٍْخی کّ حؿُّّ رَحی حٔ حَـخو يیىحىَي‬
‫‪ٕٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«َٕف» ٔ حيخَضىحٍی ٔی «نوًخٌ» ‪« ،‬حرَحْیى» ‪« ،‬حًٓخػیم» ‪« ،‬نٕ‪« ، »١‬یٕٓق‪،‬‬

‫«ُکَیخء» ٔ «حٓلن» ‪َ ...‬یِ ىٍ يٕحٍى يظؼيىی ىٍ ٗؼَ ؿخْهی‪ ،‬حُ حهٕحو گٌٗظّ‬
‫(کّ ىٍ هَآٌ َیِ َخو آَخٌ آييِ) یخى ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ ٗؼَی حُ ٗخػَ ُيو‪َ٠‬و «نزیي رٍ‬
‫حریٍریؼّ» کّ ىٍ ُيَِی ٗخػَحٌ كُلخء حٓض رّحهٕحو ػخى ٔ ػًٕى ٔ طُزّغ ٔ ىحٓظخٌ‬
‫«ح‪ٛ‬لخد كیم» رّٔ‪ٕٟ‬ف حٗخٍِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهیض ٔحژِگخٌ رخ يؼُخی يظلخٔطی حٓظؼًخل يیٗيَي‪ ،‬حیٍ ٔحژِگخٌ ىٍ‬
‫ػٓيحنَٕٓل رّهَآٌ ٔحٍى ٗيَي ُیَح هَآٌ رُّرخٌ يَىو آٌ ُيخٌ َخُل ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رًّْیٍ ؿٓض پیخيزَ رخ ُرخٌ هٕى آٌ يَىو رخ آٌْخ رّگلض ٔ گٕ يیپَىحهظّ حٓض‪ .‬پْ‬
‫روٖ حػظى هَآٌ ٗخيم گلض ٔ گْٕخی پیخيزَ رخ ًْیٍ يَىو حٓض ٔ يوخ‪١‬زخٌ حٔنیّی‬
‫حٔ يَ٘کیٍ يکّ ٔ رخُيخَيِگخٌ ػَد ىٍٔحٌ ؿخْهیض رٕىِحَي ٔ كَُْگ ٔ حىریخص‬
‫ٗخٌ ًْخٌ كَُْگ ٔ حىریخص آٌ ىٍِٔ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍٍٔ رَحی كًٓیيٌ هَآٌ طُٓخ يَحؿؼّ رّکظذ نـض ٔ يؼـى ٔ رالؿض کخكی‬
‫َیٔض ٔ يخ رَحی كٓى هَآٌ ٔ ٔحژِگخَٖ َیخُيُيیى کّ رخ حىریخص ػَد ٔ رّٔیژِ ٗؼَ‬
‫ؿخْهی آُٗخیی ىحٗظّ رخٗیى طخ رظٕحَیى يؼُخی آٌ ٍح رلًٓیى‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪:‬‬
‫رٍَٓی رَهی ٔحژِگخٌ هَآَی ٔ يلٕٓو آٌ ىٍ هَآٌ ٔ ٗؼَ ؿخْهی ٔ رٍَٓی‬
‫طلخٔص رالؿض هَآَی ٔ ؿخْهی ٔ ططزین ٔ رٍَٓی آٌْخ ؿخیگخِ ٗؼَ ؿخْهی ٍح ىٍ‬
‫هَآٌ ي٘و‪ ٚ‬يیکُي‪ ،‬چّ ٗؼَ ؿخْهی ىٍ كٓى ٔحژِگخٌ هَآَی ؿخیگخِ ٔیژِی ىحٍَي‪،‬‬
‫ُیَح هَآٌ رُّرخٌ آٌْخ َخُل ٗيِ حٓض ٔ رَحی كٓى ٔحژِگخٌ هَآٌ رخیي رّٗؼَ ٔ حىد‬
‫ؿخْهی آگخْی ىحٗظّ رخٗیى‪ ،‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ىچخٍ حرٓخو هٕحْیى ٗي‪.‬‬

‫یٕٓق ىٍس حنليحى (ک٘یٖ ٔ َٕیُٔيِی ٍٕٓی ـ نزُخَی (ٖٔ‪ٔ۲‬ـ ىي٘ن ‪ٔ۲۰۲‬‬
‫و ‪ ،‬ریَٔص) کّ رلغْخی يل‪ٜ‬هی طلض ػُخٔیٍ «ٓهٔهش حنئٍّ حنوَآَیش» ـ «ٓهٔهش‬
‫حنلٕحٍ حإلٓاليی حنًٔیلی» ٔ «ٓهٔهش حنيٍحٓخص حالَـیهیش» ىحٍى‪ ،‬ىٍ رلغ يُٕ‪١‬‬
‫٘ؼَ ىیٕحٌ حنؼَد‪ٍٕٛ ْٕ ٔ ،‬س ‪ٛ‬خىهش ػٍ يیٕنٓى‪ ،‬كًخ‬ ‫رّٗؼَ ػَری يیگٕیي‪« :‬حن ّ‬
‫کخَض ‪ٛ‬زـش حن ّ‬
‫٘ؼَ حنـخْهیش حنيّیُیّ؟»‬
‫= ٗؼَ حىریخص ػَد حٓض‪ ٔ ،‬آٌ ًَخیخٌگَ آٗکخٍ ٔ ٔح‪ٟ‬لی حُ يیمْخ ٔ‬
‫هٕحٓظّْخی آَخٌ حٓض؛ پْ آیخ ٗؼَ ؿخْهی ٍَگ ٔ نؼخد ىیُی َيحٍى؟‬
‫ىٍ حىحيّ يیَٕیٔي‪« :‬يٍ َظخثؾ حَلالل حنٕػُیّ كی حنلـخُ‪ ،‬هزم حنيػٕس حنوَآَیش‪،‬‬
‫٘ؼَ حنـخْهی يٍ حن‪ٜ‬زـش حنٕػُیش‪ ،‬رظؤػیَ حنيػٕس حنکظخریش»‪.‬‬ ‫ٓاليش حن ّ‬
‫‪ٕٕ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫= حُ َظخثؾ حُ ریٍ ٍكظٍ رضپَٓظی ىٍ كـخُ هزم حُ ىػٕص هَآٌ‪ٓ ،‬اليض‬

‫ٗؼَ ؿخْهی حُ رضپَٓظی رخ طؤػیَپٌیَی حُ ىػٕص طٍٕحص ٔ حَـیم حٓض‪.‬‬
‫«یٕٓق ىٍِ كيحى» ىٍ حىحيّی رلؼٖ رّحیٍ َظیـّ يیٍٓي کّ آىحد ٔ حكکخو‬
‫ئیلی ٔ یٕٓىی‪ٍ ،‬حِ َلًٕ هٕى ٍح ىٍ ریٍ ػَد ىٍٔحٌ ؿخْهیض ًْٕحٍ ًَٕى‪ٔ .‬‬
‫ًٍْ ػَد ٍح هزم حُ ىػٕص حٓالو حُ رضپَٓظی ٔ َٗک پخک کَى‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ ىٍ‬
‫حٗؼخٍ يٕ‪ٕٛ‬ف رّؿخْهی يیم آٗکخٍ رّهيحُٗخٓی ٔ کخٍرَى نـخص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص‬
‫ىیُی ىٍ هخنذ طؼزیَحص ٗؼَی ىیيِ يیٕٗى‪)ٖٔٔ(.‬‬

‫ّؼو ّ فطبثَ‬
‫هطخرّ يلظخؽ رالؿض ٔ ط‪ٍٕٜ‬حص ٗخػَحَّ حٓض‪ ،‬حُ آٌ ٍٔ يیطٕحٌ آٌ ٍح‬
‫َٕػی ٗؼَ يُؼٍٕ ٔ ؿیَ يُظٕو ىحَٔض‪ .‬گَچّ هطخرّ ٔ ٗؼَ رخ ْى كَم ىحٍَي‪ ،‬حُ‬
‫ؿًهّ حیٍکّ هطخرّ َیخُيُي ٍؿِهٕحَی (كًخّٓ) حٓض ٔ ىٍ يَىو ىنیَ ٔ آُحىیهٕحِ‬
‫ٔ حٓظوالل ‪١‬هذ طؤػیَ رٔیخٍ يیکُي‪ ،‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طی کّ چُیٍ َٗحیطی رَحی ٗؼَ الُو‬
‫َیٔض؛ حُ آٌ ٍٔ حیخو ؿخْهیض یَٕخٌ ٔ ػَد حُ حیٍ كیغ رخ ْى ٗزیّ حٓض‪ُ ،‬یَح َْ‬
‫ىٔ يهض حْم ٗؼَ ٔ هطخرّ ٔ حٓظوالل ‪١‬هذ ٔ رخ يُخػض ‪١‬زغ رٕىَي؛ رًّْیٍ ؿٓخص‬
‫هطخرّ ىٍ يیخٌ ٍٔيیخٌ ٍحیؾ رٕىِ ٔ رًّْخٌ نلخظ یٕٓىیخٌ پیٖ حُ هطخرّ ٗؼَ‬
‫يیگلظُي‪ ،‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طی کّ ٍٔيیخٌ پیٖ حُ ٗؼَ رّهطخرّ پَىحهظُي‪ ،‬چٌٕ یٕٓىیخٌ رَ‬
‫ػکْ ٍٔيیخٌ ًنیم ٔ ‪ٟ‬ؼیق ٔ َخطٕحٌ رٕىَي ٔ يَىو ‪ٟ‬ؼیق ٔ ًنیم ٔ ي‪ٜ‬یزض ىیيِ‬
‫‪١‬زؼخ ً ریٖطَ ٗؼَ يیَٓحیُي ٔ ریٖطَ حٗؼخٍ پَ آِ ٔ َخنّ ٔ ُٕٓ ٔ گيحُ يیگٕیُي ٔ‬
‫هَیلّی آَخٌ رّيَػیّ ٔ كکًض ٔ پُي ٔ حَيٍُ يظٕؿّ يیٕٗى‪.‬‬
‫ح ّيخ ػَدْخ رّٔحٓطّی يوظ‪٠‬یخص يلی‪ ٢‬هٕى رّآُحىی ٔ كًخّٓ ػالهّ ىحٗظّ ٔ‬
‫يؼم ٓخیَ يَىيخٌ هیخلرخف‪ ،‬حكٔخٓخطی ٔ ىحٍحی ػٕح‪١‬ق َٓٗخٍ رٕىَي ٔ ٓوُخٌ‬
‫رهیؾ ىٍ آَخٌ يٕأػَ رٕىِ حٓض‪ .‬رّهًٔی کّ یک هطخرّی پَحكٔخّ ٔ رهیؾ ٔ‬
‫ؿٍَٔآيیِ‪ ،‬آَخٌ ٍح طلَیک کَىِ ٔ رّيؼَکّی ؿُگ يیرَى‪ ،‬یخ حُ ؿُگ رخُ‬
‫يیىحٗض؛ چٌٕ ػَد ْخ رخ یکيیگَ ُى ٔ هٍٕى ىحٗظُي‪ ،‬رَحی يزخْخص ٔ حرَحُ طُلَ‬
‫رّهطخرَّٓحثی حكظیخؽ ىحٗظُي طخ ريحٌٔٓیهّ ‪َ١‬ف ٍح يـخد ٓخَُي ٔ یخ ىٓظّرُيی‬
‫کُُي‪ٔ ،‬نی ریٖطَ هطخرّْخ رَحی يزخْخص رّحیم ٔ طزخٍ ٔ یخ رَحی حظٓخٍ ك‪٠‬م ٔ حىد‬
‫رٕىِ ٔ ىٍ يـخنْ ػًٕيی ٔ ه‪ٕٜٛ‬ی حنوخء يیٗيِ حٓض‪ .‬هطیذ يؼًٕالً ػًخيّ رَ‬
‫َٓ ٔ ػ‪ٜ‬خ ىٍ ىٓض گَكظّ ٔ حیٔظخىِ هطخرّ يیهٕحَي ٔ رخ طکیّ رَ ػ‪ٜ‬خ یخ َیِِ‬
‫‪ٕٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حكکخٍ هٕى ٍح ئُـى يیٓخهض‪ ،‬گخِ ْى ٍٔی رخٍ ٔ یخ پ٘ض ٗظَ هٕى َ٘ٔظّ هطزّ‬
‫يیهٕحَي‪ ،‬حُ ؿًهّ ىالیم رَ ط٘خرّ هطزّ ٔ ٗؼَ حیٍکّ‪ :‬ریٖطَ ٗخػَحٌ هطیذ ٔ‬
‫ریٖطَ هطیزخٌ ٗخػَ رٕىَي ٔ حُ ػٓيِی هطخرّ ٔ ٗؼَ رَ يیآييَي‪ .‬يُظٓی حگَ ٗؼَ‬
‫رٓظَ يیگلظُي ٗخػَ يلٕٔد يیٗيَي ٔ گََّ رّهطیذ َٗٓص يییخكظُي‪ .‬حطلخهخ ً‬
‫َْهزیهّی کّ ٗخػَٕ ُیخى رٕى هطیزٖ ْى ُیخى رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ٍٓظخهیِ ػَد هزم حُ حٓالو هطیزخٌ يخَُي ٗخػَحٌ ُیخى ظٍٕٓ کَىَي‪،‬‬
‫ؿخنزخ ً حيیَحٌ ٔ هَىيُيحٌ ٔ آرَٔيُيحٌ َْهزیهّ هطیذ يیٗيَي‪َْ .‬هزیهّ هطیذ ٔ‬
‫ؿیَ هطیذ ىحٗض‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ پخٍِی هزخیم ٗخػَ يظؼيى ىحٗظُي ٔ پخٍِی ٗخػَحٌ‬
‫حَيک ٔ ‪ٟ‬ؼیق ىحٗظُي‪ .‬حُ ه‪٠‬خء ىٍ هطزّْخی حی٘خٌ َیِ كـى ُیخىی حُ حكکخٍ ٔ‬
‫حَيیّْ٘خی یکظخپَٓظی يٕؽ يیَُي‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ هطزخی ؿخْهیض «هْ رٍ ٓخػيِ»‬
‫حُ ‪١‬خیلّی حیخى يیرخٗي‪ .‬ك‪َ٠‬ص ٍٕٓل (پیٖ حُ رؼؼض) حٔ ٍح ىٍ رخُحٍ ػکخظ ىیيِ‬
‫حٓض کّ رَ ٗظَ َٓهی َ٘ٔظّ ٔ رّحیَحى هطزّ ي٘ـٕل رٕىِ حٓض‪ ،‬حػظوخى ٔ ىػٕص‬
‫رّهيحی ٔحكي ٔ يؼخى‪ ،‬رّٔ‪ٕٟ‬ف ىٍ هطخرّی ٔی رَؿٔظّ حٓض‪:‬‬
‫«‪...‬حی يَىو گَىْى آثیي‪ ،‬گٕٕ كَح ىْیي ٔ پُي رگیَیي‪َُ َْ ،‬يِی يیيیَى ٔ‬
‫َْکْ يَى حُ يیخٌ يیٍٔى ٔ آٌچّ آييَی حٓض يیآیي‪»...‬‬
‫= «حًٓؼٕح ٔػٕح كبًح ٔػیظى كخَظلؼٕح اَّ يٍ ػخٕ يخص ٔيٍ يخص كخص ٔکم يخ‬
‫ْٕ آص آص يطَ َٔزخص ٔأٍُحم ٔأهٕحص ٔآرخء ٔأيٓخص ٔأكیخء ٔأيٕحص ؿًیغ ٔأٗظخص‬
‫ٔآیخص رؼي آیخص اٌ كیحنًٔخء نوزَح ٔاٌ كیحْلٍ‪ ٝ‬نؼزَحنیم ىحؽ ًٔٓخء ًحص أرَحؽ‬
‫ٔأٍ‪ً ٝ‬حص ٍطخؽ ٔ رلخٍ ًحص أيٕحؽ يخنی أٍٖ حنُخّ یٌْزٌٕ كال یَؿؼٌٕ أٍ‪ٕٟ‬ح‬
‫رخنًوخو كؤهخيٕح أو طَکٕح ُْخک كُخيٕح…»‬
‫« طزخ ْلٍرخد حنـلهش يٍ حْليى حنوخنیش ٔحنؤٌَ حنًخ‪ٟ‬یش یخ يؼَ٘ ایخى أیٍ حآلرخء‬
‫ٔحْلؿيحى ٔأیٍ حنًَی‪ٔ ٞ‬حنؼٕحى ٔأیٍ حنلَحػُش حن٘يحى أیٍ يٍ رُی ٔٗیي ُهَف َٔـي‬
‫ٔؿَِ حنًخل ٔحنٕني أ یٍ يٍ رـٗ ٔ‪١‬ـٗ ٔؿًغ كؤٔػٗ ٔهخل أَخ ٍرکى حْلػهٗ أنى یکَٕٕح‬
‫أکؼَ يُکى أيٕحال ٔأرؼي يُکى آيخال ٔأ‪ٕ١‬ل يُکى آؿخال ‪١‬لُٓى حنؼَٖ رکهکهّ ٔيِهٓى‬
‫رظطخٔنّ كظهک ػظخيٓى رخنیش ٔریٕطٓى هخنیش ػًَطٓخ حنٌثخد حنؼخٔیش کال رم ْٕ هللا‬
‫حنٕحكي حنًؼزٕى نیْ رٕحني ٔال يٕنٕى»(‪)ٔٔ4‬‬
‫ىٍ هطزّٖ ىیگَی حُ ٖٔ چُیٍ آييِ حٓض‪« :‬کال رم ْٕ انّ ٔحكي نیْ رًٕنٕى‬
‫ٔال ٔحني أػخى ٔأريٖ ٔأيخص ٔأكیخ ٔههن حنٌکَ ٔحْلَؼٗ ٍد حآلهَس ٔحْلٔنٗ أيخ رؼي كیخ‬
‫يؼَ٘ ایخى أیٍ ػًٕى ٔػخى ٔأیٍ حآلرخء ٔحْلؿيحى ٔأیٍ حنؼهیم ٔحنؼٕحى کم نّ يؼخى یؤى‬
‫‪ٕٕ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫هْ رَد حنؼزخى ٔٓخ‪١‬ق حنًٓخى نظلٌَ٘ ػهٗ حالَلَحى كی یٕو حنظُخى اًح َلن كی حن‪ٍٕٜ‬‬
‫َٔوَ كی حنُخهٍٕ ٔأَٗهض حْلٍ‪ٔٔ ٝ‬ػع حنٕحػع كخَظزٌ حنوخَ‪ٔ ٢‬أر‪ َٜ‬حنالكع كٕیم‬
‫نًٍ ‪ٛ‬يف ػٍ حنلن حْلَٗٓ ٔحنٍُٕ حْلَُْ ٔحنؼَ‪ ٝ‬حْلکزَ كی یٕو حنل‪ٜ‬م ٔيیِحٌ‬
‫حنؼيل اًح كکى حنويیَ ٔٗٓي حنٌُیَ ٔرؼي حنُ‪ٜ‬یَ ٔظَٓ حنظو‪ٜ‬یَ كلَین كی حنـُش‬
‫ٔكَین كی حنٔؼیَ»(‪)ٔٔ۳‬‬
‫طؼيحىی حُ ػزخٍحص ٔ کهًخص رّکخٍ ٍكظّ ىٍ حیٍ هطزّ حُ َظَ يلٕٓيٗ ٔ‬
‫يُطٕهی ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪:‬‬
‫* « َٔ َههَنَ حنٌَک َََ َٔ ْحْل ُ َْؼٗ» ػیُخ ً ىٍ ٍِٕٓی حنهیم آیّی ٖ آييِ حٓض‪.‬‬
‫* « َی ْٕ َو حنظَُخى» ػیُخ ً ىٍ ٍِٕٓی ؿخكَ آیّی ٖٕ آييِ حٓض‪.‬‬
‫ٍٕ» ػیُخ ىٍ ٍِٕٓی يئيٌُٕ آیّی ٔٓٔ آييِ حٓض‪.‬‬ ‫‪ِ ٜ‬‬ ‫* «اًَِح َُ ِل َن كِی حن ُّ‬
‫ٍٕ» ػیُخ ىٍ ٍِٕٓی ييػَ آیّی ‪ ۴‬آييِ حٓض‪.‬‬ ‫* « َٔ َُ ِو ََ كِی حنَُخهُ ِ‬
‫‪ »ٝ‬ػیُخ ىٍ ٍِٕٓی ُيَ آیّی ‪ ۶۲‬آييِ حٓض‪.‬‬ ‫ض ْحْل َ ٍْ ُ‬ ‫* « َٔ أ َ ْٗ ََهَ ِ‬
‫‪ِ ٜ‬م» ػیُخ ىٍ چُيیٍ ٍِٕٓ‪ ،‬حُ ؿًهّ ىٍ َزؤ آیّی ‪ ٔ۰‬آييِ حٓض‪.‬‬ ‫* « َی ْٕ ُو ْحنلَ ْ‬
‫یَ» ػیُخ ىٍٍِٕٓی ٍٕٖٗ آیّی‪ ۰‬آييِ حٓض‪.‬‬ ‫ٔ ِؼ ِ‬ ‫ین كِی ْحن َـَُ ِش َٔ كَ َِ ُ‬
‫ین كِیحن َ‬ ‫* «كَ َِ ُ‬
‫حُ ىیگَ هطیزخٌ ػَد «ٓلزخٌ ٔحثم» حٓض کّ ُرخٌآٍٔی حٔ يیخٌ ػَدْخ‬
‫يؼم ٗيِ رٕى‪ ،‬يیگلظُي كالَی حُ ٓلزخٌ ْى ٓوٍآٍٔطَ حٓض‪َْ ،‬گخِ ٓلزخٌ هطخرّ‬
‫يیهٕحَي يخَُي رخٍحٌ ػَم يیٍیوض ٔ یک كَف ٍح ىٔرخٍ طکَحٍ ًَیکَى‪ ،‬حُ‬
‫هطخرّ رخُ ًَیحیٔظخى ٔ ًَیَ٘ٔض طخ هطخرّ رّپخیخٌ يیٍٓیي‪.‬‬
‫ىیگَ هطیزخٌ ػَد حُ حیٍ هَحٍحَي‪ :‬ىحٔٔى رٍُیي‪ُْ ،‬یَ رٍهزخد‪ ،‬يَػيحنویَ‬
‫حُ هزیهّی كًیَ؛ كخٍع رٍکؼذ يٌكـی‪ ،‬هیْ رٍُْیَ ػزٔی‪ٍ ،‬ریغ ‪ٟ‬زیغ هِحٍی‪،‬‬
‫ًٔحالٓزغ ػئحَی‪ ،‬حکؼى رٍ‪ٛ‬یلی طًیًی‪ ،‬ػًَٔ رٍ کهؼٕو ػؼهزی … حُ ٓخیَ هزیهّْخ‪.‬‬
‫يَىو هطزّْخی کٕطخِ ٍح ریٖطَ ىٔٓض ىحٗظُي چٌٕ حُرَ کَىٌ آٌ آٓخٌ رٕى‪،‬‬
‫َْ هطخرّی رّيُخٓزظی‪ ،‬ػُٕحٌ يو‪ ٕٜٙ‬پیيح يیکَى‪ ،‬يخَُي «هطخرّی ػـُٕ‬
‫آلٍهیّ» ٔ «هطزّی ػٌٍح» حُ هیْرٍ هخٍؿّ ٔ «هطزّی ْٕٗخء» حُ ٓلزخٌ ٔحثم‪.‬‬
‫ػَدْخ رّهيٍی طٕؿّ رّهطخرّ ىحٗظُي کّ آٌ ٍح ٓیُّ رّرٔیُّ ٔ ىٍْ رّىٍْ‬
‫َوم يیکَىَي‪.‬‬
‫"کؼذ رٍ نئی" یکی ىیگَ حُ ٗؼَحی هيیى ؿخْهیض حٓض‪ ،‬ىٍ هطزّی يیگٕیي‪:‬‬
‫«…كخًٓؼٕح ٔ طؼهًٕح ٔ حكًٕٓح‪ ،‬نیم ٓخؽ‪َٓ ٔ ،‬خٍ ‪ٟ‬خف‪ ٔ ،‬حالٍ‪ ٝ‬يٓخىح‪،‬‬
‫ٔحنًٔخء رُخء‪ ٔ ،‬حنـزخل حٔطخىح ٔحنُـٕو حػالو…»(‪ )ٔٔ۶‬حیٍ هطخرّْخ ْى حُ َظَ‬
‫ٖٕٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُیزخثٗ ٔ حٓظلکخو کالو ٔ ْى حُ َظَ يؼخَی رّهٕرٗ رخ ٍِْٕٓخٖ کٕچک آهَ هَآٌ‬
‫رَحرَٖ يٗکُي‪ .‬حکؼَ يلخْیى آٌ ىٍ هَآٌ رٔیخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ .‬کهًخص چٌٕ‪:‬‬
‫* « َٔ حالٍ‪ِ ٝ‬يٓخىح ً» ػیُخ ىٍ هَآٌ ىٍ آیّی ‪ ۶‬حُ ٍِٕٓی َزخء آييِ حٓض‪.‬‬
‫ًخء رُِخ ًءح» ػیُخ ىٍ هَآٌ ىٍ آیّی ٕٕ حُ ٍِٕٓی روَِ آييِ حٓض‪.‬‬ ‫ٔ ِ‬ ‫* « َٔ حن َ‬
‫* « َٔ ْحن ِـزخ َل أ َ ْٔطخىح ً» ػیُخ ىٍ هَآٌ ىٍ آیّی ‪ ۰‬حُ ٍِٕٓی َزخء آييِ حٓض‪.‬‬

‫هوبیََی ّؼو ػوثی ثب ّؼو ػجوی‬

‫حهٕحو ٓخيی کّ حُ ىیَرخُ ىٍ يُطوّی ًْیّ٘ پَإٓٗد ٔ ىٍػیٍكخل طًيٌُحی‬
‫َٗم يیخَّ ُیٔظّحَي‪ ،‬ریٖ حُ َْ هٕو ىیگَ ىٍ ػخنى هیخل كَٔ يیٍَٔي‪ ،‬رًّْیٍ‬
‫ؿٓض رّىیخَض طٕكیي يظًخیم ْٔظُي‪ ،‬چٌٕ ػویيِ رّطٕكیي ػزخٍص حُ حیًخٌ رّيزيحثی‬
‫حٓض کّ طلض کُظَل كٕحّ ىٍ ًَیآیي‪ ،‬رًّْیٍ َظَ حهٕحو ٓخيی ریٖ حُ ىیگَحٌ‬
‫رّط‪ٍٕٜ‬حص ٗخػَحَّ ػالهّيُي رٕىَي ٔ حیٍ حُ آػخٍ ٗخػَحَّی آَخٌ پيیيحٍ حٓض‪:‬‬
‫هيیىطَیٍ آػخٍ ٗخػَحَّی‬ ‫الق ـ ّؼو ػجوی‪:‬‬
‫ٓخيیْخ طٍٕحس حٓض کّ ىٍ آٌ ط‪ٍٕٜ‬حص ٗخػَحَّ رٔیخٍ حٓض‪ .‬حُ ؿًهّ ىٍ «ٓلَ‬
‫هَٔؽ رخدٕٖ آیّی ‪ ٔ۰‬آييِ حٓض‪ُْ« :‬گخيی کّ يٕٓی رخ حنٕحف حُ کِٕ ‪ ٍٕ١‬كَٔى‬
‫يیآيي‪ٛ ،‬يحی «ْخی ْٕٔی» رُیحَٓحثیم ٍح ُٗیي؛ یٕ٘ع حُ يٕٓی پَٓیي‪ :‬آیخ ىٍ‬
‫کٕی يخ ؿٕؿخی ؿُگ رَ پخ ٗيِ حٓض؟ يٕٓی پخٓن ىحى‪َّ :‬آُْگ پیَُٔی حٓض‪،‬‬
‫َٕحی گَیِ َیٔض‪ ،‬رهکّ آٔحُ ىلَٕحُ يیرخٗي کّ رّگٕٗى يیٍٓي‪».‬‬
‫رّپُيحٗض "ؿَؿی ُیيحٌ" حیٍ گلظخٍ هيیًیطَیٍ ٗؼَ ػزَی حٓض کّ يٕٓی‬
‫ىٍ آٌ كخل گلظّ حٓض‪ًْ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬يطخنذ «يِحيیَ ىحٔٔى» ٔ ؿیَِ َیِ ؿِء حٗؼخٍ‬
‫ػزَی يلٕٔد يیٕٗى‪ .‬حٗؼخٍ ػزَی ىٍ ُيخٌ ٓهیًخٌ كکیى رّيُظٓخ ىٍؿّی طَهی‬
‫ٍٓیي چٌٕ ىٍ ُيخٌ ٔی ٓهطُض یٕٓى ىٍ کًخل هيٍص رٕى‪ ،‬یٕٓىیخٌ حيُیض ٔ ػَٔص‬
‫ىحٗظُي ٔ آٌ ىٍِٔ‪ ،‬ىٍِٔی ‪١‬الثی هٕو یٕٓى يیرخٗي‪ .‬ىٍ كویوض حٔ‪ٟ‬خع یٕٓى ىٍ‬
‫ُيخٌ ٓهیًخٌ يخَُي حٔ‪ٟ‬خع ػَد ىٍ ُيخٌ ٌَْٔ حنَٗیي ػزخٓی حٓض‪.‬‬
‫ػَدْخ کّ يخَُي ػزَحَیْخ حُ‬ ‫ة ـ ّؼو ػوثی‪:‬‬
‫َژحى ٓخيی ْٔظُي ًْخٌٓخٌ ىٍ ػخنى هیخل ٔ ط‪ٍٕٜ‬حص ٗخػَحَّ ئظـَم يیرخُٗي‪،‬‬
‫چٌٕ ُرخٌ ػَر ی ریٖ حُ ػزَی کهًخص يظَحىف ىحٍى ٔ يؼخَی ریخٌ آٌ َیِ ٔٓیغ‬
‫يیرخٗي‪ ،‬نٌح حٓظؼيحى ٗؼَی ػَری ریٖ حُ ػزَی حٓض‪ .‬حگَ حٔ‪ٟ‬خع يلی‪ ٔ ٢‬آد ٔ‬
‫ْٕح ٍح َیِ ىٍ َظَ رگیَیى هٕحْیى ىیي کّ حكکخٍ ٗخػَحَّی ػَد‪ٓٔ ،‬یغطَ حُ حكکخٍ‬
‫ٖٕٔ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ػزَی حٓض‪ ،‬چٌٕ ػَد ىٍ ْٕحی آُحى ریخرخٌ حهخيض ىحٍى ٔ ىٍ حكکخو ٔ حكکخٍ‬
‫هٕیٖ حٓظوالل ًحطی پیيح کَىِ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض ریٖطَ حٗؼخٍ ػَد ٍحؿغ‬
‫رّيٕ‪ٕٟ‬ػخص ٓهلٍٕ٘ی ٔ ٍُوآٍٔی حٓض‪ .‬ح ّيخ یٕٓىیخٌ رَ ػکْ ػَدْخ آٌچّ ىٍ‬
‫ٗؼَ گلظّحَي حُ هٕحٍی ٔ ريروظی ٔ طٔهیى رّحيٍٕ ىیُی كکخیض يیکُي‪.‬‬
‫پیٖطَ هٕحَيیى کّ ػویيِی حکؼَیض رَ آٌ حٓض کّ ٗؼَ رخیي ئٌُٕ رخٗي‬
‫حگَچّ ىٍ چگَّٕگی َظى آٌ َیِ حهظالف کَىِحَي‪ ،‬رؼ‪٠‬ی يؼظويحَي کّ ٗؼَ یؼُی‬
‫ػزخٍحص ئٌُٕ ٔ رخ هخكیّ‪ ،‬ىیگَحٌ يیگٕیُي ىٍ ٗؼَ هخكیّ َٗ‪ ١‬حٓض ٔ ٌُٔ يٓى‬
‫َیٔض‪ ،‬ػيِی رَػکْ‪ٌٍُٔ ،‬ح يٓى ىحَٔظّ رّهخكیّ حًْیض ًَیىُْي‪ .‬ػَدْخ رَػکْ‬
‫رَحىٍحٌ َٓیخَی ٔ ػزَة هٕى‪ ٔ ٌُٔ ،‬هخكیّ‪ َْ ،‬ىٔ ٍح َٗ‪ ١‬الُو ٗؼَ يیىحَُي‪ .‬ح ّيخ‬
‫َٓیخَیْخ ىٍ حٗؼخٍ هيیى هٕى حنظِحيی رّهخكیّ َيحٗظُي‪ ،‬حكَحو َٓیخَی ٔ حٓلن حَطخکی‬
‫حُ ٗخػَحَی ْٔظُي کّ آٌهٔى ٗؼَ گلظّحَي‪ .‬ػزَحَیخٌ رّْیچ کيحو يویي َزٕىَي‪ ،‬حگَ ْى‬
‫حنِحيی ىحٗظُي‪ ،‬رّهخكیّ رٕىِ حٓض‪َّ ،‬رٌُّٔ؛ ًْیٍکّ آیخص هَآٌ ٍح رخ ٍػخیض هخكیّ‬
‫ُٗیيَي‪ ،‬آٌ ٍح رُّرخٌ ػزَة هٕى هیخّ کَىِ گلظُي‪« :‬حیٍ ْى ٗؼَ حٓض!»‬

‫ىى كه اّؼبه عبُلی‬

‫ٗخػَ ؿخْهی حُ يلی‪ ٢‬پیَحيٌٕ هٕیٖ حنٓخو يیگَكظّ حٓض‪ .‬رخىیّ ٔ ‪ٛ‬لَح‬
‫‪ٛ‬لُّ ی ًَخیٖ ٗؼَْخی حٔ حٓض‪ٗ ،‬خػَ ؿخْهی حُ ط٘زیٓخص يهًّٕ ٔ حٓظؼخٍحص‬
‫ُیزخ ٔ يؼوٕل رَِٓ يیؿٔظّ حٓض‪ .‬ىٍ حٗؼخٍ ؿخْهی ٌُ‪َٗ ،‬حد‪ ،‬ؿُگ‪ ،‬حٓذ‪ٗ ،‬ظَ‪،‬‬
‫َوم ٔ كیٕحَخص ٔك٘ی يخَُي ؿِحل ؿخیگخِ رَؿٔظّ ىحٍَي کّ ٗؼَحء رخ ؿهٕ ٔ طِثیٍ‪،‬‬
‫آٌْخ ٍح رّط‪ٕٜ‬یَ ک٘یيِحَي ٔ يوخو آٌْخ ٍح رخال رَىِحَي‪ ،‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ ٔهظی ٗخػَ‬
‫يَى‪ٗ ،‬ظَ ٔ ٌُ ٍح رّط‪ٕٜ‬یَ يیک٘ي‪ ،‬يَى ٍح هٕیطَیٍ يَىحٌ‪ٗ ،‬ظَ ٍح هٕیطَیٍ‬
‫ٗظَحٌ ٔ ٌُ ٍح ُیزخطَیٍ َُخٌ يؼَكی يیکُي‪ .‬ريیٍطَطیذ ٌُ يٕ‪ٕٟ‬ع ىحثًی حٗؼخٍ‬
‫رًّٗخٍ يیآيي‪ .‬حُ یکٕٓ حٔ ٍح يوهٕهی ُیزخ ٔ يظَٓ كیخص ٔ ؿًخل ٔ ٓؼخىص‬
‫يیىحَٔظُي کّ هيحَٔي حٔ ٍح ْيیّ کَىِ حٓض‪ ،‬حُ ٕٓی ىیگَ ٍيِ طوهذ ٔ َٗحٍص‬
‫حٓض‪ ،‬رًّْیٍ ىنیم حٗؼخٍ ػَد پَ حُ ييف ٔ ًو َُخٌ حٓض‪)ٔٔ۰(.‬‬
‫ٗؼَحی ؿخْهی ىٍ طالٕ رٕىَي کّ ٌُ يلزٕد هٕى ٍح رّرٓظَیٍ ٔؿّ رّط‪ٕٜ‬یَ‬
‫رکُ٘ي ٔ حٔ ٍح رٓظَیٍ ٔ ُیزخطَیٍ ٌُ ػخنى يؼَكی کُُي‪ .‬ىٍ ٔ‪ٛ‬ق ُیزخیی ٔ ؿًخل‬
‫حیٍ يْٕزض ػظیى‪ ،‬حُ رٓظَیٍ يؼخلْخ حٓظلخىِ کَىِحَي‪ .‬آٌْخ ىٍ طٕ‪ٛ‬یلخص ٗخٌ‪ ،‬هي ٔ‬
‫هخيض ٌُ ٍح رّٗخهّی نطیق‪ ،‬نزخٌ حٔ ٍح رَّٗحد ٔ ػٔم‪ ،‬گَىٌ ک٘یيِ ٍح رّگَىٌ‬
‫ٕٖٕ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫إْٓی ٓلیي؛ يْٕخی رهُي ٍح رّىٍهض َوم‪ ،‬چ٘ىْخی ىٍٗض ٔ رٍِگ َُخٌ ٍح‬
‫رّچ٘ىْخی إْٓ ٔ گخٔ ٔك٘ی ط٘زیّ يیکُي‪ )ٔٔ۴(.‬آٌْخ حكٌِٔ رَ حیٍکّ ه‪ٕٜٛ‬یخص‬
‫ظخَْی ٔ ُیزخیی َُخٌ ٍح رّط‪ٕٜ‬یَ يیک٘یيَي‪ ،‬حُ طٕ‪ٛ‬یق ه‪ٕٜٛ‬یخص حهالهی‬
‫آٌ ْخ ْى ؿخكم َزٕىَي‪ .‬حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص حهالهی پُٔيیيِ رَحی َْ ٌُ کّ ریٖطَ‬
‫ٗؼَحء ىٍ طٕ‪ٛ‬یق ًَْٔٗخٌ رّآٌ حٗخٍِ کَىِحَي‪ٍ ،‬حُىحٍی رٕى کّ حَٓحٍ ًَْٔ‬
‫ٍح ىٍ ؿیخد حٔ آٗکخٍ ًَیکَىَي ٔ ىٍ ُْگخو ؿيحیی ٔ كَحم آٍُٔی ىیيحٍٕ ٍح‬
‫ىحٗظُي‪ .‬ػهوًّ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي‪:‬‬
‫ػهی رَخرِٓخ يــــــٍ أٌ طُِحٍ ٍَهیذ‬
‫َ‬ ‫يُؼًّش ال یٔظـــطخع کاليــــــٓخ‬
‫م كیٍ یئٔد(‪)ٔٔ۲‬‬ ‫حیخد حنزَؼ ِ‬
‫ٔ ط ََ‪ٟ‬ی َ‬ ‫حًؿخد ػُّٓخ حنزؼم نى طُلٖ َِٓ‬
‫َٗو ٔ كیخء َیِ حُ رٓظَیٍ ‪ٛ‬لخطی رٕى کّ يلزض ٌُ ىٍ ىل َْٕٗ ٍح كَِٔی‬
‫يیىحى‪ .‬يیِحٌ ُٓـٖ َٗو ٔ كیخء ىٍ ریٍ ََٗٓ٘یُخٌ ٔ ٍٔٓظخثیخٌ ٔ ‪ٛ‬لَحَ٘یُخٌ‬
‫رّٓزذ حٔ‪ٟ‬خع حؿظًخػت يظلخٔص‪ ،‬كَم يیکَى‪ )ٕٔٓ(.‬حُ يظخَْ يؼظيل كیخء ٓوُی‬
‫حٓض کّ ُٗلَی ىٍ ٔ‪ٛ‬ق ًَْٕٔ َٓٔىِ حٓض‪:‬‬
‫حًح يخ ي٘ض ٔ ال رٌحص طهلُّض‬ ‫ػٓخ‬‫‪ ١‬هُخ ُ‬‫«كوي حػـزظُی‪ ،‬الٓوٕ ُ‬
‫حًح يخ ي٘ض ٔحٌ طليػک ط َزهض(ٕٔٔ)‬ ‫کخٌ نٓخ كی حالٍ‪َٔ ٝ‬یخ طو‪ّٜ‬‬ ‫ّ‬
‫= «حٔ ىٍكخنیکّ ىٍ َٕٓ يوُؼّ رٕى ٔ چ٘ىْخیٖ ٍح رُّيیٍ ىٔهظّ رٕى‪ٍ ،‬حِ‬
‫يیٍكض يؼم حیٍکّ چیِی گً٘يِی ٍح ؿٔظـٕ يیکَى ٔ ُْگخو كَف ُىٌ رخ يَىحٌ‬
‫کٕطخِ كَف يیُى‪ »...‬حُ يظخَْ ىیگَ كیخء‪ ،‬طزٔى ىٍ ٔهض هُيیيٌ رٕى‪ .‬حّٔ رٍ‬
‫كـَ ىٍ طٕ‪ٛ‬یق َُخٌ‪ ،‬نزوُي ُىٌ ُْگخو هُيیيٌ ٔ ىٍ هخَّ يخَيٌ ٍح حُ‬
‫ه‪ٕٜٛ‬یخص حهالهی آٌْخ رَيیًٗخٍى‪:‬‬
‫حنی حنهٕٓ هي يخنض رٍٓ حنٕٔحنق(ٕٕٔ)‬ ‫َٕحػى يخ ی‪٠‬لکٍ حال طزًٔخ ً‬
‫رّٓزذ ؿیَص ٗيیيی کّ ػَد رَُّخٌ هٕى ىحٗض‪ ٌُ ،‬ػلیلّ رٓظَیٍ ٌُ ىٍ‬
‫َظَ آٌْخ رٕى‪ .‬ػلض ىٍ َظَ آٌْخ يظخَْ يظلخٔطی ىحٗض‪ .‬گخْی ٓوُخٌ ػلیق گلظٍ‬
‫ىٍ يـهْ يَىحٌ حُ يظخَْ ػلض رًّٗخٍ يیآيي‪ٕٓ« .‬یي رٍ حریکخيم» ىٍ ٔ‪ٛ‬ق‬
‫َُخٌ ػلیلّ يیگٕیي‪ :‬حُ آٌْخ ىٍ يـخنْ يَىحٌ ىٍ ُْگخو ٓوٍ گلظٍ ؿیَ حُ ٓوُخٌ‬
‫ػلیق چیِ ىیگَی ُٗیيِ ًَیٕٗى‪:‬‬
‫نٕ حٍحىٔح ؿیَِ نى یٔظًغ(ٖٕٔ)‬ ‫طًٔغ حنليحع هٕال كُٔخ‬
‫حُ يظخَْ ىیگَ ػلض‪ ،‬هٕىىحٍی حُ كل٘خء ىٍ ؿیخد َْٕٗ رٕى‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫گٌٗض «ػهوًش رٍ ػزيِ» ػلض آٌْخ ٍح رّحیٍ ‪ٍٕٛ‬ص رّط‪ٕٜ‬یَ يیک٘ي‪:‬‬
‫ٖٖٕ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ػهی َرخ ِرٓخ يٍ أٌ طُِحٍ ٍهیذ‬ ‫يُؼًّش ال یٔظطخع کاليٓخ‬

‫م كیٍ یئٔد(‪)ٕٔ4‬‬ ‫حیخد حنزَؼ ِ‬
‫ٔ ط ََ‪ٟ‬ی َ‬ ‫َِٓ‬ ‫حًؿخد ػُٓخ حنزؼ ُم نى طُلٖ َ‬
‫= «آٌْخ چُخٌ ْیزظی ىحٍَي کّ کٔی ؿَثض ٓوٍ گلظٍ رخ آٌْخ ٍح َيحٍى ٔ‬
‫حَٓحٍ ًَْٔ ٍح كخٕ ًَیکُُي ٔ ُْگخو ؿیخد َْٕٗحٌ‪ ،‬هٕى ٍح كلع يیکُُي ٔ ىٍ‬
‫كَحم َْٕٗ‪ ،‬آٍُٔی ىیيحٍ حٔ ٍح ىحٍَي»‪.‬‬
‫يَىحٌ ػَد ىٍ‬ ‫یبك کوكى ىًبى ثب الوبة‪:‬‬
‫َٓٔىِْخی هٕى‪ًَْٔ ،‬حٌٗخٌ ٍح رخ حنوخد يُخٓزی کّ َ٘خٌ حُ طکَیى ٔ رٍِگيحٗض‬
‫آٌْخ حٓض یخى يیکَىَي‪ .‬كخطى ‪١‬خیی ىٍ َٓٔىِْخیٖ رَحی ًَْٕٔ يیگٕیي‪:‬‬
‫حنٍٕ ِى(‪)ٕٔ۳‬‬
‫ٔ یخ حرُش ًی حنزَُىَیٍ ٔ حنلَّ َ‬ ‫أیخ حرُش ػزيهللا ٔ حرُش يخنک‬
‫گخْی َیِ‪ ،‬رَحی رٍِگيحٗض ٔ ٗخىيخَی ًَْٔحٌ‪ ،‬آٌْخ ٍح رّحٓى پَٔٗخٌ يهوذ‬
‫يیکَىَي‪ ،‬يخَُي ٗؼَی کّ حّٔ رٍ كـَ طًیًی رَحی ًَْٕٔ َٓٔىِ حٓض‪:‬‬
‫کَحو نيی ٔهغ حنٔیٕف حن‪ٕٜ‬حٍو(‪)ٕٔ۶‬‬ ‫حنى طؼهًی أ ّو حنـالّ رؤَُخ‬
‫یخ ػَِٔ حُ َُٖ ٓهًی رّحو ْٔذ کُخیّ يیآٍٔى‪:‬‬
‫يلم حنلی حٓلم ًی حنَُویَ‬ ‫ًکَص يُخُال يٍ حو ْٔذ‬
‫ُٓخ كٕینَ رُیحنُ‪٠‬یَ(‪)ٕٔ۰‬‬ ‫َي َؼ ََ ُ‬ ‫ٔ حكيع يؼٓي يٍ حو ْٔذ‬
‫یخى کَىٌ حُ ًَْٔ رخ حٓى ي‪ٜ‬ـَ َیِ ىٍ حٗؼخٍ ؿخْهی رّچ٘ى يیهٍٕى کّ‬
‫َٗح ً»‬
‫ریٖ طَ رَحی طزییٍ حَْ ٔ حنلض ٔ يلزض ریٍ آٌ ىٔ رّکخٍ يیٍكض‪« .‬طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫ُْگخو یخى حُ ًَْٕٔ حٓى حٔ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ي‪ٜ‬ـَ ریخٌ يیکُي‪:‬‬
‫أٍی ػخرظخ ً هي ؿيح ُيَيال(‪)ٕٔ۴‬‬ ‫ٓهیًی نـخٍحطٓخ‬ ‫طوٕل ُ‬
‫گخِ ؿُگـٕ حُ يؼَکّی ؿُگ‬ ‫هؼنهدفْاُی اى ُوَو‪:‬‬
‫كَحٍ يیکَى ٔ ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬رّٓزذ ُٗظی ػًم حُ ًَْٕٔ يؼٌٍصهٕحْی‬
‫يیًَٕى؛ ُیَح ًَْٕٔ حٔنیٍ کٔی رٕى کّ رّٗـخػض حٔ حكظوخٍ يیکَى‪ ،‬یخ حُ طَّ‬
‫حٔ هـخنض يیک٘یي‪ .‬ػًَٔرٍ يؼيی کَد حُ ؿُگ رخ رُیػزْ كَحٍ يیکُي‪ .‬ػهض‬
‫كَحٍ ٍح حیٍ چُیٍ رًَّْٕٔ طٕ‪ٟ‬یق يیىْي کّ ؿِ َُيِ يخَيٌ ٔ ک٘ظّ َ٘يٌ ػهظی‬
‫َيحٗض؛ ُیَح ٗـخػظٖ حُ هزم ْى يؼهٕو رٕى‪:‬‬
‫ی كَحٍی أٌ نویضُ رُیػزْ‬ ‫ػه َ‬ ‫أؿخػهـــشُ حو حنؼٕیَ هــــــِحیش‬
‫ٔهیٔخ ً كـخٗض يٍ نوخثٓى َلٔی(‪)ٕٔ۲‬‬ ‫نویض أرخ ٗؤّ ٔ ٗؤٓخ ً ٔ يخنکخ ً‬
‫ٗخػَ ىیگَی حُ ًَْٕٔ رّىنیم كَحٍ حُ يؼَکّی ؿُگ يؼٌٍصهٕحْی‬
‫يیکُي کّ ٓزذ كَحٍ ٍح طَّ حُ حٓخٍص ریخٌ يیکُي‪َّ ،‬حُ ک٘ظّ ٗيٌ‪:‬‬
‫‪ٕٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫أٌ طظَک حْلػيحء كظی طُؼٌٍح‬ ‫هخنض ٓاليش ال أٍی نک ػخىس‬

‫ٰنکٍ كٍَص يوخكش أٌ أَٔٓح(ٖٓٔ)‬ ‫نٕ کخٌ هظم یخ ٓـــــالو كَحكش‬
‫حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص‬ ‫ؽَي هؼبّود ُّْو ثب ىى‪:‬‬
‫يَىحٌ ٔحاليوخو ٔ ؿٕحٌيَى ؿخْهی‪ٍ ،‬كظخٍ هٕد رخ ًَْٔ رٕى‪ .‬ىٍ َٓٔىِْخی‪،‬‬
‫حكظوخٍ رّكٍٔ يؼخَٗص رخ َُخٌ آييِ حٓض‪ ،‬يخَُي ٗؼَ ًیحال‪ٛ‬زغ حنؼئحَی کّ‬
‫رّهخ‪ َ١‬ىهظَ ٔ ػَٖٔٓ‪ٍ ًَْٕٔ ،‬ح َخٍحكض ًَیکُي‪:‬‬
‫ْم کُض كیًٍ أٍحد أٔ كَ ََػخ؟‬ ‫ػـــى ٓال ؿخٍطی ٔ کُظٓخ‬
‫طؤيٍ يُی كهیهظی حنلـؼخ(ٖٔٔ)‬ ‫حٔ ىػظخَی كهى أؿذ ٔ نوي‬
‫آٍٔىِحَي‪ٍُٔ ،‬ی ػزي یـٕع حٓیَ ٗي‪َُ .‬ی حٔ ٍح رّٓزذ حٓخٍص طلویَ کَى‪،‬‬
‫ٔنی ٔی حُ حیٍ ػًم ٌُ َخٍحكض َ٘ي ٔ رّحٔ گلض‪ٍٟ :‬خیض ًَْٕٔ رٓظَیٍ‬
‫آٍحو روٖ رَحی حٓخٍص حٔ حٓض ٔ ٍ‪ٟ‬خیض ًَْٕٔ حُ حٓخٍص‪ ،‬طلًم حیٍ ٍَؾ ٍح‬
‫رَحی حٔ آٓخٌ ٓخهظّ حٓض‪:‬‬
‫کؤٌ نى طَح هزهی أٓیَح یًخَیخ‬ ‫ٔ ط‪٠‬لک ِيُّی ٗیوش ػزً٘یّش‬
‫يؼئح ً ػهیّ ٔ ػخىیخ(ٕٖٔ)‬
‫ّ‬ ‫أَخ حنّهیغ‬ ‫ٔ هي ػهًض ػَٓی يهیکش أَُّی‬
‫گلظّ ٗيِ‪« :‬يَىحٌ ىٍ‬ ‫كّهی اى ىى كه ایبم هبػلِگی‪:‬‬
‫ؿخْهیض‪ُ ،‬يخَی کّ َُخٌ ىٍػخىص يخْخَّ رٕىَي‪ ،‬حُ ْىَ٘یُی رخ آٌْخ ىٍ يُِل ىٍٔی‬
‫يیؿٔظُي ٔ رخ آٌْخ رَ َٓ یکٓلَِ ؿٌح ًَیهٍٕىَي؛ ْىچُخٌ کّ یٕٓى ٔ يـّٕ حیٍ‬
‫کخٍ ٍح حَـخو يیىحىَي‪ )ٖٖٔ(.‬گٕیخ حیٍ ئؤنّ <رّٓزذ طؤػیَ یٕٓىیخٌ> ىٍ ييیُّ ٗیٕع‬
‫ٔ ٗيص ریٖطَی ىحٗظّ؛ ىٍ رؼ‪٠‬ی ىیگَ َْٗٓخ ًْخَُي َٗٓ يکّ ٓوضگیَی کىطَ‬
‫رٕىِ‪ .‬ح ّيخ ىٍرخٍِی َْٗٓخی ىیگَ ح‪١‬الع کخكی ىٍ ىٓض َیٔض‪.‬‬
‫يَىحٌ ػَد ُيخَی کّ‬ ‫ا‪ٛ‬بػذ اى ُّْو‪:‬‬
‫حكٔخّ يیکَىَي ًَْٔٗخٌ حُ ح‪١‬خػض آٌْخ هخٍؽ يیٕٗى‪ٓ ،‬ؼی يیکَىَي حٔ ٍح‬
‫يلئى کُُي‪ )ٖٔ4(.‬یکی حُ طٕ‪ٛ‬یّْخی پيٍ ٔ يخىٍ رّىهظَ ىٍ ٗذ ُكخف‪ ،‬ح‪١‬خػض حُ‬
‫َْٕٗ رٕى‪ .‬رَحی ًََّٕ‪ :‬ػٕف رٍ يلهى ٗزخَی ىٍ ٗذ ُكخف ىهظَٕ ح ُوحیخّ‪ ،‬رّٔی‬
‫يیگٕیي‪ :‬ىهظَو رَحی ًَْٔص کُیِ رخٕ ٔ حُ حٔ ح‪١‬خػض کٍ‪)ٖٔ۳(.‬‬

‫ىٍ ؿخيؼّی ػَد رّػلض ًَْٔحٌ حكظوخٍ يیکَىَي‪.‬‬ ‫ؿیود ثَُوَو‪:‬‬

‫َُخٌ ٍح رّٓزذ ػلض ييف يیًَٕىَي؛ چّ رٔخ حْخَض رَّخيّٕ ػَد يٕؿذ ؿُگ ٔ‬
‫ىًُٗی يیٗي‪ .‬آٍٔىِحَي کّ ٍُٔی حرٍ ُْزَیَِ ؿٔخَی رّهخَٕحىِی كخٍع رٍ ػًَٔ ىٍ‬
‫َزٕى حٔ كًهّ کَى‪ ،‬حيٕحنٖ ٍح ؿخٍص ًَٕى ٔ ًَْٕٔ ٍح حٓیَ کَى‪ .‬كخٍع پْ حُ‬
‫‪ٕٖ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ح‪١‬الع حُ حیٍ يخؿَح‪ ،‬رّىَزخل حٔ ٍكض ٔ آٌْخ ٍح پیيح کَى‪ْ .‬زیَِ ٍح ک٘ض ٔ َُٖ ٍح‬
‫آُحى کَى‪ٔ ،‬نی چٌٕ كًٓیي کّ َُٖ يٍٕى طـخُٔ هَحٍ گَكظّ‪ ،‬حٔ ٍح ریٍ ىٔ حٓذ‬
‫رٔض ٔ ٓپْ حٓذْخ ٍح ىٍ ىٔ ؿٓض يوخنق ٍحَي طخ هطؼّ هطؼّ ٗي ٔ چُیٍ َٓٔى‪:‬‬
‫آیش حنٕى كزٓخ هَیظَؼٍُٕ‬ ‫کم حَؼی ٔحٌ ريح نک يُٓخ‬
‫رؼي ٌْح نـخْم يـٍَٔ(‪)ٖٔ۶‬‬ ‫حٌ يٍ ؿــــــَِ حنُٔخء رٕى‬
‫كکخیض ىیگَی َیِ ٗزیّ رّآٌ ٍٔحیض کَىِحَي‪ٍُٔ :‬ی آکم حن ًَُحٍ ىٍ ٓلَ رٕى‪.‬‬
‫ٗو‪ٜ‬ی رَّخو حرٍحنٓزٕنّ ٌُ ٔی ٍح رخ هٕى رَى‪ .‬حکم حنًَحٍ پْ حُ رخُگ٘ض رّطؼویذ‬
‫آٌْخ پَىحهض‪ .‬حرٍحنٓزٕنّ ٍح ک٘ض ٔ َُٖ ٍح آُحى کَى ٔ ُْگخيی کّ هیخَض ٍح‬
‫كًٓیي‪ ،‬حٔ ٍح رّىو حٓذ رٔض ٔ رَّٓػض طخهض‪ ،‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ ريٌ ٌُ طکّ طکّ‬
‫ٗي‪ )ٖٔ۰(.‬يٕحٍى ُیخىی حُ يٍٕ٘ص رخَُخٌ‪ ،‬طُزیّ َُخٌ‪ ،‬طٕ٘ین َُخٌ‪ٍ ،‬یخٓض َُخٌ‬
‫رَهخَٕحىِ ‪ ...‬ىٍ يُخرغ آييِ کّ رّؿٓض پَْیِ حُ ح‪١‬خنّی کالو ‪َٛ‬ف َظَ يیکُیى‪.‬‬

‫ىًبى ثب ك‪ٚ‬یلذ كه ػٖو عبُلی‬

‫ىٍ يیخٌ َُخٌ ػَد حكَحىی ٗخػَ‪ ،‬هطیذ ٔ رَهٍٕىحٍ حُ ػهٕو ٔ كٌُٕ ُیخى‬
‫رٕىَي ٔ ىٍ آُٗخیی رّرَهی حُ ٍٗظّْخی ػهٕو ٔ كٌُٕ ػ‪ َٜ‬هٕى َِٗٓی ُيخَّ‬
‫رٕىَي‪ ،‬چُخٌکّ َخو آٌْخ ُیُضروٖ ‪ٛ‬للخص طخٍین ٗيِ حٓض‪ ،‬یکی حُ آٌْخ «يهکّی‬
‫ٓزؤ» (يٍٕ٘ٓ رّرهویْ‪ٓ ًَْٔ ،‬هیًخٌ َزی) حٓض کّ كکخیظٖ ىٍ ٍِٕٓی «ًَم آیّی‬
‫ٕٓ» آييِ حٓض‪ ،‬ىٍ َخيّی رّحٔ حٓض کّ «ٓهیًخٌ َزی» رَحی َؤظیٍ رخٍ ػُٕحٌ‬
‫حنَكیى» ٍح حريحع کَى ٔ رّکخٍ رَى‪ .‬ىیگَی "يهکّ ُرخء" حٓض کّ‬ ‫حنَكًٍ ّ‬
‫«رٔى هللا ّ‬
‫ىٍ رخىیشحن٘خو رَ رَهی هزخیم ػَد كَيخََٔحیی کَىِ حٓض‪ُ .‬رخء‪ ،‬ىهظَ ػًَٔ رٍ‬
‫ظَد رٍ كٔخٌ حُ ٓخل ‪ ٕ۶۰‬طخ ٕ‪( ٕ۰‬و) ىٍ طي ُيَ (= پخنًیَح) كکٕيض کَىِ حٓض‪.‬‬
‫حُ َُخٌ کخُّْ َیِ یخى ٗيِ حٓض‪ ،‬حكَحُ چُیٍ يوخيی ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ رٔیخٍ پَ‬
‫حٍؽ ٔ يٓى رٕى کّ گخِ َُخٌ ريحٌ ىٓض يییخكظُي‪.‬‬
‫َیِ حُ َُخَی یخى ٗيِ کّ رّػُٕحٌ هخ‪ٟ‬ی رّكم ٔ ك‪ٜ‬م ه‪ٕٜ‬يخص ٔ ىػخٔی‬
‫يیپَىحهظُي‪ .‬ػَدْخ ریٍ َُخٌ ٔ يَىحٌ ىٍ ئؤنّی ه‪٠‬خٔص كَم ًَیَٓخىَي‪َ .‬خو‬
‫ًٗخٍی حُ َُخٌ هخ‪ٟ‬ی ىٍ رَهی يُخرغ آييِ حٓض‪ .‬گَچّ رّ‪ ٍٕ١‬ػًٕو هٕحَيٌ ٔ‬
‫َٕٗظٍ ىٍ يیخٌ ػَد ٍحیؾ َزٕى‪ ،‬ح ّيخ رٕىَي َُخَی کّ حُ آٌ رَِٓ ىحٗظُي ٔ يیطٕحَٔظُي‬
‫روٕحَُي ٔ رُٕیُٔي‪ .‬رخ حیٍ ًّْ رخیي طٕؿّ ىحٗض کّ َُخٌ َیِ يخَُي يَىحٌ ىحٍحی‬
‫يُِنضْخی يوظهق رٕىِ ٔ ًّْ ىٍ یک ‪َ١‬حُ َزٕىَي‪َُ« .‬خٌ حَٗحكی» حُ يُِنض ٔ‬
‫‪ٕٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كوٕهی رَِٓ يیرَىَي کّ َُخٌ كویَ ٔ ٔحرٔظّ رّ‪١‬زوخص كَٔىٓض ؿخيؼّ حُ آٌْخ‬
‫ریرَِٓ رٕىَي‪َُ .‬خٌ يؼًٕالً رخ ًْظخی هٕى حُ َظَ ‪١‬زوخطی ٔ حؿظًخػی حُىٔحؽ‬
‫يیکَىَي‪َُ .‬خٌ رخ ك‪٠‬یهض ٍح ىٍ چُي رؼي يیطٕحٌ يؼَكی ًَٕى‪:‬‬
‫الق ـ كه ػوَٕی فْاًلى ّ ًّْزي‪:‬‬
‫ٔ ـ ػخیّ٘ ىهظَ ٓؼي رٍ حریٔهخ‪ )ٖٔ۴(.ٙ‬حٔ حُ ٍحٔیخٌ كيیغ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ٗلخء ىهظَ ػزيهللا ػئی هَی٘ی (کّ پیخيزَ حُ حٔ هٕحٓض رّكل‪َٕٗ ّٜ‬ظٍ‬
‫ریخيُٕى‪ ٔ ).‬ػًَ ىٍ ُيخٌ هالكض هٕى حٔ ٍح ئئل کُظَل رخُحٍ هَحٍىحى‪ٗ ،‬لخء ىٍ‬
‫رخُحٍ ييیُّ گ٘ض يیُى ٔ رَََم ٔ َٕح ٔ کیلیض کخال َظخٍص يیًَٕى‪)ٖٔ۲(.‬‬
‫ٖ ـ حو کهؼٕو ىهظَ ػوزّ‪ )ٔ4ٓ(.‬حٓالو آٍٔى رخپیخيزَ ریؼض کَى ٔ ٍحٔی كيیغ ٗي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ کَیًّ ىهظَ يويحى‪)ٔ4ٔ(.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ًٗیهّ ىهظَ ػٕف‪)ٔ4ٕ(.‬‬
‫‪ ۶‬ـ كخ‪ ًّ١‬ىهظَ ُي َّ‪ ،‬کّ كو‪ ٢‬هٕحَيٌ يیىحَٔض‪)ٔ4ٖ(.‬‬

‫کٓخَض کّ یکی حُ ػهٕو‬ ‫ة ـ كه کِبًذ ّ ػواكذ‪:‬‬

‫ٍحیؾ ىٍ آٌ ُيخٌ رٕى‪ ،‬رّيؼُخی هزَ ىحىٌ حُ ؿیذ رخ حٓظُخى رّػهض ٔ ٓزذ آٌ‬
‫يیرخٗي؛ يخَُي هزَ حُ آٌچّ کّ ىٍ ُيیٍ ٔحهغ هٕحْي ٗي‪ .‬ػَحكض َیِ ؿِثی حُ‬
‫کٓخَض يیرخٗي‪ ،‬رخ حیٍ طلخٔص کّ کٓخَض يوظ‪ ٚ‬حيٍٕ يَرٕ‪ ١‬رّآیُيِ ٔ ػَحكض‬
‫يَرٕ‪ ١‬رّحيٍٕ گٌٗظّ يیرخٗي‪ )ٔ44(.‬کخٍْ ىٍ ریٍ ػَد يُِنض رٍِگ ىحٗض ُیَح‬
‫يؼظوي رٕىَي رّحٔ ٔكی يیٕٗى‪ ،‬نٌح َلًٕ کخٍْ حُ هزیهّحٕ رّهزخیم يـخٍٔ َیِ‬
‫يیٍٓیي‪ .‬ریٖطَ کخُْخٌ هيحو ٔ پَٓظخٍحٌ رظکيِْخ رٕىَي‪ ،‬نٌح َٕػی طويّ ىیُی‬
‫ىحٗظُي ٔ ىٍ کهیّی حيٍٕ رّحی٘خٌ يَحؿؼّ يیٗي‪.‬‬
‫ىٍ حهظالكخص ٔ يلخهَِْخ ٔ يُخكَِْخ َِى آَخٌ يیٍكظُي ٔ ىحٍٔی يیهٕحٓظُي‪،‬‬
‫چُخٌ کّ ْخٗى رٍ ػزييُخف ٔ حيیش رٍ ػزيحنًْ٘ يُخكَِ َِى کخٍْ هِحػی رَىَي ٔ‬
‫َْیک يلخٍٓ هٕیٖ ٔ يؼخیذ كَیق ٍح رخُگٕ ًَٕى‪ ،‬کخٍْ رَّلغ ْخٗى ٔ ػهیّ‬
‫حيیش ٍأی ىحى‪ .‬ىٍ ئخیم گَٕخگٌٕ حُ کخٍْ يٍٕ٘ص يیؿٔظُي ٔ رَّظَ حٔ ػًم‬
‫يیکَىَي؛ ىٍ حیٍ ىٔ كُِٕی ػهى َیِ رَّخو َُخَی رَهٍٕى يیکُیى کّ َٓآيي ىٍٔحٌ‬
‫رٕىِ ٔ حكَحى ُیخىی حُ َْٗٓخی يوظهق رَحی ي٘خٍِٔ َِى آَخٌ يیآييَي‪ .‬رَهی حُ‬
‫حیٍ َُخٌ ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ هطجَ یب ٍغبػ‪ٔ :‬ی کّ رّػَحكش حنلـخُ يؼَٔف رٕى‪ ،‬ىٍ هیزَ يیُیٔض‪.‬‬
‫ػزيحنًطهذ ىٍ يخؿَحی ٌٍَ ًرق كََُيٕ ػزيهللا‪ًَْ ،‬حِ رخ چُي طٍ حُ هَی٘یخٌ َِى‬
‫‪ٕٖ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حٔ ٍكظُي ٔ رخ ٔی رَحی ٍْخیی حُ حیٍ ٌٍَ ي٘خٍِٔ ًَٕىَي‪ .‬حٔ َیِ حيَ رًّرق ٗظَحٌ‬
‫رّهیي هَػش رّؿخی ًرق ػزيهللا ًَٕى ٔ يٍٕى ػًم ػزيحنًطهذ ٔحهغ ٗي‪)ٔ4۳(.‬‬
‫ٕ ـ ‪ٛ‬ویلَ کبٌَُ‪ :‬حٔ کٔی حٓض کّ رّػًَٔ رٍ ػخيَ (یکی حُ يهٕک یًٍ) ىٍ‬
‫يٍٕى حُ ریٍ ٍكظٍ يهکٖ‪ ٔ ،‬هَحد ٗيٌ ٓي يؤٍد ٔ ٓیم ػَو هزَ ىحى‪)ٔ4۶(.‬‬
‫ٖ ـ كب‪ٛ‬وَ كفزو هو‪ٔ :‬ی حُ َُخٌ کخُّْ ىٍ يکّ رٕى‪ .‬حُ حٔ حيٍٕ ػـیزی ٍح ىٍ‬
‫کٓخَض َوم کَىِحَي‪ .‬كخ‪ٓ ًّ١‬وض ػخٗن ػزيهلل (پيٍ پیخيزَ) ٗي‪ ،‬رّحٔ پیٖ َٓخ ِى ىحى طخ‬
‫ىٍ يوخرم یک‪ٜ‬ي ٗظَ رخ حٔ حُىٔحؽ ًَخیي‪)ٔ4۰(.‬‬
‫‪ 4‬ـ ظَیلش کخُّْ‪ ،‬کخُّْی كًیَیّ‪)ٔ4۴(.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ٓهًی ًْيحَیّ‪ ،‬کخُّْی كًیَیّ‪)ٔ4۲(.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ُرَحء کخُّْ(ٓ‪)ٔ۳‬‬
‫‪ ۰‬ـ ٗؼؼخء کخُّْ‪ ،‬کخُّْی يؼزي ًٔحنوه‪ٜ‬ش ٔ کخُّْی رُیٓؼي‪)ٔ۳ٔ(.‬‬
‫طهّ‪ٔ :‬ی کٔی رٕى کّ ظٍٕٓ پیـًزَ ػَری ٍح پیٖریُی کَىِ رٕى‪)ٔ۳ٕ(.‬‬ ‫‪ ۴‬ـ ؿَی َ‬
‫‪ ۲‬ـ کخُّْی رُیكيّ‪)ٔ۳ٖ(.‬‬
‫ٔٔ ـ ٍُهخء یًخيّ‪ ،‬ىهظَ ُْیَ‪)ٔ۳4(.‬‬
‫ٔٔ ـ کخُّْی رُیٓؼي‪ٔ :‬ی كکًیض ریٍ ػزيحنًطهذ ٔ هَیٖ ٍح ُيخَی کّ ىٍ‬
‫يٍٕى كلَ چخِ ُيِو حهظالف پیيح کَىِ رٕىَي‪ ،‬رَػٓيِ ىحٗض‪)ٔ۳۳(.‬‬
‫ٕٔ ـ ٕٓىِ ىهظَ ُْیَ‪ٔ :‬ی ػًّی ْٔذ‪ ،‬پيٍکالٌ يخىٍة پیخيزَ رٕى‪)ٔ۳۶(.‬‬
‫َُخٌ ؿخْهی َیِ‬ ‫ط ـ كه ّؼو ّ ّبػوی‪:‬‬
‫ًْچٌٕ يَىحٌ ػَد حُ ًٔم ٗؼَة رخال رَهٍٕىحٍ رٕىَي‪ ،‬ىٍ حیٍ ُيیُّ َخو َُخٌ‬
‫َُٓٗخّ رٔیخٍی رّچ٘ى يیهٍٕى‪ .‬كظی رَهی حُ آَخٌ حيَ ه‪٠‬خٔص حٗؼخٍ يَىحٌ‬
‫٘خػَحص كی‬ ‫ٍح َیِ رّػٓيِ ىحٗظُي‪« .‬ػزيحاليیَ يُّٓخ» ىٍ کظخد «يؼـى حنُّٔخء حن ّ‬
‫حنـخْهیش ٔ حالٓالو» رّيؼَكی ‪ٗ ۳ٓ4‬خػَ ٌُ ىٍ ؿخْهیض ٔ ٓپْ حٓالو يیپَىحُى‬
‫کّ ریٖ حُ ‪ٛ‬ي َلَ حُ آٌْخ َُخٌ ٗخػَِی ؿخْهی يیرخُٗي‪.‬‬
‫«ر٘یَ یًٕص» َیِ ىٍ کظخد «ٗخػَحص حنؼَد كیحنـخْهیش ٔ حالٓالو» رّيؼَكی‬
‫‪ ٕٔ۶‬طٍ حُ َُخٌ ٗخػَِ ىٍ ؿخْهیض ٔ حٓالو پَىحهظّ‪ ،‬کّ طؼيحى ‪َ ٔٔ۲‬لَ حُ آٌْخ‬
‫يظؼهن رّؿخْهیض ٔ ‪َ ۲۰‬لَ يظؼهن رّىٍٔحٌ حٓالو يیرخُٗي‪.‬‬
‫حُ ؿًهّ َُخٌ يؼَٔف يٍٕى حٗخٍِ ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ «هُٔخء»‪ :‬حٔ ىهظَ ػًَٔ رٍ ٗيیي حُ حْخنی َـي ٔ حُ رٍِگطَیٍ ٔ‬
‫َخيیطَیٍ ٗخػَحٌ ػَد حٓض کّ ىٍ يَػیّگٕیی هَیلّی ریيخَُي ىحٗض‪ .‬ىٍ رخُحٍ‬
‫‪ٕٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػکخظ‪ْ٘ ،‬ض حٗکخل رّیکی حُ ٗؼَْخی كٔخٌ رٍ ػخرض ٔحٍى کَى کّ يٍٕى پٌیَٕ‬
‫ٔحهغ ٗي‪ .‬هُٔخء کّ ریٖطَ ػًَ هٕى ٍح ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض گٌٍحَیيِ رٕى‪ ،‬پْ حُ‬
‫ىٍک حٓالو حیًخٌ آٍٔى ٔ حٗؼخٍٕ يٍٕى پٌیَٕ پیخيزَ َیِ ٔحهغ ٗي‪ )ٔ۳۰(.‬ىهظَ حٔ‬
‫ػًَس َیِ ىٍ ُيخٌ پیخيزَ حکَو ىٍ يَػیَّٓحیی يٍٕ٘ٓ ٗي‪ ،‬گلظّ ٗيِ کّ پیخيزَ‬
‫رّحٗؼخٍ حٔ گٕٕ يیىحى‪)ٔ۳۴(.‬‬
‫ْىچُیٍ ىٍ رخٍِی حػ٘ی یکی حُ رٍِگطَیٍ ٗخػَحٌ ؿخْهیض گلظّ ٗيِ کّ حٔ‬
‫رّىهظَٕ ىٍّ يیىحى ٔ حیٍ ىهظَ رّئٍَ چُخٌ ‪ٛ‬خكذ ًٔم گَىیي کّ پيٍٕ‬
‫رَّظَحص حٔ ىٍ يٍٕى حٗؼخٍ طخُِ َٓٔىِحٕ حٍؽ يیَٓخى‪)ٔ۳۲(.‬‬
‫ٕ ـ كخ‪ ًّ١‬ىهظَ ُي َّ‪ٔ :‬ی پْ حُ حیٍکّ ػزيهللا پيٍ ك‪َ٠‬ص دمحم رّىٍهٕحٓض‬
‫حُىٔحؽ حٔ ؿٕحد يُلی ىحى ٔ حُ حُىٔحؽ رخ حٔ ىٍیؾ ٍُٔیي‪ٗ ،‬ؼَی هٕحَي کّ‬
‫ي‪ ًٌٕ٠‬آٌ َ٘خٌ حُ ىحَٖ ٔ ریُٖ رخالی حٔ رٕى‪)ٔ۶ٓ(.‬‬
‫ٖ ـ هََن ىهظَ ريٍ‪ٔ :‬ی هٕحَْ ‪َ١‬كش رٍ حنؼزي ٔ حُ ٗخػَحٌ يٍٕ٘ٓ ؿخْهیض‬
‫رٕى کّ حکؼَ حٗؼخٍٕ ٍح ىٍ ٕٓگ رَحىٍٕ ‪َ١‬كّ َٓٔىِ رٕى‪)ٔ۶ٔ(.‬‬
‫‪ 4‬ـ حو ؿُيد ًَْٔ حيَإحنویْ َیِ حُ حٓظخىحٌ رَؿٔظّی ٗؼَ رٕى کّ ىحٍٔی‬
‫حٗؼخٍ ٍح رَػٓيِ ىحٗض ٔ ىٍ يٍٕىی ریٍ ًَْٕٔ ٔ ٗو‪ٜ‬ی رَّخو ػهوًّ ىحٍٔی‬
‫کَى ٔ كکى رّٕٓى ػهوًّ ٔ ُیخٌ َْٕٕٗ ىحى‪)ٔ۶ٕ(.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ؿهیهّ َیِ ٗخػَی ك‪ٜ‬یق ٔ حُ ‪ٛ‬خكزخٌ ٗؤٌ ٔ يوخو ىٍ ؿخْهیض رٕى‪)ٔ۶ٖ(.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ‪ٛ‬لیّ ىهظَ ػزيحنًطهذ‪)ٔ۶4(.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ؿًؼّ ىهظَ هْ‪)ٔ۶۳(.‬‬
‫‪ ۴‬ـ كًَح ىهظَ ‪ًَٟ‬س رٍ ؿخرَ‪)ٔ۶۶(.‬‬
‫‪ ۲‬ـ ىػـخ ىهظَ يَُ٘‪)ٔ۶۰(.‬‬
‫ٓٔ ـ ٓؼيیّ ىهظَ ػًَىل ؿٓیًّ‪)ٔ۶۴(.‬‬
‫ُیُذ ‪١‬زیزّ‪ ،‬يؼَٔفطَیٍ ٌُ ىٍ‬ ‫ك ـ ‪ٛ‬جبثذ ّ پيّکی‪:‬‬
‫ُيیُّی ‪١‬زخرض ٔ چ٘ى پِٗکی رٕى‪)ٔ۶۲(.‬‬
‫قابلهگی‪ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ :‬حُ ىحَْٖخی يٓى َُخٌ ؿخْهی رٕى‪ٓ .‬هًی ًَْٔ‬ ‫‪‎ ُ‎‬ـ ‪‎ ‎‬‬
‫حریٍحكغ حُ َُخَی رٕى کّ هخرهّگی يیىحَٔض‪ٔ ،‬ی هخرهّی ك‪َ٠‬ص هيیـّ رٕى‪)ٔ۰ٓ(.‬‬
‫حیٍ ْخ حُ رخد ًََّٕ رٕى‪ ،‬ىٍ حیٍ يٍٕى کٔخٌ ُیخى ٔ يُخرغ حًٍُُٗيی ٔؿٕى‬
‫ىحٍى کّ ىٍ حیٍ يوظ‪ًَ َٜ‬یگُـي‪ .‬رّػُٕحٌ يؼخل‪ْ٘ :‬ظًیٍ ٔ آهَیٍ ؿهي حُ کظخد‬
‫ػظیى دمحم رٍ ٓؼي (و ٖٕٓ‪‎‎ْ ،‬ق) یؼُی «حنطزوخص حنکزَی» رَُّخٌ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬یخكظّ ٔ‬
‫‪ٕٖ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىٍ آٌ َٗف كخل ‪ ٌُ 4۲۴‬کّ ىٍ ُيخٌ پیخيزَ حکَو يیُیٔظّ ٔ رّػُٕحٌ ‪ٛ‬لخریخص‬
‫‪ٜ‬لخرّ»‬‫آٌ ك‪َ٠‬ص يطَف رٕىِحَي‪ ،‬آٍٔىِ ٗيِ حٓض‪ .‬پْ حُ آٌ ىٍ کظخد «يؼَكش حن ّ‬
‫َٕٗظّی أرَٕؼیى ح‪ٛ‬لٓخَی (‪ ٖ۲‬ـ ٖٓ‪‎‎ْ ، 4‬ق) َخو ٖ‪ٛ ٌُ 4۲‬لخریخص آييِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ طؼيحى ىٍ کظخد «حالٓظیؼخد كی يؼَكش حال‪ٛ‬لخد» حُ حرٍػزيحنزَ هَ‪١‬زی‬
‫(‪ ٖ۶۴‬ـ ٖ‪‎ ‎ْ ،4۶‬ق) ٕٓ‪َ 4‬لَ يیرخٗي؛ ح ّيخ کىطَ حُ ىٔ هٌَ رؼي‪ ،‬حرٍحػیَ ؿٍِی‬
‫‪ٜ‬لخرّ» يیطٕحَي رَّخو ٕٕٓٔ‬ ‫(‪ ۳۳۳‬ـ ٖٓ‪ ‎ْ ،۶‬م) ىٍ کظخد «ح ُٓيحنـخرّ كی يؼَكش حن ّ‬
‫َلَ حُ َُخٌ ‪ٛ‬لخری ىٓظَٓی پیيح کُي‪ .‬پْ حُ آٌ ىٍ کظخد «حال‪ٛ‬خرّ كی طًییِ‬
‫‪ٜ‬لخرّ» حرٍكـَ ػٔوالَی (‪ ۰۰4‬ـ ٕ‪‎‎ْ ،۴۳‬ق) رَّخو ‪ ٌُ ٔ۳۳۴‬رَهٍٕى يیکُیى‬ ‫حن ّ‬
‫کّ َٕیُٔيِ ‪ٛ‬لخری رٕىٌ رٔیخٍی حُ آَخٌ ٍح يَىٔى يیًَٗى‪ ،‬ىٍ كویوض آَخٌ ٍح‬
‫َُخٌ ‪ٛ‬خكذ ك‪٠‬یهض ػ‪ َٜ‬ؿخْهی يیىحَي کّ رؼ‪٠‬خ ً رّحٓالو حیًخٌ آٍٔىَي‪.‬‬

‫‪ٜ‬لخریخص» حُ «هخني ػزيحنَكًٍ‬ ‫ىٍ ىٍٔحٌ يؼخ‪ َٛ‬يیطٕحَیى رّکظخد «كیخس حن ّ‬

‫حنؼک» حٗخٍِ ًَخثیى کّ ىٍ ىٔ ؿهي ٓخيخٌ ىحىِ ٗيِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ يیطٕحَیى حُ کظخد‬
‫‪ٜ‬لخریخص» َٕٗظّی «دمحم ٓؼیي يزی‪ »ٞ‬یخى ًَخثیى کّ ىٍ آٌ َخو‬ ‫«يٕٕٓػش كیخس حن ّ‬
‫‪ٜ‬زٍٕ ٗخْیٍ» ىٔ ؿهي کظخد طلض ػُٕحٌ‬ ‫‪ٛ ٌُ ٔ۳ٕ4‬لخری آييِ حٓض‪َ .‬یِ «ػزيحن ّ‬
‫حنَٕٓل» پيیي آٍٔىِ حٓض‪ .‬حیٍ رٍَٓی يوخیّٔحی ٍح يیطٕحَیى ىٍ‬ ‫«‪ٛ‬لخریخص كٕل ّ‬
‫حرؼخى ىیگَ كَُْگی ًْچٌٕ ٗؼَ ٔ حىریخص ىٍ کظذ «ػزيحاليیَ حنًُّٓخ» ًْچٌٕ‬
‫٘خػَحص كیحنـخْهیّش ٔحالٓالو» (ٗخيم َٗف كخل ‪ٗ ٌُ ۳ٓ4‬خػَِ)‬ ‫«يؼـى حنُّٔخء حن ّ‬
‫«حهزخٍ حنُّٔخء كی کظخد حآلؿخَی» (ٗخيم َٗف كخل ٓ‪« ٔ )ٌُ ٔ۴‬حهزخٍ حنُّٔخء كی‬
‫ػويحنلَیي» (ٗخيم َٗف كخل ٓ‪ )ٌُ ٕ۳‬پیگیَی ًَخثیى‪ًْ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬کظزی چٌٕ‬
‫ػزيّللا ػلیلی ٔ کظخد «حالٓالو‬
‫ّ‬ ‫«حنًَأس حنؼَریش كیؿخْهیظٓخ ٔ حٓاليٓخ» َٕٗظّی‬
‫ٔحنًَأس» َٕٗظّی ٓؼیي حكـخَی ىٍ حیٍ ٍحٓظخ يؼهٕيخص يلیي رّىٓض ىحىِحَي‪.‬‬
‫ىیگَ َکظّی ؿخنذ حیٍکّ‪ :‬ىٍ گٌحٍٕ حُ ؿُگْخ ٔ ؿِِْٔخی پیخيزَ حکَو رَّخو‬
‫َُخَی رَيیهٍٕیى کّ ىٍ ىٕٔٓی ؿزّٓ ًَْحِ ٓپخِ يظوخ‪ٛ‬ى رٕىِ ٔ ىٍ يیيحٌ ؿُگ‬
‫رخ هٕحَيٌ حٗؼخٍ يٓیؾ رّط٘ـیغ ؿُگـٕیخٌ هٕى يیپَىحهظُي؛ یخ ىٍ هیًّْخی‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬رّييحٔحی يـَٔكخٌ يزخىٍص يیکَىَي؛ یخ رّحيٍٕ طيحٍکخطی يخَُي‬
‫آدٍٓخَی یخ ٔ‪ٛ‬هُّىٌ نزخّْخی ؿُگآٍٔحٌ ي٘ـٕل يیٗيَي‪ .‬ىٍ یک ‪ٛ‬لُّ حُ‬
‫كیهى «دمحم ٍٕٓلهللا» يیریُیى کّ يَ٘کیٍ هَیٖ ىٍ ؿُگ حُكي‪ ،‬پْ حُ ٗکٔض حٔنیّ‬
‫ىٍ رَحرَ ن٘کَ حٓالو‪ ،‬پخ رّكَحٍ يیگٌحٍَي‪ ،‬ح ّيخ «ُْي» ؿهٕ كَحٍ آَخٌ ٍح يیگیَى ٔ‬
‫ٓ‪ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ن٘کَ ٍح طَؿیذ رّحىحيّی ؿُگ يیکُي‪ .‬ىٍ ًْیٍ ؿُگ رٕى کّ ىهظَحٌ ٔ َُخٌ‬
‫ؿٕحٌ ػَری رخ ط٘کیم كهوّْخی ٍه‪ ٔ ٚ‬آٔحُ حیٍ حٗؼخٍ يٓیؾ ٍح يیهٕحَيَي طخ ٓپخِ‬
‫يَ٘کیٍ ٍح رّحىحيّی ؿُگ ػهیّ ن٘کَ حٓالو طٕ٘ین ٔ ط٘ـیغ کُُي‪:‬‬
‫ًَ٘ی ػهی حنًُّخٍم‬ ‫َلٍ رُخص ّ‬
‫حنطخٍم‬
‫ٔحنًٔک كی حنًلخٍم‬ ‫حني ٍُُّ كی حنًـــوخَن‬
‫حٔ طيرــــــَٔح َلخٍم‬ ‫حٌ طوزــــهٕح َؼخَن‬
‫كَحم ؿیَ ٔحين‬
‫= يخ ىهظَحٌ ‪١‬خٍم ْٔظیى‪ ،‬کّ رَكَْٕخی ٍُرلض ٍحِ يیٍٔیى‪ ،‬يخ گَْْٕخی‬
‫ىٍ ‪ٛ‬يف ْٔظیى‪ ،‬يخ ِي٘کْخی يؼطَ ٔ هٕٗزٕ ْٔظیى؛ حگَ رّحٓظوزخل ؿُگ رَٔیي‬
‫يخ رخ ًٗخ ْىآؿٕٕ هٕحْیى ٗي؛ حگَ حُ ؿُگ كَحٍ کُیي‪ ،‬يخٍح حُ ىٓض هٕحْیي ىحى‪.‬‬
‫چُخٌ حُ ىٓضىحىَی کّ ىیگَ َْگِ يخٍح َوٕحْیي ىیي‪ )ٔ۰ٔ(.‬ىٍيٕ‪ٟ‬غ ىیگَ حوػًَٔ‪،‬‬
‫ىهظَ ٔهيحَی‪ ،‬ىٍ طٕ٘ین يَىحٌ هزیهّ‪ ،‬رَحی ؿُگ ٔ حَظوخوؿٕیی چُیٍ يیَٓحیي‪:‬‬
‫كٌٍٔح حنٔالف ٔ ٔك٘زٕ رخْلرَم‬ ‫«اٌ حَظــــى نى ططهـــــزٕح رؤهیــکى‬
‫َوذ حنُّٔخء كزجْ ٍْ‪ ٢‬حن ًََُْن(ٕ‪)ٔ۰‬‬ ‫ٔهٌٔح حنًکخكم ٔحنًـخٓي ٔحنزٕٔح‬
‫= حگَ ًٗخ ىٍ ‪١‬هذ حَظوخو هٌٕ رَحىٍحٌ طخٌ َیٔظیي‪ ،‬پْ ٓالف ٍح رَ ُيیٍ‬
‫رگٌحٍیي ٔ كو‪ٕٓ ٢‬حٍ رَ حٓذ رَٔیي‪َٓ .‬يّىحٌ رگیَیي ٔ نزخّْخی چٔپُيِ رپٕٗیي ٔ‬
‫يخَُي َُخٌ َوخد رَِیي‪ .‬چّ ري حٓض هٕو ریكًیض ٔ َخىحٌ!»‬
‫حُ ؿزّٓی ىیگَ‪ ،‬حرٍػزخّ ىٍ رخٍِی حیٍگَّٕ َُخٌ يیگٕیي‪ :‬پیخيزَ حکَو آٌْخ‬
‫ٍح ًَْحِ هٕى ىٍؿُگ يیرَى ٔ آٌْخ رّييحٔحی يـَٔكخٌ يیپَىحهظُي ٔ حُ ؿُیًض‬
‫ؿُگی‪ٓٓ ،‬ى يیرَىَي‪ )ٔ۰ٖ(».‬یکی حُ َُخٌ يیگٕیي‪« :‬يخ ٖٗ ٌُ رٕىیى کّ ىٍ ؿُگ‬
‫هیزَ ًَْحِ پیخيزَ حکَو رٕىیى ٔ رّيـَٔكخٌ ىحٍٔ يیىحىیى ٔ رّآٌْخ َٗرض (ٕٓین)‬
‫يیَٕٗخَيیى‪ٔ .‬هظی ىژ هیزَ گٕ٘ىِ ٗي‪ ،‬پیخيزَ حکَو رّيخ ًٓٓی حُ ؿُخیى يؼخىل ٓٓى‬
‫يَىحٌ ىحى‪)ٔ۰4(».‬‬
‫ُکؼَیْزّ ىهظَ ٓؼي حٓهًیّ یکی حُ حیٍ َُخٌ حٓض کّ ىٍ هیزَ َٗکض ىحٗظّ حٓض‪،‬‬
‫ىٍ رخٍِ ی حٔ چُیٍ َوم ٗيِ کّ پیخيزَ حکَو يکخَی ٍح ىٍ ئـي ييیُّ رَحی حٔ ىٍ‬
‫َظَ گَكض کّ ىٍ آٌؿخ رّييحٔحی يـَٔكخٌ ٔ ‪١‬زخرض ریًخٍحٌ حٗظـخل ىحٗض‪)ٔ۰۳(.‬‬
‫حُ َُخٌ ُیخىی رَّخوْخی « ٍُكَیيِ» ‪ٍ« ،‬ریؼّ» ‪« ،‬نیهی ؿلخٍی»‪« ،‬يؼخىِ ؿلخٍی» ‪،‬‬
‫«حو حیًٍ» ‪« ،‬حو ُٓخٌ حٓهًی» ‪« ،‬حو کزّ٘ ه‪٠‬خػی» ‪« ،‬حو ٍٔهّ حَ‪ٜ‬خٍی»‪« ،‬حو‬
‫ٓهًّ»‪...‬رّػُٕحٌ ييحٔحکُُيِگخٌ يـَٔكخٌ ؿُگی یخى ٗيِ حٓض‪)ٔ۰۶(.‬‬
‫ٔ‪ٕ4‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رَؿٔظّطَ حُ ًّْ ٗو‪ٜ‬یض ٔ يٕهؼیض هيیـّی کزَی ٔ ُْي ًَْٔ أرٕٓلیخٌ‬

‫رٕى‪ ،‬حیٍْخ َُخَی يًٓی رٕىَي کّ ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خی حهظ‪ٜ‬خىی ٔ يَىوىحٍی َٓآيي‬
‫ىٍٔحٌ رٕىَي‪ .‬حیٍْخ چٌٕ ىیگَ َُخٌ ‪ٛ‬لخریخص‪ ،‬هزم حُ حٓالو ٓخهظّ ٗيِ رٕىَي‪.‬‬
‫حُ ًّْی حیٍْخ يٓىطَ‪ ،‬حیٍ َ٘یي‬ ‫اًبّیل ىًبى هلیٌَ‪:‬‬
‫رٔیخٍ ُیزخ ٔ ؿَحی ػَری ـ حٓاليی حٓض کّ َُخٌ ٔ ىهظَحٌ ييیُّ‪ ،‬رُّْگخو حٓظوزخل‬
‫حُ ٍٔٔى ك‪َ٠‬ص دمحم رَّ٘خَّی هٕٕآييگٕیی پیٖ حٔ هٕحَيَي‪ .‬حؿًخل ه‪٠‬یّ حُ حیٍ‬
‫هَحٍ حٓض کّ ك‪َ٠‬ص دمحم رّحػَ طٓيیيحطی کّ يظٕؿّ ؿخٌ حی٘خٌ حُ ٕٓی َٓحٌ‬
‫هَیٖ رٕى‪ ،‬ىٍ ٍُٔ ٕٓو حُ يخِ ٍریغحالٔل ٓخل َؤض ْـَی‪ َٓٗ ،‬يکّ ٍح‬
‫رّيو‪ٜ‬ي ييیُّ طَک کَى‪ .‬پْ حُ َُّ ٍُٔ ‪١‬ی ٓلَ ىٍ ٍُٔ ىٔحُىِْى ٍریغحالٔل‬
‫ٓخل چٓخٍىِْى رؼؼض رَحرَ رخ ریٔض ٔچٓخٍو ٓپظخيزَ ٕٕ‪( ۶‬و) رّيلم "هُزخ" (ٔحكّی‬
‫َِىیک ييیُّ) ىٍآيي‪ٓ .‬پْ ْـَص پیـًزَ حُ يکّ رّييیُّ يزيأ طخٍین ئهًخَخٌ هَحٍ‬
‫گَكض‪( .‬ح ّيخ آؿخُ ٓخل ٍح حُ يخِ يلَو کّ َؤظیٍ يخِ ٓخل هًَی حٓض كٔخد‬
‫کَىَي‪ٓ ).‬یََِٕیٔخٌ ٔ يٍٕهخٌ آٍٔىِحَي کّ ىٍ آٓظخَّی ٍٔٔى ك‪َ٠‬ص‪ ،‬آٌگخِ کّ‬
‫يٕکذ حٔ حُ طپّی "ػُیش حنٕىحع" َٓحُیَ ٗي‪ ،‬ؿَیٕ ٗخىی ييیُّ ٍح كَح گَكض ٔ هیم‬
‫ػظیًی حُ يَىيخٌ آٌ ىیخٍ ٗخىيخَّ ْٔهٓهّ کُخٌ ىٍ يَحٓى رخٗکْٕی رّحٓظوزخل حٔ‬
‫ٗظخكظُي‪ .‬ىٍ حیٍ يیخٌ گَْٔی حُ َُخٌ ٔ ىهظَحٌ‪ ،‬رخٍٕٗ ْٔهٓهّ ٔ ‪َٟ‬د ىف ٔ کق‬
‫ٔ َٕحهظٍ ىحیَِ‪ ،‬حیٍ َ٘یي رَّٓخیض ُیزخ ٔ ىلحَگیِ ٍح يیهٕحَيَي‪:‬‬
‫کَ ػهیُخ يخ ىػخ نهّهّ ىحع‬ ‫ٔؿــذ حن٘ـــ ُ‬ ‫يٍ ػهیُخ يـــٍ ػُیخص حنٕىحع‬ ‫‪١‬هغ حنزــ ُ‬
‫َٗكض حنًيیُش يَكزخ ً یخهیَ ىحع‬ ‫ؿجض ّ‬ ‫ُ‬
‫حنًزؼٕع كیُخ ؿجض رخْليَحنًطخع‬ ‫أیٓخ‬
‫ن ٔیویٍ‬ ‫أيٍ ٔ ٓـــالو ٍَٕ ك ِ‬ ‫َــــــٍٕ ِ‬ ‫‪١‬هغ حنٍُٕ حنًــزیٍ ٍَٕ هیَحنًَٓهیٍ‬
‫كؼهی حنزـــ َّ ٗـؼخع ٔػهی حنزلَ ٗؼخع‬ ‫ٓخهّ هللا طــــــؼخنی ٍكًش نهؼـــــخنًیٍ‬
‫هٕنّ هــــــٕل ك‪ٜ‬یق یظ َــــــليی حنزُهـخء‬ ‫ًٔخء‬
‫ن ؿخء َطوّ ٔكی حن ّ‬ ‫يَٓم رخنل ّ ِ‬
‫أیُّٓخ حنٓخىی ٓـاليخ ً يخ ٔػی حنوَآٌ ٔحع‬ ‫نهَٔفِ ىٔحء‬
‫كیّ ِنهـــــــٔى ٗــلخ ٌء كیّ ّ‬
‫= رَآيي هَ‪ ٙ‬يخِ‪ ،‬رَ يخ‪ ،‬حُ گٌٍگخِْخی ٔىحع‪ٔ .‬حؿذ ٗي رَيخ ٓپخّگٌحٍی‪،‬‬
‫طخ ُْگخيی کّ کٔی هللا ٍح ‪ٛ‬يح يیکُي‪ .‬طٕ حی يزؼٕع ٗيِ ىٍ يیخٌ يخ؛ کّ آييی رخ‬
‫ىٓظٍٕ ح‪١‬خػض‪ ،‬حيَص ح‪١‬خػض ٗيِ حٓض‪ .‬آييی ٔ رّييیُّ َٗحكض ىحىی‪ ،‬هٕٕآييی‬
‫حی رٓظَیٍ ىػٕصکُُيِ‪ .‬رَآيي ٍَٕ آٗکخٍ‪ ٍَٕ ،‬رٓظَیٍ پیخيزَحٌ‪ٛ ٍَٕ ،‬هق ٔ‬
‫ٓاليض ٔ ٍَٕ حیًخٌ ٔ یویٍ‪ .‬هيحَٔي رّٔٓیهّی حٔ ٗؼخع ٍكًض هٕىٍح رَ ه٘کی ٔ‬
‫ىٍیخ گٔظَحَیيِ حٓض ‪ ...‬طٕ ههذْخ ٍح رّیکيیگَ پیَٕي ىحىی‪...‬‬
‫ٕ‪ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّبئجَی ىًلٍ ثَگْه کوكى كفزواى!‬

‫= هیخَض ىٍ گٌحٍٕ طخٍین! حیٍ یک ىٍٔؽ آٗکخٍ طخٍین حٓض‪ .‬يٕ‪ٕٟ‬ع رّ‪ٍٕ١‬‬
‫يـَ‪ٟ‬خَّ ٔ يزخنـّآيیِ گٌحٍٕ ٗيِ حٓض‪َُ ،‬يِ رّگٍٕ کَىٌ ىهظَحٌ ػًٕيیض یخ‬
‫حؿهزیض َيحٗظّ‪ ،‬ىٍ حیٍ ُيیُّ طلَیق ٔ ٓیخًَِخیٗ رَيزُخی ؿَ‪ٍُٔٝ‬ی حػًخل ٗيِ‬
‫حٓض‪« .‬چٌٕ ؿَ‪ ٝ‬آيي َُْ پخيخل ٗي!» ‪...‬‬
‫حگَ ػَد ىهظَحٌ هٕى ٍح َُيِ رّگٍٕ يیکَىَي‪ ،‬پْ ٌُ حُ کـخ يیآٍٔىَي؟!‬
‫چگَّٕ ُحى ٔ ٔني يیکَىَي؟ رّٔیژِ کّ طؼيى ُٔؿخص ٔ چُئًَْی رّٗيص ٍحیؾ‬
‫رٕى‪ .‬هزیهّی ػویق ىٍ ؿخْهیض رّطؼيى ُٔؿخص َِٗٓ رٕى‪ .‬رَهی حُ آَخٌ ىِ ٌُ ىحٗظُي‪.‬‬
‫ىٍ ٍٔحیخص ‪ٛ‬لیق آييِ حٓض کّ ؿیالٌ ػولی ُيخَی کّ حٓالو آٍٔى طؼيحى ىِ ٌُ‬
‫ىحٗض‪ .‬ىٍ آؿخَی َوم ٗيِ کّ يـیَس رٍ ٗؼزّ ػولی ْ٘ظخى ًَْٔ رَگِیي؛ َیِ (‪١‬زن‬
‫ٍٔحیخص) ْلظخى کُیِ ٍح طًهُّک کَى‪ًٗ .‬خٍ َُخٌ يلئىیض َيحٗض‪ .‬يَٓ <یخ ٗیَرٓخء>‬
‫َْ ىهظَ (رٔظّ رّٗؤٌ كخيیهی ٔ ح‪ٛ‬م کلٕیض) حُ پُـخِ طخ ‪ٛ‬ي ٗظَ ٔ ریٖطَ رٕى‪.‬‬
‫ْيف ؿخیی حُىٔحؽ <ػالِٔ رَ کخيـٕیی ٔ حكٌِٔهٕحْی ؿُٔی> طٕحني ٔ‬
‫طُخٓم رٕى‪َُ .‬خٌ رخٍآٍٔ يًئف ٔ يلزٕد رٕىَي ٔ َخُحیی َُخٌ ػیذ ٔ ٕٗو ًَٗىِ‬
‫يیٗي‪َُ .‬خٌ ػَد رٓظَیٍ َیَٔی کخٍ ٔ طٕنیي َیِ رٕىَي‪ ،‬حك٘خو ٔ يٕحٗی ٍح ٓخيخٌ‬
‫يیىحىَي ٔ رَحی هخَٕحىِ ٔ ًَْٔحٌ هٕى ػَٔص ٔ يلخهَص كَحْى يیآٍٔىَي‪.‬‬
‫حكٌِٔ رًَّْی حیٍ يٕحٍى‪ ،‬چُي ًَْٔی رَحی يَىحٌ ىٍ يیخٌ ػَد‪ ،‬يخَُي‬
‫ىیگَ حهٕحو ٔ ‪ٕ١‬حیق‪ ،‬ىالیم ىیگَی ْى ىحٗض‪ .‬یکی حُ يٓىطَیٍ آٌْخ رَحی رٍِگخٌ‬
‫هزخیم‪ ،‬ىالیم حؿظًخػی ٔ ٓیخٓی ىحٗض ٔ حیٍ ىٍ َظخو هزخیهی‪ ،‬کّ پیَٕي ٓززی ٔ َٔزی‬
‫ریٍ هزخیم ػخيم يًٓی ىٍ پیَٕيْخی حؿظًخػی ٔ هزیهٕی رٕى‪ٍَٟٔ ،‬ی ٔ يٓى رٕى‪ .‬حیٍ‬
‫َٕع ًَْٔگِیُی ىٍ هزخیم ٔ ىٍ ٍإٓخی هزخیم ٔ كََُيحٌٗخٌ كَحٔحٌ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ ُيخٌ پیخيزَ حٓالو َیِ حیٍ حَگیِِ ٔ ‪ٍَٟٔ‬ص‪ ،‬ػخيم يًٓی ىٍ چُي‬
‫ُّٓض ٔ حَگیِِ ىٍ ىٍٔحٌ پْ حُ حٓالو َیِ حىحيّ‬ ‫ًَْٔی حُ هزخیم يوظهق رٕى‪ .‬حیٍ ُ‬
‫پیيح کَى‪ .‬حؿهذ حُىٔحؽْخی ك‪َ٠‬ص دمحم رخ ًْیٍ حَگیِِ حَـخو ٗي‪ .‬رٔیخٍی حُ ٍؿخل‬
‫‪ٛ‬يٍ حٓالو (ح‪ٛ‬لخد) َیِ چُیٍ يیکَىَي‪ .‬يؼخٔیّ َُخٌ ُیخىی حُ هزیهّی رُیکهذ‬
‫حهظیخٍکَى طخ حُ کًکْخی ٓیخٓی ٔ َظخيی آَخٌ رَهٍٕىحٍ ٕٗى‪.‬‬
‫پْ ىحٓظخٌ «ٔأىحنزُخص» کٌد يل‪ ٞ‬حٓض‪ .‬گٌحٍْٕخی طخٍیوی يیٍٓخَي کّ‬
‫<طُٓخ یک َلَ رَّخو هیْ رٍ ػخ‪ٛ‬ى رٍ ُٓخٌ حنًُوَی حنٔؼيی حنظًیًی = حُ هزیهّی‬
‫رُیطًیى> کّ رٍِگ هزیهّ ٔ ٗخػَ ُرَىٓظی رٕىِ حٓض‪ ،‬رّحیٍ ػًم يزخىٍص کَىِ‬
‫ٖ‪ٕ4‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حٓض‪ ،‬حٔ ْ٘ض ىهظَ ىحٗض‪ ،‬ػهض ک٘ظٍ (یکی حُ) ىهظَحَٖ حیٍ رٕى کّ َؼًخٌ‬
‫رٍيٌٍُ رخ ن٘کَی رّرُیطًیى ْـٕو آٍٔى ٔ هیْ رّىكخع حُ هزیهّ رَهخٓض‪ ،‬حيخ‬
‫ٗکٔض هٍٕى ٔ َظٕحَٔض رّهٕری حُ هٕى ٔ هزیهّ ىكخع ًَخیي؛ پْ طَٓیي کّ هٕى‬
‫ک٘ظّ ٕٗى ٔ ىهظَحَٖ رّحٓخٍص رَىِ َٕٗي ٔ رّکُیِی يخىحو حنؼًَ گًخٗظّ گَىَي‪.‬‬
‫هیْ ىٍ ٓخل َٓى ْـَی ىٍ ْیجض رُیطًیى َِى پیخيزَ آيي ٔ حٓالو آٍٔى‪ ،‬چٌٕ‬
‫پیخيزَ حٔ ٍح ىیي كَيٕى‪« :‬حیٍ ٍَٓٔ حْم ‪ٛ‬خنق حٓض‪ ».‬گٕیخ هیْ رَحی آيَُٕ‬
‫گُخْخٌ هٕى َِى پیخيزَ رّهظم ىهظَٕ حػظَحف کَىِ حٓض‪)ٔ۰۰(.‬‬
‫حيخ آٌچّ ىٍ آیّی َٓى حُ ٍٕٓۀ طکٕیَ آييِ کّ «رخی ًَذ هُظهض = رّکيحيیٍ گُخِ‬
‫ک٘ظّ ٗي؟» ٔ رَهی حُ يلَٔحٌ <رَحٓخّ طلٔیَ رٍّأی> آٌ ٍح رّحكٔخَّی‬
‫«ٔأىحنزُخص» حَ‪َٜ‬حف ىحىِ حَي‪ ،‬رّْیچ ٔؿّ ‪ٛ‬لض َيحٍى؛ ُیَح ىٍ حیٍ آیّ ٓوٍ حُ‬
‫یک كَى يٕأَض يـٕٓل حٓض‪ َّ ،‬حُ ؿًغ يٕأَغ‪ ،‬حگَ هَحٍ رٕى ٓوٍ حُ ىهظَحٌ‬
‫يوظٕنّ رخٗي‪ ،‬رخیي ‪ًٟ‬یَ ؿًغ يٕأَغ (هُظِهٍ) يیآيي‪ .‬كخل آٌکّ ىٍ حیٍؿخ ٓوٍ حُ یک‬
‫كَى يٕأَغ حٓض کّ يؼهٕو َیٔض کی حٓض ٔ ىٍ کـخ ک٘ظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حرٓخو آیّ طخ آٌكي حٓض کّ دمحم رٍ حرٗ ػًیَ رخ یک ٔحٓطّ حُ حيخو ‪ٛ‬خىم ٍٔحیض‬
‫يیکُي کّ حیٍ آیخص ىٍ ٗؤٌ حيخو كٔیٍ َخُل ٗيِ حٓض! َیِ يُ‪ ٍٕٜ‬رٍ كخُو رخ یک‬
‫ٔحٓطّ حُ حيخو رخهَ َوم يیًَخیي کّ كَيٕى‪ :‬حیٍ آیخص ىٍرخٍِی يخ َخُل گَىیيِ حٓض!‬

‫گٌٗظّ حُ ًّْی حیٍْخ‪ ،‬حگَ يٕحٍى ىیگَی ْى ٔحهغ ٗيِ رخٗي هخرم يوخیّٔ حٓض‬
‫رخ هظمْخی َخيٕٓی کّ حئَُِ ىٍ ىَیخ ٔحهغ يیٕٗى‪ ،‬رخ حیٍ طلخٔص کّ ىٍ هظمْخی‬
‫َخيٕٓی‪ ،‬هَرخَی يظٓى رّػًم حهظیخٍی حٓض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ؿخيؼّی ػَرٔظخٌ رّهخ‪ َ١‬كلع‬
‫ػلض ٔ ػ‪ًٜ‬ض آٌ رٕىِ حٓض‪ .‬چُیٍ ػًهی رخ حَلخء يوظهق ىٍ طخٍین ًّْی يهضْخ‬
‫ٍٔی ىحىِ حٓض‪ .‬يخ ىٍ حىریخص ٔ حكٔخَّْخی پخٍٓی چويٍ يلالص رَّخوْخی «چٓم‬
‫ىهظَ» یخ [چٓم ىهظَحٌ] ىحٍیى‪ .‬رَگ٘ض ًّْی حیٍحكٔخَّْخ ٔ حٓخيی رّحیٍ َکظّ‬
‫حٓض کّ آٌ ىهظَحٌ حُ ؿُگْخ كَحٍ کَىَي ٔ رَحی حیٍکّ حٓیَ َٓرخُحٌ ىًٍٗ ٔ‬
‫ریػِص ََٕ٘ي‪ ،‬ىٓظّؿًؼی هٕى ٍح حُ حٍطلخع رّپخثیٍ حَيحهظُي ٔ َخرٕى کَىَي‪.‬‬
‫ىٍ ؿخيؼّی ػَد‪ ،‬ىٍ ُيخٌ ؿُگ رَهی َُخٌ ٔهظی يظٕؿّ ٗکٔض ٔ‬
‫ػوذَ٘یُی هٕو هٕى يیٗيَي‪ ،‬حُ طَّ حٓخٍص كـخد ٍح کُخٍ يیگٌحٗظُي ٔ هٕى ٍح‬
‫‪َ١‬كّ‪َُ ،‬خٌ‬‫ٗزیّ رّکُیِحٌ يیکَىَي طخ رظٕحَُي كَحٍ کُُي ٔ حٓیَ ىًٍٗ ََٕ٘ي‪ُ .‬‬
‫ریكـخری ٍح کّ ه‪ٜ‬ي ىحٗظُي حُ ىًٍٗ كَحٍ کُُي‪ ،‬چُیٍ طٕ‪ٛ‬یق يیکُي‪:‬‬
‫‪ٕ44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫روـــــٕحَخ یٕو طلالم حنه ِ ًّى‬ ‫ٓخثهٕح ػُّـــخ حنٌّی یؼـــــَكُخ‬

‫ؽ حنَُؼَى(‪)ٔ۰۴‬‬ ‫ٔ طَهُق حنویم حػَح َ‬ ‫إٔٓهٓخ‬
‫حنزی‪ ٞ‬ػٍ ُ‬ ‫ُ‬ ‫یٕو طزيی‬
‫ٓزَسرٍ ػًَٔحنلوؼٔی ىٍ ریخٌ ػیذْخی هزیهّی رُیَٓ٘م يیگٕیي کّ َُخٌ‬ ‫َ‬
‫آٌْخ هٕى ٍح حُ طَّ حٓخٍص ٗزیّ کُیِحٌ ٔ رَُّْ يیکُُي‪:‬‬
‫یُوَهٍَ ايــخء ٔ حإليــــــخء كـــَحثَ‬ ‫حنَٔع رخ ٍى ٔؿِْٕخ‬ ‫ٔ َٕٔطکى كی ّ‬
‫طّ ظخَْ(‪)ٔ۰۲‬‬ ‫ػخٍ یخ حرٍ ٍَی َ‬ ‫ًٔنک ٌ‬ ‫ػی ََّطُخ حنزخَٓخ ٔ نلــــــٕيــــــٓخ‬ ‫أ َ‬
‫ظ َم َٔؿْ ُُّٓ‬ ‫٘ ََ أ َ َكيُ ُْ ْى ِرخْل َْؼَٗ َ‬‫ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ‪ ،‬حیٍکّ هَآٌ يیكَيخیي‪ِ َٔ « :‬اًَح رُ ِ ّ‬
‫ٌٕ أ َ ْو یَي ُ ُّ‬
‫ّٓ ُ‬ ‫ػهَٗ ُْ ٍ‬ ‫٘ ََ رّأَی ًُْ ِٔ ُکُّ َ‬ ‫ٕء َيخ رُ ِ ّ‬
‫ٓ ِ‬‫حٍٖ ِيٍَ ْحنوَ ْٕ ِو ِي ٍْ ُ‬ ‫ُئ َْٕىًّح َٔ ُْ َٕ ک َِظی ٌى ‪ ،‬یَظ ََٕ َ‬
‫ٓخ َء َيخ َیلْ ُک ًٌَُٕ ‪ ۳۴ :ٔ۶ ،‬ـ ‪ »۳۲‬حیٍ آیخص حٗخٍِ رّطل‪٠‬یم ٔ طَؿیق‬ ‫د أَال َ‬ ‫كِی حنظ ُّ ََح ِ‬
‫كََُي ًکٍٕ َٔزض رّحَُخع َِى ػَد آٌ ُيخٌ ىحٍى‪ .‬رَّْكخل ىكخع حُ يٕؿٕیض ٔ‬
‫َٕحيیْ هزیهّ رّػٓيِی يَىحٌ رٕىِ ٔ طٕني یک يَى ىٍ هخَٕحىِ ٔ هزیهّ رّيؼُی حكٌِٔ‬
‫ٗيٌ هيٍص هزیهّ رٕىِ حٓض کّ َْکْ آٌ ٍح حَظظخٍ يیک٘یي ٔ حُ آٌ حهزخل يیکَى‪.‬‬
‫ىٍػ‪ َٜ‬يخ كخؿؼّی رٍِگ ىهظَک٘ی ىٍىٍٔحٌ طکكََُيی ىٍچیٍ ٍٔی ىحىِ!‬

‫كوَ عبُلی‬
‫ٗؼَ ؿخْهی یک يُزغ يٓى رَحی ىٍک ٍٔحر‪ ٔ ٢‬يُخٓزخص َُيگی هزخیهی َیِ‬
‫حٓض‪ٟٔ .‬ؼیض يُخرغ يطخنؼخطی "كوّؿخْهی" رَّٔزض َٗحی‪َُ ٢‬يگی يظلخٔص هزیهٕی‪،‬‬
‫يظلخٔص حٓض‪ .‬ريیٓی حٓض ْیچ كکًی ٍح ًَیطٕحٌ رًَّْی هزخیم رَّلٕ یکٔخٌ‬
‫ُّٓضْخ ٔ َٗحی‪ ٢‬يظلخٔص َُيگی ىٍ ٗزّؿِیَِ گٔظَىِ‬ ‫طَٔی ىحى‪ٛ .‬يْخ هزیهّ رخ ُ‬
‫رٕىَي ٔ َْهزیهّ َُيگی ئظوالَّی هٕى ٍح ىحٗظُي‪ .‬رُخءح ً ٗخػَی يظؼهن رَّْهزیهّ‪،‬‬
‫ریخَگَ ٍٔف ٔ ٍٕٔ َُيگی ػَد َٕع هٕى حٓض‪ٟٔ .‬ؼیض ؿـَحكیخیی َٗٓی ٔ‬
‫ٍٔٓظخیی‪ ،‬یخ ػ٘خیَی ٔ حيؼخل حیٍْخ َیِ ىٍ حیٍ يَُرُيی كخثِ حًْیض حٓض‪.‬‬
‫ٗؼَ ؿخْهی حگَچّ ىٍ كي كَحٔحٌ يظ‪ ًٍّ ٠‬كکًض حٓض‪ ،‬ح ّيخ آٌچّ کّ رّهٕحَیٍ‬
‫ٔ َظخيخص كوٕهی ىٍ يؼُخی كوٓی حئَُی حٓض‪َٛ ،‬كخ ً رّ‪ٍٕٛ‬ص ‪ًُٟ‬ی ٔ‬
‫حٗخٍِی گٌٍح حَؼکخّ ىحىِ حٓض‪ .‬رخ حیٍ ٔؿٕى رخُ ْى يیطٕحَیى آٌ ٍح حُ ؿًهّ يُخرغ‬
‫‪ٜ‬هی طلض ػُخٔیٍ‬ ‫"كوّؿخْهی" رًّٗخٍ ریخٍٔیى‪ .‬هٕٕروظخَّ ٔؿٕى يُخرغ يل ّ‬
‫«حَٔخدحنؼَد» ي٘کم هزیهّ ُٗخٓی ٍح طخ كئىی كم يیکُي‪.‬‬
‫َکظّی ىیگَ حیٍکّ ىٍ ؿخْهیض حُ ‪١‬زوّی كویٓخٌ ىیُی کّ هٕحَیٍ رگٌحٍَي ٔ‬
‫يَىيخٌ ٍح رّپٌیَٕ آٌ يهِو کُُي‪َ٘ ،‬خَی َیٔض‪ .‬حنزظّ حیٍ رّيؼُخی َلی هٕحَیٍ ٔ یخ‬
‫‪ٕ4۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫كوّ ٔ هخٌَٕ ىیُی َیٔض‪ .‬هٕحَیٍ ىیُی ٔؿٕى ىحٗض کّ رّآٌ «كوّؿخْهی» گلظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪« .‬كوّؿخْهی» ح‪ٛ‬طالكی ؿيیي حٓض کّ "ؿٕحى ػهی" پخیّگٌحٍ آٌ حٓض‪ٔ .‬ی‬
‫يیگٕیي‪« :‬يٍ ٔهظی نلع «كوّؿخْهی» ٍح رّکخٍ يیرَو‪ ،‬يُظٍٕو حیٍ َیٔض کّ ًّْی‬
‫حْم ؿخْهیض ‪١‬زن كوّ ٔ حكکخو ٔحكي ٔ یکٔخَی ػًم يیکَىِحَي رّيخَُي گَى آييٌ‬
‫ًّْی حكکخو ىٍیک ىٔنض َٔظخو‪ ،‬کّ چُیٍ ٓوُی ىٍكن حْم ؿخْهیض پٌیَكظُی‬
‫َیٔض‪ ،‬چَح کّ حكکخو آَخٌ رَكٔذ طؼيى ٔ حهظالف هزخیم يظلخٔص رٕىِ حٓض‪)ٔ۴ٓ(».‬‬
‫آٌچّ حئَُِ رّػُٕحٌ كوّ کٍٓ ٔ ٍیّ٘ىحٍ ىٍ كُِٕی طَ٘یغ ىیُی يؼَكی‬
‫يیٕٗى‪ ،‬ىٍ ٔحهغ ٗکم طکخيم یخكظّی حُ یک َظخو طخٍیوی حٓض کّ حُ آيُِْٕخی‬
‫حىیخٌ هزم ٔ ػَكیخص يوخٌٍ رخ ظٍٕٓ حٓالو يُ٘ؤ گَكظّ حٓض‪ ،‬كوّؿخْهی کّ ًْخٌ‬
‫َظخو هخََٕی (ٔنٕٓخىِ) ؿخٍی ىٍيیخٌ يَىيخٌ ػ‪ َٜ‬ؿخْهیض ػَری حٓض‪ .‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً‬
‫ىٍ كُِٕی يؼخيالص ٔ ػوٕى ٔ ػَكیخص‪ ،‬يٓىطَیٍ رٔظَ طخٍیوی ٗکمگیَی طَ٘یغ‬
‫حٓاليی حٓض‪.‬‬
‫رّػزخٍص ىیگَ‪« :‬كوّؿخْهی» ػزخٍص حٓض حُ حكکخو ٔ ىٓظٍٕحنؼًمْخی َخظَ‬
‫رّ طُظیى ٍٔحر‪ ٢‬يَىيخٌ آٌ ػ‪َٜ‬؛ ٗخيم حُىٔحؽ‪١ ،‬الم‪َ ،‬ظخو ه‪٠‬خیی‪ ،‬هٕحَیٍ‬
‫ؿِحیی ٔ َْآٌچّ َِى آٌْخ كالل ٔ كَحو یخ ؿخیِ ٔ َخؿخیِ ههىىحى يیٗي‪ .‬آَخٌ رَحی‬
‫ُّٓض‬‫هٕى هٕحَیٍ ٔ َٗحیغ ٍٍٔٗ ىحٗظُي‪ .‬هٕحَیُی کّ ‪١‬ی هٌَْخ رّكٔذ ػَف ٔ ُ‬
‫هخیى ٗيِ رٕى ٔ طوطیَخپٌیَ يیًَٕى‪ .‬ػَد ؿخْهی حُ پخٍِی هٕحَیٍ حنِحوآٍٔ كوٕهی‬
‫یخ ػزخىی رَهٍٕىحٍ رٕىِحَي‪ ،‬حػزخص حیٍ أيَ کخٍ ىٕٗحٍی َیٔض‪ٕٗ .‬حْي طخٍیوی ٔ‬
‫يُخرغ يؼظزَی ٔؿٕى ىحٍى کّ آَخٌ َیِ يخَُي رٔیخٍی حُ يهم‪ ،‬رَحی هٕى یک ٍژیى‬
‫كوٕهی ـ طوُیُی‪ٔ ،‬نٕ ٓخىِ ىحٗظّحَي‪.‬‬
‫چیِی کّ رّکخٍگیَی ح‪ٛ‬طالف يٍٕى رلغ ٍح ىٍ كن آَخٌ يـخُ يیًَخیي‪.‬‬
‫ٔؿٕى َٕػی َظخو كوٕهی ٔ رََخيّْخی ػزخىی ىٍ ىٍِٔی ؿخْهیض ؿیَ هخرم حَکخٍ‬
‫حٓض‪ .‬كظّی رَهی طلهیمگَحٌ آٌ ٔ‪ٟ‬ؼیض ٍح چُيحٌ ٓخىِ ْى ًَیىحَُي‪« .‬یُٕف‬
‫ٗخهض» (ٕٓ‪ ٔ۲‬ـ ‪ )ٔ۲۶۲‬ىٍ کظخد «كوّ حٓاليی» يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«َٓخىْخی كوٕهی ػَرٔظخٌ ىٍ ُيخٌ دمحم ٍٔی ْىٍكظّ رئی َزٕى‪َ .‬ؤض‪،‬‬
‫ٍژیى كوٕهی يیخٌ ٓخىحص ػَدْخی رئی ٔؿٕى ىحٗض کّ گَچّ ‪١‬زیؼظخ ً حرظيحیی رٕى‪،‬‬
‫ح ّيخ رّْیچ ٔؿّ ىٍ هٕحَیٍ ٔ کخٍرٔضْخی آٌ رٔی‪َ ٢‬زٕى‪ .‬ه‪ٜ‬ی‪ّٜ‬ی کهت حیٍ ٍژیى‬
‫كوٕهی ٔ َّؿِثیخطٖ‪ ،‬طخ كئىی حُ ‪َ١‬ین ٗؼَ پی٘خحٓاليی ٔ ٗؼَ حٓاليی َؤظیٍ‬
‫ٔ حُ ‪َ١‬ین حكٔخَّْخی هزخیم رَيخ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫‪ٕ4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پِّْ ىًبى عبُلی‬

‫ىٍ يٍٕى پٕٖٗ َُخٌ ػَری ىٔ يـًٕػّ گٌحٍٕ ٍٓیيِ حٓض؛ یک يـًٕػّ‬
‫گٌحٍٗخص كکخیض حُ پٕٖٗ کخيم َُخٌ ػَری ىحٍى؛ يـًٕػّی ىیگَ حُ آُحىی ٔ‬
‫ک٘ق کخيم آَخٌ هزَ يیىْي‪َْ .‬ىٔ يٍٕى ْى ىٍٓض حٓض؛ ىٍ ىٍِٔی ؿخْهیض‬
‫ریكـخری ٔ رَُّْگی رٕىِ‪ ،‬كـخد ٔ پٕٖٗ کخيم ْى ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض‪ ،‬يُظٓی‬
‫پٕٖٗ حؿهزیض ىحٗظّ‪ ،‬حیٍ ىٍ حٗؼخٍ ؿخْهی رّٔ‪ٕٟ‬ف يُؼکْ حٓض‪.‬‬
‫گَيخی ػَرٔظخٌ حؿخُِی رَُّْگی ٔ يک٘لّ رٕىٌ ٍح رَُّخٌ ًَیىحى‪ .‬ؿیَص ٔ‬
‫كًیض ٔ َخيّٕىحٍی ػَد َیِ حُ آٌ ٗيیيطَ رٕى‪َُ .‬خٌ ػَد حُ نزخّْخی يظُٕػی‬
‫رَحی پٕٖٗ حٓظلخىِ يیکَىَي؛ رخ حیٍ طٕ‪ٟ‬یق کّ َُخٌ يکّ‪ ،‬حیٍ َٗٓ پَػیٖ ٔ‬
‫َٕٕ ٔ يَکِ طـًغ ػَٔص ٔ حَٗحكیض ٔ يلخهَص‪ ،‬حُ آُحىی کخيم ىٍ حيَ پٕٖٗ‬
‫رَهٍٕىحٍ رٕىَي؛ ح ّيخ َُخٌ َٕحكی ػ٘خیَی ٔ رخىیَّ٘یٍ حُ پٕٖٗ کخيم رَهٍٕىحٍ‬
‫رٕىَي‪ .‬آٌْخ پیَحٍْْخی رهُي رَطٍ يیکَىَي ٔ ٍَٔٓی ٔ ػگخل رَّٓ يیرٔظُي‪.‬‬
‫«ػگخل» يَىحَّ ٔ َُخَّ ىحٍى‪ ،‬ػگخل يَىحَّ یک َٕحٍ رخٍیک رٍَّگ ٓیخِ‪ ،‬یخ‬
‫َٓم ٔ ٓلیي يیرخٗي کّ يَى ػَد رَحی َگٓيحٗظٍ «حًِٗخؽ» رخالی َٓهٕى‬
‫يیحَيحُى‪ ،‬ػگخل َُخَّ يخَُي ػًخيّی يَىحٌ حٓض کّ ىٍ يٍٕى َُخٌ ػًٕيخ ً رٍَّگ‬
‫ٓیخِ حٓض‪ .‬گیْٕٔخی َُخٌ حُ ُیَ ػگخل آٔیِحٌ يیٗي ٔ پخٍچّی َخُکی رّآٌ‬
‫يه‪ٜ‬ن رٕى کّ حُ پ٘ض َٓ طخ کًَ ٌُ ٍح يیپٕٗخَیي‪.‬‬
‫ىٍ كویوض حیٍ ػگخل رٕى کّ آٌ پخٍچّ ٍح ٍٔی َٓ ٌُ َگخِ يیىحٗض ٔ‬
‫ىٓضْخی ٌُ رَحی کخٍ آُحى يیٗي‪ًََّٕ .‬ی حیٍ َٕع پٕٖٗ طخُُْٕ ىٍ يیخٌ َُخٌ‬
‫ػ٘خیَی ىٍ ػَر ٔظخٌ ٔ رلَیٍ ٔ ؿُٕد ػَحم ٔ َُخٌ کَىی ٔ َُخٌ نَی ىٍ‬
‫َٕحكی ؿُٕد حیَحٌ يَٕٓو حٓض‪َٕ .‬ػی ىیگَ كـخد کخيم َیِ يَٕٓو رٕى کّ رّآٌ‬
‫«ؿهزخد» گلظّ يیٗي‪ ،‬آٌ پٕٖٗ کخيم ريٌ حُ كَم َٓ طخ يیخَگخِ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يـًٕع پٕٖٗ َُخٌ ػَری ٍح يیطٕحٌ حیٍٓخٌ ىٓظّرُيی کَى‪:‬‬
‫ٔ ـ ٍَٔٓی َخُک‪ ،‬کّ حُ پ٘ض َٓ رًّٓض ههلی ريٌ ک٘یيِ يیٗي ٔ‬
‫رّٔٓیهّی ػگخل (ػوخل) ٍٔی َٓ يلکى گیَ يیکَى‪.‬‬
‫ٕ ـ هًخٍ‪ٍَٓٔ ،‬ی رٍِگ ٔ َخ ىٔهظّ کّ حُ كَم َٓ طخ ٗخَّْخ ٔ رخالی ٓیُّ‬
‫ٍح يیپٕٗخَیي‪ُْ )ٔ۴ٔ(.‬ي‪ ،‬ىهظَ ‪ٛ‬ؼ‪ٜ‬ؼّ‪ ،‬رّهٕى حكظوخٍ يیکُي کّ هًخٍ ٍح ؿِ َِى‬
‫چٓخٍ َلَ حُ رٔظّگخَٖ (پيٍٕ ‪ٛ‬ؼ‪ٜ‬ؼّ‪ ،‬رَحىٍٕ ؿخنذ‪ ،‬هخنٕیٖ حهَع‪ٔ ،‬‬
‫ًَْٕٔ ُرَهخٌ رٍ ريٍ) حُ َٓ رخُ َکَىِ حٓض‪)ٔ۴ٕ(.‬‬
‫‪ٕ4۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٖ ـ ؿهزخد‪ ،‬يوُؼّی ٔٓیغ رٕىِ کّ حُ كَم َٓ طخ پخثیٍ کًَ ٍح يیپٕٗخَیيِ ٔ‬

‫هَ‪ٍٕٛ ٙ‬ص رخُ رٕىِ ٔ ىٍ ریٌَٔ حُ يُِل‪ ،‬حُ حیٍ پٕٖٗ حٓظلخىِ يیکَىَي‪)ٔ۴ٖ(.‬‬
‫َُخٌ ٕٓىحَی ٔ ٕٓيخنی طخ ُُْٕ حُ حیٍ َٕع كـخد حٓظلخىِ يیکُُي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ َوخد ٔ ػزخ‪ ،‬حیٍ کخيمطَیٍ كـخد ٌُ ػَری رٕى کّ ىٍ ‪١‬زوخص حَٗحف ٔ‬
‫حه٘خٍ رخالی ؿخيؼّ يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ يیگَكض‪َ )ٔ۴4(.‬وخٗیْخی َُْی ٔ كخَظِی کّ‬
‫ىٍ ىٓض حٓض‪َُ ،‬خٌ رُیْخٗى ٍح حیٍگَّٕ َ٘خٌ يیىْي‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ٍٔرُيِ (رَهغ) ٔ ٍَٔٓی رئٌ ػزخ‪ ،‬کّ َُخٌ يظؼهن رّ‪١‬زوخص ٔ‪ٟ‬یغ حُ آٌ‬
‫حٓظلخىِ يیکَىَي (‪ )ٔ۴۳‬ىٓضْخی ٗخٌ رخیي رَحی کخٍ آُحى يیرٕى‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ػگخل (ػوخل) ٔ ػزخ‪ٍٕٛ ٔ ،‬ص رخُ‪ ،‬کّ َُخٌ حَٗحكی هَیٖ يیپٕٗیيَي‪.‬‬
‫ُْي ًَْٔ أرٕٓلیخٌ ىٍ كیهىْخی طخٍیوی حیٍگَّٕ طًؼیم ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫پٕٖٗ َُخٌ ػَد یکی حُ حٍُْٕخی ػئلَخپٌیَ آٌؿخيؼّ رًّٗخٍ يیآيي ٔ‬
‫ػيو پٕٖٗ آٌْخ َ٘خَی حُ پٔظی‪ ،‬كخكّ٘گی ٔ پخثیٍرٕىٌ ٓطق كَُْگ ٗخٌ‬
‫يلٕٔد يیٗي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬پٕٖٗ َُخٌ حَٗحف ٔ آُحى رخ َُخٌ كویَ ٔ کُیِ يظلخٔص‬
‫رٕى ٔ َُخٌ حَٗحف حُ ریٖطَیٍ پٕٖٗ رَهٍٕىحٍ رٕىَي‪ .‬رَهی حُ حٗؼخٍ ؿخْهی‬
‫ریخٌ حُ آٍُٔی ىحٍى رَحی حُ يیخٌ ٍكظٍ كـخد ٔ ىیيٌ ُیزخیی َٓلظّ ىٍ پْ آٌ‪:‬‬
‫«ُْگخيی کّ هيو رَ يیىحٍى‪ ،‬حُ هٕى ػطَ هٕٕػُزَ ٔ ُػلَحٌ يیپَحکُي‪.‬‬
‫حیکخٕ يیگٌحٗض آٌ ٍىح حُ َٕٓ پخثیٍ حكظي طخ ُیزخیی حٔ ًَخیخٌ ٕٗى»‪)ٔ۴۶(.‬‬
‫ىٍ يـًٕع پٕٖٗ َُخٌ ؿخْهی رٔیخٍ يظُٕع ٔ ىٍػیٍكخل طخرؼی حُ حهالم ٔ‬
‫ٓهیوّی ؿُٔیظی ٔ يٕهؼیض ‪١‬زوخطی َیِ رٕىِ حٓض‪َ .‬کظّی يٓى حیٍکّ كـخد ىٍ‬
‫ىٍِٔی ؿخْهیض ریٖطَ یک حيَ كطَی ٔ یخ ػَكی رٕىِ‪َّ ،‬حػظوخىی کّ ٍیّ٘ ىٍ‬
‫حػظوخىحص ىیُی ىحٗظّ رخٗي‪ .‬رًّْیٍ ػهض ْى ىٍ َٗحی‪ ٢‬هخ‪ ٙ‬رَحٓخّ ػَف ؿخيؼّ‪،‬‬
‫كـخد ٍح کُخٍ يیگٌحٗظُي ٔ ىٍ حیٍ ٍحٓظخ ْى حكٔخّ گُخِ ًَیکَىَي‪ .‬چُخٌکّ حُ‬
‫ي‪٠‬خيیٍ حٗؼخٍ ؿخْهی رَيیآیي‪َُ ،‬خٌ ػَد ىٍ يٕحٍى ٔ يٕحهغ هخ‪( ٙ‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً‬
‫ػِحىحٍی) پٕٖٗ هٕى ٍح رَيیىحٗظُي‪ٍ :‬ریغ رٍ ُیخى ػزٔی‪ ،‬كٌِ ٔ حَئِ ٔ‬
‫يَػیَّٓحیی َُخٌ ٍح رؼي حُ ک٘ظّ ٗيٌ يخنک رٍ ُْیَ چُیٍ رّط‪ٕٜ‬یَ يیک٘ي‪:‬‬
‫كهیؤص َٕٔطُخ رٕؿّ َٓخٍ‬ ‫يٍ کخٌ يلَِٔخ ً رًوظم يخنک‬
‫یهطًٍ حٔؿٍٓٓ رخْلٓلخٍ‬ ‫یـي حنُٔخء كـــــٕحَٓح یُيرُّ‬
‫كخنیٕو كیٍ رٌَُ نهُُّ ّ‬
‫ظخٍ‬ ‫هـــي کٍ یَوزخٌّ حنٕؿِٕ طٔظَح ً‬
‫ٓٓم حنوهیوّ ‪١‬یذ حْلهزخٍ(‪)ٔ۴۰‬‬ ‫یوًٍ٘ ُك َّحص حنٕؿِٕ ػهی حيَء‬
‫‪ٕ4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= «َْکْ کّ رّک٘ظّ ٗيٌ يخنک هُٕ٘ى حٓض‪ ،‬ىٍ ٍُٔ َِى َُخٌ هزیهّی يخ‬
‫ریخیي ٔ رزیُي کّ رَحی حٔ رخ کًخل كَٔص َخنّ يیکُُي‪ ٔ ،‬ىٍ ٓلَْخ رَ ‪ٍٕٛ‬ص هٕى‬
‫نطًّ يیَُُي‪ .‬حیٍ َُخَی کّ هزالً ‪ٍٕٛ‬ص هٕى ٍح يیپٕٗخَیيَي‪ ،‬حئَُ حُ ٗيص‬
‫ؿِع ٔ ي‪ٜ‬یزض يظٕؿّ ریكـخری هٕى َیٔظُي‪َُ ،‬خٌ آُحى ‪ٍٕٛ‬ص هٕى ٍح رَحی‬
‫ٗو‪ٜ‬ی يیهَحُٗي کّ ََوهٕی ٔ هٕٕهزَ رخٗي‪ًّْ ».‬ی حیٍ حٗؼخٍ رَّلٕی طؤییي‬
‫کُُيِی كـخد ٔ پٕٖٗ ىٍ يیخٌ َُخٌ ػَد حٓض‪ .‬ىیگَ حُ يٕحٍى رَُّْگی َُخٌ‬
‫ىٍ يکّ حٗخٍِ رّآٌ ىحٍى کّ ىٍ آٌ ىٍِٔی طخٍیوی‪ ،‬حكَحىی کّ حُ هزخیم ىٍٔ ٔ‬
‫َِىیک رَحی ُیخٍص هخَّی کؼزّ يیآييَي‪ ّٓ ،‬گَِٔ رٕىَي‪:‬‬
‫ٔ ـ هزخیهی کّ هخَّی هيح ٍح ػَیخٌ ‪ٕ١‬حف يیکَىَي‪ ٔ ،‬رّآٌْخ ِكهّّ گلظّ يیٗي‪.‬‬
‫ٕ ـ حكَحىی کّ رخ نزخّ ‪ٕ١‬حف يیکَىَي‪ ٔ ،‬رّكًْ يؼَٔف رٕىَي‪.‬‬
‫ٖ ـ هزخیهی کّ يوهٕ‪١‬ی حُ حیٍ ىٔ گَِٔ رٕىَي‪١ ٔ ،‬هْ َخو ىحٗظُي‪)ٔ۴۴(.‬‬
‫يَ‪ ،‬يخٌُ‪،‬‬ ‫گَِٔ كهّّ‪ ،‬هزخیهی کّ ػَیخٌ ‪ٕ١‬حف يیکَىَي ػزخٍصحَي حُ‪ :‬طًیى رٍ ّ‬
‫يَ ٔ هیْ ػیالٌ‪ ،‬ػویق‬ ‫كًیْ‪ ،‬ػخيَرٍ ‪ٛ‬ؼ‪ٜ‬ؼّ‪ٍ ،‬ریؼّ‪ ،‬ه‪٠‬خػّ‪ٌْ ،‬یم‪ ،‬ؿٕع رٍ ّ‬
‫ٔ ػئحٌ‪ ...‬حیٍ هزخیم‪ ،‬ىٍآٍٔىٌ نزخّ ٍح ىٍ ُيخٌ ‪ٕ١‬حف رَ هٕى ٔحؿذ يیىحَٔظُي‪.‬‬
‫آٌْخ يؼظوي رٕىَي رخ ىٍآٍٔىٌ نزخّ‪ ،‬گُخِ حُ ریٍ يیٍٔى‪َ .‬زخیي هيح ٍح رخ نزخّْخی کّ‬
‫رخ آٌْخ گُخِ حَـخو ىحىِحَي‪ ،‬ػزخىص کُُي‪ ،‬رهکّ رخ ىٍآٍٔىٌ نزخّْخی کّ ىٍ آٌ هيح ٍح‬
‫يؼ‪ٜ‬یض کَىِحَي‪ ،‬رخ ‪ٓ١‬خٍص هيح ٍح ػزخىص کَىِحَي‪ .‬گٕیخ حیٍ رّيؼُی هخن‪ٗ ٚ‬يٌ‪،‬‬
‫پٕٓض حَيحهظٍ ٔ ىیگَ ٗيٌ‪ ،‬رٕىِ حٓض‪ ،‬نزخّْخی کُّٓ ٍح ىٍٔ يیحَيحهظُي‪ .‬ىٍ پخیخٌ‬
‫‪ٕ١‬حف ٔ رّؿخ آٍٔىٌ يَحٓى ٓخنیخَّی كؾ کّ ػیي كٔخد يیٗيِ‪ ،‬نزخّ َٕ طٓیّ‬
‫يیکَىَي ٔ ؿُ٘ی يل‪ٜ‬م طَطیذ يیىحىَي‪ .‬حُ حیٍ پْ ًّْچیِ َٕ يیٗي‪.‬‬
‫حیٍ هخػيِی ػًٕيی ىٍ يیخٌ هزخیم كهّّ رٕى کّ کٔی ؿَأص يوخنلض رخ آٌ ٍح‬
‫َيحٗض‪َُ .‬خٌ َیِ حُ حیٍ هخػيِی ئظؼُی َزٕىَي‪ ،‬آٌْخ ْى ىٍكخنیکّ هٕى ٍح رَُّْ‬
‫يیکَىَي‪ٕ١ ،‬حف يیًَٕىَي‪ )ٔ۴۲(.‬آٌگَّٕ کّ ىٍ ‪ٛ‬لیق ئهى َٕٗظّ ٗيِ‪ ،‬ىٍ ٓخل‬
‫پْ حُ كظق يکّ (ٓخل َٓى ْـَی) پیخيزَ حٓالو ىٓظٍٕ ىحى ىٍ ئـيحنلَحو ؿخٍ‬
‫رَُِي کّ َُخٌ َزخیي رَُّْ َٕٗي‪ .‬رّرخٍٔ يلَٔحٌ هَآٌ‪ ،‬آیّی ٓی ٔ یکى حُ ٍِٕٓی‬
‫حػَحف رَحی َٓی َُخٌ حُ رَُّْ ٗيٌ ىٍ ئـيحنلَحو َخُل ٗيِ حٓض کّ يیگٕیي‪:‬‬
‫« َیخ َرُِی آىَ َو ُهٌُٔح ُِیَُظ َ ُک ْى ِػُيَ ُک ِّم َئ ِْـ ٍي َٔ ُکهُٕح َٔح ْٗ ََرُٕح َٔ َال طُٔ َِْكُٕح ۚ ِاََُّ َال ی ُِلذُّ‬
‫ْحن ًُٔ َِْكِیٍَ » (حی كََُيحٌ آىو ُْگخو ٍٔٔى رَّْ ئـيی ُیُض هٕى ٍح رًَّْحِ ىحٗظّ‬
‫رخٗیي)(ٓ‪ )ٔ۲‬هَ‪١‬زی ٔ ‪١‬زَٓی ىٍ ٗؤٌ َِٔل حیٍ آیّ آٍٔىِحَي‪« :‬يَ٘کخٌ‪ ،‬کؼزٍّح‬
‫‪ٕ4۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رَُّْ ‪ٕ١‬حف يیکَىَي‪ .‬يَىحٌ ىٍ ٍُٔ ٔ َُخٌ ىٍ ٗذ‪ .‬پْ رَُّْ ‪ٕ١‬حف کَىٌ‬
‫كَحو ٗي ٔ حیٍ آیّ َخُل گَىیي»‪ )ٔ۲ٔ(.‬حُ حیٍ آیّ رَ يیآیي کّ هزخیم ػَد ىٍ پخیخٌ‬
‫يَحٓى كؾ‪ ،‬ؿٍْ٘خی پَهَؽ رَگِحٍ يیکَىَي کّ ىٍ آٌ رّحكَح‪ ١‬ىٍ ػیٖ ٔ َٕٕ‬
‫ٔ حَٓحف ٔ طزٌیَ يزخىٍص يیکَىَي‪.‬‬
‫ىٍ َٗٓ يکّ َُخٌ ػَد ىٍ حَظوخد ٔ َلِٕی پٕٖٗ کخيالً آُحى رٕىَي ٔ َُخٌ‬
‫طٕحَگَحٌ كخهَطَیٍ نزخّْخ ٍح يیپٕٗیيَي‪ٗ .‬کم ٔ ٍَگ نزخّ َُخٌ طُٓخ رَ حٓخّ‬
‫کخٍکَى آٌ رّػُٕحٌ طٍپٕٕ ٔ ُیُض طؼییٍ يیٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ چُیٍ ؿخيؼّی‪َُ ،‬خٌ‬
‫‪١‬زوّی رخال ٔ حَٗحف رٍّحكظی ٔ رئٌ هیي ٔ رُي رخ يَىحٌ ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رٕىَي؛ ؿخكع‬
‫ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي‪َُ :‬خٌ ‪١‬زوّی رخالی ػَد رَحی گلض ٔگٕ رخ يَىحٌ يیَ٘ٔظُي ٔ‬
‫يـهْ رَگِحٍ يیکَىَي‪ )ٔ۲ٕ(.‬ىٔٓظی ٔ يؼخَٗص يیخٌ ٌُ ٔ يَى ٍحیؾ ٔ ػخىی رٕى‬
‫ٔ رّآٌ «هيٌ» يیگلظُي‪ .‬رّىٔٓض پَٔ «ههیم» ٔ رّىٔٓض ىهظَ «ههیهّ» يیگلظُي‪.‬‬
‫چُیٍ ىٔٓظخَی رخ ْى حُىٔحؽ ًَیکَىَي‪ ،‬ح ّيخ َٕػی طؼٓي ْى يیخٌ ٗخٌ رٕىِ کّ ؿیَ حُ‬
‫یکيیگَ رخ کٔی ىیگَ چُیٍ ٍحرطّی رَهَحٍ ًَیکَىَي‪ .‬ح ّيخ پْ حُ ظٍٕٓ حٓالو‪،‬‬
‫هَآٌ يَىحٌ ٍح حُ حُىٔحؽ رخ َُخَی کّ ىٔٓض پَٔ (هيٌ) ىحٗظّحَي َٓی کَى‪َٔ( .‬خء‪،‬‬
‫آیّ ‪ )ٕ۳‬چّ ٍحرطّی ؿُٔی آَخٌ آٗکخٍ رٕىِ رخٗي ٔ چّ پُٓخٌ‪(.‬حَؼخو‪ ،‬آیّ ٔ‪)ٔ۳‬‬

‫يکّ يَکِ طـخٍی ٔ ُیخٍطی ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ رٕى‪ ،‬طٍكَٔٗی َُخٌ َیِ‬
‫یکی حُ ٍحِْخی کٔذ ىٍآيي ىٍ حیٍ َٗٓ رٕىِ ٔ َوٖ يًٓی ىٍ کٔذ ىٍآيي رَهی‬
‫حُ هخَٕحىِْخ ىحٗظّ حٓض‪ ،‬طخ آٌؿخ کّ گلظّ يیٕٗى پْ حُ حٓالو رٍِگخٌ یکی حُ‬
‫هزخثم حُ پیخيزَ هٕحٓظُي کّ َُخ ٍح رَحی آَخٌ كالل کُي طخ ئهًخٌ َٕٗي‪ ،‬چٌٕ کٔذ‬
‫ٔ کخٍ آَخٌ حُ حیٍ ٍحِ حٓض‪َُ .‬خٌ طٍكَٕٔ رخ پخٍچّی َٓمٍَگی ُٗخٓخیی يیٗيَي‬
‫کّ رَ ىٍ هخَّ يیآٔیوظُي‪َ .‬خوْخی حیٍ َُخٌ کّ رٍّٔحیخطی َّ َلَ ٔ رٍّٔحیخطی ىیگَ‪،‬‬
‫ریٖ حُ ىِ َلَ رٕىَي ٔ رخؿیّ (َُخکخٍ) َخيیيِ يیٗيَي‪ ،‬ىٍ کظخدْخی طخٍین ػزض‬
‫حٓض‪ .‬حُ ىیي حٓخيّ ػکخّٗ‪َٕ ،‬یُٔيِی ي‪َٜ‬ی‪ ،‬رو٘ی حُ َِحع رَ َٓ حٓالو ىٍ‬
‫ُّٓض رٕىِ کّ ًٗخٍی حُ هزخثم حُ ‪َ١‬ین آٌ کٔذ ىٍآيي‬ ‫يکّ‪ ،‬رّٓزذ ًْیٍ ُ‬
‫يیکَىَي ٔ ًٗخٍی ىیگَ آٌ ٍح َُگ يیىحَٔظُي کّ پیخيزَ حٓالو ْى رًّْیٍ هزخثم‬
‫طؼهن ىحٗض ٔ ىٍ ىیُی کّ آٍٔى‪َُ ،‬خ كَحو ٔ ئظلن يـخُحص ىحَٔظّ ٗي‪.‬‬
‫َُخٌ رّػُٕحٌ ُیُض حُ حَٕحع آالص يخَُي ههوخل ٔ حَگ٘ظَ ٔ حنُگٕ ٔ كهوّ ٔ‬
‫گَىٌرُي ٔ ىٓضرُي … حٓظلخىِ يیکَىَي‪ .‬رخ َٓيّ ٔ ٍٔؿٍ ٔ حَٕحع يخنیيَیْخی‬
‫ٓ‪ٕ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیگَ چ٘ىْخ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ يٕی ٔ ىٓض ٔ پخی هٕى ٍح يیآٍحٓظُي ٔ هٕٗزٕ‬

‫يیکَىَي‪ .‬یکی حُ حَٕحع ُیُض هخنکٕری رٕى کّ َُخٌ حَـخو يیىحىَي‪ .‬آَخٌ ؿخنزخ ً حَيحو‬
‫هٕى ٍح رخ هخنکٕری چَِٓی حَٕحع كیٕحَخص یخ آىيیُحى َوخٗی يیکَىَي‪.‬‬
‫حنزظّ يَىحٌ َیِ چُیٍ يیکَىَي‪ .‬ح ّيخ پیخيزَ هخنکٕرخٌ ٍح نؼٍ کَى‪َُ .‬خٌ‬
‫رّآٍحیٖ ٔ ُیزخیی ىَيحٌْخی ٗخٌ َیِ طٕؿّ ىحٗظُي‪ .‬آَخٌ رّػُٕحٌ ُیُض ریٍ‬
‫ىَيحٌْخی ؿهٕ كخ‪ٛ‬هّ يیحَيحهظُي ح ّيخ ‪١‬زن كيیؼی‪ ،‬پیخيزَ حُ حیٍ کخٍ َٓی کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٓلیيی ىَيحٌْخ يٓى رٕى کّ رخ ئٕحک آٌ ٍح ٓلیي ٔ طًیِ َگّ يیىحٗظُي‪ .‬آَخٌ َٓ ٔ‬
‫گَىٌ ٔ ىٓض ٔ پخی هٕى ٍح رخ حَٕحع ُیُضآالص حُ ‪١‬ال ٔ َوَِ ٔ ىیگَ ُٓگْخی‬
‫هیًظی ٔ ُیزخ (يخَُي نئنئ) ُیُض يیىحىَي‪ .‬هَآٌ حیٍ ػًم حی٘خٌ ٍح طزَؽ ٔ هٕىًَخیی‬
‫هٕحَيِ ٔ َُخٌ پیـًزَ ٍح حُ حیٍگَّٕ ٍكظخٍ يُغ کَىِ حٓض؛ ىٍ آیّی کّ رّآیّی‬
‫ک ٍَ َٔ َال ط َ َز ََؿْ ٍَ ط َ َز َُّ َؽ ْحن َـخ ِْ ِهیَ ِش‬‫ططٓیَ يٕٕٓو ٗيِ چُیٍ يیكَيخیي‪َٔ « :‬هَ ٌََْ كِی رُیُٕطِ ُ‬
‫ػُ ُک ُى‬ ‫ِذ َ‬‫ّللاُ ِنیُ ٌْْ َ‬ ‫ٕٓنَُّ ۚ اََِ ًَخ ی َُِیيُ َ‬ ‫حنِکَخس َ َٔأ َ ِ‪ْ ١‬ؼٍَ َ‬
‫ّللاَ َٔ ٍَ ُ‬ ‫‪َ ٜ‬الس َ َٔآطِیٍَ َ‬ ‫ْحْلُٔنَ ٰٗ ۖ َٔأَهِ ًٍَْ حن َ‬
‫یَح‪»ٖٖ :ٖٖ ،‬‬ ‫ط ِ ّٓ ََ ُک ْى ط َْط ِٓ ً‬
‫ض َٔیُ َ‬‫ْ أ َ ْْ َم ْحن َز ْی ِ‬
‫حنَؿْ َ‬
‫ِّ‬
‫حٓالو کّ ىٍ حرظيح يٕح‪ٟ‬غ چپٍٔحَّ ٔ طُي ىحٗض‪ ،‬ریٖطَیٍ ط‪٠‬خى هٕى ٍح رخ‬
‫حَٗحكیض يکّ ٔ ػَٔطًُيحٌ ٔ طٕحَگَحٌ رَُٔ ىحى‪ .‬يُظٍٕ حُ آیخص كـخد ىٍ ٍِٕٓی‬
‫ٍَٕ یکٔخٌٓخُی ٔ طؼًیى ٔ طـهیع كـخد رَ يزُخی حنگٕی َُخٌ ‪ٛ‬لخری ٔ حَ‪ٜ‬خٍ‬
‫ػهَی ِٓ ٍَ ِي ٍْ‬ ‫ٔخء ْحن ًُئْ ِيُیٍَ یيَْیٍَ َ‬ ‫ک َٔ َِ ِ‬ ‫ک َٔ َرُخطِ َ‬ ‫ٔحؿ َ‬ ‫حٓض‪« :‬یخ أَی َٓخ حنَُزِی هُ ْم ِْل َ ُْ ِ‬
‫ؿلٍُٕح ً ٍَكیًخً‪»۳۲ :ٖٖ ،‬‬ ‫ک أَىَْی أ َ ٌْ ی ْؼ ََ ْكٍَ كَال یئْ ًَیٍَ َٔ کخٌَ َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫َؿالَرِیزِ ِٓ ٍَ ً ِن َ‬
‫= حی پیخيزَ! رًَّْٔحَض ٔ ىهظَحَض ٔ َُخٌ يئيُخٌ رگٕ ؿهزخدْخیٗخٌ ٍح‬
‫رّهٕى َِىیکطَ کُُي طخ رخ كیخء ٔ ػلض ُٗخهظّ َٕٗي ٔ هيح روُ٘يِ ٔ يَٓرخٌ حٓض‪.‬‬

‫اىكّاط ّ فبًْاكٍ‬
‫ىحَٔظیى کّ يَىو ػَد ىٍ ىٍٔحٌ پیٖ حُ حٓالو‪ ،‬رّیکٍٗظّ آثیٍ ٔ ػَف‬
‫پخیرُي رٕىَي کّ ٗخيم ًّْی ٗئٌ َُيگی حی٘خٌ يیگَىیي‪ ،‬چُخٌکّ حی٘خٌ ىٍ ًْخٌ‬
‫ىٍٔحٌ‪ ،‬حُىٔحؽ رخ ًٗخٍٖ حُ َُخٌ ٍح كَحو يیىحَٔظُي کّ رؼيح ً حٓالو َیِ كَيض آٌ‬
‫ٍح طوَیَ ٔ حي‪٠‬خء ًَٕى‪ .‬يَى ػَد رخ ىهظَ‪ ،‬يخىٍ‪ ،‬هٕحَْ‪ ،‬هخنّ یخ ػًّی هٕیٖ‬
‫حُىٔحؽ ًَیکَى‪ .‬حٓخٓخ ً َِى ػَد‪ ،‬ح‪ٛ‬م رَ حیٍ رٕى کّ َکخف رخ يلخٍو‪ ،‬كَحو‬
‫حٓض‪ )ٔ۲ٖ(.‬طٕ‪ٛ‬یق ٔ طلهی ِم گَّْٕخٖ حُىٔحؽ ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهٗ‪ ،‬ؿُزّٖ يٓى حُ‬
‫حٔ‪ٟ‬خع َُخٌ‪ ،‬هخَٕحىِ ٔ ؿخيؼّی ػ‪ َٜ‬ؿخْهٗ ٍح رَحی يخ رخُگٕ يیکُي‪.‬‬
‫ٔ‪ٕ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ًْخَُي حیٍ ٍُٔگخٍ‪ ،‬حُىٔحؽ رَّخو «رؼٕنّ» (پیَٕي َُخٕٗیٗ) رٕىِ حٓض‪ .‬رَ‬
‫يزُخٖ حیٍ حُىٔحؽ‪ ،‬يَى (رؼم) ٔ ٌُ (رؼهش) َْ ىٔ رّ‪ ٍٕ١‬هخََٕی ٔ َٗػی ٌُ ٔ‬
‫ٕٖٗ ٔ ًَْٔحٌ یکيیگَ يیٗيَي‪َْ ،‬گخِ رخ حیٍ حُىٔحؽ‪ ،‬كََُيٖ ُحىِ يیٗي‪ ،‬آٌ‬
‫كََُي ىٍ ََٔذ طخرغ پيٍ رٕى‪ ،‬گلظیى کّ یک يَى يیطٕحَٔض طؼيحى رٔیخٍٖ حُ حیٍ‬
‫َُخٌ ٍح ىحٗظّ رخٗي (چُي ًَْٖٔ) یخ آٌکّ رّیک ًَْٔ رُٔيِ ًَخیي (طک ًَْٖٔ)‬
‫حیٍ حُىٔحؽ (رؼٕنّ) رّىٔ ٗکم حَـخو يیٗي‪ :‬رّ‪ٍٕٛ‬ص ػخىٖ ٔ رخ ٍ‪ٟ‬خیض ‪َ١‬كیٍ؛‬
‫یخ پْ حُ ٔهٕع ؿُگ ىٍ يیخٌ هزخیم ٔ رخ حٓخٍص َُخٌ‪.‬‬
‫حُىٔحؽ ىٍ ٗکم ػخىٖ‪ ،‬رَ ّٓ ػُ‪« َٜ‬هٕحٓظگخٍٖ»‪« ،‬يَٓیّ» ٔ «ػوي»‬
‫حٓظٕحٍ رٕى‪ )ٔ۲4(.‬ح ّيخ ىٍ يٍٕى حُىٔحؽ رخ حٓیَ ؿُگٗ‪ٍٓ ،‬ى رَ حیٍ رٕى کّ َْیک حُ‬
‫يَىحٌ هزیهّی كخطق يیطٕحَٔظُي حُ يیخٌ َُخٌ حٓیَٗيِ‪ ،‬رَ حٓخّ هَػّ یکٗ ٍح‬
‫رَگِیُُي‪ ،‬آٌگخِ حگَ ٌُ رَحٖ آٌ يَى‪ ،‬كََُيٖ يیآٍٔى‪ ،‬هٕى رّهٕى‪ٔ ًَْٔ ،‬‬
‫ُٔؽ حٔ يیگَىیي ٔ يَى َیِ َْٕٗ حٔ يلٕٔد يیٗي‪ .‬رَّْ ٍٔ‪ ،‬پْ حُ حُىٔحؽ‬
‫(رؼٕنّ) ٌُ ُیَ كًخیض ٔ َٓپَٓظٗ يَى هَحٍ يیگَكض‪)ٔ۲۳(.‬‬
‫ْىچُیٍ حُىٔحؽ رخ یک ٌُ «يوطٕكّ» (ٍرٕىِ ٗيِ) ٍح َیِ رخیي رّحُىٔحؽ رخ‬
‫حٓیَ يهلن ىحَٔض‪ٍٔ )ٔ۲۶(.‬حؽ حیٍگَّٕ َُخٕٗیٗ ریخٌگَ آٌ حٓض کّ ىٍ آٌ ىٍٔحٌ‬
‫َّ طُٓخ ىٍ حيَ حُىٔحؽ‪َْ ،‬ؽ ٔ يَؽ َزٕىِ‪ ،‬رهکّ ٍٓى ٔ يَحيٗ حٓظٕحٍ ىٍ يیخٌ رٕىِ‬
‫حٓض‪ .‬طؼهّن یکٕٓیّی ٌُ رّيَى‪ ،‬آٌچُخٌ ٗيیي ٔ رـََؾ رٕى کّ ٌُ پْ حُ حُىٔحؽ‬
‫ىٍ كکى يهکیّض يَى ىٍ يیآيي‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ پْ حُ ٔكخص يَى‪ًْ ٌُ ،‬چٌٕ یکٗ حُ‬
‫حيٕحل رّؿخٖ يخَيِ (طَکّ) رّٔحٍػخٌ يیٍٓیي‪ ٔ .‬حنزظّ حگَ ٌُ حُ ػَٔص ٗو‪ٜ‬ی‬
‫رَهٍٕىحٍ رٕى يیطٕحَٔض ىٍ حُحء پَىحهض يزهـی‪ ،‬هٕى ٍح آُحى ٓخُى‪)ٔ۲۰(.‬‬
‫ىٍ حُىٔحؽْخی ػَد طويو ٔ طؤهَ ٔؿٕى ىحٗض‪ .‬حُىٔحؽ ىهظَػًٕ ٔ پَٔػًٕ‬
‫يويو رٕى‪ .‬حُىٔحؽ ىهظَهخنّ ٔپَٔهخنّ حٔنٕیض ىحٗض‪ .‬يخَُي حیٍ ٗؼَ يؼَف كَُىم‪:‬‬
‫رٍُْٕ أرُخء حنَؿخل حالرخػي‬ ‫رَُٕخ رُٕ أرُخثُخ ٔ رُخطُخ‬
‫ًْکلٕ رٕىٌ ىٍ حُىٔحؽ ٍػخیض يیٗي ٔ َُخٌ حَٗحف رخ يَىحٌ ًْظخی هٕى‬
‫حُىٔحؽ يیکَىَي‪ ،‬ػکْ آٌ ‪ٛ‬خىم َزٕى‪ .‬رّٔیژِ ٍإٓخی هزخیم رخ ىهظَی حُ هخَيحٌ‬
‫كَٔىٓض حُىٔحؽ ًَیکَىَي‪ .‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً ىهظَحَی کّ پيٍحَی ىحٗظُي کّ حُ ‪َ١‬ین‬
‫كَكّْخی چٌٕ ٍَگَُی‪َ ،‬ـخٍی‪ٓ ،‬هًخَی ٔ رّ‪ ٍٕ١‬کهی رخ کخٍ یيی حيَحٍ يؼخٕ‬
‫يیکَىَي‪ُ .‬یَح حیٍ َٕع ي٘خؿم ٍح ىٍ ٗؤٌ رٍِگخٌ ًَیًَٗىَي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬ػَكی‬
‫حُىٔحؽ ىهظَ يَى آُحى رخ يَى يًهٕک ٔ یخ رَىِ يًکٍ َزٕى‪َ .‬یِ ىهظَی حُ هخَيحٌ‬
‫ٕ‪ٕ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ح‪ٛ‬یم ٔ آُحى رخ يَىی حُ هخَيحٌ رَىِ ٔ یخ حُ طزخٍ رَىِگخٌ حُىٔحؽ ًَیکَى‪ ،‬چَح کّ‬
‫ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص آػخٍ رَىِگی ىٍ هخَيحٌ رخهی يیيخَي ٔنٕ حیٍکّ کٔی حُ آٌ آُحى‬
‫يیٗي ٔ هٕى ٗو‪ٜ‬خ ً حُ آُحىِگخٌ رّكٔخد يیآيي‪.‬‬
‫ػَد رَّـخرض ٔ ح‪ٛ‬خنض هخَيحٌْخ رٔیخٍ حًْیض يیىحىَي‪ ،‬نٌح رخ حكَحى هخَيحٌ‬
‫َـیذ ٔ ح‪ٛ‬یم حُىٔحؽ يیکَىَي طخ َٔم َـیذ ٔ َٗیق حىحيّ پیيح کُي ٔ حُ ػوم ٔ‬
‫ٍأی ٔ ٓاليض ؿٔى ٔ طٍ‪ ،‬هيٍصيُي ٕٗى‪ .‬یکی حُ ؿٓخص طٕؿّ رُّیزخیی َُخٌ َیِ‬
‫ًْیٍ رٕى کّ كََُيحٌ َیِ ُیزخ َٕٗي‪ .‬ىٍػیٍكخل َُخٌ ُیزخٍٔی‪ ،‬ح ّيخ رَآييِ حُ‬
‫هخَٕحىِی ري‪ ،‬يطهٕد َزٕى‪.‬‬
‫«يخىٍ» رٔیخٍ يٓى ٔ پَ َوٖ رٕى؛ ػَدْخ رّح‪ٛ‬خنض ٔ َٗحكض َٔذ يخىٍحٌ‬
‫ٗخٌ يیرخنیيَي‪ٗ ،‬ؼَحء ىٍ َٓٔىِْخی هٕى رّکَو ٔ َٗف ٔ ػلض يخىٍحَ٘خٌ حكظوخٍ‬
‫يیکَىَي‪ .‬كظی پخىٗخْخٌ َیِ رّحٓى يخىٍٗخٌ َِٗٓ رٕىَي‪ .‬ػَد هٌٕ هخنٕ ٔ يخىٍ‬
‫ٍح يٓىطَ يیىحَٔض ٔ يؼظوي رٕى کّ يَىيخٌ ٔ هزخیم‪ ،‬حُ ‪َ١‬ین هخنٕ كخٓي ٔ طزخِ‬
‫يیَٕٗي‪ .‬حٗؼخٍ ٔ ‪َٟ‬دحنًؼمْخی ُیخىی يزیٍ حیٍ ‪ َُ١‬طلکَ رٕى‪ .‬يؼالً گلظّ يیٗي‬
‫«نجیى حنوخل»‪ .‬ىٍ َظَ آَخٌ حػَپٌیَی كََُيحٌ حُ هخنْٕخ ریٖطَ حُ ػًْٕخ حٓض‪.‬‬

‫ػٌبٕو اىكّاط‬
‫ٗ ىهظَ ـ ٔ َّهٕى حٔ ـ هٕحٓظگخٍٖ يیکَى‪ ،‬رئٌ‬ ‫ىٍ كخنض ػخىٖ يَى حُ ٔن ّ‬
‫آٌکّ ٍ‪ٟ‬خیض ىهظَ يطَف رخٗي‪ًْ ،‬یٍ ٔنٗ (پيٍ‪ ،‬پيٍکالٌ‪ ،‬رَحىٍ یخ ػًٕ) ٍىّ ٔ‬
‫هزٕل آٌ هٕحٓظّ ٍح رَػٓيِ ىحٗض‪ ،‬حٔ رٕى کّ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص يٕحكوض‪ٗ ،‬یَرٓخء طؼییٍ‬
‫يیًَٕى‪ ،‬رََٓ يزهؾ چخَّ يیُى‪ .‬حُ هٕحٓظگخٍ «يَٓیّ» ٍح يیٓظخَیي‪ .‬يَٓیّی کّ‬
‫كظًخًرخیي پَىحهض يیٗي‪ُ ،‬یَح حیٍ هٕى«ػًٍ» ٔرٓخی رَحٖ ٌُ رًّٗخٍ يیآيي‪ ،‬يزهؾ‬
‫يَٓیّ‪َْ ،‬چّ گِحفطَ رٕى َ٘خٌ حُ َٗحكض ٌُ ٔ ػهٕ هخَٕحىِی پيٍی ىحٗض‪)ٔ۲۴(.‬‬
‫ىٍ يیخٌ رخىیّ َ٘یُخٌ ٍٓى رَ حیٍ رٕى کّ هٕحٓظگخٍ رَحٖ پَىحهض يَٓیّ‪،‬‬
‫طؼيحىٖ ٗظَ ٍح طخ هیًّی ٌُ يٗآٍٔى‪ ،‬ىٍكخنٗکّ ػَد ََٗٓ٘یٍ ٔؿّ َوي (ىٍْى ٔ‬
‫ىیُخٍ) ٍح طَؿیق يیىحى‪ .‬ط‪َٜ‬یق ٗيِ حٓض کّ گخْٗ ىهظَ ؿٕحٌ ح‪ٛ‬الً چیِٖ حُ‬
‫يَٓیّ ٍح حهٌ ًَیکَىِ حٓض‪ )ٔ۲۲(.‬ؿٕحى ػهٗ‪ ،‬ىٍ حیٍرخٍِ رّریخٌ ػزخٍصْخٖ يَى ّى ٔ‬
‫يٌرٌد پَىحهظّ حٓض‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ ىٍ ؿخی يیگٕیي‪َِ :‬ى ػَد ؿخْهٗ‪ ،‬ح‪ٛ‬م آٌ رٕى‬
‫حيَ ٌُ کٔٗ رٕى کّ آٌ ٍح يیٓظخَیي طخ حُ آٌ‬
‫ٗ ِ‬ ‫کّ يَٓیّ رٌُّ پَىحهض ٕٗى‪ ،‬ح ّيخ ٔن ّ‬
‫ىٍ هَیيٌ آٌچّ ُٔؿّ رخ هٕى رّهخَّی َْٕٗ يیرَى (ؿٓیِیّ) ي‪َٜ‬ف ًَخیي‪.‬‬
‫ٖ‪ٕ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫گخْٗ َیِ ٔنٗ‪ ،‬يَٓیّ ٍح رَحٖ هٕى حهٌ يیکَى ٔ چیِٖ حُ آٌ رٌُّ‬
‫كن هٕى حٔ حٓض‪ ،‬حُ حیٍٍٔ ىٍ حٓالو حیٍ‬ ‫ًَیپَىحهض‪ ،‬چٌٕ رخٍٔ ىحٗض کّ حیٍ ّ‬
‫ػًم يًُٕع گَىیي‪ٍِٕٓ( .‬ی َٔخء آیّی ‪)ٕٓٓ()4‬‬
‫«ؿٕحى ػهٗ» ىٍ كَحُٖ ىیگَ يیَٕیٔي‪ :‬گلظّ ٗيِ کّ حْم ؿخْهیض حُ يَٓیّی‬
‫َُخٌ چیِٖ ٍح رّهٕى آَخٌ ًَیىحىَي‪ )ٕٓٔ(.‬ىٍ پخیخٌ َظیـّ يیگیَى‪ :‬حْم ؿخْهیض‬
‫رَحٖ حَظلخع حُ يَٓیّ‪ ،‬رَیک ٍحِ ٔ ٍٕٔ َزٕىَي‪ ،‬رَهٗ حُ آَخٌ ًّْی يَٓیّ ٍح‬
‫رٌُّ يیپَىحهظُي ٔ رَهٗ ىیگَ هيٍٖ َیِ ح‪ٟ‬خكّطَ يیىحىَي طخ رّىهظَ حکَحو ًَخیُي‪،‬‬
‫ىٓظّی َیِ رٕىَي کّ هٕى‪ ،‬طًخو يَٓیّ یخ رو٘ٗ حُ آٌ ٍح ي‪َٜ‬ف يیکَىَي‪)ٕٕٓ(.‬‬
‫حرَحْیى كُٕی يیگٕیي‪« :‬ػَد ىٍ ؿخْهیض‪ ،‬رَحٖ حَـخو حُىٔحؽ حُ چخٍچٕد‬
‫ٔ ٍٕٔ ىیُٗ پیَٖٔ ًَیکَى‪ُ ،‬یَح ىٍ آٌ ىٍٔحٌ‪ ،‬حُىٔحؽ یک ػوي ييَٗ يل‪ ٞ‬ـ‬
‫رّٓخىِگٗ ریغ ـ رًّٗخٍ يیآيي‪)ٕٖٓ(.‬‬
‫آٌچّ حئَُِ ىٍ رَگِحٍٖ ػوي حُٔىحؽ رّػُٕحٌ یک چخٍچٕد َٗػٗ‪ ،‬يؼًٕل‬
‫ٔ يؼٕٓى حٓض‪ ،‬ىٍ ؿخْهیض ٔؿٕى َيحٗض‪ ،‬كظٗ يًکٍ رٕى یک ػوي حُىٔحؽ رئٌ‬
‫ٗخْي رَگِحٍ ٕٗى‪ )ٕٓ4(.‬حنزظّ حیٍ ٓوٍ رّيؼُخٖ حیٍ َیٔض کّ ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ‪ ،‬ىیٍ ٔ‬
‫آثیٍ ػَد <َْچّ کّ رٕىِ> ىٍ حيَ حُىٔحؽ ىهخنظٗ َيحٗظّ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ كَيض‬
‫َکخف رخ يلخٍو (کّ پیٖطَ رّآٌ حٗخٍِ ٗي) هٕى حُ یک ىیيگخِ َٗػٗ َ٘ؤص‬
‫يیگَكض‪ْ ،‬ىچُیٍ رَحٓخّ یک طهوّٗ َٗػٗ ـ ػَكٗ‪ ،‬يخیّی حكظَحم يیخٌ «َکخف» ٔ‬
‫«َُخ» ًْخٌ يَٓیّی رٕى کّ ىٍ َکخف ٔ ػوي‪ ،‬يؼیٍ ٔ ٓپْ پَىحهض يیٗي‪)ٕٓ۳(.‬‬
‫ح ّيخ ىٍ َُخ چیِٖ رّػُٕحٌ يَٓیّ ٔؿٕى َيحٗض‪ .‬رَهٗ َیِ گلظّحَي َُخ ىٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬طٗ طلون يییخكض کّ ػوي ٔ يَٓیّ ىٍکخٍ َزٕى‪.‬‬
‫ـ ػوي حُىٔحؽ رّچّ ٗکهٗ رٕىِ حٓض؟‬
‫= ىحَٔظیى کّ ىٍ ؿخْهیض‪ ،‬حُىٔحؽ رؼٕنّ رَّٓ ػُ‪« َٜ‬هٕحٓظگخٍٖ»‪،‬‬
‫«يَٓیّ» ٔ «ػوي» يزظُٗ رٕى‪ ،‬گخْٗ َیِ گلظّ يیٕٗى‪ٗ« :‬یِٕی حُىٔحؽ ىٍ ؿخْهیض‬
‫رخ هٕحٓظگخٍٖ ٔ يٕحكوض رَ َٓ يَٓیّ رّحطًخو يیٍٓیي‪ٓ ،‬پْ يـهْ ػَٔٓٗ رَ‬
‫پخ يیٗي‪ )ٕٓ۶(».‬کّ ي٘و‪ٜ‬خ ً ىٍ حیٍ کالو‪ْ ،‬یچ ‪ٛ‬لزظٗ حُ حَ٘خى هطزّی ػوي ىٍ ریٍ‬
‫َیٔض‪ .‬ح ّيخ ؿٕحى ػهی يیَٕیٔي‪« :‬حیٍ حُىٔحؽ رّهطزّ ٔ يَٓیّ حطًخو يییخكض»(‪)ٕٓ۰‬‬
‫آىحد يَرٕ‪ ١‬رّػَٔٓٗ ٔ ٔنیًّ ىحىٌ‪ ،‬ىٍ يُخرغ رّ‪ ٍٕ١‬يل‪ٜ‬م ریخٌ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ئهًخ ً طٕحكن رَ َٓ يَٓیّ يٓىطَ رٕى طخ آٌؿخ کّ ٔؿٓٗ رَحٖ حكظَحم يیخٌ َکخف‬
‫ٔ َُخ رًّٗخٍ يیآيي‪ .‬ح ّيخ ػوي حُىٔحؽ (ي٘ظًم رَ هطزّْخی حیـخد ٔ هزٕل) ٍح‬
‫‪ٕ۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يیطٕحٌ طُٓخ یک يَكهّی پخیخَٗ ىحَٔض کّ رّحكظًخل هٕٖ‪ ،‬ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهٗ‪ ،‬چُيحٌ‬
‫يٓى رًّٗخٍ ًَیآيي‪ ،‬چُخٌکّ حرَحْیى كُٕی يیگٕیي‪« :‬ىٍ حهزخٍ ؿخْهیض‪َ ،‬وم َ٘يِ‬
‫کّ ػوي حُىٔحؽ ىٍ رَحرَ یک ْیجض ىیُٗ یخ ًٍٓٗ رَگِحٍ يیٗي‪ْ ،‬ىچُیٍ ْیچ‬
‫گٌحٍٗٗ ىح ّل رَ آٌ َیٔض کّ ىٍ رَگِحٍٖ یک يـهْ هخ‪ ،ٙ‬ك‪ ٍٕ٠‬ىٔ هطیذ‪ٔ ،‬‬
‫حٔنیخٖ ‪َ١‬كیٍ ٔ ٕٗٓى رَحٖ ُٗیيٌ حیـخد ٔ هزٕل ٔحؿذ رٕى‪)ٕٓ۴(».‬‬
‫رّ ػزخٍطٗ‪ ،‬يٓى حیٍ رٕى کّ حػالٌ ٕٗى كالٌ يَى رخ كالٌ ٌُ‪ٌُ ٔ ٖٕٗ ،‬‬
‫ٗيِحَي کّ حیٍ حػالٌ رَ هٕحٓظگخٍٖ‪ ،‬طؼییٍ يَٓیّ ٔ ٓپْ يـهْ ػَٔٓٗ يظکٗ‬
‫رٕى‪ )ٕٓ۲(.‬كخل رخیي ىیي کّ ىٍ چُیٍ ٔ‪ٟ‬ؼٗ طخ چّ حَيحُِ يیطٕحٌ رَ يٕ‪ٕٟ‬ػخطٗ‪،‬‬
‫يخَُي ‪َ١‬كیٍ ػوي ٔ «يؼوٕىٌ ػهیٓخ» ٓوٍ گلض؟‬
‫ٓیي يلًٕى آنٕٓٗ‪ ،‬يلون يؼخ‪ َٛ‬ىٍ ریخٌ يَحكم حُىٔحؽ "رؼٕنّ" ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫ؿخْهٗ‪ ،‬پْ حُ ًکَ هٕحٓظگخٍٖ ٔ يَٓیّ يیَٕیٔي‪ ...« :‬ػ ّى یؼوي ػهیٓخ»(ٕٓٔ) ٓپْ‬
‫ػوي رَ ٍٖٔ ٌُ ٔحهغ يیٗي‪ ».‬رّيؼُخٖ حیٍکّ ٌُ «يؼوٕى ػهیٓخ» يیرخٗي‪ .‬رخ حػظًخى‬
‫ٗ ٌُ ٔ ُٔؽ (يَى‬ ‫رَ ًْیٍ يؼُخ گلظّ ٗيِ حٓض‪« :‬ىٍ ػوي حُىٔحؽ‪َ١ ،‬كیٍ ػوي‪ٔ ،‬ن ّ‬
‫هٕحٓظگخٍ) رٕىَي ٔ يٍٕى ػوي هٕى ٌُ رٕى‪ ٔ ،‬ريل ًْخٌ يَٓیّی رٕى کّ ُٔؽ ىٍ‬
‫رَحرَ طًهّک آٌ ٌُ رّٔنٗ يیپَىحهض»‪ )ٕٔٔ(.‬آٌگخِ رَ ًْیٍ حٓخّ‪ ،‬طؤکیي ٗيِ حٓض‬
‫کّ حٓالو رخ حٍؽ َٓخىٌ رٌُّ‪ ،‬هٕى حٔ ٍح ‪َ١‬ف ػوي هَحٍىحى ٔ ىٍ حیٍ ػوي‪« ،‬طًظغ»‬
‫ٍح يؼوٕى ػهیّ‪ ٔ ،‬يَٓیّ ٍح ػًٍ آٌ هَحٍ ىحى‪)ٕٕٔ(.‬‬
‫حنزظّ حیٍ َکظّ رخ ٔؿٕى آٌکّ يیطٕحَي رٔیخٍ حٍُٕيُي رخٗي‪ ،‬ح ّيخ رّىهضْخٖ‬
‫كوٕهٗ ٔ كوٓٗ َیخُ ىحٍى‪ُ ،‬یَح <چُخٌکّ گٌٗض> ىٍ ؿخْهیض‪ ،‬يٓىطَیٍ ػُخ‪ َٛ‬ىٍ‬
‫حُىٔحؽ‪ ،‬حيٍٕٖ ؿِ حؿَحٖ ‪ٛ‬یـّی ػوي رٕىِ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ رخیي ىیي کّ آیخ حیٍ‬
‫حؿخُِ ٍح ىحٍیى کّ طًخو حُىٔحؽ (ًَْحِ رخ يَحكم هٕحٓظگخٍٖ ٔ طؼییٍ يَٓیّ) ٍح‬
‫یک ػوي رًّٗخٍ آٍٔیى ٔ آٌگخِ رخ طٕؿّ رٍَّٔي حُىٔحؽ ىٍ آٌ ىٍٔحٌ‪ ،‬رگٕثیى کّ‬
‫ٌُ‪ ،‬كو‪ ٢‬يؼوٕى ػهیّ رٕىِ حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ٓ ،‬وٍ گلظٍ ىٍرخٍِی ؿِثیخص ٔ‬
‫چگَّٕگٗ حؿَحٖ ‪ٛ‬یـّی ػوي ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ‪ ،‬رٔیخٍ َخيطًجٍ ٔ ریٖطَ يزظُٗ رَ‬
‫كيّ ٔ گًخٌ هٕحْي رٕى‪.‬‬
‫پْ حُ ظٍٕٓ حٓالو‪ٍٕٓ ،‬ل هيح ىٍ ؿخيؼّی حٓاليٗ ٗو‪ٜ‬خ ً طٕنیض ػوي‬
‫حُىٔحؽ ٍح رّىٓض گَكض طخ يلکى ٔ حٓظٕحٍ رَگِحٍ ٕٗى ٔ ريیٍٓخٌ‪ ،‬رخ گٌٗض‬
‫ُيخٌ رّطيٍیؾ ىٍ ؿٕحيغ حٓاليٗ يٕأٓٔخص كکٕيظٗ ٔ هخ‪ٟ‬یخَٗ ي٘و‪ ٚ‬رَحٖ‬
‫طٕنّٗ ػوي حُىٔحؽ ٔ ػزض ٔ ‪ٟ‬ز‪ ٢‬آٌ رّٔؿٕى آيي‪)ٕٖٔ(.‬‬
‫‪ٕ۳۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٓئحل يٓى ىیگَ حیٍ حٓض کّ ىٍ ؿخْهیض ىٍ طلون یک حُىٔحؽ ـ حُ َٕع رؼٕنش ـ‬
‫«ٔالیض حيَ» ٌُ رخ چّ کٔٗ رٕىِ ٔهٕى ٌُ طخ چّ حَيحُِ ‪ٛ‬خكذ حهظیخٍ رٕىِ حٓض؟‬
‫یکٗ حُ پژْٖٔگَحٌ يؼخ‪ َٛ‬ىٍ پخٓن رّحیٍ پَٖٓ‪ ،‬يیخٌ «رخکَِ» ٔ «ؿیَ‬
‫رخکَِ» طلخٔص گٌحٍىِ ٔ گلظّ حٓض کّ ىٍ ؿخْهیض‪ ،‬ىٍ يٍٕى ىهظَ (رخکَِ) يَىٖ کّ‬
‫ٗ حٔ رٕىِ‪ٓ ،‬هطّی کخيم ٔ يطهن ىحٗظّ حٓض‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ حگَ حُ ىهظَٖ‬ ‫ٔن ّ‬
‫هٕحٓظگخٍٖ يیٗي‪ ،‬حیٍ پيٍ ٔ پْ حُ حٔ‪ ،‬رَحىٍ رٍِگطَ ٔ یخ ػًٕ رٕى کّ ط‪ًٜ‬یى‬
‫يیگَكض ٔ ىهظَ كن ْیچگَّٕ حظٓخٍ َظَٖ َيحٗض‪)ٕٔ4(.‬‬
‫پژْٖٔگَٖ ىیگَ‪ ،‬رخ حٓظُخى رّرَهٗ حُ ًََّْٕخ ٔ حٗؼخٍ ػَد ؿخْهٗ کٕٗیيِ‬
‫ٗ ٌُ رخ هٕى ٌُ يٍٕ٘ص‬ ‫حٓض طخ ػخرض کُي کّ پْ حُ هٕحٓظگخٍٖ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ٔن ّ‬
‫يیًَٕى‪َ ٔ ،‬ظَ حٔ ٍح ىٍرخٍِی هزٕل یخ ٍىّ يَى هٕحٓظگخٍ حهٌ يیکَى‪ )ٕٔ۳(.‬حٔنیخء‬
‫رخ ىهظَحٌ هٕى ىٍ يٍٕى هٕحٓظگخٍحٌ ٗخٌ يٍٕ٘ص يیکَىَي‪ ،‬حیٍ ىٍ ُيخَٗ رٕى کّ‬
‫آٌ هٕحٓظگخٍحٌ يظؼيى‪َِ ،‬ى ٔنٗ حُ َظَ َٗحكض ٔ ٓیخىص یکٔخٌ رًّٗخٍ يیآييَي‪،‬‬
‫رُخرَحیٍ ىٍ چُیٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ ٔنٗ رخ ىهظَ يٍٕ٘ص يیکَى طخ یکٗ حُ آَخٌ ٍح حَظوخد‬
‫کُي؛ رٔظّ رّطَؿیلٗ کّ ىٍ َظَ ىهظَ َٔزض رّيِیضْخٖ ٗو‪ ٚ‬يُظوذ ٔؿٕى‬
‫كٍٔ ههن ٔ ْٕٕيُيٖ‪)ٕٔ۶(.‬‬ ‫ىحٗض‪ ،‬يِیضْخی يخَُي ک َََو‪ٗ ،‬ـخػض‪ُ ،‬‬

‫ىٍ يٍٕى ٌُ ؿیَ رخکَِ رخیي رّػٕحيهٗ چٌٕ ٍٓ ٔ ٓخل ٔ طؼيحى َْٕٗحَٗ کّ‬
‫پیٖ حُ آٌ ىحٗظّ طٕؿّ کَى؛ حگَ حٔ هزالً چُيیٍ َْٕٗ ىحٗظّ ٔ آٌْخ ٔكخص کَىِ یخ‬
‫آٌ کّ حٔ ٍح ‪١‬الم ىحىِ رٕىَي‪َْ ،‬یک كکى ؿيحگخَّ ىحٗظّ حٓض‪ .‬چُیٍ َُٗ‪ ،‬حيَ‬
‫حُىٔحؿٖ رّىٓض هٕىٕ رٕى‪ .‬ىٍ چُیٍ يٍٕىٖ يَى هٕحٓظگخٍ‪ ،‬پیَٖٓخىٕ ٍح رخ‬
‫هٕى ٌُ ىٍ يیخٌ يیگٌحٗض ٔ ٌُ ىٍ‪ٍٕٛ‬ص ٍ‪ٟ‬خیض‪ ،‬حُ آٌ يَى يیهٕحٓض کّ حٔ‬
‫ٍح حُ پيٍ (یخ ٔنٗ هَٖٓحٕ) هٕحٓظگخٍٖ کُي ٔ ٔنٗ‪ ،‬كن َيحٗض حیٍ ٌُ ٍح حُ‬
‫چُخٌ حُىٔحؿٗ کّ يٍٕى ٍ‪ٟ‬خیظٖ رٕى يُغ کُي‪ ،‬يگَ آٌکّ هٕحٓظگخٍ «ْى کلٕ» ٌُ‬
‫َزٕى ٔ ىٍ َٗحكض‪ ،‬پٔضطَ حُ حٔ رٕى‪ .‬ح ّيخ ىٍ يٍٕى َُٗ کّ یک َْٕٗ ىحٗظّ كکى‬
‫رخکَِ ‪ٛ‬خىم يیٗي‪.‬‬
‫يؼیخٍْخ ٔ َٗحی‪ ٢‬حُىٔحؽ ىٍ ؿخْهیض‪ ،‬رٔیخٍ پیچیيِ رٕى ٔ رٍَٓٗ ؿخيغ آٌ ىٍ‬
‫حیٍ يوخل ًَیگُـي‪ ،‬ح ّيخ ي٘و‪ٜ‬خ ً ُٔؽ رخیي ْىکلٕ یکيیگَ يیرٕىَي‪ )ٕٔ۰(.‬رَهٗ حُ‬
‫َُخٌ ػَد رَحٓخّ َٗحكض َٔزٗ یخ يکُض يخنٗ‪ ،‬رّؿخیگخْٗ َخیم يیٗيَي کّ حيَ‬
‫حُىٔحؽ حی٘خٌ رّىٓض هٕى آَخٌ رٕى ٔ حُ يیخٌ هٕحٓظگخٍحَٗ کّ ىحٗظُي آٌ ٍح کّ‬
‫‪ٕ۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىنوٕحِ حی٘خٌ رٕى رَ يیگِیيَي‪ ،‬رَهی َُخٌ ػَٔطًُي ٔ ىهظَحٌ هخَٕحىِْخی يظًٕل‪،‬‬
‫ػخٗن پَٔ ىنوٕحِ هٕى يیٗيَي ٔ ىٍ حیٍ ٍحِ پٕل هَؽ يیکَىَي‪.‬‬
‫چُخٌکّ ىٍ يٍٕى كخ‪ ًّ١‬ىهظَ يَ یخىآٍٔ ٗيیى کّ ٔی حُ َُخٌ کخُّْ ىٍ يکّ‬
‫رٕى‪ٓ ،‬وض ػخٗن ػزيهلل (پيٍ پیخيزَ) ٗي‪ ،‬رّحٔ پیَٖٓخى ىحى طخ ىٍ يوخرم یک‪ٜ‬ي ٗظَ‬
‫رخ حٔ حُىٔحؽ ًَخیي؛ يخؿَحی حُىٔحؽ هيیـّی کزَی رخ ك‪َ٠‬ص دمحم َیِ حُ ًْیٍ‬
‫ًََّٕ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ يل ًّيرٍ كزیذ رـيحىٖ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي‪ُْ :‬ي‪ ،‬ىهظَ ػظزّ‬
‫رّپيٍ حػالو کَى‪« :‬يٍ ىهظَٖ ْٔظى کّ حيَ هٕى ٍح يخنک ٗيِحو‪ ،‬پْ يَح رّحُىٔحؽ‬
‫رخ ْیچ يَىٖ ىًٍَیآٍٖٔ‪ ،‬يگَ آٌکّ آٌ يَى ٍح رّيٍ يؼَكٗ يیکُٗ‪)ٕٔ۴(.‬‬

‫گًَُْبٓ كیگو اىكّاط‬

‫گٌٗظّ حُ حُىٔحؽ «رؼٕنش» کّ َکخف ح‪ٛ‬هی ٔ پیَٕي حٓظٕحٍ يیخٌ ٌُ ٔ يَى رٕى‪،‬‬
‫گَّْٕخٖ ىیگَٖ حُ حُىٔحؽ ٔ ٍٔحر‪ٔ ٌُ ٢‬يَى َیِ ٍحیؾ رٕىِ حٓض‪ .‬ح ّيخ رّىٍٓظٗ‬
‫ٍٍٔٗ َیٔض کّ حُ يُظَ حهالهی ىٍ ًْخٌ ىٍٔحٌ ؿخْهیض‪َ ،‬گخِ ػَد رّچُیٍ‬
‫حُىٔحؽْخی‪َ ،‬گخْٗ طلَیىآيیِ یخ َلَصحَگیِ رٕىِ‪ ،‬یخ حيَی پٌیَكظّ ٗيِ رٕىِ حٓض؟‬
‫پخٓن حیٍ پَٖٓ طخ حَيحُِی ُیخىٖ ٍٍٔٗ يیکُي کّ آیخ حیٍ گَّْٕخٖ ىیگَ‬
‫حُىٔحؽ ىٍ ؿخْهیض ٍٔحؽ ىحٗظّ یخ يٕحٍىٖ ؿیَ ٗخیغ رٕىِ حٓض؟‬
‫چُیٍ حُىٔحؿی ٍح َکخف‬ ‫الق ـ ًکبػ ‪ٙ‬یيى‪:‬‬
‫يوض‪ ،‬یخ َکخف ٍٔحػظٗ گلظّحَي‪ ،‬طٕ‪ٟ‬یق آٌ چُیٍ حٓض کّ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض‪ ،‬يخىٍ‬
‫ؿِء يلخٍو رٕى ٔ حُىٔحؽ رخ حٔ ؿخیِ َزٕى‪ ،‬ح ّيخ حُىٔحؽ رخ ٌُ پيٍ يُؼی َيحٗض‪ ،‬نٌح‬
‫ًْیٍکّ يَى (پيٍ) حُ ىَیخ يیٍكض ٔ َُٗ حُ حٔ رخُ يیيخَي‪ ،‬پَٔ (یخ حهَرخٖ) آٌ‬
‫يظٕكی‪َٔ ،‬زض رٌُّ رخُيخَيِ‪ٛ ،‬خكذ حيظیخُ رٕىَي‪ .‬آیُيِی چُیٍ َُٗ رّهٕحٓظّی‬
‫پَٔ ٔ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص طؼيّى كََُيحٌ‪ ،‬پَٔ رٍِگطَ رٔظّگی ىحٗض‪ .‬ىٍ حیٍ َکخف‪ٌُ ،‬‬
‫رخُيخَيِ‪ ،‬ىهیوخ ً ًْچٌٕ حيٕحل ئٍٕػٗ‪ ،‬طخرغ حكکخو ‪١‬زوخص ٔحٍع رٕى؛ رخ حیٍ طل‪ٜ‬یم‬
‫کّ حگَ ىٍ ‪١‬زوّی حٔل‪ ،‬چُيیٍ پَٔ ٔؿٕى ىحٗض‪ ،‬كو‪ ٢‬پَٔ رٍِگ ٔحٍع َکخف حیٍ‬
‫ٌُ رًّٗخٍ يیآيي‪ .‬رَ حیٍ حٓخّ‪ ،‬رخ حػَح‪ ٝ‬آٌ پَٔ حُ حیٍ حٍع‪َٕ ،‬رض رّپَٔ‬
‫رؼيٖ يیٍٓیي ٔ ىٍ َٓخیض‪ ،‬حیٍ حٍع رَحٖ حهَرخٖ ىیگَ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ يَحطذ رؼي‪ ،‬ىیگَ حهَرخٖ يظٕكی آٌ ٌُ ٍح هٕى رّهٕى (رْٗیچ يَٓیّ ٔ‬
‫ػويٖ) رَّکخف هٕی٘ظٍ ىٍ يیآٍٔى ٔ یخ آٌکّ ُيَٓ «ػ‪٠‬م» (يُغ) رَ حٔ يیَٓخى کّ‬
‫ٌُ رخُيخَيِ حؿخُِ َيحٗض رخ ىیگَٖ حُىٔحؽ کُي ٔ رَ ًْخٌ‬ ‫ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬آٌ ِ‬
‫‪ٕ۳۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫كخل‪ ،‬رخهٗ يیيخَي طخ آٌکّ ح َ َؿم حٔ كَح يیٍٓیي‪ْ .‬ىچُیٍ يًکٍ رٕى کّ پَٔ یخ یکٗ‬
‫حُ حهَرخء کّ ٔحٍع َکخف حیٍ ٌُ رًّٗخٍ يیآييَي‪ ،‬رخ حهٌ يخنٗ‪ٍ ٌُ ،‬ح آُحى رگٌحٍَي‬
‫طخ رّ حهظیخٍ هٕى رخ يَىٖ ىیگَ حُىٔحؽ ًَخیي‪ .‬حیٍ حكظًخل َیِ ٔؿٕى ىحٗض کّ ٔحٍع‪،‬‬
‫ػلٕ ٔ گٌٗض کُي ٔ رئٌ گَكظٍ يخنٗ‪ٍ ٌُ ،‬ح رّطِٔیؾ ىیگَٖ ىٍ آٍٔى‪)ٕٔ۲(.‬‬
‫َپَىحهظٍ يَٓیّ رٌُّ‪ ،‬رَگِحٍ َ٘يٌ ػوي ٔ ػيو ٍ‪ٟ‬خیض ٌُ ٓزذ يیٗي طخ‬
‫حیٍ َکخف‪ ،‬يوض (هزیق) رخٗي‪.‬‬
‫گلظُٗ حٓض‪ :‬ىٍ ُرخٌ ػَد رّپَٖٔ کّ ٔحٍع «ٌُ پيٍ» هٕى يیٗي‬
‫‪ٟ‬یَِْ ٌ» ح‪١‬الم يیگَىیي‪ ،‬رّحیٍ يؼُخ کّ ىٍ آٌ ٌُ‪ ،‬رخ پيٍ هٕى «يِحكًض»‬ ‫« َ‬
‫يییخكض‪ ،‬حنزظّ ‪ٟ‬یٌِ رّ«َٗیک» ىٍ ٌُ َیِ يؼُخ ىحٍى ٔ رَٓخیَ ٔحٍػخٌ َیِ ططزین‬
‫ٗيِ حٓض‪ْ )ٕٕٓ(.‬ىچُیٍ گلظّ يیٕٗى کّ يَىو ػَد‪ ،‬رّحیٍ حُىٔحؽ «يوض» َخو‬
‫ىحىِحَي؛ رّيؼُخٖ حیٍکّ «يخیّی َلَص» رٕىِ حٓض‪)ٕٕٔ(.‬‬
‫رّيٕنٕى چُیٍ َکخكٗ َیِ «يوظٗ» ٔ «يًوٕص» گلظّحَي‪ .‬كََُي كخ‪ٛ‬م حُ حیٍ‬
‫حُىٔحؽ‪ ،‬حكٌِٔ رَ آٌکّ كََُي پَٔ رٕى‪ ،‬رَحىٍ یخ هٕحَْٕ َیِ رًّٗخٍ يیآيي‪،‬‬
‫چُخٌکّ ػًَٔرٍ يؼيیکَد پْ حُ حُىٔحؽ رخ ٌُ پيٍ هٕى ٔهظٗ حُ حٔ ٗيیيح ً ٍَـیيِ‬
‫يخىٍ‬
‫ِ‬ ‫يخىٍ رَحىٍحَٖ ْٔى‬ ‫ِ‬ ‫يیٕٗى يظلیَ يیيخَي کّ چّ کُي(؟!) ُیَح آٌٌُ‪ْ ،‬ى‬
‫كََُيحَٖ حٓض‪ .‬حٔ ىٍ حیٍرخٍِ چُیٍ يیَٓحیي‪:‬‬
‫طذ یًیُٗ(ٕٕٕ)‬ ‫ٗ َ‬ ‫يألص نٓخ رٌٖ َ‬ ‫كَهَ ْٕال حِهٕطٗ ٔ َرُِ ّ‬
‫ٗ يُٓخ‬
‫«حگَ رَحىٍحٌ ٔ پَٔحَى حُ آٌ ٌُ َزٕىَي‪ ،‬حٔ ٍح رخ ًٗ٘یَ کُيِکخٍٖ ٗيِ حُ‬
‫يیخٌ يیرَىو!» رخ ظٍٕٓ حٓالو‪ ،‬حیٍ َکخف طلَیى ٗي ٔ ئهًخَخٌ رُخ رَّ‪ ٚ‬هَآٌ‬
‫کَیى‪ ،‬حُ َکخف رخ َُخٌ پيٍحٌ هٕى يُغ ٗيَي طخ آٌؿخ کّ حیٍ َکخف رّ«كخكّ٘»‪،‬‬
‫«يوض» ٔ «ٗیِٕی َخپُٔي» يؼَكٗ ٗي‪ َٔ « :‬ال ط َ ُْ ِک ُلٕح يخ ََ َک َق آرخإُ ُک ْى ِيٍَ حنُِّ ِ‬
‫ٔخء‪ِ ...‬اََُّ‬
‫ٓزِیالً‪ »ٕٕ :4 ،‬رٗگًخٌ‪ ،‬طؼزیَ رّ«يوض» كکخیض حُ َگخْٗ‬ ‫٘شً َٔ َي ْوظخ ً َٔ ٓخ َء َ‬
‫كخك َ‬
‫کخٌَ ِ‬
‫َلَصحَگیِ رّحیٍ َکخف ىحٍى‪ ،‬ح ّيخ رَّظَ ًَیٍٓي کّ چُیٍ طؼزیَٖ رّىٍٔحٌ پیٖ حُ‬
‫حٓالو يَرٕ‪ ١‬رخٗي‪ ،‬حٓخٓخ ً حیٍ طؼزیَٖ رٕىِ حٓض کّ ىٍ هَآٌ کَیى ٍٔحؽ یخكظّ حٓض‪.‬‬
‫گَچّ ریٖطَ يُخرغ طخٍیوٗ رَ حیٍ َکظّ پخٖ كَ٘ىِحَي کّ حیٍ حُىٔحؽ‪َِ ،‬ى هٕى‬
‫ػَد رٔیخٍ ُٗض ٔ هزیق رٕىِ حٓض‪ )ٕٕٖ(.‬آٌچّ يیطٕحَي ىٍ حػزخص حیٍ حيَ‪ ،‬رٔیخٍ‬
‫ٕٓىيُي رخٗي ٔؿٕى حٗظوخمْخی حُ ٔحژِی «يوض» حٓض‪ .‬رخ ٔؿٕى حیٍ حٗظوخمْخ‪،‬‬
‫ىیگَ ًَیطٕحٌ پٌیَكض کّ ح‪١‬الم «يوض» رَ حیٍ حُىٔحؽ حُ ٕٖٓ هَآٌ کَیى (آیّی‬
‫ٕٕ ٍِٕٓی َٔخء) ‪َٛ‬كخ ً رَحٖ ریخٌ ىیيگخِ طلَیًٗ حٓالو رٕىِ ٔ ْیچ ٍٔیکَىٖ‬
‫‪ٕ۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّهزخكض ػَكٗ آٌ َيحٗظّ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍرخٍِ رخیي ىحَٔض کّ آیّی يِرٍٕ‪ ،‬طُٓخ ىٍ ٗؤٌ‬
‫حٗوخ‪ ٗٛ‬يؼئى (أرٕهیْ رٍ حْلٓهض‪ ،‬حالٕٓىرٍ ههق‪ٛ ،‬لٕحٌ رٍ حيیّ ٔ يُظٍٕ رٍ‬
‫ٍرخد) َخُل ٗيِ حٓض‪ )ٕٕ4(.‬ح ّيخ هطؼخ ً ًٗخٍ کٔخَٗ کّ ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهٗ رّحیٍ َکخف‬
‫يیپَىحهظُي يلئى رّحیٍ حكَحى َزٕىِ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ پْ حُ حٓالو‪ ،‬ىٍرخٍِی يظٕنيحٌ‬
‫ٗ» یخ «يًوٕص» حٓظؼًخل ٗيِ حٓض‪.‬‬ ‫حُ حیٍ َکخف‪ٔ ،‬حژِگخٌ «يوظ ّ‬
‫ػَد ىٍ ؿخْهیض‪،‬‬ ‫ة ـ عوغ ثیياالفزیي‪:‬‬
‫رّ‪ًِْ ٍٕ١‬يخٌ رخ ىٔ هٕحَْ حُىٔحؽ يیکَى‪ )ٕٕ۳(.‬کّ ىٍ ُرخٌ ػَرٗ حُ آٌ‬
‫رّ«ؿًغ ریٍ حالُ ْهظَیٍْ» طؼزیَ يیٕٗى‪ .‬ظخَْح ً ىٍ ریٖطَ يٕحٍى‪ ،‬حیٍ ىٔ هٕحَْ ىٍ ىٔ‬
‫َکخف ؿيحگخَّ ٔ یکٗ پْ حُ ىیگَٖ (رئٌ آٌکّ حٔنٗ يطهّوّ یخ يظٕكیّّ ٕٗى)‬
‫رّحُىٔحؽ رخ یک يَى ىٍ يیآييَي‪ ،‬ح ّيخ گخْٗ َیِ چُیٍ حيَٖ ىٍ یک َکخف ٔحهغ‬
‫يیٗي‪ )ٕٕ۶(.‬ػَد رٍّؿى آٌکّ هٕى چُیٍ حُىٔحؿٗ ٍح ُٗض يیىحَٔض ٔ آٌ ٍح‬
‫ُٗضطَیٍ کخٍ يیًَٗى‪ ،‬رّحَـخو آٌ يیپَىحهض‪)ٕٕ۰(.‬‬
‫پْ حُ ظٍٕٓ حٓالو‪ ،‬حیٍ َکخف رُخ رَّ‪ ٚ‬هَآٌ کَیى‪ ،‬طلَیى ٗي‪ :‬رَحٖ ًََّٕ‪،‬‬
‫كیَُٔ ىیهًٗ ىٔ هٕحَْ ٍح رًَّْٖٔ ىحٗض‪ ،‬ح ّيخ پْ حُ حیٍکّ حٓالو آٍٔى‪ ،‬پیخيزَ‬
‫رّحٔ كَيٕى‪« :‬یکٗ ٍح رَگِیٍ ٔ ىیگَٖ ٍح ‪١‬الم ريِ»(‪)ٕٕ۴‬‬
‫ک ْى‬‫ػهَ ْی ُک ْى أ ُ َي َٓخط ُ ُک ْى َٔرََُخط ُ ُ‬
‫ض َ‬ ‫ىٍ حیٍ آیّی َٗیلّ طًخو يلخٍو ریخٌ ٗيِ حٓض‪ُ « :‬ك ِ َّ َي ْ‬
‫‪ْ ٟ‬ؼَُ ُک ْى‬‫حنالطِی أ َ ٍْ َ‬ ‫ض َٔأ ُ َي َٓخط ُ ُک ُى َ‬ ‫َخالط ُ ُک ْى َٔرََُخصُ ْحْلَمِ َٔرََُخصُ ْحْل ُ ْه ِ‬ ‫ػ ًَخط ُ ُک ْى َٔه َ‬ ‫َٔأَه ََٕحط ُ ُک ْى َٔ َ‬
‫ٔخثِ ُک ُى‬ ‫ٍٕ ُکى ِ ّيٍ َِّ َ‬ ‫حنالطِی كِی ُك ُـ ِ‬ ‫ػ ِش َٔأ ُ َي َٓخصُ َِ َ‬
‫ٔخثِ ُک ْى َٔ ٍَرَخثِزُ ُک ُى َ‬ ‫‪ٟ‬خ َ‬‫حنَ َ‬‫َٔأَه ََٕحط ُ ُکى ِ ّيٍَ َ‬
‫ک ُى حنٌَِیٍَ ِي ٍْ‬ ‫ػهَ ْی ُک ْى َٔ َك َالثِ ُم أ َ ْرَُخثِ ُ‬‫کَُٕٕح ىَه َْهظُى ِر ِٓ ٍَ كَ َال ُؿَُخ َف َ‬ ‫حنالطِی ىَه َْهظُى ِر ِٓ ٍَ كَبٌِ نَ ْى ط َ ُ‬ ‫َ‬
‫ٍٕح ٍَ ِكی ًًخ‪»ٕٖ :4 ،‬‬ ‫ؿلُ ً‬ ‫ّللاَ کَخٌَ َ‬ ‫ق ۗ اِ ٌَ َ‬ ‫ٓهَ َ‬‫‪َ ٛ‬الرِ ُک ْى َٔأٌَ طَـْ ًَؼُٕح رَیٍَْ ْحْل ُ ْهظَی ٍِْ اِ َال َيخ هَ ْي َ‬ ‫أَ ْ‬
‫ُيظؼّ یخ حُىٔحؽ يٕهض‪ ،‬ىٍ ىٍٔحٌ‬ ‫ط ـ ًکبػ ُهزؼَ‪:‬‬
‫ؿخْهیض يؼَٔف رٕى‪ )ٕٕ۲(.‬ىٍ حیٍ َکخف‪ ،‬حُ حرظيح ييص حُىٔحؽ ٔ يزهؾ يَٓ يؼهٕو‬
‫يیٗي‪ ٔ ،‬يزهؾ يؼیٍ رّهٕى ٌُ پَىحهض يیگَىیي‪ ،‬رخ حطًخو آٌ ييص‪ ٖٕٗ ٔ ٌُ ،‬حُ‬
‫ْى ؿيح يیٗيَي‪ .‬رّچُیٍ حُىٔحؽ يٕهظٗ «يظؼّ» يیگلظُي‪ُ ،‬یَح رّه‪ٜ‬ي حٓظًظخع حُ‬
‫ٌُ (ىٍ ييطٗ ي٘و‪ )ٚ‬طلون يییخكض‪ ،‬چُخٌکّ طخؿَحٌ ٔ ؿُگؿٕیخٌ ىٍ ٓلَ ٔ ىٍ‬
‫يُخ‪١‬وٗ ىٍٔ حُ هخَّ ٔ ٔ‪ ،ٍ١‬رَّکخف يظؼّ يیپَىحهظُي؛ ٔهظٗ ييص آٌ پخیخٌ‬
‫يییخكض‪ ،‬ػوي‪ ،‬هٕى رّهٕى كٔن يیٗي‪)ٕٖٓ(.‬‬
‫رَهٗ َکخف يظؼّ ٍح رخ حُىٔحؽ رؼٕنّ ٗزیّ ىحَٔظّحَي‪ ،‬رخ حیٍکّ يظؼّ یک َکخكٗ‬
‫ييصىحٍ حٓض‪ .‬رخ حیٍكخل‪ ،‬رَحٓخّ رَهٗ گٌحٍْٕخٖ طخٍیوٗ‪ ،‬رَحٖ رَگِحٍٖ يظؼّ‬
‫‪ٕ۳۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٗ ٌُ ٔ َیِ ك‪ ٍٕ٠‬ىٔ ٗخْي ‪ ٍَٖٟٔ‬رٕىِ حٓض ٔ‬ ‫ًْخَُي حُىٔحؽ رؼٕنّ حًٌ ٔن ّ‬

‫ْىچُیٍ پْ حُ حَو‪٠‬خٖ آٌ‪ٍَٟٔ ،‬ص ىحٗظّ کّ ٌُ‪ ،‬ػي ِّ َگٓيحٍى‪)ٕٖٔ(.‬‬
‫كخل حیٍ ٓئحل يطَف يیٕٗى کّ حگَ حُ چُیٍ َکخكٗ كََُيٖ ُحىِ يیٗي‪ ،‬آیخ‬
‫حیٍ كََُي رّپيٍ حَظٔخد يییخكض‪ ،‬یخ رّيخىٍ؟‬
‫ىٍ پخٓن رّحیٍ ٓئحل‪ ،‬رَهٗ يلووخٌ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ يٕنٕى حیٍ َکخف رّيخىٍ‬
‫يُظٔذ يیٗي‪ُ ،‬یَح چُیٍ حُىٔحؿٗ ریٖطَ ىٍ ٓلَْخ ٍم يیىحى کّ پْ حُ َکخف‪،‬‬
‫ُٔؽ حُ ُٔؿّ (ٔ َیِ حُ كََُي) ؿيح يیٗي‪ )ٕٖٕ(.‬ح ّيخ ْ٘خو رٍ کهزٗ (ٓٔٔ ـ ‪، ٕٓ4‬‬
‫‪‎ ْ‎‬ق) رًّکَ يٕحٍىٖ <رخنؾ رَ ٓیِىِ يٍٕى> پَىحهظّ کّ ىٍ َْیک حُ آٌْخ يَىٖ‬
‫يٍٕم ریخٌ يیىحٍى کّ‬ ‫پْ حُ حُىٔحؽ يظؼّ رخ َُٗ‪ٛ ،‬خكذ كََُي ٗيِ حٓض؛ ًْیٍ ّ‬
‫ههیلّی ىٔو ٔهظٗ ي٘خْيِ کَى «ٓهًش رٍحيیّ» كََُي كخ‪ٛ‬م حُ يظؼّی هٕى ٍح‬
‫يُکَ يیٕٗى‪ ،‬يظؼّ ٍح يُغ کَى‪ .‬پیيح حٓض کّ حیٍ گٌحٍٕ هٕى گٕحْٗ حٓض رَ آٌکّ‬
‫ىٍ حیٍ َکخف‪ ،‬كََُي يُظٔذ رّپيٍ رٕى‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ط‪َٜ‬یق ٗيِ کّ كََُي حُ پيٍ حٍع يیرَى‪ )ٕٖٖ(.‬ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ‪ ،‬يظؼّ‬
‫حُىٔحؿٗ ٗخیغ رٕى‪ ،‬رّٔیژِ ىٍ َٗٓ يکّ رّىنیم آيي ٔ ٍكض ئخكَحٌ (رَحٖ كؾ ٔ‬
‫طـخٍص) ٍٔحؽ ىحٗض‪ ،‬رّگَّٕی کّ كظٗ َُخَٗ رًّْیٍ ه‪ٜ‬ي رّيکّ يیآييَي‪)ٕٖ4(.‬‬
‫يظؼّ ىٍ يیخٌ ػَد طخ پْ حُ ظٍٕٓ حٓالو حيظيحى ىحٗض‪ ،‬ىٍ حٓالو َیِ حي‪٠‬خء‬
‫ٗي (َٔخء‪ ،‬آیّی ‪ )ٕ4‬ىٍ ؿِِْٔخ ٔ ئخكَصْخ کّ ئهًخَخٌ رّىٍٔ حُ هخَّ ٔ‬
‫هخَٕحىِ هَحٍ يیگَكظُي‪ٔ ،‬هظٗ َِى پیخيزَ يیآييَي ٔ َیخُ ؿُٔٗ هٕى ٍح حظٓخٍ‬
‫يیىحٗظُي ك‪َ٠‬ص‪ ،‬حی٘خٌ ٍح رّحَـخو َکخف طًظغ ٍحًُْخیٗ يیكَيٕى‪)ٕٖ۳(.‬‬
‫ُّٓض رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ ىٍ ىٔ يٕ‪ٟ‬غ‪ ،‬پیخيزَ حکَو يظؼّ ٍح يُغ کَى‪:‬‬ ‫ح ّيخ حْم ُ‬
‫یکٗ ىٍ كظق هیزَ ىٍ ٓخل ْلظى ْـَٖ کّ رٍّٔحیظٗ حُ ػهی رٍ حری‪١‬خنذ حٓظُخى‬
‫يیؿٕیُي‪ )ٕٖ۶(.‬ىیگَ‪ ،‬ىٍ هطزش حنٕىحع ىٍ ٓخل ىْى ْـَٖ‪)ٕٖ۰(.‬‬
‫رلغ ىٍرخٍِی َکخف يظؼّ ُیخى حٓض‪ .‬ؿخنذ طٕؿّ حیٍکّ يؤيٌٕ ههیلّی‬
‫ػزّخٓٗ‪ ،‬ىٍ ىٍٔحٌ هالكظٖ رّ‪ ٍٕ١‬ػًٕيٗ حػالٌ کَى کّ يظؼّ يـخُ حٓض‪ ،‬ح ّيخ‬
‫هخ‪ ٟٗ‬یلیٗ رٍ حکؼى ىٍ يوخنلض رخ يؤيٌٕ‪ ،‬رّحٔ حنوخء کَى کّ حیٍ حهيحو ىٍ ٔحهغ‪،‬‬
‫يوٍَ ىحٗض‪)ٕٖ۴(.‬‬‫حػالٌ رّطـٕیِ َُخ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ‪ ،‬يؤيٌٕ ىٔرخٍِ كکى يُغ ٍح ّ‬
‫ىٍ حیٍ َکخف‪ ،‬يَى ػَد ىهظَ یخ هٕحَْٕ یخ‬ ‫ك ـ ًکبػ ّـبه‪:‬‬
‫َُٗ ٍح کّ ُیَ ٔالیض حٔ رٕى‪ ،‬رّحُىٔحؽ رخ يَىٖ ىیگَ ىٍيیآٍٔى ٔ ىٍ رَحرَ‪ ،‬آٌ‬
‫ىیگَٖ َیِ ىهظَ یخ هٕحَْ هٕى ٍح رّطِٔیؾ حٔ ىٍيیآٍٔى‪ .‬رَ حیٍ حٓخّ‪ ،‬يَٓیّی‬
‫ٓ‪ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ ریٍ َزٕى ٔ َْ ٌُ‪ ،‬يَٓیّی ٌُ ىیگَ يلٕٔد يیٗي‪ٗ« )ٕٖ۲(.‬ـخٍ» حُ ٍیّ٘ی‬
‫ٗ ْـَ» رّيؼُخٖ ىٍٔ يخَيٌ حٓض ٔ چٌٕ ىٍ حیٍ َکخف‪ ٌُ ،‬حُ يَٓیّ ىٍٔ َگخِ‬ ‫« َ‬
‫ىحٗظّ يیٗي‪ ،‬رّآٌ ٗـخٍ يیگلظُي‪ٍٕٓ )ٕ4ٓ(.‬ل حکَو حیٍ هٔى َکخف ٍح يُغ کَىِ‬
‫كَيٕى‪« :‬الٗـخٍ كٗ حالٓالو»(ٔ‪ )ٕ4‬رخ حیٍ ٔ‪ٛ‬ق‪ ،‬حیٍ َٕع حُىٔحؽ ْىچُخٌ ىٍ رَهٗ‬
‫حُ ؿًخػخص رئٖ‪ ،‬رئٌ آٌکّ ُٗض ًَٗىِ ٕٗى‪ٍ ،‬حیؾ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ حیٍ حُىٔحؽ‬
‫ىٍ ػَحم «ؿزیٍ رّؿزیٍ» ٔ ىٍ َٕحكی ؿُٕری حیَحٌ «گخٔ رّگخٔ» ٔ ىٍ کٍٕ٘ يخ‬
‫«َٓريل» َخيیيِ يیٕٗى‪ .‬گخْٗ آٌ ٍح «يوخی‪ »ّ٠‬رّيؼُخٖ يؼخٔ‪ّٟ‬ی یک ٗو‪ ٚ‬رخ‬
‫ٗو‪ ٚ‬ىیگَ َخو يیَُٓي‪ .‬ىٍ چُیٍ َکخكٗ‪ٍٓ ،‬ى رَ حیٍ حٓض کّ َْ ‪َ١‬ف رخ‬
‫ُٔؿّی هٕیٖ‪ ،‬حُ َظَ حکَحو یخ حْخَض‪ًْ ،‬چٌٕ ‪َ١‬ف يوخرم ٍكظخٍ کُي‪.‬‬
‫ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهٗ‪َ ،‬کخف رخ کُیِحٌ ٔ َُخٌ‬ ‫ْ ـ اىكّاط ثب اهَ (کٌیي)‪:‬‬
‫حٓیَ ٗيِ ىٍ ؿُگ ْخ <چّ کُیِ هٕى ٔ چّ کُیِ ىیگَحٌ> َکخكٗ ؿخیِ ٔ ٍحیؾ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ حٓالو َیِ حیٍگَّٕ َکخف حؿًخالً رخ يوٍَحص ٔ َٗحی‪ ٢‬هخ‪ ٗٛ‬طـٕیِ ٗي کّ ىٍ‬
‫يُخرغ كوّ حٓاليٗ‪ ،‬حكکخو آٌ ىٍ «کظخد حنُکخف» طل‪ٜ‬یالً آييِ حٓض‪ .‬حؿًخالً ىٍ حیٍؿخ‪،‬‬
‫‪ ًٍٟ‬یخىآٍٔی حیٍگَّٕ حُ َکخف ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهٗ‪ ،‬رّریخٌ حیٍ ٍٓى ىٍ ؿخْهیض‬
‫يیپَىحُیى کّ «گخْٗ يَىٖ پْ حُ َِىیکٗ رخ حيّی ٗو‪ ٚ‬ىیگَ‪ ،‬كََُي آٌ حيّ ٍح‬
‫ٗ) هَحٍ يیىحى‪ .‬ىٍ‬ ‫يیهَیي‪ٓ ،‬پْ ٍؿزض يییخكض ٔ حٔ ٍح «كََُي هٕحَيِ» (ىػ ّ‬
‫آٌُْگخو‪ ،‬حيّ ٍح َیِ هَیيحٍٖ يیکَى ٔ «ًَْٔ» هٕیٖ هَحٍ يیىحى»‪)ٕ4ٕ(.‬‬
‫ىٍ حُىٔحؽ ٍْ‪ ،٢‬گَْٔٗ حُ‬ ‫ّ ـ ًکبػ هُ‪:ٜ‬‬
‫يَىحٌ (ٍْ‪ )٢‬کّ کىطَ حُ ىِ َلَ رٕىَي‪ًّْ ،‬گٗ رخ یک ٌُ آيیِٕ يیکَىَي کّ حیٍ‬
‫ػًم‪ ،‬رَحٓخّ ٍ‪ٟ‬خیض آٌ ٌُ ٔ طٕحكن حیٍ گَِٔ حُ يَىحٌ رٕى‪ .‬پْ َْگخِ ٌُ‬
‫رخٍىحٍ يیٗي ٔ ٔ‪ٟ‬غ كًم يیکَى‪ًّْ ٌُ ،‬ی آٌ يَىحٌ ٍح كَح يیهٕحَي کّ‬
‫ًّْگٗ رخیي كخ‪ َٟ‬يیٗيَي‪ٓ .‬پْ ٌُ‪ ٍٔ ،‬رّآٌ ؿًغ يیگلض‪ًّْ« :‬گٗ رّآٌچّ حُ‬
‫کخٍ ًٗخ رٕىِ آگخْیي؛ يٍ كََُيٖ ُحثیيِحو» ٔ ىٍ آٌ ُيخٌ‪ ،‬یکٗ حُ يَىحٌ ٍح يؼیٍ‬
‫يیکَى ٔ رخ حٗخٍِ رّيٕنٕى‪ ،‬هطخد رّحٔ يیگلض‪« :‬حٖ كالٌ کْ! حیٍ پَٔ طٕ حٓض‪،‬‬
‫َْ حًٓٗ کّ ىٔٓض ىحٍٖ ٍٖٔ حٔ رگٌحٍ»‪ .‬ريیٍٓخٌ‪ ٌُ ،‬يٕنٕىٕ ٍح رّیکٗ حُ‬
‫حكَح ِى ٍْ‪( ٢‬گَِٔ) يُظٔذ يیکَى کّ ٗو‪ ٚ‬يوخ‪١‬ذ َیِ كن حَکخٍ َيحٗض‪)ٕ4ٖ(.‬‬
‫يٕحٍى ٔ حهٔخو ىیگَی حُ ٍٔحر‪ ٔ ٌُ ٢‬يَى َیِ ىٍ يُخرغ آييِ يخَُي «يزخىنّ» ‪،‬‬
‫«ي‪٠‬خييِ» ‪« ،‬يوخىَّ» ‪« ،‬حٓظی‪٠‬خع» ‪َُ« ،‬خٌ ‪ٛ‬خكزخٌ پَچى» ‪ٰ ...‬نکٍ حُ آٌؿخ کّ‬
‫ػًٕيیض ٔ يوزٕنیض َيحٗظّ‪ ،‬رُخءح ً حٍُٕ یخىآٍٔی َيحٍى‪ .‬حیٍ يٕحٍى َخىٍ رٕىِ ٔ يخَُي‬
‫ٔ‪ٕ۶‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫هیخَض رًَّْٔ يیيخَي کّ ىٍ ًّْی ُيخٌْخ ٔ ًّْی يکخٌْخ ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ ىحٍى‪،‬‬
‫ٔنی ىٍ ْیچ ؿخ هخََٕی ٔ پُٔيیيِ َیٔض‪ْ ٔ ،‬یچکْ ْى آٌ ٍح گَىٌ ًَیگیَى‪.‬‬
‫ؿیَص َخيٕٓی یک ؿَیِِی رُیخىی حٓض کّ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬رّػَد ٔ ػـى ٔ‬
‫ىیَُٔ ٔ حئَُ َيحٍى‪ًْ .‬یٍکّ ىٍ گلظًخٌ ػَد‪ ،‬حٓظؼًخل طؼخریَٖ چٌٕ رـخء‪َُ ،‬خ‪،‬‬
‫ٓلخف‪ ٔ ،‬كـٍٕ ٔؿٕى ىحٍى‪َ٘ ،‬خٌ يیىْي کّ ػَد حُ رٗػلظٗ ٔ «ٍٔٓپیگَٖ»‬
‫ریِحٍ رٕى ٔ ًّْگٗ آٌ ٍح ُٗض ٔ هزیق يیىحَٔظُي‪ .‬ؿیَص ٔ كًیّض ػَد‪ ،‬حٔ ٍح حُ‬
‫حیٍکّ ٌُ حٔ ٍٔٓپٗگَٖ کُي‪ ،‬رَّْحّ يیحكکُي‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ رُخ رَ یک ػًم‬
‫هَحكٗ رَّخو « ٍَطى» حگَ يَىٖ ًَْٖٔ ُیزخ ىحٗض‪ًْ ،‬یٍکّ يیهٕحٓض رّئخكَص‬
‫رَٔى‪ ،‬حرظيح رُيٖ ٍح رّٗخهّ یخ ٓخهّی ىٍهظٗ يیرٔض طخ ىٍ ٔهض رخُگ٘ض حُ ٓلَ‬
‫رزیُي کّ آیخ آٌ رُي پخ رَؿخ حٓض یخ پخٍِ ٗيِ حٓض؟‬
‫حگَ رُي پخٍِ ٗيِ رٕى‪ ،‬حیٍ َ٘خَّی هیخَضکخٍٖ ٔ كـٍٕ ٌُ ىٍ آٌ ييص رٕى!‬
‫ْىچُیٍ رٔیخٍ پیٖ آييِ حٓض کّ يَى ػَری رًَّْٕٔ ي٘کٕک ٗيِ‪ ،‬رّکخٍْ‬
‫يَحؿؼّ يیکَى‪ ،‬طخ کخٍْ <رّ ٍْٕٔخی هٕى> ک٘ق کُي کّ ًَْٕٔ رّحٔ ٔكخىحٍ‬
‫يخَيِ حٓض‪ ،‬یخ هیخَض کَىِ حٓض‪ .‬ح‪ٕٛ‬الّ یکی حُ کخٍْخی کخُْخٌ ًْیٍ يٍٕى رٕى‪.‬‬
‫حُ حیٍ يٓىطَ ىحٓظخَی حٓض کّ يُـَ رّٔهٕع «ؿُگ كُ ّـخٍ ػخَی» ٗي‪ .‬حیٍ‬
‫ؿُگ رَ حػَ يِحكًض ىٔ ؿٕحٌ هَی٘ی رّىهظَ يلـٕرّی کّ َوخد رَ چَِٓ ىحٗض‪،‬‬
‫حطلخم حكظخى‪ .‬آٌ ىهظَ ؿٕحٌ كَیخىکُخٌ هٕو ٍح ‪ٛ‬يحُى کّ حیٍ يخؿَح َٓآؿخُ ؿُگی‬
‫ریٍ ىٔ هزیهّ ٗي‪ .‬ؿُگ ٓخلْخ حىحيّ یخكض ٔ ک٘ظّْخ رُّيیٍ حكکُي‪)ٕ44(.‬‬
‫ػَد ؿخْهٗ‪ ،‬هٕى رَهٗ حُ يؼخَٗصْخ ٍح َُخ يیىحَٔض ٔ ىٍ َگَٕ حٔ‪،‬‬
‫رٕىٌ ٍحرطّی ؿُٔٗ ٔ آيي ٔ ٗيْخ ٔ يؼخَٗصْخٖ ری‪ٟ‬خرطّ رٔیخٍ ُٗض ٔ‬ ‫ِ‬ ‫ػهُٗ‬
‫چّ رٔخ يًُٕع رٕى‪َُ .‬خٌ ؿخْهی رخ يَىحٌ رّگلض ٔ گٕ يیَ٘ٔظُي ٔ َگخِ آٌْخ‬
‫رّیکيیگَ ىٍ آٌ ُيخٌ ََُّگ ٔ ػخٍ رٕى ٔ َّكَحو‪ .‬ػَد ؿخْهی حگَ کٔی‬
‫رًَّْٕٔ یخ هٕحَْ یخ ىهظَٕ َظَی ري يیحَيحهض حٔ ٍح رّؿُگ یخ يزخٍُِ ىػٕص‬
‫يیکَى ٔ چّ رٔخ رّهخ‪ َ١‬یک َگخِ ي٘کٕک ریٍ ىٔ هزیهّ ؿُگ رٍِگی ىٍ‬
‫يیگَكض‪ .‬نٌح کٔخَی کّ َگخِ پخک ىحٗظُي يٍٕى ٓظخیٖ ٔ طًـیي ٗؼَحء رٕىَي‪.‬‬

‫هبًْى ‪ٛ‬الم كه ًظبم عبُلیذ‬

‫کهًّی «‪١‬الم» حُ ي‪ٜ‬طالكخص ػَد ؿخْهی حٓض کّ ىٍ نـض رّيؼُی‬
‫«آُحىٗيٌ» یخ «آُحىکَىٌ» حٓض‪ ،‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف كوٓی ٔ َٗػی ًْخٌ يلٕٓو ػَكت‬
‫ٕ‪ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍحیؾ يیخٌ ػوالء‪ ،‬یؼُی «گٔٔظٍ پیَٕي َُخٕٗیی ٍح يیٍٓخَي کّ ٗخٍع رخ َٗحی‪٢‬‬
‫هخ‪ٛ‬ی حي‪٠‬خء کَىِ حٓض» حیٍ يوٕنّ رخ ًْیٍ يؼُی ٔ ًْیٍ کخٍکَى ٔحٍى ُرخٌ‬
‫پخٍٓی ٗيِ ٔ رّيؼُخی ؿيحیی کخيم ٌُ ٔ يَى حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ُيخٌ هزم حُ حٓالو ْىچُخٌکّ حُىٔحؽ ٍحیؾ رٕى ٔ حُ هٕحَیٍ هخ‪ ٙ‬پیَٔی‬
‫يیکَى‪١ ،‬الم َیِ حيَی ٍحیؾ رٕى ٔ ‪١‬زن ػَف يَىو آٌ ُيخٌ‪ ،‬هٕحػي ٔ حٓزخری‬
‫ىحٗض‪ )ٕ4۳(.‬چٌٕ حُىٔحؽ َٕػی هَحٍىحى ریٍ ىٔ ‪َ١‬ف ًَٗىِ يیٗيِ‪ ،‬حيکخٌ كٔن‬
‫آٌ َیِ ًْٕحٍِ ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫حنزظّ ىٍ طًيٌْخ ٔ يهضْخی يوظهق رَحی ‪١‬الم ٗیِٕ ٔ ٍْٕٔخی هخ‪ٛ‬ی ٔؿٕى‬
‫ىحٗظّ‪ ،‬ح ّيخ آٌچّ ئهى حٓض حیٍ حٓض کّ ىٍ آىحد ٔ طَ٘یلخص هخ‪١ ٙ‬الم ىٍ ریٍ‬
‫ػَد‪ ،‬يلکٕيیض ریيٕؿذ ٌُ ٔ ُؿَ ٔ آُحٍ حٔ يلٍٕ ح‪ٛ‬هی رٕى‪)ٕ4۶(.‬‬

‫اًْاع ‪ٛ‬الم هایظ كه عبُلیذ‬

‫ىٍ ؿخْهیض‪١ ،‬الم رّىٔ ٗکم ‪ٍٕٛ‬ص يیگَكض‪ :‬حنق ـ ‪١‬الم ‪َٛ‬یق‪ ،‬د ـ‬
‫‪١‬الم کُخیی‪١ .‬الم ‪َٛ‬یق‪ :‬يَى ىٍ حیٍ هٔى حُ ‪١‬الم‪ ،‬ؿًالطی ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ‪َٛ‬یق‬
‫رُّرخٌ يیآٍٔى ٔ ريیٍطَطیذ‪ٍ ٌُ ،‬ح ‪١‬الم يیىحى‪ .‬حُ ؿًهّ حنلخظی کّ يَى ىٍ حیٍ‬
‫ک = ٍیًٔخَض رَ‬ ‫َٕع ‪١‬الم رّکخٍ يیرَى‪ ،‬حیٍؿًالص رٕى‪َ « :‬كزهُک ػهی ِ‬
‫ؿخٍ ِر ِ‬
‫ض = ٍحِ طٕ ٍح رخُ گٌحٗظى‪،‬‬ ‫یغ ِٗج ِ‬ ‫گَىٌ هٕىص حٓض»‪« ،‬هَهّیضُ ٓزیهَ ِ‬
‫ک كَخًََْزی َك ُ‬
‫ض ُيوَهّی کٌَٓح حن َزؼیَ =‬‫ک = طٕ ٍح آُحى کَىو»‪« ،‬حََ ِ‬ ‫َْؿخ يیهٕحْی رَٔ»‪ََ َٓ « ،‬كظ ُ ِ‬
‫حنلوی رِخَْ ِهک = َِى هخَٕحىِحص رَٔ»‪« )ٕ4۰(.‬حِ ِ‬
‫نلوی‬ ‫طٕ يخَُي حیٍ ٗظَآُحى ْٔظی‪ِ ِ» ،».‬‬
‫ِرخَْ ِهک كَظ َؼٕىی ‪١‬خ ِنوخ ً= رّهخَٕحىِحص يهلنٕٗ ٔرخُگَى ىٍكخنیکّ آُحى ْٔظی‪)ٕ4۴(».‬‬
‫ىٍ رَهی حُ هزخیم ٔ َٕحكی‪ ،‬رَحی ‪١‬الم نلظی رّکخٍ‬ ‫‪ٛ‬الم کٌبیی‪:‬‬
‫ًَیٍكض ٔ حهيحيخطی َظیَ هَٓ یخ ٓلَ کَىٌ يَى ٔ یخ ؿيح کَىٌ هیًّحٕ ىنیم ٔ‬
‫کُخیّ حُ آٌ رٕى کّ رخ َُٖ يظخٍکّ کَىِ حٓض ٔ رخ کًک هَحیٍ كخنت ىیگَ‪ ،‬حیٍ َٕع‬
‫حػًخل ‪١‬الم رٌُّ طلٓیى يیٗي ٔ ٌُ يٕظق رٕى يُِل َْٕٗ ٍح طَک کُي‪)ٕ4۲(.‬‬

‫اًْاع ‪ٛ‬الم ٕویؼ كه عبُلیذ‬

‫چُخٌکّ گلظّ ٗي‪١ ،‬الم کُخیی حُ ‪َ١‬ین رَهی ٍكظخٍْخ یخ كخالص‪ٍٕٛ ،‬ص‬
‫يیگَكض‪ ،‬ح ّيخ ‪١‬الم ‪َٛ‬یق‪ ،‬چٌٕ رخ حىحی حنلخظ هخ‪ٛ‬ی ‪ٍٕٛ‬ص يیگَكض‪ ،‬حَٕحع‬
‫ٔحٗکخنی ىحٗض کّ ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٖ‪ٕ۶‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫یکی حُ حَٕحع ‪١‬المْخی ‪َٛ‬یق ىٍ‬ ‫الق ـ ظِبه‪:‬‬

‫ؿخْهیض ظٓخٍ رٕى‪ .‬حیٍ ‪١‬الم ٗيیيطَیٍ َٕع ‪١‬الم رٕى‪ ،‬چٌٕ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ٔهٕع آٌ‪،‬‬
‫ٌُ ٔ َْٕٗ طخ حري رّْى كَحو يیٗيَي‪ .‬نـض «ظَٓ» يؼخَی يوظهلی ىحٍى کّ حُ ؿًهّ‬
‫آٌْخ «پ٘ض» حٓض‪ .‬يَى ػَد‪ ،‬گخِ حَ‪َٜ‬حف هٕى ٍح حُ حىحيّی ُٔؿیض رخ «ظٓخٍ»‬
‫ی کظَٓ أيی»‪،‬‬ ‫ض ػه ّ‬
‫يلون يیٓخهض؛ رخ حیٍ ػزخٍحص کّ َْٕٗ رَُّٖ يیگلض‪« :‬أَ ِ‬
‫َٓ ح ُ ّيی» یخ‬
‫ظ ِ‬‫َٓ ح ُ ّيی» یخ « َک َ‬
‫ظ ِ‬‫ی َ‬
‫َٓک ػه ّ‬
‫ظ ُ‬‫«أَض ػهی کظَٓ أيی أٔ أهظی» ‪َ « ،‬‬
‫« َک َزطُِٓخ» ٔ یخ « َکلَوٌِْخ»‪ :‬پ٘ض طٕ رَحی يٍ‪ ،‬پ٘ض يخىٍ يٍ‪ ،‬یخ يخَُي پ٘ض يخىٍ يٍ‬
‫حٓض‪ ،‬یخ ٗکًض يخَُي ٗکى يخىٍو حٓض ٔ یخ ٍحَض يخَُي ٍحٌ يخىٍو حٓض‪»...‬‬
‫یخ يیگلض‪« :‬ظَٓک ظَٓ ح ُ ّيی ٔ حهظی؛ پ٘ض طٕ‪ ،‬پ٘ض يخىٍ ٔ هٕحَْ يٍ‬
‫حٓض»‪ .‬کُخیّ حُ حیٍکّ طٕ رّؿخی يخىٍ ٔ هٕحَْو ْٔظی ٔ ًََّْٔ‪ ،‬پْ َُخٕٗیی رخ‬
‫طٕ كَحو حٓض‪ .‬پْ حُ حىحی حیٍ ریخٌ‪ ٔ ،‬ريیٍطَطیذ‪ ٌُ ،‬چٌٕ كکى يخىٍ یخ هٕحَْ‬
‫پیيح يیکَى‪َِ ،‬ىیکی رخ حٔ رَحیٖ كَحو يیٗي ٌُٔ َْٕٔٗ حُْى ؿيح يیٗيَي‪)ٕ۳ٓ(.‬‬
‫حٓالو آيي ظٓخٍ ٍح يُغ کَى‪ .‬يٍٕهخٌ گلظّحَي حّٔ رٍ ‪ٛ‬خيض رَحىٍ ػزخىس رٍ‬
‫‪ٛ‬خيض (‪ٛ‬لخری پیخيزَ) ًَْٔ هٕى‪ ،‬هٕنّ رُض ػؼهزشرٍ يخنک ٍح ظٓخٍ کَى‪ٓ ،‬پْ‬
‫حُ حیٍ ػًم هٕى پ٘یًخٌ ٗي‪ ٌُ .‬رَحی چخٍِؿٕیی َِى پیخيزَ آيي‪ .‬ىٍ حیٍ ُْگخو‬
‫آیخص حٔنیّی ٍِٕٓی يـخىنّ َخُل ٗي‪.‬‬
‫حیالء ىٍ نـض رّيؼُخی «ٕٓگُي‬ ‫ة ـ ایالء‪:‬‬
‫هٍٕىٌ ٔ يیؼخم يٕأکي» رّکخٍ يی ٍٔى‪ )ٕ۳ٔ(.‬یکی ىیگَ حُ ٍحِْخی کّ يَى پیَٕي‬
‫َُخٕٗیی ٍح يیگٔٔض حیٍ رٕى کّ َْٕٗ ٕٓگُي یخى يیکَى کّ رخ َُٖ ًْزٔظَ‬
‫َٕ٘ى‪ ٔ )ٕ۳ٕ(.‬ييطی کّ ىٍ ٕٓگُي ي٘و‪ ٚ‬يیکَى گخْی طخ ىٔ ٓخل رٕى‪ )ٕ۳ٖ(.‬ىٍ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص‪ ٌُ ،‬رالطکهیق يیيخَي؛ َّيطهوّ رٕى ٔ ََّْٕٗىحٍ‪ .‬حیٍ کخٍ ٍح يَىحٌ حؿهذ‬
‫رَحی يوخنلض رخ ًَْٔحٌٗخٌ حَـخو يیىحىَي‪.‬‬
‫ٔحژِی ُههغ ىٍ نـض رّيؼُخی کُيٌ ٔ‬ ‫ط ـ ‪ٛ‬الم ُفلغ‪:‬‬
‫ىٍ آٍٔىٌ نزخّ حٓض‪ .‬رّ‪ٍٕٛ‬ص ح‪ٛ‬طالكی رَحی یکی حُ حَٕحع ‪١‬الم رّکخٍ ٍكظّ‬
‫حٓض‪١ .‬الم ههغ یکی حُ حَٕحع ٍحیؾ ‪١‬الم ىٍ ؿخْهیض رٕى کّ رَحٓخّ آٌ‪ ٌُ ،‬یخ‬
‫رٔظّگخٌ حٔ ىٍ هزخل يَٓی کّ يَى رّحٔ ىحىِ رٕى‪ ،‬يخنی ٍح رّحٔ يیىحىَي‪ .‬حػى حُ حیٍ‪-‬‬
‫کّ يخل يِرٍٕ‪ ،‬ػیٍ يَٓ یخ ئخٔی یخ ریٖطَ ٔ یخ کىطَ رخٗي‪ ٔ .‬يٕحكوض ٔی ٍح رَحی‬
‫‪١‬الم کٔذ يیکَىَي‪ٓ .‬یيدمحم آنٕٓی ىٍ رهٕؽحْلٍد يیَٕیٔي‪ :‬حٔنیٍ کٔی کّ‬
‫ًَْٕٔ ٍح ‪١‬الم ههغ ىحى ػخيَرٍ كخٍع رٍ ظَد رٕى‪ .‬رؼي حُ گٌٗض ييطی‪ٌُ ،‬‬
‫‪ٕ۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ َْٕٕٗ َلَص پیيح کَى ٔ رخ ىحىٌ يخنی رًَّْٕٔ‪ٔ ،‬ی ٍح‪ٟ‬ی رّ‪١‬الم حٔ ٗي‪.‬‬
‫‪١‬الم ههغ ىٍ ؿخْهیض ٔؿٕى ىحٗض ىٍ حٓالو َیِ طؤییي ٗي‪ .‬گلظّ ٗيِ ؿًیهّ ىهظَ‬
‫ػزيهللا رٍحری‪ ًَْٔ ،‬ػخرض رٍهیْ رًٍٗخّ َِى پیخيزَ آيي ٔ گلض‪ :‬حُ ًَْٔو‬
‫کَحْض ىحٍو ٔ يیهٕحْى حُ حٔ ؿيح ٕٗو‪ .‬پیخيزَ رّحٔ كَيٕى‪ :‬آیخ رخؿض (يَٓیّحص) ٍح‬
‫رّػخرض رَيیگَىحَی؟ ؿًیهّ گلض‪ :‬رهّ‪ ،‬پیخيزَ رّػخرض كَيٕى‪ :‬رخؽ ٍح رخُ پْ رگیَ ٔ‬
‫حٔ ٍح ‪١‬الم ريِ‪ .‬ػخرض َیِ چُیٍ کَى ٔ حیٍ حٔنیٍ ‪١‬الم ههؼی ىٍ حٓالو رٕى‪)ٕ۳4(.‬‬
‫‪١‬الم ٍؿؼی یکی ىیگَ حُ حَٕحع‬ ‫ك ـ ‪ٛ‬الم هعؼی‪:‬‬
‫‪١‬الم ٍحیؾ ىٍ آٌ ُيخٌ رٕى‪ .‬چُخٌکّ حُ َخيٖ پیيح حٓض ىٍ حیٍ َٕع ‪١‬الم حيکخٌ‬
‫ٍؿٕع يَى رٌُّ ىٍ ُيخٌ ػيِ ٔؿٕى ىحٗض‪ .‬ىٍ حیٍ هٔى حُ ‪١‬الم‪ ،‬يَى ؿًهّْخی‬
‫ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ‪َٛ‬یق رُّرخٌ يیآٍٔى ٔ ريیٍطَطیذ‪ٍ ٌُ ،‬ح ‪١‬الم يیىحى ٔ‬
‫يیطٕحَٔض طخ پخیخٌ ُيخٌ ػيِ رئٌ حَـخو ػوي َکخف رٌُّ ٍؿٕع کُي‪.‬‬
‫ىٍ ؿخْهیض‪ ،‬رٔظّگخٌ َِىیک َُخٌ يطهوّ ؿخنزخ ً رّهٕى كن يیىحىَي کّ ىٍ حيَ‬
‫حُىٔحؽ يـيى حٔ ىهخنض کُُي‪ .‬رَحی يؼخل‪َ ،‬وم ٗيِ حٓض کّ َيؼ ِوم رٍ َیٔخٍ هٕحَْی‬
‫ػيی ‪١‬الم گَكظّ رٕى ٔ يخیم رٕى رخٍ‬ ‫رَّخو ؿًالء ىحٗض کّ حُ ًَْٕٔ ػخ‪ٛ‬ىرٍ َ‬
‫ىیگَ رّػوي ًَْٕٔ ىٍآیي‪ٔ ،‬نی رَحىٍٕ حُ حیٍ کخٍ يخَغ ٗي‪)ٕ۳۳(.‬‬
‫ْىچُیٍ گلظّ ٗيِ حٓض کّ ؿخرَرٍ ػزيهللا رخ حُىٔحؽ يـيى ىهظَ ػًٕیٖ رخ‬
‫َْٕٗ ٓخرن هٕیٖ يوخنلض ٍُٔیي‪ْ )ٕ۳۶(.‬کٌح یکی ىیگَ حُ ٍٕٓو ظخنًخَّی‬
‫ؿخْهیض ىٍ حيَ ‪١‬الم حیٍ رٕى کّ يَى‪ٍ ًَْٕٔ ،‬ح ‪١‬الم يیىحى‪ٔ ،‬نی حؿخُِی‬
‫حُىٔحؽ يـيى رّٔی ًَیىحى ٔ ٌُ یخ رٔظّگخٌ حٔ ٍح طٓيیي يیکَى یخ حیٍکّ رّرٔظّگخٌ‬
‫ٌُ پٕنی يیىحى ٔ آٌْخ ٍح ططًیغ يیکَى طخ يخَغ حُىٔحؽ ٌُ رخ يَى ىیگَی‬
‫َٕٗي‪ )ٕ۳۰(.‬حیٍ حيَ ریٖطَ ىٍ يیخٌ هزخیم ٍُٔيُي یخ حكَحى ٍُٔگٕ ٍحیؾ رٕى‪ُ ،‬یَح‬
‫حُىٔحؽ يـيى ٌُ رخ ىیگَی‪ ،‬رخ ؿیَص ٔ ػ‪ٜ‬زیض ػَرت َْٕٗ هزهی حٔ يُخكخص‬
‫ىحٗض ٔ حٔ َْگِ ًَیگٌحٗض چُیٍ ػخٍی رَ ىحيٍ حٔ ٔ هزیهّحٕ رُ٘یُي‪ .‬گخْی ٔهٕع‬
‫حُىٔحؽ يـيى‪ ،‬ئخٔی رٕى رخ ؿُگ ٔ هٌٍٕیِیْخیی کّ ىِْخ ٓخل ىٍ هزیهّْخ ٔ‬
‫هخَٕحىِْخ حىحيّ پیيح يیکَى‪)ٕ۳۴(.‬‬
‫ٕٗحْي طخٍیوی َ٘خٌ‬ ‫ْ ـ ‪ٛ‬الم ّ هعْعُبی هکوه‪:‬‬
‫يیىْي کّ ىٍ ‪١‬الم ٍؿؼی َیِ رَُّخٌ ٓظى يیٗي‪ ،‬گخِ يَى‪ٍ ٌُ ،‬ح ىٍ ‪١‬الم ٔ‬
‫ٍؿٕعْخی يکٍَ گَكظخٍ يیکَى؛ رّحیٍ يؼُخ کّ ٌُ ٍح ‪١‬الم يیىحى‪ٓ ،‬پْ طخ هزم‬
‫حُ پخیخٌ ُيخٌ ػيِ رٌُّ ٍؿٕع يیکَى‪ ،‬پْ حُ ٍؿٕع‪ ،‬حٔ ٍح يـيىح ً ‪١‬الم يیىحى ٔ‬
‫‪ٕ۶۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىٔرخٍِ ىٍ ُيخٌ ػيِ رّحٔ ٍؿٕع يیکَى‪ .‬ىٍ ٔحهغ‪ ،‬ػَد ؿخْهی ىٍ حیخو ػيِ رَحی‬
‫ٍؿٕع ٔ ‪١‬الم‪ ،‬كي ٔ ك‪َٜ‬ی ًَیُٗخهض‪ .‬گخِ يًکٍ رٕى رَحی آُحٍ ٌُ‪ ،‬رخٍْخ‬
‫حٍٔح ‪١‬الم ىْي ٔ ٍؿٕع کُي‪ .‬حٔ رٌُّ يیگلض‪١َّ« :‬الهض يیىْى کّ ٍْخ ٕٗی ٔ‬
‫َّطٕ ٍح پُخِ يیىْى ٔ رخ طٕ َُيگی يیکُى؛ ًْیٍکّ َِىیک پخیخٌ ػيِ ٍٓیي ٍؿٕع‬
‫يیکُى ٔ حیٍ کخٍ ٍح يَطذ حىحيّ هٕحْى ىحى‪)ٕ۳۲(».‬‬
‫حیٍکخٍ ػهضْخی يوظهق ىحٗض‪ ،‬حُ ؿًهّ آُحٍ ٔ حًیض ٌُ! گخْی يَىی‬
‫رّيُظٍٕ حًیض ٔ آُحٍ َُٖ‪ ،‬حٍٔح ‪١‬الم يیىحى‪ٔ ،‬نی رًّْیٍ يويحٍ هخَغ َزٕى ٔ‬
‫رَحی حیٍ کّ حٔ ٍح حُ حُىٔحؽ رخ ىیگَی ٔ َٓ ٔ ٓخيخٌ یخكظٍ رخُ ىحٍى‪ ،‬ىٔرخٍِ ٍؿٕع‬
‫يیکَى ٔ ىٍرخٍِی حیٍکخٍ هٕى رخ ‪َٛ‬حكض يیگلض‪« :‬حَخ الػِذٌ رٓخ كظی طٌَُٔمَ حنٌَنَش؛‬
‫يٍ رخ حٔ ٔ ََٕٓٗظٖ رخُی يیکُى طخ حُ حیٍ ٍْگٌٍ رّحٔ ًنض ٔ ٍَؾ رچ٘خَى»‪)ٕ۶ٓ(.‬‬
‫ُّٓض حرَحْیى ٔ آثیٍ كُیق رخهی‬ ‫ىٍ ػَف َٗٓ يکّ ىٍ يیخٌ کٔخَی کّ رَ ُ‬
‫رٕىَي‪١ ،‬الم ٌُ حگَ ّٓ رخٍ رّ‪ٍٕٛ‬ص ؿيحگخَّ حَـخو يیٗي ‪١‬الم رخثٍ رّكٔخد‬
‫يیآيي؛ یؼُی حگَ يَى‪ٍ َُٖ ،‬ح ‪١‬الم يیىحى طخ ىٔرخٍ يیطٕحَٔض ىٍ ُيخٌ ػيِ‬
‫ٍؿٕع کُي ٔ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ‪١‬الم ٕٓو‪ َْٕٗ ،‬كن ٍؿٕع رٌُّ ٍح َيحٗض‪ .‬آنٕٓی ىٍ‬
‫رهٕؽ حالٍد ‪ ًٍٟ‬ریخٌ حیٍ ئؤنّ ٗخْي آٌ ٍح ؿَیخٌ ‪١‬الم ًَْٔ حػ٘ی ریخٌ يیکُي‬
‫ٔ يیَٕیٔي‪ُْ :‬گخيی کّ هخَٕحىِی ًَْٔ حػ٘ی َِى حٔ آييِ ٔ هٕحٓظخٍ ‪١‬الم ٔی‬
‫ٗيَي ٔ رّحٔ ح‪َٛ‬حٍ کَىَي کّ ًَْٕٔ ٍح ‪١‬الم ىْي‪ ،‬حٔ ىٍ ‪١‬الم حٔل چُیٍ َٓٔى‪:‬‬
‫کٌحک حيٍٕ حنُخّ ؿخى ٔ ‪١‬خٍهش‬ ‫حیخ ؿخٍطی ریُی كخَک ‪١‬خنوش‬
‫« حی ًُْ٘یٍ يٍ! حُ يٍ ؿيح ٕٗ کّ طٕ ٍح ‪١‬الم ىحىو ٔ حیٍ چُیٍ حيٍٕ يَىو‬
‫ىٍ آيي ٔ ٗي حٓض‪ ».‬رَحی رخٍ ىٔو کّ ٔی ٍح ‪١‬الم ىحى چُیٍ َٓٔى‪:‬‬
‫طَی نی كٕم ٍحٓک رخٍهش‬ ‫ٔ حال َ‬ ‫هیَ يٍ حنؼ‪ٜ‬خ‬ ‫ٔ ریُی كخٌ حنزیٍ ٌ‬
‫« ؿيح ٕٗ کّ ؿيحیی رٓظَ حُ ػ‪ٜ‬یخٌ حٓض ٔ ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬يَح رَ هٕى‬
‫حكَٔهظّ يیریُی‪ ٔ ».‬ىٍ رخٍ ٕٓو گلض‪:‬‬
‫ٔ يٕيٕهش هي کُض كیُخ ٔ ٔحيوش‬ ‫ٔ ریُی ك‪ٜ‬خٌ حنلَؽ ؿیَ ًيیًش‬
‫«ؿيح ٕٗ حُ يٍ ىٍكخنیکّ پخکيحيُی‪ ٔ ،‬يٌيض ًَیٕٗی‪َِ .‬ى يخ يلزٕد رٕىی‬
‫ٔ رّيخ ػالهّ ىحٗظی» رؼي حُ رخٍٕٓو‪١ ،‬الم ًَْٔ حػ٘ی رخثٍ رًّٗخٍآيي‪)ٕ۶ٔ(.‬‬
‫ٔ حٌِ ط َ َلَهی یخ ُِْي كخن َلَم أٗؤو‬ ‫حٌِ ط ََكَوی یخ ُِْيُ كَخ ِن َّ ُ‬
‫كن أی ًٍَ‬
‫ػخنغ ٔ يـــٍ یوَم ح َ ُّ‬
‫ػن ٔ حظه ُى‬ ‫ٌ‬ ‫ػِی ًَّ‬‫ـــالم ٔحنطالم َ‬ ‫ٌ‬ ‫‪١‬‬‫كَخ ََضَ َ‬
‫غ َيوي ُو(ٕ‪)ٕ۶‬‬
‫يَة َرؼيَ حنؼخن ِ‬
‫ٔ يخ ِ ِإل ٍ‬ ‫ؿیَ ٍكیوّ‬ ‫ض َ‬ ‫ك ِزیُی رٓخ حٌ کُـــ ِ‬
‫‪ٕ۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= «حی ُْي حگَ ََيی ٔ ييحٍح رّهَؽ ىْی ؿخیگخْی حیًٍطَ ٍح كَحْى کَىِحی‬
‫ٔ حگَ حیٍ پَىِ (ٍحرطّی ُٔؿیض) ٍح ريٍحَی چُیٍ حيَی ٕٗو هٕحْي رٕى‪ ،‬ىٍ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص طٕ ‪١‬الم یخكظّحی ٔ ‪١‬الم ػٓيی حٓض کّ رخ ّٓ رخٍ هطؼی يیگَىى ٔ َْکّ‬
‫كَيض آٌ ٍح َخىیيِ حَگخٍى ظخنى ٔ َلَیٍ ٗيِ حٓض‪ ،‬پْ حگَ يیهٕحْی ؿيح ٕٗی رَ‬
‫چُیٍ ُّٓظی ؿيح ٕٗ‪ ،‬کّ پْ حُ ّٓ ‪١‬الم ٍحْی رخُگ٘ظی َیٔض‪».‬‬
‫حریخص كٕم گٕیخی ٔؿٕى هخََٕی حٓض کّ ٍؿٕع َْٕٗ رٌُّ يطهوّ ٍح رؼي حُ‬
‫ٕٓو يًُٕع يیکُي‪ .‬ػالِٔ رَحریخص كٕم‪ٔ ،‬ؿٕى هخٌَٕ ّٓ ‪١‬الم ىٍ پخٍِی‬ ‫‪١‬الم رخٍ ّ‬
‫ىیگَ حُ حٗؼخٍ ؿخْهی َیِ حَؼکخّ یخكظّ حٓض‪ .‬ؿٕحى ػهی يؼظوي حٓض کّ ػَد يکّ‬
‫رَحی طکٍَ ‪١‬الم َیِ ٍحِ كهی هَحٍ ىحىِ رٕىَي ٔ آٌ ًْخٌ ه‪٠‬یّی يلهم رٕى؛ رخ حیٍ‬
‫طٕ‪ٟ‬یق کّ حگََُی ّٓ رخٍ ؿيحگخَّ ‪١‬الم ىحىِ يیٗي‪ ًَْٔ ،‬حٔل‪ ،‬ىیگَ ًَیطٕحَٔض‬
‫رخ ٔی حُىٔحؽ کُي‪ ،‬يگَ حیٍکّ ٌُ رخ يَى ىیگَی حُىٔحؽ کُي ٔ ييطی رخ حٔ َُيگی‬
‫ًَخیي‪ٓ ،‬پْ حُ َْٕٗ ىٔو ‪١‬الم گیَى‪ .‬طُٓخ ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص رٕى کّ ٌُ يیطٕحَٔض رخ‬
‫َْٕٗ حٔل هٕى حُىٔحؽ کُي‪ .‬يؼهٕو َیٔض حیٍ َٕع ‪١‬الم رخثٍ ٔ ه‪٠‬یّی يلهم‪ ،‬ىٍ‬
‫ؿِیَسحنؼَد ػًٕيیض ىحٗظّ یخ هیَ‪ .‬حُ ػًٕيیض آٌ گٌحٍٗی ََٓیيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ‬
‫ُّٓض حرَحْیى پخرُي رٕىَي رّحیٍ ئؤنّ حػظوخى ىحٗظُي‪.‬‬
‫َٗٓ يکّ کٔخَی کّ ُُْٕ رّ ُ‬

‫ّو‪ٙ ٛ‬وي ػول‬

‫هخػيِی ػًٕيی ىٍ ؿخْهیض حیٍ رٕى کّ ‪١‬الم رّحٍحىِی يَى حَـخو يیگَكض‪،‬‬
‫ح ّيخ ىٍ یک ‪ٍٕٛ‬ص ٌُ كن ‪١‬الم ىحٗض‪ .‬يَ٘ٔ‪ ١‬رَ آٌکّ يزهـی رَّْٕٗ رپَىحُى‪.‬‬
‫رّحیٍ ٍٓى ههغ يی گلظُي کّ حٓالو َیِ رَ آٌ ‪ٛ‬لّ گٌحٗض ٔ ىٍ كوّ طلض ػُٕحٌ‬
‫‪١‬الم ههغ ًٍٓیض یخكض کّ ٌُ يیطٕحَي رخ رو٘یيٌ ًّْ یخ رو٘ی حُ يَٓیّ حُ‬
‫ًَْٕٔ ؿيح ٕٗى‪ْ )ٕ۶ٖ(.‬ىچُیٍ يیطٕحَٔظُي ُْگخو حُىٔحؽ َٗ‪ ١‬کُُي کّ كن ‪١‬الم‬
‫ىحٗظّ رخُٗي کّ حیٍ كن ْى ىٍ حٓالو طخثیي ٔ رًٍّٓیض ُٗخهظّ ٗي‪ ،‬حُ ؿًهّی حیٍ‬
‫َُخٌ کّ َخو آٌْخ ىٍ طخٍین ػزض ٗيِ‪ٓ ،‬هًی رُض ػًَٔ رٍ ُیي رٍ نزیي رٍ هيحٕ‬
‫(يخىٍ ػزيحنًطهذ رٍْخٗى رٍػزي يُخف) ٔ كخ‪ ًّ١‬رُض هَٗذ حًَخٍیّ حٓض کّ ُْگخو‬
‫حُىٔحؽ َٗ‪ ١‬کَىَي كن ‪١‬الم رخ آٌْخ رخٗي‪ ،‬حگَ يخیم رّحىحيّی َُيگی َزخُٗي‬
‫رظٕحَُي ‪١‬الم رگیََي‪)ٕ۶4(.‬‬
‫ىٍ چُیٍ يٕحٍىی ‪١‬الم رّٗکم ؿیَ ‪َٛ‬یق ٔ کُخیی حُ ؿخَذ ٌُ حَـخو يیٗي؛‬
‫رّحیٍ ٗکم کّ حگَ ىٍ هیًّی رَّٓ يیرَىَي‪ ٌُ ،‬ييهم ٍٔٔىی هیًّ ٍح کّ‬
‫‪ٕ۶۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رًّٓض يَ٘م رٕى رًّٓض يـَد یخ ًٓضْخی ىیگَ طـییَ يیىحى ٔ حیٍ کخٍ ٌُ‪،‬‬
‫حػالو يظخٍکّی حٔ رخ َْٕٕٗ رٕى‪ )ٕ۶۳(.‬ىٍ حیٍ ُْگخو َْٕٗ يوييخص كَکض ٌُ ٍح‬
‫رّيُِل پيٍ ٔ حهٕحو حٔ كَحْى يیٓخهض‪ ٍٍٗٔ .‬حٓض کّ حیٍ حيظیخُ‪ ،‬رّهَ٘ حَٗحكی ٔ‬
‫‪١‬زوّی هخ‪ٛ‬ی حُ َُخٌ ؿخيؼّی ػَد ؿخْهی حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحٗض ٔ ػخيّی َُخٌ حُ‬
‫حیٍ كن رَِٓيُي َزٕىَي‪ .‬كَٔىٓظخٌ رخیي ًْچُخٌ ُؿَ يیک٘یيَي‪.‬‬
‫گلظیى ىٍ ؿخْهیض‪ ،‬گخِ يَىی‬ ‫‪ٛ‬الم ػ‪ٚ‬ل‪:‬‬
‫ًَْٕٔ ٍح ‪١‬الم يیىحى ٔ حُ حٔ ؿيح يیٗي ٔ ىٍػیٍكخل‪ ،‬رّ ٌُ حؿخُِی حُىٔحؽ‬
‫رخ ىیگَی ٍح ًَیىحى ٔ هٕى َیِ رٌُّ يَحؿؼّ ًَیکَى رهکّ حٔ ٍح يؼهن رخهی‬
‫يیگٌحٗض‪ .‬حیٍ کخٍ يؼًٕالً حُ ٍٔی ؿیَص ٔ طؼ‪ٜ‬ذ حَـخو يیٗي‪ .‬كظی ىٍ يٕحهؼی‬
‫رخ رو٘یيٌ ػَٔطی رٌُّ یخ رّهخَٕحىِی ٔی‪ٍٟ ،‬خیض آٌْخ ٍح ىٍ ػيو حُىٔحؽ ؿهذ‬
‫يیکَى‪ .‬یخ َٗحی‪ ٢‬رٔیخٍ ُٓگیٍ رَحی حُىٔحؽ ٌُ يیگٌحٗض‪.‬‬
‫ٔهظی ‪ٟ‬زخػّ ىهظَ ػخيَرٍ هَ‪ ،١‬رّػهض طَؿیذْخی ْ٘خو رٍ يـیَِ‪ ،‬حُ‬
‫ًَْٕٔ ػزيهللا رٍ ؿَػخٌ کّ ٗو‪ٜ‬ی پیَ ٔ َخُح رٕى ‪١‬هذ ‪١‬الم کَى‪ ،‬ػزيهللا‬
‫رّٔی گلض‪ :‬ریى آٌ ىحٍو کّ رؼي حُ ‪١‬الم حُ يٍ رخ ْ٘خو حُىٔحؽ کُی‪ٟ .‬زخػّ گلض‪:‬‬
‫رخ ٔی حُىٔحؽ ًَیکُى‪ .‬ػزيهللا ‪١‬الم ٔ حُىٔحؽ حٔ رخ ْ٘خو ٍح‪ ،‬حیٍگَّٕ َٗ‪١‬‬
‫کَى کّ رخ هَرخَی کَىٌ ٓٓٔ ٗظَ ریٍ ىٔ کِٕ حٓخف ٔ َخثهّ ٔ رخكظٍ پخٍچّی‬
‫رّكخ‪ٛ‬هّی ىٔ کِٕ أرٕهزیْ ٔ هُؼیوَؼخٌ ٔ ‪ٕ١‬حف ػَیخٌ کؼزّ رخٗي‪.‬‬
‫ٔهظی ‪ٟ‬زخػّ رّْ٘خو پیـخو كَٓظخى ٔ يخؿَح ٍح رخ حٔ ىٍ يیخٌ گٌحٗض‪ْ٘ ،‬خو‬
‫ؿٕحد ىحى‪ :‬چّ ىٍهٕحٓض آٓخَی حُ طٕ کَىِ ٔ َٓگَىحَض َٔخهظّ حٓض‪ .‬يٍ‬
‫ػَٔطًُيطَیٍ يَى هَی٘ى ٔ َُخٌ ٔ کُیِحٌ كَحٔحَی ىحٍو‪ .‬ح ّيخ ىٍرخٍِی ‪ٕ١‬حف ػَیخٌ‬
‫طٕ حُ هَیٖ يیهٕحْى کّ ٓخػظی کؼزٍّح رَحی طٕ طوهیّ کُُي ٔ حُ ‪ٕ١‬حف ػَیخٌ چّ‬
‫رخک‪ٟ .‬زخػّ حُ ًَْٕٔ ‪١‬هذ ‪١‬الم کَى ٔ پْ حُ حُىٔحؽ رخ ْ٘خو ٓٓٔ ٗظَ ٍح‬
‫َلَ کَى ٔ پخٍچّی رّكخ‪ٛ‬هّی يیخٌ ىٔ کِٕ‪ ،‬رّکًک َُخٌ ‪١‬خیلّی هٕى رخكض ٔ‬
‫کؼزّ ٍح َیِ ػَیخٌ ‪ٕ١‬حف کَى‪)ٕ۶۶(.‬‬

‫چگًَْگی ػلٍّ كه عبُلیذ‬

‫ػيِّ ػزخٍص حٓض حُ ييطی کّ ٌُ (رؼي حُ ‪١‬الم یخ ٔكخص َْٕٗ) ىٍ آٌ ييص حُ‬
‫حُىٔحؽ هٕىىحٍی کَىِ ٔ يُظظَ يیيخَي طخ حُىٔحؽ ؿيیي رَحی حٔ حيکخٌپٌیَ رخٗي‪.‬‬
‫ػيِّ ىٍ ؿخْهیض َیِ رَ ىٔ َٕع رٕى‪ ٔ :‬ـ ػيِّی ‪١‬الم؛ ٕ ـ ػيِّی ٔكخص‪.‬‬
‫‪ٕ۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓیّيدمحم آنٕٓی ىٍ رهٕؽحالٍد‬ ‫الق ـ ػلٍی ‪ٛ‬الم‪:‬‬

‫رؼي حُ ریخٌ حیٍ يطهذ رّطل‪ٜ‬یم ىٍرخٍِی ػيِی ٔكخص ٓوٍ يیگٕیي‪ٔ ،‬نی ىٍرخٍِی‬
‫چگَّٕگی ٔ ييص ُيخٌ ػيِی ‪١‬الم طٕ‪ٟ‬یلی ًَیىْي‪ )ٕ۶۰(.‬رُخ رَّوم دمحمرٍ كزیذ‬
‫رـيحىی‪ ،‬ىٍ ؿخْهیض ػيِی ‪١‬الم ٔؿٕى َيحٗض ٔ ٌُ يطهوّ رئٌ يَحػخص ػيِ‬
‫يیطٕحَٔض يـيىح ً حُىٔحؽ کُي‪ .‬حگَ پْ حُ حُىٔحؽ ىٔو يؼهٕو يیٗي کّ كخيهّ حٓض‪،‬‬
‫كََُي يظؼهن رًَّْٔ ؿيیي رٕى ٔ حٔ پيٍ هخََٕی كََُي ُٗخهظّ يیٗي‪ ،‬حگَچّ يخىٍ‬
‫يیىحَٔض کّ حیٍ كََُي يظؼهن رًَّْٔ حٔنٖ حٓض‪ .‬رـيحىی يٕحٍىی ٍح ىٍ حیٍ‬
‫ُيیُّ‪ٟ ،‬ز‪ ٢‬کَىِ حٓض‪ ،‬حُ ؿًهّ يیطٕحٌ «َخهًیّ» ٍح َخو رَى کّ حُ يؼخٔیش رٍ رکَ‬
‫رٍ ْٕحٌُ كخيهّ رٕى ٔ پْ حُ ‪١‬الم ىٍ ُيخٌ ػيِ رخ ٓؼيرٍ ُیي يُخس رٍ طًیى‬
‫حُىٔحؽ کَى ٔ كََُيٕ ‪ٛ‬ؼ‪ٜ‬ؼّ ٍح ئُٕد رّٓؼي کَى‪)ٕ۶۴(.‬‬
‫كکخیض يٍٕ٘ٓی َِى ػَد‬ ‫اٍوع هي ًکبػ ام فبهعَ!‬
‫ْٔض کّ پیٖ حُ حٓالو َُی رَّخو "ػًَِ" ىهظَ ٓؼي رـهیّ يؼَٔف رّحو هخٍؿّ رٕى‬
‫کّ ىٍ َٓػض حُىٔحؽ ٔ ‪١‬الم ‪َٟ‬دحنًؼم ٗي‪ .‬گٕیُي ریٖ حُ چٓم رخٍ حُىٔحؽ کَىِ‬
‫ٔ ‪ٕ١‬ل َْرخٍ حُىٔحؿٖ يیخٌ یک ٗذ طخ كيحکؼَ‪ ،‬چُي ٍُٔ رٕىِ حٓض‪ .‬رَ حٓخّ‬
‫حیٍ كکخیض ‪َٟ‬دحنًؼهی ىٍ ُرخٌ ػَری ٗکم گَكظّ کّ ىٍ کُخیّ رّکخٍی کّ هیهی‬
‫َٓیغ ٔ ٗظخرِىِ حَـخو ٕٗى يیگٕیُي‪َٓ« :‬یغطَ حُ حُىٔحؽ حو هخٍؿّ»‬
‫يَِ‪ ،‬كخ‪ ًّ١‬ىهظَ هَٗذ حًَخٍیّ‪ٕٓ ،‬حء ىهظَ‬ ‫يخٍیّ ىهظَ ؿؼیي‪ ،‬ػخطکّ ىهظَ ّ‬
‫حػزْ‪ٕٓ ،‬ىحء ػُِیّ ِْحَیّ‪ ،‬يخٔیّ ىهظَ ػلَُ ‪ًّْ ...‬ی حیُخٌ حُ َُخٌ يُـزّ رٕىَي‬
‫کّ رخ يَىحٌ رٔیخٍی حُىٔحؽ کَىِ رٕىَي‪ .‬رًّْیٍطَطیذ کٔخَی يؼظوي ٗيِحَي چیِی‬
‫رّػُٕحٌ ػيِی ‪١‬الم ٔؿٕى َيحٗظّ یخ ٓوٍ حُ آٌ رّيیخٌ َیخٍٔىِحَي‪ .‬ح ّيخ ؿٕحى ػهی رخ‬
‫حیٍکّ حیٍ ه‪٠‬یّ ٍح حُ حرٍكزیذ َوم يیکُي ٔ َويی رَ آٌ ٔحٍى ًَیکُي ىٍ ؿخی‬
‫ىیگَ‪ٓ ،‬وٍ حُ ػيِی ‪١‬الم رّيیخٌ آٍٔىِ ٔ ػُٕحٌ يیکُي‪ :‬ىٍ ؿخْهیض يَىحٌ رَحی‬
‫آُحٍ ًَْٔحٌٗخٌ ٌُ ٍح ‪١‬الم ىحىِ ٔ ىٍ ُيخٌ ػيِ ٍؿٕع يیکَىَي ٔ رّه‪ٜ‬ي آُحٍ‬
‫ٌُ يـيىح ً ىٍ ُيخٌ ػيِ ٌُ ٍح ‪١‬الم يیىحىَي‪ )ٕ۶۲(.‬حُ يلظٕحی حیٍ ؿًهّ رّىٓض‬
‫يی آیي کّ ٔی يؼظوي حٓض َُخٌ ىٍ آٌ ُيخٌ رَحی ‪١‬الم َیِ ػيِ َگّ يیىحٗظُي‪ ،‬حُ‬
‫حیٍٍٔ َٕػی طُخه‪ ٞ‬ىٍرخٍِی ػيِی ‪١‬الم ىٍ کالو ؿٕحىػهی ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬
‫ىٍ يٍٕى ييص ػيِ‪ ،‬رَهی يؼظويحَي کّ ػيِی َُخٌ ىٍ ‪١‬الم رّحَيحُِی یک‬
‫كی‪ ٞ‬رٕى؛ یؼُی ٌُ رؼي حُ ‪١‬الم‪ ،‬پْ حُ یک رخٍ كی‪ ٔ ٞ‬پخک ٗيٌ‪ ،‬كن حُىٔحؽ‬
‫ىحٗض‪ ،‬چٌٕ ىیيٌ هٌٕ كی‪َ٘ ٞ‬خَّی پخک رٕىٌ ٍكى حٔ حُ كََُي حٓض‪)ٕ۰ٓ(.‬‬
‫‪ٕ۶۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حگَ گلظّ ٕٗى کّ آٌْخ ىٍ ‪١‬الم ػيِ َيحٗظُي‪ ،‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ‪١‬الم ٍؿؼی‬
‫‪١‬الهی ریيٍٕى ٔ ریيؼُخ هٕحْي رٕى‪ .‬ح ّيخ ىٍرخٍِی ًََّْٕخی ٔ‪ٟ‬غ كًم ىٍ كَحٕ‬
‫َْٕٗ ىٔو‪ ،‬رخیي گلض کّ گخِ رؼ‪٠‬ی حُ حكَحى‪ ،‬ػيِ ىٍ ‪١‬الم ٍح ٍػخیض ًَیکَىَي‪ ،‬یخ‬
‫كًم هٕى ٍح کظًخٌ يیًَٕىَي‪ ،‬چُخٌکّ هَآٌ َیِ ىٍ َٓی کظًخٌ كًم رّآٌْخ چُیٍ‬
‫طهَوَخصُ یَظ َََرَ‪ِ ٍَْٜ‬رؤ َ َْلُ ِٔ ِٓ ٍَ ػَالَػَشَ هُ َُٔءٍ َٔ الَ َی ِل ُّم نَ ُٓ ٍَ أ َ ٌْ َی ْکظ ُ ًٍَْ َيخ َههَنَ‬ ‫يیكَيخیي‪ْ َٔ « :‬حن ًُ َ‬
‫خّللِ َٔ ْحنیَ ْٕ ِو ْحآل ِه َِ‪ٌُْ = ٕٕ۴ :ٕ ،‬خی کّ ‪١‬الم ىحىِ‬ ‫خي ِٓ ٍَ اِ ٌْ ُک ٍَ یُئْ ِي ٍَ رِ َ‬‫ّللاُ كِی أ َ ٍْ َك ِ‬
‫َ‬
‫ٗيَي‪ ،‬حُ َْٕٗ ًَٕىٌ هٕىىحٍی کُُي طخ ّٓ پخکی رَ آَخٌ رگٌٍى ٔ كًهی کّ هيح ىٍ‬
‫ٍكى آٌْخ آكَیيِ‪ ،‬کظًخٌ َکُُي‪ ،‬حگَ رّهيح ٔ ٍُٔ هیخيض حیًخٌ ىحٍَي»‪.‬‬
‫َُخٌ ىٍ ُيخٌ ؿخْهیض پْ‬ ‫ة ـ ػلٍی ّكبد‪:‬‬
‫حُ يَگ ًَْٔحٌ ٗخٌ رّحهظ‪٠‬خی آىحد ٔ ٍُٓ ؿخيؼّ رّييص یک ٓخل یخ ریٖطَ ىٍ‬
‫ٓوضطَیٍ َٗحی‪ ٢‬رَّٓ يیرَىَي‪ .‬گخْی حٔهخص حیٍ ٔ‪ٟ‬غ طخ آهَ ػًَ حىحيّ پیيح‬
‫يیکَى‪ )ٕ۰ٔ(.‬كًیيرٍ َخكغ حُ ُیُذ ىهظَ حو ٓهًّ َوم يیکُي‪ٍُٔ :‬ی َُی هييض‬
‫پیخيزَ ٍٓیي ٔ گلض‪ ًَْٔ :‬ىهظَٕ كٕص کَىِ ٔ چ٘ى ىهظَٕ ىٍى يیکُي آیخ‬
‫يیطٕحَي َٓيّ رک٘ي؟ پیخيزَ ؿٕحد يُلی ىحى‪ٓ ٌُ .‬ئحل هٕى ٍح ىٔ رخٍ طکَحٍ کَى ٔ‬
‫يیکٕٗیي يٕحكوض ك‪َ٠‬ص ٍح ؿهذ کُي ٔ پیخيزَ َْرخٍ ؿٕحد يُلی يیىحى ٔ كَيٕى‪:‬‬
‫طخ چٓخٍ يخِ ٔ ىِ ٍُٔ رخیي ‪ٛ‬زَ کُي‪ ،‬حیٍ ىٍ كخنی حٓض کّ َْیک حُ ًٗخ ىٍ‬
‫ؿخْهیض پْ حُ یک ٓخل حُ ػيِ ریٌَٔ يیآييیي!(ٕ‪)ٕ۰‬‬

‫ًَت ثَهبكه(هبكه ّبُی)‬

‫حُ ُيخٌْخی هيیى َٔذ رّيخىٍ ىٍ يیخٌ ػَد‪ٍٓ ،‬ى ُٗخهظّ ٗيِی رٕى‪ ،‬رٔیخٍی‬
‫حُ هزخیم‪ ،‬رّيخىٍحٌ ٗخٌ َٔزض ىحىِ يیٗيَي‪ .‬رَحی ًََّٕ‪ :‬رخْهّ حُ هیْ ػیالٌ‬
‫يؼَٔف رّحٓى يخىٍٕ رخْهّ ىهظَ ‪ٟ‬ذ رٍٓؼي‪ ،‬رُٕيَۀ رٍ ‪ٛ‬ؼ‪ٜ‬ؼّ رَّخو يخىٍٗخٌ‬
‫رُیٓهٕل‪ ٔ ،‬حّٔ ٔ هٍِؽ رَّخو يخىٍٗخٌ رّرُیهیهّ يؼَٔف رٕىَي‪ .‬هزخیم رُٕ‪ٓ١‬یّ‪،‬‬
‫رُٕحن٘ویوّ‪ ،‬رُیکُخَّ ٔ رُٕػئیّ ‪َ ...‬یِ ئُٕد رَّخو يخىٍحٌ ٗخٌ رٕىَي‪.‬‬
‫َٔذ رّيخىٍ‪ ،‬حيَی ٗخیغ ىٍ ًّْی هزخیم ٔ ىٍ ًّْی يکخٌْخ ىٍ ریٍ حْم‬
‫ًٗخل ٔ ؿُٕد ٔ ََٗٓ٘یُخٌ ٔ رئیخٌ ػَد رٕى ٔ ریٍ يخىٍ آُحىِ ٔ رَىِ كَهی‬
‫َزٕى‪َٔ .‬ذ رّيخىٍ‪ ،‬رّهزخیم يلئى ًَیگَىیي‪ ،‬رهکّ حكَحى َیِ رّىالیم يظلخٔص‪،‬‬
‫رّيخىٍحٌ ٗخٌ َٔزض ىحىِ يیٗيَي‪ .‬دمحم رٍكزیذ َٕیُٔيِی کظخد «يٍ َٔذ حنی حيّ‬
‫يٍ حن٘ؼَحء» رّيؼَكی ‪ٗ ٖ۲‬خػَی پَىحهظّ کّ رّيخىٍٗخٌ ئُٕد ْٔظُي‪ .‬حُ يیخٌ‬
‫ٓ‪ٕ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌْخ‪َ ٖ۶ ،‬لَ ٗخػَ ؿخْهی رًّٗخٍ يیآیُي‪ .‬حٗوخ‪ُ ٙ‬یخىی ىٍ ؿخْهیض رّيخىٍحٌ‬
‫ٗخٌ ئُٕد رٕىَي؛ حُ ؿًهّ‪ :‬ػزييُخف ؿي َزی حکَو کّ رّيخىٍٕ َُِْ ئُٕد‬
‫رٕى؛ ٗزیذ رٍ رَ‪ٛ‬خء کّ رّيخىٍٕ رَ‪ٛ‬خء حَظٔخد ىحٗض ٔ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي‪:‬‬
‫ْم كی ْـخٌ حنهٌٕ يخ یؼیذ‬ ‫أَخ حرٍرَ‪ٛ‬خء رٓخ أؿیذ‬
‫ْىچُیٍ‪ ،‬هلخف رٍ َُيْرٓزّ رّيخىٍٕ ٕٓىحء ٔ حٗٓذ رٍ ٍَٕ رّيخىٍٕ ٍُ ُيیهّ‬
‫حَظٔخد ىحٗظُي کّ َْىٔ حُ کُیِحٌ ػَد رٕىَي‪ .‬هیْ رٍ يُوٌرٍ ػًَٔ ٔ ٍریؼش رٍ‬
‫ػزي یخ نیم حنؼولی َیِ رّحٓى يخىٍحٌ ٗخٌ كيحىیّ ٔ هِالرّ (يهوذ رًّیزش) هٕحَيِ‬
‫يیٗيَي‪ .‬ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ‪ ،‬رّىالیهی‪َٔ ،‬ذ حُ يخىٍ رّپيٍ يُظوم ٗي ٔ پیٖ حُ حیٍکّ‬
‫حیٍ َٔزض رّ‪ٍٕٛ‬ص کخيم حُ ریٍ رَٔى‪ ،‬رَحی پَٔ يهلن ٗيٌ رّهزیهّی پيٍ یخ يخىٍ‬
‫ؿخیِ رٕى‪ .‬کّ ىٍ يَحٓى هخ‪ٛ‬ی رخ هَرخَی کَىٌ حَـخو يیٗي‪.‬‬
‫حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع‪ ،‬حُ يخؿَحی ُْیَ رٍ حریحنٔهًی کّ هٕحٓظخٍ ٔ‪ٛ‬م رّهزیهّی‬
‫يخىٍٕ رٕى‪ ،‬رّهٕری ٍٍٔٗ يیگَىى‪ .‬ح ّيخ هخػيِی ػًٕيی کّ رّكکى ػخىص يوٍَ‬
‫ٗيِ رٕى‪َٔ ،‬زض ىحىٌ پَٔحٌ ٌُ رّهزخیم َْٕٗحٌ ٗخٌ رٕى؛ یؼُی َٔزض ىحىٌ پَٔ‬
‫رّپيٍٕ‪ .‬رؼي حُ حَظوخل َٔذ حُ يخىٍ رّپيٍ‪ٍٔ ،‬حر‪ ٢‬پَٔ رخ َِىیکخٌ ٔ كخيیم يخىٍٕ‬
‫هطغ َ٘ي طخ ؿخی کّ گخِ هٕحَُْحىِ‪ ،‬یکی حُ ٍٔػّی هخنٕیٖ يلٕٔد يیٗي ٔ هخنٕ‬
‫رَحی حٔ َیِ حٍػی رَؿخی يیگٌحٗض‪ ،‬چُخٌکّ ٗخيش رٍؿيیَ رَحی هٕحَُْحىِحٕ‬
‫ُْیَ رٍ حریحنٔهًی ػَٔص كَحٔحٌ رّحٍع گٌحٗض‪.‬‬
‫ىٍ يٍٕى هخَيحٌ حَٗحف ٔ يظًٕل ٍٓى رَ حیٍ رٕى کّ‬ ‫ّیوكُی‪:‬‬
‫يخىٍحٌ رچّْخیٗخٌ ٍح ٗیَ َيُْي ٔ آَخٌ ٍح پْ حُ طٕني رّىحیّ رٔپخٍَي‪ .‬پیخيزَ حٓالو‬
‫ٍح َیِ يخىٍٕ ٗیَ َيحى ٔ ْ٘ض ٌُ يوظهق رّحٔ ٗیَ ىحىِحَي کّ يؼَٔفطَیٍ ٗخٌ‬
‫كهیًّی ٓؼيیّ حٓض‪ .‬كظی ُْگخيی کّ رچّ ٍح حُ ٗیَ يیگَكظُي‪ ،‬رَحی حٔ پَٓظخٍ‬
‫(كخ‪ )ُّٟ‬يیگَكظُي طخ حٔ رچّ ٍح رٍِگ کُي‪ .‬پیخيزَ حٓالو َیِ رخ حیٍکّ طخ ٖٗ‬
‫ٓخنّگی يخىٍٕ َُيِ رٕى‪ ،‬پَٓظخٍی رَّخو ح ُ ّو حیًٍ ىحٗض‪ .‬آٌگَّٕ کّ حرٍٓؼي ىٍ‬
‫"‪١‬زوخص حنکزَی" یکی حُ يَحؿغ ح‪ٛ‬هی طخٍین ‪ٛ‬يٍ حٓالو َٕٗظّ‪ ،‬ىنیم حیٍکّ رچّْخ‬
‫ٍح يخىٍحٌ ٗیَ ًَیىحىَي ٔ رٍِگ ًَیکَىَي حیٍ رٕىِ کّ َُخٌ رظٕحَُي رٍّحكظی ٔ‬
‫آُحىحَّ رّيؼخَٗص ؿُٔی رخ ًَْٔٗخٌ حىحيّ ىُْي ٔ ىٔرخٍِ رخٍىحٍ َٕٗي؛ حیٍ حػظوخى‬
‫ٔؿٕى ىحٗظّ کّ ٍحرطّی ؿُٔی رّٗیَ يخىٍ ُیخٌ يیٍٓخَي ٔ آٌ ٍح آنٕىِ يیکُي‪.‬‬
‫ػَد ىٍ َخوگٌحٍی‬ ‫ًوِ هبكه كه ًبمگناهی كوىًل‪:‬‬
‫كََُي‪ ،‬رَحی پَٔ ریٖطَ حُ َخوْخی هٍ٘ ٔ رَحی ىهظَ حُ َخوْخی نطیق رَِٓ‬
‫ٔ‪ٕ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫يیرَىَي‪ .‬كن َخوگٌحٍی َُٕحى رَحی يخىٍ ٔ هخَٕحىِی حٔ ىٍ َٗحی‪ ٢‬هخ‪ٔ ٙ‬ؿٕى‬
‫ىحٗض‪ .‬رَحی ًََّٕ‪ٔ ،‬هظی ػًَٔ رٍ ْـَ حُ ح ُ ّو حیخّ ىهظَ ػٕف رٍ يلهى ٗیزخَی‬
‫هٕحٓظگخٍی کَى‪ ،‬ػٕف رَحی حُىٔحؽ ىهظَٕ‪ ١َٗ ،‬گٌحٗض کّ َخوگٌحٍی كََُيحٌ‬
‫پَٔ ىهظَٕ ٔ َْٕٗ ىحىٌ ىهظَحٌ ٍح هٕى حَـخو ىْي‪ٔ ،‬نی ػًَٔ هزٕل َکَى ٔ‬
‫گلض‪« :‬يخ پَٔحٌ يخٌ ٍح رّحٓى پيٍحٌ ٔ ػًْٕخی يخٌ َخوگٌحٍی يیکُیى ٔ ىهظَحٌ‬
‫يخٌ ٍح َیِ رًّْکلٕيخٌ حُ يهٕک َْٕٗ يیىْیى‪ ».‬حیٍ ىحٓظخٌ‪َ٘ ،‬خٌ يیىْي کّ‬
‫گخْی هخَٕحىِْخ حُ ‪َ١‬ین َٗ‪ ١‬گٌحٗظٍ‪ ،‬حیٍ كن ٍح رَحی هٕىٗخٌ رّٔؿٕى‬
‫يیآٍٔىَي‪ًََّٕ .‬ی ىیگَی کّ كن َخوگٌحٍی يخىٍحٌٍح طؤییي يیکُي‪ٍ ،‬ؿِهٕحَیْخی‬
‫پٓهٕحَخٌ ػَد ىٍ يیخىیٍ ؿُگ حٓض‪ .‬كیحنًؼم ىٍ ؿُگ هُيم ُْگخيی کّ پٓهٕحٌ‬
‫ػَد ػهی رٍ حری‪١‬خنذ ٔ پٓهٕحٌ َخيت یٕٓى «كخٍع یهیم» (يٍٕ٘ٓ رّيَكذ) ىٍ‬
‫رَحرَ ْى هَحٍ گَكظُي‪ ،‬حرظيح يَكذ هٕى ٍح چُیٍ يؼَكی کَى‪:‬‬
‫حَخ حنٌّی ٓ ًّظُی أ ّيی يَكزّ‬
‫ٗخکی ٓالكی رطم يـَد‬ ‫هي ػهًض هیزَ أَی يَكـذ‬
‫اًح حنهیٕع أهزــهض طـــهظٓذ‬ ‫أ‪١‬ؼٍ كیُخ ٔ كیُخ أ‪ٟ‬ـَد‬
‫= يٍ کٔی ْٔظى کّ يخىٍو َخو «يَكذ» رَ يٍ َٓخى‪...‬‬
‫ػهی ؿٕحد حٔ ٍح چُیٍ ىحى‪:‬‬
‫أَخ حنٌّی ٓ ًّظُی أ ّيی كیيٍِ‬
‫ػـــــزم حنٌٍحػیٍ ٗيیي حنو‪َٜ‬س‬ ‫‪ٟ‬ـــــَؿخو آؿـــخو ٔ نیغ هٍٕٔس‬
‫ػهٗحْلػخىی يؼم ٍیق ‪ََٛٛ‬س‬ ‫کهیغ ؿخرــخص کــَیّ حنًــــُظَس‬
‫أ‪ٟ‬ــــــَرکى ‪ٟ‬ـَرخ یزیٍ حنلوَس‬ ‫أکیهکى رخنٔیــق کـــیم حنٔـــُيٍس‬
‫أ‪َٟ‬د رخنٔـــیق ٍهخد حنکلَس‬ ‫ٔأطَک حنوـــٌَ روــــخع ؿــــٍِس‬
‫يـــٍ یظَک حنلـــن یوٕو ‪ٛ‬ـَس‬ ‫‪ٟ‬ـَد ؿـالو يـــخؿي كــــٍِٔس‬
‫كکـهٓى أْــــم كٔــٕم كــــَس‬ ‫أهـــظم يُــٓى ٓزــؼش أٔ ػ٘ـــَس‬
‫= يٍ کٔی ْٔظى کّ يخىٍو َخو «كیيٍ» رَ يٍ َٓخى‪...‬‬
‫يخىٍ ػهی «كخ‪ ًّ١‬ىهظَ حٓي» رٕى‪ ،‬چٌٕ ػهی رّىَیخ آيي‪ ،‬أرٕ‪١‬خنذ ك‪ٍٕ٠‬‬
‫َيحٗض‪ ،‬كخ‪ ًّ١‬حٔ ٍح رّحٓى پيٍ هٕى «كیيٍ» ٔ رُخ رٍّٔحیظی «حٓي» َخو گٌحٍی کَى‪.‬‬
‫(َْىٔ َخو ىٍ ُرخٌ ػَد رّیک يؼُی حٓض‪ُْ ).‬گخيی کّ أرٕ‪١‬خنذ رَگ٘ض‪ ،‬حُ‬
‫حًٓی کّ يخىٍٕ رَ َُٕحى گٌحٗظّ رٕى هٕٖٗ َیخيي ٔ حٔ ٍح ػهی َخيیي‪ .‬ىٍ ٍُٔ‬
‫هیزَ ٔهظی ػهی ٍؿِ يیهٕحَي‪ ،‬حًٓی ٍح ریخٌ کَى کّ يخىٍٕ رَ حٔ گٌحٗظّ رٕى‪...‬‬
‫ٕ‪ٕ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ حیٍ ٍٔحیض حٓظلخىِ يیٕٗى کّ كخ‪ ًّ١‬رُض حٓي‪ ،‬كن َخوگٌحٍی كََُي هٕى ٍح‬
‫ىٍ ؿیخد َْٕٕٗ ىحٗظّ‪ُ ،‬یَح ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص َيحٗظٍ چُیٍ كوی‪ ،‬رخیي آٌ ٍح رّپيٍ ٔ‬
‫ىیگَ حػ‪٠‬خی هخَٕحىِی َْٕٗ حٍؿخع يیىحى‪.‬‬
‫ٔؿّ ىیگَی حُ َخوگٌحٍی «كیيٍ» َیِ ٍٔحیض ٗيِ کّ ىٍ کٍٕ٘ يخ پٌیَكظّ ٗيِ‬
‫حٓض ٔ يُوزضهٕحَخٌ ىٍ يـخنْ ٔ طکیّهخَّْخ ٍٔی آٌ طؤکیي يیکُُي‪ .‬آٌْخ يیگٕیُي‬
‫َخو «كیيٍ» يَکذ حُ ىٔ کهًّی «كیّّ» (ػَری) ٔ «ىٍیيٌ» (ىٍی) حٓض‪ ٔ .‬يُ٘ؤ‬
‫حیٍ َخوگٌحٍی آٌ حٓض کّ كخ‪ ًّ١‬رُض حٓي كََُي َُٕحىٕ ٍح ىٍ گٕٓحٍِ رٔض ٔ هٕى‬
‫ي٘ـٕل ٍطن ٔ كظن حيٍٕ يُِل ٗي‪ٓ ،‬خػخطی رؼي آيي َِى گٕٓحٍِی كََُي ٔ رخ‬
‫‪ٛ‬لُّی ػـیزی يٕحؿّ گَىیي‪ :‬ىیي يخٍی رٍِگی کّ گٕیخ رّه‪ٜ‬ي گِیيٌ یخ رهؼیيٌ‬
‫َُٕحى آييِ رٕىِ‪ ،‬حُ ىٍْ طخ ىُو رّىَٔیًّی رَحرَ ىٍیيِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫نٌح يُوزضهٕحَخٌ يیهٕحَُي‪ٕٗ« :‬و هَرخٌ آٌ ٍَٓٔ کّ ىٍ گٕٓحٍِ حژىٍ ک٘ض»‬
‫آٌْخ يیگٕیُي‪ :‬ػهی رؼيْخ ىٍ رخيیخٌ حژىٍی رٍِگطَ حُ حیٍ ٍح ک٘ض‪ .‬ىٍ‬
‫كهکهٍٕ يَىو ػٕحو ٗخْکخٍیْخی ُیخىی رّك‪َ٠‬ص ػهی َٔزض يیىُْي‪.‬‬

‫ؽن هبلکیذ ىًبى عبُلی‬

‫ٕٗحْي طخٍیوی ریخَگَ ىٔ ىیيگخِ يظلخٔص ىٍ حیٍ ُيیُّ يیرخٗي‪ ،‬پخٍِی حهزخٍ‬
‫ٔحٍىِ حُ ىحٗظٍ كن يخنکیض رَحی َُخٌ ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهی كکخیض ىحٍى‪ ،‬حُ رَهی‬
‫ىیگَ‪ ،‬ػيو كن يخنکیض َُخٌ ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهیض حٓظلخىِ يیٕٗى‪ .‬گَِٔ حٔل ىٍ حػزخص‬
‫ىیيگخِ هٕى‪ ،‬رّػيو يخنکیض َُخٌ َٔزض رّيَٓ ٔ حٍع هٕى حٗخٍِ يیکُُي کّ ىٍ‬
‫ؿخْهیض يَٓ ٔ حٍػی رَُّخٌ طؼهن ًَیگَكض‪ ،‬رهکّ رّٔنی ٔ َْٕٗ ٌُ طؼهن‬
‫يیگَكض‪ )ٕ۰ٖ(.‬ؿٕحى ػهی رخ حیٍ َظَ يٕحكوض َيحٍى‪ ،‬حٔ يی گٕیي‪:‬‬
‫حُىٔحؽ رخ طؼییٍ يَٓ ي٘و‪ ٚ‬يیگ٘ض ٔ َٗ‪ٛ ١‬لض ػوي ٔ ىالنض رَ يَ٘ٔع‬
‫رٕىٌ حُىٔحؽ رٕى؛ حگَ يَٓی ىٍ ریٍ َزٕى َُخ ٔ رـیء يلٕٔد يیٗي‪ .‬يَٓ رَحی‬
‫َُخَی کّ حُ ‪َ١‬ین حٓخٍص رّحُىٔحؽ ىٍ يیآييَي‪ٔ ،‬ؿٕى َيحٗض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ىٍ حُىٔحؽ ٗـخٍ َیِ يَٓ ٔؿٕى َيحٗض ٔ ىٍ رویّی يٕحٍى رخیي يَٓ‬
‫پَىحهض يیٗي‪ .‬طؼهن يَٓ رٌُّ‪ ،‬ح‪ٛ‬م ٔ يزُخ ىٍ ؿخيؼّی ؿخْهی رٕى‪ .‬ػَف ٔحكيی‬
‫َٔزض رّكن حَظلخع حُ يَٓ ٔؿٕى َيحٗض‪ .‬رؼ‪٠‬ی حُ آٌْخ ًّْی يَٓ ٍح رٌُّ حػطخء‬
‫يیکَىَي ٔ رؼ‪٠‬ی ىیگَ َّطُٓخ ًّْی يَٓ ٍح رّىهظَٗخٌ حػطخء يیکَىَي‪ ،‬رهکّ‬
‫چیِی ح‪ٟ‬خكّ رَ يَٓ َیِ رّهخ‪ َ١‬طکَیى ىهظَٗخٌ رّحٔ يیپَىحهظُي‪ .‬حنزظّ ىٍ يوخرم‪،‬‬
‫ٖ‪ٕ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حكَحىی َیِ رٕىَي کّ هًٔظی ٔ یخ ًّْی يَٓ ٍح رَىحٗظّ ٔ رّىهظَ چیِی ًَیىحىَي ٔ‬
‫آٌ ٍح رّحيٕحل هٕیٖ يیحكِٔىَي‪)ٕ۰4(.‬‬
‫حُ ًّْی حیٍْخ گٌٗظّ‪ٔ ،‬ؿٕى َُخٌ ػَٔطًُي ٔ يٍٕ٘ٓ (يخَُي ك‪َ٠‬ص هيیـّ ٔ‬
‫ُْي) ىٍيیخٌ يَىو ؿِیَسحنؼَد هٕى َ٘خٌ حُ كن يخنکیض ٔ حٍعرَىٌ آَخٌ يیرخٗي‪.‬‬
‫كظی رَهی َُخٌ حُ ػَٔصيُيطَیٍ حكَحى ٍُٔگخٍ هٕى رٕىَي‪ .‬حگَ حٍع َزَىٌ َُخٌ‬
‫یک هخػيِی کهی رٕى‪ ،‬آٌ َُخٌ حیٍ ًّْ ػَٔص ٍح حُ کـخ رّىٓض آٍٔىِ رٕىَي؟‬
‫دمحم رٍ كزیذ حنزـيحىی يیگٕیي‪ٍ ٔ« :‬ىّص ًٔحنًـخٓي ْٕٔ ػخيَ رٍ ُؿَ٘ى رٍ ؿَُى‬
‫رٍ ُكزَیذ رٍ کؼذ رٍ ی٘کَ يخنّ نٕنيِ كی حنـخْهیش نهٌکَ يؼم كع حالَؼییٍ‪ ،‬كٕحكن‬
‫كکى حالٓالو»(‪ًٔ« = )ٕ۰۳‬حنًـخٓي‪ ،‬ىٍ ؿخْهیض ىٍ يیخٌ كََُيحَٖ رَحی پَٔ ىٔ‬
‫رَحرَ ٓٓى ىهظَ رّحٍع گٌحٗض ٔ رؼيح ً حٓالو ْى رخ آٌ كکى يٕحكن ٗي‪».‬‬
‫رَحرَ‬
‫ِ‬ ‫حرٍكِو حَينٔی ًکَ يیکُي‪ :‬ػخيَ رٍ ؿ٘ى حٔنیٍ کٔی رٕى کّ رّپَٔ ىٔ‬
‫ىهظَ حػطخء کَى‪ )ٕ۰۶(.‬ؿخرَ رٍ ػزيهللا ىهظَ ػًٕی کٍٕ ٔ ُٗظی ىحٗض کّ حيٕحل‬
‫ُیخىی حُ پيٍٕ رّحٍع رَىِ رٕى‪ .‬ؿخرَ ػالهّيُي رٕى رخ حٔ حُىٔحؽ کُي‪ ،‬حُ طَّ‬
‫حیٍکّ حیٍ حيٕحل رّىٓض کٔی ىیگَی َیخكظي‪ ،‬يخیم َزٕى ٗو‪ ٚ‬ىیگَی رخ حٔ حُىٔحؽ‬
‫ًَخیي‪١ .‬زَی يیگٕیي‪ :‬حُ رؼ‪٠‬ی ٍٔحیخص َیِ رّىٓض يیآیي کّ يلَٔو کَىٌ َُخٌ‬
‫ُّٓض ػخو ىٍ يیخٌ ًّْی هزخیم ػَد َزٕىِ‪)ٕ۰۰(.‬‬‫حُ حٍع‪ُ ،‬‬

‫اؽکبم‪ ،‬ؽلّك ّ هغبىاد‬

‫ٗؼَ ؿخْهی يخ ٍح رّىٍیخكض پخٍِی هٕحَیٍ ؿِحیی ٔ كوٕهی َیِ ًٌٍُْٕ‬
‫يیگَىى‪ .‬حیٍ حٗخٍِْخی گٌٍح پُّٓی گٔظَىِی حُ حكکخو ٔ هٕحَیٍ ٍح ٗخيم يیٕٗى‪.‬‬
‫ْى كُِٕی ػزخىحص ٍح ىٍ رَ يیگیَى ٔ ْى گٔظَِی حُ حرٕحد يؼخيالص ٍح‪ٔ .‬ؿٕى‬
‫هٕحَیٍ ؿُگ ٔ ‪ٛ‬هق‪ ،‬هخٌَٕ هٌٕرٓخء‪ٟٔ ،‬غ يخِْخٖ كَحو‪ٌٍَٔ ،‬حص‪ ،‬ػزخىحص‪،‬‬
‫يخنیخص‪ُ ،‬یخٍحص‪ٕ١ ،‬حف‪ ،‬طهزیّ‪ ،‬حٍٔحى‪ ،‬حىػیّ‪ ،‬ػِحثیى‪ ،‬آىحد ٔ ٍُٓ يؼخَٗص‪ٍٗ ،‬ي‬
‫ٔ ٍَٔن حَٕحع ٓخُْخ ٔ يیهٕىْٖخٖ يٕٓیوٗ ٔ ؿُخء‪ ...‬طًخيخ ً ىٍ ٗؼَ ؿخْهی يُؼکْ‬
‫حٓض‪ًََّْٕ .‬خی حُ حكکخو كوٓت حَؼکخّ یخكظّ ىٍ ٗؼَ ؿخْهی ىٍ يٍٕى هخٌَٕ ىیّ‪:‬‬
‫وِ ِو‬‫ص ِر ًَ ِ‬‫‪ٛ‬لیلخص يخ ٍل ‪١‬خ ِنؼخ ٍ‬ ‫ؼوهَُّٕ‬
‫لٕح َی ُ‬ ‫كَکخ ًل أٍح ُْى حَ‪َ ٛ‬ز ُ‬
‫‪ََ ١‬هَض حِكيی حنهیخنی رِ ًُؼ َ‬
‫ظ ِى‬ ‫حًِح َ‬ ‫ؼ‪ُ ٜ‬ى حنُخّ ح َ ُ‬
‫يَ ُْى‬ ‫ی ِكخن ٍم یَ ِ‬
‫ِن َل ٍ ّ‬
‫ٓهًی (یکی حُ‬ ‫حیٍ ىٔ ریض‪ ،‬حُ يـًٕع ٕٖ ریض يؼهّوّی ُُْیَ رٍ حری ُ‬
‫َٓحیُيِگخٌ يؼهوخص ٓزغ) حٓض کّ ىٍ يٍٕى ىیّ ‪ٛ‬لزض يیکُي‪« :‬يیریُى کّ ىیّ‬
‫‪ٕ۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىُْيِگخٌ‪ ،‬ىیّ ٍح حٗظَحَی يیىُْي کّ حُ آٌ ٍحِ کْٕٔظخَی رخال يیٍَٔي‪ ،‬حیٍ هٌٕرٓخ‬
‫ٍح رّهخ‪ َ١‬هزیهّی رٍِگ يیىُْي‪ ،‬کّ چٌٕ ىٍ ٗذ ظهًخَی كخىػّی پیٖ آیي‪،‬‬
‫ًْٔخیّگخٌ ٔ ْى پیًخَخٌ ٗخٌ آَخٌ ٍح حُ آٌ هطَ يللٕظ هٕحُْي ىحٗض»‪.‬‬
‫حیٍ ٗؼَ پَىِ حُ هخََٕی رَ يیىحٍى کّ ىٍ هظم (ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ػئل حُ ه‪ٜ‬خ‪)ٙ‬‬
‫ىیّ يیپَىحهظُي ٔ ىیّ حُ ؿُْ ٗظَ رٕىِ حٓض‪ .‬ىیّ ٍح هزیهّی هخطم پَىحهض يیکَى‪.‬‬
‫ىیّ حُ ػوم رّيؼُی ىیّی حٓض کّ هزیهّ پَىحهض يیکَى‪ .‬ريیٓی حٓض کّ حیٍ رّيؼُی‬
‫ٔؿٕى یک كکى كوٕهی يٓى ىٍ يیخٌ هزخثم حٓض‪.‬‬
‫ػظیًّ َك ّ‬
‫٘خ ُيـــٓخ‬ ‫يُّخ ِن ُ‬
‫ِحُ َ‬ ‫ـخي ُغ نَى یََِ ل‬
‫حَِّخ حًح حنظ َوض حن ًَ ِ‬
‫ٌَي ٌَ نُ ُلوٕهِٓخ َْ‪ًّ٠‬خ ُيٓخ‬
‫ٔ ُيـ ِ‬ ‫ُؼطی حن َؼ٘یَِ َكوَٓخ‬
‫ٔ ٌى ی ِ‬ ‫ٔ ُيوَ ِ ّ‬
‫حیٍ ىٔ ریض‪ ،‬حُ يـًٕع ‪ 44‬ریض يؼهّوّی نزیي رٍ ٍریغ حُ ٗؼَحی يؼَٔف‬
‫ؿخْهیض حٓض‪ .‬يیگٕیي‪« :‬چٌٕ هزخیم ىٍ يکخَی گَىآیُي‪ ،‬پیٕٓظّ يَىی رٍِگ حُ يخ‬
‫کّ کخٍْخی ٓظَگ يیکُي ىٍ يیخٌ آٌْخ حٓض‪ ،‬يَىی کّ هٕحو کخٍْخ رّحٔ حٓض ٔ‬
‫چٌٕ روٕحْي ؿُیًظی يیخٌ هزیهّ طؤیى کُي‪ ،‬كن ػ٘یَِ ٍح حىح يیکُي‪ ٔ ،‬چٌٕ حُ كن‬
‫کٔی رکخْي ٔ رّىیگَی ریخكِحیي‪ ،‬کٔی ىٍ كکى حٔ چٌٕ ٔ چَح َکُي‪».‬‬
‫حیٍ حریخص ٔ يخَُي آٌ‪ ،‬گٕیخی ٔ‪ٟ‬ؼیض كوٕهی ىٍ كَُْگ ػَد ؿخْهی حٓض‪.‬‬
‫ٔ‪ٟ‬ؼیظی کّ ْى حهظيحٍ ٓیخٓت ٍثیْ هزیهّ ٍح ىٍ كي یک ٗو‪ٜ‬یض كوٕهی ىٔنض رّيخ‬
‫َ٘خٌ يیىْي ٔ ْى َظى كخکى ىٌٍٔ هزیهٕی ٍح يیكًٓخَي‪ .‬گٕیی پٌیَٕ یک يظٕنّت‬
‫ٓیخٓی ىحٍحی ٔحنیض ٔ ٓهطّی يوزٕل ٍح ىٍ رخٍٔ ٔ ػًم ػَد ؿخْهی حػزخص يیکُي‪.‬‬
‫طًخو يوٍَحص كٕل ًْخٌ َظخو هزخیهی ٔ ح‪ٛ‬خنض ٔ حػظزخٍ «َٓخى هزیهّ»‬
‫يیچَهیي‪ .‬هزیهّ یک ط٘و‪ ٚ‬ػخرض ٔ يٓى ٔ ئظوم ىحٗض ٔ ٍٔف هزیهّ ىٍ ٍثیْ‬
‫هزیهّ كهٕل يیکَى ٔ ىٍ کخنزي حٔ يظـهّی رٕى‪ .‬حُ حیٍٍٔ حیٍ ٍٔف حُ ‪َ١‬ین حیٍ ًَخى‪،‬‬
‫ُّٓضْخ رٕى ٔ حیٍ ٍٔف هخٌَٕ يیَٓخى‬ ‫يٕني حٍُْٕخ ٔ یخ پخٓيحٍ ٔ كخكع حٍُْٕخ ٔ ُ‬
‫ٔ ًّْ يیرخیٔض حؿَح يیکَىَي ٔ طوهق حُ َظخو ٔ ٍُٓ هزیهّ َْگِ ؿخیِ َزٕى‪.‬‬
‫ػَف ٔ ػخىص پخیّی کهیّی يظخَْ َُيگت ػَد ىٍ ًّْی حرؼخى آٌ رٕىِ ٔ آَخٌ‬
‫هخٌَٕ يئَی ٍح ىٍ ئخثم كوٕهی‪ ،‬ؿِحیی‪ ،‬رخٍُگخَی ٔ حؿظًخػی ىحٍح َزٕىَي‪.‬‬
‫ىٍ كُِٕی يـخُحصْخ یکی حُ يٓىطَیٍ هٕحَیٍ‪ ،‬هخٌَٕ ه‪ٜ‬خ‪ ٙ‬رٕى کّ ىٍ يیخٌ‬
‫ػَد ٔؿٕى ىحٗض ٔ ظخَْح ً طًخو هزخیم رّآٌ ػًم يیکَىَي‪ .‬رّٔیژِ «ه‪ٜ‬خ‪َ ٙ‬لْ»‬
‫کّ رّٗکهی رخ هزیهّ ٔ ط٘و‪ٔ ٚ‬حكي آٌ حٍطزخ‪ ١‬ىحٗض‪ .‬رّنلخظ حٓظلکخو ٍٔحر‪ ،٢‬طًخو‬
‫هزیهّ یک «طٍ» رٕى‪ .‬حُ حیٍٍٔ حگَ طـخُٔی رّكَیى آٌ هزیهّ ‪ٍٕٛ‬ص يیگَكض‪ ،‬طًخو‬
‫‪ٕ۰۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حكَحى ٔ حػ‪٠‬خی آٌ يٍٕى طـخُٔ هَحٍ گَكظّ رٕىَي ٔ ػکْ آٌ َیِ ‪ٛ‬خىم رٕى‪ .‬ىٍ‬
‫ُّٓض حگَ يؼالً كَىی حُ یک هزیهّی هخٍؽ حُ َظخيخص ؿُگ ٔ ٍُٓ‬ ‫حیٍ طلکَ ٔ ُ‬
‫پیًخٌْخ ٔ يخَُي آٌ رّؿلخ ک٘ظّ يیٗي‪ ،‬هظم طًخو هزیهّ طهوی يیٗي ٔ حٔ يیٗي «ػخٍ»‬
‫(رّيؼُخی هظیم ٔ حَظوخو هٕحِ هزیهّ) طخ ُيخَی کّ حیٍ ػخٍ پخٓن ىٍ هٍٕ َیخكظّ ٔ رّ‪ٍٕ١‬‬
‫ي٘و‪ ٚ‬حَظوخيٖ حُ هزیهّی هخطم گَكظّ ًَیٗي‪ٍٔ ،‬ف حٔ چٌٕ يَؿی رَ كَحُ هزیهّ‬
‫پَٔحُ يیکَى ٔ هٌٕ ٔ حَظوخو يی‪١‬هزیي‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم َّطُٓخ هخطم ئجٕل حیٍ ػخٍ رٕى‪ ،‬رهکّ َْیک حُ حكَحى هزیهّی هخطم َیِ‬
‫ئجٕل رٕى‪ ،‬ىٍ ٔحهغ ىٍ َْىٔ ٕٓ حكَحى ًَخیُيِی کم هزیهّ ًَٗىِ يیٗيَي‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫يیخٌ ه‪ٜ‬خ‪َ ٙ‬لْ حًْیض كٕمحنؼخىِ ىحٗض‪ .‬چَح کّ طخ حیٍ حَظوخو حُ ‪َ١‬ین ه‪ٜ‬خ‪ٙ‬‬
‫حُ هزیهّی هخطم گَكظّ ًَیٗي‪َ ،‬وخٍ ریٍ ىٔ هزیهّ ٔ حهظالف ٔ ؿخنزخ ً ؿُگ ٔ‬
‫هٌٍٕیِی حُ ىٔ ٕٓ حىحيّ پیيح يیکَى ٔ چّ رٔخ ىِْخ ٓخل ‪ٕ١‬ل يیک٘یي‪ .‬ؿُگ ٔ‬
‫ؿيحل يًظي ىٔ هزیهّی رٍِگ یؼَد ىٍ آٓظخَّی ظٍٕٓ حٓالو یؼُی حّٔ ٔ هٍِؽ‬
‫یکی حُ حیٍ ؿُگْخی يٍٕ٘ٓ حٓض کّ حنزظّ رّػٕحيم ىیگَ َیِ حٍطزخ‪ ١‬ىحٗض‪.‬‬
‫حٓالو ح‪ٛ‬م ه‪ٜ‬خ‪َ ٙ‬لْ ٍح حي‪٠‬خء کَى ٔ آٌ ٍح «كیخص رَحی ؿخيؼّ»‬
‫خ‪َ ٙ‬ك َیخس ٌ َیخ أُٔ ِنی ْحْل َ ْنزَخ ِ‬
‫د نَ َؼهَ ُک ْى طَظَوٌَُٕ ‪»ٔ۰۲ :ٕ ،‬‬ ‫‪ِ ٜ‬‬‫ىحَٔض‪َٔ « :‬نَ ُک ْى كِی ْحن ِو َ‬
‫حىرخء يیگٕیُي حیٍ ك‪ٜ‬یقطَیٍ ٔ رهیؾطَیٍ آیّی هَآٌ حٓض‪.‬‬
‫هزخیم كَحٔحٌ ىٍ ‪ٛ‬لخٍی گٔظَىِ َُيگی يیکَىَي ٔ رٔیخٍی حُ آٌْخ ْیچ‬
‫حٍطزخ‪١‬ی رخ ْى َيحٗظُي‪ ،‬حنزظّ ٔ‪ٟ‬ؼیض ىٍ كـخُ ٔ ىٔ َٗٓ يکّ ٔ ييیُّ طخ كئىی‬
‫يظلخٔص رٕى‪َْ .‬هزیهّی ىٍ ههًَٔ هٕى آُحىی کخيم ىحٗض ٔ َْ ىیُی َیِ پیَٔحَی‬
‫ىحٗض ٔحٍُْٕخ ٔ يوٍَحص آٌ كيحکؼَ ىٍ ًْخٌ يلئىِ يلظَو ٔ يـَح رٕى‪ .‬حیٍ‬
‫رٕى کّ َّىیٍ ًٍٓی ٔؿٕى ىحٗض ٔ َّكکٕيض ىیُی ٔ چیَِ رَ طًخو ػَرٔظخٌ‪.‬‬
‫َْهزیهّ هخ‪ٟ‬ی ٔیژِی هٕى ٍح ىحٗض‪ .‬ىٍ َْٗٓخ ٔ رخىیّْخ َیِ ًْیٍگَّٕ رٕى‪.‬‬
‫ىٍػیٍكخل ؿخنزخ ً کخُْخٌ ٔ ٍؿخل ىیُی رّکخٍ ه‪٠‬خٔص حْظًخو ىحٗظُي‪ .‬يٓىطَیٍ‬
‫َٗ‪ ١‬هخ‪ٟ‬ی ػيحنض رٕى‪ٗ .‬و‪ٜ‬یض ٔ حػظزخٍ هخ‪ٟ‬ی ْى ىٍ حؿَح ٗيٌ كکًٖ َوٖ ٔ‬
‫حػَ ىحٗض‪ .‬ىٍ يلکًّ حگَ يظًٓی حطٓخو ٍح حَکخٍ يیکَى ٗخکی ٕٓگُي یخى يیًَٕى‪.‬‬
‫ٔخيّ» کّ ٕٓگُي يؼیُی رٕى ٔ ُْگخو طًٓض هظم حىح يیٗي ٔ رّحػزخص ٔ یخ َلی حطٓخو‬ ‫«ه ّ‬
‫هظم يُظٓی يیگَىیي‪ ،‬ىٍ ؿخْهیض ٍٔحؽ کخيم ىحٗض‪ .‬حٓالو َیِ آٌ ٍح پٌیَكض‪.‬‬
‫يـخُحصْخ ػًيطخ ً ريَی ٔ هطؼی ٔ كٍٕی رٕىَي ٔ هخ‪ٟ‬یخٌ َیِ رَ ًْیٍ يُٕحل ٔ‬
‫ىٍ چٓخٍچٕد ًْیٍ يٕحُیٍ ه‪٠‬خٔص يیکَىَي‪ ،‬ه‪٠‬خٔطی کّ يؼًٕالً کٕطخِ ييص ٔ‬
‫‪ٕ۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كظی چُي ىهیوّحی رٕى‪ ،‬حكکخو يـخُحص ‪ٛ‬خىٍ يیٗي کّ رالكخ‪ٛ‬هّ رّيَكهّی حؿَحء‬
‫ىٍ يیآيي‪ .‬يـخُحصْخ َیِ یخ ريَی (ه‪ٜ‬خ‪ ٔ )ٙ‬یخ يخنی (ىیّ ٔ يخرّحُحء) رٕىِ ٔ‬
‫چیِی ؿِ حیٍ ٔؿٕى َيحٗض ٔ هخرم ط‪ْ ٍٕٜ‬ى َزٕى‪ََُّ .‬يحٌ رٕى ٔ َّحَٕحع ىیگَ‬
‫يـخُحصْخ‪ .‬حَگیِِ َیِ ػًيطخ ً ىكغ ظهى ٔ حكوخم كوٕم ٗو‪ٜ‬ی ٗخکیخٌ رٕى ٔ ؿَو ٔ‬
‫يـخُحص رّػُٕحٌ یک يٕ‪ٕٟ‬ع ييَی ٔ حؿظًخػی يطَف َزٕى ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػیض َيحٗض‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬الف يـَو َیِ چُيحٌ يي َظَ َزٕى‪ .‬كيحکؼَ طؤيیٍ حيُیض ؿخيؼّی يلئى ٔ‬
‫هزیهٕی ٔ ػ٘یَِی آٌ ُيخٌ ىٍ َظَ رٕى‪ .‬رٔیخٍی حُ يٕحى ًْیٍ حكکخو ٓخىِ ٔ هخ‪١‬غ‬
‫يٍٕى پٌیَٕ حٓالو َیِ هَحٍ گَكض‪ .‬رٍَٓی حؿًخنی ٔ طل‪ٜ‬یهی حكکخو حٓالو َ٘خٌ‬
‫يیىْي کّ حیٍ حكکخو رّىٔ ىٓظّی رٍِگ هخرم هًٔض حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حكکخو حي‪٠‬خیی يُٕ‪ ١‬رًّْخٌ "كوّؿخْهی" حٓض کّ ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهی‬
‫ئَؽ رٕىِ ٔ رٍّحكظی حُ يُطٕم طلض حنهلظی آیخص هَآٌ هخرم كٓى ٔ ىٍک حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ حكکخو حَ٘خیی کّ هَآٌ آٌ ٍح آٍٔىِ حٓض‪ .‬طل‪ٜ‬یم َْیک چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫حکؼَ يوٍَحص‬ ‫الق ـ ثوفی اى هٖبكین اؽکبم اه‪ٚ‬بیی‪:‬‬
‫‪ًٟ‬خٌ‪ ،‬حػظزخٍ‬‫يَرٕ‪ ١‬رّػوٕى ٔ حیوخػخص ٔ يؼخيالص يؼم كهیض ِ ریغ‪ ،‬حػظزخٍ ػوي َ‬
‫َکخف ٔ يخنکیض ه‪ٕٜٛ‬ی‪ ،‬كن ِك‪٠‬خَض ح‪١‬لخل‪ ،‬ح‪ٛ‬م نِٔو ىٍ ػوٕى‪ ،‬حػظزخٍ ػوي‬
‫حؿخٍِ‪ ،‬ػوي ي‪٠‬خٍرّ‪ٛ ،‬هق‪ ،‬يًُٕػیض ؿُگ ىٍ يخِْخی كَحو‪ ،‬هخػيِی ؿٍَٔ‪،‬‬
‫ح‪ٛ‬م ‪ٛ‬لض‪ ،‬ىیّ‪ ،‬رَىِىحٍی‪ ،‬كـیض ٔ حػظزخٍ حَيخٍحص‪ ،‬پخککُُيِگی رؼ‪٠‬ی چیِْخ‪،‬‬
‫ِهظخٌ کّ پیٖ حُ ك‪َ٠‬ص حرَحْیى ىٍ ي‪ َٜ‬يؼًٕل رٕىِ ٔ ٓپْ ىٍ َٗحیغ حرَحْیى ٔ‬
‫يٕٓی ٔ پیخيزَ هخطى حي‪٠‬خء ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حُ حكکخيی کّ رّػُٕحٌ‬ ‫ة ـ اؽکبم رؤٍیَی‪:‬‬
‫كکى طؤٓیٔی َخو رَىِ ٗيِحَي يیطٕحٌ رّٔؿٕد كـخد‪ ،‬كَيض ٍٔٔى يَ٘کخٌ‬
‫رّئـيحنلَحو (طٕرّ‪ )ٕ۴ :‬طؼییٍ کؼزّ رّػُٕحٌ هزهّ (روَِ‪ )ٔ44 :‬يًُٕػیض ٍرخ‪،‬‬
‫كَيض َکخف ِٗـخٍ‪ ،‬يُغ حُىٔحؽ رخ ٌُ پيٍ‪ ،‬يُغ حُىٔحؽ ًِْيخٌ یک يَى رخ ىٔ‬
‫هٕحَْ (َٔخء‪ )ٕٖ :‬هیخٍ يـهْ ٔ هیخٍ كیٕحٌ‪ ٔ ،‬ریٖطَ حكکخو ػزخىی حٗخٍِ کَى‪.‬‬
‫حُ هيیىحالیخو ىٍ يیخٌ ػَد چٓخٍ يخِ هًَی ًیحنوؼيِ‪،‬‬ ‫هبٍُبی ؽوام‪:‬‬
‫ًیحنلـّ‪ ،‬يلَو ٔ ٍؿذ يخِْخی كَحو يوٍَ ٗيَي‪ .‬حٓالو َیِ آٌٍح پٌیَكض‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫چٓخٍيخِ (ؿِ ىكخع) ؿُگ کُخٍ گٌحٗظّ يیٗي ٔ ٓوق ىیّ حكِحیٖ يییخكض‪ْ .‬يف حُ‬
‫حیٍ کخٍ حیـخى حيُیض رَحی حكَحىی رٕى کّ يیهٕحٓظُي رّكؾ رََٔي یخ طـخٍص کُُي ٔ‬
‫رّٓاليض رَّٗٓ هٕى رَگَىَي‪ .‬رَهٗ هخثمحَي کّ كَيض حیٍيخِْخ حُ َٗیؼض حرَحْیى‬
‫‪ٕ۰۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رٕىِ ٔػَد آٌ ٍح رّحٍع رَى؛ ػَدْخ گخِ رَحٓخّ حؿَح‪ٗ ٝ‬و‪ٜ‬ی‪ ،‬كَيض يخِ‬
‫يلَو ٍح رّ‪ٛ‬لَ يُظوم کَىِ ٔ يخِْخی ىیگَ ٍح ْى رّطؤهیَ يیحَيحهظّحَي‪ .‬حیٍ ػًم‬
‫«ََٔیء» (كَحيٕٗی) َخيیيِ ٗيِ ٔ ىٍ هَآٌ گُخْی رٍِگ ًَٗىِ ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫اهزٖبكػوة‬
‫حهظ‪ٜ‬خى ػَد ىٍ پُؾ ٓطق هخرم رٍَٓی حٓض‪:‬‬
‫ٖ ـ ثوكٍكاهی‬ ‫ٕ ـ ىهاػذ ّ هبللاهی‬ ‫ٔ ـ إل هبلکیذ‬
‫‪ ۰‬ـ ٍْكاگوی كافلی‬ ‫‪ ۱‬ـ رغبهد فبهعی‬
‫ىٍ يوٕالص حهظ‪ٜ‬خى ٔ‬ ‫الق ـ هبلکیذ‪:‬‬
‫طـخٍص‪ ،‬حٓخّ کخٍ «يخنکیض» حٓض کّ ىٍ يیخٌ ػَد پٌیَكظّ ٗيِ رٕى ٔ هٕحَیٍ‬
‫يظُٕع ىٍرخٍِی ح‪ٛ‬م يخنکیض ٔ يزخَی ٔ نٕحُو كوٕهی ٔ هخََٕی آٌ رّطيٍیؾ پيیي آييِ‬
‫رٕى‪ .‬رّػُٕحٌ ح‪ٛ‬هی يويّ يلظَو رٕى‪ .‬رُیخى يَ٘ٔػیض يخنکیض رّهيحَٔي ٔ هيحیخٌ‬
‫(حنّْٓخ) رَ يیگ٘ض‪ ،‬حُ حیٍٍٔ رخ ىیٍ ٔ يٌْذ پیَٕي َخگٔٔظُی ىحٗض‪ .‬يخنکیض‬
‫ح‪ٛ‬یم ٔ ٔحهؼی حُ آٌ هيح ٔ حنّْٓخ رٕى‪ ٔ ،‬يخنکیض آىيیخٌ ػَ‪ٟ‬ی ٔ حػظزخٍی‬
‫يلٕٔد يیٗي کّ ىٍ ‪ٕ١‬ل يخنکیض آًٓخَی هخرهیض طلٔیَ ىحٗض‪ .‬يخنکیض حكخ‪ّٟ‬ی حٔ‬
‫رٕى ٔ رُيِگخٌ رًَّخیُيِگی حُ حٔ حيٕحل ٔ ىحٍحییْخ ٍح ط‪َٜ‬ف يیکَىَي ٔ كن‬
‫يخنکیض ىحٗظُي‪ .‬حیٍ يخنکیض ٰانٓی حُ ‪َ١‬ین كَيخٌٍٔح یخ ٍثیْ هزیهّ طلض َٗحیطی‬
‫رّحكَحى ٔحگٌحٍ يیگَىیي‪ .‬حَٕحع يؼخيالص ٔ هَحٍىحىْخ ىٍرخٍِی ُيیٍ ٔؿٕى ىحٗض‪.‬‬
‫حُ ؿًهّ‪ :‬يِحٍػّ‪ ،‬يلخههّ (يؼخيهّی ٓهق = پیٖكَٕٔ يل‪ٕٜ‬الص) ئخهخص‪،‬‬
‫يوخ‪١‬ؼّ‪ ،‬حؿخٍِ ٔػُخٔیٍ ىیگَ‪ .‬آد ٔ آطٖ ٔ يَطغ ٔ يهک ي٘خع رٕى‪ .‬حنزظّ حگَ يَطغ‬
‫ٔ آد ىٍ يلئىِی هزیهّ رٕى‪ ،‬يهک ي٘خع هزیهّ رٕى ٔ ىٍ ُيیٍ آُحى يخل ًّْی يَىو‪.‬‬
‫حیٍ يخنکیض ‪١‬زن هٕحػي آٌ ُيخٌ يیطٕحَٔض ىچخٍ ََْٕع طـییَ ٔ یخ ؿخرّؿخیی‬
‫ٕٗى‪ٔ .‬هق ٔؿٕى ىحٗض‪ .‬يؼًٕالً حيٕحل ُیخىی رّه‪ٜ‬ي هَرض رّرظخٌ رّٔٓیهّی‬
‫ػَٔصيُيحٌ ٔهق يؼخري يیٗي‪ .‬حیٍ حيٕحل ٔ ُيیٍْخی يٕهٕكّ حُ يخنیخصْخ يؼخف‬
‫رٕىَي‪ .‬ح ّيخ ٍإٓخی هزخیم كن ىهم ٔ ط‪َٜ‬ف ىٍ يٕهٕكخص ٍح ىحٗظُي‪.‬‬
‫رٍَٓی طخٍیوی َ٘خٌ يیىْي کّ طًخو يوٍَحص كوٕهی يَرٕ‪ ١‬رّيخنکیض ٔ‬
‫ُيیٍ ٔ ٍُحػض ٔ رخُحٍ ٔ هَیي ٔ كَٕٔ ٔ يؼخيالص‪ ،‬کىٔریٖ ٔ ‪١‬زن يؼًٕل گخِ‬
‫رخ طـییَحطی يٓى ٔ ؿیَ يٓى ىٍحٓالو َیِ پٌیَكظّ ٗي ٔ رّحي‪٠‬خی َٗیؼض ؿيیي ٍٓیي‪،‬‬
‫حُ ؿًهّ‪ :‬حٗظَحکیض ىٍ يَطغ ٔ آد ٔ آطٖ‪ ،‬ئخهخص‪ ،‬يلخههّ ٔ يِحٍػّ‪)ٕ۰۴(...‬‬
‫‪ٕ۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هًٔض حػظى ػَرٔظخٌ ٍح‬ ‫ة ـ ىهاػذ ّ هبللاهی‪:‬‬

‫ریخرخٌْخ ٔ ٍیگٔظخٌْخی پُٓخٍٔ ٔ ه٘ک ٔ ُٕٓحٌ كَحگَكظّ حٓض‪ .‬روْٖخی ىیگَ‬
‫يَکذ حُ کِْٕخ ٔ ُٓگالمْخی حٓض کّ ىٍ هالل آٌْخ هًٔضْخی َٓٓزِ ٔؿٕى‬
‫ىحٍى‪ ،‬کّ يُخٓذ ٍُحػض ٔ يخنيحٍی حٓض‪ .‬گلظّ ٗي کّ َْیک حُ پیّْ٘خ ىٍ يُخ‪١‬ن‬
‫هخ‪ٛ‬ی ٍَٔن ىحٗظّ حٓض‪ .‬رّػُٕحٌ ًََّٕ ىٍ يکّ ریٖطَ طـخٍص ٔ ئخثم طـخٍی‬
‫ٍَٔن ىحٗظّ‪ ،‬ىٍ یؼَد (ييیُّ) ٔ ‪١‬خثق ٍُحػض ٔ يخنيحٍی حُ ٍَٔن ریٖطَی‬
‫رَهٍٕىحٍ رٕىِ حٓض‪ .‬ييیُّ رَهالف يکّ حُ چخِْخی آد ٔ حٍح‪ٟ‬ت هخرم ک٘ض‬
‫رَهٍٕىحٍ رٕى؛ ٔؿٕى ‪ٕ١‬حیق یٕٓىی ٔ یًُی کّ آُٗخثی رخ ٍُحػض ٔ يخنيحٍی ىحٗظُي‬
‫يٕؿذ ٗي کّ ىٍييیُّ حٍح‪ٟ‬ت ٍُحػی ٔ ٍحِْخی ریًٗخٍی رّٔؿٕى آیي‪ .‬رّ‪ٍٕ١‬ی‬
‫کّ یؼَد حُ كخ‪ٛ‬مهیِطَیٍ يُخ‪١‬ن كـخُ ًَٗىِ يیٗي‪ .‬هَيخ يٓىطَیٍ يل‪ٕٜ‬ل‬
‫یؼَد رٕى ٔ َُيگی يَىو ػًيطخ ً رًّْیٍ يل‪ٕٜ‬ل يظکی رٕى‪ .‬يل‪ٕٜ‬ل َوهٔظخٌْخی‬
‫آٌ َٗٓ ْى ؿٌحی حْخنی ٍح طؤيیٍ يیکَى ٔ ْى آٌْخ يیطٕحَٔظُي رخ پٕٓض ٔ ٗخهّی‬
‫آٌ رَحی هٕى ك‪ٜ‬یَ ٔ ٓزي ٔ ٓخیزخٌ رزخكُي‪ ...‬ىٍهض «َوم» حُ ؿٓخص ُیخى رَحی‬
‫ػَد گَحيی حٓض‪ ،‬كظی يؼًخٍی ػَری ـ حٓاليی َیِ حُ آٌ حنٓخو گَكظّ حٓض‪ٔ .‬حكي‬
‫ًٗخٍٕ َوم [ًْچٌٕ ٗظَ ٔ حَٔخٌ] «َلَ» حٓض‪ ...‬ىٍ َٗٓی يخَُي ييیُّ‪ ،‬طـخٍص‬
‫ریٖطَ ؿُزّی ىحههی ىحٗض‪ .‬طـخٍص ييیُّ ًَی‪‎‬تْاًظت‪‎‬تا‪‎‬سراعت‪‎‬آى‪‎‬رقاتت‪ً‎‬وایي‪.‬‬
‫یًٍ ٔ ‪١‬خثق َیِ حُ يُخ‪١‬وی رٕىَي کّ ٍُحػض ٔ يخنيحٍی ىٍ آٌ يُخ‪١‬ن ٍَٔوی‬
‫ػخنی ىحٗض‪١ ،‬خثق رّىحٗظٍ حَٕحع هَيخ‪ ،‬حَٕحع حَگٍٕ ٔ حَخٍ ٔ حَـیَ يٍٕ٘ٓ رٕى؛‬
‫ػٔم ‪١‬خیق طخ ُُْٕ َٗٓص ؿٓخَی ىحٍى‪ .‬پٍَٕٔ ٗظَ ٔ حٓذ ٔ گخٔ ٔ هَ ٔ‬
‫گٕٓلُي ٔ رِ حُ ىیگَ ٍحِْخی حيَحٍ يؼخٕ ىٍ ٗزّؿِیَيلٕٔد يی‪‎‬ػذ‪)ٕ۰۲(.‬‬
‫رَىِىحٍی رو٘ی حُ ‪ٛ‬للخص‬ ‫ط ـ ثوكٍكاهی‪:‬‬
‫ٓیخِ طخٍین رَ٘ حٓض‪ ،‬حُ َخکـخآرخى ُيخٌ ٔ ُيیٍ َٗٔع ٗيِ ٔ طخ ُُْٕ رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫پیيح ٔ پُٓخٌ حىحيّ ىحٍى‪َ ،‬یِ یکی حُ ٍحِْخی کٔذ ىٍآيي ىٍ يیخٌ ػَد رٕى‪ .‬حٓیَحٌ‬
‫ٍح چٌٕ ؿُخیى َُيِی ؿُگی طهوی يی‪‎‬کزىَي ٔ رّػُٕحٌ رَىِ یخ کُیِ يی‪‎‬كَٔهظُي‪ ،‬طُٓخ‬
‫رو٘ی حُ آٌْخ ٍح رَحی حَـخو رؼ‪٠‬ی کخٍْخ َِى هٕى َگخِ يی‪‎‬ىحٗظُي‪.‬‬
‫حنزظّ پْ حُ هظى ؿُگ يیخٌ ىٔ هزیهّ‪ ،‬طالْٕخی آؿخُ يیٗي طخ َْهزیهّ حٓیَحٌ‬
‫ؿُگی هٕى ٍح رخ پَىحهظٍ يزخنـی گِحف‪ ،‬آُحى کُُي‪ .‬نٌح حٓیَحٌ هزخیهی رَّيٍص‬
‫رّرَىِگی ک٘یيِ يیٗيَي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ هَیذ رّحطلخم رَىِگخٌ ٓیخِپٕٓض رٕىَي‪ ،‬حُ‬
‫ٍحِْخی يوظهق‪ ،‬حُ آٌ ٕٓی رلَ حكًَ رّٗزّؿِیَ ک٘خَیيِ يیٗيَي‪.‬‬
‫‪ٕ۰۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حیٍ پيیيِی حهظ‪ٜ‬خىی یکی حُ ٗـمْخی طـخٍی پَ ٕٓى رٕى‪ ،‬رٍّؿى طؼخٍ‪ٝ‬‬
‫يخْٕی آٌ رخ حٍُْٕخی ػيحنضيلٍٕ ٔ ئخٔحصگَحی حٓالو‪ ،‬ىٍ حیٍ آثیٍ َیِ يٍٕى‬
‫طؤییي هَحٍ گَكض‪ٔ ،‬نی َظَح ً ٔ ػًالً طيحریَی حطوخً ٗي کّ حُ كيص ٔ گٔظَىِگی آٌ‬
‫کخٓظّ ٕٗى ٔ طـییَحطی يؼزض رّٕٓى رَىِگخٌ حیـخى گَىى‪ ،‬حُ ؿًهّ ُيیُّْخی كَحْى‬
‫ٕٗى طخ رَىِگخٌ رّآٓخَی رظٕحَُي آُحىی ٔ رَحرَی حَٔخَت هٕى ٍح رّىٓض آٍَٔي‪.‬‬
‫طـخٍص ػَد هزم حُ حٓالو ٍح رخیي رّىٔ‬ ‫ك ـ رغبهد فبهعی‪:‬‬
‫روٖ طـخٍص ىحههی ٔ هخٍؿی طؤیى کَى‪ .‬طـخٍص ىحههی ریٖطَ ٗخيم ٕٓىحگَی ىٍ‬
‫َْٗٓخ (یک َٗٓ) یخ ریٍ َْٗٓخی يوظهق ٔ ىٍ رخُحٍْخی يُطوٕی رٕى‪.‬‬
‫ح ّيخ طـخٍص هخٍؿی ػَد ٔحٓطّگَی ریٍ ٗزّهخٍِی ُْي ٔ حٍٔپخثیخٌ ٔ‬
‫هخٍٔىٍٔ رٕى؛ چُیٍ َزٕى کّ طـخٍص ػَد يُل‪ َٜ‬رّ‪ٛ‬خىٍحص َْٗٓخی ػَری‬
‫هٕىٗخٌ رخٗي‪ ،‬رهکّ حؿُخّ حُ آكَیوخ ٔ ُْي ٔ چیٍ َیِ ٔحٍى يی‪‎‬کَىَي ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ًوْدًذ‪‎.‬هِنتزیي‪‎‬تجارت‪‎‬ػَد ‪‎‬رّی‪‎‬اػیاء‪‎‬‬
‫‪‎‬‬ ‫کخالی طـخٍی رّرخُحٍْخی ىَیخ ‪ٛ‬خىٍ يی‪‎‬‬
‫ًفیض ‪‎ ّ‎‬قیوتی ‪‎‬اًجام ‪‎‬هی‪‎‬گزفت ‪‎‬هاًٌذ ػخؽ‪ ،‬حَٕحع ػطَیخص‪ ،‬ىٔحؿخص هٕٗزٕ‪،‬‬
‫ؿٕحَْحص‪١ ًٖٗ ،‬ال‪ُٓ ،‬گْخی هیًظی‪ ،‬حَٕحع پخٍچّ ٔ هًخٕ‪ ،‬حرِحٍ ؿُگی يخَُي‬
‫ًٗ٘یَْخی ُْيی ٔ ٓپَْخی حُ پٕٓض کَگيٌ آكَیوخیی‪ ،‬يل‪ٕٜ‬الص ٍُحػظی ٔ‬
‫يخنيحٍی‪ ،‬رَىِ‪ ،‬كیٕحَخص کًیخد يخَُي ‪١‬خّٔٔ ٔ رُٕیُّ ٔ حيؼخل آٌْخ رٕى‪ )ٕ۴ٓ(.‬يکّ‬
‫رّ یک يَکِ يٓى رخٍحَيحُی ٔ رخٍگیَی يیخٌ َٗم ٔ ؿَد ٔ ًٗخل ٔ ؿُٕد ىَیخی‬
‫آٌ ٍُٔ طزيیم ٗيِ رٕى ٔ ّٓ هخٍِی آكَیوخ‪ ،‬آٓیخ ٔ حٍٔپخ ٍح رّْى ٔ‪ٛ‬م يیکَى‪.‬‬
‫ىٍ ػَرٔظخٌ چُي ٍحِ رخٍُگخَی رٕى کّ َْیک ىٍ ػ‪َٜ‬ی ٔ رّؿٓخطی ٍَٔن‬
‫ىحٗض‪ ،‬حیٍ ٍحِْخ‪ ،‬ه‪ْ ٢‬خی حط‪ٜ‬خنی رٕىَي يیخٌ ىٍیخی ػًخٌ ٔ ييیظَحَّ ٔ ي‪ .َٜ‬ىٍ‬
‫ئیَ حیٍ ٍحِ َْٗٓخی يٓى ٔ ٔحكّْخی يؼظزَ ٔؿٕى ىحٗض‪ ،‬يخَُي حالُٔنی‪ ،‬رخ ِرم‪،‬‬
‫ِكیَِ‪ ،‬ىَٔ َيشحنـُيل‪ ،‬ط َ ْي ُيَ ٔ ؿیَِ کّ ٔیَحَّْخی رَهی حُ آٌْخ طخُُْٕ يٕؿٕى حٓض‪.‬‬
‫ٔهظی يیهٕحٓظُي کخالی ُْئٓظخٌ ٔ چیٍ ٍح رّحٍٔپخ یخ ي‪ َٜ‬رزََي‪ ،‬رخ ک٘ظی‬
‫رّػَرٔظخٌ يیآٍٔىَي‪ ،‬حُآٌؿخ رّٔٓیهّی کخٍٔحٌْخی ٗظَ رّرُيٍْخی َٗم ييیظَحَّ‬
‫یخ ههیؾ ػوزّ كًم يیکَىَي‪ .‬حٍطزخ‪ ١‬ػَحم رخ ييیظَحَّ ٔي‪ َٜ‬حُ حیٍ ٍحِ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫حٓخٓخ ً ػَدْخ حُ ًْخٌ ُيخٌ ْخی ىٍٔ طخؿَحٌ يٕكن رٕىَي ٔ حیٍ َزٕؽ طـخٍی‬
‫حی٘خٌ طخ حئَُ رَهَحٍ حٓض‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهی‪« :‬ػَد َْچّ ىحٍى حُ طـخٍص رّىٓض‬
‫آٍٔىِ حٓض‪ ».‬هَیٖ کّ ىٍُيخٌ ه‪ٜ‬ی رٍ کالد ٍیخٓض َٗٓ يکّ ٍح رّىٓض گَكظّ‬
‫رٕى‪ٔ ،‬حٍى کخٍ رخٍُگخَی ٗي ٔ کخالْخی ُْيی ٔ چیُی رّحَ‪ً٠‬خو يل‪ٕٜ‬الص ؿُٕد ٔ‬
‫ٓ‪ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َٗم ػَرٔظخٌٍح رّرُيٍْخی کُخٍ ييیظَحَّ يیرَى‪ .‬طـییَحطی کّ رّطيٍیؾ ىٍ يکّ‬

‫پيیي آيي‪ ،‬چخىٍَ٘یُخٌ ٍح رّهٕى ؿٌد کَى ٔ آٌْخ ىٍ هييض ‪١‬زوّی ػَٔطًُي‬
‫ىٍآييَي‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ يکّ ىٔ ٔحكي ي٘و‪ ٚ‬پيیي آيي‪ :‬حههیض ػَٔطًُي ٔ حکؼَیض كویَ‪.‬‬
‫يیَٕیٔي‪َُٓ« :‬يیٍ كـخُ (يکّ) رّنلخظ حهظ‪ٜ‬خىی ٔ ىیُی حُ‬ ‫«ؿٕحى ػهی» ‪‎‬‬
‫يُخ‪١‬ن رخ حًْیض ؿِیَس حنؼَد رًّٗخٍ يی‪‎‬آيي‪ .‬حًْیض حهظ‪ٜ‬خىی آٌ حُ حیٍ ؿٓض رٕى‬
‫کّ یکی حُ َٗیخٌْخی ح‪ٛ‬هی رخٍُگخَی ؿٓخَی حُ آٌؿخ يی‪‎‬گٌٗض ٔ َٗیخٌْخی‬
‫ىیگَی رّؿخَذ َٗم ٔ ًٗخل َٗهی حُ آٌ يُ٘ؼذ يی‪‎‬گَىیي‪.‬‬
‫ٓلَْخی هَیٖ رّؿخَذ ًٗخل (ٗخو) ىٍ ك‪ٜ‬م طخرٔظخٌ َیِ ؿِء طـخٍص هخٍؿی‬
‫يلٕٔد يی‪َٕٗ‎‬ي کّ هَآٌ کَیى َیِ ىٍ ٍِٕٓی «هَیٖ» رّحیٍ ئؤنّ حٗخٍِ کَىِ‬
‫يیَٕیٔي‪ْ« :‬خٗى رٍػزي يُخف حيخٌَخيّی حُ‬ ‫حٓض‪ .‬ىٍ ًْیٍ ٍحرطّ «رالًٍی» ‪‎‬‬
‫پخىٗخْخٌ ٗخو رَحی هَیٖ گَكض طخ رخ حيُیض هخ‪ َ١‬ىٍ آٌ َُٓيیٍ طـخٍص کُُي‪ .‬پْ‬
‫حُ آٌ ػزيحنًْ٘ رَحىٍ ْخٗى حُ پخىٗخِ كزّ٘ رَحی آَخٌ حيخٌ گَكض ٔ َٕكم رٍػزي‬
‫يُخف حُ يهٕک ػَحم رَحی آَخٌ پیًخٌ گَكض‪ .‬يظؼخهزخً‪ ،‬ىٔ کٕچ ُئظخَی ٔ طخرٔظخَی‬
‫ٍح ٓخيخٌ ىحىَي‪)ٕ۴ٔ(».‬‬
‫كٍٔ حرَحْیى كٍٔ يی‪َٕ‎‬یٔي‪« :‬يَىو ٓزؤ ػَٔص كَحٔحٌ ىحٗظُي ٔ حیٍ ػَٔص ٍح‬
‫حُ طـخٍص رّىٓض آٍٔىِ رٕىَي‪ُ .‬یَح طـخٍص آٌ ٍُٔگخٍ ریٖطَ حُ ٍحِ یًٍ حَـخو‬
‫يیگَكض ٔ طـخٍص يٕحى يؼطَ‪ ،‬رّه‪« ٕٜٙ‬روٍٕ» کّ ىٍ يؼخري ي‪ ٔ َٜ‬كزّ٘‬ ‫‪‎‬‬
‫رَحی ٕٓهظٍ رّکخٍ يی‪ٍ‎‬كض رّيَىو ٓزؤ حَل‪ٜ‬خٍ ىحٗض کّ رّٔٓیهّی کخٍٔحٌْخ‬
‫يل‪ٕٜ‬الص هٕى ٍح رَّوخ‪ ١‬ىیگَ يی‪‎‬كَٓظخىَي‪)ٕ۴ٕ(».‬‬
‫روٖ يًٓی‪ ‎‬حُ يوٍَحص ػَد‬ ‫‪ ۰‬ـ ٍْكاگوی كافلی‪:‬‬
‫رّحيٍٕ حهظ‪ٜ‬خىی ٗخيم طـخٍص ٔ ىحى ٔٓظي ىحههی ٔهخٍؿی يَرٕ‪ ١‬يیٗي‪ .‬رّگٌحٍٕ‬
‫«ؿٕحى ػهی» هخٌَٕ طـخٍص َٗیقطَیٍ ٔ يلظَوطَیٍ هخٌَٕ َِى ػَد رٕى‪ .‬چَح کّ‬
‫طـخٍص ٔ رخٍُگخَی ىٍُيیُّْخی يوظهق‪ ،‬حُ رَىِىحٍی ٔ رَىِكَٔٗی گَكظّ طخ‬
‫يخلحنظـخٍِْخی يظُٕع‪ ،‬يٓىطَیٍ يُزغ ىٍآيي ٔ يؼی٘ض يَىيخٌ َٗٓ َ٘یٍ ٔ رّٔیژِ‬
‫ىٍ يکّ رٕى کّ رٍِگطَیٍ َٗٓ رّكٔخد يیآيي‪ ،‬حیٍ َٗٓ ْى يَکِ يٌْزی رٕى‪ْ ،‬ى‬
‫يَکِ طـخٍص ٔ ْى يَکِ طـًغ هزخیم يوظهق ٔ پَ ؿًؼیض هَیٖ‪ .‬حَٕحع رخُحٍ ىٍ آٌ‬
‫ٔؿٕى ىحٗض‪ ،‬حُ ؿًهّ رخُحٍْخی ػخرض ٔ رخُحٍْخی ٓیخٍ ٔ يًٕٓی‪.‬‬
‫پٕل ػزخٍص رٕى حُ ىیُخٍ (‪١‬ال) ٔ ىٍْى (َوَِ) ػَد رّ‪١‬ال «ًَ َْذ» يیگٕیي‬
‫کّ رّيؼُی «ٍكظٍ» حٓض ٔ هٕى يزیٍ كَکض ٔ ؿَیخٌ ييحٔو کخال َٔٓيخیّ يیرخٗي‪.‬‬
‫ٔ‪ٕ۴‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ىٍ ىٍِٔ ْخٖ پیٖ حُ حٓالو‪ٍَٔ ،‬ن طـخٍٖ َُٓيیٍ یًٍ ٔ كـخُ طؤػیَ رٔیخٍٖ‬
‫ىٍ پیيحیٖ ىٔنضْخٖ کٕچک ىٍ كي كخ‪ٛ‬م ٗخو ٔ ػَحم ىحٗض‪ .‬کٍٕ٘ َزطیخٌ کّ ىٍ‬
‫ًٗخل كـخُ حیـخى ٗيِ رٕى‪ ،‬رّیکٗ حُ حهٕحو ػَد ئُٕد حٓض کّ َِى یَٕخَیخٌ رَّخو‬
‫"َزطیخ" یخ "َز‪ُٗ "٢‬خهظّ يٕٗٗى‪ .‬هٕو َز‪ ٢‬طوَیزخ ً ىٍ هٌَ ٗ٘ى پیٖ حُ يیالى ىٍ‬
‫ریخرخٌ ٗخو ٔ ؿُٕد كهٔطیٍ ٓکَٕض گِیيَي‪ .‬طييیَیخٌ حُ ىیگَ كکٕيضْخٖ رٕىَي‬
‫کّ آػخٍ آٌْخ ىٍ كخ‪ٛ‬هّی ٓ‪ ٔ۳‬کیهٕيظَٖ ًٗخل َٗم ىي٘ن ٔحهغ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رَهی ػَد ٓظیِحٌ‪،‬‬ ‫ًکزَی كه ثبة ؿٌبین عٌگی‪:‬‬
‫ؿخٍصگَی یخ ًْخٌ ؿُخثیى ؿُگی ٍح َیِ رَؿٔظّ يیکُُي ٔ آٌ ٍح ؿِء حُ حهظ‪ٜ‬خى‬
‫ػَری يیًٗخٍَي کّ حنزظّ حُ ٍٔی ؿَ‪ٍُٔٝ‬ی حٓض‪ ٍَّٔ ،‬طخٍین ػَد رٔیخٍ‬
‫ٍٍٔٗ حٓض ٔ رّىٔ روٖ پیٖ حُ حٓالو ٔ رؼي حُ آٌ طؤیى يیٕٗى‪ ،‬ىٍ هًٔض پیٖ‬
‫حُ حٓالو ْیچ يٍٕىی ٔؿٕى َيحٍى کّ ػَدْخ رّهخٍؽ حُ ههىٍٔ ػَرٔظخٌ كًهّ کَىِ‬
‫ٔ رّؿخٍصگَی يزخىٍص کَىِ رخُٗي‪ .‬ح‪ٛ‬ال ً ىٍػَرٔظخٌ ىٔنظی يظ٘کم ٔ هيٍصيُيی‬
‫ٔؿٕى َيحٗض طخ رظٕحَي حیهـخٍ هخٍؿی طيحٍک رزیُي‪ .‬ىٍكخنیکّ ٓلَْخی طـخٍطی ىٍ‬
‫کًخل ‪ٛ‬هق ٔ حيُیض ؿَیخٌ ىحٗض‪ .‬طـخٍص ػَد ىٍه٘خٌطَیٍ ك‪ٜ‬م طخٍین ػَد‬
‫حٓض‪ .‬حگَ ػَدْخ رخ ًْٔخیّگخَٖ ىٍ ؿُگ ٔ ه‪ٕٜ‬يض ٔ ؿُیًضگیَی رٕىَي َْگِ‬
‫ًَیطٕحَٔظُي چُیٍ طـخٍص يٕكن ىحٗظّ رخُٗي‪ْ .‬ىچُخٌ کّ َُٓيیٍ ػَرٔظخٌ رَّيٍص‬
‫يٍٕى ْـٕو هيٍص هخٍؿی ٔحهغ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٍٔحر‪ ٢‬رخ حيپَح‪ٍٕ١‬ی كزّ٘ طالطىْخی ىحٗظّ حٓض‪ .‬كزّ٘ی هيیى َٓحَٓ كُِٕی‬
‫پُٓخٍٔ ٕٓحكم َٗهی آكَیوخ (يُٓخی ي‪ٍ )َٜ‬ح ىٍ رَيیگَكض ٔ ٗخيم حهٕحو ٔ‬
‫‪ٕ١‬حیق كَحٔحٌ رٕى‪ .‬یک يٍٕى ٍح کّ طخٍین گٕحْی يیىْي‪ْ ،‬ـٕو «حرَّْی حَٗو»‬
‫حٓض کّ رّىَزخل يخؿَحی «حُهئى» ٔحهغ ٗيِ حٓض‪ .‬يظؼخهذ حیٍ ٔحهؼّ‪ ،‬پخىٗخِ ئیلت‬
‫كزّ٘ رّحَظوخو ک٘ظّ ٗيِگخٌ ئیلیخٌ حهئى‪ٓ ،‬پخِ ػظیًی رَّٓپَٓظی حرَّْی‬
‫أَٗو رّٕٓی یًٍ گٔیم ىحٗض ٔ یًٍ ٍح حٗـخل ًَٕى‪ .‬یًٍ ييص ٓ‪ٓ ۰‬خل طلض َلًٕ‬
‫حٗـخنگَحٌ كز٘ی هَحٍ ىحٗض‪ .‬حرَّْ رّحٓظوخيض يکّ َیِ ٕٓهیخص ًَٕى ٔ ه‪ٜ‬ي‬
‫طوَیذ هخَّی کؼزّ ٍح ىحٗض‪ ،‬ريیٍٓخٌ يیهٕحٓض يَکِ حهظيحٍ ٔ طـًغ ػَٔص ٔ‬
‫يلخهَص ػَد ٍح حُ ْى رپخٗي‪ ،‬ح ّيخ يٕكن َ٘ي‪ٍِٕٓ ،‬ی كیم حُ ًْیٍ يطهذ كکخیض‬
‫يیکُي‪ .‬ىٍ ٔهض ىیگَ یًٍ رَ كزّ٘ ؿخنذ ٗي ٔ هًٔضْخی حُ كزّ٘ ٍح حٗـخل ًَٕى‪.‬‬
‫ؿیَ حُ حیٍ‪ ،‬آٌچّ يیيخَي ؿُگْخی هزخیهی ىٍ ىٌٍٔ هٕى ػَرٔظخٌ حٓض‪.‬‬
‫‪ٛ‬يْخ هزیهّ ؿيح حُ ْى ىٍ ‪ٛ‬لَحی ٔٓیغ ػَرٔظخٌ گٔظَىِ رٕىَي ٔ َْیک رَحی‬
‫ٕ‪ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هٕى یک ؿٓخٌ ؿيحگخَّ ىحٗض‪ .‬هّْٕٗخی حُ هزخیم‪ ،‬یخ ىٍ پیًخٌ هزیهٕی‪ ،‬یخ ىٍ ؿُگ‬
‫هزیهٕی‪ ،‬یخ ىٍ ‪ٛ‬هق رَّٓ يیرَىَي‪ ،‬حگَ ؿخٍصگَی ٔ ؿُیًضگیَی ْى ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫گَكظّ رخٗي‪ ،‬ریٍ حیٍ هزیهّ ٔ آٌ هزیهّ رٕىِ‪ ،‬پْ حیٍ ًَیطٕحَي ؿِء حهظ‪ٜ‬خى يهی ػَد‬
‫يلٕٔد ٕٗى‪ ،‬حیٍ رو٘ی حُ حهظ‪ٜ‬خى ًْخٌ هزیهّ يلٕٔد حٓض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حٓض كکى کخٍٔحٌْخی طـخٍی کّ ىٍ ًّْی َُٓيیٍْخ رخ هطَحص‬
‫يٕحؿّ رٕىَي ٔ يخلحنظـخٍِی يهضْخ ًْٕحٍِ رخ يالُيخٌ ئهق ًَْحْی يیٗيَي‪.‬‬
‫طـخٍص ػَد َیِ حُ حیٍ هخػيِ ئظؼُی َزٕىِ حٓض‪ .‬يغٌْح ؿخٍص کخٍٔحٌ ىٍ ًّْؿخ‬
‫طؤػیَ ٍٔی حهظ‪ٜ‬خى كَى يیگٌحٗض َّ حهظ‪ٜ‬خى ؿًغ‪ .‬یؼُی ٔهظی حُ حهظ‪ٜ‬خى ػَری‬
‫‪ٛ‬لزض يیکُیى ىیگَ ًَیطٕحَیى ؿُخیًی کّ ىٍ ؿُگْخی هزیهٕی حُ حیٍ هزیهّ رّآٌ‬
‫هزیهّ يُظوم يی ٗيِ‪ ،‬یخ يظخػی کّ حُ ؿخٍص یک یخ چُي کخٍٔحٌ طـخٍی رّىٓض آييِ‬
‫ٍح ؿِء حهظ‪ٜ‬خى ػَری رً٘خٍیى‪ .‬كظی ىٍ ؿُگْخی هزخیهی ؿخٍصگَی ری‪ٟ‬خرطّ ٍم‬
‫ًَیىحى‪ .‬هٕحَیٍ ي٘و‪ ٚ‬ؿُگ ٔ ‪ٛ‬هق ٔؿٕى ىحٗض کّ يٕ رّيٕ حؿَح يیٗي‪ .‬ىٍ‬
‫ؿُگْخی هزخیهی رلغ ىیّ ٔ هٌٕرٓخء يطَف حٓض‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع ؿَحيض ؿُگی يطَف‬
‫حٓض‪ ،‬هَیيٌ حٓیَحٌ يطَف حٓض ٔ رٔخ حيٍٕی ىیگَ کّ رخػغ حَظوخل ػَٔص حُ حیٍ‬
‫هزیهّ رّآٌ هزیهّ يیٗي‪ َّ ،‬رو٘ی حُ حهظ‪ٜ‬خى يهی ػَد‪.‬‬
‫رؼي حُ ظٍٕٓ حٓالو ػَدْخ رَحی َؤظیٍرخٍ حُ الک هٕى ریٌَٔ آييَي‪،‬‬
‫هيٍطی يُل‪َٜ‬رّكَى ٗيَي‪ ،‬هيٍصْخی ػ‪ٍَٜ‬ح رُّيیٍ حكگُيَي‪َُٓ ،‬يیٍْخی‬
‫ٔٓیؼی ٍح كظق ًَٕىَي ٔ ؿُخیى كَحٔحٌ رّىٓض آٍٔىَي کّ رلغ ىیگَی حٓض‪.‬‬

‫اٍْام ّ ثبىاهُبی ػوة پیِ اى اٍالم‬

‫حٕٓحم ؿًغ «ٕٓم» ىٍ ُرخٌ ػَرٗ رّيؼُخٖ رخُحٍ حٓض‪ٕٓ .‬م ىٍ نـض‬
‫رّيؼُی ؿهذ ٔ ؿٌد ٗيٌ (یخ ؿهذ ٔ ؿٌد کَىٌ) حٓض‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف رّيلهی گلظّ‬
‫يیٕٗى کّ کخال ٔ ي٘ظَی ٍح طٕأيخ ً رّهٕى ؿهذ يیًَخیي‪ .‬نٌح رّکخالی هَیيحٍی ٗيِ‬
‫«ٕٓهخص ـ ٕٓهخطی» يیگٕیُي‪ َٓٗ .‬يکّ ْىچُخٌ کّ طـخٍص هخٍؿی ٍح ىٍ هز‪ّ٠‬ی‬
‫هٕى ىحٗض‪ ،‬ىٍ ػَ‪ّٛ‬ی ٕٓىحگَی ىحههی َیِ َٓآيي رٕى ٔ ٕٓى كَحٔحٌ کًخیی‬
‫يیکَى‪ .‬ػزيحنؼِیِ ٓخنى يی‪َٕ‎‬یٔي‪:‬‬
‫«یکی حُ ػٕحيم ٍَٔن ٔ ىٍهٖ٘ َْٗٓخی چٌٕ يکّ‪١ ،‬خثق ٔ یؼَد‪،‬‬
‫َِىیکی آٌْخ رّرخُحٍْخی طـخٍی يؼَٔكی رٕى کّ ىٍ يخِْخی كَحو ىحیَ يی‪ٗ‎‬ي‪ُ .‬یَح‬
‫ىٍ هالل حیٍ يخِْخ يَىو َٔزض رّؿخٌ ٔيخل هٕى حكٔخّ حيُیض يی‪‎‬کزىَي‪»...‬‬
‫ٖ‪ٕ۴‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫حٕٓحم ػَد ٗخيم ىِ رخُحٍ رٍِگ ٔ ًّْگخَٗ ٔ ك‪ٜ‬هٗ رٕى کّ ىٍ ُيخٌ‬

‫ؿخْهیض یؼُٗ ىٍٔحٌ پیٖ حُ ظٍٕٓ حٓالو ىٍ َوخ‪ ١‬يوظهق ػَرٔظخٌ َٗٓص ىحٗض‪.‬‬
‫ىٍ كویوض ػَد ٍح يیطٕحَٔظُي ىٍ حیٍ رخُحٍْخ رُ٘خُٓي‪.‬‬
‫حٕٓحم ػَد َْٓخنّ كٕحنت يَحٓى كؾ ىٍيخِْخی ٍؿذ ٔ ًیحنلـّ ٔ يخِْخی‬
‫ٍریغ ىٍ يکّ ٔ ػَكخص ٔ يُخ حكظظخف يیگَىیي‪ٗ ٔ ،‬ؼخٍ رٍِگ هزخثم ػَد رٕى‪،‬‬
‫يٓىطَیٍ يَحٓى ٔ کُگَِی رٍِگ آٌْخ ىٍ يخِْخٖ يوظهق ٓخل رًّٗخٍ يیٍكض‪.‬‬
‫ىیگَ يلالص رَگِحٍی رخُحٍْخٖ ىِگخَّی ػَد ىٍ َُٓيیٍْخی کَُٕٗ‬
‫حٍىٌ‪ ،‬یًٍ‪ ،‬ػيٌ‪ ،‬ك‪َ٠‬يٕص‪ ،‬رلَیٍ‪ ،‬ئو‪ ،٢‬ػًخٌ ٔ َـي یؼُٗ ػَرٔظخٌ کَُٕٗ‬
‫رٕى‪ .‬ىٍ حیٍ ههًَٔ ٔٓیغ ٗزّؿِیَِ‪ ،‬طوَیزخ ً حُ يـًٕع هزخثم ػَد حػى حُ رضپَٓض‬
‫ٔ َ‪َٜ‬حَٗ ٔ یٕٓىٖ ٔ ٓظخٍِپَٓض ٔ پیَٔحٌ ٓخیَ حىیخٌ ٔ ػوخیي‪ ،‬حُ ٗخو ٔ ػَحم‬
‫ٔ یًٍ ٔ رلَیٍ ٔ َـي ٔ یًخيّ ٔ طٓخيّ ٔ كـخُ َٗکض يیؿٔظُي‪ .‬رََخيّی کخٍ آٌْخ‬
‫ٔ َٗکض ىٍ حیٍ رخُحٍْخ حیٍگَّٕ رٕى کّ حُ يخِ ٍریغ حالٔل آؿخُ يیگَىیي طخ ىٍ يخِ‬
‫ًٖحنلـّ پْ حُ َٗکض ىٍ آهَیٍ رخُحٍْخ رظٕحَُي رّيکّ ریخیُي ٔ ىٍ يَحٓى كؾ‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬یخرُي ٔ رؼي حُ پخیخٌ يٕٓى رّيیخٌ هزخیم هٕى ىٍ َوخ‪ٓ ١‬کَٕض هٕى رخُگَىَي‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ هزخیم ػَد ىٍ ىٍِٔی ٓخل‪ٗ ،‬و‪ٜ‬یض ٔ يُخكغ يخىٖ ٔ يؼُٕٖ هٕى ٍح‬
‫ريیٍگَّٕ طؤيیٍ يیکَىَي‪ .‬حیٍ ؿیَ حُ ٓلَْخٖ طـخٍٖ ػَد رّیًٍ ٔ ٗخو ٔ ُْي ٔ‬
‫كزّ٘ ٔ ىیگَ َوخ‪ ١‬رٕى‪ .‬طـخٍ ػَد کخالْخٖ هٕى ٍح کّ حُ حیٍ کٍْٕ٘خ يیآٍٔىَي‬
‫حؿهذ ىٍ حٕٓحم ىِگخَّی هٕى ػَ‪ ّٟ‬يیکَىَي ٔ رویّی َٗکض کُُيِگخٌ َیِ آٌْخ‬
‫ٍح رخ كَآٍٔىِْخٖ هٕى يزخىنّ يیًَٕىَي‪ .‬يُخرغ طخٍیوی رخُحٍْخٖ ىِگخَّی ػَد ٍح‬
‫کّ ىٍ آٌْخ رَحٖ يزخىنّی طـخٍٖ ٔ ىحى ٔ ٓظي حؿظًخع يیکَىَي‪ ٔ ،‬حُ طؤيیٍ هٌٕ ٔ‬
‫يخل هٕى رَهٍٕىحٍ رٕىَي‪ ،‬ريیٍٓخٌ َٗف يیىُْي‪:‬‬
‫ٔ ـ ثبىاه «كّهخالغٌلل»‪ :‬یکٗ حُرخُحٍْخٖ ىِگخَّی ػَد ىٍ «ىٔيشحنـُيل»‬
‫رَگِحٍ يیٗي‪ٍ .‬إٓخٖ حیٍ رخُحٍ حُ ىٔ هزیهّٖ «ؿٔخَٗ» ٔ «رُٗکهذ» رٕىَي‪ .‬ػَد‬
‫ؿٔخَی ٔ رُیکهذ کّ حُ یکٕٓ هَحؽگٌحٍ ٍٔيیْخ رٕىَي‪ ٔ ،‬حُ ىیگَٕٓ ًْـٕحٍ‬
‫كهٔطیٍ ٔ ىٍ يُطوّی ظٍٕٓ ئیلیض حهخيض ىحٗظُي‪ ،‬يخَُي هزیهّی «‪١‬ی» [کّ كخطى‬
‫‪١‬خثی حُآٌْخ رٕى] ٔ ىٍ َِىیک ىٔيشحنـُيل ٓکَٕض ىحٗظُي‪ ،‬حؿهذ ئیلی رٕىَي‪.‬‬
‫ىٔيشحنـُيل ىٍ َوطّی ٔحهغ رٕى کّ حئَُ ؿِٔ کٍٕ٘ حٍىٌ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ثبىاه «هْوو»‪ٔ :‬حهغ ىٍ «ْـَ» (رلَیٍ) رٕى ٔ هزیهّی «رُٗطًیى» آٌ ٍح‬
‫رَگِحٍ يیًَٕىَي‪.‬‬
‫‪ٕ۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٖ ـ ثبىاه «ٕؾبه»‪ٔ َٖٓٗ( :‬حهغ ىٍ کُخٍ ىٍیخ ىٍ ئو‪ ٔ ٢‬ػًخٌ‪).‬‬

‫‪ ۱‬ـ ثبىاه «هیب»‪ :‬کّ ىٍ يـخٍٔص رخُحٍ ‪ٛ‬لخٍی رَگِحٍ يٗٗي‪« .‬آل ؿهُيٖ»‬
‫كکًَحَخٌ آٌؿخ رٕىَي ٔ حُ آٌْخ يخنیخص يیگَكظُي‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ثبىاه «ّؾو»‪ :‬ىٍ ٓخكم ىٍیخٖ ُْي ىٍ هخک یًٍ ىٍ َُٓيیٍ «يَِٓ»‬
‫رَگِحٍ يیٗي‪ .‬حیٍ رخُحٍ ىٍ ٓخیّی کْٕٗ [کّ گلظّ يیٕٗى هزَ ْٕى پیـًزَ ىٍ آٌ‬
‫ٔحهغ حٓض] رّٔٓیهّی ػَد يَِٓ رَگِحٍ يیٗي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ثبىاه «ػلى»‪ :‬ىٍ ٍُٔ حٔل يخِ يزخٍک ٍي‪٠‬خٌ رَگِحٍ يیگَىیي‪ٔ ،‬‬
‫طـخٍ حُ آٌؿخ ػطَ رّٓخیَ َوخ‪ ١‬يیرَىَي‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ثبىاه «ٌٕؼبء»‪ :‬ىٍ َیًّی يخِ يزخٍک ٍي‪٠‬خٌ حكظظخف يٗٗي‪.‬‬
‫‪ ۸‬ـ ثبىاه «هاثیَ»‪ :‬ىٍ ك‪َ٠‬يٕص ىٍ ؿُٕد یًٍ رَگِحٍ يٗگَىیي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ثبىاه «مٓالوغبى»‪ :‬کّ ىٍ َُٓيیٍ َـي ٔحهغ رٕى‪.‬‬
‫ىًْیٍ ٔ يٓىطَیٍ رخُحٍ رٕى کّ آٌ َیِ ىٍ‬ ‫ٓٔـ ثبىاه «ػکبظ»‪:‬‬
‫َُٓيیٍ َـي ٔحهغ رٕى‪ .‬هَیٖ ٔ ٓخیَ هزخثم ػَد ىٍ يخِ ًٖحنوؼيِ ىٍ حیٍ رخُحٍ گَى‬
‫يیآييَي‪ ،‬حُ رخُحٍ ػکخظ ٔ ًٖحنًـخُ رَحٖ َٗکض ىٍ يَحٓى رّٕٖٓ يکّ ػِیًض‬
‫يیکَىَي‪ .‬ىٍ رخُحٍ ػکخظ رٕى کّ هزخیم ػَد حهيحو رّيلخهَص يیًَٕىَي ٔ َْکْ‬
‫ىحٗظّْخی هٕى ٍح رٍّم ٍهیزخٌ يیک٘یي‪ .‬ػکخظ رخُحٍی رٍِگ ىٍ يُطوّی يکّ رٕى‬
‫کّ ىٍ َْٓخل یک يخِ پَ حُ ؿًؼیض ٔ ٗهٕؿی ٔ ْیـخٌ رٕى‪ ،‬ىحى ٔ ٓظي كَحٔحٌ ىٍ‬
‫آٌؿخ ‪ٍٕٛ‬ص يیگَكض‪ٗ ،‬ؼَحء ٔ حىرخی ػَد حٗؼخٍ ٔ َٓٔىِْخی هٕى ٍح‬
‫يیهٕحَيَي‪ ،‬هزخیم ٔ ٗیٕم ػَد ىٍ آٌؿخ ؿًغ ٗيِ‪ ،‬رّػیٖ ٔ َٕٕ ٔ هٕىًَخیی ٔ‬
‫طلخهَ يیپَىحهظُي ٔ رّیکىیگَ يزخْخص يٗکَىَي‪ْ .‬ىحکٌُٕ رخُحٍی ىٍ يکّ رًّْیٍ‬
‫َخو ٔؿٕى ىحٍى ٔ «ٍَُٔخيّی» رًّْیٍ ػُٕحٌ ىٍ يکّ يُظَ٘ يیٕٗى‪».‬‬
‫رخُحٍ "ػکخظ" ىٍ ىٗظی گٔظَىِ رخ ػَ‪ٟ‬ی َِىیک رَ ىِ يیم رَگِحٍ يیٗي‪.‬‬
‫حیٍ رخُحٍ ىٍ ىِ يیهی ‪١‬خثق يٕهؼیض ىحٗض ٔ كخ‪ٛ‬هّحٕ طخ يکّ‪ ٔ ،ٍُٔ ّٓ ،‬طخ‬
‫‪١‬خثق‪ ،‬یک ٍُٔ ٍحِ رٕى ٔ طخرغ ‪١‬خثق رًّٗخٍ يیآيي‪ .‬هزَْخی ىٍىٓض حٓض کّ‬
‫ك‪َ٠‬ص هظى يَطزض َیِ چّ هزم حُ رؼؼض ٔ ْى رؼي حُ آٌ ىٍ حیٍ رخُحٍ ك‪ٍٕ٠‬‬
‫يییخكظّ حٓض‪ .‬يؼًٕالً رٍِگ َْهزیهّ رّرخُحٍ هزیهّی هٕى يیٍكض‪ٔ ،‬نی طًخو‬
‫رٍِگخٌ ػَد رال حٓظؼُخء رّرخُحٍ ػکخظ يیآييَي‪َْ ،‬کْ حٓیَی ىحٗض‪ ،‬رَحی كيیّ‬
‫ىحىٌ ٔ آُحى کَىٌ حٓیَ هٕى رّػکخظ يیآيي‪َْ ،‬کْ يلخکًّ ىحٗض‪ ،‬رَحی ىحىٍٓی‬
‫رّػکخظ يیآيي ٔ َِى ىحٍٔحٌ کّ حُ هزیهّی رُیطًیى رٕىَي ىحىهٕحْی يیکَى ٔ‬
‫‪ٕ۴۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫َْکْ هٌٕهٕحْی يیهٕحٓض ٔ ‪َ١‬ف هٕى ٍح ًَیُٗخهض رَحی پیيح کَىٌ‬

‫گً٘يِی هٕى رّػکخظ يیآيي‪َْ ،‬کْ َٗٓص ‪١‬هذ رٕى ٔ ىٍ پی طل‪ٜ‬یم َٗٓص‬
‫يیگ٘ض رَحی َیم رّيو‪ٕٜ‬ى رّػکخظ يیآيي‪َْ ،‬کْ يیهٕحٓض رخ کٔی يزخْخص کُي‬
‫ٔ يلخهَ هٕى ٍح رگٕیي ىٍ ك‪ٜ‬م ػکخظ رّآٌ يلم يیٗظخكض‪...‬‬
‫هال‪ :ّٛ‬هزخثم ػَد حُ ًٗخل ٔ ؿَد رَحٖ َٗکض ىٍ رخُحٍْخٖ هٕى‬
‫رّكَکض ىٍ يیآييَي ٔ َٓحَـخو ریٖطَ آٌْخ (ؿیَ حُ یٕٓىیخٌ ٔ َ‪َٜ‬حَىخٌ ٔ‬
‫ٓظخٍِپَٓظخٌ) ٔحٍى يکّ يیٗيَي‪ٗ ،‬يّص طٕؿّ ػَد ؿخْهی رُّیخٍص کؼزّ رٕى‪.‬‬
‫طخ ٍٔٔى رّيکّ طهزیّ يیگلظُي‪ ،‬طهزیّْخی آَخٌ يوظهق رٕى‪َْ .‬هزیهّ طهزیّی‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬هٕى ٍح ىحٗض‪ .‬یؼوٕری‪ ،‬طهزیّْخی آَخٌ ٍح ػیُخ ً َوم کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ػـیذ حیٍکّ حكَحى َْهزیهّ َِى رض يظؼهن رّهزیهّی هٕى يیحیٔظخى ٔ َِى آٌ‬
‫َیخیٖ يیکَى‪ ،‬رئٌ حیٍکّ کٕچکطَیٍ حْخَظی رّرض هزیهّی ٍهیذ کَىِ رخٗي‪.‬‬
‫ًّْ چیِ ىٍ کًخل ‪ٛ‬هق ٔ آٍحيٖ پخیخٌ يییخكض‪ .‬حیٍ گٌحٍٕ َ٘خٌ يیىْي کّ‬
‫ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهی َٕػی ك ّؾ رخ يُخٓک هخ‪ٍٔ ٙ‬حؽ ىحٗظّ حٓض‪ )ٕ۴ٖ(.‬پْ حُ َٗکض‬
‫ىٍ يٕٓى ٔ ‪ٕ١‬حف هخَّی کؼزّ ٔ ُیخٍص ح‪ُٛ‬خو ٔ رضْخٖ هٕى‪ ،‬رخ َٗکض ىٍ ؿٍ٘‬
‫يل‪ٜ‬م ٔ پَػیٖ ٔ َٕٕ پخیخَی‪ ،‬رخ هخ‪َ١‬حص هٕٕ رّحٔ‪١‬خٌ هٕیٖ رخُ يیگ٘ظُي‪.‬‬

‫هغبلٌ ّؼو ّ اكة كه ٍْم ػکبظ‬

‫ػَدْخ ؿخنزخ ً يللمْخی حىری ط٘کیم يیىحىَي ٔ ىٍ آٌ يلخكم ي٘خػَِ ٔ‬
‫ٓوٍُٕی يیکَىَي ٔ ٗذ َ٘یُیْخ ىحٗظُي‪ ،‬ىٍرخٍِی ئخثم حؿظًخػی ٔ حىری ‪ٛ‬لزض‬
‫يیًَٕىَي‪ .‬يلم حیٍ يللمْخی حىری ٍح رّح‪ٛ‬طالف آٌٍُٔ «َخىی» يیگلظُي‪َْ ،‬هزیهّ‬
‫رَحی هٕى َخىی ىحٗض‪َْ ،‬گخِ ٔ ریگخِ کّ حُ کخٍ ٍُٔحَّ كخٍؽ يیٗيَي‪ ،‬رَّخىی‬
‫يیٍكظُي ٔ ىٍ آٌؿخ رّٓوٍُٕی ٔ ٗؼَهٕحَی ٔ گلض ٔگٕ يیپَىحهظُي؛ ػالِٔ رَحیٍ‬
‫َخىیْخی ىحثًی‪ ،‬ىٍرخُحٍْخی يخَُي ػکخظ کّ رّيُخٓزض ك‪ٜ‬م ط٘کیم يیٗي‪ ،‬يـخنْ‬
‫يُخظَِ ٔ يزخكؼّ ٔ ٓوٍُٕی ٔ ي٘خػَِ ط٘کیم يیىحىَي‪ٗ .‬ؼَحء ٗؼَ يیهٕحَيَي‪،‬‬
‫هطیزخٌ هطخرَّٓحثی يیکَىَي ٔ ٓوُيحَخَی حُ آٌ يیخٌ حَظوخد يیٗيَي کّ رٓظَیٍ‬
‫ٔ رَطَیٍ گلظخٍْخ ٍح ط٘وی‪ ٚ‬ىحىِ ٔ حػالو ًَخیُي‪َْ ،‬گخِ ٗخػَ يٍٕ٘ٓی ىٍ ٓطق‬
‫َخرـّ ًریخَی رّرخُحٍ ػکخظ يیآيي‪َٓ ،‬حپَىِی حُ چَو هَيِ رَحی حٔ يیحكَحٗظُي ٔ‬
‫ٗخػَحٌ حٗؼخٍ هٕى ٍح ىٍ يل‪ َ٠‬حٔ يیهٕحَيَي ٔ حٗؼخٍ رَطَ ٍح رخ آد ‪١‬ال َٕٗظّ‬
‫ىٍ ػکخظ ٔ یخ ىٍ کؼزّ يیآٔیوظُي کّ يؼهوخص ٓزغ رًّْیٍ طَطیذ ٗکم گَكض‪.‬‬
‫‪ٕ۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حطلخهخ ً حیٍ کخٍ ػَدْخ رخ کخٍ یَٕخَیخٌ هيیى ٗزیّ حٓض‪ ،‬چّ آٌْخ َیِ ىٍ يلم‬
‫يٕٕٓو رّ"ؿیًُخُیٕو" گَى يیآييَي ٔ يزخىٍص رٍُّْٕٔخی ريَی ٔ رخُیْخی‬
‫پٓهٕحَی يیًَٕىَي‪ ،‬كیهٕٔكخٌ ٔ ىحًَُ٘يحٌ حُ آٌ حؿظًخػخص حٓظلخىِ کَىِ‪ ،‬رّيزخكؼّ ٔ‬
‫يُخظَِ ي٘ـٕل يیٗيَي؛ ػًهیخص ػَدْخ ىٍ رخُحٍ ػکخظ رَّلٕی رخ آٌ ٗزخْض‬
‫ىحٗض‪ .‬ريیٓی حٓض کّ ىٍ َظیـّی چُیٍ حؿظًخػخطی كوخین رٔیخٍی ک٘ق يیٗي ٔ‬
‫هَیلّی يَىيی رخ ًٔم رّکخٍ يیحكظخى‪ ،‬يٓىطَ حیٍکّ ُرخٌ آَخٌ ٍٗي ٔ ًَٕ يیکَى ٔ‬
‫حُ پخٍِی يؼخیذ ط‪ٜ‬لیّ يیٗي‪ .‬يؼالً هَیٖ کّ رّرخُحٍ ػکخظ يیآييَي نـخص ٓخیَ‬
‫هزخیم ٍح َیِ يیُٗیيَي ٔ آٌچّ ٍح کّ َیکٕ رٕى رَ يیگِیيَي ٔ ىٍ نـض هٕى رّکخٍ‬
‫يیرَىَي‪ ،‬ىٍ َظیـّ نـض هَیٖ ك‪ٜ‬یقطَیٍ نـضْخی ػَد ٗي ٔ حُ پخٍِی ػیٕد ٔ‬
‫ٓکظّْخ ٔ کهًخص ‪ٛ‬ؼذ ٔ يـًم کّ حْم طـٕیي رّآٌْخ ک٘کّ٘ ٔ کٔکّٔ ٔ ػُؼُّ ٔ‬
‫كولوّ ٔ کًکًّ ٔ ػـؼـّ ٔ حٓظُطخء ٔ ُُّٗ٘‪ ...‬يیگٕیُي ٔ َیِ حُ ػیٕد ىیگَ کّ‬
‫ىٍٓخیَ نٓـّْخ یخكض يیٗي‪ ،‬يُِِ گ٘ض ٔرخنًآل ُرخٌ ح‪ٛ‬هت هَآٌ هَحٍ گَكض‪)ٕ۴4(.‬‬

‫رخُحٍ ػکخظ يَکِ حَٕحع ٍهخرض ٔ يلخهَص َیِ رٕى‪ :‬كوَ رَ كٔذ ٔ َٔذ‪ ،‬رَ‬
‫ػَٔص‪ ،‬رَ ٗـخػض‪ ،‬رَ هيٍص ٔ َلًٕ کالو ٔ رًَّْ ىحٗظّْخی هٕى؛ كظی كوَ‬
‫رّرٍِگت ي‪ٜ‬یزض! ػَد رّرٍِگت ي‪ٜ‬یزض ٔحٍىِ رَ هٕى ْى كوَ يیًَٕى!‬
‫هُٔخء ٗخػَِی َخيی ػَد پْ حُ ک٘ظّ ٗيٌ کٔخَٖ حػالو ىحٗض کّ ي‪ٜ‬یزض‬
‫حٔ ىٍ يیخٌ ػَد ٓخروّ َيحٍى ٔ حُ حیٍ كیغ رَ طًخو يَىو ػَد يويو حٓض‪.‬‬
‫ػظزش رٍ حریٍریؼش ٍٓیي‪ًْ .‬یٍ کّ‬ ‫حیٍ ٓوٍ رّگٕٕ ُْي ٌُ أرٕٓلیخٌ‪ ،‬ىهظَ ُ‬
‫حُ حػاليیّ ی هُٔخء هزَ ٗي‪ ،‬رَحی يزخٍُِ رخ ٔی آيخىِ گ٘ض‪ ،‬چٌٕ ُْي هٕى ٍح ىٍ‬
‫ي‪ٜ‬یزض کٔخَٖ رَطَ حُ ًّْ يیىحَٔض‪ ،‬حُ آٌٍٔ ًْیٍکّ يٕػي رخُحٍ ػکخظ كَح‬
‫ٍٓیي ىٍ ْٕىؿی َ٘ٔظّ رّ‪َ١‬ف ػکخظ ٗظخكض‪ٔ .‬هظی کّ ٔحٍى رخُحٍ ٗي ىٓظٍٕ ىحى‬
‫پَچًی ٍٔی ْٕىؽ رگٌحٍَي ٔ ٗظَٕ ٍح َِىیک ٗظَ هُٔخء رزََي‪.‬‬
‫چٌٕ ىٔ ٗظَ رّْى ٍٓیيَي‪ ،‬هُٔخء گلض‪ :‬هٕحَْؿخٌ طٕ کیٔظی؟‬
‫ػظزّ‪ ٔ ،‬حُ كیغ ي‪ٜ‬یزض رٍِگطَیٍ يَىو ػَد‬ ‫ُْي گلض‪ :‬يٍ َخيى ُْي‪ ،‬ىهظَ ُ‬
‫ْٔظى؛ ٔنی ُٗیيِحو کّ طٕ هٕى ٍح رٍِگطَیٍ ي‪ٜ‬یزض ُىِگخٌ ػَد يیىحَی؛‬
‫آیخ يًکٍ حٓض ي‪ٜ‬یزض هٕى ٍح رگٕثی طخ ريحَى رَحی کی ػِحىحٍ ْٔظی؟‬
‫هُٔخء گلض‪ :‬يٍ ىٍ ي‪ٜ‬یزض ػًَٔ رٍ َٗیي ٔ ‪ٛ‬وَ ٔ يؼخٔیّ پَٔحٌ ػًَٔ‬
‫ي‪ٜ‬یزض ُىِحو؛ طٕ چّ ي‪ٜ‬یزظی ىحٍی کّ آٌ ٍح آٌهيٍ رٍِگ يیًٗخٍی؟‬
‫‪ٕ۴۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ُْي گلض‪ :‬يٍ ىٍ ي‪ٜ‬یزض پيٍو ػظزش ٔ ػًٕیى ٗیزش ٔ رَحىٍو ٔنیي يخطى ُىِحو‪.‬‬
‫هُٔخء گلض‪ :‬آیخ ًّْی آَخٌ َِى طٕ رَحرَ رٕىِحَي؟‬
‫ٓپْ حٗؼخٍی رّحیٍ يؼُی ىٍ ي‪ٜ‬یزض پيٍ ٔ رَحىٍحٌ هٕى َٓٔى‪:‬‬
‫«ٔهظی کّ ًّْ هٕحد ْٔظُي‪ ،‬چً٘خَى رَحی أرٕػًَٔ پَ آد حٓض‪».‬‬
‫«ٔ رَحی ىٔ رَحىٍو يیگَیى‪َْ ،‬گِ يؼخٔیّ ٍح كَحيٕٕ ًَیکُى کّ حُ ح‪َ١‬حف‬
‫رّهييض حٔ يیآييَي‪».‬‬
‫ـ «رَحی ‪ٛ‬وَ يیگَیى‪ ،‬چّ کٔی يخَُي ‪ٛ‬وَ يیطٕحَٔض َٓکَىِی ىنیَحٌ رخٗي‪».‬‬
‫ـ «حی ُْي! ريحٌ ي‪ٜ‬یزض حیٍ حٓض‪ُْ :‬گخيی کّ آطٖ ؿُگ رَحكَٔهظّ يیٕٗى‬
‫ىیگَآٌ ًٗ٘یََُخٌ ىالٍٔ َیٔض کّ حُ َٗحكض هزیهّ ىكخع ًَخیي‪».‬‬
‫ُْي ىٍ پخٓن ٔی حٗؼخٍی رّحیٍ يؼُی َٓٔى‪:‬‬
‫«رَحی هيحَٔيحٌ َـي ٔ كـخُ گَیّ يیکُى‪ ،‬رَحی پ٘ض ٔ پُخِ ًّْ‪ ،‬حُ‬
‫ٓظىکخٍحٌ يیگَیى‪».‬‬
‫ـ «ٔحی رَ طٕ حی هُٔخء! ريحٌ رَحی حریػظزّی َیکٕکخٍ ٔ ٗیزّی ٔنیي‪ ،‬پ٘ض ٔ‬
‫پُخِ يَىو يیگَیى‪».‬‬
‫ـ «آٌْخ رٍِگخٌ آلؿخنذ رٕىَي‪ٔ ،‬هظی رٍِگخٌ هٕو ٍح رًََ٘ي آَخٌ حُ َٓحٌ هٕو‬
‫يیرخُٗي‪».‬‬

‫هؼبهف ّ ػلْم‬
‫"رالًٍی" يی‪َٕ‎‬یٔي ُْگخو ظٍٕٓ حٓالو ْليِ َلَ حُ هَیٖ يیطٕحَٔظُي روٕحَُي‬
‫ٔ رُٕیُٔي‪َ )ٕ۴۳(.‬کظّی يٓىطَ حیٍکّ حُ َوم حرٍهظیزّ ىیٍُٕی چُیٍ رَ يیآیي کّ‬
‫کظخرض َِى ػَد ؿخْهی ػیذ رًّٗخٍ يیآيي ٔ ىنیم رَ ‪ٟ‬ؼق كخكظّ رٕى‪ .‬کظخرض‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬يٕحنی ٔ يُ٘یخٌ رٕى‪)ٕ۴۶(.‬‬
‫ؿٕحى ػهی يیگٕیي‪ :‬ىٍ ؿخيؼّی ؿخْهی حُ ٓخُيخَی رَّخو «يکظذ» ٓوٍ‬
‫رّيیخٌ آييِ حٓض کّ رَّٕآيٕهظّگخٌ طُٓخ هٕحَيٌ ٔ َٕٗظٍ يیآيٕهظُي‪)ٕ۴۰(.‬‬
‫ػهٕيی کّ پیٖ حُ حٓالو ىٍ ؿِیَسحنؼَد ٗیٕع یخكض‪ ،‬يطخرن رخ يوظ‪٠‬یخص‬
‫يلی‪ ٔ ٢‬حٔ‪ٟ‬خع َُيگخَی آٌ ٍُٔ ػَد رٕى‪ .‬حیٍ ػهٕو رّئٍَ ُيخٌ ٓیُّ رّٓیُّ ٔ‬
‫ىٍْ رّ ىٍْ يیخٌ آَخٌ يُظوم ٔ ٗخیغ ٗيِ حٓض ٔ یخ يٕ‪ٕٟ‬ػخطی رٕىِ کّ آَخٌ حٓظُزخ‪١‬‬
‫کَىِ رٕىَي ٔ رّطيٍیؾ رَ آٌ يیحكِٔىَي طخ حیٍکّ طخ ُيخٌ پیيحیٖ حٓالو هَیذ ریٔض‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع ٗي‪ٍٗ .‬شْخی حُ آٌ يخَُي ػهٕو ‪١‬زیؼی‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬ی‪ ،‬حىریخص یخ پیٖگٕثی‬
‫‪ٕ۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کخُْخٌ ٔ يخَُي آٌ رٕى‪ .‬پخٍِی حُ آٌ يو‪ ٕٜٙ‬ػَد رٕىِ ٔ حُ يیخٌ هٕى آَخٌ پيیي‬
‫آييِ رٕى؛ پخٍِی ىیگَ ٍح حُ ٓخیَ يهضْخ حهظزخّ کَىِ رٕىَي‪ .‬يؼالً آٌچّ يَرٕ‪١‬‬
‫رّٗؼَ ٔ هطخرّ ٔ طیَِ ٔ طزخٍُٗخٓی حٓض حُ هٕى ػَد يیرخٗي؛ آٌچّ ٍحؿغ‬
‫رّ‪١‬ذ ٔ ٓظخٍُِٗخٓی ٔ ْٕحُٗخٓی ٔ يخنيحٍی ٔ ُٕٔ رخى ٔ حكٔخََّٓحثی ٔ کخُْی‬
‫ٔ ػَحكی ٔ هیخكُّٗخٓی ٔ يخَُي آٌ حٓض‪ ،‬حُ ىیگَحٌ حهظزخّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رَّْكخل‪ ،‬چیِْخی يٕٕٓو رّ«ػهى» کّ ًٗخٍ آٌ رّریٔض يیٍٓیي‪ ،‬ىٍ يیخٌ‬
‫ػَد ؿخْهی يَٕٓو رٕىِ‪ ،‬چٌٕ حٓالو آيي پخٍِی حُ آٌْخ ٍح طؤییي ًَٕى ٔ رّهييض‬
‫گَكض ٔ يٕحٍى ىیگَ ٍح يَىٔى ىحٗض‪ .‬آٌچّ ٍح حٓالو َپٌیَكض ػزخٍص رٕىَي حُ‪:‬‬
‫هٕحَيیى کّ کٓخَّ ٔ ػَحكّ‬ ‫الق ـ کِبًَ ّ ػواكَ‪:‬‬
‫ىٔ نلع حٓض ٔ یک يؼُی ىحٍى کّ ًْخَخ ؿیذگٕثی يیرخٗي‪ٔ ،‬نی ؿیذگٕثی حُ آیُيِ‬
‫ٍح "کٓخَّ" ٔ ؿیذگٕثی حُ گٌٗظّ ٍح "ػَحكّ" يیگٕیُي‪ ،‬ػَد َیِ يؼم ىیگَ‬
‫يهضْخی يؼخ‪ َٛ‬هٕى حُ حػظوخى رّپخٍِی يْٕٕيخص يخَُي کٓخَّ ٔ ػَحكّ‪ ،‬كخلگیَی ٔ‬
‫هٕد ٔ ري ىحَٔظٍ آُْگ ٔ پَٔحُ پََيِگخٌ ٔ طؼزیَ هٕحد ٍْخثی َیخكظُي‪ ،‬چّ حَٔخٌ‬
‫‪١‬زؼخ ً حٗظیخم ىحٍى ؿٓخص ٔ ػهم ٔهخیغ ٍح ريحَي‪ ،‬چٌٕ حُ ٔٓخیم ػخىی رَحی ک٘ق آٌ‬
‫يلَٔو يیيخَي‪ ،‬رّحْٔخو يظٕٓم يیگَىى‪ .‬رًّْیٍ ؿٓخص کخٍْ ٔ ػَحف ٔ يخَُي آٌ‬
‫ىٍ يیخٌ ػَد ُیخى ٗي‪ .‬ػَدْخ يؼظوي رٕىَي کّ کخٍْ‪ًّْ ،‬چیِ ٍح يیىحَي ٔ‬
‫َْکخٍی يیطٕحَي‪ ،‬نٌح رَحی يٍٕ٘ص ىٍ کخٍْخ ٔ ٍٔح ٗيٌ كخؿخص ٔ ىحٍٔی ٔ‬
‫يؼخنـّ ٔ كم ي٘کالص ٔ ح‪١‬الع حُ آیُيِ ٔ گٌٗظّ‪ ،‬رّکخٍْ يَحؿؼّ يیکَىَي‪،‬‬
‫هال‪ ّٛ‬حیٍکّ ػَدْخ يخَُي ًّْی يهضْخی رخٓظخَی چٌٕ يَىو یَٕخٌ‪ ،‬ي‪،َٜ‬‬
‫كُیویّ‪ ،‬رخرم ٔ ؿیَِ‪ ،‬کخٍْ ٍح يَى ػهى‪ ،‬كهٔلّ ٔ ‪١‬ذ ٔ كوٕم ٔ ىیٍ يیىحَٔظُي‪.‬‬
‫حگَ رَحی يؼخنـّ پیٖ کخٍْ يیٍكظُي‪ ،‬کخٍْ رّآَخٌ ‪١‬هٔى ٔ ىػخء يیىحى ٔ حگَ‬
‫رَحی كم ي٘کهی يَحؿؼّ يیکَىَي‪ ،‬رَحی آَخٌ كخل يیگَكض‪ ،‬یخ ىٍ ٍیًٔخٌ گَِ‬
‫ُىِ يیىيیي ٔ حگَ حُ ٔی ىحٍٔی يیهٕحٓظُي‪ ،‬رخ طیَ ٔ کخّٓ (ٍيی هيحف) يیخٌ آَخٌ‬
‫كکى يیکَى‪ .‬حگَ رَحی پیيح ٗيٌ يخل ىُىی کًک يیهٕحٓظُي‪ ،‬ىٍ هًوًّ پٕف‬
‫يیکَى ٔ حگَ طؼزیَ هٕحد يیپَٓیيَي‪ ،‬چیِْخی َخيلٕٓيی رَ ُرخٌ يی‪ٍ‎‬حَي ٔ‬
‫هال‪ ّٛ‬حیٍکّ گلظخٍْخ ٔ کَىحٍْخی َخيَرٕ‪ ٔ ١‬ؿیَ يلٕٓيی ىحٗض ٔ ريحٌٔٓیهّ‬
‫هٕى ٍح ؿیذىحٌ يؼَكی يیکَى‪.‬‬
‫َ٘حی‪ ،٢‬کهيحَی‬ ‫کٓخَض حُ ریٍ حنَُٓیٍ رّػَرٔظخٌ آيي ٔ ریٖطَ کخُْخٌ ؿخيغ حن ّ‬
‫(ٔ رّ طؼزیَی ‪ٛ‬خرجی) رٕىَي‪ .‬کى کى ػالِٔ رَ کخٍْ کهيحَی‪ ،‬کخٍْ یٕٓىی ٔ ؿیَِ ىٍ‬
‫‪ٕ۴۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ػَرٔظخٌ پیيح ٗي ٔ هٕى ػَدْخ َیِ کخٍْ ٗيَي‪ .‬ح ّيخ کخٍْْخی ػَد حؿهذ ىٍ یک‬
‫كٍ (يؼال ‪١‬ذ یخ هیخكُّٗخٓی یخ طؼزیَ هٕحد یخ ىحٍٔی) طو‪ ٜٚ‬ىحٗظُي‪.‬‬
‫يَىحٌ کخٍْ ٔ َُخٌ کخُّْ ىٍ ػَرٔظخٌ ُیخى رٕىَي‪ ،‬حُ کخُْخٌ َخيی ػَد‬
‫هُخكَ رٍ طٕحو كًیَی ٔ ٕٓحى رٍ هخٍد ىّٔ حٓض کّ ىٍ ُيخٌ ٍٓظخهیِ ػَد پیٖ‬
‫حُ حٓالو يیُیٔظّحَي‪ .‬يؼًٕالً کخُْخٌ ٍح رّهزیهّ یخ َٗٓی کّ حُ آٌؿخ رَهخٓظّ‬
‫رٕىَي‪َٔ ،‬زض يیىحىَي‪ ،‬يخَُي کخٍْ هَیٖ‪ ،‬کخٍْ یًٍ‪ ،‬کخٍْ ك‪َ٠‬يٕص ٔ ؿیَِ‪.‬‬
‫رّػَحكخٌ َیِ چُخٌ يیگلظُي‪ :‬ػَحف ٌْیم‪ ،‬ػَحف َـي‪ ،‬ػَحف كـخُ ٔ ؿیَِ‪.‬‬
‫يٍٕ٘ٓطَیٍ ػَحكخٌ‪ ،‬ػَحف یًخيّ رٕىِ کّ ػَٔس رٍ كِحو رخ یک ٗؼَ هٕى حٔ ٍح‬
‫يٍٕ٘ٓ ٓخهض‪ٗ .‬خػَحٌ حیٍگَّٕ رخ ٗؼَ هٕى يَىو ٍح ريَخو یخ هَٕٕخو يیٓخهظُي‪.‬‬
‫کخُْخٌ رّ‪ ٍٕ١‬کهی رخ ‪ َُ١‬هخ‪ٛ‬ی ٓوٍ يیگلظُي کّ آٌ ٍح «ٓـغ کخٍْ»‬
‫يیَخيیيَي ٔ رٔیخٍ پیچیيِ ٔ يزٓى رٕى‪ٗ ،‬خیي يو‪ٕٜٛ‬خ ً آٌ‪ٓ ٍٕ١‬وٍ يیگلظُي کّ حگَ‬
‫پیٖ گٕثی آَخٌ ىٍٓض ىٍ َیخيي ػٌٍی رَحی آَخٌ رخٗي کّ رگٕیُي يُظٍٕ يخ حُ آٌ‬
‫ٓوُخٌ پیچیيِ چُیٍ رٕى ٔ چُخٌ َزٕىِ حٓض‪ .‬رخ آييٌ حٓالو‪ ،‬کٓخَض ئُٕم گَىیي‪.‬‬
‫هیخكُّٗخٓی َیِ يخَُي‬ ‫ة ـ هیبكٌَّبٍی‪:‬‬
‫کٓخَض يظو‪ٜٜ‬یٍ هٕى ٍح ىحٗض‪ ،‬ػهًی رٕى کّ حُ ٍٔی هیخكّ رّپخٍِی يطخنذ پی‬
‫يیرَىَي‪ .‬هیخكُّٗخٓی رَ ىٔ هٔى رٕىِ حٓض‪ :‬هیخكّی حػَ ٔ هیخكّی رَ٘‪ .‬حٔنی‪ ،‬یؼُی‬
‫هیخكّی حػَ ػزخٍص رٕىِ حٓض حُ ُٗخهظٍ ؿخی پخ‪ ،‬یخ َوٖ ٓى‪ ،‬یخ کلٖ ٍٔی هخک ٔ‬
‫ٍیگ؛ ٔ پی رَىٌ حُ آٌ حػَ رّيٕأػَ آٌ‪ ،‬ريحٌٔحٓطّ حٗوخ‪ ٙ‬كَحٍی ٔ ىُى ٔ حيٕحل‬
‫گىٗيِ ٍح يییخكظُي‪ .‬ػَدْخ رّهيٍی ىٍ هیخكّ يٓخٍص ىحٗظُي کّ ؿخی پخی ٗو‪ٚ‬‬
‫ؿٕحٌ ٔ پیَ ٔ ٌُ ٔ يَى ٔ ىٔٗیِِ ٔ ریِٕ ٍح حُ یکيیگَ طًیِ يیىحىَي‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ‬
‫هزیهّْخی ػَد ىٍ هیخكّی حػَی‪١ ،‬خیلّی رُینٓذ ٔ رُیيينؾ رًّٗخٍ يیآييَي‪.‬‬
‫ح ّيخ هیخكّی رَ٘ی ػزخٍص حُآٌ رٕىِ کّ حُ ٗکم ٔ ًٗخیم حٗوخ‪ ،ٙ‬هٕی٘خَٔيی‬
‫آٌْخ ٍح رّیکيیگَ ط٘وی‪ ٚ‬يیىحىَي‪ .‬حُ هَحٍ يٍٕ٘ٓ ‪١‬خیلّی رُیيَِ حُ حْخنی َـي‬
‫ىٍ هیخكُّٗخٓی يخَْ رٕىَي‪ .‬هیخكّی رَ٘ی ُُْٕ ْى ىٍ يیخٌ ػَدْخ ٗخیغ حٓض‪.‬‬
‫کقُٗخٓی ٔ ػهى كَحٓض َیِ ؿِء ًْیٍ هیخكُّٗخٓی يیرخٗي‪ .‬ػهى كَحٓض یؼُی‬
‫ػهًی کّ حُ ٗکم ٔ ٍَگ ٔ چَِٓ ٔ ًٗخیم حَٔخٌ رّكخالص ٔ حهالم حٔ پی رزََي‪.‬‬
‫ػَدْخ ىٍ حیٍ ػهى َیِ يٓخٍص ىحٗظُي‪ .‬طؼزیَ هٕحد َیِ َِى ػَدْخ يؼًٕل رٕىِ کّ‬
‫کخُْخٌ ٔ گخِ ؿیَ آَخٌ هٕحد ٍح طؼزیَ يیکَىَي‪ .‬أرٕرکَ ههیلّی حٔل رخ آٌکّ کخٍْ‬
‫َزٕى‪ ،‬هٕحدْخ ٍح طؼزیَ يیکَى‪.‬‬
‫ٓ‪ٕ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪١‬ذ ٔ ‪١‬زخرض یکی حُ‬ ‫ط ـ ‪ٛ‬جبثذ پیِ اى اٍالم ‪:‬‬

‫ػهٕيی حٓض کّ کخُْخٌ رخرم (کهيحَیخٌ) حٓخّ آٌ ٍح ٔ‪ٟ‬غ کَىَي‪ ،‬آٌْخ َؤظیٍ‬
‫يَىيی ْٔظُي کّ ىٍرخٍِی يؼخنـّی ریًخٍیْخ يطخنؼّ ًَٕىَي‪ٓ .‬خیَ يهضْخ پِٗکی‬
‫ٍح حُ کهيحَیخٌ گَكظُي‪ ،‬حُ آٌ ؿًهّ ػَدْخ رٕىَي‪ .‬إٍٓٗیخٌ ٔ ي‪َٜ‬یخٌ ٔ كُیویخٌ َیِ‬
‫چُخٌ رٕىَي‪ ،‬یَٕخَیْخ يطخنذ يَرٕ‪ ١‬رّػهى ‪١‬ذ ٍح ؿًغآٍٔی کَىِ چیِْخی رَ آٌ‬
‫حكِٔىَي ٔ آٌ ٍح يَطذ ٓخهظُي‪ .‬پخٍٓیخٌ ٔ ٍٔيیخٌ ‪١‬ذ ٍح حُ یَٕخَیْخ كَح گَكظُي‪.‬‬
‫ػَد ْخ کّ رخ پخٍٓیخٌ ٔ ٍٔيیخٌ ْى يَُ رٕىَي‪ ،‬يطخنذ طخُِ حُ آَخٌ گَكظّ‪ ،‬رَ‬
‫آٌ چّ حُ کهيحَیخٌ آيٕهظّ رٕىَي حكِٔىَي ٔ هٕى َیِ طـَریخطی رَْى ُىَي ٔ يـًٕػّی‬
‫آٌ يؼهٕيخص ًْخٌ حٓض کّ يخ رّ"پِٗکی ػَد پیٖ حُ حٓالو" طؼزیَ يیکُیى‪.‬‬
‫ػَدْخ رَحی يؼخنـّی ریًخٍ ىٔ ٍحِ ىحٗظُي‪ ،‬یکی حُ ٍحِ کخُْخٌ ٔ ػَحكخٌ‪،‬‬
‫ىیگَ حُ ٍحِ ىحٍٔ ٔ يؼخنـّی ٔحهؼی‪ .‬کخُْخٌ ریًخٍ ٍح رخ ؿخىٔ ٔ ‪١‬هٔى يؼخنـّ‬
‫يیکَىَي ٔ ىٍ کؼزّ رَحی آَخٌ هَرخَی يیًَٕىَي ٔػِحیى ٔ ىػخء يیهٕحَيَي‪ .‬يؼخنـّ‬
‫رخ ‪١‬هٔى ٔ ىػخء‪ ،‬ىٍ ًّْی يهضْخی هيیى ٗخیغ رٕىِ حٓض‪ ،‬ىٍ آػخٍ رخٓظخَی ي‪َٜ‬‬
‫‪١‬هٔىْخی رٔیخٍی ىیيِ ٗيِ کّ رَحی يؼخنـّی ریًخٍیْخی گَٕخگٌٕ رّکخٍ يیٍكظّ‬
‫حٓض‪ .‬کخٍْ ي‪َٜ‬ی کّ رَحی يؼخنـّی يَی‪ ٞ‬يیٍكض ىٔ گًخٗظّ ًَْحِ ٔی رٕىَي‪،‬‬
‫یکی حُ آَخٌ کظخد ػِحیى (‪١‬هٔى ٔ ىػخء) ٍح كًم يیکَى ٔ ىیگَی ‪ُٛ‬ئم ىحٍٔ ٍح‬
‫رَيیىحٗض ٔ رخ آٌ ىٔ‪ ،‬ریًخٍ ٍح ػالؽ يیکَى‪ًْ ،‬یٍکّ ػِحثى (ٍٔى ٔ ىػخء)‬
‫يیهٕحَيَي رّیکی حُ هيحیخٌ (يو‪ٕٜٛ‬خ ً حیِیْ‪ ،‬حُٔیَّ‪ٍ ،‬ع) يظٕٓم يیٗيَي ٔ‬
‫ُْگخو ىٔح ىحىٌ‪ ،‬آٌ ىػخْخ ٍح يیهٕحَيَي کّ یکی حُ آٌ ىػخْخ چُیٍ رٕىِ حٓض‪:‬‬
‫«حیٍ کظخد ٗلخء رَحی َْ ریًخٍ حٓض‪ ،‬حی حیِیْ يَح ٗلخء ريِ ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ‬
‫حٍٔیْ ٍح ٗلخء ىحىی حُ َْ ىٍىی کّ حُ رَحىٍٕ ٍٓیيِ رٕى‪ ،‬يٕهؼی کّ پيٍٕ‬
‫حُٔیَیْ ٍح ک٘ظّ رٕى‪ .‬حی حیِیْ طٕ ؿخىٔگَ رٍِگی ْٔظی‪ ،‬يَح ٗلخء ىِ ٔ حُ َْ‬
‫ىٍى ٔ ٍَؾ کؼیق ٗیطخَی هال‪ٛ‬ى کٍ ٔ حُ ریًخٍیْخی ىٍَٔی ٔ کُ٘يِ ٔ َخپخکی کّ‬
‫رّيٍ ٍٔ آٍٔىِ ٍْخثیحو ىِ ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ پَٔص ؿٍٕیْ ٍح ٍْخثی ىحىی‪»...‬‬
‫ػَد ْخ َیِ حٍٔحىی ىحٗظُي کّ رَحی ریٌَٔ کَىٌ حٍٔحف هزیغ رّکخٍ يیرَىَي‬
‫ٔ حيَح‪ٟ‬ی کّ رّگًخٌ آٌْخ حُ كهٕل حٍٔحف هزیؼّ كخ‪ٛ‬م ٗيِ رٕى‪ ،‬رخ حهَحؽ آٌْخ‬
‫ٗلخء يیىحى‪ ،‬يؼًٕالً رَحی طذْخ ػِحیى يیهٕحَيَي ٔ رَحی حهَحؽ ؿٍ ٔ ٗیطخٌ‬
‫‪١‬هٔى رّکخٍ يیرَىَي‪ .‬ح ّيخ طـٕیِ ىحٍٔ رَحی ریًخٍحٌ ٗزیّ رّيؼخنـّی ي‪َٜ‬یخٌ ٔ‬
‫ٓخیَ يهم هيیًّ رٕىِ حٓض‪ .‬رّحیٍ َلٕ کّ حُ گیخْخٌ ٔ َٗرضْخ حٓظلخىِ يیکَىَي‪،‬‬
‫ٔ‪ٕ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫رّه‪ ٕٜٙ‬ػٔم ٍح رَحی ریًخٍیْخی ٗکى هیهی ٕٓىيُي يیىحَٔظُي‪ٔ .‬نی ریٖطَ‬
‫يؼخنـخص آَخٌ ٍٔی حٓخّ هٌٕ گَكظٍ ٔ ىحؽ کَىٌ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حيؼخل ػَد گلظّ ٗيِ کّ رٓظَیٍ ػالؽ رَحی َْ ىٍى ىحؽ کَىٌ حٓض ٔ َْ‬
‫ىٍى ىٕٗحٍی رخ ىحؽ ىٍيخٌ يیٕٗى ٔ رَحی ‪ٟ‬ي ػلَٕی ٔ ىٍيخٌ ُهىْخ آطٖ رّکخٍ‬
‫يیرَىَي‪ .‬یؼُی يلم ُهى ٍح يیرَیيَي ٔ طیؾ ٍح ىٍ آطٖ گيحهظّ ٔ آٌ ٍح ٍٔی ُهى‬
‫گٌحٍىِ ٔ ىحؽ يیُىَي‪ .‬چُخٌکّ ‪ٛ‬وَ رٍ ػًَٔ رَحىٍ هُٔخء ٍح ًْیٍ‪ ٍٕ١‬يؼخنـّ‬
‫ًَٕىَي‪ .‬چٌٕ هًٔظی حُ حػ‪٠‬خی ىٍَٔی حٔ ىٍ حػَ ‪َٟ‬رض ًٗ٘یَ (يؼم ؿگَ ٓیخِ)‬
‫گُيیيِ رٕى‪ ،‬نٌح آٌ ٍح رخ طیؾ گيحهظّ رَیيَي ٔ ؿخیٖ ٍح ىحؽ کَىَي‪ .‬رًّْیٍطَطیذ رَحی‬
‫ََْٕع ریًخٍی یک ٍحِ ػالؿی پیيح کَىِ رٕىَي‪.‬‬
‫ىٍ ػَرٔظخٌ کٔخَی رّحيَ پِٗکی پَىحهظّ ٔ َخوْخی رهُيی رٓى ُىَي‪ ،‬ریٖطَ‬
‫آَخٌ ىٍ ىٍِٔ ی ٍٓظخهیِ پیٖ حُ حٓالو ىٍ هٌَ ٖٗ طَٓخیی پيیي آييَي‪ .‬پیٖ حُ آٌ‬
‫طخٍین َیِ پِٗکخَی ىٍ يیخٌ ػَدْخ رٕىِحَي کّ هيیًیطَیٍ ٔ َخيیطَیٍ آٌْخ نوًخٌ‬
‫كکیى يیرخٗي کّ ْى پِٗک ٔ ْى كیهٕٔف ػَد رٕىِ حٓض‪ .‬گٌحٍْٕخی ٔؿٕى ىحٍى‬
‫کّ نوًخٌ يـِ َٓ ٍح ْى ػًم کَىِ حٓض‪ .‬پْ حُ نوًخٌ يٍٕ٘ٓطَیٍ پِٗکخٌ ػَد‬
‫حنَرخد حٓض کّ يٓخٍص حٔ ىٍ پِٗکی يیخٌ ػَدْخ‬ ‫حرٍكِیى حُ هزیهّی طیى ّ‬
‫‪َٟ‬دحنًؼم يیرخٗي ٔ َْ پِٗک كخًم ٍح رخ حرٍكِیى رَحرَ يیىحٍَي‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ‬
‫حّٔ حرٍكـَ ىٍ ٗؼَی ىٍرخٍِی حٔ يیگٕیي‪« :‬حٔ ٍح َِى يٍ آٍیي‪ ،‬يٍ حُ حرٍكِیى‬
‫يخَْطَو‪ ،‬آٌچّ ٍح کّ پِٗکخٌ َظٕحَُي يٍ يیطٕحَى‪».‬‬
‫كَع رٍکهيِ حُ ىیگَ ‪١‬زیزخٌ ػ‪َٜ‬حهیَ ؿخْهیض حٓض‪ٔ ،‬ی حُ هزیهّی رُیػویق‬
‫ٔ حُ يَىو ‪١‬خیق يیرخٗي‪ .‬حٔ ىٍ َٗٓ هٕى ي٘ـٕل ‪١‬زخرض رٕى ٔ َٗٓص رٔیخٍی پیيح‬
‫کَى‪ .‬كَع يؼخ‪ َٛ‬پیـًزَ رٕىِ ٔ َْکٔی ىٍ آٌ ُيخٌ ریًخٍ يیٗي ك‪َ٠‬ص حٔ ٍح‬
‫َِى كَع يیكَٓظخى‪ .‬كَع ىٍ ٓخل ٖٔ ْـَی ىٍگٌٗض‪ .‬ىیگَ حُ پِٗکخٌ َخيی‬
‫ػَد ىٍ آٌ ُيخٌ حرٍ حریٍٔيیّ طًیًی ٔ َ‪ َ٠‬رٍ كَع رٍ کهيِ رٕىِ حٓض‪ .‬پخٍِی‬
‫حُ آَخٌ يؼم َ‪ َ٠‬رٍكَع رٍکهيِ ْى پِٗک ٔ ْى كیهٕٔف رٕىَي‪ .‬ػيِی حُ آَخٌ‬
‫ریٖطَ ىٍ ؿَحكی طو‪ ٜٚ‬ىحٗظُي ٔ رَّخو ؿَحف يٍٕ٘ٓ يیٗيَي‪ ،‬يخَُي حرٍ‬
‫حریٍٔيیّ طًیًی کّ حُ َخيیطَیٍ ؿَحكخٌ ىٍِٔی ؿخْهیض حٓض‪.‬‬
‫کهيحَیخٌ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ‬ ‫ك ـ ٍزبهٌٍّبٍی‪:‬‬
‫حٓظخى ػهى َـٕو يی رخُٗي‪ ،‬آَخٌ حٓخّ حیٍ ػهى ٍح گِحٍىِ ٔ يزخَی آٌ ٍح رخال رَىَي‪،‬‬
‫آًٓخٌ ‪ٛ‬خف ٔ ْٕحی ه٘ک ٔ حكن ًْٕحٍ کهيِ‪ ،‬آٌْخ ٍح رّحیٍ ػًم کًک کَى‪ ،‬حُ‬
‫ٕ‪ٕ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌ ٍٔ رَحی ٓظخٍِگخٌ ٍ‪ٛ‬ي هَحٍ ىحىِ ٔ يلم َْ ٓظخٍِ ٍح يؼیٍ ٓخهظُي ٔ رَؽْخ‬
‫ٍح طَطیذ ىحىَي‪ ٔ ،‬رَحی يخِ ٔ آكظخد يُِلگخِ طؼییٍ کَىَي‪ ،‬رخ آالص ٔ حكِحٍ‬
‫ٓظخٍُِٗخٓی ىٍ چٓم ٔ چُي هٌَ پیٖ هٕٔف ٔ کٕٔف ٍح پیٖگٕثی ًَٕىَي‪ .‬يَىو‬
‫يظًيٌ هيیى يخَُي ُْيیْخ ٔ یَٕخَیْخ ٔ ي‪َٜ‬یْخ حیٍ ػهى ٍح حُ کهيحَیخٌ گَكظُي‪.‬‬
‫«کهيحٌ» ىٍ َخكیض ًٗخل ػَرٔظخٌ رخ ًٕٗنیض ر‪َ ٔ َِٜ‬خ‪ َِٛ‬يٕهؼیض‬
‫ىحٗض‪ .‬کهيحَیْخ حُ َژحى ح‪ٛ‬یم ٓخيی رٕىَي‪ .‬هخٓظگخِ آَخٌ ػَرٔظخٌ رٕىِ حٓض‪ُ .‬رخٌ‬
‫کهيحَیخٌ حُ ُرخٌْخی ٓخيت رخرهی رٕى ٔ ي٘ظَکخطی رخ ُرخٌ إٍٓٗی ىحٗض‪ ،‬ىٍ‬
‫ىٍِْٔخی رؼيی ُرخٌ رخرهی ٔ ٓپْ ُرخٌ آٍحيی ؿخی آٌ ٍح گَكض‪ .‬آٌْخ رو٘ی حُ‬
‫طًيٌ رخرهی رًّٗخٍ يیآييَي ٔ ىٍ هٕحَيٌ ٔ َٕٗظٍ حٓظخى رٕىَي ٔ ُرَىٓظت ٗگلظی‬
‫ىٍ ٓلَ ٔ ؿخىٔ ٔ ػهٕو ؿَیزّ ىحٗظُي‪ .‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ گخِ کهًّی کهيحَی رّيؼُخی‬
‫ٓظخٍُِٗخٓی ٔ ؿخىٔگَی رّکخٍ يیٍكض (حُ ؿًهّ ىٍ کظخد ىحَیخل َزی) یکی حُ‬
‫‪ )َٜ‬رٕى کّ ٓ‪ٓ 4‬خل پخىٗخْی‬ ‫يٍٕ٘ٓطَیٍ پخىٗخْخٌ آَخٌ رَّخو رُوضُ حنَُ َ‬
‫‪ََ( َٜ‬زٕکَي ََ َ‬
‫ًَٕى ٔ ي‪َٜ‬یخٌ ٍح ٗکٔض ىحى ٔ پخیظوض یٕٓىیخٌ (حٍٔٗهیى) ٍح طٔویَ ٔ ٔیَحٌ‬
‫کَى ٔ ِْحٍحٌ یٕٓىی ٍح رّحٓخٍص گَكض ٔ رّرخرم آٍٔى‪...‬‬
‫طٍٕحص حُ حٔ ُیخى ريگٕیی کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ ىٍٔحٌ حیٍ پخىٗخِ ىحَٖ ٍیخ‪ٟ‬یخص ٔ‬
‫حهظَُٗخٓی پیٍٖكض كَحٔحَی کَى ٔ طؤیى ٗزخٍَُّٔ رّ ‪ٓ ٕ4‬خػض ٔ َْ ٓخػض‬
‫رّٓ‪ ۶‬ىهیوّ ٔ َْ ىهیوّ رّٓ‪ ۶‬ػخَیّ‪ ٔ ،‬طؼییٍ يخِْخی هٍٕٗیيی ٔ هًَی ٔ پیٖریُی‬
‫هٍٕٗیيگَكظّگی ٔ يخِگَكظّگی ٔ ؿِ حیٍْخ‪ ،‬حُ حکظ٘خكخص حیٍ ىٍِٔ حٓض‪.‬‬
‫ٓهطُض کهيحَیخٌ طخ حٔحیم هٌَ ْ٘ظى هزم حُ يیالى ىٔحو ىحٗض‪ .‬ىٍ آٌ يٕهغ‬
‫إٍٓٗیخٌ رَ آَخٌ ئه‪ٗ ٢‬يَي‪ٔ ،‬نی چٌٕ ىیٍ ٔ ُرخٌ آَخٌ رخ ْى ٗزیّ رٕى‪ ،‬ػخىحص ٔ‬
‫ٍٕٓو حؿظًخػی کهيحَیخٌ طـییَی َیخكض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ هٌَ پُـى هزم حُ يیالى پخٍٓیخٌ رَ‬
‫کهيِ ئه‪ٗ ٢‬يَي‪َْٓٗ ،‬خی آٌ ٍح ٔیَحٌ کَىَي‪ ،‬هيحیخٌ کهيِ ٍح ػٕ‪ ٔ ٝ‬ريل ًَٕىِ‬
‫رخ آَخٌ رّٓوظی ٍكظخٍ کَىَي‪ .‬چٌٕ حیٍ ٔ‪ٟ‬غ رَحی يَىو کهيِ هخرم طلًم َزٕى‪،‬‬
‫رٔیخٍی حُ آَخٌ رًّٓض يَکِ ٔ ؿُٕد ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ ػوذَ٘یُی کَىَي‪ .‬حُ‬
‫آٌؿخ کّ ُرخٌ حی٘خٌ حُ یک ٍیّ٘ رٕى‪ ،‬رّآٓخَی رخ ػَدْخی َـي ٔ كـخُ حىؿخو‬
‫ٗيَي‪ .‬ىٍ يیخٌ کهيحَیخٌ يٓخؿَ ػيِی ٓظخٍُِٗخّ ٔ کخٍْ رٕىَي کّ ػَدْخ حكکخو‬
‫َـٕو ٔ حٓخيت ٓظخٍِْخ ٔ رَؽْخ ٔ يُطوّْخ ٔ يُِل گخِْخی يخِ ٔ آكظخد ٍح حُ آَخٌ‬
‫آيٕهظُي‪ٗ ،‬خیي ْى ػَدْخ يطخنزی ٍحؿغ رّحكکخو َـٕو حُ ُْيیْخ كَح گَكظّ رٕىَي‪،‬‬
‫ٔ یخ هٕى چیِی حُ آٌ يیىحَٔظُي‪ٰ ،‬نکٍ رّ‪ ٍٕ١‬کهی ػَد ىٍ هًٔض ٓظخٍُِٗخٓی‬
‫ٖ‪ٕ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ييیٌٕ کهيحَیخٌ حٓض‪ .‬ػَدْخ ٓظخٍُِٗخّ هٕری ٗيَي‪ ،‬چٌٕ ئخكَصْخ ٔ َُيگخَی‬
‫آَخٌ رخ حٔ‪ٟ‬خع ؿٕی ٔ ٓظخٍِگخٌ ٔ كَکخص آٌ يَرٕ‪ ١‬رٕىِ حٓض‪ .‬حگَ کٔی ٍحؿغ‬
‫رٍّحِ َٗٓی حُ آَخٌ چیِی يیپَٓیي‪ ،‬ىٍ پخٓن يیگلظُي رّكالٌ ٓظخٍِ ٔ كَکخص آٌ‬
‫يَحؿؼّ کٍ‪ ،‬یخ حٔ ٍح رّئیَ رخىْخ كٕحنّ يیىحىَي‪.‬‬
‫ػَدْخ حُ «حَٕحء» ًْخٌ‬ ‫ُ ـ اًْاء ّ هَیو ثبكُب‪:‬‬
‫ْٕحُٗخٓی ٍح ه‪ٜ‬ي يیکُُي‪ ،‬یؼُی طـییَحص يَرٕ‪ ١‬رّرخٍحٌ ٔ رخى ٍح «حَٕحء» يیگلظُي‬
‫يُظٓی آٌ طـییَحص ٍح ىٍ حػَ ‪١‬هٕع ٔ یخ ؿَٔد ٓظخٍِْخ يیىحَٔظُي‪ .‬حُ آٌ ٍٔ ػهى‬
‫حَٕحء َِى آٌْخ ٗخهّی حُ ٓظخٍُِٗخٓی رٕى‪ .‬چٌٕ کهًّی «َٕء» ىٍ ُرخٌ ػَری‬
‫رّيؼُخی رَهخٓظٍ يیرخٗي‪١ ،‬هٕع ٓظخٍِ ٍح «َٕء» يیگلظُي‪َْ ،‬گخِ رخٍحٌ يیآيي آٌ‬
‫ٍح حُ حػَ ٓظخٍِی يیىحَٔظُي کّ ىٍ آٌ ُْگخو ‪١‬هٕع یخ ؿَٔد کَىِ رٕى ٔ حُ آٌ ٍٔ‬
‫يیگلظُي ٓظخٍِی يـَِ (کٓک٘خٌ) ٔ یخ (ٗؼَی) رّيخ رخٍحٌ ىحىِ حٓض‪ .‬رّػویيِی‬
‫آَخٌ ‪١‬هٕع ٔ ؿَٔد َْ ٓظخٍِ يٕؿذ آييٌ رخى ٔ رخٍحٌ ٔ َٓيخ ٔ گَيخ يیگَىیي‪.‬‬
‫رٔیخٍی حُ حٗؼخٍ ػَد َیِ رّحیٍ يؼُی ىالنض ىحٍى کّ طـییَحص ٓخل يَرٕ‪١‬‬
‫رّ‪١‬هٕع ٔ ؿَٔد ٓظخٍِْخ يیرخٗي ٔ يو‪ٕٜٛ‬خ ً آٌ ٍح رّٗؼَ ىٍ آٍٔىِحَي کّ حُرَ‬
‫کَىٌ آٌ آٓخٌ رخٗي‪ .‬ػَدْخ حُ ٍَگ حرَ‪ ،‬آييٌ رخٍحٌ ٔ يويحٍ آٌ ٍح پیٖریُی‬
‫يیکَىَي‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ حرَ ٓلیي ٍح ریرخٍحٌ ٔ یخ کىرخٍحٌ ٔ حرَ ٓیخِ ٍح پَرخٍحٌ ٔ حرَ‬
‫هَيِ ٍح کىرخٍحٌ يیىحَٔظُي‪ .‬رَحی کٕچَ٘یُی هٕى رُّٗخهظٍ ئیَ رخىْخ حكظیخؽ‬
‫ىحٗظُي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ ػيِی حٓخيی ٔ ئیَ رخىْخ ٍح چٓخٍ ٔ رؼ‪٠‬ی ٖٗ ىحَٔظّحَي‪،‬‬
‫ريیٍهَحٍ‪ ٔ :‬ـ رخى ‪ٛ‬زخ کّ حُ ًٓض ًٗخل يیُٔى؛ ٕ ـ رخى ًٗخل کّ حُ يـَد‬
‫يیُٔى؛ ٖـ رخى ىرٍٕ کّ حُ ؿُٕد يیُٔى؛ ‪ 4‬ـ رخى ؿُٕد کّ حُ يَ٘م يیُٔى؛ ‪ ۳‬ـ‬
‫رخى َکزخء کّ رّ‪َ١‬ف ًٗخل يیُٔى‪ ۶ ،‬ـ رخى يلِٕ کّ رّ‪َ١‬ف ؿُٕد يیُٔى‪.‬‬
‫چٌٕ ػَدْخ رّحٓذ ٔ ٗظَ هٕیٖ‬ ‫ّ ـ ثیطبهی‪:‬‬
‫ػالهّيُي رٕىَي ٔ َُيگی ٗخٌ رَ ًْخٌْخ حٓظٕحٍ رٕى‪ ،‬رؼ‪٠‬ی حُ پِٗکخٌ ػَد طُٓخ‬
‫رّيؼخنـّی حٓذ ٔ ٗظَ ي٘ـٕل يیٗيَي ٔ حیٍ ًْخٌ حٓض کّ حئَُ ریطخٍی‬
‫(ٔحطَََی = ىحو پِٗکی) َخو ىحٍى‪ .‬ػخ‪ ٙ‬رٍ ٔحثم حُ ىحوپِٗکخٌ َخيی ىٍِٔی‬
‫ؿخْهیض رٕى‪ ًْٕ .‬کّ ك‪َ٠‬ص دمحم ٍح <رّىنیم َيحٗظٍ كََُي پَٔ> حرظَ هٕحَيِ رٕى‪،‬‬
‫ٍِٕٓ يزخٍکّی کٕػَ ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ ًْیٍ يطهذ َخُل آيي‪.‬‬
‫ػیخكّ یخ «ُؿَحنطیَ» ػزخٍص حُ‬ ‫ى ـ ػیبكَ‪:‬‬
‫یک َٕع كخل رٕىِ کّ پََيِ ٍح رّىٓض گَكظّ يیپَحَيَي حگَ ‪َ١‬ف ٍحٓض يیٍكض‬
‫‪ٕ۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كخل هٕد رٕى‪ ،‬حگَ ‪َ١‬ف چپ يیٍكض كخل ري يیآيي‪ .‬ػالِٔ رَحیٍْخ يٕحٍى ىیگَی‬
‫حُ ٍٗظّْخ ٔ ٗخهّْخی ػهٕو رٕى کّ رؼي حُ حٓالو ئُٕم ٗي‪ .‬ح ّيخ رٔیخٍی حُ‬
‫ٍٗظّْخی ىیگَ يخَُي َـٕو ٔ كهکیخص‪ْٕ ،‬حُٗخٓی‪ُٔ ،‬یيٌگخِ رخى‪ ،‬پِٗکی‪ ،‬ریطخٍی‬
‫‪ ...‬رّ‪ٍٕٛ‬ص طخُِ ٔ يطخرن رخ يوظ‪٠‬یخص ػ‪ َٜ‬ىٍآيي ٔ ػهٕو يَرٕ‪ ١‬رّنـض ٔ‬
‫يؼخَیریخٌ يؼم ٗؼَ ٔ هطخرّ ٔ رالؿّ ىٍ حٓالو طٕٓؼّ ٔ حًْیض كٕمحنؼخىِ یخكض‪.‬‬

‫كوٌُگ ػوْهی‬
‫ػَدْخ‪ ،‬طخٍیوی رّيؼُی حئَُ َيحٗظُي‪ ،‬یؼُی آٌچّ کّ كؼالً حُ ػهى طخٍین‬
‫رّكکَ يَىو يیآیي ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهیض ٔؿٕى َيحٗظّ حٓض‪ .‬ح ّيخ پخٍِی ٔهخیؼی کّ‬
‫رَحی هٕىٗخٌ حطلخم حكظخىِ ٔ یخ ىٍ يًخنک يـخٍٔ ٍٔی ىحىِ رٕى‪ُ ،‬رخٌ رُّرخٌ َوم‬
‫يیکَىَي‪ ،‬يٓىطَیٍ آَخٌ حُحیٍ هَحٍ حٓض‪ :‬ؿُگْخی هزخیم ػَد يٍٕ٘ٓ رٍُّْٔخی‬
‫ػَد‪ ،‬ىحٓظخٌ ٓي يآٍد‪ ،‬حٓظیالی حریکَد رَیًٍ ٔ ىحٓظخٌ رؼ‪٠‬ی حُ ؿخَ٘یٍْخی‬
‫حٔ‪ ،‬ىحٓظخٌ ٓهطُض ًیَٕحّ‪ ،‬ه‪ّٜ‬ی ح‪ٛ‬لخد حهئى‪ ،‬كظق كزّ٘ رّىٓض كَيخٌٍٔحی‬
‫یًٍ‪ ،‬ه‪ّٜ‬ی ح‪ٛ‬لخد كیم ٔ آييٌ ٓپخِ حرَّْ رّيکّ‪ ،‬ؿُگ ًیٌِ‪ ،‬ه‪ّٜ‬ی ػًَٔ رٍ‬
‫نلی ٔ رضْخی ػَد‪ ،‬كکخیض ؿَْى ٔ ىكٍ ُيِو‪ ،‬ىحٓظخٌ ه‪ٜ‬ی رٍکالد ٔ‬
‫كَيخٌٍٔحثی رَكخؽ‪ ،‬ىحٓظخٌ ػخيَ رٍظَد‪ ،‬ؿهزّی ه‪ٜ‬ی ىٍ يٍٕى كَيخٌٍٔحثی‬
‫يکّ‪ ،‬ىحٓظخٌ كهق حنل‪ٕ٠‬ل‪ .‬ىحٓظخٌ كهق حنًطیزیٍ‪ ،‬ؿُگْخی كـخٍ‪ ،‬کُيٌ ُيِو‪،‬‬
‫ٓخهظًخٌ کؼزّ‪ ،‬حهزخٍ ػخى ٔ ػًٕى ٔ ىیگَ حهٕحو ػَری کّ َخرٕى ٗيَي‪ ،‬ىحٓظخٌ رهویْ‬
‫ٔ ٓهیًخٌ ٔ يخَُي آٌ حُ طٍٕحس ٔ ٓخیَ يطخنزی کّ يخَُي ه‪ُ ّٜ‬رخٌ رُّرخٌ َوم يیٗي‪.‬‬

‫ٍلؾْْهی ّ عٌگآّهی‬
‫ػَد يَگ ىٍ ٍهض هٕحد ٍح ػخٍ يیىحَٔض‪ ،‬حيخو كٔیٍ ىٍ ؿُگ کَرال‬
‫رّحرٍٓؼي َلَیٍ کَى کّ‪ٰ « :‬انٓی ىٍ ٍهض هٕحد رًیَی‪ ».‬گٕیُي كَىی حُ ػَد پْ‬
‫ٔالو» (هخَّی ‪ٛ‬هق) حٓض‪ ،‬حُ پیخيزَ‬
‫حُ ُٗیيٌ حیٍکّ یکی حُ َخوْخی رٓ٘ض «ىحٍحن ّ‬
‫پَٓیي‪ :‬آیخ ىٍ رٓ٘ض ؿُگی ْى ٔؿٕى ىحٍى؟ ك‪َ٠‬ص كَيٕى‪ .َّ :‬آٌ يَى گلض‪ :‬پْ‬
‫رّچّ ىٍى يیهٍٕى؟ ؿُگْخی كـخٍ کّ پیٖطَ رّآٌْخ حٗخٍِ ٗي‪ًََّٕ ،‬ی حُ‬
‫ؿُگْخی ػَد ؿخْهی حٓض‪ .‬کّ رَ َٓ حيٍٕی ٔحْی َٗٔع يیٗي ٔ رٔخ طخ چُي‬
‫َٔم حىحيّ يییخكض‪ .‬حرٍحػیَ َوم يیکُي کّ ریٍ ىٔ هزیهّی رُیػزْ ٔ رُیكِحٍِ ؿُگی‬
‫رّييص چٓم ٓخل ىٔحو ىحٗض‪ .‬ػهض َٗٔع حیٍ ؿُگ یک ئخروّی حٓذىٔحَی ریٍ‬
‫ىٔ َلَ حُ حكَحى حیٍ ىٔ هزیهّ رٕىِ حٓض!(‪ )ٕ۴۴‬ؿیَص ٔ كًیض ػَد حُ چُيحٌ‬
‫‪ٕ۲۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٗيطٗ رَهٍٕىحٍ رٕى کّ ؿُگآٍٔحٌ َْ‪١‬خیلّ چُيیٍ ٍُٔ هزم حُ َٗٔع ؿُگ ؿٌح‬
‫ٍح طَک ًَٕىِ ٔ هٕى ٍح گَُّٓ َگخِ يیىحٗظُي‪ ،‬طخ حگَ ىٍ يؼَکّی ؿُگ ک٘ظّ‪ ،‬یخ‬
‫ُهًٗ ٗيَي ٔ حكیخَخ ً ٗکىٗخٌ پخٍِ ٗي‪ ،‬حُ يؼيِ ٗخٌ هخًٍٔحص ریٌَٔ َیخیي‪.‬‬

‫ایبم الؼوة‬
‫حیخو حنؼَد طخٍین ؿُگْخی حی٘خٌ ٍح رخُگٕ يیًَخیي‪ .‬رُخ رّحٓظُخى حٗؼخٍ ؿخْهی‬
‫یٕو ٍح رّيؼُی »ٔحهؼّ» َیِ آٍٔىِحَي (يؼالً یٕو هِحُی‪ ،‬یٕو رؼخع‪ ،‬یٕو حنزی‪٠‬خء)‬
‫ٔ‪ٛ‬ق حیٍ حیخو رخ ىیيگخْی هٕيی ٔ هزیهٕی رّطيٍیؾ روٖ ػظیًی حُ حىریخص ئُٕد‬
‫رّؿخْهیض ٍح رّهٕى حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ حٓض‪ ،‬طخ آٌؿخ کّ طوَیزخ ً ىٍ ٗؼَ ًّْی ٗخػَحٌ‬
‫رهُيآٔحُِی ػَد حَؼکخّ یخكظّ حٓض‪ ٔ .‬ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهی رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗؼَ ٔ ه‪َ ّٜ‬وم‬
‫يیٗي‪ًٗ ،‬خٍ حیٍ حیخو ٍح حُ ٓ‪ ۰۳‬طخ ٓٓ‪ ٔ۰‬یٕو رًََٗىِحَي کّ حهزخٍ ًّْی آٌْخ‬
‫رخهی ًَخَيِ‪ ،‬طُٓخ حهزخٍ آٌ ىٓظّ حیخيی کّ حُ كئى ٓ‪ٓ ٔ۳‬خل پیٖ حُ حٓالو حطلخم‬
‫حكظخىِ‪ ،‬يٕؿٕى حٓض‪ .‬يَىو ػَد ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض رّحهظ‪٠‬خی َُيگی هزیهٕی ٔ‬
‫َٗحی‪ ٢‬ؿـَحكیخیی يلی‪ُ ٢‬یٔضٗخٌ‪ ،‬گَّٕی ػ‪ٜ‬یخٌگَی ىحٗظُي کّ ًْٕحٍِ حُ‬
‫ح‪١‬خػض حُ كکٕيض یخ ٓیخٓظی هخ‪ َٓ ٙ‬رخُ يیُىَي‪ .‬آَخٌ رَحی ٍیخٓض رٍّهخرض ٔ‬
‫كظی رخ هٕی٘خَٔيحٌ هٕى رّيؼخٍ‪ ّٟ‬يیپَىحهظُي‪ .‬كَحٔحَی ٔحژِگخٌ يَرٕ‪ ١‬رّؿُگ‬
‫ٔ ٔٓخیم ؿُگی ىٍ حىریخص ػَد‪ ،‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً حٗؼخٍ ٔ َٕٗظّْخی رَؿخی يخَيِ ىٍ‬
‫پخٍِی يُخرغ رخرهی ٔ إٍٓٗی‪َ ،‬یِ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح طؤییي يیکُي‪١ .‬زن طلوین «حىٔحٍى‬
‫گیزٌٕ» (‪ ٔ۰ٖ۰‬ـ ‪ ،ٔ۰۲4‬و) «ریٖ حُ ِْحٍ ٔ ْلظ‪ٜ‬ي ؿُگ ىٍ طخٍین ػَد ؿخْهی‬
‫‪ٟ‬ز‪ٗ ٢‬يِ حٓض کّ رَهی حُ حیٍ ؿُگْخ رّچُي َٔم يیک٘یي‪)ٕ۴۲(».‬‬

‫فٖلذُبی پٌَلیلٍی ػوة‬

‫ػَد ؿخْهی ىحٍحی یکٍٗظّ ه‪ٜ‬هضْخی پُٔيیيِ رٕىَي کّ ُرخٌُى هخ‪ٔ ٙ‬‬
‫ػخو حٓض‪ .‬حُ ؿًهّ ٓوخٔصيُي ٔ يًٓخٌَٕحُ رٕىَي‪ ،‬کىطَ رّحيخَض هیخَض يیکَىَي‪،‬‬
‫پیًخٌٗکُی ٍح گُخْی ؿیَهخرم روٖ٘ يیىحَٔظُي‪ ،‬ىٍ ٍحِ ػویيِ كيحکخٍ رٕىَي‪ ،‬حُ‬
‫‪َٛ‬حكض نٓـّ کخيالً رَهٍٕىحٍ رٕىَي‪ ،‬ىٍ كٍ ٗؼَ ٔ ٓوَُحَی َٓآيي ٍُٔگخٍ‬
‫رٕىَي ٔ كخكظّْخی َیَٔيُيی رَحی كلع حٗؼخٍ ٔ هطزّْخ ىحٗظُي‪ٗ .‬ـخػض ٔ ؿَأص‬
‫آٌْخ ‪َٟ‬دحنًؼم رٕى‪ٔ ،‬كخء رّػٓي ٔ ٌٍَ ٔ هٔى‪ ،‬كًخیض حُ پُخُْيِ‪ ،‬كٔخٓیض ٔ‬
‫ْٕٕ ٔ ًکخٔص طٕأو رخ ٓوضکٕٗٗ حُ ي٘و‪ٜ‬خص رَؿٔظّی ػَد آٌ ٍُٔ رٕى‪.‬‬
‫‪ٕ۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َٗٓ يکّ يٍكیغ یک يلٍٕ يَکِی َوٖ‬ ‫فبروَ‪:‬‬

‫يًٓی ىٍ ٍٓظخهیِ ػَری حیلخ ًَٕى‪ ،‬حگَ هَحٍ رخٗي َٗٓ يکّ ٍح ىٍ آٓظخَّی ظٍٕٓ‬
‫حٓالو رخ آطٍ پی٘خكهٔلّ يوخیّٔ کُیى‪ ،‬ىٍ حیٍ يٕهغ ٔ‪ٟ‬ؼیض کهٗ َٗٓ يکّ چُیٍ رٕى‪:‬‬
‫هخَّٖ کؼزّ کّ حُ هٌَْخ هزم رّىٓض ك‪َ٠‬ص حرَحْیى ههیم ٓخهظّ ٗيِ رٕى‬
‫(ٕ‪ ، ٔ۴۲‬م‪.‬و) کًخکخٌ ىٍ يَکِ طٕؿّ ػَد هَحٍ ىحٗض‪ ،‬ييیَیض ٔ طٕنیض حیٍ‬
‫هخَّ ًْٕحٍِ يخیّٖ يزخْخص ٔ ػظًض رٕىِ حٓض‪ .‬حیٍ ييیَیض ‪ ٗ١‬آىحد ٔ طَ٘یلخص‬
‫يو‪ًْ ٕٜٙ‬چٌٕ يَحٓى طخؽگٌحٍٖ ٓال‪١‬یٍ ٔ حَظوخل هيٍص (رّٗیِٕٖ حئَُٖ)‬
‫طؼییٍ‪ ،‬یخ يُظوم يٗگ٘ض‪ٗ ،‬و‪ ٚ‬کهیيىحٍ هخَّٖ کؼزّ ىٍ ٔحهغ ًٔحنَیخٓظیٍ رٕىِ ٔ‬
‫كکى ٓهطخٌ يکّ ٍح َیِ ىحٗض‪ .‬حٔ ىحٍحٖ ٔظخیق يؼیٍ ٔ رَهٍٕىحٍ حُ حػظزخٍ ٔ‬
‫يُِنض حؿظًخػٗ ي٘و‪ ٚ‬رٕى‪ .‬ييصْخ پیٖ حُ آٌکّ طٕنیض هخَّٖ کؼزّ رّىٓض‬
‫‪ ٜٗ‬رٍ کالد يـهْ ٍٕٗحٖ‬ ‫كََُيحٌْخٗى حرٍػزي يُخف هَحٍ گیَى‪ ،‬ىٍ ُيخٌ هُ َ‬
‫طلض َخو «ىحٍحنُئِ» ًْٕحٍِ رَهَحٍ رٕىِ ٔ ط‪ًٜ‬یًخص يٓى حطوخً يًَٕٗى‪.‬‬
‫«ىحٍحنُئِ» کّ رّيؼُی «يلم طـًغ ٔ يٍٕ٘ص» يیرخٗي چیِی ٗزیّ پخٍنًخٌ‬
‫حئَُی رٕى‪ ،‬طًخو يٍٕ٘صْخ ٔ ط‪ًٜ‬یى گیَیْخی يٓى ٔ كیخطی ىٍ آٌؿخ حَـخو‬
‫يییخكض ٔ حؿَحثی يیگ٘ض‪ .‬ىحٍحٖ ٗوٕم ٔ کًیٔیٌْٕخٖ يوظهق هخٌَٕگٌحٍٖ‪،‬‬
‫َظخٍطٗ ٔ حؿَحیٗ رٕى‪ .‬حیٍ يـهْ کّ ػًٕو هزخیم ٔ ‪ٕ١‬حثیق ٓخکٍ ىٍ آٌ َُٓيیٍ‬
‫ٍح ىٍ رَ يٗگَكض‪ ،‬ىحٍحٖ َٗحی‪ ٢‬يو‪ ٔ ٕٜٙ‬يوٍَحص ٔ آثیٍَخيّْخٖ يؼیٍ رٕى‪،‬‬
‫حُ ؿًهّ َٗحی‪َٗ ٢‬کض ٔ ػ‪ٕ٠‬یض ىٍ «ىحٍحنُئِ» ىحٗظٍ ٓاليض ٍٔكٗ ٔ ؿًٔٗ‪،‬‬
‫كٍٔ ٓخروّ‪ ٍٓ ٔ ،‬ریٖ حُ چٓم ٓخل رٕى‪)ٕ۲ٓ(.‬‬
‫ىیگَ ٓخُيخٌْخٖ هييخطٗ رَّخو «ٍكخىِ» رَحٖ ح‪١‬ؼخو ُحیَیٍ ٔ ٓوخیّ؛ رَحٖ‬
‫آدٍٓخَٗ رُّحیَیٍ حُ ؿًهّ ُیَ يـًٕػّْخٖ «ىحٍحنُئِ» رٕى‪.‬‬
‫رّػالِٔ‪ :‬كَیى يکّ ًْٕحٍِ حيٍ ٔ رّىٍٔ حُ ََْٕع ؿُگ ٔ هََٕیِٖ ٔ‬
‫ٍَِْٗ رٕى‪ .‬رَپخیّٖ ًْیٍ حيُیض يطًجٍ ٔ ىحیًٗ‪ َٓٗ ،‬يکّ يَکِ طـخٍص ٔ‬
‫رخٍحَيحُٖ ریٍ طًخو َوخ‪ ١‬ىَیخٖ ُٗخهظّ ٗيِٖ آٌٍُٔ هَحٍ گَكض‪ .‬ىٍ ًٓض يَ٘م‬
‫رخ ُْي ٔ چیٍ ٍٔحر‪ ٢‬طـخٍٖ رَهَحٍ رٕى‪ ،‬ىٍ ًٓض يـَد رخ ٗخو‪ٍٔ ،‬و ٔ ي‪َٜ‬؛ ىٍ‬
‫ًٓض ؿُٕد رخ ٕٓحكم َٗهٗ آكَیوخ‪ .‬ريیٍطَطیذ َٗٓ يکّ رخ طٕؿّ رّيٕهؼیض كٔخّ‬
‫ؿـَحكیخیٗ هٕى‪ٔ ،‬حهغ ىٍ ٓخكم َٗهٗ ىٍیخٖ َٓم ٔ ىٍ َوطّٖ يَکِٖ ریٍ يَ٘م‬
‫ٔ يـَد ٔ ًٗخل ٔ ؿُٕد‪ ،‬رّكن ػُٕحٌ «ح ّو حنوَٖ» رّهٕى گَكض‪( .‬هَآٌ يـیي‪:۰ ،‬‬
‫‪ )4۰‬رّيٕحُحص ٍحِْخٖ ه٘کٗ‪ ،‬ىٍیخٍَٕىٖ َیِ طٕٓؼّ یخكظّ ٔ كًم کخال ٔ ٓیخف حُ‬
‫‪ٕ۲۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ُيیٍ ٔ ىٍیخ يُظًخ ً رَّْٕٓ ؿَیخٌ ىحٗض‪ .‬کخٍٔحٌ طـخٍطٗ کّ حُ ٗخو رّه‪ٜ‬ي يکّ‬
‫كَکض يٗکَى‪ ،‬ىٍ َْؿخ يًکٍ رٕى رخ هطَحطٗ ٍٔ رٍّٔ ٕٗى‪ ،‬ؿِ ىٍ كَیى يکّ‪.‬‬
‫ىٍ آٌ كَیى ًّْ َلْ ٍحكض يٗک٘یيَي‪ ٔ .‬کخٍٔحٌْخ ریٖ حُ َْؿخی ىیگَ ٍحكض‪.‬‬
‫يـًٕع حیٍ َٗحی‪ ٢‬يٕؿذ طًَکِ ػَٔص كَحٔحٌ ٔ آرخىحَٗ َٗٓ يکّ گَىیي‪.‬‬
‫ٍٔٔى حَٕحع حهالو هٍٕىَٗ‪ ،‬پٕٗیيَٗ‪ ،‬حىٔیّ‪١ ،‬زٗ‪ُ ،‬یُظٗ ‪ٍ َٖٓٗ ...‬ح کّ حُ هٕى‬
‫چیِٖ َيحٗض‪ ،‬رّپٍََٔنطَیٍ ٔ حيٍطَیٍ ٔ ػَٔصيُيطَیٍ يَکِ ىَیخ يزيل کَى‪.‬‬

‫ًْبىُبی ؽکوذ چِبهم‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ کزبةٌّبٍٔ‪:‬‬
‫* هَآٌ کَیى‪.‬‬
‫* کظخد طٍٕحص‪ ،‬طَؿًّ ٔ چخپ ٓخٍٔهخؿیکی‪.‬‬
‫* کظخد طهًٕى‪ ،‬طَؿًّ ٔ چخپ ٓخٍٔهخؿیکی‪.‬‬
‫* حنؼ‪َٜ‬حنـخْهی‪ٕٗ ،‬هی ‪ٟ‬یق‪ ،‬هخَِْ‪ ،‬ىحٍحنًؼخٍف‪.‬‬
‫* حیخو حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬ؿخٓى حنزیخَی‪ ،‬يکظزش حنُٓ‪ ،ّ٠‬ػخنَى حنکظذ حنؼَریش‪ ،‬رخنوخَِْ ‪ٔ4ٔ۲‬‬
‫* رهٕؽ حالٍد كی يؼَكش حكٕحل حنؼَد‪ٓ ،‬یي يلًٕى آنٕٓی‪ ،‬يطزؼش حنَكًخَیّ‪ ،‬هخَِْ ‪ٔ۲ٕ۶‬‬
‫* طخٍین حنؼَد كی ػ‪ َٜ‬حنـخْهیش‪ٓ ،‬یي ػزيحنؼِیِ ٓخنى‪ ،‬ىحٍحنُٓ‪٠‬ش‪ ،‬ریَٔص‪.‬‬
‫* ك‪٠‬خٍس حنؼَد كی ػ‪ َٜ‬حنـخْهیّ‪ ،‬كٔیٍ حنلخؽ كٍٔ‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۲4۶ ،‬و‪.‬‬
‫* حنًَأس كی حن٘ؼَحنؼَری‪ ،‬حكًي دمحم حنلٕكی‪ ،‬يطزؼش حنُٓ‪٠‬ش‪ ،‬هخَِْ‪ ٔ۲۶۶ ،‬و‪.‬‬
‫* َٓخیش حالٍد كی يؼَكش حَٔخد حنؼَد‪ ،‬حكًي رٍ ػزيهللا حنوهوُ٘يی‪ ،‬هخَِْ‪ ٔ۲۶ٔ ،‬و‪.‬‬
‫* يؼخنذ حنؼَد‪ْ٘ ،‬خو کهزی‪ ،‬طلوین َـخف ‪١‬خثٗ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنٓيٖ‪ٔ4ٔ۲ ،‬‬
‫* حنُ‪َٜ‬حَیّ ٔآىحرٓخ ریٍ ػَد حنـخْهیش (حد = پيٍ) نٕیْ ٗیوٕ حنیٕٔػی‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۲ٖٖ،‬و‪.‬‬
‫* ي‪ٜ‬خىٍ حن٘ؼَ حنـخْهی ٔ هیًظّ حنظخٍیویّ‪َ ،‬خ‪َٛ‬حنيّیٍ حالٓي‪ ،‬ىحٍحنـزم‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۲44 ،‬و‪.‬‬
‫‪ٜ‬م كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو» َٕٗظّی «ؿٕحى ػهی حنؼَحهی» ىٍ ىِ ؿهي‪.‬‬ ‫* «حنًل ّ‬
‫ػزيحنَكٍ‪ ،‬يکظزش حن٘زخد‪ ،‬هخَِْ‪.‬‬
‫ّ‬ ‫٘ؼَحنـخْهی‪ ،‬ه‪٠‬خیخِ حنلُیّ ٔحنًٕ‪ٕٟ‬ػیّ‪ََٜ ،‬ص‬ ‫* حن ّ‬
‫* ح‪ًٛ‬ؼی‪ ،‬حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬دمحم كٍٔ حل یخٓیٍ‪ ،‬رـيحى‪.‬‬
‫* "حيیش رٍ حریحن‪ٜ‬هض"‪ ،‬ىحیَسحنًؼخٍف رٍِگ حٓاليی‪ ،‬ؿهي ىْى‪ ،‬طَٓحٌ‪.‬‬
‫* ُْیَ حرٍ حریحنٔهًی‪ ،‬حنيیٕحٌ‪ ،‬طلوین‪ :‬ػهی كٍٔ كخػٍٕ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنکظذ‪.‬‬
‫*حرٍرکخٍ‪ُ ،‬ریَؿًَٓس َٔذ هَیٖ ٔ أهزخٍْخ؛ هخَِْ‪ ََ٘ ،‬يکظزش ىحٍ حنؼَٔرّ‪.‬‬
‫* حرٍكـَ‪ ،‬أّٔ‪ .‬حنيیٕحٌ‪ ،‬طلوین‪ :‬ػًَ كخٍٔم حنطزخع‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حالٍهى‪.‬‬
‫* دمحم رٍ كزیذ حنزـيحىی‪ ،‬حن ًُُ ًّن كی أهزخٍ حنوَیٖ‪ ،‬طلوین‪ :‬هٍٕٗیي كخٍٔم‪ ،‬كیيٍآرخى‪.‬‬
‫‪ٕ۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫* کظخد حنًلزَ‪ ،‬طلوین‪ :‬حیهِِ نیوظٍ ٗظیظَ‪ ،‬كیيٍ آرخى‪ ،‬حنيکٍ‪ ،‬ىحثَس حنًؼخٍف حنؼؼًخَیّ‪.‬‬
‫* حرٍههئٌ‪ ،‬ػزيحنَكًٍ‪ ،‬يوييۀ طخٍین‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق‪ :‬ههیم ٗلخىِ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنلکَ‪.‬‬
‫* حرٍٓالو حنـًلی‪١ ،‬زوخص كلٕل حن٘ؼَحء‪ ،‬طلوین‪ :‬يلًٕى دمحم ٗخکَ‪ ،‬هخَِْ‪.‬‬
‫* ػُظَس حرٍٗيحى‪ ،‬حنيیٕحٌ‪ ،‬ىحٍ ‪ٛ‬خىٍ‪ ،‬ریَٔص‪.‬‬
‫* حرٍحنکهزی‪ ،‬أرٕحنًٌٍُ ْ٘خو رٍ دمحم‪ ،‬حْل‪ُٛ‬خو‪ ،‬طلوین‪ :‬حكًي ُکی پخٗخ‪ ،‬حنوخَِْ‪.‬‬
‫* حالٓي‪َ ،‬خ‪َٛ‬حنيّیٍ ي‪ٜ‬خىٍ حن٘ؼَ حنـخْهی ٔ هیًظٓخ حنظخٍیویّ‪ ،‬ریَٔص‪،‬ىحٍحنـیم‪.‬‬
‫* حالػ٘ی حنکزیَ‪ ،‬يیًٌٕ رٍ هیْ‪ .‬حنيیٕحٌ‪ٔ ،‬یَحٓظخٍ‪ :‬ػزيحنَكًٍ حنً‪ٜ‬طخٔی‪ ،‬ریَٔص‪.‬‬
‫ػزيّللا‪ ،‬ىیٕحٌ‪ ،‬گَىآٍَٔيِ‪ :‬ر٘یَ یًٕص‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬يکظزش حْلْهیّ‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫* حيیش حرٍحریحن‪ٜ‬هض‪،‬‬
‫* رَٔکهًخٌ‪ ،‬کخٍل‪ .‬طخٍین حالىد حنؼَری‪ ،‬يظَؿى‪ :‬ػزيحنلهیى حنُـخٍ‪ ،‬ي‪ ،َٜ‬ىحٍحنًؼخٍف‪.‬‬
‫* حنليیؼی‪ ،‬رٓـش ػزيحنـلٍٕ‪ ،‬أيیّ رٍ أری حن‪ٜ‬هض‪ :‬كیخطّ ٔ ٗؼَِ‪ ،‬رـيحى‪.‬‬
‫* حنلٕكی‪ ،‬حكًي دمحم‪ ،‬حنلیخِ حنؼَریّ يٍ حن٘ؼَ حنـخْهی‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنوهى‪.‬‬
‫* هیَٔحَی‪ ،‬حرٍٍٗین‪ ،‬حنؼًيِ كی يلخٍٓ حن٘ؼَ ٔ آىحرّٔ َويِ‪ ،‬طلوین‪ :‬دمحميلییحنيّیٍ‪.‬‬
‫* َخرـّ ًریخَی‪ُ ،‬یخى‪ ،‬حنيیٕحٌ‪ ،‬طلوین‪ :‬ػًَ كخٍٔم حنطزخع‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حالٍهى‪.‬‬
‫* ‪١‬زوخص كلٕل حن٘ؼَحء‪ ،‬چخپ ىحٍحنًؼخٍف‪.‬‬
‫* حنًل‪٠‬هیخص‪ ،‬چخپ ىحٍحنًؼخٍف‪.‬‬
‫* حال‪ًٛ‬ؼیخص‪ ،‬چخپ ىحٍحنًؼخٍف‪.‬‬
‫* حنل‪ٕٜ‬ل ٔ حنـخیخص أرٕحنؼالء يؼَی‪.‬‬
‫* ىیٕحٌ ػَُٔس رٍ حنٍٕى‪ ،‬طلوین ههیم َٗفحنيّیٍ‪ ،‬ىحٍحنًکظزّ حنٓالل‪ ،‬ریَٔص‪.‬‬
‫* يوظخٍحص يٍ ٍٔحثغ حْلىد حنؼَری دمحم كخ‪ٟ‬هی‪.‬‬
‫‪ٜ‬ؼخنیک كی حنؼ‪ َٜ‬حنـخْهی‪ ،‬یٕٓق ههیق‪.‬‬ ‫* حن٘ؼَحء حن ّ‬
‫* رالؿخص حنُٔخء‪١ ،‬یلٍٕ‪ ،‬حكًيرٍ حری‪١‬خَْ‪ ،‬ىحٍحنًکظزش حنٓالل‪ ،‬ریَٔص‪.‬‬
‫* ىیٕحٌ ػَٔس رٍ حنٍٕى‪.‬‬
‫* ىیٕحٌ ُْیَ رٍ حریحنٔهًی‪.‬‬
‫٘ؼَحنـخْهی ه‪ٜ‬خی‪ ٔ ّٜ‬كَُّٕ‪ ،‬یلی ؿزٍٕی‪ ،‬يطزؼش حنَكًخَیّ‪ ،‬هخَِْ‪.‬‬ ‫* حن ّ‬
‫حنَكهش كی حنو‪ٜ‬یيس حنـخْهیّ ‪ْٔ ،‬ذ حكًي ٍٔيیّّ‪.‬‬ ‫* ّ‬
‫* حنًطَ كی حن٘ؼَحء حنـخْهی‪ ،‬حٍَٕ ػهیخٌ أرٕٕٓیهى‪.‬‬
‫* حالٓطٍِٕ كی حن٘ؼَ حنؼَری هزم حالٓالو ‪ ،‬حكًي حًٓخػیم حنُؼیًی‪.‬‬
‫* حالٓطٍِٕ ػُيحنؼَد كی حنـخْهیّ‪ ،‬كٔیٍ حنلخؽ كٍٔ‪.‬‬
‫* حنوطخد حالريحػی حنـخْهی ٔ ‪ٍٕٛ‬س حنلُیّّ‪ ،‬ػزيهللا حن‪ٜ‬خَغ‪.‬‬
‫* حنوطخد حن٘ؼَی حنـخْهی ٍإیش ؿيیيِ ‪ ،‬كٍٔ ئکیٍ‪.‬‬
‫* رُیش حنَكهش كی حنو‪ٜ‬یيس حنـخْهیش حالٓطٍٕس ٔحنَيِ‪ ،‬ػًَ ػزيحنؼِیِ حنٔیق‪.‬‬
‫ٕ ـ ٓیي ػزيحنؼِیِ ٓخنى‪ :‬طخٍین حنؼَد كی حنؼ‪ َٜ‬حنـخْهیش‪ ،‬ىحٍحنُٓ‪٠‬ش حنؼَریش رخنوخَِْ‪.‬‬
‫*ؿزَحثیم‪ ،‬ؿزٍٕ‪ٓ ،‬هیًخٌ‪ ،‬حْليَحء ٔحنوزخثم‪ ،‬ىحٍحنؼهى نهًآلثیٍ‪ ،‬ریَص‪.‬‬
‫* طخٍین ػَد پیٖ حُ حٓالو‪۰۰ ٙ ،‬‬
‫ٓزؤَ‪ُٛ ،‬ؼخء‪ٔ۲۴4 ،‬‬ ‫* حن‪ُٜ‬ؼخَی‪ ،‬دمحم رٍ یلیی حنیًخَی‪ :‬حَْلََزخ َء َػٍ ى ُٔنشَ رَه ِو َ‬
‫یْ َٔ َ‬
‫‪ٕ۲۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫ٖ ـ گٕٓظخٔنٕرٌٕ‪ :‬طًيٌ حٓالو ٔ ػَد‪۲۶ ٙ ،‬‬

‫‪ 4‬ـ ئَؽ حنٌْذ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٖ۰ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳‬ـ ؿؼلَ ىک حنزخد‪ :‬ح‪ٛ‬خنض نٔخٌ حنؼَری‪ ،‬حنظَحع حنؼَری حنؼيى حنؼخَٗ‪۳ٕٙ ،‬‬
‫‪ ۶‬ـ دمحم ‪١‬خَْ رٍ ػزي حنوخىٍ حنکَىی‪ :‬طخٍین حنو‪ ٢‬حنؼَری ٔآىحرّ(حنطزؼش حْلٔنٗ) حنوخَْس‪.‬‬
‫* دمحم ػهی يخىٌٔ‪ :‬ه‪ ٢‬حنـِو حرٍحنو‪ ٢‬حنًُٔي‪.‬‬
‫* حكًي ٕٗكخٌ‪ٍ :‬كهش حنو‪ ٢‬حنؼَری يٍ حنًُٔي انٗ حنليیغ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ثذ «الد» فلآ آكزبة‪ ،‬حُ ُٓگٗ ٓلیي طَحٗیيِ ٗيِ رٕى ٔ يؼزي آٌ ىٍ ‪١‬خثق ٔحهغ ىٍ‬
‫ىٔحُىِ كَٓوٗ يکّ رٕى‪ .‬ىٍ ٍي‪٠‬خٌ ٓخل َٓى ْـَص‪ ،‬پْ حُ رخُگ٘ض پیخيزَ حُ ؿِِٔی طزٕک‪،‬‬
‫ٗؼزّ‬‫رٍِگخٌ ٔ ًَخیُيِگخٌ ػویق رخ حی٘خٌ ىیيحٍ کَىَي ٔ حٓالو آٍٔىَي ٔ رًَّْحِ ُي ِـیَس رٍ ُ‬
‫ٔ أرٕٓلیخٌ‪ ،‬کّ پیخيزَ آَخٌ ٍح يؤيٍٕ طوَیذ يؼزي الص کَىِ رٕى‪ ،‬رّ‪١‬خثق رخُگ٘ظُي‪ .‬ػولیخٌ پْ حُ‬
‫چُي ٍُٔ طَىیي‪ ،‬حُ رٍِگخٌ هٕى طزؼیض کَىَي ٔ رّطوَیذ يؼزي ٍ‪ٟ‬خیض ىحىَي‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ ثذ «هٌبد» فلآ ٍوًّْذ ّ هوگ‪ ،‬حُ ُٓگٗ ٓیخِ طَحٗیيِ ٗيِ رٕى‪ ٔ ،‬يؼزي آٌ ىٍ‬
‫يلهٗ رَّخو «هيیي» يیخٌ يکّ ٔ ييیُّ َِىیک رلَ حكًَ يٕهؼیض ىحٗض‪ .‬يُخص هيیًیطَیٍ رض‬
‫ػَد رٕى؛ طًخو ػَد‪ ،‬آٌ ٍح رٍِگ يیًَٗىَي ٔ رَّخو آٌ هَرخَی يیکَىَي‪ .‬حّٔ ٔ هٍِؽ‪َِ ،‬ى‬
‫حیٍ رض‪ ،‬كـ٘خٌ ٍح پخیخٌ يیىحىَي ٔ َٓٗخٌ ٍح يیطَحٗیيَي‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬يُخص‪ ،‬رؼي حُ كظق يکّ‬
‫رّىٓض ك‪َ٠‬ص ػهی َخرٕى ٗي‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ ثذ «ػيٓ» فلآ ىُوٍ‪ ،‬يؼزيٕ ىٍ «ٔحىٖ َوهّ» ریٍ ‪١‬خثق ٔ يکّ رٕى‪ .‬حیٍ هيحیخٌ‬
‫حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬رّهَیٖ َيحٗظُي‪ ،‬رهکّ يٍٕى پَٓظٖ ًّْی هزخیم رٕىَي‪ٔ ،‬نٗ هَیٖ ىٍ رٍِگيحٗض آٌْخ‬
‫حْظًخو هخ‪ ٗٛ‬ىحٗض‪ .‬حیٍ حكظَحو رّه‪َٔ ٕٜٙ‬زض رّػِٖ ریٖطَ رٕى‪ .‬هزیهّی هَیٖ رَحی‬
‫پَٓظٖ ػِی‪ ،‬ىٍ كَح‪ ،ٝ‬پَٓظٖگخْی يخَُي کؼزّ ٓخهظّ رٕىَي‪ ،‬کّ رّآٌ "ٓوخو" يیگلظُي‪ .‬ىٍ‬
‫يوخرم ًْیٍ رض ػِٖ رٕى کّ هَرخَٗ حَٔخٌ حَـخو يیگَكض‪.‬‬
‫* ثذ ُد ُُ َجل يٓىطَیٍ ٔ رٍِگطَیٍ رُظی رٕى کّ ػَد ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض هزم حُ حٓالو ىٍ‬
‫کؼزّ هَحٍ ىحىِ ٔ آٌ ٍح يیپَٓظیيَي ٔ رّآٌ «رض حػظى» يیگلظُي‪ .‬حیٍ رض حُ ػوین َٓم ٔ رّٗکم‬
‫حَٔخٌ ٓخهظّ ٗيِ رٕى‪ .‬ىٓض ٍحٓظٖ ٗکٔظّ رٕى‪ ٔ ،‬هَیٖ ىٓض ىیگَٖ حُ ‪١‬ال رَحیٖ ٓخهظّ‬
‫رٕىَي‪ .‬حیٍ رض ٍح هَیٖ ىٍ ىٌٍٔ کؼزّ ؿخ ىحىِ ٔ ٓوض رّٖٔ ىل رٔظّ رٕىَي‪ .‬هخني پَٔ ٔنیي‪،‬‬
‫رّىٓظٍٕ ك‪َ٠‬ص دمحم‪ ،‬حیٍ رض ٍح ٗکٔض‪( .‬حال‪ُٛ‬خو‪ ،‬کهزٗ‪)ٕٖ ٙ ،‬‬
‫ٓٔ ـ أرٕيٌٍُ ْ٘خو رٍ دمحم کهزی‪ ،‬حال‪ُٛ‬خو‪ٖٕ ٙ ،‬‬
‫ٔٔ ـ أرٕحنًؼخنی‪ :‬ریخٌ حالىیخٌ‪ ٔ ٖٕ ٙ ،‬يهم ٔ َلم َٗٓٓظخَی‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٖ۴ٔ ٙ‬‬
‫ٕٔ ـ ػزيحنکَیى َٗٓٓظخَی‪ :‬يهم ٔ َلم‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٖ۴ٖ ٙ‬‬
‫ٖٔ ـ حرٍحالَزخٍی‪ ،‬أرٕحنزَکخص‪ ،‬حنزیخٌ كی ؿَیذ حػَحد حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٕ۲۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬دمحمرٍ يکَو‪ ،‬نٔخٌ حنؼَد ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حكیخء حنظَحع حنؼَری‪ ،‬ؽ ٔ‪ٔٓ۴ ،‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ ُریيی‪ ،‬يلذحنيّیٍ‪ ،‬طخؽ حنؼَّٔ يٍ ؿٕحَْ حنوخيّٕ‪ ،‬حنوخَِْ‪ ،ٖٔٓ۶ ،‬ؽ ٔ‪۴۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬كٔیٍرٍ دمحمرٍ ك‪٠‬م‪ ،‬يلَىحص حنلخظ هَآٌ‪ ،‬هخَِْ‪ٖ۴ٕ ٙ ،ٔ۲۶ٔ ،‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ ؿ‪٠‬زخٌ ٍٔيی‪ ،‬حن‪ٜ‬خثزّ‪ ،‬ریَٔص‪ ََ٘ ،‬يطزؼش حال ّيش‪4۳ ٙ ،ٔ۲۴ٖ ،‬‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ‪ٕٓ١‬ی‪ ،‬دمحمرٍ كٍٔ‪ ،‬حنظزیخٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕ۴ٕ ٙ ،‬‬
‫ٖٓٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٔ۲‬ـ ‪١‬زَٓی‪ ،‬ك‪٠‬مرٍ حنلٍٔ‪ ،‬يـًغ حنزیخٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ‪ ،‬طَٓحٌ‪ ، ٖ۳۲ ،‬ؽ ٔ ‪ٕٔ۶ ،‬‬
‫ٕٓ ـ هَ‪١‬زی‪ ،‬دمحمرٍ حكًي‪ ،‬حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ریَٔص‪ ،ٖٔٓ۳ ،‬ؽ ٔ‪ٔٓ۴ ٙ ،‬‬
‫ٕٔ ـ كوَ ٍحُی‪ ،‬دمحمرٍ ػًَ‪ ،‬يلخطیق حنـیذ ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنلکَ‪ ، ٔ4ٓ۳ ،‬ؽ ٖ ‪ٔٓ۳ ٙ‬‬
‫َ‬
‫ػزيّللا رٍ ػًَ‪ ،‬حَٕحٍ حنظُِیم‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنکظذ حنؼهًیش‪ ،‬ؽ ‪ٕٓ۴ ٙ ،‬‬ ‫ٕٕ ـ ری‪٠‬خٔی‪،‬‬
‫ٖٕ ـ هِحػی َی٘خرٍٕی‪ ٍٝٔ ،‬حنـُخٌ ٔ ٍٔف حنـُخٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٕٓ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ رالؿی‪ ،‬دمحمؿٕحى‪ .‬آالء حنَكًٍ كی طلٔیَ حنوَآٌ‪ ،‬هى‪ ،‬يکظزش حنٕؿيحَی‪۶ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ ‪١‬خنوخَی‪ٓ ،‬یي يلًٕى‪ ،‬پَطٕی حُ هَآٌ‪ ،‬طَٓحٌ‪َٗ ،‬کض ٓٓخيی حَظ٘خٍ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٔ۰۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ ‪١‬زخ‪١‬زخیی‪ٓ ،‬یي دمحم كٔیٍ‪ ،‬حنًیِحٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ‪ ،‬طَٓحٌ ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕ۲۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ َـلی‪ ،‬دمحمكٍٔ‪ ،‬ؿٕحَْ حنکالو‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حكیخء حنظَحع حنؼَری‪ ،‬ؽ ٕٔ‪ٕٖٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ هَ‪١‬زی‪ ،‬دمحمرٍ حكًي‪ ،‬حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ٕٓ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ يلیي‪ ،‬دمحمرٍ َؼًخٌ‪ ،‬حنًوُؼش‪ ،‬هى‪ ،‬يٕأّٓٔش حنَُ٘ حالٓاليی‪ٕ۰ٓ ٙ ،ٔ4ٔٓ ،‬‬
‫ٖٓ ـ ‪ٕٓ١‬ی‪ ،‬يليرٍ كٍٔ‪ ،‬حنُٓخیش كی يـَى حنلوّ ٔ حنلظخٔی‪ ،‬ریَٔص‪ٕ۲ٕ ٙ ،ٔ4ٓ۴ ،‬‬
‫ٖٔ ـ ‪ٕٓ١‬ی‪ ،‬دمحمرٍ كٍٔ‪ ،‬حنًزٕٔ‪ ١‬كی كوّ حاليخيیش‪ ،‬طَٓحٌ‪ ،‬حنًکظزش حنًَط‪ٕ٠‬یّ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٖ۴ ،‬‬
‫ٕٖ ـ ئَحٍیي‪ ،‬ػهیح‪ٛ‬ـَ‪ٓ ،‬هٔهش حنیُخریغ حنلوٓیّش ریَٔص‪ ،‬يئٓٔش كوّ حن٘یؼّ‪ ،‬ؽٔ ‪ٕٔ ٙ ،‬‬
‫ٖٖ ـ حرٍَُِْ‪ ،‬أرٕحنًکخٍو‪ ،‬حنـٕحيغ حنلوٓیش‪ ،‬طَٓحٌ‪ ،‬حَظ٘خٍحص ؿٓخٌ‪۳4۴ ٙ ،ٖٔ۲۶ ،‬‬
‫‪ ٖ4‬ـ ؿٕحَْ حنکالو‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٕٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۳‬ـ ٓهٔهش حنیُخریغ حنلوٓیّش‪ ،‬ؽ ‪۶ٓ۲ ٙ ، ٔ۲‬‬
‫‪ ٖ۶‬ـ حرٍَيیى‪ ،‬دمحمرٍ حٓلخم‪ ،‬حنلَٓٓض‪ ،‬ىحٍحنًؼَكّ‪۳ٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۰‬ـ ؿیٓخَی‪ ،‬أرٕحنوخٓىرٍ حكًي‪ ،‬حٗکخل حنؼخنى‪۰۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۴‬ـ ػزيحنکَیى َٗٓٓظخَی‪ :‬حنًهم ٔ حنُلم‪ ،‬ؽ ٖ ‪۶۶ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ حرٍَيیى‪ :‬حنلَٓٓض‪۳۶۴ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ 4‬ـ حرٍحػیَ‪ ،‬أرٕحنلٍٔ ػهیرٍ دمحم‪ ،‬حنکخيم كی حنظخٍین‪ ،‬ریَٔص‪ ،ٔ4ٓ4 ،‬ؽ ٔ ‪۶ٓ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ ؿٕحى ػهی‪ :‬حنًل‪ٜ‬م كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬حنَُ٘ ؿخيؼش حنزـيحى‪،‬ؽ ‪4۳ٖ ٙ ،۶‬‬
‫ٕ‪ 4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٖ‪ 4‬ـ حرٍيُظٍٕ‪ :‬نٔخٌ حنؼَد‪ ،‬ؽ ٖ‪ٖ۶ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ 44‬ـ حرٍْ٘خو‪ ،‬أرٕدمحم ػزيحنًهک‪ ،‬حنٔیَس حنُزٕیش‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحكیخء حنظَحع‪ ،‬ؽٔ‪.44۶ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۳‬ـ ًْخٌ‪ٖٕٔ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۶‬ـ ‪١‬زَی‪ ،‬دمحمرٍ ؿَیَ‪ ،‬ؿخيغ حنزیخٌ ػٍ طؤٔیم آی حنوَآٌ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنلکَ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٖٔ۲ ،‬‬
‫‪ 4۰‬ـ حرٍکؼیَ‪ ،‬أرٕحنليحء حًٓخػیم‪ ،‬طلٔیَ حرٍکؼیَ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حرٍکؼیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪۰ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۴‬ـ هَٗی‪ٓ ،‬یي ػهیحکزَ‪ ،‬هخيّٕ حنوَآٌ طَٓحٌ‪ ،‬ىحٍحنکظذ حالٓاليیش‪،‬ؽ ٕ‪۲۴ ٙ ،‬‬
‫‪4۲‬ـ حرٍكِو حَينٔی‪ ،‬حنل‪ٜ‬م كی حنًهم ٔ حالْٕحء ٔ حنُلم‪ ،‬يطزؼش حنظًيٌ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٔٔ۳ ٙ‬‬
‫ٓ‪ ۳‬ـ ‪ٛ‬لیق روخٍی ؽ ٔ ‪ ،ٔ۳ ٙ‬حنًؼـى حنکزیَ‪١ ،‬زَحَی‪ ٔ4ٔ۶ ،‬ؽ ‪ٕٕ۲ ٙ ۰‬‬
‫ٔ‪ ۳‬ـ حرٍكُزم ‪ ،‬ؽ ‪١ ،ٕ۶۶ ٙ ۳‬زَحَی ‪ ،ٔ4ٓ4‬ؽ ‪ٕٔ۶ٙ ۴‬‬
‫ٕ‪ ۳‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬حنًل‪ٜ‬م كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬ؽ ‪4۳ٔ ٙ ،۶‬‬
‫ٖ‪ ۳‬ـ ًْخٌ‪4۳ٖ ٙ ،‬‬
‫ٖٔٓ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫‪ ۳4‬ـ ٓیي يلًٕى آنٕٓی‪ ،‬رهٕؽ حالٍد كی يؼَكّ حكٕحل حنؼَد‪،‬‬

‫طلوین دمحم رٓـش أػَٖ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنکظذ حنؼهًیّ‪، ٖٔٔ4 ،‬ؽ ٕ‪ ٕٕٕ ٚٛ ،‬ـ ‪ٕٕ۴‬‬
‫‪۳۳‬ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬نٔخٌ حنؼَد‪ ،‬ؽ ٖ‪ٖ۶ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۶‬ـ ‪١‬زَٓی‪ ،‬يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٖٖٓٙ ،‬‬
‫‪ ۳۰‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬حنًل‪ٜ‬م كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬ؽ ‪4۳4 ٙ ،۶‬‬
‫‪ ۳۴‬ـ ًْخٌ‪ 4۳4 ٚٛ ،‬ـ ‪4۳۳‬‬
‫‪ ۳۲‬ـ ٓیيػزيحنؼِیِ ٓخنى‪ ،‬طخٍین ػَد هزم حُ حٓالو‪ٖ۲۶ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۶‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬حنًل‪ٜ‬م كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬ؽ ‪4۳۶ٙ ،۶‬‬
‫ٔ‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕ‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ‪4۳۰ ٙ ،۶‬‬
‫ٖ‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ‪4۳۴ ٙ ،۶‬‬
‫‪ ۶4‬ـ ٍٕٓل ؿؼلَیخٌ‪ ،‬طخٍین ٓیخٓی حٓالو (ٓیَِی ٍٕٓل هيح) ‪ٔ۴۴ ٙ‬‬
‫‪ ۶۳‬ـ ؿاليلٔیٍ ٍُگَی َژحى‪ ،‬طخٍین ‪ٛ‬يٍ حٓالو (ػ‪َ َٜ‬زٕص) ‪ٔ44 ٙ‬‬
‫‪ ۶۶‬ـ ٍٕٓل ؿؼلَیخٌ‪ ،‬طخٍین ٓیخٓی حٓالو‪ٓ ،‬یَِ ٍٕٓل هيح‪ٕٔٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۰‬ـ حرٍْ٘خو‪ ،‬حنٔیَس حنُزٕیّ‪ٖٕٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۴‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬حنًل‪ٜ‬م كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬ؽ ‪4۲ٕ ٙ ،۶‬‬
‫‪ ۶۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٓ‪ ۰‬ـ ػًخى حن‪ٜ‬زخؽ‪ ،‬حالكُخف هزم حالٓالو‪4ٕ ٙ ،‬‬
‫ٔ ْی ِهًّ یخ ئیهًّی‬
‫ىحٓظخٌ هَیلوَی کناة یکی حُ هَٕیٍطَیٍ ٔهخیغ ‪ٛ‬يٍ حٓالو حٓض‪ُ :‬ي َ‬
‫کٌحد‪ ،‬نوذ «حرٍکؼیَ رٍ كزیذ رٍ حنلخٍع رٍ ػزيحنلخٍع» يٍٕ٘ٓ رٍّكًٍ حنیًخيّ رٕى‪ .‬حٔ حُ هٕو‬
‫رُیكُیلّ هزیهّی ىٍ یًخيّ رٕى‪ .‬ىٍ ٓخل ىْى ْـَی هًَی حىػخی پیخيزَی کَى ٔ رخ ك‪َ٠‬ص دمحم‬
‫چهُؾ ىحى‪ .‬ئیهًّ رخ َُی رَّخو "ٓـخف" کّ ٔی َیِ حىػخی پیخيزَی ىحٗض ٔ حىػخی حػـخُ يیکَى‪،‬‬
‫يظلي ٗي‪ ٔ ،‬رّ هٕنی حُىٔحؽ کَى‪ ،‬ئیهًّ ييػی آٍٔىٌ آیخطی ٗزیّ هَآٌ ٗي‪ ،‬حُ ؿًهّ ٍِٕٓی كیم‪:‬‬
‫«حنلیم‪ ،‬يخ حنلیم‪ ،‬نّ هَ‪ٕ١‬و ‪ٕ١‬یم‪ ٔ ،‬نّ ًَذ ٔریم» یؼُی «كیم‪ ،‬كیم چیٔض؟ رَحی حٔ هَ‪ٕ١‬و‬
‫ىٍحُ ٔ ىو کٕطخْی حٓض‪ ».‬ح ّيخ ك‪َ٠‬ص دمحم رُّٔىی حُ ىَیخ ٍكض ٔ حيَ رَهٍٕى رخ ئیهًّ‬
‫رّؿخَ٘یُخٌ حٔ يلٕل ٗي‪ .‬أرٕرکَ‪ ،‬كزیذ رٍ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی ٍح رَحی ؿهٕگیَی حُ حٍطيحى رُیكُیلّ‬
‫رّیًخيّ كَٓظخى کّ رّىٓض ئیهًّ ک٘ظّ ٗي‪ .‬پْحُآٌ رّىٓظٍٕ أرٕرکَ ٓپخِ حٓالو رّكَيخَيْی هخني‬
‫رٍ ٔنیي رّیًخيّ ٍكض ٔ ىٍ ؿُگی رَّخو َزَى یًخيّ کّ ىٍ ٓخل یخُىْى ْـَی هًَی ٍم ىحى‪،‬‬
‫ئیهًّ ٗکٔض هٍٕى ٔ ک٘ظّ ٗي‪ .‬رّهٕنی هخطم حٔ ًْخٌ (هخطم كًِِ) رٕى‪ .‬ىٍ حیٍ ؿُگ ئهًخَخٌ‬
‫طهلخص رٔیخٍ ىحىَي کّ ْلظخى طٍ حُ آَخٌ كخكظخٌ هَآٌ رٕىَي‪.‬‬
‫ٔ‪ ۰‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬حنًل‪ٜ‬م كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬ؽ ‪4۰۳ ٙ ۶‬‬
‫ٕ‪ ۰‬ـ إًٍَٕٓ آًٍطخٕ‪ :‬يويئّ رَ "حن٘ؼَ ٔحن٘ؼَحء حرٍهظیزّ" ‪ٖ۲ٙ‬‬
‫ٖ‪ ۰‬ـ ٓیَ أػالو حنُزالءؽ ‪ 4ٓ۴ ٙ ،۶‬ـ كُخ حنلخهٍٕی‪ ،‬طخٍین حالىد حنؼَری‪۶ٖٙ ،‬‬
‫‪ ۰4‬ـ ػهی رٍ حری‪١‬خنذ حٔ ٍح أٗؼَ حن٘ؼَحء ىحَٔظّ حٓض (ٓلیُش حنزلخٍ‪ ،‬ؽ ٔ‪۰ٖٓ ٙ ،‬‬
‫ٕٖٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّ ٍٔحیض ػزيحنلًیي حرٍ حریحنليیي‪ ،‬ك‪َ٠‬ص ػهی حُ حٔ رّ«يهک ‪ٟ‬هیم» یؼُی پخىٗخِ‬
‫گًَحِ‪ ،‬پخىٗخِ َٓگَىحٌ طؼزیَ كَيٕىِ (َٗف َٓؾ حنزالؿّ‪ ،‬رّ کٕٖٗ دمحم حرٕحنل‪٠‬م حرَحْیى‪ ،‬هخَِْ‪،‬‬
‫‪ٔ۲۶4‬و) گلظّ ٗيِ حيَإحنویْ آهَیٍ پخىٗخِ ٓهٔهّی کُيی حٓض کّ ىٍ هٌَ پُـى طَٓخیی ىٍ‬
‫ػَرٔظخٌ يَکِی ُيخو كکٕيض ٍح رّىٓض گَكظُي ٔ رخ پخىٗخْخٌ یًٍ ٍحرطّی َیک ىحٗظُي‪.‬‬
‫كیْاى اهوإالویٌ َؤظیٍ رخٍ ىٍ ٓخل ‪ ٔ۴ٖ۰‬ىٍ پخٍیْ رّحْظًخو «رخٌٍٔ ىٓالٌ = ٔٓ‪ٔ۴‬‬
‫٘ؼَحء حنٔظّش (حيَإحنویْ‪ُْ ،‬یَ‪َ ،‬خرـّ‪،‬‬ ‫– ‪ »ٔ۴۰۴‬رَ حٓخّ ىٔ َٔوۀ هطی حُ کظخد ىٔحٔیٍ حن ّ‬
‫ػُظَِ ٔ ػهوًش رٍ ػزيس) حَظ٘خٍ یخكض‪ .‬حُ ٓخل ‪ ٔ۴۶۳‬رّرؼي ٍٔحیض ىیگَی حُ ىیٕحٌ حيَإحنویْ کّ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬أرٕرکَ رطهیٕٓی طئیٍ ٗيِ رٕى رخٍْخ ىٍ ي‪ُْ ٔ َٜ‬ي ٔ حیَحٌ رّچخپ ٍٓیي‪ٓ .‬پْ ؿخٌ‬
‫آنٕحٍى ىٍ ٓخل ٓ‪ ٔ۴۰‬ىیٕحٌْخی ٗ٘گخَّ حُ ؿًهّ ىیٕحٌ حيَإحنویْ ٍح رَ حٓخّ َٔوّی ٍٔحیض‬
‫ٗيِی ٓکَی يُظَ٘ کَى ٔ چُي هطؼّ ٔ ه‪ٜ‬یيِی ئُٕد رّحيَإحنویْ ٍح ريحٌ حكِٔى‪ .‬ىٍ ٓخل‬
‫ٖٓ‪ٗ ٔ۲‬ین كٍٔ ُٓئیی َْچّ ٍح ىٍ کظذ ٔ طخٍین ئُٕد رّحيَإحنویْ یخكض‪ ،‬رًَّْحِ‬
‫حيَإحنویْْخی ىیگَ ػ‪ َٜ‬ؿخْهی‪ ،‬رَ كٔذ كَٔف يؼـى يَطذ کَى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪َ ٔ۲44‬یِ رخٍ‬
‫ىیگَ ىیٕحٌ حيَإحنویْ طٕٓ‪ ٢‬دمحم كَیي أرٕكيیي‪ ،‬ىٍ هخَِْ يُظَ٘ ٗي‪ .‬ىٍ َٓخیض دمحم أرٕحنل‪٠‬م‬
‫حرَحْیى‪ ،‬ىٍ ٓخل ‪ ٔ ٔ۲۳۴‬رَ حٓخّ َٔوّْخی ُٗظًَی‪ٕٓ١ ،‬ی‪ٓ ،‬کَی‪ ،‬رطهیٕٓی‪ ،‬حرٍَلخّ ٔ‬
‫أرٕٓٓم‪ ،‬ىیٕحٌ ؿيیيی ٍح ىٍ هخَِْ يُظَ٘ کَى‪.‬‬
‫‪ ۰۳‬ـ دمحم رٍ ٓالو‪١ :‬زوخص كلٕل حن٘ؼَحء‪ٕٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۶‬ـ حٓالو آٍٔىٌ ُْیَ يؼهٕو َیٔض‪ٔ ،‬نی ىٔ پَٕٔ «رـیَ» ٔ «کؼذ» کّ ىٔ ٗخػَ‬
‫رٍِگحَي‪ ،‬حٓالو آٍٔىِحَي‪ ،‬ىیٕحٌ ٔی حٔل رخٍ ىٍ ٓخل ٓ‪ ٔ۴۰‬ىٍ نُيٌ رّ‪١‬زغ ٍٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۰۰‬ـ حنًـخَی حنليیؼّ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕٔ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۴‬ـ ‪١‬زوخص كلٕل حن٘ؼَحء‪ٕٔ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۲‬ـ آىحدحنهّـش حنؼَریش‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٔٔٔ ٙ‬‬
‫ٓ‪ ۴‬ـ أرٕر‪ٜ‬یَ أػ٘خی کزیَ کّ ه‪ٜ‬یيِی اليیّ حٕ حُ يؼهوخص ػَ٘ حٓض ٔ ىٍ هطزّی‬
‫«ٗو٘ویّ» یک كَى ٗؼَ حُ ٔی آييِ حٓض‪ ،‬أػ٘ی ه‪ٜ‬یيِی ىٍ ييف ٍٕٓل حکَو گلض ٔ رّيکّ‬
‫آيي‪ ،‬ح ّيخ گٕیخ طٕكین حٓالو آٍٔىٌ َیخكض‪.‬‬
‫ٔ‪ ۴‬ـ ‪١‬زوخص كلٕل حن٘ؼَحء‪ ٔٔ۳ ٙ ،‬؛ يؼخٍف حرٍهظیزّ‪ ،۶4۲ ٙ ،‬چخپ ىٔو ي‪ ،َٜ‬ىحٍ‬
‫حنًؼخٍف‪ ٔ ،‬أػالو ٍُکهی‪ ،‬ؽ ‪ ٖ4ٓ ٙ ،4‬چخپ ٕٓو‪.‬‬
‫ٕ‪ ۴‬ـ رَحی ٔی ىٍ رخُحٍ «ػکخظ» هیًّی ىحیَ يیٗي‪ ٔ ،‬ىٍ حٗؼخٍ ػَد ىحٍٔی يیکَى‪.‬‬
‫ٖ‪ ۴‬ـ ٔی پیٕٓظّ ػًَٔ رٍ يٌٍُ پخىٗخِ كیَِ ٔ رَحىٍٕ هخرّٕ رٍ يٌٍُ ٍح ىٍ ٗؼَ هٕیٖ‬
‫ْـٕ يیگلض‪ ،‬طخ آٌکّ ػخيم رلَیٍ رّكَيخٌ ػًَٔ رٍ يٌٍُ ىٓض ٔ پخی ٔی ٍح رَیي ٔ رّىحٍٕ‬
‫آٔیوض (طخٍین یؼوٕری‪ ٕ۳۰ ٚٛ ،‬ـ ٓ‪. )ٕ۶‬ىیٕحٌ ‪َ١‬كّ ٍح حػهى ُٗظًَی َٗف کَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۴4‬ـ ٗین كٍٔ ُٓئیی‪َٗ :‬ف ىیٕحٌ حيَإحنویْ ٔ حهزخٍ حنًَحهّٔ ٔ حٗؼخٍْى ٔ حهزخٍ‬
‫حنُٕحرؾ ٔ آػخٍْى كی حنـخْهیّ ٔ ‪ٛ‬يٍحالٓالو ‪١ ،‬زغ حٔل‪ ،‬ىحٍ حكیخء حنؼهٕو ‪ ،‬ریَٔص ٓٔ‪‎ْ‎ ٔ4‬ق‪.‬‬
‫ػزيحنَإف حنًُخٔی‪،‬رخد حنًِِٓ‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫* كی‪ ٞ‬حنويیَ‪َٗ ،‬ف حنـخيغ حن‪ٜ‬ـیَ‪ ،‬طخنیق حاليخو‬
‫ٔظؼَریٍَ ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ً‬
‫ُ‬ ‫ٔحن‬ ‫د‬‫َ‬‫ََ‬ ‫ؼ‬‫حن‬ ‫يٍ‬ ‫ٔخء‬‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ٔحن‬ ‫ؿخل‬ ‫ْلَٗٓحنَ‬
‫ّ‬ ‫* هیَحنيّیٍ ٍُکهی‪ :‬حالػالو‪« ،‬هخيّٕ طَحؿى‬
‫٘ؼَ ٔ حن ّ‬
‫٘ؼَح‪.‬‬ ‫* أرٕكُیلّ ىیٍُٕی‪ :‬حن ّ‬
‫ٖٖٓ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫* حنًُـي كی حالػالو‪ ،‬نٕیْ يؼهٕف‪.‬‬

‫* حنوَآٌ كی ٗؼَ حنـخْهی ‪َ ،‬خْي يظٕنی‪.‬‬
‫‪ ۴۳‬ـ ‪ ّ١‬كٔیٍ‪ :‬كی حالىد حنـخْهی‪۶ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴۶‬ـ حنيٍحنًُؼٍٕ كیحنظلٔیَ رخنًؤػٍٕ‪ ،‬ؿاللحنيّیٍ حنٔیٕ‪١‬ی‪.‬ؽ ‪ ٕٔ۴ ٙ ۴‬ىحٍحنلکَـ ریَٔص‪.‬‬
‫‪ ۴۰‬ـ رهٕؽ حالٍد كی يؼَكش حكٕحل حنؼَد‪ٓ ،‬یي يلًٕى آنٕٓی‪ ،‬ؽٔ ‪ٕ۰۲ ٙ‬‬
‫‪ ۴۴‬ـ رهٕؽ حالٍد كی يؼَكش حكٕحل حنؼَد نالنٕٓی‪ ،‬ؽٔ‪ ۰۰ٙ ،‬رّرؼي‬
‫‪ ۴۲‬ـ رهٕؽ حالٍد كی يؼَكش حكٕحل حنؼَد نالنٕٓی‪ ،‬ؽٕ‪۰۲ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۲‬ـ ؿٕحى ػهی ؽ ‪4۴۲ ٚٛ ،۶‬ـ ٓٓ‪۳‬‬
‫ٔ‪ ۲‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ‪۳ٓٓ ٙ ، ۶‬‬
‫ٕ‪ ۲‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ‪ٖ4ٖٙ ، 4‬‬
‫ٖ‪ ۲‬ـ أرٕحنلَؽ ح‪ٛ‬لٓخَی ـ ح ِالؿخَی‪.‬‬
‫‪ٜ‬هظـ كیخطّ ٔٗؼَِ‪ ،‬يطزٕػخص ُٔحٍس حإلػالو‪ ،‬رـيحى ‪ٔ۲۰۳‬‬ ‫‪ ۲4‬ـ أيیش رٍ أرٗ حن ّ‬
‫‪ ۲۳‬ـ «نٕیْ ٗیوٕ» ٗؼَحء حنُّ‪َٜ‬حَیش هزم حإلٓالو‪ ٔ۶ٓ ٚٛ ،‬ـ ٖ‪ٔ۶‬‬
‫* رهٕؽ حالٍد كی يؼَكش حكٕحل حنؼَد نالنٕٓی‪ ،‬ؽٕ ‪ٖ4 ٙ‬‬
‫‪ ۲۶‬ـ ىٍ حنکخيم يزَى‪ ،‬رّحیُخٌ رّؿخی حؿَرش «ؿَرخٌ حنؼَد» ح‪١‬الم ٗيِ حٓض کّ ًْیٍ ْى‬
‫ؿًغ ؿَحد حٓض (ؽٔ‪)ٖٔٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ۲۰‬ـ أرٕحنلَؽ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ :‬حالؿخَی‪ ،‬ؽ‪ٕٔٓ ٙ ،ٔ۴‬‬
‫َٗح ً‪ٍ :‬ؿٕع ٕٗى رّحالؿخَی‪ ،‬ؽ‪ٕٓ۲ ٙ ،ٔ۴‬؛ حن٘ؼَ ٔ حن٘ؼَح‪ ،‬ؽٔ‪،‬‬ ‫‪ ۲۴‬ـ َٗف كخل طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫‪ٕ۰ٔ ٙ‬؛ َٗف ٕٗحْي حنًـُی‪ٓ ،‬یٕ‪١‬ی‪4ٖٔٔ۲ ٚٛ ،‬؛ هِحَش حالىد رـيحىی‪،‬ؽٔ‪۶۶ ٙ ،‬‬
‫َٗح ً‪ ...‬يخ ریٍ حنلویوش ٔحنوَحكش ٔحنویخل‪َ ،‬ـى ػزي حنکَیى ـ ؿَیيس حنَ٘م حْلٔٓ‪ ٢‬ـ‬
‫‪ ۲۲‬ـ طؤرّ‪ّ ٢‬‬
‫طخٍین حنَُ٘ ‪ ٕ۴‬ىیًٔزَٖٕٓٓ‬
‫ٓٓٔ ـ ُٗلَی ىٍ حیٍ ؿخ ْى ًََِی ‪ٛ‬ي گَكض! طَؿًّی حكٕحل ُٗلَی ٍح ىٍ حالؿخَی‬
‫ؽٕٔ‪۴۰ ٙ ،‬؛ هِحطش حالىد‪ ،‬ؽٕ‪ ٔ4 ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۶‬؛ َٗف يل‪٠‬هیخص حرٍحالَزخٍی‪ٔ۲۳ ٙ ،‬‬
‫رّرؼي؛ ًیم حاليخنی‪ ٕٓ۴ ٙ ،‬رّرؼي؛ حن٘ؼَحء حن‪ٜ‬ؼخنیک یٕٓق ههیق‪ ،ٖٕ۴ ٙ ،‬رزیُیي‪.‬‬
‫ٔٓٔ ـ حالؿخَی‪ ،‬ؽٖ‪ :۴ٔ ٔ ۰۴ ٙ ،‬حن٘ؼَ ٔ حن٘ؼَحء‪ ،‬ؽٕ‪۶۳۰ ٙ ،‬‬
‫ٕٓٔ ـ حالؿخَی‪ ،‬ؽٖ‪۴ٔ ٙ ،‬‬
‫ٖٓٔ ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽٖ‪۰ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ4‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽٖ‪۰4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۳‬ـ طَؿًّی حكٕحل ػَٔس رٍ حنٍٕى ٍح ىٍ حالؿخَی (چخپ ىحٍحنکظذ) ؽٖ‪۰ٖ ٙ ،‬؛ حن٘ؼَ‬
‫ٔ حن٘ؼَحء‪ ،‬ؽٕ‪۶۳۰ ٙ ،‬؛ حن٘ؼَحء حن‪ٜ‬ؼخنیک یٕٓق ههیق‪ ،ٖٕٓ ٙ ،‬رزیُیي‪.‬‬
‫‪ ٔٓ۶‬ـ حالؿخَی‪ ،‬ؽٕٔ‪4ٕ ٙ ،‬؛ ىیٕحٌ حنٌٓنییٍ؛ چخپ ىحٍحنکظذ‪ ،‬ؽٕ‪ٕٔ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۰‬ـ ‪ٟ‬یق ٕٗهی؛ طخٍین حالىد حنؼَد حنؼ‪ َٜ‬حنـخْهی‪.‬‬
‫‪ ٔٓ۴‬ـ ؿٕحىػهٗ‪ ،‬حنًل‪ٜ‬م كٗ طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو‪ ،‬ؽ ‪۳ ٙ ۲ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۲‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽٔ ‪ٔ۲۰ٙ ،‬‬
‫ٓٔٔ ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ‪۳ٔٙ ، ۶‬‬
‫‪ٖٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔٔٔ ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽٔ ‪ ٔ۰۶ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۰۰‬‬

‫حنٕؿـی ْلرطخ ِنٓخ کُض نهؼَد کؼزش‬ ‫یٕو َ‬ ‫ض حنؼَُدُ َ‬ ‫ٕٔٔ ـ َٔ نَٕ ‪ٛ‬هَ ِ‬
‫‪ٕٛ‬ح ُو (ًََ رٍ طٕنذ)‬
‫ٓخهی َ‪ٜ‬خٍی هزیم حنل‪ٜ‬ق ّ‬ ‫* ‪ٛ‬يّص کًخ ‪ٛ‬يَ ػ ًّخ ال یل ُّم نّ ُ‬
‫ّ‬
‫يٍ حنلَىّٔ كیٓخ یوهي ُ (كٔخٌ رٍ ػخرض)‬ ‫ٌ‬
‫ؿُخٌ‬ ‫اٌ ػـٕحد هللا کـ َم ّ‬
‫يـٕكـ ٍي‬ ‫*ٔ َ‬
‫ٔ کخٌ ؿزَی ُم ػُي هللا يؤيَٕخ‬ ‫* ٔ حنَٔف ؿزَی ُم كیٓى ال کلخء نُّ‬
‫ٔ ٍٔف حنويّ نـیْ نّ کلخ ٌء‬ ‫* ٔ ؿـزـَیـ ٌم حيـیـٍُ هللا كــــــــــیُـخ‬
‫ّ‬
‫ی أٔنـؼخ‬ ‫رـخنویَ ٔ حنـ ّ‬
‫َ٘ رـؤ ّ‬ ‫* يٍ یزٔ‪ ٢‬هللا ػــــــــهیّ ح‪ٛ‬زـؼـخ‬
‫ٔ هـي أرــــــخى اٍيـخ ٔ طُــزّؼــخ‬ ‫یًأل نـــــــّ يــــــُّ ًَـٕرـخ يـظَػـخ‬
‫اً ‪ٛ‬خٍػـُِٕ كؤری أٌ یُ‪َٜ‬ػخ‬ ‫ٔ هٕو نوًخٌ رـــــٍ ػــــــخى أه٘ؼـخ‬
‫اً حُيغ حنؼُـى رّيـخ أُيؼـخ‬ ‫ٔ حنلیم یــــــٕو ػــــَكخص کـؼکؼـخ‬
‫كـٌد ػــــــٍ رالىِ ٔ ٍٔػخ ‪...‬‬ ‫َخىی يـــــــــُخى ٍرّكـؤٓـًــــــــؼـخ‬
‫ٖٔٔ ـ یٕٓق ى ٍُِّ حنليحى‪ :‬حنوَآٌ ٔ حنکظخد؛ ریجش حنوَآٌ حنکظخریش‪ ۲ٔ ،ٕ۳ ٚٛ ،‬ــ ‪،۲۳‬‬
‫ٓ‪ ٔ4‬؛ حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬ح‪ٕ١‬حٍحنيػٕس حنوَآَیش‪ ٔٓ۶ٓ ٚٛ ،‬ـ ٔ‪ٔٓ۶‬‬
‫‪ ٔٔ4‬ـ ىالثم حنُزٕس حػَ كخكع ریٓوی‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٔٓ۴ ٙ ،‬؛ حال‪ٛ‬خرّ‪ ،‬ؽ ‪۳۳ٔ ٙ ،۳‬‬
‫‪ ٔٔ۳‬ـ حنزيحیّ ٔ حنُٓخیّ الرٍحػیَ ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٕٖٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٔ۶‬ـ ًْخٌ‪ ،‬رخد کؼذ رٍ نئی ؛ طخٍین حنوهلخء‪ ،‬ؽ ٔ‪ٔٓ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٔ۰‬ـ ػزيحنـهیم یٕٓق كُٔی‪ ،‬ػخنى حنًَأس كی حن٘ؼَ حنـخْهی‪ٔ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٔ۴‬ـ ػهی حنٓخًٗی‪ :‬حنًَأس كی حن٘ؼَ حنـخْهی‪۲۲ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٔ۲‬ـ نٕییْ ٗیوٕ‪ٗ :‬ؼَحء حنُ‪َٜ‬حَیّ‪۳ٕٓ ٙ ،‬‬
‫ٕٓٔ ـ ػهی حلْخًٗی‪ :‬حنًَأس كی حن٘ؼَ حنـخْهی‪ٔٓ۰ ٙ ،‬‬
‫ٕٔٔ ـ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬أرٕحنلَؽ‪ ،‬حْلؿخَی‪ ،‬ؽٕٔ‪ٔ۴۰ ٙ ،‬‬
‫ٕٕٔ ـ ىیٕحٌ حّٔ رٍ كـَ‪۳۶ ٙ ،‬‬
‫ٖٕٔ ـ كٍٔ رٍ رَ٘‪ ،‬حنًئطهق ٔحنًوظهق‪ٕٔ۴ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ4‬ـ ‪ٟ‬زی کٕكی‪ ،‬دمحمرٍ ػهی‪ ،‬حنًل‪٠‬هیخص‪ ،‬ؽٕ‪ٔ۲ٔ ٙ ،‬‬
‫* نٕییْ ٗیوٕ‪ٗ ،‬ؼَحء حنُ‪َٜ‬حَیّ‪ ۳ٕٓ ٚٛ ،‬ـ ‪۳ٓ4‬‬
‫‪ ٕٔ۳‬ـ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬أرٕحنلَؽ‪ ،‬حْلؿخَی‪ ،‬ؽٕٔ ‪.ٔ44 ٙ ،‬‬
‫* نٕییْ ٗیوٕ‪ٗ ،‬ؼَحءحنُ‪َٜ‬حَیّ‪ٖٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۶‬ـ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬أرٕحنلَؽ‪ ،‬حنلًخٓش‪ ،‬ؽٕ‪ٕٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۰‬ـ نٕییْ ٗیوٕ‪ٗ ،‬ؼَحءحنُ‪َٜ‬حَیّ‪۴۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۴‬ـ ر‪َٜ‬ی‪ ،‬حنلًخٓش حنز‪َٜ‬یّّ‪ ،‬ؽٔ‪ٕ4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۲‬ـ حَينٔی‪ ،‬حرٍػزيٍرّ‪ ،‬حنؼوي حنلَیي‪ ،‬ؽٔ‪ٔ۶۴ ٙ ،‬‬
‫ٖٓٔ ـ ػلیلی‪ ،‬ػزيهللا‪ ،‬حنًَأس حنؼَریّ كی ؿخْهیظٓخ ٔ حٓاليٓخ‪ ،‬ؽٔ‪ٕٕ ٙ ،‬‬
‫ٖٔٔ ـ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬أرٕحنلَؽ‪ ،‬حالؿخَی‪ ،‬ؽٖ‪۲۰ ٙ ،‬‬
‫ٕٖٔ ـ نٕییْ ٗیوٕ‪ٗ ،‬ؼَحءحنُ‪َٜ‬حَیّ‪۰۲ ٙ ،‬‬
‫ٖٖٔ ـ ُيوَ٘ی‪ ،‬ؿخٍهللا‪ ،‬حنک٘خف‪ ،‬ؽٔ‪ٕ۶ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ٖٓ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫‪ ٖٔ4‬ـ ػهی حنٓخًٗی‪ :‬حنًَأس كی حن٘ؼَ حنـخْهی‪ٔ4۴ ٙ ،‬‬

‫‪ ٖٔ۳‬ـ کلخنّ‪ ،‬ػًٍَ‪ٟ‬خ‪ ،‬حػالو حنُٔخء‪ ،‬ؽٔ‪۶ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖٔ۶‬ـ حرٍهیّى ؿُٕیّ‪ ،‬حهزخٍحنُٔخء‪.ٖ ٙ ،‬‬
‫* يیيحَی‪ ،‬حكًيرٍ دمحم‪ ،‬يـًغ حاليؼخل‪ ،‬ؽٕ‪ٔ۰ٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖٔ۰‬ـ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬أرٕحنلَؽ‪ ،‬حالؿخَی‪ ،‬ؽ‪۴ٕ ٙ ،ٔ۳‬‬
‫‪ ٖٔ۴‬ـ أرٕحنلٍٔ رالًٍی‪ ،‬كظٕف حنزهيحٌ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حنکظذ حنؼهًیّ‪4۳۴ٙ ،‬‬
‫‪ ٖٔ۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٓ‪ ٔ4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٔ‪ ٔ4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕ‪ ٔ4‬ـ حرٍكـَ حنؼٔوالَی‪ :‬كظق حنزخٍی كی َٗف ‪ٛ‬لیق حنزوخٍی ‪ ،‬ؽ ‪۰‬؛ ‪۰ٖٖ ٙ‬‬
‫* ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪ٖٔ۰ٙ ،۴‬‬
‫ٖ‪ ٔ4‬ـ ٓیي يلًٕى ٗکَٖ آنٕٓی‪ :‬رهٕؽ حالٍد كٗ يؼَكش حكٕحل حنؼَد‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖٓ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ44‬ـ ًْخٌ‪ٕ۰4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4۳‬ـ يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ك‪َ٠‬ص دمحم كَيٕىِ رخٗي‪ :‬يٍ كََُي ىٔ "ًریق" ْٔظى‪:‬‬
‫ٔ ـ اٍوبػیل مثیؼ کّ ىحٓظخٌ يل‪ٜ‬هٗ ىحٍى ٔ ىٍ ه‪ ٜٚ‬حالَزیخء آييِ حٓض‪ٔ ،‬ؿٕد ًرق‬
‫هَرخَٗ طٕٓ‪ ٢‬كخؿیخٌ ىٍ كؾ طًظغ‪ ،‬رَگَكظّ حُ ًْیٍ ىحٓظخٌ حٓض؛‬
‫ّ‬
‫ػجلّللا "مثیؼ" آٌْى ىحٓظخَٗ ىحٍى‪ .‬حؿًخل آٌ چُیٍ حٓض‪ :‬ىٍ ُيخَی کّ ػزيحنًطهذ رٍ‬ ‫ّ‬ ‫ٕـ‬
‫ػزي يُخف کهیيىحٍ هخَّی کؼزّ ٔ رٍِگ هَیٖ رٕى‪ ،‬یک ٓخل ىٍ يکّ ٓیم آيي ٔ چخِ ُيِو ٍح پَ‬
‫ًَٕى‪ ،‬ػزيحنًطهذ رَحی پیيح کَىٌ يلم چخِ ٔ الیَٔری آٌ ىچخٍ ػَٔص كَحٔحٌ ٗي؛ ىٍ َظیـّ رخ‬
‫هٕى ػٓي کَى کّ حگَ ‪ٛ‬خكذ ىِ كََُي پَٔ ٗي طخ ىٍ کخٍْخ رخ حٔ کًک کُُي‪ ،‬یکٗ حُ آٌْخ ٍح‬
‫ػزيّللا ىًْیٍ ٔ آهَیٍ كََُي ًکٍٕ ػزيحنًطهّذ رٕى‪ .‬هَػّ‬ ‫ّ‬ ‫رّهیي هَػّ ىٍ ٍحِ هيح هَرخَٗ ًَخیي ‪...‬‬
‫ػزيّللا‬
‫ّ‬ ‫ػزيّللا هَرخَٗ ٕٗى‪١ ،‬زن پیَٖٓخى کخُْخٌ ریٍ‬
‫ّ‬ ‫ػزيّللا حكظخى‪ ،‬ػزيحنًطهّذ کّ ًَیهٕحٓض‬
‫ّ‬ ‫رَّخو‬
‫ػزيّللا ‪...‬‬
‫ّ‬ ‫ػزيّللا آيي‪ ،‬ىِ َلَ ٗظَ ىیگَ ح‪ٟ‬خكّ ًَٕى‪ ،‬رخُْى‬
‫ّ‬ ‫ٔ ىِ َلَ ٗظَ هَػّ حَيحهض‪ ،‬رخُْى‬
‫ًْیٍ ‪ ٍٕ١‬ىٍ َْرخٍ هَػّ ىِ ٗظَ ح‪ٟ‬خكّ ًَٕى طخ ىٍ يَطزّٖ ىْى هَػّ رَّخو یک‪ٜ‬ي َلَ ٗظَ‬
‫ػزيّللا طؼيحى یک‪ٜ‬ي َلَ ٗظَ َلَ کَى‪ .‬رّطؤٓی حُ ًْیٍ يخؿَح‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫ح‪ٛ‬خرض ًَٕى ٔ ػزيحنًطهّذ رّؿخٖ‬
‫ًْیٍ طؼيحى ٗظَ يزُخٖ هٌٕرٓخء ىٍ ریٍ ػَد هَحٍ گَكض کّ رؼيح ً طٕٓ‪ ٢‬حٓالو َیِ حي‪٠‬خء ٗي ٔ‬
‫يٍٕى هزٕل ٔحهغ ٗي‪(.‬حرٍْ٘خو‪ :‬حنٔیَس حنُزٕیّ‪ ،‬ىحٍ حكیخء حنظَحع حنؼَری‪ ،‬ؽٔ‪)ٔ۳4ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4۶‬ـ آنٕٓی‪ ،‬ؽ ٖ‪ٕ۴ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4۰‬ـ حرٍْ٘خو‪ ،‬ؽ ٕ‪ٔ4۰ ٙ ،‬‬
‫‪ٔ4۴‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪۳۰۳ ٙ ،۴‬‬
‫‪ ٔ4۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٓ‪ ٔ۳‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ‪ٖ۶۲ ٙ ،۴‬‬
‫ٔ‪ ٔ۳‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕ‪ ٔ۳‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٖ‪ ٔ۳‬ـ (حرٍْ٘خو‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕٓ4 ٙ ،‬‬
‫‪ٖٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٔ۳4‬ـ أرٕحنلَؽ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬ؽ ٔٔ‪ٔ۳۳ ٙ ،‬‬

‫‪ ٔ۳۳‬ـ حرٍْ٘خو‪ ،‬م‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٔ4۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۳۶‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪۴۲ ٙ ،۳‬‬
‫‪ ٔ۳۰‬ـ ر٘یَ یًٕص‪ٗ ،‬خػَحص حنؼَریخص كی حنـخْهیش ٔحإلٓالو‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۴4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۳۴‬ـ حرٍْ٘خو‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٕٖٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۳۲‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪ٕٔٔ ٙ ، ۳‬‬
‫ٓ‪ ٔ۶‬ـ حرٍؿُٕی‪ ،‬ؽ ٔ ‪4۲ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ٔ۶‬ـ ر٘یَ یًٕص‪ٗ ،‬خػَحص حنؼَریخص‪ٔٔ۰ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ٔ۶‬ـ ػهی حنٓخًٗی‪ :‬حنًَأ كی حن٘ؼَ حنـخْهی‪۳۰ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٔ۶‬ـ ػلیلی‪ ،‬ػزيهللا‪ ،‬حنًَأس حنؼَریّ كی ؿخْهیظٓخ ٔ حٓاليٓخ‪۳۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶4‬ـ ر٘یَ یًٕص‪ٗ ،‬خػَحص حنؼَریخص‪ٔ۰ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶۳‬ـ ػزي يُٓخ‪َ١ ،‬حیق حنوهلخء ٔ حنًهٕک‪4ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶۶‬ـ ًْخٌ‪۶ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶۰‬ـ ًْخٌ‪۴۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶۴‬ـ ًْخٌ‪ٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶۲‬ـ حكًي رٍ هخٓى ٓؼيی يٍِكی‪ ،‬ػیٌٕ حالَزخء كی ‪١‬زوخص حنطزخء‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۶ٕ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ٔ۰‬ـ حرٍػزيحنزَ‪ ،‬حالٓظؼخد كی يؼَكش حال‪ٛ‬لخد ؽٔ‪ ٕٕ ٙ ،‬؛‬
‫* حرٍكـَ ػٔوالَی‪ ،‬حنًؼـى حنکزیَ‪ ،‬ؽ‪۰ٔٔ ٙ ،۰‬‬
‫ٔ‪ ٔ۰‬ـ ٍٔحیظی ىٍ ىٓض حٓض کّ حیٍ َٓٔى ىٍ ؿُگ «ًٔهخٍ» کّ ىٍ ٍُٔگخٍ پیٖ حُ‬
‫حٓالو يیخٌ ٓپخِ كخٍّ ٔ هزخیم «رکَ رٍ ٔحثم» ىٍ حیٍ يلم ىٍ گَكض‪َ ،‬یِ هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رَّْكخل حیٍ ٍٓى ػَری طخ ُُْٕ رَهَحٍ حٓض‪ ،‬طخ ُُْٕ ىٍ ئخروخص كٕطزخل کّیک طیى ػَری یک‬
‫‪َ١‬ف آٌ رخٗي‪َُ ،‬خٌ ٔ ىهظَحٌ ػَری ىٍ ه‪ ٢‬يويو طًخٗخچیخٌ رٍّه‪ ٔ ٚ‬آٔحُ يیپَىحَُي ٔ رخ‬
‫آُْگْخی ‪َٟ‬ری پ٘ظیزخَی يیَٕٗي‪.‬‬
‫ٕ‪ ٔ۰‬ـ أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ ‪١‬خثی‪َٗ ،‬ف ػاليّ طزَیِی‪َٗ ،‬ف حنلًخّٓ‪ ،‬ؽ‪ٕ4۳ ٙ ،4‬‬
‫ٖ‪ ٔ۰‬ـ هخني ػزيحنَكًٍ حنؼک‪ ،‬كیخس حن‪ٜ‬لخریخص‪ ،‬ؽٔ ‪ٖٓ۶ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٔ۰۳‬ـ حكًي رٍ ٓؼي‪ :‬حنطزوخص حنکزَی‪ ،‬ؽ ‪ٕ۲ٔٙ ، ۴‬‬
‫‪ ٔ۰۶‬ـ هخني ػزيحنَكًٍ حنؼک‪ٍٕٛ ،‬س يٍ كیخس ‪ٛ‬لخریخص حنَٕٓل‪۶ٖٓٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰۰‬ـ ٓیَ حػالو حنُزالء‪ ،‬حنٌْزی‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۶۲ ،4‬ـ ٔكیخص حالػیخٌ‪ ،‬حرٍ ههکخٌ ـ حنزيحیّ ٔحنُٓخیّ‪،‬‬
‫‪ ٔ۰۴‬ـ ىیٕحٌ ‪َ١‬كش رٍ حنؼزي‪ٔٓ4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰۲‬ـ أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ ‪١‬خثی‪َٗ ،‬ف ػاليّ طزَیِی‪َٗ ،‬ف حنلًخّٓ‪ ،‬ؽٔ ‪۴۴ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ٔ۴‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪۶۰۰ٙ، ۶‬‬
‫ٔ‪ ٔ۴‬ـ ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬يلَىحص حنلخظ حنوَآٌ‪ٕ۲۴ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ٔ۴‬ـ دمحمٍؿذ‪ ،‬هخٓى‪َ ،‬وخث‪ ٞ‬ؿَیَ ٔ حنلَُىم‪ ،‬ؽٔ ‪ٖ۶4 ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٔ۴‬ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬نٔخٌ حنؼَد‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٖٔ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ٖٓ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫‪ ٔ۴4‬ـ ‪١‬زَٓی‪ ،‬ك‪٠‬م رٍ كٍٔ‪ ،‬يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٖٔ۰ ٚٛ ، ۴‬ـ ‪ٖٔ۴‬‬
‫‪ ٔ۴۳‬ـ ؿٕحىػهی‪ ،‬ؽ ‪۶ٕٓ ٙ ، 4‬‬
‫‪ ٔ۴۶‬ـ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬أرٕحنلَؽ‪ ،‬حْلؿخَی‪ ،‬ؽ ٕٔ ‪ٔ۴۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۴۰‬ـ رـيحىی‪ ،‬ػزيحنوخىٍ‪ ،‬هِحَش حالىد‪ ،‬ؽ ‪ ٖ۰ٖ ٚٛ ، ۴‬ـ ‪ٖ۰4‬‬
‫‪ ٔ۴۴‬ـ ؿخكع‪ ،‬ػًَٔرٍ رلَ‪ ،‬حنَٓخثم حنکاليیّ‪۶۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۴۲‬ـ ؿٕحىػهی‪ ،‬ؽ ‪ٖ۳۴ ٙ ،۶‬‬
‫ٓ‪ ٔ۲‬ـ ؿٕحىػهی‪ ،‬ؽ ‪ٖ۳۶ ٙ ،۶‬‬
‫ٔ‪ ٔ۲‬ـ هَ‪١‬زی‪ ،‬دمحمرٍ حكًي‪ ،‬حنـخيغ حالكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ‪ٕٕٔ ٙ ،۰‬؛‬
‫* ‪١‬زَٓی‪ ،‬ك‪٠‬م رٍ كٍٔ‪ ،‬يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ‪ٔ۲ٔ ٙ ،4‬‬
‫ٕ‪ ٔ۲‬ـ ؿخكع‪ ،‬ػًَٔرٍ رلَ‪ ،‬حنَٓخثم حنکاليیّ‪۶۰ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٔ۲‬ـ طَيخَیُٗ‪ :‬حنِٔحؽ ػُيحنؼَد كٗ حنـخْهیش ٔ حالٓالو‪ٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲4‬ـ ًْخٌ‪۴۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲۳‬ـ ؿٕحىػهٗ‪ ،‬ؽ ‪ ۳ٖٖ ٙ ۶‬؛ طَيخَیُٗ‪ًْ ،‬خٌ‪ ٖ4 ٚٛ ،‬ـ ‪ٖ۶‬‬
‫‪ ٔ۲۶‬ـ حرَحْیى كُٕٖ‪ ،‬حكکخو حْلَٓس كٗ حنـخْهیش ٔحالٓالو‪4۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲۰‬ـ ؿٕحىػهٗ‪ ،‬ؽ ‪ ۳ٖٖ ٚٛ ،۳‬ـ ٓ‪۳4‬‬
‫‪ ٔ۲۴‬ـ حرَحْیى كُٕٖ‪ ،‬حكکخو حْلَٓس كٗ حنـخْهیش ٔحالٓالو‪4۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕٓٓ ـ ؿٕحى ػهٗ‪ ،‬ؽ ‪ ۳ٖٖ ٚٛ ،۳‬ـ ٓ‪۳4‬‬
‫ٕٔٓ ـ طَيخَیُٗ‪ ،‬حنِٔحؽ ػُيحنؼَد كٗ حنـخْهیش ٔ حالٓالو‪ٔ4ٕ ٙ ،‬‬
‫ٕٕٓ ـ ؿٕحىػهٗ‪ ،‬ؽ ‪۳ٖٔ ٙ ،۳‬‬
‫ٖٕٓ ـ حرَحْیى كُٕٖ‪ًْ ،‬خٌ‪۲۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٓ4‬ـ حرَحْیى كُٕٖ‪ًْ ،‬خٌ‪ 4ٖ ٚٛ ،‬ـ ‪۳4‬‬
‫‪ ٖٓ۳‬ـ طَيخَیُٗ‪۴۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٓ۶‬ـ حرَحْیى كُٕٖ‪ًْ ،‬خٌ‪ 4ٖ ٚٛ ،‬ـ ‪۳4‬‬
‫‪ ٕٓ۰‬ـ ؿٕحى ػهٗ‪ ،‬ؽ ‪۳ٖٖ ٙ ،۳‬‬
‫‪ ٕٓ۴‬ـ حرَحْیى كُٕٖ‪ًْ ،‬خٌ‪۳4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٓ۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕٓٔ ـ ٓیي يلًٕى ٗکَی حآلنٕٓٗ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٖٔٓٙ ،‬‬
‫ٕٔٔ ـ حرَحْیى كُٕٖ‪4ٖ ٙ ،‬‬
‫ٕٕٔ ـ ًْخٌ‪4۴ ٙ ،‬‬
‫ٖٕٔ ـ ًْخٌ‪۳۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ4‬ـ طَيخَیُٗ‪ ،‬حنِٔحؽ ػُيحنؼَد كٗ حنـخْهیش ٔ حالٓالو‪ ۶۳ ٚٛ ،‬ـ ٔٔٔ‬
‫‪ ٕٔ۳‬ـ ػهٗ حنٓخًٗٗ‪ٔ۶۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۶‬ـ طَيخَیُٗ‪ٔٔٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۰‬ـ َٗٓٓظخَٗ‪ ،‬حنًهم ٔ حنُلم‪ ،‬ؽ ٕ‪ٕ4۳ ٙ ،‬‬
‫‪ٖٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٕٔ۴‬ـ رَحٖ ُْي ىٔ هٕحٓظگخٍ رَّخوْخٖ أرٕٓلیخٌ ٔ ٓٓیم رٍ ػًَٔ‪ ،‬رّػُظزٍّؿٕع کَىَي ٔ‬
‫ٔهظٗ ػظزّ رخ ُْي يٍٕ٘ص کَى ٔ ٔیژِگْٗخ ٔ حكٕحل َْیک ٍح رَحٖ حٔ رخُگلض‪ُْ ،‬ي أرٕٓلیخٌ ٍح‬
‫رَگِیي (حرٍٓؼي‪ ،‬حنطزوخص حنکزَٖ‪ ،‬ؽ ‪)ٔ۴۰ ٙ ،۴‬‬
‫‪ ٕٔ۲‬ـ ‪١‬زَٖ‪ ،‬ؽ ٖ‪4ٓ۶ ٙ ،‬‬
‫ٕٕٓ ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬ييهم «‪.»ٌُ ٝ‬‬
‫ٕٕٔ ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬ييهم «يوض»‪.‬‬
‫ٕٕٕ ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬ييهم «‪.»ٌُ ٝ‬‬
‫ٖٕٕ ـ ػهٗ حنٓخًٗٗ‪ ٔ۶ٖ ٙ ،‬رَّوم حُ حنًهم ٔ حنُلم َٗٓٓظخَی‪.‬‬
‫‪ ٕٕ4‬ـ ‪١‬زَٖ‪ ،‬ؽ ٖ‪4ٕٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٕ۳‬ـ دمحمرٍ كزیذ رـيحىٖ‪ :‬يٍ َ‪ٜ‬ذ حنی حيّ يٍ حن٘ؼَحء‪ٖٕ۰ ،‬‬
‫‪ ٕٕ۶‬ـ ‪١‬زَٖ‪ ،‬ؽ ٖ‪4ٕ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٕ۰‬ـ حًٓخػیم رٍ ػهی أرٕحنليحء‪ ،‬حنًوظ‪ َٜ‬كی طخٍین حنزَ٘‪ ،‬ؽ ٔ‪۲۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٕ۴‬ـ حرَحْیى كُٕٖ‪۲ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٕ۲‬ـ ؿٕحىػهٗ‪ ،‬ؽ ‪ ۳ٖ۶ ٙ ،۳‬؛ طَيخَیُٗ‪ٖ۲ ٙ ،‬‬
‫ٖٕٓ ـ آنٕٓٗ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ۳ ٙ ،‬؛ ؿٕحىػهٗ‪ ،‬ؽ ‪۳ٖ۶ ٙ ،۳‬‬
‫ٖٕٔ ـ ‪١‬زَٖ‪ ،‬ؽ ‪ٔ۴ ٙ ،۳‬‬
‫ٕٖٕ ـ ؿٕحىػهٗ‪ ،‬ؽ ‪ ۳ٖ۶ ٙ ،۳‬؛ طَيخَیُٗ‪ٖ۲ ٙ ،‬‬
‫كَٔم‪ ،‬طخٍین حالىد حنؼَری‪ٔ۳۶ ٙ ،‬‬ ‫ٖٖٕ ـ ػًَ ّ‬
‫‪ ٕٖ4‬ـ طَيخَیُٗ‪4۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٖ۳‬ـ دمحمرٍ حًٓخػیم روخٍٖ‪ٛ ،‬لیق حنزوخٍٖ‪ ،‬ؽ ‪ٕٔ۲ ٙ ،۶‬‬
‫‪ ٕٖ۶‬ـ ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕٖ‪ٛ ،‬لیق ئهى‪ ،‬ؽ ‪ ٖٔ4 ٚٛ ،4‬ـ ‪ٖٔ۳‬‬
‫‪ ٕٖ۰‬ـ طَيخَیُٗ‪ 4۰ ٚٛ ،‬ـ ‪۲۰‬‬
‫‪ ٕٖ۴‬ـ حكًيرٍ ػهٗ هطیذ رـيحىٖ‪ ،‬طخٍین رـيحى‪ ،‬ؽ ‪ ٕٕٓ ٚٛ ،ٔ4‬ـ ٖٕٓ‬
‫‪ ٕٖ۲‬ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬ييهم «ٗـَ» ؛ آنٕٓٗ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ۳ ٙ ،‬؛ طَيخَیُٗ‪ٖٕ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ٕ4‬ـ کَکٗ(يلون) ؿخيغ حنًوخ‪ٛ‬ي‪ ،‬ؽ ٕٔ‪ 4۴۲ ٙ ،‬؛ ٗخكؼٗ‪ ،‬کظخد حالو‪ ،‬ؽ ‪۴ٖ ٙ ،۳‬‬
‫ٔ‪ ٕ4‬ـ «حنَؿم یوغ ػهٗ حيش هٕو كیزظخع ٔنيْخ كیَؿذ كیيّػیّ ٔ ی٘ظَیٓخ كیظّوٌْخ حيَأس» دمحمرٍ‬
‫كزیذ رـيحىٖ‪ ،‬يٍ َ‪ٜ‬ذ حنی حيّ يٍ حن٘ؼَحء‪ٖ4 ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ٕ4‬ـ حآلنٕٓٗ‪ ،‬ؽ ٕ ‪4 ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٕ4‬ـ ػهی دمحم رـخٔی‪ ،‬حیخو حنؼَد كی حنـخْهیّ‪ ٖٕ4 ٙ ،‬؛‬
‫‪ٕ44‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٖٔ۶ ٙ ،‬‬
‫«حنلَد حنلـخٍ» رّيؼُی «ؿُگ كـخٍ» ؿُگْخی حٓض کّ ىٍ يخِ كَحو ىٍ ىٍٔحٌ هزم حُ‬
‫ظٍٕٓ حٓالو ىٍ حَظٓخی هٌَ ٗ٘ى يیالى ٔحهغ ٗي‪ .‬ىٍ حیٍ ؿُگْخ هزیهّی کُخَّ ٔ هَیٖ ىٍ یک‬
‫‪َ١‬ف ٔ هزیهّی هیْ حنؼیالٌ ىٍ ‪َ١‬ف ىیگَ رٕىَي ٔ ْ٘ض ٍُٔ ٍح ىٍرَ گَكض‪.‬‬
‫‪ ٕ4۳‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪ ۳4۴ ٚٛ ،۳‬ـ ‪۳4۲‬‬
‫‪ ٕ4۶‬ـ يزخٍک حرٍحػیَ ؿٍِی‪ ،‬حنُٓخیش كیؿَیذ حنليیغ ٔحْلػَ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٖٔ4 ٚٛ ،‬ـ ‪ٖٔ۳‬‬
‫‪ٖٓ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫‪ ٕ4۰‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪۳4۴ٙ ،۳‬‬

‫‪ ٕ4۴‬ـ كوَحنيّیٍ ‪َ١‬یلی‪ ،‬يـًغ حنزلَیٍ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕٔ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ4۲‬ـ ك‪٠‬مرٍكٍٔ ‪١‬زَٓی‪ ،‬ؿٕحيغ حنـخيغ‪ ،‬ؽٔ ‪ ٕٔ4ٙ ،‬؛ آنٕٓی‪ ،‬ؽ ٕ‪۳ٓٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ٕ۳‬ـ حآلنٕٓی‪ ،‬ؽ ٕ‪۳ٓٙ ،‬‬
‫*دمحمرٍحكًي حَ‪ٜ‬خٍی هَ‪١‬زی‪ ،‬حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ؽ‪ٕ۰ٓٙ ،ٔ۰‬‬
‫ٔ‪ ٕ۳‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪ ۳۳ٔٚٛ ،۳‬ـ ٕ‪۳۳‬‬
‫ٕ‪ ٕ۳‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٖ‪ ٕ۳‬ـ دمحمرٍ حكًي حَ‪ٜ‬خٍی‪ ،‬حنـخيغ الَكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٖٔٓٙ ،‬‬
‫* دمحم ػِِ ىٍُِٔ‪ ،‬حنًَأس كی حنوَآٌ ٔحنُٔش‪ٔٓ4ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۳4‬ـ حآلنٕٓی‪ ،‬ؽٕ ‪ 4۲ ٚٛ ،‬ـ ٓ‪۳‬‬
‫‪ ٕ۳۳‬ـ ؿٕحىػهی‪ ،‬ؽ ‪۳۳ٕٙ ،۳‬‬
‫‪ ٕ۳۶‬ـ طوَیزخ ً ًّْی طلخٓیَ يطهذ ٍح ًْیٍگَّٕ َوم کَىِحَي حُ ؿًهّ ك‪٠‬مرٍ كٍٔ ‪١‬زَٓی‪،‬‬
‫يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽٔ‪ ٖٕ۲ٙ ،‬؛ حریؿؼلَ دمحم رٍ كٍٔ ‪ٕٓ١‬ی‪.‬‬
‫* حنظزیخٌ كی طلٔیَحنوَآٌ‪ ،‬ؽ ٕ؛ ‪ ٕ۳ٓ ٙ‬ـ ٔ‪ٕ۳‬‬
‫* ٍٗیي ٍ‪ٟ‬خ‪ ،‬حنًُخٍ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖ۴ٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۳۰‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪ ۳4۲ٚٛ ،۳‬ـ ٓ‪۳۳‬‬
‫‪ ٕ۳۴‬ـ حآلنٕٓی‪ ،‬ؽ ٕ‪4۲ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۳۲‬ـ حرَحْیى كُٕی‪ ،‬حكکخو حالَٓس كی حنـخْهیش ٔ حالٓالو‪ ٔٔ۰ٚٛ ،‬ـ ‪ٔٔ۲‬‬
‫ٓ‪ ٕ۶‬ـ ٗکَی آنٕٓی‪ ،‬ؽ ٕ‪۳ٔ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ٕ۶‬ـ حرَحْیى كُٕی‪ ،‬حكکخو حالَٓس كی حنـخْهیش ٔ حالٓالو‪ ٕٔٔٚٛ ،‬ـ ٕٕٔ‬
‫ٕ‪ ٕ۶‬ـ حكًي دمحم حنلٕكی‪ ،‬ىٍحٓخص كی حن٘ؼَ حنـخْهی ‪ٕٖٖٙ‬‬
‫ٖ‪ ٕ۶‬ـ ؿخكع‪ ،‬ػًَٔرٍ رلَ‪ ،‬حنَٓخثم حنکاليیّ‪۳۰ ٙ ،‬‬
‫* ػٔوالَی‪ ،‬حرٍكـَ‪ ،‬حال‪ٛ‬خرّ‪ ،‬ؽ‪۳ ٙ ،۴‬‬
‫‪ ٕ۶4‬ـ حكًي دمحم حنلٕكی‪ ،‬ىٍحٓخص كی حن٘ؼَ حنـخْهی ‪ٕٖٖٙ‬‬
‫‪ ٕ۶۳‬ـ ؿٕحىػهی‪ ،‬ؽ ‪ ۶ٖ۶ٚٛ ،4‬ـ ‪.۶ٖ۰‬‬
‫‪ ٕ۶۶‬ـ حرَحْیى كُٕی‪ٔٔ۲ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۶۰‬ـ ؿخكع‪ ،‬ػًَٔرٍ رلَ‪ ،‬حنَٓخثم حنکاليیّ‪۳۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۶۴‬ـ حآلنٕٓی‪ ،‬ؽ ٕ‪۳ٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۶۲‬ـ دمحمرٍ كزیذ رـيحىی‪ ،‬کظخد حنًلزَ‪ٖٖ۴ٙ ،‬‬
‫* ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ ‪ ۳۳۶ٚٛ ،۳‬ــ ‪۳۳۰‬‬
‫ٓ‪ ٕ۰‬ـ ؿٕحىػهی‪ ،‬ؽ ‪۳۳ٖٙ ،۳‬‬
‫ٔ‪ ٕ۰‬ـ حرَحْیى كُٕی‪ ٕٔٔ ٚٛ ،‬ـ ٕٕٔ‬
‫ٕ‪ ٕ۰‬ـ یلیی ٍَٕی‪ ،‬حٓالو ٔ آٍحء ٔ ػوخیي رَ٘ی‪۶ٔ۰ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٕ۰‬ـ ػزيحنٔالو رٍ دمحم طَيخَیُی‪ ،‬حنِٔحؽ ػُيحنؼَد كی حنـخْهیش ٔ حالٓالو‪ٕ4۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۰4‬ـ ؿٕحى ػهی‪ ،‬ؽ‪۳ٖٕٙ ،۳‬‬
‫ٖٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٕ۰۳‬ـ كزیذ رـيحىی‪ ،‬أهزخٍ حن٘ؼَحء ٔ‪١‬زوخطٓى ‪ٕٖ۶ٙ‬‬

‫ی" ىحٍحآلكخم حنـيیيس‪ .‬ریَٔص‪ٕ4۶ ٙ .‬‬ ‫‪ ٕ۰۶‬ـ حرٍكِو حالَينٔی‪" ،‬حنًلهی كی َٗف حنًـه ّ‬
‫‪ ٕ۰۰‬ـ ‪١‬زَی‪ ،‬ؽ‪ٕ۳۰ٙ ،۲‬‬
‫‪ ٕ۰۴‬ـ ‪ٛ‬لیق حنزوخٍی‪ ،‬ؽ‪ ،۰‬کظخد حنؼيس‪ ،‬رخد ٔ‪ ٔٔ4ٚٛ ،ٔ۰‬ـ ‪ٔٔ۳‬‬
‫* ٗکَی آنٕٓی‪ ،‬ؽ ٕ‪ ۳ٓ ٚٛ ،‬ـ ٔ‪۳‬‬
‫‪ ٕ۰۲‬ـ ؿٕحىػهی‪ ،‬ؿهي ‪ٔ ۶ٖ4 ٙ ،۳‬ی ىٍ ؿهي ‪ٛ ۳‬للخص ٕٔ‪ ۶‬طخ ‪ ٔ ۶ٖ4‬ؿهي ‪ٚٛ ،۰‬‬
‫‪ ٖ۶۳‬ـ ‪ ٖ۴۰ ٔ ٖ۴۶‬ـ ‪َٗ 4ٔ4‬ف يل‪ٜ‬هی حُ حَٕحع يؼخيالص ىحىِ حٓض‪َ .‬یِ ىٍ يٍٕى ٍٔحؽ ىٍْى‬
‫ٔ ىیُخٍ ىٍ ؿهي ‪ 4ٔ۳ ٚٛ ،۰‬ـ ‪ 4ٔ۶‬رّطل‪ٜ‬یم ٓوٍ گلظّ حٓض‪.‬‬
‫ٓ‪ ٕ۴‬ـ رالًٍی‪ ،‬كظٕف حنزهيحٌ‪ ،‬ؽٔ‪۶۲ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ٕ۴‬ـ گٕٓظخٔنٕرٌٕ‪۲4 ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ٕ۴‬ـ رالًٍی‪ ،‬حَٔخد حالَٗحف‪ ،‬چخپ ىٔو‪ ،‬هى‪ ،‬يـًغ حكیخء حنؼوخكش حالٓاليیّ‪۳۲ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٕ۴‬ـ كٍٔ حرَحْیى كٍٔ‪ ،‬طخٍین ٓیخٓی حٓالو‪ ،‬طَؿًّی أرٕحنوخٓى پخیُيِ‪ٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۴4‬ـ پخٍِی حُ هزخیم ػَد نٓـّْخی يو‪ٕٜٛ‬ی ىحٗظُي (چُخٌکّ حئَُ ْى ىحٍَي) حُ آٌ‬
‫ؿًهّ حیٍکّ رؼ‪٠‬یْخ کخف هطخد ٍح ٗیٍ طهلع يیکَىَي ٔ رّؿخی نک نٖ يیگلظُي ٔ حیٍ‬
‫ح‪ٛ‬طالف ک٘کّ٘ َخو ىحٗض‪ًْ ،‬یٍ‪ ٍٕ١‬کٔکّٔ ٔ حيؼخل آٌ رٕى کّ رّؿخی ٓیٍ رّکخٍ يیرَىَي ٔ‬
‫ػُؼُّ ٔ ؿیَِ‪ٔ ...‬نی ُرخٌ ػَری هَیٖ حُ حیٍ هزیم ح‪ٛ‬طالكخص يُِِ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٕ۴۳‬ـ ئؼٕىی ىٍ ئَؽ حنٌْذ ىٍ روْٖخی طخٍیوی يَرٕ‪ ١‬رًّکَ ‪ٛ‬لَحَ٘یُخٌ‪ً ،‬کَ‬
‫حىیخٌ ٔ ػوخیي ػَد ىٍِٔی ؿخْهیض‪ ،‬حكٕحالص کخُْخٌ ٔ روٖ يَرٕ‪ ١‬رًّکَ ٓخلْخ ٔ يخِْخی‬
‫ػَد‪ ،‬پخٍِی حُ حكکخو ٔ حػًخل آَخٌ ٍح َوم کَىِ حٓض‪.‬‬
‫* ؿَؿی ُیيحٌ‪ :‬طخٍین طًيٌ حٓالو‪ ،‬طَٓحٌ‪ ،‬حيیَکزیَ ؽ ٖ ‪ 4ٖٚٛ‬ـ ‪4۶‬‬
‫‪ ٕ۴۶‬ـ كظٕف حنزهيحٌ‪ 4۰ٖ ٙ ،‬؛ كـَحالٓالو‪ٔ4ٔٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۴۰‬ـ يؼخٍف حرٍهظیزّ‪ٕ4ٓٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۴۴‬ـ حنکخيم الرٍحػیَ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٕ۴۲ ٖ۶۰ ٙ ،‬ـ‬
‫‪ ٕ۴۲‬ـ حىٔحٍى گیزٌٕ‪ :‬حَلطخ‪ٓ ٔ ١‬وٕ‪ ١‬حيپَح‪ٍٕ١‬ی ٍٔو‪ ،‬ك‪ٜ‬م پُـخْى‪.‬‬
‫ٓ‪ ٕ۲‬ـ ىحٍحنُئِ <کّ ًْخٌ هخَّی ه‪ٜ‬ی رٍ کالد رٕى> ىٍ کُخٍ ئـيحنلَحو ٔ ًٓض ؿَری‬
‫ىٍد آٌ رّٕٓی کؼزّ رخُ يیٗي‪ًْ .‬چُیٍ َوطّی آؿخُ ٔ حَـخو كَکض طًخو‬ ‫آٌ يٕهؼیض ىحٗض ٔ ِ‬
‫‪ٜ‬ی رّپَٕٔ‬ ‫کخٍٔحٌْخی طـخٍی يکّ حُ ىحٍحنُئِ رٕى‪َٓ .‬پَٓظی ىحٍحنُئِ پْ حُ يَگ هُ َ‬
‫ػزيحنيحٍ ٍٓیي ‪ ...‬طخ آٌ کّ كکیى رٍ كِحو‪ ،‬ىحٍحنُئِ ٍح حُ يُ‪ ٍٕٜ‬رٍ ػخيَ رٍ ْ٘خو رٍ ػزي يُخف‬
‫رٍ ػزيحنيحٍ رٍ ه‪ٜ‬ی هَیي‪ٓ ،‬پْ ػکَيش رٍ ْ٘خو آٌ ٍح حُ كکیى رٍ كِحو هَیي ٔ ىٍ ُيخٌ‬
‫حٓالو ىٍ حُحی ٓٓٔ ِْحٍ ىٍْى رّيؼخٔیش رٍحرٕٓلیخٌ (كکـ‪4ٔ:‬ـٓ‪ )۶‬كَٔهض‪ .‬يؼخٔیّ ىحٍحنُئِ ٍح‬
‫ىحٍحاليخٍِی يکّ هَحٍ ىحى‪ .‬رؼيْخ حیٍ يکخٌ ىٍ ىٍِٔی حيٕیخٌ ٔ ىٍِٔی حٔل ػزخٓیخٌ‪ ،‬حهخيظگخِ‬
‫ههلخ ىٍ يٕٓى كؾ ٗي‪ .‬ىٍ ػیٍ كخل ْخٌٍٔ ػزخٓی (كکـ‪ ٔ۰ٓ :‬ـٖ‪ )ٔ۲‬كَيخٌ ٓخهض رُخیی ىیگَ‬
‫رَحی حهخيض ههلخء ىحى ٔ حُ آٌ پْ ٓخهظًخٌ ىحٍحنُئِ ٍٔ رّ ٔیَحَی َٓخى‪ .‬ىٍ حٔحهَ هٌَ ٕٓو‬
‫ْـَی ٔ ىٍ ٍُٔگخٍ حنًؼظ‪٠‬ي رخهلل (ههیلۀ ػزخٓی)‪ ،‬حیٍ رُخ پْ حُ طؼًیَحص ٔ رخُٓخُیْخیی ىٍ‬
‫ٓظٌْٕخ ٔ ‪١‬خمْخی آٌ‪ ،‬رّ ئـي حنلَحو يهلن ٔ ؿِثی حُ آٌ ٗي‪.‬‬
‫ٖٔٔ‬ ‫كکًض چٓخٍو‪ :‬ػَد پیٖ حُ حٓالو‬

‫‪۰‬‬
‫ــــــــــــــــــــــــــ‬
‫هوآى‬ ‫ـ‬ ‫اٍــــــــالم‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕٖٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫هوآى‬

‫كئى یک ِْحٍ ٔ ىٔ ‪ٛ‬ي ٓخل رؼي حُ ظٍٕٓ "‪١‬خنْ" ٔ یک ِْحٍ ٔ حَيٖ ٓخل‬
‫پْ حُ ّٓ كیهٕٔف يًٓٗ چٌٕ ٓوَح‪ ،١‬حكال‪ ٔ ٌٕ١‬حٍٓطٕ ىٍ یَٕخٌ‪ ،‬ىٍ حٔحیم هٌَ‬
‫ْلظى طَٓخیی ؿُخد ٓیّيحنکَٕیٍ ك‪َ٠‬ص دمحمي‪ٜ‬طلٗ ملسو هیلع هللا ىلص ىٍ "ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ"‬
‫آيي‪ ،‬هٕى ٍح «ٓیّي ُٔني آىو» (آهخی كََُيحٌ آىو) يؼَكی ًَٕى ٔ حػالو ىحٗض کّ‬
‫آهَیٍ پیخيزَ ٰانٓی (هخطى حنُّزییٍّ) حٓض‪ ،‬حُ ؿخَذ هيحی یگخَّ ٓوٍ يٗگٕیي؛‬
‫ٍٓخنظٖ ؿٓخَی حٓض ٔ پیخيٖ «ؿِ ٔكٗ ٰانٓی» َیٔض‪ .‬حٔ كیهٕٔف َزٕى ٔ طؼهیى‬
‫َيیيِ رٕى‪ٰ ،‬نکٍ ًٍْ هالم ىحٗض‪ ،‬حَٔخَی رٔیخٍ ًُْٕٗي ٔ ىحٍحی حٓظؼيحىْخی ٔیژِٖ‬
‫ٍْزَی رٕى‪ .‬ىػخی ًْیّ٘گی حٔ حیٍ گِحٍِ رٕى‪« :‬حنهّ ُٓ َى أ ٍَِِی حْلٗیخء کًخ ْی = هيحیخ‬
‫رّيٍ کًک کٍ طخ ٔحهؼیضْخ ٍح آٌچُخٌکّ ْٔض ىٍک کُى‪ ».‬حَٔخٌ ٍح کخثُی يظؼهن‬
‫رّؿٓخٌ ىیگَ ىحَٔض ٔ ٍحِ ٍٓظگخٍی ٍح «حیًخٌ رّؿیذ» ٔ «کَىحٍ َیک» حػالو‬
‫کَى‪ .‬حٔ رَحی ػَد ػِص آٍٔى‪ٛ ،‬هق ٔ رَحىٍی آٍٔى‪ ،‬هيٍص ٔ ػَٔص ٔ يکخَض ٔ‬
‫ؿخٔیيحَّگی آٍٔى ٔ رُیخٌگٌحٍ یک طًيٌ رٍِگ ؿٓخَی گَىیي‪.‬‬
‫پیٖ حُ َْ ٓوُی رخیي ريحَیى کّ حىیخٌ يهضْخ ىٍ ٍحٓظخی طًيٌ يهضْخ هخرم‬
‫رٍَٓی حٓض‪ َْ .‬طًيَی ىٍ كي هٕى ىحٍحی ٗخهّْخ ٔ روْٖخی يخَُي ‪ُٛ‬ؼض‪،َُْ ،‬‬
‫كَُْگ‪ ،‬حىریخص‪ ،‬طـخٍص ‪ٍٔ ٔ ...‬حر‪ ٢‬رخ يهم ىیگَ حٓض‪ ٔ .‬ىیٍ <َْچّ رخٗي>‬
‫هًٔض يؼُٕی ٔ حهالهی ٔ كوٕهت ًْخٌ طًيٌ ٍح ط٘کیم يیىْي کّ يظ‪ ًٍّ ٠‬رخیيْخ ٔ‬
‫َزخیيْخی ٍٔحر‪ ٢‬حَٔخٌْخ رخ یکيیگَ حٓض‪ .‬حگَ حیٍ ٓوٍ ٍح رپٌیَیى‪ ،‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ؿٓض پیکخٌ ىیٍ {حىیخٌ} حُ ُيیٍ رًّٓض آًٓخٌ َ٘خَّ يیٍٔى‪ َّ ،‬رخنؼکْ‪.‬‬
‫چُخٌکّ هٕحَيیى‪ ،‬ػَد طخ حیٍيٕهغ رّیک ٍٓظخهیِ رٍِگ كَُْگی ٍٓیيِ رٕى‪،‬‬
‫رّحػَ حیٍ ٍٓظخهیِ كَُْگی رٕى کّ ػَدْخ رّكيی حُ ٍٗي طخٍیوی ٍٓیيِ رٕىَي کّ‬
‫‪ٖٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًُْیضْخ يُظظَ ظٍٕٓ یک پیـًزَ ػَری ٗيِ رٕى‪ .‬ىٍ ًّْی يلخكم ٓوٍ حُ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص رؼؼض یک پیـًزَػَری رٕى ٔ حیٍ ٍح هَیذحنٕهٕع يیىحَٔظُي‪.‬‬
‫ىٍ ػَ‪ْ ّٛ‬خی طـخٍص ٔ ٍٔحر‪ ٢‬رخ يهم ىیگَ َیِ َُٓيیٍ ػَرٔظخٌ طخ ػٓي‬
‫ظٍٕٓ ك‪َ٠‬ص دمحم رّيَکِ يًٓی رَحی رخٍحَيحُی ٔ طَحَِیض کخال ٔ ئخكَ يیخٌ‬
‫ٗزّهخٍِٖ ُْي ٔ ٕٓحكم َٗهی آكَیوخ ٔ ههًَٔ ٍٔو ىٍ كُِٕٖ پُٓخٍٔ "ٗخيخص"‬
‫طزيیم ٗيِ رٕى ٔ ػَدْخ طخؿَحٌ يٕكن ٗيِ رٕىَي‪ ،‬يغٌْح حُ حيٕحؽ ٔ طکخَّْخی‬
‫كکَة كالٓلّٖ یَٕخَی رَٗ‪ٜ‬یذ يخَيِ ٔ ؿَم حْٔخو ٔ هیخالص هٕى رٕىَي‪.‬‬
‫ىٍ حكٕحل ٗو‪ٜ‬ت ؿُخد ٓیّيحنزَ٘ كو‪ ٢‬ىٔ ٓلَ رّٗخو [آٌ ْى ًَْحِ کخٍٔحٌ‬
‫طـخٍطی] رّػزض ٍٓیيِ حٓض؛ ىیگَ ىٍ ‪ٕ١‬ل ػًَ ٖ‪ٓ ۶‬خنّٖ هٕى حُ ٗزّؿِیَِٖ‬
‫ػَرٔظخٌ هخٍؽ َگَىیيِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ يٕهغ حٔ‪ٟ‬خع كکَٖ‪ ،‬كَُْگٗ ٔ حػظوخىٖ ىٍ‬
‫ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ رخ َٗحیطٗ كخکى رَ یَٕخٌ كَهٗ رٔیخٍ ىحٗض‪ .‬ىٍ یَٕخٌ طوَیزخ ً‬
‫ًّْٖ ئخثم ٍٍٔٗ ٗيِ رٕى‪ ،‬حَٔـخو كکَٖ رّٔؿٕى آييِ رٕى‪ ،‬ح ّيخ رَ َُٓيیٍ‬
‫ػَرٔظخٌ طلَم حَيیّ٘حٖ ٔ حػظوخىٖ كخکى رٕى‪ ،‬طخ حیٍ يٕهغ َ٘خَّٖ ٔؿٕى َيحٍى کّ‬
‫ریخَگَ ٍٕٓم ٔ َلًٕ حكکخٍ كهٔلٗ رّٗیِٕٖ ػوهت یَٕخَٗ ىٍ ػَرٔظخٌ رخٗي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫حكخ‪ ّٖ١‬حكکخو ٔ ٍُٓ حىیخٌ يٕٓخیٗ ٔ ػیٔخیٗ (ػٓيیٍ) کّ َْیک ىٍ ُيخٌ هٕى‬
‫ىحػیّٖ َزٕص ٔ ىٍیخكض ٔكٗ حُ ؿخَذ هيحٖ ٔحكي ٍح ىحٗظُي؛ رَ حكکخٍ ٔ يؼظويحص‬
‫ؿخيؼّٖ آٌٍُٔ ٗزّؿِیَِ ٔ ٗو‪ ٚ‬ك‪َ٠‬ص ٓیّيحنًَٓهیٍ ئهى حٓض‪ .‬حٔ ٗیِٕ ٔ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل طؼخنیى كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٍح َخُٗیيِ گَكض ٔ ْیچ ػالهّٖ رّآٌ َ٘خٌ َيحى‪.‬‬
‫َْچُي ىٍ کظخری کّ ػَ‪ ّٟ‬ىحٗض َٕػی «يؼَكض ٕٗٓىی» طٕ‪ٛ‬یّ يٕٗٗى؛‬
‫ح ّيخ َّرَحی ىٍک يخْیض ٔ ک٘ق ػهض‪ ،‬رم رَحی طوٕیض حیًخٌ رّهيحی کّ ىٍ پ٘ض‬
‫حیٍ ظٕحَْ پُٓخٌ حٓض‪ .‬گَچّ یک هٌَ رؼي حُ حٔ پیَٔحَٖ كـى گٔظَىِٖ حُ‬
‫كهٔلّٖ یَٕخَی ٍح ٔحٍى طلکَحص ىیُت حٓاليی ًَٕىَي ٔ رَحی هٌَْخ يزخكؼخص‬
‫ٕٓىيُي كهٔلی ٍح ٓخيخٌ ىحىَي؛ حيخ ك‪َ٠‬ص ٓیّي ٔ ئهًیٍ حٔنیّ رّيزخكؼخص كهٔلی‬
‫ػالهّٖ َيحٗظُي‪ .‬حٔ ٍحِ ٔ ٍٓى حىیخٌ حرَحْیًٗ ٍح ىٍ پیٖ گَكض ٔهٕى ٍح ىٍحيظيحى‬
‫پیخيزَحٌ پی٘یٍ يؼَكی کَى‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ ىیٍ يلٕٓو ُٗخهظّ ٗيِ رٕى ٔ حىیخٌ‬
‫حرَحْیًی ؿخیگخِ گٔظَىِ ىٍ حًْخٌ ٓخکُخٌ حیٍ َٕحكی ىحٗظُي‪.‬‬
‫حىیخٌ حرَحْیًٗ ىحٍحی هخٓظگخِ یگخَّ حٓض‪ :‬یک هيح‪ ،‬یک َژحى (ٓخيی) یک‬
‫پيٍ (حرَحْیى) یک يُطوّی ؿـَحكیخیی ٔ كَُْگی ‪ ...‬نٌح یکٗ رؼي حُ ىیگَٖ رَ‬
‫كٔذ ٔ‪ٟ‬غ ؿخٍٖ يکًم‪ ،‬یخ يـيى یک ىیگَحَي ٔ يخْیظٗ یگخَّ ىحٍَي‪ ،‬رخیي ىٍ پیَٕي‬
‫‪ٖٔ۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫رخْى حٍُیخرٗ َٕٗي‪ .‬ح‪ٛ‬م ىٍ حىیخٌ حرَحْیًی «یٕٓىیض» حٓض کّ حُ كیغ ُيخَی رَ‬
‫ػ‪ َٜ‬كهٔلّٖ یَٕخَی َیِ طويو ىحٍى‪« .‬طٍٕحص» َؤظیٍ يظٍ حٓض کّ رَّخو «هيحی‬
‫یگخَّ» رَ حكکخٍ رَ٘ كکٕيض کَى ٔ ٓخُٔکخٍ َُيگی حٔ ٍح ٓخيخٌ ىحى‪[ .‬گَچّ ٗخیغ‬
‫حٓض کّ هزم حُ آٌ‪ ،‬يظٌٕ طٕكیيی ٔؿٕى ىحٗظّ «يخَُي حیٍکّ حُ ‪ٛ‬لق حرَحْیى َخو‬
‫رَىِ يٕٗٗى» چٌٕ ىٍ ىٓض َیٔض‪ ،‬رُخءح ً ًَٗطٕحٌ چیِی گلض] حيخ ٍٍٔٗ حٓض کّ‬
‫ىٍ طخٍین رَ٘ ْیچ يظُی رّحَيحُِٖ طٍٕحص ٔ طهًٕى رَ َُيگی حٔ طؤػیَ َگٌحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫َ‪َٜ‬حَیض ٔ حٓالو حُ ىل ًْخٌ ریٌَٔ آييِحَي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ حكکخو ٔ طکخنیق‬
‫یٕٓىیض رٔخ ٗخم ٔ ُٓگیٍ رٕى‪ ،‬ػیٔی رّيُظٍٕ ح‪ٛ‬الف ٔ طهطیق آٌ‪ ٍٕٕٗ ،‬کَى‪.‬‬
‫رّػزخٍص ٍٍٔٗطَ‪ ٍٕٕٗ :‬ػیٔی ىحٍحی ىٔ ؿُزّٖ ٓیخٓی ٔ يٌْزی رٕى؛ ىٍ ٔؿّ‬
‫ٓیخٓی‪ ،‬ػ‪ٜ‬یخٌ ػیٔی ػهیّ ؿزخٍیض ٔ ُیخىِهٕحْی كکٕيض ٍٔو رٕى؛ ىٍ ٔؿّ‬
‫ىیُی‪ ٍٕٕٗ ،‬ػیٔی ػهیّ حكکخو ٗيحى ٔ ؿالظ طٍٕحص ٔ حٗظٓخی ٓیَیَخپٌیَ يالّیخٌ‬
‫یٕٓىی رٕى‪ ،‬ىٍ ٔحهغ ػیٔی ٍْٕٔخٖ ٍحیؾ ىیٍ ٔ ىٔنض ٍح یک ؿخ ٍى کَى‪.‬‬
‫ػیٔی ىٍ يٕػظّٖ يؼَٔف "َٓکِٕ" گلظّ رٕى رَّٗیؼض يٕٓی ٔكخىحٍ‬
‫حٓض؛ ح ّيخ پیَٔحٌ حٔ رّکهی حُ آٌ كخ‪ٛ‬هّ گَكظُي‪ .‬ػیٔی يخَُي َْٓیخٓظگَ گلض‪:‬‬
‫«گًخٌ يزَیي کّ آييِحو طخ طٍٕحص يٕٓٗ ٔ َٕٗظّْخٖ ٓخیَ حَزیخء ٍح ئُٕم کُى‪ ،‬يٍ‬
‫آييِحو طخ آٌْخ ٍح طکًیم ًَخیى ٔ رّحَـخو ٍٓخَى‪ ،‬رٍّحٓظٗ رًّٗخ يٗگٕیى کّ حُ يیخٌ‬
‫حكکخو طٍٕحص‪َْ ،‬آٌچّ کّ رخیي ػًهٗ ٕٗى‪ ،‬یویُخ ً ًّْ یک رّیک ػًهٗ هٕحْي‬
‫ٗي‪ٔ )ٔ(».‬نی ىٍ ػًم حكکخو طٍٕحص ٔ هخٌَٕ يٕٓی ٍح یک رّیک طؼطیم کَى‪.‬‬
‫حُ رخد ًََّٕ‪َٓ :‬حٌ هٕو‪ َُٗ ،‬يظٓى رّػًهٗ ري ٍح ک٘خٌ ک٘خٌ َِى ػیٔٗ‬
‫آٍٔىَي کّ ‪١‬زن َٗیؼض يٕٓٗ رخیي ُٓگٔخٍ يٗٗي‪ ،‬ح ّيخ ػیٔٗ گلض‪:‬‬
‫«رهٗ‪ ،‬آٌهيٍ ُٓگ رّحٔ رَِیي طخ رًیَى‪ٰ ،‬نکٍ َؤظیٍ ُٓگ ٍح رخیي کٔٗ رَِي‬
‫کّ هٕى گُخْٗ يَطکذ َ٘يِ رخٗي‪ ».‬حیٍ ٍح گلض ٔ َٕٓ ٍح پخثیٍ حَيحهض‪ ،‬پْ حُ‬
‫نلظخطٗ َٓ ٍح رهُي کَى ٔ ىیي ىٍ ح‪َ١‬حكٖ ؿِ آٌ ٌُ ىیگَ ْیچکْ ًَخَيِ حٓض!‬
‫ػیٔٗ هطخد رّآٌ ٌُ گلض‪« :‬رَٔ هخَّحص‪ ،‬ىیگَ کخٍٖ ري يکٍ‪)ٕ(».‬‬
‫حئَُِ ئیلیض ْیچَٕع حكکخو طکهیلی ٔ كالل ٔ كَحو َيحٍى‪ .‬ئیلیض یک‬
‫ىیٍ ؿيیي ٔ ئظوم َیٔض‪ ،‬هَٔؽ حُ یٕٓىیض ٔ الىیُت يل‪ ٞ‬حٓض‪ .‬رَهالف‬
‫یٕٓىیض ٔ حٓالو‪ ،‬ىحٍحی هزهّ َیٔض‪ .‬ىیُی کّ حكکخو ٔ طکخنیق ٔ كالل ٔ كَحو ٔ هزهّ‬
‫َيحٗظّ رخٗي‪ ،‬ىیٍ َیٔض‪ .‬ػیٔٗ ٍٕٕٗگَ ٔ ح‪ٛ‬الفگَ رٕى‪ ،‬حكکخو ٔ َٗیؼض ؿيیيٖ‬
‫َیخٍٔى ٔ هٕى ْیچٔهض ييػت پیخيزَی ٔ ىٍیخكض ٔكی حُ ؿخَذ هيح َ٘يِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٖٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رًّْیٍطَطیذ حَخؿیم كخٖٔ حكکخو ٔ طکخنیق َیٔظُي‪َٓ ،‬گٌٗض ػیٔٗ ْٔظُي کّ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬حكَحى حَٔخَی طلَیَ ٗيِ ٔ ه‪ٜ‬ي َٕیُٔيِگخٌ حٍحثّٖ ٓخُٔکخٍ حهالهی ٔ‬
‫ىػٕص رّطٔخْم ٔ طٔخيق حُ طلَیَ آٌ حٓض‪ .‬گٌحٍٗخطی کّ حَخؿیم حُ گلظخٍ ٔ کَىحٍ‬
‫ػیٔٗ حٍحثّ يٗىُْي يؼهٕو َیٔض ػیٔی آٌ کخٍْخ ٍح کَىِ رخٗي ٔ آٌ ٓوُخٌ ٍح گلظّ‬
‫رخٗي‪ .‬حَخؿیم رخ ‪َ١‬ف يؼخىنّٖ ٍُٔٗلکَحَّٖ «ىیٍ رَحٖ حَٔخٌ‪ ،‬یخ حَٔخٌ رَحٖ‬
‫ىیٍ؟» رَ آٌ رٕىَي طخ حكکخو ٗخم یٕٓىیض ٍح طهطیق کُُي‪ ،‬هيحٖ یٕٓى ٍح کّ چٌٕ‬
‫ٓهطخٌ ؿخیَ يؼَكٗ ٗيِ رٕى‪ ،‬رّپيٍٖ يَٓرخٌ يزيل ًَخیُي‪ ٔ .‬يٕكن ٗيَي كـى‬
‫ُیخىٖ حُ ػٕح‪١‬ق ٔ حهالهیخص ٍح ٔحٍى حكکخو حؿَحیٗ کُُي‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ يٍٕى حهزخل‬
‫طٕىِْخی هَحٍ گَكض کّ حُ حكکخو هٔخٔطًُيحَّ ٔ هَحؽْخی ُٓگیٍ یٕٓىیض رّٓظِٕ‬
‫آييِ رٕىَي‪ .‬حُ ىیگَٕٓ چٌٕ ػیٔی ََٕٓٗض ؿىحَگیِ ىحٗض‪ ،‬يظآنٓخٌ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ‬
‫ػیٕٔیض هظم كـیغ حٔ ٍح رٓخَّ کَىِ حُ يزخَت یٕٓىیض كخ‪ٛ‬هّ گَكظُي‪ .‬آٌْخ چُیٍ رُیخى‬
‫کَىَي کّ ػیٔی رَحی آيَُٕ ٔ رو٘خیٖ گُخْخٌ حيض هَرخَی ٗيِ حٓض‪ ،‬رُخءح ً رخ‬
‫طويیى حیٍ هَرخَت رٍِگ‪ ،‬ىیگَ کهیّٖ حكکخو ٔ طکخنیق حُ ىٕٔ حيض رَىحٗظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬ريیٍطَطیذ َٗیؼض يٕٓی رّکهی طؼطیم ٗي؛ ح ّيخ كَيض ظخَْی آٌ كلع‬
‫گَىیي‪ .‬یؼُی ئیلیض طٍٕحص ٍح هزٕل ىحٍى‪ٔ ،‬نی رّحكکخو آٌ ػًم ًَیکُي‪.‬‬
‫حیٍ ٔ‪ٟ‬غ رَ ؿُخد دمحم ي‪ٜ‬طلی هٕٕ َیخيي ٔ حُ پٌیَٕ حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض حرخء‬
‫ٍُٔیي؛ نٌح طؼخنیى حٔ حٓظًخنّٖ آٗکخٍ رّطـيیي َٗیؼض ٓخروّ ىحٍى‪ .‬هَآٌ رخ ‪َٛ‬حكض‬
‫ٔ رّکَحص رَ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع طؤکیي يٍُٗٔى کّ کخٍٕ حىحيّٖ ٍحِ حَزیخء ٓهق رخٗي‪.‬‬
‫هَآٌ هٕى ٍح طـيیي کُُيِٖ حكکخو َخد ٰانٓی يٗىحَي کّ پیٖطَ رَ حَزیخء ٓهق‬
‫َخُل گَىیيِ‪ٰ ،‬نکٍ طٕٓ‪ ٢‬کخُْخٌ ٔ ٍٔكخَیٌٕ ح ُيى هزهٗ طلَیق ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ ػیٕٔیض ىٍ ًحص هٕى حكکخو ٔ َٗیؼظی َيحٗض کّ طلَیق ٔ طؼطیم‬
‫ٗيِ رخٗي‪ ،‬رُخءح ً حَگ٘ض حٗخٍِٖ هَآٌ آٗکخٍح رًّٓض َٗیؼض ٔ هخٌَٕ يٕٓی َ٘خَّ‬
‫طخ‪»ٔ4ٖ :ٕ ،‬‬ ‫ٓ ً‬ ‫يٍٗٔى ٔ هٕى ٍح «حيض ٔٓ‪ »٢‬يیهٕحَي‪َ َٔ « :‬ک ٌَٰ ِن َ‬
‫ک َؿ َؼ ْهَُخ ُک ْى أ ُ َيشً َٔ َ‬
‫کّ رّنلخظ ٕٓٓنض ٔ ‪ٛ‬ؼٕرض حكکخو چیِی ریٍ ئیلیض ٔ یٕٓىیض حٓض‪.‬‬
‫َکظّٖ يٓى حیٍکّ ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ طًَکِ ح‪ٛ‬هٗ ٍٖٔ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ٔ َٔزضْخ‬
‫رّْيف ک٘ق كویوض حُ ‪َ١‬ین طل ّکَ رٕى ٔ ىٍ کظذ ػٓيیٍ‪ ،‬رُخ رَ ػزَصْخ‪ ،‬پَْیِ‬
‫حُ گُخْخٌ‪ٔ ،‬حٍٓظّگٗ ٔ حَـخو حػًخل َیک حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ ریُٖ حٓاليٗ ریٖطَیٍ‬
‫طالْٕخ ىٍ ؿٓض ک٘ق يؼخَٗ كویوت حنلخظ‪ ،‬رّْيف ىٍک يو‪ٕٜ‬ى ُيظَک َِهّ ْى حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫ىیي ػهًخٖ حٓاليٗ حنلخظ حُ آٌ ؿٓض كخیِ حًْیض كٕمحنؼخىِ حٓض کّ یخ َلْ ٔكٗ‬
‫‪ٖٔ۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫حٓض (رُخ رَ کالو حٗؼَٖ ٔ َظَیّٖ ؿیَ يوهٕم رٕىٌ هَآٌ) یخ ٔٓیهّٖ حَظوخل ٔ‬
‫هخنذ ریخٌ ٔكٗ حٓض (رُخ رَّظَ يؼظِنّ ٔ يوهٕهیض هَآٌ) ىٍ َْىٔ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬رلغ‬
‫حنلخظ ىٍ حػظوخىحص‪ ،‬ػزخىحص‪ ،‬ػوٕى ٔ طل ّکَحص حٓاليی ؿخیگخِ حٔل ىحٍى‪.‬‬

‫هٌبثغ اٍالم‬
‫يُخرغ حٓالو ىٍ ح‪ٛ‬م ىٔ چیِ حٓض‪ :‬یک‪« ،‬هَآٌ» کّ {رُخ رَحػظوخى} ىحٍحٖ‬
‫ُّٓض» کّ ػزخٍص حٓض حُ هٕل ٔ كؼم ٓیّي‪ .‬هَآٌ «هطؼ ّ‬
‫ٗ‬ ‫يُ٘ؤ ٔكیخَٗ حٓض؛ ىٔ‪ُ « ،‬‬
‫ُّٓض ٔ يٕحٍع ٍٔحیٗ کّ ػکْ هَآٌ‪:‬‬ ‫ٗ حنيّالنش» حٓض‪ ،‬رَهالف ُ‬ ‫‪ٜ‬ئٍ ٔ ظُ ّ‬ ‫حن ّ‬
‫ٗ حنيّالنش» يٗرخٗي‪ .‬رُخءح ً َْیک ي٘کم هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح ىٍ‬ ‫‪ٜ‬ئٍ ٔ هطؼ ّ‬ ‫ٗ حن ّ‬
‫«ظُ ّ‬
‫‪َ١‬ین حٓظُزخ‪ ٔ ١‬حٓظيالل ىحٍى‪ .‬حُ كَآٍٖٔ ٔ ىٍْىآيیِٖ آٌ ىٔ‪ ،‬ػهى «كوّ» رّٔؿٕى‬
‫يٗآیي کّ رّيؼخرّ ىٓظٍٕحنؼًم َٗػٗ رَحٖ ػًٕو پیَٔحٌ حٓض‪ .‬ىٍ طؼَیلخص‬
‫ؿَؿخَٗ آييِ‪« :‬كوّ ىٍ نـض ػزخٍص حٓض حُ كٓى ؿَ‪ ٝ‬يظکهى حُ کالو حٔ؛ ٔ ىٍ‬
‫ح‪ٛ‬طالف‪ ،‬ػهى رّحكکخو َٗػیّٖ ػًهیّ حٓض کّ حُ حىنّٖ طل‪ٜ‬یهیّ رّىٓض آييِ‬
‫ُّٓض‪ ،‬ػزخٍصحَي‪ :‬حٍُأٖ ٔ هیخّ ٔ حٓظلٔخٌ‬ ‫رخٗي‪ ».‬حىنّٖ طل‪ٜ‬یهیّ ػالِٔ رَکظخد ٔ ُ‬
‫(َِى كُلٗ) حؿًخع ٔ ٍأٖ ٔ حٓظ‪ٜ‬الف (َِى يخنکٗ) حؿًخع ٔ هیخّ (َِى ٗخكؼٗ)‬
‫ٍأٖ (َِى كُزهٗ) ػوم ٔ حؿًخع (َِى حيخيیّ) طٕ‪ٟ‬یق َْیک ىٍ پی هٕحْي آيي‪.‬‬
‫«رلغ حنلخظ» كـى ػًيِٖ حُ ػهٕو حٓاليی ٍح ط٘کیم يٗىْي‪ .‬هَحٍ حٓض حرظيح‬
‫ََٕٓٗض حنلخظ ٔ يلخْیى ي٘و‪ٕٗ ٚ‬ى‪ ،‬رؼي َٕرض رّحيٍٕ ىیگَ ٍٓي‪ .‬ؿخنذ حٓض‬
‫ريحَیى حیٍ ََٕٓٗض ْیچگخِ ي٘و‪َ ٚ‬وٕحْي ٗي‪ ،‬چٌٕ ػزخٍحص هَآٌ ٍيِٖ حٓض‪.‬‬
‫ٗ حنيّالنش» رخٗي‪ .‬حیٍ ٓـغ کخْیُت هَآٌ حُ‬ ‫‪ٜ‬ئٍ ٔ ظُ ّ‬ ‫ٗ حن ّ‬ ‫یؼُٗ هَآٌ «هطؼ ّ‬
‫یک رخرض رَّلغ هَآٌ حَـخيیي‪ ،‬یؼُٗ کّ آٌٍح يويّ ٔ يظؼخنٗ ٔ ؿخٔیيحَٗ ًَٕىِ حٓض‬
‫ٔ پیَٔحٌ كکَ يیکُُي يطخنذ هَآٌ حُ رْ ػًین حٓض يخ هخىٍ رّىٍک يؼُخی ٔحهؼی‬
‫آٌ َیٔظیى؛ ٔ حیٍ ٍح ك‪٠‬یهض هَآٌ يیىحَُي‪ .‬حُ ىیگَٕٓ رُّیخٌ؛ چٌٕ روٖ حػظى آٌ‬
‫یویٍآٍٔ َیٔض‪ .‬رُخرَحیٍ هخرم ػًم َظٕحَي رٕى‪ .‬ؿيحلْخٖ نلظٗ رٗكخ‪ٛ‬م حٓض‪،‬‬
‫ْیچگخِ حُ ٔحىٖ ظٍ ٔ گًخٌ ریٌَٔ ًٍََٗٔي‪ .‬هٕى هَآٌ ىٍرخٍِی حیٍ گَِٔ‬
‫ػهی ٌى رًِخ‬ ‫حنظ ٍَ ال ی ْـُی ِيٍَ ْحن َل ّ ِ‬
‫ن َٗیجخ ً ِا ٌَ َ‬
‫ّللاَ َ‬ ‫ظًُّخ اِ ٌَ َ‬
‫يیگٕیي‪« :‬يخ یظ َ ِز ُغ أَکؼ َ َُ ُْ ْى اِ َال َ‬
‫ی ْلؼَهٌَُٕ ‪ = »ٖ۶ :ٔٓ،‬ریٖطَ حی٘خٌ كو‪ ٢‬طخرغ گًخٌحَي‪ ٔ ،‬گًخٌ ًَیطٕحَي ؿخی كویوض‬
‫ٍح رگیَى‪َْ ،‬آیُّ هيح رّکخٍی کّ يیکُُي آگخِ حٓض‪َْ .‬چّ هَآٌ ٍح طلٔیَ کُُي حُ آٌ‬
‫ىٍٔطَ يَٕٗٗي‪ .‬حَٕحع حكظًخالص ٔ طؤٔیالص يظُخه‪ ٞ‬حُ ػزخٍحص هَآٌ ریٖطَ آٌ ٍح‬
‫‪ٖٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّكـخد يٗرَى ٔ ػیٍ يٕحَغ ػًم رّىٓظٍٕحص ٔ يُظٍٕحص آٌ حٓض‪ .‬كویٓخٌ حُ‬
‫يـًٕع يلظٕیخص هَآٌ كئى ٓٓ‪ ۳‬آیّ ٍح ئظُي حكکخو َٗػیّ ُٗخهظّحَي‪ .‬ريیٍطَیذ‬
‫كـى رٍِگی حُ يلظٕیخص «هَآٌ» ػًالً حُ كیِّ حٓظلخىِ هخٍؽ يٕٗٗى ٔ يلم‬
‫گٔظَىِ رَحی «ٍٔحیخص» رخُ يٗگَىى ٔ حيٍٕ ؿخٍیّ رَ آٌ يظکٗ يٗگَىى‪.‬‬

‫ػلن الٌلٌ اكیبى اثواُیوی‬

‫ؽٌ اّل‪ :‬ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ يٓىطَیٍ «كْ» ىٍ ػ‪ َٜ‬پیٖ ٓوَح‪( ٗ١‬ػ‪َٜ‬‬
‫كیهٕٔكخٌ ‪١‬زیؼٗ) «ریُخیٗ» رٕى‪ ،‬ىٔ كیهٕٔف آطُٗ (ٓوَح‪ ٔ ١‬حكال‪ )ٌٕ١‬يَکِیض‬
‫حىٍحک ٍح رّيـِ (ػوم) يُظوم کَىَي‪ ٔ ،‬حٍٓطٕ طالٕ کَى طخ ریٍ كٕحّ ظخَْٖ رخ‬
‫يـِ طؼخىنٗ پخیيحٍ حیـخى ًَخیي‪ٍٔ .‬حهیٌٕ ٔ کهزیٌٕ كهٔلّ ٍح رٍُّٔيَِگٗ ک٘خَیيَي ٔ‬
‫ىٍػ‪َٕ َٜ‬حكال‪َٕ١‬یخٌ يَکِیض حىٍحک يـيىح ً رّيـِ يُظوم ٗي‪ .‬ىٍ حىیخٌ ُْيٖ‪،‬‬
‫يٓىطَیٍ كْ «ىل ٔ ؿخٌ» حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ حىیخٌ حرَحْیًٗ يٓىطَیٍ «كْ» آىوْخ‬
‫ّللا» حٓض ٔ هيح رخ حٔ ٓوٍ گلظّ‪ .‬کیٖ‬ ‫«ُٕٗحیٗ» ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬يٕٓٗ «کهیى ّ‬
‫یٕٓى رخ حیٍ کهًخص آؿخُ يٕٗٗى‪« :‬رُٕ٘‪ ،‬حٖحَٓحثیم! یِٕٓ هيحی يخ یِٕٖٓ یگخَّ‬
‫حٓض‪ )ٖ(».‬ػزخٍص آیّٖ َٓى حُ ك‪ٜ‬م َُٕىِْى کظخد «هَٔؽ» چُیٍ حٓض‪« :‬هيحَٔي‬
‫رّيٕٓٗ كَيٕى‪ :‬يٍ ىٍ حرَ ؿهیظٗ َِى طٕ يٗآیى طخ ُْگخيٗ کّ رخ طٕ گلض ٔگٕ‬
‫يٗکُى‪ ،‬هٕو ‪ٛ‬يحٖ يَح رّگٕٕ هٕى رَُٕ٘ي ٔ حُ حیٍ پْ گلظخٍ طٕ ٍح رخٍٔ کُُي‪».‬‬
‫ػٓي هيیى َٓحَٓ آکُيِ حُ حیٍ ٗزّگِحٍِ حٓض‪ ٔ« :‬هيح گلض» ىٍ حیٍ کظخد آييِ‬
‫کّ يَىو کهًخص هيح ٍح «ُٗیيَي» پیخيزَحٌ یٕٓىٖ هطزّْخٖ هٕى ٍح رخ حیٍ ػزخٍص‬
‫آؿخُ يٗکَىَي‪« :‬چُیٍ گلض یِٕٓ» ىٍ َ‪َٜ‬حَیض َیِ رَ ُٗیيٌ کالو هيح طکیّ ٗيِ‬
‫حٓض‪« .‬یٕكُخ» ىٍ رخد َؤض حُ «حَـیم» هٕى ٓوٍ ٍح حیٍگَّٕ آؿخُ يٗکُي‪:‬‬
‫«ىٍ حرظيح کهًّ رٕى ٔ کهًّ َِى هيح رٕى ٔ کهًّ هيح رٕى‪ٔ.‬ـ ًْخٌ ىٍ حرظيح َِى‬
‫هيح رٕى‪ٕ.‬ـ ًّْچیِ رّٔحٓطّٖ حٔآكَیيِ ٗي ٔرّؿیَ حُ حٔ‪ ،‬چیِی حُ يٕؿٕىحص‬
‫ٔؿٕى َیخكض‪( »ٖ.‬یٕكُخ ٔـٖ) ْکٌح ىٍ حٓالو ٔحػظخٌ [ىٍٓض يخَُي یٕٓىیخٌ] ىٍ‬
‫حرظيحی هطزّ يٗگٕیُي‪« :‬هخلهللا حنلکیى كی کظخرّحنکَیى ‪( »...‬گلض هيحَٔي ىحَخ ىٍ‬
‫ّللا" حٓض‪ ،‬حُ "هَأص" (هٕحَيٌ رخ آٔحُ‬ ‫کظخد رٍِگٖ) رًّْیٍطَطیذ‪ ،‬هَآٌ "کالو ّ‬
‫رهُي) گَكظّ ٗيِ حٓض‪ .‬هخٍیخٌ هَآٌ (رال حٓظؼُخء) َْرخٍ هَأص ٍح رخ حیٍ ؿًهّ رُّرخٌ‬
‫ػَرٗ رّپخیخٌ يٍٗٓخَُي‪ٛ« :‬يمهللا حنؼظیى» = «ٍحٓض گلض هيحٖ رهُييَطزّ ٔ‬
‫رٍِگ‪ ».‬ي‪٠‬خكخ ً رَ حیٍکّ هَآٌ پَ حٓض حُ کهًّٖ «هُم = پیخيزَ رگٕ» کهًّی رگٕ‬
‫‪ٖٔ۲‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ىٍ هَآٌ ٕٖٖ رخٍ ٔ کهًّی گلظُي (هخنٕح) َیِ ٕٖٖ رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ .‬حُ يُظَ‬
‫هَآٌ َْپيیيِٖ َیکٕ ٔ يزخٍک‪ ،‬یک «کهًّ» حٓض؛ ػیٔی کهًّ حٓض‪ ،‬يٕٓی کهًّ‬
‫حٓض‪ْٔ ...‬ظی ىٍ طًخيیض هٕى «کهًّ» حٓض‪ .‬چُخٌکّ ىٍ حیٍ روٖ ٔ روْٖخٖ رؼيٖ‬
‫کظخد هٕحْیى ىیي‪ ،‬ىٍ حٓالو رخ يوٕنّٖ «حنلخظ» ّٓ ٍٖٔکَى يظلخٔص پیّ٘ گَىیي‪:‬‬
‫َؤض‪ :‬چٔپیيٌ رّحنلخظ‪ ،‬طخ َٓكي حػظوخى رّكـیض ظٕحَْ آٌ‪ ،‬ىٍ َظیـّ‪ :‬طؼویم‬
‫حكکخو رَ كٔذ ٍأٖ ٔ كظٕٖ؛ کّ يليػخٌ‪ٓ ،‬هلیٌٕ‪ ،‬حٗؼَیٌٕ‪ ،‬يظکهًخٌ‪ ،‬ح‪ٕٛ‬نیٌٕ ٔ‬
‫كویٓخٌ (ىٍ ػیٍ حهظالف يُٓؾ رخ یکيیگَ) ؿًهّگی ىٍ حیٍ گَِٔ هَحٍ ىحٍَي ٔ هخٌَٕ‬
‫َٗیؼض ٍح رًّْیٍ ٍٕٔ حٓظوَحؽ يٗکُُي‪.‬‬
‫ىٔو‪ :‬طالٕ ىٍ ؿٓض طؤٔیم حنلخظ‪ ٔ ،‬حیـخى طؼخىل يیخٌ نلع ٔ يؼُٗ رَ حٓخّ‬
‫كکًیض ػوم‪ ،‬رّْيف طولیق حكکخو ٔ حكیخَخ ً کؾ کَىٌ ٔ َٓحَـخو َلی آٌ <يخَُي‬
‫آٌچّ پیَٔحٌ ػیٔی رخ یٕٓىیض کَىَي> گَِْٔخٖ يؼظِنٗ‪ ،‬كالٓلّ ٔ كکًخٖ حٓاليٗ‬
‫ىٍ ُيَِٖ حیٍ ىٓظّ ْٔظُي‪ .‬حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع روْٖخٖ رؼيٖ کظخد حٓض‪.‬‬
‫ٕٓو‪ :‬كَحٍ حُ نلع ٔ حكظَحُ حُ «هیم ٔ هخل» رّْيف ٍٖٔکَى رّيؼُٗ رَ كٔذ‬
‫«كخل» کّ يٕنٕٖ رًَّخیُيِگٗ حُ حیٍ هٕو ىٍ ىحٓظخٌ يٕٓٗ ٔ ٗزخٌ يٗگٕیي‪:‬‬
‫يخ ىٌٍٔ ٍح رُـــــگَیى ٔ كخل ٍح‬ ‫يخ ُرخٌ ٍح َُـــــگَیى ٔ هخل ٍح‬
‫َٓ رَّٓ كکَ ٔ ػزخٍص ٍح رُٕٔ‬ ‫آط٘ٗ حُ ػ٘ن ىٍ ىل رَ كَُٔ‬
‫حیٍ گَِٔ َّطُٓخ حنلخظ ٍح يٕ‪ٛ‬م رّيو‪ٕٜ‬ى ًَٗىحَي‪ ،‬کّ آٌٍح رٔٗ كظُّحَگیِ‬
‫يًٗٗخٍى‪ ٔ ،‬يؼظوي حٓض کّ حنلخظ ىلْخٖ آىيیخٌ ٍح حُ یکيیگَ ىٍٔ يٗکُي‪ ،‬يخَُي آٌ‬
‫چٓخٍکْ کّ رَ َٓ نلع حَگٍٕ ٔ ػُذ ٔ حُٔو ٔ حٓظخكیم رَِّحع رَهخٓظُي‪:‬‬
‫چٌٕ رّيؼُٗ ٍكض‪ ،‬آٍحو حكظخى‬ ‫حهظالف هـــــهن حُ "َخو" حكظــــخى‬
‫يٕٓت رخ يٕٓت ىٍ ؿُگ ٗي‬ ‫چٌٕ کّ رٍَٗگٗ حٓیَ ٍَگ ٗي‬

‫هوآى ّ افالم‬
‫هَآٌ کظخری ٓخىِ َیٔض‪َْ ،‬چُي حُ یک ُحٔیّ چُیٍ يًَٗخیي کّ حنظوخ‪ ٔ ١‬طؤنیلی‬
‫رخٗي حُ يظٌٕ (ٔكیخَت) يخهزم هٕى ٔ ٍُٓ هزخیهی ٔ رَِٓگیَی حُ طـَریخص ىیگَ‬
‫يهضْخ‪ ...‬کّ طخ كيی ْى َخٗیخَّ طهلین ٗيِ ٔ ىچخٍ آٗلظّگی حٓض‪ .‬ح ّيخ رٍّؿى‬
‫طُخه‪٠‬خص ظخَْی ٔ حرٓخيخص رَهی حُ آیخص ٔ رٍّؿى طؤػیَپٌیَی حُ يظٌٕ يخهزم‪،‬‬
‫حٔالً حُ َظَ حىری یک ٗخْکخٍ حٓض؛ ػخَیخ ً ىٍ رؼي يؼُخیی پیخوْخ ٔ حكکخو ٔ‬
‫َظَگخْخی ىحٍى کّ حٔ ٍح ىٍ يُِنض رٔیخٍ ٍكیغ هَحٍ يٗىْي؛ ‪ ًٍٟ‬حیٍکّ ُٓيی‬
‫ٕٖٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٓى رَحی ىٍک ٍٗي طخٍین ٔ طًيٌ ػَد َیِ حٓض‪ .‬حٓظلکخو هطخرخص ٔ يٕح‪ٛ‬لخص ٔ‬
‫ٗيص ریخٌ حیٍ کظخد حُ حػظًخى رَّلْ كٕمحنؼخىِٖ آٌ هزَ يٗىْي؛ چُخٌکّ ٗو‪ٚ‬‬
‫ٔحىحٍ يٕٗٗى طخ ريحَي ىٍ پ٘ض حیٍ پیخوْخ چّ َیَٔی طٔویََخپٌیَ هَحٍ ىحٍى؟‬
‫رّىیگَ ٓوٍ‪ :‬رخٔؿٕى ًّْ حهظزخّْخی یخى ٗيِ‪ ،‬رخُ ْى چیِْخی ُیخىی ىٍ حیٍ‬
‫کظخد ػظیى آييِ کّ حَٔخٌ ٍح ٔحىحٍ يٗکُي رّيُ٘ؤ ٔ يُزغ آٌ ریخَيی٘ي ٔ يزٕٓص‬
‫گَىى‪ ،‬يؼالً رّحیٍ ىٔ آیّ حُ ٍِٕٖٓ يزخٍکّٖ «كـَحص» طٕؿّ كَيخثیي؛ ىٍ حيٍٕ‬
‫حهالهی ٔ حَٔخٌىٔٓظی حُ حیٍ كَحطَ ًَٗطٕحٌ ٍكض‪:‬‬
‫ٕٔح َٔ َال‬ ‫ٔ ُ‬‫حنظ ٍِّ اِػْ ٌى ۖ َٔ َال ط َ َـ َ‬
‫‪َ ٞ‬‬ ‫«یَخ أ َیُّ َٓخ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح حؿْ ظَُِزُٕح َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ َ‬
‫حنظ ٍِّ اِ ٌَ رَ ْؼ َ‬
‫ّللاَ ۚ ِا ٌَ َ‬
‫ّللاَ‬ ‫‪٠‬خ ۚ أ َیُ ِلذُّ أ َ َكيُ ُک ْى أٌَ َیؤ ْ ُک َم نَلْ َى أ َ ِهی ِّ َي ْیظًخ كَ َک َِ ْْظ ُ ًُُِٕ ۚ َٔحطَوُٕح َ‬ ‫کى َر ْؼ ً‬ ‫َی ْـظ َذ رَ ْؼ ُ‬
‫‪ُ ٠‬‬
‫خٍكُٕح ۚ‬ ‫ٗؼُٕرًخ َٔهَزَخثِ َم ِنظَؼَ َ‬ ‫خّ اََِخ َههَ ْوَُخ ُکى ِ ّيٍ ًَ َک ٍَ َٔأَُؼ َ ٰٗ َٔ َؿؼَ ْهَُخ ُک ْى ُ‬ ‫ط ََٕحدٌ ٍَ ِكی ٌى ‪ ،‬یَخ أ َیُّ َٓخ حنَُ ُ‬
‫ػ ِهی ٌى َه ِزی ٌَ‪».‬‬‫ّللاَ َ‬ ‫ّللاِ أَطْوَخ ُک ْى ۚ اِ ٌَ َ‬
‫ِا ٌَ أ َ ْک ََ َي ُک ْى ِػُيَ َ‬
‫= «حی کٔخَی کّ حیًخٌ آٍٔىِحیي! حُ رٔیخٍی گًخٌْخ پَْیِ ًَخثیي‪ ،‬رؼ‪٠‬ی حُ‬
‫گًخٌْخ گُخِ حٓض؛ ىٍ حكٕحل ٗو‪ٜ‬ت یکيیگَ ؿٔض ٔؿٕ يکُیي‪ ،‬ىٍ ؿیخد یکيیگَ‬
‫ٓوُی َخٍٔح يگٕثیي؛ آیخ کٔی حُ ًٗخ ىٔٓض ىحٍى طخ گٕٗض رَحىٍ يَىِٖ هٕى ٍح‬
‫روٍٕى؟! رپَْیِیي هيح ٍح‪ًْ ،‬خَخ هيحَٔي طٕرّپٌیَ ٔ يَٓرخٌ حٓض‪.‬‬
‫= حی يَىيخٌ! يخ ًٗخ ٍح حُ ٌُ ٔ يَى یگخَّ آكَیيیى‪ٓ ،‬پْ ٗؼزّ‪ٗ ،‬ؼزّ ٔ‬
‫هزیهّ‪ ،‬هزیهّ هَحٍىحىیى‪ ،‬رَحی حیٍکّ ًْيیگَ ٍح رٓظَ رُ٘خٓیي‪ًْ ،‬خَخ رٓظَیٍ ًٗخ َِى‬
‫هيح رخ طوٕٖطَیٍ ًٗخ حٓض؛ ٔ هيح رّحكٕحل ًّْگخٌ آگخِ حٓض‪».‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ يٗكَيخیي‪َٔ « :‬نَوَ ْي َک ََ ْيَُخ رَُِیآىَ َو َٔ َك ًَهَُخ ُْ ْى كِیحن َز ِ َّ َٔحن َزلْ َِ‬
‫‪٠‬ی ًال‪ = »۰ٓ :ٔ۰ ،‬رّرُی‬ ‫ص َٔكَ‪َْ ٠‬هَُخ ُْ ْى َ‬
‫ػهَ ٰٗ َکؼِی ٍَ ِ ّي ًَ ٍْ َههَ ْوَُخ ط َ ْل ِ‬ ‫حنطیزَخ ِ‬‫َٔ ٍََُ ْهَُخ ُْى ّيٍَِ َ‬
‫آىو کَحيض رو٘یيیى؛ حٍٔح رَه٘کی ٔ ىٍیخ ئه‪ ٢‬گَىحَیيیى ٔ رٓظَیٍ هٍٕحکیْخٍح‬
‫رَحی حٔ حٍُحَی ىحٗظیى ٔ رَطَی رو٘یيیى حٔ ٍح رَ رٔیخٍی يوهٕهخص؛ چّ رَطَة!‬
‫رخ حیٍکّ «ٔكی»‬ ‫رلبّد الياهبد رکلیلی ثب رْٕیَُبی افالهی‪:‬‬
‫حُ يُظَ ػهى کالو كخیِ ىٓظٍٕحص طکهیلی ٔ حنِحيی حٓض‪َّ ،‬طٕ‪ٛ‬یّْخی حهالهی؛‬
‫يغٌْح هَآٌ کَیى يًهٕ حُ ٓلخٍٗخص حهالهی ٔ حٍٗخىی حٓض‪ .‬ىٍ يٍٕى حهظیخٍحص ٔ‬
‫ٓؤْط ُ ْى كَهَ َٓخ»‪۰ :ٔ۰ ،‬‬ ‫ُٔظ ُ ْى ِْلََلُ ِٔ ُک ْى َٔاِ ٌْ أ َ َ‬
‫ُٔظ ُ ْى أَكْ َ‬
‫کَىحٍ حَٔخٌ يیگٕیي‪« :‬اِ ٌْ أَكْ َ‬
‫= ًّْ کخٍْخی هیَ ٔهٕد طخٌ رّهٕىطخٌ رَيٗگَىى ًّْٔی ريیْخی طخٌ َیِ‪.‬‬
‫حنِحيخص طکهیلی َٕػی حؿزخٍ حٓض کّ رّػخيهیٍ آٌ پخىحٕ يُخٓذ ٔػيِ ىحىِ‬
‫يیٕٗى ٔ رّطخٍکیٍ ؿِحی يُخٓذ؛ حيخ ػًم هیَحهالهی ًْخٌ ػًمحهظیخٍی ٔ‬
‫ٕٖٔ‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ىحٔ ‪١‬هزخَّ حٓض کّ ػخيهیٍ آٌ حَظظخٍ ْیچ پخىحٗی ٍح َيحٍَي ٔ طخٍکیٍ آٌ ْیچ َٕع‬
‫يـخُحطی ًَیریُُي‪ .‬رّػزخٍص ٓخىِ‪ :‬حنِحيخص طکهیلی ًَیگٕیي‪« :‬حیٍ حػًخل ٍح حَـخو‬
‫ريِ طخ حَٔخٌ هٕری رخٗی؛ يیگٕیي حَـخو ريِ طخ يـخُحص َٕ٘ی ٔ پخىحٕ رگیَی‪».‬‬
‫ٔنی حهالم يیگٕیي‪ :‬حػًخل هیَ حَـخو ىِ طخ حَٔخٌ هٕری رخٗی ٔ «پخىحٕ‬
‫ك‪٠‬یهض هٕى ك‪٠‬یهض حٓض‪ ».‬رًَْیٍ يزُخ هَآٌ رّىٍٓظی طٕؿّ ىحٍى کّ حَٔخٌ‬
‫ح‪ٛ‬محال‪ٕٛ‬ل ْٔظی ٔ ٍکٍ ٍکیٍ آٌ حٓض‪ًّْ .‬چیِ كٕل يلٍٕ حَٔخٌ يٗچَهي‪ ،‬حُ‬
‫حَٔخٌ َٗٔع يٕٗٗى ٔ رّحٔ هخطًّ يٗیخري‪ .‬حَٔخٌ ْى يٕ‪ٕٟ‬ع ىػٕص ٔ ْى ْيف‬
‫ىػٕص حٓض‪ .‬ىٍ ػخنى ْٔظی َیِ ًّْچیِ رخ يؼیخٍ حَٔخٌ ُٓـیيِ يیٕٗى‪ .‬حیٍ حَٔخٌ‬
‫حٓض کّ رّحؿِحی ْٔظی ػُٕحٌ ىحىِ ٔ گلض آٌ هٍٕٗیي حٓض‪ ،‬آٌ يخِ حٓض‪ ،‬حیٍ يُى‪،‬‬
‫حیٍ هٕد حٓض ٔ آٌ ري حٓض‪ ًْٕ ...‬رٕى کّ هيحٍح ک٘ق کَى ٔ رّحٔ ْٕیض ىحى‪.‬‬
‫ىیگَ حؿِحی ْٔظی حُ حیٍ طٕحَخیی رَهٍٕىحٍ َیٔظُي‪ .‬رًّْیٍطَطیذ هَآٌ‬
‫رّحَٔخٌ حًْیض كٕمحنؼخىِ ىحىِ ٔ حٍٔح ؿخَ٘یٍ هيح ىحَٔظّ حٓض‪ .‬هَآٌ يخَُي حیٍْخ‬
‫ىًٍّْٖ ٓخكخص ػهٕو ٔيؼخٍف كَفْخی ىحٍى کّ ًَٗطٕحٌ حُ کُخٍٕ رخ رٗطلخٔطی‬
‫گٌٗض‪َ .‬ظیـّ آٌکّ هَآٌ حگَ ئظویًخ ً کالو هيح ْى َزخٗي‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬هخ‪١‬غ "کالو هيحیی"‬
‫ْٔض‪ ،‬چٌٕ َٓحَٓ ىػٕص رّهیَ ٔهٕری حٓض ٔ رَ ّٓ حهُٕو «پُيحٍَیک‪،‬‬
‫گلظخٍَیک ٔ کَىحٍَیک» طؤکیي ىحٍى‪ .‬حیٍ ًْخٌ چیِی حٓض کّ ‪١‬زیؼض ٔ ٔؿيحٌ‬
‫حَٔخَی آٌٍح يٗپُٔيى ٔ ‪١‬خنذ حٓض‪ .‬رُخءح ً ْیچ نِٔيی َيحٍى کّ ىػٕص رّهیَحص ٍح‬
‫يُل‪َٜ‬ح ً رّهيح َٔزض ىْیى‪ .‬حَٔخٌ کخيم يٍكیغ ههیلشهللا َیِ يٗطٕحَي چُیٍ ىػٕطی‬
‫طَطیذ ىْي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ هيح هیَی يل‪ ٞ‬حٓض‪ََْٕ ،‬ع كَحهٕحٌ ‪ٛ‬خىهخَّ ٔ‬
‫هخن‪ٜ‬خَّ رَّخو حٔ ٔ رّٕٓی حٔ يٗطٕحَي ػیُخ ً ػًم هيحیی طهوی گَىى‪.‬‬

‫ًيّل هوآى‬
‫ٔحژِٖ "َِٔل" ٔ ي٘ظوخص آٌ‪ ،‬کّ يلٕٓو "كَٔى آييٌ" ٍح ىٍ هٕى َٓلظّ ىحٍَي‪،‬‬
‫ىٍ ح‪ٛ‬م رَحی كَٔى آييٌ «ٗیء يخىی» حُ يکخَی حػهی رّيکخٌ حٓلم ٔ‪ٟ‬غ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ ٔحژِ ىٍ هَآٌ يـیي َیِ ىٍ رٔیخٍی حُ آیخص رًّْیٍ يؼُی رّکخٍ ٍكظّ حٓض‬
‫ػُ ُ‬
‫ک ْى ٍِؿْ َِ‬ ‫ِذ َ‬ ‫خء َيخ ًء ِنّی َ‬
‫ط ِ ّٓ ََ ُکى ِر ِّ َٔی ٌْْ َ‬ ‫ٔ ًَ ِ‬‫ػهَی ُکى ِ ّيٍَ حن َ‬ ‫َظیَ آیّی َٗیلّٖ‪َٔ « :‬یُ ِ َِّ ُل َ‬
‫حو‪»ٔٔ :۴ ،‬‬ ‫ک ْى َٔیؼ َ ِزّضَ رِ ِّ ْحْل َ ْهيَ َ‬
‫ػهَ ٰٗ هُهُٕرِ ُ‬ ‫خٌ َٔ ِنی َْرِ َ‬
‫‪َ ٢‬‬ ‫ط ِ‬‫٘ی َ‬
‫حن َ‬
‫ٔنی ًْخَُي رٔیخٍی حُ کهًخص ىیگَ رؼيح ً ىٍ آٌ طٕٓؼّ ىحىِ ٗيِ ٔ ىٍ َِٔل‬
‫حػظزخٍی ٔ یخ كویوی ٔ يؼُٕی َیِ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬يو‪ٕٜ‬ى حُ َِٔل حػظزخٍی آٌ‬
‫ٕٕٖ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض کّ يٕؿٕىی ىٍ ػخنى حػظزخٍ‪ ،‬حُ ىٍؿّٖ رخالطَ رّىٍؿّٖ پخثیٍطَ ّ‬

‫طُِل یخري‪.‬‬
‫یؼُی حُ يوخو ٔ ىٍؿّٖ حػظزخٍی رخالطَی رّيوخو ٔ ىٍؿّٖ حػظزخٍی پخثیٍطَ ّ‬
‫طُِل‬
‫ًَخیي‪ُْ ،‬گخيی پخىٗخْٗ حُ يوخو ٓهطُض ٓوٕ‪ ١‬يیکُي ٔ يوخو حػظزخٍة پخىٗخْی ٍح حُ‬
‫طُِل يیکُي‪ ،‬گلظّ يیٕٗى‪َِ« :‬ل حنًهک ػٍ ػَّٗ»‬ ‫ىٓض يیىْي ٔ رّيوخيی كَٔطَ ّ‬
‫ىٍ يٍٕى هَآٌ يـیي َِٔل يؼُٕی يو‪ٕٜ‬ى حٓض‪ ،‬حُ آٌ رخرض کّ يٕؿٕىی حُ‬
‫طُِل یخكظّ ٔ ىٍ يَطزض ٔؿٕىة پخثیٍطَی‬ ‫ؿٓض يَطزض ٔؿٕىة ٍَٕی ٔ هيٓی ّ‬
‫ؿهِٕگَ ٗيِ ٔ ْىَ٘ییٍ آىيیخٌ گَىیيِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ هٔى حُ َِٔل‪ ،‬يٕؿٕى حُ ؿٓض‬
‫يکخٌ يخىی ٔ یخ حُ ؿٓض يوخو ٔ حػظزخٍ طـییَی َیخكظّ حٓض‪ ،‬رهکّ ٔؿٕى آٌ رّيَطزّی‬
‫طُِل یخكظّ ٔ يظکخػق ٗيِ حٓض‪َْ ،‬چُي حُ يکخَی حػهی رّيکخٌ پخثیٍطَ‬ ‫‪ٟ‬ؼیقطَی ّ‬
‫كَٔى َیخييِ رخٗي‪ .‬ؿَ‪ ٝ‬حُ َِٔل هَآٌ ًْیٍ هٔى َِٔل حٓض‪ .‬ىٍ َِٔل هَآٌ ّ‬
‫طُِل‬
‫يکخَی يؼُی َيحٍى‪ُ ،‬یَح َخُلکُُيِ کّ هيحَٔي حٓض‪َ ٔ ،‬خُلَٕٗيِ کّ يَكهّی حُ‬
‫ػهى هيحَٔي حٓض‪َ ٔ ،‬یِ يُِلػهیّ کّ ههذ ٓیّي حٓض‪ْ ،‬یچیک يخىی َیٔظُي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ َِٔل حػظزخٍی َیِ ىٍ يٍٕى هَآٌ ریيؼُخ حٓض؛ ُیَح هيحَٔي ىٍ آیخص‬
‫َخُنّ ًَی هٕحْي حیٍ َکظّ ٍح ریخٌ كَيخیي کّ يخ هيٍ ٔ يُِنض هَآٌ ٍح کخْٖ ىحىیى‪.‬‬
‫يو‪ٕٜ‬ى حُ َِٔل هَآٌ يـیي حیٍ حٓض کّ هَآٌ ىحٍحی كویوظی رْ يظؼخنی حٓض کّ‬
‫يَطزّی حُ ػهى هيحَٔي حٓض‪ ٔ ،‬ىٍ يَطزّی رخالثی حُ ٔؿٕى ىٍ نٕف يللٕظ حٓض‪،‬‬
‫رَحی آٌکّ هخرم كٓى يخ حَٔخٌْخ ٕٗى حُ آٌ يَطزّ ىٍ يَحكم يظؼيّىی ّ‬
‫طُِل یخكظّ طخ ىٍ‬
‫َٓخیض ىٍ هخنذ حنلخظ ٔ ػزخٍحص‪ ،‬کّ يَطزّی رْ كَٔطَ ٔ ‪ٟ‬ؼیقطَ حٓض يظـهّی‬
‫ٗيِ ٔ كظٗ يلخْیى ٔ ٗؤٌ هٕى ٍح طخ آٌ كي پخثیٍ آٍٔىِ کّ ْىَ٘یٍ ٔ هخرم كٓى رَحٖ‬
‫آىيیخٌ گَىیيِ حٓض‪ .‬چُخٌکّ ك‪َ٠‬ص ػهی يیكَيخیي‪« :‬كظـهّی ٓزلخَّ نٓى كی کظخرّ‬
‫يٍ ؿیَ حٌ یکَٕٕح ٍأِٔ رًخ أٍحْى يٍ هيٍطّ»‬
‫= هيحَٔي ٓزلخٌ ىٍ کظخرٖ طـهی کَىِ حٓض‪ ،‬رئٌ حیٍکّ ىیيِ ٕٗى‪.‬‬

‫هَآٌ َٔزض رّکظذ يخ هزم هٕى رٔیخٍ پَيلظٕی‪ ،‬پَيـِ ٔ يؼوٕل حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫يوخو ػًم يٕكن ٗي روٖ حػظى ؿٓخٌ ُٗخهظّ ٗيِٖ ػ‪ َٜ‬هٕى‪ ،‬یؼُی حُ ػًن‬
‫هخٍِٖ آٓیخ طخ ٕٓحكم َٗهی حهیخَّٕ ح‪١‬هْ‪ ٔ ،‬حُ يـًغ حنـِحیَ ؿخِٔ طخ ههذ حٍٔپخ‬
‫ٍح یک ىل‪ ،‬یک ىٓض‪ ،‬یک ُرخٌ ٔ ْىكکَ ًَخیي ٔ ؿخيؼّی «حيض» ط٘کیم ىْي‪.‬‬
‫ٗو‪ ٚ‬حُ روخٍح يٍٗكض رّيکّ ـ ييیُّ هخ‪ٟ‬ی‪ ،‬يلظی ٔحيخو يٗٗي؛ حُييیُّ يٍٗكض‬
‫ىٍ ًٗخل آكَیوخ ٔ ؿُٕد حٍٔپخ كَيخَيِ َظخو‪ ،‬كَيخَيحٍ‪ ،‬ىكظَىحٍ ٔ حيیٍ يَىو يٗٗي‪.‬‬
‫ٖٕٖ‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫هؾکوبد ّ هزْبثِبد‬
‫«يلکًخص» رّآٌ گَِٔ حُ آیخص هَآٌ ح‪١‬الم يٗگَىى کّ ‪َٛ‬یق ٔ ٍٍٔٗ حٓض‬
‫ٔ كکى ي٘و‪ٍ ٚ‬ح ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ي٘و‪ ٚ‬ریخٌ ىحٗظّ حٓض‪ .‬رَػکْ يظ٘خرٓخص کّ‬
‫يـًم ٔ چُي پٓهٕ حٓض‪ ،‬يلخْیًی ىحٍى کّ حُ ظٕحَْ آٌ هخرم كٓى َیٔض‪ .‬يلکًخص ىٍ‬
‫ُيَِٖ «َُ‪ »ٕٜٙ‬يلٕٔد حٓض‪َ ٔ )4(.‬یخُيُي طؤٔیم َیٔض؛ كخل آٌکّ يينٕل‬
‫يظ٘خرٓخص ٍح كو‪ ٢‬هيح‪ٍ ،‬حٓوٌٕ ىٍ ػهى ٔ حٍرخد هَى يٗىحَُي‪َٕ ُْ « :‬حنَ ٌِی أَََِ َل‬
‫د َٔأُه ََُ ُيظََ٘خرِ َٓخصٌ ۖ كَؤ َ َيخ حنَ ٌِیٍَ كِی‬ ‫َخد ِي ُُّْ آیَخصٌ ُّيلْ َک ًَخصٌ ُْ ٍَ أ ُ ُّو ْحن ِکظ َخ ِ‬ ‫ک ْحن ِکظ َ‬ ‫ػهَ ْی َ‬‫َ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫هُهُٕ ِر ِٓ ْى َُ ْی ٌؾ كَیَظ َ ِزؼٌَُٕ َيخ طََ٘خرّ ِي ُُّْ ح ْر ِظـَخ َء ْحن ِلظَُْ ِش َٔح ْر ِظـَخ َء ط َؤ ِٔی ِه ِّ ۗ َٔ َيخ َی ْؼهَ ُى ط َؤ ِٔیهَُّ ِا َال َ‬
‫ّللاُ ۗ‬
‫د‪»۰ :ٖ،‬‬ ‫حنَح ِٓ ُوٌَٕ كِی ْحن ِؼ ْه ِى یَوُٕنٌَُٕ آ َيَُخ رّ ُک ٌّم ِ ّي ٍْ ِػُ ِي ٍَرَُِّخ ۗ َٔ َيخ یٌََ َک َُ اِ َال أُٔنُ ْ‬
‫ٕحْل َ ْنزَخ ِ‬ ‫َٔ َ‬
‫= «حٔ کٔٗ حٓض کّ رَطٕ کظخد ٍح َخُل کَى‪ ،‬هًٔظی حُ آیخص آٌ کظخد‪ ،‬يلکى‬
‫حٓض کّ آٌْخ يخىٍ کظخد ْٔظُي ٔ رَهی ىیگَ حُ آیخص‪ ،‬يظ٘خرٓخص ْٔظُي؛ پْ‬
‫کٔخَی کّ ىٍ ههذ ٗخٌ حَلَحكی حٓض‪ٔ ،‬ؿّ يظ٘خرّ حُ آٌ کظخد ٍح پیَٔی يیکُُي‪،‬‬
‫چٌٕ رّىَزخل كظُّ ْٔظُي ٔ يٗهٕحُْي آٌ ٍح (آیخص هَآٌ ٍح) طؤٔیم کُُي‪ ،‬ىٍكخنیکّ‬
‫کٔی ؿیَ حُ هيح طؤٔیم آٌ ٍح ًَیىحَي ٔ کٔخَٗ کّ ىٍ ػهى حٓظٕحٍ ْٔظُي‪».‬‬

‫كویوض آٌ حٓض کّ يٓىطَیٍ ُٓگ رُخٖ حىیخٌ ٔكیخَٗ‪ ،‬کظخد يويّ آٌْخ حٓض ٔ‬
‫كٓى ىٍٓض ىیُٗ رَ حيَ يٓى «ٍيِگ٘خیٗ» حُ ُرخٌ کظخد يويّ حٓظٕحٍ حٓض‪.‬‬
‫َْکْ روٕحْي حٓالو ٍح هزٕل‪ ،‬یخ ٍى ًَخیي َخچخٍ حٓض پیخو حیٍ کظخد ػظیى ٍح ىٍک‬
‫ُّٓض ٔ ئخػيص هٕى کظخد حَـخو يٗگیَى چّ‬ ‫کُي‪ .‬حیٍ ػًم َیِ رّکًک ػوم‪ُ ،‬‬
‫لَٔ رؼ‪٠‬خ ٌ» حُ آٌؿخ کّ هَآٌ کظخرٗ پیچیيِ ٔ يـهن حٓض‪ ،‬کُخٍ‬ ‫«حنوَآٌ رؼ‪ ّ٠‬ی ّ‬
‫گٌحٗظٍ ػوم ىٍ يٕحؿّٓ رخ آٌ رّظخَْگَحیٗ يُظؾ يٗگَىى ٔ حکظلخء رّظٕحَْ هَآٌ‪،‬‬
‫ٓخىِحَگخٍٖ آؿ٘ظّ رخ حَٕحع ط‪٠‬خىْخ ٍح ىٍ پٗ ىحٍى کّ يل‪ٕٜ‬ل َٓخیٗ آٌ ریُٖ رَیيِ‬
‫رَیيِ‪َ ،‬خًْگٌٕ ٔ يؼخٍ‪ ٝ‬رخ ْى‪ ،‬حُ کخثُخص ٔ كخىػخص حٓض‪ .‬ىٍ كخنٗکّ طؤٔیالص‬
‫ػوالَٗ يلظٕیخص هَآٌ َیِ ي٘کهٗ حُ َٕع ىیگَ رّرخٍ يٗآٍٔى‪ ،‬حُ آٌ ؿًهّ حَٔيحى‬
‫ًُْٗ حٓض کّ َظیـّٖ ئظویى ٔؿٕى يظ٘خرٓخص ٔ يطهن ٔ يویي ٔ ػخو ٔ هخ‪ٔ ٙ‬‬
‫يـًم ٔ يزیٍ ٔ كظٗ طُخه‪٠‬خص ظخَْٖ ىٍ آیخص هَآٌ يٗرخٗي‪.‬‬
‫يلکًخص هَآٌ َیِ حیـخُٖ حٓض‪ .‬هَآٌ‬ ‫هؾکوبد ّ ا ُ ُّم الکزبة‬
‫ىٍ ػیٍ حیٍکّ ٓؼٗ کَىِ رخ ُرخٌ ٔ كَُْگ ٍحیؾ آىوْخ ٓوٍ گلظّ رخٗي ٔ ىٍػیٍ‬
‫حیٍکّ يخَُي َْگٕیُيِٖ ىیگَ رََّْٕع ط٘زیٓخص ٔ حىٔحص حىرٗ يظٕٓم ٗيِ‪ ،‬رخُْى‬
‫‪ٖٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ ىحیَِٖ حیـخُ هخٍؽ َ٘يِ ٔ ًْیٍ يلکًخص يٕؿٍِح «ح ُ ُّو حنکظخد» يٗىحَي‪ .‬رَهٗ‬
‫گلظّحَي «ح ُ ُّو حنکظخد» رٕىٌ آیخص يلکًخص رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ يلکًخص ح‪ٛ‬م ىٍ‬
‫کظخد حٓض ٔ هٕحػي ٔ حٍکخٌ ىیٍ يزظُٗ رَآٌ ح‪ٛ‬م حٓظٕحٍ حٓض کّ رخیي رّآٌ حیًخٌ‬
‫آٍٔى ٔ ػًم ًَٕى‪ ،‬رّهالف يظ٘خرٓخص کّ رخیي رّآٌْخ حیًخٌ آٍٔى ٔنٗ ػًم َکَى‪)۳(.‬‬

‫كه رلوین هؾکن ّ هزْبثَ‪:‬‬

‫طلٔیَپژْٔخٌ ىٍ طؼَیق يلکى ٔ يظ٘خرّ ٓوض رّحهظالف ٗيیي حكظخىِحَي‬
‫رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ حهٕحل آٌْخ طخ ػيى ریٔض ْى يٍُٗٓي‪ ،‬ػًيِٖ آٌْخ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫يُظٍٕ حُ آیخص يلکى ًْخٌ چُي آیّ‬ ‫ٔ ـ اثيػجبً‪:‬‬
‫حُ ٍِٕٖٓ حَؼخو حٓض کّ حكکخو ي٘و‪ٍ ٚ‬ح ریخٌ يٗكَيخیي‪« :‬هُ ْم طَؼَخنَ ْٕح أَطْ ُم َيخ َك ََ َو‬
‫م ۖ ََلْ ٍُ‬ ‫ٗ ْیجًخ ۖ َٔ ِر ْخن َٕح ِنيَ ْی ٍِ ِاكْ َ‬
‫ٔخًَخ ۖ َٔ َال ط َ ْوظُهُٕح أ َ ْٔ َالىَ ُکى ِ ّي ٍْ ِا ْي َال ٍ‬ ‫ک ْى ۖ أ َ َال ط ُ ْ٘ َِ ُکٕح رّ َ‬‫ػهَ ْی ُ‬
‫ٍَرُّ ُک ْى َ‬
‫ْ حنَظِی‬ ‫طٍَ ۖ َٔ َال ط َ ْوظُهُٕح حنَُ ْل َ‬ ‫ظ َٓ ََ ِي ُْ َٓخ َٔ َيخ رَ َ‬ ‫ٖ َيخ َ‬ ‫حك َ‬ ‫َ ََْ ُُهُ ُک ْى َٔاِیَخ ُْ ْى ۖ َٔ َال ط َ ْو ََرُٕح ْحنلَ َٕ ِ‬
‫‪ٛ‬خ ُکى رّنَ َؼهَ ُک ْى ط َ ْؼ ِوهٌَُٕ » (حَؼخو‪ ٔ۳ٔ ،‬ـ ٖ‪ ٔ )ٔ۳‬يُظٍٕ حُ‬ ‫ن ۚ ًَٰ ِن ُک ْى َٔ َ‬
‫ّللاُ ِا َال ِر ْخن َل ّ ِ‬
‫َك ََ َو َ‬
‫آیخص يظ٘خرّآٌ آیخطٗ حٓض کّ حيَ آٌ رَ یٕٓى ي٘ظزّ ٗيِ کّ ػزخٍصحَي حُ ٍيِْخٖ‬
‫کّ ىٍ آؿخُ رؼ‪ ٗ٠‬حُ ٍِْٕٓخٖ هَآٌ هَحٍ گَكظّ حٓض‪)۶(.‬‬
‫دمحم حرٍحىٍیْ ٗخكؼٗ حػظوخى ىحٍى کّ آیخص‬ ‫ٕ ـ ّبكؼٔ‪:‬‬
‫يلکى‪ ،‬آٌ آیّْخٖ حٓض کّ طُٓخ یک طؤٔیم ىحٗظّ رخُٗي ٔ آیخص يظ٘خرّ آیخطٗ حٓض کّ‬
‫چُي ٔؿّ حُ طؤٔیم ٍح طلًم کُُي‪ )۰(.‬حرٍحٓلخم َیِ ًْیٍ هٕل ٍح پٌیَكظّ حٓض‪)۴(.‬‬
‫يظ٘خرّآٌ آیخطٗ حٓض کّ يلظخؽ رّریُش‬ ‫ٖ ـ اؽولثي ؽٌجل‪:‬‬
‫حٓض ٔ يلکى يلظخؽ رّریُش َزخٗي‪)۲(.‬‬
‫آیخص يظ٘خرّ ػزخٍص حٓض حُ‬ ‫‪ ۱‬ـ اثيكبفزَ‪:‬‬
‫كَٔف يوطؼّ ىٍ حٔحیم رؼ‪ ٗ٠‬حُ ٍِْٕٓخ ٔ آیخص يلکى رویّٖ هَآٌ حٓض‪)ٔٓ(.‬‬
‫حیٍ َظَ ٍح رّ"يوخطم رٍ كیخٌ" ٔ "ٓؼیي رٍ ؿزیَ" َیِ َٔزض ىحىِحَي‪.‬‬
‫يظ٘خرّ آٌ آیخطٗ حٓض کّ‬ ‫‪ ۰‬ـ اهبم كقو هاىٓ ّ أثْؽیبى االًللَٔ‪:‬‬
‫ٍحؿغ رّيؼُخٖ هٕى حرٓخو ىحٗظّ رخٗي کّ ح‪ٛ‬طالكخ ً آٌٍح "يـًم" َیِ يٗهٕحَُي ٔ‬
‫يلکى ىٍ يوخرم آٌ ًْخٌ "يزیٍ" حٓض‪)ٔٔ(.‬‬
‫رَآَُي کّ يظ٘خرّ ػزخٍص حُ‬ ‫‪ ۶‬ـ اثيهَؼْك‪ ،‬هزبكٍ ّ ‪ٙ‬ؾبک‪:‬‬
‫آیخطٗ حٓض کّ َٔن ٗيِحَي (ئُٕهخص) کّ رخیي رّآٌْخ حیًخٌ ىحٗض ٔنٗ ػًم َکَى ٔ‬
‫يلکًخص آیخطٗ حٓض کّ َخٓنحَي‪ْ ،‬ى رخیي رّآٌْخ حیًخٌ ىحٗض ٔ ْى ػًم کَى‪)ٕٔ(.‬‬
‫‪ٖٕ۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫يلکًخص هَآٌ آیخطٗ حٓض کّ ىنیهٗ ٔح‪ٟ‬ق‬ ‫‪ ۰‬ـ إن ثلقٔ‪:‬‬

‫ىحٍَي يخَُي آیخص يَرٕ‪ ١‬رّطٕكیي ٔ هيٍص ٔ كکًض هيح‪ ٔ ،‬يظ٘خرٓخص آیخطٗ حٓض کّ‬
‫هزٕل ٔ كٓى يؼخٍف آٌ َیخُيُي رّطيرَّ ٔ طؤيم حٓض‪ٕٗ )ٖٔ(.‬کخَٗ ىٍ «كظق حنويیَ» َیِ‬
‫حیٍ َظَ ٍح پٌیَكظّ حٓض‪)ٔ4(.‬‬
‫يلکى ػزخٍص حٓض حُ آیخطٗ کّ رّهخ‪َ١‬‬ ‫‪ ۸‬ـ عبثو اثيػجلهللا‪:‬‬
‫ٔؿٕى ىنیهٗ ٍٍٔٗ ٔ كظٗ ؿیَ ٍٍٔٗ رظٕحٌ رّي‪ ًٌٕ٠‬آٌ ػهى پیيح کَى ٔ يظ٘خرّ آٌ‬
‫آیخطٗ حٓض کّ ٍحِ ػهى رّي‪ ًٌٕ٠‬آٌ َزخٗي يخَُي آیخطٗ يَرٕ‪ ١‬رُّيخٌ هیخو هیخيض ٔ‬
‫حيؼخل آٌ‪« .‬ػؼهزٗ» ٔ «ٓلیخٌ ػٍٕٖ» َیِ ًْیٍ ػویيِ ٍح ىحٍَي‪١« )ٔ۳(.‬زَٖ» َیِ‬
‫حیٍ َظَ ٍح پٌیَكظّ حٓض‪« )ٔ۶(.‬هَ‪١‬زٗ» آٌٍح رٓظَیٍ ٔؿّ ىحَٔظّ حٓض‪)ٔ۰(.‬‬
‫يلکى ػزخٍص حٓض حُ آیخطٗ کّ‬ ‫‪ ۶‬ـ اثيىیل‪:‬‬
‫ىٍ ه‪ ٜٚ‬حَزیخء ٔ حيضْخٖ حی٘خٌ حٓض کّ يلکى ٔ يل‪ٜ‬م رخٗي‪ ،‬يظ٘خرّ حُ ًْیٍ‬
‫ىٓظّ حُ آیخص‪ ،‬آٌ آیخطٗ حٓض کّ حنلخظ ي٘ظزّ ىحٍَي‪ ،‬چٌٕ یک ىحٓظخٌ ٍح ىٍ چُي‬
‫ٍِٕٓ طکَحٍ کَىِ حٓض‪)ٔ۴(.‬‬
‫يُظٍٕ حُ آیخص يلکًخص‪ ،‬آیخص‬ ‫ٓٔ ـ هغبُل‪:‬‬
‫حكکخو‪ ٔ ،‬يُظٍٕ حُ يظ٘خرٓخص آیخص ىیگَ حٓض کّ رخْى ٓخُٕ َيحٍَي‪)ٔ۲(.‬‬
‫يلکى آٌ حٓض کّ ػوم ىٍ ىٍک‬ ‫ٔٔ ـ هبّهكٓ‪:‬‬
‫آٌٍحِ ىحٍى ٔ يظ٘خرّ آٌ حٓض کّ يؼخَٗ حكکخو ىٍ هيٍص ىٍک ػوم َیٔض‪)ٕٓ(.‬‬
‫(َظَ حٔل) يلکى آٌ آیخطٗ حٓض کّ يئيُیٍ رخیي‬ ‫ٕٔ ـ اثيریویَ‪:‬‬
‫ْى رّآٌ حیًخٌ ىحٗظّ رخُٗي ٔ ْى ػًم کُُي‪ ٔ ،‬يظ٘خرّ آٌ آیخطٗ حٓض کّ رخیي رّآٌ‬
‫حیًخٌ ىحٗظّ رخُٗي ٔنٗ ػًم َکُُي‪ٛ .‬خكذ حنًُخٍ ىٍ طٕ‪ٟ‬یق حیٍ ٔؿّ يَٕٗیٔي‪:‬‬
‫يَحى حرٍطیًیّ حُ يلکًخص کّ رخیي رّآٌ حیًخٌ ىحٗض ٔ ػًم ًَٕى‪ ،‬حَ٘خثیخص ٔ حكکخو‬
‫حٓض ٔ يُظٍٕ حُ يظ٘خرٓخص کّ كو‪ ٢‬حیًخٌ الُو ىحٍى‪ ،‬حهزخٍیخص هَآٌ حٓض‪)ٕٔ(.‬‬
‫(َظَ ىٔو) يظ٘خرٓخص آیخطٗ حٓض کّ ‪ٛ‬لخص ٔیژِٖ ٍح ریخٌ‬ ‫‪ +‬اثيریویَ‪:‬‬
‫يٗکُي‪ ،‬چّ ‪ٛ‬لخص هخ‪ ّٖٛ‬هيح رخٗي يخَُي ػهیى‪ ،‬هيیَ‪ ،‬كکیى‪ ،‬هزیَ؛ ٔ چّ ‪ٛ‬لخص‬
‫ف ِ ّي ُْ ُّۖ‪)ٕٕ(.»ٔ۰ٔ :4 ،‬‬
‫هخ‪ ّٖٛ‬حَزیخء يخَُي آیّٖ‪َ َٔ « :‬ک ِه ًَظُُّ أ َ ْنوَخَْخ ِانَ ٰٗ َي َْ َی َى َٔ ٍُٔ ٌ‬
‫يلکى ػزخٍص حٓض حُ آیخطٗ کّ‬ ‫ٖٔ ـ ؿبلت هزؤفویي‪:‬‬
‫ظخَْٕ يُظٍٕ رخٗي ٔ يظ٘خرّ آیخطٗ حٓض کّ ظخَْٕ يُظٍٕ َزخٗي‪)ٕٖ(.‬‬
‫يلکى آیخطٗ حٓض کّ ًّْ ىٍ طؤٔیهٖ حؿًخع ٔ‬ ‫‪ ٔ۱‬ـ اثيفْیي هٌلاك‪:‬‬
‫حطلخم ىحٗظّ رخُٗي ٔ يظ٘خرّ آٌ حٓض کّ طؤٔیهٖ يٍٕى حهظالف رخٗي‪)ٕ4(.‬‬
‫‪ٖٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آیخص يظ٘خرّ آٌ آیخطٗ حٓض کّ طلٔیَٕ‬ ‫‪ ٔ۰‬ـ هاؿت‪:‬‬

‫رّهخ‪ٗ َ١‬زخْض رّطلٔیَ آیّٖ ىیگَ ي٘کم ٗيِ رخٗي‪ ،‬چّ رّؿٓض نلع‪ ،‬یخ حُ كیغ‬
‫يؼُٗ‪ .‬ريیٍ ؿٓض كوٓخء گلظّحَي آیّٖ يظ٘خرّ آیّٖ حٓض کّ ظخَْٕ حُ يَحى ٔ‬
‫يؼُخیٖ كکخیض َکُي‪)ٕ۳(.‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ ػالهَ ‪ٛ‬جب‪ٛ‬جبیٔ‪ :‬يلکى آیّٖ حٓض کّ ىٍيينٕل هٕى يلکى ٔ حٓظٕحٍ‬
‫رخٗي ٔ يؼُٗ ٔ يَحى آٌ رّؿیَ يَحى حٗظزخِ َیخكظي‪ ٔ ،‬يظ٘خرّ رَهالف آٌ حٓض‪)ٕ۶(.‬‬

‫چوا هزْبثِبد؟‬
‫حُ ىیَ ُيخٌ طخ کٌُٕ حیٍ پَٖٓ يلَٔیٍ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ کّ هيحَٔي‬
‫چَح يظ٘خرٓخص ٍح َخُل كَيٕىِ؟ ٔ چَح طًخو هَآٌ حُ آیخص يلکى ط٘کیم َ٘يِ حٓض؟‬
‫«حيخو كوَ ٍحُٖ» ىٍ حیٍ ه‪ ٕٜٙ‬يَٕٗیٔي‪ًٗ« :‬خٍی حُ يالكيِ يٗگٕیُي‬
‫چگَّٕ رَحٖ هيحَٔي كکیى ِٓحٔحٍ حٓض کّ کظخرٗ ٍح ىٍرخٍِٖ ىیٍ کّ طخ ٍُٔ هیخيض‬
‫رخیي رّآٌ يَحؿؼّ ٕٗى‪ ،‬چُیٍ هَحٍ ىْي؟(‪)ٕ۰‬‬
‫ٍحُی ىٍ کظخد «طؤٓیْ حنظويیْ» هٕى آٍٔىِ حٓض‪:‬‬
‫«ٔؿٕى ط٘خرٓخص ٗزّٖٓ رٍِگٗ ىٍ ىٔ كُِٕٖ ٰانٓیخص ٔ َزٕص رَحٖ حَٔخٌ‬
‫حیـخى کَىِ حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ ُيیُّٖ ٰانٓیخص ٔؿٕى يظ٘خرٓخص رخػغ يٗگَىى کّ ئهًیٍ‬
‫حػظوخىحص رخ‪١‬هٗ ٍح ىٍرخٍِٖ هيحَٔي پیيح کُُي ٔ حٔ‪ٛ‬خكٗ ٍح رّحٔ َٔزض يٗىُْي کّ رخ‬
‫حنْٕیض ٔ هيیى رٕىٌ هيحَٔي ٓخُگخٍٖ َيحٍى‪ .‬ح ّيخ ىٍ ُيیُّٖ َزٕص‪ ،‬کٔخَٗ کّ‬
‫هيحَٔي ٍح يُِِ حُ حیٍ ‪ٛ‬لخص يٗىحَُي‪ ،‬يظ٘خرٓخص ٍح رخػغ ‪١‬ؼٍ ٍٕٓل هيح هَحٍ‬
‫يٗىُْي ٔ حیٍکّ حگَ حٔ ٍٕٓل ٍحٓظیٍ ٔ ػخٍف رّهيحَٔي هٕیٖ رٕى‪َ ،‬زخیي حٔ ٍح‬
‫رّحٔ‪ٛ‬خف ؿًٔخَٗ ٔ يخىٖ طٕ‪ٛ‬یق يٗکَى‪)ٕ۴(».‬‬
‫‪ٛ‬خكذ حنًُخٍ َیِ يٗگٕیي‪« :‬ىٍ حیٍؿخ ٓجٕحنٗ يطَف حٓض ٔ آٌ حیٍکّ چَح‬
‫هَآٌ کّ کظخد ْيحیض ًّْٖ حَٔخٌْخ حٓض‪ ،‬آیخطٖ رّ‪ٍٕٛ‬ص يلکى کّ ًّْٖ يَىو‬
‫ىٍ كٓى ي٘ظَک ْٔظُي َخُل َ٘يِ حٓض؟ ٔؿٕى آیخص يظ٘خرّ رخػغ ط٘کیک ىٍ ػوخیي‬
‫ٔ ىٓضآٔیِٖ رَحٖ حیـخى كظُّ يٗرخٗي‪ )ٕ۲(».‬ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ ٓجٕحل ٍح حیٍگَّٕ‬
‫‪َ١‬ف يٗکُي‪« :‬یکٗ حُ حػظَح‪ٟ‬خطٗ کّ رَ هَآٌ ٔحٍى کَىِحَي حیٍ حٓض کّ هَآٌ‬
‫ي٘ظًم حٓض رَ آیخص يظ٘خرّ‪ ،‬رخ حیٍکّ ًٗخ ئهًیٍ حىػخ ىحٍیي کّ طکخنیق ههن طخ‬
‫هیخيض ىٍ هَآٌ ْٔض؛ َیِ يٗگٕثیي هَآٌ هٕل ك‪ٜ‬م حٓض‪ ،‬كَهخٌ حٓض‪ ،‬یؼُٗ کاليٗ‬
‫حٓض کّ كن ٔ رخ‪١‬م ٍح حُ ْى ؿيح يٗٓخُى‪ ،‬ىٍكخنٗکّ يٗریُیى ْى يٌحْذ رخ‪١‬م‬
‫‪ٖٕ۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫رّآیخص آٌ حٓظُخى يٗکُُي‪ْ ،‬ى آٌ يٌْزٗ کّ ىٍ ٔحهغ كن حٓض؛ حیٍ َیٔض يگَ‬
‫رّهخ‪ َ١‬ط٘خرّ رؼ‪ ٗ٠‬حُ آیخص آٌ‪ ٔ ،‬حیٍ هخرم حَکخٍ َیٔض‪)ٖٓ(».‬‬
‫ٓپْ َْیک حُ يلَٔیٍ ؿٕحدْخٖ ػوهٗ طيحٍک ىیيِحَي ٔ كکًضْخ ٔ‬
‫حكظًخالص ُیخىٖ ٍح يطَف کَىِحَي کّ رخنظل‪ٜ‬یم ىٍ يُخرغ طلٔیَٖ يُيٍؽ حٓض‪ .‬حُ‬
‫ؿًهّ گلظّحَي ٔؿٕى يظ٘خرٓخص ىٍ هَآٌ رخػغ يٕٗٗى طخ رَ٘ رّطظّزُغ رپَىحُى ٔ حُ حیٍ‬
‫‪َ١‬ین هِٕٖ كکَٖحٕ ٍٗي کُي‪ ،‬حُ ؿًهّ حیٍکّ ًْیٍ ط٘خرٓخص يٕؿذ ٍٗي ػهٕو‬
‫‪َٛ‬ف‪َ ،‬لٕ‪ ،‬كوّ‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل‪ ،‬طلٔیَ ٔ رَهٗ ىیگَ حُ ٍٗظّْخٖ ػهٕو حَٔخَٗ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬رَهٗ ْى ٔؿٕى ط٘خرٓخص ٍح رَحٖ حيظلخٌ رَ٘ ىحَٔظّحَي‪ ،‬ػيِٖ ْى گلظّحَي‬
‫ٔؿٕى ط٘خرٓخص رخػغ ؿخٔیيحَّگٗ هَآٌ ٗيِحَي‪ ،‬حگَ آٌ یک کظخرٗ طًخيخ ً ‪َٛ‬یق ٔ‬
‫ٓخىِ رٕى يًٕ٘ل ئٍَ ُيخٌ يٗگَىیي ٔ ًَٗطٕحَٔض ًٍْ ٔ ػوٕل آىيیخٌ ٍح ىٍ َْ‬
‫ُيخٌ ٔ َْ يکخٌ رّهٕى ي‪َٜٔ‬ف ىحٍى‪ًْ .‬یٍ يظ٘خرٓخص رخػغ ٗيِ حٓض کّ کالو‬
‫ک هَ ْٕ ًال ػ َ ِوی ًال‪»۳ :۰ٖ ،‬‬
‫ػهَ ْی َ‬ ‫ٰانٓی ػُٕحٌ «هٕل ػویم» رّهٕى گیَى‪« :‬اََِخ َ‬
‫ُُٓ ْه ِوی َ‬

‫ًبٍـ ّ هٌَْؿ‬
‫حُ ىیگَ يزخكغ ىٍحُآُْگ طخٍیوٗ ٔ ىٍ ػیٍ كخل ؿُـخنت ػهٕو هَآَٗ يزلغ‬
‫«َخٓن ٔ ئُٕم» حٓض کّ حُ حرظيحٖ حٓظوَحٍ هالكض ػزخٓیخٌ ىٍ هٌَ ىٔو ْـَٖ‬
‫َٗٔع ٗيِ ٔ طخ ُُْٕ حىحيّ ىحٍى‪ .‬حهظالكخص ػًین ٔ ىحيُّىحٍ ریٍ يلَٔیٍ ٔ‬
‫هَآٌپژْٔخٌ ىٍ يٍٕى طؼيحى آیخص ٔ يٕحٍى َخٓن ٔ ئُٕم ٔؿٕى ىحٍى‪ٍ .‬یّٖ٘ رلغ‬
‫رّحیٍ َکظّ رَگ٘ض ىحٍى کّ َِٔل طيٍیـٗ هَآٌ ‪ٓ ٕٖ ٗ١‬خل ٔ ىٍ ىٔ ك‪٠‬خٖ َٔزظخ ً‬
‫يظلخٔص يکّ ٔ ييیُّ‪ ،‬هزم حُ ْـَص ٔ رؼي حُ آٌ يٕؿذ يٗٗي کّ آیّٖ ؿخَ٘یٍ‬
‫آیّٖ ىیگَ گَىى‪ُ ،‬يخٌ حؿَحٖ كکى حٔل يوظٕيّ حػالو گَىى ٔ ىٓظٍٕ ؿيیي ؿخگِیٍ‬
‫ٕٗى‪ .‬ىٍ كویوض حیٍ طـییَ كکى ٍح «َٔن» يٗگٕیُي‪ .‬آیّٖ حٔل ٍح «ئُٕم» آیّٖ‬
‫ؿخَ٘یٍ ٍح «َخٓن» يٗگٕیُي‪ .‬کّ هخػيس ً كکى رؼيٖ رخیي کخيمطَ رخٗي‪:‬‬
‫ػهَ ٰٗ ُک ِّم َ‬
‫ٗ ْیءٍ‬ ‫ّللاَ َ‬ ‫ٔ ْن ِي ٍْ آیَ ٍش أ َ ْٔ َُُ ِٔ َٓخ ََؤ ْ ِ‬
‫ص ِر َو ْی ٍَ ِ ّي ُْ َٓخ أ َ ْٔ ِيؼْ ِه َٓخ ۗ أَنَ ْى ط َ ْؼهَ ْى أ َ ٌَ َ‬ ‫« َيخ ََُ َ‬
‫هَ ِيی ٌَ‪»ٔٓ۶ :ٕ ،‬‬
‫= ْیچ آیّٖ ٍح َٔن ًَٗکُیى ٔ رّكَحيٕٗٗ ًَٗٓپخٍیى‪ ،‬يگَ آٌکّ رٓظَ حُ آٌ‪،‬‬
‫یخ يخَُي آٌٍح ؿخَ٘یٍ کُیى؛ آیخ ًَٗىحَٗ هيح رَّْکخٍٖ طٕحَخ حٓض؟‬
‫حیٍ رلغ ىحٍحٖ پی٘یُّٖ طخٍیوٗ ٔ گٔظَىِگٗ كَٔحٌ حٓض‪ٍٔ .‬حیظٗ ٍح كَیویٍ‬
‫ػزيحنَكًٍ رٍ ٓهًٗ ٔ حٔ حُ ك‪َ٠‬ص ػهٗ َوم يٗکُي کّ ٍُٖٔ ك‪َ٠‬ص هظًٗ‬ ‫ّ‬ ‫حُ‬
‫‪ٖٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يَطزض رَ ىحىگَٖ گٌٗض ٔ حُ حٔ پَٓیي‪« :‬آیخ َخٓن ٔ ئُٕم ٍح يُٗٗخٓٗ؟» پخٓن‬

‫ىحى‪ :‬هیَ؛ ك‪َ٠‬ص كَيٕى‪ْ« :‬الک ٗيٖ ٔ ىیگَحٌ ٍح َیِ رَّخرٕىٖ ک٘خَیيٖ‪)ٖٔ(».‬‬
‫حُ حیٍ ٍٔحیض ىحَٔظّ يٕٗٗى کّ آگخْٗ حُ َخٓن ٔ ئُٕم هَآٌ ىٍ َْ حيَٖ‬
‫طخچّ كي يٓى حٓض؛ ىیگَ آٌکّ رٍّؿى َظَ رَهٗ يلَٔحٌ‪َ ،‬خٓن ٔ ئُٕم ىٍ آیخص‬
‫هَآٌ ٔؿٕى ىحٍى ٔ ؿخٖ رَحٖ حَکخٍ آٌ َیٔض‪ )ٖٕ(.‬ىیگَ آٌکّ َٔن ٗخيم حكکخو‬
‫َٗػیّ َیِ ْٔض‪َْ )ٖٖ(.‬کْ ىٍرخٍِٖ هَآٌ کَیى ٓوٍ گٕیي ٔ َخٓن ٔ ئُٕم ٍح‬
‫َيحَي‪ ،‬کاليٖ َخه‪ ٔ ٚ‬حرظَ حٓض‪)ٖ4(.‬‬
‫ٔحژِٖ «َٔن» ىٍ نـض ػَد رخٍ ٔٓیغ يؼُخیٗ ىحٍى‪ ،‬حُ ؿًهّ ىٍ يٕحٍىٖ‬
‫چٌٕ‪ :‬طـییَ‪ ،‬طزيیم‪َ ،‬وم‪ ،‬حُحنّ ٔ حرطخل رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬ىٍ يوخرم َْ يؼُٗ آیّٖ‬
‫حُ هَآٌ يـیي ٗخْي آٍٔىِ ٗيِ‪( :‬كؾ ٕ‪( ، )۳‬ؿخػیّ‪َ( ، )ٕ۲‬لم ٔٓٔ) ‪( ،‬روَِ ‪)ٔٓ۶‬‬
‫ـ "ٍحؿذ" گٕیي‪َٔ« :‬ن حُ ریٍ رَىٌ چیِٖ رّٔٓیهّٖ چیِٖ ىیگَٖ حٓض کّ‬
‫ىٍ پٗ حٔ يٗآیي‪ ،‬يخَُي حُ ریٍ ٍكظٍ ٍَٕ هٍٕٗیي طٕٓ‪ٓ ٢‬خیّ ٔ ٓخیّ طٕٓ‪ ٢‬آكظخد‪»...‬‬
‫ـ ٓیيأرٕحنوخٓى هٕیٗ گٕیي‪َٔ :‬ن ػزخٍص حٓض حُ رَىحٗظّ ٗيٌ كکًٗ حُ حكکخو‬
‫ػخرض ىیُٗ ىٍ حػَ ٓپَٖ ٗيٌ ٔهض ٔ یخ ييص آٌ‪)ٖ۳(.‬‬
‫ـ ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ‪َٔ :‬ن رّيؼُخٖ ک٘ق حُ طًخو ٗيٌ ػًَ كکًٗ حُ حكکخو‬
‫حٓض‪ .‬ئؤنّٖ َٔن َّحُ ُٓن طُخه‪ٞ‬گٕیٗ حٓض ٔ َّحُ هزیم حهظالف ىٍ َظَیّ ٔ‬
‫كکى‪ ،‬رهکّ َٔن َخٗٗ حُ حهظالف ىٍ ي‪ٜ‬يحم حٓض‪ ،‬رّحیٍ يؼُٗ کّ یک ي‪ٜ‬يحم‬
‫ٍُٖٔ رخ كکًٗ حَطزخم ىحٍى چٌٕ ي‪ٜ‬هلض آٌ كکى ىٍ آٌ ي‪ٜ‬يحم حٓض یخ رَ‬
‫ػکْ‪ ٍُٔ ٔ ،‬ىیگَ رخ آٌ كکى حَطزخم َيحٍى‪ ،‬رَحٖ حیٍکّ ي‪ٜ‬هلض هزهٗحٕ‬
‫رّي‪ٜ‬هلض ىیگَ يزيل ٗيِ کّ هَٓح ً كکى ىیگَ ٍح حیـخد يٗکُي‪)ٖ۶(.‬‬
‫«يُظظَٖ» َیِ ٗزیّ حیٍ ٍح گلظّ‪:‬‬
‫«ريیٓٗ حٓض کّ ریٍ ٍحْیخرٗ هطخء ىٍ آیخص هَآٌ ٔ حَؤخو آٌْخ رّيلکى ٔ‬
‫يظ٘خرّ ٔ َخٓن ٔ ئُٕم‪ ،‬حُ ُيیٍ طخ آًٓخٌ كخ‪ٛ‬هّ حٓض؛ ُیَح هطخٖ آیّ رّيؼُٗ‬
‫ػيو يطخروض آٌ رخ ٔحهغ حٓض‪ ٔ ،‬حكظًخل چُیٍ حيَٖ يٕؿذ ٓوٕ‪ ١‬حػظًخى َٔزض‬
‫رّهَآٌ حٓض‪ٔ ،‬نٗ يظ٘خرّ ٔ ئُٕم رٕىٌ آیّ رّيؼُخٖ ػيو يطخروض آٌ رخ ٔحهغ َیٔض‬
‫طخ چُخٌ يـٌٍٔ ٍح رّىَزخل ىحٗظّ رخٗي؛ رهکّ يظ٘خرّ رٕىٌ آٌ رّيؼُٗ يَىّى رٕىٌ‬
‫يو‪ٕٜ‬ى ٔ ک٘ق َ٘يٌ يَحى ؿيّٖ حُ آٌ‪ ،‬رّ‪َٛ‬ف ُٗیيٌ آٌ آیّ حٓض‪ ،‬ح ّيخ پْ حُ‬
‫ٍؿٕع رّآیخص يلکى‪ ،‬يَحى ؿيّٖ حُ آٌ ک٘ق گَىیيِ ٔ حُ ط٘خرّ هخٍؽ يٗگَىى‪،‬‬
‫چُخٌکّ ئُٕم رٕىٌ آیّ رّيؼُٗ پخیخٌ یخكظٍ كکى آٌ حٓض‪)ٖ۰(».‬‬
‫‪ٖٕ۲‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫افزالف ّلیل كه رؼلاك هْاهك ًَـ‬

‫ٔؿٕى يلکى ٔ يظ٘خرّ ٔ َخٓن ٔ ئُٕم ىٍ هَآٌ‪ ٔ ،‬طؼخٍ‪ ٝ‬حكخىیغ رخ‬
‫یکىیگَ ٔ گخِ طؼخٍ‪ ٝ‬كيیغ رخ هَآٌ ‪ ...‬حٔ‪ٟ‬خع ٍح پیچ ىٍ پیچ کَى‪ .‬پْ حُ‬
‫حٓظوَحٍ هالكض ػزخٓیخٌ‪ ،‬كویٓخٌ رّيُظٍٕ چخٍِؿٕیٗ رّح‪ٛ‬م «َخٓن ٔ ئُٕم»‬
‫پَىحهظُي‪ ،‬ىٍ َظیـّ ىٍرخٍِٖ حیٍکّ کيحو آیخص هَآٌ َخٓن ٔ کيحيیٍ ئُٕمحَي‪،‬‬
‫طؤنیلخص كَحٔحٌ پيیي آيي‪ .‬ؿخنذ حٓض کّ طالْٕخی كویٓخٌ َّطُٓخ ي٘کهی ٍح كم َکَى‪،‬‬
‫رهکّ (‪١‬زن يؼًٕل ٔ يخَُي ًْیّ٘) ئؤنّ ٍح پیچیيِطَ ٔ حهظالكخص ٍح گٔظَىِطَ ٔ‬
‫آٗکخٍطَ َیِ کَى‪ ...‬رّهخ‪ َ١‬حًْیض يٕ‪ٕٟ‬ع‪ ٔ ،‬طوٕیض كْ ىحٍٖٔ يوخ‪١‬ذ‪ ،‬حُ‬
‫يیخٌ کظذ كَحٔحَٗ کّ ىٍ يٍٕى «َخٓن ٔ ئُٕم» َگخٗظّ ٗيِ ٔ َْیک كَف هٕى‬
‫ٍح ُىِحَي‪ ،‬رّػُٕحٌ ًََّٕ رّپخَِىِ ػُٕحٌ کظخد حٗخٍِ يٗکُیى کّ ٗخيم يظوييیٍ ٔ‬
‫يظؤهَیٍ حٓض‪َْ .‬یک حُ حیٍ کظذ طؼيحى آیخص ئُٕهّ ٍح حیٍگَّٕ گٌحٍٕ يٗکُُي‪:‬‬

‫ٍهى آیخص ئُٕهّ‬ ‫ػُٕحٌ کظخد‬ ‫ػ‪َُ َٜ‬يگی‬ ‫َخو َٕیُٔيِ‬

‫ٔ ـ حكًي حرٍدمحم َلخّ (يظٕكٗ ‪ ْ ، ٖٖ۴‬م) حنُخٓن ٔ حنًُٕٔم ‪ٖٔ۴ /‬‬
‫ْزشّللا حرٍٓاليّ (و ٓٔ‪ )4‬حنُخٓن ٔ حنًُٕٔم ‪ٕٖٔ /‬‬
‫ّ‬ ‫ٕـ‬
‫ٖ ـ ػزيحنوخَْ رـيحىٖ (و ‪ )4ٕ۲‬حنُخٓن ٔ حنًُٕٔم ‪۶۶ /‬‬
‫‪ 4‬ـ ػهٗ رٍ حكًي كِو حَينٔٗ (و ‪ )4۳۶‬يؼَكش حنُخٓن ٔ حنًُٕٔم ‪4ٕٔ /‬‬
‫‪ ۳‬ـ دمحم رٍ رَکخص (و ٕٓ‪ )۳‬حالیـخُ كٗ َخٓن حنوَآٌ ٔ ئُٕهّ ‪ٕٔٓ /‬‬
‫‪ ۶‬ـ ػزيحنَكًٍ حرٍؿُٕٖ (و ‪َ )۳۲۰‬خٓن حنوَآٌ ٔ ئُٕهّ ‪ٕ4۳ /‬‬
‫‪ ۰‬ـ َٗفحنيّیٍ حرٍحنزخٍُی (و ‪َ )۰ٖ۴‬خٓن حنوَآٌ حنؼِیِ ٔ ئُٕهّ ‪ٕ4۲ /‬‬
‫‪ ۴‬ـ ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ‪( ٗ١‬و ٔٔ‪ )۲‬حالطوخٌ كٗ ػهٕو حنوَآٌ ‪ٕٓ /‬‬
‫‪ ۲‬ـ ٓیي حًٓخػیم ‪ٛ‬يٍ (و ‪ )ٖٖٔ۴‬حنظَ٘یغ حالٓاليٗ ‪ٕ /‬‬
‫ٓٔ ـ دمحم ػزيحنؼظیى ٍُهخَٗ (و ٕ‪ )ٖٔ۰‬يُخْم حنؼَكخٌ ‪۲ /‬‬
‫ٔٔ ـ أرٕحنلٍٔ ٗؼَحَٗ (و ٖ‪ )ٖٔ۲‬يوييّ ٔ طؼهیوّ رَ يُٓؾ حن‪ٜ‬خىهیٍ ‪ٖ /‬‬
‫ٕٔ ـ ٓیّي أرٕحنوخٓى هٕیٗ (و ٖٔ‪ )ٔ4‬حنزیخٌ كٗطلٔیَ حنوَآٌ ‪ٔ /‬‬
‫ٖٔ ـ ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ (و ٕٓ‪ )ٔ4‬حنًیِحٌ كٗطلٔیَ حنوَآٌ ‪۴ /‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ ي‪ٜ‬طلٗ ُیي حنُٔن كٗحنوَآٌ حنکَیى ‪۳ /‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ دمحمْخىٖ يؼَكض (و ‪ )ٔ4ٕ۴‬حنظًٓیي كٗ ػهٕو حنوَآٌ ‪۴ /‬‬
‫(طل‪ٜ‬یم ریٖطَ ىٍ «طلٔیَ ٍَٕحنٓيٖ» رًّْیٍ ههى آييِ حٓض‪).‬‬
‫ٖٖٓ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رٌبه‪ٚ‬بد‬
‫حُ ٔؿّ ىیگَ چُیٍ رَّظَ يیٍٓي کّ رلغ َخٓن ٔ ئُٕم ریٖطَ رَحی كم‬
‫طُخه‪٠‬خص يٕؿٕىِ ىٍ هَآٌ يطَف ٗيِ رخٗي‪ ،‬چّ ًَٗطٕحٌ حَکخٍ کَى کّ طؼيحىٖ حُ‬
‫آیخص هَآٌ ىٍ طُخه‪ ٞ‬نلظٗ ٔ يينٕنٗ َیِ ْٔظُي‪َْ ،‬چُي ىٍ يلخْیى کهت هٕى‬
‫طٕؿیّپٌیَ رخُٗي‪ ،‬یخ رظٕحٌ يخَُي طًّٔ آٌ ٍح کٖ ىحى ٔ رٍُّٔ يطخروض ىحى‪( .‬چُخٌکّ‬
‫ٍحیؾ حٓض) يٕحٍى ُیخى حٓض حُ ؿًهّ‪:‬‬
‫ٓ ِه ِّ ۚ‪»ٕ۴۳ :ٕ ،‬‬ ‫ـ « َال َُلَ ِ َّ ُم رَ ْیٍَ أ َ َك ٍي ِ ّيٍ ٍُّ ُ‬
‫‪َٔ ۖ ٞ‬آط َ ْیَُخ ىَ ُحٔٔىَ َُ ر ً‬
‫ٍُٕح‪»۳۳ :ٔ۰ ،‬‬ ‫ػهَ ٰٗ َر ْؼ ٍ‬ ‫ـ « َٔنَوَ ْي كَ‪َْ ٠‬هَُخ َر ْؼ َ‬
‫‪ ٞ‬حنَُزِ ِیّیٍَ َ‬
‫ّللاُ ۖ َّ َهكَ َغ ثَ ْؼ َ‬
‫‪ْ ُِ ٚ‬ن ك ََهعَب ٍ‬
‫د ۚ‪»ٕ۰ٖ :ٕ ،‬‬ ‫٘ ۘ ِ ّه ٌْ ُِن َّهي َکلَّ َن َّ‬
‫ػ َل ٰٔ ثَ ْؼ ٍ‬
‫‪ْ ُِ ٚ‬ن َ‬ ‫ٍ ُل كَ َّ‬
‫‪ْ ٚ‬لٌَب ثَ ْؼ َ‬ ‫الو ُ‬
‫ک ُّ‬‫ـ «رِ ْل َ‬
‫ػهَٗ ْحن َؼ َْ ِٕ ح ْٓظ ََٕ ٰٖ‪»۳ :ٕٓ ،‬‬ ‫حنَكْ ٰ ًَ ٍُ َ‬
‫ـ« َ‬
‫خء‪»۰ :ٔٔ ،‬‬ ‫ػهَٗ ْحن ًَ ِ‬ ‫ػ َْ ُ‬
‫ّٗ ُ َ‬ ‫ـ « َٔ َکخٌَ َ‬
‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬
‫‪»ٕ۳۳ :ٕ ،ۖ ٝ‬‬ ‫ـ « َٔ ِٓ َغ ُک َْ ِٓیُُّّ حن َ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬
‫‪ٛ‬لًّخ‪»ٕٕ :۴۲ ،‬‬ ‫‪ٛ‬لًّخ َ‬ ‫ـ « َٔ َؿخ َء ٍَرُّكَ َٔ ْحن ًَهَكُ َ‬
‫ََُ ًََّؾْ يُ أَ ْه َو ُ‬
‫ة اِلَ ْی َِ ِه ْي َؽ ْج ِل ا ْل َْ ِهیلِ‪»ٔ۶ :۰ٓ ،‬‬ ‫ً ثًََ ْل ُ‬ ‫َبىَ ًََّ ْؼلَ ُن َهب ر َُْ ْ‬
‫ٍ ِْ ُ‬ ‫ـ َّلَوَ ْل َفلَ ْو ٌَب ْ ِ‬
‫اْل ًْ َ‬
‫َُٓ ٍش ِي ًَخ طَؼُئٌَُّ ‪»4۰ :ٕٕ ،‬‬ ‫ق َ‬ ‫ک َکؤ َ ْن ِ‬ ‫ـ « َٔاِ ٌَ یَ ْٕ ًيخ ِػ ُْيَ ٍَرِّ َ‬
‫َُٓشٍ‪»4 :۰ٓ ،‬‬ ‫حٍُِ ه ًَْ ِٔیٍَ أ َ ْن َ‬
‫ق َ‬ ‫حنَٔ ُف ِانَ ْی ِّ ِكی یَ ْٕ ٍو َکخٌَ ِي ْويَ ُ‬‫ـ «ط َ ْؼ َُ ُؽ ْحن ًَ َال ِث َکشُ َٔ ُّ‬
‫ٌٍَ ٍخ ِه َّوب رَؼُلُّّىَ ‪»۰ :ٖٕ،‬‬ ‫َاهٍُ أ َ ْل َ‬
‫ق َ‬ ‫ط اِلَ ْی َِ كِی َی ْْ ٍم َکبىَ ِه ْول ُ‬ ‫بء اِلَٔ ْاأل َ ْه ِ‬
‫ٗ ص ُ َّن یَ ْؼ ُو ُ‬ ‫ـ «یُ َلثِّ ُو ْاأل َ ْه َو ِهيَ ال َّ‬
‫َ َو ِ‬

‫َْیک حُ حیٍ آیخص حُ َظَ نلظی ٔ يينٕنی‪ ،‬یکيیگَ ٍح َو‪ ٞ‬يٗکُُي‪ .‬چُیٍ‬
‫آیخص ىٍ هَآٌ ُیخى حٓض کّ ؿًؼخ ً رخػغ ٗيِ حٓض طخ حُ ًْخٌ حرظيحی رؼؼض طخ ُُْٕ‬
‫کٔخَی رَّوي هَآٌ رپَىحَُي‪ .‬حُ ىیيگخِ يُظويحٌ يـًٕػّٖ حُ آیخص هَآٌ َّطُٓخ رخ ْى‬
‫ًْآُْگ َیٔظُي‪ ،‬رهکّ ىٍ رؼ‪٠‬ی يٕحٍى یکيیگَ ٍح َو‪ ٞ‬يیکُُي‪.‬‬
‫«هطؼّ‪ ،‬هطؼّ رٕىٌ» ٔ «ػيو پیٕٓظّگی» يظٍ هَآٌ‪ ،‬یکی ىیگَ حُ حیَحىْخی‬
‫يُظويحٌ حٓض‪ .‬آٌْخ يٗگٕیُي هَآٌ ىٍ يٕحٍى يظؼيىی رَحی حػزخص ييػیخص هٕى (ٔ یخ‬
‫طٕؿیّ رؼ‪٠‬ی حكکخو َٗػی) ىالثم ‪ٟ‬ؼیلی آٍٔىِ حٓض‪ .‬چگَّٕ يًکٍ حٓض هيحی‬
‫ػخنى ٔ كکیى چُیٍ حٓظياللْخی ‪ٟ‬ؼیلی ریخٍٔى؟‬
‫ح ّيخ يَحؿغ ئهًخٌ يُکَ ٔؿٕى َْگَّٕ ‪ٟ‬ؼق ٔ طُخه‪ ٞ‬ىٍ هَآٌ ْٔظُي ٔ‬
‫طُخه‪٠‬خص نلظی ٔ ظخَْة طؼيحىی حُ آیخص ٍح طلٍُ حىری يٗهٕحَُي ٔ طُخه‪ ٞ‬هٕحَيٌ‬
‫آٌٍح َخٗی حُ َلًٓیيٌ يؼُخی ٔحهؼی‪ ،‬یخ َخ آُٗخیی رخ يلخْیى ٔ ػهٕو هَآَی يیىحَُي‪.‬‬
‫ٖٖٔ‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ّؤى ًيّل‬
‫آیخص هَآٌ ىٍ َٗحی‪ ٔ ٢‬يٕهؼیضْخی يظلخٔص ظٍٕٓ <یخ َِٔل> یخكظّ حٓض‬
‫رَهٗ حُ آیخص ىٍ پٗ كخىػّ ٔ یخ پَٓ٘ٗ َِٔل یخكظّ کّ ىٍک يلٕٓو آٌ آیخص ئظهِو‬
‫ُٗخهض ك‪٠‬خٖ كخکى رَ آٌ كخىػّ یخ پَٖٓ حٓض کّ يٗطٕحَي طخ كيٖ ي٘کم طلٔیَٖ‬
‫آٌٍح رَ ‪َ١‬ف ًَخیي‪ .‬ػخرض حٓض کّ ٓیّي ىٍ رَهی يٕحٍى‪ ،‬هزم حُ ظٍٕٓ آیّ «يکؼی»‬
‫يًَٕٗىِ حٓض‪ ،‬يخَُي آٌکّ حكکخٍ ٔ كٕحّ هٕى ٍح يظًَکِ ًَخیي‪ .‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً آٌؿخ کّ‬
‫ىٍ رَحرَ ٓئحل ؿیَ يظَهزّ هَحٍ يٗگَكض‪ .‬گخْی ْى پی٘خپیٖ‪ ًٍْ ،‬هٕى ٍح رَحی‬
‫پخٓنگٕثی رّٓئحلْخی حكظًخنی آيخىِ يٗكَيٕى‪( :‬یٔجهَٕک‪)ٖ۴()...‬‬
‫ىٍ يٍٕى ٗؤٌ َِٔل کظذ كَحٔحَٗ َگخٗظّ ٗيِ ٔ َْیک رّٓٓى هٕى ىٍ يٍٕى‬
‫حًْیض آٌ ط‪َٜ‬یق ًَٕىِ حٓض‪ .‬ػهٗ رٍ ييحیُٗ (ٔ‪ ٔ۶‬ـ ‪‎‎ْ ، ٕٖ4‬ق)‪‎‬دمحم‪‎‬تي‪‎‬اطواػیم‬
‫روخٍٖ (‪ ٔ۲4‬ـ ‪‎ ‎ْ ، ٕ۳۶‬ق)‪‎ّ‎‬علٔ‪‎‬تي‪‎‬ادوذ‪ّ‎‬ادذٓ‪َ‎‬ی٘خرٍٕٖ (و ‪‎‎ْ ، 4۶۴‬ق)‪‎‬اس‪‎‬‬
‫سهزِٖ کٔخَٗ ْٔظُي کّ کظخدْخی ىٍ حیٍ يٍٕى َگخٗظّحَي‪ .‬ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ‪ٗ١‬‬
‫(‪ ۴4۲‬ـ ٔٔ‪‎ ‎ْ ، ۲‬ق) ‪َ‎‬یِ کظخد «حٓزخد حنُوٕل كٗ ٓزذ حنُِٔل» ٍح رٍّٗظّٖ‬
‫طلَیَ ىٍ آٍٔىِ حٓض‪ٔ ».‬حكيٖ َی٘خرٍٕٖ يَٕٗیٔي‪ُٗ« :‬خهض طلٔیَ آیّ رئٌ‬
‫ٔهٕف رَ ىحٓظخٌ ٔ ریخٌ ٓزذ َِٔل آٌ حيکخٌ َيحٍى‪ )ٖ۲(.‬حرٍطیًیّ گٕیي‪ُٗ :‬خهض‬
‫ٓزذ َِٔل رّكٓى آیّ کًک يٗکُي‪ ،‬ػهى رّٓزذ‪ ،‬رخػغ ػهى رّئزذ ْى يٕٗٗى‪)4ٓ(.‬‬
‫ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ يٗگٕیي‪ :‬رٔیخٍٖ حُ ٍٕٓ ٔ آیخص هَآَٗ حُ ؿٓض َِٔل رخ‬
‫كٕحىع ٔ ٔهخیؼٗ کّ ىٍ هالل ييص ىػٕص حطلخم حكظخىِ حٍطزخ‪ ١‬ىحٍى‪)4ٔ(.‬‬

‫عوٓ ّ اًطجبم‬
‫يَحى حُ حیٍ ػزخٍص‪ ،‬ػًٕيیض ٔ ًٕٗنیض ي‪٠‬خيیٍ آیخص حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ‬
‫ٗزّٖٓ رّٔؿٕى يٗآیي کّ (رخ ػُخیض رّٗؤٌ َِٔل) َْگخِ آیّٖ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع هخ‪ٗٛ‬‬
‫َخُل ٗيِ حٓض‪ ،‬آیخ رخیي طُٓخ رًّْخٌ يٍٕى حکظلخء ًَٕى‪ ،‬یخ يٗطٕحٌ ىحيُّ ٔ ًٕٗنیض‬
‫آیّ ٍح ىٍ ؿیَ آٌ يٍٕى ٔ ىٍ َُْيخٌ ٔ يکخٌ َیِ طؼًیى ىحى؟‬
‫ـ ح‪ٕٛ‬الً رّچّ ىنیهی يٗطٕحٌ آیّٖ ٍح کّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع هخ‪ ٔ ٙ‬رَگَكظّ حُ‬
‫َٗحی‪ُ ٢‬يخَی ٔ يکخَی هخ‪َ ٙ‬خُل ٗيِ‪ ،‬رًّّْٖ ُيخٌْخ ٔ يکخٌْخ طَٔی ىحى؟‬
‫= ػهٕو کالو ٔ ح‪ٕٛ‬ل رَحی ًْیٍ ٔ‪ٟ‬غ ٗيِ حٓض‪ .‬ح‪ٕٛ‬نیٌٕ رَحیٍ ػویيِحَي کّ‬
‫حنلخظ هَآٌ ٔ كظٗ ٍٔحیخص ػًٕيیض ىحٍَي‪ .‬كو‪ ٢‬يٍٕى هخ‪ٍ ٙ‬ح ىٍ رَ ًَٗگیََي‪.‬‬
‫ٕٖٖ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حػظزخٍ آٌْخ ىٍ طًخيٗ حيکُّ ٔ حُيُّ ؿخٍٖ حٓض‪ .‬حُ حیٍ هخػيِ رخ ػُٕحٌ‪« :‬حنؼزَس‬
‫ٔزذ» یخى يٗکُُي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى رٍّٔحیخص ُیخىٖ حُ‬ ‫رؼًٕو حنهّلع ال رو‪ ٕٜٙ‬حن ّ‬
‫پیٕ٘حیخٌ ىیُی يظٕٓم يَٕٗٗي کّ حیٍؿخ َیخُ رّطل‪ٜ‬یم َیٔض‪.‬‬

‫هواؽل عوغ ّ رلّیي هوآى‬

‫هَآٌپژْٔخٌ ػویيِ ىحٍَي کّ ؿًغ ٔ طئیٍ هَآٌ ىٍ ّٓ يَكهّ حَـخو ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ٔـ ىٍ ُيخٌ كیخص ٓیّي‪ ٕ .‬ـ ىٍ ُيخٌ هالكض أرٕرکَ‪ ٖ .‬ـ ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ‪.‬‬
‫ّللا يزخٍک ىٔ يُظٍٕ حٓض‪:‬‬ ‫ٔ ـ ٔ ـ يَحى حُ «ؿًغ» ىٍ ُيخٌ ٍٕٓل ّ‬
‫ع حنوَآٌ»‬ ‫حنق ـ كلع هَآٌ ىٍ حًْخٌ ح‪ٛ‬لخد‪ ،‬نٌح رّكخكظخٌ هَآٌ « ُؿ ًّخ ُ‬
‫يٗگلظُي‪ )4ٕ(.‬رٔیخٍی حُ حیٍ كخكظخٌ ىٍ ؿُگْخ ک٘ظّ ٗيَي‪ ،‬طُٓخ ْلظخى َلَ حُ آَخٌ‬
‫یک ٓخل رؼي حُ ٔكخص ٓیّي ىٍ ؿُگ رخ ئیهًّٖ کٌحد ک٘ظّ ٗيَي‪.‬‬
‫د ـ ؿًغ رّيؼُخٖ َگخٍٕ‪ ،‬کّ آیخص هَآٌ ٍح رَ ٗخهّٖ ىٍهض هَيخ‪ ،‬یخ‬
‫طوظّْخٖ ُٓگ‪ ،‬چٕد‪ ،‬طکّْخٖ حٓظوٕحٌ ٔ چَو يَٕٗٗظُي‪ًٗ .‬خٍی حُ يلووخٌ ٔ‬
‫رٍِگخٌ يخَُي ٓیّييَط‪٠‬ی ػهى‪‎‬الِذی‪ٓ‎ّ‎،‬یّيأرٕحنوخٓى هٕثی رَ حیٍ ْٔظُي کّ هَآٌ‬
‫کَیى رًّْیٍ طَطیزی کّ حآلٌ يٕؿٕى حٓض‪ ،‬ىٍ ُيخٌ كیخص ٓیّي ٗکم گَكظّ ٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬صرُيی ٗيِ حٓض‪ ٔ .‬حیٍ رّىٓظٍٕ ٔ ػُخیض ٗو‪ ٚ‬حی٘خٌ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ َظَ رٔیخٍ َخىٍ ٔ ىٍ حههیض حٓض‪ .‬يٗطٕحٌ گلض حیٍ َظَ ریٖطَ يُ٘ؤ‬
‫ػویيطی ىحٍى‪ ،‬طخ يزُخی طلویوی‪ .‬ریٖطَ يلوویٍ رَ حیٍ رخٍٔ ْٔظُي کّ هَآٌ کَیى رؼي‬
‫ؿًغآّری ‪‎ ّ‎‬رّحیٍ ‪ٍٕٛ‬ص يَطذ ٗيِ حٓض‪ ،‬ىنیم يی‪‎‬آّرًذ ‪‎‬کَ ‪‎‬تا‪‎‬‬ ‫‪‎‬‬ ‫حُ ٍكهض ٓیّي‬
‫ُا‪‎ّ‎‬آیَُای‪‎‬جذیذ‪‎،‬دادٍ‪‎‬‬
‫‪‎‬‬ ‫سهاًی‪ٓ‎‬یّي ىٍ هیي كیخص رٕى‪َْ ،‬نلظّ حكظًخل َِٔل ٍِٕٓ‪‎‬‬
‫هیػذ؛‪‎‬سیزا‪‎‬قطع‪‎‬ػذى‪ّ‎‬دی‪‎‬اس‪‎‬سهاى‪‎‬ردلت‪ٓ‎‬یّي رٕىِ حٓض‪.‬‬ ‫‪‎‬‬
‫ٕ ـ ٕ ـ ىٍ ُيخٌ هالكض أرٕرکَ‪ :‬رّىَزخل ؿُگ یًخيّ ٔ ؿُگ رخ ئیهًّٖ‬
‫کٌحد کّ ىٍ ٓخل ٔٔ ْـَٖ ٔحهغ ٗي ٔ ‪ ٗ١‬آٌ طؼيحى ٓ‪َ ۰‬لَ حُ كخكظخٌ ٔ هخٍیخٌ‬
‫ع حنوَآٌ) ک٘ظّ ٗيَي‪ ،‬ههیلّ رخ طٕ٘ین ػًَ رٍ هطخد رَ آٌ ٗي طخ‬ ‫هَآٌ ( ُؿ ًّخ ُ‬
‫رّؿًغآٍٖٔ ٔ َگخٍٕ هَآٌ يزخىٍص ٍُٔى ٔ ي‪ٜ‬للٗ طئیٍ کُي‪.‬‬
‫روخٍٖ ىٍ ‪ٛ‬لیق هٕى حُ هٕل "ُیي رٍ ػخرض" َوم يٗکُي‪ :‬ىٍ ٍُْٔخٖ کّ‬
‫ؿُگ یًخيّ حطلخم حكظخى‪ ،‬أرٕرکَ رّ‪١‬هذ يٍ كَٓظخى(ٖ‪َِ )4‬ى حٔ ٍكظى‪ ،‬ىیيو ػًَ رٍ‬
‫هطخد ْى آٌؿخ حٓض‪ ،‬أرٕرکَ رّيٍ گلض‪ :‬ػًَ َِى يٍ آييِ ٔ گلظّ ٔحهؼّٖ یًخيّ‬
‫كخكظخٌ هَآٌ ٍح ىٍٔ کَىِ ٔ يٍ يٗطَٓى ؿُگْخٖ آیُيِ‪ ،‬رویّٖ آَخٌ ٍح َیِ حُ ریٍ‬
‫ٖٖٖ‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫رزَى‪ ،‬ىٍ َظیـّ رٔیخٍٖ حُ هَآٌ کّ ىٍ ٓیُّْخٖ آٌْخ حٓض‪ ،‬ىٍ هخک ىكٍ ٕٗى ٔ حُ‬
‫ریٍ رَٔى‪ .‬رَّظَو يٍٗٓي ىٓظٍٕ ىْٗ طخ هَآٌ ؿًغآٍٖٔ ٔ يکظٕد ٕٗى‪.‬‬
‫ـ أرٕرکَ گلض‪ :‬يٍ چگَّٕ ىٓض رّکخٍٖ رَِى کّ ٍٕٓل هيح َکَىِ حٓض؟‬
‫ـ ػًَ گلض‪ :‬رّهيح هٔى حیٍ کخٍٖ هٕرٗ حٓض‪.‬‬
‫أرٕرکَ گلض‪ :‬ىٍ حیٍ يٕهغ هيح ٓیُّٖ يَح كَحم کَى ٔ يٍ حؿخُِ ىحىو کّ هَآٌ‬
‫ؿًغآٍٖٔ ٔ طئیٍ ٕٗى‪ .‬ىٍ َظیـّ "ُیي رٍ ػخرض" يؤيٍٕ ٗي طخ هطؼخص هَآٌ ٍح کّ‬
‫ىٍ یخىىحٗضْخٖ حٗوخ‪ ،ٙ‬یخ ىٍ ًٍْ حی٘خٌ يللٕظ يخَيِ رٕى گَىآٍٖٔ ًَخیي‪.‬‬
‫ي‪ٜ‬للٗ حُ پٕٓض ىٍ چُي َٔوّ طٓیّ ٗي کّ طؼيحىٖ رَحٖ رالى حٍٓخل گَىیي ٔ‬
‫َٔوّْخٖ ىٍييیُّ ىٍحهظیخٍ ػالهّيُيحٌ هَحٍ گَكض؛ حُ ؿًهّ یک َٔوّ رّ"كل‪"ّٜ‬‬
‫ّللا) طؼهن‬
‫ىهظَ ػًَ ٔ َٔوّٖ َیِ رّػخیّ٘‪ ،‬ىهظَ أرٕرکَ (َْىٔ ًَْٔحٌ ٍٕٓل ّ‬
‫گَكض‪ .‬ي‪ٜ‬لق ُیيرٍ ػخرض رخ ه‪ ٢‬ىٍٗض ٔ رئٌ َوطّ ٔ كَکخص طئیٍ ٗيِ رٕى‪.‬‬
‫يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ًْخٌ ُيخٌ رّٔٓیهّٖ رَهٗ حُ ‪ٛ‬لخرّ هَأصْخ ٔ‬
‫َٔوّْخٖ ىیگَٖ حُ هَآٌ ػَ‪ٗ ّٟ‬ي کّ گخِ حُ نلخظ طَطیذ ٍِْٕٓخ ٔ گخِ حُ نلخظ‬
‫َلِٕٖ هَأص رَهٗ حُ ؿخْخ رخ يظٍ َؤظیٍ ُیي طلخٔص ىحٗض‪ٍٔ .‬حیض حٓض کّ طئیٍ‬
‫"ػزيّللا‬
‫ّ‬ ‫کُُيِگخٌ هَآٌْخی يٌکٍٕ چُي طٍ حُ ‪ٛ‬لخرّ رَّخوْخٖ "حرٗ رٍکؼذ" ‪،‬‬
‫حرٍئؼٕى" ‪" ،‬أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ" ٔ "يويحى رٍػًَٔ" رٕىَي‪ )44(.‬ىٍ ٍٔحیض حرٗ رٍ‬
‫کؼذ ىٔ ٍِٕٓ ٔؿٕى ىحٗض کّ ىٍ ي‪ٜ‬لق ًٍٓٗ ُیي ىیيِ ًَٗٗي‪ٍٔ ٔ .‬حیض‬
‫حرٍئؼٕى ْى ٍِْٕٓخٖ ٖٔٔ ٔ ‪ٍ ٔٔ4‬ح كخهي رٕى‪« )4۳(.‬حرٍَيیى» (و ‪ ْ ، ٖ۴4‬م)‬
‫ىٍ «حنلَٓٓض» ًََّْٕخٖ حُ ٍٔحیخص حرٗ رٍکؼذ ٔ حرٍئؼٕى رّىٓض يٗىْي‪)4۶(.‬‬
‫ٖ ـ ٖ ـ ىٍ يُخرغ طخٍیوی يٕحٍىی يظؼيى حُ ٔهٕع حهظالف يیخٌ ئهًخَخٌ ىٍ‬
‫هَحثض هَآٌ ٔ ىٍ يظٌٕ هَآٌْخ گٌحٍٕ ٗيِ ٔ گلظّحَي کّ حیٍ حهظالكخص ٓزذ گَىیي‬
‫طخ رَحی كم آٌ‪ ،‬چخٍِؿٕىٗ ٕٗى‪ .‬پیَٖٓخى یکی کَىٌ ي‪ٜ‬خكق ٔ هَأصْخ حُ ٕٓی‬
‫«كٌیلّ» يطَف ٗي ٔ ػؼًخٌ َیِ رَ ‪ٍَٟٔ‬ص چُیٍ حهيحيی ٔحهق گ٘ظّ رٕى‪ ،‬حُ‬
‫حیٍٍٔ ‪ٛ‬لخرّ ٍح رّيٍٕ٘ص كَحهٕحَي ٔ آٌْخ ًّْگی رَ ‪ٍَٟٔ‬ص چُیٍ کخٍی‪ ،‬رخ‬
‫ًّْ ىٕٗحٍیْخی آٌ َظَ يؼزض ىحىَي‪.‬‬
‫ػؼًخٌ کًیظّٖ يَکذ حُ ْلض َلَ ط٘کیم ىحى کّ (رُخ رَ يٍٕ٘ٓ) يَکذ رٕى حُ‬
‫يّللا حرٍئؼٕى" ‪،‬‬‫"ػهٗ رٍ حرٗ ‪١‬خنذ" ‪ُ" ،‬یي رٍ ػخرض" ‪" ،‬حرٗ رٍ کؼذ" ‪" ،‬ػز ّ‬
‫"أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ" ‪" ،‬ػزيهللا ریٍ ُریَ" ٔ "يويحى رٍ ػًَٔ"‪ .‬رؼيح ً طؼيحى آٌْخ‬
‫رّىٔحُىِ َلَ حكِحیٖ یخكض ٔ رّآَخٌ ىٓظٍٕ ىحىِ ٗي کّ چٌٕ هَآٌ رُّرخٌ هَیٖ‬
‫‪ٖٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َخُل ٗيِ حٓض‪ ،‬آٌٍح رُّرخٌ هَیٖ رُٕیُٔي‪ْ .‬یؤص كَحهٕحٌ ىحى کّ َْکْ آیّٖ حُ‬
‫ّللا ُٗیيِ حٓض ك‪ ٍٕ٠‬یخري‪ ،‬آٌٍح‬ ‫هَآٌ ىٍ ًٍْ ىحٍى کّ آٌٍح ئظویًخ ً حُ ٍٕٓل ّ‬
‫ػَ‪ ّٟ‬ريحٍى‪ ،‬طخ ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ يٍٕى طؤییي حػ‪٠‬خٖ ْیؤص هَحٍ گَكض‪ ،‬ػزض گَىى‪.‬‬
‫کٔخَٗ ُیخىٖ آييَي ٔ آیخطٗ ػَ‪ ّٟ‬ىحٗظُي کّ يٍٕى هزٕل ٔحهغ ٗي‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫آیخطٗ ْى يَىٔى گ٘ض ‪" ...‬ػزيحنَكًٍ ٕٓىِ" هَآٌپژِٔ رٍِگ يؼخ‪ ،َٛ‬يٕحٍىٖ ٍح‬
‫ىٍ کظخد "طخٍین هَآٌ" يٗآٍٔى کّ حٗوخ‪ ٙ‬حىػخ کَىِ رٕىَي ٗو‪ٜ‬خ ً حُ نٔخٌ ٓیّي‬
‫ُٗیيِحَي‪ ،‬ح ّيخ يٍٕى طؤییي حػ‪٠‬خٖ ْیؤص هَحٍ َگَكض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ گخِ ریٍ حػ‪٠‬خی ْیؤص ىٍ يٍٕى گُـخَیيٌ رَهی آیخص ٔ ٍٕٓ حهظالكخطی‬
‫رَُٔ يٗکَى‪ .‬يؼالً ىٍ يٍٕى ٍِٕٖٓ كخطلّ کّ ىٍ ‪ٛ‬يٍ هَآٌ ؿخی گَكظّ حٓض ٔ‬
‫يلظٕحی حیٍ ٍِٕٓ طًخيخ ً ىػخی حٓض آکُيِ حُ ٍحُ ٔ َیخُ رُيِ رخ هيح؛ چُخٌکّ حُ َظَ‬
‫يُظويحٌ حئَُِ َیِ کالو هيح ُٗخهظّ َ٘يِ حٓض؛ گٕیخ حیٍ ٍِٕٓ ىٍ ًٗخٍی حُ‬
‫َٔوّ ْخی هَآٌ َزٕىِ حٓض‪ .‬ػزيهللا رٍ ئؼٕى {حُ کخطزخٌ ٔكی ٔ حُ كخكظخٌ هَآٌ}‬
‫حیٍ ٍِٕٓ ٔ ىٔ ٍِٕٖٓ يؼًٕطیٍ ٍح کالو هيح ًَٗىحَٔض ٔ رخ هَحٍ ىحىٌ ٍِٕٖٓ‬
‫كخطلّ (ٔ ىٔ ٍِٕٖٓ يؼًٕطیٍ) ىٍ ي‪ٜ‬لق يوخنق رٕى‪ .‬حٔ يیگلض ٍِٕٖٓ كخطلّ‬
‫رّْیچ ؿخی هخ‪ٛ‬ی حُ هَآٌ طؼهن َيحٍى ٔ حگَ روٕحْي آٌٍح ىٍ ي‪ٜ‬لق هَحٍ ىْي‪،‬‬
‫رخیي آٌٍح ىٍ حٔل َْ روٖ حُ هَآٌ طکَحٍ کُي‪ .‬رَهی حُ يُظويحٌ رخ حیٍ حٓظيالل کّ‬
‫حیٍ ٍِٕٓ رخ نلع «هم» َٗٔع ًَیٕٗى آٌٍح يظؼهن رّهَآٌ َيحَٔظّحَي‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم‪ ،‬يلَٔیٍ هَآٌ يؼظويحَي‪« :‬هيحی طؼخنی ىٍحیٍ ٍِٕٓ رّرُيِٖ هٕى یخى‬
‫يی ىْي کّ چگَّٕ كًيٕ ٍح رگٕیي‪ ٔ ،‬چگَّٕ ِٓحٔحٍ حٓض حىد ػزٕىیض ٍح ىٍ‬
‫يوخيی کّ يیهٕحْي حظٓخٍ ػزٕىیض کُي‪ٍ ،‬ػخیض ًَخیي»‪ .‬رَهی حُ رٍِگخٌ يخَُي حيخو‬
‫كوَ ٍحُی ٔ حرٍكِو َٔزض ىحىٌ حیٍ ٍٔحیض رّحرٍئؼٕى ٍح َخٍٔح ىحَٔظّحَي‪ .‬ػخ‪ٛ‬ى‬
‫ٍٔحیظٖ حُ هَآٌ ٍح حُ حرٍئؼٕى گَكظّ ٔ يؼًٕطیٍ ىٍ هَآٌ ػخ‪ٛ‬ى آٍٔىِ ٗيِحَي‪.‬‬

‫رَّْكخل‪ٔ ،‬هظٗ کخٍ ْیؤص رّپخیخٌ ٍٓیي ٔ ي‪ٜ‬لق يئٌ حُ كیغ ‪ٛ‬لض هَأص‬
‫ٔ کظخرض يٍٕى طؤییي ػؼًخٌ هَحٍ گَكض‪ ،‬رّىٓظٍٕ ػؼًخٌ طًخو ي‪ٜ‬لقْخٖ ٍح کّ طخ‬
‫آٌٍُٔ ىٍ حهطخٍ رالى حٓاليٗ يُظَ٘ ٗيِ رٕى‪ ،‬ؿًغآٍٖٔ ًَٕىِ ٔ رخ آد ىحؽ ٔ َٓکّ‬
‫ؿٕٗخَیي ٔ هَآٌ ؿيیي ؿخَ٘یٍ آٌ گَىیي‪)4۰(.‬‬
‫يغٌْح ىٍ طخٍین ٔ َلِٕٖ طئیٍ هَآٌ حهظالكخص ُیخىٖ رّػزض ٍٓیيِ کّ گٕیخ‬
‫طخ هٌَ چٓخٍو ْـَٖ حىحيّ ىحٗظّ حٓض‪ .‬رّپُيحٗض طؼيحىی حُ هَآٌپژْٔخٌ کّ‬
‫‪ٖٖ۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫«حيیٍحنيّیٍ ٓؼیيی ـ يٍٕ٘ٓ رّٓؼیي حكـخَی» حُ آٌ ؿًهّ حٓض‪ ،‬طخ هٌَ چٓخٍو ْـَی‬
‫چٓخٍَٕع هَآٌ كخٔی حهظالكخص يظُی ىٍ ریٍ ئهًیٍ ئَؽ رٕىِحَي‪ .‬ىٍ حیٍ هٌَ رٕى‬
‫کّ رَكٔذ طٕحكوخطی (کّ َخيزَىِ َٗف آٌٍح ىٍ کظخد هٕى آٍٔىِ حٓض) ٍٔی یک‬
‫يظٍ ٔحكي يٕحكوض ٗيِ حٓض‪َْ( .‬چُي رؼيْخ حیٍ َظَ هٕىٍح ح‪ٛ‬الف کَى‪ ).‬حكـخَی کّ‬
‫هٕى ُٓت ٓهلی حٓض ٔ ىٍؿَيُی َُيکی يٗکُي‪ ،‬ييیَیض «يَکِ يطخنؼخص‬
‫ٓظَحطژیک حكـخٌ» ٔ «ئجٕنیض يَکِ كَُْگی ىكن الٍِ» ٍح رّػٓيِ ىحٍى‪.‬‬
‫ٔی ىٍ کظخری طلض ػُٕحٌ‪« :‬آیخ پیَٔی حُ (يٌْذ) يٌحْذ چٓخٍگخَّ ٔحؿذ‬
‫ُّٓض ٍح رّٔؿٕى هَآٌْخی چٓخٍگخَّ يينم‬ ‫حٓض؟» پیيحیی يٌحْذ چٓخٍگخَّی حْم ُ‬
‫کَىِ حٓض <کّ رّپُيحٗض حٔ> طخ هٌَ چٓخٍو ئَؽ رٕىِ حٓض‪ ٔ .‬هٕى [يخَُي ىیگَ‬
‫ٓهلیٌٕ] ؿخَذىحٍ آٌ ٗيِ حٓض کّ حکٌُٕ ٔهظی هَآَی یک ىٓض ٔ یگخَّ ىٍ‬
‫حهظیخٍىحٍیى‪ ،‬ىیگَ نِٔيی َيحٍى کّ رّچٓخٍ يٌْذ طؤیى ٕٗیى‪...‬‬
‫حهظالف ٍٔحیخص ٔ طؼيى هَأص ٍح کّ ًّْ هزٕل ىحٍَي‪ ،‬يؼالً هَآَی کّ ْىحکٌُٕ‬
‫ىٍ ىٓض يخ حٓض رٍّٔحیض «كل‪ ٚ‬رٍ ٓهیًخٌ رٍ يـیَِی حٓية کٕكی = ٓ‪ ۲‬ـ ٓ‪ٔ۴‬‬
‫‪ ْ ،‬م» طُظیى ٗيِ حٓض کّ حٔ ْى رَ يزُخی هَأص «پيٍحَيٍ» هٕى «ػخ‪ٛ‬ى رٍ‬
‫حریحنُـٕى حنکٕكی حنظخرؼی = ٕ‪ ۴‬ـ ‪ ْ ، ٕٔ۰‬م» ىٍیخكض کَىِ رٕىِ ٔ حٔ ْى حُ‬
‫ٔهًّی‪ ،‬حُ ػؼًخٌ رٍ ػلخٌ‪ ،‬ػهی رٍ حری‪١‬خنذ‪،‬‬ ‫«حریػزيحنَكًٍ ػزيهللا رٍ كزیذ حن ُ‬
‫ُیي رٍ ػخرض‪ ،‬حریرٍ کؼذ ٔ حُ ٍٕٓلهللا يزخٍک ىٍیخكض کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ يٍٕى هَأص‬
‫یخ ٍٓى حنو‪ ٢‬هَآٌ ٓیِىِ ٍٔحیض ىیگَ َیِ ٔؿٕى ىحٗظّ کّ ىٍ ػ‪ َٜ‬يخ ئُٕم‬
‫ٗيِحَي‪ .‬كؼالً هَآٌ یک ىٓض ىٍ حهظیخٍ ىحٍیى کّ يٍٕى حؿًخع ئهًیٍ حٓض‪.‬‬
‫ـ آیب ؽبكظَٓ ثْوی هبثل اػزوبك اٍذ؟‬
‫= رهّ‪ ،‬كخكظّٖ رَ٘ يٗطٕحَي هخرم حػظًخى رخٗي‪ ًّْ ،‬يیىحَیى کّ ًٍْ رَ٘ی‬
‫(رّ‪ ٍٕ١‬يَ٘ٔ‪ )١‬هخىٍ رّكلخظض حُ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ٔحهزخٍ حٓض؛ ًٍْ رّگَّٕی ‪١‬زوخطی‬
‫ػًم يیکُي‪َْ ،‬گخِ يٕ‪ٕٟ‬ػی ٍح (کّ رَّْىنیهی رَحی يخ حًْیض ىحٍى) رّآٌ رٔپخٍیى‬
‫ٔ حٍحىِی هٕى ٍح ىٍ طؼزیض ٔ كلع آٌ رّکخٍ رُيیى؛ ىٍ حیٍ كخنض ًٍْ رّ‪ٍٕٛ‬ص یک‬
‫يللظّ ػًم يیکُي؛ ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬كخىػخص یٕيیّ رًٍّْ ٔحٍى يیٕٗى؛ ٔنی‬
‫حگَ حٍحىِی ؿٓض طؼزیض ٔ يلخكظض حُ آٌ ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي‪ ،‬رّئٍَ کىٍَگ ٔ‬
‫کىٍَگطَ ٗيِ ٔ رؼ‪٠‬خ ً يلٕ يیگَىى‪ .‬چُخٌکّ رؼيْخ روٕحْیى َٔزض رّيٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫گٕحْی کُیى‪ ،‬طُٓخ کهیخص هخ‪َ١‬حص کىٍَگی ٍح ىٍيییخریى کّ ؿِثیخص ٍح حُ ىٓض ىحىِ‬
‫حٓض‪ .‬پْ ًٍْ طُٓخ يٕ‪ٕٟ‬ػخطی ٍح ٓخنى َگّ يیىحٍى کّ حٍحىِی يخ ىٍ كلع آٌ رخٗي‪.‬‬
‫‪ٖٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌچّ َگَحٌکُُيِ حٓض كخكظّٖ رَ٘ َیٔض؛ حؿَح‪ ٔ ٝ‬يوخ‪ٛ‬ي ٔ كذ ٔ‬

‫رـ‪ْٞ‬خی حٔ حٓض کّ ىٍ َظَحص هٕى ييههیض يٗىْي ٔ ريیٍ‪َ١‬ین ههذ یخ کظًخٌ‬
‫كوخین يٗکُي‪ .‬ىٍ يٍٕى كخكظّٖ ػَد‪ ًّْٖ ،‬يلووخٌ حطلخم ىحٍَي کّ ‪ٛ‬لَحی‬
‫ٔٓیغ‪ ،‬چ٘ىحَيحُ گٔظَىِ‪ْٕ ،‬حی ‪ٛ‬خف‪ٍُْٔ ،‬خی آكظخری ٔ ٗذْخی پَٓظخٍِ‪ ،‬طٕأو رخ‬
‫ٓوضکٕٗی؛ هيٍص هیخل ٔ كخكظّی ػَد ٍح ىٍ كي حػالء پٍَٔیيِ رٕى‪ .‬ىٍ يُخرغ‬
‫آييِ کّ كخكظّٖ ػَد رّهيٍی هٕی رٕىِ کّ آَخٌ ىٍ ٓلَْخی ىٍٔ ٔ ىٍحُ طـخٍی‪،‬‬
‫رَحی آٌکّ يَحٍصْخی ٓلَ ٍح کىطَ كْ کُُي‪ ،‬ىٍ گَِْٔخی ىٔ َلَی رَ پ٘ض‬
‫ٗظَحٌ هٕى حُ كلع ٗطََؾ رخُی يٗکَىَي‪ .‬يؼالً رّ‪ٍٕٛ‬ص ًُْی‪ ،‬یک ‪َ١‬ف‬
‫يٗگلض‪ْ :‬ىحکٌُٕ كیم يٍ آٌؿخ حٓض‪ ،‬ىٍ ًْخٌكخل كَیلٖ يٗگلض‪ :‬حٓذ يٍ آٌؿخ‬
‫حٓض ‪ ...‬ريیٍطَطیذ رخُی ٓخػضْخ حىحيّ يٗیخكض طخ رَّظیـّ يٍٗٓیي‪.‬‬

‫ًظواد كه هْهك رؾویق یب ػلم رؾویق هوآى‬

‫حیٍ یک رلؼی رٔیخٍ ُٓگیٍ حٓض‪ٍٔٔ ،‬ى رّآٌ ْى کهّی ىحؽ يیهٕحْي‪ْ ،‬ى ؿگَ‬
‫ٗیَ ٔ ْى ر‪٠‬خػض ػهًی‪ ،‬کّ يخ َيحٍیى‪ .‬گَِْٔخی هخ‪ٛ‬ی حُ ئهًیٍ رخ حطکخء‬
‫رٍّٔحیخص يٍٕى هزٕل هٕى حىػخ کَىِحَي کّ هَآٌ ح‪ٛ‬هی َّحیٍ حٓض کّ ْىحکٌُٕ ىٍ‬
‫ىٓض يخ حٓض‪ .‬گلظّحَي هَآٌ ح‪ٛ‬هی ىٍ ىٓض حيخو ُيخٌ حٓض‪ ،‬آٌچّ يخ ىٍ حهظیخٍ‬
‫ىحٍیى َٔوّرينی حُ هَآٌ ح‪ٛ‬هی حٓض‪ ،‬حٔ کّ آيي هَآٌ ح‪ٛ‬هی ٍح رخ هٕى يیآٍٔى‪ .‬رخُ‬
‫ىٍ پیَٕي رخ ًْیٍ ٓئحل رلغ کخيم رٕىٌ یخ کخيم َزٕىٌ هَآٌ يطَف حٓض‪ .‬کٔخَی کّ‬
‫هَآٌ يٕؿٕى ٍح َخه‪ ٚ‬يیىحَُي يیگٕیُي‪ :‬هَآٌ ىٍ ح‪ٛ‬م هٕى ْليِ ِْحٍ آیّ رٕىِ‬
‫حٓض‪ ،‬آٌچّ حکٌُٕ ىٍ حهظیخٍ ىحٍیى كئى یک ػهغ حُ يلظٕحی حٔنیّی هَآٌ حٓض‪.‬‬
‫(هَآٌ يٕؿٕى ‪ ۶ٕٖ۶‬آیّ حٓض‪ ).‬حیٍ ٓوٍ رخ آٌکّ گلظّ رٕى آٌچّ ىٍ ىٓض‬
‫ىحٍیى َٔوّرينی حُ هَآٌ ح‪ٛ‬هی حٓض‪ ،‬طلخٔص رُیخىیٍ ىحٍى‪ُ ،‬یَح هخثهیٍ رَّو‪ ٚ‬هَآٌ‬
‫کَیى ًْیٍ یکٕٓيی ٍح کّ ىٍحهظیخٍ ىحٍَي ‪ٛ‬لیق يیىحَُي‪ٔ ،‬نی يخ روی ٍح حُ‬
‫ىٓضٍكظّ يیهٕحَُي‪ ٔ ،‬يؼظويحَي گَىآٍَٔيِگخٌ ٔ ٍإٓخی آٌْخ ػًيح ً یخ ٕٓٓحً‪،‬‬
‫ه‪ٍٕٜ‬ح ً‪ ،‬یخ طو‪ٜ‬یَح ً رّکم آیخص هَآٌ ىٓض َیخكظّحَي‪ ،‬یخ يٕحٍىی ُیخىی حُ آٌ كٌف‬
‫ًَٕىِحَي‪ .‬ىٍكخنیکّ گَِٔ حٔنی ًّْی حیٍ هَآٌ يٕؿٕى ٍح طلَیق ٗيِ يیهٕحَي‪...‬‬

‫رلغ طلَیق یخ ػيو طلَیق‪ٓ ،‬وُی ٍحیؾ ىٍ ه‪ًّْ ٕٜٙ‬ی کظذ يويّ‬
‫حٓض‪ ،‬هٕى هَآٌ ٔ پیَٔحٌ حٔ ييػی ْٔظُي کّ کظذ پی٘یٍ طلَیق ٗيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ‬
‫‪ٖٖ۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫َٓحَـخو‪ ،‬حیٍ ٓوٍ ىحيٍ هٕى هَآٌ ٍح َیِ گَكض‪ .‬ىٍ ٍحرطّ رخ َظَیخص طلَیق‬
‫هَآٌ ىٔ گَّٕ يیطٕحٌ رَهٍٕى ًَٕى‪ :‬یکی حػظوخى يئيُیٍ حٓض کّ يزظُی رَ ؿِيیض‬
‫رَػيو طلَیق کالو هللا يیرخٗي؛ ىیگَی َظَ کخٍُٗخٓخَّ حٓض کّ رخ هَآٌ يٍكیغ‬
‫یک يظٍ‪ ،‬يخَُي َْ يظُی ىیگَ رَهٍٕى يیکُُي‪ .‬يُ٘ؤ هٕل رّطلَیق‪َّ ،‬حُ ؿخَذ‬
‫يؼخَيحٌ هَآٌ حٓض‪ ،‬رهکّ ٍٔحیخطی حٓض کّ ىٍ کظذ كيیؼت هٕى پیَٔحٌ هَآٌ‪ٗ ،‬خيم‬
‫ُّٓض ٔ ٗیؼّ آييِ حٓض‪ ،‬ظخَْ آٌ ٍٔحیخص‪ ،‬رّطلَیق کظخد هللا‬ ‫َْىٔ كَهّی حْم ُ‬
‫ىالنض ىحٍى چُخٌکّ ًْٕحٍِ ػهًخء ٔ يلووخٌ َْىٔ كَهّ ىٍ ‪ٛ‬يى چخٍِؿٕیی حیٍگَّٕ‬
‫ٍٔحیخص رٕىِحَي‪ .‬حُ رخد ًََّٕ رّچُي يٍٕى حٗخٍِ يیکُیى‪:‬‬
‫ىٍ هَآٌ‪ ،‬كکى رٍّؿى ُحَی ٔ‬ ‫الق ـ آیَی هعن‪:‬‬
‫حنِحَِیَشُ َٔ َ‬
‫حنِحَِی‬ ‫ُحَیّ َیخييِ حٓض‪ ،‬كو‪ ٢‬رّؿهي (طخُیخَّ ُىٌ آَخٌ) حٗخٍِ ٗيِ حٓض‪َ « :‬‬
‫حك ٍي ِي ُْ ُٓ ًَخ ِيخثَشَ َؿ ْهيَسٍ ۖ َٔ َال ط َؤ ْ ُه ٌْ ُک ْى ِر ِٓ ًَخ ٍَأْكَشٌ كِی ِىی ٍِ َ‬
‫ّللاِ ِا ٌْ ُک ُْظ ُ ْى طُئْ ِيٌَُُٕ‬ ‫كَخؿْ ِهئُح ُک َم َٔ ِ‬
‫‪١‬خثِلَشٌ ِيٍَ ْحن ًُئْ ِيُِیٍَ ‪ »ٕ :ٕ۴ ،‬ح ّيخ ٍؿى ُحَی ٔ‬ ‫ػٌَحرَ ُٓ ًَخ َ‬ ‫خّللِ َٔ ْحنیَ ْٕ ِو ْحآل ِه َِ ۖ َٔ ْنیَ ْ٘ َٓ ْي َ‬
‫رِ َ‬
‫ُّٓض ٔحٍى ٗيِ ٔ يٍٕى حؿًخع حيض حٓض‪ ،‬آٌْى ىٍ َٗحی‪ ٢‬هخ‪ٛ‬ی کّ حگَ‬ ‫ُحَیّ ىٍ ُ‬
‫َُخکخٍ ىٓضٍٓی رّكالل هٕى ىحٗظّ ٔ ٍحِ كَحو پیًٕىِ رخٗي‪ُٓ ،‬گٔخٍ يیٕٗى؛‬
‫ٔگََّ‪ ،‬كي طخُیخَّ يیهٍٕى؛ ٔنی ػًَ رٍ هطخد گًخٌ يیکَى کّ ىٍ هَآٌ‬
‫آیّی ٍؿى ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ حیٍ آیّ ىٍ يٕهغ ؿًغآٍٔی هَآٌ حُ ههى حكظخىِ حٓض‪ ،‬نٌح‬
‫ًْٕحٍِ يیکٕٗیي ىٍؽ آٌ ٍح رّ‪ٛ‬لخرّ رپٌیَحَي‪ُْ ،‬گخو ؿًغ هَآٌ رّٔٓیهّی ُیي رٍ‬
‫ػخرض‪ ،‬ػًَ هٕحٓض َظَ هٕى ٍح رّؿًغ روزٕالَي ٔ ػزخٍص «حن٘ین ٔ حن٘یوش حًح َُیخ‬
‫كخٍؿًًْٕخ حنزظش َکخال يٍ هللا ٔهللا ػِیِ كکیى = پیَيَى ٔ پیََُی حگَ َُخ کَىَي‬
‫آَخٌ ٍح ُٓگٔخٍ کُیي‪ ،‬ػوٕرظی حٓض حُ ؿخَذ هيح‪ ٔ ،‬هيح ػِیِ ٔ كکیى حٓض» ٍح‬
‫رّػ ُٕحٌ آیّ ىٍ هَآٌ هَحٍ ىْي‪١ ،‬زن يؼًٕل حُ ٔی ٗخْي ‪١‬هزیيَي حٔ َظٕحَٔض ٗخْي‬
‫ریخٍٔى‪ ،‬نٌح پٌیَكظّ َ٘ي‪ٔ ،‬نی ػًَ پیٕٓظّ ىٍ حیٍ حَيیّ٘ رٕى کّ رَ يَىو ػَ‪ ّٟ‬کُي‬
‫ٔ رّ گًخٌ هٕى كـض ٍح رَ يَىو طًخو ًَخیي‪ .‬ىٍ آهَیٍ ٍُْٔخی كیخص هٕى‪ ،‬رخالی‬
‫يُزَ طؤکیي ًَٕى‪« :‬حی يَىو! يزخىح ٍُٔ هیخيض رگٕثیي ػًَ رّيخ َگلض‪ ،‬هيحیخ ٗخْي‬
‫رخٕ کّ يٍ گلظى ٔ ػَ‪ ّٟ‬کَىو‪ٔ ،‬نی کٔی آٌ ٍح َپٌیَكض‪)4۴(».‬‬
‫ُّٓض‪ ،‬كيیغ يَرٕ‪ ١‬رّ«آیّی ٍؿى» ٍح‬ ‫طًخيت کظذ ٍُٓ ٔ ‪ٛ‬لخف حْم ُ‬
‫آٍٔىِحَي‪ .‬يخَُي ٍُٓ أرٕىحٔٔى‪ ٍُٓ ،‬طَيٌی‪ ٍُٓ ،‬حرٍيخؿّ‪ ٍُٓ ،‬ىحٍيی‪ ٔ ،‬يٕ‪١‬ؤ‬
‫حرٍيخنک‪ ٍُٓ ،‬حنيحٍ هطُی ٔ ؿیَِ‪ ...‬حُ حیٍٍٔ ػيِی گًخٌ رَىِحَي کّ ػًَ كيیؼی‬
‫ٍح رخ آیّی هَآٌ حٗظزخِ گَكظّ حٓض‪ُ ،‬یَح ُیي رٍ ػخرض يیگٕیي‪ُٗ« :‬یيو کّ پیخيزَ‬
‫‪ٖٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كَيٕى‪ٗ« :‬ین ٔ ٗیوّ حگَ َُخ کَىَي‪ ،‬آَخٌ ٍح ُٓگٔخٍ کُیي‪ ».‬يًکٍ حٓض ػًَ َیِ‬
‫آٌ ٍح حُ پیخيزَ ُٗیيِ رخٗي ٔ گًخٌ کَىِ آیّی هَآَی حٓض کّ ٓیّي طالٔص يیكَيخیي‪.‬‬
‫ػًَ گًخٌ ىحٗض کّ ىٍ هَآٌ آیّی رخ‬ ‫ة ـ آیَی هؿـجذ‪:‬‬
‫حیٍ َخو ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ ٓخه‪ٗ ٢‬يِ حٓض‪ ،‬حٔ يیگلض یکی حُ آیخطی کّ ىٍ هَآٌ‬
‫يیهٕحَيیى حیٍ آیّ رٕى‪« :‬حٌ الطَؿزٕح ػٍ آرخثکى كخَّ کلَ رکى حٌ طَؿزٕح ػٍ‬
‫آرخثکى»(‪ )4۲‬رخُْى کٔخَی گًخٌ رَىِحَي ػزخٍص يٌکٍٕ كيیؼی رٕىِ رخٗي کّ حُ پیخيزَ‬
‫ُٗیيِ ٗيِ‪ ،‬ح ّيخ ػًَ گًخٌ رَىِ کّ آیّی هَآَی حٓض کّ طالٔص يیگَىى‪.‬‬
‫ػًَ ْىچُیٍ گًخٌ يیرَى کّ ػزخٍص ًیم‬ ‫ط ـ آیَی عِبك‪:‬‬
‫آیّی هَآَی رٕىِ ٔ حُ هَآٌ ٓخه‪ٗ ٢‬يِ حٓض‪« :‬حٌ ؿخْئح کًخ ؿخْيطى حٔل يَس»(ٓ‪)۳‬‬
‫‪١‬زن گًخٌ ػًَ ػزخٍص «حنٕني نهلَحٕ ٔ‬ ‫ك ـ آیَی كواُ‪:‬‬
‫نهؼخَْ حنلـَ»(ٔ‪ )۳‬حُ آیخص هَآَی رٕىِ حٓض‪ ،‬ىٍ كخنی کّ كيیغ يظٕحطَی حٓض کّ‬
‫حُ پیخيزَ حکَو ٍٔحیض ٗيِ‪.‬‬
‫ػزيهللا رٍ ػًَ چُیٍ‬ ‫ُ ـ هّایذ ػجلهللا ثي ػوو‪:‬‬
‫يیپُيحٗض کّ رٔیخٍی حُ آیّْخی هَآٌ حُ يیخٌ ٍكظّ حٓض‪ ،‬حٔ يیگلض‪« :‬کٔی حُ‬
‫ًٗخ َگٕیي کّ طًخيی هَآٌ ٍح كَح گَكظّحو‪ ،‬حُ کـخ يیىحَي طًخيی هَآٌ کيحو حٓض؟‬
‫ىٍ ‪ٍٕٛ‬طی کّ رٔیخٍی حُ هَآٌ حُ يیخٌ ٍكظّ حٓض؛ رهکّ رخیي رگٕیي آٌچّ‬
‫ْٔض كَح گَكظّحو‪)۳ٕ(».‬‬
‫ٗزّٓی ىیکَ ىٍ يٍٕى َظخیؾ ؿُگ یًخيّ‬ ‫ّ ـ هوآى كه عٌگ یوبهَ‪:‬‬
‫حٓض‪ ،‬رَهی گًخٌ يیکَىَي کّ ىٍ ؿُگ یًخيّ (ىٍ ٓخل حٔل هالكض أرٕرکَ) رخ‬
‫ک٘ظّ ٗيٌ رٔیخٍی حُ ‪ٛ‬لخرّ‪ ،‬رو٘ی حُ هَآٌ َخرٕى ٗيِ حٓض‪ُ ،‬یَح ػخنًخٌ هَآٌ‬
‫ىٍ حیٍ ؿُگ ک٘ظّ ٗيَي ٔ پْ حُ آَخٌ کٔی َيحَٔض ََٕٓٗض آٌ يويحٍ حُ هَآٌ کّ‬
‫ًَْحِ آَخٌ رٕى‪ ،‬رّکـخ حَـخيیي ٔ َْگِ کٔی آٌ ٍح ىٍ هَآٌ (ي‪ٜ‬لق يٕؿٕى)‬
‫َُٕٗض ٔ ػزض ًَُٕى حرٍحری ىحٔٔى حیٍ يطهذ ٍح حُ حرٍٗٓخد آٍٔىِ حٓض‪)۳ٖ(.‬‬
‫ىٍ ي‪ٜ‬للی کّ ػخیّ٘ رَحی‬ ‫ى ـ هّایذ ػبیَْ‪:‬‬
‫هٕى حَظوخد کَىِ رٕى‪ُ ،‬یخىطی رٕى کّ ىٍ ىیگَ ي‪ٜ‬لقْخ ٔؿٕى َيحٗض‪ ٔ ،‬آٌ‬
‫ػزخٍص چُیٍ رٕى‪« :‬حٌ هللا ٔ يالثکظّ ی‪ٜ‬هٌٕ ػهی حنُزی یخ حیٓخ حنٌیٍ آيُٕح ‪ٛ‬هٕح ػهیّ‬
‫ٔ ٓهًٕح طٔهیًخ ٔ ػهیحنٌیٍ ی‪ٜ‬هٌٕ حن‪ٜ‬لٕف حالٔنی» كًیيِ ىهظَ حرییَْٕ‪،‬‬
‫هييضگِحٍ ػخیّ٘ يیگٕیي‪« :‬حنزظّ حیٍ طخ يٕهؼی رٕى کّ ػؼًخٌ ي‪ٜ‬لقْخ ٍح طـییَ‬
‫َيحىِ رٕى‪ْ (۳4(».‬ىچُیٍ ػخیّ٘ گًخٌ يیکَى ىٍ هَآٌ آیّی رٕىِ حٓض کّ يويحٍ‬
‫‪ٖٖ۲‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ٗیَهٕحٍِگی ٍح کّ يٕؿذ كَيض (ٍ‪ٟ‬ؼخص يلَيّ) يیٕٗى طؼییٍ يیکَى‪ٔ ،‬نی‬

‫يٕهغ حٗظـخل رّىكٍ پیخيزَ گٕٓلُيی ٔحٍى حطخم ٔی ٗيِ حٓض ٔ ‪ٛ‬للخطی ٍح کّ‬
‫ي٘ظًم رَ آیّی ٍ‪ٟ‬ؼخص رٕى‪ ،‬هٍٕىِ حٓض‪ .‬آٌ آیّ حرظيح چُیٍ رٕى‪« :‬ػَ٘ ٍ‪ٟ‬ؼخص‬
‫یلَيٍ» ٔنی رؼيح ً رخ آیّی «هًْ ٍ‪ٟ‬ؼخص یلَيٍ» َٔن ٗي‪ .‬ػخیّ٘ يیگٕیي‪:‬‬
‫«يٕهغ ٔكخص پیخيزَ حیٍ ىٔ آیّ‪ ،‬ؿِء آیخص هَآٌ طالٔص يیگَىیي‪)۳۳(».‬‬
‫أرٕيٕٓی حٗؼَی‪ ،‬گًخٌ يیرَى ىٍ‬ ‫ػ ـ هّایذ اثْهٍْی اّؼوی‪:‬‬
‫هَآٌ ٍِٕٓی ٔؿٕى ىحٗظّ يؼخىل ٍِٕٓی «رَحثض» ٔ ٍِٕٓی ىیگَی يؼخىل‬
‫ٍِْٕٓخی «ئزلخص» کّ حیٍ ٍِْٕٓخ حُ هَآٌ ٓخه‪ٗ ٢‬يِ ٔ حُ ریٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حٔ‬
‫يیگٕیي‪ :‬كؼالً یکی حُ آیخص ٍِٕٓی يؼخىل رَحثض ٍح رّیخى ىحٍو‪« :‬نٕ کخٌ الرٍآىو ٔ‬
‫حىیخٌ يٍ يخل ال یزظـی ٔحىیخ ً ػخنؼخ ً ٔ ال یًالء ؿٕف حرٍآىو حالّ حنظَّحد‪ ».‬رخُ گًخٌ ٗيِ‬
‫أرٕيٕٓی كيیغ ٔحٍىِ ٍح رخ هَآٌ حٗظزخِ گَكظّ حٓض‪َ .‬یِ يیگٕیي‪ :‬حُ ٍِْٕٓخی‬
‫يلوٕى ٗيِی ْىٍىیق ئزلخص آیّیٍح رّیخى ىحٍو‪« :‬یخحیٓخ حنٌیٍ آيُٕح نى طوٕنٌٕ يخ ال‬
‫طلؼهٌٕ كظکظذ ٗٓخىس كی حػُخهکى كظٔؤنٌٕ ػُٓخ یٕو حنویخيش‪ٔ (۳۶(».‬نی حیٍ ػزخٍصْخ‬
‫حُ حكخىیغ هيٓی حٓض کّ رّگًخٌ أرٕيٕٓی حُ هَآٌ حٓض‪(۳۰(.‬‬
‫رّحری رٍ کؼذ َٔزض ىحىِحَي‬ ‫‪ ٛ‬ـ ًَجذ رؾویق ثَاثی ثي کؼت‪:‬‬
‫کّ گلظّ حٓض‪ٍِٕٓ« :‬ی حكِحد کّ كؼالً ىحٍحی ٖ‪ ۰‬آیّ حٓض‪ ،‬يؼخىل ٍِٕٓی روَِ‬
‫رٕىِ ٔ كئى ‪ ٕ۴۶‬آیّ ىحٗض‪ ».‬حیٍ گلظخٍ ٍح رّػخیّ٘ َیِ َٔزض ىحىِحَي‪(۳۴(.‬‬
‫يخنک رٍ حَْ گًخٌ يی کَى کّ‬ ‫ی ـ هّایذ هبلک ثي اًٌ‪:‬‬
‫ریٖ حُ یک چٓخو حُ ٍِٕٓی رَحثض رخهی ًَخَيِ حٓض‪ .‬حٔ يیگٕیي‪« :‬حیٍ ٍِٕٓ‬
‫ْىآٍٔى ٍِٕٓی روَِ رٕىِ ٔ حُ حٔل آٌ‪ ،‬يويحٍ ُیخىی حكظخىِ حٓض ٔ رٔى هللا حنَكًٍ‬
‫حنَكیى َیِ ؿِ آیخص ٓخه‪ٗ ٢‬يِ حٓض‪ ».‬ىٍ حیٍ ُيیُّ ٍٔحیخص رٔیخٍی آٍٔىِحَي‪)۳۲(.‬‬
‫رلغ طلَیق ىٍ يیخٌ كَیویٍ‬ ‫ک ـ کزبة اللوهبى‪:‬‬
‫رٔیخٍ گٔظَىِ حٓض‪ ،‬حئَُِ َْکيحو ىیگَی ٍح رّىحٗظٍ حػظوخى رّطلَیق يظٓى‬
‫يیکُُي‪ ،‬ىٍكخنیکّ ْیچیک حُ حی٘خٌ حُ حیٍ حطٓخو يزَی َیٔض‪َْ .‬ىٔ گَِٔ‬
‫طلَیَحص گٔظَىِ ىٍ ُيیُّ ىحٍَي‪ .‬یک يٍٕى حُ آٌْخ «کظخد حنلَهخٌ» حٓض کّ ىٍ‬
‫ػ‪ َٜ‬حهیَ رّىٓض َٕیُٔيِی ي‪َٜ‬ی‪ ،‬دمحم ػزيحنهطیق يؼَٔف رّحرٍحنوطیذ‪ ،‬حُ‬
‫ػهًخی يؼَٔف ي‪َٕٗ ،َٜ‬ظّ ٗيِ حٓض‪ .‬رخٍْٔخی كٕم ىٍ آٌ ؿًغآٍٔی ٗيِ ٔ رَ‬
‫آٌْخ ‪ٛ‬لّ گٌحٗظّ ٗيِ حٓض‪ .‬رّپُيحٗض َٕیُٔيِی »کظخد حنلَهخٌ» ٍٔحیخص كٕم‬
‫‪َٛ‬كخ ً ريحٌىنیم کّ ىٍ ‪ٛ‬لخف ٓظّ آييِ‪ٛ ،‬لیق حٓض‪ .‬حیٍ کظخد ىٍ ي‪ ،َٜ‬ؿٕؿخی‬
‫ٓ‪ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػظیى رَپخ کَى ٔ يَىو ػهیّ آٌ ٍٕٗیيَي‪ ،‬طخ آٌکّ ىحَ٘گخِ حالَُْ حُ ىٔنض طوخ‪ٟ‬خی‬
‫ي‪ٜ‬خىٍِی کظخد ٍح ًَٕى ٔ َٔوّْخی پوٖ َ٘يِ ي‪ٜ‬خىٍِ گَىیي‪ٔ ،‬نی ىٍ ًْخٌ‬
‫ييص کٕطخِ‪ ،‬کظخد ىٍ ؿٓخٌ يُظَ٘ ٗي‪َٔ ،‬وّْخی حُ آٌ رًّّْؿخ ٍكض‪ ،‬حهیَح ً ىٍ‬
‫طیَحژی رخال ىٍ نزُخٌ چخپ ٔ يُظَ٘ گَىیيِ حٓض‪.‬‬
‫َٕیُٔيِی «کظخد حنلَهخٌ» يؼظوي حٓض ػالِٔ رَ طـییَحص ٔ طلَیلخطی کّ پیٖ‬
‫حُ ػؼًخٌ ىٍ هَآٌ ٍم ىحىِ‪ ،‬پْ حُآٌ َیِ‪ ،‬رّىٓض كـخؽ رٍ یٕٓق ػولی ىٍ ىٔحُىِ‬
‫ؿخی هَآٌ طـییَحص حٓخٓی ٍم ىحى ٔ رَ هالف آٌچّ ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ رٕىِ‪ ،‬ػزض ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬يؼالً يیگٕیي‪ :‬ىٍ ه‪ّٜ‬ی َٕف ىٍ ٍِٕٓی ٗؼَحء آیّی ‪ ٕٔ۶‬ػزخٍص «يٍ‬
‫حنًوَؿیٍ» رٕىِ‪ ٔ ،‬ىٍ ه‪ّٜ‬ی نٕ‪ٗ( ١‬ؼَحء‪ ،‬آیّی ‪« )ٔٔ۶‬يٍ حنًَؿٕيیٍ»؛ ٔنی‬
‫كـخؽ آٌ ٍح ؿخ رّؿخ کَى ٔ «يٍ حنًَؿٕيیٍ» ٍح ىٍ ه‪ّٜ‬ی َٕف آٍٔى‪« ،‬يٍ‬
‫حنًوَؿیٍ» ٍح ىٍ ه‪ّٜ‬ی نٕ‪ ١‬يُظوم کَى کّ حکٌُٕ رًَْیٍ يُٕحل حٓض‪(۶ٓ(.‬‬

‫هبئلیي ثَرؾویق كه هیبى ّیؼیبى‬

‫َؤظیٍ کٔخَی حُ ٗیؼّ کّ ىٍ طخٍین يؼخ‪ َٛ‬ىٍ ُيیُّی طلَیق هَآٌ کظخد‬
‫َٕٗظُي «ٓیيَؼًضهللا ؿِحیَی» (و ٕٔٔٔ ‪ ْ ،‬م) رٕى کّ ىٍ کظخد «يُزغ حنلیخس»‬
‫(چخپْخی رـيحى ٔ ریَٔص) حیٍ ئؤنّ ٍح يٍٕى رلغ هَحٍ ىحى ٔ رخ ىالیم چُيی ىٍ‬
‫‪ٛ‬يى حػزخص طلَیق هَآٌ رَآيي‪ٓ .‬یيؿِحیَی ىٍ حیٍ ُيیُّ يیگٕیي‪ٍٔ :‬حیخص‬
‫ئظلی‪ ،ّ٠‬رهکّ يظٕحطَِ(ٔ‪ )۶‬ىالنض ىحٍَي کّ هَآٌ ىٓضهٕٕ طلَیق گَىیيِ‪ ،‬حٔنیٍ‬
‫ٔػًيِطَیٍ ٍٔحیض يٍٕى حٓظُخى هٕىٍح حُ کظخد «حكظـخؽ ‪١‬زَٓی» َوم يیکُي کّ‬
‫حُػهی رٍ حری‪١‬خنذ پَٓیيِ ٗي‪ :‬طُخٓذ يیخٌ ‪ٛ‬يٍ ٔ ًیم حیٍ آیّ چیٔض‪:‬‬
‫خء َيؼَُْی َٔػ ُ َال َ‬
‫ع‬ ‫خد نَ ُ‬
‫ک ْى ِيٍَ حن ُِّ َ‬
‫ٔ ِ‬ ‫‪َ ١‬‬ ‫طٕح كِی ْحنیَظ َخ َيی كَخ َْ ِک ُلٕح َيخ َ‬ ‫«« َٔاِ ٌْ ِه ْلظ ُ ْى أ َ َال ط ُ ْو ِٔ ُ‬
‫ک أ َ ْىََی أ َ َال طَؼُٕنُٕح‪»ٖ :4 ،‬‬ ‫َض أ َ ْی ًَخَُ ُک ْى ًَ ِن َ‬
‫حكيَس ً أ َ ْٔ َيخ َيهَک ْ‬
‫ع كَب ِ ٌْ ِه ْلظ ُ ْى أ َ َال ط َ ْؼ ِينُٕح كَ َٕ ِ‬
‫َٔ ٍُ َرخ َ‬
‫= ٔحگَ ىٍ حؿَحی ػيحنض ىٍرخٍِی حيٕحل یظیًخٌ (کّ َِى ًٗخ ٓپَىِ ٗيِ) ریىَخکیي‪،‬‬
‫پْ َْچّ حُ َُخٌ کّ ًٗخ ٍح پُٔي حكظخى‪ ،‬ىٔ یخ ّٓ یخ چٓخٍ رًَّْٔی حهظیخٍ کُیي)‬
‫آٌ گخِ ك‪َ٠‬ص كَيٕىِ رخُٗي کّ ریٖ حُ یک ٕٓو حُ حیٍ آیّ حكظخىِ حٓض‪(۶ٕ(.‬‬
‫ىٔيیٍ کظخد ؿُـخلرَحَگیِ ٗیؼّ ىٍحیٍ يٍٕى‪ ،‬کظخد «ك‪ٜ‬محنوطخد كیطلَیق‬
‫کظخد ٍدحالٍرخد» حُ «يیَُح كٔیٍ ٍَٕی» يٍٕ٘ٓ رّ«يليع ٍَٕی» حٓض کّ ىٍ‬
‫‪ ٕ۴‬ؿًخىی حنؼخَی ٓخل ٕ‪ ْ(ٕٔ۲‬م) حُ طؤنیق آٌ كَحؿض یخكظّ حٓض‪ .‬رُخ رَ يظٍ کظخد‬
‫ٔ َیِ آٌچّ ٗخگَى ٔی «آهخ رٍِگ طَٓحَی» حُ هٕى يليع ٍَٕی ُٗیيِ ٔ حُ حٔ َوم‬
‫ٔ‪ٖ4‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫کَىِ حٓض‪ ،‬يَحى «يليع ٍَٕی» حُ طلَیق کظخد حیٍ َیٔض کّ هَآٌ كؼهی کالو‬
‫هيح َیٔض‪ ،‬یخ چیِی رَ آٌ حكِٔىِ ٗيِ‪ ،‬یخ پْ حُ ؿًغ هَآٌ (ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ رٍ‬
‫ػلخٌ رّٗکم یک کظخد) چیِی حُ آٌ کخٓظّ ٗيِ حٓض‪ .‬رّرخٍٔ يليع ٍَٕی‪ ،‬هَآٌ‬
‫كؼهی ىهیوخ ً ًْخٌ حٓض کّ ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ ؿًغآٍٔی ٗي ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص یک کظخد يـهي‬
‫ىٍآيي‪ٰ .‬نکٍ حٔ يؼظوي حٓض کّ حُ پخٍِی ٍٔحیخص رَيیآیي کّ پیٖ حُ ؿًغآٍٔی‪،‬‬
‫آیخطی ىٍ هَآٌ رٕىِ کّ پْ حُ آٌ ٔ ْىحکٌُٕ ىٍ آٌ َیٔض ٔ َِى يؼ‪ٕٜ‬و يللٕظ‬
‫حٓض‪ ،‬يخ ًَیىحَیى آٌچّ كٌف ٗيِ‪ ،‬چّ رٕىِ‪ ،‬طُٓخ رّحؿًخل هزَ ىحٍیى کّ (ُْگخو‬
‫ؿًغآٍٔی ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ) چیِی حُ هَآٌ کخٓظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫يليع ٍَٕی ىٍ حىحيّی رلغ‪ ،‬ػوشحالٓالو دمحم رٍ یؼوٕد کهیُی (و ‪ ْ ، ٖٕ۴‬م)‬
‫ٍح حُ هخثهیٍ رّطلَیق يؼَكی يیکُي‪ ،‬یک رخد حُ کظخد کخكی ٍح ىنیم رَ ييػخی‬
‫هٕى گَكظّ حٓض‪ٍٔ (۶ٖ(.‬حیخص ٔحٍىِ ىٍ کظخد «کخكی» ٍح یخىآٍٔ يیٕٗى طخ ػخرض کُي‬
‫کهیُی هخثم رّطلَیق هَآٌ حٓض‪ .‬رخری ٍح کّ ٍَٕی رّآٌ حٓظُخى يیکُي‪ ،‬يظ‪ٖٗ ًٍ٠‬‬
‫كيیغ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى رلغ حٓض ٔ ىحٍحی چُیٍ ػُٕحٌ يیرخٗي‪« :‬رخد حَّ نى‬
‫یـًغ حنوَآٌ کهّ حال حالثًش ٔ حَٓى یؼهًٌٕ ػهًّ کهّ» = هَآٌ ٍح کٔی ؿِ حثًّ ؿًغ‬
‫َکَىِ حٓض ٔ آَخٌ ْٔظُي کّ طًخيی ػهٕو هَآٌ ٍح يیىحَُي‪( .‬حهٕحل ػٍ حن‪ٜ‬خىم)‪:‬‬
‫ؽلیش اّل‪« :‬يخ حىػی حكي يٍ حنُخّ حَّ ؿًغ حنوَآٌ کهّ کًخ حَِل حال کٌحد ٔ‬
‫يخؿًؼّ ٔ كلظّ کًخ َِنّ هللا طؼخنی حالّ ػهی رٍ حری‪١‬خنذ ٔ حالثًش يٍ رؼيِ»‬
‫= َْکْ حىػخ کُي هَآٌ ٍح ًْخٌگَّٕ کّ َخُل ٗيِ‪ ،‬ؿًغ کَىِ حٓض ىٍٔؽگٕ‬
‫حٓض‪ُ ،‬یَح کٔی ؿِ ػهی ٔ حثًّی پْ حُ ٔی هَآٌ ٍح آٌگَّٕ کّ َخُل ٗيِ ؿًغ ٔ‬
‫كلع َکَىِ حٓض‪ ».‬رًّْیٍطَطیذ رَّوم ٍٔحیخص حُ حثًّی ٗیؼّ يیپَىحُى ‪...‬‬
‫ؽلیش كّم‪« :‬يخ یٔظطیغ حكي حٌ یيػی حٌ ػُيِ ؿًیغ حنوَآٌ کهّ ظخَِْ ٔ رخ‪ُّ١‬‬
‫ؿیَحالٔ‪ٛ‬یخء» = ْیچکْ ٍح یخٍحی حیٍ ٓوٍ َیٔض کّ ييػی ٕٗى طًخيی هَآٌ‪،‬‬
‫ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬آٌ ٍح ىحٍح حٓض‪ ،‬ؿِ حٔ‪ٛ‬یخء‪».‬‬
‫ؽلیش ٍْم‪« :‬حٔطیُخ طلٔیَحنوَآٌ ٔ حكکخيّ»‬
‫= ػهى طلٔیَ ٔ ػهى رّحكکخو هَآٌ‪ ،‬کخيالً رّيخ ىحىِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ؽلیش چِبهم‪« :‬اَی ْلػهى کظخد هللا يٍ حٔنّ حنی آهَِ‪ ،‬کخَّ كی کلی»‬
‫= رّطًخيی هَآٌ آگخْی ىحٍو‪ ،‬حُ حٔل طخ آهَ‪ ،‬گٕیی ىٍ کق ىٓظى هَحٍ ىحٍى‪.‬‬
‫ؽلیش پٌغن‪ ٔ« :‬ػُيَخ ٔهللا ػهى حنکظخد کهّ» = ػهى رّطًخيی کظخد َِى يخ حٓض‪.‬‬
‫د‪ »4ٖ :ٖٔ ،‬كَيٕىَي‪:‬‬ ‫ؽلیش ّْن‪ :‬ىٍ طلٔیَ آیّی « َٔ َي ٍْ ِػُيَُِ ِػ ْه ُى ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫ٕ‪ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫(حیخَخ ػُی) = آٌکْ کّ ػهى کظخد ٍح ىحٍحٓض يخ ْٔظیى ٔ يخ يو‪ٕٜ‬ىیى‪.‬‬

‫ىٍ «کخكی» حُ‬ ‫هّایبری کَ كاللذ ثو اكزبكٍگی ثوفی آیبد كاهك‪:‬‬
‫حٌحنوَآٌ حنٌّی ؿخء رّؿزَحثیم حنی دمحم ٓزؼش ػَ٘حنق آیش»‬
‫حيخو ‪ٛ‬خىم ٍٔحیض ٗيِ‪ّ « :‬‬
‫= هَآَی کّ رّدمحم َخُلٗي ْليِِْحٍآیّ رٕى‪ٔ .‬نی ىٍکظخد حنٕحكی (کّ ؿخيغ کظذ‬
‫حٍرؼّ حٓض) ٍٔحیض رّگَّٕی ىیگَ حُ کخكی آٍٔىِ ٗيِ حٓض‪ٓ( :‬زؼش آالف آیش)(‪)۶4‬‬
‫در رّایت ضیخ هفیذ آهذٍ‬ ‫روایات دال بر ظهىر حجت‪:‬‬
‫است‪ :‬عي الثاقر قال‪« :‬ارا قام قائن آلهحوذ ضرب فساطیط لوي یعلن الٌاش القرآى‬
‫علی ها اًسل اهلل‪ ،‬فاصعة ها یکْى علی هي حفظَ الیْم‪ ،‬الًَیخالف فیَ التألیف(‪)۶۳‬‬
‫= در هْقع ظِْر ّلی عصر کار تعلین قرآى هطکل هیضْد‪ ،‬زیرا قرآًی کَ‬
‫حضرت هیآّرد تر خالف تألیف ّ ترتیة هصحف هْجْد است‪.‬‬
‫«يليع ٍَٕی» رّپیَٔی حُ ٓیيؿِحیَی رّحیٍ يُخرغ حٓظُخى ؿٔظّ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ٍٓخنّی ىٍ يلکى ٔ يظ٘خرّ هَآٌ‪ ،‬کّ ٍٍٔٗ َ٘يِ َٕیُٔيِی آٌ کیٔض‪.‬‬
‫ٕ ـ کظخد حنٔویلّ ئُٕد رّٓهیى رٍهیْ ِْالنی ػخيَی کٕكی‪ .‬يؼخ‪ َٛ‬حيخو رخهَ‪.‬‬
‫ٖـ کظخد هَحثخص حكًي رٍ دمحم حنٔیخٍی (حنز‪َٜ‬ی حال‪ٛ‬لٓخَی) يؼخ‪ َٛ‬حيخو ْخىی‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ طلٔیَ حریحنـخٍٔى (طلٔیَٖ ئُٕد رّحيخو رخهَ رٍّٔحیض حرٗحنـخٍٔى‪).‬‬
‫‪ ۳‬ـ طلٔیَ هًی‪ ،‬حُ ػهی رٍ حرَحْیى هًی‪ ،‬حُ طلخٓیَ کٍٓ ٗیؼی (و ‪ ْ ،ٖٓ۰‬م)‬
‫‪ ۶‬ـ کظخد حٓظـخػّ‪ ،‬حُ حَرٕحنوخٓى ػهی رٍ حكًي کٕكی (و ٕ‪ ْ ،ٖ۳‬م)‬
‫‪ ۰‬ـ کظخد حكظـخؽ ‪١‬زَٓی (و ‪ ْ ،۳4۴‬م)‬
‫‪ ۴‬ـ طلٔیَی ئُٕد رّحيخو كٍٔ ػٔکَی(حُطلخٓیَ ٍٔحیی حيخيیّ‪،‬يظؼهن رّهٌَ ٕٓو)‬
‫‪ ۲‬ـ رَهی حُ طلخٓیَ ىیگَ يخَُي‪ :‬طلٔیَ ػیخٗی ٔ طلٔیَ كَحص رٍ حرَحْیى کٕكی‬
‫ٔ طلٔیَ أرٕحنؼزخّ يخْیخٍ‪ ...‬يـًٕع ٍٔحیخطی کّ يليع ٍَٕی ىٍ کظخد «ك‪ٜ‬م‬
‫حنوطخد» گَىآٍٔىِ حٓض طؼيحى ٕٕٔٔ ٍٔحیض حٓض‪(۶۶(.‬‬

‫رَّظَ يیٍٓي حیٍ رلغْخ ٓطلی ٔ كَػی ٔ ریكخیيِ حٓض‪ٓ .‬وٍ رُیخىی آٌ‬
‫حٓض کّ‪ :‬رؼیي رَّظَ يٍٗٓي هَآٌ يل‪ٕٜ‬ل یک كکَ رٕىِ رخٗي ٔ ؿًهّگی حُ یک‬
‫ُرخٌ ؿخٍی ٗيِ رخٗي؛ رُخ رّىالیم ًُْی ٔ طخٍیوی ٔ آیخص يُيٍؽ ىٍ هٕى حیٍ کظخد‬
‫يويّ‪ ،‬هَآٌ يٗطٕحَي ْى طؤنیلی رخٗي ٔ ْى يل‪ٕٜ‬ل کخٍ ؿًؼی رخٗي؛ ؿًؼخ ً ُٓيی‬
‫حٓض حُ ٍٗي طخٍیوت ػَد ىٍ حىحيّٖ ٍٓظخهیِ ػظیى ػَری (کّ حُ ىٔ ـ ّٓ هٌَ‬
‫پیٖ حُ آٌ َٗٔع ٗيِ رٕى) رَّٓػض روٖ حػظى ىَیخی ُٗخهظّ ٗيِٖ آٌٍُٔ ٍح‬
‫ٖ‪ٖ4‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ىٍٍَٕىیي‪ .‬ىٍ حیٍيَكهّ‪ ،‬ػَد ىٍ آٓظخَّٖ یک حَلـخٍ رٍِگ ٔ یک ؿٕٖٗ ػظیى‬

‫ىٍَٔی هَحٍ گَكظّ رٕى کّ رّكکى ىیظیَيیُیٔى طخٍیوی‪ ،‬رخیي كٍٕحٌ يیکَى‪َْ .‬آٌچّ‬
‫ىٍ ‪ٕ١‬ل هٌَْخ حُ ىیگَ يهضْخ آيٕهظّ ٔ حَئهظّ رٕىَي‪ ،‬رخ كَُْگ ٔ ٍُٓ رٕيی‬
‫ػـیٍ ًَٕىِ ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص یک آطٖك٘خٌ يٓیذ ریٌَٔ ىُْي‪ٍٗ .‬ي طـخٍص ٔ گٔظَٕ‬
‫حٕٓحم ػَری ىٍ پیيحیی حیٍ حَلـخٍ ػظیى‪َ ،‬و٘ی كٕمحنؼخىِ ىحٗض‪.‬‬
‫ىٍ طلهیم كهٔلّٖ طخٍین ػخرض حٓض کّ ٔهٕع یک چُیٍ ٍٓظخهیِ ىٍ يوخ‪١‬غ‬
‫يوظهق طخٍین َْهٕو ٔ يهظی‪ ،‬حيَ كظًی ٔ حؿظُخدَخپٌیَ حٓض‪ ،‬يهضْخ ٔ كَُْگْخ‬
‫ىٍ كَحیُي ٍٗي طخٍیوت هٕى رّيَكهّٖ يٍُٗٓي کّ رخیي رِحیُي‪ ،‬يُظٓی َْیک‬
‫رٍّٕٔ هٕى ٔ طخرغ يظـیَْخ ٔ ي ِٕأنلّْخی يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕى ٔ َظخیؾ ٔ ىٓضآٍٔىْخی‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕى‪ .‬گلظیى «حىیخٌ يهضْخ ىٍ ٍحٓظخی طًيٌ يهضْخ هخرم رٍَٓی حٓض‪».‬‬

‫حُ يُظَ ىیگَ‪ :‬طزيیم یک حیيِ رّگلظًخٌ‪ ،‬کخٍ آٓخَی َیٔض‪ .‬ػخرض حٓض کّ «ْیچ‬
‫كکَ ٔحیيِ ٔ ىػٕطی طزيیم رّگلظًخٌ ًَٕٗٗى‪ ،‬يگَ حیٍکّ حرظيح رخیي يکظٕد گَىى‪».‬‬
‫ٔهظی يکظٕد ٗي آٌگخِ طٕ يٗطٕحَی ٍٔی َکظّ َکظّٖ آٌ حَگ٘ض رگٌحٍی ٔ حظٓخٍ‬
‫َظَ کُی‪ ،‬ىٍؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ٍٔ ،‬ی ْٕح ًَٗطٕحٌ گلظًخَی طَطیذ ىحى‪ .‬ىٍگخو رؼيی‪،‬‬
‫ْیچ گلظًخَی ؿخنذ‪ ،‬حريی ٔ طخٍیوی ًَٗگَىى‪ ،‬يگَ آٌکّ كَحگیَ ٔ طٕىِحی ٕٗى؛‬
‫ُْگخيی کّ طٕىِحی ٗي‪ ،‬ىیگَ َٕرض رّحكٔخََّٓحیی ٔ حٓطٍِٕٓخُی يٍٗٓي ٔ طزيیم‬
‫رّكَُْگ ٗلخْت ػٕحو يٗگَىى کّ ٓیُّ رّٓیُّ ٔ يللم رّيللم يُظوم يٕٗٗى ٔ‬
‫حكنْخی ُيخٌ ٔ يکخٌ ٍح يٗٗکخكي ٔ رّپیٖ يٍٗٔى‪َْ .‬يظُی کّ رّحیٍ يَكهّ ٍٓیي‬
‫ىیکَ ؿًٍٕٓ ػٕحو رّيلظٕحی آٌ طٕؿّ ًَیکُُي‪ ،‬كو‪َ ٢‬خو کظخد کخكی حٓض کّ‬
‫ًّْچیِ ٍح رّآٌ َٔزض ىُْي‪ .‬حیٍ ىهیوخ ً ًْخٌ ئیَی حٓض کّ هَآٌ ‪١‬ی کَىِ حٓض‪.‬‬
‫کالو آهَ حیٍکّ‪« :‬ئظلٍٔ آٌ حٓض کّ ىٍ پی٘خپیٖ َْحٍىٔی كخطق‪ ،‬یک کظخد‬
‫يويّ كَکض کُي‪ٍٓ ».‬ظخهیِ ػَری رّچُیٍ کظخری َیخُ ىحٗض ٔ آٌ ٍح رّٔؿٕى آٍٔى‪.‬‬
‫پْ ََْٕع گلض ٔگٕ ىٍ حیٍ ه‪ ٕٜٙ‬کّ طًخيی يلظٕیخص هَآٌ حُ نٔخٌ ٓیّي‬
‫‪ٛ‬خىٍ ٗيِ رخٗي‪ ،‬یک َٕع هٕىكَیزی حٓض؛ ْىچُخٌ کّ رُخ رّىالیم ًُْی ًَیطٕحٌ‬
‫رخٍٔ کَى کّ َْآَچّ حُ نٔخٌ ٓیّي ‪ٛ‬خىٍ آييِ ًّْگی <رئٌ ُیخىص ٔ َو‪ٜ‬خٌ>‬
‫گَىآٍٔی ٗيِ رخٗي ٔ ىٍ حیٍ ي‪ٜ‬لق ىٍؽ گَىیيِ رخٗي‪ .‬ىٍ ؿخیض کالو‪ ،‬حیٍ يطهذ‬
‫يَرٕ‪ ١‬رّحیًخٌ ٗو‪ٜ‬ی يیٕٗى؛ حیًخٌ ٗو‪ٜ‬ی حيَی ئظوهی حٓض کّ نِٔيخ ً يظکی‬
‫رَ ٕٗحْي هخٍؿی َیٔض‪ .‬حیًخٌ ٗو‪ٜ‬ی رَحىنّی ٗو‪ٜ‬ی يظکی حٓض‪.‬‬
‫‪ٖ44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫اػغبىیذ هوآى‬
‫ىٍ حیٍ يٍٕى رلغْخٖ ُیخىٖ حَـخو یخكظّ ٔ حػـخُ رٕىٌ هَآٌ‪ ،‬ىٍ یک یخ چُي‬
‫ٔؿّ يٍٕى حطلخم حٓض‪« .‬حػـخُ» ىٍ نـض رّيؼُٗ طؼـیِ ؿخَذ يوخرم‪ ،‬حیـخى حكٔخّ‬
‫َخطٕحَٗ ىٍ ىیگَٖ ٔ َخطٕحٌ ٓخهظٍ ‪َ١‬ف يوخرم حٓض‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف ػهى کالو ػزخٍص‬
‫حٓض حُ‪« :‬حػًخل‪ٍ ،‬كظخٍ ٔ گلظخٍ هخٍمحنؼخىِ حُ َخكیّٖ کٔٗ کّ يوخيٗ حُ ؿخَذ‬
‫هيح حىػخ يٗکُي ٔ ػًهٗ ٍح رَحٖ حػزخص ‪ٛ‬يم ييػخٖ هٕى حَـخو يٗىْي کّ حُ كئى‬
‫هٕحَیٍ ‪١‬زیؼٗ ریٌَٔ رٕىِ ٔ ىیگَحٌ ىٍ آٍٔىٌ يخَُي آٌ ػخؿِ ٔ َخطٕحٌ رخُٗي‪)۶۰(».‬‬
‫ىٍ هَآٌ رّؿخٖ کهًخص چٌٕ "حػـخُ" ٔ "يؼـِِ" حنلخظٗ يخَُي "آیّ" ‪" ،‬ریُّ"‬
‫ٔ "رَْخٌ" آييِ حٓض‪ .‬حیٍ حنلخظ يؼخَٗ گٔظَىِٖ ىحٍَي کّ ىٍ يٍٕى يؼـِِ َیِ آييِ‪.‬‬
‫َْیک حُ حُىرخ ٔ يظکهًیٍ‪ ،‬یک رُؼيی حُ هَآٌ ٍح حػـخُ ًَٗىِ حٓض؛ یکی‬
‫ك‪ٜ‬خكض ٔ رالؿض آٌ ٍح‪ ،‬ىیگَی طُخٓذ حػيحىی كَٔف ٔ کهًخص ٔ آیخص ٍح‪...‬‬
‫دمحم‪ٛ‬يین حكـخٌ كٔخريحٌ ٔ كیهٕٔف يؼخ‪ٍٔ َٛ‬ی طُخٓذ حػيحىی کخٍ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫«ٍحكؼٗ» هَآٌپژِٔ رٍِگ ي‪ٍ َٖٜ‬یّٖ٘ يزخكغ حػـخُ ٍح رَگَكظّ حُ‬
‫‪َ١‬ف يوهٕم رٕىٌ هَآٌ ىحَٔظّ ٔ يَٕٗیٔي‪ :‬حٔنیٍ کٔٗ کّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع هَآٌ حظٓخٍ‬
‫َظَ ًَٕى "نزیي حرٍحػ‪ٜ‬ى" رٕى‪ ،‬ػویيِحٕ چُیٍ رٕى کّ هَآٌ يوهٕم حٓض‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫طٍٕحص يوهٕم حٓض‪[ .‬گٕیخ حٔ حُ یٕٓىیْخی رُیٍُین رٕىِ کّ ىٍ ُيخٌ ٍٕٓلهللا‬
‫يزخٍک يُٗیٔظّ‪١" ].‬خنذ حرٍحهظّ" حیٍ گلظّ ٍح حُ حٔ گَكظّ ٔ ٍٔحؽ ىحى‪.‬‬
‫پْ حُ حٔ "رُخٌ حرًٍٓؼخٌ" ٍثیْ كَهّٖ "رُخَیّ" رّحیٍ ٍأٖ يؼظوي گَىیي ٔ‬
‫"ؿؼيرٍ ىٍْى" يَرت "ئَحٌ حرٍدمحم" آهَیٍ ههیلّٖ رُٗحيیّ حیٍ َظَیّ ٍح حُ حٔ‬
‫گَكض‪ ٖٔ .‬رؼ‪ ٗ٠‬حُ يُيٍؿخص هَآٌ ٍح حَکخٍ کَى (يخَُي طکهى يٕٓٗ رخ هيح ‪)...‬‬
‫پْ حُ آٌکّ آٍحء يؼظِنّ ٗیٕع پیيح کَى ٔ ىٓظّٖ حُ آٌْخ َٗٔع رّآيٕهظٍ‬
‫كهٔلّٖ یَٕخٌ ٔ ؿیَ آٌ ًَٕىَي‪ ،‬ىٍ حٔ‪ٟ‬خع آٌْخ ٗجٌٕ ىیگَٖ پیيح ٗي ٔ يیخٌ كهٔلّ‬
‫کّ ػزخٍص حُ حيٍٕ َظَٖ ٔ ىیٍ کّ رَ يزُخٖ هطؼٗ حٓظٕحٍ حٓض‪ ،‬آيیوظّگٗ پيیي‬
‫آيي ٔ ػًالً رخ یکيیگَ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخطٗ يوخنلض يٍُٗٔیيَي طخ حیٍکّ رّىِ كَهّ رخنؾ‬
‫ٗيَي ٔ ػوخیي آٌْخ ىٍ طٕؿیّ حػـخُ يوظهق گَىیي؛ َْکيحو ٍحْٗ ٍح ىٍ پیٖ‬
‫ظٌَٕ ‪،‬‬‫َلٍْ َ ََِ ْنَُخ حن ٌِّ ْک ََ َٔ ِاََخ نَُّ نَ َلخ ِك ُ‬
‫گَكظُي‪" (۶۴(.‬أرٕكخيي ؿِحنٗ" رخ حٓظُخى رّآیّٖ « ِاََخ َ ُ‬
‫‪ٔ »۲ :ٔ۳‬ؿّ حػـخُیض هَآٌ ٍح ًْخٌ حْظًخو ػًٕيٗ َٔزض رّيلخكظض حُ آٌ‬
‫يٗىحَي‪ٛ" .‬زلٗ ‪ٛ‬خنق" يؼظوي حٓض‪ٔ :‬ؿّ حػـخُ هَآٌ ًْخٌ حٓهٕد آٌ حٓض کّ‬
‫ك‪ٜ‬لخء ٔ رهـخء ػَد ٍح رّطليٖ كَحهٕحَيِ حٓض‪(۶۲(.‬‬
‫‪ٖ4۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ٍیو رؾلٓ كه هوآى‬

‫طليّیخص هَآٌ ًْخٌ طؼـیِحص هَآٌ حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ پیٍٖكض ػخنت ُرخٌ ٔ‬
‫حىد ػَد ؿخْهٗ حيَ حؿًخػٗ ٔ يينم حٓض‪ ،‬پْ هَآٌ کَیى ىٍیک ؿخيؼّٖ ح ّيٗ ٔ‬
‫‪ٛ‬ى طئیٍ َ٘يِ‪ ،‬ىٍ ىٍٔحٌ طکٕیٍ ٔ طئیٍ هٕى رخ ٍهزخٖ ُرَىٓض‪ ،‬يظ٘کم حُ‬ ‫حَ َ‬
‫حُىرخٖ َخيٗ ػَد ٍٔ رٍّٔ رٕىِ حٓض‪َٓ ،‬خیظخ ً ىٍ یک ًْآٍٔىٖ َٓٓوظخَّ رخ آٌْخ‬
‫ؿخنذ ٗيِ ٔ رّيؼخرّ يؼـِِٖ ؿخٔیيحٌ «ٓیّي» رّػزض ٍٓیيِ حٓض‪ .‬هٕى يٗگٕیي‪:‬‬
‫هَآَٗ رُّرخٌ ك‪ٜ‬یق ػَرٗ َخُل آييِ کّ ػخٍٖ حُ ََْٕع کـٗ ٔ حػٕؿخؽ حٓض‪:‬‬
‫ؿ ْی ََ ًِی ِػ َٕؽٍ نَ َؼهَ ُٓ ْى َیظَوٌَُٕ ‪»ٕ۴ :ٖ۲ ،‬‬ ‫ـ «هُ َْآًَخ َ‬
‫ػ ََ ِریًّخ َ‬
‫َخد َٔنَ ْى یَـْ ؼَم نَُّ ِػ َٕ ًؿخ‪»ٔ :ٔ۴ ،‬‬ ‫ػ ْز ِي ِِ ْحن ِکظ َ‬
‫ػهَ ٰٗ َ‬ ‫ـ « ْحن َل ًْيُ ِ َّللِ حنَ ٌِی أَََِ َل َ‬
‫ٍٕ ٍس ِ ّيٍ ِ ّيؼْ ِه ِّ‪ ٕٖ :ٕ.‬ـ ‪»ٕ4‬‬ ‫ٔ َ‬ ‫ػ ْز ِيََخ كَؤْطُٕح ِر ُ‬ ‫ػهَ ٰٗ َ‬‫ذ ِ ّي ًَخ َ ََِ ْنَُخ َ‬
‫ـ « َٔ ِاٌ ُکُظ ُ ْى ِكی ٍَ ْی ٍ‬
‫ػلَ ٰٔ أَى یَؤْر ُْا ثِ ِوضْ ِل ٰ َُنَا ا ْلوُ ْو ِ‬
‫آى َال یَؤْر ُْىَ ثِ ِوضْ ِل َِ‪»۸۸ :ٔ۰ ،‬‬ ‫ًٌ َّا ْل ِغيُّ َ‬‫اْل ُ‬ ‫ذ ِْ‬‫ـ «هُم نَجِ ٍِ اعْ زَ َوؼَ ِ‬
‫ٌُٔ َ‬
‫ّللاِ ِاى ُکٌز ُ ْن َٕب ِك ِهیيَ ‪»ٖ۸ :ٔٓ،‬‬ ‫ط ْؼظُى ِ ّيٍ ى ِ‬ ‫ػٕح َي ٍِ ح ْٓظ َ َ‬ ‫ٍٕ ٍس ِ ّيؼْ ِه ِّ َٔح ْى ُ‬
‫ٔ َ‬ ‫ـ «هُ ْم كَؤْطُٕح ِر ُ‬

‫ىٍ حیٍ يٍٕى آیخص ُیخىٖ آييِ‪ ،‬حُ ؿًهّ آیخص ٔٔ‪ :ٖ4 :۳ٕ ٔ ٖٔ :‬ىٍ ًْیٍ‬
‫يٍٕى حٓض‪ .‬طليٖ هَآٌ ىٍ َْىٔ رؼي نلع ٔ يؼُٗ يٍٕى ىحٍى‪ْ ،‬ى حُ كیغ ك‪ٜ‬خكض‬
‫حنلخظ ٔ ٓالٓض آٌ‪ْ ٔ ،‬ى حُ كیغ رالؿض يؼخَٗ‪ْ .‬کٌح ىٍ يٍٕى يٕحػع‪ ،‬يٕح‪ٛ‬ق‪،‬‬
‫حيؼخل‪ ،‬ه‪ ،ٜٚ‬حٔحيَ‪َٕ ،‬حْٗ‪ٔ ،‬ػيِ‪ٔ ،‬ػیي ‪...‬‬
‫يؼخَيحٌ چُخٌکّ َظٕحَٔظُي ىٍ ػَ‪ ّٖٛ‬حنلخظ یک چُخٌ ٗخْکخٍٖ حىرٗ‬
‫ریخكَیُُي‪ ،‬ىٍ ههًَٔ يؼُٗ َیِ َظٕحَٔظُي چُخٌ ىٓظٍٕحص َخكٌ حٍحثّ ًَخیُي‪ ،‬حُ ؿیٕرخص‬
‫هزَ ىُْي ٔ كَؿخو کخثُخص ٔ ػخنى الیظُخْٗ ٍح پیٖریُٗ ًَخیُي‪.‬‬
‫هَآٌ حكٌِٔ رَ ٍؿلخٌ رالؿظٗ َٔزض رّٓخیَ يظٌٕ حىرت يخهزم ٔ يؼخ‪ َٛ‬هٕى‪،‬‬
‫ىحٍحٖ طلخٔص يلٕٓيٗ ٔ ٍٖٔکَى يؼُخیٗ كٕمحنؼخىِ حَٔخَٗ ٔ يؼُٕٖ حٓض‪ .‬هَآٌ‬
‫كخٖٔ حكکخو طکهیلٗ ٔ ػًهت ؿيٖ حٓض‪ ،‬کّ هزم حُ َْکْ‪ ،‬هٕى ؿُخد ٓیّي رّآٌ‬
‫يظؼٓي حٓض‪ .‬ىٍ كوخَیض هَآٌ ًْیٍ رْ کّ هٕى ٓیّي رّآٌ رخٍٔ کخيم ىحٍى ٔ طًخو‬
‫ٕٓ ُل رِ ًَخ أ ُ ِ‬
‫َِ َل اِنَ ْی ِّ ِيٍ ٍَرِّ ِّ‪»ٕ۴۳ :ٕ ،‬‬ ‫حنَ ُ‬
‫حكکخو آٌ ٍح يٕ رّيٕ حؿَح يًَٗخیي‪« :‬آ َيٍَ َ‬
‫حٔ ٓوض رخ حَ‪٠‬زخ‪ ١‬رٕى‪ ٔ ،‬ي‪ٜ‬يحم کخيم حيخَض ٔ ‪ٛ‬يحهض ٔ حَٔخٌىٔٓظی‪ .‬رٗگًخٌ‬
‫ٍحُ ح‪ٛ‬هٗ يٕكویض ٓیّي َیِ ىٍ ًْیٍ َکخص َٓلظّ حٓض‪ٔ )۰ٓ(.‬نٗ ٗؼَحء «ؿخٌٔٔ»‬
‫رٕىَي‪ ،‬گِحكّگٕیی يًَٕٗىَي ٔ هٕى رّگلظخٍ هٕیٖ رخٍٔ َيحٗظُي‪ ،‬ىٍ ٔحىْٖخٖ ْٔى‬
‫ٔ هیخل َٓگَىحٌ رٕىِ ٔ «یوٕنٌٕ يخ الیلؼهٌٕ» يٗکَىَي‪ ٕٕٔ :ٕ۶( .‬ـ ‪)ٕٕ۶‬‬
‫‪ٖ4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رخ حیٍ ْى ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین یکِٓحٍ ٔ چٓخٍ‪ٛ‬ي ٓخنّی هَآٌ کٔخَی ُیخىی ىٍ‬
‫‪ٛ‬يى پخٓن رّطليی هَآٌ رَ آييِحَي‪ ،‬طخُِطَیٍ آٌ کظخری رخ ػُٕحٌ "كَهخٌحنلن" حٓض‬
‫کّ <رّ گًخٌ هٕى> ىٍ يوخرهّ رخ هَآٌ رُّرخٌْخی ػَری ٔ حَگهیٔی َٕٗظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫َخو َٕیُٔيِ «حن‪ٜ‬لی حنًٓيی» ٔ يظَؿى آٌ رّحَگهیٔی «حَیْ َٕٓٔ» حٓض‪.‬‬
‫(رَّظَ يیٍٓي َْىٔ حٓى ئظؼخٍ رخٗي) حَیْ َٕٓٔ کظخد حنلَهخٌ حنلن ٍح حهيحيی‬
‫ىٍ پخٓن رّطليی هَآٌ ٔ «حرِحٍی رَحی ٍْخیی ئهًخَخٌ» هٕحَيِ حٓض‪ .‬حیٍ کظخد‬
‫كخٔی ‪ ٍِٕٓ ۰۰‬رّػالِٔی يوييّ ٔ يٕأهَِ حٓض‪ .‬کظخد ىٍ ٓخل ٕٔٓٓ رّرخُحٍ‬
‫آيي‪ ،‬رَهی يلخكم ئهًخَخٌ يؼظويحَي کّ «حنلَهخٌ حنلن» طٕٓ‪ ٢‬ىٔنضْخی حَٓحثیم یخ‬
‫آيَیکخ رخ َوّ٘ی حُ هزم ٓخهظّ ٗيِ حٓض‪ٍَُٔ .‬خيّی ي‪َٜ‬ی حالٓزٕع ىٍ ‪ ۶‬ىٓخيزَ‬
‫‪ ٕٓٓ4‬ييػی ٗي کّ حیٍ کظخد رخ َوٖ ئظویى حَٓحثیم ٔ ىٓظٍٕ ئظویى ٍثیْ‬
‫ؿًٍٕٓ ٔهض آيَیکخ ٓخهظّ ٗيِ حٓض‪ُٔ .‬حٍص حيٍٕ هخٍؿّی آيَیکخ حیٍ حىػخ ٍح ٍى‬
‫کَى ٔ گلض ىٔنض آيَیکخ ْیچگَّٕ َو٘ی ىٍ کخٍ ههن حیٍ کظخد َيحٗظّ حٓض‪ .‬رُخرَ‬
‫گلظّی حَیْ َٕٓٔ‪ْ ،‬یچ َوٖ حَٓحثیهی ىٍ آيخىِٓخُی حیٍ کظخد ٔؿٕى َيحٗظّ‬
‫حٓض‪َ .‬خوْخ ٔ كَٓٓض ٍِْٕٓخی «حنلَهخٌ حنلن» ريیٍطَطیذ حٓض‪:‬‬
‫حنًوييش ـ حنزًٔهش ـ حنلخطلش ـ ٍٕٓس حنًلزش ـ ٍٕٓس حنٍُٕـ ٍٕٓس حنٔالو ـ ٍٕٓس حالیًخٌ‬
‫ـ ٍٕٓس حنلن ـ ٍٕٓس حنظٕكیي ـ ٍٕٓس حنًٔیق ـ ٍٕٓس حن‪ٜ‬هیذ ـ ٍٕٓس حنَٔف ـ ٍٕٓس‬
‫حنلَهخٌ حنلن ـ ٍٕٓس حنؼخنٕع ـ ٍٕٓس حنًٕػظش ـ ٍٕٓس حنلٕحٍثیٍ ـ ٍٕٓس حالػـخُ ـ‬
‫ٍٕٓس حنويٍ ـ ٍٕٓس حنًخٍهیٍ ـ ٍٕٓس حنًئيُیٍ ـ ٍٕٓس حنظٕرش ـ ٍٕٓس حن‪ٜ‬الف ـ ٍٕٓس‬
‫حنطَٓ ـ ٍٕٓس حنـَحَین ـ ٍٕٓس حنؼطخء ـ ٍٕٓس حنُٔخء ـ ٍٕٓس حنِٔحؽ ـ ٍٕٓس حنطالم‬
‫ـ ٍٕٓس حنَِخ ـ ٍٕٓس حنًخثيس ـ ٍٕٓس حنًؼـِحص ـ ٍٕٓس حنًُخكویٍ ـ ٍٕٓس حنوظم ـ ٍٕٓس‬
‫حنـِیش ـ ٍٕٓس حإلكک ـ ٍٕٓس حن‪٠‬خنیٍ ـ ٍٕٓس حالهخء ـ ٍٕٓس حن‪ٜ‬یخو ـ ٍٕٓس ح ٰنکُِ ـ‬
‫ٍٕٓس حالَزیخء ـ ٍٕٓس حنًخکَیٍ ـ ٍٕٓس حاليیٍ ـ ٍٕٓس حنًلظَیٍ ـ ٍٕٓس حن‪ٜ‬الس ـ‬
‫ٍٕٓس حنًهٕک ـ ٍٕٓس حنطخؿٕص ـ ٍٕٓس حنُٔن ـ ٍٕٓس حنَػخس ـ ٍٕٓس حن٘ٓخىس ـ ٍٕٓس‬
‫حنٓيٖ ـ ٍٕٓس حإلَـیم ـ ٍٕٓس حنًَ٘کیٍ ـ ٍٕٓس حنلکى ـ ٍٕٓس حنٕػیي ـ ٍٕٓس‬
‫حنکزخثَ ـ ٍٕٓس حْل‪ٟ‬لٗ ـ ٍٕٓس حْلٓخ‪١‬یَ ـ ٍٕٓس حنـُش ـ ٍٕٓس حنًلَ‪ٟ‬یٍ ـ ٍٕٓس‬
‫حنزٓظخٌ ـ ٍٕٓس حنیَٔ ـ ٍٕٓس حنلوَحء ـ ٍٕٓس حنٕكی ـ ٍٕٓس حنًٓظيیٍ ـ ٍٕٓس ‪ٕ١‬رٗ ـ‬
‫ٍٕٓس حْلٔنیخء ـ ٍٕٓس اهَأ ـ ٍٕٓس حنکخكَیٍ ـ ٍٕٓس حنوخطى ـ ٍٕٓس حإل‪َٛ‬حٍ ـ ٍٕٓس‬
‫حنظُِیم ـ ٍٕٓس حنظلَیق ـ ٍٕٓس حنؼخيهیٍ ـ ٍٕٓس حآلالء ـ ٍٕٓس حنًلخؿش ـ ٍٕٓس‬
‫حنًیِحٌ ـ ٍٕٓس حنوزْ ـ ٍٕٓس حْلًٓخء ـ ٍٕٓس حن٘ٓیي ـ حنوخطًش‪.‬‬
‫‪ٖ4۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫كٖبؽذ ّ ثالؿذ كه هوآى‬

‫كخل رزیُیى ٗیِٕٖ ریخٌ هَآٌ حُ يُظَ ػهٕو "يؼخَٗ ریخٌ" چّ كکًٗ ىحٍى‪:‬‬
‫«يالّ ٓؼيحنيّیٍ طلظخُحَٗ» (ٕٕ‪ ۰‬ـ ‪ ْ ، ۰۲۲‬م) ىٍ کظخد يطٕل يٗگٕیي‪ :‬کالو رَّٓ‬
‫هٔى حٓض‪ ٔ :‬ـ يٕؿِ‪ ٕ ،‬ـ ئخٔحص‪ ٖ ،‬ـ ح‪ُ١‬خد‪ .‬حٔنٗ ههیمحنلَٔف ٔ کؼیَحنًؼُٗ ٍح‬
‫گٕیُي‪ .‬ىٔيٗ ىحٍحٖ طٔخٖٔ ریٍ كَٔف ٔ يؼخَٗ رخٗي‪ٕٓ .‬يٗ رَ ػکْ حٔنٗ حٓض‪.‬‬
‫ٓپْ رّ‪َ١‬ف حیٍ پَٖٓ يٗپَىحُى کّ کيحو یک حُ حیٍ ٗیِْٕخٖ ٓوٍ كخیِ‬
‫‪ٛ‬لخص «ك‪ٜ‬خكض ٔ رالؿض» حٓض؟ پخٓن يٗىْي‪ْ« :‬یچ کيحو!» طٕ‪ٟ‬یق يٗىْي‪:‬‬
‫آٌچّ َٗحی‪ ٢‬ك‪ٜ‬خكض ٔ رالؿض ٍح طؤيیٍ يٗکُي «حهظ‪٠‬خٖ كخل» حٓض‪ .‬حگَ‬
‫ٔ‪ٟ‬غ يوخ‪١‬ذ‪ ،‬یخ يوخ‪١‬زیٍ رّگَّٕٖ حٓض کّ يٕؿِ يٗ‪١‬هزُي‪ ،‬ىٍ آٌؿخ يٕؿِ‬
‫ك‪ٜ‬خكض ٔرالؿض حٓض‪ ،‬حگَ ح‪ُ١‬خد‪ ،‬یخ ئخٔحص روٕحُْي‪ ،‬آٌ يٕحٍى ىحهم ىٍ طؼَیق‬
‫ك‪ٜ‬خكض ٔرالؿض يَٕٗٗي‪ ...‬رخحیٍ طؼَیق طلظخُحَٗ‪ ٔ ،‬رخ ػُخیض رّرلغ «يظ٘خرٓخص»‬
‫ُرخٌ هَآٌ كخیِ ‪ٛ‬لخص ك‪ٜ‬خكض ٔ رالؿض َیٔض‪ ،‬چٌٕ حُ یکٕٓ ػخو حٓض ٔ ؿًیغ‬
‫رَ٘یض ٍح يٍٕى هطخد هَحٍ يٗىْي‪ ،‬كظٗ آَخٌ ٍح رّكْگَحیٗ طـَرٗ ىػٕص‬
‫يٗکُي ٔ رّهیم ٔ هخل َظَٖ حًْیض ًَٗىْي؛ حُ ؿخَذ ىیگَ «يٕؿِ» حٓض‪.‬‬

‫رؤّیل‬
‫«طؤٔیم» یخ {طؼزیَ کالو يـیي رَ كٔذ حیٓخو} ىٍ طلٔیَ هَآٌ يوخو هخ‪ ٗٛ‬ىحٍى‪ .‬حیٍ‬
‫حنَح ِٓ ُوٌَٕ كِی‬ ‫کهًّ پخَِىِ رخٍ ىٍ هَآٌ کَیى آييِ حٓض‪َ َٔ « :‬يخ یَ ْؼهَ ُى ط َؤ ْ ِٔیهَُّ ِا َال َ‬
‫ّللاُ ۗ َٔ َ‬
‫ْحن ِؼ ْه ِى‪ »۰ :ٖ ،‬يلَٔحٌ ىٍ يؼُٗ طؤٔیم حهظالف ٗيیي ىحٍَي‪ .‬گَْٔٗ گلظّحَي يَحى حُ‬
‫طؤٔیم يؼُخٖ حٓض کّ يوخنق رخ ظخَْ رخٗي‪ .‬رلغ «طؤٔیم» ىهیوخ ً يخَُي رلغ‬
‫«يظ٘خرٓخص» رَحی كم طُخه‪٠‬خص ظخَْی هَآٌ پیٖ آييِ حٓض‪ .‬پْ حُ گَِْٔخٖ‬
‫حػظِحنٗ‪ ،‬يلَٔحٌ ٗیؼّ ٔ يظ‪ٕٜ‬كّ يیم ریٖطَ رّطؤٔیم َ٘خٌ يٗىُْي‪.‬‬
‫کهًّٖ «طؤٔیم» حُ يخىِٖ "حٔل" حٓض ٔ حیٍ يخىِ رّيؼُخٖ حٍؿخع رّح‪ٛ‬م حٓض‬
‫کّ ٔهظٗ رّرخد "طلؼیم" يٍٗٔى يؼُخٖ "رَگَىحَیيٌ" ٍح يٗىْي‪ .‬پْ طؤٔیم يظ٘خرّ‬
‫رّيؼُخٖ رَگَىحَیيٌ آٌ رّیک يَؿغ ٔ يؤهٌ حٓض کّ ًْخٌ يَحى ح‪ٛ‬هت يظکهى رخٗي‪.‬‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص طؤٔیم حُ آٌؿخ كخى يٕٗٗى کّ هَآٌ حُ یکٕٓ رَحٖ هٕى ٍٓخنض‬
‫ؿخٔیيحَٗ ٔ كَحگیَ هخثم حٓض ٔ ييػٗ ؿخيؼیض يطهن يٗرخٗي؛ حُ ىیگَٕٓ ؿٕحيغ‬
‫رَٖ٘ ‪١‬زن ٓیَ يُطوٗ كٕحىع ٔ رّكکى ىیظَيیُیٔى طخٍیوی ييحو ىٍ كخل طـییَ‬
‫حٓض ٔ يَُْخٖ ػهٕو ٍُٔ رٍُّٔ ٗکٔظّ يٕٗٗى‪ٔ ،‬نی هَآٌ ًْخٌ حٓض کّ ْٔض‪.‬‬
‫‪ٖ4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫(ظخَْحً) كوخین يلی‪ ٢‬پیَحيٌٕ يخ ٍح حیٍگَّٕ يؼَكٗ يٗکُي‪:‬‬

‫آًٓخٌ ْلض ‪١‬زوّ حٓض‪ٓٗ ،‬خد ُٓگْخ رّْيف ٍؿى ٗیخ‪١‬یٍ يٗرخٍَي‪ ،‬يَکِیض‬
‫حىٍحکخص ىٍ ههذ حٓض (َّىٍ يـِ) ‪ ...‬ي٘کم ىیگَ حیٍکّ حگَ "حهظ‪٠‬خٖ كخل" هَآٌ‬
‫ٍح ًْخٌ "ٗؤٌ َِٔل" كَ‪ ٝ‬کُیى (كظٗ رخ ػُخیض رّيزلغ ؿَٖ ٔ حَطزخم) رٔیخٍٖ‬
‫حُ يٕأنلّْخٖ َِٔل ْىحکٌُٕ يُو‪ ٗ٠‬حٓض‪ .‬هخ‪ٛ‬ش يٕحٍىٖ چٌٕ طهؼیٍ "أرٕنٓذ"‬
‫(ٍِٕٖٓ ئي) "حیالف هَیٖ" (ٍِٕٖٓ هَیٖ) يُخُػخص ًَْٔحٌ پیخيزَ (ٍِٕٖٓ‬
‫طلَیى) ٔ پَْٖٓخ ىٍ يٍٕى حْهّّ‪ًٔ ،‬حنوََیٍ‪ْ ،‬يْي‪ ،‬ؿٕح‪ٗ ٗٛ‬یخ‪١‬یٍ رخ يؤيٍٕیض‬
‫‪ٛ‬یي ؿٕحَْحص رَحٖ ٓهیًخٌ َزٗ ‪ ...‬حیٍ يٕحٍى ‪ ًٍٟ‬حیٍکّ يکخَض ٔ ٗؤٌ هَآٌ ٍح‬
‫طُِل يٗىْي‪ ،‬يزظالرّ ىٍٔحٌ يخ َیٔض ٔ كخٔی پیخوْخی يًٓی ْى َیٔظُي‪.‬‬
‫"ؿٕحَْ نؼم ََٓٔ" يٗگٕیي‪« :‬کظخدْخٖ يويّ حؿهذ يخَؼٗ ىٍ ٍحِ پیٍٖكض‬
‫يَٕٗٗي‪ .‬ىٍحیٍ کظخدْخ رّيخ گلظّ يٕٗٗى کّ ىَیخ ىٍ يٕهؼٗ کّ آٌ کظذ َٕٗظّ‬
‫ٗيِحَي چّ ‪ٍٕٛ‬طٗ ىحٗظّ حٓض ٔ چّ حكکخٍ ٔ ٍٕٓيٗ ىٍ آٌ ُيخٌْخ ٔؿٕى ىحٗظّ‬
‫حٓض ٔ چٌٕ حیٍ يطخنذ ىٍ یک کظخد يويّ َٕٗظّ ٗيِ حٓض‪ْ ،‬یچکْ حؿخُِ َيحٍى‬
‫آٌ حكکخٍ ٔ آٌ آىحد ٔ ٍٕٓو ٍح طـییَ ىْي ٔ طٓيیي کُي‪ .‬ريیٍهَحٍ َْچُي ْى کّ ىَیخ‬
‫طلٕل ػظیًٗ پیيح کُي حؿخُِ ىحىِ ًَٕٗٗى کّ يخ آىحد ٔ حكکخٍ هٕى ٍح طـییَ ىْیى ٔ‬
‫رخ حٔ‪ٟ‬خع ٔ حكٕحل طـییَیخكظّ ؿٍٕ کُیى ٔ يظُخٓذ ٓخُیى‪ .‬ىٍ َظیـّ يخ رخ ٔ‪ٟ‬غ ؿيیي‬
‫َخؿٍٕ يٕٗٗیى ٔ ‪١‬زؼخ ً آٗلظّگٗ ٔ َخٍحكظٗ رّٔؿٕى يٗآیي‪)۰ٔ(».‬‬
‫َُْ طؤٔیم‪ ،‬طخٍین ىٍٔ ٔ ىٍحُ ىٍ كَُْگ رَٖ٘ ىحٍى کّ حُ طؤٔیم آػخٍ‬
‫"ْٕيَ" آؿخُ گ٘ظّ حٓض‪ .‬حُ ًْخٌ رئ حيَ ىٔ گَحیٖ ٍم ًَٕى‪ :‬یک طؤٔیم ‪َٛ‬كٗ‬
‫ٔ َلٕٖ يظٌٕ کّ کهیي گ٘خیٖ يؼُٗ ٔ يَحى يظکهى ٍح ىٍ ىٌٍٔ يظٍ ؿٔض ٔؿٕ‬
‫يًَٕٗى؛ ىٔ طؤٔیم طًؼیهٗ کّ کهیي يؼُٗ ٔ يَحى يظکهى ٍح ىٍ ؿخٖ ىیگَ ٔ ریٌَٔ حُ‬
‫يظٍ يٗؿٔض‪ َْ .‬ىٔ يٍٕى ریخَگَ یک كویوض رٕى کّ ًْخَخ ٔؿٕى گٔٔض يیخٌ يظٍ‬
‫ٔ ًٍْ هٕحَُيِ رخٗي‪ .‬ىٍ طخٍین يلَٔیٍ هَآٌ‪ ،‬رٍِگطَیٍ طؤٔیمگَ هَآٌ حرٍػَرٗ‬
‫حٓض (ٔ‪ ۳۶‬ـ ‪‎ ‎ْ ، ۶ٖ۴‬ق)‪‎‬اّ‪‎‬در‪«‎‬کظخد حنظلٔیَ» طؤٔیم ٍح رّحٔؽ ٍٓخَیيِ حٓض‪.‬‬
‫طؤٔیالص حٔ ىٔى حُ کهّ رهُي يٗکُي‪ ،‬يؼخَٗ ٍح چُيحٌ ىٍٔ يٗرَى کّ کٔٗ رّآد رگٕیي‬
‫ُٓگ ٔ رُّٓگ رگٕیي"ػٔم"! يؼالً يُيٍؿخص ٍٕٓۀ ىٔحُىِْى ٍح کّ كخٖٔ ىحٓظخٌ‬
‫طٍٕحص ىٍرخٍِٖ یٕٓق حٓض‪ًْ (۰ٕ(.‬چٌٕ كخؿؼّٖ يزخٍُِٖ ه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬گَٕخگٌٕ‬
‫ٍٔف حَٔخَٗ طٕؿیّ ٔ طؤٔیم ًَٕىِ حٓض‪ :‬یؼوٕد ًَخیُيِٖ طل ّکَ ٔ ىٍٔحَيی٘ٗ‪ ،‬یٕٓق‬
‫ههذ كٔخّ‪ ،‬ىِ رَحىٍ حٔ ًَخیُيِٖ پُؾ كْ رخ‪ ٔ ُٗ١‬پُچ كْ ظخَْٖ يؼَكٗ ٗيِحَي‬
‫‪ٖ4۲‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫للع ّ هؼٌٔ‬
‫هَآٌ ىٍػیٍ حیٍکّ هٕى ىٍ هخنذ نلع طئیٍ ٗيِ‪ ،‬يغٌْح حنلخظ ٍح پٕٓظّ يٗىحَي‬
‫ٔ رّظٕحَْ حنلخظ حًْیض ًَٗىْي‪ ،‬كظٗ رّٔٓخیم ٔ ٍْٕٔخ َیِ حًْیض ًَٗىْي‪ ،‬كو‪٢‬‬
‫رَّظخیؾ ٔ ىٓضآٍٔىْخٖ يؼُٕٖ طٕؿّ ىحٍى‪ .‬نٌح ٗیِْٕخٖ يوظهق ٍح ؿٓض ىٍک‬
‫يؼُٗ پیَٖٓخى يٗکُي‪ .‬حكٌِٔ رَحؿخُِٖ طؤٔیم آیخص‪ٍْٕٔ ،‬خٖ گَّٕگٌٕ ىیگَٖ َیِ‬
‫ؿٓض كٓى يوخ‪ٛ‬ي هٕى ٔ ْىچُیٍ ىٍک ىٍٓض حُػخنى پیَحيٌٕ پیَٖٓخى کَىِ ٔ‬
‫رَّظخیؾ ًّْٖ ٍْٕٔخ حػظزخٍ ىحىِ حٓض‪ .‬يٓىطَ حیٍکّ هَآٌ ًَٗگٕیي آٌچّ يٍ‬
‫يٗگٕیى ىٍٓض حٓض ٔ طٕ رخیي حُىٍیچّٖ گلظخٍ يٍ رّؿٓخٌ پیَحيٌٕ َظَ کُٗ؛ رهکّ‬
‫يٗگٕیي هٕىص ٕٗٓى کٍ‪ ،‬طل ّکَ ًَخ‪ ،‬آُيخیٖ کٍ؛ ٔ َظیـّ رگیَ‪ .‬يٍ كو‪ ٢‬يٗطٕحَى‬
‫طٍٕح کًک کُى‪ ،‬طٕ رَٔ حَُْ ٍحْٗ کّ يٗطٕحَی‪ .‬كو‪ ٢‬كَکض کٍ‪ ،‬رَٔ‪ ،‬يٍٗٓی‪.‬‬

‫عبیگبٍ ػول كه هوآى‬

‫َْچُي ىٍيزخكؼخص ػوهٗ يیخٌ كکًخء‪ ،‬حٓظُخى رّکظذ يويّ ٔ َ‪َ ٕٜٙ‬وهت‬
‫ىیُٗ يلهٗ َيحٍى‪ٔ ،‬نٗ ىٍک يخ حیٍ حٓض کّ هَآٌ کَیى رّىنیم حْظًخو رّػوالَیض ٔ‬
‫َیِ حٍحثّٖ ٍْٕٔخٖ ٕٗٓىٖ ٔ طـَرٗ ؿٓض کٔذ يؼَكض ٔ ىٍک كویوض‪،‬‬
‫‪ٛ‬شً کّ ریٍ ىٔ ػُ‪ٕٓٗ« َٜ‬ى ٔ يکخٗلّ»‬ ‫‪ٛ‬الكیض َٗکض ىٍ حیٍ رلغ ٍح ىحٍى‪ .‬هخ ّ‬
‫ٔ «ػوم ٔ حٓظيالل» (يٍكیغ ىٔرخل يؼَكض) َٔزض ئخٔی رَهَحًٍَٕىِ‪ْ ،‬ى ػوالء‬
‫ٍح يٍٕى هطخد هَحٍ يٗىْي‪ْ ،‬ى رّٕٗٓى ٔ طل ّکَ (یؼُٗ طؼخ‪ٟ‬ي كْ ٔ ػوم) حًْیض‬
‫يٗىْي ٔ "حیًخٌ" ٍح يُل‪َٜ‬ح ً يل‪ٕٜ‬ل طُخٓذ آٌ ىٔ ػُ‪ َٜ‬يٗىحَي‪ .‬نٌح َ٘خیي رخ‬
‫حیيِٖ «َوهٗ ىحَٔظٍ هَآٌ» يٕحكوض ًَٕى‪ .‬رٓظَ آٌحٓض کّ گلظّ ٕٗى هَآٌ ىٓظٍٕ‬
‫حٓض‪ ،‬طٕ‪ٛ‬یّ ٔ ىػٕص حٓض کّ ىٍ پ٘ض آٌ ىٓخطیَ‪ٛٔ ،‬خیخ ٔ ىػخٖٔ‪ ،‬كکًض ٔ‬
‫ي‪ٜ‬هلظٗ َخظَ رَؿهذ يُلؼض ٔ ىكغ يلٔيص َٓلظّ حٓض‪ .‬حُ ٔؿّ ىیگَ‪ ،‬ي٘خٍکض‬
‫هَآٌ ىٍ حیٍ رلغ حُ آٌٍٔ ‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض کّ آٌ کظخد كخٖٔ ح‪ٛ‬محال‪ٕٛ‬ل طؼخنیى‬
‫حٓاليٗ حٓض‪ .‬يزخَٗ يؼَكظٗ ٔ كکًض َظَة آٌ کظخد چیِٖ َیٔض کّ رظٕحٌ َخىیيِ‬
‫حَگخٗض‪ .‬ىٍػیٍ حیٍکّ هٕى حٓهٕد ٔ طهوٗ هخ‪ ٗٛ‬حُ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ ىحٍى‪ ،‬يغٌْح‬
‫َظَحص هٕى ٍح رَ پیَٔحٌ طلًیم ًَٗکُي ٔ ٍحِْخٖ گَٕخگٌٕ ک٘ق كویوض ٍح َّطُٓخ‬
‫رٍّٖٔ پژُْٔيِ ًَٗرُيى‪ ،‬کّ حٍٔح رّحٓظلخىِ حُ طًخيت ٗیِْٕخٖ ک٘ق كویوض طَؿیذ‬
‫يٗکُي ٔ رًّّْٖ ٍْٕٔخ ٔ َظخیؾ آٌ حػظزخٍ يٗىْي‪ٔ .‬ؿّ ىیگَ آٌکّ هَآٌ كخٔی‬
‫یک ٓهٔهّ َظخيخص كوٕهی ٔ ػَكی حٓض کّ يزُخی یک طًيٌ ػظیى هَحٍ گَكض‪.‬‬
‫ٓ‪ٖ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کو‬
‫ِّْك ّ رل ّ‬
‫«يؼَكض ٕٗٓىی» حُ يُظَ هَآٌ کَیى ٔحالطَیٍ ؿُْ يؼَكض حٓض کّ يظؼهن‬
‫هٕىٍح رّر‪ٜ‬یَص يیٍٓخَي ٔ ىٍ َٓخیض رّحیًخٌ ٗو‪ٜ‬ی يیحَـخيي‪ .‬ىٍ حیٍ َٕع‬
‫يؼَكض‪ ،‬طوهیي ٔ طزؼیض يلهی َيحٍى‪ ،‬رهکّ َْٗو‪ ٚ‬رخیي هٕى كَکض کُي‪١ ،‬ی ئیَ‬
‫ًَخیي ٔ ٗو‪ٜ‬خ ً رّآٌ رَٓي‪ .‬هَآٌ كو‪ََٓ ٢‬نْخی رّىٓض يیىْي ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ٔ‬
‫َٔزضْخ ٍح ي٘و‪ ٚ‬يیکُي ٔ يؼظوي حٓض کّ ي٘خْيحص ‪ٍٕٛ‬ی ‪ٍَٟٔ‬س رّيکخٗلخص‬
‫ض‪،‬‬ ‫ق ٍُكِ َؼ ْ‬ ‫خء َک ْی َ‬‫ٔ ًَ ِ‬‫ض ‪َٔ ،‬اِنَٗ حن َ‬ ‫ق ُه ِهوَ ْ‬ ‫ظ ٌََُٔ اِنَٗ ْ ِ‬
‫حإلرِ ِم َک ْی َ‬ ‫يؼُٕی يیحَـخيي‪« :‬أَكَ َال یَُ ُ‬
‫ض ‪ ٔ۰ :۴۴ ...‬ـ ٕٓ»‬ ‫ٓ ِط َل ْ‬ ‫ق ُ‬ ‫‪َ ٝ‬ک ْی َ‬ ‫ض ‪ِ َٔ ،‬انَٗ ْحْل َ ٍْ ِ‬‫‪َ ٜ‬ز ْ‬ ‫َٔ ِانَٗ ْحن ِـ َزخ ِل َک ْی َ‬
‫ق َُ ِ‬
‫= آیخ َگخِ ًَٗکُیي رّؿؼّٖ ٗظَ کّ چگَّٕ ههن ٗيِ حٓض؟ ٔ رّٕٖٓ آًٓخٌ کّ‬
‫چٔخٌ حٍطلخع یخكظّ حٓض؟ ٔ کِْٕخ کّ چگَّٕ حٓظوَحٍ پٌیَكظّحَي؟ ٔ رّٕٖٓ ُيیٍ کّ‬
‫رّچّ َلٕٖ گٔظَىِ ٗيِ حٓض؟» ‪...‬‬
‫چُیٍ ىػٕص ػًٕيٗ رّٕٗٓى ٔ كْگَحیٗ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ هَآٌ کَیى طکَحٍ ٗيِ‬
‫حٓض‪ ،‬چُخٌکّ روٖ حػظًٗ حُ حٓخيٗ ٍِْٕٓخٖ حیٍ کظخد رَّخو يلٕٔٓخص ٔ‬
‫يظخَْ يخىی حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬یخكظّ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ هَآٌ کَیى حُ رٍِگطَیٍ كیٕحٌ (كیم) طخ کٕچکطَیٍ آٌ (پّ٘ ٔ يٍٕچّ)‬
‫طٕؿّ ٗيِ حٓض‪ ٔ .‬رّکِٕ ْخ ٔ ىٍیخْخ ٔ کَحص ٔ ًٕٓحص ىٍ كي كَحٔحٌ پَىحهظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ًْ .‬چُیٍ حنزّٔ ٔ هٍٕىَیْخ ٔ آٗخيیيَیْخ ‪ًّْ ...‬ی حیٍْخ رّهخ‪ٍٗ َ١‬ي كکَی‬
‫ٔ حػظالی ٍٔكی حَٔخٌ حٓض‪ .‬حُ حیٍ يٓىطَ حیٍکّ هَآٌ کَیى رّپیًخَّٖ كَحٔحٌ‬
‫خٍ اًَِح‬‫‪َ ٟ‬لخَْخ ‪ْ َٔ ،‬حنوَ ًَ َِ اًَِح ط ََالَْخ ‪َٔ ،‬حنَُ َٓ ِ‬ ‫٘ ًْ ِْ َٔ ُ‬ ‫رّيلٕٔٓخص ٕٓگُي یخى يٗکُي‪َٔ « :‬حن َ‬
‫‪َ ١‬لخَْخ‪ٔ :۲ٔ ،...‬ـ ‪»۶‬‬ ‫‪َ َٔ ٝ‬يخ َ‬ ‫خء َٔ َيخ رََُخ َْخ ‪ْ َٔ ،‬حْل َ ٍْ ِ‬ ‫ٔ ًَ ِ‬ ‫َؿ َالَْخ ‪َٔ ،‬حنهَ ْی ِم ِاًَح َی ْـَ٘خَْخ ‪َٔ ،‬حن َ‬
‫ٔخٌَ كِی‬ ‫ٍٕ ِٓیُِیٍَ ‪ٌََْ ٰ َٔ ،‬ح ْحنزَهَ ِي ْحْل َ ِيی ٍِ ‪ ،‬نَوَ ْي َههَ ْوَُخ ْ ِ‬
‫حإلَ َ‬ ‫‪ِ ١‬‬‫ٌٕ ‪ُ َٔ ،‬‬ ‫ـ َٔحن ِظ ّی ٍِ َٔ َ‬
‫حنِ ْیظ ُ ِ‬
‫ٔ ٍِ ط َ ْو ِٕی ٍى ‪ ٔ :۲۳ ...‬ـ ‪»4‬‬ ‫أَكْ َ‬
‫ـ هَآٌ کَیى چّ َیخُٖ رّٕٓگُي ىحٍى؟‬
‫= يؼهٕو حٓض کّ حیٍ ٕٓگُيْخ ؿٓض ًٌٍُْٕ رَ٘ رَحٖ يطخنؼخص ٍٖٔ‬
‫يلٕٔٓخص حٓض‪ .‬ىٍكخنٗ کّ يٗىحَي ٍْٕٔخ ٔ آُيٌْٕخٖ کٔخٌ رٔخ يظلخٔص هٕحْي‬
‫رٕى‪ .‬ىٍ ػیٍكخل پٌیَكظّ حٓض کّ ‪ٛ‬لض ٔ هيٍ ي٘ظَک طًخو آٌ ٍْٕٔخٖ حىٍحکٗ‬
‫ىٍ آٌؿخ ظخَْ يٕٗٗى کّ َیم رّ«كویوض» يو‪ٜ‬ي ؿخیٗ ًّْٖ طکخپْٕخ حٓض‪ .‬پْ‬
‫هَآٌ رّيٕ‪ٕٟ‬ع پيیيحٍُٗخٓٗ حًْیض ىحىِ ٔ ٍحِْخٖ گَٕخگَٕٗ ؿٓض ُٗخهض رَ٘ حُ‬
‫هٕى ٔ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ پیَٖٓخى يٗکُي‪ ،‬حُ آٌ ؿًهّ‪ ،‬ىػٕص رّٕٗٓى ٔ طل ّکَ حٓض‪.‬‬
‫ٔ‪ٖ۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫"ٕٗٓى" ًْخٌ "كْ ػًین ٔ َخد" حٓض کّ ؿیَ هخرم ریخٌ حٓض‪ .‬حُ "كْ‬
‫يـٕٓل" يُ٘ؤ يیگیَى ٔ حُ ي٘خْيِٖ يُخظَ ٔ چ٘ىحَيحُْخی َخد ٔ ٗکًُْٕي‬
‫رّحَٔخٌ ىٓض يٗىْي‪ ،‬رگَّٕٖ کّ طٕأو رخ نٌحص ػًین ٔ ٔؿي ٔ َ٘خ‪ ٔ ١‬رٓض ٔ‬
‫كیَص حٓض‪ .‬يخَُي طًخٗخی آًٓخٌ ٔ ٓظخٍِگخٌ ىٍ ٗذ طخٍیک‪ ،‬یخ ي٘خْيِٖ ؿُگم‬
‫رٗپخیخٌ ٔ ىٍیخی رٗکَحٌ حُ حٍطلخع يُخٓذ‪ ...‬چُیٍ ٕٗٓىی رّحَٔخٌ كْ‬
‫طٕ‪ٛ‬یقَخپٌیَ يٗىْي ٔ حَٔخٌ ٍح ىٍ رَحرَ ٗکِٕ ْٔظی رّطؼظیى ٔحيٗىحٍى‪ .‬هَآٌ‬
‫يٗهٕحْي رگٕیي حگَ طٕ رظٕحَی رّیک چُیٍ كْ َخد حُ يظخَْ ْٔظی رَٓی‪ ،‬آٌگخِ‬
‫يٗطٕحَی ىٍ پ٘ض حیٍ يظخَْ ٗکًُْٕي‪ ،‬ىٓض هيحی هيٍصيُي ٍح َیِ ٕٗٓى ًَخیی‪.‬‬
‫ٔ طل ّکَ ًْخٌ "ػوم" رخٗي کّ رّک٘ق ٔ طؼَیق حؿِحی پيیيِ يزخىٍص يًَٗخیي‪.‬‬
‫گَچّ حُ ُحٔیّٖ ىیگَ‪ ،‬طل ّکَ يل‪ٕٜ‬ل ػوم طٕحَي رٕى؛ ٰنکٍ طٔخيلخ ً ٔحُ رخد يالُيّ‬
‫حٗکخنٗ َوٕحْي ىحٗض کّ طل ّکَ ًْخٌ َلْ ػوم هٕحَيِ ٕٗى‪ .‬چٌٕ حَل‪ٜ‬خل طؼوم ٔ‬
‫طل ّکَ حيکخٌ َيحٍى‪َْ .‬چُي رّنلخظ ًُْٗ رَحٖ ػوم َٕػٗ طويو هخرم ط‪ ٍٕٜ‬رخٗي‪.‬‬
‫رَحٓخّ حٓهٕد هَآٌ‪ْٔ ،‬ظُٗٗخٓٗ رَ ىٔ ٓظٌٕ حٓظٕحٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔٗ" رّٔیژِ ىٔ كْ رَطَ‪" :‬ىیيحٍٖ" ٔ "ُٗیيحٍٖ"‪.‬‬ ‫ٔ ـ رَِٓگیَٖ حُهٕحٖ "ك ّ‬
‫ٕ ـ ؿًغرُيی ٔ حٓظُظخؽ ػوهٗ حُ یخكظّْخ کّ "هَأص" َخيیيِ يٕٗٗى‪ .‬ح‪ٛ‬م حیٍ‬
‫ؿًغرُيی ٔ هَأص "طل ّکَ" َخيیيِ ٗيِ کّ گَچّ يُل‪َٜ‬ح ً حُ ٔظخیق ًٍْ ىحَٔظّ‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬ح ّيخ َلْ ػًم يظؤػَ حُ كؼم ٔ حَلؼخالص ييحٔو ریٍ "كْ" ٔ "ًٍْ" هزَ‬
‫يٗىْي ٔ ٍَٔي پیچیيِٖ ٍح ‪ ٗ١‬يٗکُي‪ .‬كَحیُيْخٖ کخٍ چُخٌ حٓض کّ يخ حٔل كْ‬
‫يٗکُیى‪ٓ ،‬پْ آٌ يلّٕٔ ٍح طـِیّ ٔ طلهیم يًَٗخثیى ٔ َظیـّ يٗگیَیى‪ .‬كظٗ ػًم‬
‫طـِیّ ٔ طلهیم کّ کخٍ ًٍْ حٓض‪ ،‬رخُ ْى رّکًک ٕٗحْي ٔ حىنّٖ ؿُزٗ کّ حُ ‪َ١‬ین‬
‫يلٕٔٓخص ىٍیخكض يٗکُي‪ ،‬طيهین ٔ طکًیم يٗگَىى‪ .‬ريیٍطَطیذ ؿٓخٌ ًٍْ ٔ ػیٍ‬
‫ىٍ كَحیُي ىحیًٗ طؼخ‪ٟ‬ي ٔ ىحى ٔ گَكض يیخٌ كْ ٔ ػوم يٗرخٗي طخ َظیـّ طکًیم‬
‫گَىى ٔ رّكي ُٗخهض ٍٓي‪ .‬کخٍرَى چُیٍ ٍٕٔ ىٍ هَآٌ يٍٕى طؤکیي هَحٍ گَكظّ ٔ‬
‫حیٍ یگ ٍحِ يطًجٍ ؿٓض پُيحٗض ْٔظٗ حٓض‪.‬‬
‫‪َُ ١‬م ک٘ق آٌ يٗطٕحَي‬ ‫«كویوض» یک ٔحكي كَحگیَ ٔ رٗيُظٓخ حٓض کّ ُ‬
‫«رّػيى َلّٕ حنوالین» رخٗي؛ حیٍ يطهذ حٗخٍِ رَّگَگخْخٖ يظلخٔص حكَحى آىيٗ‬
‫َٔزض رّيوٕنّٖ كویوض ىحٍى کّ رَهٗ يٗگٕیُي "كویوض ؿخیٗ" رٔخٌ هٍٕٗیي حٓض‬
‫ٔ ‪َ١‬م َیم رّآٌ ًْچٌٕ حٗؼّٖ هٕٗیي‪ ،‬يظکؼَ طٕحَي رٕى‪ .‬نٌح هَآٌ ْیچگخِ ىیيگخِ‬
‫هخ‪ٍ ٗٛ‬ح رَ يخ طلًیم ًَٗکُي‪ ،‬یخ حُ يخ ًَٗهٕحْي نِٔيخ ً َظَحص حٔ ٍح رپٌیَیى؛‬
‫ٕ‪ٖ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رهکّ يٕ‪ٕٟ‬ػخص كٔٗ ٔ ػوهٗ ٍح ىٍ حهظیخٍ هٕى رَ٘ گٌحٗظّ ٔ حَٔخٌْخ ٍح ىػٕص‬
‫رّطل ّکَ ٔ َظیـّگیَٖ رَ كٔذ ٍْٕٔخ ٔ يوئٍحص هٕى يًَٗخیي‪ ٔ ،‬رَّظخیؾ طل ّکَحص‬
‫حػظزخٍ يٗىْي‪ .‬هَآٌ كو‪ًَٗ ٢‬هٕحْي رَ٘ ٓخکٍ ٔ يظٕهق رخٗي‪ ،‬ىو رّىو حٔ ٍح‬
‫طلَیک ٔ طٕ٘ین يٗکُي کّ كَکض کٍ‪ ،‬رَٔ ؿهٕ ‪« ...‬أ َ َٔنَ ْى یَظَلَ َک َُٔح كِی أََلُ ِٔ ِٓى ۗ َيخ‬
‫خّ‬ ‫ٔ ًًّٗ ۗ َٔاِ ٌَ َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ حنَُ ِ‬ ‫‪َ َٔ ٝ‬يخ َر ْیَُ ُٓ ًَخ اِ َال ِر ْخن َل ّ ِ‬
‫ن َٔأ َ َؿ ٍم ُّي َ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫َههَنَ َ‬
‫ّللاُ حن َ‬
‫خء ٍَ ِرّ ِٓ ْى نَ َکخكِ ٌََُٔ ‪»۴ :ٖٓ ،‬‬ ‫رِ ِهوَ ِ‬
‫= «آیخ يَىيخٌ ىٍرخٍِٖ حرؼخى ٔؿٕىٖ هٕى كکَ ًَٗکُُي؟!»‬
‫ـ «ٔحیٍکّ هيح آًٓخٌْخ ُٔيیٍ ٍح َیخكَیي‪ ،‬يگَ رَيزُخی كویوض ٔيٓهض يؼیٍ»‬
‫ـ «ٔ حنزظّ کّ رٔیخٍٖ آىيیخٌ َٔزض رّىیيحٍ پٍَٔىگخٍ هٕیٖ رٗرخٍٔحَي‪».‬‬
‫حُ يُظَ هَآٌ ػخنى ْٔظٗ ىحٍحٖ هخٌَٕيُيٖ ٔ ْيفيُيٖ حٓض کّ كٓى آٌ طُٓخ‬
‫رَحٖ «حْم كکَ» يوئٍ حٓض؛ َّرَحٖ «حْم ُکلَ» حُ ىیي آٌ کظخد ٰانٓی‪ ،‬ؿٓم ٔ‬
‫ُکلَ ػزخٍصٌ حهَحٖ یکىیگَ حٓض‪« .‬ط َ َکلَُ» ًْخٌ ‪ٟ‬يیض رخ «طل ُّکَ» يٗرخٗي‪.‬‬
‫ىٍكخنٗ کّ «حیًخٌ» چیِٖ ؿِ يل‪ٕٜ‬ل حَيیّ٘ ٔ حىٍحک ٓخنى ٔ ػًَروٖ‬
‫َظٕحَي رٕى‪ .‬يَُ ریٍ حیًخٌ ٔ کلَ ًْخٌ پُّٖٓ يیخٌ حَيیّ٘ ٔ ؿٓم حٓض‪ .‬آٌکّ ىٍٓض‬
‫يٗحَيی٘ي‪ ،‬نِٔيخ ً «يئيٍ» ٔ هالف آٌ يطهوخ ً «کخكَ» حٓض؛ چٌٕ رٍَّٕ يؼَكض ٔ‬
‫ىٍک كویوض ََٓیيِ حٓض‪« .‬کخكَِ» رّيؼُٗ پٕٗخَُيِٖ كویوض ٔ َْٗٗء آٗکخٍ‬
‫حٓض‪ .‬حُ َگَگخِ هَآٌ کَیى طل ّکَ رخیي ٍٖٔ يلٕٔٓخص ٔ ًحطیخص يظًَکِ گَىى‪،‬‬
‫ٍَّٖٔ ًُْیخص يـَى ٔ حَظِحػٗ کّ ْٔى ٔ هیخل حٓض‪ .‬طؼ ًُّن پیَحيٌٕ يلَىحص ٔ‬
‫يلخْیى آیّٖ کَیًّٖ كٕم‪ ،‬يخ ٍح رّْ٘ض يلٍٕ حٓخٓٗ رخٍٔيُي يٗٓخُى‪:‬‬
‫ٔ ـ رخیي ریٍ "كْ َخد" ٔ ػوم طالُو ىحیًٗ ٔ طؼخ‪ٟ‬ي ئظًَ حیـخى کَى‪.‬‬
‫ٕ ـ كْ ٔ ػوم ٔ طل ّکَ ٔ پُيحٗض یک ه‪ ٢‬ئظویى ‪ٕ١‬نٗ ٍح ط٘کیم يٗىُْي‪.‬‬
‫کَ» َٔزض طٔخٖٔ حٓظٕحٍ حٓض‪.‬‬ ‫ٖ ـ ریٍ «حَٔخَیض» ٔ «طل ُّ‬
‫‪ 4‬ـ َْكَى حَٔخَٗ رخیي طل ّکَ ٍح حُ هٕیٖ آؿخُ ًَخیي = حٓخّ حَٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ٓپْ رخ يُطن حٓظوَحیٗ‪ ،‬آٌٍح رّػخنى يلٕٔٓخص گٔظَٕ ىْي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ریٍ طل ّکَ ٔ حیًخٌ يالُيّٖ هَٖٓ رَهَحٍ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ «حىٍحک» ىٍٓض يُل‪َٜ‬ح ً ٔیژِٖ حههیض حْم كکَ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ حکؼَیض (کّ حْم كکَ َیٔظُي) رّکلَ ک٘یيِ يَٕٗٗي ٔ کٍٕ ٔ کَ ٔ اللحَي‪:‬‬
‫ی كَ ُٓ ْى َال یَ َْ ِؿؼٌَُٕ ‪»ٔ۴ :ٕ ،‬‬ ‫ػ ًْ ٌ‬‫‪ٌّ ٛ‬ى رُ ْک ٌى ُ‬‫ـ« ُ‬
‫ی كَ ُٓ ْى َال َی ْؼ ِوهٌَُٕ ‪»ٔ۰ٔ :ٕ ،‬‬ ‫ػ ًْ ٌ‬‫‪ٌّ ٛ‬ى رُ ْک ٌى ُ‬‫ـ« ُ‬
‫ٖ‪ٖ۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫حنظهُ ًَخصِ‪»ٖ۲ :۶ ،‬‬ ‫‪ٌّ ٛ‬ى َٔرُ ْک ٌى كِی ُّ‬ ‫ـ « َٔحنَ ٌِیٍَ َکٌَرُٕح ِرآ َیخطَُِخ ُ‬
‫ؿُّٓى ؿٓم ٔطخٍیکٗ ِٓحٖ َخىحَخٌ‪ ،‬هَىٓظیِحٌ ٔػومگَیِحٌ حٓض‪َٔ « :‬نَوَ ْي ًَ ٍَأََْخ‬
‫حإلَ ِْ ۖ نَ ُٓ ْى هُهُٕدٌ َال َی ْلوَ ٌَُٕٓ ِر َٓخ َٔنَ ُٓ ْى أ َ ْػیُ ٌٍ َالیُز ِ‬
‫ْ‪ِ ٌََُٔ ٜ‬ر َٓخ َٔنَ ُٓ ْى‬ ‫ِن َـ ََُٓ َى َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ ْحن ِـ ٍِّ َٔ ْ ِ‬
‫ک ُْ ُى ْحنـَخكِهٌَُٕ ‪»ٔ۰۲ :۰ ،‬‬ ‫‪ُّ ٟ‬م ۚ أُٔ ٰنَجِ َ‬ ‫حٌ َالیَ ْٔ ًَؼٌَُٕ رِ َٓخ ۚ أُٔ ٰنَجِ َ‬
‫ک َک ْخْل َ َْؼَ ِخو رَ ْم ُْ ْى أ َ َ‬ ‫آًَ ٌ‬
‫= ٔ يلووخ ً ؿُٓى ٍح پَ هٕحْیى کَى حُ رٔیخٍٖ ؿٍ ٔ حَْ‪ ،‬آٌْخ کّ ىل ٔ ىيخؽ‬
‫ىحٗظُي‪ ،‬ح ّيخ كٓى ٔ طلوّّ َکَىَي‪ .‬چ٘ى ىحٗظُي‪ٰ ،‬نکٍ ر‪ٜ‬یَص ًََّٕىَي‪ .‬گٕٕ ىحٗظُي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫حُ آٌ حٓظلخىِ َزَىَي‪ ،‬رٍّحٓظٗ کّ آٌْخ يخَُي رٓخیى‪ ،‬رهکّ گًَحِطَحَي‪ .‬آٌْخ ؿخكمحَي‪».‬‬
‫ٔٗ ٍح ىٍ كٓى كوخین ْٔظٗ يٓى يٗىحَي‪.‬‬ ‫حیٍ آیخص يزخٍکّ َوٖ حرِحٍْخٖ ك ّ‬
‫يُکَحٌ آٌٍح َکْٕٖ کَىِ ٔ ريكَؿخو يٗهٕحَي‪ .‬حیٍ ريكَؿخيٗ حُ آٌ ؿٓض حٓض کّ‬
‫چُخٌ کٔخٌ حُ ًْگخيٗ ٔ ًْآُْگٗ رخ ٍیظى کخٍٔحٌ ٍٔ رّکًخل ْٔظٗ ؿيح يٗحكظُي‪ٔ .‬‬
‫رخ ٓیَ يؼکّٕ ىٍ ؿٓض هالف آُْگ ٍٔ رّپیٖ کخثُخص‪َٓ ،‬خیظخ ً رٍّٔ‪ّٖ١‬‬
‫ح‪ًٟ‬لالل ٓوٕ‪ ١‬يٗکُُي؛ آیخ ؿُٓى ؿِ ك‪٠‬ی‪ً ٞ‬نّض ٔ هخٍٖ حٓض؟‬
‫ـ آیخ ًنض ٔ هخٍٖ ؿِ َظیـّٖ هطؼٗ ؿٓم حٓض؟‬
‫ـ ىٍ کـخ ىیيِ ٗيِ کّ يَىو َخىحٌ ٔ ؿخْم رّػِص ٔ ػظًض ٍٓیيِ رخُٗي؟‬
‫حُ َگَگخِ هَآٌ کَیى ؿٓخٌ طخرغ َظى ٔ هخٌَٕ ىهین ٔ ه‪ٓ ٢‬یَ يؼیٍ ٔ‬
‫طوطَٗخپٌیَ‪ ٍٔ ،‬رّکًخل حٓض‪ .‬آٌچُخٌکّ طًخيٗ ًٍحص ٔ يظخَْ حيکخَیّ‪ ،‬حػى حُ‬
‫ٍیِطَیٍ ًٍِ طخ رٍِگطَیٍ ٓیخٍِ‪ ،‬حُ آٌ هخٌَٕ ػخو ٔ ؿٓخًٌٕٗل [کّ ىٍ يُطن‬
‫هَآٌ رّ«ْيحیض ًّْگخَٗ» طؼزیَ ٗيِ حٓض] طزؼیض ًَٕىِ ٔ ؿًهّگٗ رخ آُْگ ئٌُٕ‬
‫ٔ ئُـى‪ ،‬رئٌ یک آٌ طٕهق‪ ،‬یخ یک ًٍِ حَلَحف رّٕٖٓ يو‪ٜ‬ي يؼیٍ ٔ‬
‫ٗ ْیءٍ ه َْهوَُّ ػ ُ َى َْيَ ٰٖ‪»۳ٓ :ٕٓ ،‬‬ ‫ط ٰٗ ُک َم َ‬ ‫رَگ٘ضَخپٌیَ ٍٔحَُي‪« :‬هَخ َل ٍَرَُُّخ حنَ ٌِی أ َ ْػ َ‬
‫حیٍ ‪ٛ‬یٍَٔص ٔ ْيحیض ىحیًٗ‪ٗ ،‬خيم َْىٔ رؼي ؿَْٕ ٔ ػَ‪ ،ٝ‬یخ يخىِ ٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص يٕٗٗى‪َ .‬یَٖٔ کّ حیٍ يـًٕػّٖ ػظیى ٍح رّكَکض ىٍ آٍٔىِ ٔ رّٕٖٓ‬
‫‪ٛ‬یٍَٔص ييحٔو ٔ ًْآُْگ پیٖ يٗرَى‪ًْ ،‬خٌ يـًٕػّٖ حُ ح‪ٕٛ‬ل الیظـیَ ٔ‬
‫كَحگیَ حٓض کّ طلض ػُٕحٌ «هخٌَٕ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ »٢‬یخى يٗگَىى‪ .‬حیٍ گٌحٍ ييحٔو‬
‫ْىچُخٌ حكنْخٖ ُيخٌ ٍح ٗکخكظّ‪ ،‬رّپیٖ يٍٗٔى‪ ،‬طخ ىٍ يٕػي يوٍَ‪ ،‬رئٌ یک‬
‫ًٔٗ» یخ «يؼخى»‬ ‫نلظّ طؤ ّهَ ٔطويّو رّآٌ يو‪ٜ‬ي يؼیٍ کّ ىٍؿخٖ ؿخٖ هَآٌ رّ«حؿم ي ّ‬
‫طؼزیَ ٗيِ حٓض‪ ،‬رَٓي‪ .‬آٌ يؼخىٖ کّ رّيٕهغ يٍٗٓي ٔ یک آٌ پْ ٔ پیٖ ًَٗحكظي‪:‬‬
‫ػشً ۖ َٔ َال یَ ْٔظ َ ْو ِي ُيٌَٕ ‪:ٔٓ ، ٖ4 :۰ ،‬‬ ‫ٓخ َ‬ ‫« َٔ ِن ُک ِّم أ ُ َي ٍش أ َ َؿ ٌم ۖ كَبًَِح َؿخ َء أَ َؿهُ ُٓ ْى َال یَ ْٔظ َؤ ْ ِه ٌََُٔ َ‬
‫‪ »4۲‬حُآٌ پْ َیِ آؿخُٖ ىیگَ ْٕٔیظٗ ىیگَ‪ .‬چُیٍ حٓض آُْگ پَٗکِٕ ْٔظی‪.‬‬
‫‪ٖ۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ريیٍهَحٍ کهیض ػخنى ْٔظٗ ىٍ كَحیُي طلون ْٕیضْخ َیِ ىحٍحٖ كَکظٗ آٌ رّآٌ‬
‫حٓض‪ .‬ػخنى ىو رّىو حُ كن رّههن ٔ حُ ههن رّكن ىٍ گٌحٍ ييحٔو يٗرخٗي‪ .‬رّرخٍٔ‬
‫هَآٌ کَیى‪ ،‬ىٍک ىٍٓض حَٔخٌ حُ ػخنى يلٕٔٓخص‪ ،‬هٕى رّهٕى يُـَ رّک٘ق ٔ‬
‫رخٍٔيُيٖ َٔزض رّكویوض ىٌٍٔ ٔ پیَحيٌٕ آٌ يٗگَىى‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ ىٍ ‪ ٔ4‬آیّٖ‬
‫َٗیلّ‪ ،‬رخ طؤکیي ٔ ‪َٛ‬حكض ریخٌ ٗيِ کّ‪ :‬يـًٕع آًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٔ آٌچّ يیخٌ آٌ ىٔ‬
‫يٕؿٕى حٓض‪ ،‬رَپخیّٖ كن ٔ كویوض آكَیيِ ٗيِ ٔ حیٍ کخكَحٌحَي کّ يٗپُيحٍَي حیٍ‬
‫خ‪ً ١‬ال ۚ ًَٰ ِن َ‬
‫ک‬ ‫ٔ ًَخ َء َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬
‫‪َ َٔ ٝ‬يخ َر ْیَُ ُٓ ًَخ رَ ِ‬ ‫ًّْ رَ رخ‪١‬م ٔ رخُیچّ حٓض‪َ َٔ « :‬يخ َههَ ْوَُخ حن َ‬
‫خٍ‪ٕ۰ :ٖ۴ ،‬‬ ‫ظ ٍُّ حنَ ٌِیٍَ َکلَ َُٔح ۚ كَ َٕ ْی ٌم ِنّهَ ٌِیٍَ َکلَ َُٔح ِيٍَ حنَُ ِ‬
‫َ‬
‫= آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٔآٌچّ يیخٌ آٌ ىٔ حٓض (ًّْٖ کخثُخص) ػزغ ههن َ٘يِحَي؛‬
‫حیٍ گًخٌ کٔخَٗ حٓض کّ ؿخْمحَي‪ ،‬پْ ٔحٖ رَآٌْخٖ کّ ؿٓم ٔ کلَ ٍُٔیيَي‪».‬‬
‫کهًّٖ «كن» ٔ ي٘ظوخص آٌ ؿًؼخ ً ‪ ٕ۶۰‬رخٍ ىٍ هَآٌ کَیى طکَحٍ گَىیيِ‪،‬‬
‫َْيَطزّٖ آٌ رَّٕرّٖ هٕى طؤکیي رَ ٔحهؼٗ ٔ كویوٗ رٕىٌ ػخنى ْٔظٗ حٓض‪ٔ .‬هظٗ‬
‫ػخنى هٕحد ٔ هیخل َیٔض‪ ،‬پْ كویوٗ ٗي‪ٔ ،‬هظٗ كویوٗ رخٗي‪ ،‬هخٌَٕيُي َیِ ْٔض ٔ‬
‫هخرم ىٍک َیِ يٕٗٗى؛ ح ّيخ ىٍک َٔزی ٔ ؿِثی‪َّ ،‬يطهن ٔ کهی‪ .‬حیٍ ًّْ طؤکیي آٌ‬
‫کظخد يويّ ىٍ يٍٕى كوخَیض ػخنى يلٕٔٓخص رَحٖ حیٍ حٓض کّ رخ حٍحثّٖ ؿٓخٌ‬
‫ٔحهؼٗ ٔ ئُـى‪ ،‬يُظى‪ْ ،‬يفيُي ٔ طخرغ ػهض ٔ يؼهٕل رَ٘یض ٍح ٔحىحٍ رّرَِٓگیَٖ‬
‫ٔٗ ٔ پَىحُٕ َٔزض رّحيٍٕ ػوالَٗ ٔ آُيخیٖپٌیَ ًَخیي‪ .‬حٔ ٍح‬ ‫حُ حرِحٍْخٖ ك ّ‬
‫رّحیٍ رخٍٔ رَٓخَي کّ رّيؼخرّرو٘ٗ حُ حیٍ ؿٓخٌ ْٔظٗ‪ ،‬رخیي هٕى ٍح رخ ٓیَ کهٗ آٌ‬
‫ًْآُْگ ًَٕىِ ٔ حُ آٗلظَّگَٖ ٔ ٔحپْگَحیٗ حكظَحُ ؿٕیي‪ .‬حُ يٕحْذ ْٔظٗ ىٍ‬
‫طـَىحَيی٘ٗ‬ ‫ؿٓض رٓزٕى َُيگٗ يخىٖ ٔ يؼُٕٖ هٕى حٓظلخىِ ًَخیي‪ ،‬حُ ًٍْگَحیٗ ٔ ّ‬
‫رپَْیِى‪ ،‬رّػٕحنى هیخل ٔ طًْٕخص كَٔ َـهظي‪ًّْ ،‬چیِ ٍح ػیٍ كن ٔ كویوض ٔ ىحٍحٖ‬
‫كٔخد ٔ کظخد رزیُي‪ ،‬ريیٍطَطیذ هٕى يُظى ٔ يُ‪٠‬ز‪ ٢‬گَىى‪.‬‬
‫حیٍ حٓخّ طؼخنیى هَآٌ ٔ ٍٓخنض حَزیخء ػظخو ٰانٓی حٓض‪ .‬آٌْخ آييِحَي طخ ىٍ پَطٕ‬
‫طؼخنیى هٕى ٍحِ رٓظَُیٔظٍ ىٍ ًْیٍ ىَیخ ٍح رّرَ٘ ریخيَُٕي‪ .‬رُخءح ً يوٕالطٗ چٌٕ كن‬
‫ٔ رخ‪١‬م کّ ىٍ هَآٌ ُیخى رّکخٍ ٍكظّ‪ ،‬طُٓخ ریخَگَ يلٕٓو كوٕهٗ ٔ ػَكٗ هٕى َیٔض‪،‬‬
‫رهکّ کهًّٖ «كن» ىٍ حیٍؿخ گٕیخٖ ؿَِْٕٖ رْ ىٍه٘خَٗ حٓض کّ ىٍ رطٍ ٔ يظٍ‬
‫ًٍَِْٖ ْٔظٗ ؿخٍٖ ٔ ٓخٍٖ يٗرخٗي کّ رخیي ٕٗٓى ٕٗى؛ رخ‪١‬م ًْخٌ حٓض کّ‬
‫َظٕحَي حیٍ ؿَِْٕ ٍح ىٍک ٔ كٓى ًَخیي‪ .‬حگَ حُ حیٍ گٌٍگخِ ٔحٍى يزلغ ْٔظٗ ُٗخٓٗ‬
‫ٕٗیى‪ ،‬رّحیٍ َظیـّ يٍٗٓیى کّ‪« :‬حنلویوش الی‪ٜ‬يٍ يُٓخ حالحنلویوش‪».‬‬
‫‪ٖ۳۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫= آٌچّ يٕ٘ٓى ٔ هخرم كْ ٔ ٔؿيحٌ يٗرخٗي‪ ،‬ؿًهّگٗ ؿهِٕٖ حُ ػیٍ كویوض‬

‫رخنٌّحص حٓض؛ ُیَح كکیى يطهن ئخٖٔ رخ كویوض يطهن حٓض‪ ٔ ،‬حیٍ يالُو رخٗي رخ‬
‫كؼم يزظُٗ رَكویوض يطهن‪ .‬حیٍ كي حػالٖ پيیيحٍُٗخٓٗ حٓض کّ كٗحنٕحهغ رَآیُي‬
‫طؼکیْ يويو ٔ طخنٗء ه‪٠‬یّٖ يٌکٍِٕ يٗرخٗي‪ .‬ريیٍ َلٕ کّ‪« :‬حنلویوش الی‪ٜ‬يٍ حالّ‬
‫يٍ حنلویوش = كؼم كویوض طُٓخ حُ ي‪ٜ‬يٍ كویوض ‪ٛ‬خىٍ آیي؛ الؿیَ‪».‬‬
‫َٓحَٓ هَآٌ کَیى آکُيِ حُ طٕ‪ٛ‬یّ ٔ حطـخِ رَ٘ َٔزض رّحیٍ حيٍٕ حٓض‪:‬‬
‫ػ ُْ َٓخ ُي ْؼ َِ‪، ٌَُٕٟ‬‬ ‫ػهَ ْی َٓخ َٔ ُْ ْى َ‬‫‪َ ٝ‬ی ًُ ٌََُّٔ َ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫ـ « َٔ َکؤ َ ِیٍّ ِ ّي ٍْ آ َی ٍش كِیحن َ‬
‫ٕٔ‪« = »ٔٓ۳ :‬رٔخ َ٘خَّْخٖ ىٍ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ يٗریُُي‪ٔ ،‬نٗ چ٘ى رَآٌْخ‬
‫يٗرُيَي‪ ».‬هَآٌ پیٕٓظّ رَ٘ ٍح رّپیًٕىٌ یک ه‪ٕ١ ٢‬نٗ ىٍ ئیَ چٌٕ‪ :‬كْ َخد‪،‬‬
‫هَأص‪ ،‬طل ّکَ‪ ،‬يوخیّٔ‪ ،‬آُيخیٖ؛ آُيخیٖ؛ رخُْى آُيخیٖ! كَح يٗهٕحَي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى‬
‫يؼخلْخ يٗآٍٔى‪ ،‬ىحٓظخٌْخ َوم يٗکُي‪ ،‬ػظخد يًَٗخیي ٔ رَّْٗیِٕٖ ریخٌ يظٕٓم‬
‫آٌ ِيٍ ُک ِّم َيؼ َ ٍم نَؼَهَ ُٓ ْى یَظٌََ َک ٌََُٔ ‪»ٕ۰ :ٖ۲ ،‬‬ ‫خّ كِی ٰ ٌََْح ْحنوُ َْ ِ‬ ‫‪ْ ََ ٟ‬رَُخ ِنهَُ ِ‬ ‫يٕٗٗى‪َٔ « :‬نَوَ ْي َ‬
‫= «ىٍ حیٍ هَآٌ رَحٖ يَو حُ َْيؼخنٗ حٓظلخىِ کَىِحیى‪ٗ ،‬خیي رّهٕى آیُي‪».‬‬
‫خّ نَؼَهَ ُٓ ْى یَظٌََ َک ٌََُٔ ‪»ٕ۳ :ٔ4 ،‬‬ ‫ّللاُ ْحْل َ ْيؼَخ َل ِنهَُ ِ‬
‫د َ‬ ‫ـ « َٔیَ‪ُ َِْ ٠‬‬
‫= هيح رَحٖ يَىو يؼخلْخٖ يَُٗي‪.‬‬
‫ّللاِ ۚ َٔطِ ْه َ‬
‫ک‬ ‫ػخ ِ ّي ٍْ َه ْ٘یَ ِش َ‬ ‫ػهَ ٰٗ َؿزَ ٍم نَ ََأ َ ْیظَُّ هَخ ِٗؼًخ ُّيظ َ َ‬
‫‪ِ ٜ‬ي ّ ً‬ ‫ـ «نَ ْٕ أَََِ ْنَُخ ٰ ٌََْح ْحنوُ َْآٌَ َ‬
‫خّ نَ َؼهَ ُٓ ْى َیظَلَ َک ٌََُٔ ‪»ٕٔ :۳۲ ،‬‬ ‫ْحْل َ ْيؼَخ ُل ََ‪َِْ ٠‬رُ َٓخ ِنهَُ ِ‬
‫= َْگخِ حیٍ هَآٌ ٍح رَ کِٕ َخُل يٗکَىو‪ ،‬هطؼخ ً طٕ يٗىیيٖ کّ حُ هٕف هيح‬
‫يظالٗٗ يٗٗي ٔ حیٍ يؼخلْخ ٍح رَحٖ يَىو يَُٗیى ٗخیي آٌْخ كکَ کُُي‪ ».‬يٕنٕی‪:‬‬
‫چًّ٘ چًّ٘ حُ ؿزم هٌٕ آييی‬ ‫حُ يٍ حٍ کِٕ حكي ٔحهق رٕىی‬
‫هَآٌ حػظوخى ىحٍى آٌؿخ کّ كْ َخد ٔ طل ّکَ ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬ػهى ٔ حیًخٌ هطؼخ ً‬
‫ًَٗطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ ٔ .‬آٌؿخ کّ ػهى ٔ حیًخٌ ٔؿٕى َيحٍى هیَ ٔ هٕرٗ َیِ‬
‫ُ‬
‫ی َه ْی ًَح‬ ‫يٕؿٕى َیٔض ٔ رخنؼکْ‪« :‬یُئْ طِی ْحن ِل ْک ًَشَ َيٍ َیَ٘خ ُء ۚ َٔ َيٍ یُئْ صَ ْحن ِل ْک ًَشَ كَوَ ْي أٔطِ َ‬
‫د‪ = »ٕ۶۲ :ٕ ،‬آٌکّ رُّیٍٕ ىحَٖ آٍحٓظّ ٗي‪ ،‬كظًخ ً‬ ‫َکؼِی ًَح ۗ َٔ َيخ یٌََ َک َُ اِ َال أُٔنُٕ ْحْل َ ْنزَخ ِ‬
‫ّللاُ ِر ًَخ ط َ ْؼ ًَهٌَُٕ‬
‫ص ۚ َٔ َ‬ ‫هٕرْٗخٖ كَحٔحٌ رّحٔ ٍٖٔ يٗکُي‪َٔ « :‬حنَ ٌِیٍَ أُٔطُٕح ْحن ِؼ ْه َى ىَ ٍَ َؿخ ٍ‬
‫َهزِی ٌَ‪ = ٔٔ :۳۴ ،‬حٍرخد ىحَٖ ىحٍحی يوخوحَي‪ ».‬ـ «هُ ْم ْ َْم یَ ْٔظ َ ِٕی حنَ ٌِیٍَ یَ ْؼهَ ًٌَُٕ‬
‫َٔحنَ ٌِیٍَ َال َی ْؼهَ ًٌَُٕ ۗ‪ = ٖ۲ :۲ ،‬آیخ ىحَخ ٔ َخىحٌ رَحرَحَي؟»‬
‫هَآٌ يَُ ریٍ کلَ ٔ حیًخٌ ٍح ٍَٕ ٔ ظهًض یخ ًْخٌ ػهى ٔ ؿٓم يٗىحَي ٔ هيح‬
‫ٍح ٓهٔهّؿُزخٌ ػهى ٔ پیٕ٘حٖ ًّْٖ ػخنًخٌ يٗهٕحَي‪:‬‬
‫‪ٖ۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍٕ‪ٕ۳۰ :ٕ ،‬‬ ‫ی حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح یُ ْو َِ ُؿ ُٓى ِ ّيٍَ ُّ‬

‫حنظهُ ًَخ ِ‬
‫ص ِانَٗ حنُُّ ِ‬ ‫« َ‬
‫ّللاُ َٔ ِن ُّ‬
‫= هيح پیٕ٘حٖ کٔخَٗ حٓض کّ حیًخٌ ىحٍَي‪ ،‬آَخٌ ٍح حُ ٔحىٖ ؿٓم ٔ طخٍیکٗ‬
‫رّػَ‪ّْٛ‬خٖ ٍَٕ ٔ آگخْٗ ًٌٍُْٕ يٗگَىى‪».‬‬
‫‪١‬زن حیٍ ریخٌ‪ٔ ،‬ؿّ يخرّحالكظَحم يئيٍ ٔ کخكَ ًْخٌ يَُ يیخٌ ػهى ٔ ؿٓم‬
‫حٓض‪ :‬يئيٍ کٔٗ حٓض کّ ‪ًٟ‬یَٕ رخ طؼخنیى َخد ٍٍٔٗ گ٘ظّ ٔ ىٍ رٓ٘ض ٍَٕ ٔ‬
‫ٍُٔٗخیٗ‪ ،‬رَهٍٕىحٍ حُ يٕحْذ ػهى رَّٓ يٗرَى؛ کخكَ آٌ حٓض کّ حُ ًْخٌ طؼخنیى‪،‬‬
‫رٗرَِٓ رخٗي ٔ ىٍ ؿُٓى ؿٓم ٔ طخٍیکٗ‪ ،‬رُّؿَ ٔ ُكًض گَكظخٍآیي‪.‬‬

‫رلبّدُبٓ اكهاکٔ‬
‫«حَٔخَیض» ىحٍحی ٓهٔهّيَحطزی حٓض کّ حٍرخد كکًض ٔ ح‪ٛ‬لخد يؼَكض رخ‬
‫طل‪ٜ‬یم رّریخٌ آٌ پَىحهظّحَي‪ .‬حَٔخٌ ‪َ١‬حُههوض ٔ حَٔخٌ ٔحهؼخ ً يٕؿٕى‪ ،‬ىٔ يلٕٓو ٔ‬
‫ىٔ ي‪ٜ‬يحم يظلخٔصحَي کّ ًََّْٕخی ٍٍٔٗ ٔ يظًیِ ىحٍَي؛ حٔنٗ حَٔخٌ کخيم يخَُي‬
‫حَزیخء‪ ،‬حثًّ‪ ،‬حٔنیخء ٔ کٔخَٗ کّ هَآٌ آٌْخٍح "ٍحٓوٌٕ كٗحنؼهى" يؼَكٗ يٗکُي‪.‬‬
‫َْیک حُ آٌْخ كَى حکًم حُ حَٔخٌ ههیلشهللا ْٔظُي ٔ ْيف ؿخیٗ حُ ههوض حَٔخٌ‬
‫رٕىِحَي‪ .‬ىٔيٗ ًْیٍ رَٖ٘ يٕؿٕى حٓض کّ َْ ٍُٔ گَِْٔخٖ کؼیَٖ حُ آَخٌ ٍح ىٍ‬
‫کٕچّ ـ رخُحٍ يٗریُیى‪ .‬طلخٔصْخ يیخٌ حیٍ ىٔ گَِٔ حُ رَٗٓخیض طخ رَٗٓخیض حٓض‪.‬‬
‫حُ ؿًهّ طلخٔصْخ ىٍ كٓى ٔ حىٍحک يؼخٍف رخٗي‪ .‬حرٍػَرٗ ىٍ "ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‬
‫‪ /‬ك‪ٗٗ ٚ‬ء" يٗگٕیي‪« :‬كًٍ ٗـَس َلّٔ ؿُّٗ ػًَس ؿَّٓ = حْم ک٘ق يیِٕٖ‬
‫ي٘خْيِ ٍح حُ ىٍهض ٗو‪ٜ‬یض ٔ ظَكیض ٔؿٕىٖ هٕیٖ يٗچیُُي‪».‬‬

‫حیٍ ػیٍ َظَ أرٕكخيي ؿِحنٗ َیِ حٓض‪ .‬رّپُيحٗض ؿِحنٗ ٍٔف حَٔخٌ يخْیشً‬
‫ٗزّهيحیٗ حٓض‪ٔ ،‬نٗ حَؼکخّ ٍٔف ٰانٓی ىٍ ًّْٖ حؿٔخو یکٔخٌ َیٔض‪ْ .‬ىچُخٌ کّ‬
‫ٓهٔهّيَحطذ ػٕحنى ػالػّ ٔؿٕى ىحٍى(ٖ‪َٕ ّٓ )۰‬ع ٍٔف یخ َلْ آىيٗ َیِ ْٔض‪:‬‬
‫آىيیخَٗ ٔؿٕى ىحٍَي کّ طؤػیَ ػخنى يلٕٔٓخص ىٍ َٓخى حی٘خٌ رَ ٍٔكخَیض حی٘خٌ‬
‫طلٕم ىحٍى‪ ،‬حیٍ کٔخٌ هخىٍ رّكؼخنیض ٍٔكخَٗ ئظوم َیٔظُي ٔ رخیي رّظٕحَْ هَآٌ ٔ‬
‫حكخىیغ ىٍ يظخرؼض حُ رٍِگخٌ ىیٍ حکظلخء کُُي‪ .‬رَحٖ حیٍ کٔخٌ طؼهیًخص ػًٕيت‬
‫ىیُٗ حؿزخٍٖ حٓض ٔ كکى َخٌ ٍُٔحَّ ٍح ىحٍى‪ُ ،‬یَح کّ هخىٍ َیٔظُي يؼُٗ رخ‪ُٗ١‬‬
‫ّللا ٍح ىٍیخرُي‪ ،‬كهٔلّ رَحٖ حی٘خٌ رّيُِنّٖ َُْ حٓض‪َ .‬زخیي ًّْٖ حَٓحٍ‬‫کالو ّ‬
‫ػخنیّٖ ىیٍ ٔ ٍحُْخٖ رخ‪ٍ ُٗ١‬ح رَحٖ حٍٔحف پٔض گٕ٘ى‪.‬‬
‫‪ٖ۳۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫گَِٔ ىیگَ کٔخَٗ ْٔظُي کّ يطخنؼّٖ ٰانٓیخص ٔػهىکالو رَحٖ آٌْخ كَ‪ٝ‬حنکلخیّ‬
‫حٓض حیٍْخ َلّٕ کُـکخٖٔ ْٔظُي کّ يٗکُٕٗي آٌچّ ٍح ریٌَٔ حُ ىٓضٍّ ػٕحو‬
‫حٓض‪ ،‬کٔذ کُُي‪ .‬يٗهٕحُْي حیًخٌ هٕى ٍح طخ ىٍؿّٖ ػهى ٔ حیوخٌ حٍطوخء ىُْي‪ًٍٟ .‬‬
‫حیٍ کٕٖٗ يًکٍ حٓض رخ هطَٖ َیِ ٍٔ رٍّٔ َٕٗي ٔ ىچخٍ ٗک ٔ طَىیي گَىَي‪.‬‬
‫ػخهزشحاليَ ريىیُٗ ٔ حٍطيحى‪ ،‬یخ رٗحیًخَٗ گَیزخٌگیَ حی٘خٌ ٕٗى‪ .‬هخ‪ٛ‬ش حگَ طلض‬
‫طؤػیَ كیهٕٔكخٌ ٔحهغ َٕٗي‪ .‬ريیٍٓزذ ؿِحنٗ ػویيِ ىحٍى رَحٖ حیٍگَّٕ کٔخٌ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫الیظـیَ َٗیؼض ٔ يوخنلض رخ كهٔلّ رخ حٓظلخىِ حُ ٓالف ٰانٓیخص رٓظَیٍ ىحٍْٔخ حٓض‪.‬‬
‫گَِٔ ٕٓو ىحٍحٖ حٍٔحف ػخنیّٖ حَٔخَٗ حٓض‪ .‬کٔخَٗ کّ يٗطٕحَُي رّكویوض‬
‫ػخنیّٖ هيحَٔي ٔ ٔحهؼیض ٰانٓی رّیخٍٖ كَٔؽ ىٍَٔٗ ٔ ٕٗٓى ٔ يکخٗلّ‪ٔ ،‬ح‪ٛ‬م‬
‫خءّللا ٔ ػخٍكخٌ ْٔظُي‪.‬‬
‫گَىَي‪ .‬حیٍْخ پیخيزَحٌ‪ ،‬حٔنی ّ‬
‫رّپُيحٗض ًّْٖ يظکلَحٌ‪َْ ،‬چُي َٔم رَ٘ یک ٔحكي يظکؼَّ حٓض‪ ،‬يغحنٕ‪ٛ‬ق‬
‫آكخى رَ٘ رخ حٓظؼيحىْخٖ يظلخٔص رّىَیخ يٗآیُي‪" .‬كَحَچٔکٕ گٕیظچخٍىیُٗ" كیهٕٔف‬
‫حیظخنیخیٗ حٓض کّ ىٍ ػ‪ٍُٗٔ َٜ‬گَٖ َُيگٗ يٗکَى (‪ ٔ4۴۳‬ـ ٓ‪ )ٔ۳4‬حٔ ريریُٗ‬
‫َٔزض رّحَيیّ٘ ٔ حكٔخٓخص ػٕحو ٍح طخ َٓ كي حكَح‪ ١‬يٍٗٓخَي ٔ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«ٓوٍ گلظٍ حُ يَىو ‪ٛ‬لزض کَىٌ حُ ىیٕحَّگخٌ حٓض‪ُ ،‬یَح يهض ػلَیظٗ‬
‫حٓض پَ حُ حهظالل ٔ حٗظزخِ ٔ يؼظويحص رْٕٗىِحٕ چُيحٌ حُ كویوض ىٍٔ حٓض کّ‬
‫حٓپخَیخ حُ ُْئٓظخٌ ‪ ...‬طـَرّ َ٘خٌ يٗىْي کّ ٔهخیغ َيٍطخ ً ‪١‬زن حَظظخٍحص ؿًخػض‬
‫ٍم يٗىُْي‪ٓ ،‬زذ حیٍحيَ آٌحٓض کّ يؼهٕلْخ يؼًٕالً رّحٍحىِٖ ػيِٖ رٔظّگٗ ىحٍَي‬
‫کّ يؼئىحَي‪ ،‬یخ يوخ‪ٛ‬ي ٔ َیخص ٗخٌ ًْٕحٍِ رخ آٌ گَِٔ حکؼَیض يظلخٔص حٓض‪(۰4)».‬‬
‫ٗزیّ ًْیٍ ىٍ کظخد «حنل‪٠‬خٍس حالٓاليیّ» آييِ حٓض کّ یکٗ حُ ىحٓظخٌَٓحیخٌ‬
‫ىٍكخنٗ کّ ىٍ یکٗ حُ هیخرخٌْخٖ رـيحى هيو يُٗى‪ ،‬رّهٍٕىٌ چیِٖ ي٘ـٕل رٕى‪.‬‬
‫«ػؼًخٌ ٍٔحم» کّ چُیٍ ىیي رَ حٔ حػظَح‪ ٝ‬کَى ٔ گلض‪:‬‬
‫ٔحٖ رَ طٕ‪ ،‬حُ يَىو كیخء ًَٗکُٗ؟‬
‫حٔ گلض‪ :‬ىٍ حیٍؿخ يَىيٗ ًَٗریُى‪ ،‬ؿِ طؼيحىٖ گخٔ‪ ،‬آیخ طٕ ىٍ یک يلی‪٢‬‬
‫ههٕص حُ طؼيحىٖ گخٔ كیخء يٗکُٗ؟! ٓپْ رَحٖ حػزخص ييػخٖ هٕى ىٍ يیخٌ ؿًخػض‬
‫حیٔظخى ٔ رّحَيٍُگٕیٗ ٔ َوم ىحٓظخٌ پَىحهض طخ ؿًؼیض کؼیَٖ گَى آييَي‪ ،‬چٌٕ‬
‫حُىكخو ؿًؼیض ُیخى ٗي‪ ،‬رّآٍحيٗ رّػؼًخٌ ٍٔحم گلض‪ :‬كخال يَىو ٍح رزیٍ؛ آٌگخِ‬
‫هطخد رّؿًخػض گلض‪ :‬حٖيَىو! ػيِٖ رَحٖ يخ حُ ٍٕٓل هيح ٍٔحیض کَىِحَي کّ‬
‫كَيٕىِ‪َْ« :‬کْ َٕک ُرخَٖ رَّٕک ریُٗحٕ ٍٓي‪ ،‬رّىُٔم َوٕحْي ٍكض‪».‬‬
‫‪ٖ۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍپٗ حیٍٍٔحیض‪ْ ،‬یچیک حُآٌ ؿًؼیظٗ حَزِٕ ًَخَي‪ ،‬يگَ آٌکّ ُرخَٖ ٍح حُ‬
‫ىْخٌ ریٌَٔ آٍٔى ٔ رّٕٖٓ ریُٗ هٕى ک٘خَیي!‬

‫ثوفٔ هُُّبٓ هؤلْف هوآى‬

‫گلظیى هَآٌ نلع ٍح پٕٓظّ يٗىحَي‪ٔ ،‬‬ ‫الق ـ رْجیَ هؼوْل ثَهؾًَْ‪:‬‬
‫ىٍ كَحیُي ىػٕص ٔ حٍٗخى هٕیٖ يٓىطَیٍ ؿخٖ کّ حَگ٘ض يٗگٌحٍى «هِٕٖ هیخل»‬
‫آىيٗ حٓض‪ .‬حُ ىیگَٕٓ يٍكیغ یک ٗخْکخٍ حىرٗ يٗپٌیَى کّ حىریخص رَگَكظّ حُ‬
‫‪١‬زیؼیخص حٓض‪ ،‬رًّْیٍ هَحٍ حػظوخى ىحٍى کّ «ىٍ يؼخل يُخهّ٘ َیٔض» يؼخل ىٍ ؿخٖ‬
‫يٍٕى ىحٍى کّ كٓى يوخ‪١‬ذ هخ‪ َٛ‬رخٗي‪ ،‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص نـٕ حٓض‪ .‬پْ هَآٌ‬
‫يوخ‪١‬زخٌ هٕى ٍح يُٗٗخٓي کّ حُ طًؼخل ٔ ط٘زیّ ىٍ كي گٔظَىِ حٓظلخىِ کَىِ حٓض‪:‬‬
‫آٌ ِيٍ ُک ِّم َيؼ َ ٍم نَ َؼهَ ُٓ ْى یَظٌََ َک ٌََُٔ ‪»ٕ۰ :ٖ۲ ،‬‬ ‫خّ كِی ٰ ٌََْح ْحنوُ َْ ِ‬ ‫ـ « َٔنَوَ ْي َ‬
‫‪ْ ََ ٟ‬رَُخ ِنهَُ ِ‬
‫= «ىٍ حیٍ هَآٌ رَحٖ يَو حُ َْيؼخنٗ حٓظلخىِ کَىِحیى‪».‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫‪ٟ‬شً كَ ًَخ كَ ْٕهَ َٓخ ۚ كَؤ َيخ حن ٌِیٍَ آ َيُُٕح‬
‫د يؼالً َيخ رَؼُٕ َ‬ ‫ّللاَ َال یَ ْٔظَلْ ِیی أٌَ یَ‪َ َِْ ٠‬‬ ‫ـ « ِا ٌَ َ‬
‫كَیَ ْؼهَ ًٌَُٕ أَََُّ ْحن َل ُّن ِيٍ ٍَ ِرّ ِٓ ْى ۖ َٔأ َ َيخ حنَ ٌِیٍَ َکلَ َُٔح كَیَوُٕنٌَُٕ َيخًَح أ َ ٍَحىَ َ‬
‫ّللاُ رِ ٰ ٌََٓح يؼالً ۘۘ یُ ِ‬
‫‪ُّ ٠‬م‬
‫‪ُّ ٠‬م رّ ِا َال ْحنلَخ ِٓ ِویٍَ ‪ٕ۶ :ٕ ،‬‬ ‫رّ َکؼِی ًَح َٔیَ ْٓ ِيی رّ َکؼِی ًَح ۚ َٔ َيخ یُ ِ‬
‫= يلووخ ً هيح ىٍ ریخٌ يوخ‪ٛ‬ي هٕى حُ ْیچَٕع ‪َٟ‬دحنًؼم ارخء َوٕحْي کَى‪ ،‬حُ‬
‫يؼخل ُىٌ رّپّ٘‪ ،‬یخ رخالطَ حُ پّ٘؛ رخ حیٍ ‪ َُ١‬ریخٌ‪ ،‬کٔخَٗ کّ حیًخٌ ىحٍَي كویوض‬
‫ٍح ىٍک يٗکُُي؛ ح ّيخ کخكَحٌ هٕحُْي گلض‪ :‬ه‪ٜ‬ي هيح حُ حیٍ يؼخلْخ چیٔض؟!‬

‫ريیٍهَحٍ گَِْٔخٖ کؼیَٖ حُآىيیخٌ کٍٕيـِ رخهٗ يٗيخَُي‪ ٔ ،‬گًَحِ يٗگَىَي‪،‬‬

‫ٔ گَِْٔخٖ کؼیَ ىیگَ ٍٍٔٗ يَٕٗٗي؛ حُ حیٍ يؼخلْخ کٔخَٗ گًَحِ يَٕٗٗي کّ كخهي‬
‫ًٔم ٓهیىحَي‪ ».‬حیٍ گًَحْٗ حُ آٌ رخرض حٓض کّ ریخٌ هَآٌ ٓخىِ ٔ کؾ طؼزیَ يٕٗٗى؛‬
‫كخل آٌکّ ىٍ ط٘زیّ طُٓخ یک ٔؿّ کخكٗ حٓض‪ ،‬كظٗ حگَ ٔؿّ يؼُخیٗ رخٗي‪ .‬ىٍ يؼخل‪:‬‬
‫«ُیيٌ کخالٓي» ُیي ىٍ ٗـخػض (کّ حُ ‪ٛ‬لخص رخ‪ ُٗ١‬حٓض) يؼم ٗیَ حٓض‪ .‬ػزخٍحطٗ‬
‫ّللا يؼالً‪َٟ ٔ ،‬رُخ نکى حاليؼخل‪َٟ ،‬د نکى يؼالً يٍ‬
‫ّللا حاليؼخل‪َٟ ،‬د ّ‬
‫چٌٕ‪ :‬ی‪َ٠‬د ّ‬
‫حَلٔکى‪ٔ ،‬ح‪َٟ‬د نٓى يؼالً‪ ...‬ىٍؿخٖ ؿخٖ هَآٌ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ .‬رخ حیٍ ْى‪ُ ،‬رخٌ‬
‫هَآٌ رّىٍٓظی كًٓیيِ َ٘يِ‪ ،‬ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«رٔیخٍٖ حُ حنلخظ هَآٌ رَ حػَ ئٍَ ُيخٌ ٔ طکَحٍ ىٍ حكٕحِ يَىو‪ ،‬يؼُٗ‬
‫ح‪ٛ‬هٗ هٕى ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص يزظٌنٗ رّهٕى گَكظّ حٓض‪(۰۳(».‬‬
‫‪ٖ۳۲‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫يؼم حیٍکّ هَآٌ حُ ًْخٌ حرظيح َگَحٌ طهوْٗخٖ َخه‪ ،ٚ‬حَلَحكی ٔ کٕچّ ـ‬
‫رخُحٍٖ حُ يلخْیى ٔ يلظٕیخص هٕى رٕىِ ٔ ٓؼٗ كَحٔحٌ رّهَؽ ىحىِ طخ رخ طکیّ‬
‫رَحكٔخّ ٔ ػوٕل آىيیخٌ‪ ٔ ،‬پٍَٕٔ هيٍص يوخیّٔگَٖ ىٍ َٓخى حَٔخٌ‪ ،‬يخَغ‬
‫ريكًٓٗ حُ طؼخنیى هٕى گَىى‪ ،‬رخ حیٍ ْى يطًجٍ حُ ‪ٛ‬لض هَأص حُ هٕى َیٔض؛‬
‫خّ نَ َؼهَ ُٓ ْى یَظَلَ َک ٌََُٔ ‪»ٕٔ :۳۲ ،‬‬ ‫نٌح يٗگٕیي‪َٔ «:‬طِ ْه َ‬
‫ک ْحْل َ ْيؼَخ ُل ََ‪َِْ ٠‬رُ َٓخ ِنهَُ ِ‬
‫= حیٍ يؼخلْخ رَحٖ آٌ حٓض کّ ٗخیي يَىو ىٍٓض ریخَيیُ٘ي‪.‬‬
‫حگَ يَىو ىٍٓض كکَ کُُي‪َ « :‬یٓيٖ رّکؼیَحً‪»ٕ۶ :ٕ ،‬‬
‫َْگخِ ىٍٓض َیخَيیُ٘ي‪« :‬یُ‪ُّ ٠‬م رّکؼیَحً‪»ٕ۶ :ٕ ،‬‬
‫هَآٌ ىٍ حیٍؿخ طالُو هٕى رخ ػوم ٍح ریخٌ يٗىحٍى‪ :‬حگَ يَىو ػوم هٕى ٍح رّکخٍ‬
‫حَيحَُي‪ ،‬رخ کًک يخ ٍحِ ىٍٓض ٍح پیيح يٗکُُي‪ ،‬حگَ ػوم هٕیٖ ٍح رّکخٍ َزََي‪،‬‬
‫طؼخنیى يخ رَحٖ آٌْخ گًَحِکُُيِ هٕحْي رٕى‪" .‬گًَحْٗ" رّيؼُٗ ػيو رخٍٔيُيٖ‬
‫رّحنلخظ هَآٌ َیٔض‪ٗ ،‬و‪ ٜٗ‬گًَحِ رُّػى هٕى ٍحِ ىٍٓض يٍٗٔى‪ ،‬حٔ حنلخظ ٔ‬
‫ػزخٍحص هَآٌ ٍح رّكیغ يظٍ يويّ هزٕل ىحٍى‪ ،‬رَحٖ حكظَحو رّظٕحَْ ٔ حنلخظ هَآٌ‬
‫‪ٜ‬ذ ٔ ؿِيیّض رّهَؽ يٗىْي‪ ،‬آٌٍح يٗرٕٓي‪ ،‬رَّٓ يٗگیَى‪ ،‬رّهَآٌ‬ ‫هیهٗ ْى طؼ ّ‬
‫ٕٓگُي یخى يٗکُي‪َٓٓ ،‬لَِٖػوي َٔکخف يٗگٌحٍى‪ ،‬رَحٖ حيٕحص يٗهٕحَي‪ ،‬رّآٌ كخل‬
‫يَُٗي‪ ،‬ػزخٍحطٗ حُ آٌٍح رَحٖ ٍكغ ؿٕحیؾ ىَیخیٗ يٗهٕحَي ٔ رَهٕى‪ ،‬یخ ك‪٠‬خٖ‬
‫ح‪َ١‬حف يٗىيي‪ ...‬كو‪ ٢‬حُ كٓى ىٍٓض يلظٕیخص ٔ ىٍک پیخو يؼُٕٖ هَآٌ ػخؿِ حٓض‪.‬‬
‫ىیگَحرِحٍ ریخَٗ کّ‬ ‫ة ـ اٍزلبكٍ اى اكَبًَ ّ اٍب‪ٛ‬یو‪:‬‬
‫هَآٌ حُ آٌ ىٍكي گٔظَىِ حٓظلخىِ کَىِ "حكٔخَّ ٔ حٓخ‪١‬یَ" حٓض‪ .‬حیٍ ىٔ ػُ‪ َٜ‬حىرٗ‬
‫ىٍ يلخٍٔحص ٔ حكٓخو ٔ طلٓیى يهم ؿخیگخِ هخ‪ ٙ‬ىحٍَي‪َْ .‬حَيحُِ يوخ‪١‬زخٌ ػخو رخُٗي‪،‬‬
‫يظکهى رًّْخٌ يویخّ َخچخٍ حٓض ىٍریخٌ يوخ‪ٛ‬ي هٕى حُ حكٔخَّ ٔ حٓخ‪١‬یَ رَِٓ گیَى‪،‬‬
‫چٌٕ حٓطٍِٕگَحیٗ ٓٓى ػًيِ ىٍ يؼظويحص‪ ،‬كَُْگ ٔ رخٍْٔخٖ ػٕحو َیِ ىحٍَي‪.‬‬
‫حٓخ‪١‬یَ ىٍ يخْیض هٕى چیِٖ ریٍ "رٕى" ٔ "َزٕى" ْٔظُي‪ .‬کّ ‪ُ ٗ١‬يخٌ كَرّٗيِحَي‪.‬‬
‫َْچّ ٓطق آگخْٗػًٕيٗ َخُل رخٗي‪ ،‬رًّْخٌ پیًخَّ حٓطٍِْٕخ كَرّطَحَي‪ًْ .‬خٌٓخٌ‬
‫حٓض ٍَؾ ٔ كَيخٌ ٔ َخٍ‪ٟ‬خیظٗ حُ ٔ‪ٟ‬غ يٕؿٕى؛ يَىيٗ کّ ىٍ چُیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض‬
‫هَحٍ ىحٗظّ رخُٗي‪ ،‬رّگٌٗظّ پُخِ يٗرََي ٔ ؿٓض طـٔى آٍُْٔخٖ َٓکٕكظّٖ هٕى‪،‬‬
‫يطخرن رخ حٍُْٕخ ٔ يؼظويحص هٕیٖ رَّٕٓظخنٕژی ٔ حٓطٍِٕٓخُٖ ٍٔ يٗآٍَٔي‪.‬‬
‫پيیيِٖ حكٌٕٔگَ ٔ ٓلَآيیِٖ رَّخو‬ ‫ط ـ ًوبیِ‪:‬‬
‫"ٓیًُخ" ىٍ هٌَ حهیَ ٓخهظّ َ٘يِ‪ ،‬رهکّ پیيحیٗ آٌ ًِْيخٌ حٓض رخ َ٘ؤ هیخل ٔ هِٕٖ‬
‫ٓ‪ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ط‪ ٍٕٜ‬ىٍ َٓخى رَٖ٘؛ آٌٍُٔ کّ رَ٘ يٕكن ٗي ‪ًُْ ٍٕٛ‬ت کىٍَگ‪ ،‬يلئى ٔ‬
‫رَیيِ رَیيِٖ هٕى ٍح ریخري ٔ کى کًک ٔ َىًَک حُ حیٍؿخ رّآٌؿخ يُظوم کُي‪ ،‬چیِٖ‬
‫رَّخو آٌچّ حئَُ "ٓیًُخ"یٖ يٗهٕحَیى يٕؿٕى ٗي‪ْ .‬ىپخٖ هٕى حَٔخٌ طکخيم کَى طخ‬
‫ىٍ حٔحهَ هٌَ َخَِىِ رّحٔؽ ظٍٕٓ ٍٓیي‪ .‬يلٗحنيّیٍ حرٍػَرٗ گلظّ حٓض‪:‬‬
‫«هیخل َِىیکطَیٍ ٔؿّ ي٘ظَک حَٔخٌ رخ هيح حٓض‪».‬‬
‫رًّْیٍ هَحٍ هٕى حْخنت َُْ ٔ ٓیًُخ يٗگٕیُي‪« :‬هيح حَٔخٌ ٍح آكَیي؛ ٔ حَٔخٌ‬
‫ٓیًُخ ٍح‪ ».‬ىٍ طؼَیق يٕٓغ هٕى‪ٓ" :‬یًُخ" چیِٖ ؿِ طًخو ىٓضآٍٔىْخٖ طخٍیوت‬
‫رَٖ٘ َظٕحَي رٕى؛ چٌٕ َْ آٌچّ رَ٘ ٓخهظّ‪ ،‬حرظيح ىٍ هِٕٖ هیخل ط‪ًَٕ ٍٕٜ‬ىِ‪،‬‬
‫ٓپْ رّيُ‪ ّٖٜ‬ػًم ٍٓخَیيِ؛ يؼالً حرظيح چَم ٍح ط‪ ٍٕٜ‬کَى‪ٓ ،‬پْ حهظَحع ًَٕى‪.‬‬
‫پْ ًّْٖ ىٓضآٍٔىْخٖ طخٍیوٗ رَ٘ ىٍ طًخيیض هٕى «ٓیًُخ» حٓض‪.‬‬
‫هَآٌ َیِ ىٍ ریخٌ يوخ‪ٛ‬ي هٕى حُ كٌُٕ ٓیًُخیٗ كيحکؼَ حٓظلخىِ ٍح کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٓ َلَِ ٔ‬
‫رّػُٕحٌ يؼخل‪ ،‬آٌؿخ کّ يٗهٕحَیى‪ :‬ػ‪ٜ‬خٖ يٕٓٗ ىٍ ؿَیخٌ ًْآٍٔىٖ رخ َ‬
‫َک َُّٖٓ كَػٌٕ يزيل رّ"ػُؼزخٌ يزیٍ" ٗي؛ ىٍ كویوض یک ‪ٛ‬لُّٖ ىٍحيخطیک ٍح‬
‫ی ػ ُ ْؼزَ ٌ‬
‫خٌ ُّيزِی ٌٍ‪»ٔٓ۰ :۰ ،‬‬ ‫‪ٜ‬خُِ كَبًَِح ِْ َ‬ ‫رَّظخٍِ يَٗ٘یُیى‪« :‬كَؤ َ ْنوَ ٰٗ َ‬
‫ػ َ‬
‫حنظخَْ] ٔ رّطؼزیَ ٍحیؾ‪ :‬حژىْخٖ آٗکخٍ گَىیي‪.‬‬ ‫= ػ‪ٜ‬خٖ يٕٓٗ [ػهٗ ّ‬
‫ئهًخ ً ىٍ حیٍؿخ ریخٌ هَآٌ ط٘زیّ ٔ طًؼیم حٓض َّطُِیّ ٔ طيهین‪ .‬ىٍ چُیٍ يٕحٍى‬
‫رخیي طًخيت هِٕٖ ػوم ٔ هیخل ٔ هخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل ٍح یکؿخ ٔحٍى ه‪٠‬یّ کُیى؛ حٔالً‬
‫رّىٍٓظٗ رلًٓیى يؼُٗ کهًّٖ "ػ ُؼزخٌ" چیٔض؟ يًکٍ حٓض آٌ رّيؼُٗ "حژىْخ"‬
‫َزخٗي‪ ،‬یخ ىٍ يؼُٗ كویوٗ هٕى رّيؼُٗ حژىْخ َزخٗي‪ ،‬حیٍ ئظهِو آٌ حٓض کّ ىهیوخ ً‬
‫رُ٘خٓیى آٌ حُ چّ ُرخَٗ حهٌ ٗيِ حٓض؟ هَآٌ آؿ٘ظّ رخ ُرخٌْخی ػزَی‪ ،‬کهيحَٗ‪،‬‬
‫َٓیخَٗ‪ٕٓ ،‬يَی‪ ،‬حکيٖ‪ ،‬آٍحيٗ‪ ،‬كز٘ٗ‪ ،‬هزطٗ‪َ ،‬زطٗ‪ٓ ،‬خكهی ‪ ...‬حٓض‪.‬‬
‫رخیي ريحَیى َْ نلع هَآٌ ىٍ ُرخٌ ح‪ٛ‬هٗ هٕى چّ يؼُخ ـ یخ يؼخَٗ ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫َْگخِ رّٔ‪ٕٟ‬ف ػخرض ٗي کّ نلع "ػ ُؼزخٌ" كویوشً رّيؼُٗ "حژىْخ" يٗرخٗي‪ ،‬آٌگخِ‬
‫طخُِ ىٍ حٔل کخٍ هَحٍ يٗگیَیى‪ ،‬ىٍ حیٍؿخ رخ رّکخٍحَيحهظٍ يُطن ػوالَٗ ـ‬
‫ؿخيؼُّٗخهظٗ ٔ َُُْٗخٓٗ َظیـّ يٗگیَیى کّ ٔ‪ٟ‬غ حیٍ کهًّ ىٍ ح‪ٛ‬م هٕى يـخُٖ‬
‫حٓض‪ُ ،‬یَح رَحٖ يٕؿٕى حكٔخَّحٖ ٔ‪ٟ‬غ ٗيِ کّ حريح ً ٔؿٕى هخٍؿٗ َيحٍى‪ ،‬رهکّ‬
‫يُل‪َٜ‬ح ً يوهٕم ًٍْ رَ٘ حٓض‪ .‬چٌٕ ىٍ يیخٌ گَّْٕخٖ يظُٕع ٔ ُٗخهظّ ٗيِٖ‬
‫كیخص‪ ،‬ح‪ٛ‬الً كیٕحَٗ رَّخو "حژىْخ" ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬آٌ یک يٕؿٕى كخَظِٖ حٓض‪ ،‬کّ‬
‫طُٓخ ىٍحكٔخَّْخ ٔ ه‪ّْٜ‬خ آييِ حٓض‪ .‬حُآٌؿخ کّ ُرخٌ ه‪ ّٜ‬آؿ٘ظّ رخ حٓظؼخٍِ‪ ،‬يـخُ‪،‬‬
‫ٔ‪ٖ۶‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫کُخیّ‪ ،‬حؿَحم ٔ يزخنـّ حٓض‪ ،‬يٕؿٕىحص هیخنت گَٕخگٌٕ يخَُي حژىْخ‪ ،‬ؿٕل‪ ،‬ىیٕ‪،‬‬
‫پَٖ‪ ...‬يٗآكَیُي طخ رظٕحَي رخ طًٔک رّآٌ يو‪ٕٜ‬ى ٔ يطهذ ٍح رّيوخ‪١‬ذ يُظوم ًَخیي‪.‬‬
‫ٔهظٗ ه‪ّٜ‬پَىحُ يٗگٕیي‪« :‬ىُْٖ يخَُي حژىْخ رخُ ٗي» يؼهٕو حٓض کّ ىٍْ‬
‫حژىْخ ٍح َّطٕىیيٖ‪َّ ،‬ه‪ّٜ‬پَىحُ ىیيِ حٓض‪ .‬حطلخهخ ً كٍٔ ه‪٠‬یّ ىٍ ًْیٍؿخ َٓلظّ‬
‫حٓض‪ ،‬حُ آٌ رخرض کّ يیِحٌ گ٘خىٖ ىٍْ حژىْخ ىٍ ىٓض هٕى َُٕٗيِ حٓض‪َُٕٗ ،‬يِ طخ‬
‫ؿخٖ کّ ًٍْ هٕىٕ روٕحْي آٌٍح كَحم ط‪ ٍٕٜ‬يٗکُي‪َْ ،‬گخِ ىٔ َلَ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫يیِحٌ گ٘خىٖ ىٍْ حژىْخ يزخكؼّ کُُي‪َْ ،‬گِ رّطٕحكن ًٍَُٗٓي؛ ح ّيخ چُخٌ يزخكؼخص‬
‫پیٖ ًَٗآیي‪ ،‬چٌٕ حهظیخٍ َْکْ رخ هٕىٕ ْٔض‪ ٍٕ١َْ ،‬ىٔٓض ىحٍٖ ط‪ ٍٕٜ‬کٍ!‬
‫ی َكیَشٌ ط َ ْٔ َؼ ٰٗ‪( »ٕٓ :ٕٓ ،‬يخٍٖ‬ ‫ح ّيخ آٌؿخ کّ هَآٌ يٗكَيخیي‪« :‬كَؤ َ ْنوَخَْخ كَبًَِح ِْ َ‬
‫ؿُزُيِ ٗي) ىٍكویوض طًْٕٗ رٕىِ کّ ىٍ آٌ ٔحكي رّيٕٓٗ ػخٍ‪ٗ ٝ‬يِ‪ ،‬کّ يطخرن رخ‬
‫يلخى آیّٖ رؼيی (ٕٓ‪ )ٕٔ :‬كٍٕح ً يَطلغ گَىیيِ ٔ ًّْچیِ «ٓیَص حالٔنٗ» رّهٕى‬
‫گَكظّ حٓض‪ .‬يؼهٕو حٓض کّ چُیٍ يٕحٍى رخیي طؤٔیم رَىِ ٕٗى ٔ ُرخٌ كخل طهوٗ گَىى‬
‫َُّرخٌ هخل‪ .‬ىٍ كَحیُي طکخپْٕخٖ ػًَروٖ ًُْٗ ٔ ػوهٗ ىٍ پَطٕ رَِٓگیَٖ حُ‬
‫هخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل حٓض کّ پٗ يٗرَیى طلض ْیچ َٗحیطٗ یک طکّ چٕد ه٘ک‬
‫طزيیم رّحژىْخ ًَٕٗٗى‪ ،‬طخ چّ ٍٓي کّ َخگٓخٌ ىٔرخٍ طلٕل کُي‪ ،‬رخٍٖ يزيل رّحژىْخ‬
‫ٕٗى‪ ،‬پْ حُ حَـخو يؤيٍٕیض‪ ،‬يـيىح ً طزيیم رّػ‪ٜ‬خ گَىى!‬
‫چُیٍ کخٍٖ يًظُغ ػوهٗ حٓض‪ ،‬كظٗ حگَ ىٍ ىٓض يٕٓٗ رخٗي‪ (۰۶(.‬كظٗ حگَ‬
‫ػَكخ ً رّیک كهوّ يخٍ رٍِگ حژىْخ گلظّ ٕٗى‪ .‬یک چُخٌ هٕل ٔ كؼهٗ حٓخٓخ ً يُخكٗ رخ‬
‫شّللا» حٓض‪ ،‬هيحٖ كکیى رَ حیٍ ؿٓخٌ يخىٖ هٕحَیُٗ ٔ‪ٟ‬غ ًَٕىِ‬ ‫ُٓشّللا» ٔ «ي٘ی ّ‬
‫ّ‬ ‫«‬
‫َُٔ ِش َ‬
‫ّللاِ‬ ‫ّللاِ حنَظِی هَ ْي َههَ ْ‬
‫ض ِيٍ هَ ْز ُم ۖ َٔنٍَ ط َِـيَ ِن ُ‬ ‫َُٓشَ َ‬ ‫کّ ْیچ طـییَ ٔ طزيیهٗ رًََٗطخري‪ُ « :‬‬
‫ط َ ْز ِيی ًال‪ »ٕٖ :4۴ ،‬حیٍ هٕحَیٍ ًِْيخٌ رخ پیيحیٖ ْٔظٗ ىٍ ؿٕف َْ ًٍِ ئظظَ حٓض‬
‫ٔ ًّْٖ حيٍٕ رخیي ‪١‬زن ًْخٌ يـخٍٖ يؼیٍ حُ هزم كَکض کُي‪ٟٔ .‬غ حیٍ هٕحَیٍ‬
‫شّللا» يلٕٔد يٗگَىى‪.‬‬ ‫ُٓشّللا» ٔ حٓظًَحٍ ٔ كَحگیَٖ آٌ «ي٘ی ّ‬ ‫ّ‬ ‫ىحهم ىٍ طؼَیق «‬
‫رُخ رّحؿًخع حُىرخء‪ ،‬هَآٌ یک‬ ‫ك ـ ّلری كه هجبلـَ‪:‬‬
‫ٗخْکخٍٖ حىرٗ حٓض‪ .‬یک حػَ حىری الؿَو ىٍ رَىحٍَيِی آٍحیّْخ ٔ حىٔحص حىرٗ حٓض‬
‫يخَُي‪ :‬حٓظؼخٍِ‪ ،‬کُخیّ‪ ،‬كویوض‪ ،‬يـخُ‪ ،‬حیًخء‪ ،‬حٗخٍِ‪ ،‬حیـخُ‪ ،‬حیٓخو‪ ،‬حؿَحم‪ ،‬يزخنـّ‪،‬‬
‫ط٘زیّ‪ ،‬طًؼیم‪ ،‬طهوی‪ ،ٚ‬طَ‪ٛ‬یغ‪ ،‬طهًیق‪ ،‬طُظیَ‪ ،‬طـُیْ‪ ،‬ط‪ً٠‬یٍ‪ ،‬طؼهیم‪ ،‬ط٘وی‪ٚ‬‬
‫(ؿخٌرو٘ی رّحٗیخء) طُخٓذ‪ ،‬طؼهیم‪ ،‬طؼکیْ‪ ،‬طُٕیٍ‪ٓ ،‬ـغ‪ ،‬هیخّ‪ ،‬حٗظوخم‪ ،‬طکَحٍ‪،‬‬
‫ط‪ٜ‬يیَ‪ ،‬ط‪٠‬خى‪ ،‬طُخه‪ ،ٞ‬نق ٔ ََ٘‪...‬‬
‫ٕ‪ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ـ ٍؾو چیَذ؟‬
‫= ٔحژِٖ ِٓلَ [رّکَٔ حٔل ٔ ٓکٌٕ ػخَی] کّ ىٍ يؼخَٗ چٌٕ يلظٌٕ کَىٌ‪،‬‬
‫يـٌٔد ٓخهظٍ‪ ،‬يُگ ًَٕىٌ‪َٓ ،‬گَىحٌ کَىٌ‪ ،‬رالط‪ًٜ‬یى ٔ رالط٘وی‪ ٚ‬کَىٌ‬
‫ٓلَ» (‪ٛ‬زليو) يؤهًٕ حٓض کّ يَحى حُ آٌ‬ ‫کٔخٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ ،‬حُ کهًّٖ « َ‬
‫ك‪٠‬خٖ يـٕٕ٘ ٔ گَگ ٔ يی٘ت ‪ٛ‬زلگخْٗ حٓض‪ ،‬نلظخطٗ کّ رّىٍٓظٗ كًٓیيِ‬
‫ًَٕٗٗى ؿِء حُ ٗذ حٓض یخ ٍُٔ ٔ كخنض گیؾکُُيِ ىحٍى‪ .‬آٌ يوطغ ریٍ ٗذ ٔ ٍُٔ‬
‫کّ حػیخٌ ػخرظّ ىٍ َظَ ریُُيِ يـٕٕ٘ يًَٗخیي ٔ رّىٍٓظٗ هخرم ٍإیض ٔ طؼَیق‬
‫َیٔض‪ .‬ؿخىٔگَحٌ حیٍگَّٕ هَرخَی هٕى ٍح گیؾ ٔ يُگ يیکُُي‪.‬‬
‫حْم ظهًّ ًّْ ٗخٌ‪ ،‬رال حٓظؼُخء ىٍ َُْيخٌ ٔ ىٍ َْيکخٌ ْى هٕى ٓخكَحَي ٔ‬
‫ْى طؼيحىٖ ٓخكَ (رًّٕٗل ىٓظگخِ پَٔپخگُيح) ىٍ حهظیخٍ ىحٍَي کّ طًخو کخٍٗخٌ ههذ‬
‫كوخین حٓض طخ ك‪٠‬خٖ طخٍیک رَؿخيؼّ كخکى رخٗي ٔ ًّْچیِ ىٍ طخٍیکٗ كم ٔ ك‪ٜ‬م‬
‫ٕٗى‪ .‬حیٍ ًْخٌ " ِٓلَ ػًٕيٗ" حٓض‪ .‬کهًخطی چٌٕ ظهى ٔ ظخنى َیِ يؤهًٕ حُ ظهًض‬
‫ٔ طخٍیکٗ حٓض‪ٓ .‬لَ ٔ ظهًض طُٓخ ىٍ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق رخْى يظلخٔص حٓض‪.‬‬
‫ٔؿّ حٗظَحک یک چُیٍ ك‪٠‬خٖ ظهًخَٗ رخ ِٓلَ ٔ ؿخىٔ آٌ حٓض کّ کخٍگِحٍحٌ‬
‫ٗیخى ٔ ٓخكَ رخ ٍْٕٔخٖ پیچیيِ ٔ كَكٕٖ ‪١‬ؼًّٖ هٕى ٍح چُخٌ گیؾ ٔ يُگ‬
‫يٗکُُي کّ هَرخَیخٌ‪ ،‬هيٍص ط٘وی‪ٍ ٚ‬ح حُ ىٓض يٗىُْي‪ ٔ ،‬هیخل يٗکُُي کم كویوض‬
‫ًْیٍ حٓض کّ ْٔض‪ .‬حیٍ يظَٓ کخيهٗ حُ ٓلَ كَػَٕٗ حٓض کّ ىٍ ًْٕحٍِٖ‬
‫طخٍین رَ ؿٕحيغ رٔظّ حػًخل ٗيِ ٔ يٕٗٗى‪ًْ .‬چُیٍ ىٍ ىَیخی حئَُ‪ ،‬کخٍ ٍٓخَّْخ‬
‫<رخنؼًٕو> حؿلخل ٔ َٓگَو کَىٌ يَىو حٓض؛ َّ ٍُٔٗگَی ٔ َّ ٍٗي ٔ طؼخنی‪.‬‬
‫چُیٍ ؿٕحيغ ٔهظٗ رّهٕى آييَي يظٕؿّ يَٕٗٗي کّ ىٍ چّ يِرهّٖ َُيگی‬
‫يًَٕٗىِحَي‪ .‬حیًٍْخٌ يَكهّٖ يزخٍک ٍُٔٗخیٗ ٔ رطالٌ ٓلَ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍ ٍٔ يؼـِِٖ يٕٓٗ حرطخل ٓلَ كَػَٕیخٌ ههىىحى ٗيِ‪ .‬رُخرَحیٍ ًْآٍٔىٖ‬
‫يٕٓٗ ٔ كَػٌٕ یک حهيحو ٓیخٓٗ‪ ،‬حؿظًخػٗ ٔ كَُْگٗ حٓض‪ًْ .‬یٍحکٌُٕ حگَ‬
‫ٍُٔٗلکَحٌ طزهیـخص حؿٕٖ کُُيِٖ كکخو ظهًّ ٍح حك٘خء کُُي ٔ طٕىِْخ ٍح رّٕٖٓ‬
‫ٍَٕكویوض ٔ ٍُٔٗخیٗ ٕٓم ًَخیُي‪ ،‬رطالٌ ٓلَکَىِحَي‪.‬‬
‫حُ يلظٕیخص طٍٕحص رَ ًَٗآیي کّ «يٕٓی» ٗو‪ ٚ‬كویوی رخٗي‪ ،‬يٕٓی حٓى‬
‫ٗو‪َ ٚ‬یٔض‪ .‬کٔی رّحیٍ َخو ىٍ يیخٌ هٕو رُٗحَٓحثیم ٔؿٕى َيحٗظّ‪ ،‬ػُخٔیُی چٌٕ‬
‫«يٕٓی» یخ «يی٘خ» ‪« ،‬يی٘یخ» ٔ «ئیق» ىٍ ُرخٌ ػزَی رّيؼُخی «يُـی» حٓض‪.‬‬
‫ىحٓظخٌ هٕو رُٗحَٓحثیم ٔ يخؿَحی رَىِگٗ حی٘خٌ رٍُّٔٗٗ ىٍ ػٓي ػظین آييِ ٔ‬
‫ٖ‪ٖ۶‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ك‪ٜ‬مْخٖ ُیخىٖ حُ کظخد «هَٔؽ» ٍح رّهٕى حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ حٓض ىٍ آٌؿخ ؿَیخٌ‬
‫ػ‪ٜ‬خٖ يٕٓٗ ٔ یي ری‪٠‬خٖ حٔ يَ٘ٔكخ ً آييِ حٓض‪ .‬هَآٌ َیِ حٗخٍحص کهٗ رّآٌ ىحٍى‪.‬‬
‫حُ يُظَ حىرٗ ٔ حكٔخٓٗ َیِ كَػٌٕ يظَٓ حهظيحٍگَحیٗ ىٍ ؿخيؼّٖ رٔظّ‬
‫ُٗخهظّ ٗيِ ٔ َّْٓ ىیٍ حرَحْیًٗ حُ حٔ هٕٕٗخٌ ًَٗآیي‪.‬‬
‫ىهیوخ ً يخَُي رطالٌ ٓلَ يٕٓی حٓض َُيِ کَىٌ يَىِ طٕٓ‪ ٢‬ػیٔٗ‪:‬‬
‫ًّْ يٗىحَُي کّ يَگ ؿخىِٖ یک ‪َ١‬كّ ٔ ئیَ رٗرخُگ٘ض حٓض‪ٔ ،‬هظٗ کٔٗ‬
‫ُيَى‪ ،‬یؼُٗ کّ ُيَى! پْ حُ ىٔ ّٓ ىهیوّ حیٔض ههزٗ‪ ،‬ىیگَ حكیخٖ ههزٗ ْى يًکٍ‬
‫َیٔض‪ ،‬ىیگَ َُيِ ًَٕٗٗى‪ُ ،‬یَح هٌٕ ىٍ َٗیخٌْخ نوظّ يٗگَىى‪ ،‬حکٔیژٌ رّيـِ‬
‫ًٍَٗٓي‪ْ ،‬لض ىهیوّ پْ حُ حیٔض ههزی ٓهٔهّ حػ‪ٜ‬خد يَکِٖ ْى حُ کخٍ يٗحكظي‪.‬‬
‫ـ پْ ػیٔٗ َخ‪َٛ‬ی چّ کخٍ کَىِ حٓض؟ ٔحهغ يٕ‪ٕٟ‬ع حُ چّ هَحٍ يٗرخٗي؟‬
‫= ىٍ کظذ ػٓي ؿيیي‪ ،‬يٍؿًهّ ىٍ ك‪ٜ‬م یخُىِْى حَـیم یٕكُخ آييِ حٓض‪:‬‬
‫ٗو‪ ٜٗ‬رَّخو "حیهؼخٍُ" پْ حُ چٓخٍ ٍُٔ کّ ىٍ ؿخٍٖ ىكٍ ٗيِ رٕى‪ ،‬رخ‬
‫‪ٛ‬يحٖ رهُي ػیٔٗ َُيِ ٗي ٔ حُ ؿخٍ ریٌَٔ آيي‪ .‬ىٍ يوييّٖ کظخد ٍٕٓالٌ آييِ کّ‬
‫ٍٕٓالٌ ػیٔٗ ّٓ ٍُٔ پْ حُ يَگٖ حٔ ٍح َُيِ ىٍ ؿًغ هٕى ىیيَي‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م َٓى ًْخٌ کظخد يٗگٕیي پطَّ‪ َُٗ ،‬يَىِ ٍح َُيِ کَى‪...‬‬
‫حگَ رّظخَْ ه‪٠‬یّ رُگَیى‪ ،‬حىیخٌ رخ پیَٔحٌ هٕى رخُی يیکُُي!‬
‫حیٍ كَفْخ ‪َٛ‬كخ ً ىحٓظخٌپَىحُی حٓض کّ كو‪ ٢‬رخ ػوم ٔ كٓى رچّْخی چٓخٍـ‬
‫پُؾ ٓخنّ يُخٓذ حٓض‪ ،‬حٔ‪ٟ‬خع ىٍ ًّْی حىیخٌ ٔ يٌحْذ ًْیٍگَّٕ حٓض‪ ،‬پیَٔحٌ‬
‫ْیچ ىیٍ ٔ يٌْزی حُ چٓخٍ ـ پُؾ ٓخنّگی ریٖطَ ٍٗي ًَیکُُي‪.‬‬
‫حگَ رّٔحهغ ه‪٠‬یّ َظَ کُیى ئهًخ ً حیٍ هزَْخ ٍيِٖ حٓض‪ .‬چّ ىٍ هَآٌ َیِ‬
‫گلظّ ٗيِ «ٗٓيح َُيِحَي‪ ».‬یخ آٌؿخ کّ يٗكَيخیي‪َ َٔ « :‬ي ٍْ أ َكْ یَخَْخ كَ َکؤَََ ًَخ أَكْ َیخ حنَُ َ‬
‫خّ‬
‫َؿ ًِیؼًخ ‪ »ٕٖ :۳ ...‬ىٍ حیٍؿخ يَحى حُ حكیخء "ْيحیض" حٓض‪.‬‬
‫چّ كیخطٗ رخالطَ حُ حیٍکّ ػیٔٗ رخ يٕحػع ٔ طؼخنیى يؼُٕٖ هٕیٖ هٕو ٗکٔض‬
‫هٍٕىِ‪ ،‬پَحکُيِ ٔ يؤیّٕ رُٗحَٓحثیم ٍح رّٓیخىص‪ ،‬ػظًض ٔ كیخص يـيى َٕیي ىحى ٔ‬
‫حيیيْخٖ آَخٌ ٍح حكیخء کَى‪ .‬حیٍ َُيِ کَىٌ يَىِ رٕى‪ .‬يَىِ آٌ حٓض کّ هخ‪ٛ‬یض‬
‫ٔؿٕىٖ َيحٗظّ رخٗي‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ ٓوُٗ ئُٕد رّهٕى ػیٔٗ آييِ‪ٗ« :‬و‪ ٜٗ‬ىحَخ‬
‫ىٍ ریٍ يَىو َخىحٌ يخَُي َُيِ ىٍ يیخٌ يَىِگخٌ حٓض‪ ».‬چُخٌکّ يٕنٕٖ گٕیي‪:‬‬
‫ىٔنض ػ٘ن آيي ٔ يٍ ىٔنض پخیُيِ ٗيو‬ ‫يَىِ رٕىو َُيِ ٗيو گَیّ رٕىو هُيِ ٗيو‬
‫‪ٖ۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػیٔٗ َخ‪ُ َٖٛ‬يخَٗ پخ رّحیٍ ىَیخ َٓخى کّ هٕو رُٗحَٓحثیم ّٓ ىٍٔحٌ ىٍه٘خٌ‬
‫"ٗخإل" ‪" ،‬ىحٔٔى" ٔ "ٓهیًخٌ" ٍح پ٘ض َٓ َٓخىِ رٕىَي ٔ هٌَْخ رَ ٔیَحَّْخٖ‬
‫ههًَٔ حيپَح‪ ٍٖٕ١‬آٌْخ آٔحٍِ ٔ َٓگَىحٌ رٕىَي ٔ رخ حَٕحع حيَح‪ ٔ ٝ‬آكخص ٔ يظخنى‬
‫ىٓض رّگَیزخٌ‪ .‬ييحو ىٍ حَظظخٍ ظٍٕٓ ئیق يٕػٕى رَّٓ يٗرَىَي طخ ػظًض‬
‫گٌٗظّٖ حی٘خٌ ٍح رَگَىحَي‪(۰۰(.‬‬
‫ىٍ حیٍ يٕهغ هٕو رُٗحَٓحثیم هٕى يٗپٌیََي کّ حیٍ ريروظٗ َظیـّٖ گُخْخٌ ٔ‬
‫ىٍٖٔ حُ هيح حٓض‪ .‬حیٍ يطهذ ىٍ َٓحَٓ ػٓي هيیى رّطکَحٍ آييِ حٓض‪ .‬ىٍ يوييّٖ‬
‫کظخد هَٔؽ آييِ کّ هيح رّهٕو رُٗحَٓحثیم گلض‪:‬‬
‫«ىٍ ٍحِ يٍ هَرخَٗ کُیي طخ حُ گُخْخٌ ًٗخ ىٍ گٌٍو‪».‬‬
‫ػهًخء ٔ يظؤنٓخٌ َ‪ٜ‬خٍح ًْیٍ َکظّ ٍح يلکى گَكظّ ٔ گلظُي‪ ًّْ« :‬هَرخَْٗخٖ‬
‫کٕچک يوييّٖ رٕى رَحٖ هَرخَٗ رٍِگ کّ هٕى ػیٔٗ رخٗي‪ ،‬رَحٖ َـخص هٕو‬
‫رُٗحَٓحثیم ٔ کم رَ٘یض‪»!...‬‬
‫يخىحيٗ کّ يطخنذ ػٓيیٍ ىٍ حیٍ ه‪ ٕٜٙ‬هَأص َٕ٘ى ٔ رخْى يُطزن َگَىَي‪،‬‬
‫َظیـّٖ رلغ ٍٍٔٗ ًَٕٗٗى‪ .‬ػیٔٗ ىٍ چُیٍ يٕهؼیظٗ آيي‪َٓ ،‬حَٓ کظذ ػٓي ؿيیي‬
‫آکُيِ حُ حهزخٍ ٗلخ ىحىٌ ػیٔٗ رّيَی‪٠‬خٌ حٓض ٔ حٓخٓخ ً يؼـِِٖ ػیٔٗ ًْخٌ ٗلخ‬
‫ىحىٌ ههى ىحى ٗيِ حٓض‪١ .‬زن ٍٔحیخص ًْیٍ يُخرغ (يظٗ‪ ،‬ك‪ٜ‬م ٓٔ) ػیٔی رّىٔحُىِ‬
‫ٗخگَىٕ حؿخُِ ىحى کّ چٌٕ هٕى‪ ،‬رّٗلخ ىحىٌ يَی‪٠‬خٌ يزخىٍص کُُي‪.‬‬
‫کخيالً ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ ٓوٍ رَ َٓ يٕحػع يؼُٕٖ ٔ حيَح‪ٍٔ ٝ‬كٗ ٔ رخ‪ُٗ١‬‬
‫حٓض‪ ًٍٟ .‬حیٍکّ ْیچ يُخكخص رخ حیٍ حكظًخل َيحٍى کّ يًکٍ حٓض ػیٔٗ ىٍحػَ‬
‫‪١‬زخرض‪ٗ ،‬و‪ ٚ‬يَی‪ٍ ٞ‬ح حُ ىو يَگ‪ ،‬یخ حُ كخنض ُکًخ رَگَىحَیيِ رخٗي‪ ،‬حکؼَ‬
‫يَی‪ْٞ‬خ پْ حُ رٓزٕىٖ يٗگٕیُي‪ :‬يٍ يَىِ رٕىو‪ ،‬كالٌ ىحکظَ َُيِحو کَى‪ .‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً‬
‫ىٍ يوخو طٕ‪ٛ‬یق حُ یک ‪١‬زیذ ىحیًخ ً گلظّ يٕٗٗى‪ :‬كالٌ ىحکظَ چُخٌ كخًم حٓض کّ‬
‫يَىِ ٍح َُيِ يٗکُي‪ .‬رّحیٍ يٗگٕیُي‪ٗ« :‬يطٗ ىٍ يزخنـّ» هَآٌ حُ حیٍ كٍ ىٍكي‬
‫گٔظَىِ حٓظلخىِ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫رًّْیٍ طَطیذ ىٍ طلٔیَ هَآٌ رخیي َظَ حُىرخء‪ٗ ٔ ،‬ؼَحء ػ‪ َٜ‬ؿخْهٗ يالكظّ‬
‫گَىى‪ .‬رّپُيحٗض ُرخٌُٗخٓخٌ ػَد‪ ،‬نٔخٌ ػَرت رؼي حُ حٓالو رّىنیم حكِحیٖ‬
‫ػـًّ هخرم حػظزخٍ َیٔض ٔ ػَرت هخن‪ ٚ‬رّكٔخد َیخیي‪ ،‬نٌح‬ ‫يَحٔىحص ٔ کٔذ ُ‬
‫ًَٗطٕحَي يؤهٌٖ يطًجٍ ؿٓض ک٘ق ؿٕحي‪ ٞ‬هَآٌ هَحٍ گیَى‪ .‬آٌْخ ؿَیخٌ طکخيم‪،‬‬
‫ههٕ‪ٓ ٔ ٙ‬پْ آيیوظّگٗ ُرخٌ ػَد ٍح رّّٓ يَكهّ طؤیى يٗکُُي‪:‬‬
‫‪ٖ۶۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ٔ ـ ؿخْهییٍ = ػَد هزم حُ حٓالو کّ ُرخٌٗخٌ ىٍحٔؽ طکخيم ٔ ههٕ‪ ٙ‬رٕىِ‪.‬‬

‫ٕ ـ يو‪َ٠‬يییٍ = ئهًخَخٌ حٔنیّ کّ َْىٔ ‪َ١‬ف حٓالو ٔ ؿخْهیض ٍح ىٍک‬
‫کَىِ رٕىَي‪ُ .‬رخٌ حیٍ ىٔ گَِٔ يٍكیغ ػَرت ح‪ٛ‬یم حػظزخٍ ىحٍى‪.‬‬
‫ٖ ـ يٕنّيیٍ‪ ،‬گَِٔ ٕٓوحَي کّ ىٍ ػٓي حٓظیالٖ حٓالو رّىَیخ آييِ ٔ ؿخْهیض ٍح‬
‫ىٍک َکَىِحَي‪ ،‬حیٍگَِٔ رّىنیم گٔظَٕ حٓالو ىٍَُٓيیٍْخٖ ؿیَػَرٗ ٔ حكِحیٖ‬
‫يؼَد‪ ٖ ،‬ـ ئظؼَد‪(۰۴(.‬‬
‫يَحٔىحص رّّٓ روٖ طؤیى يَٕٗٗي‪ ٔ :‬ـ ػَد‪ ٕ ،‬ـ ّ‬

‫چگًَْگی ثوفْهك هوآى ثب كوٌُگ ّ اؽکبم عبُلی‬

‫هَآٌ رخ كَُْگ ٔ حىریخص ٔ حكکخو ؿخْهی رَهٍٕى چُئؿٓی ٔ گِیُ٘ی‬
‫ىحٍى‪ ،‬کّ ىٍ پُؾ ٓطق هخرم طزییٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حي‪٠‬خء ٔ پٌیَٕ کخيم روْٖخی حُ ٍُٓ ٔ آىحد ؿخْهی {چُخٌکّ ىٍ روٖ‬
‫هزهی هٕحَيیى} رَهی حُ حكکخو ٔ آیخص كوٓی ىٍ هَآٌ ًْخٌ حٓض کّ هزالً ىٍ ؿخْهیض‬
‫َخكٌ رٕىِ حٓض‪ ،‬يخَُي كَيض يخِْخی كَحو ٔ حكکخو ٔیژِی آٌ‪ ،‬ىیّ‪ ،‬هٔخيّ‪،‬‬
‫ػَف رٕىِ‪َّ ،‬هخٌَٕگٌحٍی یخ حؿظٓخى‪.‬‬ ‫ػَكیخص‪ ...‬ؿخنزخ ً حكکخو ػ‪َٜ‬ؿخْهی يل‪ٕٜ‬ل ُ‬
‫ٕ ـ ٓکٕص ٔ ييحٍح رخ كَُْگ يٕؿٕى ىٍ ػ‪َِٔ َٜ‬ل‪.‬‬
‫ٖ ـ ٓظیِ ٔ رَحَيحُی روْٖخی حُ كَُْگ ؿخْهی‪ ،‬يخَُي رضپَٓظی‪،‬‬
‫چُيهيحیی‪ٍُ ،‬حیم حهالهی‪ ،‬يیگٔخٍی‪ ،‬هًخٍ‪ ،‬حُىٔحؽْخی هزیق‪ٍ ،‬رخء‪َُ ،‬خء ‪...‬‬
‫‪ 4‬ـ رَهٍٕى طُویلی ٔ ٓخَُيە ٔ طـییَ طيٍیـت كَُْگ ؿخْهی‪ ،‬يخَُي‬
‫رَىِىحٍی‪ ،‬پیًخٌْخ‪ ،‬كهقْخ ٔ هَحٍىحىْخ ٔ ػزخىصْخی چٌٕ يُخٓک كؾ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ طؤٓیْ حكکخو ؿيیي‪ ،‬رَهی حُ حكکخو هَآٌ ؿيیيحنظؤٓیْ ْٔظُي ٔ هزالً ٓخروّ‬
‫َيحٗظّ حٓض‪ ،‬يخَُي ؿخنذ ػزخىحص حٓاليی‪ ،‬حيٍٕطـخٍی ٔ ریغ َٔٗی ٔ كـخد‪...‬‬

‫ٌّبفذ هجلئ اهْام ػوة اى ثوفی إطالؽبد كیٌی‬

‫ٓئحل يٓى حیٍحٓض کّ آیخ هَآٌ يزيع طًخو ح‪ٛ‬طالكخص ىیُی حٓض یخ ح‪ٛ‬طالكخص‬
‫ػخٍیظی َیِ ىٍ آٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض؟ رٍَٓیْخ َ٘خٌ يیىْي ؿِ ىٍ يٕحٍىی کّ‬
‫هَآٌ کهًخص ؿيیيی ٍح ‪َ١‬ف يیکُي ٔ هٕى َیِ رّریخٌ يؼخَی آٌ يیپَىحُى‪ ،‬ىٍ ىیگَ‬
‫يٕحٍى چُیٍ رَّظَ يیٍٓي کّ حیٍ ٔحژِگخٌ رَحی ػَد آُٗخ رٕىِ حٓض‪ .‬هَآٌ رَهی‬
‫حُ کهًخص ؿَیذ ٍح کّ ظخَْح ً ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ رّىٍٓظی كًٓیيِ ًَیٗيَي یخ طخ آٌ‬
‫ُيخٌ ٔؿٕى َيحٗظّحَي طٕ‪ٟ‬یق ىحىِ حٓض‪ٔ .‬حژِگخَی چٌٕ «ٓوَ» (حنًيػَ‪ ٕ۶ :‬ـ‬
‫‪ٖ۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪« )ٕ۰‬حنوخٍػّ» (حنوخٍػّ‪ ٔ :‬ـ ٕ) «حنلطًّ» (حنًِِٓ‪« )4 :‬نیهشحنويٍ» ‪ ...‬کّ طؼزیَ‬

‫«يخ حىٍیک» َ٘خٌ حُ طٕ‪ٟ‬یق هَآٌ ىٍرخٍەی آٌْخ حٓض‪.‬‬
‫ح ّيخ هَآٌ ُْگخيی کّ رّػزخٍص «ٍدّ ٌْح حنزیض» ىٍ ٍٕٓەی هَیٖ يیٍٓي‪،‬‬
‫رئٌ طٕ‪ٟ‬یق حُ کُخٍ آٌ يیگٌٍى‪ ،‬حیٍ ريحٌ يؼُخ حٓض کّ حیٍ ح‪ٛ‬طالف رَحی يَىو‬
‫آٌ ٍُٔگخٍ آُٗخ رٕىِ حٓض؛ یخ ُْگخيی کّ حُ ن٘کَ حرَّْ رخ َخو «ح‪ٛ‬لخد كیم» یخى‬
‫يیکُي‪ ،‬حیٍ َخو کخيالً رَحی يَىو ُٗخهظّ ٗيِ رٕىِ حٓض‪ .‬طٕؿّ رّػخٍیض حنلخظ ٔ‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص ٔ نـخص ىهیم ىٍ هَآٌ َیِ يیطٕحَي ىٍ حیٍ يٍٕى ٍحِگ٘خ رخٗي‪.‬‬
‫نـخص يظؼيىی ٍح يیطٕحٌ یخكض کّ ىٍ َگخِ َؤض ح‪ٛ‬طالكخص هَآَی رَّظَ‬
‫يیٍُٓي‪ ،‬ح ّيخ رخ کُي ٔ کخٔ ٍیّ٘ی آَخٌ‪ ،‬يیطٕحٌ يُ٘ؤ آٌْخ ٍح ىٍ ٓخیَ ُرخٌْخ یخ‬
‫حىیخٌ ٓخيی یخكض؛ يخَُي ػزخٍص «أهخو حن‪ٜ‬هٕس» کّ گَچّ کخيالً هَآَی ٔ حٓاليی‬
‫رَّظَ يیٍٓي‪ٔ ،‬نی ىٍ حٗؼخٍ يويو رَ هَآٌ کخٍرَى ىحٗظّ حٓض‪ ،‬ػزخٍص «أهخو‬
‫حن‪ٜ‬هٕس» یک ػزخٍص ٓهیْ َٓیخَی حٓض ٔ حُ َٓیخَی رّػَری ٍحِ یخكظّ‪ ،‬ىٍ ٗؼَ‬
‫کٍٓ رّکخٍ ٍكظّ‪ٓ ،‬پْ ىٍ هَآٌ حٓظؼًخل ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫ىٍ روٖ هزهی هٕحَيیى کّ‪ :‬ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿخْهیض کهًخص رخ يؼُخی يظلخٔطی حٓظؼًخل‬
‫يیٗيَي ٔ حیٍ ٔحژِگخٌ ىٍ ػٓيحنَٕٓل رّهَآٌ ٔحٍى ٗيَي‪ُ ،‬یَح هَآٌ رُّرخٌ يَىو‬
‫آٌ ُيخٌ َخُل ٗيِ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض پیخيزَ رخ ُرخٌ هٕى آٌ يَىو رخ آٌْخ رّگلض‬
‫ٔگٕ يیپَىحهظّ حٓض‪ .‬پْ روٖ حػظى هَآٌ ٗخيم گلض ٔگْٕخی پیخيزَ رخ ًْیٍ‬
‫يَىو حٓض ٔ يوخ‪١‬زخٌ حٔنیّی حٔ يَ٘کیٍ يکّ ٔ رخُيخَيِگخٌ ػَد ىٍٔحٌ ؿخْهیض‬
‫رٕىِحَي ٔ كَُْگ ٔ حىریخص ٗخٌ ًْخٌ كَُْگ ٔ حىریخص آٌ ىٍِٔ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍٍٔ رَحی كًٓیيٌ هَآٌ طُٓخ يَحؿؼّ رّکظذ نـض ٔ يؼـى ٔ رالؿض کخكی‬
‫َیٔض‪ ،‬يخ رَحی كٓى هَآٌ ٔ ٔحژِگخَٖ َیخُيُيیى کّ رخ حىریخص ػَد‪ ،‬رّٔیژِ ٗؼَ‬
‫ؿخْهی آُٗخیی ىحٗظّ رخٗیى طخ رظٕحَیى يؼُخی آٌ ٍح رلًٓیى‪ .‬رٍَٓی رَهی ح‪ٛ‬طالكخص‬
‫هَآَی ٔ يلٕٓو آٌ ىٍ هَآٌ ٔ ٗؼَ ؿخْهی ٔ رٍَٓی طلخٔص رالؿض هَآَی ٔ ؿخْهی‬
‫ٔ ططزین ٔ رٍَٓی آٌْخ‪ ،‬ؿخیگخِ ٗؼَ ؿخْهی ٍح ىٍ هَآٌ ي٘و‪ ٚ‬يیکُي‪ ،‬چّ ٗؼَ‬
‫ؿخْهی ىٍ كٓى کهًخص هَآَی ؿخیگخِ ٔیژِی ىحٍى‪ُ ،‬یَح هَآٌ رُّرخٌ آٌْخ َخُل ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬رَحٓخّ ًْیٍ ىیيگخِ حٓض کّ «َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي» <ٔ رٔیخٍی ىیگَ> هَآٌ‬
‫ٍح يظٍ كَُْگی يیىحَي‪ ،‬یؼُی کّ كَُْگ ُيخٌ َِٔل يظٍ ىٍ آٌ حَؼکخّ یخكظّ‬
‫حٓض‪ .‬حُ َگخِ حیٍکٔخٌ‪ ،‬هَآٌ ىٍ چُي ُيیُّ حُ كَُْگ ُيخَّ طؤػیَ پٌیَكظّ حٓض‪:‬‬
‫‪ٖ۶۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫رَحی يؼخل‪ :‬ط٘زیٓخص ٔ‬ ‫ٔـ کلوبد ّ رؼجیوُبی ىثبى هْم ػوة‪:‬‬

‫طًؼیالطی کّ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهی ٍٔحؽ ىحٗظّ‪ ،‬ىٍ يظٍ هَآَی ٍحِ یخكظّ حٓض؛ يخَُي‬
‫هطٕحصحن٘یطخٌ (ٕ‪ٍ )ٔ۶۴ :‬إّٔحن٘یخ‪١‬یٍ (‪ )۶۳ :ٖ۰‬ػ‪ٜ‬ىحنکٕحكَ (ٓ‪ )ٔٓ :۶‬یخ‬
‫حیٍکّ يیخٌ ػَد‪ ،‬آدرخٍحٌ حٍُٕ هخ‪ٛ‬ی ىحٗظّ ٔ طؼزیَ «ؿیغ» رّيؼُخی یخٍی‬
‫کَىٌ ٍح رَحی آٌ رّکخٍ يیرَىَي‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪ِ « :‬اََخ أ َ ْػظَيَْخ‬
‫ْ‬ ‫َٓح ِىهُٓخ َٔ اِ ٌْ یَ ْٔظ َـیؼُٕح یُـخػُٕح رًِخءٍ ک َْخن ًُ ْٓ ِم یَ ْ٘ ِٕی ْحن ُٕ ُؿَِٕ رِجْ َ‬ ‫هظخنًِیٍَ َخٍح ً أَكخ َ‬
‫‪ ١‬رِ ِٓ ْى ُ‬ ‫ِن َ‬
‫ص ُي َْطَلَوخً‪»ٕ۲ :ٔ۴ ،‬‬ ‫َحد َٔ ٓخ َء ْ‬ ‫٘ ُ‬ ‫حن َ‬
‫= يخ رَحی ظخنًخٌ آط٘ی يٓیخ کَىِحیى کّ َٓحپَىِْخیٖ آَخٌ ٍح ىٍرَگیَى ٔ‬
‫حگَ حٓظـخػّ کُُي رخ آری ًْچٌٕ آٍْ يٌحد [یخ ٍٔؿٍ ؿٕٗخٌ] رّكَیخىٗخٌ يیٍُٓي‪،‬‬
‫کّ ‪ٍٕٛ‬ص ٗخٌ ٍح کزخد کُي؛ چّ ري َٕٗیيَی حٓض ٔ چّ ري ؿخیگخْی!‬
‫ػَد ؿخْهی رّحيٍٕی‬ ‫ٕ ـ ػوبیل ّ كوٌُگ ػٖو ًيّل‪:‬‬
‫چٌٕ ؿٍ ٔ ٗیطخٌ ٔ ٓلَ ‪ ...‬حػظوخى ىحٗظُي‪ ،‬كظی حػًخنی ٍح رّؿٍ ٔ ٗیطخٌ َٔزض‬
‫يیىحىَي‪ ،‬يخَُي حیٍکّ ٗیطخٌ رخ حَٔخٌْخ طًخّ رَهَحٍ يیکُي‪ ،‬حَٔخٌ ٍح گًَحِ‬
‫ن نَ ًَخ َؿخء ُْ ْى ٌََْح‬ ‫يیٓخُى ٔ يٕؿذ ىیٕحَّگی حكَحى يیٕٗى‪ ...« :‬هَخ َل حنٌَِیٍَ َکلَ َُٔح ِن ْه َل ّ ِ‬
‫یٍ‪ »۰ :4۶ ،‬کخكَحٌ رّيل‪ ٞ‬حیٍکّ كن ٔ كویوض ريی٘خٌ يیٍٓي كٍٕح ً‬ ‫ِٓلْ ٌَ ُّيزِ ٌ‬
‫خٌ يٍَِ‬ ‫ط ُ‬ ‫٘ی َ‬ ‫طُّ حن َ‬ ‫ىٍرخٍِی آٌ يیگٕیُي‪ :‬حیٍ ؿخىٔیی آٗکخٍ حٓض‪...« :‬حنٌَِی یظ َ َوزَ ُ‬
‫ْ‪ = »ٕ۰۳ :ٕ ،‬يگَ ًْچٌٕ کٔی کّ ٗیطخٌ حٍٔح ٓوض ىچخٍ ىیٕحَّگی ٓخُى‪.‬‬ ‫ْحن ًَ ِ ّ‬
‫طؤییي رَهی حُ يوٍَحص كوٕهی‪،‬‬ ‫ٖ ـ اؽکبم اه‪ٚ‬بیی‪:‬‬
‫ٓیخٓی ٔ آىحد ٔ ٍٕٓو حؿظًخػی يخَُي‪ :‬حكکخو يَرٕ‪ ١‬رّيؼخيالص‪ ،‬حُىٔحؽ‪١ ،‬الم‪،‬‬
‫حٍع ٔ رَهی حُ حكکخو يَرٕ‪ ١‬رّكؾ‪( .‬يـًٕع حكکخو حي‪٠‬خیی)‬
‫ٔ ئخثم يَرٕ‪ ١‬رّرٓ٘ض ٔ‬ ‫‪ ۱‬ـ هوآى كه رْٕیق هیبهذ‬
‫ىُٔم رّكَُْگ ؿخيؼّی آٌ ٍُٔ َظَ ىحٗظّ حٓض؛ ٔ حُ ًْیٍؿخ حٓض کّ حُ يیِْٕخ‬
‫ٔ هٍٕىَیْخی َخو يیرَى کّ يظُخٓذ رخ َٕع يؼی٘ض آٌ ٍُٔ ػَد رٕىِ حٓض‪(۰۲(.‬‬
‫رٓخءحنيّیٍ هَي٘خْی ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي‪« :‬چٌٕ ؿٍ ٔ پَی ىٍ حىریخص هٕو‬
‫ػَد حُ ٍٔحؽ کخيهی رَهٍٕىحٍ رٕىِ‪ ،‬هَآٌ کَیى ٍِٕٓی رَّخو ؿٍ آٍٔىِ ٔ ىٍ‬
‫َٗف كخل حیًخٌ آٍٔىٌ رؼ‪٠‬ی حُ آٌْخ ٔ حٓظًخع يـٌٔرخَّی آَخٌ‪ ،‬آیخطی ٍح َخُل‬
‫کَىِ‪ ،‬كخل آٌکّ رؼیي حٓض ػهى یخ ػخنى حئَُ هخثم رّٔؿٕى ؿٍ رخٗي‪)۴ٓ(.‬‬
‫ؿٍ ٔ چگَّٕگی آٌ‪ ،‬حُ هيیى ىٍ ریٍ ػخنًخٌ ىیُی يطَف رٕىِ‬ ‫رلغ رٕى یخ َزٕى ّ‬
‫ؿٍ ٍح حؿًخع يٌحْذ ٔ كَم حٓاليی ىحَٔظّحَي‪.‬‬ ‫حٓض‪ .‬رَهی حػظوخى رّ ٔؿٕى ّ‬
‫‪ٖ۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫اكػبُبی هجٌی ثوهٌبثغ ثٌیبكیي هوآى‬

‫طکیّی ُیخى ٍٔی يُخرغ يخهزم هَآٌ‪ ،‬کٔخٌ ُیخىی ٍح رّحیٍ ٕٓ ک٘یيِ حٓض کّ‬
‫گًخٌ کُُي هَآٌ يظؤػَ ٔ يُلٕل حُ يُخرغ يخهزم هٕى حٓض‪« .‬یٕٓق ىٍِ كيحى» یکی‬
‫حُ آَخٌ حٓض‪ (۴ٔ(.‬کّ رخ طئیٍ کظخدْخی «ىٍّٔ حنوَآَیّ» حظٓخٍ يیىحٍى‪ :‬رخ ٍٗي‬
‫كَُْگ طٕكیية یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ىٍ ریٍ ػَد‪ ،‬ؿخیگخِ رضپَٓظی ط‪٠‬ؼیق ٗيِ ٔ ىٍ‬
‫حٗؼخٍ ؿخْهیض‪ ،‬حٔػخٌ ٔ ح‪ُٛ‬خو رّطزؼیض حُ حٗؼخٍ یٕٓىی ٔ رّٗٓخىص آَخٌ‪ ،‬ؿخی هٕى‬
‫ٍح رّ"یِٕٓ" یخ "هللا" ىحىِ رٕىَي ٔ هَآٌ رخ پٌیَٕ ٔ رَِٓگیَی حُ حىریخص ٔ حٗؼخٍ‬
‫ؿخْهی‪ ،‬رّح‪ٟ‬خكّی آىحد ٔ حكکخو َ‪َٜ‬حَی ٔ یٕٓىی‪ٍ ،‬حِ َلًٕ هٕى ٍح ىٍ ریٍ ػَد‬
‫ًْٕحٍ ًَٕى‪ .‬یٕٓق كيحى يیگٕیي‪« :‬يٍ َظخثؾ حَلالل حنٕػُیّ كی حنلـخُ‪ ،‬هزم حنيػٕس‬
‫حنوَآَیش‪ٓ ،‬اليش حن٘ؼَ حنـخْهی يٍ حن‪ٜ‬زـش حنٕػُیّ‪ ،‬رظؤػیَ حنيػٕس حنکظخریش»‪.‬‬
‫= حُ َظخثؾ حُ ریٍ ٍكظٍ رضپَٓظی ىٍ كـخُ هزم حُ ىػٕص هَآٌ‪ٓ ،‬اليض ٗؼَ‬
‫ؿخْهی حُ رضپَٓظی رخ طؤػیَپٌیَی حُ ىػٕص طٍٕحص ٔ حَـیم حٓض‪« :‬حن٘ؼَ ىیٕحٌ‬
‫حنؼَد‪ٍٕٛ ْٕ ٔ ،‬س ‪ٛ‬خىهش ػٍ يیٕنٓى‪ ،‬كًخ کخَض ‪ٛ‬زـش حن٘ؼَ حنـخْهیش حنيّیُیّ؟»‬
‫= ٗؼَ حىریخص ػَد حٓض‪ ٔ ،‬آٌ ًَخیخَگَ آٗکخٍ ٔ ٔح‪ٟ‬لی حُ يیمْخ ٔ‬
‫هٕحٓظّْخی آَخٌ حٓض؛ پْ آیخ ٗؼَؿخْهی ٍَگ ٔ نؼخد ىیُی َيحٍى؟‬
‫پَ كـىطَیٍ کخٍ طلویوی ٔ طؤنیلی «یٕٓق كيحى» کّ رَحی حػزخص حىػخی حهظزخّ‬
‫هَآٌ حُ طٍٕحص ٔ حَـیم ٔ ٗؼَ ؿخْهی حَـخو گَكظّ حٓض‪ ،‬ىٍِٔی ّٓ ؿهيی «حنوَآٌ‬
‫ٔ حنکظخد‪ ،‬ریؼض حنوَآٌ حنکظخریش» يیرخٗي‪ٔ .‬ی ىٍ يوييّی کظخد ط‪َٜ‬یق يیکُي کّ‬
‫ْيف حُ طؤنیق حیٍ کظخد آٌ حٓض طخ ػخرض ًَخیي کّ هَآٌ حُ طٍٕحص حهظزخّ ٗيِ ٔ رهکّ‬
‫یک َٕع رَگَىحٌ ٔ طَؿًّی ػَرت آُحى حُ آٌ حٓض‪ ٔ ،‬پیخيزَ حٓالو طـییَحص ٔ‬
‫ح‪ٟ‬خكخطی ىٍ آٌ حیـخىِ کَىِ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ هَآٌ حٓظًَحٍ ٔ حيظيحى طٍٕحص حٓض ٔ‬
‫ىیٍ حٓالو ؿهِٕ ٔ ٗؼزّی حُ آثیٍ یٕٓى ٔ ئیلیض يیرخٗي‪ .‬حٔ ئهًخَخٌ ٔ ئیلیخٌ‬
‫ٔ یٕٓىیخٌ ٍح رّپٌیَٕ حیٍ َظَیّ ٔ طؼخيم ٔ ًْکخٍی ي٘ظَک ىػٕص يیکُي‪.‬‬
‫کظخد كيحى ىحٍحی ّٓ يلٍٕ رَحی ّٓ ؿهي ‪َ١‬حكی ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حىیخٌ ٔ کظخدْخی آًٓخَت يٕؿٕى ىٍ ػَرٔظخٌ هزم حُ حٓالو ىحٍحی‬
‫ي٘ظَکخص كَحٔحٌ رخ يؼخٍف هَآٌ ٔ حٓالو رٕىِ ٔ آیخص هَآٌ حُ آٌْخ حهظزخّ ٔ‬
‫گِیُٖ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ يٕح‪ٟ‬غ پیخيزَ حٓالو ىٍ رَحرَ طٍٕحص ٔ کظخدْخ ٔ حىیخٌ آًٓخَی ىٍ‬
‫ىٍٔحٌْخی يکی ٔ ييَی يظـیَّ ٔ ىچخٍ ططٍٕ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٖ۶۲‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ٖ ـ هَآٌ يؼخٍف طٍٕحص (حنکظخد) ٍح ىٍ روْٖخی ػوخیي‪ ،‬كوّ ٔ ط‪ٕٜ‬ف رُّرخٌ‬

‫ػَری طَٔیؾ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫كيحى ىٍ ؿهي حٔل کظخرٖ کّ ؿهي ىٔو «ىٍّٔ حنوَآَیّ»ی حٔ حٓض ىٔحُىِ ك‪ٜ‬م‬
‫ٍح رَحی حػزخص َظَیّحٕ يٍٕى رلغ هَحٍ يیىْي کّ رَحی يلووخٌ ٔ َوخىحٌ هخرم‬
‫طٕؿّ حٓض‪ .‬حیٍ ك‪ٜ‬مْخ ػزخٍصحَي حُ پی٘یُّی طٕكیي طٍٕحطی ىٍ ؿِیَسحنؼَد ٔ‬
‫كـخُ؛ پی٘یُّی َ‪َٜ‬حَیض ىٍ َُٓيیٍ ػَد (َـي‪ ،‬كـخُ‪ ،‬رطلخء‪ ،‬یؼَد‪ ،‬یًٍ ‪...‬‬
‫ٔ گٕحْی هَآٌ رّٔؿٕى آٌ) پی٘یُّی رضپَٓظت آيیوظّ رخطلکَ طٕكیيی ىٍ كـخُ؛‬
‫َٗکٍُٔی ػَد رخ ؿَِْٕی طٕكیي؛ َِىیکطَ رٕىٌ ٗؼَ ؿخْهی رّطٕكیي َٔزض‬
‫رَّٗک؛ ػزخٍحص طٕكیية ػَد هزم حُ حٓالو رَحی «هللا ـ ٍكًٍ ـ ٍكیى ـ‬
‫ًٕٔحص ـ ٍدحنزیض»؛ پیخيزَحٌ ٔ كکًخء ٔ ٗؼَحء ٔ ي‪ٜ‬هلخٌ‬ ‫ٍدحنؼخنًیٍ ـ ٍدحن ّ‬
‫يٕكي هزم حُ حٓالو ىٍ ػَد؛ آثیٍ كُیق ٔ هَحرض آٌ رخ َ‪َٜ‬حَیض؛ حٍطزخ‪ ١‬كُیق رخ‬
‫حٓالو؛ يٕح‪ٟ‬غ يظلخٔص ك‪َ٠‬ص دمحم ىٍ ىٍٔحٌ يکّ ٔ ييیُّ‪.‬‬

‫رّپُيحٗض یٕٓق كيحى رَحٓخّ يخْیض آیخص‪ ،‬يٕح‪ٟ‬غ ك‪َ٠‬ص دمحم ىٍ ىٍِٔی‬
‫حٔل رؼؼض حُ يکّ طخ ْـَص ئهًیٍ رّكزّ٘؛ ىػٕص ٔ طؤکیي رَ حیًخٌ رّيؼخى حٓض‬
‫کّ رَگَكظّ حُ حَـیم ئیلیض رٕى‪.‬‬
‫ىٍ ىٍِٔی ىٔو يکّ حُ ْـَص ئهًیٍ رّكزّ٘ طخ ٓلَ ٓیّي رّ‪١‬خثق؛ يخْیض‬
‫آیخص طٕكیيی حٓض ٔ يظؤػَ حُ یٕٓى ٔ طٍٕحص يیرخٗي‪.‬‬
‫ىٍ ىٍِٔی ٕٓو يکّ حُ ٓلَ ‪١‬خثق طخ ْـَص‪ ،‬پْ حُ یؤّ حُ ًْکخٍة حْم‬
‫کظخد‪ ،‬يخْیض ىػٕص‪ ،‬چَهٖ رًّٓض طؤٓیْ ىیٍ ئظوم حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ىٍِٔی حٔل ييیُّ حُ ْـَص طخ ؿُگ ريٍ‪ ،‬طؤٓیْ ىیٍ يؼظيل ٔ حيض ٔٓ‪٢‬‬
‫رَحٓخّ آثیٍ كُیق ٔ رَیيٌ ٔحرٔظّگیْخ رّحْم کظخد يخَُي طـییَ هزهّ رخ كلع‬
‫يٕحٍیغ حكکخو َٗحیغ ٓخرن ٔ رَیيٌ حُ ك‪َ٠‬ص يٕٓی ٔ ػیٔی ٔ پیَٕي ىحىٌ ىیُٖ‬
‫رّك‪َ٠‬ص حرَحْیى رّػُٕحٌ ىیٍ ػَری حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ىٍِٔی ىٔو ييیُّ طزییٍ حٗظَحک گَْٕ ًّْی حىیخٌ ٔ ىػٕص آٌْخ‬
‫رًّْکخٍی ٔ ٓپْ حىؿخو ىٍ ىیٍ حٓالو رخ كَکخص ئهلخَّ حٓض‪.‬‬
‫«یٕٓق ىٍِ كيحى» ىٍ «حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ :‬ریؼض حنوَآٌ حنکظخریش» کّ ي٘ظًم رَ‬
‫ىٔحُىِ ك‪ٜ‬م حٓض‪ ،‬ىٍ ك‪ٜ‬م یخُىِْى آٌ رَحی حػزخص َظَیّی حهظزخّ ٔ َ٘خٌ ىحىٌ‬
‫ي‪ٜ‬خىٍ هَآٌ‪ ،‬رّىٔحُىِ ىٓظّ حُ آیخص هَآَی طًٔک کَىِ حٓض کّ رّگًخٌ ٔی ًّْی‬
‫ٓ‪ٖ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌْخ ریخَگَ حهظزخّ هَآٌ حُ «حنکظخد حنًويّ» حٓض‪ .‬هال‪ ٔ ّٛ‬چکیيِی آیخص‬
‫ىٔحُىِ گخَّی يٍٕى حىػخی ٔی چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حًػخٌ هَآٌ يزُی رَ حیٍ کّ يطخنذ هَآٌ ىٍ کظخدْخی پی٘یُیخٌ ْٔض‪ِ « :‬ا ٌَ‬
‫ٓٗ ‪ ٔ۴ :۴۰ ،‬ـ ‪.»ٔ۲‬‬ ‫ق اِر ََْح ِْی َى َٔ ُيٕ َ‬ ‫‪ُ ٛ‬ل ِ‬ ‫ق ْحْلُٔنَٗ‪ُ ،‬‬ ‫‪ُ ٜ‬ل ِ‬ ‫ٌََْح نَ ِلی حن ُّ‬
‫ٕ ـ حًػخٌ هَآٌ يزُی رَ حیٍ کّ هزم حُ طئیٍ هَآٌ َٕٗظّی آًٓخَی يؼظزَ هخرم‬
‫حٓظُخىی َِى حْم کظخد رَّخو «کظخد» رٕىِ حٓض‪ ،‬گَچّ يَ٘کخٌ آٌ ٍح َيحٗظُي‪ٌ« :‬‬
‫ق طَلْ ُک ًٌَُٕ ‪ ،‬أ َ ْو نَ ُک ْى‬ ‫ط ٌََُٔ ‪ ...‬أَكََُـْ َؼ ُم ح ْن ًُ ْٔ ِه ًِیٍَ َک ْخن ًُـْ َِ ِيیٍَ ‪َ ،‬يخ نَ ُک ْى َک ْی َ‬ ‫َٔ ْحنوَهَ ِى َٔ َيخ َی ْٔ ُ‬
‫ٌَٕٓ ‪ ،‬اِ ٌَ نَ ُک ْى كِی ِّ نَ ًَخ ط َ َویَ ٌََُٔ ‪ ٖ4 :۶۴ ،‬ـ ٔ‪.»4‬‬ ‫ِکظَخدٌ كِی ِّ طَي ٍُْ ُ‬
‫ٖ ـ پیخيزَ حٓالو طٍٕحص ٍح ىٍّ يیگَكظّ ٔ يَ٘کخٌ يلَٔو رٕىَي‪ِ َٔ « :‬اًَح طُظْهَٗ‬
‫ػ ًَخ َکخٌَ یَ ْؼزُيُ آرَخإُ ُک ْى َٔهَخنُٕح َيخ‬ ‫‪ٜ‬يَ ُک ْى َ‬‫ص هَخنُٕح َيخ ٌََْح اِ َال ٍَ ُؿ ٌم یُ َِیيُ أ َ ٌْ یَ ُ‬ ‫ػهَ ْی ِٓ ْى آیَخطَُُخ رَ ِیَُّخ ٍ‬‫َ‬
‫ن نَ ًَخ َؿخ َء ُْ ْى ِا ٌْ ٌََْح ِا َال ِٓلْ ٌَ ُيزِی ٌٍ‪:ٖ4 ،‬‬ ‫ْ‬
‫ک ُي ْلظ ًََٖ َٔهَخ َل حنَ ٌِیٍَ َکلَ َُٔح ِنه َل ّ ِ‬ ‫ٌََْح ِا َال ِا ْك ٌ‬
‫ٖ‪( »4‬هيحَٔي حطٓخو ٓلَ ٍح ٍىّ يیکُي‪ُ ،‬یَح يَ٘کخٌ يخَُي ك‪َ٠‬ص دمحم ىٍّ‬
‫طٍٕحص ٍح َوٕحَيِحَي کّ رلًُٓي آیخص دمحم ْى طٍٕحطی ٔ هيحثی حٓض) « َٔ َيخ آط َ ْیَُخ ُْ ْى ِي ٍْ‬
‫خكزِ ُک ْى ِي ٍْ ِؿَُ ٍش اِ ٌْ ُْ َٕ اِ َال ََ ٌِی ٌَ نَ ُک ْى‪ 44 :ٖ4 ،‬ـ ‪َٔ « ،»4۶‬‬ ‫‪ِ ٜ‬‬
‫ََٕٓ َٓخ ‪َ ...‬يخ رِ َ‬ ‫ذ یَي ٍُْ ُ‬‫ُکظ ُ ٍ‬
‫ص َٔ ِن َیوُٕنُٕح ىَ ٍَْٓضَ َٔ ِنُُزَ ِیَُُّّ ِنوَ ْٕ ٍو َی ْؼهَ ًٌَُٕ ‪...»ٔٓ۳ :۶ ،‬‬ ‫ف ْحآل َیخ ِ‬ ‫‪ُ َّ ِ ٜ‬‬ ‫ک َُ َ‬ ‫َکٌَ ِن َ‬
‫ظهَ ًُٕح‬ ‫‪ 4‬ـ گٕحِ گَكظٍ حْم کظخد ٍح رَ ‪ٛ‬لض هَآٌ‪َٔ « :‬أ َ َٓ َُّٔح حنَُـْ َٕٖ حنَ ٌِیٍَ َ‬
‫ٕكی ِانَ ْی ِٓ ْى كَخْٓؤَنُٕح أ َ ْْ َم حن ٌِّ ْک َِ‬ ‫ک ِا َال ٍِ َؿ ًخال َُ ِ‬ ‫ٓ ْهَُخ هَ ْزهَ َ‬
‫ْ َْم ٌََْح ِا َال َر٘ ٌََ ِيؼْهُ ُک ْى ‪َ َٔ ...‬يخ أ َ ٍْ َ‬
‫اِ ٌْ ُک ُْظ ُ ْى َال ط َ ْؼهَ ًٌَُٕ ‪ ٖ :ٕٔ،‬ـ ‪ .»۰‬گٕحْی ػهًخی حْم کظخد کّ حٓخطیي حٔ رٕىَي كظی‬
‫ک‬ ‫ک ِي ًَخ أ َ ََِْ ْنَُخ ِانَ ْی َ‬‫ٗ ٍّ‬ ‫رَحی ٍكغ ٗک ٔ طَىیي هٕى پیخيزَ الُو رٕى‪« :‬كَب ِ ٌْ ُک ُْضَ كِی َ‬
‫ک كَ َال ط َ ُکَٕ ٍََ ِيٍَ‬ ‫ک ْحن َل ُّن ِي ٍْ ٍَرِّ َ‬ ‫ک نَوَ ْي َؿخ َء َ‬ ‫َخد ِي ٍْ هَ ْز ِه َ‬ ‫كَخْٓؤ َ ِل حنَ ٌِیٍَ یَ ْو ََ ُءٌَٔ ْحن ِکظ َ‬
‫ْحن ًُ ًْظ ََِیٍَ ‪( = »۲۳ :ٔٓ،‬حی دمحم!) حگَ ىٍ آٌ چّ رَ طٕ َخُل کَىیى ٗک ىحٍٖ‪ ،‬حُ‬
‫كن حُ ٕٖٓ‬ ‫آٌ کٔخَٗ کّ کظخد آًٓخَٗ پیٖ حُ طٕ ٍح يیهٕحَُي رپَّ‪ .‬یویُخ ً ّ‬
‫پٍَٔىگخٍص رّٕٖٓ طٕ آييِ حٓض‪ ،‬پْ حُ ٗکآٍٔحٌ يزخٕ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ هيحَٔي کم«حنکظخد» ٍح رّرُیحَٓحثیم ىحىِ ٔ رو٘ی حُ آٌ ٍح رّپیخيزَ‬
‫حٓالو‪ ،‬چٌٕ ػهًخء حْم کظخد يؼهى آٌ ك‪َ٠‬ص رٕىَي‪ ،‬پْ يؼم ٔحنيیٍ پیخيزَ حٓالوحَي‬
‫ٓٗ ْﭐن ُٓيَ ٰٖ َٔأ َ ْٔ ٍَػَُْخ رَُِ ٓٗ‬ ‫ٔ ْى چٌٕ كََُي ٗخٌ حٔ ٍح يیُٗخُٓي‪َٔ « :‬نَوَ ْي َءحط َیَُخ ُيٕ َ‬
‫ذ‪.»۳ٖ :4ٓ،‬‬ ‫ِآ ٰ ََْٓ ِءی َم ْﭐن ِک ٰظ َ َ‬
‫‪ٜ‬ي ُِّم‬ ‫ک ُي َ‬ ‫خٍ ٌ‬ ‫‪ ۶‬ـ هَآٌ ط‪ٜ‬يین ٔ طل‪ٜ‬یم طٍٕحص حٓض‪ٌََْ َٔ « :‬ح ِکظَخدٌ أ َ ََِْ ْنَُخُِ ُيزَ َ‬
‫حنَ ٌِی َر ْیٍَ رَیٍَ یيَی ِّ َٔ ِنظٌُُ ٍَِ أ ُ َو ْحنوُ ََ ٰٖ َٔ َي ٍْ َك ْٕنَ َٓخ ۚ‪ »۲ِٕ :۶،‬ك‪َ٠‬ص حرَحْیى ْى ىػخ‬
‫ٔ‪ٖ۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫کَى کّ هيحَٔي يؼهًی رَحی َٔهٖ كَٓظي کّ يؼهى «حنکظخد» رَحی آٌْخ ٕٗى‪ٍَ « :‬رََُخ‬
‫ک‬ ‫َخد َٔ ْحن ِل ْک ًَشَ َٔیَُِ ِ ّکی ِٓ ْى اََِ َ‬ ‫ک َٔیُؼَ ِهّ ًُ ُٓ ُى ح ْن ِکظ َ‬ ‫ػهَ ْی ِٓ ْى آیَخطِ َ‬ ‫ٕٓالً ِ ّي ُْ ُٓ ْى یَظْهُٕ َ‬ ‫غ كِی ِٓ ْى ٍَ ُ‬ ‫َٔح ْرؼَ ْ‬
‫یِ حن َل ِکی ُى‪ »ٕٔ۲ :ٕ،‬آٌ طٍٕحص ػـًی رخیي رَحی ػَدْخ طَؿًّ يیٗي ٔ‬ ‫أََضَ حن َؼ ِِ ُ‬
‫ض آیخطُُّ ۖ‬ ‫رّػَری طل‪ٜ‬یم ىحىِ يیٗي‪َٔ « :‬نَ ْٕ َؿؼَ ْهَُخُِ هُ َْآًَخ أ َ ْػ َـ ًِیخ نَوَخنُٕح نَ ْٕ َال كُ ِ ّ‬
‫‪ٜ‬هَ ْ‬
‫ػ ََرِی ۗ هُ ْم ُْ َٕ ِنهَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح ُْيًٖ َٔ ِٗلَخ ٌء ۖ ‪.»44 :4ٔ،‬‬ ‫أَأ َ ْػ َـ ًِی َٔ َ‬
‫‪ ۰‬ـ طٍٕحص حيخو ٔ حنگٕی ح‪ٛ‬هی هَآٌ حٓض؛ هَآٌ ىهیوخ يؼم طٍٕحص حٓض ٔ كَم‬
‫ٓ ِم َٔ َيخ أَى ٍِْی َيخ یُ ْل َؼ ُم ِری َٔ َال رِ ُک ْى‬ ‫حنَ ُ‬
‫ػخ ِيٍَ ُّ‬ ‫آٌ كو‪ُ ٢‬رخٌ ػَری حٓض‪« :‬هُ ْم َيخ ُک ُْضُ ِر ْي ً‬
‫ی َٔ َيخ أَََخ اِ َال ََ ٌِی ٌَ ُيزِی ٌٍ‪.»۲ :4۶،‬‬ ‫اِ ٌْ أَطَزِ ُغ اِ َال َيخ یُٕ َكٗ اِنَ َ‬
‫‪ ۴‬ـ هيحَٔي رّپیخيزَ حيَ کَىِ کّ رًٍُّْٕىْخی ػهًخی یٕٓى حهظيحء کُي ٔ‬
‫َخد َٔ ْحن ُل ْک َى َٔحنُُّز َُٕس َ كَب ِ ٌْ یَ ْکلُ َْ رِ َٓخ‬
‫ک حنَ ٌِیٍَ آط َ ْیَُخ ُْ ُى ْحن ِکظ َ‬ ‫رّطٍٕحص حیًخٌ آٍٔى‪« :‬أُٔنَجِ َ‬
‫ٕٔح ِر َٓخ ِر َکخكِ َِیٍَ ‪.»۴۲ :۶،‬‬ ‫َْئ َُال ِء كَوَ ْي َٔ َک ْهَُخ ِر َٓخ هَ ْٕ ًيخ نَ ْی ُ‬
‫‪ ۲‬ـ ًکَ ؿيیي هَآَی رًّکَ هيیى طٍٕحطی رّْى پیٕٓظّحَي‪َ « :‬يخ یَؤْطِی ِٓ ْى ِي ٍْ ًِ ْک ٍَ ِي ٍْ‬
‫ع ِا َال ح ْٓظ َ ًَؼُُِٕ َٔ ُْ ْى َی ْه َؼزٌَُٕ ‪.»ٕ :ٕٔ،‬‬ ‫ٍَ ِرّ ِٓ ْى ُيلْ يَ ٍ‬
‫ع نَ ُک ْى ِيٍَ حنيّیٍ َيخ‬ ‫ٓٔ ـ ىیٍ حٓالو ٔ حىیخٌ آًٓخَی هزهی رّْى پیٕٓظّحَي‪َ َََ ٗ« :‬‬
‫ٔٗ أ َ ٌْ‬ ‫ٓٗ َٔ ِػی َ‬ ‫‪ْ ٛ‬یَُخ رّ ِار ََْح ِْی َى َٔ ُيٕ َ‬ ‫ک َٔ َيخ َٔ َ‬ ‫‪ ٗٛ‬رَُّٕ ًكخ َٔحنَ ٌِی أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ‬ ‫َٔ َ‬
‫أَهِی ًُٕححنيّیٍ َٔ َال طَظَلَ ََهُٕح كِی ِّ‪.»ٖٔ :4ٕ،‬‬
‫ٔٔ ـ نِٔو حیًخٌ رّهَآٌ ٔ ًّْی حىیخٌ پی٘یٍ ٔ َلی كَم ریٍ حَزیخء َ٘خَّی‬
‫خّللِ َٔ َيخ أ ُ َْ ِِ َل اِنَ ْیَُخ َٔ َيخ أ ُ َْ ِِ َل اِنَٗ اِر ََْح ِْی َى َٔاِ ْٓ ًَخ ِػی َم‬
‫پیٕٓظّگی آٌْخ حٓض‪« :‬هُٕنُٕح آ َيَُخ رِ َ‬
‫ی حنَُ ِزیٌَُّٕ ِي ٍْ ٍَ ِرّ ِٓ ْى َال‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ٕد َٔ ْحْل َ ْٓ َز ِ‬ ‫َٔ ِا ْٓ َلخمَ َٔ َی ْؼوُ َ‬
‫ٔٗ َٔ َيخ أٔطِ َ‬ ‫ٓٗ َٔ ِػی َ‬ ‫ی ُيٕ َ‬ ‫خ‪َ َٔ ١‬يخ أٔطِ َ‬
‫َُلَ ِ َّ ُم رَ ْیٍَ أ َ َك ٍي ِي ُْ ُٓ ْى َََٔلْ ٍُ نَُّ ُي ْٔ ِه ًٌَُٕ ‪»ٖٔ۶ :ٕ ،‬‬
‫= رگٕییي‪« :‬يخ رّهيح حیًخٌ آٍٔىِحیى ٔ رّآٌچّ رَ يخ َخُل ٗيِ ٔ آٌچّ رَ حرَحْیى‬
‫ٔ حًٓخػیم ٔ حٓلخم ٔ یؼوٕد ٔ پیخيزَحٌ حُ كََُيحٌ حٔ َخُل گَىیيِ ٔ (ْىچُیٍ)‬
‫آٌچّ رّيٕٓٗ ٔ ػیٔٗ ٔ پیخيزَحٌ (ىیگَ) حُ ‪َ١‬ف پٍَٔىگخٍ ىحىِ ٗيِ حٓض‪ ٔ ،‬ىٍ‬
‫يیخٌ ْیچ یک حُ آٌْخ ؿيحیٗ هخثم ًَیٕٗیى‪ ٔ ،‬ىٍ رَحرَ كَيخٌ هيح طٔهیى ْٔظیى ‪...‬‬
‫ٕٔ ـ آٌچّ هيحَٔي رًّّْی پیخيزَحٌ كَٓظخىِ كو‪ ٢‬یک «حنکظخد» رٕىِ کّ َْ‬
‫ّللاُ حنَُزِ ِیّیٍَ ُيزَ ّ‬
‫٘ َِِیٍَ‬ ‫غ َ‬ ‫خّ أ ُ َيشً َٔ ِ‬
‫حكيَس ً كَزَؼَ َ‬ ‫پیخيزَی رو٘ی حُ آٌ ٍح كَح گَكظّ‪َ « :‬کخٌَ حنَُ ُ‬
‫حهظَهَلُٕح كِی ِّ‪»ٕٖٔ :ٕ،‬‬ ‫خّ كِی ًَخ ْ‬ ‫ن ِن َیلْ ُک َى َر ْیٍَ حنَُ ِ‬ ‫َخد ِر ْخن َل ّ ِ‬
‫َٔ ُي ٌُْ ٍِِیٍَ َٔأ َ ََِْ َل َي َؼ ُٓ ُى ْحن ِکظ َ‬
‫= يَىو (ىٍ آؿخُ) یک ىٓظّ رٕىَي (ط‪٠‬خىٖ ىٍ يیخٌ آٌْخ ٔؿٕى َيحٗض‪.‬‬
‫رّطيٍیؾ ؿٕحيغ ٔ ‪١‬زوخص پيیي آيي ٔ حهظالكخص ٔ ط‪٠‬خىْخٖ ىٍ يیخٌ آٌْخ پیيح ٗي‪ ،‬ىٍ‬
‫ٕ‪ٖ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ كخل) هيحَٔي‪ ،‬پیخيزَحٌ ٍح رَحَگیوض طخ يَىو ٍح ر٘خٍص ٔ ریى ىُْي ٔ کظخد‬
‫آًٓخَٗ‪ ،‬کّ رّٕٖٓ كن ىػٕص يٗکَى‪ ،‬رخ آٌْخ َخُل ًَٕى طخ ىٍ يیخٌ يَىو‪ ،‬ىٍ‬
‫آٌچّ حهظالف ىحٗظُي‪ ،‬ىحٍٖٔ کُي‪.‬‬
‫ك‪ٜ‬م ىٔحُىِْى يَرٕ‪ ١‬حٓض رّحیٍکّ َٗحی‪ ٢‬كَُْگی ٔ گَحیْٖخی ىیُی‬
‫يظلخٔص ؿخيؼّی ؿِیَسحنؼَد رَكکَ پیخيزَ حٓالو طؤػیَگٌحٍ‪ ،‬رهکّ يٕنّي حَيیّْ٘خی‬
‫حٓاليی ٔ هَآَی ٗي‪« .‬كيحى یٕٓق» ىٍ حیٍ کظخد چُیٍ َظیـّ يیگیَى کّ آیخص هَآٌ‬
‫کَیى طَؿًّی ػَری رَهی آیخص طٍٕحص ٔ حكیخَخ ً ىیگَ کظخدْخی آًٓخَی حٓض ٔ‬
‫ىیٍ حٓالو حٓظًَحٍ حىیخٌ گٌٗظّ ٔ حَ٘ؼخری حُ آٌْخ حٓض کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص يؼـَٕی حُ‬
‫«طٕكیي ٔ َٗیؼض طٍٕحطی‪ ،‬يؼخى حَـیهی‪ ،‬ػوخیي ىیٍ كُیق‪ٍٕٓ ،‬رخص ػوخیي يَ٘کخٌ‬
‫ٔ هٕيیضگَحیی ػَری» ىٍآييِ حٓض‪ .‬ىٍ ًیم‪ ،‬رّرَهی حُ يٓىطَیٍ يزخَی َظَی‬
‫پُيحٍْخی یٕٓق كيحى حٗخٍِ يیٕٗى‪:‬‬
‫ٔ ـ هَآٌ طَؿًّ ٔ َٔوّی ػَری «حنکظخد» حٓض‪ .‬هَآٌ رَهالف حَـیم‪ٔ ،‬كی‬
‫ئظویى ٰانٓی ٔؿخيغطَیٍ کظخد َیٔض‪ (۴ٕ(.‬رًّْیٍ ىنیم‪ ،‬یک ئهًخٌ ٔحهؼی ًَیطٕحَي‬
‫رخ طًٔک رّهَآٌ ٔ پیخيزَ حٓالو حُ حَـیم ٔ ئیق ریَیخُ گَىى؛ ُیَح هَآٌ يلٍٕ‬
‫ىػٕطٖ ٍح حیًخٌ رّهيح ٔ ئیق هَحٍ ىحىِ ٔ پیخيزَ حٓالو ىٍ حیٍ يیخٌ ٔحٓطّی ریٖ‬
‫َیٔض‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬حكٌِٔ رَ هَآٌ‪ ،‬حَـیم َیِ کظخد ئهًخَخٌ يیرخٗي‪ (۴ٖ(.‬هَآٌ کظخد‬
‫ُيیُی حٓض ٔ َّآًٓخَی‪َ٘ ٔ ،‬خَّی ُيیُی رٕىٌ آٌ طليی رخ ُيیُیخٌ حٓض؛ چَح کّ‬
‫حگَ هَآٌ کظخری آًٓخَی ٔ ریٌَٔ حُ ىٓظَّ آٌْخ رٕى رَحی ُيیُیخٌ هخرم كٓى َزٕى طخ‬
‫رظٕحٌ آٌْخ ٍح ىٍ آٍٔىٌ ًْخَُي آٌ رّيزخٍُِ ‪١‬هزیي‪(۴4(.‬‬
‫هَآٌ ىٍرَىحٍَيِی ْیچ ىػٕص ؿيیي ٔ ئظوهی َیٔض‪ (۴۳(.‬ىٍهَآٌ َّٔكی‬
‫ؿيیيی ٔؿٕى ىحٍى ٔ َّهٕى يؼـِِ حٓض‪ (۴۶(.‬ریٖطَ آیخص آٌ حُ يظ٘خرٓخص حٓض ٔ‬
‫ٍحؿغ رّحيٍٕی يخَُي يزيأ‪ ،‬يؼخى‪ ،‬رّٔیژِ ٍٔف‪ ،‬ىحٍحی ػهى حَيکی حٓض‪ (۴۰(.‬ي‪ٜ‬يٍ‬
‫حیٍ ىحَٖ حَيک َیِ «حنکظخد حاليخو» (طٍٕحص) ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص هخ‪« ٙ‬حنکظخد حنًُیَ»‬
‫(حَـیم) حٓض‪ )۴۴(.‬هَآٌ ىیٍ يٕٓی ٔ ػیٔی ٍح رّػُٕحٌ ىیٍ ٔحكي رّػَری طَ٘یغ‬
‫کَىِ حٓض ٔ ْيف آٌ َیِ آيُٕٕ طٍٕحص ٔ حَـیم رّػَدْخ حٓض‪ .‬هَآٌ رخ حیٍکّ‬
‫ْیچ يطهذ ح‪ٟ‬خكّی َٔزض رّىٔ کظخد یخى ٗيِ َيحٍى‪ ،‬حيخ ىٍ ُيخٌ طئیٍ ٔ‬
‫ؿًغآٍٔی‪ ،‬يٕحٍى يظؼيىی رّآٌ حكِٔىِ ٗيِ حٓض کّ ٔحٍى ٗيٌ ٔحژِی «َ‪ٜ‬خٍی»‬
‫ىٍ ْلض آیّی ييَی ٔ حكِٔىِ ٗيٌ آیخص ‪ ٖ۳‬ـ ٖٓ ٍِٕٓ «رَحثض» حُ حیٍ ًََّٕ‬
‫حٓض‪ (۴۲(.‬ك‪َ٠‬ص دمحم َخرـّی رٕى کّ ىٍ هخَٕحىِی َ‪َٜ‬حَی ٍٗي ًَٕى ٔ ىٍ‬
‫ٖ‪ٖ۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫كخ‪ٛ‬هّی ُيخَی ‪ ٕ۳‬طخ ٓ‪ٓ 4‬خنّگی (حُ ُيخٌ حُىٔحؽ رخ هيیـّ طخ ُيخٌ رَحَگیوظّ‬
‫ٗيٌ رّپیخيزَی) طٍٕحص ٔ حَـیم ٍح حُ حٓظخى َ‪َٜ‬حَیحٕ ٍٔهش رٍ َٕكم كَح گَكض ٔ‬
‫هٕى رّىیٍ َ‪َٜ‬حَی ىٍآيي‪ .‬ىٍ حیٍ ييص ‪ٓ ٔ۳‬خنّ‪ ،‬ىٍ يخِْخی ٍي‪٠‬خٌ رًَّْحِ‬
‫حٓظخىٕ ٍٔهّ ىٍ ؿخٍ كَح رّػزخىص ٔ يُخؿخص رخ هيح ي٘ـٕل رٕى ٔ پْ حُ يَگ‬
‫ٍٔهّ رّيوخو ٍیخٓض َ‪ٜ‬خٍحی يکّ ٔ كـخُ‪ ٔ ،‬پْ حُ كٕص رلیَح رٍّیخٓض َ‪ٜ‬خٍحی‬
‫کم ؿِیَسحنؼَد َخیم گَىیي‪)۲ٓ(.‬‬
‫پیخيزَ حکَو پیٖ حُ رؼؼض َ‪َٜ‬حَی رٕى ٔ ىٍ ييص ٕٓ ٓخل رّػُٕحٌ طخؿَی‬
‫رَؿٔظّ ٔ ریٍحنًههی يیخٌ ٗخو ٔ یًٍ رّکخٍ طـخٍص ي٘ـٕل رٕى ٔ ريیٍطَطیذ‪ ،‬رخ‬
‫ُرخٌ كًیَی ٔ آٍحيی کّ ُرخٌ يَىو یًٍ ٔ ٗخو رٕى‪ ،‬آُٗخ گَىیي‪ (۲ٔ(.‬آٌ ك‪َ٠‬ص‬
‫پْ حُ رؼؼض َیِ ُْگخو ٗک ىٍ هَآٌ‪ ،‬يؤيٍٕ رّيَحؿؼّ رّحْم کظخد ٔ حٓخطیي‬
‫َ‪َٜ‬حَیحٕ رٕى ٔ حیٍ هٕى رٓظَیٍ ىنیم حٓض رَ حیٍکّ هيحَٔي هَآٌ ٍح يؼـِِ ٔ‬
‫ىنیم رَ َزٕص پیخيزَ هَحٍ َيحىِ حٓض؛ ُیَح ٗک ٔ طَىیي كخنظی ٍٔحَی ٔ ىٍَٔی‬
‫حٓض کّ رخ حیًخٌ پیخيزَ رَّزٕص هٕیٖ ٔ يؼـِِ رٕىٌ هَآٌ ٓخُگخٍی َيحٍى‪(۲ٕ(.‬‬

‫كيحى يیگٕیي ىیٍ حٓالو كخهي ىػٕص ؿيیي ٔ ئظوم حٓض؛ ُیَح ٍٓخنض پیخيزَ‬
‫حٓالو ىٍ ٍحٓظخی ْيحیض ػَدْخ رّٕٓی حیًخٌ رّکظخد يويّ ٔ رّىیگَ ٓوٍ‪،‬‬
‫ىػٕص رّىیٍ يٕٓی ٔ ػیٔی ٔ ػًم رَ حٓخّ ىٓظٍٕحص طٍٕحص ٔ حَـیم رٕى ٔ حیٍ‬
‫ًْخٌ کخٍی رٕى کّ َ‪ٜ‬خٍحی رُیحَٓحثیم پیٖ حُ ػ‪ َٜ‬پیخيزَ حٓالو حَـخو‬
‫يیىحىَي‪ (۲ٖ(.‬رُخرَحیٍ‪ ،‬رخ طٕؿّ رّحیٍکّ يؼـِِی کخيم ٔ يطهن َِى ئیق ٔ ىٍ‬
‫حَـیم حٓض ٔ هَآٌ َیِ رّىیٍ َ‪َٜ‬حَیض ٔ حیًخٌ رّئیق ىػٕص يیکُي‪ ،‬ىیٍ‬
‫َ‪َٜ‬حَیض هخطىحالىیخٌ ٔ ئیق هخطىحالَزیخء ٔ حَـیم کخيمطَیٍ ٔ ؿخيغطَیٍ کظخد‬
‫آًٓخَی حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬رَحٓخّ َظَیّی یٕٓق كيحى‪َّ ،‬ىیٍ حٓالو ىیٍ ئظوم ٔ‬
‫َٔن کُُيِی حىیخٌ پی٘یٍ حٓض ٔ َّپیخيزَ حٓالو هخطىحالَزیخء حٓض ٔ َّهَآٌ کخيمطَیٍ‬
‫کظخد آًٓخَی حٓض‪)۲4(.‬‬
‫یٕٓق كيحى رخ حیٍکّ پیَحيٌٕ هَآٌ ٓوُخٌ يظلخٔطی ٍح يطَف ًَٕىِ حٓض؛ ح ّيخ‬
‫حىػخی ح‪ٛ‬هی حٔ ىًٍّْی آػخٍٕ کّ رّٗيص ٔ رخ طًٔک رّآیخص هَآٌ آٌ ٍح پیگیَی‬
‫يیکُي حیٍ حٓض کّ هَآٌ چیِی ؿِ ىػٕص رَّ‪َٜ‬حَیض َیٔض‪ .‬رًّْیٍ ىنیم‪ ،‬حٔ رخ‬
‫ٔؿٕى آػخٍ يظؼيى ىیگَی کّ ىٍ حیٍ ُيیُّ َگخٗظّ حٓض‪ ،‬یک ؿهي کظخد رٍِگ ٔ‬
‫كـیى ٍح رخ َخو «حنوَآٌ ىػٕس حنُ‪َٜ‬حَیش» رًّْیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٖ۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ هخطًّ‪ :‬یخىآٍٔی يیکُیى کّ َظَحص یٕٓق كيحى ٍى ٗيِ حٓض‪ .‬حكًي ػًَحٌ‬
‫کظخری طلض ػُٕحٌ «حنوَآٌ ٔ حنًٔیلیش كیحنًیِحٌ» ىٍ َوي کظخد یٕٓق كيحى َگخٗظّ‬
‫ٔ رّ‪ ٍٕ١‬يل‪ٜ‬م حیٍ هًٔض حُ حىػخی حٔ ٍح َوي ًَٕىِ حٓض‪(۲۳(.‬‬

‫ًْبىُبی ؽکوذ پٌغن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ حَـیم يظی‪ ،‬رخد پُـى‪ ،‬آیخص ‪ ٔ۰‬ـ ‪ٔ۲‬‬
‫ٕ ـ حَـیم یٕكُخ‪ ،‬ك‪ٜ‬م ْ٘ظى‪.‬‬
‫ٖ ـ « َی ُٓ َِٕ حُٔحنکخثیٍ» = ْٕحالٓى حنٌّٖ حُ‪١‬هن كٗحنظٍّٕحص ػهٗ ّ‬
‫ّللا ٓزلخَّ ٔ طؼخنٗ‪ .‬حٔكٗ حنٗ‬
‫يٕٓٗ ػهٗ ؿز ٍم كٍٕیذ‪« .‬حنًُـي»‪ .‬ىٍ ُرخٌ ػزَٖ «یِٕٓ» کّ رّيؼُٗ «ْٔظى» حٓض‪ ،‬يؼخىل نلع‬
‫«هللا» [ىٍ ػَری] ٔ «هيح» [ىٍ پخٍٓی] ح‪١‬الم يٕٗٗى‪ .‬چگَّٕگٗ ٓوٍ گلظٍ "یِٕٓ" رخ يٕٓٗ‬
‫رَ َٓ کِٕ «كٍٕیذ» ىٍ ك‪ٜ‬م ٕٓو کظخد «هَٔؽ» رخنظل‪ٜ‬یم آييِ حٓض‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ َُ‪ ٕٜٙ‬ؿًغ َ‪ ٚ‬رّػزخٍطی ح‪١‬الم يٕٗٗى کّ رئٌ َیخُ رّطؤٔیم‪ ،‬طلٔیَ ٔ هَیُّ‬
‫رّ‪َٛ ٍٕ١‬یق ٔ ئظویى رَ يٕ‪ٕٟ‬ػٗ ىالنض کُي ٔ ریٖ حُ یک يؼُٗ حُ آٌ حٓظُزخ‪َٕ٘ ١‬ى‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ يزخكغ كٗ ػهٕو حنوَآٌ‪ :‬يُخع رٍ ههیم حنوطخٌ (و ٕٓ‪ ْ ، ٔ4‬م)‬
‫‪ ۶‬ـ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۳ٓ ٙ ،‬؛ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۰ٕ ٙ ،‬؛ طلٔیَ کزیَ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۴ٕ ٙ ،۰‬؛‬
‫حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ4 ٙ ،4‬؛ حنيٍ حنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٔ4۳ ٙ ،‬؛ نزخد حنظؤٔیم‪ ،‬ؽ ٔ‪ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ4‬؛ طلٔیَ حرٍکؼیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۳ٔ۰ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۳ ٙ ،‬؛ يُخْم حنؼَكخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪۰۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰‬ـ حنُکض ٔحنؼیٌٕ‪ ،‬ؽ ‪ ٖ۶۲ ٙ ،‬؛ يظ٘خرّحنوَآٌ‪ ٕٓ ٙ ،‬؛ حنزلَ حنًلی‪ ، ٢‬ؽ ٕ‪ٖ۴ٕٙ ،‬‬
‫‪ ۴‬ـ حنزلَ حنًلی‪ ، ٢‬ؽ ٕ‪ ٖ۴ٔ ٙ ،‬؛ ُحىحنًٔیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٖ۳ٓ ٙ ،‬؛ حنظزیخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖ۲۳ ٙ ،‬‬
‫؛ يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۰ٓٓ ٙ ،‬؛ ٍٔف حنًؼخَٗ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۰ ٙ ،‬؛ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۰4 ٙ ،‬؛‬
‫حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ ‪ 4 ٙ‬؛ حنُکض ٔ حنؼیٌٕ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٖ۶۲ ٙ ،‬؛ يلَىحص ٍحؿذ‪ ٕٔ۰ ٙ ،‬؛ رلٕع‬
‫كٗطخٍین حنوَآٌ ٔ ػهٕيّ‪ٕ۲ٓ ،‬‬
‫‪ ۲‬ـ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۳۶ ٙ ،‬؛ طلٔیَحنوخٌُ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕٔ۰ ٙ ،‬حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۳ ٙ ،‬؛ يُخْم‬
‫رلٕع كٗ طخٍین حنوَآٌ ٔ ػهٕيّ‪ٕ۲ٔ ٙ ،‬‬ ‫ٌ‬ ‫حنؼَكخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٕ۰۰ ٙ ،‬؛‬
‫ٓٔ ـ طلٔیَ کزیَ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۴ٕ ٙ ،۰‬؛ يُخْم حنؼَكخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٕ۰4 ٙ ،‬؛ حنزلَ حنًلی‪ ، ٢‬ؽ ٕ‪،‬‬
‫‪ ٖ۴ٔ ٙ‬؛ طؤٓیْ حنظويیْ‪ ٕٔ۲ ٙ ،‬؛ ػهٕو حنوَآٌ ـ كکیى‪ٕٔ۰ ٙ ،‬‬
‫ٔٔ ـ حنيٍ حنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٔ4ٕ ٙ ،‬؛ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۰ٕ ٙ ،‬؛ حنظؤٔیم كٗ يؼخَٗ‬
‫حنظُِیم‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕٔ۶ ٙ ،‬؛ حنزلَ حنًلی‪ ، ٢‬ؽ ٕ‪ ٖ۴ٔ ٙ ،‬؛ حالکهیم‪ ٔٔ ٙ ،‬؛ حنـخيغ الكکخو‬
‫حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ‪ٔ4 ٙ ،4‬؛ كظق حنويیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ 4۶۴ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٖ ٙ ،۳‬؛ حنظزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۲۳‬؛ حنُکض ٔحنؼیٌٕ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٖ۶۲ ٙ ،‬؛ يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪۰ٓٓ ٙ ،‬‬
‫ٕٔ ـ طلٔیَ کزیَ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۴ٕ ٙ ،۰‬؛ حنًُخٍ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۶4 ٙ ،‬؛ حنظلَیَ ٔ حنظُٕیَ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۳۶‬؛ ػهٕو هَآٌ‪ٔ۶۲ ٙ ،‬‬
‫‪ٖ۰۳‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫ٖٔ ـ كظق حنويیَ‪ ،‬ؽ ٖ‪4۶۲ ٙ ،‬‬

‫‪ ٔ4‬ـ طلٔیَ کزیَ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۴ٖ ٙ ،۰‬؛ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۰۳ ٙ ،‬؛ حنيٍحنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ44‬؛ كظق حنويیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ 4۶۴ ٙ ،‬؛ يؼخنى حنظُِیم‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕ۰۴ ٙ ،‬؛ حنًُخٍ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۶4 ٙ ،‬؛‬
‫حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ ‪ 4 ٙ ،‬؛ حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٖٔ ٙ ،4‬؛ حنًلٍَ حنٕؿیِ‪ ،‬ؽ ٔ‪4ٓٔ ٙ ،‬‬
‫؛ ُحى حنًٔیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٖ۳ٔ ٙ ،‬؛ ٍٔف حنؼخَٗ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۴ٔ ٙ ،‬؛ يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۰ٓٓ ٙ ،‬؛‬
‫حنُکض ٔ حنؼیٌٕ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٖ۶۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٔ۰۳ ٙ ،‬‬
‫ّ‬
‫‪ ٔ۶‬ـ حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ ٔ4 ٙ ،4 ٙ ،‬؛ حنًلی‪ ٢‬كیحنهـش‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٖ۴ٔ ٙ ،‬؛ حنُکض ٔ‬
‫حنؼیٌٕ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٖ۲۶ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۰4 ٙ ،‬؛ حنزلَ حنًلی‪ ،٢‬ؽ ٕ‪ ٖ۴ٔ ٙ ،‬؛ ُحىحنًٔیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ،ٖ۳‬نزخد حنظؤٔیم‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕٔ۶ ٙ ،‬؛ كظق حنويیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ 4۶ٔ ٙ ،‬؛ حنيٍ حنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٔ4۳ ٙ ،‬‬
‫؛ حنظزیخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٖ۲۳ ٙ ،‬؛ يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۰ٓٓ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪4ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۰4 ٙ ،‬؛ حنيٍحنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٔ44 ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ 4 ٙ ،‬؛‬
‫ٍٔف حنًؼخَٗ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ حنًُخٍ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۶۳ ٙ ،‬؛ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۳۶ ٙ ،‬؛ هَآٌ ىٍ حٓالو‪4۳ ٙ ،‬‬
‫ٕٓ ـ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۳۲ٕ ٙ ،‬؛ حنُکض ٔحنؼیٌٕ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ، ٖ۰ٓ ٙ ،‬حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪4 ٙ ،‬‬
‫ٕٔ ـ حنزلَ حنًلی‪ ،٢‬ؽ ٕ‪ ٖ۴ٕٙ ،‬؛ حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۳ ٙ ،4‬؛ كظق حنويیَ‪ ،‬ؽ‬
‫ٔ‪ ، ٖ۶۲ ٙ ،‬حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ 4 ٙ ،‬؛ حنظزیخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٖ۲۳ ٙ ،‬؛ يلَىحص ٍحؿذ‪ٕ۶ٔ ٙ ،‬‬
‫ٕٕ ـ ؿؼلَ ٓزلخَی ‪ ،‬يهم ٔ َلم‪.‬‬
‫ٖٕ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ حنظزیخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٖ۲۶ ٙ ،‬؛ يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۰ٓٓ ٙ ،‬؛ حنک٘خف‪ ،‬ؽ ٔ‪ٖٖٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ يلَىحص ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَی‪.‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ هَآٌ ىٍ حٓالو‪44 ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ طؤٓیْ حنظويیْ‪َ ،ٕٓٔٙ ،‬وم حُ يظ٘خرّحنوَآٌ‪ ،‬ػيَخٌ دمحم ٍٍُُٔ‪۶۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ حنًُخٍ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٔ۶۴ ٙ ،‬‬
‫ٖٓ ـ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪۴۶ ٙ ،‬‬
‫ٖٔ ـ حنُخٓن ٔحنًُٕٔم‪ ،‬حرٍٓاليّ‪4 ٙ ،‬‬
‫*حنُخٓن ٔحنًُٕٔم‪ ٔ۳ ٙ ، َُْٖ ،‬؛ حنُخٓن ٔحنًُٕٔم‪َ ،‬لخّ‪ ۳ٙ ،‬؛ َخٓن حنوَآٌ ٔ‬
‫ئُٕهّ‪ ،‬حرٍؿُٕٖ‪ ٕٔ۶ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪۶۶ٙ ،‬‬
‫ٕٖ ـ طلٔیَ کزیَ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٕٕ۰ ٙ ،‬؛ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٕ۰۲ ٙ ،‬؛ * َخٓن حنوَآٌ ٔ ئُٕهّ‪،‬‬
‫حرٍؿُٕٖ‪ٔٓ4 ٙ ،‬‬
‫ٖٖ ـ حنظًٓیي‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٕ۰۲ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۶۴ ٙ ،‬؛ حنظزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٖ۲4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ4‬ـ حنزَْخٌ‪ ،‬ؽٕ‪ ٖ۶ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽٖ‪ ۶۰ ٙ ،‬؛ حنُخٓن ٔحنًُٕٔم‪ ،‬حرٍٓاليّ‪4ٖ۳ ٙ،‬‬
‫‪ ٖ۳‬ـ حنزیخٌ‪ ،‬ؽٕ‪ٖ۶ ٙ ،‬‬
‫‪ٖ۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٖ۶‬ـ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖٔ۰ ٙ ،‬‬

‫‪ ٖ۰‬ـ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٔٓ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۴‬ـ طلٔیَحنؼیخٗٗ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٔ۰ٙ ،‬؛ حنظلٔیَ ٔحنًلٌَٔٔ‪ ،‬ؽٔ‪۲ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ حٓزخد حنُِٔل‪ٔ۶ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ 4‬ـ يوييشٌ كٗ ح‪ٕٛ‬ل حنظلٔیَ‪ ٔ۶ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٔٓ۴ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ هَآٌ ىٍ حٓالو‪4۳ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ 4‬ـ حنزَْخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕ۲۰ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕ۶۰ ٙ ،‬؛ يُخْم حنؼَكخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕ4۴ ٙ ،‬؛‬
‫ٍَٕ حالر‪ٜ‬خٍ‪4۴ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ 4‬ـ ىٍ آٌ يٕهغ ُیيرٍ ػخرض ٕٕ ٓخنّ رٕى‪ ،‬يٍٕ٘ٓ حٓض ىٍ رخُپٔیٍ ٍُْٔخٖ ػًَ ٓیّي‬
‫کخطذ ٖٔ رٕى‪.‬‬
‫‪ 44‬ـ طخٍین حرٍحالػیَ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۴۶ ٙ ،‬پطَٔٗلٔکٗ‪ٔٔ4 ٙ ،‬‬
‫‪ 4۳‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ 4۶‬ـ «حرٍَيیى»‪ " :‬حنلَٓٓض " ‪ٕ۶ ٙ‬‬
‫‪ 4۰‬ـ دمحم رٍ حًٓخػیم روخٍی‪ٛ :‬لیق روخٍی‪ ،‬ؽ‪ٔ۶۴ٙ ،۴‬‬
‫* ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی‪ٛ :‬لیق ئهى‪ ،‬ؽٕ‪ٔٓ۰۳ٙ ،‬‬
‫* ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی‪ٛ :‬لیق ئهى‪ ،‬ؽٖ‪ٖٔٔ۰ٙ ،‬‬
‫* حكًي رٍ كُزم‪ :‬ئُي حكـًي‪ ،‬ؽٔ‪.ٕٖ ٙ،‬‬
‫* حكًي رٍ كُزم‪ :‬ئُي حكـًي‪ ،‬ؽ‪.ٖٕٔٙ ،۳‬‬
‫* حكًي رٍ كُزم‪ :‬ئُي حكـًي‪ ،‬ؽ‪.ٔ۴ٖٙ ،۳‬‬
‫‪ 4۴‬ـ دمحم رٍ حًٓخػیم روخٍی‪ٛ :‬لیق روخٍی‪ ،‬ؽ‪.ٔ۶۴ٙ ،۴‬‬
‫* ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی‪ٛ :‬لیق ئهى‪ ،‬ؽ‪.ٔ۶۰ٙ ،4‬‬
‫* ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی‪ٛ :‬لیق ئهى‪ ،‬ؽ‪.ٔٔ۶ٙ ،۳‬‬
‫ػزيحنَكًٍ ٓیٕ‪١‬ی‪ :‬حنيٍ حنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽٔ‪.ٕ۳۴ٙ ،‬‬
‫ّ‬ ‫‪ 4۲‬ـ ؿاللحنيّیٍ‬
‫ػزيحنَكًٍ ٓیٕ‪١‬ی‪ :‬حنيٍ حنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽٔ‪.ٕ۳۴ٙ ،‬‬
‫ّ‬ ‫ٓ‪ ۳‬ـ ؿاللحنيّیٍ‬
‫* حكًي رٍ ػهی ػٔوالَی‪ :‬كظق حنزخٍی‪ ،‬ؽٕٔ‪.ٕٔ۰ٙ ،‬‬
‫* حًٓخػیم حرٍػًَ حرٍکؼیَ‪ :‬طلٔیَ حرٍکؼیَ‪ ،‬ؽٖ‪.ٕ۶ٔٙ ،‬‬
‫* ٓیيْخٗى رلَحَی‪ :‬حنزَْخٌ‪ ،‬ؽٕ‪ٖ۰ ٙ،‬ـ‪.ٖ۶‬‬
‫ٔ‪ ۳‬ـ ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ‪١‬ی‪ :‬حالطوخٌ كی ػهٕو حنوَآٌ‪ ،‬ؽٖ‪۴ٔٙ ،‬ـٕ‪.۴‬‬
‫ٕ‪ ۳‬ـ يیَُح دمحم کً٘یَٖ ىْهٕٖ‪ :‬يُظوذ کُِحنؼًخل‪ ،‬ؽٕ‪( .۳ٓٙ ،‬حكًي رٍ كُزم)‬
‫ػزيحنَكًٍ ٓیٕ‪١‬ی‪ :‬حالطوخٌ كی ػهٕو حنوَآٌ‪ ،‬ؽٖ‪.۴ٕٙ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫ٖ‪ ۳‬ـ ؿاللحنيّیٍ‬
‫‪ ۳4‬ـ ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی‪ٛ :‬لیق ئهى‪ ،‬ؽٕ‪.ٔٓ۰۳ٙ ،‬‬
‫ػزيحنَكًٍ ىحٍيی‪ ٍُٓ :‬ىحٍيی‪ ،‬ؽٖ‪.ٔ444ٙ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫* ػزيهللا رٍ‬
‫* حرٕىحٔى‪ٓ ،‬هیًخٌ رٍ حٗؼغ‪ ٍُٓ ،‬حرٕىحٔى‪ ،‬ؽٕ‪.ٕٕٖٙ ،‬‬
‫‪ ۳۳‬ـ ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی‪ٛ :‬لیق ئهى‪ ،‬ؽٕ‪.۰ٕ۶ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۶‬ـ حكًي رٍ كُزم‪ ،‬ئُي حكـًي‪ ،‬ؽ‪.ٕٔ۲ٙ ،۳‬‬
‫‪ٖ۰۰‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫‪ ۳۰‬ـ حكًي رٍ كُزم‪ ،‬ئُي حكـًي‪ ،‬ؽ‪.ٖٕٔٙ ،۳‬‬

‫ػزيحنَكًٍ ٓیٕ‪١‬ی‪ :‬حالطوخٌ كی ػهٕو حنوَآٌ‪ ،‬ؽٕ‪.۰ٕٙ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫* ؿاللحنيّیٍ‬
‫* دمحمْخىی يؼَكض‪ٛ :‬یخَش حنوَآٌ يٍ حنظلَیق‪ٔ۰ٔٙ ،‬ـٓ‪ٔ۰‬‬
‫ػزيحنَكًٍ ٓیٕ‪١‬ی‪ :‬حالطوخٌ كی ػهٕو حنوَآٌ‪،‬ؽ ٔ‪.ٔ۴4ٙ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫‪ ۳۴‬ـ ؿاللحنيّیٍ‬
‫* كخکى َی٘خرٍٕی‪ ،‬دمحم رٍ ػزيهللا‪ ،‬حنًٔظيٍک‪ ،‬ؽٕ‪ٖٖٔٙ ،‬ـٖٖٓ‬
‫ػزيحنَكًٍ ٓیٕ‪١‬ی‪ :‬حنيٍ حنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽٖ‪.ٕٓ۲ٙ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫* ـ ؿاللحنيّیٍ‬
‫‪ ۳۲‬ـ يخنک رٍ حَْ‪ ،‬حنًٕ‪١‬ؤ‪ ،‬طلوین دمحم كٕحى ػزيحنزخهی (هخَِْ‪ٔ۲۳ٔ ،‬و) ؽٕ‪۴ٕ4ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۶‬ـ حرٍهطیذ‪ ،‬دمحم ػزيحنهطیق‪ ،‬حنلَهخٌ‪ ۳ٓ ٚٛ ،‬ـ ٕ‪۳‬‬
‫ٔ‪ ۶‬ـ ىٍ روٖ رؼيی هٕحْیى گلض‪ :‬حٓـظـلخ‪ ّٟ‬ىٍ يٍٕىی گلظّ يیٕٗى کّ ٍٔحیخص كَحٔحٌ‬
‫ٔحٍى ٗيِ رخٗي ٔنی رَّٓكي طٕحطَ هطؼی ََٓیيِ رخٗي‪ٔ .‬نی طٕحطَ ىٍ يٍٕىی حٓض کّ کؼَص‬
‫ٍٔحیخص رّكيی حٓض کّ يٕؿذ هطغ ٔ یویٍ يیگَىى‪ .‬ؿِحیَی‪ ،‬حالَٕحٍ حنُؼًخَیش‪ ،‬ؽٕ‪ٖ۳۰ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۶‬ـ ؿِحیَی‪ٓ ،‬یي َؼًض هللا‪ٍٓ ،‬خنّ يُزغ حنلیخس‪۰ٓٙ ،‬ـ‪.۶۴‬‬
‫ٖ‪ ۶‬ـ يليع ٍَٕی‪ ،‬يیَُح كٔیٍ‪ ،‬ك‪ٜ‬م حنوطخد كی طلَیق کظخد ٍد حالٍرخد‪ ،‬يوييّی‬
‫ٕٓو‪ٕ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶4‬ـ كی‪ ٞ‬کخٗخَی‪ ،‬يال يلٍٔ‪ ،‬حنٕحكی‪ ،‬ؽٕ‪.ٕ۰4ٙ ،‬‬
‫* كی‪ ٞ‬کخٗخَی‪ ،‬يال يلٍٔ‪ ،‬حنٕحكی‪ ،‬ؽ‪ٔ۰۴ٓٙ ،۲‬ـٔ‪.ٔ۰۴‬‬
‫* كی‪ ٞ‬کخٗخَی‪ ،‬يال يلٍٔ‪ ،‬حنٕحكی‪ ،‬ؽ‪. ٔ۰۴ٔٙ ،۳‬‬
‫‪ ۶۳‬ـ ٗین يلیي‪ ،‬حالٍٗخى‪ ،‬ؽٕ‪.ٖ۴۶ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۶‬ـ کظخد ك‪ٜ‬م حنوطخد ىحٍحی ّٓ يوييّ ٔ ىٔحُىِ ك‪ٜ‬م ٔ یک هخطًّ حٓض‪ :‬ىٍ يوييّی‬
‫َؤض ٍٔحیخص ؿًغ ٔ طؤنیق هَآٌ ٍح کّ حُ َظَ يظٍ يوظهق ٔ گَٕخگٌٕحَي‪ ،‬یخىآٍٔ يیٕٗى ٔ‬
‫يظٌکَ يیگَىى کّ ؿًغ ٔ طؤنیق هَآٌ ْىگٌٕ رخ طؤنیق ىیگَ کظذ ًَیرخٗي‪ ،‬ىٍ َظیـّ ًَیطٕحٌ َظى‬
‫ٔ طَطیزی کّ ىٍ ىیگَ يٕأنلخص حٓض ىٍ هَآٌ حَظظخٍ ىحٗض‪.‬‬
‫* ىٍ يوييّی ىٔو حَٕحع طـییَ ٔ طلَیق يظ‪ ٍٕٜ‬ىٍ هَآٌ ٍح ریخٌ يیىحٍى‪.‬‬
‫* ىٍ يوييّی ٕٓو گلظخٍ رٍِگخٌ ػهًخی ٗیؼّ ٍح ىٍ حیٍرخٍِ َوم ٔ حكیخَخ ً َوي يیکُي‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٕٜ‬ل ىٔحُىِگخَّ‪:‬‬
‫ك‪ٕٜ‬ل ىٔحُىِگخَّ ىٍ ٔحهغ ىالیم حػزخطی حٔ ٍح ط٘کیم يیىْي کّ رَّٗف ُیَ حٓض‪:‬‬
‫كه كٖل اّل ييػی آٌ حٓض کّ کظذ گٌٗظّ طلَیق گَىیيِ ٔ َْ آٌچّ ىٍ حيى ٓخنلّ ٍم ىحىِ‬
‫ىٍ حیٍ حيض َیِ ٍم هٕحْي ىحى‪.‬‬
‫* كه كٖل كّم گْیل‪َ« :‬لِٕی ؿًغ ٔ طؤنیق هَآٌ کّ پْ حُ پیخيزَ حَـخو گَكض‪١ ،‬زؼخ ً‬
‫ئظهِو حكظخىِگی رَهی آیخص ٔ کهًخص یخ ؿخ رّؿخیی آٌْخ يیگَىى»‪.‬‬
‫ُّٓض ٍح پیَحيٌٕ ٍٔحیخص طلَیق کّ ىٍ کظذ كيیؼی‬ ‫* كه كٖل ٍْم طٕؿیٓخص رٍِگخٌ حْم ُ‬
‫آَخٌ آييِ‪ ،‬یخىآٍٔ يیٕٗى‪.‬‬
‫* كه كْٖل چِبه ّ پٌظ ّ ِّ گْیل‪َْ :‬یک حُ کٔخٌ يخَُي ػهی ٔ ػزيهللا رٍ ئؼٕى ٔ حری‬
‫رٍ کؼذ‪ ،‬رَحی هٕى ي‪ٜ‬للی گَىآٍٔىِ رٕىَي کّ ‪١‬زؼخ ً رخ یکيیگَ حهظالف ىحٗظّحَي‪.‬‬
‫* كه كٖل ُلزن گٕیي‪« :‬ػؼًخٌ رَهی آیخطی ٍح کّ ي‪ٜ‬هلض َيیيِ حُهَآٌ كٌف ًَٕىِ حٓض»‬
‫‪ٖ۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫* كه كٖل ُْزن ٍٔحیخص كٕ٘یّی ػخيّ ٍح ٗخْي آٍٔىِ حٓض‪.‬‬

‫* كه كٖل ًِن حُ کؼذحالكزخٍ ٍٔحیظی َوم يیکُي کّ ىٍ ك‪ ٍٕ٠‬يؼخٔیّ گلظّ‪« :‬يٕحنیي پیخيزَ‬
‫ٔ ػظَص حٔ ٍح ىٍ ٕ‪ ۰‬کظخد آًٓخَی هٕحَيِ حٓض»‪َ .‬یِ حُ ٔی ٍٔحیض يیکُي حٓخيی ىٔحُىِ حيخو‬
‫ٍح ىٍ طٍٕحص هٕحَيِ‪ ،‬کّ ٍحٔی هزَ (ْ٘خو ىٓظٕحثی) حُ یک یٕٓىی رَّخو "ػؼٕ رٍ حٕٔٓ" کّ ىٍ‬
‫كیَِ (َٗٓی َِىیک کٕكّ ىٍ ػَحم) رخ حٔ يالهخص کَىِ‪ ،‬ىٍ حیٍرخٍِ ٓئحل يیکُي‪ .‬حٔ َیِ ط‪ٜ‬يین‬
‫کَىِ َٔخو ىٔحُىِ حيخو ٍح رّنـض «ػزَی» رَحی حٔ يیًَٗى (کّ ریٖطَ رّٕٗهی يیيخَي) آٌگخِ‬
‫يليع ٍَٕی َظیـّ يیگیَى‪« :‬چگَّٕ يیٕٗى کّ َخو ىٔحُىِ حيخو ىٍ ٕ‪ ۰‬کظخد آًٓخَی حُ ؿًهّ‬
‫طٍٕحص آييِ رخٗي ٔنی ىٍ هَآٌ (کّ ‪ٍَٟٔ‬ص ریٖطَی حهظ‪٠‬خء يیکُي) َیخييِ رخٗي!»‬
‫* كه كٖل كُن حهظالف هَحثخص ٍح ٗخْي آٍٔىِ حٓض‪.‬‬
‫* كه كٖل یبىكُن ٍٔحیخطی آٍٔىِ کّ رّگًخَٖ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬کهی رَ طلَیق هَآٌ ىالنض ىحٍَي‪.‬‬
‫* كه كٖل كّاىكٍ ٍٔحیخطی آٍٔىِ کّ رَ يٕحٍى طلَیق رخنو‪ ٕٜٙ‬حٗخٍص ىحٍَي‪.‬‬
‫* كهفبروَی کزبة‪ :‬حىنّی يُکَیٍ طلَیق ٍح آٍٔىِ ٔ يُخهّ٘ ًَٕىِ حٓض‪ .‬رخالهَِ ْى‬
‫ٗو‪ٜ‬یض ٔ ْى ؿخیگخِ ػهًی ٔ ْى کظخد يليع ٍَٕی آٌهيٍ حًْیض ىحٗض کّ حُ ًْخٌ آؿخُ‬
‫ػهًخی ٗیؼّ رّطؤنیق کظخدْخی ىٍ يوخرهّ رخ حیٍ حػَ ىٓض ُىَي ٓیي ْزشحنيّیٍ َٗٓٓظخَی يیگٕیي‪:‬‬
‫«كُِٕ ْىچٌٕ ىٍیخی هَٔٗخٌ‪ ،‬ػهیّ كخؿی ٍَٕی ٔ کظخد حٔ رّطال‪١‬ى ىٍ آيي ٔ يـهْ ٔ‬
‫يللهی َزٕى کّ ػهیّ حٔ َؤَٗي ٔ رخ ُرخٌْخی رََيِ ٔ ػزخٍحطی طُي حٔ ٍح يٍٕى َکْٕٖ ٔ ياليض‬
‫هَحٍ َيُْي ٔ ‪ٕ١‬كخٌ ًٓٓگیُی ػهیّ حٔ َٓ طخ َٓ كُِٕ ٍح كَح گَكظّ رٕى»‬
‫حُ ؿًهّ ٗین يلًٕى طَٓحَی ىٍ ٓخل ٕٖٓٔ (ْ م) ٍىّیّی رَّخو «ک٘ق حالٍطیخد ػٍ‬
‫ی‪‎‬تًَام‪«‎‬الجْاب‪‎‬عي‪‎‬‬‫طلَیق حنکظخد» رَ آٌ َگخٗض؛ ٔ يليع ٍَٕی َیِ ىٍ پخٓن رّآٌ‪ٍٓ ،‬خنّ‪‎ ‎‬‬
‫ػثِات‪‎‬کؼف‪‎‬االرتیاب»‪‎‬را‪‎‬تألیف‪‎‬کزد‪‎ّ‎‬رَ َظَحص پی٘یٍ هٕى پخی كَ٘ى؛ یخ َظَ هٕى ٍح طَ٘یق‬
‫کَى ٔ کٕٗیي طخ ٕٓءطلخْىْخی پیٖآييِ ٍح رَ‪َ١‬ف ٓخُى‪ .‬حٔ ىٍرخٍِی حیٍ ٍٓخنّ گلظّ کّ ٍ‪ٟ‬خیض‬
‫َيحٍى کٔی پیٖ حُ هٕحَيٌ ٍٓخنّ‪ ،‬کظخد «ك‪ٜ‬م حنوطخد» ٍح روٕحَي ٔ حیٍ ٍٓخنّ رّيُِنّی‬
‫طکًهّی کظخد ك‪ٜ‬م حنوطخد حٓض‪.‬‬
‫يخَُي ٗین يلًٕى طَٓحَی‪ ،‬طؼيحى ُیخىی حُ ػهًخی ٗیؼّ‪ٍ ،‬ىّیّْخی رَ کظخد ٍَٕی َٕٗظّحَي‪:‬‬
‫*ک٘ق حالٍطیخد كی ػيو طلَیق کظخد ٍد حالٍرخد طؼَیق يؼَد طَٓحَی (و ٖٖٔٔ‪ ْ ،‬م)‬
‫*كلع حنکظخد حنَ٘یق ػٍ ٗزٓش حنوٕل رخنظلَیق طؤنیق ٓیي دمحم كٔیٍ َٗٓٓظخَی (و ‪)ٖٔٔ۳‬‬
‫* طُِیّ حنظُِیم طؤنیق ػهیَ‪ٟ‬خ كکیى هَٔٔحَی طخٍین چخپ ٔ‪ ْ ،ٖٔ۰‬م)‬
‫* حنلـش ػهی ك‪ٜ‬م حنوطخد كی حرطخل حنوٕل رظلَیق حنکظخد طؤنیق ػزيحنَكًٍ دمحمی ْیيؿی‬
‫طخٍین چخپ ٕ‪ ْ ،ٖٔ۰‬م)‬
‫* حنزَْخٌ ػهی ػيو طلَیق حنوَآٌ (رَْخٌ ٍٍٔٗ) طؤنیق يیَُح يٓيی رَٔؿَىی طخٍین‬
‫چخپ ‪ ْ ،ٖٔ۰4‬م)‬
‫* آالء حنَكیى كی حنَى ػهی طلَیق حنوَآٌ طؤنیق يیَُح ػزيحنَكیى ييٍّ هیخرخَی طخٍین‬
‫چخپ ٔ‪ ْ ،ٖٔ۴‬م)‬
‫* ‪ٛ‬یخَش حنوَآٌ يٍ حنظلَیق طؤنیق دمحمْخىی يؼَكض طخٍین چخپ ‪ ْ ،ٔ4ٔ۶‬م)‬
‫* حنوَآٌ حنکَیى كیٍٔحیخص حنًيٍٓظیٍ طؤنیق ٓیي يَط‪٠‬ی ػٔکَی طخٍین چخپ ٕٓ‪ ْ،ٔ4‬م)‬
‫‪ٖ۰۲‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫* حکٌٔرش طلَیق حنوَآٌ ریٍ حن٘یؼش ٔ حنُٔش طؤنیق ٍٕٓل ؿؼلَیخٌ طخٍین چخپ ‪ ْ ،ٔ4ٔ۶‬م)‬
‫* آالء حنَكًٍ كی طلٔیَ حنوَآٌ‪ ،‬طؤنیق ٗین ؿٕحى رالؿی‬
‫* حنزیخٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ‪ ،‬طؤنیق ٓیي أرٕحنوخٓى هٕیی‬
‫* حكٔخَّٖ طلَیق هَآٌ‪ ،‬طؤنیق ٍٕٓل ؿؼلَیخٌ‬
‫* حكٔخَّٖ طلَیق‪ ،‬طؤنیق يٓئی كوَ کَيخَی‬
‫* حنظلوین كی َلی حنظلَیق‪ ،‬طؤنیق ٓیي ػهی كٔیُی يیالَی‬
‫* كوخثنْخيش كٕل حنوَآٌ حنکَیى‪ ،‬طؤنیق ٓیي ؿؼلَ يَط‪٠‬ی ػخيهی‬
‫* ٓاليش حنوَآٌ يٍ حنظلَیق‪ ،‬طؤنیق ؿٕحى دمحمی‪.‬‬
‫‪ ۶۰‬ـ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕٓ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۴‬ـ نٔخٌ حنؼَد‪ ،‬ؽ ‪ ٖ۶۲ ٙ ،۳‬؛ طخؽ حنؼَّٔ‪ ،‬ؽ ‪۳ ٙ ،4‬‬
‫‪ ۶۲‬ـ طلٔیَ کزیَ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۴۳ ٙ ،۰‬؛ حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٔ۰ٔ ٙ ،‬؛‬
‫حنَكًٍ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕ۳۳ ٙ ،‬؛‬ ‫*كوخین حنظؤٔیم‪ ٔٔٓ ٙ ،‬؛ يـًغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۶۲۲ ٙ ،‬؛ آالء ّ‬
‫طو‪ٜ‬ی‪ ٚ‬حنزیخٌ ػٍ يـخُحص حنوَآٌ‪ٕٔ ٙ ،‬‬
‫* حإلکهیم كی حنًظ٘خرّٔحنظؤٔیم‪ ٕ۰ ٙ ،‬؛ حنًُخٍ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ۴۴ ٙ ،‬؛‬
‫*حنظلٔیَ ٔحنًلٌَٔٔ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٔ۰ ٙ ،‬؛ ىهخین حنظلٔیَ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٔٔٓ ٙ ،‬؛ هَآٌ ىٍ حٓالو‪ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۳‬؛ حػـخُ حنوَآٌ‪ ٖٔٔ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔٔ۳‬‬
‫ٓ‪ ۰‬ـ ٓیّي ٍح کٕىک پَٖٔ رٕى رَّخو حرَحْیى کّ حُ يخٍیّٖ هزطیّ رّػًم آييِ رٕى‪ .‬حیٍ‬
‫کٕىک ىٍ ‪ ٔ۴‬يخّْگٗ حُ ىَیخ ٍكض ٔ ‪١‬زؼخ ً يخیّٖ طؤػَ ك‪َ٠‬ص ٗي‪ ،‬حُ ه‪٠‬خء ىٍ ًْآٌٍُٔ آكظخد‬
‫گَكظّگٗ ٔحهغ ٗي‪ ،‬ئهًیٍ حػظوخى کَىَي کّ حیٍ کٕٔف ىٍ َظیـّٖ يَگ كََُي ٓیّي ٔ ىٍ ْىىٍىٖ‬
‫رخ حٔ ٔحهغ ٗيِ حٓض‪ ،‬ك‪َ٠‬ص رّيیخٌ يَىو ٍكض ٔ حیٍ حَيیّ٘ ٍح حُ يـِ آَخٌ پخک کَى ٔ گلض‬
‫هٍٕٗیي ىٍ يَگ ْیچ کْ ًَٗگیَى‪ .‬آیخ ٓیخٓظگَحٌ ٔ ُػًخء ػ‪ َٜ‬يخ حیٍ کخٍ ٍح يٗکُُي؟‬
‫ٔ‪ ۰‬ـ ؿٕحَْ نؼم ََٓٔ‪َ« :‬گخْٗ رّطخٍین ؿٓخٌ» رَگَىحٌ‪ :‬يلًٕى طل‪٠‬هٗ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕٖٓٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۰‬ـ ىحٓظخٌ "یٕٓق" رخ طل‪ٜ‬یالص ٔ ؿِثیخطٗ ریٖ حُ آٌچّ ىٍ هَآٌ رّآٌ حٗخٍص ٍكظّ‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍ «ػٓي هيیى» آييِ ٔ هًٔضْخٖ پخیخَٗ کظخد «پیيحیٖ» حُ رخد ‪ ٖ۰‬طخ ٓ‪ٍ ۳‬ح ىٍ رَ‬
‫يٗگیَى‪.‬‬
‫یک كَهّ حُ "هٕحٍؽ" يٕٕٓو رّ"ػـَىٖ" (پیَٔحٌ ػزيحنکَیى رٍ ػـَى) يؼظوي رٕىَي کّ‬
‫ٍِٕٖٓ یٕٓق حُ هَآٌ َیٔض‪ ،‬ئظویًخ ً حُ طٍٕحص ٔحٍى ٗيِ‪.‬‬
‫ٖ‪ ۰‬ـ ؿِحنٗ حَيیّٖ٘ «َٕحكال‪َٕ١‬یخٌ» ىٍ ه‪ٔ ٕٜٙ‬ؿٕى ٓهٔهّيَحطذ ٔ ػٕحنى يظؼيى ٍح‬
‫يـَىحص ٔ ػوٕل هَحٍ ىحٍى ٔ رخالطَ حُ آٌ هيح‬ ‫ّ‬ ‫يٗپٌیَى‪ .‬چُخٌکّ رخالٖ ػخنى يلٕٔٓخص‪ ،‬ػخنى‬
‫ئظوَ حٓض ‪ٔ ...‬نٗ ؿِحنٗ ٍٔحر‪ ٢‬يظوخرم حیٍ ػٕحنى ٍح رّگَّٕٖ ىیگَ ط‪ ٍٕٜ‬يٗکُي‪:‬‬
‫رّحػظوخى حٔ ّٓ ػخنى ٔؿٕىىحٍى‪ ٔ :‬ـ ػخنى پخثیٍ‪ ،‬حٗیخء ٔ يلٕٔٓخص (ػخنى حنًهک) ٕ ـ ػخنى‬
‫ٔٓطٗ ٔ ط‪ٜ‬خٔیَ ػخنیّٖ حٗیخء (ػخنى حنـزَٔص = "ؿزَٔص" کهًّٖ ػزَٖ رّيؼُٗ "هيٍص") کّ‬
‫يطخرن حٓض رخ ػخنى ػوٕل ٔ ‪َٕ ٍٕٛ‬حكال‪َٕ١‬یخٌ‪ ٖ .‬ـ ػخنى حػهٗ (ػخنى حنًهکٕص) کّ رَ هالف ىٔ‬
‫ػخنى هزهٗ‪ ،‬پیٕٓظّ ػخرض حٓض‪.‬‬
‫‪ ۰4‬ـ ٔیم ىٍٔحَض‪ :‬طخٍین طًيٌ‪ ،‬ؽ ‪ٍَٔ ، ۳‬خَْ ـ ٍٕٕٗ ػوهٗ‪۳۲ٓٙ ،‬‬
‫ٓ‪ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۰۳‬ـ ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ ـ ‪ٛ‬خىم الٍیـخَٗ‪ :‬حَٔخٌ حُ آؿخُ طخ حَـخو‪۲ٓ ٙ ،‬‬

‫‪ ۰۶‬ـ ىحٓظخٌ ػ‪ٜ‬خٖ يٕٓٗ رًّْیٍ ي‪ ًَٕٗ٠‬کّ ىٍ هَآٌ آييِ ىٍ «ػٓي ػظین»‪( ،‬کظخد‬
‫هَٔؽ‪ ،‬رخد چٓخٍو) رٍُّٔٗٗ ریخٌ ٗيِ ٔ ىٍ حىحيّ رّ«یي ری‪٠‬خء» يٕٓٗ يٗپَىحُى‪.‬‬
‫‪ ۰۰‬ـ ؿٕنیّٕ کَیُٔظٌٕ‪« :‬حَظظخٍ ئیلخ ىٍ آثیٍ یٕٓى» كٔیٍ طٕكیوٗ‪.‬‬
‫‪ ۰۴‬ـ ًْخٌ‪..‬‬
‫‪ ۰۲‬ـ حَـیم يظٗ‪ ،‬ك‪ٜ‬م ٓٔ‬
‫ٓ‪ ۴‬ـ ىٍ يیخٌ يظؤهَیٍ‪ ،‬کخٍ «ٓیي دمحم ‪ُ١‬طخٖٔ» (ٍیخٓض ٔهض ؿخيغ حالَُْ ٔ يلظٗ حػظى‬
‫ي‪ )َٜ‬کّ ػزخٍص حُ طـِیّ ٔ طَکیذ حىرٗ حنلخظ هَآٌ حٓض ىحٍحٖ حًْیض كٕمحنؼخىِ يٗرخٗي ٔ‬
‫کًک ٗخیخَٗ رّىٍک ؿٕحي‪ ٞ‬هَآَٗ يٗکُي‪.‬‬
‫ٔ‪ ۴‬ـ «حٓوق یٕٓق ى ٍُِّ كيحى» َٕیُٔيِی ئیلی يؼخ‪ٍٕٓ َٛ‬ی ـ نزُخَی ىٍ ٓخل ‪ٔ۲ٖ۲‬‬
‫ٍطزّی ک٘ی٘ی ٍح ىٍ کهیٔخی نزُخٌ حكَحُ کَى ٔ ىِْخ ٓخل ػًَ طلویوی هٕیٖ ٍح رّؿٍٕ ٔ‬
‫طلل‪ ٚ‬ىٍ آیخص هَآٌ کَیى ٔ حكخىیغ َزٕی ٔ گلظخٍ ‪ٛ‬لخرّ ٔ کظخدْخی طلٔیَ ٔ طخٍین حٓالو‬
‫حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪ ۴‬ـ یٕٓق ىٍِ حنليحى‪ ،‬ييهم حنی حنلٕحٍ حالٓاليی حنًٔیلی‪۰ٕٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۴‬ـ ًْخٌ‪ ،‬حنوَآٌ ىػٕس حنُ‪َٜ‬حَیش‪۰ٔ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴4‬ـ یٕٓق ىٍِ حنليحى‪َ ،‬ظى حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬يؼـِس حنوَآٌ‪۶ٓٙ ،‬‬
‫‪ ۴۳‬ـ حنوَآٌ ٔ حنًٔیلیش‪ ۴۴ٚٛ ،‬ـ ‪۲۴‬‬
‫‪ ۴۶‬ـ یٕٓق ىٍِ حنليحى‪َ ،‬ظى حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬يؼـِس حنوَآٌ‪۶۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴۰‬ـ حكًي ػًَحٌ‪ ،‬حنوَآٌ ٔ حنًٔیلیش‪ ٕٔ۳ ٚٛ ،‬ـ ‪ٕٔ۶‬‬
‫‪ ۴۴‬ـ یٕٓق ىٍِ حنليحى‪ ،‬حنوَآٌ ىػٕس حنُ‪َٜ‬حَیش‪ ۰ٖٓ ٚٛ ،‬ـ ٕٖ‪۰‬‬
‫‪ ۴۲‬ـ رَحی طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَ ٍحؿغ رّيٕحٍى یخى ٗيِ ٔ يٕحٍى ىیگَ کّ حُ يُظَ یٕٓق كيحى ىٍ‬
‫ُيخٌ طئیٍ هَآٌ رّهَآٌ حكِٔىِ ٗيِ حٓض‪ٍ .‬ؿٕع ٕٗى رّ‪ :‬یٕٓق ىٍِ حنليحى‪ ،‬ييهم حنی حنلٕحٍ‬
‫حالٓاليی حنًٔیلی‪ ۶۲ ٚٛ ،‬ـ ‪۰4‬‬
‫* ًْخٌ‪ ،‬حنوَآٌ ٔ حنًٔیلیش‪ 4۰ ٚٛ ،‬ـ ٕ‪۶‬‬
‫ٓ‪ ۲‬ـ یٕٓق ىٍِ حنليحى‪ ،‬حنوَآٌ ىػٕس حنُ‪َٜ‬حَیش‪ ۲۰ ٚٛ ،‬ـ ‪۲۲‬‬
‫* ًْخٌ‪َ ،‬ظى حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬يؼـِس حنوَآٌ‪ ۴ٖ ٙ ،‬ـ ‪۴4‬‬
‫ٔ‪ ۲‬ـ ًْخٌ‪َ ،‬ظى حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬يؼـِس حنوَآٌ‪۰ٓٙ ،‬‬
‫ٕ‪ًْ ۲‬خٌ‪ ،‬حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬ریؼض حنوَآٌ حنکظخریش‪ٔ۰۲ٙ ،‬‬
‫* ًْخٌ‪َ ،‬ظى حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬يؼـِس حنوَآٌ‪۶ٔٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۲‬ـ یٕٓق ىٍِ حنليحى‪َ ،‬ظى حنوَآٌ ٔ حنکظخد‪ ،‬يؼـِس حنوَآٌ‪۳۲ٙ ،‬‬
‫‪ ۲4‬ـ ًْخٌ‪ ،‬حنوَآٌ ىػٕس َ‪َٜ‬حَیش‪۰ٕٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ۲۳‬ـ حكًي ػًَحٌ‪ ،‬حنوَآٌ ٔ حنًٔیلیش كی حنًیِحٌ‪ ۳۲ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۳۲‬‬
‫ٔ‪ٖ۴‬‬ ‫كکًض پُـى‪ :‬حٓالو ‪ -‬هَآٌ‬

‫‪۶‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٍـٌذ‬ ‫اٍــــالم ـ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕ‪ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫ٌٍّذ‬
‫ُ‬

‫ُّٓض»‪.‬‬‫گلظیى حٓالو ىحٍحی ىٔ يُزغ ح‪ٛ‬هی ٔ ػًيِ حٓض‪ :‬حٔل «هَآٌ» ىیگَ « ُ‬
‫ٓ ٍّ حاليَ»‬ ‫ٌ‬
‫ئٌُٕ‪ ،‬ي٘ظن ٗيِ حٓض‪ُ « ٔ .‬‬ ‫َُٓخً‪ ،‬كٕٓ‬
‫ٔ ٍُّ َ‬‫ٓ ٍَ‪ ٔ ٍُّ ِٓ ،‬نَ ُ‬
‫ُّٓض ىٍ نـض حُ َ‬‫ُ‬
‫یؼُی آٌ ٍٕٔ ٍح يوٍَ کَى‪ُّٓ .‬ض یؼُی ٍحِ ٔ ٓیَص؛ هٕحِ حیٍ ٍحِ ٔ ٍٕٔ پُٔيیيِ‬
‫رخٗي‪ ،‬هٕحِ َخپُٔي‪ .‬رُخرَحیٍ ُّٓض كُّٔ ىحٍیى ٔ ُّٓض ٓیجّّ‪ .‬چُخٌکّ ٓیّيحنًَٓهیٍ‬
‫ُّٓض َیکٕی رُخ َٓي رّحٔ پخىحٕ آٌ يیٍٓي؛ ٔ َْکْ‬ ‫يیكَيخیي‪َْ« :‬کْ ىٍ حٓالو ُ‬
‫ُّٓض) پخىحٕ يیٍٓي‪ ،‬رئٌ آٌکّ حُ‬ ‫رؼي حُ حٔ رّآٌ ػًم کُي َیِ رّحٔ (رُیخٌگٌحٍ ُ‬
‫پخىحْٕخٖٗخٌ چیِی کخٓظّ ٕٗى؛ ٔ َْکْ ىٍ حٓالو ُّٓظی ري حٓخّ گٌحٍى‪ ،‬گُخْٖ‬
‫رَ حٔ حٓض ٔ ْىچُیٍ گُخِ کٔخَی کّ رؼي حُ حٔ رّآٌ ػًم کُُي رَ حٔ هٕحْي رٕى‪،‬‬
‫رئٌ آٌکّ حُ گُخْخٌ آٌْخ چیِی کخٓظّ ٕٗى‪ ».‬پْ َْکْ کخٍی ٍح آؿخُ کُي ٔ‬
‫گَْٔی رؼي حُ حٔ رّآٌ ػًم کُُي‪ ،‬گلظّ يیٕٗى حٔ آٌٍح ُّٓض هَحٍ ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫ٓی حُ ٍحِ ٔ ٍٓى ٔ گلظخٍ ٔ کَىحٍ ٓیّي ٍح گٕیُي؛‬ ‫ُّٓض ىٍ ح‪ٛ‬طالف رّيؼُی طؤ ّ‬
‫ُّٓض ىٍ ُيخٌ كیخص ٓیّي ٔؿٕى َيحٗض‪ ،‬ىٍ‬ ‫ىٍ يوخرم ُّٓض‪ ،‬ريػض هَحٍ ىحٍى‪ .‬رلغ ُ‬
‫ػٓي ههلخء َیِ رّ‪ ٍٖٕ١‬ؿيٖ يطَف َگَىیي‪ ،‬طخ آٌُيخٌ‪ ،‬رخٍٔ ػًٕيٗ رَ ٗؼخٍ‬
‫ّللا» حٓظٕحٍ رٕى ٔ ًّْٖ حيٍٕ رّهَآٌ حٍؿخع يٗٗي‪ .‬چُخٌکّ پیٖطَ‬ ‫«کلخَخ کظخد ّ‬
‫هٕحَيیى‪ ،‬طخ آٌيٕهغ هَآٌ ْى ؿًغآٍٖٔ ٔ يکظٕد َ٘يِ رٕى‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬پَحکُيِ ىٍ‬
‫حًْخٌ رَهٗ ‪ٛ‬لخرّ ؿخٖ ىحٗض‪ .‬طخ حیٍکّ ىٍ ػٓي ههیلّٖ ٕٓو گَىآٍٖٔ ٗي‪.‬‬
‫طخ ُْگخيٗ کّ يَکِ هالكض «ييیُّ» رٕى‪ ،‬رلغ ىٍرخٍِٖ هَآٌ‪ ،‬حُ كٓى ظخَْٖ‬
‫آٌ طـخُٔ ًَٗکَى ٔ رّطلٔیَ ٔ طؼهیم آیخص ي٘خرّ‪ ،‬هٕحِ رخ حكخىیؼٗ ئَٖ حُ ٓیّي ٔ‬
‫هٕحِ رّکًک ػوم ٔ حؿظٓخى‪ًَٗ ،‬پَىحهظُي‪ .‬حگَ حؿظٓخىٖ ْى ‪ٍٕٛ‬ص يٗگَكض‪ ،‬حُ‬
‫‪ٖ۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍک يؼخَٗ كَحطَ ًٍَٗكض ٔ رَحٖ حػزخص ‪ٛ‬لض آٌ ىٍ پٗ ىنیم ٔ رَْخٌ َزٕىَي‪،‬‬
‫ُیَح آطٖ حیًخٌ‪ ،‬رّػهض َِىیکٗ رُّيخٌ ٓیّي ُُْٕ ىٍ ههٕد ئهًخَخٌ ُرخَّ‬
‫يٗک٘یي‪ .‬گٔظَٕ ههًَٔ حٓالو‪ ،‬طًَکِ ػَٔص ٔ رَُٔ رَهی حهظالفْخ يیخٌ‬
‫‪ٛ‬لخری ٔ حكَح‪ ٔ ١‬طلَی‪ْ٢‬خٖ طؼيحىی ىیگَ ىٍ ػٓي ههیلّٖ ٕٓو ٔ ىٍٔحٌ حيٕی‪ ،‬ىٔ‬
‫حكٔخّ ىٍ ًُْیض ػًٕو ئهًخَخٌ پيیي آٍٔى‪:‬‬
‫ُّٓض پیخيزَ رخیي حكیخء ٕٗى ٔ يالک‬‫یک‪ ،‬كوخَیض رخ هخَيحٌ ْخًٗٗ حٓض؛ ىٔ‪ُ ،‬‬
‫ػًم هَحٍ گیَى‪ .‬حهظالكخص يیخٌ ئهًیٍ يُـَ رّهظم ههیلّ ػؼًخٌ ٔ گِیُٖ ك‪َ٠‬ص‬
‫ػهٗ رّؿخٖ حی٘خٌ ٗي‪ .‬حیٍ ‪ٓ ٕ۳‬خل پْ حُ ٍكهض پیخيزَ رٕى‪ .‬يَىو رُّْگخو ریؼض رخ‬
‫ّللا ٔ ٗیِٕٖ ههلخٖ هزهٗ ٍح‬‫ُّٓض ٍٕٓل ّ‬ ‫ّللا‪ُ ،‬‬
‫ػهٗ حُ حٔ هٕحٓظُي ىٍ کَىحٍ هٕى کظخد ّ‬
‫ُّٓض ٍٕٓل ّ‬
‫ّللا ٍح پٌیَكض‪ٔ ،‬نٗ‬ ‫يالک ػًم هَحٍ ىْي؛ ٰنکٍ ػهٗ ػًم رّکظخد ّ‬
‫ّللا ٔ ُ‬
‫ٗیِٕٖ ههلخء ٍح ٍى کَى ٔ رّؿخٖ آٌ گلض‪ٗ« :‬یِٕٖ هٕىو»‪.‬‬
‫«ُّٓض» حُ ًْخٌ حرظيحء ىحٍحٖ ىٔ ٗؼزّ حٓض‪« :‬هٕل» ٔ «كؼم» َزی (ٗخٍع)‬
‫طؼَ‪ ٝ‬رّكؼم َزی ىٍ حیٍؿخ ‪ٍَٟٔ‬طٗ َيحٍى‪ ،‬حُ آٌ ‪َٛ‬ف َظَ يٗکُیى؛ ٔنٗ ریخٌ‬
‫َکخطٗ پیَحيٌٕ هٕل ٗخٍع ٍح ‪ ٍَٖٟٔ‬يٗىحَیى؛ رّآٌ هخ‪ َ١‬کّ «كيیغ» حُ‬
‫رـََؾطَیٍ يزخكؼخص پَىحيُّ ىٍ ریٍ حٓاليیخٌ حٓض‪ ،‬حكظًخل ‪ٛ‬يم ٔ کٌد ىحٍى ٔ‬
‫هطَ ؿؼم ٔ طينیْ ٔ طلَیق ىٍ آٌ كَحٔحٌ حٓض‪.‬‬
‫ْیچ یک حُ حیٍ هطَحص َ٘خیي کّ ىحيٍ هَآٌ ٍح كَح گیَى‪ ،‬چٌٕ هَآٌ يکظٕد ٔ‬
‫يللٕظ حٓض ٔ َ٘خیي کّ يیيحٌ پٓهُٕىٌ يیخٌ كَهّْخٖ ئهًیٍ ٔحهغ گَىى‪ ،‬حُ ًْیٍ‬
‫ُّٓض ٔ كيیغ حٓض‪.‬‬ ‫رخرض يٓـٍٕ ٔحهغ ٗيِ حٓض‪ُ ،‬یَح آٍٔىگخِ گَىٌک٘خٌ ًْخَخ ُ‬
‫ُّٓض طوَیَ‬‫َٗف ٔظخیق ٔ طکخنیق كَىٖ ئهًیٍ ٔ َیِ يُخٓزخص كَم حٓاليٗ ٍح ُ‬
‫يٗکُي‪ .‬آٌٍح طلَیق کَىَي‪ ،‬يطخنزٗ رَآٌ حكِٔىَي‪ ،‬ىِْخ ٔ ‪ٛ‬يْخ ِْحٍ كوَِ كيیغ‬
‫ؿؼم کَىَي ٔ آٌٍح رّٓیّي َٔزض ىحىَي‪ ،‬ريیٍطَطیذ ًّْٖ ؿُزّْخٖ ه‪ٔ ٕٜٗٛ‬‬
‫ػًٕيٗ َُيگٗ يَىو ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىحىَي ٔ كَهّْخٖ گَٕخگٌٕ رّٔؿٕى آٍٔىَي‪.‬‬

‫ؽلیش رلوم ّ كوهَٓ ًبعیَ‬

‫ؿخنذ حیٍکّ حُ هٕل هٕى ؿُخد ٓیّي َوم حٓض‪ٓ« :‬ظلظَم حيظٗ ػهٗ ػالع ٔ‬
‫ٓزؼیٍ كَهش» (رُّٔىی‪ ،‬حيض يٍ ْلظخى ٔ ّٓ كَهّ هٕحْي ٗي) كيیغ ىٍ يُخرغ يظؼيى‬
‫ِك ََ ْم ٔ رخ ػزخٍحص يوظهق ٔحٍى ٗيِ‪ ،‬يؼظزَطَیٍ آٌ چُیٍ حٓض‪« :‬حكظَهض حنیٕٓى ػهٗ‬
‫طلَهض حنُ‪ٜ‬خٍٖ ػهٗ حػُظیٍ ٔ ٓزؼیٍ كَهش ٔ طلظَم أيظی‬‫اكيٖ ٔ ٓزؼیٍ كَهش‪َ ٔ ،‬‬
‫‪ٖ۴۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ػهٗ ػالع ٔ ٓزؼیٍ كَهش‪ ،‬کهّٓخ كیحنُّخٍ االّ ٔحكيس ْٔیحنـًخػش»(ٔ) = «یٕٓى ٔ‪۰‬‬
‫كَهّ ٗيَي‪َٜ ،‬خٍح ٕ‪ ۰‬كَهّ گ٘ظُي ٔ حيض يٍ ٖ‪ ۰‬كَهّ هٕحُْي ٗي؛ حُ حیٍ ٖ‪ ۰‬كَهّ‬
‫یکٗ حْم َـخص حٓض‪ ،‬حنزخهٗ هیَ!» حیٍ كيیغ ىٍ ریٍ طًخو كَم حٓاليٗ َٓ ُرخٌْخ‬
‫حٓض ٔ رّكيیغ «طلَیوّ» يؼَٔف حٓض ٔ َْیک رّطُٓخیی هٕى ٍح كَهّٖ َخؿیّ‬
‫يٗهٕحَي ٔ ٍهیزخٌ ٍح ْخنک! رَهٗ يل‪ٜ‬مطَ ْى َوم کَىِحَي‪ .‬رَهٗ ًکَ ػيى ىٍ‬
‫حیٍ كيع ٍح طکؼیَٖ گَكظّحَي‪َّ ،‬طؼییُٗ‪.‬‬
‫ىٍ كَىحٖ ٍكهض ٓیّي‪ ،‬کً٘کٖ رَ َٓ ؿخَ٘یُٗ آؿخُ ٗي‪ ،‬ػًيِ حهظالف يیخٌ‬
‫يٓخؿَ ٔ حَ‪ٜ‬خٍ رٕى‪ ،‬کً٘کٖ يیخٌ يٓخؿَ ٔ حَ‪ٜ‬خٍ رّطلخهَ رّكٔذ ٔ َٔذ ٔ‬
‫ٓخروّٖ ؿٓخى ٔ كيحکخٍٖ ىٍ ٍحِ هيح يزيل گ٘ض‪َْ ،‬یک حُ حیٍ ىٔ ‪١‬خیلّ ٍٔحیخطٗ حُ‬
‫ٍٕٓل حکَو رَّلغ هٕى ٔ ىٍ ك‪٠‬یهض هٕى َوم کَىَي کّ رّحيظیخُحطٗ کّ هيح رَحٖ‬
‫آٌْخ هَحٍ ىحىِ حٓض حٗخٍِ ىحٗض‪ ٔ ،‬آیخطٗ حُ هَآٌ ٍح پ٘ضرُي آٌ کَىَي‪ٍٔ .‬حیخص حُ‬
‫َْىٔ ‪َ١‬ف رٔیخٍ ُیخى حٓض ٔ ْى ٗيیي ٔؿهیع يٗرخٗي کّ ػًن حهظالكخص ٍح رخُگٕ‬
‫يٗکُي‪ .‬ئهًخَخٌ حَ‪ٜ‬خٍ ىٍؿهّٖٔ کّ ىٍ ٓویلّٖ رُٗٓخػيِ رَگِحٍ کَىَي‪ ،‬رٍِگ‬
‫‪١‬خیلّٖ هٍِؽ "ٓؼي رٍػزخىِ" ٍح رّهالكض رَگِیيَي‪ ،‬حیٍ ػًم آٌْخ رخ يوخنلض‬
‫گَِٔ يٓخؿَ يٕحؿّ ٗي‪ٓ .‬وٍگٕٖ يٓخؿَیٍ ػًَ رٍ هطخد رٕى کّ ح‪َٛ‬حٍ ىحٗض‬
‫ههیلّ رخیي حُ ریٍ يٓخؿَیٍ‪ ،‬هخ‪ٛ‬ش هَی٘ٗ رخٗي‪ ،‬چٌٕ پیخيزَ حُ آٌْخ رٕى‪ .‬حٔ ‪ًٍٟ‬‬
‫ٓوُخَٗ حیٍ َکظّٖ ي‪ٜ‬خنلّؿٕیخَّ ٍح رُّرخٌ آٍٔى‪َ« :‬لٍ حاليَحء ٔ حَظى حنٍُٕحء»‬
‫= ٍیخٓض حُ يخ‪ ،‬کخٍگٌحٍی حُ ًٗخ‪.‬‬
‫َٓحَـخو يٕكن ٗي أرٕرکَ رٍ هلخكّ ٍح رّهالكض ٍٓخَي‪ .‬ىٍ يَكهّٖ رؼي‪ٓ ،‬ؼي‬
‫رٍػزخىِ حُ ييیُّ رّٗخو طزؼیي ٗي ٔ ىٍ آٌؿخ رَّیََگ ٔ طيریَ يٓخؿَیٍ رّهظم ٍٓیي‪،‬‬
‫ىٍ آٌٍُٔ هخطالٌ ٗخیؼّ کَىَي کّ حٔ رّٔٓیهّٖ ؿُیّیخٌ ک٘ظّ ٗيِ حٓض! كظٗ چُي‬
‫كَى ٗؼَ حُ ُرخٌ ؿُیّیخٌ َٓ ُرخٌْخ حَيحهظُي کّ ي‪ ًَٖٕ٠‬چُیٍ حٓض‪« :‬يخ ٓیي‬
‫هٍِؽ‪ٓ ،‬ؼي رٍػزخىِ ٍح ک٘ظیى؛ ىٔ طیَ رّٕٖٓ حٔ حكکُيیى کّ حُ ههزٖ هطخ ََكض!»‬
‫أرٕرکَ ييطٗ ىٔ ٓخل ٔ ٖٗ يخِ هالكض کَى ٔ حُ ىَیخ ٍكض‪ٓ ،‬پْ َٕرض رّهٕى‬
‫ػًَ ٍٓیي ٔ ييص ىٔحُىِ ٓخل ههیلّ رٕى‪ .‬حٔ ىٍ ييص هالكض هٕى حٓالو ٍح حُ‬
‫يلئىِٖ ؿِیَسحنؼَد كَحطَ رَى ٔ َُٓيیٍْخٖ ٔٓیؼٗ ٍح ُیَ پَچى حٓالو آٍٔى‪،‬‬
‫ػَٔص ٔ يکُظٗ ُیخى َ‪ٜ‬یذ ػَد کَى ٔ َِحعْخٖ يٓخؿَ ٔ حَ‪ٜ‬خٍ ٍٔ رّطَيیى‬
‫َٓخى‪ .‬پْ حُ ػًَ رٍ هطخد ػؼًخٌ رٍ ػلخٌ رّهالكض ٍٓیي‪ .‬رٍِگطَیٍ ىٓضآٍٔى‬
‫ىٍِٖٔ ىِ ٓخنّٖ ػؼًخٌ‪ ،‬ؿًغ ٔ طئیٍ (یخ رخَُٕیٔی) هَآٌ کَیى حٓض‪ .‬هظم ػؼًخٌ‬
‫‪ٖ۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يُـَ رّیک كَٔپخٗٗ ػظیى ىٍ ػخنى حٓالو گَىیي‪ ،‬گَّْٕخٖ ىیگَ حُ حَٕحع حهظالكخص‬
‫ٔ َِحعْخ ىٍْ رخُ کَى ٔ ؿُگْخٖ هَٕیٍ ىحههٗ ٍح ٍهى ُى‪ًّْ .‬چیِ ىیگَگٌٕ‬
‫ٗي‪ ،‬ىلْخٖ ئهًیٍ حُ ًْيیگَ كخ‪ٛ‬هّ گَكض‪ ،‬كَيضْخ ٗکٔض‪ٍُِْ ،‬خ رَطٍ ٗي ٔ‬
‫ًٗ٘یَْخ ىٍ رَحرَ ْى رخال ٍكض‪ .‬الُو حٓض ىٍ حیٍؿخ يوظ‪ َٖٜ‬رخ ك‪٠‬خٖ ٓیخٓٗ‬
‫حیٍ يوطغ حُ طخٍین حٓالو آُٗخ ٕٗیى‪ٓ ،‬پْ رّ‪َ١‬ف حیٍ پَٖٓ رپَىحُیى کّ آیخ ىٍ‬
‫چُیٍ ك‪٠‬خٖ‪ ،‬ؿخ رَحٖ ؿًغآٍٖٔ ٔ َوم كيیغ رٗ‪َ١‬كخَّ رخهٗ يٗيخَي؟‬
‫(ْ ‪‎‬ق) ‪‎‬تزاتز ‪‎‬تا ‪‎ ۷۱‎‬ژّئي ‪‎۶۵۶‎‬‬
‫ػؼًخٌ ىٍ ٍُٔ ‪ً ٔ۴‬حنلـشحنلَحو ٓخل ‪‎ ٖ۳‬‬
‫(تزطایی)‪‎‬ک٘ظّ ٗي‪َٓ ،‬رخُحٌ ي‪ َٖٜ‬کّ ىٍ پٕٖٗ يُخٓک كؾ رّكـخُ آييِ رٕىَي‬
‫ٔ ىٍ هظم ػؼًخٌ َو٘ٗ رَؿٔظّ ىحٗظُي‪ ،‬رخ ػهٗ ریؼض کَىَي‪ ،‬ئهًخَخٌ ػَحم َیِ پْ‬
‫حُ ييطٗ رّحٔ پیٕٓظُي؛ ح ّيخ يؼخٔیّ ٔحنت ٗخو کّ پَٔ ػى ػؼًخٌ رٕى رّهالكض ػهٗ‬
‫گَىٌ َُٓخى‪ ،‬حٔ ٍح رّهظم ػؼًخٌ يظٓى ًَٕى ٔ ٕٓگُي یخى کَى کّ حَظوخو هٌٕ ػؼًخٌ ٍح‬
‫هٕحْي گَكض‪ ،‬چیِٖ َگٌٗض کّ ‪١‬هلّ ٔ ُریَ هٕحٓظُي هٕى ٍح حُ حطٓخو يزخَٗص ىٍ‬
‫هظم ػؼًخٌ طزَثّ کُُي‪ ،‬رّيکّ گَیوظُي ٔ نٕحٖ ػ‪ٜ‬یخٌ ػهیّ ػهٗ رَحكَحٗظُي‪ٔ ،‬‬
‫ػخیّ٘ (کّ رّح ُ ُّوحنًئيُیٍ يؼٌُٕ رٕى ٔ هٕحَْ ػیخل ُریَ يٗٗي) حُ آَخٌ پ٘ظیزخَٗ‬
‫کَى‪ .‬رّػُٕحٌ گَكظٍ حَظوخو هٌٕ ػؼًخٌ‪ ،‬ػهیّ ػهٗ ًْيٓض ٗيَي‪.‬‬
‫"‪١‬هلّ" ٔ "ُریَ" ر‪ٍ َِٜ‬ح ئوَ کَىَي‪ ،‬هزخیم ؿُٕد ػَحم ٍح طلَیک‬
‫ًَٕىِ‪ ٔ ،‬إٓٗدْخٖ ىحيُّىحٍ ىٍ َٕحكٗ ر‪ٍ َِٜ‬حِ حَيحهظُي‪ .‬حیٍ ىٍكخنٗ رٕى کّ طُٗ‬
‫"ػزيّللا رٍ ػًَ" ٔ‬
‫ّ‬ ‫چُي حُ ‪ٛ‬لخرّ کّ ىٍ ٍأّ آٌْخ َٓىحٍ "ٓؼيرٍ حرٗ ٔهخ‪ٔ "ٙ‬‬
‫"دمحمرٍ ئهًّ" ٔ "ػؼًخٌ رٍ ُیي" ٔ "حٓخيشرٍ ُیي" ٔ ىیگَحٌ رٕىَي‪ ،‬حُ ریؼض رخ‬
‫ػهٗ َٓرخُ ُىَي ٔ رٗ‪َ١‬كٗ حهظیخٍ کَىَي‪ ،‬چُخٌکّ رخ ه‪ٜ‬ى حٔ َیِ َپیٕٓظُي‪ .‬پْ‬
‫حی٘خٌ ٍح "يؼظِنّ" گلظُي‪.‬‬
‫(ْ ‪‎‬ق) ‪‎‬دطاهثز ‪(‎ ۶۵۶‎‬تزطایی) ‪‎‬ػغ ‪‎‬هاٍ ‪‎‬پض ‪‎‬اس ‪‎‬قتل‪‎‬‬
‫ىٍ يخِ ٍؿذ ٓخل ‪‎ ٖ۶‬‬
‫عثواى‪‎،‬علٔ‪‎‬در‪‎‬رأص‪‎‬ن٘کَی حُ ييیُّ ریٌَٔ آيي ٔ ٍحِ ر‪ َِٜ‬ىٍ پیٖ گَكض‪ .‬يیخٌ‬
‫حٔ ٔ إٓٗدگَحٌ َزَى ٓوظٗ ىٍ «كَیزّ» ـ يلهٗ هخٍؽ حُ ر‪ َِٜ‬ـ ىٍ گَكض‪ .‬حیٍ‬
‫ٔحهؼّ رّؿُگ «ؿًم» يؼَٔف حٓض‪ ،‬گٕیخ ػخیّ٘ ٕٓحٍ رَ ٗظَ (ََ) ؿَیخٌ ؿُگ‬
‫ٍح ٍْزَٖ يٗکَى‪ٔ ،‬ؿٕى حٔ رّؿُگ يَ٘ٔػیض يٗىحى‪١ .‬هلّ ٔ ُریَ ىٍ حیٍ ؿُگ‬
‫ک٘ظّ ٗيَي ٔ ػخیّ٘ حٓیَ گ٘ض‪ .‬ػهٗ حٍٔح يلظَيخَّ ًَْحِ ؿًخػظٗ كخيٗ ٔ َگٓزخٌ‬
‫رّييیُّ رَگَىحَیي‪ .‬رخهٗ گَیوظّگخٌ حُ ‪ٛ‬لُّٖ ؿُگ رّٗخو ٍكظُي ٔ رّيؼخٔیّ‬
‫پیٕٓظُي‪ .‬رّگلظّٖ ‪١‬زَٖ ٔ ىیٍُٕٖ ٔ ىیگَ يٍٕهخٌ‪ ،‬ىٍ حٍىٖٔ ػهٗ‪ ،‬حكًي رٍ هیْ‬
‫‪ٖ۴۰‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ىٍ ر‪ َِٜ‬رخ ٖٗ ِْحٍ يَى ٔ ؿًخػض حُى حُ ؿُگ کُخٍِ گَكض ٔ ٍحِ رٗ‪َ١‬كٗ‬
‫حهظیخٍ ًَٕى‪ .‬رؼيْخ ػهٗ ىٍ هطخرخص هٕى کّ ىٍ َٓؾحنزالؿّ آييِ‪ ،‬رّحیٍ ؿُگ ػُٕحٌ‬
‫«َزَى رخ َخکؼیٍ» ىحى‪ ،‬حُ آٌ رخرض کّ کٔخَٗ چٌٕ ‪١‬هلّ ٔ ُریَ حرظيح رخ ػهٗ ْىپیًخٌ‬
‫رٕىَي‪ٓ ،‬پْ «َکغ» پیًخٌ کَىَي‪.‬‬
‫پْ حُ حیٍ پیَُٖٔ‪ ،‬ئؤنّٖ ىیگَٖ کّ رَحٖ ػهٗ رخهٗ يخَيِ رٕى حیٍ رٕى کّ‬
‫يؼخٔیّ ٍح رّطًکیٍ ٔح ىحٍى‪ ،‬رّآٌ يُظٍٕ ٔحٍى کٕكّ ٔ ييحیٍ ٗي ٔ ىٍ َِىیک‬
‫«ٍهّ» حُ ٍٔى كَحص گٌٗض ٔ ىٍ ىٗض «‪ٛ‬لیٍ» رخ ٓپخِ يؼخٔیّ ٍٔ رٍّٔ گَىیي‪.‬‬
‫يیخٌ ىٔ ٓپخِ طؼخىل هٕحء رَهَحٍ رٕى ٔ ؿُگ ٓوظٗ ٍم ىحى‪ .‬کّ رؼيْخ ػهٗ رّآٌ‬
‫ػُٕحٌ «َزَى رخ هخٓطیٍ» ىحى؛ چٌٕ ن٘کَٖ يظ٘کم حُ طٓیىٓظخٌ ٔ پخ رَُّْگخٌ رخ‬
‫حَٗحكیض ؿَم َؼًض ٔ ػَٔص حيٕٖ ٍٔ رٍّٔ ٗيِ رٕىَي‪.‬‬
‫(ْ ‪‎‬ق‪‎‬ـ ‪‎‬ژّییَ ‪ ۶۳۰‬و) ىٍ ٓخكم ٍٔى‬ ‫ؿُگ ‪ٛ‬لیٍ کّ ىٍ يخِ ‪ٛ‬لَ ٓخل ‪‎ ٖ۰‬‬
‫كَحص ریٍ ٓپخِ ػهٗ رٍ حرٗ‪١‬خنذ ٔ يؼخٔیش رٍ حرٗٓلیخٌ ٍم ىحى‪ ،‬حُ ٔؿّ حكٔخٓٗ‪،‬‬
‫ػخ‪١‬لٗ ٔ حػظوخىٖ رَحٖ ئهًخَخٌ هیهٗ حًْیض ىحٍى ٔ يزيأ رٔیخٍٖ ٔهخیغ َخگٕحٍ‬
‫رؼيٖ حٓض‪ .‬ىٍ ٍُٔ ىٔو پیکخٍ‪ ،‬ؿُخف ٍحٓض ن٘کَ ػهٗ رّكَيخَيْٗ يخنک حٗظَ‬
‫َوؼٗ ٔ ههذ ن٘کَ رّكَيخَيِ ػهٗ‪َٟ ،‬رخص َخرٕىکُُيِٖ رَ ٓپخِ يؼخٔیّ ٔحٍى کَى‪،‬‬
‫چُخٌکّ ػهٗ ىٍ آٓظخَّٖ پیَُٖٔ هطؼٗ هَحٍ گَكظّ رٕى‪ .‬ح ّيخ ؿخَذ يوخرم رخ كیهض‬
‫ػًَٔ ػخ‪ ٙ‬هَآٌ رَ َٓ َیِِ کَى ٔ گلض‪« :‬رخیي حیٍ هَآٌ يیخٌ يخ ٔ ًٗخ كکى کُي»‬
‫ٓپْ حیٍ آیضٍح رخ ‪ٛ‬يحٖ رهُي طالٔص ًَٕى‪« :‬أَنَ ْى ط َََ اِنَٗ حنَ ٌِیٍَ أُٔطُٕح َ ِ‬
‫َ‪ٜ‬یزًخ ِ ّيٍَ ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫د‬
‫ّللاِ ِن َیلْ ُک َى رَ ْیَُ ُٓ ْى ػ ُ َى َیظ ََٕنَ ٰٗ كَ َِی ٌن ِ ّي ُْ ُٓ ْى َٔ ُْى ُّي ْؼ َِ‪»ٕٖ :ٖ ، ٌَُٕٟ‬‬
‫د َ‬ ‫ػ ٌَْٕ ِانَ ٰٗ ِکظ َخ ِ‬
‫یُ ْي َ‬
‫رخ حیٍ َٗحی‪ ٢‬رَهٗ حُ یخٍحٌ ػهٗ يخَُي "حٗؼغ رٍهیْ" ٔ "أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ"‬
‫‪ ...‬حُ حٔ هٕحٓظُي کّ رّكکًیض طٍ ىْي‪ ،‬ػهٗ پٌیَكض‪ ،‬يؼخٔیّ رّػهٗ پیـخو ىحى کّ‬
‫کظخد هيح ‪ٛ‬خيض حٓض‪ ،‬چگَّٕ ٓوٍ يٗگٕیي؟ يَىٖ حُ يخ ٔ يَىٖ حُ ًٗخ حَظوخد‬
‫ٕٗى‪ ،‬طخ رّآٌچّ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض كکى کُُي؛ رخُ ْى ػهٗ پٌیَكض‪ .‬ػًَػخ‪ ٙ‬حُ‬
‫ؿخَذ يؼخٔیّ ٔ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ رًَّخیُيِگٗ حُ ػهٗ رّكکًیض َ٘ٔظُي ٔ ْ٘ض يخِ‬
‫‪ٕ١‬ل ک٘یي طخ َظیـّ ي٘و‪ٗ ٚ‬ي‪ .‬پٌیَٕ پیَٖٓخى كکًیض حُ ؿخَذ ػهٗ‪ ،‬طَىیيْخٖ‬
‫ىٍ حٍىٔگخِ ػهٗ پیٖ آٍٔى‪ ،‬رٔیخٍٖ حُ ٓپخْیخٌ ػهٗ کّ حُ حٓخّ يوخنق حَٗحكیض‬
‫حيٕٖ رٕىِ ٔ رَّْ هیًظٗ هٕحٓظخٍ َخرٕىٖ حيْٕٖخ رٕىَي‪ ،‬گلظُي يٕ‪ٕٟ‬ع هالكض‬
‫پیـًزَ ٍح َزخیي رّكکًیض حكَحى رَ٘ گٌحٗض‪ٗ ٔ ،‬ؼخٍ «ال كکى حالّ ِنهّهّ» َٓىحىَي‪،‬‬
‫ّللا ‪ٛ‬خىٍ ٗيِ‪ ،‬ػيِٖ ْى گلظُي ‪ٛ‬خىٍ َ٘يِ ‪...‬‬ ‫ػيِٖ گلظُي كکى ّ‬
‫‪ٖ۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يزخكؼخص ىٍ حٍىٔگخِ ػهٗ رخال گَكض‪ .‬طؼيحى ٕٔ ِْحٍ َلَ حُ ٓپخْیخٌ ػهٗ حُ‬
‫ٖٔ ؿيح ٗيِ ٔ ىٍ ٓخكم ََٓٔحٌ رّىْٗ َِىیک کٕكّ يٕٕٓو رّ«كٍَٔحء» حٍىٔ‬
‫ػزيّللا رٍْٔذ ٍحٓزٗ ٍح کّ ٓپخْٗ ػخىٖ رٕى رّهالكض رَگِیيَي‪ .‬حُ‬ ‫ّ‬ ‫ُىَي ٔ‬
‫ًْیٍؿخ َؤظیٍ كَهّٖ ىیُٗ ـ ٓیخٓٗ ىٍ حٓالو رَّخو «هٕحٍؽ» رّٔؿٕى آيي کّ‬
‫ؿُگ رؼيٖ ػهٗ رخ آٌْخ رٕى‪ٓ( .‬خل ‪‎ ‎ْ ، ٖ۴‬ق) ‪‎‬جٌگٔ ‪‎‬کّ ىٍ طخٍین رّ«ؿُگ‬
‫ََٓٔحٌ» يؼَٔف حٓض ٔ ػهٗ رّآٌ ػُٕحٌ «َزَى رخ يخٍهیٍ» ىحى‪.‬‬
‫ػُٕحٌ «يخٍم» رخ کهًّٖ «حكَح‪ »ٗ١‬يُخٓزض ىحٍى‪ٔ ،‬هظٗ ٗکخٍچٗ‪ ،‬طیَ ٍح‬
‫ٔٓخو = طیَ حُ‬‫چُخٌ ؿهٕ رَِي کّ حُ إْٓ ْى ٍى کُي‪ ،‬ػَد رّچُیٍ كخنظٗ « َي ََمَ حن َ‬
‫ْيف گٌٗض» يٗگٕیُي‪ .‬ؿُگ ََٓٔحٌ حيکخٌ ََْٕع آٗظٗ يیخٌ ٗیؼیخٌ ٔ هخٍؿیخٌ‬
‫(ْ ‪‎‬ق)‪‎‬تزاتز‪‎‬تا‪‎۴۲‎‬‬‫ٍح حُ ریٍ رَى‪ .‬طخ حیٍکّ ىٍ ٓلَگخِ ‪ ٔ۲‬يخِ ٍي‪٠‬خٌ ٓخل ٓ‪‎ 4‬‬
‫جٌْرٓ‪(‎ ۶۷۶‎‬تزطایی)‪‎‬علٔ‪‎‬رُّْگخو حهخيّٖ ًَخُ ‪ٛ‬زق ىٍ ئـي کٕكّ رّ‪َٟ‬د‬
‫ًٗ٘یَ یک هخٍؿت رخُيخَيِ حُ ؿُگ ََٓٔحٌ رَّخو ػزيحنَكًٍ حرٍيهـى يَحىٖ حُ‬
‫َخكیّٖ َٓ ؿَحكض ٗيیي رَىحٗض ٔ ىٔ ٍُٔ رؼي حُ آٌ ىٍگٌٗض‪.‬‬
‫حٔ‪ٟ‬خع رّهيٍی هَحد رٕى کّ هخَيحٌ ػهی حُ طَّ َزٖ هزَ ٔی طٕٓ‪ ٢‬هٕحٍؽ‬
‫ٔ حٍطکخد رٗكَيظی َٔزض رّؿٔي حٔ‪ٗ ،‬ذُْگخو يولیخَّ حٔ ٍح ىكٍ کَىَي ٔ حیٍ‬
‫رخػغ ٗي کّ يِحٍ ػهی رَحی ييطی (؟) يولی رًخَي‪ .‬پْ حُ گٌٗض ‪ٛ‬ي ٓخل رَكٔذ‬
‫كيّ ٔ گًخٌ ٔ ٗخیؼخص‪ ،‬يلهی ٍح يٍكیغ يِحٍ ك‪َ٠‬ص ػهی نلخظ کَىَي‪.‬‬
‫ىٍكخنیکّ طَىیيْخ ىٍيٍٕى يلم ٔحهؼی ىكٍ ػهی رَحی هٌَْخ حىحيّ ىحٗض‪،‬‬
‫چُخٌکّ طخ ُُْٕ ؿًٍٕٓ حكـخَخٌ حػظوخى ىحٍَي کّ ييكٍ ٔحهؼی ك‪َ٠‬ص ػهی ىٍ يِحٍ‬
‫َٗیق حٓض‪ٔ .‬ؿّ طًٔیّٖ يِحٍ َٗیق حُ ًْیٍؿخ آييِ حٓض‪( .‬حٓى ٓخرن آٌ هٕحؿّ‬
‫هیَحٌ رٕى) حیٍ حػظوخى حُ ؿخَذ رَهی هٕح‪( ٙ‬يخَُي كخكع ٍَٕدمحم کٓگيحی)‬
‫(ْ ‪‎‬ع)‪‎‬کّ َگخٍَيِ ىٍ کخرم‬ ‫پ٘ظیزخَی َیِ يٕٗٗى‪ْ .‬کٌح ىٍ آٓظخَّٖ ٍَُٕٔ ٓ‪‎ ٖٔ۰‬‬
‫رٕىو ٍحىیٕ کخرم ىٍ رََخيّٖ ٗخيگخْی هٕى <کّ كخل ٔ ْٕحی ٍَُٕٔی ىحٗض>‬
‫ىٍرخٍِٖ يیهّٖ گمَٓم يِحٍ ٓوٍ يُٗى ٔ آيي رخالی يِحٍ ك‪َ٠‬ص ػهی ىٍ رهن‪،‬‬
‫کخٍُٗخّ رََخيّ رَّوم حُ يُخرغ هٕى گلض‪ :‬پْ حُ ٗٓخىص ك‪َ٠‬ص ػهی‪ ،‬كََُيٕ‬
‫حيخو كٍٔ يـظزی ٗذُْگخو چٓخٍ ىٓض طخرٕص طيحٍک ىیي ٔ ؿٔي پيٍٕ ٍح ىٍ یکی‬
‫حُ طخرٕصْخ طؼزیّ کَى‪ٓ .‬پْ َْیک حُ طخرٕصْخ ٍح رَ پ٘ض یک َلَٗظَ رٔض ٔ‬
‫ٗظَحٌ كخيم طخرٕص ٍح رّچٓخٍ ئیَ ييیُّ‪ ،‬ي‪ ،َٜ‬آَخطٕنی ٔ رهن رّكَکض ىٍآٍٔى‪.‬‬
‫حُ ه‪٠‬خء ٗظَی کّ كخيم ؿٔي ك‪َ٠‬ص ػهی رٕى رّرهن ٍٓیي ٔ حنی آهَ‪...‬‬
‫‪ٖ۴۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫رَهی ْى يٗگٕیُي أرٕئهى هَحٓخَی رُخ رّطوخ‪ٟ‬خی حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم ؿٔي‬
‫ك‪َ٠‬ص ػهی ٍح رّرهن يُظوم ًَٕىِ ٔ حیٍ ىٍ ٓخل ‪ ٕٔ۲‬حُ ْـَص َزٕی رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٓهطخٌ كٔیٍ طخرُيِ گُخرخىی (ٍْزَ ٔهض كَهّٖ ط‪ٕٜ‬ف ٗخِ َؼًض حنهّٓیّ کّ‬
‫ٍگٖ رًّْیٍ ‪َ١‬ف يیپَى) ىٍ ٓلَی کّ ىٍ ىّْٖ چٓم هٍٕٗیيی رّحكـخَٔظخٌ‬
‫ىحٗظّ‪ ،‬ىٍرخٍِٖ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع رّطل‪ٜ‬یم َٕٗظّ حٓض‪ٓ .‬هطخٌ كٔیٍ گلظّ حٓض‪:‬‬
‫(ْ‪‎‬ق)‬‫«ىٍ ُيخٌ ٓهطخٌ ُٓـَ رٍيهک٘خِ ٓهـٕهی (وٕ‪‎‎ْ ، ۳۳‬ق) ىٍٓخلٖٓ‪‎ ۳‬‬
‫ىٍ یخىىحٗضْخی حُ أرٕئهى‪ ،‬يطخنزی حُ ؿًهّ يٕ‪ٕٟ‬ع َخيّ رّحيخو ‪ٛ‬خىم ٔ ؿٕحد‬
‫آٌك‪َ٠‬ص ٔ حَظوخل ؿٔي ٔ ىكٍ رّهَیّٖ هٕحؿّ هیَحٌ‪ ،‬پیيح ٗيِ حٓض‪»)ٕ( ...‬‬
‫ىٍَْ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬يلووخٌ ٔ يٍٕهخٌ حكـخٌ ىٍ حیٍ يٍٕى حىػخْخی ُیخىی يطَف‬
‫يٗکُُي ٔ حرؼخى ٓوٍ ٍُٔ رٍُّٔ گٔظَىِطَ يٕٗٗى‪ .‬ؿُزّْخی يهیگَحیی ٔ‬
‫ٔ‪ٍ١‬ىٔٓظی َیِ رَػَ‪ ٔ ٝ‬ػًن ه‪٠‬یّ يٗحكِحیي‪.‬‬
‫كویوض َْچّ رخٗي‪ ،‬هٕحٍؽ ػهی ٍح طکلیَ کَىَي ٔ گلظُي طٕ حگَ ههیلّٖ رَكن‬
‫ْٔظی‪ ،‬چَح يٕ‪ٕٟ‬ع هالكض ٍح رٍّأی يٗگٌحٍی؟!‬
‫هٕحٍؽ رؼيْخ رّریٖ حُ ریٔض كَهّ يُؤى ٗيَي کّ رّ‪ ٍٕ١‬يل‪ٜ‬م ىٍ يُخرغ آييِ‬
‫حٓض‪ .‬حُ ؿًهّ "رـيحىٖ" ىٍ حػَ ؿخيغ هٕى «حنلَم ریٍحنلَم» ٔ َٗٓٓظخَی ىٍ«يهم‬
‫ٔ َلم» َٗف يزٕٔ‪ ٗ١‬حُ حػظوخىحص ٔ کخٍکَى هٕحٍؽ حٍحثّ يٗىُْي‪...‬‬
‫یک كَهّ حُ آٌْخ رّ«حرخ‪ٟ‬یّ» يؼٌُٕ حٓض کّ ْىحکٌُٕ يٌْذ كخکى ىٍ‬
‫يًهکض ػَری «ػًخٌ» يیرخٗي‪ .‬رَپخیّی يُخرغ يٕؿٕى‪ ،‬كئى ‪ ٪۰۳‬ؿًؼیض ػًخٌ‬
‫حرخ‪ٟ‬ی يٌْذ رًّٗخٍ يیٍَٔي‪ .‬ػًخٌ طُٓخ کٍٕ٘ ئهًخٌ حٓض کّ كَهّٖ حرخ‪ٟ‬ی ىٍ‬
‫آٌ‪ ،‬يٌْذ حکؼَیض حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَػًخٌ‪ ،‬حرخ‪ٟ‬یخٌ ریٖطَ ىٍ ًٗخل ٔ َٗم آكَیوخ‬
‫(رّٔیژِ ؿِیَِی َُگزخٍ) رَّٓ يیرََي‪.‬‬
‫ػُٕحٌ "حرخ‪ٟ‬یّ" حُ َخو ػزيهللا رٍ حرخ‪ ٝ‬طًیًی‪َ ،‬ؤظیٍ پیٕ٘حی آٌ گَكظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ٔ .‬ی حُ طخرؼیٍ حٓض‪ ،‬طخٍین ىهین طٕني ٔ يَگ حٔ ي٘و‪َ ٚ‬یٔض‪ ،‬ح ّيخ هطؼخ ً ىٍ‬
‫ىٍٔحٌ هالكض ػزيحنًهک رٍ ئَحٌ َُيِ رٕىِ ٔ ریٍ ٓخلْخی ٓ‪‎ْ‎ ۴‬ق‪(‎۶۶۶‎/‎‬م)‪‎‬تا‪‎‬‬
‫(م)‪‎‬هزدٍ‪‎‬اطت‪ّ‎.‬ی‪ُ‎‬وچیٌیي‪‎‬اس‪‎‬رُثزاى‪‎‬خْارج‪‎‬تْد‪‎‬کَ‪‎‬در‪‎‬جزیاى‪‎‬‬ ‫‪‎‬‬ ‫ٓٓ‪‎ُ‎‎۷‬ق‪‎۱۷۷‎/‎‬‬
‫(ْ‪‎‬ق) رّحٔ پیٕٓظّ ٔ ٓپخِ حيٕی ٍح حُ َٗٓ‬ ‫قیام‪‎‬عثذهللا‪‎‬تي‪‎‬ستیز‪‎‬در‪‎‬هکَ‪‎‬در ٓخل ‪‎ ۶4‬‬
‫ریٌَٔ کَىَي‪ .‬حرخ‪ٟ‬یّ يٌْذ هٕى ٍح «حنيػٕس يٌْذ حنلن‪ ،‬كَهش حنًلوّ ٔ كَهش‬
‫حنُخؿیّ» يیهٕحَي ٔ هٕى ٍح کٍٓطَیٍ يٌْذ حٓاليی‪َِ ،‬ىیکطَیٍ يٌْذ رّػ‪َٜ‬‬
‫َزٕص ٔ َِىیکطَیٍ يٌْذ رٍّٔف حٓالو يیىحَي‪.‬‬ ‫ّ‬
‫ٓ‪ٖ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حرخ‪ٟ‬یّ يیخٍَّٔطَ حُ ىیگَ گَِْٔخی هٕحٍؽ رًّٗخٍ يیٍٔى‪ ،‬رًّْیٍؿٓض‬

‫ُّٓض يلٕٔد يیٕٗى‪ .‬حرخ‪ٟ‬یٌٕ رَ حیٍ ػویيِحَي‬ ‫َِىیکطَیٍ گَِٔ هٕحٍؽ رّحْم ُ‬
‫کّ ًَیطٕحٌ رّکٔی يئيٍ یخ کخكَ گلض‪ ،‬چَح کّ ٔكی يُوطغ ٗيِ ٔ أرٕرکَ ٔ ػًَ‬
‫حُ ىَیخ ٍكظّحَي؛ حئَُ کٔی َیٔض کّ كوخین ٍح ریخٌ کُي ٔ کخكَ ٍح حُ يئيٍ طًیِ‬
‫ىْي‪ .‬ريحٌؿٓض يخ رّکٔی ًَیگٕثیى کّ حٔ يئيٍ یخ کخكَ حٓض‪.‬‬
‫حرخ‪ٟ‬یخٌ حَظٔخد هٕى ٍح رّهٕحٍؽ حَکخٍ کَىِ ٔ يٍٕهیٍ رَؿٔظّی حرخ‪ٟ‬ی‬
‫زَحىی» ىٍ «ؿٕحَْ حن ًُ ُْظ َوخس» ٔ «حكًي ًٗخهی» ىٍ «کظخد‬ ‫ًْچٌٕ «حرٕحنوخٓى حن ّ‬
‫حنٔیَ» طخٍین پیيحیٖ حیٍكَهّ ٍح رُّيخٌ هالكض ػؼًخٌ يیٍٓخَُي ٔ آٌ ٍح هيیىطَ حُ‬
‫هَٔؽ هٕحٍؽ يیًٗخٍَي‪ .‬حنزظّ ح‪ٛ‬طالف هٕحٍؽ َِى حرخ‪ٟ‬یّ رّکٔخَی گلظّ ًَیٕٗى‬
‫کّ رَ ػهی رٍحری‪١‬خنذ ٍٕٗیيَي؛ رهکّ هٕحٍؽ ٍح کٔخَی يیىحَُي کّ حُ حٓالو هخٍؽ‬
‫َٕٗي‪ ٔ ،‬يؼظويحَي‪ :‬هَٔؽ حُ حٓالو یخ رخ حَکخٍ یکی حُ حكکخو ػخرض ٔ هطؼت ىیٍ یخ رخ‬
‫ػًم رّآٌچّ هطؼخ ً هالف َ‪ ٕٜٙ‬حكکخو ىیُی رخٗي‪ ،‬يلون يیٕٗى‪.‬‬
‫ىٔ َك َکى‪ ،‬ػًَػخ‪ٔ ٙ‬‬ ‫ثوگوكین ثَهبعوآ ؽکویذ‪:‬‬
‫أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ ‪ْ٘ ٗ١‬ض يخِ گلض ٔ گٕ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيَي طخ َْىٔ يٕکهیٍ هٕى‬
‫ػهٗ ٔ يؼخٔیّ ٍح حُ هالكض ػِل کُُي‪ .‬هَحٍ رَ حیٍ ٗي کّ يٕ‪ٕٟ‬ع ىٍ ؿهّٖٔ‬
‫(ْ ‪‎‬ق) ‪‎‬رَحرَ رخ يخٍچ‬
‫ػًٕيٗ رّح‪١‬الع يَىو رَٓي‪ ،‬ؿهّٔ ىٍ يخِ ٕٗحل ٓخل ‪‎ ٖ۰‬‬
‫‪( ۶۳۴‬و) ىٍ «ىٔيشحنـُيل» رَگِحٍ گَىیي‪ ،‬ىٍ حیٍ ؿهّٔ‪ ،‬رُخ رّپیَٖٓخى ٔ ح‪َٛ‬حٍ‬
‫ػًَػخ‪ ٙ‬حرظيح أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ آؿخُ ٓوٍ کَى ٔ يٕکم هٕى ػهٗ ٍح حُ هالكض‬
‫ػِل ًَٕى‪ٓ ،‬پْ َٕرض رّػًَػخ‪ٍٓ ٙ‬یي ٔ گلض‪« :‬حٖ يَىو حیٍ أرٕيٕٓٗ‪ٗ ،‬ین‬
‫ئهًخَخٌ ٔ كکى يَىو ػَحم حٓض‪ ًّْ ،‬حٔ ٍح يُٗٗخٓیي‪ ،‬کٔٗ حٓض کّ ىیٍ رّىَیخ‬
‫ًَیكَٔٗي‪ًْ ،‬یٍ‪ ٍٖٕ١‬کّ ُٗیيیي‪ ،‬ػهٗ ٍح حُ هالكض ههغ ًَٕىِ ٔ يؼخٔیّ ٍح‬
‫رّهالكض رَگِیي‪ ،‬يٍ ْى ط‪ًٜ‬یًخص حی٘خٌ ٍح هزٕل کَىو‪ ،‬رُخرَحیٍ حُ حیٍنلظّ‬
‫يؼخٔیش رٍ حرٗٓلیخٌ ههیلشحنًٔهًیٍ حٓض ٔ ػهٗ رٍ حرٗ‪١‬خنذ یک كَى ػخىٖ ئهًخٌ‬
‫حٓض‪ ،‬چٌٕ ىیگَ حكَحى ئهًیٍ حُ كوٕم الُيّ رَهٍٕىحٍ يٗرخٗي‪.‬‬
‫هال‪ ّٛ‬حیٍکّ ْى ىٍ ؿَیخٌ ؿُگ‪ْ ،‬ى ىٍ ؿَیخٌ كکًیض ٔ ْى ىٍ َلِٕٖ‬
‫حػالو آٌ‪ ،‬كیهّْخٖ رّکخٍ ٍكض کّ رَهی آٌٍح «ُٗیغطَیٍ ئوَِرخُة طخٍین رَ٘‪،‬‬
‫کّ ىحٍحٖ ٔهیىطَیٍ َظخیؾ رٕى‪ ،‬طٕ‪ٛ‬یق يٗکُُي»‪.‬‬
‫ْيف يخ حُ ریخٌ حیٍ ططٕیم حیٍ رٕى کّ رگٕثیى‪ :‬آیخ ىٍ چُیٍ حٔ‪ٟ‬خع ٔ َٗحی‪٢‬‬
‫آٗلظّ ٔ رّٗيص ه‪ٕٜ‬يضآيیِ‪ ،‬ؿخ رَحی َوم ٔ كلع حهزخٍ ٔ حكخىیغ ٔ ٍٔحیخص‬
‫ٔ‪ٖ۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫‪ٛ‬لیق ٔ ػخٍٖ حُ حؿَح‪ ٝ‬يٗيخَي کّ يخ ىَزخل آٌ رگَىیى؟! ْىچُیٍ ىٍ هٌَ رؼيٖ‬

‫ه‪ٕٜ‬يضْخٖ رُٗحيیّ ٔ رُٗػزخّ ٔ حهظالكخص يیخٌ كَهّْخٖ گَٕخگٌٕ كيیؼٗ‪ ،‬كوٓٗ‬
‫ٔ يٌْزٗ ٍح َیِ ریخكِحثیى‪ ،‬چّ ٔ‪ٟ‬غ پییچيِٖ رّٔؿٕى يٗآیي‪ ،‬آیخ ىٍ چُیٍ َٗحیطٗ‬
‫ؿخ رَحٖ ؿًغآٍٖٔ ٔ َوم ٍٔحیخص رَحٓخّ ح‪ٛ‬م رٗ‪َ١‬كٗ رخهٗ يٗيخَي؟ ئهًّخ ً هیَ!‬

‫ؽلیش‬
‫«كيیغ» ىٍ نـض ػَد رّيؼُخٖ ىحٓظخٌ ٔ هزَ حٓض‪ ،‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف كوٓخء ىٍ‬
‫يؼُٗ يلئى ٔ حه‪َ« ٚ‬وم هٕل» رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬كيیغ رخیي حُ ىٔ روٖ‬
‫طـِیَّخپٌیَ يَکذ رخٗي‪ :‬یک حُٓخى؛ ىٔ يظٍ‪ .‬رَحٖ حػظزخٍ كيیغ‪ ،‬حُٓخى يٓىطَ حُ‬
‫يظٍ حٓض‪ ،‬ىٍ كویوض ًّْٖ حػظزخٍ كيیغ ًْخٌ حُٓخىٕ حٓض کّ رخیي نِٔيخ ً رّیکٗ‬
‫حُ ‪ٛ‬لخرّٖ گَحيٗ پیخيزَ رَٓي‪َْ ،‬چُي رخ ٔحٓطّْخٖ ُیخى‪ .‬طؼيحى ٔحٓطّْخ َْچّ‬
‫کىطَ رخُٗي رٓظَ حٓض‪ .‬رٓظَیٍ كيیغ آٌحٓض کّ رّچُي َلَ حُ ‪ٛ‬لخرّ رَٓي‪.‬‬
‫رّكيیؼٗ کّ حُ چُي ‪َ١‬ین آييِ رخٗي‪ ،‬هزَ يظٕحطَ گلظّ يٕٗٗى‪ .‬ىٍ رَحرَ آٌ‪ ،‬هزَٖ‬
‫ٔحكي حٓض کّ حُ یک يُزغ آييِ حٓض‪.‬‬
‫ريیٍهَحٍ‪ ،‬حكخىیغ حُ نلخظ حٍؽ ٔ حٍُٕ رّّٓ ىٓظّ طؤیى يَٕٗٗي‪ :‬یک‪ ،‬حگَ‬
‫ٓهٔهّٖ َخهالٌ كيیغ رّْیچ ٔؿّ يٍٕى ٗزّٓ ٔ طَىیي َزخُٗي‪ ،‬آٌ كيیغ «‪ٛ‬لیق»‬
‫َخيیيِ يٕٗٗى؛ ىٔ‪ ،‬حگَ ىٍ ٓهٔهّٖ َخهالٌ كيیغ َوخی‪ ٜٗ‬ىیيِ ٕٗى‪ ،‬يؼالً یکٗ حُ‬
‫کٔخَٗ کّ ىٍ حُٓخى آييِحَي چُيحٌ َٗٓطٗ َيحٗظّ رخٗي‪ ،‬یخ رَهٗ حُ يليػخٌ ىٍ‬
‫‪ٛ‬لض حهٕحل حٔ ٗک کُُي‪ ،‬یخ ىٍٓهٔهّٖ َخهالٌ حكظخىِگٗ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬حیٍگَّٕ‬
‫حكخىیغ ٍح «كٍٔ» گٕیُي؛ ّٓ‪ ،‬حگَ ىٍٓهٔهّٖ َخهالٌ كيیغ کٔخَٗ رخُٗي کّ َٗٓص‬
‫حهالهٗ‪ ،‬یخ حػظوخىٖ حی٘خٌ يوئٕ رخٗي‪ ،‬چُیٍ كيیؼٗ «‪ٟ‬ؼیق» ًَٗىِ يٕٗٗى‪.‬‬
‫حیٍ طؤیىرُيٖ ىٍ ٓخل ٕ‪ ْ( ٕ۰‬م) رّٔٓیهّٖ "أرٕيٕٓٗ طَيٌٖ" ٍٔحؽ یخكض‪.‬‬
‫"حرٍطیًیّ" ط‪َٜ‬یق ىحٍى کّ چُیٍ طؤیىرُيٖ هزم حُ طَيٌٖ َخُٗخهظّ رٕى ٔ ح‪ٟ‬خكّ‬
‫يٗکُي کّ ػخنًخٌ هزم حُ طَيٌٖ‪ ،‬كيیغ ٍح رّىٔ ٗخهّٖ ح‪ٛ‬هٗ «‪ٛ‬لیق» ٔ‬
‫«‪ٟ‬ؼیق» طؤیى يٗکَىَي‪ ٔ .‬حُ آٌ ْى ؿهٕطَ‪ ،‬یؼُٗ ىٍ ُيخٌ پْ حُ ‪ٛ‬لخرّ‪،‬‬
‫طخرؼیٍ ٔ طخرؼیٍ طخرؼیٍ‪ ،‬كيیغ رّ«َخٓن» ٔ «ئُٕم»‪ ،‬یخ «ػخو» ٔ «هخ‪ »ٙ‬طؤیى‬
‫يٗٗي‪ .‬حُ ٔؿّ ىیگَ كيیؼٗ کّ ٓهٔهّٖ َخهالٌ آٌ رالهطغ رٕىِ رخٗي‪« ،‬يظ‪ٜ‬م»‬
‫هٕحَيِ يٕٗٗى‪ ،‬حگَ ىٍ ٓهٔهّٖ َخهالٌ حكظخىِگٗ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪« ،‬يُوطغ» هٕحَيِ‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬حگَ ىٍ حُٓخى َٓخیٗ رّ‪ٛ‬لخرّ ََٓي‪« ،‬يَٓم» هٕحَيِ يٕٗٗى‪...‬‬
‫ٕ‪ٖ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿَیخٌ كيیغُٗخٓٗ رّنلخظ كَو ٔ يلظٕٖ ىحٍحٖ رلغ گٔظَِ ٔ طو‪ٜٜٗ‬‬

‫حٓض کّ ىٍ حیٍؿخ َیخُٖ رّ‪َ١‬ف آٌ َیٔض‪ .‬رّػخنًخٌ حیٍ كٍ « ُيليّع» گلظّ يٕٗٗى‪.‬‬
‫«ػهى ٍؿخل» یکی حُ ٗخهّْخی ػهٕو كيیغ حٓض کّ َخظَ رّرٍَٓی حكٕحل ٔ‬
‫حٔ‪ٛ‬خف ٍحٔیخٌ كيیغ ٔ ریخٌ ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحػي آٌ حٓض‪ .‬طؼيحىٖ حُ كَهّْخٖ يٌْزٗ‪،‬‬
‫حكَحىٖ حُ‪ٛ‬لخرٍّح هزٕل َيحٍَي ٔ حكخىیؼٍٗح کّ حُُرخٌ آٌْخ آييِ رخٗي‪ٍ ،‬ى يٗکُُي‪.‬‬

‫هواؽل عوغآّهٓ اؽبكیش‬

‫ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ هَآٌ کَیى ىٍ ُيخٌ كیخص ٍٕٓلهللا ىٍ یک ي‪ٜ‬لق ؿًغآٍٖٔ‬
‫ٔ طئیٍ َ٘يِ رٕى‪ ،‬حكخىیغ ْى رّحیٍ ٗکم حئَُی گَىآٍٔی ٔ َٕٗظّ َ٘يِ رٕى‪.‬‬
‫ٍٕٓلهللا رّح‪ٛ‬لخرٖ حؿخُِٖ َٕٗظٍ آیخص هَآٌ ٍح ىحىِ رٕى؛ ح ّيخ رَحی حیٍکّ آیخص‬
‫هَآٌ رخ ٓوُخٌ پیخيزَ حٗظزخِ گَكظّ َٕ٘ى‪ ،‬حی٘خٌ ٍح حُ َٕٗظٍ حكخىیغ ىٍ حرظيح َٓی‬
‫کَى؛ ٔنی رؼي حُ گٌٗض ييطی ىٍ يٕحٍى کًی حؿخُِٖ َٕٗظٍ حكخىیغ ٍح ىحىَي‪ٰ ،‬نکٍ‬
‫حیٍ حؿخُِ رخ يلئىیضْخی ًَْحِ رٕى‪ .‬كظی ىٍ ُيخٌ ههلخی ٍحٗيیٍ ْى حیٍ‬
‫يلئىیض ٔؿٕى ىحٗض‪ .‬کٔخَی کّ حكخىیغ ٍٕٓلهللا ٍح ؿًغآٍٖٔ کَىَي ػزخٍص‬
‫رٕىَي حُ ‪ :‬ػزيهللا رٍ ػزخّ‪ ،‬ػزيهللا رٍ ػًَ ٔ ؿخرَ رٍ ػزيهللا ٔ طخرؼیُی چٌٕ ٓؼیي‬
‫رٍ ؿزیَ‪ ،‬يـخْي رٍ ؿزیَ… آٌْخ حُ ‪ٛ‬لخرّ حكخىیغ ٍح يُٗٗیيَي ٔ يَٕٗٗظُي؛ ىٍ‬
‫آٌ ُيخٌ ‪ٛ‬لیلّْخی حُ حكخىیغ ٔؿٕى ىحٗض کّ َٕٗظٍ آٌْخ رّهزم حُ طؤنیق‬
‫"حنًٕ‪١‬ؤ" حيخو يخنک ٔ ‪ٛ‬لیلیٍ ٔ کظذ حٍرؼّ رَيٗگ٘ض‪.‬‬
‫رؼي حُ ٔكخص ٓیّي َیِ َٕٗظٍ ٔ َوم حكخىیغ يًُٕع ٗي‪ ،‬هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض‬
‫کّ رَهٗ حُ حكخىیغ َٕٗظّ ٗيِ‪ ،‬رّىٓظٍٕ ههیلّٖ حٔل‪ُٕٓ ،‬حَیيِ ٗي‪ ٔ .‬رؼي حُ حٔ‬
‫ههیلّٖ ىٔو ّٓ َلَ حُ ‪ٛ‬لخرّ‪ ،‬یؼُٗ ػزيهللا حرٍئؼٕى‪ ،‬أرٕىٍىحء ٔ أرٕئؼٕى‬
‫حَ‪ٜ‬خٍٖ ٍح رّؿَو َوم حكخىیغ حُ ٓیّي‪َُ ،‬يحَٗ کَى‪ .‬يُغ کظخرض كيیغ طخ ىٍٔحٌ‬
‫ٓهیًخٌ رٍ ػزيحنًهک [ْلظًیٍ ههیلّٖ حيٕی] حىحيّ ىحٗض‪ .‬طئیٍ حكخىیغ رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ًٍٓی حُ ُيخٌ ػًَرٍ ػزيحنؼِیِ ْ٘ظًیٍ ههیلّٖ حيٕی آؿخُ ٗي‪ .‬حی٘خٌ ىٍ ٓخل‬
‫‪ْ ۲۲‬ـَی رّکخٍگِحٍحَٖ ىٍ ييیُّ ٔ ىیگَ َْٗٓخ ىٓظٍٕ ىحى رّؿًغآٍٖٔ ٔ کظخرض‬
‫آػخٍ رخهٗ يخَيِ حُ ٓیّي حهيحو کُُي ٔ حكَحىی چٌٕ دمحم رٍ كِو ٔ دمحم رٍ ٗٓخد َُْی‬
‫ٍح ريیٍکخٍ گًخٗض‪ .‬روخٍی َوم کَىِ حٓض کّ ػًَرٍ ػزيحنؼِیِ َخيّٖ رّأرٕرکَرٍ‬
‫كِو(ٖ) َگخٗض‪ٔ ،‬ی ٍح ريیٍکخٍ گًخٗض ٔ رّحٔ طؤکیي کَى طخ ػهى ٍح رگٔظَحَي‪ٔ ،‬‬
‫يـخنٔی رَحی طؼهیى آٌ رّپخ ىحٍى ٔ ىٍ ئخؿي‪ ،‬طؼهیى حكخىیغ ٍح رّيٌحکَِ رگٌحٍى‪.‬‬
‫ٖ‪ٖ۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ٔی رَ حیٍکخٍ ْ ًّض گًخٍى ٔ حكخىیغ ٍح ىٍ کظخری ؿًغ کَى‪ )4(.‬ىٍ رَهی حُ‬
‫يَس»(‪)۳‬‬
‫َ‪ ٕٜٙ‬طخٍیوی آييِ حٓض کّ ػًَرٍ ػزيحنؼِیِ حیٍ کخٍ ٍح رّ«کؼیَرٍ ّ‬
‫ٔحَٓخى‪ .‬ىٍ رَهی يُخرغ ىیگَ آييِ حٓض کّ حٔ دمحم رٍ ٗٓخد ُُ َْْی (و ‪‎ ‎ْ ،ٕٔ4‬ق)‪‎‬‬
‫را‪‎‬رّطئیٍ كيیغ گًخٍى‪َ ٔ )۶(.‬گخٗظّْخٖ َُْی ٍح رّحهخنیى حٓاليی گٔیم ىحٗض‪.‬‬
‫َُُْی حیٍ يطهذ ٍح يٗگلض ٔ رّآٌ يٗرخنیي کّ كيیغ ٍح پیٖطَ حُ حٔ کٔی طئیٍ‬
‫ُّٓض رَ پی٘آُْگی َُُْی ىٍ طئیٍ كيیغ‬ ‫َکَىِ حٓض‪ )۰(.‬ػخنًخٌ ٔ يليّػخٌ حْم ُ‬
‫طؤکیي کَىِحَي‪ .‬حیٍ يطهذ ىٍ يیخٌ آػخٍ آَخٌ حُ َٗٓص رٔیخٍی رَهٍٕىحٍ حٓض‪)۴(.‬‬
‫گَىآٍٖٔ ٔ كلع حكخىیغ حرظيح رّ‪ٗ ٍٕ١‬لخْٗ ‪ٍٕٛ‬ص يٗگَكض‪ ٔ ،‬رّكخكظّ‬
‫ٓپَىِ يٗٗي‪ ،‬رؼيْخ حكخىیغ ٍح رَ پٕٓض َٕٗظُي ٔ يـًٕػّْخٖ حُ آٌ ط٘کیم ىحىَي‪.‬‬
‫رٍّؿى آٌکّ ىٍ ىٍٔحٌ ػًَ رٍػزيحنؼِیِ يُغ کظخرض كيیغ رَىحٗظّ ٗي‪ ،‬ح ّيخ ىٍٔحٌ‬
‫هالكض حٔ رٔیخٍ کٕطخِ رٕى‪ ،‬كو‪ ٢‬ىٔ ٓخل ٔ پُؾ يخِ ٔ چٓخٍ ٍُٔ (‪ ۲۲‬ـ ٔٓٔ ‪‎‎ْ ،‬ق)‬
‫كکًَحَی کَى‪ ،‬رخ يَگ ُٔىُْگخو حٔ حيَ طئیٍ آػخٍ ٓیّي َخ طًخو يخَي طخ حیٍکّ حُ‬
‫(ْ‪‎‬ق)‪‎ّ‎‬در‪‎‬دّراى‪‎‬هٌصْر‪‎‬عثاطٔ‪(‎‬دکْهت‪‎۷۳۶‎:‬ـ‪‎)۷۵۷‎‬تذّیٍ كيیغ‬ ‫ٓخل ٖ‪‎ ٔ4‬‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬گٔظَىِ آؿخُ ٗي؛ ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ رٕى کّ حٗوخ‪ً ٙ‬یم رّگَىآٍٔی ٔ کظخرض‬
‫كيیغ يزخىٍص ٍُٔیيَي‪:‬‬
‫ػزيحنؼِیِ رٍ ؿَیؾ (و ٓ‪‎‎ْ ،ٔ۳‬ق)‪‎‬در‪‎‬يکّ‪،‬‬
‫دمحم رٍ حٓلن (و ٔ‪ )ٔ۳‬ىٍ رـيحى‪،‬‬
‫ٓؼیي رٍ حریػَٔرش (و‪ )ٔ۳۶‬ىٍ ر‪،َِٜ‬‬
‫ٓؼیي رٍ حریػٕحَّ (و ‪ )ٔ۳۶‬ىٍ ر‪،َِٜ‬‬
‫أرٕػًَ حُٔحػی (و ‪ )ٔ۳۶‬ىٍ ٗخو‪،‬‬
‫ٍریغ رٍ ‪ٛ‬زیق (و ٓ‪ )ٔ۶‬ىٍ ر‪،َِٜ‬‬
‫ٓلیخٌ ػٍٕی (و ٔ‪ )ٔ۶‬ىٍ کٕكّ‪،‬‬
‫يخنک رٍ حَْ (و ‪ )ٔ۶۲‬ىٍ ييیُّ‪،‬‬
‫ػزيحنَكًٍ يؼًَ (و ‪ )ٔ۰۳‬ىٍ یًٍ‪،‬‬
‫نیغ رٍ ٓؼي (و ‪ )ٔ۰۳‬ىٍ ي‪،َٜ‬‬
‫كًخى رٍ ٓهًّ (و ‪ )ٔ۰۶‬ىٍ ر‪،َِٜ‬‬
‫كًیي رٍ يزخٍک (و ٔ‪ )ٔ۴‬ىٍ هَحٓخٌ‪،‬‬
‫ُیخى حنزکخثی (و ٖ‪ )ٔ۴‬ىٍ کٕكّ‪،‬‬
‫ػزيهللا حرٍػیخٕ (و ٖ‪ )ٔ۲‬ىٍ کٕكّ‪،‬‬
‫‪ٖ۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓلیخٌ رٍ ػییُّ (و ‪ )ٔ۲۴‬ىٍ يکّ ‪...‬‬

‫ٔ کٔخٌ ىیگَ ىٍ حهطخٍ حٓاليی رّطئیٍ حكخىیغ ًْض گًخٗظُي‪ .‬پْ حُ حٓظوَحٍ‬
‫هالكض ػزخٓیخٌ يکخطذ «ػهى حنليیغ» حُ ٕٖٓ ىٍرخٍ هالكض َیِ طوٕیض ٗي ٔ‬
‫يطخنؼّٖ يُظى حكخىیغ آؿخُ گَىیي‪ .‬كوٓخء ٔ يليػخٌ يُِنض ٍكیغ یخكظُي؛ چٌٕ‬
‫ػزخٓیخٌ رَ هالف رُٗحيیّ (کّ ىیٍ ٔ ىٔنض ٍح حُ ْى طلکیک کَىِ رٕىَي) رَ آٌ‬
‫ٗيَي کّ ٓهطّٖ ىیُٗ ٔ كکٕيظٗ ٍح رخْى ریخيیَِي‪ .‬ىٍ ؿَیخٌ کخٍ يؼهٕو ٗي کّ هَآٌ‬
‫ٔ حكخىیغ رّرٔیخٍٖ حُ ئخثم ىیُٗ ٔ كوٕهٗ پخٓن ًَٗىُْي‪ ،‬چٌٕ هَآٌ ٔ حكخىیغ‬
‫يُخرؼٗ ْٔظُي کّ حٓظلخىِ حُ آٌْخ رٔیخٍ ىٕٗحٍ حٓض‪َ .‬یِ رّهخ‪ٔ َ١‬ؿٕى يلکى ٔ‬
‫يظ٘خرّ ٔ َخٓن ٔ ئُٕم ىٍ هَآٌ ٔ طؼخٍ‪ ٝ‬حكخىیغ رخ یکىیگَ ٔ گخِ طؼخٍ‪ٝ‬‬
‫كيیغ رخ هَآٌ ‪ْ ٔ ...‬ىچُیٍ ٔؿٕى َخٓن ٔ ئُٕم ىٍ يیخٌ حكخىیغ‪ ،‬حٔ‪ٟ‬خع ٍح پیچ‬
‫ىٍ پیچ کَى‪ .‬كویٓخٌ رّيُظٍٕ چخٍِؿٕیٗ رّرٍَٓٗ ٔ پخالیٖ ح‪ٛ‬م َخٓن ٔ ئُٕم‬
‫ىٍ هَآٌ پَىحهظُي‪ ،‬ىٍ َظیـّ ىٍرخٍِٖ حیٍکّ کيحو آیخص هَآٌ َخٓن ٔ کيحيیٍ‬
‫ئُٕمحَي‪ ،‬طؤنیلخص كَحٔحٌ پيیي آيي‪ .‬ىٍ يٍٕى حكخىیغ َیِ ٍٓیيِگٗ رّطؼخٍ‪ٟ‬خص ٍح‬
‫ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ هَحٍ ىحىَي ٔ حُ حیٍ طخٍین رّرؼي رٕى کّ يٓىطَیٍ ط‪ُٜ‬یلخص كوٓٗ‬
‫طلَیَ ٗي ٔ يٌحْذ يوظهق رّٔؿٕى آيي‪.‬‬
‫ئظَ٘هخٌ حػظوخى ىحٍَي کّ پْ حُ طٔویَ َُٓيیٍْخٖ ریِحَْ ٔ پخٍّ رّىٓض‬
‫ػَد‪ٓ ،‬خهظٍ ٔ پَىحهظٍ حكخىیؼٗ کّ ؿُزّٖ كوٕهٗ ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬رّٓزذ نِٔو طئیٍ‬
‫يٕحُیٍ حٓظٕحٍ ه‪٠‬خیٗ‪ ،‬ىٍ ههًَٔ هالكض ‪ٍَٟٔ‬ص پیيح کَى‪ .‬كخطلخٌ يخیم رٕىَي‬
‫رٔیخٍٖ حُ يٕحُیٍ كوٕهٗ ریِحَْ ٔ پخٍّ ػٓي ٓخٓخَٗ ٍح هزٕل کُُي‪ٔ ،‬نٗ الُو رٕى‬
‫ريیٍيُظٍٕ يٕحُیٍ يِرٍٕ ٍح ىٍ َظَ طٕىِْخٖ يئيٍ‪ًْ ،‬چٌٕ حكکخو ٔ ىٓظٍٕحص‬
‫ٗلخْت ٗو‪ٓ ٚ‬یّي ؿهِٕ ىُْي‪.‬‬
‫ًْیٍ َکظّ ىٍ يٍٕى يٕحُیٍ ٗؼخیَ ٔ طَ٘یلخص ىیُٗ ٔ َُيگٗ ٍُٔيَِٖ کّ‬
‫ئهًخَخٌ حُ یٕٓى ٔ ئیلیخٌ ٔ ٍُىٗظیخٌ حهٌ کَىِ ٔ ًْچٌٕ حكکخو پیخيزَ ؿهِٕگَ‬
‫ٓخهظُي‪َ ،‬یِ ‪ٛ‬خىم حٓض‪« .‬ایگُخّ گٕنيطٔیَٓ» (ػَدُٗخّ ٔ حٓالوُٗخّ يٍٕ٘ٓ‬
‫ُْگَی ـ ٓ‪ ٔ۴۳‬ـ ٕٔ‪ )ٔ۲‬ىٍ حػَ يٍٕ٘ٓ هٕى [ٍحِْخی ُٗخهض حٓالو] ػخرض کَىِ‬
‫کّ ػویيِٖ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍح ٔ كظٗ رَهٗ َظَحص كیهٕٔكخٌ یَٕخٌ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ‬
‫طلض ػُٕحٌ گلظّْخٖ ٓیّي (یؼُٗ رّٗکم كيیغ) ٗیٕع پیيح کَى‪)۲(.‬‬
‫ىٍ رؼي ىحههٗ َیِ ىٍ ؿخيؼّٖ کّ ىٔنض ٔ ىیٍ ٔ ٓیخٓض ٔ هيٍص ىٍْى آيیوظّ‬
‫رٕى ٔ َٓ‪٠‬ضْخٖ حؿظًخػٗ ٔ ٓیخٓٗ ىٍ ُیَ نلخكّٖ حػظوخىحص ىیُٗ یخ كِ ََ ْم يٌْزٗ‬
‫‪ٖ۲۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ؿَیخٌ يٗیخكض‪ ،‬يُخكغ ٓیخٓٗ َیِ يٕؿذ ؿؼم حكخىیغ يٗٗي‪َ١ َْ ،‬ف يٗکٕٗیي‬
‫يٕهؼیض هٕى ٍح رخ ٓوُخَٗ کّ <حىػخ يٗٗي> حُ ُرخٌ ٓیّي ‪ٛ‬خىٍ ٗيِ‪ ،‬حٓظٕحٍ‬
‫ٓخُى‪ .‬ىحٓظخٌ ؿؼم كيیغ ىٍ يوخ‪١‬غ يوظهق طخٍین حٓالو رٔیخٍ پیچ ىٍ پیچ ٔ‬
‫كیَصحَگیِ حٓض‪ .‬يٕحٍىٖ َٓٓخوآٍٔ حُ طينیْ‪ ،‬کظًخٌ‪ ،‬ؿؼم‪ ،‬طلَیق‪ ،‬طؤٔیم‪،‬‬
‫طٕؿیّ‪ ،‬هَیي ٔ كَٕٔ ٔ طو‪ٜ‬ی‪ ٚ‬رالٔؿّ ٍٔحیخص ىیُٗ ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض؛ کّ‬
‫َْ يٍٕى رَگَكظّ حُ حَگیِِْخٖ يظلخٔص حٓض‪.‬‬
‫ٍحٔیخٌ ىٍٔؽٌُ رّطؼيحى ‪ٛ‬يْخ ِْحٍ كوَِ كيیغ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص يُوزض‪،‬‬
‫يُو‪ٜ‬ض‪ ،‬طٕ‪ٛ‬یق‪ ،‬طهؼیٍ‪ ،‬يؼـِحص‪ ،‬کَحيخص‪ ،‬ىٓظٍٕحص‪ ،‬هٕح‪ ٙ‬حالٗیخء‪ ،‬هٕح‪ٙ‬‬
‫حنکهًخص ٔ كظٗ حكکخو كوٓٗ ؿؼم ًَٕىِ‪ ،‬آٌْخٍح ٔحٍى يظٌٕ ىیُٗ ٔ يؼظويحص ػًٕيٗ‬
‫کَىِحَي‪ .‬حَگیِِْخٖ َْیک حُ ؿؼخل ىٍَْ ىٍِٔ يظلخٔص رٕىِ ٔ حُ گَحیْٖخٖ‬
‫ٓیخٓٗ گَكظّ‪ ،‬طخ كذ ٔ رـ‪ْٞ‬خ‪ ،‬ؿهذ يُلؼض ٗو‪ ،ٜٗ‬ؿهذ طٕؿّ هٕحَُيِگخٌ ٔ‬
‫طٕؿیّ هٕٕگٌٍحَْٗخٖ ههلخء ٔ حيَحء ٍح ٗخيم حٓض‪.‬‬
‫كویوض طُٓخ چیِٖ حٓض کّ ىٍ حیٍ گیَٔىحٍ هَرخَی ٗيِ حٓض‪ .‬رّیک ًََّٕ‬
‫طٕؿّ کُیى‪" :‬ؿیخع رٍ حرَحْیى َوؼی" یک رخٍ ُْگخيٗ رَ ههیلّ يٓيٖ ػزخٓٗ ٔحٍى‬
‫ٗي کّ ٖٔ ىٍ كخل َٗ‪ ١‬رٔظٍ ٍٖٔ کزٕطَ رٕى؛ چٌٕ چُیٍ ىیي رالكخ‪ٛ‬هّ ٍٔحیض‬
‫کَى کّ پیخيزَ كَيٕىِ َٗ‪ ١‬رٔظٍ ىٍٓض َیٔض‪ ،‬يگَ رَّٓ چیِ‪ٗ« :‬ظَ ٔ حٓذ‬
‫ىٔحَيٌ ٔ پََيِ پَحَيٌ!» ىٍ پٗ حیٍ ٓوٍ‪ ،‬يٓيٖ ػزخٓٗ يزهؾ ىِ ِْحٍ ىٍْى رّحٔ‬
‫پخىحٕ ىحى‪ ،‬چٌٕ ؿیخع هٕحٓض حُ يل‪ َ٠‬ههیلّ ریٌَٔ ٍٔى ههیلّ َٓ رّگٕٕ حٔ‬
‫َٓخى ٔ گلض گٕحْٗ يٗىْى آٌچّ گلظٗ ىٍٔؽ حٓض‪ ،‬ح ّيخ طٕ هٕحٓظٗ رّيخ َِىیک‬
‫ٕٖٗ‪ٍٔ )ٔٓ(.‬حیخص يُٕ‪ ١‬رّٗؤٌ َِٔل آیخص هَآٌ َیِ ًْیٍ ي٘کالص ٍح ىحٍى‪.‬‬
‫كکخیض ؿؼم ٔ طينیْ كيیغ ىٍ حٓالو‪ٍٗ ،‬ظّٖ رْ ىٍحُ ىحٍى کّ كظٗ رُّيخٌ‬
‫ّللا يزخٍک رَيٗگَىى‪ .‬حٔ رخٍْخ كَيٕى‪َْ« :‬کْ حُ هٕل يٍ كيیغ‬ ‫كیخص ٍٕٓل ّ‬
‫ؿؼم کُي‪ ،‬رخیي ؿخیگخْٗ حُ آطٖ رَحٖ هٕى رَگِیُي‪ ».‬ىٍ ُيخٌ آٌؿُخد‪ ،‬ؿؼم كيیغ‬
‫ٍٔحؽ ىحٗض‪ ،‬ح ّيخ حُ ػهُیض ٔ ٗیٕػیض رَهٍٕىحٍ َزٕى‪ ،‬كو‪ ٢‬ىٍ كي ٗخیؼخص يظيحٔل‬
‫ىٍحيٍٕ ٍُٔيَِ؛ ٰنکٍ پْ حٍُكهض آٌك‪َ٠‬ص رخُحٍ ؿؼم كيیغ كٕمحنؼخىِ گَو‬
‫"ػزيّللا‬
‫ّ‬ ‫ٗي‪َٔ .‬م حٔل ؿخػهیٍ کٔخَٗ چٌٕ "کؼذ حالكزخٍ" ‪ْٔ" ،‬ذ حرٍيُزّ" ‪،‬‬
‫"ػزيّللا رٍ ػخيَ" ٔ ‪ٛ‬يْخ طٍ ىیگَ ىٓض رّکخٍ ٗيَي ٔ‬
‫ّ‬ ‫"ػزيّللا رٍ ٓزؤ" ‪،‬‬
‫ّ‬ ‫يُزّ" ‪،‬‬
‫َْیک رخ حَگیِِْخٖ يظلخٔص ٔ ىحٗظٍ يُخكغ ٔػوخیي يوظهق‪ ،‬رّؿؼم كيیغ پَىحهظُي‪،‬‬
‫یخ گٕحْٗ ىٍٔؽ ىحىَي‪ ،‬یخ کظًخٌ كویوض کَىَي‪ ،‬یخ طلَیق ٔحهؼیض ًَٕىَي‪.‬‬
‫‪ٖ۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی (ٓٔ‪ ۳‬ـ ٕ‪ ْ ، ۳۲‬م) ىٍ «حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» (حكخىیغ‬

‫ٓخهظّگٗ) يٗگٕیي‪« :‬ىٍٔؽگٕیخٌ ٔ ؿخػالٌ ؿًخػض کؼیَی ْٔظُي کّ حٓخيی حی٘خٌ‬
‫ىٍ کظخد «حن‪٠‬ؼلخء ٔحنًظَٔکیٍ» آييِ حٓض ٔ هٕحْیي ىیي کّ ىٍ حیٍ کظخد َْكيیغ‬
‫يـؼٕنی‪ٔ ،‬ح‪ٟ‬غ یخ يظٓى آٌ َیِ يؼَكی هٕحْي ٗي‪ .‬حُ ي٘خْیَ ىٍٔؽگٕیخٌ ٔ ؿؼخل‬
‫كيیغ ْٔظُي کٔخَی يخَُي ْٔذ حرٍْٔذ هخ‪ٟ‬ی‪ ،‬دمحمرٍ ٓخیذ کهزی‪ ،‬دمحمرٍ ٓؼیي‬
‫حن٘خيی حنً‪ٜ‬هٕد‪ ،‬أرٕىحٔٔى َوؼی‪ ،‬حٓلخم حرٍَـیق يهطی‪ ،‬ؿیخع حرٍحرَحْیى َوؼی‪،‬‬
‫يـیَس رٍ ٓؼ یي کٕكی‪ ،‬حكًي رٍ ػزيهللا ؿٕیزخٍی‪ ،‬يلًٕى رٍ حكًي حنَٓٔی‪ ،‬دمحم رٍ‬
‫ػکخّٗ کَيخَی‪ ،‬دمحم رٍ هخٓى کُگخَی‪ ،‬دمحم رٍ ُیخى حنی٘کَی‪)ٔٔ(»...‬‬
‫يُخرغ يَرٕ‪ ١‬رّط٘یغ يٗگٕیُي طُٓخ أرَْٕیَِ (و ‪ ْ ، ۳۴‬م) طؼيحى ‪ ۳ٖ۰4‬كوَِ‬
‫كيیغ حُ هٕل ٓیّي ؿؼم کَىِ حٓض‪ )ٕٔ(.‬أرَْٕیَِ طؼيحى ْ٘ظ‪ٜ‬ي َلَ ٗخگَى ىحٗض ٔ‬
‫ػزيّللا رٍ ئؼٕى ػخنى هَآٌ (و ٖٖ ‪ ْ ،‬م) َخهم‬ ‫ّ‬ ‫َخهم ٓٓٓ‪ ٖ۳‬كوَِ كيیغ حٓض‪،‬‬
‫‪ ۴4۴‬كيیغ ُٗخهظّ ٗيِ‪ ،‬ػخیّ٘ (ریِٕٖ پیخيزَ‪ ،‬يظٕكیّ رّٓخل ‪ ْ ، ۳۲‬م) َخهم‬
‫ؿَحً‪...‬‬
‫ٕٓٔٔ كيیغ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ْ ٔ )ٖٔ(.‬ه ّى ّ‬
‫"ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ" يٗگٕیي‪َْ« :‬کْ ىٍحكٕحل ٍحٔیخٌ ىٍ ىٍِْٔخٖ‬
‫يوظهق رّپژْٖٔ رپَىحُى‪ ،‬رّطؼيحى چً٘گیَٖ حُ ٍحٔیخٌ ىٍ حػ‪ٜ‬خٍ گَٕخگٌٕ‬
‫رَهٍٕى هٕحْي ًَٕى کّ آٌچُخٌ طؼٓيٖ َٔزض رّىیٍ َيحٗظّحَي کّ آَخٌ ٍح حُ ىٍٔؽ ٔ‬
‫ىؿم رخُ ىحٍى‪ ،‬ىٍ َظیـّ رَحٖ ٍٓیيٌ رّْيكٗ کّ رّآٌ حٗخٍِ کَىیى‪ ،‬رّطينیْ ىٍ‬
‫حكخىیغ هٕى پَىحهظُي‪)ٔ4(».‬‬
‫"ٍٗیي ٍ‪ٟ‬خ" يٗگٕیي‪« :‬کؼذحالكزخٍ حُ رٗىیُخٌ یٕٓى رٕى کّ رَحٖ پٌیَكظّ‬
‫ٗيٌ گلظّْخیٖ ىٍ يٍٕى ىٓظٍٕحص ىیٍ‪ ،‬طظخَْ رّحٓالو ًَٕى ٔ حكخىیغ ُیخىٖ ؿؼم‬
‫کَى کّ طؼيحىٖ حُ ‪ٛ‬لخرٍّح كَیلظّٖ هٕى ٓخهض‪ ».‬چٌٕ حٔ رٕى‪ْٔ ،‬ذ رٍ يُزّ‪ .‬حیٍ‬
‫ىٔ َلَ حُ كیهّگَحٌ ٔ ىٍٔؽپَىحُحٌ ٔ هَحكّرخكخٌ رٕىَي‪ َْ ٔ ،‬هَحكّٖ کّ ىٍ‬
‫يٍٕى آكَیُٖ ٔ پیيحیٖ‪ ،‬طخٍین پیخيزَحٌ ٔ گلظّْخٖ حی٘خٌ‪ٔ ،‬هٕع كظُّْخ ٔ ؿیَِ‬
‫رّکظذ طلٔیَ ٔ يُخرغ ٔ طخٍین حٓالو ٍحِ یخكظّ حٓض‪ًّْ ،‬گٗ حُ حیٍ ؿًخػض گَكظّ‬
‫ٗيِ حٓض‪ )ٔ۳(.‬رًّْخٌ حَيحُِ کّ کؼذحالكزخٍ هَحكخص ٔ حَٓحثیهیخص آثیٍ یٕٓى ٍح‬
‫ٔحٍى ٍٔحیخص حٓاليٗ کَى‪" ،‬طًیى ىحٍٖ" هَحكخص کیٖ ئیلٗ ٍح ىٍ يظٌٕ حٓاليٗ‬
‫ؿخ ىحى‪ .‬طًیى ىحٍٖ ٍحْذ ئیلٗ‪ ،‬ىحٍحٖ ح‪ٛ‬هیض یًُٗ رٕى کّ رًَّْحِ هزیهّٖ هٕى‬
‫ىٍ كهٔطیٍ ٓکَٕض ىحٗض‪ .‬پْ حُ ؿِِٖٔ طزٕک ىٍ ٓخل َٓى ْـَص ك‪ ٍٕ٠‬پیخيزَ‬
‫ٍٓیي‪ ،‬حٓالو حهظیخٍ کَى ٔ ىٍ ييیُّ رًخَي؛ ح ّيخ پْ حُ ک٘ظّ ٗيٌ ػؼًخٌ رّٗخو‬
‫‪ٖ۲۰‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫رَگ٘ض‪ ،‬رّيؼخٔیّ پیٕٓض ٔ حُ کٔخَٗ ٗي کّ رّىٓظٍٕ يؼخٔیّ ىٍ ئخؿي ٔ‬

‫حؿظًخػخص رَّوم كيیغ يٗپَىحهض‪)ٔ۶(.‬‬
‫"ػزيّللا رٍ‬
‫ّ‬ ‫"ػزيّللا رٍ ٓزؤ" ‪،‬‬
‫ّ‬ ‫کٔخَٗ چٌٕ "کؼذحالكزخٍ" ‪" ،‬طًیى ىحٍٖ" ‪،‬‬
‫ٓالو" ‪ْٔ" ،‬ذ رٍ يُزّ" ‪ ...‬حْم کظخد ٔ حكَحىٖ رخ ٕٓحى‪ ،‬پوظّ ٔ رخ طـَرّ رٕىَي ٔ‬
‫َْیک حُ كوٓخء ٔ كلٕل حىیخٌ پی٘یٍ‪ ،‬يخَُي یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍح يلٕٔد يٗٗيَي کّ‬
‫طزلَٖ ٔیژِ ىٍ حيٍٕ يَىوىحٍٖ ٔ َلِٕٖ طزهیـخص ٔ حػَگٌحٍٖ َیِ ىحٗظُي‪.‬‬
‫ىٍكخنٗکّ رٔیخٍٖ حُ ئهًخَخٌ رٕٗٓحى رٕىَي ٔ ىٍ رَحرَ آٌْخ يخَُي رچّْخٖ‬
‫َٕآيُٕ‪ ،‬یخ حكَحىٖ کٍٕ ٔ ػخيٗ يًَٕٗىَي‪ْٔ" .‬ذ رٍ يُزّ" يٗگلض‪« :‬يٍ ْلظخى ٔ‬
‫ىٔ کظخد حُ کظذ ٰانٓی ٍح هٕحَيِحو‪ ».‬حٔ طخ پخیخٌ كیخص هٕى (ٔٔٔ ‪ ْ ،‬م) پیٕٓظّ ىٍ‬
‫َْٗٓخ ٔ آرخىْٖخ ئهًخَخٌ يٗگ٘ض ٔ كيیغ َوم يٗکَى‪.‬‬
‫"ْٔذ رٍ يُزّ" ٔ "کؼذحالكزخٍ" حُ ُيَِٖ کٔخَٗ ْٔظُي کّ يخَُي كیهٕٔكخٌ‬
‫یَٕخَٗ رّطزییٍ کخثُخص َیِ پَىحهظُي؛ ْٔذ يٗگلض‪« :‬ػَٕ ٍح چٓخٍ كَٗظّ رَ ىٕٔ‬
‫يٗکُ٘ي‪َْ ،‬یک حُ آَخٌ چٓخٍ ‪ٍٕٛ‬ص ىحٍى‪ٍٕٛ ،‬ص گخٔ‪ٍٕٛ ،‬ص ٗیَ‪ٍٕٛ ،‬ص‬
‫ػوخد ٔ ‪ٍٕٛ‬ص حَٔخٌ؛ ْىچُیٍ َْیک حُ آٌْخ چٓخٍ رخل ىحٍى کّ ىٔ طخ حُ رخلْخ‬
‫ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ٗخٌ هَحٍ ىحٍى طخ يخَغ حُ آٌ ٕٗى کّ رّػَٕ رُگََي ٔ ىٍ َظیـّ‬
‫رْٕٕٗ َٕٗي ٔ كَٔ حكظُي‪ .‬آَخٌ ؿِ حیٍ ٓوٍ رَ ُرخٌ ََحَُي‪ :‬پخک ٔ يُِِ حٓض‪،‬‬
‫پخىٗخْٗ َیَٔيُي کّ ػظًض حٔ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٍح آکُيِ ٓخهظّ حٓض‪)ٔ۰(».‬‬
‫"کؼذحالكزخٍ" يٗگلض‪ُ« :‬يیٍْخٖ ْلضگخَّ رَ ‪ٛ‬وَِٖ هَحٍ ىحٍى‪ ،‬حیٍ ‪ٛ‬وَِ‬
‫ىٍ کق كَٗظّٖ حٓض‪ ،‬كَٗظّ رَ پ٘ض يخْٗ‪ ،‬يخْٗ ىٍ آد‪ ،‬آد رَ رخى ٔ رخى ىٍ ْٕح‬
‫هَحٍ ىحٍى؛ رخىٖ حٓض ػویى کّ ًَُٕٗٓحَي ٔ ٗخهّٖ آٌ رَػَٕ آٔیِحٌ حٓض‪)ٔ۴(».‬‬
‫"حرٍههئٌ" ىٍ يوييّ يٗگٕیي‪ :‬ػَد رخىیَّ٘یُخَٗ رٕىَي کّ رٕٗٓحىٖ رَ‬
‫حی٘خٌ ؿهزّ ىحٗض‪ُْ ،‬گخيٗ کّ ي٘ظخم ُٗخهض چیِْخٖ ىٍ رخد حٓزخد ههوض ٔ آؿخُ‬
‫آكَیُٖ ٔ حَٓحٍ ْٔظٗ <کّ يؼًٕالً ىل حَٔخٌ رُّٗخهض آٌ حٗظیخم ىحٍى> يٗٗيَي‪،‬‬
‫ىٍ حیٍرخٍِ حُ حْم کظخد پَٖٓ يٗکَىَي ٔ حُ آَخٌ رَِٓ يٗؿٔظُي‪ .‬حنزش حیٍ حْم‬
‫کظخد ًْخٌ یٕٓى‪َٜ ٔ ،‬خٍحٖ حُ ػَد رٕىَي کّ رّحٓالو گَٔیيِ رٕىَي‪.‬‬

‫كاٍزبىٍوایٔ كه هیبى ػوة عبُلٔ‬

‫ىٍروٖ پی٘یٍ هٕحَيیى کّ ػَد هزم حُحٓالو ىحٍحٖ آىحد ٔ كَُْگ يو‪ٕٜٙ‬‬
‫هٕى رٕىَي‪َ ،‬وم ٔ حَظوخل حیٍ كَُْگ کّ حٓخ‪١‬یَ ٔ حكٔخَّْخ رَ آٌ ؿهزّ ىحٗض‪،‬‬
‫‪ٖ۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ریٖطَ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗلخْٗ ‪ٍٕٛ‬ص يٗگَكض‪ ،‬گَچّ ىٍ ػٓي ظٍٕٓ حٓالو ىٍ هزیهّٖ‬
‫هَیٖ طؼيحى ‪َ ٔ۶‬لَ رخٕٓحى ٔؿٕى ىحٗظُي‪ .‬ح ّيخ ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ ٓطق ىحَٖ ٔ ریُٖ آٌ‬
‫رخ ٕٓحىحٌ چیِی کىطَ حُ يالْخی طؼٕیٌَٕیْ ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ رٕىِ حٓض‪ .‬حُ رَهٗ‬
‫‪ٛ‬لخرّٖ ٓیّي ٓئحل ٗي‪ًٗ :‬خ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض‪ ،‬ىٍ يـخنْ هٕى حُ چّ ٓوٍ‬
‫يٗگلظیي؟ آٌْخ گلظُي‪ :‬يخ ٗؼَ يٗگلظیى ٔ حُ حهزخٍ ٔ طخٍین ٓوٍ يٍٗحَيیى‪.‬‬
‫ریٖطَیٍ ىحٓظخٌْخٖ ٍحیؾ ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهٗ ىٍ حهزخٍ ؿٍ‪ٓ ،‬لَ ٔ کٓخَض‬
‫رٕى‪ ،‬ػَد رٔیخٍٖ حُ حیٍ ىحٓظخٌْخ ٍح حُ حيضْخٖ يـخٍٔ هٕى‪ ،‬کّ ىٍ ٓلَْخ رخ‬
‫آَخٌ حٍطزخ‪ ١‬يٗیخكظُي‪ ،‬كَح يٗگَكظُي‪ .‬ىحٓظخٌَٓحیخَٗ کّ پْ حُ حٓالو آييَي رَ حیٍ‬
‫يخؿَحْخ حكِٔىَي‪ ،‬رَهٗ حُ كوخین يخؿَح ٍح ىیگَگٌٕ کَىَي‪ ،‬يُخرؼٗ رَحٖ حىػخْخٖ‬
‫هٕى یخكظُي‪ ،‬کّ ىٍ ٍأّ آٌْخ ؿُخد ٓیّي رٕى‪ .‬حٓخيٗ ٍح ؿخ رّؿخ ًَٕىَي ٔ ‪ٛ‬لُّْخٖ‬
‫ٔهٕع ٍٖٔ ىحىْخ ٍح طـییَ ىحىَي‪.‬‬
‫طخ ُيخٌ ههیلّٖ ػخَٗ َوم ٔ ؿًغآٍٖٔ ََْٕع كيیغ يًُٕع رٕى‪ ،‬رخ حیٍ حػظوخى‬
‫کّ هَآٌ کخكٗ حٓض‪ .‬ئهًیٍ َٓگَو كظٕكخص رٕىَي‪ ،‬هزَْخ آيیوظّ رخ هَحكخص ٔ‬
‫حٓخ‪١‬یَ‪ ،‬یخ ىٍ هخنذ پیٖگٕیٗ‪ ،‬حیٍؿخ ٔ آٌؿخ َوم يٗٗي‪ .‬ریٖطَ ؿیذگٕیْٗخ ْى‬
‫حنوطخد چُي رخٍ أرَْٕیَِ ٍح حك‪٠‬خٍ کَى ٔ َٔزض رَّوم‬ ‫ّ‬ ‫رّٓیّي يُظٔذ رٕى‪ .‬ػًَرٍ‬
‫ٔ ؿؼم حیٍگَّٕ حكخىیغ ْ٘يحٍ ىحى ٔ گلض‪« :‬كيیغ گلظٍ حُ ٍٕٓل هيح ٍح رخیي طَک‬
‫کُٗ‪ٔ ،‬گََّ طٕ ٍح رَُّٓيیٍ "ىّٔ" يٗكَٓظى‪».‬‬
‫رُخ رّهٕنٗ چُي رخٍ حٔ ٍح طخُیخَّ ُى‪ْ .‬ىچُیٍ رّکؼذحالكزخٍ حهطخٍ ىحى‪« :‬حگَ‬
‫كيیغ گلظٍ حُ ٍٕٓل هيح ٍح ٍْخ َکُٗ طٕ ٍح رّ"حٍ‪ ٝ‬حنوَىِ" (َُٓيیٍ يیًٌْٕخ)‬
‫هٕحْى كَٓظخى‪ )ٔ۲(.‬ح ّيخ ىٍ ُيخٌ ههیلّٖ ٕٓو‪ ،‬أرَْٕیَِ ٔ ًْيٓظخَٖ َلٔٗ ٍحكض‬
‫ک٘یيَي‪َ ،‬وم حٓض کّ أرَْٕیَِ رّآٌگَّٕ کّ هٕى ىٔٓض ىحٗض رَحٖ يَىو كيیغ‬
‫يٗهٕحَي‪ ،‬ىٍ پخیخٌ رّآَخٌ يٗگلض‪ :‬آیخ يٍ يٗطٕحَٔظى ىٍ ُيخَٗ کّ ػًَ رٍ هطخد‬
‫َُيِ رٕى‪ ،‬حیٍ حهزخٍ ٍح رَحٖ طخٌ َوم کُى؟‬
‫رّهيح ٕٓگُي یویٍ ىحٍو کّ ىٍ چُیٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ طخُیخَّ رَ پ٘ظى َٕحهظّ يٗٗي‪)ٕٓ(.‬‬
‫ك‪َ٠‬ص ػهٗ َْگخِ كيیؼٗ ئُٕد رّٓیّي يُٗٗیي‪ ،‬رَحٖ ح‪ً١‬یُخٌ حُ ‪ٛ‬لض‬
‫آٌ‪ ،‬ىٔ َلَ ٗخْي ػخىل يٗ‪١‬هزیي‪ .‬حگَ حهخيّٖ ٕٗٓى حُ ٕٖٓ ٍحٖٔ يوئٍ َزٕى‪ ،‬حٔ ٍح‬
‫ٕٓگُي يٗىحى‪ٰ .‬نکٍ پْ حُ يخؿَحٖ كکًیض ٔ ٗٓخىص ك‪َ٠‬ص ػهٗ ؿؼم حكخىیغ‬
‫ٗظخد كِحیُيِٖ گَكض ٔ حُ ‪َ١‬ف ىٍرخٍ ههلخء ٔ حيیَحٌ يلهٗ طٕ٘ین َیِ يٗگَىیي‪.‬‬
‫‪ٖ۲۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫هال‪ ّٛ‬حیٍک ّ ىٍ حىٔحٍ يوظهق هالكض حيٕٖ ٔ ٓپْ ػزخٓٗ‪ ،‬حُ ٗخو طخ ػَحم‬
‫ٔ حُ آٌؿخ طخ ييیُّ َٗحی‪ ٢‬ؿؼم كيیغ یکٗ پ٘ض َٓ ىیگَٖ كَحْى آيي‪َْ .‬کْ کّ‬
‫ىٍ ‪ٛ‬يى رٕى طخ ٍأیٗ ٍح ػخرض کُي‪ ،‬یخ كِرٗ ٍح طؤییي ًَخیي‪ ،‬یخ يٌْذ ٔ ئهکٗ ٍح‬
‫طوٕیض کُي‪ ،‬یخ حَٔخَٗ ٍح يظٓى رّػیذ ٔ َو‪ٓ ٚ‬خُى‪ ،‬چخٍِ ىٍ آٌ يٗىیي طخ رَحٖ حیٍ‬
‫کخٍ‪ ،‬كيیؼٗ َْچُي رّگَحٌطَیٍ هیًض ىٍ حهظیخٍ حٔ هَحٍ گیَى طخ رّآٌ حٓظُخى ؿٕیي‬
‫ٔ رٍّٕٓل هيح َٔزض ىْي‪" .‬دمحم رٍ ٗٓخد َُْی" ىٍ پَىحهظٍ رّحكخىیؼٗ کّ طخؽ ٔ‬
‫طوض حيٕیخٌ ٍح هٕحو رو٘ي‪ ،‬حكَح‪ًَٕ ١‬ى‪ ،‬آَخٌ َیِ ىٍ ػطخیخٖ کّ رّحٔ يٗىحىَي حكَح‪١‬‬
‫يیٍُٔیيَي‪ .‬یِیي رٍ ػزيحنًهک حٔ ٍح رّيُ‪ٜ‬ذ ه‪٠‬خٔص گًخٗض ٔ ْ٘خو رٍ‬
‫ػزيحنًهک َیِ حٔ ٍح رّيؼهًٗ كََُيحٌ هٕى رَگِیي‪.‬‬
‫ػزيّللا ُریَ كـخُ ٍح طلض ٓیطَِٖ هٕى هَحٍ‬ ‫ّ‬ ‫ىٍ يُخرغ يٕػن آييِ کّ چٌٕ‬
‫ىحى‪ ،‬ئهًخَخٌ حُ حَـخو يُخٓک كؾ يلَٔو ٗيَي ٔ ريیٍٓزذ ُرخٌ رّحػظَح‪ٝ‬‬
‫گٕ٘ىَي‪ ،‬ػزيحنًهک رٍ ئَحٌ حُ "َُْٖ" کًک هٕحٓض طخ كيیؼٗ رٔخُى ي٘ؼَ‬
‫رَحیٍکّ كؾ گٌحٍىٌ ىٍ ریض حنًويّ حُ كؾ گٌحٍىٌ ىٍ يکّ کلخیض يٗکُي ٔ كظٗ‬
‫حك‪٠‬م حٓض‪ ،‬طخ حُ حیٍ پْ يَىو ىٍ ریض حنًويّ يُخٓک كؾ رّؿخ آٍَٔي‪َُْٖ ،‬‬
‫رَحٖ حٔ حیٍ كيیغ يؼَٔف ٍح ؿؼم کَى‪« :‬ؿِ رّآُْگ ّٓ ئـي رخٍ ٓلَ يزُيیي‪:‬‬
‫ئـيحنلَحو‪ ،‬ئـي يٍ ٔ ئـي ریض حنًويّ‪ْ ».‬ىچُیٍ حیٍ كيیغ ٍح حُ پیخيزَ‬
‫ٍٔحیض کَى‪ًَ« :‬خُ ىٍ ئـيحاله‪ ٜٗ‬يؼخىل ِْحٍ ًَخُ ىٍ ئخؿي ىیگَ حٓض‪)ٕٔ(.‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ حيٕیخٌ رّؿؼم كيیغ پَىحهظُي‪ ،‬ػزخٓیخٌ َیِ رخ رّىٓض گَكظٍ‬
‫ُيخو هالكض‪ًْ ،‬یٍ کخٍ ٍح کَىَي‪" .‬ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ‪ "ٗ١‬ىٍ کظخد «طخٍین حنوهلخء»‬
‫ك‪ٜ‬هٗ ٍح رّحكخىیؼٗ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬يٗىْي کّ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬رُٗحيیّ ؿؼم ٗيِ حٓض؛ ٔ‬
‫ك‪ٜ‬هٗ ىیگَ ٍح رّحكخىیؼٗ کّ ىٍ يٍٕى ههلخٖ ػزخٓٗ ىٍٓض ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫"أرٕحنلَؽ حرٍؿُٕٖ" ىٍ «حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» رَّوم حُ أرٕحَْ كَحَٗ آٍٔىِ حٓض‬
‫کّ يوظخٍ حرٍأرٕػزیيِٖ ػولٗ رّيَىٖ حُ حْم كيیغ گلض‪ :‬كيیؼٗ حُ پیـًزَ رَحٖ‬
‫يٍ رٔخُ يزُٗ رَ حیٍکّ يٍ پْ حُ حٔ ههیلّ هٕحْى ٗي‪ ٔ ،‬رّهٌٕهٕحْٗ كََُيحٌ حٔ‬
‫رَهٕحْى هخٓض‪ ،‬ىٍ يوخرم حیٍ كيیغ يزهؾ ىِ ِْحٍ ىٍْى ٔ یک هييضکخٍ ٔ يَکذ‬
‫حُ آٌ طٕ حٓض‪ ،‬آٌ يَى ىٍ يوخرم گلض‪ :‬كو‪ ٢‬حُ پیخيزَ َّ؛ ٔنٗ حُ َْیک حُ ‪ٛ‬لخرّ‬
‫يٗهٕحْٗ حَظوخد کٍ طخ حُ ُرخٌ حٔ رَحیض كيیغ رگٕیى‪ ٔ ،‬آٌگخِ َْهيٍ يٗهٕحْٗ‬
‫حُ رٓخٖ پیَٖٓخىٖ هٕى رکخِ؛ يوظخٍ گلض كيیغ حُ ُرخٌ پیخيزَ ٕٓىيُيطَ حٓض؛ آٌ‬
‫يليع ىٍ پخٓن گلض‪ :‬ح ّيخ ػٌحد آٌ َیِ ٓوضطَ حٓض‪.‬‬
‫ٓٓ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رٖؾیؼ اؽبكیش‬
‫ىٍ هٌَ ٕٓو ْـَٖ طؼيحىٖ حُ يليػیٍ طالْٕخٖ رّهَؽ ىحىَي‪ ،‬طخ حكخىیغ ٔ‬
‫ٍٔحیخص ٔحٍىِ ٍح يٍٕى ُٓـٖ هَحٍ ىُْي؛ ٔنٗ حیٍ ػًم ًٕٗنیض َیخكض‪ .‬حُ هَحٍ‬
‫ُّٓض ىٍ طئیٍ «‪ٛ‬لخف» هٕیٖ ٓؼٗ کَىَي‬ ‫يؼهٕو طُٓخ ىٔ َلَ حُ يليػخٌ حْم ُ‬
‫ػزيّللا دمحم رٍ حًٓخػیم حنزوخٍٖ حنـؼلٗ‬
‫ّ‬ ‫حكخىیغ يـؼٕل ٍح ُٗخٓخیٗ کُُي‪ ،‬چُخٌکّ أرٕ‬
‫(‪ ٔ۲۳‬ـ ‪ ْ ، ٕ۳۰‬م) ىٍ طئیٍ «حنـخيغ حن‪ٜ‬لیق» هٕى حُ يـًٕع ٗ٘‪ٜ‬ي ِْحٍ‬
‫كيیؼٗ کّ گَىآٍٖٔ کَىِ رٕى كو‪ ۰ٕ۳۲ ٢‬كوَِ كيیغ (حَيکٗ ریٖ حُ یک ىٍ ‪ٛ‬ي!)‬
‫ٍح ‪ٛ‬لیق ىحَٔظّ ٔ ىٍ کظخد هٕى آٍٔىِ حٓض‪ًْ .‬ظخٖ حٔ دمحم رٍ ئهى رٍ كـخؽ‬
‫َی٘خرٍٕٖ (ٕٕٓ ـ ٕ‪ ْ ، ٕ۶‬م) ىٍ ٓی‪ٜ‬ي ِْحٍ كيیغ گَىآٍٖٔ ٗيِ طـيیي َظَ‬
‫کَى ٔ كو‪ ٕٔٓٓٓ ٢‬كيیغ (چٓخٍ ىٍ ‪ٛ‬ي!) ٍح يؼظزَ ُٗخهض‪ .‬حنزخهٗ (ٓٓٓ‪ٕ۴۴‬‬
‫كيیغ) ٍح ‪َٟ‬د ؿيحٍ کَى‪ .‬رخ حیٍ ْى‪ ،‬ػویيِ رَحیٍ حٓض کّ ىٍ ًْخٌْخ َیِ حكخىیغ‬
‫ٓخهظّگٗ كَحٔحٌ ىٍؽ ٗيِ حٓض‪ .‬حُ رخد ًََّٕ‪ :‬ىٍ ‪ٛ‬لیق روخٍٖ رَّوم حُ‬
‫أرَْٕیَِ ٔ حَْ رٍيخنک آييِ حٓض کّ پیخيزَ كَيٕى‪ :‬ىٍ ٍُٔ هیخيض ؿُٓى رّگَّٕٖ‬
‫کّ گٕیخ ىٍ حٔ ه٘ى ٔ ؿ‪ٜ‬ذ حٓض‪ ،‬ظخَْ يٕٗٗى ٔ رَ هيحَٔي حكظـخؽ يٗکُي طخ‬
‫رّحیٍ ٔػيِٖ هٕى ؿخيّٖ ػًم رپٕٗخَي کّ كَيٕىِ رٕى‪« :‬ؿُٓى ٍح حُ ؿُّیخٌ ٔ‬
‫حَٔخٌْخ پَ هٕحْى کَى‪ٓ( .‬ـيِ‪ »)ٖٔ ،‬ىٍ حیٍ ُْگخو هيحَٔي پخٖ هٕى ٍح رّىٌٍٔ‬
‫ىُٔم يٗگٌحٍى ٔ ىُٔم پَ يٗگَىى ٔ حُ ه٘ى كَٔ يَٗ٘یُي‪)ٕٕ(.‬‬
‫ئهى َیِ ٍٔحیض ىٍٔ حُ ػوم "ؿٔخّٓ" ٍح کّ طًیى ىحٍٖ آٌٍح ٍٔحیض کَىِ ٔ‬
‫ىٍ ‪ٛ‬لیلّٖ روخٍٖ ْى آييِ حٓض‪ ،‬رخ ُٓيْخٖ يوظهق حُ ‪ٛ‬لخرّ َوم کَىِ‬
‫حٓض‪ٍٔ )ٕٖ(.‬حیض "ؿٔخّٓ" ‪ٕ١‬الَٗ حٓض‪ ،‬حؿًخل ي‪ ًٌٕ٠‬آٌ چُیٍ حٓض کّ ٍٕٓل‬
‫هيح يَىو ٍح گَىآٍٔى ٔ ىٍ يیخٌ حی٘خٌ رّحیَحى هطزّ حیٔظخى‪ ،‬حُ ؿًهّ كَيٕى‪:‬‬
‫«يٍ ًٗخ ٍح رَحٖ طٕ٘ین‪ ،‬یخ رخُىحٗظٍ کخٍٖ كَح َوٕحَيِحو‪ ،‬رهکّ ًٗخ ٍح‬
‫ريیٍٓزذ گَىآٍٔىِحو کّ "طًیى ىحٍٖ" یکٗ حُ ئیلیخٌ ریؼض کَىِ ٔ حٓالو آٍٔىِ ٔ‬
‫گلظّ کّ ُيخَٗ ىٍ یک ٓلَ ىٍیخیٗ‪ ،‬رًَّْحِ ٓٗ َلَ‪ ،‬ىچخٍ ‪ٕ١‬كخٌ ٗيِ‪ ،‬پْ حُ ٓٗ‬
‫ٗزخٍَُّٔ َٓگَىحَٗ ٍٖٔ آد‪َٓ ،‬حَـخو رّؿِیَِٖ ٍٓیيِ‪ ،‬ىٍ آٌؿخ يٕؿٕىٖ‬
‫پً٘خنٕ ىیيِ کّ ًَٗىحَٔظّ حُ چّ َٔهٗ حٓض‪ .‬حُ آٌ كیٕحٌ پً٘خنٕ پَٓیيِ کّ طٕ چٗ‬
‫ْٔظٗ؟ حٔ گلظّ يٍ "ؿٔخّٓ" ْٔظى ‪ٓ ...‬پْ رخ حٗخٍِٖ آٌ يٕؿٕى رّ‪ٕٛ‬يؼّٖ‬
‫ٍحًُْخیٗ ٗيَي ٔ ىٍ آٌؿخ هٕٖطَیٍ حَٔخَٗ ٍح ىیيَي کّ ىٓضْخیٖ رّپ٘ض گَىَٖ‬
‫رٔظّ رٕىِ ٔ ٓخم پخْخیٖ رَُّـیَ ک٘یيِ رٕىِ‪ ،‬حٔ حُ دمحم حيیٍ َٓحؽ گَكظّ ٔ حُ‬
‫ٔٓ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫کخٍْخٖ حٔ پَٓیيِ ‪َٓ ...‬حَـخو‪ ،‬هٕى ٍح يؼَكٗ ًَٕىِ کّ يٍ ػیٔٗ ئیق ْٔظى‪،‬‬
‫َِىیک حٓض رّيٍ حؿخُِٖ هَٔؽ ىحىِ ٕٗى‪».‬‬
‫ىٍ حیٍ ىٔ ‪ٛ‬لیلّ حُ حیٍ هزیم حكٔخَّْخ كَحٔحٌ حٓض‪ .‬ؿخنذ حیٍکّ يليػخٌ حْم‬
‫ُّٓض حیٍ حكٔخَّْخ ٍح حُ ُيَِٖ حكخىیغ ‪ٛ‬لیق يٗىحَُي‪ ٔ .‬حیٍ ىٔ يـًٕػّٖ‬ ‫ُ‬
‫ُّٓض‬
‫كيیؼٗ ٍح ىٍ ٍطزّٖ رؼي حُ هَآٌ يـیي هَحٍ يٗىُْي‪ .‬ىیگَ يُخرغ ٍٔحیٗ حْم ُ‬
‫کّ رئٌ ط‪ٜ‬لیق گَىآٍٖٔ ٗيِ ٔ ىٍػیٍكخل ؿِء «‪ٛ‬لخف ٓظّ» يلٕٔدحَي ٔ‬
‫ػُٕحٌ «‪ٛ‬لیلّ» رَ آٌْخ ح‪١‬الم يٕٗٗى‪ ،‬ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٌٍي اثيهبعَ» دمحمرٍ یِیي هِٔیُٗ (‪ ٕٓ۲‬ـ ٖ‪ ْ ، ٕ۰‬م) ٗخيم ٔ‪4ٖ4‬‬ ‫ـ « ُ‬
‫كيیغ کّ رَكٔذ حػيحى رخ هیي ‪ٛ‬لیق‪ ،‬كٍٔ یخ ‪ٟ‬ؼیق ىٍ ‪ ٖ۲‬رخد طُظیى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ـ «ٌٍي اثيكاّّك» أرٕىحٔٔى ٓهیًخٌرٍ حٗؼغ ٓـٔظخَٗ (ٕٕٓ ـ ‪ ْ ،ٕ۰۳‬م)‬
‫ٗخيم ‪ ۳ٕ۰4‬كيیغ ىٍ ٔ‪ ٔ۴‬رخد طُظیى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ـ «ٌٍي الزوهنی ـ الغبهغ الکجیو» أرٕيٕٓٗ دمحم رٍ ػیٔٗ ٓهًٗ طَيٌٖ (‪ٕٓ۲‬‬
‫ـ ‪ ْ ، ٕ۰۲‬م) ٗخيم ‪ ٖ۲۳۶‬كيیغ رَ حٓخّ حػيحى رخ هیي ‪ٛ‬لیق‪ ،‬كٍٔ یخ ‪ٟ‬ؼیق‬
‫ىٍ ‪ ٔ4۴‬رخد طُظیى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ـ «ٌٍي رٌٖیق ًَبیٔ» حكًيرٍ ٗؼیذ حنُٔخیٗ (حنًَٖٔ) (‪ ٕٔ۳‬ـ ٖٖٓ ‪ْ ،‬‬
‫م) ٗخگَى أرٕىحٔٔى ٓـٔظخَٗ‪ٗ ،‬خيم ‪ ۳۰۳۴‬كيیغ رّطَطیذ حػيحى ىٍ هخنذ ٔ‪۳‬‬
‫کظخد طُظیى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫هيیًٗطَیٍ يـًٕػّْخٖ حكخىیغ کّ رَ‬ ‫ُهٌَل‪:‬‬
‫حنَؿخل» رّطَطیذ كَٔف طٓـت حٓخيت ‪ٛ‬لخرّ رًََٗىِ‬ ‫حٓخّ «حال‪ٛ‬م ػهٗ ّ‬
‫يٕٗٗى‪ً ٔ ،‬یم َخو َْیک‪ ،‬حكخىیؼٗ حُ حٔ يُوٕل حٓض‪« ،‬ئُي» َخيیيِ يٕٗٗى‪،‬‬
‫آٌچّ يٍٕ٘ٓ حٓض طؼيحى ئُيْخ رّىٔ كوَِ يٍُٗٓي‪:‬‬
‫ْٓ يٌْذ يخنکٗ (ٖ‪ ۲‬ـ‬ ‫یک‪« ،‬حنًٕ‪١‬ؤ كٗحنليیغ» طؤنیق يخنک حرٍحَْ يٕأ ّ‬
‫‪ ْ ، ٔ۰۲‬م) ىٍ حیٍ يـًٕػّ طؼيحى یک ِْحٍ ٔ ْلظ‪ٜ‬ي كيیغ ‪ٟ‬ز‪ ٢‬حٓض کّ يخنک‬
‫‪ٛ‬لض آٌْخ ٍح ط‪ٜ‬يین کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ْٓ يٌْذ كُزهٗ (‪ٔ۶4‬ـ ٔ‪ ْ ، ٕ4‬م)‬ ‫ىٔ‪« ،‬ئُي» طؤنیق حيخو حكًي كُزم‪ ،‬يٕأ ّ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ يـًٕػّ طؼيحى ّٓ ِْحٍ كيیغ ي‪٠‬زٕ‪ ١‬حٓض‪.‬‬
‫حكٌِٔ رَحیٍ ْ٘ض يـًٕػّ‪ ،‬کظذ رٔیخٍٖ ىیگَ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع كيیغ ٔؿٕى‬
‫ىحٍَي کّ ىحٍحٖ ػُٕحٌ «‪ٛ‬لیلّ» ‪ »ٍُٓ« ،‬یخ «ئُي» َیِ ْٔظُي‪ ،‬ح ّيخ کىطَ يوزٕل‬
‫ػخيّ رٕىِ ٔ حُ َظَ يَطزض ٔ حػظزخٍ رخ کظذ كٕمحنٌکَ هخرم يوخیّٔ َیٔظُي‪ ،‬يخَُي‪:‬‬
‫ٕٓ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«‪ٛ‬لیق أریػٕحَش» ‪ٛ« ،‬لیق حرٍحنٔکٍ» ‪ٛ« ،‬لیق حرٍكزخٌ» ‪ٛ« ،‬لیق‬
‫حرٍهِیًش» ‪« ،‬حْلٍرؼٌٕ حن‪ٜ‬لیلش كیًخ ىٌٔ أؿَ حنًُیلش» ؛ «ئُي أریكُیلش» ‪،‬‬
‫«ئُي أریىحٔى حنطیخنٔی» ‪« ،‬ئُي حرٍأریأٔكٗ» ‪« ،‬ئُي حنزِحٍ» ‪« ،‬ئُي‬
‫حنلًیيی» ‪« ،‬ئُي حنَریغ رٍ كزیذ» ‪« ،‬ئُي حن٘خكؼی» ‪« ،‬ئُي حن٘ٓخد» ؛ «ٍُٓ‬
‫حنزیٓوی» ‪ ٍُٓ« ،‬حنيحٍ هطُی» ‪ ٍُٓ« ،‬حنيحٍيی» ‪ٓ ٍُٓ« ،‬ؼیي رٍ يُ‪ٔ »ٍٕٜ‬‬
‫رٔیخٍ کظذ ىیگَ رًّْیٍ ي‪٠‬خيیٍ ٔ ًْیٍ ػُخٔیٍ‪.‬‬

‫هٌبثغ ّیؼَی كّاىكٍ اهبهی‬

‫حٔ‪ٟ‬خع ىٍ يُخرغ ٍٔحیٗ حػُیػَ٘ی حُ كیغ ‪ٛ‬لض ٔ حػظزخٍ رٔیخٍ ٔهیىطَ حُ‬
‫ُّٓض حٓض‪ .‬چٌٕ حُ یک رخرض ػًم ؿًغآٍٖٔ ٔ ط‪ٜ‬لیق حكخىیغ ىیَطَ آؿخُ‬ ‫حْم ُ‬
‫ٗي‪ ،‬حُ ىیگَٕٓ ىٍ ط٘یغ ي‪ٜ‬خىٍ كيیغ ُیخىحَي (‪ ٔ4‬يؼ‪ٕٜ‬و) رًّْخٌ حَيحُِ يیيحٌ‬
‫ٔٓیغ ؿٓض ؿؼمکخٍٖ رخُ حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَ حیٍ‪ ،‬ط٘یغ کّ حُ ىٍد ٓظیِِؿٕیخَّ‬
‫ُّٓض ٔ هَٔؽ حُ حؿًخع ؿَأطٗ ریٖطَ حُ هٕى َ٘خٌ ىحىِ‬ ‫هخٍؽ ٗيِ حٓض‪ ،‬ىٍ هَم ُ‬
‫حٓض‪ .‬رُّػى کٔخَٗ چٌٕ ههیم رٍ حكًي ىٍ «حالٍٗخى» طؼيحى حكخىیغ ٗیؼٗ طُٓخ ىٍ‬
‫يٍٕى ك‪٠‬خیم‪ ،‬رّٓی‪ٜ‬ي ِْحٍ كيیغ يٍٗٓي‪ .‬طؼيحى پُـخِ ْٔلض ِْحٍ (ٓٓٓ‪)۳۰‬‬
‫كيیغ طُٓخ ىٍرخٍِٖ حكکخو كوٓٗ ٔؿٕى ىحٍى؛ ٔ هْ ػهیٌٓح‪...‬‬
‫رخنًوخرم ٗیؼّی حػُیػَ٘ی يٗگٕیي ىٍ رَحرَ ‪ٛ‬لیق روخٍی ٔ ئهى‬
‫«‪ٛ‬لیلّٖ ٍُحٍِ» ٔ «يٕػوّٖ ػًخٍ حنٔخرخ‪١‬ی» ىحٍى‪ ٔ .‬چُي كوَِ کظذ ٍؿخل ٔ‬
‫ىٍحیّ کّ حُ حكٕحل ٍحٖٔ ٔ ٍٔحیض رلغ يٗکُي‪ .‬يغٌْح هٕى يٗپٌیَى کّ ىٍ يُخرغ‬
‫حی٘خٌ ٍهى َـٕيٗ حُ حكخىیغ يـؼٕل ٔ يوئٕ ٔؿٕى ىحٍى کّ آيیوظّ رخ ييف ٔ ًو‬
‫ٔ يلزض ٔ يُو‪ٜ‬ض ٔ ‪١‬ؼٍ ٔ نؼٍ ٔ َِٓ ٔ َخَِٓ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ هٌَ ىٔو ْـَٖ کٔخَٗ پیيح ٗيَي کّ ىٍ طظخَْ رّْٕحىحٍٖ حُ حْهزیض‬
‫رّؿؼم كيیغ پَىحهظُي‪ .‬کٔخَٗ چٌٕ "يؼًَ رٍ هیؼى" ‪" ،‬دمحم رٍ ُٓخٌ" ‪" ،‬دمحم رٍ‬
‫َ‪ٜ‬یَ ًَیَٖ" ‪" ،‬دمحم رٍ يوال‪ ٙ‬حٓيٖ" ‪" ،‬دمحم رٍ كَػّ" ‪ٛ" ،‬خیي رٍ َٓيیٍ" ‪،‬‬
‫"ػهٗ رٍ كًِِ" ‪" ،‬ػهٗ رٍ ػخ‪ٛ‬ى" ‪" ،‬يٕٓٗ رٍ ػوزّ" ‪" ،‬يـیَس رٍ ٓؼیي" ‪،‬‬
‫"رِیغ رٍ يٕٓٗ" ‪" ،‬ر٘خٍ ٗؼیَٖ" ‪ ،‬كًِِ یِیيٖ" ‪ٛ" ،‬خثي ُْيٖ" ‪ ،‬ریخٌ رٍ‬
‫"ػزيّللا رٍ كَع" ٔ ‪ٛ‬يْخ حُ حیٍگَّٕ حكَحى کّ‬
‫ّ‬ ‫ًٓؼخٌ طًیًٗ" ‪" ،‬كَع ٗخيٗ" ‪،‬‬
‫حُ كٔخد ریٌَٔحَي‪َْ ،‬کيحو رَّٕرّٖ هٕى ِْحٍحٌ كوَِ كيیغ ؿؼم کَىِ ٔ رَّخو‬
‫پیخيزَ حکَو ٔ حثًّٖ ْيٖ رّيَىو حرالؽ کَىَي‪.‬‬
‫ٖٓ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫کٔخَی چٌٕ "ر٘خٍ ٗؼیَٖ" ‪" ،‬كًِِ یِیيٖ" ‪" ،‬يؼًَرٍ هیؼى" ‪" ،‬ریخٌ رٍ‬
‫ًٓؼخٌ" ٔ "يـیَسرٍ ٓؼیي" حُ ىػٕصگَحٌ رّحنلخى ٔ ؿهٕ رٕىَي‪ .‬ر٘خٍ ٗؼیَٖ ييػٗ‬
‫ٗي کّ ػهٗ هيح حٓض‪ ،‬يؼًَ رٍ هیؼى ًّْٖ يلَيخص ٰانٓی ٍح كالل ىحَٔض‪ ،‬كًِِ‬
‫یِیيٖ ييػٗ رٕى کّ َْ ٗذ رَ حيخو "أرٕؿؼلَ" ٔكٗ يٍٗٓي‪ ،‬ریخٌ رٍ ًٓؼخٌ ْى‬
‫پْ حُ أرْٕخٗى ػزيهللا رٍ "دمحم كُلیّ" ييػٗ َزٕص ٗي ٔ رخالهَِ يـیَس رٍ ٓؼیي َیِ‬
‫حىػخٖ َزٕص کَى ٔ ریٖ حُ ىیگَحٌ پیَٔ پیيح کَى‪ُ ،‬یَح حٔ رخ ٓلَ ٔ ٗؼزيِ ٔ ىیگَ‬
‫ٍْٕٔخٖ ػٕحوكَیزخَّ آُٗخ رٕى‪.‬‬
‫کٔخَٗ چٌٕ يل‪٠‬م رٍػًَ‪ ،‬ریخٌ رٍ ًٓؼخٌ‪ ،‬ػًَ َزطٗ ٔ رَهٗ ىیگَ حُ‬
‫ؿخػالٌ كيیغ‪ ،‬رّحيخو چُیٍ َٔزض ىحىَي کّ كَيٕىِ حٓض‪َ« :‬زَى حيخو‪ ،‬حٔ ٍح حُ ًَخُ‬
‫ّللا‪،‬‬
‫ٔ ٍُِٔ رَٗیخُ يٗٓخُى‪« ،».‬ػهٗ ىٍ يیخٌ حرَْخ‪ ،‬رخ رخىْخ پَٔحُ يٗکُي‪ّ « ،».‬‬
‫هيحَٔي آًٓخٌ ٔ حيخو هيحَٔي ُيیٍ حٓض‪ )ٕ4(.‬يـیَس رٍٓؼیي حػظَحف کَىِ کّ‬
‫رّطُٓخیٗ ٕٓٓٓٔ كوَِ كيیغ ؿؼم کَىِ ٔ ٔحٍى گلظّْخٖ ؿؼلَرٍ دمحم ًَٕىِ‬
‫حٓض‪ )ٕ۳(.‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ ػَحم ػُٕحٌ «ىحٍحن‪َ٠‬د» یؼُٗ يلهٗ کّ ىٍ آٌؿخ كيیغ‬
‫ٗیؼی «‪َٟ‬د» ٔ ؿؼم يٕٗٗى‪ ،‬رّهٕى گَكض؛ حُ آٌ ُيخٌ طخ کٌُٕ ْیچکْ حهيحيٗ‬
‫ؿٓض پخالیٖ كيیغ (كي حهم‪ ،‬حُ َٕع آٌچّ روخٍٖ ٔ ئهى کَىَي) َکَىِ حٓض‪.‬‬
‫"ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ" ىٍ يٍٕى کخٓظْٗخٖ حكخىیغ ٗیؼٗ يٗگٕیي‪:‬‬
‫ُّٓض حُ حٔحٓ‪ ٢‬هٌَ پُـى ىٍ‬ ‫«كویوض حَکخٍَخپٌیَ آٌحٓض کّ يليػخٌ حْم ُ‬
‫يوخیّٔ رخ يليػخٌ ٗیؼّ َٔزض رّهطَحطٗ کّ حكخىیغ َٗیق ٓیّي ٍح ىٍ يیخٌ گَكظّ‬
‫رٕى ْٕٗیخٍطَ ٔ آگخِطَ رٕىَي‪ ،‬آَخٌ ىٍ ييص ىٔ هٌَ‪ ،‬ػالِٔ رَ کظذ ىٍحیّ ٔ ٍؿخل‪،‬‬
‫ىِْخ کظخد ىٍ يٍٕى ُٗخٓخیٗ حكخىیغ ؿؼهٗ طؤنیق کَىَي کّ رَهٗ حُ کظخدْخ كظٗ‬
‫ًْیٍ َخو ٍح رَ هٕى گَكظّ حٓض‪ ،‬حُ آٌؿًهّ ػزيحنَكًٍ رٍ ؿُٕٖ ػخنى يٍٕ٘ٓ هٌَ‬
‫ٗ٘ى حٓض کّ کظخد «حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» ٍح ىٍ ّٓ ؿهي طؤنیق ًَٕى‪ .‬پْ حُ ٖٔ آػخٍ‬
‫ىیگَٖ ىٍ ًْیٍ يٍٕى طؤنیق ٗي ٔ کٔخٌ ىیگَٖ چٌٕ ٓیٕ‪ ،ٗ١‬كظُٗ ٔ ىیگَحٌ رخ‬
‫ًْخٌ ٍٕٔ ٔ حٓهٕد حرٍؿُٕٖ ىٓض رّطؤنیلخص ُىَي ٔ کظذ حیُخٌ حُ يٓىطَیٍ يُخرغ‬
‫ؿٓض ُٗخٓخیٗ حكخىیغ يـؼٕل حٓض‪».‬‬
‫«ح ّيخ ٗیؼیخٌ آٌچُخٌ حیٍ ئؤنّ ٍح َخىیيِ حَگخٗظُي کّ گٕیخ ح‪ٛ‬الً رّآٌْخ يَرٕ‪١‬‬
‫ًَٕٗٗى حیٍ ىٍكخنٗ حٓض کّ حكخىیغ ؿؼهٗ ىٍ يیخٌ حكخىیغ ٗیؼّ حُ نلخظ طؼيحى ٔ‬
‫ُّٓض َیٔض ‪ ...‬ىٍ هالل‬ ‫َیِ هطَحطٗ کّ حیـخى يٗکُُي کىطَ حُ حكخىیغ ؿؼهٗ حْم ُ‬
‫حیٍ هٌَٔ يظًخىٖ َکٕٗیيِحَي كظٗ یک کظخد طؤنیق ًَخیُي کّ ىٓضکى طؼيحىٖ حُ‬
‫‪4ٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حكخىیغ ؿؼهٗ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص گَٕخگٌٕ ٍح ىٍ هٕى ؿخٖ ىحىِ رخٗي‪ ...‬ىٍ کُخٍ‬
‫گَِْٔخٖ حُ ؿخػالٌ كيیغ کّ رّآٌْخ حٗخٍص ٍكض‪ ،‬گَِْٔخٖ ىیگَ َیِ پیيح ٗيَي‬
‫کّ حكخىیؼٗ رخ حَگیِِٖ طؼ‪ٜ‬ذ ٔ ىنُٕٖٔ َٔزض رّحٓالو ٔ حْهزیض حُ ُرخٌ حثًّ ٔ‬
‫ىٍ يٍٕى طٕ٘ین ٔ طَؿیذ یخ طَٓخَیيٌ ٔ طوٕیق ؿؼم ًَٕىَي‪»...‬‬
‫«حیٍگَِْٔخ حیٍکخٍ ٍح رخ َیض هیَ ٔ رّه‪ٜ‬ي طوَد رّهيحَٔي حَـخو يٗىحىَي‪،‬‬
‫گًخٌ يٗکَىَي کّ کخٍٖ َیک ىٍ پیٖ گَكظّحَي‪َ ...‬ظیـّٖ کخٍ آٌ ٗي کّ رٔیخٍٖ حُ‬
‫حكخىیغ ‪ٛ‬لیق ىٍ يیخٌ حكخىیغ ىٍٔؿیٍ گى ٗي‪)ٕ۶(».‬‬
‫ُّٓض ىٍرخٍِٖ حكخىیغ ؿؼهٗ ىٓض رَّٕٗظٍ يَُٗي‪،‬‬ ‫آٌُْگخو کّ یک ػخنى حْم ُ‬
‫رٍِگطَیٍ يـًٕػّٖ حكخىیغ ٗیؼٗ ٍح ىٍ ٍىیق حیٍگَّٕ حكخىیغ هَحٍ يٗىْي‪ٔ ،‬‬
‫ٍحٔیخٌ آٌٍح رّىٍٔؽپَىحُٖ ٔ طًٓض رٔظٍ رٍّٕٓل هيح ٔ كََُيحٌ حٔ يظٓى يٗکُي‪،‬‬
‫رخ ًّْٖ آٌچّ ىٍ حهظیخٍ ىحٍى طالٕ يٗکُي طخ حیٍ حطٓخو هٕى ٍح چُیٍ طٕؿیّ ًَخیي کّ‬
‫رَهٗ حُ ىٍٔؽگٕیخٌ ىٍ يیخٌ ٍحٔیخٌ ٗیؼّ ٔؿٕى ىحٍَي؛ ىٍ يوخرم‪ ،‬يلوویٍ ٗیؼٗ‬
‫َیِ ًْیٍ يٕ‪ٟ‬غ ٍح َٔزض رٍّٔحیخص گَِٔ يوخرم ىٍ پیٖ يٗگیََي ٔ رٍِگطَیٍ‬
‫ُّٓض ٍح يؼَ‪ ٝ‬حطٓخو هَحٍ يٗىُْي‪)ٕ۰(.‬‬ ‫يـًٕػّٖ يًکٍ حُ ٍحٔیخٌ حْم ُ‬
‫ُّٓض يٗگٕیُي ٗیؼیخٌ حُ رَؿٔظّطَیٍ ٔ َوٖآكَیٍطَیٍ كَهّْخ‬ ‫يٍٕهخٌ حْم ُ‬
‫ىٍ ؿؼم كيیغ رٕىَي‪[ .‬رّحىػخٖ آَخٌ] ِْحٍحٌ كوَِ كيیغ ىٍ طؤییي هالكض ػهٗ ٔ‬
‫كََُيحٌ حٔ ؿؼم ًَٕىَي‪ .‬آَخٌ [رّحىػخٖ حیٍ گَِٔ] كظٗ رّحیٍ يويحٍ رُٔيِ َکَىَي ٔ‬
‫ریٖ حُ حیٍ يويحٍ حكخىیؼٗ ىٍ ًو ٔ َکْٕٖ ٔ ‪١‬ؼٍ ههلخٖ ػالػّ ؿؼم کَىَي‪ .‬ىٍ‬
‫ٍأّ حیٍ حكخىیغ ؿؼهٗ‪ ،‬كيیغ ؿيیَ ٔ كيیغ ٔ‪ٛ‬خیض پیخيزَ رّػهٗ ٔ حكخىیؼٗ حُ‬
‫حیٍ هزیم هَحٍ ىحٗض کّ ٗؤٌ ٔ يُِنض كخ‪ ٔ ًّ١‬كٍٔ ٔ كٔیٍ ٔ ٓخیَ حكَحى حْهزیض‬
‫ٍح رخال يٗرَى‪.‬‬
‫«رُخ رًَْیٍ حىػخ‪ُْ ،‬گخيٗ کّ ىٍٔؽپَىحُٖ ٗیؼیخٌ رخال گَكض ٔ گٔظَٕ‬
‫ُّٓض رّيوخرهّ رَهخٓظُي ٔ ىٍٔؽ ٍح رخ ىٍٔؽ ؿٕحد ىحىَي‪ ،‬ح ّيخ‬ ‫یخكض‪ ،‬ؿخْالَٗ حُ حْم ُ‬
‫ُّٓض حُ ٗیؼیخٌ يهظِوطَ ٔ يلظخ‪١‬طَ رّىیٍ هٕى رٕىَي‪ ،‬طُٓخ رّؿؼم‬ ‫حُ آٌؿخ کّ حْم ُ‬
‫حكخىیؼٗ ىٍ ك‪٠‬خیم ههلخٖ ػالػّ رُٔيِ کَىَي‪ ،‬طخ ريیٍٔٓیهّ رخ ٓیم حكخىیغ ىٍٔؿیٍ‬
‫ٗیؼّ يوخرهّ کُُي‪َ١ .‬كيحٍحٌ يؼخٔیّ َیِ ُْگخيٗ کّ رخ حكخىیغ ؿؼهٗ ٗیؼّ کّ رخ‬
‫کَحيض حيٕیخٌ رَهٍٕى ىحٗض‪ ٔ ،‬يؼخٔیّ ٔ كِد حٔ ٍح يٍٕى َکْٕٖ هَحٍ يٗىحى‬
‫يٕحؿّ ٗيَي‪ٍٔ ،‬حیخطٗ ىٍ ك‪٠‬م يؼخٔیّ ٔ رُٗحيیّ ٔ َیِ ك‪٠‬یهض َْٗٓخٖ چٌٕ ٗخو ٔ‬
‫كً‪ ٚ‬ؿؼم کَىَي طخ رخ‪١‬م ٍح رخ رخ‪١‬م ىكغ کُُي‪)ٕ۴(».‬‬
‫‪4ٓ۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ػلن كوَ ّ پیلایِ آى‬

‫«كوّ» ػهًی حٓض کّ ىٍرخٍِٖ حكکخو ػًهی كَٔع ىیٍ رلغ يٗکُي ٔ يو‪ٕٜ‬ى‬
‫حُ آٌ طل‪ٜ‬یم يهکّٖ حهظيحٍ رَ ریخٌ ٔ حؿَحی حػًخل َٗػی حٓض‪ .‬گلظّ ٗي کّ ػَد‬
‫رَحی ؿٕحَذ َُيگی هٕى ُٓضْخی رٔیخٍ يلکًی ىحٗظُي کّ ‪١‬ی هٌَْخ حٓظٕحٍ ٗيِ‬
‫رٕى‪ .‬حٓالو آيي حیٍ ُٓضْخ ٍح پخالیٖ کَى‪ ،‬رَهی ٍح پٌیَكظّ ٔ حي‪٠‬خء ًَٕى‪ ،‬رَهی‬
‫ٍح ْى ىٍٔ حَيحهض‪ .‬حُ حیٍ پْ‪ ،‬طؼخنیى هَآٌ طُٓخ يُزغ هخٌَٕگٌحٍی ٔ طؼییٍ ٍحِ ٔ‬
‫ٍٓى َُيگی ػَری ُٗخهظّ ٗي‪ ًّْٖ .‬حكکخو َُيگٗ ٔ يُخٓزخص ئهًخَخٌ حػى حُ‬
‫ػزخىٖ‪ ،‬كوٕهٗ ٔ يؼخيالص رّهَآٌ يلٕل ٗي ٔ حُ يظٍ آٌ حٓظوَحؽ يٗگَىیي‪.‬‬
‫ىٍ ُيخٌ ٓیّيحنًَٓهیٍ‪ ،‬حكکخو كوٓی طٕٓ‪ٗ ٢‬و‪ ٚ‬حی٘خٌ حُ هَآٌ حهٌ يٗٗي ٔ‬
‫ئهًیٍ َیِ ىٓظٍٕحص ٔ حٔحيَ هَآٌ ٍح يُٗٗیيَي ٔ رّآٌْخ ػًم يٗکَىَي‪ .‬حگَ هَآٌ‬
‫ىٍ ُيیُّٖ ٓخکض ٔ ‪ٛ‬خيض رٕى‪ٓ ،‬یّي رّ«ٍٕٗی» يَحؿؼّ يٗکَى‪ ٔ ،‬ىٍ ریٖطَ‬
‫يٕحٍى‪ ،‬رَّظَْخ ٔ پیٖ َٓخىْخی «ٍٕٗی» ػًم يًَٕٗى‪.‬‬
‫پْ حُ ٍكهض ٓیّي‪ ،‬يَؿغ ئهًخَخٌ ىٍ ٍكغ حیٍگَّٕ كٕحثؾ‪ٛ ،‬لخرّ ٔ‬
‫ػهیحنو‪ ٕٜٙ‬هَحء رٕىَي کّ آیخص هَآٌ ٍح حُ يلکى ٔ يظ٘خرّ ٔ َخٓن ٔ ئُٕم‬
‫ُّٓض َزٕی طًٔک يًَٕٗى‪ .‬حگَ‬ ‫يُٗٗخهظُي‪ .‬أرٕرکَ ىٍ يوخو حؿَحیی رّهَآٌ ٔ ُ‬
‫ُّٓض ًَٗیخكض حُ ‪ٛ‬لخرّ يٗپَٓیي کّ آٌچّ ٍح ىٍ حیٍرخٍِ‬ ‫يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح حُ هَآٌ ٔ ُ‬
‫حُ ٓیّي ُٗیيِ یخ ىیيِحَي رَحیٖ رخُگٕ کُُي؛ ػًَ ٔ ػؼًخٌ ٔ ػهی َیِ حیٍگَّٕ ػًم‬
‫يٗکَىَي‪ .‬حيٍٕ كیخطی ئهًخَخٌ رخ ٍٕٗی كم ٔ ػوي يٗٗي‪.‬‬
‫ىٍ َظیـّٖ گٔظَٕ َٓیغ ههًَٔ حٓالو حُ "كَحٍٔى" طخ ٕٓحكم َٗهٗ حهیخَّٕ‬
‫ح‪١‬هْ‪ ٔ ،‬حُ آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ طخ ٕٓحكم َٗهٗ آكَیوخ‪ ٔ ،‬گَٔیيٌ ؿًخػخص کؼیَٖ حُ‬
‫يَىيخٌ حیٍ َٕحكٗ رّکیٖ حٓالو ٔ آيیِٕ ئهًخَخٌ رخ يهم ىیگَ‪ ًّْ ٔ ًّْ ،‬رخٍ‬
‫كکٕيض ٍح ُٓگیٍ ٓخهض ٔ ػخرض ًَٕى کّ حٓخّ حٔنیّ ىیگَ ؿٕحرگٕٖ َیخُ ئهًیٍ‬
‫ىٍ حیٍ پُّٖٓ گٔظَىِ ٔ كَُْگْخ ٔ طًيٌْخٖ يوظهق َیٔض‪.‬‬
‫رَّخچخٍ الُو آيي کّ حكٌِٔ رَ آٌچّ ْٔض‪ ،‬رُیخٌْخٖ ىیگَٖ َیِ حٓظٕحٍ گَىى‪.‬‬
‫حرظيح ىٍ ُيخٌ حيٕیخٌ «حكخىیغ» ح‪ٛ‬م ىٔو طؼهیًخص ىیُٗ ٔ كوٕهٗ حٓاليٗ ُٗخهظّ‬
‫ٗيَي‪ .‬ىٍ َظیـّ ّٓ يکظذ «ػهى حنليیغ» طکٕیٍ یخكض کّ َْیک ىٍ گخوْخی رؼيی‬
‫َوٖ ػًيِ ىٍ طئیٍ كوّ حٓاليی ٔ پیيحیی يٌحْذ حیلخ ًَٕىَي‪:‬‬
‫کّ يَکِ‬ ‫اّل ـ هکزت اُل ؽلیش (افجبهیْى)‪:‬‬
‫آٌ ىٍ ييیُّ رٕى ٔ حػ‪٠‬خی ح‪ٛ‬هی آٌ ػزخٍص رٕىَي حُ ػَٔس رٍ ُریَ (و ‪ ْ ، ۲۶‬م)‬
‫‪4ٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػزيّللا ُریَ يوخنق هخَيحٌ حيٕٖ (و ٖ‪، ۰‬‬

‫ّ‬ ‫كََُي ُریَ (‪ٛ‬لخرّٖ يؼَٔف) ٔ رَحىٍ‬
‫ْ م) ٔ هٕحَْ ُحىِٖ ػخیّ٘‪ٗ ٔ ،‬خگَى حٔ دمحم حنَِْٖ (و ‪ ْ ، ٕٔ۳‬م) ػزيهللا رٍ‬
‫ػًَ ٔ ُیي رٍ ػخرض‪ ٔ .‬حُ طخرؼیٍ‪ٓ :‬خنى رٍ ػزيهللا‪ ،‬هخٍؿّ رٍ ُیي رٍ ػخرض‪ٓ ،‬ؼیي رٍ‬
‫حنًٔیذ‪ ،‬هخٓى رٍ دمحم رٍ أرٕرکَ‪ ،‬ػَٔس رٍ ُریَ‪َُْ ،‬ی ٔ َخكغ ٔ یلیی رٍ ٓؼیي‪.‬‬
‫حُ حطزخع طخرؼیٍ‪ :‬حيخو يخنک پیٕ٘ح ٔ ٍْزَ حیٍ يکظذ رٕى‪ .‬پیَٔحٌ حیٍ يکظذ‬
‫رّحكخىیغ حًْیض هیهی ُیخى يٗىحىَي ٔ حكخىیغ ٍح طکیّگخِ ح‪ٛ‬هی يکظذ رًّٗخٍ‬
‫يٗآٍٔىَي‪ ،‬رًّْیٍ ؿٓض َٔزض رّ‪َ١‬م ٔ حُٓخى حكخىیغ ٔ ٍحٔیخٌ آٌ ىهظی ُیخى‬
‫رّػًم يٗآٍٔىَي‪ ،‬حُ حیٍ ؿٓخص رّپیٍٖكض ُیخىی َخیم آييِ رٕىَي ٔ ك‪٠‬الء ٔ‬
‫ىحًَُ٘يحٌ حُ ٍحِْخی ىٍٔ رَحی کٔذ كی‪ ٞ‬حُ يکظذ حْم كيیغ رّييیُّ يٗآييَي‪...‬‬
‫ٗخكؼی َیِ ٍَؾ ٓلَ رّييیُّ ٍح رّهخ‪ َ١‬هٕحَيٌ «يٕ‪١‬ؤ» ىٍ يل‪ َ٠‬حيخو‬
‫يخنک‪ ،‬طلًم کَى ٔ يِحیخی يکظذ حْم طلٔیَ ٍح [کّ ىٍ يکّ ئظوَ رٕى] رخ يِحیخی‬
‫يکظذ حْم كيیغ رٓى آيیوض‪ ،‬حُ َْىٔ يکظذ رّكي کخكی حٓظلخىِ ًَٕى‪.‬‬
‫کّ يَکِ ح‪ٛ‬هی آٌ‬ ‫كّم ـ هکزت اُل هأی (ػولیْى)‪:‬‬
‫َٗٓ کٕكّ ٔ ٗؼزّٖ رٍِگ آٌ ىٍ رـيحى رٕى‪ ،‬حُ ٍْزَحٌ حیٍ يکظذ ػخيَرٍ َٗحكیم‬
‫حن٘ؼزٗ (و ‪ ْ ، ٔٓ۳‬م) ٔ دمحم رٍ حنلٍٔ ٗیزخَی ٔ هخ‪ٟ‬ی أرٕیٕٓق ٔ ُكَ رٍ ٌْیم‬
‫ٔ كٍٔ رٍ ُیخى حنهئنئیی ٔ کٔخٌ ىیگَ رٕىَي‪ .‬ػخيَرٍ َٗحكیم حن٘ؼزٗ حُ طؼيحى‬
‫پخَ‪ٜ‬ي َلَ حُ ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ پَٖٓ رّػًم آٍٔى ٔ حكخىیؼٗ رٔیخٍٖ حُ آٌْخ‬
‫ٔ‪ٕٛ‬ل کَى‪ .‬حُ ‪١‬زوّٖ حٔل طخرؼیٍ‪َٗ :‬یق رٍ كخٍع ٔ ػهوًش رٍ هیْ َوؼی‪،‬‬
‫ئَٔم رٍ حؿيع ٔ حٕٓى رٍ یِیي َوؼی‪ .‬حُ ‪١‬زوّٖ ىٔو طخرؼیٍ‪ :‬حرَحْیى رٍ َٗحكیم‬
‫ٔ ػًخى رٍ حریٓهیًخٌ ٔ حيخو أرٕكُیلّ رٕىَي‪ .‬پیَٔحٌ يکظذ حْم ٍأی ریٖطَ رَ‬
‫يُطن ٔ حٓظيالل ٔ َظخیؾ هیخّ حطکخء ىحٗظُي‪.‬‬
‫کّ ریٖ حُ آٌ‬ ‫ٍْم ـ هکزت ّبهٔ كه كهْن‪:‬‬
‫ىٔ ىیگَ‪ ،‬پیَٖٔ حُ حكخىیغ ٔ ٍٕٔ ٔ يُٖ ههلخء ٍحٗيیٍ ٍح ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ ىحٗض‪.‬‬
‫رّيٕحُحص حیٍْخ يکظذ حْم طلٔیَ َیِ ٔؿٕى ىحٗض کّ يَکِ آٌ َٗٓ يکّٖ يکَيّ‬
‫رٕى ٔ ٍْزَ آٌ ػزيهللا رٍ ػزخّ ‪ٛ‬لخری ٔ ٗخگَىحٌ حٔ رٕى‪ .‬حُ طخرؼیٍ‪ٓ :‬ؼیي رٍ‬
‫ؿزیَ ٔ يـخْي ٔ ‪١‬خّٔٔ ٔ ػکَيّ‪ ،‬حُ حطزخع طخرؼیٍ‪ٗ :‬ؼزّ ٔ ٔکیغ ٔ حرٍػییُّ ٔ‬
‫حرٍْخٌٍٔ ٔ ػزيحنَُحم ٔ حری رٍ حیخّ ٔ حرٍٍحْٕیّ ٔ ُٓیي ٔ حرٍٗیزّ رٕىَي‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ ُيیُّٖ حرَحُ رَىحٗضْخ ٔ َظَحص ٗو‪ٜ‬ی ٔ حٓظُزخ‪١‬خص پیٖ آيي ٔ ىٍ‬
‫هيوْخی رؼي رّپیيحیی َظَگخْخی كوٓی ٔ رخنًآل ٗکمگیَی يٌحْذ يُـَ ٗي‪.‬‬
‫‪4ٓ۰‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫كوِبء ٕؾبثَ‬
‫ىٍ حٔحیم ػٓي حٓاليی‪ ،‬كوّ ٔ هَحثض ٔ طلٔیَ ٔ كيیغ ػهًی ٔحكي رٕى‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫ؿيح ٓخهظٍ آٌْخ حُ ًْيیگَ ىٕٗحٍ يًَٕٗى‪ٰ ،‬نکٍ حَيک حَيک َْ یک حُ حیٍ ػهٕو‬
‫رَحػَ طٕٓؼّ ٔ طکخيم هٕى حُ یکيیگَ يُلک ٗيَي‪ٗ .‬ین أرٕحٓلن ٗیَحُی (ٖ‪ ٖ۲‬ـ‬
‫‪ ْ ، 4۰۶‬م) ىٍ «‪١‬زوخص حنلوٓخء» ٍَٔي پیيحیی كوّ پْ حُ كیخص ٓیّي ٍح رٍَٓی‬
‫کَىِ ٔ َْیک حُ ههلخء ٍحٗيیٍ ٍح َؤظیٍ كویٓخٌ ٔ حْم كظٕی يٗهٕحَي؛ ٓپْ‬
‫كوٓخی ‪ٛ‬لخرّ ٍح َخو يٗرَى کّ ػزخٍصحَي حُ ػزيهللا رٍ ئؼٕى (و ٕٖ‪ ْ ،‬م) يؼخً رٍ‬
‫ؿزم (و ‪ ْ ،ٔ۴‬م) ُیي رٍ ػخرض (و ‪ ْ ،4۳‬م) ػزيهللا رٍ ػزخّ (و ‪ ْ ،۶۴‬م) ػزيهللا‬
‫رٍ ػًَ (و ٖ‪ ْ ،۰‬م) ػزيهللا رٍ ُریَرٍ ػٕحو (و ٖ‪ ْ ،۰‬م) ػزيهللا رٍ ػًَٔ ػخ‪ٙ‬‬
‫(و ‪ ْ ،۰۰‬م) أرٕىٍىحء ػٕیًَ رٍ يخنک (و ‪ ْ ،۳۴‬م) ‪...‬‬
‫أرٕحٓلن طلض ػُٕحٌ «ًکَ كوٓخء ‪ٛ‬لخرّ» يٗگٕیي‪ :‬أرٕرکَ‪ٛ‬يین طُٓخ کٔی‬
‫رٕى کّ ىٍ ك‪ٓ ٍٕ٠‬یّي كظٕی يٗىحى‪ .‬دمحم رٍ ٓٓم رٍ كؼًّ حُ پيٍٕ َوم يٗکُي کّ‬
‫ّٓ َلَ حُ يٓخؿَیٍ‪ :‬ػًَ ٔ ػؼًخٌ ٔ ػهی ٔ ّٓ َلَ حُ حَ‪ٜ‬خٍ‪ :‬حری رٍ کؼذ ٔ يؼخً‬
‫رٍ ؿزم ٔ ُیي رٍ ػخرض ىٍ ػٓي ٓیّي كظٕی يٗىحىِحَي‪)ٕ۲(.‬‬
‫حٓخيی آٌ ػيِ حُ ‪ٛ‬لخرّ کّ كوّ حُ آٌْخ َوم ٗيِ ريیٍهَحٍ حٓض‪:‬‬
‫ػزيهللا رٍ يـلم يَِی‪ ،‬أرَٕـیي ػًَحٌ رٍ ك‪ٜ‬یم حٓهًی هِحػی‪ ،‬أرٕكًِِ‬
‫حَْ رٍ يخنک‪١ ،‬هلش رٍ ػزیيهللا‪ُ ،‬ریَ رٍ ػٕحو‪ٓ ،‬ؼي رٍ حریٔهخ‪ٓ ،ٙ‬ؼیي رٍ ُیي‬
‫رٍ ػًَ حرٍَلیم‪ ،‬ػزيحنَكًٍ رٍػٕف‪ ،‬أرٕػزیيس رٍ ؿَحف‪ ،‬كٌیلش رٍ یًخٌ‪ ،‬حيخو‬
‫كٍٔ‪ ،‬حيخو كٔیٍ‪ ،‬ئؼٕى رٍ يوَيّ‪ٟ ،‬لخک رٍ هیْ‪ ،‬ػًخٍ رٍ یخَٓ‪ ،‬أرًٍٕ‬
‫ؿلخٍی‪ ،‬أرَٕ‪ َٜ‬ؿلخٍی‪ٓ ،‬هًخٌ پخٍٓی‪ ،‬ػزخىس رٍ ‪ٛ‬خيض‪ٗ ،‬يحى رٍ حّٔ‪ ،‬ك‪٠‬خنش رٍ‬
‫ػزیيهللا حَ‪ٜ‬خٍی‪ ،‬أرٕئؼٕى ريٍی‪ ،‬أرٕحیٕد حَ‪ٜ‬خٍی‪ ،‬أرٕهظخىِ حَ‪ٜ‬خٍی‪ ،‬أرٕ‪١‬هلّ‬
‫رَحرٍػخُد رٍ‬ ‫حَ‪ٜ‬خٍی‪ ،‬أرٕحٓیي حرٍيخنک رٍ ٍریؼش حَ‪ٜ‬خٍی‪َ ،‬ؼًخٌ رٍ ر٘یَ‪ّ ،‬‬
‫حریحنٕكی حنٔهًی‪ٔ ،‬حػهّ رٍ حٓوغ حنهیؼی‪ ،‬أرٕحيخيّ رخْهی‪ ،‬ػوزّرٍ ػخيَحنـُٓی‪ًَٓ ،‬س‬
‫رٍ ؿُيد حنلِحُی‪ ،‬ػزيحنَكًٍ رٍ حرِی ‪)ٖٓ(...‬‬
‫کٔخَی حُ َُخٌ کّ َْیک كویّ‬ ‫اى هیبى ىًبى‪:‬‬
‫ُٗخهظّ ٗيِحَي ػزخٍصحَي حُ‪ :‬كخ‪ً١‬ش حنَِْحء رُض ٓیّي‪ ،‬ػخیّ٘ رُض أرٕرکَ‪ ،‬كل‪ّٜ‬‬
‫رُض ػًَ‪ ،‬حو ٓهًّ‪ ،‬حو كزیزّ‪ ،‬حًٓخء رُض حریرکَ‪ ،‬حو حنل‪٠‬م رُض حنلخٍع ٔ حوْخَی‬
‫رُض حری‪١‬خنذ ‪ ...‬ػالِٔ رَ حیٍْخ ػيِٖ ىیگَ حُ َُخٌ ٔ يَىحٌ َیِ رٕىِحَي کّ حُ‬
‫آٌْخ حهٌ كوّ ٗيِ حٓض‪)ٖٔ(.‬‬
‫‪4ٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػ‪ٛ َٜ‬لخرّٖ کَحو‪،‬‬ ‫پبیبى ػٖو ٕؾبثَ‪:‬‬

‫ریٍ ىّْٖ َٕى طخ ‪ٛ‬ي ْـَی حَوَح‪ ٝ‬یخكض‪ٔ« .‬حهيی» (ٖٓٔ ـ ‪ ْ ، ٕٓ۰‬م) ىٍ‬
‫«حنًـخُی» گلظّ حٓض ػزيهللا رٍ حٔكخ‪ ،‬آهَیٍ ‪ٛ‬لخری رٕى کّ ىٍ ٓخل ‪ْ ۴۶‬ـَی ىٍ‬
‫کٕكّ‪َُ ،‬يگی ٍح رئٍى گلض؛ ْىچُخٌ کّ‪:‬‬
‫ٓٓم رٍ ٓؼي ٓخػيی رٕى کّ ىٍ ٓخل ٔ‪۲‬‬ ‫كه هلیٌَ‪:‬‬
‫ْـَی ىٍ ٍٓ ‪ٛ‬ي ٓخنّگی چ٘ى حُ َُيگی كَٔرٔض؛‬
‫حَْ رٍ يخنک رٕى کّ ىٍ ٓخل ٔ‪ ۲‬یخ ٖ‪۲‬‬ ‫كه ثٖوٍ‪:‬‬
‫رّؿًغ ‪ٛ‬لخرّی ٓهق پیٕٓض؛‬
‫ػزيهللا رٍ یَٔ رٕى کّ ىٍ ٓخل ‪ ۴4‬رّىیخٍ آهَص کٕچیي‪.‬‬ ‫كه ّبم‪:‬‬
‫َٓ حَـخو‪ ،‬ػخيَ رٍ ٔحػهّ يهوذ رّأرٕ‪١‬لیم‬ ‫كههکَ‪:‬‬
‫رٕى کّ ىٍ ٓخل ؿُگ حكي (ٖ‪ُ )ْ ،‬حىِ ٗي ٔ ‪ٓ ۴‬خل آهَ َُيگخَی ٓیّي ٍح ىٍک کَى‪.‬‬
‫أرٕ‪١‬لیم آهَیٍ ‪ٛ‬لخرّ رٕى کّ ٓیّي ٍح ىیيِ رٕى ٔ رؼي حُ طًخو ‪ٛ‬لخرّ ٔ ػ‪ َٜ‬آٌْخ‪،‬‬
‫رؼي حُ ٓخل ‪ٛ‬ي ْـَی رّػُٕحٌ هخطًّٖ ح‪ٛ‬لخد ٓیّي ىٍ ٓخل ٓٓٔ یخ ‪ ٔٓ۰‬یخ‬
‫ٓٔٔ هًَی ىٍ يکّ ىٍ گٌٗض‪)ٖٕ(.‬‬

‫كوِبء ربثؼیي ّ ارجبع آىُب‬

‫«طخرؼیٍ» رّکٔخَی گلظّ يٕٗٗى کّ ٗو‪ٓ ٚ‬یّي ٍح َيیيِحَي؛ ح ّيخ ‪ٛ‬لخرٍّح‬
‫يالهخص ًَٕىِحَي‪ .‬ىٍرخٍِٖ ػ‪ َٜ‬طخرؼیٍ ٓوٍ رٔیخٍ حٓض‪ .‬رؼي حُ ػ‪ٛ َٜ‬لخرّ‬
‫«طخرؼیٍ» رّهَآٌ ٔ كيیغ ٔ ٍٕٔ ‪ٛ‬لخرّ ػًم يٗکَىَي‪ ٔ .‬حطزخع طخرؼیٍ َیِ‬
‫رّ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ حهظيح يًَٕٗىَي‪ .‬ىٍ ػ‪ٛ َٜ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ ىٍ َْٗٓخی حٓاليی‬
‫ييحٍّ ٔ يکخطذ ػيیيِٖ رَحی طؼهیى كوّ رّٔؿٕى آييِ رٕى ٔ يَىو رَحی طؼهیى ٔ ؿٓخى‬
‫ٔ يَحرطّ ىٍ ٍحِ هيح طَریض يٗٗيَي‪ ،‬كوٓخی طخرؼیٍ کّ كظٕی يٗىحىَي ىٍ يکّ‬
‫ػزخٍص رٕىَي حُ‪ :‬ػطخء رٍ حریٍرخف‪١ ،‬خّٔٔ رٍ کیٔخٌ پخٍٓی‪ ،‬ػًَ رٍ ىیُخٍ ٔ‬
‫ػکَيّ‪ ،‬کّ حُ ح‪ٛ‬لخد حرٍػزخّ رٕىَي‪ .‬حیٍ ػيِ حُ ك‪َ٠‬ص ػهی ٔ ػخیّ٘ ٔ ؿخرَ‬
‫رٍ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی حهٌ كوّ ٔ كيیغ ٔ ٍٔحیض کَىِحَي؛ ٓپْ أرُٕریَ يکی ٔ ػزيهللا‬
‫رٍ هخني ٔ ػزيهللا رٍ ‪١‬خّٔٔ ٔ ئهى رٍ هخني َُـی ٔ ٓؼي رٍ ٓخنى هيحف ٔ رؼي دمحم‬
‫رٍ حىٍیْ ٗخكؼی ٔ ؿیَِ رٕىِحَي‪.‬‬
‫ٓؼیي رٍ ئیذ يؤٌِ‪ ،‬ػَٔس رٍ ُریَ ػٕحو‪.‬‬ ‫كه هلیٌَ‪:‬‬
‫‪4ٓ۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫كٍٔ رٍ كٍٔ کّ پخَ‪ٜ‬ي َلَ حُ ‪ٛ‬لخرّ ٍح ىٍک‬ ‫كه ثٖوٍ‪:‬‬

‫کَىِ حٓض (رؼ‪٠‬ی حُ كوٓخء‪ ،‬كظخٔحی حٔ ٍح ىٍْلض حٓلخٍ هطٍٕ گَى کَىِحَي) ٔ‬
‫ؿخرَرٍ ُیي ٔ دمحم رٍ ٓیَیٍ‪...‬‬
‫َـي رٍ كِو ٔ ػيِٖ حُ طخرؼیٍ يخَُي حرَحْیى‬ ‫كه کْكَ‪:‬‬
‫َوؼی‪ ،‬ػخيَ ٗؼزی‪ٓ ،‬ؼیي رٍ ؿزیَ‪ ،‬كًخى رٍ حریٓهیًخٌ‪ٓ ،‬لیخٌ رٍ ٓؼیي ػٍٕی‪،‬‬
‫أرٕكُیلّ َؼًخٌ رٍ ػخرض‪...‬‬
‫یِیي رٍ كزیذ‪ ،‬رکیَ رٍ ػزيهللا رٍ حالٗـغ‪ ٔ ،‬ػًَ رٍ حنلخٍع‪.‬‬ ‫كه هٖو‪:‬‬
‫یلیی رٍ یلیی ٔ ػزيحنًهک رٍ كزیذ‪.‬‬ ‫كه هیوّاى‪:‬‬
‫ٓلٌُٕ رٍ ٓؼیي حنظُٕهی‪)ٖٖ(.‬‬ ‫كه اًللٌ‪:‬‬

‫ػٖو ارجبع ربثؼیي یب ػٖو ًْؤد هناُت‬

‫رؼي حُ ٓپَی ٗيٌ ىٔ َٔم حُ حٓالو‪ ،‬یؼُی رؼي حُ حَوَح‪ ٝ‬ػ‪ٛ َٜ‬لخرّ ٔ‬
‫طخرؼیٍ‪َٗ ،‬حیطی رّٔؿٕى آيي کّ يٌحْذ كوٓی يظؼيىی ٍٗي کَىَي‪ .‬ىٍ حیٍ ػ‪َٜ‬‬
‫حٓزخد ٔػٕحيم يوظهق ٔيظؼيىی ٔؿٕى ىحٗض کّ رخػغ طئیٍ يٌحْذ گَىیي‪١ .‬زیؼی‬
‫رٕى کّ حطزخع طخرؼیٍ حُ آٌْخی کّ ىٍک ك‪ٍٕٗ٠‬خٌ يٗکَىَي حٓظلخىِ يًَٕٗىَي ٔ ىٍ‬
‫ئخثم يٍٕى حهظالف َْکيحو حُ ىٔ گَِٔ‪ ،‬يٌْذ ٗیٕم ٔ حْم َٗٓ هٕى ٍح حهظیخٍ‬
‫يٗکَىَي‪ .‬رُخرَحیٍ يٌْذ َْحيخيی ىٍ َٗٓ هٕى رخال گَكض ٔ حْم َْ َٗٓی طخرغ‬
‫يٌْذ حيخو َٗٓ هٕى رٕىَي‪ٔ ،‬نی َّرّ‪ٍٕٛ‬ص طوهیي رهکّ رّٔٓیهّٖ ػالهّ یخ ؿزَ‬
‫يلیطی هُخػض يٗکَىَي ٔ حیٍ حيخيخٌ َْٗٓخ يخَُي‪ٓ :‬لیخٌ ػٍٕی ٔ حرٍحرینیهی ىٍ‬
‫کٕكّ‪ ،‬حرٍؿَیق ىٍ يکّ‪ ،‬ػزيحنًهک رٍ ػزيحنؼِیِ حنًخؿٌٕ٘ ىٍ ييیُّ‪ ،‬حُٔحػی ىٍ‬
‫ٗخو ٔ نیغ رٍ ٓؼي ىٍ ي‪َْ .َٜ‬یک حُ َخيزَىِگخٌ حگَ ئؤنّٖ حُ طخرؼیٍ َٗٓ هٕى‬
‫ًَٗیخكظُي حؿظٓخى يٗکَىَي‪١ ٔ ،‬زیؼظخ ً حطکخء رٍّأی حیـخى حهظالف يٗکُي‪.‬‬

‫هواکي هِن كزْی ّ ‪ٛ‬ویوَٓ اُل ؽلیش ّ اُل هأی‬

‫ىٍ َٓحَٓ هٌَ حٔل رَحػَ حؿظًخع ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ ىٍ ييیُّ‪ ،‬يَکِ يٓى كظٕی‬
‫آٌ َٗٓ رٕىِ حٓض‪ٰ ،‬نکٍ حُ حٔحیم هٌَ ىٔو‪ ،‬ػَحم َیِ ىٍ حیٍ رخد يَکِیض ٔ‬
‫حًْیظی کٔذ کَى‪ ،‬گَْٔی حُ كوٓخی ‪ٛ‬خكذَظَ ىٍ آٌ ىیخٍ ظٍٕٓ ًَٕىَي ٔ حٓهٕد‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕى ٍح رّٔؿٕى آٍٔىَي‪ .‬یؼُی ىٔگخَّگی يَحکِ ػهى كوّ‪ ،‬رخػغ پیيحیی‬
‫ىٔ ٍٕٔ يظًخیِ ىٍ ػهى كوّ گَىیي‪ ،‬یکی رَّخو ‪َ١‬یوّٖ «حْم كيیغ» رّيَکِیض‬
‫ٓٔ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ييیُّ‪ ،‬ىیگَ رَّخو ‪َ١‬یوّٖ «حْم ٍأی ٔ هیخّ» (ْٕحهٕحْخٌ حٓظُظخؽ يُطوٗ ٔ ػوهٗ‬
‫حُ يظٌٕ) رّيَکِیض کٕكّ پيیي آيي‪ .‬گَْٔی کّ ح‪ٛ‬طالكخ ً «ح‪ٛ‬لخد حنَأٖ» َخيیيِ‬
‫يٗٗيَي ْٕحىحٍی كویٓخٌ ٗخيٗ ٍح َیِ پ٘ض َٓ هٕى ىحٗظُي‪ .‬حُ يیخٌ حیٍ گَِٔ‬
‫«أرٕكُیلّ» ریٌَٔ آيي کّ حٓهٕد ٍأٖ‪ ،‬هیخّ ٔ حٓظلٔخٌ ٍح ریٖ حُ ىیگَحٌ رّکخٍ‬
‫رٔض‪ .‬أرٕكُیلّ حُ طخرؼیٍ حٓض ُیَح ػ‪ٛ َٜ‬لخرّ ٍح ىٍک کَىِ حٓض‪ .‬يغٌْح يظٓى‬
‫ُّٓض ٓیّي رٗحػظُخیٗ يٗکَىِ ٔ ىٍ يوخرم كيیغ يٕ‪ٟ‬غ يُلٗ ىحٗظّ حٓض‪.‬‬ ‫حٓض کّ رّ ُ‬
‫ُّٓض‬
‫كظٗ رخ ٔؿٕى كيیغ‪ ،‬رّهیخّ ػًم کَىِ ٔ ىٍ كئى ىٔ ‪ٛ‬ي ئؤنّ ٍح رَ هالف ُ‬
‫ٓیّي كظٕٖ ىحىِ حٓض‪َ .‬وم حٓض کّ گلظّ‪« :‬حگَ ٍٕٓلهللا ىٍ ُيخٌ يخ يیُیٔض‬
‫ًْیٍْخی ٍح يیگلض کّ يٍ يیگٕیى‪ ».‬گلظّ ٗيِ کّ حٔ ييیُّ ٍح «ىحٍحن‪َ٠‬د‬
‫كيیغ» يٗهٕحَي ٔ حُ يـًٕع حكخىیغ ييَٗ كو‪ْ ٢‬ليِ {‪ }ٔ۰‬كوَِ كيیغ ٍح ‪ٛ‬لیق‬
‫يٗىحَٔض‪ )ٖ4(.‬حرٍػزيحنزَ ايخو ٔ كویّ يخنکی ٔ يليع ٔ يئٍم أَينٔی (‪ ٖ۶۴‬ـ ٖ‪4۶‬‬
‫‪ ْ ،‬م) ىٍ «حالَظلخء» يٗگٕیي‪« :‬دمحم رٍ حًٓخػیم روخٍٖ أرٕكُیلّ ٍح ؿَف ًَٕىِ ٔ‬
‫حٔ ٍح ىٍ ٍىیق حكَحىٖ ‪ٟ‬ؼیق ٔ يظَٔک ىحَٔظّ حٓض‪ ٖٔ ».‬يٗحكِحیي‪ٗ« :‬یویٍ‬
‫(روخٍٖ ٔ ئهى) كظٗ یک ٍٔحیض حُ حٔ َوم َکَىِحَي‪».‬‬
‫ىٍ يوخرم حیٍ ٓوٍ‪ ،‬ىٍ ىكخع حُ حیٍ ٍٕٔ أرٕكُیلّ گلظّ ٗيِ کّ چٌٕ يلی‪٢‬‬
‫ػَحم يخَُي ييیُّ ئظؼي حهٌ حكخىیغ ٔ ٍُٓ ‪ٛ‬لخف حُ ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ َزٕى‪،‬‬
‫َخگِیَ يٗرخیٔض ٍٕٔ ىیگَی ؿیَ حُ آٌچّ كوٓخی ييیُّ رّآٌ طٕؿّ ىحٗظُي حطوخً‬
‫يٗکَى‪ٔ .‬نی هزَْخی ىٍىٓض حٓض کّ أرٕكُیلّ ىٍحٔحیم ػًَ هٕى َٓگَو يزخكؼخص‬
‫کاليی رٕىِ ٔ رخ ػهًخء کالو يَحٔىِ ىحٗظّ حٓض‪ .‬حٔ رّػُٕحٌ یکی حُ َٓحٌ يکظذ‬
‫حْم ٍأی يٗگٕیي رَحی حٓظُزخ‪ ١‬حكکخو‪َ ،‬ؤض رّکظخد هيحی طؼخنی يَحؿؼّ يٗکُى‪،‬‬
‫ُّٓض ٓیّي كکًی حٓظُزخ‪ ١‬کُى حُ گلظّْخی ‪ٛ‬لخرّ رَِٓ‬ ‫حگَ َظٕحَٔظى حُ کظخد هيح ٔ ُ‬
‫گَكظّ ٔ رویّ ٍح ٍْخ يًَٗخیى ٔ رّهٕل ىیگَی حػظًخى ًَٗکُى‪ٓ .‬پْ ح‪ٟ‬خكّ يٗکُي‪:‬‬
‫حگَ كيیؼی حُ ٓیّي رّيخ رَٓي آٌٍح رّکخٍ يٗرُيیى‪ ،‬حگَ حُ‪ٛ‬لخرّ رخٗي رَحی پٌیَكظٍ‬
‫آٌ يوظخٍیى ٔ حگَ حُ طخرؼیٍ رخٗي رخ آٌ يوخرهّ يٗکُیى‪ ...‬حگَ رّطـِیّ ٔ طلهیم يٌْذ‬
‫أرٕكُیلّ رپَىحُیى يٗریُیى کّ رّٕٓٓنض ىٍ حكکخو ٔ ػزخىحص ٔ يؼخيالص يؼظوي حٓض‪.‬‬
‫ىیگَ يکظذ ييَٗ رٕى کّ هٕى ٍح «ح‪ٛ‬لخد حنليیغ» يٗهٕحَي ٔ ػهیّ حٓهٕد‬
‫يُطوٗ ٔ ػوهت کٕكٗ ٔ ٗخيٗ رّيزخٍُِ رَهخٓض ٔ آٌٍح ريػظٗ ىٍ ىیٍ ىحَٔض‪.‬‬
‫كویٓخٌ ييیُّ يوخنق ههلخٖ حيٕٖ َیِ رٕىَي ٔ يٗگلظُي حيٕیخٌ كکٕيظٗ ؿیَ ىیُٗ‬
‫حیـخى کَىِ ٔ حُ آٍيخٌ ٓیّي ٔ ههلخء ٍحٗيیٍ ىٍٔ ٗيَي‪ .‬حیٍ كویٓخٌ يٗگلظُي ىٍ‬
‫ٔٔ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ّللا يَحؿؼّ کَى‪ ،‬حگَ ىٍ هَآٌ ْیچ كکى ٔ ىٓظٍٕٖ یخكض‬ ‫ئخثم َؤض رخیي رّکالو ّ‬
‫ُّٓض‬ ‫ُّٓض ٍٕٓل ّ‬
‫ّللا يظخرؼض ًَٕى‪َٓ .‬حٌ حیٍ يکظذ‪ ،‬حرظيح كو‪ ٢‬هَآٌ ٔ ُ‬ ‫َٕ٘ى‪ ،‬رخیي حُ ُ‬
‫ٍح هزٕل ىحٗظُي ٔ حؿًخع ٔ هیخّ ٍح يُکَ رٕىَي؛ ح ّيخ حَيک حَيک آٌ ىٔ ٍح َیِ‬
‫پٌیَكظُي‪ .‬حكًي حرٍكُزم ٔ ىحٔٔى ظخَْٖ ٔ يخنک رٍ حَْ ٔ دمحم رٍ حىٍیْ ٗخكؼٗ حُ‬
‫ىٌٍٔ حیٍ يکظذ ریٌَٔ آييَي‪ .‬حگَ حكًي رٍ كُزم ٍح رّػُٕحٌ پیٕ٘حی حْم كيیغ‬
‫رُ٘خٓیى‪ٍ ،‬حِ هطخء ََكظّحیى‪ .‬حٔ رَحی ؿًغآٍٖٔ كيیغ‪ ،‬رالى کٕكّ ٔ ر‪ ٔ َِٜ‬يکّ ٔ‬
‫ييیُّ ٔ ٗخو ٔ یًٍ ٔ حنـِیَِ ٔ هیَٔحٌ ٍح ُیَ پخ گٌحٗض‪ .‬رٔیخٍی حٔ ٍح حُ رٍِگخٌ‬
‫حْم كيیغ يُٗٗخُٓي َّكویّ؛ دمحم رٍ ؿَیَ ‪١‬زَی حٔ ٍح يَى كيیغ يؼَكی يٗکُي‬
‫َّيَى كوّ‪ .‬كوّ حٔ رّٗيص‪ ،‬يزظُی رَ كيیغ حٓض چُخٌکّ حٓخّ ػهى هٕى ٍح رَ کظخد‬
‫ُّٓض هَحٍ ىحىِ حٓض‪ َْ ،‬كظٕحی ٍح کّ حُ ‪ٛ‬لخرّ َوم ٗيِ رٕى هزٕل‬ ‫ٔ كيیغ ٔ ُ‬
‫ىحٗض‪ .‬حُ يیخٌ چُي كظٕی حُ ‪ٛ‬لخرّ يؼظوي رٕى آٌٍح رخیي پٌیَكض کّ حهَد رّکظخد ٔ‬
‫ُّٓض رخٗي كظی كيیغ يَٓم ٍح ْى رَ هیخّ طَؿیق ىحىِ حٓض‪.‬‬ ‫ُ‬

‫حكًي رٍ كُزم کظخری ىٍ كوّ ط‪ُٜ‬یق َکَى‪ ،‬رهکّ آٌچّ حُ حٔ ىٍ كوّ ٍٔحیض ٗيِ‬
‫ػزخٍحطی حُ پخٓنْخی حٓض کّ رّٓئحالص يَىو ىحىِ حٓض ٔ ٗخگَىحٌ حٔ آٌْخ ٍح‬
‫يَطذ ٔ يئٌ کَىِحَي‪ .‬حكًيرٍ كُزم ٗخگَىحٌ رَؿٔظّٖ ىحٍى کّ حُ يیخٌ آٌْخ‬
‫يٗطٕحٌ رّحكَحى ًیم حٗخٍِ کَى‪ :‬أرٕحنؼزخّ حكًي رٍ ؿؼلَ ح‪ٛ‬طلَی‪ ،‬حكًيرٍ‬
‫حریهیؼًّ‪ُْ ،‬یَ رٍ كَد‪ ،‬أرٕرکَ حكًي رٍ دمحم رٍ يـخف ئَُی‪ ،‬أرٕحٓلخم حرَحْیى‬
‫رٍ یؼوٕد ؿُٕؿخَی‪ ،‬أرٕىحٔٔى ٓـٔظخَی‪ ،‬ػهی رٍ يـَ‪ ،‬دمحم رٍ حًٓخػیم روخٍی‪،‬‬
‫أرٕكخطى ٍحُی‪ ،‬ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی ٔ حرٕؿؼلَ دمحم رٍ ؿَیَ حنطزَی‪...‬‬
‫يیخٌ حیٍ ىٔيکظذ كيیؼی حُ آؿخُ کخٍ طخ ييصْخی ييیيی ي٘خؿَحص ٔ يزخكؼخص‬
‫ىحيُّىحٍی ؿخٍی رٕى چُخٌکّ يُـَ رّطؤنیق کظذ يظؼيى ػهیّ یکيیگَ گَىیي‪ْ .‬یچ‬
‫کيحو حُ حیٍ ىٔ گَِٔ رٍّٔحیخطٗ کّ حُ ‪َ١‬ف ىیگَٖ َوم يٗٗي ٔ حكکخيٗ کّ‬
‫حٓظُزخ‪ ١‬يٗگَىیي‪ ،‬حػظًخى ًًََٕٗى ٔ َْیک ؿخَذ يوخرم ٍح رّىٍٔؽ رٔظٍ رّٓیّي‬
‫يظٓى يٗکَى‪" .‬حرٍهظیزّ حنيّیٍُٕی" (ٖٕٔ ـ ‪ ْ ، ٕ۰۶‬م) ىٍ کظخد «طؤٔیم يوظهق‬
‫حنليیغ» پْ حُ ًکَ كَهّْخ‪ ،‬حكِحد ٔ گَحی٘خص كوٓخء ٔ يليػخٌ‪ ،‬يٕ‪ٟ‬غ آٌْخ ٍح‬
‫ىٍ رَحرَ كيیغ چُیٍ ط‪ٕٜ‬یَ يًَٗخیي‪َْ« :‬یک حُ حیٍ گَِْٔخ ىٍ يزخىٖ ٔ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫يٍٕى حػظًخى هٕى رخ یکيیگَ حهظالف ىحٗظُي‪َْ ،‬یک حكخىیؼٗ ٍح ٍٔحیض يٗکَىَي کّ‬
‫گَحیٖ ٔ يٌْذ هٕى آَخٌ ٍح طؤییي يٗکَى‪»...‬‬
‫ٕٔ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫"حكًي حيیٍ" حنً‪َٜ‬ی (ٖٖٓٔ ـ ٖ‪ ْ ، ٖٔ۰‬م) ىٍ کظخد «كـَحالٓالو»‬

‫يٗگٕیي َِحع يیخٌ ىٔ يکظذ ٍأٖ ٔ كيیغ ىٍ ٗيیيطَیٍ ٗکم ؿَیخٌ ىحٗض ٔ َْ‬
‫کيحو پیکخٌ ََُٖٓ ٍح يظٕؿّ گَْٔٗ ىیگَ يٗٓخهض ٔ حكخىیؼٗ ىٍ طؤییي َْیک حُ‬
‫حیٍ ىٔ يکظذ ؿؼم يٗگَىیي‪ .‬طؼ‪ٜ‬ذ يیخٌ ح‪ٛ‬لخد َْیک حُ حیٍ ىٔ يکظذ طخ آٌ‬
‫كي رخال گَكض کّ حگَ (يؼالً) يکظذ كيیغ‪ٍٔ ،‬حیظٗ ٍح رّٓیّي َٔزض يٗىحى؛ يکظذ‬
‫ٍأٖ ٍٔحیظٗ ىیگَٖ ىٍٓض رَػکْ آٌ رّك‪َ٠‬ص يُظٔذ يٗکَى‪ .‬رّػُٕحٌ ًََّٕ‪:‬‬
‫حْم كيیغ حُ آٌ ك‪َ٠‬ص ٍٔحیض کَىَي کّ َِیک حٓض يَىٖ ىٍ يیخٌ ًٗخ پیيح‬
‫ٕٗى کّ رَ طوظٗ طکیّ يَُٗي ٔ حُ يٍ كيیغ يٗآٍٔى ٔ يٗگٕیي‪« :‬يیخٌ يخ ٔ ًٗخ‬
‫کظخد هيح کلخیض حٓض‪»...‬‬
‫ىٍ يوخرم حیٍ كيیغ‪ ،‬حْم ٍأٖ ٍٔحیض کَىَي کّ ٍٕٓل هيح كَيٕى‪« :‬آٌچّ حُ‬
‫يٍ رًّٗخ ٍٓیي‪ ،‬آٌٍح رَ کظخد هيح ػَ‪ ّٟ‬ىحٍیي‪ ،‬حگَ رخ کظخد هيح يٕحكن رٕى يٍ‬
‫آٌٍح گلظّحو‪ ،‬حگَ رخ کظخد هيح يوخنلض ىحٗض‪ ،‬يٍ آٌٍح َگلظّحو؛ چگَّٕ يٗطٕحَى رخ‬
‫کظخد هيح يوخنلض کُى ىٍكخنٗکّ هيح يَح رّٔٓیهّٖ ًْیٍکظخد ْيحیض کَىِ حٓض‪».‬‬

‫ؿخػالٌ پخ ٍح حُ حیٍ َیِ كَحطَ َٓخىِ ٔ حكخىیؼٗ ؿؼم کَىَي کّ ىِْخ ٓخل هزم حُ‬
‫طٕني أرٕكُیلّ حُ ظٍٕٓ حٔ هزَ يٗىحى ٔ رٍّٕٔ ٔ گَحیْٖخٖ حٔ ىٍ كوّ حٗخٍِ ىحٍى‪.‬‬
‫آٌْخ حكِٔىَي کّ ٍٕٓل حکَو هٕى حٔنیٍ کٔٗ حٓض کّ ْٔظّٖ هیخّ ٍح رُیخى َٓخىِ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ يوخرم حیٍْخ ٍٔحیخطٗ حٓض کّ حُ پیٖ َٔزض رٍّْٕٔخ ٔ هطَحص أرٕكُیلّ‬
‫رخ هیي َخو ٔ َ٘خٌ ْ٘يحٍ يٗىْي؛ يٍؿًهّ حُ ٍٕٓل حکَو ٍٔحیض کَىَي کّ كَيٕى‪:‬‬
‫«ىٍ يیخٌ حيض يٍ يَىٖ هٕحْي رٕى رَّخو َؼًخٌ‪ ،‬کّ رَحٖ حيض يٍ حُ حرهیْ‬
‫ُیخٌرخٍطَ حٓض‪َ .‬یِ ٍٔحیخطٗ آٍٔىَي کّ آٌك‪َ٠‬ص ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ يَىو ٍح َٔزض‬
‫رّٗیخ‪١‬یٍ ْ٘يحٍ يٗىحى‪َ ،‬زٔض رّأرٕكُیلّ َیِ ْ٘يحٍ ىحىِ ٔ يَىو ٍح حُ حٔ رَكٌٍ‬
‫ىحٗظّ حٓض‪ .‬يطهذ رٔیخٍ پیچیيِ ٔ ک٘يحٍ حٓض‪ ،‬رًّْیٍ يويحٍ رُٔيِ يٗکُیى‪.‬‬
‫چٌٕ طؼيحى طخرؼیٍ ُیخى ٗي‪ ،‬حطزخع كوٓخء چُي ‪١‬زوّ ٗيَي کّ ىٍ يکخٌْخی يظلخٔص‬
‫َُيگی ىحٗظُي‪ ،‬طلخٔص يکخٌْخ ٔ كَُْگْخ رخػغ طلخٔص آٍحء گَىیي‪ .‬چٌٕ آٍحء ُیخى‬
‫ٗي ىیگَ ؿخی آٌ رٕى کّ كوٓخء رّطؤنیلخص حَلَحىی رپَىحَُي‪ُ ،‬یَح يخَُي حئَُ يٌحْذ‬
‫يؼَٔكّ يٕؿٕى َزٕى کّ يَىو یک َٗٓ یخ حههیى ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىْي‪ .‬ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫طخرؼیٍ ٔ پیَٔحٌ‪ ،‬يٌحْذ يوظهلی رّٔؿٕى آيي يخَُي يٌحْذ حثًّٖ حٍرؼّ ٔ ىیگَ‬
‫يٌحْذ‪ .‬رؼ‪٠‬ی حُ حیٍ يٌحْذ رخهی يخَيَي ٔ رَهی ىیگَ َخرٕى ٔ يلٕ گَىیيَي‪.‬‬
‫ٖٔ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ٍٔی ْى رخیي ىحَٔض کّ ّٓ هٌَ حٔل ْـَی ریٖ حُ َُْيخَی ئظؼي ظٍٕٓ‬
‫يٌحْذ يوظهق كوٓی ٔ ىٍِٖٔ حؿظٓخى ٔ ‪ٛ‬ئٍ آٍحء گَٕخگٌٕ َٔزض رّکیلیض‬
‫ُّٓض یخ ٍأی ٔ هیخّ رٕىِ ٔ رًّْیٍ َٔزض کظذ‬ ‫حٓظوَحؽ حكکخو كوٓی حُ کظخد ٔ ُ‬
‫رٔیخٍٖ ىٍحیٍ ّٓ هٌَ َٕٗظّ ٗيِ حٓض ٔ يٌحْذ كوٓت رٔیخٍی طُظیى گَىیي‪َْ .‬یک‬
‫حُ حٍرخرخٌ يٌحْذ ٔ ٗخگَىحٌ ٔ پیَٔحٌ حی٘خٌ طؤنیلخص گَحٌرٓخء پيیيِ آٍٔىِحَي کّ‬
‫رؼ‪٠‬ی حُ آٌْخ ُُْٕ ْى ىٍ ىٓض حٓض‪ .‬كویوشً آػخٍ حیٍ ىٍِٔ حُ طخٍین حٓالو حػى حُ‬
‫ًّْٖ ٍٗظّْخی ىیُی یخ كکَی‪ ،‬رٔیخٍ حًٍُُٗي ٔ پَيلظٕی حٓض‪.‬‬
‫رَ حػَ حیٍ طٕؿٓخص ٔػُخیخص ٗيیي رٕى کّ كَٔع حكکخو حٓاليی رّطًخيّ ىًٍْیٍ‬
‫ّٓ هٌَ طئیٍ ٗي‪ ،‬ىیگَ ٍٗظّْخی ػهٕو َیِ رًّْیٍ َٔزض حَک٘خف یخكض چُخٌکّ‬
‫ىٍِْٔخی رؼي ٍح يٗطٕحٌ يوهي ٔ ٗخٍف ًْیٍ ّٓ هٌَ حٔل ىحَٔض‪.‬‬
‫رٗؿٓض َیٔض کّ رّحیٍ ّٓ هٌَ «هٌَٔ ُيل‪ّ٠‬هّ» يٗگٕیُي‪ .‬كَٓٓض حؿًخنت‬
‫طؼيحىٖ حُ يٌحْذ كوٓت کّ ىٍ حیٍ رَّْ حُ طخٍین طؤٓیْ ٗيَي‪ٰ ،‬نکٍ َْیک رّىالیهٗ‬
‫حُ ؿًهّ ٓوضگیَْٖخ ىٍرخٍِٖ َ‪ٍ ٔ ٕٜٙ‬ى ََْٕع طؤٔیم ٔ ٍأٖ ‪ ...‬يٍٕى حهزخل‬
‫ػًٕيٗ هَحٍ َگَكظُي ٔ حُ ریٍ ٍكظُي‪ ،‬حُ حیٍ هَحٍ حٓض‪:‬‬
‫رٍ ئَحٌ رٍ حنلکى‬ ‫ٔ ـ هنُت كوِئ ػوو ثي ػجل الؼيیي‬
‫(و ٔٓٔ ‪ ْ ،‬م) ػًَ رٍ ػزيحنؼِیِ رّيـيّى هٌَ حٔل يهوذ حٓض‪ .‬حٔ ؿِء طخرؼیٍ‬
‫يیرخٗي ٔ حٔل کٔی کّ طئیٍ كيیغ ٍح طـٕیِ کَى‪ْ٘ ،‬ظًیٍ ههیلّ حُ ههلخی حيٕی‬
‫ُّٓض‪ ،‬حُ ؿًهّ حرٍحػیَ حٔ ٍح پُـًیٍ‬ ‫حٓض (رئٌ حكظٔخد يؼخٔیّٖ ىٔو) رَهی حْم ُ‬
‫ههیلّ حُ ههلخی ٍحٗيیٍ ىحَٔظّحَي‪ٓ .‬هیًخٌ رٍ ػزيحنًهک ىٍ ٓخل ‪ )ْ( ۲۲‬ىٍگٌٗض ٔ‬
‫‪١‬ی ٔ‪ٛ‬یضَخيّی ػًَ رٍ ػزيحنؼِیِ ٍح رّػُٕحٌ ههیلّ يُ‪ٕٜ‬د کَى‪ .‬ػًَ رٍ‬
‫ػزيحنؼِیِ پْ حُ رَػٓيِ گَكظٍ حیٍ ئجٕنیض‪ ،‬رّئـي ٍكظّ ىٍ آٌؿخ ٓوَُحَی کَى‬
‫کّ هال‪ ّٖٛ‬آٌ رّحیٍ َٗف حٓض‪:‬‬
‫ٰ‬
‫«حی يَىو! يٍ رّٔٓیهّٖ يوخو هالكض يٍٕى حيظلخٌ انٓی هَحٍ گَكظّحو‪ .‬ح ّيخ ىٍ‬
‫حیٍ يٍٕى َّحُ يٍ َظَهٕحْی ٗيِ ٔ َّحُ ًٗخ يٍٕ٘ص گَكظّ ٗيِ حٓض؛ نٌح يٍ ًٗخ‬
‫ٍح رَ ریؼض رخ هٕىو يـزٍٕ ًَیکُى ٔ ًٗخ َْکْ ٍح يیهٕحْیي ههیلّ طؼییٍ کُیي‪».‬‬
‫ىٍ ىٍِٖٔ ٔی َخِٓح گلظٍ رّػهی رٍ حری‪١‬خنذ ئُٕم گَىیي‪ .‬حٔ ؿِیّٖ ًيیخٌ‬
‫ئهًخٌ ٗيِ ٍح رَىحٗض ٔ يخنیخص رَيٕحنی ٍح کخْٖ ىحى‪ٔ ،‬هظی کخٍگِحٍحٌ هالكض‬
‫حُ کخْٖ ىٍآيي ریض حنًخل ٓوٍ گلظُي‪ ،‬گلض‪:‬‬
‫«هيحَٔي پیـًزَ هٕى ٍح رَحی ْيحیض كَٓظخىِ حٓض‪َّ ،‬رَحی ؿِیّ گَكظٍ‪».‬‬
‫‪4ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕ ـ هنُت كوِئ ػبهو ثي ّواؽیل ّؼجٔ الکْكی‪( :‬و ‪ ْ ، ٔٓ۳‬م)‬

‫حٔ حُ طخرؼیٍ حٓض‪ ،‬رخ پخَ‪ٜ‬يطٍ ‪ٛ‬لخری يالهخص ىحٗظّ‪ ،‬هخ‪ٟ‬ی کٕكّ حٓض کّ حُ ٕٓی‬
‫حيَحی پیخپی چٌٕ ػزيحنًهک رٍئَحٌ‪ٔ ،‬نیيرٍ ػزيحنًهک‪ ،‬یِیيرٍ ػزيحنًهک ٔ‬
‫ػًَرٍ ػزيحنؼِیِ رّحیٍ ًٓض يوٍَ ٗيِ حٓض‪ .‬حٔ يٌْزی رٔخهض کّ رّييص پُؾ‬
‫ُّٓض رٕىِ حٓض‪.‬‬‫هٌَ هخرم طٕؿّ ػهًخی كوٓی حْم ُ‬
‫(و ٓٔٔ‪ ْ ،‬م)‬ ‫ٖ ـ هنُت كوِئ ؽَي ثٖوٓ‪:‬‬
‫كٍٔ ر‪َٜ‬ی یکی حُ پی٘گخيخٌ ُْي ٔ ط‪ٕٜ‬ف رًّٗخٍ حٓض‪.‬‬
‫(ٓهیًخٌ رٍ يَٓحٌ‪ ،‬و ‪ ْ ، ٔ4۴‬م)‬ ‫‪ ۱‬ـ هنُت كوِئ أػوِ کْكی‪:‬‬
‫(رّىنیم ‪ٟ‬ؼق ریُخیی نوذ حػًٖ ىحٗض) حٔ حُ ًَخیُيِگخٌ رَؿٔظّٖ يکظذ ػهًی‬
‫کٕكّ ٔ حُ پیَٔحٌ طؼخنیى ػزيهللا رٍ ئؼٕى ىٍ ػهى كيیغ ٔ كوّ ٔ هَحثض هَآٌ رٕى‪.‬‬
‫يٕأْٓ‪ :‬ػزيحنَكًٍ حالُٔحػٗ‬ ‫‪ ۰‬ـ هنُت كوِئ اّىاػٔ‪:‬‬
‫(‪ ۴۴‬ـ ‪ ْ ، ٔ۳۰‬م) حُ ٍٕٓیّ (ٗخيخص) َٗٔع ٗي ٔ طخ حٓپخَیخٖ ػَرٗ حَظ٘خٍ یخكض‪،‬‬
‫ٔنٗ ىٍ آٌؿخ رّىٓض يخنکیخٌ ٔ ىٍ ٗخيخص طٕٓ‪ٗ ٢‬خكؼیخٌ ‪َ١‬ى ٗي‪ .‬پیَٔحٌ حیٍ‬
‫يٌْذ حُ حٓهٕد ٍأٖ ٔ هیخّ حٓظلخىِ يٗکَىَي‪.‬‬
‫يٕأْٓ‪ :‬أرٕػزيهللا‬ ‫‪ ۶‬ـ هنُت كوِئ ٍلیبى صْهٓ‪:‬‬
‫ٓلیخٌ رٍ ٓؼیي رٍ ئَٔم حنؼٍٕٖ كویّ کٕكٗ (‪ ۲۰‬ـ ٔ‪ ْ ، ٔ۶‬م) طخ حٓپخَیخ گٔظَٕ‬
‫پیيح کَى ٔ ىٍ آٌؿخ طٕٓ‪ ٢‬يخنکیخٌ ‪َ١‬ى ٗي‪ ،‬طخ هٌَ پُـى ْـَٖ پیَٔحَٗ ىحٗض‪ ،‬حُ‬
‫آٌ پْ حػَٖ حُ حٔ رخهٗ ًَخَيِ حٓض‪.‬‬
‫يٕأْٓ‪ :‬آلخم رٍ ارَحْیى‬ ‫‪ ۰‬ـ هنُت كوِئ اٍؾبهی‪:‬‬
‫يؼَٔف رّ ارٍ ٍحْٕیّ ئَُی (و ‪ ْ ، ٕٖ۴‬م)‬
‫‪ ۸‬ـ هنُت كوِئ أثْصْه‪ :‬ارَحْیى رٍ هخني حنکهزی حنزـيحىٖ (و ٓ‪ ْ ، ٕ4‬م)‬
‫يٕأْٓ‪ :‬ىحٔٔى رٍ ػهٗ‬ ‫‪ ۶‬ـ هنُت كوِئ ظبُوٓ‪:‬‬
‫حال‪ٛ‬لٓخَٗ يهوذ رّظخَْٖ (ٕٔٓ ـ ٓ‪ ْ ، ٕ۰‬م) حیٍ يٌْذ کّ ىٍ ‪ٟ‬يیض رخ‬
‫هَىگَحیخٌ يؼظِنٗ ٗکم یخكض‪ ،‬رخ آٍحء كُزهیخٌ هَحرض ىحٍى‪ .‬ظخَْیخٌ يؼخَٗ‬
‫ظخَْٖ حنلخظ هَآٌ ٍح يي َظَ ىحٗظّ ٔ ََْٕع طالٕ ؿٓض ىٍک يؼخَٗ ٔحهؼٗ ٍح ٍى‬
‫يٗکَىَي‪ .‬حؿًخع ٍح طُٓخ ىٍ ‪ٛ‬لخرّ يُل‪ٓ َٜ‬خهض ٔ ٍأٖ ٍح يَىٔى ُٗخهض‪.‬‬
‫يٕأْٓ‪ :‬دمحم رٍ ؿَیَ‬ ‫ٓٔ ـ هنُت كوِئ عویویبى‪:‬‬
‫‪١‬زَٖ (ٓ‪ ٕ۰‬ـ ٖٓٔ ‪ ْ ،‬م) يٍٕم يٍٕ٘ٓ ٔ ‪ٛ‬خكذ طلٔیَ ‪١‬زَٖ ٔ کظخرٗ ىٍ كوّ‪،‬‬
‫کّ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل يوخنق كُزهیخٌ حٓض‪.‬‬
‫‪4ٔ۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫حإل ْٓالَ ِو‬

‫ٗ ْی ُن ِ‬
‫يٕأْٓ‪َ :‬‬ ‫ٔٔ ـ هنُت كوِئ لیش ثي اٍؼل‪:‬‬
‫٘ ُْيَی (‪ ۲4‬ـ ‪ ْ ، ٔ۰4‬م) كویّ ٔ يليع ٔ ايخو‬ ‫حنَكْ ًَ ٍِّ حنوَ ْهوَ َ‬
‫ػ ْز ِي َ‬
‫رٍ َ‬
‫ٓ ْؼ ِي ِ‬
‫رٍ َ‬ ‫حنهَی ُ‬
‫ْغ ُ‬
‫أْم ي‪ َٜ‬كی ُيخَّ‪ٛ ٔ ،‬خكذ أكي حنًٌحْذ حإلٓاليیش حنًُيػَس‪ُٔ .‬ني كی هَیش ههوُ٘يس‬
‫يٍ أٓلم أػًخل ي‪.َٜ‬‬
‫يٕأْٓ‪ٓ :‬لیخٌ رٍ‬ ‫ٕٔـ هنُت كوِئ ٍلیبى ثي ػُییٌَ‪:‬‬
‫ػییُش ايخو ٔ يليع کٕكی‪ ٔٓ۰( .‬ـ ‪ ْ ، ٔ۲۴‬م) کّ ریٖ حُ ْ٘ظخى طٍ حُ طخرؼیٍ ٍح‬
‫ىٍک کَى ٔ حُ آٌْخ كيیغ ُٗیي‪ .‬حرٍػییُّ يٍٕى ٔػٕم ٍؿخنیخٌ ٔ يليػخٌ رٕىِ ٔ‬
‫ٍٔحیخص حٔ ىٍ ‪ٛ‬لخف ٓظّ ٔ ؿیَ آٌ ٔحٍى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض‬ ‫حیٍْخ يٌحْزی رٕىَي کّ رّئٍَ يلٕ ٗيِحَي‪ .‬ح ّيخ يٌحْذ چٓخٍگخَّٖ حْم ُ‬
‫کّ طخ حئَُ َُيِحَي يطخرن رخ طخٍین پیيحیٖ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫يٕأْٓ حیٍ يٌْذ َؼًخٌ رٍ ػخرض‬ ‫الق ـ هنُت ؽٌلٔ‪:‬‬
‫کخرهی‪ ،‬يکُٗ رّ«أرٕكُیلّ» حٓض کّ ریٍ ٓخلْخی ٓ‪ ۴‬طخ ٓ‪ْ ٔ۳‬ـَٖ يُٗیٔض‪ .‬حٔ‬
‫کّ ىٍ کٕكّ ٔالىص یخكض‪َٕ ،‬حىِٖ یک حٓیَ حُ يَىو کخرهٔظخٌ رٕى‪ ،‬ریٖطَ ػًَ هٕى‬
‫ٍح ىٍ کٕكّ رّطيٍیْ كوّ ٓپَٖ ًَٕى ٔ حُ ٍْگٌٍ ٗـم حرَی٘ىكَٔٗی حيَحٍ يؼخٕ‬
‫يٗکَى‪ .‬حٔ حُ هٕى کظخرٗ رَؿخٖ َٓخى يٕٕٓو رّ«حنلوّ حالکزَ» َیِ کظخرٗ رّحٔ َٔزض‬
‫يٗىُْي يٕٕٓو رّ«ٔ‪ٛ‬یش حرٗكُیلّ» کّ كخٔی یک ٍٗظّ َ‪ٜ‬خیق ٔ يٕحػع حٓض؛‬
‫ح ّيخ ىٍ ‪ٛ‬لض حیٍ حَظٔخد حظٓخٍ طَىیي ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض‪ ،‬كظٕحی‬ ‫ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحػي يٌْذ كُلی رَ ْ٘ض پخیّ حٓظٕحٍ حٓض‪ :‬هَآٌ‪ُ ،‬‬
‫ػَف‪ ٔ .‬رّحیٍ ّٓ حيَ يظًخیِ يٕٗٗى‪:‬‬ ‫‪ٛ‬لخرّ‪ٍ ،‬أی‪ ،‬هیخّ‪ ،‬حٓظلٔخٌ‪ ،‬حؿًخع‪ُ ،‬‬
‫حًْیض ىحىٌ كَحٔحٌ رٍّأٖ‪ ،‬رّکخٍ رَىٌ هیخّ ٔ هٕل رّحٓظلٔخٌ‪.‬‬
‫طؼَیق َّْٓ يٍٕى چُیٍ رخٗي‪ٍ« :‬أٖ» حػظزخٍىحىٌ رّرَىحٗض ٗو‪ ٜٗ‬حُ‬
‫َ‪ٍ ٕٜٙ‬ح گٕیُي‪( .‬يؼخىل َْيیُٕطیک ىٍ یَٕخَٗ) «هیخّ» ىٍ ح‪ٛ‬طالف كوٓی‬
‫رّيؼُی حٓظوَحؽ كکى رَحی يٕحٍى ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػی حٓض کّ كکًی ٍح َظٕحٌ ئظویًخ ً حُ‬
‫ُّٓض حٓظوَحؽ کَى‪ .‬رخ حٓظلخىِ حُ ط٘خرّ رّئؤنّٖ ىیگَ کّ كکًی ىٍ يٍٕى‬ ‫هَآٌ ٔ ُ‬
‫آٌ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬طَٖٔ ىحىٌ ًْخٌ كکى ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ي٘خرّ؛ هیخّ َخيیيِ يٕٗٗى‪.‬‬
‫هیخّ كوٓی يؼخىل طًؼیم ٔ هیخّ حهظَحَی ىٍ كهٔلّ ٔ يُطن حٓض‪ .‬هیخّ َِى‬
‫ُّٓض رَ ىٔ َٕع حٓض‪« :‬هیخّ ؿهی‪ ،‬کّ كخیِ كـیض هطؼیش حٓض» ٔ‬ ‫كوٓخی حْم ُ‬
‫«هیخّ هلی‪ ،‬کّ كخیِ كـیض ظُیش حٓض‪« ٔ ».‬حٓظلٔخٌ» کّ ٗزیّ رّ"حٓظ‪ٜ‬الف"‬
‫يخنک حٓض ٔ ػزخٍص رخٗي حُ طَک ٍأٖ ٔ هیخّ ىٍ رَهٗ حكٕحل ٔ حطوخً آٌچّ‬
‫‪4ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَحٖ يَىو حٔكن ٔ حكٍٔ رخٗي ٔ ػوم رپُٔيى‪ .‬رّحٓظُخى حیٍ كيیغ‪« :‬يخٍأِ حنًٔهًٌٕ‬
‫ػُيّللا كٍٔ‪َْ = .‬چّ ٍح ئهًیٍ َیکٕ پُيحٍَي َِى هيح ْى َیکٕ حٓض‪».‬‬‫ّ‬ ‫كُٔخً‪ ،‬كٕٓ‬
‫أرٕكُیلّ ييص ٓی‬ ‫ّوبهی اى ثوعَزَرویي كویِبى ؽٌلٔ‪:‬‬
‫ٓخل ىٍ کٕكّ كهوّٖ ىٍٓٗ ىحٗض ٔ يٌْذ كُلی حُ ‪َ١‬ین ٗخگَىحٌ رٔیخٍ ُیخى حٔ‬
‫رّىیگَ َْٗٓخ ٔ َُٓيیٍْخ حَظوخل یخكض‪ ،‬ىٔ طٍ حُ رَؿٔظّطَیٍ ٗخگَىحٌ أرٕكُیلّ‪،‬‬
‫ػزخٍص رٕىَي حُ أرٕیٕٓق یؼوٕد حَ‪ٜ‬خٍی (ٖٔٔ ـ ٕ‪ ْ ، ٔ۴‬م) يٕأنق «کظخد‬
‫حنوَحؽ» کّ كوّ كکٕيظی حٓض ٔ رَحٖ ههیلّ ٌَْٔ حنَٗیي (ٓ‪ ٔ۰‬طخ ‪ ٔ۲4‬كکٕيض‬
‫کَى) َٕٗظّ رٕى‪ ٔ .‬دمحم رٍ كٍٔ حن٘یزخَٗ (ٕٖٔ ـ ‪ ْ ، ٔ۴۲‬م) يٕأنق کظخد‬
‫«حنـخيغ حن‪ٜ‬ـیَ» حیٍ ىٔ طٍ حُ ٗخگَىحٌ َخيٗ أرٕكُیلّ رٕىَي‪ .‬کّ ىٍ طئیٍ ٔ‬
‫گٔظَٕ آيُِْٕخی حٔ ًٓٓی حٓخٓی ىحٗظُي‪ .‬ىٍ کظذ كوّ كُلی‪ ،‬ؿخنزآ آٍحی حیٍ ىٔ‬
‫ىٍ کُخٍ آٍحی أرٕكُیلّ يطَف ٗيِ ٔ ىٍ يٕحٍىی کّ حیٍ ّٓ طٍ حهظالف َظَ ىحٗظّ‬
‫ل يوظخٍ» ‪ٕٟ‬حرطی طؼییٍ ٗيِ حٓض‪)ٖ۳(.‬‬ ‫رخُٗي‪ ،‬رَحی پٌیَٕ «هٕ ِ‬
‫أرٕیٕٓق حرظيح ٗخگَى حرٍ حرینیهی (حُ كویٓخٌ کٕكّ‪ ،‬يظٕكی ‪ ْ ،ٔ4۴‬م) رٕى‪ ،‬ح ّيخ‬
‫ييطی رؼي رّكهوّٖ ىٍٓی أرٕكُیلّ پیٕٓض ٔ ىًٍٗخٍ رَؿٔظّطَیٍ ٗخگَىحٌ حٔ‬
‫ىٍآيي‪ .‬ئخًْض حٔ ىٍ گٔظَٕ يٌْذ كُلی ىٍ َٕحكی يوظهق َُٓيیٍْخی حٓاليی‬
‫رٗريیم رٕىِ حٓض‪ْ .‬کٌح ٗیزخَی حَيکی َِى أرٕكُیلّ‪ٓ ،‬پْ َِى أرٕیٕٓق ىٍّ‬
‫رٔیخٍ حٔ ٓٓى ؿيّی ىٍ‬
‫ِ‬ ‫هٕحَي‪ ،‬حٔ ح‪ٛ‬هیطَیٍ طئیٍ کُُيِٖ كوّ أرٕكُیلّ رٕى‪ ،‬طؤنیلخص‬
‫ََ٘ ٔ طٕٓؼّٖ يٌْذ كُلی ىحٗض‪ ٖٗ .‬کظخد حٔ کّ «ظخَْحنَٔحیش» َخيیيِ‬
‫كوٓی يٌْذ كُلی حٓض‪.‬‬‫ِ‬ ‫يٕٗٗى‪ ،‬حُ يٓىطَیٍ يُخرغ كيیؼی ٔ‬
‫ىیگَ أرٕيُ‪ ٍٕٜ‬يخطَیيٖ (و ٖٖٖ ‪ ْ ،‬م) حٓض کّ یکٗ حُ يٕأٓٔخٌ يکظذ‬
‫ؿيیي «کالو» رٕى‪ ٔ .‬هئٍٖ (و ‪ ْ ، 4ٕ۴‬م) يٕأنق کظخد «حنًوظ‪ َٜ‬كٗحنلوّ» ٔ‬
‫رَْخٌحنيّیٍ ػهٗيَؿیُخَٗ (و ‪ ْ ، ۳۲۳‬م) يٕأنق کظخد «حنٓيحیّ» ىٍ كوّ‪ ،‬أرٕحنل‪٠‬م‬
‫دمحمرٍ حكًي ٓهًّی رهوی يؼَٔف رّكخکى ٗٓیي (و ‪ ْ ،ٖٖ4‬م) ٔ ىیگَحٌ يخَُي‪:‬‬
‫حإليخو ُكَ رٍ حنٌٓیم حنز‪َٜ‬ی (و ‪ ْ ،ٔ۳۴‬م)‬
‫كٍٔ رٍ ُیخى نئنئیی (و ‪ ْ ،ٕٓ4‬م)‬
‫حكًي رٍ ػًَ ه‪ٜ‬خف (و ٔ‪ ْ ، ٕ۶‬م)‬
‫أرٕؿؼلَ حكًي رٍ دمحم ‪١‬لخٔی (و ٕٖٔ‪ ْ ،‬م)‬
‫أرٕحنلٍٔ حكًي رٍ دمحم هئٍی رـيحىی (و ‪ ْ ، 4ٕ۴‬م)‬
‫ًْٗ حالثًّ دمحم رٍ حكًي َٓهٔی (و ٖ‪ ْ ،4۴‬م)‬
‫‪4ٔ۰‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ػالءحنيّیٍ أرٕرکَ رٍ ئؼٕى رٍ حكًي کخٗخَی (و ‪ ْ ،۳۴۰‬م)‬

‫ػالءحنيّیٍ أرٕيُ‪ ٍٕٜ‬دمحم رٍ حكًي ًَٓهُيی (و ‪ ْ ، ۳۴4‬م)‬
‫ػزيهللا يٕ‪ٛ‬هی (و ٖ‪ ْ ، ۶۴‬م)‬
‫حكًي رٍ ػهی كُلی (و ‪ ْ ، ۶۲4‬م)‬
‫كخكعحنيّیٍ ػزيهللا رٍ حكًي رٍ يلًٕى َٔلی (و ٓٔ‪ ْ ، ۰‬م)‬
‫ػزيحنٕحكي حٓکُيٍی ٓیٕحٓی (و ٔ‪ ْ ، ۴۶‬م)‬
‫دمحم رٍ كَحيَُ ٍٔيی (و ‪ ْ ، ۴۴۳‬م)‬
‫ُیٍحنيّیٍ ػًَ رٍ ارَحْیى رٍ دمحم ي‪َٜ‬ی (و ٓ‪ ْ ، ۲۰‬م)‬
‫دمحم ػالءحنيّیٍ ك‪ٜ‬لکی (و ‪ ْ ، ٔٓ۴۴‬م)‬
‫يٕنی ٗین َظخوحنيّیٍ رَْخَزٍٕی (و هٌَ ٔٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫كٍٔ رٍ يُ‪( ٍٕٜ‬و ٕ‪ ْ ، ۳۲‬م)‬
‫كخكعحنيّیٍ دمحم يؼَٔف رّحرٍرِحُ (و ‪ ْ ، ۴ٕ۰‬م)‬
‫دمحم حيیٍ يؼَٔف رّحرٍػخريیٍ (و ٕ‪ ْ ، ٕٔ۳‬م)‬
‫ٗین ػزيحنـُی ؿُیًی يیيحَی (و ‪ ْ ، ٕٔ۲۴‬م)‬
‫ٔ رٔیخٍ کٔخٌ ىیگَ ‪ ...‬حیٍ رٍِگخٌ ىحٍحی آػخٍ ٔ طؤنیلخص يظؼيى ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص‬
‫كوّ‪ ،‬طلٔیَ‪ ،‬كيیغ‪ ،‬کالو‪ ،‬ػَكخٌ‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬يُطن‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬یخص‪َ ،‬ـٕو‪ُْ ،‬يّٓ ٔ ؿیَِ‬
‫ْٔظُي کّ رّؿٓض ٍػخیض حهظ‪ٜ‬خٍ حُ ًکَ آػخٍ حی٘خٌ هٕى ىحٍی کَىیى‪.‬‬
‫حکٌُٕ يٌْذ كُلٗ ػالِٔ رَ حیٍکّ يٌْذ طًخو حهطخٍ حٓاليٗ طَکُرخٌ حُ‬
‫حٔیـٍٕ ىٍ يَ٘م طخ حٓظخَزٕل ىٍ يـَد حٓض؛ ىٍ ٗزّهخٍِٖ ُْي‪ ،‬حكـخَٔظخٌ‪َٕ ،‬حكٗ‬
‫َٗهٗ حیَحٌ‪ ،‬ػَحم ٔ ٗخيخص َیِ ًٕٗنیض ىحٍى‪ .‬ىٍ ػٓي حيپَح‪ ٍٖٕ١‬ػؼًخَٗ يٌْذ‬
‫كُلٗ يٌْذ ًٍٓٗ ٔ ىٔنظٗ ُٗخهظّ يٗٗي‪ ،‬يلظیخٌ ٔ هخ‪ٟ‬یخٌ يٗطٕحَٔظُي ىٍ حيٍٕ‬
‫ٗو‪ ٜٗ‬حُ ىیگَ يٌحْذ پیَٖٔ ىحٗظّ رخُٗي‪ٰ ،‬نکٍ ىٍ ‪ٛ‬ئٍ حكکخو ه‪٠‬خیٗ ٔ كظٕٖ‬
‫رخیي رَيزُخٖ ح‪ٕٛ‬ل يٌْذ كُلٗ كکى يٗکَىَي‪ .‬حرٕكُیلّ (رَهالف ىیگَ حيخيخٌ‬
‫يٌحْذ) يؼظوي رٕى کّ «ههیلّی ئهًیٍ يیطٕحَي ؿیَهَی٘ی ٔ ؿیَْخًٗی ْى رخٗي‪».‬‬
‫يٕأْٓ حیٍ يٌْذ حيخو يخنک‬ ‫ة ـ هنُت هبلکٔ‪:‬‬
‫حرٍحَْ حٓض‪ ٖٔ .‬رّٓخل ٖ‪ْ ۲‬ـَٖ ىٍ ييیُّ ُحىِ ٗي ٔ رّٓخل ‪ ٔ۰۲‬ىٍ ًْخٌ َٗٓ‬
‫ٔكخص یخكض‪ .‬حُ آػخٍ حٔ کظخد «حنًٕ‪١‬ؤ» حٓض کّ ٗخيم ٓٓ‪ ٔ۰‬كيیغ حٓض‪ ٖٔ .‬ه‪ٜ‬ي‬
‫ّللا ٔ‬
‫ىحٗض يٌْذ كوٓت ئظُي رّكيیغ رّٔؿٕى آٍٔى‪ .‬يخنک ىٍ حرظيح طُٓخ رّکظخد ّ‬
‫ّللا حٓظُخى يٗؿٔض‪ ،‬ح ّيخ آٍحو آٍحو ح‪ٛ‬م حؿًخع ػهًخٖ ييیُّ ٔ ٍأٖ ٍح‬‫ُّٓض ٍٕٓل ّ‬
‫ُ‬
‫‪4ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َیِ رَ ح‪ٕٛ‬ل هٕى حكِٔى‪ .‬ىیگَ ح‪ٛ‬هٗ کّ يخنک آٍٔى «حٓظ‪ٜ‬الف» رٕى‪ .‬ريیٍيؼُٗ‬
‫کّ ُْگخو ٔ‪ٟ‬غ كکى‪ ،‬ي‪ٜ‬هلض ػخيّ ٍح َیِ ىٍ َظَ گیَى ٔ ىٍ َْ يٕهؼیظٗ آٌچّ‬
‫ح‪ٛ‬هق حٓض‪ٍ ،‬ػخیض ٕٗى‪ .‬يٌْذ يخنکٗ‪ ،‬گٌٗظّ حُ كـخُ ٔ ييیُّ‪ ،‬ىٍ ي‪ َٜ‬ػهیخ‪،‬‬
‫آكَیوخٖ ًٗخنٗ ٔ حٓپخَیخٖ ػَرٗ حٗخػّ یخكض ٔ ىٍ رَهٗ يُخ‪١‬ن يٌْذ ًٍٓٗ‬
‫ىٔنظٗ ُٗخهظّ ٗي‪ .‬حکٌُٕ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ يـَد (يَحکٖ‪ ،‬طَْٕ ٔ حنـِحیَ) طلٕم‬
‫یخكظّ ٔ ىٍ ٕٓىحٌ ٔ ي‪َ َٜ‬یِ پیَٔ ىحٍى‪ .‬ح‪ٕٛ‬ل كوّ يٌْذ يخنکی رَ ىِ پخیّ حٓظٕحٍ‬
‫ُّٓض ‪ ،‬كظٕحی ‪ٛ‬لخرّ ‪ ،‬حؿًخع ‪ ،‬هیخّ‪ ،‬حٓـظـلـٔـخٌ ‪ ،‬حٓـظـ‪ٜ‬ـلـخد ‪،‬‬ ‫حٓض‪ :‬هَآٌ ‪ُ ،‬‬
‫يـ‪ٜ‬ـخنـق يَٓهّ ‪ٓ ،‬ـي ًٍحثغ ‪ ،‬ػَف‪.‬‬
‫ػزيحنًهک رٍ‬ ‫ّوبهی اى هِْْهرویي كوِبی هنُت هبلکی‪:‬‬
‫ٓهیًخٌ رٍ كزیذ هَ‪١‬زی (‪ ٔ۰4‬ـ ‪ ْ ، ٕٖ۴‬م) حُ ُيَِی رٍِگطَیٍ كویٓخٌ يٌْذ‬
‫يخنکی رّكٔخد يیآیي‪ٛ .‬خكذ کظخد «حنٕح‪ٟ‬لّ» حٓض کّ حُ يٓىطَیٍ يظٌٕ‬
‫يخنکیخٌ ُٗخهظّ ٗيِ‪ .‬حیٍ کظخد ىٍ َْٗٓخی «حَينْ» يُظَ٘ ٗيِ ٔ «حرٍٍٗي‬
‫هَ‪١‬زی» َیِ َٗكی رَآٌ َگخٗظّ حٓض‪ .‬ىیگَ «دمحم حنؼظزی رٍ حكًي هَ‪١‬زی» (و‬
‫‪ ْ ، ٕ۳۳‬م) ‪ٛ‬خكذ کظخد «حنًٔظوَؿّ حنؼظزیّ ػهی حنًٕ‪١‬ؤ» حٓض‪ .‬حیٍ کظخد ٍح حُ‬
‫ؿٓض حَظٔخد رَّٕیُٔيِ حٕ «حنؼظزیّ» َیِ يیگٕیُي‪ ،‬کظخد ٗخيم ُٗیيِْخ ٔ ٍٔحیخطی‬
‫حٓض کّ حُ حيخو يخنک ُٗیيِ ٗيِ ٔ «ٗین ػظزی» َیِ آٌْخ ٍح گَىآٍٔی ًَٕىِ ٔ‬
‫يِیي رَ آٌ‪ ،‬ئخثم ٔ حكکخو كوٓی ُیخىی رَ آٌْخ حكِٔىِ حٓض‪ .‬حیٍ کظخد َِى ػهًخء‬
‫‪ٛ‬ی رَهٍٕىحٍ حٓض‪.‬‬ ‫حٓاليی‪ ،‬حُ يوزٕنیض ٔ حػظزخٍ هخ ّ‬
‫ىیگَی دمحم رٍ حرَحْیى حٓکُيٍی حرٍحنًٕحُ هَ‪١‬زی (و ‪ ْ ،ٕ۶۲‬م) حٓض‪ .‬حٔ‬
‫‪ٛ‬خكذ کظخد «حنًٕحُیّ» حٓض کّ حُ رٍِگطَیٍ ٔ آٓخٌطَیٍ ٔ ؿخيغطَیٍ کظذ‬
‫يخنکی‪ ،‬ىٍ ریخٌ ئخثم كوٓی رًّٗخٍ يیآیي‪ ،‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ «ػهی رٍ َههَق هیَٔحَی‬
‫هخرٔی» (‪ ٖٕ4‬ـ ٖٓ‪ ْ ، 4‬م) آٌٍح رَ ٓخیَ کظذ يٓى كوّ يخنکی‪ ،‬طَؿیق ىحىِ ٔ گلظّ‬
‫حٓض‪ْ :‬يف َٕیُٔيِ حُ َگخٍٕ «حنًٕحُیّ» حیٍ رٕىِ طخ ىٍ حیٍ کظخد كَٔع كوٓی‬
‫ح‪ٛ‬لخد يٌْذ ٍح رَحٓخّ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يزخىی آٌْخ يزظُی کُي‪ ،‬ىٍكخنیکّ ْيف‬
‫َ‪ُٗ ٔ ٕٜٙ‬یيِْخ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫َٕیُٔيِگخٌ ىیگَ‪ ،‬رَ حیٍ رٕىِ طخ كو‪ ٢‬رّگَىآٍٔی ٍٔحیخص ٔ َوم‬
‫طلٕم حیٍ کظخد رَ ٓخیَ کظذ يیرخٗي‪.‬‬
‫رپَىحَُي‪ًْ ٔ .‬یٍ چیِ‪ٓ ،‬زذ رَطَی ٔ ّ‬
‫ىیگَ «دمحم رٍ حكًي رٍ ٍٗي هَ‪١‬زی» (ٕٓ‪ ْ ، ۳‬م) حٓض کّ ٗو‪ٜ‬یض ٔ‬
‫َُٖٔ َیخُی رّيؼَكی َيحٍى‪ .‬ىیگَ «أرٕدمحم ههیم رٍ حٓلخم» (و ‪ ْ ، ۰۰۶‬م)‬
‫‪ٛ‬خكذ کظخد «يوظ‪ َٜ‬حنوهیم» حٓض‪ .‬حیٍ کظخد يوظ‪َٜ‬ی حُ کظخد «ؿخيغ‬
‫‪4ٔ۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫حاليٓخص» حرٍكخؿذ يیرخٗي کّ َٕیُٔيِ (أرٕدمحم ههیم) ىٍ طؤنیق ٔ َگخٍٕ آٌ ریٖ‬

‫حُ ریٔض ٓخل ٔهض گٌحٗظّ حٓض‪ .‬کظخد كخٔی ٓٓ‪ِْ 4‬حٍ ئؤنّی كوٓی يیرخٗي کّ‬
‫حُ هٌَ ْ٘ظى ْـَی رّرؼي‪ ،‬حُ ؿًهّی يٓىطَیٍ کظذ كوٓی ىٍ يٌْذ يخنکی رًّٗخٍ‬
‫يیآیي‪ .‬رَحی «طَ٘یق ئخثم» ٔ «طل‪ٜ‬یم يـًالص» حیٍ کظخد ٔ «طزییٍ ٍٕٔ ٔ‬
‫ئهک َٕیُٔيِی کظخد» َٗٔكخص ُیخىی َگخٗظّ ٗيِ حٓض‪ ٔ .‬رٍِگخٌ ىیگَ چٌٕ‪:‬‬
‫ػزيحنٔالو رٍ ٓؼیي حنظُٕهی يهوذ رّٓلٌُٕ (و ٓ‪ ْ ، ٕ4‬م)‬
‫حرٍحریُیي هیَٔحَی (و ‪ ْ ، ٖ۴۶‬م)‬
‫أرٕرکَ رخهالَی (و ٖٓ‪ ْ ، 4‬م)‬
‫دمحم رٍ ػزيحنزَ ًََی ٗین حنؼهًخی حَينْ (و ‪ ْ ، 4ٖ۶‬م)‬
‫أرٕحنٕنیي ٓهیًخٌ رٍ ههق طًیًی رخؿی (و ‪ ْ ، 4۰4‬م)‬
‫ػزيحنَكًٍ يؼَٔف رّهَحكی (و ‪ ْ ، ۶۴4‬م)‬‫ّ‬ ‫حكًي رٍ حىٍیْ رٍ‬
‫حرَحْیى رٍ يٕٓٗٗخ‪١‬زی (و ٓ‪ ْ ، ۰۲‬م)‬
‫أرٕرکَ دمحم رٍ ػخ‪ٛ‬ى حَينٔی ؿََخ‪١‬ی‪ ،‬يؼَٔف رّحرٍػخ‪ٛ‬ى (و ‪ ْ ، ۴ٕ۲‬م)‬
‫أرٕػزيهللا دمحم رٍ یٕٓق رٍ حریحنوخٓى ػزيٍی يؼَٔف رّيٕحم (و ‪ ْ ، ۴۲۰‬م)‬
‫أرٕػزيهللا دمحمرٍ ػزيحنَكًخٌ يـَری يؼَٔف رّكطخد ٍػیُی (و ‪ ْ ، ۲۳4‬م)‬
‫ٗین ػزيحنزخهی رٍ یٕٓق ٍُهخَی (و ‪ ْ ، ٔٓ۲۲‬م)‬
‫دمحم رٍ ػزيهللا هَٗی (و ٔٓٔٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫أرٕحنلٍٔ ػهی رٍ أكًي رٍ يکَو حن‪ٜ‬ؼیيی حنؼئی (و ‪ ْ ، ٔٔ۴۲‬م)‬
‫ٗین أرٕحنزَکخص حكًي رٍ دمحم ىٍىیَ ػئی (و ٕٔٓٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫دمحم ػَكّ ًْٗحنيّیٍ ىٕٓهی (و ٖٕٓٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫ػهی رٍ ػزي حنٔالو (و ‪ ْ ، ٕٔ۳۴‬م)‬
‫ػاليّ يلُ‪ ٞ‬رخرّرٍ حػزیي حنيیًخَی حنُ٘ویطی (و ‪ ْ ، ٕٔ۰۰‬م)‬
‫دمحم ػهیٖ (و ‪ ْ ، ٖٔ۲۲‬م)‬
‫‪ٛ‬خنق ػزي حنًٔیغ (و ٖٖٓٔ ‪ ْ ،‬م) ٔ رٔیخٍ کٔخٌ ىیگَ ‪...‬‬
‫َْیک حُ حیٍ رٍِگخٌ ‪ٛ‬خكذ آػخٍ حًٍُُٗي ىٍ ٍٗظّْخٖ ػهٕو يظيحٔل ىٍ‬
‫ػ‪ َٜ‬هٕى ْٔظُي کّ رّؿٓض پَْیِ حُ ح‪١‬خنّٖ کالو حُ ًکَ آٌْخ هٕىىحٍی يیٕٗى‪.‬‬
‫يٕأْٓ حیٍ يٌْذ حيخو‬ ‫ط ـ هنُت ّبكؼٔ‪:‬‬
‫دمحم رٍ حىٍیْ ٗخكؼٗ حٓض کّ ىٍ ٓخل ٓ‪ْ ٔ۳‬ـَٖ ىٍ ؿِِ يظٕني ٗي ٔ رّٓخل ‪ٕٓ4‬‬
‫ىٍ كٔطخ‪ٔ ١‬كخص یخكض‪ٗ .‬خكؼٗ َیِ چٌٕ يخنک يؼظوي رّحؿًخع رٕى‪ٔ ،‬نٗ حؿًخع حٔ‬
‫ٕٓ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يخَُي يخنک طُٓخ ػهًخٖ ييیُّ ٍح ىٍ رَ ًَٗگَكض‪ ،‬رخیي ٗخيم طًخو ػهًخٖ حهطخٍ‬
‫حٓاليٗ ىٍ یک ػ‪ٕٗ َٜ‬ى‪ )ٖ۶(.‬رٔیخٍی حُ آگخْخٌ‪ ،‬يٌْذ ٗخكؼی ٍح يل‪ٕٜ‬ل حىؿخو‬
‫ٔ طَکیذ يٌحْذ كُلی ٔ يخنکی يُٗٗخُٓي‪ٗ .‬خكؼٗ ٍأٖ ٔ حٓظلٔخٌ ٍح َپٌیَكض‪،‬‬
‫ْىچُخٌ کّ حٓظ‪ٜ‬الف يخنک ٍح َیِ هزٕل َيحٗض‪ .‬حٔ طُٓخ رّهیخّ ػًم کَى ٔنٗ ىٍ‬
‫ُّٓض َیِ آٌ‬
‫ٍٓخنّٖ هٕى آٌٍح يُل‪ َٜ‬رّيٕحٍىٖ کَىِ حٓض کّ هَآٌ‪ ،‬حؿًخع ٔ ُ‬
‫يٕحٍى ٍح ىٍ رَ يٗگیََي‪ .‬حکٌُٕ يٌْذ ٗخكؼٗ ىٍ َُٓيیٍْخٖ ي‪ٍٕٓ ،َٜ‬یّ‪،‬‬
‫ػَحم‪َٕ ،‬حٍ ؿُٕرٗ ٔ ؿَرٗ حیَحٌ‪ ،‬حيخٍحص يظليِٖ ػَرٗ‪ ،‬كـخُ‪ ،‬حَئَِٖ ٔ‬
‫يخنِٖ پیَٔ ىحٍى‪ .‬ػهًخء ٔ كوٓخٖ رَؿٔظّٖ يٌْذ ٗخكؼٗ ىٍ طکٕیٍ ٔ طٕٓؼّٖ ػهى‬
‫«کالو» َوٖ حٔل ىحٍَي ٔ ىٍ هٌَٔ ٕٓو ٔ چٓخٍو ْـَٖ يٌْذ ىٍرخٍ ػزخٓٗ رٕىِ‬
‫حٓض‪ .‬يٌْذ ٗخكؼی ػهًخی رٔیخٍ رَؿٔظّ ٔ کؼیَحنؼيِ ىٍ ىحيٍ هٕ پٍَٔیيِ حٓض‪،‬‬
‫َْیک حُ آٌْخ رّحَيحُِٖ یک ن٘کَ کخٍ کَىِ حٓض‪ .‬حُ يیخٌ كوٓخٖ رَؿٔظّٖ حیٍ‬
‫يٌْذ‪ ،‬حیٍ حٗوخ‪ٍ ٙ‬ح يٗطٕحٌ َخو رَى‪:‬‬
‫ػزيهللا رٍ ُریَ حنًکی حنلًیيی (و ‪ ْ ، ٕٔ۲‬م)‬
‫أرٕكل‪ ٚ‬كَيهش رٍ یلیی (و ‪ ْ ، ٕٔ۲‬م)‬
‫أرٕیؼوٕد یٕٓق رٍ یلیی (و ٖٕٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫أرٕػٍٕ حرَحْیى رٍ هخني کهزی (و ٓ‪ ْ ، ٕ4‬م)‬
‫حكًي رٍ كُزم (و ٔ‪ ْ ، ٕ4‬م)‬
‫أرٕػهی كٔیٍ رٍ ػهی کَحریٔی (و ‪ ْ ، ٕ4۴‬م)‬
‫أرٕػهی كٍٔ رٍ دمحم ُػلَحَی (و ٓ‪ ْ ، ٕ۶‬م)‬
‫أرٕحرَحْیى حًٓخػیم رٍ یلیی حنًَِی (و ‪ ْ ، ٕ۶4‬م)‬
‫أرٕيٕٓی یَْٕ رٍ ػزيحالػهی (و ‪ ْ ، ٕ۶4‬م)‬
‫أرٕحرَحْیى حًٓخػیم رٍ یلیی (و ‪ ْ ، ٕ۶4‬م)‬
‫أرٕدمحم ٍریغ رٍ ٓهیًخٌ يَحىی (و ٓ‪ ْ ، ٕ۰‬م)‬
‫أرٕحنلٍٔ ػهٗ حالٗؼَٖ ـ یکٗ حُ يٕأٓٔخٌ ح‪ٕٛ‬ل کالو (ٓ‪ ْ ، ٖٕ4 ، ٕ۶‬م)‬
‫دمحم كٔیُی ك‪ُٜ‬ی ىي٘وی (و هٌَ ‪ ْ ، 4‬م)‬
‫أرٕحنلٍٔ حنًخٍٔىٖ (‪ ٖ۶4‬ـ ٓ‪ ْ ، 4۳‬م) يٕأنق کظخد «حالكکخو حنٔهطخَیّ»‬
‫أرٕحٓلخم حرَحْیى رٍ ػهی رٍ یٕٓق ٗیَحُی (و ‪ ْ ، 4۰۶‬م)‬
‫‪ٟ‬یخءحنيّیٍ أرٕحنًؼخنی حنَٓٔی‪ ،‬يهوذ رّحيخو حنلَيیٍ (‪ 4ٔ۲‬ـ ‪ ْ ، 4۰۴‬م)‬
‫أرٕٗـخع ح‪ٛ‬لٓخَٗ (و ٓٓ‪ ْ ، ۳‬م)‬
‫ٕٔ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ُیٍحنيّیٍ حيخو أرٕكخيي ؿِحنٗ (ٓ‪ 4۳‬ـ ‪ ْ ، ۳ٓ۳‬م)‬

‫أرٕرکَ هلخل ٗخٗی (و ‪ ْ ، ۳ٓ۰‬م)‬
‫أرٕدمحم كٔیٍ رٍ ئؼٕى رـٕی (ٖٖ‪ 4‬ـ ‪ ْ ، ۳ٔ۶‬م)‬
‫أرٕحنوخٓى ػزيحنکَیى رٍ دمحم ٍحكؼی (و ٖٕ‪ ْ ، ۶‬م)‬
‫أرُٕکَیخ يلیحنيّیٍ یلیی رٍ َٗف هَحيی حنُٕٔی (و ‪ ْ ، ۶۰۶‬م)‬
‫أرُٕکَیخ حنُٕٖٔ (و ‪ ْ ، ۶۰۰‬م)‬
‫ّللا ًْيحَٗ‪ ،‬يهوذ رّ«‪١‬یذ» (‪ ۶4۳‬ـ ‪ ْ ، ۰ٔ۴‬م)‬ ‫ٍٗیيحنيّیٍ ك‪٠‬م ّ‬
‫ؿاللحنيّیٍ دمحم رٍ أكًي رٍ دمحم يلهی (و ‪ ْ ، ۴۶4‬م)‬
‫ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ‪( ٗ١‬و ‪ ْ ، ۲ٓ۲‬م)‬
‫أرٕیلیٗ ُکَیخ رٍ دمحم رٍ أكًي رٍ ُکَیخ حَ‪ٜ‬خٍی ي‪َٜ‬ی (و ‪ ْ ، ۲ٕ۶‬م)‬
‫ٔنیحنيّیٍ أرٕحنل‪٠‬م دمحم رٍ ػهی (و ٕ‪ ْ ، ۲۰‬م)‬
‫حرٍكـَ ْیظًی (و ‪ ْ ، ۲۰4‬م)‬
‫هطیذ َٗریُی (و ‪ ْ ، ۲۰۰‬م)‬
‫ٔ رٔیخٍ کٔخٌ ىیگَ‪َْ ...‬یک حُ حیٍ رٍِگخٌ طؤنیلخص رٔیخٍ حًٍُُٗيی ىٍ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ػخص كوّ‪ ،‬کالو‪ ،‬كيیغ‪ ،‬ػَكخٌ‪َ ،‬ـٕو‪ ،‬طلٔیَ ٔ حىریخص حُهٕى رّؿخ گٌحٍىِحَي‪.‬‬
‫يٕأْٓ حیٍ يٌْذ حيخو حكًي رٍ كُزم حٓض‬ ‫ك ـ هنُت ؽٌجلٔ‪:‬‬
‫کّ ىٍ ٓخل ‪ْ ٔ۶4‬ـَٖ هًَٖ ىٍ رـيحى يظٕني ٗي ٔ رّٓخل ٔ‪ ٕ4‬ىٍ ًْخٌ َٗٓ‬
‫ٔكخص ًَٕى‪ .‬حرٍكُزم ٗخگَى ٗخكؼٗ رٕى‪ ٔ ،‬ىٍّٔ كوّ حٔ ٍح گٕٕ يٗىحى‪ .‬حٔ يٌْزٗ‬
‫طخُِ رّيؼُٗ ىهین کهًّ َیخٍٔى‪ ،‬رهکّ َْ ريػض ٔ َٕآٍٖٔ ٍح ٍى يٗکَى‪َ .‬یِ هیخّ‪،‬‬
‫حٓظلٔخٌ ٔ حٓظ‪ٜ‬الف ٍح َپٌیَكض ٔ طُٓخ رٍّأٖ طًٔک ؿٔض‪ ،‬آٌ ْى رخ حیٍ َٗ‪ ١‬کّ‬
‫ؿِ ىٍ يَكهّٖ َٓخیٗ َیخُ‪ ،‬حُ آٌ کًک َگیَى‪ .‬یؼُٗ ُيخَٗ کّ ٍحِ كم ئؤنّ ىٍ‬
‫ُّٓض رخنکم يلخل رخٗي‪َِ .‬ى حرٍكُزم ح‪ٕٛ‬ل كوّ ػزخٍص حُ هَآٌ‪ ،‬كيیغ ٔ‬ ‫هَآٌ ٔ ُ‬
‫ُّٓض حٓض‪ٗ .‬خگَىحَٖ َظَحص ٖٔ ٍح ؿًغآٍٖٔ ٔ يئٌ ٓخهظُي‪ .‬يٌْذ حرٍكُزم‬ ‫ُ‬
‫كویٓخٌ حهزخٍی ٔ يليػخٌ رٔیخٍ ُرَىٓض ىٍ رٔظَ هٕى پٍَٔیيِ حٓض‪ .‬حُ ؿٓخطی‬
‫يٗطٕحٌ آٌٍح یگخَّ ُٓگَرخٌ حٓالو ح‪ٛ‬یم ٔ حٔنیّ ههًيحى کَى چٌٕ ىٍ هيوْخٖ رؼيی‪،‬‬
‫طلکَحص ٓهلی ٔ ٓپْ َٕٓهلی ٔ ٓهلت ؿٓخىی حُ ًْیٍ رٔظَ رَهخٓظّ حٓض‪.‬‬
‫طؼيحىی حُ كوٓخی يؼَٔف حیٍ يٌْذ ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫أرٕحنوخٓى ػًَ رٍ كٔیٍ هَهی (و ٖ‪ ْ ، ٖ4‬م)‬
‫أرٕیؼهٗ ـ ‪ٛ‬خكذ حنًوظ‪ َٜ‬كی حنلوّ (و ‪ ْ ، 4۳۴‬م)‬
‫ٕٕ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫أرٕحنٕكخء ػهی رٍ ػویم رٍ دمحم رـيحىی (و ٖٔ‪ ْ ، ۳‬م)‬

‫أرٕحنوطخد رـيحىی ـ ‪ٛ‬خكذ حْلكکخو حنٔهطخَیّ (و ‪ ْ ،۳ٔ۶‬م)‬
‫ػزيّللا حرٍهيحيّ يويٓی (و ٕٓ‪ ْ ، ۶‬م)‬‫ّ‬ ‫أرٕدمحم‬
‫ػزيحنَكًٍ رٍ ارَحْیى رٍ أكًي أرٕدمحم رٓخءحنيّیٍ حنًويٓی (و ‪ ْ ، ۶ٕ4‬م)‬
‫أرٕحنزَکخص ػزيحنٔالو رٍ أرٕحنوخٓى رٍ طیًیّ (و ٕ‪ ْ ، ۶۳‬م)‬
‫حرٍحریػًَ ًْٗحنيّیٍ حرٍهيحيّ (و ٕ‪ ْ ، ۶۴‬م)‬
‫ًْٗحنيّیٍ دمحم رٍ ػزيهللا (و ٕ‪ ْ ، ۰۰‬م)‬
‫أرٕحنلَؽ ُیٍحنيّیٍ يؼَٔف رّحرٍٍؿذ (و ‪ ْ ، ۰۲۳‬م)‬
‫أرٕحٓلن حرٍيلهق ‪ ۴ٔ۶( َِٕ /‬ـ ‪ ْ ، ۴۴4‬م)‬
‫ػهی رٍ ٓهیًخٌ يَىحٔی (و ‪ ْ ، ۴۴۳‬م)‬
‫يٕٓی رٍ حكًي رٍ يٕٓی كـخٔی يويٓی (و ‪ ْ ، ۲۶۴‬م)‬
‫دمحم رٍ حكًي رٍ ػزيحنؼِیِ كظٕكی (و ٕ‪ ْ ، ۲۰‬م)‬
‫ٗین يَػی رٍ یٕٓق کَيی (و ٖٖٓٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫يُ‪ ٍٕٜ‬رٍ یَْٕ رٕٓطی (و ٔ‪ ْ ، ٔٓ۳‬م)‬
‫ػؼًخٌ َـيی (و ‪ ْ ، ٔٓ۲۰‬م)‬
‫يال ػهی هخٍی (و ‪ ْ ،ٖٔ۳۲‬م)‬

‫يٌْذ كُزهی چُيیٍ رخٍ‬ ‫ًْؽٌجلیبى (= ٍللیَ)‪:‬‬

‫هٕى ٍح طـيیي رُخ کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ كٕح‪ٛ‬م هٌَٔ چٓخٍو طخ ْ٘ظى ْـَٖ يٌْذ كُزهٗ‬
‫ىٍ َٓحَٓ ههًَٔ حٓاليٗ َوٖ يًٓٗ حیلخء کَى ٔ طؼيحى كُزهیخٌ رٔیخٍ رٕىَي‪ .‬ىٍ‬
‫يوخ‪١‬غ هٌَٔ ْلظى ٔ ْ٘ظى ْـَٖ "طوٗحنيّیٍ حكًي رٍ طیًیّ" كویّ َخيٗ كُزهٗ (ٔ‪ ۶۶‬ـ‬
‫‪ ْ ، ۰ٕ۴‬م) رخ طؼ‪ٜ‬ذ يلَ‪ ١‬ػهیّ ََْٕع ريػض هیخو ًَٕى‪ ،‬يٕحػع ٔ طزهیـخص ٖٔ‬
‫حٔنیخءّللا ٔ ُیخٍص يَحهي حی٘خٌ رٕى کّ حُ گَحی٘خص‬
‫ّ‬ ‫رَ ‪ٟ‬ي طويیْ ٔ رٍِگيحٗض‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ يلٕٔد يٗٗي ٔ ىٍ هٌَْخٖ ٕٓو ٔ چٓخٍو ْـَٖ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ‬
‫ٗخیغ ٗيِ رٕى‪ ،‬حٔ رّيزخٍُِ رَهخٓض ٔ حیٍ حيَ ٍح ريػظٗ يٗىحَٔض کّ رَحٖ طٕكیي‬
‫هطََخک حٓض‪ .‬رؼي حُ حرٍطیًیّ‪ًْٗ ،‬حنيّیٍ حرٍهیى ؿُٕیّ (و ٔ‪ ْ ، ۰۳‬م) کخٍ‬
‫رٍِگی ىٍ حيَ هٕحو ٔ ىٔحو حیٍ يٌْذ حَـخو ىحى‪.‬‬
‫حٔ يٕأنق کظخدْخی «اػالو حنًٕهؼیٍ ػٍ ٍد حنؼخنًیٍ» ىٍ چٓخٍ ؿهي‪« ،‬حنطَم‬
‫حنلکًیّ كیحنٔیخٓش حنَ٘ػیّ» ٔ «ُحىحنًؼخى كیْيی هیَحنؼزخى» حٓض‪.‬‬
‫ٖٕ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ىٍ هٌَ یخُىِ ْى ْـَی دمحم رٍ ػزيحنْٕخد َـيی حنظًیًی رخٍی ىیگَ رّحیٍ‬
‫يٌْذ هٌٕ طخُِ رو٘یي ٔ ىٍ ػ‪َٜ‬يخ ؿَیخٌْخ ٔ يـخيغ كيیؼی ٔ ٓهلی ٓکخٌىحٍحٌ‬
‫آٌ ْٔظُي‪ .‬حئَُِ حگَ ًّْٖ ٓهلیخٌ ٍح پیَٔ حيخو حكًي كُزم َيحَیى‪ ،‬يٗطٕحٌ گلض‬
‫ًّْٖ كُهزیخٌ ٓهلی ْٔظُي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى ىٍ رلغ «ٓهلیّض» ریٖطَ حٗخٍِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض َْیک حُ حیٍ كوٓخٖ چٓخٍگخَّ ٍح يـظٓي يطهن يٗىحَُي ٔ ًّْٖ حیٍ‬ ‫حْم ُ‬
‫يٌحْذ ٍح ؿِء يٌحْذ ُٓٗ يًٗٗخٍَي‪ ٔ ،‬يٗگٕیُي حهظالكخص يٕؿٕىِ ىٍكَٔع كوٓٗ‬
‫ُّٓض ػئل پیَٔحٌ َْیک حُ يٌحْذ ٍح‬ ‫حٓض َّ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يزخَٗ‪ .‬نٌح كوٓخٖ حْم ُ‬
‫رّيٌْزٗ ىیگَ رالحٗکخل يٗىحَُي‪ .‬حهیَح یک ػخنى ُٓی رَّخو «ٗین يلًٕى ٗهظٕص»‬
‫(يظٕكٗ ٕ‪ ْ ، ٖٔ۴‬م = ٖ‪ ٔ۲۶‬و) پیيح ٗي کّ يٌحْذ كوٓٗ ٍح پُؾ طخ يٗىحَٔض ٔ‬
‫طوهیي حُ يٌْذ حيخيیّ ٍح َیِ چٌٕ يٌْذ ُٓٗ يـِٖ ٔ يزَٖ ًيّ يًَٗٗى؛ ٰنکٍ‬
‫حئَُِ رّ حػَ ٗوخم ٔ َوخٍی کّ ىٍػخنى حٓالو يیخٌ ُٓی ٔ ٗیؼّ ط٘يیي گَىیيِ حٓض‪،‬‬
‫ُّٓض يٗگٕیُي «ٗین يلًٕى ٗهظٕص» حٗظزخِ کَىِ حٓض‪.‬‬ ‫حكَح‪١‬یٌٕ حْم ُ‬
‫«حػُیػَ٘ی» یک كَهّ حُ ط٘یغ‬ ‫ُ ـ هنُت اصٌیػْوی‪:‬‬
‫حٓض کّ رخ ىیگَ كَهّْخٖ ٗیؼّ چٌٕ کیٔخَیّ‪ ،‬ػزخٓیّ‪ُ ،‬یيیّ‪ ،‬حًٓخػیهیّ‪ ،‬كظلیّ‪،‬‬
‫كخ‪ً١‬یّ‪ ،‬هَيطیّ‪ ،‬ؿالص ٔ ؿیَِ ىحٍحٖ ٔؿِٕ يٕحكن ٔ يلخٍم حٓض‪ .‬رٍِگطَیٍ ٔؿّ‬
‫ي٘ظَک ًّْٖ ٗیؼیخٌ ٔ‪ٛ‬خیض ك‪َ٠‬ص ػهٗ حٓض؛ كو‪ ٢‬ؿالس ػهٗ ٍح كَحطَ حُ‬
‫"ٔ‪َ "ٗٛ‬یِ يٗىحَُي ٔ يؼظويحَي ٍٔف هيح ىٍ حٔ كهٕل کَىِ ٔ حٔ كٕم رَ٘ حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض ریٖ حُ آٌکّ رَ َٓ ح‪ٕٛ‬ل ٔ‬ ‫حهظالف ٗیؼّٖ حػُیػَ٘ی رخ كِ ََ ْم حْم ُ‬
‫يزخَٗ حٓظُزخ‪ ١‬كوٓٗ رخٗي‪ ،‬رَ َٓ ًْیٍ ٔ‪ٛ‬خیض ٔ حيخيض حٓض‪ .‬حيخيیّ‪ ،‬حيخيض ٍح حُ‬
‫حٍکخٌ حیًخٌ يٗىحَي ٔ ػهٗ ٍح ؿخَ٘یٍ ٓیّي ٔ حيخو حٔل يًٗٗخٍى‪.‬‬
‫حیٍ حَظ‪ٜ‬خد ٍح حُ ؿخَذ هيح يٗهٕحَي کّ گٕیخ رّيٕؿذ آیّٖ ٕٓو حُ ٍِٕٖٓ‬
‫پُـى (‪ )ٖ :۳‬حُ هَآٌ يـیي ٔحهغ ٗيِ ٔ ىٍ ٍُٔ ْـيِْى ًٖحنلـشحنلَحو ٓخل ىْى‬
‫ْـَص‪ ،‬رُّْگخو يَحؿؼض حُ يٕٓى كؾ‪ ،‬کّ آٌٍح كـشحنٕىحع‪ ،‬یؼُٗ آهَیٍ كؾ ٓیّي‬
‫يٗهٕحَُي‪ ،‬ىٍ کُخٍ رَکّٖ يٕٕٓو رّ« ُهى ؿيیَ» (ریٍ يکّ ٔ ييیُّ ـ كئى ٓٓٔ‬
‫کیهٕيظَی ييیُّ ـ ئخكض ریٍ يکّ ٔ ييیُّ كئى ٓ‪ 4۳‬کیهٕيظَ حٓض‪ ٔ ).‬ىٍك‪ٍٕ٠‬‬
‫ىِْخ ِْحٍ َلَ كخؿٗ حُ حهطخٍ رالى حٓاليٗ طٕٓ‪ٓ ٢‬یّي حػالو ٔ يؼَكٗ ٗيِ حٓض‪،‬‬
‫کّ يٍٕى طؤییي كخ‪َٟ‬حٌ يـهْ َیِ هَحٍ گَكظّ ٔ كظٗ رخ ػهٗ ریؼض کَىَي‪.‬‬
‫حیٍ ىٍ ّٓ يخِ کىطَ حُ ٍكهض ٓیّي رٕىِ‪ٗ .‬یؼّ يیگٕیي ٓیّي ىٍحیٍ ؿهّٔ ىٓض‬
‫ػهی ٍح ىٍىٓض هٕى گَكظّ ٔ رهُي کَىِ ٔ گلظّ‪« :‬يٍ کُض يٕالِ كٌٓح ػهی يٕالِ»‬
‫‪4ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= َْکْ کّ يٍ يٕالی حٔ ْٔظى‪ ،‬پْ ػهی يٕالی حٔ حٓض‪.‬‬

‫ُّٓض ح‪ٛ‬م ط٘کیم حیٍ ؿهّٔ ٔ ‪ٛ‬ئٍ حیٍ كيیغ ٍح هزٕل ىحٍَي‪ ،‬يُظٓی‬ ‫حْم ُ‬
‫يیگٕیُي ؿهّٔی ؿيیَ َّرخ ك‪ ٍٕ٠‬ىِْخ ِْحٍ َلَ رهکّ رخ ك‪ ٍٕ٠‬ىِْخ َلَ‪ ،‬آٌ ْى‬
‫طُٓخ يظ٘کم حُ كـخؽ ييیُّ رٕىِ ٔ یک ؿهّٖٔ يوظ‪َٜ‬ی آٗظیکُخٌ يیخٌ ػهی ٔ‬
‫يؼخًرٍ ؿزم رٕىِ حٓض کّ هزم حُ آٌ ىٍ یًٍ رَ َٓ حٓظلخىِٖ ٗو‪ٜ‬ی حُ ریضحنًخل‬
‫ریٍ آٌ ىٔ َوخٍی ٔحهغ ٗيِ رٕىِ‪ٓ .‬یّي هٕحٓظّ ریٍ آٌْخ آٗظی رَهَحٍ کُي طخ حیٍ َوخٍ‬
‫ٔحٍى َٗٓ ييیُّ َگَىیيِ ٔ رَ ٍٔحر‪ ٢‬يٓخؿَ ٔ حَ‪ٜ‬خٍ ٓخیّ َیخَيحُى‪.‬‬
‫آٌْخ يٗگٕیُي کهًّی «يٕال» ریٖ حُ ٓی يؼُخ ىحٍى کّ حُ ٍَٓٔ طخ پیٖهييض‬
‫ٍح ٗخيم حٓض ٔ ىٍ حیٍؿخ رّيؼُی «ىٔٓض» يیرخٗي‪ .‬يیگٕیُي ٓیّي هزم حُ ٍكهض‬
‫هٕى ْیچکْ ٍح رّكیغ ؿخَ٘یٍ يؼَكٗ َکَىِ حٓض‪ .‬ىٍ حىحيّٖ حَکخٍ ٔحهؼّٖ ؿيیَ‬
‫يٗپَُٓي‪ :‬حگَ ٓیّي کٔی ٍح رّكیغ ؿخَ٘یُی هٕى يؼَكی کَىِ رٕى‪ ،‬چگَّٕ يًکٍ‬
‫حٓض كيیؼٗ رخ حیٍ حًْیض ٔ ٍٖٔىحىٖ رخ چُیٍ رٍِگٗ ىٍ ييص ُيخَٗ کىطَ حُ ّٓ‬
‫يخِ طخ ُيخٌ ٍكهض ٓیّي رّكَحيٕٗٗ ػًٕيٗ ٍكظّ رخٗي؟!‬
‫ُّٓض‪ ،‬کٔخَٗ چٌٕ «َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي» کّ‬ ‫كظٗ حئَُِ ىیگَحَيی٘خٌ حْم ُ‬
‫ػوم ٍح َیِ ىٍ رٍَٓٗ ئخثم ىیُٗ ىهخنض يٗىُْي‪ ،‬يٗگٕیُي‪ :‬حُ آٌؿخ کّ ٓیّي رَ‬
‫ىلْخ كکٕيض يٗکَى‪ ،‬حْم حٓظزيحى ٍأٖ َزٕى‪ ،‬ىٍ حيٍٕ رخ ح‪ٛ‬لخد يٍٕ٘ص يًَٕٗى‬
‫ٔ َظَحص آٌْخ ٍح يهلٕظ يٗىحٗض‪ ،‬كظٗ حگَ رخ َظَ هٕىٕ يظلخٔص رٕى‪ ،‬رُخءح ً حهيحو‬
‫رّطؼییٍ ههیلّ َکَى چٌٕ رٍّٗي كکَی ٔ كٍٔ طيریَ ح‪ٛ‬لخد رخٍٔىحٗض ٔ يطًجٍ‬
‫رٕى کّ ئهًیٍ‪ ،‬رؼي حُ هٕىٕ يٗطٕحَُي حيٍٕ هٕیٖ ٍح رّىٍٓظی طيریَ کُُي‪.‬‬
‫حیٍ َظَ "كخيي أرُٕیي" حُ آٌؿخ يَىٔى حٓض کّ َْكَى حَٔخَی ىٍ َْ كخنض ٔ‬
‫يٕهؼیظی کّ رخٗي‪ ،‬كخهي َظَ ٗو‪ٜ‬ی َیٔض؛ طخ چّ ٍٓي رّٓیّي رخ آٌ يٕهؼیض ٔ‬
‫ٍٓخنظی کّ ىحٗض‪ .‬پْ ىٍ رُیخىیطَیٍ ٓوٍ رخیي گلض‪« :‬يٓى حیٍ َیٔض کّ ٓیّي کٔی‬
‫ٍح رّكیغ ؿخَ٘یٍ هٕى يؼَكی کَى‪ ،‬یخ َکَى؛ يٓى حیٍ حٓض کّ َگخِ ٓیّي ٍٔی چّ‬
‫کٔی يظًَکِ رٕىِ حٓض‪ .‬ػخرض حٓض کّ ػهی َِىیکطَیٍ کْ رّٓیّي رٕى‪».‬‬
‫رخنًوخرم‪ٗ ،‬یؼیخٌ يٗپَُٓي‪ :‬چطٍٕ يًکٍ حٓض ؿُخد ٓیّيحنزَ٘ رَحٖ حيَ يٓى‬
‫ٔ‪ٛ‬خیض ٔ ؿخَ٘یُٗ هٕى ٔ ََٕٓٗض ئهًیٍ رٗطلخٔص رٕىِ ٔ كکَٖ رَحٖ آیُيِٖ‬
‫آَخٌ َکَىِ رخٗي؟ حیٍ ٓئحل ٗیؼّ يؼوٕل حٓض‪ٓ .‬یّي يٍكیغ ٔنی حيٍٕ ئهًیٍ‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬هطغ َٔزض رّآیُيِٖ آَخٌ حكٔخّ ئجٕنیض يًَٕٗى ٔ َظَحطی ىحٗض‪ ،‬حیٍ‬
‫يطهذ هخرم ىٍک حٓض‪ .‬کٔی کّ ٍح‪ٟ‬ی َیٔض حهظالف َظَ ػهی رخ يؼخً رٍ ؿزم‬
‫‪4ٕ۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ٔحٍى ؿٕحيغ يٓخؿَ ٔ حَ‪ٜ‬خٍ ٕٗى‪ ٔ ،‬کٔی کّ ػًَی ُكًض ک٘یيِ ٔ حٓخٓی ٍح‬
‫رُیخى کَىِ‪ ،‬هطؼخ رّكکَ آیُيِْخی ىٍٔ آٌ َیِ ْٔض ٔ ىٍحیٍ يٍٕى ‪َ١‬فْخ ٔ‬
‫گِیُّْخی ٍٍٔٗ ىحٍى‪ٗ .‬و‪ٜ‬ی ىٍ چُیٍ يٕهؼیض ًَٗطٕحَي رئٌ َظَ رخٗي‪.‬‬
‫ح ّيخ ئظُيحص هزَی ٔ َوهت کّ ٗیؼیخٌ ىٍ حیٍ يٍٕى يٗآٍَٔي ٓخهظّگی حٓض ٔ‬
‫آیخص هَآَی کّ رّحیٍ حيٍٕ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬يٗىُْي َٓحَٓ طلٔیَ رٍّأی حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض َیِ حُ چٓخ ٍ يُظَ هخرم طؤيم حٓض‪ :‬یکی حیٍکّ‬ ‫يُظٓخی يَحطذ‪َ ،‬ظَ حْم ُ‬
‫ئهًّخ ً ٓیّي <يخَُي َْكَى رَ٘ی> حُ ُيخٌ يٕص هٕى ح‪١‬الع َيحٗض‪ ،‬رُخءح ً يًکٍ‬
‫حٓض كَ‪ٛ‬ض َیخكظّ رخٗي طخ َظَ هٕى ٍح ىٍيٍٕى آیُيِی پْ حُ هٕى حظٓخٍ ريحٍى‪.‬‬
‫ىیگَ حیٍکّ ؿخيؼّی حٓاليی ىٍ ػ‪ٓ َٜ‬یّي رّآٌ كي حُ ٍٗي ٔ کًخل ٍٓیيِ‬
‫رخٗي کّ ٓیّي حُ آیُيِی آٌْخ يطًجٍ رٕىِ ٔ ‪ٍَٟٔ‬طی َيیيِ رخٗي طخ ؿخَ٘یُی رَحی‬
‫هٕى طؼییٍ ًَخیي‪ٕٓ .‬يیٍ كخکظٍٕی کّ َِى ًّْ يـٕٓل حٓض‪ ،‬چگَّٕگی ٍٔحر‪ٓ ٢‬یّي‬
‫رخ ح‪ٛ‬لخد هٕى رٕىِ حٓض‪ْ .‬یچکْ ًَٗىحَي ٍٔحر‪ٓ ٢‬یّي رخ ح‪ٛ‬لخد حُ چّ َٕػی رٕىِ‬
‫حٓض‪ :‬حكوی یخ ػًٕىی؟ حُ یک َگخِ يؼهٕو حٓض کّ رٔیخٍ ىٔٓظخَّ رٕىِ ٔ حػظًخى‬
‫کخيم يیخٌ حی٘خٌ حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض‪ .‬طخ آٌكي کّ ح‪ٛ‬لخد ٕٓٓیخص ٓیّي ٍح رّحی٘خٌ‬
‫گِٕٗى يًَٕٗىِ ٔ حٔ ْى يٗپٌیَكظّ حٓض‪( .‬يخَُي ؿَیخٌ ٕٓٓ ىٍ ًَخُ کّ ىٍ ٍٔحیض‬
‫ًٔحنیيیٍ آييِ ٔ رؼيح ً يظؼَ‪ ٝ‬آٌ هٕحْیى ٗي‪ ).‬حُ ىیگَٕٓ يٗطٕحَي ػًٕىی رخٗي‬
‫چٌٕ ح‪ٛ‬لخد‪ ،‬حی٘خٌ ٍح كَٓظخىِی هيح ٔ ىحٍحی يهکّی ػ‪ًٜ‬ض يٗىحَٔظُي ٔ‬
‫ُّٓض الُوحالطزخع حیًخٌ ىحٗظُي‪ .‬رُخءح ً ح‪ٛ‬لخری‬
‫رّگلظخٍ ٔ کَىحٍ حٔ يٍكیغ کالو هيح ٔ ُ‬
‫رخ حیٍ ‪ًٛ‬یًیض ٔ حیٍ حػظوخى ًَٗطٕحَُي ي‪ٜ‬خىین «حٍطيحنُخّ رؼي ٍٕٓلهللا حال ػالع»‬
‫ٔحهغ َٕٗي‪ .‬چیِی کّ ٗیؼّ ىٍ يُخرغ هٕى ىٍؽ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض ٍٔحیظی ٍح َوم کَىِحَي کّ‬ ‫چٓخٍيیٍ ٔ يٓىطَیٍ يٍٕى حیٍکّ‪ :‬يليّػخٌ حْم ُ‬
‫حًػخٌ يیىحٍى أرٕرکَ ىٍ ُيخٌ كیخص ٓیّي رّؿخی حٔ ٔ رّىٓظٍٕ حٔ ًَخُ ؿًخػض‬
‫ُّٓض آييِ ٔ ي‪ ًٌٕ٠‬آٌ چُیٍ حٓض‪:‬‬ ‫رَپخ کَىِ حٓض‪ٍٔ .‬حیض ىٍ طًخو يُخرغ حْم ُ‬
‫«آٌگخِ کّ پیخيزَ هيح ىٍ رٔظَ ریًخٍی حكظخى <کّ رّٓزذ ًْخٌ ریًخٍی ٔكخص‬
‫یخكض> رّأرٕرکَ ىٓظٍٕ ىحى رّػُٕحٌ حيخو ؿًخػض رَحی ئهًخَخٌ ًَخُ روٕحَي ٔ‬
‫ٗو‪ ٚ‬آٌ ك‪َ٠‬ص َیِ رّئـي ٍكض ٔ رخ يَىو پ٘ض َٓ أرٕرکَ ًَخُ هٕحَي‪ .‬حیٍ‬
‫ُّٓض رخ يظٌٕ گَٕخگَٕی َوم کَىِحَي‪ًّْ ٔ .‬ی يليّػخٌ رَ آٌ‬ ‫ٍٔحیض ٍح يليّػخٌ حْم ُ‬
‫حطّلخم َظَ ىحٍَي‪ْ .‬یچ کظخد ‪ٛ‬لیق‪ ،‬ئُي ٔ يؼـًی َیٔض کّ آٌ ٍح َوم َکَىِ‬
‫رخٗي‪ٛ .‬خكزخٌ ‪ٛ‬لخف ٓظّّ ٔ حكًي رٍ كُزم ىٍ حنًُٔي رخ ػزخٍص هٕیطَ َوم کَىِحَي‪.‬‬
‫‪4ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ح ّيخ حيخيیّ ْىچُخٌ رَ حػظوخى هٕى پخك٘خٍی يًَٗخیي ٔ يٗگٕیي پْ حُ ػهٗ یخُىِ‬
‫َلَ حُ حػوخد ًکٍٕ حٔ رّطَطیذ حُ َْ َٔهٗ یک َلَ رّحيخيض ٍٓیيِحَي‪ .‬حیٍ حيخيخٌ‬
‫ؿًهّگٗ حُ َخكیّٖ پيٍ ػهٕٖ‪ ٔ ،‬حُ َخكیّٖ يخىٍ كخ‪ًَٔٗ١‬ذ ْٔظُي‪ .‬یؼُٗ حُ‬
‫كََُيحٌ ًکٍٕ ًَْٔ حٔل ػهٗ (كخ‪ ،ًّ١‬ىهظَ ٓیّي) يٗرخُٗي‪ ،‬الؿیَ‪.‬‬
‫حيخيخٌ كخیِ ‪ٛ‬لخص ٔ يهکخطٗ چٌٕ ػ‪ًٜ‬ض ٔ ػهى ؿیذ ْٔظُي‪ .‬حيخو ىٔحُىِْى‬
‫(يٓيٖ) كََُي حيخو یخُىِْى (كٍٔ حنؼٔکَٖ) يظٕني ٓخل ‪ْ ٕ۳۳‬ـَٖ حٓض‪ ،‬حُ پُؾ‬
‫ٓخل پْ حُ طٕني طخ کٌُٕ‪ ٔ ،‬حُ حیٍ پْ طخ ييص َخ يؼهٕو رّػُٕحٌ «حيخو ُيخٌ» ىٍ‬
‫ریٍ يَىو (رّ‪َ ٍٕ١‬خُٗخّ) َُيگٗ يٗکُي ٔ حُ َِىیک َخظَ رَ حٔ‪ٟ‬خع ٔ حكٕحل‬
‫يئيُیٍ يٗرخٗي‪ .‬رّيٕهغ ظٍٕٓ هٕحْي کَى‪ ٔ ،‬كکٕيض ؿٓخَٗ یکپخٍچّ ط٘کیم‬
‫هٕحْي ىحى‪ .‬حٔ يٕكنطَ حُ ًّْٖ پیخيزَحٌ هٕحْي رٕى‪ ،‬کخٍ حهخيّٖ هٔ‪ ٔ ٢‬ىحى رّطًخيّ‬
‫رّىٓض حٔ حَـخو هٕحْي یخكض ٔ ًّْ آٍُْٔخٖ َٓکٕكظّٖ رَ٘ طٕٓ‪ ٢‬حٔ يلون‬
‫ُّٓض َیِ رّظٍٕٓ يٓيی ىٍ آهَحنِّيخٌ حػظوخى ىحٍَي‪ ،‬ح ّيخ َّرّٗيص ٔ‬ ‫هٕحْي ٗي‪ .‬حْم ُ‬
‫كيص ٗیؼّ‪ .‬آٌْخ يٗگٕیُي يٓيی حُ َٕحىِگخٌ ٓیّي ٔ ْىَخو حٔ هٕحْي رٕى‪ ،‬ىٍ‬
‫آهَحنِّيخٌ يیآیي‪ُ ُُْٕ ،‬حىِ َ٘يِ‪ ،‬رّيٕهغ ُحىِ هٕحْي ٗي ٔ رّ‪١ ٍٕ١‬زیؼی ٍٗي ٔ‬
‫َُيگی هٕحْي کَى‪ ...‬کخٍ يًٓی ْى رّحٔ يلٕل َ٘يِ‪ ،‬چٌٕ ىیٍ حٓالو کخيم حٓض ٔ‬
‫يٓيی ْى ىٍ چخٍچٕد ًْیٍ ىیٍ رّحٍٗخى ٔ ْيحیض يَىو يزخىٍص هٕحْي کَى‪ ،‬ح ّيخ‬
‫يٓية ٗیؼّ ریَٓخیض َٕآٍٔ ٔ هيٍصيُي حٓض‪ًّْ .‬چیِ ٍح کٍ كیکٌٕ هٕحْي کَى‪.‬‬
‫ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬ىٍيیخٌ حیًخٌىحٍحٌ ٗیؼّ حيٍٕ ىیُٗ حُ ‪َ١‬ین يَؿؼیض ٔ كظٕٖ‬
‫حىحٍِ يٕٗٗى‪ .‬كوٓخٖ ٗیؼّ (رُّػى هٕیٖ) هٕى ٍح ًَخیُيِٖ ػخو ًْخٌ يٓيی يٕػٕى‬
‫ُّٓض رُیخٌگٌحٍ‬ ‫يٗهٕحَُي‪ .‬كوّ حيخيیّ رّئٍَ طئیٍ یخكظّ ٔيخَُي آٌ چٓخٍ يٌْذ حْم ُ‬
‫ٔحكيٖ َيحٍى؛ گَچّ حيخيیّ حىػخ ىحٍى کّ كوّ حی٘خٌ طٕٓ‪ ٢‬حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم (حيخو‬
‫ٗ٘ى ٗیؼّ‪ ۴ٔ ،‬ـ ‪ ْ ، ٔ4۴‬م) طکٕیٍ یخكظّ‪ ،‬حيخ حیٍ يطهذ َخظَ رٍَٔحیخطٗ حٓض کّ‬
‫حُ َخكیّٖ حی٘خٌ آييِ‪ ،‬یخ حْظًخو رّكُِٕٖ ىٍٓت حی٘خٌ حٓض کّ كوٓخٖ حيخيیّ‬
‫حًْیظٗ ُیخى رّآٌْخ يٗىُْي؛ ٔگََّ حيخو ‪ٛ‬خىم ح‪ٕٛ‬ل حٓظُزخ‪ ١‬كوٓٗ ٔ‪ٟ‬غ َکَى‪.‬‬
‫حُ ٕٓی ىیگَ‪ ،‬هخػيِ ٔ ح‪ٕٛ‬ل ىٍ حيَ كيیغُٗخٓی آٌ حٓض کّ يُزغ ٔ ي‪ٜ‬يٍ‬
‫َْكيیغ رخیي رّٗو‪ٓ ٚ‬یّي رَٓي‪ ،‬كو‪ ٢‬حٔ ٗخٍع حٓض‪ .‬حثًّی کّ ٗیؼیخٌ رّآَخٌ‬
‫حػظوخى ىحٍَي یخ هٕى حُ ‪ٛ‬لخری ْٔظُي‪ ،‬یخ حُ طخرؼیٍ ٔ یخ حُ طخرؼیٍ طخرؼیٍ يٗرخُٗي‪.‬‬
‫ح ّيخ حيخيیّ رّحیٍ هٕحػي حًْیض ًَٗىْي ٔ ىٍ حیٍ يٍٕى ىٓض ٗخٌ رخُ حٓض‪ .‬كوّ‬
‫هٕى ٍح «كوّ حْهزیض» ٔ يٌْذ هٕى ٍح «يٌْذ حْهزیض» ٔ گخْٗ کالٓیکطَ حُ آٌ‪:‬‬
‫‪4ٕ۰‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫«يکظذ حْهزیض» ٔ «يکظذ ط٘یغ» يٗهٕحَُي‪ْ .‬ىچُخٌ کّ ْى كوّ ٔ ْى يٌْذ هٕى ٍح‬
‫«ؿؼلَٖ» َیِ يَٗخيُي‪ .‬رخ حیٍکّ حیٍ َٔزض ىحىٌْخ ریٖطَ ٔؿّ ٗؼخٍی ىحٍى‪ ،‬يغٌْح‬
‫کى َیٔظُي طؼيحى كوٓخٖ حيخيٗ کّ حُ هٌَٔ حٔنیّٖ ْـَٖ رّؿًغآٍٖٔ حكخىیغ رَ‬
‫يزُخٖ َظَحص ٗیؼٗ پَىحهظُي‪ .‬یکٗ حُ گَىآٍَٔيِگخٌ كيیغ حيخيیّ کّ َٗٓطٗ رٔیخٍ‬
‫ىحٍى‪ ،‬دمحم رٍ حنلٍٔ حنوًٗ (و ٔ‪ ْ ، ٕ۲‬م) حٓض‪ ،‬ىیگَٖ دمحمرٍ یؼوٕد حنکهیُٗ حٓض‬
‫کّ رّٓخل ‪ ْ( ٖٕ۴‬م) ىٍ رـيحى ىٍگٌٗض‪ ،‬حٔ ‪ٛ‬خكذ کظخد يل‪ٜ‬هٗ طلض ػُٕحٌ‬
‫«حنکخكٗ كٗػهىحنيّیٍ» حٓض کّ يـًٕػّٖ حٓض كخٖٔ ریٖ حُ ٗخَِىِ ِْحٍ كيیغ‬
‫کّ رّهٕل هٕى ي‪ُٜ‬ق‪ ،‬حُ آٌ يیخٌ طؼيحى ‪ ۳ٕٓ۰‬كيیغ «‪ٛ‬لیق» ٔ يٍٕى ٔػٕم‬
‫حٓض‪ ۲4۴۳ ٔ ،‬كيیغ ىیگَ «‪ٟ‬ؼیق» حٓض ٔ رخهٗ ٍح رخیي رخ هیي حكظیخ‪ ١‬پٌیَكض‪.‬‬
‫حیٍ يـًٕػّ رّىٔ روٖ ح‪ٕٛ‬ل ٔ كَٔع «کخكٗ» طؤیى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رٍِگطَیٍ كویّ ٔ ػخنى ٰانٓیخص ٗیؼّٖ حيخيیّ ىٍ هٌَ چٓخٍو أرٕؿؼلَ دمحم رٍ‬
‫ػهٗ حنوًٗ‪ ،‬يٍٕ٘ٓ رّ"‪ٛ‬ئم" ٔيهوذ رّ"حرٍرخرٕیّ" حٓض‪ ٖٔ .‬ىٍٓخل ‪ ْ( ٖ44‬م)‬
‫حُ ؿُٕؿخٌ رّرـيحى ٍكض ٔ ىٍ ٓخل ٔ‪ ٖ۴‬ىٍ آٌؿخ رّىٍٔى َُيگٗ گلض‪ .‬كئى‬
‫ٓی‪ٜ‬ي ػُٕحٌ طؤنیق رّٖٔ َٔزض يٗىُْي‪ ،‬کّ حُ آٌ ؿًهّ ىِ طؤنیق ىٍ ىٓظَّ حٓض‪.‬‬
‫یکٗ حُ آٌْخ کظخرٗ رخ ػُٕحٌ «يٍ الیل‪ َِ٠‬حنلویّ» كخٖٔ ٓٓ‪ 4۳‬كوَِ كيیغ حٓض‪.‬‬
‫یک كویّ يوزٕل حنؼخيّٖ ىیگَ حيخيیّ‪ ،‬دمحم رٍ َؼًخٌ حنزـيحىٖ يؼَٔف رّ"حنًلیي"‬
‫رٕى (و ٖٔ‪ ْ ، 4‬م) کّ ریٖ حُ ىٔ‪ٛ‬ي ػُٕحٌ طؤنیق رّحٔ َٔزض يٗىُْي‪ ،‬حکٌُٕ‬
‫چٓخٍ ػُٕحٌ طؤنیق حُ حٔ ىٍ ىٓظَّ حٓض‪ٔ .‬نٗ ٗخگَى ٖٔ دمحم رٍ كٍٔ حنطٕٓٗ‬
‫ریٖ حُ حٔ َٗٓص یخكض‪ ٖٔ .‬كَٓٓض آػخٍ ٔ کظذ ٗیؼّ ٍح يئٌ کَى ٔ رّٓخل ٔ‪4۶‬‬
‫ىٍ ٍٓ ٖ‪ٓ ۰‬خنّگٗ ىٍ َـق ىٍگٌٗض‪ .‬حُ ىیگَ آػخٍ ‪« ٕٗٓ١‬طٌٓیذ حالكکخو» ٔ‬
‫«حٓظز‪ٜ‬خٍ» حٓض کّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع طلوین ىٍ حهظالف حهزخٍ ٔ ٍٔحیخص َگخٗظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ چٓخٍ کظخد َِى حيخيیّ رّ«کظذ حٍرؼّ» يؼَٔف حٓض ٔ ٗؤٌ ٔ يُِنض‬
‫ُّٓض ىحٍى‪.‬‬
‫ٍكیغ رَحرَ رخ «‪ٛ‬لیلّ» َِى حْم ُ‬
‫ىٍ هٌَ ْلظى ْـَٖ یک يليع ُرَىٓض حيخيٗ‪ ،‬ؿًخلحنيّیٍ أرٕيُ‪ ٍٕٜ‬كٍٔ‬
‫رٍ ٓيیيحنيّیٍ يٍٕ٘ٓ رّػاليّ كهٗ (و ‪ ْ ، ۰ٕ۶‬م) ىٍ حىحيّٖ کخٍ حٓظخى هٕى حكًي‬
‫رٍ يٕٓٗ رٍ ‪١‬خّٔٔ (و ٖ‪ ْ ، ۶۰‬م) رّطلوین ٔ پژْٖٔ ؿيیي ىٍ يٍٕى كيیغ‬
‫پَىحهض ٔ طؼخٍیق طخُِ حُ كيیغ حٍحثّ ىحى‪ .‬حكخىیغ ٍح ىٍ طَحُٖٔ ؿيیي حٍُیخرٗ‬
‫َٓخى ٔ آٌٍح رّچٓخٍ َٕع ح‪ٛ‬هٗ طؤیىرُيٖ کَى‪ٛ :‬لیق‪ ،‬كٍٔ‪ ،‬يٕػن ٔ ‪ٟ‬ؼیق‪.‬‬
‫ْىچُیٍ هزَ ٔحكي ٍح (رٔظّ رَّٕع ٍحٖٔ) رّّٓ ىٓظّٖ‪ :‬يٍٕ٘ٓ‪ ،‬ئظلی‪ٔ ،ٞ‬‬
‫‪4ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػِیِ؛ طؤیى رُيٖ ًَٕى‪ ،‬حیٍ طؤیًخص طخ ُُْٕ ىحٍحٖ حػظزخٍ حٓض‪ .‬ىٍ ييص چٓخٍ‬
‫هٌَ هزم حُ ػاليّٖ كهٗ‪ ،‬حكخىیغ رّىٔ َٕع «يوزٕل» ٔ «يَىٔى» طؤیى يٗٗيَي‪.‬‬
‫هٕحَيیى کّ يٌحْذ هًّٖٔ‬ ‫ّعٍْ روویت ّ رلوین‪:‬‬
‫چٌٕ كُلٗ‪ ،‬يخنکٗ‪ٗ ،‬خكؼٗ‪ ،‬كُزهٗ ٔ حيخيٗ ىٍ يزخَٗ كوٓٗ ٔ ح‪ٕٛ‬ل حٓظُزخ‪ ١‬هٕیٖ‬
‫كَهٗ ُیخىٖ رخ ْى َيحٍَي‪ .‬يزخَٗ حٓظُزخ‪ ١‬كوٓٗ َِى حيخيیّ چٓخٍ چیِ حٓض‪ :‬کظخد‪،‬‬
‫ُّٓض‪ ،‬حؿًخع ٔ ػوم‪ .‬ػوهٗ کّ حيخيیّ يٗگٕیي حُ حٓظلٔخٌ كُلٗ ٔ حٓظ‪ٜ‬الف يخنکٗ‬ ‫ُ‬
‫چُيحٌ ىٍٔ َیٔض‪ .‬حیٍ حَيحُِ طلخٔص يیخٌ هٕى يٌحْذ چٓخٍگخَّ َیِ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ىٍ‬
‫يٕحٍىٖ ریٖطَ حٓض‪ًْ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬حٓض ؿَیخٌ ٗؼخیَ ٔ طَ٘یلخص يٌْزٗ‪.‬‬
‫حُ ىیگَٕٓ‪ ،‬حهٔخو كيیغ ىٍ ریٍ حْم ط٘یغ ٔ طٍُٔ یکٔخٌ طؼَیق يٕٗٗى‪،‬‬
‫رّحٓظؼُخٖ «كيیغ يٕػن» کّ حْم ط٘یغ آٌٍح َٕػٗ حُ كيیغ ىٍ يوخرم ‪ٛ‬لیق‪ ،‬كٍٔ‬
‫ُّٓض آٌٍح یکٗ حُ حهٔخو كيیغ ‪ٛ‬لیق ىحَٔظّ ٔ‬ ‫ٔ ‪ٟ‬ؼیق يٗىحَي؛ ٔنٗ حْم ُ‬
‫ريیٍطَطیذ حهٔخو ح‪ٛ‬هٗ كيیغ ٍح ّٓ هٔى يٗىحَُي‪ ،‬کّ ٓخروخ ً گلظیى‪.‬‬
‫حكٌِٔ رَحیٍ‪ًٗ ،‬خٍ حكخىیؼٗ کّ يٍٕى هزٕل ٗیؼّٖ حيخيٗ ٔ ُٓییخٌ حٓض‪ ،‬حَيک‬
‫َیٔض‪ .‬ىٍ رٔیخٍٖ يٕحٍى كَم آٌؿخ ظخَْ يٕٗٗى کّ َخو حٗوخ‪ٍٔ ٔ ٙ‬حس ؿخ رّؿخ‬
‫يَٕٗٗي‪ .‬طلخٔص ػًيِ آٌؿخ ظخَْ يٕٗٗى کّ حيخيیّ طؼيحىٖ حُ ٍٔحس ٍح کّ َِى ػخيّ‬
‫حُ حٓظٕحَّْخٖ ٍٔحس رّكٔخد يٗآیُي ٔ ؿِء ‪ٛ‬لخرّ َیِ ْٔظُي‪ ،‬هزٕل َيحٍَي‪ .‬کٔخَٗ‬
‫ػزيّللا رٍ‬
‫ّ‬ ‫ػزيّللا رٍ ػخيَ‪،‬‬
‫ّ‬ ‫ػزيّللا ػًَ‪،‬‬
‫ّ‬ ‫ػزيّللا ٓالو‪،‬‬
‫ّ‬ ‫چٌٕ أرَْٕیَِ‪ ،‬کؼذحالكزخٍ‪،‬‬
‫ئؼٕى‪ ،‬ػخیّ٘‪١ ،‬هلّ‪ُ ،‬ریَ ٔ رٔیخٍ کٔخٌ ىیگَ کّ ػيحنض ٔ ‪ٛ‬لض ٍٔحیض حی٘خٌ‬
‫َِى ػخيّ پََٖٓخپٌیَحَي‪ٔ ،‬نٗ ْیچ یک يٍٕى هزٕل حيخيیّ ًَٗرخُٗي‪ .‬ىٍ ػٕ‪،ٝ‬‬
‫حيخيیّ رٍّٔحیخص ٔ حكخىیؼٗ کّ حُ ي‪ٜ‬خىٍ حثًّٖ حػُٗػَ٘ (هخ‪ ّٛ‬ىٔ حيخو پُـى ٔ‬
‫ٗ٘ى) ٔحٍى ٗيِ رخٗي‪ ،‬هیهٗ رٓخء يٗىُْي‪ .‬ریٖطَیٍ ٍٔحیخص ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص كوّ‬
‫حيخيیّ حُ حيخيیٍ پُـى ٔ ٗ٘ى (کّ پيٍ ٔ پَٔ ٔ حُ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ َیِ ْٔظُي)‬
‫حهٌ ٗيِ حٓض‪ .‬نٌح حيخيیّ يٌْذ كوٓٗ هٕى ٍح "ؿؼلَٖ" َیِ يٗگٕیُي‪.‬‬

‫عؼل اؽبكیش كه ك‪ٚ‬بیل اهثبة هناُت‬

‫ىٍ ُيَِٖ حكخىیغ ؿؼهٗ‪ ،‬رخیي حُ آٌ گَِٔ حكخىیؼٗ َخو رَى کّ حثًّٖ يٌحْذ‪ ،‬یخ‬
‫ْٕحىحٍحٌ حی٘خٌ ىٍ حػ‪ٜ‬خٍ يوظهق‪ ،‬ىٍ ك‪٠‬خیم آٌ يٌْذ ٔ يٌيض يٌْذ‪ ،‬یخ يٌحْذ‬
‫ٍهیذ ٔ‪ٟ‬غ کَىِحَي‪ ،‬ؿخنزخ ً رَحٖ حیٍگَّٕ حكخىیغ حُٓخىٖ َیِ ٓخهظّحَي کّ رّٓیّي یخ‬
‫یکٗ حُ ‪ٛ‬لخرّ يٍٗٓي‪ .‬يٕحٍى رٔیخٍ ُیخى حٓض‪ ،‬حُ رخد ًََّٕ‪:‬‬
‫‪4ٕ۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫رَّوم حُ أرَْٕیَِ حُ‬ ‫پیوّاى أثْؽٌیلَ‪:‬‬

‫ٍٕٓل هيح چُیٍ ٍٔحیض کَىِحَي کّ كَيٕىِ رخٗي‪ :‬ىٍ آیُيِ ىٍ يیخٌ حيض يٍ يَىٖ‬
‫هٕحْي رٕى کّ رّحٔ "أرٕكُیلّ" گلظّ يٕٗٗى‪ ،‬حٔ چَحؽ ٍحِ حيض يٍ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ىٍ‬
‫يیخٌ حيض يٍ يَىٖ هٕحْي رٕى کّ رّٖٔ "دمحم رٍ حىٍیْ" گلظّ ٕٗى‪ ،‬کّ رَحٖ حيض‬
‫يٍ ُیخٌرخٍطَ حُ حرهیْ حٓض‪)ٖ۰(.‬‬
‫حئَُِ ًْٕ‪ُ١‬خٌ أرٕكُیلّ حُ کَٓت ٍُٔٗلکَة َژحپَٓظخَّ‪ ،‬حٔ ٍح رُیخٌگٌحٍ‬
‫كوٕم ریٍحنًههی ٔ ييٍَی يٗهٕحَُي کّ حکٌُٕ رَ ؿٓخٌ يظًيٌ حػًخل يٕٗٗى! آٌْخ‬
‫يٗگٕیُي‪« :‬هیهی ئخثم كوٕهی ؿٓخٌ يؼخ‪ َٛ‬حُيکظذ كوٓت حيخو أرٕكُیلّ َٓچًّ٘‬
‫گَكظّ حٓض‪ ...‬يیگٕیُي يَىو ٍُٔگخٍ يخ حُ حیٍ ط‪ ٍٕٜ‬ىچخٍ ُكًض ٗيَي‪ ،‬کّ هخٌَٕ‬
‫ریٍحنًههی چیِی حٓض حُ يل‪ٕٜ‬الص ٍُٔگخٍحٌ ؿيیي ٔ رُیخٌگٌحٍ آٌ «ْٕگٕ‬
‫گَٔطیّٕ ـ ْخنُيی» (ٖ‪ ٔ۳۴‬ـ ‪ )ٔ۶4۳‬حٓض‪ .‬حيخ طَ٘یق حیٍ هخٌَٕ كوٕهی ؿٓخٌ‬
‫(رَحی رخٍ حٔل حُ يُظَ حٓالو ‪ٓ ۲ٓ۳‬خل پیٖ حُ «ْٕگٕ گَٔطیّٕ» رّٔٓیهّٖ حيخو‬
‫حػظى أرٕكُیلّ‪ ،‬پیٕ٘حی يٌْذ كُلی ٔ پیَٔحٌ ٔی ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض‪)ٖ۴(».‬‬
‫ىٍ ٓخلْخی حٗـخل حكـخَٔظخٌ رّ‪ ٍٕ١‬يظُخٔد ًٓپُٕیٕوْخی ػهًی رَحی ُٗخهض‬
‫ٗو‪ٜ‬یض ٔ يوخو ػهًی أرٕكُیلّ ىٍ کخرم رَگِحٍ يیٗي کّ حه٘خٍ يوظهق ؿخيؼّ ٔ‬
‫ح‪ٛ‬لخد كٍ ٔكکَ (كظی ٍُٔٗلکَحٌ ؿیَيٌْزی) ىٍآٌ حٗظَحک يیٍُٔیيَي‪ْ .‬يف‬
‫حُ طالْٕخ حیٍ رٕى طخ يٌْذ ٔ كوّ أرٕكُیلّ ٍح رّىٍٔ حُ حكَح‪١‬یض َ٘خٌ ىُْي‪ٔ .‬‬
‫ریَم آٌٍح ىٍرَحرَ ؿَیخٌْخی كيیؼی ٔٓهلی <کّ رّيٌحْذ رخٍٔ َيحٍَي> رخال رزََي‪.‬‬
‫«ٍٕٓل هيح كَيٕى َِىیک حٓض‬ ‫پیوّاى هبلک‪:‬‬
‫آٌٍُٔ کّ يَىو رّٕٖٓ حیٍىیخٍ ٔ آٌىیخٍ رَگَىِٖ ٗظَحٌ کٕرُي (رَّْٕٓ ؿٔض‬
‫ٔؿٕ کُُي) ح ّيخ آگخِطَ حُ ػخنى ييیُّ َیخرُي‪)ٖ۲(».‬‬
‫حُ حكًي رٍ كٍٔ طَيٌٖ‬ ‫پیوّاى ّبكؼٔ‪:‬‬
‫ٍٔحیض ٗيِ حٓض کّ گلض‪ :‬ىٍ ئـي حنَٕٓل ىٍ يـهْ ٍٔ‪َٔ٘ ّٟ‬ظّ رٕىو کّ هٕحرى‬
‫رَى‪َ ،‬خگخِ ٓیّي ٍح ىیيو کّ رّآٌؿخ آيي‪ ،‬حُ ؿخٖ هٕى رَهخٓظى ٔ گلظى‪ :‬حٖ ٍٕٓل هيح!‬
‫ىٍٔؽگٕیٗ ىٍ ىیٍ كَِٔٗ یخكظّ حٓض‪ ،‬حیُک ىٍرخٍِٖ آٍحء أرٕكُیلّ چّ يٗكَيخیٗ؟‬
‫آٌ ك‪َ٠‬ص ىٓض هٕى ٍح طکخَٗ ىحى ٔ آِ َٓىٖ ک٘یي؛ ىیگَرخٍ گلظى ىٍرخٍِٖ‬
‫آٍحء يخنک چّ يٗكَيخیٗ؟ ٖٔ ىٓض هٕیٖ ٍح رهُي کَى ٔ َٓ هٕى ٍح كَٔى آٍٔى ٔ‬
‫كَيٕى‪ْ :‬ى حٗظزخِ ىحٍى ٔ ْى ىٍٓض‪ .‬گلظى پْ ىٍرخٍِٖ آٍحء ٗخكؼٗ چّ يٗكَيخیٗ؟‬
‫ُّٓض يَح َُيِ کَىِ حٓض‪)4ٓ(.‬‬
‫كَيٕى‪ :‬پيٍو رّكيحٖ پَٔػًى رخى کّ ُ‬
‫ٖٓ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كُزهْٗخ ىٍ ؿؼم كيیغ ىٍ ك‪٠‬یهض حيخو هٕى ٍحِ ؿهٕ‬ ‫پیوّاى ؽٌجلٔ‪:‬‬
‫ٍكظُي‪ ،‬حرٍؿُٕٖ حُ ػهٗ رٍ حًٓخػیم ٍٔحیض کَىِ کّ گلض‪ :‬ىٍ هٕحد ىیيو هیخيض‬
‫رَپخ ٗيِ ٔ يَىو ىٍ کُخٍ پم ‪َٛ‬ح‪ ١‬حیٔظخىِحَي‪ْ ،‬یچکْ حُ آَخٌ ػزٍٕ ًَٗکُي‪ ،‬يگَ‬
‫آٌکّ رَگّٖ ىٍ ىٓض ىحٍى‪َ ،‬یِ يَىٖ ٍح ىیيو کّ رَگّٖ ػزٍٕ يَىو ٍح يَٓ‬
‫يٗکُي‪ ،‬ىٍ يٍٕى حٔ پَٓیيو‪ ،‬رّيٍ گلظّ ٗي‪ :‬حیٍ ٗو‪ ٚ‬حكًي رٍ كُزم حٓض‪)4ٔ(.‬‬
‫حیٍ گَِٔ ىٍ حیٍگَّٕ يٕحٍى‬ ‫پیوّاى اصٌیػْویَ‪:‬‬
‫ىٓظٗ رخالطَ ىحٍَي ٔ ؿَیخٌ ٍح طخ يَُ ؿهٕ يٍٗٓخَُي‪ٔ ،‬هظٗ رلغ يلزض حْهزیض ىٍ‬
‫يیخٌ رخٗي‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع حيخيیّ رخ ؿالص رّکهٗ ي٘ظزّ يٕٗٗى‪ .‬يطهزٗ ٍح حُ حيخو ‪ٛ‬خىم‬
‫َوم يٗکُُي کّ كَيٕىِ رخٗي‪« :‬آیخ ىیٍ‪ ،‬ؿِ يلزض يخ حْهزیض حٓض؟» پیٖطَ یخىآٍٔ‬
‫ٗيیى کّ أرٕیؼهٗ ههیم رٍ ػزيهللا رٍ أكًي (و ‪ ْ ، 44۶‬م) ىٍ «حالٍٗخى كی يؼَكش‬
‫حنًليػیٍ» يٗگٕیي طؼيحى حكخىیغ ٗیؼٗ ىٍ يٍٕى ك‪٠‬خیم رّٓی‪ٜ‬ي ِْحٍ كيیغ‬
‫ٓالص حیٍ‬ ‫يٍٗٓي‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ‪ ،‬ي‪٠‬خيیٍ ٔ يلظٕیخص رٔیخٍٖ حُ ُیخٍصَخيّْخ ٔ طٕ ُّ‬
‫گَِٔ‪ ،‬حؿهذ حَٔخٌ ٍح رّحیٍ حٗظزخِ يٗحَيحُى کّ ٓوٍ حُ ٗیؼّٖ حيخيیّ ىٍ ریٍ حٓض‪،‬‬
‫ُّٓظٗ حٓض کّ ٍحِ ريیٍٕٓ کؾ کَىِ حٓض؟‬
‫یخ حُ ٗیؼّٖ ؿالص؛ یخ ئیلیض ُ‬
‫رَ حٓخّ طلوین حَـًٍ ‪ shp‬ىٍ ٓخل ‪ٗ ٕٓٓ۲‬یؼیخٌ ریٍ ٓٔ حنی ٖٔ ىٍ‪ٛ‬ي‬
‫ؿًؼیض ئهًخَخٌ ؿٓخٌ ٍح ط٘کیم يیىُْي کّ ؿًؼیظی رخنؾ رَ ىٔ‪ٛ‬ي يیهیٌٕ َلَ ٍح‬
‫ٗخيم يیَٕٗي‪ .‬حُ پُـخِ ٔ ٖٗ کٍٕ٘ حٓاليی‪ ،‬پیَٔحٌ حیٍ كَهّ ىٍ چٓخٍ کٍٕ٘‬
‫حیَحٌ‪ ،‬ػَحم‪ ،‬آًٍرخیـخٌ ٔ رلَیٍ ىٍ حکؼَیضحَي؛ ىٍ نزُخٌ‪ ،‬کٕیض ٔ حكـخَٔظخٌ‬
‫ىحٍحی َلًٕحَي؛ ىٍ ػَرٔظخٌ‪ ،‬پخکٔظخٌ‪ ،‬ي‪ ٔ َٜ‬ىیگَ کٍْٕ٘خی حٓاليی ك‪ٍٕ٠‬ی‬
‫ُٗخهظّ ٗيِ ىحٍَي؛ ىٍ حٍٔپخ ٔ آيَیکخی ًٗخنی ىحٍحی يَحکِی ْٔظُي‪.‬‬
‫يـخيغ (حیٍ كَهّ) حُ ط٘یّغ حُ ّٓ يُزغ ح‪ٛ‬هی ٍْزَی يَٕٗٗي‪َ :‬ـق‪ ،‬هى‪،‬‬
‫کَرال؛ کّ رّطَطیذ ٔحرٔظّ رّؿَیخٌ ٓیٔظخَی‪ ،‬كکٕيض حیَحٌ ٔ ؿَیخٌ ٗیَحُیْخ‬
‫ْٔظُي‪ .‬ىٍ يزخَی كوٓی ٔ ح‪ٕٛ‬ل حٓظُزخ‪١‬ی ْیچ كَهی يیخٌ حیٍ يَحکِ َیٔض‪ .‬ح ّيخ‬
‫ٍهخرض ْخی طُگخطُگ رَحی ؿهذ يوخ‪١‬ذ ٔ ؿٌد ٔؿْٕخص َٗػی ؿَیخٌ ىحٍى‪ .‬ىٍ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض َیِ يلخٍهخطی يیخٌ حیٍ ّٓ ؿَیخٌ يلّٕٔ حٓض؛ يؼالً‬ ‫يٕحؿّ رخ حْم ُ‬
‫گَِٔ ٓیٔظخَی کّ ْٕحىحٍ ؿيحیی يیخٌ يٌْذ ٔ ٓیخٓض حٓض‪ ،‬رًّْخٌ َٔزض هٕحْخٌ‬
‫ُّٓض ٍح‬ ‫ُّٓض َیٔض‪َ١ .‬كيحٍحٌ ٓیٔظخَی (رّؿِ َٕح‪ٛ‬ذ) رخهی حْم ُ‬ ‫طُٖ رخ حْم ُ‬
‫ئهًخَخٌ ظخَْی يٗىحَُي کّ هخػيس ً ئظهِو ٍػخیض كَيض يخل ٔ ؿخٌ حی٘خٌ حٓض‪.‬‬
‫ٰنکٍ ىٍ آهَص ئظلن رٓ٘ض َیٔظُي‪ .‬ح ّيخ ؿَیخٌ كکٕيظی‪ ،‬رَهٍٕى کخيالً ٓیخٓی رخ‬
‫ٖٔ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ُّٓض ٍح ىٔ ىٓظّ يٗکُُي‪ .‬یک ىٓظّٗخٌ رَحىٍ‬ ‫يٕ‪ٕٟ‬ع ىحٍَي‪ .‬ىٍ طزهیـخص هٕى حْم ُ‬
‫ٔ ىٓظّی ىیگَ ىًٍٗحَي‪ ٔ :‬ـ كُزهیٌٕ ٔ ٓهلیٌٕ ىًٍٗحَي؛ طُيطَیٍ يٕح‪ٟ‬غ طزهیـخطی‬
‫كکٕيظیخٌ ػهیّ حیٍْخ حٓض‪ٍ ًّْ ،‬ح حُىو ْٔخری يٗهٕحَُي ٔ حیٍ رّهخ‪ٍ َ١‬هخرض رخ‬
‫ػَرٔظخٌ ٓؼٕىی حٓض؛ ٕ ـ ىٍ رَحرَ ّٓ يٌْذ ىیگَ ٓکٕص يٗکُُي‪ ،‬گخْی رخ‬
‫ُّٓض کٍٕ٘‬ ‫حكَحىی حُآٌْخ َ٘ٔضْخی ٔكيص ٔ طوَیذ رَگِحٍ يًَٗخیُي‪ .‬ح ّيخ رخ حْم ُ‬
‫هٕى ريٍكظخٍی يٗکُُي‪ .‬گَِٔ ٗیَحُیْخ کّ هخَٕحىِگی‪ ،‬كِری ٔ ٗزّكَحيخَٕٓی‬
‫ػًم يٗکُي‪ ،‬ىٍ طزهیـخص هٕى حُ ىو رخ َْچّ ُٓی حٓض يوخنلض يٍُٗٔى‪ ،‬حیٍگَِٔ‬
‫ىٍ طظخَْ رّيلزض حْهزیض حكَح‪ ١‬يًَٗخیي ٔ هٕى ٍح رّيَُ ؿال‪ ١‬يٍٗٓخَي‪.‬‬
‫طخ َیى هٌَ پیٖ حُ حیٍ‪ ،‬رلغ ٗیؼّ ٔ ُٓی ‪َٛ‬كخ ً یک رلغ ػهًی ٔ ػویيطی‬
‫رٕى کّ ىٍ كُِْٕخی ػهًی ٔ كوٓی ؿَیخٌ ىحٗض‪ ،‬ػٕحو حنُّخّ َْیک ‪ ًٍٟ‬ىحٗظٍ‬
‫ػوخیي ٗو‪ٜ‬ی‪َٗٓ ،‬خٌ رَُّيگی یٕيیّ گَو رٕى ٔ ْیچ یک ىٍپی ؿهزّؿٕیی يٌْزی‬
‫َزٕىَي‪َْ .‬چُي ؿُزْٖخ ٔ ٍْٕٕٗخی هَٕیُی‪ ،‬رخ حَگیِِْخی ٓیخٓی طلض پٕٖٗ‬
‫يٌْذ ٍحِ يٗحكظخى ٔ كـخیؼی رّرخٍ يٗآٍٔى‪ٰ ،‬نکٍ ُٔى حكٕل يٗکَى‪ ،‬یخ طـییَ يخْیض‬
‫يٗىحى؛ يزخكؼخص َخد يٌْزی ًْخٌ رٕى کّ ىٍ كُِْٕخی ػهٕو ىیُی ٔ ‪ٛ‬للخص‬
‫کظخدْخ ؿَیخٌ ىحٗض‪.‬‬
‫رّىَزخل ط٘کیم كکٕيض رَپخیّٖ يٌْذ ٗیؼی ىٍ حیَحٌ‪ٓ ،‬یخٓض َیِ ىٍ كي‬
‫گٔظَىِ رخ يٌْذ ٗیؼّ ىيوٍٕ ٗي‪ ،‬رهکّ رَآٌ ؿهزّ کَى‪ .‬حْيحف حػالٌ ٗيِٖ‬
‫«‪ٛ‬ئٍ حَوالد» آٌ ٍح ٗؼخٍی ٔ ييحههّؿٕیخَّ ٔ كظی طـخُٔکخٍحَّ َ٘خٌ ىحى‪.‬‬
‫ٍْزَحٌ كکٕيض حیَحٌ ٓؼی کَىَي ٓخُيخٌْخ ٔ ٓهٕلْخی يزظُی رَ ػویيِٖ هٕى ٔ‬
‫ىٍ پیَٕي رخ ٓیخٓض هٕى ٍح ىٍ َٓحَٓ رالى حٓاليی رّٔؿٕى آٍَٔي‪ .‬حیٍ يطهذ‬
‫ُّٓض گَىیي ٔ رٍّٗي ٓهلیّض ُٓی ئخػيص کَى‪.‬‬ ‫يٕؿذ ٔحکُْٖخی ىٍ يیخٌ حْم ُ‬
‫ًْکخٍی آٗکخٍ ٔ حػالٌ ٗيِٖ كکٕيض ٗیؼی حیَحٌ رخ آيَیکخ ىٍ حكـخَٔظخٌ‬
‫ىٍ يٍٕى حٓوخ‪ ١‬حيخٍص حٓاليی ‪١‬خنزخٌ ٔ پْ حُ آٌ ىٍ ػَحم رَحی حٓوخ‪ ١‬كکٕيض‬
‫‪ٛ‬يحو كٔیٍ‪ ،‬هُيم يیخٌ ُٓی ٔ ٗیؼّ ٍح ػًینطَ ًَٕى طخ حیٍکّ ؿُگ ٍٕٓیّ حیٍ‬
‫هُيم ػًین ٍح طزيیم رََّٓی حُ هٌٕ کَى‪ .‬ىٍ رؼي ىحههی َیِ حُ آٌؿخ کّ ط٘یغ‬
‫طـَرّٖ كکٕيضىحٍی َيحٗض ٔ نزَیِ حُحَٕحع ػويِْخی طخٍیوی َیِ رٕى‪ ،‬هٕىٓظخیی‬
‫يزخنـّآيیِ ٔ ٗؼخٍْخی طُي ٔ ٗيص ػًم رَحی كلع يٕؿٕىیض هٕى‪ُ ،‬يیُّ ٍح رَحی‬
‫ٍَٓٔی ؿٔظٍ َظخيیخٌ ٔ ىٍٔٗيٌ حُ حْيحف ىیُی ٔ هييضٍٓخَی يٓیخ کَى‪،‬‬
‫چُخٌکّ َظٕحَٔض آٌٓخٌ کّ ٍٔكخَیٌٕ ٗیؼّ رََٓ يُخرَ ٔػيِٖ «كکٕيض ػيل‬
‫ٕٖ‪4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػهی» يٗىحىَي‪ ،‬رَپخ ىحٍى‪َ .‬ظخيٗگَی رَ ٍكظخٍ آٌ ؿخنذ ٗي‪ .‬طخ آٌكي کّ حَوالد‬
‫حیَحٌ رَّٓػض يزيل رّیک َظخو ه٘ک ٔ ػویى ٗي‪ ،‬كظی َظٕحَٔض ىٍ ىٌٍٔ هٕى‬
‫چَِْٓخی ػهًی ٔ كکَی ىٍ ٓطق ٍْزَحٌ حٔنیّٖ هٕى رپٍَٔحَي‪.‬‬
‫یک ٔهض ىٍ َـق رخ یکی حُ ػهًخی آٌؿخ ىٍ يٍٕى ٓطٕف ىٍٓی ٔ يلظٕحی‬
‫كُٕحص ػهًیّ گلض ٔگٕ يٗکَىیى‪ ،‬حٔ گلض‪١« :‬هزّی ي٘ٓي کّ ‪ٛ‬زق حُ هٕحد رَ‬
‫يٗهیِى رخ هٕىٕ كکَ يٗکُي کّ حئَُ ىٍ کـخ یک يـهْ ٍٔ‪ ّٟ‬حٓض کّ روٕحَى‬
‫ٔ پٕل رگیَو؛ ‪١‬هزّی هى کّ ‪ٛ‬زق حُ هٕحد يٗهیِى رخ هٕىٕ كکَ يٗکُي کّ کـخ‬
‫یک ٍَُٔخيّ حٓض کّ روٕحَى؛ ‪١‬هزّی َـق کّ ‪ٛ‬زق حُ هٕحد رَيٗهیِى رخ هٕىٕ‬
‫كکَ يٗکُي کّ ىٍ کـخ یک کظخد كوّ یخ ح‪ٕٛ‬ل حٓض کّ رَىحٍو ٔ روٕحَى!» حٔ هطؼخ ً‬
‫ىٍ يٍٕى َـق يزخنـّ يٗکَى‪ٍُٔ ،‬گخٍی ٗخیي آٌگَّٕ رٕىِ‪ ،‬ح ّيخ حئَُِ حُ ًْظخیخٌ‬
‫هٕى رَطَی َيحٍى‪ .‬طٔه‪ ٢‬كکٕيض رَ حٍکخٌ كُِْٕخی ػهٕو ىیٍ كخؿؼّرخٍ رٕى‪ ،‬آٌٍح‬
‫حُ يؼُٕیض ٔ يلظٕی طٓی کَى ٔ رّیک ٓخههٕ طزيیم ًَٕى‪ ...‬حٓظخى حهالم كُِٕ‬
‫ػهًیّ هى گلض‪« :‬يخ ىٍ گٌٗظّ رّ‪١‬هزّْخ يیگلظیى کّ ػهًخی ٓخرن ًَخُ ٗذ ٗخٌ طَک‬
‫ًَیٗي؛ كخال رّ‪١‬هزّْخ يیگٕثیى کّ ػهًخی ٓخرن ًَخُ ‪ٛ‬زق ْى يیهٕحَيَي!»‬

‫ّیؼیبى اكـبًَزبى‬
‫ىٍ حیٍؿخ رخیي رَحی ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخَی كٔخد ؿيحگخَّ گٕ٘ى‪ :‬ىٍ ٓخلْخی حهیَ‬
‫ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخٌ كٔخد هٕى ٍح حُ ّٓ يَکِ كٕمحنٌکَ ؿيح ًَٕىِحَي‪ .‬حؿًخل ىحٓظخٌ‬
‫حیٍگَّٕ حٓض کّ ٗیؼیخٌ حكـخٌ يظ٘کم حُ حهٕحو ِْحٍِ‪ٓ ،‬خىحص‪ ،‬رهٕچ‪ ،‬ریخص‪،‬‬
‫هِنزخٕ‪ ،‬طَکًٍ‪ ،‬طخؿیک ٔ ؿیَِ يٗرخُٗي کّ [رُخرَ ييػیخص] كئى ریٔض ىٍ‪ٛ‬ي حُ‬
‫ؿًؼیض کٍٕ٘ ٍح ط٘کیم يیىُْي‪ .‬طخ [كئى َیى هٌَ پیٖ] هزم حُ ؿُگ ىحههی ىٍ‬
‫حكـخَٔظخٌ‪ ،‬حکؼَیض آَخٌ ىٍ يُخ‪١‬ن ٍٔٓظخیی ٔ ىٍٔ حُ َْٗٓخ ٔ ٗخٍِحْخ َُيگی‬
‫يٗکَىَي‪ .‬ىٍكخنیکّ ىٍ كوَ ٔ يلَٔيیض کخيم رَّٓ يٗرَىَي‪ ،‬چٌٕ حُ ؿٓخٌ‬
‫پیَحيٌٕ چیِی ُیخىی ًَٗىحَٔظُي رخ ًْخٌ َُيگی يلئى ٔ ػوخثیي ىٍْى رَْى هٕى‬
‫ىلهٕٕ رٕىَي‪ .‬رّىَزخل رَْى هٍٕىٌ حٔ‪ٟ‬خع ىٍ حكـخَٔظخٌ يٓخؿَصْخی گٔظَىِ‬
‫ٔحهغ ٗي‪ ٔ ،‬كئى َیًی حُ ؿًؼیض آٌ ٍُٔ کٍٕ٘ رّىٔ کٍٕ٘ ًْٔخیّی حیَحٌ ٔ‬
‫پخکٔظخٌ َٓحُیَ ٗيَي‪ .‬پ٘ظٌْٕخ ٔ ُٓیْخ رّپخکٔظخٌ ٍكظُي ٔ ٗیؼیخٌ رُخ رّػالین‬
‫يٌْزی ٔ ُرخَی رّحیَحٌ يٓخؿَص کَىَي‪ .‬حیٍ ُيخَی رٕى کّ َظخو ٗخْی ىٍ حیَحٌ‬
‫ٓوٕ‪ ١‬کَىِ رٕى ٔ رّؿخیٖ «كکٕيض ػيل ػهی!» حٓظوَحٍ یخكظّ رٕى‪.‬‬
‫ٖٖ‪4‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫حیٍ ٍح ًّْ يٗكًٓیى کّ ح‪ٕٛ‬الً يٓخؿَص ؿٓخٌ ىیگَی حٓض‪ .‬رٔیخٍی حُ يخ‬
‫آٌٍح طـَرّ کَىِحیى‪ .‬ح ّيخ پَٖٓ طخٍیوی حیٍ حٓض کّ ؿًٍٕٓی حٓاليی حیَحٌ رخ‬
‫يٓخؿَحٌ ٔ ٗیؼیخٌ ًْکیٖ ٔ ًِْرخٌ هٕى چّ کَى؟‬
‫َؤظیٍ حهيحو حیَحٌ ىٍ رَهٍٕى رخ ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخٌ ىٓظّ ىٓظّ کَىٌ آَخٌ ىٍ‬
‫گَِْٔخی ٗزّٓیخٓی ٔ ٗزَّظخيی ىٍ ىحهم حكـخَٔظخٌ ٔ ىٍ ىحهم هخک هٕى رٕى‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍ يیخٌ كهوخطی ٍح رّٔؿٕى آٍٔى کّ حرهٓخَّ ييػی ٗيَي کّ يٗهٕحُْي كکٕيظی حُ‬
‫َٕع ؿًٍٕٓی حٓاليی حیَحٌ ىٍ حكـخَٔظخٌ ٍٔی کخٍ آٍَٔي!‬
‫یکی ٍح ‪َ١‬كيحٍ ٔالیض كویّ ٔ ىیگَی ٍح ‪ٟ‬ي ٔالیض كویّ ػُٕحٌ ىحى ٔ آٌْخ ٍح‬
‫رّؿخٌ یکيیگَ حَيحهض‪ .‬رّييص یک ىّْی کخيم ىٍ يیخٌ حیٍْخ چُخٌ ؿُگ هخَّ‬
‫رّهخَّ ٔ يلم رّيلم ٍحِ حَيحهض کّ ؿٕیْخی هٌٕ ىٍ يُخ‪١‬ن ِْحٍِؿخص ؿخٍی‬
‫گَىیي‪َ ٔ .‬خو حیٍ ٍح «‪ٛ‬ئٍ حَوالد گٌحٗض‪ ».‬حُ حیٍ يیگٌٍیى‪.‬‬
‫ـ ح ّيخ رزیُیى ىٍ ىحهم حیَحٌ رَ يٓخؿَحٌ ٗیؼّ ٔ ِْحٍِی حكـخَٔظخَی چّ گٌٗض؟‬
‫= يؼهٕو حٓض‪ ،‬يَىيی کّ رخ هیخكّی ِْحٍِگی‪ ،‬كَُْگ ٍٔٓظخیی‪ ،‬رٕٗٓحى‪،‬‬
‫ٔ‪ٟ‬یغ ٔ یوٍچَکیٍ‪ ،‬آييِ حٓض طخ يِحكى ٓلَِ ٔ َٗیک َخٌ ؿخيؼّی َٔزظآ َٗٓی‬
‫ٔ رّٗيص ظخَْریٍ حیَحٌ گَىى‪ ،‬رخ چّ َٕع حٓظوزخنی يٕحؿّ يٕٗٗى‪ .‬رُخ رّيُيٍؿخص‬
‫ٍَُٔخيّْخی ٔهض طَٓحٌ‪ ،‬ىًٍْخٌ حٔحیم يٓخؿَص حكـخَخٌ رّحیَحٌ کّ (حُ ه‪٠‬خء)‬
‫يوخٌٍ رخ ٓخلْخی حرظيحیی حَوالد حیَحٌ رٕى‪ ،‬گَِْٔخی هٕىَٓ حیَحَی طؼيحىی حُ‬
‫يٓخؿَحٌ حكـخٌ ٍح حُ يلم کخٍٗخٌ ؿًغ ًَٕىِ ٔ رّيُِل ٓیّييلًٕى ‪١‬خنوخَی‬
‫حيخوؿًؼّی ٔهض طَٓحٌ ٔ یکی حُ ٍْزَحٌ حٔنیّی حَوالد رَىَي‪ ،‬حیَحَیخَی کّ ىٍ آٌ‬
‫نلظّ ىٍ يُِل َخيزَىِ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظُي ٍٔی ًْیٍ حكـخٌْخ طق حَيحهظُي!‬
‫حیٍػًم آَخٌ رَحی حیٍ ههى حُ آٌؿٓض حًْیض رخُگٕیی ىحٍى کّ ‪١‬خنوخَی <گٌٗظّ‬
‫حُ ؿخیگخْی کّ ىٍ حَوالد ٔ َظخو حیَحٌ ىحٗض> حُ َظَ ٗو‪ٜ‬یظی ٔ حیيیٕنٕژیک‪،‬‬
‫ٍُٔٗلکَطَیٍ ٔحَٔخٌگَحطَیٍ ٍٔكخَی حیَحَی يلٕٔد يٗٗي‪ .‬ػالِٔ رَ طلٔیَ‬
‫هَآٌ‪ ،‬ىٍّ َٓؾحنزالؿّ يٗگلض ٔ ىٍ ٓوَُحَیْخیٖ ىو رّىو هطزّی َٓؾحنزالؿّ‬
‫يٗآٍٔى‪ .‬حٔ طخ ريحٌكي چپٍٔ رٕى کّ رّأرًٍٕ ُيخٌ َیِ َِٗٓ رٕى‪ .‬نٌح رُخ رَ ‪١‬زغ‬
‫‪١‬خنوخَی‪ ،‬يَحؿؼّکُُيِگخٌ يُِل حٔ حکؼَح ً ٗخيم َوزّگخٌ ؿخيؼّی حیَحَی‪ ،‬يظ٘کم حُ‬
‫ػُخ‪ٍُٗٔ َٛ‬لکَی حیَحٌ‪ ،‬رّٔیژِ گَِْٔخی رٕىَي کّ هٕى ٍح «يهی يٌْزی» یخ‬
‫«چپ حٓاليی» یخ «پیَٔحٌ حٓالو ٍحٓظیٍ» يٗهٕحَيَي‪ .‬كََُيحٌ ‪١‬خنوخَی ػ‪ٕ٠‬‬
‫ًْیٍ گَِْٔخ رٕىَي‪ٍُٗٔ .‬لکَحٌ حیَحٌ حٔ ٍح «پيٍ ‪١‬خنوخَی» يٗهٕحَيَي‪.‬‬
‫‪4ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ يُِل ًْیٍ «حرًٍٕ ُيخٌ!» رخالی حكـخٌْخی يٓخؿَ آد ىْخٌ حَيحهظّ ٗي!‬
‫طٕ هٕى كيیغ يل‪ٜ‬م روٕحٌ حُ حیٍ يـًم‪ٔ .‬هظی ٍُٔٗلکَی کّ حَٔخٌگَحیی ٔ‬
‫حَٔخٌىٔٓظی ٗؼخٍ حٔ حٓض چُیٍ رخٗي‪ ،‬ىیگَ حُ طخٍیکكکَ چّ رَآیي؟!‬
‫ىٍ پیَٕي رخ ٗیؼیخٌ حكـخٌ پََٔيِی َْیک حُ يَحؿغ يٌْزی حیَحٌ ٍح رخُ کُیى‬
‫رَّظخیؾ رٓظَ حُ حیٍ ًٍَٗٓیى‪ .‬حٔ‪ٟ‬خع ىٍ ریض يُظظَی حُ آٌ ريطَ‪ ،‬ىیگَی حُ آٌ‬
‫ريطَ‪ ...‬رَحی ػزض ىٍطخٍین‪ ،‬یک َکظّ ْى حُ طخٍیک كکَٕ رگٕیى‪ :‬ىٍ َخَٕحییْخی‬
‫حیَحٌ يؼًٕل حیٍ حٓض کّ ٗخگَى َخَٕحیی‪َ ،‬خٌ يَؿٕد ٍح رًّْٕ‪ُ١‬خٌ هٕى يٗىْي ٔ‬
‫َخٌ َیى ٕٓهظّ یخ َیى هخو ٍح رّيٓخؿَ حكـخٌ؛ حگَ يٓخؿَی حػظَح‪ ٝ‬کُي ٔ َخٌ رٓظَ‬
‫ىٍهٕحٓض ًَخیي‪ٗ ،‬خکَى َخَٕحیی پی٘خپیٖ ؿٕحد آيخىِ ىٍ کیّٔ ىحٍى‪:‬‬
‫«حكـخَی! َخٌ هٕد يٗهٕحْی‪ ،‬رَٔ حكـخَٔظخٌ‪ ،‬حیٍؿخ ًْیٍ حٓض‪».‬‬
‫حیٍ پخٓن آيخىِ ىٍ ًّْ ؿخ ٔ ىٍ َْ يٍٕى رّکخٍ يیٍكض ٔ چٌٕ ُگَُ گَحٌ‬
‫رّكَم يٓخؿَ حكـخٌ كَٔى يیآيي ٔ يـِ ٔ ىْخَٖ ٍح هلم يیکَى‪.‬‬
‫حٔ‪ٟ‬خع يٓخؿَحٌ ٗیؼّ ٔ ِْحٍِی حكـخٌ ىٍ حیَحٌ ْیچگخِ رٓظَ حُ حیٍ َ٘ي‪.‬‬
‫حُ آؿخُ يٓخؿَص حكـخٌْخ طخ کٌُٕ ٍُٔی َزٕىِ کّ ىٍ ٍٓخَّْخی کّ رّٗيص طلض‬
‫کُظَل كکٕيض حٓض‪ ،‬يطخنذ طلَیَی یخ هزَ ؿؼهی ىٍ يٌيض یخ طوَیٖ چَِٓی‬
‫حیٍگَِٔ حَٔخَی ىٍؽ ٔ ََ٘ َگَىى‪ .‬حیٍ ٔ‪ٟ‬غ يٕؿزخص كٕحىع ٔ َخگٕحٍیْخی‬
‫رٔیخٍ رَحی يٓخؿَیٍ يیگَىیي ‪ ...‬ىٍ ىّْی حهیَ ُؿکْخ ٔ َٓیخلْخی طهٕیِیَٕی‬
‫َیِ ٍَٔن گَكظّ کّ ْيكٖ هُيحَیيٌ يَىو حیَحٌ رخالی يٓخؿَ حكـخٌ حٓض!‬
‫ػُٕحٌ «حكـخَی» رّیک كلٖ ٍکیک يزيل گَىیي! رًّْیٍ حٓخّ رخیي گلض‪ :‬طٕىِْخی‬
‫يَىو ىٍ ْیچؿخ گُخْی َيحٍَي‪ ،‬آٌْخ ىٍ ك‪٠‬خی طُلْ يٗکُُي کّ طٕٓ‪ ٢‬هٕح‪ٔ ٙ‬‬
‫ٍٓخَّْخ ٓخهظّ ٔ پَىحهظّ يٕٗٗى‪ .‬گَچّ ىٍ كخُ َٓخیی‪ًّْ ،‬ی حیٍْخ ٓوٕ‪ ١‬حهالهی‬
‫ؿخيؼّی يیِرخٌ ٍح ریٖطَ رًَّخیٖ يٗگٌحٍى طخ ‪ٟ‬ؼقْخ ٔ کخٓظیْخی گَِٔ يٓخؿَ‪.‬‬

‫حٓظولخف ٔ طزؼی‪ٍَ ٔ ٞ‬ؾ ٔ كوخٍطی کّ ٗیؼیخٌ حكـخٌ ىٍ حیَحٌ يظلًم ٗيَي‬

‫ْیچ ههًی هخىٍ رّطلَیَ ٔ ْیچ ُرخَی هخىٍ رّریخٌ آٌ َیٔض‪ .‬حکٌُٕ َِىیک رَّیى هٌَ‬
‫حٓض کّ حیٍْخ ىٍ حیَحٌ ُیَ آٔحٍ يَٕٗٗي‪ ،‬طَٕم يظَٔ كلَ يٗکُُي‪ ،‬حُ حٍطلخع‬
‫ٓخهظًخٌْخ ٓوٕ‪ ١‬يٗکُُي‪ ،‬طُ٘خد يٕٗٗیُي‪ُ ،‬یَ ٍیِٕ چخِ ىكٍ يَٕٗٗي ‪ٰ ...‬نکٍ‬
‫ْیچ كًخیض يخنی ٔهخََٕی پ٘ض َٓٗخٌ َیٔض ٔيخنک یک ٓیىکخٍص حیَحَٔم رّيزهؾ‬
‫«ٓی ُٓض» ًََٕٗٗي! ىٍكخنیکّ حهخيضٗخٌ هخََٕی حٓض! ىٍکـخی ىَیخ چُیٍ حٓض؟‬
‫‪4ٖ۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫‪ ...‬رَّْكخل‪ ،‬يو‪ٜ‬ي يخ حُ حیٍ هَٕخرّ آٌ رٕى کّ رگٕثیى رخالهَِ ٗیؼیخٌ‬

‫حكـخَٔظخٌ ْى آىو رٕىَي‪ ،‬حكٔخّ ىحٗظُي ٔ ىٍک يٗکَىَي آٌچّ ٍح کّ رَ حی٘خٌ‬
‫يٍٗكض‪َْ .‬چُي ٍحِ چخٍِ رَحی طـییَ َظَ يیِرخٌ َيحٗظُي چٌٕ آٌچّ يیِرخٌ‬
‫يٗکَى ٔ يٗگلض حُ ٍٔی ػًي رٕى َّحُ ٍٔی ٕٓٓ یخ حٗظزخِ‪ٔ ،‬هظی ػًيی رخٗي‬
‫ىیگَ ًَٕٗٗى کخٍی کَى‪ .‬رُخءح ً ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخٌ رخ پیٖهييی ِْحٍِْخ‪ ،‬رّحػَ طـَرّ‬
‫ٔ ىٍک طخٍیوی رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيَي کّ حُ طلض هیخىص يَؿؼیض يٌْزی حیَحَی‬
‫ریٌَٔ آیُي ٔ رَحی هٕى يَؿؼیض يٌْزی رٕيی رپٍَٔحَُي‪ .‬رَحی طؤيیٍ حیٍ ْيف‪،‬‬
‫حؿًخػی رٗٓخروّ ریٍ طیپْخی يوظهق ٍُٔٗلکَی ٔ ُٓظت ٗیؼیخٌ حكـخٌ‬
‫[رّه‪ِْ ٕٜٙ‬حٍِْخ] رّٔؿٕى آيي کّ َٓحَـخو يٕكن ٗيَي ٍْزَیض يٌْزی هٕى ٍح‬
‫رّيُ‪ٜ‬جّی ظٍٕٓ ٍٓخَُي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى ٍُٔٗلکَ ِْحٍِ َٕٗض‪« :‬ىٍى يخ ٍح‬
‫ْیچکْ‪ ،‬ؿِ هٕى يخ ىٍک کَىِ ًَٗطٕحَي‪ ...‬رخیي يَؿؼیض يٌْزی ِْحٍِ َْچّ‬
‫ُٔىطَ رّيُ‪ٜ‬جّی ظٍٕٓ ٍٓي ٔ ِْحٍِ ٍح ‪ٛ‬خكذ يٌْذ كویوت هٕىٕ کُي‪».‬‬
‫يظؼخهزخ ً ٗخیغ ٗي کّ كَْٕخی ىكظَ كالٌ يَؿغ ِْحٍِگی ٍح كالٌ ِْحٍِی‬
‫يخإثیٔض يویى آنًخٌ هَیيِ ٔ كالٌ يزهؾ ٔؿّ َوي َیِ رّحٔ پَىحهظّ حٓض طخ َْچّ‬
‫ُٔىطَ ٍٓخنّی ػًهیّی هٕى ٍح حَظ٘خٍ ىْي‪ ،‬رّ‪١‬الد َٗٓیّ رپَىحُى ٔ ِْحٍِ ٍح‬
‫‪ٛ‬خكذ يٌْذ كویوت هٕىٕ ًَخیي‪ .‬حگَ حیٍ ٗخیؼخص ‪ٛ‬لض ٔهٕع ْى َيحٗظّ رخٗي‪،‬‬
‫رٍُّٔٗی ریخَگَ ٍٔف ُيخٌ ْٔض‪ .‬ئهًخ ً چُیٍ حٗوخ‪ٛ‬ی حػظوخى رّىیٍ ٔ يٌْذ‬
‫َيحٗظُي‪ٔ ،‬نی حیٍ ٍح ىٍیخكظّ رٕىَي کّ ِْحٍِ ٍح ًَٗطٕحٌ حُ يٌْزٖ ؿيح کَى‪ ،‬پْ‬
‫رخیي يَؿؼیض يٌْزی حٔ ٍح رٕيی ٓخهض‪ ٔ .‬ىٍ حیٍکخٍ يٕكن ْى ٗيَي‪ .‬حئَُِ ىیگَ‬
‫گٕٕ ِْحٍِ‪ ،‬يٍكیغ ٗیؼّی حكـخَٔظخَی‪ُٕٗ ،‬حی َيحی يَحؿغ يٌْزت حیَحٌ َیٔض‪.‬‬
‫ًْخٌ ِْحٍِی کّ ىٍ رخيیخٌ َُيگی يٗکَى‪ ،‬ح ّيخ ٍُِٔی يخِ ٍي‪٠‬خٌ هٕى ٍح رخ‬
‫حًحٌ ٍحىیٕ طَٓحٌ حكطخٍ يًَٕٗى! َٓحَٓ يًهکض ػیي رٕى‪ٔ ،‬نی ِْحٍِ ػیي ًَٗکَى‬
‫چٌٕ ىٍ حیَحٌ ػیي كطَ حػالٌ َ٘يِ رٕى! حیٍ ِْحٍِ‪ ،‬ىیگَ حئَُ گٕٖٗ رٍّحىیٕ‬
‫طَٓحٌ َیٔض ٔ يخ حیٍ هٕىآگخْی ٔ ٍٗي يهی ٔ طخٍیوی ٍح رّحٔ طزَیک يٗگٕثیى‪.‬‬
‫َْچُي يَؿؼیض ِْحٍِ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل َظَی ٔ يزخَی حٓظُزخ‪ ١‬هٕى كَهی رخ يَحؿغ‬
‫حیَحَی َيحٍى‪ ،‬كظی حُ آٌ ْى يلئىطَ يٗحَيی٘ي ٔ ػهیحال‪ٕٛ‬ل ؿِء حُ ُیَ‬
‫يـًٕػّی كُِٕ ػهًیّ هى يلٕٔد يٕٗٗى‪ٔ ،‬نی ح‪ٛ‬م حیٍ ػًم‪ ،‬آؿخُی يزخٍک‬
‫حٓض رّه‪ ٕٜٙ‬حگَ ىٍ گخوْخی رؼيی رّىحهم کٍٕ٘ حَظوخل یخري‪ ،‬حُ ىحهم کٍٕ٘‬
‫َ٘ؤص گیَى‪ ،‬رخ ٍٔف حكـخَی ػـیٍ ٕٗى ٔ رخػُؼُخص يهی ىيوٍٕ گَىى‪ ،‬حيیي يٍٗٔى‬
‫‪4ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّىٓضآٍٔىْخی يًٓی َخیم آیي‪ًّْ .‬ی حیٍْخ ىٍ پیَٕي ًٍٓیض یخكظٍ يٌْذ ؿؼلَی‬
‫ىٍ هخٌَٕ حٓخٓی حكـخَٔظخٌ ٔ ىٍ پَطٕ يَ٘ػش حنزلخٍ(ٕ‪ٗ )4‬ین آ‪ٛ‬ق يلُٔی ٔ‬
‫طؤٓیْ ييٍّٓی يوظه‪ُٓ ٢‬ی ٔ ٗیؼّ ىٍ کخرم طٕٓ‪َ ٢‬خيزَىِ ٔ طيٍیْ كوّ يوخٌٍ ٔ‬
‫طؤٓیْ ٍٕٗحی حهٕص ٔ رُیخىگٌحٍی يـًغ ػهًخء ‪ ...‬يَىو يخ ٍح رّحٍطوخی كکَی ٔ‬
‫كَُْگی ٔ پیًٕىٌ ٍحِ ئظوم َُيگی يٌْزی َٕیي يٗىْي‪ًّْ .‬ی حیٍْخ يخٍح رّحیٍ‬
‫حيَيٓى حيیئحٍ يیًَخیي کّ حكـخَٔظخٌ يیطٕحَي يٍكیغ حنگٕی ٗخیٔظّی حهٕص‬
‫حٓاليی يیخٌ ىٔ كَهّی ٗیؼّ ٔ ُٓی ىٍ َٓحَٓ ىَیخی حٓالو يزيل گَىى‪.‬‬

‫ٍیو هیلٔ رلکّو كیٌٔ كه اكن ىهبى‬

‫يطخنؼّ ٔ يوخیّٔ ٍٖٔ ؿُزّْخٖ يوظهق طل ّکَ ىیُٗ ىٍ ئیَ ُيخٌ َ٘خٌ يٗىْي‬
‫کّ ٔ‪ٟ‬غ حكکخو ٔ حػظوخىحص ىیُٗ ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ ىٍ ئیَ هیلٗ كَکض ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫یؼُٗ حُ كَحهٗ رّطُگٗ‪ ،‬حُ ٕٓٓنض رّ‪ٛ‬ؼٕرض‪ ،‬حُ رٔ‪ ٢‬رّهز‪ ،ٞ‬حُ يـِ رّپٕٓض‪،‬‬
‫حُ يؼُیگَحیٗ رّظخَْگَحیٗ ٔ حُ ٓخىِگٗ رّطَ٘یلخص گٌٍ ًَٕىِ حٓض‪ .‬حیٍ رَػکْ‬
‫ىیگَ ٍٗظّْخٖ ػهٕو حٓض کّ حُ پیچیيِگٗ ٔ حرٓخو رّٕٖٓ ٔ‪ٟ‬خكض ٔ ٓخىِگٗ‬
‫ًٔلش»‬ ‫كَکض يٗکُُي‪ .‬حُهٕل ؿُخد ٓیّي َوم حٓض کّ كَيٕىِ رخٗي‪«:‬رؼؼض رخنلُیلش حن ّ‬
‫ٔٓهش» ٔحٍى ٗيِ حٓض‪ٔ .‬نٗ حئَُِ رَ حیٍ كُیلّٖ ًٓلش‬ ‫ىٍ ؿخٖ ىیگَ «رخنلُیلش حن ّ‬
‫ٔ ٓٓهش چّ آييِ حٓض؟ حٓالو ىٍ حرظيح كو‪ ٢‬یک کهًّ رٕى‪« :‬هٕنٕح الحنّ حالّ ّ‬
‫ّللا طلهلٕح»‪.‬‬
‫َْچّ رّػًن طخٍین طل ّکَ ٔ ٔ‪ٟ‬غ حكکخو ىیُٗ كَٔ يٍٗٔیى حیٍ يطهذ ریٖطَ‬
‫آٗکخٍ يٕٗٗى‪ .‬حُٓخىٖ رّؿخ يخَيِ حُ حٓالف ‪ٛ‬خنلّ رٍُّٔٗٗ َ٘خٌ يٗىْي کّ آٌْخ‬
‫رخ ٗـخػض هخرم طٕ‪ٛ‬یق رّ‪َ١‬ف يزخكؼخص ىیُٗ رَ حٓخّ آُحىٖ كکَ‪ٓٔ ،‬ؼض َظَ ٔ‬
‫رخٍْٔخٖ كویوٗ يزخىٍص يًَٕٗىَي‪ .‬ه‪ٜ‬ي حی٘خٌ ‪َٛ‬كخ ً ک٘ق كویوض رٕىِ حٓض ٔ حُ‬
‫ْیچچیِ ًَٗطَٓیيَي؛ ٰنکٍ يظؤهَیٍ ىچخٍ ػٕحوُىِگٗ يلَ‪ٗ ١‬يِ ٔ گٕیخ ؿَ‪ ٝ‬حُ‬
‫پَىحُٕ رّيزخكؼخص ىیُٗ ٍح طُٓخ كلع يؼظويحص ػٕحو‪ ،‬آٌ ْى رّيُظٍٕ كلع ي‪ٜ‬خنق‬
‫حی٘خٌ يٗىحَُي‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ رخ طَّ ٔ طؼ‪ٜ‬ذ ُیخى ىحیَِٖ يزخكؼخص ٍح طُگ ٔ‬
‫يلئى ًَٕىِ ٔ رّه‪ ٢‬کْ٘ٗخٖ ُیخىٖ ىٍ ح‪َ١‬حف يٕ‪ٕٟ‬ع يزخىٍص يٗکُُي ٔ حكکخو‬
‫ٍح ٗخم ٔ كَرّ يًَٗخیُي‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ ٓیَِ‪ٍْٕٔ ،‬خ ٔ يٕحٍع ػوهت حٓاليٗ ىٍ ػ‪ َٜ‬ؿيیي ػًيطخ ً‬
‫ئُٕم ٗيِ ٔ حُ ریٍ ٍكظّ حٓض‪ ٔ .‬يخ ٍُٔ رٍُّٔ رّٕٖٓ کٕطٕنّ ٗيٌ پیٖ‬
‫يٍٗٔیى‪ .‬گٕیخ ح‪ٛ‬الً هَحٍ َیٔض رخنؾ گَىیى‪ .‬آٌچّ يخ رخ آٌ َٓ ٔ کخٍ ىحٍیى‪ ،‬هیم ٔ‬
‫‪4ٖ۰‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫هخل رَطخكظّ حُ َظَحص حٗوخ‪ ٙ‬ىٍ كَحیُي ؿيحل حنلخظ حٓض‪َّٔ ،‬كٗ‪ ،‬یخ هٕل ٗخٍع؛‬
‫َّک٘ق كویوض ٔ كظٗ َّطؤيیٍ ي‪ٜ‬هلض حيض‪ .‬رَّظَ يٍٗٓي چیِٖ کّ ىٍ‬
‫يالكظخص كوٓخٖ يظؤهَ ؿخٖ َيحٍى ػوٕل ٍٔ رّگٔظَٕ ٔ ٍٔ رّطؼًین آىيیخٌ حٓض‪،‬‬
‫گٕیخ آٌ رٍِگخٌ ح‪ٛ‬الً کخٍٖ رّػوالء َيحٍَي‪ ،‬يوخ‪١‬ذ حی٘خٌ ػٕحو حنُّخّ ٔ کٕىکخَٗ‬
‫ْٔظُي کّ ًْیّ٘ کًخکخٌ کٕىک يٗيخَُي ٔ هَحٍ َیٔض رخنؾ َٕٗي‪.‬‬
‫ـ ػخهزض چُیٍ رَهٍٕى رخ حكکخو ٔ حكکخٍ ىیُٗ چّ هٕحْي ٗي؟‬
‫= هیهٗ ٔح‪ٟ‬ق حٓض‪ :‬گٔٔض ریٍ َٔمْخ ٔ گَِْٔخٖ حَٔخَٗ؛ ىٍ روٖ ػٕحو‬
‫رّٓزذ ؿهزّ ٖ ؿٓم ٔ طَّ رَ حی٘خٌ‪ ،‬يٕؿذ حَٔيحى كکَٖ ٔ گٔٔض ریٍ ىیٍ ٔ‬
‫ػوالَیض يٗگَىى؛ ىٍحه٘خٍ طل‪ٜ‬یمکَىِ ٔ هٕح‪ ٙ‬کّ پَىِْخٖ ؿٓم ٔطَّ حُ پیٖ‬
‫چ٘ى حی٘خٌ کُخٍ ٍكظّ حٓض‪ ،‬يُـَ رّگٔٔض رخ ح‪ٛ‬م ىیٍ هٕحْي ٗي‪ ،‬چٌٕ آٌْخ ىیُٗ‬
‫ٍح يٗ ریُُي کّ ْیچ كکًض ػوالَٗ ىٍ ریخٌ حكکخو آٌ ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حیٍ ىٍ طُخكٗ حٓض‬
‫ظ ِش ْحن َل َ‬
‫َُٔ ِش ُ‪»ٕٔ۳ :ٔ۶ ،‬‬ ‫ک رِ ْخن ِل ْک ًَ ِش َٔ ْحن ًَ ْٕ ِػ َ‬ ‫ع اِنَ ٰٗ َ‬
‫ٓزِی ِم ٍَرِّ َ‬ ‫رخ آیّٖ يزخٍکّٖ «ح ْى ُ‬

‫هٖلؾذ عبهیَ ّ هٖلؾذ ػبلیَ‬

‫َیک ٍٍٔٗ حٓض کّ ػوالء يالكظخص ٍْزَحٌ ىیُٗ ٍح ىٍک يٗکُُي ٔ‬
‫يٗپٌیََي کّ ي‪ٜ‬هلض ؿخٍیّ ىٍ هخنذ حكکخو ىیُٗ رَحٖ طؼخىلرو٘ٗ ىٍ يُخٓزخص‬
‫حؿظًخػٗ‪ ،‬يخَُي ػهلٗ ٓزِ رَحٖ گٕٓلُيحٌ الُو حٓض؛ ُیَح ػًٕو يَىو ْیچگخِ‬
‫رّييحٍؽ ػخنت حَٔخَی ًَیٍُٓي ٔ هخىٍ رّىٍک ي‪ٜ‬خنق ػخنیّ رَ حٓخّ كکًض ٔ‬
‫ٍٗي ػوهی ٔ حهالهی ًَٗگَىَي‪ ،‬ػٕحو كکَ يیکُُي کّ ٔهظی ًَخُ ٔ ٍُِٔ ٔ ػٌحد‬
‫هزَ ٔ َکیَ ٔ يُکَ ىٍکخٍ َزخٗي‪ ،‬پْ ىٓض یخُیيٌ رَّْکخٍی راليخَغ حٓض!‬
‫نٌح «حكکخو ٔ طکخنیق ىیُٗ رَحٖ ػٕحو چٌٕ َُـیَ رَحٖ رٓخثیى ‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض‪،‬‬
‫طخ رخالی يٍِػّٖ ًْٔخیّ َََٔي ٔ يلٔيِ رَپخ َکُُي‪ٔ ».‬حهغ آٌ حٓض کّ َٔم‬
‫«ػٕحو» طخ آهَ ؿٓخٌ حىحيّ هٕحْي یخكض؛ حکؼَیض ههن ْیچگخِ رّٓطٕف ػخنی حُ‬
‫طلکَحص حَٔخَی َوٕحُْي ٍٓیي طخ هیَ ٔ َٗ حهالهی ٍح رَ حٓخّ حٍُْٕخی ٔؿيحَی‬
‫ٔ حَٔخَی ىٍک ًَخیُي ٔ رّآٌ يهظِو گَىَي ٔ پخىحٕ ك‪٠‬یهض ٍح ًْخٌ هٕى ك‪٠‬یهض‬
‫رُ٘خُٓي‪ .‬نٌح ىیٍ رَحی ٓخيخَيْی حػًخل هیَ ٔ َٗ آَخٌ الُو حٓض‪ ،‬ىٍٓض حُ ًْیٍ‬
‫ُحٔیّ يٗطٕحٌ حًػخٌ کَى کّ «حگَ ىیٍ كویوض ْى َيحٗظّ رخٗي‪ ،‬رَحی ٓخيخٌىْی‬
‫کُٖ ٔ يُٖ ػٕحو‪ ،‬هطؼخ ً ‪ٍَٟٔ‬ص ىحٍى‪».‬‬
‫‪4ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَهی حُ ػُخ‪ َٛ‬کهیيی‬ ‫ػْام کیَذ؟ فْآ کیَذ؟‬

‫«ػٕحو» کّ ؿًٍٕٓ َخّ حُ آٌ پیَٔی يٗکُُي ٔ طخ ٍُٔ هیخيض ىٔحو هٕحْي ىحٗض‬
‫حیٍ يٕأنلخص حٓض‪« :‬ؿِيیض» ‪« ،‬يطهنگَحیی» ‪« ،‬کهیگَحیی» ‪« ،‬كْگَحیی» ‪،‬‬
‫«ظخَْگَحیی» ‪« ،‬حٓطٍِٕگَحیی» ‪« ،‬ؿزَپٌیَی» ‪« ،‬ؿزَیَگَی» ‪ٍ« ،‬كظخٍ‬
‫ؿَیِی» ‪« ،‬ػيو حػظًخى رَّلْ» ‪« ،‬ریُٖ يلئى» ‪« ،‬طلکَی يلئى» ‪« ،‬ؿٓخَی‬
‫يلئى» ‪ ًٍْ« ،‬يلئى» ‪« ،‬كخكظّٖ يلئى» ‪« ،‬طليیي َْٗیء» ‪« ،‬كَکض‬
‫ىٍٔی» ‪َُ« ،‬يگی رئٌ رََخيّ» ‪« ،‬ػيو رخٍٔ رّهٕى حٍحىیض حَٔخٌ» ‪« ،‬طَّْخی‬
‫كٕریخیی» ‪« ،‬حيیيْخی يْٕٕو» ‪« ،‬ػومگَیِی» ‪« ،‬ىَیخی کٕچک» ‪« ،‬طخٍین کٕطخِ»‬
‫‪« ،‬حطلخهخص طخٍیوی يلئى» ‪« ،‬چیِْخی کٕچک ٍح رٍِگ ىیيٌ ٔ چیِْخی رٍِگ‬
‫ٍح ح‪ٛ‬ال َيیيٌ» ‪َ« ،‬خطٕحَی ًُْی» ‪َ« ،‬خطٕحٌ حُ حَيی٘یيٌ» ‪« ،‬طـییََخپٌیَی» ‪،‬‬
‫«ػيوطٕحَخیی ىٍيوخیّٔکَىٌ‪ ،‬ىٍكخنیکّ يوخیّٔ حٓخّػهى حٓض» ‪« ،‬هٕىكَحيٕٗی»‬
‫‪« ،‬حػظوخى رّيظٕهق رٕىٌ (یخ كَکض چَه٘ت) ُيخٌ ‪« ،‬حػظوخى رّطُخٓن ُيخٌ ٔ‬
‫كخىػخص» ‪« ،‬حَظظخٍ حطلخهخص رٍِگ ٔ َخگٓخَی ـ رئٌ يوييخص ٔ ػهض» ‪ًُْ« ،‬یض‬
‫يوئٕ ٔ َخپیٕٓظّگی ىٍیخكضْخی ًُْی ٔ ىٍک رَیيِ رَیيِ حُ ُيخٌ ٔ كخىػخص» ‪،‬‬
‫«ػيو ىٍک ػهیض» ‪« ،‬ػيو طٕحَخیی ًُْی ىٍ كم ئخثم» ‪« ،‬طک ػهض کَىٌ ئخثم‬
‫ٔ پيیيِْخ» ‪« ،‬حػظًخى رٗؿخ» ‪« ،‬طٕهغ رٗؿخ» ‪« ،‬ىٔٓظیء رٗىنیم» ‪« ،‬ىًُٗی‬
‫رٗىنیم» ‪« ،‬هٕٗزیُْٗخی رٗىنیم» ‪« ،‬ريریُْٗخی رٗىنیم» ‪ًْٔ« ،‬خٌگَحیی» ‪،‬‬
‫ٔخػّ رٕىٌ حٗیخء ٔ يٕؿٕىحص» ‪« ،‬حػظوخى رّحٓظخطیک رٕىٌ حٗیخء ٔ‬ ‫«حػظوخى رّههنحن ّ‬
‫ُيخٌ ٔ حَٔخٌ = كیکٔیٔى» ‪« ،‬ػوخیي رٗىنیم» ‪« ،‬ط‪٠‬خىْخی ػویيطی» ‪« ،‬ط‪٠‬خى ىٍ‬
‫ػویيِ ٔ ػًم» ‪« ،‬طوهیي» ‪« ،‬هزٕل ٗخیؼخص ٔ ػيو طٕحَخیی ًُْی رَحی ؿَرخنگَی‬
‫كویوض حُ ٗخیؼّ» ‪« ،‬هه‪ ٢‬ئخثم = ًّْچیِ ٍح رخ ًّْچیِ هخ‪١‬ی کَىٌ» ‪...‬‬
‫حیٍْخ رو٘ی حُ ه‪ٕٜٛ‬یض «ػٕحو» حٓض کّ ىٍ َْ كَىی ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‬
‫ػٕحو يلٕٔد يٕٗٗى‪ ،‬حػى حُ حیٍکّ كَى ىحٍحی چّ ٓطلی حُ ىحَٖ‪ ،‬یخ چّ ٍٗظّٖ‬
‫حُ طل‪ٜ‬یالص رخٗي ىٓظّرُيیْخی ٍحیؾ يیخٌ «هٕح‪« ٔ »ٙ‬ػٕحو» ريیٍطَطیذ کّ‬
‫ح‪ٛ‬لخد ٍَْٗظّ حُ ػهٕو‪ ،‬هٕى ٍح «هٕح‪ ٔ »ٙ‬رویّٖ ههن هللا ٍح «ػٕحو»‬
‫يٗهٕحَُي‪ ،‬ىٍٓض َیٔض‪ .‬يؼالً ك‪َ٠‬حص «ػخنًخٌ ىیُی» هٕى ٍح «هٕح‪ »ٙ‬رویّٖ‬
‫يَىو ٍح «ػٕحو» يًٗٗخٍَي‪ ،‬ػیٍ ًْیٍ ىیيگخِ ٍح «پِٗکخٌ»‪« ،‬كکًخء» ‪« ،‬حُىرخء»‬
‫‪ٗ« ،‬ؼَحء» ‪« ،‬يؼًخٍحٌ» ‪ٍُ« ،‬گَحٌ» ‪« ،‬آُْگَحٌ» ‪َ« ،‬ـخٍحٌ» ‪َٔ ...‬زض‬
‫رّحه٘خٍ ٔ ح‪ُٛ‬خف ؿیَ هٕى ىحٍَي‪ ،‬حیٍ طؼَیق پٌیَكظُی َیٔض‪.‬‬
‫‪4ٖ۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ىٍ یک کالو‪« :‬هٕح‪ ٙ‬آٌ حٓض کّ َُيگی آگخْخَّ‪ ٔ ،‬ػٕحو آٌ حٓض کّ َُيگی‬
‫َخآگخْخَّ ىحٗظّ رخٗي‪».‬‬
‫حَظظخٍ ػوالء آٌ حٓض کّ كظخٔحٖ ٍْزَحٌ ىیُٗ رّگَّٕٖ طُظیى ٕٗى کّ ىٍ یک‬
‫ٗیزٗ يالیى‪ ،‬رّئٍَ ٔ هيو رّهيو رٍّٗي كظٗ حنًوئٍٖء كکَٖ‪ ،‬حهالهٗ ٔ ػوالَٗ‬
‫يئيُیٍ ریخَـخيي ٔ يَىو رّؿخٖ طَّْخٖ کٕىکخَّ رخ ٔؿيحٌ آگخْخَّ رّهیَ حهالهٗ‬
‫ٍٔ آٍَٔي ٔ حُ ٍَٗٔ ٔ ٍُحیم حهالهٗ حؿظُخد کُُي‪ٔ .‬نٗ ٍْزَحٌ يٌْزٗ‬
‫َگَحَْٗخٖ ػوالء ٍح ىٍک ًَیطٕحَُي‪ ،‬نٌح رٗپخٓن يٗگٌحٍَي‪.‬‬
‫ّللا يزخٍک حػَحرت هييض آٌ ؿُخد يَ٘ف ٗي‬ ‫يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ُيخٌ ٍٕٓل ّ‬
‫ٔ حُ حٔ طوخ‪ٟ‬خ کَى طخ هَآٌ یخىٕ ىْي‪ ،‬ك‪َ٠‬ص حٔ ٍح رّیکٗ حُ ‪ٛ‬لخرّ يؼَكٗ کَى‪،‬‬
‫آٌ ‪ٛ‬لخرٗ آيُٕٕ هَآٌ ٍح حُ ٍِٕٖٓ «ُنِحل» َٗٔع کَى‪ًْ ،‬یٍکّ رّآیّْخٖ‬
‫آهَ ٍٓیي‪« :‬كَ ًٍَ َی ْؼ ًَ ْم ِيؼْوَخ َل ًَ ٍَسٍ َهیَْح ً َی ََُِ َٔ َيٍ َی ْؼ ًَ ْم ِيؼْوَخ َل ًَ ٍَسٍ ٗ ََّح ً َی ََُِ» ‪...‬‬
‫حػَحرٗ پَٓیي حیٍ ٔكٗ حٓض؟‬
‫پخٓن ُٗیي‪ ،‬رهّ‪.‬‬
‫حػَحرٗ گلض‪ :‬پْ كَف طًخو حٓض ٔ ًْیٍ ىٔ آیّ رَحٖ ‪ٕ١‬ل َُيگٗ کخكٗ‬
‫حٓض‪ ،‬رهُي ٗي ٔ ٍكض‪ٛ .‬لخرٗ آيي هييض ٓیّي ٔ ؿَیخٌ ٍح رخُگٕ ًَٕى‪.‬‬
‫ك‪َ٠‬ص كَيٕى‪« :‬حٔ ػخيٗ آيي ٔ كویّ رَگ٘ض‪».‬‬
‫َظخیَ حیٍ ُیخى ٔحٍى ٗيِ‪ ،‬حُ ؿًهّ حیٍکّ حػَحرٗ آيي هييض ٓیّي ٔ حُ حی٘خٌ‬
‫پَٓیي چّ ػًهٗ حَـخو ىْي طخ ئظلن رٓ٘ض گَىى؟‬
‫ك‪َ٠‬ص چٓخٍ َکظّ رّحٔ آيٕهض ٔ كَيٕى رّحیٍْخ ػًم کٍ طخ حُ حْم رٓ٘ض‬
‫رخٗٗ‪ .‬حػَحرٗ آٌ چٓخٍ َکظّ ٍح كٗحنًـهْ كَح گَكض ٔ ٍكض‪.‬‬
‫کٔخَٗ حُ ‪ٛ‬لخرٗ کّ ىٍ يـهْ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظُي ٔ ٗخْي يخؿَح رٕىَي‪ ،‬حُ‬
‫ك‪َ٠‬ص پَٓیيَي‪ :‬آیخ حٔ رخ ػًم رّحیٍ چٓخٍ يٍٕى ٔحهؼخ ً رٓ٘ظٗ هٕحْي رٕى؟‬
‫ك‪َ٠‬ص پخٓن ىحى‪ :‬رهّ‪.‬‬
‫ح ّيخ حئَُِ حٔ‪ٟ‬خع حُ چّ هَحٍ حٓض؟ ٓخىُِیٔظٗ َزٕٖ کـخ ٔ حيپَح‪ٍٖٕ١‬‬
‫يَحؿغ ىیُٗ حئَُٖ کـخ؟ كهوّٖ «حهٕص َزٕٖ» کـخ ٔ ٗخُْ٘خْٗ كوٓخء کـخ؟‬
‫يظؤٓلخَّ حٔ‪ٟ‬خع ىٍ ًّْٖ حىیخٌ ًْیٍگَّٕ حٓض‪ .‬ىٍ كخنٗکّ ػیٔٗ ٗذْخ‬
‫ُٓگ ٔ کهٕم ُیَ َٓ يَٗٓخى ٔ يٗهٕحریي‪ٔ ،‬نٗ ؿالل ٔ ٗکِٕ کهیٔخ چ٘ىْخ ٍح‬
‫هیَِ کَى‪ .‬ك‪َ٠‬ص ٓیّي ُْگخو ٍكهض كو‪ ٢‬يزهؾ ٓٓ‪ ۰‬ىٍْى حُ ریض حنًخل ىٍ حهظیخٍ‬
‫ىحٗض‪ ،‬آٌٍح رّك‪َ٠‬ص ػهٗ ىحى طخ ریٍ ئظلویٍ طُٕیغ ًَخیي‪ٔ ،‬نٗ حئَُِ ػَٔص‬
‫ٓ‪44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٗو‪ٍْ ٜٗ‬زَحٌ ىیُٗ َٓ رّآًٓخٌ يٗٓخیي‪ .‬ىٍ ٔحهغ ػَٔطًُيطَیٍ کٔخٌ ىٍ يیخٌ‬
‫ؿخيؼّ‪ٍْ ،‬زَحٌ يٌْزٗ ْٔظُي! ٔ كخٓيطَیٍ کٔخٌ َیِ رّىٍٔ ًْیٍْخ پَّٓ يیَُُي‪.‬‬
‫ػخرض حٓض کّ پیخيزَ حٓالو ىحٍحٖ كَو ٔ َ٘خٌ ي٘و‪ ٔ ٚ‬ؿخیگخِ ػخرض ىٍ‬
‫ؿهٔخص َزٕى‪ ،‬حٔ ىٍ ؿهٔخص ح‪ٛ‬لخد‪ ،‬یکٗ حُ حكَحى كهوّٖ آَخٌ يلٕٔد يٗٗي‪.‬‬
‫رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ َْگخِ كَىٖ َخُٗخّ رَ آٌْخ ٔحٍى يٗگَىیي ٔ ٓیّي ٍح ًَُٗٗخهض‪،‬‬
‫هطخد رّػًٕو حكَحى كهوّ يٗپَٓیي‪« :‬کيحو یک حُ ًٗخ دمحم ْٔظیي؟»‬
‫آٌ ك‪َ٠‬ص رّحيَ "ٍٕٖٗ" ٔ حٍحىِٖ ؿًؼٗ حْظًخو كٕم حنؼخىِ يٗىحى‪ .‬ىٍ طًخو‬
‫ط‪ًٜ‬یًخص‪ ،‬هٕى كخیِ یک ٍأٖ رٕى‪ .‬رٔیخٍ يزخىٖ آىحد رٕى‪ ،‬كهیى ٔ رَىرخٍ ٔ يَٓرخٌ‬
‫رٕى‪َُ .‬يگٗ ٗو‪ ٜٗ‬حٔ يخَُي ػًٕو يَىو رٕى‪ْ .‬یچگخِ حُ حنوخد ٔ ػُخٔیٍ ىٍْ پَکٍ‬
‫ٔ هٕفَخک حٓظلخىِ َکَى‪ .‬رُّْگخو ‪ٛ‬لزض‪ٛ ،‬يحٖ هٕى ٍح کهلض ًَٗکَى‪ٔ .‬هظٗ رخ‬
‫کٔٗ ٓوٍ يٗگلض‪ ،‬طًخو ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ؿهٕ ريٌ هٕىٍح رّ‪َ١‬ف يوخ‪١‬ذ رَيٗگَىحَیي‪.‬‬
‫حنگٕٖ ٍٍٔٗ "كهوّٖ َزٕٖ" ًْخٌ ؿخيؼّٖ حٓض کّ َْٓخل یک رخٍ ىٍ‬
‫«يکّ» ط٘کیم يٕٗٗى‪ .‬ؿخيؼّٖ کّ یک ْيف ىحٍى‪ ،‬یک ‪ٛ‬يح ىحٍى‪ ،‬یک ٍَگ‬
‫ىحٍى؛ ىٍ حیٍ ؿخيؼّ‪ ،‬ىٓظٍٕىحىٌ طو‪ٜ‬یَ حٓض‪ ،‬ح‪١‬خػض ىٓظٍٕ طو‪ٜ‬یَ حٓض‪ ،‬رٗؿخٌ‬
‫کَىٌ ؿخٌىحٍ‪ ،‬طو‪ٜ‬یَ حٓض‪ ،‬ح‪َٟ‬حٍ ٔ ‪ ٍَٟ‬طو‪ٜ‬یَ حٓض‪ ،‬ىٍٔؽ طو‪ٜ‬یَ حٓض‪،‬‬
‫ٍیخء ٔ طلخهَ طو‪ٜ‬یَ حٓض ‪ ًّْ ...‬آُحىَي‪ ،‬يخكٕم ٔ يخىَٔٗ َیٔض‪ ،‬كخکى ٔ يلکٕيٗ‬
‫َیٔض‪ٍُٔ ،‬گٕ ٔ ٍُٔرَىحٍٖ َیٔض؛ يَُْخٖ ‪١‬زوخطٗ‪َ ،‬ژحىٖ ٔ يهٗ ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬

‫ػٖو رولیل ّ اًَلاك‬

‫"َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي" َٕآٍٔ يؼخ‪ َٛ‬ي‪ َٖٜ‬گٕیي‪« :‬ىٍ طًيٌ حٓاليٗ هٕحػي‬
‫ُّٓظٗ رٕى ٔ حًْیض ػوم َیِ ىٍ طٕ‪ٟ‬یق رٗطٌکَ‬ ‫طٕنیي ىحَٖ يزظُٗ رَ ٓهطّٖ يظٌٕ ُ‬
‫آٍحء گٌٗظّگخٌ هال‪ ّٛ‬يٗٗي‪ ».‬أرُٕیي آؿخُ حیٍ طلٕل ٍح کّ ػهٕو حٓاليٗ حُ‬
‫ػوالَیض ػهًٗ رًّٓض حٓظُخى رّيظٌٕ گٌٗظّگخٌ گٌٍ کَى‪ ،‬هٌَ چٓخٍو ْـَٖ‬
‫ىحَٔظّ ٔ حیٍ ىٍِٔ ٍح ىٍ پیَٕي رخ ٓهطّٖ ػزخٓیخٌ «ػ‪ َٜ‬كخکًیض طوهیي» يَٗخيي ٔ‬
‫يٗگٕیي‪« :‬ىٍ ػ‪ َٜ‬طوهیي حهٕحل حؿظٓخىٖ ٍْزَحٌ يکخطذ كوٓٗ طزيیم رّ«َ‪»ٕٜٙ‬‬
‫ٗي‪ .‬رّحیٍ يؼُٗ کّ آػخٍ آٌْخ يٕ‪ٕٟ‬ع َٗف ٔ طلٔیَ ٔ حٓظُزخ‪ٔ ١‬حهغ ٗيِ ٔ ىٍ يیيحٌ‬
‫طٕنیي آػخٍ يظؤهَحٌ هَحٍ گَكض‪ .‬طؤنیلخص ىحًَُ٘يحٌ رَّٗف طؤنیلخص ٓخرن يلئى ٗي‪.‬‬
‫َٕیُٔيِگخٌ رَّٗف نـخص ٔؿًهّ رّؿًهّٖ يظٌٕ ٓخرن پَىحهظُي‪ ،‬رخ حكِحیٖ َٗفْخٖ‬
‫ُّٓض كخٗیَّٕیٔٗ ٔ َٗف كخٗیّ رَ كخٗیّ ٍٔحؽ پیيح کَى‪.‬‬‫يظٕحنٗ رّطيٍیؾ ُ‬
‫ٔ‪44‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ريیٍطَطیذ ًّْٖ طالْٕخٖ ػهًٗ رَّٗف يظٌٕ ىٍ كٕحٗٗ کظخدْخ هال‪ّٛ‬‬

‫ٗي‪ .‬حیٍ طلٕل ػالِٔ رَ كوّ ىٍ رویّٖ ػهٕو حٓاليٗ‪ًْ ،‬چٌٕ حىریخص‪ ،‬رالؿض‪ ،‬ػهٕو‬
‫هَآٌ‪ ،‬كيیغ‪ ،‬طلٔیَ ٔػهٕو ػوهٗ َیِ حطلخم حكظخى ٔ آػخٍ ىحًَُ٘يحٌ يظؤهَ ػهى کالو‪،‬‬
‫رَّٗف‪ ،‬یخ طهوی‪ ٚ‬يظٌٕ هيیى طلٕل یخكض‪)4ٖ(...‬‬
‫أرُٕیي ح‪ٟ‬خكّ يٗکُي کّ ىٍ ؿَیخٌ حیٍ ٓهٔهّ حٓظُخىْخٖ يکٍَ‪َٕٜٙ ،‬‬
‫ُّٓض ىٍِٖٔ يیخَّ ىیيِ ٗي ٔ‬ ‫حٔنیّٖ ىیٍ‪ ،‬يُل‪َٜ‬ح ً حُ َگخِ يظٌٕ طٕنیي ٗيِ‪ ،‬رخ ُ‬
‫ُّٓض گَىیي‪ .‬حیٍ ىیگَىیٔٗ يَطزّٖ يظٌٕ ػهًٗ ىٍِٖٔ يیخَّ‪،‬‬ ‫يٕؿذ حطلخى ىیٍ ٔ ُ‬
‫ُّٓض ٍح چُخٌ رخال رَى کّ آٌٍح ًْپخیّٖ َ‪ ٕٜٙ‬ح‪ٛ‬هٗ ىیٍ هَحٍ ىحى‪ ٔ .‬رخ طؼًیى‬ ‫ُ‬
‫ُّٓض‪ ،‬ػوم ٍح رّىحیَِٖ رٔظّٖ طکَحٍ ٔ َٗف ٔ طَىیي كَٔ کخٓض‪)44(.‬‬ ‫هيحٓض ىیٍ رّ ُ‬
‫ُّٓض رَهخٍٖ ٔ هَأص يؼخ‪ ،َٛ‬حُ ؿًهّ ٔیژِگْٗخٖ‬ ‫رّپُيحٗض أرُٕیي‪ٓ ،‬هطّٖ ُ‬
‫ُّٓض رَ ؿٕحيغ حٓاليٗ‪ ،‬ػًيطخ ً رخ طکیّ رَ‬ ‫ُّٓض ىٍ ىٍِٖٔ يیخَّ حٓض‪ٓ .‬هطّٖ ُ‬ ‫يٓى ُ‬
‫ُّٓض رّػُٕحٌ َظخيٗ‬ ‫ُّٓض رخ ىیٍ حػًخل يٕٗٗى‪ .‬رٍّؿى آٌکّ هٕى ُ‬ ‫حَيیّٖ٘ حطلخى ُ‬
‫حُ ىحَٖ ٔ حَيیّ٘‪ُ ،‬يخَٗ َٕ رٕىِ ٔ رخ رَهٗ حُ َ‪ ٕٜٙ‬ىیٍ‪ ،‬یخ رَهٗ حُ ظٍٕٓحص‬
‫ُّٓض ٔ ىیٍ طالُو ٔ كظٗ‬ ‫ٔ حٓظظٓخٍحص َ‪ ٚ‬چخنٖ رٔیخٍ ىحٗظّ حٓض‪ ،‬ح ّيخ حکٌُٕ ریٍ ُ‬
‫ُّٓض يطَف يٕٗٗى‪،‬‬ ‫یگخَّگٗ طًخو كخ‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪ .‬رّگَّٕٖ کّ َُْيخٌ ٓوٍ حُ ُ‬
‫ُّٓض رّْٕیض يويّ‬ ‫رالكخ‪ٛ‬هّ‪ ،‬ىیخَض‪ ،‬هخ‪ ّٛ‬ىیخَض حٓالو رًٍّْ يٗآیي‪ .‬ريیٍطَطیذ ُ‬
‫طزيیم ٗيِ حٓض کّ َْگَّٕ َوي آٌ رّيؼُخٖ ريىیُٗ ٔ هَٔؽ حُ ح‪ٛ‬خنض حٓاليٗ طهوٗ‬
‫يٕٗٗى‪ .‬أرُٕیي چُیٍ يٗحَيی٘ي کّ يظٌٕ ػهًٗ ىٍِٖٔ يیخَّ کّ يُظٓٗ رّػ‪ َٜ‬طوهیي‬
‫ُّٓض َزٕٖ ُحىِ ٗي ٔ گٔظَٕ یخكض‪.‬‬ ‫ٗي‪ ،‬طلض ٓهطّٖ هَآٌ ٔ ُ‬
‫ُّٓض‬‫حٔ يٗگٕیي‪« :‬هَآٌ َ‪ ٚ‬حٔنیّ ٔ يَکِٖ ىٍ كَُْگ حٓاليٗ حٓض کّ ُ‬
‫پیخيزَ حُ آٌ يظٕني ٗيِ ٔ رّك‪٠‬م حيخو دمحم ٗخكؼٗ حُ يظٍ ٗخٍع (یؼُٗ هَآٌ) رَّ‪ٚ‬‬
‫يَ٘ع (يُزغ َٗیؼض) طلٕیم یخكظّ حٓض ٔ حُ آٌ ىٔ حؿًخع َیِ (يُزغ َٗیؼض ٗيِ) ٔ‬
‫ٓپْ هیخّ ُحىِ ٗيِ حٓض کّ رظٕحَي ػًم طٕنیي يظٌٕ ٍح هخػيِ يُي ًَخیي‪)4۳(».‬‬
‫ٕٗکخَی گٕیي‪« :‬طوهیي رّٔؿٕى َیخيي‪ ،‬يگَ رؼي حُ حَوَح‪ ٝ‬هیَحنؤٌَ (ػ‪َٜ‬‬
‫‪ٛ‬لخرّ) ٔ هٌَ رؼي حُ آٌ (ػ‪َٜ‬طخرؼیٍ) ٓپْ هٌَ رؼي حُ آٌ (ػ‪ َٜ‬طخرغ طخرؼیٍ) ٔ‬
‫يٌْذگَحیی رّيٌحْذ حثًّی حٍرؼّ رؼي حُ حَوَح‪ ٝ‬ػ‪ َٜ‬حثًّی چٓخٍگخَّ رّٔؿٕى‬
‫آيي‪َْ ،‬چُي آَخٌ رَ ٍحِ ٔ ٗیِٕٖ ٓهق رٕىَي کّ طوهیي ٍح ْـَ يیکَىَي ٔ حٍُٗی‬
‫رَحی آٌ هخثم َزٕىَي ٔ حیٍ يٌحْذ ٍح ػٕحو يوهّيی رَحی هٕى رّٔؿٕى آٍٔىَي کّ‬
‫ْیچگَّٕ حؿخُِی حُ حثًّٖ يـظٓي َيحٗظُي‪)4۶(».‬‬
‫ٕ‪44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رخ رٍَٓی طخٍین كوّ حٓاليی ٔ ٓیَ طئیٍ‪ ،‬حَظ٘خٍ‪ ،‬پٌیَٕ ٔ پوٖ حهظالكخص‬
‫رّیویٍ ىٍيی یخریى کّ طوهیيی کّ حْم ػهى رخ ييف ٔ ًو ٔ ؿٕحُ ٔ يُغ حُ آٌ ٓوٍ‬
‫ُىِحَي‪ ،‬رؼي حُ پخیخٌ ىٍٔحٌ ٗکٕكخیی یؼُی ىٍ حرظيحی هٌَ چٓخٍو ْـَی هًَی ٔ‬
‫رؼي حُ آٌ رّ ٔؿٕى آيي ٔ هٌَٔ يل‪٠‬هّ ًْخٌ هٌَٔ ح‪ٛ‬لخد‪ ،‬طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ‬
‫حٓض؛ ىٍ ؿًغرُيی َٓخیی يٗطٕحٌ طخٍین پیيحیٖ كوّ حٓاليی ٔگٔظَٕ آٌٍح‬
‫رّىٍٔحٌْخی ُیَ طؤیى کَى‪:‬‬
‫ٔ ـ ػ‪ٍٓ َٜ‬خنض ٓیّي حُ رؼؼض طخ ٔكخص‪.‬‬
‫ٕ ـ ػ‪ َٜ‬ههلخی ٍحٗيیٍ حُ ٔٔ ْـَی طخ ٓخل ٓ‪ْ 4‬ـَی‪( .‬يَكهّٖ ط٘کیم‬
‫يزخَی ٔ ُيیُّٓخُی كوّ حٓاليی)‬
‫ٖ ـ ػ‪ٛ َٜ‬ـخٍ ‪ٛ‬لخرّ ٔ کزخٍ طخرؼیٍ؛ طخ حٔحیم هٌَ ىٔو ْـَی؛ ػ‪َٜ‬‬
‫حيٕیْخ (يَكهّی پیٍیِی كوّ حٓاليی)‬
‫ىٔو هٌَ چٓخٍو‬ ‫‪ 4‬ـ ػ‪ َٜ‬حثًّی يٌحْذ حُ حٔحثم هٌَ ىٔو ْـَی طخ َیًّی ّ‬
‫ْـَی‪( .‬يَكهّی ٍٗي ٔ ٗکٕكخیی ٔ کًخل كوّ حٓاليی)‬
‫ىٔو هٌَ چٓخٍ طخ حٔحٓ‪ ٢‬هٌَ ْلض‬‫‪ ۳‬ـ ػ‪ َٜ‬ظٍٕٓ ٔ طٔه‪ ٢‬يٌحْذ حُ َیًّی ّ‬
‫ْـَی‪ٓ( .‬وٕ‪ ١‬رـيحى رّىٓض طخطخٍ)‬
‫‪ ۶‬ـ ػ‪ َٜ‬طوهیي ٔحَـًخى كوٓی حُ َیًّی حٔل هٌَ ْلظى طخ حٔحهَ هٌَ ٓیِىِی‬
‫ْـَی‪ٕ١( .‬الَیطَیٍ يَكهّٖ كوّ حٓاليی)‬
‫‪ ۰‬ـ ػ‪ َٜ‬هیخو ػهیّ طوهیي يل‪ٞ‬؛ ىٍٔحٌ ریيحٍی كوّ حٓاليی حُ حٔحهَ هٌَ ٖٔ‬
‫(ظٍٕٓ يـهّی ػينیّ ىٍ طَکیّ ٔ حَيیًُ٘يحَی ىٍ ي‪ َٜ‬کّ طالٕ رَحی حیـخى َٕػی‬
‫طـییَ ىٍ ؿَیخٌ كوٓی ٔ طوهیي ىحٗظّحَي‪)4۰().‬‬

‫ؽلیش هلٍی‬
‫ىٍ ُيَِی کهًخطی کّ حُ ُرخٌ ٓیّي ‪ٛ‬خىٍ ٗيِ حٓض يـًٕػّ «حكخىیغ هيٓی»‬
‫يیرخٗي‪« .‬كيیغ هيٓی» کاليی حٓض حُ ٕٓی هيحَٔي کّ رخ ریخٌ ٓیّي َوم ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫يؼُی حُ هيح ٔ کهًخص حُ ٓیّي حٓض‪ .‬رّآٌ كيیغ ٍرخَی ٔ كيیغ ٰانٓی َیِ يیگٕیُي‪.‬‬
‫ذ ٔ‪ٛ‬لی «كيیغ هيٓی» ئُٕد رّهُيّْ رّيؼُخی‬ ‫ٔحژِی «هيٓی» ىٍ طَکی ِ‬
‫پخکی ٔ ‪ٓ١‬خٍص حٓض‪ .‬ىٍرخٍِی ىنیم َخوگٌحٍی حكخىیغ هيٓی‪ ،‬چُي حكظًخل ىحىِحَي کّ‬
‫رَحٓخّ هٕیطَیٍ آٌْخ‪ ،‬حَظٔخد حیٍ حكخىیغ رًّحص يويّّ ٰانٓی يٕؿذ حیٍ َخوگٌحٍی‬
‫ّللا طؼخنی كیًخ‬
‫ّللا كیًخ یَٔی ػٍ ٍرّ» یخ «هخل ّ‬
‫ٗيِ حٓض‪ .‬نٌح ىٍ هخنذْخی «هخل ٍٕٓل ّ‬
‫ٖ‪44‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ٍٔحِ ػُّ» ریخٌ ٗيِ حٓض‪ .‬آٌچّ ىٍ حیٍ ىٔ طؼزیَ يٍٕى طٕؿّ هَحٍ گَكظّ ط‪َٜ‬یق‬
‫طؼزیَی رّکخٍ ٍكظّ‬
‫ِ‬ ‫رّحیٍ حٓض کّ ك‪َ٠‬ص ٍٕٓل آٌ ٍح حُ هيح َوم کَىِ حٓض طخ رخ‬
‫ىٍ َوم هَآٌ حٗظزخِ َٕ٘ى‪ .‬يٓىطَیٍ حرؼخى كيیغ هيٓی کّ يٍٕى رلغ هَحٍ گَكظّ‬
‫ػزخٍصحَي حُ حنلخظ آٌ ٔ َلِٕی حَظوخل آٌ رّپیخيزَ حکَو‪ ،‬يؼـِِ رٕىٌ آٌ ٔ هخرهیض‬
‫طليی آٌ؛ كکى نًْ ٔ هَحثض آٌ؛ ؿٕحُ هَحثض آٌ ىٍ ًَخُ ٔ يلظٕیخص آٌ‪...‬‬
‫طلخٔص حكخىیغ هيٓی رخهَآٌ رٔیخٍ ٍٍٔٗ حٓض‪ٔ ،‬نی طلخٔص آٌ رخىیگَ حكخىیغ‪،‬‬
‫طُٓخ حُ كیغ طؤکیي ٔ ط‪َٜ‬یق رَ حَظٔخد آٌ رًّحص يويّّ ٰانٓی حٓض‪ .‬ي‪٠‬خيیٍ ٔ‬
‫يلخْیى حكخىیغ هيٓی َّىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص حكکخو ٔ طکخنیق‪ ،‬رهکّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص‬
‫حهالهی ٔ ػَكخَی حٓض‪ .‬رُخرَحػظوخى يئيُیٍ‪ ،‬كيیغ هيٓی حُ نلخظ يَطزض ىٍيیخَّی‬
‫"ٔكی" ٔ "كيیغ َزٕی" هَحٍ يیگیَى ٔ رخ هَآٌ طلخٔص ىحٍى؛ ُیَح هَآٌ حُ نلخظ‬
‫يلٕٓو ٔ نلع حُ ؿخَذ هيحَٔي حٓض‪ٔ ،‬نی كيیغ هيٓی كو‪ ٢‬ي‪ ًَٖٕ٠‬حُ ؿخَذ‬
‫هيحَٔي حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬ىٍ ؿُزّْخی يَرٕ‪ ١‬رّيؼـِِرٕىٌ یخ رؼ‪٠‬ی حُ يلخْیى َیِ‬
‫ریٍ هَآٌ ٔ كيیغ هيٓی طلخٔص ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬آٌ كَيض ٔ يُِنظی کّ هَآٌ َِى‬
‫پیَٔحٌ هٕى ىحٍى‪ ،‬كيیغ هيٓی حُ ْیچ یک حُ آٌ ٗئٌ رَهٍٕىحٍ َیٔض‪ .‬حُ ؿًهّ‪:‬‬
‫ٔ ـ هَآٌ يؼـِِی ؿخٔیي ٔ يللٕظ حُ َْگَّٕ طزيیم ٔ طـییَ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ يُکَ هَآٌ‪ ،‬کخكَ ًَٗىِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ هَحثض ًَخُ كو‪ ٢‬رخ هَآٌ ‪ٛ‬لیق حٓض‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ يْ هَآٌ رئٌ ‪ٓ١‬خٍص‪ ،‬ؿخیِ َیٔض‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ٔحٓطّی َِٔل ىٍ هَآٌ‪ ،‬ؿزَییم حيیٍ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ حنلخظ هَآٌ حُ َخكیّی هيحَٔي يظؼخل حٓض‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ طؼزّي رَ هَحثض هَآٌ يُ‪ ٕٜٙ‬حُ ‪َ١‬ف پیخيزَ ٔ ٔحؿذ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ ریغ ٔ يؼخيهّی هَآٌ ؿخیِ َیٔض‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ َوم رّيؼُی ىٍ يٍٕى هَآٌ ؿخیِ َیٔض‪.‬‬
‫ٓٔ ـ رخُٗیيٌ کالو هَآٌ رخیي ٓکٕص کَى ٔ طلکَ ًَٕى‪.‬‬
‫ح ّيخ حكکخو ىٍ يٍٕى كيیغ هيٓی رخ حیٍ ٗيص َیٔض‪ .‬حهٕحنی کّ رّپیخيزَحٌ گٌٗظّ‬
‫ئُٕد حٓض َیِ ىٍ ؿًغ حكخىیغ هيٓی هَحٍ يیگیََي‪.‬‬
‫يٓىطَیٍ رلغ ٔ حهظالف َظَ ىٍرخٍِی حیٍ حكخىیغ‪ٔ ،‬كیخَی رٕىٌ یخ َزٕىٌ‬
‫حنلخظ آٌ حٓض‪ٍَٔ .‬ي َخوگٌحٍی حكخىیغ هيٓی رّحیٍ َخو يظـیَ رٕىِ حٓض‪ ،‬حرظيح «كيیغ‬
‫ٰانٓی» ٔ «ٍرخَی» هٕحَيِ يیٗي‪ ،‬رّئٍَ ػُٕحٌ «هيٓی» پيیي ٗي ٔ حٔؽ گَكض ٔ‬
‫‪444‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَّٓػض ًّْگیَ گَىیي ٔ ؿخی ػُٕحٌ ٰانٓی ٍح گَكض‪ .‬حرٍػَرٗ ىٍ يوييّی‬

‫«ي٘کخسحالَٕحٍ» ٔ ىٍ «حنلظٕكخص حنًکیش» يکٍَح ً ‪ٛ‬لض ٰانٓی ٍح رَحی حیٍ َٕع‬
‫حكخىیغ رّکخٍرَىِ حٓض‪ .‬حرٍکؼیَ َیِ حُ حیٍ ػُٕحٌ حٓظلخىِ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ػزيهللا رٍ كٍٔ ‪١‬یزی (و ٖ‪ ْ ،۰4‬م) َؤظیٍ کٔی رٕى کّ ػُٕحٌ «كيیغ‬
‫هيٓی» ٍح رّکخٍ رَى‪ ،‬ح ّيخ ظخَْح ً حيیَ كًیيحنيّیٍ (و ‪ ْ ،۶۶۰‬م) ىٍ حیٍرخٍِ رَ حٔ‬
‫يويّو رٕىِ حٓض‪ )4۴(.‬حُ ىیگَ کٔخَی کّ حُ طؼزیَ كيیغ هيٓی ىٍ آػخٍ هٕى حٓظلخىِ‬
‫کَىِحَي‪ ،‬رّطَطیذ‪ ،‬حیٍ حكَحى رٕىِحَي‪ :‬ىحٔٔى هی‪َٜ‬ی (و ٔ‪ ْ ،۰۳‬م) ىٍ َٗف‬
‫ك‪ٕٜٙ‬حنلکى(‪ )4۲‬دمحم رٍ يکی يؼَٔف رّٗٓیي حٔل (و ‪ ْ ،۰۴۶‬م) ىٍ حنوٕحػي ٔ‬
‫حنلٕحثي(ٓ‪ )۳‬دمحم رٍیٕٓق کَيخَی (و ‪ ْ ،۰۴۶‬م) ىٍ َٗف ‪ٛ‬لیق روخٍی(ٔ‪)۳‬‬
‫ؿَؿخَی (و ‪ ْ ،۴ٔ۶‬م) ىٍ طؼَیلخص(ٕ‪ )۳‬حرٍكـَ ػٔوالَی (و ٕ‪ ْ ، ۴۳‬م) ىٍ كظق‬
‫حنزخٍی‪ ... )۳ٖ(.‬حگَچّ ػهًخء پیٖ حُ حريحع ٔ ٍٔحؽ چُیٍ طؼزیَحطی‪ ،‬حُ حیٍ حكخىیغ‬
‫حٓظلخىِ کَىِحَي‪ ،‬ح ّيخ حُ آٌ رخ ػُٕحٌ هخ‪ٛ‬ی یخى َکَىِحَي‪.‬‬
‫حُ حیٍحكخىیغ رخ ػُخٔیٍ ىیگَی َیِ یخى ٗيِ حٓض‪ ،‬حُ ؿًهّ «حالكخىیغ‬
‫حنًالثکیش» ٔ «حكخىیغ حنًالثکش حنکَحو ٔحنـخٌ» ‪ ...‬ىٌٍٔيخیّی ح‪ٛ‬هی حكخىیغ‬
‫هيٓی‪ ،‬يطخنذ ػَكخَی ٔ حهالهی‪ ،‬طٌٓیذ َلْ‪ ،‬طٕ٘ین رّحهال‪ ٔ ٙ‬طٕرّ ٔ حٓظـلخٍ‪،‬‬
‫ًکَ ك‪٠‬خثم‪ ،‬کخٍْخی َیک‪ ،‬طَؿیذ رّيـخنٔض رخ حكَحى ‪ٛ‬خنق ٔ ُكٍٔ يؼخَٗص رخ‬
‫يَىيخٌ‪ ،‬حَـخو ىحىٌ حيَ رّيؼَٔف ٔ َٓی حُ يُکَ‪ ،‬ریخٌ ك‪٠‬م ٔ کَو ٔ ؿٕى ٰانٓی‬
‫ىٍ پخىحٕ ىحىٌ رّرُيِگخٌ‪َٓ ،‬گٌٗض حَزیخی ٓهق ٔ يطخنزی حُ حیٍ هزیم حٓض‪.‬‬
‫ىٍ كُِٕی حكکخو كوٓی‪ ،‬ىٍ حیٍ َٕع حكخىیغ‪ْ ،‬یچ حيَ ٔحؿزی ًکَ َ٘يِ ٔ طُٓخ‬
‫رَ ػٕحد ٔ ػوخد حػًخل ٔ حًْیض ؿخیگخِ کخٍْخی ىیُی ٔ ػًٕيخ ً ئظلذ طؤکیي ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ يُخرغ ٗیؼی‪ ،‬رَهی حكخىیغ هيٓی کّ يظ‪ ًٍ٠‬حػزخص حيخيض ٔ كوخَیض حثًّ‬
‫ْٔظُي‪ ،‬ؿيحگخَّ ‪١‬زوّرُيی ٗيِحَي‪ )۳4(.‬يٓىطَیٍ ههًَٔ طلض طؤػیَ آٌ‪ ،‬يکظٕرخص‬
‫ػَكخَی ٔ حهالهی رٕىِ ٔ حٓخٓخ ً روٖ ىٍهٍٕ طٕؿٓی حُ آيُِْٕخی ‪ٕٛ‬كیّ طلض‬
‫طؤػیَ حیٍگَّٕ حكخىیغ ٗکم گَكظّ‪ ،‬یخ رؼيح ً رّآٌ ئظُي ٗيِ حٓض‪ )۳۳(.‬ریٖطَیٍ‬
‫کخٍرَى حیٍ حكخىیغ ىٍ آػخٍ يلیحني ّیٍ حرٍػَرٗ يالكظّ يیٕٗى‪)۳۶(.‬‬
‫ٗخیي رًّْیٍ ىنیم رخٗي کّ رَهی هخٍُٔٗخٓخٌ (يخَُي نٕی يخٓیُیٌٕ) يـًٕػّ‬
‫حكخىیغ هيٓی ٍح چیِی ریٖ حُ ٗطلیخص ‪ٕٛ‬كیخٌ َيحَٔظّحَي!‬
‫ح ّيخ حٓظلخىِ حُ حكخىیغ هيٓی رّآػخٍ ػَكخَی ٔ حهالهی يُل‪َ٘ َٜ‬يِ‪ ،‬ىٍ رَهی‬
‫آػخٍ كوٓی(‪ ٔ )۳۰‬كظی پخٍِی کظخدْخی ح‪ٕٛ‬ل كوّ(‪َ )۳۴‬یِ حٓظ٘ٓخى رّآٌ ىیيِ يیٕٗى‪.‬‬
‫‪44۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫رو٘ی حُ حیٍ حكخىیغ يظ‪ ًٍ٠‬گلض ٔگٕی هيح ىٍ ٍُٔ هیخيض رخ رٓ٘ظیخٌ ٔ ىُٔهیخٌ‬
‫یخ كَٗظّگخٌ حٓض‪ ،‬رو٘ی ْى يظ‪ٓ ًٍ٠‬وُخَی حٓض کّ پیخيزَ حکَو ىٍ ٗذ يؼَحؽ‬
‫ىٍیخكض کَىِ کّ «حَٓحٍ ٔكی» طهوی ٗيِ‪ْ .‬ىچُخٌ کّ حىػیّی ٗذ يؼَحؽ ْى طلض‬
‫ػُٕحٌ «حىػیشحنَٔ» گَىآٍٔی ٗيِ حٓض‪)۳۲(.‬‬
‫ىٍرخٍِی حیٍکّ پیخيزَ حکَو حیٍگَّٕ حكخىیغ ٍح چگَّٕ حُ ؿخَذ هيح ىٍیخكض‬
‫يیکَىِ حٓض حهظالف َظَ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬رَحٓخّ یک ىیيگخِ‪ ،‬پیخيزَحکَو طُٓخ هَآٌ‬
‫ٍح حُ ‪َ١‬ین ؿزَثیم ىٍیخكض کَىِ ٔ ىٍيٍٕى ىٍیخكض كيیغ هيٓی نِٔيخ ً حیٍ ٔحٓطّ‬
‫ٔؿٕى َيحٗظّ حٓض‪ٍ ،‬حِْخی حَظوخل حكخىیغ هيٓی ػًيطخ ً هٕحد‪ ،‬حنٓخو ٔ حيؼخل آٌْخ‬
‫طهوی ٗيِحَي‪ .‬رَهی ىٍیخكض كيیغ هيٓی رّٔحٓطّی ؿزَثیم ٍح ْى يًکٍ ىحَٔظّحَي‪.‬‬
‫يخْیض حكخىیغ هيٓی گخِ رّکهی ؿیَ ٔكی طهوی ٗيِ ٔ گخِ ىٍ يوخرم هَآٌ‪ ،‬کّ‬
‫ٔكی ؿهی حٓض‪ٔ ،‬كی ؿیَؿهی َخو گَكظّ حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض حكخىیغ هيٓی ٍح طُٓخ رّٔحٓطّی َوم پیخيزَ حکَو يیپٌیََي‪،‬‬ ‫يليّػخٌ حْم ُ‬
‫ح ّيخ ‪ٕٛ‬كیّ يطخنزی ٍح کّ حُ ؿیَ ‪َ١‬ین آٌ ك‪َ٠‬ص حُ هٕل هيح یخ پیخيزَحٌ پی٘یٍ‬
‫گٌحٍٕ کَىِحَي‪َ ،‬یِ يیپٌیََي‪ ،‬کّ پخٍِی حُ آٌْخ حُ ػٓيیٍ گَكظّ ٗيِ ٔ حُ کٔخَی‬
‫چٌٕ کؼذحالكزخٍ َوم ٗيِ حٓض‪ .‬يؼالً «يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ» ىٍ «ي٘کخس حالَٕحٍ»‬
‫ًْیٍ ٗیِٕ ٍح پیٖ گَكظّ حٓض‪ .‬حٔ حكخىیغ روٖ ىٔو کظخد هٕى ٍح طلض ػُٕحٌ‬
‫ّللا» آٍٔىِ حٓض‪ ٔ )۶ٓ(.‬حُ ‪َ١‬ین َٔ ْْذ رٍ‬ ‫«يَكٕػشً حنی ّ‬
‫ّللا رـیَ حُٓخ ٍى حنی ٍٕٓل ّ‬
‫يُزِّّ ٔ کؼذحالكزخٍ يطخنزی ٍح ىٍ حیٍرخٍِ حُ طٍٕحص َوم کَىِ حٓض‪)۶ٔ(.‬‬
‫ٔهظی رّطٍٕحص يَحؿؼّ يیکُیى يُطٕم حیٍ ييػیخص ٍح ىٍ آٌ ًَیریُیى‪،‬‬
‫رّٓوظی رخٍٔ يیکُیى کّ كي حکؼَ َوم رّي‪ٗ ًٌٕ٠‬يِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍرخٍِی طؼيحى حكخىیغ هيٓی حهٕحل يوظهلی ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬ىٍ رَهی يُخرغ ًٗخٍ‬
‫آٌْخ یک ‪ٛ‬ي ٔ ىٍ رَهی ىٔ‪ٛ‬ي كوَِ ههًيحى ٗيِ حٓض(ٕ‪ )۶‬حیٍ طؼيحى ىٍ آػخٍ رؼيی‬
‫ٍٔرّ كَِٔی َٓخى‪ ،‬يؼال ىٍ «حنًٕٕٓػش حالكخىیغ حنويٓیش حن‪ٜ‬لیلش ٔ حن‪٠‬ؼیلش» حػَ‬
‫"یٕٓق كخؽ حكًي" ًٗخٍ آٌْخ‪ ،‬حػى حُ ‪ٛ‬لیق ٔ ‪ٟ‬ؼیق‪ ،‬رّ ‪ٍٓ ۲ٔ۲‬یيِ حٓض‪.‬‬
‫حكخىیغ هيٓی َیِ ُٓی ٔ ٗیؼّ ىحٍى‪ ،‬ریٖطَ حیٍ حكخىیغ رّطَطیذ حُ ‪َ١‬ین‬
‫حَْ رٍ يخنک‪ ،‬أرَْٕیَِ‪ ،‬حرٍػزخّ ٔ ك‪َ٠‬ص ػهی َوم ٗيِحَي‪ .‬حكخىیغ هيٓی ٍح‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬پَحکُيِ ىٍ ؿخی ؿخی ؿٕحيغ كيیؼی ح‪ٛ‬هی كَیویٍ يیطٕحٌ َٓحؽ گَكض‪ ،‬رخ‬
‫حیٍ ًّْ رؼيْخ طؤنیلخص ئظوهی ىٍ حیٍ رخد پيیي آيي ٔ ٍٔ رّكَِٔی َٓخى‪ .‬کٍٓطَیٍ‬
‫کظخد ىٍ حیٍ ُيیُّ "يًظخُ حنًٕحػع كی حالكخىیغ حنويٓیش" ئُٕد رّؿِحنی‪ ،‬ىحَٔظّ‬
‫‪44۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٗيِ حٓض‪َْ .‬چُي ىٍ ‪ٛ‬لض حیٍ حَظٔخد طَىیي ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬حگَ حیٍ طَىیي ‪ٛ‬لیق‬
‫حإلنٓیش" طؤنیق ظخَْ رٍ ‪١‬خَْ رٍ دمحم َی٘خرٍٕی هيیىطَیٍ حػَ ىٍ‬ ‫رخٗي "حالكخىیغ ٰ‬
‫حیٍرخٍِ حٓض‪ .‬حُ يٍٕ٘ٓطَیٍ يٕأنلخٌ ىٍ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع‪ ،‬يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ‪،‬‬
‫يالػهی هخٍی‪ ،‬دمحم ػزيحنَإٔف يُخٔی ٔ دمحم ييَی رٕىِحَي‪ .‬ىٍ ریٍ ػهًخی ٗیؼّ‬
‫کٍٓطَیٍ حػَ «حنزالؽ حنًزیٍ» ئُٕد رّٓیّي ههق حنلٕیِی (و ‪ ْ ، ٔٓ۰4‬م) حٓض‪.‬‬
‫پْ حُ آٌ‪« ،‬حنـٕحَْحنُٔیش كیحالكخىیغ حنويٓیش» حُ ٗین كَ ػخيهی (و ‪ٔٔٓ4‬‬
‫‪ ْ ،‬م) هيیىطَیٍ حػَ ىٍ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ىٍٔحٌ يؼخ‪ْ َٛ‬ى ىٍ ُيیُّی ؿًغآٍٔی ٔ طزٕیذ حكخىیغ هيٓی آػخٍ يًٓی‬
‫پيیي آييِ‪ ،‬کّ حُ آٌ ؿًهّ حٓض‪« :‬حنًٕٕٓػش حالكخىیغ حنويٓیش حن‪ٜ‬لیلش ٔ حن‪٠‬ؼیلش»‬
‫حػَ یٕٓق كخؽ حكًي‪« ٔ ،‬حنـخيغ كیحالكخىیغ حنويٓیش» حػَ ػزيحنٔالو ػهّٕٕ‪،‬‬
‫ٔ«حالكخىیغ حنويٓیش حنً٘ظَکش ریٍحنُٔش ٔحن٘یؼش» حػَ يلٍٔ كٔیُی حيیُی‪...‬‬
‫ٔـ هخل حن‪ٜ‬خىم ػٍ‬ ‫ًوًَُْبی اى اؽبكیش هلٍی‪:‬‬
‫ٍٕٓلهللا‪ :‬هخل هللا ػِٔؿم‪« :‬حن‪ٕٜ‬و نی ٔ حَخ أؿِی ػهیّ‪)۶ٖ(».‬‬
‫= ٍُِٔ رَحی يٍ حٓض ٔ حؿَ آٌ ٍح هٕىو يیىْى‪.‬‬
‫ٕ ـ هخل حيیَحنًئيُیٍ ػهی‪ :‬هخل هللا يٍ كٕم ػَّٗ‪« :‬یخ ػزخىی أػزئَی كیًخ‬
‫أيَطکى‪ = )۶4(».‬حی رُيِگخٌ يٍ ػزخىص کُیي يَح رّآٌچّ کّ ًٗخٍح حيَ کَىِحو‪.‬‬
‫ٖ ـ ػٍ ػهی رٍحنلٔیٍ‪ :‬هخل یوٕلهللا ػِٔؿم‪« :‬اًح ػ‪ٜ‬خَی يٍ ههن يٍ‬
‫یؼَكُی ٓهّطض ػهیّ يٍ ال یؼَكُی‪ = )۶۳(».‬کٔخَی کّ يَح ًَیُٗخُٓي ٔ ىٍرَحرَ يٍ‬
‫ػ‪ٜ‬یخٌ يیکُُي‪ ،‬کٔخَی ٍح رَآَخٌ ئه‪ ٢‬يیکُى کّ يَح ًَیُٗخُٓي‪.‬‬
‫کؼیَ‪ ،‬الی ْـظ َََ رِکؼْ ََسِ يخ ِن ِّ َٔ ِؿُخُِ‪ ،‬كَخ ٌِِ ح ْؿظ َََ‬ ‫ذ ْحنًخ ِل ْحن ِ‬ ‫‪ 4‬ـ كِی حنظٍَٕحسِ‪« :‬هُ ْم ِن ِ‬
‫‪ٜ‬خك ِ‬
‫ذ ْحن ِؼ ْه ِى الی ْـظ َََ ِرکؼْ ََ ِس ِػ ْه ًِ ِّ‪ ،‬كَخ ٌِِ ح ْؿظ َََ‬ ‫خك ِ‬ ‫‪ِ ٜ‬‬ ‫یط ِؼ ِى ْحنو َْهنَ ؿَيحءح ً َٔ ِػ٘خءح‪ َٔ ،‬هُ ْم ِن ِ‬‫كَ ْه ْ‬
‫ْ‬ ‫ذ ْحنؼَ ُ ْ‬ ‫كَ ْهی ْؼهَ ْى حَََُّ َيظی ی ًُٕصُ ؟ َٔهُ ْم ِن ِ‬
‫‪ِ ٠‬ي حنوَ ِٕی الی ْـظ َََ رِوُ َٕطِ ِّ‪ ،‬كَخ ٌِِ ح ْؿظ َََ رِوُ َٕطِ ِّ كَهی ْيكَغِ‬ ‫‪ٜ‬خك ِ‬
‫ْحن ًَ ْٕصَ َ‬
‫ػ ٍْ ََ ْل ِٔ ِّ‪».‬‬
‫= ىٍ طٍٕحص آييِ حٓض‪ :‬رّ‪ٛ‬خكذ يخ ِل رٔیخٍ رگٕ کّ رّػَٔص كَحٔحَٖ ٔ‬
‫طٕحَگَیحٕ يـٍَٔ َٕ٘ى‪ .‬حگَ يـٍَٔ حٓض‪ ،‬پْ ‪ٛ‬زق ٔ ٗخو‪ ،‬رّيوهٕهخص ‪١‬ؼخو‬
‫ريْي! رّ‪ٛ‬خكذ ىحَٖ رگٕ کّ رّػهى كَحٔحٌ هٕى يـٍَٔ َٕ٘ى‪ .‬حگَ يـٍَٔ حٓض‪،‬‬
‫پْ ريحَي کّ چّ ُيخَی يیيیَى؟! ٔ رّ‪ٛ‬خكذ رخُٔی َیَٔيُي رگٕ کّ رّهيٍص هٕى‬
‫يـٍَٔ َٕ٘ى‪ .‬حگَ يـٍَٔ هيٍص هٕیٖ حٓض‪ ،‬پْ يَگ ٍح حُ هٕى ىٍٔ ٓخُى!‬
‫ٔ كيیغ يٍٕ٘ٓ «نٕالک نًخ ههوض حالكالک»‪ ٔ .‬كيیغ «ٓهٔهش حنٌْذ» ‪...‬‬
‫‪44۰‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ّْن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ ٍٔحِ أكًي رٍ كُزم كی ئُيِ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ،‬ف ٕٖٖ ٔ ؿیَِ ؛ ٔ كی ٍٔحیش حرٍيخؿّ [ف ٖ‪]ٖ۲۲‬‬
‫ٔ أكًي ٔ ؿیًَْخ‪ ٔ .‬كی ٍٔحی ٍش نهطزَحَی‪[ :‬يخ أَخ ػهیّ حنیٕو ٔ أ‪ٛ‬لخری] ‪...‬‬
‫خو كِیَُخ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ٓه َى ه َ‬ ‫َ‬ ‫‪ ٛ‬هٗ َ‬
‫ّللاُ َػه ْی ِّ َٔ َ‬ ‫َ‬ ‫ٓ ْلیَخٌَ ٍ‪ٟ‬یهللا ػًُٓخ هَخ َل ‪ :‬أ َ َال اِ ٌَ ٍٕٓلهللا َ‬ ‫َػ ٍْ ُيؼَخ ِٔیَشَ ر ٍِْ أَرِی ُ‬
‫ٓظَ ْلظ ََِ ُم َػهَٗ‬‫ٓ ْزؼِیٍَ ِيهَشً ‪ِ َٔ ،‬ا ٌَ َْ ٌِ ِِ ْحن ًِهَشَ َ‬ ‫كَوَخل‪ ( :‬أ َ َال ِا ٌَ َي ٍْ هَ ْزهَ ُک ْى ِي ٍْ أ َ ْْ ِم ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫د ح ْكظ َََهُٕح َػهَٗ ػِ ُْظَی ٍِْ َٔ َ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ِی حن َـ ًَخ َػش) ‪...‬‬ ‫ْ‬
‫حكيَس ٌ كِی حن َـَُ ِش‪َ َْٔ ،‬‬ ‫خٍ‪ِ َٔ َٔ ،‬‬ ‫ٓ ْزؼٌَُٕ كِی حنَُ ِ‬ ‫خٌ َٔ َ‬ ‫ع َٔ َٓ ْزؼِیٍَ ‪ِ ،‬ػ ُْظ َ ِ‬ ‫ػ َ َال ٍ‬
‫ٍٔحِ أرٕىحٔى (‪ٔ )4۳۲۰‬حنلخکى (ٖ‪ٛ ٔ )44‬للّ ‪ ٔ ،‬كُّٔ حرٍكـَ كی "طوَیؾ حنک٘خف"‬
‫(‪ٛ ٔ )۶ٖ ٙ‬للّ حرٍطیًیش كی "يـًٕع حنلظخٖٔ" (ؽ ٖ ‪ ٔ )44۳ ٙ ،‬حن٘خ‪١‬زی كی "حالػظ‪ٜ‬خو"‬
‫(ؽ ٔ‪ ٔ )4ٖٓ ٙ ،‬حنؼَحهی كی "طوَیؾ حإلكیخء" (ؽ ٖ ‪)ٔ۲۲ ٙ ،‬‬
‫ُ‬
‫ٔ هي ٍٔى ػٍ ؿًخػش يٍ حن‪ٜ‬لخرش رطَم کؼیَس‪ٍٔٔ .‬ى رهلع‪َٔ ... ( :‬طَ ْلظ ََِ ُم أ َيظِی َػهَٗ ػ َ َال ٍ‬
‫ع‬
‫‪َ ٛ‬لخرِی)‬ ‫ػهَ ْی ِّ َٔأ َ ْ‬
‫ِی یَخ ٍٕٓلهللا ؟ هَخ َل ‪َ :‬يخ أَََخ َ‬ ‫حكيَس ً ‪ ،‬هَخنُٕح‪َ َٔ :‬ي ٍْ ْ َ‬ ‫خٍ اِ َال ِيهَشً َٔ ِ‬ ‫ٓزْؼِیٍَ ِيهَشً ُکهُّ ُٓ ْى كِی حنَُ ِ‬ ‫َٔ َ‬
‫ٍٔحِ حنظَيٌی (ؽٔ‪ٔ )ٕ۶4 ٙ ،‬كَُّٔ حرٍحنؼَری كی "أكکخو حنوَآٌ" (ؽٔ ‪)4ٖٕ ٙ ،‬‬
‫ٔحنؼَحهی كی "طوَیؾ حإلكیخء" (ؽٖ‪ٔ )ٕ۴4 ٙ ،‬حْلنزخَی كی"‪ٛ‬لیق حنظَيٌی"‪.‬‬
‫ٕ ـ يطهذ گُخرخىی ىٍ ًٗخٍِی َؤض حُ ىٍِٔی چٓخٍو يـهّی «يـًٕػّی كکًض»‬
‫يُظَِ٘ ىٍ يخِ ػٍٕ ٓخل ‪ ٖٖٔ۲‬هٍٕٗیيی ىٍ هى يُيٍؽ حٓض‪.‬‬
‫هٕى حكـخَخٌ ىٍ حیٍ يٍٕى رٔیخٍ ههىكَٓخی کَىِحَي‪:‬‬
‫"ؽبكع ًْهدمحم کِگلایی" ىٍ کظخد طخٍین يِحٍ َٗیق‪ ٖ۶ ٙ ،‬آٍٔىِ حٓض‪:‬‬
‫ٔیٍ ُيخٌ حُ هزــشً حالٓالو رهن آيي پيیي‬ ‫گَْٕی ؿخیذ ٗي حَيٍ هؼَ ىٍیخی َـق‬
‫کخیٍ كَُٔحٌ ًٗغ حَيٍ ٗخو رهن آيي پيى‬ ‫ٗخيیخٌ ٍح رؼي حُ حیٍ هيٍ ػهی پیيح ٕٗى‬
‫ىٍ يوـــخو الُو حالکـــــَحو رهن آيي پيیي‬ ‫ػخَت ههي رَیٍ یؼــــــُی يِحٍ ٗــخِ ىیٍ‬
‫حی ٓکُيٍ ریٍ کّ حَيٍ ؿخو رهن آيي پيیي‬ ‫ػیٍ آد َُيگی حُ کٕكّ يٗؿٔظُي ههن‬
‫ٓکّی ٗخُْ٘ٓی رــــــََخو رهن آيي پيیي‬ ‫ٍٔ كُخیی رِو ػَكخٌ حُ يِحٍ ٗخِ ؿٕی‬
‫* هْالًب ػجلالوبكه ثیلل ىٍرخٍِٖ يِحٍ ئُٕد رّك‪َ٠‬ص ػهی ىٍ رهن يٗگٕیي‪:‬‬
‫َٓیَ حهظيحٍ رهن ْى ٗخِ َـق ىحٍى‬ ‫حُ حهزخل ػَد ؿخكم يزخٗیي حی ػـى ُحىحٌ‬

‫* ُکنا هْالًب ػجلالوؽوي عبهی‪ٗ ،‬خػَ َخيت َْحص ىٍ يٍٕى يیگٕیي‪:‬‬

‫ىٍرهــــــن ریخ رزٍ چّ ریض حنَ٘ف حٓض‬ ‫گٕیُي کّ يَط‪٠‬ی ػهی ىٍ َـق حٓض‬
‫هٍٕٗیي یکی ٔ ٍَٕ حٔ َْ ‪َ١‬ف حٓض‬ ‫ؿخيی َّػيٌ گٕی َّرــــــیٍ حنـزهیٍ‬
‫ٖ ـ أرٕرکَرٍ كِو حنوٍِؿی حنًيَی‪ ،‬حيیَ ييیُّ ٔ حُ هخ‪ٟ‬یخٌ آٌ ىیخٍ رٕى‪ .‬حٔ ٍح رّکؼَص‬
‫ػزخىص ٔ طٓ ّـي ٓظٕىِحَي‪( .‬حنـَف ٔحنظؼيیم‪ ،‬ؽ ‪ ٖٖ۰ٙ ، ۲‬؛ طٌٓیذ حنکًخل‪ ،‬ؽ‪ ٔ۳۴ ، ۶ ،‬؛ ٓیَ‬
‫حػالو حنُزالء‪ ،‬ؽ ‪ ٖٖٔ ، ۳‬؛ طخٍین حالٓالو‪ ،‬ؽ ‪ٕٕٕ ٙ ، ۳‬‬
‫‪ 4‬ـ ‪ٛ‬لیق حنزوخٍی‪ ،‬ؽ ٔ‪( ٖ۶ ٙ ،‬رخد کیق یوز‪ ٞ‬حنؼهى) حنطزوخص حنکزَی‪ ،‬ؽ ‪ٙ ،۴‬‬
‫ٓ‪ 4۴‬؛ حىد حاليالء ٔحالٓظًالء‪ 44 ٙ ،‬؛ حٍٗخى حنٔخٍی‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ۶ ٙ ،‬؛ طئیٍ حنُّٔش حنَ٘یلش‪،‬‬
‫‪ٔ۶ ٙ‬؛ طوییيحنؼهى‪ٔٓ۳ ٙ ،‬‬
‫‪44۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يَِ حنل‪َ٠‬ی حُ يليػخٌ ٔ كویٓخٌ «كً‪ »ٚ‬حٓض کّ گٕیُي ْلظخى ريٍی ٍح ىٍ آٌ‬ ‫‪ ۳‬ـ کؼیَرٍ ّ‬
‫ىیخٍ يالهخص کَىِ حٓض‪( .‬طخٍین حنزوخٍی‪ ،‬ؽ ‪ ٕٓ۴ ٙ ، ۰‬؛ حنـَف ٔحنظؼيیم‪ ،‬ؽٕ ‪ ٔ۳۰ ٙ ،‬؛‬
‫حٓيحنـخرش‪ ،‬ؽ ‪ ٕٖٖ ٙ ، 4‬؛ ٓیَ حػالو حنُزالء‪ ،‬ؽ ‪4۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶‬ـ حنطزوخص حنکزَی‪ ،‬ؽ‪ 44۰ ٙ ، ۰ ،‬؛ ؿخيغ ریخٌ حنؼهى‪ ،‬ؽٔ ‪۰۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰‬ـ طٌٓیذ حنظٌٓیذ‪ ،‬ؽ ‪ 44۲ ٙ ،۲‬؛ حنَٓخنش حنًٔظطَكش‪4 ٙ ،‬‬
‫‪ ۴‬ـ طخٍین حنظَحع حنؼَری‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٕٕٔ ٙ‬؛ يوظ‪ َٜ‬طخٍین ىي٘ن‪ ،‬ؽ ٖٕ ‪َ ، ٕٖ4 ٙ ،‬یِ‬
‫حنَِْی ٔأػَِ كی حنُّٔش‪ ،‬كخٍع ٓهیًخٌ حن‪ّ٠‬خٍی‪ ٕ۲۳ ٙ ،‬رّرؼي»‪.‬‬ ‫رُگَیي رّ‪« :‬حاليخو ّ‬
‫‪ ۲‬ـ «گْللرَیِو» کّ ح‪ٛ‬خنظخ یٕٓىی رٕى رَّٗم يیخَّ ٓلَ کَى‪ .‬ييطی ىٍ ٗخو ٔ كهٔطیٍ‬
‫حهخيض گِیي ٔ ُرخٌ ػَری آيٕهض‪ٓ ،‬پْ رّهخَِْ ٍكض ٔ حٔنیٍ حٍٔپخیی ٗي کّ ىٍ ؿخيغ حالَُْ‬
‫رّطل‪ٜ‬یم ػهٕو پَىحهض‪ ،‬حُ ؿًهّ حٓخطیي حٔ «ٓیّي ؿًخلحنيّیٍ حكـخٌ» رٕى‪ .‬گٕنيطٔیَٓ آػخٍ ُیخىی‬
‫رَحی ُٗخهض حٓالو َگخٗض‪ .‬رٔیخٍی آٌْخ رُّرخٌ ػَری رَگَىحَیيِ ٗيِ حٓض‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ حٓض‪:‬‬
‫* حنؼویيس ٔحنَ٘یؼش كٗ حالٓالو‪،‬‬
‫* حنظخَْیٌٕ‪ ...‬يٌْزٓى ٔطخٍیوٓى‪،‬‬
‫* ىٍحٓخص حإلٓاليیش ـ يلخ‪َٟ‬حص ػٍ حإلٓالو‪،‬‬
‫* حطـخْخص طلٔیَ حنوَآٌ ػُي حنًٔهًیٍ‪،‬‬
‫* ىٍحٓخص دمحمیش‪.‬‬
‫«ػجلالؾلین الٌغّبه» يظَؿى آػخٍ گٕنيطٔیَٓ ىٍرخٍِٖ حٔ يٗگٕیي‪« :‬حٍطلم انٗ حنَ٘م حْلٔٓ‪٢‬‬
‫ٔأي‪ ٗ٠‬كی ٍٕٓیش ٔ ي‪ٍٕٓٗ َٜ‬حً ػيس‪ ،‬يٍ ٓزظًزَ ٖ‪ ٔ۴۰‬انٗ أرَیم ٖ‪ٔ ،ٔ۴۰‬کخٌ یؼي ٌِْ حنلظَس‬
‫يٍ أٓؼي أیخو كیخطّ‪ ،‬كیغ طؼهى حنؼَریش ػهٗ یي ٗیٕم ٍٕٓیش ٔ يُٓى حن٘ین ‪١‬خَْ حنـِحثَی‪ ،‬ػى ُحٍ‬
‫كهٔطیٍ‪ ٔ ،‬كی حنوخَْس کخٌ أٔل أٍٔٔری یيٍّ كی حْلَُْ ٔ طؼهى يٍ ٗیٕهّ ٔ کخٌ طهًیٌح ً نه٘ین‬
‫ؿًخلحنيّیٍ حْلكـخَی‪».‬‬
‫ٓٔ ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ‪« :‬حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ‪ٔٔ۳ ٙ ،‬‬
‫ٔٔ ـ حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص‪ ،‬حنًٕأ نق‪ :‬ػزي حنَكًٍ ػهی رٍ حنـُٕی أرٕحنلَؽ‪ ،‬حنُخَٗ‪ :‬دمحم ػزي‬
‫حنًلٍٔ ‪ٛ‬خكذ حنًکظزش حنٔهلیش رخنًيیُش حنًٍُٕس‪ ،‬حنطزؼش حْلٔنٗ‪ ٔ۲۶۶ ْ ٖٔ۴۶ ،‬و‪ ،‬ؽ ٔ ‪4۰ ٙ‬‬
‫ٕٔ ـ ػاليّ ٓیّي َٗفحنيّیٍ حنؼخيهٗ‪« :‬أرَْٕیَِ ٔ حكخىیغ ٓخهظّگٗ‪».‬‬
‫ٖٔ ـ ًْخٌ‪۴۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ‪« :‬حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ‪.‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ «حنًُخٍ» ‪۳4ٔ ٙ‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ‪« :‬حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ (پخٍٔهٗ ‪)ٖٔٓ ٙ‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ يهطٗ‪ ،‬حنظزیّ كٗ حنَى ػهٗ حالْٕحء ٔ حنزيع‪۲۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ‪« :‬حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ‬
‫ٕٓ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕٔ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪44۲‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫ٕٕ ـ َوم حُ يُٓخؽ حنُّٔ‪ ،‬طؤنیق حرٍطیًیّ‪ ،‬ؿهي ‪ ، ۳‬رخ طلوین ٍٗخى ٓخنى‪ٛ ،‬للّ ٓٓٔ «ٔهي‬
‫ػزض كی حن‪ٜ‬لیلیٍ يٍ كيیغ أری َْیَِ ٔأَْ رٍ يخنک أٌ حنُزی ‪ٛ‬م هللا ػهیّ ٔٓهى هخل‪« :‬ال‬
‫یِحل یهوٗ كی حنُخٍ ٔطوٕل‪ْ :‬م يٍ يِیي؟ كظٗ ی‪٠‬غ ٍد حنؼِس كیٓخ هييّ ٔكی ٍٔحیش كی‪٠‬غ هييّ‬
‫ػهیٓخ كظوٕل‪ :‬ه‪ ٢‬ه‪».٢‬‬
‫ٖٕ ـ ئهى رٍ كـخؽ‪ٛ ،‬لیق ئهى‪ ،‬ؽ ‪ ٕٕ۶ٕ ٚٛ ،4‬ـ ‪ ٕٕ۶4‬ـ هخَِْ‪ ،‬ىحٍحنليیغ‪ ،‬چخپ‬
‫حٔل‪ ْ( ٔ4ٕٔ ،‬م) ؛ أرَٕؼیى‪ ،‬حكًي رٍ ػزيهللا‪ ،‬يؼَكش حن‪ٜ‬لخرش‪ ،‬ؽ ٔ‪ ،ٖ۴۳ ٙ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ‬
‫حنکظذ حنؼهًیش‪ ،‬يٍُٕ٘حص دمحم ػهی ری‪ ،ٌٕ٠‬چخپ حٔل‪ ْ( ٔ4ٕٕ ،‬م) ؛ حرٍػٔخکَ‪ ،‬ػهٗ رٍ كٍٔ‪،‬‬
‫طخٍین ييیُش ىي٘ن‪ ،‬ؽ ٔٔ‪ ،۳ٕ ٙ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حنلکَ‪ ،‬چخپ حٔل‪ ْ( ٔ4ٔ۳ ،‬م) ؛ ًْزی‪ ،‬دمحم رٍ‬
‫حكًي‪ ،‬طخٍین حالٓالو‪ ،‬ؽ ٖ‪ ،۶ٔٔ ٙ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍ حنکظخد حنؼَری‪ ،‬چخپ ىٔو‪ٔ4ٓ۲ ،‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ دمحم ‪َ ّ١‬ـق‪« :‬حطوخٌ حنًوخل كٗ ػهى حنَؿخل» ‪ٖ۶۴ ٙ‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ "حرٍکؼیَ" ‪ :‬حنزيحیّ ٔ حنُٓخیش‪ ،‬ؽ ‪ٔ.۶ ٙ ،۴‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ ًْخٌ‪ٔٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ‪« :‬حنًٕ‪ٕٟ‬ػخص» ‪ٕ۳ٔ ٙ‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ ‪ٛ‬لیق روخٍٖ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٕٖ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ٕ۲‬ـ أرٕحٓلن ٗیَحُی‪١ :‬زوخص حنلوٓخء‪ ،‬ىحٍحنَحثي حنؼَری‪ ،‬ریَٔص ٓ‪ٖ۳ ٚٛ ،ٔ۲۰‬ـ ٓ‪۳‬‬
‫ٖٓ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٖٔ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕٖ ـ طخٍین یؼوٕری‪ ،‬ؽٕ‪ ٕٖٔٚٛ ،‬ـ ‪ ٕٔ4‬؛ حرٍػزيحنزَ‪ :‬حالٓظیؼخد كی يؼَكش حال‪ٛ‬لخد‪،‬‬
‫ؽ‪ ۶۲۶ٙ ،4‬؛ حنظخٍین حنکزیَ‪ ،‬ؽٖ‪ 44۶ٙ ،‬؛ حنُـٕو‪ ،‬ؽٔ‪ ٕ4ٖٙ ،‬؛ حنًؼخٍف‪ ٖ4ٔٙ ،‬؛‬
‫کظخد حنؼوخص‪ ،‬ؽٖ‪ ٕ۲ٔٙ ،‬؛ ‪١‬زوخص حنلوٓخ‪ ۳ٖٙ ،‬؛ طٌٓیذ حنظٌٓیذ‪ ،‬ؽٖ‪ ۴ٕٙ ،‬؛ ًْزی‪ٓ :‬یَ‬
‫حػالو حنُزالء‪ ،‬ؽ‪ 4۶ٓٙ ،4‬؛ أٓي حنـخرش كی يؼَكش حن‪ٜ‬لخرش‪ ،‬الرٍحْلػیَ‪.‬‬
‫ٖٖ ـ حرٍكِو حالَينٔی‪ :‬يوظ‪ َٜ‬كی ػهم حنليیغ‪.‬‬
‫‪ ٖ4‬ـ حرٍههئٌ‪ :‬يوييّ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕ۳۳ ٙ ،‬‬
‫ػزيحنزَ‪ :‬حالَظوخء كی ك‪٠‬خثم حالثًش حنؼالػش حنلوٓخء‪ :‬يخنک رٍ حَْ حال‪ٛ‬زلی حنًيَی ٔ‬
‫ّ‬ ‫‪ ٖ۳‬ـ حرٍ‬
‫دمحم رٍ حىٍیْ حن٘خكؼی حنًطهزی ٔ حریكُیلش حنُؼًخٌرٍ ػخرض حنکٕكی‪ ،‬ؽٔ‪ ،ٖٖٓٙ ،‬چخپ‪ ،‬كهذ‪.‬‬
‫* كٍٔ رٍ ػهی ‪ٛ‬یًَی‪ :‬حهزخٍ حریكُیلش ٔ ح‪ٛ‬لخرّ‪ ،‬ؽٔ‪ ۲۲ ٚٛ ،‬ـ ‪ ،ٔٓ4‬ریَٔص‬
‫‪ ٔ4ٓ۳‬؛ ‪ٔ۲۴۳‬ـ يٕكن رٍ حكًي حهطذ هٕحٍُو‪ ،‬يُخهذ حریكُیلش‪ ،‬ؽٔ‪ ،4۰ٔٙ ،‬ریَٔص ٔٓ‪ٔ4‬‬
‫؛ ٔ‪ٔ۲۴‬ـ حرٍَيیى‪ :‬حنلَٓٓض‪ ،‬ؽٔ‪ ٕ۳۶ ٚٛ ،‬ـ ‪ٕ۳۰‬‬
‫‪ ٖ۶‬ـ ‪ٛ‬لیق ئهى‪ ،‬ؽٕ‪۳ٕٓٙ ،‬‬
‫«حؿًخع» َٔزٗ حٓض‪ ٔ ،‬ىحٍحٖ ٔؿِٕ چُيگخَّٖ چٌٕ «حؿًخع يُوٕل» ‪« ،‬حؿًخع يل‪ٜ‬م» ٔ‬
‫«حؿًخع ئظلی‪ .»ٞ‬ىٍ طخٍین ْیچ حؿًخػٗ رّآٌ ‪ٍٕٛ‬ص کّ ط‪ٕٗ ٍٕٜ‬ى‪ٔ ،‬حهغ َ٘يِ ٔ َوٕحْي‬
‫ٓ ُّض چٌٕ هخ‪ ٟٗ‬أرٕرکَ رخهالَٗ ٔ هخ‪ ٟٗ‬ػزيحنـزخٍ ًْيحَٗ ٔ حيخو‬ ‫ٗي‪ .‬يظکهًخٌ رٍِگ حْم ُ‬
‫حنلَيیٍ ؿٕیُٗ حنَٓٔی‪ ...‬ىٍ يزلغ هالكض ط‪َٜ‬یق کَىَي کّ كظٗ ىٍ گِیُٖ هالكض حؿًخع‬
‫َٗ‪َ ١‬یٔض‪ ،‬رّىنیم آٌکّ هالكض أرٕرکَ رُخ رّحؿًخع َزٕى‪.‬‬
‫‪ ٖ۰‬ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ‪ :‬حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ ‪ٔ۳4 ٙ ،‬‬
‫ٓ‪4۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٖ۴‬ـ حكکخٍ ٔ ٍُٔگخٍ حيخو حػظى حُ َگخِ يلووخٌ‪ ،‬ؿؼلَ ٍَـزَ‪ ،‬طخؿیکٔظخٌ‪ ،‬ىُٔٗزّ‪۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ‪ :‬حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ‪ٔ۳۶ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ 4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕ‪ 4‬ـ «يَ٘ػش حنزلخٍ» کّ ريحٌ حٗخٍص ٍكض كیَلّٔ حٍُٗی َيحٍى‪ ،‬يٓى آٌ حٓض کّ حٔنیٍ‬
‫هيو ٔ آؿخُ يزخٍکی ىٍ ٍحِ ط‪ٜ‬لیق ٔ طُِیّ حكخىیغ ٗیؼی حٓض‪ٍْ ٔ .‬خیی حُ حٓخٍص ؿؼم ٔ کٌد‪.‬‬
‫ٖ‪ 4‬ـ َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي‪ :‬حنُّ‪ ،ٚ‬حنّٔهطش حنلویوش‪ٔ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ 44‬ـ ًْخٌ‪ٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۳‬ـ ًْخٌ‪ٕٓ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۶‬ـ ٕٗکخَی‪ ،‬حنوٕل حنًلیي كی حىنش حْلؿظٓخى ٔ حنظوهیي‪ٔٓ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۰‬ـ ؿٓض ي٘خْيِٖ ه‪ٕٜٛ‬یخص َْ ىٍِٔ ٔ طلهیم ٔ رٍَٓیْخی َظَحص‪ٍ ،‬ؿٕع کُیي رّ‬
‫طخٍین حنظَ٘یغ حالٓاليی‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕٖ4 ٙ ،‬رّرؼي؛‬
‫ٔ طخٍین حنلوّ حإلٓاليی‪ ٖ۳ ٙ ،‬رّرؼي‪.‬‬
‫‪ 4۴‬ـ دمحم ػهی رٍ ػهی طٓخَٕی‪ :‬ک٘خف ح‪ٛ‬طالكخص حنلٌُٕ‪ ،‬ؽٔ‪۶ٖٓٙ ،‬‬
‫‪ 4۲‬ـ َٗف ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ٖ۰ٕٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۳‬ـ حنوٕحػي ٔ حنلٕحثي هٔى ٔ‪ ،۰۳ٙ ،‬هٔى ٕ‪ٔ۴ٔ ،ٔٓ۰ٚٛ ،‬‬
‫ػزيّللا حنزوخٍی‪ ،‬ؽ‪ ،۰۲ٙ ،۲‬ریَٔص‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ٔ‪ ۳‬ـ دمحم رٍ یٕٓق کَيخَی‪َٗ :‬ف ‪ٛ‬لیق حری‬
‫ٕ‪ ۳‬ـ حنـَؿخَی‪ :‬طؼَیلخص‪ٖٔٔٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۳‬ـ كظق حنزخٍی‪ :‬ؽ ٖٔ‪4ٓ۲ٙ ،‬‬
‫كَػخيهی‪ٓٔ :‬خیم حن٘یؼّ‪ ٕٓٔٚٛ ،‬ـ ‪ٖٔ۳‬‬ ‫‪ ۳4‬ـ ّ‬
‫‪ ۳۳‬ـ ْـٕیَی‪ :‬ک٘قحنًلـٕد‪ 44۶ ،4ٓ۰ ،ٔ۳۳ ،ٕ۲ٚٛ ،‬؛‬
‫* ـ َـىحنيّیٍ ٍحُی‪ :‬يَ‪ٛ‬خى حنؼزخى يٍ حنًزيأ حنی حنًؼخى ‪ٔ۴۳ٙ‬‬
‫‪ ۳۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیش‪ ،‬ؽٕ‪ ،ٔ۴۶ٙ ،‬ؽ‪ ،ٕٖ4ٙ ،۶‬ؽ‪ ،ٕ۲4ٙ ،۴‬ؽٓٔ‪ٔ۳ٔٙ ،‬‬
‫‪ ۳۰‬ـ ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی‪ ،‬ؽ ٕ‪ ۲ٙ ،‬؛ ٗٓیي ػخَی‪ ،‬ؽ ٕ‪ ۰۳ٙ ،‬؛‬
‫‪ ۳۴‬ـ ٗٓیي حٔل‪ ،‬هٔى ٔ‪۰۳ٙ ،‬‬
‫* ـ طَٓحَی‪ :‬حنٌٍیؼّ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٔ4ٓٙ ،‬‬
‫* ـ يیَُحی هًی‪ :‬هٕحَیٍ حال‪ٕٛ‬ل‪.‬‬
‫‪ ۳۲‬ـ آهخرٍِگ طَٓحَی‪ :‬حنٌٍیؼّ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٖ۲۶ٚٛ ،‬ـ ‪ٖ۲۴‬‬
‫ٓ‪ ۶‬ـ ي٘کخس حالَٕحٍ‪4 ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪ ٖٓ ٚٛ ،‬ـ ٖٔ‬
‫ٕ‪ ۶‬ـ ػزيحنـلٍٕ ػزيحنلن رهٕٗی‪ :‬حالكخىیغ حنويٓیش كی ىحثَس حنـَف ٔ حنظؼيیم ٔ ي‪ٜ‬خىٍْخ ٔ‬
‫حىٔحٍ طئیُٓخ‪ ،‬ریَٔص ‪ٔ۲۲4/ٔ4ٔ4‬‬
‫ٖ‪ ۶‬ـ يـهٔی‪ :‬رلخٍ حالَٕحٍ‪،‬ؽٖ‪ٕ۳۳ٙ ،۲‬‬
‫كَػخيهی‪ :‬حنـٕحَْ حنُٔیش كی حالكخىیغ حنويٓیش‪ ،‬ؽٔ‪ ،ٕ4۰ٙ ،‬رـيحى‬ ‫‪ ۶4‬ـ دمحم رٍ كٍٔ ّ‬
‫‪ ۶۳‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٔ‪4۳‬‬ ‫كکًض ٗ٘ى‪ :‬حٓالو ‪ُٓ -‬ض‬

‫‪۰‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــ‬
‫ّؽی‬ ‫ذ‬ ‫و‬ ‫ـــ‬ ‫ی‬‫ؽو‬
‫ــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕ‪4۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫كه هلِْم ّؽی‬

‫كیــ‪ٍٔ ٞ‬فحنويّ حٍ رخُ ييى كَيخیي‬

‫ىیگَحٌ ْى رکُُي آٌچّ ئیلخ يٗکَى‬
‫«كخكع»‬
‫ٍٕٓالٌ ٰانٓی ٔ رّطزغ آٌْخ «حىیخٌ» ٔ‪ٟ‬غ حكکخو ٔ َٗیؼض ٔ يَ٘ٔػیض‬
‫حهيحيخص ٔ ط‪َٜ‬كخص هٕى ٍح رّؿَیخٌ «ٔكٗ» يينم يٗکَىَي؛ يُٓخٖ ييههیض حٍحىِ‬
‫ٔػالین ٗو‪َِٔ .ٜٗ‬ل ٔكی رّح‪ٟ‬خكّٖ حػظوخى رّػ‪ًٜ‬ض حَزیخء‪ ،‬آٌْخ ٍح ىٍ يوخو‬
‫حيیٍ ٔ ٔحٓطّٖ يطًجٍ ریٍ هيح ٔ ههن هَحٍ يٗىْي ٔ ٗؤٌ آٌْخ ٍح َِى يوخ‪١‬زخٌ‬
‫هیهٗ رخال يٗرَى‪ .‬حگَ يؼخىالطی چٌٕ ٔكی ٔ ػ‪ًٜ‬ض ىٍ يیخٌ َزخٗي‪ ،‬ىیگَ ىنیهی‬
‫ک ْى َٔ َيخ‬ ‫خكزُ ُ‬
‫‪ِ ٛ‬‬‫‪َ ٟ‬م َ‬ ‫َيحٍى کّ حَٔخٌ حُ حَٔخٌ پیَٔی ًَخیي‪َٔ « :‬حنَُـْ ِى ِاًَح ْ ََٕ ٰٖ‪َ ،‬يخ َ‬
‫ٗ ِيیيُ ْحنوُ َٕ ٰٖ‪ ٔ :۳ٖ ،‬ـ ‪»۳‬‬ ‫ػهَ ًَُّ َ‬
‫ی یُٕ َك ٰٗ‪َ ،‬‬ ‫ػ ٍِ ْحن َٓ َٕ ٰٖ‪ ،‬اِ ٌْ ُْ َٕ اِالّ َٔكْ ٌ‬‫ُط ُن َ‬
‫ؿ ََٕ ٰٖ‪َ َٔ ،‬يخ یَ ِ‬
‫= «هٔى رّٓظخٍِ‪ُْ ،‬گخيٗکّ يٗىٍه٘ي؛ ىٔٓض ٔ یخٍٔ ًٗخ <َزی> گًَحِ َ٘يِ‬
‫حٓض ٔ یخِٔ ًَٗگٕیي؛ حُ ٍٔی ْٕی ٔ ّْٕ ٓوٍ ًََُٗي؛ آٌچّ يٗگٕیي ًْخٌ‬
‫چیِی حٓض کّ رَ حٔ ٔكی ٗيِ حٓض؛ حٔ ٍح َیَٔی رَطَ آيُٕٕ ىحىِ حٓض‪».‬‬
‫هَآٌ يٗگٕیي ٔكی رَطًخو حَزیخء َخُل ٗيِ حٓض‪ ،‬كظی آٌْخ کّ ىحٍحی کظخد ٔ‬
‫َٗیؼض ئظوم َزٕىَي‪ ،‬كو‪ًَْ ٢‬حِ ٔ يالُو پیخيزَ ىٍٔحٌ هٕى رٕىَي ٔ طُٓخ کخٍی کّ‬
‫کَىَي طزؼیض ٔ كَيخٌرَىحٍی حُ پیخيزَ ػ‪ َٜ‬هٕى رٕىِ حٓض‪ .‬يخَُي کٔخَی کّ ىٍ‬
‫ک َکًخ أ َ ْٔ َك ْیُخ ِانٗ َُٕفٍ َٔ حنَُ ِزیِّیٍَ ِي ٍْ رَ ْؼ ِي ِِ َٔ‬
‫حیٍ آیّ حُ آٌْخ َخو يٗرَى‪ِ « :‬اََخ أ َ ْٔ َك ْیُخ ِانَ ْی َ‬
‫ٕد َٔ‬ ‫ْزخ‪ِ َٔ ١‬ػیٔٗ َٔ أ َیُّ َ‬ ‫ٕد َٔ ْحْلَٓ ِ‬ ‫أ َ ْٔ َك ْیُخ اِنٗ اِرَْح ِْی َى َٔ اِ ًْٓخ ِػی َم َٔ آِْلخمَ َٔ یَ ْؼوُ َ‬
‫ىحٔىَ َُ رٍُٕح ً‪... »ٔ۶ٖ :4 ،‬‬ ‫ٓهَ ْیًخٌَ َٔ آط َیُخ ُ‬ ‫ْ َْٔخ ٌٍَُٔ َٔ ُ‬ ‫یَُُٕ َ‬
‫‪4۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يؼهٕو حٓض کّ حرَحْیى ٔ حًٓخػیم ٔ حٓلن پيٍ ٔ پَٔ رٕىَي‪ًْ ،‬یٍ‪ٍٕ١‬حَي‬

‫حٓلخم ٔ یؼوٕد؛ ًْخٌ‪ٍٕ١‬ی کّْخٌٍٔ ٔ يٕٓی َیِ رَحىٍ ْٔظُي‪ ...‬چطٍٕ حٓض‬
‫کّ ىٍ یک ىٍِٔ رَحی طک طک حػ‪٠‬خی یک كخيیم رَّلٕ یکٔخٌ ٔكی َخُل يٕٗٗى‬
‫ٔ ًّْ ىٍػَ‪ْ ٝ‬ى رّپیخيزَی يٍُٗٓي‪ ،‬چُي پیـًزَ ْى ُيخٌ ىٍ یک هخَّ؟!‬
‫یؼُی ْى رَحی يٕٓی ٔكی آيي‪ْ ،‬ى رَحی رَحىٍْٕخٌٍٔ؟!‬
‫يًکٍ حٓض گلظّ ٕٗى ىٍ حیٍؿخ طَطیذ ریخَی ٔ ُيخَی ٔؿٕى ىحٍى ٔ َْكَىی‬
‫َخيزَىِ ؿخَ٘یٍ پیخيزَ يخهزم هٕى حٓض‪ .‬حیٍ پخٓن رّىٔ ىنیم َو‪ ٞ‬يٕٗٗى‪:‬‬
‫ٔ ـ ٌَْٔ هزم حُ يٕٓی يَىِ حٓض؛ ٕ ـ آیّی ًیم کّ يیكَيخیي‪َٔ « :‬اِ ًْ أ َ ْٔ َكیْضُ‬
‫ِانَٗ ْحن َل َٕ ِحٍ ِیّیٍَ أ َ ٌْ ِآيُُٕح ِری َٔ ِر ََ ُ‬
‫ٕٓ ِنی هَخنُٕح آ َيَُخ َٔح ْٗ َٓ ْي ِرؤ ََََُخ ُي ْٔ ِه ًٌَُٕ ‪»ٔٔٔ :۳ ،‬‬
‫= «رّكٕحٍیٌٕ ػیٔٗ ٔكی کَىو کّ رّيٍ ٔ رّپیخيزَو حیًخٌ آٍٔیي؛ آٌْخ ْى‬
‫پٌیَكظُي ٔ گلظُي حیًخٌ آٍٔىیى ٔ گٕحْی يٗکُیى کّ ئهى ْٔظیى‪».‬‬
‫حگَ رّكٕحٍیٌٕ ٔكی ٗيِ حٓض‪ ،‬پْ َْیک حُ ًْخٌ كٕحٍیٌٕ هٕىٗخٌ‬
‫پیخيزَحَي‪ ،‬چَح رخیي رّپیخيزَ ىیگَی حیًخٌ آٍَٔي؟‬

‫ىٍک كویوض ٔ طؼَیق ٔحهؼی حُ يوٕنّٖ ٔكی ىحٍحی حًْیض رْ كَحٔحٌ حٓض‪،‬‬
‫چٌٕ طًخو ٗئٌ َُيگی يئيُیٍ ئظيل رّآٌ يٗرخٗي‪ .‬رَحی ىٍک كویوی حیٍ يوٕنّ‪،‬‬
‫رخیي ٓئحالص ًیم پخٓن ٍٍٔٗ هٕى ٍح ریخري‪:‬‬
‫ٔ ـ ؿَْٕ «ٔكی» چیٔض؟ ٔ چگَّٕ هخرم طؼَیق حٓض؟‬
‫ٕ ـ کیلیض ىٍیخكض ٔكی چگَّٕ حٓض؟‬
‫ٖ ـ آیخ کخٍرَى کهًّٖ ٔكی طُٓخ يویي رّپیخو هيح رّحَزیخء حٓض‪ ،‬یخ يطهن حُ آٌ؟‬
‫‪ 4‬ـ حگَ ٔكی رّحَزیخء َخُل يٗٗيِ‪ ،‬كئى ٔ يٕحٍى آٌ چگَّٕ رٕىِ حٓض؟‬
‫‪ ۳‬ـ چّ طلخٔطی يیخٌ ٔكی َزٕی ٔ ٔكی رّكٕحٍیٌٕ (آیّی كٕم) ٔؿٕى ىحٍى؟‬
‫‪ ۶‬ـ حَزیخء حُ کـخ يٗكًٓیيَي آٌچّ رّحی٘خٌ ٍٓیيِ ٔكی حٓض‪َّ ،‬كکَ هٕىٗخٌ؟‬
‫‪ ۰‬ـ طًخیِ «ٔكی» رخ «يؼَكض ػوهی» ٔ ؿَهۀ ًُْی ٔ طلکَحص حَٔخَی چیٔض؟‬
‫‪ ۴‬ـ آیخ كویوشً «ٔكی» ٰانٓی ئظویًخ ً رَحَزیخء َخُل ٗيِ‪ ،‬یخ آٌْخ حُ ٍٔی‬
‫ي‪ٜ‬هلض ػًٕيی رّحیٍ کهًّ يظٕٓم ٗيِحَي ٔ رَحی حیٍکّ َظَحص ٔ حهيحيخص ٗخٌ‬
‫يوزٕنیض ػخيّ یخري‪ ،‬آٌٍح رّٔكی ٰانٓی ئظُي يٗکَىَي؟ طٕ‪ٟ‬یلخ ً رخیي گلض‪:‬‬
‫ًّْ يٗىحَیى کّ ىٍ ؿٕحيغ حُْىپخٗیيِ طخ چّ كي ك‪٠‬خی رٗحػظًخىی ٔ ٕٓءظٍ‬
‫كخکى حٓض‪ ،‬چُيحٌکّ ْیچکْ ٗو‪ٜ‬یض ٔ ٓوٍ ىیگَی ٍح هزٕل َيحٍى ٔ رخٍٔ‬
‫‪4۳۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ًَٗکُي؛ ًّْ یکيیگَ ٍح ىًٍٗ يٗپُيحٍَي؛ َیِ حیٍ ٍح ْى يٗىحَیى کّ پیخيزَحٌ ػًٕيخ ً‬
‫ىٍ ؿٕحيؼی حُْىگٔیوظّ ٔ گَكظخٍ ؿُگْخی ىحههی يزؼٕع ٗيِحَي؛ پْ رَحی حیٍکّ‬
‫رظٕحَُي رٗ‪َ١‬كی ٔ هیَهٕحْی هٕى ٍح ػخرض کُُي ٔ ٓوٍ هٕى ٍح رّيوزٕنیض ػًٕيی‬
‫ٍٓخَُي‪ ،‬حىػخ کَىِحَي کّ حُ ؿخَذ هيح ٓوٍ يٗگٕیُي‪ ...‬حیٍْخ ٍْٕٔخی ُٗخهظّ‬
‫ٗيِی َْ ٓیخٓظگَ حٓض‪ .‬ي‪٠‬خكخ ً رَحیٍکّ يوخ‪١‬ذ حَزیخء ػٕحو يَىو حٓض کّ هيٍص‬
‫ىٍک يؼخَی ىهین ٍح َيحٍَي‪ ،‬پْ رخیي رخ ُرخٌ کٕىکی رخ حی٘خٌ ٓوٍ گلض‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ حُ آٌؿخ کّ يخ ػیُک ٍَگی رّچ٘ى ىحٍیى‪ًّْ ،‬چیِ ٍح رَ پخیّی ػویيِ ٔ‬
‫حیًخٌ ٗو‪ٜ‬ی‪ ،‬یخ طوهیيی‪ ،‬یخ حنوخثی رٍَّگ يو‪ ٕٜٙ‬يٗریُیى؛ چّ ط‪ً٠‬یُی ٔؿٕى‬
‫ىحٍى کّ حػظوخى ٔ حیًخٌ يخ يطخرن رخ ٔحهغ رخٗي؟ حگَ حیٍ ػیُک ٍَگی ٍح حُ چ٘ى‬
‫هٕى رَىحٍیى‪ ،‬حٔ‪ٟ‬خع ٍح چگَّٕ هٕحْیى ىیي؟ آیخ ىَیخی ىٌٍٔ يخ حُ رین ٔ رٍ ٔیَحٌ‬
‫َوٕحْي ٗي؟ ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص يوٕنّی ٔكی ٍح چٔخٌ طؼَیق هٕحْیى کَى؟‬
‫ٓٔ ـ حيکخٌ ىحٍى حَزیخء هٕى ييػت ىٍیخكض «ٔكی حُ ؿخَذ هيح» َ٘يِ رخُٗي؛‬
‫حیٍ يظؤنّٓخٌ‪ ،‬يظکهًّخٌ ٔ پیَٔحٌ آٌْخ رٕىَي کّ [كٔذ حٓطٍِٕٓخُی] رؼي حُ كیخص‬
‫حی٘خٌ يؼظوي رّٔكیخَیض طؼخنیى آٌْخ ٗيِ رخُٗي‪ .‬حیٍ ريگًخَی حُ آٌؿخ يٗآیي کّ‬
‫گٌحٍٗخص رَ٘ی ح‪ٛ‬الً هخرم حػظًخى َیٔض‪ .‬ىٍ ىَیخ ْیچ كَى رَ٘ی یخكض ًَٕٗٗى کّ‬
‫طًخیالص ٔ طًُّیخص ٔ ًُْیخص ٔ ػٕح‪١‬ق هٕى ٍح ىٍ گٌحٍٕ ٔهخیغ ىهخنض َيْي‪ .‬ػالِٔ‬
‫رَحیٍکّ ُحٔیّی ىیي ٔ ‪ٛ‬لض ٔ ؿخيؼیض ىٍک حٔ َیِ ٗيیيح ً يلم طؤ ّيم ٔ طَىیي‬
‫حٓض‪ .‬طخ ؿخی کّ هخرم ىٍک حٓض‪ ،‬طخٍین رَ٘ آکُيِ حُ حكٔخَّ‪ ،‬ىٍٔؽ ٔ ىؿم ٔ كَیذ‬
‫ٔ طوهذ ٔ ؿؼم ٔ طِٔیَ ٔ طلَیق ٔ هَحكخص ٔ كذ ٔ رـ‪ْٞ‬خ ٔ حػًخل َظَْخ ٔ‬
‫حٓطٍِٕٓخُیْخ ٔ هٕىهٕحْیْخ ٕٔٓىؿٕییْخ حٓض‪ .‬رّگَّٕی کّ ََٓن َْٔحهؼّی‬
‫حَٔخَی ٍح َْچّ ریٖطَ رک٘یى رّيٕحٍى ریٖطَ ٔ كیَصآٍٔ حُ حیٍ حيٍٕ يٍٗٓیى‪.‬‬
‫کظخد رِؤَیيی ِٓ ْى ػ ُ َى یوُٕنٌَُٕ ٌْح‬
‫َ‬ ‫هٕى هَآٌ ًْیٍ ٍح يیگٕیي‪« :‬كَ َٕی ٌم ِنهٌَیٍَ یکظُزٌَُٕ ْحن‬
‫هیال َ‪ ۰۴ :ٕ ،‬ـ ‪ = »۰۲‬پْ ٔحی رَ کٔخَی کّ کظخدْخی‬ ‫ّللاِ ِنی ْ٘ظ ََُٔح رِ ِّ ػ َ ًَُخ ً هَ ً‬
‫ِي ٍْ ِػ ُْ ِي َ‬
‫رخ ىٓظخٌ هٕى َٕٗظّ يیکُُي‪ٓ ،‬پْ يیگٕیُي حیٍ کظخد حُ ؿخَذ هيح آييِ حٓض! آٌْخ‬
‫حیٍکخٍ ٍح يیکُُي طخ رّيخل ٔ يُخل ىَیخ ٍُٓي‪ ،‬پْ ٔحی رَآٌْخ‪.‬‬

‫هٌْؤ کلوَی ّؽی‬

‫کخٍرَى ٔحژِی ٔكی يٍكیغ «حٗخٍِ یخ پیخو َٓیغ» ىٍٗؼَ ػَد ؿخْهی آييِ‪:‬‬
‫ٔ ٗيْخ رخنَحٓیخص حنؼزض(ٔ)‬ ‫كخٔكض حنیُخ ٔ حالَخيم ٍٓهٓخ‬
‫‪4۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= رَ يخ پیخو كَٓظخى ىٍكخنیکّ َٓحَگ٘ظخَٖ پیخو ٍٓخٌ حٔ رٕىَي»‬

‫نويٍ کخٌ ٔكخِ حنٕحكی‬ ‫كظی َلخْى ؿيَخ ٔ حنُخكی‬
‫ىٍ ىیٕحٌ «كکى رٍ ػـخؽ» آييِ حٓض‪:‬‬
‫ههوخ کًخ ‪ ًٍٟ‬حنٕكی ٓال يٓخ‬ ‫كًيحكغ حنَیخٌ ػَی ًٍٓٓخ‬
‫ثبىُن‪:‬‬
‫ىهخین كکَٖ كٗ ريیغ ‪ٛ‬لخصْخ‬ ‫َظــــــَص حنیٓخ َظــَس كظلیَّص‬
‫كخػَ ًحنک حنٕكـــٗ كٗ ٔؿُخطٓخ‬ ‫كخٔكٗ حنیٓخ حنطَف حَّٗ حكذْخ‬
‫= َگخِ کَىو رّٕٖٓ حٔ‪ ،‬چّ َگخْٗ!‬
‫پْ يزٕٓص ٗيو حُ ُیزخیْٗخٖ حٔ!‬
‫پْ حٗخٍِ کَىو رّٕٖٓ حٔ‪،‬‬
‫حٗخٍِٖ َٓیغ‪ ،‬کّ ىٔٓظٖ ىحٍو!‬
‫حیٍ حٗخٍِٖ يٍ رَ ٍكظخٍ حٔ حػَ گٌحٗض!‬
‫«ٔكٗ» ىٍ نـخص کٍٓ ػَرٗ ٔ آٍحيٗ رّيؼُٗ ػـهّ ٔ ٗظخد حٓض ٔ ىٍ كز٘ٗ‬
‫رّيؼُٗ ٗظخكظٍ ٔ ىٍٔ ُىٌ‪ )ٕ(.‬هَآٌ آٌ ٍح ٔحٍى حىریخص ىیُی کَى ٔ حُ آٌ يلٕٓيی‬
‫ٓخهض کّ «پیخو َٓیغ ٰانٓی ٔ رخنٕحٓطّ ٍح حنوخء کُي‪ ».‬کهًّی «ٔكی» ىٍ يظٌٕ ىیُت‬
‫يخ هزم هَآٌ يخَُي طٍٕحص ٔ حَـیم َیخييِ حٓض‪ .‬رخ حیٍکّ طٍٕحص حُ گلض ٔگْٕخی‬
‫‪ٕ١‬الَی ٔ ؿيلآيیِ يیخٌ هيح ٔ يٕٓی ُیخى گٌحٍٕ کَىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ػُٕحٌ ٔكی رَ‬
‫حیٍ گلض ٔگْٕخ َگٌحٍىِ حٓض‪ ًٍٟ .‬حیٍکّ حیٍ گلض ٔگْٕخ ئظویى حٓض ٔ پخی‬
‫كَٗظّی ٔحٓطّ ْى ىٍ ریٍ َیٔض‪ .‬ىٍ حَـیم ْى ػیٔی ييػی ىٍیخكض ٔكی َیٔض‪.‬‬
‫حیٍ هَآٌ رٕى کّ رؼيْخ آيي ٔ ػُٕحٌ ٔكی ٍح رَ ًْخٌْخ َیِ ح‪١‬الم ًَٕى‪.‬‬
‫رخ ػُخیض رّطؼزیَحص هَآٌ ىٍ يٍٕى ٔكی‪ ،‬ىٍ رئ َظَ گًخٌ يٍٗٔى ٔكی َٕع‬
‫حػالٖ يکخٗلّ ٔ رَم ًُْت رخٗي کّ حُ يَکِ ٍٔف کم ْٔظٗ‪ ،‬رالٔحٓطّ‪ ،‬یخ رخ‬
‫ٔحٓطّٖ َْچُي حَيک ٔٓخىِ‪ ،‬يخَُي یک حطلخم ؿِثٗ‪ ،‬رًٍَْ حَٔخٌ پخک ٔ كویوضؿٕ‬
‫ػخٍ‪ ٝ‬يٕٗٗى‪ .‬حُ ٍْگٌٍ ًْیٍ گ٘خیٖ ٔ ؿَهّٖ ٔكی حٓض کّ آكخم َٕیٍ ىٍ‬
‫حػًخم ٍٔف ٔ كکَ ٗو‪" ٚ‬يٕكٗ نّ" گٕ٘ىِ يٕٗٗى کّ رّآٌ ٔٓیهّ يٗطٕحَي كوخین‬
‫حيٍٕ ٍح رخ ىیي ٍٍٔٗ ٔ هطخَخپٌیَ‪ ،‬يٍٕى حٍُیخرٗ هَحٍ ىحىِ‪ ،‬رَ يٕحَغ ٔ ي٘کالص‬
‫ؿهزّ ًَخیي ٔ هٕى ٔ پیَٔحٌ هٕیٖ ٍح حُ گٌٍگخِْخٖ هطیَ ٔ ىٕٗحٍ ػزٍٕ ىْي ٔ رخ‬
‫ک ٍُٔ ًكخ ِ ّي ٍْ‬ ‫ٓاليض ٔ يٕكویض رَّٓ يُِل يو‪ٕٜ‬ى رَٓخَي‪َ َٔ « :‬ک ٌَٰ ِن َ‬
‫ک أ َ ْٔ َك ْیَُخ اِنَ ْی َ‬
‫أ َ ْي َََِخ ۚ‪ »۳ٕ :4ٕ ،‬حیٍ ئخٖٔ حٓض رخ كيحکؼَ رَِٓيُيٖ حُ َیَٖٔ يؼُٕٖ كیخص کّ‬
‫‪4۳۰‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫يُل‪َٜ‬ح ً ٗخيم حٍٔحف رٍِگ ٔ يطَٓ‪ ،‬آٌْى رؼي حُ گٌحٍ حُ حيظلخَخص ٔ رهیخص‬
‫‪١‬خهضكَٓخ‪ ،‬رخ َٗحی‪ ٢‬يَحهزّٖ ىحیًٗ ٔ ٓوضکٕٗٗ ٔ ىهض َظَ ٔ ىهض ػًم‬
‫يٕٗٗى‪ .‬يـًٕع حیٍ ػٕحيم يُظؾ رّطوٕیض ًّْؿخَزّٖ هٕحٖ آىيٗ‪ ،‬يٍؿًهّ هٕحٖ‬
‫ؿَهّٖ ٔكی‬‫كٔیّّ ٔ ييٍکّ يٗگَىى‪ .‬چُخٌکّ ًّْٖ آٌ هٕحء ىٍ پٌیَٕ ٔ پَىحُٕ ّ‬
‫َو٘ٗ ًْآُْگ رّػٓيِ ىحٍَي‪.‬‬

‫ّؽٔ كه لـذ‬
‫نـضپژْٔخٌ ٔ طلٔیََگخٍحٌ ىٍ يؼُخٖ ٔكٗ ٔؿِٕ يظلخٔطٗ ٍح رخُ ؿٔظّحَي‪:‬‬
‫ی‪ٕٓ ،‬حءأ کخٌ رخیًخثش أٔ‬ ‫ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَٗ گلظّ‪« :‬حنٕكی كیحنهـش‪ :‬اػالو َٓیغ هل ّ‬
‫َٓ‪ ٔ ،‬کم يخ حنویظّ انٗ ؿیَک كی َٓػش هخ‪١‬لش كظٗ كًّٓ كٕٓ‬ ‫ًْٔش أٔ کظخرش كی ّ‬
‫ٔكی‪« = ».‬ح‪ٛ‬م "ٔكٗ" ىٍ نـض رّيؼُی حٗخٍِٖ َٓیغ ٔ هلی حٓض‪ ،‬حػى حُ‬
‫َٓی؛ ٔ ََْٕع كًٓخَیيَی حُ َخكیّٖ طٕ ؿیَ‬ ‫حیٍکّ رخ حیًخء ٔ كخنض رخٗي‪ ،‬یخ کظخرض ّ‬
‫هٕىص ٍح کّ ىٍ َٓخیض هلخء ٔ َٓػظی حُ ُيخٌ كخ‪ٛ‬م ٕٗى‪ ،‬آٌ "ٔكی" حٓض‪».‬‬
‫ٔكٗ" گلظّ يٕٗٗى‪،‬‬ ‫ً‬ ‫رّهخ‪ َ١‬ىٍ رَىحٗظٍ يؼُٗ َٓػض‪ ،‬رّکخٍ َٓیغ ْى "حيَح ً‬
‫َیِ رّٓوُٗ کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٍيِ حىحء ٕٗى‪ .‬گخْٗ رّآٔحُ يـَى حُ طَکیذ (هخنٗ حُ‬
‫كَٔف ٔ حنلخظ) ٔ گخْٗ رّحٗخٍِ رخ رؼ‪ ٗ٠‬حػ‪٠‬خء (يخَُي ىٓض ٔ چ٘ى) ٔ گخِ‬
‫رّکظخرض ٔ ٕٔٓحّ ْى "ٔكٗ" گلظّ ٗيِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ رّکالو هيح کّ رّحَزیخء ٔ‬
‫حٔنیخء حنوخء يٕٗٗى "ٔكٗ" يٗگٕیُي‪ ».‬ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ رخ حٓظُخى رّٓوٍ ٍحؿذ‬
‫ٔكی ٍح ٓوٍ گلظٍ َٓخَٗ يؼُخ کَىِ‪" )ٖ(.‬حرٍكخٍّ" ٔ "ؿَْٕٖ" َیِ ريیٍ يؼُٗ‬
‫ٗ‬
‫ط‪َٜ‬یق کَىِحَي‪" .‬حرٍيُظٍٕ" يَٕٗیٔي‪ٔ« :‬كٗ رّيؼُٗ َٕٗظٍ حٓض کّ آٌ ُٔ ِك َ‬
‫رخٗي‪ٓ ».‬پْ ح‪ٟ‬خكّ يٗکُي رّيؼُٗ حٗخٍِ ٔ حنٓخو ٔ کالو يولٗ َیِ آييِ حٓض‪)4(.‬‬

‫ّؽٔ كه إطالػ‬
‫يلٕٓو ح‪ٛ‬طالكٗ ٔكی ػزخٍص حٓض حُ حٍٓخل پیخو حُ ؿخَذ هيح رَحٖ حَزیخء ٔ‬
‫ٓم حٔنٕححنؼِو‪ ،‬رّٔٓیهّٖ پیک يو‪ .ٕٜٙ‬حكٌِٔ رَ کهًّٖ ٔكی کّ ىٍ هَآٌ‬ ‫ٍُ ُ‬
‫کَیى ‪ ۰۴‬يَطزّ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ ،‬حنلخظ ٔ ػزخٍحطٗ ىٍ حیٍ کظخد آييِ کّ حٗخٍِ‬
‫رّيلٕٓو ٔكی ىحٍى ٔ ػزخٍس ٌ حهَحٖ ٔكی يٗرخٗي‪ :‬يخَُي "گلظخٍ ػویم" ‪" ،‬هٕل ػخرض"‬
‫‪" ،‬حكٍٔ حنليیغ" ‪" ،‬هٕل يؼَٔف" ‪" ،‬هٕل كٍٔ" ٔ يخَُي حیٍْخ ‪ ...‬يُخرغ ٍٔحیٗ حُ‬
‫هٕل ك‪َ٠‬ص ػهٗ َوم يٗکُُي کّ كَيٕىِ رخٗي‪« :‬هٕحد پیخيزَحٌ َیِ ٔكی حٓض‪)۳(.‬‬
‫‪4۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رًّْیٍ ًَ‪ ،٢‬كکیى ٓزِٔحٍٖ رّ‪ ٍٕ١‬يَ٘ٔف ریخٌ ىحٗظّ حٓض‪« :‬آٌچّ ٍح َلْ‬
‫ىٍكخنض هٕحد‪ ،‬یخ ریيحٍٖ ي٘خْيِ يٗکُي‪ ،‬یخ يؼُٗ حٓض‪ ،‬یخ ‪ٍٕٛ‬ص؛ ىٍ َْ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫یخ هِٕٖ يظویّهّ ىٍ آٌ ط‪َٜ‬ف کَىِ‪ ،‬یخ ط‪َٜ‬ف َکَىِ حٓض؛ پْ حگَ آٌچّ ٍح َلْ‬
‫ٍٓیيِ (حػى حُ يؼخَٗ ٔ ‪ ٔ )ٍٕٛ‬ىٍ آٌْخ يظویّهّٖ يطیؼّ ط‪َٜ‬ف َکَىِ ٔ ‪ٍٕٛ‬‬
‫كْ ي٘ظَک حىٍحک کَىِ ٔ هیخل ٍح كلع کَىِ‪ ،‬پْ آٌ ٔكی ‪َٛ‬یق ٔ "حنٓخو"‬ ‫ٍح ّ‬
‫‪ٛ‬لیق حٓض کّ كخؿض رّطؤٔیم َيحٍى‪ )۶(».‬رًّْیٍ ٓیخم‪ ،‬ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ َیِ‬
‫حٌ حنٕحٍى ػهیٓى يٍ ؿخَذ حنلن‬ ‫حٌ حالَزیخء ْى حالٔنیخءحنکخيهٌٕ رخنلطَس ٔ ّ‬ ‫يٗگٕیي‪ّ « :‬‬
‫حيٍٕ ؿِثیّ ٍش ٍَٕیّ ٍش ٔ‬
‫ٍ‬ ‫حيٍٕ کهیّشٌ ٍَٕیّشٌ ٔ‬
‫ٌ‬ ‫حهٔخو ػالػشٍ‪:‬‬
‫ٍ‬ ‫حالٔل طؼخنٗ َٕيخ ً ٔ یوظشً ػهٗ‬
‫ّ‬
‫حيٍٕ ؿِثیّ ٍش يلٕٔٓ ٍش ‪ = )۰(»...‬حَزیخء ًْخٌ حٔنیخٖ ْٔظُي کّ كطَس ً کخيم يٗرخُٗي؛‬ ‫ٍ‬
‫آٌچّ رّآٌْخ ىٍ هٕحد یخ ریيحٍٖ حُ ٕٖٓ كنطؼخنٗ ٔحٍى يٕٗٗى‪ ّٓ ،‬روٖ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حيٍٕ کهٗ ٍَٕحَٗ ٔ يـَى کّ رخ ک٘ق يؼُٕٖ ىٍیخكض يٗکُُي‪.‬‬
‫ٕ ـ حيٍٕ ؿِثٗ ٍَٕحَٗ ٔ يـَى کّ رخ ک٘ق ‪ ٍٖٕٛ‬حىٍحک يًَٗخیُي‪.‬‬
‫ٖ ـ حيٍٕ ؿِثٗ يلّٕٔ ٔ يخىٖ کّ حُ ‪َ١‬ین كٕحّ ظخَْٖ حكٔخّ يٗکُُي‪.‬‬

‫ٍوػذ اًزوبل‬
‫حُ َگَگخِ حرٍػَرٗ ٔكی كٓى َٓیغ ٔ ْىُيخٌ حٓض‪« :‬حًح کخٌ حنلن ْٕحنًکهّى‬
‫َِٓ رخٍطلخع حنٕٓخی‪ ٢‬کخٌ حنلٓى یٔظ‪ٜ‬لذ کاليّ كیکٌٕ ػیٍحنکالو يُّ‬ ‫ػزيِ كٗ ّ‬
‫ػیٍحنلٓى يُک‪ ،‬ال یظؤ ّهَ؛ كخٌ طؤ ّهَ كهیْ ْٕ کالو ّ‬
‫ّللا‪)۴(».‬‬
‫= َْگخِ كن رخ ػزيٕ ىٍ هلخء ٔ رئٌ ٔحٓطّ ٓوٍ گٕیي‪ ،‬كٓى ػزي رخیي آَخ ً رخ‬
‫کالو كن ي‪ٜ‬خكزض ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬چُخٌکّ رئٌ ْیچَٕع طؤهیَ ٔ كخ‪ٛ‬هّٖ ُيخَٗ‬
‫يُظٍٕ يٕال ٍح ىٍک کُي‪ .‬حگَ طؤهیَٖ ىٍ كٓى پیٖ آيي‪ ،‬آٌ ٔكٗ َیٔض‪ ،‬كکَ هٕى‬
‫ٗو‪ ٚ‬حٓض‪ .‬طٕ‪ٟ‬یق حیٍکّ َْآٌچّ رَ پیخيزَ حنوخء گَىى‪ ،‬رخیي يؼُٗ رخنظًخو‪ ،‬رئٌ‬
‫ٔهلّ ٔحَيیّ٘ ٔ طؤ ّيم ىٍک ٕٗى‪ ،‬حنوخء آٌ ًْخٌ ٔ كٓى ٔىٍک پیخيزَ ًْخٌ‪ .‬رخیي َْىٔ‬
‫ػیٍ یکىیگَ رخُٗي‪ .‬چٌٕ یک كویوض ْٔظُي‪َْ .‬چُي حیٍ كویوض رّنلخظ َٔزظٖ رخ‬
‫كخػم ٔ كنطؼخنٗ ػُٕحٌ کالو ٰانٓی رّهٕى يٗگیَى‪ ٔ ،‬رّنلخظ َٔزض آٌ رّهخثم ٔ َلْ‬
‫َزٕٖ َخيٖ كٓى ٔ حىٍحک ٔ يخَُي آٌ حٓض؛ يغ ًحنک ْیچَٕع حكظَحهٗ ریٍ کالو ٰانٓی‬
‫ٔ كٓى َزٕٖ َزخیي ریخكظي‪ .‬حگَ ریٍ کالو ٰانٓی ٔ كٓى ٔ حىٍحک َزٕٖ ؿيحیٗ حكظخى ٔ پخٖ‬
‫حَيیّ٘ ٔ كکَ (کّ حيَ ُيخَٗ حٓض) ىٍ يیخٌ آيي‪ ٔ ،‬كٓى حُ کالو ػوذ رًخَي ٔ پْ حُ‬
‫آٌ رخٗي‪ ،‬ىیگَ آٌکالو‪ ،‬کالو ٰانٓی ٔ ٔكی َیٔض‪ ،‬رهکّ کالو رَٖ٘ يٗرخٗي‪.‬‬
‫‪4۳۲‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫اًْاع ّؽٔ‬
‫حُ يـًٕع ‪ ۰۴‬يٍٕى کهًّٖ ٔكی کّ ىٍ هَآٌ يـیي آييِ حٓض‪ ،‬چّ رّنلخظ‬
‫يٍٕى ٔ چّ حُ َظَ يلٕٓو رّىٔحُىِ ىٓظّ طؤیىپٌیَ حٓض‪ .‬حیٍ َ٘خٌگَ ىٍؿخص‬
‫ؿَهّٖ ٔكی رخ طٕؿّ رّهخرهیض ٔ حٓظؼيحى پٌیََيِٖ "ٔكٗ" ىٍ‬ ‫كيحههٗ ٔ كيحکؼَٖ ّ‬
‫هخنذ ٔ کیلیخص يظلخٔص‪ ،‬حػى حُ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق يٗرخٗي‪ .‬یؼُٗ کّ ٔكی چُخٌ يؼَكض‬
‫كطَٖ حٓض کّ رخ ظَكیض ٔؿٕىٖ يظؼهن هخرم حَطزخم حٓض‪ .‬يخَُي آد کّ ىٍ‬
‫َْظَكٗ رًّْخٌ حَيحُِ ؿخ يٗگیَى ٔ رًّْخٌ ٗکم ىٍ يٗآیي‪:‬‬
‫هَآٌ ىٍ یک يٍٕى حُ حنوخء‬ ‫الق ـ هكزبه ؿویيٓ‪:‬‬
‫ٔكی رَُّزٍٕػٔم‪ ،‬يزُٗ رَ حٓکخٌ ىٍ کِْٕخ ٔ ىٍهظخٌ ٔ ؿخْخی حًٍ ٔ يَطلغ هزَ‬
‫ک اِ َنٗ حنَُلْ ِم أ َ ٌِ حط َ ِو ٌِی ِيٍَ ْحن ِـزخ ِل رُیُٕطخ ً َٔ ِيٍَ حن َ‬
‫٘ َـ َِ َٔ ِي ًَخ‬ ‫يٗىْي‪ َٔ « :‬أ َ ْٔكٗ ٍَرُّ َ‬
‫ٌَٕٗ ‪ »۶۴ :ٔ۶ ،‬یؼُٗ کّ َلِٕٖ هخَّٓخُٖ ٔ َُيگٗ يُظى ٔ ٓخُيخٌ یخكظّٖ‬ ‫یَ ْؼ َِ ُ‬
‫َُزٍٕػٔم َظیـّٖ پیَٖٔ حُ هِٕٖ ىٍحکّٖ ٔكی هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ‬
‫َُزٍٕ ػٔم رّؿٓض ٓخُيخٌ يُظى هٕیٖ رّكیغ يظَٓ كَ٘حص ٔ كیٕحَخص يٍٕى‬
‫ػُخیض هَحٍ گَكظّ‪ ،‬ىٍ ح‪ٛ‬م ٍكظخٍ ٔ ٓخُيخٌ ًّْٖ كَ٘حص ٔ كیٕحَخص يُظٍٕ‬
‫حٓض‪١ .‬زن هخٌَٕ طُخُع روخء‪ ،‬كَ٘حص هٕٖطَیٍ يٕؿٕىحص ٍٖٔ ُيیٍ ُٗخهظّ‬
‫ٗيِحَي چٌٕ طٕحَٔظّحَي رَ طـییَحص َخرٕىکُُيِ كخین آیُي‪ ٔ .‬چٓخٍ ‪ٛ‬ي يیهیٌٕ ٓخل‬
‫ٍٖٔ کَِٖ ُيیٍ كکٕيض کُُي؛ حیٍ َزٕىِ حٓض‪ ،‬يگَ ىٍ پَطٕ َظى ٔ ٓخُيخٌىْٗ‬
‫ىهین کّ هَآٌ يـیي آٌٍح رَگَكظّ حُ هِٕٖ ٔكیخَٗ ههىىحى يٗکُي‪.‬‬

‫‪١‬زن حظٓخٍحص ُیٔضُٗخٓخٌ‪ ،‬طخ کٌُٕ كئى ‪ ٪۲۳‬ؿخٍَٕحٌ رّحػَ طـییَحص‬

‫ؿٕی ٔيلیطی َخرٕى ٗيِحَي‪ ،‬كو‪ ٢‬كَ٘حطی چٌٕ يٍٕیخَّْخ‪ ،‬يٍٕچّْخ ٔ َُزٍٕػٔم‬
‫طٕحَٔظّحَي حُ رَکض ٓخُيخٌ يُظى هٕى َُيِ رًخَُي‪ .‬رّحیٍ يٗگٕثیى «ٔكٗ كيحههٗ»‬
‫یخ «ٍكظخٍ ؿَیِٖ» ؿٓض كلع روخء‪ ،‬کّ ًّْٖ يٕؿٕىحص َُيِ حػى حُ كیٕحٌ ٔ َزخص‬
‫يظُخٓذ رخ َیخُْخٖ كیخطٗ ٔ رَ حٓخّ هٕحٖ َٓخَٗ ٔ حٓظؼيحى ٔؿٕىٖ هٕى حُ آٌ‬
‫رَهٍٕىحٍَي‪ ،‬حیٍ يطهذ ْیچ حٓظؼُخء َيحٍى‪ٛ .‬يٍحنيّیٍ ٗیَحُی ىٍ يٍٕى يٗگٕیي‪:‬‬
‫ٕحٌ يهکخ ً یهًّٓ ٔ ْخىیخ ً یٓيیّ حنٗ ه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬أكخػیهّ حنؼـیزش‪ .‬کًخ كٗ‬ ‫« ّ‬
‫حٌ نک ّم كی ٍ‬
‫هٕنّ‪ٔ" :‬حٔكٗ ٍرّک حنٗحنُّلم" ٔرؼ‪ ٞ‬حكخػیهٓخ ؿیَ ئظزؼي ػٍ حنً٘خػَحنلٔیّش‪،‬‬
‫كَ٘‬
‫ٌ‬ ‫ػهٗ حَّخ نى َُکَ حٌ یکٌٕ الػيحى يُٓخ هَیزش حنيٍّؿّ حنٗ حٔحیم ٍطزشحالَٔخَیش‪،‬‬
‫ٔلهیّش حالهَٔیش‪)۲(».‬‬‫حنٗ رؼ‪ ٞ‬حنزَحُم حن ّ‬
‫ٓ‪4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= «رَحٖ َْكیٕحَٗ كَٗظّٖ حٓض کّ رّآٌ حنٓخو يٗکُي ٔ ٍحًُْخٖ حٓض کّ‬
‫آٌٍح رّه‪ٕٜٛ‬یخص کخٍْخٖ ٗگلظٖ ٍحًُْخیٗ يًَٗخیي‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ ٓوٍ هيحَٔي‬
‫يظؼخل حٓض‪ ٔ" :‬حٔكٗ ٍرّک حنٗ حنُّلم" ٔ رؼ‪ ٗ٠‬حُ حكؼخل كیٕحَخص حُ هٕحٖ حىٍحکٗ‬
‫ٔٗ آٌْخ رؼیي َیٔض‪ ،‬ػالِٔ رَحیٍکّ يخ حَکخٍ َيحٍیى کّ رَحٖ ًٗخٍٖ حُ كیٕحَخطٗ‬ ‫ك ّ‬
‫کّ رّىٍؿّٖ َِىیک رّآؿخُیٍ ىٍؿّٖ حَٔخَیض ٍٓیيِحَي‪ ٔ ،‬ىحٍحٖ طـَى رَُهٗ‬
‫ْٔظُي‪ ،‬رخُگ٘ظٗ رّرَُهٗ حُ رَحُم پخثیٍ حهَٖٔ رخٗي‪».‬‬
‫حرٍػَرٗ کّ حٓظخى طٕؿیّ ٔ طؤٔیم ٔ ط٘زیّ حٓض‪ٔ ،‬كٗ رَ َُزٍٕ ػٔم ٍح رخ‬
‫ٔكی رّحَزیخء ىٍ یک يَطزض هَحٍ يٗىْي ٔ ًّْ ٍح حُ ُٓن ٔحكي يًٗٗخٍى‪ .‬حٔ‬
‫يٗگٕیي‪ :‬يل‪ٕٜ‬ل ٔكی رََلم «ػٔم» حٓض؛ ىهیوخ ً يخَُي آٌکّ يل‪ٕٜ‬ل ٔكی رَ‬
‫َزی «هَآٌ» حٓض‪ .‬پْ هَآٌ ًْخٌ ػٔم حٓض رَحی ٍٔف آىيی‪ٔ« :‬حنُّلم ي ًّخ یٕكٗ‬
‫حنیّ‪ ،‬كخنؼٔم يٍ حنُّلم رًُِنش حنؼهٕو حنّظٗ ؿخء رّحنُّزٗ يٍ هَآٌ ٔ حهزخٍ‪)ٔٓ(»...‬‬
‫يٍٕى ىیگَ ٔكی رَ آًٓخٌْخ حٓض‬ ‫ة ـ ّؽٔ رکْیٌٔ‪:‬‬
‫(حكظًخالً) يُظٍٕ َظى کیٓخَٗ رخٗي‪ ،‬کّ َظیـّٖ ٔكی هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪َٔ « :‬أ َ ْٔ َكٗ كِی‬
‫ک ط َ ْو ِيی َُ ْحنؼَ ِِی ِِ ْحنؼَ ِهی ِى‪:4ٔ ،‬‬ ‫ظخ ًَ ِن َ‬ ‫‪ٜ‬خرِی َق َٔ ِك ْل ً‬ ‫ٓ ًَخءٍ أ َ ْي َََْخ ََُٔ یََُخ حن َ‬
‫ٔ ًَخ َء حنيُّ َْیَخ رِ ًَ َ‬ ‫ُک ِّم َ‬
‫ٕٔ» يال‪ٛ‬يٍح ىٍ حیٍ يٍٕى يٗگٕیي‪ٔ« :‬كٗ رَآًٓخٌ کّ آیّٖ َٗیلّ رّآٌ يظؼَ‪ٝ‬‬
‫يـَى حٓض‪ )ٔٔ(».‬حُ حیٍ‬ ‫ّ‬ ‫ٗيِ حٓض‪ ،‬رّنلخظ َلْ ًٓخٖٔ آًٓخٌ يٗرخٗي‪ ،‬کّ حيَٖ‬
‫ٍْگٌٍ يٗطٕحٌ گلض‪َ :‬ظى ٔ حَٔـخو ٔ طکخيم پيیيِْخی ػخنى طًخيخ ً يل‪ٕٜ‬ل ئظویى‬
‫ٔكی حٓض‪ٔ ،‬هظٗ کّ گیخِ حُ ىل ُيیٍ يٍٗٔیي ٔ يطخرن رخ حٓظؼيحى ًحطٗ هٕى ٍٗي ٔ‬
‫ًَٕ يٗکُي ٔ ػًَ يٗىْي‪ ،‬ىٍ كویوض حُ هِٕٖ ٔكی کّ ىٍ رخىة حيَ ىٍ حَئٌٍ حٔ‬
‫طؼزیّ ٗيِ‪ ،‬پیَٖٔ ًَٕىِ حٓض‪( .‬پْ ىٍ حیٍؿخ ٔكی ئخٖٔ ٗي رخ ييیَیض ػخنى ٔ‬
‫هخٌَٕ َخكٌ رَهخ‪ٛ‬یض ًحطت يخىِ کّ ىٍ ؿٕف آٌ رّٔىیؼض گٌحٍىِ ٗيِ حٓض‪).‬‬
‫ٕٓيیٍ يٍٕى َیِ حٗخٍِ‬ ‫ط ـ ّؽٔ رؼلیؤ‪:‬‬
‫رّييیَیض ػخنى ىحٍى کّ َخظَ رّپخیخٌ کخٍ کخثُخص حٓض‪ .‬ىٍ آٌ يٕهغ رُّيیٍ ٔكی‬
‫‪ْ ُِ ٝ‬نِحنَٓخ ‪َٔ ،‬‬ ‫ض ْحْل َ ٍْ ُ‬ ‫هٕحْي ٗي طخ َْچّ ىٍ ىل ىحٍى‪ ،‬ریٌَٔ رَیِى‪ِ « :‬اًح ُُ ْن ِِنَ ِ‬
‫ک‬‫زخٍْخ ‪ِ ،‬رؤ َ ٌَ ٍَرَ َ‬ ‫ِّع أ َ ْه َ‬
‫ٔخٌ يخ نَٓخ ‪َ ،‬ی ْٕ َي ِج ٌٍ ط ُ َلي ُ‬ ‫حإل َْ ُ‬ ‫‪ ٝ‬أَػْوخنَٓخ ‪ َٔ ،‬هخ َل ْ ِ‬ ‫ض ْحْل َ ٍْ ُ‬ ‫أ َ ْه ََ َؿ ِ‬
‫خّ أ َ ْٗظخطخ ً ِنی ََُ ْٔح أَػًْخنَ ُٓ ْى ‪ ،‬كَ ًَ ٍْ یَ ْؼ ًَ ْم ِيؼْوخ َل ًَ ٍَسٍ َهیَْح ً یَ ََُِ‪،‬‬
‫‪ٜ‬يُ ٍُ حنَُ ُ‬‫أ َ ْٔكٗ نَٓخ ‪ ،‬یَ ْٕ َيجِ ٌٍ یَ ْ‬
‫َٔ َي ٍْ َی ْؼ ًَ ْم ِيؼْوخ َل ًَ ٍَ ٍس ٗ ًََّح یَ ََُِ‪ ۳ :۲۲ ،‬ـ ‪ »۴‬آٌٍُٔ ُُْٕ َیخييِ حٓض‪.‬‬
‫يٍٕى چٓخٍو هزَ‬ ‫ك ـ اًجیبء ّ هالىهبى پیبهجواى‪:‬‬
‫ؿَهّٖ ٔكی رّحَزیخء ٔ پیخيزَحَی يٗىْي کّ حُ هٕى هخٌَٕ ٔ َٗیؼض‬ ‫حُ َِٔل ّ‬
‫ٔ‪4۶‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ئظوهی َيحٗظُي‪ًَْ ،‬حِ ٔ يالُو پیخيزَ ىٍٔحٌ هٕى رٕىَي ٔ طُٓخ کخٍی کّ کَىَي‬
‫طؼزیض ٔ كَيخٌرَىحٍی حُ پیخيزَ ػ‪ َٜ‬هٕى رٕىِ حٓض‪ .‬يخَُي کٔخَی کّ ىٍ حیٍ آیّ‬
‫ک َکًخ أ َ ْٔ َك ْیُخ ِانٗ َُٕفٍ َٔ حنَُ ِزیِّیٍَ ِي ٍْ َر ْؼ ِي ِِ َٔ أ َ ْٔ َك ْیُخ‬ ‫حُ آٌْخ َخو يٗرَى‪ِ « :‬اََخ أ َ ْٔ َك ْیُخ ِانَ ْی َ‬
‫ْ َٔ‬ ‫ٕد َٔ یَُُٕ َ‬ ‫ْزخ‪ِ َٔ ١‬ػیٔٗ َٔ أ َیُّ َ‬ ‫ٕد َٔ ْحْلَٓ ِ‬ ‫اِنٗ اِرَْح ِْی َى َٔ آًِْخ ِػی َم َٔ آِْلخمَ َٔ یَ ْؼوُ َ‬
‫ٓهَ ْیًخٌَ ‪»ٔ۶ٖ :4( ...‬‬ ‫ْخٌٍَٔ َٔ ُ‬ ‫ُ‬
‫هَآٌ ىٍ پُـًیٍ‬ ‫ُ ـ رٖویوبد ّ اًزقبةُبی ًیکْ‪:‬‬
‫يٍٕى يٗگٕیي‪« :‬رّكٕحٍیٌٕ ػیٔٗ ٔكی کَىو کّ رّيٍ ٔ رّپیخيزَو حیًخٌ آٍٔیي؛‬
‫آٌْخ ْى پٌیَكظُي ٔ گلظُي حیًخٌ آٍٔىیى ٔ گٕحْی يٗکُیى کّ ئهى ْٔظیى‪َٔ « :‬اِ ًْ أ َ ْٔ َك ْیضُ‬
‫ٕٓ ِنی هَخنُٕح آ َيَُخ َٔح ْٗ َٓ ْي ِرؤََََُخ ُي ْٔ ِه ًٌَُٕ ‪»ٔٔٔ :۳ ،‬‬ ‫ِانَٗ ْحن َل َٕ ِحٍ ِیّیٍَ أ َ ٌْ ِآيُُٕح ِری َٔ ِر ََ ُ‬
‫ؿَهّٖ‬ ‫يٍٕى ٗ٘ى َِٔل ّ‬ ‫ّ ـ الوبءاد هضجذ هّؽٔ‪:‬‬
‫ؿَهّٖ‬ ‫ٔكی رّك‪َ٠‬ص یٕٓق حٓض‪ُْ ،‬گخيٗ کّ ىٍ ػًن چخِ هَحٍ ىحٗض‪ ،‬حیٍ ّ‬
‫ٔكی کّ هزم حُ َزٕص یٕٓق رًٍّْ حٔ َخُل ٗيِ رٕىِ‪ ،‬رّيُظٍٕ طوٕیض ٍٔكیّٖ حٔ‬
‫ؿ َیخ َر ِش ْحن ُـ ِ‬
‫ذ‬ ‫ىٍ ػًن چخِ رّحٔ َخُل ٗيِ حٓض‪َ « :‬كهَ ًَخ ًَ َْزُٕح رّ َٔ أَؿْ ًَؼُٕح أ َ ٌْ َیـْ َؼهُُِٕ ِكی َ‬
‫َٔ أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی ِّ نَظَُُ ِزّجََُ ُٓ ْى رِؤ َ ْي َِ ِْ ْى ٌَْٰح َٔ ُْ ْى الَ یَ ْ٘ؼُ ٌََُٔ ‪»ٔ۳ :ٕٔ ،‬‬
‫يٍٕى ْلظى‬ ‫کواد صووثقِ كه ٌُگبهَُبٓ ثؾواى‪:‬‬ ‫ى ـ رل ّ‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» رّيخىٍ يٕٓٗ حٓض کّ رّيٕؿذ آٌ كََُي َُٕحىٕ ٍح‬ ‫َِٔل « ّ‬
‫هُيحمپیچ ًَٕىِ ٔ ىٍ يیخٌ ؿؼزّ َٓخى‪ ،‬ىٍ ٍٔى َیم ریخَيحهض‪ َٔ « :‬أ َ ْٔ َكیُْخ اِنٗ أ ُ ِ ّو ُيٕٓٗ‬
‫ػهَ ْی ِّ كَؤ َ ْنوی ِّ كِی ْحنیَ ِ ّى‪ »ٖ۴ :ٕٓ ،‬حُ حیٍ ىحَٔظّ يٕٗٗى کّ‬ ‫ض َ‬ ‫‪ٟ‬ؼی ِّ كَبًِح ِه ْل ِ‬ ‫أ َ ٌْ أ َ ٍْ ِ‬
‫طلکَحص ػًَروٖ ىٍ ُْگخيّْخی رلَحٌ‪َٕ ،‬ػی حُ ٔكی حٓض کّ ىٍ کٍٕحٌ كٕحىع‬
‫ىٍ ًٍْ حَٔخٌ ؿَهّ يَُٗي‪.‬‬
‫ْ٘ظًیٍ يٍٕى ٔكی رَ يالیکّ حٓض‬ ‫ػ ـ كٍزْهاد اعوایٔ‪:‬‬
‫کّ هيحَٔي رّآٌْخ يخَُي یک كَيخَيِ حٍطٖ ىٓظٍٕ يٗىْي رخ يئيُیٍ ٔ کخكَحٌ چگَّٕ‬
‫ک اِنَی ْحن ًَالثِ َک ِش ‪ »ٕٔ :۴ ،‬حُ يُظَ هَآٌ‪ ،‬يالیک َٓرخُحٌ‬ ‫ُٕكی ٍَرُّ َ‬ ‫ٍكظخٍ کُُي‪« :‬حً ی ِ‬
‫ٔ يؤيٍٕیٍ حؿَحثی هيحَٔي ْٔظُي‪ ...‬حیٍ يٍٕى حُ ٔكی‪ٍ ،‬رطی رّآىيیخٌ َيحٍى‪.‬‬
‫يٍٕى َٓى حٍٗخىحص ٔ‬ ‫‪ ٛ‬ـ اهّبكاد ّ هْاػع‪:‬‬
‫هطخرخص «یلیٗ َزی» رّهٕيٖ ٔكی طؼَیق ٗيِ حٓض‪ ،‬ؿخنذ حیٍکّ ىٍ حیٍؿخ یک‬
‫د كَؤ َ ْٔ َكٗ اِنَ ْی ِٓ ْى أ َ ٌْ‬‫ػهَٗ هَ ْٕ ِي ِّ ِيٍَ ْحن ًِلْ ََح ِ‬‫كَى حَٔخَی رّهٕيٖ ٔكی يٗکُي‪« :‬كَو َََ َؽ َ‬
‫ػ ِ٘یًّخ‪( = ٔٔ :ٔ۲ ،‬یلیٗ َزی) پْ حُ يلَحد رَ هٕو هٕیٖ ىٍآيي ٔ‬ ‫ٓ ِزّ ُلٕح رُ ْک ََس ً َٔ َ‬ ‫َ‬
‫حی٘خٌ ٍح آگخِ گَىحَیي کّ ٍُٔ ٔ ٗذ رَّیخیٖ پَىحُیي‪».‬‬
‫ٕ‪4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٍٕى ىْى ىٍ‬ ‫ی ـ اّبهاد ّ الوبءاد ّیطبًٔ‪:‬‬

‫ه‪ ٕٜٙ‬حٗخٍحص ٔ حنوخثخص ٗیخ‪١‬یٍ ىٍ ریٍ یکىیگَ حٓض کّ آٌ َیِ ٔكی هٕحَيِ‬
‫ٗيِ حٓض‪ :‬يزخىنّٖ َٓیغ پیخوْخٖ يَيُٕ = حكٓخو ٔ طلٓیى َٓیغ ىٍ حيٍٕ يَؿٕف‪،‬‬
‫ک َؿؼَ ْهَُخ ِن ُک ِّم َِزِی َ‬
‫ػي ًُّٔح‬ ‫َوّْ٘خٖ ُیَ ُيیُٗ طزٓکخٍحٌ رَحی حهيحو ٔػًم‪َ َٔ « :‬کٌَح ِن َ‬
‫ف ْحنوَ ْٕ ِل ‪ ٕٔٔ :۶...‬ـ ٕٔٔ»‬ ‫‪ْ ُُ ٞ‬ه َُ َ‬ ‫‪ْ ُٓ ٠‬ى ِانَی َر ْؼ ٍ‬ ‫َْ َٔ ْحن ِـ ٍِّ ِ‬
‫یٕكی َر ْؼ ُ‬ ‫حإل ِ‬‫َیخ‪١‬یٍَ ِ‬‫ٗ ِ‬
‫ىٍ يٍٕى یخُىِْى ييػیخٌ ىٍٔؿیٍ‬ ‫ک ـ رکنیت‪:‬‬
‫ّللاِ َک ٌِرًخ أ َ ْٔ هَخ َل‬
‫ػهَٗ َ‬ ‫ىٍیخكض ٔكی َکْٕٖ ٔ طکٌیذ ٗيِحَي‪َ َٔ « :‬ي ٍْ أ َ ْ‬
‫ظهَ ُى ِي ًَ ٍِ ح ْكظ َََٖ َ‬
‫ٗ ْی ٌء ‪»۲ٖ :۶‬‬ ‫ی َٔنَ ْى یُٕ َف ِانَ ْی ِّ َ‬‫ی ِانَ َ‬ ‫أُ ِ‬
‫ٔك َ‬
‫يٍٕى ىٔحُىِْى کّ رٔیخٍ گٔظَىِ‬ ‫ل ـ ّ ؽٔ رْویؼٔ‪:‬‬
‫حٓض‪ٗ ،‬خيم رخهٗ يٕحٍى ٔكی يٕٗٗى کّ حًػخٌ رَِّٔل ٔكی َزٕٖ ٔ طَ٘یؼٗ ىحٍى‬
‫حُ ؿًهّ يخَُي آیخص‪َٟ ... ٕ۴ :ٖٓ ، ۳ٔ :4ٕ ، 4ٖ :ٔ۶ ،ٔ۶ٖ :4 ، ٕ۳ٖ :ٕ :‬د‬
‫ٔ ؿًغ يـًٕع آیخص َٗیلّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ٔكی َ٘خٌ يٗىْي کّ آٌ‪ ،‬حكٌِٔ رَ حیٍکّ‬
‫یک حرِحٍ ریخَٗ حٓض‪ ،‬ىحٍحٖ حهٔخو ٔ يَحطزٗ حُ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق َیِ ْٔض کّ‬
‫رّ‪ ٍٖٕ١‬کهٗ رّّٓ ىٓظّٖ رٍِگ هخرم ؿًغحَي‪:‬‬
‫کّ حُ ىیيگخِ ٍیخ‪ ٟٗ‬هخرم‬ ‫ٔ ـ ّؽی هَزوو ًجْٓ‪:‬‬
‫كيّ ٔ حىٍحک َیٔض‪ٰ .‬نکٍ گلظّ يٕٗٗى هيٍ ؿخيؼٗ حُ حٓظؼيحى ًحطی‪ ،‬يؼَكض‬
‫كطَٖ‪ ،‬ک٘ق ػَكخَٗ‪ٕٓٗ ،‬ى ٔ يکخٗلّ‪ ،‬ؿَهّٖ كکَٖ‪ ،‬رهٕؽ ػوالَٗ‪ ،‬ظٍٕٓحص‪،‬‬
‫طؤيالص‪ ،‬ي٘خٍِٔ ٔ گلض ٔ ُٕٗى ىٔ ؿخَزّ‪ ،‬يوخیّٔ ٔ ططزین ػوالَٗ‪ ،‬رّح‪ٟ‬خكّٖ حيٍٕ‬
‫كٕم حیٍْخ حٓض کّ حُ كُِٕٖ حىٍحک يخ ریٌَٔ حٓض‪ .‬رُخ رّحىنّٖ چٌٕ‪« :‬ػهًّّ‬
‫ٗيیيُحنوُٕٖ» رّحیٍ يٗگٕثیى‪ :‬رَِٓيُيٖ كيحکؼَٖ حُ هِٕٖ ىٍحکّٖ ٔكی کّ حُ‬
‫يوظ‪ٜ‬خص حَٔخٌ کخيم حٓض ٔ ػًٕو رَ٘یض ٔ رخهی يٕؿٕىحص حُ آٌ يلَٔوحَي‪.‬‬
‫کّ ًّْٖ ْٕیضْخ ٔ‬ ‫ٕ ـ ّؽی روْیّزٔ = ؽلاهلٔ‪:‬‬
‫ؿَهّٖ‬ ‫كؼهیضْخ ىٍ ئیَ طکخيم ًحطٗ هٕى حُ آٌ پیَٖٔ يٗکُُي‪ .‬ىٍیخكض چُیٍ « ّ‬
‫ٔكٗ» ىٍ يطخروض رخ ي٘یّض ٰانٓی حٓض‪َّ ،‬يظوٌ حُ ىٓظٍٕحص حٔ‪.‬‬
‫کّ ًْخٌ گ٘خیٖ ٔ حنوخثخص‬ ‫ٖ ـ ّؽی اهلاكٓ هٌوطغ‪:‬‬
‫ٍٍٔٗ ًُْٗ رخٗي‪ ،‬کّ طلض َٗحی‪ ٢‬يؼیٍ رَ يظؼهن ٔ يٕكٗنّ ػخٍ‪ ٝ‬يٕٗٗى‪.‬‬
‫ٗو‪ ٚ‬حُ حیٍ ‪َ١‬ین هيٍص ٍٔكٗ ٔ طٕحٌ يؼُٕٖ ي‪٠‬خػق يٗیخري کّ ىٍ يٕحؿّ رخ‬
‫ٗيحیي َُيگٗ‪ ،‬رخ رَِٓگیَٖ حُ حىٍحک ٔكیخَٗ‪ٓ ،‬خُٔکخٍْخٖ ىٍٓض ٍح ىٍ يٗیخري‪.‬‬
‫رًّْیٍ ٓزذ ىٍ هَآٌ يـیي حُ ٔكی رّ«ٍٔف» َیِ طؼزیَ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ٖ‪4۶‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ک ٍُٔ ًكخ ِ ّي ٍْ أ َ ْي َََِخ‪»۳ٕ :4ٕ ،‬‬ ‫ک أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ‬ ‫ـ « َٔ َک ٌَٰ ِن َ‬

‫ػهَ ٰٗ َيٍ یََ٘خ ُء ِي ٍْ ِػزَخ ِىِِ‪»ٔ۳ :4ٓ ،‬‬ ‫حنَٔ َف ِي ٍْ أ َ ْي َِ ِِ َ‬ ‫ـ «یُ ْه ِوی ُّ‬
‫خنَٔفِ ِي ٍْ أ َ ْي َِ ِِ َ‬
‫ػهَ ٰٗ َيٍ َیَ٘خ ُء ِي ٍْ ِػزَخ ِىِِ‪»ٕ :ٔ۶ ،‬‬ ‫ـ «یُُ ِ َِّ ُل ْحن ًَ َالثِ َکشَ ِر ُّ‬
‫حیٍ طؼزیَحص ْى يٗطٕحَي رّحػظزخٍ كیخص يؼُٕٖ پیخيزَحٌ رخٗي‪ ،‬کّ رَگَكظّ حُ‬
‫يؼخٍف كوّٖ َخُنّ حٓض؛ ْى يٗطٕحَي يزیٍ کٔذ طٕحٌ ٍٔكٗ كٕمحنؼخىِ حُ ٍحِ‬
‫ىٍیخكض ٔكی حييحىٖ گَىى‪َْ .‬ىٔ يٍٕى ىٍٓض حٓض‪.‬‬

‫فْكآگبُٔ ّ ّعلاى افالهٔ‬

‫َزخیي پُيحٗض کّ ٔكی ‪ٍَٟٔ‬س ً کالو هيح رخٗي ٔ حُ يُزغ كی‪ٰ ٞ‬انٓی ‪ٛ‬خىٍ آیي‪،‬‬
‫گخِ يَحى حُ کالو ٰانٓی‪ ،‬آٌ کاليٗ حٓض کّ هيح پُٔيحَّ رخٗي (هیَ يل‪ )ٞ‬کّ حُ‬
‫َخكیّٖ ػزي ‪ٛ‬خنق ٔ حَٔخٌ کخيم ‪ٛ‬خىٍ يٕٗٗى‪ ،‬يخَُي ػًم هيحیٗ؛ هيح چیٔض؟‬
‫= هیَ يل‪ !ٞ‬هیَ چیٔض؟ = َْآٌچّ رَّلغ رَ٘یض رخٗي؛ َلغ چیٔض؟‬
‫= آٌچّ رّٓاليض َُيگی يخىی ٔ يؼُٕی رُیَٕع رَ٘ ئخػيص کُي‪...‬‬
‫ًّْچیِ ىٍ ًْیٍؿخ َٓلظّ حٓض‪ .‬حَٔخٌ ح‪ٛ‬محال‪ٕٛ‬ل ْٔظی حٓض ٔ هیَ ٔ ٓؼخىص ٔ‬
‫کًخل حٔ ْيف ْٔظی حٓض‪ َْ .‬حيَی کّ رّحیٍ هیَ ٔ ٓؼخىص ٔ کًخل ئخػيص کُي‪،‬‬
‫ًْخٌ ٔكی حٓض؛ هٕحِ حكخ‪ ّٖٟ‬حُ ؿخَذ هيح َٔزض رّػزي رخٗي‪ ،‬یخ حُ َخكیّٖ ػزي‬
‫َٔزض رًُّْٕع هٕى رخٗي‪ .‬پْ حكخ‪ ّٖٟ‬حَٔخٌ ههیلشهللا َٔزض رًُّْٕع هٕیٖ ػیٍ‬
‫ٔكی حٓض‪ .‬هَآٌ رّحیٍ ط‪َٜ‬یق ىحٍى‪ .‬يخَُي حٍٗخىحص یلی َزی َٔزض رّهٕيٖ ٔ ػًم‬
‫يخىٍ يٕٓی ىٍ يٍٕى كََُيٕ‪ ...‬رّحیٍ يٗگٕثیى «هٕىآگخْٗ ٔ ٔؿيحٌ حهالهٗ»‪...‬‬

‫ّؽٔ ّ الِبم‬
‫حنٓخو ىحٍحی حَٕحع ٔ ٗوٕم يٕٓغ ٔ پیچیيِ حٓض‪ ،‬کّ حُ «ٗزیّٓخُی» گَكظّ طخ‬
‫«ؿَهّْخی كکَی» يیيحٌ طؼَیق ىحٍى‪ٗ .‬ین دمحم ػزيِ (‪ ٕٔ۶۶‬ـ ٖٕٖٔ ‪ ْ ،‬م) ىٍ‬
‫«ٍٓخنشحنظٕكیي» پْ حُ ریخٌ يؼخَٗ نـٕٖ ٔ ح‪ٛ‬طالكٗ ٔكی‪ ،‬حنٓخو ٍح َیِ یویٍآٍٔ‬
‫ىحَٔظّ يٗگٕیي‪ :‬حنٓخو ٔ "ٔكٗ" َْىٔ حُ يَطزض یویُٗ رَهٍٕىحٍحَي‪ ،‬ح ّيخ يزيأ َْیک‬
‫يظلخٔص حٓض‪ُٗ :‬خٓخیٗ ٔ يؼَكظٗ کّ رَحٖ رَ٘ چّ رخ ٔحٓطّ‪ ،‬چّ رٗٔحٓطّ كخ‪ٛ‬م‬
‫يٗگَىى‪ ،‬حگَ يظٕؿّ ٔ يؼظوي رخٗي کّ حُ ؿخَذ هيحَٔي حٓض‪ٔ" ،‬كٗ" َخيیيِ يٕٗٗى‪،‬‬
‫حگَ يزيأ يؼَكض ٍح َيحَي‪ ،‬حنٓخو يَٗخيُي‪ .‬پْ كَم ریٍ "ٔكٗ" ٔ حنٓخو حیٍ حٓض کّ‬
‫حنٓخو حىٍحکٗ حٓض کّ َلْ حَٔخٌ ح‪ً١‬یُخٌ رّآٌٍح حػالو يٗکُي ٔ حٔ ٍح رّٕٖٓ‬
‫‪4۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يطهٕرٖ ٕٓم يٗىْي‪ٔ ،‬نٗ هٕى َلْ ًَٗىحَي کّ حیٍ ىٍک ٔ آگخْٗ حُ کـخ پيیي‬
‫گ٘ظّ‪ ،‬يخَُي حكٔخٓخص ىٍَٔٗ ًْچٌٕ گَُّٓگٗ طُّ٘گٗ ؿى ٔ ٗخىٖ‪)ٕٔ(.‬‬
‫حنٓخو رَهخٓظّ حُ ؿٕٖٗ ىٍَٔت آىيی ٔ حُ يُزغ َلْ (= هٕى) يهًّٖٓ آىيٗ‬
‫حٓض‪ .‬حنٓخو ًْخٌ هخ‪ٟ‬ت پُٓخَٗ ٔ َٓلظّ ىٍ ٔؿٕى يخ حٓض کّ ه‪٠‬خٔص ریٍ هیَ ٔ َٗ‬
‫ٍَْٕخ َٔط َ ْو َٕحَْخ‪َ )۴ :۲ٔ ،‬لْ يهًّٓ يو‪ ٕٜٙ‬رَ٘‬ ‫ٍح ػٓيِىحٍ حٓض (كَؤ َ ْن َٓ ًَ َٓخ كُ ُـ َ‬
‫يٗرخٗي‪ ،‬چٌٕ آُحى آكَیيِ ٗيِ ٔ ىٍ حَيیّ٘ ٔ ػًم يوظخٍ حٓض‪.‬‬
‫الُو رّیخىآٍٔی حٓض کّ حَٔخٌ ىحٍحی چُي َٕع َلْ (= هٕى) حٓض‪ ،‬حُ آٌ ؿًهّ‬
‫حٓض َلْ ح ّيخٍِ ٔ َلْ ّنٕحيّ ٔ َلْ يهًّٓ‪ .‬رّكَيٕىِٖ هَآٌ ًْیٍ َلْ يهًّٓ حٓض‬
‫کّ يیِحٌ ُٓـٖ ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى حَيیّ٘ ٔ ػًم هَحٍ يٗگیَى‪َ .‬وم حٓض کّ ٗو‪ٜٗ‬‬
‫رَّخو «ٔحٓؼّ» حُ پیـًزَ حکَو پَٓیي‪« :‬حِػى (کخٍٖ ري) چیٔض؟» ك‪َ٠‬ص كَيٕى‪:‬‬
‫«آٌچّ ٍح ‪١‬زؼض َپُٔيى‪ ،‬حػى حٓض‪ ».‬حیٍ َلْ يهًّٓ حٓض کّ حئَُِ‬
‫ٍٔحٌُٗخٓخٌ حُ آٌ رّػُٕحٌ «ٔؿيحٌ حهالهٗ» َخو يٗرََي‪ .‬حیٍ هِٕ کّ ىٍ َٓخى‬
‫َْكَى آىيٗ‪ ،‬کًخریٖ رخ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق يظلخٔص كؼخل حٓض‪ ،‬ىٍ َلّٕ يظؼخىنّ‪ ،‬کّ حُ‬
‫ئیَ كن حَلَحف َکَىِ رخٗي‪ ،‬هٕٖطَ حٓض ٔ يخَغ حٍطکخد ٍُیهض يٕٗٗى؛ ىٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص حٍطکخد هطخء ٔ ٍُیهض‪َ ،‬خ آٍحو يٗگَىى ٔ رّؿُزٖ يٗآیي ٔ ىٍ ‪ٛ‬يى‬
‫ؿزَحٌ هطخْخ يٕٗٗى؛ ٰنکٍ ىٍ َلّٕ ٍُیهّ ط‪٠‬ؼیق ٗيِ ٔ رٗحػَ يٗگَىى؛ رًّْیٍ‬
‫ٓزذ َلّٕ ٍُیهّ َٔزض رّحٍطکخد ٍُحیم ٔحکُٖ چُيحَٗ حٍحثّ ًَٗکُي‪.‬‬
‫ىٍ يٕحٍىٖ چٌٕ يخىٍ يٕٓٗ‪ ،‬هَآٌ ‪َٛ‬حكض ىحٍى کّ‪ٔ« :‬كٗ» حٓض‪،۰ :ٕ۴ ،‬‬
‫ٕٓ‪ )ٖ۴ :‬حُ آٌؿخ کّ يوٕنّٖ ٔكی رّىٍٓظٗ طزییٍ ٔ طـِیّ َ٘يِ حٓض‪ ،‬رُخءح ً رؼ‪ٗ٠‬‬
‫حُ رٍِگخٌ رّه‪ٜ‬ي حیٍکّ حٍُٕ ٔ ٗؤٌ ٔكی ٍح ْىچُخٌ رخال َگٓيحٍَي‪ ،‬طخ حػظوخىحص‬
‫يئيُیٍ پخ رَؿخ رًخَي؛ رَهالف ‪َٛ‬حكض هَآٌ کَیى‪ ،‬آٌٍح يو‪ ٕٜٙ‬پیخيزَحٌ‬
‫ىحَٔظّ ٔ ؿیَ آٌٍح حنٓخو‪َٗ ،‬طق‪ََ ،‬للّ‪ٍَٗ ،‬لّ یخ چیِٖ ىیگَ هٕحَيِحَي!‬
‫ٔٓخو»‬ ‫حیٍ یؼُٗ حُ هٕى هَآٌ ْى ؿهٕ ُىٌ! کّ ًْخَخ ي‪ٜ‬يحم کخيهٗ حُ « َي ََمَ حن َ‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» يًکٍ‬ ‫يٕٗٗى‪ .‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ يطخرن رخ يُطن هَآٌ َٗیق‪ ،‬چُیٍ « ّ‬
‫حٓض رَ ًٍْ پخک َْحَٔخٌ كویوضؿٕ َخُل آیي‪ ،‬رئٌ حیٍکّ يلئى رُّيخٌ ٔ يکخٌ‬
‫هخ‪ ٙ‬رٕ٘ى‪ .‬هَآٌ رّ‪َٛ‬حكض يٗكَيخیي‪ :‬حييحىْخٖ ٰانٓی رالحَوطخع رَ ًّْگخٌ َخُل‬
‫يٕٗٗى؛ ٰنکٍ ًّْگخٌ هخىٍ رّرَِٓيُيٖ حُ آٌ َیٔظُي‪ .‬يخَُي آٌکّ يخ ًّْگی ٗخگَى‬
‫یک ييٍّٓ ْٔظیى‪ ،‬ح ّيخ َْیک يطخرن رخ حٓظؼيحى ٔ طالٕ هٕى رّؿخی يٍٗٓیى‪ ،‬یخ‬
‫رّْیچؿخ ًَیٍٓیى‪ .‬حيٍٕ يؼُٕی َیِ ىهیوخ ً ًْیٍگَّٕ حٓض‪َٔ « :‬حنَ ٌِیٍَ َؿخ َْئُح كِیَُخ‬
‫‪4۶۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ّللاَ نَ ًَ َغ ْحن ًُلْ ُِِٔیٍَ ‪ = ۶۲ :ٕ۲ ،‬کٔخَٗ کّ ىٍٍحِ يخ طالٕ يٗکُُي‪،‬‬ ‫ٓزُهََُخ ۚ َٔاِ ٌَ َ‬‫نََُ ْٓ ِي َیَُ ُٓ ْى ُ‬
‫كظًخ ً آَخٌ ٍح ىٍ ٍحِ هٕى ْيحیض هٕحْیى کَى‪ ،‬حنزظّ کّ هيح رخ َیکٕکخٍحٌ حٓض‪».‬‬
‫خّللِ َی ْٓ ِي هَ ْه َزُّ‪»ٔٔ :۶4 ،‬‬
‫ـ « َٔ َيٍ یُئْ ِيٍ رِ َ‬
‫= «َْکْ حیًخٌ رّهيح ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬رّْيحیض ههزٗ يٍٗٓي‪»...‬‬
‫ّللاَ َیـْ َؼ ْم نَُّ ِي ٍْ أ َ ْي َِ ِِ یَُْٔحً‪»4 :۶۳ ،‬‬
‫ن َ‬ ‫ـ « َٔ َي ٍْ َیظ َ ِ‬
‫= «َْکْ طوٕحٖ ٰانٓی پیّ٘ ًَخیي‪ ،‬هيحَٔي حيٍٕ حٔ ٍح آٓخٌ يٗٓخُى‪».‬‬
‫ّللاَ َی ْٓ ِيی َي ٍْ َیَ٘خ ُء َٔ ُْ َٕ أ َ ْػهَ ُى ِر ْخن ًُ ْٓظ َ ِيیٍَ ‪»۳۶ :ٕ۴ ،‬‬
‫ک ال ط َ ْٓ ِيی َي ٍْ أَكْ زَزْضَ َٔنَ ِک ٍَ َ‬ ‫ـ « ِاََ َ‬
‫= «طٕ ًَٗطٕحَٗ َْکٔٗ ٍح روٕحْٗ‪ْ ،‬يحیض کُٗ؛ ٰنکٍ هيحَٔي ْيحیض يٗکُي‪»...‬‬

‫هإیبی ٕبكهَ‬
‫کهًّی ٍإیخ ْلض رخٍ ىٍ هَآٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬رًّْیٍ طَطیذ ىٍ رخٍٔ ىیُی‬
‫ٔ ریُٖ ػَكخَی يلم رلغ ىحٍى‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف ػَكخَی «ٍإیخی ‪ٛ‬خىهّ» رّهٕحری‬
‫گلظّ يیٕٗى کّ يظؼخهزخ ً ىٍ ریيحٍی رّٔحهؼیض رپیَٕيى‪ .‬ىٍ كویوض رّػُٕحٌ یک َٕع‬
‫حنٓخو ٰانٓی‪ ،‬یخ يَطزّی ٕٓو حُ ٔكی طهوی ٗيِ حٓض کّ پیٖریُی كٕحىع ٔ حطلخهخص‬
‫آیُيِ‪ ،‬یخ حنوخی كکًی ىٍ هٕحد حٓض‪ .‬ػالِٔ رَ ططزین ٍإیخی ‪ٛ‬خىهّ رخ ٔحهؼیض‬
‫آیُيِ‪ ،‬حػزخص ىٍٓظت طؼزیَ ٍإیخ ْى حُ ؿًهّ ٔیژِگیْخی ٍإیخی ‪ٛ‬خىهّ ىحَٔظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ َٕع ٍإیخ یکی حُ حهٔخو ک٘ق ٔ ٕٗٓى َیِ رّكٔخد آييِ ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ رَحی‬
‫آٌ حػظزخٍ ُیخى هخیمحَي‪ .‬ػيِی ىیگَ حیٍ هٕحد‪ُ‎‬ا ‪‎‬را ‪‎‬تزاطاص ‪‎‬رّایتی ‪‎‬اس ‪‎‬پیاهثز‪‎،‬‬
‫ٰ‬
‫رؤیای‪‎‬إلِی‪‎ّ‎‬اس‪‎‬اقظام‪ً‎‬ثْت‪‎‬داًظتَ‪‎‬اًذ‪«‎:‬الزؤیخ ػالػش‪ :‬رَٖ٘ يٍ هللا‪ ٔ ،‬طلِیٍ يٍ‬
‫ِی یليع رّحالَٔخٌ َلّٔ كیَحِ كٗ يُخيّ» = هٕحد ٔ ٍإیخ ّٓ گَّٕ‬ ‫حن٘یطخٌ‪َٔ ،‬حنٌَ َ‬
‫حٓض‪ :‬گخْٗ ر٘خٍطٗ حُ َخكیّی هيحَٔي حٓض‪ ،‬گخِ ٔٓیهّی ؿى ٔحَئِ حُ ٕٖٓ ٗیطخٌ‬
‫ٔ گخِ ئخثهٗ حٓض کّ حَٔخٌ ىٍ كکَ هٕى يٗپٍَٔحَي ٔ آٌ ٍح ىٍ هٕحد يٗریُي‪.‬‬
‫ٍإیخی ‪ٛ‬خىهّ رَ حٓخّ رؼ‪٠‬ی يزخَی رَ ّٓ هٔى هخرم ًکَ‪‎‬اطت‪:‬‬
‫ٔ ـ ٍإیخی ‪ٛ‬خىهّی کّ َیخُی رّطؤٔیم ٔ طؼزیَ َيحٍى‪ ،‬يخَُي‪ :‬هٕحد ك‪َ٠‬ص‬
‫حرَحْیى ىٍرخٍِی ًرق حًٓخػیم‪.‬‬
‫ٕ ـ ٍإیخی ‪ٛ‬خىهّ‪‎‬ی‪‎‬کَ‪‎‬تخؼی‪‎‬اس‪‎‬آى‪ً‎‬یاس‪‎‬تَطؼزیَ ىحٍى ٔ رو٘ی ىیگَ َیخُ‬
‫رّطؼزیَ َيحٍى‪ ،‬يخَُي‪ :‬هٕحد یٕٓق کّ طؼزیَی رّؿِ هٕى ٓـيِ َيحٗض‪.‬‬
‫ٖ ـ ٍإیخی کّ َیخُ رّطؼزیَ کخيم ىحٍى‪ ،‬يخَُي هٕحد ػِیِ ي‪ َٜ‬ىٍ ُيخٌ‬
‫‪ٛ‬يحٍص یٕٓق‪ ...‬کّ طؼزیَ آٌ ْلض ٓخل كَحٔحَی ٔ ْلض ٓخل هلطی رٕى‪.‬‬
‫‪4۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔنی حُ يُظَ ػهًی‪ ،‬ىنیم هٕحد ىیيٌ‪ ،‬کًخکخٌ يٍكیغ یک ٓئحل رخهی يخَيِ‬
‫حٓض‪ .‬آٌچّ يیىحَیى حیٍ حٓض کّ هٕحد رخػغ طلَیک هًٔضْخی حُ يـِ يیٕٗى‬
‫کّ رّكخكظّ حٍطزخ‪ ١‬ىحٍَي‪ ،‬نٌح «ُیگًَٕي كَٔیي» ىٍ کظخد «طؼزیَ هٕحد» ٍإیخ ٍح‬
‫رّحیٍ ‪ٍٕٛ‬ص طؼَیق کَىِ حٓض‪ٍ« :‬حْی يهکٕطی رّ‪ًٟ‬یَ َخهٕىآگخِ‪ ».‬حٔ ط‪ٍٕٜ‬‬
‫هٕى ٍح حُ ٍإیخ‪َ٘ ،‬ؤص گَكظّ حُ حكٔخٓخص َٓکٕد ٗيِ ٔ ریخَی حُ ي٘ـهّْخی‬
‫ٍُٔحَّی كَى حػالو کَى‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ‪ ،‬ػخرض حٓض کّ كیٕحَخص َیِ هٕحد يیریُُي‪.‬‬
‫ٗخیي رظٕحٌ گلض آٌچّ يًکٍ حٓض ٓزذ طلَین يیخٌ حَٕحع ٍإیخْخ رٕ٘ى‪ٛ ،‬لخص‬
‫رخ‪ُ١‬ی ٔ كخالص َلٔخَی ٗو‪ ٚ‬حٓض‪ .‬يًکٍ حٓض َلّٕ هيٓیّ ٍإیخْخی رزیُُي کّ‬
‫ریخَگَ كکًی‪ ،‬یخ ىٍیخكض يؼَكظی‪ ،‬یخ ىٍک ٔ‪ٟ‬ؼیظی رخٗي؛ ىٍكخنیکّ َلّٕ ٍُیهّ‬
‫هطؼخ ً حُ حیٍ يْٕزض يلَٔو حٓض ٔ هٕحدْخی کّ يیریُُي رخ َظَ كَٔیي يُطزن‬
‫حٓض‪ .‬پْ ٍإیخی َْٗو‪ ٚ‬حُ ؿُْ هٕى حٔ ٔ يل‪ٕٜ‬ل طلکَحص حٔ حٓض‪.‬‬

‫ؽٌ هغِْل‬
‫ًّْی يخ ىحٍحی َٕػی يو‪ ٕٜٙ‬كْ َخُٗخهظّ ْٔظیى کّ يُخٓذ حٓض آٌ ٍح‬
‫«كْ يـٕٓل» رُخيیى‪ .‬يخ حیٍ كْ ٍح ًَیطٕحَیى طؼَیق کَى‪ٰ ،‬نکٍ يیطٕحٌ حُ آػخٍ ٔ‬
‫ػالیًٖ طخ حَيحُِی رّٔؿٕى آٌ ىٍ َٓخىيخٌ پی رَى‪ .‬حیٍكْ ىٍ َٗحی‪ٔ ٢‬‬
‫يٕهؼیضْخی هخ‪ ٙ‬كؼخل يیٕٗى ٔ کخٍٓظخٌ يیکُي‪ ،‬حىٍحکخص ػًین يؼُٕی چٌٕ‬
‫ٕٗٓى‪ ،‬يکخٗلخص‪ ،‬ظٍٕٓحص‪ُ ،‬یزخثیُٗخهظی‪َُُْٗ ،‬خهظی‪ ،‬ػ٘ن‪ٗ ،‬خىی‪ٗ ،‬ؼَ‪ ...‬حُ‬
‫ًْیٍ يُزغ يخیّ يیگیَى‪ .‬كْ يـٕٓل «هِٕی هیخل» َیٔض‪ ،‬رَهيٍص هیخل طويو ىحٍى‬
‫ٔ يلَک هِٕی هیخل حٓض‪ .‬رّػُٕحٌ ًََّٕ‪ :‬كویَ ىٍ یکی حُ يلخكم هَآَت یکی حُ‬
‫هخٍیخٌ رَؿٔظّی ي‪َٜ‬ی ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظى‪ ،‬طِثیُخص يکخٌ‪ٍَٕ ،‬پَىحُی ٔ ٓیٔظى‬
‫‪ٕٛ‬طی كٕمحنؼخىِ رٕى‪ ٔ َُْ ،‬يٓخٍص هخٍی ْى كَف َيحٗض‪ ،‬يٍ هیهی َِىیک‬
‫َ٘ٔظّ رٕىو‪ٔ ،‬هظی کهًخص ٔ آیخص هَآٌ حُ كُـَِی هخٍی هخٍؽ يیٗي ٔ ىٍ ك‪٠‬خی‬
‫ح‪َ١‬حف يیپیچیي‪ ،‬يٍ هیخل يیکَىو کّ حیٍ آیخص ىٍ ًْیٍ نلظّ رّ‪ٍٕٛ‬ص نًلّْخی‬
‫ٍَٕ حُ آًٓخٌ َخُل يیٕٗى ٔ ىٍيلی‪ ٢‬ح‪َ١‬حف يیرخٍى‪ ...‬حیٍَُْ كٕمحنؼخِی هخٍی ٔ‬
‫طِثیُخص يلی‪ ٢‬رٕى کّ كْ يـٕٓل ٍح رَ يیحَگیوض ٔ يظؼخهزخ ً هيٍص هیخل ٍح‬
‫ٗکٕكخ يیکَى ٔ رّپَٔحُ ىٍ يیآٍٔى‪ٗ .‬زیّ حیٍ ىٍ يلخكم َُْی ٔ يیخىیٍ ٍُٔٗی‬
‫َیِ ٍٖم يیىْي‪ ...‬رٔیخٍ ىیيِ ٗيِ کّ حٗوخ‪ ٙ‬طًخٗخگَ ىٍ يیخىیٍ ٍُٔٗی یخ‬
‫کَُٔصْخی َُْی حُ ٗيص ْیـخٌ ؿٖ ًَٕىِ یخ ٓکظّ کَىِ ٔ يَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪4۶۰‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ّؽی ّ ّؼو‬
‫حُ هَحٍ يؼهٕو يیخٌ ٔكی ٔ حنٓخو ٔ ٗؼَ ئخَوض َِىیک ٔؿٕى ىحٍى‪َْ ،‬کيحو‬
‫ىٍ يٕهؼیضْخی هخ‪ ٙ‬ظٍٕٓ يیکُي‪ٔ ،‬كی ٔ حنٓخو ىٍ حيٍٕ حؿَحیی ٔ ُْگخيی‬
‫ظٍٕٓ يیًَخیي کّ ٗو‪ ٚ‬ىچخٍ ي٘کهی ٕٗى ٔ ىَزخل ٍحِ كم رخٗي (طؤکیي يیکُى‬
‫ىَزخل ٍحِ كم رخٗي) ٔ ٗؼَ ىٍ حيٍٕ حكٔخٓی حٓض‪ٗ .‬ؼَ يًکٍ حٓض حُ ي٘خْيِی‬
‫یک ‪ٛ‬لُّ ٔ یک ؿَهّی ًُْی ىٍ يـِ كخ‪ٛ‬م آیي‪ٗ ،‬ؼَحء يیگٕیُي يخ ٗؼَ ٍح‬
‫ًَیٓخُیى‪ٗ ،‬ؼَ هٕىٕ يیآیي ٔ حؿهذ َخگٓخَی حٓض‪ .‬يًکٍ حٓض يلخْیى ٔ حىٍحک‬
‫ٗؼَی ىٍ ًٍْ ٗخػَ ؿَهّ کُي‪ٔ ،‬نی ٓـغ ٔ هخكیّ ٔ آُْگ ٔ طَطیذ کخٍ ٗخػَ‬
‫حٓض‪ ،‬چُخٌکّ يٕنٕی گلظّ حٓض‪« :‬هٌٕ چٕ يیؿٕٗي يُٖ حُ ٗؼَ ٍَگی يیىْى»‬

‫ّؽی ّ ثٖیود‬
‫آیخص ‪ ٕٖٓ :۰ ٔ ۳ٓ :۶‬رخ ‪َٛ‬حكض حًػخٌ يٗىحٍى «ٔكٗ ًْخٌ ر‪ٜ‬یَص‬
‫ک اِ ٌْ‬ ‫ّللاِ َٔ َال أ َ ْػهَ ُى ْحنـَ ْی َ‬
‫ذ َٔ َال أَهُٕ ُل نَ ُک ْى اِ َِّی َيهَ ٌ‬ ‫حٓض‪« :‬هُ ْم َال أَهُٕ ُل نَ ُک ْى ِػ ُْ ِيی هََِ حثِ ٍُ َ‬
‫‪ٜ‬ی َُ أَكَ َال طَظَلَ َک ٌََُٔ ‪»۳ٓ :۶ ،‬‬ ‫ی هُ ْم ْ َْم یَ ْٔظ َ ِٕی ْحْل َ ْػ ًَٗ َٔ ْحنزَ ِ‬ ‫أَط َ ِز ُغ اِ َال َيخ یُٕ َكٗ ِانَ َ‬
‫ی ِي ٍْ ٍَ ِرّی ٌََْح‬ ‫ـ « َٔاًَِح نَ ْى ط َؤْطِ ِٓ ْى رِآیَ ٍش هَخنُٕح نَ ْٕ َال حؿْ ظَزَ ْیظ َ َٓخ هُ ْم اََِ ًَخ أَطَزِ ُغ َيخ یُٕ َكٗ اِنَ َ‬
‫‪ٜ‬خثِ َُ ِي ٍْ ٍَ ِرّ ُک ْى َٔ ُْيًٖ َٔ ٍَكْ ًَشٌ ِنوَ ْٕ ٍو یُئْ ِيٌَُُٕ ‪ »ٕٖٓ :۰ ،‬ىٍ حیٍؿخ یک ٔؿّ يخ‬ ‫رَ َ‬
‫رّحالكظَحم حَٔخٌ رخ ٓخیَ پيیيِْخ ظخَْ يٗگَىى‪ ،‬حَٔخٌ رّنلخظ کًٗ ٔ کیلٗ چُيیٍ‬
‫رخٍ ریٖطَ َٔزض رّٓخیَ ْٕیضْخ حُ َیَٖٔ ٔكی رَِٓ يٗرَى‪.‬‬
‫ر‪ٜ‬یَص چیِٖ ؿِ طوٕیض هٕحء ىيخؿت آىيٗ َیٔض‪ ،‬کّ ىٍ يٍٕى پیخيزَحٌ‪،‬‬
‫يخىٍ يٕٓٗ‪ ،‬ك‪َ٠‬ص یٕٓق ‪ ...‬ىٍ حيٍٕ ٍحؿلّ‪ ٔ ،‬ىٍ يٍٕى ٗیخ‪١‬یٍ ٔ طزٓکخٍحٌ‬
‫ىٍ حيٍٕ يَؿٕكّ يٗرخٗي‪ٗ .‬یخ‪١‬یٍ َیِ ىٍ حيٍٕ يَؿٕكّ‪ٔ ،‬هض‪ ،‬حََژٖ ٔ هٕحء‬
‫ىيخؿت ُیخىٖ ‪َٛ‬ف يٗکُُي طخ رّيو‪ٜ‬ي رَُٓي‪ .‬آٌْخ َوّْ٘خ يٗکُ٘ي طخ رّحْيحف‬
‫َخپخک هٕى َخیم َٕٗي‪.‬‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» حُ َٕع ٍحؿلّ‪ ،‬ریٍ طًخو يوخ‪١‬زخٌ آٌ حُ یک ُٓن‬ ‫رئٌ طَىیي « ّ‬
‫رٕىِ ٔ حُ یک يُزغ َٓچًّ٘ يٗگیَى‪ْ ٍٖٔ ،‬ىٍكظّ ئیَ ٔ ْيف ٔحكيٖ ٍح َیِ‬
‫ىَزخل يٗکُي‪ ،‬کّ ًْخَخ ٍٓیيٌ رّکًخل حٓض‪َ .‬یم رّکًخل‪ْ ،‬يف ي٘ظَک ًحص هيٓٗ ٔ‬
‫طًخو يظؼهوخص ٔكی يٗرخٗي‪َٓ .‬خیض حیٍکّ َْیک حُ يظؼهوخص ٔكی يظُخٓذ رخ‬
‫ٓهٔهّيَحطذ ٔ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق ٔؿٕىٖ هٕى‪ ،‬آٌٍح ىٍیخكض يٗکُي‪ ،‬هٕحؿّ كخكع‪:‬‬
‫ىٍ رخؽ النّ ٍٔیي ٔ ىٍ ٍِٕٗ ُحٍ هْ‬ ‫رخٍحٌ کّ ىٍ نطخكض ‪١‬زؼٖ هالف َیٔض‬
‫‪4۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ثلایغ ّ ٌٕبیغ ثْوٓ‬

‫ؿَهّٖ ٔكٗ» حُ ُٓن يخىٍ يٕٓٗ‪ ،‬كظٗ رؼي حُ‬ ‫يٗطٕحٌ رخٍٔ کَى کّ « ّ‬
‫هخطًیض پیخيزَ حٓالو‪ ،‬رَ رٔیخٍٖ حُ پیٖکٕٔطخٌ ٔ حٍرخد كٌُٕ ٔ ِكَف َخُل ٗيِ ٔ‬
‫هٕحْي ٗي‪ .‬یؼُی َْ َٕع َٕآٍی ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خی يوظهق َُيگی رَ٘ی حُ ًْیٍ‬
‫ؿُْ حٓض‪ .‬حگَ هَآٌ يـیي ىٍ حیٍ ُيخٌ َخُل يٗٗي‪ ،‬هطؼخ ً حُ رٔیخٍٖ حکظ٘خكخص ٔ‬
‫حهظَحػخطٗ کّ ىٍهٌَٔ حهیَ َ‪ٜ‬یذ رَ٘یض ٗيِ حٓض‪ ،‬یخى يیکَى ٔ َْیک حُ آٌْخ‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» يؼَكٗ يٗکَى ٔ يیگلض‪ ٔ« :‬حٔكیُخ حنٗ حىیٌٕٔ» کّ‬ ‫ٍح يل‪ٕٜ‬ل « ّ‬
‫آُيخیْٖخٖ هٕى ٍح چُیٍ حىحيّ ىْي‪ ٔ ،‬حنٗ ؿَحْخو رم» کّ چُیٍ ٔ چُخٌ کُي‪...‬‬
‫ْىچُخٌ کّ يٗكَيخیي‪َٕ :‬ف يطخرن ٔكی يخ ٔ طلض َظَ يخ ک٘ظٗ رٔخهض (ٖٕ‪:‬‬
‫‪َُ )ٕ۰‬زٍٕػٔم ٔ يخىٍيٕٓٗ رّىٓظٍٕ ٔكی کخٍ کَىَي (ٕٓ‪ ٔ )ٖ۴ :‬رخهی يٕحٍى‪...‬‬
‫ريیٍطَطیذ َْىٓضآٍٔى كکَة رَ٘ يل‪ٕٜ‬ل َٕػٗ ٔكی يؼَكٗ يٗٗي‪.‬‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» طخ پخیخٌ کخٍ ؿٓخٌ ٔ‬ ‫یویٍ كخ‪ٛ‬م حٓض کّ حیٍ َٕع هلیق « ّ‬
‫حَو‪٠‬خء َٔم رَ٘‪ ،‬حَوطخػٗ َوٕحْي ىحٗض‪ .‬يًکٍ حٓض گلظّ ٕٗى‪ :‬حگَ طًخو‬
‫ؿَهّٖٔكٗ» ىحَٔظّ ٕٗى‪ ،‬پْ طکهیق‬ ‫ىٓضآٍٔىْخٖ طخٍیوٗ حَٔخٌ يل‪ٕٜ‬ل « ّ‬
‫حٓظؼيحى ًحطت حٔ چّيٕٗٗى؟‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» ىهیوخ ً حُ ًْخٌ حٓظؼيحى ًحطت آىيٗ رَهخٓظّ ٔ‬‫پخٓن حیٍ حٓض کّ « ّ‬
‫ًْخٌ ٍح رخٍٍٔ يٗٓخُى‪ .‬ػيِٖ کًٗ حُ حكَحى رَ٘ کّ «يٗحَيیُ٘ي» ٔ ًٍْ ٔ‬
‫حٓظؼيحى هٕى ٍح رّکخٍ يٗحَيحَُي‪ ،‬حُ حیٍ يْٕزض ٰانٓی رَهٍٕىحٍ يَٕٗٗي ٔ ٔحٍى‬
‫يَكهّٖ حَٔخَیّض يٗگَىَي‪ ،‬چُخٌکّ َٓىٓظّٖ حیٍ گَِٔ‪ ،‬ك‪َ٠‬ص آىو رٕى‪ .‬حکؼَیض‬
‫حكَحى ٔ گَِْٔخٖ رَٖ٘ ىٍ ًْخٌ يَكهّٖ حرظيحیٗ رَ٘یض (كیٕحَیض) رخهٗ يٗيخَُي‪،‬‬
‫حُ ك‪٠‬خثم ٔ کًخالص يؼُٕٖ‪ ،‬يٍؿًهّ ٔؿِٕ يوظهق ٔكی يلَٔو ْٔظُي‪ .‬نٌح رَ٘‬
‫رئٌ هِٕٖ ػوالَٗ ٔ طل ّکَٖ ح‪ٛ‬الً هخرم حػظزخٍ ٔ حػظًخى َیٔض‪.‬‬
‫«پٕيپَٕخ طظٔٗ» ىٍ حیٍ يٍٕى طخ كي حكَح‪ ١‬ؿهٕ يٍٗٔى‪:‬‬
‫«ریٖطَ يَىو كکَح ً چُخٌ هخوحَي ٔ حهالهخ ً چُخٌ ىىيُٖحَي کّ رخیي چٌٕ کٕىکخٌ‪،‬‬
‫یخ ػهیالٌ رخ آٌْخ ٍكظخٍ ٕٗى‪ٛ .‬الف َیٔض ح‪ٕٛ‬ل كهٔلٗ رّآَخٌ طؼهیى گَىى‪ .‬حیٍ‬
‫حيٍٕ ٍح َزخیي رّيَىو ػخىٖ يُظوم کَى‪ُ ،‬یَح آَخٌ هخرم ىٍیخكض چُیٍ حَٓحٍٖ َیٔظُي‪.‬‬
‫يخ رخیي كظٗ حُ يٌحکَِ ىٍرخٍِٖ حیٍچیِْخ رخ ک٘ی٘خٌ ؿخْم َیِ هٕىىحٍٖ کُیى‪)ٖٔ(».‬‬
‫«گٕیظچخٍىیُٗ» ىیگَ كیهٕٔف ػ‪ٍُٗٔ َٜ‬گَٖ َیِ رخ «طظٔٗ» ًُْٕحیٗ‬
‫يٗکُي‪ٓ« :‬وٍ گلظٍ حُ يَىو ‪ٛ‬لزض کَىٌ حُ ىیٕحَّگخٌ حٓض‪)ٔ4(».‬‬
‫‪4۶۲‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫رخ حیٍ طٕ‪ٛ‬یلخص‪ ،‬ؿَهّٖ ٔكی رّکًک کٔخَٗ يٗٗظخري کّ حٔالً كخیِ حٓظؼيحى‬
‫ًحطٗ ىٍ َٓخى هٕى رخُٗي؛ ػخَیخ ً حٓظؼيحى ٔؿٕىٖ هٕیٖ ٍح رّکخٍ حَيحَُي ٔ رخٍٍٔ‬
‫ٓخَُي‪ .‬يٓخطًخ گخَيٖ گلض‪« :‬كویوض رَحٖ کٔٗ آٗکخٍ يٕٗٗى کّ رّىَزخنٖ رخٗي‪».‬‬
‫ْىچُیٍ «حٍیک كَٔو» گلظّ‪« :‬حگَ کٔٗ طًخو هيٍص كکَٖ هٕى ٍح رّييص‬
‫َیىٓخػض ٍٖٔ یک َوطّ يظًَکِ کُي ٔ حُ حیٍ طًَکِ كکَٖ رّرٍِگطَیٍ ک٘ق‬
‫ىَیخ ىٓض یخري‪ ،‬طؼـزٗ َيحٍى‪».‬‬
‫ٗخیي حكَحىٖ رخ حٓظؼيحى حٓظؼُخیٗ رظٕحَُي پْ حُ حَـخو آُيخیْٖخٖ ُیخى‪ ،‬رّیک‬
‫چُیٍ طًَکِ كکَٖ يزخىٍص ٍَُٔي‪ٔ ،‬نٗ ػًٕو رَ٘یض حُ حیٍ طٕحَخیٗ رَهٍٕىحٍ‬
‫َیٔظُي‪ُ .‬یَح حَيی٘یيٌ ٓوضطَیٍ کخٍ حٓض‪ .‬رًّْیٍٓزذ حکؼَیض حكَحى رَ٘‬
‫ًَٗحَيیُ٘ي؛ چٌٕ ًَٗطٕحَُي ریخَيیُ٘ي‪ ،‬نٌح رّٓخىِٓخُٖ ئخثم ٍٔ يٗآٍَٔي‪ .‬ىٍ‬
‫ٓخىِٓخُْٖخ ًْٕحٍِ حٓخّ رَ حیٍ حٓض کّ ًّْچیِ يطخرن رخ پیٖكَ‪ْٝ‬خ طَؿًّ‬
‫ٕٗى‪ .‬حَيیٖيُيحٌ ًْٕحٍِ ػيِٖ يؼئى رٕىِ ٔ ْٔظُي‪ .‬آٌػيِٖ يؼئى‪ ،‬ىهیوخ ً رّحیٍ‬
‫ىنیم کّ ىٍٓض يٗحَيیُ٘ي‪ ،‬رَّیَٖٔ رَطَ ٔكی ىٓض يٗیخرُي‪.‬‬

‫لیلخ الوله‪ ،‬یب هوؽلَٓ «عِِ»‬

‫«نیهش حنويٍ» ىٍ يَطزض َؤض یک يوخو ٔ يُِنض يؼُٕٖ حٓض کّ يو‪ٕٜٙ‬‬
‫پیخيزَحٌ رخٗي‪ .‬ىٍآٌ يَكهّ ‪َٛ‬كخ ً يکخٗلخص كَ٘ىِ ٔ َٓیغ يهکٕطٗ كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪.‬‬
‫چُخٌکّ رَهٗ رٍِگخٌ «ؿَهّٖ ٔكٗ» ٍح رّيؼُٗ «حٗخٍسحنَٔیغ» گَكظّحَي‪.‬‬
‫ٗو‪ ٜٗ‬کّ رّيوخو «نیهشحنويٍ» يٍٗٓي‪ ،‬ىٍ ٔحهغ رّآٌكي حُ ػظًض ٍٔكٗ ٍٓیيِ‬
‫حٓض کّ آٌ «حٗخٍسحنَٔیغ» ٍح ىٍک يیکُي‪ .‬رخ حیٍ ىٍک حٓض کّ نلظخص َُيگٗ حٔ‬
‫رخ ٓخػخص َُيگٗ ٍُٔيَِٖ کٔخٌ ػخىٖ‪ ،‬طلخٔص رٗكٔخد ىحٍى‪ .‬رَ ‪١‬زن َظَ هَآٌ‬
‫کَیى‪ ،‬حٍُٕ ٓخػخص ػًَ حٗوخ‪ ٙ‬يظؼهن رّ«نیهشحنويٍ» ىٍيوخیّٔ رخ حٍُٕ ٓخػخص‬
‫ق‬‫ػًَ کٔخٌ ػخىٖ‪ ،‬رخالطَ حُ َٔزض ٔ رّٓٓٓ‪ ٖٓ/‬حٓض‪« = :‬نَ ْیهَشُ ْحنوَي ٍِْ َه ْی ٌَ ِ ّي ٍْ أ َ ْن ِ‬
‫ٗ ْٓ ٍَ‪ »ٖ :۲۰ ،‬حیٍ َیٔض‪ ،‬يگَ ىٍ ػخنى يؼُٗ ٔ ىٍ يوخو يلخٓزّٖ حٍُٕ ٔؿٕىٖ ٔ‬ ‫َ‬
‫طٕؿّ رّػظًض ٍٔكٗ َْٗو‪ ،ٚ‬کّ رخ يؼیخٍْخٖ ػخىٖ هخرم يلخٓزّ َیٔض‪.‬‬
‫طُٓخ يؼخل کىٍَگٗ حُ آٌٍح يٗطٕحٌ ىٍ ي٘خؿم يوظهق ٍحیؾ ىٍ يیخٌ ؿخيؼّ‬
‫حكٔخّ ًَٕى‪ .‬يؼالً‪ :‬طلخٔص َٔزض يیخٌ کخٍ یک ػًهّٖ ٓخىِ ٍٖٔ ُيیٍ ک٘خٍُٖٔ‪،‬‬
‫رخ ػًم ؿَحكٗ كیخطٗ ٔ كٕم طو‪ ٜٜٗ‬یک پِٗک ىٍ حطخم ػًم‪ ،‬حُ آٌ يٕحٍى‬
‫حٓض‪ .‬یؼُی ٓخػظی ٍح کّ ُحٍع ٍٔی ُيیُٖ ریم يَُٗي ٔ ٓخػظی کّ ‪١‬زیذ كٕم‬
‫ٓ‪4۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طو‪ ٜٚ‬ىٍ حطخم ػًم ٗلخهخَّ رّػًم ههذ یخ يـِ ي٘ـٕل حٓض‪ .‬آیخ حٍُٕ حیٍ ىٔ‬
‫ػًم ئخٔی حٓض؟ َّ هیَ؛ ىٍٓض حٓض کّ رّظخَْ‪َْ ،‬ىٔ يٍٕى «کخٍ» حٓض ٔ‬
‫ىحٍحٖ حٍُٕ يٗرخٗي‪ُ ،‬يخٌ ٔ حََژٖ رَىِ حٓض‪َْ ،‬ىٔ يٍٕى ىحٍحٖ َظخیؾ يلیي‬
‫حٓض‪ ،‬ح ّيخ آٌ کـخ ٔ حیٍ کـخ؟ «ُیٍ كٍٔ طخ ُحٌ كٍٔ ‪ٛ‬ي گِ ٍٍٓ»(‪)ٔ۳‬‬
‫رًّْیٍ ىنیم‪ ،‬حَزیخء ًْٕحٍِ ىٍ «نیهش حنويٍ» هَحٍ ىحٗظُي‪ ،‬نٌح حٍُٕ يؼُٕٖ کخٍ‬
‫آٌْخ كٕم ََْٕع يلخٓزّ ٔ هخٍؽ حُ حٍُیخرٗ ٔ ُٓـٖ ػوالَٗ حٓض‪ .‬ىٍيَحطذ رؼي‬
‫رؼؼض ٍَْٕٓل رَحٖ هٕو ٔ يهظٖ َیِ «نیهش حنويٍٖ» حُ َٕع ىیگَ رٕىِ حٓض‪ُ ،‬یَح‬
‫ىٍ طخٍین حهٕحو ٔ يهم‪َْ ،‬حُ چُيگخْٗ يوخ‪١‬غ ٔ كَ‪ٛ‬ضْخٖ پیٖ يٗآیي‪ ،‬کّ ىٍ ‪ٕ١‬ل‬
‫هٌَْخ ٍٖٔ ًَٗکُي؛ ‪ ٗ١‬حیٍ كَ‪ٛ‬ضْخ حكَحىٖ رٍِگ ظٍٕٓ يٗکُُي‪ ،‬طٕىِْخٖ‬
‫پَحکُيِ ٔ ىٍگیَ حهظالف ٍح یکپخٍچّ يًَٗخیُي‪ ،‬حُ آٌْخ َیَٖٔ هٕٖ ٔ كخطق‬
‫يٗٓخَُي‪ ،‬كَُْگ رّٔؿٕى يٗآٍَٔي‪ ،‬آٔحُِ رّْى يَُُٗي‪ ،‬حَٕحع كَكّ‪ ،‬كٍ‪ُٛ ،‬ؼض‪،‬‬
‫پیّ٘‪ ،‬حرظکخٍحص ٔ حهظَحػخص رّظٍٕٓ يٍٗٓي‪ ،‬طًَکِ ٔ طکخػَ ػَٔص كخ‪ٛ‬م يٗآیي‬
‫ٔ حٓخّ یک طًيٌ گٌحٍىِ يٕٗٗى‪ ٗ١ ...‬حیٍ كَ‪ٛ‬ضْخ‪َٓ ،‬ػض ُيخٌ ٔهٕع‬
‫ٍٔیىحىْخ رّحَيحُِٖ ُیخى ٔ پَرخٍ حٓض کّ ٓخل‪ ،‬يخِ‪ْ ،‬لظّ ٔ ٍُٔ آٌ‪ ،‬رخ طخٍین چُي‬
‫‪ٛ‬يٓخنّٖ آٌ هٕو ٔ يهض رَحرَٖ يٗکُي‪ ،‬چٌٕ ئیَ آیُيِٖ آٌهٕو ٍح ٗخنٕىِ‬
‫يٍٗیِى‪ .‬حُ آٌؿخ کّ حَزیخء (رئٌ حٓظؼُخء) ىٍ ؿٕحيغ حُ ْى گٔٔظّ ٔ ىٍگیَ حهظالف‬
‫ٔ ؿُگ‪ ،‬كوَ ٔ كٔخى ظٍٕٓ يٗکَىِحَي‪ ،‬چُیٍ كَ‪ٛ‬ضْخٖ ىٍ َظیـّٖ رؼؼض َْیک‬
‫حُ آٌْخ رَحٖ هٕو يَرٕ‪َ ّ١‬یِ پیٖ يٗآيي ََٕٔٓٗض آیُيِ ٗخٌ ٍح ٍهى يُٗى‪.‬‬
‫ظٍٕٓ ٓیّي ىٍؿخيؼّٖ حُْىگٔٔظّ ٔ ىٍگیَ حهظالف ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ ًََّٕٖ‬
‫ٍٍٔٗ حیٍ گلظّ حٓض‪ .‬حٔ يٕكن ٗي حُ ‪ٕ١‬حثق پَحکُيِ ٔ ىٍگیَ ؿُگْخٖ ىحههٗ‪،‬‬
‫یک هيٍص كخطق رٔخُى‪ ٔ ،‬یک طًيٌ رّٔؿٕى آٍٔى؛ آٌ يل‪ٕٜ‬ل یک «نیهشحنويٍ» رٕى‪.‬‬

‫کیلیذ ًيّل ّؽٔ‬

‫ٓیََِٕیٔخٌ كَیویٍ ؿَیخٌ َِٔل ٔكٗ ٍح حُ ُرخٌ ٓیّي چُیٍ َگخٗظّحَي‪:‬‬
‫ّللا کیق یؤطیک حنٕكٗ؟»‬ ‫ـ «ٔ ٍٖٔ حَّّ ٓجم حنلخٍع حرٍْ٘خو ػٍ ٍٕٓل ّ‬
‫ٗ كیل‪ٜ‬ى ػُّٗ ٔ هي ٔػیض‬ ‫= كوخل‪« :‬أكیخَخ ً يؼم ‪ٛ‬ه‪ٜ‬هشحنـَّ ْٕٔحٗيُِّ ػه ّ‬
‫ػُّ يخهخل؛ ٔ أكیخَخ ً یظًؼّم نٗ حنًهک ٍؿالً كیکهًُّٗ‪ ،‬كخػٗ يخ یوٕل‪)ٔ۶(».‬‬
‫ـ «كخٍع حرٍْ٘خو حُ ٓیّي پَٓیي ٔكٗ چگَّٕ رَّٓحؽ ًٗخ يٗآیي؟»‬
‫ٔ‪4۰‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫= ك‪َ٠‬ص پخٓن ىحى‪« :‬گخِ رّ‪ٍٕٛ‬ص آُْگ َُگ ٗظَ‪ ،‬یخ رّْى هٍٕىٌ رخل‬
‫پََيِگخٌ يُٕٗٗو ٔ چٌٕ هطغ يٕٗٗى يطخنذ ٍح ىٍیخكظّ ٔ يو‪ٕٜ‬ى ٍح كًٓیيِحو‪ٔ .‬‬
‫حیٍ ٓوضطَیٍ حَٕحع ٔكٗ حٓض‪ .‬گخْٗ كَٗظّ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗو‪ ٜٗ‬ىٍ رَحرَو ظخَْ‬
‫يٕٗٗى ٔ رخ يٍ ٓوٍ يٗگٕیي‪ُْ ،‬گخيٗ کّ يَح طَک يٗگٕیي آٌچّ گلظّ ىٍ ههزى‬
‫يللٕظ يٗيخَي‪ ٔ .‬حیٍ آٓخٌطَیٍ كخنض ٔكٗ حٓض‪».‬‬
‫رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ هخرم ىٍک حٓض‪ٗ ،‬و‪َْ ٚ‬حَيحُِ حُ ىحیَِٖ طًخیالص ٔ طًُیّخص‬
‫َلٔخَٗ ىٍٔ ٕٗى‪ ،‬رّيَُ «حَٔخٌ کخيم» َِىیکطَ يٗگَىى‪ .‬رًّْخٌ َٔزض ىحٍحٖ‬
‫‪ًٟ‬یَ ٍٍٔٗ ٔ ریُٖ ٔ حىٍحک ٔكیخَٗ يٕٗٗى‪ .‬يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ حَٔخٌ‬
‫َْحَيحُِ رّػظًض ٍٔكٗ رَٓي‪ ،‬حُ َیَٖٔ ریٖطَ ٔكی رَهٍٕىحٍ يٕٗٗى‪ُ ،‬یَح رخ‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» يٗرخٗي‪،‬‬ ‫طکخيم يؼُٕٖ رّيَکِ کم ٍٔف ْٔظٗ‪ ،‬کّ يُزغ ح‪ٛ‬هٗ « ّ‬
‫َِىیک ٗيِ ٔٗخیٔظّگٗ ىٍیخكض «ٔكٗكيحکؼَ» ٍح کًخیی يٗکُي‪.‬‬
‫«‪ٛ‬يٍحنًظؤنّٓیٍ» ىٍيٍٕى ؿَیخٌ ٔكٗ ٔ حنٓخو چُیٍ يٗگٕیي‪« :‬یٓـى ػهیّ کخَّّ‬
‫م حو ال‪)ٔ۰(».‬‬‫ذ ٔ ٕٗ ٍ‬‫حنوٗ حنیّ يٍ كیغ ال یيٍٖ‪ٕٓ ،‬ح ٌء کخٌ ػویذ ‪١‬ه ٍ‬
‫= ىٍ ٔكٗ ٔ حنٓخو‪ ،‬ػهى رَ ٗو‪ ٚ‬يکخٗق ْـٕو يٗآٍٔى ٔ حنوخء يٕٗٗى‪ ،‬حُ‬
‫ؿخٖ کّ ًَٗكًٓي‪ ،‬هٕحِ حیٍ ػهى رّىَزخل ٕٗم ٔ هٕحْٖ رخٗي‪ ،‬یخَّ‪».‬‬
‫ًْٕ ىٍیخكض ٔكی ٍح حُ ه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬حَٔخٌ کخيم يیىحَي‪:‬‬
‫هٕس حنًظویّهش هٕیّشٌ رلیغ ی٘خْي كٗ حنیوظش‬
‫«ٔ ح ّيخ حنوخ‪ٛ‬یّش حنؼّخَیش‪ ،‬كٓٗ حٌ یکٌٕ ّ‬
‫ٔیش يٍ حنًهکٕص‬ ‫‪ٍٕٜ‬حنًؼخنیّش حنـیزیّش ٔ یًٔغ حال‪ٕٛ‬حص حنل ّ‬ ‫ػخنى حنـیذ ٔ یظًؼّم نّ حن ّ‬
‫حالٔٓ‪ ٢‬كٗ يوخو «ٍْٕههیخ» حٔ ؿیَِ‪ ،‬كیکٌٕ يخ یَحِ يهکخ ً كخيالً نهٕكٗ ٔ يخ یًٔؼّ‬
‫ّللا طؼخنٗ حٔ کظخرخ ً كٗ ‪ٛ‬لیلش‪)ٔ۴(».‬‬
‫کاليخ ً يُظٕيخ ً يٍ هزم ّ‬
‫= «ٔیژِگٗ ىٔيٗ کّ حَٔخٌ کخيم حػى حُ پیخيزَ یخ ٔنت ٰانٓی رخیي ىحٗظّ رخٗي‪،‬‬
‫حیٍ حٓض کّ هِٕٖ يوهیّٖ حٔ هٕٖ رخٗي‪ ،‬رّگَّٕٖ کّ ىٍ ریيحٍٖ ػخنى ؿیذ ٍح‬
‫ي٘خْيِ کُي ٔ رَحٖ حٔ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ يؼخنٗ پُٓخٌ طًؼّم یخري ٔ ‪ٛ‬يحْخٖ يلّٕٔ ٍح حُ‬
‫يهکٕص يیخَٗ ىٍ ؿخیگخِ «ٍْٕههیخ» {يَطزّٖ حػالء ٔ آًٓخَٗ ػخنى يؼخل} یخ ؿیَ آٌ‬
‫{يَطزّٖ پخثیٍطَ حُ آٌ ىٍ ػخنى يؼخل} رُٕ٘ى‪ ،‬پْ آٌچّ ٍح ىٍ ػخنى يؼخل يٗریُي‬
‫كَٗظّ ٔ كخيم ٔكٗ حٓض‪ ٔ .‬آٌچّ ٍح ىٍ آٌؿخ يُٕٗٗى کالو يُظٕو‪ ،‬ك‪ٜ‬یق ٔ رهیؾ‬
‫حٓض کّ حُ َخكیّٖ كنطؼخنٗ يٗرخٗي‪ ،‬یخ کظخرٗ حٓض ىٍ ‪ٛ‬لیلّٖ‪».‬‬
‫ًْیٍ يطخنذ ٍح ىٍ ؿخٖ ىیگَ ٗلخفطَ ریخٌ ًَٕىِ حٓض‪« :‬حنؼّخَیش يخ رلٔذ‬
‫هٕس طظّ‪ٜ‬م كٗحنیوظش رؼخنى حنـیذ‬ ‫حٌحنظّوٕٖ حنُّلْ حنویخنیّش نالَٔخٌ ّ‬
‫حنوٕس حنویخنیّش ْٕٔ ّ‬
‫ٕ‪4۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حن‪ ،ٍٖٕٜ‬كخٌکخٌ ًحك‪٠‬یهش ػهًیش یَٖ يؼهٕيخطّ كٗکٕٔسحالنلخظ ئًٕػش حٔ يکظٕرش‪.‬‬

‫٘و‪ ٚ‬حالَٔخَٗ‪)ٔ۲(».‬‬ ‫ٔیَٖ يزيأْخ حنًهوٗ حیّخْخ نّ‪ ،‬حػُٗ حنًهک كٗ ‪ٍٕٛ‬س حن ّ‬
‫= «ىٔيیٍ ٔیژِگی حَٔخٌ کخيم آٌ چیِٖ حٓض کّ حٔ رّنلخظ هِٕٖ هیخل‬
‫ىحٍى‪ ،‬آٌ حیٍ حٓض کّ َلْ حَٔخٌ ىٍ يَطزّٖ هیخل رّگَّٕٖ َیَٔيُي رخٗي کّ ىٍ‬
‫ریيحٍٖ رّػخنى ؿیذ ‪( ٍٖٕٛ‬کّ يوٌِ ‪ ٍٕٛ‬حٓض) يظ‪ٜ‬م ٕٗى؛ پْ حگَ ىحٍحٖ‬
‫رَطَٖ ػهًٗ رٕى يؼهٕيخص هٕى ٍح (کّ رّ‪َ١‬ین ک٘ق يؼُٕٖ پیيح ًَٕىِ حٓض رخ‬
‫ک٘ق ‪ )ٍٖٕٛ‬ىٍ پٕٖٗ حنلخظ ُٗیيَٗ یخ َٕٗظّ ٗيِ رزیُي ٔ يزيأ حنوخء کُُيِٖ آٌْخ‬
‫ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗو‪ ٚ‬حَٔخَٗ ي٘خْيِ کُي‪».‬‬
‫رخُ ْى ىٍ ؿهي ٗ٘ى حُ طلٔیَ هٕى‪ً ،‬یم آیّٖ ىٔو حُ ٍِٕٖٓ ٓـيِ گٕیي‪:‬‬
‫ذ كِی ِّ ِيٍ ٍَدّ ِ ْحنؼَخنَ ًِیٍَ » رخُ يٗگٕیي‪« :‬كخنکظخد حٗخٍس ٌ حنٗ‬ ‫«ط َُِِی ُم ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫د َال ٍَ ْی َ‬
‫ًحص حنُزٗ حنًؼزَّ ػُّ طخٍس ً رخنوَآٌ حنـًؼٗ حالؿًخنٗ حنؼوهٗ‪ ٔ ،‬طخٍس ً رخنلَهخٌ نًوخيّ‬
‫حنلَهٗ حنظل‪ٜ‬یهٗ حنُلٔٗ؛ ًْٔخ يوخيخٌ رخ‪ُ١‬یخٌ كٕم ٓخیَ حنًوخيخص حنُِٔنیش ٔحالَِحنیش‬
‫ًٔخٔیش ٔ حنيَّیخٔیش‪ ٔ ،‬ح‪١‬الم حنکظخد ػهٗ حنـَْٕ حنؼوهٗ حنوهًٗ حنوَآَٗ حٔحنُلٔٗ‬ ‫حن ّ‬
‫ّللا طؼخنٗ ٔ کالو حَزیخثّ ٔ حٔنیخثّ ‪»...‬‬ ‫حٔنهّٕكٗ حنلَهخَٗ ٗخی ٌغ ًحی ٌغ كٗکالو ّ‬
‫= «پْ کظخد حٗخٍِ رًّحص پیخيزَ حٓض کّ گخِ حُ آٌ رّهَآٌ ؿًؼت حؿًخنٗ‬
‫ػوهٗ ٔ گخِ رّنلخظ يوخو كَهٗ طل‪ٜ‬یهٗ َلٔخَٗ کّ ىحٍى رّكَهخٌ طؼزیَ يٕٗٗى؛ ٔ آٌ‬
‫ىٔ يوخو رخ‪ ُٗ١‬حٓض کّ كَحطَ حُ يوخوْخٖ َِٔنٗ ٔ حَِحنٗ آًٓخَٗ ٔ ىَیٕٖ يٗرخُٗي‪.‬‬
‫ٔ ح‪١‬الم نلع کظخد رَ ؿَْٕ ػوهت ههًت هَآٌ یخ َلٔٗ نٕكت كَهخَٗ ىٍ کالو هيحَٔي‬
‫يظؼخل ٔ کالو حَزیخء ٔ حٔنیخء حٔ آٗکخٍ ٔ ٍٍٔٗ حٓض‪».‬‬
‫ػزيحنکَیى َٕٓٔ حیٍ يلٕٓو ٍح حُ يال‪ٛ‬يٍح حهٌ ًَٕىِ ٔ آٌٍح حیٍٓخٌ‬
‫پٍَٕٔ ىحىِ حٓض‪« :‬هِٕٖ يظویهّ ٔ هیخل پیخيزَ‪ ،‬هٕىٕ کظخد َلْ پیخيزَ ٍح ٍٔم‬
‫يُٗىِ ٔ يٗهٕحَيِ ٔ آٌ رّهَآٌ طزيیم يٗگَىیيِ حٓض ٔ دمحم کظخد ٔؿٕى هٕى ٍح کّ‬
‫يٗهٕحَي هَآٌ يٗٗي ٔ هَآٌ کالو هيح رٕى‪ ،‬دمحم ٍح هيح طؤنیق کَى ٔ هَآٌ ٍح دمحم ٔ‬
‫هَآٌ کظخد هيح رٕى ٔ هالهیض هِٕٖ هیخل رٕى کّ ىٍ ٍح رٍّٖٔ ؿزَثیم يٗگٕ٘ى ٔ‬
‫حٔ رّي‪ ًٌٕ٠‬رٗ‪ٍٕٛ‬ص‪ٍٕٛ ،‬ص يٗرو٘یي‪».‬‬

‫هکبّلبد ّ ظِْهاد‬
‫حَزیخء ٰانٓی رؼي حُ ؿهزّ رَ َلٔخَیض ٔ حرظالثخص‪ ،‬رّطکخيم كيحکؼَٖ ٍٔف حَٔخَٗ‬
‫يٍُٗٓي‪ ،‬ىٍ آٌ يَكهّ رّيهکّٖ ٍٔكخَٗ ػ‪ًٜ‬ض ٔ يَحهزّٖ ىحیًٗ َلْ َخیم‬
‫ٖ‪4۰‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫يَٕٗٗي‪ ،‬ىٍ يَحطذ رؼيٖ رّظٍٕٓحص ٔ يکخٗلخص ػَكخَٗ يٍُٗٓي‪ ،‬رّحیٍ يَطزّ‬
‫ص كَؤَط َ ًَ ُٓ ٍَ‪،‬‬
‫»نیهشحنويٍ» ح‪١‬الم يٕٗٗى‪ ،‬آیّٖ َٗیلّٖ‪َٔ « :‬اِ ًِ ح ْرظَهَ ٰٗ اِر ََْح ِْی َى ٍَرّرِ َک ِه ًَخ ٍ‬
‫ٕ‪ٗ »ٕٔ4 :‬خْيٖ گٕیخ رَحیٍ گلظّ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ػزخىصْخٖ ‪ٕ١‬الَٗ ٔ يَحهزخص‬
‫ًْیّ٘گٗ ك‪َ٠‬ص دمحم ىٍ ؿخٍ كَحء‪ ،‬هزم حُ رؼؼض آٌ ؿُخد‪ ،‬رخ حرظالثخص ك‪َ٠‬ص‬
‫حرَحْیى ئخَوض َِىیک ىحٍى‪َْ ،‬ىٔ ىٍ یک ئیَ رٕىِ حٓض‪ .‬حُ ؿًهّ طـَریخص‬
‫ك‪َ٠‬ص حرَحْیى ىٍ ئیَ ک٘ق كویوض‪ ،‬يطخنؼّ ٍٖٔ يلٕٔٓخص رٕى کّ رّ‪َٛ‬حكض‬
‫هَآٌ ٗخيم ٓیخٍحص‪ ،‬پََيِگخٌ ٔؿیَِ يٗٗي‪ .‬ك‪َ٠‬ص دمحم َیِ ىٍ ؿخٍ كَحء رَّٕػٗ‬
‫ىیگَ رّآُيخیٖ ٔ يکخٗلّ ىٓض ُى‪َْ ،‬ىٔ يٍٕى رّكيحکؼَ ک٘ق يؼَكظٗ يُـَ ٗي‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» يُظؾ گَىیي‪.‬‬
‫طخ رّىٍیخكض « ّ‬
‫«ىحٔٔى هی‪ »َٖٜ‬ىٍ ك‪ٜ‬م ْلظى حُ يوييّ رَ َٗف «ك‪ٕٜٙ‬حنلکى» گٕیي‪:‬‬
‫حٌ حالنٓخو هي یل‪ٜ‬م يٍحنلن طؼخنٗ رـیَ ٔحٓطش حنًهک رم رخنٕؿّ حنوخ‪ٙ‬‬ ‫« ّ‬
‫حنٌٖ نّ يغ کم يٕؿٕى‪ٔ ،‬حنٕكٗ یل‪ٜ‬م رٕحٓطش‪ ،‬نٌحنک الیًٔٗ حالكخىیغ حنويٓیش‬
‫ّللا طؼخنٗ‪ ٔ ،‬حی‪٠‬خ ً هي يَ حٌ حنٕكٗ هي یل‪ٜ‬م‬ ‫رخنٕكٗ ٔحنوَآٌ ٔ حٌ کخَض کالو ّ‬
‫رٕ٘ٓىحنًهک ٔ ًٓخع کاليّ‪ ،‬كٕٓ يٍ حنک٘ق حن‪ ٍٖٕٜ‬حنًظ‪ ًٍ٠‬نهک٘ق حنًؼُٕٖ‪».‬‬
‫= «گخْٗ حنٓخو حُ ٕٖٓ كنطؼخنٗ رّٔحٓطّٖ كَٗظّ َیٔض‪ ،‬رهکّ رّگَّٕٖ‬
‫ٔیژِٖ حٓض کّ رَحٖ كنطؼخنٗ رخ َْيٕؿٕىٖ ٔؿٕى ىحٍى (حٔ حُ آٌ ‪َ١‬ین رئٌ‬
‫ٔحٓطّ رخ يٕؿٕىحص ىٍ حٍطزخ‪ ١‬حٓض‪ ،‬کّ رّآٌ ‪َ١‬ین‪ ،‬هَد ٍٔیيٖ ٔ ٍٗظّٖ‬
‫ٓزذُٕٖٓ ٔ ٔؿّ هخ‪ ٙ‬يٗگٕیُي‪ٔ ٔ ).‬كی رّٔحٓطّٖ كَٗظّ طلون يٗیخري‪.‬‬
‫ريیٍؿٓض حكخىیغ هيٓٗ کّ ىٍ آٌ پخٖ كَٗظّٖ حنوخء کُُيِٖ حنلخظ ٔ ػزخٍحص‬
‫ىٍ ریٍ َیٔض ٔكی ٔ هَآٌ َخيیيِ ًََٕٗٗي‪َْ ،‬چُي کالو ٰانٓی يٗرخُٗي‪ْ .‬ىچُیٍ‬
‫پیٖ حُ حیٍ گٌٗض کّ ٔكٗ گخِ رخ ٕٗٓى كَٗظّ ٔ ُٗیيٌ ٓوٍ حٔ پيیي يٗآیي‪،‬‬
‫رُخرَحیٍ ٔكٗ حُ َٕع ک٘ق ‪ ٍٖٕٛ‬حٓض کّ يظ‪ ًٍ٠‬ک٘ق يؼُٕٖ يٗرخٗي‪».‬‬

‫ّؽی هيؽیش ‪ٛ‬وین هؼوكذ ّ ٌّبفذ‬

‫هٕحَيیى کّ َْحكخ‪ ّٖٟ‬حُ ؿخَذ هيح َٔزض رّرَ٘ ٔكی حٓض‪ ،‬چّ ىٍ نلخكّ‬
‫(طـهّیخص هیخل) رخٗي یخ رّٔٓیهّٖ پیک يو‪ ٕٜٙ‬یخ رّحػَ یک كخىػّ‪ ،‬یخ یک‬
‫ؿَهّ‪ ...‬رخ طٕؿّ رّطًخو يٕحٍى كٕم‪ ،‬حکٌُٕ َٕرض رّحیٍ پَٖٓ يٓى يیٍٓي کّ‪:‬‬
‫«ٔكی چّ کًکی ىٍ ُٗخهض طل‪ٜ‬یهت كوخین ْٔظی يیکُي؟»‬
‫ٔ چّ پخٓنْخی رّچٌٕ ٔ «چَح»ْخی يخ ىحٍى؟‬
‫‪4۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ يوٕنّی ٔكی يٍكیغ يُزغ ٔ ‪َ١‬ین يؼَكض ٔ ُٗخهض‪ ،‬پُؾ‬
‫کظّگٍٕی رّٔؿٕى آييِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ کٔخَی کّ ًّْی يلظٕیخص ٔ ييػیّخص ٔكی ٍح رخنظًّخو ٔ رئٌ چٌٕ ٔ چَح‬
‫يیپٌیََي ٔ يؼظويحَي‪ٔ« :‬كی ػالِٔ رَ يؼخٍف؛ َْآٌچّ رَ٘ ىٍ َُيگی ريحٌ َیخُ‬
‫ىحٍى رخ هٕى آٍٔىِ حٓض ٔ ًّْی كوخین ٍح ىٍ هٕى ىحٍى‪( ».‬حیًخٌگَحیخٌ)‬
‫ٕ ـ کٔخَی کّ رخ حنظِحو رّٔكی حُ ٍْٕٔخی ػوهی ٔ حٓظيالنی ىٍ طزییٍ‬
‫يلظٕیخص ٔكی حٓظلخىِ يیکُُي‪( :‬يظکهًّخٌ)‬
‫ٖ ـ کٔخَی کّ طٕأو رخ ٔكی ٔ ىٍ حنظوخ‪ ١‬رخ آٌ رخ حٓظلخىِ حُ ٍٕٔ طِکیّی َلْ‬
‫كویوض ٍح يیؿٕیُي‪( :‬ػَكخء)‬
‫‪ 4‬ـ کٔخَی کّ رخ حٓظلخىِ حُ ٍٕٔ رلغ ٔ حٓظيالل‪ٔ ،‬نی رئٌ حنظِحو رّٔكی ىٍ‬
‫٘خء)‬‫پی كویوض ٍحِ يیپٕیُي‪( :‬كکًخی ي ّ‬
‫‪ ۳‬ـ کٔخَی کّ رخ ط‪ٜ‬لیّ ٔ طِکیّی َلْ‪ ،‬حيخ رئٌ حنظِحو رّٔكی رّىَزخل ٔ‪ٕٛ‬ل‬
‫رّكویوضحَي‪( :‬كکًخی حَٗحم)‬
‫حیٍ ٍح ْى ريحَیى کّ طٕؿیٓخص كالٓلّ ٔ ػَكخء ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ٔكی چیِٖ ؿِ‬
‫ػزخٍصپَىحُٖ ٔ رخُٖ رخ حنلخظ َیٔض‪ ،‬رُخءح ً َلْ ٔكی ٔ يلظٕحی آٌ (َّطُٓخ)‬
‫يظ‪ْ ًٍ٠‬یچ يٕحى يؼَكظی َیٔض ٔ ْیچ کًکی رُّٗخهض طل‪ٜ‬یهت كوخین ْٔظی‬
‫ًَیکُي؛ کّ رخ کهیگٕیی يو‪ ٕٜٙ‬هٕى ًّْی حيٍٕ ٍح رّحٍحىِی هيح طؼهین يیکُي‪.‬‬
‫يؼالً حگَ کٔی روٕحْي ىٍرخٍِی ٔحهؼیضْخی چٌٕ چگَّٕگی پیيحیٖ ؿٓخٌ ٔ‬
‫حَٔخٌ ٔ يخْیض حٗیخء ٔ حػیخٌ ‪ ...‬يؼَكظی کٔذ کُي ٔ رَحی حیٍ يُظٍٕ َٓحؽ کظذ‬
‫يويٓی چٌٕ طٍٕحص ٔ حَـیم ٔ هَآٌ رَٔى‪ ،‬چیِی ریٖ حُ چُي ؿًهّی يـًم ٔ يزٓى‬
‫ٔ يظُخه‪ ٔ ٞ‬يظ‪٠‬خى (ىٍكي ٓطق كکَی یک کٕىک پُؾٓخنّ) َوٕحْي یخكض کّ ىٍ‬
‫َٓخیض ًّْی حيٍٕ رّحٍحىِ ٔ هٕحٓض هيح طؼهین يیٕٗى‪ .‬ىٍ ػیٍ كخل طٕ٘ین‬
‫ىحَٖپژْٔی حُ ٍَْحْی يًکٍ ٍح هٕحْي یخكض‪ .‬پْ يلظٕحی ٔكی كیَلّٔ كخٔی‬
‫يٕحى يؼَكظی َیٔض‪ٔ ،‬نی کٔذ يؼَكض حُ ٍَْحِ يًکٍ ٍح طٕ٘ین يیکُي‪.‬‬
‫حیٍؿخ حٓض کّ َوٖ ٔكی ىٍ ىٔ كُِٕی ػخيّ ٔ هخ‪ ّٛ‬رَؿٔظّ يیٕٗى‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍ روٖ ػخيّ‪ٔ :‬كی كخٔی يؼَكض طل‪ٜ‬یهی َیٔض؛ ؿَهّی حٓض کّ‬
‫رُّْگخو رَُٔ ي٘کالص رَحی حٍحثّی ٍحِكم ىٍ ًٍْ يظؼهن پيیي يیآیي (حیٍ حُ ُٓن‬
‫ًْخٌ ىٓظٍٕ ػًٕيی « ُک ٍْ» حٓض) يًکٍ حٓض رَحی َْكَى حَٔخَی (یخ َْپيیيِی‬
‫‪١‬زیؼی) حكخ‪ ّٟ‬گَىى‪ .‬يخَُي ٔكی رّيخىٍ يٕٓی‪ٔ ،‬كی رَُّزٍٕ ػٔم‪ٔ ،‬كی رُّيیٍ‬
‫‪4۰۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ٔ آًٓخٌ‪ ...‬ؿخیشحاليَ يیطٕحٌ گلض‪ٔ :‬كی كو‪ ٢‬یک ٍحًُْخیی ٔ ىٓظٍٕ حٓض‪َٛ .‬كخ ً‬
‫یک ؿَهّ ٔ َیَٔی يلَکّ حٓض کّ يخٍح ٔحىحٍ رّحَـخو ػًم يی کُي‪.‬‬
‫ٕ ـ روٖ هخ‪ّٛ‬ی َِٔل ٔكی ػزخٍص حٓض حُ طزییٍ حكکخو ٔ طکخنیق کّ‬
‫يُل‪َٜ‬ح ً حُ ٔظخیق َزی ٔ ٍٕٓل حٓض‪ .‬یؼُی حكکخو طکهیلی طُٓخ رٍّٕٓل ٔ َزی‬
‫ٔكی يیٕٗى ٔ حُ نٔخٌ حٔ حرالؽ يیگَىى‪ .‬ىًٍْیٍؿخ یکٗ حُ ٔؿِٕ يخرّحالكظَحم‬
‫ه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬حَزیخء رخ َٕحرؾ ظخَْ يٕٗٗى‪ ،‬رّحیٍَلٕ کّ َٕحرؾ حَٔخٌْخی طکٓخكظی‬
‫ْٔظُي‪ ،‬كَىی َخرـّ طُٓخ يًکٍ حٓض ىٍ یک ٍٗظّ حُ ػهٕو حٓظؼيحىی ٔیژِ حُ هٕى‬
‫رَُٔ ىْي‪ ،‬رُخءح ً كَىی َخرـّ حَٔخٌ کخيم َیٔض‪ .‬ح ّيخ َزی حَٔخٌ کخيم حٓض‪ .‬حَزیخء رخ‬
‫ٓیَ يؼُٕٖ ٔ يهکٕطٗ رّكویوض ٍٓیيِحَي؛ ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ َٕحرؾ رخ حٍحثّٖ پخٓن‬
‫يؼزض رّطًُیخص َلٔخَٗ ٔ حٓظلخىِ حُ حرِحٍْخٖ يخىٖ حُ آٌ گٌٍگخْٗ يظُخٓذ رخ ‪١‬زغ‬
‫ٔحٓظؼيحى هٕى ػزٍٕ ًَٕىِ ٔ طُٓخ ىٍ یک ٓخكض رّيٕكویض ٍٓیيِحَي‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ‬
‫كَف طًخو پیخيزَحٌ ٰانٓی یکٗ حٓض؛ ٰنکٍ ىٍ ریٍ َٕحرؾ چُخٌ حطلخم َظَ ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬

‫ّوػ كهیبكذ ّؽٔ ًجْٓ‬

‫کهًّٖ ٔكی ٔ ي٘ظوخص آٌ ىٍ هَآٌ يـیي ؿًؼخ ً ‪ ۰۴‬رخٍ آييِ حٓض‪ ،‬حُ حیٍ ؿًهّ‬
‫‪ ۶۳‬يٍٕى يَرٕ‪ ١‬رَّٗف َِٔل ٔكی رّپیخيزَحٌ ٓهق ٔ هزَ حُ َِٔل ٔكی رَ‬
‫ٗو‪ٓ ٚ‬یّيحنًَٓهیٍ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ ‪ ۶۳‬يٍٕى ریٖطَیٍ طؤکیي يظٕؿّ هٕى ٓیّي حٓض‬
‫کّ رّحٔ ح‪ً١‬یُخٌ ىحىِ يٕٗٗى‪ :‬آٌچّ ىٍ ًٍْ هٕى حكٔخّ يٗکُي‪ًْ ،‬خٌ ٔكی حٓض‪.‬‬
‫حُ ؿًهّ ىٍ ٍِْٕٓخ ٔ آیخص‪،ٕٔٓ :ٕٔ ، 4۲ :ٔٔ ، ٔٓ۲ :ٔٓ ، ٔ۲ :۶ ، 44 :ٖ :‬‬
‫‪ ٔ ... ٔ :۰ٖ ، ٔ :۰ٕ ، ...ٔ :۳ٖ ، 4ٖ :4ٖ ، ۳ٕ :4ٕ ، ٖٔ :ٖ۳ ، ۳ٓ :ٖ4‬ىٍ‬
‫ؿخی ؿخی هَآٌ رخ حنلخظ ٔ ػزخٍحص يوظهق رّحیٍ يطهذ ط‪َٜ‬یق ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫يُظظَٖ ىٍ حیٍ يٍٕى يٗگٕیي‪« :‬آیخص رٔیخٍٖ حُ هَآٌ ٔ ٍٔحیخص رٔیخٍٖ حُ‬
‫يؼ‪ٕٜ‬يیٍ رّ‪َٛ ٍٕ١‬یق یخ ‪ ًُٟٗ‬یخ حنظِحيخ ً ىالنض يٗکُي رَ حیٍکّ ًّْٖ هَآٌ رخ‬
‫حنلخظ ٔ ػزخٍحطٗ کّ ىحٍى حُ َخكیّٖ ؿیذ رَ پیخيزَ َخُل گَىیيِ ٔ َیَٖٔ ػوم ٔ‬
‫هیخل پیخيزَ ْیچگَّٕ َوٖ كخػهٗ ىٍ ط‪ٕٜ‬یَ ٔ طَٓیى آٌ َيحٗظّ حٓض‪)ٕٓ(».‬‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» ٔ ریخٌ حیٍکّ هيحَٔي ٔكی ٍح‬ ‫طـِیّ ٔ طلهیم پَّٖٔٓ حَؼوخى « ّ‬
‫رّچّ ٔٓیهّ‪ ،‬رخ چّ کیلیض ٔ رّچّ يیِحَٗ حُ هٕص ٔ ‪ٟ‬ؼق‪ ،‬ىٍ ًٍْ پیخيزَحٌ طؼزیّ‬
‫يٗکَىِ‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ػٗ حٓض کّ رخ يُطن ٍیخ‪ ،ٟٗ‬ػوهٗ ٔ كظٗ هیخنٗ هخرم حىٍحک‬
‫َیٔض‪ .‬ىٍک كویوض ٔكی ػهٗحال‪ٕٛ‬ل ٔحرٔظّ رّطؼَیق ٍحرطّٖ يظوخرم پیخيزَ ٔ‬
‫‪4۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿَهّٖ ٔكٗ» ٍح حُ‬ ‫هيح‪ ،‬رّح‪ٟ‬خكّی حٓظؼيحى ًحطت ٗو‪ ٚ‬پیخيزَ حٓض‪ .‬كظٗ َظٕحٌ « ّ‬
‫ُٓن حيٕحؽ ٔ ٓیگُخلْخی كٕمحنؼخىِ ىهین ٔ هٕٖ حٍُیخرٗ ًَٕى؛ چٌٕ ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫رَحٖ "ًحص اليکخٌ" طلیِّ يکخَٗ الُو يٗآیي‪ٔ .‬هظٗ گلظّ ٕٗى‪« :‬آٌ يهک كخيم‬
‫ٔكٗ» رَ پیـًزَ َخُل ٗي‪ ،‬یؼُٗ کّ حیٍ َِٔل حُ کـخ رّکـخ ٔحهغ ٗيِ حٓض؟‬
‫حیٍ ٓئحالص ؿيی حٓض‪« :‬يگَ هيح ىٍ يکخٌ يلئى ئظوَ حٓض؟»‬
‫حیٍ طؼخٍ‪ٟ‬خص چگَّٕ هخرم كم حٓض کّ حُ یک ‪َ١‬ف هيح ىٍ ًّْ ؿخ ك‪ٍٕ٠‬‬
‫آَی ٔ رخنلؼم ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬حُ ىیگَٕٓ َٔزض رّ‪ٛ‬خنقطَیٍ ػزيٕ چُيحٌ ىٍٔ رخٗي کّ‬
‫َیخُيُي هخ‪ٛ‬ي گَىى؟ حیٍ یؼُی کّٕٓی ٍیٖ پٍٓ!‬
‫یؼُی هٕل رّٔؿٕى ‪ٟ‬ؼق ٔ كظَص ىٍ ٔؿٕى ًحص اليکخٌ! رؼيح ً هٕحْیى هٕحَي‬
‫کّ هٕل رّ«َِٔل ؿزَثیم» ٔ آٍٔىٌ پیخو رَحی ٓیّي‪ ،‬رَگَىحٌ کخيم حُ هٕل رّ«َِٔل‬
‫ٍٔفحاليیٍ» رَ يَیى يـينیّ ىٍ يُٓؾ ئیلی حٓض‪ .‬چُیٍ ًُْیض کّ پیٖ حُ حٓالو‬
‫ىٍ حًْخٌ ؿٕحيغ ئیلی رّكیغ ح‪ٛ‬م ئهى حػظوخىی پٌیَكظّ ٗيِ رٕى‪ ،‬يظؤنٓخٌ ٔ‬
‫ُيظَک َِهّ ًْخٌ حٓاليی آٌ ٍح رخ َِٔل ٔكی رَ ٓیّي ططزین کَىَي‪ ،‬حیٍ هطخء حٓض‪.‬‬
‫پیٖطَ گلظیى‪« :‬يظٌٕ يويّ ٍح ريحٌ ىنیم «آًٓخَی» َگٕیُي کّ حُ آًٓخٌ آييِ‬
‫رخٗي؛ ريحٌ ىنیم آًٓخَی گٕیُي کّ ىٍ يُيٍؿخص هٕى‪ٍَٗٓ ،‬ظّی حيٍٕ ٔ كخىػخص ٍح‬
‫رّآًٓخٌ حٍؿخع يٗىُْي‪ ».‬رهّ‪ ،‬حگَ ؿزَی ٔ هيحيلٍٕی كکَ کُیى‪ًّْ ،‬ی ٔهخیغ ٔ‬
‫ٍٔیىحىْخی ٍیِ ٔ ىٍٗض <حػى حُ هیَ ٔ َٗ> حُ ؿخَذ هيح حٓض‪:‬‬
‫ٔهظی رخى ٔ طٕكخٌ يُٗٔى حُ ؿخَذ هيح آييِ حٓض‪ٛ ،‬خػوّ ٔ ٍػي ٔ رَم ٔ ٓیم‬
‫حُ ؿخَذ هيح حٓض‪ ،‬یک ‪ٛ‬وَُِٓگ کّ حُ کِٕ کُيِ يٕٗٗى ٔ رًّٓض پخثیٍ‬
‫َٓحُیَ يٗگَىى‪ ،‬حُؿخَذ هيح آييِ حٓض‪ٍٔ ،‬ىْخ‪ ،‬ىٍیخْخ ‪ ...‬چٌٕ ًّْی حیٍْخ رخ‬
‫ُّٓض ؿخٍیّی هيح ٔحهغ يیٕٗى‪ .‬پْ حُ َخكیّی هيح آييِ حٓض‪.‬‬ ‫حٍحىِی هيح ٔ ‪١‬زن ُ‬
‫چُیٍ حَيیّ٘ی طخُِگی َيحٍى ٔ يلئى رّیک ؿخيؼّ ٔ یک َُٓيیٍ ْى َیٔض؛‬
‫رًّْیٍطَطیذ حٗوخ‪ ٙ‬رٍِگ ٔ حَيیّْ٘خی رٍِگ ْى حُ ؿخَذ هيح آييِحَي‪.‬‬
‫حُ ؿخَذ ىیگَ‪ :‬چٌٕ رخٍحٌ حُ آًٓخٌ يٗرخٍى‪ ،‬چٌٕ هٍٕٗیي ٔ يخِ ٔ ٓظخٍِ ىٍ‬
‫آًٓخٌ يٕهؼیض ىحٍَي‪ ،‬چٌٕ ٍػي ٔ رَم ٔ ٗٓخد ُٓگْخ ىٍ ٓیُّی آًٓخٌ طیَ‬
‫يٗکُ٘ي‪ ،‬چٌٕ پََيِْخ ىٍ آًٓخٌ پَٔحُ يٗکُُي؛ نٌح پُّٓی آًٓخٌ ًْٕحٍِ رَحی رَ٘‬
‫يَيُٕ ٔ َخُٗخهظّ رٕىِ ٔحٓض؛ رًّْیٍ طَطیذ هييخء َیِ ًْٕحٍِ طٕؿّ ٗخٌ رّآًٓخٌ‬
‫يؼطٕف رٕىِ ٔ هٕى ٍح ىٍ رَحرَ ٗکِٕ ٔ ٍيُٕ آًٓخٌ ‪ٟ‬ؼیق یخكظّ ٔ َْچیِی ٍح‬
‫کّ حُ كُِٕی حىٍحک ٗخٌ هخٍؽ رٕى‪ ،‬رّآًٓخٌ حٍؿخع يٗىحىَي‪.‬‬
‫‪4۰۰‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ػوخیيی چٌٕ هٍٕٗیيپَٓظی ٔ يخِ ٔ ٓظخٍِپَٓظی طًخيخ ً حُ ًْیٍ ؿخ يُ٘ؤ‬

‫يٗگیََي؛ رُخرَحیٍ حُ ىیي هييخء َْچّ ٔ هیَ ٔ َٗ‪ٗ ،‬خيم َلّٕ هيٓیّ ٔ هزیؼّ رٕى‪،‬‬
‫ىٍ آًٓخٌ(ْخ) ؿخ ىحٗض‪ .‬ىٍ چُیٍ يٕهؼیض کّ حًْخٌ ٔ طٕؿٓخص ًّْ رّآًٓخٌ ىٔهظّ‬
‫ٗيِ رٕى ٔ رَ٘ هٕى ٍح حٓیَ آًٓخٌ یخكظّ رٕى‪ ،‬کظذ يويّ ىهیوخ ً هٕى ٍح ىٍ ٔٓ‪٢‬‬
‫ًْیٍ هخنٗگخِ ُى ٔ حىػخ کَى‪« :‬يخْى حُ آًٓخٌ آييِحیى!»‬
‫رخ حٓظلخىِ حُ ح‪ٕٛ‬ل ٍٔحٌُٗخهظت ىهین‪ ،‬رّرَ٘ گلض‪ :‬طٕ هٕىص ْى حُ آًٓخٌ‬
‫آييِحی‪ ،‬طٕ ح‪ٛ‬الً رٓ٘ظی حٓظی ٔ رٓ٘ض ىٍ آًٓخٌ حٓض؛ طٕ رّحػَ حٍطکخد یک گُخِ‬
‫رُّيیٍ طزؼیي ٗيِحی‪ ،‬حیٍؿخ يلم يـخُحص طٕ حٓض‪...‬‬
‫يٗهٕحْی ىٔرخٍِ رَگَىی رّيلم ح‪ٛ‬هٗحص ىٍ آًٓخٌ(ْخ)؟‬
‫پْ رّكَف يخ گٕٕ کٍ‪ٍ ،‬حْٖ ًْیٍ حٓض کّ يخ يٗگٕثیى‪...‬‬
‫ريیٍ َلٕ‪ ،‬ریىْخ ٔ حيیيْخی رَ٘ ٍح رَؿٔظّ ًَٕى‪ ،‬رّرَ٘ ٔػيِْخی ٍَگیٍ ىحى ٔ‬
‫رَحی کَىحٍ َیک ٔ ري حٔ يکخكخص ٔ يـخُحص طؼییٍ کَى کّ ػخنیطَیُٖ ًْخٌ‬
‫رخُگ٘ض <ىٔرخٍِ> رّرٓ٘ض رَیٍ حٓض کّ (گٕیخ) ىٍ آًٓخٌ(ْخ) يٕهؼیض ىحٍى‪...‬‬
‫ريیٍطَطیذ کظذ <آًٓخَی> ٍَٓٗظّی گلظًخٌ رَ٘ی ٔ حكٔخٓخص حٔ ٍح رّىٓض‬
‫گَكض؛ ؿهٕىحٍ ٗي‪ ،‬رَحی هٌَْخ طک‪ٛ‬يحیی کَى ٔ آًٓخَی گَىیي‪.‬‬
‫يطهذ کخيالً ٔح‪ٟ‬ق حٓض‪ :‬حكٌِٔ رَ آٌچّ گلظّ ٗي‪ ،‬ىٍ گٌٗظّ‪ ،‬ؿخیگخِ‬
‫«ٍدّ حنُّٕع»ْخ َیِ ًْٕحٍِ ىٍ آًٓخٌ(ْخ) رٕىِ حٓض‪ ،‬نٌح ٔهظی کّ حىیخٌ ٓخيی‬
‫(حرَحْیًی) آيي ٔ ًّْی هيحیخٌ (حنّْٓخ) ٍح رّیک هيحی رٍِگ هال‪ ّٛ‬کَى‪ ،‬يکخٌ‬
‫آٌ هيحی رٍِگ ٍح طـییَ َيحى‪" .‬یِٕٓ" ‪" ، "ْٕ" ،‬هللا" (هللا = هللا حکزَ = هيحی‬
‫رٍِگطَ = رٍِگطَیٍ هيح) کًخکخٌ ىٍ آًٓخٌ رخهی يخَي طخ ْىچُخٌ رَحی رَ٘‬
‫يَيُٕ ٔ هٕفَخک رخٗي کّ حگَ يَيُٕ ٔ هٕفَخک َزخٗي‪ ،‬حٔحيَٕ رَحی رَ٘‬
‫‪١‬ـیخَگَ ٔ َٓکٖ حًْیظی َيحٍى‪ .‬پْ حٔ رخیي ىٍٔ حُ ىٓظَّ رخٗي‪ ،‬کّ حگَ رُّيیٍ‬
‫يُظوم يٗٗي‪ًْ ،‬یٍ رَ٘ ٍَٗٔ ٔ ؿٔض ٔؿٕگَ يٗگلض‪:‬‬
‫«هيح کـخ حٓض؟ چطٍٕی حٓض؟ يٍ يٗهٕحْى حٔ ٍح رزیُى!»‬
‫حیٍ رّآٌ يؼُی َیٔض کّ هيح ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي ٔ ٔكی َیخييِ رخٗي؛ ًّْی‬
‫حیٍْخ ىٍ ؿخی هٕى ‪ٛ‬لیق حٓض؛ كو‪ ٢‬رخ ػُخیض رّحیٍ كوخین کّ حٔالً هيح ىٍ ًّْؿخ‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬آَی ٔ رخنلؼم ىحٍى؛ ػخَیخ ً َوٖ هيح ىٍ ظٍٕٓ ٔكی ؿیَ ئظویى ٔ َخ پیٕٓظّ‬
‫حٓض‪ .‬حٔ حَٔخٌ کخيهی آكَیي کّ يٗطٕحَٔض ىٍٓض ریخَيی٘ي ٔ حٍحىِٖ کَٕیّی ٍرٕری‬
‫ٍح حىٍحک ٔ حك‪ٜ‬خء ًَخیي؛ ًْیٍ حىٍحک ٔ حك‪ٜ‬خی حٔ ٔكی حٓض‪.‬‬
‫‪4۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پْ هٕل رّ‪ٛ‬زـّٖ يکخَٗ َٔزض رَِّٔل ٔكی هطخٖ حٓض رْ ػظیى؛ ُیَح‬
‫ئظهِو ك‪ ٍٕ٠‬هيح ىٍ يکخَٗ‪ ٔ ،‬ؿیخد حٔ ىٍ يکخَٗ ىیگَ يٗگَىى! ىٍكخنٗ کّ‬
‫ْیچ ؿخ هخنٗ حُ ك‪ ٍٕ٠‬ئظًَ ٔ آٌ رّآٌ هيح َیٔض‪ ًّْ .‬ؿخ پَ حُ هيح حٓض‪،‬‬
‫يٍؿًهّ َْؿخ کّ ك‪َ٠‬ص دمحم ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظّ‪ ،‬هيح ْى َٔزض رّحٔ «حهَد يٍ كزم‬
‫حنٍٕیي» رٕىِ حٓض‪ .‬هيح ىٍ آًٓخٌ َیٔض‪ .‬حٔنیٍ يُِنگّ هيح ًْخَخ ههذ حَٔخٌ يئيٍ‬
‫حٓض ٔ ٓیّي حٔل حنًئيُیٍ ٔ حکًم حنًئيُیٍ ٔ کخيمطَیٍ حَٔخٌ حٓض‪ ،‬رُخءح ً ههذ حٔ‬
‫يُِنگّ ىحیًی ًحص حهيّ ٍرٕری رٕىِ حٓض‪ ٔ .‬هَآٌ ىٍ ههذ حٔ ٔ حُ ي‪ٜ‬يٍ ههذ حٔ‬
‫َ٘ؤص یخكظّ حٓض‪ .‬پْ هٕل رَِّٔل ؿزَثیم َزخیي طؼزیَ يکخَٗ گَىى‪ .‬هٕحْیى هٕحَي کّ‬
‫ؿزَثیم ىٍ طکٕیٍ هَآٌ ْیچ َو٘ی َيحٗظّ ٔ رُخ رَيلٕٓو حػظزخٍی حگَ هخثم رَّوٖ‬
‫ؿزَثیم ْى رخٗیى‪ ،‬آٌ ًْخٌ هطٍٕحص ههزت ٓیّي حٓض‪.‬‬
‫حطلخهخ ً هَآٌ يـیي ىٍ ه‪َِٔ ٕٜٙ‬ل ٔكی رّك‪َ٠‬ص يٕٓٗ رخ ٍُٔٗٗ ریٖطَ‬
‫‪ ،ًٖٕ ١‬ح ًَْْذْ‬ ‫ٓٗ‪ ،‬اِ ًْ ََخىَحُِ ٍَرّرِ ْخن َٕح ِى ْحن ًُوَي َِّ ُ‬ ‫غ ُيٕ َ‬ ‫ک َك ِيی ُ‬‫ٓوٍ گلظّ حٓض‪َْ ْ« :‬م أط َخ َ‬
‫‪١‬ـَٗ ‪ ٔ۳ :۰۲ ...‬ـ ‪ »ٕ۳‬ىٍ حیٍؿخ ٓوٍ َٓ « ِا ًْ ََخىَحُِ ٍَرُُّّ» حٓض‪:‬‬ ‫ػ ٌَْٕ اََُِّ َ‬
‫ِانَٗ كِ َْ َ‬
‫ي‪َٜ‬كخص حیٍآیخص َٗیلّ‪ ،‬هيحَٔي يظؼخل رئٌ ٔحٓطّ ٔ رئٌ‬ ‫ّ‬ ‫يطخرن رخ‬
‫حٓظويحو كَٗظّٖ ٔكی رَّلٕ ئظویى رخ يٕٓٗ ٓوٍ گلض (رّحٔ َيح ىحى) ٔ رّحٔ‬
‫ّللا» گلظّحَي‪ .‬آیخطٗ ريیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ‬ ‫يؤيٍٕیض ىحى‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض حٔ ٍح «يٕٓٗ کهیى ّ‬
‫هَآٌ رٔیخٍ ُیخى آييِ حٓض‪ ،‬حُ ؿًهّ آیخص يزخٍکّٖ ٔٓٔ طخ ‪ ٔ4۳‬حُ ٍِٕٖٓ حػَحف‬
‫طًخيخ ً حُ گلض ٔ گْٕخٖ ئظویى ٔ ‪ٕ١‬الَٗ يیخٌ هيح ٔ يٕٓٗ پَىِ رَيٗىحٍى‪.‬‬
‫رّػُٕحٌ ًََّٕ‪ :‬ىٍ آیّٖ ٖ‪ ٔ4‬حُ ٍِٕٖٓ حػَحف آييِ‪:‬‬
‫ک ۚ هَخ َل نٍَ ط َََحَِی‪».‬‬ ‫ظ َْ اِنَ ْی َ‬ ‫ٓ ٰٗ ِن ًِیوَخطَُِخ َٔ َکهَ ًَُّ ٍَرّهَخ َل ٍَدّ ِ أ َ ٍَِِی أََ ُ‬ ‫« َٔنَ ًَخ َؿخ َء ُيٕ َ‬
‫= « ُيخَٗ کّ آيي يٕٓٗ رّىیيحٍ يخ‪ ٔ ،‬هيحیٖ رخ حٔ يکخنًّ ًَٕى‪ ،‬يٕٓٗ گلض‬
‫هيحیخ هٕى ٍح رّيٍ َ٘خٌ ىِ‪ ،‬طخ طٕ ٍح طًخٗخ کُى‪ ،‬هيح كَيٕى‪َْ :‬گِ يَح ًَٗریُٗ‪،‬‬
‫ٰنکٍ‪َ ،‬ظَ کٍ رّکِٕ؛ حگَ رّکِٕ هیَِ ٕٗی ٔ ىهض ًَخیی‪ ،‬يَح هٕحْی ىیي؛ پْ‬
‫ٔهظی هيح ىٍ ىل کِٕ طـهّی کَى‪ ،‬يٕٓی ٕٗکّ ٗي ٔ كَیخى ُى ٔ رُّيیٍ حكظخى‪»...‬‬
‫ْىچُیٍ آیخص ًٗخٍِٖ ‪ ۲‬طخٓ‪ ۲‬حُ ٍِٕٖٓ يزخٍکّٖ "‪َ "ّ١‬یِ ‪َٛ‬یلخ ً حُ گلض‬
‫ٔ ُٕٗى ئظویى ٔ ‪ٕ١‬الَٗ يیخٌ هيح ٔ يٕٓٗ گٌحٍٕ يٗکُي‪ ،‬ىٍ حیٍ گلض ٔ گٕ‬
‫ک ِاََ َ‬
‫ک‬ ‫خههَ ْغ ََ ْؼهَ ْی َ‬
‫ک كَ ْ‬‫ٓٗ‪ِ ،‬اَِّی أَََخ ٍَرُّ َ‬ ‫ی َیخ ُيٕ َ‬ ‫ػُ‪ٕٓ َٜ‬و َوٖ َيحٍى‪« :‬كَ َه ًَخ أَط َخَْخ َُٕ ِى َ‬
‫‪ »... ًٖٕ ١‬ىٍ آیّٖ ٖٓ حُ ٍِٕٖٓ ه‪ ٜٚ‬آييِ حٓض‪« :‬كَهَ ًَخ أَط َخَْخ‬ ‫رِ ْخن َٕح ِى ْحن ًُوَي َِّ ُ‬
‫ٓ ٰٗ ِا َِّی أَََخ َ‬
‫ّللاُ‬ ‫٘ َـ ََسِ أٌَ یَخ ُيٕ َ‬ ‫خٍ َک ِش ِيٍَ حن َ‬ ‫َخ‪ِ ١‬ت ْحن َٕح ِى ْحْل َ ْی ًَ ٍِ كِی ْحنزُ ْوؼَ ِش ْحن ًُ َز َ‬
‫ی ِيٍ ٗ ِ‬ ‫َُٕ ِى َ‬
‫‪4۰۲‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ٍَدُّ ْحن َؼخ َن ًِیٍَ ‪ًْ ».‬یٍ‪ ٍٕ١‬حٓض ي‪٠‬خيیٍ آیخص ‪ ۲‬طخ ‪ ۶۶‬حُ ٍِٕٖٓ ٗؼَحء ٔ ‪ ٔ۳‬طخ‬
‫‪ ٕ۶‬حُ ٍِٕٖٓ َخُػخص‪ .‬کّ طٕأو رخ ریخٌ ؿَیخَخص ك‪َ٠‬ص يٕٓٗ‪ ،‬حُ يکخنًخص‬
‫ئظویى يیخٌ هيح ٔ يٕٓٗ هزَ يٗىْي‪ .‬ح ّيخ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬ك‪َ٠‬ص دمحم آٌچّ هَآٌ‬
‫يـیي طؤکیي ىحٍى‪ ،‬هطؼیض َِٔل ٔكی حٓض کّ ىٍ هخنذ هطٍٕحص ههزی رَ حی٘خٌ‬
‫ّللاُ َی ْوظِ ْى‬
‫٘ب ِ َ‬‫ػخٍ‪ٗ ٝ‬يِ حٓض‪َّ ،‬ىٍ ْیؤص حكٔخٓی ٔ ىیيحٍی ٔ ُٗیيحٍی‪« :‬كَبٌِ َی َ‬
‫ٍُٔ‪»ٕ4 :4ٕ ،‬‬ ‫‪ٜ‬ي ِ‬ ‫ص حن ُّ‬ ‫ػ ِهی ٌى رٌَِح ِ‬ ‫خ‪َ ١‬م َٔیُ ِل ُّن ْحن َل َن رِ َک ِه ًَخطِ ِّ ۚ اََُِّ َ‬‫ّللاُ ْحنزَ ِ‬ ‫ػهَ ٰٗ هَ ْهزِ َ‬
‫ک ۗ َٔیَ ًْ ُق َ‬ ‫َ‬
‫= «حگَ هطٍٕحطٗ ؿِ ٔكی ىٍ ههزض ٍحِ یخري‪ ،‬يٍ هٕى رخ هيٍص هٕیٖ آٌٍح‬
‫يلٕ يٗکُى‪ ،‬رّؿخٖ آٌ ٔكی ٍح رَؿٔظّ يٗٓخُو ٔ هيح رًّّْٖ ههذْخ آگخِ حٓض‪».‬‬
‫ػهَ ٰٗ ُک ِّم‬ ‫ّللاَ َ‬ ‫ٔ ْن ِي ٍْ آ َی ٍش أ َ ْٔ َُُ ِٔ َٓخ ََؤ ْ ِ‬
‫ص ِر َو ْی ٍَ ِ ّي ُْ َٓخ أ َ ْٔ ِيؼْ ِه َٓخ ۗ أَنَ ْى ط َ ْؼهَ ْى أ َ ٌَ َ‬ ‫ـ « َيخ ََُ َ‬
‫ٗ ْیءٍ هَ ِيی ٌَ‪»ٔٓ۶ :ٕ ،‬‬ ‫َ‬
‫= «حگَ آیّٖ ٍح َٔن کُیى‪ ،‬یخ آٌکّ رّكَحيٕٗٗ ک٘یيِ ٕٗى‪ ،‬آیّٖ رٓظَ‪ ،‬یخ‬
‫يخَُي آٌؿخیگِیٍ يٗکُیى‪ ».‬يٗریُیى کّ ىٍ ػزخٍحص هَآٌ رّ‪َٛ‬حكض َیخييِ کّ َِٔل‬
‫ٔكٗ رَؿُخد ٓیّي رخنٕحٓطّ ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗلخْٗ ٔ ي‪ٕٜ‬ص حُ ؿخَذ ًحص رخٍٖ رٕىِ‬
‫رخٗي‪ ،‬رهکّ ریٖطَ رّیک حيَ ههزٗ ٔ ؿَهّٖ ًُْٗ طؤکیي ٗيِ حٓض‪َٔ « :‬اََُِّ نَظ َُِِی ُم ٍَدّ ِ‬
‫کٌَٕ ِيٍَ ْحن ًٌُُ ٍِِیٍَ ‪ ٔ۲ٕ :ٕ۶ ،‬ـ ‪»ٔ۲۳‬‬ ‫ک ِنظ َ ُ‬‫ػهَ ٰٗ هَ ْه ِز َ‬
‫حنَٔ ُف ْحْل َ ِيی ٍُ‪َ ،‬‬ ‫ْحن َؼخنَ ًِیٍَ ‪َ َََِ ،‬ل رّ ُّ‬

‫يٕ‪ٕٟ‬ػٗ رٔیخٍ پیچیيِ حیٍکّ چگَّٕ پیـًزَ حرظيح يطهزٗ ٍح ىٍ ًٍْ هٕى كْ‬
‫يٗکَىِ‪ٓ ،‬پْ يَىى يٗٗيِ کّ حیٍ حكٔخٖٓ ٔحهؼخ ً ٔكی ْٔض یخ َیٔض!‬
‫ىٍٓض ىٍ ًْخٌ نلظّ‪ ،‬هيح رّحٔ ح‪ً١‬یُخٌ هخ‪ َ١‬يٗىْي کّ «آٌچّ حكٔخّ‬
‫يٗکُي "ٔكٗ" حٓض‪ ».‬كٓى حیٍ كؼم ٔ حَلؼخالص حُ ػٓيِٖ حیٍ رلغ هخٍؽ حٓض‪.‬‬
‫ٗخیي پیخيزَ حکَو َِى هٕى يالکْخٖ ىحٗظّ کّ ؿَیخٌ ٔكی ٍح رخ آٌ يلک‬
‫يٗکَىِ حٓض‪ ،‬كٗحنًؼم طؼخنیى حىیخٌ پی٘یٍ يٗطٕحَٔظّ حُ ؿًهّ يالکْخٖ آٌ ك‪َ٠‬ص‬
‫رخٗي؛ چٌٕ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ هَآٌ کَیى ط‪َٜ‬یق ٗيِ کّ ىیٍ طٕ حىحيّٖ حىیخٌ ٓخرن‬
‫يٗرخٗي‪ .‬حُ ؿًهّ آیخص‪ ... ٖ :4ٕ، ٕٖٔ :ٔ۶ ، 44 :ٖ :‬ىٍ حیٍ ه‪ ٕٜٙ‬حٓض‪.‬‬
‫حُ ‪َ١‬كٗ ٓهٔهَّٔذ ّٓ ىیٍ ػًيِ ٔ َخكٌ يٕؿٕى ٗخيم یٕٓى‪ ،‬ئیلیض ٔ حٓالو‬
‫کّ ؿًؼخ ً يٕ‪ٕٛ‬ف رّ«حىیخٌ ٓخيٗ ٔ حرَحْیًی» ْٔظُي‪ ،‬رّك‪َ٠‬ص حرَحْیى ههیم‬
‫رَيٗگَىى‪ ،‬نٌح ىحٍحٖ ٍیّْ٘خ ٔ َظَگخْخٖ ي٘ظَک يٗرخُٗي‪ .‬رُخرَحیٍ ؿٓض ىٍک‬
‫يخْیض كویوٗ َْیک حُ حىیخٌ ّٓ گخَّ ٔ حك‪ٜ‬خء طًخیِحص َْیک‪ ،‬يطخنؼّٖ ططزیوٗ‬
‫ٔ يوخیّٖٔٔ َّْٓ کظخد طٍٕحص‪ ،‬حَـیم ٔ هَآٌ َٗ‪ ٍَٖٟٔ ١‬حٓض‪( .‬حَـیم چیِی‬
‫ٓ‪4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُیخىی َيحٍى‪ ،‬ح ّيخ طٍٕحص يٓى حٓض‪ ).‬رخ حَـخو حیٍ ٍٕٔ رٍُّٔٗٗ هٕحْیى ىیي کّ‬
‫طلخٔصْخ يیخٌ يُيٍؿخص ٔ َلِٕٖ پَىحُٕ َظَگخْخی ّٓ کظخد چُيحٌ ػًین َیٔض‪.‬‬
‫رًّْیٍطَطیذ رٔیخٍٖ حُ حكکخو ٔ طکخنیق ىیُٗ حُ هزم ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ حُيى ٓخروّ‬
‫رّآٌ ػًم يًَٕٗىِحَي‪ْ .‬ىچُیٍ حهزخٍ ٔ حَزخء پی٘یُیخٌ َیِ رّ‪ ٍٕ١‬کخيم ىٍػٓي ػظین‬
‫يُيٍؽ حٓض‪ .‬حٓخيٗ ٔ ىحٓظخٌْخٖ يُٕ‪ ١‬رَُّيگٗ ٔ حهيحيخص آٌ پیخيزَحَٗ کّ ىٍ‬
‫هَآٌ يـیي آييِ حٓض‪ ،‬کالً رخ يلظٕیخص ػٓيیٍ يطخروض يٗکُي‪ ٔ ،‬حُ طؼخنیى آٌْخ‬
‫رَّلٕ يَ٘ٔف ٓوٍ يٗگٕیي‪ .‬يؼالً َُيگٗ ٔ َٓگٌٗض ك‪َ٠‬ص یٕٓق کّ ٍِٕٖٓ‬
‫ٕٔ هَآٌ يـیي ٍح ط٘کیم يٗىْي‪ ،‬ػیُخ ً ىٍ ك‪ٜ‬م ‪( ٖ۰‬کظخد پیيحیٖ ـ ػٓي هيیى) آييِ‬
‫حٓض‪ .‬كظٗ رَهٗ حُ َکخص حیٍ ه‪ ّٜ‬ىٍ يظٍ آٌ کظخد ٔح‪ٟ‬قطَ ریخٌ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رّػُٕحٌ ًََّٕ‪ :‬ىٍ هَآٌ آييِ حٓض کّ رَحىٍحٌ یٕٓق پیَحٍْ حٔ ٍح رخ هٌٕ‬
‫د‪:ٕٔ ،‬‬ ‫ػهَ ٰٗ هَ ًِی ِ‬
‫‪ِ ِّ ٜ‬ريَ ٍو َک ٌِ ٍ‬ ‫«ىٍٔؿیٍ» ٍَگیٍ کَىِ ٔ َِى پيٍ آٍٔىَي‪َ َٔ « :‬ؿخ ُءٔح َ‬
‫‪ »ٔ۴‬طٕؿّ يٗكَيخثیي کّ هَآٌ يـیي ىٍ حیٍؿخ رَّٕع هٌٕ حٗخٍِ َيحٍى‪ ،‬ح ّيخ "ػٓي‬
‫هيیى" ط‪َٜ‬یق يٗکُي کّ آٌ هٌٕ «رُِ» رٕى‪ .‬هَآٌ ىٍ يٍٕى يزهؾ پَىحهظٗ آٌ کخٍٔحٌ‬
‫ىٍ حُحء ك‪َ٠‬ص یٕٓق ٓولٗ يؼیٍ َکَىِ ٔ رّ‪ ٍٕ١‬يزٓى يٗكَيخیي‪ ُِْٔ َََ َٗٔ « :‬رِؼ َ ًَ ٍٍ‬
‫َر ْو ٍْ ىَ ٍَحْ َِى َي ْؼئُىَسٍ = يزهـٗ َخچیِ ٔ کًٗ‪ٰ »ٕٓ :ٕٔ ،‬نکٍ "ػٓي هيیى" يٗگٕیي‪:‬‬
‫«حيیَ آٌ کخٍٔحٌ يزهؾ ٕٓ ىٍْى يخ رخُحء یٕٓق پَىحهض کَى ‪»...‬‬
‫رُخءح ً ىٍ طًخيی يٕحٍى‪ ،‬يُيٍؿخص طٍٕحص ٔح‪ٟ‬قطَ ٔ يل‪ٜ‬مطَ حُ هَآٌ حٓض‪.‬‬

‫َظیـّٖ حهالهٗ کّ هَآٌ حُ ٔحگٕیٗ حیٍ ه‪ ّٜ‬يي َظَ ىحٍى ًْخَخ حٍحثّٖ حنگٕٖ‬
‫ٓخنى حهالهٗ رَحٖ ؿٕحَخٌ ٔ حنوخء ىٍّ پخکيحيُٗ ٔ ػلض ؿُٔٗ حٓض‪ .‬چُخٌکّ طًخو َخ‬
‫يالیًخطٗ کّ یٕٓق يظلًم گَىیي رّؿٓض كلع ػلض ٔ پخکيحيُٗ رٕى‪َْ ٔ ،‬آٌچّ حػى‬
‫حُ يخل ٔ يکُض ٔ طوض ٔ روظی کّ رّىٓض آٍٔى‪ ،‬پخىحٕ آٌ ‪ٓ١‬خٍص َلٔخَٗ رٕى‪.‬‬
‫ح ّيخ ػٓي هيیى رّؿُزّْخٖ كهٔلت ئؤنّ رّٔیژِ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬ػًم ٔ ػکْحنؼًم‬
‫حْظًخو يٗىْي ٔ يٗگٕیي‪« :‬آٌچّ یؼوٕد ىٍ ؿٕحَٗ رخ پيٍ هٕى کَىِ رٕى‪ ،‬ىٍ ُٓیٍ‬
‫پیَٖ حُ َخكیّٖ كََُيحٌ ىٍیخكض ًَٕى‪».‬‬
‫رّگلظّٖ آٌ کظخد‪ ،‬ك‪َ٠‬ص یؼوٕد ىٍ ؿٕحَٗ رَحىٍ ًِْحى هٕى ٍح رّٔٓیهّٖ‬
‫یک کخّٓ إٓ كَیذ ىحى‪ ،‬طخ حيظیخُ حٍٗيیض ٍح رّهٕى حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىْي‪ٓ ،‬پْ پيٍ هٕى‬
‫"حٓلن" ٍح كَیذ ىحىِ ٔ كن «رَکض = ؿخَ٘یُٗ» ٍح رّىٓض آٍٔى‪...‬‬
‫ٔ‪4۴‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ؿخنذ حیٍکّ طٍٕحص هٕى ييػی ٔكیخَیض َیٔض‪ ،‬آٌ ریٖطَ طخٍینَگخٍی ٔ طؼییٍ‬
‫طکهیق رَحی هٕو رُیحَٓحثیم حٓض کّ رّئٍَ حیخو گَىآٍٔی ٔ ػزض ٗيِ ٔ هٌَْخ‬
‫‪ٕ١‬ل ک٘یيِ طخ طکًیم گَىى ٔ پََٔيِحٕ رٔظّ ٕٗى‪َ .‬گخٍَيِی طٍٕحص یک َلَ َیٔض‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ رٓظَیٍ طلخٓیَ رَحی هَآٌ‪ ،‬طٍٕحص ٔ طهًٕى حٓض‪ .‬حگَ کٔی حیٍ ىٔ‬
‫ٍح َوٕحَي‪ ،‬هَآٌ ٍح ًَٗكًٓي‪ .‬يلَٔحٌ هَآٌ رَحی حیٍکّ هُيهی يیخٌ هَآٌ ٔ کظذ‬
‫پی٘یٍ كلَ کُُي ٔ رّچ٘ى يوخ‪١‬زخٌ هٕى هخک رپخُٗي‪ ،‬يٗگٕیُي‪ :‬کظذ پی٘یٍ طلَیق‬
‫ٗيِ حٓض ٔ طٍٕحص ٔ حَـیم ح‪ٛ‬هی َّحیٍ حٓض کّ ْٔض‪ .‬حیٍ ٍح يٗگٕیُي طخ ىٍْ‬
‫يوخ‪١‬زخٌ رٔظّ ٕٗى ٔ کٔی ىٍ يٍٕى ٔؿِٕ ي٘ظَک حیٍ ّٓ يظٍ يويّ چیِی‬
‫َپَٓي‪ .‬كخل آٌکّ ىٍ يٍٕى ٔؿٕى حٍطزخ‪ ١‬طُگخطُگ يیخٌ طؼخنیى ك‪َ٠‬ص دمحم رخ‬
‫يلظٕیخص کظذ ًٓخٖٔ پی٘یٍ ْیچ پَىِپٕٗت ًَٗطٕحٌ کَى‪َ .‬یخُی رّپَىِپٕٗٗ ْى‬
‫َیٔض‪ ،‬چٌٕ يُخرغ ًّْ ٗخٌ یکی حٓض‪ .‬حیٍ ٍح هٕى هَآٌ يٗگٕیي‪« :‬كَبٌِ ُکُضَ كِی‬
‫ک‪»۲4 :ٔٓ ،‬‬ ‫ک كَخْٓؤ َ ِل حنَ ٌِیٍَ یَ ْو ََ ُءٌَٔ ْحن ِکظ َ‬
‫َخد ِيٍ هَ ْز ِه َ‬ ‫ک ِ ّي ًَخ أَََِ ْنَُخ اِنَ ْی َ‬
‫ٗ ٍّ‬
‫َ‬
‫= حگَ ىٍ يٕحٍىی ىچخٍ طَىیي ٔ ي٘کم ٗيی‪ ،‬حُ کظذ پی٘یٍ حٓظلخىِ کٍ‪».‬‬
‫ػًيِٖ يلظٕیخص هَآٌ ىٍ کظذ هزهٗ يُيٍؽ رٕى‪ٗ ٔ .‬خکهّٖ طؼخنیى حَزیخء پی٘یٍ‬
‫ٍح طؼییٍ يًَٕٗى‪ٔ .‬كی دمحمٖ آٌ طؼخنیى ٍح ‪ٛ‬یوم َٕیٍ رو٘یيِ ٔ رخ حَـخو ح‪ٛ‬الكخص‬
‫ٔ ح‪ٟ‬خكخص‪ ،‬حُ َٕ حٍحثّ ىحى‪ ًّْٖ .‬ػهًخء ىیُٗ حیٍ ٍح يٗپٌیََي کّ روٖ حػظًٗ حُ‬
‫يلظٕیخص هَآٌ کَیى هزالً طٕٓ‪ ٢‬كَٗظّٖ ٔكی رَ پیخيزَحٌ پی٘یٍ َخُل ٗيِ ٔ يٍٕى‬
‫ػًم آٌْخ ٔ حيضْخی حی٘خٌ ٔحهغ گَىیيِ حٓض‪ ،‬يُظٓٗ رّئٍَ حیخو طلَیق ٗيِ ٔ‬
‫ىٍ آهَ ْى ئُٕم گ٘ظّ ٔ يظٍ ‪ٛ‬لیق آٌ يـيىح ً رَ ك‪َ٠‬ص دمحم َخُل گَىیيِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ ٓوٍ ىٍ يٍٕى حكکخو ٔ يلکًخص ریٖطَ ي‪ٜ‬يحم ىحٍى‪ .‬ػهًخء يٗگٕیُي‬
‫حَزیخء ىٍ ‪ٕ١‬ل یکيیگَ آييِحَي ٔ هخٌَٕ ََْزی َٔزض رّحَزیخء يخهزم هٕى‪ ،‬کخيمطَ ٔ‬
‫ؿخيغطَ حٓض‪ .‬يخَُي ىٍّٔ کٕىکخٌ ىٍ ييحٍّ حرظيحیی ٔ ؿٕحَخٌ ىٍ ىحَ٘گخِ کّ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل ٔ يزخَی ٔ حْيحف ًْخٌ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ئیَ طکخيهی ىحٍى‪.‬‬
‫طٔه‪ ٢‬ك‪َ٠‬ص دمحم رَ طؼخنیى پیخيزَحٌ ٓهق ٔ حَزخء ٔ حٓخ‪١‬یَ گٌٗظّ‪ ،‬حُ آٌؿخ‬
‫حكَحُ ٗي کّ حٔ هزم حُ رؼؼض هٕى ٔ پیٖ حُ ىٍیخكض َؤظیٍ يَكهّٖ ٔكی رّييص‬
‫‪ٓ ٔ۳‬خل رخ ًَْٖٔ ػَٔصيُي ٔ يظيیُّ رَّخو «هيیـّ رُض هٕیهي» َُيگٗ کَىِ رٕى‪.‬‬
‫ك‪َ٠‬ص هيیـّ کّ طخ حیٍ يٕهغ حیًخٌ رّىیٍ ئیق ىحٗض‪ ،‬یک ک٘یٖ ئیلٗ ٍح‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص طًخو ٔهض رّحٓظويحو گَكظّ رٕى طخ ٗذ ٔ ٍُٔ ىٍ يُِنٖ حَـیم ٔ طٍٕح ص‬
‫هَأص ًَخیي‪ ًٍٟ ،‬حیٍکّ پَٔػًٕی حٔ «ٍٔهشرٍ َٕكم» َیِ یک ٍحْذ ئیلی رٕى‪.‬‬
‫ٕ‪4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٍطزخ‪ ١‬ك‪َ٠‬ص هيیـّ رخ پَٔػًٕیٖ رّهيٍی ىٔٓظخَّ رٕى کّ ىٍػیٍ کّ هٕى یک‬
‫رخَٕی كَْیوظّی چٓم ٓخنّ رٕى‪ ،‬يغٌْح ىٍ يٍٕى حُىٔحؽ رخ ك‪َ٠‬ص دمحم‪ ،‬رخ‬
‫پَٔػًٕی هٕى يٍٕ٘ص کَىِ رٕى ٔ پَٔػًٕیٖ حٔ ٍح رّحیٍ حُىٔحؽ طٕ٘ین ًَٕىِ‬
‫رٕى‪ٍٔ« .‬هش رٍ َٕكم» کّ حُ رٍِگخٌ هَیٖ رٕى‪ ،‬پْ حُ حػالو َزٕص ٓیّي ىٍ ُيَِٖ‬
‫پ٘ظیزخَخٌ ٔ كخيیخٌ ٓیّي ىٍ آيي ٔ حىػخ کَى کّ َزٕص حٔ ىٍ حَـیم پیٖریُی ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ حىػخی حٔ ىٍ يظٍ ْیچ حَـیهی َیخييِ‪ ،‬يغٌْح هَآٌ َیِ ْىچُخٌ ط‪َٜ‬یق ىحٍى‬
‫ٔی حر ٍُْ‬ ‫کّ ػیٔی گلظّ رؼي حُ يٍ َزت يٗآیي کّ حًٖٓ حكًي حٓض‪ِ َٔ « :‬ا ًْ هخ َل ػی َ‬
‫َِ٘ح ً‬ ‫‪ٜ‬يِّهخ ً ِنًخ رَیٍَ یيَی ِيٍَ حنظ َ ٍْٕحسِ َٔ ُيزَ ّ‬
‫َي َْی َى یخ رَُی آَِْحثی َم اِ َِّی ٍٕٓلهللا اِنَی ُک ْى ُي َ‬
‫ص هخنُٕح ٌْح ِٓلْ ٌَ ُيزی ٌٍ‪»۶ :۶ٔ ،‬‬ ‫ٕٓ ٍل یؤْطی ِي ٍْ َر ْؼ ِيی ح ْٓ ًُُّ أَكْ ًَيُ كَهَ ًَخ ؿخ َء ُْ ْى ِر ْخنزَیُخ ِ‬
‫ِر ََ ُ‬
‫= «ٔ آٌگخِ کّ گلض ػیٔی رٍ يَیى‪ :‬حی رُیحَٓحثیم! يٍ كَٓظخىِی هيح‬
‫رّٕٓی ًٗخ ْٔظى ٔ کٔی ْٔظى کّ حُ ؿخَذ پی٘یُیخٌ يخَُي طٍٕحص ط‪ٜ‬يین ٗيِحو ٔ‬
‫يٍ ر٘خٍص يٗىْى رّپیخيزَی کّ رؼي حُ يٍ يٗآیي ٔ حٓى حٔ حكًي حٓض‪ٔ .‬هظی حیٍ‬
‫پیخيزَ رخ يؼـِحص ٍٍٔٗ آيي‪ ،‬يَىو گلظُي حیٍ ؿخىٔگَی آٗکخٍ حٓض‪».‬‬
‫يؼهٕو َیٔض ػیٔی حیٍ ٓوٍ ٍح ىٍ کـخ ٔ رخ کی گلظّ حٓض‪َْ .‬گخِ رَ حٓخّ‬
‫‪١‬زغ رَ٘ی رُٔـیى‪ ،‬ػیٔی َزخیي حیٍ ٓوٍ ٍح گلظّ رخٗي‪ ،‬چٌٕ ‪١‬زغ رَ٘ رّگَّٕی‬
‫حٓض کّ ٔهظی ىٍ چُیٍ يٕهؼیض هَحٍ گَكض‪ ،‬يٗگٕیي‪ :‬حٔل ٔ آهَٕ هٕىو ْٔظى!‬
‫حگَ ٓوٍ حُ حَـیم رخٗي کّ ّحٔالً حیٍ كَف ىٍ ْیچ یک حُ حَخؿیم َیٔض‪ ،‬ػخَیخ ً‬
‫حَخؿیم ىِْخ ٓخل پْ حُ يَگ ػیٔی رّ‪ ٍٕ١‬پَحکُيِ حُ ُرخٌ حیٍ ٔ آٌ ؿًغآٍٖٔ‬
‫ٗيِ حٓض‪( .‬حٔنیٍ حَـیم پُـخِ ٓخل رؼي حُ يَگ ػیٔٗ طلَیَ ٗيِ حٓض‪ .‬آٌ ْى‬
‫َّطٕٓ‪ ٢‬هَ٘ حٔل كٕحٍی؛ رهکّ ‪١‬زوخص ىٔو ٔ ٕٓو كٕحٍی!)‬
‫ػیٔی طؼخنیى هٕى ٍح يکظٕد َکَى؛ ٓخلْخ پْ حُ ي‪ٜ‬هٕد ٗيٌ حٔ‪ ،‬طؼيحى‬
‫ُیخىٖ حُ كٕحٍیٌٕ َْکيحو رٍّٕٔ ٔ ٍٔحیض هٕى ٔ رخ ُرخٌْخٖ يوظهق (حؿهذ‬
‫یَٕخَی) حَـیم ٍح طلَیَ ًَٕىَي کّ ىٍ َٓخیض حَخؿیهٗ رّىِْخ ٍٔحیض‪ ،‬رخ ىِْخ ُرخٌ ٔ‬
‫ٔحرٔظّگْٗخٖ يظلخٔص كَُْگٗ طلَیَ ٗي کّ يٕؿذ حهظالكخص ػًین ىٍ ىَیخی‬
‫ئیلیض گَىیي چُيحٌ کّ هٌَْخ رخْى ىٍگیَ رٕىَي‪( .‬رَهٗ طؼيحى حَخؿیم حٔنیّ ٍح طخ‬
‫ْ٘ظخى ٍٔحیض ْى يٍٗٓخَُي‪).‬‬
‫َٓحَـخو حُ يیخٌ آًٌّْ‪ ،‬حَخؿیم چٓخٍگخَّ (رخُْى يظلخٔص) طلض ػُخٔیٍ‪:‬‬
‫«حَـیم نٕهخ‪ ،‬حَـیم يَهْ‪ ،‬حَـیم يظٗ ٔ حَـیم یٕكُخ» يٍٕى طؤییي کهیٔخ هَحٍ گَكض‬
‫ٔ هخََٕٗ ُٗخهظّ ٗي کّ ًّْ ىٍ يـًٕػّٖ ػٓيیٍ يُيٍؽ حٓض‪ ٔ .‬حهظالكخص يظُی ٔ‬
‫ٖ‪4۴‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ُیخىص ٔ َو‪ٜ‬خٌ كَحٔحٌ يیخٌ َْیک ٔؿٕى ىحٍى‪َْ .‬کيحو رَّٕرّٖ هٕى كخٖٔ َٗف‬
‫كخل‪ ،‬يؼـِحص ٔ کَحيخص ػیٔٗ حٓض‪ .‬ؿخنذ حیٍکّ رٔیخٍی حُ َٕیُٔيِگخٌ ٔ‬
‫گٕیُيِگخٌ ئهًخٌ ُْگخيی کّ يٗهٕحُْي حُ حَـیم ٗخْي ریخٍَٔي‪ ،‬رّ«حَـیم رََخرخ»‬
‫حٓظُخى يٗکُُي؛ كخل آٌکّ حَـیم رََخرخ ح‪ٛ‬الً يٍٕى طؤییي کهیٔخ ٔحهغ َ٘ي ٔ ؿِی‬
‫يـًٕػّٖ ًٍٓت کظذ يويّ َیٔض‪ .‬حيخ ئهًخَخٌ ْىچُخٌ رّآٌ حٓظُخى يٗکُُي ٔ‬
‫يٗگٕیُي کهًّی "كخٍههیطخ" ىٍ حَـیم "رََخرخ" آييِ ٔ يُظٍٕ دمحم حٓض!‬
‫ىٍ يیخٌ كٕحٍیٌٕ ‪١‬زوّی ىٔو رَّخو «رََخرخ» رَ يیهٍٕیى ٔ حیٍ َ٘خٌ يیىْي‬
‫کّ چُیٍ ٗو‪ٜ‬ی ٔؿٕى ىحٗظّ‪ ،‬ح ّيخ حَـیهی رٍّٔحیض حٔ ىٍ ؿٓخٌ ئیلی يٍٕى طؤییي‬
‫َیٔض‪ .‬پْ حٔالً حَـیم رََخرخ يٍٕى طؤییي کهیٔخ ٔ ْیچ یک حُ كِ ََ ْم ئیلیض َیٔض ٔ‬
‫ىٍ ؿٓخٌ ئیلیض حػظزخٍ َيحٍى‪ .‬ػخَیخ ً کهًّی "كخٍههیطخ" ىٍ ًْیٍ حَـیم يَىٔى ْى‬
‫َیخييِ حٓض‪ ،‬حگَ ْى آييِ رٕى يُظٍٕٕ ًْخٌ ٗو‪" ٚ‬كخٍههیطخ" رٕى َّحكًي ٔ دمحم‪.‬‬
‫چٌٕ حٓى ٗو‪ ٚ‬کّ طَؿًّ ًَٕٗٗى‪ .‬حٓى ٗو‪ ٚ‬ىٍ َُْرخَی ًْخٌ حٓض کّ ْٔض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ ط٘خرّ ْـخیی ٔ آٔحیی ْى ٔؿٕى َيحٍى کّ رگٕثیى ي٘ظزّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫"كخٍههیطخ" کـخ ٔ "حكًي" ٔ "دمحم" کـخ؟!‬

‫رَّظَ يٍٗٓي ىٍحیٍ يَكهّ‪ ،‬ػَدْخ رّآٌكي حُ آگخْی ٔ ٍٗي طخٍیوی ٍٓیيِ‬
‫رٕىَي کّ يٗهٕحٓظُي ٍحِ هٕى ٍح حُ یٕٓىیض ٔ َ‪َٜ‬حَیض ؿيح ًَٕىِ ٔ رّْٕیض‬
‫ئظوم رَُٓي‪ .‬ىٍ هيو رؼيی هزهّی هٕى ٍح حُ ریضحنًويّ کّ هزهّی یٕٓى ٔ يَکِ‬
‫ُّٓظی َیِ رٕى‪ ،‬رًّٓض يکّ طـییَ ىحىَي ٔ ْٕیض ئظوم هٕى ٍح‬ ‫طٕؿّ ئیلیض ُ‬
‫حكَحُ ًَٕىَي‪ .‬ىٍ روْٖخی پی٘یٍ رّکَحص یخىآٍٔ ٗيیى کّ ًُْیض ػَد ريحٌكي حُ‬
‫ٍٗي طخٍیوی ٍٓیيِ رٕى کّ حَظظخٍ ظٍٕٓ یک پیـًزَ ػَری ٍح يیک٘یي‪.‬‬
‫طخ حیٍ يٕهغ ىیٍ َخكٌ ٔ ٍحیؾ ىٍ َٓحَٓ يُطوّ <حُ ٍٔو طخ كـخُ> ئیلیض رٕى‬
‫کّ ىیٍ ًٍٓٗ ؿٕحيغ ػ‪ َٜ‬ههىىحى يٗٗي‪ .‬ئیلیض طخ ػًن هزیهّی هَیٖ يکی َلًٕ‬
‫یخكظّ رٕى‪ ًٍٟ ،‬حیٍکّ یٕٓىیخٌ َیِ رّ‪ٍٕٛ‬ص پَحکُيِ ىٍ حیٍؿخ ٔ آٌؿخی ػَرٔظخٌ‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬هٕی ىحٗظُي‪ .‬حیٍکّ یٕٓىیخٌ ىٍ َٗٓ يکّ َیِ َُيگی ىحٗظُي‪ ،‬یخهیَ‪ ،‬يؼهٕو‬
‫َیٔض؛ ح ّيخ ىٍ َٗٓ ييیُّ ٔ ح‪َ١‬حف آٌ یٕٓىیخَی ػَٔصيُي ٔ رخٕٓحى ُیخى رٕىَي‪ .‬آٌْخ‬
‫ٔهظی ُٗیيَي کّ ٗو‪ٜ‬ی حُ ػَد حىػخی َزٕص کَىِ حٓض يظؼـذ ٗيَي ٔ گلظُي‬
‫ػَد کّ پیـًزَ ًَٕٗٗى‪ٗ .‬و‪ٜ‬ی کّ حىػخی َزٕص ًَٕىِ حٓض یخ ىٍٔؽ يٗگٕیي‪ ،‬یخ‬
‫رخیي ح‪ٛ‬هیض یٕٓىی ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫‪4۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ ك‪ٜ‬م يخهزم هٕحَيیى کّ حُ ًْخٌ هٌَٔ حٔنیّی ئیلیض ػيِی حُ ػَدْخ‬
‫ىٍ كـخُ ٔ یًٍ ريحٌ ٍٔی آٍٔىِ رٕىَي‪ ،‬رٍِگطَیٍ يَکِ ئیلیخٌ "َـَحٌ" رٕى‪،‬‬
‫رٍِگطَیٍ يَکِ یٕٓىیخٌ یؼَد ٔ هیزَ رٕى‪ .‬ك‪َ٠‬ص دمحم حُ يیخٌ كََُيحٌ هَیٖ‬
‫ظٍٕٓ کَى ٔ هَیٖ هزیهّی كخکى ىٍ يکّ رٕى‪ .‬پْ ك‪َ٠‬ص دمحم هزم حُ رؼؼض‪َٔ ،‬زض‬
‫رّيُيٍؿخص ػٓيیٍ ٔ هٕحَیٍ حَزیخء پی٘یٍ رٗهزَ َزٕىِ حٓض‪.‬‬
‫رّىالیم ًُْٗ يٗطٕحٌ گلض‪ :‬هطؼخ ً ىٍ ‪ٕ١‬ل آٌ ييص ‪ٓ ٔ۳‬خل َُيگی ي٘ظَک‬
‫)هزم حُ رؼؼض( ‪ٛ‬يْخ رخٍ يظٌٕ طٍٕحص ٔ حَـیم ىٍ يُِل ك‪َ٠‬ص هيیـّ ىٍِٔ ٗي ٔ‬
‫ٓیّي چیِْخی ُیخىی حُ آٌْخ آيٕهض‪ .‬حُ يُيٍؿخص طٍٕحص ریٖطَ هٕٖٗ آيي‪ُ ،‬یَح‬
‫پْ حُ حػالو َزٕص هٕیٖ رٔیخٍی حُ حكکخو آٌٍح <کّ ىٍ ىیٍ َ‪َٜ‬حَیض طؼطیم ٔ‬
‫کى ٍَگ ٗيِ رٕى> ىٔرخٍِ پیٖ ک٘یي ٔ حي‪٠‬خء ٔ طُلیٌ کَى ٔ يـيىح ً حؿَحیی ًَٕى‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ يٗطٕحَیى رگٕثیى‪ :‬ىٍ یٕٓىیض «َٗیؼض» رَ حهالهیخص ؿهزّ ىحٍى؛ ىٍ‬
‫َ‪َٜ‬حَیض َٗیؼض ٔؿٕى َيحٍى ٔ حهالهیخص پخیّی ح‪ٛ‬هی آٌ ٍح ط٘کیم يیىْي؛ ح ّيخ‬
‫ٓیّي حكکخو َٗیؼض ٔ انٓیخص ٍح حُ طٍٕحص گَكض ٔ حهالهیخص ٍح حُ حَـیم حهٌ ًَٕى‪،‬‬
‫َْىٍٔح رّ ْى ئًِؽ کَى ٔ ىیٍ ٔ َٗیؼض ٍح ئخٔی رخ حهالهیخص ىحَٔض‪ .‬رخ حیٍ‬
‫طٕ‪ٛ‬یق کّ ىیٍ ٔ َٗیؼض ًْخٌ حهالم رّكٔخد آيي‪َّ ،‬رَػکْ‪.‬‬
‫ٍُٓ ػَری ٔ حٓظلٔخَخص ػوهی ئًِؽ ٔ يؼـٌٕ ًَٕىِ ٔ‬ ‫يلظٕیخص حیٍ ىٔ ٍح رخ ُ‬
‫چیِْخی ىیگَی ْى رَآٌ حكِٔى؛ طزيیم رّ«ٔكی هَآَی» کَى ٔ «حيض ٔٓ‪ٗ ٢‬ي»‪.‬‬
‫حیٍ چیِی حٓض کّ هٕىٕ گلظّ حٓض‪« :‬طؼخنیى يٍ ًْخٌ طؼخنیى حَزیخء ٓهق حٓض‪».‬‬
‫هيیـّٖ کزَی َؤظیٍ کٔی رٕى کّ رَّزٕص ٓیّي حیًخٌ آٍٔى‪ .‬حٔ ىٍ حیٍ يٕهغ‬
‫یک ٌُ پُـخِ ٔ پُؾ ٓخنّ ٗيِ رٕى‪ ،‬حیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ ٓیّي چّ ٗو‪ٜ‬یض ٔ َُيگت‬
‫ٓخنًی ىحٗظّ حٓض‪ٗ .‬و‪ٜ‬یظی کّ يٍٕى هزٕل َِىیکخٌ هٕى رٕىِ حٓض‪ُ .‬یَح طـییَ‬
‫ػویيِ ىٍ چُیٍ ٍٓ ٔ ٓخنی رَحی َْحَٔخَی ىٕٗحٍ حٓض‪ .‬رّه‪ ٕٜٙ‬رخَٕی‬
‫كَْیوظّی يخَُي هيیـّ‪ ًٍٟ .‬حیٍکّ ك‪َ٠‬ص هيیـّ ٍحِ ىٍٔی ْى ََكض‪ُ ،‬یَح‬
‫رّچیِی حیًخٌ آٍٔى کّ هزالً کهیخص آٌ ٍح ُٗیيِ رٕى ٔ يٗىحَٔض‪...‬‬

‫اٍالم ّ هْهؼیذ ربهیقئ ػٖو ظِْه‬

‫‪ٛ‬يكّ ىٍ ؿٓخٌ يخ ٍحِ َيحٍى‪ْ ،‬یچ كخىػّٖ (َْچُي حَيک)‬ ‫هٕحْیى ىحَٔض کّ ُ‬
‫يُوطغ حُ رٔظَ ُيخٌ ٔ ػخٍٖ حُ َٗحی‪ ٢‬يلیطٗ يُؼوي ًَٕٗٗى ٔ ٍٖٔ ًَٗکُي‪.‬‬
‫حَوالرخص حؿظًخػی ٔ رؼؼض حَزیخء َیِ حُ حیٍ هخػيِ ئظؼُٗ َیٔض‪.‬‬
‫‪4۴۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫رًّْیٍ طَطیذ رَحی حٓالو َیِ رخیي ٗؤٌ ٔ يٕهؼیض ظٍٕٓ هخثم ٗي‪ .‬حٓالو رٔیخٍ‬
‫ىیَ ظخَْ ٗي‪ُ ،‬يخَٗ کّ ػَدْخ رٍّٗي طخٍیوت الُيّ ٍٓیيِ رٕىَي‪ .‬حیٍ ىٍ يٕهؼی‬
‫رٕى کّ کخٌَْٕخٖ ْلظگخَّٖ طًيٌْخٖ کٍٓ ٗخيم ي‪ ،َٜ‬آطٍ‪ ،‬رخرم‪ ،‬كخٍّ‪ ،‬رهن‪ُْ ،‬ي‬
‫ٔ چیٍ َْیک يخَیلیٔض هٕى ٍح رّحؿَحء گٌحٍىِ ٔ ىٍِْٔخٖ ىٍه٘خٌ هٕى ٍح پ٘ض‬
‫َٓ َٓخىِ رٕىَي‪ .‬ریٍ ظٍٕٓ ك‪َ٠‬ص دمحم رخ ىٍٔحٌ حهظيحٍ ٓهٔهّٖ كَحػُّ ىٍ ي‪،َٜ‬‬
‫ریٖ حُ ٖٓٓٓ ٓخل كخ‪ٛ‬هّٖ ُيخَٗ حٓض‪ .‬رخ ػ‪١ َٜ‬الیٗ "آطٍ" ریٖ حُ ٓٓٓٔ‬
‫ٓخل كخ‪ٛ‬هّ‪ ،‬رخ طوض ؿً٘یي ًْیٍ يويحٍ‪ ،‬رخ طًيٌ رهن ٔ ظٍٕٓ آثیٍ(ْخٖ) ٍُىٗظی‬
‫ریٖ حُ ٓٓٓٔ ٓخل‪ ،‬رخ ظٍٕٓ کُلٔیّٕ ىٍ چیٍ ریٖ حُ ٓٓٓٔ ٓخل‪ ،‬رخ ظٍٕٓ‬
‫رٕىح ىٍ ُْي ریٖ حُ ٓٓٓٔ ٓخل كخ‪ٛ‬هّٖ ُيخَٗ ٔؿٕى ىحٍى‪...‬‬

‫«َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي» پیخيزَ حکَو ٍح يٕنٕى كَُْگ ٔ َیخُ ؿخيؼّی هٕى يیىحَي‬
‫ٔ ىیٍ حٓالو ٍح َیِ َٓ‪٠‬ظی حُُٓن رخُگ٘ض كُلخء رّآثیٍ كُلیض يیپُيحٍى‪.‬‬
‫ٔی يیگٕیي‪ :‬ؿخيؼّی آٌ ٍُٔ ػَد حُ ىٔ ؿٓض ىٌٍٔ ٔ ریٌَٔ‪ ،‬يٍٕى طٓيیي‬
‫رٕى؛ طٓيیي ریََٔی حُ ٕٓی هيٍصْخی چٌٕ ٍٔو ٔ كخٍّ ٔ كزّ٘؛ ٔ طٓيیي ىٍَٔی‪،‬‬
‫َخٗی حُ ي٘کالص حهظ‪ٜ‬خىی ٔ ؿُگْخی ىحههی کّ رٔیخٍی ٍح هٔظّ کَىِ ٔ‬
‫رّهٕىآگخْی ٍٓخَیيِ رٕى‪ .‬حیٍ حهظ‪٠‬خثخص يُلؼضؿٕیخَّ حُ یکٕٓ ٔ هٕىآگخْی كطَی‬
‫رو٘ی حُ ؿخيؼّ کّ هٕى ٍح رّػُٕحٌ كَُْگ ٔ آثیٍ طلُغ پيیيحٍ ٓخهظّ رٕى‪ ،‬حُ‬
‫ٕٓی ىیگَ‪ ،‬ؿخيؼّ ٍح رّٕٓی ىیٍ ؿيیي يهی كَح يیهٕحَي‪ ،‬چٌٕ حىیخٌ يٕؿٕى‪ ،‬یؼُی‬
‫َ‪َٜ‬حَیض ٔ یٕٓىیض ْیچکيحو َیخُْخی ػَد ٍح طؤيیٍ ًَیکَى‪ُ ،‬یَح َ‪َٜ‬حَیض هٕى‬
‫ىیٍ يٓخؿى رٕى ٔ یٕٓىیض هطغ َظَ حُ ك‪ٜ‬خٍ َژحىیحٕ‪ًْٕ ،‬حٍِ ػَدْخ ٍح طلویَ‬
‫ٔ طٓيیي کَىِ رٕى‪)ٕٔ(.‬‬
‫أرُٕیي رّػُٕحٌ یک ئهًخٌ يئيٍ ىٍ يٍٕى حیٍکّ چَح هيح حٓالو ٍح ىٍ حیٍ‬
‫ُّٓظی‬
‫يوطغ ُيخَی ٔ ىٍٓض ىٍ ػَرٔظخٌ حػالٌ کَى‪ ،‬يیَٕیٔي کّ ػهًخء ٔ كوٓخی ُ‬
‫يؼظويحَي‪ :‬حُ آٌؿخ کّ يظٍْخی يويّ پیخيزَحٌ گٌٗظّ ىٓظوٕٕ ؿؼم ٔ طلَیق ٗيِ‬
‫رٕىَي‪ ،‬هيحَٔي پیخيزَ ىیگَی رخ يظُی ؿيیي كَٓظخى‪.‬‬
‫ٔنی أرُٕیي َظَ ىیگَی ىحٍى‪ٔ .‬ی رَ حیٍ رخٍٔ حٓض کّ حػالٌ ىیُی ؿيیي‬
‫رّٔحٓطّی یک پیخيزَىیگَ‪ ،‬پخٓوی رٕىِ رّيوظ‪٠‬یخص ُيخٌ ٔ َخرٔخيخَیْخ ٔ‬
‫پَْٖٓخی حهظ‪ٜ‬خىی‪ٓ ،‬یخٓی‪ ،‬حؿظًخػی ٔ يٌْزی ىٍ حیٍ يُطوّ‪ .‬ریؿٓض َیٔض کّ‬
‫ىٍ يُطوّی كـخُ ًّْگخٌ ىٍ حَظظخٍ ظٍٕٓ پیخيزَ ؿيیي رَّٓ يیرَىَي‪ .‬حیٍکّ ىٍ‬
‫‪4۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌُْگخو ًٗخٍی حكَحى َٓ رّىحػیّی پیخيزَی رَىحٗظُي‪ ،‬هٕى كخکی حُ ًْیٍ‬

‫‪ٍَٟٔ‬ص طخٍیوی رٕى‪.‬‬
‫أرُٕیي رخ رٍَٓی ٔ‪ٟ‬ؼیض حٓلُخک حهظ‪ٜ‬خىی‪ٓ ،‬یخٓی ٔ حؿظًخػی ػَرٔظخٌ‬
‫يیهٕحْي َ٘خٌ ىْي کّ آٌچّ رّػُٕحٌ ٔكی رّدمحم َخُل ٗي‪ ،‬ؿًهّگی پخٓوی رٕى‬
‫رّيؼ‪٠‬الص ػخؿم آٌ ُيخٌ‪ .‬رُخرَحیٍ ك‪َ٠‬ص دمحم ٔ ىیُٖ يظؼهن رّكَُْگ ٔ َیخُ‬
‫ُيخٌ هٕى رٕى‪.‬‬
‫أرُٕیي ىٍ پخٓن رّکٔخَی کّ حیٍ رَىحٗض ٍح ٍى يیکُُي ٔ ٓیّي ٍح َخكی كَُْگ‬
‫ػ‪ َٜ‬ؿخْهیض يیىحَُي‪ ،‬یخىآٍٔ يیٕٗى کّ ىٍ َْؿخيؼّی ىٍکُخٍ كَُْگ ؿخنذ‪،‬‬
‫هَىِ كَُْگْخی َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ رَحرَآٌ هیخو یخ يوخٔيض يیکُي‪ .‬ىٍػ‪َٜ‬‬
‫ظٍٕٓ حٓالو َیِ ىٍ کُخٍ كَُْگ ؿخنذ ؿخْهی‪ ،‬هَىِ كَُْگ طلُغ یخ كُلیض َیِ‬
‫ٔؿٕى ىحٗض کّ ىٍؿٔض ٔؿٕی ْٕیض ىیَیُّی ػَری ٔ ٰانٓی هٕى رٕىَي ٔ ك‪َ٠‬ص‬
‫دمحم ٔ ىیُٖ يظؼهن ٔ يٕنٕى ًْخٌ هَىِ كَُْگْخ رٕى‪.‬‬
‫أرُٕیي يؼظوي حٓض‪ :‬حگَ يیهٕحْیي هَآٌ ٍح رلًٓیي آٌ ٍح حُ حٔل رّآهَ َوٕحَیي؛‬
‫رهکّ يؼکّٕ حُ آهَ رّحٔل روٕحَیي‪ .‬چٌٕ ٓیَ طخٍیوی طلٕل آٌ ٍح َ٘خٌ يیىْي‪.‬‬
‫پَْٖٓخی ىٍ یک ؿخ ٔؿٕى ىحٍى ٔ پخٓن آٌْخ ؿخی ىیگَ‪.‬‬
‫رّحػظوخى أرُٕیي ط‪ ٍٕٜ‬هَآٌ يٍكیغ يظٍ‪ ،‬رّي٘کم ىیگَی يُظٓی هٕحْي ٗي ٔ‬
‫آٌ حیٍکّ گًخٌ يیٍٔى حیٍ کظخد َٕیُٔيِی ىحٍى ٔ يٕأنق آٌ هيح حٓض‪ ،‬نٌح َزخیي ْیچ‬
‫طُخه‪٠‬ی ىٍ آٌ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ .‬ىٍكخنیکّ رّحػظوخى حٔ هَآٌ پَ حُ طُخه‪ ٞ‬حٓض‪.‬‬
‫أرُٕیي رّ‪َ١‬ف حیٍ پَٖٓ يیپَىحُى کّ حیٍ طُخه‪ْٞ‬خ ٍح چگَّٕ يیطٕحٌ كم‬
‫کَى؟ رّحػظوخى ٔی طًخو هَآٌ طـَرّی پیخيزَ َیٔض‪ .‬طـَرّی ؿخيؼّ ْى ْٔض‪ .‬ؿخيؼّ‬
‫ىٍ هَآٌ حُ ‪َ١‬ین پَْٖٓخ‪ٍ ،‬ى کَىٌ ٔ كًهّ کَىٌ رّٓیّي‪ ،‬ك‪ٍٕ٠‬ی چً٘گیَ‬
‫ىحٍى‪ .‬آٌچّ حئَُ رّػُٕحٌ يؼـِِی پیخيزَ حٓالو يؼَكی يیٕٗى‪ ،‬ىٍ كویوض‬
‫كَآٍٔىِی حیٍ كَآیُي حٓض‪.‬‬
‫رخ حیٍکّ كخيي أرُٕیي ىٍ آهَیٍ کظخرٖ‪ ،‬حُ هَآٌ رّػُٕحٌ یک يظٍ ٓوٍ گلظّ‬
‫رٕى‪ ،‬کًی رؼي هٕى َیِ حیٍ طؼزیَ ٍح طـییَ ىحى ٔ آٌ ٍح یک گلظًخٌ هٕحَي‪ .‬گلظًخَی کّ‬
‫چٌٕ طٕٓ‪ ٢‬ػؼًخٌ‪ ،‬ههیلّی ٕٓو ؿًغآٍٔی ٗي‪ ،‬رّْیجض یک کظخد ىٍآيي‪.‬‬
‫أرُٕیي ىٍ کظخد "دمحم ٔ آیخص ٰانٓی" يیَٕیٔي‪َُ» :‬يگیُخيَّٕیٔخٌ ك‪َ٠‬ص دمحم‪،‬‬
‫رخ ْيف رَؿٔظّ ٓخهظٍ پیخيزَة ٔی‪ ،‬طالٕ يیکُُي ىٍ طٕ‪ٛ‬یق ٗو‪ٜ‬یض ٔی‪ ،‬حٔ‬
‫ٍح حُ ؿًخػظی کّ رّآٌ طؼهن ىحٗظّ‪ ،‬ؿيح ٓخَُي‪ٔ .‬نی حیٍ يٍٕى کىطَ هخرم رخٍٔ حٓض‪.‬‬
‫‪4۴۰‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫حگَ ٗو‪ ٚ‬دمحم ىٍ ؿًخػظٖ ُٗخهظّ ٗيِ ٔ رّػُٕحٌ ٗو‪ٜ‬ی ًُْٕٗي ٔ رخ حٓظؼيحى‬
‫يٍٕى حكظَحو رٕىِ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ کٔی َزٕىِ کّ حُ كؼخنیضْخی حؿظًخػی ىٍٔی‬
‫ؿٕیي‪ .‬يیىحَیى کّ ًَْٕٔ هيیـّ ئجٕنیض کخٍٔحٌ هٕى ٍح رّحٔ ٓپَىِ رٕى‪ٔ .‬ی ىٔ‬
‫ٓلَ طـخٍی رّٗخو ىحٗظّ حٓض‪ .‬حیٍکّ حیٍ ٌُ طخؿَ يظًٕل رخ دمحم حُىٔحؽ کَىِ‪َ٘ ،‬خٌ‬
‫يیىْي کّ حٔ ىٍ دمحم‪ْ ،‬ى رّػُٕحٌ یک حَٔخٌ ٔ ْى رّػُٕحٌ َٗیک طـخٍی‪،‬‬
‫کیلیضْخی ٍح یخكظّ رٕى‪ .‬يخ رخیي دمحم ٍح رّػُٕحٌ كَىی ط‪ ٍٕٜ‬کُیى کّ پیٖ حُ آٌکّ حُ‬
‫ٔكی ُيُِل گٌحٍٕ ىْي‪ ،‬ػ‪ ٕ٠‬كؼخل ؿًخػض هٕى رٕىِ حٓض‪«.‬‬
‫أرُٕیي يیحكِحیي‪» :‬رَّْكخل‪ ،‬رّکِٕ ٍكظٍ ٔ رّػًن يکخٗلّ َ٘ٔظٍ‪ ،‬کُ٘ی‬
‫ُّٓض ىیُی‪ .‬حُ ٓهٕک‬ ‫حٓض ىیُی‪ ،‬رّػزخٍص ىیگَ کُ٘ی حٓض رَهخٓظّ حُ یک ُ‬
‫ٍحْزخٌ گَٕخگٌٕ يیُٗخٓیى کّ آٌْخ ًْٕحٍِ َوخ‪ ١‬پَص ٔ ىٍٔحكظخىِ ٍح رَيیگِیُُي‪.‬‬
‫‪ٕٛ‬يؼّْخ ٍح َّىٍ ىل َْٗٓخ ٔ ٍٔٓظخْخ‪ ،‬رهکّ ىٍ ئیَ ٍحْی پَص ٔ رَ رهُيی‬
‫کْٕٔظخٌْخ رَحكَحٗظّحَي‪ .‬رُخرَحیٍ دمحم ِکَىحٍی ٍح پیّ٘ کَى کّ َِى ىیگَحٌ َیِ‬
‫يؼًٕل رٕى‪ًَ .‬یهٕحْى ىٍ حیٍؿخ رگٕیى کّ دمحم یک ئیلی یخ یٕٓىی رٕىِ حٓض‪ٔ .‬نی‬
‫ُّٓض‬‫حٔ پی٘خپیٖ ىحٍحی َٕػی ط‪ ٍٕٜ‬ىیُی‪َٕ ،‬ػی ًٓضگیَی رٕىِ ٔ حكخ‪ ّ١‬رّیک ُ‬
‫ُّٓض يٌْزی يؼیٍ رَحَگیوظّ حٓض‪،‬‬ ‫يٌْزی ىحٗظّ حٓض کّ ٔی ٍح رّکُ٘ی حُ یک ُ‬
‫يخَُي يکخٗلّ رَ رهُيیْخی آٌ کِٕ‪)ٕٕ(«.‬‬

‫رَ پخیّی کظخد ‪ٛ‬لیق حنزوخٍی‪ ،‬ػخیّ٘ رَّوم حُ دمحم گٌحٍٕ يیىْي کّ رخ ىیيٌ‬
‫كَٗظّی ٰانٓی ٔك٘ض حٔ ٍح كَح يیگیَى ٔ حٔ رخ ‪١‬پٖ ٗيیي ههذ َِى هيیـّ يیٍٔى‬
‫ٔ ؿَیخٌ ٍح رّحٔ رخُيیگٕیي‪ .‬هيیـّ پْ حُ آٌکّ يیکٕٗي ٔی ٍح آٍحو ٓخُى‪ ،‬دمحم ٍح‬
‫َِى پَٔػًٕیٖ «ٍٔهش رٍ َٕكم» يیرَى‪ .‬حرٍَٕكم کّ یک ئیلت َُٓٗخّ ٔ‬
‫يٍٕى حكظَحو رٕىِ‪ ،‬رَحی آٍحو ٓخهظٍ دمحم رّٔی يیگٕیي‪« :‬حیٍ ًْخٌ ؿزَثیم كَٗظّ‬
‫حٓض کّ هيح پیٖ حُ طٕ َیِ رَ يٕٓی كَٓظخىِ رٕى‪ٔ ».‬ی رّدمحم ْ٘يحٍ يیىْي‪ ،‬رخ‬
‫پیخو ٰانٓی کّ حٔ رَحی يَىيخٌ يیرَى‪ ،‬ىًُٗیْخ ػهیّ هٕى رَهٕحْي حَگیوض ٔ آٌْخ‬
‫حٔ ٍح حُ هٕى هٕحُْي ٍحَي ٔ حٔ ٍح يٍٕى پیگَى هَحٍ هٕحُْي ىحى‪.‬‬
‫حُ َظَ أرُٕیي‪ ،‬ىٍ حكخىیغ ىحٓظخٌْخی رٔیخٍ َوم ٗيِحَي‪ .‬رّرخٍٔ ٔی‪ ،‬ىٍ حیٍ‬
‫ؿخ يلٕٓو "ىحٓظخٌ" ٍح َزخیي رّيؼُخی یک ٍٔیىحى طویهی ٔ پَىحهظّی ًٍْ ٍٔحیضگَ‬
‫ىحٓظخٌ كًٓیي‪ .‬رهکّ ىحٓظخٌ ىٍ حیٍؿخ رّيؼُخی ٍٔحیض ٍهيحىی حٓض رَ پخیّی گَّٕی‬
‫ىٍک كَ ِى ٍٔحیضگَ‪ .‬حیٍ یک حيَ ىحٓظخَی حٓض ٔ ح‪ٛ‬خنض ُٓيی َيحٍى‪ ،‬رهکّ‬ ‫ِ‬ ‫حُ‬
‫‪4۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫یکگَّٕ حُ رخُپَىحُی ٍٔحیضگَ حُ آٌچّ رّطـَرّ ىیيِ ٔ ُٗیيِ حٓض يیرخٗي‪.‬‬

‫آٌگَّٕ کّ حُ َُيگی ٍُٔيَِی هٕى َیِ يیُٗخٓیى‪َْ ،‬گخِ كَىی ىحٓظخٌ یخ ؿَیخٌ‬
‫ٍٔیىحىی ٍح َوم يیکُي‪ًْٕ ،‬حٍِ ىٍ ٗکم ٍٔحیض ٔ رخُگٕیی ٍٔیىحى‪ ،‬طـییَحطی ٍح‬
‫ٔحٍى يیکُي‪.‬‬
‫ٰ‬
‫أرُٕیي يیگٕیي‪ٟٔ :‬ؼیظی کّ ىٍ آٌ دمحم رَحی َؤظیٍ يَطزّ پیخو انٓی ٍح ُٗیي‪،‬‬
‫َّ طُٓخ ىٍ حكخىیغ آييِ رهکّ ىٍ هَآٌ َیِ ريحٌ حٗخٍِ ٗيِ حٓض؛ ٔ رخُ ْى ىٍ حیٍؿخ يخ‬
‫رخ یک ىحٓظخٌ َٓٔکخٍ ىحٍیى‪.‬‬
‫أرُٕیي ىٍ طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَ يُظٍٕ هٕى يیحكِحیي‪« :‬حگَ رّحیٍ َؤظیٍ پٌیَٕ ٔ‬
‫ىٍیخكض حَٔخَی پیخو ٰانٓی ریخَيی٘یى‪ ،‬یک َکظّ ىٍ ٍحرطّ رخ دمحم رَحی يخ ؿهذ طٕؿّ‬
‫يیکُي ٔ آٌ حیٍکّ‪ ،‬حٔ پیخو ٰانٓی ٍح ىٍ کًخل آٍحيٖ َگَكظّ حٓض‪ .‬رًٍّْ دمحم ح‪ٛ‬الً‬
‫هطٍٕ ًَیکَىِ‪ ،‬آٌچّ حٔ رخ آٌ ٍٔ رّ ٍٔ حٓض‪ ،‬یک پیخو ٰانٓی حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ كْ‬
‫طَّ ٔ طَىیي رَ ٔی رّٗيص ؿهزّ يیکُي‪ٔ .‬ی حُ پی يٍٕ٘ص ٔ طؤییي ىیگَحٌ‬
‫رَيیآیي‪ .‬رّحٔ يیگٕیُي‪ًّْ ،‬چیِ ًْخٌگَّٕ کّ ْٔض ىٍٓض حٓض ٔ پیخيزَحٌ پیٖ‬
‫حُ طٕ َیِ حیٍ طـَرّ ٍح ىحٗظّحَي‪ .‬طَّ رّهٕى ٍحِ ييِ‪َْ ،‬چُي کّ يٍٕى پیگَى هَحٍ‬
‫هٕحْی گَكض‪».‬‬
‫أرُٕیي يؼظوي حٓض‪ :‬حیٍ طُٓخ حيَ ٰانٓی َیٔض کّ ىٍ حیٍ ؿخ ٓوٍ يیگٕیي؛ پیخو‬
‫ٰانٓی َیخُيُي طؤیی ِي ىٍیخكض پیخو حُ ٕٓی یک حَٔخٌ حٓض‪َ ٔ ،‬وطّی آؿخُ آٌ ًْخَخ‬
‫َؤظیٍ طًخّ ٰانٓی رَحی حَظوخل پیخو حٓض‪.‬‬
‫أرُٕیي يیَٕیٔي‪« :‬حیٍْخ يٕحٍىی ْٔظُي کّ رٔیخٍی حُ ئهًخَخٌ يخیم رُّٗیيٌ‬
‫آٌ َیٔظُي‪ .‬حیٍ ئخثم آٌْخ ٍح گیؾ ٔ يزٕٓص يیٓخُى‪ .‬آٌْخ َگَحَُي حُ حیٍکّ‬
‫يَؿؼیض پیخيزَ ٔ هَآٌ ُیَ ٓجٕحل رَٔى‪ٔ .‬نی ًّْی حیٍْخ ىحىِْخ ٔ كخکضْخی‬
‫طخٍیوی ْٔظُي کّ يُخرغ حٓاليی هٕى حُ آٌْخ ٓوٍ يیگٕیُي‪ .‬حگَ يخ رئٌ‬
‫پیٖىحٍٔی رٍّٔحیضْخ رُگَیى‪ ،‬رّئؤنّی ىیگَی َیِ پی هٕحْیى رَى‪:‬‬
‫حیٍ كکَ کّ یک حَٔخٌ رّيل‪ ٞ‬آٌکّ حيَ ٰانٓی َٗٔع رّرَهَحٍی حٍطزخ‪ ١‬رخ ٔی‬
‫يیکُي‪َ ،‬یخُ رّطؤییي ٔ پٌیَٕ حیٍ طًخّ ىحٍى‪ ،‬رّْیچ ٔؿّ كکَ کلَآيیِی َیٔض‪ .‬حیٍ‬
‫‪١‬زیؼیطَیٍ چیِی حٓض کّ يیطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ُ .‬یَح رّيل‪ ٞ‬آٌکّ کٔی‬
‫رَّخگٓخٌ هٕى ٍح يوخ‪١‬ذ هيح رزیُي‪ ،‬رخ طَىیي ٔ َگَحَی حُ هٕى يیپَٓي‪:‬‬
‫آیخ ىحٍو حیٍ ٍح رّهٕى طهویٍ يیکُى؟ آیخ يیطٕحَي ٔحهؼیض ىحٗظّ رخٗي کّ هيح رخ‬
‫يٍ ٓوٍ گلظّ حٓض یخ حیٍکّ يٍ يیهٕحٓظّحو طخ هيح رخ يٍ ٓوٍ رگٕیي؟»(ٖٕ)‬
‫‪4۴۲‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫هبثلیذ ّقٖی ثوای كهیبكذ ّؽی‬

‫ك‪َ٠‬ص ٓیّيحنزَ٘ حَٔخَی كٕمحنؼخىِ طیِْٕٕ‪ ،‬رخکیخٓض ٔ پخک َلْ رٕى؛ ًٍْ‬
‫رَٗٓخیض پخک ٔ هالم ىحٗض‪ٛ .‬خىم ٔ حيیٍ رٕى‪ .‬رخ طًخو ٔؿٕى ىَزخل ک٘ق كویوض‬
‫يٗگ٘ض‪ ،‬حٔ طًخو يلظٕیخص طٍٕحص ٔ حَـیم ٍح رخٍْخ ُٗیي ٔ كَ‪ٛ‬ض ٔ كَحؿض رٔیخٍ‬
‫ىحٗض طخ ىٍ يٍٕى طؼخنیى ٔ يلظٕیخص آٌْخ حَيیّ٘ کُي‪ ،‬رَحٖ طًَکِ كٕحّ‪ ،‬حؿهذ‬
‫رّيلم ههٕطٗ يٕٕٓو رّؿخٍ كَحء يٍٗكض ٔ آٌؿخ ٍح يلم آُيخی٘گخِ كکَٖ ٔ‬
‫يؼُٕٖ هٕى هَحٍ ىحىِ رٕى‪ .‬حٔ رخ حَظوخد ؿخٍ كَحء‪ْ ،‬ى رّكي کخكٗ ٍُٕٔ ٍُٔحَّ‬
‫يًَٕٗى‪ْ ،‬ى حُ ْٕحٖ پخک کْٕٔظخَٗ حٓظُ٘خم يٗکَى‪ْ ،‬ى ٗکِٕ ٔ ػظًض ْٔظی‬
‫ٍح حُ آٌ يلم يَطلغ ٕٗٓى يًَٕٗى‪ْ ،‬ى َٗٓ پَػیٖ ٔ َٕٕ يکّ ٔ يُخٓزخص‬
‫ٓخکُیٍ آٌٍح ُیَ َظَ يٗگَكض ٔ ْى رّىٍٔ حُ ؿُـخلْخٖ کخًد ٔ ْیخْٕٖ‬
‫ٍُٔيَِ رّطل ّکَ ٔ آُيخیٖ يٗپَىحهض‪.‬‬
‫ػَٔص يُل‪ َٜ‬رّكَى هيیـّٖ کزَٖ َیِ طٕكین حٓظؼُخیٗ رّآٌ ؿُخد ىحىِ رٕى طخ‬
‫ؿى آد ٔ َخٌ ٔ طؤيیٍ َلوّٖ ػیخل َيحٗظّ رخٗي‪ ،‬نٌح كخٍؽ حنزخل‪ٓ ،‬خػخص ‪ٕ١‬الَٗ حُ‬
‫ٍُٔ ٔ ٗذ ٍح ىٍ آٌ يلی‪ ٢‬ههٕص ٔ يَ٘ف رَ َٗٓ يکّ‪ ،‬ىٍرخٍِٖ ُٗیيِگْٗخٖ‬
‫هٕى ٔ يُيٍؿخص طٍٕحص ٔ حَـیم ٔ آیُيِٖ حیٍ َٗٓ ٔ ٓخکُخٌ آٌ يٗحَيی٘یي ٔ‬
‫رّطکًیم آُيخیْٖخٖ ٗو‪ ٔ ٜٗ‬حَٔـخو حكکخٍ هٕى يٗپَىحهض‪ .‬حیٍ حٓض يلٕٓو‬
‫ک َٔ َيخ هَهَ ٰٗ‪ ٔ :۲ٖ ...‬ـ ‪»۶‬‬
‫ک ٍَرُّ َ‬
‫ػ َ‬ ‫‪َ ٠‬ل ٰٗ ‪َٔ ،‬حنهَ ْی ِم اًَِح َ‬
‫ٓ َـ ٰٗ ‪َ ،‬يخ َٔىَ َ‬ ‫آیخص هَآَٗ‪َٔ « :‬حن ُّ‬
‫= «رّپخّ چخٗضگخْخٌ ٔ ٗخيگخْخَٗ کّ طٕ ىٍ حیٍ ؿخٍ ٓپَٖ ًَٕىٖ‪ ،‬رخ آٌ‬
‫حٓظؼيحى ًحطٗ کّ هيح ىٍ َٓخى طٕ رّٔىیؼض َٓخىِ حٓض‪ ،‬رّح‪ٟ‬خكّٖ آٌچّ حُ هٕل‬
‫پی٘یُیخٌ رّطٍٕٓیيِ حٓض (يخههٗ = يخهخل يٍ حَزخء حنوَٖ رّٔٓیهّٖ کظذ پی٘یٍ‬
‫رّح‪ٟ‬خكّٖ حٓخ‪١‬یَ ٔ حكٔخَّْخٖ يٕؿٕى ىٍ حكٕحْیخص ػخيّ) ًْخَخ َلغ ىیگَحٌ ٍح‬
‫هٕحٓظٍ رَحٖ طٕ رٓظَ حٓض حُ ‪١‬هذ يُلؼض ٗو‪ُٔ .ٜٗ‬ى حٓض کّ هيحَٔي رّطٕ‬
‫آٌچُخٌ ؿخیگخِ ٔ يُِنض يؼُٕٖ ٔ حهالهٗ رو٘ي طخ ٍح‪ ٔ ٟٗ‬هُٕ٘ى ٕٖٗ‪».‬‬
‫حٔ يظکٗ رَ ًْیٍ طـخٍد كَيٕى‪ٓ« :‬خػش طل ّکَ حك‪٠‬م يٍ ػزخىص ٓزؼیٍ ُٓش»‬
‫= یک ٓخػض طل ّکَ رٓظَ حٓض حُ ٓ‪ٓ ۰‬خل ػزخىص‪ .‬کٔٗ کّ یک چُیٍ طؼزیَ ٍٓخ‬
‫ٔ ػًین ىٍرخٍِٖ «طل ّکَ» ىحٍى‪ ٔ ،‬حٍُٕ رٗيخَُي كکَ ٍح يُٗٗخٓي‪ ،‬رٗگًخٌ هٕى‬
‫یک يظل ّکَ رٍِگ حٓض‪ .‬کٔٗ کّ يظي ‪ٛ‬لیق كکَٖ رَگِیُي‪ ،‬هطؼخ ً رّک٘ق رٍِگ‬
‫َخیم هٕحْي ٗي‪« .‬يالّ ‪ٛ‬يٍح» کّ یکی حُ يظخَْ كکًض حٓاليی حٓض‪ ،‬ىٍ «طلٔیَ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل کخكٗ» يَحكم هٕىٓخُٖ ٔ ٓیَ ٔ ٓهٕک َزٕٖ ٍح چُیٍ ریخٌ يٗىحٍى‪:‬‬
‫ٓ‪4۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حنظخَْ‪ ،‬كخنظّ‪ٜ‬ق‬ ‫َِٓ هزم حٌ یظؼيٖ ‪ٛ‬لش حنزخ‪ ٍ١‬يُّ حنٗ ّ‬ ‫«حٓظکًم رخ‪ّ ٔ ُّ١‬‬
‫حنوخنذ ر‪ٜ‬لش حنوهذ‪ ،‬يلخکیخ ً نّ‪ٔ .‬حالٔل َٓخیشحنٔلَ يٍ حنوهن حنٗحنلن‪ٔ ،‬حنؼخَٗ‬
‫َٓخیشحنٔلَ يٍ حنلن رخنلن حنٗحنوهن‪».‬‬
‫= رّکًخل ٍٓخَیي رخ‪ٔ ٍ١‬يکَُٕخص هٕیٖ ٍح‪ ،‬پیٖ حُ آٌکّ رّحيٍٕ ظخَْٖ پَىحُى‬
‫(حٔل رّهٕىٓخُٖ پَىحهض) چُخٌکّ یک پخٍچّ يظ‪ٜ‬ق رّ‪ٛ‬لخص رخ‪ٗ ُٗ١‬ي ٔ ظخَْ‬
‫حٔ هزَ حُ ‪ٓ١‬خٍص ىٌٍٔ يٗىحى‪ .‬حیٍ ٗخيم ىٔ يَكهّ يٕٗٗى‪ :‬حٔل گٌحٍ ٔ يٓخؿَص‬
‫حُ هٕى رّٕٖٓ هيح؛ ىٔو ٍٔیکَى حُ َخكیّٖ هيح رَحٖ هيح‪ ،‬رّٕٖٓ ههن هيح‪».‬‬
‫ىٍ پیَٕي رخ ٓوٍ يال‪ٛ‬يٍح حیٍ هطؼّی ػَری ئُٕد رّٓؼيی ىٍ طٕ‪ٛ‬یق‬
‫ٗو‪ٜ‬یض ٓیّي چويٍ ُیزخ ٔ رهیؾ حٓض‪« :‬رهؾ حنؼُهی رکًخنّ‪ ،‬ک٘ق حنيُّؿی رـًخنّ‪،‬‬
‫ُٔض ؿًیغ ه‪ٜ‬خنّ‪ٛ ،‬هٕح ػهیّ ٔ آنّ‪».‬‬ ‫ك ُ‬
‫حیٍ ح‪ٛ‬یمطَیٍ طؼَیق حُ طـَریخص َزٕٖ حٓض کّ ح‪ٛ‬خنض ٍح رًّحص َزٗ‬
‫(يٍكیغ حَٔخٌ کخيم) يٗىْي‪« :‬حٔ رّحػَ کًخالص ٗو‪ٜ‬ی رّيوخيخص ػخنی ٍٓیي‪ٔ ».‬‬
‫طـَرّی «حُ يَىو ریخيُٕیى‪ ،‬رّيَىو ریخيُٕیى» ٍح يطًق َظَ هَحٍ ىحى‪.‬‬
‫يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ روٖ حػظًٗ حُ يطخنذ يُيٍؽ ىٍ هَآٌ‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ُّٓضْخٖ ىیُٗ ـ هزیهٕٖ پیٕٓظّ يؼًٕل ٔ يَٕٓو رٕىِ حٓض يؼالً‪َ « :‬یخ أ َیُّ َٓخ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح‬ ‫ُ‬
‫ػهَٗ حنَ ٌِیٍَ ِيٍ هَ ْز ِه ُک ْى نَؼَهَ ُک ْى طَظَوٌَُٕ ٕ‪»ٔ۴ٖ :‬‬
‫ذ َ‬‫‪ٜ‬یَخ ُو َک ًَخ ُکظِ َ‬ ‫ػهَ ْی ُ‬
‫ک ُى حن ِ ّ‬ ‫ُکظِ َ‬
‫ذ َ‬
‫ْىچُیٍ يُخٓک كؾ کّ حُ كئى ٕٓٓٓ ٓخل هزم حُ آٌ يؼًٕل ٗيِ رٕى؛ ؿٓخى‬
‫ٔ ىكخع کّ حيَ يَ٘ٔع ٔ ريیٓٗ ىٍ َْؿخيؼّٖ حٓض کّ يٍٕى كًهّ هَحٍ گیَى؛‬
‫ُکٕحس ٔ ٌٍَٔحص ٔ ‪ٛ‬يهخص َیِ رّ‪ٍٕٛ‬ص حهٌ يخنیخص ٔ حػطخء هیَحص ىٍ ًّْٖ‬
‫كَُْگْخ ٔ حىیخٌ ٔ يٌحْذ ٔ ؿٕى ىحٍى؛ حىػیّ‪ ،‬حٍٔحى‪ ،‬حًکخٍ ٔ ػِحثیى َیِ رو٘ٗ‬
‫حػظًٗ حُ طؼخنیى کهیّٖ حىیخٌ ٍح ط٘کیم يٗىْي‪...‬‬
‫حیٍ يٕحٍى کّ ىٍ يظٍ هَآٌ ؿخیگخِ رَؿٔظّ ىحٍى‪ ،‬ؿِء ‪ٍَٟٔ‬صْخٖ حٔنیّٖ‬
‫كیخص ؿًؼٗ حٓض‪ ٔ ،‬ىٍ ریٍ هزخیم ػَد کًخریٖ يَٕٓو ٔ يؼًٕل رٕىِ حٓض‪،‬‬
‫رُخرَحیٍ طخ حیٍؿخ ريػظٗ ‪ٍٕٛ‬ص َگَكظّ ٔ هَآٌ چیِی طخُِٖ َیخٍٔىِ حٓض؛ حكکخو‬
‫پی٘یٍ ٍح ٔیَحیٖ ٔ پخالیٖ ًَٕىِ‪ ،‬يـيىح ً ػَ‪ ّٟ‬ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫يُظٓخی يَحطذ حیٍکّ‪ :‬حٓالو ىٍ حیٍؿخ هٕىٍح ىٍ ٔٓ‪ ٢‬ىٔ ىیٍ حرَحْیًی ُىِ ٔ‬
‫ىچخٍ یک پخٍحىکْ ٗيِ حٓض‪ ،‬ريیٍٓخٌ کّ‪ْ :‬ى ػیٔی رٍيَیى ٍح پیـًزَ هيح يٗىحَي‬
‫ٔ ْى حُ حٔ ػزٍٕ ًَٕىِ ٔ حكکخو طکهیلت پیـًزَ يخهزم حٔ ٍح حكیخء ٔ طُلیٌ ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫یؼُی ًْخٌ حكکخو طکهیلت یٕٓىیض ٍح کّ ئیلیض طؼطیم ًَٕىِ رٕى‪ ،‬حٓالو حُ َٕ َُيِ‬
‫ٔ‪4۲‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫کَى‪ .‬يطهذ حیٍ حٓض کّ حگَ حٓالو چُیٍ چیِی يٗهٕحٓض رخیي ئیلیض ٍح طکٌیذ‬
‫يٗکَى طخ گٌٍٕ رّیٕٓىیض ئظویى ٔ رئٌ كخثم يٗٗي‪ .‬يُطوخ رخیي ََْزت حىحيّ‬
‫ىُْيِٖ طؼخنیى پیخيزَ يخهزم هٕى رخٗي‪َّ ،‬يخهزم يخهزم هٕیٖ! ح ّيخ حرخكّگَی ئیلیض‪،‬‬
‫حٓالو ٍح رَآٌ ىحٗض طخ حُآٌ ػزٍٕ ًَخیي ٔ رّيخهزهٖ رَگَىى‪.‬‬
‫هًٔظٗ ىیگَ حُ يلظٕیخص هَآٌ ٔحگٕیٗ ه‪ّْٜ‬خ ٔ حٓخ‪١‬یَٖ حٓض کّ یخ حُ يظٌٕ‬
‫کٍٓ حهظزخّ ٗيِ‪ ،‬یخ ٓیُّ رّٓیُّ حُ هييخء رّحٍع ٍٓیيِ رٕىِ ٔ ىٍ ٗذ َ٘یُْٗخٖ‬
‫يلخكم ٔ هخَٕحىِْخ رخُگٕ يٗٗيِ حٓض‪ .‬يؼالً چُخٌکّ ىٍ كٕم رٍِّٕٖٓ يزخٍکّٖ‬
‫یٕٓق حٗخٍِ ٗي‪ ،‬آٌ ىٍ طًخيیض هٕى یک ه‪ ّٜ‬حٓض کّ كخٖٔ طًخيٗ ػُخ‪َٛ‬‬
‫ىحٓظخَٗ ٔ ُیزخُٗخهظٗ يٗرخٗي‪ ،‬ىحٍحٖ پیخو ٍٍٔٗ حهالهٗ ٔ يؼُٕٖ‪ .‬ؿَیخٌ رهؼیيِ‬
‫ٗيٌ یَْٕ طٕٓ‪َُٓ ٢‬گ یک ىحٓظخٌ حٓض‪ ،‬آُيخیْٖخٖ ك‪َ٠‬ص حرَحْیى (ٕ‪)ٕ۶ٓ :‬‬
‫ریخٌ یک طکّٖ كهٔلٗ‪ ،‬رخ ُرخٌ ًٓزهیک حٓض کّ كویوض يَگ ٔ َُيگٗ ٍح رخُگٕ‬
‫يٗکُي‪ ،‬هيٍص کٌحیٗ ٓهیًخٌ یک حكٔخَّ حٓض‪ ،‬هٕحد ‪ٕ١‬الَٗ ح‪ٛ‬لخد کٓق (‪:ٔ۴‬‬
‫‪ ۲‬ـ ‪ )ٕ۰‬یک كکخیض حٓض‪ ،‬هٕحد ػِیَ پیـًزَ (ٕ‪ )ٕ۳۲ :‬یک کُخیّ حٓض ‪...‬‬
‫چُیٍ هِ‪ ٔ ٜٚ‬كکخیخص ٔ حكٔخَّ ٔ حٓخ‪١‬یَ رّح‪ٟ‬خكّی حػظوخى رّٔؿٕ حؿُّش ٔ‬
‫ٗیخ‪١‬یٍ ٔ حهزخٍ ؿیزی‪ ...‬ىٍ كویوض ط٘کیم ىُْيِٖ ْٔظّٖ يَکِة كَُْگ ٔ‬
‫يؼظويحص ؿخيؼّٖ آٌٍُٔ ٍح ط٘کیم يٗىحى‪ .‬حُ حیٍَٕع حٓخ‪١‬یَ ٔ حكٔخَّ ىٍ ًّْی‬
‫يهضْخ ٔ كَُْگْخی هيیى ٔکٍٓ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ حٓخ‪١‬یَ یَٕخٌ َیِ هٕحَيیى‪.‬‬
‫َْ يهظی يظُخٓذ رخ َٗحی‪َُ ٢‬يگی ٔ ُیٔضرٕو هٕى ىحٍحی حٓخ‪١‬یَ ٔ حكٔخَّ حٓض‪.‬‬

‫چُخٌکّ ؿخيؼُّٗخٓخٌ ٔ حُىرخء يٗگٕیُي‪ :‬كکخیخص ٔ حكٔخَّْخ ٓهٕلْخٖ حٔنیّٖ‬

‫یک ُرخٌ ٍح ط٘کیم يٗىُْي ٔ ُرخٌ ُٓگ ُیَیٍ ًّْٖ طًيٌْخ حٓض‪ ...‬كکخیضْخ ٔ‬
‫حكٔخَّْخ ٓخهظّ ٔ پَىحهظّی ًٍْ هالم َُْيُيحٌ حٓض‪ .‬حیٍْخ رخیي ههن َٕٗي ٔ‬
‫پٍَٕٔ یخرُي‪ ،‬ىٓض ىٍ ىٓض یکيیگَ ىُْي طخ ُٓخٍیٕٖ طئیٍ ٕٗى کّ رخ حطکخء رّآٌ‬
‫كَُْگ ٔ ُرخٌ ٗکم گیَى‪ .‬آٌگخِ کّ كَُْگ ٔ ُرخٌ ٗکم یخكض‪ْٕ ،‬یض يهٗ ٗکم‬
‫يٗگیَى‪ ،‬رّىَزخل آٌ ؿٕحَّْخٖ طًيٌ َٓ رَيٗآٍٔى‪.‬‬
‫ُرخٌ ػَد رخٓظخٌ يظکٗ رَ ًْیٍ ػُخ‪ َٛ‬رّچُخٌ حٔؽ رٗيخَُي ٍٓیي‪ .‬آٌ ٔهض‬
‫يَكهّٖ رؼيٖ ٍح کّ يُٓيٓٗ ٔ كُيحٓیٌٕ طًيٌٓخُٖ رٕى‪ ،‬هَآٌ رّػٓيِ گَكض‪ .‬کخٍ‬
‫رٍِگٗ کّ هَآٌ کَى‪ ،‬پیَحیٖ حیٍ كَُْگ ػًٕيٗ ٔ حٓظُظخؿخص يؼُٕٖ حُ ًهخیَ‬
‫يٕؿٕىِ رٕى‪ ،‬ريیٍطَطیذ ك‪َ٠‬ص دمحم ىٍ حٓظًَحٍ ٍحِ حَزیخء یک ح‪ٛ‬الفگَ رٕى‪،‬‬
‫ٕ‪4۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َّیک َٕآٍٔ‪ ٔ .‬هَآٌ حٔ هخٌَٕ حٓخٓٗ كکٕيض حٓالو رٕى کّ رخ حٓظلخىِٖ كيحکؼَٖ‬
‫حُ ًّْٖ ظَكیضْخٖ يٕؿٕىِ ٔ طـخٍد پی٘یُیخٌ طئیٍ گَىیي‪.‬‬
‫رَحٖ طوَیذ ًٍْ رخیي رگٕیى کّ ؿهِْٕخٖ حُ ٍٕٔ رَهٍٕى هَآٌ رخ كَُْگ‬
‫ػًٕيٗ‪ ،‬طٕٓ‪ ٢‬يٕنٕٖ رهوی ىٍ ه‪َٓ ٕٜٙ‬حیٖ "يؼُٕٖ يؼُٕٖ" رّظٍٕٓ ٍٓیي؛‬
‫يؼُٕٖ َؤظیٍ حػَ رَٖ٘ حٓض کّ كئى ٓٓ‪ٓ ۰‬خل رؼي حُ طئیٍ هَآٌ يـیي‪،‬‬
‫رّٗیِٕٖ پَىحُٕ آٌ کظخد ػظیى طؤٓٗ ًَٕىِ ٔ رخ حٓظلخىِ حُ ٕٓژِْخٖ پیٖ پخ حكظخىِ‬
‫ٔ ههن ُٓخٍیْٕخٖ ريیغ‪ ،‬پیخو ػظیى يؼُٕٖ حنوخء کَى‪ .‬نٌح ‪ٕٛ‬كیخٌ رّآٌ «هَآٌ ػخَی»‬
‫يٗگٕیُي‪ .‬ريیٍگَّٕ ٗي کّ يؼُٕٖ يؼُٕٖ يٕنٕٖ َِى حْم كٍ رّيؼخرّ کهیي كٓى هَآٌ‬
‫کَیى پٌیَكظّ گَىیي‪ .‬حهزخل الٍْٕی ىٍ يؼَكٗ يؼُٕٖ يٗگٕیي‪:‬‬
‫ْٔض هَآَٗ رّنلع پٓهٕٖ‬ ‫يؼُٕة يؼُٕة يٕنٕٖ‬
‫* هٕى يٕالَخ ْى ىٍ ٔ‪ٛ‬ق يؼُٕٖ هٕیٖ كَيٕىِ‪:‬‬
‫ْخىة رؼ‪ ٔ ٗ٠‬رؼ‪ٍ ٗ٠‬ح ُي‪٠‬م‬ ‫هَآٌ ُييِل‬
‫ِ‬ ‫يؼُٕة يخ چٕ‬

‫فبرویذ رْویؼٔ‬
‫طَىیيٖ َیٔض کّ ىٍ يزخكؼخص يُٕ‪ ١‬رّٔ‪ٟ‬غ حكکخو ٔ طکخنیق‪ ،‬ك‪َ٠‬ص‬
‫ٓیّيحنًَٓهیٍ هخطى حالَزیخء حٓض‪ .‬حیٍ رُخ رّرَحْیٍ ػوم ٔ َوم ٔ کظخد ٔ حؿًخع ػخرض‬
‫حٓض‪ .‬رَحرَ رخًْیٍ حىنّ‪ ،‬طؼخنیى حی٘خٌ طخ پخیخٌ ػًَ رَ٘یض کخكٗ ٔ َخكٌ هٕحْي رٕى‪،‬‬
‫ُیَح حُ ىیي ػهى ٔ كکًض َیِ ه‪ٕٜٛ‬یخص ٔؿٕىة رَ٘ ُيخٌ ٓیّي رخ رَ٘ حئَُ ٔ‬
‫كَىحْخٖ ىٍٔ‪ ،‬طلخٔطٗ َيحٗظّ ٔ َوٕحْي ىحٗض‪ .‬چّ حُ َظَ َیخُْخٖ يخىٖ ٔ يؼُٕٖ ٔ‬
‫چّ رّنلخظ حٓظؼيحى ٔ کًخل يـِٖ ٔ ژَظیک‪ .‬رُخ رَّظَ ٓخىحص ُیٔضُٗخٓخٌ‪،‬‬
‫ِْحٍحٌ ٓخل حٓض کّ طکخيم يـِٖ ٔ ژَظیک َٕع رَ٘ رّكي حػالٖ هٕى ٍٓیيِ‬
‫حٓض‪ ،‬حُ حیٍ پْ ىٍ ٓخهظخٍ ژَظیکٗ حٔ طـییَحص ػًيِ رّٔؿٕى َوٕحْي آيي‪ .‬پْ حُ‬
‫ٔیَ حكوی ٔ يُلُٗ‪ٗ ،‬خيم كُِْٕخٖ کخٍرَٖ يـِ‬ ‫حیٍ ٓیَ طکخيهٗ رَ٘ ىٍ ه‪ ٢‬حن ّ‬
‫هٕحْي رٕى‪ ،‬یؼُٗ ىٓضآٍٔىْخٖ كکَٖ ٔ طـَرٗ رَ٘ حكِحیٖ هٕحْي یخكض‪.‬‬
‫چُخٌکّ ىٍآیُيِی َِىیک رخ طهلیوی حُ طکُٕنٕژة پَىحَُيِْخ ٔ ْٕٕ ي‪ُٕٜ‬ػی‪،‬‬
‫حَٔخٌْخ رَّوطّی ػطق ىیگَی ىٍ طخٍین كیخص هٕى ىٓض هٕحْي یخكض ٔ حیٍ رخٍ‬
‫طکخيم رَ٘‪َّ ،‬ریٕنٕژیکی‪ ،‬رهکّ طکُٕنٕژیکی هٕحْي رٕى‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم حیٍ َظَ‪ ،‬ىیيگخْخٖ ؿيیيٖ َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ يؼظوي حٓض‪« :‬يـِ رَ٘‬
‫طخ ُُْٕ ىحٍحٖ هخنٗگخِْخٖ حٓض کّ ؿخ رَحٖ طکخيم ریٖطَ ژَظیک َیِ ىحٍى‪».‬‬
‫ٖ‪4۲‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ىٍ حیٍ يٍٕى رلغْخی كَحٔحٌ ؿَیخٌ ىحٍى کّ حُ ػٓيِٖ حیٍ هخيّ هخٍؽ‬
‫حٓض‪ .‬رَّْكخل‪ ،‬آٌچّ پیٕٓظّ ُٗخٍٔ رٕىِ ٔ هٕحْي رٕى‪َ ،‬لِٕٖ پخٓنگٕیٗ‬
‫رّهٕحٓظّْخٖ رَٖ٘ حٓض کّ ىٍَُْيخٌ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ‪ٟ‬ؼیض هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح ىحٍح‬
‫حٓض‪ٔ« .‬كٗ َزٕٖ» ٔ طَ٘یؼٗ َیِ ىٍ ح‪ٛ‬هیض هٕى يظُخٓذ رخًْخٌ ظَكیض ٔ‬
‫ه‪ٜ‬هض حٓظُزخ‪١‬پٌیَٖ ىٍ گَىَّٖٔ ُيخٌ ٔ يکخٌ َخُل ٗيِ حٓض‪ٓ .‬یّي هٕى كَيٕى‪:‬‬
‫ٔ ًْ َلشُ»(‪ٍ = )ٕ4‬حِ يٍ ٍحِ حكَح‪ ٔ ١‬طلَی‪َ ٢‬یٔض‪َ١ ،‬ین‬ ‫ّللاِ ْحن َلُِی ِلیَشُ حن َ‬
‫«أ َ َكذُّ حنيّیٍ انٗ َ‬
‫يیخَّ ٔ طٔخْم ٔ طٔخيق حٓض‪ ».‬آٌ ؿُخد ٔهظٗ کّ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ ٔ يؼخًرٍ ؿزم‬
‫ٍح رّه‪ٜ‬ي طزهیؾ ٔ يؼَكٗ ىیٍ حٓالو رّیًٍ حػِحو کَى‪ ،‬رّآٌ ىٔ َلَ ٓلخٍٕ حکیي‬
‫َ٘ح ٔ الطٌٍُُّح ‪...‬‬
‫َٔح‪ ،‬ر ّ‬ ‫َٔح ٔ الطؼ ّ‬ ‫كَيٕى کّ «ی ّ‬

‫هبُیذ عجوئیل‬
‫ٔحژِی «ؿزَثیم» ىٍ ح‪ٛ‬م ِػزَی حٓض‪ ،‬ظخَْح ً رّ‪ٍٕٛ‬ص َٓیخَی حٕ رّػَری‬
‫ٍحِ یخكظّ حٓض‪َٕ .‬یُٔيِگخٌ ٔ يلووخٌ ُرخٌ ػَری رَ ؿیَ ػَری رٕىٌ آٌ ط‪َٜ‬یق‬
‫کَىِحَي‪ )ٕ۳(.‬ىٍیَٕخَی ‪ ilealho‬طهلع ٗيِ ٔيؼُخی طلض حنهلظی آٌ «هيح هخىٍ حٓض»‬
‫یخ «يَى هيح» ٔ «هَٓيخٌ هيح» حٓض‪َ )ٕ۶(.‬خو ؿزَثیم چٓخٍ رخٍ ىٍػٓيیٍ آييِ حٓض‪:‬‬
‫الق‪ :‬ىٔ کَص ىٍ ػٓي هيیى‪ ،‬کظخد ىحَیخل َزی‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍ کظخد ىحَیخل َزی (‪ )۴ :ٔ۶‬ؿزَثیم رّ‪ٍٕٛ‬ص حَٔخَی رَ ىحَیخل پيیيحٍ‬
‫يی ٕٗى طخ يؼُخی ٍإیخی حٔ ٍح رَحیٖ رخُ گٕیي‪ .‬ك‪ ٍٕ٠‬ؿزَثیم رخ چُيحٌ ؿٌرّی‬
‫ًَْحِ حٓض کّ ىحَیخل حُ آٌ ييْٕٕ يیٕٗى‪.‬‬
‫ٕ ـ رخٍ ىیگَ ؿزَثیم ىٍ ُيخَی کّ ىحَیخل ي٘ـٕل ىػخ ٔ هَرخَی حٓض‪،‬‬
‫پَٔحُکُخٌ َِى ٔی يیآیي طخ حَٓحٍی ٍح رَحیٖ آٗکخٍ کُي‪ .‬ىٍ حیٍ يٕحٍى ؿزَثیم‬
‫كَٗظّ َخيیيِ َ٘يِ‪ ،‬رهکّ ‪َٛ‬كخ ً يٕؿٕىی آًٓخَی حٓض کّ يیطٕحٌ حٔ ٍح پیخو ِ‬
‫آٍٔ هيح‬
‫ىحَٔض ٔ ك‪ ٍٕٕ٠‬رخ ؿٌرّ ٔ هيٍص ٰانٓی ًَْحِ حٓض‪( .‬ىحَیخل َزی‪)۲ :ٕٔ،‬‬
‫ة‪ :‬ىٔ کَص ىٍ حَـیم نٕهخ‪:‬‬
‫ٔ ـ آٍَٔيِی يژىِی طٕني یلیی رَحی ُکَیخ‪( .‬حَـیم نٕهخ‪)ٔ۲ :ٔ ،‬‬
‫ٕ ـ آٍَٔيِی يژىِی طٕني ػیٔی رَحی يَیى‪( .‬نٕهخ‪)ٔ :ٕٔ ،‬‬
‫ىٍ هَآٌ َیِ ّٓ کَص ىٍ ٍِْٕٓخی ييَی آييِ حٓض‪.‬‬
‫ؿزَثیم ىٍ يظٌٕ ػَكخَی‪ ،‬يزيأ كیخص‪ ،‬يظَٓ ػهى كنطؼخنی‪ٍٕٛ ،‬ص يظًؼهّی‬
‫ػوم‪ ،‬يٕ َکم رَ طل‪ٜ‬یم ػهٕو ٔ طيریَ يؼخٕ ٔ حٓظخى ٍُٓم هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪ .‬رَهی‬
‫‪4۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔحژُِٗخٓخٌ ػَد رخ حٗخٍِ رّيؼخَی گَٕخگٌٕ « َؿزَْ» حُ ؿًهّ پخىٗخِ‪ ،‬رُيِ‪ٗ ،‬ـخع‪،‬‬
‫يَى‪" ٔ ،‬حیم" ٍح رّػُٕحٌ حًٓی حُ حٓخيی هيحَٔي ىحَٔظّحَي‪ .‬ىٍ ػزَی‪ ،‬ؿزَثیم ٍح‬
‫ًْچٌٕ يیکخثیم ٔ حَٓحكیم يَ ّکذ حُ ىٔ روٖ ىحَٔظّحَي کّ ريیٍطَطیذ ؿزَثیم‬
‫(« َؿزَْ» ‪« +‬حیم») رّيؼُخی يَى هيح یخ رُيِٖ هيح حٓض‪.‬‬
‫رخ طٕؿّ رّيؼُخی «ؿزَٔص» کّ ىٍ ػزَی رّيؼُخی َیَٔيُيی ٔ هيٍص حٓض‪،‬‬
‫َٓیخَی ٔ‬‫حكظًخالً ؿزَثیم حُ «ؿزَٔص» ي٘ظن ٗيِ حٓض‪َ .‬ؿزَْ ىٍ ُرخٌْخی كز٘ی ٔ ُ‬
‫آٍحيی َیِ رّيؼُخی يَى‪ ،‬هَٓيخٌ ٔ ىالٍٔ حٓض ٔ ؿزَثیم ىٍ حیٍ ُرخٌْخ يَى هيح ٔ‬
‫هَٓيخٌ هيح يؼُخ يیٕٗى‪ .‬رَهی "حیم" ٍح رّيؼُخی رُيِ ٔ ؿزَثیم ٔ يیکخثیم ٔ‬
‫ػزيّللا‪ ،‬ػزيحنَكًٍ ٔ ػزيحنوئّ يیىحَُي‪.‬‬
‫ّ‬ ‫حَٓحكیم ٍح رّيؼُخی‬
‫رخطٕؿّ رّحیٍکّ « َؿزََ» حُ ُرخٌ ػزَی رّيؼُخی هيٍص ىحٗظٍ ٔ طٕحٌيُيی ٔ‬
‫«ؿزَثیم» رّيؼُخی ٗو‪َ ٚ‬یَٔيُي آييِ حٓض‪ ،‬حیٍ حكظًخل طوٕیض يیٕٗى کّ كظی‬
‫ًٔيَس» َیِ يؼخىل ػَرت ؿزَثیم ىحَٔظّ ٗيِ رخٗي‪.‬‬
‫ّ‬ ‫حنوخد «ٗيیيحنوٕی» ٔ «‬
‫يُوٕل حٓض کّ ٓیّي رّح‪ٛ‬لخد كَيٕى‪َْ« :‬گخِ ىیيیي يٍ رخ "ىكیش رٍههیلش‬
‫حنکهزی" ههٕص گِیيِحو‪ ،‬يِحكى يٕ٘یي کّ آٌ َّىكیّٖ کهزٗ‪ ،‬کّ يؤيٍٕ ٔكٗ حٓض‪،‬‬
‫کّ ىٍ چَِٖٓ حٔ ظخَْ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ حیٍ َوم ٔحٍىِ‪ُٓ ،‬ـٖ يٕهؼیض ٔ ؿخیگخِ ‪١‬زوخطٗ‪ ،‬هٕيٗ ٔ ػهًت‬
‫ىكیّٖ کهزٗ ىٍ يیخٌ هٕو هٕى‪ ،‬ىٍ ریٍ ح‪ٛ‬لخد ٔ َِى ٓیّي حًْیض رٔیخٍ ىحٍى‪ .‬گلظّ‬
‫ٗيِ کّ حٔ ؿٕحَٗ هٕٕٓیًخ حُ ‪١‬خیلّٖ حَ‪ٜ‬خٍ رٕى‪ ،‬حیًخٌ هٕٖ رّٓیّي ٔ حٓالو‬
‫ىحٗض‪ )ٕ۰(.‬گٌٗظّ حُ رٍَٓٗ ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى حیٍ هزَ‪ ،‬هَآٌ يـیي ‪َٛ‬حكض ىحٍى کّ‬
‫حٍحثّٖ ٔكی رَ آٌ ك‪َ٠‬ص حُ َٕع هطٍٕحص ههزی رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص َظٕحٌ گلض‪َِٔ« :‬ل ٔكٗ» کّ ىٍ كویوض رخیي گلض «ظٍٕٓ‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» ٰنکٍ حُ آٌؿخ کّ حیٍ ظٍٕٓ حُ يوخو ٍرٕرٗ رّػخنى «ػیٍ» حُ يٕال‬
‫رّػزي‪ ،‬حُ ٔكيص رّکؼَص‪ ،‬حُ ػخنى ٍٔف رّػخنى ؿٔى ٔ حُ کم رّؿِء ٔحهغ ٗيِ‪،‬‬
‫طؼزیَ رّ«َِٔل» حُرخد "يـخُ" حٓض‪َّ ،‬كویوض‪.‬‬
‫هٕحَيیى کّ ٓیّي كَيٕى‪< :‬گخِ ؿَیخٌ ٔكی ٍح يخَُي ‪ٛ‬يحی ؿَّ‪ ،‬یخ ‪ٛ‬يحی‬
‫َُگ ٗظَحٌ‪ ،‬یخ ‪ٛ‬يحی رخل پََيِگخٌ يُٕٗٗى> رُخ رّىالیم هَآَٗ کّ ًیالً هٕحْي‬
‫آيي‪ ،‬ؿُخد ٓیّي ؿزَثیم حيیٍ ٍح رَّلٕ يلّٕٔ ٍإیض َلَيٕىِ حٓض‪ ،‬هزَی ئُٕد‬
‫رّ«ىكیّٖ کهزٗ» ىٍ كي يَٓم ٔ يُوطغ حٓض ٔ رخ ي‪َٜ‬كخص هَآٌ يزخیُض طخو ىحٍى‪.‬‬
‫‪١‬زن هٕحػي‪ٍَْٔ ،‬حیظٗ کّ رخ ظٕحَْ هَآٌ يؼخٍ‪ ٝ‬حكظي‪ ،‬رخیي ‪َٟ‬د ؿيحٍ گَىى‪.‬‬
‫‪4۲۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫َخو «ؿزَثیم» ىٍ هَآٌ يـیي ّٓ کَص آييِ حٓض‪ ۲۰ :ٕ( .‬ـ ‪)4 :۶۶ ، ۲۴‬‬
‫ْیچیک حُ حیٍ ّٓ يٍٕى ٍر‪ٔ ٢‬ػیوی رخ َِٔل ٔكی َيحٍى‪ ،‬طُٓخ ىٍ یک يٍٕى کّ آیّی‬
‫يزخٍکّ ىٍ يوخو يلخ ّؿّ حٓض ٔ َّىٍ يوخو هطخد رئی‪ ،‬حٗخٍِی ‪ٟ‬ؼیق ٔ يزٓى‬
‫رّٗیء يـٕٓل ىحٍى کّ يًکٍ حٓض ي٘خٍحنیّ «ٔكی» یخ «هَآٌ» رخٗي‪ .‬ىٔ يٍٕى‬
‫ىیگَ ْیچ حٍطزخ‪ ١‬رخ يوٕنّٖ ٔكی َيحٍى؛ گٕحیٍکّ ؿزَثیم رخ حیٍ يوٕنّ ْیچ حٍطزخ‪١‬ی‬
‫َيحٗظّ ٔ َيحٍى‪ .‬طُٓخ ىٍ يٍٕى حٔل ٔ حُ رخد يلخؿّ ط‪َٜ‬یق ٗيِ کّ آٌ يهک‪ ،‬چیِی‬
‫ٍح ىٍ ههذ ك‪َ٠‬ص هطٍٕ [َِٔل] ىحىِ حٓض‪ .‬پْ يطهذ َْچّ رٕىِ هطٍٕحص ههزی‬
‫رٕىِ ٔ ي٘خكٓشً ٔ يٕحؿٓشً ٔ يُطٕهخ ً چیِی ٍى ٔ ريل َ٘يِ حٓض‪« :‬هُ ْم َيٍ َکخٌَ َ‬
‫ػي ًُّٔح‬
‫ّللاِ‪ = ۲۰ :ٕ ،‬رگٕ چّ کٔٗ رخ ؿزَثیم ه‪ٕٜ‬يض‬ ‫ک ِرب ِ ًْ ٌِ َ‬ ‫ػهَ ٰٗ هَ ْهزِ َ‬ ‫ِنّ ِـز َِْی َم كَبََُِّ َ ََِنَُّ َ‬
‫ىحٍى؟ پْ رّىٍٓظٗ (ؿزَثیم) َخُل کَى ىٍههذ طٕ آٌ ٍح (چّ ٍح؟) رخ حؿخُِٖ هيح‪».‬‬
‫ىٍ آیّی رؼيی َخو ؿزَثیم حیٍگَّٕ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪:‬‬
‫ػي ٌُّٔ ِنّ ْه َکخكِ َِیٍَ ‪:ٕ ،‬‬ ‫ػي ًُّٔح ِّ َّللِ َٔ َي َالثِ َکظِ ِّ َٔ ٍُ ُ‬
‫ٓ ِه ِّ َٔ ِؿز َِْی َم َٔ ِيی َکخ َل كَب ِ ٌَ َ‬
‫ّللاَ َ‬ ‫« َيٍ َکخٌَ َ‬
‫‪ »۲۴‬حُ يطهغ آیّٖ حٔنی (هم يٍ کخٌ) چُیٍ رَيٗآیي کّ پخٓن رّٓجٕحل يويٍ رخٗي؛‬
‫يؼم حیٍکّ يؼخَيحٌ‪ ،‬ك‪َ٠‬ص ٓیّي ٍح يظٓى رّکلَگٕیٗ ٔ حَکخٍ حػظوخى رّ«ؿزَثیم»‬
‫کَىِ رخُٗي (چٌٕ يلٕٓو ؿزَثیم رَّلٕٖ يَ٘ٔف ىٍ حَـیم آييِ ٔ هزم حُ حٓالو ْى‬
‫ُٗخهظّ ٗيِ رٕى‪ ).‬حیٍآیّ ىٍ يوخو ىكخع حُ ٓیّي رَآييِ رخٗي کّ حٔ يُکَ ؿزَثیم َیٔض‪.‬‬
‫يـيىح ً هٕد طٕؿّ کُیى‪« :‬هم يٍکخٌ ػئح ً نـزَیم = رگٕ‪ ،‬چّکٔٗ رخؿزَثیم‬
‫ىًٍٗ حٓض؟!» کهًّٖ « َيٍ» ىٍ ٗزّگِحٍِٖ پَٓ٘ٗ «يٍکخٌ» حُ حىحص يٕ‪ٕٛ‬نّ‬
‫حٓض کّ حكخىِٖ ػًٕو يٗکُي ٔ يَحى يلٕٓو يوخنق آٌ حٓض کّ رّحٓظلٓخو حَکخٍی‬
‫يزيل يٕٗٗى‪« :‬هم يٍکخٌ ػئح ً نـزَیم» = رگٕ چّکٔی ىًٍٗ ؿزَثیم حٓض‪.‬‬
‫یؼُْٗیچکْ يوخنق ؿزَثیم َیٔض‪َّ ،‬يٍ‪ًَّٗ ،‬خ‪.‬‬
‫یک حكظًخل ىیگَ آٌکّ «هم يٍ کخٌ ػئح ً نـزَیم» ٗزّؿًهّٖ حٓظُکخٍة رئٖ‬
‫ٔ طزهیـٗ رخٗي کّ يَحى يلٕٓو يوخنق آٌ حٓض ٔ يؼُی چُیٍ يٕٗٗى‪ًٗ :‬خ ٔ يخ‬
‫(ًّْگٗ) ؿزَثیم ٍح هزٕل ىحٍیى‪ ،‬پْ حػظزخٍ کُیي کّ َْچّ يٍ يٗگٕیى حُ َخكیّٖ‬
‫حٔ حٓض‪ .‬رخُْى کهًّٖ « َيٍ» ىٍ «يٍ کخٌ» حُ حىحص يٕ‪ٕٛ‬نّ حٓض کّ حكخىِٖ ػًٕو‬
‫کَى‪ .‬ىٍ آیّٖ رؼيٖ كو‪ ٢‬رَّکْٕٖ کٔخَٗ پَىحهظّ ٗيِ کّ رخ هيح ٔ يالیکّ ٔ‬
‫ؿزَثیم ٔ يیکخثیم‪ ،‬ىًُٗٗ يٍَُٗٔي‪ .‬ىٍ حیٍ آیّٖ َٗیلّ حكٌِٔ رَحیٍکّ َخو ؿزَثیم‬
‫ْیچ حٍطزخ‪ ٗ١‬رخ يٕ‪ٕٟ‬ع ٔكی َيحٍى‪ ،‬آٌ يٕؿٕى ٍح ٕٓحٖ يالثک ٔ يٕحُٖ رخ آَخٌ‬
‫يطَف کَىِ حٓض‪ .‬يًکٍ حٓض چُیٍ طو‪ٜ‬ی‪ ٜٗ‬رّهخ‪ َ١‬حًْیض آٌ يهک رخٗي‪.‬‬
‫‪4۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٍٕى ٕٓو ىٍرخٍِٖ َُيگٗ ه‪ ٔ ٕٜٗٛ‬هخَٕحىِگٗ ٓیّي حٓض کّ گٕیخ ىٍ یک‬

‫يٍٕى‪ ،‬ریٍ یکٗ حُ ًَْٔحٌ پیخيزَ‪ ،‬رَّخو كل‪( ّٜ‬ىهظَ ػًَ) ٔ کُیِ ي‪ َٖٜ‬رَّخو‬
‫«يخٍیّ هزطیّ» َِحع َُخَّ پیٖ آييِ رٕىِ ٔ ػخیّ٘ ْى ىٍ آٌ ؿَیخٌ ىهخنض کَىِ ٔ‬
‫كظُّ ٍح رٍِگطَ يٗکُي‪ ،‬کّ ىٍ يـًٕع يٕؿزخص طؤًٖ ٔ حًٗجِحُ آٌ ك‪َ٠‬ص ٍح‬
‫كَحْى يٗآٍَٔي‪ .‬رّىَزخل حیٍ يخؿَح‪ ،‬آیّٖ ‪ 4 :۶۶‬ىٍ يوخو ػظخد رخ آٌ ىٔ ٌُ َخُل‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬طخ حُ حًیض ٔ آُحٍ آٌ ؿُخد ىٓض رَىحٗظّ ٔ ىٍ پی٘گخِ هيح طٕرّکُُي‪ٔ ،‬‬
‫ريحَُي کّ هيح‪ ،‬ؿزَثیم ٔ يئيُیٍ پ٘ظیزخٌ حٔیُي‪:‬‬
‫ػهَ ْی ِّ كَب ِ ٌَ َ‬
‫ّللاَ ُْ َٕ َي ْٕ َالُِ َٔ ِؿز َِْی ُم‬ ‫ظخْ َََح َ‬ ‫َض هُهُٕرُ ُک ًَخ َٔاِ ٌْ ط َ َ‬ ‫‪ٛ‬ـ ْ‬ ‫«اِ ٌْ طَظُٕرَخ اِنَٗ َ‬
‫ّللاِ كَوَ ْي َ‬
‫ظ ِٓی ٌَ‪ ».‬حیٍ آیّٖ َٗیلّ‪ ،‬کّ ‪ ٗ١‬آٌ َخو‬ ‫ک َ‬ ‫‪ٛ‬خ ِن ُق ْحن ًُئْ ِيُِیٍَ َٔ ْحن ًَ َالثِ َکشُ َر ْؼيَ ًَ ِن َ‬ ‫َٔ َ‬
‫ؿزَثیم رَىِ ٗيِ حٓض‪ْ ،‬یچ ٍرطٗ رّيٕ‪ٕٟ‬ع ٔكی َيحٍى‪ ،‬کخيالً یک يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫ٗو‪ٜ‬ی ٔ هخَٕحىِگٗ حٓض‪ .‬ح ّيخ يزیٍ حًْیض يوخو ٔ ؿخیگخِ ؿزَثیم ىٍ ًُْیض ػخ ّيّ‬
‫يٗرخٗي‪ .‬ؿیَ حُ حیٍّٓ يٍٕى‪ ،‬ىیگَ َخو ؿزَثیم ىٍ هَآٌ َیخييِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ َخو ىیگَ ؿزَثیم حٓض‪ٍٔ ،‬فحنويّ‬ ‫هّػالوُ ُلً‪:‬‬
‫ىٍ پُؾ آیّ حُ هَآٌ رّکخٍ ٍكظّ‪ :‬روَِ ‪َٔ ،ٕ۳ٖ ،۴۰‬خء ٔ‪ ،ٔ۰‬يخثيِ ٓٔٔ ٔ َلم‬
‫ٕٓٔ‪ ،‬ىٍ حیٍ آیخص ط‪َٜ‬یق ٗيِ حٓض کّ ٍٔفحنويّ هَآٌ ٍح رّپیخيزَ ٍٓخَیيِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ «ٍٔفحنويّ» ًْخٌ حٓض کّ پیٖ حُ هَآٌ ىٍ حَخؿیم آييِ رٕى ٔ ‪١‬زن‬
‫ٍٔحیخص حَخؿیم‪ ،‬يَیى يـينیّ ٍح كخيهّ کَىِ رٕى‪ .‬حنوخد ٔ حٔ‪ٛ‬خف ىیگَی َیِ رَحی‬
‫ؿزَثیم ًکَ ٗيِ يخَُي ٍٕٓل کَیى (ٔ‪ ٔ۲ :۴‬ـ ٕٔ) ٍٔف (يطهن ‪)4 :۲۰‬‬
‫َیِ ًْخٌ ؿزَثیم ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪،‬‬ ‫ػاالهیي‪:‬‬ ‫هّ ُ‬
‫یک رخٍ ىٍ هَآٌ آييِ ٔ رخُ ىالنض ىحٍى يزُٗ رَ حیٍکّ هَآٌ کَیى رَههذ ٓیّي ظخَْ‬
‫حنَٔ ُف‬ ‫د ْحن َؼخنَ ًِیٍَ ‪َ َََِ ،‬ل رّ ُّ‬ ‫ٗيِ حٓض‪َّ ،‬ىٍ ًٓغ (گٕٕ) آٌؿُخد‪ِ َٔ « :‬اََُّ نَظ َ ُْ ِِی ُم ٍَ ّ ِ‬
‫ی ُيزِی ٍٍ‪ ٔ۲ٕ :ٕ۶ ،‬ـ ‪»ٔ۲۳‬‬ ‫ػ ََرِ ٍ ّ‬ ‫خٌ َ‬ ‫ٔ ٍ‬ ‫کٌَٕ ِيٍَ ْحن ًُ ٌُْ ٍِِیٍَ ‪ ،‬رِ ِه َ‬ ‫ک ِنظ َ ُ‬‫ػهَٗ هَ ْهزِ َ‬ ‫ْحْل َ ِيی ٍُ‪َ ،‬‬
‫ْىچُیٍ آیّٖ ٕ‪ُ ٕ4 :4‬ي٘ؼَ رَحیٍ حٓض کّ «حگَ هيح روٕحْي رَههذ طٕ يَٓ‬
‫ک» حیٍ آیّ َیِ يئیي حیٍ يطهذ يٗرخٗي کّ‬ ‫ػهَ ٰٗ هَ ْهزِ َ‬
‫ّللاُ یَ ْوظِ ْى َ‬
‫٘ب ِ َ‬ ‫يَٗٓي‪« = ».‬كَبٌِ یَ َ‬
‫هَآٌ رَههذ آٌ ؿُخد ظخَْ ٗيِ حٓض‪ ٔ ،‬حالّ يٗكَيٕى کّ رَگٕٕ طٕ يَٓ يَٗٓى‪.‬‬
‫َٓحَـخو‪ ،‬آیّٖ َٗیلّٖ ٕٓ‪َ ٔٔ4 :‬یِ يٗكَيخیي‪« :‬پیٖ حُ آٌکّ ٔكی ىٍ‬
‫ههزض يُؼوي ٔ طکًیم َگَىیيِ‪ ،‬آٌٍح رخُگٕ يکٍ‪ ،‬حُ هيحَٔي ‪١‬هذ حُىیخى ػهى رًُخ»‪:‬‬
‫ک َٔكْ یُُّ ۖ َٔهُم ٍَدّ ِ ُِ ْىَِی ِػ ْه ًًخ‪ ».‬آیخطٗ‬ ‫‪ِ ٰٗ ٠‬انَ ْی َ‬ ‫آٌ ِيٍهَ ْز ِم أٌَ یُ ْو َ‬ ‫= َٔ َال ط َ ْؼ َـ ْم رِ ْخنوُ َْ ِ‬
‫حُحیٍىٓض ىٍهَآٌ ُیخى حٓض؛ يـًٕػخ ً يلیي حیٍيؼُٗ يٗرخٗي کّ حنوخثخص ٔ هطٍٕحص‬
‫‪4۲۰‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫ههزٗ آٌ ك‪َ٠‬ص‪ ،‬ييصْخ ىٍ ًُْٖ رخهٗ يٗيخَيِ‪ ،‬طخ پوظّ ٔ طکًیم گَىى ٔ حُ‬
‫َٕحه‪ ٚ‬حكظًخنٗ ٔ ‪١‬زیؼٗ َخٗٗ حُ ٗظخدُىِگٗ ي‪ ٌٕٜ‬يخَي‪ .‬رّهٕل يٕنٕٖ‪« :‬يٓهظٗ‬
‫رخیي کّ طخ هٌٕ ٗیَ ٗي» يُطن ٔ كکًض َیِ ًْیٍ ٍح حیـخد يٗکُي‪ .‬رًَْیٍ حٓخّ‬
‫هزَْخی ىٍىٓض حٓض کّ ٓیّي ىٍ يوخو پخٓن رّٓئحالص‪ ،‬يکؼی يٗكَيٕىِ حٓض‪.‬‬
‫«أرٕكیخٌ ؿََخ‪١‬ی» ٓیِىِ ‪ٍٕٛ‬ص يوظهق رَحی نلع ؿزَثیم ٍٔحیض کَىِ‬
‫حٓض‪َ :‬ظیَ ِؿزَْیم‪َ ،‬ؿزَْیم‪َ ،‬ؿزََثیم‪َ ،‬ؿزََثِم‪َ ،‬ؿزَحثم‪َ ،‬ؿزَحثیم‪ٍ ،‬ح آٍٔىِ حٓض‪.‬‬
‫ؿزَىِل» حٓض‪« )ٕ۴(.‬ثیم»‪ ،‬یم‪ ،‬حِل ‪ًْ ...‬خٌ‬ ‫رُّػى رؼ‪ ٗ٠‬يظ‪ٕٜ‬كّ‪ ،‬آٌ ًْخٌ « ِ‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» حٓض‪.‬‬ ‫«ىل» يٗرخٗي‪ .‬کّ يخیّٖ كیخص آىيٗ ٔ «يٓز‪ ٔ »٢‬يُ٘ؤ « ّ‬
‫«ؿزَىل» یؼُٗ طوٕیض ي‪٠‬خػق «ٍٔف آىيٗ = کٔذ ػظًض ٍٔكٗ» طخ آٌكي‬
‫کّ ئظلن پٌیَٕ‪ ،‬یخ ئظؼي رَُٔ «ؿَهّٖ ٔكٗ» گَىى‪ .‬طؼزیَ رّ«ؿزَىل» رخ‬
‫ی‬
‫ػ ََرِ ٍ ّ‬
‫خٌ َ‬ ‫ک ِنظ َ ُکٌَٕ ِيٍَ ْحن ًُ ٌُْ ٍِِیٍَ ‪ِ ،‬ر ِه َ‬
‫ٔ ٍ‬ ‫ػهَٗ هَ ْه ِز َ‬
‫حنَٔ ُف ْحْل َ ِيی ٍُ‪َ ،‬‬
‫آیّٖ يزخٍکّٖ «َََِ َل رّ ُّ‬
‫ُيزِی ٍٍ‪ٔ۲ٖ :ٖ۶ ،‬ـ ‪ »ٔ۲۳‬ئخَوض َِىیک ىحٍى‪ .‬رُخرَ حیٍ «ؿزَثیم = ؿزَىل» یک‬
‫‪ٛ‬لض ػخَٕٖ ٔ ػَٔ‪ ٟٗ‬حٓض‪ ٔ .‬يؼُٗ آٌ چُیٍ رخٗي‪:‬‬
‫ٗو‪ ٚ‬يٕكٗنّ رخ طًَکِ طًخو هٕحٖ هٕیٖ ٔ حَوطخع هخ‪ َ١‬حُ ىیگَ يظؼهوخص‬
‫‪ً١‬ؤَیُّٖ َلٔخَٗ»‬ ‫يٗحَيی٘یيِ ٔ ىحٍحٖ كخنض «ٍٔفحاليیٍ = حيُیض ٍٔكخَٗ = ُ‬
‫يٗگَىیيِ ٔ ىٍ آٌكخنض ىچخٍ ٗلخكیض ٔ پوظّگٗ حَيیّ٘ يٗٗيِ ٔ رّيَكهّٖ‬
‫ط‪ًٜ‬یىٓخُٖ يٍٗٓیيِ = طزيیم رّٔكی يیٗيِ‪ٍٔ« :‬فحاليیٍ َِل ػهٗ ههزک»‬
‫= ح‪ً١‬یُخٌ ٍٔكٗ رَ طٕ كخ‪ٛ‬م ٗي = ًْخٌ هٕىرخٍٖٔ ٔ حػظًخى رَّلْ‪.‬‬

‫حنزظّ کّ حیٍ ىٍ َظیـّٖ ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ طلًم ٗيحیي رّىٓض آييِ حٓض‪ .‬نٌح طؼزیَ‬
‫ٗ ِيیيُ ْحنوُ َٕ ٰٖ‪ »۳ :۳ٖ ،‬ىٍ حیٍؿخ يٍٕى يٗیخري‪ .‬یؼُٗ کّ ك‪َ٠‬ص دمحم حیٍ يوخو‬
‫ػهَ ًَُّ َ‬
‫« َ‬
‫ٍح رئٌ ُكًض ٔ ٍیخ‪ٟ‬ض کًخیٗ َکَى‪« :‬رهؾ حنؼهٗ رکًخنّ» حٔ «کًخل» ٍح رخ‬
‫ُكًض ٔ ٍیخ‪ٟ‬ض کٔذ ًَٕى‪...‬‬
‫ػزيحنکَیى َٕٓٔ ىٍ ُيیُّ يٗگٕیي‪« :‬حکٌُٕ يٗحكِحثیى کّ طـيیي حٍحىص ْى ىٍ‬
‫يٍٕى رخٍٖ طؼخنٗ كَ‪ ٝ‬يلخنٗ حٓض‪ .‬هيحَٔي چٌٕ يؼَ‪ ٝ‬كٕحىع ٔحهغ ًَٕٗٗى‪ٔ ،‬‬
‫طـییَ ًَٗکُي‪ًَٗ ،‬طٕحَي َْىو حٍحىِٖ رکُي ٔ ط‪ًٜ‬یًٗ رگیَى‪ .‬نٌح ٍكض ٔ آيي ؿزَثیم‬
‫يیخٌ هيح ٔ ٍٕٓل ٔ پیخو آٍٔىٌ ٔ پیخو رَىٌ ٔ رَحٖ َْكخىػّ آیّٖ ىٍیخكض کَىٌ ٔ‬
‫رُّيیٍ آٍٔىٌ‪ ،‬يطهوخ ً رخ يیظخكیِیک كیهٕٔكخٌ ٔ يظکهًخٌ ئهًخٌ يٕحكوض َيحٍى ٔ‬
‫رّْیچ ٍٔ يؼوٕل ٔ يٕؿّ َیٔض‪ .‬رهٗ‪ ،‬رخ یک ط‪ٕٜ‬یَ ػخيیخَّ حُ هيحٖ ٓهطخٌٔحٍ ٔ‬
‫‪4۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿزَثیم رخنيحٍ ٔ آًٓخٌ ٔ ُيیٍ رطهًیٕٓٗ ٓخُٔگخٍ حٓض‪ ٔ .‬حیٍ ط‪ٕٜ‬یَٖ حٓض کّ‬
‫ػًٕو يلَٔحٌ هَآٌ ىٍ ىٍٔحٌ يخهزم ييٌٍ رّىٓض ىحىِحَي‪».‬‬
‫«كم ًّْٖ حیٍ يؼ‪٠‬الص ريیٍ حٓض کّ َلْ َیَٔيُي ٔ يٕأیي پیخيزَ ٍح كخػم‬
‫حٍحىِْخ ٔ ‪ٛ‬خكذ حؿَح‪ ٔ ٝ‬هخنن آیخص ٔ ؿخػم حكکخو ريحَیى‪َ .‬لٔٗ کّ حُ كَ‪١‬‬
‫َیَٔيُيٖ ههیلّٖ هيح رَ ٍٖٔ ُيیٍ حٓض ٔ ىٓض حٔ ىٓض هيح ٔ ٓوٍ حٔ ٓوٍ‬
‫هيحَٔي حٓض‪ .‬هَآٌ يؼـِِٖ حٔ حٓض‪».‬‬
‫«َظخو ًْزٔظّ ٔ رٍٗهُّٖ ْٔظٗ ٔ َٔزض كخػهٗ ٔ يؼیض هیٕيیّٖ هيحَٔي رخ‬
‫يًکُخص ٔ ؿَیخٌ ػهیض ىٍ ػظخو ٔ ػَٔم يٕؿٕىحص ؿخٖ رَحٖ ٍحرطّٖ هَحٍىحىٖ‬
‫ٔ حػظزخٍٖ ٔ حَٔخَٗ پخىٗخِ ٔ پیک رخهٗ ًَٗگٌحٍى‪ ،‬هيح ؿٓخٌ ٍح چُخٌ ييیَص‬
‫ًَٗکُي کّ پخىٗخْٗ يًهکظٗ ٍح‪ ،‬رم ييیَیض حٔ چٌٕ ييیَیض َلْ حٓض َٔزض رّريٌ‬
‫(ىٍ ييلْخٖ کالٓیک ‪١‬زیؼیخص) ريٌ چٌٕ یک يخٗیٍ هٕىگَىحٌ کخٍ يٗکُي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫ىٍ هز‪ ّٖ٠‬طٔویَ َلْ حٓض ٔ چُخٌ حٓض کّ َْىو َلْ حٍحىِٖ رکُي طخ ٌََْٔخ‬
‫ٗهیک کُُي‪ ،‬یخ ٍْٕيٌْٕخ ىٍ هٌٕ رَیَِي‪ .‬گَچّ ههذ ْى <رّهٕل ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ‬
‫ٗیَحُٖ> رّحٍحىِٖ هلیّٖ َلْ يٗ‪١‬پي ‪ ...‬طخ ط‪ٕٜ‬یَٖ ىٍٓظٗ حُ ٍحرطّٖ هيح ٔ‬
‫ؿٓخٌ َيحٗظّ رخٗیى‪ ،‬پیخيزَُٗخٓٗ ٔ ٔكیُٗخٓٗ ْى چَِٖٓ ٍحٓظیٍ ٗخٌ ٍح آٗکخٍ‬
‫َوٕحُْي کَى ٔ َُيحَٗ حٓطٍِْٕخٖ هٕحْیى ٗي کّ رَحٖ ٍَْحرطّٖ ِػهّٗ ٔ َْگَّٕ‬
‫کخٍکَى ٔ كخػهیظٗ‪ ،‬چَِٖٓ ٔ ٗو‪ٜ‬یظٗ يٗطَحُٗي ٔ ؿٓخٌ ٍح حُ ؿٕؿخٖ ٍكض ٔ‬
‫آيي يٕؿٕىحص هیخنیٍ پَ يٗکُُي‪».‬‬
‫رخنًوخرم يُظظَٖ يٗگٕیي‪ًْ« :‬خٌگَّٕ کّ پیٖ حُ حیٍ گلظّ ٗي ٔكی ٔ ٍكض ٔ‬
‫آيي ؿزَثیم رَحٖ پیخو آٍٔىٌ ىٍرخٍِٖ كٕىحع ىَیٕٖ ٔ يخىٖ ىٍ ػخنى يخىِ ٍم‬
‫ًَٗىْي‪ ،‬چُخٌکّ ػزخٍص يُوٕل حُ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى َیِ ط‪َٜ‬یق رَحیٍ ىحٗض کّ ٔكی‬
‫ٔ َِٔل يهک ىٍ ػخنى يؼخل طلون يٗیخري ٔ ػخنى يؼخل کّ ىٍ آٌ ک٘ق ‪ٔ ٍٖٕٛ‬‬
‫ٔكی يَكهّٖ پخثیٍ پيیي يٗآیي ٔ َیِ ػخنى ػوم ٔ يخ كٕم آٌ کّ ىٍ آٌ ک٘ق يؼُٕٖ‬
‫ٔكی رَطَ كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪ ًّْ ،‬حُ ػٕحنى يخٍٔحء ‪١‬زیؼض ٔ ‪١‬زؼخ ً حُ طـيى ٔ طـییَ ٔ‬
‫كئع ُيخَٗ يزَٖ يٗرخُٗي‪».‬‬
‫«َیِ يٗحكِحثیى کّ رُخرَ كکًض حٓاليٗ حكؼخل ٰانٓی ئزٕم ٔ يؼهم رّحؿَح‪ٝ‬‬
‫َیٔض‪ ٔ ،‬ىٍ ؿخٖ هٕى يينم ٗيِ حٓض کّ يلخل حٓض رخٍٖ طؼخنٗ رَحٖ ٍٓیيٌ‬
‫رّْيكٗ ٔ ؿَ‪ ٟٗ‬کخٍٖ رکُي‪ .‬حٔ كخػهٗ رخنو‪ٜ‬ي َیٔض‪ .‬حیٍکّ گخِ گخِ حٍحىِٖ طخُِٖ‬
‫رکُي ٔ آیّٖ طخُِٖ رَحٖ طل‪ٜ‬یم ؿَ‪ ٔ ٟٗ‬طٕ‪ٟ‬یق يطهزٗ یخ حیـخد ٔ طلَیًٗ‬
‫‪4۲۲‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫َخُل کُي‪ ،‬حُ حٗي يلخالص حٓض‪ .‬گَچّ ًّْچیِ رّحًٌ ٔ ػهى ٔ حٍحىِٖ رخٍٖ حٓض‪،‬‬
‫ح ّيخ حیٍ حٍحىٍُِٖٔ رّٗیِٕٖ حَٔخَٗ َیٔض‪».‬‬
‫«گَِْٔخٖ حُ ؿیَ يؼظِنیخٌ رَحیٍ َظَ کّ ریٍ پیخيزَ ٔ كَٗظّٖ كخيم ٔكٗ‬
‫يالهخص ٍٔكخَٗ ٔ ظٍٕٓ ػوالَٗ طلون یخكظّ حٓض‪ ،‬حکظلخء ًَٕىِحَي‪ .‬پْ حُ رخد ط٘زیّ‬
‫َِٔل ػوهٗ رَِّٔل كٔٗ ٔ ىٍ آيیوظٍ حٍطزخ‪ٍٔ ١‬كخَٗ رخ يکخَٗ‪ ،‬ظٍٕٓ ػوالَٗ‬
‫كَٗظّٖ ٔكٗ ٍح رَحٖ َلّٕ حَزیخء َِٔل يـخُٖ َخيیيِحَي حیٍکّ يٗگٕثیى كَٗظّ‬
‫َخُل ٗي‪ ،‬حٓظؼخٍِٖ طزؼٗ حٓض‪)ٕ۲(».‬‬
‫چُخٌکّ هٕحَيیى‪ ،‬يُظظَی گلض‪:‬‬ ‫اؿواٗ لطلیَّ‪:‬‬
‫ٰ‬
‫«رُخرَ كکًض حٓاليٗ حكؼخل انٓی ئزٕم ٔ يؼهم رّحؿَح‪َ ٝ‬یٔض‪( ٔ ،‬گلض) ىٍ‬
‫ؿخٖ هٕى يينم ٗيِ حٓض کّ يلخل حٓض رخٍٖطؼخنٗ رَحٖ ٍٓیيٌ رّْيكٗ ٔ ؿَ‪ٟٗ‬‬
‫کخٍٖ رکُي‪ .‬حٔ كخػهٗ رخنو‪ٜ‬ي َیٔض‪»...‬‬
‫ىٍحیٍؿخ ‪ٛ‬خكذ ٓوٍ چّ هز‪ ٢‬رٍِگی يَطکذ ٗيِ! ًّْ يٗكًٓیى کّ َْكؼهی‬
‫حُ َخكیّٖ َْكخػهی ‪ٛ‬خىٍآیي‪ ،‬حگَ ه‪ٜ‬ي ٔ ؿَ‪ٟ‬ی يؼوٕل ىٍ ‪ٛ‬ئٍ آٌ ييههیض‬
‫َيحٗظّ رخٗي "ٓلٓی" يلٕٔد يٕٗٗى‪ .‬چطٍٕ يًکٍ حٓض كکیى يطهن‪ ،‬كؼم ٓلٓی‬
‫رّحَـخو ٍٓخَي؟ آیخ حٔ ْٔظت رخ حیٍ ػظًض ٍح رئٌ ْيف ٔ ؿَ‪ٟ‬ی آكَیيِ حٓض؟‬
‫هیَ؛ حٔ ْيف ٔ ؿَ‪ٟ‬ی يؼیٍ ىحٍى کّ ًْخَخ «اکًخل» حٓض‪ .‬حٔ ْٔظی ٍح حُ‬
‫ػيو رّٔؿٕى آٍٔى‪ ،‬رّآٌ هِٕٖ ‪ٛ‬یٍَٔص رو٘یي‪ ،‬هيو رّهيو ييیَیض کَى ٔ يَكهّ‬
‫رّيَكهّ آٌٍح کخيم ٔ کخيمطَ ًَٕى ٔ ؿهٕ رَى ٔ ُُْٕ ْى رّپیٖ يٗرَى طخ رّيؼخى‬
‫يٕػٕىٕ (حٔؽ طکخيم) ٍٓخَي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى ىٍ يٕح‪ٟ‬غ يوظهق رّطل‪ٜ‬یم ٓوٍ‬
‫گلظّحیى‪ .‬ػخرض حٓض کّ كؼم هيح يؼهم رّحؿَح‪ ٝ‬حٓض‪ .‬حؿَح‪ٟ‬ی کّ حنزظّ ٗو‪ٜ‬ی‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ نطلی حٓض ػًیى کّ ٗخيم َْ ًٍِی کخثُخص يیگَىى‪ٍ ًّْ ٔ .‬ح رّکًخل‬
‫يیٍٓخَي‪ .‬ؿَ‪ ٝ‬حٔ ًْخٌ کًخل ْٔظی حٓض‪ .‬رّ حیٍ يیگٕثیى‪« :‬حؿَح‪ ٝ‬نطلیّّ»‪.‬‬

‫هوة ٰالِی ‪ً #‬يّل عجوئیل‬

‫َِٔل ؿزَثیم رخ حػظوخى رّحكخ‪ ّٖ١‬ئظًَ ًحص حكيیض رَ کخثُخص‪ ،‬يُخكخص ىحٍى؛‬
‫هيح ىٍ ًّْؿخ ك‪ ٍٕ٠‬آَی ٔ رخنلؼم ىحٍى ٔ ْیچ يکخَی هخنی حُ ٔؿٕى حٔ َیٔض‪ ،‬پْ‬
‫ؿزَثیم حُ کـخ رّکـخ َِٔل کَىِ حٓض؟ هَآٌ هٕى يٗگٕیي‪:‬‬
‫ـ « َٔ ُْ َٕ َيؼَ ُک ْى أ َ ْیٍَ َيخ ُکُظ ُ ْى‪ = 4 :۳۰ ،‬حٔ رخ ًٗخ حٓض‪َْ ،‬ؿخ کّ رخٗیي‪».‬‬
‫ك ْز ِم ْحن َٕ ٍِیيِ‪ = ٔ۶ :۳ٓ ،‬هب اى هگ گوكى ثَاّ ًيكیکروین‪».‬‬ ‫ـ «ََلْ ٍُ أ َ ْه ََ ُ‬
‫د ِانَ ْی ِّ ِي ٍْ َ‬
‫ٓٓ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّللاَ َی ُلٕ ُل َر ْیٍَ ْحن ًَ َْ ِء َٔهَ ْهزّ َٔأَََُّ ِانَ ْی ِّ طُلْ ٘ ٌَََُٔ ‪»ٕ4 :۴ ،‬‬
‫ـ « َٔح ْػهَ ًُٕح أ َ ٌَ َ‬
‫= «ريحَیي ًْخَخ هيح كخیم ریٍ ٗو‪ ٔ ٚ‬ههذ حٔ حٓض‪».‬‬
‫خٌ ۖ ‪»ٔ۴۶ :ٕ ،‬‬
‫ػ ِ‬ ‫ػ ُِّی كَب ِ َِّی هَ َِیذٌ ۖ أ ُ ِؿی ُ‬
‫ذ ىَػ َْٕس َ حنيَحعِ ِاًَح ىَ َ‬ ‫ک ِػ َزخ ِىی َ‬‫ٓؤَنَ َ‬‫ـ « َٔ ِاًَح َ‬
‫= ُوگبٍ ثٌلٍگبًن اى هي عْیب ًّْل‪ ،‬پٌ ثَكهٍزٔ کَ هي ًيكیک َُزن‪ ّ ،‬عْاة هٔكُن»‬
‫ّللاِ ۚ‪»ٔٔ۳ :ٕ ،‬‬ ‫د ۚ كَؤ َ ْیَُ ًَخ ط ُ َٕنُّٕح كَؼ َ َى َٔؿْ ُّ َ‬ ‫ـ « َٔ ِ َّللِ ْحن ًَ ْ٘ َِ ُم َٔ ْحن ًَ ْـ َِ ُ‬
‫= «يَ٘م ٔ يـَد يوظ‪ ٚ‬هيح حٓض ثَُوٍْ هّ گوكاًیل‪ ،‬فلا كه ُوبىٍْ اٍذ‪».‬‬
‫‪َٔ٘ = ٕ۳۳ :ٕ ،ٝ‬ظگخِ حٔ رّپُٓخی آًٓخٌْخ ٔ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫ـ « َٔ ِٓ َغ ُک َْ ِٓیُُّّ حن َ‬
‫ُيیٍ حٓض‪" ».‬ػَٕ" ٔ "کَٓٗ" رّيؼُٗ "طوض" ٔ "ک َْٕچ" يٗرخٗي کّ ٓال‪١‬یٍ ٔ‬
‫ٗخْخٌ ٔ حيیَحٌ رَآٌ ؿهّٕ يًَٗخیُي‪ .‬حیٍ طؼخریَ حُ رخد ط٘زیّ ریخَٗ ىٍ يٍٕى ًحص‬
‫هيٓٗ َیِ رّکخٍ رَىِ ٗيِ حٓض‪ ،‬چٌٕ حٔ «ٓهطخٌ ْٔظٗ حٓض» ح ّيخ ٔٓؼض ػَٕ ٔ‬
‫کَٓٗ حیٍ ٓهطخٌ رّپُٓخٖ ًّْٖ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ریخٌ ٗيِ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ ْیچ‬
‫َوطّٖ هخنٗ حُ ك‪ ٍٕ٠‬ىحثًٗ حٔ َیٔض‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ‪:‬‬
‫خء‪»۳ :ٖ ،‬‬ ‫ٔ ًَ ِ‬‫‪َ َٔ ٝ‬ال كِی حن َ‬ ‫ٗ ْی ٌء كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ػهَ ْی ِّ َ‬
‫ّللاَ َال َی ْولَ ٰٗ َ‬ ‫ـ « ِا ٌَ َ‬
‫= «ْیچ چیِ حُ ىیي هيح پُٓخٌ ًَٗيخَي‪َّ ،‬ىٍ ُيیٍ ٔ َّىٍ آًٓخٌ‪».‬‬
‫طخ‪»ٕٔ۶ :4 ،‬‬ ‫ٗ ْیءٍ ُّي ِلی ً‬ ‫ّللاُ ِر ُک ِّم َ‬
‫‪َ َٔ ۚ ٝ‬کخٌَ َ‬ ‫ص َٔ َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫ـ « َٔ ِ َّللِ َيخ كِی حن َ‬
‫= «رَحٖ هيح حٓض َْآٌچّ كهآٍوبىُب ّ ىهیي اًل‪ّ ،‬فلا ثَُوَچیي اؽب‪ َٛ‬كاهك‪».‬‬
‫ػخ َٔ ِهیلَشً َٔىٌَُٔ ْحن َـ ْٓ َِ ِيٍَ ْحنوَ ْٕ ِل ‪»ٕٓ۳ :۰...‬‬ ‫‪ً َُّ ٠‬‬‫ک طَ َ‬ ‫ک كِی ََ ْل ِٔ َ‬ ‫ـ « َٔح ًْ ُکَ ٍَرَ َ‬
‫= «یخىکٍ هيحٖ هٕى ٍح ىٍ رخ‪ ٍ١‬هٕیٖ‪ ،‬رخ حنظًخّ ٔ َگَحَٗ‪ ،‬رئٌ حیٍکّ‬
‫ٓوُخَٗ رَُرخٌ رَحَٗ‪ ٔ ،‬ىحى ٔ كَیخى رک٘ٗ‪».‬‬
‫خّ‪»۶ٓ :ٔ۰ ،‬‬ ‫‪ ١‬رِخنَُ ِ‬ ‫ک أ َ َكخ َ‬ ‫ک اِ ٌَ ٍَرَ َ‬ ‫ـ « َٔاِ ًْ هُ ْهَُخ نَ َ‬
‫= «رّطٕ گلظى کّ ًْخَخ هيحٖ طٕ‪ ،‬رًّّْٖ يَىو حكخ‪ ّ١‬ىحٍى‪».‬‬
‫ص أ َ ْٔ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫‪ْ ٛ‬و ََسٍ أ َ ْٔ كِی حن َ‬ ‫ک ِيؼْوَخ َل َكزَ ٍش ِ ّي ٍْ ه ََْىَ ٍل كَظ َ ُکٍ كِی َ‬ ‫ی اََِ َٓخ اٌِ ط َ ُ‬ ‫ـ «یَخ رَُُ َ‬
‫ق َهزِی ٌَ‪»ٔ۶ :ٖٔ ،‬‬ ‫ّللاَ نَ ِطی ٌ‬ ‫ّللاُ ۚ اِ ٌَ َ‬
‫ص ِر َٓخ َ‬ ‫‪َ ٝ‬یؤ ْ ِ‬ ‫كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫= (حُ َ‪ٜ‬خیق نوًخٌ كکیى رّپَٕٔ) «حٖ كََُيو! رّطلوین حگَ یک ىحَّٖ‬
‫هَىل ىٍ ىٌٍٔ ‪ٛ‬وَِٖ ُٓگ هَحٍ ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬یخ ىٍ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٔؿٕى‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬هيح ىٍ ىٌٍٔ آٌ كخ‪ َٟ‬حٓض‪».‬‬
‫ٌٕ ِيٍ ََـْ َٕ ٰٖ ػ َ َالػ َ ٍش‬ ‫‪َ ۖ ٝ‬يخ َی ُک ُ‬ ‫ص َٔ َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫ّللاَ َی ْؼهَ ُى َيخ كِی حن َ‬ ‫ـ «أَنَ ْى ط َََ أ َ ٌَ َ‬
‫ک َٔ َال أ َ ْکؼ َ ََ اِ َال ُْ َٕ َيؼَ ُٓ ْى أ َ ْیٍَ‬ ‫ٓ ُٓ ْى َٔ َال أ َ ْىَ َٰٗ ِيٍ ًَٰ ِن َ‬‫ٓخ ِى ُ‬‫ٔ ٍش اِ َال ُْ َٕ َ‬ ‫اِ َال ُْ َٕ ٍَحرِؼُ ُٓ ْى َٔ َال ه ًَْ َ‬
‫َيخ َکخَُٕح ۖ‪« = »۰ :۳۴ ،‬آیخ ًَٗریُٗ حیٍکّ هيح يٗىحَي َْآٌچّ ىٍ آًٓخٌْخ ٔ‬
‫ٔٓ‪۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫َْآٌچّ ىٍ ُيیٍ حٓض؟ َیٔض ؿخٖ کّ ّٓ َلَ ىٍٔ ْى َ٘ٔظّ رخُٗي ٔ َـٕٖ کُُي‪،‬‬
‫يگَ حیٍکّ حٔ چٓخٍيیٍ آَخٌ حٓض‪ْ ،‬یچ پُؾ َلَٖ ىٍٔ ْى گَى َیخييَي‪ ،‬يگَ حیٍکّ‬
‫حٔ ًٗ٘یٍ آَخٌ رٕى‪َّ ٔ .‬کىطَ حُ حیٍْخ ٔ َّریٖطَ حُ حیٍْخ ؿًغ َ٘يَي‪ ،‬يگَ حیٍکّ‬
‫حٔ رخ آٌْخ رٕى‪َْ ،‬ؿخ کّ رٕىَي‪».‬‬
‫رخ حیٍ طٕ‪ٛ‬یلخص کّ هيح ىٍ َْيکخٌ ٔ ىٍ َُْيخٌ ك‪ ٍٕ٠‬رخنلؼم ىحٍى‪،‬‬
‫ؿزَثیم حُ کـخ رّکـخ َخُل ٗي؟ یؼُی رخ ٔؿٕى حیٍ ًّْ آیخص ٔح‪ٟ‬لش ٔهظٗ گلظّ‬
‫يٕٗٗى‪« :‬ؿزَثیم رَ پیـًزَ َخُل ٗي» یؼُٗ حُ کـخ رّکـخ َخُل ٗي؟ کـخ هخنٗ حُ‬
‫ٔؿٕى هيح رٕى طخ پیخو هٕى ٍح رخنٕحٓطّ رٍّٕٓنٖ رَٓخَي؟ ٔهظی هيح حُ ٍگ گَىٌ‬
‫رًّّْٖ آىوْخ َِىیکطَ حٓض‪ ،‬طُٓخ رَحی ك‪َ٠‬ص دمحم آٌ هيٍ ىٍٔ رٕى کّ َیخُيُي‬
‫هخ‪ٛ‬ي ٗي؟ هيحٖ رّحیٍ َِىیکٗ ٔ هيٍص ٔ ػظًض چَح َظٕحَي ههذ ٔ ًٍْ پیخيزَ ٔ‬
‫َْکٔٗ ىیگَ ٍح طوٕیض کُي؟ يگَ حٔ يوهّذ حنوهٕد ٔ ي‪٠‬ؼّق حنوهٕد َیٔض؟‬
‫پْ َخچخٍیى «ؿزَثیم» ٍح ًْخٌ «ؿزَىل» حهٌ کُیى‪.‬‬
‫هيح كظٗ رخ ٗیطخٌ گلض ٔگٕٖ ئظویى ٔ رالٔحٓطّ ىحٗظّ‪ ،‬حیٍ گلظًخٌ ىحٍحٖ‬
‫ه‪ٜ‬هض ىٔؿخَزّ (ىیخنُک) حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ هًٔظٗ حُ آٌٍح َوم يٗکُى‪:‬‬
‫ٍِٕٖٓ «كؾ» آیخص ‪ ٕ۴‬طخ ٕ‪ ،4‬پیَحيٌٕ َکٕل حرهیْ حُ ٓـيِ رَ آىو‪:‬‬
‫ـ «ًّْٖ يالیک ٓـيِ کَىَي‪ ،‬يگَ حرهیْ حِرخ ٍُٔیي کّ حُٓـيِ کُُيِگخٌ رخٗي‪.‬‬
‫ـ (هيح) گلض‪ :‬حٖ حرهیْ! چیٔض طَح کّ حُ ُيَِٖ ٓـيِ کُُيِگخٌ َیٔظٗ؟‬
‫ـ (حرهیْ) گلض‪َ :‬یٔظى کّ ٓـيِ کُى رَرَٖ٘ کّ ههن کَىٖ آٌٍح حُ نـٍ گُيیيِ‪.‬‬
‫ـ (هيح) گلض‪ :‬پْ هخٍؽ ٕٗ حُ آٌؿخ‪ ،‬پْ ًْخَخ کّ طٕ ٍحَيِ ٗيِ ْٔظٗ‪...‬‬
‫ـ (حرهیْ) گلض‪ :‬پٍَٔىگخٍح! پْ يَح طخ ٍُٔهیخيض َُيِ َگٓيحٍ‪.‬‬
‫ـ (هيح) گلض‪ :‬پْ َْآیُّ طٕ َُيِ يٗيخَٗ‪ ،‬طخ ٍُٔ يؼیٍ ٔ يؼهٕو هیخيض‪.‬‬
‫ـ (حرهیْ) گلض‪ :‬پٍَٔى گخٍح ًّْٖ (كََُيحٌ آىو ٍح) گًَحِ هٕحْى ًَٕى‪.‬‬
‫ـ (هيح) گلض‪ٍ :‬حِ يٍ ٍٍٔٗ حٓض‪ ،‬طٕ رَرُيِگخٌ يٍ ًَٗطٕحَٗ ٓهطّ یخرٗ ‪...‬‬
‫ًََّْٕخٖ حُ حیٍ َٕع گلض ٔ ُٕٗى ریٍ هيح ٔ حرهیْ‪ ،‬ىٍ هَآٌ رّكي كَحٔحٌ رّػزض‬
‫ٍٓیيِ حٓض‪ .‬رٍّحٓظٗ حٓى حیٍ گلض ٔگٕی ئظویى ٔ ىٔؿخَزّ يیخٌ هيح ٔ حرهیْ ٍح‬
‫چّ رگٌحٍیى؟ یؼُی حگَ آٌچّ ٍح کّ رََزی َخُل ٗيِ «ٔكی» رُخيیى‪ ،‬پْ گلض ٔگٕ‬
‫يیخٌ هيح ٔ ٗیطخٌ ٍح چّ ػُٕحَی يیطٕحٌ ىحى؟ حگَ حیٍ ٍح ٔكی َيحَیى‪ ،‬چّ ريحَیى؟‬
‫هيحی کّ رخ ٗیطخٌ حیٍگَّٕ ئظویى ٓوٍ يٗگٕیي‪ ،‬رخ پخکطَیٍ حَٔخٌ ٔحٓطّ‬
‫حهظیخٍ يٗکُي؟ َْگِ! رًّْیٍ ٓیخم ىٍ کظخد طٍٕحص يیهٕحَیى کّ هيحَٔي رّ‪ٍٕ١‬‬
‫ٕٓ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ئظویى رَ پیخيزَحَٖ ظخَْ ٗيِ ٔ ٗو‪ٜ‬خ ً رخ َْیک حُ آٌْخ ٓوٍ گلظّ حٓض‪،‬‬
‫پیيحیٖ‪« :ٕٕ :ٔ۰‬آٌگخِ هيح حُ ٓوٍ گلظٍ رخ حرَحْیى رخُ حیٔظخى ٔ حُ َِى حٔ ٍكض‪».‬‬
‫ىٍ طٍٕحص حُ حیٍگَّٕ طٕ‪ٛ‬یلخص ُیخى آييِ حٓض؛ رَىحٗض ظخَْگَحیخٌ ئهًخٌ‬
‫کّ هيحٍح حَٔخٌٔحٍ پُيحٗظّ ٔ ىٍ آًٓخٌ ْلظى رَػَٕ ئظوَ يیپُيحٍَي‪َْٗ ٔ ،‬ذ‬
‫حٍٔح حُ آًٓخٌ ْلظى رّآًٓخٌ حٔل يیآٍَٔي طخ رّحيٍٕ رُيِگخٌ ٍٓیيِگی ًَخیي؛ حُ‬
‫ًْیٍؿخ آييِ حٓض‪ .‬ح ّيخ يظؤنّٓخٌ يظـيّى یٕٓى ٔ کٔخَی يخَُي «يٕٓی رٍيیًٌٕ»‬
‫ٔي حُ هيح ‪َٛ‬كخ ً رَحی كٓى ػٕحو ‪ٍَٟٔ‬ص ریخَی ىحٍى ٔ‬ ‫يیگٕیُي چُیٍ طٕ‪ٛ‬یق يظـ ّ‬
‫يخْیض كویوی هيح چُیٍ َیٔض‪.‬‬
‫پْ ىٍ آٌؿخ کّ ٓوٍ حُ «حَِحل» ٔ «َِٔل» ٔكٗ رخٗي‪ ،‬طُِیم َّ حُ آًٓخٌ‬
‫ْلظى رُّيیٍ‪ ،‬کّ حُ يَطزّٖ ٍَٕحَیض نطیق رّيَطزّٖ ؿًٔخَیض کؼیق ٔحهغ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬یؼُٗ کّ طُِیم يوخيٗ كخ‪ٛ‬م آييِ حٓض‪ .‬حیٍ يطهذ رَآٌ كَ‪ ٝ‬يزظُٗ حٓض کّ‬
‫ٔخكهیٍ» ٔ ىٍ ٓهٔهّيَحطذ ٔؿٕى «پٔضطَیٍ» ريحَیى‪.‬‬ ‫يخىِ ٍح ًْخٌ «حٓلم حن ّ‬
‫رخُْى حیٍ پٔظت يخىِ َّكخیِ ه‪ٜ‬هض يکخَٗ حٓض‪ ،‬کّ رّرَْخٌ «نى یکٍ ٗیجخ ً‬
‫يٌکٍٕح ً» ٔحؿي حرؼخى يوخيٗ حٓض‪ ،‬يخىِٖ ْیٕنٗ کّ ُُْٕ کٔذ ْٕیض َکَىِ حٓض‪،‬‬
‫ىٍٓض رّىنیم ًْخٌ رْٕٗیظٗ‪ ،‬رٔی‪ ٔ ٢‬كخهي ػُٕحٌ حٓض ٔ پٔض طهوٗ يٗگَىى‪.‬‬

‫کْكکبًٔ کَ هواه ًیَذ ثبلؾ ًّْل‬

‫حىیخٌ (رخنؼًٕو) پیَٔحٌ هٕى ٍح کٕىک يٗپُيحٍَي‪ ،‬کٕىکخَی کّ ْیچگخِ رخنؾ‬
‫َوٕحُْي ٗي‪ .‬رَحی حیٍکّ کُٖ ٔ يُٖ حی٘خٌ ٍح رًّٓض هیَ ٔ َیکی ٕٓم ٔ ٓخيخٌ‬
‫ىُْي‪ ،‬رَحی َیکٕکخٍحٌ پخىحْٕخی طؼییٍ يٗکُُي کّ حؿهذ یخىآٍٔ ٔػيِٖ َٓ هَيٍ‬
‫حٓض؛ حٓالو َیِ رَحی پیَٔحٌ َیکٕکَىحٍ ٔػيِْخی رٔیخٍ چَد ٔ ٗیَیٍ ٔ ٍَگیٍ‬
‫ٔ ُٓگیٍ ىحىِ حٓض‪ ،‬چُيحٌکّ َٔزض رًّّْ ٔػيِْخی ىیگَ حىیخٌ رّيَحطذ حك‪٠‬م‬
‫حٓض‪ .‬ىیٍ رَحٓخّ ٍٔحٌُٗخهظی ٔ ؿخيؼُّٗخهظت ىهین‪ ،‬رٓ٘ظی رَّیکٕکخٍحٌ ٔػيِ‬
‫ىحىِ کّ َؼًضْخی يٕؿٕى ىٍ آٌ حُكَٔصْخٖ ؿٕحيغ يلَٔو حٓض‪.‬‬
‫كخل پَٖٓ حیٍ حٓض کّ َْگخِ ك‪َ٠‬ص ٓیّي ىٍ یک ؿخيؼّٖ يَكّ ٔ‬
‫رَهٍٕىحٍ حُ حَٕحع َؼًض يزؼٕع يٗٗي‪ ،‬رخُْى پخىحٕ رٓ٘ظیخٌ ًْیٍ رٕى؟‬
‫هیَ‪ ،‬هخرم ىٍک حٓض کّ َْگخِ ٓیّي ىٍ كُِٕٖ «حٓکخَيیُخٔی» يزؼٕع ٗيِ‬
‫رٕى‪ ،‬هطؼخ ْ رٓ٘ظی کّ ىٍ هَآٌ رّيئيُیٍ ٔػيِ يٗىحى ىحٍحی ٍُْٔخی آكظخری رٕى‪،‬‬
‫َّ«الیٌَٔ كیٓخ ًٗٔخ ً ٔ ال ُيَٓیَح ً‪».‬‬
‫ٖٓ‪۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫طؼخنیًی کّ رَّخو ىیٍ رّيخ ٍٓیيِ ىحٍحی ىٔ حٗکخل حٓخٓی حٓض‪:‬‬

‫َؤض حیٍکّ «حهالم» ٔ «ىیٍىحٍی» ٍح رخْى ىٍآيیوظّ‪َْ ،‬ىٔ ٍح يالُو‬
‫ىحَٔظّ ٔ ىیٍ ٍح ؿخَ٘یٍ حهالم کَىِ حٓض؛ ىٔو حیٍکّ پخىحٕ ك‪٠‬یهض ٔ هیَ حهالهی‬
‫ٍح رّػخنى ىیگَ يلٕل ًَٕىِ حٓض‪« .‬كخل آٌکّ پخىحٕ ك‪٠‬یهض هٕى ك‪٠‬یهض‪».‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ُلزن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ حرٍيُظٍٕ‪ ،‬نٔخٌ حنؼَد‪ ،‬ؽ ‪ٖ۴ٓ ٙ ،ٔ۳‬‬
‫ٕ ـ ىحیَسحنؼخٍف رٍِگ حٓاليٗ ـ کهًّٖ ٔكی‪.‬‬
‫ٖ ـ حنًیِحٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪4۴۶ ٙ ،‬‬
‫‪ 4‬ـ يؼـى يوخثیْحنهّـش‪ ،‬ؽ ‪ ۲ٖ ٙ ،۶‬؛ ‪ٛ‬لخفحنهّـش‪ ،‬ؽ ‪ ٕ۳ٕ ٙ ،۶‬؛ طخؽ حنؼَّٔ‪ ،‬ؽ ٓٔ‪،‬‬
‫‪ٖ۴4 ٙ‬‬
‫‪ ۳‬ـ يزخكغ كٗ ػهٕو حنوَآٌ‪ٕ4 ٙ ،‬‬
‫‪ ۶‬ـ نٔخٌ حنؼَد‪ ،‬ؽ ‪ ٖ۰۲ ٙ ،ٔ۳‬؛‬
‫حنُٓخیّ كٗ ؿَیذ حنليیغ ٔحالػَ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۶ٖ ٙ ،۳‬؛ يـًغ حنزلَیٍ‪ ،‬ؽ ٔ‪4ٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰‬ـ حنًُخيخص ٔ حنُّزٕحص‪ ،‬ك‪ٜ‬م ‪ٔ۳‬‬
‫‪ ۴‬ـ حَٓحٍ حنلکى‪ٖ۲ٓ :ٙ ،‬‬
‫‪ ۲‬ـ يزخكغ كٗ ػهٕو حنوَآٌ‪ٕ4 ٙ ،‬‬
‫ٓٔ ـ كظٕكخص يکیّ‪ ،‬رخد ‪ٖ۶۶‬‬
‫ٕٗحْيحنَرٕریّش‪ ،‬ي٘ٓي ٕٓو‪ٗ ،‬خْي ىٔو‪ ،‬حَٗحم ىْى‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ٔٔ ـ‬
‫ٕٔ ـ كظٕكخص يکیّ‪ ،‬رخد ٕ‪۰‬‬
‫(ٍَٔخَْ) «ٍٕٕٗ ػوهٗ» ‪۳۰4 ٙ‬‬ ‫ٖٔ ـ «ٔیم ىٍٔحَض»‪ :‬طخٍین طًيٌ‪ ،‬ؽ ‪ُ ۳‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ ًْخٌ‪۳۴ٕ ٙ ،‬‬
‫رخٗي حُ ٓخل ؿٓخٌ پُـّ ِْحٍ‬ ‫‪ ٔ۳‬ـ هيٍ ٍَُْٖٔ ُ ػًَ يَى کخٍ‬
‫‪ ٔ۶‬ـ ‪ٛ‬لیق روخٍٖ‪ ،‬ريءحنٕكٗ‪ ،‬ؽ ٕ ٔ ٖ ؛ ‪ٛ‬لیق ئهى هَیذ رًّْیٍ يؼُٗ‪ ،‬رخد ػَم‬
‫حنُزٗ كٗ حنزَى ٔ كیٍ یؤطیّ حنٕكٗ‪ ،‬ؽ ‪ ،ٔ۴ ٙ ،4‬كيیغ ‪ ۴۰‬؛ رلخٍحالَٕحٍ‪ ،‬ؽ ‪ ٕ۶ٓ ٙ ،ٔ۴‬؛‬
‫يوييّٖ حرٍههئٌ‪ ۲۰ ٙ ،‬؛ طخٍین یؼوٕرٗ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٖ۳ ٙ ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٔٓ۶ ٙ ،‬‬
‫ٕٗحْيحنَرٕریّش‪ ،‬ي٘ٓي پُـى‪ٗ ،‬خْي حٔل‪ ،‬حَٗحم ٗ٘ى‪.‬‬
‫ّ‬ ‫‪ ٔ۰‬ـ‬
‫ْيحنَرٕریّش‪ ،‬ي٘ٓي پُـى‪ٗ ،‬خْي حٔل‪ ،‬حَٗحم ٕٓو‪.‬‬
‫ّ‬ ‫‪ ٔ۴‬ـ ٕٗح‬
‫‪ ٔ۲‬ـ َٗف ح‪ٕٛ‬ل کخكٗ رخد «حنلَم ریٍ حنَٕٓل ٔ حنُزٗ ٔ حنًليّع» ًیم كيیغ حٔل‪.‬‬
‫ٕٓ ـ ٓلیَ كن ٔ ‪ٛ‬لیَ ٔكٗ‪ٔ۴۴ ٙ ،‬‬
‫ٕٔ ـ ٍٔحِ حإليخو أكًي كیحنًُٔي (‪ٔ )ٕ۶۶ :۳‬حنطزَحَی كیحنًؼـى حنکزیَ (‪ٍ )ٔ۰ٓ :۴‬هى‬
‫‪ٔ )۰۴۶۴ ، ۰۰ٔ۳‬حنوطیذ حنزـيحىی كیحنلویّ ٔحنًظلوّ (ٕ‪ٔ )ٕٓ4 :‬حرٍػٔخکَ كی«حْلٍرؼیٍ‬
‫‪۳ٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كیحنليیغ ػهٗ حنـٓخى» (ٍهى ‪ٔ )ٔ۰‬حرٍحنـُٕی كیطهزیْ ارهیْ (‪ ٖ۳ٖ ٚٛ‬ـ ‪ )ٖ۳4‬يٍ ‪َ١‬ین‬
‫يؼخٌ رٍ ٍكخػش ػٍ ػهی رٍ یِیي حْلنٓخَی ػٍ حنوخٓى ػٍ أری أيخيش‪.‬‬
‫ٰ‬
‫ٕٕ ـ َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي‪ ،‬يلٕٓو حنُ‪ ،ٚ‬ىٍحٓش كیػهٕو حنوَآٌ‪ ،‬انٓیجش حنً‪َٜ‬یّ حنؼخيّ‬
‫نهکظخد‪ ٕٔ۲ ٚٛ ٔ۲۲ٓ ،‬ـ ٖٓٔ‬
‫ٖٕ ـ أرُٕیي‪ًٗ / ٕ۲ ٙ ،‬خٍٖ حُ يٓىطَیٍ آػخٍ «َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي» ريیٍ هَحٍ حٓض‪:‬‬
‫حنق ـ حالطـخِ حنؼوهی كیحنظلٔیَ‪ ،‬ىٍحٓش كیه‪٠‬یش حنًـخُ كیحنوَآٌ ػُي حنًؼظِنّ‪ ،‬ىحٍحنظُٕیَ‪.‬‬
‫د ـ كهٔلش حنظؤٔیم‪ ،‬ىٍحٓش كیطؤٔیم حنوَآٌ ػُي يلیحنيّیٍ رٍ ػَرٗ‪ ،‬ىحٍحنظُٕیَ‪ ،‬ریَٔص‪،‬‬
‫ؽ ـ يلٕٓو حنُ‪ ،ٚ‬ىٍحٓش كیػهٕو حنوَآٌ‪ ،‬حنٓیجش حنً‪َٜ‬یّ حنؼخيّ نهکظخد‪ٔ۲۲ٓ ،‬‬
‫ى ـ َوي حنوطخدحنيّیُٗ‪ٍ ،‬إیّ َويیّ‪ ،‬ىحٍحنؼوخكّ حنـيیيِ‪ ،‬حنوخَِْ‪ٔ۲۲ٓ٫ ،‬‬
‫ْـ ـ حاليخو حن٘خكؼی ٔ طخٓیْ حالیيثٕنٕؿیّ حنٕٓطیّ‪ٓ ،‬یُخ نهَُ٘‪ ،‬حنوخَِْ‪ٔ۲۲ٕ ،‬‬
‫ٔ ـ حٗکخنیخص حنوَحءِ ٔآنیخص حنظؤٔیم‪ ،‬حنًَکِ حنؼوخكیحنؼَرٗ‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۲۲ٕ ،‬‬
‫ُ ـ حنظلکیَ كیُيٍ حنظکلیَ‪ٟ ،‬ي حنـٓم ٔحنِیق ٔحنوَحكّ‪ٓ ،‬یُخ نهَُ٘‪ ،‬حنوخَِْ‪ٔ۲۲۳ ،‬‬
‫ف ـ حنُ‪ٔ ٚ‬حنٔهطّ ٔحنلویوّ‪ ،‬حنلکَحنيّیُی ریٍ حٍحىِ حنًؼَكّ ٔ حٍحىِ حنٓیًُّ‪ ،‬حنًَکِ‬
‫حنؼوخكیحنؼَرٗ‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۲۲۳ ،‬‬
‫‪ ١‬ـ حنوٕل حنًلیي كیه‪٠‬یّ أرُٕیي‪ ،‬ؿًغ ٔطويیى َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي‪ ،‬يکظزش ييرٕنٗ‪ ،‬حنوخَِْ‪،‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ حنوطیذ حنزـيحىی‪ :‬كیحنلویّ ٔحنًظلوّ‪ ٖٖ ٙ ،‬ـ ‪ٖ۳‬‬
‫حنًؼَد يٍ حنکالو حالػـًی ػهی كَٔف حنًؼـى‪ ،‬ؽٔ‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫‪ ٕ۳‬ـ يْٕٕد رٍ حكًي ؿٕحنیوی‪،‬‬
‫‪ ،ٖٕ۰ٙ‬چخپ حكًي دمحمٗخکَ‪ ،‬هخَِْ ٔ‪)ٖٔ۶‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ ىحَُ٘خيّی يؼیخٍ کظخد يويّّ‪ً ،‬یم ييهم "‪ "ilealho‬؛‬
‫ىحیَس حنًؼخٍف ؿيیي کخطٕنیک‪ً ،‬یم ييهم ‪Gabriel Archangel‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ «ٔیکیزیيیخ‪ ،‬حنًٕٕٓػش حنلَس»‪ :‬نًخًح أطٗ ؿزَیم كی‪ٍٕٛ‬س ىكیش حنکهزی؟‬
‫= ًکَ حنؼهًخء أَّ کخٌ يٍ أكٍٔ حن‪ٜ‬لخرش ٍ‪ٟ‬یهللا ػُٓى ٔؿٓخً‪:‬‬
‫حنق ـ ٍٖٔ حنُٔخثی ربُٓخى ‪ٛ‬لیق ػٍ حرٍػًَ ٍ‪ٟ‬یهللا ػًُٓخ أٌ ؿزَیم ػهیّ حنٔالو کخٌ‬
‫یؤطی انٗ حنُزی كی‪ٍٕٛ‬س ىكیش رٍ ههیلش حنکهزی ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ‪.‬‬
‫د ـ هخل حرٍكـَ ٍكًّ هللا كیطَؿًش ىكیش رٍ ههیلش حنکهزی "حإل‪ٛ‬خرش‪ :‬کخٌ ی‪َ٠‬د رّحنًؼم‬
‫كیكٍٔ حن‪ٍٕٜ‬س‪ٔ ،‬کخٌ ؿزَیم ػهیّ حنٔالو یُِل ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ‪ ،‬ؿخء ًنک كیكيیغ أو ٓهًش‪.‬‬
‫ؽ ـ ٍٖٔ حنُٔخثی ربُٓخى ‪ٛ‬لیق ػٍ یلیٗ رٍ يؼًَ ػٍ حرٍػًَ ٍ‪ٟ‬یهللا ػًُٓخ‪ :‬کخٌ ؿزَیم‬
‫یؤطی انٗ حنُزی كی‪ٍٕٛ‬س ىكیش حنکهزی‪.‬‬
‫ى ـ ٍٖٔ حنطزَحَی يٍ كيیغ ػلیَ رٍ يؼيحٌ ػٍ هظخىس ػٍ أَْ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ‪ ،‬أٌ حنُزی هخل‪:‬‬
‫کخٌ ؿزَیم یؤطیُی ػهٗ ‪ٍٕٛ‬س ىكیش حنکهزی‪ٔ ،‬کخٌ ىكیش ٍؿالً ؿًیالً‪.‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ ىحیَسحنًؼخٍف رٍِگ حٓاليٗ ـ کهًّٖ «ؿزَثیم»‬
‫‪ ٕ۲‬ـ يُخظَِٖ کظزٗ كٔیُؼهی يُظظَٖ رخ ػزيحنکَیى َٕٓٔ‪ ،‬طلض ػُٕحٌ «ٓلیَ كن ٔ‬
‫‪ٛ‬لیَ ٔكٗ» ‪ ٔ۰۶ :ٚٛ‬ـ ‪ ٔ۰۰‬ـ ‪ٔ۰۲‬‬
‫‪۳ٓ۳‬‬ ‫كکًض ْلظى‪ :‬كویوض ٔكی‬

‫‪۸‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــ‬
‫ًجــْٓ‬ ‫ػٖــوذ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪۳ٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫ػٖوذ ًجْٓ‬

‫حُ ؿـــى ٔ ری آنظی حكٔـــَىِ حٓض‬ ‫َلٔض حژىٍْخٓض حٔ کی يَىِ حٓض‬

‫کـــّ رّحيـــَ حٔ ًٍْٗكض آد ؿٕ‬ ‫گـــَ ریـــخري آنـــض كـــَػــــــٌٕ حٔ‬
‫ٍحِ ‪ٛ‬ي يٕٓی ٔ ‪ٛ‬ـيْخٌٍٔ َُي‬ ‫آٌ گـــّ حٔ رُـــیخى كــَػـــَٕی کــُي‬
‫ْیٍ يکٖ حٔ ٍح رّهٍٕٗیي ػَحم‬ ‫حژىْـــخ ٍح ىحٍ ىٍ رـــَف كـــــَحم‬
‫نؤًّ حٔیی چـــٕ حٔ یـــخرـــي َـخص‬ ‫طـخ كـٔـــَىِ يـــیرـــٕى آٌ حژىْخص‬
‫يـــٕٓـــت رخیـــي کّ حژىٍْخ ُکــ٘ي‬ ‫ْـَهــٔٗ ٍح حیٍ طًـــُخکٗ ٍٓــــي‬
‫«يؼُٕٖ يؼُٕٖ يٕنٕٖ»‬
‫يطخرن رخ حػظوخىحص ئٍٕػٗ‪ ،‬طخ کٌُٕ ىٍ طخٍین رَ٘ طؼيحى ٓٓٓ‪َ ٔ /ٕ4 /‬لَ‬
‫رّػُٕحٌ پیخيزَ حُ ؿخَذ هيحَٔي رّيُظٍٕ ْيحیض ٔ حٍٗخى َٕع رَ٘ يؼیٍ ٗيِحَي‪،‬‬
‫حٔنیٍ آٌْخ آىو أرٕحنزَ٘ رٕى کّ ًّْ يٗىحَیى چّ کَى! آهَیٍٗخٌ ؿُخد ٓیّيحنًَٓهیٍ‬
‫(یخ رّطؼزیَ هٕى حی٘خٌ «ٓیّي ُٔني آىو») دمحم ي‪ٜ‬طلٗ يٗرخٗي‪ .‬چُیٍ حػظوخىٖ حُ‬
‫‪ٍَٟٔ‬یخص حٔنیّٖ حیًخٌ ىیُٗ حٓض‪ْ ،‬یچ كَىٖ ىیٍىحٍ حُ هٕى ًَٗپَٓي کّ حیٍ ٍهى‬
‫ىهین ٓٓٓ‪َ ٔ /ٕ4 /‬لَ حُ کـخ آييِ حٓض؟ حیٍ نیٔض ٍح چّکٔی طُظیى کَىِ حٓض؟‬
‫آیخ نیٔظٗ رخ حیٍ ىهض ىٍ يُِْٕخ‪ُٓ ،‬گ َٕٗظّْخ ٔ یخ کظذ طخٍیوٗ ٔؿٕى ىحٍى؟‬
‫‪ ...‬حٓخيی طؼيحىی ىٍ طٍٕحص ٔ ‪ ٕ۶‬طٍ حُ حی٘خٌ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪.‬‬
‫حُ ؿخَذ ىیگَ چُخٌکّ يظؼخٍف حٓض‪ ًّْٖ ،‬پیخيزَحٌ حُ يُطوّٖ َٗم يیخَّ‪،‬‬
‫آٌ ْى حؿهذ حُ َژحى ٓخيٗ ٔ حُ هٕو رُٗحَٓحثیم ْٔظُي‪ْ .‬یچگخِ حُ هٕى َپَٓیيِحیى‬
‫کّ طکهیق ىیگَ حهٕحو ٔ يَىيخٌ ٓخکٍ ىٍ َٕحكٗ ىٍٔ ىٓض يخَُي ًٗخل حٍٔپخ‪ ،‬ؿَد‬
‫آكَیوخ‪َٓ ،‬حَٓ هخٍِٖ آيَیکخ‪َٗ ،‬م ىٍٔ ٔ حٓظَحنیخ‪ ...‬چّ يٗٗيِ؟‬
‫‪۳ٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آٌْى ىٍ ُيخٌْخٖ کّ يخَُي حئَُ ىَیخ یک پخٍچّ َزٕىِ ٔ حهٕحو رَٖ٘ ىٍ‬
‫َْگّٕٗ حُ حیٍ ؿٓخٌ پُٓخٍٔ َْکيحو رٍّٕٔ هٕى َُيگٗ يٗکَىَي‪ ،‬رٍّحٓظٗ هيح‬
‫ىٍرخٍِٖ آٌْخ چّ طيحریَٖ ىحٗظّ حٓض؟‬
‫آیخ ىٍ گٌٗظّْخ ىٍ آٌ َٕحكٗ َیِ پیخيزَٖ حٍٓخل ٗيِ؟ حگَ رهٗ‪ ،‬چگَّٕ؟‬
‫ٔ حگَ َّ‪ ،‬چَح ٔ چگَّٕ هيحَٔي آٌ يَىيخٌ ٍح رالطکهیق َٓخىِ حٓض؟‬
‫كَىٖ ىیٍىحٍ ُْگخيٗ کّ رّحیًخٌ ىیُٗ هٕى ٍؿٕع يٗکُي‪ ،‬چُیٍ پَْٖٓخٖ ٍح‬
‫ح‪ٛ‬الً ؿخیِ ًًَٗٗخٍى‪.‬ؿخنزخ ً حیٍ ٔحهؼیضْخٖ حػظوخىٖ ُيخَٗ يلم طؤيم هَحٍ يٗگیَى‬
‫کّ ػيِٖ حُ ىیٍىحٍحٌ رکُٕٗي يؼظويحص هٕى ٍح رَّلٕ هٕىآگخْخَّطَ يٍٕى طلل‪ٚ‬‬
‫هَحٍ ىُْي ٔ يؼخَٗ ىهین آٌٍح ىٍیخرُي‪ .‬حُ ىیيگخِ رٔیخٍٖ حُ يئيُیٍ‪ ،‬حیًخٌ ىیُٗ حيَ‬
‫ٔٗ‪ٔ ،‬حرٔظّ رّيخٍٔحء ‪١‬زیؼض‬ ‫ئظوهٗ حٓض کّ كَحطَ حُچخٍچٕد ػوٕل ٔ حىٍحکخص ك ّ‬
‫حٓض‪ ،‬رًّْیٍ ٓزذ ىحٍحٖ يُ٘جخص ػهیخیٗ حٓض کّ حًْیض ػوٕل ٔ ‪١‬زخیغ ىٍ رَحرَ‬
‫آٌ ًْخٌ َٔزض ًٗغ ٔ هٍٕٗیي حٓض‪ .‬رًّْیٍ ٍٔحل‪ ،‬حُ يُظَ حػظوخى ىیُٗ چُیٍ‬
‫نیٔض ٓٓٓ‪َ ٔ/ ٕ4 /‬لَٖ رئٌ کى ُٔیخى ىٍٓض حٓض‪ ،‬كظٗ حگَ ح‪ٛ‬الً طُظیى َ٘يِ‬
‫رخٗي ٔ ىٍ ْیچ يُِٕ ٔ کظخروخَّٖ ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي‪ .‬هيّٗ ىٍ آٌ ٍحِ َيحٍى‪.‬‬

‫طؼییٍ "كئى" یکی حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص حَيیّٖ٘ هييخء حٓض‪ْ :‬لض آًٓخٌ‪ْ ،‬لض‬
‫‪١‬زوّٖ ؿُٓى‪ْ٘ ،‬ض ىٍ رٓ٘ض‪ْ ،‬لض حٍَٔگ‪ْ ،‬لض حههیى ‪ ...‬حیًخٌ ىیُٗ ىنیهٖ رخ‬
‫هٕىٕ حٓض‪ ،‬يخ ًَٗطٕحَیى حیًخٌ ىیُٗ ٍح رخ روْٖخٖ حُ ػهٕو ‪١‬زیؼٗ يوخیّٔ کُیى ٔ‬
‫رَحٖ حػزخص ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى پخٍِٖ حُ حػظوخىحص ىیُٗ ىالیهٗ ریٌَٔ حُ ىحیَِٖ ىیٍ‬
‫ریخٍٔیى‪ََْٕ .‬ع َلٗ ٔ حػزخص رخیي ىٍ ىحیَِٖ ىیٍ ٔ رخ حٓظُخى رّييحٍک ىیُٗ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫گیَى؛ یؼُی يخ رَحی حػزخص ‪ٛ‬لض ييػیخص يظٌٕ ىیُی رخیي حُ يُيٍؿخص هٕى ًْخٌ‬
‫يظٌٕ ىنیم ریخٍٔیى‪ٔ ،‬نٕ کّ آٌ ييحٍک حُ يُظَ ػهٕو ػوهٗ ٔ ‪١‬زیؼٗ هخرم هيّٗ‬
‫رخٗي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى یک ٗخْي يؼخل يٗآٍٔیى‪:‬‬
‫"ؿخٌ نٗ" یک يؼهى پَيطخنؼّ ٔ ىحٍحٖ حیًخٌ يٌْزٗ رٕى کّ ىٍ آؿخُ ػ‪َٜ‬‬
‫ٍُٔٗگَٖ َُيگٗ يٗکَى‪ َٓ ٍُٖٔ ،‬کالّ كیِیک‪ ،‬هٕحػي هخ‪ ٙ‬آٌٍح َٗف‬
‫يٗىحى‪ ،‬یکٗ حُ ٗخگَىحٌ ٓجٕحنٗ ‪َ١‬ف کَى کّ "ؿخٌ نٗ" رخ حٓظيالل رّهٕحَیٍ‬
‫كیِیک‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع ٔهٕع آٌٍح يُظلٗ ىحَٔض‪ .‬چُي ٍُٔ رؼي هٕى ًْخٌ يؼهى َٓ کالّ‬
‫ىیُٗ‪َ ،‬لْ ًْخٌ يٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى پَٖٓ ىحَٖآيُٕ ٍح پیٖ ک٘یي‪َٔٗ ٔ ،‬ع رَّٗف ٔ‬
‫طلٔیَ ًَٕى؛ ىحَٖآيُٕ يٌکٍٕ کّ ىٍ حیٍ کالّ َیِ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗض‪ ،‬ىٓض رهُي کَى ٔ‬
‫‪۳ٓ۲‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫رّ"ؿخٌ نٗ" یخىآٍٖٔ ًَٕى کّ چُي ٍُٔ پیٖ ًْیٍ پَٖٓ ٍح حُ ًٗخ کَىو ٔ ًٗخ رُخ‬
‫رّىالیهٗ ػهًٗ ٔهٕع آٌٍح يُظلٗ ىحَٔظیي‪ ،‬كخالً هٕىطخٌ رَّٗف ٔ ریخَٖ يٗپَىحُیي؛‬
‫ؿَیخٌ چیٔض؟ "ؿخٌ نٗ" پخٓن ىحى‪« :‬آٌ کالّ ىٍّ كیِیک رٕى‪ ،‬حیٍ کالّ‬
‫ىٍّ ىیُٗ حٓض‪ ،‬ىٍٓض حٓض کّ ‪١‬زن هٕحَیٍ كیِیک ٔ ٗیًٗ حیٍ کخٍ ٔحهغ‬
‫ًَٕٗٗى‪ٰ ،‬نکٍ ‪١‬زن يؼظويحص ىیُٗ حیٍ کخٍ ٔحهغ يٕٗٗى‪)ٔ(».‬‬
‫رخ حیٍ يؼخل ٍٍٔٗ يیٕٗى کّ ریُٖ ىیُی يزظُی رَ حهزخٍ َوهی حٓض‪ .‬ىٍ چُیٍ‬
‫ٍٕٔ رّؿخٖ حیٍکّ َوم ىٍ هييض پٍَٕٔ ػوم هَحٍ گیَى ٔ رّحٓظُظخؿخص آُحى آٌ‬
‫یخٍٖ ٍٓخَي‪ٓ ،‬ؼٗ ي‪٠‬خػق رَ آٌ حٓض طخ َوم ٍح َُـیَ گَحٌ رّپخٖ ػوم هَحٍ‬
‫ُّٓض گَیِ ًَخیي‪ ،‬ىٍ چُیٍ ٗیِٕٖ ػوم‬ ‫ىُْي‪ ،‬طخ َظٕحَي حُ کًُي ٔ ىحیَِٖ َوم ٔ ُ‬
‫ٔحىحٍ يٕٗٗى رّچیِٖ حػظَحف ًَخیي کّ يٗىحَي آٌگَّٕ َیٔض‪.‬‬
‫ٰ‬
‫رُخرَحیٍ يطخرن رخ ىالیم يٕؿٕى ىٍ رطٍ حیًخٌ ىیُٗ حیٍ طؼيحى پیخيزَ انٓی رُخ‬
‫رّهٕحٓض هيح رّحیٍ يوخيخص ٍٓیيِحَي‪ ،‬آٌْخ حُ َگخِ ٍُطزٗ رّىٔ ىٓظّ طؤیى يَٕٗٗي‪:‬‬
‫ٔ ـ ٍٕٓل‪ ٕ ،‬ـ َزٗ‪ .‬گَِٔ حٔل حه‪ ٚ‬حُ گَِٔ ىٔو حٓض؛ کّ حُ َگخِ ػيىٖ کىطَ ٔ‬
‫رّنلخظ ٍطزٗ رخالطَ َٔزض رَّزٗ هَحٍ ىحٍَي‪ ،‬ریٍ حیٍ ىٔ گَِٔ ػًٕو ٔ ه‪ٕٜٙ‬‬
‫يطهن رَهَحٍ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ ٍٕٓل ىٍػیٍ ػٓيِىحٍٖ يوخو ٍٓخنض‪َ ،‬زٗ ْى ْٔض‪،‬‬
‫ٰنکٍ َزٗ ًَٗطٕحَي ٍٕٓل ْى رخٗي‪ .‬كٕهخَیض ٍطزّٖ ٍٕٓل ٔ رٔ‪ ٢‬یي حٔ َٔزض رَّزٗ‬
‫حُ آٌؿخ يُ٘ؤ يٗیخري کّ رٍّٕٓالٌ پیخو يو‪ ٕٜٙ‬آًٓخَٗ رَّخو ٔكی َخُل يٗٗيِ‬
‫کّ كخٖٔ حكکخو ٔ طکخنیق ٔ حهزخٍ گٌٗظّ ٔ آیُيِ رٕىِ حٓض؛ ىٍكخنٗکّ رَحٖ َزٗ‬
‫ئَؽ حكکخو ٔ هٕحَیٍ پیخيزَ‬ ‫ّ‬ ‫َٔ ٔ‬ ‫حكکخو َخُل ًَٕٗٗى ٔ ََْزی طُٓخ يزهّؾ ٔ يل ّ‬
‫يخهزم یخ يؼخ‪ َٛ‬هٕى حٓض‪ .‬رّػزخٍص ٓخىِ‪َ :‬زی ٗخگَى ٍٕٓل حٓض‪.‬‬
‫رّگَِٔ حٔل حُ پیخيزَحٌ «حٔنٕححنؼِو = ىحٍحٖ حٍحىِ» َیِ يٗگٕیُي کّ يَحى حُ‬
‫آٌ‪ ،‬پیخيزَحٌ ىٍؿّ حٔل ٔ ‪ٛ‬خكذ َٗیؼض ٔ ىحٗظٍ حؿخُِٖ حؿَحٖ حكکخو ٔ كئى‬
‫ٰانٓی رّكظٕحٖ هٕى حٓض‪ )ٕ(.‬حیٍ ح‪ٛ‬طالف حُ حرظکخٍحص هَآٌ حٓض کّ ىٍ آیّی ‪ ٖ۳‬حُ‬
‫ٓ ِم»‪.‬‬ ‫‪ٛ‬زَ ََ أُٔنُٕح ْحنؼَ ِْ ِو ِيٍَ ُّ‬
‫حنَ ُ‬ ‫‪ٛ‬زِ َْ کًَخ َ‬ ‫ٍِٕٓٔ حَكوخف آييِ حٓض‪« :‬كَخ ْ‬
‫يؼًٕالً ٍٕٓالَی کّ ىٍ آیّی ٖٔ ٍٕٓ ِٔ ٍٕٗی حُ آٌْخ َخو رَىِ ٗيِ حٓض‪،‬‬
‫‪ٛ‬خكزخٌ َٗیؼض یخ حٔنٕححنؼِو هٕحَيِ يیَٕٗي کّ ػزخٍصحَي حُ َٕف ‪ ،‬حرَحْیى ‪،‬‬
‫ک َٔ َيخ‬‫‪ِ ٗٛ‬ر ِّ َُٕ ًكخ َٔحنٌَِی أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ‬ ‫ع نَ ُک ْى يٍَِ حنيّیٍ َيخ َٔ َ‬ ‫يٕٓی ‪ ،‬ػیٔی ٔ دمحم‪َ َََ ٗ« :‬‬
‫ػهَٗ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ‬ ‫ٔٗ أ َ ٌْ أَهِی ًُٕححنيّیٍ َٔال طَظَلَ ََهُٕح كِی ِّ َکز ََُ َ‬ ‫ٓٗ َٔ ِػی َ‬ ‫ِیى َٔ ُيٕ َ‬ ‫‪ْ ٛ‬یَُخ رِ ِّ اِر ََْحْ َ‬
‫َٔ َ‬
‫یذ»‪.‬‬‫ّللاُ َیـْ ظ َ ِزی ِانَ ْی ِّ َي ٍْ َیَ٘خ ُء َٔ َی ْٓيِی ِانَ ْی ِّ َي ٍْ یُُِ ُ‬
‫ػٕ ُْ ْى ِانَ ْی ِّ َ‬
‫َيخط َ ْي ُ‬
‫ٓٔ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طؼيحى ٍٕٓالٌ حَيکحَي‪ ،‬رؼي حُ گٌٗض چُيیٍ هٌَ یک پیـًزَ (ٍٕٓل‬

‫«حٔنٕححنؼِو») يزؼٕع يٗٗيِ ٔ َٗیؼض آٌ «حٔنٕححنؼِو» ٓهق ٍح رخ حَـخو پخٍِٖ‬
‫ح‪ٛ‬الكخص ‪ َٕ ٍَٖٟٔ‬يٗکَىِ حٓض‪ .‬كخ‪ٛ‬هّ ریٍ ىٔ پیخيزَ «حٔنٕححنؼِو» ٍح کّ‬
‫ظَص» (رّكظق حٔل ٔ ٓکٌٕ ىٔو‪ ،‬رَ ٌُٔ «‪َٟ‬رض»)‬ ‫ح‪ٛ‬طالكخ ً يٕٕٓو رّىٍِٖٔ «كَ َ‬
‫حٓض حَزیخء پَ يًَٕٗىِحَي‪ ،‬آٌْخ ًْخٌ حكکخو ٔ َٗیؼض ٍحیؾ ٍح طلٔیَ ٔ طزهیؾ‬
‫يٗکَىِحَي‪ .‬ىٍ كویوض حيٍٕٖ يَرٕ‪ ١‬رّ َِْيیُٕطیک يظٌٕ يٌْزٗ ٔ هخیى يوخيٗ‬
‫ٍٕٓالٌ ٍح ػٓيِىحٍ رٕىَي‪ .‬آٌْخ حیٍ ٔظخیق ٍح چّ ىٍ ُيخٌ كیخص ٍٕٓل‪ ٔ ،‬چّ‬
‫رؼي حُ كٕص آٌ ٍٕٓل رّحَـخو يٍٗٓخَیيَي‪.‬‬
‫ىٍ طٍٕحص ػًيطخ ً طُٓخ حُ کهًّی َزی حٓظلخىِ ٗيِ حٓض ٔ ػُٕحٌ ٍٕٓل رَحی‬
‫حٗخٍِ رّكَٗظّگخٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ ،‬حيخ ىٍ کظخد پخیخَی آٌ (يالکی ٔ‪ ٖ :‬؛ ‪)ٕ :۰‬‬
‫ر٘خٍص رٍّٕٓنی ىحىِ ٗيِ حٓض کّ يلَٔیٍ ػٓي ؿيیي ػًيطخ ً آٌ ٍح رّیلیی کّ‬
‫ر٘خٍص ىُْيِی ػیٔی رٕى‪ ،‬طؼزیَ کَىِحَي‪ .‬ح ّيخ ىٍ ػٓي ؿيیي رّٔكٍٕ حُ نلع ٍٕٓل ٔ‬
‫َزی ٔ رؼ‪٠‬خ ً ىٍ کُخٍ ْى حٓظلخىِ ٗيِ حٓض (حكٔٔیخٌ ‪ ٖ :۳‬؛ ٔٔ‪ ٔ 4 :‬حٔل هََظیخٌ‬
‫‪ )ٕٔ :ٕ۴‬یلیی‪ ،‬ػیٔی ٔ كٕحٍیٌٕ ػیٔی ىٍ ؿخْخی يوظهق ٍٕٓل هٕحَيِ ٗيِحَي‪.‬‬
‫(ػزَحَیخٌ ٔ‪ ، ٖ :‬یٕكُخ ٖ‪ ، ٔ۰ :‬يظی ٓٔ‪ ، ٔٔ :‬يَهْ ٕ‪ ٔ ٔ :‬نٕهخ ‪)۰ :ٕ۰‬‬
‫ىٍ کظخد ٍٕٓالٌ ػٓي ؿيیي‪َ ،‬زٗ رّكَٓظخىِگخٌ ٔ يزهـخَٗ ح‪١‬الم ٗيِ حٓض کّ‬
‫حُ ؿخَذ ػیٔٗ رَحٖ حرالؽ پیخو ئیق رّحیٍ ٕٓ ٔ آٌ ٕٓ حػِحو يٗٗيَي‪ .‬هَآٌ آٌْخ‬
‫ٍح َیِ رّكیغ «ٍٕٓل» ُٗخهظّ ٔ ٔظخیق ٗخٌ ٍح حیٍگَّٕ طؼَیق يٗکُي‪« :‬یَخ أ َ ْْ َم‬
‫ٓ ِم أٌَ طَوُٕنُٕح َيخ َؿخ َءََخ ِيٍ َر ِ٘ی ٍَ‬ ‫ٕٓنَُُخ یُ َزیِّ ٍُ نَ ُک ْى َ‬
‫ػهَ ٰٗ كَظْ ََسٍ ِ ّيٍَ ُّ‬
‫حنَ ُ‬ ‫د هَ ْي َؿخ َء ُک ْى ٍَ ُ‬‫ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫ػهَ ٰٗ ُک ِّم َ‬
‫ٗ ْیءٍ هَ ِيی ٌَ‪.»ٔ۲ :۳ ،‬‬ ‫َٔ َال ََ ٌِی ٍَ ۖ كَوَ ْي َؿخ َء ُکى رَ ِ٘ی ٌَ َََٔ ٌِی ٌَ ۗ َٔ َ‬
‫ّللاُ َ‬
‫ريیٍطَطیذ ىٍ هَآٌ ریٍ َزٗ ٔ ٍٕٓل طلکیک ٔح‪ٟ‬لی ‪ٍٕٛ‬ص َگَكظّ حٓض‪.‬‬

‫كوم ثیي ّلی‪ً ،‬جی ّ هٍْل‬

‫حُ َظَ حرٍػَری «ٔنی»‬ ‫ّلی‪:‬‬
‫گٔظَىِطَیٍ يلٕٓو حٓض کّ يلخْیى ٔ ي‪ٜ‬خىین َزی ٔ ٍٕٓل ٍح َیِ ىٍ رطٍ هٕى‬
‫ىحٍى‪ .‬رؼي حُ آٌ «َزی» يلٕٓيٗ گٔظَىِطَ حُ ٍٕٓل حٓض‪ ،‬یؼُی ٍَْٕٓنی یک َزی‬
‫ٔ ََْزی یک ٔنی حٓض‪ٔ ،‬نی ػکْ حیٍ يطهذ ‪ٛ‬خىم َیٔض‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪ ،‬حَزیخء‬
‫رَ ىٔ هٔىحَي‪ :‬رؼ‪٠‬ی ىحٍحی َٗیؼضحَي کّ «ٍٕٓل» ْٔظُي ٔ رؼ‪٠‬ی يخَُي حَزیخء‬
‫رُیحَٓحثیم‪ ،‬ىحٍحی َٗیؼض َیٔظُي؛ رُخرَحیٍ ٍٓخنض َيحٍَي ٔ ٍٕٓل َخيیيِ ًَیَٕٗي‪.‬‬
‫ٔٔ‪۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫حرٍػَرٗ يیگٕیي‪ٔ« :‬حنٕالیش نٓخحالٔنٕیّ ػى طُ‪ٜ‬لذ ٔ طؼزض ٔ الطِٔل‪ ٔ ،‬يٍ‬

‫ىٍؿخطٓخحنُزٕس ٔحنَٓخنش‪ٔ« = )ٖ(».‬الیض ىٍ حٔنٕیض حٓض؛ ٓپْ ًَْحِ يیٕٗى (رخ‬
‫َزٕص ٔ ٍٓخنض) ٔ حُ ىٍؿخص ٔالیض حٓض َزٕص ٔ ٍٓخنض‪».‬‬
‫حرٍػَری گخِ «َزٕص» ٍح يظَحىف رخ «ٔالیض» رّکخٍ يیرَى‪ .‬ىٍ حیٍ يؼُی‪،‬‬
‫َزٕص يَطزّٖ حُ يَحطذ ٔؿٕى حٓض کّ هزم حُ يوهٕهخص حٓض؛ ُیَح َزٕص رّيؼُخی‬
‫حَزخء ٔ حهزخٍ (هزَىحىٌ) حٓض ٔ َزی کٔی حٓض کّ حُ ًحص ٔ ‪ٛ‬لخص ٔ حًٓخء ٔ‬
‫حكکخو كنطؼخنی هزَ يیىْي؛ نٌح َزٕص كویوی يوظ‪ٍٔ« ٚ‬ف حػظى» حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‬
‫يو‪ٕٜ‬ى حُ َزی «ػیٔی» ٔ «يٕٓی» ٔ ‪َ ...‬یٔض‪ ،‬گَچّ رَ آٌْخ َیِ هخرم كًم‬
‫حٓض‪ُ .‬یَح آٌْخ رخ َزت كویوی َٔزظی ىحٍَي ٔ ٔؿٓی حُ ٔؿِٕ حٔ ْٔظُي‪)4(.‬‬
‫«َزی حَٔخٌ کخيم ٔ حکًم يٕؿٕىحص حٓض‪ُ ،‬یَح حُ نلخظ ٍطزی ؿخيغ ؿًیغ‬
‫يَحطذ حٓض‪ .‬حنزظّ حیٍ ػهٕ‪ً ،‬حطی حٔ َزٕىِ‪ ،‬رهکّ رّحػظزخٍ يُِنض ٔ يوخيٖ َِى هيح‬
‫ػهٕ رَ ًّْگخٌ یخكظّ حٓض‪)۳(».‬‬ ‫حٓض کّ ّ‬
‫«ٔنی» یکی حُ حًٓخء انٓی حٓض‪ ،‬حُ حیٍ ؿٓض رخ َزی ٔ ٍٕٓل طلخٔص ىحٍى‪،‬‬ ‫ٰ‬
‫ُیَح َزی ٔ ٍٕٓل يوظ‪ ٚ‬حَٔخٌْخ ْٔظُي ٔ ْیچکيحو حُ آٌْخ حًٓخء ٰانٓی َیٔظُي‪:‬‬
‫ی َٔ ُْ َٕ یُلْ ِیی ْحن ًَ ْٕط َٗ َٔ ُْ َٕ َ‬
‫ػهَٗ ُک ِّم َ‬
‫ٗ ْیءٍ هَ ِيی ٌَ‪،‬‬ ‫خّللُ ُْ َٕ ْحن َٕ ِن ُّ‬
‫«أ َ ِوحط َ َؤٌُح ِي ٍْ ىَُِٔ ِّ أ َ ْٔ ِن َیخ َء كَ َ‬
‫ٕ‪ُْ »۲ :4‬گخيی کّ حَٔخٌ رّىٍؿّٖ حُ هَد ٰانٓی يیٍٓي‪ٗ ،‬خیٔظّگی حط‪ٜ‬خف‬
‫رّحیٍ حٓى ٰانٓی (ٔنی) ٍح يییخري‪ .‬رُخرَحیٍ ٔالیض يوخيی حٓض ي٘ظَک ریٍ كنطؼخنی‬
‫ٔ حَٔخٌ‪ ،‬رَهالف ٍٓخنض ٔ َزٕص (کّ گخْی يُوطغ يیَٕٗي) ٔالیض‪ ،‬حُنی ٔ حريی‬
‫حٓض‪ُ ،‬یَح هيحَٔي حُنی ٔحريی حٓض‪ .‬حَٔخَی کّ رّيَطزّٖ ٔالیض رَٓي‪ ،‬هٕى ٔ طًخو‬
‫کؼَحص ٍح ؿهِٕٖ حُ كن يیریُي ٔ حیٍ‪ ،‬طُٓخ حُ ‪َ١‬ین «كُخء كیهللا» حيکخٌ ىحٍى‪)۶(.‬‬
‫ىٍ َظخو حرٍػَرٗ‪ ،‬هيحَٔي يوهٕهخص ٍح ىٍ ح‪ُٛ‬خف يوظهق حیـخى ًَٕى ٔ ىٍ‬
‫َْ‪ُٛ‬لی رؼ‪٠‬ی ٍح حهظیخٍ ًَٕى ٔ حُ يیخٌ حهظیخٍ ٗيِگخٌ َیِ هٕح‪ ،ٙ‬یؼُی ًْخٌ‬
‫يئيُیٍ ٍح حَظوخد کَى ٔ حُ يیخٌ يئيُیٍ َیِ هٕح‪ٛ‬ی ٍح کّ حٔنیخء ْٔظُي ٍح‬
‫رَگِیي ٔ حُ ریٍ حٔنیخء َیِ هٕح‪ٛ‬ی کّ حَزیخء ْٔظُي ٔ حُ ریٍ حَزیخء َیِ ‪ٛ‬خكزخٌ‬
‫َٗیؼض ٍح طو‪ٜ‬ی‪ ٚ‬ىحى ٔ حُ ریٍ حی٘خٌ َیِ ٍٕٓالٌ ٍح ٔ حُ ریٍ حی٘خٌ یکی ٍح‬
‫حَظوخد ًَٕى کّ حیٍ كَى ْى حُ آٌْخ ْٔض ٔ ْى حُ آٌْخ َیٔض کّ حٔ دمحم ٓیي ٔ آهخی‬
‫ًّْٖ رَگِیيِگخٌ ػخنى حٓض‪)۰(.‬‬
‫يال ‪ٛ‬يٍح کّ ىٍحیٍگَّٕ يٕحٍى پیَٔ حرٍػَرٗ حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ ُيیُّ يٗگٕیي‪:‬‬
‫« ؿَْٕ َزٕص يـًغ حَٕحٍ ػوهی‪َ ،‬لٔی ٔ كٔی حٓض‪َ .‬زی رخ ٍٔف ٔ ػوم هٕى‪،‬‬
‫ٕٔ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َي َهکی حُ يالثک يوَد ٰانٓی حٓض ٔ رّآثیُّٖ َلْ ٔ ًٍْ هٕى كهکی يَكٕع حُ‬
‫ىَخثْ كیٕحَی ٔ نٕكی يللٕظ حُ ٔٓخّٔ ٗیطخَی حٓض ٔ رّكٔذ كْ هٕى يهکی‬
‫حُ ٓال‪١‬یٍ ػظًی حٓض‪ .‬پْ َزی رخ ٔكيص ٗو‪ٜ‬ی هٕى گَْٕ َيهَک‪ ،‬كَهک ٔ يهک‬
‫رٕىِ ٔ ؿخيغ َ٘آص ػالع رَّلٕ حکًم آٌ حٓض؛ حُ حیٍٍٔ رّٔحٓطّٖ ٍٔف هٕى‪ ،‬حُ‬
‫يهکٕص حػهی ٔ رّٔحٓطّٖ َلْ هٕى‪ ،‬حُ يهکٕص حٔٓ‪ ٔ ٢‬رّٔحٓطّٖ ‪١‬زؼٖ‪ ،‬حُ‬
‫يهکٕص حٓلم رٕىِ ٔ ههیلّٖ هيح ٔ يـًغ يظخَْ حًٓخء ٰانٓی ٔ کهًخص طخيّٖ حٔ‬
‫حٓض‪ًْ .‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ حی٘خٌ يٗكَيخیُي‪« :‬حٔطیض ؿٕحيغ حنکهى»‪)۴(.‬‬
‫«ّٓ ٔؿّ كٕم يو‪ ٕٜٙ‬حَزیخء حٓض‪ ،‬حگَچّ ؿِثی حُ آٌْخ يًکٍ حٓض ىٍ‬
‫ؿیَ حی٘خٌ َیِ یخكض ٕٗى‪ ،‬يخَُي ػهى رّ«كوخین ػیُی» کّ حیٍ حيَ ىٍ حٔنیخء ٔ طخرؼیٍ‬
‫حی٘خٌ َیِ ًَٕىحٍ حٓض‪ ٔ .‬یخ ػهى رّ«يـیزخص» کّ رؼ‪٠‬ی حُ حْم کٓخَض ٔ ‪ٛ‬خكزخٌ‬
‫َلّٕ هٕی َیِ يًکٍ حٓض آٌٍح ىحٍح رخُٗي ٔ یخ رَهی ىیگَ يًکٍ حٓض رظٕحَُي ىٍ‬
‫َلّٕ ىیگَحٌ رّٔحٓطّٖ چ٘ى ُىٌ ٔ حيؼخل حیٍْخ حػَ کُُي‪)۲(».‬‬

‫ىیگَ ٔؿّ حٗظَحک ًّْٖ حَزیخء رخ ٍٕٓالٌ ىٍ حیٍ حٓض کّ ًّْ ىحٍحٖ يهکّٖ‬
‫«ػ‪ًٜ‬ض» ٔ نـَِٕخپٌیَٖ ىٍػَ‪ّْٛ‬خٖ َظَ ٔ ػًم رٕىِحَي کّ رّيؼُٗ ػيو‬
‫ييههیض ْٕحٖ َلْ ىٍ ه‪٠‬خٔصْخ ٔ حظٓخٍ َظَْخ‪ ،‬ػيو َظَىحٗض يُخكغ ٗو‪ ٜٗ‬ىٍ‬
‫ریخٌ حكکخو ٔ طکخنیق‪ ،‬ػيو ػَٔ‪ ٝ‬كخنض ٕٓٓ ٔ َٔیخٌ ٔ هطخء ىٍ گلظخٍ ٔ کَىحٍ‬
‫يٗرخُٗي‪ٍَٟٔ .‬ص ٔ نِٔو ػ‪ًٜ‬ض ٍٕٓالٌ ٔ حَزیخء حُ آٌؿخ يلم طٕهغ حٓض طخ‬
‫رظٕحٌ رّهٕل ٔ كؼم آَخٌ حػظُخء ٔ طؤٓٗ کَى کّ كخٍؽ حُ ََْٕع ْٕحٖ َلْ ٔ‬
‫ُّٓض‬
‫ػَٔ‪ ٝ‬هطخء ٔ ٕٓٓ ٔ َٔیخٌ ‪ٛ‬خىٍ ٗيِ رخٗي‪ .‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ٓیَِ ٔ ُ‬
‫َْیک حُ آٌْخ كخهي ك ّـیض َٗػٗ رٕىِ ٔ رخ گلظخٍ ٔ کَىحٍ آىوْخٖ ػخىٖ طلخٔطٗ‬
‫َيحٍى‪ .‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص چَح رَ٘ حُ رَ٘ طزؼیض کُي؟‬
‫پْ رَّخچخٍ ًّْٖ حَزیخء ٔ ٍٕٓالٌ كخیِ يهکّٖ ػ‪ًٜ‬ض رٕىِ رخُٗي طخ هٕل ٔ‬
‫ُّٓض ٔ ٓیَِٖ‬ ‫كؼم حی٘خٌ ػیُخ ً يطخرن رخ كویوض ٔ ٔحهؼیض كکى ّ‬
‫ّللا رخٗي‪ .‬حُ حیٍٍٔ ُ‬
‫آٌْخ حُ ؿًهّ َ‪ ٕٜٙ‬يؼظزَ ىیُٗ يلٕٔد يٗگَىى ٔ ٍٓى حنو‪ ٢‬کُٖ ٔ يُٖ‬
‫پیَٔحٌ ٍح ط٘کیم يٗىْي‪.‬‬
‫ىٍ يٍٕى حیٍکّ‬ ‫آیب هْعْك ثْوی هبثل اػزوبك اٍذ؟‬
‫يٕؿٕى رَٖ٘ رظٕحَي كخٍؽ حُ ييههیض ََْٕع طًخیالص َلٔخَٗ ٔ ػخٍٖ حُ َْگَّٕ‬
‫ُكذ ٔ رُـ‪ٗ ٞ‬و‪ٜ‬ی هٕل ٔ كؼم کُي‪ٓ ،‬وٍ رٔیخٍ حٓض؛ َْچُي رخ حٓظُخى رّطـَریخص‬
‫ٖٔ‪۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫طخٍیوٗ يٗطٕحٌ پٌیَكض کّ يٕؿٕى رَٖ٘ يٗطٕحَي رخ کٔذ ك‪٠‬خیم حهالهٗ ٔ حٍطوخء‬
‫حهالم ٔ يؼُٕیض ىٍ َٓخى هٕیٖ رّچُخٌ ػظًض ٍٔكٗ َخیم آیي؛ يٗطٕحٌ ىٍک‬
‫ًَٕى‪ُْ ،‬گخيٗ کّ ٍٔف آىيٗ رّيَكهّٖ حُ ػظًض ٍٓي‪ ،‬آٌگخِ حهٕحل ٔ حكؼخل‬
‫ٗو‪ٛ ٚ‬زـّٖ هيحیٗ يٗیخري ٔ رَحیٖ ؿِ هيح ىیگَ ْیچچیِ ٔؿٕى َيحٍى‪:‬‬
‫«ٍٓي آىيٗ رّؿخٖ کّ رّؿِ هيح َزیُي» يَحى حُ هيح ًْخٌ "هیَ يطهن" حٓض‪.‬‬
‫ٍٔف حَٔخَٗ ىٍ حیٍ يَكهّ‪ ،‬رَّلٕ هٕىآگخِ‪ ،‬ؿِ رّكویوضؿٕیٗ ٔ كویوضگٕیٗ‬
‫ًَٗپَىحُى‪ .‬حیٍ ًْخٌ هيحٖگَّٕ ٗيٌ حَٔخٌ‪ ،‬یخ َیم رّيوخو هالكض ٰانٓی حٓض‪ .‬طؼيحى‬
‫حیٍگَّٕ آىوْخ رٔیخٍ حَيک حٓض‪ ،‬حيخ حٍُٕ ٔؿٕىیت َْیک حُ آَخٌ رّ حَيحُِی کم‬
‫ؿٓخٌ حٓض‪ٓ« ...‬وَح‪ »١‬حىػخ يٗکَى َيحٖ ٰانٓی ىٍ َٓخىٕ حٔ ٍح ْيحیض يٗکُي‪.‬‬
‫ًْیٍ ٔؿيحٌ حٓض کّ رّحٔ يٗگٕیي چّ ىٍٓض ٔ چّ َخ ىٍٓض حٓض‪ ،‬حٔ يٗگلض‪:‬‬
‫«َْکّ ريحَي ىٍٓض چیٔض‪ ،‬ىٓض رَّخىٍٓض ًََُٗي‪».‬‬
‫يو‪ٕٜ‬ىٕ حیٍ رٕى کّ ریُٖ ىٍٓض رّػًم ىٍٓض يٗحَـخيي‪ ،‬کٔٗ کّ ىٍٓض‬
‫ػًم کُي يٗطٕحَي هٕى ٍح پخٍٓخ رُخيي‪ْ ،‬ىچُیٍ ٓوَح‪ ١‬كکَ يٗکَى کٔٗ کّ رَ‬
‫هالف ط٘وی‪ ٚ‬هٕى ػًم کُي ًَٗطٕحَي َیکروض رخٗي ٔ کٔٗ کّ يٗىحَي َیکروظٗ‬
‫چگَّٕ رّىٓض يٗآیي كظًخ ً َٓحؽ آٌ هٕحْي ٍكض‪ ،‬رُخرَحیٍ کٔٗ کّ يٗىحَي ىٍٓض‬
‫چیٔض‪َ ،‬خىٍٓض ٍكظخٍ َوٕحْي کَى‪ .‬چَح رخیي کٔٗ هٕى ٍح رّىٓض هٕى ريروض کُي؟‬
‫يزخَی حهالم آثیٍ «ٍُىٗظی» كو‪َ ّٓ ٢‬کظّ حٓض‪ :‬پُيحٍ َیک‪ ،‬گلظخٍ َیک‪،‬‬
‫کَىحٍ َیک‪ .‬ىٍ حٓالو َیِ حیًخٌ رّّٓ ٍکٍ طؼَیق ٗيِ حٓض‪ :‬ط‪ٜ‬يین رّههذ‪ ،‬حهَحٍ‬
‫رُّرخٌ ٔ ػًم رّحٍکخٌ‪ .‬حٓخّ طؼخنیى «رٕىح» ٔ «کُلٔیّٕ» َیِ رَگ٘ض رّهیَ ٔ‬
‫َٗ حهالهٗ ىحٍى‪ .‬ىٍطخٍین رَ٘ ًََّْٕخٖ ي٘و‪ ٚ‬حُ ٔؿٕى چُیٍ آىوْخ يٗىٍهُ٘ي‪.‬‬
‫ًْخٌْخ پخیّگٌحٍحٌ حهالم ٔ يؼخٍف رَٖ٘ ْٔظُي‪ .‬گٌٗظّ حُ حَزیخء ػظخو ٰانٓی‪ ،‬رخ‬
‫ح‪ً١‬یُخٌ يٗطٕحٌ حظٓخٍ کَى کٔخَٗ چٌٕ «ٓوَح‪« ، »١‬يٕنٕٖ» ‪« ،‬يٓخطًخ گخَيٖ»‬
‫ٔ «َیهٌٕٔ يخَيال» ‪ ...‬هطؼخ ً حُ ٍٖٔ ْٕح ٔ ّْٕ ٓوٍ َگلظّحَي‪ ،‬آٌْخ َْچّ رُّرخٌ‬
‫ٍحَيِحَي ػیٍ يؼظويحص ٗخٌ رٕىِ حٓض‪ْ ،‬یچ َ٘خَّ ٔ ىنیهٗ ٔؿٕى َيحٍى کّ حیٍ‬
‫رٍِگخٌ رّحهالم ٔ ٗو‪ٜ‬یض ىٔگخَّ ٍٔ آٍٔىِ رخُٗي‪.‬‬
‫«يٓخطًخ گخَيٖ» ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يٗگٕیي‪:‬‬
‫«ٍحِ طِکیّٖ َلْ رٔیخٍ ىٕٗحٍ ٔ پَ كَحُ ٔ َ٘یذ حٓض‪ ،‬رَحٖ حیٍکّ ٗو‪ٚ‬‬
‫رظٕحَي رّکًخل ٔ پخکیِِگٗ َخیم گَىى رخیي ىٍ حَيیّ٘ ٔ گلظخٍ ٔ ٍكظخٍ هٕى يطهوخ ً حُ‬
‫َْگَّٕ ٕٗٓطٗ آُحى رخٗي ٔ رَطَ حُ ؿَیخٌْخٖ يظ‪٠‬خى ٔ يلزض ٔ َلَص ٔ ػالهّ ٔ‬
‫‪۳ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ریِحٍٖ هَحٍ گیَى ‪ ...‬ىٍ َظَ يٍ چیَِ ٗيٌ رَ ٕٗٓحص ظَیق ٔ َٓکٖ حُ ؿهزّٖ‬
‫يخىٖ رَ ؿٓخٌ رخ َیَٖٔ ٓالف رٔیخٍ ىٕٗحٍطَ حٓض ‪ ...‬کٔٗ کّ ههذ پخک ٔ يُِِ‬
‫َيحٍى َْگِ ًَٗطٕحَي هيح ٍح ىٍک کُي‪ .‬طِکیّٖ َلْ رخیي رّيؼُٗ طِکیّ ىٍ طًخو‬
‫يظخَْ َُيگٗ رخٗي‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ طِکیّ ٔ پخکیِِگٗ رّٗيص ئَٖ ٔ َخكٌ حٓض‪،‬‬
‫طِکیّٖ َلْ َْٗو‪ ٚ‬نِٔيخ ً رّطِکیّٖ يلی‪ ٢‬ح‪َ١‬حكٖ َیِ يُظٓٗ يٕٗٗى‪)ٔٓ(.‬‬

‫اكلَٓ هوآًئ ػٖوذ اًجیبء‬

‫طخ حیٍؿخ كخ‪ٛ‬م ىٍیخكض طـَرٗ رٕى؛ ح ّيخ ىٍ يزخكؼخص حػظوخىٖ حٓخّ رَ‬
‫طـَریخص ٗو‪َ ٜٗ‬یٔض‪ ،‬ىٍ حػظوخىحص ىیُٗ حرظيح رخیي یک هخػيِٖ حُ پیٖ ٓخهظّ ٍح‬
‫پٌیَكض‪ٓ ،‬پْ رخ حىنّٖ َوهٗ آٌٍح طٕٓؼّ ٔ طلکیى رو٘یي‪ََْٕ .‬ع طـَرّٖ ٗو‪ٜٗ‬‬
‫رخیي ىٍ پیَٕي رخ َوهیخص طَؿًّ ٕٗى‪ .‬چُخٌکّ هيّٖٗ رَ هخنذ حػظوخىٖ پیٖ ٓخهظّ‬
‫ٔحٍى َیخیي‪ .‬ػهى کالو رَحٖ ًْیٍ ٔ‪ٟ‬غ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫گَْٔٗ حُ حٍرخد ػهى کالو‪ ،‬ػ‪ًٜ‬ض حَزیخء ٔ حثًّ ٍح رّآیخص ًیم يينم يٗکُُي‪:‬‬
‫ٓ ِه ِّ َي ٍْ َی٘خ ُء‪»ٔ۰۲ :ٖ ،‬‬ ‫ّللاَ َیـْ ظ َ ِزی ِي ٍْ ٍُ ُ‬
‫ذ َٔن ِک ٍَ ّ‬ ‫ػهَٗ ْحنـَ ْی ِ‬ ‫ّللاُ ِنیُ ْ‬
‫ط ِه َؼ ُک ْى َ‬ ‫« َٔيخ کخٌَ ّ‬
‫٘ َِِیٍَ َٔ ُيٌُ ٍِِیٍَ َٔأَََِ َل َيؼَ ُٓ ُى ْحن ِکظ َ‬
‫َخد‬ ‫ّللاُ حنَُزِ ِیّیٍَ ُيزَ ّ‬
‫غ َ‬ ‫خّ أ ُ َيشً َٔ ِ‬
‫حكيَس ً كَزَؼَ َ‬ ‫ـ « َکخٌَ حنَُ ُ‬
‫حهظَهَلُٕح ِكی ِّ ۚ‪»ٕٖٔ :ٕ ،‬‬ ‫خّ ِكی ًَخ ْ‬ ‫ک َى رَ ْیٍَ حنَُ ِ‬ ‫ِر ْخن َل ّ ِ‬
‫ن ِن َیلْ ُ‬
‫ٔٗ‪»۳ٕ :ٕٓ ،‬‬ ‫‪ُّ ٠‬م ٍَ ِرّی َٔ َال یَُ َ‬ ‫د ۖ َال یَ ِ‬ ‫ـ «هَخلَ ِػ ْه ًُ َٓخ ِػُيَ ٍَ ِرّی كِی ِکظ َخ ٍ‬
‫آیخص کَیًّٖ‪ٕ۶ :۰ٕ ، ٔ۰ :ٔ۴ ، ۶۴ :4 :‬ـ ‪َ ۶ :۲ٓ ، ٕ۴‬یِ ىٍ ًْیٍ يٍٕى‬
‫ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬رَحی ٗیؼیخٌ آیّ ‪ ٕٔ4‬حُ ٍِٕٖٓ روَِ رٔیخٍ حًْیض ىحٍى‪َٔ « :‬اِ ًِ‬
‫خّ ِا َيخ ًيخ ۖ هَخ َل َٔ ِيٍ ًُ ِ ٍّیَظِی ۖ ‪...‬‬
‫ک ِنهَُ ِ‬ ‫ص كَؤَط َ ًَ ُٓ ٍَ ۖ هَخ َل ِا َِّی َؿخ ِػهُ َ‬ ‫ح ْرظَهَ ٰٗ ِار ََْحْ َ‬
‫ِیى ٍَرّ ِر َک ِه ًَخ ٍ‬

‫رؼویق «ػٖوذ»‬
‫کهًّٖ «ػ‪ًٜ‬ض» رخ ي٘ظوّخطٖ ٓیِىِ رخٍ ىٍ هَآٌ ٔحٍى ٗيِ‪ .‬حیٍ نلع حُ َظَ‬
‫ٔک ٔ َگخِىحٍٖ» یخ «يُغ ٔ‬ ‫ٍیّٖ٘ نـٕٖ‪ ،‬ریٖ حُ یک يؼُخ َيحٍى ٔآٌ «طً ّ‬
‫رخُىحٍٖ» حٓض‪ .‬کهًّٖ «ػ‪ًٜ‬ض» حٓى ي‪ٜ‬يٍ‪ ٔ ،‬رّهٕنٗ ي‪ٜ‬يٍ ‪ُٛ‬خػٗ حٓض‪.‬‬
‫‪ٜ‬ى» يؼخىل «كَ َؼم» يٗرخٗي‪ .‬كؼم آیُيِٖ آٌ «یَ ِ‬
‫ؼ‪ُ ٜ‬ى» ْىُٓگ‬ ‫ػ َ‬‫يخىِٖ حٔنیّٖ آٌ « َ‬
‫خّ‪ »۶۰ :۳ ،‬حُ ي٘ظوخص‬ ‫ک ِيٍَ حنَُ ِ‬‫‪َ ًُ ٜ‬‬ ‫‪َ٠‬د رخٗي‪ .‬کوٕنّ ٓزلخَّ ٔ طؼخنٗ‪َ َٔ « :‬‬
‫ّللاُ ی ْؼ ِ‬ ‫ُ‬ ‫ی‬
‫ىیگَ آٌ حٓض‪ :‬حَػ‪ٜ‬ى‪ ،‬حػظ‪ٜ‬ى‪ ،‬حٓظؼ‪ٜ‬ى‪ ،‬حػظ‪ٜ‬خو‪ٔ ...‬حػظ‪ًٕٜ‬ح‪ ...‬حیٍ كؼم ٍح‬
‫رَّْٕٓ ‪َٛ‬ف کُیى‪ ،‬حُ آٌ يؼُٗ «ػًم حهظیخٍٖ ٔ هخرم طً ّکٍ رَحٖ ػًٕو» يلٕٓو‬
‫‪۳ٔ۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫يٗگَىى‪ًَٕٗٗ .‬ى کّ ًحص حهيّ ٍرٕری ػًٕو حَٔخٌْخ ٍح رّ«حػظ‪ٜ‬خو» كَحهٕحَي‪،‬‬

‫ىٍ كخنٗکّ ػًٕو حَٔخٌْخ هخىٍ رّحػظ‪ٜ‬خو َزخُٗي‪ .‬حیٍ ىػٕص رّيخالیطخم حٓض کّ حُ‬
‫َ‪ًُٕ ٜ‬ح ِر َل ْز ِم َ‬
‫ّللاِ َؿ ًِیؼًخ‬ ‫َخكیّٖ كکیى يطهن يلخل رخٗي‪ .‬رّكکى آیّٖ َٗیلّٖ « َٔح ْػظ ِ‬
‫َٔ َال طَلَ ََهُٕح ۚ‪ ٔ »ٖٔٓ :ٖ ،‬رّ«َ‪ »ٚ‬آیّٖ يَرٕ‪ ١‬رّ«ؿؼم هالكض‪ ٔ »ٖٓ :ٕ ،‬يلخى‬
‫ٍِٕٖٓ يزخٍکّٖ «ٔحنؼ‪« ... »ٖٔٓ ،َٜ‬ػ‪ًٜ‬ض» یک يهکّٖ َلٔخَٗ حٓض کّ‬
‫ٔحؿي ي٘و‪ٜ‬خص ًیم رخٗي‪ ٔ:‬ـ حکظٔخرٗ‪ ٕ .‬ـ ًٔ يَحطذ‪ ٖ.‬ـ طؼًیى پٌیَٖ‪.‬‬
‫ّللا» حػظ‪ٜ‬خو ٍُٔیيِ‬ ‫رخ حیٍ ٔ‪ٛ‬ق‪َْ ،‬کْ رَّْيويحٍ حُ حٓظلکخيٗ کّ رّ«كزم ّ‬
‫رخٗي ٔ رَّْىٍؿّ کّ ىٍ ئیَ هالكض ٰانٓی پیٍٖكظّ رخٗي؛ ٔ رَّْپیًخَّ کّ ىحٍحٖ‬
‫«حیًخٌ» رخٗي؛ يظُخٓذ رخ ًْخٌ َٔزض «يؼ‪ٕٜ‬و» حٓض‪ .‬ؿَْٕ ٔؿٕىٖ حَزیخء ‪ٍٖٕ١‬‬
‫آكَیيِ َ٘يِ کّ ؿزَح ً َظٕحَُي ٕٓٓ ٔ هطخء کُُي‪ ،‬رهکّ آَخٌ ىٍ َظیـّٖ حٓظؼخًِٖ ىحیًٗ‬
‫ٔ يَحهزّٖ ًْیّ٘گٗ َلْ‪ ،‬رّكيٖ حُ ٗو‪ٜ‬یض رخ‪ ٔ ُٗ١‬حیًخٌ يزظُٗ رَ كویوض ٔ‬
‫یویٍ ىٓض يٗیخرُي کّ يُظؾ رٍٍّٔٗریُٗ‪ ًٍْ ،‬پخک‪َٗٓ ْٕٕ ،‬خٍ‪ ،‬حهال‪ٙ‬‬
‫ىٍػًم‪ ،‬هطغ ػالین يخىٖ ‪ ...‬يٗگَىَي‪ .‬رّكکى « َٔحنَ ٌِیٍَ َؿخ َْي ُٔح كِیَُخ نََُ ْٓ ِي َیَُ ُٓ ْى ُ‬
‫ٓزُهََُخ ۚ‬
‫ّللاَ نَ ًَ َغ ْحن ًُلْ ُِِٔیٍَ ‪ »۶۲ :ٕ۲ ،‬حیٍ ئیَ رٍّٖٔ ًّْگخٌ رخُ حٓض؛ ٰنکٍ ؿًٍٕٓ‬ ‫َٔاِ ٌَ َ‬
‫رَ٘یض طٕحَخیی ٔ ٗخیٔظّگٗ آٌٍح ىٍ ٔؿٕى هٕى يُظلٗ يٗٓخَُي‪.‬‬

‫آیبد هؼبهٗ ثب ػٖوذ مارٔ اًجیبء‬

‫ىٍ هَآٌ ٔ يُخرغ ػزَحَی ػهیّ رٔیخٍی حُ پیخيزَحٌ پََٔيِْخی ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬حیٍ‬
‫يخ ْٔظیى کّ َٓحؽ حیٍ پََٔيِْخ ًٍَٗٔیى‪ .‬يطخرن رخ ي‪َٜ‬كخص حیٍ کظخدْخی يويّ‬
‫طؼيحىی حُ پیخيزَحٌ هطخْخی يَطکذ ٗيَي کّ رخ ػ‪ًٜ‬ض ًحطی آَخٌ يُخكخص ىحٍى‪.‬‬
‫حٔنیٍ پیخيزَ «آىو» رٕى کّ رّریخٌ هَآٌ کَیى‪ ًُْٖ ،‬طلض طؤػیَحنوخءحص ٗیطخٌ‬
‫هَحٍ گَكظّ ٔ «طِنیم = نَُٕ ـ نـِٕ» کَى‪ .‬ػ‪ٜ‬یخٌ ًَٕى ٔ رّٗـَِٖ يًُٕػّ‬
‫‪ ٰٗ ٜ‬آىَ ُو ٍَرَُّ كَـ ََٕ ٰٖ‪»ٕٔٔ :ٕٓ ،‬‬
‫ػ َ‬
‫َِىیک ٗي ٔ حُ يکخَض هٕى طُِل ًَٕى « َٔ َ‬
‫يُخرغ ػزَحَی آىو ٔ ًَْٔ حٔ ٍح ؿَم گُخِ يؼَكی يٗکُُي‪َٗ ٔ ،‬حٍص ٔ ريروظی‬
‫رَُٕٗع رٍَ٘ح َظیـّٖ ئظویى گُخْخٌ حیٍ ُٔؽ يًٗٗخٍَي ٔ حٔ ٍح َْگِ ًَیروُ٘ي!‬
‫ىٍ يٍٕى ىیگَ پیخيزَحٌ َیِ کظخد يويّ ػٓي هيیى رّٔ‪ٕٟ‬ف يٗگٕیي‪:‬‬
‫َٕف ىحثى حنوًَ رٕى‪َٕ ٔ« :‬ف َٗٔع رٍُّحػض ىٍ ُيیٍ کَى ٔ طخکٔظخَی کخٗض‬
‫ٔ َٗحد َٕٗیيِ‪ ،‬ئض ٗي‪ ٔ ،‬ىٍ هیًّی هٕى ػَیخٌ هٕحریي» (طٍٕحص‪ ،‬پیيحیٖ ‪:۲‬‬
‫ٕٔ) حٓلخم یک هیخلرخف ٔ ٓخىِنٕف رٕى (پیيحیٖ َٓحَٓ رخد ‪ )ٕ۰‬یؼوٕد یک‬
‫‪۳ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍٔؽگٕ رٕى ٔ پيٍ هٕى ٍح كَیذ ىحى (پیيحیٖ ‪ ٕٔ :ٕ۰‬ـ ٕٕ) ٓهیًخٌ کخكَ ٗي‪ٔ ،‬ی‬
‫رَحی هَُٓيی ٌُْخیٖ‪ ،‬رضپَٓض ٗي (پخىٗخْخٌ ٔٔ‪ )۳ :‬يٕٓی یخىٕ ٍكظّ رٕى‬
‫هظُّ ٕٗى ٔ حٔ یک هخطم ْى رٕى (هَٔؽ ٕ‪ ٕٔ :‬؛ هَٔؽ ‪ٓ )ٕٔ :۶‬خئٌٕ ىحٍحی‬
‫يْٕخی رهُي ٔ ٌُپَٓض رٕى‪ ،‬حٔ ٗزی ٍح رخٌُ ريکخٍِی رَّٓرَى (ىحٍٔحٌ ‪)ٔ :ٔ۶‬‬
‫ٗخإل ىیٕحَّ ٗي (حٔل ًٓئیم ‪ٗ ٔ )ٔٓ :ٔ۴‬خإل حُ ىحٔى يیطَٓیي ُیَح هيحَٔي رخ حٔ‬
‫رٕى ٔ حُ ٗخإل ىٍٔ ٗيِ (حٔل ًٕٓییم ‪ )ٕٔ :ٔ۴‬ىحٔٔى َُخکخٍ ٔ یک هخطم رٕى (ىٔو‬
‫ًٕٓییم ٔٔ‪ٕ :‬ـ‪ )ٕ۰‬یَْٕ حُ هيح كَحٍ کَى (یَْٕ ٔ‪ٍ )ٖ :‬حكخد یک كخكّ٘ رٕى‪،‬‬
‫حنی٘غ يخیم رّهٕىک٘ی رٕى ‪...‬‬
‫رًّْیٍ ىالیم‪ ،‬ىٍ آثیٍ یٕٓى ػ‪ًٜ‬ض پیخيزَحٌ يطَف َزٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ػًَِی يزخٍک حیٍرلغ ىٍ حيٍٕ كکٕيضىحٍی ظخَْ يیٕٗى؛ هٕو یٕٓى‪،‬‬
‫پیخيزَحٌ ٔ ُيخوىحٍحٌ هٕى ٍح ُیَ ‪َٟ‬رخص حَظوخى يیگیَى ٔ حُ آَخٌ ‪١‬هزکخٍ‬
‫يیٕٗى‪ ،‬يطخنزّگَة هٕو‪ُ ،‬يخوىحٍحٌ ٔ پیخيزَحٌٗخٌ ٍح رّپخٓنگٕثی ٔ‬
‫ئجٕنیضپٌیَی ٔحىحٍ يیکُي‪ ...‬طخ آٌكي کّ «رٓخَّگیَی رُیحَٓحثیم» ‪َٟ‬دحنًؼم‬
‫يیٕٗى‪ .‬حیٍ ًْخٌ يطخنزّگَی حٓض کّ ىٍ ىَیخی ٓیخٓض ٔ حؿظًخع حيَی َیکٕ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ يطهذ ىٍ ًُْیض يخ رّ‪ ٍٕ١‬يؼکّٕ طؼزیّ ٗيِ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ پیٕٓظّ هٕىٍح‬
‫ىٍرَحرَ كَحىٓظخٌيخٌ ريْکخٍ يیىحَیى‪ ،‬رئٌ حیٍکّ حُ هٕى رپَٓیى حیٍ ريْکخٍی حُ‬
‫کـخ آييِ حٓض؟ يٍ چَح طخ حري ريْکخٍ رخٗى؟ چَح يطخنزّگَ َیٔظى؟‬
‫ىٍ هَآٌ کَیى َیِ آیخص ُیخىٖ ٔؿٕى ىحٍى کّ حٗؼخٍ يٗىحٍى پیخيزَحٌ ىحٍحٖ‬
‫ػ‪ًٜ‬ض ًحطٗ َیٔظُي‪ ،‬آٌْخ ىٍ ه‪ٕٜٛ‬یخص ؿَیِٖ چٌٕ ىیگَ حكَحى آىيٗ ْٔظُي‪:‬‬
‫حكيٌ» (‪)ٖٖ :ٕٖ ، ٔٔٓ :ٔ۴‬‬ ‫«هُ ْم اََِ ًَخ أَََخ رَ٘ ٌََ ِ ّيؼْهُ ُک ْى یٕ َك ٰٗ اِنَی أَََ ًَخ اِ ٰنَ ُٓ ُک ْى اِ ٰنٌَّ َٔ ِ‬
‫هَآٌ ‪َٛ‬حكض ىحٍى کّ ٗیطخٌ ىٍ چَِْٓخٖ گَٕخگٌٕ رَ ًّْٖ حَزیخء ظخَْ‬
‫يٗٗيِ ٔ ه‪ٜ‬ي كَیذ آَخٌ ٍح ىحٗظّ حٓض؛ ٰنکٍ ىٍ رٔیخٍی يٕحٍى يٕكن ًَٗٗيِ طخ‬
‫ًٍْ آٌْخ ٍح ىچخٍ طِنِل ًَخیي‪ٗ .‬یطخٌ ًْخٌ ّْٕٔٓٓخٖ ىٍَٔٗ ٔ َلٔخَٗ‪،‬‬
‫رّح‪ٟ‬خكّٖ رَهٗ يظخَْ كَیزُيِٖ ظخَْٖ حٓض کّ يخَُي ىیگَ کخثٍ رَٖ٘ رَ حَزیخء‬
‫َیِ ػخٍ‪ ٝ‬يٗگَىیيِ ٔ كظٗ رَهٗ ٍح طِنیم کَىِ حٓض؛ ٰنکٍ ٓخىحص حی٘خٌ ىٍٓض‬
‫رًّْخٌ ىنیم طیِریُٗ‪ ،‬يٕحظزض ًْیّ٘گٗ ٔ يهکخص كخ‪ٟ‬هّٖ ٍٔكخَٗ گَكظخٍ ٔٓخّٔ‬
‫ٗیطخَٗ ًَٗٗيَي‪ .‬ىٍحیٍ يٍٕى چُي آیّ رّػُٕحٌ ًََّٕ حُ هَآٌ يٗآٍٔیى‪:‬‬
‫ط ُ‬
‫خٌ كِی‬ ‫ی اِ َال اًَِح ط َ ًََُ ٰٗ أ َ ْنوَٗ حن َ‬
‫٘ ْی َ‬ ‫ٕٓ ٍل َٔ َال ََزِ ٍ ّ‬ ‫ک ِيٍ ٍَ ُ‬ ‫ٓ ْهَُخ ِيٍ هَ ْز ِه َ‬
‫الق‪َ َٔ « :‬يخ أ َ ٍْ َ‬
‫ػ ِهی ٌى َك ِکی ٌى‪»۳ٕ :ٕٕ ،‬‬ ‫ّللاُ َ‬‫ّللاُ آیَخطِ ِّ ۗ َٔ َ‬ ‫خٌ ػ ُ َى یُلْ ِک ُى َ‬ ‫ط ُ‬ ‫ّللاُ َيخ یُ ْه ِوی حن َ‬
‫٘ ْی َ‬ ‫ٔ ُن َ‬‫أ ُ ْيُِیَظِ ِّ كَ َیُ َ‬
‫‪۳ٔ۰‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫= پیٖ حُطٕ ْیچ ٍٕٓل ٔ َزت َلَٓظخىیى‪ ،‬ؿِ آٌکّ آیخطٗ کّ رَحٖ ههن طالٔص‬
‫يٗکَى‪ٗ ،‬یطخٌ ىٍآٌ آیخص ٰانٓی حنوخء ىٓیّٔ يًَٕٗى‪ ،‬آٌگخِ هيحَٔي آٌچّ ٍح ٗیطخٌ‬
‫حنوخء کَىِ رٕى‪ ،‬يلٕ َٔخرٕى يٗٓخهض؛ ٓپْ آیخص هٕىٍح طؼزیض ٔطلکیى يٗكَيٕى‪».‬‬
‫د‪4ٔ :ٖ۴ ،‬‬ ‫ػٌَح ٍ‬
‫ذ َٔ َ‬ ‫‪ٍ ٜ‬‬ ‫خٌ رُُِ ْ‬
‫ط ُ‬‫٘ ْی َ‬‫ی حن َ‬ ‫ُِٔ َ‬ ‫ٕد اِ ًْ ََخىَ ٰٖ ٍَرّأ َ َِّی َي َ‬ ‫ػ ْزيَََخ أ َیُّ َ‬ ‫ة‪َٔ :‬ح ًْ ُک َْ َ‬
‫= حٖ ٍٕٓل يخ! یخى کٍ حُ رُيِٖ يخ حیٕد‪ُْ ،‬گخيٗ کّ رّىٍگخِ هيح ػَ‪ ٝ‬کَى‪:‬‬
‫«پٍَٔىگخٍح ٗیطخٌ رخ يٍ يًخٍٓض ًَٕىِ ٔ ٓوض ٍَؾ ٔ ػٌحرى ىحىِ حٓض‪».‬‬
‫ظ ٍَ أٌَ نٍَ ََ ْوي ٍَِ َ‬
‫ػهَ ْی ِّ‬ ‫َخ‪ٟ‬زًخ كَ َ‬‫َذ ُيـ ِ‬ ‫ٌٕ ِاً ًَْ َ‬ ‫ؽ‪ :‬ىیگَی «ًحنٌُٕ َزی» حٓض « ًََٔححنُُّ ِ‬
‫حنظخ ِن ًِیٍَ ‪»۴۰ :ٕٔ،‬‬ ‫ک اِ َِّی ُکُضُ ِيٍَ َ‬ ‫ٓ ْز َلخََ َ‬‫ص أٌَ َال اِ ٰنََّ اِ َال أََضَ ُ‬ ‫كََُخىَ ٰٖ كِی ُّ‬
‫حنظهُ ًَخ ِ‬
‫ح‪ٗ = ٖ۰ :ٖ۴ ،ٙ‬یخ‪١‬یٍ ئوَ ك‪َ٠‬ص ٓهیًخٌ‬ ‫خ‪١‬یٍَ ُک َم َرَُخءٍ َٔؿ ََٕ ٍ‬ ‫٘ َی ِ‬‫ك‪َٔ « :‬حن َ‬
‫رٕى‪ ،‬رَحٖ حٔ کخٍْخٖ ٓخهظًخَٗ‪ ،‬ؿٕح‪ٛ ٔ ٗٛ‬یي ؿٕحَْ يٗکَى‪».‬‬
‫ٔ ًِی ُغ ْحنؼَ ِهی ُى‪ٖ۶ :4ٔ ،‬‬ ‫ؽ كَخ ْٓظ َ ِؼ ٌْ رِ َ‬
‫خّللِ ۖ اََُِّ ُْ َٕ حن َ‬ ‫خٌ َ َِْ ٌ‬‫ط ِ‬‫٘ ْی َ‬ ‫ک ِيٍَ حن َ‬ ‫ؿُ َ َ‬ ‫ُ‪َٔ « :‬اِ َيخ یََُِ َ‬
‫= َْگخِ حُ ٗیطخٌ رّطٕ ٍَؾ ٔػٌحد ٍٓیي‪ ،‬رّهيح پُخِ رَ کّ حٔ ُٕٗح ٔ ىحَخ حٓض‪».‬‬
‫حنَ ِؿی ِى‪»۲۴ :ٔ۶ ،‬‬ ‫خٌ َ‬ ‫ط ِ‬ ‫٘ ْی َ‬ ‫ّ‪« :‬كَبًَِح هَ ََأْصَ ْحنوُ َْآٌَ كَخ ْٓظ َ ِؼ ٌْ رِ َ‬
‫خّللِ ِيٍَ حن َ‬
‫= «َْگخِ هَآٌ يٗهٕحَٗ حُ َٗ ٗیطخٌ ٍؿیى رّهيح پُخِ رَ‪».‬‬
‫‪ٛ‬يَهُٕحْ َٔط َ ْؼهَ َى ْحنکَخ ًِرِیٍَ ‪4ٖ :۲ ،‬‬ ‫ک حنٌَِیٍَ َ‬ ‫ک ِن َى أًََِضَ نَ ُٓ ْى َكظَٗ یَظَزَیٍََ نَ َ‬ ‫ػُ َ‬ ‫ػلَخهللاُ َ‬ ‫ى‪َ :‬‬
‫= هيحَٔي طٍٕح رو٘یي؛ چَح حؿخُِ ىحىی رّآٌْخ؛ پیٖ حُ آٌکّ (كخل)‬
‫ٍحٓظگٕیخٌ رَ طٕ ٍٍٔٗ ٕٗى ٔ ىٍٔؽ گٕیخٌ ٍح رُ٘خٓٗ؟‬
‫(ىحٓظخٌ يَرٕ‪ ١‬رّؿِِٔی طزٕک حٓض) گٕیخ کٔخَی َِى ٓیّي آييِ ٔ رئٌ ػٌٍ‪،‬‬
‫حُ ٍكظٍ رّؿزّٓی طزٕک ػٌٍ آٍٔىَي‪ٍٕٓ .‬ل هيح ْى حؿخُِ ىحى ‪»...‬‬
‫ٍٕ‬‫ؿلُ ٌ‬ ‫ک َٔ هللا َ‬ ‫ٔحؿ َ‬‫ک ط َ ْزظ َـی َي َْ‪ٟ‬خصَ أ َ ُْ ِ‬ ‫ی ِن َى ط ُ َل ِ َّ ُو يخ أ َ َك َم هللا نَ َ‬ ‫ػ‪« :‬یخ أَیُّ َٓخ حنَُ ِز ُّ‬
‫ٍَكی ٌى‪ = ٔ :۶۶ ،‬حی َزی! رَحی چّ كَحو کَىی رَهٕى آٌچّ ٍح کّ هيحی رَحی طٕ‬
‫كالل ًَٕىِ حٓض؟‪»...‬‬
‫ححْل َ ْی ِي ۖ اََُِّ أ َ َٔحدٌ ‪ = ٔ۰ :ٖ۴ ،‬حُ رُيِٖ يخ ىحٔٔى یخى کٍ‬ ‫ػ ْزيَََخ ىَ ُحٔٔىَ ًَ ْ‬ ‫‪َٔ « :ٛ‬ح ًْ ُک َْ َ‬
‫کّ ىٍ حؿَحٖ حٔحيَ يخ رٔیخٍ َیَٔيُي رٕى‪ ٔ .‬ىحیى رّىٍگخِ يخ طٕرّ يٗکَى‪».‬‬
‫خٌ ًِ ْک ََ‬ ‫ط ُ‬‫٘ ْی َ‬‫ٔخُِ حن َ‬ ‫ک كَؤََ َ‬ ‫ظ ٍَ أَََُّ ََخؽٍ ِ ّي ُْ ُٓ ًَخ ح ًْ ُک ََِْی ِػُيَ ٍَرِّ َ‬ ‫ی‪َٔ « :‬هَخ َل ِنهٌَِی َ‬
‫‪َ ٠‬غ ُِِٓیٍَ ‪( = 4ٕ :ٕٔ ،‬یٕٓق) گًخٌ کَى یکی حُ آٌ ىٔ َلَ‬ ‫ِٔـْ ٍِ رِ ْ‬ ‫غ كِی حن ّ‬ ‫ٍَرّكَهَزِ َ‬
‫َُيحَی َـخص روٖ حٔ هٕحْي رٕى‪ٗ ،‬یطخٌ یخى هيح ٍح حُ ًٍْ یٕٓق رَىِ رٕى‪».‬‬
‫ک‪ :‬گلظیى ىٍ کظخد يويّ طٍٕحص َیِ پیخيزَحٌ ٍُٔگخٍ رٓظَ حُ حیٍ َيحٍَي؛‬
‫ْىچُیٍ ىٍ ك‪ٜ‬م ىٔو کظخد «هَٔؽ» ػٓي ػظین آييِ حٓض‪ُ ،‬يخَٗ کّ ؿُخد يٕٓٗ‬
‫‪۳ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ َُٓيیٍ ي‪َُ َٜ‬يگٗ يٗکَى ٔ ىٍ آٌ يٕهغ هٕو رُٗحَٓحثیم ًّْ رّرَىِگٗ ٔ‬
‫ؿاليٗ گَكظّ ٗيِ رٕىَي‪ ،‬يٕٓٗ ىیي کّ يَىٖ هزطی ي٘ـٕل ‪َٟ‬د ٔ ٗظى ؿالو‬
‫حَٓحثیهٗ هٕى حٓض‪ ،‬يٕٓٗ ؿهٕ ٍكض ٔ رّآٌ يَى ي‪ َٖٜ‬گلض چَح ؿالو هٕى ٍح‬
‫يَُٗٗ يگَ حٔ چّ کَىِ حٓض؟ آٌ يَى رخ يٕٓٗ ىٍگیَ ٗي ٔ يٕٓٗ رخ ي٘ض يلکى‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص آٌ يَى کٕریي‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ كٍٕح ً َوٖ ُيیٍ ٗي ٔ ىٍ ؿخ رًَى!‬
‫حُ ًْیٍؿخ كَحٍ يٕٓٗ حُ ي‪ َٜ‬آؿخُ يٗگَىى ٓخلْخ يٗگٌٍى‪ ،‬ىٔرخٍِ ٔحٍى‬
‫ي‪ َٜ‬يٕٗٗى ٔ هَٔؽ رُٗحَٓحثیم حُ ي‪ٍ َٜ‬ح ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ هَحٍ يٗىْي کّ طًخو‬
‫يلظٕیخص کظخد «هَٔؽ» رًّْیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحٍى‪ .‬هَآٌ رخ حٗخٍِ رًّْیٍ‬
‫يٕ‪ٟ‬غ‪ ،‬حیٍ َکظّ ٍح ح‪ٟ‬خكّ کَىِ حٓض کّ يٕٓٗ رخ هٕى گلض‪:‬‬
‫«حیٍ َظیـّٖ ّٕٖٔٓٓ ٗیطخٌ رٕى» آٌگخِ رّهيح پُخِ رَى ٔ گلض‪:‬‬
‫«هيحیخ يٍ رَهٕىو ظهى کَىو‪ ،‬يَح رزوٖ! ٔ هيح َیِ حٔ ٍح رو٘یي ‪ ...‬هخ َل ٍَدّ ِ‬
‫حنَكی ُى‪ ٔ۳ :ٕ۴ ،‬ـ ‪»ٔ۶‬‬ ‫ظهَ ًْضُ ََ ْلٔی كَخ ْؿ ِل َْ نی كَـَلَ ََ نَُّ اََُِّ ُْ َٕ ْحنـَلُ ُ‬
‫ٍٕ َ‬ ‫اِ َِّی َ‬

‫ػًُٕ‬‫ن»‪« ،‬هُ ْم أ َ ُ‬‫د ْحنلَهَ ِ‬ ‫آیخطٗ حُ حیٍ كوَِ ىٍ هَآٌ رٔیخٍ ُیخى حٓض‪« :‬هُ ْم أ َ ُ‬
‫ػًُٕ رِ ََ ّ ِ‬
‫ص‬
‫‪ٜ‬خ ِن َلخ ِ‬ ‫ٔخٌَ نَ ِلی ُهٔ ٍَْ ‪ِ ،‬ا َال حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح َٔ َ‬
‫ػ ًِهُٕح حن َ‬ ‫حإلَ َ‬‫‪ِ ،َِ ٜ‬ا ٌَ ْ ِ‬ ‫د حنُّخّ»‪ْ َٔ « ،‬حن َؼ ْ‬ ‫ِر ََ ّ ِ‬
‫‪ٜ‬ز َِْ»‪ .‬هَآٌ ریٖ حُ َْکْ ىیگَ‪ ،‬هطخد رّهٕى‬ ‫‪ْٕ ٛ‬ح رِخن َ‬ ‫ن َٔط ََٕح َ‬ ‫‪ْٕ ٛ‬ح رِ ْخن َل ّ ِ‬ ‫َٔط ََٕح َ‬
‫پیخيزَ حٓالو طٕ‪ٛ‬یّ يٗکُي کّ حُ ٍحِ ئظویى ػئل َکُي ٔ يَحهزّ ٔ حٓظؼخًِٖ ىحیًٗ‬
‫ٍح حُ ىٓض َيْي‪ .‬حُ ؿًهّ آیخص َٗیلّٖ‪ ٔ۳ :ٔٓ ، ٔٓ۶ :۶ :‬ـ ‪، ٖ۲ :ٔ۰ ، ٔٓ۲‬‬
‫‪ ... ۶۳ :ٖ۲ ، 4۳ :ٕ۲ ، ٕ۴ :ٔ۴ ، ۰ٖ :ٔ۰‬ىٍ حیٍ ه‪َ ٕٜٙ‬خُل ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫یک يٍٕى آیّٖ کَیًّٖ «‪ »۰ٖ :ٔ۰‬پیخيزَ حکَو ٍح رٔیخٍ َِىیک رّهطَ يؼَكٗ‬
‫ػ ٍِ حنَ ٌِی‬ ‫ک َ‬‫يٗکُي‪ ،‬گٕیخ هطَ حُ رین گٕٖٗ ٍى ٗيِ حٓض‪ِ َٔ « :‬ا ٌْ َکخىُٔح نَ َی ْلظََُُِٕ َ‬
‫ؿ ْی ََُِ ۖ َٔاًًِح َالط َ َؤٌُ َ‬
‫ک َه ِهی ًال‪...‬‬ ‫ػهَ ْیَُخ َ‬
‫ی َ‬‫ک ِنظ َ ْلظ ََِ َ‬ ‫أ َ ْٔ َك ْیَُخ اِنَ ْی َ‬
‫= حٖ ٍٕٓل يخ! کخكَحٌ َِىیک رٕى طَح كَیذ ىُْي‪ ،‬طخ حُ آٌچّ رّطٕ ٔكی کَىیى‬
‫ؿخكم ٕٖٗ ٔ چیِٖ ىیگَ رَيخ كَحرُيٖ؛ یخ يَ٘کخٌ طٕ ٍح ىٔٓض هٕى گیََي‪».‬‬
‫يـًٕع حیٍ آیخص کَیًّ رّيخ يٗآيُٕى کّ پیخيزَحٌ رّآٌكي حُ «ػظًض‬
‫ٍٔكٗ» ٍٓیيِ رٕىَي کّ رَ ّْٕٔٓٓخٖ ٔحرٔظّ رَّلْ رَٖ٘ ؿهزّ يٗکَىِحَي‪.‬‬
‫حیٍکّ پیخيزَ گَحيٗ حٓالو كَيٕىِ حٓض‪ٗ« :‬یطخٌ رّىٓض يٍ طٔهیى ٗيِ؛ یخٗیطخٌ‬
‫٘یطخٌ آيٍ ریيٖ» حُ‬ ‫حٌ حن ّ‬‫٘یطخٌ حٓهى ریيٖ‪ّ ،‬‬ ‫حٌ حن ّ‬ ‫رّىٓض يٍ حیًخٌ آٍٔىِ حٓض = « ّ‬
‫ًْخٌ طٔه‪ ٢‬هٕى رَ َلْ ح ّيخٍِ هزَ يٗىْي‪.‬‬
‫‪۳ٔ۲‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫ٍِْالٌّجٔ‬
‫کالو ىیگَ ىٍ رخد «ػ‪ًٜ‬ض» يٕ‪ٕٟ‬ع ٔهٕع‪ ،‬یخ ػيو ٔهٕع «ٕٓٓحنُّزٗ» حٓض‪:‬‬
‫آیخ پیخيزَ ىٍ ‪ٕ١‬ل ٖٕ ٓخل ٍٓخنظٖ ىٍ ریخٌ حكکخو یخ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع كکًی حُ‬
‫حكکخو یخ ىٍ كؼهی حُ حكؼخل یخ ىٍ هٕنی حُ حهٕحل؛ یخ ىٍ ط‪ًٜ‬یًخص هٕى ىچخٍ ٕٓٓ ٔ‬
‫هطخء ٗيِ حٓض‪ ،‬یخَّ؟‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع ٕٓٓحنُزی ىٍ يُخرغ كَیویٍ يٍٕى رلغ رٔیخٍ هَحٍ گَكظّ ٔ حهٕحل ٔ‬
‫َظَحص ٔ طٕؿیٓخص ُیخىی ٍح رّهٕى حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ حٓض‪ .‬گَچّ يُخرغ ٔ حٍؿخػخص‬
‫حیٍ رلغ حُ ُيخٌ ٓیّيحنکَٕیٍ يٗرخٗي؛ ٔنی ح‪ٛ‬م حیٍ ئؤنّ ىٍ ُيخٌ طخرؼیٍ حٔؽ‬
‫م يوظهق رّرلغ ٔ حٍحثّٖ َظَحص هٕى پَىحهظّحَي‪.‬‬ ‫گَكظّ ٔ يظکهّ ِ‬
‫ًیٍ كِ ََ ِ‬
‫ُّٓض‪ٕٓٓ ،‬حنُّزی ٍح ىٍ ریٖطَ يَحطذ ؿخیِ يٗىحَُي‪ .‬ىالیم آَخٌ ٔؿٕى‬ ‫حکؼَ حْم ُ‬
‫ٔهخیغ ٔ ٍٔحیخص يظؼيّى ىٍ يٕحٍى يظلخٔص حٓض کّ ىٍ کظذ يؼظزَ هٕى حُ ؿًهّ‬
‫«‪ٛ‬لخف ٓظّ» َوم ًَٕىِحَي‪ .‬حُ يیخٌ ٗیؼیخٌ َیِ «ٗین ‪ٛ‬ئم» (و ٔ‪ ْ ، ٖ۴‬م) ٔ‬
‫ًٗخٍی ىیگَ‪ٔ ،‬هٕع ٕٓٓحنُزی ٍح پٌیَكظّحَي‪ .‬طؼيحىی ْى ىٍ يیخٌ كَیویٍ‪ ،‬حُ ح‪ٛ‬م‬
‫يُکَ ٔهٕع آٌ حٓض‪ .‬آٌْخ يٗگٕیُي رٔیخٍی حُ ٍٔحیخص يَرٕ‪ ١‬رّٔهٕع «ٕٓٓحنُّزی»‬
‫حُ ؿٓض ُٓيی ‪ٟ‬ؼیق رٕىِ ٔ رخ ي‪٠‬خيیٍ طخٍیوی َخٓخُگخٍ ْٔظُي‪ .‬رّنلخظ ىالنض‬
‫َیِ رخ رَهی حُ ٍٔحیخص ٔ ح‪ٕٛ‬ل يلکى‪ ،‬طؼخٍ‪ ٝ‬ىحٍَي‪ْٔ ٔ .‬ظُي کٔخَٗ کّ ح‪ٛ‬هیض‬
‫ٔهٕع ٕٓٓحنُزٗ ٍح پٌیَكظّحَي‪ٔ ،‬نٗ ىٍ پٗ حك‪ٜ‬خء كًکضْخٖ آٌ يٗگَىَي‪َْ .‬گَِٔ‬
‫رخ حٓظُخى رّآیخص‪ٍٔ ،‬حیخص ٔ ىالیم ػوهی رٍّىّ َظَیّٖ يوخنق پَىحهظّحَي‪.‬‬
‫يؼُخی نـٕی ٕٓٓ‪ ،‬ؿلهض ٔ كَحيٕٗی يٗرخٗي‪ .‬ىٍ کظخد حنؼیٍ آييِ‪:‬‬
‫«حنٕٔٓ حنـلهش ػٍحن٘یء ٔ ًْخد حنوهذ ػُّ‪ٓٓ ٔ .‬ی حنَؿم كی ‪ٛ‬الطّ حًح ؿلم‬
‫ػٍ ٗیء يُٓخ»(ٔٔ) ْىچُیٍ ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَی ىٍ طؼَیق ٕٓٓ يَٕٗیٔي‪:‬‬
‫«هطؤ ػٍ ؿلهش»(ٕٔ) ح ّيخ ىٍ يؼخَی ح‪ٛ‬طالكی ٕٓٓ‪ ،‬گَچّ ًْخٌ ؿلهض ٔ‬
‫كَحيٕٗی يٍٕى َظَ حٓض ٔنی ػهًخء‪ ،‬كٕل یخُىِ يؼُخ رلغ ٔ حٓظيالل کَىِحَي‪:‬‬
‫ٔ ـ ٕٓٓ ىٍ طزهیؾ ٔ طوَیَ َٗع ٔ طؼهیى ح ّيض‪.‬‬
‫ٕ ـ ٕٓٓ ىٍ ؿیَ طزهیؾ‪.‬‬
‫ٖ ـ ٕٓٓحنُّزی رّيؼُخی آٓخء؛ یؼُی هيحی يظؼخل پیخيزَٕ ٍح رّهخ‪ َ١‬ي‪ٜ‬خنلی‬
‫رّٕٓٓ ٔ كَحيٕٗی يیحَيحُى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ٕٓٓ ىٍ حٍطکخد ًَٕد ٔ گُخْخٌ‪ ،‬حػى حُ ‪ٛ‬ـیَِ یخ کزیَِ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ هطخء ىٍ طؤٔیم‪.‬‬
‫ٕٓ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۶‬ـ ٕٓٓ ىٍ كظٕی ىحىٌ‪.‬‬

‫‪ ۰‬ـ ٕٓٓ ىٍ حيٍٕ ػخىی حُ َٕع طکٕیُخص‪ ،‬يؼم كَحيٕٕ کَىٌ حیٍ يطهذ کّ‬
‫ىٍهظخٌ َوم رَحی رخٍٍٔ ٗيٌ رّرٌٍحك٘خَی َیخُ ىحٍَي‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ ٕٓٓ ىٍ حيٍٕ يؼی٘ظی‪ ،‬يؼم كَحيٕٕ کَىٌ هٍٕىٌ ٔ آٗخيیيٌ چیِی‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ ٕٓٓ رّيؼُخی حنوخء ٗیطخٌ رَ نٔخٌ یخ ههذ‪.‬‬
‫ٓٔ ـ ٕٓٓ رّيؼُخی ػًم ؿیَػًيی ٔ ػيو طٕ ّؿّ رّآٌ کخٍ‪.‬‬
‫ٔٔ ـ ٕٓٓ رّيؼُخی حػى کّ هٕحریيٌ ٔ ََْٕع رْٕٗٗی ٍح َیِ ٗخيم يٕٗٗى‪.‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ رلغ «ٕٓٓحنُّزی» رّػ‪ًٜ‬ض پیخيزَ رَگ٘ض ىحٍى ٔ ػًَِٖ ػ‪ًٜ‬ض‬
‫ْى‪ ،‬كـیّض هٕل‪ ،‬كؼم ٔ حػظًخى يَىو رّك‪َ٠‬ص يٗرخٗي؛ َظیـّٖ آٌ ىٍ ‪ٛ‬لض ٔ‬
‫حٓظُزخ‪ ١‬حكکخو ٔ پیَٔی يَىو حُ حی٘خٌ رٔیخٍ يٓى حٓض ٔ َوٖ يٓ ًّی ىٍ ػهٕو كوّ‪،‬‬
‫کالو ٔ حكکخو ٔ طکخنیق يئيُیٍ ىحٍى‪.‬‬

‫ٌٍّذ‬
‫هٌکواى ٍِْ كه هیبى اُل ُ‬
‫ىٍ يیخٌ ػهًخی كَیویٍ هخثهیٍ رّٔهٕع ٕٓٓ ٔ يُکَحٌ آٌ كَحٔحٌحَي‪ .‬حُ يیخٌ‬
‫ُّٓض يُکَحٌ ٔهٕع ٕٓٓ رّ‪ ًََّٕ ٍٕ١‬حيخو كوَ ٍحُی (‪ ۳44‬ـ ‪ ْ ، ۶ٓ۶‬م)‬ ‫حْم ُ‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍ يٕحٍىی کّ يَرٕ‪ ١‬رّطزهیؾ حٓض ٔهٕع ٕٓٓ ٍح يَىٔى يٗىحٍى‪ ،‬حؿًخع ح ّيض‬
‫ٍح ىٍػ‪ًٜ‬ض حُ کٌد يٗىحَي‪ .‬حٔ يٗگٕیي‪« :‬كوي أؿًؼض حْليش ػهٗ کَٕٓى يؼ‪ٕٜ‬يیٍ‬
‫ػٍ حنک ٌد ٔ حنظلَیق‪ ،‬كیًخ یظؼهن رخنظزهیؾ‪ ٔ ،‬اال الٍطلغ حنٕػٕم رخْلىحء‪ ٔ ،‬حطلوٕح ػهٗ‬
‫أٌ ًنک الیـُٕ ٔهٕػّ يُٓى ػًيح ً کًخ الیـُٕ أی‪٠‬خ ً ٕٓٓحً‪ ٔ ،‬يٍ حنُّخّ يٍ ؿُٕ‬
‫ًنک ٕٓٓحً‪ ،‬هخنٕح‪ْ :‬لٌ حالكظَحُ ػُّ ؿیَ يًکٍ‪ = ».‬رّطلوین‪ ،‬حيض حؿًخع ىحٍَي کّ‬
‫ًّْٖ حَزیخء يؼ‪ٕٜ‬و ْٔظُي حُ ََْٕع کٌد ٔ طلَیق حُ آٌچّ کّ يَرٕ‪ ١‬رّطزهیؾ‬
‫حٓض‪ ،‬حگَ چُیٍ َزخٗي حػظًخى ٔ ح‪ً١‬یُخٌ حُ ریٍ يٍٗٔى‪ ،‬حيض حطلخم ىحٍَي کّ ٔهٕع‬
‫هطخی ػًيی حُ حَزیخء ؿخیِ َیٔض‪ْ ،‬ىچُخٌکّ ٕٓٓ َیِ حُ حی٘خٌ ؿخیِ َیٔض؛ ْٔظُي‬
‫کٔخَی کّ ٔهٕع ٕٓٓ ٍح ؿخیِ ىحَٔظّ ٔ گلظّحَي پَْیِ حُ ٕٓٓ ؿیَ يًکٍ حٓض‪)ٖٔ(.‬‬

‫ٌٍّذ‬
‫هبئلیي ثٍَِْ ًيك اُل ُ‬
‫هٌجغ‪ :‬اٍالم ّة ـ هوکياللزْی‪.‬‬
‫الزٌٖیق‪ٍ :‬غْك الَِْ‪.‬‬
‫رؼلاك ككؼبد ٍِْالٌجی كه ًوبى‪ّ .‬وبهٍٓ كزْی‪ٔ۰ٔ۰ٖٔ :‬‬
‫ٕٔ‪۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫چِبه ٌّجَٕٕ ٕلو ٖٖ‪ ٔ۱‬ـ ‪ ٔ۸‬ـ ٔ ـ ٕٕٔٓ‬

‫الَئال‪:‬‬
‫ىٍ ٍٔحیخص آييِ کّ َزی رّ‪ ٍٕ١‬ىهین پُؾ کَص ىٍ ًَخُ هٕىٕ ٕٓٓ کَىِ حٓض‪:‬‬
‫یک رخٍ ىٍ طؼيحى ٍکؼخص ٗک کَىِ‪ ،‬رخٍی رؼي حُ هٕحَيٌ ىٔ ٍکؼض رئٌ ط٘ٓي رهُي‬
‫ٗيِ‪ ،‬رخٍی رؼي حُ ىٔ ٍکؼض ٓالو ىحىِ‪ ،‬رخٍی رؼي حُ ّٓ ٍکؼض ٓالو ىحىِ‪ ،‬رخٍی‬
‫ىچخٍ ٗک ریٍ چٓخٍ ٔ پُؾ ٍکؼض ٗيِ؛ آیخ ًْیٍ پُؾ يٍٕى ‪ٛ‬لیق حٓض کّ ىٍ‬
‫حكخىیغ آييِ؟ آیخ حكخىیؼی کّ ىٍ حیٍ يٍٕى آييِ ‪ٛ‬لیق حٓض؟ حگَ ىٍ حیٍ يٍٕى َو‪ٚ‬‬
‫ٔ ي٘کهی ٔؿٕى ىحٍى حيیئحٍو آٌٍح ریخٌ كَيخثیي‪ ،‬رخ ط٘کَ‪.‬‬
‫الغْاة‪:‬‬
‫حنلًي هلل ٔحن‪ٜ‬الس ٔحنٔالو ػهٗ ٍٕٓلهللا ٔػهٗ آنّ ٔ ‪ٛ‬لزّ‪ ،‬أيخ رؼي‪:‬‬
‫ح ّيخ ىٍيٍٕى ٓـيِٖ ٕٓٓ پیخيزَ ىٍ آٌ يٍٕىی کّ َٓ ىٔ ٍکؼظی ٓالو ىحىِ‬
‫ػخرض حٓض ٔ ىٍ ‪ٛ‬لیلیٍ آييِ‪ ،‬ىٍ كيیؼی حُ أری َْیَس ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ ٔػزخٍص‬
‫ی‪،‬‬ ‫‪َ ٛ‬الط َ ْی ْحن َؼ ِ٘ ِ ّ‬
‫ٓهَ َى ـ اكْ يَٖ َ‬ ‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ رَُِخ ٍٕٓلهللا ـ َ‬ ‫كيیغ چُیٍ حٓض‪َ « :‬‬
‫خٌ‪،‬‬ ‫‪٠‬زَ ُ‬
‫ؿ ْ‬ ‫‪ٍ ٟ‬ش كِی ْحن ًَٔ ِْـ ِي كَخط َ َکؤ َ َ‬
‫ػهَ ْی َٓخ َکؤَََُّ َ‬ ‫٘زَ ٍش َي ْؼ َُٔ َ‬ ‫خو انَٗ َه َ‬ ‫ٓهَ َى‪ ،‬كَوَ َ‬
‫‪ٜ‬هَٗ ٍَ ْکؼَظ َ ْی ٍِ ػ ُ َى َ‬ ‫كَ َ‬
‫ظ ْٓ َِ‬ ‫ػهَٗ َ‬ ‫‪َ ٟ‬غ َهيَُِ ْحْل َ ْی ًٍََ َ‬ ‫‪ٛ‬خ ِر ِؼ ِّ‪َ َٔ َٔ ،‬‬ ‫ک رَ ْیٍَ أ َ َ‬ ‫ٗز َ َ‬‫ػهَٗ حنیُٔ ََْٖ َٔ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪َ ٟ‬غ َیيَُِ حنیُ ًَُْٗ َ‬ ‫َٔ َٔ َ‬
‫‪َ ٜ‬السُ؟ َٔكِی‬ ‫ص حن َ‬ ‫‪ْ ََ ٜ‬‬ ‫د ْحن ًَٔ ِْـيِ‪ ،‬كَوَخنُٕح‪ :‬هُ ِ‬ ‫خٌ ِي ٍْ أَر َْٕح ِ‬ ‫ػ ُ‬
‫ٔ ََ َ‬ ‫َک ِلّ ِّ ْحنیُٔ ََْٖ‪َٔ ،‬ه َََؿْ ض حن َ‬
‫ػ ًَ َُ كَ َٓخ َرخ أ َ ٌْ یُ َک ِهّ ًَخُِ‪َٔ ،‬كِی ْحنوَ ْٕ ِو ٍَ ُؿ ٌم یُوَخ ُل نَُّ‪ْ ًُٔ :‬حن َیيَ ْی ٍِ كَوَخلَ‪ :‬یَخ‬ ‫ْحنوَ ْٕ ِو أَرُٕ َر ْک ٍَ َٔ ُ‬
‫‪ ،َْ ٜ‬كَوَخلَ‪ :‬أ َ َک ًَخ یَوُٕ ُل ًٔ‬ ‫ْ َٔنَ ْى ط ُ ْو َ‬ ‫‪َ ٜ‬السُ؟ كَوَخلَ‪ :‬نَ ْى أ َ َْ َ‬ ‫ص حن َ‬ ‫‪ْ ََ ٜ‬‬ ‫ٍٕٓلهللا أََِٔیضَ أ َ ْو هُ ِ‬
‫ٓ ُـٕ ِى ِِ أ َ ْٔ‬ ‫ٓ َـيَ ِيؼْ َم ُ‬ ‫ٓهَ َى‪ ،‬ػ ُ َى َکز َََ َٔ َ‬ ‫ک‪ ،‬ػ ُ َى َ‬ ‫‪ٜ‬هَٗ َيخ ط َََ َ‬ ‫ْحن َیيَ ْی ٍِ؟ كَوَخنُٕح‪َ ََ :‬ؼ ْى‪ ،‬كَظَوَي ََو كَ َ‬
‫ُّٓ َٔ َکز َََ‬ ‫‪َٕ ١‬لَ‪ ،‬ػ ُ َى ٍَكَ َغ ٍَأْ َ‬ ‫ٓ ُـٕ ِى ِِ أ َ ْٔ أ َ ْ‬
‫ٓ َـيَ ِيؼْ َم ُ‬ ‫ُّٓ َٔ َکز َََ‪ ،‬ػ ُ َى َکز َََ َٔ َ‬ ‫‪َٕ ١‬لَ‪ ،‬ػ ُ َى ٍَكَ َغ ٍَأْ َ‬ ‫أَ ْ‬
‫ٓهَ َى‪ ،‬كَ َیوُٕلُ‪ :‬ـ أی حرٍٓیَیٍ ٍحٔی حنليیغ ػٍ أری َْیَس‪.‬ـ أ ُ َْ ِزجْض أ َ ٌَ‬ ‫ٓؤَنُُِٕ‪ ،‬ػ ُ َى َ‬ ‫كَ َُرَ ًَخ َ‬
‫ٓهَ َى‪».‬‬‫‪ْ ٜ‬ی ٍٍ هَخلَ‪ :‬ػ ُ َى َ‬ ‫ِػ ًْ ََحٌَ رٍَْ ُك َ‬

‫أيخ ىٍ يٍٕى ٓـيِٖ ٕٓٓ پیخيزَ ىٍ يٍٕى ٓالو ىحىٌ َٓ ّٓ ٍکؼض‪ٍٔ :‬حِ ئهى‬
‫‪ْ ٜ‬ی ٍٍ «أ َ ٌَ‬ ‫ػ ٍْ ِػ ًْ ََحٌَ ر ٍِْ ُك َ‬ ‫يٕ َ‬ ‫ػٍ ػًَحٌ رٍ حنل‪ٜ‬یٍ ٍ‪ٟ‬یهللا ػًُٓخ ٔنلظّ‪َ :‬‬
‫ع ٍَ َکؼَخصٍ‪ ،‬ػ ُ َى ىَ َه َم َي ُْ ِِنَُّ‬ ‫ٔهَ َى كِی ػ َ َال ِ‬ ‫‪ ََ ٜ‬كَ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ ْحنؼَ ْ‬ ‫ٓهَ َى ـ َ‬ ‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫ٍٕٓلهللا ـ َ‬
‫‪ٕ١‬لٌ‪ ،‬كَوَخ َل َیخ‬ ‫خم‪َ َٔ ،‬کخٌَ كِی َی ِي ِِ ُ‬ ‫ْ‬
‫خو انَ ْی ِّ ٍَ ُؿ ٌم یُوَخل نَُّ‪ :‬حن ِو َْرَ ُ‬ ‫ْ‬
‫َٔكِی نَ ْلعٍ ‪ :‬كَيَ َه َم حنلُـْ ََس َ‪ ،‬كَوَ َ‬
‫خّ كَوَخلَ‪:‬‬ ‫‪٠‬زَخٌَ یَ ُـ َُّ ٍِىَح َءُِ َكظَٗ ح َْظ َ َٓٗ انَٗ حنَُ ِ‬ ‫ؿ ْ‬ ‫‪ُِٛ‬یؼَُّ‪ ،‬كَو َََ َؽ َ‬ ‫ٍٕٓلهللا‪ ،‬كٌََ َکَ نَُّ َ‬
‫ٓهَ َى‪».‬‬
‫ٓـْ يَط َ ْی ٍِ ػ ُ َى َ‬‫ٓ َـيَ َ‬ ‫ٓهَ َى‪ ،‬ػ ُ َى َ‬
‫‪ٜ‬هَٗ ٍَ ْک َؼشً ػ ُ َى َ‬ ‫‪ٛ‬يَمَ ٌََْح؟ هَخنُٕح‪ََ :‬ؼَ ْى‪ ،‬كَ َ‬ ‫أَ َ‬
‫ٕٕ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔػهًخء حهظالف کَىِحَي کّ حیٍ ىٔ يٍٕى َوم ٗيِ ىٍرخٍِٖ یک ه‪ ّٜ‬حٓض یخ ىٔ‬
‫غ‬ ‫غ ِػ ًْ ََحٌَ َٔ َك ِيی ُ‬ ‫ه‪ ،ّٜ‬طَؿیق حیٍ حٓض کّ ىٔ ه‪ ّٜ‬حٓض‪ٕٗ .‬کخَی گلظّ‪ :‬آیخ َك ِيی ُ‬
‫أ َ ِری ُْ ََ ْی ََس َ رَحی یک يٍٕى ٔحكيِ حٓض‪ ،‬یخ رَحی ىٔ ه‪ ّٖٜ‬يوظهق؟ َٔ ظخَْ حیٍ‬
‫حٓض کّ آٌچّ حرٍ ُهَِ ْی ًَشَ ٔ پیَٔحٌ حٔ گلظّحَي حُ طؼيى كکخیض ىحٍى‪ ٔ .‬ىػٕی یک‬
‫ه‪ ّٜ‬رٕىٌ يلظخؽ طؤٔیالص ىٕٗحٍ ٔ کؾ ٔ پیچ حٓض‪.‬‬
‫پْ َٓخیض َظیـّ حیٍکّ حیٍ ىٔ ٍٔحیض حُ ىٔ ٔحهؼّٖ يوظهق گٌحٍٕ يٗکُُي‪.‬‬
‫يٍٕى ٕٓو‪ٓ ،‬ـيِٖ ٕٓٓ پیخيزَ رَحی يٕهؼی کّ رَحی ٍکؼض پُـى رهُي ٗي‪:‬‬
‫حیٍ ىٍ ‪ٛ‬لیلیٍ آييِ‪ .‬كيیغ حُ حرٍئؼٕى ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ حٓض ٔ ػزخٍص كيیغ‬
‫‪َ ٜ‬السِ؟ كَوَخلَ‪َ َٔ :‬يخ‬ ‫ٔخ كَ ِوی َم نَُّ‪ :‬أ َ ُِیيَ كِی حن َ‬ ‫حنظ ْٓ ََ ه ًَْ ً‬ ‫حیٍگَّٕ حٓض‪« :‬أٌ حنُزی ‪ٛ‬هٗ ُّ‬
‫ٓهَ َى‪».‬‬‫ٓـْ يَط َ ْی ٍِ رَ ْؼيَ َيخ َ‬ ‫ٔ َـيَ َ‬ ‫ٔخ‪ ،‬كَ َ‬ ‫‪ٛ‬هَ ْیضَ ه ًَْ ً‬ ‫ک؟ هَخنُٕح‪َ :‬‬ ‫ًَ ِن َ‬
‫ٔ أ ّيخ ٓـيِٖ پیخيزَ ىٍ يٍٕى طَک ط٘ٓي حٔل‪ٗ :‬یوخٌ ٍٔحیض کَىِ حُ ػزيهللا‬
‫ٓهَ َى ٍَ ْکؼَظ َ ْی ٍِ ِي ٍْ‬
‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬‫‪ٛ‬هَٗ هللاُ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ نََُخ ٍٕٓلهللا َ‬ ‫رٍ رـیُش ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ أَََُّ هَخلَ‪َ :‬‬
‫ظ َََْخ ط َ ْٔ ِهی ًَُّ‬‫‪ٛ‬الَطَُّ َََٔ َ‬‫‪َ ٗ٠‬‬ ‫خّ َي َؼُّ‪ ،‬كَهَ ًَخ هَ َ‬ ‫خو حنَُ ُ‬ ‫ْ‪ ،‬كَوَ َ‬ ‫خو‪ ،‬كَهَ ْى َیـْ ِه ْ‬ ‫‪ٜ‬هَ َٕحصِ‪ ،‬ػ ُ َى هَ َ‬ ‫‪ ٞ‬حن َ‬ ‫َر ْؼ ِ‬
‫ٓهَ َى‪ٔ .‬هي ٍٖٔ أرٕىحٔى ٔؿیَِ ػٍ‬ ‫ْ‪ ،‬ػ ُ َى َ‬ ‫ٓـْ يَط َ ْی ٍِ َٔ ُْ َٕ َؿخ ِن ٌ‬ ‫ٔ َـيَ َ‬ ‫َکز َََ هَ ْز َم حنظ َ ْٔ ِهی ِى‪ ،‬كَ َ‬
‫ٓ ْز َلخٌَ َ‬
‫ّللاِ‪،‬‬ ‫حنَ ْک َؼظ َ ْی ٍِ‪ ،‬هُ ْهَُخ‪ُ :‬‬
‫‪ ٞ‬كِی َ‬ ‫ٗ ْؼزَشَ كََُ َٓ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ رَُِخ ْحن ًُ ِـی ََس ُ ر ٍُْ ُ‬ ‫ُیخى ر ٍِْ ِػ َالهَشَ‪ ،‬هَخلَ‪َ :‬‬
‫ف‪،‬‬ ‫‪َ ََ ٜ‬‬‫ٔ ْٓ ِٕ‪ ،‬كَهَ ًَخ ح َْ َ‬ ‫ٓـْ يَط َ ِی حن َ‬ ‫ٓ َـيَ َ‬ ‫ٓهَ َى‪َ ،‬‬ ‫‪َ ٛ‬الطَُّ َٔ َ‬ ‫‪ ،ٗ٠‬كَهَ ًَخ أَط َ َى َ‬ ‫ّللاِ َٔ َي َ‬ ‫ٓ ْز َلخٌَ َ‬ ‫هَخلَ‪ُ :‬‬
‫‪ْ َُٛ‬ؼضُ ‪».‬‬
‫‪ُ َُٜ‬غ َک ًَخ َ‬ ‫ٓهَ َى‪ ،‬یَ ْ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ هللاُ َ‬
‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫هَخلَ‪ٍَ « :‬أ َ ْیضُ ٍٕٓلهللا َ‬
‫طَيٌی حیٍ كيیغ ٍح ‪ٛ‬لیق ىحَٔظّ‪ ،‬حگَ ‪ٛ‬لیق رخٗي‪ ،‬پْ حیٍ ٔحهؼّٖ ىیگَی‬
‫حٓض کّ ىٍ آٌ پیخيزَ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی طَک ط٘ٓي حَـخو ىحىِ حٓض‪« .‬حرٍهیى» گلظّ‪:‬‬
‫ٓهَ َى حَـخو ىحىِ رٕى رَحی يخ ػًال‬ ‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫ّللاُ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ َ‬ ‫يـیَِ طًخو آٌچّ ٍح کّ ٍٕٓلهللا َ‬
‫حؿَح کَى‪ ،‬ؿخیِ حٓض کّ يخ رّآٌچّ يـیَِ حَـخو ىحىِ حٓض‪ٍ ،‬ؿٕع کُیى‪ .‬حرٍرـیُّ‬
‫َیِ ي٘خْيحص هٕى ٍح گٌحٍٕ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٔأيخ آٌچّ ىٍ يٍٕى ٓـيِٖ ٕٓٓ پیخيزَ ىٍ ه‪ٗ ٕٜٙ‬ک ریٍ چٓخٍ ٔ پُؾ‪:‬‬
‫حٓظيالل يٕٗٗى رٍّٔحیض حرَحْیى حُ ػهوًّ حُ حرٍئؼٕى کّ گلظّ‪:‬‬
‫ٓهَ َى هِی َم نَُّ‪:‬‬ ‫‪ ،ٚ‬كَهَ ًَخ َ‬ ‫ٓهَ َى ـ هَخ َل ار ََْح ِْی ُى‪ َُ :‬حىَ أَ ْٔ ََوَ َ‬ ‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫«‪ٛ‬هٗ حنُزی َ‬
‫‪ٛ‬هَ ْیضَ َکٌَح َٔ َکٌَح‪ ،‬كَؼََُٗ‬ ‫ک؟ هَخنُٕح‪َ :‬‬ ‫ٗ ْی ٌء؟ هَخلَ‪َ :‬ال‪َ َٔ ،‬يخ ًَح َ‬ ‫‪َ ٜ‬السِ َ‬ ‫ع كِی حن َ‬ ‫یَخ ٍٕٓلهللا َكيَ َ‬
‫ػهَ ْیَُخ‪ .‬حنليیغ‪»...‬‬ ‫ٓهَ َى‪ ،‬ػ ُ َى أ َ ْه َز َم َ‬
‫ٓـْ يَط َ ْی ٍِ‪ ،‬ػ ُ َى َ‬ ‫ٔ َـيَ َ‬ ‫ٍِؿْ هَ ْی ِّ َٔح ْٓظ َ ْو َز َم ْحن ِو ْزهَشَ كَ َ‬
‫ٰنکٍ ظخَْ حیٍ حٓض کّ حیٍ ٍٔحیض يلًٕل حٓض رَ ٍٔحیض يـِٔو رٓخ ىٍ‬
‫ٓـٕى پیخيزَ ُْگخيی کّ رَحی ٍکؼض پُـى رهُي ٗي‪.‬‬
‫ٖٕ‪۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫‪ )ٚ‬كِی ٍِ َٔح َی ٍش‬ ‫ی هَ ْٕنُُّ‪ َُ( :‬حىَ أ َ ْٔ ََوَ َ‬ ‫ػ ٍْ ار ََْح ِْی َى) ُْ َٕ حنَُ َو ِؼ ّ‬ ‫(ٔ َ‬‫هخل حنٕ٘کخَی‪ :‬هَ ْٕنُُّ‪َ :‬‬
‫د‬‫ٓظ َؤْطِی كِی رَخ ِ‬ ‫ػهَٗ ْحن َـ ِْ ِو‪َ َٔ ،‬‬ ‫ٔخ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ ه ًَْ ً‬ ‫ػ ْهوَ ًَشَ أَََُّ َ‬ ‫ػ ٍْ َ‬ ‫ن ار ََْح ِْی َى َ‬
‫‪َِ ١‬ی ِ‬ ‫ػ ِش ِي ٍْ َ‬ ‫ِن ْه َـ ًَخ َ‬
‫ٓ ُـٕ ِى‬ ‫ػهَٗ َي ْ٘ َُٔ ِػیَ ِش ُ‬ ‫‪ "ٚ‬ىَ ِنی ٌم َ‬ ‫ٔخ‪َٔ .‬كِی هَ ْٕ ِن ِّ‪ َُ" :‬حىَ أ َ ْٔ ََوَ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ ُّ‬
‫حنَ َرخ ِػیَشَ ه ًَْ ً‬ ‫َي ٍْ َ‬
‫خٌ َاال أ َ ٌْ طَـْ ؼَ َم ٍِ َٔحیَشَ ْحن َـ ِْ ِو ُيلَ ّ‬
‫ٔ ََِس ً ِن َِ َٔحیَ ِش حنظ َ ََىُّىِ‪.‬‬ ‫‪ِ ٜ‬‬ ‫حنِیَخىَسِ َٔحنُُّ ْو َ‬
‫ٔ ْٓ ِٕ ِن ًَ ٍْ ط َََىَىَ رَ ْیٍَ ِ ّ‬
‫حن َ‬

‫حیٍ چیِی رٕى کّ يخ يٕكن ٗيیى حُ حهزخٍ ٔ حكخىیغ ‪ٛ‬لیق رّىٓض آٍٔىیى ىٍ‬
‫يٍٕى ٓـيِْخی ٕٓٓ پیخيزَ ٔ ریخٌ حهظالف ىٍ يٍٕى ػيى آٌْخ‪ٗ ٔ .‬کی َیٔض کّ‬
‫پیخيزَ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی ٓالو َٓ ىٔ ٍکؼظی ٔ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی طَک ط٘ٓي‬
‫حٔل ٔ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی ُیخىس ٍکؼض حَـخو ىحىِ حٓض‪ ،‬پْ حیٍ ّٓ يٍٕى ٗي‪.‬‬
‫حگَ كيیغ ػًَحٌ ىٍ يٍٕى ٓـيِٖ ٕٓٓ َزی رَحی ٓالو َٓ ّٓ ٍکؼظی‬
‫ٔحهؼّٖ ىیگَی رخٗي کّ ٍحؿق ًْیٍ حٓض‪ ،‬پْ حیٍ يٕٗٗى چٓخٍيیٍ يٍٕى‪ ٔ ،‬حگَ‬
‫كيیغ يـیَِ ىٍ يٍٕى ٓـٕى رؼي حُ ٓالو رَحی طَک ط٘ٓي حٔل ‪ٛ‬لیق رخٗي حیٍ‬
‫يٕٗٗى پُـًیٍ يٍٕى‪ٔ ،‬حگَ ٍٔحیض ارَحْیى حُ ػهوًش حُ حرٍئؼٕى رَحی يٍٕى ىیگَ‬
‫رخٗي ٔ طلٔیَی رَحی ٍٔحیخص هزهی ىٍ يٍٕى ٓـيِ رَحی ُیخىی ٍکؼض َزخٗي‪ ،‬پْ‬
‫حیٍ ًٗ٘یٍ يٍٕى يٕٗٗى‪ٔ .‬هللا أػهى‪)ٔ4(.‬‬

‫هٌکواى ٍِْ كه هیبى ّیؼَ‬

‫رٔیخٍی حُ ػهًخی ٗیؼّ‪َ ،‬ظَ ىحٍَي کّ َزی يؼ‪ٕٜ‬و حُ ٕٓٓ ٔ َٔیخٌ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫َٔیٍ‪َْ ،‬کيحو رَّٕػی ٕٓٓحنُّزی ٍح ٍىّ کَىِحَي‪.‬‬ ‫حیٍ يیخٌ يليّػیٍ‪ ،‬يظکهًّیٍ ٔ يل ّ‬
‫آٌْخ يٗگٕیُي ىٍ حكخىیغ يَطز‪ ٢‬رخ ٕٓٓحنُزی ح‪ٟ‬طَحد ٔ طٕ٘یٖ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬حُ‬
‫حیٍکّ ىٍ رٔیخٍی حُ َٔوّْخ ٕٓٓ‪ ،‬ىٍ ًَخُ ظَٓ رٕىِ ٔ ىٍ رٔیخٍی ًَخُ ػ‪ٔ َٜ‬‬
‫ىٍ رؼ‪٠‬ی ٍحٔی ریٍ آٌ ىٔ يَىّى رٕىِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ىٍ رؼ‪٠‬ی َٔن ٍٔحیض ٗيِ کّ‬
‫ك‪َ٠‬ص ىٍ ٍکؼض ىٔو ٓالو ىحىِحَي‪ ،‬ىٍ رؼ‪٠‬ی ٍکؼض ٕٓو ٔ ىٍ رؼ‪٠‬ی ىیگَ ىٍ‬
‫ٍکؼض پُـى ٓالو ىحىِحَي‪ .‬ىیگَ طٕ٘ی٘خص ْى ىیيِ يٕٗٗى‪.‬‬
‫حنَٔحیخص ي‪٠‬طَرش‪ٔ ،‬ؿیَ يظٕحكوّ‪ ،‬کًخ یؼهى‬ ‫ٓیيؿؼلَ يَط‪٠‬ی يٗگٕیي‪ّ « :‬‬ ‫ّ‬
‫رخنًَحؿؼّ انٗ ي‪ٜ‬خىٍْخ ٔ حنًوخٍَّ كیًخ ریُٓخ ٔ يؼُٗ ًنک ْٕ أَٓخ ال یًکٍ أٌ طکٌٕ‬
‫کهٓخ ‪ٛ‬لیلّ‪)ٔ۳(».‬‬
‫ْىچُیٍ کٔخَی يخَُي ٗین يلیي‪ٗ ،‬ین ‪ ،ٕٗٓ١‬يلوّن كهّٗ‪ ،‬ػاليّ كهّٗ‪ ،‬هٕحؿّ‬
‫كَ ػخيهٗ ٔ ػالّيّ يـهٔٗ رّػيو‬ ‫َ‪ٜ‬یَحنيّیٍ ‪ٓٗ ،ٕٗٓ١‬یي ّحٔل‪ ،‬كخ‪ٟ‬م يويحى‪ٗ ،‬ین ّ‬
‫‪۳ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿٕحُ ٕٓٓحنُزٗ ط‪َٜ‬یق ًَٕىِ ٔػهّض يوخنلض هٕى ٍح رٗحػظزخٍ ٗيٌ ٔ ُیَ ٓئحل‬
‫ص ىٍ ًُْیضيَىو ىحَٔظّحَي‪...‬‬
‫ٍكظٍ حػًخل ٔحهٕحل حَزیخء ْٔىچُیٍ حیـخى َلَ ِ‬
‫ِ‬

‫هبئلیي ثَّهْع ٍِْ ًيك اهبهیَ‬

‫حُ ‪١‬خیلّٖ حيخيیّ أرٕؿؼلَ دمحمرٍ ػهٗ حنوًٗ‪ ،‬يهوذ رّحرٍ"رخرٕیّ" يؼَٔف‬
‫رّ«ٗین ‪ٛ‬ئم» حُ كلٕل ػهًخٖ حهزخٍٖ ٗیؼّ ٔ رٍِگطَیٍ كویّ ٔ ػخنى ٰانٓیخص‬
‫حيخيیّ رٕىِ ٔ ػُٕحٌ «ٍثیْ حنًليػیٍ‪ٗ ٔ ،‬ین حنًلوویٍ» ٍح ىحٍى‪ ،‬يؼظوي حٓض کّ‬
‫ٓیّي ىچخٍ ٕٓٓ ٗيِ حٓض ٔ هزَٖ ئُٕد رّ«أرٕدمحم ػًیَ رٍ ػزيحنؼًَٔ» يؼَٔف‬
‫رّ«ًٔحنیيیٍ» ٍح ‪ٛ‬لیق يٗىحَي‪ .‬گٕیخ آٌ ك‪َ٠‬ص ًَخُ چٓخٍ ٍکؼظٗ ٍح َٓ ىٔ‬
‫ٍکؼظٗ ٓالو ىحىِ ٔ طًخو کَىِ حٓض‪ ،‬ح‪ٛ‬لخد يظلیَ ٗيَي کّ آیخ كکى طـییَ کَىِ‪ ،‬یخ‬
‫ػهض ىیگَٖ ىٍ کخٍ حٓض؟ «ًٔحنیيیٍ» يطهذ ٍح رخ ك‪َ٠‬ص ىٍ يیخٌ يٗگٌحٍى‪،‬‬
‫ك‪َ٠‬ص حُ ىیگَ ح‪ٛ‬لخد ٔ ًَخُگِحٍحٌ ٓجٕحل يٗکُي کّ ًٔحنیيیٍ ٍحٓض يٗگٕیي؟‬
‫آٌْخ كَف ًٔحنیيیٍ ٍح طؤییي يٗکُُي‪ٓ ،‬یّي ىٔ ٍکؼض ًَخُ ىیگَ يٗهٕحَي ٔ‬
‫ٓالو يٗىْي‪ٓ ،‬پْ ىٔ ٓـيِٖ ٕٓٓ رّؿخ يٗآٍٔى‪.‬‬
‫«ٗین ‪ٛ‬ئم» يظٍ کخيم ٍٔحیض ًٔحنیيیٍ ٍح چُیٍ َوم کَىِ حٓض‪:‬‬
‫حنَ‪ٟ‬خ‪ٔ« :‬کُض یٕيخ ً ػُيحنؼخنى ٔ ٍؿ ٌم ٓؤل ػٍٍؿ ٍم ٓٓخ كٔهّى كٗ ٍکؼظیٍ‬ ‫‪ ...‬كوّ ّ‬
‫ٕٔٓ ٔ هخل ّ‬
‫حٌ‬ ‫يٍحنًکظٕرّ‪ ،‬ػ ّى ًکَ حَّّ نى یظّى ‪ٛ‬الطّ هخل كهیظ ًّٓخ ٔنیٔـي ٓـيطٗ حن ّ‬
‫ّللا أيَص رظو‪ٜ‬یَ‬ ‫ّللا ‪ٛ‬هّٗ یٕو حنظَٓ كٔهّى كٗ ٍکؼظیٍ‪ ،‬كوخل ًٔحنیيیٍ یخ ٍٕٓل ّ‬‫ٍٕٓل ّ‬
‫ّللا نى‬
‫ّللا نهوٕو ‪ٛ‬يم ًٔحنیيیٍ؟ كوخنٕح َؼى یخ ٍٕٓل ّ‬ ‫‪ٜ‬الس حو َٔیض؟ كوخل ٍٕٓل ّ‬ ‫حن ّ‬
‫ٕٔٓ»(‪)ٔ۶‬‬ ‫ط‪ٜ‬هّٗ حالّ ٍکؼظیٍ‪ ،‬كوخو ك‪ٜ‬هّٗ حنیًٓخ ٍکؼظیٍ ػّى ٓهّى ٔٓـي ٓـيطٗ حن ّ‬

‫طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَ پیَحيٌٕ ٍٔحیض ىٍ «يٍ الیل‪ َِ٠‬حنلویّ» ًَْحِ رخ َظَحص‬

‫ٔحنًلٕ‪ّٟ‬‬
‫ّ‬ ‫حٌ حنـالس‬ ‫يٕحكن ٗین چُیٍ آييِ حٓض‪« :‬هخل ي‪ُّٜ‬ق ٌْحنکظخد ٍكًّ ّ‬
‫ّللا ّ‬
‫‪ٜ‬الس نـخُ حٌ یٕٔٓ‬ ‫ّللا‪ ،‬یُکٌَٔ «ٕٓٓحنُّزٗ» ٔ یوٕنٌٕ نٕؿخُ ّ‬
‫حٌ یٕٔٓ كٗ حن ّ‬ ‫نؼُٓى ّ‬
‫حٌ حنظّزهیؾ ػهیّ كَی‪٠‬ش‪ٌْ ٔ .‬ح الیهِيُخ ٔ‬‫‪ٜ‬الس ػهیّ كَی‪٠‬ش کًخ ّ‬ ‫كٗ حنظّزهیؾ ّ‬
‫الٌ حن ّ‬
‫الٌ ؿًیغ حكٕحل حنً٘ظَکّ یوغ ػهٗ حنُّزٗ كیٓخ يخ یوغ ػهٗ ؿیَِ ْٕٔ يظؼزّي‬‫ًحنک ّ‬
‫حهظ‪ ٚ‬رٓخ‬
‫ّ‬ ‫‪ٜ‬الس کـیَِ ي ًٍّ نیْ رُزٗ ٔ نیْ کم يٍ ٕٓحِ رُزٗ کٕٓ كخنلخنش حنّظٗ‬‫رخن ّ‬
‫حنُزٕس ٔحنظّزهیؾ يٍ َٗحیطٓخ ٔ ال یـُٕ حٌ یوغ ػهیّ كٗ حنظّزهیؾ يخ یوغ ػهیّ كٗ‬
‫ّ‬ ‫ْٗ‬
‫‪ٜ‬الس ػزخىس ي٘ظَکش ٔ رٓخ طؼزض نّ حنؼزٕىیش ٔ‬ ‫‪ٜ‬الس الَّٓخ ػزخىس يو‪ٕٜٛ‬ش ٔحن ّ‬ ‫حن ّ‬
‫‪۳ٕ۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫ػِ ٔؿم يٍ ؿیَ حٍحىس نّ ٔ ه‪ٜ‬ي يُّ حنیّ َلٗ حن َّرٕریّش‬ ‫رخػزخص حنُّٕو نّ ػٍ هييض ٍرّ ّ‬
‫ٗ حنویّٕو‪.‬‬
‫ّْٕللا حنل ّ‬
‫ّ‬ ‫الٌ حنٌّٖ ال طؤهٌِ ُٓش ٔ ال َٕو‬
‫ػُّ ّ‬
‫ػِ ٔ ؿم ٔ حًَّخ حٓٓخِ نیؼهى حَّّ رَ٘‬ ‫ّللا ّ‬ ‫الٌ ِٕٓٓ يٍ ّ‬‫ٔ نیْ ٕٓٓحنُّزٗ کَٕٔٓخ ّ‬
‫ٕٔٓ‪ ،‬يظٗ ٕٓٓح ً ٔ َٕٓٓخ‬ ‫يوهٕم كالیظّوٌ ٍرّخ ً يؼزٕىح ً ىَّٔ ٔ نیؼهى حنُّخّ رِٕٔٓ كکى حن ّ‬
‫ّللا ػهیٓى ٓهطخٌ‪ .‬حًَّخ‬ ‫٘یطخٌ ػهٗ حنُّزٗ ٔ حالث ًّّ ‪ٛ‬هٕحص ّ‬ ‫٘یطخٌ ٔ نیْ نه ّ‬ ‫يٍ حن ّ‬
‫ٓهطخَّ ػهٗ حنٌّیٍ یظٕنَّّٕ ٔحنٌّیٍ ْى رّيَ٘کٌٕ ٔ ػهٗ يٍ طزؼّ يٍ حنـخٔیٍ ٔ یوٕل‬
‫‪ٜ‬لخرّ‪ ،‬يٍ یوخل نّ ًٔحنیيیٍ ٔ حَّّ ال ح‪ٛ‬م‬ ‫حنيّحكؼٌٕ نٕٔٓحنُّزٗ حَّّ نى یکٍ كٗ حن ّ‬
‫حنَؿم يؼَٔف ٔ ْٕ أرٕدمحم ػًیَحرٍػزي ػًَٔ‬ ‫الٌ ّ‬‫نهَؿم ٔ ال نهوزَ ٔ کٌّرٕح ّ‬ ‫ّ‬
‫حنًؼَٔف رٌٖ حنیيیٍ ٔ هي َوم ػُّ حنًوخنق ٔ حنًٕأنق ٔ هي حهَؿض ػُّ حهزخٍح ً كٗ‬
‫کظخد ٔ‪ٛ‬ق هظخل حنوخٓطیٍ ر‪ٜ‬لّیٍ ٔ کخٌ ٗیوُخ دمحمرٍ حنلٍٔ رٍ حكًي حرٍحنٕنیي‬
‫ٕٔٓ ػٍ حنُّزٗ ٔنٕ ؿخُ حٌ ّ‬
‫طَى‬ ‫ّللا یوٕل حٔل ىٍؿش كٗ حنـهٕ َلٗ حن ّ‬ ‫ٍكًّ ّ‬
‫طَى ؿًیغ حالهزخٍ ٔ كٗ ٍىّْخ حرطخلحنيّیٍ‬ ‫حالهزخٍحنٕحٍىس كٗ ٌِْ حنًؼُٗ نـخُ حٌ ّ‬
‫ٔحنَى ػهٗ‬‫َ٘یؼش ٔ حَخ حكظٔذ حالؿَ كٗ ط‪ُٜ‬یق کظخد يُلَى كٗ حػزخص ٕٓٓحنُّزٗ ّ‬ ‫ٔحن ّ‬
‫ٗخءّللا طؼخنٗ»(‪)ٔ۰‬‬
‫ّ‬ ‫يُکَیّ حٌ‬
‫چُخٌکّ يالكظّ يٕٗٗى‪َ ،‬ظَ ٗین ىٔ پٓهٕ حٓض‪ ًٍٟ ،‬پٌیَٕ ٔهٕع چُخٌ‬
‫ٕٖٓٓ‪ ،‬آٌٍح َّ«ٕٓٓ» کّ «حٓٓخء» ىحَٔظّ کّ رَحٓخّ كکًض ٰانٓی رَ ٓیّي ػخٍ‪ٝ‬‬
‫يٗٗيِ طخ رؼيح ً حيض رّػَٔ ٔ كَؽ َیخكظي‪ .‬یؼُٗ هيح هٕحٓظّ طخ ػًالً رّيَىو رلًٓخَي‬
‫کّ حگَ ىٍ ًَخُ ىچخٍ ٗک ٔ ٕٓٓ ٗيَي‪ ،‬چّ رخیي کُُي‪ .‬حُ‪َ١‬كٗ ْى ٔحهؼیض «رَ٘یض‬
‫حنُّزٗ» ىٍ ًٍْ يَىو طؼزیض گَىى طخ ىٍ يٍٕى ك‪َ٠‬ص ىچخٍ ؿهٕ َگَىَي‪ٗ .‬ین ىٍ‬
‫رَحرَ يُکَحٌ ٕٓٓحنُّزٗ حیٔظخىِ ٔ يٗگٕیي‪ :‬حیٍکّ آٌْخ رگٕیُي‪« :‬چُخٌچّ پیخيزَ ىٍ‬
‫ًَخُ ٕٓٓ کُي‪ ،‬پْ ىٍ طزهیؾ حكکخو ْى ٕٓٓ يٗکُي» ىٍٓض َیٔض‪ٌْ ٔ« :‬ح الیهِيُخ‪...‬‬
‫= حیٍگَّٕ ًَٕٗٗى‪ُ ،‬یَح َزٗ ىٍ حكکخو ٔ طکخنیق كَىٖ ٕٓٓ يٗکُي‪ َّ ،‬ىٍ‬
‫حكکخو ؿًؼٗ‪ ».‬ىٍ رَهٗ يُخرغ آييِ کّ ٍحٖٔ حیٍ ٍٔحیض‪ًٔ« َّ ،‬حنیيیٍ» کّ‬
‫ً٘خنیٍ» رٕىِ ٔ ‪ٛ‬الس يؼٕٓى‪ًَ َّ ،‬خُ ظَٓ‪ ،‬رهکّ ‪ٛ‬الس ػی٘ٗ رٕىِ حٓض‪ .‬گٕیخ‬ ‫«ًٔحن ّ‬
‫ً٘خنیٍ رّأرَْٕیَِ گلظّ رخٗي کّ یک چُیٍ ٕٖٓٓ ٔحهغ ٗي‪ ٔ ،‬پیخيزَ چُخٌ کَى‪.‬‬ ‫ًٔحن ّ‬
‫حیٍ گَِٔ يؼظويحَي کّ ًٔحنیيیٍ ىٍ ؿُگ ريٍ (ٓخل ىٔو ْـَص) ٗٓیي ٗي‪ ،‬ىٍكخنٗ‬
‫کّ أرَْٕیَِ ىٍ ٓخل ْلظى ْـَص حٓالو آٍٔى ‪...‬‬
‫«ٗین ‪ٛ‬ئم» کّ ىٍ ریٍ حيخيیّ ػُٕحٌ «ٗین حنًلوویٍ» ٍح ىحٍح حٓض‪ ،‬پخٍح حُ‬
‫حیٍ كَحطَ َٓخىِ ٔ يٗگٕیي‪« :‬يٍ حؿَ ٔ پخىحٗٗ ىٍ يٍٕى طلَیَ کظخد ىٍ ه‪ٕٜٙ‬‬
‫‪۳ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕٓٓحنُزٗ يٗریُى‪ ».‬گٕیخ حی٘خٌ يٗهٕحٓظّ کظخرٗ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ٕٓٓحنُّزٗ رُگخٍى‪ ،‬ح ّيخ‬
‫حکٌُٕ چُخٌ کظخرٗ حُ حٔ ىٍ ىٓض َیٔض‪ .‬ػيِٖ رّحیٍ رخٍٔحَي کّ حیٍ کظخد ىٍ ؿَیخٌ‬
‫ُيخٌ يٍٕى ىٓظزَى هَحٍ گَكظّ‪ ،‬رَهٗ يؼظويحَي کظخد ح‪ٛ‬الً َگخٗظّ َ٘يِ‪ُ ،‬یَح ػًَ‬
‫حی٘خٌ کلخف َيحى‪ .‬هَیذ ٖٓٓ ػُٕحٌ طؤنیق رّٗین َٔزض ىحىِ ٗيِ کّ كئى ٓٔػُٕحٌ‬
‫يٕؿٕى حٓض‪ .‬يٓىطَیٍ آٌْخ کظخد «يٍ الیل‪ َِ٠‬حنلویّ» كخٖٔ ٓٓ‪ 4۳‬كيیغ حٓض‪.‬‬
‫رَّْكخل‪ ،‬حیٍ رلغ طخ ُُْٕ َُيِ حٓض‪ .‬چُیٍ کظخدْخٖ رؼيْخ ٔ ىٍ ُيخٌ يخ‬
‫رَّگخٍٕ آييِ حٓض‪ ،‬حُ ؿًهّ دمحمْخىٖ يؼَكض (و ‪ )ٕ ْ ، ٖٔ۴۳‬رلغ يل‪ٜ‬هٗ ىٍ‬
‫حیٍ رخد ىحٍى‪.‬‬
‫يُظظَٖ َیِ ىٍ حیٍ يٍٕى يٗگٕیي‪:‬‬
‫«آٍٖ؛ حگَ پیخيزَٖ ىٍ يٍٕىٖ حُ يُظَ ٔكٗ ٔ ؿیذ ٓوٍ َگٕیي رهکّ ىٍ‬
‫حيٍٕٖ کّ يَرٕ‪ ١‬رّٓخكّٖ ٍٓخنض ٔ ْيحیض حٔ َیٔض رخ ىیي ظخَْٖ ٔ رَٖ٘‬
‫چیِٖ رگٕیي‪ ،‬رَهٗ گلظّحَي ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص حكظًخل هطخء ىٍ آٌ ٍحِ ىحٍى‪ .‬رٍِکخَٗ‬
‫حُ ىحًَُ٘يحٌ ٔ ػَكخء ْى کّ حكظًخل هطخٖ حَزیخء ٔ يؼ‪ٕٜ‬يیٍ ىٍ حيٍٕ ىَیٕٖ ٍح‬
‫پٌیَكظّحَي‪َ ،‬ظَ رًّْیٍ ؿٓض ىحٗظّحَي‪ٔ ،‬نٗ حیٍ ىیگَ َخيٖ ٔكٗ یخ حنٓخو َیٔض ٔ‬
‫حُ ييحٍ رلغ يخ هخٍؽ حٓض‪ .‬پیخيزَ ٔ يؼ‪ٕٜ‬و حگَ چیِٖ ٍح حُ ٍحِ ؿیذ ٔ ٔكٗ‬
‫ىٍیخكض کَى‪ ،‬آٌ ىحَ٘ٗ حٓض کّ حُ ىحَْٖخٖ رَٖ٘ رَطَ ٔ هطخَخپٌیَطَ حٓض ٔ‬
‫يَحى حُ هطخء‪ ،‬هطخٖ ٔحهؼٗ‪ ،‬یؼُٗ ػيو يطخروض يَحى ؿيٖ رخ ٔحهغ حٓض‪َّ ،‬آٌچّ‬
‫حُ ىیگخِ رَٖ٘ هطخء يلٕٔد يٗگَىى ٔ رّح‪ٛ‬طالف حئَُ "طؼخٍ‪ ٝ‬ػهى ٔ ىیٍ"‬
‫يلٕٔد يٕٗٗى‪)ٔ۴(».‬‬
‫يُظظَی حىحيّ يٗىْي‪:‬‬ ‫رلبّد فطبٓ ّاهؼٔ ّ فطبء كه ثوكاّذ‪:‬‬
‫«پْ رخ طٕؿّ رّآٌچّ گلظّ ٗي‪ ،‬رَّظَ يخ هطخٖ ٔحهؼٗ ىٍ ٔكٗ كظٗ َٔزض رّيٕحٍى‬
‫يلئىٖ کّ َٔزض رّحيٍٕ حیٍ ؿٓخَٗ ٔ حیٍ ٕٓیٗ حٓض‪ٍ ،‬حِ َيحٍى‪ .‬ح ّيخ آٌ روٖ حُ‬
‫آٌکّ حُ ىیيگخِ رَٖ٘ هطخء يلٕٔد يٕٗٗى‪ ،‬يؼم «ْلض آًٓخٌ» کّ ‪١‬زن َظَ‬
‫گَْٔٗ حُ يلَٔیٍ پی٘یٍ رَ طجٍْٕٖخٖ ْیؤص رطهًیّٕ ططزین گَىیي ىٍ كویوض‬
‫هطخٖ ىٍ رَىحٗض ٔ كٓى ٔ طلٔیَ ؿه‪ ٢‬حُ آٌ ىٍ يوخو ک٘ق يَحى ؿيّٖ گٕیُيِٖ آٌ‬
‫رٕىِ کّ پْ حُ ػ‪َِٔ َٜ‬ل ٍم ىحىِ حٓض‪َّ ،‬هطخٖ ٔحهؼٗ ىٍ ٔكٗ‪ ،‬طخ گلظّ ٕٗى‬
‫یکٗ حُ «ٗیِْٕخٖ گَّٕ گٌٕ» رَحٖ ىكغ حیٍ حٗکخل ٔ طوه‪ ٚ‬حُ آٌ حیٍ حٓض کّ‬
‫«يؼُٗ حُ هيح ٔ نلع حُ پیخيزَ ًَٗىِ ٕٗى» یخ ٍحِْخٖ ىیگَ کّ رؼ‪٠‬خ ً يلٔيِٖ آٌ‬
‫حُ يلٔيِٖ هٕى َٔزض هطخء رّٔكٗ کىطَ َیٔض‪)ٔ۲(».‬‬
‫‪۳ٕ۰‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫ًْمالٌجی‬
‫كَیویٍ ‪ ًٍٟ‬طًٔک رّهزَ «ًٔحنیيیٍ» ٍٔحیظی ٍح َیِ َوم يٗکُُي کّ ‪١‬زن‬
‫ي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ یک يٍٕى‪ ،‬ك‪َ٠‬ص رّحطلخم گَِٔ کؼیَٖ حُ ح‪ٛ‬لخد‪ ،‬حُ یکٗ حُ‬
‫ؿِٔحص يَحؿؼض يٗکَىَي‪ُْ ،‬گخيّْخٖ ٗذ رٕى‪ًّْ ،‬گٗ هٔظّ رٕىَي ٔ هٕحریيَي‪،‬‬
‫ٓیّي رّرالل كَيٕى کّ طٕ ریيحٍ رًخٌ طخ ًَخُ ‪ٛ‬زق يخٌ كٕص َٕ٘ى‪ ،‬ح ّيخ رالل ْى‬
‫هٕحرٖ رَى‪ًّْ ،‬گٗ ُيخَٗ ریيحٍ ٗيَي کّ هٍٕٗیي چُي َیِِ رخال آييِ رٕى‪:‬‬
‫ػٍ أری َْیَس هخل‪« :‬ػَُٓخ يغ َزی هللا كهى َٔظیوع كظٗ ‪١‬هؼض حنًْ٘‪ ،‬كوخل‬
‫حنُزی‪ :‬نیؤهٌ کم ٍؿ ٍم رَأّ ٍحكهظّ كبٌ ٌْح يُِل ك‪ َِ٠‬حن٘یطخٌ‪ ،‬هخل‪ :‬أرَْٕیَس‪:‬‬
‫كلؼهُخ ػى ىػخ رخنًخء كظٕ‪ٟ‬ؤ ػى ٓـي ٓـيطیٍ ػى أهیًض حن‪ٜ‬الس ك‪ٜ‬هٗ حنـيحس»(ٕٓ)‬
‫ػٍ ًٓخػش رٍ يَٓحٌ هخل‪ٓ :‬ؤنظّ ػٍ ٍؿم َٔیی أٌ ی‪ٜ‬هّی حن‪ٜ‬زق كظٗ ‪١‬هؼض‬
‫حنًْ٘‪ ،‬هخل‪« :‬ی‪ٜ‬هیٓخ كیٍ یٌکَْخ‪ ،‬كبٌ ٍٕٓلهللا ٍهي ػٍ ‪ٛ‬الس حنلـَ كظٗ ‪١‬هؼض‬
‫حنًْ٘ ػى ‪ٛ‬الْخ كیٍ حٓظیوع ٔ ٰنکُّ طُلٗ ػٍ يکخَّ ًنک ػى ‪ٛ‬هّٗ»(ٕٔ)‬
‫ٔػٍ كًِس رٍ حنطیخٍ‪ ،‬ػٍ أری ػزيهللا هخل‪« :‬اٌ هللا أيَ رخن‪ٜ‬الس ٔحن‪ٕٜ‬و كُخو‬
‫ٍٕٓلهللا ػٍ حن‪ٜ‬الس كوخل‪ :‬أَخ أَیًک ٔأَخ أٔهظک كبًح هًض ك‪ٜ‬م نیؼهًٕح اًح أ‪ٛ‬خرٓى‬
‫ًنک کیق ی‪ُٜ‬ؼٌٕ نیْ کًخ یوٕنٌٕ‪ :‬اًح َخو ػُٓخ ْهک‪)ٕٕ(»...‬‬
‫ٔ ػٍ ٓؼیي حْلػَؽ هخل‪ًٓ :‬ؼض أرخ ػزيهللا یوٕل‪« :‬اٌ هللا طزخٍک ٔطؼخنٗ أَخو‬
‫ٍٕٓلهللا ػٍ ‪ٛ‬الس حنلـَ كظٗ ‪١‬هؼض حنًْ٘‪ ،‬ػى هخو كزيأ ك‪ٜ‬هّٗ حنَکؼظیٍ حنهظیٍ هزم‬
‫حنلـَ‪ ،‬ػى ‪ٛ‬هّٗ حنلـَ ٔأٓٓخِ كی ‪ٛ‬الطّ‪ ،‬كٔهّى كی حنَکؼظیٍ‪ ،‬ػى ٔ‪ٛ‬ق يخ هخنّ ًٔ‬
‫حنً٘خنیٍ‪ٔ ،‬اًَخ كؼم ًنک رٍّكًش نٌِٓ حْليش نجال یؼیَ حنَؿم حنًٔهى اًح ْٕ َخو ػٍ‬
‫‪ٛ‬الطّ أٔ ٓٓخ كیٓخ كوخل‪ :‬هي أ‪ٛ‬خد ًنک ٍٕٓلهللا»(ٖٕ)‬
‫ٔػٍ ٓؼیي حْلػَؽ هخل‪ًٓ :‬ؼض أرخ ػزيهللا ػهیّ حنٔالو یوٕل‪:‬‬
‫«َخو ٍٕٓلهللا ػٍ حن‪ٜ‬زق ٔهللا ػِٔؿم أَخيّ كظٗ ‪١‬هؼض حنًْ٘ ػهیّ‪ٔ ،‬کخٌ ًنک‬
‫ٍكًش يٍٍرک نهُخّ‪ ،‬أالطَٖ نٕأٌ ٍؿالً َخو كظٗ ‪١‬هؼض حنًْ٘ نؼیَِ حنُخّ ٔهخنٕح‪:‬‬
‫ال طظٍٕع ن‪ٜ‬الطک‪ ،‬ك‪ٜ‬خٍص إٔٓس ُٔٓش كبٌ هخل ٍؿم نَؿم‪ًَ :‬ض ػٍ حن‪ٜ‬الس‪ ،‬هخل‪:‬‬
‫هي َخو ٍٕٓل ك‪ٜ‬خٍص إٔٓس ٔ ٍكًش‪ٍ ،‬كى هللا ٓزلخَّ رٓخ ٌِْ حْليش»(‪)ٕ4‬‬

‫ّطؼالٌّجی‬
‫حیٍؿخ ىیگَ يیيحٌ رَحی ‪ٕٛ‬كیخٌ رخُ يیٕٗى ٔ طخ ىل ٗخٌ روٕحْي ؿٕالٌ‬
‫يیىُْي‪ٕٛ .‬كیخٌ رخالطلخم َظَ ىحٍَي کّ ٓیّي یک ‪ٕٛ‬كت طًخو ػیخٍ رٕى ٔ يخَُي ىیگَ‬
‫‪۳ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ٛ‬لٕ ىحٗض ٔ «ٗطلیخص» يیگلض‪ .‬ريیٍطَطیذ ‪ٕٛ‬كیخٌ‪ ،‬طًخو‬ ‫ٓکَ ٔ َ‬ ‫‪ٕٛ‬كیخٌ ُ‬

‫آىو ػهی ‪ٍٕٛ‬طّ» ٔ «ٍأیض‬ ‫ّللاُ َ‬
‫ن ّ‬ ‫حكخىیغ ؿَیزّی ئُٕد رّٓیّي‪ ،‬يخَُي حكخىیغ «هَه ِ‬
‫ی يٕ‪ٟ‬غحنوييیٍ» ٔ‬ ‫ٍرّی كیحكٍٔ ‪ٍٕٛ‬س» ٔ «ٔؿيص َرَىَ حَخيهّ» ٔ «حنکَٓ ّ‬
‫ّللا کم نیهش» ٔ كيیغ «‪ٟ‬لک» ٔ «‪ٛ‬الس» ٔ «حٓظهوخء» ٔ «ٔ‪ٟ‬غحنويو ػهی‬ ‫«یُِل ّ‬
‫ؿُٓى» ٔ «كيیغ ؿٔخّٓ» ٔ «حكخىیغ ٔ يَأص كی حنًؼَحؽ» ‪ ٔ ...‬حيؼخل حیٍْخ ٍح حُ‬
‫ؿًهّ«ٗطلیخص ٓیّي» يیهٕحَُي کّ ػزخٍص حُ حك٘خی حُنیخص رٕىِ ٔ كویوض ػیٌٕ‬
‫‪ٛ‬لخص رَّؼض ظٍٕٓ ىٍ يؼخیُخص حٓض؛ ٔ ٍٕٓم طٕكیي رؼي حُ حَک٘خف ٍٕٓو ػ٘ن‬
‫يَ ػخٗن ٍح» يیگٕیُي‪ :‬آٌچّ ٓیّي گلض حُ يظ٘خرٓخص ىٍ ٗطلیخص‪ ،‬ىٍ ُيخَی کّ‬
‫ٓکَ يلزض ٔ ػ٘ن ىٍ يوخو حنظزخّ رَحٔ ؿخنذ آيي‪ ،‬چٌٕ ي٘خْي رٕى كن ٍح رّكن‪،‬‬
‫َؼٕص هيو ىٍ حكؼخل ٔ ‪ٛ‬لخص رَحٔ پیيح آيي ٔ ىٍ ػیٍ ؿًغ حكظخى‪.‬‬

‫كاٍزبى ّههخ ثي ًْكل‬

‫ه‪ ّٖٜ‬ىیگَ ىحٓظخٌ ٍٔهش رٍ َٕكم حٓض کّ ؿَیخٌ َِٔل َؤظیٍ آیض هَآٌ ٍح‬
‫رَ ههذ ٓیّي گٌحٍٕ يٗکُي‪ .‬كکخیض هیهٗ يٍٕ٘ٓ ٔ ‪ٕ١‬الَٗ حٓض کّ َٓ ُرخٌ ًّْ‬
‫يٗرخٗي ‪ٓ ...‬یّي پیٖ حُ رؼؼض ييحو رّؿخٍ كَٖ يٍٗكض‪ ،‬رخالهَِ ٍُٖٔ ىٍ آٌؿخ‬
‫َيحٖ ُٗیي‪ ،‬یخ نٕكٗ ىٍ رَحرَ ىیيگخَٖ ظخَْ ٗي کّ رّحٔ ىٓظٍٕ يٗىحى‪:‬‬
‫ِهَأ رخٓى ٍرک حنٌّٖ ههن = روٕحٌ رَّخو پٍَٔىگخٍص»‪.‬‬ ‫«ح َ‬
‫ٓیّي ي‪٠‬طَد ٗي ٔ گلض‪« :‬يٍ ٕٓحى َيحٍو‪ ».‬حُ حیٍ ٔحهؼّ يظٕكٖ گَىیي ٔ‬
‫رّهخَّ آيي‪ ،‬ؿَیخٌ ٍح رخ ًَْٕٔ هيیـّ رُض هٕیهي ىٍ يیخٌ َٓخى؛ حٔ رّپَٔػًٕٖ‬
‫هٕیٖ «ٍٔهش رٍ َٕكم» کّ یک ٍحْذ ئیلٗ ٔ ىٍػیٍكخل حُ رٍِگخٌ هَیٖ رٕى‪،‬‬
‫گلض‪ٍٔ .‬هش رّٓیّي گلض طٕ حُ ؿخَذ هيح رّپیخيزَٖ يزؼٕع ٗيِحٖ ٔ حیٍ ًْخٌ پیخو‬
‫ٔكی حٓض کّ رّطٕ َخُل ٗيِ حٓض‪ .‬پْ حُ ييطٗ ٍٔهش حُ ىَیخ ٍكض ٔ ؿَیخٌ ٔكٗ‬
‫رَحٖ ييطٗ هطغ ٗي ‪ ...‬ك‪َ٠‬ص ىٍ يٍٕى َزٕص هٕى ىچخٍ طَىیي گَىیي کّ يزخىح‬
‫آٌچّ رّحٔ ٍٓیيِ حنوخثخص ٗیطخَٗ رخٗي‪... )ٕ۳(».‬‬
‫حیٍ ىحٓظخٌ َیِ يوخنق ٔ يٕحكن هٕى ٍح ىحٍى‪ ،‬رَهٗ آٌٍح ؿؼهٗ يٗىحَُي‪.‬‬

‫(‪)ٕ۶‬‬ ‫اكَبًَٓ «ؿواًین»‬

‫رَهٗ حُ يلَٔیٍ ٍٔحیظٗ ٍح َوم کَىِحَي کّ ػ‪ًٜ‬ض ٓیّي ٍح ىٍ حٍحثّٖ ٔكٗ‬
‫هيّٗىحٍ يٗکُي‪ .‬کؼیَٖ حُ ػهًخٖ ػخيّ ٗخيم ؿِحنٗ‪ ،‬حرٍطیًیّ‪ ،‬يٕنٕٖ ‪ٛ ...‬لض‬
‫‪۳ٕ۲‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫ٍٔحیض ٍح پٌیَكظّحَي‪ٍٔ )ٕ۰(.‬حیض ىحٍحٖ چُیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬حٓض‪ُْ :‬گخيٗ کّ ٓیّي‬

‫ي٘ـٕل طالٔص ٍِٕٖٓ حنُّـى رٕى ٔ رّحیٍ آیخص ٍٓیي‪« :‬أكَأیظى حنالّص ٔحنؼُِٖ ٔيُخص‬
‫حنؼّخنؼشحالهَٖ‪ ٔ۲ :۳ٖ...‬ـ ٕٓ = آیخ (رضْخٖ) "الص" ٔ "ػِٖ" ٍح ىیيِحیي ٔ آٌ‬
‫ىیگَٖ "يُخص " ٍح ‪ ...‬ىٍ حىحيّ ٗیطخٌ حیٍ ؿًهّ ٍح ىٍ ُرخَٖ ؿخٍٖ کَى‪« :‬طهک‬
‫ٗلخػظٍٓ نظَُؿٗ» حیٍ ٓوٍ يٕؿذ ٗخىٖ يَ٘کخٌ گَىیي ٔ آٌْخ‬ ‫ّ‬ ‫حنـَحَین حنؼهٗ ٔ ّ‬
‫حٌ‬
‫پُيحٗظُي کّ پیخيزَ رضْخٖ آٌْخ ٍح طـهیم کَىِ حٓض‪ٔ ،‬نٗ رّىَزخل آٌ ؿزَییم َخُل‬
‫ٗي ٔ پیخيزَ ٍح حُ كویوض حيَ يطهغ ٓخهض ٔ گلض‪« :‬حیٍ ؿًهّ حُ حنوخثخص ٗیطخٌ‬
‫حٓض‪ ».‬ىٍ پٗ حیٍ كخىػّ پیخيزَ ٓوض يظؤػَ ٗي طخ حیٍ آیّ ىٍ ؿٓض ىنيحٍٖ حُ حٔ‬
‫ط ُ‬
‫خٌ كِی‬ ‫ٕٓ ٍل َٔ َال ََزِی ِا َال ِاًَح ط َ ًََُ ٰٗ أ َ ْنوَٗ حن َ‬
‫٘ی َ‬ ‫ک ِيٍ ٍَ ُ‬ ‫ٓ ْهَُخ ِيٍ هَ ْز ِه َ‬
‫َخُل گَىیي‪َ َٔ « :‬يخ أ َ ٍْ َ‬
‫ػ ِهی ٌى َك ِکی ٌى‪»۳ٕ :ٕٕ ،‬‬ ‫خٌ ػ ُ َى یلْ ِک ُى َ‬
‫ّللاُ آیخطِ ِّ ۗ َٔ َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫ط ُ‬‫٘ی َ‬‫ّللاُ َيخ ی ْه ِوی حن َ‬ ‫أ ُ ْيُِیظِ ِّ كَیُ َ‬
‫ٔ ُن َ‬
‫يُظظَی ىٍ حیٍ يٍٕى َظَ ىیگَی حرَحُ يٗکُي‪:‬‬
‫«رخٍٔ ههزٗ رّه‪ ّٖٜ‬ؿَحَین ٔ ىهخنض ٗیطخٌ ىٍ ٔكٗ َزٕٖ‪ْ ،‬ى ػوالً رخ حیًخٌ‬
‫رّٔكٗ ىٍ طُخه‪ ٞ‬حٓض‪ ٔ ،‬هخرم ؿًغ ًَٗرخٗي؛ رهّ آٌ رخٍٔ طخ ُيخَٗ کّ حرَحُ‬
‫َگَىیيِ حٓض رخ ٗٓخىص ظخَْٖ ٔ َخو ئهًخَٗ يُخكخص َيحٍى‪)ٕ۴(.‬‬

‫حگَ پخی ٓوٍ ‪ٕٛ‬كیخٌ رُ٘یُیى حٔ‪ٟ‬خع رٔیخٍ ريطَ حُ حیٍ ْى يٕٗٗى‪ .‬آٌْخ‪،‬‬
‫ك‪َ٠‬ص ٍح یک ‪ٕٛ‬كی يٗىحَُي ٔ حىػخ ىحٍَي کّ ؿُخد هظى يَطزض (يخَُي َْ‪ٕٛ‬كت‬
‫ىیگَ) ييحو ىٍ كخنض گٌحٍ حُ «ٓکَ رّ‪ٛ‬لٕ» ٔ رخنؼکْ رٕىِ حٓض! رُخءح ً يٕحٍى‬
‫كٕم ىٍ ُيخَی حُ ُرخٌ ٓیّي ؿخٍی ٗيِ حٓض کّ حی٘خٌ ىٍ كخنض ٓکَ رٕىِ ٔ‬
‫ٗطلیخص گلظّ حٓض! (حیٍ ٓوٍ ‪ٕٛ‬كیخٌ ػٌٍی ريطَ حُ گُخِ حٓض‪ ).‬يُخرغ ٔ يیَحع‬
‫يکظٕد يظ‪ٕٜ‬كّ آکُيِ حُ حیٍ ي‪٠‬خيیٍ حٓض کّ ىٍ ؿخی هٕى رّآٌ يٗپَىحُیى‪.‬‬

‫هوبًؼذ اى رلویؼ ًقیالد‬

‫ئهى ىٍ ‪ٛ‬لیلّ ٔ حرٍيخؿش ىٍ ٍُٓ ٍٔحیظی آٍٔىِ کّ حٗؼخٍ يٗىحٍى‪ :‬ىٍ یک‬
‫ٓخل ٍُحػٗ‪ٓ ،‬یّي رخؿيحٍحٌ ييیُّ ٍح حُ طهویق َومْخٖ ٗخٌ يُغ کَىِ ٔ كَيٕىِ رخٗي‬
‫َیخُٖ رّطهویق َومْخ َیٔض‪ ،‬گیخْخٌ رّٔٓیهّٖ رخى (یخ يالیکّ) نوخف يَٕٗٗي ٔ ػًَ‬
‫يٗىُْي‪ ،‬ػًم ُحٍػخٌ ح‪ٟ‬خكٗ حٓض‪ .‬ىٍ آٌ ٓخل يَىو ييیُّ رّطزؼیض حُ ٓوُخٌ ٓیّي‬
‫حُ نوخف َویالص ٗخٌ ‪َٛ‬ف َظَ کَىَي‪ ،‬ىٍ َظیـّ َومْخ ػًَ َيحى ٔ آٌ ٓخل ىٍ‬
‫ييیُّ هلطٗ آيي‪... )ٕ۲(.‬ػيِٖ كيیغ ٍح ‪ٟ‬ؼیق‪ ،‬یخ يـؼٕل يٗىحَُي‪.‬‬
‫ٖٓ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًَیبى ثؼ٘ آیبد هوآى‬

‫روخٍی ٔ ئهى كيیؼی ٍح ىٍ ‪ٛ‬لیلیٍ حُ ْـ٘خو‪ ،‬حُ پيٍٕ ٔ حُ ػخث٘ش َوم‬
‫يٗکُي‪ٓ :‬یّي ‪ٛ‬يحی کٔی ٍح ُٗیي کّ ىٍ ئـي هَآٌ طالٔص يٗکَى‪َِ ،‬ى حٔ ٍكض ٔ‬
‫گلض‪ :‬يٍ كالٌ ٔ كالٌ آیخص حُ كالٌ ٔ كالٌ ٍِٕٓ ٍح كَحيٕٕ کَىِحو‪ ،‬رَحیى روٕحٌ‬
‫طخ رّكخكظّحو رَگَىى‪...‬‬
‫«ٓؼيٖ ٗیَحُٖ» (کّ ىٍ هیخّ رخ كخكع ٗیَحُی) حػظوخى يلکىطَی رّىیٍ‬
‫ىحٗظّ ىٍ پی كم ي٘کم رَآييِ ٔ يَطز‪ ٢‬رخ ًْیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع‪ ،‬رٍّٕٔ َُْيُيحَّ حُ‬
‫یؼوٕد َزٗ ٓجٕحل يٗکُي کّ چطٍٕ ٗي طٕ پْ حُ حیٍ ًّْ ٓخل‪ ،‬رٕٖ یٕٓق ٍح حُ‬
‫پیَحُْٖ حٓظً٘خو کَىٖ؛ ح ّيخ حُ كخ‪ٛ‬هّٖ ُيخَٗ ٔ يکخَٗ َِىیکطَ‪ٛ ،‬يح ٔ رٕٖ‬
‫یٕٓق ٍح حُ هؼَ چخِ َُ٘یيٖ؟‬
‫یؼوٕد پخٓن يٗىْي‪ :‬كخل يخ حَزیخء يؼخل رَم ًٓخء حٓض‪ ،‬گخِ كٕحّ يخ ىٍ حٔؽ‬
‫كؼخنیض ٔ هَٕٔ حٓض‪ ،‬ىٍ آٌ كخنض ًّْچیِ ٍح كْ يٗکُیى؛ گخِ كٕحّ يخ هخيٕٕ‬
‫ٔ ‪١‬زن ٍٔحل ػخىٖ حٓض؛ ىٍ حیٍ كخل يخ رخ ٓخیَ َخّ طلخٔطٗ َيحٍیى‪ .‬رَ ًْیٍ يزُخ‬
‫حٓض کّ ي٘خین ٔ ػوالء هٕو يٗگٕیُي‪:‬‬
‫حَزیخء رَ كٔذ ٔ‪ٟ‬غ رَ٘ی هٕى ىچخٍ ٕٓٓ ٔ هطخء يَٕٗٗي‪ٰ ،‬نکٍ هطخء‬
‫حی٘خٌ حىحيّ ًَٗیخري؛ چَح کّ هيحَٔي رّکًک حی٘خٌ يٗٗظخري ٔ حُ هطخء َـخص ٗخٌ‬
‫يٗىْي‪ًََّْٕ .‬خی آٌ ىٍ هَآٌ ُیخى آييِ حٓض‪ ،‬حُ ؿًهّ ىٍ ٍِٕٖٓ «ػزْ»‪.‬‬
‫ىحٓظخٌ حُ حیٍ هَحٍ حٓض کّ ٗو‪ٜ‬ی َخریُخ رَّخو "ػزيهللا رٍ حو يکظٕو"‬
‫چُيیٍرخٍك‪ٓ ٍٕ٠‬یّي َٗكیخد ٗي ٔ َْرخٍ يٗهٕحٓض ٍحؿغ رّيٕ‪ٕٟ‬ػی ٓئحل‬
‫ًَخیي‪ ،‬ح ّيخ ٓیّي رّحٔ حًْیض ًَٗىحى ٔ ٓئحل حٔ ٍح پ٘ض گٕٕ يیحَيحهض‪ ،‬طخ حیٍکّ حیٍ‬
‫آیخص ىٍ ػظخد ٓیّي َخُل ٗي‪:‬‬
‫ک نَ َؼهَُّ یَ َِ َکٗ‪»...،‬‬
‫ْ َٔط ََٕنَٗ ‪ ،‬أ َ ٌْ َؿخ َءُِ ْحْل َ ْػ ًَٗ ‪َ َٔ ،‬يخ یُي ٍِْی َ‬
‫ػ َز َ‬
‫ـ« َ‬
‫= «رخ طٍَٕٔیی ‪ٍٕٛ‬ص ٍح رَ گَىحَیي‪ُْ ،‬گخيی کّ ىیي َخریُخی (ػزيهللا رٍ حو‬
‫يکظٕو) َِىٕ آييِ حٓض!‬
‫طٕ چّ يٗىحَی؟! ٗخیي حٔ يٗهٕحٓض هٕی٘ظٍ ٍح طِکیّ ًَخیي‪ ،‬یخ چیِی یخى‬
‫رگیَى کّ رَحیٖ يلیي رخٗي‪»...‬‬
‫حُ حیٍگَّٕ ىحٓظخٌْخ ُیخى حٓض يخَُي ه٘ى ٔ ؿ‪٠‬ذ َزی ٔ يـخُحص کٔخٌ رئٌ‬
‫طو‪ٜ‬یَ ‪ ...‬کّ َیخُی رَّوم آٌْخ َیٔض‪ ًّْٖ .‬حیٍ يٕحٍى کّ ىٍ يُخرغ يؼظزَ‬
‫ئطٍٕحَي <رَهی طْٕیٍآيیِ َیِ ْٔض> يٕحكوخٌ ٔ يوخنلخٌ هٕى ٍح ىحٍى‪.‬‬
‫ٖٔ‪۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ُْزن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ حیٍ ػیٍ َظَ حرٍٍٗي حٓض‪ ،‬حرٍٍٗي حػظوخى ىحٗض کّ حیًخٌ ىیُٗ ٔ حكکخٍ ػوهٗ َْىٔ‬
‫كویوض ؿيحگخَّ ٔ يظًیِ حُ ْى ْٔظُي کّ َْیک رَحرَ رخ حكظـخؽ هٕى ىٍٓض يٗگٕیُي‪ .‬یک ه‪٠‬یّ‬
‫يًکٍ حٓض ىٍ كهٔلّ رخ حٓظيالل ٍى ٕٗى؛ كخل آٌکّ‪ ،‬حُ نلخظ حیًخٌ ىیُٗ يٗطٕحَي رّيٕؿذ‬
‫َ‪ٛ ٕٜٙ‬لق يويّ‪ ،‬یخ كظٕٖ‪ ،‬پٌیَكظّ گَىى‪.‬‬
‫ٕ ـ «حٔنٕححنؼِو» = ‪ٛ‬خكزخٌ ػِو ٔ حٍحىِ‪ ،‬يَىيخٌ رخ ػِو‪ ،‬هيحَٔيگخٌ ػِو ٔ کٕٖٗ‪،‬‬
‫يَىحٌ رخحٍحىِ ٔ ىحٍحٖ ْيفْخٖ ػخنٗ ٔ ‪َ١‬فْخٖ ٍٍٔٗ‪ .‬رًّْیٍ ٓیخم‪ :‬حَزیخء «حٔنٕححنؼِو» =‬
‫پیخيزَحٌ يَٓم‪ ،‬پیخيزَحَٗ کّ ىحٍحٖ کظخد ٔ َٗیؼض ئظوم رٕىَي‪( .‬كَُْگ نـخ‪)١‬‬
‫رَحرَ رخ ٍٗي طخٍیوٗ رَ٘‪ ،‬حُ كئى ٓٓٓ‪ٓ 4‬خل رّحیٍ ‪َ١‬ف‪ ّٓ ،‬ىیٍ َُيِٖ «ٓخيٗ» رَ‬
‫حكکخٍ طٕىِْخٖ يُطوّٖ يخ كکٕيض ىحٗظّ ٔ طخ ُيخٌ يخ حيظيحى یخكظّحَي‪ .‬گَچّ حٓخيٗ کظذ ًٓخٖٔ‬
‫ریٖطَٖ ىٍ طخٍین رّػزض ٍٓیيِ حٓض‪ ،‬كظٗ ٓوٍ حُ َِٔل ٓٔ کظخد رَحٖ آىو‪ ۳ٓ ،‬کظخد رَ‬
‫ٗیغ‪ ٖٓ ،‬کظخد رَ حىٍیْ ٔٓٔ کظخد رَ حرَحْیى حٓض؛ ىٍ يـًٕع کظخدْخٖ يويّ رّ‪ ٔٓ4‬يٍٕى‬
‫يٍُٗٓي‪ .‬ح ّيخ حئَُِ ْیچ حػَٖ حُ رٔیخٍی آٌْخ ىٍ ىٓض َیٔض رُخرَحیٍ ًَٗطٕحٌ ه‪٠‬خٔطٗ َٔزض‬
‫رّآٌْخ ىحٗض‪.‬‬
‫ئهًخَخٌ ػویيِ ىحٍَي کّ ػ‪ٜ‬خٍِٖ يلظٕیخص ًّْٖ آٌ کظخدْخ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪ .‬آٌچّ‬
‫ئهى حٓض ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬حىیخٌ َخكٌ ٰانٓی رّّٓ ىیٍ یٕٓى‪َٜ ،‬خٍح ٔ حٓالو يلئى يٗرخٗي‪ .‬يزخَٗ‬
‫َّْٓ ىیٍ یکٗ حٓض‪ُ ،‬یَح يُ٘ؤ آيُِْٕخٖ َّْٓ ىیٍ رّطؼخنیى ك‪َ٠‬ص حرَحْیى يؼطٕف حٓض‪،‬‬
‫كظٗ طیَِ ٔ طزخٍ پیخيزَحَٗ چٌٕ يٕٓٗ‪ ،‬ػیٔٗ ٔ دمحم َیِ رّحرَحْیى رَيٗگَىى‪ .‬ىٍ كویوض ًّْ‬
‫حػ‪٠‬خی یک هخَٕحىِ ْٔظُي‪ .‬رًّْیٍ هخ‪ َ١‬رّآٌْخ «حىیخٌ حرَحْیًٗ» يٗگٕیُي‪ .‬چُخٌکّ «حىیخٌ‬
‫طٕكیيٖ» َیِ گلظّ يَٕٗٗي‪ .‬ػًيِ ٔؿِٕ یگخَّگٗ َّْٓ ىیٍ ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫حنق ـ ًٓخٖٔ رٕىٌ ٔ ٔكیخَیض ىٓظٍٕحص ىیُٗ‪ ،‬کّ ىٍ يٍٕى حٓالو يُل‪َٜ‬حً حُ ‪َ١‬ین‬
‫كَٗظّٖ يٕٕٓو رّ«ؿزَییم» ٔ ىٍ ه‪« ٕٜٙ‬یٕٓى» ئظویًخ حُ ؿخَذ «یِٕٓ = هللا = هيح»‬
‫رّحَـخو ٍٓیيِ حٓض‪ .‬ح ّيخ ئیلیض يزظُی رَ طـَریخص ٗو‪ٜ‬ی ػیٔی رُیخى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫د ـ حػظوخى ي٘ظَک رّيزيأ ٔ يؼخى‪.‬‬
‫ؽ ـ حػظوخى ي٘ظَک رّههوض ىكؼٗ ًّْٖ يٕؿٕىحص َُيِ (كیکٔیٔى)‬
‫ى ـ حػظوخى ي٘ظَک رّآهَحنِّيخٌ ٔ ظٍٕٓ يُـٗ َٓخیٗ (يٓئیض)‬
‫ْ ـ حػظوخى ي٘ظَک رّ‪ٛ‬لخص ٔیژِٖ َزٕٖ‪ ،‬يخَُي حػـخُ‪ ،‬ػ‪ًٜ‬ض‪ ،‬ػهى ؿیذ ‪...‬‬
‫ٔ ـ حكکخو ي٘ظَک ىٍ رٔیخٍٖ يٕحٍى كالل ٔ كَحو يؤکٕالص‪ ،‬يَ٘ٔرخص‪ ،‬حُىٔحؽ‪ ،‬يؼخيالص‪،‬‬
‫ىيخء‪ ،‬ه‪٠‬خء‪ ،‬حٍع‪ ،‬ىیخص‪ ،‬ه‪ٜ‬خ‪ ... ٙ‬ي٘ظَکخص كَيض ٔ كهیض ریٍ ىٔ ىیٍ یٕٓى ٔحٓالو ریٖطَ‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍكخنیکّ ىٍ ىیٍ ػیٕٔیض حیٍ يَُْخ رَىحٗظّ ٗيِ‪.‬‬
‫ُ ـ حهالهیخص ي٘ظَک‪ .‬چُخٌکّ هَآٌ يٍكیغ آهَیٍ پیخو آًٓخَٗ ًّْٖ حَزیخء ٔ پیخيزَحٌ‬
‫(الَلَم ریٍ حك ٍي يٍ‬
‫ّ‬ ‫ا ٰنٓی حُ حٔل طخ آهَ ٍح رَ كن يٗىحَي ٔ ىٍ ‪ٕ١‬ل ْى يًٗٗخٍى ٔ يٗگٕیي‪:‬‬
‫ٓهُ ِّ) ٗخیي رظٕحٌ چُیٍ ي٘ظَکخص ىٍ كي یگخَّگٗ ٍح يل‪ٕٜ‬ل هخٓظگخِ ؿـَحكیخیٗ ٔحكي (َٗم‬ ‫ٍُ ُ‬
‫يیخَّ) ٔ یگخَّگٗ‪ ،‬یخ (كي حهم) هَحرض كَُْگٗ يوخ‪١‬زخٌ َْیک ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ ىحَٔض‪ .‬ك‪َ٠‬حص‬
‫ٕٖ‪۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٕٓٗ‪ ،‬ػیٔٗ ٔ دمحم َّْٓ حُ پیخيزَحٌ حٔنٕححنؼِو ْٔظُي‪َ َّْٓ ،‬لَ ىحٍحٖ کظخدحَي‪ .‬کظخدْخٖ‬
‫آٌْخ رّطَطیذ‪ :‬ػزخٍصحَي حُ طٍٕحص‪ ،‬حَـیم ٔ هَآٌ‪ .‬كخ‪ٛ‬هّٖ ُيخَٗ يٕٓٗ رخ ػیٔٗ (طوًیُخً)‬
‫ٓٓ‪ٓ ٔ۴‬خل (‪ ٔ۴‬هٌَ!) ٔ ریٍ ػیٔٗ ٔ دمحم ‪ ۶‬هٌَ حٓض‪ .‬حیٍ كٕح‪ٛ‬م ُيخَٗ رَّٕرّٖ هٕى‬
‫طـییَحطٗ ػًيِٖ ٍح ىٍ ٓالین ٔ ػالین يَىيخٌ َْػ‪َٔ ٔ َٜ‬م رًَّخیٖ يٗگٌحٍى‪ ،‬کّ اليلخنّ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص ىیگَگَٕٗ ىٍ يکخَیٔى حٍحثّٖ يل‪ٕٜ‬الص ٔكیخَٗ ٍح َیِ ‪١‬هذ يٗکُي‪.‬‬
‫ىٍِٖٔ يیخَٗ ظٍٕٓ ىٔ پیخيزَ حٔنٕححنؼِو کّ رّػ‪َ « َٜ‬كظَص» يٕٕٓو حٓض‪ ،‬رّػٓيِٖ حَزیخء‬
‫گٌحٍىِ ٗيِ‪ .‬ىٍ كخ‪ٛ‬هّٖ ‪ ۶‬هٌَ يیخَٗ ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ رخ ك‪َ٠‬ص دمحم کخٍ طلٔیَ‪ ،‬طزهیؾ ٔ َزٕص‬
‫رّػٓيِٖ كٕحٍیٌٕ ٔ ٍٕٓالٌ ٔ ٍٔكخَیخٌ ئیلٗ رٕىِ حٓض کّ ػيِٖ آٌْخ ٕٔ َلَ ًٗخٍٕ‬
‫ٗيِحَي‪ ،‬حَخؿیم ٍح ًْخٌْخ طئیٍ کَىِحَي‪ ،‬هَآٌ ػًم آَخٌ ٍح رًٍّٓیض ُٗخهظّ ٔ گلظّ‪ ٔ« :‬رؼؼُخ‬
‫يُٓى حػُٗ ػَ٘ َویزخً‪»ٕٔ :۳ ،‬‬
‫ىٍ حٓالو َیِ حَيکٗ رؼي حُ ٍكهض ك‪َ٠‬ص ٓیّي حَ٘ؼخرٗ پیٖ آيي کّ پیَٔحٌ حٔ رلغ هالكض‬
‫ُّٓض يؼظوي رّهالكض ٗيَي‪ ٔ ،‬كَهّٖ ط٘یغ ٍٔ رّحيخيض آٍٔى‪ .‬رخُ ْى‬ ‫ٔ حيخيض ٍح پیٖ ک٘یيَي‪ .‬حْم ُ‬
‫ط٘یغ رّچُي كَهّ طؤیى ٗي کّ (أرٕٓٓم َٕ روظی ىٍ کظخد «كَم حن٘یؼّ» طؼيحى كَهّْخی ٗیؼّ ٍح‬
‫حُ ‪ٛ‬ي ْى يٗگٌٍحَي» يٓىطَیٍ حیٍ كَهّْخ کّ حئَُِ ٔؿٕى ىحٍَي‪ ،‬گَِْٔخی ُیيی‪ ،‬حًٓخػیهٗ ٔ‬
‫حػُٗ ػَٖ٘ حٓض‪ُ .‬یيیْخ ىٍ یًٍ يَکِیض ىحٍَي؛ گَِٔ حًٓخػیهٗ کّ حُ حيخو ٗ٘ى (ؿؼلَ رٍ‬
‫دمحم) رّرؼي حُ گَِٔ حػُٗ ػَٖ٘ ؿيح ٗيِ ٔ رّؿخٖ يٕٓٗ رٍ ؿؼلَ‪ ،‬حًٓخػیم رَحىٍ حٔ ٍح رّحيخيض‬
‫پٌیَكظُي‪ ،‬يؼظوي رّحَظوخد حيخو كخ‪ َٟ‬حٓض کّ یکٗ رؼي حُ ىیگَٖ رَگِیيِ يَٕٗٗي‪.‬‬
‫ْى حکٌُٕ حيخو ‪ 4۲‬آٌ كَهّ‪ٗ ،‬و‪ ٜٗ‬رُخو «يٕالَخ ٗخِ کَیى حنلٔیُٗ» (يٍٕ٘ٓ رّ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ‬
‫آهخهخٌ) حٓض کّ ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬ىٍ َٗٓ ىٍ نُيٌ َُيگٗ يٗکُي‪ .‬پیَٔحٌ حٔ ىٍ َٓحَٓ ىَیخ‬
‫پَحکُيِحَي ٔ ىٍ کٍٕ٘ يخ َیِ طؼيحى ُیخىی حُ آَخٌ َُيگی يٗکُُي کّ حؿهذ ىٍ کخرم‪ٔ ،‬الیض رخيیخٌ‬
‫ٔ ٔالیخص ًٗخنی [هطـٍ] ٔ ًٗخل َٗهی [ريه٘خٌ] يٕهؼیض ىحٍَي‪،‬‬
‫َٗٓ نُيٌ یکٗ ىیگَ حُ يَحکِ يٓى حی٘خٌ حٓض کّ ْى حکٌُٕ ٗو‪ ٚ‬ىٔو حیٍ كَهّ‪ ،‬کٔٗ‬
‫رَّخو «ٗخِ َخ‪ َٛ‬آهخ» حُ كََُيحٌ ٓیّي کیخٌ ىٍ آٌؿخ َُيگٗ يٗکُي‪ٓ .‬خىحص کیخَی حُ پیٕ٘حیخٌ‬
‫ح‪ٛ‬هی حیٍ كَهّ ىٍ کٍٕ٘ يخ حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ يٍٕى رّكکًض چٓخٍىِْى يَحؿؼّ ٕٗى‪.‬‬
‫حيخ ٔ‪ٟ‬ؼیض ىٍ يیخٌ ٗیؼیخٌ ىٔحُىِ حيخيی ىیگَگَّٕ حٓض‪ .‬طؼيحى حيخيخٌ ٗیؼّٖ حػُٗ ػَٖ٘‬
‫ٕٔ َلَ يؼیٍ ٗيِحَي‪( .‬ىٍٓض رّػيى ؿخَ٘یُخٌ ئیق‪ ٔ ،‬رّػيى ُكـؾ ىٔحُىِگخَّ ىٍ يٌْذ ٗیؼّی‬
‫حًٓخػیهی) رًّْیٍ هخ‪ َ١‬رّآٌْخ ٗیؼّٖ ٕٔ حيخيٗ َیِ گلظّ يٕٗٗى‪ .‬يیخٌ ٗیؼّٖ ىٔحُىِ حيخيی ٔ‬
‫َ‪َٜ‬حَیض (رّنلخظ يخْٕی) هَحرضْخی ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍ طويیْ حٗوخ‪ ٔ ٙ‬پیٕ٘حیخٌ‬
‫ىیُی‪ ،‬رخُْى َ‪َٜ‬حَیض کًی ؿًغ ٔ ؿٍٕطَ حٓض‪ ،‬ىٍ آٌؿخ كو‪ ٢‬یک ػیٔی ٔؿٕى ىحٍى کّ َْکخٍی‬
‫ىنٖ هٕحٓض رخ پیَٔحَٖ يٗکُي؛ ح ّيخ ىٍ ط٘یغ ىٔحُىِ حيخيی ػالِٔ رَ ىٔحُىِ حيخو‪ ،‬ىِْخ ِْحٍ‬
‫يوزَِ ٔ حيخو ُحىِ ٔؿٕى ىحٍَي کّ َْکيحو ىٍ ؿخیگخِ رخالی حػظوخىی طکیّ ُىِحَي‪.‬‬
‫حُ ىیي حیٍ گَِٔ‪ ،‬حيخو كخیِ ‪ٛ‬لخص ٔ َٗحی‪ٔ ٢‬یژِٖ ًحطٗ ٔ ؿیَ هخرم ُٔحل‪ ،‬يؼخىل ٍٕٓل ٔ‬
‫َزٗ ْٔظُي‪ ،‬کّ رخ حٍحىِٖ هيح ٔ ُیَ َظَ هيح رَگِیيِ يٕٗٗى‪ .‬حُ ؿًهّ َٗحی‪ ٢‬حيخيض‪ ،‬ىحٗظٍ‬
‫يهکّٖ ػ‪ًٜ‬ض‪ ،‬ػهى ؿیذ ٔ هيٍص يؼـِِ يٗرخٗي کّ حنزظّ ًحطٗ حٓض‪.‬‬
‫يوخنلیٍ حیٍ كَهّ پَٖٓ يٗکُُي‪ :‬چَح رخیي طؼيحى حكَحى حثًّ رّىٔحُىِ َلَ يلئى رخُٗي؟‬
‫ٖٖ‪۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫آیخ حیٍ ًَٗطٕحَي یک طوهیي َخهٕىآگخِ حُ طؼيحى كٕحٍیٌٕ ئیق رخٗي؟ یخ حیٍکّ ‪َٛ‬كخ ً رّآٌ ىنیم‬
‫حٓض کّ ىٍ هَآٌ يـیي (رّيُخٓزضْخٖ يوظهق) ىٔحُىِ رخٍ کهًّٖ «حيخو» طکَحٍ ٗيِ حٓض؟‬
‫یخ حیٍکّ ىٍ طوٕیى َـٕو طؼيحى يخْخٖ ٓخل ىٔحُىِ طخ طُظیى ٗيِ حٓض؟‬
‫ْىچُیٍ ىٍ آیّٖ ‪ ٖ۶‬حُ ٍِٕٖٓ طٕرّ َیِ طؼيحى يخِْخٖ ٓخل رّػيى ىٔحُىِ آييِ حٓض؟‪...‬‬
‫ُّٓض کّ ٕٓحى حػظى ئهًیٍ ٍح ط٘کیم يٗىُْي ٔ هٕى َیِ رُخ رّط‪ٜ‬هذ حػظوخىی‬ ‫حْم ُ‬
‫رّىٕٓىیض حٔنیّ ٗزخْض ىحٍَي‪ ،‬حیَحىْخی ُیخىی رّرخٍْٔخی ٗیؼیخٌ ٔحٍى يٗکُُي‪.‬‬
‫ؿخنذ حٓض ًْخٌگَّٕ کّ َ‪َٜ‬حَیض حُ ىٌٍٔ یٕٓىیض ریٌَٔ آيي‪ ،‬ط٘یغ َیِ حُ ىٌٍٔ حٓالو‬
‫ُّٓض ًْٕحٍِ‬ ‫حَ٘ؼخد ًَٕى ٔ َخهٕحٓظّ ٔ َيحَٔظّ هٕى ٍح رَّ‪َٜ‬حَیض ٗزیّ ٓخهض‪ .‬حكَح‪١‬یٌٕ حْم ُ‬
‫طؤکیي يیٍَُٔي کّ رُیخىگٌحٍ ٗیؼّ کٔی رَّخو «ػزيهللا رٍ ٓزآء» حٓض‪ .‬حٔ ٗو‪ٜ‬یض ؿُـخنت یٕٓىی‬
‫حال‪ٛ‬م ٔ یًخَی حنًٔکٍ رٕى کّ حٓالو آٍٔى ٔ ىٍ ػٓي هالكض ػؼًخٌ رخ هالكض حٔ رّيوخنلض‬
‫رَهخٓض ٔ ػهی ٍح رَكن ىحَٔض‪ ًْٕ .‬رٕى کّ رّػهی ‪ٛ‬لخص حنْٕیض ىحى‪ .‬رُخ رَحیٍ حئَُِ رّنلخظ‬
‫ُّٓض رّيیَحع رَىحٍ یٕٓىیض ٔ حْم ط٘یغ يیَحع رَىحٍ َ‪َٜ‬حَیض ٗزخْض‬ ‫ٓخهظخٍ ًُْی‪ ،‬حْم ُ‬
‫ىحٍَي‪.‬‬
‫ـ ح ّيخ ٗیؼّٖ حػُٗ ػَٖ٘ يزظُٗ رَ ئهک هٕى چُیٍ پخٓن يٗىْي کّ حُ ٍٕٓل هيح ٍٔحیظٗ‬
‫ىٍ ىٓض ىحٍیى کّ كَيٕىِ رخُٗي‪« :‬طؼيحى ؿخَ٘یُخٌ يٍ ىٔحُىِ َلَ ْٔظُي‪».‬‬
‫ً‬
‫ـ رالكخ‪ٛ‬هّ ح‪ٟ‬خكّ يٗکُُي کّ ىٔحُىًْیٍ حيخو «يٓيٖ يٕػٕى» حٓض کّ َُيِ حٓض ٔ كؼال ىٍ‬
‫هلخء ٔ ؿیزض رَّٓ يٗرَى [یخ ىٍ يیخٌ يَىو ْٔض‪ ،‬حيخ رّ‪َ ٍٖٕ١‬خُٗخّ َُيگٗ يٗکُي] رّيٕهغ‬
‫ظٍٕٓ هٕحْي کَى‪ ٔ ،‬كکٕيض ؿٓخَٗ یکپخٍچّ ط٘کیم هٕحْي ىحى‪ .‬حٔ يٕكنطَ حُ ًّْٖ پیخيزَحٌ‬
‫هٕحْي رٕى‪ ،‬کخٍ حهخيّٖ هٔ‪ ٔ ٢‬ىحى رّطًخيّ رّىٓض حٔ حَـخو هٕحْي یخكض ٔ ًّْ آٍُْٔخٖ‬
‫َٓکٕكظّٖ رَ٘ طٕٓ‪ ٢‬حٔ يلون يٕٗٗى ‪ .‬حيخو ىٔحُىْى کّ يظٕني ٓخل ‪ْ ٕ۳۳‬ـَٖ هًَی يٗرخٗي‪،‬‬
‫حُ پُؾ ٓخل پْ حُ طٕني طخ حکٌُٕ‪ ٔ ،‬حُ حیٍ پْ طخ ييص َخ يؼهٕو رّػُٕحٌ «حيخو ُيخٌ» ىٍ ریٍ‬
‫يَىو َُيگٗ يٗکُي ٔ حُ َِىیک َخظَ رَ حٔ‪ٟ‬خع ٔ حكٕحل يئيُیٍ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬ىٍ يیخٌ يئيُیٍ پیَٔ كَهّٖ حػُٗ ػَ٘ىّ‪ ،‬حيٍٕ ىیُٗ حُ ‪َ١‬ین يَؿؼیض ٔ‬
‫كظٕٖ حىحٍِ يٕٗٗى‪ .‬كوٓخٖ ٗیؼّ (رُّػى هٕیٖ) هٕى ٍح ًَخیُيِٖ ػخو حٔ يٗىحَُي؛ حُ ًْیٍ‬
‫ٍْگٌٍ حٓض کّ هيٍص ٔ يٕهؼیض ٍُٔ حكٌِٔ کٔذ يٗکُُي ٔ هٕى ٍح رّيَُ هيٓیض يٍٗٓخَُي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ ریٍ ػيى ىٔحُىِ يُل‪ َٜ‬ىٍ آٌ ٍٔحیض ٔ َُيِ رٕىٌ حيخو «ىٔحُىْى» یک‬
‫پخٍحىٔکْ رّٔؿٕى يٗآیي ٔ َ٘خٌ يٗىْي کّ ٗیؼّٖ ىٔحُىِ حيخيٗ‪ ،‬رخ ػُخیض يزُخیٗ َٔزض رّآٌ‬
‫ٍٔحیض‪ ،‬يـزٍٕ ٗيِ حٓض حيخو ىٔحُىْى ٍح َُيِ َگّ ىحٍى؛ چٌٕ حُ حیٍ ‪َ١‬ف حيخو رخیي َُيِ رخٗي‪،‬‬
‫حُ آٌ ‪َ١‬ف ٍٕٓل هيح ًٍٓخ ً ط‪َٜ‬یق كَيٕىِ کّ‪« :‬طؼيحى ؿخَ٘یُخٌ يٍ ىٔحُىِ َلَ ْٔظُي‪».‬‬
‫ٖ ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ‪ٖ۰۶ ٙ ،4‬‬
‫‪ 4‬ـ ًْخٌ‪ٕ۴۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ ،‬ك‪ ٚ‬حىٍیٔی‪۰۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪۶ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ٕٔ‪ٕ۲۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴‬ـ يال‪ٛ‬يٍح‪ ،‬حنٕ٘حْي حنَرٕریش‪ ٖ44 ٚٛ ،‬ـ ‪ٖ4۳‬‬
‫‪۳ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٓٔ ـ يٓخطًخ گخَيٖ‪ ،‬يلًٕى طل‪٠‬هٗ‪ ًّْ« :‬يَىو رَحىٍَي» طَٓحٌ ـ ‪ٔٓٔ ٙ‬‬
‫ٔٔ ـ ههیم حرٍحكًي كَحْیيی‪ ،‬نـض َخئّ ی حنؼیٍ ‪ ،‬ؽ ‪۰ٕ ٙ :4‬‬
‫ٕٔ ـ ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ،‬يلَىحص‪4ٖٔ ٙ ،‬‬
‫ٖٔ ـ طلٔیَ کزیَ یخ يلخطیق حنـیذ‪ ،‬ؽ ٖ‪۳44 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ حٓالو ٔد ـ يَکِحنلظٕی‪.‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ ٗین كَ ػخيهی‪ٓٔ ،‬خیم حن٘یؼّ‪ ،‬ؽ ‪ٔٔٔ ٙ ،۶‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ رَهٗ حُ حػخظى يظؤهَ "كوّ حنَ‪ٟ‬خ" ٍح يظؼهن رّحيخو ٍ‪ٟ‬خ (پیٕ٘حٖ ْ٘ظى ٗیؼیخٌ)‬
‫ًَٗىحَُي‪ ٔ ،‬حػظوخى ىحٍَي ىٍحیٍ ریٍ ط٘خرّ حًٓٗ پیٖ آييِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ ئظيٍک حنٕٓخیم‪ ،‬ؽ ‪ 4ٖٓ ٙ ،۶‬رخد ػيو رطالٌ ‪ٛ‬الس يٍ َٔٗ ٍکؼش حٔ حکؼَ حٔ‬
‫ٓهى كٗؿیَ يلهّ‪.‬‬
‫ـ يٍ الیل‪ َِ٠‬حنلویّ‪ ،‬ؿهي ٔ‪ ٖ۳۴ ٙ ،‬رخد حكکخو حنٕٔٓ كٗحن‪ٜ‬الس‪ٖٖ۴ ٙ .‬‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ٓلیَ كن ٔ ‪ٛ‬لیَ ٔكٗ‪ٖ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ ًْخٌ‪ٖ۰ ٙ ،‬‬
‫ٕٓ ـ ٍٔحِ ئهى رَهى ٓ‪۶۴‬‬
‫ٕٔ ـ رلخٍ حْلَٕحٍ‪ ،‬ؽ ‪ٖٔٓ ٙ ، ٔ۰‬‬
‫ٕٕ ـ حنکخكی‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٔ۶4 ،‬‬
‫ٖٕ ـ يٍ ال یل‪ َِ٠‬حنلویّ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٖ۳۴ ،‬ـ كيیغ ٖٔٓٔ ؛ رلخٍ حْلَٕحٍ‪ ،‬ؽ ‪ٔ۰ٓ ٙ ،ٔ۰‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ حنکخكی‪،‬ؽ‪ٕ۲4 ٙ ،‬؛ رلخٍحْلَٕحٍ‪،‬ؽ ‪ٔٓ4ٙ ،ٔ۰‬؛ طلٔیَ ٍَٕ حنؼوهیٍ‪،‬ؽ‪ٕ۳۶ ٙ ،4‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ حیٍ ٍٔحیض رخ حُٓخى يوظهق ٔ ػزخٍحص يظلخٔص ىٍؿخنذ يُخرغ يؼظزَ ٗخيم يٍ الیل‪َِ٠‬‬
‫حنلویّ‪ ،‬طٌٓیذ حالكکخو‪ ،‬حالٓظز‪ٜ‬خٍ‪ٓٔ ،‬خیم حن٘یؼّ‪ ،‬رلخٍحالَٕحٍ ‪ ...‬آييِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ ؿَحَین ؿًغ ؿََٕم‪َ ،‬خو پََيِٖ گَىٌ ىٍحُـ ىٍ حیٍؿخ يَحى رظٗ رًّْیٍ َخو‪.‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ ‪ٛ‬لیق روخٍٖ‪ ،‬ؽٔ‪ ۳ ٙ ،‬؛ ‪ٛ‬لیق ئهى‪ ،‬ؽٔ‪ ۲۰ ٙ ،‬؛ طخٍین ‪١‬زَٖ‪ ،‬ؽٕ‪ٙ ،‬‬
‫‪ 4۲‬؛ طخٍین حنوًیْ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٕ۴ٕ ٙ ،‬؛ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ٕٔ‪ ۶44 ٙ ،‬؛ طلٔیَ حنًُخٍ‪ ،‬ؽ ٔٔ‪ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰۲‬؛ ٍٔف حنًؼخَٗ‪ ،‬ؽ ٖٔ‪ٖٕٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ «ٓلیَ كن ٔ ‪ٛ‬لیَ ٔكٗ» ‪ٔ۴۳ ٙ‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ ؿخيغ حنزیخٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۰۳ ٙ ،4‬؛ حنيٍ حنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽ ‪ ۶۶ٖ ٙ ،۶‬؛ طلٔیَ ری‪٠‬خٖٔ‪ ،‬ؽ ٖ‪،‬‬
‫‪ ٔ۲4 ٙ‬؛ حنٔیَسحنلهزیّ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ٖٕ4 ٙ ،‬؛ حنزيحیّ ٔحنُٓخیّ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ۲ٓ ٙ ،‬؛ كظق حنزخٍٖ‪ ،‬ؽ ‪،۴‬‬
‫‪ٖٖٖ ٙ‬‬
‫‪۳ٖ۳‬‬ ‫كکًض ْ٘ظى‪ :‬ػ‪ًٜ‬ض َزٕی‬

‫‪۶‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٍـــالهی‬ ‫ٓ‬ ‫كلَلَ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪۳ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫كلَلَ چیَذ؟‬

‫"كهٔلّ" ىحَ٘ی حٓض کّ ىٍرخٍِٖ کهیطَیٍ ئخیم ْٔظی <کّ يَرٕ‪ ١‬رّْیچ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع هخ‪ٛ‬ی َیٔض ٔ رًّّْٖ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ْى يَرٕ‪ ١‬حٓض> رلغ يیکُي ٔ‬
‫ًّْٖ ْٔظی ٍح رّػُٕحٌ یک يٕ‪ٕٟ‬ع ىٍ َظَ گَكظّ‪ ،‬ىٍرخٍِٖ آٌ ٓوٍ يیَُي‪.‬‬
‫یؼُی «يٕؿٕى» رّػُٕحٌ «ْٕحنًٕؿٕى» كخٍؽ حُ َْگَّٕ هیي ٔ َٗ‪ ،١‬يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫كهٔلّ حٓض‪ .‬پْ کخٍرَى كهٔلّ‪ُٗ ،‬خهض يٕؿٕىحص حٓض‪ .‬یؼُی حَٔخٌ رّٔٓیهّٖ ىحَٖ‬
‫كهٔلّ يیطٕحَي يٕؿٕى كویوی ٍح حُ يٕؿٕىحص هیخنی ٔ طٕ ًّْی طًیِ ىْي‪.‬‬
‫گَچّ ىٍرخٍِٖ طؼَیق كهٔلّ يزخكغ كَحٔحٌ يطَف حٓض‪ ،‬حيخ رّ‪ ٍٕ١‬کهی‬
‫رَحی كهٔلّ ىٔ ح‪ٛ‬طالف ٍحیؾ حٓض‪ ،‬یک ح‪ٛ‬طالف هييخء کّ ح‪ٛ‬طالف ٗخیغ حٓض‪،‬‬
‫رَحرَ حیٍ ح‪ٛ‬طالف چٌٕ كهٔلّ یک نلع ػخو حٓض‪ ،‬طؼَیق هخ‪ٛ‬ی رَحی آٌ ٔؿٕى‬
‫َيحٍى ٔ يطهن ىحَٖ ػوهی ٍح يیطٕحٌ كهٔلّ َخيیي‪ .‬ح ّيخ ح‪ٛ‬طالف ىیگَی َیِ رَحی‬
‫‪ٛ‬ی ىحٗظّ رخٗي؛‬ ‫كهٔلّ ٔؿٕى ىحٍى کّ رَحرَ حیٍ ح‪ٛ‬طالف‪ ،‬كهٔلّ يیطٕحَي طؼَیق هخ ّ‬
‫نٌح رَحٓخّ حیٍ ح‪ٛ‬طالف ىٍ طؼَیق كهٔلّ گلظّحَي‪ :‬كهٔلّ ػزخٍص حٓض حُ ػهى ٔ‬
‫‪ٛ‬ی ىحٍى‪.‬‬‫ُٗخهض يٕؿٕى‪ ،‬حُ آٌ ؿٓض کّ يٕؿٕى حٓض‪ َّ ،‬حُ آٌ ؿٓض کّ طؼیٍّ هخ ّ‬
‫يؼالً ؿٔى حٓض‪ ،‬حَٔخٌ یخ گیخِ حٓض ٔ يخَُي آٌ‪ .‬رُخرَحیٍ رّ‪ ٍٕ١‬هال‪:ّٛ‬‬
‫كهٔلّ رّآٌ ىحَ٘ی گلظّ يیٕٗى کّ ىٍرخٍِی کم ْٔظی‪ ،‬رخ هطغ َظَ حُ طؼیٍّ آٌ‬
‫گلض ٔگٕ يیکُي‪ .‬یؼُی کم يٕؿٕى رّػُٕحٌ هٕىٕ ٔ كخٍؽ حُ َْگَّٕ هیي ٔ َٗ‪،١‬‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع كهٔلّ حٓض‪ .‬ح ّيخ رخیي طٕؿّ ىحٗض کّ "يٕؿٕى" کّ رّػُٕحٌ يٕ‪ٕٟ‬ع كهٔلّ‬
‫يطَف يیٕٗى‪ ،‬يَحى يلٕٓو آٌ َیٔض‪ ،‬رهکّ ي‪ٜ‬يحم هخٍؿت آٌ يَحى حٓض‪ ،‬پْ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع كهٔلّ ىٍ كویوض ًْخٌ ٔحهؼیض حٓض کّ حُ آٌ رّيٕؿٕى یخى يیٕٗى‪.‬‬
‫‪۳ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كیهٕٔف رؼي حُ آٌکّ رّٔحهغ پَىحهض‪ ،‬حُ ىٔ كخل ریٌَٔ َیٔض‪ ،‬یخ ي‪ٜ‬يحم ٔ‬
‫آٌچّ يلٕٓو ٔؿٕى رَ آٌ ‪ٛ‬خىم حٓض ٍح رّػُٕحٌ ي‪ٜ‬يحم ٔحهؼیض يیُٗخٓي ٔ‬
‫يییخري‪ ٔ .‬یخ حكَحى يخْیض ٍح ي‪ٜ‬يحم ٔحهؼیض يیپُيحٍى‪ .‬ىٍ‪ٍٕٛ‬ص حٔل يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫كهٔلّٖ حٔ ٔؿٕى حٓض‪ .‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ىٔو يٕ‪ٕٟ‬ع كهٔلّٖ حٔ يخْیض يلوّوّ ٔ يٕؿٕىِ‬
‫ِی (آٌ چیِ آٌ چیِ حٓض‪).‬‬‫ِی ْ َ‬
‫حٓض‪ َّ ،‬يخْیض يٍكیغ ْ َ‬
‫كهٔلّ ىحَٖ ػهض ٔ يؼهٕل حٓض‪ ،‬حَٔخٌ رّٔٓیهّٖ ىحَٖ كهٔلّ يیطٕحَي ٔؿٕى یخ‬
‫ػيو ٔؿٕى یک پيیيِ ٍح ىٍک ًَخیي‪ .‬یخ يٕؿٕى كویوی ٍح حُ يٕؿٕىحص هیخنی ٔ‬
‫طٕ ًّْی طًیِ ىْي‪ .‬يؼالً يیطٕحَي رلًٓي چیِی رَّخو روض‪ ،‬ؿٕل‪ ،‬ؿٍ‪ ،‬پَی‪ ،‬حطّلخم ٔ‬
‫يخَُي آٌْخ ٔؿٕى ٔحهؼی َيحٍَي ٔ ٔؿٕى آَخٌ طٕ ًّْی ٔ هیخنی حٓض‪ .‬حُ ٕٓی ىیگَ‬
‫حَٔخٌ رٍُّٔٗی يیریُي کّ هٕىٕ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬كوخین ٔ پيیيِْخی ىٍ هخٍؽ حُ ًحص‬
‫حٔ َیِ ٔؿٕى ىحٍَي ٔ حٔ يیطٕحَي رّآٌْخ ىٓض پیيح کُي ٔ آٌْخ ٍح رُ٘خٓي‪ٓ ،‬هٔهّ َظخو‬
‫ْٔظی‪ ،‬يزيأ ْٔظی‪ ،‬حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ ٍح کخيالً رُ٘خٓي‪ .‬رَحیٍ حٓخّ حٓض کّ‬
‫گلظّحَي‪« :‬ؿخیض كهٔلّٖ َظَی آٌ حٓض کّ ي٘خرّ َظخو ِػ ِهّت ؿٓخٌ هخٍؽ‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫َظخو ِػهًی ىٍ َلْ آىيی ُيُوّٖ گَىى‪ .‬ك‪ٕٜ‬ل ط٘خرّ يٕؿٕى ریٍ ىٔ َظخو ْٔظت‬
‫ػیُی ٔ ػهًی ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬يخىی رٕىٌ آٌْخ َیٔض‪ ،‬رهکّ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ْیجض حٗیخء‬
‫حٓض ٔ يُظٍٕ حُ ٗزخْض َیِ ٗزق ٔ حيؼخل آٌ َیٔض‪ ،‬رهکّ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ كویوض هٕى‬
‫ْٔظی ىٍ ٍٔف حَٔخٌ َوٖ ػهًی پیيح يیکُُي‪ .‬رّحیٍ يیگ ِٕثیى‪ُٗ« :‬خهض»ـ «حَگخٍِ»‬

‫كْایل كلَلَ‬
‫يلظخف طًخيٗ ىحَْٖخٖ رَٖ٘ «كهٔلّ» حٓض‪ْ ،‬یچ يٍٕىٖ َیٔض کّ رَحٖ هٕى‬
‫طلٔیَ كهٔلٗ َيحٗظّ رخٗي‪ .‬ه٘ض حٔل كهٔلّ‪ ،‬طٕؿّ رّهخٌَٕ ػهض ٔيؼهٕل ٔ ‪ٍَٟٔ‬ص‬
‫ٔ حيظُخع ػوالَٗ حٓض‪َْ ،‬گخِ ػهض يٕؿٕى رخٗي‪ ،‬يؼهٕل رخن‪ٍَّٔ٠‬س ظخَْ يٕٗٗى‪،‬‬
‫ٰنکٍ يؼهٕل رئٌ ػهض‪ ،‬يًظُغ حنٕهٕع حٓض کّ طلض ْیچ َٗحیطٗ رَُٔ َوٕحْي‬
‫کَى‪ .‬کهیّٖ پيیيِْخٖ ػخنى ىٍ چخٍچٕد ػهض ٔ يؼهٕل هَحٍ يٗگیََي‪ .‬رًَْیٍ‬
‫حٓخّ رخیي گلض‪ :‬كهٔلّ پخٓن ػوهی ٔ حٓظيالنی رّچٌٕ ٔ چَحْخی يخ حٓض‪.‬‬
‫ٔحژِی «چَح؟» یک ٔحژِی كٕمحنؼخىِ كیخطی ٔ کهیيی حٓض؛ يخ رخیي ریخيُٕیى ٔ‬
‫ػخىص کُیى طخ ؿهٕ َْ پيیيِ ٔ َْ كخىػّ یک «چَح» رگٌحٍیى؛ ٔ طالٕ کُیى طخ پخٓن‬
‫يُخٓذ آٌ ٍح پیيح ًَخثیى‪ .‬چُیٍ ٍٔٗی يـِ يخٍح پٍَٕٔ يیىْي‪ ،‬ػوم يخٍح رٍِگ‬
‫يیکُي ٔ ٍحِ ىٍٓض كم ئخیم ٍح رّيخ يیآيُٕى‪ْ .‬یچ يٍٕىٖ َیٔض کّ هخٍؽ حُ‬
‫‪۳ٖ۲‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫ىحیَِٖ ػهیّض طلونپٌیَ رخٗي‪ .‬حیٍ کخٍ ػوم حٓض کّ رّكيحکؼَ كؼخنیض حىٍحکٗ ؿٓض‬
‫ک٘ق ػهض رپَىحُى‪ .‬یکٗ حُ ييٍکخص ػوم ػزخٍص حُ ػالهّٖ طالُو ریٍ ٓزذ ٔ‬
‫ئزذ‪ ،‬یخ ػهض ٔ يؼهٕل حٓض‪ .‬ػوم ىٍک يٗکُي کّ ریٍ ػهض ٔ يؼهٕل طالُو ٔ‬
‫ْىآؿٕٗٗ طلکیکَخپٌیَ ٔؿٕى ىحٍى‪ُ ،‬یَح َْ يؼهٕنٗ ىٍ َظَ ػوم ًَْحِ رخ ػهض‬
‫ک رخٗي‪ ،‬يخَُي كَحٍص َٔزض رّآطٖ‪.‬‬ ‫هٕى رٕىِ ٔ يلخل حٓض آَٗ حُ ْى يُل ّ‬
‫رَْخٌ طالُو يٗگٕیي حگَ یک نلظّ ػهض ٍح رئٌ يؼهٕل كَ‪ ٝ‬کُیى‪ ،‬ػهض ٍح‬
‫حُ ػهیّض ؿيح ٓخهظّ ٔ يَطکذ ُههق ٗيِحیى‪ٔ ،‬هظٗ يٗگٕثیى‪« :‬ػهض» يُظٍٕ يخ حیٍ‬
‫حٓض کّ چیِٖ رّٔؿٕى آييِ کّ ٔؿٕى يؼهٕل ٍح الُو ىحٍى‪ .‬حگَ رخ رٕى آٌ‪ ،‬يؼهٕل‬
‫يٕؿٕى َٕ٘ى ىیگَ آٌ ػهض َیٔض ٔ ُههق كَ‪ ٝ‬ػهیّض الُو يٗآیي‪ .‬يظوخرالً حگَ یک‬
‫نلظّ يؼهٕل ٍح رئٌ ػهض كَ‪ ٝ‬کُیى‪ ،‬الُو يٗآیي ٔؿٕى يؼهٕل ٍح رئٌ ػهض ىیيِ‬
‫رخٗیى‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ يؼهٕل ىٍح‪ٛ‬م ٔؿٕى ٔ حىحيّٖ يخْیض هٕى َیخُيُي ػهض حٓض‪ .‬رخ‬
‫حیٍ رَْخٌ كهٔلٗ ٔريیٓٗ حٓض کّػوم ح‪ٛ‬م طالُو ریٍ ٓزذ ٔئزذٍح ىٍک يٗکُي‪.‬‬
‫ـ طالُو ػوهٗ چگَّٕ هخرم ىٍک حٓض‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ‪ ،‬ي٘خْيِ يٗکُیى ىٍ يٕحٍىٖ‬
‫يیخٌ ػهض ٔ يؼهٕل ؿيحیٗ يٗحكظي‪ ،‬يؼالً پَطخد َُّٖٔ ٍح ىٍ َظَ رگیَیي‪ٗ ،‬و‪ٜٗ‬‬
‫آٌٍح پَطخد ًَٕىِ‪ ،‬رخحیٍکّ َُّٔ حُػهض هٕى ؿيح ٗيِ ٔنٗ رٍّحِ هٕى حىحيّ يٗىْي؟‬
‫= ریخٌ كٕم حُ ىٍک َخ‪ٛ‬لیق ػهض َخٗٗ ٗيِ حٓض‪ ،‬ىٍ يؼخل پَطخد َُّٔ‪،‬‬
‫ػهض ح‪ٛ‬هٗ ًْخٌ َیَٖٔ يلَکّ ٔ حََژة ٔحٍىِ رََُّٔ حٓض‪ ،‬نٌح َْچّ آٌ َیَٔ‬
‫کىطَ ٕٗى‪ ،‬كَکض َُّٔ َیِ آْٔظّطَ هٕحْي ٗي‪ ،‬طخ ٓوٕ‪ ١‬کُي‪َ .‬لْ ًْیٍ يطهذ‬
‫ىنیم طالُو ریٍ ٓزذ ٔ ئزذ حٓض‪ َّ ،‬حیَحى يُخهّ٘ رَ طالُو‪.‬‬

‫كهٔلّ طـَرّٖ رَٖ٘ ٔ ریُٖ حَٔخَٗ َٔزض رّٔحهؼیخص پیَحيٌٕ حٓض‪ .‬كهٔلّ‪،‬‬
‫رئٌ پیٖكَ‪ ٔ ٝ‬رخ ًُْیظٗ آُحى َٓحؽ يٕ‪ٕٟ‬ػخص يٍٗٔى‪ ،‬رخ ٗـخػض رّکُکخٕ‬
‫يٗپَىحُى‪ْ ،‬یچ َٕع طخرٕ ًَُٗٗخٓي‪ْ ،‬یچچیِ ٍح حُ ههى ًَٗحَيحُى‪ ،‬رخ حػظًخى رَّلْ‬
‫هيو رَيٗىحٍى ٔ رخ ‪ٛ‬يحهض ٓوٍ يَُٗي‪ .‬طخٍین ػخرض کَىِ حٓض کّ كهٔلّ پخیّ ٔ‬
‫حٓخّ طًخو پيیيِ ْخ ٔ طـییَحص حَٔخَٗ حٓض‪ .‬رُیخى حؿظًخع‪ ،‬رُیخى كَُْگ‪ ،‬ػهٕو‪،‬‬
‫حهظ‪ٜ‬خى‪ٓ ،‬یخٓض‪ ،‬ػيحنض حؿظًخػٗ ‪ ٔ ...‬حٓخّ ًّْچیِ حٓض‪ .‬طخ كهٔلّ َيحٗظّ رخٗیي‪،‬‬
‫ْیچ چیِ َيحٍیي‪ .‬كهٔلّ حُ چُيحٌ هيٍص حَطزخم رَهٍٕىحٍ حٓض کّ ىٍ َْىٍِٔ حُ‬
‫كیخص رَٖ٘ هخىٍ حٓض رخد ًْکخٍٖ ‪ًٛ‬یًخَّ رخ ًّْٖ ٍٗظّْخٖ ػهٕو ٔ يؼخٍف‬
‫رَٖ٘ ٍح رگ٘خیي‪ .‬آٌ رخ ػهى ٓخُگخٍ حٓض‪ ،‬رخ حهالم‪ ،‬رخ ػَكخٌ ٔ َْچیِٖ ىیگَ‪.‬‬
‫ٓ‪۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كهٔلّ يٗگٕیي رَحٖ طـییَحص يؼزض ىٍ َُيگٗ رَ٘‪ ،‬پَٖٓ ٔ پخٓن رخیي ىٍٓض‬
‫ٔ رُّْگخو ‪َ١‬ف گَىى ٔ حُ َْنلخظ رخْى يطخروض کُُي‪ ،‬چٌٕ پَٖٓ ؿه‪ًَٗ ٢‬طٕحَي‬
‫پخٓوٗ ‪ٛ‬لیق ىحٗظّ رخٗي‪ ٔ ،‬پخٓن ‪ٛ‬لیق رئٌ يوظ‪٠‬یخص يلیطٗ ٔ يلهٗ رُّٓگ‬
‫يٗهٍٕى ٔ هَیيحٍٖ َيحٍى‪ ،‬چٌٕ رٌٍٖ حٓض ىٍ ٍُِٕٗحٍ‪َْٓ .‬یٔظًٗ کّ يزظُٗ‬
‫کَ‬‫رَ ح‪ٕٛ‬ل ٔ طل ّکَ كهٔلٗ َزخٗي يلکٕو رّكُخء حٓض‪ ،‬چٌٕ َّطُٓخ يزظُٗ رَ طل ّ‬
‫حَٔخَٗ َیٔض‪ ،‬رهکّ یک َٕع حكٔخٓخص ‪َٛ‬ف حٓض کّ رُیخى ػوالَٗ َيحٍى‪.‬‬
‫ـ آیخ طؤیى كهٔلّ رَّٗهٗ ٔ ؿَرٗ ىٍٓض حٓض؟‬
‫= هیَ؛ حَٔخٌ ٔحكي کؼیَ حٓض‪ْ ،‬یچ كَهٗ ریٍ حَٔخٌ حیٍ ٕٖٓ ىَیخ رخ حَٔخٌ آٌ‬
‫ٕٖٓ ىَیخ َیٔض‪ ،‬ػٔم ىٍ کخو ٓوَح‪ٗ ١‬یَیٍ حٓض‪ ،‬ىٍ کخو چًٍػهی ْى ٗیَیٍ‬
‫حٓض‪ .‬يگَ حیٍکّ یکی حُ حیٍ ىٔ ریًخٍ رخٗي‪ .‬رًّْیٍ ٓیخم‪ ،‬طو‪ٜ‬ی‪ ٔ ٚ‬طلکیک‬
‫كهٔلّ رَّخو حیٍ یخ آٌ کیٖ ٔ آثیٍ‪ ،‬یخ َُٓيیٍ هطؼخ ً کخٍٖ َخ ‪ٕٛ‬حد حٓض‪ ،‬رٔخ ؿه‪٢‬‬
‫ٔ هٕىكَیزٗ هٕحْي رٕى حگَ کٔٗ روٕحْي ىٍ پٗ طـِیّٖ ح‪ٕٛ‬ل كهٔلّ رَآیي ٔ‬
‫رُّػى هٕى رگٕیي‪ :‬حیٍ كهٔلّٖ ٰانٓی حٓض‪ ،‬آٌ كهٔلّٖ ىَْٖ حٓض‪ ،‬حیٍ يؼُٕٖ‬
‫حٓض‪ ،‬آٌ يخىٖ حٓض‪ ،‬حیٍ َٗهٗ ٔ آٌ ؿَرٗ حٓض؛ حیٍ یکٗ يخل يٍ حٓض‪ ،‬آٌ ىیگَ‬
‫رّيٍ طؼهن َيحٍى‪ ...‬كویوض حیٍ حٓض کّ كهٔلّ‪ ،‬كهٔلّ حٓض ٔ پخٓن رَّيحٖ ىٍَٔٗ‬
‫رَ٘؛ ْیچ طؤیى ٔ طلکیک رًََٗطخري ٔ يَُرُيٖ يیخٌ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يزخَٗ كهٔلّ ح‪ٛ‬الً‬
‫يًکٍ َیٔض‪ ،‬کٔٗ کّ رُّػى هٕى روٕحْي كهٔلّ ٍح طلکیک کُي‪ ،‬يخَُي آٌ حٓض کّ‬
‫ه‪ٜ‬ي کُي ىٍ ههوض ىٓض رَىِ ٔ حَٔخٌ ٍح طؤیى ًَخیي‪" .‬حكال‪ "ٌٕ١‬ىٍ ٍٓخنّٖ‬
‫«طیًخثّٕ» يٗگٕیي‪« :‬كهٔلّ رٍِگطَیٍ ْيیّٖ حٓض کّ هيحیخٌ رّرَ٘ كخَٗ ىحىِ‬
‫حٓض‪ ».‬حیٍ گلظّٖ حكال‪ ٌٕ١‬حُ آٌؿخ حًْیض ي‪٠‬خػق يٗیخري کّ كهٔلّ يل‪ٕٜ‬ل‬
‫حىٍحک ػوالَٗ حُ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ حٓض ٔ "ػوم" ًْخٌ ْيیّٖ يُل‪ َٜ‬رّكَى حٓض‬
‫کّ هيح رّرَ٘ ػُخیض كَيٕى‪ .‬نٌح رَحٓخّ ح‪ٛ‬م «ٔكيص ػخنى حَٔخَٗ» كهٔلّ یک‬
‫ٔحكي الیظـِٖ حٓض‪ .‬رهٗ؛ آٌچّ حطلخم يٗحكظي‪ ،‬طُٕع گٌٍگخْخٖ حَيیّٖ٘ رَٖ٘ حٓض‬
‫کّ يًکٍ حٓض َْروٖ ٍح رَّظَگخْخ ٔ ُٔحیخٖ ىیي هخ‪ ٙ‬رک٘خَي‪ .‬یؼُٗ حهظالف ىٍ‬
‫ٍٕٔ‪ ،‬ىٍ ُحٔیّٖ ىیي‪ ،‬ىٍ طٕؿیّ ٔ طلٔیَ َظَگخْخ حٓض؛ َّىٍ ح‪ٛ‬م كویوض ٔؿٕى‪.‬‬

‫كیي چیَذ؟‬
‫«ىیٍ» ىٍ طؼَیق رئی ٔ يُطوت هٕى يـًٕػّٖ رٓى پیٕٓظّ ٔ گٔٔضَخپٌیَ‬
‫حٓض‪ ،‬يظ٘کم حُ حػظوخىحص [َظَی] ٔ حكکخو [ػًهی] کّ ؿًؼخ ً يُ٘ؤ ٔ يو‪ٜ‬ي ٰانٓی‬
‫ٔ‪۳4‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫(يخٍٔحیی) ىحٗظّ رخٗي‪ .‬ىیٍ ٔحژِٖ حٓض ػَرٗ کّ ىٍ نـض رّيؼُخٖ حػظوخى ٔ ح‪١‬خػض‬
‫ٔ ػًم ٔ ؿِحء آييِ حٓض‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف رّيؼُخٖ حػظوخى رّآكَیُُيِٖ رَحٖ ؿٓخٌ ٔ‬
‫حَٔخٌ‪ ٔ ،‬ىٓظٍٕحص ػًهت يظُخٓذ رخ حیٍ ػوخیي يٗرخٗي‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬کٔخَٗ کّ يطهوخ ً‬
‫يؼظوي رّآكَیُُيِٖ َیٔظُي ٔ پیيحیٖ پيیيِْخٖ ؿٓخٌ ٍح ط‪ٜ‬خىكٗ‪ ،‬یخ ‪َٛ‬كخ ً يؼهٕل كؼم‬
‫ٔ حَلؼخالص يخىٖ ٔ ‪١‬زیؼٗ يٗىحَُي «رٗىیٍ» َخيیيِ يَٕٗٗي‪ .‬ح ّيخ کٔخَٗ کّ يؼظوي‬
‫رّآكَیُُيِ ٖ رَحٖ ؿٓخٌ ْٔظُي‪َْ ،‬چُي ػوخیي ٔ يَحٓى ىیُٗ حی٘خٌ طٕأو رخ حَلَحكخص‬
‫ٔ هَحكخص رخٗي «رخ ىیٍ» ًَٗىِ يَٕٗٗي‪ .‬رَ حیٍ حٓخّ‪ ،‬حىیخٌ يٕؿٕى ىٍ يیخٌ‬
‫حَٔخٌْخ رّكن ٔ رخ‪١‬م‪ ،‬طؤیى يَٕٗٗي‪ ٔ ،‬ىیٍ كن ػزخٍص حٓض حُ آثیُٗ کّ ىحٍحٖ‬
‫ػوخیي ىٍٓض ٔ يطخرن رخ ٔحهغ رٕىِ ٔ ٍكظخٍْخٖ ٍح يٍٕى طٕ‪ٛ‬یّ ٔ طؤکیي هَحٍ ىْي‬
‫کّ حُ ‪ًٟ‬خَض کخكٗ رَحٖ ‪ٛ‬لض ٔ حػظزخٍ رَهٍٕىحٍ رخُٗي‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬طالكٗ‬
‫ِ‬ ‫رخ طٕؿّ رّطٕ‪ٟ‬یلٗ کّ ىٍرخٍِٖ يلٕٓو‬ ‫إْل ّ كوّع كیي‪:‬‬
‫ىیٍ ىحىِ ٗي‪ ٍٍٗٔ ،‬گَىیي کّ َْىیُٗ ىٓظکى حُ ىٔ روٖ ط٘کیم يٗگَىى‪:‬‬
‫ٔ ـ ػویيِ یخ ػوخیيٖ کّ كکى پخیّ ٔ حٓخّ ٔ ٍیّٖ٘ آٌٍح ىحٍى‪.‬‬
‫ٕ ـ ىٓظٍٕحص ػًهٗ کّ يظُخٓذ رخ آٌ پخیّ یخ پخیّْخٖ ػویيطٗ ٔ رَهخٓظّ حُ‬
‫آٌْخ رخٗي‪ .‬رُخرَحیٍ کخيالً رّؿخ حٓض کّ روٖ ػوخیي ىٍ َْىیُٗ «ح‪ٕٛ‬ل»‪ ٔ ،‬روٖ‬
‫حكکخو ػًهٗ «كَٔع» آٌ ىیٍ َخيیيِ ٕٗى‪ ،‬چُخٌکّ ىحًَُ٘يحٌ حٓاليٗ‪ ،‬حیٍ ىٔ‬
‫ح‪ٛ‬طالف ٍح ىٍ يٍٕى ػوخیي ٔ حكکخو حٓاليٗ رّکخٍ رَىِحَي‪.‬‬
‫ح ّيخ ىٍ ًَخىْخی طؼیُی هٕى «ىیٍ» ػُٕحَٗ كٕمحنؼخىِ كَرّ حٓض‪ .‬کّ ىٍ طؼَیق‬
‫ؿخيغ ٔ يخَغ َگُـي‪ .‬ىٍ حیٍ كُِٕ‪َْ ،‬طؼَیلٗ حُ ىیٍ ح‪ٕٛ‬الً ٍر‪ٔ ٢‬ػیوٗ رخ يزخَٗ ٔ‬
‫ٍٖٔکَى ٔ ؿَ‪ ٝ‬حٍحثّ ىُْيِٖ آٌ ىحٍى؛ ىٍ پ٘ض طؼخٍیق يظؼيىٖ کّ حُ ىیٍ حٍحثّ‬
‫يٗگَىى‪ ،‬ك‪ٍٖٔ ٍٕ٠‬کَىْخٖ يوظهق َٔزض رّ«ؿٓخٌ»‪« ،‬حَٔخٌ» ٔ «طخٍین» کّ‬
‫يُزؼغ حُ حكٔخٓخص ٔػٕح‪١‬ق ٗو‪ٔ ٜٗ‬يکخطذ ُٗخهظّ ٗيِٖ كهٔلٗ‪ ،‬ؿخيؼُّٗخهظٗ‬
‫ٔ ٍٔحٌُٗخهظٗ حٓض‪ ،‬هخرم ي٘خْيِ حٓض‪.‬‬
‫َْحَيیًُ٘ي ىیٍُٗخّ‪ ،‬ىٍ طؼَیلٗ کّ حُ ىیٍ حٍحثّ يٗىْي‪ ،‬ىٍ ٔحهغ پخٓنْخٖ‬
‫َظَٖ هٕى ٍح رّحٓخٓٗطَیٍ پَْٖٓخٖ رَ٘‪ ،‬ىٍ چکیيِطَیٍ ػزخٍص ریخٌ يٗىحٍى‪.‬‬
‫حیٍ «طؼيى» گخِ رّچُخٌ «طُٕػٗ» يٗحَـخيي کّ رَّظَ يٍٗٓي ؿِ ىٍ نلع‪ْ ،‬یچ‬
‫حٗظَحک ىیگَٖ رخْى َيحٍَي‪َْ ٔ .‬یک رّچیِٖ حٗخٍِ ىحٍى‪ ،‬يظلخٔص حُ ىیگَٖ‪.‬‬
‫حُ حیٍ ٍٔ حگَچّ حیٍ طؼخٍیق رَِّحع رخ یکىیگَ رَهخٓظّحَي‪ٰ ،‬نکٍ رّىنیم‬
‫يُظَْخٖ يظلخٔص ٔ ٍٖٔکَىْخٖ يوظهق َٔزض رّىیٍ‪ ،‬رؼ‪٠‬خ ً رّيؼخرّ ؿِحیَ‬
‫ٕ‪۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يل‪ٍٖٕٜ‬حَي کّ ٍحْٗ رّیکيیگَ َيحٍَي ٔ ْیچگخِ رّيٕحؿّٖ يُطوٗ رخْى َوٕحُْي‬

‫ٍٓیي‪ٔ .‬ؿٕى طؼيى ٔ طُٕع كَحٔحٌ ىٍ طؼَیق ىیٍ‪ ،‬ػالِٔ رَ طؼيى يُظَ يطخنؼّٖ‬
‫کاليٗ‪ ،‬كوٓٗ‪ ،‬كهٔلٗ‪ ،‬طخٍیوٗ‪ ،‬ؿخيؼُّٗخهظٗ ‪ٍٔ ٔ ...‬حٌُٗخهظٗ ٔ طُٕع ٍٖٔکَىٖ‬
‫چٌٕ طؼزيگَحیخَّ‪ ،‬طلٕیمگَحیخَّ‪ ،‬کخٍکَىگَحیخَّ‪ ،‬ػومگَحیخَّ‪ٕٓٗ ،‬ىٖ‪ٔ ،‬ؿٕىٖ ‪...‬‬
‫َخٗٗ حُ ٔحهؼیض ىیگَٖ حٓض کّ رخیي حُ آٌ رّطکؼَ «‪ٍٕٛ‬ص ىیٍ» ىٍ طلون‬
‫هخٍؿٗ آٌ یخى کَى‪.‬‬
‫حیٍ ىػٕٖ کّ ىیٍ ؿَْٕٖ ٔحكيٖ حٓض يُزؼغ حُ طًخیالص ىٍَٔٗ حَٔخٌ کّ ىٍ‬
‫طـهّیخص گَٕخگٌٕ هٕى ىٍ رٔظَْخٖ كَُْگٗ ـ حؿظًخػٗ يوظهق ٔ يظلخٔص‬
‫‪ٍٕٛ‬صْخٖ گَٕخگٌٕ یخكظّ‪ ،‬پخٓن هٕى ٍح ىٍ يُخُػخص ىحيُّىحٍ ٔ رَٗٓحَـخو يیخٌ‬
‫گَِْٔخٖ يُيٍؽ ىٍ ؿئل ًیم يٗیخري‪:‬‬
‫ىیٍ َِى كٕحٍٖ ٔ ‪ٛ‬لخرٗ ـ ىیٍ َِى‬ ‫كیي كه هزي اّلیَ‪:‬‬
‫ٍحٔیخٌ ـ ىیٍ َِى يليػخٌ ـ ىیٍ َِى يلَٔحٌ ـ ىیٍ َِى كویٓخٌ ـ ىیٍ َِى يظکهًخٌ ـ‬
‫ىیٍ َِى كالٓلّ ـ ىیٍ َِى يظ‪ٕٜ‬كّ ـ ىیٍ َِى حْم ُْي ـ ىیٍ َِى ٔحػظخٌ ٔ ييحكخٌ ـ‬
‫ىیٍ َِى طخٍین َگخٍحٌ ـ ىیٍ َِى يَىو ُٗخٓخٌ ـ ىیٍ َِى ٍٔحٌ ُٗخٓخٌ ـ ىیٍ َِى‬
‫كوٕهيحَخٌ ـ ىیٍ َِى ؿخيؼّ ُٗخٓخٌ ـ ىیٍ َِى پيیيحٍ ُٗخٓخٌ ـ ىیٍ َِى يهليحٌ ـ ىیٍ‬
‫ٔ ىیگَ حىیخٌ ـ ٔؿِٕ يٕحكن ٔ يلخٍم حىیخٌ ـ ىیٍ َِى الحىٍٖگَحٌ ‪...‬‬
‫ىیٍ ٔ يکظذ ـ ىیٍ ٔ يٌْذ‬ ‫كیي ّ هزواككبد آى‪:‬‬
‫ـ ىیٍ ٔ حیًخٌ ـ ىیٍ ٔ َٗیؼض ـ ىیٍ ٔ كویوض ـ ىیٍ ٔ ي‪ٜ‬هلض ـ ىیٍ ٔ ‪َ١‬یوض ـ ىیٍ‬
‫ٔ حهالم ـ ىیٍ ٔ طويّ ـ ىیٍ ٔ ٰانٓیخص ـ ىیٍ ٔ يخٍٔحءحنطزیؼش ـ ىیٍ ٔ يؼَكض ـ ىیٍ‬
‫ُّٓض ‪...‬‬
‫ٔ آثیٍ ـ ىیٍ ٔ کیٖ ـ ىیٍ ٔ ئهک ـ ىیٍ ٔ ُ‬
‫ىیٍ ٔ حؿظًخع ـ ىیٍ ٔ حػظوخى ـ ىیٍ ٔ‬ ‫كیي ّ هالىهبد آى‪:‬‬
‫حٍکخٌ آٌ ـ ىیٍ ٔ كکًض ـ ىیٍ ٔ ػًم ـ ىیٍ ٔ ػهى ـ ىیٍ ٔحهظ‪ٜ‬خى ـ ىیٍ ٔ ٍٗي ‪...‬‬
‫ىیٍُٗخٓخٌ يظؤهَ‪ ،‬رّحطلخم‪ ،‬رَ ىٕٗحٍٖ ك‪ٕٜ‬ل طٕحكن ٍٖٔ طؼَیق ٔحكي حُ‬
‫ىیٍ‪ ،‬حًػخٌ ًَٕىِحَي‪ .‬حیٍ ىٕٗحٍٖ حُ آٌؿخ َخٗٗ يٕٗٗى کّ حُ یکٕٔ ٔحٍى کَىٌ‬
‫َْٔیژِگٗ ٗخه‪ ٔ ٚ‬ػُ‪ َٜ‬يًیِ ىٍ طؼَیق‪ ،‬ىٓظّٖ حُ ي‪ٜ‬خىین هخرم ح‪١‬الم ىیٍ‬
‫ٍح حُ ًٕٗل آٌ‪ ،‬هخٍؽ يٗٓخُى؛ حُ ىیگَٕٓ كَحگیَٖ ٔ كَحم گَكظٍ ىحيُّٖ‬
‫طؼَیق‪ ،‬حَٕحع يکخطذ يَحيٗ ٔ ٗزّىیٍ ٍح رّحٔ يٗحكِحیي؛ نٌح طؼيحىٖ حُ يظؤهَیٍ ىٍ‬
‫يٕحؿّ رخ حیٍ طُٕع كم َ٘يِ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِحَي کّ حيکخٌ حٍحثّٖ طؼَیق ؿخيغ ٔ‬
‫ٔحكي حُ ىیٍ ٔؿٕى َيحٍى‪ُ ،‬یَح ىیٍ پيیيِٖ پیچیيِ ٔ يظُٕع حٓض‪ٔ .‬حژِٖ ىیٍ طُٓخ‬
‫ٖ‪۳4‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫یک حٗظَحک نلظٗ حٓض ٔ رّکخٍگیَٖ طٕأو رخ ئخيلّٖ آٌ رَحٖ حیٍ حَٕحع كَحٔحٌ‬
‫ًَٗ طٕحَي‪َ ٔ ،‬زخیي يٕأیي ٔؿٕى ح‪ٛ‬م یخ ًحص ٔحكي رَحٖ آٌ رخٗي‪)ٔ(.‬‬
‫آٌچّ رَ ًَٗىِ ٗي‪ ،‬ؿيحی حُ طلٔیَ‪،‬‬ ‫كهک كیٌٔ‪:‬‬
‫طؤٔیم ٔ كٓى ٗو‪ٜ‬ی حُ يظٌٕ ٔ طؼخنیى ىیٍ حٓض کّ حُ ىٍٔحٌ یَٕخٌ رخٓظخٌ طخ حئَُ‬
‫رّآٌ «َْيیُٕطیک» يٗگٕیُي‪ ٔ )ٕ(.‬يٕؿذ آٌ ٗيِ حٓض طخ ىٍ حىٔحٍ يوظهق طخٍین‬
‫حىیخٌ‪ ،‬ىٍ پیَٕي رخ ػٕحيم رًٗٗخٍ‪ ،‬طلخٔصْخٖ ػًيِ ظخَْ گَىى کّ طؤػیَ ُيخٌ ٔ‬
‫يکخٌ رو٘ٗ حُ آٌ حٓض‪ .‬طَؿًّ ٔ حٍطزخ‪١‬خص ػهًٗ ٔ كَُْگٗ َیِ رو٘ٗ ىیگَ‬
‫رخٗي‪ ،‬حٔ‪ٟ‬خع ٔ َٗحی‪ ٢‬يظال‪١‬ى حؿظًخػٗ يخَُي ؿُگْخٖ هخٍؿٗ ٔ يُخُػخص ىحههٗ‪،‬‬
‫كذ ٔ رـ‪ْ ٞ‬خ ٔ يُخٓزخص هيٍص ٔ ٓیخٓض ػخيهٗ ىیگَ حٓض کّ رَ َْيیُٕطیک‬
‫ىیُی طؤػیَ ػًین يیگٌحٍى‪ .‬يخَُي هٕل هٕى ٓیّي کّ كَيٕى‪« :‬حگَ أرًٍٕ يیىحَٔض کّ‬
‫ىٍ ههذ ٓهًخٌ چّ يیگٌٍى‪ ،‬حٔ ٍح يیک٘ض‪ ».‬حُ ًْیٍ ٍْگٌٍ كَهّْخ ٔ يَ٘دْخ‬
‫رّٔؿٕى آييِحَي‪ .‬کّ حگَ حیٍْخ ٍح َیِ رَ يٕ‪ٟ‬غ كٕم كًم کُیى َٓٓخوآٍٔ يٕٗٗى‪.‬‬

‫كلَلَ ّ كیي‬
‫حُ ىیَرخُ حیٍ پَٖٓ ػخيیخَّ ىٍ‬ ‫ثْك‪ ،‬یب ًجْك كلَلَٓ اٍالهٔ‪:‬‬
‫حیٍؿخ ٔ آٌؿخ يطَف رٕىِ کّ «كهٔلّٖ حٓاليٗ چیٔض؟» حٓخٓخ ً حٓالو كهٔلّ ىحٍى‪،‬‬
‫َيحٍى؛ حگَ ىحٍى چطٕ‪ ،‬حگَ َيحٍى؛ چَح؟ ‪ ...‬رلغ ػخوطَ آٌ حیٍگَّٕ هخرم ‪َ١‬ف حٓض‬
‫کّ حٓخٓخ ً حیًخٌ ىیُٗ (َْىیُی) رخ ریُٖ ػوهٗ ٔ كهٔلٗ هخرم ؿًغ طٕحَي رٕى‪ ،‬یخ هیَ؟‬
‫پخٓن حیٍ پَْٖٓخ طُٓخ رخ یک کهًّٖ آٍٖ یخ َّ هخرم ك‪ٕٜ‬ل َیٔض‪َْ ،‬چُي‬
‫حیًخَی يزظُی رَ ٔكی‪ ،‬رخ طلکَحص ػوهت رَهخٓظّ حُ ًحص حَٔخَی (رّظخَْ) ىٔ حيَ‬
‫يظلخٔص يیًَخیي‪ٰ ،‬نکٍ حیًخٌىحٍحٌ رّىٓظٍٕحص ٔكیخَی يیگٕیُي‪ :‬حُ آٌؿخ کّ هخنن‬
‫حَٔخٌ هيحی كکیى حٓض‪ ،‬رُخءح ً ٔكی ٰانٓی ىهیوخ ً يظُخٓذ رخ حٓظؼيحى ٔؿٕىة حَٔخٌ ٔ‬
‫ىٍ پخٓن رَّیخُْخی ٔؿٕىة حٔ طُظیى ٗيِ حٓض‪ ،‬پْ رخطلکَ ػوهت حٔ ٓخُگخٍ حٓض‪.‬‬
‫حگَ حیٍ ٓوٍ ‪ٛ‬لض ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬ي٘کهی َیٔض‪ .‬یؼُی َْگخِ يؼخ‪ٟ‬يص ٔكی ٔ‬
‫كکًض ػوهی ىٍ یک كَحیُي ‪١‬زیؼىٗ رّآُيٌٕ گٌحٍىِ ٕٗى‪ ،‬ئهًخ ً َظخیؾ يؼزض رّىٓض‬
‫يیىْي؛ ْىچُخٌ کّ ًَٕىْخٖ ىٍ طخٍین ىحٍى ٔ ي‪ٜ‬يحم حکًم آٌ‪ ،‬يؼظِنّ ْٔظُي‪.‬‬
‫ٰنکٍ َْگخِ َلًْْیٍ پَٖٓ ىٍیک يَكهّٖ ٗظخدآنٕى ٔ طٕأو رخ پیٖكَ‪ْٝ‬خ‬
‫حُ پ٘ض ػیُک ٍَگٗ ‪َ١‬ف گَىى‪ ،‬حيکخٌ ىٍیخكض پخٓوٗ يُلٗ حُ َْىٔ ٕٓ‪ ،‬ىٍٔ‬
‫حُ ًٍْ َیٔض‪ ،‬کًخ حیٍکّ رخُْى ًَٕىْخٖ ىٍ طخٍین ىحٍى‪ .‬كَ‪ ٝ‬حٔل طخ آٌكي ريیٓٗ‬
‫‪۳44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَّظَ يٍٗٓي کّ پَٓیيِ ٕٗى‪« :‬ػٔم» ىٍ يٌحم گَِْٔخٖ يظُٕع آىيی چّ يِِٖ‬
‫ىحٍى؟ یخ ٓجٕحل ٕٗى‪« :‬رَف» ىٍ َظَ َْیک حُ آٌْخ چّ ٍَگٗ ىحٍى؟‪...‬‬
‫كَ‪ ٝ‬ىٔو يخَُي آٌ حٓض کّ ًْخٌ ػٔم رّکخو ٗو‪ ٚ‬يَی‪ ٔ ٞ‬ىحٍحٖ حهظالل‬
‫ًحیوّ‪ٍ ،‬یوظّ ٕٗى‪ ٔ .‬آٌ ىیگَٖ‪ ،‬ىٍ ْٕحٖ رَكٗ رخ ػیُک ٍَگٗ حُ هخَّ ریٌَٔ آیي‪.‬‬
‫يغٌْح رلغ رّحیٍ ٓخىِگْٗخ هخطًّ ًَٗیخري‪ًّْ ،‬چیِ رّحیٍ رٔظّگی ىحٍى کّ‬
‫ًٗخ رَحی ي٘خْيِی یک يُظَِ ىٍ چّ ؿخیگخْی حیٔظخىِ رخٗیي ٔ حُ چّ ُحٔیّی رّآٌ‬
‫رُگَیي‪ًْ .‬یٍ يُظَ ٔ ؿخیگخِ حٗوخ‪ ٙ‬حٓض کّ حهظالف آٍحء ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع رٕى ٔ َزٕى‬
‫كهٔلّٖ حٓاليٗ ٍح ٗيیي يیکُي‪ .‬چُخٌکّ گَْٔٗ حُ يلووخٌ رّکهٗ يُکَ آٌ ٗيِحَي‪،‬‬
‫ٔ يٗگٕیُي آٌچّ كهٔلّٖ حٓاليٗ ػُٕحٌ گَكظّ‪ ،‬چیِٖ ؿِ حَيیّْ٘خٖ حٍٓطٕ ٔ‬
‫َٕحكال‪َٕ١‬یخٌ َیٔض کّ ىٍ ػٓي ههلخٖ ػزخٓٗ رّٔٓیهّٖ َٓیخَیخٌ رُّرخٌ ػَرٗ‬
‫طَؿًّ ٗي ٔ ىٍ َُٓيیٍْخٖ ىٍٔ حُ ؿِیَسحنؼَد ٍٔحؽ یخكض‪.‬‬
‫"حٍَٔض ٍَخٌ" (ٖٕ‪ٔ۴‬ـ ٕ‪ )ٔ۴۲‬يٗگٕیي‪ :‬حگَ يـًٕػّٖ حكکخٍ ٔ ػوخیيٖ ٍح‬
‫کّ ىٍ يُخ‪١‬ن حيپَح‪ ٔ ٍٖٕ١‬ىٍ َُٓيیٍْخٖ ىٍٔ حُ ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ‪،‬‬
‫رّػُٕحٌ ػکْحنؼًهٗ ىٍ رَحرَ ٍٔكیّٖػَرٗ رّٔؿٕى آيي «كهٔلّٖ ػَرٗ» رُخيیى‪،‬‬
‫ؿِ هه‪ ٢‬يزلؼٗ َخٓظٕىِ چیِٖ ىیگَٖ َوٕحْي رٕى‪ٍَ" .‬خٌ" ىٍ طٕ‪ٟ‬یلخطٖ ح‪ٟ‬خكّ‬
‫يٗکُي‪« :‬كکًخٖ ػَد َیِ چٌٕ كکًخٖ الطیٍ ىٍػیٍ كخل کّ كهٔلّٖ حٍٓطٕ ٍح‬
‫َٗف کَىِحَي‪ ،‬ىٍیخكظّحَي کّ چگَّٕ رَحٖ هٕى كهٔلّٖ آکُيِ حُ ػُخ‪ َٛ‬هخ‪ ٙ‬هٕى‬
‫رّٔؿٕى آٍَٔي کّ حُ آٌچّ ىٍ نٕکیٌٕ طيٍیْ يٗٗي يظًخیِ رخُٗي‪».‬‬
‫ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗگٕیي‪« :‬كهٔلّٖ كویوٗ حٓالو ٍح رخیي ىٍ يٌحْذ يظکهًخٌ‬
‫ؿٔض ٔؿٕ کَى‪" ».‬يٓيٖ كخیَٖ یِىٖ" ًْیٍ َظَ ٍح گَكظّ يٗگٕیي‪« :‬هخٓظگخِ‬
‫كهٔلّ یَٕخٌ رٕىِ حٓض‪ ،‬آٌچّ كهٔلّٖ حٓاليٗ هٕحَيِ يٕٗٗى ىٍ ٔحهغ ًْخٌ كهٔلّٖ‬
‫یَٕخٌ حٓض کّ رّػَرٗ طَؿًّ ٗيِ ٔ رخ آیخص هَآٌ ٔ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يؼظويحص حٓاليٗ‬
‫ططزین گَىیي‪ .‬هزم حُ ٍٔٔى كهٔلّ رّههًَٔ يؼظويحص حٓاليٗ‪ ،‬ػهى "کالو" ٔؿٕى ىحٗض‬
‫ٔ يظکهًیٍ ىٍ حػَ يؼظويحص حٓاليٗ يٗهٕحٓظُي رَحٖ ح‪ٕٛ‬ل حػظوخىٖ حٓالو ٍحِْخٖ‬
‫ُّٓض ٓیّيحنًَٓهیٍ ٔ آیخص هَآٌ يُطزن رخٗي‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ ٍحِ ىیٍ‬
‫حُػوم ریخرُي کّ رَ ُ‬
‫ٍح رخ ٍحِ ػوم ًْآُْگ ٓخَُي‪».‬‬
‫گَِٔ ىیگَ‪ٔ ،‬ؿٕى كهٔلّٖ حٓاليٗ ٍح ئهى پُيحٗظّحَي "حرَحْیى ييکٍٕ"‬
‫كیهٕٔف ٔ ػخنى كوّحنهّـش ي‪َٜ‬ی (ٕٓ‪ٔ۲‬ـ ‪ )ٔ۲۲۶‬ىٍ ُيَِٖ حیٍ گَِٔ هَحٍ ىحٍى‬
‫کّ ىٍ يوييّٖ کظخد «كٗ حنلهٔلش حالٓاليیّ يُٓؾ ٔ ططزیوّ» َظَ حٍَٔض ٍَخٌ ٍح‬
‫‪۳4۳‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫َژحىپَٓظخَّ طٕ‪ٛ‬یق يٗکُي ٔ يٗگٕیي‪« :‬يؼالً گلظّ يٕٗٗى کّ ٓخيْٗخ ىٍ َْچیِ‪،‬‬

‫حػى حُ ىیٍ‪ُ ،َُْ ،‬رخٌ ٔ طًيٌ‪ً ،‬حطخ ً حْم یکَٕحهظٗ ٔ ٓخىِگٗ ْٔظُي؛ رّػزخٍطٗ‬
‫ىیگَ‪ ٍٕٔ ،‬طل ّکَ آٌْخ حَل‪ٜ‬خل ٔ طلَین حٓض‪ َّ ،‬حط‪ٜ‬خل ٔ طؤنیق‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬طُٓخ‬
‫رّحىٍحک ؿِثیخص ٔ يلَىحطٗ َخ پیٕٓظّ ٔ یخ يـًٕػّٖ حُ ػوخیي رئٌ طَطیذ ٔ رئٌ‬
‫َظى ٔ حَٔـخو هخىٍحَي‪ ».‬ييکٍٕ يٗگٕیي‪:‬‬
‫حگَ يو‪ٕٜ‬ى حُ كهٔلّٖ ػَرٗ حیٍ رخٗي کّ حیٍ يل‪ٕٜ‬ل طُٓخ ييیٌٕ ػُ‪َٜ‬‬
‫ػَد رخٗي‪ ،‬ئهى حٓض کّ حىػخٖ هخرم هزٕل َیٔض‪ ٔ ،‬يخ پی٘خپیٖ َْگَّٕ حىػخٖ‬
‫يزُٗ رَ طؼ‪ٜ‬زخص هٕيٗ ٍح ٍى يٗکُیى‪ .‬حٓالو حهٕحو ٔ يهم گَٕخگَٕٗ ٍح ىٍ ُیَ یک‬
‫ػهى گَىآٍٔى ٔ ًّْٖ حیٍيهم ٔ حهٕحو ىٍ حیٍؿُزٖ كکَٖ ٓٓیى رٕىِحَي؛ ح ّيخ ىٍ يٍٕى‬
‫حٓاليٗ رٕىٌ حیٍكهٔلّ‪ ،‬حگَ يُظٍٕ حیٍ رخٗي کّ حیٍ كهٔلّ طُٓخ ػًَِٖ حكکخٍ ئهًیٍ‬
‫حٓض‪ ،‬حىػخٖ کّ رخ آٌچّ ىٍ طخٍین كهٔلّ آييِ‪ ،‬يظُخه‪ ٞ‬حٓض‪ ،‬چّ ئهًخَخٌ حُ حرظيح‬
‫ٗخگَىحٌ َٔطٍٕیخٌ ٔ یؼوٕریخٌ ٔ یٕٓى ٔ ‪ٛ‬خرجیٍ رٕىِحَي ٔ ىٍ حیٍ كؼخنیضْخٖ ػهًٗ‬
‫ٔ كهٔلٗ رخ ىٔٓظخٌ يؼخ‪ َٛ‬هٕى حُ یٕٓىٖ ٔ ئیلٗ ًْکخٍٖ ىحٗظّحَي‪.‬‬
‫رخ حیٍکّ ٍٍٔٗ حٓض حرَحْیى ييکٍٕ أکم حُ هلخ يٗکُي‪ ،‬يغٌْح [ُٔؽ نزُخَی]‬
‫"كُخ حنلخهٍٕٖ ٔ ههیم حنـَ" ٍحِ نوًّ ٍح حُ حیٍ ْى ىٍٔطَ يٗرََي ٔ ‪ ًٍٟ‬طؤییي‬
‫َظَ حرَحْیى ييکٍٕ رلغ ٍح آٗلظّ کَىِ يٗگٕیُي‪« :‬پْ ًّْٖ آٌچّ ٍح کّ طلض‬
‫ػُٕحٌ «كهٔلّٖ ػَرٗ» يٗآٍٔیى‪ ،‬يٕنٕى كکَ ػَد َیٔض‪ُ ،‬یَح چُخٌکّ هٕحْیى‬
‫ىیي‪ ،‬يهضْخٖ يوظهلٗ ىٍ طکٕیٍ آٌ ٓٓیى رٕىِحَي ٔ ىٍ گَىآٍٖٔ ٔ ططٍٕ آٌ ىهخنض‬
‫ىحٗظّحَي‪ ،‬يخَُي طَکخٌ‪َٓ ،‬یخَیخٌ‪ ،‬ي‪َٜ‬یخٌ‪ ،‬پخٍٓیخٌ‪ُْ ،‬يیخٌ‪ ،‬رَرَْخ‪ ،‬حَينْٔٗخ‪»...‬‬
‫« پْ طُٓخ ييیٌٕ حٓالو َیٔض‪ُ ،‬یَح حیٍ كهٔلّ حُ یَٕخَیخٌ ٔ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍحٖ‬
‫کّ ئهًخٌ ٗيَي‪ ،‬گَكظّ ٗيِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ًَٗطٕحٌ گلض حیٍ كهٔلّ ييیٌٕ یک طًيٌ‬
‫ىٓض َوٍٕىِٖ حٓاليٗ حٓض‪ْ.‬ىچُخٌکّ ئیلیخٌ ٔٓیهّٖ َوم كهٔلّٖ یَٕخَٗ رّػخنى‬
‫حٓالو رٕىَي‪ ،‬یٕٓى َیِ ٔٓیهّٖ َوم كهٔلّٖ حٓاليٗ رّهٌَٔ ٔٓطٗ گَىیي ‪»...‬‬
‫"حنلخهٍٕٖ ٔحنـَ" يٗ طٕحَٔظُي حیٍ ٍحِ ‪ٕ١‬الَٗ ٍح َََٔي ٔ ىػٕٖ ٍح رخ حیٍ‬
‫‪ٛ‬ـَح ـ کزَحٖ ٓخىِٖ يُطوٗ كی‪ٜ‬هّ کُُي کّ‪« :‬كهٔلّ ریُٖ حَٔخَٗ حٓض‪ ،‬كَهٗ ریٍ‬
‫حَٔخٌْخ ٔؿٕى َيحٍى ٔ طؼخيالص يیخٌ يهضْخ ٔ كَُْگْخ پیٕٓظّ ؿَیخٌ ىحٗظّ؛ پْ‬
‫كهٔلّ يل‪ٕٜ‬ل ي٘ظَک كکَ رَ٘یض حٓض‪».‬‬
‫ْکٌح رلؼٗ َیٔض کّ حیٍ ریُٖ حَٔخَٗ حرظيح حُ کـخ َٗٔع ٗيِ‪٠َ ،‬ؾ گَكظّ‪،‬‬
‫پٍَٕٔ یخكظّ ٔ رّحٔؽ ٍٓیيِ حٓض‪ٓ .‬وٍ َٓ آٌ حٓض کّ ىیگَ آىيیخٌ‪ ،‬ىٍ ىیگَ‬
‫‪۳4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َُٓيیٍْخ چّ چیِْخٖ رَ آٌ حكِٔىِ یخ حُ آٌ کخٓظّحَي‪ٔ ،‬چّ چیِْخٖ ٍح ؿخ رّؿخ‬

‫ًَٕىِحَي؟ حیٍؿخ حٓض کّ ىٓظّٖ ىیگَ حُ يلووخٌ گلظّحَي كهٔلّٖ ػَرٗ ْيكٖ ٔكن‬
‫ىحىٌ يیخٌ كهٔلّٖ حٍٓطٕ ٔ حكال‪ ٌٕ١‬حُ یکٕٓ ٔ ػوم ٔ ىیٍ حُ ٕٖٓ ىیگَ حٓض‪.‬‬
‫يؼالً "پخطَیک ٍٔژیّ" (كیهٕٔف يؼخ‪ َٛ‬كَحَٕٔی ـ و ‪ )ٔ۲4۰‬حػظوخى ىحٍى کّ‬
‫يٌحْذ كهٔلٗ حٓاليٗ يُؤى رَّٓ هًٔض حٓض‪:‬‬
‫حنق ـ گَْٔٗ يؼظويحَي کّ َْگِ ًَٗطٕحٌ ىیٍ ٔ كهٔلّ ٍح رخْى ٔكن ىحى‪،‬‬
‫پیٕ٘حٖ حیٍ گَِٔ أرٕكخيي ؿِحنٗ حٓض‪ ،‬رؼي حُ آٌکّ حُ يَكهّٖ ٗک گٌٗض ٔ ػوم‬
‫ٍح ىٍ حىٍحک كوخین ػخؿِ یخكض‪ ،‬يؼظوي ٗي کّ كویوض ىٍ ىیٍ حٓض‪.‬‬
‫د ـ گَِٔ ىیگَ ىٍ حیٍ ئؤنّ کّ ىیٍ ٔ كهٔلّ ٍح َظٕحٌ رخْى ٔكن ىحى‪ ،‬رخ ؿِحنٗ‬
‫ْى ػویيِحَي؛ ٔنٗ رَ ػکْ ؿِحنٗ ىیٍ ٍح رٗحػظزخٍ يٗىحَُي ٔ يٗگٕیُي كویوض ًْخٌ‬
‫كهٔلّ حٓض‪ .‬رَهٗ حرٍٍٗي ٍح حُ ُيَِٖ حیٍ گَِٔ يًٗٗخٍَي‪.‬‬
‫ؽ ـ گَِٔ ٕٓو حيکخٌ ٔكن ىحىٌ يیخٌ ىیٍ ٔ كهٔلّ ٍح رّآٌ َٗ‪ ١‬حيکخٌپٌیَ‬
‫يٗىحَُي کّ حٔالً يیخٌ ػوخیي ػخيّ ٔ هخ‪ ّٛ‬كَم گٌحٗظّ ٕٗى‪ ،‬ػخَیخ ً ىٍ َٗف آیخص‬
‫هَآٌ رّطؤٔیم پَىحهظّ گَىى‪ .‬کُيٖ‪ ،‬كخٍحری‪ ،‬حرٍٓیُخ ٔحرٍٍٗي كویوٗ ىٍ حیٍ ىٓظّحَي‪.‬‬

‫ثٌیبك كلَلَٓ اٍالهٔ‬

‫كهٔلّی حٓاليی ًْخٌ كهٔلّی يؼظِنّ حٓض کّ هٕى رَ رُیخى كهٔلّی ي ّ‬
‫٘خء‬
‫حٍٓطٕیٗ حٓظٕحٍ گَىیيِ حٓض‪ .‬پْ حُ يزخكؼخص ىحؽ يؼظِنّ «أرَٕ‪ َٜ‬كخٍحری» آيي‬
‫(ٓ‪ ٕ۶‬ـ ‪ ْ ، ٖٖ۲‬م) ٔ ًْیٍ ٍحِ ٍح ىٍ پیٖ گَكض؛ پْ حُ كخٍحری «حرٍٓیُخ» آيي‬
‫(‪ ٖ۳۲‬ـ ‪ ْ ، 4ٔ۶‬م) حٔ َیِ َظٕحَٔض هخٍؽ حُ آًٓخٌ حٍٓطٕ پَٔحُ ًَخیي‪ .‬طخ حیٍ‬
‫يٕهغ حٓخّ كهٔلّی حٓاليی طؼزیض ٗيِ رٕى ٔ كکًخی ئهًخٌ ىٍ َٓحَٓ حهطخٍ‬
‫حٓاليی َْآٌچّ ٍح کّ يؼظِنّ حُ كالٓلّی یَٕخٌ (هخ‪ٛ‬شً) حٍٓطٕ ىٍیخكظّ رٕىَي ٔ‬
‫رٍّٕٔ هٕى ػَ‪ ّٟ‬ىحٗظّ رٕىَي‪ ،‬يٍكیغ كهٔلّی <ئهّى> حٓاليی پٌیَكظّ رٕىَي‪.‬‬
‫حیٍ ٔ‪ٟ‬غ طخ ُيخٌ يظؤ ّهَ ٔ ىٍٔحٌ يالْخىی ٓزِٔحٍی حىحيّ ىحٍى‪ .‬پْ حُ‬
‫ٓزِٔحٍی ىیگَ کٔی َیخييِ کّ ٓوُی هخرم طٕؿٓی ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع كهٔلّی حٓاليی ُىِ‬
‫رخٗي‪ .‬يال ْخىی ٓزِٔحٍی (و ‪ ْ ، ٕٔ۴۲‬م) ىٍ يُظٕيّ(ی کّ طهوی‪ٜ‬ی يُظٕو حُ‬
‫حٓلخٍ يال ‪ٛ‬يٍح حٓض) ىٍ حرظيحی ٓوٍ هٕى حٓخّ ٔ ٍٓخنض كهٔلّی حٓاليی ٍح‬
‫پخٓن رّحیٍ ّٓ ٓئحل يؼَكی يیکُي‪:‬‬
‫يطهذ يخ‪ ،‬يطهذ ْم‪ ،‬يطهذ ِن ْى‬ ‫ّ حنًطخنذ ػالػشٌ ُ‬
‫ػ ِه ْى‬ ‫حُ ّ‬
‫‪۳4۰‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫= رُیخٌ يطخنذ ٔ يوخ‪ٛ‬ي (كهٔلّ) ّٓ چیِ ىحَٔظّ ٗيِ حٓض‪:‬‬

‫ٔ ـ يطهذ «يخ»‪ٓ :‬وٍ حُ«يخْیض» ٔ«کًیض» ٗیء= حیٍ چیٔض؟ آٌ چیٔض؟‬
‫ٕ ـ يطهذ «ْم»‪ٓ :‬وٍ حُ «کیلیض» ٗیء = آٌ چگَّٕ حٓض؟‬
‫ٖ ـ يطهذ « ِن ْى» (نًخًح؟) ٓوٍ حُ «چَحة» ٗیء = آٌ چَح چُیٍ حٓض؟‬
‫حیٍ ‪َ١‬ف هٕری رَحی رُیخىگٌحٍی كهٔلّی حٓاليی حٓض‪ .‬ىٍ كویوض ْیچ چیِ ٍح‬
‫حُ ههى ًَیحَيحُى‪ .‬حیٍ ّٓ يلٍٕی کّ كکیى ٓزِٔحٍی يطَف يیکُي کخيالً ػوهی ٔ‬
‫رَگَكظّ حُ كهٔلّٖ یَٕخٌ حٓض ٔ ْیچ ٍرطی رّىیٍ ٔ يٌْذ هخ‪َ ٙ‬يحٍى‪ َْ .‬رَ٘ی‬
‫يیطٕحَي رٍّٕٔ هٕى رَحی حیٍ ّٓ ٓئحل پخٓوی ریخري‪ .‬رَحرَ رخ ح‪ٛ‬م ‪ٛ‬لض‬
‫گٌحٍْٕخٖ كٕم‪ ،‬ح‪ٛ‬الً كهٔلّٖ حٓاليٗ ًَٗطٕحَیى ىحٗض‪ ،‬کًخ حیٍکّ كهٔلّٖ‬
‫يٕٓخیٗ ٔ ػیٔخیٗ ٔ گزَی ‪َ ...‬یِ ًَٗطٕحٌ ىحٗض‪ُ ،‬یَح ىٍ يُطن حىیخٌ ح‪ٛ‬م رَ‬
‫ٔكی حٓض ٔ ٔكی ْیچ يلهٗ ىٍ رلغ ػوالَٗ َيحٍى‪ .‬حیٍ ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ‬
‫كویٓخٌ‪ ،‬يليػخٌ‪ ،‬يظکهًخٌ ٔ يظؼزيحٌ يٗگٕیُي‪.‬‬
‫ٰ‬
‫ٔحهغ آٌ حٓض کّ چیِْخی طلض ػُخٔیٍ انٓیخص ٔ کالو ٔ كوّ ٔ حكخىیغ ٔ‬
‫ٍٔحیخص یٕٓىی‪ََٜ ،‬حَی‪ ،‬حٓاليی‪ُْ ،‬ئ ٔ گزَ ٔ ٓیک ‪ ...‬ىحٍیى؛ ح ّيخ كهٔلّ ٔػَكخٌ‬
‫طلض حیٍػُخٔیٍ َْگِ! كهٔلّ ٔػَكخٌ يل‪ٕٜ‬ل حَيیّْ٘خی رَ٘ی حٓض؛ حیٍ ىیٍ ٔ‬
‫آٌ ىیٍ ًَُٗٗخٓي ٔ ىٍ ٓطٕف ػخنی ًّْ ٍح یکؿخ يظلي يٗکُي‪.‬‬
‫يغحنٕ‪ٛ‬ق‪ ،‬رخ حٓظُخى رّي٘خٍکض حٓاليیخٌ ىٍ يزخكؼخص كهٔلٗ ٔ َظخیؾ‬
‫کْٕٖٗخٖ کّ حیٍؿخ ٔ آٌؿخ حَـخو یخكظّ‪ ،‬چیِٖ رّٔؿٕى آييِ کّ طٕحٌ آٌٍح كهٔلّٖ‬
‫حٓاليیخٌ ػُٕحٌ کَى‪َْ .‬چُي کّ ىٍ طًخيیض هٕى‪ ،‬يظکٗ رَّٕػٗ «گَحی٘ٗ» حٓض‪،‬‬
‫کّ حُ ههىکخٍٖ هزَ يٗىْي‪َّ ،‬يزخَٗ َظَة ئظوم‪ .‬ح‪ٛ‬م يطهذ آٌ حٓض کّ كکًخٖ‬
‫حٓاليٗ ىٍٓض رّىنیم طويو َٗیؼض رَ ػوم‪ًْٕ ،‬حٍِ ىٍ ييحٍ رٔظّ كَکض کَىِ ٔ‬
‫چٌٕ ػوخرٗ ىٍ هلْ رَّٓ رَىِحَي‪ .‬آٌْخ ْیچگخِ يخَُي كالٓلّٖ یَٕخَٗ رخ ًُْیظٗ آُحى‬
‫ٔ ػخٍٖ حُ يالكظخطٗ چٌٕ حػظوخىحص ٗو‪ ٔ ٜٗ‬پیٖكَ‪ْٝ‬خ ٔ َٗحی‪ ٢‬يلیطٗ‪ٔ ،‬‬
‫طزؼخص آٌ‪َٓ ،‬حؽ يٕ‪ٕٟ‬ػخص يؼوٕل ََكظّحَي‪ .‬يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ كکًخٖ‬
‫حٓاليٗ ىٍ چخٍچٕد كَيٕنٗ حُ هزم يٕؿٕى‪ ،‬چ٘ى رخُ کَىَي‪ ،‬هٕى ٍح ىٍ رَحرَ‬
‫يـًٕػّٖ ػظیى ٔ پیچ ىٍ پیچ یخكظُي کّ چٌٕ ىیٕحٍٖ رهُي یخ طٍٕٖ ُٓگیٍ ٔ يلکى‪،‬‬
‫حُ ىٌٍٔ ٔ ریٌَٔ آٌ ْخ ٍح حكخ‪ ّ١‬کَىِ رٕى ٔ َگٓزخَخَٗ ئهق َیِ رَحٖ طَ‪ٛ‬ي ٔ‬
‫كلع ٔ‪ٟ‬ؼیض يٕؿٕى گًخٗظّ ٗيِ رٕىَي‪ .‬ىٍ چُیٍ ك‪٠‬خٖ ُٓگیٍ‪ ،‬ؿِ ُيِيّْخٖ‬
‫طٕىيخؿٗ‪ ،‬آٌ ْى ىٍ كَ‪ٛ‬ضْخٖ يُخٓذ ٔ ىٍ ریـٕنّْخ چّ طٕحٌ کَى؟‬
‫‪۳4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كهٔلّٖ حٓاليیخٌ َّهخىٍ ٗي كَيٕنٗ حُ هزم يٕؿٕى ٍح رَحَيحُى‪َّ ٔ ،‬كخ‪ٗ َٟ‬ي‬

‫ههزخ ً طًخيیض ٔ کًخل آٌٍح رپٌیَى‪ .‬پْ ىٍ كي حهم ٔ كي حکؼَ هٕى چیِٖ ریٖ حُ‬
‫كَکض ىٍ ىٌٍٔ ری‪َ ّ٠‬یٔض کّ حُ ًْخٌ طؤٔیمگَحیٗ يؼظِنٗ َٗٔع ٗيِ ٔ طخ‬
‫ػ‪ َٜ‬کَُٕٗ حىحيّ یخكظّ حٓض‪ .‬یخ چٌٕ ُيِيّْخی کّ گخِ هطغ ٗيِ‪ ،‬گخِ يلٕٓو َزٕىِ‪،‬‬
‫گخِ ٍيِٖ رٕىِ‪ ،‬گخِ هّْٕخٖ ُیخىٖ رَىحٗظّ‪ ،‬گخِ طٕؿیّگَ رٕىِ‪ ،‬گخِ طؤٔیمگَ‪...‬‬
‫ىٍؿیَ حیٍ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬ریىآٌ يٍٗكض کّ آٌ كهٔلّ‪ ،‬يخٍٔحءحنطزیؼٗ ٔ هخ‪ٛ‬ش‪،‬‬
‫حٓاليٗ حُ آد ىٍ َیخیي‪َْ .‬چُي حیٍ طؼزیَحص يٍٕى حػظَح‪ ٝ‬هٕحْي رٕى‪ٔ ،‬نٗ‬
‫ًَٗطٕحٌ طؼَیلٗ ٔحهؼٗطَ ٔ ٍٓخطَ حُ حیٍ‪َٔ ،‬زض رّچُي ٔچٌٕ كهٔلّٖ حٓاليیخٌ‬
‫ػَ‪ ّٟ‬ىحٗض‪ .‬يطهذ كَحطَ حُ كي طؼخٍكخص یخ ٗؼخٍ حٓض‪:‬‬
‫يؼالً‪ ،‬پَىحُٕ كکًخٖ حٓاليٗ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخطٗ چٌٕ َِٔل ٔكٗ ٔ کیلیض ٔ‬
‫يخْیض آٌ‪ ٔ ،‬يؼخى ؿًٔخَٗ‪ ...‬کّ ُیَرُخٖ حىیخٌ رخٗي‪ ٔ ،‬حكکخو ىیُی يُ٘ؼذ ٔ‬
‫يظلَع حُ آٌْخ حٓض‪ ،‬چّ َظخیـٗ ىحٗظّ؟‬
‫حگَ ح‪ٛ‬خنض ٔكٗ ٔ يؼخى ؿًٔخَٗ ٍح َپٌیَكظّحَي‪ ،‬کّ حُ ىیٍ ػزٍٕ کَىِحَي‪،‬‬
‫َظیـشً آٌ كهٔلّ‪ ،‬حٓاليٗ َیٔض (حیٍ چیِٖ حٓض کّ ؿِحنٗ ىٍ «طٓخكش حنلالٓلّ»‬
‫رّآٌ كکى کَىِ ٔ َیِ يٕنٕٖ ىٍ يؼُٕٖ رّآٌ طخهظّ حٓض) ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬حُ‬
‫ػوم ػئل کَىِحَي‪ ،‬کّ َظیـشً كهٔلّ َیٔض (حیٍ ًْخٌ حٓض کّ حٍَٔض ٍَخٌ ٔ‬
‫ىیگَحٌ گلظّحَي‪ ٔ ).‬حگَ طٕحَٔظّحَي ؿًغ ریٍ َْىٔ ًَخیُي‪ ،‬آٌ‪ ،‬کـخ حٓض؟‬
‫ىٍٓض حٓض کّ ح‪ٕٛ‬نیٌٕ ٔ كوٓخء يٗگٕیُي‪« :‬کهًّخ كکى رّحنؼوم‪ ،‬كکى‬
‫َ٘ع» ٔنٗ حیٍ هخػيِٖ ح‪ٕٛ‬نٗ ٔ كوٓٗ حٓض‪َّ ،‬ح‪ٛ‬م كهٔلٗ‪ .‬يؤيٍٕیض ػوم َِى‬ ‫رّحن ّ‬
‫ٗخٍع ػزخٍص حُ ط٘وی‪ ٚ‬ي‪ٜ‬هلض ٔ ىكغ يلٔيص حٓض‪ ،‬نٌح گلظّ ٗيِ «حكکخو َٗع‪،‬‬
‫ىحیَييحٍ ي‪ٜ‬خنق ٔ يلخٓي حٓض» ٔ ىٍ طؼَیق ػوم يٗگٕیُي‪:‬‬
‫«حنؼوم يخ ػزي رّحنَكًٍ ٔ يخکظٔذ رّحنـُخٌ!»‬
‫ـ آیخ ػوم َِى كالٓلّ ًْیٍ حٓض؟‬
‫= هیَ‪ .‬ىٍ َٓخى رَ٘ َیَٖٔ ؿَیِة ٔؿٕى ىحٍى کّ هٕى رّهٕى حٔ ٍح ىَزخل‬
‫ػهضیخرٗ يٗک٘خَي‪ .‬كهٔلّ ىٍ َظیـّٖ ٗگلظٗ ٔ کُـکخٖٔ حَٔخٌ پيیي آيي‪ .‬حػظوخى‬
‫رّحٍحىِ ٔ كکٕيض هيح ىٍ كویوض ٓخىِٓخُٖ ئؤنّ رَحٖ ىٍک ػهض حٓض‪ .‬پْ‬
‫كالٓلّٖ ئهًخٌ‪ْ ،‬یچگخِ ػَ‪ ّٖٛ‬آُحىحَيی٘ٗ ٍح طـَرّ َکَىِحَي‪ ٔ .‬حیٍ آكض كهٔلّ‬
‫ٔ ‪ٟ‬ي كهٔلّ حٓض‪ .‬كهٔلّ ىٍ ح‪ٛ‬خنض هٕى حٓزٗ َٓک٘ٗ حٓض کّ كو‪ ٢‬ك‪٠‬خٖ رخُ‬
‫يٗهٕحْي طخ رظٕحَي رظخُى ٔ ؿهٕ رَٔى‪ .‬يگَ رئٌ آُحىحَيی٘ٗ يٗطٕحٌ كهٔلّ ىحٗض؟!‬
‫‪۳4۲‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫حیٍ ػیٍ طُخه‪ ٞ‬حٓض‪ .‬كکًخٖ حٓاليٗ ىهیوخ ً يظٕؿّ ًْیٍ طُخه‪٠‬خص ٗيِ ٔ ٍحِ‬
‫كم آٌٍح پُٓخٌ ٗيٌ ىٍ يیخٌ ؿُگم حَزْٕٗ حُ حنلخظ ٔ کهًخطٗ ؿخي‪ ٔ ٞ‬پیچیيِ‪،‬‬
‫رخنکُخیخص یخكظّحَي کّ ىٍ ٔحهغ‬ ‫رٍّٕٔ يـخُ حَيٍ يـخُ‪ ،‬طؤٔیم ىٍ طؤٔیم ٔ حٓظؼخٍحص ٰ‬
‫حيَ‪ْ ،‬یچچیِٖ ٍح ػٕ‪ًَٗ ٝ‬کُي ٔ ىٍ َٓخیض ط‪ٕٜ‬یَٖ ؿیَ حُ ؿُیُٗ يَىِ ىٍ‬
‫ٍكى يخىٍ ٍح َ٘خٌ ًَٗىْي‪ .‬كهٔلّی حٓاليی ىٍ ح‪ٛ‬هیض هٕى ًْخٌ ؿُیٍ يَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٰانٓیخص حٓاليٗ َیِ ًْیٍ كکى ٍح ىحٍى‪ٔ ،‬ؿٕى هيح ٍح ىٍ ئیَ طلل‪ٜ‬خص ٔ‬
‫حىحيّٖ کخٍ هٕیٖ يٍكیغ َظخیؾ کخٍ «ک٘ق» َکَىِ حٓض؛ رهکّ رَّلٕٖ َخگِیَ‪،‬‬
‫پی٘خپیٖ ؿخیگخِ هيح ٔ يهِٔيخص آٌٍح يلَٔ‪ ٝ‬ىحَٔظّ‪ََْٕ ٔ ،‬ع رلغ ٍح رؼي حُ‬
‫يَُ هيحُٗخٓٗ آؿخُ کَِ حٓض‪ََٕٗٓ .‬ض ٰانٓیخص حٓاليٗ ٍح پیٖ حُ ًّْ‪ ،‬ك‪َ٠‬ص‬
‫ػهٗ ىٍ هطزّٖ طٕكیيیّٖ َٓؾحنزالؿّ ي٘و‪ ٚ‬کَىِ حٓض‪ .‬حیٍ هطزّ ‪ ًٍٟ‬حیٍکّ‬
‫یک ٗخْکخٍ حىری حٓض‪ٛ ،‬زـّی كهٔلی ىحٍى ٔ ُٗخهض يخْیض هيح ٍح َخيًکٍ‬
‫‪ٜ‬ی ََ ْؼ ًَخ َءُِ ْحنؼَخىٌَُّٔ َٔ َال ی َُئ ِىّی‬ ‫يٗىحَي‪ْ « :‬حن َل ًْيُ ِ َّللِ حنٌَِی َال یَ ْزهُ ُؾ ِي ْي َكظَُّ ْحنوَخثِهٌَُٕ َٔ َال یُلْ ِ‬
‫ط ٍِ ‪»...‬‬ ‫‪ْ ٙ‬حن ِل َ‬ ‫َكوَُّ ْحن ًُـْ ظ َ ِٓئٌَُ حنٌَِی َال یُي ٍِْ ُکُّ رُ ْؼيُ ْحن ِٓ ًَ ِى َٔ َال َیَُخنُُّ ؿ َْٕ ُ‬
‫= ٓپخّ هيحی ٍح کّ ْیچ گٕیُيِٖ هخىٍ رّٓظخیٖ حٔ َیٔض ٔ َؼًضْخیٖ ح‪ٛ‬الً هخرم‬
‫حك‪ٜ‬خء َظٕحَي رٕى‪ْ ،‬یچ طالٕگَی هخىٍ رّحىحی كن حٔ َیٔض؛ آٌ هيحی کّ ٔحالطَیٍ‬
‫حٓظؼيحىْخ ٔ طلکَحص هخىٍ رّىٍکٖ َیٔض‪ ...‬حگَ حیٍهطزّ ٍح ُٓگرُخی ٰانٓیخص‬
‫حٓاليی ريحَیى چُيحٌ رّهطخء ََكظّحیى‪ .‬كهٔلّٖحٓاليی رؼي حُ حیٍ يَُ آؿخُ يٕٗٗى‪.‬‬

‫فلاًّل عِبى ها چگًَْ هلیویذ هیکٌل؟‬

‫ّللا» رّيؼُخی هٕحٓض ٔ حٍحىِی هيح ىٍ َلِٕی طکٕیٍ ٔ ييیَیض ػخنى‬
‫«ي٘یّش ّ‬
‫حٓض‪ .‬حُ حنلخظ ي٘ظَک يیخٌ هيح ٔ حَٔخٌ حٓض‪ .‬حیٍ ٔحژِ ىٍ يٍٕى هيح رّيؼُخی‬
‫حیـخى ٔ ييیَیض ٗیء ٔ ىٍرخٍِی حَٔخٌ رّيؼُخی ‪١‬هذ ٔ طٔهیى طؼَیق ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ي٘یّض ٰانٓی ىٍ يیخٌ حَيیًُ٘يحٌ يٍٕى حهظالف ٔحهغ ٗيِ حٓض‪ ،‬رَهی آٌ ٍح حُ‬
‫‪ٛ‬لخص كؼم‪ ،‬ػيِی آٌ ٍح حُ ‪ٛ‬لخص ًحص ٔ رَهی ىیگَ آٌ ٍح حُ آػخٍ ػهى ٔ هيٍص‬
‫هيحَٔي ىحَٔظّحَي‪ .‬هيحٖ ٔحكي‪ًْ ،‬خٌٓخٌ کّ ىٍ طـهّیخص ‪ٛ‬لخص هٕى ٔحكي َیٔض‪ ،‬ىٍ‬
‫ىلْخٖ رُيِگخٌ هٕیٖ َیِ ؿهِٕٖ یکٔخٌ َيحٍى‪ٍ ٔ .‬حِْخٖ هخَّٖ حٔ ْى يلئى‬
‫َیٔض‪ .‬حیٍکّ ح‪ٛ‬الً َزخیي ٔحٍى رلغ هيحُٗخٓٗ‪ ،‬رٍّٕٔ ػوهٗ ٗي (چُخٌکّ كوٓخء ٔ‬
‫يظؼزيحٌ يٗگٕیُي) یخ حیٍکّ هيحُٗخٓٗ حيَٖ ئظوم ًُْٗ ٔ حَظِحػٗ حٓض‪( ،‬چُخٌکّ‬
‫ٰانٓیخص ريحٌ يیم ىحٍى) یخ هيح ٍح رخیي حُ ؿٕف يظخَْ ْٔظٗ ریٌَٔ ک٘یي‪( ،‬چُخٌکّ‬
‫ٓ‪۳۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كالٓلّٖ ئهًخٌ يٗپُيحٍَي) یخ حیٍکّ هيح ؿِ ػ٘ن ٔ يلزض ٔ ‪ٛ‬لخ َیٔض (چُخٌکّ‬
‫يظ‪ٕٜ‬كّ گًخٌ ىحٍَي) حیٍْخ حٓخّ حهظالف ٔ َوطّٖ آؿخُ يزخكؼخص يیخٌ رُيِگخٌ هيح‬
‫حٓض کّ كهٔلّ‪ ،‬کالو‪ٰ ،‬انٓیخص ٔ يؼَكض حٓاليیخٌ رّآٌ يؼطٕف يَٕٗٗي‪.‬‬
‫گَِٔ حٔل ٔؿٕى هيح ٍح يلَٔ‪ ٝ‬ىحَٔظّ ٔ ‪َ١‬ف ْیچَٕع يزخكؼّٖ ػوهٗ‬
‫پیَحيٌٕ يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح طـٕیِ ًَٗکُُي‪ .‬حُ ىیي آٌْخ ٔؿٕى هيح ريیٓٗ ٔ حیًخٌ یک ٍيِ‬
‫ٔ ٍحُ ٰانٓی حٓض‪ ،‬هيحَٔي َْنلظّ‪ ،‬آٌ رٌّ حُ ‪َ١‬ین ػهى ك‪ ٍٖٕ٠‬رَ َٓ ًٍَِْ‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬يَيُٕ ىحٍى‪ ،‬ئظویًخ ً رَ آٌ ىٓظٍٕ «کٍ» يٗىْي ٔ پخٓن «كیکٌٕ» ىٍیخكض‬
‫ّللا» حٓض کّ رّكکى آٌ ٍَٓٗظّٖ حيٍٕ ْٔظٗ ٍح ىٍ ىٓض‬ ‫يٗکُي‪ .‬حیٍ ػیٍ «ي٘یّش ّ‬
‫ىحٍى‪ ،‬چُخٌکّ یک رَگ ىٍهض رئٌ حٍحىِٖ حٔ رُّيیٍ ًَٗحكظي‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ يزخكؼخص پیَحيٌٕ يٕ‪ٕٟ‬ػخص كکَة ىیُٗ رخیي رؼي حُ يَُ هيح آؿخُ‬
‫ّللا» ٔ حكظخىٌ رَگ ىٍهض َٗٔع‬ ‫یخري‪ .‬ح ّيخ كکًخٖ حٓاليٗ َیِ حُ ًْیٍ «ي٘یّش ّ‬
‫يٗکُُي ٔ َظیـّ يٗگیََي کّ رَگ ىٍهض هٕىٕ ًَٗحكظي‪ ،‬پخٍحيظَْخٖ ىٍ کخٍ حٓض‬
‫طخ آٌٍح رُّيیٍ ریخَيحُى‪ ،‬كو‪ ٢‬يزخكؼخص رَ َٓ َخوگٌحٍٖ حیٍ ػٕحيم حٓض‪ ،‬کّ آٌٍح‬
‫چّ روٕحَیى‪ :‬هيح‪ ،‬ئزذحالٓزخد‪ ،‬ػهض حٔنٗ‪ ،‬ػوم کم‪ ...‬یخ هخٌَٕ كخکى رَ ْٔظٗ‪.‬‬
‫كکًخٖ حٓاليٗ ٓؼٗ کَىِحَي رخ َٗكٗ آيیوظّ رخ ػوالَیض يوٕنّٖ «ي٘یّش‬
‫ّللا»‪ ،‬حَيکٗ حُ حٍىٔگخِ يظؼزيیٍ كخ‪ٛ‬هّ رگیََي ٔ هٕىٍح رّكي كخ‪ٛ‬م ریٍ ىٔ َظَیّٖ‬ ‫ّ‬
‫يخىٖگَحیخَّ ٔ هيحرخٍٔحَّ رَٓخَُي‪ ٔ .‬رخ حطوخً يٕح‪ٟ‬غ ي‪ٜ‬خنلّؿٕیخَّ‪ ،‬هٕى ٍح‬
‫رّحٍىٔگخِ «هخٌَٕگَحیخٌ ‪َٛ‬ف» َِىیک ًَخیُي‪ .‬حُ َگَگخِ حیٍ گَِٔ هيح (یخ هخٌَٕ‬
‫‪١‬زیؼض) ػهض ىٍَٔٗ َْچیِ حٓض کّ ٍٖٔ يٗىْي‪ ،‬هيح ػهض ریََٔٗ َیٔض‪ .‬هيح‬
‫ّللا» ًْخٌ «ٔ‪ٟ‬غ‬ ‫حٍحىِٖ هٕى ٍح حُ ‪َ١‬ین هٕحَیٍ ‪١‬زیؼٗ يظـهّی يٗکُي‪« .‬ي٘یّش ّ‬
‫هخٌَٕ حُ َخكیّٖ ػوم کم حٓض‪ ».‬کّ رّآٌ «هٕحَیٍ ٰانٓی كخکى رَْٔظٗ» يٗگٕیُي‪.‬‬
‫يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ هخٌَٕ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ح ّيخ حیٍ هخٌَٕ هٕى رّهٕى طوَیَ َ٘يِ‪،‬‬
‫آٌٍح «ػوم کم» ٔ‪ٟ‬غ کَىِ حٓض‪ .‬رّحیٍ يؼُت ػخو کّ «هيحَٔي ؿٓخٌ ٍح آكَیيِ‪،‬‬
‫رَكؼم ٔحَلؼخالص ِػ ِهّت کّ يزُخٖ ػخنى حٓض‪َ ،‬ظخٍص ىهین حػًخل ىحٗظّ ٔ هٕحَیٍ يؼیٍ‬
‫ٍح كخکى کَىِ حٓض‪ .‬پیيحیٗ ٔ روخٖ حیٍ كؼم ٔ حَلؼخالص يُٕ‪ ١‬رّهِٕٖ ٰانٓی حٓض‪...‬‬
‫حیٍ ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ رخيؼظِنّ آؿخُ ٗيِ‪ ،‬رخ آُْگٗ آٍحوطَ حُكَکض كهٌِٔ‬
‫پیٍٖكظّ ٔ هٌَْخ ٍح ىٍ ٍَٕىیيِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ كَحیُي ‪ٕ١‬الَٗ طلض طؤػیَ ك‪٠‬خٖ‬
‫ریََٔٗ ٔ يُخٓزخص هيٍص َیِ هَحٍ گَكظّ ٔ پیٍٖكض ٔ پْ ٍكضْخٖ ٍح طـَرّ کَىِ‬
‫حٓض‪ٰ ،‬نکٍ رَحرَ رخ حىػخ ٔ حْيحف هٕى رٔ‪ٗ ٔ ٢‬ؼخع َیخكض ٔ ْیچگخِ رَ حكکخٍ كخکى‬
‫ٔ‪۳۳‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫َ٘ي ٔ حٓخّ هيٍص حؿَحیٗ هَحٍ َگَكض‪ ،‬ؿِ حیٍکّ ىٍ یک يوطؼٗ کٕطخِ رّىٍرخٍ‬
‫ههلخء ػزخٓٗ ٍحِ یخكض (کّ َٗكٖ رؼيح ً يٗآیي‪ ).‬حُ ىیگَٕٓ‪ ،‬چٌٕ يُخكغ ‪١‬زوخص‬
‫هخ‪ٍ ٙ‬ح رّهطَ يٗحَيحهض‪ ،‬يزـٕ‪ ٔ ٝ‬يطَٔى َیِ ٔحهغ ٗيِ ٔ ًْٕحٍِ يوخ‪١‬زخَٗ‬
‫يلئىٖ ىحٗظّ کّ حؿهذ ىٍ كٕحٗت ؿٕحيغ ىیُٗ ٔ ىٍ ریـٕنّْخ رّکخٍ هٕى حىحيّ‬
‫يٗىحىَي‪ ،‬يغٌْح حٓخّ حٓظٕحٍٖ ٍح ىٍ ههًَٔ طل ّکَ هيحرخٍٔحَّ پٍٗیِٖ ًَٕىَي کّ‬
‫رّآٌ ػُٕحٌ كهٔلّٖ حٓاليیخٌ ىحىیى‪ .‬يٓىطَ حُ ًّْ حیٍکّ يُخه٘خص كهٔلت حٓاليیخٌ‬
‫ىٍ كَحیُي کخٍ هٕى ىٔ پْ يُظَ ي٘و‪ ٚ‬حؿظًخػٗ‪ ،‬حػظوخىٖ ىحٗض‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍ ًٍْ کٔخَٗ کّ حُ يَحطذ طؼزي رَِٖٓ کىطَٖ ىحٗظُي ٔ ييههیض ػوم ٍح‬
‫ىٍ حيٍٕ ريیٓٗ رخٍٔ کَىِ رَٕي‪َ ،‬ظَیّٖ "هيحٖ هلظّ" ٍح طيحػٗ ًَٕى‪ .‬حیٍ ًْخٌ‬
‫چیِٖ حٓض کّ كویٓخٌ ٔ يظکهًخٌ پیٖریُٗ کَىِ رٕىَي ٔ حؿخُِی طلون آٌ ٍح ًَی‬
‫ىحىَي‪ .‬یؼُٗ هيحٖ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬حُ حرظيح ىَیخ ٍح آكَیي‪ ،‬طُٕع رو٘یي‪ٓ ،‬پْ هخٌَٕ ٔ‪ٟ‬غ‬
‫ًَٕى‪ ،‬کخٍ حىحٍِٖ ْٔظٗ ٍح رّىٓض هخٌَٕ ٓپَى ٔ هٕى ٍكض ٔ هٕحریي‪ .‬حیٍؿخ حٓض‬
‫کّ هيح ریکخٍ ٔيوخو حٔ طَ٘یلخطٗ يٕٗٗى‪ = :‬ؿٓخَٗ هٕىگَىحٌ ٔ هيحٖ ریکخٍ ٔ‬
‫هلظّ کّ ٔؿٕى ٔ ػييٖ ئخٖٔ حٓض! كظٗ گلظّ ٗي‪ :‬حگَ ْى هيحٖ رٕىِ کّ ىٍ‬
‫ٍُٔگخٍحٌ هیهٗ پی٘یٍ ىَیخ ٍح يٕؿٕى کَىِ حٓض‪ ،‬حکٌُٕ ىیگَ ٔؿٕىٕ ‪ٍَٖٟٔ‬‬
‫َیٔض‪ ،‬چٌٕ حٔ ىیگَ طؤػیَٖ ىٍگَىٕ ػخنى ْٔظٗ ٔ ىٍَُيگٗ ٔيٕؿٕىیض يخ َيحٍى‪.‬‬
‫هٕحَیٍ طوطَٗخپٌیَٖ كخکى رَحٍکخٌ ٔ حؿِحٖ ْٔظٗ رَّلٕ حطٕيخٓیٌٕ رّکخٍ هٕى‬
‫حىحيّ يٗىْي‪ ،‬رّكکى ًْیٍ هخٌَٕ رَگ ىٍهض ىٍ يٕهغ يؼیٍ رخیي رُّيیٍ ریخكظي‪.‬‬
‫حیٍ كکَ ىٍ ریٍ رؼ‪ ٗ٠‬ح‪ٛ‬لخد يؼظِنّ ْى رٕىِ حٓض کّ يٗگلظُي‪« :‬نٕ ؿخُ‬
‫‪ َٟ‬ػييّ ٔؿٕى حنؼخنى‪ ».‬یؼُٗ حگَ ػَٔ‪ ٝ‬ػيو ىٍ‬ ‫‪َٔ١‬حنؼيو ػهٗ ٔؿٕىحنزخٍٖ نًخ ّ‬
‫"رخٍٖ طؼخنٗ" ؿخیِ رخٗي‪ ،‬حیٍ حيَ ي‪ َ٠‬رّػخنى ْٔظٗ َیٔض‪ .‬چُخٌکّ حَْحو ي‪ٔ َٜ‬‬
‫پیکَِٖ أرٕحنٕٓل ٓخهظّ ٗيِ ٔ رّروخٖ هٕى حىحيّ يٗىْي‪ ،‬كخل آٌکّ يؼًخٍحٌ آٌ‬
‫ِْحٍحٌ ٓخل حٓض ىٍ ُیَ هخک هلظّحَي‪ .‬حیٍ ػیٍ ٓوٍ "كَیيٍیٖ َیچّ" حٓض کّ‬
‫گلض‪" :‬هيح يَىِ حٓض؛ حَٔخَیض ٍح ریيحٍ کُیي‪( ".‬حنزظّ ه‪ٜ‬ي َیچّ ٔحگٕیی رلَحٌْخی‬
‫حهالهی ىٍ ىٌٍٔ ؿخيؼّٖ يٌْزی حٓض‪ ،‬حٔ ىٍ حیٍؿخ رخ كَ‪ٟ‬یخص رٕى ٔ َزٕى هيح‬
‫کخٍی َيحٍى‪ .‬ىٍ كویوض َیچّ يٗگٕیي ىیگَ حػظوخى رّٔؿٕى هيح هخىٍ َیٔض ؿهٕ يلخٓي‬
‫رُيِگخٌ ٍح رگیَى‪ ،‬پْ رخیي ح‪ٕٛ‬ل ٔ ‪ٕٟ‬حر‪ ٢‬حهالهی ٍح ؿخگِیٍ حػظوخى رّهيح کَى‪).‬‬
‫هزم حُ َیچّ‪ ،‬حَـًُٗ يٕٕٓو رّ"حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء" (هٌَ چٓخٍو ْـَٖ) چُیٍ‬
‫يٗحَيی٘یي‪ .‬حیُخٌ آكَیيِگخٍ ٍح ػهض َؤظیٍ ههوض کخثُخص يٗىحَٔظُي‪ٔ ،‬نٗ يؼظوي‬
‫ٕ‪۳۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رٕىَي کّ ػًم آكَیيِگخٍ ىٍ کخٍ کخثُخص رًّْیٍؿخ پخیخٌ يٗیخري ٔ ػخنى کخثُخص ُیٍ‬
‫پْ ‪١‬زن هٕحَیٍ ‪١‬زیؼٗ حىحٍِ يٕٗٗى‪ .‬رَگ٘ض طخٍیوت حیٍ ٓوٍ رّكیهٕٔكخٌ ‪١‬زیؼت‬
‫چٌٕ كیؼخؿٍّٕ حٓض کّ هزالً ريحٌ حٗخٍص ٍكض‪.‬‬
‫حیٍ َظیـّٖ يُطوٗ ٔ ‪١‬زیؼت حػظوخى رّكکٕيض ًِْيخٌ‪ ،‬یخ طٕأيخٌ هيح ٔ هخٌَٕ‪،‬‬
‫رَ حٍکخٌ ْٔظىٗ حٓض‪ .‬يخَُي ىٔ ٓهطخٌ ىٍ یک کٍٕ٘ يٕٗٗى کّ یکٗ حُ آٌْخ رخیي‬
‫ٓخه‪ٕٗ ٢‬ى‪ :‬يخ ىیيیى کّ رَگ ىٍهض کُيِ ٗي ٔ رُّيیٍ حكظخى‪ ،‬ؿَیِِٖ رَٖ٘ رّيخ‬
‫حؿخُِ ًَٗىْي ىٍ رَحرَ ػهض آٌ ٓکٕص کُیى‪ .‬الؿَو حُ هٕى يٗپَٓیى کّ چَح رَگ‬
‫ىٍهض حُ ٗخهّی يَرٕ‪ ّ١‬کُيِ ٗي؟ چَح رُّيیٍ حكظخى؟ (ٓئحنی کّ َیٕطٍ حُ هٕى‬
‫کَى ٔ يُظؾ رّک٘ق ؿخًرّی ُيیٍ ٗي‪ ).‬حگَ يؼظوي رّْٔض یخ َیٔض يطهن هيح رخٗیى‪،‬‬
‫ه‪٠‬خٔص آٓخٌ حٓض‪ٰ ،‬نکٍ آٌؿخ کّ ٔؿٕى يٕحُٖ (یخ طٕأيخٌ) هيح ٔ هخٌَٕ ٍح‬
‫يٗپٌیَیى‪ًَٗ ،‬طٕحَیى رٍُّٔٗٗ ه‪٠‬خٔص ًَخثیى کّ آٌ کخٍ کيحو یک رٕىِ حٓض؟‬
‫هيح‪ ،‬یخ هخٌَٕ؟ حگَ رَگ ٍح هيح حَيحهظّ‪ ،‬پْ هخٌَٕ چّکخٍِ حٓض؟‬
‫حگَ هخٌَٕ رَگ ٍح رُّيیٍ حَيحهظّ‪ ،‬پْ حػظوخى رّٔؿٕى هيح ح‪ٟ‬خكی حٓض‪...‬‬
‫ٕ ـ ىٔيیٍ پْ يُظَ یخ يُلؼظی کّ كکًخی حٓاليی رّىٓض آٍٔىَي حیٍ رٕى کّ‬
‫حُ هَٕ٘ض هيح ٔ ىهخنض ٔ َظخٍص يٕ رّيٕٖ حٔ رَ َُيگٗ رُيِگخٌ کخٓض‪ .‬هيحٖ‬
‫رخُيخَيِ حُ ػٓي ػظین ٔ ىٍٔحٌْخٖ ‪ٕ١‬الَٗ آٔحٍِگٗ ٔ ريروظٗ هٕو یٕٓى کّ رٔیخٍ‬
‫ؿیٍٕ(‪ٓ )4‬وضگیَ‪ ،‬رٗگٌٗض ٔ ىهخنضگَ ىٍ ؿِثیخص َُيگٗ رُيِگخٌ رٕى ٔ ٌٍَٔحص‬
‫ٔ هَرخَْٗخٖ ػظیى يٗهٕحٓض طخ ٍ‪ٟ‬خیض َلْ ک٘یيٌ رّرُيِگخٌ ىْي(‪ )۳‬ؿخٖ هٕى‬
‫ٍح رّهيحٖ ىحى کّ پیَ ٔ َلیق ٗيِ رٕى ٔ طخكيٖ َََوهٕ ٔ ىیًٕکَحص َیِ رٕى‪.‬‬

‫رٌلئ كهثبى‬
‫‪١‬زیؼٗ حٓض کّ یک چُیٍ هيحٖ ‪ٛ‬زٍٕ ٔ يَٓرخٌ‪ ،‬ىٍ ْٔهّٖ َؤض يُخكغ‬
‫ًَخیُيِگخٌ ٔ هخىيخٌ هٕى ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ٍح رّهطَ يٗحَيحُى‪ ،‬ػلٕ ٔ روٖ٘ حٔ‬
‫َٔزض رّرُيِگخٌ‪ ،‬ئخٖٔ حٓض رخ ریکخٍ ٗيٌ ٔ گَُّٓيخَيٌ ًَخیُيِگخٌ حٔ ىٍ ٍٖٔ‬
‫ُيیٍ‪ .‬پْ حٔ رخیي هٍ٘ ٔ کٕرُيِ رخٗي طخ ؿٓض ؿهذ ٍ‪ٟ‬خیض حٔ هَرخَْٗخ ًرق گَىى‪،‬‬
‫ٔ ٌٍَٔحص ٔ ‪ٛ‬يهخص حْيحء ٕٗى ٔ ريیٍطَطیذ‪ ،‬يُخكغ گَِْٔخٖ هخ‪ ٗٛ‬حُ ؿخيؼّ‬
‫طؤيیٍ گَىى‪ .‬نٌح ػهٕو يؼوٕل ىٍٓض حُ ًْیٍ َوطّ يٍٕى كًالص ٗيیي هَحٍ گَكض‪،‬‬
‫طخؿخٖ کّ ََْٕع هَأص ػوهٗ ٔ كهٔلٗ حُ پيیيِْخٖ ْٔظٗ ٔ رخٍْٔخٖ حػظوخىٖ ٍح‬
‫كَحو ىحَٔظّ ٔ حكکخٍ ٔ يظٌٕ كهٔلٗ ٍح گًَحِ کُُيِ (‪ٟ‬خنّ) حػالو کَىَي‪ .‬رّيٕحُحص‬
‫ٖ‪۳۳‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫آٌ‪ ،‬يٕؽ گٔظَىِٖ طزهیـخص يُلٗ ٔ ؿُگ حػ‪ٜ‬خد ػهیّ ح‪ٛ‬لخد كهٔلّ ؿَیخٌ یخكض‬
‫ٔ هٌَْخ حىحيّ پیيح کَى‪ ،‬طيٍیْ كهٔلّ ىٍ ههًَٔ كُِْٕخی ػهٕو ىیُی يًُٕع ٗي ٔ‬
‫ُّٓظٗ‪ ،‬حرٍٓیُخ ٍح «يوُّغ ىَْٖ» يٗگلظُي‪ ،‬کظخد «ٗلخء» ٍح‬ ‫هخىيخٌ رخٍْٔخٖ ُ‬
‫ّللا‬
‫«ٗوخء» َخو گٌحٍىَي ٔ ىٍ ؿهٔخص ٔػع ٔ ٓوَُحَٗ‪ ،‬رؼي حُ ؿًهّٖ «‪ٛ‬يم ّ‬
‫حنَؿیى» ٍح ْى كظًخ ً ح‪ٟ‬خكّ يًَٕٗىَي‪.‬‬
‫حنؼظیى» ؿًهّٖ «ٔ کٌد حرٍٓیُخء ّ‬

‫كلَلَ اثياه اٍذ یب اًجبه؟‬

‫حُ ًْیٍؿخ يٗطٕحَیى كکًخٖ حٓاليٗ (ٔ ىیُی) ٍح رّىٔ گَِٔ طؤیى ًَخثیى‪:‬‬
‫یکٗ آٌکّ حُ كهٔلّ رّكیغ حرِحٍٖ ؿٓض طؼزیض كَ‪ْٝ‬خٖ حُ هزم يٕؿٕى رَِٓ‬
‫گَكظّحَي؛ يخَُي «كیهٌٕ یٕٓىی» کّ هزالً ريحٌ يظٕٓم ٗيِ حٓض‪ .‬چُیٍ ىیيگخْی َّ‬
‫كهٔلّ ٍح حُ رین ٍى يیکُي‪ َّ ،‬رخنظًخو آٌ ٍح يیپٌیَى؛ ٔ َّ ْى حُ آٌ كخ‪ٛ‬هّ يیگیَى!‬
‫رهکّ ىٍ كخٗیّ يیحیٔظي ٔ (رّپُيحٗض هٕى) روْٖخی حُ آٌ ٍح َیک ٔ ري يیکُي‪.‬‬
‫ىٔو گَْٔٗ کّ كهٔلّ ٍح رّكیغ يُزغ ک٘ق كویوض يٗىحَٔظُي‪ٰ ،‬نکٍ ىٍ يٕحٍىٖ‬
‫ُیخى‪ ،‬هٕى ٍح ٓخٍَٕٔ کَىِحَي‪ ،‬رخ کُخیّ ٔ حیٓخو ٓوٍ گلظّحَي‪ ،‬ىٍ يٕحٍىٖ رلغ ٍح‬
‫رَّٓحَـخو ََٓخَیيِحَي ٔ ىٍ يٕحٍىٖ ْى نوًّ ٍح حُ هلخء رّٕٖٓ ىٍْ رَىِحَي‪َْ .‬یک‬
‫حُ حیٍْخ رّطُٓخىی يخَؼٗ رٍِگٗ ىٍ ٍحِ ٍٗي حكکخٍ كهٔلٗ حٓض‪ .‬حئَُِ حگَ كهٔلّ‬
‫ىٍ حهطخٍ رالى حٓاليٗ حُ حٓظوالل ٔ ٍٗي كيحههٗ رَهٍٕىحٍ َیٔض‪ ،‬ػهض آٌٍح رخیي‬
‫کَحٌ حٓاليٗ ىٍ آٌ طُلْ يٗکَىِحَي ؿٔض ٔؿٕ کَى‪.‬‬ ‫ىٍ ك‪٠‬خٖ کّ كکًخء ٔ يظل ّ‬
‫ىٍكخنٗکّ كکًخٖ یَٕخَٗ يزخكؼخص هٕى ٍح ‪ ٍٖٕ١‬پیٖ يٗرَىَي کّ حئَُِ‬
‫يٗطٕحٌ رَّوّٖ٘ َٗٓىحٍٖ ؿٓض حكيحع رهٕحٍ ىٍ کالٌَْٗٓخ ط٘زیّ کَى‪ .‬يُٓيّ‬
‫َوّ٘کٖ كو‪ ٢‬رّىَزخل آٌ حٓض کّ حیٍ رهٕحٍ ئظویى پیٖ ٍٔى‪ْ ،‬یچ كَهٗ ًَٗکُي کّ‬
‫ىٍ ئیَٕ کِٕ ٔ طپّ رخٗي‪ ،‬یخ هخَّٖ يَىو؛ ئـي یخ يیوخَّ‪ ...‬حیٍ ػیٍ ٍحِ كهٔلّ‬
‫حٓض‪ٔ ،‬نٗ كکًخٖ حٓاليٗ ًْیّ٘ هٕحٓظّحَي ىٍ یک ٍٔٓظخٖ کٕچک َوّٖ٘ ٍحِ‬
‫رکُ٘ي‪١ ،‬زیؼٗ حٓض کّ حیٍ َوّ٘ َزخیي رخ هخَّٖ کيهيح ٔ ىیگَ حٍکخٌ ٍٔٓظخ رَهٍٕى‬
‫کُي‪ ،‬رهکّ رخیي ‪ ٍٖٕ١‬حؿَح ٕٗى کّ يٕهؼیض هخَّٖ کيهيح ٍح رخالطَ ْى رزَى!‬

‫هاثطَٓ كلَلَ ّ کالم‬

‫َْگخِ ٓوٍ حُ حیٍ ىٔ يوٕنّ رّيیخٌ آیي‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ ػُخٔیُٗ چٌٕ يؼظِنّ ٔ‬
‫حٗخػَِ‪ ،‬رًٍّْ يظزخىٍ يٗگَىى‪ .‬ىٍ روٖ پی٘یٍ‪ ،‬ىیيیى کّ ػزخٍحص هَآٌ طخ چّ كي‬
‫‪۳۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٗ‬
‫‪ٜ‬ئٍ ٔ ظُ ّ‬ ‫ٗ حن ّ‬‫ط٘زیٓٗ ٔ ٍيِٖ حٓض چُخٌکّ حْم هزَِ گلظُي‪« :‬هَآٌ هطؼ ّ‬
‫حنيّالنش» حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ ىٍ ریُٖ حٓاليٗ ریٖطَ طالْٕخ ىٍ ؿٓض ک٘ق يؼخَٗ‬
‫كویوٗ حنلخظ‪ ،‬رّْيف ىٍک يلخْیى حٓض‪ .‬حیٍ طالْٕخ ي٘و‪ٜ‬خ ً ىٍ ىٔ ئیَ يظلخٔص ٔ‬
‫رؼ‪٠‬خ ً رخ حْيحف يوخنق ‪ٍٕٛ‬ص يٗگیَى‪ :‬یک‪ ،‬ىٍک كویوت يُظٍٕ ٗخٍع‪ ،‬رّْيف‬
‫ػًم يظؼزيحَّ رّآٌ؛ کّ رخنًآل رّكَرّ ٗيٌ حكکخو ٔ طؼویم ریٖ حُ پیٖ آٌ حَـخيیيِ‬
‫حٓض ٔ ػهٕيٗ چٌٕ ح‪ٕٛ‬ل كوّ‪ ،‬كوّ ٔ کالو حُ ي‪ٜ‬خىین رَؿٔظّٖ حیٍ گِحٍِ حٓض‪.‬‬
‫ىٔ‪ ،‬ؿيحل حنلخظ رّه‪ٜ‬ي طؤٔیم آٌ ٔ ىٍ َظیـّ طـییَ يلخْیى حُ ٍْگٌٍ یخكظٍ ٍحِْخٖ‬
‫طٕؿیّ ػوالَٗ رَحٖ يُظٍٕ ٗخٍع؛ رّْيف کخْٖگَحیٗ ٔكَحٍ حُطؼزي َٔٓخیظخ ً طولیق‬
‫حكکخو؛ کخٍٖ کّ ىٍ گٌٗظّ ػیٔٗ َخ‪ َٖٛ‬رخ ىیٍ يٕٓی کَى ٔ «يؼظِنّ» رخ حٓالو‪.‬‬
‫ًْخٌٓخٌ کّ يُخُػخص يیخٌ «حْم ٍأٖ» ٔ «حْم كيیغ» يُظؾ رّطئیٍ «كوّ»‬
‫ُّٓض گَىیي‪ .‬ىٍ ًْخٌ ُيخٌ رّيٕحُحص آٌْخ‪ ،‬ىٔ يکظذ‬ ‫ٔ پیيحیٗ يٌحْذ حٍرؼّٖ حْم ُ‬
‫حٗخػَِ ٔ يؼظِنّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ح‪ٛ‬خنض «ػوم» ٔ «َوم» ٔ «ؿزَ» ٔ «طلٕی‪ »ٞ‬رخْى‬
‫ىٍگیَ رٕىَي‪ .‬كخ‪ٛ‬م طوخرم كکَٖ يیخٌ آَخٌ کّ َٓحَٓ ْلض هٌَ حٔل طخٍین حٓالو‬
‫ٍح ىٍ رَ ىحٗض‪« ،‬كهٔلّ» ٔ «کالو» حٓاليٗ ٍح رّٔؿٕى آٍٔى ٔ طکخيم رو٘یي‪.‬‬
‫رَهی حُ كالٓلّی ئهًخٌ رَ كٔذ يُطن ىیخنکظیکٗ "طِ" ٔ "آَظٗطِ" كهٔلّٖ‬
‫حٓاليٗ ٍح "ُٓظِ" ي٘خؿَحص کاليٗ ریٍ آٌ ىٔ يَ٘د كکَٖ يٗىحَُي‪ .‬آٌْخ رَّیًٗ‬
‫حُ يطهذ حٗخٍِ کَىِحَي‪ُ ،‬یَح َلْ ًْیٍ كکى ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع کالو حٓاليٗ َیِ ‪ٛ‬خىم‬
‫حٓض‪ .‬حًْیض حیٍ ىٔ يَ٘د حُ آٌ رخرض حٓض کّ َْیک حُ كیغ َلًٕ ٔ طٕٓؼّٖ‬
‫«کاليٗ» ٔ «كهٔلٗ» طؤػیَٖ ػًین ىٍ َلِٕٖ هَأص حُ ٍٔحیخص ىیُٗ ٔ ٗکمگیَٖ‬
‫حكکخٍ ىیُٗ رّؿخ گٌحٍىِحَي‪ .‬طخ آٌكي کّ يلووخٌ حُ َْکيحو رّػُٕحٌ یک «يکظذ»‬
‫ئظوم َخو يٗرََي‪ ًّْٖ .‬كَهّْخٖ حٓاليٗ رَّلٕٖ رّیکٗ حُ حیٍ ىٔ يَ٘د كکَٖ‬
‫رَگ٘ض ىحٍَي‪ .‬گَچّ حكکخٍ يؼظِنٗ هزم حُ حٗؼَٖ طکٕیٍ یخكظّ حٓض‪ٔ ،‬نٗ ٍیّْ٘خٖ‬
‫حیٍ ىٔ يکظذ کّ رَگ٘ض رّىٔ َلهّٖ يٕٕٓو رّ«هيٍیّ» ٔ «يَؿجّ» ىحٍى‪ ،‬حُ‬
‫كَکض ىٔ ؿَیخٌ كکَٖ ىٍ رٔظَ ُيخٌ هزَ يٗىْي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ىٍ طخٍین ٔ ؿخيؼُّٗخٓٗ ػخرض حٓض کّ ؿَیخٌْخٖ كکَٖ رَ٘ حُ َوخ‪١‬‬
‫کٕچک َٗٔع يَٕٗٗي‪ ،‬حؿهذ رّيٕحُحص ْى كَکض يٗکُُي‪ ،‬ىٍ حيظيحى ُيخٌ‬
‫ًْيیگَ ٍح ُیَ َظَ ىحٍَي <رّهٕل يؼَٔف> طِ ٔ آَظٗ طِ يٗکُُي‪ٍٓ ،‬طِ ریٌَٔ‬
‫يٗىُْي‪ُ ،‬يخٌيُي يَٕٗٗي‪ ،‬حٔؽ يٗگیََي ٔ حٓظلخنّ يٗگَىَي‪ ...‬حیٍ رّآٌ يؼُٗ‬
‫حٓض کّ گلظّ ٕٗى‪ٔ :‬حهؼیضْخٖ رَٖ٘ حُ كیغ طزؼیض حُ هخٌَٕ ‪١‬زیؼی ىٍ كکى هٕى‬
‫‪۳۳۳‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫رَ٘ حٓض‪ ،‬ىٍٔحٌ ؿُیُٗ ىحٍى‪ ،‬يظٕني يٕٗٗى‪ٍٗ ،‬ي يٗکُي‪ ،‬ىحى ٔ گَكض ىحٍى‪،‬‬
‫کٕٓنض ىحٍى ٔ َٓحَـخو‪ ،‬يَگ‪ .‬يُظٓٗ یک َکظّ ئهى حٓض کّ َْكکَ ٔ حیيِٖ‬
‫رَٖ٘ رًّْخٌ حَيحُِ کّ حُ يزخَٗ يلکى يُطوٗ ٔ كهٔلٗ رَهٍٕىحٍ رخٗي‪ ،‬ىٔحوىحٍ‬
‫حٓض‪ .‬ىٔ ؿَیخٌ كکَٖ ٔػویيطت يٕٕٓو رّ"حٗؼَٖ" ٔ "حػظِحنٗ" َیِ حُ حیٍ هٕحػي‬
‫ئظؼُٗ َزٕىِحَي‪ .‬حیٍ ىٔ ؿَیخٌ ىٍ ‪ٕ١‬ل ٖٗ هٌَ حٔل حٓالو ىٕٔ رّىٕٔ ْى ٍحِ‬
‫پیًٕىِ ٔ رَ َلِٕٖ هَأص ىیُٗ ئهًیٍ ٓخیّ حَيحهظُي‪ .‬ىٍػیٍكخل َْیک حُ آٌْخ حُ‬
‫كیغ طئیٍ يزخَٗ هٕیٖ‪َٕ ،‬ػٗ پیٍٖكض ٔ پْ ٍكض ٍح َ٘خٌ يٗىْي کّ رؼ‪٠‬خ ً‬
‫يظؤػَ حُ حٔ‪ٟ‬خع ٔ َٗحی‪ ٢‬كکٕيظٗ ٔ يیِحٌ ىٍٖٔ یخ َِىیکٗ رّىٍرخٍ رٕىِ حٓض‪.‬‬

‫هؼزيلَ ّ كلَلَٓ اٍالهیبى‬

‫«يؼظِنّ» حىحيّٖ ٍحِ "هَيٍَیّ" (كظق حٔل ٔ ىٔو) حٓض‪ .‬ىٍ حرظيحی کخٍ‪ ،‬طلکیک‬
‫يیخٌ هيٍیّ ٔ يؼظِنّ ىٕٗحٍ حٓض؛ ح ّيخ يلووخٌ رّطويو هيٍیّ َٔزض رّيؼظِنّ‬
‫رخٍٔىحٍَي‪ .‬هيٍیخٌ «طويیَ» ٍح ٍى کَىِ ٔ حػظوخى ىحٗظُي کّ هيحَٔي آىو ٍح رخ حٍحىِٖ‬
‫آُحى ههن کَىِ ٔ آىيٗ ىٍ حَظوخد ػًم يوظخٍ حٓض‪ ٔ .‬ؿِ رّآٌچّ حُ ٍٖٔ حٍحىِ‬
‫حَـخو يٗىْي‪ ،‬يآهٌِ ًَٕٗٗى؛ رًّْخٌ ٓزذ ئئل حػًخل َیک ٔ ري هٕیٖ يٗرخٗي‪.‬‬
‫پیٕ٘حیخٌ حٔنیّٖ هَيٍَیّ "يؼزي ؿُٓٗ" (و ٓ‪‎‎ْ ، ۴‬ق)‪"ّ‎‬ؿیالٌ ىي٘وٗ" (و ‪ٔٓ۶‬‬
‫‪‎ ‎ْ ،‬ق)‪‎‬تْدًذ‪‎‬کّ رَّظَ «حرٍَزخطّ ي‪ ۶۴۶( »َٖٜ‬ـ ‪‎ ‎ْ ، ۰۶۴‬ق)‪‎‬غیالى حیٍ ػویيِ‬
‫ٍح حُ يَى َ‪َٜ‬حَٗ حُ يَىو ػَحم کّ حٓالو آٍٔىِ رٕى حهٌ کَىِ‪ٔ ،‬حٍى حٓالو ًَٕى‬
‫ٔ يؼظِنّ ػیٍ رلغ ٍح حىحيّ ىحى‪.‬‬
‫ُيخَٗ رخد چُیٍ رلغْخٖ ػوهٗ رخُ ٗي کّ ىٍٔحٌ كظٕكخص حٓاليٗ ٍحکي ٗيِ‬
‫رٕى ٔ ئهًخَخَٗ کّ ىٍ َْٗٓخ ئظوَ ٗيِ رٕىَي رّطلوین ىٍ ئخثم ىیٍ يٗپَىحهظُي‪.‬‬
‫ىٍكخنٗ کّ ىٍ آؿخُ‪ ،‬حیًخَٗ ٓخىِ ىحٗظُي ٔ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ٔكی چٌٕ ٔ چَحٖ َيحٗظُي‪،‬‬
‫حُ حیٍ پْ َْچیِ ٍح رّيلک ػوم يُٗىَي؛ حیٍ ئؤنّ ٔهظٗ ٗيص یخكض کّ يههٗ کّ‬
‫رّرلغ ٔ يُخظَِ ىٍرخٍِٖ ئخثم الْٕص هٕ گَكظّ رٕىَي رّحٓالو گَٔیيَي‪ .‬چّ‬
‫كظٕكخص حٓاليٗ ػُخ‪ َٛ‬ؿيیيٖ ٍح ٔحٍى ىیٍ کَىِ رٕى‪ .‬حَؤخيخص ٓیخٓٗ ٔ‬
‫َخرٔخيخَْٗخٖ ىحههٗ َیِ ي٘کالطٗ پيیي آٍٔىِ رٕى‪.‬‬
‫يؼظِنّ حػظوخى رّرٍِگيحٗض ػوم رَ٘ ٍح حُ «ػخرض رٍ هَّْ» (ٕٕٔ ـ ‪، ٕ۴۴‬‬
‫‪‎ ْ‎‬ق)‪‎‬فزا‪‎‬گزفتٌذ‪‎ّ‎،‬هعتقذ‪‎‬ػذًذ‪‎‬کّ حَٔخٌ رَّیَٖٔ ػوم هٕى هخىٍ رُّٗخهض هيحَٔي‬
‫ْٔض‪ ٔ ،‬رًّْیٍ يُظٍٕ حٓض کّ حٔ ٍح ػخهم آكَیيِ حٓض‪َ .‬یِ آىيٗ رّکًک ػوم‬
‫‪۳۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هٕى يٗ طٕحَي يیخٌ َیک ٔ ري کخٍْخ كَم رگٌحٍى‪ْ ،‬کٌح ىٍ حػزخص ‪ٛ‬لض ىیٍ حٓالو‪.‬‬
‫ٔ ًْیٍ حيَ يُـَ رّٔ‪ٟ‬غ هخػيِٖ يؼَٔف حی٘خٌ ٗي کّ «حنلکَ هزم ٍٔٔى حنًٔغ»‪.‬‬
‫کَ ٔ حٍحىِٖ يخ رَحٖ َیم رَّظخیؾ ػهًٗ‪ ،‬ػهض طخيّ ٔ‬ ‫يؼظِنّ حػظوخى ىحٗظُي‪« :‬طل ّ‬
‫حیـخىٖ حٓض‪ ».‬رخ حیٍ يزُخ ٍكظّ ٍكظّ حُ هٕى ٰانٓیخص کخيهٗ رّٔؿٕى آٍٔىَي‪ .‬کّ هَیذ‬
‫رّ ٰانٓیخص ػوهٗ ُٗخهظّ ٗي‪ .‬يؼظِنّ َؤظیٍ يکظذ ٰانٓیخص حٓاليٗ رٕى کّ َّكو‪٢‬‬
‫رّيیِحٌ رخنُٔزش ٔٓیؼٗ حٓهٕد طٕ‪ٟ‬یق ٔ طٕؿیّ ئخثم ىیُٗ ٍح رّیخٍٖ حٓظُظخؿخص‬
‫ػوهٗ ٔ يُطوٗ رّکخٍ رٔظُي‪ ،‬رهکّ ىٍ حيَ رَهَحٍٖ حٍطزخ‪ ١‬يیخٌ هَأص ىیُٗ رخ حكکخٍ‬
‫ػوهٗ یَٕخٌ رخٓظخٌ طالْٕخٖ يٕأػَٖ ىحٗظّحَي‪ .‬آٌچّ حئَُ كهٔلّ ٔ كکًض حٓاليٗ‬
‫هٕحَيِ يٕٗٗى يٌَْٕ طالْٕخٖ حی٘خٌ حٓض‪ .‬يؼظِنّ‪ ،‬چٌٕ كیهٕٔكخٌ ئهًخٌ‪،‬‬
‫كهٔلّٖ یَٕخٌ ٍح ىٍرٔض َپٌیَكظُي؛ رهکّ آٌچّ ٍح رخ ىیٍ يٕحكن یخكظُي‪ ،‬هزٕل کَىَي‪،‬‬
‫ٔ َْچّ ٍح يوخنق ىیٍ ىیيَي يَىٔى ُٗخهظُي‪.‬‬

‫پیلایٔ هؼزيلَ‬
‫يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ‪ ،‬يُ٘ؤ پیيحیٗ يکظذ يؼظِنّ ٍح حُ يللم كٍٔ ر‪ٕٕ( َٖٜ‬‬
‫ـ ٓٔٔ‪‎ ‎ْ ،‬ق) ‪‎‬در ‪‎‬تصزٍ ‪‎‬هٔ‪‎‬داًٌذ‪‎ .‬دظي ‪‎‬تصزٓ ‪‎‬یکٗ حُ ‪ٕٛ‬كیخٌ َخيٗ ىٍٔحٌ‬
‫َؤظیٍ ط‪ٕٜ‬ف رٕى‪ ،‬حٔ پَٔ حٓیَ ئیلٗ رٕى کّ ػَیخٌ رّييیُّ آٍٔىِ ٗيِ رٕى‪ ،‬ىٍ‬
‫آٌ َٗٓ حٓالو آٍٔى ٔ رّؿًغآٍٖٔ حكخىیغ پَىحهض‪ .‬ىٍ حیٍ كُِٕ‪ْ ٔ ،‬ى ىٍ ُْي ٔ‬
‫پخٍٓخیٗ َٗٓطٗ رٔیخٍ کٔذ ًَٕى‪ .‬ؿٍٕٔحَّ ههلخٖ حيٕٖ چٌٕ یِیي‪ ،‬ػزيحنًهک‬
‫ئَحٌ ٔ كـخؽ ٍح ًو يًَٕٗى‪ .‬يللهٗ حُ پیَٔحٌ ىٍ ر‪ َِٜ‬گَى هٕیٖ ؿًغ کَى ٔ‬
‫رّطٕٓؼّ ٔ طؼًین ط‪ٕٜ‬ف يزخىٍص ٍُٔیي‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ ُْي ٔ ط‪ٕٜ‬ف یکٗ يلٕٔد‬
‫يٗٗي ٔ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ ؿٕف ُْي هخرم طؼَیق رٕى‪.‬‬
‫رّپُيحٗض "َٗٓٓظخَٗ" ىٍ «يهم ٔ َلم» ىٔ طٍ حُ ٗخگَىحٌ حٔ رَّخوْخٖ‬
‫«ٔح‪ٛ‬م رٍػطخء» ٔ «ػًَٔ رٍػزیي» ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػٗ رخ كٍٔ ر‪ َٖٜ‬حهظالف کَىَي‬
‫ٔ حُ حٔ کُخٍِ گَكظُي‪ٔ .‬ح‪ٛ‬م ىٍ گّٕٖٗ ئـي َ٘ٔض ٔ رّریخٌ ظَُٕخص هٕى‬
‫پَىحهض‪ .‬پْ كٍٔ ر‪ َٖٜ‬گلض‪« :‬حػظِل ػُخ ٔح‪ٛ‬م» حُ آٌ پْ ْٕحهٕحْخٌ آٌْخ‬
‫"يؼظِنّ" نوذ گَكظُي = (گّٕٗ گَكظّگخٌ‪ ،‬ؿيح ٗيِگخٌ)‪.‬‬
‫ىحٓظخٌ حیٍگَّٕ ْى َوم ٗيِ‪ٍُٔ :‬ی ىٍ ؿهّٖٔ ىٍٓی كٍٔ ر‪َٜ‬ی يَىی‬
‫ٔحٍى ٗي ٔ گلض‪ :‬حی حيخو ىیٍ‪ ،‬ىٍ ُيخٌ يخ ؿًخػظی پیيح ٗيِحَي کّ َْکْ يَطکذ‬
‫گُخِ کزیَِ ٕٗى حٔ ٍح طکلیَ يٗکُُي؛ ىٍ ػٕ‪ ٝ‬گَْٔی ىیگَ ْٔظُي کّ يٗگٕیُي‪:‬‬
‫‪۳۳۰‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫گُخِ کزیَِ ْیچ ُیخَی رّحیًخٌ ٗو‪ٔ ٚ‬حٍى ًَٗکُي ٔ گلظّحَي کّ ػًم ىحهم ىٍ حیًخٌ‬
‫َیٔض؛ يخ چگَّٕ ىٍ يٍٕى حػظوخى آٌْخ كکى کُیى؟‬
‫كٍٔ ر‪َٜ‬ی رّكکَ كَٔ ٍكض طخ ؿٕحد آٌ ٗو‪ٍ ٚ‬ح طٓیّ کُي‪ ،‬ىٍ حیٍ ُْگخو‬
‫ٔح‪ٛ‬م رٍػطخء کّ ىٍ ؿهّٔ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗض‪ ،‬هزم حُ آٌکّ كٍٔ ر‪َٜ‬ی پخٓن ىْي‬
‫گلض‪ :‬يٍ يٗگٕیى‪ :‬کٔی کّ گُخِ کزیَِ يَطکذ ٕٗى کخكَ يطهن َیٔض ٔنی يئيٍ‬
‫يطهن َیِ َیٔض‪ ،‬رهکّ حٔ ىٍ ریٍ حیٍ ىٔ ‪ٛ‬لض هَحٍ ىحٍى (يُِنش ریٍ حنًُِنظیٍ)‬
‫یؼُی َّيئيٍ حٓض‪َّ ،‬کخكَ! حیٍ ٓوٍ ٔح‪ٛ‬م حرٍػطخء ػکْحنؼًم رویّٖ ٗخگَىحٌ‬
‫ٍح رَحَگیوض ٔ ؿهّٔ يظُ٘ؾ ٗي‪ .‬ىٍ حیٍ يیخٌ ٔح‪ٛ‬م رَهخٓض ٔ رّٕٓی یکی حُ‬
‫ٓظٌْٕخی ئـي ٍكض ٔ ىٍ آٌؿخ حػظِحل ًَٕى‪ .‬ىٍ حیٍ يٕهغ كٍٔ ر‪َٜ‬ی گلض‪:‬‬
‫«اػظِل ػُّخ ٔح‪ٛ‬م» حُ آٌ ُيخٌ رّرؼي رّح‪ٛ‬لخد ٔح‪ٛ‬م يؼظِنّ گلظُي‪.‬‬
‫"حنلخهٍٕٖ ٔ حنـَ" رخ حٓظُخى رّيُخرغ هٕى‪ ،‬حػظوخى کَىِحَي کّ ػُٕحٌ يؼظِنّ‬
‫رّٓخلْخ پیٖ حُ حػظِحل ٔ حَل‪ٜ‬خل ٔح‪ٛ‬م حُ كٍٔ ر‪ َٖٜ‬رَ يٗگَىى ٔ يٗگٕیُي‪:‬‬
‫«ٍیّٖ٘ يؼظِنّ یک ٍیّٖ٘ ٓیخٓٗ حٓض کّ ىٍ ًْخٌ ؿٕٖ کّ ٗیؼّ ٔ‬
‫هٕحٍؽ ىٍ آٌ رّٔؿٕى آييَي‪ ،‬پيیيحٍ گَىیي‪ .‬يٕ‪ٕٟ‬ع هالكض ػهٗ رٍحرٗ‪١‬خنذ يٕؿذ‬
‫رَُٔ رٔیخٍٖ حُ كٕحىع يٓى كکَٖ ٔ ٓیخٓٗ ىٍ ػخنى حٓالو ـ حگَ َگٕثیى ًّْٖ‬
‫كٕحىع ـ ٗي‪ .‬ىیيیى کّ ‪١‬هلّ ٔ ُریَ رؼي حُ هظم ػؼًخٌ رَػهٗ ٍٕٗیيَي ٔ هٌٕ‬
‫ػؼًخٌ ٍح حُ حٔ يٗ‪١‬هزیيَي‪ ٔ ،‬ىیيیى کّ طُٗ چُي حُ ‪ٛ‬لخرّ کّ ىٍ ٍأّ آٌْخ «ٓؼيرٍ‬
‫ػزيّللا رٍػًَ» ٔ «دمحمرٍ ئهًّ» ٔ «ػؼًخٌ رٍ ُیي» ٔ ىیگَحٌ‬ ‫ّ‬ ‫حرٗ ٔهخ‪« ٔ »ٙ‬‬
‫رٕىَي‪ ،‬حُ ریؼض رخػهٗ َٓرخُ ُىَي ٔ رٗ‪َ١‬كٗ حهظیخٍ کَىَي؛ رّگلظّٖ «‪١‬زَٖ» ٔ‬
‫«ىیٍُٕٖ» ٔ ىیگَ يٍٕهخٌ‪ ،‬حكًي رٍهیْ ىٍ ر‪ َِٜ‬رخ ٖٗ ِْحٍ يَى ٔ ؿًخػض‬
‫«حُى» حُ ؿُگ کُخٍِ گَكض‪َٕ« .‬روظٗ» ىٍ کظخد «كِ ََم حن٘یؼّ» ىٍرخٍِٖ "ٓؼيرٍ‬
‫"ػزيّللا رٍػًَ" ٔ "دمحمرٍ ئهًّ" ٔ "حٓخيش رٍ ُیي" گٕیي‪« :‬حی٘خٌ‬
‫ّ‬ ‫حرٗ ٔهخ‪ٔ "ٙ‬‬
‫حُ ػهٗ حػظِحل ؿٔظُي ٔ هظخل ىٍ ٍکخد حٔ ٍح طَک کَىَي‪ ،‬چُخٌکّ رخ ه‪ٜ‬ى حٔ َیِ‬
‫َپیٕٓظُي ‪ ...‬پْ حی٘خٌ ٍح يؼظِنّ گلظُي‪ ٔ .‬حیُخٌ َٓيُ٘ؤ ىیگَ يؼظِنّحَي‪».‬‬
‫ىٍٓض حٓض کّ يٕح‪ٟ‬غ ٓیخٓٗ يؼظِنّ َیِ رًَْیٍ يزُخ طکٕیٍ ٗي؛ ٰنکٍ يؼظِنّ‬
‫رّػُٕحٌ یک كَهّٖ ىیُٗ یخ یک يکظذ كکَة ئُـى حُ ًْخٌ يٕ‪ٕٟ‬ع حهظالف‬
‫ٔح‪ٛ‬م رٍػطخء ٔ ػًَٔ رٍػزیي رخ كٍٔ ر‪ َٖٜ‬يلٕٓو يٗیخري‪ٔ .‬ح‪ٛ‬م رٍػطخء ٔ‬
‫ػًَٔ رٍػزیي َیِ چٌٕ كٍٔ ر‪َ١ َٖٜ‬فىحٍ ح‪ٛ‬م آُحىٖ حٍحىِ رٕىَي‪ٔ ،‬نٗ َْىٔ‬
‫ىٍ ئخثم ىیگَ رخ حٓظخى هٕیٖ حهظالف کَىَي‪ .‬حُ ؿًهّ يٕ‪ٕٟ‬ع گُخْخٌ ؿیَ‬
‫‪۳۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يَ٘ک رٕى؛ یخ رّح‪ٛ‬طالف «يَطکزیٍ گُخْخٌ کزیَِ» رلغ گُخْخٌ کزیَِ رّٓزذ‬
‫حهظالكخص َٓحٌ ىٍ حيَ هالكض ٔ هظم ػؼًخٌ ٔ ؿُگْخٖ ؿًم ٔ ‪ٛ‬لیٍ ٔ ََٓٔحٌ ٔ‬
‫طزؼخص َْیک‪ ،‬كَحٔحٌ ٗيِ رٕى‪ .‬ئهًخَخٌ حیٍ ٍح رخ آٍحء يوظهق ٔ حهٕحل گَٕخگٌٕ‬
‫يٍٕى رلغ هَحٍ يٗىحىَي‪ .‬يٍؿًهّ ىٍ يللم كٍٔ ر‪َ َٖٜ‬یِ حیٍ رلغ پیٖ آيي کّ‬
‫كَى ئهًخَٗ يَطکذ گُخِ کزیَِ چّ كخنٗ هٕحْي ىحٗض؟‬
‫يٗطٕحٌ حٔ ٍح يئيٍ رّىیٍ حٓالو ًَٗى؛ یخ هیَ؟‬
‫كٍٔ ر‪ َٖٜ‬ػهیّ ػویيِٖ ٍحیؾ "يَؿیخٌ" کّ يٗگلظُي‪ :‬ئهًخٌ يَطکذ گُخِ‬
‫کزیَِ ْىچُخٌ ئهًخٌ رخهٗ يٗيخَي‪ٔ ،‬نٗ كخٓن حٓض؛ ٔ رَ ‪ٟ‬ي َظَ "هٕحٍؽ" کّ‬
‫حػظوخى ىحٗظُي ئهًخٌ يَطکذ کزیَِ کخكَ هٕحْي رٕى‪ ،‬چٌٕ حیًخٌ رئٌ ػًم يؼُخٖ‬
‫َيحٍى؛ ػویيِٖ ػخنؼٗ حظٓخٍ ىحٗض کّ‪« :‬ئهًخَٗ يَطکذ گُخِ کزیَِ‪َّ ،‬ئهًخٌ‬
‫حٓض‪َّ ٔ ،‬کخكَ؛ يُخكن (ىٔ ٍٔ) حٓض‪».‬‬
‫ح ّيخ ٔح‪ٛ‬م گلض‪ٗ :‬و‪ ٚ‬ئهًخٌ چٌٕ يَطکذ گُخِ کزیَِ ٗيِ‪ ،‬ىیگَ يئيٍ‬
‫َیٔض ٔ کخكَ ْى َوٕحْي رٕى‪ ،‬ریُخریٍ حیٍ ىٔ كخنض هَحٍ ىحٍى‪ ،‬كَحطَ حُ کلَ ٔ كَٔطَ‬
‫حُ حیًخٌ؛ کّ آٌٍح «يُِنشٌ ریٍ حنًُِنظیٍ» هٕحَي‪« ،‬ػًَرٍ ػزیيرٍ رخد‪ ،‬يؼَٔف‬
‫رّحرٕػؼًخٌ ر‪َٜ‬ی» َیِ رّٔح‪ٛ‬م پیٕٓض‪ .‬ػًَٔ حُ يليػخَٗ رٍِگ ٔ رخ حػظزخٍ‬
‫«هيٍی» رٕى کّ چٌٕ رّيؼظِنّ يهلن ٗي‪ ،‬گَِٔ کؼیَٖ حُ يليػخٌ هيٍٖيٌْذ‬
‫ر‪ َِٜ‬رّحٔ پیٕٓظُي‪ ،‬چُخٌکّ يؼظِنٗ ٔ هيٍٖ ىٔ نلع يظَحىف ٗيَي‪.‬‬
‫"ػزيحنوخَْ رـيحىٖ" (و ‪‎ ‎ْ ، ٖ۶۶‬ق)‪‎‬در‪«‎‬الفزق‪‎‬تیي حن ِل ََ ْم» ًْیٍ گِحٍِ ٍح‬
‫ٔؿّ طًٔیّٖ يؼظِنّ حهظیخٍ کَىِ ٔ گلظّ‪ :‬ريیٍهَحٍ َْىٔ گَِٔ حُ ئهًخَخٌ حػظِحل‬
‫گَكظُي‪ .‬حهظالف ٔح‪ٛ‬م ٔ ػًَٔ رخ كٍٔ ر‪ َٖٜ‬ىٍ ظخَْ چُيحٌ رٍِگ ًًََٗخیي‪،‬‬
‫ٔنٗ رّٔحهغ رٔیخٍ ػًین ٔ رٍِگ رٕى چٌٕ ىحٍحٖ ٔؿّ ٓیخٓٗ َیِ رٕى کّ ئظویًخ ً‬
‫رّيَ٘ٔػیض ٔ ػيحنض ههلخء ٔ حيَحء ٔ چُي ٔ چٌٕ يظخرؼض یخ ػيو يظخرؼض حُ كَحيیٍ‬
‫حی٘خٌ رَ يٗگ٘ض ٔ رلغ حؿًخع حيض ٍح ْى ىٍ رَ يٗگَكض‪.‬‬
‫ىٍ پیَٕي رخ ًْیٍ َکظّ رٕى کّ يؼظِنیخٌ حػظوخى کَىَي‪َْ :‬گخِ رلغ ٔ ىػٕحٖ‬
‫ریٍ ئهًخَخٌ‪ ،‬يخَُي حهظالف ػهٗ رخ ػخیّ٘ ٔ ‪١‬هلّ ٔ ُریَ ىٍ گیَى‪ ٔ ،‬یخ ىٍ‬
‫يزخٍُِٖ ػهٗ رخ حيٕیخٌ‪ ،‬يئيُخٌ رخیي رٗ‪َ١‬كٗ پیّ٘ کُُي‪.‬‬
‫ٔح‪ٛ‬م رٍػطخء ىٍ رَحرَ َظَ هٕحٍؽ کّ ‪َ١‬كيحٍحٌ ػهٗ ٍح طکلیَ يٗکَىَي‪ٔ ،‬‬
‫ُّٓض کّ رّ‪ٛ‬لض حیًخٌ َْىٔ ‪َ١‬ف ؿُگ ؿًم ٍأٖ يٗىحىَي‪،‬‬ ‫ىٍ رَحرَ حْم ُ‬
‫يٕ‪ٟ‬غ ىیگَٖ حهظیخٍ کَى ٔ ْیچیک حُ حیٍ ىٔ ٍأٖ ٍح َپٌیَكض‪ .‬رّ‪ٍٖٕ١‬‬
‫‪۳۳۲‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫َخي٘و‪ ٚ‬گلض‪« :‬یکٗ حُ ‪َ١‬كیٍ ؿُگ ؿًم كخٓن حٓض‪ ».‬ح ّيخ يؼهٕو َیٔض يئيٍ‬
‫کيحو حٓض ٔ كخٓن کيحو‪ .‬رُخرَحیٍ گٕحْٗ ىٔ يَى حُ َْىٔ كَهّ هخرم هزٕل حٓض‪ٔ ،‬نٗ‬
‫گٕحْٗ ىٔ يَى ٍح کّ یکٗ حُ كَهّٖ ػهٗ ٔ ىیگَٖ حُ كَهّٖ ‪١‬هلّ رخٗي‪ ،‬يَىٔى‬
‫ىحَٔض‪ .‬حیٍ َٓخیض ي‪ٜ‬هلضحَيی٘ٗ [یخ طَىیي ٔحهؼی] ٔح‪ٛ‬م ٍح يٍٗٓخَي؛ ٔنٗ ػًَ‬
‫رٍ ػزیي رٍ رخد (و ‪‎‎ْ ، ٔ4۳‬ق)‪‎‬پا‪‎‬اس‪‎‬ایٍ كَحطَ َٓخى ٔ گلض‪َْ :‬ىٔ كَهّ کّ ىٍ ٍُٔ‬
‫ؿُگ ؿًم رخْى ٍٔ رٍّٔ ٗيَي‪ ،‬كخٓنحَي ٔ ٗٓخىص ْیچ ‪َ١‬ف هخرم پٌیَٕ َیٔض‪.‬‬

‫هؼزيلَ ّ ظبُویبى‬
‫يؼظِنّ يظخرؼض کٍٕکٍٕحَّ حُ ظٕحَْ ٍٔحیخص ٔ حكخىیغ ٍح (کّ ٗخكؼیخٌ‪،‬‬
‫كُزهیخٌ ٔ ىیگَ ظخَْیخٌ ٔ ؿیَ آَخٌ رّآٌ گَحیٖ ىحٗظُي) ٍى يٗکَىَي‪ ،‬یک ٔؿّ‬
‫طًٔیّٖ يؼظِنّ‪ ،‬حػظِحل آٌْخ حُ كيیغ حٓض‪ ،‬گَچّ هٕى كٍٔ ر‪ َٖٜ‬كيیغ ٍح‬
‫هزٕل ىحٗض ٔ ىٍ ‪ٛ‬لزضْخیٖ يکٍَ رّحكخىیؼٗ حُ َزٗ يکَو حٓظُخى يٗکَى‪ٰ ،‬نکٍ‬
‫پیَٔحٌ حٔ رًّْخٌ َٔزض کّ رّػوالَیض ٔ كهٔلّٖ یَٕخٌ َِىیک ٗيَي حُ حكخىیغ‬
‫ىٍٖٔ گِیيَي‪َْ .‬چُي هَآٌ ٍح يُزغ ٔ يُ٘ؤ كویوٗ ىیٍ يُٗٗخهظُي‪ٔ ،‬نٗ رَحٖ آٌ‬
‫ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬هخثم ٗيَي ٔ طؼزیَ آُحىحَّ ٔ حیٓخيٗ هَآٌ ٍح ؿخیِ يًَٗٗىَي ٔ يؼُٗ‬
‫رخ‪ ٔ ُٗ١‬يولٗ رَحٖ آٌ ؿٔض ٔؿٕ يٗکَىَي‪.‬‬
‫رًّْیٍ ٓزذ يؼظِنّ ٔ ىیگَ پیَٔحٌ ؿَیخَخص ػوهت حٓاليٗ ٍح «طؤٔیمگَحیخٌ»‬
‫ىٍ يوخرم «ظخَْگَحیخٌ» يٗهٕحَيَي‪ .‬ىٍ رؼ‪ ٞ‬يُخرغ رّآٌْخ «رخ‪ُ١‬یخٌ» َیِ گلظّ‬
‫ٗيِ حٓض‪( .‬گَچّ حیٍ طؼزیَ رّ«حًٓخػیهیخٌ» حَ‪َٜ‬حف ىحٍى ٔ َ٘خیي طُٓخ رّيؼظِنّ‬
‫‪ٛ‬يم کُي‪ ).‬حهظالف َظَ يؼظِنّ رخ ظخَْیخٌ رٔیخٍ رُیخىٖ حٓض کّ حُ ٍى ط٘زیّ ٔ‬
‫طًؼیم ٔ ٍإیض هيحَٔي رّ‪ٍٕٛ‬ص حَٔخٌ‪ ،‬یخ َْٗٗء يوهٕم ٔ يٕؿٕىٖ ىیگَ َٗٔع‬
‫يٕٗٗى؛ رّيٕ‪ٕٟ‬ع يوهٕهیض‪ ،‬یخ ػيو يوهٕهیض هَآٌ يٍٗٓي ٔ رًّْیٍطَطیذ ىیگَ‬
‫ُیَ يـًٕػّْخٖ حػظوخىٖ ٔ كکَٖ ٍح ىٍ رَ يٗگیَى‪:‬‬
‫كُزهیخٌ ٔ ىیگَ ظخَْیخٌ‪،‬‬ ‫كه هْهك «رْجیَ»‪:‬‬
‫يؼُٗ ظخَْة آٌىٓظّ حُ آیخص هَآٌ ٍح ىٍ َظَ يٗگَكظُي کّ رَ «آىوٓخٌ» رٕىٌ‬
‫ػهَٗ ْحنؼَ َْ ِٕ ح ْٓظ ََٕٖ‪،‬‬
‫حنَكْ ًَ ٍُ َ‬
‫هيح ط‪َٜ‬یق ىحٍى‪« :‬هيح رَ طوض ؿهّٕ ىحٍى(‪َ = )۳‬‬
‫ٕٓ‪ 4 :‬ـ ٓیًخ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ىحٍى‪ ۳ٕ :۶ ،‬ـ چ٘ى ىحٍى ٔ يٗریُي‪ٔ4 :۳4 ، ٔٔٓ :ٕ ،‬ـ‬
‫يُٕٗٗى‪ ۰۶ :۳ ،‬ـ ىٔ ىٓض ىحٍى‪ 4۰ :۳ٔ ، ۰۳ :ٖ۴ ، ۶4 :۳ ،‬ـ پخ ىحٍى ٔ ٍحِ‬
‫ٍٕح‪ ٕٖ :ٕ۳ ،‬ـ رئٌ‬ ‫ػ ًَ ٍم كَ َـ َؼ ْهَُخُِ َْزَخ ًء َيُؼ ُ ً‬
‫ػ ًِهُٕح ِي ٍْ َ‬
‫يٍٗٔى‪َٔ )۶(.‬هَي ِْيَُخ ِانَ ٰٗ َيخ َ‬
‫ٓ‪۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ ؿخٖ ىیگَ ط٘زیّ‬ ‫‪)۰(...۰۲‬‬ ‫ٔحٓطّ رخ يٕٓٗ ٓوٍ گلظّ‪ ٖٓ :ٕ۴ ، ٔ۶4 :4 ،‬ـ‬
‫‪)۴(»ٖ۳ :ٕ4 ،ٝ‬‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬
‫ٍٕ حن َ‬‫ّللاُ َُ ُ‬
‫رٍَّٕ ٗيِ حٓض‪َ « :‬‬
‫ظخَْیخٌ ح‪َٛ‬حٍ ىحٗظُي ٔ ىحٍَي کّ يؼخَٗ ظخَْة حیٍ آیخص ىٍ َظَ گَكظّ‬
‫ٕٗى‪ .‬كخل آٌکّ چُیٍ پُيحٗظٗ هالف گلظّٖ هٕى هَآٌ حٓض (ٍِٕٖٓ ٕٔٔ ‪ ،‬طٕكیي)‬
‫ًٗخٍی ىیگَ يٗگلظُي ئهًخٌ رخیي حیٍ ٓوُخٌ هَآٌ ٍح رخٍٔ کُي ٔ ىٍ ‪ٛ‬يى طل ّکَ ٔ‬
‫طٕؿیّ ػوهت آیخص هَآٌ رََیخیي‪ .‬يخنکیخٌ حُ حیٍ ُيَِ ْٔظُي‪ .‬يٓىطَ حیٍکّ‬
‫گٌحٍْٕخٖ ىٍ هَآٌ آييِ کّ َْگخِ كًم رَ ظخَْ ٕٗى یک «هيحی ٓهطخٌٔحٍ» ٍح‬
‫رّيخ يؼَكی يٗکُي ٔ چُیٍ يؼُٗ يٍٗٓخَي کّ هيح ػ‪ٜ‬زخَٗ ْى يٕٗٗى‪ ،‬ػزخٍحطٗ‬
‫ّللا" ‪" ،‬ؿ‪٠‬زُخ" ‪" ،‬كخَظوًُخ" ‪" ،‬كي ّيََخ" ‪" ،‬كو‪ًُٜ‬خ" ‪ ...‬ىٍ هَآٌ ُیخى‬ ‫چٌٕ "ؿ‪٠‬ذ ّ‬
‫آييِ حُ ؿًهّ ىٍ حىحيّٖ ىحٓظخٌْخٖ يٕٓٗ ٔ كَػٌٕ يٗگٕیي‪« :‬كَهَ ًَخ آ َ‬
‫ٓلََُٕخ حَظَوَ ًَُْخ‬
‫ِي ُْ ُٓ ْى كَؤ َ ْؿ ََ ْهَُخ ُْ ْى أَؿْ ًَؼِیٍَ ‪ )۲(»۳۳ :4ٖ ،‬حیٍْخ حُ ‪ٛ‬لخص َخه‪ ّٜ‬حٓض‪ ،‬ىٍ كخنیکّ‬
‫ٔؿٕى رخٍی يُِِ حُ ََْٕع ‪ٛ‬لخص َخه‪ ّٜ‬حٓض‪.‬‬
‫طًخو حیٍ يؼخَٗ رّ‪ ٍٕ١‬ي‪َٜ‬ف ٔ يَ٘ٔف ىٍ کظخد «هَٔؽ» ػٓي ػظین آييِ‬
‫حٓض ٔ حَٔخٌ هیخل يٗکُي کّ هَآٌ حیٍ آیخص ٍح ئظویًخ حُ طٍٕحص گَكظّ رخٗي رخ حیٍ‬
‫طـییَحص کّ ػَٕ هيح ٍح حُ کِٕ كٍٕیذ‪ ،‬رّآًٓخٌ رَىِ ٔ حٍٔح ىٍٔطَ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٔو‪ ،‬حرَ ٍح رخ ٍَٕ‪ ،‬یکٗ کَىِ؛ ٕٓو‪ ،‬چیِْخٖ چٌٕ چ٘ى ٔ گٕٕ ٔ ىٓض ٔ پخ‬
‫ٍح کّ ىٍ ػٓي ػظین َیخييِ رَحٖ هيح حكِٔىِ حٓض‪ .‬ظخَْیخٌ طًخو حیٍ ػزخٍحص ٔ‬
‫ط٘زیٓخص ٍح ىٍرٔض پٌیَكظّحَي‪( .‬رَّ٘خٌْخ‪ ،‬ىٍ آهَ روٖ ٍؿٕع ٕٗى‪ ).‬ح ّيخ يؼظِنّ‬
‫حیٍ کهًخص ٍح حٓظؼخٍِٖ ریٖ ًَٗىحَٔظُي‪ ٔ .‬ط٘زیّ هيحَٔي ٍح گُخِ کزیَِ يًَٗٗىَي‪.‬‬
‫ىٍ ٔحهغ يؼظِنّ ىٍ حیٍ يٕ‪ٟ‬غ کخٍٖ ریٖ حُ طٍٕحصُىحیٗ حُ يلخْیى هَآٌ َکَىِحَي‪.‬‬
‫يؼظِنّ يٗگلظُي هيح ؿَْٕ‬ ‫كه هْهك «هإیذ»‪:‬‬
‫َیٔض‪ ،‬ػَ‪َ ٝ‬یٔض‪ٕ١ ،‬ل ٔ ػَ‪ ٔ ٝ‬ػًن ٔ حرؼخى ٔ حرؼخ‪ ٔ ٝ‬حؿِحء ٔ حػ‪٠‬خء ٔ‬
‫ؿٕحٍف َيحٍى ٔ كٕحّ ٍح هيٍص ىٍک حٔ َیٔض؛ رًّْیٍطَطیذ ٍإیض هيح ىٍ آهَص‬
‫َیِ حيَٖ ؿیَ يًکٍ حٓض‪ .‬چّ حگَ حيکخٌ ٍإیض رخٗي‪ ،‬الُوآیي کّ ىٍ يکخَٗ‪ ،‬ىٍ‬
‫رَحرَ ریُُيِ‪ ،‬يظلیِّ ٕٗى ٔ ىٍ ؿخٖ هَحٍ گیَى‪ ،‬ىٍ ًْخٌكخل ىٍ ؿخْخٖ ىیگَ َزخٗي‪.‬‬
‫رخ حیٍکّ هيح ؿخ ٔ يکخَٗ َيحٍى ٔ هٕى رخ حیٍ آیّ‪َ ،‬لٗ ٍإیض کَىِ حٓض‪:‬‬
‫یَ‪ »ٖٔٓ :۶ ،‬حگَ‬ ‫یق ْحن َو ِز ُ‬
‫خٍ ۖ َٔ ُْ َٕ حنهَ ِط ُ‬
‫‪َ ٜ‬‬‫ک ْحْل َ ْر َ‬‫خٍ َٔ ُْ َٕ یُي ٍِْ ُ‬
‫‪ُ ٜ‬‬‫« َال طُي ٍِْ ُکُّ ْحْل َ ْر َ‬
‫ىٍ هَآٌ آیخطٗ یخكض ٕٗى کّ يْٕٕو ؿٕحُ ٍإیض ىٍ آهَص رخٗي‪ ،‬يخَُي حیٍ آیّ‪:‬‬
‫َخظ ََسٌ‪ ٕٕ :۰۳ ،‬ـ ٖٕ» رخیي آٌْخ ٍح طؤٔیم کَى ٔ‬ ‫َخ‪ََ ٟ‬س ٌ ِانَٗ ٍَ ِرّ َٓخ َ ِ‬ ‫«‪ُ ُٔ ‎‬ؿٌِٕ ْیٕ َيجِ ٌٍ َ ِ‬
‫ٔ‪۳۶‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫رّيؼُٗ ظخَْٖ َپَىحهض‪ .‬یخ رَحٖ ىٍک يؼخَٗ ٔحهؼٗ رّنـض يَحؿؼّ کَى‪ .‬يؼالً ىٍ‬
‫حیٍ آیّ «َظَ» رّيؼُٗ حَظظخٍ حٓض‪ٍَّ ،‬إیض‪‎.‬‬
‫کالو (ٓوٍ گلظٍ) حُ ‪ٛ‬لخص هيح حٓض‪َٔ « :‬کَهَ َى َ‬
‫ّللاُ‬ ‫كه هقلْهیذ هوآى‪:‬‬
‫ٓ ٰٗ ط َ ْک ِهی ًًخ‪ »ٔ۶4 :4 ،‬حیٍ رلغ پیٖ يٗآیي کّ کالو هيح حُنٗ حٓض‪ ،‬یخ كخىع؟‬ ‫ُيٕ َ‬
‫رَهٗ رَ آٌحَي کّ هٕل رّحُنیض هَآٌ‪ٍ ،‬یّٖ٘ ئیلٗ ىحٍى؛ ُیَح ئیلیخٌ‬
‫کهًشّللا ٍح حهُٕو ىٔو حُ ػخنٕع حهيّ‪ ٔ ،‬حُنٗ يٗىحَُي‪ .‬يؼظِنیخٌ رّه‪ٜ‬ي پیٖگیَٖ حُ‬ ‫ّ‬
‫ي٘ظزّ ٗيٌ حٓالو رخ یکٗ حُ كِ ََ ْم ئیلیض رخ حیٍ ٍأٖ رّيزخٍُِ رَهخٓظُي ٔ گلظُي‬
‫کالو هيح كخىع حٓض‪ .‬چّ ًّْٖ َٗحی‪ ٢‬كئع ىٍ آٌ ؿًغ رخٗي‪:‬‬
‫هَآٌ حُ كَٔف ٔ کهًخص ٔ آیخص ٔ ٍِْٕٓخ طَکیذ یخكظّ‪ .‬كَٔف ٔ کهًخص حٓض‬
‫کّ هٕحَيِ يَٕٗٗي ٔ ُٗیيِ يَٕٗٗي‪ .‬هَآٌ ٍح آؿخُ ٔ حَـخو حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ ًَٗطٕحَي‬
‫حُنٗ رخٗي‪ .‬گٌٗظّ حُ حیٍ ىٍ هَآٌ َخٓن ٔ ئُٕم حٓض؛ َخٓن ئُٕم ٍح َٔن‬
‫يٗکُي‪َ ،‬یِ هيح ىٍ طٕ‪ٛ‬یق آٌ گلظّ حٓض‪َ « :‬يخ یَؤْطِی ِٓى ِ ّيٍ ًِ ْک ٍَ ِ ّيٍ ٍَرِّ ِٓى ُّيلْ يَعٍ‪:ٕٔ ،‬‬
‫ٕ» ٔ ؿخیِ َیٔض کّ هيیى يؼَ‪َٔ ٝ‬ن ٔحهغ ٕٗى‪ ،‬یخ حُنٗ رّكئع يظ‪ٜ‬ق گَىى‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ هَآٌ يوهٕم حٓض‪ ،‬کالو هيح َیِ يوهٕم حٓض ٔ هيحَٔي رُّْگخو كخؿض‬
‫آٌٍح ههن يٗکُي‪ ٔ .‬حیٍ کالو هخیى رّحٔ َیٔض‪ ،‬رهکّ هخٍؽ حُ ًحص حٔ حٓض‪ .‬آٌٍح ىٍ‬
‫يلهٗ ههن يٗکُي ٔ ىٍ آٌ يلم ُٗیيِ يٕٗٗى‪.‬‬

‫إْل اٍبٍٔ هؼزيلَ‬

‫رـيحىٖ گٕیي‪ :‬يؼظِنّ رّریٔض ٔ ىٔ كَهّ طؤیى ٗيَي‪ .‬ىٔ كَهّ حُ آٌْخ کّ حُ‬
‫ؿالص رًّٗخٍحَي‪ ،‬کخكَ‪ ٔ ،‬ریٔض كَهّٖ ىیگَ هَيٍَة يل‪ٞ‬حَي‪ .‬ح ّيخ حؿًخع آٌ حٓض‬
‫کّ ًّْٖ حیٍ كَم‪ ،‬ىٍ ٖٗ ح‪ٛ‬م َٗیکحَي‪ْ .‬یچ يؼظِنٗ َیٔض‪ ،‬يگَ حیٍکّ حیٍ‬
‫ٖٗ ح‪ٛ‬م ٍح پٌیَكظّ رخٗي‪ ٔ :‬ـ طٕكیي؛ ٕ ـ ػيل؛ ٖ ـ ٔػيِ ٔ ٔػیي؛ ‪ 4‬ـ يُِنشٌ ریٍ‬
‫حنًُِنظیٍ؛ ‪ ۳‬ـ حيَ رّيؼَٔف ٔ َٓٗ حُ يُکَ‪ ۶ .‬ـ حَکخٍ كؼهیض رٓ٘ض ٔ ؿُٓى‪:‬‬
‫طٕكیي ُیَرُخٖ حػظوخىٖ َْئهًخٌ حٓض‪ .‬يؼظِنّ ٔح‪ٟ‬غ‬ ‫ٔ ـ ٔ ـ رْؽیل‪:‬‬
‫طٕكیي َیٔض‪ ،‬ييحكغ َٓٓوض آٌحٓض‪ .‬طخ ؿخٖ کّ رّ«حْم طٕكیي ٔػيل» َٗٓص‬
‫یخكظُي‪ .‬ىٍ ُیَ کهًّٖ «طٕكیي يؼظِنّ» چُي َظَ يوظهق َلٗ ٔ حػزخطٗ ؿًغ ٗيِ رٕى‪:‬‬
‫ْْ َک ًِؼْ ِه ِّ‬
‫حنق ـ ٍى آٍحء ي٘زّٓ ٔ ظخَْیخٌ‪ْ« :‬یچ چیِ چٌٕ حٔ َیٔض‪( ».‬نَی َ‬
‫َی ٌء ۖ‪ )ٔٔ :4ٕ ،‬حُ ًْیٍؿخ رخد طؤٔیم آٌ ىٓظّ حُ آیخص هَآٌ کّ ًحص رٗچٌٕ ٍح‬ ‫ٗ ْ‬
‫رّْیؤص رَٖ٘ طًؼیم يٗکُي‪ ،‬يٗگ٘خیي‪.‬‬
‫ٕ‪۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫د ـ طؤکیي رَٔكيص يطهوّ‪ٍ ٔ ،‬ى «ػُٕیض» ىٍ يـّٕ ٔ «ػخنٕػیض» ىٍ َ‪ٜ‬خٍح‪.‬‬

‫ؽ ـ ٍى يٕنٕىیض ـ ٔحنيیض ىٍ ئیلیض کّ ػیٔٗ ٍح ىٍ ؿَْٕ‪ ،‬ئخٖٔ رخ هيح‪،‬‬
‫ٔ پَٔ هيح يٗىحَُي‪.‬‬
‫ى ـ طٕكیي ىٍ حكؼخل ٔ حیـخى‪ :‬ىٍ آٌچّ حیـخى کَى‪ ،‬ػَٕٗ َيحٗض ٔ يوهٕم ٍح رَ‬
‫حٓخّ حنگٕ ٔ ًََّٕٖ هزهٗ َیخكَیي = ٍى ظَُٕخص « ُيؼُم» حكال‪َ ٔ ٌٕ١‬ظَیّٖ‬
‫«كی‪٠‬خٌ» كهٕ‪١‬یٍ (کّ رؼيْخ كالٓلّٖ ئهًخٌ حهظزخّ کَىَي‪).‬‬
‫يؼظِنّ رَحٖ هيح ‪ٛ‬لخص حػزخطت چٌٕ‪:‬‬ ‫ٕلبد صجْرٔ‪:‬‬
‫كیخص‪ ،‬ػخنًیض‪ ،‬هخىٍیض‪ ،‬حٍحىِ‪ًٓ ،‬غ‪ ،‬ر‪ ٔ َٜ‬کالو ٍح کّ هَآٌ رّآٌْخ ط‪َٜ‬یق‬
‫ىحٍى‪ ،‬يٗپٌیََي؛ ح ّيخ هيیى رٕىٌ آٌ ‪ٛ‬لخص‪ ٔ ،‬هخیى رٕىٌ آٌْخ رَ ًحص ٍح ٍى يٗکُُي‪.‬‬
‫حُ يُظَ يؼظِنّ‪ ،‬هٕل رّهيیى رٕىٌ ٔ حُنیض ‪ٛ‬لخص رَحٖ ًحص رٗچٌٕ‪ ،‬يخَُي‬
‫حهَحٍ رّچُي هيیى حٓض‪ ٔ .‬حیٍ ػیٍ َٗک رخٗي‪ .‬کًخ حیٍکّ ُحیي رَ ًحص هٕحَيٌ‬
‫‪ٛ‬لخص‪ ،‬ئظهِو آٌ حٓض کّ ًحص يزيأ كخیِ ه‪ٕٜٛ‬یض حػَح‪ ٝ‬گَىى‪.‬‬
‫ُیَح ٗٗء کّ ػَ‪ ٟٗ‬رّآٌ هخیى حٓض‪ ،‬آٌ ػَ‪ ٝ‬رَحٖ طؼیٍ ٔ طلون ٖٔ‬
‫‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض ٔ رَّٕػٗ يلظخؽ رّآٌ ػَ‪ ٝ‬حٓض‪.‬‬
‫پْ حگَ ‪ٛ‬لخص‪ُ ،‬حیي رَ ًحص رخُٗي‪ ،‬هيحٖ طؼخنٗ يلم ػَٔ‪ ٝ‬حػَح‪ ٝ‬هٕحْي‬
‫رٕى‪ ٔ .‬ىٍ حٔ طَکیذ ٔ طـٔیى ٔ حَؤخو كخ‪ٛ‬م ٕٗى‪ .‬چٌٕ َْچیِ يَکزٗ رّحؿِحٖ‬
‫هٕى يلظخؽ حٓض ٔ حؿِحٖ آٌ‪ ،‬ؿیَ حُ هٕى آٌ حٓض‪َْ ٔ ،‬چّ رّؿیَ يلظخؽ حٓض‪،‬‬
‫يًکٍحنٕؿٕى رخٗي‪َّٔ ،‬حؿذحنٕؿٕى رخنٌحص‪.‬‬
‫َٗٓٓظخَٗ پیَحيٌٕ َٗف ػوخیي يؼظِنّ ىٍ يٍٕى ‪ٛ‬لخص گٕیي‪:‬‬
‫«يؼظِنّ ‪ٛ‬لخص ٍح ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ رّػُٕحٌ ٔؿِٕ ٔ حػظزخٍحص ػوهٗ رَحٖ یک‬
‫ًحص يهلٕظ َٕٗي‪ ،‬حَکخٍ ًَٗکُُي‪ ،‬رهکّ يُکَ ‪ٛ‬لخطٗ ْٔظُي کّ رّػُٕحٌ يٕؿٕى‬
‫حُنٗ‪ ،‬هيیى‪ ٔ ،‬هخیى رَ ًحص حػظزخٍ َٕٗي‪ُ .‬یَح حگَ ‪ٛ‬لخص‪ ،‬يٕؿٕىحص ٔ ًٔحطٗ ًَْحِ‬
‫ًحص رخُٗي‪ ،‬حُ ىٔ كخل ریٌَٔ َیٔض‪ :‬یخ ػیٍ ًحص يٕ‪ٕٛ‬ف ْٔظُي‪ ،‬یخ ؿیَ آٌ‪.‬‬
‫حگَ ػیٍ ًحص رخُٗي‪ًْ ،‬خٌ چیِٖ حٓض کّ يؼظِنّ يٗگٕیُي‪ ٔ .‬ىٍ َظیـّ هٕل‬
‫ُّٓض کّ يٗگٕیُي ًَْحِ ًحص ْٔظُي‪ ،‬رخ‪١‬م حٓض‪ ٔ .‬حگَ ‪ٛ‬لخص ؿیَ ًحص رخُٗي‪،‬‬ ‫حْم ُ‬
‫رخُ حُ ىٔ كخل ریٌَٔ َیٔض‪ :‬یخ كخىعحَي‪ ،‬یخ هيیى؛ ىٍ يٌْذ ٓهق کٔٗ رّكئع‬
‫آٌْخ هخثم َزٕى‪ ،‬پْ ‪ٛ‬لخص هيیىحَي‪ ٔ ،‬حگَ چُیٍ رخُٗي‪ ،‬ىٍ هيیى رٕىٌ‪ ،‬رخًحص‬
‫َٗیک حَي‪ ،‬رهکّ هٕى هيحیخَٗ ىیگَ هٕحُْي رٕى‪ُ .‬یَح هيو حه‪ٗ ٔ ٚ‬خیٔظّٖ ًحص‬
‫هيیى حٓض ٔ حٗظَحک ىٍ حه‪ ٚ‬يٕؿذ حٗظَحک ىٍ حػى رخٗي‪».‬‬
‫ٖ‪۳۶‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫َٗٓٓظخَٗ يٗحكِحیي‪« :‬حیٍ ٓوٍ ىٍ آؿخُ َخپوظّ رٕى ٔ ٔح‪ٛ‬م رٍػطخء ىٍ‬
‫حػزخص َظَحص هٕى رّحٓظيالل ٓخىِ يٗپَىحهض‪ ،‬ريیٍيؼُٗ کّ حطلخم ػوالء رَ حیٍ‬
‫حٓض کّ ٔؿٕى ىٔ هيحٖ هيیى ٔ حُنٗ يلخل حٓض‪ٔ .‬ح‪ٛ‬م يٗگلض َْکْ حػزخص يؼُٗ‬
‫ٔ ‪ٛ‬لض هيیى کُي‪ ،‬ىٔ هيح حػزخص کَىِ حٓض‪ .‬ح‪ٛ‬لخد ٔح‪ٛ‬م رؼيْخ رّيطخنؼّٖ کظذ‬
‫كالٓلّ پَىحهظُي ًّْٖٔ ‪ٛ‬لخص ٍح رّىٔ ‪ٛ‬لض ػخنًیض ٔهخىٍیض رَ گَىحَیيَي‪ .‬آٌگخِ‬
‫گلظُي کّ حیٍ ىٔ ‪ٛ‬لض ًحطٗ ْٔظُي‪ .‬چُخٌکّ ؿزخیٗ گٕیي‪ ،‬ىٔ حػظزخٍحَي رَحٖ ًحص‬
‫هيیى؛ یخ چُخٌکّ أرْٕخٗى گٕیي‪ ،‬ىٔ كخنضحَي‪ ٔ .‬أرٕحنلٍٔ ر‪ َٖٜ‬يؼظوي رٕى کّ حیٍ ىٔ‬
‫‪ٛ‬لض‪ ،‬رّیک ‪ٛ‬لض‪ ،‬یؼُٗ ػخنًیض‪ ،‬رخُ گَىى‪ ٔ .‬حیٍ ػیٍ يٌْذ كالٓلّ حٓض‪».‬‬
‫«أرٕحنٌٓیم ػالف» (‪ ٖٔ۳‬ـ ‪ ْ ، ٕٕ۶‬م) ىٍ حیٍرخٍِ يٌْذ هخ‪ ٗٛ‬ىحٍى‪ ،‬حٔ‬
‫يٗگٕیي‪« :‬هيح ػخنى حٓض رّػهًٗ کّ ػیٍ ًحص حٔ حٓض‪ ٔ ،‬هخىٍ حٓض رّهيٍطٗ کّ‬
‫ٗ حٓض رّكیخطٗ کّ ػیٍ ًحص حٔ حٓض‪».‬‬ ‫ػیٍ ًحص حٔ حٓض‪َ ٔ ،‬ك ّ‬
‫حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ ‪ٛ‬لخص هيح ػیٍ ًحص حٔ حٓض‪ .‬حیٍ ًْخٌ هٕل حٍٓطٕ‬
‫حٓض کّ يٗگٕیي‪« :‬هيح ًّْحٕ ػهى‪ًّْ ،‬حٕ هيٍص حٓض‪ًّْ ٔ ،‬حٕ كیخص حٓض‪».‬‬
‫"حٗؼَٖ" يٗگٕیي‪« :‬أرٕحنٌٓیم ىٍ رـيحى کظذ حٍٓطٕ ٍح هٕحَيِ ٔ حیٍ َظَحص‬
‫ٍح حُ حٔ گَكظّ حٓض‪ ».‬حٗؼَٖ ىٍ کظخد «يوخالص حالٓاليییٍ» يٗگٕیي‪« :‬يؼظِنّ‬
‫يؼظويحَي کّ هيح یکظخ حٓض ٔ ْیچچیِ ًْخَُي حٔ َیٔض‪ ،‬ؿٔى َیٔض‪ٗ ،‬و‪ ٔ ٚ‬ؿَْٕ‬
‫ٔ ػَ‪َ ٝ‬یٔض‪ ،‬ىٍ ُيخٌ َیٔض‪ ،‬ىٍ ْیچ يکخَٗ كهٕل ًَٗکُي‪ْ ٔ ،‬یچ یک حُ‬
‫‪ٛ‬لخص يوهٕم کّ ىالنض رَ كئع ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬ىٍ حٔ َیٔض‪ .‬يلئى َیٔض‪َّٔ ،‬حني‬
‫حٓض ٔ َّيٕنٕى‪ .‬رّْیچ ٔؿّ ٗزیّ يوهٕم َیٔض‪ .‬كٕحّ حٔ ٍح ىٍَیخري‪ ،‬چ٘ىْخ حٔ ٍح‬
‫َزیُي ٔ حْٔخو رّحٔ حكخ‪َ ّ١‬یخرُي‪ٗٗ .‬ء حٓض ٔنٗ َّچٌٕ ىیگَ حٗیخء‪ .‬ػخنى ٔ هخىٍ ٔ‬
‫َكٗ حٓض‪َّ ،‬چٌٕ ػخنًخٌ ٔ هخىٍحٌ ٔ َُيِگخٌ‪ .‬طُٓخ حٔ هيیى ٔ حُنٗ حٓض ٔ ْیچچیِ‬
‫ؿِ حٔ َیٔض‪ .‬هيحٖ ؿِ حٔ َزخٗي ٔ ىٍ حیـخى آٌچّ حیـخى کَى ىٓضیخٍٖ َيحٗض‪».‬‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع ػيل رّرلغ ؿزَ ٔ حهظیخٍ‬ ‫ٕ ـ ٕ ـ ػلل‪:‬‬
‫پیَٕي يٗیخري ٔ حیٍکّ َْحَٔخَٗ ىٍ رَحرَ حػًخل َیک ٔ ريٕ پخىحٕ ىٍیخكض يٗکُي‬
‫یخ يٍٕى رخُهٕحٓض هَحٍ يٗگیَى‪ .‬پْ آُحى حٓض‪ ،‬یخ يـزٍٕ؟‬
‫يوٕنّٖ ؿزَ یخ حهظیخٍ حُ حیخو کٍٓ ًٍْ رَ٘ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ رٕى‪ٔ .‬هظٗ‬
‫حٓالو آيي ىٔ ىٓض آیخص ىٍ هَآٌ ىیيِ ٗي‪ .‬یکٗ حُ ؿزَ يطهن ٓوٍ يٗگلض چٌٕ‪:‬‬
‫ّللاُ نََُخ ُْ َٕ َي ْٕ َالََخ‪« ٔ »۳ٔ :۲ ،‬يٍ یٓي ّ‬
‫ّللا كٕٓحنًٓظيٖ‬ ‫َذ َ‬‫ُ‪ٜ‬یزََُخ اِ َال َيخ َکظ َ‬ ‫«هُم نٍَ ی ِ‬
‫‪ِ ٠‬ه ْم كَؤُٔ ٰنَجِ َ‬
‫ک ُْ ُى ْحنوَخ ِٓ ٌََُٔ ‪ »ٔ۰۴ :۰ ،‬گَِٔ ىیگَ حُ‬ ‫ِی َٔ َي ٍْ یُ ْ‬ ‫ّللاُ كَ ُٓ َٕ ْحن ًُ ْٓظَي ۖ‬
‫َي ٍْ َی ْٓ ِي َ‬
‫‪۳۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ض ٍَِْیَُشٌ‪ٔ »ٖ۴ :۰4 ،‬‬ ‫ٔ َز ْ‬ ‫آیخص هزَ حُ حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ يٗىحىَي‪ُ « :‬ک ُّم ََ ْل ٍْ ِر ًَخ َک َ‬
‫ظ َال ٍو ِنّ ْهؼَزِیيِ‪ٔ »4۶ :4ٔ ،‬‬‫ک رِ َ‬ ‫‪ٛ‬خ ِن ًلخ كَ ِهَُ ْل ِٔ ِّ ۖ َٔ َي ٍْ أ َ َ‬
‫ٓخ َء كَؼَهَ ْی َٓخ ۗ َٔ َيخ ٍَرُّ َ‬ ‫« َي ٍْ َ‬
‫ػ ًِ َم َ‬
‫ىیگَ آیخص کّ ‪ ٗ١‬آٌْخ رّآُحىٖ حَٔخٌ ط‪َٜ‬یق ٗيِ‪ ٔٓ4 :۶ ،‬ـ ٕ‪»ٕ۲ :ٔ۴ ،ٔ۳‬‬
‫يؼظِنّ حیٍ ح‪ٛ‬م ي٘ظَک يیخٌ يٌحْذ حٓاليٗ ٍح پٌیَكظّ ٔ حُ آٌ ح‪ٛ‬م آُحىٖ‬
‫حٍحىِ ٍح َظیـّ گَكض‪ ،‬يؼظِنّ حكؼخل آىيٗ ٍح رّىٔ گَِٔ ح‪ٟ‬طَحٍٖ ٔ حهظیخٍٖ طؤیى‬
‫يٗکُي‪ .‬حٔنٗ چٌٕ نَُٗٗ کّ رُّْگخو َٓيخ یخ طذ رَ حَٔخٌ ػخٍ‪ ٝ‬يٕٗٗى‪.‬‬
‫يٗگٕیُي حیٍ حػًخل يوهٕم هيحَٔي حٓض ٔ حَٔخٌ ٍح ىٍ حیـخى آٌ هيٍطٗ َیٔض ٔ‬
‫ػٕحد ٔ ػوخرٗ ْى َيحٍى‪ .‬ىٔو حػًخل حهظیخٍٖ چٌٕ ٍحِ ٍكظٍ‪َٕٗ ،‬ظٍ‪ٓ ،‬وٍ گلظٍ ‪...‬‬

‫حیٍ ؿخ حٓض کّ طويیَ ٍح ٍى کَىَي ٔ گلظُي چٌٕ هيحَٔي ػخىل حٓض رُخرَحیٍ‬
‫آٌچّ يطخرن رخ ػيل ٔ كکًض ٔ ي‪ٜ‬هلض حٓض يٗآكَیُي‪ ،‬هيحٖ ػخىل ًَٗطٕحَي‬
‫يُ٘ؤ ريْٖخ ٔ يظخنى حػًخل ؿیَ حهالهٗ ٔ ٍَٗٔ رُيِگخٌ رخٗي‪ .‬يُ٘ؤ ريٖ حٍحىِٖ‬
‫هيحَٔي َیٔض‪ ،‬رهکّ حٍحىِٖ آُحى هٕى حَٔخٌ حٓض کّ هيحَٔي ىٍ حهظیخٍ ًّْ يوهٕهخص‬
‫هٕیٖ حػى حُ حَٔخٌ‪ ،‬كَٗظّگخٌ ٔ حرهیْ َٓخىِ حٓض‪ .‬ؿخیِ َیٔض هيحَٔي ٍح حُ یکٕٔ‬
‫هخنن حَٔخَٗ رئٌ حٍحىِٖ آُحى ريحَیى ٔ ىٍ ػیٍكخل يؼظوي گَىیى کّ رّهخ‪ًْ َ١‬خٌ‬
‫حكؼخنٗري يـخُحطٖ کُي‪ .‬رٓ٘ض ٔ ىُٔم پخىحٕ ػخىالَّٖ حٓض کّ ىٍ يوخرم حػًخنٗ کّ‬
‫حَٔخٌ ىٍ ‪ٕ١‬ل َُيگٗ هٕیٖ رخ حهظیخٍ يَطکذ ٗيِحَي‪ ،‬حگَ آىيٗ ٔحؿي آُحىة حٍحىِ‬
‫ًَٗرٕى‪ًَٗ ٔ ،‬طٕحَٔض ریٍ هٕد ٔ ري یکٗ ٍح حَظوخد کُي ٔ رخنُظیـّ ئجٕنیض حكؼخل‬
‫ٔ حػًخل هٕیٖ ٍح ًَٗىحٗض‪ٔ ،‬ؿٕى ىُٔم هٕى ظهى رٍِگٗ يلٕٔد يٗٗي‪.‬‬
‫حیٍ یک ح‪ٛ‬م ئظوم َیٔض‪ ،‬رم‬ ‫ٖ ـ ٖ ـ ّػلٍ ّ ّػیل‪:‬‬
‫كَػٗ رَ ح‪ٛ‬م ػيل حٓض‪ .‬يؼظِنّ گلظُي کّ ػيل رَ هيح ٔحؿذ حٓض ٔ ًْیٍ يٕؿذ‬
‫آٌ يٗ ٕٗى کّ هيح ٔػيِ ٔ ٔػیي هٕى ٍح ػًهٗ ٓخُى ٔ پخىحٕ ٔ يکخكخص حػًخل َیک‬
‫ٔ ري رُيِگخٌ ٍح يي َظَ کُي چّ هٕى ًحص هٕیٖ ٍح ريیٍ يهظِو کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ًْیٍ ح‪ٛ‬م رٕى کّ ٔح‪ٛ‬م‬ ‫‪ ۱‬ـ ‪ ۱‬ـ إل الوٌيلخ ثیي الوٌيلزیي‪:‬‬
‫رٍ ػطخء ٍح حُ كٍٔ ر‪ َٖٜ‬ؿيح کَى‪ .‬چُخٌکّ َٗف آٌ هزالً گٌٗض‪ ،‬يؼظِنّ كٔن ٍح‬
‫يَطزظٗ رخالطَ حُ کلَ ٔ َخُلطَ حُ حیًخٌ ًَٗى ٔ رَحٖ آٌ يُِنظٗ ئظوم هخثم ٗيَي‪.‬‬
‫گلظّ ٗيِ کّ آٌْخ حیٍ يیخٍَّٖٔ ٍح حُ آیخص هَآٌ ٔ حكخىیغ َزٕٖ حٓظوَحؽ کَىَي‪.‬‬
‫حیٍ یک ح‪ٛ‬م طکهیلٗ‬ ‫‪ ۰‬ـ ‪ ۰‬ـ اهو ثَهؼوّف ّ ًِٔ اى هٌکو‪:‬‬
‫حٓض کّ رّيٕؿذ آیخص ٖ‪ ٔٓ4 :‬ـ ٓٔٔ ‪ ٔ۰ :ٖٔ ، ۰ٔ :۲ ،‬حُ هَآٌ‪ ،‬يؼظِنّ حهيحو‬
‫‪۳۶۳‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫رّآٌٍح رَ َْكَى يئيُٗ ٔحؿذ ًَٗىَي‪ .‬رّپُيحٗض يؼظِنّ حيخو یخ ههیلّ يئظق حٓض‬
‫َّطُٓخ رّیخٍٖ ُرخٌ ٔ ىٓض‪ ،‬کّ كظٗ رّ‪َٟ‬د ًٗ٘یَ حيٍٕ ىیٍ ٍح هخیى کُي‪.‬‬
‫رٍِگخٌ يٍٕ٘ٓ يؼظِنّ رَ‬ ‫‪ ۶‬ـ ‪ ۶‬ـ اًکبه كؼلیذ ثِْذ ّ عٌِن‪:‬‬
‫حیٍ رخٍٔحَي کّ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬يٕؿٕىیض رخنلؼم َيحٍَي؛ ىٍ ٍُٔ‬
‫هیخيض رَحی كٔخد ٔ ؿِحء ههن يیَٕٗي‪ٔ .‬ؿٕى کَُٕی رٓ٘ض ٔ ؿُٓى نـٕ حٓض ٔ‬
‫هيحَٔي کخٍ نـٕ حَـخو ًَیىْي‪« .‬أرْٕخٗى ؿزخثی» حُ َٓحٌ كَم يؼظِنی ىٍ حیٍرخٍِ‬
‫يیگٕیي‪« :‬يلخل حٓض کّ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ْى حکٌُٕ ٔؿٕى ىحٗظّ رخُٗي؛ ُیَح هزم حُ‬
‫هیخيض‪ ،‬ػخنى كخَی يیٕٗى ٔ الُيّی حیٍ كُخء‪ ،‬كُخی ًّْی ٓخُِْخی يٕؿٕىِ حٓض‪.‬‬
‫یؼُی حگَ <رّكَ‪ >ٝ‬رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ْى حکٌُٕ يٕؿٕى يیرٕىَي‪ ،‬رخ كخَی ٗيٌ ػخنى‪،‬‬
‫كخَی يیٗيَي ٔ حیٍ ىنیم رَ يلخل رٕىٌ ٔؿٕى كؼهی رٓ٘ض ٔ ؿُٓى حٓض‪ْ٘ .‬خو رٍ‬
‫ػًَٔ حنلٕ‪١‬ی حنکٕكی <حُ َٓحٌ يؼظِنّ ٔ رُیخٌگٌحٍ كَهّی ْ٘خيیّ> ىٍ حیٍ يٍٕى‬
‫آٌهيٍ ؿهٕ يیٍٔى کّ كکى رّکلَ يؼظويیٍ رّٔؿٕى رخنلؼم ؿُض ٔ ىُٔم يیکُي!‬

‫كلَلَٓ هؼزيلَ‬
‫كهٔلّٖ ‪١‬زیؼٗ يؼظِنّ يهٓى حُ ىٔ‬ ‫الق ـ ‪ٛ‬جیؼذ‪:‬‬
‫ح‪ٛ‬م طٕكیي ٔ ػيل حٓض‪ٔ :‬ؿٕى هيح ًْٕحٍِ رَ کخثُخص ٓزوض ىحٗظّ ٔ حٔ ػخنى ٍح حُ‬
‫ػيو رّٔؿٕى آٍٔىِ‪ ،‬رّآٌ ‪ٍٕٛ‬ص رو٘یيِ حٓض‪ .‬يَحى حُ «ػيو» َِى يؼظِنّ ػزخٍص‬
‫حُ «يخىِٖ ػخنى» حٓض‪ .‬رُخرَ حیٍ‪ ،‬ػخنى َِى يؼظِنّ حُ ىٔ چیِ طَکیذ یخكظّ‪:‬‬
‫یک‪ ،‬يخىِ‪ ،‬کّ يؤهًٕ حُ ػيو حٓض؛ ىٔ‪ٔ ،‬ؿٕى‪ ،‬کّ حُ ٕٖٓ هيح حَ٘خى ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬پْ «ػيو» يخىِٖ ػخنى؛ ٔ «ٔؿٕى» ‪ٍٕٛ‬ص آٌ حٓض‪ .‬يؼظِنّ يٗگٕیُي يؼئو‬
‫رَ ىَٕٔع حٓض‪ :‬يؼئو يًکٍ‪ ٔ ،‬آٌ هزم حُ آٌکّ ‪ٍٕٛ‬ص ٔؿٕى یخري‪ٗٗ« ،‬ء» یؼُٗ‬
‫ًحص ٔ ػیٍ كویوض حٓض‪ .‬ىیگَ يؼئو ؿیَ يًکٍ کّ َْگِ طلون َیخري؛ ُیَح ٗٗء‬
‫َیٔض‪ .‬يؼظِنّ ىٍ حػزخص حیٍکّ ػيو چیِٖ حٓض چٌٕ ٗٗء‪ ،‬يخْیض‪ً ،‬حص ٔ ػیٍ؛‬
‫ىالیم كَحٔحٌ ػَ‪ ّٟ‬ىحٗظّحَي‪ ،‬حُ كًهّ‪:‬‬
‫ٔ ـ ػهى رخیي رَ ٗٗء کّ يؼهٕو حٓض يظکٗ رخٗي‪ ٔ .‬ػيو يؼهٕو حٓض‪ُ ،‬یَح‬
‫حَيیّٖ٘ آٌ ىٍ ًٍْ يخ يٕؿٕى حٓض‪ ،‬پْ ػيو ٗٗء حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ػهى هيح هيیى حٓض ٔ چُیٍ حٓض آٌچّ يٕ‪ٕٟ‬ع ػهى حٔ حٓض‪ .‬چٌٕ هيح‬
‫رّحٗیخء هزم حُ ٔؿٕىٗخٌ ػهى ىحٗظّ‪ ،‬الُو يٗآیي کّ حیٍ حٗیخء هزم حُ ٔؿٕىٗخٌ‪،‬‬
‫يٕؿٕى رٕىِ رخُٗي‪.‬‬
‫‪۳۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٖ ـ حگَ هيح حٗیخء ٍح ههن کَىِ رٕى‪ ،‬يخْیض حٗیخء چٌٕ يخْیض هٕى هيح يٗرٕى‬
‫كخل آٌکّ (نیْ کًؼهّ ٗٗء) پْ حٔ حٗیخء ٍح َیخكَیيِ‪ ،‬رهکّ رّحٗیخء ٔؿٕى رو٘یيِ‪.‬‬
‫حگَ هيحَٔي طؼخنٗ ًَٗرٕى کخثُخص يٕؿٕى ًَٗٗي‪ .‬چٌٕ هيحَٔي حیٍ حٗیخء ٍح ٔؿٕى‬
‫رو٘یي‪ ،‬ؿِ ‪ٛ‬لض ٔؿٕى‪ ،‬چیِٖ طخُِٖ رَ آٌْخ َیخكِٔى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ هيح هٕى يـَى حُ ؿًیغ ‪ٛ‬لخص يخىِ حٓض (نیْ کًؼهّ ٗٗء) ريیٍطَطیذ‪،‬‬
‫يؼظِنّ رّٔؿٕى ىٔ هيیى هخثم ٗيِحَي‪ :‬یک‪ ،‬هيح ؛ ىٔ‪ ،‬ػيو ْیٕنٗ!‬
‫أرٕػؼًخٌ ػًَ رٍ رلَ يؼَٔف‬ ‫ة ـ ًظبم ‪ٛ‬جیؼذ‪:‬‬
‫رّؿخكع حنز‪َٜ‬ی (‪ ٔ۳۲‬ـ ‪ ْ ، ٕ۳۳‬م) گٕیي‪« :‬حؿٔخو ٍح ‪١‬زخیغ ٔ حكؼخنٗ حٓض‬
‫ٔیژِٖ آٌْخ» پْ ىٍ َظَ يؼظِنّ َْؿٔى ‪١‬زیؼٗ ٍح هٕحَیٍ ػخرظٗ حٓض کّ رَآٌ‬
‫كکى كَيخ حٓض‪ٔ .‬نٗ حیٍ كظًیض ٗخيم ًحص رخٍٖ ًَٕٗٗى‪ُ ،‬یَح حٔ ؿٔى َیٔض‪.‬‬
‫ؿٔى چیٔض؟ ؿٔى يـًٕػّی يَکذ حُ حؿِحء ٔ ًٍحص کٕچک حٓض کّ رّْى‬
‫پیٕٓظّ ٔ ْیجظی ٍح يٕؿٕى کَىِ حٓض‪ ،‬يخَُي یک هطؼّ ُٓگ یخ یک ح‪ٛ‬هّ ىٍهض ‪...‬‬
‫حٍٓطٕ ىٍ طؼَیق ؿٔى گٕیي‪« :‬ؿٔى يَکذ حُ ْیٕنٗ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص حٓض‪».‬‬
‫أرٕحنٌٓیم گٕیي‪« :‬كي حهم حؿِحء ؿٔى ٖٗ طخ حٓض‪ٍ ،‬حٓض ٔ چپ پ٘ض ٔ ٍٔ ٔ رخال ٔ‬
‫پخثیٍ‪ ».‬يؼًَ گٕیي‪« :‬كي حهم حرؼخى ٔ حؿِحٖ ؿٔى ْ٘ض طخ حٓض‪».‬‬
‫ؿٔى حُ ىیي يؼظِنّ‬ ‫ط ـ عُْو كوك = عيء الیزغيٓ‪:‬‬
‫حُ حؿِحٖ الیظـِٖ طَکیذ گَىیيِ کّ حنلٕ‪١‬ی حنکٕكی حُ ٓٗ ٔ ٖٗ ؿِء ىحَٔظّ‬
‫حٓض‪ .‬حنلٕ‪١‬ی َْ ؿٔى ٍح يَکذ حُ ٖٗ ٍکٍ يٗىحَي ٔ َْ ٍکٍ ٍح يَکذ حُ ٖٗ‬
‫ؿِء‪ .‬آٌچّ ٍح أرٕحنٌٓیم ؿِء يٗگٕیي ٔ ٖٗ طخ يٗىحَي‪ٔ ،‬كٕ‪ٍ ٗ١‬کٍ يَٗخيي‪.‬‬
‫رؼ‪ ٗ٠‬حُ يؼظِنّ گٕیُي ؿِء ٍح ‪ٕ١‬ل ٔ ػَ‪َ ٝ‬یٔض‪ ،‬چٌٕ َوطّٖ ُْيٓٗ‪.‬‬
‫حیٍ هٕل حُ كیؼخؿٍٕیخٌ آييِ حٓض‪ .‬ؿزخیٗ گلظّ‪« :‬كي حهم حؿِحٖ ؿٔى ْ٘ض طخ حٓض‪،‬‬
‫ىٔ ؿِء کّ رّْى يُ‪٠‬ى َٕٗي ‪ٕ١‬ل ٍح ط٘کیم يٗىُْي‪ ،‬رخ حَ‪ً٠‬خو ىٔ ؿِء ىیگَ‪،‬‬
‫ػَ‪ ،ٝ‬كخ‪ٛ‬م آیي‪ ٔ ،‬حُ حَ‪ً٠‬خو چٓخٍ ؿِء ىیگَ کّ رَ آٌ چٓخٍ ؿِء يُطزن‬
‫گَىَي‪ ،‬ػًن كخ‪ٛ‬م آیي‪ .‬پْ آٌچّ حُ ْ٘ض ؿِء ط٘کیم ٕٗى ؿًٔٗ حٓض ىحٍحٖ‬
‫‪ٕ١‬ل ٔ ػَ‪ ٔ ٝ‬ػًن‪ .‬ح ّيخ ىٓظّٖ ىیگَ حُ يؼظِنّ يؼظويحَي کّ ؿِءالیظـِٖ‪ ،‬هٕى‬
‫ىحٍحٖ حرؼخى ٔ ‪ٛ‬لخطٗ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ ؿزخیٗ گٕیي‪:‬‬
‫«ؿَْٕ ٔحكي (= ؿَْٕ كَى) ىٍ ػیٍكخل کّ طؤیىپٌیَ َیٔض يٗطٕحَي يؼم‬
‫ؿٔى ىحٍحٖ ٍَگ ٔ ‪١‬ؼى ٔ رٕ رخٗي‪ ».‬حٓکخكٗ ٍح َیِ چُیٍ ٍأٖ حٓض‪" .‬حرَحْیى‬
‫َظخو" ىٍ ه‪٠‬یّٖ ؿِءالیظـِٖ رخ ىیگَ يؼظِنّ حهظالف ىحٍى حٔ ؿِثٗ ٍح کّ ىٍ‬ ‫ّ‬
‫‪۳۶۰‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫ًٍْ َظٕحٌ آٌ ٍح طؤیى کَى َلٗ يٗکُي‪ .‬حُ حیٍٍٔ ُْگخيٗ کّ رّریخٌ حؿٔخو ‪١‬زیؼٗ‬
‫يٗپَىحُى ٓوٍ حُ ؿِء الیظـِٖ ًَٗگٕیي‪ٗ .‬خیي حی٘خٌ حُ ًیًوَح‪١‬یْ طؤػیَ پٌیَكظّ‬
‫رخٗي کّ طؤکیي يٗىحٍى يخىِٖ رخنلؼم طخ رَٗٓخیض طؤیىپٌیَ حٓض‪.‬‬
‫رلغ يؼظِنّ ىٍرخٍِٖ‬ ‫ك ـ ػوٗ‪:‬‬
‫ؿِءالیظـِٖ حی٘خٌ ٍح رّرلغ ىٍرخٍِٖ ػَٔ‪ ٔ ٝ‬چگَّٕگٗ ٍٔحر‪ ٢‬آٌ رخ ؿَْٕ‬
‫ک٘خَیيِ حٓض‪ .‬رَهٗ حُ حی٘خٌ يیخٌ ؿَْٕ ٔ ػَ‪ ٝ‬طًیِ َٓخىَي ٔ گلظُي ػَ‪ٝ‬‬
‫‪ٛ‬لظٗ حٓض يال‪ٛ‬ن رخ ؿَْٕ‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬گلظّحَي حػَح‪ ٝ‬حُ طًخّ ٔ طَکیذ حؿِحء‬
‫كخ‪ٛ‬م َٕٗي‪ .‬يؼًَ گٕیي‪ :‬يخ ؿٕحَْ ٍح ىٍک ًَٗکُیى‪ ،‬آٌچّ رّحىٍحک يخ يٗآیي‬
‫حػَح‪ٝ‬حَي ٔطُٓخ حػَح‪ٝ‬حَي کّ يلّٕٔحَي‪ .‬رؼيْخ حیًخَٕثیم کخَض (پيٍ الحىٍیگَحٌ‬
‫يؼخ‪ )َٛ‬ىٍٓض ًْیٍ ٓوٍ ٍح ُى‪« :‬آٌچّ طلض حىٍحک يخ هَحٍ يٗگیََي پيیيِ‬
‫حٓض‪ٍ ».‬أٖ يؼظِنّ ىٍ يٍٕى ػَ‪ ٔ ٝ‬حٍطزخ‪ ١‬آٌ رخؿَْٕ‪ ،‬آٌٍح رّهخٌَٕ كظًیض‬
‫ٕٓم ىحى‪ُ ،‬یَح ًْخٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ ه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬ؿٕحَْ ػخرض ْٔظُي‪ْ ،‬ى هٕى ؿٕحَْ‬
‫ػخرضحَي‪ .‬پْ َْ ؿُٔٗ حُ حؿٔخو‪ ،‬يٕؿي َٕع يؼیُٗ حُ حػًخل حٓض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ حگَ رًّّْٖ ه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬آگخِ ٕٗیى رّه‪ٜ‬خی‪ ٚ‬ؿٔى آگخِ ٗيِحیى ٔ‬
‫رّهٕحَیُٗ کّ رَ آٌ كخکى حٓض پٗ رَىِحیى‪ُ ،‬یَح حیٍ هٕحَیٍ ػخرض ٔ الیظـیَحَي‪.‬‬
‫ىحَٔظیى کّ ههن‪َِ ،‬ى يؼظِنّ یؼُٗ ػًهٗ ٰانٓی‬ ‫ُ ـ ؽوکذ‪:‬‬
‫کّ حٗیخء ٍح حُ ػيو رّٔؿٕى يٗآٍٔى‪ .‬پْ حگَ حی٘خٌ يؼظوي رخُٗي کّ حٗیخء‪ ،‬هزم حُ‬
‫ٔؿٕى یخكظٍ ىحٍحٖ ‪ٛ‬لخطٗ ْٔظُي کّ رؼي حُ ٔؿٕى رّآٌ يظ‪ٜ‬ق يَٕٗٗي‪ ،‬ىٍ َظیـّ‪،‬‬
‫يظلَک رٕىٌ يؼئو ٍح حَکخٍ کَىِ ٔ هخثم ٗيِ حٓض کّ كَکض ‪ٛ‬لظٗ حٓض کّ‬
‫حؿٔخو آٌٍح حُ ٔؿٕى کٔذ يٗکُي ٔ چٌٕ يؼُٗ كَکض حَظوخل ؿٔى حٓض حُ يکخَٗ‬
‫رّيکخَٗ‪ ،‬رّػزخٍطٗ ىیگَ‪ :‬کَٕٗ ىٍ يکخٌ ىٔو؛ رُخرَحیٍ كَکض ئظهِو ىٔ يکخٌ ٔ‬
‫ىٔ ُيخٌ حٓض‪ .‬ىٍ كخنٗکّ ٓکٌٕ کّ ػزخٍص حٓض حُ ىٍَگ ىٍ يکخٌ ٔحكي‪ ،‬ىٍ ىٔ‬
‫ُيخٌ يظٕحنٗ ـ یک يکخٌ حٓض ٔ ىٔ ُيخٌ‪ .‬حٍٓطٕ يٗگٕیي كَکض رَ ٖٗ هٔى‬
‫حٓض‪ :‬کٌٕ ٔ كٔخى‪ ،‬كَکض يکخَٗ‪َ ،ًَٕ ،‬و‪ ٔ ٚ‬حٓظلخنّ؛ ٔنٗ أرٕحنٌٓیم رّىٔ َٕع‬
‫كَکض يؼظوي حٓض‪ :‬کٌٕ ٔ حَظوخل‪ ٔ .‬چٌٕ كَکض ػَ‪ ٝ‬حٓض ٔ حػَح‪ ٝ‬ىحیًٗ‬
‫َیٔظُي‪ ،‬پْ كَکض َیِ ىحیًٗ َیٔض ٔ ًّْٖ كَکخص رّٓکٌٕ يُظٓٗ يَٕٗٗي‪.‬‬
‫هيح گلض‪« :‬کٍ!» = رخٕ» ٔ ػخنى‬ ‫ّ ـ ػلذ اّلٔ‪:‬‬
‫حیـخى ٗي‪ .‬یؼُٗ حُ ػيو رّٔؿٕى يُظوم گ٘ض‪ .‬پْ هيح ػهض حٔالٖ ؿًیغ کخثُخص حٓض‪،‬‬
‫ٔ َْػهض ىیگَٖ رَّظَ آیي‪َٔ ،‬زض رّآٌ ػهض حٔنٗ‪ ،‬ػهض ػخَٕٖ حٓض‪.‬‬
‫‪۳۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حَٔخٌ ؿِثٗ حُ حؿِحٖ ػخنى ٔؿٕى حٓض‪،‬‬ ‫ى ـ اًَبى‪:‬‬

‫ٰنکٍ ‪١‬زیؼض حٔ رخ ىیگَ حؿٔخو يظًخیِ حٓض چّ حٔ يَکذ حُ َلْ ٔ ؿٔي رخٗي‪ .‬رَهٗ‬
‫حُ يؼظِنّ حط‪ٜ‬خل َلْ رّؿٔي ٍح حط‪ٜ‬خل ػَ‪ ٟٗ‬ىحَُي ٔ رَهٗ حط‪ٜ‬خل ؿَْٕٖ‪ٔ .‬نٗ‬
‫ًّْ ىٍ حیٍکّ ‪١‬زیؼض َلْ يـخیَ ‪١‬زیؼض ؿٔي حٓض‪ ،‬حطلخم ىحٍَي‪.‬‬
‫َظخو" يخَُي "حكال‪ "ٌٕ١‬ؿٔي ٍح آكض ٔ َُيحٌ َلْ يٗىحَي ٔ ح‪ٟ‬خكّ‬ ‫"حرَحْیى ّ‬
‫يٗکُي کّ «ؿٔي آنض ٔ هخنذ َلْ حٓض» ىیگَ کخٍْخ حُ آٌ ؿٔي حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‬
‫حط‪ٜ‬خل ؿٔي طخرغ ًْخٌ ؿزَٖ حٓض کّ ًّْ حؿٔخو ‪١‬زیؼض ىٍ رَحرَ آٌ هخ‪ٟ‬غحَي‪ .‬ح ّيخ‬
‫َلْ ىٍ حػًخل ٔ حَظوخد هٕى آُحى حٓض ٔ ًْٕ حٓض کّ ؿٔى ٍح رّحیٍٕٓ ٔ إٌٓٓ‬
‫ٕٓم يٗىْي‪ .‬پْ آُحىٖ رّيؼُٗ ‪ٛ‬لیق‪ ،‬ههن حكؼخل َیٔض‪ ،‬رهکّ ٍْزَٖ آٌ حٓض‪.‬‬
‫حُ ىیگَٕٓ‪ ،‬يـخیَص َلْ رخ ؿٔي‪َٓ ،‬حَـخو َلْ ٍح حُ َٓحَـخو ؿٔي ؿيح‬
‫يٗکُي؛ ُیَح َلْ رخ كُخٖ ؿٔي كخَٗ ًَٕٗٗى‪ .‬ح ّيخ َلْ رئٌ ؿٔي هخىٍ رّىٍک نٌص‬
‫ٔ حنى َیٔض‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬يؼظِنّ رّيؼخى ؿًٔخَٗ يؼظويحَي‪ ،‬طخ َلْْخ رخ حؿٔخى‪ ،‬ؿِحٖ‬
‫حػًخل هیَ یخ َٖٗ کّ ىٍ حیٍ ىَیخ يَطکذ ٗيِحَي ٍح ىٍیخرُي‪.‬‬
‫يؼَكض رَ ىٔ َٕع حٓض‪ :‬كٔٗ ٔ ػوهٗ‪.‬‬ ‫ػ ـ هؼوكذ‪:‬‬
‫يؼظِنّ ىٍ ئؤنّٖ حكٔخّ‪ٍ ،‬أٖ حٍٓطٕ ٍح پٌیَكظّحَي‪ ٔ .‬كٕحّ ٍح طُٓخ حرِحٍْخٖ‬
‫يٗىحَُي کّ َلْ رّٔٓیهّٖ آٌْخ كْ يٗکُي‪ٔ .‬هظٗ طلٔیَ "ؿخكع" ٍح ىٍ يٍٕى‬
‫حكٔخّ يَٗگَیى‪ ،‬گٕیخ یکٗ حُ ٍٓخنّْخٖ حٍٓطٕ ٍح پیٖ چ٘ى ىحٍیى‪.‬‬
‫ؿخكع يٗگٕیي‪َ« :‬لْ حُ حیٍ ىٍیچّْخ ٔ حُ حیٍ ٍحِْخ هخىٍ رّحىٍحک حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫ٍحِْخ کّ یکٗ َخو ٓخيؼّ رّهٕى گَكظّ ٔ ىیگَٖ رخ‪ »...َِٛ‬يؼَكض ػوهٗ حُ ‪َ١‬ین‬
‫ػوم حٓض‪ .‬أرٕحنٌٓیم ىٍ طؼَیق ػوم گٕیي‪« :‬ػوم طٕحَخیٗ ٔ هيٍص حکظٔخد ػهى‬
‫حٓض» ٔ ػهى‪ ،‬ؿِ رّحىٍحک کهیخص يـَى كخ‪ٛ‬م َٕ٘ى‪ .‬پْ ٔظیلّٖ ػوم طـَیي‬
‫يؼوٕالص حٓض حُ يلٕٔٓخص‪ ٔ ،‬ک٘ق ٍحرطّ يیخٌ آٌْخ‪ .‬ح ّيخ ٔظیلّٖ ػوم‬
‫رًّْیٍؿخ‪ ،‬یؼُٗ حىٍحک کهیخص ٔ حکظٔخد ػهى پخیخٌ ًَٗپٌیَى؛ رهکّ حَٔخٌ ٍح َیِ ىٍ‬
‫حػًخنٖ ٍحًُْخیٗ يٗکُي‪ .‬پْ ٔظیلّٖ ػوم ىٍ آٌ ٔحكي ْى َظَٖ حٓض ٔ ْى ػًهٗ‪.‬‬
‫يؼظِنّ ػویيِٖ حكال‪ٍ ٌٕ١‬ح کّ يٗگٕیي «يؼَكض طٌکَ حٓض» ٔ َیِ ٔؿٕى‬
‫يؼهٕيخص ؿَیِٖ ٍح َلٗ کَىِحَي‪ .‬أرٕحنٌٓیم ىٍ طؼَیق يؼَكضْخ گلظّ حٓض‪:‬‬
‫«يؼَكضْخ رَىٔ َٕعحَي‪ ،‬یکٗ رّح‪ٟ‬طَحٍ چٌٕ يؼَكض هيح ٔ يؼَكض حٓظيالنٗ‬
‫کّ رّيؼَكض هيح يُـَ يٕٗٗى‪ .‬ىیگَ حکظٔخرٗ ٔ طـَرٗ حٓض‪ ،‬چٌٕ يؼهٕيخطٗ کّ‬
‫رّٔٓیهّٖ كٕحّ یخ هیخّ كخ‪ٛ‬م ٕٗى‪ٔ ».‬نٗ َٕع حٔل ؿَیِٖ َیٔض‪ ،‬رهکّ ػوم ىٍ‬
‫‪۳۶۲‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫يَكهّٖ رهٕؽ هٕیٖ رّآٌ ىٓض يٗیخري‪ ٔ .‬ػوم هٕى رَحٖ يؼَكض هيح ٔ يؼَكض‬
‫هیَ ٔ َٗ رُٔيِ حٓض‪ .‬رّهٕل أرْٕالل ػٔکَٖ‪« :‬هييخٖ يؼظِنّ حُ ًْخٌ آؿخُ‬
‫رّػوم يظکٗ رٕىَي ٔ َیَٖٔ آٌٍح ىٍ ؿُذ آیخص هَآَٗ ط‪ٜ‬يین يٗکَىَي‪».‬‬
‫طل‪ٜ‬یم حیٍ يطهذ ىٍ ‪ٕ١‬ل رلغ آييِ حٓض ٔ‬ ‫‪ ٛ‬ـ اهاكٍ‪:‬‬
‫ىحَٔظیى کّ ىٍ ٔحهغ ييحٍ كَف يؼظِنّ‪ ،‬ػوم ٔ آُحىٖ حٍحىِ حٓض‪ ٔ .‬يٗگٕیُي‪:‬‬
‫«حُحَٔخٌ ؿِ كؼم حٍحىٖ َٓ ًََُٗي‪ .‬ىیگَ حػَح‪ ،ٝ‬حكؼخل ‪١‬زیؼٗ حؿٔخوحَي‪».‬‬
‫يؼظِنّ يٗگٕیُي آىيٗ ىٍ ٔؿيحٌ‬ ‫ی ـ ّؼْه ّ افزیبه‪:‬‬
‫هٕى حكٔخّ يٗکُي کّ رَ كٔذ ىٔحػٗ ٔ یخ ػهم يُ‪َٜ‬ف کُُيِ‪ ،‬حكؼخنٗ حُ حٔ َٓ‬
‫يَُٗي‪ .‬چٌٕ حٍحىِٖ ٍكظٍ کُي رٍّحِ يٗحكظي ٔ چٌٕ هٕحْي رخیٔظي‪ ،‬يٗحیٔظي ‪ ...‬پْ‬
‫ٔؿٕى ػهم ٔ حٓزخد‪ ،‬حیـخى ػِو يٗکُي ٔ حیٍ ػِو َٗ‪ ١‬حٓخٓٗ كؼم حهظیخٍٖ حٓض‪.‬‬
‫ُیَح حٍحىِ چیِٖ ؿِ يیم َلْ رّحَـخو كؼم يٍٕى َظَ َیٔض‪.‬‬
‫ٔػيِ ٔ ٔػیي يؤٌَ رّطکهیقحَي‪ .‬يو‪ٕٜ‬ى حُ طکهیق‬ ‫ک ـ رکلیق‪:‬‬
‫چیِٖ حٓض کّ حَـخو آٌ حُ آىيٗ هٕحٓظّ ٗيِ حٓض ٔ طکهیق رّيؼُٗ ٔحهؼٗ هٕى‬
‫ػًهٗ َیٔض‪ ،‬يگَ حیٍکّ يکهق يوظخٍ ٔ هخىٍ رّحَـخو کخٍ رخٗي ٔ حگَ حهظیخٍ َزخٗي‪،‬‬
‫طکهیق چّ حُ ؿخَذ هيح رخٗي چّ حُ ؿخَذ ػوم‪ ،‬رخ‪١‬م حٓض‪ ٔ .‬رَحٖ حػزخص حیٍ َظَ‬
‫ىالیم ُیخىٖ حُ هَآٌ يٗآٍَٔي‪ .‬حُ آٌ گَِٔ آیخطٗ کّ ىحل رَحٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يکظذ يؼظِنّ‪ ،‬كیخص حهالهٗ رخُ‬ ‫ل ـ افالم‪:‬‬
‫رًّْخٌ حهظیخٍ ٔ حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ رَگ٘ض يٗکُي‪ ٔ .‬رَ ىٔ پخیّ هَحٍ ىحٍى‪:‬‬
‫یک‪ ،‬يؼَكض هخٌَٕ ‪١‬زیؼٗ؛ ىٔ‪ ،‬هيٍص حَٔخٌ رَ حؿَحء یخ ػيو حؿَحٖ آٌ‪.‬‬
‫هیَ ٔ َٗ حُ آٌ رخرض هیَ ٔ َٗ َیٔظُي کّ َٗیؼض آٌٍح رّآٌ ‪ٛ‬لخص هٕحَيِ‬
‫حٓض‪ ،‬رم حُ آٌ رخرض کّ هیَ ًحطخ ً هیَ؛ ٔ َٗ ًحطخ ً َٗ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ يالک حهالهٗ‬
‫حكؼخل ىٍ هٕحَیٍ َٗػٗ َیٔض‪ ،‬رهکّ ىٍ ًحص ًْخٌ حكؼخل حٓض ٔ يزخَی ػوالَی ىحٍى‪.‬‬
‫یؼُی يالک ك‪٠‬یهض هٕى ك‪٠‬یهض ٔ يالک ٍُیهض ٔ َٗحٍص هٕى ٍُیهض حٓض‪.‬‬
‫ٔظیلّٖ َٗع حیٍ حٓض کّ كوخیوٗ ٍح کّ ػوم ىٍک کَىِ‪ ،‬حػزخص کُي‪.‬‬
‫يؼظِنّ يٗگٕیُي حُ ػزخىحص ٔ يؼخيالص آٌچّ حكٍٔ حٓض‪ً ،‬حطخ ً حكٍٔ حٓض‪ٔ .‬‬
‫آٌچّ هزیق حٓض‪ً ،‬حطخ ً هزیق حٓض‪َّ ،‬رّٓزذ ػهظٗ هخٍؽ حُ ًحص هٕى كؼم‪َ .‬یِ ‪١‬خػض‬
‫ًحطخ ً ‪١‬خػض حٓض ٔ يؼ‪ٜ‬یض ًحطخ ً يؼ‪ٜ‬یض‪ .‬طخ آٌؿخ کّ َٗیؼض ٍح كن آٌ َیٔض کّ‬
‫حكؼخنٗ ٍح کّ ًحطخ ً هزیقحَي يزخف ٓخُى‪ٔ .‬نٗ هيح ًْیّ٘ آىيٗ ٍح رّٗخیٔظّطَ حيَ يٗکُي‬
‫ٔ حٔ ٍح َ٘خیي کّ رّيؼ‪ٜ‬یض كَيخٌ ىْي ٔ حُ كُّٔ َٓٗ کُي‪.‬‬
‫ٓ‪۳۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ رلغ حهالم حٍُٕ ٔكٗ چیٔض؟ گلظّ ٗيِ کّ‬ ‫م ـ ًوِ ّؽٔ‪:‬‬
‫«ٔكٗ حٍُٕ كویوٗ رَهٗ حكؼخل ٍح کّ ىٍ حٍُٕ آٌْخ طَىیيٖ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬طؼزیض‬
‫يٗکُي‪ٔ ،‬نٗ رّْیچ یک حُ حكؼخل ْیچگَّٕ حٍُٕ حهالهٗ حػطخء ًَٗکُي؛ ُیَح‬
‫حٍُٕ حهالهت َْكؼهت ًحطٗ حٔ حٓض‪ ».‬حُ آٌ ٍٔ کّ يٕ‪ٕٟ‬ع حٍُْٕخی حهالهی‬
‫ٍكظخٍ حهظیخٍی حَٔخٌ حٓض‪ .‬پْ ُيخَی يیطٕحٌ ٓوٍ حُ حٍُْٕخی حهالهی گلض کّ‬
‫حيٍٕ يطهٕد حُ ٍٔی حهظیخٍ کٔذ ٕٗى‪َ .‬ظیـّٖ ٔكٗ حیٍ حٓض کّ «يُـَ رّٔ‪ٟ‬غ‬
‫حكکخيٗ يٕٗٗى کّ ْیچػوهٗ رّآٌْخ ََٓیيِ ْٔیچ حَيیّٖ٘ رّآٌْخ ٍحِ َیخكظّ حٓض‪».‬‬
‫ٔكٗ يظُخه‪َٗ ٞ‬یؼظٗ کّ ػوم رّآٌٍحِ یخكظّ حٓض‪َ ،‬یٔض‪ .‬رهکّ يکًم ٔ طٕ‪ٟ‬یق‬
‫ىُْيِٖ آٌحٓض‪َٗ ٔ .‬یؼض ػوهٗ رَحٖ َْحَٔخَٗ کّ پوظّگٗ ػوهٖ کخيم ٗيِ رخٗي‪،‬‬
‫كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪ .‬ح ّيخ ٔكی طُٓخ رّرَهٗ حُ يَىو يٍٗٓي‪ .‬چٌٕ ىٍ يٍٕىٖ رخ آٌچّ‬
‫ػوم آٌٍح حػزخص کَىِ حٓض‪ ،‬يظُخه‪ ٞ‬آيي‪ ،‬رخیي ىٍ پَطٕ ػوم رّطؤٔیم آٌ پَىحهض‪.‬‬

‫هؼزيلَ ّ ًِ‪ٚ‬ذ روعوَ‬

‫حُ حٔحهَ هٌَ َؤض‪ ،‬طخ َٓحَٓ هٌَْخٖ ىٔو ٔ ٕٓو ْـَٖ «ػ‪ َٜ‬طَؿًّ»‬
‫نوذ گَكظّ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ ىٍ ههًَٔ هالكض حٓاليٗ طؤنیلخطٗ رٔیخٍ طَؿًّ ٗي کّ‬
‫ىٍ ‪ٛ‬يٍ آٌ ْخ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ػهٕو ىهیوّ (يخَُي ‪١‬ذ‪ْ ،‬یؤص‪َ ،‬ـٕو ٔ ٍیخ‪ٟ‬یخص) يٍٕى‬
‫طٕؿّ رٕى‪" .‬حرٍَيیى" حُ هخني رٍ یِیي‪ ،‬كخکى ي‪ َٜ‬ىٍ ػٓي حيٕٖ‪ٓ ،‬وٍ يَُٗي کّ‬
‫رّػهٕو ػالهّيُي رٕى‪ .‬حٔ رَهٗ حُ ػهًخٖ حٓکُيٍحَٗ ٍح رَّوم پخٍِٖ حُ کظذ هزطٗ‬
‫ٔ یَٕخَٗ ىٍ ‪١‬ذ ٔ کیًیخ ٔحىحٍ کَى‪ْ .‬ىچُیٍ «ػًَ رٍ ػزيحنؼِیِ» ههیلّٖ حيٕٖ‬
‫ىٓظٍٕ ىحى طخ کظخرٗ ىٍ ‪١‬ذ رّػَرٗ طَؿًّ گَىى‪.‬‬
‫ح ّيخ َٓ‪٠‬ض كویوٗ طَؿًّ‪ ،‬حُ ػٓي ههیلّٖ ػزخٓٗ‪ ،‬أرٕؿؼلَ يُ‪ ٍٕٜ‬ىٔحَیوٗ‬
‫آؿخُ ٗي‪ .‬حٔ َٗٓ رـيحى ٍح رٔخهض ٔ آٌٍح ؿخَ٘یٍ آطٍ ٔ حٓکُيٍیّ كَ‪ ٝ‬کَى‪ .‬ىیگَ‬
‫ههلخٖ ػزخٓٗ کخٍ يُ‪ٍ ٍٕٜ‬ح حىحيّ ىحىَي‪ .‬يؤيٌٕ ىٍ ٓخل ‪‎ ْ‎ ٕٔ۰‬ق ‪‎ ۷۳۴‎ ‎‬م)‪‎‬‬
‫هذرطَٓ‪«‎‬تیت حنلکًش» ٍح طؤٓیْ ًَٕى ٔ آٌٍح يَکِ طَؿًّ هَحٍ ىحى‪ .‬گَْٔٗ حُ‬ ‫‪‎‬‬
‫ُرخٌىحَخٌ ٔ يظَؿًخٌ ٍح ىٍ آٌؿخ گَىآٍٔى ٔ ‪١‬زیذ َ‪َٜ‬حَٗ "یٕكُخ رٍ يخٕٓیّ" ٍح‬
‫رَآٌْخ ٍیخٓض ىحى‪ٓ .‬پْ ػيِٖ ٍح رَُّٓيیٍْخٖ چٌٕ كخٍّ ٔ هَحٓخٌ ٔ ُْي ٔ‬
‫هٔطُطُیش كَٓظخى طخ کظذ ٕٓىيُي ٍح گَىآٍَٔي ٔ رّطَؿًّ رٔپخٍَي‪.‬‬
‫ئیلیخٌ َٓیخَٗ ىٍ کخٍ طَؿًّ َو٘ٗ رَؿٔظّ حیلخ يٗکَىَي‪َْ .‬چُي طَؿًّْخ‬
‫يُل‪ َٜ‬رّ کظذ یَٕخَٗ َزٕى‪ٔ ،‬نٗ يُخرغ یَٕخَٗ ٔ حٓکُيٍحَٗ حؿهزیض ىحٗض‪ .‬هًٔض‬
‫ٔ‪۳۰‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫ُیخىٖ حُ طؤنیلخص حٍٓطٕ ٔ ٗخٍكخٌ ييٍّٖٓ حٓکُيٍیّ ٔ رٔیخٍٖ حُ کظذ ؿخنیُّٕ‬

‫ٔ رَهٗ يکخنًخص حكال‪ ٌٕ١‬كـى ریٖطَٖ حُ طَؿًّ ٍح ىٍ رَ يٗگَكض‪َ .‬یِ طؼيحىٖ‬
‫حُ کظذ يهم ىیگَ ٍح کّ ىٍ آٌ يٕهغ حُ يُخرغ يؼَكض رًّٗخٍ يٗآيي‪ .‬کظخدْخٖ‬
‫طٍٕحص ٔ حَـیم َیِ ىٍ ًْیٍ ُيخٌ طَؿًّ ٗيَي‪ .‬كظٗ گیخُِٗخٓٗ ٔ ؿخٍَُٕٗخٓٗ‪،‬‬
‫ٓوض يٍٕى طٕؿّ هَحٍ گَكض ٔ کظخدْخٖ ىٍ حیٍ يٕحٍى حُ يُخرغ ُْيٖ ٔ یَٕخَٗ‬
‫رّػَرٗ رَگَىحَیيِ ٗيَي‪ .‬يٍٕ٘ٓطَیٍ آٌْخ کظخرٗ طلض ػُٕحٌ «َزخص ٔ هَحرخىیٍ»‬
‫حُ "ىیٕٓوٍٕیيّ" رٕى کّ ىٍ ػٓي يظٕکم رّٔٓیهّٖ "حٓظیلخٌ رٍ رخٓیم" طَؿًّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬حرَحْیى ييکٍٕ يٗگٕیي‪« :‬ئهًخَخٌ رّييص ّٓ هٌَ رّطَؿًّٖ آػخٍ ػهًٗ ٔ‬
‫كهٔلٗ ٔ حىرٗ کّ ىیگَ يهم رَحٖ آٌْخ رّيیَحع گٌحٗظّ رٕىَي‪ ،‬پَىحهظُي‪.‬‬
‫حیٍ يیَحع حَٔخَٗ ٍح حُ ٖٗ ُرخٌ گَكظُي‪ :‬ػَرٗ‪َٓ ،‬یخَٗ‪ ،‬پٓهٕٖ‪ُْ ،‬يٖ ٔ‬
‫رخالهَِ <يو‪ٕٜٛ‬خ ً> یَٕخَٗ‪ .‬حُ ؿًهّ رَؿٔظّطَیٍ يظَؿًخٌ حیٍ ىٍِٔ ػزخٍص‬
‫رٕىَي حُ كـخؽ رٍ يطَ ٔ یٕكُخ رٍ رطَین (و ٕٓٓ ‪‎ ‎ْ ،‬ق)‪‎‬عثذالولک رٍ َخػًّٖ‬
‫كً‪( ٜٗ‬و ٕٕٓ ‪ ْ ،‬م) هٔطخ رٍ نٕهخ رؼهزکٗ (‪ ٕٓ۳‬ـ ‪ ْ ، ٕ۴۴‬م) ُٓيرٍ ػهی‪،‬‬
‫يٕٓی رٍ هخني‪ ،‬يخٗخءهللا حرٍ حػَی‪ ،‬یلی رٍ ػيی‪ٓٓ ،‬یم رٍ رَ٘‪ ،‬حرٍ ٍُػّ ‪...‬‬
‫طَؿًّْخ ىٍ حرظيحٖ کخٍ ئظویًخ ً رّػَرٗ ‪ٍٕٛ‬ص ًَٗگَكض‪ ،‬رهکّ حُ ُرخٌ‬
‫ح‪ٛ‬هٗ رَّٓیخَٗ ٔ حُ آٌ رّػَرٗ رَ يٗگ٘ض‪ .‬يظؼخهذ يَگ ‪١‬زیذ یٕكُخ ىٍ ٓخل‬
‫ٕ‪ ْ( ٕ4‬م) ٍیخٓض «ریضحنلکًش» رّ«كُیٍ رٍ حٓلخم» (و ٓ‪ ْ ،ٕ۶‬م) يلٕل ٗي‪،‬‬
‫حُ حیٍ پْ طَؿًّ رُّرخٌ ػَرٗ َیِ ٍٔحؽ یخكض‪ُ .‬یَح كُیٍ کّ هٕى َٓیخَُٗرخٌ‬
‫رٕى‪ ،‬ػَرٗ ٔ ىیگَ ُرخٌْخٖ ػهى ٍح َیِ يٗىحَٔض‪ .‬حٔ کّ حُ ٍٓ ْـيِ ٓخنّگٗ کخٍ‬
‫طَؿًّ ٍح ىٍ ریضحنلکًش َٗٔع کَىِ رٕى‪ ،‬رخٍُطَیٍ ٗو‪ٜ‬یض ٔ رٍِگطَیٍ كکیى‬
‫ىٍ َٓ‪٠‬ض طَؿًّ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬پَٕٔ حٓلن (و ‪ ْ ، ٕ۲۴‬م) کّ ىٍ ؿخيؼّٖ‬
‫ػَد پٍَٕٔ یخكظّ رٕى‪ ،‬ػَرٗ ُرخٌ ح‪ٛ‬هٗ حٔ ٗيِ رٕى‪ ،‬ػالِٔ رَ کظزٗ کّ حُ‬
‫یَٕخَٗ رّػَرٗ طَؿًّ يٗکَى رَ کخٍ طَؿًّ َیِ َظخٍص يًَٕٗى‪.‬‬
‫كُیٍ طَؿًّٖ کظذ ‪١‬ذ ٍح طَؿیق يٗىحى ٔ پَٕٔ كهٔلّ ٍح‪ .‬چُخٌکّ ْیچکْ‬
‫رّحَيحُِٖ حٔ ىٍ آُٗخ کَىٌ ئهًیٍ رّكهٔلّٖ یَٕخٌ ٓٓیى َزٕىِ حٓض‪ .‬حٔ ریٖطَ آػخٍ‬
‫حٍٓطٕ ٔ حكال‪ ٔ ٌٕ١‬ىیگَ يکخطذ یَٕخَٗ ٍح رُّرخٌ ػَرٗ طَؿًّ کَى ٔ ریٖطَیٍ‬
‫طَؿًّْخ ٍح ط‪ٜ‬لیق ًَٕى‪ .‬طَؿًّْخ ٔ ط‪ٜ‬لیلخص حٔ رّٓزذ حػظزخٍٖ کّ ىحٗض ٔ‬
‫ىهظٗ کّ ىٍ آٌْخ رّکخٍ ٍكظّ رٕى‪ ،‬رّ«ىٓظٍٕ» يؼَٔف ٗي‪ .‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ ىیگَ‬
‫طَؿًّْخ ٍح رخ کخٍ حٔ يوخرهّ يٗکَىَي‪.‬‬
‫ٕ‪۳۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًٍٖ ًیًوَح‪١‬یْ ٔ‬ ‫حرٍَيیى گٕیي‪« :‬حُ ‪َ١‬ین ًْیٍ طَؿًّْخ رٕى کّ يٌْذ ّ‬
‫حپیکٍّٕٔ ىٍػوخیي يظکهًیٍ ٔ حٗخػَِ طؤػیَ گٌحٗض‪ْ ،‬ىچُخٌکّ يٌْذ يخىٖ‬
‫َظخو" رٍِگطَیٍ ىنیم حیٍ‬ ‫ٍٔحهیخٌ ىٍ يٌْذ يؼظِنّ يٕأػَ رٕى‪َٕٗ .‬ظّْخٖ "حرَحْیى ّ‬
‫ييػٗ حٓض‪ ».‬آػخٍ كکَٖ حٍٓطٕ يوخو حٔل ٍح َِى ئهًیٍ رّىٓض آٍٔى‪ .‬حٔ ٍح يؼهى‬
‫حٔل َخيیيَي ٔ طؤنیلخطٖ حُ ‪١‬زیؼیخص طخ يخرؼيحنطزیؼش ٔ کظذ حهالهٗ ٔ ٓیخٓٗ ٔ يُطوٗ‬
‫ٍح رخٍْخ رّػَرٗ طَؿًّ کَىَي‪ٔ .‬نٗ حئَُِ ‪ٛ‬خكذ َظَحٌ حػظوخى ىحٍَي کّ حكکخٍ‬
‫حٍٓطٕ رَّلٕ هخن‪ ٔ ٚ‬ىٓضَوٍٕىِ رّئهًیٍ ََٓیي‪ .‬حرَحْیى ييکٍٕ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«حگَ كالٓلّٖ حٓالو حٍٓطٕ ٍح كو‪ ٢‬حُ هالل کظخدْخٖ حٔ یخ کظخدْخٖ يکظذ‬
‫٘خء ُٗخهظّ رٕىَي‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬هطغ يیَحػٗ کّ رَحٖ يخ يٗگٌحٗظُي ؿیَ حُ حیٍ رٕى‬ ‫ي ّ‬
‫کّ حکٌُٕ ْٔض‪ ،‬ح ّيخ ييٍّٖٓ حٓکُيٍیّ يیخٌ آٌْخ ٔ يؼهى حٔل كخ‪ٛ‬هّ ٗي‪ ٔ ،‬طؤػیَٖ‬
‫رٔیخٍ ىٍ حكکخٍ آَخٌ رَؿخٖ َٓخى‪ .‬ػالِٔ رَحیٍ‪ ،‬آٌچّ حیٍ طؤػیَ ٍح َیَٔيُيطَ کَى‬
‫حیٍ رٕى کّ كهٔلّٖ حٓکُيٍیّ‪ ،‬کّ ئظویًخ ً رّآٌْخ ٍٓیي‪ ،‬رخ ح‪ٕٛ‬ل ػوخیي حٓاليٗ رٓظَ‬
‫ٔكن يٗىحى‪ْ .‬ىچُیٍ كکًخٖ حٓالو‪ ،‬حٍٓطٕ ٍح حُ هالل يٍُٕ٘ َٕحكال‪َٕ١‬یخٌ ىیيَي‪.‬‬
‫حُ حیٍٍٔ حٓض کّ كالٓلّٖ ئهًخٌ‪ ،‬کٔخَی چٌٕ‪ :‬كَكٍٕیّٕ ٔ طخئطیّٕ ٔ‬
‫آيَٕیّٕ ٔ ًٓزهیوّٕ ٔ ىحٔٔى حٍيُٗ ٍح ریٖطَ حُ ٗخگَىحٌ رالك‪ٜ‬م حٍٓطٕ‬
‫يُٗٗخهظُي‪ .‬ئهًخَخٌ َٗٔف حٓکُيٍیّ ٍح يظًى كکًض حٍٓطٕیٗ يًَٗٗىَي‪».‬‬
‫ٔحهغ ه‪٠‬یّ َْچّ رخٗي‪ ،‬حؿًخع ئظَ٘هخٌ رَ حیٍ حٓض کّ طَؿًّْخٖ يٌکٍٕ‪،‬‬
‫ىٍ ؿٓخٌ حٓالو ٔ ػَد يٕؿذ چُخٌ حَوالد كکَٖ ٔ كَُْگٗ ٔ نـٕٖ گَىیي کّ ىٍ‬
‫طًخو طخٍین طًيٌ رَٖ٘ َظیَٖ َيحٗظّ حٓض‪ .‬ػَد ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو ٔ ىٍ ػٓي ىٔنض‬
‫حيٕٖ‪ ،‬ؿِ رّػهٕو هَآَٗ ٔ كَٔع آٌ‪ ،‬چٌٕ كيیغ ٔ نـض طٕؿٓٗ َيحٗض؛ ح ّيخ ٍٔحؽ‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص كهٔلٗ ٔ کٕٖٗ ىٍ رّکخٍ رٔظٍ حٓظُظخؿخص ػوهٗ رَحرَ رخ يُطن ٔ‬
‫كهٔلّٖ یَٕخَٗ‪َٕ ،‬طَیٍ ٔ آهَیٍ حٓهٕد ىٍ يلخكم طل‪ٜ‬یمکَىِگخٌ ػَد يلٕٔد‬
‫يٗٗي‪ .‬ػهًخٖ يؼظِنٗ هٌَ ٕٓو ْـَٖ ىٍ حیٍ کٕٖٗ ًٓٓٗ ػًيِ ىحٗظُي‪ .‬ىٍ يیخٌ‬
‫آٌْخ كَىٖ رَؿٔظّ ٔ حىیذ ؿخيغ رَّخو "ؿخكع" ٔؿٕى ىحٗض کّ ح‪ٕٛ‬ل طؼخنیى‬
‫يؼظِنّ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص يئٌ ٔ يُظى ىٍ آٍٔى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ يٍٕى کظخدْخی ُیخىی َگخٗظّ ٗيِ حٓض‪،‬‬ ‫‪ٛ‬جوبد هؼزيلَ‪:‬‬
‫ىٍ رَهی حُ آٌْخ ًٗخٍ ُیخىی حُ رٍِگخٌ ىیُی <حُ ٗو‪ٓ ٚ‬یّي گَكظّ طخ ك‪َ٠‬ص‬
‫ػهی ٔ ههلخء ػزخٓی> حُ ُيَِی ‪١‬زوّی حٔل يؼظِنّ ههًيحى ٗيِحَي! ح ّيخ ىٍ ٍٔی‬
‫ُيیٍ ‪١‬زوّی حٔنی ػزخٍصحَي حُ‪ :‬كٍٔ ر‪َٜ‬ی‪ ،‬ػًَٔرٍ ػزیي‪ٔ ،‬ح‪ٛ‬مرٍ ػطخء‪،‬‬
‫ٖ‪۳۰‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫حرَحْیى رٍیلیی ييَی‪ ،‬هخنيرٍ ‪ٛ‬لٕحٌ‪١ .‬زوّی ىٔو‪ :‬كٔیٍرٍ ًکٕحٌ‪ ،‬كل‪ٚ‬رٍ ٓخنى‪،‬‬
‫ػؼًخٌرٍ ‪ٕ١‬یم‪١ .‬زوّی ٕٓو‪ :‬يؼًَرٍ ػزّخى‪ ،‬أرٕرکَ ح‪ٛ‬ى‪ ،‬أرٕحنٌٓیم ػالف‪ ،‬حنلٕ‪١‬ی‬
‫َظخو‪ ،‬ػزخىرٍ ٓهًخٌ‪ ،‬أرٕػهی ؿزخیی‪ ،‬ؿخكع‪١ .‬زوّی چٓخٍو‪ :‬رَ٘رٍ‬ ‫حنکٕكی‪ّ ٗ ،‬لخو‪ّ ،‬‬
‫يؼ ًَّ‪ ،‬ػیٔی حٕٓحٍی‪ ،‬أرْٕخٗى ؿزخیی‪ ،‬أرٕحنلٍٔ حٗؼَی (کّ يظؼخهزخ ً گٔٔض)‬
‫ىحٔٔى‪ ،‬أرٕيٕٓی يَىحٍ‪ ،‬ؿؼلَرٍ يزَ٘‪ ،‬ؿؼلَرٍ‬ ‫‪ًٛ‬خيش رٍحَّٗ‪ ،‬حكًيرٍ حری ُ‬
‫كَد‪ ،‬أرٕحنلٍٔ هیخ‪ ،١‬ػیٔیرٍ ْیؼى‪ ،‬حرٍؿُیي حٓکخكی‪١ .‬زوّی پُـى‪ :‬أرٕحنوخٓى رهوی‪)ٔٓ(...‬‬

‫هؼزيلَ ّ هٌبٍجبد هلهد‬

‫ؿخنذ گَِْٔخٖ يؼظِنٗ يوخنق حيٕیخٌ رٕىَي‪ .‬ىٍ ىٍٔحَٗ کّ ػزخٓیخٌ ػهیّ‬
‫حيٕیخٌ َٓ‪٠‬ظٗ رَپخ کَىِ رٕىَي (ٍرغ ىٔو هٌَ ىٔو ْـَٖ) يؼظِنّ گَْٔٗ حُ‬
‫‪َ١‬كيحٍحٌ رُٗػزخّ ٍح ط٘کیم يٗىحىَي‪ .‬ػًَ ٔ رٍػزیي رٍ رخد (حنز‪َٜ‬ی حنًؼظِنی ـ‬
‫و ‪ ْ ،ٔ4۳‬م) چَِٖٓ ٗخه‪ ٚ‬حی٘خٌ رٕى‪ .‬ههلخٖ َؤظیٍ ػزخٓٗ گَچّ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫يؼظِنّ ٍح هزٕل َکَىَي‪ٔ ،‬نٗ رّطؼویذ ٔ حیٌحء حی٘خٌ ْى يزخىٍص َکَىَي‪ .‬حیٍ كَهّ‬
‫يٗ طٕحَٔض طؼخنیى هٕى ٍح حَظ٘خٍ ىْي ٔ ػوخیي هٕیٖ ٍح طزهیؾ کُي‪ .‬آٌْخ يکخطزٗ ىٍ‬
‫ر‪ ،َِٜ‬کٕكّ‪ ،‬رـيحى‪ٗ ،‬یَحُ‪َ ،‬ی٘خرٍٕ‪ ،‬ىي٘ن‪ ،‬ي‪ ٔ َٜ‬حَينْ حیـخى کَىَي‪ ...‬رًّْخٌ‬
‫َٔزض يزخكؼخص ىحؿٗ رََٓ َٗحی‪ ٢‬حيخيض ٔ هالكض ٔ َٗ‪ ١‬حؿًخع یخ ػيو حؿًخع‬
‫حيض‪ ،‬ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يَ٘ٔػیض هالكض ٔ حيخيض ٔ ْىچُیٍ كوخَیض یخ ػيو كوخَیض حیٍ‬
‫یخ آٌ يٌْذ کیٔخَٗ‪ُ ،‬یيٖ ٔؿیَِ ىٍ ریٍ حی٘خٌ ؿَیخٌ ىحٗض‪ٰ .‬نکٍ ىٍ يـًٕع‪،‬‬
‫كؼخنیضْخٖ ٔٓیؼٗ کّ ىٍ ُيیُّْخٖ طَؿًّ حُ ُرخٌْخٖ یَٕخَٗ ٔ َٓیخَٗ رّػًم‬
‫يٗآيي ٔ حَظ٘خٍ كهٔلّٖ ػٓي رخٓظخٌ ىٍ َُٓيیٍْخٖ هالكض َیِ رّٕٓى يؼظِنّ رٕى؛‬
‫ُّٓض حُ پخٓنگٕیٗ‬‫ُیَح يطخنذ ؿيیيٖ ‪َ١‬ف يٗٗي کّ ٍٔكخَیٌٕ يٌحْذ پی٘یٍ حْم ُ‬
‫رّآٌْخ ػخؿِ رٕىَي‪ ،‬ح ّيخ يؼظِنّ يٗطٕحَٔض رّپخٓنگٕیٗ رپَىحُى ٔ كؼخنیض حىرٗ‬
‫هٕیٖ ٍح َّطُٓخ ىٍ ُيیُّٖ ٰانٓیخص ٔ كوٕم‪ ،‬رهکّ ىٍ كهٔلّ ٔ ػهٕو ىهیوّ َیِ طٕٓؼّ‬
‫ىحى‪ .‬ىٍ حیٍ يٕهغ َٓحٌ يؼظِنّ ىٍ ر‪ َِٜ‬ػزخٍص رٕىَي حُ «أرٌْٕیم دمحم حنؼالف»‬
‫َظخو» (و ٖٕٔ ‪ ْ ،‬م) ٔ ٗخگَى حٔ ؿخكع (و ‪ ْ ، ٕ۳۶‬م)‬ ‫(و ‪ ْ ، ٕٕ۰‬م) «حرَحْیى ّ‬
‫ٔ ىٍ رـيحى «ؿؼلَ رٍ يزخَٗ» (و ‪ ْ ، ٕٖ4‬م) «ؿؼلَ رٍ كَد» (و ‪ ْ ، ٕٖ۶‬م)‬
‫حیٍْخ طل‪ٜ‬یمکَىِطَیٍ حكَحى ههًَٔ هالكض ىٍ ػ‪ َٜ‬هٕى رٕىَي‪.‬‬
‫ىٍ ُيخٌ يؤيٌٕ‪ْ ،‬لظًیٍ ههیلّٖ ػزخٓٗ (کّ حُ ٓخل ‪ ٔ۲۴‬طخ ‪ْ ٕٔ۴‬ـَی‬
‫هًَی كکٕيض کَى) يٌْذ يؼظِنّ يٌْذ ًٍٓٗ هالكض حػالو ٗي‪ .‬يؤيٌٕ‬
‫‪۳۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٗکٕٗیي طخ يٌْذ ٔحكيٖ ٍح رَحٖ ئهًخَخٌ يوٍَ ٓخُى‪ .‬حیٍ ٍٕٔ رّآٌ ٓزذ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص ىحٗض کّ يوخنلخٌ هالكض ىٍ ُیَ نلخكّٖ ىیٍ حهيحو يٗکَىَي‪ .‬طؼهیًخص‬
‫يؼظِنّ حُ آٌ رخرض رّػُٕحٌ يٌْذ ىٔنظٗ يؼَكٗ ٗي کّ يئٌطَیٍ ٔ يُظىطَیٍ‬
‫يکظذ ٰانٓیخص رٕى‪َٔ ٔ ،‬زض رّىیگَ يٌحْذ ىهینطَ يًَٕٗى‪ .‬رخ ٍٔف حَيیّْ٘خٖ‬
‫كهٔلٗ کّ ىٍ ههًَٔ هالكض حَظ٘خٍ یخكظّ رٕى‪ٓ ،‬خُگخٍٖ ىحٗض‪ .‬ىٍ كخنٗکّ كویٓخٌ‬
‫يٌحْذ ُٓٗ َٓگَو گَىآٍٖٔ حكخىیغ ٔ رلغ ٔ ىػٕٖ نلظٗ رَ َٓ ئخثم ؿِثٗ‬
‫ىٍ ریٍ هٕى رٕىَي‪ .‬كَيخٌ يَرٕ‪ ّ١‬ىٍ ٓخل ٕٕٔ (ْ م) ‪ٛ‬خىٍ ٗي‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪ ٕٔ۴‬كَيخٌ طخُِٖ ‪ٛ‬خىٍ ٗي کّ رّيٕؿذ آٌ رخیي ًّْٖ هخ‪ٟ‬یخٌ ٔ‬
‫ػهًخء ٔ كویٓخٌ حُ نلخظ يؼظويحص ىیُٗ يٍٕى حيظلخٌ ٔحهغ َٕٗي‪َْ .‬کْ حُ هزٕل‬
‫ح‪ٕٛ‬ل يؼظِنّ حيظُخع ٍُٔى رخیي طزؼیي ٕٗى‪ ،‬حىحٍِٖ ٔیژِٖ رَّخو «يلُش» کّ َٕػٗ‬
‫يلکًّٖ طلظیٖ ػوخیي رٕى‪ ،‬طؤٓیْ ٗي ٔ ػيِٖ کؼیَٖ رَحٖ رخُؿٕیٗ رّآٌ حىحٍِ‬
‫حك‪٠‬خٍ ٗيَي‪ ،‬حُ آٌ ؿًهّ رٕى حيخو «حكًي كُزم» ٍثیْ كَهّٖ كُزهیّ؛ ٖٔ رّهخ‪َ١‬‬
‫پخك٘خٍی ٍٔی ػوخثیي هٕى رَُّيحٌ ٍكض‪ .‬رٔیخٍی حُ پیَٔحَٖ ٍح رَّخكیّٖ يَکِٖ‬
‫کیهیکیّ طزؼیي کَىَي‪.‬‬
‫حٔحٓ‪ٛ ٢‬يِٖ ٕٓو حٔؽ هيٍص حؿظًخػی ٔ ٓیخٓی يؼظِنّ رٕى‪ ،‬رّگَّٕی کّ‬
‫كظی ؿًٍٕٓ يَىو رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ يؼظِنّ حكَحىی ىهین حنُظَ ٔ ٔٓیغ حنلکَ ٔ‬
‫يلون يیرخُٗي ٔ آٍحء طلویوخطی آَخٌ رّػوم َِىیکطَ حٓض‪ ،‬رؼ‪٠‬ی حُ ‪١‬الد ؿٕحٌ‬
‫ٔ حكَحى َٗٓص‪١‬هذ َیِ حػظِحل ٍح رّػُٕحٌ يي ٍُٔ پٌیَكظّ رٕىَي‪ .‬يؼظِنّ ٍْزَی‬
‫گَِٔ كیهٕٔكخٌ يظيیٍ ٍح رّػٓيِ ىحٗض کّ ىٍ ُيخٌ هٕیٖ ىحًَُ٘يحٌ ٍُٔٗلکَ‪،‬‬
‫پَؿٕٕ ٔ ُيظ َ َک ِهّ ْى ػ‪ َٜ‬هٕى رٕىَي‪ .‬حی٘خٌ حیٍ رلغْخی ػهًٍٗح يؼیخٍ کلَ ٔ حیًخٌ‬
‫طؼییٍ کَىَي‪ ،‬ىٍيوخرم ٗخٌ گَِٔ يليػیٍ ٔ كوٓخء رٕىَي کّ ىٍ حیٍ ئخثم پیَٔ ئهک‬
‫گٌٗظّگخٌ رٕىَي ٔ حیٍ َٕع طلهیمْخ ٔ طؼزیَْخ ٍح ي‪ ٔ َ٠‬ریْٕىِ يیىحَٔظُي‪)ٔٔ(.‬‬
‫يٌْذ يؼظِنّ ىٍ ػٓي ؿخَ٘یُخٌ يؤيٌٕ ـ يؼظ‪ٜ‬ى (کّ حُ ٓخل ‪ ٕٔ۴‬طخ ‪ٕٕ۴‬‬
‫ْـَی هًَی كکٕيض کَى) ْىچُخٌ يٌْذ ًٍٓٗ ىٔنظٗ رخهٗ يخَي ٔ ىٍ يٍٕى‬
‫طؤنیلخطٗ کّ رَ‪ٟ‬ي يؼظِنّ رٕى ٓخٍَٕٔ رَهَحٍ ٗي‪ .‬كویٓخٌ ٔ کخٍيُيحَٗ کّ ح‪ٛ‬م‬
‫يوهٕهیض هَآٌ ٍح هزٕل َيحٗظُي حُ کخٍ رَکُخٍ ٔ يـخُحص ٗيَي‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ْ( ٕٔ۲‬م)‬
‫حرٍكُزم يـيىح ً رَحٖ رخُؿٕیٗ حك‪٠‬خٍ ٗي ٔ رّيـخُحص طخُیخَّ يلکٕو گَىیي‪.‬‬
‫ْـٕیَی يٗگٕیي‪« :‬گَِٔ يؼظِنّ ىٍ رـيحى َلًٕ ٔ هيٍص كَحٔحَی پیيح کَىَي‪،‬‬
‫رّگَّٕٖ کّ حيخو حكًي ٍح طلض ك٘خٍ هَحٍ ىحىَي کّ رگٕیي هَآٌ کالو هيح كخىع‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫حٓض‪ ،‬حيخو َپٌیَكض ٔ آَخٌ‪ ،‬ههیلّ ٍح ٔحىحٍ کَىَي کّ ىٓظٍٕ ىْي ِْحٍ طخُیخَّ رّحٔ‬
‫رَُِي ٔ كَيخٌ ههیلّ حؿَح ٗي ٔ گٕیُي رّػهض کٕٓنض حُ ُىٌ ًّْٖ طخُیخَّْخ ىٓض‬
‫ريحٗظُي ٔ حيخو آٌ چُخٌ ؿَحكظی پیيح کَى کّ طخ پخیخٌ كیخطٖ رٓزٕىی َیخكض ٔ رخ آٌ‬
‫ٔكخص یخكض‪ .‬رّحيخو حكًي گلظُي‪ :‬ىٍرخٍِٖ حیٍهٕيی کّ طٍٕح طخُیخَّ ُىَي چّ يٗگٕیی؟‬
‫گلض‪ :‬چّ رگٕیى کّ آَخٌ كکَ يیکَىَي کّ يٍ رَ رخ‪١‬هى ٔ رَحی هيحَٔي يَح‬
‫ُىَي‪ ،‬حگَحی٘خٌ رَكنحَي رّهخ‪ َ١‬حیٍ ؿَحكض ىٍ هیخيض رخ حی٘خٌ ىًُٗی َکُى‪)ٕٔ (».‬‬
‫کخٍ طلظیٖ ػوخیي رّؿخٖ ٍٓیي کّ ىٍ ٓخل ٖٕٔ (ْ م) ُْگخو يزخىنّٖ حٓیَحٌ‬
‫يیخٌ ههیلّ ٔ ىٔنض ریِحَْ‪ ،‬کخٍيُيحٌ هالكض حُ ًّْٖ حٓیَحٌ ئهًخَٗ کّ حُ‬
‫ریِحَْ رخُگ٘ظّ رٕىَي رخُؿٕیٗ ػویيطی رّػًم آٍٔىَي ٔ ًّْٖ کٔخَٗ ٍح کّ‬
‫رّيوهٕهیض هَآٌ حًػخٌ يٗکَىَي ٔ حظٓخٍ يًَٕٗىَي کّ هيح ىٍ آٌ ؿٓخٌ َیِ َخىیيَٗ‬
‫حٓض (رّػزخٍطٗ يُکَ ط٘زیّ ٗيَي) پٌیَكظُي ٔ کٔخَٗ کّ رّحیٍ ح‪ٕٛ‬ل حػظوخى َيحٗظُي‬
‫رّهخک ریِحَْ رَگَىحَیيِ ٗيَي‪)ٖٔ(.‬‬
‫رٍّؿى حیٍ حهيحيخص‪ ،‬طؼهیًخص يؼظِنّ كو‪ ٢‬رّكیغ يٌْذ َوزّگخٌ يٍٕى پٌیَٕ‬
‫هَ٘ ػخنٗ ٔ طل‪ٜ‬یمکَىِ هَحٍ گَكض‪ .‬طؼزیَحص ػوالَٗ آٌْخ ىٍ يیخٌ ‪١‬زوخص ٔٓیغ‬
‫ٔ طٕىِْخٖ رٕٗٓحى يوزٕنیض َیخكض ٔ يٕؿزخص َخٍ‪ٟ‬خیظٗ ػًین ٍح كَحْى کَى‪ ،‬كویٓخٌ‬
‫رَ‪ٟ‬ي آٌ هیخو کَىَي‪...‬‬
‫"حكًي حيیٍ" رخ َظَىحٗض حیٍ يوطغ حُ طخٍین يؼظِنّ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«رَّظَ يٍ رٍِگطَیٍ ي‪ٜ‬خیذ ئهًیٍ يَگ يؼظِنّ رٕى‪ ٔ ،‬حیٍ ؿُخیظٗ رٕى‬
‫کّ هٕى رَهٕى ٍٔح ىحٗظُي‪ ».‬آٌْخ يٗهٕحٓظُي ىٍ ٍحِ آُحىٖ يزخٍُِ کُُي‪ٔ ،‬نٗ‬
‫آُحىٖ ٍأٖ ٔ ػویيِٖ کٔخَٗ ٍح کّ رّيٌْذ حی٘خٌ رخٍٔ َيحٗظُي‪ ،‬يلظَو ًَٗىحٗظُي‪.‬‬
‫رّ يل‪ ٗ٠‬حكٔخّ کَىَي کّ ههیلّ يؤيٌٕ ػوخیي حی٘خٌ ٍح پٌیَكظّ حٓض‪ ،‬حػظوخىحص‬
‫هٕى ٍح حُ ٔحؿزخص ًَٗىَي ٔ َْکّ ٍح کّ ىو حُ يوخنلض ُى‪ ،‬رّٗيیيطَیٍ ٔؿّ رّرُي‬
‫ک٘یيَي‪ .‬ؿخيؼّٖ حٓاليٗ ٍح رّىٔ گَِٔ طؤیى ًَٕىَي‪ .‬گَْٔٗ رّػوم حیًخٌ ىحٗض ٔ‬
‫ىیٍ ٍح كَيخٌرَىحٍ حكکخو آٌ يٗىحَٔض؛ گَْٔٗ ىیگَ ٓوض رّظخَْ هَآٌ طًٔک‬
‫ؿٔظّ ٔ َْ پيیيِٖ طخُِٖ ٍح ريػض ٔ کلَ ًَٗى‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪ ْ( ٕٖ۶‬م) ههیلّ‬ ‫ثوگْذ هّىگبه!‬
‫يظٕکم (کّ حُ ٓخل ٖٖٕ طخ ‪ْ ٕ4۰‬ـَی هًَی كکٕيض کَى) رخ ىٍ َظَ گَكظٍ‬
‫يوخنلض ػًٕيٗ‪ ،‬ؿخَذ يٌحْذ ُٓٗ ٍح گَكض؛ ٖٔ َؤض َْگَّٕ رلغ ٔ ىػٕٖ‬
‫رََٓ يظٌٕ هَآَٗ ٍح يُغ کَى ٔ ىٍ ٓخل ‪ ٕٖ۰‬حػظوخى رّيوهٕهیض هَآٌ ٍح رّيُِنّٖ‬
‫‪۳۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٍطيحى حػالو ًَٕى ٔ حكًي رٍ حرٗىحٔٔى هخ‪ٟٗ‬حنو‪٠‬خص ٍح کّ حُ يؼظِنّ رٕى حُ کخٍ‬

‫رَکُخٍ کَى‪ .‬حیٍ رخٍ هٕى يؼظِنّ يَطي ُٗخهظّ ٗيَي ٔ کظخدْخٖ حی٘خٌ ‪١‬ؼًّٖ آطٖ‬
‫گَىیي ٔ ييحٍکٗخٌ ػَ‪ُٔ ّٖٟ‬حل ًَٕى ٔ ؿًغٗخٌ پَی٘خٌ گ٘ض ٔ كهٔلّٖ‬
‫حٓظُظخؿخص ػوهٗ يٍٕى طؼویذ هَحٍ گَكض؛ هخ‪ ّٛ‬حُ آٌگخِ کّ حُ یکٕٓ «أرٕحنلٍٔ‬
‫حٗؼَٖ» رَهخٓض ٔ حُ ؿُزّٖ كکَ ٔ ؿيحل رخ آٌْخ ىٍآٔیوض ٔ حُ ىیگَٕٓ‪ ،‬ههلخء‬
‫ٔ ٓخیَ ىًُٗخٌ رّکُيٌ رُیخى حی٘خٌ پَىحهظُي‪.‬‬
‫يغٌْح‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ يؼظِنّ ًَخیُيِٖ هَ٘ ػخنٗ ٔ طل‪ٜ‬یمکَىِٖ ‪١‬زوخص كخکًّ‬
‫رٕىَي‪ ،‬طؼویذ ٔ َخرٕىٖ حی٘خٌ ًَٗطٕحَٔض کخٍٖ چُيحٌ آٓخَٗ رخٗي‪ .‬ريیٍٓزذ يکخطذ‬
‫يؼظِنّ کًخکخٌ ىٍ َْٗٓخٖ يخَُي ر‪ ٔ َِٜ‬رـيحى رَّٓکَىِگٗ ؿزخیٗ (و ‪ ْ ،ٖٓ4‬م)‬
‫ٔ پْ حُ حٔ كََُيٕ أرٕكًیي ػزيحنٔالو (و ٕٖٔ ‪ ْ ،‬م) حىحيّ ىحٗض‪.‬‬
‫ىٍ هٌَ ٕٓو ْـَٖ‪ ،‬ػزيحنَكیى دمحم رٍ ػؼًخٌ يؼَٔف رّ«أرٕحنلٍٔ هیخ‪»١‬‬
‫‪١‬هٕع کَى‪ٍ ،‬یخٓض يؼظِنیخٌ رـيحى ٍح رّػٓيِ گَكض ٔ یکٗ حُ يٓىطَیٍ يَحؿغ‬
‫ُٗخهض يٌْذ حػظِحل گَىیي‪ .‬حٔ كویّ‪ ،‬كیهٕٔف ٔ يظکهًی ُرَىٓض رٕى ٔ ىٍ‬
‫ُيیُّی َٗف آٍحء ٔ حهظالف يظکهًخٌ َٗٓص ىحٗض‪ .‬طُٓخ حػَی رخهیيخَيِ حُ حٔ‬
‫کظخد «حالَظ‪ٜ‬خٍ» حٓض کّ گٕحِ ٍُٔٗی حُ طزلَ ٔ ٓطق ىحَٖ حٔ حٓض‪.‬‬
‫ٍحِ حٔ طٕٓ‪ٗ ٢‬خگَىحَٖ‪ ،‬رّٔیژِ حرٕحنوخٓى کؼزی حىحيّ یخكض ٔ رّیکی حُ‬
‫يٓىطَیٍ يُخرغ ُٗخهض کاليی يزيل ٗي‪ .‬رَّلٕی کّ حُ َظَحص «هیخ‪ »١‬طلض ػُٕحٌ‬
‫«كَهّی هیخ‪١‬یّ» َخو رَىِ يیٕٗى‪.‬‬
‫ىٍ حٔحیم هٌَ چٓخٍو‪ ،‬أرٕرکَ حكًي رٍػهٗ حاله٘یيٖ (و ٕٖٓ ‪ ْ ،‬م) يکظزٗ‬
‫ىٍ رـيحى طؤٓیْ کَى کّ َلًٕ آٌ ىٍ َٓحَٓ هٌَ چٓخٍو ْٕیيح رٕى‪ .‬حُ ي٘خْیَ‬
‫ػهًخٖ يظؤهَ حی٘خٌ‪ ،‬أرٕحنوخٓى يلًٕى رٍػًَ ُيوَٖ٘ (‪ 4۶۰‬ـ ‪ ْ ، ۳ٖ۴‬م) رٕى‬
‫کّ طلٔیَ يٍٕ٘ٓ «حنک٘خف ػٍ كوخین حنظُِیم» ٍح رٍّٗظّٖ طلَیَ ک٘یي‪ .‬رّههن‬
‫هَآٌ هخثم گ٘ض ٔ آٌٍح رّٗیِٕٖ يؼظِنّ طلٔیَ ًَٕى‪ .‬حیٍ کظخد طخ آٌگخِ کّ طلٔیَ‬
‫ُّٓض ىٍ طلٔیَ هَآٌ رٕى‪.‬‬
‫ری‪٠‬خٖٔ ؿخٖ آٌٍح گَكض‪ ،‬يٓىطَیٍ يَؿغ حْم ُ‬
‫ىٍ ٓخل ٔ‪ ْ( ٕ۶‬م) هخ‪ ٟٗ‬ػزيحنـزخٍ حُ رـيحى رٍّٖ َوم يکخٌ ًَٕىِ ٔ يکظذ‬
‫يؼظِنّ ٍح ىٍ آٌؿخ طؤٓیْ کَى‪ .‬کى کى رّٕٖٓ هَحٓخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ ٔ هٕحٍُو‬
‫ک٘یيِ ٗي کّ طخ ُيخٌ كًهّٖ يـٕالٌ حىحيّ ىحٗض‪ .‬طخ حیٍکّ ىٍ ٓخل ‪ ْ( ۶ٔ۶‬م)‬
‫رَحرَ رخ ٕٕٓٔ (طَٓخیی) چُگیِهخٌ يـٕل رخ ىٔ ‪ٛ‬ي ِْحٍ ن٘کَٖ يَکذ حُ طَک‬
‫ٔ يـٕل ًْچٌٕ ‪ٛ‬خػوّ ٔحٍى آٓیخٖ يیخَّ ٔ كُِٕٖ ؿُٕد ؿَد آٓیخ ٗي ٔ رَحٖ‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫هٌَْخ‪ ،‬رًّّْی رلغْخ ٔ ؿيحل ْخٖ نلظٗ پخیخٌ ىحى‪ .‬حُ آٌ پْ ىَیخ ٍَگ ىیگَٖ‬
‫رّهٕى گَكض‪ُ .‬ویَْ كًیبی پیِ اىعٌگ ثب كًیبی پٌ اىعٌگ یکَبى ًقْاُل ثْك‪.‬‬

‫ًْبىُبی ؽکوذ ًِن‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ َخ‪ َٛ‬رٍ ٓؼیي‪ :‬طؼَیقحنيّیٍ نـشَ ٔح‪ٛ‬طالكخ ً ػُيػهًخء حنًٔهًیٍ ٔ ػهًخء ػهى حالؿظًخع‪،‬‬
‫ٕ ـ يؤهًٕ حُ "ْخٍيَٕٗ" یخ "ْخٍيَٕیخ" رّيؼُٗ ًْآُْگٗ ٔ ٓخُگخٍٖ ىٓظّٖ حُ آالص‬
‫يٕٓیوٗ کّ رخْى َٕحهظّ ٕٗى‪ .‬كٍ طَکیذ ٔ طُخٓذ ىحىٌ ح‪ٕٛ‬حص کّ رّگٕٕ حَٔخٌ هٕٗخیُي رخٗي‪.‬‬
‫«َْيیُٕطیک» يٗگٕیي‪ :‬يٓى آٌ َیٔض کّ طٕ حُ حیٍ ٓوٍ چّ ه‪ٜ‬يٖ ىحٗظّحٖ؛ يٓى حیٍ حٓض کّ‬
‫يٍ ٓوٍ طٍٕح حیٍگَّٕ كًٓیيِحو‪ ،‬كٓى يٍ رَحىى ىحٍحٖ ك ّـیض طخو حٓض‪ .‬حؿظٓخى ْى رًّْیٍ يٗگٕیُي‪.‬‬
‫ٖ ـ ػٓي هيیى‪ ،‬کظخد «هَٔؽ» رخد ریٔظى‪ ،‬آیّٖ پُـى (حرظيحٖ ىِ كَيخٌ)‪ُ ...« :‬یَح يٍ کّ‬
‫هيحَٔي‪ ،‬هيحٖ طٕ يٗرخٗى‪ ،‬هيحٖ ؿیٍٕٖ ْٔظى ٔ کٔخَٗ ٍح کّ رخ يٍ ىًُٗٗ کُُي‪ ،‬يـخُحص يٗکُى‪.‬‬
‫حیٍ يـخُحص‪ٗ ،‬خيم كخل كََُيحٌ آٌْخ طخ َٔم ٕٓو ٔ چٓخٍو َیِ يٗگَىى‪».‬‬
‫‪ 4‬ـ ىٍ ًیم ٗ ًّّی حُ ٍُٔگیَیْخی هيحی یٕٓى ٍح يیآٍٔیى‪ ،‬رزیُیي هيحی یٕٓى طخچّ كي‬
‫ٍُٔگیَ‪ُ ،‬یخىِ ‪١‬هذ ٔ ٓیَیَخپٌیَ حٓض؛ ًّْچیِ ٍح كو‪ ٢‬رَحی هٕى يیهٕحْي‪ .‬آیخ حُ ُیَ رخٍ‬
‫چُیٍ هيحی يیطٕحٌ رهُي ٗي؟ آیخ رخ چُیٍ هيحی يیطٕحٌ َُيگی کَى؟‪:‬‬
‫«هَٔؽ» رخد ریٔض ٔ ىٔو‪ ،‬آیخص ‪َٕ« :ٖٓ ٔ ٕ۲‬رَ ؿالص ٔ ػ‪ٜ‬یَ حَگٍٕ هٕى ٍح رّيٕهغ‬
‫رّك‪ ٍٕ٠‬يٍ ریخٍٔ‪« ، ».‬رَحٖ پَٔ حٍٗي هٕى‪ ،‬ػٕ‪ ٝ‬ريِ‪َ« ، ».‬ؤضُحىِٖ ََگخٔحٌ ٔ‬
‫گٕٓلُيحٌ هٕى ٍح رّيٍ ريِ‪ .‬رگٌحٍ حیٍ َؤضُحىِْخ یک ْلظّ پیٖ يخىٍٗخٌ رًخَُي ٔ ىٍ ٍُٔ ْلظى‬
‫آٌْخ ٍح رّيٍ ريِ‪».‬‬
‫* «هَٔؽ» رخد ٓٗ ٔ چٓخٍو‪ ،‬آیخص ‪ ٔ۲‬طخ ٕٔ‪« :‬طًخو َؤضُحىِْخٖ ََگخٔ ٔ گٕٓلُي ٔ رِ‬
‫ًٗخ رّيٍ طؼهن ىحٍَي‪ ،‬ىٍ رَحرَ َؤضُحىِٖ ََ حالؽ‪ ،‬یک رَِ رّيٍ طويیى کُیي‪ ٔ .‬حگَ َوٕحٓظیي‬
‫حیٍ کخٍ ٍح رکُیي گَىٌ حالؽ ٍح ر٘کُیي‪ٔ .‬نٗ رَحٖ پَٔحٌ حٍٗي هٕى كظًخ ً رخیي ػٕ‪ ٝ‬ىْیي‪ ».‬ـ‬
‫«ْیچکْ َزخیي رخ ىٓض هخنٗ رّك‪ ٍٕ٠‬يٍ كخ‪ٕٗ َٟ‬ى‪».‬‬
‫* ْيحیخ رَحٖ ػزخىطگخِ ؛ «هَٔؽ»‪ ،‬حرظيحٖ رخد ریٔض ٔ پُـى‪« :‬هيحَٔي رّيٕٓٗ كَيٕى‪،‬‬
‫رّرُٗحَٓحثیم رگٕ کّ ْيحیخ رّ ك‪ ٍٕ٠‬يٍ ریخٍَٔي‪ .‬حُ کٔخَٗ ْيیّ هزٕل کٍ کّ رخ يیم ٔ ٍؿزض‬
‫يٗآٍَٔي‪ْ .‬يحیخ رخیي حُ حیٍ َٕع رخُٗي‪١ :‬ال‪َ ،‬وَِ ٔ يلَؽ‪َ ،‬نْخٖ آرٗ‪ ،‬حٍؿٕحَٗ ٔ هَيِ‪ ،‬کظخٌ‬
‫نطیق‪ ،‬پ٘ى رِ‪ ،‬پٕٓض هٕچ کّ ٍَگٖ َٓم ٗيِ رخٗي‪ ٔ .‬پٕٓض هِ‪ ،‬چٕد حهخهیخ‪ٍٔ ،‬ؿٍ ُیظٌٕ‬
‫رَحٖ چَحؽْخ‪ ،‬يٕحى هٕٗزٕ رَحٖ طٓیّٖ ٍٔؿٍ ئق‪ ،‬روٍٕ هٕٗزٕ‪ُٓ ،‬گ ؿِع ٔ ُٓگْخٖ‬
‫هیًظٗ ىیگَ رَحٖ حیلٕى ٔ ٓیُّ رُي کخٍْ‪».‬‬
‫* ْيحیخٖ ٍُٔحَّ‪« :‬هَٔؽ» رخد ریٔض ٔ َٓى‪ ،‬آیخص ‪ ٖ۴‬طخ ٓ‪ ٍَُْٔ« :4‬ىٔ رَِٖ یک ٓخنّ‬
‫ٍٖٔ هَرخَگخِ هَرخَٗ کٍ‪ ،‬یک رَِ ٍح ‪ٛ‬زق ٔ ىیگَٖ ٍ ح ػ‪ َٜ‬هَرخَٗ کٍ‪ ،‬رخ رَِٖ حٔل یک‬
‫‪۳۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کیهٕ آٍى يَؿٕد کّ رخ یک نیظَ ٍٔؿٍ ُیظٌٕ يوهٕ‪ٗ ١‬يِ رخٗي طويیى کٍ‪ .‬یک نیظَ َٗحد َیِ‬
‫رّػُٕحٌ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ طويیى ًَخ‪».‬‬
‫* ْيیّ رَحٖ ػزخىطگخِ‪« :‬هَٔؽ» رخد ٓٗ‪ ،‬آیخص ٔٔ ـ ‪« :ٔ۶‬هيحَٔي رّيٕٓٗ كَيٕى‪،‬‬
‫َْيٕهغ رُٗ حَٓحثیم ٍح ًَٓٗخٍٖ يٗکُٗ َْکٔٗ کّ ًَٗىِ يٕٗٗى‪ ،‬رخیي رَحٖ ؿخٌ هٕى رّيٍ‬
‫كيیّ ىْي طخ ُْگخو ًَٓٗخٍٖ رالٖ رَهٕو َخُل َٕ٘ى‪ ،‬كيیّٖ کّ حٔ رخیي رپَىحُى َیى يؼوخل َوَِ حٓض‬
‫کّ رخیي رّيٍ طويیى ٕٗى‪ ،‬طًخو حكَحى ریٔض ٓخنّ ٔ رخالطَ رخیي ًَٓٗخٍٖ َٕٗي ٔ حیٍ ْيیّ ٍح رّيٍ‬
‫ريُْي‪ ،‬آٌکّ ػَٔطًُي حٓض حُ حیٍ يويحٍ ریٖطَ َيْي ٔ آٌکّ كویَ حٓض کىطَ َيْي‪ ،‬چٌٕ حیٍ کلخٍِ‬
‫ٍح رَحٖ ؿخٌْخٖ هٕى رّيٍ يٗىُْي‪».‬‬
‫* ػٓي هيیى کظخد «الٔیخٌ» حَٕحع هَرخَٗ ـ رخد حٔل ـ «هَرخَٗ ٕٓهظُٗ»‪« :‬هيحَٔي حُ‬
‫هیًّٖ ػزخىص رخ يٕٓٗ ٓوٍ گلض ٔ رّحٔ كَيٕى کّ ىٓظٍٕحص ُیَ ٍح رّهٕو حَٓحثیم ريْي‪ٔ :‬هظٗ‬
‫کٔٗ رَحٖ هيح هَرخَٗ يٗکُي‪ ،‬هَرخَٗ حٔ رخیي گخٔ‪ ،‬گٕٓلُي ٔ یخ رِ رخٗي‪ ،‬حگَ روٕحْي رَحٖ هَرخَٗ‬
‫ٕٓهظُٗ یک گخٔ هَرخَٗ کُي‪ ،‬آٌ گخٔ رخیي ََ ٔ رٗػیذ رخٗي‪ .‬گخٔ ٍح ىو ىٍ ٍٔٔىٖ هیًّٖ ػزخىص‬
‫ریخٍٔى طخ يٍٕى هزٕل هيحَٔي هَحٍ گیَى‪ٗ ،‬و‪ ٜٗ‬کّ آٌٍح يٗآٍٔى‪ ،‬رخیي ىٓظٖ ٍح ٍٖٔ َٓ كیٕحٌ‬
‫رگٌحٍى‪ .‬رّحیٍطَطیذ آٌ هَرخَٗ پٌیَكظّ ٗيِ‪ ،‬گُخْخٌ ٗو‪ٍ ٚ‬ح کلخٍِ يٗکُي‪ ،‬رؼي هٕى آٌ ٗو‪ٚ‬‬
‫كیٕحٌ ٍح ىٍ ك‪ ٍٕ٠‬هيحَٔي َٓ رزَى‪»...‬‬
‫رخد ىٔو ‪ْ« :‬يیّٖ آٍى» ـ آٍى يَؿٕد‪ ،‬رخ ٍٔؿٍ ُیظٌٕ ٔ کُيٍ ‪...‬‬
‫رخد ٕٓو‪« :‬هَرخَٗ ٓاليظٗ» ـ گخٖٔ ََ یخ يخىِ‪ٓ ،‬خنى ٔ رٗػیذ ‪...‬‬
‫رخد چٓخٍو‪« :‬هَرخَٗ گُخِ» (حگَ گُخِ ٕٖٓٓ رخٗي) یک گٕٓخنّٖ ٓخنى ٔرٗػیذ‪.‬‬
‫رخد پُـى‪« :‬يٕحٍى هَرخَٗ گُخِ»‪ :‬کظًخٌ ٗٓخىص‪ ،‬نًْ الّٖٗ كیٕحٌ كَحوگٕٗض‪ ،‬كظٗ حگَ‬
‫حُ ٍٖٔ َيحَٔظّگٗ؛ نًْ َـخٓض حَٔخٌ؛ كظٗ حگَ حٍُٖٔ َيحَٔظّگٗ‪.‬‬
‫رخد ٗ٘ى‪« :‬يوٍَحص هَرخَٗ ٕٓهظُٗ»‪.‬‬
‫رخد ْلظى‪« :‬يوٍَحص هَرخَٗ ؿزَحٌ ـ ٔ ٓٓى کخٍْ حُ هَرخَٗ»‬
‫رخد ىٔحُىْى‪« :‬هَرخَٗ ُحیًخٌ» ـ یک رَِٖ یک ٓخنّ ٔ یک ؿٕؿّ کزٕطَ‪...‬‬
‫رخد چٓخٍىْى‪« :‬هَرخَٗ ‪ٓ١‬خٍص حُؿٌحو» ىٔرَِٖ ََ رٗػیذ ٔیک يیٖ یکٓخنّٖ رٗػیذ‪.‬‬
‫رخد ریٔض ٔ ٕٓو‪« :‬ػیي َٕرَ يل‪ٕٜ‬الص» ـ ْلض رَِٖ یک ٓخنّٖ ٓخنى ٔ رٗػیذ‪ ،‬یک‬
‫گٕٓخنّ ٔ ىٔ هٕچ ‪...‬‬
‫رخد ریٔض ٔ ْلظى‪« :‬هٕحَیٍ يَرٕ‪ ١‬رّيٕهٕكخص»‪ٔ :‬هق حٗوخ‪ََ ٔ ٙ‬م يؼیٍ َْكَى‪ ،‬رٔظگٗ‬
‫رٍّٓ ٔ ؿُْ رَحٖ رخُ هَیي هٕى‪ .‬يَىٖ ریٍ ریٔض طخ ٗ‪ٜ‬ض ٓخل رخ پَىحهض پُـخِ يوخل َوَِ آُحى‬
‫يٕٗٗى‪( .‬پُـخِ يؼوخل َوَِ چويٍ هیًض ىحٗظّ؟)‪ :‬رخد ‪ ٕ۰‬آیّٖ ‪« :ٔ۶‬هطؼّ ُيیُٗ کّ ‪ٛ‬ي کیهٕ ؿٕ‬
‫ىٍ آٌ پخٗیيِ ٕٗى‪ ،‬پُـخِ يؼوخل َوَِ حٍُٕ ىحٍى‪».‬‬
‫آیّٖ ‪ :ٕ۶‬حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬حٔنیٍ َُٕحى كیٕحٌ ٔ حَٔخٌ رّهيح ٔ ىٓظٍٕحص يَرٕ‪ ٔ ... ّ١‬آیخص ٖٓ‬
‫ٔ ٕٖ‪« :‬ىِ یک ي ل‪ٕٜ‬ل ُيیٍ‪ ،‬چّ حُ ؿهّ ٔ چّ حُ يیِٕ‪ ،‬حُ آٌ هيحَٔي حٓض ٔ يويّ يٗرخٗي ‪،‬‬
‫حگَ کٔٗ روٕحْي حیٍ يیِٕ یخ ؿهّ ٍح رخُهَیي ًَخیي‪ ،‬رخیي یک پُـى رّهیًض ح‪ٛ‬هٗ آٌ ح‪ٟ‬خكّ کُي‪».‬‬
‫« ىِ یک گهّ ٍٔيّ حُ آٌ هيحَٔي حٓض‪ٔ .‬هظٗ كیٕحَخص ًَٗىِ يَٕٗٗي‪ َْ ،‬ىًْیٍ كیٕحٌ‬
‫يظؼهن رّهيحَٔي حٓض ‪ٛ ،‬خكذ کهّ َزخیي كیٕحَخص ٍح ‪ ٍٖٕ١‬هَحٍ ىْي کّ كیٕحَخص ري رَحٖ هيحَٔي‬
‫‪۳۰۲‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫ؿيح َٕٗي ٔ َزخیي ؿخٖ كیٕحٌ هٕد ٍح رخري ػٕ‪ ٝ‬کُي‪ .‬حگَ چُیٍ کُي َْىٔ كیٕحٌ يظؼهن رّهيحَٔي‬
‫هٕحُْي رٕى‪( ».‬ػٓي هيیى «حػيحى» رخد پخَِىْى‪« ،‬هٕحَیٍ هَرخَٗ» ‪)...‬‬
‫«حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض‪« ،‬هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ٍُٔحَّ»‪ :‬ىٔ رَِٖ ََ یک ٓخنّ‪ٓ ،‬خنى رخ‬
‫ًَْحِ رخ يوهلخص چٌٕ‪ :‬آٍى‪ٍٔ ،‬ؿٍ ُیظٌٕ کُيٍ ٔ َٗحد ‪( ...‬آیخص ٔ طخ ‪)۴‬‬
‫ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض‪« ،‬هَرخَٗ ٍُٔ ٓزض»‪ :‬آیخص ‪« :ٔٓ ٔ ۲‬ىٍ ٍُٔ ٓزض ػالِٔ‬
‫رَ هَرخَٗ ٕٓهظُٗ ٍُٔحَّ ٔ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ آٌ‪ ،‬ىٔ رَِٖ ََ رٗػیذ یکٓخنّ َیِ هَرخَٗ ٕٗى‪.‬‬
‫رخ حیٍ هَرخَٗ رخیي ْيیّٖ آٍىٖ کّ ٗخيم ىٔ کیهٕ آٍىٖ يوهٕ‪ ١‬رخ ٍٔؿٍ حٓض‪ْ ٔ ،‬يیّٖ َٕٗیيَٗ‬
‫آٌ طويیى ٕٗى‪».‬‬
‫ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض‪« ،‬هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ يخْخَّ‪ ،‬آیخص ٔٔ طخ ‪ْ« :ٔ۳‬ىچُیٍ ىٍ حٔل‬
‫َْيخِ رخیي هَرخَٗ ٕٓهظُٗ ىیگَٖ َیِ رّهيحَٔي طويیى ٕٗى کّ ٗخيم ىٔ گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬یک هٕچ ٔ‬
‫ْلض رَِٖ ََ یکٓخنّ حٓض کّ ًّْٖ آٌْخ رخیي ٓخنى ٔ رٗػیذ رخُٗي‪ ،‬رَحٖ َْگخٔ ّٓ کیهٕ آٍىٖ‬
‫يوهٕ‪ ١‬رخٍٔؿٍ رّػُٕحٌ ْيیّٖ آٍىٖ‪ ،‬رَحٖ هٕچ ىٔ کیهٕ‪ ٔ ،‬رَحٖ َْرَِ یک کیهٕ طويیى ٕٗى ‪...‬‬
‫رخ َْگخٔ ىٔ نیظَ َٗحد رّػُٕحٌ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ‪ ،‬رخ هٕچ یک ٔ َیى نیظَ َٗحد‪ ٔ ،‬رخ َْرَِ یک‬
‫نیظَ طويیى ٕٗى‪ .‬حیٍ حٓض هَرخَٗ ٕٓهظُٗ يخْخَّ کّ رخیي ىٍ ‪ٕ١‬ل ٓخل طويیى ٕٗى‪ْ ،‬ىچُیٍ ىٍ ٍُٔ‬
‫حٔل َْيخِ یک رِ ََ رَحٖ هَرخَٗ گُخِ رّهيحَٔي طويیى کُیي‪ .‬حیٍ هَرخَٗ ؿیَ حُ هَرخَٗ ٕٓهظُٗ‬
‫ٍُٔحَّ ٔ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ آٌ حٓض‪».‬‬
‫ٔق‪ ،‬آیخص ‪ ٔ۶‬طخ ‪( :ٕ۳‬يوخٍؽ‪ :‬رَحرَ رخ‬ ‫ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض‪« ،‬هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ِپ َ‬
‫هَرخَٗ حٔل َْيخِ)‬
‫ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ َٓى‪« ،‬هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ػیي ٗیپٍْٕخ» آیخص ٕ طخ ‪( :۶‬يوخٍؽ‪ :‬یک‬
‫گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬یک هٕچ ْٔلض رَِٖ ََ یکٓخنّ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص ًْیّ٘گٗ)‬
‫ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ َٓى‪ « ،‬هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ٍُٔ کلخٍِ»‪ ،‬آیخص ‪ ۰‬طخ ٔٔ‪( :‬يوخٍؽ‪ :‬یک‬
‫گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬یک هٕچ ٔ ْلض رَِٖ ََ یکٓخنّ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص ًْیّ٘گٗ)‬
‫ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ َٓى‪« ،‬هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ػیي ٓخیزخٌْخ» آیخص ٕٔ طخ ٓ‪ 4‬يوخٍؽ‪:‬‬
‫ـ ىٍ ٍُٔ حٔل ػیي‪ٓ ،‬یِىِ گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‬
‫ـ ٍُٔ ىٔو ػیي‪ ،‬ىٔحُىِ گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‪.‬‬
‫ـ ٍُٔ ٕٓو ػیي‪ ،‬یخُىِ گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‪.‬‬
‫ـ ٍُٔ چٓخٍو ػیي‪ ،‬ىِ گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‪.‬‬
‫ـ ٍُٔ پُـى ػیي‪ َّ ،‬گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‪.‬‬
‫ـ ٍُٔ ٗ٘ى ػیي‪ْ٘ ،‬ض گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‪.‬‬
‫ـ ىٍ ٍُٔ ْلظى ػیي‪ْ ،‬لض گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‬
‫ـ ىٍ ٍُٔ ْ٘ظى‪ ،‬یک گخٔ ؿٕحٌ‪ ،‬یک هٕچ‪ْ ،‬لض رَِٖ ََ یکٓخنّ ‪ًَْ ،‬حِ رخ يوهلخص‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ «هَٔؽ» ك‪ٜ‬م ریٔض ٔ چٓخٍو‪ ،‬آیخص ‪ ۲‬طخ ٔٔ‪« :‬يٕٓٗ ٔ ْخٌٍٔ ٔ َخىحد ٔ حریٕٓ رخ‬
‫ْلظخى َلَ حُ رٍِگخٌ حَٓحثیم حُ کِٕ رخال ٍكظُي‪ ٔ ،‬هيحٖ حَٓحثیم ٍح ىیيَي‪ .‬رَّظَ يٍٗٓیي کّ ُیَ‬
‫پخٖ حٔ كَٗٗ حُ یخهٕص کزٕى رّٗلخكٗ آًٓخٌ گٔظَىِ ٗيِ رخٗي‪َْ .‬چُي رٍِگخٌ حَٓحثیم هيح ٍح‬
‫ىیيَي‪ ،‬ح ّيخ آٓیزٗ رّحی٘خٌ ٔحٍى َ٘ي‪ .‬آٌْخ ىٍ ك‪ ٍٕ٠‬هيح هٍٕىَي ٔ آٗخيیيَي‪».‬‬
‫ٓ‪۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۶‬ـ «الٔیخٌ» رخد ریٔض ٔ ٖٗ‪ ،‬آیّٖ ٕٔ‪« :‬ىٍ يیخٌ ًٗخ ٍحِ هٕحْى ٍكض ٔ هيحٖ ًٗخ‬
‫هٕحْى رٕى ٔ ًٗخ هٕو يٍ هٕحْیي رٕى‪».‬‬
‫‪ ۰‬ـ «هَٔؽ» ك‪ٜ‬م ٕٓو‪ ،‬آیخص ٔ طخ ‪ ٍُٖٔ« :۶‬کّ يٕٓٗ ي٘ـٕل چَحَیيٌ گهّٖ پيٍ ٌُ‬
‫هٕى َظٌَٔ‪ ،‬کخٍْ ييیخٌ رٕى‪ ،‬گهّ ٍح رّآٌ ٕٖٓ ریخرخٌ‪ ،‬رّ‪َ١‬ف کِٕ كٍٕیذ‪ ،‬يؼَٔف رّکِٕ هيح‪،‬‬
‫ٍحَي‪َ ،‬خگٓخٌ كَٗظّٖ هيحَٔي چٌٕ ٗؼهّٖ حُ يیخٌ رٕطّٖ رَ حٔ ظخَْ ٗي‪ .‬يٕٓٗ ىیي کّ رٕطّ‬
‫ٗؼهٍّٔ حٓض‪ٔ ،‬نٗ ًَُٕٗٓى‪ ،‬رخ هٕى گلض‪ :‬ػـیذ حٓض! چَح رٕطّ ًَُٕٗٓى؟ پْ َِىیک ٍكض‬
‫طخ ػهظٖ ٍح رلًٓي‪ٔ ،‬هظٗ هيحَٔي ىیي کّ يٕٓٗ رّرٕطّ َِىیک يٕٗٗى‪ ،‬حُ يیخٌ رٕطّ َيح ىحى‪:‬‬
‫«يٕٓٗ! يٕٓٗ!‬
‫ـ يٕٓٗ ؿٕحد ىحى‪ :‬رهٗ!»‬
‫هيح كَيٕى‪« :‬ریٖ حُ حیٍ َِىیک َٕ٘! کلْٖخیض ٍح حُ پخٖ ىٍآٍٔ‪ُ ،‬یَح يکخَٗ کّ ىٍ آٌ‬
‫حیٔظخىِحٖ ُيیٍ يويٓٗ حٓض‪ ،‬يٍ هيحٖ حؿيحى طٕ حرَحْیى‪ ،‬حٓلخم ٔ یؼوٕد ْٔظى‪».‬‬
‫‪ ۴‬ـ «هَٔؽ» ك‪ٜ‬م َُٕىْى‪ ،‬آیّٖ َٓى‪« :‬هيحَٔي رّيٕٓٗ كَيٕى‪ :‬يٍ ىٍ حرَ ؿهیظٗ َِى طٕ‬
‫يٗآیى طخ ُْگخيٗ کّ رخ طٕ گلض ٔ گٕ يٗکُى هٕو ‪ٛ‬يحٖ يَح رّگٕٕ هٕى رَُٕ٘ي ٔ حُ حیٍ پْ گلظخٍ‬
‫طٕ ٍح رخٍٔ کُُي‪».‬‬
‫‪ ۲‬ـ «هَٔؽ» ك‪ٜ‬م چٓخٍىْى ‪ :‬ػزٍٕ حُ ىٍیخٖ َٓم ‪...‬‬
‫ٓٔ ـ «ػزيهللا رٍ حكًي رٍ يلًٕى‪ ،‬يؼَٔف رّأرٕحنوخٓى رهوی کؼزی» َٓکَىِی یکی حُ كِ ْ‬
‫َم‬
‫يؼظِنّ يٕٕٓو رّ«کؼزیّ» حٓض‪ .‬حٔ حُ يظکهًخٌ يٍٕ٘ٓ يؼظِنّی رـيحى رًّٗخٍ حٓض‪ .‬رّحیٍ گَِٔ‬
‫رّحػظزخٍ ُحىگخِ رهوی‪« ،‬رهویّ» َیِ يیگٕیُي‪ .‬رهوی ىٍ کالو‪ ،‬كوّ‪ ،‬حىریخص ٔ طلٔیَ حُ رٍِگخٌ‬
‫ػ‪ َٜ‬هٕى رٕى‪ .‬حٔ رخ رٔیخٍی حُ ىیگَ ػخنًخٌ ٔ ىحًَُ٘يحٌ ىٍٔحٌ هٕى يُخظَحص ٔ يکخطزخص ػهًی‬
‫كَحٔحٌ ىحٗض‪ .‬أرٕحنوخٓى رهوی حُ نلخظ ػهًی َٗٓص ریٖطَی ىٍ رـيحى َٔزض رّرهن ىحٗض‪.‬‬
‫گٌحٍٗخطی َیِ حُ طکلیَ حٔ طٕٓ‪ ٢‬رٍِگخٌ هَحٓخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬حٔ پْ حُ ييطی‬
‫رّرهن رخُگ٘ض رؼي حُ ػًَی هييض رّکالو يؼظِنی‪َٓ ،‬حَـخو ىٍ ُيخٌ يوظيٍ ػزخٓی‪ ،‬ىٍ ٓخل‬
‫‪ ْ( ٖٔ۲‬م) حُ ىَیخ ٍكض ٔ ىٍ رهن ييكٌٕ ٗي‪.‬‬
‫أرٕحنوخٓى رهوی حُ يظکهًخٌ ٔ يٕأنّلخٌ پَ کخٍ يؼظِنی رًّٗخٍ يیٍٔى‪ ،‬کظخدْخ ٔ ٍٓخنّْخی‬
‫ُیخىی ىٍ ُيیُّْخی کالو‪ ،‬طلٔیَ‪ ،‬كيیغ‪ ،‬يُطن ٔ ٍىّی رَ آٍحء ٔ ػوخیي يوخنلخٌ يؼظِنّ‪َ ،‬گخٗظّ‬
‫حٓض‪ .‬حُ طؤنیلخص يٓى حٔ حٓض‪ٔ:‬ـ هزٕل حالهزخٍ ٔ يؼَكش حنَؿخل؛ ٕـ حنظلٔیَ حنکزیَ كی حنوَآٌ؛ ٖـ‬
‫کظخد حنـٍَ ٔ حنُٕحىٍ؛ ‪4‬ـ کظخد حنُٔش ٔ حنـًخػش؛ ‪۳‬ـ حنًؼظِنّ يخ یوٕل؟؛ ‪۶‬ـ حنکالو كی حاليخيّ ػهی‬
‫حرٍهزّ؛ ‪۰‬ـ حٔحثمحالىنّ كی ح‪ٕٛ‬لحنيّیٍ؛ ‪۴‬ـ حنظٌٓیم كی حنـيل؛ ‪۲‬ـ حالًٓخء ٔ حالكکخو؛ ٓٔـ حنًٔظَٗي‬
‫كی حاليخيّ؛ ٔٔـ يلخهَ هَحٓخٌ؛ ٕٔـ ٔػیي حنلّٔخم؛ ٖٔـ يلخٍٓ آل ‪١‬خَْ؛ ‪ٔ4‬ـ ػیٌٕ حنًٔخثم ٔ‬
‫حنلیٕحَخص؛ ‪ٔ۳‬ـ حنًوخالص؛ ‪ٔ۶‬ـ حنُو‪ ٞ‬ػهی حنَحُی كی حنؼهى ٰانٓی؛ ‪ٔ۰‬ـ حنً‪٠‬خْخص ػهی رَؿٕص؛‬
‫‪ٔ۴‬ـ َو‪ ٞ‬کظخد حنوهیم؛ ػهی رَؿٕع؛ ‪ٔ۲‬ـ طللش حنٍُٕحء‪.‬‬
‫ٔٔ ـ يُٓؾ حنًؼظِنش كی طٕكیي حْلًٓخء ٔحن‪ٜ‬لخص ػَ‪َٔ ٝ‬و‪ ٞ‬ـ حنـخيؼش حإلٓاليیش كی ؿِس‬
‫ٕٔ ـ ػهی حنٓـٕیَی‪ :‬ک٘قحنًلـٕد‪ ٔ4۳ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ4۶‬‬
‫ٖٔ ـ «‪١‬زَٖ» َٗف ؿى حَگیِی حُ يخؿَح حٍحثّ يٗىْي‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٖٔ۳ٔ ٚٛ ،‬ـ ‪ٖٔ۳۰‬‬
‫ٔ‪۳۴‬‬ ‫كکًض َٓى‪ :‬كهٔلّی حٓاليی‬

‫ٓٔ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٍـــالهی‬ ‫کـــالم‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕ‪۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫کالم چیَذ؟‬

‫کالو ىٍ نـض رّيؼُخی «ٓوٍ» یخ «ٓوٍ گلظٍ» حٓض؛ ىٍ ح‪ٛ‬طالف‪ ،‬ػهى ٓوٍ‬
‫ُٗخٓت ٍح گٕیُي کّ رخ حٓظلخىِ حُ هَحیٍ ػوهی رّيَحى ُيظَک َِهّ ْى پی رزََي‪ .‬کالو ىٍ‬
‫«نـض» نلظٗ حٓض يَکذ حُ چُي کهًّ‪ ،‬کّ َّ‪١‬زؼخً‪ ،‬رم ٔ‪ٟ‬ؼخ ً ٔ ح‪ٛ‬طالكخ ً رَ يؼُخٖ‬
‫ىالنض کُي؛ ٔنٗ ىٍ ؿیَ يؼُٗ ‪َٛ‬كٗ ٔ َلٕٖ هٕى؛ َؤض حُ ًّْ‪ ،‬یکٗ حُ ‪ٛ‬لخص‬
‫ّللا» رخٗي‪ .‬ريیٍطَطیذ «کالو» ػزخٍص ٗي‬ ‫هيح حٓض‪ .‬رّطزغ آٌ حٓض کّ هَآٌ «کالو ّ‬
‫حُ‪« :‬ح‪ٕٛ‬ل الیظـیَ ٰانٓیخص ٔ ػهًٗ کّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع رخٍٖ طؼخنٗ‪ ،‬حػى حُ ًحص‪،‬‬
‫‪ٛ‬لخص ٔ حكٕحل يًکُخص حُ آؿخُ طخ حَـخو‪ ،‬رَ ‪١‬زن يٕحُیٍ حٓاليٗ رلغ کُي‪».‬‬
‫کٔخَٗ ٍح کّ رّحیٍ ػهى حٗظـخل ىحٗظّ رخُٗي «يظکهى» یخ «ػخنى ٰانٓیخص» گٕیُي‪.‬‬
‫چُخٌکّ طٔخيلخ ً رظٕحٌ كوّ ٍح (کّ ي٘ظًم رَ حكکخو طکهیلی ٔ كوٕهی حٓض) رخ كوٕم ٔ‬
‫كيیغ ٍح رخ طخٍین يوخیّٔ کَى‪ .‬كَم ػهى کالو رخ ػهى كوّ (یؼُٗ حكکخو طکهیلی ٔ‬
‫كوٕهی) ٔ يظکهى رخ كویّ (كوٕم ىحٌ) ٔ ْىچُخٌ رخ كيیغ (َوم هٕل) ٔ يليع (َوخل ـ‬
‫يٍٕم) ىٍ آٌ حٓض کّ يظکهى‪ ،‬رَحٖ كٓى َ‪ ٔ ٚ‬ىكخع حُ ػویيِٖ هٕى‪ ،‬حُ َیَٖٔ‬
‫ػوم َیِ ييى يٗگیَى‪ .‬حُ حیٍٍٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٍح يٗطٕحٌ كَهّٖ ؿيحگخَّ طٕ‪ٛ‬یق کَى‬
‫کّ رخ كُزهیخٌ (کّ طُٓخ رّػویيِٖ ٓهق طًٔک يٗؿٕیُي) ٔ يظ‪ٕٜ‬كّ (کّ يؼَكض هٕى‬
‫ٍح رَ ي٘خْيِٖ ىٍَٔٗ ٔ ٍیخ‪ٟ‬ض رُخ يَُٗٓي) ٔ كالٓلّ (کّ حٓخّ کخٍ هٕى ٍح رَ‬
‫كهٔلّٖ یَٕخٌ يزظُٗ يٗىحٍَي ٔ ًّْٖ كویوض ٍح ىٍ آٌ يٗؿٕیُي) كَم ىحٍى‪...‬‬
‫ىٍ يظٌٕ حٔنیّٖ حٓاليٗ‪ ،‬ػهى ئظوهٗ رَّخو «ػهى کالو» ًَٗیخریى؛ كویٓخٌ‬
‫ػهٗحنوخػيِ رّظٕحَْ هَآٌ ٔكيیغ حٓظُخى يٗکَىَي‪ .‬ح ّيخ َلًٕ حكکخٍ یَٕخَٗ حُ ٍْگٌٍ‬
‫طَؿًّْخٖ َٓیخَٗ‪ ،‬يُـَ رّپیيحیٗ يؼظِنّ ٔ ٍٔحؽ ييههیض ػوم ىٍ كٓى َ‪ٕٜٙ‬‬
‫‪۳۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیُٗ ٗي ٔ هطَ آٌ يٍٗكض کّ ريیٍ‪َ١‬ین ح‪ٛ‬م ٔكیخَیض ٔ طؼزيیض ىیٍ ط‪٠‬ؼیق‬

‫گَىى؛ نٌح ػهى کالو رُیخى ٗي ٔ گٔظَٕ یخكض طخ رّآٌٔٓیهّ ْى يوخ‪ٛ‬ي هيح رٓظَ كًٓیيِ‬
‫ُّٓض رّکخٍ آیي‪.‬‬
‫ٕٗى ٔ ْى ٍحِْخی حُ ػوم رَحی ىكخع حُ حٓالو ٔ ُ‬
‫يظکهًّخٌ ػهى کالو ٍح «ػهى ههذ» يیىحَُي کّ طوٕیض ٔ ‪ٛ‬یخَض رخٍْٔخی ههزی‬
‫يئيُیٍ ػًيِ ٔظخیق آٌحٓض‪١« .‬خٕ کزَی ُحىِ» (و ٕ‪ ْ ۲۶‬م ‪ ٔ۳۳4‬و) يٗگٕیي‪:‬‬
‫«کالًّ ىٍ ػهى کالو َٗ‪ ١‬رَ حیٍحٓض کّ َٗع رّٔٓیهّٖ ػوم طؤییي ٕٗى ٔ‬
‫ُّٓض رخٗي‪ .‬حگَ یکی حُ حیٍ ىٔ َٗ‪ ١‬حُ ریٍ ٍكض‪ ،‬ىیگَ‬ ‫ػویيِ‪ ،‬رَگَكظّ حُ هَآٌ ٔ ُ‬
‫حیٍ ػهى رّػُٕحٌ یک ح‪ٛ‬م‪ ،‬هخرم پٌیَٕ َیٔض‪)ٔ(».‬‬
‫«حرٍههئٌ» ىٍ طؼَیق ػهى کالو يٗگٕیي‪« :‬کالو ػهًٗ حٓض يظ‪ ًٍ٠‬ىكخع حُ‬
‫ػوخیي حیًخَٗ رّٔٓیهّٖ ىالیم ػوهٗ‪ٍ ٔ ،‬ىّٖ رَ يزظيػّ کّ حُ حػظوخىحص ٓهق ٔ حْم‬
‫ُّٓض يُلَف ٗيِحَي‪« )ٕ(».‬حنلخهٍٕٖ ٔ حنـَ» يٗگٕیُي‪:‬‬ ‫ُ‬
‫«ئهًخ ً يؼظِنّ ْى حُ يظکهًیٍ رٕىَي‪ٔ ،‬نٗ ًَٗطٕحَیى حی٘خٌ ٍح ريیٍَخو رُخيیى‪،‬‬
‫چّ ػهى کالو ىٍ ُْگخو ظٍٕٓ آَخٌ‪ٗ ُُْٕ ،‬کم هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح َیخكظّ رٕى‪َ .‬یِ رّآٌ‬
‫ُّٓض يوخنلض يٍُٗٔیيَي‪».‬‬ ‫ٓزذ کّ آَخٌ ىٍ رٔیخٍٖ حيٍٕ رخ حْم ُ‬
‫ىحَٔظیى کّ ٍُْٔخٖ ‪١‬الیٗ يؼظِنّ ىٍ ُيخٌ يظٕکم ػزخٓٗ رّپخیخٌ ٍٓیي‪.‬‬
‫يؼظِنّ رخ حْم كيیغ يزخٍُِ کَىَي‪ ،‬ح ّيخ حْم كيیغ ؿهزّ یخكظُي ٔ رُیخى حی٘خٌ ٍح‬
‫رَحكکُيَي‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ْ( ٕٖ۰‬م) يٌْذ هيیًٗ ُٓٗ کّ رَ حكخىیغ يزظُٗ رٕى يـيىح ً‬
‫رّكیغ يٌْذ ىٔنظٗ ىٍ ههًَٔ هالكض رًٍّٓیض ُٗخهظّ ٗي‪ .‬يغٌْح يؼظِنّ ْىچُخٌ‬
‫ُّٓض هطََخک رٕى ٔ ٓالف َیَٔيُي آٌْخ ًْخَخ ٗیِٕٖ حٓظُظخؿخص ػوهٗ‬ ‫رَحٖ حْم ُ‬
‫رٕى کّ حُ يوخٌُ ػظیى كهٔلّ حهٌ ٗيِ رٕى‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ ُٓیخٌ ُُْٕ ح‪ٕٛ‬ل الیظـیَ‬
‫يئٌ ٔ يُظًٗ َيحٗظُي‪ .‬كویٓخٌ رّهَآٌ ٔ حكخىیغ حٓظُخى يٗکَىَي ٔ ىیگَ حیٍ ٗیِٕ‬
‫ًَٗطٕحَٔض ػوٕل کُـکخٔ ٔ ٍٗي یخكظّٖ حكَحى طل‪ٜ‬یم کَىِٖ هٌَْخٖ ٕٓو ٔ‬
‫چٓخٍو ٍح ٍح‪ ٟٗ‬کُي‪ .‬نِٔو يزخٍُِ رخ يؼظِنّ ٔ كالٓلّٖ آُحىحَيیٖ‪ ،‬حیـخد يٗکَى‬
‫کّ ُٓیخٌ ح‪ٕٛ‬ل الیظـیَ طخُِٖ رّيیيحٌ آٍَٔي‪ .‬طُٓخ رّطؼویذ ٔ حیٌحٖ يوخنلخٌ حکظلخء‬
‫َکَىِ‪ٓ ،‬الف كکَٖ ٔ ػویيطٗ َیِ ػهیّ حی٘خٌ رّکخٍ رُيَي‪ ٔ .‬حیٍ ػهى «کالو» رٕى‪.‬‬

‫هِنرویي هْ‪ْٙ‬ػبد ػلن کالم‬

‫يُخه٘خص ىٍ ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ کّ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ىٍرخٍِٖ آٌ ‪ٛ‬لزض کَىِ ٔ يُخظَِ‬
‫يٗکُُي‪ ،‬پیَحيٌٕ ئخثم ُیَ يٗرخٗي‪:‬‬
 ‫‪۳۴۳‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫ٔ ـ ٍىی رَ ىَْیٌٕ کّ يؼظوي رّهييض ػخنى ْٔظُي‪ُ .‬يظَک َِهّ ًْخٌ رَ كخىع رٕىٌ‬
‫حؿٔخو ىنیم ٔ رَْخٌ آٍٔىِ ٔ آٌٍح ىحل رَ ٔؿٕى پٍَٔىگخٍی يٗىحَُي کّ ػخنى كخىع‬
‫ٍح رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض ٔ حٔ هللا يظؼخل يٗرخٗي‪.‬‬
‫ٕ ـ يُِِ ىحَٔظٍ هيحی يظؼخل حُ حكظَحْخ ٔ ٍىی رَ حْم کظخد یؼُی یٕٓى ٔ‬
‫َ‪ٜ‬خٍی ٔ حرطخل پُيحٍْخی کٔخَی کّ حػظوخى رّچُي هيحیی ىحٍَي‪ ،‬يخَُي يـّٕ کّ‬
‫هخثم رّ ٔؿٕى ىٔ هيح رٕىَي‪ ،‬هيحی ٍَٕ ٔ هيحی طخٍیکی؛ ٔ ٍى پُيحٍ یٕٓى کّ ‪ٛ‬لخص‬
‫يوهٕهخص ٍح رّهللا طؼخنی َٔزض ىحىَي ٔ َ‪ٜ‬خٍی کّ حىػخی طؼهیغ یخ ّٓ هيحیی کَىَي‪.‬‬
‫ٖ ـ حػزخص حیٍکّ هللا يظؼخل ػخنى‪ ،‬هخىٍ‪ ،‬كی ٔ هیٕو ٔ یگخَّ حٓض ٔ ٍى کٔخَی کّ‬
‫‪ٛ‬لخص هيحَٔي يظؼخل ٍح َلی يٗکَىَي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ٓوٍ ىٍ رخد ىیيٌ هللا يظؼخل ىٍ رٓ٘ض‪َ ،‬لیخ ً ٔ حػزخطخ ً ٔ رلغ ىٍ يٍٕى حیٍکّ‬
‫کالو هيحی يظؼخل ىٍ هَآٌ کَیى يوهٕم حٓض یخ ؿیَ يوهٕم‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ رلغ ىٍ رخد حكؼخل رُيِگخٌ ٔ حیٍکّ آیخ حكؼخل رُيِگخٌ ٍح هيحَٔي يظؼخل حیـخى‬
‫يٗکُي یخ رُيِگخٌ هٕى ػخيم ٔ رّٔؿٕى آٍَٔيِٖ حكؼخل هٕى ْٔظُي‪ ،‬آیخ طٕحَخیی هزم حُ‬
‫حَـخو ػًم حٓض یخ ًَْحِ رخ آٌ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ كکى کٔی کّ رخ حٍطکخد گُخْخٌ کزیَِ يٗيیَى ٔ حیٍکّ آیخ چُیٍ كَىی‬
‫ؿخٔیيحَّ ىٍ آطٖ يٗيخَي یخ ؿخیِ حٓض هللا يظؼخل ٔی ٍح يٍٕى ٍكًض هَحٍ ىحىِ ٔ حُ‬
‫حٔ ىٍگٌٍى ٔ ٔحٍى رٓ٘ض گَىحَي؟‬
‫‪ ۰‬ـ ىالیم حػزخص َزٕص پیخيزَحٌ ٔ ٍى رَ رَحًّْ ٔ ىیگَ کٔخَی کّ يُکَ َزٕص‬
‫ْٔظُي ه‪ٕٜٛ‬خ ً ىالیم حػزخص َزٕص ٓیّي‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ ٓوٍ ىٍ رخد حيخيض یخ هالكض ٔ کٔی کّ ٗخیٔظّگی حیٍ يوخو ٍح ىحٍى ٔ حیٍ‬
‫يوخو ىٍهٍٕ حٔ حٓض‪ ٔ .‬حیٍکّ آیخ ئؤنّٖ ي‪ٜ‬هلظی حٓض کّ رخ ط٘کیم حْم كم ٔ‬
‫ػوي ىٍ يٍٕى آٌ ط‪ًٜ‬یى گَكظّ يٕٗٗى‪ ،‬یخ ىٍ حیٍ يٍٕى َ‪ ٚ‬ه‪٠‬خٔص يٗکُي؟‪...‬‬
‫حیٍ ؿُزٖ َؤظیٍرخٍ ىٍ كـخُ‪ ،‬هخ‪ٛ‬ش ييیُّ‪ ،‬کّ ُُْٕ حكکخٍ ػوهت یَٕخٌ ىٍ‬
‫آٌ ٍحِ َیخكظّ رٕى‪ ،‬پيیي آيي‪" .‬حنلخهٍٕٖ ٔ حنـَ" حُ هٕل "گخٍىِ" ٔ "هُٕحطٗ" َوم‬
‫يٗکُُي کّ‪ « :‬ػهى َلٕ ٍح ػـًیخٌ پيیي آٍٔىَي طخ رَ كٓى کظخد هيح هخىٍ رخُٗي‪ ٔ .‬ػهى‬
‫هطخرّ ىٍ ؿٓض ریخٌ ُیزخیْٗخ ٔ حػـخُ هَآٌ پيیي آيي‪ ٔ .‬كيیغ رّهخ‪َٗ َ١‬ف ٔ‬
‫طٕ‪ٟ‬یق آیخص هَآٌ ٔ ریخٌ يطخنزٗ کّ ًکَٕ ىٍ هَآٌ َیخييِ رٕى‪ ،‬ؿًغآٍٖٔ ٗي‪ٔ .‬‬
‫كوّ رّهخ‪ َ١‬رُخٖ يزخىة حهالهٗ ٔ حؿظًخػٗ يزظُٗ رَ طؼخنیى هَآٌ رّٔؿٕى آيي؛‬
‫رخالهَِ‪ ،‬ػهى کالو رّؿٓض ىكخع حُ هَآٌ ٔ حهخيّٖ رَْخٌ رَ ‪ٛ‬لض آٌچّ ىٍ آٌ آييِ‬
‫‪۳۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض‪ ،‬طکٕیٍ یخكض‪ .‬حرٍههئٌ رَحٖ ظٍٕٓ ػهى کالو ىنیم ىیگَٖ ىحٍى کّ يَؿغ آٌ‬
‫َیِ هَآٌ حٓض‪« :‬رَهٗ حُ آیخص هَآٌ يلکًخص حٓض‪ ،‬یؼُٗ آیخطٗ حٓض کّ ىٍک‬
‫يؼخَٗ آٌ آٓخٌ حٓض‪ .‬رَهٗ يظ٘خرٓخص حٓض‪ ،‬یؼُٗ آیخطٗ کّ ىٍک يؼخَٗ آٌْخ آٓخٌ‬
‫َیٔض ٔ حٓظياللْخٖ گَٕخگٌٕ پیَحيٌٕ آیخص يظ٘خرّ ٓزذ طکٕیٍ ػهى کالو گَىیي‪».‬‬

‫پیلایِ اّؼویَ‬
‫رَهٗ حُ يظل ّکَحٌ آؿخُ حٗؼَٖگَٖ ٍح رّؿَیخٌ كکًیض ىٍ ؿُگ ‪ٛ‬لیٍ (يخِ‬
‫‪ٛ‬لَ ٓخل ‪ْ ٖ۰‬ـَٖ) يؼطٕف يٗکُُي کّ ‪ ٗ١‬آٌ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ حؿلخل هٕى‬
‫طٕٓ‪ ٢‬ػًَ ػخ‪ٍ ٙ‬ح رّحٍحىِٖ هيح يَرٕ‪ ٔ ١‬يينم يٗکَى‪ .‬حیٍ حػظوخى حُ آٌؿخ آييِ‬
‫حٓض کّ ٍیّْ٘خٖ كکَٖ حٗؼَیّ رّگَِٔ يٕٕٓو رّ"يَؿجّ" یخ "يَؿیخٌ" ٍر‪ ٢‬ىحىِ‬
‫ٗيِ حٓض‪ .‬يَؿیخٌ کّ ىٍ هٌَ َؤض ْـَٖ رّٔؿٕى آييَي «ؿزَٖ» كکَ يٗکَىَي‬
‫ٔ ًّْ حكؼخل َیک ٔ ري آىيٗ ٍح رَگَكظّ حُ حٍحىِٖ هللا يٗىحَٔظُي‪ ،‬حُ حیٍ ٍٔ‬
‫رّ"طويیَیّ" َیِ يؼَٔفحَي‪ .‬ىٍ رَحرَ حیٍ گَِٔ «هَيٍَیّ» ٔؿٕى ىحٗض کّ رّحهظیخٍ ٔ‬
‫حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ يزظُٗ رَ ػوم رخٍٔ ىحٗض‪ .‬چُخٌکّ ىٍ رلغ يؼظِنّ گٌٗض‪.‬‬

‫اّؼوٓ ّ کالم اٍالهٔ‬

‫ىٍٓض حٓض کّ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ ظخَْگَح ٔ ؿزَٖ رٕى‪ٰ ،‬نکٍ َ٘خیي رظٕحٌ حٔ‬
‫ٍح رُیخٌگٌحٍ يکظذ حٗؼَٖ يؼَكٗ ًَٕى‪ .‬يزخَٗ كکَٖ ٔ حٓخّ کاليٗ حٗؼَیٌٕ رٔخ‬
‫ىیَطَ حُ ُيخٌ حٔ (ىٍ هٌَ ٕٓو ْـَٖ) طئیٍ یخكض‪ .‬كَى رَؿٔظّٖ حیٍ گَِٔ‬
‫«أرٕحنلٍٔ ػهٗ رٍ حًٓخػیم حالٗؼَٖ» حُ َٕحىِگخٌ ًْخٌ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ (يظٕني‬
‫ٔ‪ْ ٕ۶‬ـَی هًَی ىٍ ر‪ ٔ َِٜ‬يظٕكٗ ‪ ٖٕ4‬یخ ٖٖٓ ىٍ رـيحى) حٓض‪.‬‬
‫حٔ ىٍ آؿخُ يؼظِنٗ‪ٗ ٔ ،‬خگَى ػخنى يؼَٔف يؼظِنّ‪ ،‬ؿزخیٗ (َخپيٍیٖ‪ ،‬يظٕكٗ‬
‫ٖٖٓ ‪ ْ ،‬م) رٕى‪ٔ .‬نٗ رؼيْخ رّيطخنؼّٖ حكخىیغ پَىحهض ٔ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل ٔ يزخَٗ حٓاليٗ رخ يؼظويحص يؼظِنّ هخرم گُـخیٖ َیٔض‪ ،‬ىٍ چٓم ٓخنّگٗ رخ‬
‫يؼظِنّ هطغ ٍحرطّ کَى‪ ،‬پخَِىِ ٍُٔ ىٍ يُِل حػظکخف ًَٕى‪ٓ ،‬پْ رّئـي کٕكّ‬
‫حَيٍٗي ٔ ىٍك‪ ٍٕ٠‬ؿًخػض رخَگٗ ٍٓخ ىٍىحى ٔ ‪ ًٍٟ‬حػالو گٔٔض هٕى حُ يؼظِنّ‬
‫حظٓخٍ ىحٗض کّ حُ حیٍ پْ يٗهٕحْي ك‪٠‬خیق ٔ يؼخیذ يؼظِنّ ٍح رَيالء ٓخُى‪.‬‬
‫ىٍرخٍِٖ ىالیم ٔحهؼت گٔٔض حٗؼَٖ حُ يؼظِنّ‪ ،‬حهزخٍٖ يظُٕػٗ آييِ کّ‬
‫َیخُٖ رَّوم آٌْخ َیٔض‪ْ .‬ىچُیٍ يٌْذ ؿيیي حٗؼَٖ َیِ يلم حهظالف حٓض‪،‬‬
 ‫‪۳۴۰‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫گَْٔٗ حٔ ٍح يخنکٗ هٕحَيَي‪ ،‬گَْٔٗ كُزهٗ یخ ٗخكؼٗ‪ ،‬ػيِٖ حٔ ٍح كي ٔٓ‪٢‬‬

‫يٌحْذ كوٓٗ ُٗخهظّحَي‪ٰ .‬نکٍ گَحیٖ حٗؼَٖ رّٗخكؼٗ يينمطَ حٓض‪ .‬حٔ رخ طلَیَ‬
‫کظخد «حالرخَش ػٍ ح‪ٕٛ‬ل حنيیخَش» ىٍ يٍٕى ٰانٓیخص حٓاليٗ َظَْخٖ يئٌ ٓخهض کّ‬
‫طخ ُُْٕ رّ َخو هٕىٕ (حٗؼَٖ) يؼَٔف حٓض‪ .‬حٗؼَٖ ‪ ًٍٟ‬ىكخع حُ حُنیض ٔ ؿیَ‬
‫يوهٕم رٕىٌ هَآٌ‪ ،‬يٗکٕٗیي طخ ػویيِٖ هٕى ٍح رخ ىالیهٗ حُ يُطن ئهق ٓخُى ٔ ىٍ‬
‫يٍٕى يزخكؼخطٗ چٌٕ ه‪٠‬خء ٔ هيٍ ٔ ؿزَ ٔ حهظیخٍ‪ ،‬كي ٔٓ‪ٍ ٢‬ح حهظیخٍ ًَخیي‪.‬‬
‫حٗؼَٖ ح‪ٛ‬م «ط٘زیّ» (آىيٗٓخٌ ىحَٔظٍ هيحَٔي) ٍح کّ حػظوخى ظخَْیخٌ پی٘یٍ‬
‫رٕى (رّ‪ ٍٕ١‬يَ٘ٔ‪ٍ )١‬ى يٗکَى ٔ ىٍػیٍكخل آٌٍح يُخكٗ رخ حیًخٌ ًَٗىحَٔض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ «طؼطیم» ٍح کّ ػویيِٖ يؼظِنّ ىٍرخٍِٖ ػيو حيکخٌ ٍإیض ٔ ػيو ‪ٛ‬لخص‬
‫حَٔخَٗ رَحٖ ًحص آكَیيِگخٍ رٕى‪َ ،‬یِ يَىٔى يًَٗٗى‪ٔ .‬نٗ رؼيْخ پیَٔحٌ حٔ ْى‬
‫«ط٘زیّ» ٔ ْى «طؼطیم» ٍح حٍطيحى ًَٗىَي‪ .‬حی٘خٌ يؼظوي ٗيَي کّ «ط٘زیّ» رَّٗک ٔ‬
‫رضپَٓظٗ يُـَ يٕٗٗى‪« ٔ ،‬طؼطیم» هيح ٍح آٌچُخٌ ىٍٔ حُ ًٍْ رَىِ ٔ حَظِحػٗ‬
‫يٗٓخُى کّ رٕى ٔ َزٕى حٍٔح یکٓخٌ ؿهِٕ يٗىْي ٔ ػخهزض رّالهيحیٗ يُـَ يٕٗٗى‪.‬‬
‫حٗؼَٖ رّيـخىالص گٔظَىِ رخ يؼظِنّ پَىحهض ٔ رَهالف كویٓخٌ پی٘یٍ‪ ،‬ىٍ‬
‫ُّٓض‪ ،‬طُٓخ رّحٓظُخى حُ هَآٌ ٔ كيیغ حکظلخء َکَى‪ ،‬رهکّ ىٍ يزخكؼّ‬
‫ىكخع حُ يٌْذ ٔ ُ‬
‫رخ يؼظِنّ حُ حٓخنذ هٕىٗخٌ حٓظلخىِ يٗکَى ٔ ىالیهٗ ٍح کّ حُ يُطن ٔ كهٔلّ حهٌ‬
‫کَىِ رٕى پیٖ يٗک٘یي‪ .‬حٔ ْیچ کٕٗ٘ٗ ىٍ ؿٓض آٗظٗ يیخٌ يظؼِنّ رخ حٗخػَِ ٔ‬
‫ٗخكؼٗ رّهَؽ َيحى‪ .‬حٗؼَٖ رّپَکخٍٖ يٍٕ٘ٓ حٓض‪ ،‬حرٍػٔخکَ ىي٘وی يٍٕم هٌَ‬
‫ٗ٘ى (‪ 4۲۲‬ـ ٔ‪ ْ ، ۳۰‬م) كَٓٓظٗ حُ ٓ‪ ۲‬طؤنیق حٗؼَٖ حٍحثّ يٗکُي‪.‬‬
‫ٗخگَىحَٖ طخ ٖٓٓ طؤنیق ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص گَٕخگٌٕ رّٖٔ َٔزض يٗىُْي‪ .‬حُ‬
‫ؿًهّ آػخٍ حٔ کظزٗ ىٍ آىحد ؿيل ٔ طلٔیَ هَآٌ ٔ َٗیؼض ٔ حهزخٍ حٓض‪ .‬ىٍ کظخد‬
‫«حنًٔخء ٔحنؼخنى» ٔ «حآلػخٍ حنؼهٕیش» ػوخیي حٍٓطٕ ٍح ٍى کَى‪ ٔ .‬ىٍ يٕح‪ٟ‬غ ىیگَ‪،‬‬
‫رَح‪ٛ‬لخد طُخٓن ٔىَْیخٌ ٔ يـّٕ ٔ هٕحٍؽ ٔ ٓخیَ كِ ََ ْم حٓاليٗ ٍىیّْخ َگخٗض‪.‬‬
‫حُ يٍٕ٘ٓطَیٍ طؤنیلخص حٔ «يوخالص حالٓاليییٍ ٔ حهظالف حنً‪ٜ‬هیٍ» حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫کظخد کّ رَ کظذ يهم ٔ َلم <حُ ػزيحنکَیى َٗٓٓظخَی> طويو ىحٍى‪ ،‬يٌحْذ يوظهق‬
‫ٍح رخ ىهض ٔ حيخَظٗ هخ‪ ٙ‬رٍَٓٗ کَىِ‪ ،‬چُخٌکّ يٗطٕحٌ آٌٍح یکٗ حُ يَحؿغ يٓى‬
‫طخٍین ػوخیي ٔ حٔنیٍ کظخد ىٍ َٕع هٕى ىٍ طخٍین كکَ حٓاليٗ رّكٔخد آٍٔى‪.‬‬
‫«يوخالص حالٓاليییٍ» ىٍ ّٓ هًٔض طُظیى ٗيِ حٓض‪ :‬هًٔض حٔل َٗف يل‪ٜ‬م ٔ‬
‫ىهیوٗ حُ يٌحْذ ٔ كِ ََ ْم حٓاليٗ چٌٕ ٗیؼّ‪ ،‬هٕحٍؽ‪ ،‬يَؿجّ‪ ،‬يؼظِنّ‪ ،‬يـًّٔ‪،‬‬
‫‪۳۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔخک‪ ...‬هًٔض ىٔو‪َٗ ،‬ف ػوخیي حْم كيیغ ٔ‬ ‫ؿًٓیّ‪َٟ ،‬حٍیّ‪َ ،‬ـخٍیّ‪ ،‬رکَیّ ٔ َ ّ‬
‫ُّٓض‪ ٔ ،‬ىٍ هًٔض ٕٓو يٌحْذ يوظهق کاليٗ ٍح يٍٕى رلغ هَحٍ ىحىِ حٓض‪.‬‬ ‫ُ‬
‫آػخٍ حٗؼَٖ ىٍِٖٔ کخيهٗ حُ يؼظويحص کاليت حٓاليٗ حٓض کّ حُ حُنیض ٔ ؿیَ‬
‫يوهٕم رٕىٌ هَآٌ طخ ه‪٠‬خء ٔ هيٍ‪ ،‬هیَ ٔ َٗ‪ ،‬ط٘زیّ ٔ ٍإیض كنطؼخنٗ‪ ،‬حٍطيحى‪،‬‬
‫حٍطکخد کزیَس‪ ،‬ههٕى یخ ػيو ههٕى ىٍ آطٖ ىُٔم ٍح ٗخيم حٓض‪.‬‬
‫حٗؼَٖ يؼظوي رٕى کّ ئهًخٌ يَطکذ گُخِ کزیَِ ْىچُخٌ ئهًخٌ رخهٗ يٗيخَي‪،‬‬
‫حگَ ىٍ ًْیٍ ىَیخ طٕرّ ًَخیي‪ ،‬حُ گُخِ پخک يٕٗٗى‪ ،‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ىٍ آٌ ىَیخ‬
‫يظُخٓذ رخ كـى گُخِ هٕى ىٍ ىُٔم يؼٌد هٕحْي ٗي‪ ،‬ح ّيخ يوهي َوٕحْي رٕى‪ٗ .‬لخػض‬
‫ُّٓض‬‫پیخيزَحٌ َیِ رَحٖ آٌْخ يٕأػَ حٓض‪ .‬حیٍ َظَ رخ حهزخل ػًٕيٗ ػهًخٖ حْم ُ‬
‫يٕحؿّ ٗي ٔ يٌْذ حيخيیّ َیِ‪ ،‬رخ رَؿٔظّطَ ىحَٔظٍ ٗلخػض‪ ،‬رًَْیٍ ٍٔحل حٓض‪.‬‬
‫حٗؼَٖ ح‪ٕٛ‬نٗ ٍح طئیٍ کَى کّ كي ٔٓ‪ ٢‬ػوم ٔ َوم حٓض‪ .‬حیٍ َظَ حٔ حُ کظخد‬
‫«حٓظلٔخٌ حنوٕ‪ ٝ‬كٗػهى حنکالو» َیک ٍٍٔٗ حٓض‪ .‬حیٍکظخد ٍح ىٍ ٍى ؿًخػظٗ‬
‫َٕٗض کّ حْم َظَ َزٕىَي ٔ رَحٖ طؤییي ىیٍ هخىٍ رّحهخيّٖ حىنّٖ ػوهٗ ًَٗٗيَي‪،‬‬
‫ُّٓض ىنیم آٍٔى کّ حیٍ ىٔ‪،‬‬‫رًّْیٍ ٓزذ رّحْم کالو هَىِ يٗگَكظُي‪ .‬حٔ حُ هَآٌ ٔ ُ‬
‫َّرخد ػوم ٍح ئئى کَىِحَي ٔ ََّظَ حٓظيالنٗ ٍح كَحو ىحَٔظّحَي‪ ٔ .‬گلض‪« :‬پْ‬
‫رَهالف هٕل ؿخْالٌ‪ ،‬رّکخٍ گَكظٍ ػوم ىٍ كٓى ىیٍ ٔ طؤییي آٌ ٔحؿذ حٓض‪».‬‬
‫حٗؼَٖ ًْخٌگَّٕ کّ يوخنلخٌ حٓظُظخؿخص ػوهٗ ٍح يٍٕى حَظوخى هَحٍ يٗىحى‪ ،‬آٍحء‬
‫کٔخَٗ ٍح ْى کّ چٌٕ يؼظِنّ ىٍ حطکخء رّػوم ٍحِ يزخنـّ يٗپیًٕىَي‪ٍ ،‬ى يٗکَى ٔ‬
‫گلض‪ :‬حی٘خٌ ريیٍٓزذ حُ ٍحِ ٍحٓض يُلَف ٗيَي کّ ‪ٛ‬لخص هيح ٍح َلٗ کَىَي ٔ‬
‫کخٍ ٗخٌ رّ«طؼطیم» ک٘یي‪ .‬هيح ٍح آٌچُخٌ رّ‪ٍٕٛ‬طٗ يـَى ٔ‪ٛ‬ق کَىَي کّ ػوم‬
‫ٍح طٕحَخیٗ ط‪ ٍٕٜ‬حٔ َیٔض‪ .‬ريیٍطَطیذ حٔ ٍح حُ حًْخٌ حَٔخٌْخ ریٌَٔ رَىَي‪.‬‬

‫‪ٛ‬جوبد اّؼویْى‬
‫"حرٍػٔخکَ ىي٘وی" (‪ 4۲۲‬ـ ٔ‪ ْ ، ۳۰‬م) ىٍ «طزییٍ کٌد حنًلظَی» ٔ‬
‫ٓزکی» (‪ ۰ٔ۲‬ـ ٖ‪ ْ ، ۰۰‬م) ىٍ «‪١‬زوخص حن٘خكؼیش حنکزَٖ» ٗخگَىحٌ ٔ‬ ‫«رٓخءحنيّیٍ ُ‬
‫پیَٔحٌ حٗؼَی ٍح (کّ حُ ‪ٛ‬يْخ طٍ كَِٔی يیکُي) حیٍگَّٕ ‪١‬زوّرُيی يیًَخیي‪:‬‬
‫(ٗخگَىحٌ ئظویى ٔ رالٔحٓطّی أرٕحنلٍٔ حٗؼَٖ)‪ ٔ :‬ـ‬ ‫‪ٛ‬جوَٓ اّل‪:‬‬
‫حرٕػزيهللا حرٍيـخْي ر‪َٜ‬ی (ٓ‪ ٕ۶‬ـ ‪ ْ ،ٖٕ4‬م) ٕ ـ أرٕحنلٍٔ رخْهی ر‪َٜ‬ی‪ ٖ ،‬ـ‬
‫أرٕحنلٔیٍ رُيحٍ رٍكٔیٍ ٗیَحُی‪ 4 ،‬ـ أرٕرکَ هلخل ٗخٗی‪ ۳ ،‬ـ حرٕدمحم ‪١‬زَی‪ ۶ ،‬ـ‬
 ‫‪۳۴۲‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫حرٕٓٓم ‪ٛ‬ؼهٕکی َی٘خرٍٕی‪ ۰ ،‬ـ حرُٕیي ئَُی‪ ۴ ،‬ـ حرٕػزيهللا رٍهلیق ٗیَحُی‪،‬‬
‫‪ ۲‬ـ حرٕرکَ ؿَؿخَی يؼَٔف رّحًٓخػیهی‪ ٔٓ ،‬ـ حرٕحنلٍٔ ػزيحنؼِیِ ‪١‬زَی‪ٔٔ ،‬‬
‫ـ حرٕحنلٍٔ ػهی ‪١‬زَی‪ ٕٔ ،‬ـ حرٕؿؼلَ ٓهًی رـيحىی‪ ٖٔ،‬ـ حرٕػزيهللا ح‪ٛ‬لٓخَی‪ٔ4 ،‬‬
‫ـ حرٕدمحم هَٗی َُْی‪ٔ۳ ،‬ـ حرٕرکَ روخٍی حٔىَی‪ ٔ۶ ،‬ـ حرٕيُ‪ ٍٕٜ‬رٍ كً٘خى‬
‫َی٘خرٍٕی‪ٔ۰ ،‬ـ حرٕحنلٔیٍ رًٍٓؼٌٕ رـيحىی‪ٔ۴ ،‬ـ حرٕػزيحنَكًٍ َٗٔ‪١‬ی‬
‫ؿَؿخَی‪ٔ۲ ،‬ـ حرٕػهی كویّ َٓهٔی‪...‬‬
‫يو‪ٕٜ‬ى حُ حیٍ ‪١‬زوّ کٔخَی ْٔظُي کّ يل‪ٗ َ٠‬ین‬ ‫‪ٛ‬جوَی كّو اّبػوٍ‪:‬‬
‫حرٕحنلٍٔ ٍح ىٍک َکَىِحَي‪ ،‬طؼيحىی حُ َٓحٌ آٌْخ ػزخٍصحَي حُ‪ ٕٓ :‬ـ حرٕٓؼیي‬
‫رٍحریرکَ حًٓخػیهی ؿَؿخَی‪ ٕٔ ،‬ـ حرٕحنطیذ رٍحریٓٓم ‪ٛ‬ؼهٕکی َی٘خرٍٕی‪ٕٕ ،‬‬
‫ـ حرٕحنلٍٔ رٍ ىحٔى يوَی ىحٍحَی ىي٘وی‪ ٕٖ ،‬ـ هخ‪ٟ‬ی حرٕرکَ رٍ ‪١‬یذ رخهالَی‪ٕ4 ،‬‬
‫ـ حرٕػهی ىهخم َی٘خرٍٕی‪ ٕ۳ ،‬ـ حرٕحنوخٓى ه٘یَی‪ ٕ۳ ،‬ـ حرٕػزيهللا كخکى َی٘خرٍٕی‪،‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ حرَٕ‪ َٜ‬رٍ حری رکَ حًٓخػیهی ؿَؿخَی‪ ٕ۰ ،‬ـ حرٕرکَ حرٍ كٍٕک ح‪ٛ‬لٓخَی‪،‬‬
‫‪ٕ۴‬ـ حرٕحٓلخم حٓلَحیُی‪ٕ۲،‬ـ حرٕػهی رٍٗخًحٌ رـيحىی‪ٖٓ،‬ـ كخكع حرَٕؼیى ح‪ٛ‬لٓخَی‪...‬‬
‫گَْٔی کّ حُ ٗخگَىحٌ رال ٔحٓطّی ٗین ىٍّ كَح َگَكظّ‬ ‫‪ٛ‬جوَی ٍْم‪:‬‬
‫ٔ حُ ٗخگَىحٌ ٗخگَىحٌ حٔ ىٍّ آيٕهظّحَي؛ ػيِی حُ َٓحٌ ٔ حػخظى حیٍ گَِٔ‬
‫ػزخٍصحَي حُ‪ ٖٔ :‬ـ حرٕحنلٍٔ ٓکَی رـيحىی‪ ٖٕ ،‬ـ حرٕيُ‪ ٍٕٜ‬حیٕری َی٘خرٍٕی‪،‬‬
‫ٖٖ ـ حرٕدمحم ػزيحنْٕخد رـيحىی‪ ٖٖ ،‬ـ حرٕحنلٍٔ َؼیًی ر‪َٜ‬ی‪ ٖ4 ،‬ـ حرٕ‪١‬خَْ رٍ‬
‫هَحّٗ ىي٘وی يوَی‪ ٖ۳ ،‬ـ حرٕيُ‪َ ٍٕٜ‬ی٘خرٍٕی رـيحىی‪ ٖ۳ ،‬ـ كخكع حرًٍٕ َْٔی‪،‬‬
‫‪ ٖ۶‬ـ حرٕرکَ ىي٘وی يؼَٔف رّحرٍ ؿَيی‪ ٖ۰ ،‬ـ حرٕدمحم ؿٕیُی (پيٍ حرٕحنًؼخنی‬
‫ؿٕیُی) ‪ ٖ۴‬ـ حرٕحنوخٓى رٍ حرٍ ػؼًخٌ ًْيحَی رـيحىی‪ ٖ۴ ،‬ـ كخكع حرٕرکَ ریٓوی‪...‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ حرٕرکَ هطیذ رـيحىی‪ 4ٓ ،‬ـ حٓظخى‬ ‫‪ٛ‬جوَی چِبهم‪:‬‬
‫حرٕحنوخٓى ه٘یَی َی٘خرٍٕی‪ 4ٔ ،‬ـ حرٕػهی رٍ حری كَی‪ًْ ّٜ‬يحَی ىي٘وی‪ 4ٕ ،‬ـ‬
‫حرٕحنًظلَ حٓلَحیُی‪ 4ٖ ،‬ـ حرٕحٓلخم حرَحْیى رٍ ػهی ٗیَحُی‪ 44 ،‬ـ حرٕحنًؼخنی‬
‫ؿٕیُی‪ 4۳ ،‬ـ حرٕحنلظق َ‪ َٜ‬رٍ حرَحْیى يويٓی‪ 4۶ ،‬ـ حرٕػزيهللا ‪١‬زَی‪...‬‬
‫‪ٛ‬جوَی پٌغن‪ 4۰ :‬ـ حرٕحنًظلَ هٕحكی‪ 4۴ ،‬ـ حرٕحنلٍٔ ‪١‬زَی‪ 4۲ ،‬ـ حرٕكخيي‬
‫ؿِحنی‪ ۳ٓ ،‬ـ حرٕرکَ ٗخٗی‪ ۳ٔ ،‬ـ حرٕحنوخٓى حَ‪ٜ‬خٍی َی٘خرٍٕی‪ ۳ٕ ،‬ـ حرَٕ‪ َٜ‬رٍ‬
‫حری حنوخٓى ه٘یَی‪ ۳ٖ ،‬ـ حرٕػهی كٍٔ رٍ ٓهیًخٌ ح‪ٛ‬لٓخَی‪ ۳4 ،‬ـ حرٕٓؼیي حٓؼي رٍ‬
‫حری َ‪ ۳۳ ،َٜ‬ـ حرٕػزيهللا دمحم رٍ حكًي رٍ یلیی‪ ۳۶ ،‬ـ هخ‪ٟ‬ی حرٕحنؼزخّ حكًي رٍ‬
‫ٓاليّ‪ ۳۰ ،‬ـ حرٕػزيهللا كَحٔی َی٘خرٍٕی‪ ۳۴ ،‬ـ حرٕحنلٍٔ ٓهًی ىي٘وی‪...‬‬
‫ٓ‪۳۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۳۲‬ـ حيخو كوَ ٍحُی‪ ۶ٓ ،‬ـ ٓیق حنيیٍ آييی‪ ۶ٔ ،‬ـ حرٍ‬ ‫‪ٛ‬جوَی ّْن‪:‬‬
‫كخؿذ يخنکی‪ ۶ٕ ،‬ـ ٗینحالٓالو ػِحنيیٍ رٍػزيحنٔالو‪ ۶ٖ ،‬ـ ػِحنيیٍ ك‪ٜ‬یَی‪...‬‬
‫‪ ۶4‬ـ طویحنيیٍ حرٍ ىهین حنؼزي‪ ۶۳ ،‬ـ ػالءحنيیٍ‬ ‫‪ٛ‬جوَی ُلزن‪:‬‬
‫رخؿی‪ ۶۶ ،‬ـ طویحنيیٍ ٓزکی‪ ۶۰ ،‬ـ ‪ٛ‬لیحنيیٍ ُْيی‪ ۶۴ ،‬ـ ‪ٛ‬يٍحنيیٍ يَكم‪...‬‬
‫َْیک حُ حیٍ حكَحى رَحٖ ػوخیي حٗؼَٖ يوييخص ٔ يزخىٖ كهٔلٗ طَطیذ ىحىَي ٔ‬
‫کٕٗیيَي آٌٍح رخ ػوم ٓخُگخٍ ٓخَُي‪ .‬پْ حُ حیٍْخ طلکَ حٗؼَی ٍٔ رّحَلطخ‪١‬‬
‫گٌحٗض ٔ ىٍِٖٔ كخٗیَّٕیٔی ٔ َٗف رََٗف آؿخُ گَىیي‪.‬‬
‫َکظّٖ ؿخنذ حیٍکّ رٔیخٍی حُ حػخظى ٔ كلٕل حٗؼَی ىحیًخ ً يیخٌ كهٔلّ ٔ کالو‪،‬‬
‫ُّٓض‪َٕٓ ،‬خٌ کَىِحَي! يؼالً رخهالَٗ کّ ىٍ ػٓي هٕى حيخو آٌ هٕو ٗي‪ ،‬رخٍٖ‬ ‫يؼظِنّ ٔ ُ‬
‫ىیگَ رّيٌْذ كهٔلت يؼظِنّ رَحٓخّ «ؿَْٕٖ كَى» ٔ «ؿِثٗ الیظـِٖ» گَیِ‬
‫ُى ٔ حُ آٌ ىنیهٗ ٓخهض رَحٖ حػزخص هيٍص رٗكي هيح ٔ گلض‪:‬‬
‫«ؿًٔٗ يَکذ‪ ،‬حُ حؿظًخع چُي ؿَْٕ پيیي آیي‪ ٔ .‬حیٍ ؿَْٕ ىٍ ػخنى ٔؿٕى‬
‫كخ‪ٛ‬م َٕ٘ى‪ ،‬يگَ حیٍکّ ػَ‪ ٟٗ‬رَ آٌ حكِٔىِ گَىى‪ .‬ؿٕحَْ هٕى يًکٍ ٔ‬
‫ال‪ْٔ ٍَٖٟٔ‬ظُي ٔ ْىچُیٍ حٓض حػَح‪ ٟٗ‬کّ رَ آٌْخ ػخٍ‪َٕٗ ٝ‬ي‪ .‬رُخرَحیٍ‬
‫حؿٔخيٗ کّ حُ ؿَْٕ ٔ ػَ‪ ٝ‬كخ‪ٛ‬م َٕٗي َیِ يًکٍ رخُٗي‪ ًّْ ٔ .‬يوهٕم هيح‬
‫ْٔظُي‪ .‬هيح حٓض کّ «ؿَْٕ كَى» ٍح آكَیيِ حٓض‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ حػَح‪ ٔ ٝ‬حؿٔخو ٍح‬
‫آكَیيِ‪ .‬حیٍ ههن پیٕٓظّ حٓض‪ُ ،‬یَح ؿَْٕ ٔ حػَح‪ ٔ ٝ‬ؿٔى ىٍ ریٖطَ حُ «آٌ»‬
‫َظٕحَُي يٕؿٕى َٕٗي‪ ٔ .‬حگَ هيح یک «آٌ» حُ آكَیُٖ رخُ حیٔظي‪َْ ،‬آٌچّ طلون یخكظّ‬
‫ٍْٔپخٍ ػيو گَىى ٔ ُٔحل یخري‪َْ .‬ػَ‪ٍ ٟٗ‬ح‪ ،‬ىیگَ ػَ‪ ٝ‬ىٍ رَحرَ رخٗي‪ ،‬چٌٕ‬
‫يَگ ىٍ رَحرَ َُيگٗ‪ ،‬كَحٍص ىٍ رَحرَ رَٔىص ‪ ...‬ىٔ ػَ‪ ٝ‬يوظهق ٍح َ٘خیي کّ‬
‫ىٍ یک ؿٔى ٔحكي حُ ؿٓض ٔحكي ٔىٍ«آٌ» ٔحكي طالهٗ کُُي‪ٔ ،‬نٗ طؼخهذ حػَح‪ٝ‬‬
‫يظوخرم رَؿَْٕٖ ٔحكي يًظُغ َزخٗي‪».‬‬
‫رخهالَٗ حُ حیٍ آٍحء‪ ،‬حرطخل َظَیّٖ يؼظِنّ ٍح ه‪ٜ‬ي کَىِ حٓض کّ «هٕحَیٍ‬
‫‪١‬زیؼض ٍح ؿزَٖ يٗىحَٔظُي» ٔنٗ رخهالَٗ يٗگٕیي حثظالف ًٍحص ٔ طؼخهذ حػَح‪ٝ‬‬
‫رَ آٌ‪ ،‬ىٔ حيَ ًحطٗ ٔ َٔزٗحَي کّ َّحُ ‪١‬زیؼض ؿٕحَْكخ‪ٛ‬م َٕٗي ٔ َّحُ ‪١‬زیؼض‬
‫حػَح‪ ،ٝ‬رهکّ يل‪ٕٜ‬ل حٍحىِٖ هيح رخُٗي‪ .‬رُخرَحیٍ َْگخِ هيح روٕحْي َظخيٗ ٍح کّ‬
‫رَّظَ يخ رَػخنى كخکى حٓض‪ ،‬ىیگَگٌٕ ٓخُى‪ ،‬يٗطٕحَي‪ .‬ريیٍ‪َ١‬ین کّ ػخىص ٍح‬
‫طـییَ ىْي ٔ ػَ‪ٍ ٟٗ‬ح ريل رّػَ‪ ٝ‬ىیگَ کُي‪ .‬پْ يؼـِِٖ ٍم يٗىْي‪ ٔ .‬يؼـِِ‬
‫ؿِ هَم ػخىص َزخٗي‪ .‬پْ ٓززیض ىٍ يیخٌ َیٔض‪ ،‬آٌچّ ْٔض طؼخهذ حػَح‪ ٝ‬حٓض‪،‬‬
 ‫ٔ‪۳۲‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫ٔ حیٍ طؼخهذ‪ ،‬گخِ ًْخٌٓخٌ حىحيّ يٗیخري ٔ گخِ رَ كٔذ آٌچّ هيح حٍحىِ کُي‬
‫ىیگَگٌٕ يٕٗٗى‪ ٔ .‬آٌچّ ط‪ ٍٕٕٜ‬رَحٖ يخ يًکٍ رخٗي‪ٔ ،‬هٕػٖ َیِ يًکٍ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍؿخ‪َ ،‬لٗ ٓززیض یکٗ حُ ح‪ٕٛ‬ل حٗؼَیخٌ ٗي‪ .‬طخ ؿخٖ کّ کٔخَٗ ٍح کّ‬
‫يؼظوي رّآٌ رٕىَي ٔ رَحٖ حٓزخد حهظیخٍٖ هيٍص كخػهٗ هخثم يٗٗيَي ـ يخَُي كالٓلّ ٔ‬
‫ىَْیخٌ ـ طکلیَ يٗکَىَي‪" .‬ؿٕیُٗ حنَٓٔی" َیِ ًْخٌ ٍحْٗ ٍح کّ رخهالَٗ رؼي حُ‬
‫حٗؼَٖ پیًٕى‪ ،‬ىٍ پیٖ گَكض ٔ ىٍ رٍِگيحٗض ػوم حُ آٌ ىٔ ٓزوض گَكض‪.‬‬
‫ريیٍ‪َ١‬ین ه٘ى حْم كيیغ ٍح رَ حَگیوض‪ ،‬طخ آٌ كي کّ َؤض رّرـيحى گَیوض‬
‫ٔ حُ رـيحى رّكـخُ ٍكض ٔ ىٍ يکّ ٔ ييیُّ حهخيض گِیي‪ .‬ىٍ آٌؿخ رّطيٍیْ پَىحهض‬
‫ٔ يهوذ رّحيخو حنلَيیٍ ٗي‪ .‬چٌٕ َظخوحنًهک ُٔحٍص یخكض ٔ ييٍّٖٓ َظخيیّٖ‬
‫َی٘خرٍٕ ٍح طؤٓیْ کَى حٔ ٍح رّآٌؿخ كَحهٕحَي طخ طيٍیْ کُي‪.‬‬

‫إْل اٍبٍٔ اّؼوٓ‬

‫هيح هيیى حٓض‪ ،‬رخهٗ حٓض‪ ،‬رّْیچ چیِ‬ ‫الق ـ ٕلبد فلا‪:‬‬
‫ٗزیّ َیٔض‪ ،‬رٔی‪ ٢‬حٓض ٔ يظ‪ٜ‬ق رّحیٍ ‪ٛ‬لخص‪ :‬كیخص‪ ،‬هيٍص‪ ،‬حٍحىِ‪ ،‬ػهى‪ًٓ ،‬غ‪،‬‬
‫ر‪ ٔ َٜ‬کالو‪ .‬يؼظِنّ َیِ رّحیٍ ‪ٛ‬لخص حهَحٍ ىحٗظُي‪ٔ ،‬نٗ يٗگلظُي حیٍ ‪ٛ‬لخص ػیٍ‬
‫ًحص حٔیُي‪ .‬حٗؼَٖ يٗگٕیي حیٍ ‪ٛ‬لخص هيیىحَي‪ .‬چّ حگَ كخىع رخُٗي رّآٌ يؼُٗ حٓض‬
‫کّ هيح آٌ ْخ ٍح ىٍ ًحص هٕى يٕؿٕى کَىِ رخٗي‪ ،‬حیٍ َیِ يلخل حٓض‪ُ ،‬یَح هيح يلم‬
‫كٕحىع َیٔض‪ .‬یخ ىٍ ًحص ىیگَٖ حیـخى کَىِ‪ ،‬حیٍ َیِ يلخل حٓض‪ْ ،‬ىچُیٍ يلخل‬
‫حٓض کّ حیٍ ‪ٛ‬لخص كخىع ٔ هخیى رًّحص هٕى رخُٗي‪ُ .‬یَح ‪ٛ‬لض‪ ،‬هخیى رًّحص هٕى‬
‫َظٕحَي ٗي‪ٛ .‬لخص رخٍٖ َّرخ یکيیگَ يـخیَحَي ٔ َّرخًحص رخٍٖ‪ .‬ؿیَیض ٔهظٗ يًکٍ‬
‫حٓض کّ یکٗ حُ ىیگَٖ رّٔؿٓٗ هخرم طلکیک رخٗي‪ .‬چٌٕ هيح حُنٗ حٓض‪ٛ ،‬لخص حٔ‬
‫َیِ حُنٗ حٓض‪ .‬چُخٌکّ ط‪ ٍٕٜ‬حَل‪ٜ‬خل ‪ٛ‬لظٗ حُ ىیگَ ‪ٛ‬لض‪َ ،‬یِ يًکٍ َیٔض‪.‬‬
‫هيٍص هيح َخيظُخْٗ حٓض‪.‬‬ ‫ة ـ فیو ّ ّو‪:‬‬
‫ٔ ْیچ چیِٖ آٌٍح يلئى ًَٗکُي‪ .‬پْ هخنن َْكؼهٗ‪ ،‬چّ ح‪ٟ‬طَحٍٖ ٔ چّ‬
‫حهظیخٍٖ‪ ،‬حٔ حٓض‪ٔ .‬نٗ رُيِ يظ‪ٜ‬ق رّآٌ كؼم حٓض‪ .‬چُخٌکّ ُٓگ يظ‪ٜ‬ق رّكَکظٗ‬
‫حٓض کّ هيح ىٍ آٌ ههن يٗکُي‪ .‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬هيح هخنن حكؼخل هیَ ٔ َٗ حٓض‪.‬‬
‫يؼظِنّ يٗگلظُي هیَ ٔ َٗ ًحطٗ حٓض‪ٔ ،‬نٗ حٗؼَٖ يٗگٕیي ْیچ چیِ ًحطخ ً َٗ‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ چیِْخٖ َٗ حٓض کّ َٗع آٌٍح َٗ هٕحَيِ رخٗي‪ُ ،‬یَح هيح آٌْخ ٍح‬
‫ريیٍ‪ٛ‬لخص يظ‪ٜ‬ق ٓخهظّ حٓض‪ .‬هیَ ٔ َٗ َْىٔ حُ حٔ پيیي آييِحَي‪ُ .‬یَح َٗ حگَ‬
‫ٕ‪۳۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رئٌ حٍحىِ ٖ حٔ پيیي گَىى یخ حُ ٍٖٔ ٕٓٓ حٓض؛ یخ حُ ٍٖٔ ؿلهض ٔ یخ حُ ػـِ ٔ‬
‫ه‪ ٔ ،ٍٕٜ‬حیٍْخ حُ ًحص رخٍٖ رّىٍٔ حٓض‪.‬‬
‫حٗؼَٖ حكؼخل ٍح رَ ىٔ گَّٕ‬ ‫ط ـ اٍزطبػذ ّ کَت‪:‬‬
‫يٗىحَي‪ :‬ح‪ٟ‬طَحٍٖ‪ ،‬حهظیخٍٖ‪ ٔ .‬يٗگٕیي‪َْ :‬کْ يٗىحَي کّ كَکخص حٍحىٖ‬
‫رّحهظیخٍ ٗو‪ ٚ‬حُ حٔ ‪ٛ‬خىٍ يٕٗٗى‪ ،‬چّ حٔ هخىٍ حٓض کّ آٌْخ ٍح حَـخو ىْي یخ‬
‫حَـخو َيْي‪ .‬ح ّيخ هيٍص ىٍ حَٔخٌ‪ ،‬چیِٖ حٓض هخٍؽ حُ ًحص حٔ‪ُ ٔ ،‬حثیي رَ حٔ‪ُ ،‬یَح‬
‫حگَ هيٍص ًحطت حَٔخٌ رٕى‪َْ ،‬گِ حُ حٔ ؿيح ًَٗٗي‪ .‬كخل آٌکّ حیٍ هيٍص حُ حٔ ؿيح‬
‫يٕٗٗى‪ .‬گخِ رّحَـخو کخٍٖ هخىٍ حٓض ٔ گخِ َیٔض‪ .‬حیٍ هيٍص‪ ،‬هخنن حكؼخل حَٔخٌ‬
‫َیٔض‪ُ ،‬یَح حگَ حكؼخل حهظیخٍٖ يوهٕم هيح ٔ رُيِ َْىٔ رخٗي‪ ،‬حؿظًخع ىٔ يئأػَ ىٍ‬
‫یک حػَ الُو يٗآیي کّ يلخل حٓض‪.‬‬
‫ـ پْ يؼُٗ طکهیق چیٔض؟ ٔ چگَّٕ ًحص رخٍٖ حَٔخٌ ٍح رّکیلَ حكؼخنٗ کّ‬
‫حَـخو ىُْيِٖ آٌْخ َزٕىِ حٓض‪ ،‬يؼخهذ يٗکُي؟‬
‫= حٗؼَٖ ىٍ پخٓن گٕیي‪ :‬هيٍص حَٔخٌ حگَ ههن کُُيِ َزخٗي‪ ،‬کٔذ کُُيِ حٓض‪،‬‬
‫ُیَح کخكَ کّ حیًخٌ ًَٗآٍٔى رّٓزذ ػـِ کهٗ َیٔض‪ .‬رهکّ رّآٌ ٓزذ حٓض کّ ‪ٟ‬ي‬
‫حیًخٌ حهيحو کَىِ ٔ حُ حیًخٌ حػَح‪ ٝ‬کَىِ حٓض‪ .‬پْ کٔذ رّيؼُٗ آٌ حٓض کّ آىيٗ‬
‫حٍحىِٖ هٕى ٍح رّٕٖٓ حػًخل پُٔيیيِ يظٕؿّ ٓخُى‪ .‬ىٍ حیٍ ُْگخو هيحَٔي هيٍص‬
‫رّػًم ٍح ىٍ حٔ ههن يٗکُي ٔ حَٔخٌ ئظلن ػٕحد يٕٗٗى‪ًْ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬حٓض حٍحىِٖ‬
‫ػًهٗ َٗ‪ ،‬کّ َْگخِ ٗو‪ ٚ‬حٍحىِٖ ػًم َٖٗ کُي‪ ،‬هيحَٔي هيٍص ػًم َٗ ٍح ىٍ‬
‫حٔ ههن يٗکُي‪ ٔ .‬حٔ ٍح رَ آٌ‪ ،‬ػوٕرض يٗکُي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ حٗؼَٖ رخ يؼظِنّ یکٗ‬
‫يٕٗٗى ٔ ح‪ٛ‬م طويو‪ ٔ ،‬آُحىٖ حٍحىِ ٍح يٗپٌیَى‪.‬‬
‫ىحَٔظیى کّ يؼظِنّ يؼظوي رّههن هَآٌ رٕىَي‬ ‫ك ـ کالم فلا‪:‬‬
‫ٔ يٗگلظُي کالو هيح كخىع حٓض‪ ،‬ح ّيخ حٗؼَٖ ػوخیي حی٘خٌ ٍح يَىٔى ُٗخهض ٔ‬
‫رّحػزخص هيو هَآٌ ٔ کالو هيح کًَ رٔض‪ .‬حٗؼَٖ يٗپٌیَى کّ حػزخص هييض کالو هيح رخ‬
‫َ‪ ٚ‬حيکخٌ َيحٍى‪ .‬حُ حیٍٍٔ يٗکٕٗي طخ حیٍ يطهذ ٍح رخ ىالیم ػوهٗ رّػزٕص ٍٓخَي‪.‬‬
‫کٌٕ‪»4ٓ :ٔ۶ ،‬‬ ‫َیءٍ ِاًَح أ َ ٍَ ْىََخُِ أٌَ ََوُٕ َل نَُّ کٍ كَ َی ُ‬
‫ٔ ىٍ يؼُٗ آیّٖ‪ِ « :‬اََ ًَخ هَ ْٕنَُُخ ِن٘ ْ‬
‫يٗگٕیُي‪ :‬يلووخ ً يُظٍٕ كخىػخص حٓض‪ ،‬حگَ کالو هيح َیِ ىحهم حیٍ يوٕنّ رخٗي‪ ،‬هٕى‬
‫کهًّٖ «کٍ» (= رخٕ‪ ،‬حیـخى ٕٗ) کّ حُ ؿًهّ کالو هيح حٓض رَحٖ ٔؿٕى یخكظٍ‬
‫َیخُيُي کهًّٖ «کٍ» ىیگَٖ هٕحْي رٕى‪ًْ ٔ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬يٍٗٔى طخ رَٗٓخیض‪ .‬پْ رخیي‬
‫کالو هيح حُنٗ رخٗي ٔ ْیچ «كکى ٔ کهًّٖ ىیگَٖ» رَ آٌ ٓزوض َيحٗظّ رخٗي‪.‬‬
 ‫ٖ‪۳۲‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫کالو رَ ىٔ َٕع حٓض‪َ :‬لٔٗ‪ ،‬نلظٗ‪ .‬ح‪١‬الم ػُٕحٌ کالو رَ َٕع ىٔو‪ ،‬یخ رَ ٓزیم‬
‫يـخُ حٓض‪ ،‬یخ حُ رخد حٗظَحک نلظٗ‪ ٔ .‬يُظٍٕ حُ هييض کالو هيح ًْخٌ کالو َلٔٗ‬
‫حٓض‪ٔ .‬گََّ‪ ،‬کهًخص ٔ كَٔف ٔ کخؿٌ ٔ يَکذ ٔ ؿیَِ ًّْ كخىعحَي‪.‬‬
‫يؼظِنّ ٍإیض هيح رخ چ٘ى ٍح ىٍ َْىٔ‬ ‫ُ ـ هإیذ فلا‪:‬‬
‫ؿٓخٌ َلٗ کَىَي‪ .‬حٗؼَٖ رخ حٓظُخى رّحیٍ ىٔ آیّ‪ ،‬آٌٍح رَحٖ آهَص حػزخص ًَٕى‪:‬‬
‫َخظ ََسٌ‪ ٕٕ :۰۳ ،‬ـ ٖٕ» ىٍ حیٍ آیّ َظَ ٍح‬ ‫خ‪ََ ٟ‬س ٌ ‪ ،‬اِنَ ٰٗ ٍَ ِرّ َٓخ َ ِ‬
‫« ُٔ ُؿٌِٕ ْیٕ َيجِ ٌٍ ََ ِ‬
‫يؤٌَ رّٔؿّ آٍٔىِ کّ يَحى حُ آٌ َظَ رخ چ٘ى حٓض‪ .‬ح ّيخ حیٍ آیّ ٍح کّ يٗگٕیي‪:‬‬
‫خٍ ۖ ‪ »ٖٔٓ :۶ ،‬چُیٍ طٕؿیّ کَىِ کّ‬ ‫‪َ ٜ‬‬ ‫ک ْحْل َ ْر َ‬‫خٍ َٔ ُْ َٕ یُي ٍِْ ُ‬ ‫« َال طُي ٍِْ ُکُّ ْحْل َ ْر َ‬
‫‪ُ ٜ‬‬
‫يو‪ٕٜ‬ى ىٍ حیٍ ىَیخ حٓض‪َّ ،‬ىٍ آهَص‪...‬‬
‫حٗؼَٖ ىٍ يٍٕى آكَیُٖ ػخنى يٗگٕیي‪:‬‬ ‫ّ ـ آكویٌِ‪:‬‬
‫ًّْٖ حؿٔخو حُ ؿٕحَْ ٔ حػَح‪ ٝ‬طکٕیٍ یخكظّحَي ٔ ْیچ ؿَْٕٖ رئٌ ػَ‪ ٝ‬یخكض‬
‫َٕ٘ى‪ ،‬چُخٌکّ ط‪ ٍٕٜ‬ػَ‪ ٝ‬رئٌ ؿَْٕ َیِ يًکٍ َیٔض‪ .‬پْ رخیي يیخٌ ؿَْٕ ٔ‬
‫ػَ‪ ٝ‬يالُيّٖ رخٗي‪ .‬ريیٍٓخٌ کّ ٔؿٕى َْیک‪ٔ ،‬ؿٕى ىیگَٖ ٍح هٕحْي‪ ٔ .‬چٌٕ‬
‫رّحػَح‪ ٝ‬رُگَیى‪ ،‬يٗریُیى کّ يظـیَحَي‪َْ .‬يظـیَٖ اليلخنّ كخىع حٓض‪ .‬حگَ‬
‫حػَح‪ ٝ‬كخىع رخُٗي پْ ؿٕحَْ َیِ كخىعحَي‪ُ ،‬یَح يًکٍ َیٔض حػَح‪ ٝ‬هزم حُ‬
‫ؿٕحَْ رخُٗي‪ ،‬چٌٕ رئٌ حػَح‪ ٝ‬طلون َیخرُي‪َْ ٔ .‬چیِ کّ يالُو رخ كخىع رخٗي ٔ‬
‫ىٍ ٔؿٕى رَ حٔ طويو ُيخَٗ َيحٗظّ رخٗي‪ٍَٟٔ ،‬س ً هٕى كخىع حٓض‪.‬‬
‫يؼظِنّ رَحٖ ریخٌ َظَ‬ ‫ى ـ هؼوكذ‪:‬‬
‫هٕى ىٍ يؼَكض‪ ،‬حُ آُحىٖ حٍحىِ ٔ حهظیخٍػًم ييى گَكظّ رٕى ٔ حَٔخٌ ٍح هخنن‬
‫حػًخل هٕیٖ يٗىحَٔض‪ٔ .‬نٗ حٗؼَٖ يُکَ آٌ حٓض کّ حَٔخٌ هخنن حكؼخل هٕى رخٗي‬
‫ٔ يٗگٕیي يؼَكض ‪ٛ‬لظٗ حٓض کّ هيح آٌٍح [پْ حُ َظَ] ىٍ حَٔخٌ يٗآكَیُي‪ .‬حٍحىِ‬
‫ٔ كٓى يخ رَحٖ ک٘ق كویوض ٔ َیم رَّظخیؾ ػهٕو‪ ،‬رٗطؤػیَ حٓض؛ يخ طُٓخ حُ رخد‬
‫ؿَیخٌ ػخىص ٔ طؼخهذ حطلخهٗ حيٍٕ رّحرٕحد ٔ يَحكهٗ حُ ػهى يٍٗٓیى‪ .‬پْ يؼَكض‬
‫رَ كٔذ ػخىص‪ ،‬طخرغ َظَ حٓض ٔ هيح حٓض کّ َظَ ٍح يٗآكَیُي ٔ ػخىص رَ حیٍ‬
‫ؿخٍٖ ٗيِ کّ يؼَكض ٍح رؼي حُ آٌ ریخكَیُي‪.‬‬
‫يؼظِنّ يَطکزیٍ گُخِ کزیَِ ٍح‬ ‫ػ ـ ایوبى‪:‬‬
‫كخٓن يًَٗٗىَي ٔ آَخٌ ٍح ىٍ ؿخیگخِ «يُِنشٌ ریٍ حنًُِنظیٍ» هَحٍ يٗىحىَي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫‪ِ ٛ‬يهِیٍَ ‪ »ٔ۰ :ٕٔ ،‬يؼُٗ‬‫حٗؼَٖ رخ حٓظُخى رّآیّٖ « َٔ َيآ أََضَ ِر ًُئْ ِي ٍٍ نََُخ َٔ نَ ْٕ ُکَُخ َ‬
‫‪۳۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیًخٌ ٍح «ط‪ٜ‬يین» يٗىحَي‪ .‬پْ يَطکذ کزیَِ حگَچّ كخٓن رخٗي‪ ،‬چٌٕ ط‪ٜ‬يین‬
‫کُُيِ حٓض‪ ،‬يئيٍ حٓض‪ ٔ .‬ريیٍ‪َ١‬ین ؿًغ يیخٌ ىٔ ‪ٛ‬لض كٔن ٔ حیًخٌ يًکٍ رخٗي‪.‬‬
‫چُخٌکّ گلظّ ٗي‪ ،‬ىٍ يٌْذ كوٓت ٗو‪ٚ‬‬ ‫‪ ٛ‬ـ هناُت (اٍالهٔ)‪:‬‬
‫أرٕحنلٍٔ حٗؼَٖ حهظالف حٓض ٔ طًخیالص گَٕخگَٕٗ رّحٔ َٔزض ىحىِحَي‪ ،‬رَهٗ حیٍ‬
‫ٍح ىنیم ػالهّٖ حٔ رَ ًّْٖ يٌحْذ ٔ كِ ََ ْم ىحَٔظّحَي ٔ حػظوخى رّحیٍکّ ًّْٖ آٌْخ‬
‫ىٍ ح‪ٕٛ‬ل يظلنحَي ٔ حگَ حهظالكٗ رخٗي ىٍ كَٔع حٓض‪ .‬حرٍػٔخکَ حُ حٗؼَٖ َوم‬
‫کَىِ کّ‪َٓ« :‬حٌ يٌحْذ‪ ًّْ ،‬يـظٓي ٔ ي‪ٜ‬یذ رٕىَي‪ ًّْ ،‬رَ كنحَي‪ ،‬ىٍ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫حهظالكٗ َيحٍَي‪ ،‬حهظالف ٗخٌ ىٍ كَٔع حٓض‪ ».‬ح ّيخ حیٍ ٍٍٔٗ حٓض کّ ٗخگَىحٌ‬
‫حٗؼَٖ ًَٗهٕحٓظُي يکظذ ٔ يٌْذ هخ‪ ٙ‬كوٓٗ ىحٗظّ رخُٗي‪ .‬يٗگلظُي يخ ًّْ يؼظوي‬
‫رّهيحٖ ٔحكيیى‪ ٔ .‬حٗؼَٖ چیِٖ طخُِٖ َیخٍٔىِ حٓض‪ .‬رهکّ آٌچّ ٍح کّ حٓالف‬
‫پخکٖ آٍٔىِ رٕىَي یکؿخ گَى کَىِ ٔ رّ‪ٍٕٛ‬طٗ ٓخىِ ٔ ٍٍٔٗ ىٍ آٍٔىِ حٓض‪.‬‬

‫هٌبٍجبد هلهد ّ «ػٖو ؿيالٔ»‬

‫ح‪ٕٛ‬ل حٗؼَٖ ٍح ٗخكؼیخٌ ریٖ حُ ىیگَحٌ پٌیَكظُي‪ .‬طؼيحىٖ حُ كُزهیخٌ‬
‫رّ يوخنلض رخ حٔ رَهخٓظُي‪ .‬حٗؼَیخٌ ٍح ح‪ٛ‬لخد ريػض هٕحَيَي ٔ گلظُي حٗؼَیخٌ ریٖ‬
‫حُ يؼظِنّ ػومگَح ْٔظُي ٔ ػوم ٍح رَ َ‪ ٚ‬طَؿیق يٗىُْي «‪١‬ـَل ریگ» َؤظیٍ‬
‫ٓهطخٌ ٓهـٕهٗ کّ حُ ٓخل ٖٓ‪ 4‬طخ ‪ ْ( 4۳۳‬م) رَ ههًَٔ پخٍّ كکٕيض کَى‪،‬‬
‫حٗؼَیخٌ ٍح يَطي حػالو ًَٕى ٔ طلض طؼویذ هَحٍ ىحى‪ٔ ،‬نٗ َظخوحنًهک ُٔیَ کّ هٕى‬
‫ٗخكؼٗ يٌْذ رٕى «حنذ حٍٓالٌ» ؿخَ٘یٍ ‪١‬ـَل ٍح هخَغ ٓخهض کّ حٗؼَیخٌ پیَٔ‬
‫يٌْذ كوّ ْٔظُي ٔ طؼویذ ٔ آُحٍ آٌْخ يظٕهق ٗي‪ .‬يظؼخهزخ ً هٕحؿّ َظخوحنًهک (‪4ٓ۲‬‬
‫ـ ‪ ْ ، 4۴۳‬م) ييٍّْٓخٖ َظخيیّٖ رـيحى ٔ َی٘خرٍٕ ٍح طؤٓیْ کَى ٔ يوٍَ ىحٗض‬
‫کّ ىٍ آٌ ىٔ ييٍّٓ طؼهیًخص رخیي رَ ٔكن يٌْذ حٗؼَٖ رخٗي‪ .‬حُ حیٍ پْ يٌْذ‬
‫حٗؼَٖ يٌْذ ًٍٓٗ ٔ كکٕيظٗ گَىیي ٔ يـيىح ً کالو حٗؼَٖ ىٍ حهطخٍ رالى حٓاليٗ‬
‫حٔؽ گَكض ٔ ىٍٔحَٗ آؿخُ ٗي کّ ٗخیٔظّ حٓض آٌٍح "ػ‪ َٜ‬ؿِحنٗ" رُخيیى‪.‬‬
‫أرٕكخيي ؿِحنٗ (ٓ‪ 4۳‬ـ ‪ ْ ، ۳ٓ۳‬م) ْىُيخٌ ُيظَک َِهّ ْى‪ ،‬ػخٍف‪ٕٛ ،‬كی‪،‬‬
‫كیهٕٔف ٔ كویّ رٕى‪ .‬رٍِگطَیٍ ىَزخل کُُيِ ٔ رَؿٔظّطَیٍ ًَخیُيِٖ کالو حٗؼَٖ‬
‫رٕى‪ .‬ؿِحنی ریٖ حُ ًّْ يظؤػَ حُ حٓظخى رَؿٔظّی هٕى حيخو حنلَيیٍ ؿٕیُی حنَٓٔی‬
‫رٕى‪ .‬پْ حُ كٕص حٓظخىٕ ؿٕیُی‪ ،‬رَحی ىیيحٍ رخ هٕحؿّ َظخوحنًهک ‪ٕٓ١‬ی کّ ُٔیَ‬
‫ٓهطخٌ يهک٘خِ ٓهـٕهی رٕى حُ َی٘خرٍٕ هخٍؽ ٗي ٔ طٕحَٔض حٔ ٍح ىٍ ن٘کَگخْٖ‬
 ‫‪۳۲۳‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫يالهخص کُي‪َ .‬ظخوحنًهک حُ ؿِحنی رٔیخٍ هٕٖٗ آيي ٔ حٔ ٍح رّ‪َُ١‬ی َیکٕ حکَحو‬
‫کَى ٔ رّييص ٖٗ يخِ َِى هٕى َگّ ىحٗض‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ْ( 4۴4‬م) رّيوخو حٓظخىٖ‬
‫ييٍّٖٓ َظخيیّ (ىحٍحنؼهى يٍٕ٘ٓ رـيحى) رَگِیيِ ٗي ٔطؼيحى ٖٓٓ َلَ ٗخگَى ىحٗض‪.‬‬
‫ؿِحنی ىٍ ٍٓخنّی «حنًُوٌ يٍ‬ ‫ؿيالی ّ ػلن کالم‪:‬‬
‫حن‪٠‬الل» ىٍ رخد ػهى کالو يیگٕیي‪ :‬ؿخیض حیٍ ىحَٖ‪َ ،‬گخِىحٍی رخٍْٔخی حْم ُّٓض‬
‫ٔ پخٓزخَی آٌ حُ إٓٗدگَی حْم ريػض حٓض‪ .‬حٔ ىٍ حيَ ٗکمگیَی ػهى کالو ىٍ‬
‫يیخٌ ئهًیٍ‪َ ،‬ظَی ٍح يطَف يیکُي کّ َ٘خٌ يیىْي حٔ ػهى کالو ٍح رَحی‬
‫َٔص ٔ يٕحؿّٓ رخ حْم ريػض طـٕیِ يیًَخیي‪ .‬رّریخٌ ٔی چٌٕ هيحی‬ ‫ػ َ‬
‫ٍُٔگخٍ ُ‬
‫يظؼخل رّرُيِگخَٖ حُ ُرخٌ ٍٕٓل هٕیٖ‪ ،‬ػویيِی كوی ٍح حرالؽ کَىِ کّ ‪ٛ‬الف ىیٍ‬
‫ٔ ىَیخٗخٌ ىٍ آٌ َٓلظّ حٓض ٔ هَآٌ ٔ ٍٔحیخص َیِ آٌ ٍح ریخٌ يیکُُي‪ٗ ،‬یطخٌ ىٍ‬
‫ُّٓض پیخيزَ رٕى‪ .‬پْ‬ ‫حَيیّْ٘خی رخ‪١‬م حْم ريػض‪ ،‬يطخنزی ٍح حنوخء کَى کّ هالف ُ‬
‫هالین ريیٍ ريػضْخ ٍٔی آٍٔىَي ٔ َِىیک رٕى کّ ػویيِی كن ٍح رَ حْهٖ پَی٘خٌ‬
‫ؿهِٕ ىُْي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ هيحَٔي يظؼخل ؿًخػض ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٍح پيیي آٍٔى ٔ حَگیِِْخی آَخٌ‬
‫ُّٓض‪ ،‬رّؿُزٖ ىٍآٍٔى ٔ آَخٌ َیِ رخ ریخَی حٓظٕحٍ رّک٘ق‬ ‫ٍح ؿٓض یخٍی ُ‬
‫ض يُوٕل رٕى‪ ،‬پَىحهظُي‪ .‬ىحَٖ کالو ٔ‬ ‫ُٓ ّ ِ‬
‫كنپٕٗخَیْخی حْم ريػض کّ رَهالف ُ‬
‫ُيظَک َِهّ ًْخٌ حُ حیٍؿخ رّٔؿٕى آييَي‪ .‬ؿًخػظی حُ ُيظَک َِهّ ًْخٌ رّآٌچّ هيحی يظؼخل آَخٌ ٍح‬
‫ُّٓض کَىَي ٔ ريػضْخی ٍح‬ ‫ريحٌ يؤيٍٕ ٓخهظّ رٕى‪ ،‬هیخو ًَٕىَي ٔ رَّیکٕثی ىكخع حُ ُ‬
‫کّ طخُِ رّٔؿٕى آييِ رٕى‪ ،‬طـییَ ىحىَي؛ حيخ ىٍ حیٍ ىحَٖ رّيوييخطی حػظًخى يیکَىَي‬
‫کّ حُ يوخنلخٌٗخٌ ىٍیخكض کَىِ رٕىَي ٔ آٌچّ آَخٌ ٍح رّطٔهیى يـزٍٕ کَىِ رٕى‪ ،‬یخ‬
‫طوهیي رٕى‪ ،‬یخ حِؿًخع حيض ٔ یخ طٍ ىحىٌ رّطُخه‪٠‬خص يٕؿٕى ىٍ حَيیّ٘ی يوخنلخٌٗخٌ‬
‫ٔهًخصٗخٌ طٕرین کُُي‪ ...‬حیٍ ٍٕٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ىٍ‬ ‫رٕى ٔ حیٍکّ آَخٌ ٍح رخ نٕحُو ٔ ُي َ‬
‫يٕحؿّٓ رخ کٔخَی کّ ؿِ رّ‪ٍَٟٔ‬یخص طٔهیى ًَیَٕٗي‪ ،‬حٓخٓخ ً ریكخیيِ رٕى‪.‬‬
‫ؿِحنی پْ حُ حیٍ يظٌکَ يیٕٗى کّ رخ كٓى حیٍ حيٍٕ ػهى کالو رَحی يو‪ٕٜ‬ى يٍ‬
‫رُٔيِ َزٕى ٔ رَحی ىٍىی کّ حُ آٌ َخالٌ رٕىو‪ٗ ،‬لخءىُْيِ َزٕى‪َْ .‬چُي ىٍ ُيخٌ‬
‫ُّٓض رّرلغ ىٍ رخد‬ ‫پیيحیٖ ىحَٖ کالو‪ُ ،‬يظَک َِهّ ًْخٌ رَ آٌ رٕىَي کّ ٍٔحی ىكخع حُ ُ‬
‫كوخین حٗیخء رپَىحَُي ٔ ىٍ حیٍ ٍحٓظخ رّرٍَٓی ؿٕحَْ ٔ حػَح‪ ٔ ٝ‬حكکخو آٌ‬
‫پَىحهظُي‪ ،‬حيخ حُ آٌؿخ کّ حیٍ کخٍ ؿخیض ىحَٖ ٗخٌ َزٕى‪ٓ ،‬وُخٌٗخٌ ىٍ حیٍ ُيیُّ‬
‫رَّوطّی يطهٕد ََٓیي ٔ حُ آٌ‪ ،‬چیِی کّ طیَِگیْخی َٓگَىحَی ٍح ىٍ حهظالكخص‬
‫ههن حُ يیخٌ رزَى‪ ،‬رّىٓض َیخيي‪.‬‬
‫‪۳۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿِحنی ىٍ"حكیخء ػهٕوحنيّیٍ" َیِ حْم حٓالو ٍح رّحیٍ طٕؿّ يیىْي کّ ىٍ حٓظلخىِ‬
‫حُ حَيیّ٘ی ُيظَک َِهّ ًْخٌ ‪َ١‬ین يزخنـّ َّپیًخیُي ٔ يظٌکَ حیٍ رخُٗي کّ ؿخیگخِ ػهى کالو ٍح‬
‫ىٍيوخرهّ رخ ه‪ٜ‬ى ىیٍ ٔ حْم ريػض رزیُُي ٔ َّریٖطَ‪ ٔ .‬حُ ػهى کالو رّػُٕحٌ پخٓزخٌ‬
‫ٔ َگخْزخٌ حٓظلخىِ کُُي‪ ٔ .‬آٌ ٍح يٍكیغ ىٔحء ريحَُي ٔ َّؿٌح‪ .‬رّحػظوخى ٔی ػهى کالو‬
‫حُ كَُٕی حٓض کّ رَحی رخُىحٗظٍ ىلْخی ػٕحو حُ پٌیَٕ طویّالص ريػضگٌحٍحٌ‬
‫ٔحؿذ کلخثی حٓض‪ ٔ ،‬حیٍ ٔؿٕد رّٓزذ رَُٔ ًْیٍ ريػضْخ رّٔؿٕى آييِ حٓض‪،‬‬
‫ْىچُخٌکّ َیخُ حَٔخٌ رّحؿیَکَىٌ ٍحًُْخ ٔ َگٓزخٌ ىٍ ٍحِ كؾ رَحػَ ٔهٕع ٓظىگَی‬
‫ٔ ىُىی پيیي آييِ حٓض؛ حگَ ىُى ٔ ٌٍِْ ىٍ کخٍ َزخٗي‪ ،‬حٓظويحو َگٓزخٌ حُ ؿًهّ‬
‫َٗحی‪ٓ ٢‬لَ ك ّؾ َوٕحْي رٕى‪ًْ ،‬چُیٍ حگَ ريػضگَحٌ ريػضْخی هٕیٖ ٍح ٍْخ‬
‫کُُي‪ ،‬رّيٕ‪ٕٟ‬ػخطی ریٖ حُ آٌچّ ىٍ ىٍٔحٌ ‪ٛ‬لخرّ يؼًٕل رٕىِ َیخُی َیٔض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ حْم کالو رخیي كئى ٔظخیق هٕى ٍح ىٍ هزخل ىیٍ رُ٘خُٓي ٔ يٕهؼیض‬
‫َگٓزخٌ ٍحِ كؾ حگَ‬
‫ِ‬ ‫هٕى ٍح َٔزض رّآٌ يخَُي يٕهؼیض َگٓزخٌ ىٍ ٍحِ ك ّؾ ريحَُي‪.‬‬
‫ه‪ٜ‬يٕ طُٓخ پخٓيحٍی حُ كخؿیخٌ رخٗي حُ كخؿیخٌ َیٔض ٔ حْم کالو حگَ يُظٍٕٗخٌ‬
‫طُٓخ يُخظَِ ٔ ييحكؼّ رخٗي ٔ ىٍ ٍحِ آهَص گخو رََيحٍَي ٔ رّيلخكظض ىل ٔ ح‪ٛ‬الف‬
‫آٌ َپَىحَُي‪َْ ،‬گِ حُ ؿًهّی ػهًخی ىیٍ رًّٗخٍ ًَیآیُي‪ُ ،‬یَح ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ُيظَک َِهّ ْى حُ ىیٍ ؿِ ػویيِی کّ ػٕحو يَىو َیِ ىٍ آٌ رخ حٔ ي٘خٍکض ىحٍَي چیِی ىٍ‬
‫ىٓض َيحٍى‪ ٔ ،‬طُٓخ رّىحٗظٍ َُْ يـخىنّ ٔ ييحكؼّ حُ ػٕحو يًظخُ يیرخٗي‪.‬‬
‫ؿِحنی رَ آٌ حٓض کّ يؼَكض هيحَٔي ٓزلخٌ ٔ ُٗخهض ‪ٛ‬لخص ٔ حكؼخل حٔ ٔ‬
‫ًّْی آٌچّ ىٍ ػهى يکخٗلّ يٕؿٕى حٓض‪ ،‬حُ ػهى کالو رّىٓض ًَیآیي ٔ كظی يًکٍ‬
‫حٓض كـخد ٔ يخَغ آٌْخ َیِ رخٗي‪ٍٓ .‬یيٌ رّآٌْخ طُٓخ حُ ‪َ١‬ین يـخْيِی کّ هيحَٔي‬
‫آٌ ٍح يوييّی ْيحیض هٕى هَحٍ ىحىِ حيکخٌپٌیَ حٓض‪)۳(.‬‬
‫ؿِحنی ْى رٍّٗي ػهى کالو کًکی رٔیخٍ کَىِ حٓض ٔ ْى ىٍ َوي آٌ کٕطخْی‬
‫َکَىِ‪ .‬ىٍ كویوض چخٍچٕد ٔ رخیيْخ ٔ َزخیيْخی ػهى کالو ٍح ي٘و‪ ٚ‬کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫َگخِ ؿِحنی‪َ ،‬زخیي ىٍ طَریض ىیُت يَىو حُ ػهى کالو حٓظلخىِ کَى‪ ،‬يگَ رّ‪ٍَٟٔ‬ص‪.‬‬
‫ريیم ٍٔیکَى کاليی رَحی ػخيّی يَىو‪َ ،‬ؤض حٓالو ُٗخٓت ىٌٍٔىیُی حٓض؛‬
‫ىٔو طٕؿّ رّحكٔخٓخص ىیُت كَى؛ ٔ ىٍ َٓخیض‪ ،‬ريیم ٕٓو‪ ،‬آيُٕٕ حَلَحىة ػهى کالو‬
‫حٓض کّ ؿِحنی رخ َٗحی‪ ٢‬هخ‪ٛ‬ی ٔ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ‪ٍَٟٔ‬ص آٌ ٍح طـٕیِ يیکُي‪.‬‬
‫چّ کٔخَی رخیي رخ حىنّی َوهی ٔ‬ ‫ک ِلّ ْن ثبٌّل؟‬
‫چَ کَبًی هیرْاًٌل ُهزَ َ‬
‫ػوهی ىیٍ رّهٕری آُٗخ رخُٗي طخ رظٕحَُي حُ حػظوخىحص ىیُت يَىو ىكخع ًَٕىِ ٔ ٗزّٓی‬
 ‫‪۳۲۰‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫يوخنلخٌ ٍح ٍى کُُي؟ ؿِحنی ػًٕو يَىيخٌ ٍح يؼخف حُ ػهى کالو يیىحَي ٔ رم آٌْخ‬
‫ٍح حُ پَىحهظٍ رّآٌ رَ كٌٍ يیىحٍى‪ .‬رّْیچ ٍٔ َزخیي يَىو ػٕحو ٍح ىٍ ئخیم کاليی‬
‫ىٍگیَ کَى‪ .‬حگَ ًٍْ ػخيی رخُ ْى رّحیٍ حيٍٕ کاليی پَىحهض‪ ،‬رٓظَ حٓض رّرخُی ٔ‬
‫طلَیق َٓگَو ٕٗى ٔ كظی رَحی ػخيی‪ٍٔ ،‬ی آٍٔىٌ رّيؼخ‪ٛ‬ی رٓظَ حُ آنٕىِ ٗيٌ‬
‫رّيزخكؼخص کاليی حٓض؛ چَح کّ َٓخیض کخٍ گُخْکخٍ كٔن حٓض کّ رخ طٕرّ رو٘یيِ‬
‫يیٕٗى‪ ،‬حيخ ػخهزض پَىحهظٍ رّيزخكؼخص کاليی رَحی ػخيی‪َٗ ،‬ک حٓض ٔ کلَی کّ‬
‫طخ آهَ رخ آىيی يیيخَي ٔ روٖ٘ َيحٍى‪ )۶(.‬حٔ رخ حٓظُخى رّظٕحَْ حهزخٍ‪ ،‬حیًخٌ ٍح‬
‫َٗ‪ٍَٟٔ ١‬ة َـخص يیىحَي‪َ ٔ ،‬ـخص َٓخیظخ ً َ‪ٜ‬یذ طًخيی يئيُخٌ هٕحْي ٗي‪.‬‬
‫ؿِحنی رَ آٌ حٓض کّ ىٍ َْ َٕع گلض ٔگٕی رخ حیٍ حٗوخ‪ ٙ‬ىٍ ه‪ٕٜٙ‬‬
‫ئخیم کاليی‪ ،‬رخیي ىٔ َٗ‪ٍ ١‬ح ٍػخیض کَى‪َ :‬ؤض آٌکّ ىٍ ىل هٕى رّآٌچّ‬
‫ٍٓیيِ حٓض‪ ،‬یویٍ ٔ ؿِو َيحٗظّ رخٗي؛ ىیگَ آٌکّ ىٍ ریخٌ ٔ نلع‪ ،‬رخ هطؼیض ٓوٍ‬
‫َگٕیي‪ ،‬رهکّ حُ ٔحژِگخَی چٌٕ«كيّ يیَُى» ‪« ،‬رّگًخَى» ‪ٗ« ،‬خیي»‪ ...‬حٓظلخىِ‬
‫ًَخیي‪ .‬ؿِحنی رخ طکیّ رَ آٍحء کاليت هٕیٖ رَّوي ریٔض يوٕنّ يیپَىحُى ٔ هخثهیٍ ّٓ‬
‫آيُِٕ حُ يیخٌ آٌْخ ٍح يلکٕو رّکلَ يیکُي‪ .‬ىٍ رلغ حُ ریٔض يوٕنّی كهٔلی‪،‬‬
‫رّه‪ ّٓ ٕٜٙ‬يوٕنّی هِيَو ػخنى‪ ،‬ػيو ػهى هيحَٔي رّؿِثیخص ٔ يلخل رٕىٌ يؼخى‬
‫ؿًٔخَی يیپَىحُى ٔ هخثم رٕىٌ رّحیٍ ّٓ آيُِٕ ٍح طٕٓ‪ ٢‬كالٓلّ کلَ طهوی يیکُي‪.‬‬
‫ؿِحنی ىٍ حىحيّ‪ ،‬رلغ طؤٔیم ٍح رّيیخٌ يیآٍٔى ٔ يؼظوي حٓض کّ حگَ رظٕحٌ‬
‫ٓوٍ ٍح طؤٔیم کَى ٔ حػَی حُ کلَ ىٍآٌ يٕ٘ٓى َزخٗي‪ ،‬يخ يـخُ َیٔظیى کّ ىٍ يٍٕى‬
‫كَىی كکى رّحٍطيحى کُیى‪.‬‬
‫ؿِحنٗ ىٍ يزخكؼخص کاليٗ يٓخٍص ُحیيحنٕ‪ٛ‬لٗ َ٘خٌ ىحى ٔ َٗٓطٗ ػظیًٗ پیيح‬
‫کَى‪ .‬کخٍٔحٌْخٖ کّ رـيحى ٍح طَک يٗگلظُي هزَ ظٍٕٓ حیٍ کٕکذ ؿيیي ػخنى حٓالو‬
‫ٍح رّحکُخف َُٓيیٍْخٖ حٓاليٗ يٗرَىَي‪ .‬ىٍ حیٍ يٕهغ ظخَْ ؿِحنٗ رٔیخٍ آٍحٓظّ‬
‫رٕى‪ٔ ،‬نٗ حُ رخ‪ ٍ١‬كَٔ ٍیوظّ رٕى (چُخٌکّ رؼيْخ هٕى حػظَحف کَى) ٗک حٔ چُيحٌ‬
‫ػًین ٗيِ رٕى کّ حیًخٌ رًّّْچیِ ٍح حُ ىٓض ىحىِ رٕى‪ ،‬رخ ٓؼٗ طًخو كهٔلّْخٖ‬
‫گَٕخگٌٕ ٍح يطخنؼّ يٗکَى ٔ ْیچ یک حُ آٌْخ ٍ‪ٟ‬خیض هخ‪ َ١‬آٗلظّٖ حٔ ٍح كَحْى‬
‫ًَٗآٍٔى‪ ،‬كظٗ رّهٕى كهٔلّ ْى ٗک کَى‪ ،‬يغٌْح حػظوخىحص هٕى ٍح پُٓخٌ يٗکَى ٔ‬
‫رخ كلع ظخَْ‪ ،‬کًخکخٌ رّطيٍیْ كوّ ٗخكؼٗ ي٘ـٕل رٕى ٔ ىٍ ىكخع حُ آٌ ٓوٍ‬
‫يٗگلض‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ْ( 4۴۴‬م) ٍٓخنّٖ طلض ػُٕحٌ «حنًُوٌ يٍ حن‪ّ٠‬الل» (َـخص حُ‬
‫گًَحْٗ) حَظ٘خٍ ىحى‪ ،‬رَحٖ ُٗخهض كویوض حُ ‪َ١‬ین حكٔخّ رخ‪ ُٗ١‬رخٍٖ ىیگَ‬
‫‪۳۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّيطخنؼّٖ ط‪ٕٜ‬ف پَىحهض‪ .‬کَٓٗ طيٍیْ ىٍ ييٍّٖٓ َظخيیّ ٍح رّرَحىٍٕ‬

‫«يـيحنيّیٍ حكًي ؿِحنٗ» ٓپَى ٔ حًُّْٖ يٕهؼیضْخ ٔ ػَٔص ٔ َٗٓص چ٘ى پٕٗیي‪.‬‬
‫پُٓخٌ حُ چ٘ى ىٔٓظخٌ ٔ هٕی٘خٌ‪ ،‬رـيحى ٍح ىٍ کٕٔص ىٍٔی٘ٗ طَک گلض ٔ‬
‫یخُىِ ٓخل حُ ػًَٕ ٍح ىٍ كوَ حهظیخٍٖ ٔ ٓیخكض ٔ ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ ٓیَ حَلْ ٔ آكخم‬
‫گٌٍحَیي‪ٓ ،‬لَْخٖ رّيکّ‪ ،‬ریضحنًويّ‪ ،‬ىي٘ن‪ ،‬حٓکُيٍیّ ٔ ىیگَ ؿخْخ کَى‪ ،‬ىٔ ٓخل‬
‫ىٍ کِْٕخٖ يـخٍٔ ریضحنًويّ ػِنض گِیي ٔ ىٍ آٌ ٓخلْخ رٍِگطَیٍ طؤنیلخص هٕى‬
‫ٍح َٕٗض‪ .‬ؿِحنٗ ىٍ ٓخل ‪ ْ( 4۲۲‬م) كؼخنیض ٍح حُ َٓ گَكض ٔ ىٍ ىي٘ن ٔ رـيحى‬
‫رّطزهیؾ پَىحهض‪ .‬رّىػٕص كوَحنًهک ُٔیَ (كََُي َظخوحنًهک) ىٍ ييٍّٖٓ‬
‫َظخيیّٖ َی٘خرٍٕ ىٍّ گلظٍ آؿخُ کَى‪ ...‬چیِٖ َگٌٗض کّ يـيىح ً طيٍیْ ٍح طَک‬
‫گلض ٔ رخ چُيطٍ حُ ٗخگَىحٌ ىٍ هخَوخْٗ کّ ىٍ ُحىگخِ هٕیٖ رُخ کَىِ رٕى ػِنض‬
‫گِیي ٔ ىٍ يخِ ؿًخىٖ حالٔنٗ ٓخل ‪ ْ( ۳ٓ۳‬م) ىٍ آٌؿخ آٍحو گَكض‪.‬‬
‫ؿِحنٗ يیَحع حىرٗ ٔ كکَٖ رٍِگٗ حُ هٕى رّؿخ گٌحٗض کّ ًّْ رُّرخٌ ػَرٗ‬
‫َگخٗظّ ٗيِ ٔ طؼيحى آٌْخ رّ ‪ ۶۲‬حػَ يٍٗٓي‪ ًّْ ،‬ىٍ يزخَٗ ٰانٓیخص‪ ،‬حهالم‪،‬‬
‫ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬كوّ‪ ،‬كهٔلّ‪ ٔ ،‬كظٗ ٗؼَ حٓض‪ .‬يٓىطَیٍ آٌْخ «حكیخءحنؼهٕوحنيّیٍ» ىٍ چُي‬
‫ُّٓض‪َ ،‬لخً کالو ؿِحنٗ ًْچٌٕ رٍِگطَیٍ ػخنى ٰانٓیخص حٓض‬ ‫ؿهي حٓض‪ .‬ىٍ يیخٌ حْم ُ‬
‫ٔ حنوخد حكظوخٍآيیِٖ چٌٕ يلٗحنيّیٍ ٔ كـشحالٓالو رّحٔ ىحىِ ٗي‪.‬‬
‫رٗٗک ؿِحنٗ ىٍ ٰانٓیخص ٔ کالو حٓاليٗ ٓیًخٖ حٓض رٔیخٍ يٓى‪ ٖٔ ،‬کالو ٍح‬
‫رخ حٓهٕدْخٖ يُطوٗ ٔ كهٔلٗ يـِٓ کَى‪ ،‬ح‪ٛ‬طالكخص كهٔلٗ ٍح ٔحٍى کالو ٓخهض‪،‬‬
‫ط٘زیّ ٍح ٍى کَى ٔ ريیٍ‪َ١‬ین هييض رٍِگٗ رّ ٰانٓیخص حٓاليٗ ًَٕى‪ْ .‬ىچُیٍ هييض‬
‫رٍِگطَٖ رّ‪ٕٛ‬كیخٌ يیخٍَّٔ کَى‪ ،‬حی٘خٌ ٍح رخ ٰانٓیخص آٗظٗ ىحى ٔ حػالو کَى کّ‬
‫حكٔخّ رخ‪ ٔ ُٗ١‬طـَرّٖ ىٍَٔٗ طُٓخ ٍحِ ٔ‪ٕٛ‬ل رّكویوض يطهن حٓض‪ .‬ريیٍ‪َ١‬ین‬
‫يٕهؼیض ‪ٕٛ‬كیخٌ ٍح ىٍ ؿخيؼّٖ حٓاليٗ طلکیى رو٘یي‪.‬‬
‫پْ حُ ؿِحنٗ طکٕیٍ کالو ٍح رّ‪ ٍٖٕ١‬کهٗ يٗطٕحٌ حَـخو یخكظّ ًَٗى‪ .‬کٔخَٗ‬
‫کّ رؼي حُ حٔ آييَي رَّلٕٖ حيَ ؿِحنٗ ٍح یخٍٖ ًَٕىَي‪ .‬آٌْخ ػزخٍصحَي حُ رَحىٍ‬
‫ٖٔ يـيحنيّیٍ حكًي ؿِحنٗ (يظٕكٗ ٕٓ‪ ْ ، ۳‬م) ٔ ىٔ طٍ حُ يخطَیيیخٌ رَّخوْخٖ‬
‫أرٕكل‪ ٚ‬ػًَ حالَ‪ٜ‬خٍٖ (ٔ‪ 4۶‬ـ ‪ ْ ، ۳ٖ۰‬م) ٔ يال ٓؼي طلظخُحَٗ حنَٓٔی (يظٕكٗ‬
‫ػزيحنَكًٍ حیـٗ (و‬
‫ّ‬ ‫‪ ْ ، ۰۲۴‬م) ٔ كوَحنيّیٍ دمحم ٍحُٖ (‪ ۳44‬ـ ‪ ْ ، ۶ٓ۶‬م) ٔ‬
‫‪ ْ ، ۰۳۶‬م) کّ حػظوخى ىحٗض كکًض ٔ كهٔلّٖ ٔحهؼٗ ًْخٌ کالو حٓض ٔ كهٔلّٖ‬
‫َٕحكال‪َٕ١‬یخٌ ٔ حٍٓطٕثیخٌ كهٔلّٖ کخًد حٓض کّ آىوْخ ٍح گًَحِ ٔ ريىیٍ يٗکُي‪.‬‬
 ‫‪۳۲۲‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫هبرویلٓ‬
‫ْىُيخٌ رخ «حٗؼَٖ» یک ػخنى يٌْذ كُلٗ رَّخو «أرٕيُ‪ ٍٕٜ‬دمحمرٍ يلًٕى‬
‫حنًخطَیيٖ» يهوذ رّيظکهى حنًَٔهُيٖ (يظٕني ىٍ هَیّٖ يخطَیي‪َِ ،‬ىیک ًَٓهُي‪،‬‬
‫يظٕكٗ رّٓخل ٖٖٖ ‪ ْ ،‬م) رّ‪ ٍٕ١‬ئظوم ح‪ٕٛ‬ل کاليٗ هٕیٖ ٍح يئٌ ٔ يُظى‬
‫ٓخهض‪ .‬ح‪ٕٛ‬ل کاليت ٖٔ كو‪ ٢‬حَيک طلخٔطٗ رخ کالو حٗؼَٖ ىحٍى‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫کخٍُٗخٓخٌ يٗگٕیُي‪ :‬طلخٔص کالو يخطَیيٖ رخ کالو حٗؼَٖ ىٍ هیخّ رّٔؿٕى حهظالف‬
‫يیخٌ ىٔ يٌْذ كُلٗ ٔ ٗخكؼٗ هیهٗ َخچیِ حٓض‪ .‬ػهًخٖ ُٓٗ طؼيحى ٖٔ كوَِ حهظالف‬
‫يیخٌ حیٍ ىٔ يٕأْٓ کالو رَيًٗٗخٍَي‪ ٖٗ ،‬كوَِ يؼُٕٖ ٔ ْلض كوَِ نلظٗ‪.‬‬
‫«يخطَیيٖ» رّ پیَٖٔ حُ يؼهى هٕیٖ أرٕكُیلّ‪ ،‬ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع طويیَ ٔ آُحىٖ‬
‫حٍحىِ‪ ،‬رَهالف حٗؼَٖ يؼظوي حٓض کّ گَچّ حػًخل ري آىيٗ رخ حٍحىِٖ هيحَٔي حَـخو‬
‫ًَٕٗٗى؛ ٔنٗ رئٌ حٍحىِٖ هيح َیِ حَـخوپٌیَ َیٔض‪ٰ .‬نکٍ رّيیم ٔ ٍ‪ٟ‬خٖ آكَیيِگخٍ‬
‫َیٔض‪ .‬رّگلظّٖ يخطَیيٖ هيحَٔي آىيٗ ٍح رخ حٍحىِٖ آُحى آكَیيِ‪ ،‬ريیٍٓزذ آىيٗ‬
‫يٗطٕحَي حیٍ یخ آٌ ػًم ٍح رّحَظوخد آُحى هٕیٖ حَـخو ىْي ٔ ىٍ يوخرم آٌ حػًخل‪،‬‬
‫پْ حُ يَگ پخىحٕ يٗگیَى‪ ،‬یخ يـخُحص يٕٗٗى‪ .‬هيحَٔي آىيٗ ٍح ىٍ کخٍْخٖ َیک‬
‫یخٍٖ يٗکُي؛ ٔ نٗ ىٍ کخٍْخٖ ري ٍْخیٖ يٗٓخُى‪ .‬رئٌ حیٍکّ ييحههّ کُي‪ ،‬يَطکذ‬
‫گُخِ ٍح رّكخل هٕى ٍْخ يٗکُي‪ .‬حٔ طلٔیَٖ ىحٍى رَّخو «طؤٔیالص حنوَآٌ» کّ ٍحِْخٖ‬
‫ػوم ٍح ىٍ كٓى هَآٌ كَحم يٗریُي‪.‬‬
‫يخطَیيیخٌ ىٍ يٍٕى "آىيٗٓخٌ رٕىٌ هيح" ْى ط٘زیّ ٔ ْى طؼطیم ٍح ٍى کَىِحَي‬
‫ٔ ػویيِٖ هٕى ٍح ريیٍ‪ٍٕٛ‬ص ٓهزٗ حرَحُ ىحٗظّحَي کّ ىٍ ط‪ٔ ٍٕٜ‬ؿٕى آكَیيِگخٍ‬
‫َ٘خیي كي ٔ يَُٖ هخثم ٗي‪ٛ ،‬لخص حٔ ٍح ًَٗطٕحٌ حَيحُِ گَكض ٔ ًَٗى‪.‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل يخطَیيٖ ًْخٌ يوزٕنیظٗ ٍح ىٍ يلخكم كُلٗ پیيح کَى کّ ح‪ٕٛ‬ل حٗؼَٖ‬
‫ىٍ يیخٌ ٗخكؼیخٌ‪ ،‬هخ‪ٛ‬شً ىٍ َٕحكٗ ىٕٖٔٓ آيٕىٍیخ کّ يَىو ًّْ پیَٔ يٌْذ كُلٗ‬
‫رٕىَي‪ ،‬طلٕم یخكض‪ .‬رّئٍَ َْىٔ ؿَیخٌ کاليٗ رّْى َِىیک ٗيَي ٔ َِى ُٓیخٌ‪،‬‬
‫رَكن ُٗخهظّ ٗيَي‪ .‬يٕح‪ٟ‬غ َْىٔ ؿَیخٌ کاليٗ ىٍ رَحرَ يؼظِنّ یکٔخٌ رٕى‪ .‬نٌح‬
‫ىٍػهى کالو حُ حرٕحنلٍٔ حٗؼَی ٔ حرٕيُ‪ ٍٕٜ‬يخطَیيی رّػُٕحٌ ٗیویٍ یخى يیٕٗى‪.‬‬
‫پیَٔحٌ يخطَیيی ٔی ٍح رخ حنوخری چٌٕ حن٘ین‪ ،‬حنلویّ‪ ،‬ػهى حنٓيی‪ ،‬حيخو حنٓيی ٔ‬
‫حيخو حنًظکهًیٍ يیهٕحَُي‪ .‬طؼيحىی حُ پیٕ٘حیخٌ يٌْذ كُلی حُ ٗخگَىحٌ يخطَیيی‬
‫يلٕٔد يیَٕٗي حُ ؿًهّ حرٕحنوخٓى حٓلخم رٍدمحم كکیى ًَٓهُيی‪ ،‬حرٕحنلٍٔ ػهی‬
‫رٍٓؼیي ٍٓظـلُی‪ ،‬حرٕدمحم ػزيحنکَیى رٍيَْٕ رِىٔی‪ ،‬حرٕنیغ روخٍی ٔ ىیگَ کٔخٌ‪.‬‬
‫ٓٓ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٌٍّذ‬
‫عبیگبٍ اّبػوٍ كه هیبى اُل ُ‬
‫حٗؼَیْخ ٔ يخطَیيیْخ يؼخٍ‪ٟ‬خٌ ىیگَی ْى ىحٗظُي کّ ًْخَخ «ح‪ٛ‬لخد‬
‫حنليیغ» رٕىَي ٔ يظؼخهزخ ً رّ«ٓهلیّض» يٍٕ٘ٓ ٗيَي‪ٓ .‬هلیْخ حی٘خٌ ٍح ىٍ ُيَِٖ حْم‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ًَٗپٌیََي‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ ُٓي ًیم آييِ حٓض‪:‬‬ ‫ُ‬
‫ُّٓض‬‫ـ نطلخ ىٔ كَهّٖ حٗؼَیّ ٔ يؼظِنّ ٍح رّ‪ ٍٕ١‬کخيم يؼَكی کُیي‪ ٔ ،‬حْم ُ‬ ‫ً‬
‫ؿِء کيحو یک يلٕٔد يٕٗٗى؟‬
‫ُّٓض ىحىِ ٕٗى‪:‬‬
‫= حنلًيهلل‪ ،‬ىٍ حرظيحء الُو حٓض طٕ‪ٟ‬یلی ىٍ يٍٕى حْم ُ‬
‫ُّٓض یخ ُٓیيٌْذ رّکٔی گلظّ يٕٗٗى کّ يؼظوي رخٗي‬ ‫ىٍ َظَ ػٕحو حنُخّ‪ ،‬حْم ُ‬
‫أرٕرکَ ‪ٛ‬يین ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل ئهًیٍ حٓض ٔ ػًَ ٔ ػؼًخٌ ٔ ػهی‬
‫ٍ‪ٟ‬ی هللا ػُٓى رؼي حُ حٔ ههیلّ ٗيَي‪ .‬رَ حٓخّ حیٍ طؼَیق‪َْ ،‬کْ کّ يؼظوي رخٗي‬
‫ُّٓض َخو يٗگیَى ٔ َْکْ‬ ‫أرٕرکَ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل حٓض‪ ،‬حٔ ُٓی یخ حْم ُ‬
‫چُیٍ يؼظوي َزخٗي‪ ،‬حٔ ٍح ٗیؼّ گٕیُي!‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض رّکٔخَی يٗگٕیُي کّ يُٓؾ‬ ‫ح ّيخ ىٍ ح‪ٛ‬طالف ‪ٛ‬لیق آٌ‪ ،‬حْم ُ‬
‫ػویيطی ٔ كوٓت هٕى ٍح رَ ‪١‬زن ٍحِ ٔ ٍٕٔ پیخيزَ ‪ٛ‬هی هللا ػهیّ ٔحنّ ٔٓهى ٔ‬
‫‪ٛ‬لخرّ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُٓى ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ حُ حثًّٖ حٍرؼّ گَكظّ رخُٗي کّ رّآٌ‬
‫هٌَٔ يل‪٠‬هّ یخ هٌَٔ ‪١‬الیی گٕیُي‪ .‬ىٍ حیٍ طؼَیق‪ ،‬کٔخَی کّ ىٍ يزخكغ حًٓخء ٔ‬
‫‪ٛ‬لخص (رئٌ طؤٔیم یخ طلَیق یخ طؼطیم ٔ طًؼیم) ٔ حٍکخٌ حیًخٌ ٔ طؼَیق حیًخٌ‬
‫(حػظوخى ىٍ ههذ ‪ +‬حهَحٍ رخ ُرخٌ ‪ +‬ػًم رّحٍکخٌ حٓالو) ٔ ىیگَ يزخكغ کاليی رَ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض گٕیُي‪ .‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬حگَ كظی‬ ‫يُٓؾ ٓهق ‪ٛ‬خنق ْٔظُي‪ ،‬حْم ُ‬
‫کٔی يؼظوي رخٗي کّ أرٕرکَ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل ئهًیٍ حٓض‪ٔ ،‬نی ىٍ ئخثم‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض هخٍؽ گ٘ظّ ٔ ؿِٔ‬ ‫يٌکٍٕ رَ يُٓؾ آٌْخ َزخٗي‪ ،‬حٔ حُ ىحیَِٖ حْم ُ‬
‫حْم ريػض ٔ ِك ََ ْم هٕحْي رٕى يخَُي كَهّٖ ‪ٕٛ‬كیّ ٔ ‪ ...‬نٌح يظٕؿّ يٕٗٗیى کّ حػظوخى‬
‫رّحیٍکّ أرٕرکَ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل حٓض‪ ١َٗ ،‬الُو حٓض ٔنی کخكی َیٔض‪.‬‬
‫ُّٓض ْٔظُي‪.‬‬
‫كخل رخ طٕؿّ رّحیٍ طؼَیلخص‪١ :‬زن طؼَیق ػٕحو‪ ،‬يؼظِنّ ٔ حٗخػَِ حْم ُ‬
‫ُّٓض َیٔظُي‪ ،‬رهکّ ؿِٔ حْم‬ ‫ح ّيخ ‪١‬زن طؼَیق ح‪ٛ‬طالكی‪ :‬يؼظِنّ ٔ حٗخػَِ حْم ُ‬
‫ُّٓض رَ ‪١‬زن طؼَیق ح‪ٛ‬طالكی‬ ‫ريػض ههًيحى يَٕٗٗي‪ ٔ .‬حگَ ٗو‪ ٚ‬رَ يُٓؾ حْم ُ‬
‫ُّٓض رُخيي‪.‬‬
‫َزخٗي‪ ،‬حٔ حْم ريػض حٓض َْچُي کّ هٕى ٍح حْم ُ‬
‫ُّٓض رخ‬
‫رّػزخٍطی‪ ،‬ئهًخَخٌ رَ حٓخّ يیِحٌ ىٍٔی ٔ َِىیکی آٌْخ حُ کظخد ٔ ُ‬
‫كٓى ٓهق ُٓـیيِ يَٕٗٗي‪ ،‬نٌح َْکْ کّ ریٖطَ رّآٌ ىٔ حنظِحو ىحٗظّ رخٗي يطًجُخ ً‬
 ‫ٔٓ‪۶‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫ریٖطَ يٍٕى طؤییي حٓالو هٕحْي رٕى‪ .‬ح ّيخ رَّْيیِحٌ کّ ىٍٔ َٕٗي ٔ رّٓلٔطّ ٔ کالو‬
‫ُّٓض ىٍٔ يَٕٗٗي‪.‬‬ ‫ٔ هَحكخص ٔ َٗک ٍٔی آٍَٔي‪ ،‬رًّْخٌ يیِحٌ ْى حُ حٓالو ٔ ُ‬
‫ُّٓض‬‫کٔخَی ىحهم ىٍ كَهّٖ ط‪ٕٜ‬ف ٔ حٗؼَیّ ْٔظُي ٔ آٌْخ هٕى ٍح حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ‬‫يَٗخيُي! ىٍكخنیکّ رَ حٓخّ طؼَیق ح‪ٛ‬طالكی‪ْ ،‬یچیک حُ آَخٌ حْم ُ‬
‫ؿًخػض َیٔظُي رهکّ ؿِٔ حْم ريػض يلٕٔد يَٕٗٗي‪َْ ،‬چُي کّ كَهّٖ حٗخػَِ‬
‫ُّٓض َِىیکطَ ْٔظُي‪)۰ (.‬‬‫رخٍْخ حُ كَهّٖ ‪ٕٛ‬كیّ رّ ُ‬
‫ٓهلیْخ گلظُي حٓهٕد ٔ ٗیِْٕخی کاليی َیِ حُ كهٔلّٖ یَٕخٌ گَكظّ ٗيِ حٓض‪،‬‬
‫ىٍكخنیکّ ٗخیٔظّ حٓض طخ رّحىنّٖ َٗػی ٔ هزم حُ َْچیِ رّهَآٌ کَیى ٍؿٕع‬
‫کُیى‪ُ ،‬یَح ٍٕٔ هَآٌ کَیى ىٍ هطخد هَحٍ ىحىٌ حَٔخٌ‪ ،‬رَحَگیوظٍ هٕحَیٍ ٔ‬
‫حٓظيالالص ػوهی ٔ رَحَگیوظٍ ٔؿيحٌ حَٔخٌ ٔ ریيحٍ کَىٌ ههذ حٔ حُ ؿلهض حٓض‪.‬‬
‫ٓهَق حٓظٕحٍطَ ٔ‬‫ح ّيخ حٗؼَیْخ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ ٍٕٔ حی٘خٌ حُ ٍٔیکَى َ‬
‫ُّٓض يٕحكن رٕى‪ ،‬حُ ػهٕو َٗػی يلٕٔد‬ ‫آگخْخَّطَ حٓض‪ .‬حگَ ػهى کالو رخ هَآٌ ٔ ُ‬
‫يٗ ٕٗى ٔ حگَ رظٕحٌ رخ ػهى کالو ػوخیي ٓهق ٍح یخٍی ًَٕى‪ ،‬حیٍ ػهى ٓظٕىَی حٓض ٔ‬
‫رخ حیٍ ٍٕٔ يٗطٕحٌ َظَحص يوخنلیٍ ٍح ٍى کَى‪ .‬ح ّيخ حگَ يخَُ ِي کالو يؼظِنّ ٔ‬
‫ُّٓض طٕحكن َيحٗض‪ ،‬حُ ػهٕو َٗػی َیٔض ٔ َکْٕیيِ حٓض‪.‬‬ ‫ىیگَحٌ‪ ،‬رخ هَآٌ ٔ ُ‬
‫ىٍ يوخرم‪ ،‬آَخَی کّ ىٍ حٓظيالل رّيُٓؾ ٓهق پخیزُي رٕىَي‪ ،‬حىػخ ىحٗظُي ٍٕٔ‬
‫ٓهق حُ ٍٔیکَى َههَق‪ ،‬آگخْخَّطَ‪ ،‬يلکىطَ‪ ،‬يلظخ‪١‬خَّطَ ٔ ٓخنىطَ حٓض‪ .‬رٔیخٍی‬
‫حُ يزخَی ٔ ىٓظٍٕحص ىیٍ رخ ػوم هخرم ىٍک ٔ ىٍیخكض َیٔض‪ ،‬يخَُي ًحص هيحَٔي‪،‬‬
‫کیلیض ٔكی‪ ،‬ػخنى ؿیذ‪ ،‬كهٔلّٖ حكکخو‪ ،‬ػخنى حٍٔحف‪ ،‬ىَیخی ىیگَ‪ ...‬حیٍ حُ يٕحٍىی‬
‫حٓض کّ ػوم ٍح ىٍ گُـخیٖ ٔ ک٘ق آٌ ٍحْی َیٔض‪ .‬ػوم يخَُي حیٍ حٓض کّ َِى‬
‫ٗو‪َ ٚ‬خُٕٗح ٔؿٕى يُل‪ َٜ‬ىٍ يلٕٔٓخص چٓخٍگخَّ حٓض ٔ كخهي روٖ ُٗیيحٍیْخ‬
‫يٗرخٗي‪ْ ،‬ىچُیٍ َِى كَى کٍٕ‪ ،‬آٌچّ ىیيِ يٕٗٗى ىٍ ٔؿٕى ؿخیگخْی َيحٍى‪.‬‬
‫حیٍ رّيؼُخی َو‪ٜ‬خٌ ىٍ ػوم َیٔض رهکّ ػوم يیِحٌ ٔ يؼیخٍی ‪ٛ‬لیق حٓض‬
‫ُیَح کّ حكکخو آٌ یویُی حٓض؛ ح ّيخ حُ حكخ‪ ٔ ّ١‬ىٍک کخيم ٔؿٕى‪َ ،‬خطٕحٌ حٓض ُیَح‬
‫کّ ظَكیض ٔؿٕى رٔیخٍ ٔٓیغطَ حُ طٕحٌ حىٍحک حَٔخٌ َٔزض رّآٌ حٓض‪.‬‬
‫يؼخل آٌ يخَُي كَىی حٓض کّ طَحُٔی ىحٍى کّ رخ آٌ ‪١‬ال ٍح ٌُٔ يٗکُي ٔ حٔ‬
‫روٕحْي رخ آٌ کِْٕخ ٍح ٌُٔ کُي‪ ،‬حیٍ کخٍ يًکٍ َیٔض‪ .‬چُیٍ ٗو‪ٜ‬ی ىٍک ًَٗکُي‬
‫کّ طؼییٍ يیِحَی رَحی حكکخو ٰانٓی حيکخٌپٌیَ َیٔض ح ّيخ ػوم رّآٌ ح‪َٛ‬حٍ يٗکُي طخ‬
‫پٍَٔىگخٍ ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ ٍح ىٍک کَىِ ٔ رّآٌ حكخ‪ ّ١‬یخري‪ .‬حَٔخٌ ًٍِٖ حُ ًٍحص‬
‫ٕٓ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔؿٕى حٓض کٔی کّ ىٍ حيؼخل حیٍ ه‪٠‬خیخ‪ ،‬ػوم ٍح رَ ُٗیيٌ يويو کُي‪ ،‬رّحٗظزخِ‬
‫يٗحكظي ٔ كٓى حَيک ٔ کؾَظَی‪ ،‬حٔ ٍح رّكن ًٍَٗٓخَي‪ .‬حُ آٌچّ ریخٌ ٗي كن رَحیض‬
‫ٔح‪ٟ‬ق ٔ آٗکخٍ گ٘ض‪)۴ (.‬‬
‫َٓحَـخو‪ ،‬طیَ هال‪ٍ ٙ‬ح ٗین ٓلَ رٍ ػزيحنَكًٍ حنلٕحنی (ٍثیْ هٔى حنؼویيس‬
‫حنًٍُٕس) رّيـِ حٗخػَس ٗهیک يٗکُي‪ .‬حٔ ىٍ کظخد «يُٓؾ‬ ‫ّ‬ ‫رـخيؼش أو حنوَٖ ـ رخنًيیُش‬
‫حالٗخػَس» يٗگٕیي‪« :‬حنلکى حن‪ٜ‬لیق كیحْلٗخػَس أَٓى يٍ أْم حنوزهش‪ ،‬ال ٗک كی‬
‫ُّٔش‪ :‬كال! = كکى ‪ٛ‬لیق ىٍ يٍٕى حٗخػَس حیٍ حٓض کّ‬ ‫ًنک‪ ،‬أيخ أَٓى يٍ أْم حن ّ‬
‫ُّٓض َیٔظُي‪)۲ (».‬‬
‫آٌْخ أْم هزهّ ْٔظُي‪ ،‬ىٍ حیٍ ٗکی َیٔض‪ ،‬ح ّيخ آٌْخ حُ حْم ُ‬

‫ًْبىُبی ؽکوذ كُن‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ حكًي رٍ ي‪ٜ‬طلی يؼَٔف رّ‪١‬خٕ کزَی ُحىِ‪ :‬يلظخف حنٔؼخىِ‪ٕٓ ٙ ،‬‬
‫ٕ ـ يوييّ حرٍههئٌ‪ ،ٖ۴ٕٙ ،‬ىحٍحنلکَ حنؼَری‪ ،‬ریَٔص‪ٖٔ۲۲‬‬
‫ٖ ـ طخؽحنيّیٍ ٓزکی‪١ :‬زوخص حن٘خكؼیش حنکزَٖ‪ ،‬ؽٕ‪ٕ۳۳ ٙ ،‬‬
‫‪ 4‬ـ حرٍػٔخکَ‪ :‬طزییٍ کٌد حنًلظَی كیًخ َٔذ انٗ حإليخو أری حنلٍٔ حْلٗؼَی‪ٕ۳۴ٙ ،‬‬
‫‪ ۳‬ـ حكیخء ػهٕوحنيّیٍ‪ ٕ۳ ٚٛ ،‬ـ ‪ٕ۶‬‬
‫‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪ ۰۰ٚٛ ،‬ـ ‪۴۰‬‬
‫ُٓض ٔ ؿًخػض حیَحٌ‪.‬‬‫ّ‬ ‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ـ ٔرٔخیض ٔحرٔظّ رّحْم ُ‬‫‪ ۰‬ـ حْم ُ‬
‫‪ ۴‬ـ حرٍههئٌ‪ :‬يوييّ‪ٖ۴4 ٙ ،‬‬
‫‪ ۲‬ـ يُٓؾ حْلٗخػَس‪ ٕٕٙ ،‬ـ ٓلَ رٍ ػزي حنَكًٍ حنلٕحنی‬

‫کزبةٌّبٍٔ‪:‬‬
‫ٔـ ک٘ق حنظٌُٕ ػٍ حٓخيی حنکظذ ٔحنظٌُٕ ـ ي‪ٜ‬طلی رٍ ػزيهللا‪.‬‬
‫ٕـ ْيیش حنؼخٍكیٍ كی حًٓخء حنًٕأنلیٍ ٔ آػخٍ حنً‪ُٜ‬لیٍ ـ حًٓخػیم پخٗخ‪.‬‬
‫ٖـ حنظليع رُؼًش هللا ـ ؿاللحنيّیٍ ػزي حنَكًخٌ ٓیٕ‪١‬ی‪.‬‬
‫‪4‬ـ ؿٕحيغ حنؼهٕو ـ حرٍكَكٌٕ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ حنظٕكیي ـ أرٕيُ‪ ٍٕٜ‬يخطَیيی‪.‬‬
‫‪۶‬ـ يوييّ ـ حرٍههئٌ‪.‬‬
‫‪۰‬ـ ٔكیخص حالػیخٌ ـ حرٍههکخٌ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ كـَحالٓالو ـ حكًي حيیٍ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ يوخالص حالٓاليییٍ ـ حٗؼَٖ‪.‬‬
‫ٓٔـ حنظًٓیي ـ أرٕرکَ حنزخهالَٗ‪.‬‬
‫ٖٓ‪۶‬‬ ‫كکًض ىْى‪ :‬کالو حٓاليی‬

‫ٔٔ‬
‫ـــــــــــــــــ‬
‫ـــذ‬ ‫ّ‬ ‫ی‬‫ٍـــلل‬
‫ــــــــــــــــــــ‬
‫‪۶ٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫ٍللیّذ‬

‫ف» ىٍ نـض رّيؼُخی «گٌٗظّ» حٓض؛ ىٍ ح‪ٛ‬طالف‬ ‫‪ٛ‬يَ ْ‬

‫ق» رَ ٌُٔ « َ‬ ‫ٓ َه ْ‬
‫« َ‬
‫رّ‪ َُ١‬طلکَ ٔ ػویيِٖ گلظّ يٕٗٗى کّ هٕحْخٌ طؤٓی رٍّحِ ٔ ٍٓى پی٘یُیخٌ‪ ،‬ىٍ‬
‫ه‪ ٕٜٙ‬ػًم رّىٓظٍٕحص حٔنیّٖ ىیٍ رخٗي‪ٓ .‬هلیّض طُٓخ يُل‪ َٜ‬رّگَْٔی حُ‬
‫ئهًخَخٌ َیٔض؛ ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ ًّْٖ حىیخٌ {ٔ كظی حهٕحو ٔ طزخٍْخی آىيی} َٕػی‬
‫َٕٓظخنٕژی ٔ َٓ‪٠‬ض ٓهلی ؿَیخٌ ىحٍى؛ يخَُي ٓهلیّض یٕٓىی‪ٓ ،‬هلیّض ئیلی‪،‬‬
‫ٓهلیّض ُْئ ٔ ٓیک ‪ ٔ ...‬رخٓظخٌگَحیی هٕيی ٔ طزخٍی ‪ ...‬ح ّيخ ىٍ حیٍؿخ يو‪ٕٜ‬ى يخ‬
‫حنظلخص رّؿَیخٌ یخ يٕؽ ٍٔ رّگٔظَٕ ٓهلیّض ىٍ حٓالو حٓض‪ .‬حئَُِ ٓهلیّض‬
‫<رّيؼُخی ح‪ٛ‬مگَحیی> هَ٘ يیخَی ٔ كؼخل ؿٕحيغ حٓاليی ىٍ َٗم ٔؿَد ػخنى ٍح‬
‫ُّٓض ٍح کّ ٕٓحى حػظى ئهًیٍ ٍح ط٘کیم يٗىُْي‪،‬‬ ‫ط٘کیم يٗىْي‪ .‬حگَ ؿٕحيغ حْم ُ‬
‫رّّٓ الیّ ىٍ َظَ رگیَیى‪ ،‬هَ٘ كٕهخَی‪ ،‬یخ كخکًخٌ رئٌ آٌکّ رّحٓخٓخص ىیٍ حٓالو‬
‫رخٍٔيُي رخُٗي‪ ،‬كو‪ ٢‬رّآٌ طظخَْيٗکُُي؛ هخػيِٖ طلظخَی طٕىِْخی ػٕحوحَي کّ رخ ىحٗظٍ‬
‫ػوخیي يْٕٕو ٔ يظ‪٠‬خى ٔ ٓطلی ي٘ـٕل َُيگی ٍُٔيَِٖ هٕیٖحَي؛ ىٍک ػًین‬
‫حُ ْیچ چیِ َيحٍَي‪ .‬هَ٘ يیخَی کّ َیًّ طل‪ٜ‬یمکَىِ‪َ ،‬یًّ ٓیخٓی ٔ ىٍ ػیٍكخل‬
‫ُّٓض ًْخٌ ٓهلیّض‬ ‫كؼخلطَیٍ ٔ حػَگٌحٍطَیٍ الیّٖ َْؿخيؼّ حٓض؛ ىٍ يٍٕى حْم ُ‬
‫حٓض‪ .‬رّحیٍ ریخٌ‪ٓ ،‬هلیّض َیَٔی ؿٕحٌ ٔ پیٍَٖٔيِ حٓض کّ حئَُِ هيٍص حهيحو ٔ‬
‫ػًم ىحٍى‪ ،‬طَیزیٌٕ ىحٍى‪ ،‬طل‪ٜ‬یالص ىحٍى‪ ،‬پٕل ىحٍى‪ٗ ،‬زکّٖ رٓىطُیيِٖ ؿٓخَی‬
‫ىحٍى‪َٓ ،‬رخُ ىحٍى‪ ،‬طلُگ ىحٍى‪ ،‬پخٓپٍٕص ىحٍى‪ُ ،‬رخٌ هخٍؿی ْى يٗىحَي ٔ هٕى ٍح‬
‫َّ یک ؿَیخٌ يلئى‪ ،‬رهکّ ًَخیُيِ ٔ ٓوٍگٕی کم ؿٓخٌ حٓالو يُٗٗخٓي‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫روٖ هٕحْیى ىیي ٓهلیّض چّ يٗگٕیي‪ ،‬حُ کـخ آييِ ٔ پیُٖيیُّْخی آٌ چیٔض‪.‬‬
‫‪۶ٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کهًّٖ «ٓهق» ٔ ي٘ظوخص آٌ ْ٘ض رخٍ ىٍ هَآٌ کَیى ًکَ ٗيِ حٓض‪ ،‬کّ نِٔيخ ً‬
‫ق‪:ٕ ،‬‬ ‫ٓهَ َ‬‫ٍر‪ٔ ٢‬ػیوی رخ ييػیخص ٓهلیٌٕ َيحٍى؛ رخٍی ىٍٍِٕٖٓ روَِ‪« :‬كَهَ ۥُّ َيخ َ‬
‫ق‪ ٕٕ :4 ،‬ـ ٖٕ» یک رخٍ ىٍ‬ ‫ٓهَ َ‬ ‫‪ »ٕ۰۳‬ىٔ کَص ىٍ ٍِٕٖٓ َٔخء‪ِ « :‬ا َال َيخ هَ ْي َ‬
‫ق‪ »۲۳ :۳ ،‬رخٍی ىٍ ٍِٕٖٓ حَلخل‪« :‬یُ ْـلَ َْ نَ ُٓ ْى َيخ هَ ْي‬ ‫ٓهَ َ‬ ‫ػ ًَخ َ‬ ‫ػلَخ َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫ٍِٕٖٓ يخثيِ‪َ « :‬‬
‫ض‪»ٖٓ :ٔٓ ،‬‬ ‫ک ط َ ْزهُٕ ُک ُّم ََ ْل ٍْ َيخ أ َ ْٓهَلَ ْ‬ ‫ق‪ »ٖ۴ :۴ ،‬ىٍ ٍِٕٖٓ یَْٕ‪َُُْ « :‬خ ِن َ‬ ‫ٓهَ َ‬ ‫َ‬
‫ٓهلخ َٔيؼال ِنآل ِه َِیٍَ ‪»۳۶ :4ٖ ،‬‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ىٍ ٍِٕٖٓ ُهَف‪« :‬كَ َـؼَهَُخ ُْ ْى َ‬
‫ْ‬
‫ٔ ىٍ ٍِٕٖٓ كخهّ‪ُ « :‬کهُٕح َٔح ْٗ ََرُٕح َُِْیجًخ ِر ًَخ أ َ ْٓهَ ْلظ ُ ْى كِی ْحْلَی َِخو حنوَخ ِن َی ِش‪»ٕ4 :۶۲ ،‬‬
‫ػالِٔ رَ حیٍ يٕحٍى‪ ،‬آیخطی ىٍ هَآٌ آييِ کّ حُ نلخظ يؼُخیی ٔ يلٕٓيی ًْخٌ‬
‫ٓهلیّض ٍح يٍٗٓخَي ٔ ٓهلیٌٕ يیطٕحَُي رّآٌ رچٔپُي‪ ،‬يخَُي حیٍ آیّ حُ ٍِٕٖٓ طٕرّ‪:‬‬
‫ﭐّللُ‬‫ی َ‬ ‫‪َ ٟ‬‬ ‫ٔ ٍٖ ٍَ ِ‬ ‫خٍ َٔﭐنٌَِیٍَ ﭐطَزَؼُٕ ُْى رِب ِ أك ٰ َ‬ ‫ٔزِوٌَُٕ أﭐْل َ َٔنٌَُٕ ِيٍَ أﭐن ًُ ٰ َٓ ِـ َِیٍَ َٔ أﭐْلََ َ‬
‫‪ِ ٜ‬‬ ‫« َٔﭐن ٰ َ‬
‫ک أﭐنلَ إٔ ُُ‬ ‫ض ط أَـ َِی ط أَلظ َ َٓخ أﭐْل َ أَ ٰ َٓ َُ ٰ َه ِهيِیٍَ كِی َٓخ ٓ أ َ َريٗ ۚح ًَٰ ِن َ‬ ‫ػيَ نَ ُٓ أى َؿ َُٰ ٖ‬
‫ػ أُُّ َٔأ َ َ‬
‫‪ٕٟ‬حْ َ‬
‫ػ أُ ُٓ أى َٔ ٍَ ُ‬
‫َ‬
‫أﭐنؼَ ِظی ُى‪ = ٔٓٓ ،‬پی٘گخيخٌ َؤظیٍ حُ يٓخؿَیٍ ٔ حَ‪ٜ‬خٍ ٔ کٔخَی کّ رَّیکی ٍٕٔ‬
‫آَخٌ ٍح ىٍ پیٖ گَكظُي ٔ ٍحِ حی٘خٌ ٍح رّهٕری پیًٕىَي‪ ،‬هيحَٔي حُ آَخٌ ٍح‪ٟ‬ی حٓض‬
‫ٔ حی٘خٌ ْى حُ هيح هُٕ٘ىحَي ٔ هيحَٔي رَحی آَخٌ رٓ٘ظی ٍح آيخىِ ٓخهظّ حٓض کّ ىٍ‬
‫ُیَ ىٍهظخٌ ٔ کخمْخی آٌ‪ََْٓ ،‬خ ٔ ٍٔىرخٍْخ ؿخٍی حٓض ٔ ؿخٔیيحَّ ىٍ آٌ‬
‫يیيخَُي؛ حیٍ حٓض پیَُٔی رٍِگ ٔ ٍٓظگخٍة ٓظَگ‪».‬‬
‫رؼي حُ هَآٌ‪ ،‬ىٍ هطخد ٓیّيحنزَ٘‪ ،‬ىٍ آهَیٍ ىهخین كیخص يزخٍکٖ‪ ،‬رّىهظَٕ‬
‫كخ‪َُْ ًّٖ١‬ح ٔحژِٖ ٓهق رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪« :‬حَّک حٔل حْم ریظی نلٕهخ ً ری ٔ َؼى‬
‫ٓهق حَخ نک = طٕ حٔنیٍ كَى حُ حْهزیض ْٔظی کّ رّيٍ يٗپیَٕيی‪ ٔ ،‬يٍ رٓظَیٍ‬
‫ٓهق رَحی طٕ ْٔظى‪ )ٔ(».‬ح ّيخ حیٍ ٔحژِ ىٍ حیٍؿخ رّيؼُی نـٕی هٕى رّکخٍ ٍكظّ ٔ‬
‫َ٘خَگَ ْیچگَّٕ َظَیّپَىحُی ىٍ ُيیُّٖ رلغ يخ َیٔض‪.‬‬
‫رًّْیٍطَطیذ ح‪ٛ‬طالف ٔ ي‪٠‬خيیُی طلض ػُخٔیٍ ٓهق‪ٓ ،‬هق ‪ٛ‬خنق یخ حٓالف‬
‫‪ٛ‬خنق ىٍ يظٌٕ يظؼهن رّحٔحیم هٌَ ىٔو ٔ رؼي‪ ،‬طٕٓ‪ ٢‬حػخظى ٔ كلٕنی چٌٕ حيخو‬
‫حكًي رٍ كُزم‪ ،‬حيخو روخٍی‪ ،‬حيخو ئهى‪ ،‬ػزيهللا رٍ يزخٍک‪ٍ ،‬حٗي رٍ ٓؼي‪ ،‬رَرٓخٍی‪،‬‬
‫حيخو حُٔحػی‪ ،‬أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی‪ ،‬حنيحٍ هطُی‪ ،‬ػزيحنوخَْ رـيحىی‪ ،‬هطیذ رـيحىی‪،‬‬
‫أرَٕؼیى ح‪ٛ‬لٓخَی ٔ يطَٓ رٍ ‪١‬خَْ يويٓی ‪ ...‬رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪.‬‬
‫يَحى حیٍ حػخظى حُ کهًّٖ ٓهق ًْخٌ يؼُی نـٕی ٔ ًْخٌ ي‪ٜ‬خىیوی حٓض کّ‬
‫حئَُِ ٓهلیٌٕ ه‪ٜ‬ي يٗکُُي‪ .‬یؼُی «‪ٛ‬لخرّ ٔ کٔخَی پْ حُ آٌْخ يٗرخُٗي‪ ».‬يؼالً‬
‫حنَکٕد ػهٗ‬ ‫حيخو روخٍی ىٍ ‪ٛ‬لیق هٕى رخری ٍح رخ حیٍ ػُٕحٌ رخُ يٗکُي‪« :‬رخد ُّ‬
‫‪۶ٓ۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫‪ٜ‬ؼزش ٔحنلُلٕنش يٍ حنویم ٔهخل ٍحٗي رٍ ٓؼي کخٌ حنٔهق یٔظلزٌٕ حنللٕنش‬‫حنيّحرش حن ُّ‬
‫ْلَّٓخ أؿَٖ ٔأؿَٔ = ٍحٗي رٍ ٓؼي گٕیي‪ٓ :‬هق ٕٓحٍ ٗيٌ رَ كیٕحٌ ََ ٍح ىٔٓض‬
‫ىحٗظُي چَح کّ طُئٍطَ ٔ ىنیَطَ حٓض‪َ ».‬یِ رخد ىیگَی ٍح ىٍ ‪ٛ‬لیق روخٍی رخ‬
‫حیٍ ػُٕحٌ ًکَ ًَٕىِ حٓض‪« :‬رخد يخکخٌ حنٔهق یيهٌَٔ كی ریٕطٓى ٔأٓلخٍْى يٍ‬
‫حنطؼخو ٔحنهلى ٔؿیَِ» = رخد ؿٌح ٔ گٕٗض ٔ چیِْخی کّ ٓهق ىٍ هخَّْخ ٔ‬
‫ٓلَْخٖٗخٌ ًهیَِ يٗکَىَي‪ ٔ ».‬حيخو ئهى ٍٔحیض يٗکُي کّ ػزيهللا رٍ يزخٍک ىٍ‬
‫يأل ػخو يٗگلض‪« :‬كيیغ ػًَٔ رٍ ػخرض ٍح ٍْخ کُیي کّ حٔ ٓهق ٍح ىُٗخو يٗىحى‪».‬‬
‫ٰنکٍ طخ حیٍؿخ ٓهلیّض ‪َٛ‬كخ ً یک ح‪ٛ‬طالف ػهًی حٓض ٔ ُُْٕ رّػُٕحٌ یک‬
‫ؿَیخٌ كکَی ٔ ػًهی ٔ حؿظٓخىی ٔ ؿٓخىی ظخَْ َ٘يِ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ِٓحٔحٍ حٓض‬
‫يیخٌ ٓهلیّض رّػُٕحٌ یک ح‪ٛ‬طالف ػهًی ٔ ٓهلیّض رّػُٕحٌ َٕػی ػویيِ ٔ ٍٕٔ‬
‫ٍُٔگخٍ ػزخٓیخٌ ىٍ رَحرَ يؼظِنّ ٔ حٗخػَِ ٔ ىٍ يوخنلض‬
‫ِ‬ ‫ػًهی کّ هٌَْخی رؼي ىٍ‬
‫رخ ؿَیخٌ طَؿًّٖ ػهٕو ٔ كهٔلّٖ یَٕخٌ ًَٕىحٍ گ٘ض‪ ،‬طلخٔص هخثم ٗي‪.‬‬

‫ػٖو ‪ٛ‬الیی ٍلق‬

‫ٓهلیٌٕ رخ آد ٔ طخد كَحٔحٌ يٗگٕیُي ػ‪ٓ َٜ‬هق یک ىٍٔحٌ ‪١‬الیی رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫يٗگٕیُي يُٓؾ ٓهق ‪ٛ‬خنق ًْخٌ حٓالو َؤظیٍ حٓض کّ پیخيزَ رّ‪ٍٕٛ‬ص َخد ٔ‬
‫هخن‪ ٚ‬رّ یخٍحَٖ ػَ‪ًَٕ ّٟ‬ى ٔ ًْخٌ حٓاليی حٓض کّ أرٕرکَ ٔ ػًَ ٔ ػؼًخٌ ٔ‬
‫ػهی آٌٍح ُٗخهظُي‪ًْ ،‬خٌ ٍحِ ٔ ٍٔٗی حٓض کّ هخني ٔ ٓؼي ٔ كًِِ رَحی آٌ‬
‫رّٗٓخىص ٍٓیيَي‪ًْ ،‬خٌ ؿخىِٖ حٓض کّ حرٍئؼٕى ٔ حرٍػزخّ آٌٍح پیًٕىَي؛ ٔ‬
‫ًْخٌ ٍحْی حٓض کّ كٍٔ ر‪َٜ‬ی ٔ َوؼی ٔ ٗؼیزی آٌٍح طَٓیى کَىَي‪.‬‬
‫ًْخٌ ئیَی حٓض کّ أرٕكُیلّ ٔ يخنک ٔ ٗخكؼی ٔ حكًي ‪١‬ی کَىَي‪ٍ .‬حِ‬
‫روخٍی ٔ ئهى ٔ أرٕىحٔٔى ٔ طَيٌی ‪ ...‬حٓض‪ .‬آَخٌ ٔ رٔیخٍی ىیگَ کّ ًْیٍ ٍحِ ٍح‬
‫پیًٕىَي؛ ٓیَص ٔ َُيگیَخيّ ٗخٌ رخهی حٓض ٔ ؿخی پخیٗخٌ ي٘و‪ ٔ ٚ‬کظخدْخی‬
‫ٗخٌ يٕؿٕى حٓض‪ .‬حیٍ ىٍٔحٌ ‪١‬الیی‪ًْ ،‬خٌ ػ‪ٓ َٜ‬هق ‪ٛ‬خنق حيض حُ ‪ٛ‬لخرّ ٔ‬
‫طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ حٓض‪ .‬پْ رَيخ حٓض طخ ٍحِ ٔ ٍٕٔ ٓهق ‪ٛ‬خنق هٕى ٍح ىٍپیٖ‬
‫رگیَیى ٔ ىٍ ىیٍ ٔ حػظوخى ٔ کَىحٍ َیکٕ ٔ حهالم ٗخیٔظّ حُ آَخٌ پیَٔی کُیى‪ ،‬چَح‬
‫کّ طزؼیض حُ ٓهق ‪ٛ‬خنق‪ ،‬يخ ٍح حُ حكظخىٌ ىٍ رٍٗحّْ ٔهطَ حَلَحف رخُ يٗىحٍى‪:‬‬
‫َٗ كی حرظيحع يٍ ههق‬
‫ٔکم ٍ ّ‬ ‫كکم هیَ كی حطزخع يٍ ٓهق‬
‫‪۶ٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= َْچّ هیَ ٔ َیکی حٓض ىٍ پیَٔی حُ پی٘یُیخٌ ٔ ٓهق ‪ٛ‬خنق كخ‪ٛ‬م‬

‫يٕٗٗى ٔ َْآٌچّ َٗ ٔ ريی حٓض رَ حػَ پیَٔی حُ َٕآٍٔیْخ ٔ ريػضْخی حٓض‬
‫کّ رؼي حُ ٓهق حیـخى کَىِحَي‪)ٕ(.‬‬

‫كیي کبهل اٍذ‬

‫ٓهلیٌٕ حٓظيالل يٗکُُي کّ هللا يظؼخل هزَ ىحىِ حٓض کّ ٍٕٓلهللا ىیٍ ٍح کخيم‬
‫کَىِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ هٕى ٍٕٓلهللا يٗكَيخیي‪« :‬يخ طَکض يٍ ٗیء یوَرکى حنی حنـُّّ‬
‫حال ٔهي كيػظکى رّ ٔ يخ يٍ ٗیء یزؼيکى ػٍ حنُّخٍ حالّ ٔهي كيػظکى رّ‪«.‬‬
‫= َْچیِی کّ ٓزذ َِىیکی ًٗخ رّرٓ٘ض يٕٗٗى‪ ،‬رَحی طخٌ گلظّحو ٔ‬
‫َْچیِی کّ ٓزذ ىٍٔی ًٗخ حُ آطٖ يٕٗٗى‪ ،‬رَحی طخٌ ریخٌ کَىِحو‪.‬‬
‫ٓهلیٌٕ رَ يزُخی حیٍ حٓظيالل يٗگٕیُي‪ٍٕٓ :‬لهللا طًخو ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ ٍح کّ هللا‬
‫يظؼخل حُ حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص هٕى ىٍ هَآٌ آٍٔىِ حٓض‪ ،‬رٍُّٔٗی رَحی يخ ریخٌ کَىِ‬
‫حٓض ٔ طًخيی حیٍ ح‪ٕٛ‬ل ٍح رّرٓظَیٍ ٗکم رَحی ح‪ٛ‬لخد هٕى َٗف ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫حرٍطیًیّ َوم يٗکُي کّ أرًٍٕ يٗگٕیي‪ٍٕٓ« :‬لهللا ىٍ كخنی ٔكخص ًَٕى کّ ْیچ‬
‫پََيِٖ ىٍ آًٓخٌ پَٔحُ ًَٗکَى‪ ،‬يگَ حیٍکّ ىٍ يٍٕى آٌ آگخْی ىحٗظیى‪».‬‬
‫‪ٛ‬لخرّ َٔزض رُّٗخهض ٔ كٓى ىهین ٔ کخيم َْچّ حُ هَآٌ ٔ كيیغ كَح‬
‫يٗگَكظُي‪ ،‬كَی‪ ٚ‬رٕىَي‪ .‬ػؼًخٌ رٍ ػلخٌ ٔ ػزيهللا رٍ ئؼٕى ٔ … َْگخِ حُ پیخيزَ‬
‫ىِ آیّ كَح يٗگَكظُي‪ ،‬طخ رّ‪ ٍٕ١‬کخيم ػهى ٔ ػًهی کّ ىٍ آٌ آیخص حٓض‪ًَ ،‬یآيٕهظُي‪،‬‬
‫آیخص ىیگَی كَح ًَٗگَكظُي‪ .‬يٗگلظُي‪« :‬هَآٌ‪ ،‬ػهى ٔ ػًم ٍح رخ ْى كَحگَكظیى‪)ٖ(».‬‬
‫حیٍ حىػخ کّ ‪ٛ‬لخرّ ي٘ـٕل رّؿٓخى رٕىَي <چُخٌکّ رَهی ُيظَک َِهّ ًْخٌ يٗگٕیُي>‬
‫ٔ ‪ٛ‬لخرّ ٍح َکْٕٖ يٗکُُي ٔ يٗگٕیُي ٍٕٓلهللا هَآَی ٍح حرالؽ کَى کّ يؼُخی‬
‫آٌٍح ًَٗكًٓیي‪ ،‬حُ ‪ٛ‬لخص هللا يٗگلض ىٍكخنیکّ يؼُخی آٌٍح ًَٗىحَٔض‪ .‬كظی‬
‫ؿزَثیم‪ٛ ،‬لخرّ‪ ،‬طخرؼیٍ ٔ … َیِ چُیٍ رٕىَي‪ ،‬گًَحْی رٍِگ حٓض‪)4(.‬‬

‫ٍللیّذ هنُت ًیَذ‪ ،‬كػْد اٍذ‬

‫«ٓهلیّض» یخ ؿَیخٌ كکَی «يکظذ حْم حنليیغ» حُ ٔحژِْخی حٓض کّ رّکَحص‬
‫ىٍ حىریخص ٓیخٓی ٍحیؾ ىٍ چخٍچٕد كوّ ٓیخٓی حٓالو يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ يٗگیَى‪.‬‬
‫ىٍ يزخكغ يطَف ىٍ ریٍ ‪ٛ‬خكذ َظَحٌ ئهًخٌ رَىحٗضْخی يظؼخٍ‪ ٔ ٝ‬گَٕخگَٕی‬
‫حُ حیٍ يلٕٓو ٔ ٔحژِ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬ح ّيخ ٓهلیٌٕ يٗگٕیُي‪« :‬ىػٕص ٓهلیّض رخُگ٘ض‬
‫‪۶ٓ۲‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ُّٓض كُّٖٔ ٍٕٓل هيح ٔ ههلخی ٍحٗيیٍ ٔ ٓخیَ ‪ٛ‬لخرّٖ کَحو حٓض‪ ،‬حیٍ‬ ‫رّ ُ‬
‫كَحیُيی الُو ٔ حَکخٍَخپٌیَ رَحی حيض حٓاليی حٓض‪ ».‬ح‪ٛ‬طالف «حنٔهق» ُيخَی‬
‫ظخَْ ٗي کّ َِحع ىٍ يٍٕى ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ ریٍ كَهّْخی کاليی ىٍ گَكض‪)۳(.‬‬
‫رَحی حیٍکّ ىٍک ىٍٓظی حُ ٍیّْ٘خ ٔ ُيیُّْخی پیيحیٖ ٓهلیّض رّىٓض آٍٔیى‬
‫رخیي چٓخٍ ؿَیخٌ كکَة ٍح کّ ْىُيخٌ ىٍ حهطخٍ يَکِی رالى حٓاليی ؿَیخٌ ىحٗظّ‪،‬‬
‫ىٍ َظَ رگیَیى؛ ىٍ كویوض‪ٓ ،‬هلیّض ْى يل‪ٕٜ‬ل ٔ ْى ٔحکُ٘ی ىٍ رَحرَ حیٍ چٓخٍ‬
‫ؿَیخٌ حٓض‪ ٔ :‬ـ ح‪ٛ‬لخد كيیغ‪ ٕ ،‬ـ ح‪ٛ‬لخد ٍأی‪ ٖ ،‬ـ يؼظِنّ‪ 4 ،‬ـ حٗؼَیّ‪.‬‬
‫ٓهلیّض طکخيم یخكظّٖ ؿَیخٌ كيیؼی ىٍ رَحرَ ٖ ؿَیخٌ ىیگَ حٓض‪.‬‬

‫پیٖطَ هٕحَيیى کّ ٍیّْ٘خی حرظيحیٗ ٗکمگیَی حْم كيیغ ٍح پخیخٌ يخؿَحی‬

‫طخٍیوٗ يُغ کظخرض كيیغ ط٘کیم يٗىْي کّ رّآؿخُیٍ ٓخلْخی ‪ٛ‬يِٖ ىٔو ْـَی‬
‫رَ يٗگَىى‪ .‬ىٍ كویوض ٓهلیّض «آَظیطِ» يُخُػخص يیخٌ يؼظِنّ ٔ حٗؼَیّ حٓض‪.‬‬
‫ٓهلیّض حىحيّٖ ؿَیخٌ ح‪ٛ‬لخد كيیغ <ييَت حنًَکِ> ىٍ رَحرَ ح‪ٛ‬لخد ٍأی‬
‫<کٕكت حنًَکِ> حٓض کّ ْى ُيخٌ ىٍ چُي ؿزّٓ ٗخيم يؼظِنّ‪ ،‬حٗخػَِ‪ ،‬ح‪ٛ‬لخد‬
‫ٍأی‪ ،‬ؿالس ٔ ٍحك‪ ّ٠‬ىٍ ٓظیِحَي‪« .‬حْم كيیغ» گَْٔٗ حُ ػخنًخٌ ئهًخٌ رٕىَي کّ‬
‫ىٍ حكکخو كوٓٗ ٔ كالل ٔ كَحو ٔ ىٍ رَهٍٕى رخ يؼخٍف ىیُٗ؛ يُخرغ َوهٗ ٍح‬
‫ُيیُّٖ ح‪ٛ‬هٗ يطخنؼخص هٕى هَحٍ ىحىِ رٕىَي‪.‬‬
‫حیٍ گَِٔ ىٍ طخٍین كَُْگ حٓاليٗ رّػُٕحٌ یکٗ حُ ىٔ گَحیٖ ح‪ٛ‬هٗ ىٍ كوّ‬
‫ُّٓض ُٗخهظّ ٗيِ کّ ىٍ ‪ٛ‬يِْخی َؤظیٍ‪ ،‬ىٍ يوخرم گَِٔ ىیگَ رَّخو ح‪ٛ‬لخد‬ ‫حْم ُ‬
‫ٍأی هي رَحكَحٗظّ رٕىَي؛ ح‪ٛ‬لخد كيیغ يوخنق َٓٓوض ػهى کالو ٔ ييحكغ ؿيی‬
‫ُٓضگَحیٗ ٔ ػًم رَّ‪ ٔ ٕٜٙ‬ظٕحَْ‪ْ ،‬ى ىٍ كُِٕٖ يزخكغ ػویيطٗ ٔ ح‪ٕٛ‬ل‪ٔ ،‬‬
‫ْى ىٍ ػَ‪ ّٖٛ‬يزخكغ كوخْظٗ ٔ كَٔع رٕىَي‪ .‬ىهینطَ آٌ حٓض کّ گلظّ ٕٗى‪:‬‬
‫«ح‪ٛ‬لخد كوّ ظخَْی» ٔ يوخنق ؿية ٍأی ٔ هیخّ ٔ کالو رٕىَي‪.‬‬
‫ىٍ ٍأّ آٌْخ يخنک رٍحَْ‪ ،‬دمحم رٍحىٍیْ ٗخكؼی‪ٓ ،‬لیخٌ ػٍٕی‪ ،‬ىحٔى رٍػهی‬
‫حْل‪ٛ‬لٓخَی ٔ حكًي رٍكُزم هَحٍ ىحٗظُي‪ .‬آَخٌ َّطُٓخ ػوم ٍح رّػُٕحٌ یک يُزغ ئظوم‬
‫رَحٖ حٓظُزخ‪ ١‬ػوخیي هزٕل َيحٗظُي‪ ،‬رهکّ يوخنق َْگَّٕ رلغ ػوهٗ پیَحيٌٕ حكخىیغ‬
‫حػظوخىٖ رٕىَي‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ ْى يُکَ کالو ػوهت رٕىَي کّ ىٍ آٌ ػوم يُزغ ئظوم‬
‫ػوخیي حٓض‪ْ ،‬ى يوخنق کالو َوهت رٕىَي کّ ىٍ آٌ ػوم‪ ،‬نٕحُو ػوهت َوم ٍح حٓظُزخ‪١‬‬
‫يٗکُي‪ .‬آٌْخ كظٗ َوٖ ىكخع حُ ػوخیي ىیُٗ ٍح َیِ رَحٖ ػوم ًَٗپٌیَكظُي‪.‬‬
‫ٓٔ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ کظخد «ػویيِٖ ‪١‬لخٔیّ» <کّ یکی حُ يٓىطَیٍ يُخرغ ػویيطی ٓهلیخٌ ٔ‬
‫كخٔة ح‪ٕٛ‬ل ػوخیي ٓهلی حٓض> آييِ حٓض‪:‬‬
‫ْ‬
‫ػهَٗ حن َؼ َْ ِٕ ح ْٓظ ََٕٖ‪:ٕٓ ،‬‬
‫حنَكْ ًَ ٍُ َ‬
‫«ٗو‪ ٜٗ‬حُ يخنک رٍحَْ ىٍرخٍِٖ آیّٖ « َ‬
‫‪ »۳‬پَٖٓ کَى‪ ،‬حٔ ىٍ پخٓن گلض‪« :‬حٓظٕحٖ هيح رَ ػَٕ يؼهٕو‪ ،‬کیلیض حیٍ حٓظٕح‬
‫يـٕٓل‪ ،‬حیًخٌ رّآٌ ٔحؿذ‪ٓ ٔ ،‬ئحل ىٍ رخٍِٖ آٌ ريػض حٓض‪».‬‬
‫حكًي حرٍطیًیّ ىٍ کظخد «َو‪ ٞ‬حنًُطن» ٔیژِگیْخ ٔ كخکظٍْٕخی حْم كيیغ ٍح‬
‫ىٍ يزخنـّآيیِطَیٍ ٔؿّ ریخٌ يٗکُي‪ ،‬آَخٌ ٍح ىٍ ػهى ٔ ىحَٖ ٔ ك‪٠‬م رَ ػهًخی‬
‫ُيظَک َِهّ ًْیٍ يويَو يٗىحٍى ٔ رَػَٕ حػهی يَٗ٘خَي‪:‬‬
‫«ٔح‪ٟ‬ق ٔ ٍٍٔٗ حٓض کّ حْم كيیغ رخ َْگَِٔ‪ ،‬ىٍ ‪ٛ‬لخص کًخنی کّ رّآٌ‬
‫آٍحٓظّحَي‪ ،‬رخ آَخٌ َٗیک حٓض؛ ٰنکٍ حی٘خٌ ٔیژِگیْخی ىحٍَي کّ حُ ىیگَ گَِْٔخ‬
‫يظًخیِ ْٔظُي ٔ ىیگَحٌ حُ آٌ ریرَِٓحَي‪ .‬کٔی کّ رخ حْم كيیغ ىٍ َِحع ٔ کً٘کٖ‬
‫ض هٕى رخ حی٘خٌ ٍحْی ىیگَ يؼم‪َ :‬ظَ ػوهی‪ ،‬هیخّ‪ٍ ،‬أی‪ ،‬کالو‪،‬‬ ‫حٓض‪ ،‬رخیي ىٍ يوخنل ِ‬
‫حٓظيالل‪ ،‬يـخىنّ‪ ،‬يکخٗلّ‪ ،‬يُخظَِ‪َٔ ،‬ؿْ ي‪ًٔ ،‬م(‪ … )۶‬حٍحثّ ىْي‪».‬‬
‫طَیٍ حیٍ ٔیژِگیْخ ىٍ حْم كيیغ يٕؿٕى حٓض؛ آَخٌ‬ ‫«ح ّيخ چکیيِ ٔ پخک ِ‬
‫ػخهمطَیٍ‪ ،‬ػخىلطَیٍ‪ ،‬ىٍٓضکخٍطَیٍ‪ٍ ،‬حٓظگٕطَیٍ‪َ ،‬یکحَيیٖطَیٍ‪ ،‬يينّمطَیٍ‪،‬‬
‫طَیٍ‬
‫ُیَکطَیٍ‪ ،‬يُخظَِگَطَیٍ‪ْ ،‬يحیضیخكظّطَیٍ‪ ،‬ریُخطَیٍ‪ُٕٗ ،‬حطَیٍ ٔ هًٕٕٔم ِ‬
‫يَىو ْٔظُي‪ .‬حیٍ ٔیژِگیْخ رَحی ػًٕو ئهًیٍ َٔزض رّىیگَ يهضْخ حٓض ٔ رَحی‬
‫ُّٓض ٔ كيیغ َٔزض رّىیگَ گَِْٔخ حٓض‪)۰(».‬‬ ‫حْم ُ‬
‫«حگَ هٕٗزوظی ىَیخ ٔ آهَص ىٍ پیَٔی حُ پیخيزَحٌ ‪ٛ‬هٕحص هللا ػهیٓى حؿًؼیٍ‬
‫رخٗي‪ ،‬يؼهٕو حٓض ِٓحٔحٍطَیٍ يَىو رّآٌ‪ ،‬آگخِطَیٍ يَىو رّآػخٍ پیخيزَحٌ ٔ‬
‫ػخيالٌ رّٓوٍ ٔ‬
‫ِ‬ ‫َپیَٔطَیٍ حكَحى ىٍ حیٍ آػخٍحَي‪ .‬ىٍ َْرَّْ حُ ُيخٌ ٔ يکخٌ‬
‫کَىحٍ پیخيزَحٌ ػهیٓى حك‪٠‬م حن‪ٜ‬الس ٔحنٔالو‪ ،‬حْم ٓؼخىص ٔ کخؤٍحیی ْٔظُي‪)۴(».‬‬
‫«طخُِ حْم كيیغ ٔیژِگیْخی ىیگَی ْى ىحٍَي ٔ آٌ حیٍکّ‪ٓ :‬وُی ٍح کّ آَخٌ‬
‫گلظّحَي ٔ رَهی َلًٓیيِحَي‪ ،‬ىٍ ًحص هٕى كن ٔ ىٍٓض حٓض ٔ رّآٌ حیًخٌ آٍٔىِحَي‪.‬‬
‫ح ّيخ ُيظَک َِهّ ًْیٍ رخ طکهق ٔ ٓوظی‪ٓ ،‬وُی ریخٌ يٗکُُي کّ هٕى ًَیكًُٓي ٔ َیِ ًَٗىحَُي‬
‫َو‪ ٞ‬ح‪ٛ‬م رٍِگی حُ ح‪ٕٛ‬ل‬ ‫کّ آٌ ٓوٍ كن حٓض‪ .‬ىٔيخً‪َْ :‬گِ حْم كيیغ رَحی ِ‬
‫َٗیؼض رٍّٔحیخص ‪ٟ‬ؼیق حٓظيالل ًَیؿٕیُي؛ رهکّ یخ رَحی طؤییي آٌ ح‪ٛ‬م ٔ یخ رَحی‬
‫كَػی حُ كَٔع‪ٍٔ ،‬حیض ‪ٟ‬ؼیق ٍح ىنیم يیآٍَٔي‪ٰ .‬نکٍ ُيظَک َِهّ ًْیٍ ىٍ ٗکٔظٍ ٔ َو‪ٞ‬‬
‫كن ٔ ػخرض‪ ،‬كئى ٔ هیخّْخی كخٓي ٍح ىنیم يیآٍَٔي‪)۲(».‬‬ ‫ح‪ِ ٕٛ‬ل رَ ّ‬
‫ٔٔ‪۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫«حْم كيیغ طخ هیخيض رَكن ْٔظُي‪ ،‬رّٔٓیهّٖ كيیغ پیَُٔ يَٕٗٗي ٔ‬

‫رّٔٓیهّٖ آٌ َـخص يی یخرُي‪ .‬حْم كيیغ ًْخٌ ٓهق حيض ٔ کٔخَی ْٔظُي کّ رؼي حُ‬
‫‪ٛ‬لخرّ‪ ،‬طخرؼیٍ‪ ٔ ،‬حثًّ رٕىِحَي ٔ حُ ٍحِ آٌْخ پیَٔی کَىِحَي‪ٔ« )ٔٓ(».‬أْم حنليیغ‬
‫ْى أْم حنُزی ٔاٌ نى ی‪ٜ‬لزٕح َلّٔ‪ ،‬أَلخّٓ ‪ٛ‬لزٕح = حْم كيیغ‪ ،‬حْم َزی يیرخُٗي‪،‬‬
‫گَچّ رخ هٕى حٔ ًَْحِ َزٕىِحَي‪ ،‬ح ّيخ رخ حَلخّ هيٓت حٔ ًَْحِ ْٔظُي‪)ٔٔ(».‬‬
‫«چیِی کّ حْم كيیغ ٍح حُ ىیگَحٌ يظًخیِ کَىِ ػخرضهيو رٕىٌ رَ ح‪ٕٛ‬ل ٗخٌ‬
‫ىٍ ًّْٖ يٕحٍى ٓوظی ٔ ُيخٌ كظُّ يٗرخٗي‪ْ .‬یچ یک حُ ػهًخی حْم كيیغ ٔ حكَحى‬
‫‪ٛ‬خنق حی٘خٌ رّیخى َيحٍَي کّ حُ حػظوخى ٔ هٕل ٗخٌ ٍؿٕع کَىِ رخُٗي‪ ،‬رهکّ حگَ آٌْخ‬
‫رخ حَٕحع ٓوظیْخ ٔ كظُّْخ آُيخیٖ َٕٗي حُ َظَ ‪ٛ‬زَ حك‪٠‬م يَىو ْٔظُي ٔ ‪ٛ‬زَ ٔ‬
‫حٓظوخيض ىٍ يیخٌ حْم كيیغ َٔزض رّحْم کالو ٔ كهٔلّ چُيیٍ رَحرَ حٓض‪)ٕٔ(».‬‬
‫«حْم كيیغ حكَحىی ْٔظُي کّ حطلخم ٔ حطلخى ٍح رٔیخٍ ىٔٓض ىحٍَي ٔ ریٖطَ حُ‬
‫ىیگَحٌ حُ حهظالف ٔ ؿيحیی َلَص ىحٍَي‪ ٔ .‬حطلخم ٔ حطلخى آٌْخ ٍح ًَٗیخری‪ ،‬يگَ‬
‫رّهخ‪ َ١‬پیَٔی حُ آػخٍ حَزیخء ٔ هَآٌ ٔ كيیغ‪ ٔ .‬طلَیوّ ٔ ؿيحیی ٔ حهظالف ٗخٌ ٍح‬
‫ُّٓض پیَٔی َکُُي‪:‬‬‫ًَٗریُی‪ ،‬يگَ ُيخَی کّ حیٍ يٕحٍى ٍح طَک کُُي ٔ حُ هَآٌ ٔ ُ‬
‫ک َههَوَ ُٓ ْى‪ ٔٔ۴ :ٔٔ ،‬ـ ‪ »ٔٔ۲‬حْم‬ ‫« َٔال َیَِ حنٌَُٕ ُي ْوظ َ ِهلِیٍَ ِاالَ َي ٍْ ٍَ ِك َى ٍَرُّ َ‬
‫ک َٔ ِنٌَ ِن َ‬
‫ٍكًض ْیچگخِ رخ یکيیگَ حهظالف ًَٗکُُي‪ ،‬آٌْخ حُ َظَ گلظخٍ ٔ کَىحٍ پیَٔ حَزیخء‬
‫ْٔظُي‪ .‬آٌْخ ىٍيیخٌ حیٍ حيض حْم كيیغ ٔ هَآٌ ْٔظُي‪ .‬پْ َْکْ رخ آٌْخ ىٍرخٍِٖ‬
‫چیِی يوخنلض کُي رًّْخٌ حَيحُِ حُ ٍكًض هيحَٔي ىٍٔ يٕٗٗى‪)ٖٔ(».‬‬

‫اُل ؽلیش چَ کَبًی َُزٌل؟‬

‫ـ آیخ حیٍکهًّ يو‪ ٕٜٙ‬ػخنًخٌ كيیغ حٓض یخٗخيم ًّْٖ ػهًخی حيض يٕٗٗى؟‬
‫ـ آیخ حیٍ ٔحژِ رّٓهلیْخ َیِ ح‪١‬الم يٕٗٗى؟‬
‫= ٓهلیٌٕ حْم كيیغ ٍح حیٍگَّٕ يؼُی يٗکُُي‪« :‬يُظٍٕ حُ حْم كيیغ کٔخَی‬
‫َیٔظُي کّ رٍّٔحیض ٔ کظخرض ٔ كلع آٌ رپَىحَُي؛ رهکّ يو‪ٜ‬ي کٔخَیحَي کّ رّكلع ٔ‬
‫ُٗخهض ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬آٌ ٗخیٔظّطَحَي ٔ ىٍ ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬پیَٔ آٌحَي ٔ آٌٍح رّکخٍ‬
‫يٗرُيَي‪« )ٔ4(».‬حْم كيیغ َِىیکطَیٍ يَىو َٔزض رّكيیغ ٔ کٔخَیحَي کّ رّكيیغ‬
‫چُگ يَُُٗي ٔ ىٍ حهالم ٔ ٓهٕک ٔ ػزخىص ٔ يؼخيالص هٕالً ٔ ػًالً ٔ ْىچُیٍ ىٍ‬
‫حػظوخىحص ٗخٌ چّ ظخَْح ً ٔ چّ رخ‪ُ١‬خ ً حُ آٌ پیَٔی يٗکُُي‪ .‬پْ حْم كيیغ ًْخٌ حْم‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض يٗرخٗي کّ كن حٓض‪ ٔ ،‬کٔی کّ حُ كيیغ پیَٔی يٗکُي رَ كن‬ ‫ُ‬
‫ٕٔ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض‪« )ٔ۳(».‬حْم كيیغ ًْخٌ كَهّٖ َـخص ىُْيِ حٓض‪ ،‬کٔی کّ رخ پیَٔی حُ كيیغ‬
‫َـخص َیخري پْ رخ چّ چیِی َـخص يٗیخري؟ حْم كيیغ ًْخٌ ‪١‬خثلّٖ يُ‪( ٍِٕٜ‬گَِٔ‬
‫طؤییي ٗيِ) ْٔظُي‪ ،‬کٔی کّ رخ كيیغ پیَُٔ َٕ٘ى پْ رخ چّ چیِی پیَُٔ يٕٗٗى؟‬
‫حيخو حكًي ىٍرخٍِٖ ‪١‬خثلّٖ يُ‪ ٍِٕٜ‬گلظّ حٓض‪« :‬حگَ ‪١‬خثلّٖ يُ‪ًْ ٍِٕٜ‬خٌ‬
‫حْم كيیغ َزخٗي پْ يٍ ًَٗىحَى چّ کٔخَی ْٔظُي‪)ٔ۶(».‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض»‬ ‫«حْم كيیغ‪ ،‬حْم حطزخع‪ ،‬حْم حػَ‪ًّْ ،‬گی يظَحىف «حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ْٔظُي‪ ،‬کّ ٔیژِگیْخی یک‬ ‫ْٔظُي‪ ،‬پْ حْم كيیغ ًْخٌ حْم ُ‬
‫ُّٓض ٍح ىحٍَي‪ٍٕٓ .‬لهللا ‪ٛ‬هی هللا ػهیّ ٔ ٓهى يٗكَيخیي‪:‬‬
‫ئهًخٌ طخرغ کظخد ٔ ُ‬
‫«‪ ...‬ال طِحل ‪١‬خثلش يٍ حيظی ظخَْیٍ ػهی حنلن ال ی‪َْ٠‬ى يٍ هٌنٓى كظی یؤطی‬
‫حيَهللا» (روخٍی) = ًْٕحٍِ گَْٔی حُ حيض يٍ رَ كن هٕحْي رٕى ٔ کٔخَی کّ ىٍ‬
‫‪ٛ‬يى هٕحٍ کَىٌ ٗخٌ رَآیُي هخىٍ رُّیخٌ ٍٓخَيٌ رّآٌْخ َوٕحُْي رٕى‪ ،‬طخ حیٍکّ حيَ‬
‫هيحَٔي كَح يٍٗٓي‪ ٔ ».‬حْم كيیغ ًْخٌ ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ ٔ حثًّٖ‬
‫حٍرؼّ ٔ رٍِگٕحٍحَی ًْچٌٕ روخٍی ٔ ئهى ٔ َٔخثی ٔ رویّٖ ػهًخی رٍِگٕحٍ‬
‫حٓالو ٔ ْىچُیٍ طًخيی کٔخَی کّ رَ ٍحِ ٔ يُٓؾ آٌْخ ْٔظُي‪ ،‬يٗرخُٗي‪».‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض"‬ ‫«َکظّٖ کّ رخیي ىٍ َظَ ىحٗض‪ ،‬حیٍ حٓض کّ يَحى حُ "حْم ُ‬
‫ىٍ حیٍؿخ‪ ،‬طؼَیق ػخيیخَّ کّ ىٍ ریٍ ػٕحوحنُّخّ ٗخیغ حٓض <کّ َْآٌکْ ٗیؼّ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ٍح رخیي ىٍ‬ ‫ُّٓض يٗىحَُي> َیٔض‪ ،‬رهکّ حْم ُ‬ ‫َزخٗي حٔ ٍح ُٓی یخ حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‬ ‫طؼَیق ح‪ٛ‬طالكی آٌ ُٗخهض؛ ىٍ ح‪ٛ‬طالف ‪ٛ‬لیق آٌ‪ ،‬حْم ُ‬
‫رّکٔخَی يٗ گٕیُي کّ يُٓؾ ػویيطی ٔ كوٓی هٕى ٍح رَ ‪١‬زن ٍحِ ٔ ٍٕٔ پیخيزَ‬
‫‪ٛ‬هیهللا ػهیّ ٔ ٓهى ٔ ‪ٛ‬لخرّ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُٓى ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ حُ حثًّٖ حٍرؼّ‬
‫گَكظّ رخُٗي‪ ،‬کّ رّآٌ هٌَٔ يل‪٠‬هّ یخ هٌَٔ ‪١‬الیی يٗگٕیُي‪)ٔ۰(».‬‬
‫ػزيحنوخىٍ رـيحىی گلظّ حٓض‪« :‬حْم كيیغ ًْخٌ حْم ؿٓخى ٔ يَُرخَخٌ ْٔظُي‪.‬‬
‫يَُرخَخٌ ٍٔو ٔ ؿِیَِٖ ٗخو ٔ آًٍرخیـخٌ ًّْگی رَ يٌْذ حْم كيیغ رٕىِحَي ٔ‬
‫َیِ يَُرخَخٌ آكَیوخ ٔ حَينْ ٔ ًّْٖ يَُرخَخٌ ىٍیخی يـَد ٔ يَُرخَخٌ یًٍ ىٍ‬
‫ٓخكم َُؾ‪ ،‬يٌْذ ًّْٖ حی٘خٌ حْم كيیغ رٕىِحَي‪)ٔ۴(».‬‬
‫« حْم كيیغ رخ يُٓؾ ٔحكي ٔ يظلي رٕىَي ٔ رخ حهظالف کى ٗخٌ يظًخیِ ٔ ُٗخهظّ‬
‫يَٕٗٗي‪ .‬چیِی کّ رّرَكن رٕىٌ حْم كيیغ ىالنض ىحٍى حیٍ حٓض کّ حگَ ًّْٖ‬
‫کظخدْخی طخنیق ٗيِٖ حی٘خٌ‪ ،‬حػى حُ کظذ هيیًی ٔ ْى کظذ ؿيیي ٍح حُ حٔل طخ آهَ‬
‫يطخنؼّ کُیى‪ ،‬رخ ٔؿٕى يوظهق رٕىٌ َُٓيیٍْخ ٔ ُيخٌْخی ٗخٌ‪ ٔ ،‬ىٍٔ رٕىٌ ٗخٌ‬
‫ٖٔ‪۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫حُ یکيیگَ‪ ًّْٖ ،‬آٌْخ ٍح ىٍ ریخٌ حػظوخى‪ ،‬يخَُي ْى ٔ رَ یک ٍٕٔ يٗریُیى‪ ،‬کّ ىٍ‬
‫حیٍ ٍحِ رخ حطلخى كَکض يٗکُُي ٔ ًٍِٖ حُ حیٍ ٍحِ‪ ،‬کؾ ٔ يُلَف ًََٕٗٗي‪ .‬حهٕحل ٔ‬
‫حكؼخل حی٘خٌ یکی حٓض‪ ،‬يیخٌ آٌْخ ْیچ حهظالف ٔ طلَیوّٖ ًَٗریُیي‪».‬‬
‫«حگَ ًّْٖ ٓوُخٌ ٗخٌ ٍح کّ حُ گٌٗظّگخٌ هٕى َوم يٗکُُي ؿًغآٍٖٔ کُیى‪،‬‬
‫آٌ ٓوُخٌ ٍح حیٍگَّٕ يٗیخریى کّ گٕیی ًّْٖ آٌْخ حُ یک ههذ رهُيِ ٗيِحَي ٔ حُ‬
‫یک ُرخٌ ؿخٍی ٗيِحَي‪ .‬آیخ رَحی رَكن رٕىٌ ٗخٌ ىنیهی ٍٍٔٗطَ حُ حیٍ‬
‫يٗهٕحْیي؟»(‪)ٔ۲‬‬
‫«حْم كيیغ يؼ‪ٕٜ‬و َیٔظُي‪ ،‬ىچخٍ نـِٕ ٔ گُخِ َیِ يَٕٗٗي‪ .‬آٌْخ یک كِد‬
‫َیٔظُي کّ رخ حیٍ حٓى ُٗخهظّ َٕٗي‪ ،‬رهکّ ىٍ کٍْٕ٘خی يوظهق ؿٓخٌ ٔ ىٍ َٓطخَٓ‬
‫ىَیخ پَحکُيِ ْٔظُي‪ .‬رؼ‪٠‬ی حُ آٌْخ يزخٍُحٌ ٔ يـخْيحٌ ٗـخػی ْٔظُي کّ ىٍ يیيحٌ‬
‫ؿُگ رخ ىًٍٗ يٗؿُگُي‪ ،‬رؼ‪٠‬ی حُ آٌْخ كویّ‪ ،‬رؼ‪٠‬ی يليع‪ ،‬رؼ‪٠‬ی پَْیِکخٍ ٔ‬
‫حيَکُُيِگخٌ رّکخٍ َیک ٔ َٓی کُُيِگخٌ حُ يُکَ ْٔظُي‪ .‬الُو َیٔض ًّْگی ىٍ یک‬
‫ؿخ ؿًغ رخُٗي‪ ،‬رهکّ آٌْخ ىٍ حه‪ٜ‬ی َوخ‪ُ ١‬يیٍ يظلَم ٔ پَحکُيِ ْٔظُي‪)ٕٓ(».‬‬

‫ثيهگبى اُل ؽلیش‬

‫ُّٓض ٔ‬
‫رَحرَ رخ يُخرغ ٓهلیّض‪ ،‬حٓخيی طؼيحىی حُ حػخظى حْم كيیغ کّ ٓظٌْٕخی ُ‬
‫ٓهلیّض ٍح رَپخ ًَٕىِ ٔ حٓظٕحٍ َگخِ ىحٗظّحَي حُ حرظيح طخ کٌُٕ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫الق ـ اى هنُت ؽٌجلی‪:‬‬
‫أرٕػزيهللا أكًي رٍ دمحم رٍ كُزم حن٘یزخَی حنٌْهی (‪ ٔ۶4‬ـ ٔ‪ ْ ، ٕ4‬م)‬
‫أرٕرکَ أكًي رٍ دمحم رٍْخَت حإلٓکخكی حْلػَو حنطخثی (و ٖ‪ ْ ، ٕ۰‬م)‬
‫أرٕرکَ َهالّل أكًي رٍ دمحم رٍْخٌٍٔ رٍ یِیي حنزـيحی (‪ ٕٖ4‬ـ ٖٔٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫أرٕرکَ حنًَُٔی (و ‪ ْ ، ٕ۰۳‬م)‬
‫أرٕرکَ حآلؿَی (و ٓ‪ ْ ، ٖ۶‬م)‬
‫ْزش هللا حنآليهی (و ‪ ْ ، 4ٔ۴‬م)‬
‫حرٍرطش حنؼکزَی (‪ ٖٓ4‬ـ ‪ ْ ، ٖ۴۰‬م)‬
‫أرٕدمحم حنلٍٔ رٍ ػهی رٍ ههق حنزَرٓخٍی (و ‪ ْ ، ٖٕ۲‬م)‬
‫أرٕػزيهللا حرٍيُيِ حْل‪ٛ‬زٓخَی (ٕ‪ ٖ۴‬ـ ٓ‪ ْ ، 4۰‬م)‬
‫أرٕیؼهٗ حرٍحنلَحء (ٓ‪ ٖ۴‬ـ ‪ ْ ، 4۳۴‬م)‬
‫حنٍٕحم (و ٖٓ‪ ْ ، 4‬م)‬‫حرٍكخيي َ‬
‫‪۶ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػزي حنوخىٍ حنـیالَی (ٓ‪ 4۰‬ـ ٔ‪ ْ ، ۳۶‬م)‬

‫أرٕكخطى رٍ هخيٕٕ (و ٕٕٗ ‪ ْ ،‬م)‬
‫أرٕآًخػیم حْلَ‪ٜ‬خٍی حنَٓٔی (‪ ٖ۲۶‬ـ ٔ‪ ْ ، 4۴‬م)‬
‫أرٕحنٕكخء ػهی رٍ ػویم رٍ دمحم رٍ ػویم (ٖٔ‪ 4‬ـ ٖٔ‪ ْ ، ۳‬م)‬
‫حرٍٍؿذ حنلُزهی (‪ ۰ٖ۶‬ـ ‪ ْ ، ۰۲۳‬م)‬
‫أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی (ٓٔ‪ ۳‬ـ ‪ ْ ، ۳۲۰‬م)‬
‫ػزي حنـُی حنًويٓی (و ‪ ْ ، ۳۰۶‬م)‬
‫‪ٟ‬یخءحنيّیٍ حنًويٓی (‪ ۳۶۲‬ـ ٖ‪ ْ ، ۶4‬م)‬
‫حنًٕكن حرٍهيحيش حنًويٓی (ٔ‪ ۳4‬ـ ٕٓ‪ ْ ، ۶‬م)‬
‫حكًي حرٍطیًیش (ٔ‪ ۶۶‬ـ ‪ ْ ، ۰ٕ۴‬م)‬
‫أرٕػزيهللا ًْٗحنيّیٍ حنًٍٕ٘ٓ رخرٍهیى حنـُٕیش (ٔ‪ ۶۲‬ـ ٔ‪ ْ ، ۰۳‬م)‬
‫ًْٗحنيّیٍ أری ػزيهللا حنًويٓی حنلُزهی (‪ ۰ٓ4‬ـ ‪ ْ ، ۰44‬م)‬
‫حرٍيلهق حنلُزهی (‪ ۰ٓ۴‬ـ ٖ‪ ْ ، ۰۶‬م)‬
‫ؿًخلحنيّیٍ یٕٓق رٍ كٍٔ حنًٍٕ٘ٓ رخرٍحنًزَى (ٓ‪ ۴4‬ـ ‪ ْ ، ۲ٓ۲‬م)‬
‫يَػی حنکَيی حنلُزهی (و ٖٖٓٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫ًْٗحنيّیٍ‪ ،‬أرٕحنؼٌٕ دمحمرٍ أكًي رٍ ٓخنى حنٔلخٍیُی حنلُزهی (و ‪ ْ ،ٔٔ۴۴‬م)‬
‫ػزي حنزخهی حنزؼهی حنلُزهی (‪ ٔٓ44‬ـ ‪ ْ ، ٕٔٔ۶‬م)‬
‫ٓهیًخٌ رٍ ػزيحنٕ ّْخد (و ‪ ْ ، ٕٔٓ۴‬م)‬
‫دمحم رٍ ػزيحنْٕخد (‪ ٔٔٔ۳‬ـ ‪ ْ ، ٕٔٓ۶‬م)‬
‫حنَكًٍ رٍ دمحم رٍ هخٓى (ٕٖٔٔ ـ ٕ‪ ْ ، ٖٔ۲‬م)‬ ‫ػزي ّ‬
‫ػزيحنؼِیِ رٍ رخُ (ٖٖٓٔ ـ ٕٓ‪ ْ ، ٔ4‬م)‬
‫دمحم رٍ ‪ٛ‬خنق حنؼؼیًیٍ (‪ ٖٔ4۰‬ـ ‪ ْ ، ٔ4ٕ۴‬م)‬

‫ة ـ اى هنُت ّبكؼی‪:‬‬
‫دمحم رٍ اىٍیْ حن٘خكؼی (ٓ‪ ٔ۳‬ـ ‪ ْ ،ٕٓ4‬م)‬
‫ػؼًخٌ رٍ ٓؼیي حنيحٍيی (و ٓ‪ ْ ، ٕ۴‬م)‬
‫حرٍَٓیؾ حن٘خكؼی (‪ ٕ4۲‬ـ ‪ ْ ، ٖٓ۳‬م)‬
‫أرٕرکَ حنوٕحٍُيی حنزَهخَی (‪ ٖٖ۶‬ـ ‪ ْ ، 4ٕ۳‬م)‬
‫أرٕحنوخٓى حْلَُْی (‪ ٖ۳۳‬ـ ‪ ْ ، 4ٖ۳‬م)‬
‫‪۶ٔ۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫أرٕحنلٍٔ حنيحٍهطُی (‪ ٖٓ۶‬ـ ‪ ْ ، ٖ۴۳‬م)‬

‫أرٕػٕحَش حإلٓلَحثیُی (ٖٕٓ ـ ‪ ْ ، ٖٔ۶‬م)‬
‫أرٕأكًي حرٍػيی حنـَؿخَی (‪ ٕ۰۰‬ـ ‪ ْ ، ٖ۶۳‬م)‬
‫أرٕحنؼزخّ حنَِـخَی (و ٔ‪ ْ ، 4۰‬م)‬
‫آًخػیم رٍ دمحم رٍ حنل‪٠‬م حنظًیًی (و ‪ ْ ، ۳ٖ۳‬م)‬
‫أرٕكخطى حنَحُی (‪ ٔ۲۳‬ـ ‪ ْ ، ٕ۰۰‬م)‬
‫أرٕدمحم حرٍ أری كخطى (ٓ‪ ٕ4‬ـ ‪ ْ ، ٖٕ۰‬م)‬
‫أرٕكخيي حإلٓلَحثیُی (‪ ٖ44‬ـ ‪ ْ ، 4ٓ۶‬م)‬
‫أرٕآلخم حن٘یَحُی (ٖ‪ ٖ۲‬ـ ‪ ْ ، 4۰۶‬م)‬
‫دمحم رٍ َ‪ َٜ‬حنًَُٔی (ٕٕٓ ـ ‪ ْ ، ٕ۲4‬م)‬
‫دمحم رٍ آلخم رٍ هِیًش (ٖٕٕ ـ ٖٔٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫حنلخكع أرٕرکَ دمحم رٍ ارَحْیى رٍ حنًٌٍُ (ٔ‪ ٕ4‬ـ ‪ ْ ، ٖٔ۴‬م)‬
‫أرٕحنلٍٔ حْلٗؼَی (ٓ‪ ٕ۶‬ـ ‪ ْ ، ٖٕ4‬م)‬
‫أرٕؿؼلَ دمحم حرٍؿَیَ حنطزَی (‪ ٕٕ4‬ـ ٖٓٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫أرٕرکَ حإلًٓخػیهی (‪ ٕ۰۰‬ـ ٓ‪ ْ ، ٖ۰‬م)‬
‫أرٕٓهیًخٌ حنوطخری (‪ ٖٔ۲‬ـ ‪ ْ ، ٖ۴۴‬م)‬
‫أرٕػزيهللا حنلخکى حنُیٔخرٍٕی (ٕٖٔ ـ ‪ ْ ، 4ٓ۳‬م)‬
‫أرٕدمحم حنـٕیُی حنَٓٔی (و ‪ ْ ، 4ٖ۴‬م)‬
‫أرٕحنوخٓى حنزـٕی (‪ ٕٔ4‬ـ ‪ ْ ، ٖٔ۰‬م)‬
‫أرَٕؼیى حْل‪ٛ‬زٓخَی (‪ ٖٖ۶‬ـ ٖٓ‪ ْ ، 4‬م)‬
‫حنوطیذ حنزـيحىی (ٕ‪ ٖ۲‬ـ ٖ‪ ْ ، 4۶‬م)‬
‫أرٕػؼًخٌ حن‪ٜ‬خرَٕی حنزُٕٗـی حنَٓٔی (و ‪ ْ ، 44۲‬م)‬
‫أرٕحنلٍٔ حنکَؿی (و ‪ ْ ، 4ٓ۲‬م)‬
‫أرٕيٕٓٗ حنًيیُی (ٔٓ‪ ۳‬ـ ٔ‪ ْ ، ۳۴‬م)‬
‫أرٕ‪١‬خَْ حنٔهلی (‪ 4۰۴‬ـ ‪ ْ ، ۳۰۶‬م)‬
‫أرٕٓؼي حنًٔؼخَی (‪ ۳ٓ۶‬ـ ٕ‪ ْ ، ۳۶‬م)‬
‫أرٕحنًظلَ حنًٔؼخَی (‪ 4ٕ۶‬ـ ‪ ْ ، 4۴۲‬م)‬
‫أرٕػًَٔ حرٍحن‪ٜ‬الف (‪ ۳۰۰‬ـ ٖ‪ ْ ، ۶4‬م)‬
‫ػالءحنيّیٍ حرٍحنؼطخٍ (‪ ۶۳4‬ـ ‪ ْ ، ۰ٕ4‬م)‬
‫‪۶ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿًخلحنيّیٍ حنًِی (‪ ۶۳4‬ـ ٕ‪ ْ ، ۰4‬م)‬

‫أرٕحنوخٓى ػهىحنيّیٍ حنزَُحنی (‪ ۶۶۳‬ـ ‪ ْ ، ۰ٖ۲‬م)‬
‫حرٍکؼیَ حنيي٘وی (ٔٓ‪ ۰‬ـ ‪ ْ ، ۰۰4‬م)‬
‫حرٍَخ‪َٛ‬حنيّیٍ حنيي٘وٗ (و ٕ‪ ْ ، ۴4‬م)‬
‫ػیٔی رٍ ىٍرخّ حن٘خكؼی (ٕ‪ ۳۰‬ـ ٕٕ‪ ْ ، ۶‬م)‬
‫طویحنيّیٍ حنًوَیِی (‪ ۰۶4‬ـ ‪ ْ ، ۴4۳‬م)‬
‫حنَكًٍ (ٖٖٔٔ ـ ‪ ْ ، ٖٔ۴۶‬م)‬ ‫ػزي ّ‬
‫ػًَ رٍ دمحم رٍ ٓخنى رٍ كلیع حنؼهٕی (يٕحنیي ٖ‪ ْ ، ٖٔ۴‬م)‬

‫ط ـ اى هنُت ؽٌلی‪:‬‬
‫أرٕكُیلش حنُؼًخٌ (ٓ‪ ۴‬ـ ٓ‪ ْ ، ٔ۳‬م)‬
‫أرٕؿؼلَ حنطلخٔی (‪ ٕٖ۴‬ـ ٕٖٔ ‪ ْ ،‬م)‬
‫حرٍأری حنؼِ حنلُلی (ٖٔ‪ ۰‬ـ ‪ ْ ، ۰ٕ۲‬م)‬
‫يلًٕى ٗکَی حآلنٕٓی (ٖ‪ ٕٔ۰‬ـ ٕ‪ ْ ، ٖٔ4‬م)‬
‫ٗٓخدحنيّیٍ أرٕحنؼُخء حنلٔیُی حآلنٕٓی (‪ ٕٔٔ۰‬ـ ٓ‪ ْ ، ٕٔ۰‬م)‬
‫أكًي دمحم ٗخکَ (‪ ٖٔٓ۲‬ـ ‪ ْ ، ٕٔ۰۰‬م)‬
‫ػزيحنوخىٍ حْلٍَخإٔ‪( ١‬و ‪ ْ ، ٔ4ٕ۳‬م)‬
‫ًْٗحنيّیٍ حْلكـخَی (ٕ‪ ٖٔ۰‬ـ ٕٓ‪ ْ ، ٔ4‬م)‬
‫ػزيحنلظخف أرٕؿيس (‪ ٖٖٔ۶‬ـ ‪ ْ ، ٔ4ٔ۰‬م)‬
‫ٗؼیذ حْلٍَخإٔ‪ ٖٔ4۶( ١‬ـ ‪ ْ ، ٔ4ٖ۴‬م)‬

‫ك ـ اى هنُت هبلکی‪:‬‬
‫يخنک رٍ أَْ (ٖ‪ ۲‬ـ ‪ ْ ، ٔ۰۲‬م)‬
‫أرٕدمحم ػزيهللا رٍ ارَحْیى رٍ دمحم حْل‪ٛ‬یهی (‪ ٖٕ4‬ـ ٕ‪ ْ ، ٖ۲‬م)‬
‫أرٕػًَ حنطهًُکی (ٓ‪ ٖ4‬ـ ‪ ْ ، 4ٕ۲‬م)‬
‫أرٕحنٕنیي حرٍحنلَ‪ٟ‬ی (ٔ‪ ٖ۳‬ـ ٖٓ‪ ْ ، 4‬م)‬
‫حرٍأری ُیي حنویَٔحَی (ٖٓٔ ـ ‪ ْ ، ٖ۴۶‬م)‬
‫حرٍهٕیِ يُيحى (و ٔ‪ ْ ، ۲۴‬م)‬
‫أرٕدمحم يکی حنویٔی (و ‪ ْ ، 4ٖ۰‬م)‬
‫‪۶ٔ۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫أرٕحنل‪٠‬م حنوخ‪ٟ‬ی ػیخ‪ 4۰۶( ٝ‬ـ ‪ ْ ، ۳44‬م)‬

‫أرٕحنٕنیي حنزخؿی (ٖٓ‪ 4‬ـ ‪ ْ ، 4۰4‬م)‬
‫أرٕػًَٔ حنيحَی (و ‪ ْ ، 444‬م)‬
‫دمحم رٍ ْٔذ (و ٔٔ‪ ْ ، 4‬م)‬
‫دمحم رٍ أری حنِيُیٍ (‪ ٖٕ4‬ـ ‪ ْ ، ٖ۲۲‬م)‬
‫حرٍػزيحنزَ (‪ ٖ۶۴‬ـ ٖ‪ ْ ، 4۶‬م)‬
‫ٓلٌُٕ رٍ ٓؼیي حنظُٕهی (ٓ‪ ٔ۶‬ـ ٓ‪ ْ ، ٕ4‬م)‬
‫أرٕحنلٍٔ حنوخرٔی (ٖ‪ ٕ۲‬ـ ٔ‪ ْ ، ٖ۴‬م)‬
‫ػزيحنٕحكي رٍ ػخَٗ (ٓ‪ ۲۲‬ـ ٓ‪ ْ ، ٔٓ4‬م)‬
‫أكًي ٍُٔم (‪ ۴4۶‬ـ ‪ ْ ، ۴۲۲‬م)‬
‫دمحمحْليیٍ حنُ٘ویطی (‪ ٖٕٔ۳‬ـ ٖ‪ ْ ، ٖٔ۲‬م)‬
‫دمحم ػهٕی حنًخنکی (‪ ٖٔ۶۰‬ـ ‪ ْ ، ٔ4ٕ۳‬م)‬
‫دمحم حنلٍٔ ٔني حنيىٔ حنُ٘ویطی (يٕحنیي ٖ‪ ْ ، ٔ۲۶‬م)‬

‫ُ ـ اى هنُت ظبُوی‪:‬‬
‫أرٕرکَ دمحم رٍ ىحٔٔى حنظخَْی (‪ ٕ۳۳‬ـ ‪ ْ ، ٕ۲۰‬م)‬
‫حرٍكِو حْلَينٔی (‪ ٖ۴4‬ـ ‪ ْ ، 4۳۶‬م)‬
‫حرٍ‪١‬خَْ حنویَٔحَی (‪ 44۴‬ـ ‪ ْ ، ۳ٓ۰‬م)‬
‫أرٕدمحم حنًويٓی (يٕحنیي ‪ ٖٔ۰۴‬ـ ‪ ْ ،‬م)‬
‫أرٕطَحد حنظخَْی (ٖ‪ ٖٔ4‬ـ ٖٕ‪ ْ ، ٔ4‬م)‬
‫طویحنيّیٍ حنٓالنی (ٖٔٔٔ ـ ‪ ْ ، ٔ4ٓ۰‬م)‬
‫حرٍػویم حنظخَْی (يٕحنیي ‪ ْ ، ٖٔ۳۰‬م)‬
‫دمحمحْليیٍ أرٕهزِس حنظطٕحَی (يٕحنیي ٔ‪ ْ ، ٖٔ۳‬م)‬

‫ػویلح الَلق ّ إٔؾبة الؾلیش‬

‫حیٍ ػُٕحٌ کظخری حٓض حُ حيخو أرٕػؼًخٌ حًٓخػیم رٍ ػزيحنَكًٍ حن‪ٜ‬خرَٕی‬
‫(ٖ‪ ٖ۰‬ـ ‪ ْ ، 44۲‬م) کظخد ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ حٓض ٔ ٕٖ يوٕنّ حُ يوٕالص‬
‫حػظوخىی حٓاليت ُٓت ٓهلی ٍح رّطَطیذ حػيحى رّرلغ گَكظّ حٓض‪ .‬ح‪ٛ‬م کظخد هیهی‬
‫يطٕل َیٔض؛ ىٍ ٔحهغ ٍٓخنّ حٓض؛ ح ّيخ يظؤهَحٌ آٌٍح َٗف رََٗف کَىِحَي ٔ حُ آٌ‬
‫‪۶ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫یک کظخد ٓی‪ٜ‬ي طخ چٓخٍ‪ٛ‬ي ‪ٛ‬للّحی ٓخهظّحَي‪ .‬کٔخٌ ُیخىی کظخد ٍح َٗف ٔ‬
‫طؼهین کَىِحَي ٔ ىٍ ؿخْخی يظؼيى چخپ ٗيِ حٓض‪َٔ .‬وّٖ کّ يخ رَگِیيیى رخ ط‪ٜ‬لیق‬
‫ٔ َٗف أرٕػزيحنَكًٍ رٍ ػزيحنًـیي حنً٘یَی حٓض‪ .‬ح‪ٛ‬م حيخَضىحٍی ٍػخیض ٗيِ ٔ‬
‫يظٍ ٔ َٗف حُ ْى يُلک حٓض‪ .‬آٌچّ کظخد ٍح رخ حًْیض يٗکُي یکی ػُٕحٌ کظخد‬
‫حٓض‪ ،‬ىٔ ىیگَ يٕهؼیض ُيخَی طلَیَ کظخد ٔ يُِنض َٕیُٔيِ َِى ٓهلیٌٕ يٗرخٗي‪.‬‬
‫حًْیض کظخد َِى ٓهلیٌٕ آٌهيٍ حٓض کّ «ٗین یلیٗ رٍ ػهی حنلـٍٕی» حُ‬
‫ي٘خین ٓهلیٌٕ یًٍ رَ آٌ يوييّٖ َگخٗظّ ٔ َخَٗ ْى کظخد ٍح رّحٔ طويیى کَىِ حٓض‪.‬‬
‫رخ طٕؿّ رّيلظٕی کظخد يٗطٕحٌ گلض نیٔض کخيم حُ يؼظويحص ٓهلیّض ٔ حْم‬
‫كيیغ رّىٓض يٗىْي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ يزخكغ پخیّحی آٌٍح كَٓٓض يٗکُیى‪ ،‬رخ حیٍ كَٓٓض‬
‫یک چخٍچٕد کهی حُ ػوخیي ٓهق ٔ أ‪ٛ‬لخد كيیغ رّىٓض يٗآٍٔیى‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍ ًٗخٍِ ٔ َٕیُٔيِ ىٍ حرظيح يٗگٕیي «کظخد رّىٍهٕحٓض رَحىٍحٌ ىیُی ىٍ‬
‫يٍٕى ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ ٔ ئظًٔک ػهًخی ئهًیٍ ٔ ٓهق ‪ٛ‬خنلیٍ َگخٗظّ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫ٕ ـ يؼظويحص ح‪ٛ‬لخد حنليیغ كی ‪ٛ‬لخص هللا‪ :‬حْم كيیغ ًّْ يٕكي ْٔظُي ٔ‬
‫رٍّٓخنض ٓیّي گٕحْی ىحىِحَي‪ .‬هيح ٍح رخ ًْخٌ ‪ٛ‬لخطی يُٗٗخُٓي کّ هٕىٕ رّٔٓیهّٖ‬
‫طُِیم ٔكی هٕى ٍح آٌگَّٕ يؼَكی کَىِ حٓض‪ .‬يؼظوي رّط٘زیّ ‪ٛ‬لخص هيح رّ‪ٛ‬لخص‬
‫يوهٕم َیٔظُي‪ ...‬حیٍ يؼظِنّ ْٔظُي کّ کالو هيح ٍح طلَیق يٗکُُي‪ ،‬هيحَٔي هخٍ ٔ‬
‫ًنیم ٗخٌ کُي‪.‬‬
‫ٖ ـ ػویيِٖ ٓهق ٔ ح‪ٛ‬لخد كيیغ ىٍ يٍٕى ‪ٛ‬لخص‪ :‬ؿًیغ ‪ٛ‬لخص هيح کّ ىٍ‬
‫هَآٌ آييِ ٔ حهزخٍ ‪ٛ‬لیق ْى آٌٍح طؤییي کَىِ حٓض کّ ػزخٍصحَي حُ ًٓغ ٔ ر‪ٔ َٜ‬‬
‫چ٘ى ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ػهى ٔ هٕص ٔ هيٍص ٔ ػِص ٔ ػظًض ٔ حٍحىص ٔ ي٘یّض ٔ گلظخٍ‬
‫ٔ هُٕ٘ىی ٔ ه٘ى ٔ َُيِ رٕىٌ ٔ ٗخىی ٔ هُيِ ٔ ؿیَ حیٍْخ ‪ ...‬ىٍ هيح ٔؿٕى ىحٍى‬
‫ح ّيخ ٗزیّ آٌچّ ىٍ يوهٕهخص حٓض‪َ ،‬یٔض‪ .‬کیلیض آٌٍح ؿِ هيح کٔی ًَٗىحَي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ هَآٌ کالو هللا ٔ ؿیَ يوهٕم حٓض‪ ،‬يؼظويحٌ رّيوهٕهیض هَآٌ‪ ،‬کخكَ ْٔظُي‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ حٓظٕحی هللا رَػَٕ‪ :‬حْم كيیغ حػظوخى ىحٍَي ٔ گٕحْی يٗکُُي کّ هيح كٕم‬
‫آًٓخٌ ْخی ْلظگخَّ‪ ،‬رَػَٕ هٕى طکیّ ىحٍى‪ .‬ىٍ كيیغ يظٕحطَ آييِ کّ حٓظٕحی هيح‬
‫رَػَٕ يؼهٕو حٓض‪ ،‬چگَّٕگی آٌ هخرم ىٍک َیٔض‪ ،‬هزٕل آٌ حیًخٌ حٓض ٔ حَکخٍٕ‬
‫کلَ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ حػظوخى ٓهلیّض ٔ حْم كيیغ رَِّٔل هيحَٔي ىٍ َْٗزخٌگخِ رّآًٓخٌ ىَیخ‪:‬‬
‫«یُِهللا کم نیهش حنی حنًٔخءحنيَیخ كیٍ یزوی ػهغ حنهیم حالهیَ‪(»...‬كيیغ يظٕحطَ حٓض)‬
‫‪۶ٔ۲‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ٔ َيح يٗىْي آیخ کٔی ْٔض روٕحَي يَح طخ حؿخرض کُى حٔ ٍح؟ آیخ کٔی حُ يٍ چیِی‬
‫يٗهٕحْي طخ رّحٔ ػطخء کُى؟ آیخ کٔی ْٔض طخ ‪١‬هذ روٖ٘ ًَخیي طخ حٔ ٍح رزو٘ى؟‬
‫رئٌ حیٍکّ حیٍ َِٔل ٍح ٗزیّ َِٔل يوهٕم ريحَُي‪)ٕٔ(.‬‬
‫‪ ۰‬ـ يٕهق ٓهق ىٍيٍٕى كيیغ َزٕی ٍإیض‪« :‬حَّکى طُظٌَٔ حنی ٍرّکى کًخ‬
‫طُظٌَٔ حنیحنوًَ نیهش حنزيٍ‪( )ٕٕ(».‬كيیغ يظٕحطَ حٓض) ًٗخ پٍَٔىگخٍطخٌ ٍح َظخٍِ‬
‫هٕحْیي ًَٕى يخَُي آٌکّ يخِ ٗذ چٓخٍىِ ٍح يٗریُیي‪ٍ ...‬إیض ‪ٛ‬لض ىحٍى رال کیلیّ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ حنزؼغ رؼيحنًٕص‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ حن٘لخػش‪.‬‬
‫ٓٔ ـ حنلٕ‪ ٔ ٝ‬حنکٕػَ‪.‬‬
‫ُّٓض گٕحْی يٗکُُي کّ يئيُیٍ هيح ٍح ىٍ‬ ‫ٔٔ ـ ىیيحٍ هيح ىٍ آهَص‪ :‬حْم ُ‬
‫هیخيض رخچ٘ى َٓ يٗریُُي َٔظَ يٗکُُي رّحٔ يخَُي آٌکّ يخِ ٗذ چٓخٍىِ ٍح يٗریُُي‪.‬‬
‫ٕٔ ـ حیًخٌ رّرٓ٘ض ٔ ىُٔم‪.‬‬
‫ٖٔ ـ حیًخٌ هٕل حٓض ٔ ػًم حٓض ٔ کى ٔ ُیخى يٕٗٗى‪.‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ ْیچ ئهًخَی رخ ْیچ گُخْی کخكَ ًَٕٗٗى‪ ،‬يگَ حیٍکّ ػویيِحٕ رّگُخِ‬
‫رٕىٌ گُخِ حُ ریٍ رَٔى‪.‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ كکى طخٍک حن‪ٜ‬الس‪.‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ حكؼخل آىيیخٌ يوهٕم هيح حٓض‪ٔ« :‬ی٘ٓي حْم حنُٔش ههن حكؼخل حنؼزخى‪ ،‬یؼظوي‬
‫ُّٔض ٔ حنـًخػش حٌ حکٔخد حنؼزخى حَّٓخ يوهٕهش هللا طؼخنی‪( ».‬ؿزَ يطهن)‬‫حْم حن ُ‬
‫‪ ٔ۰‬ـ ٔ ی٘ٓي حْم حنُٔش کّ ْيحیض حُ ؿخَذ هيح حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ٔ ی٘ٓي حْم حنُٔش کّ هیَ َٔٗ حُ ؿخَذ هيح حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔ۲‬ي٘یش هللا‪ ٔ :‬ی٘ٓي حْم حنُٔش حٌ هللا يَیي نـًیغ حالػًخل حنؼزخى = حػًخل‬
‫رُيِگخٌ رَ حٓخّ حٍحىِٖ هيح حٓض‪.‬‬
‫ٕٓ ـ حْم كيیغ يؼظوي حٓض رُيِگخٌ هيح ًَٗىحَُي ػخهزض ٗخٌ چّ يٕٗٗى‪ .‬رخ‬
‫حیًخٌ حُ ىَیخ يٍَٗٔي یخ رخ کلَ ٔ َٗک‪ ،‬رٓ٘ظی هٕحُْي رٕى یخ ؿًُٓی؛ پْ يئيٍ‬
‫رخیي ييحو يیخٌ هٕف ٔ ٍؿخء رخٗي‪.‬‬
‫ٕٔ ـ َْکْ رخ حٓالو رًیَى حيیي رٓ٘ض حٓض‪ ،‬ئهًخٌ يوهي ىٍ ىُٔم َوٕحْي‬
‫رٕى‪ ،‬رّحَيحُِٖ گُخْٖ ػٌحد يٕٗٗى‪ ،‬حگَ طٕرّ َکَىِ رخٗي‪.‬‬
‫ٕٕ ـ کٔخَی کّ ٓیّي رّآٌْخ ٔػيِٖ رٓ٘ض ىحىِ حٓض ـ ػَِٖ٘ يزَ٘س‪.‬‬
‫ٖٕ ـ حك‪٠‬هیض ‪ٛ‬لخرّ رّطَطیذ هالكض حٓض‪.‬‬
‫ٕٓ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَ ٔ كخؿَ‪.‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ ؿٕحُ ًَخُ ٔ ؿٓخى پ٘ض َٓ حيخو ّ‬
‫‪ ٕ۳‬ـ حكظَحو طًخو ‪ٛ‬لخرّ ٔ حُٔحؽ ٓیّي ٔحؿذ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ ْیچکْ ئظلن رٓ٘ض َیٔض َْچُي َیکٕکخٍ رخٗي‪ ،‬رٓ٘ض كو‪ ٢‬حُ ٍكًض‬
‫ٰانٓی حٓض‪ٗ ،‬خيم َْکّ حٔ روٕحْي يیٕٗى‪.‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ َْيوهٕهی يٗيیَى‪.‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ ٗیطخٌ ىحیًخ ْ ىٍ پی كَیذ آىيیخٌ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ كَيض ٓلَ ٔ ؿخىٔ‪.‬‬
‫ٖٓ ـ آىحد حْم كيیغ‪ :‬ىٍٔی حُ ئکَحص‪ٓ ،‬زوض ىٍ حيَ ًَخُ ٔ ػزخىحص ٔ‬
‫کخٍْخی هیَ ٔ حيَ رّيؼَٔف َٔٓی حُ يُکَ‪ ٔ ...‬کم هیَحص‪.‬‬
‫ٖٔ ـ ػاليخص حْم حنزيع‪.‬‬
‫ُّٔش‪)ٕٖ(.‬‬
‫ٕٖ ـ ػاليخص حْم حن ّ‬

‫ـ چَ کَی ثٌیبىگناه ٍللیّذ اٍذ؟‬

‫= پخٓن حیٍ ٓئحل رٔظّگت طخو ٔ ػخو ىحٍى رّحیٍکّ حیٍ ٓئحل ٍح حُ چّ کٔی‬
‫رپَٓیى! حگَ حُ ٓهلیٌٕ رپَٓیى‪ ،‬رخ هطؼیض ٔ رالىٍَگ يٗگٕیُي «ٗو‪ ٚ‬ؿُخد‬
‫ٓیّي!» ًْخٌٓخٌ کّ َْگخِ حُ َْكَهّ ٔ گَِٔ ىیگَ يٌْزی پَٓخٌ ي٘خرّ ًَخثیى‪ ،‬حٔ‬
‫ْى رخ هطؼیض ٔ رالىٍَگ يٗگٕیي‪ٗ« :‬و‪ ٚ‬ؿُخد ٓیّي!»‬
‫رُخرَحیٍ ًّْٖ كَهّْخی يٌْزی ٔ ‪َ١‬یوظی ٍح ٗو‪ٓ ٚ‬یّي ىٍٓض کَىِ حٓض!‬
‫ٔ َْیک ْى رُّػى هٕى رّطُٓخثی كَهّٖ َخؿیّ حٓض‪ ٔ ،‬حنزخهی ْخنک!‬
‫رَ ًْیٍ پخیّ‪ٓ ،‬هلیٌٕ ىٍرخٍِٖ هٕى يٗگٕیُي‪ٓ« :‬هلیّض ىٓضآٍٔى رَ٘ َیٔض؛‬
‫ُّٓض رخ كٓى ٔ رَىحٗض ‪ٛ‬لیق ىٍ ػهى ٔ ػًم‪».‬‬ ‫هٕ ِى حٓالو حٓض‪ .‬هَآٌ حٓض ٔ ُ‬
‫حٓالو ىٍٔحٌ َزٕص ٔ پخرُيی رّػویيِ ٔ حَيیّٖ٘‬ ‫ِ‬ ‫«ٓهلیّض یؼُی طًٔک رّ‬
‫‪ٛ‬لخرّٖ ٍٕٓلهللا يزخٍک‪ٓ ».‬هلیٌٕ يٗگٕیُي ٍٕٔ ٓهلی هِييظی ىیَیُّ رّىٍحُحی‬
‫ػًَ طخٍین حٓاليی ىحٍى ٔ ًْچٌٕ كَهّْخ ٔ گَِْٔخی ىیگَ َیٔض کّ رؼي حُ ٍكهض‬
‫ٍٕٓلهللا ظٍٕٓ کَىِ رخٗي‪ .‬يٗگٕیُي ٓهلیّض َٔم رَّٔم طَهی ٔ ٍٗي ًَٕىِ ٔ ًْخَُي‬
‫ي٘ی ػخنى ٔ حَيیًُ٘ ِي هخ‪ٛ‬ی طؤٓیْ ٗيِ ٔ‬
‫ِ‬ ‫ىیگَ گَِْٔخ ٔ كَهّْخ َیٔض کّ رَ ه‪٢‬‬
‫گی هخ‪ ٙ‬هٕى کّ ٍٕٔ ٔ‬ ‫حیلخی َوٖ کَىِ رخٗي‪ ».‬يٗگٕیُي ٓهلیّض رخ ٔیژِ ِ‬
‫ٍٔیکَىی رَحی كٓى حٓالو ٔ پخرُيی رّآٌ حٓض‪ ،‬رّپخکطَیٍ ٗک ِم يًکٍ ىٍ َٔم‬
‫‪ٛ‬لخرّ ًَٕىحٍ گ٘ض‪ .‬يٗگٕیُي كَحهٕحٌ رٍّٕٔ ٓهلی‪ًْ ،‬خٌ كَحهٕحٌ رٍّٔیکَى‬
‫ٕٔ‪۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫‪ٛ‬لخرّ حٓض کّ يُخىی آٌ ٗو‪ٍٕٓ ٚ‬لهللا يٗرخٗي کّ يٗكَيخیي‪« :‬كَؼهَیکى ر ُ‬

‫َُٔظی ٔ‬
‫ػهَیٓخ رخنُّٕحؿٌ‪.‬‬
‫ٔکٕح رٓخ ٔ ػ‪ُّٕ٠‬ح َ‬ ‫ُٓش حن ُوهَلخء حنًٓي ِیّیٍ َ‬
‫حنَحٗيیٍ‪ ،‬طً َ‬ ‫ُ‬
‫یٍ ْيحیض یخكظّٖ يٍ‪ ،‬رّآٌ پخرُي رخٗیي ٔ‬ ‫ُّٓض يٍ ٔ ههلخی ٍحٗي ِ‬ ‫= رَ ًٗخ حٓض ُ‬
‫رٔیخٍ يلکى رّآٌ چُگ َُیي‪ ».‬يٗگٕیُي هٕ ِى ػهًخی ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ هزم حُ ػ‪َٜ‬‬
‫ػزخٓی يُخىی چُیٍ ٗؼخٍی رٕىِحَي‪ .‬نٌح يیخٌ پیيحیٖ ح‪ٛ‬طالف ٓهلی ٔ يیخٌ ٍٕٔ‬
‫ٓهلی کّ هزم حُ ظٍٕٓ ح‪ٛ‬طالف يٕؿٕى رٕىِ حٓض‪ ،‬كَم كَحٔحَی ٔؿٕى ىحٍى‪)ٕ4(.‬‬
‫ػزيحنَكًٍ رٍ ُیي َُیيی يٗگٕیي‪« :‬حیٍکّ ط‪ ٍٕٜ‬کُیى پیيحیٖ ٓهلیّض پيیيِٖ‬ ‫ّ‬
‫حٓض کّ ىٍ ٓخیّٖ ىٔنض ػزخٓی رّٔؿٕى آيي؛ ط‪ ٍٕٜ‬ىٍٓظی حُ پیيحیٖ ٓهلیّض‬
‫َیٔض‪ .‬یخ حیٍکّ گلظّ ٕٗى آَخٌ رَّ‪َٗ ٕٜٙ‬ػت ٔح‪ٟ‬قِ ٔ ٓخىِ پخرُي رٕىَي ٔ رَ حػَ‬
‫ػوالَی كالٓلّ ٔ ُيظَک َِهّ ًْیٍ ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫ِ‬ ‫َخطٕحَی ػًٕو ىٍ ًْآُْگ ٗيٌ رخ حَيیّٖ٘‬
‫ػزخٓی ظٍٕٓ کَىَي‪ٛ ،‬لیق َیٔض؛ چَح کّ ٓهلیّض رخ حیٍ ٔیژِگی کّ هٕى رََخيّٖ‬
‫رَحی كٓى حٓالو ٔ پخرُيی رّآٌ يلٕٔد يٗٗي‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص پخک ٔ پخنٕىِ ىٍ َٔم‬
‫‪ٛ‬لخرّ ؿهِٕگَ ٗي‪ .‬حُ حیٍٍٔ ىػٕص رّٓهلیّض یؼُی ىػٕص رّچُیٍ يُٓـی طٕٓ‪٢‬‬
‫طخرؼیٍ حی٘خٌ هزم حُ ػ‪ َٜ‬ػزخٓی حٓض‪)ٕ۳(».‬‬ ‫ِ‬ ‫ٗو‪ٓ ٚ‬یّي ٔ ػهًخی ‪ٛ‬لخرّ ٔ‬
‫ظٍٕٓ ح‪ٛ‬طالف ٓهلیّض کّ يُظٔذ رّ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ يٗرخٗي‪ ،‬رٕىَي‬ ‫ِ‬ ‫هزم حُ‬
‫کٔخَی کّ كخيم ػویيِ ٔ ٍٔیکَى ٓهلی رخُٗي‪ .‬حی٘خٌ ًْخٌ کٔخَیحَي کّ ىٍ رَّْٖ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض َخيیيِ‬ ‫حُ ُيخٌ‪ ،‬حْم كيیغ َخوگٌحٍی ٗيَي‪ ٔ .‬ييص ُيخَی ْى حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ٔ َیِ ْىيؼُخی‬ ‫يٗٗيَي‪ .‬حُ حیٍٍٔ ح‪ٛ‬طالف ٓهلیّض‪ ،‬يظَحىف حْم ُ‬
‫حْم كيیغ حٓض‪ .‬پیٖ حُ ظٍٕٓ ٓهلیّض ىٍ چَِٖٓ یک ؿَیخٌ‪ ،‬حكًي رٍ كُزم‬
‫حػظوخىَخيّٖ طئیٍ کَىِ رٕى کّ ىٍ آٌ ػوخیي حٓخٓت حْم كيیغ یخ ًْخٌ ٓهلیّض ٍح‬
‫ریخٌ کَىِ حٓض‪ .‬حیٍ حػظوخىَخيّ حئَُِ ْى ييحٍ حػظزخٍ حٓض ٔ ىٍ ُٓگ رُخی ٓهلیّض‬
‫رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬هال‪ ّٖٛ‬آٌ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حیًخٌ‪ ،‬هٕل ٔ ػًم ٔ َیض حٓض‪ .‬حیًخٌ ىٍؿخطی ىحٍى ٔ هخرم حُىیخى ٔ َو‪ٜ‬خٌ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ حیًخٌ حٓظؼُخء ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬یؼُٗ حگَ حُ ٗو‪ ٜٗ‬ىٍرخٍِٖ حیًخَٖ ٓئحل‬
‫ٗي‪ ،‬رخیي ىٍ پخٓن رگٕیي‪« :‬يئيٍ ْٔظى حَ٘خءهللا‪».‬‬
‫ٕ ـ َْچّ ىٍ ؿٓخٌ ٍم يٗىْي‪ ،‬ه‪٠‬خء ٔ هيٍ ٰانٓی حٓض ٔ حَٔخٌْخ حُ ه‪٠‬خء ٔ‬
‫هيٍ گَیِٖ َيحٍَي‪ ًّْٖ .‬حكؼخل حَٔخٌْخ حػى حُ هیَ ٔ َٗ رّطويیَ هيح حٓض؛ ىٍ‬
‫حیٍرخٍِ کٔٗ ًَٗطٕحَي رّهيح حػظَح‪ ٝ‬کُي‪َْ .‬کْ ػهى هيح رّؿٓخٌ ْٔظٗ ٍح رخٍٔ‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬رخیي ه‪٠‬خء ٔ هيٍ ٰانٓی ٍح َیِ رپٌیَى‪.‬‬
‫ٕٕ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٖ ـ هالكض ٔ حيخيض طخ ٍُٔ هیخيض حُ آٌ هَیٖ حٓض‪.‬‬

‫‪ 4‬ـ ؿٓخى رخیي ًَْحِ حيخو رخٗي‪ ،‬هٕحِ حيخو ػخىل رخٗي‪ ،‬یخ كخٓن ٔ ظخنى‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ًَخُؿًؼّ‪ ،‬كؾ ٔ ًَخُػیيیٍ (ػیي هَرخٌ ٔ كطَ) ؿِ رخ حيخو پٌیَكظّ َیٔض‪،‬‬
‫حگَچّ ػخىل ٔ رخ طوٕی ْى َزخٗي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ‪ٛ‬يهخص‪ ،‬هَحؽ ٔكٗء ىٍحهظیخٍ ٓال‪١‬یٍ حٓض‪ ،‬كظٗ حگَ كخٓن ٔظخنى رخُٗي‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ حگَ ٓهطخٌ رّيؼ‪ٜ‬یض حيَ کَى‪َ ،‬زخیي حُ حٔ ح‪١‬خػض کَى‪ ،‬حيخ هَٔؽ رَ‬
‫ٓهطخٌ ٓظىگَ ْى ؿخیِ َیٔض‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ طکلیَ ئهًخَخٌ رّهخ‪ َ١‬گُخْخٌ ٗخٌ ؿخیِ َیٔض‪ ،‬يگَ ىٍ يٕحٍىٖ کّ‬
‫كيیؼٗ ٔحٍى ٗيِ رخٗي؛ يؼم طَک ًَخُ‪َٗ ،‬د هًَ ٔ ريػض‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ ػٌحد هزَ‪َٛ ،‬ح‪ ،١‬يیِحٌ‪َ ،‬لن ‪ ،ٍٕٛ‬رٓ٘ض‪ ،‬ؿُٓى‪ ،‬نٕف يللٕظ ٔ‬
‫ٗلخػض‪ ًّْ ،‬كنحَي ٔ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى حريٖ ٔ ؿخٔیيحَٗ ْٔظُي‪.‬‬
‫ٓٔ ـ هَآٌ کالو هيح حٓض ٔ يوهٕم َیٔض‪ ،‬كظٗ حنلخظ ٔ ‪ٕٛ‬ص هخٍٖ هَآٌ َیِ‬
‫يوهٕم َیٔض ٔ کٔخَٗ کّ هَآٌ ٍح رَّْٗکم يوهٕم ٔ كخىع ريحَُي‪ ،‬کخكَحَي‪)ٕ۶(.‬‬

‫ٍلق هوبثل فلق اٍذ‬

‫ح‪ٛ‬طالف ٓهق ـ ٓهلیّض‪ ،‬رّػُٕحٌ یک ؿَیخٌ ػیُت كکَی ٔ ػًهی ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫يیخٌ حْم كيیغ کّ‬
‫ِ‬ ‫ػزخٓی‪ ،‬ىٍ هزخل ح‪ٛ‬طالف َههَق‪ًَٕ ،‬ىحٍ گ٘ض‪ُ )ٕ۰(.‬يخَی کّ‬
‫ُّٓض رٕىَي ٔ يؼظِنّ کّ ػهى کالو ٔ ؿيل يٗهٕحَيَي ٔ رخ حطکخء‬ ‫پیَٔحٌ هَآٌ ٔ ُ‬
‫ِ‬
‫ُّٓض ىٍٔی يٗؿٔظُي‪ ،‬حهظالف حكظخى‪ .‬ىٍ حٔ‪ٟ‬خػی کّ طلکَحص ٔ‬ ‫رّػوم‪ ،‬حُ هَآٌ ٔ ُ‬
‫طَؿًّْخی يؼظِنّ ػًالً ُ‬
‫ُّٓض َزٕی ٍح رّيلخم رَىِ رٕى‪ .‬يؼظِنّ كيیغ ٍح ٍْخ کَىِ‬
‫ٔ يليّػیٍ ٍح ىٍٔؽگٕ يٗهٕحَيَي‪ .‬آیخص يظ٘خرّ هَآٌ کَیى ٍح رّگَّٕٖ طؤٔیم ٔ‬
‫طلٔیَ يٗکَىَي کّ حْم كيیغ آٌٍح ًَٗپٌیَكض‪.‬‬
‫يؼظِنّ رّػهّض طیِْٕٗی ٔ حٓظؼيحى ػهًی ٔ رؼ‪٠‬ی حيظیخُحص ىیگَٗخٌ‪ ،‬ریٍ‬
‫يَىو يکخَض ػهًی ٔ َٗٓص ٔ ؿٌرّٖ هخ‪ٛ‬ی رّىٓض آٍٔىِ رٕىَي ٔ ىٍ يُ‪ٜ‬ذْخی‬
‫ه‪٠‬خء ٔ حكظخء ٔ رؼ‪٠‬ی يوخيخص کهیيی ي٘ـٕل کخٍ رٕىَي‪ .‬رخ ٗیٕع حكکخٍ ػوهت یَٕخَی‬
‫طٕٓ‪ ٢‬يؼظِنّ‪ ،‬كخ‪ٛ‬هّ رخ ظٕحَْ ٔ ح‪ٕٛ‬ل حٔنیّٖ حٓالو ٍُٔ رٍُّٔ ریٖطَ يٗٗي‪.‬‬
‫طخ حیٍکّ يٕؽ حػظَح‪ٟ‬خص ىٍ رَحرَ آٌْخ رّ‪ٍٕٛ‬ص ىٔ گَحیٖ ٗکم گَكض‪ ،‬گَحیٖ‬
‫حٔل ًْخٌ يُٓؾ ٓهلی رٕى کّ ىٍ ‪َ١‬یوّ ٔ ٗیِٕٖ هٕى رٍّٕٔ حٔنیٍ ئهًخَخٌ‬
‫يظًٔک رٕىَي؛ گَحی٘ی ىیگَ کّ رّيٕحُحص يُٓؾ ٓهق ٗکم گَكض ٔ هٕى َیِ‬
‫ٖٕ‪۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫حىػخی حٍطزخ‪ ٔ ١‬حط‪ٜ‬خل رّٓهق ٍح ىحٗض‪ ،‬ييٍّٖٓ حٗؼَی رٕى کّ رخ «ػزيهللا رٍ‬
‫ٓؼیي رٍ ُکالّد» َٗٔع ٗي ٔ رخ أرٕحنلٍٔ حٗؼَی حٔؽ گَكض‪ .‬رؼي حُ حٔ ٗیٕم ٔ‬
‫رٍِگخٌ يٌْذ ػزخٍص رٕىَي حُ رخهالَی‪ ،‬ؿٕیُی‪ ،‬ؿِحنی‪َٓٓٗ ،‬ظخَی‪ٍ ،‬حُی …‬
‫حیٍ ىٔ گَحیٖ ىٍ طلکَ حٓاليی‪ ،‬پیٕٓظّ ٔ طخ رّحئَُ رَ پخ ٔ َُيِحَي‪.‬‬
‫أرٕحنلٍٔ حٗؼَی کّ ٗو‪ٜ‬خ ً ٓخروّٖ يؼظِنی ىحٗض؛ ٔنی رّىنیم پخرُيی رّحكکخو‬
‫َٗیؼض‪ ،‬حُ يؼظِنّ ؿيح ٗي‪ٍٔ ،‬یکَى کاليت هٕیٖ ٍح رَحی ىكخع حُ ػوخیي ٔ رخٍٔ‪-‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‪ ،‬ىٍ يٕحؿّٓ رخ يؼظِنّ رّکخٍ گَكض ٔ رّههق يٍٕ٘ٓ ٗي‪.‬‬ ‫ْخی حْم ُ‬
‫رخ پیيحیٖ يُٓؾ یخ ٍٕٔ «ههق»‪ ،‬حْم كيیغ (كظی رؼي حُ حيخو حكًي رٍ كُزم)‬
‫پیٕٓظّ رَ يُٓؾِ هخ‪ ٙ‬هٕیٖ ػخرضهيو يخَيَي ٔ ًّْٖ ٍحِْخ ٍح ىٍ پیَٔی حُ‬
‫يُوٕالص يٗىحَٔظُي؛ حیٍ ؿَیخٌ رّپیَٔی حُ ٓهق يٍٕ٘ٓ گَىیي‪.‬‬
‫ههَق» ىٍ يوخرم ْى هَحٍ گَكظُي‪)ٕ۴(.‬‬ ‫ٓهَق» ٔ « َ‬ ‫حیٍگَّٕ ٗي کّ ىٔ ح‪ٛ‬طالف « َ‬

‫علال پبیبىًبپنیو هیبى ٍلق ّ فلق‬

‫رخ پیيحیٖ يکظذ کاليت حٗؼَی‪ٗ ،‬کخف ػظیًی ریٍ «ٓهلی» ٔ «ههلی» پيیي‬
‫آيي‪ .‬حْم كيیغ ىٍ یک ‪َ١‬ف ٔ حٗخػَِ ىٍ ‪َ١‬ف ىیگَ هَحٍ گَكظُي‪ ،‬حْم كيیغ‬
‫يیخٌ ػهى کالو حٗؼَی ٔ ٍحِ ٔ ٍٓى يؼظِنّ كَهی هخثم َ٘يَي‪ُ ،‬یَح ػهى کالو َیِ رَ‬
‫ػوم يظکی رٕى ٔ ػوم حُ يُظَ حْم كيیغ ىٍ يَحطذ رؼي حُ َوم هَحٍ ىحٍى‪.‬‬
‫أرٕػزيهللا كًَحَی گلظّ حٓض‪« :‬أرٕحنلٍٔ حٗؼَی ىٍ ٓخل ‪ٔ ٖٓ۳‬حٍى رـيحى ٗي‬
‫ٔ َِى ٍثیْ يٌْذ حْم كيیغ رَّخو «كٍٔ رٍ ػهی رَرٓخٍی» ٍكض ٔ گلض‪« :‬يٍ رخ‬
‫َٓحٌ حػظِحل يخَُي ؿزخیی ٔ أرْٕخٗى يُخظَِ کَىِحو ٔ يُطن یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍح ٍح‬
‫ٗکٔظّحو‪ٍ »...‬ثیْ يٌْذ حْم كيیغ گلض‪« :‬يٍ حُ ٓوُخٌ طٕ چیِی ًَیكًٓى ٔ‬
‫كو‪ ٢‬رّآٌچّ حكًي رٍ كُزم گلظّ حٓض‪ ،‬حیًخٌ ىحٍو‪».‬‬
‫پْ حُ حرٍكُزم‪ ،‬ىٍ يیخٌ كُخرهّ‪ ،‬كَىی ىیگَ کّ حُ َظَ ػهى ٔ ىیٍ َٔزض‬
‫رّٔی رَطَی ىحٗظّ رخٗي رّٔؿٕى َیخيي‪ .‬رَرٓخٍی ٍح يٗطٕحٌ یکی حُ يُٓيٓخٌ ح‪ٛ‬هی‬
‫ٍحِ ٔ ٍٓى ٓهلیّض هٕحَي‪)ٕ۲(.‬‬
‫ىٍ َگخِ ىیگَ‪ ،‬حٗؼَیْخ َیِ هٕى ٍح ٓهلی يٗىحَٔظُي‪ .‬آٌْخ يؼظوي رٕىَي حْم‬
‫ُّٓض رٔخٌ كهوّْخی ْٔظُي کّ رّْى يظ‪ٜ‬محَي ٔ َْکيحو ىٍ ىیگَی ىحهم حٓض‪.‬‬ ‫ُ‬
‫ىحیَِٖ حٔل ٗخيم ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ یخ ًْخٌ ٓهق يٗرخٗي‪ .‬كهوّٖ ىٔو ىٍ رَگیََيِٖ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػظی حٓض کّ ٓهق ٍح رّػُٕحٌ پیٕ٘ح ٔ حنگٕ هَحٍ ىحىِحَي‪ .‬ىحیَِٖ‬ ‫حْم ُ‬
‫‪۶ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕٓو ٗیٕمِ حٗخػَِ حٓض‪ْ )ٖٓ(.‬ىچُیٍ آَخٌ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ ٍٕٔ ٓهق‪ ،‬کّ‬
‫ُّٓض يٗرخٗي‪ٓ ،‬خنىطَ ٔ رّحكظیخ‪َِ ١‬ىیکطَ حٓض؛ ٰنکٍ ٍٕٔ ٔ‬ ‫يُل‪ َٜ‬رّهَآٌ ٔ ُ‬
‫ُّٓض‪ ،‬ػهًیطَ ٔ يلکىطَ‬ ‫رََخيّٖ حٗخػَِ‪ ،‬رَ حٓخّ ػهى کالو ىٍ ٍىّ يوخنلیٍ حْم ُ‬
‫يٗرخٗي‪ ٔ .‬آَخٌحَي کّ ػوم ٔ َوم ٍح رخ ْى ؿًغ کَىِحَي‪ .‬آَخٌ حیٍگَّٕ هٕى ٍح حىحيّٖ‬
‫ٓهق يٗپُيحٗظُي ٔ نوذ َههَق ٍح رَهٕى ح‪١‬الم ًَٕىَي‪.‬‬
‫ػهًخی ػهى کالو ىٍ ىكخع حُ يُٓؾ هٕى رّىالیم ُیَ حطکخء يٗکُُي‪:‬‬
‫ٔ ـ ظٍٕٓ ػهى کالو ىٍ ُيخٌ طخرغ طخرؼیٍ رٕىِ حٓض ٔ حٓظلٔخٌ حهظ‪٠‬خی پیَٔی‬
‫حُ آٌٍح يٗکَى ٔ کظخدْخی يوظهلی حیٍ ػهى ٍح طئیٍ ًَٕىِ حٓض‪ .‬پْ ريػض كُّٔ‬
‫رًّٗخٍ يٗآیي ٔٓزذ ىٍٔٗيٌ ٗزّٓ حُ ههذ حْم رخ‪١‬م ٔ ػزخص یویٍ يٕكيحٌ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ٕ ـ ىالیم ػوهی رَحی ریخٌ ‪ٛ‬لض ٔ ىٍٓظی ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ ٔ ریخٌ كوخین آٌ الُو ٔ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ی حٓض؛ ُیَح يُٓؾ ‪ٛ‬لیق ىٍ ُٗخهض كویوض کظخد ٔ ىٍٓظی ٔ ٍحٓظی‬
‫ٍٕٓل‪ ،‬ئظُي رّحٓظيالل ٔ رَحْیٍ ػوهی حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ حگَ طُٓخ حُ َوم پیَٔی کُیى <َّػوم> حیٍ ٍٕٔ يوخنق هَآٌ حٓض؛ ُیَح‬
‫هللا يظؼخل ىٍ هَآٌ طوهیي ٍح يٌيٕو ٔ َخپُٔي ىحَٔظّ حٓض ٔ يَىو ٍح رّرَْخٌ ٔ‬
‫حٓظيالل ىػٕص يٗکُي ٔ رّآٌْخ حيَ کَىِ حٓض کّ رخ ىالیم ػوهی رخ يَ٘کیٍ يـخىنّ‬
‫کُُي؛ رخ طيرَ ىٍ هَآٌ ٔ يؼخَی آٌ‪ ،‬ىٍٓظی حیٍ ح‪ٛ‬م ٍح يٗیخریى کّ هَآٌ يخ ٍح‬
‫رّؿيحل حكٍٔ كَحهٕحَيِ حٓض‪ )ٖٔ(.‬کٔخَی کّ ػهى کالو ٍح طؤییي يٗکُُي حُ ًّْٖ‬
‫حیٍْخ چُیٍ َظیـّ يٗگیََي کّ حْم كيیغ ىٍ ىكخع حُ ىیٍ ػخؿِ ٔ َخطٕحٌحَي‪ُ ،‬یَح‬
‫ٍٕٔ آٌْخ رخ ٍٕٔ ُيظَک َِهّ ًْیٍ کّ يظکی رّػوم ٔ ؿيحل حكٍٔ حٓض يـخیَ يٗرخٗي‪.‬‬
‫رخنًوخرم‪ ،‬ػهًخی ٓهق ىٍ پخٓن رّحیٍ ىالیم يٗگٕیُي‪ :‬ىٍٓض حٓض کّ هللا يظؼخل‬
‫رّؿيحنی َیک حيَ ًَٕىِ ٔ ٓیّي َیِ كَيخٌ هللا يظؼخل ٍح حؿخرض کَىِ حٓض‪ ،‬يخَُي‪« :‬هُ ْم‬
‫حكيَ ٍِ أٌَ طَوُٕ ُيٕح ِ َّللِ َيؼَُْٗ َٔكُ ََحىَٖ‪ ٔ »4۶ :ٖ۳ = ،‬حؿَحی حيَ‪َٔ « :‬أٌََ ٍِْ‬ ‫ظ ُ‬
‫کى رِ َٕ ِ‬ ‫اََِ ًَخ أ َ ِػ ُ‬
‫ک ْحْل َ ْه ََرِیٍَ ‪ »ٕٔ4 :ٕ۶،‬حیٍْخ ًََّْٕخی حُ ؿيحل حكٍٔ حٓض کّ ىٍ يٍٕى‬ ‫ِیَط َ َ‬
‫ػ٘ َ‬ ‫َ‬
‫ىٔو ٓیّي رخالی کِٕ ‪ٛ‬لخ يٍٗٔى ٔ كََُيحٌ هَیٖ ٍح َيح يٗىْي طخ ؿًغ يَٕٗٗي ٔ‬
‫حُ آٌْخ يٗپَٓي‪« :‬آیخ حگَ رًّٗخ هزَ ىْى ىًٍٗ پ٘ض کِٕ حٓض ٔ يٗهٕحْي رًّٗخ‬
‫كًهّ کُي‪ ،‬كَفيَح رخٍٔ يٗکُیي؟» كخ‪َٟ‬حٌ گلظُي‪ :‬رهّ‪ ،‬حُ طٕ ؿِ ٍحٓظی َُ٘یيِحیى‪.‬‬
‫پْ گلض‪ :‬يٍ ًٗخ ٍح حُ ػٌحد ٗيیي ٔ َِىیک رَكٌٍ يٗىحٍو ‪ ...‬حیٍ حٓض‬
‫ؿيحل حكٍٔ‪َّ ،‬يطهن ؿيحل؛ رخ حیًٍّْ‪ ،‬حُ ٓیّي َْگِ َوم َ٘يِ کّ رخ حٓهٕد ُيظَک َِهّ ًْخٌ‬
‫ٔ حْم ؿيل‪ ،‬يـخىنّ کُي ٔ ػخرض ٗي کّ آٌچّ َیک ٔ حكٍٔ حٓض‪ٍ ،‬حِ ُيظَک َِهّ ًْخٌ‬
‫‪۶ٕ۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫َیٔض‪ .‬يؼخلْخی رٔیخٍی حُ يـخىنّ ٔ رلغ ٔ ؿيحل پیخيزَحٌ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض يخَُي‬
‫ٍِٕٖٓ ْٕى ٔ حٓظيالل حرَحْیى رَحی هٕيٖ ٔ ریخٌ یٕٓق رخ ‪ٛ‬خكذ َُيحٌ‪)ٖٕ(...‬‬
‫ُّٓض ٓهق‬ ‫ػهیَؿى حىػخی حٗخػَِ ٔ يخطَیيیْخ کّ هٕى ٍح پیَٔ ٍحٓظیٍ ُ‬
‫يٗهٕحَُي ٔ رٍّؿى طالٕ كَحٔحَی کّ ىٍ ٍىّ گَِْٔخی ريػظی ه‪ٕٜٛ‬خ ً يؼظِنّ‬
‫ىحٗظُي‪َٛ ،‬كخ ً حُ آٌؿخ کّ ػوم ٍح رَ َوم يويو يٗىحٗظُي ٔ ىٍ رلغ حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص‬
‫ٓهَق يوخنلض ىحٗظُي؛ حُ ٕٓی حْم كيیغ‬ ‫کالو هللا‪ ،‬رخ َ‬
‫ِ‬ ‫ٔ ه‪٠‬خء ٔ هيٍ ٔ حیًخٌ ٔ‬
‫رّػُٕحٌ ٓهلی ُٗخهظّ َ٘يَي‪ ،‬كظی ُٓی ُٗخهظّ َ٘يَي‪ .‬رخ حیٍکّ حُ يیخٌ حْم ريػض‪،‬‬
‫ُّٓض َِىیکحَي‪ٔ ،‬نی رخُ ْى ُٓیْخ حی٘خٌ ٍح‬ ‫کىطَیٍ ريػض ٍح ىحٍَي ٔ رٔیخٍ رّحْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ىٍٓض ًًَٗٗخٍَي‪.‬‬ ‫حُ هٕى ًَٗىحَُي ٔ َٔزض ىحىٌ آَخٌ ٍح رّحْم ُ‬
‫ىٍكخنیکّ حٗخػَِ يؼظوي رٕىَي ىٍ ح‪ٛ‬م‪ ،‬حْم كيیغ ْٔظُي ٔ حُ رََخيّ ٔ‬
‫ٍٕٔ ٓهق کؾ َ٘يِ ٔ يؼظوي رّيُٓـی يیخَّ‪ ،‬ؿیَ حُ ٓهلیّض ٔ کالو َیٔظُي‪ٔ .‬نی َِى‬
‫ٓهلیْخ‪ٓ ،‬هلت هخن‪َ ٚ‬یٔظُي‪ .‬چَح کّ يٌْذ ٓهلی رّيؼُخی ىهین‪ ،‬ػهى کالو ٍح هٕحِ‬
‫رٍّٕٔ يؼظِنّ رخٗي یخ حٗخػَِ‪ٍ ،‬ى ًَٕىِ ٔ ىٍٔ يیحَيحُى‪.‬‬
‫حرٍطیًیّ يٗگٕیي‪« :‬رٍّحٓظی ْیچ َهَهلی ٍح ًَییخری يگَ حیٍکّ َٔزض رّٓهلیّض‬
‫کَحْض ىحٗظّ ٔ حَظٔخد رّٓهق ٍح َخپُٔي يٗىحَي‪ ،‬رّٔیژِ کٔخَی کّ رّیکی حُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض يوخنقحَي‪)ٖٖ(».‬‬ ‫ؿًخػضْخی ىػٕی يؼخ‪ َٛ‬ئُٕد ْٔظُي ٔ رخ حْم ُ‬
‫ص هٕى طالٕ کَىِ حٓض‬ ‫يٍٕ٘ٓ حٓض کّ أرٕحنلٍٔ حٗؼَی ىٍ آهَیٍ طؤنیلخ ِ‬
‫ىٔرخٍِ رٍّٕٔ ٔ يٌْذ حْم كيیغ رخُ گَىى‪ .‬ىٍ حیٍ ُيیُّ کظخدْخی «حإلرخَّ ػٍ‬
‫أ‪ٕٛ‬ل حنيیخَّ» ٔ «يوخالص حإلٓاليییٍ» حُ ٔی ٍح ًََّٕ يٗآٍَٔي کّ چَهٖ ُیخى‬
‫رًّٓض حْم كيیغ ىحٍى‪ .‬حگَ حیٍ ٓوٍ ىٍٓض رخٗي‪ ،‬حیٍ ٕٓيیٍ چَهٖ كکَی‬
‫أرٕحنلٍٔ حٗؼَی حٓض‪ .‬کٔخَی کّ ٗو‪ٜ‬یض حٗؼَی ٍح يؼَكی ًَٕىِحَي <ٔ‬
‫رخٍُطَیٍ آٌْخ حرٍػٔخکَ حٓض> ىٍ کظخد «طزییٍ کٌد حنًلظَی» ػخرض کَىِ کّ‬
‫کظخد «حالرخَّ» آهَیٍ کظخد أرٕحنلٍٔ حٗؼَی رٕىِ ٔ ىنیهی حٓض رَ حٓظوَحٍ حی٘خٌ‬
‫رَ ٍٕٔ حيخو حكًي ٔ ریخَگَ آٌ حٓض کّ ىٍ يُٓؾ ٔ ػویيِ پیَٔ ػویيِٖ ٓهق رٕىِ‬
‫حٓض‪ .‬آَخٌ رّٓوٍ حٗؼَی ىٍ کظخد حالرخَش حٓظُخى کَىِحَي‪ ،‬آٌؿخ کّ يیگٕیي‪:‬‬
‫«ٓوُی کّ يیگٕثیى ٔ ىیخَظی کّ رَ آٌ ْٔظیى‪ ،‬طًٔک رّکظخد هللا ػِٔؿم‬
‫ُّٓض پیخيزَ يخ دمحم ٔ آٌ چیِی حٓض کّ حُ ٍَٓٔحٌ ‪ٛ‬لخرّ ٔ‬ ‫پٍَٔىگخٍ يخ ٔ رّ ُ‬
‫طخرؼیٍ ٔ حيخيخٌ كيیغ ٍٔحیض ٗيِ ٔ يخ رَ حیٍ پخرُيیى ٔ رّٓوٍ أرٕػزيهللا حكًي رٍ‬
‫دمحم رٍ كُزم کّ هيحَٔي چَِٓحٕ ٍح ٍٍٔٗ گَىحَي ٔ ىٍؿخطٖ ٍح ٔحال ٔ حؿَٕ ٍح‬
‫‪۶ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حكٌِٔ‪ ،‬هخثم يیرخٗیى ٔ يوخنق ٓوٍ يوخنلخٌ حٔثیى؛ ُیَح ٔی آٌ حيخو كخ‪ٟ‬م ٔ‬
‫ٍثیْ کخيهی حٓض کّ هيحَٔي رّٔحٓطّحٕ كن ٍح آٗکخٍ ٓخهض ٔ گًَحْی ٍح ىٍٔ‬
‫ًَٕى ٔ يُٓخؽ ٔ ٍٕٔ ‪ٛ‬لیق ٍح ٔح‪ٟ‬ق ًَٕى ٔ ريػض ريػضگٌحٍحٌ ٔ حَلَحف‬
‫يُلَكیٍ ٔ ٗک حْم ٗک ٍح حُ ریٍ رَى‪ ،‬پْ ٍكًض هللا رَ آٌ حيخو پیَ٘ٔ ٔ‬
‫رٍِگٕحٍ ٔ ٔحال هيٍ ٔ ٍُٔٗگَ رخى‪)ٖ4(».‬‬
‫حیٍ ط‪َٜ‬یلی حٓض حُ ؿخَذ هٕى حٗؼَی يزُی رَ رخُگ٘ض رّيٌْذ ٓهق کّ‬
‫يوخنق يوخنلخٌ‬
‫ِ‬ ‫حيخو حكًي ًَخیُيِی آٌ حٓض ٔ حیٍکّ ٔی ٓوٍ حیٍ حيخو ٍح پٌیَكظّ ٔ‬
‫حٔ حٓض‪ .‬هٕى حيخو حكًي َیِ رّٗيص يوخنق ُکالریخٌ رٕى ٔ رًّْیٍٓزذ رخ كخٍع‬
‫يلخٓزی کّ ُکالری رٕى‪ ،‬هطغ ٍحرطّ کَى‪ .‬حکٌُٕ حٗؼَی يٗگٕیي يٍ َیِ رخ ُکالریخٌ‬
‫هطغ ٍحرطّ يٗکُى؛ ٔنی ٓهلیْخ َْگِ حٗؼَی ٍح َزو٘یيِحَي ٔ طٕرّٖ حٔ ٍح‬
‫ًَٗپٌیََي؛ كٔخٓیض ٓهلیْخ ىٍ رَحرَ حٗؼَی ٔ حٗؼَیٌٕ چُيحٌ ُیخى حٓض کّ‬
‫حَظٔخد کظخدْخی «حإلرخَّ» ٔ «يوخالص حإلٓاليییٍ» رّحٗؼَی ٍح ُیَ ٓئحل يٗرََي‬
‫ٔ حٗخػَِ ٍح کًخکخٌ ُیَ ‪َٟ‬رخص يٗگیََي‪:‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ْٔظیى؛ ح ّيخ حیٍ حىػخ ‪ٛ‬لیق َیٔض‪،‬‬ ‫«حٗخػَِ يٗگٕیُي يخ حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض َیٔض؛ ْىچُیٍ يؼظِنّ هٕى ٍح‬ ‫ُیَح يُٓؾ ٔ ٍٕٔ آٌْخ‪ ،‬يُٓؾ حْم ُ‬
‫يٕكي يَٗخيُي‪َْ« .‬کْ حىػخی ٍحرطّ رخ نیهی يٗکُي؛ ح ّيخ نیهی حیٍ حىػخ کی طخثیي‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض حٓض‪ ،‬حنِحو‬ ‫يٗکُي» رُخرَحیٍ کٔی کّ حىػخ يٗکُي رَ يٌْذ حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض پیَٔی کُي ٔ يُٓؾ يوخنلخٌ ٍح ٍْخ کُي‪،‬‬ ‫حٓض حُ ٍحِ ٔ ٍٕٔ حْم ُ‬
‫ح ّيخ حگَ ه‪ٜ‬ي ؿًغ کَىٌ ریٍ ًٕٓٓخٍ ٔ َُٓگ ىحٍى (چُخٌکّ يٗگٕیُي) رّحیٍ يؼُخ‬
‫کّ ه‪ٜ‬ي ؿًغ ریٍ كیٕحَخص ىٍیخ ٔ ه٘کی ٍح ىحٍى‪ ،‬حیٍ حيَی ؿیَ يًکٍ حٓض ٔ حیٍ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض رخ يٌْذ يوخنلخَٖ‬ ‫رّيخَُي ؿًغ آد ٔ آطٖ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ حْم ُ‬
‫ًْچٌٕ هٕحٍؽ‪ ،‬يؼظِنّ ٔ كِد گَحْخی کّ هٕى ٍح ئهًخٌ يؼخ‪ َٛ‬يَٗخيُي ٔ‬
‫کٔخَی کّ ط‪ًٜ‬یى ىحٍَي ریٍ گًَحْیْخی يؼخ‪ ٔ َٛ‬يُٓؾ ٓهق حٍطزخ‪ ١‬رَهَحٍ کُُي‪،‬‬
‫ؿًغ ًَٕٗٗى‪ ٔ .‬حیٍ حيض ح‪ٛ‬الف ًَٕٗٗى يگَ رخ ٍحِ ٔ ٍٔٗی کّ حٔل حیٍ حيض ٍح‬
‫ح‪ٛ‬الف ًَٕى‪)ٖ۳(».‬‬

‫ٍلق ٕبلؼ ػبلنرو ّ ؽکینرو َُزٌل‬

‫ُّٓض َزٕی حُ َظَ‬
‫ٓهلیٌٕ کًخکخٌ ػویيِ ىحٍَي کّ ٓهق ‪ٛ‬خنق ىٍ ػهٕو هَآٌ ٔ ُ‬
‫كلع ٔ ىٍک ٔ كٓى‪ ،‬ىحَخطَیٍ حٗوخ‪ْٔ ٙ‬ظُي‪ .‬ػخيمطَیٍ حكَحى رّي‪ ًٌٕ٠‬هَآٌ ٔ‬
‫‪۶ٕ۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫كيیغحَي‪َْ .‬گِ حُ حیٍ ىٔ يُزغ ٍٔیگَىحَی ًَٗکُُي‪ْ .‬يحیض ٍح كو‪ ٢‬ىٍ آٌ ىٔ‬
‫ُّٓض رَحی کٔی کّ آٌٍح رّىٓض آٍٔى ٔ رّآٌ‬ ‫ض هَآٌ ٔ ُ‬‫يٗؿٕیُي ٔ رئٌ ٗک ْيحی ِ‬
‫ػًم کُي يخ كٕم َْْيحیظی حٓض‪ٓ .‬هق ‪ٛ‬خنق حُ ؿًهّ ‪ٛ‬لخرّ رّنـض هَآٌ ػخنىطَ ٔ‬
‫آگخِطَ رٕىَي ٔ ىٍ كٓى آیخص يلکى ٔ يظ٘خرّ رٔیخٍ ىهین رٕىَي رًّْیٍٓزذ ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫ٔ ُيخٌ آٌْخ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل ػویيِ حهظالكی رّٔؿٕى َیخيي ٔ ىٍ حیٍ ح‪ٕٛ‬ل‪ًّْ ،‬گی حؿًخع‬
‫ٔ حطلخم َظَ ىحٗظُي‪ .‬پْ حُ حیٍ رٕى کّ حَيک حَيک ؿيحییْخ ٔ طلَیوّْخ َٗٔع ٗي ٔ‬
‫َْگخِ ىٍ يٍٕى ئؤنّٖ يزخكغ ٔ ٓئحالطی يطَف يٗٗي یخ يیخٌ آٌْخ ٗکخكی‬
‫رّٔؿٕى يٗآيي‪ ،‬ىحًَُ٘يحٌ ٔ يظلکَحٌ رٍِگ ئهًخٌ رَّٓػض حیٍ ٗکخف ٍح‬
‫يٗرٔظُي ٔ ٍحِ طلَیوّ ٔ حهظالف ٍح ٓي يٗکَىَي ٔ يخَُي ؿَیخٌ ظٍٕٓ هٕحٍؽ‬
‫رّىنیم كٓى َخىٍٓض هَآٌ یخ ظٍٕٓ ط٘یغ ٔ هٌٕهٕحْی كٔیٍ ٔ ىیگَ ؿَیخَخطی کّ‬
‫ىٍ کظخدْخی طخٍین آييِ حٓض‪ ،‬آٍحء ٔ ىیيگخِْخی کاليی رّيخَُي ٓخهظًخَی ‪١‬زوّ ‪١‬زوّ‬
‫رخال يٍٗكض طخ حیٍکّ رّٗکهی ىٍآيي کّ حئَُِ ىٍ کظخدْخی ُيظَک َِهّ ًْیٍ رخ كَهّْخ ٔ‬
‫ييحٍّ يوظهق آٌْخ ي٘خْيِ يٗکُیى‪...‬‬
‫ىٍ ُيخٌ ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ طؤیىرُيی ىیٍ رّح‪ٕٛ‬ل ٔ كَٔع ٔؿٕى َيحٗض ٔ‬
‫کٔی چُیٍ طؤیىرُيی ٍح ًَُٗٗخهض‪ ،‬رهکّ حیٍ طؤیى رّظٍٕٓ يؼظِنّ رخُيٗگَىى‪.‬‬
‫ُيخَیکّ رَهی ىٍػهى کالو ؿَم ٗيِ رٕىَي‪)ٖ۶(.‬‬

‫أكلَٓ ؽغیذ كِن ٍلق‬

‫ٓهلیْخ ٖٗ ىنیم يٗآٍَٔي کّ رّيوظ‪٠‬خی آٌ ػخرض يًَٗخیُي كٓى ٓهق حُ‬
‫َ‪َٗ ٕٜٙ‬ػی کخيم رٕىِ ٔ رَحی يظؤهَحٌ كخیِ كـیض حٓض‪ .‬ىالیم ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ هَآٌ‪ :‬حنزوَس‪ ٖٔ۰ :‬ـ ٖ‪ٔ4‬؛ آلػًَحٌ‪ٔٔٓ :‬؛ حنُٔخء‪ٔٔ۳ :‬؛ حنظٕرش‪ٔٓٓ :‬‬
‫ٕ ـ حكخىیغ َزٕیش يخَُي‪« :‬كبَّ يٍ یؼٖ يُکى كٔیَٖ حهظالكخ ً کؼیَح‪ ،‬كؼهیکى‬
‫رُٔظی ُٔٓش حنوهلخء حنَحٗيیٍ حنًٓيییٍ‪ ،‬ػ‪ٕ٠‬ح ػهیٓخ رخنُٕحؿٌ‪ٔ ،‬ایخکى ٔيليػخص‬
‫أاليٍٕ‪ ،‬كبٌ کم يليػش ريػش‪ٔ ،‬اٌ کم ريػش ‪ٟ‬النش(‪ ٔ )ٖ۰‬كيیغ هیَحنؤٌَ ‪...‬‬
‫ٖ ـ آػخٍ ‪ٛ‬لخرش ٔ أثًّٖ يظوييیٍ يخَُي حرٍػًَ‪ ،‬حرٍئؼٕى‪ ،‬كٍٔ ر‪َٜ‬ی ٔ‬
‫ٗخكؼی ‪...‬‬
‫‪ 4‬ـ حؿًخع‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ حػظزخٍ ‪ٛ‬لخرّ ٔ ػوم يخ‪ :‬يؼهٕو حٓض کّ ‪ٛ‬لخرش َِى ػخيّٖ ئهًیٍ‬
‫«أکًمأاليش ػوٕالً ٔ أُکخْخ ػهًخ ً ٔ كًٓخ‪ ٔ ،‬أٗيْخ حطزخػخ ً‪ ٔ ،‬أهٕحْخ ایًخَخ ً ٔ الیکٌٕ‬
‫‪۶ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫(رؼيأالَزیخء) يؼهٓى كیاالیًخٌ ٔحنؼهى ٔحنلٓى ٔحنؼًم‪ٔ ...‬هي رٔطُخ حنوٕل كیٌِْ حنًٔؤنش‬
‫كیحنل‪ٜ‬م حنؼخَی‪ :‬أًْیش كٓى حنٔهق ٔيخ یظَطذ ػهیّ يٍ حنؼهى ٔحنؼًم‪».‬‬
‫‪ ۶‬ـ طـَرّٖ طخٍیوی‪ُٗ :‬خهض ػًین آیخص هَآٌ ٔ حكخىیغ َزٕی‪ٛ ،‬لخرٍّح ىٍ‬
‫رَطَیٍ ٔ رخالطَیٍ ؿخیگخِ هَحٍ ىحى‪ ٔ .‬طخٍین ٔ هٕحػيی ٍحٓوی کّ رَ آٌ حٓظوخيض‬
‫کَىَي ٔ يوخیّٖٔ آٌ رخ ٍٕٔ کٔخَی پْ حُ آٌْخ هٕى ریخَگَ حیٍ يطهذ حٓض‪ .‬ح ّيخ‬
‫حیٍ رَطَی رخ کٔخَی کّ حُ يُٓؾ ‪ٛ‬لخرّ پیَٔی کُُي‪ ،‬هٕحْي رٕى ٔ ؿًخػض حٓاليی‬
‫ُّٓض ٍٕٓلهللا چُگ يَُُٗي‪)ٖ۴(.‬‬ ‫يظ‪ٜ‬م ٔ پیَٔ ٓهق‪ ،‬يلکى ٔ حٓظٕحٍ رّکظخد هللا ٔ ُ‬

‫ػلم هؼْٖهیذ ٍلق‬

‫ٓهلیٌٕ ىٍ رَحرَ ٗزٓخطی چٌٕ ػيو ػ‪ًٜ‬ض ‪ٛ‬لخرّ ٔ يٕحٍى حهظالف حی٘خٌ ‪...‬‬
‫ٔ حیٍکّ طؤٓی رّحی٘خٌ يُـَ رّطوهیي ٔ حَٔيحى رخد حؿظٓخى يٗگَىى‪ ،‬پخٓنْخی طل‪ٜ‬یهی‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‪ ،‬ؿِ‬ ‫ىحٍَي کّ ىٍ يُخرغ حی٘خٌ آييِ حٓض‪ .‬آٌْخ يخَُي ػخيّٖ حْم ُ‬
‫ٗو‪ٓ ٚ‬یّي ىیگَ ْیچ یک حُ ‪ٛ‬لخرّ ٔ ههلخء ٔ طخرؼیٍ ٍح يؼ‪ٕٜ‬و ًَٗىحَُي‪ ،‬رُخءحْ‬
‫ىٍ رَحرَ حیٍ پَٖٓ کّ «حگَ ٓهق يؼ‪ٕٜ‬و َیٔظُي‪ ،‬چَح كٓى حی٘خٌ يؼظزَ حٓض؟»‬
‫چُیٍ پخٓن يٗىُْي کّ ریٍ َٗیؼض ٔ كوّ رخیي كَم گٌحٗض‪َٗ ،‬یؼض یک يُزغ‬
‫ٰانٓی حٓض کّ پیَٔی حُ آٌ ٔحؿذ يٗرخٗي‪ ،‬ح ّيخ كوّ یک يُزغ رَ٘ی حٓض‪ .‬كَم‬
‫گٌحٗظٍ ریٍ َٗیؼض ٔ كوّ‪ ٔ ،‬یخ ریٍ َ‪ ٔ ٕٜٙ‬حٓظُزخ‪ٓ ١‬هق حُ آٌ‪ ،‬کّ حٔنی حُ‬
‫ٔكی َٓچًّ٘ يیگیَى ٔ يُزغ ىٔيی رَ٘ حٓض؛ ىٍ َظیـّ‪ ،‬حٔنی يؼ‪ٕٜ‬و حٓض ٔ ىٍ‬
‫ىٔيی حكظًخل ىٍٓظی ٔ َخىٍٓظی يیٍٔى‪ .‬چُیٍ كَم گٌحٗظُی ىٍ کم ىٍٓض حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض) کّ‬‫َٗیؼض ٔ كوّ رخ ْى كَم ىحٍى‪َٗ ،‬یؼض یؼُی ٔكی يؼ‪ٕٜ‬و (هَآٌ ٔ ُ‬
‫پیَٔی حُ آٌ ٔحؿذ حٓض‪ .‬ح ّيخ كوّ یؼُی آٌچّ يـظٓيیٍ كًٓیيِحَي‪ ،‬کّ ٔحؿذ حالطزخع‬
‫َیٔض‪ .‬ح‪ٕٛ‬نیٌٕ كوّ ٍح حیٍگَّٕ طؼَیق کَىِحَي‪:‬‬
‫« ىحَٔظٍ حكکخو َٗػی ػًهی کّ حُ ىالیم طل‪ٜ‬یهی آٌ حٓظُزخ‪ٗ ١‬يِ حٓض»(‪)ٖ۲‬‬
‫ح ّيخ رخ یک كَم کّ حؿًخع يؼ‪ٕٜ‬و حٓض‪ٔ ،‬نی حهظالف يؼ‪ٕٜ‬و َیٔض‪ٓ )4ٓ(.‬وٍ ىٍ‬
‫حیٍؿخ ىٍ يٍٕى كٓى ٓهق حُ َ‪ ٕٜٙ‬يیرخٗي کّ حُ حؿًخع يؼ‪ٕٜ‬و رًّٗخٍ يیٍٔى‪.‬‬
‫كوّ ىحَ٘ی حٓض کّ يُزغ آٌ َ‪َٗ ٕٜٙ‬یؼض ٔ يُخرؼی يخَُي حؿًخع ٔ هیخّ ٔ‬
‫هٕل ‪ٛ‬لخری ٔ ؿیَِ کّ َٗیؼض طؤییي کَىِ‪ ،‬يیرخٗي؛ رُخرَ حیٍ حٍطزخ‪ ١‬يلکًی رخ‬
‫َ‪َٗ ٕٜٙ‬ػی ىحٍى‪ ،‬حُ آٌ حٓظُزخ‪ ١‬يیٕٗى ٔ رّٔٓیهّٖ آٌ ط‪ٜ‬لیق يیگَىى ٔ‬
‫رئٌ َ‪َٗ ٕٜٙ‬ػی يَ٘ٔػیظی َوٕحْي ىحٗض‪)4ٔ(.‬‬
‫‪۶ٕ۲‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫آٌچّ كویّ حُ َٗیؼض ریخٌ يیىحٍى یخ حُ ‪ٛ‬خكذ َٗیؼض َوم يیکُي کّ ىٍ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص كویّ يزهّؾ حٓض ٔ پیَٔی حُ حٔ رّهخ‪ َ١‬ح‪١‬خػض هللا ٔ ٍٕٓل ٔحؿذ حٓض‪ ،‬یخ‬
‫حیٍ کّ ٓوٍ كویّ حُ ٍٔحیظی کّ حُ ‪ٛ‬خكذ َٗیؼض َوم ٗيِ حٓظُزخ‪ٗ ١‬يِ حٓض‪ ،‬ىٍ‬
‫حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص كویّ ىٍ ُٗخهض يَحى هللا ٔ ٍٕٓل حؿظٓخى کَىِ حٓض‪ ٔ ،‬ح‪١‬خػض حُ حٔ‬
‫ح‪١‬خػض حُ «حٔنیحاليَ» حٓض کّ حُ آٌ حٓظُزخ‪ ١‬يیکُُي‪ ،‬هيحَٔي يظؼخل يیكَيخیي‪:‬‬
‫ٕٓ ِل َٔاِنَ ٰ ٓٗ‬ ‫ف أًََح ُ‬
‫ػٕحْ رِ ِۖۦّ َٔنَ إٔ ٍَىُُِّٔ اِنَٗ َ‬
‫ﭐنَ ُ‬ ‫« َٔاًَِح َؿخ ٓ َء ُْ أى أَيأ ‪ّ ِ َٞ‬يٍَ أﭐْلَيأ ٍِ أ َ ِٔ أﭐنو إَٔ ِ‬
‫ػهَ أی ُ‬
‫ک أى َٔ ٍَ أك ًَظ ُ ۥُّ َلَط َ َزؼأ ظ ُ ُى‬ ‫‪ُ ٠‬م َ‬
‫ﭐّللِ َ‬ ‫أ ُ ْٔ ِنی أﭐْلَيأ َِ ِي أُ ُٓ أى نَ َؼ ِه ًَُّ ﭐنٌَِیٍَ َی أٔظ َُۢ ِز ُ‬
‫طََٕ ۥُّ ِي أُ ُٓ أۗى َٔنَ إٔ َال كَ أ‬
‫طٍَ اِ َال هَ ِه ٗیال‪»۴ٖ :4 ،‬‬ ‫٘ أی ٰ َ‬
‫ﭐن َ‬
‫طَىیيی َیٔض کّ ػهًخء حُ ي‪ٜ‬خىین حٔنی کهًّٖ «حٔنیحاليَ» ْٔظُي کّ‬
‫هيحَٔي ىٍ حیٍ آیّ يخ ٍح رّح‪١‬خػض حُ آٌْخ كَيخٌ ىحىِ حٓض‪ ،‬رؼ‪٠‬ی حُ ‪ٛ‬لخرّ ٔ‬
‫طخرؼیٍ کهًّٖ «حٔنیحاليَ» ٍح رّػهًخء طلٔیَ کَىِحَي‪ .‬حرٍػزخّ يیگٕیي‪ :‬آَخٌ‬
‫کٔخَیحَي کّ حُ هللا ح‪١‬خػض يیکُُي‪ ،‬کٔخَی کّ رّيَىو يؼخَی ىیٍ ٗخٌ ٍح يیآيَُٕي‬
‫ٔ يَىو ٍح حيَ رّيؼَٔف ٔ َٓی حُ يُکَ يیکُُي‪ ،‬رُخرَ حیٍ هيحَٔي ح‪١‬خػض حُ آٌْخ‬
‫ک أى‪،‬‬ ‫ٍح رَ رُيِگخٌ ٔحؿذ ًَٕىِ حٓض‪ )4ٕ(.‬ؿخرَ رٍػزيهللا يیگٕیي‪َٔ « :‬أ ُ ْٔ ِنی أﭐْلَيأ َِ ِيُ ُ‬
‫‪ »۳۲ :4‬یؼُی کٔخَی کّ ىحٍحی كوّ ٔ ریُٖ ٔ کٔخَی کّ حْم َیکی ْٔظُي‪)4ٖ(.‬‬
‫ْىچُیٍ يـخْي ٔ ػطخء ٔ حرٍ حری َـیق ٔ كٍٔ ٔ حریحنؼخنیّ ٔ َوؼی ٔ ؿیَِ‬
‫آٌٍح رّػهًخء طلٔیَ کَىِحَي‪ )44(.‬هٕل حيخو يخنک َیِ ًْیٍ حٓض‪ )4۳(.‬حيخ کٔخَی حُ‬
‫‪ٛ‬لخرّ يخَُي أرَْٕیَِ(‪ ٔ )4۶‬رؼ‪٠‬ی حُ طخرؼیٍ ٔ پیَٔحٌ ٗخٌ ًْچٌٕ يیًٌٕ رٍ‬
‫کخو ْٔظُي‪)4۰(.‬‬ ‫يَٓحٌ ٔ حرٍُیي ٔ يوخطم ٔ کهزی َوم ٗيِ کّ يُظٍٕ حُ أٔنیحاليَ ُك ّ‬

‫ثب افزالف كه هیبى ٍلق چَ کٌین؟‬

‫يٗپَٓیى‪ٓ :‬هق ىٍ كٓى َ‪ ٕٜٙ‬ىچخٍ حهظالف ٗيِحَي‪ ،‬رهکّ گخْی رّهطخء‬
‫ٍكظّحَي‪ ،‬پْ چگَّٕ يخ يهِو رّپیَٔی حُ آٌْخ ْٔظیى؟!‬
‫رَحی حیٍ پَٖٓ پخٓن چُي ٔؿٓی يٗىُْي‪:‬‬
‫ٔ ـ ٓهق يؼ‪ٕٜ‬و َیٔظُي‪ ،‬حكظًخل حهظالف ریٍ آَخٌ يیٍٔى‪ ،‬رهکّ ىٍ كًٓیيٌ‬
‫رؼ‪٠‬ی حُ َ‪ ٕٜٙ‬رؼیي َیٔض کّ رّهطخء ٍكظّ رخُٗي‪ ،‬ح ّيخ ٓوٍ ىٍ يٍٕى حيٍٕی‬
‫حٓض کّ يٍٕى حطلخم ٔ حؿًخع آٌْخ رٕىِ ٔ ىٍ آٌ حهظالف َکَىِحَي‪.‬‬
‫ٕ ـ رخیي ىحَٔض کّ ٓیّي ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ حنلخظ هَآٌ کَیى ٍح رَحی ح‪ٛ‬لخد هٕى‬
‫ریخٌ کَىِ‪ ،‬يؼخَی آٌٍح َیِ رَحی ٗخٌ گلظّ حٓض‪ ٔ ،‬كَيٕىِٖ ٰانٓی کّ يیكَيخیي‪:‬‬
‫ٖٓ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫خّ َيخ َُ ِ ِّ َل ِانَ أی ِٓ أى َٔنَ َؼهَ ُٓ أى َیظَلَ َک ٌََُٔ ‪،‬‬ ‫ﭐنِر ۗ َُِ َٔأَََِ أنَُخ ٓ ِا َن أی َ‬
‫ک ﭐنٌّ أِک ََ ِنظ ُ َز ِیٍَّ ِنهَُ ِ‬ ‫« ِر أﭑن َزیِّ َُٰ ِ‬
‫ض َٔ ُّ‬
‫‪ٗ »44 :ٔ۶‬خيم َْىٔ يٍٕى يیٕٗى… ي٘و‪ ٚ‬حٓض کّ ْيف حُ َْٓوُی كًٓیيٌ‬
‫يؼخَی آٌ حٓض َّكو‪ ٢‬كَحگَكظٍ کهًخص آٌ‪ ٔ ،‬هَآٌ رّحیٍ چیِ ِٓحٔحٍطَ حٓض‪.‬‬
‫يؼًٕالً حیٍ‪َ ٍٕ١‬یٔض کّ يَىو کظخری ٍح ىٍ كُّی يخَُي ‪١‬ذ ٔ كٔخد روٕحَُي ٔ‬
‫رَحی كًٓیيٌ يؼُخی آٌ َکُٕٗي‪ ،‬پْ چگَّٕ يَىو رَحی كًٓیيٌ هَآٌ کّ يخیّی‬
‫َـخص ٔ ٓؼخىص ٔ حٓخّ ىیٍ ٔ ىَیخی آٌْخ حٓض‪َ ،‬کٕٗیيِحَي؟‬
‫حُ حیٍٍٔ حهظالف ‪ٛ‬لخرّ ىٍ يٍٕى طلٔیَ هَآٌ رٔیخٍ حَيک حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ يٍٕى‬
‫يیخٌ طخرؼیٍ َیِ حهظالف ي٘خْيِ يیٕٗى‪ ،‬گَچّ حهظالف طخرؼیٍ َٔزض رّکٔخَی کّ‬
‫رؼي حُ آَخٌ آييِحَي حَيک حٓض‪َْ ،‬چُي ىٍٔحٌ رٓظَ ٔ رَطَ رخٗي حطلخم ٔ ػهى ٔ ریخٌ‬
‫ىٍ آٌ ریٖطَ حٓض‪ )4۴(.‬طخرؼیٍ طلٔیَ هَآٌ ٔ ػهى كيیغ ٍح حُ ‪ٛ‬لخرّ كَح گَكظُي‪،‬‬
‫رؼ‪٠‬ی حُ طخرؼیٍ رٕىِحَي کّ طًخو طلٔیَ هَآٌ ٍح حُ ‪ٛ‬لخرّ یخى گَكظّحَي‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫يـخْي يیگٕیي‪ ّٓ :‬رخٍ هَآٌ ٍح حُ كخطلّ طخ آهَ َِى حرٍػزخّ هٕحَيو‪ ،‬ىٍ َْآیّ حٔ‬
‫ٍح َگخِ يیىحٗظى ٔ ىٍ يٍٕى آٌ حُ حٔ يیپَٓیيو‪)4۲(.‬‬
‫ُّٓض‪ ،‬حهظالف طُٕع حٓض َّحهظالف‬ ‫ٖ ـ ریٖطَ حهظالف ٓهق ىٍ كٓى هَآٌ ٔ ُ‬
‫ط‪٠‬خى‪ )۳ٓ(.‬حُ آٌؿًهّ حیٍکّ رَحی یک ئ ًّی َْیک حًٓی ؿيح رگٌحٍى‪َْ ٔ ،‬حًٓی‬
‫رَ يؼُخیی ىالنض يیکُي کّ ىیگَی رَآٌ ىالنض ًَیکُي‪ ،‬رخ حیٍکّ َْىٔ ىٍٓض‬
‫يیرخُٗي‪ ،‬يخَُي َخو گٌحٍی هللا رخ َخوْخی كُٔی کّ َخوْخی يظؼيىی حٓض ح ّيخ ئ ًّی‬
‫یکی حٓض‪ .‬يخَُي حیٍکّ ٓهق ‪َٛ‬ح‪ ١‬ئظویى ٍح رّچُي يؼُی طلٔیَ کَىِحَي‪ ،‬رؼ‪٠‬ی‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض طلٔیَ‬ ‫آٌٍح رّحٓالو طلٔیَ کَىِ ٔ رؼ‪٠‬ی آٌٍح رّهَآٌ ٔ رؼ‪٠‬ی رّ ُ‬
‫کَىِحَي‪ ،‬کّ ًّْٖ يؼخَی ٍح ٗخيم يیٕٗى‪.‬‬
‫حیٍکّ َْیکی رؼ‪٠‬ی حُ حَٕحع طلٔیَ ٍح رّػُٕحٌ يؼخل ٔ رَحی آٌ يوخ‪١‬ذ رٓظَ‬
‫رلًٓي‪ً ،‬کَ کَىِحَي‪َّ ،‬رّحیٍ يؼُی کّ كو‪ ٢‬يُل‪َٜ‬ح ً ًْیٍ یک طلٔیَ ىٍٓض حٓض‪.‬‬
‫يخَُي حیٍکّ «حنظخنى نُلّٔ» کٔی کّ رَ هٕى ٓظى کَىِ ٍح حیٍگَّٕ طلٔیَ کَىِحَي کّ‬
‫ًَخُ ٍح حُ ٔهض آٌ طخهیَ يیکُي‪ ،‬رؼ‪٠‬ی گلظّحَي «حنظخنى نُلّٔ» یؼُی رویم‪ ،‬رؼ‪٠‬ی‬
‫گلظّحَي کٔی حٓض کّ ٍُِٔىحٍ حٓض َّيیهٍٕى ٔ َّيیآٗخيي‪ ،‬ح ّيخ هٕى ٍح حُ گُخْخٌ‬
‫کُظَل ًَیکُي… ٔ حيؼخل حیٍْخ کّ حهظالف حٓض‪ٔ ،‬نی رُیخىی َیٔض‪ .‬حیٍکّ یکی‬
‫ٓززی ٍح رَحی َِٔل آیّ ریخٌ کُي ٔ ىیگَی ٓزذ ىیگَی ٍح کّ رخ يٍٕى حٔل يظ‪٠‬خى‬
‫َیٔض ریخٌ کُي‪ ٔ ،‬يًکٍ حٓض ٓزذ َِٔل آیّ َْىٔ يٍٕى رخٗي‪ ٔ ،‬یخ ىٔ رخٍ َخُل‬
‫ٗيِ رخٗي‪ ،‬یک رخٍ رّحیٍ ٓزذ َخُل ٗيِ ٔ یک رخٍ رّهخ‪ َ١‬آٌ ٓزذ ىیگَ‪)۳ٔ(.‬‬
‫ٖٔ‪۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫‪ 4‬ـ يٕحٍىی کّ ٓهق ىٍ آٌ حهظالف کَىِ ٔ حهٕحل آٌْخ يظ‪٠‬خى حٓض‪َٔ ،‬زض‬
‫رّآٌچّ ىٍ آٌ حهظالف َکَىِحَي حَيک حٓض‪ ،‬رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍ ئخثم حػظوخىی يٕحٍى‬
‫حهظالف هیهی حَيک حٓض ٔ ىٍ ئخثم ح‪ٕٛ‬ل ًَیرخٗي‪ .‬رُخرَحیٍ حگَ حهٕحل ‪ٛ‬لخرّ‬
‫ىٍ ُيخٌ ٗخٌ رّح‪١‬الع ػًٕو ٍٓیيِ ٔ رّآٌ حػظَح‪َ٘ ٝ‬يِ‪َِ ،‬ى ؿًٍٕٓ ػهًخء كـض‬
‫ُّٓض رَگَىحَیيِ يیٕٗى‪ٔ ،‬‬‫رًّٗخٍ يیآیي؛ حگَ ىٍ چیِی حهظالف کَىِحَي رّهَآٌ ٔ ُ‬
‫حگَ رؼ‪٠‬ی رّيطهزی رخٍٔ ىحٗظّ ٔ رؼ‪٠‬ی ىیگَ هالف آٌٍح َگلظّحَي‪ ،‬ىٍ حیٍ يٍٕى‬
‫حهظالف حٓض‪ ،‬ح ّيخ ؿًٍٕٓ ػهًخء رّآٌ حٓظُخى يیکُُي‪ )۳ٕ(.‬حگَ ئؤنّٖ حؿظٓخىی رخٗي‬
‫ٔ ىٍ يٍٕى آٌ َ‪َٛ ٚ‬یق َٗػی َیخييِ رخٗي ٔ رهکّ ىٍ پَطٕ کهیخص َ‪ٔ ٕٜٙ‬‬
‫يوخ‪ٛ‬ي ػهى َٗیؼض يٍٕى رٍَٓی هَحٍ يیگیَى‪ ،‬طَىیيی َیٔض کّ ىٍچُیٍ يٕحٍىی‬
‫حؿظٓخى آكخى ٓهق حُ حؿظٓخى يخ رٓظَ حٓض‪ ،‬حگَ حُهٕى آٌْخ کٔی يوخنق رخ آٌ َزخٗي‪.‬‬
‫حيخو ٗخكؼی يیگٕیي‪ :‬آَخٌ ىٍ ػوم ٔ ك‪٠‬م ٔ َْٔٓیهّٖ کّ رخ آٌ ىحَ٘ی کٔذ‬
‫يیٕٗى حُ يخ رَطَحَي ٔ ٍأی آٌْخ رَحی يخ حُ ٍأی هٕىيخٌ يويو حٓض‪ )۳ٖ(.‬یکی حُ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل حيخو حكًي حیٍ رٕى کّ َْگخِ ىٍئؤنّٖ رخ يٕحٍى حهظالف ‪ٛ‬لخرّ يٕحؿّ‬
‫ُّٓض َِىیکطَ رٕى حَظوخد يیکَى ٔ حُ ىحیَِٖ‬ ‫يیٗي‪ًْ ،‬خٌ هٕنی ٍح کّ رّهَآٌ ٔ ُ‬
‫حهٕحل آٌْخ ریٌَٔ ًَیٍكض‪ ،‬حگَ رّحیٍ َظیـّ ًَیٍٓیي کّ یکی حُ حیٍ حهٕحل رّکظخد‬
‫ُّٓض َِىیکطَ حٓض‪ْ ،‬یچیک ٍح طَؿیق ًَیىحى‪ ٔ ،‬حهظالف ٍح ریخٌ يیکَى‪)۳4(.‬‬ ‫ٔ ُ‬
‫حیٍ ئؤنّ طل‪ٜ‬یالطی ىحٍى کّ يلم رلغ آٌ حیٍؿخ َیٔض‪)۳۳(.‬‬
‫يـُٕی رَحی ىٍٔحَيحهظٍ‬‫رُخرَحیٍ حهظالف آٌْخ رخ حیٍکّ حَيک رٕىِ‪ًَ ،‬یطٕحَي ّ‬
‫ئخثهی رخٗي کّ آٌْخ رَ آٌ حؿًخع کَىِحَي‪ ،‬یخ يطخنزی کّ ىٍ طلٔیَ َ‪ ٕٜٙ‬حٍحثّ‬
‫ًَٕىِحَي‪ ،‬يٍٕى طٕؿّ هَحٍ َگیَى‪.‬‬
‫ـ يٗپَٓیى رخ حَٓحثیهیخص ٔحٍىِ چّ کُیى؟‬
‫= پخٓن يُٕٗٗیى‪ :‬حَٓحثیهیخطی کّ رؼ‪٠‬ی حُ ٓهق َوم کَىِحَي حَيک حٓض‪ ،‬رخیي‬
‫گلض کّ حیٍ ْخ كٓى ٔ ىٍک ٓهق حُ َ‪َٗ ٕٜٙ‬ػی َیٔض‪ ،‬رهکّ ٍٔحیخطی حٓض کّ‬
‫رؼ‪ ٞ‬حُ ٓهق آٌٍح حُ رؼ‪٠‬ی حْم کظخد َوم کَىِحَي‪ ٔ ،‬يٕ‪ٟ‬غ ٓهلی ىٍ يٍٕى‬
‫حَٓحثیهیخص ٔح‪ٟ‬ق حٓض‪ًْ ،‬خٌ‪ٍٕ١‬ی کّ ٓیّي يیكَيخیي‪:‬‬
‫«حْم کظخد ٍح َّط‪ٜ‬يین ٔ َّطکٌیذ کُیي ٔ رگٕثیي‪»:‬‬
‫«رّهللا ٔ آٌچّ رَ يخ َخُل ٗيِ حیًخٌ ىحٍیى‪)۳۶(».‬‬
‫ُّٓض ىحٍَي کّ پٌیَكظٍ آٌ حٗکخنی‬‫رؼ‪٠‬ی حُ حیٍ حَٓحثیهیخص ٕٗحْيی حُ هَآٌ ٔ ُ‬
‫ُّٓض َ٘خَگَ رطالٌ آٌ يیرخٗي‪ ،‬کّ آٌٍح‬ ‫َيحٍى‪ .‬رؼ‪٠‬ی رّگَّٕی حٓض کّ هَآٌ ٔ ُ‬
‫ٕٖ‪۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُّٓض ىنیهی پٌیَكظٍ یخ َپٌیَكظٍ آٌ‬

‫رخیي ٍى کَى‪ .‬رؼ‪٠‬ی چُیٍ حٓض کّ ىٍ هَآٌ ٔ ُ‬
‫َیٔض‪ ،‬ىٍ چُیٍ يٕحٍىی رخیي طٕهق کَى‪ .‬طخ يزخىح رَّخكن ٍى یخ پٌیَكظّ ٕٗى‪.‬‬

‫ٍلق ٕبلؼ چَ کَبًی َُزٌل؟‬

‫= يُخرغ ٓهلی حظٓخٍ يیىحٍَي کّ يُظٍٕ حُ ٓهق ‪ٛ‬خنق ح‪ٛ‬لخد ٔ یخٍحٌ‬
‫گَحيی ٓیّيحَي کّ ىٍ ييٍّٖٓ َزٕص ىٍّ آيٕهظُي‪ْٔ .‬ىچُخٌ طخرؼیٍ ٔ ٓخیَ حثًّٖ‬
‫ىیٍ کّ ىٍ َوٖ ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ رٕىَي‪ )۳۰(.‬رئٌ ٗک‪ٓ ،‬یّي ٔ ههلخی ٍحٗيیٍ ٔ‬
‫‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ رّحكٔخٌ ٔ کٔخَی کّ ىٍ ىٍٔحٌ ‪١‬الیی ‪ٛ‬يٍ حٓالو رَيُٓؾ ‪ٛ‬لیق‬
‫هَحٍ ىحٗظُي‪ٓ ،‬هق ‪ٛ‬خنق ْٔظُي‪.‬‬
‫كخل الُو حٓض َْئهًخَی يُٓؾ ٔػویيِ ٔ حكکخٍ هٕى ٍح حُ آٌْخ یؼُی حُ ٓهق‬
‫‪ٛ‬خنق حنگٕرَىحٍی کُي ٔ حُ ريػض ٔ َٕآٍٔی ىٍ ػویيِ هٕىىحٍی ًَخیي‪ ،‬ىٍ ؿخيؼّٖ‬
‫يخ حیٍگَّٕ َخوگٌحٍٖ ٗيِ کّ َْئهًخَی هٕى ٍح طخرغ ٓهق ‪ٛ‬خنق حيض ريحَي‪ ،‬رّٓهلی‬
‫يٍٕ٘ٓ يٗگَىى‪ ،‬رَّْكخل حگَ ٓهلیّض رّحیٍ يؼُخ رخٗي‪ ،‬رُخرَحیٍ ٗکی َیٔض کّ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض" ٔ یخ "حْم حػَ" يٗرخُٗي‪ ،‬چَح کّ‬ ‫آٌْخ ًْخٌ "حْم كيیغ" ٔ "حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض رّکٔخَی گلظّ يٕٗٗى کّ رَ ٍحِ ٔ ٍٕٔ ٓیّي ٔ ح‪ٛ‬لخد ٔ‬ ‫حْم ُ‬
‫یخٍحٌ حٔ رخُٗي‪ )۳۴(».‬دمحمٓؼیي ٍي‪٠‬خٌ رٕ‪١‬ی يیگٕیي‪ٓ« :‬هق ىٍ ح‪ٛ‬طالف رَ‬
‫کٔخَی ح‪١‬الم يیٕٗى کّ ىٍ ّٓ هٌَ حٔل حٓالو يیُیٔظّحَي‪)۳۲(».‬‬
‫یٕٓق هَ‪ٟ‬خٔی ىٍ يلٕٓو ح‪ٛ‬طالكی ٓهلیّ يیگٕیي‪:‬‬
‫«ٓهق ػزخٍص حٓض حُ ًْخٌ هٌَْخی حٔل کّ رٓظَیٍ هٌَْخی حیٍ حيض ْٔظُي‪.‬‬
‫هٌَْخی کّ ىٍ آٌْخ كٓى حٓالو‪ ،‬حیًخٌ‪ٓ ،‬هٕک ٔ حنظِحو رّآٌ طلون یخكض‪ٓ .‬هلیگَی‬
‫َیِ ػزخٍص حٓض حُ ٍؿٕع رّآٌچّ کّ ٓهق حٔل ىٍ كٓى ىیٍ حػى حُ ػویيِ ٔ َٗیؼض‬
‫ٔ ٓهٕک ىحٗظُي‪)۶ٓ(».‬‬
‫ٓهق یخ ٓهق ‪ٛ‬خنق رّيؼُی پی٘گخيخٌ ىٍٓظکخٍ ٔ ػخىل حٓض‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف‬
‫هخ‪ ٙ‬حٓاليی‪ٓ ،‬هق ‪ٛ‬خنق رّّٓ گَِٔ ُیَ ح‪١‬الم يیٕٗى‪:‬‬
‫حنق ـ ‪ٛ‬لخرّ‪« :‬یخٍحٌ ٓیّي» رّيؼُی کٔخَی حٓض کّ ٓیّي ٍح ىیيِ ٔ ىٍ ُيخٌ‬
‫كیخص حٔ‪ ،‬ىیٍ حٓالو ٍح پٌیَكظّحَي‪.‬‬
‫د ـ طخرؼیٍ‪« :‬پیَٔی کُُيِگخٌ» رّکٔخَی کّ ُيخٌ كیخص ٓیّي ٍح ىٍک َکَىَي‬
‫ح ّيخ ‪ٛ‬لخرّٖ ٓیّي ٍح ىیيِ ٔ ىٍ ُيخٌ كیخص آٌْخ ىیٍ حٓالو ٍح پٌیَكظّحَي‪ ٔ ،‬ىٍ كخل‬
‫حیًخٌ يَىِحَي‪ ،‬نلع طخرؼیٍ ح‪١‬الم يیٕٗى‪.‬‬
‫ٖٖ‪۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ؽ ـ طخرغ طخرؼیٍ‪« :‬پیَٔی کُُيِگخٌ حُ پیَٔی کُُيِگخٌ» رّکٔخَی کّ ُيخٌ‬

‫كیخص ٓیّي ٔ ‪ٛ‬لخرٍّح ىٍک َکَىَي ح ّيخ طخرؼیٍ ٍح ىیيِ ٔ ىیٍ حٓالو ٍح حُ طخرؼیٍ كَح‬
‫گَكظّحَي‪ ،‬نلع «طخرغ طخرؼیٍ» ح‪١‬الم يیٕٗى‪ .‬حكًي رٍكُزم آهَیٍ َٔم حُ ٓهق‬
‫‪ٛ‬خنق ىحَٔظّ يیٕٗى‪ .‬ىنیم حَظوخد حیٍ ّٓ َٔم‪ًَْ ،‬حْی رخ پیخيزَ ٔ َِىیکی ُيخَی‬
‫رّحٔ ٔ ىٍک حٓالو‪ ٔ ،‬ػًم ٔ هييض رّآٌ طٕٓ‪ ٢‬آَخٌ ىحَٔظّ يیٕٗى‪.‬‬
‫طؼيحى طخرؼیٍ رٔیخٍ ُیخىحَي ٔ حيکخٌ يل‪ ٍٕٜ‬کَىٌ آٌْخ رّطؼيحى ي٘و‪ٜ‬ی‬
‫ٔؿٕى َيحٍى؛ ُیَح ىٍ ُيخٌ ٍكهض ٓیّي ىٍ كئى یک‪ٜ‬ئچٓخٍىِ ِْحٍ ‪ٛ‬لخری‬
‫ٔؿٕى ىحٗض ٔ چٌٕ َٗ‪ ١‬طخرؼی رٕىٌ ىیيحٍ رخ یکی حُ ‪ٛ‬لخرّ حٓض ٔ ‪ٛ‬لخرّ َیِ‬
‫ىٍ رالى يوظهق پَحکُيِ رٕىِحَي‪ ،‬نٌح طؼيحى طخرؼیٍ هخٍؽ حُ يلخٓزّ يیگَىى‪.‬‬
‫آٌْخ ّٓ ‪١‬زوّ ْٔظُي‪١ :‬زوّی کزَی ٔ ‪١‬زوّی ‪ٛ‬ـَی ٔ يخریٍ آٌ ىٔ‪.‬‬
‫رَهی حُ ػهًخء يؼم حرٍٓؼي‪ ،‬طخرؼیٍ ٍح رّچٓخٍ ‪١‬زوّ طؤیى کَىِحَي‪.‬‬
‫رَهی ىیگَ يؼم كخکى آٌْخ ٍح رّپخَِىِ ‪١‬زوّ طؤیى کَىِ حٓض‪.‬‬
‫حٔنیٍ ‪١‬زوّ آٌْخی ْٔظُي کّ ىِ َلَ حُ ‪ٛ‬لخرٍّح يالهخص کَىِ رخُٗي‪)۶ٔ(.‬‬
‫الق ـ ‪ٛ‬جوَی کجوی‪ :‬کٔخَی ْٔظُي کّ ریٖطَ ٍٔحیض حی٘خٌ حُ ‪ٛ‬لخری حٓض‪،‬‬
‫يؼم‪ٓ :‬ؼیي رٍئیذ ٔػَٔس رٍُریَ ٔػهوًش رٍهیْ ٔ هخٓى رٍدمحم ٔ هخٍؿش رٍُیي ٔ‬
‫أرٕٓهًّ رٍػزيحنَكًٍ ٔػزیيهللا رٍػظزّ ٔ ٓهًخٌ رٍیٔخٍ کّ رّكوٓخی ٓزؼّ َِٗٓحَي‪.‬‬
‫ة ـ ‪ٛ‬جوَی ٕـوی‪ :‬کٔخَی کّ ریٖطَ ٍٔحیض حی٘خٌ حُ طخرؼیٍ رٕىِ ٔ ؿِ طؼيحى‬
‫حنَِخى ٔ یلیٗ رٍ ٓؼیي‪.‬‬‫کًی حُ ‪ٛ‬لخرٍّح يالهخص َکَىِحَي‪ ،‬يؼم حرَحْیى َوؼی ٔ حری ّ‬
‫ط ـ ‪ٛ‬جوَی ٍّ‪ :ٜ‬کٔخَی کّ ٍٔحیضْخی ُیخىی ٍح ْى حُ ‪ٛ‬لخری ٔ ْى حُ کزخٍ‬
‫طخرؼیٍ َوم کَىِحَي‪ ،‬يخَُي كٍٔ ر‪َٜ‬ی ٔدمحم رٍ ٓیَیٍ ٔ يـخْي ٔ ػکَيّ ٔ هظخىِ ٔ‬
‫ٗؼزی ٔ َُْی ٔ ػطخء ٔ ػًَرٍ ػزيحنؼِیِ ٔ ٓخنى رٍػزيهللا رٍػًَ رٍ حنوطخد‪.‬‬
‫اك‪ٚ‬ل ربثؼیي‪ :‬ػهًخء ىٍ طؼییٍ حك‪٠‬م طخرؼیٍ حهٕحل گَٕخگَٕی ىحٍَي‪ ،‬هٕل يٍٕ٘ٓ‬
‫آٌ حٓض کّ حك‪٠‬م آٌْخ ٓؼیي رٍئیذ حٓض‪ .‬أرٕػزيهللا دمحم رٍهلیق ٗیَحُی گلظّ‪:‬‬
‫الق ـ اُل هلیٌَ هیگْیٌل‪ٓ :‬ؼیي حرٍئیذ حك‪٠‬م طخرؼیٍ حٓض‪.‬‬
‫ة ـ اُل کْكَ هیگْیٌل‪ :‬حٔیْ هََی‪.‬‬
‫ط ـ اُل ثٖوٍ هیگْیٌل‪ :‬كٍٔ ر‪َٜ‬ی‪.‬‬
‫ك ـ أثْثکو ثي اثیكاّّك گلزَ‪ٓ :‬یّيِی طخرؼیخص «كل‪ ّٜ‬رُض ٓیَیٍ» ٔ «ػًَس‬
‫رُض ػزيحنَكًٍ» ْٔظُي کّ يخىٍ آٌْخ حو ىٍىحء ‪ٛ‬ـَی (کّ حٓى حٔ ْـیًّ یخ ؿٓیًّ‬
‫ٌُ أری ىٍىحء ‪ٛ‬لخری) حٓض‪.‬‬
‫‪۶ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رؼویق اهوّىیي ٍللیّذ‬

‫يٕؿِطَیٍ طؼَیق ٔ ٍٍٔٗطَیٍ يَُرُيی حُ ٓهلیّض يؼخ‪ ،َٛ‬حیٍ كظٕحی ػهًخء‬
‫هطَ حٓض کّ ىٍ ٔرگخِ «حنلظٕی» يُظَ٘ کَىِ حٓض‪:‬‬
‫الَللیخ رؼویلِب ّهٌِغِب ّهْهلِب هي الغوبػبد األفوٓ‪.‬‬
‫اْلصٌیي ٔ هه‪ٚ‬بى ‪ ٔ۱ٕ۱‬ـ ‪ ٕ۰‬ـ ٓٔ ـ ٖٕٓٓ‬
‫ههن اللزْٓ‪ٖ۶ٕٔ۸ :‬‬
‫ٌَخ ّالغوبػخ‬
‫الزٌٖیق‪ :‬أُل ال ُّ‬

‫حنلًي هلل ٔحن‪ٜ‬الس ٔحنٔالو ػهٗ ٍٕٓلهللا ٔػهٗ آنّ ٔ‪ٛ‬لزّ؛ أيخ رؼي‪:‬‬
‫‪ٜ‬خنق‪ْٔ ،‬ى أْم حنؤٌَ حنؼّالػش حنًل‪ّ٠‬هش‪ ،‬کًخ ؿخء كی‬‫ٔهق حن ّ‬‫ٔهلیش َٔزش انٗ حن ّ‬‫كخن ّ‬
‫حنليیغ حنٌّی یَٔیّ حنزوخٍی كی ‪ٛ‬لیلّ‪" :‬هیَحنُخّ هََی‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬ػى حنٌیٍ‬
‫یهَٕٓى‪ ".‬كًٍ ٓخٍ ػهٗ َٓـٓى ٔحهظلٗ أػَْى‪ ،‬كٕٓ ٓهلی‪ٔ .‬ػًخى حنًُٓؾ حنٔهلی ْٕ‬
‫نِٔو حنطَیوش حنظی کخٌ ػهیٓخ حن‪ٜ‬لخرش يٍ حنظًٔک رخنکظخد ٔحنُٔش ػهًخء ٔػًال‪،‬‬
‫م انٗ یٕو حنویخيش‪ ،‬ی‪ٜ‬ق حالَظٔخد انیّ‪ ،‬أيخ يٍ ٍيی‬ ‫ٔكًٓخ ٔططزیوخ‪ٌْٔ ،‬ح حنًُٓؾ رخ ٍ‬
‫رزيػش أٔ َٗٓ رهوذ ؿیَ يَ‪ٟ‬ی‪ ،‬يؼم‪ :‬حنوٕحٍؽ‪ٔ ،‬حنَٔحك‪ٔ ،ٞ‬حنًؼظِنش‪ٔ ،‬حنًَؿجش‪،‬‬
‫ٔحنـزَیش‪ٓٔ ،‬خثَ حن ِل ََ ْم حن‪٠‬خنش‪ ،‬كٕٓ هخٍؽ يٍ حنٔهلیش‪ ،‬رم هخٍؽ ػهیٓخ‪.‬‬
‫هخل ػهیّ حنٔالو‪ :‬ال طِحل ‪١‬خثلش يٍ أيظی ظخَْیٍ ػهٗ حنلن‪ ،‬ال ی‪َْ٠‬ى يٍ‬
‫هٌنٓى كظٗ یؤطی أيَ هللا ْٔى کٌنک‪ .‬يظلن ػهیّ‪.‬‬
‫ٔأَٗٓ حنلَکخص حنٔهلیش حإل‪ٛ‬الكیش حنليیؼش‪ :‬كَکش حن٘ین دمحم رٍ ػزي حنْٕخد‬
‫ٍكًّ هللا‪ ،‬كوي ىػض انٗ طُویش يلٕٓو حنظٕكیي‪ٔ ،‬كخٍرض حنَ٘ک ٔ ٔٓخثهّ ٔ ىػخطّ‪،‬‬
‫ٔط‪ٜ‬يص ن٘طلخص حنطَم حن‪ٕٜ‬كیش‪ٔ ،‬ه‪٠‬ض ػهٗ حنزيع ٔحنوَحكخص‪ٔ ،‬أكیض كَی‪٠‬ش‬
‫حنـٓخى‪ُْٔ .‬خک ؿًؼیش أْم حنليیغ‪ْٔ ،‬ی يٍ أهيو حنـًؼیخص ٔحنـًخػخص حإلٓاليیش‬
‫كی ٗزّحنوخٍس حنُٓيیش‪ٔ ،‬يٍ يوخ‪ٛ‬يْخ‪ :‬ط‪ٜ‬لیش حإلٓالو يٍ حنزيع ٔحنوَحكخص‪ٔ ،‬حطزخع‬
‫يُٓؾ حنٔهق حن‪ٜ‬خنق كی حنؼهى ٔحنؼًم‪َٔ ،‬زٌ حنظؼ‪ٜ‬ذ حنًٌْزی‪.‬‬
‫ُْٔخک ؿًخػش أَ‪ٜ‬خٍ حنُٔش حنًلًيیش‪ ،‬هخيض كی ي‪ َٜ‬أٔال‪ ،‬ػى حَظَ٘ص كی‬
‫ؿیَْخ ػهٗ أٓخّ حنظٕكیي حنوخن‪ٔ ٚ‬حنُٔش حن‪ٜ‬لیلش ٔططٓیَ حالػظوخى َٔزٌ حنزيع‬
‫ٔحنوَحكخص َٗ‪١‬خ نؼٕىس حنوالكش‪ٔ ،‬حنُٕٓ‪ ٝ‬رخْليش حإلٓاليیش‪.‬‬
‫يٍ هالل يخ طويو يٍ طؼَیق نهيػٕس حنٔهلیش‪َ ،‬يٍک أًْیش حنًوخ‪ٛ‬ي حنظی طَيی‬
‫انیٓخ‪ ،‬كٓی طيػٕ انٗ حإلٓالو حن‪ٜ‬خكی حنُوی يٍ أىٍحٌ حنَ٘ک ٔحنوَحكخص ٔحنزيع‬
‫‪۶ٖ۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ٔحنًُکَحص‪ٔ ،‬طؼُِ كی ٗو‪ٜ‬یش حنًٔهى يلٕٓو حنٕالء ٔحنزَحء َٔزٌ حنظؼ‪ٜ‬ذ‬

‫نألٗوخ‪ٔ ٙ‬حْلًٓخء ٔنالكظخص‪.‬‬
‫ٔأيخ يٕهق حنـًخػش حنٔهلیش يٍ حنـًخػخص حإلٓاليیش حنؼخيهش كی حنٔخكش‬
‫حإلٓاليیش‪ :‬كال یؼئ يٕهق حنًٔهى يٍ حنًٔهى يٍ كیغ کَٕٓى كی هُيم ٔحكي‪ ،‬كٓى‬
‫کخنزُیخٌ حنًَ‪ ،ٕٙٛ‬ی٘ي رؼ‪ ّ٠‬رؼ‪٠‬خ‪ْٔ ،‬ى یوزهٌٕ حنلن يٍ يلُٔٓى‪ٔ ،‬یظـخٌُٔٔ‬
‫ػٍ ئیجٓى‪ٔ ،‬یٔؼٌٕ انٗ طؤنیق حنوهٕد ٔؿًغ حنکهًش ٔاهَحؽ حْليش يٍ حنلِریخص‬
‫حن‪٠‬یوش ٔحنٕالءحص حنًلئىس‪ ،‬انٗ ك‪٠‬خء حإلٓالو ٔٓؼظّ ًٕٔٗنّ ػهٗ هخػيس‪ :‬یٕحنٗ‬
‫حنَؿم ٔیلذ ػهٗ هيٍ ىیُّ‪ٔ ،‬یؼخىٖ ٔیزـ‪ ٞ‬ػهٗ هيٍ يؼ‪ٜ‬یظّ‪.‬‬
‫ٔهللا أػهى‪.‬‬
‫«حنلظٕی» يٕهغ حن٘زکش حإلٓاليیش "آالو ٔیذ"‬
‫حنظخرغ إلىحٍس حنيػٕس ٔحإلٍٗخى حنيّیُی رُٕحٍس حْلٔهخف ٔحن٘ئٌٔ حإلٓاليیش رئنش هطَ‪.‬‬

‫= ٓهلیّض ٔ طؼَیق آٌ ٔ ٍحِ ٔ ٍٓى آٌ ٔ يٕهق آٌ َٔزض رّؿًؼیضْخی ىیگَ‪.‬‬

‫كٌّّجَ ٔ هه‪ٚ‬بى ‪ ٔ۱ٕ۱‬ـ ‪ ٕ۰‬ـ ٓٔ ـ ٖٕٓٓ‬
‫ّوبهٍٓ كزْٓ‪ٖ۶ٕٔ۸ :‬‬
‫ٌٍّذ ّ عوبػذ‪.‬‬
‫روریت ّ رٌظین‪ :‬اُل ُ‬
‫كًي ٔ ٓپخّ هيحی ٍح ٔ ىٍٔى ٔ ‪ٛ‬هٕحص رَ ٍٕٓل هيح ٔ رَ آل ٔ ح‪ٛ‬لخد حٔ‪،‬‬
‫ح ّيخ رؼي‪ :‬پْ ٓهلیّض َٔزظی حٓض رّٓهق ‪ٛ‬خنق ٔ آٌ حٓالف ‪ٛ‬خنق کٔخَی ْٔظُي کّ‬
‫ىٍ ّٓ هٌَ حٔنیّٖ كویًّ يُٗیٔظّحَي‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ كيیؼی آييِ کّ روخٍی ىٍ ‪ٛ‬لیق‬
‫هٕى آٍٔىِ حٓض‪ :‬رٓظَیٍ يَىيخٌ يَىيی ْٔظُي کّ ىٍ هٌَ يٍ َُيگی يٗکُُي‪،‬‬
‫ٓپْ کٔخَی کّ رّىَزخل حیٍْخ يٗآیُي‪ٓ ،‬پْ کٔخَی کّ پ٘ض َٓ آٌْخ يٗآیُي‪ .‬پْ‬
‫َْکْ کّ ىٍ ‪َ١‬ین ٔ ئیَ حیٍْخ كَکض ًَخیي ٔ آػخٍ ٔ يٕحٍع حی٘خٌ ٍح كلخظض‬
‫کُي‪ ،‬حٔ ٓهلی حٓض‪.‬‬
‫ٓظٌْٕخی ٓهلیّض ًْخَخ حنظِحو رٍّحِ ٔ ًٍٓی حٓض کّ ‪ٛ‬لخرّ رّآٌ چُگ ُىِحَي‬
‫ُّٓض‪ْ ،‬ى حُ ٔؿّ آگخْی ٔ ْى حُ ٔؿّ ػًهی ٔ َیِ حُ ؿٓض‬
‫کّ ػزخٍصحَي حُ کظخد ٔ ُ‬
‫طلٔیَ ٔ ططزین‪ ،‬حیٍ ٍحْی حٓض کّ طخ ٍُٔ هیخيض رَهَحٍ حٓض ٔ َٔزض ىحىٌ رّآٌ‬
‫‪ٛ‬لیق حٓض‪ٔ .‬نی کٔی کّ رٍّحِ ىیگَ ٍٔحٌ حٓض یخ رّحنوخد َخ‪ٛ‬لیلی يٍٕ٘ٓ ٗيِ‬
‫حٓض‪ ،‬يخَُي‪ :‬هٕحٍؽ‪ٍٔ ،‬حك‪ ،ٞ‬يؼظِنش‪ ،‬يَؿجش‪ ،‬ؿزَیش‪ٓٔ ،‬خثَ كَهّْخی گًَحِ‪ ،‬پْ‬
‫حٔ ٓهلی َیٔض‪ ،‬رهکّ رَ ‪ٟ‬ي ٓهلی هَٔؽ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪۶ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گلض‪ ،‬ىٍٔى رَ حٔ‪ :‬گَْٔی حُ حيض يٍ ًْٕحٍِ ىٍ ٍحِ حظٓخٍ كن پخیيحٍ هٕحْي‬
‫رٕى‪ٓ ،‬وظیْخ ٔ يَحٍصْخ آٌْخ ٍح حُ پخ ىٍ ًَٗآٍٔى طخ کًک هيح رّحی٘خٌ رَٓي ٔ‬
‫آٌْخ ًْیٍگَّٕ ْٔظُي‪ .‬حیٍ ٍح ًّْ هزٕل ىحٍَي‪.‬‬
‫يٍٕ٘ٓطَیٍ كَکضْخی ٓهلت ح‪ٛ‬الف ‪١‬هزخَّٖ يؼخ‪ :َٛ‬كَکض ٗین دمحم رٍ‬
‫ػزيحنْٕخد ٍكًّهللا حٓض کّ رّٕٓی طُویق يلٕٓو طٕكیي كَحهٕحَي ٔ رخَٗک ٔ ٔٓخیم‬
‫ٔ ٍْٕٔخی آٌ يزخٍُِ ًَٕى ٔ ؿهٕ ٗطلیخص كَهّْخی ‪ٕٛ‬كیّ ٍح گَكض ٔ رّطًخيی‬
‫ريػضْخ ٔ هَحكخص پخیخٌ رو٘یي ٔ كَی‪ ّٖ٠‬ؿٓخى ٍح حكیخء ًَٕى‪.‬‬
‫ٔ ىٍ حیٍ يٍٕى ؿًؼیض حْم كيیغ ٔؿٕى ىحٍى کّ حُ هيیًیطَیٍ ؿًخػخص ٔ‬
‫ؿًؼیضْخی حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِٖ ُْي يٗرخٗي‪ .‬حُ حْيحف ٔ يوخ‪ٛ‬ي آٌْخ حٓض‪:‬‬
‫ط‪ٜ‬لیّٖ حٓالو حُ ريػضْخ ٔ هَحكخص ٔ پیَٔی ػهًی ٔ ػًهی حُ يُٓؾ ٓهق ‪ٛ‬خنق‬
‫ُّٔش حنًل ًّيیّش ٔؿٕى ىحٍى کّ‬
‫ٔ ٍىّ طؼ‪ٜ‬زخص يٌْزی‪ ٔ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى ؿًخػش أَ‪ٜ‬خٍ حن ّ‬
‫حٔل رخٍ حُ ي‪ َٜ‬هخيض ک٘یي‪ٓ ،‬پْ رًّّْ ؿخ يُظَ٘ ٗي‪ ،‬رَ حٓخّ طٕكیي هخن‪ٔ ٚ‬‬
‫ُّٓض ىٍٓض ٔ پخکٓخُی ػوخثیي ٔ ُىٔىٌ ريػضْخ ٔ هَحكخص ٔ حیـخى ؿٕٖٗ ىٍ‬ ‫ُ‬
‫حيض حٓاليی رخ حيیي رّرَگ٘ض هالكض‪.‬‬
‫حُ هالل آٌچّ ىٍ طؼَیق ىػٕص ٓهلی گلظّ ٗي‪ ،‬حًْیض يوخ‪ٛ‬يی ٍح يٗكًٓیى‬
‫کّ حی٘خٌ رّٕٓی آٌ ٍٔحَُي‪ ،‬آٌ ىػٕص رّٕٓی حٓالو پخک ٔ يُِِ حُ ٍگّْخی َٗک‬
‫ٔ هَحكخص ٔ ريػضْخ ٔ يُکَحص حٓض ٔ حیـخى ػِص َلْ ىٍ ٗو‪ٜ‬یض حَٔخٌ‬
‫ئهًخٌ کّ چگَّٕ پیَٔی ٔ ریِحٍی ؿٕیي ٔ ُىٔىٌ طؼ‪ٜ‬ذ َٔزض رّحٗوخ‪ٔ ٙ‬‬
‫حٓخيی ٔ هٕىٍأی رٕىٌ‪.‬‬
‫ٔ أ ّيخ يٕهق ؿًخػش ٓهلیش کّ حُ ؿًخػخص کُ٘گَ ىٍ ههًَٔ حٓاليی حٓض‪:‬‬
‫ْیچ ئهًخَی رخ ئهًخَی ىًُٗی َيحٍى حُ كیغ حیٍکّ ًّْ ىٍ یک ُٓگَ هَحٍ‬
‫ىحٍَي‪ ،‬پْ آٌْخ يخَُي رُخی حٓظٕحٍ حٓض کّ یکيیگَ ٍح طوٕیض يٗکُُي‪ ،‬آٌْخ كویوض‬
‫ٍح حُ َیکخٌ هٕى يٗپٌیََي ٔ حُ حٗظزخْخص یکيیگَ ػزَص يٗگیََي‪ .‬آٌْخ ىٍ ٍحِ‬
‫حطلخى طالٕ ىحٍَي ٔ ىلْخی يئيُیٍ ٍح كٕل يلٍٕ کهًّٖ ٔحكي يٗهٕحُْي طخ حيض‬
‫ٍح حُ پَحکُيِگی ىٍ ىٓظّْخی کٕچک هخٍؽ کُُي‪ ،‬حُ گَِْٔخی يلئى رّك‪٠‬خی‬
‫ٔٓیغ ٔ ىحيُّىحٍ حٓالو رَٓخَُي‪ ،‬رَحٓخّ هخػيِٖ‪ :‬ىٔٓض ريحٍ َْکْ ٍح رّحَيحُِٖ‬
‫ٔ هيح ىحَخ حٓض‪.‬‬ ‫ىیُٖ ٔ َلَص ريحٍ رّحَيحُِٖ يؼ‪ٜ‬یظٖ‪.‬‬
‫«حنلظٕی» يٕهغ حن٘زکش حإلٓاليیش "آالو ٔیذ" حنظخرغ إلىحٍس حنيػٕس ٔحإلٍٗخى‬
‫حنيّیُی رُٕحٍس حْلٔهخف ٔحن٘ئٌٔ حإلٓاليیش رئنش هطَ‪.‬‬
‫‪۶ٖ۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ؽلیش فیوالووّى‬
‫ٓهلیٌٕ ىٍ ػزخٍصپَىحُی ىیگَ‪ ،‬هٕى ٍح پیَٔحٌ ّٓ هٌَ حٔل حٓالو يٗهٕحَُي‬
‫ٔ حیٍ ىػٕی هٕیٖ ٍح رخ كيیغ َزٕی يٍٕ٘ٓ رّ«هیَحنؤٌَ» يينم يٗکُُي‪ .‬كيیغ‬
‫ُّٓض آييِ حٓض‪:‬‬ ‫رخ حنلخظ يظلخٔص ٔ ػزخٍحص کٕطخِ ٔ ىٍحُ ىٍ يُخرغ حْم ُ‬
‫ٓهَ َى هَخلَ‪« :‬هیَ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ هللاُ َ‬
‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫ی َ‬ ‫ػ ُُّْ‪َ ،‬‬
‫ػ ٍِ حنَُزِ ِ ّ‬ ‫ػ ٍْ ػزيهللا رٍ ئؼٕى ٍ‪ٟ‬یهللا َ‬
‫َ‬
‫حنُخّ هََی‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬ػى یـیء أهٕحو طٔزن ٗٓخىس أكيْى‬
‫یًیُّ‪ٔ ،‬یًیُّ ٗٓخىطّ» (يظلن ػهیّ)(ٕ‪ = )۶‬ػزيهللا رٍ ئؼٕى حُ ٓیّي َوم يٗکُي کّ‬
‫كَيٕى‪« :‬رٓظَیٍ يَىيخٌ کٔخَی ْٔظُي کّ ىٍ ىٍٔحٌ يٍ َُيگی يٗکُُي‪ٓ ،‬پْ‬
‫کٔخَی کّ پ٘ض َٓ حیٍْخ يٗآیُي؛ ٓپْ کٔخَی کّ پ٘ض َٓ آٌْخ يٗآیُي؛ ٓپْ‬
‫يَىيخَی يٗآیُي کّ ىٍ گلظخٍ هٕى ٕٓگُي یخى يٗکُُي‪».‬‬
‫حیٍ كيیغ رخ حنلخظ يوظهق ٔحٍى ٗيِ‪ ،‬ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ‪١‬ی ىٍ ؿخيغ حن‪ٜ‬ـیَ‬
‫كيیغ ٍح حیٍگَّٕ َوم کَىِ حٓض‪« :‬هیَحنُخّ هََی ػى یهَٕٓى‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬ػى‬
‫یـٗء أهٕحو طٔزن ٗٓخىس أكيْى یًیُّ‪ ٔ ،‬یًیُّ ٗٓخىطّ» (يظلن ػهیّ)‬
‫* «هیَحنُخّ حنوٌَ حنٌی أَخ كیّ‪ ،‬ػى حنؼخَی‪ ،‬ػى حنؼخنغ» (ٍٔحِ ئهى)‬
‫* «هیَحنُخّ هََی ػىحنؼخَی ػىحنؼخنغ‪ ،‬ػىیـٗء هٕو الهیَ كیٓى» (ٍٔحِ حنطزَحَی)‬
‫* «هیَحنُخّ هََی حنٌیٍ أَخ كیٓى‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬ػى حنٌٌ یهَٕٓى‪ٔ ،‬حآلهٌَٔ‬
‫أٍحًل» ٍٔحِ حنلخکى ٔحنطزَحَی‪.‬‬
‫* «هیَ حنُخّ هََی‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬ػى یؤطی يٍ رؼيْى هٕو‬
‫یظًٌُٕٔ ٔ یلزٌٕ حنًٍٔ‪ ،‬یُؼطٌٕ حن٘ٓخىس هزم أٌ یٔؤنْٕخ» (ٍٔحِ حنظَيٌی ٔحنلخکى)‬

‫هوى چیَذ؟‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع ىیگَ حهظالف ػهًخء ٔ ٗخٍكخٌ كيیغ ىٍ يٍٕى طليیي ييص ُيخٌ هٌَ‬
‫حٓض‪ ،‬ػَف ٗخیغ هٌَ ٍح ‪ٛ‬ي ٓخل يٗىحَُي‪ ،‬حگَ يَحى كيیغ ًْیٍ هٌَ ػَكی رخٗي‬
‫پْ يؼُی ىحٍى کّ رٓظَیٍ يَىيخٌ ًْخَخ يَىيخٌ ٓی‪ٜ‬ي ٓخل حٔلحَي‪ .‬يلَٔحٌ كيیغ‬
‫ىٍیخكظّحَي کّ حیٍ ئهًخ ً ؿه‪ ٢‬حٓض‪ ،‬يؼوٕل َیٔض کّ ٓیّي يَىيخٌ ٍح رَ حٓخّ ُيخٌ‪،‬‬
‫طل‪٠‬یم ٔ ٓظخیٖ ًَخیي؛ رهکّ طل‪٠‬یم َٗع رَ حٓخّ ػًم حكَحى حٓض‪ .‬نٌح َْیک‬
‫رَحی هٌَ ييص ُيخٌ کىطَ يُظٍٕ ًَٕىِحَي کّ حُ ٓٔ ٓخل طخ ٕٓ ٔ ٖٓ ٔ ٓ‪ٓ 4‬خل‬
‫يظلخٔص حٓض ٔ ؿًؼخ ً ٕٓٔ ٓخل ٍح ىٍ رَ يٗگیَى‪ٗ .‬خٍكخٌ كيیغ حیٍ ٍح هٌَ َُ َيُی‬
‫َخو يَُٗٓي کّ ىٍ ؿٕف هٌَ ػًهی ؿخٍی حٓض‪ .‬آٌْخ رخ حٓظُخى رّآیّٖ « َٔ َک ْى أ َ ْْهَ ْکَُخ‬
‫‪۶ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ٍُ أَػَخػًخ َٔ ٍِثْیًخ‪ »۰4 :ٔ۲ ،‬يٗگٕیُي يُظٍٕ هَآٌ حیٍ َیٔض کّ يخ‬ ‫هَ ْزهَ ُٓى ِ ّيٍ هَ َْ ٌٍ ُْ ْى أَكْ َ‬
‫حیٍ ؿًخػض ٍح ىٍ هالل ‪ٛ‬ي ٓخل ْالک کَىیى‪ ،‬رهکّ ْالکض رَ يـًٕػّٖ يظـخَٔش‬
‫ٔحٍى ٗيِ‪« :‬كبْالک هللا نهؤٌَ یؤطی نًـًٕػش يليىس يظـخَٔش‪ ،‬ال ىهم نٓخ رخنِيٍ‪،‬‬
‫ٔنى یل‪ٜ‬م أٌأْهک هللا أْم ٓٓٔ ُٓش کهٓى‪ ،‬اًَخ نـًخػش يليىس كٓى حنوٌَ‪».‬‬
‫ػهًخی كوّحنهـش ٔ ٗخٍكخٌ كيیغ يٗگٕیُي يؼُخی نـٕی هٌَ ىٍ ُرخٌ ػَری‬
‫رّيؼُخی يوخٍَّٖ ُيخٌ ٔ كخىػخص یخ طوخٌٍ كؼم ٔ ُيخٌ حٓض‪ .‬دمحم ػزيحنَإف‬
‫حنًُخٔی (ٕ‪ ۲۳‬ـ ٖٔٓٔ ‪ ْ ،‬م) ىٍ َٗف كيیغ يٗگٕیي‪ٛ« :‬لیق حیٍ حٓض کّ ييص‬
‫یک هٌَ ي٘و‪َ ٚ‬یٔض‪ .‬هٌَ ٍٕٓلهللا ٔ ييص ُيخٌ آٌ حُ ٔهض رؼؼض طخ ٔكخص‬
‫آهَیٍ كَى حُ ‪ٛ‬لخرّ رٕى کّ ‪ٛ‬ي ٔ ریٔض ٓخل ‪ٕ١‬ل ک٘یي‪ .‬هٌَ طخرؼیٍ طوَیزخ ً ریٍ‬
‫‪ٛ‬ي ٓخل طخ ْلظخى ٓخل رؼي حٓض‪ ٔ ،‬هٌَ حطزخع طخرؼیٍ طوَیزخ ً طخ ٓخل ىٔ‪ٛ‬ي ٔ ریٔض‬
‫رٕى‪ .‬ىٍ حیٍ ُيخٌ رٕى کّ ريػضْخ يظيحٔل ٗيَي ٔ يؼظِنّ ُرخٌ رخُ کَىَي ٔ كالٓلّ‬
‫َٓٗخٌ ٍح رخال ًَٕىَي ٔ حْم ػهى يٍٕى حيظلخٌ هَحٍ گَكظُي کّ گلظُي هَآٌ يوهٕم‬
‫حٓض‪ .‬حٔ‪ٟ‬خع رّٗيص طـییَ یخكض ٔ ٍٔ رّهَحری ٍكض طخ رّحئَُ‪)۶ٖ(».‬‬
‫حگَ كيیغ «هیَحنؤٌَ» ٍح يالک ٓهلیّض هَحٍ ىْیى ىٍ حیٍ‪ٍٕٛ‬ص ًّْٖ‬
‫ئهًخَخٌ ٓهلی يَٕٗٗي‪ُ ،‬یَح حٓالو َْچّ ىحٍى يظؼهن رًّْیٍ ّٓ هٌَ حٓض‪.‬‬
‫َ‪ ٔ ٕٜٙ‬يظٌٕ حٓاليی ىٍ ًْیٍ ىٍِٔ طئیٍ ٗيِ ٔ پْ حُ آٌ َْکخٍی ٗيِ‪،‬‬
‫كخٗیَّٕیٔی ٔ َٗف رََٗف حٓض‪ .‬رَهی ٓهلیْخ كيیغ «طلَم» ٍح َیِ پ٘ضرُي‬
‫كيیغ «هیَحنؤٌَ» يٗکُُي‪ .‬هٕى ٍح كَهّٖ َخؿیّ يٗهٕحَُي‪ ،‬هخل حنُزی‪:‬‬
‫«حكظَهض حنیٕٓى ػهٗ اكيٖ ٔ ٓزؼیٍ كَهش‪ٔ ،‬حكظَهض حنُ‪ٜ‬خٍٖ ػهٗ حػُظیٍ ٔ‬
‫ٓزؼیٍ كَهش‪ٓ ٔ ،‬ظلظَم ٌِْ حْل ّيش ػهٗ ػالع ٔ ٓزؼیٍ كَهش‪ ،‬کهّٓخ كی حنُّخٍ االّ ٔحكيس»‬
‫هیم‪ :‬يٍ ْی یخ ٍٕٓلهللا؟ هخل‪ :‬يٍ کخٌ ػهٗ يؼم يخ أَخ ػهیّ ٔ أ‪ٛ‬لخری؛‬
‫ٔ كی رؼ‪ ٞ‬حنَٔحیخص‪ْ« :‬ی حنـًخػش‪ٍٔ ».‬حِ أرٕىحٔى ٔحنظَيٌی ٔ حرٍيخؿّ ٔ‬
‫حنلخکى‪ ٔ ،‬هخل‪ٛ :‬لیق ػهٗ َٗ‪ ١‬ئهى‪».‬‬
‫= حيض يٍ رُّٔىی رّْلظخى ٔ ّٓ كَهّ طؤیى يٕٗٗى ٔ ًّْٖ آٌْخ ؿِ یک‬
‫گَِٔ ىٍ آطٖ ْٔظُي‪ .‬ح‪ٛ‬لخد گلظُي‪ :‬حی ٍٕٓل هيح آٌْخ چّ کٔخَی ْٔظُي؟ كَيٕى‪:‬‬
‫«آٌْخ کٔخَی ْٔظُي کّ رَ آٌچّ يٍ ٔ ح‪ٛ‬لخد يٍ رَ آٌ ْٔظیى‪ ،‬رخُٗي‪».‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض كویوی ىٍ ػوخیي ٔ ىیگَ‬ ‫ٓهلیٌٕ يٗگٕیُي حیٍ يخ ْٔظیى‪« :‬حْم ُ‬
‫ٓهَى پخرُي ْٔظُي‬‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫‪ٛ‬هَی َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫ُّٓض ‪ٛ‬لیق ٍٕٓلهللا َ‬‫ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ هٕى رّکظخد هللا ٔ ُ‬
‫ُّٓض ٍح رخ ػوم ٔ ْٕحی َلٔخَی ٍى ًَیکُُي ٔ رّحٍکخٌ حیًخٌ ٔ‬ ‫ٔ َ‪ ٕٜٙ‬هَآٌ ٔ ُ‬
‫‪۶ٖ۲‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫حٓالو ًْخَُي ‪ٛ‬لخرّ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُٓى طًٔک ؿٔظُي ٔ حكَحىی ًْچٌٕ كٍٔ ر‪َٜ‬ی‪،‬‬
‫ٓؼیي رٍئیذ‪ ،‬يـخْي‪ ،‬أرٕكُیلّ‪ ،‬يخنک‪ٗ ،‬خكؼی‪ ،‬حُٔحػی‪ ،‬حكًي‪ ،‬حٓلخم‪ ،‬روخٍی‬
‫… ٔ کٔخَی کّ رٍّحِ ٔ ٍٕٔ آَخٌ کّ پیٕ٘حیخٌ ْيحیض ٔ ٓوٍگٕیخٌ كن ٔ‬
‫ىػٕصگَحٌ رّهیَ ٔ ٍٓظگخٍی رٕىِحَي‪ ،‬ىٍ ػویيِ ٔ حٓظيالل پخرُي ْٔظُي‪ .‬ح ّيخ کٔخَی‬
‫ُّٓض رًّْخٌ‬ ‫ُّٓض ؿيح ٗيَي ىٍ آٌْخ حػظوخى رّ ُ‬‫کّ ىٍ ئخثم ح‪ٕٛ‬نی ىیٍ حُ حْم ُ‬
‫يیِحٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ رخ ‪ٛ‬لخرّ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُٓى ٔ پیٕ٘حیخٌ ْيحیض حُ ئخثم ح‪ٕٛ‬نی‬
‫ىیٍ حٓالو يٕحكن ْٔظُي‪ .‬ىٍ آٌْخ حػظوخى رّريػض‪ُ ،‬یخى یخ کى رًّْخٌ يیِحٌ ٔؿٕى‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‪ ،‬ىٍ‬ ‫ُّٓض يوخنق ْٔظُي‪َِ .‬ىیکطَیٍ حیُخٌ رّحْم ُ‬ ‫ىحٍى کّ رخ حْم ُ‬
‫ػویيِ ٔ حٓظيالل‪ ،‬أرٕحنلٍٔ حٗؼَی ٔ پیَٔحَٖ يٗرخُٗي‪)۶4(.‬‬

‫هْاػل ّ هٌِظ ٍللیذ‬

‫هَآٌ ىٍ ٍأّ يُخرغ‬ ‫ٔ ـ هوآى‪:‬‬
‫كکَی ٔ كوٓت ٓهلی هَحٍ ىحٍى؛ رَحی كٓى هَآٌ ػهىحنهّـش‪ ،‬ىحَٖ َخٓن ٔ ئُٕم‪،‬‬
‫يلکى ٔ يظ٘خرّ‪ٗ ،‬ؤٌ َِٔل ٔ طَطیذ َِٔل ٍح الُو يٗىحَُي‪ .‬ظخَْ هَآٌ ك ّـض حٓض‬
‫نِکٕس‪ »...‬يطهذ‬ ‫‪ٜ‬هٕس ٔ حطٕحح ّ‬
‫ٔ ْیچ طؤٔیهی رًََیطخري؛ ٔهظی يٗگٕیي‪« :‬حهیًٕححن ّ‬
‫ٔح‪ٟ‬ق حٓض ٔ يؼُخی ىیگَی َيحٍى‪.‬‬
‫ُّٓض َِى ٓهلیّ ػزخٍص‬ ‫ُ‬ ‫ٌٍّذ ًجْی‪:‬‬ ‫ٕـ ُ‬
‫حٓض حُ هٕل ٔ كؼم ٔ طوَیَ ٔ‪ٛ‬لخص ه َْهویش ٔ ُههُویشی ٓیّي‪ ًّْٖ .‬حیٍ يٕحٍى رخیي‬
‫طٕٓ‪ ٢‬ػهًخی ػهى كيیغ طٕػین ٔ ط‪ٜ‬لیق ٗيِ رخٗي‪.‬‬
‫حؿًخػی کّ ٓهلیٌٕ يٗگٕیُي‬ ‫ٖ ـ اعوبع‪:‬‬
‫ًْخٌ حؿًخػی حٓض کّ حكًي رٍ كُزم يٗگلض؛ ٔ آٌ حطلخم ؿًیغ ػهًخی ىیُی ئهًیٍ‬
‫ىٍ یک ىٍِٔ رَحی كکى َٗػی حٓض‪ ،‬حػى حُ حیٍکّ ىٍ َْىٍٔحَی رخٗي‪ ،‬ىٍ ػ‪َٜ‬‬
‫‪ٛ‬لخرّ‪ ،‬یخ ىٍٔحٌ يیخَی ٔ یخ ػ‪ َٜ‬كخ‪.َٟ‬‬
‫حیٍ ّٓ ح‪ٛ‬م ىٍ ٍأّ ي‪ٜ‬خىٍ ٓهلیّض هَحٍ ىحٍَي‪ٓ .‬هلیٌٕ ْیچحيَی ٍح ًَٗپٌیََي‬
‫يگَ حیٍکّ حرظيح رخ حیٍ ّٓ يؼیخٍ ُٓـٖ ًَخیُي ٔ يٕحكن حیٍ ّٓ ریخرُي‪ .‬ىیگَ ْیچگَّٕ‬
‫كظٕی ٔ حؿظٓخى ٔ كکى یخ ي‪ٜ‬هلض ػوهی ٍح ىٍ رَحرَ حیٍ ّٓ طخ هزٕل ًَٗکُُي‪.‬‬
‫حیٍ یک كـض ٔ ىنیم‬ ‫‪ ۱‬ـ هیبً‪ ،‬یب اًلاىٍ گیوی‪:‬‬
‫ُّٓض حٓض‪ .‬پیٖطَ گلظیى کّ هیخّ حُ ح‪ٕٛ‬ل حؿظٓخىی ح‪ٛ‬لخد ٍأی‬ ‫رَحی ٓخىحص حْم ُ‬
‫ُّٓض‬‫رٕى ٔ أرٕكُیلّ ىٍ كي گٔظَىِ حُ آٌ حٓظلخىِ ًَٕىِ حٓض‪ .‬هیخّ َِى كوٓخی حْم ُ‬
‫ٓ‪۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَ ىٔ َٕع حٓض‪« :‬هیخّ ؿهی‪ ،‬کّ كخیِ كـیض هطؼیش حٓض» ٔ «هیخّ هلی‪ ،‬کّ‬
‫كخیِ كـیض ظُیش حٓض» ح ّيخ يٌْذ ظخَْی ٔ ٓهلیخٌ هیخّ هلی ٍح هزٕل َيحٍَي‪،‬‬
‫يٗ گٕیُي ْیچ طؼخٍ‪ ٔ ٝ‬يُخكخطی يیخٌ َوم ‪ٛ‬لیق ٔػوم ‪َٛ‬یق ٔؿٕى َيحٍى ٔ َوم‬
‫ُّٓض ٔ حؿًخع‬‫يويو رَػوم حٓض‪ ،‬پْ ىٍٓض َیٔض کّ حىنّٖ ‪ٛ‬لیلّٖ چٌٕ کظخد ٔ ُ‬
‫رخ ىالیم ػوهی ٔ کاليی َو‪ٕٗ ٞ‬ى‪ .‬حُ حیٍٍٔ حُ هیخّ رَّيٍص حٓظلخىِ يٗکُُي‪.‬‬

‫اهکبى ٍللیّذ‬
‫يَحى ٓهلیٌٕ حُ طٕكیي یگخَّگی هيحَٔي‬ ‫ٔ ـ رْؽیل‪:‬‬
‫حٓض؛ هيحی ٔحكي هخنن ٔ گَىحَُيِٖ حیٍ ؿٓخٌ پُٓخٍٔ حٓض؛ يخْیض هيح ًْخٌ حٓض‬
‫کّ هٕىٕ ىٍ هَآٌ هٕى ٍح يؼَكی ًَٕىِ حٓض؛ حٔ ىحٍحی حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخطی حٓض کّ‬
‫ُّٓض َزٕی ٔ حهزخٍ ‪ٛ‬لیلّ َیِ حٔ ٍح حیٍگَّٕ‬ ‫رخُ هٕىٕ ىٍ هَآٌ يؼَكی ًَٕىِ ٔ ُ‬
‫يؼَكی کَىِ حٓض‪ .‬رَ َْئهًخَی ٔحؿذ حٓض کّ رًّّْٖ آٌ حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص حیًخٌ‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ًّْٖ .‬آٌ حٔ‪ٛ‬خف رخیي كًم رَ ظخَْ گَىى رئٌ طؤٔیم ٔ پَْیِ حُ‬
‫ََْٕع َٗک؛ ٔ حیًخٌ رّحیٍکّ هيحَٔي رّْیچ چیِ ٗزیّ َیٔض ٔ ْیچ ‪ٛ‬لظی حُ‬
‫ْْ ک ًَِؼْ ِه ِّ ٗ ْ‬
‫َی ٌء َٔ ُْ َٕ‬ ‫‪ٛ‬لخص يوهٕهخص ىٍ حٔ ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬چُخٌکّ ىٍ هَآٌ آييِ‪« :‬نَی َ‬
‫یَ‪ »ٔٔ :4ٕ ،‬حیٍ ٍحْی حٓض کّ ٓهق حيض رّآٌ ٍكظّحَي‪.‬‬ ‫ٔ ًِی ُغ ْحنزَ ِ‬
‫‪ُ ٜ‬‬ ‫حن َ‬
‫هيحی ٔحكي ٗخیٔظّٖ پَٓظٖ حٓض‪ْ ،‬یچکْ ٔ ْیچچیِ ؿِ حٔ ٗخیٔظّٖ ػزخىص‬
‫َیٔض‪ٔ .‬حؿذ حٓض کّ يَىيخٌ كو‪ ٢‬حٔ ٍح رَحی هٕى ىٔٓض ٔ حنّ رَ گِیُُي ٔ َٔزض‬
‫رّ حٔ هٕف ٔ ٍؿخء ىحٗظّ رخُٗي ٔ ىػخْخ ٔ ٌٍَٔحص ٔ ‪١‬خػض ٔ ‪١‬هذ ٔ طٕکم ٔ يخَُي‬
‫حیٍ ْخ ًّْ رَحی حٔ ٔ حُ ٕٓی حٔ رخٗي‪ .‬كویوض طٕكیي حیـخد يٗکُي کّ ًّْٖ حيٍٕ‬
‫ٍح حُ ؿخَذ هيح ريحَیى‪ْ ،‬یچ َلغ ٔ ‪ٍَٟ‬ی َیٔض يگَ حُ ؿخَذ هللا‪َْ ،‬کْ رّؿیَ‬
‫هللا حيیي رُيى‪ ،‬حُ ؿیَ حٔ ‪١‬هذ کًک ًَخیي‪ ،‬یخ چیِی ٍح ٔ کٔی ٍح ریٍ هٕى ٔ هيح‬
‫ٗلیغ هَحٍ ىْي‪ ،‬حٔ يَ٘ک حٓض‪ )۶۳(.‬حٓى ؿخيغ هيح «هللا» حٓض‪ْ ،‬یچ َخيٗ ىیگَ‬
‫ًَٗطٕحَي يؼَف ًحص ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ رخٗي‪.‬‬
‫َٗٓٓظخَی ىٍ يهم ٔ َلم يٗگٕیي‪ :‬کؼیَی حُ ٓهلیْخ‪ٛ ،‬لخص حُنٗ ٍح رَحی‬
‫هيحَٔي ػخرض يٗىحَٔظُي‪ٛ ،‬لخطی چٌٕ ػهى‪ ،‬هيٍص‪ ،‬كیخص‪ ،‬حٍحىِ‪ًٓ ،‬غ‪ ،‬ر‪ ،َٜ‬کالو‪،‬‬
‫ػِص ٔ ػظًض‪ٰ ،‬نکٍ يیخٌ ‪ٛ‬لخص ًحص ٔ ‪ٛ‬لخص حكؼخل كَهی‬ ‫ؿالل‪ ،‬حکَحو‪ ،‬اَؼخو‪ّ ،‬‬
‫هخثم َزٕىَي‪ .‬حكٌِٔ رَ حیٍ ‪ٛ‬لخص هزَیّ ٍح َیِ رَ هيحَٔي ػخرض يٗکَىَي‪ .‬يُظٍٕ حُ‬
‫‪ٛ‬لخص هزَیّ حٔ‪ٛ‬خكی حٓض کّ ىٍ آیخص هَآٌ ٔ ٍٔحیخص آييِ حٓض؛ يؼم یيهللا (‪:4۴‬‬
‫ٔ‪۶4‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ٓٔ) ٔؿّ هللا (‪ )ٕ۰ :۳۳‬ػیٍ هللا (ٔٔ‪ ٔ )ٖ۰ :‬حٓظٕحء رَ ػَٕ (‪ ... )۳4 :۰‬حْم‬
‫كيیغ حیٍ حٔ‪ٛ‬خف ٍح يزظُی رَ حیٍ حُٓخى رَحی هيح ػخرض يٗکُُي ٔ ْیچ طؤٔیم ٔ‬
‫طلٔیَی حُ آٌْخ حٍحثّ ًَٗىُْي کّ َظیـّٖ آٌ هٕل رّط٘زیّ ٔ ؿٔى رٕىٌ هيح حٓض‪.‬‬
‫ىٍ َظخو حػظوخىی ٗخگَىحٌ ييٍّٖٓ ٓهلیّض‪،‬‬ ‫ٕ ـ رولیو‪:‬‬
‫طًخيی هیَ ٔ َٗ حُ ََْٕع آٌ حُ ؿخَذ هيحَٔي حٓض‪ .‬هيحَٔي ىٍ حُل يی ىحَٔظّ کّ‬
‫چّ طؼيحى حُ رُیآىو ٔحٍى رٓ٘ض يَٕٗٗي‪ٔ ،‬چّ طؼيحىی حُ آَخٌ ٔحٍى ىُٔم يٗگَىَي‪،‬‬
‫ًّْٖ آٌٍح رَٓزیم حؿًخل ٔ طل‪ٜ‬یم ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص کخيم ٔ طًخو يٗىحَٔظّ حٓض‪،‬‬
‫رّ‪ٍٕ١‬ی کّ ىٍ ػيىٗخٌ ُیخى ٔ کى ًَٕٗٗى‪َْ .‬حَٔخَی <رَحٓخّ ػهى هيح> ُُْٕ‬
‫رّىَیخ َیخييِ رَحیٖ َٕٗظّ ٗيِ حٓض کّ ٗوی یخ ٓؼیي حٓض‪ْ ،‬ىچُیٍ رَ نٕف يللٕظ‬
‫َگخٗظّ ٗيِ حٓض‪ ٔ ،‬ىٍ ػهى هيح طـییَ ٔ طزيیم َْگِ ٍحِ َيحٍى‪)۶۶(.‬‬
‫ػهى هيحَٔي حُنی حٓض ٔ رَ‬ ‫ٖ ـ ػلن اىلی فلاًّل‪:‬‬
‫ًّْچیِ حكخ‪ ّٖ١‬کخيم ىحٍى‪ ،‬هيحَٔي ػهى يخ کخٌ ٔػهى يخ یکٌٕ ٔ ػهى يخ هيیکٌٕ ٔ‬
‫ػهى يخ ٓیکٌٕ ٔػهى يخ نى یکٍ ٔ ػهى نٕ کخٌ ٔ کیق کخٌ یکٌٕ حٓض‪.‬‬
‫حٔنیٍ چیِی کّ هيح آكَیي ههى رٕى‪ ،‬پْ حُ ههن ههى‪ ،‬رّآٌ‬ ‫‪ ۱‬ـ کزبثذ‪:‬‬
‫ىٓظٍٕ ىحى طخ يويٍحص هالین طخ ٍُٔ هیخيض ٍح رُٕیٔي ٔ ههى ْى آٌٍح ىٍ نٕف يللٕظ‬
‫َٕٗض‪ ٔ .‬حیًخٌ يیىحٍیى رّنٕف ٔ ههى ٔ رّطًخو آٌچّ ىٍ آٌ ٍهى هـٍٕىِ حٓـض‪ .‬حگـَ‬
‫ًْـّ ٖ ههن گَى ْى آیُي طخ يخَغ چیِی َٕٗي کّ هيحَٔي حٍحىِ رَ ٔؿـٕى آٌ گَكظـّ‬
‫حٓـض‪ ًَٗ ،‬طٕحَُي يخَغ َٕٗي‪ .‬حگَ ًّْ گَى ْى آیُي طخ چیِی ٍح کّ هيحَٔي يوٍَ‬
‫َلَيٕىِ پيیي آٍَٔـي‪ ،‬رَآٌ هخىٍ َیٔظُي‪ .‬ههى رّآٌچّ کّ طخ ٍُٔ هیخيض حطلخم يٗحكظي‬
‫ه٘کیيِ حٓض‪ .‬هطخی کّ رَحی رُيِ رَحٓخّ ػهى هيحَٔي َٕٗظّ ٗيِ ح‪ٛ‬الف ًَٕٗٗى‪،‬‬
‫ٔکخٍ ىٍٓض رُيِ َیِ کّ رَحٓخّ ػهـى هيحَٔـي َٕٗظّ ٗيِ رّهطخ ًٍَٗٔى‪)۶۰(.‬‬
‫َْچیِی ىٍ ؿٓخٌ طخرغ حٍحىِٖ هيحَٔي حٓض‪،‬‬ ‫‪ ۰‬ـ هْیّخ ٰالِی‪:‬‬
‫َْچّ حٔ روٕحْي يٕٗٗى ٔ َْچّ حٔ َوٕحْي ٔحهغ َوٕحْي ٗي‪ ،‬حُ کٕچکطَیٍ ٔهخیغ‬
‫طخ رٍِکطَیٍ كٕحىع ًّْ طخرغ ي٘یّش حٔ حٓض‪ ،‬رّحیٍ «حٍحىِٖ کَٕیش» يٗگٕیُي‪ .‬ىٍ‬
‫يوخرم آٌ «حٍحىِٖ َٗػیّ» حٓض کّ رُيِگخٌ ٍح رّ‪١‬خػض ٔ ػزخىص حيَ يٗکُي‪.‬‬
‫ُْگخيی کّ حٍحىِٖ هللا رَ ههوض طؼهن‬ ‫‪ ۶‬ـ آكویٌِ‪:‬‬
‫گَكض‪ ،‬آٌ ه‪٠‬خء حٓض؛ ىٍ ييص ُيخٌ يؼیٍ آٌٍح آكَیي‪ ،‬هيٍ حٓض؛ كَم يیخٌ ه‪٠‬خء‬
‫ٔ هيٍ ًْخٌ ههن حٓض‪ ،‬ي٘یّض ٔ ‪ٛ‬یَٔص کخثُخص ًْخٌ هيٍ حٓض‪ .‬حیٍ ي٘یّض ٔ‬
‫‪ٛ‬یٍَٔص پی٘خپیٖ يکظٕد ٔ يوٍَ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػزخٍص حٓض حُ حهَحٍ رُّرخٌ‪ ،‬حهال‪ ٙ‬ىٍ ههذ‪ ٔ ،‬ػًم‬ ‫‪ ۰‬ـ ایوبى‪:‬‬
‫ؿٕحٍكی رّحٍکخٌ‪ .‬حیًخٌ حيَی ًٔيَحطذ حٓض ٔ رخ حَـخو ٔ حٍطکخد حػًخل َیک ٔ‬
‫ري‪ ،‬هخرهیض کى ٔ ُیخى ٗيٌ ىحٍى‪ ،‬حیًخٌ کخيم ًَٕٗٗى يگَ رخ ػًم‪ْ ،‬یچ هٕل ٔػًهی‬
‫َیٔض‪ ،‬يگَ رخ َیض پخک‪ْ ٔ .‬یچ هٕل ٔ ػًم ٔ َیظی حٍُٕ َيحٍى‪ ،‬يگَ آٌچّ يٕحكن‬
‫ُّٓض َزٕی رخٗي‪ْ .‬یچ ئهًخَی رخ حٍطکخد گُخِ کخكَ ًَٕٗٗى‪ )۶۴(.‬آَخٌ حطلخم ىحٍَي کّ‬
‫ُ‬
‫حیًخٌ ىحٍحی ح‪ٛ‬م ٔ كَع حٓض‪ .‬يخىحيٗ کّ ح‪ٛ‬م حیًخٌ پخ رَؿخ رخٗي‪ ،‬كَع آٌ َیِ هخیى‬
‫حٓض؛ نٌح ئهًخٌ رخ حٍطکخد گُخِ ٔ يؼ‪ٜ‬یض کخكَ ًَٕٗٗى‪ ،‬يگَ حیٍکّ ح‪ٛ‬م حیًخٌ‬
‫حُ ریٍ رَٔى‪ ،‬ػٌحد ٔ ػوخری َیٔض يگَ ىٍ رَحرَ حػًخل ٔ ىالیم هخ‪)۶۲(.ٙ‬‬
‫پیَٔی حُ ىػٕص ‪ٛ‬لخرّ ٔ حْم ریض ٓیّي ٔحؿذ‬ ‫‪ ۸‬ـ ٕؾبثخ‪:‬‬
‫حٓض‪ْ ،‬ىچُیٍ حیًخٌ رّك‪٠‬خثم ٔ يُخهذ ‪ٛ‬لخرّ ٔ حْمریض ٔ حُٔحؽ ٓیّي کّ ىٍ هَآٌ‬
‫ُّٓض آييِ حٓض‪ ٔ .‬حیًخٌ رّحك‪٠‬هیض ههلخی ٍحٗيیٍ رَ ؿًیغ رَ٘ رؼي حُ حَزیخء‪.‬‬
‫ٔ ُ‬
‫طَطیذ آٌْخ رَكٔذ ك‪٠‬یهض ػزخٍصحَي حُ أرٕرکَ‪ ،‬ػًَ رٍحنوطخد‪ ،‬ػؼًخٌ رٍ‬
‫ػلخٌ‪ ،‬ػهی رٍأری ‪١‬خنذ؛ ٓپْ رخهی ػَِٖ٘ يزَِ٘؛ کٔخَی کّ حُٕٓی ٓیّي رّحی٘خٌ‬
‫ٔػيِٖ ؿُض ىحىِ ٗيِ حٓض‪ ،‬آٌْخ ػزخٍصحَي حُ ُریَ رٍحنؼٕحو ٔ ‪١‬هلش رٍػزیيهللا ٔ‬
‫ٓؼي رٍأری ٔهخ‪ ٔ ٙ‬أرٕػزیيس رٍحنـَحف ٔ ٓؼیي رٍُیي ٔ ػزيحنَكًٍ رٍػٕف‪.‬‬
‫ٔ حیًخٌ رّحیٍکّ حُٔحؽ حنُزی يخىٍحٌ يئيُیٍ ْٔظُي ٔ آٌْخ ىٍ آهَص َیِ‬
‫ًَْٔحٌ حٔ هٕحُْي رٕى‪ ،‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً هيیـش رُض هٕیهي ٔػخثّ٘ رُض أریرکَ‪.‬‬

‫ٓهلیّض رّػ‪ًٜ‬ض كَى كَى ْیچ یک حُ ‪ٛ‬لخرّ حػظوخى َيحٍى‪ ،‬گُخِ ٔ حٗظزخِ ٍح حُ‬
‫َخكیّٖ حی٘خٌ ؿخیِ يٗىحَي؛ ٔنی حؿًخع ًّْٖ حی٘خٌ ؿًؼخ ً يؼ‪ٕٜ‬يیض ىحٍى‪ .‬حگَ‬
‫َِحػی كیيخریٍ حكَحىی حُ ‪ٛ‬لخرّ ٔحهغ ٕٗى رّهخ‪ َ١‬حیٍ حٓض کّ ًّْٖ حی٘خٌ‬
‫يـظٓيحَي؛ َْيـظٓيی یخ ُي‪ٜ‬یذ حٓض یخ ُيوطی ‪...‬‬
‫رخ ًّْٖ حیٍْخ حی٘خٌ رٓظَیٍ رَ٘ رؼي حُ حَزیخء ْٔظُي‪)۰ٓ(.‬‬
‫َظَیخص كوٓی ٔ حكکخو ىیُی ٔ حؿظٓخىحص ‪ٛ‬لخرّ َِى ٓهق ‪ٛ‬خنق ٔ پیَٔحٌ‬
‫حی٘خٌ‪ ،‬ىحٍحی ؿخیگخِ ٔ يُِنض هخ‪ٛ‬ی حٓض ٔ ىحٍحی يَحطذ هخ‪ٙ‬؛ طًخو حكکخو‬
‫كوٓت کّ ‪ٛ‬لخرّ رَآٌ حؿًخع ًَٕىِحَي‪ ،‬ىنیم ٔ كـظی هطؼی حٓض‪ .‬چَح کّ حؿًخع‪،‬‬
‫هٕى كـض حٓض‪ ٔ .‬رخالطَیٍ حؿًخع‪ ،‬حؿًخع ‪ٛ‬لخرّ حٓض‪ .‬نٌح رَ كـض رٕىٌ حیٍ حيَ‬
‫ْى‪ ،‬حؿًخع حٓض‪َْ ٔ .‬گِ كوٓخء رَحؿًخػی ؿیَ حُ حؿًخع ‪ٛ‬لخرّ حطلخم َظَ‬
‫َکَىِحَي‪ُ .‬یَح حؿًخع آٌْخ ىٍ حكکخو َٗػی رّكي طٕحطَ ٍٓیيِ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ‬
‫ٖ‪۶4‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫کٔی رخ حؿًخع حی٘خٌ يوخنلض ًَُٕىِ حٓض؛ كظی آَخٌ کّ ٔؿٕى حؿًخع ٍح رؼیي‬
‫ىحَٔظّحَي‪ ،‬رّحؿًخع ‪ٛ‬لخرّ حًػخٌ ىحٍَي‪)۰ٔ(.‬‬
‫ٓهلیٌٕ حػظوخى ىحٍَي کّ آلریض‬ ‫‪ ۶‬ـ آلثیذ الٌّجی‪:‬‬
‫ٓیّي رٓظَیٍ گَِٔ حيض ْٔظُي‪ْ« :‬ى يٍ أكخ‪ٟ‬م حْليش» رَهی ٓهلیٌٕ ٍح يظٓى يٗکُُي‬
‫کّ رّك‪٠‬خثم آلریض ٓیّي رخٍٔيُي َیٔظُي‪ ،‬ح ّيخ كویوض چُیٍ َیٔض‪ُْ .‬گخيی کّ رّيُخرغ‬
‫ٔ آػخٍ رٍِگخٌ ٓهلی يَحؿؼّ يیکُیى‪ٍٔ ،‬حیخص ُیخىی ىٍ ك‪٠‬خثم حْمریض يٗریُیى ٔ‬
‫يلزض آلریض ٍح ؿِء ػوخیي ىیُی يٗىحَُي‪ ،‬يؼالً حرٍطیًیّ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«ٔال ٍیذ أَّ آلل دمحم ‪ٛ‬هٗ هللا ػهیّ ٔ ٓهى كوخ ً ػهٗ حْل ّيش ال یَ٘کٓى كیّ ؿیَْى‬
‫ٔ یٔظلوٌٕ يٍ ُیخىس حنًلزّش ٔحنًٕحالس يخال یٔظلوّ ٓخثَ رطٌٕ هَیٖ = ٗکی َیٔض‬
‫کّ آل دمحم كوی رَ حيض ىحٍَي کّ ْیچکْ ىٍ آٌ كن َٗیک َیٔض؛ آٌْخ ئظلن‬
‫يلزض ٔ ىٔٓظت ُیخىحَي‪ ،‬چیِی کّ ىیگَ حكَحى هَیٖ حُ آٌ رَهٍٕىحٍ َیٔظُي‪)۰ٕ(».‬‬
‫حرٍطیًیّ ىٍرخٍِٖ هظم كٔیٍ يٗگٕیي‪ٔ« :‬أيخ يٍ هظم حنلٔیٍ أٔ أػخٌ ػهٗ هظهّ أٔ‬
‫ٍ‪ٟ‬ی رٌنک كؼهیّ نؼُشهللا ٔحنًالثکش ٔحنُخّ أؿًؼیٍ؛ ال یوزمهللا يُّ ‪َٛ‬كخ ً ٔال ػيالً»‬
‫= کٔی کّ كٔیٍ ٍح ک٘ظّ‪ ،‬یخ رّهظم حٔ کًک کَىِ‪ ،‬یخ رّهظم حٔ ٍح‪ٟ‬ی رٕىِ؛‬
‫پْ رَ حٔ رخى نؼُض هيح ٔ يالیکّ ٔ ؿًیغ يَىيخٌ؛ هيحَٔي ْیچ ػًم هیَی حُ آَخٌ‬
‫هزٕل َوٕحْي کَى‪)۰ٖ(».‬‬
‫ٓهلیٌٕ ىٍ رَحرَ ريحیغ كٔخٓیض‬ ‫ٓٔ ـ ثلػذ‪:‬‬
‫ٗيیي ىحٍَي‪ .‬يلٕٓو ريػض َِى ٓهلیّض حكيحع ٍحِ ٔ ًٍٓی حٓض رّيٕحُحص ىیٍ ٔ‬
‫ي٘خرّ ىیٍ‪ ،‬ىٍ ىٌٍٔ یخ ریٌَٔ حُ ىیٍ‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪ :‬حكِٔىٌ چیِی رَ ىیٍ کّ‬
‫رّآٌ كَيخٌ َيحىِ حٓض‪« :‬اىهخل يخ نیْ يٍحنيّیٍ كیحنيّیٍ» ٔحٍى کَىٌ چیِی ىٍ ىیٍ‬
‫کّ ىٍ آٌ َیٔض ٔ رَحی حْم هٕى‪َ ،‬لْ ىیٍ يًَٗخیي‪)۰4(.‬‬
‫ٓهلیٌٕ رّحؿَحی حكکخو هيح ٔ‬ ‫ٔٔ ـ اعوای ّویؼذ‪:‬‬
‫َٗیؼض ىٍ َُْيخٌ ٔ ىٍ َْيکخٌ طؤکیي ىحٍَي‪ ،‬حكکخو ٔ َٗیؼض هيح ًْخٌ حٓض کّ‬
‫ُّٓض آييِ ٔ طؼطیمَخپٌیَ حٓض‪ .‬طویّ ىٍ ػًم ٔ حػظوخى ٓهلیّض ٍحِ َيحٍى‪.‬‬ ‫ىٍ کظخد ٔ ُ‬
‫َْگخِ یک ًٍحع حُ ُيیٍ هيح ىٍ حهظیخٍ حی٘خٌ هَحٍ گیَى‪ ،‬رخیي كٍٕح ٌ كکى هللا‬
‫ىٍ ًْخٌ یک ًٍحع حؿَح گَىى‪ٔ ،‬نٕ رَحی یک نلظّ‪.‬‬
‫َْکْ ىٍ َْؿخ هخََٕی ٔ‪ٟ‬غ ًَخیي کّ ؿیَ حُ هٕحَیٍ ٰانٓی رخٗي‪ ،‬حٔ يَ٘ک‬
‫حٓض‪ ،‬حػى حُ حیٍکّ چّ َٕع كکٕيض ٔ چگَّٕ يـخنْ ٔ يلخكهی رخٗي‪ .‬نٌح هٕحَیٍ ٔ‬
‫يکخطذ ٔ حیيیٕنٕژیْخی ػَكی ٔ ػوهی ٔ طؤیى آٌْخ رّچپی ٔ ٍحٓظی ٔ نیزَحنیٔى ٔ‬
‫‪۶44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیًٕکَحٓی ٍح رخُیْخی ٓیخٓی ؿَری يٗىحَي کّ رخ ٍٔف حٓالو ىٍ طُخكی حٓض‪،‬‬

‫ٔنی ىٍ يًخنک حٓاليی َیِ ٍحِ یخكظّحَي‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪:‬‬
‫ٓهلیّض َظخو ىیًٕکَحٓی ٍح ٓیٔظى ؿَری ٔ يوخنق حٓالو يًٗٗخٍى‪ ،‬آٌٍح كکى‬
‫رّؿیَ يخ حَِل هللا يٗىحَي‪ٓ .‬هلیض يیگٕیي‪ :‬طکیّٖ ‪َٛ‬ف ٍٔی حکؼَیض ٔ حههیض‬
‫‪ٛ‬لیق َیٔض‪ .‬آٌْخ رخ حٓظُخى رًّْیٍ هخٌَٕ حههیض ٔ حکؼَیض ىٍ پخٍنًخٌْخ هٕحَیُی‬
‫ط‪ٕٜ‬یذ يٗکُُي کّ يًکٍ حٓض يوخنق ىیٍ ٔ كطَص ٔ ‪١‬زیؼض ٔ ػوم رخٗي ‪...‬‬
‫هيح ىٍ هَآٌ كَيٕىِ کّ كکٕيض ٔ هخٌَٕگٌحٍی كو‪ ٢‬يو‪ ٕٜٙ‬هيح حٓض ٔ حٔ‬
‫رٓظَیٍ كخکى حٓض‪ ،‬هخٌَٕگٌحٍی رَ٘ ىٍ رَحرَ هٕحَیٍ ٰانٓی َٗک حٓض ٔ ىٍ حیٍ‬
‫يٍٕى آیخص ُیخىی ىٍ هَآٌ آييِ حٓض‪ٓ .‬هلیٌٕ ىٍ رَحرَ ػُٕحٌ ىیًٕکَحٓی يوٕنّٖ‬
‫«ٍٕٗی» ٍح طَٔیؾ يٗکُُي‪.‬‬
‫ٓهلیٌٕ رخد حؿظٓخى ٍح رخُ يٗىحَُي‪ ،‬رّحیٍ‬ ‫ٕٔ ـ كوَ‪ ،‬اعزِبك ـ رولیل‪:‬‬
‫ُّٓض ٔ‬ ‫َٗ‪ ١‬کّ يـظٓي كخیِ َٗحی‪ ٢‬حؿظٓخى رخٗي‪ .‬حُ كیغ حكخ‪ ّ١‬رَ ػهٕو هَآٌ ٔ ُ‬
‫طلٔیَ ٔ َخٓن ٔ ئُٕم ٔ يلکى ٔ يظ٘خرّ ٔ أٓزخد حنُِٔل ٔيؼَكش حنليیغ حنُزٕی ٔ‬
‫يؼَكش حنـَف ٔحنظؼيیم ٔػهى حنَؿخل ٔ أٓزخد ٍٔٔى حنليیغ ٔحن‪ٜ‬لیق ٔحنٔویى‬
‫ٔيؼَكش ػهى أ‪ٕٛ‬ل حنلوّ ٔيؼَكش حنهـش حنؼَریش َلْٕخ ٔ ‪َٛ‬كٓخ ٔ رالؿظٓخ ٔ يؼَكش‬
‫حنٕحهغ حنٌی ططزن ػهیّ أكکخو حنَ٘یؼش ٔأٌ یکٌٕ يًٍ آطخِ هللا كطُش ٔ ًکخء‪)۰۳(.‬‬
‫حُ يُظَ ٓهلیّ ؿٓخى یک كَی‪ ّٖ٠‬کلخیی‬ ‫ٖٔ ـ عِبك‪:‬‬
‫حٓض کّ ىٍ يٕهؼیضْخی ُيخَی ٔ يکخَی هخ‪ ٙ‬رَحی يَىيخٌ ىٍ گّٕٗ ٔ کُخٍ ػخنى‬
‫پیٖ يٗآیي‪ْ ،‬يف حُ كَی‪ ّٖ٠‬ؿٓخى ًْخَخ ىكخع حُ حٓالو ٔ ئهًیٍ ٔ َُٓيیٍْخی‬
‫حٓاليی ٔ يويٓخص ىیُی ٔ ػَ‪ ٔ ٝ‬يخل ئهًیٍ ٔ ىػٕص حنیهللا ٔ ََ٘ کهًشهللا‬
‫حٓض‪ .‬رًّْیٍ ىنیم حٓالف ‪ٛ‬خنق ىٍ حيَ ىػٕص رّؿٓخى كَی‪ ٚ‬رٕىَي‪)۰۶(.‬‬
‫ٓهلیٌٕ "حيظی" يیحَيیُ٘ي‪"َّ ،‬يهظی"؛ ْیچ‬ ‫‪ ٔ۱‬ـ اهذ‪:‬‬
‫يَُی ؿیَ حُ يَُ ػویيِ ًَُٗٗخُٓي‪َُٓ .‬يیٍ ٔ هٕيیض ٔ طزخٍ رَحی حی٘خٌ‬
‫يلٕٓيی َيحٍى‪ ،‬حكیخء هالكض ُٓگرُخی حكالو ٔ آٍُْٔخی حی٘خٌ رَحی آیُيِٖ ؿٓخٌ‬
‫حٓالو حٓض‪ .‬نٔخٌ ػَری حك‪٠‬م ٔ حکًم حٓض‪ .‬هيح رًّْیٍ ُرخٌ ٓوٍ گلظّ ٔ ُرخٌ‬
‫حْم ؿُض َیِػَری حٓض‪.‬‬
‫ٓهلیّ يٗگٕیي ػهى کالو ىٍ‬ ‫‪ ٔ۰‬ـ ػلن الکالم‪:‬‬
‫ّ‬
‫يظٌٕ حٓاليی ٔ كکَ حٓاليی ؿخی َيحٍى‪ ،‬آٌ ٍح ُيظَک َِه ًْیٍ ىحهم حٓالو ًَٕىِحَي‪.‬‬
‫يظکهًیٍ آٌ ٍح حُ كهٔهلّٖ یَٕخٌ گَكظّحَي‪ٗ .‬یِْٕخ ٔ حٓهٕد رلغ ػهًخء کالو‪ ،‬يخَُي‬
‫‪۶4۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫كخىع ٔ هيیى ىٍ ؿٕحَْ ٔ أػَح‪َ١ ،ٝ‬یوّٖ يزظيػّ حٓض کّ ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو حیٍ‬
‫يزخكؼخص ٔؿٕى َيحٗض ٔ ٓهق ‪ٛ‬خنق حيض رّآٌ ًَٗپَىحهظُي‪ ،‬ػهى کالو ‪ٛ‬الكیض‬
‫ُّٓض َزٕی‬ ‫حٓظُزخ‪ ١‬ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ ٔ يؼَكش هللا ٍح َيحٍى‪ َٕٜٙ .‬حٓاليی يخَُي هَآٌ ٔ ُ‬
‫کخكی حٓض ٔ يخ ٍح ىٍ يـخىنّ رخ يوخنلیٍ ٔ ىػٕص رّٕٓی حٓالو حُ حٓظياللْخی‬
‫ػوهی ٔ يُطوی رَٗیخُ يٗکُي‪ )۰۰(.‬حُ «حنيحٍهطُی» َوم حٓض کّ «يَىحٌ حريح ٌ ىٍ ػهى‬
‫کالو ٔ ؿيل ٔحٍى ًََٕٗٗي‪ٓ ،‬هلی حیٍ حٓض‪)۰۴(».‬‬
‫کٔخَی حُ ٓهلیّ يخَُي حرٍطیًیّ ٔ حنلخكع ؿًخلحنيّیٍ حنًِی گلظّحَي رخیي حُ ػهى‬
‫کالو رَحی ٍى يِحػى حْم کالو رَِٓ گَكض‪ .‬ح ّيخ حیٍ پیَٖٓخى يٍٕى حهزخل ٓهلیٌٕ هَحٍ‬
‫َگَكض‪ .‬کٔخَی يخَُي حنلخكع حنٌْزی ٔ حنًليع حْلنزخَی ََْٕع َِىیک ٗيٌ رّػهى‬
‫کالو ٍح ٍى کَىِحَي‪)۰۲(.‬‬
‫حُ ىیيگخِ ٓهق‪ ،‬حیٍ ػهى رخ حٓهٕد ٔ ي‪ٜ‬طهلخص هٕى‪ ،‬ىٍ ىحیَِٖ ريػضْخ‬
‫هَحٍ يٗگیَى‪ .‬حرٍطیًیّ يٗگٕیي‪« :‬ػهى کالو كویوض ػَكی حٓض ىٍ يٍٕى کٔخَی کّ‬
‫رٍّٔٗی ؿِ ٍٕٔ ئهًخَخٌ ىٍرخٍِٖ ىیٍ ‪ٛ‬لزض يیکُُي‪)۴ٓ(».‬‬
‫حرٍطیًیّ ىٍ هالل ىیيگخِْخی هٕى طؤکیي يٗکُي کّ حَظوخى ٓهق حُ ػهى کالو‪،‬‬
‫َخٗی حُ حَظوخى آٌْخ حُ يُٓؾ ٔ ٗیِْٕخی ػوهی َیٔض؛ رهکّ ٓهق يؼیخٍ ٔ يٕحُیٍ‬
‫َٗیؼض ٍح رَطَ يٗىحَُي‪ ،‬چَح کّ رخ ػوم ًْآُْگ حٓض‪ .‬رّحیٍطَطیذ ػخرض يٕٗٗى‬
‫کّ آٌْخ ػالِٔ رَ حیٍکّ ػهًخی حكخىیغ ٔ ٍٔحیخص ْٔظُي‪ ،‬حْم َظَ ٔ ىٍحیض َیِ‬
‫يٗرخُٗي‪ُ .‬يظَک َِهّ ًْیٍ رُخ رَ هٕحٓظّْخی هٕیٖ ٔ ىٍ ٍحٓظخی پ٘ظیزخَی ٔ كًخیض حُ‬
‫يٌْذ ٔ حَيیّٖ٘ هٕى‪ ،‬يُٓؾ ٔ ٍٕٔ هٕیٖ ٍح رَ ه‪ ٢‬ي٘ی ٔ ٍٔیکَى ٓهق‪،‬‬
‫يوي ّو يٗىحٍَي‪ .‬نٌح يٗگٕیُي‪ٓ ٍٕٔ :‬هق‪ٓ ،‬خنىطَ ٔ رّحكظیخ‪َِ ١‬ىیکطَ حٓض‪)۴ٔ(.‬‬
‫ىَزخل کَىٌ ػهى کالو ْیچ ٕٓىی ىٍ رَ َيحٍى‪َْ .‬آٌچّ ؿيحی حُ هَآٌ ٔ كيیغ‬
‫رخٗي‪ٓ ،‬وُی حٓض گِحف؛ ٔ ٔهض ٔ ُكًض حَٔخٌ ٍح ‪ٟ‬خیغ يٗکُي‪ .‬حگَ ُيظَک َِهّ ًْیٍ‬
‫ُّٓض ُحَٕی طه ًٌُّ رَُِي‪ ،‬آٌٍح هٕحُْي كًٓیي‪)۴ٕ(.‬‬
‫رَحی یخىگیَی هَآٌ ٔ ُ‬
‫حرٍطیًیّ يٗگٕیي‪ :‬رّ‪ٍٕٛ‬ص کهی‪ ،‬كالٓلّ ٔ ُيظَک َِهّ ًْیٍ‪ٓ ،‬طلیَگَطَیٍ‪،‬‬
‫ىٍٔؽگٕطَیٍ‪ ،‬طکٌیذ کُُيِطَیٍ حَٔخٌْخ ىٍ ئخثم ٔ ىالیم هٕیٖحَي‪ٗ .‬خیي کّ یک‬
‫ئؤنّ حُ آَخٌ ْى‪ ،‬هخنی حُ حیٍ ؿَیخٌ َزخٗي‪ٔ .‬هللا حػهى‪)۴ٖ(.‬‬
‫ٓهلیٌٕ ُیخٍص حْم هزٍٕ ٍح رَحی طيرَ ٔ ػزَص‬ ‫‪ ٔ۶‬ـ ىیبهح الوجْه‪:‬‬
‫گَكظٍ ٔ طلکَ ىٍ يٍٕى يٕص ٔ ٍُٔ ؿِحء ؿخیِ يٗىحَُي‪ٰ ،‬نکٍ رؼ‪٠‬ی حهيحيخص يخَُي‬
‫حكيحع رُخء ٔ ‪َٟ‬یق رَ هزٍٕ ٔ ‪ٕ١‬حف رَ هزٍٕ ٔ طٕٓم رّآٌ ٔ ‪١‬هذ كٕحیؾ حُ هزٍٕ‬
‫‪۶4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ٌٍَ رَحی هزٍٕ ٔ رَپخیی يَحٓى يخَُي ٓخل يَگ یخ ٔالىص رَحی حْم هزٍٕ ٔ يخَُي‬
‫حیٍْخ يًُٕع حٓض ٔ ٍٔحیخص ٔ َ‪ٛ ٕٜٙ‬لیلّ آٌٍح يُغ کَىِ حٓض‪)۴4(.‬‬
‫ٓهلیّض طٕٓم رّحَزیخء ٍح ىٍ‬ ‫‪ ٔ۰‬ـ الزٍْل‪:‬‬
‫ىػخْخی هٕى ىٍ پی٘گخِ هيح ؿخیِ يٗىحَي‪ ،‬رّنلخظ حیٍکّ حَزیخء َِى هيح حػظزخٍ ٔ‬
‫آدٍٔ ىحٍَي‪ٔ ،‬نی طٕٓم رّٗو‪ًٔ ٚ‬حص حْلَزیخء ٔحن‪ٜ‬خنلیٍ ٔ هٕحٓظٍ كٕحیؾ حُ‬
‫حی٘خٌ ٍح ؿخیِ ًَٗىحَُي؛ رهکّ رّٗيص يُکَ آٌحَي ٔ آٌٍح يوخنق طٕكیي ٔ ههٕ‪ٙ‬‬
‫ىٍ ػزخىص يًٗٗخٍَي‪ .‬يخَُي حیٍکّ رگٕیُي (حنهٓى اَی أٓؤنک رلالٌ‪ ،‬یخ رگٕیُي حنهٓى‬
‫حَی أطٕٓم انیک رلن كالٌ‪ ،‬أٔ رـخِ كالٌ) حیٍگَّٕ ػزخىحس ٔ طٕٓالص‪ ،‬ؿیَ يَ٘ٔع‬
‫حٓض ٔ َ‪ٜ‬ی رَحی ‪ٛ‬لض حیٍْخ ٔحٍى َ٘يِ‪)۴۳(.‬‬
‫رَگِحٍی يلخكم‬ ‫‪ ٔ۸‬ـ االؽزلبل ثبلوْلل الٌجْی‪:‬‬
‫ٍَٓٔ رَحی يٕنٕى ٓیّي حيَ يزظيع ٔ ؿیَ يَ٘ٔع حٓض‪ .‬حٔل کٔخَی کّ حیٍ‬ ‫ؿٍ٘ ٔ ُ‬
‫ريػض ٍح پخیّگٌحٍی کَىَي كخ‪١‬یًیٌٕ رٕىَي‪)۴۶(.‬‬
‫ػهًخی كوّحنّهـش ٗلخػض ٍح حیٍگَّٕ طؼَیق‬ ‫‪ ٔ۶‬ـ ّلبػذ‪:‬‬
‫ٓ‪ ٢‬رخنوٕل كی ٔ‪ٕٛ‬ل ٗو‪ ٚ‬انٗ يُلؼش ىَیٕیَش أٔ أهَٔیش‪،‬‬ ‫٘لخػش ْی حنظٕ ُّ‬ ‫کَىِحَي‪ :‬حن ّ‬
‫ػش ً‬ ‫ٗلَخ َ‬ ‫ي‪َ٠‬س يخ‪ٔ ،‬طکٌٕ كُٔش ٔٓیجش؛ کًخ هخل طؼخنٗ‪َ « :‬ي ٍْ یَ ْ٘لَ ْغ َ‬ ‫َ‬ ‫أٔ هال‪ٛ‬ش يٍ‬
‫ک ٍْ نَُّ ِک ْل ٌم ِي ُْ َٓخ‪ٔ »۴۳ :4 ،‬يٍ‬ ‫ً‬
‫ٓ ِیّجَش یَ ُ‬
‫ػش َ‬‫ً‬ ‫َ‪ٜ‬یذٌ ِي ُْ َٓخ َٔ َي ٍْ یَ ْ٘لَ ْغ َ‬
‫ٗلَخ َ‬ ‫َُٔشً یَ ُک ٍْ نَُّ َ ِ‬ ‫َك َ‬
‫حنؼخَیش‪« :‬حن٘لخػش كی كي يٍ كئى هللا ـ ػِ ٔؿم ـ يؤهًٕس يٍ حن٘لغ ‪ٟ‬ي حنٕطَ؛ کؤٌ‬
‫ٔطَح‪ٓ ».‬هلیّض رّٗلخػض ٓیّي رَحی ػخيّٖ حيض ىٍ ٍُٔ هیخيض رخٍٔ‬ ‫حنً٘لٕع نّ کخٌ ً‬
‫ىحٍى‪ :‬هيحَٔي حیٍ يُِنض ٔ حؿخُص ٍح رّحٔ ىحىِ حٓض‪ ،‬حیٍ يُِنض يو‪ٓ ٕٜٙ‬یّي‬
‫حٓض‪ .‬حیًخٌ ٔ حػظوخى رّٗلخػض َزٕی ؿِٔ ‪ٍَٟٔ‬یخص ىیٍ حٓض ٔ ًّْ رّآٌ حؿًخع‬
‫ىحٍَي‪ٗ .‬لخػض رَحی ٓیّي رّحٗکخل يوظهق آييِ حٓض‪ :‬رٍِگطَیٍ آٌ ًْخٌ ٗلخػض‬
‫رَحی طًخو حْم يٕهق ىٍ ٔهض كَ٘ حٓض طخ کّ هيحَٔي ىٍ يیخٌ يوهٕهخص كی‪ٜ‬هّ‬
‫ًَخیي‪ ،‬پْ هيحَٔي رّٓیّي يٗكَيخیي‪ٗ :‬لخػض کٍ کّ ٗلخػظض پٌیَكظّ يٕٗٗى‪)۴۰(.‬‬
‫ٍٔحیظی حُ پیخيزَ ىٍ يُخرغ آييِ کّ ىٍ يٍٕى هٕى كَيٕىِ‪« :‬أَََخ َ‬
‫ٓ ِیّيُ َٔنَ ِي آىَ َو یَ ْٕ َو‬
‫ػ ُُّْ ْحنوَز َُْ َٔأ َ َٔ ُل َٗخكِغٍ َٔأ َ َٔ ُل ُي َ‬
‫٘لَغٍ»(‪)۴۴‬‬ ‫ْحن ِویَخ َي ِش َٔأ َ َٔ ُل َي ٍْ یَ ُْ٘ َُّن َ‬
‫= يٍ ٓیّي كََُيحٌ آىو ىٍ ٍُٔ هیخيض ْٔظى‪ ،‬حٔنیٍ کٔی ْٔظى کّ حُ هزَ‬
‫ریٌَٔ يٗآیى‪ ،‬حٔنیٍ ٗلخػضگَ ْٔظى ٔ حٔنیٍ ٗلخػض ٗيِ ْٔظى‪ .‬روخٍی ٔ ئهى ىٍ‬
‫كيیغ ٗلخػش حُ هٕل ٓیّي آٍٔىِحَي کّ ىٍ يٍٕى هٕى كَيٕىِ‪« :‬أَخ ٓیّيحنُّخّ» ىٍ‬
‫ٍٔحیض ریٓوی حُ هٕل حی٘خٌ آييِ کّ كَيٕىِ‪« :‬أَخ ٓیّيحنؼخنًیٍ» ىٍ ‪ٛ‬لیق حرٍيخؿّ‬
‫‪۶4۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫(ٕ ‪ )ٖ4۲۶‬حُ هٕل أرٕٓؼیي حنويٍی آييِ کّ ٓیّي كَيٕىِ‪« :‬أَخ ٓیي ٔني آىو ٔ ال‬
‫كوَ‪ ،‬آىو كًٍ ىَّٔ يٍ حْلَزیخء طلض نٕحثی = يٍ ٓیّي كََُيحٌ آىو ْٔظى‪ ،‬رئٌ حیٍکّ‬
‫يزخْخص کُى‪ ،‬آىو ٔ ىیگَ حَزیخء طلض پَچى يٍ هٕحُْي رٕى‪».‬‬
‫حیٍْخ َ‪ٕٜٛ‬ی حٓض ىٍ ٓیخىص يطهن حی٘خٌ رَؿًیغ يَىيخٌ‪ ،‬حُ حیٍ ٍٔحیخص‬
‫حٓظلخىِ يٕٗٗى کّ <حُ رخد ٍكًش نهؼخنًیٍ> ٗلخػض حی٘خٌ ٗخيم ؿًیغ يَىيخٌ‬
‫هٕحْي ٗي‪ٔ .‬گََّ ٓیخىص يلٕٓيی هٕى ٍح ًَٗیخري‪ .‬ىٍ ٔظخیق ٓیخىص يٗگٕیُي‪:‬‬
‫«ٓیّي کٔی حٓض کّ هٕو هٕىٍح ىٍ ٍحِ هیَ ٔ يٕكویض ٍْزَی يٗکُي‪ ،‬ىٍ‬
‫ٗيحیي رَحی ٕٓٓنض حيٍٕ حی٘خٌ هیخو يٗکُي ٔ ٍَٗٔ ٍح حُ حی٘خٌ ىكغ يًَٗخیي»‪:‬‬
‫«حيخو حنُّٕٔی» ىٍ َٗف هٕى رَحی ‪ٛ‬لیق ئهى حُ هٕل «َْٔی» يٗگٕیي‪:‬‬
‫«ٓیي حنوٕو‪ٍ :‬ثیٔٓى ٔأکَيٓى‪ ،‬أٔ ْٕ حنٌی یلٕهٓى كی حنویَ‪ ،‬أٔ ْٕ حنٌی یُلَِ ع‬
‫انیّ كی حنُٕحثذ ٔحن٘يحثي‪ ،‬كیوٕو رؤيَْى‪ٔ ،‬یظل ًَم ػُٓى يکخٍْٓى ٔیيكؼٓخ ػُٓى‪ٔ ،‬کهٓخ‬
‫ٔ ِیّي‪َٔ .‬أ َ َيخ‬
‫ظوخٍرش‪ ْٕٔ ،‬يٍ حن‪ٜ‬لخص حنً٘زَٓش‪ٔ ،‬أ‪ٛ‬هّ ٓیٕى أٔ ٕٓیي حن َ‬ ‫ظالُيش ُي ِ‬ ‫يؼخٌ ُي ِ‬ ‫ٍ‬
‫ذ حنظ َ ْو ِییي‬ ‫ٓ ِیّيْ ْى كِی حنيُّ َْ َیخ َٔ ِ‬
‫حآله ََس‪ ،‬كَ َ‬
‫ٔ َز ُ‬ ‫ْ‬
‫ٓهَ َى‪( :‬یَ ْٕو حن ِو َیخ َيش) َي َغ أَََُّ َ‬‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫‪ٛ‬هَٗ َ‬
‫ّللا َ‬ ‫هَ ْٕنّ َ‬
‫الف‬
‫َخُع‪َٔ ،‬ال ُيؼَخَِي‪َََٔ ،‬لْ ِٕ‪ ،‬رِ ِو ِ‬ ‫ٓئْ ىُىِ ِن ُک ِّم أ َ َكيٍ‪َٔ ،‬ال یَ ْزوَٗ ُيُ ِ‬
‫ظ َٓ َُ ُ‬ ‫أ َ ٌَ كِی یَ ْٕو ْحن ِویَخ َيش یَ ْ‬
‫‪ٛ‬هَٗ‬ ‫ػ ًَخء ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ ‪ .‬هَخ َل ْحنؼُهَ ًَخء‪َٔ :‬هَ ْٕنّ َ‬ ‫ک ح ْن ُکلَخٍ َٔ ُُ َ‬ ‫ک كِی َٓخ ُيهُٕ ُ‬‫ػُّ ًَ ِن َ‬ ‫حنيُّ َْ َیخ كَوَ ْي ََخَُ َ‬
‫ؿیَْ ُي ْٔ ِهى كِی‬ ‫‪َ ََ ٛ‬ف رَُِ ْل ِی ْحنلَ ْوَ كِی َ‬
‫ٓ ِیّي َٔنَي آىَو) نَ ْى یَوُ ْهُّ كَ ْو ًَح‪ ،‬رَ ْم َ‬
‫ٓهَ َى‪( :‬أَََخ َ‬ ‫ػهَ ْی ِّ َٔ َ‬ ‫َ‬
‫ّللا َ‬
‫ٓ ِیّي َٔنَي آىَو َٔال كَ ْو ََ)‪...‬‬ ‫ْحن َليِیغ حن ًَ ْ٘ ٍُٕٓ‪( :‬أَََخ َ‬
‫ْ‬

‫ٍللیْى ّ هناُت چِبهگبًَ‬

‫َْچُي يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ٓهلیّض هٕى ٍح پیَٔ ّٓ هٌَ حٔل يٗىحَي‪ٔ ،‬نی يخَُي‬
‫َْؿَیخٌ كکَة ىیگَ طُئٍ ٔ يیخٍَّٔ ىحٍى‪ٓ .‬هلیٌٕ طُئٍ كو‪ًْ ٢‬خٌ ٓی ٓخل حٔل‬
‫ٍح هزٕل ىحٍَي‪ ،‬طُئٍحٌ ٓهلی رّحٍرخد يٌحْذ حٍرؼّ َیِ حیَحى يٗگیََي‪ ،‬آٌْخ ٍح‬
‫رّػومگَحیی ٔ حٓظلخىِ (ی ُیخى) حُ هیخّ يظٓى يٗکُُي‪ .‬حئَُِ حیٍ ػزخٍص رّ‪ٍٕ١‬‬
‫گٔظَىِ َٓ ُرخٌ ٓهلیٌٕ حكَح‪١‬ی حٓض‪ٔ« :‬نیْ نهٔهلیش ُػی ٌى اال ٍٕٓلهللا‪،‬‬
‫كَٕٓلهللا ْٕ ايخو حنٔهلیش ٔهئطٓى‪ٔ ،‬أ‪ٛ‬لخد ٍٕٓلهللا هئطٓى‪».‬‬
‫= ٓهلیّض ْیچ ٍْزَی ؿِ ٍٕٓلهللا َيحٍى‪ ،‬پْ ٍٕٓلهللا حيخو ٔ يوظيحی ٓهلیّض‬
‫حٓض ٔ ح‪ٛ‬لخد ٍٕٓلهللا حنگٕی ٓهلیّض حٓض‪ )۴۲(.‬حكَح‪١‬یٌٕ ٓهلی يٗگٕیُي‪ :‬طؤیى‬
‫ٗيٌ يَىو رّىٓظّْخ ٔ گَِْٔخی يوظهق‪ٍٕ١ ،‬ی کّ َْ‪١‬خیلّ یخ گَِٔ یخ ىٓظّی حُ‬
‫حيخو ي٘و‪ٜ‬ی طوهیي کُي‪ ،‬ريػض حٓض‪.‬‬
‫‪۶4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َيحٗض‪)۲ٓ(.‬‬
‫ٔ حیٍ كخنض ىٍ ُيخٌ ‪ٛ‬لخرّ ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ ٔؿٕى‬
‫حنظِحو رّیک يٌْذ ي٘و‪ ٚ‬یخ ػيو حنظِحو رّآٌ رخ ْى یکی َیٔظُي ٔ ْیچکيحو‬
‫ؿخیِ َیٔض‪ ،‬رهکّ حنظِحو رّیک يٌْذ حٗظزخِ ٔ ريػظی حٓض ىٍ ىیٍ رَحی حیٍکّ‪:‬‬
‫اّالً‪ :‬ػيو حنظِحو رّيٌْذ ٔحكي‪ ،‬ح‪ٛ‬م ٔ آٓخٌطَ ٔ َِىیکطَ حٓض رّْيف ٔ‬
‫يُظٍٕ هيحَٔي طزخٍک ٔ طؼخنی؛ ُیَح ُيخَی کّ هيحَٔي رّئهًخَخٌ َخ آگخِ ٔ ؿخْم‬
‫ىٓظٍٕ يیىْي کّ حُ حْم ػهى ٓجٕحل کُُي‪ ،‬حْم ػهى ٍح يلئى ٔ ي٘و‪َ ٚ‬کَىِ‬
‫حٓض‪ ،‬رهکّ رّ‪ٍٕٛ‬ص کهی ریخٌ كَيٕىِ‪ٔ ،‬آٌچّ يؼَٔف حٓض حیٍکّ يطهن ىٍ كخنض‬
‫کهی ٔ يطهن هٕى رخهی يیيخَي‪ ،‬حگَچّ يویيی ریخیي ٔ آٌٍح يلئى ٔ يویي ٓخُى‪.‬‬
‫صبًیبً‪ :‬ػيو حنظِحو رّیک يٌْذ ٔحكي‪ٔ ،‬حؿذ حٓض‪ ،‬روخ‪ْ َ١‬يف ي٘و‪ٜ‬ی کّ‬
‫حیٍ ْيف ي٘و‪ًْ ٚ‬خٌ طلَین ٔ ؿيحیی ریٍ طزؼیض حُ ٍٕٓل حکَو ٔ طزؼیض حُ ؿیَ‬
‫ٍٕٓلهللا حٓض؛ ُیَح کٔخَی کّ يهظِو ٔ يویي رّیک يٌْذ ي٘و‪ ٔ ٚ‬يؼیُی ْٔظُي‬
‫ىٍ كویوض طزؼیض حُ َزی يؼ‪ٕٜ‬و ٍح رخ طزؼیض حُ كویٓی کّ ْى حٗظزخِ يیکُي ٔ ْى‬
‫ح‪ٛ‬خرّ رّكن يیکُي‪ ،‬رَحرَ ٔ ئخٔی هَحٍ ىحىِحَي‪ .‬حيخو يخنک يیگٕیي‪« :‬ىٍٓض‬
‫َیٔض رّهخ‪ َ١‬ك‪٠‬م ٔ رَطَی ي٘و‪ٜ‬ی حُ َْآٌچّ کّ يیگٕیي‪ ،‬طزؼیض کَى»‬
‫َُُّٔ‪ = ٔ۴ :ٖ۲ ،‬ر٘خٍص رّآٌ‬ ‫هيحَٔي يیكَيخیي‪« :‬ﭐنٌَِیٍَ یَ أٔظ ًَِؼٌَُٕ أﭐنوَ إٔ َل كَ َیظ َ ِزؼٌَُٕ أ َ أك َ‬
‫کٔخَی کّ رًّّْ ٓوُخٌ گٕٕ كَح يٗىُْي ٔ رٓظَیٍ آٌٍح پیَٔی يٗکُُي‪)۲ٔ(».‬‬
‫رلغ ىحؿی ىیگَ کّ ىٍ يلخكم ٓهلی ؿَیخٌ ىحٍى طـًیغ یخ یکٓخٌٓخُی‬
‫يٌحْذ حٓض‪« :‬يٍٕىی کّ رخهی يخَيِ حٓض ٔ يیهٕحْیى رَ حٓخّ ٓجٕحل رؼ‪٠‬یْخ‬
‫آٌٍح طٕ‪ٟ‬یق ىْیى ىٍ يٍٕى حیٍکّ آیخ يخ يیهٕحْیى يٌحْذ ٍح رّ‪ ٍٕ١‬کهی كٌف‬
‫کَىِ ٔ يٌْزی ؿيیي پخیّگٌحٍی کُیى؟ رّكویوض يخ يوخنق حروخء يٌْذ َیٔظیى؟»‬
‫«ىٍ ؿٕحد حیٍ ٓجٕحل يیگٕثیى‪ :‬يخ رّكویوض يوخنق ؿيحیی ٔ حهظالف ْٔظیى ٔ‬
‫آٌٍح ىٔٓض َيحٍیى ٔ حُ ىًُٗی رخ ًْيیگَ ٔ پوٖ ٗيٌ ٔ چُيٗخهّگی يظُلَیى‪،‬‬
‫رًّْیٍ هخ‪ َ١‬رُخ کَىٌ يٌْذ ؿيیيی رَّخو يٌْذ پُـى رّػویيِٖ يخ ؿیَ يؼوٕل ٔ‬
‫َخ ىٍٓض حٓض‪ ،‬آٌگَّٕ کّ ىًُٗخٌ يخ ىٍرخٍِٖ يخ كکَ يیکُُي ٔ ْىچُیٍ طؤیى‬
‫ئهًخَخٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص چٓخٍ يٌْذ ٍح ْى ىٔٓض َيحٍیى‪ ،‬رهکّ طًخيی ٓؼی ٔ طالٕ يخ‬
‫رَحیٍ حٓض کّ حیٍ چٓخٍ يٌْذ ٍح ىٍ یک يٌْذ ٔحكي ؿًغ کُیى ًْخٌگَّٕ کّ ُيخٌ‬
‫ٓهق ‪ٛ‬خنق ٔ‪ٟ‬ؼیض حیٍگَّٕ رٕى؛ ُیَح يخ يؼظويیى رّحیٍکّ‪َْ :‬گِ ػخهزض یخ آهَ‬
‫حیٍ حيض ىٍٓض َوٕحْي ٗي‪ ،‬يگَ رّٔحٓطّٖ آٌچّ کّ حٔل حیٍ حيض رّٔٓیهّٖ‬
‫‪ٛ‬خنق ىٍٓض ٗيِ رٕى‪ًْ .‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ حيخو يخنک ٍكًّهللا گلظّ حٓض‪:‬‬
‫‪۶4۲‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫َْگِ ٔ‪ٟ‬غ ئهًخَخٌ ىٍٓض ًَیٕٗى ٔ َْگِ ٍٓظگخٍ َوٕحُْي ٗي‪ ،‬يگَ‬
‫ُيخَی کّ رّحٓالو ‪ٛ‬لیق هٕىٗخٌ ىٍ طًخيی ؿٓخص َُيگی حُ ؿًهّ حُ ؿٓض كوّ‬
‫رَگَىَي؛ نٌح يخ يؼظويیى کّ رَ ئهًخَخٌ ٔحؿذ حٓض رّآٌچّ کّ ُيخٌ ‪ٛ‬لخرّ ٔ‬
‫طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ ٍ‪ٕٟ‬حٌ هللا ػهیٓى رَ آٌ ػویيِ ٔ َظَ ٔ كکَ رٕىِحَي‪ ،‬رَگَىَي‪،‬‬
‫آٌ کٔخَی کّ ٍٕٓل حکَو ‪ٛ‬هیهللا ػهیّ ٔٓهى حُ آَخٌ طؼَیق ٔ طًـیي يیکُي ٔ‬
‫خّ هَ ََِْٗ‪ ،‬ػ ُ َى حنٌَِیٍَ یَهََُٕ ُٓ ْى‪ ،‬ػ ُ َى حنٌَِیٍَ یَهََُٕ ُ‬
‫ٓ ْى»(ٕ‪)۲‬‬ ‫يیكَيخیي‪َ « :‬هی َُْ حنَُ ِ‬
‫«پْ يخ ئهًخَخٌ يئظق رّطوهیي یکی حُ يٌحْذ َیٔظیى‪ ،‬رهکّ ٔظیلّ ىحٍیى حُ‬
‫ُّٓض پیَٔی ًَخثیى‪ ،‬رًَْیٍ حٓخّ َْکيحو حُ حيخيخٌ حٍرؼّ یخ كظی ؿیَ آٌْخ‬ ‫کظخد ٔ ُ‬
‫ٍأی ‪ٛ‬لیقطَی َٔزض رّحيخو يٌْذ يخ ىحٗض‪ ،‬يخ آٌ ٍأی ٍح ٔنٕ رَهالف يٌْذ‬
‫ٍحیؾ حٓض رَيٗگِیُیى ٔ حیٍ حيَ َّطُٓخ هخنی حُ حیَحى حٓض‪ ،‬رهکّ ٔحؿذ َیِ حٓض‪.‬‬
‫ُیَح پیَٔی حُ ىنیم ٔحؿذ حٓض‪ ٔ .‬حنزظّ حگَ حُ ٍٔی ْٕی ٔ ّْٕ رخٗي‪ ،‬هطؼخ ً‬
‫ریٌَٔ ٗيٌ حُ يٌْذ ىٍ ئؤنّٖ ؿخیِ َیٔض‪ ،‬طخ ُيخَی کّ ىنیم ىحٗظّ رخٗیى‪ٔ .‬‬
‫حكَحى ػخيی َیِ رخیي حُ ػهًخء ٓئحل کُُي ٔ هٕى ٍح يهِو رّٓئحل حُ یک َلَ َکُُي ٔ‬
‫ُّٓض حٓض‪)۲ٖ(».‬‬ ‫رٓظَ حٓض حُ کٔی ٓئحل ًَخیُي کّ ریٖطَ حُ رویّ يهظِو رّکظخد ٔ ُ‬
‫«يیىحَیى کّ رٔیخٍی حُ ىًُٗخٌ يخ رَ يخ حكظَحء رٔظّحَي ٔحُ ؿخَذ يخ رَهالف‬
‫حیٍ كویوض رَحی يَىو رخُگٕ کَىِ ٔ گلظّحَي کّ يخ َٔزض رّحيخيخٌ حٍرؼّ رـ‪ٔ ٞ‬‬
‫کیُّ ٔ ىًُٗی ىحٍیى ٔ آَخٌ ٍح يٍٕى ‪١‬ؼٍ ٔ ََُٖٓ هَحٍ يیىْیى ٔ آٍحء ٔ َظَحص‬
‫آَخٌ ٍح ىٓظکى يیگیَیى‪ًْ ،‬خٌ‪ٍٕ١‬کّ حنزٕ‪١‬ی ىٍ کظخد «حنالّيٌْزیّ هُطَس حنالّىیُیّ»‬
‫رّيخ طًٓض ُىِ حٓض‪ .‬ؿیَ حُ حٔ َیِ ىٍ کظخد «حالؿظٓخى ٔحنًـٓظئٌ» ٓوُخَی‬
‫حیٍگَّٕ ػهیّ يخ گلظّحَي ٔ يوخنلض يخٍح ىٍرؼ‪٠‬ی حُ ئخثم كوٓی رخ رؼ‪٠‬ی حُ حيخيخٌ‬
‫حٍرؼّ رّػُٕحٌ ٔٓیهّٖ رَحی ىٍٔؽ گلظٍ ٔ حكظَحء ػهیّ يخ حَظوخد کَىِحَي‪)۲4(».‬‬

‫ٍللیّذ ّ رْیغ‬
‫«أرٕرکَ َهالّل» (‪ ٕٖ4‬ـ ٖٔٔ‪ ْ ،‬م) ػخنى ٔ كویّ كُزهی یکی حُ يٓىطَیٍ طئیٍ‬
‫ُّٔش» يَُْخی‬‫کُُيِگخٌ آٍحء كوٓی ـ کاليی حكًي رٍ كُزم حٓض‪ .‬حٔ ىٍ کظخد «حن ُ‬
‫ٗیؼّ ٔ ُٓی ٍح رخنظل‪ٜ‬یم ریخٌ يیىحٍى‪ .‬رَ ًْیٍ يزُخ حٓض کّ ٓهلیٌٕ يٌْذ ٗیؼّ‬
‫ٍح ىٍ ػيحى يٌحْذ ح‪ٛ‬یم حٓاليی ًَٗىحَُي‪ٗ ،‬یؼیخٌ ٍح ٍحك‪٠‬ی ٔ يَ٘ک يٗهٕحَُي‬
‫ٔيٌْذ حی٘خٌ ٍح ىٍ ٍىیق َٗک ٔ ؿالّس يًٗٗخٍَي‪ .‬ىٍٓض يخَُي حٔ حٓض ػزيحنوخىٍ‬
‫حنَٔحك‪ ٞ‬كخٌ حنٔزؤیّ يُٓى‪ ،‬حظَٓٔح ريػظٓى كی ُيخٌ ػهی‬
‫رـيحىی کّ يٗگٕیي‪ٔ« :‬ح ّيخ ّ‬
‫ٓ‪۶۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ‪ ،‬كوخل رؼ‪ٓ٠‬ى نؼهی حَض حالنّ‪ ،‬كخكَم ػهی هٕيخ ً يُٓى ٔ َلی حرٍٓزؤ حنی‬
‫يخرخ‪ ١‬حنًيحیٍ‪ ٌِْٔ .‬حنلَهّ نیٔض يٍ كَهش حيش حالٓالو نظًٔیظٓى ػهیّخ حنٓخ ‪»...‬‬
‫= ٔ ح ّيخ ٍٔحك‪ ،ٞ‬پْ ٓزؤیّ حُ آٌْخ حٓض‪ ،‬آٌْخ ريػض هٕى ٍح ىٍ ُيخٌ ػهی‬
‫ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ‪ ،‬ظخَْ کَىَي‪ ،‬رَهی حُ حی٘خٌ رّػهی گلظُي طٕ هيح حٓظی‪ ،‬پْ ػهی‬
‫طؼيحىی حُ آٌْخ ٍح ىٍ آطٖ حكگُي ٔ حرٍٓزؤ ٍح رّييحیٍ طزؼیي کَى‪ .‬حیٍ كَهّ حُ حيض‬
‫حٓالو َیٔض‪ ،‬رّهخ‪َ١‬ی کّ ػهی ٍح هيح َخيیيِحَي ‪ٓ ...‬پْ يظلَم ٗيَي ٍٔحك‪ ٞ‬رؼي‬
‫حُُيخٌ ػهی رّچٓخٍ گَِٔ‪ُ :‬یيیّ‪ ،‬حيخيیّ‪ ،‬کیٔخَیّ ٔ ؿالس؛ َْکيحو كَهّٖ ؿيحگخَّٖ‬
‫ٗيَي کّ ًْيیگَ ٍح طکلیَ يٗکَىَي ‪َْ ٔ ...‬گَِٔ ًْیٍ‪ ٍٕ١‬طؤیى ٗيَي ‪ ...‬طخ‬
‫رّریٔض گَِٔ ٍٓیيَي ٔ رخُْى طؤیى ٗيَي ٔ رّىِْخ گَِٔ ٍٓیيَي‪)۲۳(...‬‬
‫أرٕٓٓم ػهی رٍدمحم رٍكٍٔ رٍيٕٓی َٕروظی (‪ ٕٖ۰‬ـ ٖٔٔ‪ ْ ،‬م) کّ هٕى‬
‫ٗیؼّ حٓض‪ ،‬ىٍ کظخد «كِ ََ ٌم حن٘یؼّ» طؼيحى كَهّْخی ٗیؼّ ٍح رّ‪ٛ‬ي يٍٗٓخَي‪.‬‬
‫أرٕحنلٍٔ حٗؼَی ىٍ «يوخالص حالٓاليییٍ ٔ حهظالف حنً‪ٜ‬هیٍ» طؼيحى كِ ََ ْم ٗیؼّ ٍح‬
‫طخ ىٔ‪ٛ‬ي كَهّ يٍٗٓخَي‪.‬‬
‫حرٍطیًیّ ىٍ رخٍِٖ ٍٔحك‪َ ٞ‬ظَحص طُيی حٍحثّ يٗکُي‪ًّْ ،‬چیِ يٗگٕیي‪ٔ ،‬نی‬
‫ىٍ ْیچؿخ كکى ‪َٛ‬یق رّکلَ ٗیؼّ ًَٗکُي‪ًْ ،‬یٍ رخػغ ٗيِ کّ حئَُِ ریٍ ٓهلیٌٕ‬
‫حیٍ رلغ ؿخٍی رخٗي کّ‪" :‬رخالهَِ ٗیؼّ کخكَ حٓض یخ َیٔض؟" يؼالً حیٍ َظَ حرٍطیًیّ‬
‫چويٍ ىٔ پٓهٕ حٓض‪« :‬حنَحك‪٠‬ش حنًل‪٠‬ش ْى أْم إْٔحء ٔحنزيع ٔحن‪٠‬الل‪ٔ ،‬ال یُزـی‬
‫نهًٔهى أٌ یِٔؽ يٕنیظّ يٍ ٍحك‪٠‬ی‪ٔ ،‬اٌ طِٔؽ ْٕ ٍحك‪٠‬یش ‪ٛ‬ق حنُکخف‪ ،‬اٌ کخٌ‬
‫یَؿٕ أٌ طظٕد‪ٔ ،‬اال كظَک َکخكٓخ أك‪٠‬م‪ ،‬نجال طلٔي ػهیّ ٔنيِ‪».‬‬
‫= «ٍحك‪ ّٖ٠‬يل‪ ،ٞ‬آٌْخ حْم ْٕحء ٔ ريػض ٔ گًَحْی ْٔظُي‪ِٓ ٔ ،‬حٔحٍ‬
‫َیٔض کّ كَى ئهًخٌ رخ حی٘خٌ حُىٔحؽ ًَخیي؛ ٔ ىهظَ هٕى ٍح رّكزخنش حی٘خٌ ىٍ‬
‫آٍٔى‪ .‬حگَچّ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص حُىٔحؽ‪َ ،‬کخف ‪ٛ‬لیق حٓض‪ ،‬حگَ حيیي طٕرّٖ ٍحك‪٠‬ش ٍح‬
‫ىحٗظّ رخٗي؛ ٔگََّ طَک حُىٔحؽ رٓظَحٓض‪ ،‬رَحی حیٍکّ كََُيحَٖ كخٓي ََٕ٘ي‪)۲۶(».‬‬

‫حئَُِ حكَح‪١‬یٌٕ ٓهلی ىیگَ ًَٗگٕیُي يٌْذ ٗیؼّ‪ ،‬رهکّ يٗگٕیُي «ىیٍ ٗیؼّ‬
‫ـ ىیٍ ؿؼهت ٗیؼّ»! حٔ‪ٟ‬خع ؿخٍة يُطوّ ٔ ؿَیخٌْخی ىٍگیَ ىٍ آٌ‪ٟٔ ،‬غ ٍح‬
‫رٔیخٍ آٗلظّ کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى ٓوٍ رٔیخٍ ُیخى حٓض‪ .‬حُ رخد ًََّٕ رّیک‬
‫ٓهٔهّ كظٕی حُ کظخد «كظخٔی ػهًخء حنزهي حنلَحو» طٕؿّ ًَخثیي‪ .‬رُخ رّىالیم ًُْی ٔ‬
‫ط‪٠‬خيُی يٗطٕحٌ كًٓیي حٓظلظخء كَ‪ٟ‬ی حٓض ٔ كظٕی ٔحهؼی يٗرخٗي‪:‬‬
‫ٔ‪۶۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫هْ‪ْٙ‬ع‪ :‬ؽکن مثبئؼ الْیؼخ ـ الواك‪ٚ‬خ‪ .‬كزْای ّوبهٍٓ ‪۶ٓٓ۱۶‬‬

‫مثبیؼ ّ ّکبه‪ :‬ؽکن فْهكى مثیؾَٓ هّاك٘‪:‬‬
‫ـ َلٍ َؼیٖ كی يـظًغ حن٘یؼی‪ٔ ،‬أَظى طؼهًٌٕ ػوخثي حن٘یؼش حنًوخنلش نهکظخد‬
‫ٔحنُٔش يغ ىػٕحْى حإلٓالو‪ ،‬كٓم یـُٕ نُخ أٌ َؤکم ًرخثلٓى حنظی یٌکٌَٔ حٓى هللا ػهیٓخ‬
‫ٔیٌرلَٕٓخ ـ نهزیغ كی حْلٕٓحم ـ نهوزٍٕ أٔ حْليٕحص أٔ حنً٘خْي أٔ نهٌٍُ؟‬
‫طخٍین حَظ٘خٍ‪ٕٔ :‬ـ ‪ ٓ۰‬ـ ٖٕٔٓ‬
‫= حنلًي هلل؛ يٍ َٗٔ‪ ١‬كم حنٌریلش أٌ یکٌٕ حنٌحرق نٓخ ئهًخ ً أٔ کظخریّخً‪ ،‬كال‬
‫طلم ًریلش حنًَ٘ک ٔال حنًـٕٓی ٔال حنًَطي‪ٔ .‬حن٘یؼش نٓى ؿًهش يٍ حنؼوخثي ٔحْلػًخل‬
‫حنظی طوَؿٓى يٍ ىحثَس حإلٓالو‪ ،‬کخػظوخىْى طلَیق حنوَآٌ حنکَیى‪ٔ ،‬أٌ أثًظٓى یؼهًٌٕ‬
‫حنـیذ‪ٔ ،‬أَٓى يؼ‪ٕٜ‬يٌٕ يٍ حنٕٔٓ ٔحنوطؤ‪ٔ .‬یٔظـیؼٌٕ رخْليٕحص‪ٔ ،‬یيػَٕٓى يٍ ىٌٔ‬
‫هللا‪ٔ ،‬یٔـئٌ نوزٍْٕى‪ٔ ،‬یٔزٌٕ أك‪٠‬م حنزَ٘ رؼي حْلَزیخء ٔحنَٓم ْٔى أ‪ٛ‬لخد حنُزی‬
‫ٔ یکلََٔٓى‪ ٔ ،‬هي ٓزن ریخٌ ًنک كی ؿٕحد حنٔئحل ٍهى (‪ٔ )ٕٔٓ۰ٕ( ٔ )ٔٔ4۴‬‬
‫(ٓٓ‪ )ٕٔ۳‬كًٍ حػظوي ٗیجخ ً يٍ ًنک‪ ،‬أٔ كؼم ٗیجخ ً يٍ ٌِْ حنکلَیخص‪ ،‬كٕٓ هخٍؽ ػٍ‬
‫حإلٓالو ٔال طلم ًریلظّ‪.‬‬
‫ٔهي ٓجم ػهًخء حنهـُش حنيحثًش نإلكظخء‪ :‬ػٍ أکم ًرخثق حن٘یؼش حنـؼلَیش‪ ،‬ػهًخ ً رؤَٓى‬
‫یيػٌٕ ػهیخ ً ٔحنلٍٔ ٔحنلٔیٍ ٔٓخثَ ٓخىطٓى كی حن٘يس ٔحنَهخء‪:‬‬
‫كؤؿخرٕح‪:‬‬
‫«اًح کخٌ حْليَ کًخ ًکَ حنٔخثم يٍ أٌ حنـًخػش حنٌیٍ نيیّ يٍ حنـؼلَیش یيػٌٕ ػهیخ ً‬
‫ٔحنلٍٔ ٔحنلٔیٍ ٔٓخىطٓى كٓى يَ٘کٌٕ يَطئٌ ػٍ حإلٓالو ٔحنؼیخً رخهلل‪ٔ ،‬ال یلم‬
‫حْلکم يٍ ًرخثلٓى‪ْ ،‬لَٓخ يیظش ٔنٕ ًکَٔح ػهیٓخ حٓى هللا» حَظٓٗ‪.‬‬
‫"كظخٖٔ حنهـُش حنيحثًش" (‪)ٕ/ ٕ۶4‬‬
‫كظٕحی ًٗخٍِٖ ‪۶ٓٓ4۶‬‬ ‫=‬
‫كکى ًرخثق كیٕحَخطی کّ رّىٓض ٗیؼّ ـ ٍحك‪٠‬ش ـ َٓ رَیيِ ٗيِ رخٗي‪:‬‬
‫يخ ىٍ یک يـظًغ ٗیؼّ َ٘یٍ َُيگی يٗکُیى‪ًٗ ٔ ،‬خ يٗىحَیي کّ ػوخیي ٗیؼّ‬
‫ُّٓض حٓض‪ ،‬رخ حیٍکّ حىػخی ئهًخَی ىحٍَي؛ آیخ رَحی يخ ؿخیِ حٓض حُ‬‫يوخنق هَآٌ ٔ ُ‬
‫گٕٗض كیٕحَی کّ آٌْخ ًرق يٗکُُي روٍٕیى؟ آٌْخ يٕهغ ًرق كیٕحٌ‪َ ،‬خو هيحٍح‬
‫رُّرخٌ يٗآٍَٔي ٔ آٌٍح ًرق يٗکُُي رَحی كَٕٔ ىٍرخُحٍ‪ ،‬یخ رَ َٓ هزٍٕ یخ رَحی‬
‫حيٕحص یخ رَحی حيخو ُحىِگخٌ ٌٍَ يٗکُُي‪.‬‬
‫طخٍین حَظ٘خٍ‪ٕٔ :‬ـ ‪ ٓ۰‬ـ ٖٕٔٓ‬
‫ٕ‪۶۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هيحیی ٍح ٓپخّ؛ حُ َٗحی‪ ٢‬كالل رٕىٌ گٕٗض آٌ حٓض کّ کُ٘يِٖ آٌ ئهًخٌ‬

‫ٔ یخ حْم کظخد رخٗي‪ ،‬پْ ًریلّٖ ىٓض يَ٘ک ٔ يـٕٓی ٔ يَطي كالل َیٔض‪ٔ .‬‬
‫ٗیؼّ ىحٍحی یک ٍٗظّ ػوخیي ٔ حػًخنی حٓض کّ آٌْخٍح حُىحیَِٖ حٓالو هخٍؽ‬
‫يٗکُي‪ ،‬يخَُي حػظوخى آٌْخ رّحیٍکّ هَآٌ طلَیق ٗيِ حٓض‪ ٔ ،‬حػظوخى رّحیٍکّ حثًّٖ‬
‫حی٘خٌ ػهى ؿیذ يٗىحَُي ٔ حُ َْگَّٕ ٕٓٓ ٔ هطخء يؼ‪ٕٜ‬و ْٔظُي؛ آٌْخ حُ‬
‫يَىِگخٌ ‪١‬هذ کًک يًَٗخیُي‪ ،‬رّؿخی هيح‪ ،‬حثًّٖ ٗخٌ ٍح ‪ٛ‬يح يَُُٗي‪ ٔ ،‬رَ هزٍٕ‬
‫حثًّ ٗخٌ ٓـيِ يٗکُُي‪ ٔ ،‬رّرٓظَیٍ آىيیخٌ رؼي حُ حَزیخء ٔ پیخيزَحٌ ىُٗخو يٗىُْي‬
‫ىٍكخنیکّ آٌْخ أ‪ٛ‬لخد حنُزی ملسو هیلع هللا ىلص ْٔظُي‪ ،‬آٌْخ ٍح طکلیَ يٗکُُي ٔ يخ هزالً آٌٍح ىٍ‬
‫پخٓن رّحٓظلظخءحص ًٗخٍِٖ (‪ )ٕٔ۳ٓٓ( ٔ )ٕٔٓ۰ٕ( ٔ )ٔٔ4۴‬ریخٌ کَىیى ‪.‬‬
‫پْ َْکْ رّحیٍ کلَیخص ػویيِ ىحٗظّ رخٗي یخ رّآٌ ػًم کُي حٔ حُ ىیٍ حٓالو‬
‫هخٍؽ حٓض ٔ ًریلّٖ ىٓض حٔ كالل َیٔض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حُ «ػهًخی ْیجض ىحیًی كظٕی» ىٍ يٍٕى هٍٕىٌ ًرخیق ىٓض ٗیؼّٖ‬
‫ؿؼلَی ٓئحل ٗيِ حٓض‪ ،‬رخ حیٍکّ يٗىحَُي کّ ٗیؼّٖ ؿؼلَی ىٍ ؿىْخ ٔ ٗخىیْخی‬
‫ٗخٌ ػهی ٔ كٍٔ ٔ كٔیٍ ٔ ىیگَ پیٕ٘حیخٌ ٍح ‪ٛ‬يح يَُُٗي‪.‬‬
‫پْ رّآٌْخ ؿٕحد ىحىِ ٗي‪َْ :‬گخِ كویوض چُخٌ حٓض کّ ٓئحل کُُيِ گلظّ حٓض‬
‫رّحیٍکّ حگَ ىٍ يیخٌ آٌْخ کٔخَی حُ ؿؼلَیّ َُيگی يٗکُُي کّ ػهی ٔكٍٔ ٔ كٔیٍ‬
‫ٔ پیٕ٘حیخٌ ٍح ‪ٛ‬يح يَُُٗي‪ ،‬پْ آٌْخ يَ٘کحَي ٔ يَطي حُ حٓالوحَي‪ .‬پُخِ رَ هيح‪ٔ ،‬‬
‫كالل َیٔض هٍٕىٌ ًرخیق حی٘خٌ‪ُ ،‬یَح ًرخیق ىٓض حی٘خٌ يَىحٍ حٓض‪ٔ ،‬نٕ حیٍکّ ىٍ‬
‫ُْگخو ًرق‪ ،‬حٓى هيح ٍح ْى رُّرخٌ ریخٍَٔي‪ .‬پخیخٌ‪.‬‬
‫«ْیجض ىحیًی كظٕی» (‪)ٕ/ ٕ۶4‬‬
‫* ّ ٍئلْا أی‪ٚ‬بً‪:‬‬
‫أَخ يٍ هزیهش طٔکٍ كیحنلئى حنً٘خنیش ٔيوظهطیٍ َلٍ ٔهزخثم يٍ حنؼَحم ٔيٌْزٓى‬
‫ٗیؼش ٔػُیش یؼزئٌ هززخ ً ٔیًَٕٔٓخ رخنلٍٔ ٔحنلٔیٍ ٔػهی‪ٔ ،‬اًح هخو أكيْى هخل‪ :‬یخ‬
‫ػهی‪ ،‬یخ كٔیٍ‪ٔ ،‬هي هخنطٓى حنزؼ‪ ٞ‬يٍ هزخثهُخ كی حنُکخف كی کم حْلكٕحل‪ٔ ،‬هي‬
‫ٔػظظٓى ٔنى یًٔؼٕح‪ٔ ،‬هي ًٓؼض أٌ ًرلٓى ال یئکم ْٔئالء یؤکهٌٕ ًرلٓى ٔنى یظویئح‬
‫َٔطهذ يٍ ًٓخكظکى طٕ‪ٟ‬یق حنٕحؿذ َلٕ يخ ًکََخ؟‬
‫كؤعبثْا‪:‬‬
‫«اًح کخٌ حنٕحهغ کًخ ًکَص يٍ ىػخثٓى ػهیّخ ً ٔحنلٔیٍ ٔحنلٍٔ َٔلْٕى‪ :‬كٓى يَ٘کٌٕ‬
‫َٗکخ ً أکزَ یوَؽ يٍ يهش حإلٓالو ‪ ،‬كال یلم أٌ َِٔ ِ ّؿٓى حنًٔهًخص‪ٔ ،‬ال یلم نُخ أٌ‬
‫ٖ‪۶۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫َظِٔؽ يٍ َٔخثٓى ‪ٔ ،‬ال یلم نُخ أٌ َؤکم يٍ ًرخثلٓى ‪ ،‬هخل هللا طؼخنٗ‪َ َٔ « :‬ال ط َُ ِک ُلٕح‬
‫ص َكظ َ ٰٗ یُئْ ِي ٍَ ۚ َٔ َْل َ َيشٌ ُّيئْ ِيَُشٌ َهی ٌَْ ِ ّيٍ ُّي ْ٘ َِ َک ٍش َٔنَ ْٕ أ َ ْػ َـزَظْ ُک ْى ۗ َٔ َال طُُ ِک ُلٕح‬ ‫ْحن ًُ ْ٘ َِکَخ ِ‬
‫ک َی ْيػٌَُٕ ِانَٗ‬ ‫ک ْى ۗ أُٔ ٰنَجِ َ‬
‫ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ َكظ َ ٰٗ یُئْ ِيُُٕح ۚ َٔنَ َؼ ْزيٌ ُّيئْ ِي ٌٍ َهی ٌَْ ِ ّيٍ ُّي ْ٘ َِکٍ َٔنَ ْٕ أ َ ْػ َـ َز ُ‬
‫خّ نَؼَهَ ُٓ ْى یَظٌََ َک ٌََُٔ ‪:ٕ ،‬‬ ‫ػٕ اِنَٗ ْحن َـَُ ِش َٔ ْحن ًَ ْـ ِل ََسِ رِب ِ ًَِْ ِّ ۖ َٔیُزَ ِیّ ٍُ آیَخطِ ِّ ِنهَُ ِ‬
‫ّللاُ یَيْ ُ‬
‫خٍ ۖ َٔ َ‬‫حنَُ ِ‬
‫ٕٕٔ» حَظٓٗ‪ ٔ .‬رخهلل حنظٕكین‪ٛ ٔ ،‬هی هللا ػهی َزیُخ دمحم ٔ آنّ ٔ ‪ٛ‬لزّٔ ٓهى‪.‬‬
‫حن٘ین ػزيحنؼِیِ رٍػزيهللا رٍ رخُ‪ ،‬حن٘ین ػزيحنَُحم ػلیلی‪ ،‬حن٘ین ػزيهللا رٍ‬
‫«كظخٖٔ حنهـُش حنيحثًش» (‪)ٕ/ ٕ۶4‬‬ ‫ؿيیخٌ‪ ،‬حن٘ین ػزيهللا رٍ هؼٕى‪.‬‬

‫ٔ رخُْى پَٓیيِحَي‪:‬‬ ‫=‬

‫يٍ حُ هزیهّٖ ْٔظى کّ ىٍ َٕحكی ًٗخل َُيگی يٗکُي يخ ٔ رَهی هزخیم ػَحهی‬
‫کّ ىحٍحی يٌْذ ٗیؼّ ْٔظُي يوظه‪ْٔ ٢‬ظیى‪ .‬آٌْخ ًَخىپَٓض ْٔظُي گُزي ٔ رخٍگخِ ٍح‬
‫پَٓظٖ يٗکُُي ٔ رخٍگخِْخ ٍح رّحٓى كٍٔ ٔ كٔیٍ ٔػهی َخو گٌحٍی يٗکُُي؛ ُْگخو‬
‫رَهخٓظٍ يٗگٕیُي‪ :‬یخ ػهی یخ كٔیٍ‪ .‬رَهی حُ حكَحى هزیهّٖ يخ رخ رَهی حُ حیٍ حكَحى‬
‫حُىٔحؽ کَىِ حَي ٔىٍ ؿًیغ يٕحٍى رخ ْى حٍطزخ‪ٍ ٔ ١‬كض ٔ آيي ىحٍَي‪ ،‬رُيِ رخ حیٍْخ‬
‫‪ٛ‬لزض ًَٕىِحو؛ ٔنی گٕٕ ٗخٌ ريْکخٍ َزٕى‪ ،‬يٍ ُٗیيِحو کّ ًرق ىٓض آٌْخ‬
‫هٍٕىَی َیٔض‪ ،‬ح ّيخ رَهی ًریلّٖ آٌْخ ٍح يٗهٍَٕي ٔ يویي َیٔظُي ٔ رٗطٕؿّ‬
‫ْٔظُي! حُ ًٗخ طوخ‪ٟ‬خ ىحٍیى يخ ٍح طٕؿیّ ٔ حٍٗخى ًَخثیي‪.‬‬
‫پْ ؿٕحد ىحىِ ٗي‪:‬‬
‫‪١‬زن حظٓخٍحص ًٗخ يزُی رَ رّكَیخى هٕحَيٌ ػهی ٔ كٍٔ ٔ كٔیٍ ٔ ىیگَحٌ‪،‬‬
‫حیٍ حكَحى يَ٘ک رَّٗک رٍِگ رٕىِ ٔ حُ ىحیَِٖ حٓالو هخٍؽ ْٔظُي‪ .‬يخ ئهًخَخٌ‬
‫حؿخُِ َيحٍیى رّآَخٌ ٌُ ريْیى ٔ حُ آٌْخ ٌُ رگیَیى ٔ ًَٗطٕحَیى حُ ًریلّٖ حیٍ‬
‫ص َكظَی یُئْ ِي ٍَ َٔ َْل َ َيشٌ ُيئْ ِيَُشٌ‬ ‫حكَحى روٍٕیى‪ .‬هللا طؼخنی يٗكَيخیي ‪َ َٔ «:‬ال ط َ ُْ ِک ُلٕح ْحن ًُ ْ٘ َِکَخ ِ‬
‫ک ْى َٔ َال ط ُ ُْ ِک ُلٕح ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ َكظَی یُئْ ِيُُٕح َٔنَ َؼ ْزيٌ ُيئْ ِي ٌٍ َهی ٌَْ ِي ٍْ‬ ‫َهی ٌَْ ِي ٍْ ُي ْ٘ َِ َک ٍش َٔنَ ْٕ أ َ ْػ َـزَظْ ُ‬
‫ػٕ اِنَی ْحن َـَُ ِش َٔ ْحن ًَ ْـ ِل ََسِ رِب ِ ًَِْ ِّ َٔیُزَیِ ٍُّ‬‫ّللای ْي ُ‬
‫خٍ َٔ َ‬‫ک یَ ْيػٌَُٕ اِنَی حنَُ ِ‬‫ک ْى أُٔنَجِ َ‬ ‫ُي ْ٘ َِکٍ َٔنَ ْٕ أ َ ْػ َـزَ ُ‬
‫ک ٌََُٔ ‪)۲۰(»ٕٕٔ :ٕ ،‬‬ ‫خّ نَ َؼهَ ُٓ ْى یَظٌََ َ‬
‫آ َیخطِ ِّ ِنهَُ ِ‬
‫ٔ رخهلل حنظٕكین‪ٛ ٔ ،‬هی هللا ػهی َزیُخ دمحم ٔ آنّ ٔ ‪ٛ‬لزّٔ ٓهى‪.‬‬
‫حن٘ین ػزيحنؼِیِ رٍػزيهللا رٍ رخُ‪ ،‬حن٘ین ػزيحنَُحم ػلیلی‪ ،‬حن٘ین ػزيهللا رٍ‬
‫ؿيیخٌ‪ ،‬حن٘ین ػزيهللا رٍ هؼٕى‪.‬‬
‫كظخٔحی حَـًٍ ىحثى پژْْٖٔخی ػهًی ٔ حكظخء (‪)ٕ/ ٕ۶4‬‬
‫‪۶۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔٓجم حن٘ین ػزيهللا رٍ ؿزَیٍ كلظّ هللا ػٍ حْلکم يٍ ًرخثق حنَحك‪٠‬ش‪:‬‬

‫كؤعبة‪« :‬ال یلم ًرق حنَحك‪٠‬ی ٔال أکم ًریلظّ‪ ،‬كبٌ حنَحك‪٠‬ش ؿخنزخ ً يَ٘کٌٕ‬
‫كیغ یيػٌٕ ػهی رٍ أری‪١‬خنذ ىحثًخ ً كیحن٘يس ٔحنَهخء كظٗ كی ػَكخص ٔحنطٕحف‬
‫ٔحنٔؼی‪ٔ ،‬یيػٌٕ أرُخثّ ٔأثًظٓى کًخ ًٓؼُخ يَحٍحً‪ٌْٔ ،‬ح َٗک أکزَ ٍٔىس ػٍ حإلٓالو‬
‫یٔظلوٌٕ حنوظم ػهیٓخ‪ ،‬کًخ یـهٌٕ كی ٔ‪ٛ‬ق ػهی ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ ٔی‪ٜ‬لَّٕ رؤٔ‪ٛ‬خف ال‬
‫ط‪ٜ‬هق اال هلل کًخ ًٓؼُخْى كی ػَكخص‪ْٔ ،‬ى رٌنک يَطئٌ كیغ ؿؼهِٕ ٍرّخ ً ٔهخنوخ ً‬
‫ٔيظ‪َٜ‬كخ ً كی حنکٌٕ ٔیؼهى حنـیذ ٔیًهک حن‪ٔ َ٠‬حنُلغ َٔلٕ ًنک‪ ،‬کًخ أَٓى یطؼٌُٕ‬
‫كی حنوَآٌ حنکَیى ٔیِػًٌٕ أٌ حن‪ٜ‬لخرش كَكِٕ ٔكٌكٕح يُّ أٗیخء کؼیَس طظؼهن رؤْم‬
‫حنزیض ٔأػيحثٓى كال یوظئٌ رّٔال یََّٔ ىنیال‪ ،‬کًخ أَٓى یطؼٌُٕ كی أکخرَ حن‪ٜ‬لخرش‬
‫کخنوهلخء حنؼالػش ٔرویش حنؼَ٘س ٔأيٓخص حنًئيُیٍ ٔي٘خْیَ حن‪ٜ‬لخرش کؤَْ ٔؿخرَ ٔأری‬
‫َْیَس َٔلْٕى‪ ،‬كال یوزهٌٕ أكخىیؼٓى ْلَٓى کلخٍ كی ُػًٓى‪ٔ ،‬ال یؼًهٌٕ رؤكخىیغ‬
‫حن‪ٜ‬لیلیٍ اال يخ کخٌ ػٍ أْم حنزیض ‪ٔ ،‬یظؼهوٌٕ رؤكخىیغ يکٌٔرش ‪ ،‬أٔ ال ىنیم كیٓخ‬
‫ٔنکُٓى يغ ًنک یُخكوٌٕ كیوٕنٌٕ رؤنُٔظٓى يخ نیْ كی ههٕرٓى‬ ‫ػهٗ يخ یوٕنٌٕ ‪ٰ ،‬‬
‫ٔیولٌٕ كی أَلٔٓى يخ ال یزئٌ نک ‪ٔ ،‬یوٕنٌٕ‪" :‬يٍ ال طویش نّ كال ىیٍ نّ" كال طوزم‬
‫ىػٕحْى كی حْلهٕس ٔيلزش حنَ٘ع‪ ...‬انن‪ ،‬كخنُلخم ػویيس ػُيْى‪ ،‬کلٗهللا َْٗى‪».‬‬
‫حَظٓٗ‪ٔ .‬هللا أػهى‪.‬‬
‫ٔ ٓئحل ٗيِ حُ ٗین ػزيهللا رٍ ؿزَیٍ كلظّ هللا ىٍ يٍٕى هٍٕىٌ حُ‬ ‫=‬
‫ًرخیق ٍحك‪ ،ّ٠‬پْ ؿٕحد ىحىِ ٗي‪:‬‬
‫كالل َیٔض ًرق ىٓض ٍحك‪٠‬ی ٔ َّْى هٍٕىٌ ک٘ظّٖ ىٓض حٔ؛ ُیَح حیٍ‬
‫ٍحك‪٠‬یخٌ ؿخنزخ ً يَ٘ک ْٔظُي حُ ؿٓض حیٍکّ ػهی رٍ حری‪١‬خنذ ٍح ىحثًخ ً ىٍ ٓوظی ٔ‬
‫آٓخَی كظی ىٍػَكخص ٔ ‪ٕ١‬حف ٔ ٓؼی ‪ٛ‬لخ ٔ ئَِ يٗهٕحَُي‪ ٔ .‬يٗهٕحَُي‬
‫كََُيحٌ حٔ ٍح ٔ حيخيخٌ ٗخٌ ٍح ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ رخٍْخ حُ آَخٌ ُٗیيِحیى ٔ حیٍ‬
‫رٍِگطَیٍ َٗک ٔ حٍطيحى حُ حٓالو حٓض کّ ئظلن هظم يٗرخٗي؛ ْىچُخٌ کّ ىٍ‬
‫ؿهٕ يٗکُُي ٔ حٔ ٍح رخ حٔ‪ٛ‬خكی کّ ؿِ رَحی هيح‬ ‫ٔ‪ٛ‬ق ػهی (ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ) ّ‬
‫‪ٛ‬لیق َیٔض‪ ،‬طٕ‪ٛ‬یق يٗکُُي‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ ػَكخص حُ آٌْخ ُٗیيِحیى‪ .‬رُخرَحیٍ آٌْخ‬
‫يَطي ًَٗىِ يَٕٗٗي؛ ُیَح حٔ ٍح (ػهی ٍح) ٍدّ ٔ هخنن ٔ يظ‪َٜ‬ف ىٍ ْٔظی‬
‫يٗىحَُي‪ ،‬کٔی کّ ؿیذ يٗىحَي ٔ ىٍ ‪َ ٔ ٍَٟ‬لغ آٌْخ ٔ حيؼخل آٌ ‪ ...‬طؤػیَ ىحٍى‪.‬‬
‫ٔ َیِ آٌْخ رّهَآٌ کَیى حكظَحء يٗرُيَي ٔ گًخٌ يٗکُُي کّ ح‪ٛ‬لخد پیخيزَ‬
‫آٌٍح طلَیق کَىِحَي ٔ چیِْخی ُیخىی حُ آٌٍح کّ يَرٕ‪ ١‬رّحْمریض ٔ يؼَكی‬
‫‪۶۳۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ىًُٗخٌ ٗخٌ رٕىِ‪ ،‬كٌف ًَٕىِحَي‪ .‬رُخرَحیٍ حُ هَآٌ پیَٔی ًَٗکُُي ٔ آٌٍح يخیّٖ‬
‫گًَحْی يٗىحَُي ٔ َیِ آٌْخ رٍِگخٌ ‪ٛ‬لخرّ يخَُي ههلخی ّٓگخَّ ٔ رویّٖ ػَِ٘ ٔ‬
‫أيٓخص حنًئيُیٍ ٔ ي٘خْیَ ‪ٛ‬لخرّ يخَُي حَْ ٔ ؿخرَ ٔ حریَْیَِ ٔ يخَُي حی٘خٌ ٍح‬
‫هزٕل َيحٍَي ٔ حكخىیغ ٗخٌ ٍح هزٕل َيحٍَي ُیَح رّپُيحٗض هٕى‪ ،‬حی٘خٌ ٍح کلخٍ‬
‫يٗىحَُي‪ ٔ ،‬رّحكخىیغ ‪ٛ‬لیلیٍ ػًم ًَٗکُُي‪ ،‬يگَ آٌچیِی کّ حُ حْهزیض رخٗي ٔ‬
‫هٕىٗخٌ ٍح رّحكخىیغ ىٍٔؽ آٔیِحٌ يٗکُُي‪ ،‬یخ چیِْخی يٗگٕیُي کّ ْیچ ىنیهی‬
‫رَحی ٗخٌ َیٔض‪ٔ .‬نی رخ ٔؿٕى حیٍ يُخكوض يٗکُُي ٔ چیِْخی رُّرخٌ يٗگٕیُي کّ‬
‫ىٍ ىل ٗخٌ َیٔض ٔ ىٍ ىٌٍٔ ٗخٌ آٌچّ ٍح کّ حػظوخى ىحٍَي‪ ،‬پُٓخٌ يٗکُُي ٔ َیخص‬
‫ٗخٌ ٍح رَحیض ظخَْ ًَٗٓخَُي ٔ يٗگٕیُي‪َْ« :‬کْ طویّ َيحٗظّ رخٗي ىیٍ َيحٍى‪».‬‬
‫حىػخی آَخٌ ىٍ يٍٕى رَحىٍی ٔ ىیٍىٔٓظی ٗخٌ پٌیَكظّ َیٔض حنن‪ ...‬ػویيِٖ آَخٌ‬
‫پخیخٌ‪.‬‬ ‫ٔ هيح ىحَخطَ حٓض‪)۲۴(.‬‬ ‫َٗٗخٌ ٍح کى کُي‪.‬‬
‫َلخم حٓض‪ .‬هيح ّ‬

‫ٍطْػ ٍللیّذ كه گنه ىهبى‬

‫طَکیذ «ٓهق ‪ٛ‬خنق» حُ هٌَ ىٔو طخ هٌَ چٓخٍىِْى ْـَی كو‪ ٢‬یک ح‪ٛ‬طالف‬
‫ػهًی ٔ ىػٕطی ٔ يٌْزی رٕى؛ ح ّيخ حُ هٌَ چٓخٍىِ رّرؼي يلٕٓو ٓیخٓی َیِ پیيح ًَٕى‪.‬‬
‫ػُٕحٌ «ٓهلی» ٔؿّ ؿيیيی کٔذ کَى ٔ ٔحٍى حىریخص ٓیخٓی َیِ گَىیي‪.‬‬
‫حیٍ ػُٕحٌ رَّٓػض حٗخػّ یخكض ٔ كَحگیَ ٗي‪ٓ .‬هلیٌٕ ْى حُ حیٍ َخو ري ٗخٌ َیخيي‪.‬‬
‫حئَُِ هٕى َیِ هٕى ٍح ٓهلی يَٗخيُي‪.‬‬
‫ىٍ حٔحهَ هٌَ ریٔظى طَٓخیی ٔ ىٍ ؿَیخٌ ٔهخیغ حكـخَٔظخٌ يلٕٓو «ؿٓخىی» َیِ رَآٌ‬
‫حكِٔىِ ٗي‪ ،‬چُخٌکّ يوٕنّٖ يَکذ «ٓهلیٌٕ ؿٓخىی» يلٕٓيی آُٗخ ىٍ ؿٓخٌ حئَُ‬
‫حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ‪ ،‬حُ َؤظیٍ ٍُْٔخی هٌَ ٕٔ رّىَزخل ٔحهؼّٖ ٔٔ ٓپظخيزَ‬
‫«ؿٓخىیٌٕ ئهًخٌ» يظَحىف ٔحژِٖ "طٍَٔیٔى حٓاليی" َیِ طزهیؾ ٗي‪.‬‬
‫«ْ٘خو َٗحری» َٕیُٔيِٖ كهٔطیُی يٗگٕیي‪:‬‬
‫ُّٓضگَح ىٍ حٔحهَ هٌَ َُٕىِْى حُ كُِٕٖ ئخثم ٔ يزخكغ‬ ‫ؿُزٖ ٓهلی ُ‬
‫َظَی رّكُِٕٖ ػًم ٔ رّطيٍیؾ رًّٓض هَٕ٘ض ٔ حٍْخد ٕٓم ىحىِ ٗي‪ .‬ؿُز٘ی‬
‫کّ رّطؼزیَ ْ٘خو َٗحری ىٍ حرظيح "طخٍینگَح" رٕى ٔ «ػ‪١ َٜ‬الیی» گٌٗظّ ىٍ رخييحى‬
‫حٓالو ٔ طًٔک رّٓیَِٖ ٓهق ٍح ٔؿّٖٓ ًْض هٕى هَحٍ ىحىِ رٕى ٔ ىٍ يوخرهّ رخ‬
‫هطَ حٍٔپخ (ؿَد) ٔ طؤيیٍ ٔكيص ئهًخَخٌ حُ آٌ رَِٓ يٗؿٔض‪)۲۲(.‬‬
‫‪۶۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍطخٍین ٓهلیّض حُ آؿخُ طخ کٌُٕ "َُّ" يَكهّٖ رَُٔ ٔظٍٕٓ يٗریُیى کّ َْرخٍ‬
‫ٔحکُ٘ی رٕىِ حٓض ىٍرَحرَ ؿَیخٌْخی كکَة َٕظٍٕٓ ىٍ يیخٌ حيض حٓالو‪ ،‬یخ ٔهٕع‬
‫كٕحىع ًٓٓگیٍ ىٍ ػخنى حٓالو‪ ،‬يخَُي ؿُگ رخ کلخٍ ىٍ يوخرم حیهـخٍ ٔ حٗـخل‪:‬‬
‫ىٍٔحٌ آؿخُیٍ <ًِْيخٌ> ىٍ‬ ‫ٔ ـ هوؽلَٓ اّل‪:‬‬
‫رَحرَ حْم ٍأی‪ ،‬يَؿجّ‪ ،‬ؿٓیًیّ‪ ،‬کَحيیّ‪ ،‬يؼظِنّ‪ ،‬هيٍیّ‪ ،‬ي٘زّٓ‪ٓ ،‬خنًیّ‪ ،‬کیٔخَیّ‪،‬‬
‫رکَیّ‪ ،‬هيٍیّ‪َٟ ،‬حٍیّ‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف‪ٍٔ ،‬حك‪ ٔ ٞ‬ىیگَ كهوخص كکَة کّ آٌْخ ٍح حْم‬
‫ريػض ٔ حَلَحف يٗىحَٔض‪َٓ( .‬حَٓ هٌَ ىٔو ْـَی)‬
‫ىٍ رَحرَ يؼظِنّ‪ :‬چُخٌکّ ىٍ روْٖخی‬ ‫ٕ ـ هوؽلَٓ كّم‪:‬‬
‫هزهی هٕحَيیى‪ :‬ىٍ كٕح‪ٛ‬م هٌَٔ ىٔو ٔ ٕٓو ْـَی ٍهیذ هيٍصيُيی رَحی يکظذ‬
‫حْم كيیغ رَُٔ کَى ٔ ٗوخهی ىٍ آٌ حیـخى ًَٕى‪ .‬حهظالف رََٓ َلِٕٖ رَهٍٕى رخ‬
‫آٍحء يؼظِنّ رٕى کّ رخ ‪َ١‬ف يزخكؼخص ػوهت چٌٕ ؿخَزيحٍی حُ طؼطیم ٔ ٍى ط٘زیّ ٔ‬
‫طزهیؾ يوهٕهیض هَآٌ ؿٕؿخی رّپخ کَىِ رٕى‪ .‬طخ ىٍٔحٌ هالكضْخٌٍٔ حنَٗیي‪ ،‬گَِٔ‬
‫يؼظِنّ چُيحٌ ًَٕىی َيحٗض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ ىٍٔحٌ پَٕٔ يؤيٌٕ کّ ٔی حُ كهٔلّٖ یَٕخٌ‬
‫ٔ رلغْخی ػوهی يظؤػَ رٕى‪ )ٔٓٓ(.‬يٍٕى كًخیض حٔ هَحٍ گَكظُي ٔ پْ حُ حٔ يؼظ‪ٜ‬ى‬
‫ٔ ٔحػن ػزخٓی َیِ حُ كخيیخٌ َٓٓوض يؼظِنّ گ٘ظُي‪ .‬رُخ رّىٓظٍٕ يؤيٌٕ يوٍَ ٗي‬
‫کّ َْکْ رّهالف َظَ يؼظِنّ‪ ،‬يؼظوي رّػيو ههن ٔ كئع هَآٌ گَىى طؤىیذ ٕٗى‪.‬‬
‫(حیٍ يَكهّ رّ«ىٍِٖٔ يلُش» يٍٕ٘ٓ حٓض) رّىَزخل حیٍ ىٓظٍٕ حكَحى كَحٔحَٗ‬
‫رَُّيحٌ حكظخىَي ٔ ٗکُـّْخ ىیيَي حُ ؿًهّٖ آٌْخ حكًي رٍ كُزم رٕى کّ هخثم رّههن‬
‫هَآٌ ٔكئع آٌ َزٕى‪ ،‬رهکّ هَآٌ ٍح هيیى يٗىحَٔض‪ .‬حكًي حرٍكُزم رَ َظَیّٖ هٕى‬
‫ح‪َٛ‬حٍ کَى ٔ ٓخلْخ ىٍ َُيحٌ رًخَي‪ ،‬حیٍ ؿَیخٌ طخ ُيخٌ يظٕکم حىحيّ ىحٗض‪.‬‬
‫يظٕکم رَ ‪ٟ‬ي يؼظِنّ رَهخٓض ٔ يؼظِنیخٌ ٍح يُکٕد کَى‪ .‬ىٍ ىٍِٖٔ حٔ‬
‫حرٍكُزم يٍٕى حکَحو هَحٍ گَكض ٔ يظٕکم ػزخٓی کّ ىٍ ػویيِٖ ههن َ٘يٌ هَآٌ رخ‬
‫حٔ ْىٍأی رٕى ٔ يوخٔيض حٔ ٍح ىٍ رَحرَ يؤيٌٕ يٗٓظٕى‪ ،‬ؿخیگخِ رخالی رَحی حٔ هخثم‬
‫ٗي‪ًْ .‬یٍ حهزخل ىٔنض رّحرٍكُزم يُـَ رَّلًٕ َْچّ ریٖطَ کالو حٔ ٗي‪ .‬يَىو رّىٍٔ‬
‫حٔگَى ٗيَي ٔ يٌْذ حٔ گٔظَٕ پیيح کَى‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ يؼظِنّ ط‪٠‬ؼیق گَىیي ٔ‬
‫هيٍص يوخنلیٍ آٌْخ یؼُٗ «حْم حنُٔش» ٔ «حْم حنليیغ» حكِحیٖ یخكض‪)ٔٓٔ(.‬‬
‫<رّح‪ٟ‬خكّٖ ؿَیخٌْخی هزهی>‬ ‫ٖ ـ كه ثواثو کالم اّؼوی‪:‬‬
‫حُ هٌَ ٕٓو طخ هٌَ ْلظى ٔ طخکٌُٕ! چُخٌکّ ىٍ روٖ هزهی هٕحَيیى‪ٓ ،‬هلیٌٕ‪ ،‬حٗؼَی‬
‫ٔ ػهى کالو حٍٔح هخٍؽ حُىحیَِی ُٓض ىحَٔظُي ٔ طخُُْٕ رًَْیٍ يٕ‪ٟ‬غ هٕى ْٔظُي‪.‬‬
‫‪۶۳۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫<رّح‪ٟ‬خكّٖ ؿَیخٌْخی هزهی>‬ ‫‪ ۱‬ـ كه ثواثو اًلیَْٓ اثيػوثٔ‪:‬‬

‫حُ هٌَ ْلظى طخ هٌَ ٓیِىِْى‪ :‬رخ پيیيحٍ ٗيٌ حيٕحؽ ؿيیي حُ ط‪ٕٜ‬ف ٔ ػَكخٌ‬
‫رَّٓکَىِگی حرٍػَرٗ‪ ،‬يٕنٕی ٔ ‪ٛ‬يٍ هَٕٕی؛ ٔ ٍٗي ریٖ حُ پیٖ يزخكؼخص‬
‫کاليی ٔ كهٔلی رخ يلٍٕیض حرٍٍٗي ٔ ىیگَحٌ ‪ ...‬ك‪٠‬خی كکَی ٔ كَُْگی ؿخيؼّٖ‬
‫حٓاليی رخٍ ىیگَ یخىآٍٔ ػ‪ َٜ‬ظٍٕٓ يؼظِنّ ٔ حٗخػَِ گَىیي‪.‬‬
‫ي‪ٜ‬یزض ىیگَی کّ ػخنى حٓالو ٍح ىٍ هٕى كَٔ رَى‪ ،‬كظُّٖ يـٕلْخ ٔ حَوَح‪ٝ‬‬
‫هالكض ػزخٓی رٕى‪ .‬ىٍ حیٍ گیَٔىحٍ‪ ،‬يکظذ ٓهلی حُ َٕػی كُزهیخٌ رخٍ ىیگَ هخيض‬
‫رَحكَحٗض طخ ىٍ رَحرَ كظُّْخ ٔ ريػضْخی حُ َٕع ؿيیي حیٔظخىِگی ًَخیي‪َٓ .‬کَىِگخٌ‬
‫حیٍ ىٍِٔ حُ ٓهلیّض حكًي رٍ طیًیّ (ٔ‪ ۶4‬ـ ‪ ْ ، ۰ٓ۰‬م) ٔ حرٍهیى ؿُٕیّ (ٔ‪ ۶۲‬ـ‬
‫ٔ‪ ْ ، ۰۳‬م) ْٔظُي کّ ‪١‬یلی حُ يکخطذ كُزهی ٍح ٍْزَی کَىَي‪)ٕٔٓ(.‬‬
‫حكًي رٍػزيحنلهیى حرٍطیًیّ كَحَی يؼَٔف رّ«حرٍطیًیّ» حُ يیخٌ ُکَىْخی ٓخکٍ‬
‫ىٍ ؿُٕد طَکیّ رَهخٓض‪ ،‬ىٍ ىي٘ن طل‪ٜ‬یم ػهى ًَٕى‪ ،‬ریٖطَ ػًَ هٕى ٍح ىٍ‬
‫ًْخٌؿخ گٌٍحَیي‪ .‬ػخنى ٰانٓیخص‪ ،‬كيیغ ٔ كوّ‪ ،‬يُطنىحٌ ٔ حهظَُٗخّ رٕى‪ .‬حرٍطیًیّ‬
‫حَٔخٌ پَطالٕ ٔ پَطُٖ رٕى ٔ ىٍ چُي ؿزّٓ يٗؿُگیي‪ :‬رخ كالٓلّ‪ ،‬رخ ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬رخ‬
‫يُطویٌٕ‪ ،‬رخ يؼظِنّ‪ ،‬حٗؼَیّ‪ٍٔ ،‬حك‪ ... ٞ‬حٔ رخٍ ىیگَ ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحػي ٓهلیّض ٍح کّ‬
‫يَ٘ف کَى ٔ يَُْخی ٓهلیّض ٍح‬ ‫ّ‬ ‫طٕٓ‪ ٢‬حكًي رٍكُزم يئٌ گ٘ظّ رٕى يُوّق ٔ‬
‫ي٘و‪ًَٕ ٚ‬ى‪ ،‬آػخٍ ُیخىی حُ هٕى رّؿخ گٌحٍى کّ يٓىطَیٍ آٌ «يـًٕع حنلظخٖٔ» ىٍ‬
‫‪ ٖ۰‬ؿهي حٓض‪ .‬حئَُِ آػخٍ حرٍطیًیّ رّػُٕحٌ يٓىطَیٍ يُزغ كکَی ٓهلیّض ُٗخهظّ‬
‫يٕٗٗى‪ .‬حٔ ّٓ هخػيِٖ کهت ٓهلیّض ٍح طـيیي رُخ کَى‪:‬‬
‫هخػيِٖ حٔل‪ :‬طويو َٗع رَ ػوم‪( .‬طويو َوم رَ ػوم)‬
‫هخػيِٖ ى ٔو‪ٍ :‬ى ػهى کالو ٔ طؤٔیالص آٌ‪.‬‬
‫هخػيِٖ ٕٓو‪ :‬كـیض ظٕحَْ آیخص هَآٌ ٔ ‪ٛ‬لض حٓظيالل رّآٌ‪)ٖٔٓ(.‬‬
‫حرٍطیًیّ حَٔخٌ ًکی‪ ،‬طیِْٕٕ ٔ ىٍػیٍكخل طُيهٕ رٕى‪ .‬طُيهٕیی حٔ ىٍ نلٍ‬
‫آػخٍٕ کخيالً يُؼکْ حٓض‪ ،‬رّهخ‪َ١‬ػوخیي ٔ كظخٔحیٖ ّٓ رخٍ رَُّيحٌ يلکٕو گَىیي‪.‬‬
‫پَکخٍی ٔ َُيحٌ پیخیی كَ‪ٛ‬ض حُىٔحؽ رّحٍٔح َيحى‪ .‬رؼي حُ ٔكخص حرٍطیًیّ‬
‫ٗخگَىحَٖ ىػٕص ٓهلیّ ٍح رَ يزُخی ػُخ‪ َٛ‬كکَی حٔ پخیٍّیِی کَىَي‪ .‬رَحی‬
‫يظؤهَیٍ‪ ،‬حٔ پهی رَحی ٔ‪ٕٛ‬ل رّيٌْذ ٓهق ‪ٛ‬خنق رًّٗخٍ يیآیي‪.‬‬
‫ىٍ هٌَ ىٔحُىِْى‬ ‫‪ ۰‬ـ كػْد دمحم ثي ػجلالُْبة‪:‬‬
‫ْـَی هًَی رٕى کّ دمحمرٍ ػزيحنْٕخد َـيی (‪ ٔٔٔ۳‬ـ ‪ ْ ، ٕٔٓ۶‬م) رخ ‪َ١‬ف‬
‫‪۶۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يـيى ىػٕی رخُگ٘ض رّحٓالو‪ ،‬حَيیّٖ٘ پیَٔی حُ ٓهق ‪ٛ‬خنق ٍح رخٍ ىیگَ‬
‫رّػَ‪ ّٖٛ‬يُخُػخص يٌْزی آٍٔى‪ .‬حٔ رخ حٓظُخى رَّکظّٖ «ريأ حالٓالو ؿَیزخ ً ٔ ٓیؼٕى‬
‫ؿَیزخ ً» يؼظوي رٕى کّ حٓالو ح‪ٛ‬م َؤظیٍ ٍح ىٍ ؿَرض یخكظّ حٓض؛ حُ حیٍٍٔ‪ٔ ،‬ی رخ‬
‫آٌچّ کّ آٌ ٍح ريػض ٔ هالف طٕكیي يٗهٕحَي‪ ،‬رّيزخٍُِ رَهخٓض ٔ ئهًخَخٌ ٍح‬
‫رّٓخىِگٗ حٔنیّ ٖ ىیٍ ٔ پیَٔی حُ ٓهق ‪ٛ‬خنق ىػٕص کَى‪ .‬طؤکیي ٔ كٔخٓیض دمحم رٍ‬
‫ػزيحنْٕخد رَ طٕكیي ٔ يزخٍُِ رخ َٗک رٕى‪ .‬حٔ يؼظوي رٕى کّ َٓحَٓ ؿٕحيغ حٓاليی‬
‫آنٕىِ رخ َٗک ٔ ًَخىپَٓظی ٗيِ حٓض کّ رخیي ح‪ٛ‬الف ٕٗى‪.‬‬
‫يٓىطَیٍ حػَ حٔ «حنظٕكیي ٔ يوظ‪ٓ َٜ‬یَسحنَٕٓل» َخو ىحٍى‪٠َٓ .‬ض ٔی ؿُزّٖ‬
‫‪ٟ‬ي كکٕيض ػؼًخَی رّهٕى گَكض ٔ حيَحی ٓؼٕىی َـي <کّ كُزهیيٌْذ رٕىَي>‬
‫ىػٕص حٔ ٍح حؿخرض کَىَي‪ٔ ،‬ی رَحی كَيخٌٍٔحیی ػؼًخَی هطَٓخُ گَىیي‪ ،‬نٌح‬
‫دمحمػهی پخٗخ‪ ،‬هيیٕ ي‪ ،َٜ‬حُ ؿخَذ ٓهطخٌ ػؼًخَی رَحی َٓکٕد آَخٌ يؤيٍٕ ٗي‪.‬‬
‫ح ّيخ ػهیَؿى حیٍ َٓکٕری‪ ،‬رخ گٌٍ ُيخٌ پیَٔحٌ دمحمرٍ ػزيحنْٕخد رَ َـي ٔ كـخُ‬
‫طٔه‪ ٢‬یخكظُي ٔ حٓخّ ىٔنض ٓؼٕىة کَُٕی ٍح رُیخى گٌحٍىَي‪.‬‬
‫ًْخٌ‪ٍٕ١‬ی کّ حرٍطیًیّ ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحػي ٓهلیّض ٍح يُوق ٔ يئٌ ًَٕى‪ ،‬دمحم رٍ‬
‫ػزيحنْٕخد حیٍ ح‪ٕٛ‬ل ٍح حؿَحیی کَى ٔ رّكکٕيض ٍٓخَیي‪ٓ .‬هلیّ رؼي حُ دمحم رٍ‬
‫ػزيحنْٕخد رّ‪ٍٕٛ‬ص یک ط٘کم ٔ ٓخهظخٍ ٓیخٓی ٔ كکٕيظی ىٍآيي‪ْ .‬ىپیًخَی ٔی‬
‫رخ دمحم رٍٓؼٕى‪ ،‬رخػغ پخیّگٌحٍ كخکًیض آلٓؼٕى ىٍ ػَرٔظخٌ گَىیي‪ .‬حيٕحؽ كکَة‬
‫دمحم رٍػزيحنْٕخد َٓحَٓ ٗزّؿِیَِ ٍح ىٍرَ گَكض ٔ حئَُِ ػویيِٖ كخکى‬
‫رَٓخکُیٍ ػَرٔظخٌ‪ ،‬هطَ ٔ حيخٍحص ًْخٌ طلکَحص دمحم رٍ ػزيحنْٕخد حٓض‪)ٔٓ4(.‬‬
‫ؿُزٖ ٓهلی ىٍ حیٍ‬ ‫‪ ۶‬ـ عٌجِ «ًٍْللی» كه كّهاى هؼبٕو‪:‬‬
‫يَكهّ ط٘کیالطی يٕٗٗى‪ ،‬رٔیخٍ گٔظَٕ يٗیخري ٔ ٍیّْ٘خ ٔ ٗخهّْخیٖ ىٍ حَلخء‬
‫رالى حٓاليی َ‪٠‬ؾ يٗگیَى‪َٓ .‬حٌ ٔ کُ٘گَحٌ حیٍيَكهّ ػزخٍصحَي حُ ٓیّي‬
‫ؿًخلحنيّیٍ حكـخٌ کّ گلض‪« :‬حٓالو َّ حیٍ حٓض کّ ْٔض» كٍٔ حنزُخء‪ ،‬دمحم حنـِحنی‪،‬‬
‫ٓیّيٍٗیي ٍ‪ٟ‬خ‪ٓ ،‬یّيهطذ‪ ،‬دمحم هطذ ‪ ...‬ىٍ ي‪َٜ‬؛ ٗخِ ٔنی هللا ىْهٕی‪ٓ ،‬یّيأرٕحالػهی‬
‫ٔ ٓیّيحهزخل الٍْٕی‪ٓ ،‬یَٓیّيحكًيهخٌ ٔ ؿًخػض حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِٖ ُْي؛ رؼيح ً‬
‫ٓخُيخٌ ؿٕحَخٌ ئهًخٌ ٔ كِد حٓاليی ٔ ؿًؼیض حٓاليی ىٍ حكـخَٔظخٌ‪...‬‬
‫ًّْی حیٍْخ ىٍ کظّگٍٕی «ؿُزٖ حهٕحٌحنًٔهًیٍ» هخرم رٍَٓی حٓض‪.‬‬
‫ظٍٕٓ حیٍ ىٍِٔ حُ ٓهلیّض رخ ىٍِْٔخی يخهزم ىحٍحی طلخٔصْخی کیلی حٓض‪ ،‬حُ‬
‫آٌرخرض کّ ىَیخ طـییَ کَىِ رٕى‪ ،‬رلغ حٓظؼًخٍ ٔ حٗـخل َُٓيیٍْخی حٓاليی يطَف‬
‫‪۶۳۲‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫رٕى‪ ،‬ػوٕل آىيیخٌ رٍِگطَ ٗيِ رٕى ٔ حُ يطخنزخص ػ‪ َٜ‬ؿيیي ٍٔیکَى ػوالَیطَ‬
‫ٔ يهًّٕطَ رخ ئخثم ٓیخٓی ٔحؿظًخػی رٕى‪ .‬نٌح ىحىِْخی كکَة حیٍ ىٍِٔ حُ ػُخ‪َٛ‬‬
‫ٓهلی يخَُي آػخٍ ٓیّيهطذ‪ٗ ،‬خِٔنیهللا ىْهٕی‪ٓ ،‬یّيأرٕحالػهی يٕىٔىی ٔ حهزخل الٍْٕی‬
‫رخ آػخٍ حرٍطیًیّ ٔ حرٍؿُٕیّ ‪ ...‬رٔیخٍ كَم ىحٍى‪ .‬آػخٍ پی٘یُیخٌ حَظِحػی‪ ،‬كَىی‪،‬‬
‫طکهیلی ٔ طؼزيی رٕى؛ ح ّيخ ٍٔیکَى َٕٓهلیخٌ آيیوظّ رخ حكکخٍ ٓیخٓی رَحی کٔذ‬
‫هيٍص كکٕيظی ٗي کّ ٗؼخٍْخی چٌٕ ػيحنض حؿظًخػی َیِ چخُٗی آٌ گَىیيِ رٕى‪.‬‬
‫ٗخِریض حیٍ يَكهّ حُ ؿُزٖ «َٕٓهلی» کظخد «ػيحنض حؿظًخی ىٍ حٓالو» حُ‬
‫ٓیّيهطذ ٔ حیٍ يوًْ حهزخل الٍْٕی‪« :‬حُ هٕحدگَحٌ هٕحدگَحٌ هٕحدگَحٌ هیِ؛‬
‫حُ هٕحدگَحٌ هیِ» رٕى‪ .‬حهزخل ىٍکظخد «حكیخی كکَ ىیُی ىٍ حٓالو» يخَُي ٓیّيؿًخل‬
‫يؼظوي ٗي «حٓالو َّ حیٍ حٓض کّ ْٔض» حٔ حیيِْخی َٕٓهلی هٕى ٍح چُیٍ ریخٌ کَى‪:‬‬
‫َیٔض يًکٍ ؿِ رّهَآٌ ُیٔظٍ‬ ‫گَ ًْی هٕحْی ئهًخٌ ُیٔظٍ‬
‫کّ پیـــخو هــيح گلــظُي يــخٍح‬ ‫* ُيـخ رـَ ‪ٛ‬ـٕكی ٔ يال ٓـاليی‬
‫هيح ٔ ؿزَثیم ٔ ي‪ٜ‬طلی ٍح‬ ‫ٔنی طؤٔیم ٗخٌ ىٍ كیَص حَيحهض‬
‫حُ حیٍ ىٍِٔ رّرؼي ٓهلیّض رّحٓالو ٓیخٓی ٔ ػًمگَح يزيل ٗي‪ .‬حُ َظَ يلووخٌ‪،‬‬
‫ٗؼخٍ حیٍ ىٍِٔ حُ «ٓهلیّض» َؤض ىٍ يطزٕػخص ي‪ َٜ‬يطَف ٗي؛ آٌگخِ کّ ي‪َٜ‬‬
‫رّحٗـخل حَگهٔظخٌ ىٍآيي ٔ گَْٔی حُ ي‪ٜ‬هلخٌ يخَُي ٓیّيؿًخلحنيّیٍ حكـخٌ ٔ ٗین دمحم‬
‫ػزيِ رّحیٍ رخٍٔ ٗيَي کّ یگخَّ ٍحِ َـخص ئهًیٍ حُ ػوذيخَيِگی ٔ َـخص حُ حٗـخل‬
‫ٔ حٓظؼًخٍ رخُگ٘ض رّهٕیٖ حٓض ٔ هٕیٖ ٍح ًْخٌ حٓالو پی٘یُیخٌ يؼُی کَىَي‪.‬‬
‫رّىٍٔ حُ طؼ‪ٜ‬زخص كَهٕی ٔ يلهی ٔ رئٌ طویي رّيٌْزی هخ‪:ٙ‬‬
‫حُ ٓیّي ؿًخلحنيّیٍ ٓجٕحل ٗي‪« :‬پیَٔ چّ ىیُٗ ْٔظٗ؟»‬
‫ٓیّي پخٓن ىحى‪« :‬ئهًخَى»‬
‫يـيىح ً ٓجٕحل ٗي‪« :‬حُ کيحو ‪َ١‬یوض؟» ‪...‬‬
‫كَيٕى‪« :‬کٍٔٗح رٍِگطَ حُ هٕى ًَٗىحَى کّ ‪َ١‬یوض حٔ ٍح هزٕل کُى‪)ٔٓ۳(».‬‬
‫ؿُزٖ حهٕحٌحنًٔهًیٍ ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲ٕ۴‬طَٓخیی (‪ ْ ،ٖٔ4۰‬م) ىٍ َٗٓ رُيٍی‬
‫حًٓخػیهیّ (ي‪ )َٜ‬رٍّْزَی كٍٔ حنزُخ رُیخى َٓخىِ ٗي‪ٓ ،‬پْ كؼخنیض هٕى ٍح رّىیگَ‬
‫کٍْٕ٘خی ػَری ٔ حٓاليٗ گٔظَٕ ىحى‪ٗ ،‬ؼخٍ حيض رّؿخی يهض ٍح ىٍ ىٓظٍٕکخٍ‬
‫هَحٍ ىحى‪ .‬رّئخثم ٓیخٓی پَىحهض ٔ ىٍ پی طٔویَ هيٍص ٔ طؤٓیْ كکٕيض ٗي‪.‬‬
‫حهٕحٌحنًٔهًیٍ پْ حُ یک هٌَ طالٕ‪ ،‬رَحی َؤظیٍرخٍ ىٍ ٓخل ٕٕٔٓ ‪١‬ی‬
‫حَظوخرخص آُحى ٔ ىٔ يَكهّی رّهيٍص ٍٓیي ٔ«دمحم ُيَٓی ػیٔی حنؼیخ‪ »١‬پُـًیٍ‬
‫ٓ‪۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍثیْؿًٍٕٓ ي‪ٗ َٜ‬ي‪ .‬حٔ ٍثیْ «كِد آُحىی ٔ ػيحنض» یک كِد طؤٓیْ ٗيِ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬حهٕحٌحنًٔهًیٍ رٕى‪ .‬دمحم يَٓی کخَيیي ًْیٍ كِد رٕى ٔ كئى یک ٓخل‬
‫كکٕيض کَى‪ .‬حهٕحٌحنًٔهًیٍ كخٓيطَیٍ كکٕيض ٍح ىٍ ي‪ َٜ‬ط٘کیم ىحى‪ ،‬چیِی ىٍ‬
‫كي كکٕيض يـخْيیٍ ىٍ حكـخَٔظخٌ (کّ ىٔ ىّْ هزم حُ آٌ رّػًَ ٍٓیيِ رٕى ٔ ريطَیٍ‬
‫يؼخلْخی حُ پهیيی ٔ ُٗظی ٔ كٔخى ٔ هَٕ٘ض ٔ طزخْی ٔ ريَخيی ٔ ٍٔٓیخْی حُ هٕى‬
‫رّیخىگخٍ گٌحٗض‪ ).‬حهٕحٌحنًٔهًیٍ کّ طخ آٌ ٍُٔ ْیچگخِ ‪١‬ؼى هيٍص ٍح َچ٘یيِ رٕى‪،‬‬
‫هيٍص ٍح حَل‪ٜ‬خٍ کَى ٔ رٔیخٍی حُ حػ‪٠‬خی آٌ‪ ،‬کّ ػ‪ٕ٠‬یض پخٍنًخٌ ٍح کًخیی‬
‫کَىِ رٕىَي‪ ،‬یخ ىٍ حىحٍص ىٔنظی حٗظـخل یخكظُي‪ ،‬حهيحو کَىَي رّػًم ؿَحكی ُیزخیی!‬
‫ًّْچیِ ىٍحَل‪ٜ‬خٍ حهٕحٌحنًٔهًیٍ ىٍآيي‪ ،‬طًخو حيظیخُحص رَحی حػ‪٠‬خی حهٕحٌ!‬
‫‪ ...‬يَىو ي‪ َٜ‬رّٓظِٕ آييَي‪َ ،‬خآٍحيی ٔ رلَحٌ َٓحَٓ کٍٕ٘ ٍح كَح گَكض‪،‬‬
‫يوخنلیٍ حهٕحٌ کّ ىٍ يیيحٌ «حنظلَیَ» گَى آييَي‪ ،‬گلظُي‪« :‬يَٓی ىٍ کَِی َُيگی‬
‫يیکُي کّ طًخو ٓخکُیٍ آٌ حهٕحٌحنًٔهًیٍ حٓض ٔ ىیگَحٌ ٍح ْیچ ًَیریُي‪».‬‬

‫پیٖطَ حُ حیٍ «َ‪ َٜ‬كخيي أرُٕیي» (رُخ رّىالیم هٕى) حُ َظخیؾ کخٍ‬
‫حهٕحٌحنًٔهًیٍ ٍح‪ٟ‬ی َزٕى‪ .‬حٔ يیگٕیي‪:‬‬
‫«حُ ُيخٌ ٓیي ؿًخلحنيّیٍ حكـخَی ٔ دمحم ػزيِ‪ ،‬يظلکَحٌ ؿُزٖ َُٕحیٖ ػَری‬
‫ىحػیّی َٕحَيی٘ی ىحٗظّحَي‪ ،‬ح ّيخ حیٍ ىػٕص ؿِ پخٍِی ىٓضآٍٔىْخی حَيک چیِی‬
‫رّرخٍ َیخٍٔىِ حٓض کّ حگَ آٌ ٍح رخ َٕٓخُی ؿَیخٌ حَيیّ٘ی حٍطـخػی ىٍ يیَحع‬
‫گٌٗظّ يوخیّٔ کُیى‪ ،‬رٔیخٍ کىحٍُٕ يیًَخیي‪ٍٗ .‬یي ٍ‪ٟ‬خ ٗخگَى دمحم ػزيِ حٓض ٔ‬
‫ًْٕ يیَحع حيخو ػزيِ ٍح رَحی يخ رخهی َگّ ىحٗض‪ ،‬حيخ ىٍ كُِٕی حَيیّ٘ی ىیُی ٔ‬
‫حىری‪ ،‬رّیکٔخٌ‪ ،‬گَحیْٖخی حٍطـخػی ٔ يظلـَحَّ حُ آٓظیٍ حٔ ریٌَٔ آيي‪ّ١ .‬‬
‫كٔیٍ ٔ ػزخّ ػوخى َیِ كیخص كکَی‪ُ ،‬رخَی ٔ حىری هٕى ٍح رخ َٕحَيی٘ی آؿخُ‬
‫کَىَي‪ ،‬ح ّيخ َٓحَـخو يلخكظّکخٍحَی يَطـغ گ٘ظُي کّ ىٍ رَحرَ ؿَیخٌْخی َٕحَيی٘ی‬
‫كخ‪ٛ‬م حُ حكکخٍ َؤظیٍ هٕى حیٔظخىَي‪َٕ .‬حَيی٘ت کّ رئٌ پ٘ظٕحَّی ىٍک ػهًی حُ‬
‫يیَحع‪ ،‬رَ پخیّی حیيثٕنٕژیک رُخ ٕٗى‪ ،‬هطَٕ کىطَ حُ طوهیي َیٔض‪)ٔٓ۶(».‬‬
‫طٕٓ‪ٍٕٔٗ ٢‬ی <کًَٕیٔض>‬ ‫‪ ۰‬ـ كه كّهاى اّـبل اكـبًَزبى‪:‬‬
‫حُ حٔحیم ٓخل ٓ‪ ٔ۲۴‬ك‪ٜ‬م ؿيیيی ىٍ طخٍین ِْحٍ ٔ چُي ‪ٛ‬يٓخنّٖ ٓهلیٌٕ گٕ٘ىِ‬
‫ٗي‪ٓ .‬هلیٌٕ رَحی حٔنیٍرخٍ ؿـَحكیخی ػًم یخكظُي‪ ،‬ىٓضٗخٌ رّٓالفْخی ييٌٍ ٍٓیي‬
‫ٔ رٕی هٌٕ طخُِ حٓظً٘خو کَىَي‪ .‬حیٍ ؿُگ رٓظَیٍ ُيیُّ ٍح رَحی ٍٗي ػًهی ٔ‬
‫ٔ‪۶۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫حَئُٕ طـَریخص ؿُگی ٔ َظخيی رخ ييٌٍطَیٍ ٓالفْخ ٍح رَحی ٓهلیٌٕ رّحٍيـخٌ‬

‫آٍٔى‪ .‬ػُخ‪ ٔ َٛ‬گَِْٔخی ؿٓخىی ٔ ٓهلی كٕؽ كٕؽ حُ َٓحَٓ ػخنى حٓالو ٔ‬
‫کٍْٕ٘خی ػَری ٔحٍى حكـخَٔظخٌ ٗيَي ٔ ىٍکِْٕخ ٔ ىٍِْخی حیٍ کٍٕ٘ ىٍ کُخٍ‬
‫يـخْيیٍ حكـخٌ ُٓگَ گَكظُي‪ .‬ح‪ٛ‬طالكخطی چٌٕ «گَِْٔخی ؿٓخىی» ٔ «ػَد‬
‫حكـخٌ» ىٍحیٍ ىٍِٔ پيیي ٗي‪ .‬چَِْٓخی يٍٕ٘ٓی چٌٕ ػزيهللا ػِحو‪ ،‬حٓخيّ رٍالىٌ‪،‬‬
‫ٓهیًخٌ أرٕؿیغ‪ ،‬يٕٓی حنوََی‪ ،‬حیًٍ حنظٕحَْی‪ ،‬أرٕرکَحنزـيحىی‪ ،‬أرٕي‪ٜ‬ؼذ‬
‫ٍٕٓی‪ ،‬ػزيهللا ٍٔيی ‪ ...‬حُ ُيَِٖ ػَد حكـخَخَی ْٔظُي کّ ىٍ ىّْٖ رؼيی <ٔ‬
‫ىّْْخی رؼي حُ آٌ> پخیّگٌحٍحٌ ؿَیخٌْخی حنوخػيِ‪ ،‬ىحػٖ ٔ هالكض حٓاليی ٗيَي‪.‬‬
‫حٓخيّ رٍالىٌ حُ حیٍ ىٍٔحٌ طلض ػُٕحٌ «ىٍٔحٌ يزخٍک ٔ ؿٓخى يزخٍک» یخى‬
‫يٗکُي‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ کّ حٔؽ ؿُگ َٓى يیخٌ ىٔ حرَهيٍص َٗم ٔ ؿَد‬
‫رَّٓکَىِگی آيَیکخ ٔ ٍٕٗٔی (ٓخرن) رٕى‪ ،‬حرَ ٔ رخى ٔ يّ ٔ هٍٕٗیي ٔ كهک ًّْ‬
‫ًّْٔ یک ىٓض رَّلغ ؿٓخىیٌٕ کخٍ کَىَي‪ .‬ييٌٍطَیٍ ٓالفْخی آيَیکخثی ًَْحِ رخ‬
‫ٓیم ىالٍْخی آيَیکخ ٓوخٔطًُيحَّ ىٍ حهظیخٍ گَِْٔخی ؿٓخىی هَحٍ گَكض‪ ٔ .‬يٕؽ‬
‫ًْيٍىی ٔ ًَْحْی ٓظخیٖآيیِ َ‪ٜ‬یذ ٓهلیخٌ ٔ ؿٓخىیٌٕ ٗي‪ ،‬چُيحٌکّ ىٍ طخٍین‬
‫ٓهلیّض ٓخروّ َيحٗض‪ٍٓ .‬خَّْخی ؿَری حُ حیٍ گَِْٔخ رَّخو «يـخْيحٌ ٍحِآُحىی»‬
‫َخو يٗرَىَي‪ًْ( .‬خٌْخی ٍح کّ حئَُ طٍَٔیٔض يٗهٕحَُي) آطٖ حیٍ ؿٓخى رخ پٕل ٔ‬
‫حٓهلّٖ آيَیکخ‪ًُْٕ ،‬حیی ٔ ىالٍْخی َلظت ػَری ٔ َٓرخُ ػَری ٔ نٕؿیٔظیک‬
‫پخکٔظخَی رّييص یکىّْ ٗؼهٍّٔ رٕى‪ .‬حیٍييص رَحی ٍٗي ٔپوظّگی ٔ طـَرّحَئُی‬
‫یک ؿُزٖ ٓیخٓی ـ حؿظًخػی ٔ يٌْزی ييص کخكی ٔ يطهٕد حٓض‪.‬‬
‫حكًي ٍٗیي حُ ُرخٌ حٓخيّ رٍالىٌ ٍٔحیض يٗکُي‪« :‬رَحی يوخرهّ رخ ٍّْٔخی‬
‫کخكَ‪ٓ ،‬ؼٕىیْخ يٍ ٍح رّػُٕحٌ ًَخیُيِٖ هٕى ىٍ حكـخَٔظخٌ حَظوخد کَىَي‪ .‬يٍ ىٍ‬
‫يُطوّٖ يَُی پخکٔظخٌ ئظوَ ٗيو ٔىٍ آٌؿخ ىحٔ‪١‬هزخَی ٍح کّ حُ ػَرٔظخٌ ٓؼٕىی‬
‫ٔ حُ طًخو کٍْٕ٘خی ػَد ئهًخٌ يٗآييَي‪ ،‬پٌیَح يٗٗيو‪َ .‬ؤظیٍ حٍىٔگخْى ٍح‬
‫حیـخى کَىو ٔ ىٍ آٌؿخ ىحٔ‪١‬هزخٌ يِرٍٕ طٕٓ‪ ٢‬حكَٔحٌ پخکٔظخَی ٔ آيَیکخیی طؼهیى‬
‫يٗىیيَي‪ .‬حٓهلّ طٕٓ‪ ٢‬آيَیکخییْخ ٔ پٕل طٕٓ‪ٓ ٢‬ؼٕىیْخ طؤيیٍ يٗٗي‪)ٔٓ۰(».‬‬
‫ٗخیي حٍُٕ گلظٍ ىحٗظّ رخٗي کّ یکی حُ يَحکِ َظخيی ػَدْخ ىٍ «ؿخؿی»‬
‫َِىیک يَُ پخکٔظخٌ يٕهؼیض ىحٗض کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص ئظوم حُ ؿخَذ هٕى ػَدْخ‬
‫حىحٍِ يٗٗي‪ .‬حیٍ کًپ یکی حُ يَحکِ ٔحرٔظّ رّ«يکظذ حنوييخص» طلض ٍْزَی‬
‫ػزيهللا ػِحو رٕى‪ .‬ػَدْخ رّحیٍ يَکِ َظخيی «حنوخػيِ» يٗگلظُي کّ يؼخىل «پخیگخِ ـ‬
‫ٕ‪۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هَحٍگخِ» ىٍ ُرخٌ ىٍی حٓض‪ .‬يطخرن يوٍَحص ىحههی‪ْ ،‬یچ ؿیَ ئهًخَی كن ىحهم‬
‫ٗيٌ ىٍ حنوخػيِ ٔ پخیگخِ ٍح َيحٗض؛ ػَدْخ ح‪ٕٛ‬الً حكـخَٔظخٌ ٍح َُٓيیُی‬
‫يٗىحَٔظُي کّ ىٍ آٌؿخ هٌٕ ٗٓيح رَ ُيیٍ ٍیوظّ ٗيِ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ يويّ حٓض ٔ‬
‫ْیچ ؿیَ ئهًخٌ َزخیي حؿخُِٖ ىحهم ٗيٌ رّحیٍ َُٓيیٍ ٍح ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫ىٍ يُخرغ آييِ کّ ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲۴۶‬ىٔ طٍ حُ حكَحى رهُيپخیّٖ ٓخُيخٌ ٓیخ يولیخَّ‬
‫ٔ رّکًک حكَحى آی حّ آی رّحیٍ يُطوّ ٍكظُي‪ .‬یکی حُ حیٍ ىٔ «كَحَک حَيٍٍٓ»‬
‫ئجٕل روٖ ػًهیخص ٓی آی حی ىٍ حكـخَٔظخٌ ٔ ىیگَی «ؿخٌ ریَىٌ» رٕى‪ .‬حیٍ ىٔ‬
‫پْ حُ ىیيٌ يُطوّ‪ ،‬ىٍ ؿَیخٌ رخُگ٘ض رخ ؿیپ ٗخٌ حُ يلهی يٗگٌٗظُي کّ رخ یک‬
‫پٕٓظّٖ حيُیظی ػَدْخ رَهٍٕى کَىَي‪ .‬یک ؿٕحٌ ػَد ئهق رّکالٗیُکق‪ ،‬کّ ىٍ‬
‫ىٍٔحُِٖ کُظَٔنی حیٔظخىِ رٕى رّيٕطَ آَخٌ حيَ طٕهق ىحى ٔ رخ ىیيٌ حَيٍٍٓ ٔ ریَىٌ‬
‫رّٗيص ػ‪ٜ‬زخَی ٗي ٔ يخّٗی طلُگ هٕى ٍح ک٘یي ‪ ...‬ىٍ ‪ٛ‬لزظی کّ رّػًم آيي‪،‬‬
‫يـخْي ػَد ىٍكخنیکّ حيَیکخثیْخ ٍح رخ ٓالف ىٓض ىحٗظّحٕ طٓيیي يًَٕٗى گلض‪:‬‬
‫«کخكَحٌ َزخیي رّحكـخَٔظخٌ ریخیُي‪ ،‬حیٍ َُٓيیٍ يويّ حٓض‪َٓ ».‬حَـخو حیٍ‬
‫ي٘خؿَِ رخ حیٍ هٕل کّ ىیگَ آٌْخ رّحكـخَٔظخٌ َوٕحُْي آيي‪ ،‬پخیخٌ گَكض‪)ٔٓ۴(.‬‬
‫حكٔخٓی کّ حیٍ رَهٍٕى رّٔؿٕى آٍٔى حیٍ رٕى کّ طٕٓؼّٖ َلًٕ ػَدْخ ىٍ‬
‫حكـخَٔظخٌ يٗطٕحَي ىٍ آیُيِ یک هطَ رَحی آيَیکخ رخٗي‪ ،‬ح ّيخ رّ‪ٍٕٛ‬ص ػًٕيی رخٍٔ‬
‫آيَیکخثیْخ حیٍ رٕى کّ ػَدْخ رخ گَِْٔخی ریٖطَ َِىیکحَي کّ «ٍّٔکٖ»ْخی‬
‫هٕری ْٔظُي؛ رُخرَحیٍ َلغ حیٍ ك‪ ٍٕ٠‬حُ ‪ ٍَٕٟ‬ریٖطَ حٓض‪.‬‬
‫رخ ٗکٔض ٍٕٗٔی ىٍ‬ ‫‪ ۸‬ـ پٌ اى ّکَذ ّْهّی‪:‬‬
‫ؿُگ حكـخَٔظخٌ ٔ كَٔپخٗی ٍٕٗٔی «يـخْيحٌ ٍحِآُحىی» پیَُٔی رٍِگی رّىٓض‬
‫آٍٔىَي‪ ،‬پیَُٔة کّ پیٖریُی َ٘يِ رٕى ٔ رَحیٖ رََخيٍّیِی ْى َ٘يِ رٕى‪ .‬نٌح حیٍ‬
‫پیَُٔی ُٔىٍّ ٔ رخى آٍٔىِ‪ٍ ًّْ ،‬ح َٓىٍگى کَى‪ٗ .‬کٔض ٍٕٗٔی رَحی ؿٓخٌ‬
‫ؿَد َیِ ؿیَيُظظَِ رٕى‪ ،‬ؿَد گًخٌ کَىِ رٕى ؿُگ رخ ٍٕٗٔی ىِْخ ٓخل حىحيّ‬
‫هٕحْي ىحٗض‪ .‬رًّْیٍ ىنیم «يـخْيحٌ ٍحِآُحىی» ٍح ىٍ طُخٓذ رخ یک ؿُگ ‪ٕ١‬الَی‬
‫رخ یک حرَهيٍص طـٓیِ کَىِ رٕىَي‪ .‬ح ّيخ ٍٕٗٔی حكـخَٔظخٌ ٍح ىٍ كخنی طَک کَى کّ‬
‫گَِْٔخی ؿٓخىی َٓٗخٍ حُ حََژی ٔ ؿَم طلٔیٍ ؿٓخَی ٔ ؿَم ٓخُ ٔرَگ‬
‫َظخيی رٕىَي‪ًٕٓ ،‬چْخ ٔ يـخٍِْخ نزَیِ حُ حَٕحع ٓالفْخی پیٍٖكظّ رٕى‪...‬‬
‫ًّْٖ حیٍ حٔ‪ٟ‬خع ٔ َٗحی‪ ٢‬يُظؾ رّؿُگ ىحههی ىٍ حكـخَٔظخٌ ٔ ظٍٕٓ ‪١‬خنزخٌ‬
‫ٔ حنوخػيِ حُ رطٍ آٌ ٗي‪ .‬حنوخػيِ كیخص ًٍٓی هٕى ٍح رّٓخل ‪ )ٕ ْ(ٖٔ۶۰‬حُ کِْٕخ‬
‫ٖ‪۶۶‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ٔ ؿخٍْخی «طٍٕحرٍٕح» ىٍ َٗم حكـخَٔظخٌ رخ حػالٌ ًٍٓی طٕٓ‪ ٢‬حٓخيّ رٍالىٌ‬

‫آؿخُ کَى‪ )ٔٓ۲(.‬کّ َٓخیظخ ً رّكٕحىع ٔٔ ٓپظخيزَٕٓٓٓ ٔ حٗـخل حكـخَٔظخٌ ٔ ػَحم‬
‫طٕٓ‪ ٢‬ؿَد حَـخيیي ٔ ٓهلیٌٕ ؿٓخىی رخٍی ىیگَ كَ‪ٛ‬ض ‪١‬الیی رّىٓض آٍٔىَي!‬
‫ؿُگ ٍٕٓیّ‬ ‫‪ ۶‬ـ ثِبه ػوثی ّ عٌگ ٍْهیَ‪:‬‬
‫رٔیخٍی حُ الیّْخی ُیَیٍ ٍح رَيالء کَى‪ ،‬ئخثم يَرٕ‪ ١‬رَّلِٕٖ كکٕيضىحٍی‬
‫ٓهلیٌٕ‪ ،‬يُخٓزخص رخ ىَیخی ييٌٍ‪ٍٔ ،‬حر‪ٗ ٢‬یؼّ ٔ ُٓی‪ ،‬حهیهضْخی هٕيی ٔ ىیُی‪...‬‬
‫ًّْ ٔ ًّْ ىٍ حیٍ ؿُگ ظخَْ ٗي‪ .‬حیٍ ؿُگ حيظلخٌ ٓوظی رَحی حيض حٓالو رٕى‪.‬‬

‫گَزوكٍگی ٍللیّذ كه عِبى‬

‫حكَحى ٔ گَِْٔخی ٓهلی رّ‪ ٍٕ١‬پیٕٓظّ ٔ َخ پیٕٓظّ ىٍ حَلخء ػخنى يُظَ٘حَي‪ .‬ىٍ‬
‫‪ٛ‬يٍ حيخکٍ ك‪ٓ ٍٕ٠‬هلیّض (رّطَطیذ) ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ‪ ،‬هطَ‪ ،‬حيخٍحص‪ ،‬یًٍ‪،‬‬
‫ي‪ ،َٜ‬ػَحم‪ٗ ،‬خو‪ًٗ ،‬خل أكَیوخ‪ ،‬يالٔی‪ ،‬پخکٔظخٌ ‪ ...‬هَحٍىحٍَي‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪:‬‬
‫ٓخُيخٌْخی ًیم رّح‪ٟ‬خكّی طؼيحى ُیخىی ٗو‪ٜ‬یضْخی ػهًی ٔ ىیُی کّ رّ‪ٍٕ١‬‬
‫حَلَحىی ىٍ حهطخٍ حٓاليی كؼخنیض ىحٍَي‪ ،‬حُ ٓهلیّض یک َیَٔی كَحگیَ یخ حژىْخی‬
‫ْلضَٓ ٓخهظّحَي کّ َْگخِ یک َٕٓ هطغ ٕٗى‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ حُ ؿخی ىیگَ ٓزِ‬
‫يیکُي‪ .‬آٌچّ ىٍ حیٍؿخ ًکَ يٕٗٗى ي٘ظی حُ هَٔحٍ ٔ یکی حُ ِْحٍ حٓض‪:‬‬
‫گَِْٔخ ٔ ؿًؼیضْخی كکَی‬ ‫الق ـ ٍللیْى اعزِبكی‪:‬‬
‫کّ رَ يُٓؾ ٓهلی حٓظٕحٍ ْٔظُي ٔ حيٍٕ طؼهیى ٔ طَریض ٍح رّػٓيِ ىحٍَي‪:‬‬
‫* «ؿًخػش أْم حنليیغ» ىٍ پخکٔظخٌ ُْٔي ٔ رُگالىٕ ٔ َپخل؛‬
‫* «ؿًخػش حنيػٕس انٗ حنوَآٌ ٔحنُٔش» ىٍ أكـخَٔظخٌ؛‬
‫* «حنـًؼیش حنًلًيیش» ىٍ حَئَِیخ ٔ ُٓگخپٍٕ ٔ يخنیِی؛‬
‫* «ؿًؼیش أَ‪ٜ‬خٍ حنُٔش حنًلًيیش» ىٍ ي‪ٕٓ ٔ َٜ‬ىحٌ ٔ حٍیظَیخ؛‬
‫* «ؿًؼیش اكیخء حنظَحع حإلٓاليی» ىٍ کٕیض؛‬
‫ىحٍحنزَ» ىٍ حيخٍحص يظليِٖ ػَری؛‬
‫ّ‬ ‫* «ؿًؼیش‬
‫* «كِد حنٍُٕ» ىٍ ي‪َٜ‬؛‬
‫* «َٓ‪٠‬ض حٓاليی» ىٍ طخؿیکٔظخٌ؛‬
‫گَِْٔخی ئهق ٓهلی ؿٓخىی‪،‬‬ ‫ة ـ ٍللیْى عِبكی‪:‬‬
‫رخ َظَ ىحٗض حكِحد ٔ ؿًؼیضْخی پیَٔ حهٕحٌحنًٔهًیٍ ىٍ َٓحَٓ رالى حٓاليی‪ٔ ،‬‬
‫ٔؿٕى ٓهٕلْخ ٔ ٗزکّْخی حنوخػيِ ٔ هالكض حٓاليی (ىحػٖ) ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ‪:‬‬
‫‪۶۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هخن‪)ٔٔٓ(ٚ‬‬ ‫* ىٍحكـخَٔظخٌ‪١ :‬خنزخٌ‪،‬كِد حٓاليی‪ٗ،‬زکۀ كوخَی‪ ،‬كِد حٓاليی‬

‫* ىٍ پخکٔظخٌ‪ :‬ن٘کَ ‪١‬یزّ‪ ،‬ن٘کَ ؿُٓگٕی‪ٓ ،‬پخِ ‪ٛ‬لخرّ‪ ،‬گَِٔ ‪١‬خنزخٌ (‪ ١‬پ)‬
‫* حیَحٌ ـ رهٕچٔظخٌ‪ :‬ؿُيهللا‪ ،‬ؿیٖ حنؼيل؛ کَىٓظخٌ‪ :‬حنظٕكیي‪.‬‬
‫* ػَحم ٔ ٗخو‪ :‬ىحػٖ‪ ،‬حنوخػيِ‪ ،‬ؿزٓش حنُ‪َٜ‬س‪ ،‬كظق حن٘خو‪.‬‬
‫* ي‪ :َٜ‬حنـٓخى‪ ،‬حهٕحٌحنًٔهًیٍ‪ ،‬حنٓـَس‪.‬‬
‫ُّٔش‪.‬‬
‫ُّٔش‪ ،‬ىحٍحنکظذ ٔ حن ُ‬
‫* رخٍیکّی ؿِِ‪ :‬كًخّ‪ ،‬ؿٓخى‪ ،‬حنـًؼیش حنوَآٌ ٔ حن ُ‬
‫* نیزی‪ :‬ىحػٖ‪ ،‬حنوخػيِ‪ ،‬حَ‪ٜ‬خٍ حنَ٘یؼّ‪.‬‬
‫* طَْٕ‪ :‬حَ‪ٜ‬خٍ حنَ٘یؼّ‪.‬‬
‫* َیـَیّ‪ :‬رٕکٕ كَحو‪.‬‬
‫* ٕٓيخنی‪ :‬حن٘زخد‪.‬‬
‫* كهیپیٍ‪ :‬گَِٔ أرٕٓیخف‪.‬‬
‫* كهٔطیٍ‪( :‬کَحَّی رخهظَی) حنـٓخى‪.‬‬
‫* حُرکٔظخٌ‪ :‬كَکض حٓاليی‪.‬‬
‫* یًٍ‪ :‬حنوخػيس‪ ،‬حَ‪ٜ‬خٍ حنَ٘یؼش‪ ،‬حهٕحٌحنًٔهًیٍ‪.‬‬

‫هلاهً كیْثٌلی‬
‫ؿُزٖ ىیٕرُيی» ىٍ حرظيح یک ؿُزٖ حٓاليی رَ حٓخّ يٌْذ ُّٓت كُلی‪ ،‬رخ‬ ‫« ِ‬
‫گَحیٖ ‪ٕٛ‬كیخَّ رٕى کّ حُ كَهّْخی َو٘زُيیّ ٔ چ٘ظیّ پیَٔی يیًَٕى ٔ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫ٔ کالو طخرغ يخطَیيی رٕى‪ .‬آٌ ؿُزٖ ىٍ ٓخل ‪( ٔ۴۶۰‬و) طلض ٍْزَی «ٗین حييحىهللا‬
‫يٓخؿَ يکی» ٔ «ٗخگَىٕ دمحم هخٓى َخَٕطٕی» ٔ ىیگَ یخٍحٌ آَخٌ ىٍ ٔحکُٖ‬
‫ض «حٔطخٍپَحىِٕ» ىٍ ُْي رٍّحِ‬ ‫رّحٓظؼًخٍ رَیظخَیخ‪ ،‬حُ َٗٓ "ىیٕرُي" ٔحهغ ىٍ حیخن ِ‬
‫حكظخى ٔ هیهی ُٔى ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ ٗزّهخٍِ ٍٔحؽ گٔظَىِ یخكض‪.‬‬
‫رّطؤٓیْ ييحٍّ ىیُی ٔ يَحکِ حٓاليی پَىحهض‪ .‬ىٍپُـى يلَو حنلَحو ٖ‪ٕٔ۴‬‬
‫(ْ م) رَحرَرخ ‪( ٔ۴۴۶‬و) ىحٍحنؼهٕيی ٍح رخ یک ييٍّٓی ىیُی ىٍ هَیّی "ىیٕرُي"‬
‫طؤٓیْ کَى کّ رؼيح ً حُ رٍِگطَیٍ يـخيغ ىیُت حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِی ُْي گَىیي‪ٔ .‬‬
‫َوٖ رٍِگی ىٍٗکمىْت كکَ ىیُت حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِ حیلخء ًَٕى‪ ،‬حُ حكکخٍ حیٍ‬
‫كَهّ حٓض يلخكظض رَ طؼخنیى حٓاليی‪ ََ٘ ،‬طؼخنیى حٓالو ٔ آىحد آٌ‪ ،‬يوخٔيض ىٍ‬
‫يوخرم يٌحْذ طوَیزی ٔ طز٘یَی‪ٓ ،‬ظیِ رخ آىحد ٔ ٍٕٓو حَگهیٔی‪ ،‬حْظًخو رََّ٘ ُرخٌ‬
‫ػَری رّػُٕحٌ حرِحٍ حٓظلخىِ حُ يُخرغ حٓاليی‪...‬‬
‫‪۶۶۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ؿَُحل ‪ٟ‬یخءحنلن کّ ىٍ پی رَهَحٍی «َظخو رُیخىیٍ حٓاليی» ىٍ پخکٔظخٌ رٕى‪،‬‬

‫رّ آٌ ؿُزٖ پَ ٔ رخل طخُِ ىحى‪ .‬حُ ًْیٍ يوطغ کّ ًِْيخٌ رخ ؿَیخٌ ؿٓخى ىٍ‬
‫حكـخَٔظخٌ رٕى‪ ،‬حٍطزخ‪ ١‬حیٍ ؿُزٖ رخ ؿَیخٌْخی كکَة ٓهلی رَهَحٍ ٗي ٔ ٍُٔ‬
‫رٍُّٔ كخ‪ٛ‬هّی آٌ رخ يزخَی ط‪ٕٜ‬ف ‪ٟ‬ؼیقطَ ٔ رخ ٓهلیّض َٕیٍ هٕیطَ گَىیي‪ .‬حکٌُٕ‬
‫ىیٕرُي رّچُي گَحیٖ طؤیى ٗيِحَي کّ ػًيِی آٌ ىٔ گَحیٖ ط‪ٕٜ‬ف ٔ ٓهلی حٓض‪.‬‬
‫كََُيحٌ يٓخؿَیٍ حكـخٌ حؿهذ ىٍ ييحٍّ يظؼهن رًّْیٍ كَهّ ىٍّ هٕحَيِحَي‬
‫ٔ ٍْزَحٌ گَِٔ ‪١‬خنزخٌ ئظویًخ ً حُ ىٌٍٔ ًْیٍ ييحٍّ ریٌَٔ آييِحَي؛ هزم حُ آٌ َیِ‬
‫رٔیخٍی حُ ػخنًخٌ ىیُت حكـخٌ رَّلٕ ئظویى یخ رخنٕحٓطّ ىحَٖ آيٕهظّگخٌ ًْیٍ‬
‫ييحٍّ رٕىَي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهی َْکْ حُ پخکٔظخٌ كخٍؽ حنظل‪ٜ‬یم ٕٗى رخ يُٓؾ ىیٕرُيی‬
‫كخٍؽ يیٕٗى‪ .‬يُٓؾ ىٍٓی ٔ َظخو ىٍٓی ىیٕرُيیْخ ىٍ طًخو کٍْٕ٘خی ُْي ٔ‬
‫پخکٔظخٌ ٔ رُگالىٕ ٔ کً٘یَ یک يُٓؾ حٓض‪ .‬حکٌُٕ ىٍ َوخ‪ ١‬يوظهق حكـخَٔظخٌ َیِ‬
‫چُیٍ ييحٍّ رخ چُیٍ يُٓؾ طؤٓیْ ٗيِ حٓض ٔ ٗخگَىحٌ ُیخىی طلض طؼهیى ىحٍَي‪.‬‬
‫يؼال ىٍَْحص ىحٍحنؼهٕيی كؼخنیض ىحٍى کّ ي٘ظًم رَ ىٔحُىِ ِْحٍَلَ يل‪ٜ‬م‬
‫رًّٕٗل حَخع حٓض‪ .‬يُٓؾ آٌ ييٍّٓ ًْخٌ «ىیٕرُي» حٓض‪.‬‬
‫هزم حُ آٌکّ "ىیٕرُي" رّ ٔؿٕى ریخیي ٔ پخکٔظخٌ ىٍحيٍٕ ىیُی حكـخَٔظخٌ طخػیَگٌحٍ‬
‫ُّٓض) حكـخٌ طؼهیًخص هٕى ٍح ىٍ روخٍح ٔ ًَٓهُي يیگٌٍحَیيَي‬ ‫رخٗي‪ ،‬ػهًخی (حْم ُ‬
‫چٌٕ يَحکِ ٔ يَحؿغ كوٓی ىٍ آٌؿخْخ ئظوَ رٕىَي‪ ٔ .‬روْٖخی يخٍٔحءحنَُٓ كوٓخی‬
‫رَؿٔظّ ىحٗظُي‪ .‬حيخ رخ ٔهٕع حَوالد حکظٕرَ ٔ حٓظیالی کًَٕیٔى رَآٓیخی يیخَّ‪ ،‬حیٍ‬
‫يَحکِ رّطؼطیهی گَحییي ٔػهًخی حكـخَٔظخٌ رّىیٕرُيی ٍٔی آٍٔىَي‪.‬‬
‫ُّٓض حیٍ حٓض کّ ىٍيـًٕع‪ ،‬كوٓخء ‪١‬زوّرُيی‬ ‫یک ح‪ٛ‬م حٓخٓی ىٍ يٌْذ حْم ُ‬
‫ٗيِحَي کّ رّ«‪١‬زوخص كوٓخء» يٍٕ٘ٓ حٓض؛ ‪١‬زوّی حٔل‪ ،‬كوٓخء ٔ يـظٓيیٍ يطهن‬
‫ْٔظُي‪ ،‬کٔخَی چٌٕ رُیخىگٌحٍحٌ يٌحْذ کّ ٗو‪ٜ‬خ ً ٔ ئظویًخ ً يـظٓيحَي ٔ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫ٔ هخػيِ طخرغ ْیچکْ َیٔض‪١ .‬زوّی ىٔو كوٓخی ىٌٍٔ يٌْذحَي کّ ٗخگَىحٌ يـظٓي‬
‫يطهنحَي‪ ،‬حیٍْخ ىٍچخٍچٕد ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحػي حيخو هٕى حؿظٓخى يیکُُي‪ .‬يؼالً ىٍ يٌْذ‬
‫كُلی‪ ،‬هٕى حيخو أرٕكُیلّ يـظٓي يطهن حٓض‪ٗ ،‬خگَىحٌ حی٘خٌ ًّْ يـظٓي ْٔظُي‪ ،‬حيخ‬
‫ىٍ ىٌٍٔ يٌْذ هٕى ٔ طخرغ هٕحػي حيخو هٕى‪ .‬رؼي حُ حیٍ ‪١‬زوخطی ْٔظُي کّ ىٍ‬
‫ح‪ٛ‬طالف كوٓی «حْم طَؿیق» َخيیيِ يیَٕٗي‪« .‬حْم طَؿیق» رّحیٍ يؼُخ حٓض کّ ریٍ‬
‫ئخثم يظؼيى ٔ ىیيگخِْخی كوٓی يظؼيى‪ ،‬یکی ٍح رّػُٕحٌ هٕیطَ رَيیگِیُُي‪ .‬ػهًخی‬
‫حكـخَٔظخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ «حْم طَؿیق» رّكٔخد يیآیُي‪ .‬کّ ‪١‬زوّی ٕٓو حٓض‪.‬‬
‫‪۶۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫چِبه هْکل اٍبٍی ٍللیّذ‬

‫طَىیيی َیٔض کّ ٓهلیّض َِىیکطَیٍ ٔ ٔكخىحٍطَیٍ ٍحِ ٔ ٍٓى رّحٓالو حٔنیّ‬
‫حٓض؛ ح ّيخ َٗحی‪َٕ ٢‬یٍ ؿٓخَی حیـخد يٗکُي کّ َْگخِ کٔخَی حُ ٓهق ‪ٛ‬خنق ىٍ حیٍ‬
‫ػ‪ َٜ‬رَّٓ يٗرَىَي هطؼخ َ ٍحِْخی حُ ػوم رَحی طؼخيم ُْـخٍيُي رخ ىَیخی ؿيیي پیيح‬
‫يٗکَىَي‪ ،‬حيَی کّ حئَُِ ٓهلیّض حُ آٌ ػخؿِ حٓض‪ .‬حئَُِ َگَٕ ػویيطی‬
‫ٓهلیٌٕ ٍح يخَُي کٔی َ٘خٌ يٗىْي کّ رخ ٗظخد ُیخى پ٘ض رّيو‪ٜ‬ي رئى‪ .‬یخ آٌکّ‬
‫رًّٓض ؿهٕ رئى ٔ ىٍ ًْخٌ كخل ‪ٍٕٛ‬طٖ ٍح رًّٓض ػوذ رَگَىحَیيِ رخٗي ٔ ييحو‬
‫رّپ٘ض َٓ رُگَى‪ٓ .‬هلیّض َیَٔی رٔیخٍ ػظیًی حٓض کّ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ پَحکُيِ‬
‫حٓض ٔ هيٍص طوَیزی كٕمحنؼخىِ ىحٍى‪ ،‬حیٍ َیَٔ ٗکٔضَخپٌیَ َیِ حٓض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ يخ ىٍ آیُيِ َیِ حهزخٍ طکخٌ ىُْيِ حُ حهيحيخص آٌ ىٍ حیٍؿخ ٔ آٌؿخی‬
‫ىَیخ هٕحْیى ُٗیي‪ ًٍٟ ،‬حیٍکّ رخٍٔ کخيم ىحٍیى رخ حیٍ حٔ‪ٟ‬خع ىٍَٔی ٔ ٓخهظخٍ‬
‫حػظوخىی کّ ىحٍى پیَُٔی آٌ ىٍ ط٘کیم یک ىٔنض يٕكن ىٍ گّٕٖٗ حُ‬
‫َُٓيیٍْخی حٓاليی َیِ ؿیَ يلظًم حٓض‪ .‬پْ رّحیٍ ُٔىیْخ ًَٗطٕحَیى حيیئحٍ‬
‫رخٗیى کّ حی ٍ َیَٔی ػظیى ىٍ گلظًخٌ ؿٓخَی ي٘خٍکض ٓخَُيِ ٔ ئئالَّ ىحٗظّ رخٗي‬
‫ٔ ىٍ ؿخيؼّی ؿٓخَی رّػُٕحٌ ػ‪ ٕ٠‬یخ َٗیک ئئل پٌیَكظّ گَىى ٔ حُ حیٍ ٍْگٌٍ‬
‫ىٍ هييض آٍيخٌْخی رَ٘ی ٔ ‪ٛ‬هق ٔ آُحىی ٔ آرخىحَی هَحٍ گیَى‪ .‬ىنیم ًّْٖ حیٍْخ‬
‫چٓخٍ ي٘کم ػویيطی ٔ ػًهی حٓض کّ ٓهلیٌٕ ىٍ ط‪ًٜ‬یًخص ٔ حػًخل ٔ حهيحيخص هٕى‬
‫حُ آٌ پیَٔی يٗکُُي‪ ،‬چُیٍ ػوخیيی ًَیطٕحَي ىٍ ىَیخی حئَُ كم ي٘کم ًَخیي‪:‬‬
‫ٓهلیٌٕ يیگٕیُي‪:‬‬ ‫ٔ ـ عجوی ثْكى ّ رولیوی ثْكى‪:‬‬
‫يوٍَ حٓض ٔ يخ ْیچکخٍِحیى! َْچیِی ىٍ ؿٓخٌ طخرغ‬ ‫ًّْچیِ حُ ؿخَذ هيح يويٍّ ٔ ّ‬
‫حٍحىِٖ هيحَٔي حٓض‪َْ ،‬چّ حٔ روٕحْي يٕٗٗى ٔ َْچّ حٔ َوٕحْي ٔحهغ َوٕحْي ٗي‪،‬‬
‫حُ کٕچکطَیٍ ٔهخیغ طخ رٍِگطَیٍ ٍٔیىحىْخ ًّْ طخرغ ي٘یّض حٔ حٓض‪.‬‬
‫رّحیٍ يیگٕیُي «حٍحىِٖکَٕیش» کّ رّيٕؿذ آٌ‪ ،‬هطخی کّ رَحی رُيِ رَحٓخّ‬
‫ػهى هيحَٔي َٕٗظّ ٗيِ ح‪ٛ‬الف ًَٕٗٗى‪ ٔ ،‬کخٍ ىٍٓض رُيِ َیِ کّ رَحٓخّ ػهـى‬
‫هيحَٔـي َٕٗظّ ٗيِ رّهطخء ًٍَٗٔى‪ .‬هيحَٔي هخنن حكؼخل رُيِگخٌ حٓض‪ .‬طًخيی هیَ ٔ‬
‫َٗ حُ ََْٕع آٌ حُ ؿخَذ هيحَٔي حٓض‪ًّْ ،‬چیِ حُ هزم رَ نٕف يللٕظ َگخٗظّ ٗيِ‬
‫حٓض ٔ يخ ْیچ َو٘ی ىٍ ٓخيخٌىْی حػًخل هٕى َيحٍیى ‪...‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ ىٍ ػهى هيح طـییَ ٔ طزيیم َْگِ ٍحِ َيحٍى‪ ،‬پْ ٓهلیّض رّطالُو ػًم‬
‫ٔ ػکْحنؼًم رخٍٔ َيحٍَي‪ ،‬چُیٍ طلکَی حٔ ٍح ىٍ كي یک ٍرخ‪ ١‬طُِل يٗىْي‪ ،‬ريطَ‬
‫‪۶۶۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫حیٍکّ ئجٕنیضَخپٌیَ ٔ كظی رٗحٍحىِ ٔ رْٗيف يٗکُي‪ .‬چُخٌکّ ْیچ يلخٓزّ ٍٔی‬
‫کخٍکَى هٕى َيحٗظّ رخٗي ٔ هٕى ًَٗىحَي چّ يٗکُي ٔ چّ يٗهٕحْي ٔ رّکـخ يٍٗٔى‪.‬‬
‫رّػزخٍص ىیگَ‪ :‬پیَٔی ٓهلیّض حُ ؿزَ يطهن ٔ ي٘یّض ٰانٓی‪ ،‬حٔ ٍح رّیک‬
‫‪ٛ‬وَِٖ ُٓگی يزيل يٗکُي کّ حُ رهُيی ٍْخ ٗيِ ٔ رٗحهظیخٍ ٔ رْٗيف‬
‫رًّٓضَٓحُیَی ٍٔحٌ حٓض‪ .‬يیکٕري ًّْٔچیٍِح هَحد يیکُي ٔ يیٍٔى‪.‬‬
‫طالٕ‬ ‫ٕ ـ ثوفْهك ػویلری ثب هَبئل ٍیبٍی‪:‬‬
‫رَحی یکٔخٌٓخُی ىیٍ ٔ ٓیخٓض حُ ََْخكیّ ٔ رخ َْٗؼخٍ ٔ ْيكی کّ رخٗي‪،‬‬
‫کٕٗ٘ی حٓض رَحی َ٘خَیيٌ هيح ٔ ٗیطخٌ پ٘ض یک يیِ یخ ٍٔی یک چٕکی‪ .‬ػًهی‬
‫کّ حٓخٓخ ً َخ يًکٍ حٓض‪ ،‬ح ّيخ گَِْٔخی ىٍ طالٕحَي آٌٍح ػًهی ٓخَُي‪ .‬حگَ ٍُٖٔ‬
‫ُٗیيیي کّ هيح ٔ ٗیطخٌ رخْى آٗظٗ کَىِحَي‪ ،‬آٌگخِ حكظًخل ىْیي کّ ٓیخٓض ٔ ىیخَض‬
‫َیِ يًکٍ حٓض رظٕحَُي یک ؿخ ؿًغ َٕٗي‪ .‬ىٍ طالٕ َخکخو رَحی یکٔخٌٓخُی ىیخَض‬
‫ٔ ٓیخٓض‪ ،‬ىٔ ٍٔیکَى ىٍ يیخٌ کُ٘گَحٌ يظؤهَ ئهًخٌ ؿَیخٌ ىحٍى‪:‬‬
‫یک ـ ػيِٖ طالٕ ىحٍَي طخ رخ کُيٌ پَ ٔ پٕى ىیٍ‪ ،‬آٌٍح ؿًغ ٔ ؿٍٕ ٔ رٍُّٔ‬
‫ًَخیُي‪ ،‬طخ آٌٍح رخ ٓیخٓض ٍُٔ ىئخُ کُُي؛ َخو آٌ ٍح «ح‪ٛ‬الكخص ىیُی» يٗگٌحٍَي!‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص ٔ طَکیزخطی چٌٕ ٍُٔٗلکَ ئهًخٌ‪ٍُٗٔ ،‬لکَی ىیُی‪ ،‬يهی‬
‫يٌْزی‪ ،‬كِد حٓاليی‪ ،‬ؿًٍٕٓی حٓاليی ‪ٗ ...‬هـى ٍٕٗرخ‪ ،‬یخ آد ىٔؽ هیخٍی حٓض‬
‫کّ حُ حیٍ ٍْگٌٍ يٗآیي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ يخ حیٍ طَکیزخص ٍح ُیخى ُٗیيِحیى ىٍ گٕٕ يخ‬
‫ػخىی ٗيِ حٓض‪ ،‬پْ رَحی حیٍکّ رلًٓیى حیٍ طَکیزخص طخ چّ كي َخيظـخَْ حٓض‪ ،‬آٌٍح‬
‫رًّّْٖ يٌحْذ طؼًیى ريْیى‪ ،‬یؼُی ْىچُخٌ کّ يٗگٕثیى ؿًٍٕٓی حٓاليی‪ ،‬رگٕثیى‬
‫ؿًٍٕٓی ئیلی‪ ،‬ؿًٍٕٓی یٕٓىی‪ ،‬ؿًٍٕٓی ٓیکی‪ ،‬ؿًٍٕٓی رٕىحیی‪ ،‬ؿًٍٕٓی‬
‫ُْئیی‪ ،‬ؿًٍٕٓی ٗیطخٌپَٓظی‪ ،‬ؿًٍٕٓی گخٔپَٓظی ‪...‬‬
‫ىٔ ـ گَِٔ ىیگَ کّ ىٍ طوخرم حیٍ هَحٍ ىحٍى‪ ،‬رَ آٌ حٓض طخ ىیٍ ٍح آَٔخٌ کّ ىٍ‬
‫يظٌٕ حٔنیّ يُيٍؽ ْٔض رَکَٓی ٓیخىص رُ٘خَُي ٔ ٓیخٓض ٍح ىٓضرٔظّ ىٍ هييض‬
‫ىیٍ ىٍ آٍَٔي‪ .‬حیٍ ٓهلیّض حٓض‪ .‬ػًم َْىٔ هٔخٍحطی كَحٔحٌ ٔ ِْیُّْخی ح‪ٟ‬خكی رَ‬
‫ؿٕحيغ حٓاليی طلًیم کَىِ ٔ يٗکُي‪ .‬ػخهزشحاليَ رّْیچ ؿخی ْى َوٕحُْي ٍٓیي‪ ،‬كو‪٢‬‬
‫َٓيخیّ ٔ ُيخٌ ٍح حُ ىٓض ىحىِحَي ٔ ىٍ ٍٔی ُيیٍ حكٔخى کَىِحَي‪.‬‬
‫پْ طلکیک يیخٌ ىیخَض ٔ ٓیخٓض یگخَّ ٍحْی حٓض کّ يخ رخیي َْچّ ُٔىطَ‬
‫رّآٌ رَٓیى‪ .‬ىیٍ ىٍک يٗکُي کّ ٓیخٓض‪ ،‬ػهى نلظّْخ ٔ كَ‪ٛ‬ضْخ حٓض‪ ،‬رخیي‬
‫يظُخٓذ رخ حٔ‪ٟ‬خع ٔ َٗحی‪ ٢‬يظـیَ‪ُ ،‬یکِحک رَىحٍى؛ ٔ هٕى ٍح پَطٕٖ حُ آٌ‬
‫‪۶۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿَِْٕٖ َلیْ ٔ الیِحنی يٗىحَي کّ ًَٗطٕحَي نلظّ رّنلظّ ٔ آٌ رّآٌ <حُ حیٍ حطخم‬
‫طخ آٌ حطخم> رّيوظ‪٠‬خٖ كخل <يٌحکَحص ٓیخٓی> پیچ ٔ طخد رَىحٍى‪ .‬ىٍ ؿیَ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬ىیٍ َوٕحْي رٕى‪ ،‬رئٌ حیٍکّ هـخنض رک٘ي رخیي َخيٗ ىیگَ رَهٕى رَگِیُي‬
‫ٔ آُحى ٔ ػهُٗ پخ رّػَ‪ٓ ّٖٛ‬یخٓض رگٌحٍى؛ ٔهظٗ کّ ٔحٍى يیيحٌ ٓیخٓض ٗي‪ ،‬آٌؿخ‬
‫ىیگَ يظکهى ٔكيِ َوٕحْي رٕى‪ٛ ،‬زـّٖ هيٓٗ ٔ يهکٕطٗ ْى َوٕحْي ىحٗض‪ ،‬چٌٕ‬
‫یکٗ حُ َٗکخء يٌحکَِ ٔ ريِ ـ رٔظخٌْخٖ ٓیخٓی حٓض‪.‬‬
‫رّىیگَ ریخٌ‪ :‬ىیٍ ًَٗطٕحَي هَرِِ روٍٕى ٔ نَُ َکُي‪ًَٗ ،‬طٕحَي ٔحٍى ىٍیخ‬
‫رٕ٘ى؛ ح ّيخ ََى رََيحٍى! حیٍ ئخٖٔ هٕحْي رٕى رخ ػئل حُ رٔیخٍٖ َظَحص يوظ‪ٚ‬‬
‫رّ هٕى‪ُ .‬یَح ٔحٍى رخُة ٗيِ کّ چٌٕ ىیگَ َٗکخء‪َ ،‬خچخٍ حُ ٍػخیض هٕحػي ٔ‬
‫يوٍَحص آٌ حٓض؛ آٌ ًَٗطٕحَي ىٍ آٌ ٔحكي ْى رخُیگَ رخٗي‪ْ ،‬ى ىحٍٔ ‪...‬‬
‫حیٍ چیِی حٓض کّ ٓهلیّض حُ ىٍک آٌ ػخؿِ حٓض‪.‬‬
‫حگَ يُ‪ٜ‬لخَّ رُگَیى‬ ‫ٖ ـ ٍّبئل ّ هُُّب‪:‬‬
‫رٔیخٍی حُ ىٔحػی رَ٘ی كیَلّٔ َخكن َیٔظُي؛ ح ّيخ حیٍ ٔٓخیم ٔ ٍْٕٔخ حٓض کّ آٌ‬
‫ٍح يوزٕلحنؼخيّ يیکُي یخ هیَ‪ .‬ىٍ كویوض حیٍ ٔٓخیم ٔ ٍْٕٔخ حٓض کّ رٓظَ حُ َْ‬
‫ُرخَی ىیگَ يخ ٍح رّيوخ‪١‬ذ يؼَكی يیکُي ٔ رًّّْ يیكًٓخَي کّ يخ کی ْٔظیى‪ ،‬چّ‬
‫يیهٕحْیى‪ ٔ ،‬چگَّٕ يیهٕحْیى رّآٌ رَٓیى‪ .‬نٌح ه‪٠‬خٔص ٍٔی َیخص ًَیٕٗى‪،‬‬
‫ه‪٠‬خٔصْخ ٍٔی کُْٖخ ٔ ٍْٕٔخ ٔ َظخیؾ يُؼوي يیگَىى‪.‬‬
‫ؿٕحَْ نؼم ََٓٔ يیگٕیي‪:‬‬
‫«ؿخٖ ْیچ طَىیيٖ َیٔض کّ رُیخٌگٌحٍحٌ يٌحْذ حُ ُيَِٖ رٍِگطَیٍ ٔ‬
‫َـیذطَیٍ يَىحَٗ ْٔظُي کّ ىٍ ىَیخ رّٔؿٕى آييِحَي‪ .‬ح ّيخ پیَٔحٌ آٌْخ ٔ کٔخَٗ کّ‬
‫رؼيْخ پْ حُ حی٘خٌ آييِحَي حؿهذ حُ َیکٗ ٔ رٍِگٗ رّىٍٔ رٕىِحَي‪».‬‬
‫ـ «يخ حؿهذ ىٍ طخٍین يٗریُیى کّ يٌْذ َْچُي کّ رَحٖ طکخيم يخ ٔ رٓظَ‬
‫ٓخهظٍ يخ ٔ َـیزخَّطَ ٗيٌ ٍكظخٍ يخ رٕىِ حٓض‪ ،‬ػًالً يَىو ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص كیٕحَخص‬
‫پٔض ىٍآٍٔىِ حٓض‪ .‬رّؿخٖ حیٍکّ ىٍ يَىو ٍٍٔٗریُٗ رّٔؿٕى آٍٔى‪ ،‬حؿهذ آٌْخ ٍح‬
‫ىٍ طیَِگٗ َگخِ ىحٗظّ حٓض‪ .‬رّؿخٖ آٌکّ ٔٓؼض ًٍْ ٔ كکَ ىٍ آٌْخ حیـخى کُي‪،‬‬
‫حؿهذ يٕؿذ طُکكکَٖ ٔ کٕطَّظَٖ ٔ طلًم َکَىٌ ىیگَحٌ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫«رخ کًک يٌْذ کخٍْخ ٔ چیِْخٖ رٔیخٍ ػخنٗ ٔ رٍِگ حَـخو گَكظّ حٓض‪ ،‬ح ّيخ‬
‫رَّخو يٌْذ َیِ ِْحٍحٌ ِْحٍ ٔ يیهیٌْٕخ َلّٕ رَٖ٘ ک٘ظّ ٗيِحَي ٔ ؿُخیخص يٓیذ‬
‫ٔ ط‪ٍَٕٜ‬خپٌیَ ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض‪)ٔٔٔ(».‬‬
‫‪۶۶۲‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ييطی حٓض کّ ٓهلیٌٕ‬ ‫‪ ۱‬ـ ًگبٍ رکلیلی ثَعِبك‪:‬‬

‫ؿٓخىی ىٍ حیٍؿخ ٔ آٌؿخ كو‪ ٢‬ؿٓخى يٗکُُي‪ .‬کخٍی رّحیٍ َيحٍَي کّ رَحی چّ ؿٓخى‬
‫يٗکُُي! ٔ ؿٓخى حی٘خٌ چّ َظخیـی ىٍ پی ىحٗظّ ٔ هٕحْي ىحٗض‪ .‬كو‪ ٢‬ؿٓخى ٍح طکهیق‬
‫يٗىحَُي ٔ يٗگٕیُي ٓزذ هُٕٕٗىی هيحَٔي يٗگَىى‪ٓ« .‬هیًخٌ أرٕؿیغ» ىحيخى حٓخيّ‬
‫رٍالىٌ ٔ ٓوٍگٕی پی٘یٍ گَِٔ حنوخػيِ يٗگٕیي‪« :‬هيحَٔي رّيخ كَيخٌ ؿٓخى ىحىِ ٔ‬
‫يخ َیِ ىٍ ٍحِ حٔ ؿٓخى کَىیى‪ .‬هيحَٔي رّيخ كَيخٌ ىحى رّئظ‪٠‬ؼلیٍ کًک ٔ یخٍی‬
‫رَٓخَیى ٔ يخ َیِ رّئظ‪٠‬ؼلیٍ یخٍی ٍٓخَیيیى‪( .‬يؼهٕو َیٔض چّ َٕع یخٍة‬
‫رّئظ‪٠‬ؼلیٍ ٍٓخَیيِحَي‪ ،‬طخ ؿخی کّ يؼهٕو حٓض ىٍ ًّْؿخ حیٍ هخَّْخی ئظ‪٠‬ؼلیٍ‬
‫رٕىِ کّ رَ َٓ حی٘خٌ ٔ ح‪١‬لخل حی٘خٌ هَحد ٗيِ) هيحَٔي رّيخ كَيخٌ ىحى کخكَحٌ ٍح‬
‫رّٔك٘ض حَيحُیى ٔ يخ َیِ کلخٍ ٍح رّٔك٘ض حَيحهظیى‪ .‬هيحَٔي ٓزلخٌ رّيخ كَيخٌ ىحىِ‬
‫رخ حيخيخٌ ٔ پیٕ٘حیخٌ کلَ رـُگیى ٔ يؼظويیى کّ يخ ىیٍ هيحَٔي ٍح یخٍی کَىیى ٔ‬
‫يؼظويیى کّ يخ كَیخى ٔ َيحی ئظ‪٠‬ؼلیٍ كهٔطیٍ‪ ،‬چچٍ ٔ ؿیَِ ٍح ىٍ طًخو َوخ‪ ١‬ؿٓخٌ‬
‫حؿخرض کَىیى ٔ طٕحَٔظیى ٍأّ َْو کلَ ٍح کّ رّٗزخٍَُّٔ ٔ رّٗکم آٗکخٍ‬
‫ه‪ٕٜ‬يض ٔ ىًُٗی هٕى ٍح رخ حٓالو ریخٌ يٗکُي‪ْ ،‬يف هَحٍ ىْیى‪)ٕٔٔ(».‬‬
‫ْىچُیٍ ػزيهللا ػِحو کّ حُ حٔ رّػُٕحٌ پيٍ يؼُٕی يـخْيیٍ ػَد ىٍ حكـخَٔظخٌ‬
‫یخى يٕٗٗى‪ ،‬ىٍ ؿًالص كًخٓت هٕى ىٍ يٍٕى «حٍْخد» چُیٍ گلض‪« :‬رخکی َيحٍیى‬
‫حگَ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍح يخ ٍح حٍْخری (طٍَٔیٔض) روٕحَُي؛ ُیَح هَآٌ يٗگٕیي‪« :‬طَُِْزٌَٕ‬
‫کى» پْ حٍْخد كَی‪ ّٖ٠‬حٓض رَ گَىٌ يخ‪)ٖٔٔ(».‬‬ ‫ػي َُٔ ُ‬
‫ػي َُٔ هللاِ َٔ َ‬
‫رِ ّٖ َ‬

‫ًْبىُبی ؽکوذ یبىكٍُن‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ ٍٔحِ حكًي رٍ كُزم كی ئُيِ‪ ،‬ؽ‪ٔٓٙ ،44‬؛‬
‫ٔ حنزوخٍی‪« ،‬كی حن‪ٜ‬لیق» ‪ ٔ۳۶۲ ٙ‬ف ‪۶ٕ۴۳‬‬
‫ٕ ـ ؿٕحَْی حُ ٓوُخٌ ٓهق ‪ٛ‬خنق‪۰ ٙ ،‬‬
‫ٖ ـ أكًي رٍ ػزي حنلهیى رٍ طیًیش‪ :‬يـًٕع حنلظخٔی‪ ،‬ؽ ‪ٔ۳۳ ٚٛ ،۳‬ـ ‪ٔ۳۶‬‬
‫‪ 4‬ـ حكًيرٍ طیًیّ‪َٗ :‬ف كيیغ حنُِٔل‪۶۳ ٙ ،‬‬
‫* حنؼوخیي حنٔهلیّ رخىنظٓخ حنُوهیّ ٔ حنؼوهیّ ـ حكًيرٍ كـَآل رٕ‪١‬خيی‪ٔٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳‬ـ ي‪ٜ‬طلٗ كهًٗ‪ :‬هٕحػي حنًُٓؾ حنٔهلٗ كٗ حنلکَ حالٓاليٗ‪ ٔ۳۲ ٙ ،‬ریَٔص ‪ٔ4ٕ۶‬‬
‫‪ ۶‬ـ حیٍ يظَحىكخص حٗخٍِ رّگَِْٔخی يوخرم حْم كيیغ ىحٍى کّ رخ حی٘خٌ يزخٍُِ يٗکَى‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ حكًيرٍ طیًیّ‪َ :‬و‪ ٞ‬حنًُطن‪ ،‬يکظزشحنُٔش حنًلًيیش حنوخَْس‪ .‬حنلوی‪ ۰ ٚٛ ،‬ـ ‪۴‬‬
‫ٓ‪۶۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۴‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٓٔ ـ يـًٕع حنلظخٖٔ‪ ،‬ؽ ‪ٖ۳۳ ٙ ۶‬‬
‫ٔٔ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٕٔ ـ يـًٕع حنلظخٖٔ‪ ،‬ؽ ‪۳ٔ ٙ 4‬‬
‫ٖٔ ـ يـًٕع حنلظخٖٔ‪ ،‬ؽ ‪ ۳ٓ ٚٛ 4‬ـٔ‪۳‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ يـًٕع حنلظخٖٔ‪ ،‬ؽ ‪۲۳ ٙ 4‬‬
‫ُّٓض حیَحٌ‪.‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‪ٔ ،‬رٔخیض ٔحرٔظّ رّحْم ُ‬ ‫‪ ٔ۳‬ـ حْم ُ‬
‫‪ ٔ۶‬ـ كظق حنزخٍی َٗف ‪ٛ‬لیق حنزوخٍی‪ ،‬أكًي رٍػهی رٍ كـَ أرٕحنل‪٠‬م حنؼٔوالَی حن٘خكؼی‪،‬‬
‫ؽ ٔ ‪ ، ۴۳ ٙ‬ىحٍحنًؼَكش ـ ریَٔص‪ٖٔ۰۲ ،‬‬
‫ُّٓض‪ًٗ.‬خٍِٖ كظٕی ٖ‪۶ٕ۳‬‬ ‫ُ‬ ‫حْم‬ ‫كظخٔحی‬ ‫ٓخیض‬ ‫ـ‬ ‫پخٓن‬ ‫ٔ‬ ‫‪ ٔ۰‬ـ ٔرٔخیض كظخٔی‪ ،‬حٓالو ـ پَٖٓ‬
‫‪ ٔ۴‬ـ أ‪ٕٛ‬لحنيّیٍ‪ ،‬ؽ ٔ ‪َ ، ٖٔ۰ ٙ‬وال ػٍ هيو أ‪ٛ‬لخد حنليیغ نهٓخًٗی‪۳۶ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ حالَظ‪ٜ‬خٍ ْل‪ٛ‬لخد حنليیغ‪ ،‬أرٕحنًظلَ‪ ،‬يُ‪ ٍٕٜ‬رٍدمحم رٍػزي حنـزخٍ حرٍأكًي حنًَُٖٔ‬
‫حنًٔؼخَی حنظًیًی حنلُلی ػى حن٘خكؼی (حنًظٕكٗ‪ ْ ،4۴۲ :‬م) ‪4۳ٙ‬‬
‫ٕٓ ـ َٗف ئهى نهُٕٔی‪ ،‬ؽ ٖٔ ‪۶۰ ٙ‬‬
‫ٕٔ ـ حهَؿّ حنزوخٍی كی «ههن حكؼخل حنؼزخى»‬
‫ٕٕ ـ حهَؿّ حنزوخٍی‪ ،‬ف ٔ‪ ٔ 4۴۳‬ئهى‪ ،‬ف ٖٖ‪۶‬‬
‫ٖٕ ـ ػویيس حنٔهق ٔ أ‪ٛ‬لخد حنليیغ‪ٗ ،‬ین حالٓالو حًٓخػیم حن‪ٜ‬خرَٕی‪ ،‬رخ ط‪ٜ‬لیق ٔ َٗف‬
‫أرٕػزيحنَكًٍ حنً٘یَی‪ ،‬ىحٍ ػًَ رٍ حنوطخد نهَُ٘ ٔحنظُٕیغ‪ ،‬ؿًٍٕٓیش ي‪ َٜ‬حنؼَریش ـ حنوخَْس‪.‬‬
‫‪ ْ( ٔ4ٕ۴‬م) ‪( ٕٓٓ۰‬و) َظیَ ًْیٍ حٓض کظخد «َٗف ػوخیي ‪١‬لخٔیّ» حُ «حرٍ حریحنؼِ حنلُلٗ»‬
‫(ٖٔ‪ ۰‬ـ ٕ‪ ْ ، ۰۲‬م) ح ّيخ حیٍ ئُـىطَ حٓض ٔ ئخثم رُیخىیطَ ٍح رّرلغ ک٘یيِ حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ـ ٔرٔخیض‪.‬‬‫‪ ٕ4‬ـ حْم ُ‬
‫ُٓض ٔ ؿًخػض ىٍ کظخد َظخو حنوالكّ كی حنلکَ‬ ‫ّ‬ ‫پیيحیٖ ح‪ٛ‬طالف حْم ُ‬ ‫ِ‬ ‫‪ ٕ۳‬ـ يزلغ‬
‫حالٓاليی‪ٕ۴4 ٚٛ ،‬ـ ٖ‪ ٔ ٕ۲‬يزلغ پیيحیٖ ح‪ٛ‬طالف ٓهلیّض ىٍ کظخد «هٕحػي حنًُٓؾ حنٔهلی»‬
‫‪ٕٖ ٚٛ‬ـ ‪َْ .ٖ۲‬ىٔ کظخد َٕٗظّٖ ي‪ٜ‬طلی ُكهًی حٓض‪.‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ َٗٓٓظخَی‪ ،‬حنًهم ٔ حنُلم‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنًؼَكش‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٕٓ۳ ٙ‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ َظخو حنوالكش كی حنلکَ حإلٓاليی ـ ي‪ٜ‬طلٗ ُكهًی‪ ،ٖ۴ٖ ٙ ،‬حنًؼظِنّ‪ٕ۳ٖ ٙ ،‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ىٍ کظخد َظخو حنوالكّ كی حنلکَ‬ ‫پیيحیٖ ح‪ٛ‬طالف حْم ُ‬‫ِ‬ ‫‪ ٕ۴‬ـ يزلغ‬
‫حالٓاليی‪ٕ۴4 ٙ ،‬ـ ٖ‪ ٔ ٕ۲‬يزلغ پیيحیٖ ح‪ٛ‬طالف ٓهلیّض ىٍ کظخد «هٕحػي حنًُٓؾ حنٔهلی» ‪ٙ‬‬
‫ٖٕـ ‪َْ ٖ۲‬ىٔ کظخد َٕٗظّٖ ي‪ٜ‬طلی ُكهًی حٓض‪.‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ ‪١‬زوخص حنلُخرهّ‪ ،‬حرٍ حرییؼهی‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنکظذ حنؼهًیّ‪ ،‬چخپ حٔل‪ ،‬ؽٔ ‪ٖٓٙ‬‬
‫ٖٓ ـ َظخو حنوالكّ كی حنلکَ حالٓاليی‪ ٖ۴ٖ ٚٛ ،‬ـ ‪ٖ۴4‬‬
‫ٖٔ ـ ؿاللحنيّیٍ حنٔیٕ‪١‬ی‪ ٌٕٛ :‬حنًُطن ٔحنکالو كی كٍ حنًُطن ٔحنکالو‪ٔ۳۰ ٙ ،‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ـ ٔرٔخیض‪.‬‬ ‫ٕٖ ـ حْم ُ‬
‫ٖٖ ـ يـًٕع حنلظخٔی ‪ ،‬ؽ ‪ٔ۳۳ ٙ 4‬‬
‫ٔ‪۶۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫‪ ٖ4‬ـ حالرخَش ػٍ أ‪ٕٛ‬ل حنيیخَّ‪ٕٓٙ ،‬‬

‫‪ ٖ۳‬ـ ٍُٔٗگَی؛ ههق ىٍ يَ٘ٔػیض حَظٔخد رّٓهق ‪ٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۶‬ـ حرٍطیًیّ‪ٍٓ :‬خنش حنلَهخٌ ریٍ حنلن ٔحنزخ‪١‬م‪۴۶ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۰‬ـ ٍٔحِ أكًي‪ ،‬ؽ ‪ ٕٔ۶ ٙ 4‬؛ أرٕ ىحٔى‪ ،‬ؽ ‪ ٕٓٓ ٙ 4‬؛حنظَيٌی‪ ،‬ؽ ‪ٔ 44ٙ ۳‬هخل‪:‬‬
‫كٍٔ ‪ٛ‬لیق‪ ٔ ،‬حرٍ يخؿّ‪ٛ ٔ ٔ۴ ٙ ٔ ،‬للّ أنزخَی كی حن‪ٜ‬لیلش‪ ،‬كيیغ ‪ٕ۰ٖ۳‬‬
‫‪ ٖ۴‬ـ كٓى حنٔهق حن‪ٜ‬خنق نهُ‪ ٕٜٙ‬حنَ٘ػیش ـ ػزيهللا رٍػًَ حنييیـی ـ حالٓظخً رخنيٍحٓخص‬
‫حنؼهیخ رؤى حنؼویيس ـ ؿخيؼش أو حنوَٖ ـ يکش حنًکَيش‪.‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ ٍؿٕع ٕٗى رَّٗف حنظهٕیق‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٔ ٕٔ ٙ‬ؿًغ حنـٕحيغ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ۳۴ ٙ‬کّ ئخثم‬
‫حؿًخع ٔ حهظالف (كوٓخء) ٍح ٗخيم يی ٕٗى‪.‬‬
‫ٓ‪ 4‬ـ ٓؼي رٍ ٓـخى‪ ،‬يٕهق حالطـخِ حنؼوالَی حإلٓاليی حنًؼخ‪ َٛ‬يٍ حنُ‪ ٚ‬حنَ٘ػی‪ٖ۴۳ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ ػخري رٍ دمحم حنٔلیخَی‪ :‬حنؼزخص ٔحنًٕ٘ل كی حنَ٘یؼّ حإلٓاليیّ‪ ۳4۶ٚٛ ،‬ـ ‪۳۶۲‬‬
‫ٕ‪ 4‬ـ ئظيٍک كخکى‪ ،‬ؽ ٔ كيیغ ‪ ٖٕ۴‬ـ ٖٔ‪ ، 4‬ریٓوی‪ ،‬ؽ ٔ كيیغ ‪ ٕٖ۰‬ـ ‪ٕ۶۶‬‬
‫ٖ‪ 4‬ـ ي‪ُٜ‬ق حرٍحرٗٗیزّ‪ ،‬ؽ ٔٔ ‪ ٕ44 ٙ‬كيیغ ٖ‪ ٖٖٓ۰‬؛ طلٔیَ ‪١‬زَی ‪ ،‬ؽ ‪ٔ۰۲ ٙ ۰‬‬
‫؛ ئظيٍک كخکى ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٖٕ۴ ٙ‬كيیغ ٖٓ‪ 4‬؛ طلٔیَ حرٍ حریكخطى‪ ،‬ؽ ٖ ‪ ۲۴۴ ٙ‬كيیغ ٖٖ‪۳۳‬‬
‫‪ 44‬ـ ٍُٓ ٓؼیي رٍ يُ‪ ،ٍٕٜ‬ؽ ‪ 4‬كيیغ ‪ ٕٔ۴۰‬ـ ٔ‪ ٕٔ۲‬؛ حنلویّ ٔ حنًظلوّ رـيحىی ؽ ٔ‬
‫كيیغ ‪ ،ٕٔ۴۰‬حنيٍحنًُؼٍٕ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٔ۲۰ ٙ‬‬
‫‪ 4۳‬ـ طلٔیَ حنوَ‪١‬زی ؽ ‪ ٕٕ۲ ٙ ۳‬؛ حرٍحنؼَری ؽ ‪ 4۲۶ ٙ‬؛ كظق حنويیَؽ ٔ ‪4۴ٔ ٙ‬‬
‫‪ 4۶‬ـ ي‪ُٜ‬ق حرٍحرٗٗیزّ‪ ،‬ؽ ٔٔ ‪ ٔ4ٖ ٙ‬كيیغ ٔ‪ٓ ٍُٓ ٔ ٖٖٓ۰‬ؼیي رٍ يُ‪ ،ٍٕٜ‬ؽ ‪4‬‬
‫‪ 4۰‬ـ طلٔیَ هَ‪١‬زی ؽ‪ٔ۰۰ ٙ ۰ ،‬‬
‫‪ 4۴‬ـ يوييّ كی أ‪ٕٛ‬ل حنظلٔیَ‪ ٖ۳ ٙ ،‬ـ ‪ٖ۰‬‬
‫‪ 4۲‬ـ طلٔیَ ‪١‬زَی‪ ،‬ؽ ٔ ‪۲ٓ ٙ‬‬
‫ٓ‪ ۳‬ـ يوييّ كی أ‪ٕٛ‬ل حنظلٔیَ‪ٖ۴ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۳‬ـ يوييّ كی أ‪ٕٛ‬ل حنظلٔیَ‪ ٖ۴ٙ ،‬ـ ‪4۳‬‬
‫ٕ‪ ۳‬ـ يـًٕع حنلظخٔی‪ ،‬ؽ ٕٓ ‪ٔ4 ٙ‬‬
‫ٖ‪ ۳‬ـ ٍحُی‪ :‬يُخهذ حن٘خكؼی ‪ 4۲ٙ ،‬؛ ریٓوی ‪ :‬حنًيهم انٗ حنٍُٔ حنکزَی‪ ،‬ؽ ٔ ‪ 44 ٚٛ‬ـ‬
‫‪ 4۳‬؛ حرٍ هیى حنـُٕیش‪ :‬اػالو حنًٕهؼیٍ ػٍ ٍد حنؼخنًیٍ‪ ،‬ؽ ٔ ‪۴ٓ ٙ‬‬
‫‪ ۳4‬ـ اػالو حنًٕهؼیٍ ػٍ ٍد حنؼخنًیٍ ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٖٔ ٙ‬‬
‫‪ ۳۳‬ـ ػزيهللا حرٍػًَحنييیـی‪ :‬كٓى حنٔهق حن‪ٜ‬خنق نهُ‪ ٕٜٙ‬حنَ٘ػیش (كویوظّ ٔأًْیظّ‬
‫ٔكـیظّ) ‪ ٖ۲ٙ‬ـ ٖ‪4‬‬
‫‪ ۳۶‬ـ روخٍی‪ ،‬ف ‪44۴۳‬‬
‫‪ ۳۰‬ـ ػزيهللا رٍ ػزي حنلًیي حْلػَی‪ :‬حنٕؿیِ كی ػویيس حنٔهق ؽٔ ‪ٔ۳ ٙ‬‬
‫ُّٓض‪ًٗ .‬خٍِٖ كظٕی ٖ‪۶ٕ۳‬‬ ‫‪ ۳۴‬ـ ٔرٔخیض كظخٔی‪ ،‬حٓالو ـ پَٖٓ ٔ پخٓن‪ ،‬ؿخيغ كظخٔحی حْم ُ‬
‫‪ ۳۲‬ـ حنٔهلیش يَكهش ُيیُش‪ٛ ،‬للّ ‪۲‬‬
‫ٓ‪ ۶‬ـ ػزيحنکَیى رکخٍ‪ :‬حن‪ٜ‬لٕس حالٓاليیش‪ٛ ،‬للّ ٕ‬
‫ٔ‪ ۶‬ـ طیٔیَ ي‪ٜ‬طهق حنليیغ‪ ،‬أرٕكل‪ ٚ‬يلًٕى رٍ يلًٕى حنطلخٌ‪ٔ۰۲ٙ ،‬‬
‫ٕ‪۶۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕ‪ ۶‬ـ روخٍی (ٔ‪ ٔ )ٕ۶۳‬ئهى (‪ٛ )۶۶ٖ۴‬لیق روخٍی‪ ،‬كيیغ ًٗخٍِ ٓ‪ٔ ٕ۶۳ٔٔ ٖ۶۳‬‬
‫‪ ۶۶۲۳ ٔ ۶4ٕ۴‬؛ ئهى‪ ،‬ف ـ ٕ ‪ ۶۶ٖ۴‬ـ ٓ‪ ۶۶4‬؛ أرٕىحٔٔى ‪ ،‬ف ـ ٕ ‪ 4۶۳۲‬؛ طَيٌی‪ ،‬ف ـ ٕ‬
‫ٕٕٕٔ ؛ َٔخیی ‪ ،‬ف ـ ٕ ‪ ، ٖ۴ٓ۲‬حُ ‪َ١‬ین ُْيو رٍ ي‪َ٠‬د ْٔالل رٍ ٓیخف ٔ ٍُحٍس رٍ‬
‫حریحٔكی ٍٔحیض کَىِحَي‪« :‬هخل ًٓؼض ػًَحٌ رٍ ك‪ٜ‬یٍ ٍ‪ٟ‬یهللا ػًُٓخ هخل هخل حنُزی هیَکى‬
‫هََی ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ػى حنٌیٍ یهَٕٓى هخل ػًَحٌ ال أىٍی أًکَ حنُزی رؼي هََیٍ أٔ ػالػّ هخل حنُزی اٌ‬
‫رؼيکى هٕيخ یوٌَٕٕ ٔال یئطًٌُٕ ٔی٘ٓئٌ ٔال یٔظ٘ٓئٌ ٔیٌٌٍُٔ ٔال یلٌٕ ٔیظَٓ كیٓى حنًٍٔ‪».‬‬
‫ٖ‪ ۶‬ـ «كی‪ ٞ‬حنويیَ كَٗٗف حنـخيغ حن‪ٜ‬ـیَ يٍ أكخىیغ حنز٘یَ حنٌُیَ» ‪(« :‬هیَ حنُخّ) أْم‬
‫(هََی) أی ػ‪َٜ‬ی يٍ حالهظَحٌ كی حْليَ حنٌی یـًؼٓى یؼُی أ‪ٛ‬لخری أٔ يٍ ٍآَی ٔيٍ کخٌ كیخ ً‬
‫كی ػٓيی ٔييطٓى يٍ حنزؼغ َلٕ يؤس ٔػَ٘یٍ ُٓش يٍ حنزؼؼش‪ .‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى أی ػٓي حنظخرؼیٍ‪ْٔ ،‬ى‬
‫يٍ يجش انٗ طٔؼیٍ‪ ،‬ػى حنٌیٍ یهَٕٓى‪ ،‬أی ػٓي أطزخع حنظخرؼیٍ‪ْٔ ،‬ى انٗ كئى حنؼَ٘یٍ ٔيجظیٍ‪ ،‬ػى‬
‫ظَٓص حنزيع ٔأ‪١‬هوض حنًؼظِنش أنُٔظٓخ‪ٍٔ ،‬كؼض حنلالٓلش ٍإٔٓٓخ‪ٔ ،‬حيظلٍ أْم حنؼهى رخنوٕل روهن‬
‫حنوَآٌ حنکَیى‪ٔ ،‬نى یِل حْليَ كی َو‪ ٚ‬انٗ حآلٌ‪.‬‬
‫‪ ۶4‬ـ يٕهغ كظٕی ـ ٔرٔخیض‬
‫‪ ۶۳‬ـ حنًوَیِی‪ :‬طـَیي حنظٕكیي حنًلیي‪ٔ۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۶‬ـ َٗف پخٍٓی ػویيِٖ ‪١‬لخٔیّ‪ ،‬دمحم َخ‪َٛ‬حنيّیٍ آنزخَی ـ هًٔض ٓیِىِْى‪ٖ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۰‬ـ ًْخٌ‪ ،‬هًٔض چٓخٍىِْى‪4ٓٙ ،‬‬
‫‪ ۶۴‬ـ حػظوخى أثًش حنليیغ‪ْ ،‬لریرکَ حإلًٓخػیهی‬
‫‪ ۶۲‬ـ أْم حنُٔش ٔحنـًخػش يؼخنى حالَطالهش حنکزَٖ‪ ،‬نًلًي ػزي حنٓخىی حنً‪َٜ‬ی‬
‫ٓ‪ ۰‬ـ حنؼویيس حنویَٔحَیش‪ ،‬إلرٍ أری ُیي حنویَٔحَی‬
‫ٔ‪ ۰‬ـ ح‪ٕٛ‬ل حنلوّ‪ ،‬دمحم أرَُِْٕ‪ ،‬ىحٍحنلکَ حنؼَری حنوخَِْ ‪ ٔ۶۰ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۶۴‬‬
‫ٕ‪ ۰‬ـ يُٓخؽ حنُٔش حنُزٕیش‪ ،‬ؽ ‪4۲۲ ٙ ۳‬‬
‫ٖ‪ ۰‬ـ يـًٕع حنلظخٖٔ‪ ،‬ؽ ‪4۴۰ ٙ 4‬‬
‫‪ ۰4‬ـ "حالػظ‪ٜ‬خو" نه٘خ‪١‬زی‪.‬‬
‫‪ ۰۳‬ـ "حنيػٕس حنٔهلیش" يلًٕى ػزي حنلًیي حنؼٔوالَی‬
‫ٗ ََحد كی کظخرّ"ػِحنيّیٍ حنؤخو ٗین حنًـخْيیٍ كی كهٔطیٍ"‪.‬‬ ‫‪ ۰۶‬ـ دمحم كٍٔ ُ‬
‫‪ ۰۰‬ـ حنـُیش ػٍ حنکالو ٔأْهّ ْلری ٓهیًخٌ حنوطخری‪.‬‬
‫‪ ۰۴‬ـ ًْزی ـ كی حنٔیَ‪4۳۰ ٙ ٔ۶ ،‬‬
‫‪ ۰۲‬ـ يوظ‪َٗ َٜ‬ف حنطلخٔیش‪ ،‬نألنزخَی‪ٖ۳ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۴‬ـ يـًٕع كظخٔی حرٍطیًیّ‪ ،‬ؽ ٕٔ ‪4۶ٓ ٚٛ‬ـٔ‪4۶‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‪ٔ .‬رٔخیض‬ ‫ٔ‪ ۴‬ـ حْم ُ‬
‫ٕ‪ ۴‬ـ حنٔهلیّ ریٍ حنؼویيِ حالٓاليیّ ٔ حنلهٔلّ حنـَری‪ ،‬حػَ ي‪ٜ‬طلی كهًی‪ ۶۲ ٚٛ ،‬ـ ‪۰4‬‬
‫ٖ‪ ۴‬ـ َو‪ ٞ‬حنًُطن‪ ،‬يکظزّحنُٔش حنًلًيیّ حنوخَِْ‪ ،‬رخ ط‪ٜ‬لیق دمحم كخيي حنلوی‪ ۰ ٚٛ ،‬ـ ‪۴‬‬
‫‪ ۴4‬ـ "کظخد حنظٕكیي حنٌی ْٕ كن هللا ػهٗ حنؼزیي" نًلًي رٍ ػزي حنْٕخد‪.‬‬
‫‪ ۴۳‬ـ هخػيس ؿهیهش كی حنظٕٓم ٔحنٕٓیهش ـ الرٍطیًیش‬
‫‪ ۴۶‬ـ حنوط‪ ٢‬حنًوَیِیش‪ ،‬نهًوَیِی‪.‬‬
‫ٖ‪۶۰‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫‪ ۴۰‬ـ ‪ٛ‬لیق روخٍی‪ ،‬ؽ ٖٔ ‪ ٗ۰ٖ ٙ‬كيیغ ٓٔ٘‪ ٔ ۰‬ئهى ٔ ‪ ٔ۴ٕ ٚٛ‬ــ ٗ‪ٙ ٔ۴‬‬
‫‪َٗ ٔ ٖٕٙ‬ف ػوخیي ‪١‬لخٔیّ ـ هًٔض ىٔحُىِْى ‪ٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴۴‬ـ ٍٔحِ ئهى (حنل‪٠‬خثم‪)4ٕٕٖ /‬‬
‫* أهَؿّ حإليخو أرٕیؼهٗ حنًٕ‪ٛ‬هی كی «ئُيِ» ‪ 4۴ٓ ٚٛ‬ـ ٔ‪ ۴۴‬ـ ٕ ٖ‪۰4۲‬‬
‫* ٔ حرٍكزخٌ كی «‪ٛ‬لیلّ» (‪ ٔ4‬ـ ‪ ٖ۲۴‬ـ ‪)۶4۰۴‬‬
‫* ٔحن‪٠‬یخء حنًويٓی كی «حْلكخىیغ حنًوظخٍس» (‪ ۲‬ـ ‪ 4ٕ۴‬ـ ‪)4۳۳‬‬
‫* ٔحرٍأری ػخ‪ٛ‬ى كی «حنُٔش» (ٕ ـ ‪ ٖ۶۲‬ـ ٓ‪ ٖ۰‬ـ ٖ‪)۰۲‬‬
‫* ٔحنطزَحَی كی «حنًؼـى حنکزیَ» (ؽ ٖٔ ‪)ٖ۲۲ ٙ‬‬
‫* ٔحنالنکخثی كی «َٗف أ‪ٕٛ‬ل حػظوخى أْم حنُٔش ٔحنـًخػش» (ؽ ‪ 4‬ـ ‪ ۰۴۲‬ـ ٕ ‪ )ٔ4۳۶‬يٍ‬
‫‪َ١‬ین ػًَٔ رٍ ػؼًخٌ حنکالری‪ :‬كيػُخ يٕٓٗ رٍ أػیٍ ػٍ يؼًَ رٍ ٍحٗي‪ ،‬ػٍ دمحم رٍ ػزيهللا رٍ‬
‫أری یؼوٕد‪ ،‬ػٍ رَ٘ رٍ ٗـخف‪ ،‬ػٍ ػزيهللا رٍ ٓالو‪.‬‬
‫* هخل حنٓیؼًی كی «يـًغ حنِٔحثي» (ؽ ‪ٍٔ« )ٕ۳4 ٙ ۴‬حِ أرٕیؼهٗ ٔحنطزَحَی؛ ٔكیّ ػًَٔ‬
‫حرٍػؼًخٌ حنکالری‪ٔ ،‬ػوّ حرٍكزخٌ ػهٗ ‪ٟ‬ؼلّ‪ٔ ،‬رویش ٍؿخنّ ػوخص»‪.‬‬
‫* ٔحنطیخنٔی كی «ئُيِ» (‪ 4‬ـ ٖٓ‪ 4‬ـ ٖٖ‪ 4‬ـ ‪)ٕ۴ٖ4‬‬
‫* حنزیٓوی كی «ٗؼذ حإلیًخٌ» (ؽ ٕ ‪ ٔ۴ٓ ٚٛ‬ـ ٔ‪)ٔ4۴۴ ٕ ٔ۴‬‬
‫* ٔ كی «ىالثم حنُزٕس» (‪ 4۴ٔ ٚٛ‬ـ ٖ‪ )4۴‬ػٍ حرٍػزخّ‪.‬‬
‫* أهَؿّ حنظَيٌی (‪ ۳‬ـ ‪ ٖٓ۴‬ـ ‪)ٖٔ4۴ ٕ ٖٓ۲‬‬
‫ُ٘ن ػُّ حنوزَ‪ ٌِْ :‬ك‪٠‬یهش هخ‪ٛ‬ش رُزیُخ كٕٓ أٔل َيٍ یُز َؼغ يٍ اهٕحَّ حْلَزیخء‪.‬‬ ‫* ٔأٔل َيٍ َی ُّ‬
‫‪ ۴۲‬ـ ٔحكش حنؼویيس ـ ٔرٔخیض‪.‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض ـ ٓهٔهّ رلغْخی «حنظِحو رّیک يٌْذ يؼیٍ ريػض حٓض»(ٕ)‬ ‫ٓ‪ ۲‬ـ حْم ُ‬
‫ُٓض ٔ ؿًخػض ـ ٓهٔهّ رلغْخی «حنظِحو رّیک يٌْذ يؼیٍ ريػض حٓض» (ٔ)‬ ‫ّ‬ ‫ٔ‪۲‬ـ حْم ُ‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‪ٔ ،‬رٔخیض‬ ‫ٕ‪ ۲‬ـ حْم ُ‬
‫ٖ‪ ۲‬ـ آیخ پیَٔی حُ (يٌْذ) يٌحْذ چٓخٍگخَّ ٔحؿذ حٓض؟ ٓؼیي حكـخَی‪ٔٔٙ ،‬‬
‫‪ ۲4‬ـ حنٔهلیٌٕ ٔحْلثًش حْلٍرؼش ـ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُٓى ـ ػزي حنَكًٍ رٍ ػزي حنوخنن یٕٓق‪.‬‬
‫ُّٓض ٔ ؿًخػض‪ :‬ىیيگخِ يخ ىٍ ٍحرطّ رخ حيخيخٌ يـظٓي چٓخٍگخَّ (ٔ)‬ ‫* حْم ُ‬
‫* أ‪ٕٛ‬ل ٔهٕحػي كی حنًُٓؾ حنٔهلی‪ ،‬ػزیي رٍ ػزيهللا رٍ ٓهیًخٌ حنـخرَی‪.‬‬
‫* ْی حنٔهلیش َٔزش ٔػویيس ٔيُٓـخ‪ ،‬يل ًّي ارَحْیى ٗوَس‪.‬‬
‫رؤٌ ئظوزم حإلٓالو رلٓى حنٔهق حنکَحو‪ٓ .‬هیى رٍ ػیي حنٓالنی‪.‬‬ ‫* اػالو حْلَخو ّ‬
‫* حْل‪ٕٛ‬ل حنؼهًیش نهيػٕس حنٔهلیش‪ ،‬ػزيحنَكًٍ رٍ ػزيحنوخنن حنیٕٓق‪.‬‬
‫* حنلَکش حنٔهلیش ٔ ىٍْٔخ كی اكیخء حنُٔش‪ ،‬ػزيحنَكًٍ ػزيحنـزخٍ‪.‬‬
‫* حنٔهلیش هٕحػي ٔأ‪ٕٛ‬ل‪ ،‬أكًي كَیي‪.‬‬
‫* ٍيُٕ حإل‪ٛ‬الف حنٔهلی حنًؼخ‪ .َٛ‬يٕأنق‪ :‬حٓخيش ٗلخىس‪.‬‬
‫* «حنٔهلیش ٔحنًٌحْذ حْلٍرؼش» ٔرٔخیض‪.‬‬
‫‪ ۲۳‬ـ حنلَم ریٍ حن ِل ََ ْم ‪ ٔ ٕٔ ٙ‬رؼي ‪...‬‬
‫‪ ۲۶‬ـ يـًٕع حنلظخٖٔ‪ ،‬ؽ ‪۶ٔ ٙ ٖ۶‬‬
‫‪۶۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۲۰‬ـ «ٔ رخ َُخٌ يَ٘کش طخ حیًخٌ َیخٍَٔي حُىٔحؽ يکُیي‪ ٔ ،‬رٗ گًخٌ کُیِ يئيُی حُ ٌُ آُحى‬
‫(يَ٘کش) رٓظَ حٓض‪ ،‬حگَچّ (ُیزخیی یخ ػَٔص یخ يٕهؼیض حٔ) ًٗخ ٍح رّٗگلظی حَيحهظّ رخٗي‪...‬‬
‫‪ ۲۴‬ـ يُزغ‪ :‬کظخد كظخٔحی ػهًخء حنزهي حنلَحو‪ٔ ،‬رٔخص حالٓالو ٓئحل ٔ ؿٕحد ـ ُیَ َظَ ٗین‬
‫دمحم ‪ٛ‬خنق حنًُـي ٔ ‪( cTolpss.nrp‬حٓالو پَٖٓ ٔ پخٓن) ٔ ‪ cTolpslsh‬ـ َٕحٍ حٓالو‪.‬‬
‫‪ ۲۲‬ـ ْ٘خو َٗحری‪ :‬كکٕيض ٔ ٓیخٓض ىٍ هخٍٔيیخَّی هٌَ ریٔظى‪ٖٔ ٙ ،‬‬
‫ٓٓٔ ـ يخيٌٕ ٍُٔی رَطَی ك‪َ٠‬ص ػهی ٍح حُ ‪ٛ‬لخرّٖ ػالػّ رّکٍٕ٘ حػالٌ کَى کّ ىٍ‬
‫حػَ آٌ ْیـخٌ ػـیزی رّٔؿٕى آيي‪ ،‬رخٍ ىیگَ ؿٕحُ ‪ٛ‬یـّ ٍح حػالو کَى‪ٓ ،‬پْ ُْگخيی کّ هخ‪ٟ‬ی‬
‫حنو‪٠‬خص یلیی رٍ حکؼى رخ ىالثم هٕىٕ حٔ ٍح هخَغ کَى‪ ،‬كَيض آٌٍح يـيىح ً رخُگَىحَیي‪.‬‬
‫ٔٓٔ ـ حرٍکؼیَ ـ أرٕحنليحء حًٓخػیم‪ :‬حنزيحیش ٔ حنُٓخیش‪ ،‬ىحٍ حنلکَ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ؽ ٓٔ ‪ٖٖٓ ٙ‬‬
‫ٕٓٔ ـ ىػٕس ٗین حالٓالو حرٍطیًیّ ٔ حػَْخ ػهی حنلَکخص حالٓاليیش حنًؼخ‪َٛ‬س‪ٔ۳۲ ٙ ،‬‬
‫ٖٓٔ ـ ي‪ٜ‬طلی كهًی‪ :‬هٕحػيحنًُٓؾ حنٔهلی كی حنلکَحالٓاليی ـ حنزلغ حنؼخنغ‪ٔ۳۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ4‬ـ حنٔهلیش ٔ ىػٕس حن٘ین دمحمرٍ ػزيحنْٕخد‪ ۲ ٚٛ ،‬ـ ٓٔ‬
‫‪ ٔٓ۳‬ـ يـهّٖ كُِٕ‪ ،‬چخپ هى‪ًٗ ،‬خٍِْخٖ پُـى ٔ ٗ٘ى ٓخل ىْى ٕ‪ ٖٔٔ ٚٛ ،ٖٔ۰‬ـ ٕٔٔ‬
‫‪ ٔٓ۶‬ـ يلٕٓو حنُ‪ ََٜ ،ٚ‬كخيي أرُٕیي‪ ،‬حنٓیجش حنً‪َٜ‬یش حنؼخيش نهکظخدٓ‪۳۴ ٙ ، ٔ۲۲‬‬
‫‪ ٔٓ۰‬ـ حكًي ٍٗیي‪١ :‬خنزخٌ‪ ،‬حٓالو‪َ ،‬لض ٔ رخُی رٍِگ ؿيیي‪ٔ۰ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۴‬ـ ٓظیٕکٕل‪ :‬ؿُگ حٗزخف‪ ،‬طخٍیوچّٖ ييحهالص ٓی‪.‬آی‪.‬حی‪ ،‬آی‪.‬حّ‪.‬آی‪ ،‬کخ‪.‬ؿی‪.‬ری‪ٔ ،‬‬
‫حٓظوزخٍحص ٓؼٕىی ىٍ حكـخَٔظخٌ حُ طٓخؿى ٍٕٗٔی طخ ٓٔ ٓپظخيزَ ٕٔٓٓ‬
‫‪ ٔٓ۲‬ـ حنِیخص يُظ‪ :َٜ‬أیًٍ حنظٕحَْی کًخ ػَكظّ‪ ،‬چخپ ىٔو‪ :‬ىحٍ ي‪ َٜ‬حنًلَٔٓش‪ٕٕٓٓ ،‬‬
‫ٓٔٔـ ٗخیي رَحی رَهی ىٕٗحٍ رخٗي کّ «حيخٍص حٓاليی ‪١‬خنزخٌ» ٍح ٓهلی ػویيطی ٔ يخْٕی‬
‫رّكٔخد آٍَٔي؛ ٔنی حُ آٌؿخ کّ ‪١‬خنزخٌ حٍطزخ‪١‬خص گٔظَىِی رخ َلهّْخی ٓهلی ىحٍَي ٔ هٕحْخٌ‬
‫حؿَحی رخنظًّخو هٕحَیٍ َٗیؼض يیرخُٗي‪ ،‬الؿَو ىٍ ُيَِی ٓهلیٌٕ هَحٍ يیگیََي‪ٓ .‬هلیٌٕ‬
‫ؿَیخٌْخی يظلخٔص ْٔظُي‪ .‬يًکٍ حٓض ‪١‬خنزخٌ حُ َظَ ٓیخٓی ٓهلی كکَ َکُُي‪ ،‬هٕى حی٘خٌ هٕىٍح‬
‫پیَٔ يٌْذ كُلی يیىحَُي؛ كظی رخ ىیگَ گَِْٔخی ٓهلی يخَُي «ىحػٖ» ٔ «ؿًؼیض حنوَآٌ»‬
‫هَآَی‬
‫ِ‬ ‫ييحٍّ‬
‫ِ‬ ‫ىٍگیَی ىحٍَي‪ ،‬حيخ حُ َگخِ يُٓـی ٔ کظخری ٓهلی ْٔظُي‪١ .‬خنزخٌ رَهخٓظّ حُ‬
‫ً‬
‫ىیٕرُيی ىٍ پخکٔظخٌ حٓض کّ ىٍ ىّْْخی حهیَ رّٓهلیّض گَحیٖ یخكظّ حٓض؛ رُخءح حیيیٕنٕژی ٔ‬
‫كَُْگ ‪١‬خنزخٌ يهـًّی حٓض حُ حٓالو ٓهلی‪ ،‬كوّ كُلی‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف چ٘ظی ٔ َو٘زُيی‪ ،‬ؿًغ‬
‫پ٘ظَٕٕحنی ٔ َخٓیَٕخنیٔى حكـخَی‪ .‬حُ ًّْی حیٍْخ گٌٗظّ‪ ،‬حئَُِ يٓىطَیٍ كخيی ٓیخٓی ‪١‬خنزخٌ‬
‫ىٔنض هطَ حٓض ٔ هطَ حئَُ پَچىىحٍ حهٕحٌحنًٔهًیٍ ٔ يیِرخٌ َٓحٌ حیٍگَِٔ َُـیَِحی حٓض‪.‬‬
‫حيخ ىٓظّؿخص يخَُي ؿًؼیض حٓاليی ٔ كِد حٓاليی رّ‪ ٍٕ١‬آٗکخٍ ىٍ پیَٕي حنٓخو یخكظّ حُ‬
‫حهٕحٌحنًٔهًیٍ َٗٔع رّكؼخنیض ًَٕىِ ٔ رَحٓخّ حَيیّْ٘خی ٍْزَحٌ حهٕحٌ يخَُي ٓیّيهطذ‪ ،‬دمحم‬
‫هطذ‪ٗ ،‬خِٔنیهللا ىْهٕی ٔ حرٕحالػهی يٕىٔىی‪ ...‬ط٘کیم ٗيَي‪َْ .‬چُي رؼيْخ گَحیْٖخی رٍٕژٔحیی‬
‫رَحی٘خٌ ؿخنذ ٗي ٔ ٓیخٓض ٔ هيٍص ٔ ػَٔصحَئُی ٔ طـًم رّْيف ح‪ٛ‬هی حی٘خٌ يزيل گَىیي‪.‬‬
‫ٔٔٔ ـ ؿٕحَْ نؼم ََٓٔ‪َ" :‬گخْٗ رّطخٍین ؿٓخٌ"‪ :‬يلًٕى طل‪٠‬هٗ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ۲ٔٚٛ‬ـ ٕ‪۲‬‬
‫ٕٔٔ ـ ٍَُٕٔ ٔ‪ ،ٖٔ۴‬پیخو يخْٕحٍِحی ٍْزَحٌ حنوخػيِ‪.‬‬
‫ٖٔٔ ـ حكـخَٔظخٌ ٔ ػَدْخی حكـخٌ‪ٔ ،‬كیي يژىِ‪۳۲ ٙ ،‬‬
‫‪۶۰۳‬‬ ‫كکًض یخُىِْى‪ٓ :‬هلیض‬

‫ٕٔ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫کالهی‬ ‫ٓ‬ ‫هوْلَ‬ ‫چٌل‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪۶۰۰‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫ه‪ٚ‬بء ّ هله‬

‫هٕحَيیى کّ ‪َ١‬كيحٍٖ حُ حٍحىِٖ آُحى آىيٗ ( َهيٍَیّ) ٔ ؿخَزيحٍٖ حُ طويیَ‬

‫رالَٗ‪( ١‬ؿزَیّ) ىٔ يَ٘د كکَٖ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض کّ َْیک رَّٕػٗ رخ ّٓ ه‪٢‬‬
‫كکَٖ "حػظِحنٗ" ‪" ،‬حٗؼَٖ" ٔ "ٓهلیّض" پیَٕي يٗهٍٕى؛ «ه‪٠‬خء» ٔ «هيٍ» ىٔ‬
‫يوٕنّٖ طکٕیُٗ حٓض کّ حُ طويو کیلیض رَ کًیض هزَ يٗىُْي‪« .‬ه‪٠‬خء» حُ يوٕالص‬
‫حيَ‪ ٔ ،‬ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض کیلٗ حٓض‪ .‬ح ّيخ «هيٍ» حُ ُِٓن كؼم ٔ حيظؼخل حيَ‪ ،‬ىحٍحٖ ٔؿِٕ‬
‫کًٗ يٗ رخٗي‪ .‬طٕحٌ ط‪ ٍٕٜ‬ىحٗض کّ َْیک ىحٍحٖ طويو ٔ طؤهَ رٕىِ ٔ ىٔيٗ يظلَع‬
‫رَ حٔنٗ حٓض‪ .‬ىٍ "ه‪٠‬خء" حَيكخع ٔ حَوطخع‪ ٔ ،‬ىٍ"هيٍ" حٓظيٍحؽ ٔ حٓظًَحٍ يظ‪ٍٕٜ‬‬
‫حٓض‪َْ .‬ىٔ يٍٕى يُل‪َٜ‬ح ً رَ حٍگخٌ يخىِ ًٕٗنیض ىحٍى‪ ،‬رًّْیٍ ؿٓض ئظهِو‬
‫ُيخٌ ٔ يکخٌ يٗرخُٗي‪ .‬چُیٍ حٓظهِحيٗ رَّخچخٍ رّیکٗ حُ يٕحٍى َخىٍ ٔكيص ظَف‬
‫ٔ يظَٔف يٗحَـخيي‪.‬‬
‫رّػزخٍص ٓخىِ‪" :‬هيٍ" حُ يوٕنّٖ «کى» رّيؼُٗ كي ٔ ك‪ َٜ‬حٓض؛ چُخٌکّ‬
‫َْْٕیظٗ يلئى رّكئى "هيٍ" حٓض‪ .‬هخنن كکیى رخ حػًخل آٌ ىٍ ػخنى يخىِ‪ ،‬ریٍ‬
‫حَٕحع يوهٕهخص طؼخىل ٔ طُخٓذ کًٗ رَهَحٍ يٗىحٍى‪ .‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص طؼيى ٔ‬
‫طُٕع ْٕیض کّ حيَ ‪ ٍَٖٟٔ‬ؿٓض پیيحیٗ ٔ روخء كیخص حٓض‪ ،‬يلون ًَٗٗي‪.‬‬
‫"ه‪٠‬خء" حُ يوٕنّٖ «کیق» حٓض کّ رّيٕؿذ آٌ يُخٓزخص پيیيِْخ ٔ هٕح‪ٔ ٙ‬‬
‫يو‪٠‬یخص ًحطٗ َْٗٗء طوَیَ یخكظّ حٓض‪ .‬ؿًغ َْىٔ چُیٍ يؼُٗ ٍح طيحػٗ يٗکُي‬
‫کّ‪« :‬حٍحىِٖ ًحص هيٓٗ رَحیٍ طؼهن گَكض طخ چُیٍ طؼخىنٗ يیخٌ ْٕیضْخ ٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬صْخ رَهَحٍ رٕ٘ى؛ ٔ َْیک حُ آٌ ْٕیضْخ حُ یک چُخٌ يُخٓزخطٗ رَهٍٕىحٍ‬
‫گَىَي‪ ».‬رخ حیٍ طؼزیَ يٗطٕحٌ رّحٓظًَحٍ "ه‪٠‬خء" َیِ ٍأٖ ىحى‪ ،‬طخ ًْخٌ ٔكيص‬
‫‪۶۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫"ظَف ٔ يظَٔف" رّطًخيّ كخ‪ٛ‬م آیي‪ .‬حیٍ َ٘خَٗ حُ كٔخدىحٍٖ ٔ ْيفيُيٖ‬

‫حٍکخٌ ٔ حؿِحٖ ْٔظٗ ىحٍى‪ ،‬کّ ْیچچیِ ىٍ آٌ گِحكّ ٔ هخٍؽ حُ حهظ‪٠‬خء (ه‪٠‬خء)‬
‫‪ٛ‬خىٍ َ٘يِ حٓض‪ٔ .‬هظٗ هَآٌ کَیى يٗكَيخیي‪ْ« :‬یچ پیٖآييٖ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ‪ ،‬یخ ىٍ‬
‫خد ِيٍ‬ ‫‪َ ٛ‬‬‫َُيگٗ ٗو‪ًٗ ٜٗ‬خ ٍٖٔ ًَٗکُي‪ ،‬يگَ حیٍکّ حُ هزم يؼیٍ حٓض‪َ « :‬يخ أ َ َ‬
‫ػهَٗ َ‬
‫ّللاِ‬ ‫ک َ‬‫د ِ ّيٍ هَ ْز ِم أٌَ ََز ََْأََْخ ۚ ِا ٌَ ًَٰ ِن َ‬
‫‪َ َٔ ٝ‬ال كِی أََلُ ِٔ ُک ْى اِ َال كِی ِکظ َخ ٍ‬‫‪ٜ‬یزَ ٍش كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬‫ُّي ِ‬
‫ِیَ‪ »ٕٕ :۳۰ ،‬حیٍ آیّٖ يزخٍکّ يلٕٓو " ه‪٠‬خء" ٍح رَّلٕ حکًم طؼَیق يٗکُي‪،‬‬ ‫یَٔ ٌ‬
‫یؼُٗ کّ َلْ آٌ پيیيِ حُ هزم ٔ ىٍ ًحص هٕى كخیِ حٓظؼيحى آٌ ىیگَىیٔٗ يٗرخٗي‪.‬‬
‫هزالً ىحَٔظیى کّ يظخَْ ْٔظٗ طـهّیخص ‪ٛ‬لخص حٔ حٓض‪ًْ ،‬خٌٓخٌ کّ ًحص ٔ‬
‫‪ٛ‬لخص حٔ رخْى يَطز‪٢‬حَي‪ ،‬ىٍٓض ًْیٍگَّٕ رخٗي يظخَْ ٔ طـهّیخص ْٔظٗ؛ حٔ کخثُخص‬
‫ٍح ىٍٓض رَحرَ رخ ح‪ٛ‬هیض ‪ٛ‬لخص هٕى يٕؿٕى کَى‪ًْ ،‬خٌگَّٕ کّ ‪ٛ‬لخص حٔ َخ‬
‫يلئى حٓض يظخَْ ‪ٛ‬لخطٖ َیِ َخيلئى حٓض ٔ رخُْى ًْخٌگَّٕ کّ ‪ٛ‬لخص حٔ يُِِ‬
‫حُ طؼخٍ‪ٝ‬حَي‪ ،‬طـهّیخص ‪ٛ‬لخص حٔ َیِ ػخٍی حُ طُخكَ حٓض‪.‬‬
‫یؼُٗ ىٍ ػخنى حيکخَیّ َیِ ًّْٖ حٗیخء رّْى يَطز‪ ٔ ٢‬پیٕٓظّحَي‪ ،‬ىٍ كویوض‬
‫ََْٕػٗ ٔ ‪ٍٕٛ‬طی رخ حَٕحع ٔ ‪ ٍٕٛ‬ىیگَ ٔحرٔظّ ٔ پیٕٓظّ يٗرخٗي‪ .‬چُخٌکّ يیخٌ‬
‫ّللا" رخ ًّْگٗ ٔ ؿًهّگٗ رخ آٌ یکٗ ٔ ؿًؼخ ً رخ یکىیگَ (ًْیٍ‪ٍٕ١‬‬ ‫َْیک حُ "حٓى ّ‬
‫طخ يخ ال َٓخیّ) حٍطزخ‪ ١‬ػًین ٔ يلکى ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬رَّلٕٖ کّ طلکیک ٔ يَُرُيٖ ریٍ‬
‫ّللا" َخيًکٍ حٓض‪ .‬طُٓخ یکٗ حُ حًٓخء يٗطٕحَي يزّیٍ طًخو حٔ‪ٛ‬خف‬ ‫َْیک حُ "حٓى ّ‬
‫ًحص حهيّ رخٗي‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ طًخو آٌ‪ ،‬ىٍ «كي ًْخٌ یکٗ» يؼُٗ يٗىْي‪( .‬کهًخطی‬
‫چٌٕ "كي" ٔ «طًخو» ىٍ يٍٕى ًحص رٗچٌٕ َخٍٓخ حٓض‪.‬‬
‫ّللا» حُ رخد َخٍٓخیٗ ًٍْ ٔ ه‪ ٍٕٜ‬کالو حٓض‪،‬‬ ‫ْىچُیٍ هٕل رّ«طًخيیض حًٓخء ّ‬
‫ّللا ىٍٓض يخَُي ًحص حٔ هیي ٔ كي ٔ طًخيیض ًَٗپٌیَى‬ ‫ٔگََّ آٌ طًخيٗ َيحٍى‪ ،‬حًٓخء ّ‬
‫ح ّيخ چّ رخیي کَى کّ ُرخٌ هخ‪ َٛ‬حٓض ٔ حنلخظ ٍح ریٖ حُ حیٍ ٔٓؼض َیٔض‪ .‬حیٍ یک‬
‫ٓهٔهّٖ رٗحَظٓخ ٔ َخگٔٔظُٗ رّٔؿٕى يٗآٍٔى کّ یکٗ حُ ٍحُْخٖ رـََؾ "ٔكيص ىٍ‬
‫کؼَص ٔ کؼَص ىٍ ٔكيص" حٓض‪.‬‬
‫ىهیوخ ً ًْیٍگَّٕ حٓض «ظٍٕٓ ٔ رَُٔ ‪ٛ‬لخص يطهن ىٍ ‪ٍٕٛ‬صْخی يظُٕع»‬
‫حیٍ هٕى رَطخكظّ حُ ًْخٌ ٔ‪ٛ‬ق يطهن رٕىٌ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ ه‪٠‬خء ٔ هيٍ‬
‫يظُخٓذ رخ ظَكیض ٔ حٓظؼيحى ًحطٗ يخىِ ـ کّ ًَخىٖ حُ يلئىیض حٓض ـ يؼُٗ يٗیخري‪،‬‬
‫َّىٍ ػخنى يؼُٗ؛ کّ ه‪٠‬خء ٔ هيٍ ىٍ آٌ ْیچ يلٕٓيٗ َيحٍى‪ .‬رّػُٕحٌ ًََّٕ‪ :‬حَٔخٌ‬
‫کّ یکٗ حُ طـهّیخص حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص حٓض‪ ،‬ىٍ رُؼي كیِیٕنٕژیک هٕى طخرغ كَيٕل‬
‫‪۶۰۲‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫ه‪٠‬خء ٔ هيٍ حٓض‪ :‬طٕني‪َُ ،‬يگٗ‪ ،‬ؿٔى‪ ،‬کخٍ‪ ،‬كخىػخص‪ ،‬ؿى‪ٗ ،‬خىی‪ ،‬يٕكویض‪ٗ ،‬کٔض‪،‬‬
‫‪ٕ١‬ل ػًَ ٔ يَگ ‪ ...‬ؿًهّگٗ ىٍ هیي ُيخٌ‪ ،‬يکخٌ ٔ كـى يخىٖ گُـخَیيِ حٓض؛ ح ّيخ‬
‫ىٍ حرؼخى يؼُٕٖ هٕى يطهن حُ حیٍگَّٕ هیٕى ٔ كئى يٗرخٗي‪ٍٓ« :‬ي آىيٗ رّؿخٖ کّ‬
‫رّؿِ هيح َزیُي»‪« ،‬آٌچّ حَيٍ ْٔى َخیي آٌ ٕٗو» ٔٓؼض يیيحٌ ٍٗي رَحٖ ٍٔف‬
‫رَ٘‪ ،‬رَحٖ ىحَٖ حٔ‪ ،‬رَحی حیًخٌ ٔ هالهیض حٔ هخرم طویي رّ«هيٍ»‪َ ...‬یٔض‪.‬‬
‫یک چُیٍ ٓهٔهّٖ َخگٔٔظُٗ ىٍ حٗیخء ٔ ًٔحص َیِ طـهّی کَىِ حٓض‪ .‬چُخٌکّ‬
‫ىٍ ػخنى يًکُخص ٔ ػیٌٕ‪َ ،‬یِ َْپيیيِ رّطُٓخیٗ ًَخیخٌگَ طًخو حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص‬
‫كنطؼخنٗ حٓض‪ .‬يخ حُ رخد ه‪ ٍٕٜ‬کالو ٔ كوَ يؼخَی ٔ يلئىیض ًُْٗ يـزٍٕ رّهٕل‬
‫«طؼيى حًٓخء ٔ يٕؿٕىیض ًحص» يٕٗٗیى‪ .‬رّٔیژِ حُ حیٍ ٍْگٌٍ کّ ّحٔالً يٗىحَیى حٔ‬
‫«ٔحؿذ حنٕؿٕى رخنٌّحص حٓض»‪ .‬ػخَیخ ً طؼيى حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص ٍح حُ کؼَص آیخص ٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬صْخ حٓظوَحؽ يٗکُیى‪ ،‬يخ ػیُخ ً َیخُيُيٖ ٔ طکخيمپٌیَٖ يظخَْ ْٔظٗ ٍح‬
‫ٕٗٓى يٗکُیى‪ٓ ،‬پْ حٓظُزخ‪ ١‬يًَٗخثیى کّ َْیک حُ آٌْخ كَيخَٗ حُ ؿیذ يٗگیََي‪.‬‬
‫حیٍ كَيخٌ ًْخٌ هخٌَٕ حٓض کّ ىو رّىو ٔ آٌ رّآٌ رالحَوطخع ‪ٛ‬خىٍ ٔ حؿَحء‬
‫يٕٗٗى‪ًْ .‬یٍ ‪ٛ‬ئٍ ٔ حيظؼخل كَيخٌ «آٌ رّآٌ» ٍح ك‪َ٠‬ص ػهٗ چُیٍ طٕ‪ٛ‬یق‬
‫يٗکُي‪« :‬يٍ ْیچ چیِ ٍح َيیيو‪ ،‬يگَ حیٍکّ هيح ٍح هزم حُ آٌ ٔ رؼي حُ آٌ ٔ ىٍ‬
‫يؼیض آٌ ي٘خْيِ ًَٕىو = يخ ٍأیض ٗیجخ ً حالّ ٍأیض ّ‬
‫ّللا هزهّ ٔ يؼّ ٔ كیّ‪».‬‬
‫یؼُٗ کّ «طـییَپٌیَٖ يظخَْ ْٔظٗ ٍح آٌ رّآٌ ٕٗٓى کَىِحو» ٔگََّ ًحص‬
‫نـٕٖ رَحٖ هيح هخرم ط‪َ ٍٕٜ‬یٔض‪ .‬حٔ ؿهِْٕخٖ حُ ‪ٛ‬لخص ٍح ىیيِ حٓض‪ٛ .‬لخص ٔ‬
‫حًٓخء هيح ىٍ ػیٍ حیٍکّ ؿِء ًحص حٔ يلٕٔد يَٕٗٗي؛ کهیض ًحص ًَٗرخُٗي‪.‬‬
‫حًٓخءّللا َٕػٗ حٍطزخ‪ ١‬حٓظٕحٍ رَهَحٍ حٓض‪ ،‬آٌ‬
‫ّ‬ ‫رُخرَحیٍ ریٍ پيیيِْخٖ ْٔظٗ رخ‬
‫چُخٌکّ ٗخیي رظٕحٌ يـًٕع آٌْخ ٍح رو٘ٗ حُ ظٍٕٓ ٔ ػزٕص حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص هٕحَي‪،‬‬
‫َْیک حُ حیٍ حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص ىٍ ػخنى يؼُٗ يطهن ٔ رَٗٓخیضحَي‪ٰ ،‬نکٍ آٌؿخ کّ ىٍ‬
‫کظخد طکٕیٍ ظٍٕٓ ٔ طـهّی يٗیخرُي‪َٛ ،‬كخ ً حُ كیغ حهظ‪٠‬خٖ يلئىیض يخىِ‪ ،‬طؼخىل‬
‫ٔ َٔزیض كخ‪ٛ‬م يٗکُُي‪ُ .‬یَح «طویّي رّكئى» َٗ‪ ٍَٖٟٔ ١‬حیٍ ظٍٕٓ ٔ ػزٕص‬
‫ْٕیضْخ حٓض‪ ،‬رئٌ آٌ طؼیٍ ًحص ٔ طؼيى ْٕیض يلون ًَٕٗٗى‪.‬‬
‫رّػزخٍص ىٔو‪َ٘« :‬خیي طٕهغ ىحٗض کّ ‪ٛ‬لخص ٔ حًٓخء يطهن ىٍ طؼیٍّ هٕى َیِ‬
‫يطهن رخٗي‪ ».‬چُیٍ حيَٖ يًظُغ ًحطت يخىِ حٓض‪ ،‬کّ ًَخىٖ حُ يلئىیض يٗرخٗي‪.‬‬
‫رّحیٍ يٗگٕثیى «ه‪٠‬خء ٔ هيٍ» رخیي ىحَٔض کّ طویّي ًحطیخص رّ«هيٍ» هٕى ىنیم‬
‫يلکى رَ ح‪١‬الم ًحص ٔ ‪ٛ‬لخص حٓض‪ .‬رّىنیم حیٍکّ يٗطٕحَي ىٍآٌ ٔحكي ىٍ َْْٕیض‪،‬‬
‫ٓ‪۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کًیض ٔ هٕح‪ ٗٛ‬کّ روٕحْي ظخَْ يٕٗٗى‪ ،‬ىٍ ًْخٌ «آٌ» ىٍ ْٕیض يظلخٔص َیِ‬
‫يظـهّی حٓض‪« :‬یخ يٍ الی٘ـهّ كؼ ٌم ػٍ كؼ ٍم؛ یخ يٍ الیـهطّ ًٓ ٌ‬
‫غ ػٍ ًٓغٍ ‪)ٔ(...‬‬

‫هْیّخ ٰالِی‬
‫ُّٓضْخٖ هطؼٗ ٔ ؿخٍٖ ىٍػخنى کخثُخص رَهَحٍ‬ ‫هخنن كکیى ٔ ػخىل یک ٍٗظّ ُ‬
‫کَىِ حٓض کّ ْیچ طـییَ ٔ طزيیم ًَٗپٌیَى‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ‪ ،‬طالُو رالك‪ٜ‬م ػًم ٔ‬
‫ػکْحنؼًم رخٗي‪َْ ،‬کْ رّآٓخَٗ يٗطٕحَي رلًٓي کّ َْػًهٗ ىحٍحٖ چّ ػکْحنؼًم‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ ؿِثٗ حُ ػهى هيح حٓض‪ ،‬کّ ي٘یّض ٔ ؿزَ ْى يلٕٔد يٕٗٗى‪ ،‬رَحٖ رَ٘‬
‫َیِ هخرم حىٍحک حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَآٌ "هخٌَٕ ٔ هٕح‪َْ "ٙ‬کخثٍ َیِ ي٘و‪ٗ ٚ‬يِ حٓض‬
‫کّ رّآٌ "ػهى ك‪ٕٜ‬نٗ" گلظّ يٕٗٗى‪ .‬رّػُٕحٌ يؼخل‪َُٕٓ :‬يِگٗ آطٖ‪ ،‬هلّ کَىٌ‬
‫آد‪ٗ ،‬کٔظٍ حٓظوٕحٌْخٖ ريٌ ىٍ َظیـّٖ ٓوٕ‪ ١‬آُحى ‪ ...‬حُ ؿًهّ يٕحٍىٖ ْٔظُي کّ‬
‫ْى ؿِء ي٘یّش ٰانٓی حىٔض‪ْ ،‬ى الُيّٖ حكخ‪ ّٖ١‬ػهى حٔ يٗرخُٗي‪ْ ،‬ى رَحٖ رَ٘ هخرم‬
‫حىٍحک حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ رَ٘ يوظخٍ حٓض کّ ىٓض هٕى ٍح ىٍ آطٖ كَٔ رزَى‪ ،‬یخ َزَى‪.‬‬
‫ُّٓض‬
‫ُّٓضْخٖ هطؼیّ ْٔض‪ ،‬پَْیِ رَ٘ يٗطٕحَي حیٍ ُ‬ ‫َُٕٓيِگٗ آطٖ ؿِء الیُلک ُ‬
‫ٍح طؼهین کُي‪ًْ .‬یٍ يٍٕى ىحهم ىٍ ىحیَِٖ "ه‪٠‬خء" َیِ يٗرخٗي‪.‬‬

‫ه‪٠‬خء یؼُٗ «حهظ‪٠‬خء ٔ يُطن ًحطت َْٗٗء» يُطن ًحطت آطٖ آٌ حٓض کّ‬
‫رُٕٔى ٔ رُٕٔحَي‪ ،‬حیٍ ػیٍ ه‪٠‬خء حٓض‪ .‬کهًّٖ ه‪٠‬خء ًَْحِ رخ ي٘ظوخص هٕى ؿًؼخ ً‬
‫ٖ‪ 4‬يَطزّ ىٍ هَآٌ کَیى آييِ حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَآٌ حُ يوٕنّٖ" ه‪٠‬خء" رّ«کظخد» ْى‬
‫طؼزیَ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ يُطن هَآٌ «کظخد رّيؼُٗ يلخٓزّ ٔ هخٌَٕ حٓض»‪ .‬آٌچّ ٍح کّ‬
‫ىٍ ػَف ػخو کظخد يٗگٕیُي كٗحنٕحهغ يکظٕد حٓض‪َّ ،‬کظخد‪ .‬ػَف ػخو حُ رخد‬
‫طـهیذ يٕ‪ٕٟ‬ع رَ يلًٕل‪ ،‬حٓى ٍح ػیٍ ئًٗ هَحٍ ىحىِ حٓض‪ .‬يخَُي «طٔزیق» کّ‬
‫رّؿٓض طـهیذ ًکَ‪ ،‬رَكزّّْخٖ ي٘و‪ ٚ‬ح‪١‬الم يٕٗٗى‪ .‬يوٕالطی چٌٕ "کظخد"‪،‬‬
‫"ه‪٠‬خء" ٔ "ي٘یّض" ؿًهّگٗ حُ یک هخَٕحىِحَي کّ ػزخٍص حُ «حهظ‪٠‬خء ٔ يُطن‬
‫ًحطٗ ََْٗٗء َٔزض رّح‪ٕٛ‬ل ٔ کًخالص يوٍَ يٗرخٗي‪ ».‬ح ّيٓخص آٌ کظخد ىٍ پی٘گخِ‬
‫ًحص حهيّ حنْٕٗ ي‪ ًَ٠‬حٓض؛ ًّٖٗ حُ آٌٍح رَحٖ هخکیخٌ حٍُحَی ىحٗظّ حٓض‪،‬‬
‫ًْخٌ يويحٍ کّ رخ ظَكیض َخچیِ يخ يُخٓذ رخٗي ٔ حكظیخؿخص ٍُٔيَِٖ يخ ٍح يَطلغ‬
‫ٓخُى‪ .‬ح‪ٛ‬الً ػوم ٔ هِٕٖ ييٍکّٖ يخ رو٘ٗ حُ ًْخٌ کظخد يلٕٔد حٓض‪َٔ « :‬اٌِ ِ ّيٍ‬
‫ٕو‪»ٕٔ :ٔ۳ ،‬‬‫َیءٍ ِا َال ِػُيَََخ هََِ حثُُُِّ َٔ َيخ َُُ ِ َِّنُُّ ِا َال رِوَيَ ٍٍ َي ْؼهُ ٍ‬
‫ٗ ْ‬
 ‫ٔ‪۶۴‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫هَآٌ کَیى کّ يظُخٓذ رخ ظَكیض ٔ حٓظؼيحى رَ٘ (‪َ١‬حُ ههوض) طُظیى ٗيِ حٓض‪،‬‬
‫ؿهِٕٖ کىٍَگ حُ آٌ کظخد يويٍ ْٔظٗ حٓض‪ ،‬طؤکیي هَآٌ ىٍ يٍٕى طل ّکَ ٔ طيرَ‬
‫ىٍرخٍِٖ ک٘ق ٔ رَِٓيُيٖ حُ َکخص آٌ کظخد حٓض‪ .‬آٌ کظخد ًْخٌ هخٌَٕ كخکى‬
‫رَْٔظٗ حٓض‪ .‬هزالً گلظیى کّ حنق رخٖ آٌ کظخد‪ ،‬حىٍحکٗ ٔ ٕٗٓىٖ حٓض‪ ،‬کّ يُل‪َٜ‬ح ً‬
‫يل‪ٕٜ‬ل طـَریخص ٗو‪ ٜٗ‬يٗرخٗي‪ .‬يؼالً حَٔخٌ ٔ کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهض ٔ ٓظخٍِگخٌ‬
‫يٗطٕحَُي حنق رخی ًْخٌ کظخد رخُٗي‪.‬‬
‫رّػزخٍص ٍٍٔٗطَ‪ :‬ىٍ ػخنى ْٔظی ىٔ َٕع کظخد ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬یکی کظخد‬
‫طکٕیٍ ٔ ىیگَ کظخد طئیٍ‪ ،‬کظخد طکٕیٍ ػزخٍص حٓض حُ ًْخٌ ًحطیخص ٔ حػیخٌ ػخرظّ‬
‫يخَُي کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهض ٔ حَٔخٌ‪ ...‬کظخد طئیٍ ًْخٌ هٕحَیٍ ٔ ح‪ٕٛ‬ل ٔ کًخالص‬
‫يوٍَِ حٓض کّ َْکخثیُی الؿَو حُ آٌ پیَٔی يیًَخیي ٔ ئیَ ي٘و‪ٜ‬ی ٍح ‪١‬ی‬
‫يیکُي‪ .‬يلخطق َْىٔ کظخد ىٍ ىٓض حٔ طؼخنی حٓض ٔ رَ٘ ٍحْی ىٍ آٌ َيحٍى‪.‬‬
‫يخ ًَٗ طٕحَیى کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ رخى ٔ رخٍحٌ ریخكَیُیى‪ ،‬یخ هٕحَیٍ كخکى رَ آٌْخ ٍح‬
‫طـییَ ىْیى‪ًَٗ ،‬طٕحَیى ك‪ٕٜ‬ل حٍرؼّ ٍح پْ ٔ پیٖ یخ ؿخ رّؿخ کُیى‪ .‬يلخطق حیٍْخ ىٍ‬
‫ذ َال یَ ْؼهَ ًُ َٓخ اِ َال ُْ َٕ ۚ َٔیَ ْؼهَ ُى َيخ كِی ْحنزَ ِ َّ َٔ ْحنزَلْ َِ ۚ َٔ َيخ‬
‫ىٓض هيح حٓض‪ِ َٔ « :‬ػُيَُِ َيلَخطِ ُق ْحنـَ ْی ِ‬
‫ذ َٔ َال یَخ ِر ٍْ اِ َال كِی‬ ‫‪ٍ ١‬‬‫‪َ َٔ ٝ‬ال ٍَ ْ‬ ‫ص ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ظهُ ًَخ ِ‬ ‫ٍٔهَ ٍش ِا َال َی ْؼهَ ًُ َٓخ َٔ َال َكزَ ٍش كِی ُ‬
‫‪ِ ٢‬يٍ َ‬ ‫ط َ ْٔوُ ُ‬
‫یٍ‪ًّْ »۳۲ :۶،‬چیِ ىٍ آٌ ىٔ کظخد يُيٍؽ حٓض‪ًْ .‬یٍ حٓض ه‪٠‬خء ٔ هيٍ‬ ‫د ُّيزِ ٍ‬‫ِکظ َخ ٍ‬
‫کّ پیٕٓظّ ىٍ ًحص ََْٗٗء ٓخٍٖ ٔ َخكٌ يٗرخٗي‪ ...‬يخ كو‪ ٢‬يئظق ْٔظیى کّ هٕى ٔ‬
‫ٍیظى َُيگی هٕیٍٖح رخ حیٍهٕحَیٍ ًْآُْگ ًَخییى؛ ىٍؿیَ حیٍ‪ٍٕٛ‬ص َخرٕى يیٕٗیى‬

‫«ه‪٠‬خء ٔ هيٍ» َّكکى طَ٘یؼٗ هيحَٔي يظؼخل حٓض‪ ،‬کّ كکى طکٕیُٗ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬م رَه‪٠‬خء حٓض‪ ،‬کّ يـخٍٖ حيٍٕ ٍح رّ‪ ٍٕ١‬ػخو ٔ ًًّْٕٗل ي٘و‪ ٚ‬يٗکُي‪.‬‬
‫یؼُٗ «ًْخٌ ‪ٛ‬یٍَٔص ‪١‬زیؼت حيٍٕ‪ ،‬رَطخكظّ حُػیٍ ه‪٠‬خء يٗرخٗي‪ ».‬ىٍٓض رّكکى‬
‫ه‪٠‬خء ٔ حكکخو يُيٍؽ ىٍ آٌکظخد رٍِگ ْٔظٗ حٓض کّ آد َٓ پخثیٍ يٍٗٔى‪ ،‬ىٍ‬
‫گَيخ روخٍ ٔ ىٍ َٓيخ يُـًي يٕٗٗى‪ ،‬هٍٕٗیي ٍَُْٔ ‪ٛ‬زق ىٍٓخػض يؼیٍ حُ‬
‫َوطّٖ يؼیٍ ‪١‬هٕع يًَٗخیي ٔ ىٍ نلظّٖ يوٍَ ىٍ َوطّٖ يؼیٍ ؿَٔد يٗکُي ‪...‬‬
‫پْ «ه‪٠‬خء ََْٗٗء يوظ‪٠‬خٖ ‪١‬زیؼت آٌ َٗٗء يٗرخٗي‪ ».‬رَگ ىٍهض ُيخَٗ‬
‫رُّيیٍ يٗحكظي کّ ئیَ ٔ يوظ‪٠‬خٖ ‪١‬زیؼت هٕى ٍح ‪ ٗ١‬کَىِ رخٗي‪ .‬رّهٕل يٕنٕٖ‪:‬‬
‫رٗه‪٠‬خء ٔ كکى آٌ ٓهطخٌ روض‬ ‫ْیچ رَگٗ ىٍ َیخكظي حُ ىٍهض‬
‫طخ َگٕیي نوًّ ٍح كـــن کّ حىههٕح‬ ‫حُ ىْخٌ نوًّ َ٘ــــي ٕٖٓ گهٕ‬
‫ٕ‪۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫عجو ّ افزیبه‬
‫يزخكؼخص پیَحيٌٕ "ه‪٠‬خء" ٔ "هيٍ" ٔ "ي٘یّش ٰانٓی" هٕى رّهٕى رخ يُخُػخص‬
‫«ؿزَ ٔ حهظیخٍ» پیَٕي يٗهٍٕى‪ ،‬حیٍ يوٕالص کّ حُ يُخه٘خص کٍٓ كهٔلٗ ـ کاليٗ‬
‫حٓض‪ ،‬پیٕٓظّ ٓؼٗ رَآٌ ىحٗظّ طخ يُخٓزخص ّٓ ٍکٍ ٍکیٍ ْٔظٗ چٌٕ‪ :‬هيح‪ ،‬حَٔخٌ ٔ‬
‫‪١‬زیؼض ٍح رّىٍٓظٗ ک٘ق ٔ طؼَیق ًَخیي ٔ رّحیٍ پَْٖٓخ پخٓن گٕیي کّ‪:‬‬
‫ـ چّ َٕع ٍحرطّٖ يظوخرم ریٍ حَٔخٌ ٔ هيح ٔ ‪١‬زیؼض ٔؿٕى ىحٍى؟‬
‫ـ آیخ يخ ْٔظّٖ ئظوهٗ ْٔظیى کّ ىٍ ُيخٌْخٖ پی٘یٍ حُ ؿخَذ هيح رّٔؿٕى‬
‫آييِحیى ٔ رّٕٖٓ حريیض يٍٗٔیى‪ ،‬یخ كویوض رّگَّٕٖ ىیگَ حٓض؟‬
‫ـ هيح چّ َو٘ٗ ىٍ َُيگٗ كَى كَى يخ ٔ ىٍ َْآَٗ حُ آَخص كیخص يخ ىحٍى؟‬
‫ـ رَ٘ ىٍ حیٍ پُٓيٗض ْٔظٗ ىحٍحٖ حهظیخٍحطٗ ْٔض‪ ،‬یخ َیٔض؟‬
‫ـ آیخ ط‪ٜ‬خيیى يخ حُ َخكیّٖ ؿٓخٌ يخرؼيحنطزیؼّ ىٍ ًٍْ يخ طٍِین ٔ طؼزیّ‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬یخ هٕى ىٍ حَؼوخى آٌ يوظخٍیى؟‬
‫‪ ...‬حیٍ یک رلغ کخٍرَىٖ حٓض‪َ ،‬ظخیؾ طلل‪ٜ‬خص‪ ،‬رَکخٍ رَ٘ طؤػیَ حٓخٓٗ‬
‫ىحٍى‪ .‬حُ ؿًغرُيٖ آٌچّ گلظّ ٗيِ حیٍ َظیـّ كخ‪ٛ‬م يٗآیي کّ رّحٓظؼُخٖ حَٔخٌ‪ ،‬ىیگَ‬
‫يٕؿٕىحص ْٔظٗ كَيخٌرَىحٍ يطهن ٔ رئٌ چٌٕ ٔ چَحٖ هٕحَیٍ يٕ‪ٕٟ‬ػّٖ‬
‫ٰانٓیحَي؛ ىٍ حیٍؿخ ؿيحل نلظٗ يلهٗ َيحٍى‪ْ ،‬یچ كَهٗ ًَٗکُي کّ حیٍ ٍح ؿزَ رُخيیى‪،‬‬
‫یخ هخٌَٕ؛ ي٘یّش ٰانٓی‪ ،‬یخ ػ٘ن یخ چیِی ىیگَ؛ يٓى حیٍ حٓض کّ یک چُخٌ يکخَیًٔٗ‬
‫ٔؿٕى ىحٍى کّ پيیيِْخٖ ػخنى يخىِ ٍح حُ يَكهّٖ الْٕطٗ ریٌَٔ ک٘یيِ‪ ،‬رَّْیک‬
‫ْٕیض ي٘و‪ ٚ‬يٗرو٘ي ٔ رّٕٖٓ ْيف يؼیٍ پیٖ يٗرَى‪ ،‬ىٍ حیٍ كَحیُي ْیچ ًٍِٖ‬
‫طوطٗ ًَٗکُي‪ .‬ح ّيخ حَٔخٌ ٍح رخیي حُ حیٍ يـًٕػّ ؿيح کَى‪ ،‬حٔ ٍح رّىٔ َیًّٖ‬
‫يؼخٍ‪ ٝ‬طؤیى ًَٕى‪ ،‬رّهٕل يٕنٕٖ‪َ« :‬یًٗ حٔ ُكَٗظّ ٔ َیًٖ ُ هَ!»‬
‫آٌ َیًّٖ كَٗظی ىٍ آُحىٖ يطهن ٓیَ يٗکُي ٔ َیًّٖ رٓیًٗ (ىٍٓض رّىنیم‬
‫هخ‪ٛ‬یض يخىٖ) ىٍ حٓخٍص ٔ رُي يطهن هَحٍ ىحٍى؛ ُیَح َٓحَٓ َیخُ ٔ ٔحرٔظّگٗ‬
‫حٓض کّ َخگِیَحُ طزؼیض َٔزض رّٓیَ ‪١‬زیؼٗ يخىِ‪ ،‬حُ آؿخُ حَؼوخى َطلّ‪ ،‬طخ نلظّٖ‬
‫يَگ يٗرخٗي‪ .‬آٌ َیًّٖ يهکٕطٗ کّ ػزخٍص حُػوم‪ ،‬حٍحىِ‪ٔ ،‬ؿيحٌ ٔ آگخْٗ رخٗي؛‬
‫ىٍ کًخل آُحىٖ حٓض ٔ يیيحٌ ٔٓیؼٗ ؿٓض ؿٕالٌ ىٍپیٖ ىحٍى‪.‬‬
‫ٔنی حرٍػَرٗ گلظّ حٓض‪ :‬آىيیخٌ ٔحهؼخ ً ىحٍحٖ آُحىة حٍحىِ َیٔظُي‪ ،‬آٌچّ ىحٍَي‬
‫ْٔى ٔ ظٍ کخًرٗ ریٖ َیٔض‪ .‬حٍٔحف ٍح هيح ٍْزَٖ يٗکُي ٔ چٌٕ ٍٔف ‪١‬زؼخ ً ٰانٓی‬
‫حٓض‪ٔ ،‬حؿي آُحىة حٍحىِ َیٔض‪ ،‬رُخءح ً َْگَّٕ كَم ٔ طلخٔص يیخٌ َیک ٔ ري َخرٕى‬
‫ٖ‪۶۴‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫يٕٗٗى‪ .‬آٌچّ آىيٗ ري يًٗٗخٍى يَرٕ‪ ١‬رّٔؿٕى ٗزقآٓخ ٔ طـَرٗ حٔ حٓض ٔ‬

‫ريیٍٓزذ ريٖ یک ْٔى حٓض کّ ٔحهؼیض َيحٍى‪ .‬ىٍحیٍ يٍٕى "حرٍػَرٗ" رخ "ؿِحنٗ"‬
‫حهظالف َظَ پیيح يٗکُي‪ُ ،‬یَح ؿِحنٗ ٔحهؼیض ريٖ ٔ يزيأ حٔنیّٖ آٌ (حرهیْ) ٍح‬
‫هزٕل ىحٍى‪ٔ .‬حهؼیض گُخِ ٔ ػٕحهذ طزخِ کُُيِٖ آٌ رَحٖ ٍٔف ٍح گُٕٕى يٗکُي ٔ‬
‫آُحىة حٍحىِٖ آىيٗ ٔ ئجٕنیض ٖٔ ىٍ يٍٕى حكؼخل هٕى ٍح يٗپٌیَى‪.‬‬

‫گٌٗظّ حُ َظَحص حیٍ ك‪َ٠‬حص‪ ،‬هَآٌ کَیى رَحٖ رَ٘ چُخٌ آُحىٖ‪ ،‬كَيض ٔ‬
‫يیيحٌ ٍٗي هخثم ٗيِ کّ كظٗ حٔ ٍح حُ ىحیَِٖ طًهک هيح هخٍؽ ىحَٔظّ حٓض‪ ،‬رخ‬
‫حیٍکّ ؿٔى رَ٘ یک يٕؿٕى ‪١‬زیؼٗ ٔ طخرغ ًّْٖ يظـیَْخٖ ؿخٍٖ رَىیگَ پيیيِْخٖ‬
‫ْٔظٗ يٗرخٗي‪ٰ ،‬نکٍ هَآٌ رَحٖ حٔ ْٕیض ئظوم هخثم حٓض‪ :‬يطخرن رخ حیٍ ىیي‪،‬‬
‫ًّْچیِ يًهٕک هيح حٓض‪ٰ ،‬نکٍ حَٔخٌ َّيًهٕک هيح‪ ،‬کّ «ٍهیذ» هيح حٓض‪ ،‬يؼخٌٔ‬
‫ٔ ههیلّ ٔ ؿخَ٘یٍ حٔ حٓض‪ .‬يؼم ٔ يخَُي حٔ حٓض‪ .‬حیٍ حنظلخص ػًین َٔزض رّؿُزّْخٖ‬
‫ٍٔكخَٗ ٔيؼُٕٖ رَ٘حٓض کّ ػخنٗطَیٍ حَيیّٖ٘ ْیٕيخَیٔظٗ ٍح رًَّخیٖ يٗگٌحٍى‪.‬‬
‫ىٍ ‪ٛ‬لق ىیُٗ ٔ يُخرغ ػَكخَٗ يکٍَح ً گلظّ ٗيِ کّ رَ٘ ىحٍحٖ ىٔ ؿُزّ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ؿُزّٖ ٕٗٓحَٗ (هٕى ٕٗٓحَٗ = يٕؿٕىی حٓیَ‪).‬‬
‫ٕ ـ ؿُزّٖ يؼُٕٖ (هٕى ػوالَٗ = يٕؿٕىی آُحى‪).‬‬
‫يیخٌ حیٍ ؿُزّْخٖ ىٔگخَّٖ حَٔخٌ یک ک٘خکٖ ىحیًٗ رّ‪ٍٕٛ‬ص «حنّ کهُگی»‬
‫رَهَحٍ حٓض‪َْ ،‬کيحو ؿخنذ ٕٗى‪َ١ ،‬ف ىیگَ ٍح ط‪٠‬ؼیق يٗکُي‪ .‬رًَْیٍ حٓخّ‪،‬‬
‫رَ٘ رًّْخٌ يیِحٌ کّ طخرغ ٕٗٓحص رخٗي‪ ،‬كیٕحٌ حٓض ٔ حٓیَ؛‬
‫رًّْخٌ يویخّ کّ طخرغ ِهَى ٔ آگخْٗ حَٔخَٗ رخٗي؛ آُحى حٓض ٔ ههیلّٖ هيح ىٍ‬
‫ُيیٍ يٕٗٗى‪ .‬گلظّ ٗيِ کّ‪« :‬آُحىطَیٍ ٔ هٕٖطَیٍ آىوْخٖ ىَیخ کٔخَٗ رٕىَي ٔ‬
‫ْٔظُي کّ طٕحَٔظّحَي رُّهخٍف ىَیخ "َّ" رگٕیُي‪».‬‬
‫یؼُی «حگَ رَ٘ رَهٕى (ٕٗٓحَٗ) ؿخنذ آیي‪ ،‬رَ ىَیخ ؿخنذ يٗگَىى‪».‬‬

‫ػلن اىلٔ فلاًّل‬

‫گَكظّحَي(ٕ)‬‫رَهی «ػهى حُنٗ ًحص هيٓٗ» ٍح ىنیم يلکى رَ ٔؿٕى ؿزَ يطهن‬
‫يٗگٕیُي هيح حُ حُل يٗىحَٔض کّ يٍ ىٍ آیُيِ چُیٍ ٔ چُخٌ هٕحْى ًَٕى‪ ،‬حُ آٌؿخ‬
‫کّ ػهى حٔ ػیٍ كؼهٖ يٗرخٗي‪ ،‬رُخءح ً يٍ حُ حٔل يـزٍٕ ههن ٗيِحو ٔ كن چٌٕ ٔ چَح‬
‫ْى َيحٍو‪« :‬آیخ کُِٕ حُ کُِٕگَ يٗپَٓي چَح يَح حیٍگَّٕ ٓخهظّحٖ؟»‬
‫‪۶۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍرلغ ٓهلیّض ْى هٕحَيیى کّ گلظُي‪« :‬هيحَٔي هخنن حٍحىِ ٔ حكؼخل آىيی حٓض‪».‬‬
‫حُ حیٍ ٗزّٓ چُیٍ پخٓن ىحىِ يٕٗٗى کّ «ػهى حُنت هيح‪ُ ،‬يـزَ رَكؼم ػزي‬
‫َیٔض» چٌٕ حٍحىِٖ ًحطت حَٔخٌ کّ يظکٗ رَّیَٖٔ ػوم يٗرخٗي‪ ،‬پْ حُ حىٍحک ٔ‬
‫يلخٓزّٖ ي‪ٜ‬خنق ٔ يلخٓي حَٔخٌ "يُلؼضؿٕ" حهيحو رّػًم يٗکُي‪« .‬يخ يٍ ػًهٗ»‬
‫کّ حَٔخٌ رئٌ كٔخد ٕٓى ٔ ُیخٌ ٔ يالكظّٖ «كُذّ ِ ًحص» رّآٌ يزخىٍص ٍُٔى‪.‬‬
‫(هٕد ىهض ٕٗى) چّ حهظیخٍ گٔظَىِٖ‪َْ :‬کخٍٖ ٍح کّ رَّلغ هٕى يٗىحَٗ‪،‬‬
‫ًْخٌ ٍح حَـخو يٗىْٗ‪ .‬آٌچّ ٍح رّ‪ ٍَٟ‬يٗپُيحٍٖ‪ ،‬ىٍٖٔ يٗکُٗ‪ .‬حَٔخٌ حرظيح‬
‫يطخرن رخ پُيحٗض هٕى‪ ،‬هٕد ٔ ري ٔ َلغ ٔ ‪ٍ ٍَٟ‬ح يلخٓزّ يٗکُي‪ٓ ،‬پْ رَحرَ رخ‬
‫ط٘وی‪ ٚ‬هٕیٖ <رَحی ؿهذ يُلؼض ٔ ىكغ ‪ >ٍَٟ‬ػًم يًَٗخیي‪ٰ ،‬نکٍ ىٍ يٍٕى‬
‫‪ٛ‬لض ط٘وی‪ ٔ ٚ‬حىٍحک رَ٘ ْیچ ط‪ً٠‬یُٗ ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬رّىیگَ ریخٌ‪ :‬هيح رّرَ٘‬
‫حٓظؼيحى حَيی٘یيٌ ىحىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ َٔزض رّ‪ٛ‬لض يلخٓزخص رَ٘ ط‪ً٠‬یٍ َٔپَىِ حٓض‬
‫کّ كظًخ ً ىٍٓض ریخَيی٘ي‪ .‬حگَ چُیٍ يٗکَى‪ ،‬ؿزَ يٗٗي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ ؿزَ َیٔض‪ ،‬چٌٕ‬
‫رَ٘ هٕى يٗحَيی٘ي‪ ،‬هٕى ط‪ًٜ‬یى يٗگیَى‪ ،‬هٕى ػًم يٗکُي ٔ هٕى ‪ٕٛ‬حد ٔ هطخء‬
‫يٗکُي‪ .‬حیٍ کًخل آُحىٖ ٔ حهظیخٍ حٓض ٔ ىٍ طًخيت ط‪ٜ‬خيیى ٔ ػًم حٔ «ؿهذ يُلؼض‬
‫ٗو‪ٜ‬ی ٔ كُذّ ِ ًحص» يلٍٕ ح‪ٛ‬هی حٓض‪ .‬پْ چّ آُحىة رخالطَ حُ حیٍ؟‬
‫حُ آٌؿخ کّ ىٍ كُِٕٖ يلخٓزخص َظَٖ حيکخٌ ‪ٕٛ‬حد ٔ هطخء رَّلٕ یکٔخٌ‬
‫ٔؿٕى ىحٍى‪ ٔ ،‬يخ ٍَُِْٔ ىٍ ط‪ًٜ‬یًخص هٕى آٌٍح طـَرّيٗکُیى‪ ،‬ئجٕنیض هطخْخٖ‬
‫حَٔخٌ ئظویًخ ً يظٕؿّ هٕى حٔ حٓض‪ .‬هطخء ىٍؿخٖ ٔحهغ يٕٗٗى کّ رُّْگخو يلخٓزّ‪،‬‬
‫يٕأنلّْخٖ حُ ىحیَِٖ طوًیٍ ٗو‪ ٚ‬ریٌَٔ يخَيِ رخٗي‪ ،‬حیٍ كهوخص يلوٕىِ رؼيح ً ىٍ‬
‫پَّٖٔٓ ػًم ظخَْ يٗگَىى‪ٍَٔ ٔ ،‬ي طکًیم پَٔژِ ٍح َخکخو يٗٓخُى‪ .‬آٌ ٔهض‬
‫يُطن رَٖ٘ چُیٍ حٓض کّ حگَ پَٔژِٖ گَكض ٔ هٕد ؿٕحد ىحى‪ ،‬حيظیخُ آٌٍح‬
‫رّهٕى َٔزض يٗىْي‪ ،‬ح ّيخ آٌؿخ کّ يٕحؿّ رخ ٗکٔض گَىیي‪ ،‬ػٕحيم ىیگَ ىهیم رٕىِ‬
‫حٓض‪َّٟ ،‬ؼق يلخٓزخص حٔ‪.‬‬
‫يًکٍ حٓض گلظّ ٕٗى‪« :‬چٌٕ يزُخٖ ط‪ًٜ‬یىٓخُْٖخٖ يخ ؿهذ يُلؼض ٗو‪ٜٗ‬‬
‫حٓض‪ ،‬کّ حیٍ ه‪ٜ‬هض رخ ؿَیِِ ٔ َٓٗض يخ ػـیٍ يٗرخٗي‪ ،‬رُخرَحیٍ ؿزَ ىٍ حیٍؿخ‬
‫هٕى ٍح ظخَْ يٗٓخُى‪ُ ،‬یَح آٌ ؿَیِِٖ ًحطت يُلؼضؿٕیخَّ ٍح کّ يٍ هٕى‬
‫َٔخهظّحو‪ ،‬هيح رّيٍ ىحىِ حٓض‪».‬‬
‫رهٗ‪ ،‬حیٍ ؿَیِِ ٍح هيح رًّٗخ ىحىِ حٓض‪ ،‬رّآٌ هخ‪ َ١‬کّ ٔؿٕى چُخٌ ؿَیِِٖ‬
‫هٕٖ‪ ،‬رَحٖ روخٖ ٗو‪َٕ ٔ ٜٗ‬ػٗ‪ ،‬حُ ‪َ١‬ین ‪َٛ‬ف ؿٌح ٔ طٕنیي يؼم‪ ١َٗ ،‬حٔل‬
 ‫‪۶۴۳‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫حٓظًَحٍ كیخص حٓض‪ .‬چُخٌ کٖ٘ ًحطٗ ىٍ َٓخى َْيٕؿٕى َُيِ رّكي َیخُ رّٔىیؼّ‬
‫گٌحٗظّ ٗيِ کّ كکى يٕطٍٕ كیخص ٍح ىحٍى‪ٰ .‬نکٍ حیٍ کٖ٘ ىٍ َٓخى رَ٘ َّطُٓخ هٕٖطَ‬
‫حٓض کّ رّچُي ٗخهّٖ هٕٖ ْى يُ٘ؼذ ٗيِ ٔ يظُخٓذ رخ ىیگَ ي٘و‪ٜ‬خص رَ٘‬
‫طکخيم یخكظّ حٓض‪ .‬حُ آٌؿًهّ حٓض‪ :‬رَطَٖ‪١‬هزٗ‪ُ ،‬یخىِهٕحْٗ‪ ،‬كٔخىص‪ ،‬ه‪ٕٜ‬يض‪،‬‬
‫حَظوخوؿٕیٗ ‪ ...‬کّ طلض ػُٕحٌ کهٗ «كذّ ًحص» هخرم ؿًغحَي‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم آٌ‪َ ،‬یَٖٔ هٕٖ يٕٕٓو رّ«ٔؿيحٌ = ٔؿيحٌ حهالهٗ‪ ،‬هیَهٕحْٗ»‬
‫ىٍ َٓخى حَٔخٌ رّ ػًَ ٍٓیيِ کّ يُ٘ؤ ػوالَٗ ٔ يؼُٕٖ ىحٍى‪ .‬حیٍ َیَٔ َیِ رّحَيحُِٖ‬
‫هٕحٖ پیٖگلظّ ىحٍحٖ طٕحَخیٗ حٓض‪ .‬هخرم پٍَٕٔ ٔ طوٕیض طخكي رَٗٓخیض ْى ْٔض‪.‬‬
‫يزظُٗ رًَْیٍ َیَٔ حٓض کّ كيحکخٍْٖخ‪ ،‬حیؼخٍْخ‪ ،‬هیَهٕحْْٗخ ٔ کًخلؿٕیٗ‬
‫هخرم طؼَیق حٓض‪ ًّْٖ .‬حیٍ ‪ٛ‬لخص‪ ،‬ؿٕٖٗ ىٍَٔٗ ىحٍى‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ هٕحٖ يظؼهن‬
‫رّؿَحیِ َیِ کٖ٘ ىٍَٔٗ ىحٗض‪ .‬يخ يٗطٕحَیى ط‪ًٜ‬یى رگیَیى کّ هٕد رخٗیى؛ ىٍٓض‬
‫رًّْخٌ حَيحُِ کّ يٗطٕحَیى ط‪ًٜ‬یى رگیَیى کّ ري کُیى‪ْ .‬ىچُیٍ رّآٓخَٗ يٗطٕحَیى ؿخٖ‬
‫هیَ ٔ َٗ ٍح ػٕ‪ ٝ‬کُیى ‪ ...‬پْ آُحىیى‪ .‬رّهٕل يٕنٕٖ‪:‬‬
‫هٕى ىنیم حهظیخٍ حٓض حٖ ‪ُٛ‬ى‬ ‫حیٍکّ گٕیٗ حیٍ کُى ٔ آٌ کُى‬
‫حگَ كَ‪ٍ ٝ‬ح رَ ح‪ٛ‬خنض ؿزَ حٓظٕحٍ ًَخثیى‪ ،‬هطخْخٖ يلَٔ‪ ٝ‬رَٖ٘‪،‬‬
‫َّرّػٓيِٖ حَٔخٌ‪ ،‬کّ رّػٓيِٖ ًحص هيٓٗ يٗحكظي! يُطوٗ رَّظَ ًٍَٗٓي کّ‬
‫يلخٓزّ ٔ ػًم ٍح ًٗخ حَـخو ىْیي‪ ،‬ئجٕنیض آٌ يظٕؿّ هيح رخٗي‪ .‬هَآٌ رخ ‪َٛ‬حكض‬
‫حیٍ كَ‪ٍ ٝ‬ح يَىٔى ىحٗظّ ٔ رّحهظیخٍ کخيم حٗؼخٍ كَيٕىِ حٓض‪:‬‬
‫ض ٍَِْیَُشٌ‪َْ = ٖ۴ :۰4 ،‬کٔٗ ىٍ گَٔ حػًخل هٕى حٓض‪».‬‬ ‫ـ « ُک ُّم ََ ْل ٍْ ِر ًَخ َک َ‬
‫ٔ َز ْ‬
‫رّطؼزیَ ػٕحو‪َْ :‬کْ َخٌ ػوم هٕى ٍح يٗهٍٕى‪ .‬حیٍ ػیٍ آُحىی ٔ حهظیخٍ حٓض‪.‬‬
‫ّللاَ ال یُـَ ِی َُّ َيخ ِروَ ْٕ ٍو َكظَٗ یُـَ ِی َُّٔح َيخ ِرؤََلُ ِٔ ِٓ ْى‪ٔٔ :ٖٔ ،‬‬ ‫ـ « ِا ٌَ َ‬
‫= هطؼخ ً هيح ََٕٓٗض ْیچ هٕيٗ ٍح طـییَ ًَٗىْي‪ ،‬يگَ حیٍکّ هٕى آٌچّ ٍح‬
‫کّ رّآٌ گَكظخٍحَي طـییَ ىُْي‪».‬‬
‫طؼییٍ ََٕٓٗض هٕد‪ ،‬یخ ري َْهٕو رّىٓض هٕى آٌ هٕو حٓض‪.‬‬
‫ػهَ ٰٗ هَ ْٕ ٍو َكظ َ ٰٗ یُـَ ِیّ َُٔح َيخ ِرؤََلُ ِٔ ِٓ ْى ۙ َٔأ َ ٌَ‬
‫ک ُيـَیِّ ًَح َِّ ْؼ ًَشً أ َ َْ َؼ ًَ َٓخ َ‬
‫ّللاَ نَ ْى َی ُ‬‫ک ِرؤ َ ٌَ َ‬ ‫ـ « ًَٰ ِن َ‬
‫ػ ِهی ٌى‪ = ۳ٖ :۴ ،‬يلووخ ً هيح َؼًظٗ ٍح کّ رّهٕو ٔ گَْٔٗ ػُخیض كَيخیي‪ ،‬پْ‬ ‫ٓ ًِی ٌغ َ‬ ‫َ‬
‫ّللاَ َ‬
‫ًَٗگیَى؛ يگَ حیٍکّ هٕىٗخٌ حُ ىٓض ىُْي‪».‬‬
‫٘يِیيٌ‪۰ :ٔ4 ،‬‬ ‫ػٌَحرِی نَ َ‬
‫ک ْى ۖ َٔنَجٍِ َکلَ َْط ُ ْى اِ ٌَ َ‬ ‫ٗک ََْط ُ ْى َْل َ ُِیيَََ ُ‬
‫ـ «نَجٍِ َ‬
‫‪۶۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= حگَ ٓپخّگِحٍ رخٗیي رًَٗخ گ٘خیٖ ٔ حُىیخى َؼًض ٍٔح يٗىحٍو‪ ،‬حگَ کلَحٌ‬
‫پیّ٘ کَىیي‪ ،‬ىچخٍ ػٌحد ٔ يلَٔيیض هٕحْیي ٗي‪».‬‬
‫ٍٕح‪ٖ :۰۶ ،‬‬ ‫ٔزِی َم ِا َيخ َٗخ ِک ًَح َٔ ِا َيخ َکلُ ً‬‫ـ « ِاََخ َْيَ ْیَُخُِ حن َ‬
‫= ًْخَخ يخ ٍحِ ىٍٓض ٍح رًّٗخ حٍحثّ کَىیى‪ ،‬هٕى يٗىحَیي چّ کُیي‪».‬‬
‫ف ی ََُٖ‪ ٖ۲ :۳ٖ ،‬ـ ٓ‪4‬‬ ‫ٓ َؼٗ ‪َٔ ،‬أ َ ٌَ َ‬
‫ٓ ْؼیَُّ َ‬
‫ٓ ْٕ َ‬ ‫خٌ ِا َال َيخ َ‬ ‫ٔ ِ‬ ‫إل َْ َ‬ ‫ـ « َٔأ َ ٌْ نَی َ‬
‫ْْ ِن ْ ِ‬
‫ٔ حیٍکّ رَحٖ حَٔخٌ ؿِ كخ‪ٛ‬م طالٕ حٔ َیٔض‪َ ٔ ،‬ظیـّٖ کٕٖٗ حٔ رُّٔىٖ‬
‫ٔكی‪:ٔ۳ ،‬‬ ‫ىیيِ هٕحْي ٗي‪ ».‬يٓىطَ حُ ًّْ حیٍکّ رُخ رّحىنّٖ‪َََٔ « :‬لَ ْوضُ كِی ِّ ِيٍ ٍُّ ِ‬
‫‪ٔ »ٕ۲‬هظٗ ٍٔف هيح ىٍ کخنزي حَٔخٌ ىيیيِ ٗي ٔ حٔ ؿخَ٘یٍ هيح ىٍ ُيیٍ گَىیي‪،‬‬
‫الؿَ و حهظیخٍحص ٔ ‪ٛ‬لخص هيحیٗ َیِ ىٍ ٔؿٕى حٔ حٓظوَحٍ یخكض؛ ىٍ ؿیَ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص "َلن ٍٔف" ٔ "ؿؼم ههیلّ" رٗيؼُٗ حٓض‪ .‬طؼًن َٔزض رّیگخَّگٗ ٍٔف‬
‫حَٔخَٗ رخ ٍٔف هيحیٗ رٔیخٍٖ حُ يوٕنّْخ‪ ،‬پَْٖٓخ ٔ پُيحٍْخٖ کاليٗ ٔ كهٔلٗ‬
‫چٌٕ ؿزَ ٔ حهظیخٍ ٔ هیَ ٔ َٗ حهالهٗ ٍح یکؿخ كم يٗکُي‪ٔ :‬هظٗ حَٔخٌ هخیى يوخو‬
‫هيح رخٗي پْ ىٍ ههًَٔ ‪ٛ‬الكیض ٔ حٓظؼيحى هٕىٕ ‪ٛ‬خكذ حهظیخٍ طخو حٓض‪)ٖ(.‬‬

‫فیو ّ ّو‬
‫ـ آیخ "َٗ" ٔؿٕى ىحٍى؟‬
‫ـ "َٗ" چیٔض؟ ـ چَح ْٔض؟‬
‫= حكَحى "ؿزَٖ" حُ یک ٕٓ يؼظويحَي کّ «هيح هیَ يل‪ ٞ‬حٓض» ٔ ًْیٍ هیَ‬
‫يل‪ ٞ‬ىحٍحٖ ‪ٛ‬لخص ػخنت چٌٕ ػخنى يطهن‪ ،‬هخىٍ يطهن ٔ كؼخل يخی٘ؤ يٗرخٗي؛‬
‫چُخٌکّ ًّْٖ حيٍٕ رّحٔ رَيٗگَىى‪ .‬حُ ٕٖٓ ىیگَ يٗپٌیََي کّ ىٍ ؿٓخٌ «َٗ»‬
‫ْى ٔؿٕى ىحٍى؛ كظٗ يٗکُٕٗي طخ حُ ‪َ١‬ین پَىحهظٍ رّيٕػظّ‪ ،‬يُزَ‪َٜ ،‬یلض‪ ،‬حيَ‬
‫رّيؼَٔف ٔ َٓٗ حُ يُکَ رَ حٍحىِٖ كَى يظوخ‪ ٗ١‬طؤػیَ رگٌحٍَي ٔ حُ حیٍ ٍْگٌٍ‬
‫ًٍْ ٔ ػًم حٔ ٍح حُ َٗ حهالهٗ رّهیَ حهالهٗ يُؼطق ًَخیُي‪.‬‬
‫نٌح ؿخَذىحٍحٌ ؿزَیض رخیي َ٘خٌ ىُْي کّ حؿظًخع حیٍ ىٔ حيَ يظ‪٠‬خى‪ ،‬يُطوخ ً‬
‫چگَّٕ يًکٍ حٓض‪ .‬نِٔيٗ َيحٍى طخ ػخرض کُُي کّ حیٍ ىٔ گِحٍِ ٔحهؼخ ً ٔؿٕى ىحٍى‪،‬‬
‫‪ٜ‬يم ْٔظُي‪.‬‬ ‫رهکّ ػخرض کُُي کّ چگَّٕ يلظًم حنـًغ‪ ،‬یخ يلظًم حن ّ‬
‫يُظويیٍ رَؿزَیض َیِ ‪ ًٍٟ‬حیٍکّ ٔؿٕى يُطوٗ َٗ ٍح يٗپٌیََي‪ ،‬طؤکیي‬
‫يٗکُُي کّ ٔؿٕى طٕأيخٌ هيح ٔ َٗ َخ يًکٍ حٓض‪ .‬آٌْخ يٗگٕیُي رخ حیٍکّ ٔؿٕى َٗ‬
‫‪َٟٔ‬ص يُطوٗ َيحٍى‪١ ٍَٔٗ ،‬زیؼٗ ٔ کٍٕ ٔ رْٗيف ْى ٔؿٕى َيحٍى‪ٰ ،‬نکٍ َٗ‬
‫‪۶۴۰‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫حهالهٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ حُ ػًم حَٔخٌ يوظخٍ َخٗٗ يٕٗٗى‪ ،‬هيحَٔي َٕػٗ يوهٕم‬
‫يوظخٍ آكَیيِ حٓض کّ َوٕحٓظّ حٔ ٍح يـزٍٕ رّحَـخو كؼم ػٕحد يل‪ًَ ٞ‬خیي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ‪ٛ‬لخص رَٖ٘ چٌٕ حرظکخٍ ٔ هالهیض کّ يظکٗ رَ حٍحىِٖ آُحى‬
‫حٓض‪ًَٗ ،‬طٕحَٔض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ .‬ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص آٌ يوهٕم رّيؼُٗ ٔحهؼٗ يوظخٍ‬
‫ًَٗرٕى‪ .‬رُخرَحیٍ الُيّٖ ههن يٕؿٕىحطٗ کّ ىحٍحٖ هخرهیض حَـخو كؼم هیَ حهالهٗ‬
‫ْٔظُي‪ ،‬آٌ حٓض کّ هيحَٔي آَخٌ ٍح رّحَـخو كؼم َٗ حهالهٗ ْى هخىٍ ٓخَُي‪ْ .‬ىچُخٌ‬
‫کّ هيحَٔي ًَٗطٕحَي رّآٌ يوهٕم حهظیخٍ حَـخو كؼم َٗ يطهن رزو٘ي‪ًَٗ ،‬طٕحَي آٌ‬
‫حهظیخٍ حَـخو كؼم هیَ ٔ َٗ ٍح حُ حٔ ٓهذ ًَخیي‪.‬‬
‫گلظیى يخىِ ًَخىی حُ يلئىیض حٓض کّ آٌ رّآٌ ىٍكخل طـییَ حٓض ٔ ٍٔ رّکًخل‬
‫يٍٗٔى‪ ،‬رُخ رَحیٍ طخ حیٍ يَكهّ َ٘خیي گلض ْیچ يٕؿٕىی رّکًخل َٓخیی ٍٓیيِ رخٗي؛‬
‫حُ ؿًهّٖ يٕؿٕىحص حَٔخٌ حٓض کّ ٔحؿي کًخل طخو ٔ طًخو ًَٗرخٗي‪ ،‬حٔ كیٍ حَـخو‬
‫حػًخل حهظیخٍٖ ىچخٍ هطخء يٕٗٗى‪ ،‬حیٍ حيَ َٓچًّٖ٘ َٗ حهالهٗ هَحٍ يٗگیَى‪.‬‬
‫ٕٓىؿٕیی ٔ يلخى‪١‬هزت ٗو‪ٜ‬ی یک ؿَیِِی‬ ‫اكيّى فْاُی‪:‬‬
‫رُیخىیٍ ىٍَٓخى َْ كَى رَ٘ی حٓض؛ یک ػًم‪ ،‬طخ آٌؿخ کّ ىٍ ؿٓض ك‪ٕٜ‬ل رخالطَیٍ‬
‫يلخى ٔ طٕنیي رٍِگطَیٍ هٕٗی ٔ يٕكویض ٔ ٓؼخىص رَحی كَى رَ٘ی رخٗي رَحی حٔ‬
‫هیَ يلٕٔد يیٕٗى؛ حُ حیٍٍٔ َٗ َیخُ رّيزيأ ٔ آكَیُُيِ َيحٍى‪ُ ،‬یَح حیـخىگَ ٔ‬
‫آكَیُُيِی َٗ ًْخٌ َلْ حكٌِٔ‪١‬هذ آىيی حٓض‪ .‬رّحیٍ يیگٕثیى «ٍَٗٔ َٔزی ٔ‬
‫رخنؼَ‪ ٝ‬کّ رخ ؿَیِِی حكٌِٔهٕحْی ٔ ‪١‬زیؼض رَ٘ی گَِ هٍٕىِ حٓض‪».‬‬
‫حیٍ كویوض کّ يٕؿٕىحص يوظخٍ ىچخٍ نـِٕ ٔ هطخٖ َظَی ٔ ػًهی يَٕٗٗي‪،‬‬
‫َّرخ هيٍص هيح يُخكخص ىحٍى‪َّ ،‬رخ هیَیّض يطهن يؼخٍ‪ ٝ‬حٓض‪ .‬چَح کّ هيحَٔي كو‪ ٢‬رخ‬
‫كٌف حيکخٌ ٔهٕع هیَحهالهٗ حٓض کّ يٗطٕحَي حُ حيکخٌ ٔهٕع َٗحهالهٗ‬
‫ؿهٕگیَٖ کُي‪ .‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص يؼخىنّ یکٕٓیّ ٔ َخه‪ ٚ‬هٕحْي ٗي‪ ،‬ىٍكخنٗکّ‬
‫هيحَٔي ؿٓخَٗ ههن کَىِ حٓض کّ ٔحؿي كي حکؼَ طٕحٌُ يیخٌ هیَ ٔ َٗ حٓض‪ .‬يزظُٗ‬
‫رًَْیٍ طٕحٌُ يُطوٗ حٓض کّ طٕ‪ٛ‬یق ٔ طلکیک هیَ رخ ٔؿٕى َٗ حيکخٌپٌیَ حٓض‪.‬‬
‫هیَ ُيخَٗ يؼُٗ يٗیخري کّ َٖٗ ىٍ کخٍ رخٗي‪ .‬رُخءح ً حُ آٌؿخ کّ هيح هٕحٓظّ‬
‫حَٔخٌ يظکخيم ریخكَیُي‪ ،‬چُخٌ طکخيم طُٓخ ىٍ كَحیُي ؿيحل هیَ ٔ َٗ يیَٔ طٕحَي رٕى‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم حیٍ پَٖٓ کّ «هيح چَح َظٕحَي حَٔخٌْخٖ ریخكَیُي کّ ًْیّ٘ يوظخٍحَّ‬
‫ٍحِ هیَ ٍح رَگِیُي؟» چُیٍ حكظـخؽ ٗيِ حٓض کّ «هيٍص هخىٍ يطهن رّْیچ كيٖ‪،‬‬
‫ؿِ كئى يُطوٗ يلئى َیٔض‪ .‬يظؤنّٓخٌ يؼظويحَي کّ هيح يٗطٕحَي ؿًیغ ٔ‪ٟ‬ؼیضْخٖ‬
‫‪۶۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كٗ َلّٔ يًکٍ ٍح يلون کُي‪ ،‬یؼُٗ ؿًیغ ٔ‪ٟ‬ؼیضْخٖ حيٍٕٖ ٍح کّ طٕ‪ٛ‬یق ٗخٌ‬
‫كخهي َخٓخُگخٍْٖخٖ يُطوٗ حٓض‪ .‬يؼالً هيح طٕحَٔظّ ٔ يٗطٕحَي کَحص ًٓخٖٔ ٍح ىٍ‬
‫ْٕح ُٗخٍٔ ٓخُى ٔ آٌْخ ٍح َگٓيحٍى‪ُ ،‬یَح يُطوخ ً يًکٍ ْٔض‪ٔ ،‬نٗ َ٘خیي حكَحى‬
‫يـَى يظؤ ّْم ریخكَیُي‪ًَٗ ،‬طٕحَي كَ ِى ُٔؽ ریخكَیُي‪ًَٗ ،‬طٕحَي ىٔحیَ چٓخٍگٕٕ‬
‫ّ‬
‫ریخكَیُي‪ُ ،‬یَح رخ يُطن ًحطٗ ٔ ىٍَٔٗ هٕى آٌ ٗٗء َخٓخگخٍ حٓض‪)4(.‬‬

‫ؽٌ ّ ػول‬
‫طخ حیٍؿخ ىحَٔظیى کّ پيیيحٍُٗخهظٗ رَ٘ ىٍ ٓیَ طخٍیوٗ هٕى رّىٔ ٗؼزّٖ‬
‫رٍِگ طؤیى ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ػومگَحیخٌ یخ "يؼَكض ػوهٗ"‪.‬‬
‫ٔٗ"‪.‬‬‫ٕ ـ كْگَحیخٌ یخ "يؼَكض ك ّ‬
‫هال‪ٓ ّٖٛ‬وٍ َْىٔ گَِٔ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫ـ "ؿٓخٌ ًْخٌ حٓض کّ رّػوم يخ يٍٗٓي‪".‬‬
‫ـ "ؿٓخٌ ًْخٌ حٓض کّ رخ كٕحّ هٕى ىٍک يٗکُیى‪".‬‬
‫الق ـ گوٍّ اّل ثًَْثَٓ فْك ثَكّ كوهَ روَین هًّْٔل‪ :‬یک‪ ،‬ػوم ه٘ک‬
‫<ػوم يل‪ >ٞ‬کّ رّيؼَكض ػهًی ٍحِ يٗرَى؛ ىٔ‪ ،‬ػوم يُؼطق‪ ،‬كؼخل ٔ َؿ ّٕحل کّ‬
‫رّيؼَكض ًُْی ٍحِ يٗگ٘خیي‪ .‬پیَٔحٌ حیٍ كَهّ يؼظويحَي‪« :‬پخیّٖ يؼَكض حَٔخٌ ًّْ‬
‫ىٍ ًٍْ حٓض‪ ».‬حیٍ ٓوٍ ‪١‬یقْخٖ يظُٕع آىيٗ ٍح رّْى يٍٗٓخَي‪ ،‬کٔخَی کّ ریٍ‬
‫هٕىٗخٌ ِْحٍ ٔ یک ي٘کم ىحٍَي؛ ٰنکٍ ىٍ حیٍ یک َکظّ رخْى يظلنحَي‪ٗ .‬ؼخع يطهذ‬
‫رٔخ كَحطَ حُ ههًَٔ یک یخ چُي ىیٍ ٔ كَهّ؛ یخ يٌْذ ٔ يکظذ حٓض‪.‬‬
‫يظکهًخٌ‪ ،‬يظ‪ٕٜ‬كخٌ‪ ،‬كویٓخٌ‪ ،‬هيحرخٍٔحٌ‪ ،‬رّح‪ٟ‬خكّٖ ٔكيص ٔؿٕىْٖخ حػى حُ‬
‫ََْٕع ٔحرٔظّگٗ كَُْگٗ‪ ،‬ىٍ ُيَِٖ حیٍ کظّگٍٕٖ هَحٍ يٗگیََي‪ .‬رخ حیٍکّ آٌ‬
‫گَِْٔخ ػومگَحیٗ يل‪ٍ ٞ‬ح هزٕل َيحٍَي (چٌٕ ػوم يل‪ًَٗ ٞ‬طٕحَي ٔؿٕى هيح ٍح‬
‫حػزخص کُي) ىٍ ًْیٍكخل كْگَحیٗ ٍح َیِ رًّْخٌ ىنیم يَىٔى يًٗٗخٍَي؛ يٗگٕیُي‬
‫يخ ًَٗ طٕحَیى ٔؿٕى هيح ٍح رخ كٕحّ ظخَْی كْ کُیى‪ ،‬رهکّ رخیي حُ ٍْگٌٍ‬
‫ي٘خْيحص ٔ حٓظُظخؿخص ػَكخَی ٔ ػوهی‪ ،‬حٔ ٍح حىٍحک کُیى‪.‬‬
‫حیٍ ئظهِو َٕع هخ‪ ٙ‬كؼخنیض ًُْٗ حٓض کّ رّآٌ «ػویيِ» یخ "كْ رخ‪"ُٗ١‬‬
‫يٗگٕیُي‪ .‬رّرخٍٔ آٌْخ ىٍ ؿٓخٌ چیِْخٖ ْٔض کّ َّىٍ چخٍچٕد ػوم <ه٘ک>‬
‫يٗگُـُي ٔ َّرخ كٕحّ ظخَْٖ هخرم حىٍحکحَي‪ .‬حُ ؿًهّٖ يٕؿٕىحص ًُْٗ ًحص هيح‬
 ‫‪۶۴۲‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫حٓض کّ ػوم يٕؿٕىیض حٔ ٍح يٗپٌیَى‪ٔ ،‬نٗ حُ ک٘لٖ ػخؿِ حٓض‪ .‬كو‪ ٢‬رّکًک‬
‫كْ رخ‪ ُٗ١‬حٓض کّ يٗطٕحٌ رّٔؿٕى حٔ پٗ رَى‪.‬‬
‫ٰ‬
‫حیٍ كْ رخ‪ٍ ُٗ١‬ح َْیک رّ‪َ١‬یوّٖ هٕى "انٓیخص" ‪" ،‬کالو" ‪" ،‬ػَكخٌ" ‪،‬‬
‫"ػ٘ن" ‪" ،‬ؿٌُٕ" ‪" ، "ٍٕٗ" ،‬كخل" ‪" ،‬ؿٌرّ" ٔ ؿِ حیٍْخ يٗگٕیُي‪ .‬حیٍْخ َٕػٗ‬
‫كْ الیظُخْٗ حٓض کّ گٕیخ حَزیخء ٔ حٔنیخء ٔ پْ حُ آٌْخ ‪ٕٛ‬كت ‪ٛ‬خكٗ حُ آٌ رَِٓ‬
‫ىحٍَي‪ .‬يخَُي آٌکّ ٓوَح‪ ١‬حىػخ يٗکَى ىٍ َٓخى هٕى «َيحٖ ٰانٓی» ٍح يُٕٗٗى‪.‬‬
‫ٗخیي يُظٍٕ ٓوَح‪َ« ١‬يحٖ ٔؿيحٌ» رٕىِ؛ ٔنٗ حئَُِ ىٍ يلخكم گلظّ يٕٗٗى‬
‫کّ حٔ "‪ٛ‬يحْخٖ" يْٕٕيٗ حُ ریٌَٔ يُٗٗیيِ کّ كکخیض حُ كْ ک٘ق يـٕٓل‬
‫ىحٍى‪ .‬حئَُِ حگَ حیٍ حىػخی ٓوَح‪ٍ ١‬ح ىٍ طَحُٔی ػهى رگٌحٍیى‪ ،‬ػهى ه‪٠‬خٔص‬
‫هٕحْي کَى کّ ٓوَح‪ ١‬ىچخٍ ریًخٍی «ٗیِٔكََیخ» رٕىِ حٓض!‬
‫حظٓخٍحص پیخيزَحٌ ىٍ يٍٕى ىٍیخكض پیخو "ٔكٗ" َیِ حُ ًْیٍ ُٓن حٓض‪.‬‬
‫پْ حُ آٌْخ حٔنیخء ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌحَي کّ حُ ظٍٕٓحص ٔ طـخٍد هٕى طلض ػُخٔیٍ‬
‫چٌٕ‪ :‬ئظٗ‪ ،‬هًخٍٖ‪َ ،‬ظَٓٗ‪ ،‬ؿًِِ‪ ،‬ؿخَخٌ‪ ،‬يٗ‪ٓ ،‬خهٗ‪ ،‬رخىِ‪َ١ ،‬د‪ ،‬طًکیٍ‪،‬‬
‫ُنق‪ ،‬حرَٔ‪ ،‬ػِٕ٘‪ ،‬کًَّٗ‪َ ،‬خُ‪ ،‬ؿهِٕ ‪ ...‬یخى يٗکُُي‪ .‬رّپُيحٗض ‪ٕٛ‬كیخٌ چُیٍ‬
‫كٔٗ حکظٔخرٗ حٓض کّ پْ حُ ‪ ٗ١‬يَحكم ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ ‪َ١‬حین ط‪ٕٜ‬ف ٔ ىٍٔی٘ٗ‬
‫ىٓض یخكظُٗ رخٗي‪ .‬رَحٖ حیٍ يَحكم َیِ ػُخٔیُٗ چٌٕ هَحرخص‪ ،‬هَحرخطٗ‪ ،‬پیَ‪ ،‬يَحى‪،‬‬
‫يَیي‪ ،‬يَٗي ٔ ؿیَِ ٍح رّکخٍ يٗرََي‪ .‬حیٍ ػُخٔیٍ ىٍ ‪َ١‬حین گَٕخٌ ‪ٕٛ‬كیّ ىحٍحٖ‬
‫رخٍ يؼُخیٗ هیهٗ ُٓگیٍحَي‪َ١ .‬م ‪ٕٛ‬كیخٌ َْیک رَحرَ رخ يَ٘د هٕى يوخيخطٗ ٍح‬
‫رَحٖ َیم رّحٍٔحف ػخنیّٖ حَٔخَٗ ٔ كْ رخ‪ ٔ ُٗ١‬حٓظلوخم ظٍٕٓحص رَ يًٗٗخٍَي‬
‫کّ رٔخ يوظهق حٓض‪.‬‬

‫حٓخّگِحٍ «يؼَكض ًُْٗ» حكال‪ ٌٕ١‬حٓض کّ ػخنى «يؼم» ٍح ک٘ق ًَٕى ٔ ىٍ‬
‫پیَٕي رخ آٌ «حٍّٔ» (رّيؼُٗ «ػ٘ن») ٍح حريحع کَى‪ََٓ ًّْٖ .‬نْخ رّحٔ هظى‬
‫يٕٗٗى‪ .‬یک ه‪ ٢‬ئظویى‪ ،‬يخ ٍح حُ ٓوَح‪ ٔ ١‬حكال‪ ٌٕ١‬رّ«آٔگٕٓظیُّٕ» هيیْ (ػخنى‬
‫ٰانٓیخص ئیلٗ‪ ،‬حُ آرخٖ کهیٔخ‪ ٖ۳4 ،‬ـ ٖٓ‪ ، 4‬و) يٍٗٓخَي‪ .‬حُ حٔ رّ«ًٔحنٌُٕ‬
‫ق)‪‎‬هٔرصیى‪« .‬حىٔحٍى رَحٌٔ» ٔ «ٍَٕني َیکهٌٕٔ» ًٔحنٌُٕ‬
‫‪‎‬‬ ‫ي‪( »َٖٜ‬و ‪‎‎ْ ، ٕ4۶‬‬
‫ي‪ٍ َٖٜ‬ح َؤظیٍ ػخيم َلًٕ كهٔلّٖ َٕحكال‪َٕ١‬ت ٔكيص ٔؿٕى ىٍ ط‪ٕٜ‬ف ٔ‬
‫ػَكخٌ حٓاليٗ يٗىحَُي‪ٔ .‬نٗ «پطَٔٗلیٔکی» رّ‪ٛ‬لض حیٍ حيَ حظٓخٍ طَىیي‬
‫يٗکُي(‪ )۳‬ىٍ حيظيحى حیٍ ه‪ٕ١ ٢‬نی‪ ،‬حُ ًٔحنٌُٕ رّيُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ (يوظٕل ٖٓٔ ‪‎‎ْ ،‬ق)‪‎‬‬
‫ٓ‪۶۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّ‪‎‬أرٕؿؼلَ دمحم رٍ ػهٗ ٗهـًخَٗ (يوظٕل ‪‎‎ْ ، ٖٕ4‬ق)‪‎ّ‎‬يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ (ٔ‪ ۳۶‬ـ‬
‫ق)‪‎‬هٔرٓیى‪.‬‬
‫‪‎‬‬ ‫‪‎ُ‎،‬‬
‫‪‎‎ْ ، ۶ٖ۴‬ق)‪‎ّ‎‬ؿاللحنيّیٍ‪‎‬دمحم‪‎‬هْلْٓ‪‎‬تلخی‪‎۶۰۲(‎‬ـ‪‎ ‎۶۱۴‎‬‬
‫حگَ حیٍ َن ٍح ریٖطَ رک٘یى‪ ،‬ىٍ كهٔلّٖ يؼخ‪ َٛ‬ؿَد رّ"ٍَّ ىکخٍص" ‪ٔ۳۲۶‬‬
‫ـ ٓ‪ ،ٔ۶۳‬و) يٍٗٓیى‪ .‬ىکخٍص حػظوخى ىحٗض ط‪ٔ ٍٕٜ‬ؿٕى کخيم ٍح ًّْٖ يخ ىحٍیى‪،‬‬
‫الُيّ ٖ چُیٍ ط‪ ٍٖٕٜ‬آٌ حٓض کّ رخیي ٔؿٕ کخيهٗ يٕؿٕى رخٗي‪ .‬حگَ ٔؿٕى کخيم ىٍ‬
‫يیخٌ ًَٗرٕى‪ ،‬ط‪ ٍٕٜ‬آٌ َیِ رًٍّْ يخ ٍحِ ًَٗ یخكض‪ .‬ط‪ ٍٕٜ‬کًخل ًَٗطٕحَي حُ يٍ‬
‫رٗکًخل ٓخهظّ رخٗي‪.‬‬
‫رّپُيحٗض ىکخٍص ْٔظٗ حُ ىٔ ؿَْٕ کخيالً يـِٖ‪ ،‬یؼُٗ "يخىِ" ٔ "حَيیّ٘"‬
‫ط٘کیم ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ حرظيح رخیي رًّّْ چیِ ٗک کَى‪َْ .‬گِ َ٘خیي رّآٌچّ کظخدْخٖ‬
‫هيیًٗ گلظّحَي حػظًخى ًَٕى‪ ،‬كظٗ رّآٌچّ كٕحّ يخ يٗگٕیُي َیِ َ٘خیي ح‪ً١‬یُخٌ کَى‪.‬‬
‫حُ يُظَ ىکخٍص‪ٍ ٍٕٔ ،‬یخ‪ ٟٗ‬رٓظَیٍ گِیُّ ؿٓض ُٗخهض ؿٓخٌ حٓض‪.‬‬
‫كکَْخ یک یک ُٓـیيِ ٔ حَيحُِگیَٖ َٕٗي‪ٓ ،‬پْ َظیـّگیَٖ رّػًم آیي‪.‬‬
‫َظیـّ گیَٖ کخٍ ػوم حٓض‪ ،‬حُ ًْیٍ رخرض كو‪ ٢‬ػوم حٓض کّ هطغ ٔ یویٍ‬
‫يٗآٍٔى‪ ،‬گِحٍِٖ يؼَٔف «يٍ يٗحَيی٘ى‪ ،‬پْ ْٔظى‪ ».‬حُ حٔ حٓض‪.‬‬
‫ة ـ گوٍّ كّهٔ هٔگْیٌل‪ُٗ« :‬خهض ؿٓخٌ ُحثیيِٖ كٕحّ يخ حٓض‪ ».‬حَزخٗض‬
‫ٔت يخ حٓض‪ ًٍْ ،‬كَٗلّٔ ظَف هخنٗ حٓض کّ رئح ً‬ ‫ًُْت يخ يل‪ٕٜ‬ل طـَریخص ك ّ‬
‫ٔت يخ آٌٍح طـٌیّ يٗکُي‪ ،‬رّكؼخنیض ٔح يٗىحٍى‬ ‫ْیچچیِ ىٍهٕى َيحٍى‪ ،‬حىٍحکخص ك ّ‬
‫َٓحَـخو‪ ،‬رّحٓظُظخؿخص ػوهٗ يٗک٘خَي‪ .‬کٕىک حَٔخٌ ىٍ حرظيح ْیچ ط‪ٍٕٜ‬ی حُ ؿٓخٌ‬
‫پیَحيٌٕ َيحٍى‪ ،‬رّيٕحُحص ٍٗي ؿًٔی‪ ،‬يـِ حٔ َیِ ٍٗي يیکُي ٔ هيو رّهيو رّىٍک‬
‫ٔ طؼَیق حُ يلٕٔٓخص ىٓض يییخري‪.‬‬
‫َٓٓهٔهّٖ حیٍگَِٔ حٍٓطٕ يٗرخٗي کّ رخالطَیٍ يیِحٌ ٔحهؼیض ٍح ىٍک رخ‬
‫كٕحّ يٗىحَي‪ .‬حُ حٍٓطٕ رّ«أرٕیٕٓق کُيٖ ر‪َٜ‬ی» (‪ ٔ۴4‬ـ ‪‎ ‎ْ ، ٕ۳۲‬ق)‪‎‬‬
‫رطین؛‪‎‬اّ‪ً‎‬خظتیي‪‎‬دکین‪‎‬اطالهی‪‎‬اطت‪‎‬کَ‪‎‬تَآػخٍ كکًخی یَٕخٌ ىٓظَٓی ىحٗظّ ٔ‬
‫‪‎‬‬ ‫‪‎‬‬
‫هٔ‬
‫رّطَؿًّٖ آػخٍ حٍٓطٕ ٔ طلٔیَ ٔ ریخٌ آٌْخ پَىحهظّ حٓض‪ .‬پْ حُ حٔ «أرَٕ‪َٜ‬‬
‫كخٍحری» (‪ ٕ۳۰‬ـ ‪‎ ‎ْ ، ٖٖ۲‬ق)‪‎‬حرٍٓیُخ رهوی (ٓ‪ ٖ۰‬ـ ‪‎ ‎ْ ، 4ٕ۲‬ق)‪‎ّ‎‬دمحم‪‎‬تي‪ُ‎‬یثن‬
‫ق)‪ُ‎‬ویي‪‎‬راٍ‪‎‬را‪‎‬رفتَاًذ‪ .‬کٖ ٔگیَ يیخٌ حیٍ ىٔ گَِٔ‬
‫‪‎‬‬ ‫ر‪َٜ‬ی (‪ ٖ۳۳‬ـ ‪‎ ‎ْ ، 4ٕ۰‬‬
‫رٔیخٍ گٔظَىِ حٓض ٔ ػَ‪ّْٛ‬خی ُیخىی ٍح ىٍ رَ يٗگیَى‪.‬‬
‫ْىچُخٌ کّ يطخرن رخ ٍٔیّٖ‬ ‫ؽل ٍّ‪:ٜ‬‬
‫ػَكٗ‪ ،‬يظؼخهذ َْ يُخُػّٖ‪ ،‬یک ػيِ ٍیٖٓلیي پیيح يَٕٗٗي طخ كي ٔٓ‪ٍ ٢‬ح رگیََي‬
 ‫ٔ‪۶۲‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫ٔ ىٔ ‪َ١‬ف ىػٕٖ ٍح رّي‪ٜ‬خنلّ ىػٕص کُُي‪ ،‬ىٍ حیٍ يٍٕى َیِ رٍِگخَٗ حُ كالٓلّ‬
‫پخ ىٍيیخَٗ ًَٕىِ ٔ هخثم رّكًغ يیخٌ َْىٔ گِیُّٖ ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬یخ ًْخٌ طؼخ‪ٟ‬ي‬
‫"ػوم" ٔ "كْ" ٗيِحَي‪ .‬حُ حكَحى ٗخه‪ ٚ‬آٌْخ "دمحم رٍ حكًي رٍ ٍٗي حَينٔی" حٓض‬
‫(ٕٓ‪ ۳‬ـ ‪‎ ‎ْ ، ۳۲۳‬ق)‪‎‬حرٍٍٗي پخَِىِ ٓخل رؼي حُ كٕص ؿِحنٗ (ٓ‪ 4۳‬ـ ‪‎ ْ‎ ، ۳ٓ۳‬ق)‪‎‬‬
‫تَدًیا‪‎‬آهذ‪‎،‬تا‪‎‬هذتْیات‪‎‬کظخد «طٓخكش حنلالٓلّ»ٖ ؿِحنٗ (کّ رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ػهیّ كخٍحری‬‫‪‎‬‬
‫ٔ حرٍٓیُخ رٕى) رّيوخنلض رَهخٓظّ ٔ ىٍ پخٓن رّآٌ ٍٓخنّٖ طلض ػُٕحٌ «طٓخكض‬
‫حنظٓخكش» (طکٌیذ طکٌیذ) َٕٗض‪ .‬ؿِحنٗ ىٍ «طٓخكش حنلالٓلّ» کٕٗیيِ رٕى طخ حٓخّ‬
‫كهٔلّ ٖ يزظُٗ رَ حٓظُظخؿخص ػوهٗ ٍح رٓى ٍیِى ٔ ػخرض ًَخیي کّ َ٘خیي رّیخٍٖ‬
‫حٓهٕدْخٖ حی٘خٌ رُّٗخهض كویوٗ َخیم ٗي‪.‬‬
‫رلغ "كئع" ٔ "هيو" ػخنى کّ حُ حْى ئخثم كهٔلّٖ حٔنٗ (يخرؼيحنطزیؼش) ىٍ‬
‫٘خء حٍٓطٕثٗ حٓض‪ ،‬ىٍ «طٓخكش حنلالٓلّ» ؿخیگخِ رَؿٔظّ ىحٍى‪ .‬هِيو ػخنى‬ ‫كکًض ي ّ‬
‫یکٗ حُ ّٓ ئؤنّٖ حٓض کّ ؿِحنٗ ىٍ آٌْخ كکى رّکلَ كالٓلّ کَىِ حٓض‪ .‬ىٔ ىیگَ‬
‫حَکخٍ يؼخى ؿًٔخَٗ ٔ ػهى هيحَٔي رّؿِثیخصحَي‪ )۶(.‬ؿِحنٗ ىٍ "يوخ‪ٛ‬ي حنلالٓلّ" َیِ‬
‫ًْیٍ يطهذ ٍح پٗ گَكض‪ .‬حٔ ٓؼٗ کَىِ رٕى رخ يُطن ؿينٗ ػخرض ًَخیي کّ يخ‬
‫ًَٗطٕحَیى ٔحهؼیض ػهض ٔ يؼهٕل ٍح ىٍک کُیى‪ ،‬رهکّ كو‪ ٢‬يٗطٕحَیى رّحیٍ يؼَكض‬
‫َخیم گَىیى کّ پيیيِْخ يظؼخهذ یگىیگَ يٗآیُي؛ ٔ رْ!‬
‫حیٍ َظَ ؿِحنٗ رخ حٓظوزخل ػظیى حُ ٕٖٓ يظکهًخٌ ٔ يظ‪ٕٜ‬كخٌ ٍٔ رٍّٔ ٗي‪،‬‬
‫کظخد رُّرخٌْخٖ يوظهق رَگَىحَیيِ ٗي ٔ يٍٕى حهزخل ػهًخء ٔ كوٓخٖ َّْٓ ىیٍ‬
‫حرَحْیًی ٗخيم ئهًخٌ‪ ،‬ئیلٗ ٔ یٕٓىٖ هَحٍ گَكض‪ ،‬يظّلوخ ً آٌٍح طؤییي ٔ ط‪ٜ‬يین‬
‫کَىَي‪ًْ ،‬خٌٓخٌ کّ کظخد «طٓخكض حنظٓخكش» حرٍٍٗي ٍح یک ‪ٛ‬يح يلکٕو ًَٕىَي‪.‬‬
‫يؼهٕو ٗي ًّْٖ حٍرخد يٌحْذ رخ ػومگَحیخٌ هٕى ي٘کم ىحٍَي‪.‬‬
‫حرٍٍٗي حػظوخى ىحٗض کّ حیًخٌ ىیُٗ ٔ حكکخٍ ػوهٗ َْ ىٔ كویوض ؿيحگخَّ ٔ‬
‫يظًیِ حُ ْى ْٔظُي کّ َْیک رَحرَ رخ حكظـخؿخص هٕى ىٍٓض يٗگٕیُي‪ .‬یک ه‪٠‬یّ‬
‫يًکٍ حٓض ىٍ كهٔلّ‪ ،‬رخ حٓظيالل ٍى ٕٗى؛ حيخ حُ نلخظ حیًخٌ يٗطٕحَي رّيٕؿذ‬
‫َ‪ٛ ٕٜٙ‬لق يويّ‪ ،‬یخ كظٕٖ پٌیَكظّ گَىى‪ .‬حرٍٍٗي يیگٕیي‪ْ :‬یچ طؼخٍ‪ٟ‬ی يیخٌ‬
‫ىیٍ ٔ كهٔلّ ٔؿٕى َيحٍى‪َْ ،‬ىٔ ٍحِْخی حٓض کّ رّیک يو‪ٜ‬ي يُظٓی يیٕٗى‪.‬‬
‫يطًجُخ ً ٍْٕٔخی ىیگَی َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ يیطٕحٌ رًّْخٌ كویوض ىٓض یخكض‪.‬‬
‫رّپُيحٗض حرٍٍٗي‪ٍٔ ،‬ف رّىٔ روٖ طؤیى يیٕٗى‪ :‬روٖ حٔل ٗو‪ٜ‬ی ـ َلٔی‪،‬‬
‫ٔ روٖ ىٔو ٰانٓی حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ ٍٔف ٗو‪ٜ‬ی هخرم كٔخى حٓض‪ًّْ ،‬ی حكَحى آىيی‬
‫ٕ‪۶۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ یک ٓطق حُ آٌ رَهٍٕىحٍحَي؛ روٖ ىٔو ٍٔف ٰانٓی حٓض کّ رَحرَ رخ حٓظؼيحى‬
‫كَىی ٔ کٕٖٗ ٔ طالٕ ٗو‪ٜ‬ی ىٍ َٓخى كَى آىيی ٔنٕؽ ٔ ٍٗي يیکُي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ ‪ٛ‬ق ‪ٕ١‬یهٗ حُ حػخظى ٔ كلٕل كالٓلّ ٔ كکًخٖ حٓاليٗ ٔ ؿیَ‬
‫ئهًخٌ ٍح يٗریُیى کّ پ٘ض َٓ حرٍٍٗي حیٔظخىِحَي‪ :‬هٕحٍُيٗ‪ٍ ،‬حُٖ‪ ،‬ئؼٕىٖ‪،‬‬
‫ریََٔٗ‪ ،‬يـَیطٗ‪َٜ ،‬یَحنيّیٍ ‪ٍَٔٓٓ ،ٕٗٓ١‬ىٖ‪ ،‬حرٍ‪١‬لیم ٔ حرٍرخؿّ حُ آٌ‬
‫ؿًهّحَي‪ .‬کُيٖ‪ ،‬كخٍحری ٔ حرٍٓیُخ َیِ ىٍ حیٍؿخ ىیيِ يَٕٗٗي‪ .‬ىٍ آهَ رّ"حیًخَٕییم‬
‫کخَض" (‪ ٔ۰ٕ4‬ـ ‪ ، ٔ۴ٓ4‬و) يٍٗٓیى‪.‬‬
‫"کخَض" ىٍ «ُٓـٖ هَى َخد» يٗگٕیي‪« :‬رَهٗ حكٕحالص ًٍْ رَ ىٍک يخ حُ‬
‫ؿٓخٌ حػَ يٗگٌحٍى‪ ».‬يخَُي ي٘خْيِٖ حؿٔخو حُ پ٘ض ػیُک ٍَگٗ‪ ًٍْ .‬حَٔخٌ يٕيٗ‬
‫ََو َیٔض کّ يلٕٔٓخص هخٍؽ ٍح ‪َٛ‬كخ ً ىٍیخكض ىحٍى‪ .‬هٕى ًٍْ ْى رَ چگَّٕگٗ‬
‫ىٍک يخ حُ ؿٓخٌ طؤػیَ يٗگٌحٍى‪ ،‬ىٍٓض يخَُي آرٗ کّ ىٍ ظَكٗ يٍٗیِیى ٔ آد‬
‫ٔٗ يخ َیِ رخ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ‬ ‫الؿَو هٕى ٍح رخ ٗکم ظَف ططزین يٗىْي‪ .‬حىٍحکخص ك ّ‬
‫ٕٗٓى ططزین يٗکُي‪ .‬طُٓخ ًٍْ َیٔض کّ هٕى ٍح رخ حٗیخء ططزین يٗىْي‪ ،‬حٗیخء َیِ‬
‫رخًٍْ حَطزخم پیيح يٗکُُي‪.‬‬
‫رّپُيحٗض "کخَض" ىٔ ػُ‪ َٜ‬حٓض کّ رُّٗخهض حَٔخٌ حُ ؿٓخٌ کًک يٗکُي‪:‬‬
‫یکٗ حكٕحل هخٍؿٗ کّ طخ آٌْخ ٍح حُ ٍحِ كٕحّ ىٍک َکُیى ًَٗطٕحَیى ريحَیى؛ «حیٍ‬
‫ٍح يخىِٖ ُٗخهض يَٗخيیى‪ ».‬ىیگَٖ حكٕحل ىٍَٔٗ هٕى حَٔخٌ حٓض يخَُي حىٍحک‬
‫ٔٗ ٍٖٔىحىْخ رّيُِنّٖ كَحیُيْخٖ طخرغ هخٌَٕ ههمَخپٌیَ ػهیض ريحٌگَّٕ کّ ىٍ‬ ‫ك ّ‬
‫ُيخٌ ٔ يکخٌ ٍٖٔ يٗىْي؛ حیٍ ٍح ‪ٍٕٛ‬ص ُٗخهض يَٗخيیى‪.‬‬
‫"کخَض" حىحيّ يٗىْي‪ :‬چیِْخٖ ٍح کّ يخ يٗطٕحَیى ريحَیى كي ٔ ك‪ َٜ‬ىحٍى‪ٗ .‬خیي‬
‫رظٕحٌ گلض ػیُک ًٍْ حٓض کّ حیٍ كئى ٍح ي٘و‪ ٚ‬يٗکُي‪ .‬يخ ًَٗطٕحَیى رخ هطؼیض‬
‫ريحَیى کّ ؿٓخٌ ىٍ َلْ هٕى چگَّٕ حٓض‪ .‬يخ يٗطٕحَیى كو‪ ٢‬ريحَیى ؿٓخٌ رَحٖ "يٍ"‬
‫ٔٗ كیِیکٗ‬ ‫یخ رَحٖ َْکْ چگَّٕ حٓض‪ .‬ػوم کٕىک طخ ٔهظٗ کّ يويحٍٖ طًَیٍ ك ّ‬
‫َکَىِ‪ ًٍْ ،‬هخنٗ حٓض ٔ رٍّٗي کخيم ََٓیيِ حٓض‪ُ .‬يخٌ ٔ يکخٌ َیِ ٔحرٔظّ‬
‫ٔٗ يخ حٓض‪َّ ،‬‬ ‫رّكخنض حَٔخٌ حٓض‪ُ .‬يخٌ ٔ يکخٌ پیٖ حُ َْچیِ كخالص حىٍحک ك ّ‬
‫‪ٛ‬لخص ؿٓخٌ كیِیکٗ‪.‬‬
‫ىیگَ ًَخیُيِٖ كهٔلّٖ يؼخ‪ َٛ‬ؿَد کّ رخ يزخَی حرٍٍٗي هَحرض َ٘خٌ يٗىْي‬
‫«كَیيٍیٖ ْگم» حٓض (ٓ‪ ٔ۰۰‬ـ ٖٔ‪ ، ٔ۴‬و) ْگم يیگٕیي‪ :‬يٍ َظَحص َْههیظّٕ‬
‫ٍح ىٍ ىیخنکظیک ٔحٍى کَىِحو‪َْ .‬ههیظّٕ رّطـییَ ىحثًی ٔ ػيو ػزخص يؼظوي رٕى‪ .‬حُ‬
‫ٖ‪۶۲‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫َظَ َْههیظّٕ «ىٍ حیٍ ؿٓخٌ حُ رٕىٌ هزَی َیٔض‪َْ ،‬چّ ْٔض ىٍ كخل ٗيٌ‬
‫حٓض‪ ».‬حُ ىیيگخِ ْگم‪ ،‬ىیخنکظیک ٓخُٕ طُخه‪ْٞ‬خ ٔ ح‪ٟ‬يحى ىٍ ٔؿٕى حٗیخء‪ٔ ًٍْ ،‬‬
‫‪١‬زیؼض حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ىیخنکظیک حُ َظَ حٔ‪ٓ ،‬یَ حُ ٔكيص رّکؼَص ٔ حُ کؼَص‬
‫رّ ٔكيص حٓض‪ْ .‬گم يؼظوي حٓض کّ ىیخنکظیک حرِحٍ طلوین َیٔض‪ ،‬رهکّ ػیٍ كهٔلّ ٔ‬
‫هخػيِٖ كکَ ٔ ٔؿٕى حٓض‪.‬‬
‫ىیخنکظیک ْگم <رَهالف َظَ رٔیخٍی> يؼهغ «طِ‪ ،‬آَظی طِ ٔ ُٓظِ» َیٔض‪.‬‬
‫ْگم ُٗخهض ٍح رَحٓخّ ّٓ ٔحژِٖ «حُ هٕى»‪« ،‬ىٍ هٕى» ‪« ،‬رَحی هٕى» ریخٌ‬
‫يیکُي کّ رّطَطیذ يئیي ُٗخهض ىٍ ّٓ يَكهّٖ ًُْی‪ ،‬ػیُی ٔ ىٍَٔی ٗيٌ حٓض‪،‬‬
‫رَّلٕی کّ ىٍ يَكهّٖ ٕٓو‪ٔ ،‬حهؼیض ػیُی رًُّْیض رَيٗگَىى‪.‬‬
‫رّ پُيحٗض ْگم ًٍْ ٔ ٔحهؼیض یک چیِ ْٔظُي ٔ ىیخنکظیک یؼُی هخٌَٕ ٓیَ‬
‫طلٕالطی کّ ىٍ ًٍْ ‪ٍٕٛ‬ص يیگیَى‪ .‬حُ ‪َ١‬ین كْ ًَیطٕحٌ رّكویوض حٗیخء پی‬
‫رَى ٔ ىیخنکظیک یؼُی ح‪ٛ‬خنض ىحىٌ رٍّٔحی يلٕٔٓخص‪ .‬كویوض ٔ ْٔظی چیِی‬
‫َیٔظُي ؿِ ػوم ٔ ػهى‪ .‬حُ يُظَ ْگم حؿِحء‪ٔ ،‬ؿٕىی ئظوم َيحٍَي‪ ،‬رهکّ يَطزّی‬
‫حُ يَحطذ ٍٔحٌ ْٔظُي‪ .‬ريیٍطَطیذ‪١ ،‬زیؼض ْى يـًٕػّٖ حُ کؼَص َیٔض‪،‬‬
‫ىٍكویوض ‪ٍٕٛ‬طی حُ ٍٔحٌ حٓض‪ .‬حُ ىیيگخِ حٔ‪ ،‬كهٔلّ رخالطَیٍ يَطزّٖ ٍٔحٌ‬
‫يلٕٔد يیگَىى‪ .‬رًّْیٍ ىنیم‪ ،‬رّيٌْذ ْگم‪ ،‬يٌْذ ح‪ٛ‬خنض ػهى يطهن یخ ح‪ٛ‬خنض‬
‫ػوم َیِ گلظّ يیٕٗى ٔ ىیخنکظیک حٔ «ْٔظی‪َ ،‬یٔظی ٔ گَىیيٌ» حٓض‪.‬‬
‫حٔ حُ ْٔظی آؿخُ يیکُي ٔ يیگٕیي ْٔظی حٔنیٍ ٔ ٍٍٔٗطَیٍ يلٕٓيی حٓض‬
‫کّ ًٍْ رّآٌ رخٍٔ ىحٍى ٔ يیطٕحَي پخیّٖ يُخٓزی رَحی آؿخُ كهٔلّ رخٗي‪ .‬ح ّيخ ْٔظی‬
‫ىٍ هٕى يلٕٓو يظ‪٠‬خى هٕیٖ یؼُی َیٔظی ٍح ىٍ رَىحٍى‪ْٔ َْ .‬ظی ىٍ هٕى كخٔی‬
‫َیٔظی حٓض‪ْٔ .‬ظت حٔ ىحٍحی ْیچ طؼیُی َیٔض ٔ يطهوخ ً َخيؼیٍ ٔ ریٗکم ٔ یکَِٔ‬
‫طٓی حٓض ٔ هالء يل‪ ٞ‬حٓض‪ .‬حیٍ هالء يل‪ًْ ٞ‬خٌ َیٔظی حٓض‪.‬‬
‫پْ ْٔظی َیٔظی حٓض ٔ َیٔظی ًْخٌ ْٔظی حٓض‪ .‬حیٍ گٌٍ حُ ْٔظی رَّیٔظی‬
‫رّگَىیيٌ يیحَـخيي ٔ ّٓ پخیّی کخيم يیٕٗى‪ .‬يوٕنّٖ ٕٓو َوی‪ ٞ‬ىٔ يوٕنّ ىیگَ‬
‫ٍح ىٍ هٕى ىحٍى ٔنی ٗخيم ٔؿِٕ ٔكيص ٔ ًْآُْگی آٌْخ َیِ ْٔض‪ .‬ريیٍگَّٕ‬
‫گَىیيٌ ْٔظت حٓض کّ َیٔظی حٓض‪ ،‬یخ َیٔظت حٓض کّ ْٔظی حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ْگم‬
‫يؼظوي رٕى ْٔظی رَ ح‪ٛ‬م ط‪٠‬خى هخثى حٓض‪ َْ .‬آٌچّ ىٍ ػخنى ههوض يیریُیى ىحٍحی‬
‫‪ٟ‬يی حٓض‪ًٗ .‬خ ًَیطٕحَیي رّریَٓخیض رئٌ َٓخیض ٔ رَُّيگی رئٌ يَگ ریخَيی٘یي‪.‬‬
‫‪۶۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓخّ ػویيِ ٖ ْگم رَ ّٓ ح‪ٛ‬م حٓظٕحٍ حٓض‪ٟٔ :‬غ‪ٟٔ ،‬غ يوخرم ٔ ٔ ‪ٟ‬غ‬
‫ؿخيغ‪ٟٔ َْ« .‬ؼی ىحٍحی ٔ‪ٟ‬غ يوخرم هٕى حٓض‪ .‬ح ّيخ َْ چیِی َّطُٓخ ‪ٟ‬ي هٕى ٍح‬
‫ىٍ رَ ىحٍى‪ ،‬رهکّ ‪ٟ‬ي هٕى حٓض‪ْٔ .‬ظی‪َِ ،‬حع هٕحی يوخنق حٓض رَحی طَکیذ آٌْخ‬
‫رّ ‪ٍٕٛ‬طی ٔحكي‪ٟٔ .‬غ حُ یک ٕٓ ٔ ٔ‪ٟ‬غ يوخرم حُ ٕٓی ىیگَ رخ ْى ىٍ کً٘کٖ‬
‫ْٔظُي ٔ حُ طَکیذ آٌْخ ٔ‪ٟ‬غ ؿخيغ َظیـّ يیٕٗى»‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ كّاىكٍُن‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ كَحُٖ حُ ىػخٖ ؿٍٕٗ کزیَ‪.‬‬
‫يٗ هٍٕىٌ يٍ َِى هَى ٓٓم رٕى‬ ‫ٕ ـ يٍ يٗ هٍٕو َْٔکّ چٕ يٍ حْم رٕى‬
‫گَيٗ َوٍٕو ػهى هيح ؿٓم رٕى‬ ‫يٗ هٍٕىٌ يٍ ٍح ُ حُل كن ىحَٔض‬
‫حیٍ ٍرخػی ئُٕد رّ«َٓحؽحنيّیٍ هًَُی هٕحٍُيی ـ و ‪ ْ ۶ٕ۳‬م» حٓض کّ حُ ؿزَ يطهن‬
‫ٓوٍ يَُٗي‪ .‬حٔ حُ ٗخػَحٌ پخٍٓیگٕی َیًّٖ ىٔو ‪ٛ‬يِٖ ٗ٘ى حٓض‪ٔ .‬ی رخ ػًخىی َٗٓیخٍی ٔ‬
‫کًخل حًٓخػیم ْىٍُٔگخٍ رٕىِ ٔ ييحكی ٓهطخٌ ؿیخعحنيّیٍ يهک٘خِ هٕحٍُيی ٍح يیًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫َٓحیُيِی ْـٕگٕ ٔ رٌنّپَىحُ حٓض‪ .‬ىیٕحٌ َٓحؽ هًَی كخٔی ٓیِىِ ِْحٍ ریض حٓض‪ .‬حُ َٓحؽ‬
‫كئى ٕٓٓ ٍرخػی رَؿخی يخَيِ حٓض کّ رَهی حُ آٌْخ ىٍ ٍىِٖ هًَیخص ؿخی يیگیَى‪.‬‬
‫ػ ًََ رٍ حرَحْیى َهیّخو َی٘خرٍٕی (‪ 4ٕ۰‬ـ ٓٔ‪ )۳‬كیهٕٔف‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬یىحٌ‪،‬‬ ‫ٖ ـ ؿیخعحنيّیٍ أرٕحنلظق ُ‬
‫ٓظخٍُِٗخّ ٔ ٍرخػیَٓح‪ ،‬ىٍ يٍٕى ؿزَ ٔ حهظیخٍ چُیٍ يٗگٕیي‪:‬‬
‫ٗخىٖ ٔؿًٗ کّ ىٍه‪٠‬خء ٔ هيٍ حٓض‬ ‫َیکٗ ٔ ريٖ کّ ىٍ َٓخى رَ٘ حٓض‬
‫چَم حُ طٕ ِْحٍ رخٍ ریچخٍِطَ حٓض‬ ‫رخ چَم يکٍ كٕحنّ کخَيٍ ٍِ ػوم‬
‫يٕنٕی ىٍ يؼُٕی‪:‬‬
‫يٗك٘خَي حٔ يیِٕ ٍح ىُىحَّ ٓوض‬ ‫آٌ یکٗ رَ ٍكض رخالٖ ىٍهض‬
‫حُ هيح َٗيض رگٕ چّ يٗکُٗ؟‬ ‫‪ٛ‬خكذ رخؽ آيي ٔ گلض حٖ ىَٗ‬
‫يٗهٍٕى هَيخ کّ كن کَىٕ ػطخء‬ ‫گلض حُ رخؽ هيح رُيِٖ هيح‬
‫يُٗىٕ رَ پ٘ض ٔ پٓهٕ چٕد‪ٓ ،‬وض‬ ‫پْ رزٔظٖ ٓوض آٌ ىو رَ ىٍهض‬
‫يٗک٘ٗ حیٍ رٗگُّ ٍح ُحٍ ُحٍ‬ ‫گلض آهَ حُ هيح َٗيٗ ريحٍ‬
‫يَُٗي رَ پ٘ض ىیگَ رُيِحٕ‬ ‫گلض کِ چٕد هيح حیٍ رُيِ حٕ‬
‫يٍ ؿالو ٔ آنض كَيخٌ حٔ‬ ‫آٌ حٔ‬
‫چٕد كن ٔ پ٘ض ٔ پٓهٕ ِ‬
‫حهظیخٍ حٓض‪ ،‬حهظیخٍ حٓض‪ ،‬حهظیخٍ‬ ‫گلض طٕرّ کَىو حُ ؿزَ حٖ ػیخٍ‬
‫‪ 4‬ـ يخیکم پظٌَٕٓ‪ٔ ،‬یهیخو ْخٓکَ‪ ،‬رَّٔ ٍحیُ٘زخم ٔ ىیٕیي رخُیُـَ ىٍ کظخد «ػوم ٔ‬
‫حػظوخى ىیُٗ» ـ حكًي ََحهٗ ـ حرَحْیى ٓهطخَٗ‪ .‬حَظ٘خٍحص ‪َ١‬ف َٕ‪ ،‬چخپ حٔل ‪ ٖٔ۰۶‬ـ طَٓحٌ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ حیهیخ پخٔنٕیچ پظَٔٗلیٔکی‪ ،‬کَیى ک٘خٍُٔ‪« :‬حٓالو ىٍ حیَحٌ» ‪ٖ4ٓ ٙ‬‬
‫‪ ۶‬ـ حنلخهٍٕٖ ٔحنـَ‪ :‬طخٍین كهٔلّ ىٍ ؿٓخٌ حٓاليٗ‪۳ٖ۶ ٙ ،‬‬
‫‪۶۲۳‬‬ ‫كکًض ىٔحُىِْى‪ :‬چُي يوٕنّی کاليی‬

‫ٖٔ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫رٖـــْف‬ ‫ّ‬ ‫ػوكـــبى‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
 ‫ًغبد اًَبى‬

‫گلظًخٌ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف رٔیخٍ پیچ ىٍ پیچ ٔ ُچوٍٕ حٓض‪ .‬حُ آٌ رخرض کّ‬
‫كُِْٕخی كَحٔحٌ ٔ يظُٕػی ٍح ىٍ رَيیگیَى‪ .‬گٔظَىِگی ٓهٔهّْخ ٔ كِ ََم ٔ ػًن‬
‫ىیي َْیک‪ ٔ ،‬يوٕالص يٍٕى ػالهّٖ حی٘خٌ‪َْ ،‬کيحو کخْٕٔخی ؿيحگخَّ ٔ رلغ‬
‫ئظوم يٗ‪١‬هزُي‪ .‬ىٍ ػ‪ َٜ‬يخ‪ ،‬رٔیخٍی حُ يلووخٌ‪ ،‬رّٗیِْٕخی گَٕخگٌٕ‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٍح رٍَٓی‪ ،‬طلهیم ٔ َوي کَىِحَي‪َْ ،‬یک رخ َگخْی ٔیژِ‪ ،‬ؿُزّی پُٓخَی حُ‬
‫آٌ ٍح ظخَْ ٓخهظّ‪ ،‬یخ رَّٗف َکخص ؿخي‪ ٞ‬پَىحهظّ حٓض‪ .‬رخ ًّْی حیٍ طالْٕخ‬
‫<کّ حنزظّ ػًَروٖ ْى رٕىِ حٓض> رخُْى رلغ ط‪ٕٜ‬ف کًخکخٌ ه‪ّٜ‬ی َخطًخو حٓض‪.‬‬
‫ُُْٕ پَْٖٓخی ریًٗخٍی كَحٍٔی پژْٖٔگَ ىَیخی ط‪ٕٜ‬ف ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى‬
‫ىحٍى کّ ًْٕحٍِ ًٍْ حٔ ٍح ي٘ـٕل يیٓخُى ٔ حٔ ٍح رّکٕٗ٘ی َٕ كَح يیهٕحَي‪.‬‬
‫ىٍ رئ َظَ چُیٍ يًَٗخیي کّ ط‪ٕٜ‬ف ٔ ػَكخٌ حنظوخ‪ ٔ ١‬يوهٕ‪١‬ی حٓض حُ‬
‫كهٔلّ ٔ ىیٍ؛ ٔنی ُْگخيی کّ رّػًن يطهذ ؿٕ‪ ٙ‬يٗکُیى رٍُّٔٗی يٗریُیى کّ‬
‫ٓوٍ رّحیٍ ٓخىِگیْخ َیٔض‪ .‬ح‪ٟ‬خكّ رَ ىٔػُ‪ َٜ‬كهٔلّ ٔ ىیٍ‪ ،‬چیِْخی ُیخى ىیگَی‬
‫ىٍ ط‪ٕٜ‬ف ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ آٌٍح حُ ىیٍ ٔ كهٔلّ يظًخیِ يٗکُي‪.‬‬
‫يٓىطَ حُ ًّْ‪َ ،‬گخِ ط‪ٕٜ‬ف َٔزض رّحَٔخٌ ٔ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ حٓض‪ ،‬کّ ؿیَ حُ‬
‫‪َ َُ١‬گَٕ كهٔلّ ٔ ىیٍ َٔزض رّحَٔخٌ ٔ ؿٓخٌ حٓض‪ .‬ط‪ٕٜ‬ف «ؿٓخٌ ْٔظی» ٍح‬
‫یکپخٍچّ يیریُي‪ ،‬حَٔخٌ ٍح ح‪ٛ‬م ىٍ ْٔظی يیهٕحَي ٔ رَحی حٔ يوخو ٔحالی <طخ‬
‫َٓكي هيحیی هخیم حٓض> ٔ حىیخٌ ٍح ىحٍحی ٔكيص رخ‪ُ١‬ی يیُٗخٓي‪.‬‬
‫حُ ط‪ٕٜ‬ف طؼَیقْخی يوظهق حٍحثّ ٗيِ حٓض‪ .‬هيٍؿخيغ حیٍکّ ط‪ٕٜ‬ف ٍح‬
‫«ػهى هٕىُٗخٓی ٔ هيحُٗخٓی ٔ يـًٕػّٖ ٓهٕک رَحی ک٘ق ٔ َیم رّكویوض‬
‫‪۶۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يیىحَُي» طٕ‪ٛ‬یقْخٖ ‪ٕٛ‬كیخٌ حُ طـَریخص ػَكخَٗ هٕى ٗزخْضْخٖ هخرم يالكظّ‬

‫ىٍ َٓحَٓ َُٓيیٍْخٖ كَُْگٗ ىحٍى‪ .‬ؿَیخَخص ػَكخَٗ کّ ىٍ چخٍچٕد حىیخٌ‬
‫رّٔؿٕى آييِحَي رٔیخٍ يظ٘خرّ رَّظَ يٍُٗٓي‪ .‬طٕؿیّ حیٍ ي٘خرٓض کىطَ يَرٕ‪١‬‬
‫رّيؤهًٕحص كِ ََ ْم ٔ ؿَیخَخص حُ یکيیگَ حٓض‪ ،‬رهکّ ریٖطَ رّ‪َ١‬م ي٘ظَک طکخيم‬
‫ىحههت يؼظويحص ىیُٗ ىٍ َٗحی‪ ٔ ٢‬يلی‪ْ٢‬خٖ ي٘خرّ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ًّْ ؿخ ‪ٕٛ‬كٗ يٗکٕٗي رَحٖ طـَریخص ػَكخَت هٕى طلٔیَ ىیُٗ‪ ،‬یخ كهٔلٗ‬
‫ریخري‪ .‬ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ ٔحرٔظّگٗ حػظوخىٖ ٔ كَُْگت حٔ آٗکخٍ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ىٍ ط‪ٕٜ‬ف َْ يَیيی رَحی حیٍکّ رُّٗخهض كن َخثم آیي‪ ،‬رّحَـخو یک ٍٗظّ‬
‫حػًخل ٍٔكخَی َیخُ ىحٍى کّ رَ كٔذ كِ ََ ْم يوظهق‪ ،‬يظلخٔص حٓض‪ .‬حیٍ حػًخل ػًٕيخ ً‬
‫ػزخٍصحَي حُ حٍٔحىی كخٔی طکَحٍ یکی حُ حًٓخی هيح (ًکَ) ٔ حػًخنی حُ هزیم‬
‫ٍه‪ًٓ ٔ ٚ‬خع ‪ ...‬کّ رَهی حُ آٌْخ يٍٕى پُٔي يظٕنیخٌ ًٍٓی ىیٍ ًَٗرخُٗي‪.‬‬
‫ٓهلیٌٕ ىًُٗخٌ ىٍؿّ حٔل ‪ٕٛ‬كیخٌحَي‪ًْ .‬چُیٍ کى َیٔظُي يليػخٌ ٔ كویٓخَی کّ‬
‫حٓخٓخ ً ط‪ٕٜ‬ف ٍح ‪َ١‬یوظی هخٍؽ حُ حٓالو يٗىحَُي ٔ يؼظويحَي ط‪ٕٜ‬ف پیٖ حُ حٓالو‬
‫ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ هخىٍ حٓض ىٍ َْىیُی‪ ،‬هٕى ٍح رٍَّگ ًْخٌ ىیٍ ىٍآٍٔى‪ ،‬رُخ رَحیٍ‬
‫رّطيٍیؾ ٔ رّئٍَ [رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍػ‪ َٜ‬طَؿًّ] ٔحٍى ػوخیي حٓاليی گَىیيِ ٔ‬
‫هٕىٍح رّػُٕحٌ «ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف حٓاليی» ههًيحى کَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ َیِ حیٍ ٍح يیپٌیََي کّ حُ گٌٗظّْخی ىٍٔ آييِحَي‪ ،‬ح ّيخ ْىچُخٌ هٕى ٍح‬
‫ئهًخَخَی يٗىحَُي کّ ىحٍحی ٍٔف پٕیُيِ‪ ،‬ؿٔضٔؿٕگَ‪ ،‬پیٍَٖٔيِ ٔ طٕهقَخپٌیَحَي‬
‫ٔ رالحَوطخع ىٍ ‪َ١‬ین ک٘ق كویوض ٔ «ًغبد اًَبى» رّٕٓی حريیض پیٖ‬
‫يٍَٗٔي‪ .‬ي٘خین ‪ٕٛ‬كیّ َّطُٓخ ك‪َ٠‬ص دمحم ٔ ػهی ٍح ‪ٕٛ‬كی يٗىحَُي‪ ،‬رهکّ ًّْی‬
‫پیخيزَحٌ حُ آىو طخ حرَحْیى ٔ يٕٓی ٔ ػیٔی ٔ ه‪ٍ ... َ٠‬ح َیِ ‪ٕٛ‬كی يًٗٗخٍَي‪.‬‬
‫ىٍ طؼَیق رُیخىیٍ‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف ٍح حُ آىو َٗٔع يٗکُُي ٔ حٔ ٍح «‪ٛ‬لیهللا» يٗهٕحَُي‪.‬‬

‫پٍْذ ّ هـي‬
‫ٔهظی ٓوٍ حُ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ ریٍ رخٗي‪ ،‬رالىٍَگ َخو يلیحنيّیٍ حرٍػَری‬
‫رّيیخٌ يیآیي کّ طکیٍ ٔ ریٍهیذ رَ ههّی ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف حیٔظخىِ حٓض‪ .‬رُخ‬
‫رّطؼَیق «حرٍػَرٗ» ط‪ٕٜ‬ف يـِ حىیخٌ حٓض‪" .‬حنوَ٘ ٔ حنهُّذ" ػُٕحٌ یکٗ حُ‬
‫ٍٓخیم يظؼيى حرٍػَرٗ حٓض کّ حٍطزخ‪ ١‬يیخٌ ظخَْگَحیٗ ٔ رخ‪ٍ١‬گَحیٗ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ٍيِٖ ریخٌ يٗکُي‪ .‬ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬رّطَطیذ رّپٕٓظّٖ ریََٔٗ یک يیِٕ ٔ روٖ‬
‫‪۶۲۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ىٍَٔٗ آٌ یؼُٗ يـِ‪ ،‬یخ گٕٗض ط٘زیّ ٗيِ حٓض‪" :‬حنوَ٘" (پٕٓض) ًْخٌ َٗیؼض‬
‫حٓض‪ ،‬هخٌَٕ ظخَْٖ ىیٍ کّ هطخد رًّّْگخٌ حٓض طخ ًّْگخٌ حُ آٌ پیَٖٔ کُُي‪.‬‬
‫"حنهُّذ" (يـِ) ًْخٌ كویوض حٓض کّ رَهالف َٗیؼض ىٍ ىٓظَّ ًّْگخٌ‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬رّکٔخَٗ ىحٍى کّ يٗىحَُي چگَّٕ آٌٍح ىٍ ُیَ ظٕحَْ طًیِ‬
‫ىُْي ٔ چگَّٕ حُ ‪َ١‬ین ‪ ٍٕٛ‬ریََٔٗ کّ آٌٍح پُٓخٌ يٗکُي ٔ ىٍػیٍكخل حُ آٌ‬
‫كلخظض يًَٗخیي ٔ نزخّ يزيل رّآٌ يٗپٕٗخَي‪ ،‬رّآٌ ىٓض یخرُي‪.‬‬
‫ىٍ ٍيِپَىحُٖ ىیگَ‪َٗ ،‬یؼض ٔ كویوض رّطَطیذ رّػُٕحٌ "ريٌ ظخَْٖ"‬
‫(حنـٔى) ٔ "حٍگخٌ رخ‪( "ُٗ١‬حنًن) َیِ يؼَكٗ يَٕٗٗي‪ .‬کّ حٍطزخ‪ ١‬آٌ َیِ ىهیوخ ً ًْخٌ‬
‫حٍطزخ‪ ١‬پٕٓض ٔ يـِ حٓض‪ .‬حیٍ ٍيِپَىحُٖ طلض َْػُٕحَٗ حٍحثّ ٕٗى‪ ،‬يطهذ‬
‫ًْخٌ ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬حٓض کّ َْیک رّهخ‪َٗٓ َ١‬ضٗخٌ آٗکخٍ ٔ َٓخٌ يخَيِحَي‪َّ ،‬‬
‫ىٍ حػَ ْیچگَّٕ هَحٍىحىٖ‪ ،‬یخ َّ ىٍ حػَ حكظیخ‪ْ١‬خٖ کّ حىػخ يَٕٗٗي‪.‬‬
‫حُ َظَ حکؼَیض حكَحى رَ٘‪ ،‬یؼُٗ آَخٌکّ رّ‪ٍٕٛ‬ص حؿظُخدَخپٌیَ حُ هخٌَٕ‬
‫ظخَْٖ طزؼیض يٗکُُي‪ ،‬هخٌَٕ ظخَْٖ ٔحؿي ه‪ٜ‬هظٗ يٕٗٗى کّ کىطَ يلئىیض ٔ‬
‫ریٖطَ ٍحًُْخیٗ حٓض‪ .‬گَچّ ًْٕحٍِ یک هیي ٔ رُي ْٔض‪ ،‬ح ّيخ هیي ٔ رُيٖ کّ يخَغ‬
‫حَلَحف آَخٌ يٕٗٗى ٔ كَکض يئٍ ػٕحو ٍح ًْٕحٍِ ىٍ یک كخ‪ٛ‬هّٖ ػخرض َگّ‬
‫يٗىحٍى‪« .‬كویوض» ىٍ يَکِ ػخرض حیٍ ىحیَِ هَحٍ يٗگیَى ٔ رَحٖ ػزٍٕ حُ يلی‪٢‬‬
‫رّيَکِ (حُ ظخَْ رّرخ‪ ٍ١‬ـ حُ پٕٓض رّيـِ) ‪َ١‬م کؼیَِٖ ٔؿٕى ىحٍى کّ رّػُٕحٌ‬
‫ٗؼخع كویوض رّ‪ٍٕٛ‬ص ه‪ ٢‬ئظویى ؿهِٕ يٗکُي‪ .‬رخیي یکٗ حُ حیٍ ٗؼخعْخ ٍح ىَزخل‬
‫کَى ٔ رّيَکِ ٍٓیي‪ ،‬حیٍ ًْخٌ ‪َ١‬یوض حٓض‪ ،‬ىٍػیٍكخل ه‪ ٢‬ئظویى کٍِٕ ٍحِ‬
‫رخٍیکٗ حٓض کّ كو‪ ٢‬يؼئىٖ ىٍآٌ گخو يَُٗٓي‪.‬‬
‫«حرٍػَرٗ» يؼظوي رٕى کّ حػًخل ٔ ػزخىحص ىیُٗ ىٍ طًخو حىیخٌ ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬
‫رّگلظّ ٖ حٔ حیًخَٗ ٍح کّ يزظُٗ رَح‪ٕٛ‬ل ٔ َٗحیغ الیظـیَ (ىگًخص) یخ ىٍک ٔحهؼیخص‬
‫رّٔحٓطّٖ طل ّکَ ٔ يـَى حُ ػًم رخٗي يٗطٕحٌ ٍى کَى‪ ،‬ح ّيخ حیًخٌ ٗو‪ ٔ ٜٗ‬حیًخَٗ‬
‫کّ يزظُٗ رَ ُٗخهض ٔ ىٍک رالٔحٓطّٖ كویوض رخٗي (حیًخٌ ههزٗ) هخرم ٍى َیٔض‪.‬‬
‫ريیٍٓزذ ٗکم ظخَْٖ ىیٍ يٓى َیٔض‪ًَ ،‬خُ ٍح يٗطٕحٌ ْى ىٍ ئـي گِحٍى‪،‬‬
‫ْى ىٍ ‪ٕٛ‬يؼّ‪ْ ،‬ى ىٍ کُیّٔ ٔ كظٗ ىٍ رضهخَّ؛ رَّٗ‪ ٗ١‬کّ ًَخُگِحٍ حیًخٌ‬
‫ىحٗظّ رخٗي کّ يوخ‪١‬ذ حٔ هيح حٓض‪َّ ،‬رض‪ .‬يغٌْح حرٍػَرٗ حػظوخى ىحٗض کّ حٓالو‬
‫يُخٓذطَیٍ ٗکم ىیٍ‪ ٔ ،‬ط‪ٕٜ‬ف كهٔلّٖ ٔحهؼٗ حٓالو حٓض‪ .‬ريیٍٓزذ ٖٔ هٕی٘ظٍ‬
‫ٍح ئهًخٌ يئيٍ يٗهٕحَي ٔ رّ‪ٕٛ‬كیخٌ طٕ‪ٛ‬یّ يًَٕٗى کّ هٕحػي َٗیؼض ٍح يـَٖ‬
‫ٓٓ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ يَػٗ ىحٍَي‪ ٔ ،‬يطًجٍ رخُٗي کّ (رئٌ كَٔگٌحٗض حيٍٕ ىیٍ‪ ،‬یخ گٌٍ حُ حیٍ ىیٍ‬
‫رّآٌ ىیٍ) يیطٕحَُي حُ ٍْگٌٍ ىیٍ هٕى رّكویوض ٔ ٍٓظگخٍی َخیم آیُي‪ .‬رخ حیٍ‬
‫ٔ‪ٛ‬ق‪ ًّْٖ ،‬آٌْخ يٍٕى ريگًخَٗ كویٓخٌ حهزخٍٖ هَحٍگَكظُي ٔ َُيین هٕحَيِ ٗيَي‪.‬‬

‫ؽویوذ چیَذ؟‬
‫ح ُ ّوحنًزخكغ كویوض ىٍيلٕٓو رئٖ ٔط‪ ٍٖٕٜ‬هٕى ىٔ ٔؿّ ػًيِ رّىٓض يٗىْي‪:‬‬
‫ٔ ـ ًحص رخٍٖ طؼخنٗ‪ ،‬کّ ْٔظّٖ يَکِی ٔؿٕى ٔ كویوض يطهن ٔ ؿخیٗ حٓض؛‬
‫ٕ ـ رّيؼُٗ «َلْحاليَ» یخ ُکُّ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص كویوت َْٗٗء کّ ىٍ طؼَیق يٕٓغ‬
‫هٕى ٗخيم يؼظويحص ٔ حكکخو طکهیلٗ َیِ يٕٗٗى‪ٰ .‬نکٍ حُ آٌؿخ کّ ٔؿّ ىٔو هخیى رَ‬
‫ٔؿّ حٔل حٓض‪ ،‬ؿخیشحاليَ «كویوض» یک يلٕٓو کهٗ يٕٗٗى کّ حیٍٓخٌ هخرم طؼَیق‬
‫کيُّ ٔ ٔحهؼیضْخٖ يٕؿٕى‬ ‫يٍ ٌ‬
‫رخٗي‪« :‬كویوض ػزخٍص حٓض حُ حىٍحکٗ کّ يطخرن رخ ُي َ‬
‫ىٍ هخٍؽ حُ ًٍْ رخٗي‪».‬‬
‫حیٍ طؼَیق‪ ،‬حنظلخص رّ«كویوضکهٗ» ٔ ٔحهؼیضْخٖ يٕؿٕى‪ ،‬ىٍ كي ر‪٠‬خػض‬
‫ُيِؿخص حٓض؛ ٍَّٔ كویوضؿخیی هخرم طؼَیق َظٕحَي رٕى‪ ،‬چٌٕ هخرم حىٍحک َیٔض‪ .‬يخ‬
‫ًّْ رَٓزیم يـخُ گًخٌ يٗرَیى کّ ىٍ ئیَ كویوض گخو رَيٗىحٍیى‪ .‬حُ حیٍ يُظَ‪،‬‬
‫كویوض آثیُّی رٕى کّ حُ آًٓخٌ رُّيیٍ هٍٕى ٔ ِْحٍحٌ پخٍچّ ٗي! َْکٔی یک‬
‫پخٍچّ حُ آٌ ٍح رَىحٗض ٔ َوٖ هٕىٍح ىٍ آٌ ىیي ٔ هٕى ٍح كویوض رخنظًخو پُيحٗض!‬
‫ئهًخ ً كویوض ىٍ نلع َیٔض‪ ،‬ىٍ ظٕحَْ ٔ طَ٘یلخص َیٔض‪ ،‬ىٍ ي‪ٜ‬هلضحَيی٘ٗ‬
‫َیٔض‪ ًّْٖ ...‬حیٍْخ رَحٖ َُيگٗ رَ٘ الُو حٓض‪ ،‬رَّٗ‪ ١‬حیٍکّ َْیک ىٍ ؿخٖ‬
‫ىٍٓض هٕى رّکخٍ ٍَٔي‪ ،‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص كظٗ يٗطٕحَُي ىٍ كَيٕل ُٓگرُخٖ كویوض‬
‫َیِ رّکخٍ ٍَٔي‪« .‬يٓخطًخ گخَيٖ» رّٓئحل كویوض حیٍگَّٕ پخٓن يٗىْي‪:‬‬
‫«‪ ...‬حیٍ پَٖٓ رٔیخٍ ىٕٗحٍ حٓض؛ ح ّيخ يٍ آٌٍح رَحٖ هٕى رّحیٍ ‪ٍٕٛ‬ص كم‬
‫کَىِحو کّ كویوض آٌچیِٖ حٓض کّ ‪ٛ‬يحٖ ىٍَٔٗ رًّٗخ يٗگٕیي‪ .‬كویوض ىٍ ىل َْ‬
‫رَٖ٘ هخَّ ىحٍى ٔ َْکْ رخیي آٌٍح ىٍ آٌؿخ ؿٔض ٔؿٕ کُي ٔ كویوض ٍح رًّْخٌ‬
‫‪ٍٕٛ‬طی کّ يٗریُي ىَزخل کُي‪ .‬ح ّيخ ْیچکْ كن َيحٍى ىیگَحٌ ٍح يـزٍٕ کُي کّ‬
‫يٕحكن َظَٖ کّ حٔ ىٍرخٍِٖ كویوض ىحٍى‪ ،‬ػًم ًَخیي‪».‬‬
‫«كویوض َؤظیٍ چیِٖ حٓض کّ رخیي آٌ ٍح ؿٔض ٔؿٕ کَى‪ .‬كویوض ٍح رـٕثیي‪،‬‬
‫ُیزخیٗ ٔ هٕرٗ هٕى رّهٕى رّٕٖٓ ًٗخ هٕحْي آيي ‪ ...‬كویوض هيح حٓض‪ ،‬هيح ٔؿٕى‬
‫ىحٍى حُ آٌ ؿٓض کّ كویوض ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬يخ رّؿٔض ٔؿٕ يٗپَىحُیى‪ُ ،‬یَح ػویيِ‬
 ‫ٔٓ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ىحٍیى کّ كویوظٗ ْٔض ٔ حُ ٍحِ ؿٔض ٔؿٕٖ ٓخػیخَّ ٔ ٍػخیض ىهین هٕحَیٍ ٔ‬
‫ىٓظٍْٕخٖ ُٗخهظّ ٔ آُيخیٖ ٗيِٖ آٌ يٗطٕحَیى كویوض ٍح ریخریى‪ .‬طخٍین َ٘خٌ‬
‫ًَٗىْي کّ چُخٌ ؿٔض ٔؿٕٖ رَّخکخيٗ حَـخيیيِ رخٗي ‪ ...‬كظٗ اليٌْزخَٗ کّ ط‪ٍٕٜ‬‬
‫يٗکُُي رّهيح ػویيِ َيحٍَي‪ ،‬رّكویوض حػظوخى ىحٗظّحَي‪ٍ .‬يِ کخٍٗخٌ حیٍ حٓض کّ‬
‫رّهيح َخيٗ ىیگَ يٗىُْي‪ ،‬کّ َخيٗ طخُِ ْى َیٔض‪ .‬رَحٖ حٔ ِْحٍحٌ ِْحٍ َخو ْٔض‪.‬‬
‫«كویوض» ػخنٗطَیٍ َخيٗ حٓض کّ يٗطٕحٌ رّحٔ ىحى‪)ٔ(».‬‬

‫كویوض یک ٔحكيٖ كَحگیَ ٔ طلکیکَخپٌیَ حٓض‪ .‬آٌ یک کم حٓض‪ًّْٖ .‬‬

‫ي٘خٍد كکَٖ ٔ حػظوخىٖ‪ ،‬حػى حُ «َٗیؼض» ٔ «‪َ١‬یوض» ٍٔ رًّْخٌ «كویوض‬
‫یگخَّ» ىٍ كَکضحَي ٔ ىٍ ٓطٕف ػخنی رّْى يٍُٗٓي‪ .‬حُ آٌ پْ‪ ،‬ىٍ ٓیَػخنت هٕى‬
‫حُ ‪َ١‬یوض ٔ َٗیؼض ػزٍٕ ًَٕىِ ٔ ػخٍٖ حُ حنلخظ ٔ کهًخص‪ ،‬ئظـَم يؼخَٗ‬
‫کهًشّللا» يَٕٗٗي‪ .‬آٌ يؼخَت کّ حُ ‪َ١‬ین آُيخیٖ‪ٕٓٗ ،‬ى ٔ يکخٗلّ کًخیٗ کَىِحَي‬ ‫ّ‬ ‫«‬
‫(ػَكخٌ يل‪ )!ٞ‬حیٍ طؤٓٗ رّي٘ٗء ؿُخد دمحم ي‪ٜ‬طلٗ حٓض کّ ىٍ حيظيحى طـَریخص‬
‫هٕیٖ ىٍ کِٕ ح ُ ُك ْي ريحٌ ىٓض یخكض ٔ ىٍ َٓحَٓ هَآٌ کَیى حٍحثّ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ّللاَ نَ ًَ َغ ْحن ًُلْ ُِِٔیٍَ ‪»۶۲ :ٕ۲ ،‬‬ ‫ـ « َٔحنٌَِیٍَ َؿخ َْئُح كِیَُخ نََُ ْٓ ِيیََُ ُٓ ْى ُ‬
‫ٓزُهََُخ ۚ َٔ ِا ٌَ َ‬
‫= کٔخَٗ کّ ىٍ ٍحِ يخ طالٕ يٗکُُي‪ ،‬يلووخ ً ٍحِ ٍح يٗیخرُي‪.‬‬
‫یٍ‪»۲۲ :ٔ۳ ،‬‬ ‫ک ْحن َی ِو ُ‬‫ک َكظ َ ٰٗ یَؤْطِ َی َ‬ ‫ـ « َٔح ْػزُ ْي ٍَرَ َ‬
‫= رُيِگٗ کٍ (طالٕ کٍ‪ُ ،‬كًض رکٖ) ىٍ ٍحِ پٍَٔىگخٍص‪ ،‬طخ رّیویٍ ٍٓٗ‪.‬‬
‫حْم كویوض ٍح کخٍٖ رخ حنق ـ د ـ ص ـ ع ـ َیٔض‪ .‬حنق ـ رخٖ كویوض ًْخَخ‬
‫يظخَْ ٔ طـهّیخص ْٔظىت يطهن حٓض کّ ریٍ الْٕص ٔ َخٕٓص ىٍ کًٌٕ ٔ رَُٔ‬
‫ىحثًٗ حٓض‪ .‬يطخرن رخ ریخٌ هَآٌ کَیى‪ْٔ ،‬ظٗ ىٍ طًخيیض هٕى یک کظخد حٓض ٔ کِٕ‬
‫ذ َٔ َال یَخرِ ٍْ‬ ‫ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهظخٌ ٔ حَٔخٌ رو٘ٗ حُ حنق ـ رخٖ آٌ کظخد رخٗي‪َ َٔ « :‬ال ٍَ ْ‬
‫‪ٍ ١‬‬
‫یٍ‪ »۳۲ :۶ ،‬ىٍ حیٍ کظخد ىٍؽ حٓض‪ .‬ىٍ کظخد ْٔظٗ‪ٍٕٛ َْ ،‬طی‬ ‫د ُّيزِ ٍ‬ ‫ِا َال كِی ِکظ َخ ٍ‬
‫ّللا‪ »ٕ۰ :ٖٔ ،‬ح‪١‬الم يٕٗٗى‪.‬‬ ‫یک کهًّ حٓض‪ .‬رًّّْٖ يظخَْ ْٔظی «کهًخص ّ‬
‫ّللا" نلع َیٔض‪ ،‬آٌ يظخَْ ٔ طـهّیخص ْٔظىت يطهن ي٘ظًم رَ کِٕ ٔ‬ ‫"کهًخص ّ‬
‫ىٍیخ ٔ ىٍهظخٌ حٓض کّ يؼخَٗ آٌ رخیي حىٍحک ٔ ٕٗٓى َٕٗي‪١ ،‬زن گلظّی هَآٌ‬
‫ٗ َـ ََسٍ‬
‫‪ِ ٝ‬يٍ َ‬ ‫ّللا" رخ نلع هخرم ٔحگٕیٗ َظٕحَي رٕى‪َٔ « :‬نَ ْٕ أَََ ًَخ كِیحْل َ ٍْ ِ‬ ‫يؼخَٗ "کهًخص ّ‬
‫یِ َك ِکی ٌى‪»ٕ۰ :ٖٔ ،‬‬ ‫ػ ِِ ٌ‬ ‫ّللاِ اِ ٌَ َ‬
‫ّللاَ َ‬ ‫ٓ ْزؼَشُ أ َ ْر ُل ٍَ َيخ ََ ِليَ ْ‬
‫ص َک ِه ًَخصُ َ‬ ‫أ َ ْهال ٌو َٔ ْحنزَلْ َُ یَ ًُيُُِّ ِيٍرَ ْؼ ِي ِِ َ‬
‫= «حگَ طًخو ىٍهظخٌ ٍٖٔ ُيیٍ يزيل رّههى َٕٗي ٔ ىٍیخْخٖ يٕؿٕى رّچُي رَحرَ‬
‫ٕٓ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّللا> ٍح رٍّٗظّٖ طلَیَ‬ ‫حكِحیٖ یخرُي ٔ ؿًؼخ ً يَکذ َٕٗي‪ًَٗ ،‬طٕحَُي <کهًخص ّ‬
‫ىٍآٍَٔي‪ .‬حنزظّ کّ هيحَٔي ػِیِ ٔ كکیى حٓض‪ ».‬چُخٌکّ يلًٕى ٗزٔظَی يٗگٕیي‪:‬‬
‫کّ رلَ ههِو حَيٍ ظَف َخیي‬ ‫يؼخَی َْگِ حَيٍ كَف َخیي‬
‫‪ٍٕٛ‬صْخی ْٔظی حُ ي‪ٜ‬يٍ ٔحكي «کهًشهللا» ظٍٕٓ يٗیخرُي ٔ ىٍ ْیؤص‬
‫ّللا" يظکؼَ يًَٗخیُي؛ ٓپْ رّ«کهًش هللا» ٔحكي رَگ٘ض يٗکُُي ٔ ىٍ آٌ يلٕ‬ ‫"کهًخص ّ‬
‫ٔ ئظٓهک يٗگَىَي‪ .‬حیٍ چَهّٖ ظٍٕٓحص حُ ٔكيص رّکؼَص ٔ حُ کؼَص‬
‫رّٔكيص‪ ،‬ىحیًی ٔ آٌ رّآٌ حٓض؛ ٰنکٍ يخ ًَٗطٕحَیى آٌٍح حك‪ٜ‬خء کَى؛ ُیَح ىٍ‬
‫ظٍٕٓحص َّطکَحٍ حٓض ٔ َّحٓظًَحٍ‪ .‬يخ كو‪ ٢‬يٗطٕحَیى ؿهِْٕخی کىٍَگی حُ رَهی‬
‫ّللا" ىلْخٖ آىيیخٌ‬ ‫يظخَْ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗزقآٓخ ٕٗٓى کُیى‪ .‬حىٍحک ٔ ٕٗٓى "کهًخص ّ‬
‫ٍح رّْى َِىیک يٗکُي‪ ،‬طـَریخص آٌْخ ٍح رّْى ٔ‪ٛ‬م يًَٗخیي ٔ یک ٓهٔهّٖ‬
‫َخگٔٔظُٗ رّٔؿٕى يٗآٍٔى‪ .‬كخل آٌکّ‪ ،‬يـخىنّ رخ حنلخظ ٔ‪ٟ‬ؼٗ رَ٘ يظيحٔيخ ً يخ ٍح حُ‬
‫يو‪ٜ‬ي َٓخیٗ ٔ كویوض ؿخیٗ ىٍٔ يٗکُي؛ حنلخظ‪ٓ ،‬وض كظُّحَگیِ حٓض‪ ،‬رّحَلَحكخص ٔ‬
‫ٗوخم يٗک٘خَي ٔ يٕؿزخص ك‪٠‬یهضطَحٗٗ ٔحْٗ يٕٗٗى‪ ،‬چُخٌکّ يالی ٍٔيی گٕیي‪:‬‬
‫چٌٕ رّيؼُٗ ٍكض‪ ،‬آٍحو حكظخى‬ ‫حهظالف ههن حُ "َخو" حكظخى‬
‫«يٓخطًخ گخَيٖ» ْى ىٍ حیٍ ه‪ ٕٜٙ‬يطهزٗ ىحٍى کّ رّؿخیض نطیق حٓض‪:‬‬
‫«کظخدْخ ىٍ رٓظَیٍ ‪ٍٕٛ‬ص هٕى يٗطٕحَُي كو‪ٓٔ ٢‬یهّٖ کًک رخُٗي ٔ حؿهذ‬
‫ْى يٕؿذ يِحكًض ٔ طٕ٘یٖ حًْخٌ يَٕٗٗي‪».‬‬
‫«يٌحْذ ٍحِْخٖ گَٕخگَٕٗ ْٔظُي‪ ،‬کّ رّٕٖٓ َوطّٖ ٔحكي ٔ ي٘ظَک يٍَٗٔي‪.‬‬
‫طخ ٔهظٗ کّ يخ ًّْ رّٕٖٓ یک يو‪ٜ‬ي يٍٗٔیى ٔ رّیک َٓيُِل يٍٗٓیى؛ حگَ‬
‫ٍحِْخٖ يخ يظلخٔص رخُٗي حًْیّظٗ َوٕحْي ىحٗض‪ .‬ىٍ ٔحهغ طؼيحى يٌحْذ رّطؼيحى َلّٕ‬
‫حكَحى آىيٗ حٓض‪ .‬حگَ کٔٗ رّكویوض ٔ ههذ يٌْذ هٕى رَٓي‪ ،‬رّكویوض ٔ ههذ‬
‫يٌْذ ىیگَٖ َیِ ٍٓیيِ حٓض‪)ٕ(».‬‬
‫ىٍ يوخرم حیٍ ریُٖ حَٔخٌييحٍحَّ‪َ ،‬ظَ حَل‪ٜ‬خٍگَحیخَّ ٔؿٕى ىحٍى کّ يؼظوي‬
‫حٓض‪ٍٓ :‬ظگخٍٖ‪ٍْ ،‬خیٗ‪ ،‬کًخل ٔ َْ چیِٖ کّ ْيف ؿخیٗ ىیٍ حٓض‪ ،‬يُل‪َٜ‬ح ً حُ‬
‫‪َ١‬ین پیَٖٔ حُ یک ي٘ٗ هخ‪ ٙ‬رّىٓض يٗآیي‪١ .‬زن حیٍ َظَ‪ ،‬حىیخٌ ىیگَ ْى‬
‫يًکٍ حٓض كخيم رو٘ٗ حُ كوخین رٕىِ رخُٗي‪ٰ ،‬نکٍ حُ يُظَ هيحَٔي طخٍین ي‪َٜ‬ف‬
‫ٗخٌ گٌٗظّ حٓض‪ ،‬نٌح رخ‪١‬محَي‪ .‬يُل‪َٜ‬ح ً یک َظَ كن ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬طُٓخ ًْخٌ یک‬
‫َظَ ٍحِ ٍٓظگخٍٖ ٍح پیٖ ٍٖٔ يخ هَحٍ يٗىْي‪ .‬پیَٔحٌ ٓخیَ حىیخٌ كظٗ حگَ حُ‬
‫كیغ حهالهٗ ىٍٓضکخٍ ْى رخُٗي‪ًَٗ ،‬طٕحَُي حُ ‪َ١‬ین ىیٍ هٕى ٍٓظگخٍ َٕٗي‪.‬‬
‫ٖٓ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫كه ثیبى « َک ِل َوخُ َّ‬

‫ّللاِ»‬
‫کهًشّللا» هَحٍ ىحٍى‬
‫ّ‬ ‫ّللا» «‬
‫ًّْی طؼُیُّخص «کهًخص هللا» ْٔظُي‪ ،‬ىٍ ٍأّ «کهًخص ّ‬
‫کّ يَحى حُ آٌ ْٔظت يطهن حٓض‪ .‬حیٍ ْٔظت يطهن هٕى یک کهًّ حٓض كٕم کهًخص‬
‫ِی ْحنؼُ ْه َیخ‪ ٔ »4ٓ :۲ ،‬ػٕحو آٌ ٍح رّحٓى هيح يیُٗخُٓي‪ .‬هيح‬ ‫يظؼیٍ‪َ َٔ « :‬ک ِه ًَشُ َ‬
‫ّللاِ ْ َ‬
‫يلٕٓيی حٓض کخيالً رُیخىی ٔ يلٍٕی‪ ،‬کّ روٖ حػظى طکخپْٕخی كکَی رَ٘ ٍح‬
‫رّهٕى حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ کًخکخٌ ؿیَ هخرم ىٓظَٓی ٔ ؿیَ هخرم ٔ‪ٛ‬ق حٓض‪.‬‬
‫ّللا» يَحطذ يوظهلی ىحٍى‪ ،‬گخْی «هللا» ٍح ح‪١‬الم‬ ‫ىٍ ح‪ٛ‬طالف ػَكخَی «کهًخص ّ‬
‫يیکُُي رًّْخٌ يوخو «ؿیذحنـیٕد» کّ رّطًخو يؼُخ حُ َْ طؼیُّی <كظی حكيیض>‬
‫رَطَ حٓض‪ .‬گخْی پخثیٍ يیآٍَٔي ٔ «هللا» ٍح ح‪١‬الم يیکُُي رَ يوخو ؿخيؼیض حًٓخء ٔ‬
‫کهًشّللا»‬
‫ّ‬ ‫‪ٛ‬لخص؛ ىٍ ٔحهغ يیطٕحٌ گلض ػَكخٌ چیِی ؿِ طالٕ رَحی طٕ‪ٛ‬یق «‬
‫َیٔض‪ْ .‬ىچُیٍ‪ ،‬هيح یکی حُ يٓىطَیٍ يلخْیى ىٍ طخٍین كهٔلّ ٔ طؤيالص كهٔلی َیِ‬
‫رٕىِ حٓض‪ .‬حُ آؿخُ پیيحیٖ كهٔلّ طخ رّحئَُ رلغ ىٍرخٍِٖ آٌ حىحيّ یخكظّ ٔ ىٍ ‪ٕ١‬ل‬
‫ُيخٌ گخِ ٍٖٔکَىْخی ؿيیي يطَف ٗيِ ٔ گخِ رلغْخی هيیًی رخ حٓظياللْخی‬
‫ٍُٔآيي پی گَكظّ ٗيِ ٔ يُ٘ؤ حهظالف َظَ يیخٌ حیٍ ٔ آٌ گَىیيِ‪ .‬طخ ؿخی کّ ىٍ‬
‫کهًشّللا» ٗکم گَكظّ حٓض‪:‬‬
‫ّ‬ ‫طخٍین حيض‪ َُ١ ٖٗ ،‬طهوی ىٍ يٍٕى يلٕٓو ٔ يؼَكض «‬
‫حَيیّٖ٘ «ٔكيص ٔؿٕى» یخ‬ ‫الق ـ ُوَفلایی‪:‬‬
‫«ْٔظیهيحیی» رخٍٔی حٓض کّ ًّْٖ ‪ٕٛ‬كیخٌ ٔ ىٍٔی٘خٌ‪ ،‬حػى حُ َْ ىیٍ ٔ يهض‬
‫[رخ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق يظلخٔص] رالحٓظؼُخء رّآٌ گَكظخٍحَي‪ .‬ىٍ ‪ٛ‬يِْخٖ (ریٍ َیًّٖ ىٔو‬
‫هٌَ حٔل طخ حٔحهَ هٌَ ْ٘ظى ْـَٖ) ػَكخء ٔ ط‪ٕٜ‬ف حُ َٗکخی يٓى يزخكؼخص ىیُٗ‬
‫ٔ کاليٗ رٕىَي‪ ،‬ىٍ حیٍ ىٍِٖٔ ‪ٕ١‬الَی (ٔ ‪١‬الیی) ٍٗظّْخی يوظهلی حُ َُْ ٗخيم‬
‫ٗؼَ ٔ حىریخص ٔ يٕٓیوی ٔ َوخٗی ٔ ٍه‪ ٚ‬رّیًٍ ي٘خٍکض ‪ٕٛ‬كیخٌ رٍّٗي هخرم‬
‫يالكظّ ٍٓیيَي‪ .‬كهٔلّ َیِ رّکًک آٌْخ ٗظخكض ٔ كي حػالٖ حُ كهٔلّٖ ػَكخَٗ پيیي‬
‫آٍٔى‪ ،‬چُيحٌ کّ ػَكخء «ٔكيص ٔؿٕى» یخ یکٗ ٗيٌ ٔ یکٗ رٕىٌ رخ "هيح" یخ "ٍٔحٌ‬
‫کیٓخَٗ" ٍح ٔؿّٖٓ ًْض هٕى هَحٍ ىحىَي‪.‬‬
‫رّطؼزیَ ٓخىِ‪ٕٛ :‬كیخٌ حیٍ ؿَأص ٔ طٕحَخیی ٍح حُ هٕى َ٘خٌ ىحىَي کّ هيح ٍح حُ‬
‫ُٔحیخی طخٍیک ٔ َخُٗخهظّ ریٌَٔ رکُ٘ي ٔ حٔ ٍح يهًّٕ ٔ هخرم طؼَیق ٓخَُي‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم َگَٕ ػَكخَی‬ ‫ة ـ رلکیک ّعْك‪:‬‬
‫«ٔكيص ٔؿٕى» حَيیّٖ٘ كهٔلت «طلکیک ٔؿٕى» حٓض کّ َٓىييحٍحٌ آٌ یؼوٕد رٍ‬
‫حٓلخم کُيی‪ ،‬أرَٕ‪ َٜ‬كخٍحری‪ ،‬أرٕػهی ٓیُخ رهوی‪ ،‬حرٍ ٍٗي ٔ يال ‪ٛ‬يٍح ْٔظُي‪.‬‬
‫‪۰ٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫٘خء حٍٓطٕ رَ يٗگَىى‪ .‬حیٍْخ ریٍ‬ ‫ٍیّْ٘خی حیٍ َظَیّ ىٍ َٓخیض رّكهٔلّٖ ي ّ‬
‫ٔؿٕى ٔ يخْیض [رّطؼزیَ ٓخىِ ریٍ هيح ٔ يظخَْ ْٔظی] «ىٔثیض ٔؿٕى» هخثمحَي کّ‬
‫حُ آٌ رّ«ٔؿٕى» ٔ «يخْیض» طؼزیَ يٗکُُي‪ٔ .‬ؿٕى ٍح ح‪ٛ‬م ٔ يخْیض ٍح كَػی ٔ‬
‫ػخٍیظی يًٗٗخٍَي‪ .‬حٔنی ٍح «ٔحؿذ حنٕؿٕى رخنٌحص» يٗىحَُي کّ ْٔظّٖ يَکِی ٔ‬
‫ػهض حنؼهم ًّْچیِ حٓض ٔ ٔؿٕىٕ هخیى رًّحص هٕیٖ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ىٔيی ٍح «يًکٍ حنٕؿٕى» يٗهٕحَُي کّ كیَلّٔ ٔؿٕى َیٔض‪ ،‬ح ّيخ ٔؿٕى ىحٍى‪،‬‬
‫ىٍكخنیکّ يٗطٕحَٔض ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي‪ٔ .‬ؿٕى‪ ،‬ؿَْٕ ٔ يخْیض ػَ‪ ٝ‬حٓض؛‬
‫ٔؿٕى ٔحكي حٓض ٔ يخْیض يظکؼَ‪ .‬يخْیض هزم حُ طلون ٔ ظٍٕٓ ٔ طکؼَ‪ ،‬یؼُی پیٖ‬
‫حُ آٌ کّ يٕؿٕى ٕٗى ىٍ ػهى حُنت هيح يٕؿٕى رٕىِ‪ٔ .‬ؿٕى هخرم طؼَیق َیٔض‪،‬‬
‫حىٍحکخص ٔ طٕ‪ٛ‬یلخص يخ رَحی يخْیض حٓض‪ .‬حیٍ يخْیض حٓض کّ هخرم طؼَیق حٓض‪.‬‬
‫هيحَٔي يخْیض َيحٍى‪ ،‬رُخرَحیٍ َّهخرم حىٍحک حٓض ٔ َّهخرم طٕ‪ٛ‬یق‪ .‬حگَ ًٗخ رپَٓیي‬
‫کّ هيح چیٔض؟ چگَّٕ حٓض؟ پخٓوی ؿِ ٓکٕص <یخ ًَٗىحَى> َوٕحْیي ىحٗض‪ .‬ح ّيخ‬
‫حگَ حُ يخْیض پَٓخٌ کُیي يٗطٕحَیى رگٕیى حیٍ کِٕ حٓض‪ ،‬آٌ ىٍیخ حٓض‪ ،‬آٌ ىٍهض‬
‫٘خء ًْیٍ حٓض‪( .‬ػهض حٔنی)‬ ‫حٓض ٔ آٌ ْى حَٔخٌ ‪ٓ ...‬ظٌٕ كوَحص كهٔلّٖ ي ّ‬
‫ط٘زیّ ىٍ ح‪ٛ‬طالف ػهى کالو‪،‬‬ ‫ط ـ رْجیَ ّعْك‪:‬‬
‫ًْخَُي کَىٌ هيحَٔي ىٍ ًحص یخ ‪ٛ‬لخص رّيوهٕهخص {هخ‪ ّٛ‬حَٔخٌ} ٔ حُِٓخى ‪ٛ‬لخص‬
‫يوهٕم رّهخنن حٓض‪ .‬رَهٗ كَهّْخٖ ئهًخٌ رَحٖ ُٗخهض هيح‪ ،‬ظٕحَْ آیخص هَآٌ‬
‫٘ ِزّ َّٓ» یخ‬
‫کَیى ٍح رَگَكظّ ٔ رَحٖ هيحَٔي ‪ٛ‬لخص ؿًٔخَٗ پُيحٗظّحَي‪ .‬حیُخٌ ٍح « ُي َ‬
‫ٔ ًَّ» َخو َٓخىِحَي‪ .‬رَ ‪١‬زن ىیيگخِ «ط٘زیّ» طلخٔص حٓخٓی ریٍ حٔ‪ٛ‬خف هيح ٔ‬ ‫« ُي َـ ِ ّ‬
‫حٔ‪ٛ‬خف يوهٕهخص َیٔض ٔ آٌ ىٓظّ حُ ‪ٛ‬لخطی کّ ْى رَ هيح ٔ ْى رَ يوهٕهخص حٔ‬
‫يخَُي حَٔخٌ ح‪١‬الم يیگَىَي‪ ،‬يؼُخی ٔحكي ٔ ي٘ظَکی ىحٍَي کّ ىٍ َْ ىٔ یکٔخٌ‬
‫حٌ هللا ههن آىو ػهی ‪ٍٕٛ‬طّ»‪.‬‬ ‫حٓض‪ .‬كيیغ يٍٕ٘ٓی حٓض طلض ػُٕحٌ‪ّ « :‬‬
‫= هيحَٔي آىو ٍح رَحرَ رخ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ٓیًخی هٕى آكَیي‪.‬‬
‫حیٍ ٍٔحیض <کّ حهظزخّ حُ ٍُٔ ٗ٘ى ههوض‪ ،‬ىٍ کظخد پیيحیٖ طٍٕحص حٓض>‬
‫٘زِّ َّٓ» ٔ يظ‪ٕٜ‬كّ يٗرخٗي‪َْ .‬‬ ‫يٍٕى حٓظُخى رٔیخٍی حُ كِ ََ ْم حٓاليی رًّٕٗل « ُي َ‬
‫گَْٔی ‪١‬زن ًٔم ٔ يُٖ هٕى حُ آٌ حٓظلخىِ يٗکُي‪ .‬رًَْیٍ حٓخّ‪ ،‬حرٍػَرٗ‬
‫آكَیُٖ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٰانٓی ٍح رَ طًخو ْٔظی طؼًیى ىحىِ حٓض؛ رَّظَ حٔ ىٍ كيیغ يٍٕى‬
‫رلغ‪ ،‬طُٓخ حُ آٌ ؿٓض «ههوض رَ ‪ٍٕٛ‬ص ٰانٓی» يُل‪ َٜ‬رّآىو ریخٌ ٗيِ کّ حَٔخٌ‪،‬‬
‫طًخو كوخین ػخنى ٍح ىٍ هٕى ؿًغ کَىِ حٓض؛ کّ ىٍ يظٌٕ ػَكخَی «حًٓخء ٰانٓیّّ»‬
‫‪۰ٓ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هٕحَيِ ٗيِ ٔ ػیٍ ًحص هيح يلٕٔد يٕٗٗى‪ )ٖ(.‬حُ ًْیٍ ؿٓض حٓض کّ حَٔخٌ ٍح‬
‫َٔوّٖ حُ ؿٓخٌ ههًيحى يٗکُي‪« :‬حإلَٔخٌ ْٕحنکهًش حنـخيؼش ٔ َٔوش حنؼخنى‪ ،‬كکم يخ‬
‫كی حنؼخنى ؿِء يُّ = حَٔخٌ کهًّٖ ؿخيغ ٔ َٔوّٖ ؿٓخٌ حٓض؛ پْ َْ آٌچّ ىٍ‬
‫ْٔظی حٓض‪ ،‬رو٘ی حُ حَٔخٌ يٗرخٗي‪ ».‬حٔ طالٕ کَىِ حٓض طخ كيیغ يٌکٍٕ ٍح رخ‬
‫َظَیّٖ «ٔكيص ٔؿٕى ٔ يٕؿٕى» ٔكن ىْي؛ حرٍػَرٗ حكَح‪ٍ ١‬ح رّؿخی يٍٗٓخَي‬
‫کّ ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ‪ ،‬كيیغ ٍح حیٍگَّٕ طلَیق يٗکُي‪ٔ« :‬هي هخل‪ :‬اَّّ ههن حنؼخنى‬
‫ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ = گلظّ ٗيِ حٔ ؿٓخٌ ٍح يطخرن ‪ٍٕٛ‬ص هٕى آكَیيِ حٓض‪)4(».‬‬
‫ط٘زیّ یک کٖ٘ ؿزَة ًُْی حٓض‪ ،‬حگَ هيحی ٔؿٕى ىحٍى رخیي ٗزیّ یک چیِی‬
‫رخٗي‪ .‬ریٍ ي٘زّٓ ٔ يـًّٔ يَُ رخٍیکی ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬يٗطٕحٌ گلض يـًّٔ حُ ىل‬
‫ي٘زّٓ ریٌَٔ آييِ حٓض‪َٓٓٗ .‬ظخَی ىٍ يهم ٔ َلم حُ گَْٔی حُ ئهًخَخٌ رّػُٕحٌ‬
‫ًّٔ یخى کَىِ حٓض‪ .‬حیٍ گَِٔ هيحَٔي ٍح رّيٕؿٕىحص ؿًٔخَی‪ ،‬ط٘زیّ‬ ‫ي٘زّّٓ ٔ يـ ّ‬
‫يیکُُي ٔ رَحی هيحَٔي ىٓض ٔ پخ ٔ ىیگَ حػ‪٠‬خء ٔ ؿٕحٍف هخثمحَي‪.‬‬
‫يـًّٔ رّيؼُخی حػظوخى رّؿًٔخَی رٕىٌ هيحَٔي حٓض‪ .‬حَظٔخد حٔ‪ٛ‬خف ؿًٔخَی‬
‫َظیَ ىحٗظٍ حَيحو چٌٕ ىٓض ٔ پخ ٔ چ٘ى ٔ گٕٕ ٔ ك‪ ٍٕ٠‬ىٍ يکخٌ يؼیٍ ٍح رًّحص‬
‫كن ٍٔح ىحَٔظّ ٔ آیخص يظ٘خرّ هَآٌ کَیى ىٍ حیٍ ُيیُّ ٍح رَ ًْخٌ يؼخَی ظخَْی‬
‫ؿًٔخَی ٔ رَ٘ی كًم ًَٕىِحَي‪ .‬ىٍ طهوٗ ي٘زّٓ ٔ يـًّٔ‪ ،‬هيحَٔي يلم ٔ يکخٌ‬
‫ىحٍى‪ ،‬رَػَٕ ؿهّٕ کَىِ‪ ،‬پخْخ ٍح رَکَٓٗ َٓخىِ‪ ٔ َٓ ،‬ىٓض ٔ حَيحيٖ ٍح يَطذ‬
‫طکخٌ يٗىْي ٔ ًَخیُيِگخَٖ ٍح ىٍ ُيیٍ َگخِ يٗکُي‪ .‬چُیٍ ط‪ٕٜ‬یَ حُ هيحَٔي کّ ىٍ‬
‫حىیخٌ َ‪َٜ‬حَیض ٔ یٕٓىیض ٍیّ٘ ىحٍى‪ ،‬ىٍ يیخٌ رَهی ُيظَک َِهّ ًْیٍ ئهًخٌ رّه‪ٕٜٙ‬‬
‫ظخَْیّ <حطزخع ىحٔٔى ظخَْی> ٔ کَحيیّ <حطزخع دمحم رٍ کَحو ٓـٔظخَی> ٔ ىیگَ‬
‫يـًٔیٌٕ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬رَهی حهٕحل حٗخػَِ‪ ،‬يخَُي هٕل رٍّإیض ر‪َٜ‬ی كنطؼخنی ىٍ‬
‫ػخنى‪ ،‬یخ ىٍ هیخيض‪َ ،‬یِ ئظهِو ًْیٍ ىیيگخِ يیرخُٗي‪)۳(.‬‬
‫ىٓظّٖ ىیگَ يٗگٕیُي يخ حٔ‪ٛ‬خف‬ ‫ك ـ رٌيیَ ّعْك‪:‬‬
‫يًکُخص ٍح ىٍک يٗکُیى‪ٓ ،‬پْ َٕحه‪ ٔ ٚ‬يلئىیضْخ ٔ ‪ٟ‬ؼقْخ ٍح حُ آٌ‬
‫رَيٗىحٍیى ٔ آٌ يؼُخی يطهن ٔ کخيهٖ ٍح رّهيحَٔي َٔزض يٗىْیى کّ حیٍ (طُِیّ)‬
‫حٓض‪ .‬هيح ىحٍحی ‪ٛ‬لخص ػزٕطیّ ٔ ٓهزیّ حٓض‪ُْ .‬گخيی کّ يٗگٕثیى «هللا = هيح»‬
‫ًحطی ٍح ه‪ٜ‬ي کَىِحیى کّ ئظـًغ ؿًیغ ‪ٛ‬لخص کًخنیّ ٔ يزَی حُ ؿًیغ ‪ٛ‬لخص‬
‫َخه‪ ّٜ‬حٓض‪ .‬طُِیّ ػزخٍص حٓض حُ حػظوخى رّيُِِ رٕىٌ هيحَٔي حُ ‪ٛ‬لخص ٓهزیّ يخَُي‬
‫ػَٔ‪ُٔ ٔ ٝ‬حل‪ ٔ ،‬ىحٍحیی ‪ٛ‬لخص ػزٕطیّ يخَُي ػهى ٔ هيٍص ٔ ػيحنض…‬
‫‪۰ٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ ىیيگخِ «طُِیّ» یخ «حػزخص رئٌ ط٘زیّ» طلهیهی حُ يؼُخی ‪ٛ‬لخص ٰانٓی حٍحثّ‬
‫طُِِ ٔ طؼخنی هيحَٔي حُ َوخی‪ ٔ ٚ‬يلئىیضْخی يوهٕهخص هٕى‬ ‫يیٕٗى کّ حُ یکٕٓ ّ‬
‫ٍح پخّ ىحٍى ٔ حُ ٕٓی ىیگَ حٔ‪ٛ‬خف حٔ ٍح ُٗخهضپٌیَ يؼَكی کُي‪.‬‬
‫حیٍ گَِٔ هخثم رّطؼطیم حیٍگَّٕ‬ ‫ُ ـ رؼطیل ّعْك‪:‬‬
‫يزخكؼخصحَي‪ .‬ريیٍي‪ ًٌٕ٠‬کّ َْگَّٕ رلغ ٔ کُکخٕ پیَحيٌٕ ًحص رخٍی طؼخنی‬
‫يًُٕع ٔ يلخل حٓض ٔ ح‪ٕٛ‬الً ٍحِ كٓى ٔ ُٗخهض ًحص كن رَ حَٔخٌ ئئى يیرخٗي‪.‬‬
‫رَ٘ طُٓخ يیطٕحَي ْٔظت حٔ ٍح ط‪ٜ‬يین ًَخیي‪ ،‬رئٌ آٌکّ ‪ٛ‬لظی ٔ حًٓی ٔ‬
‫ي٘و‪ٜ‬خطی ٍح رّحٔ ئُٕد ىحٍى‪ .‬آَخٌ يٗگٕیُي حكکخو يًکُخص ٍح ًَٗطٕحٌ رَهيح‬
‫ؿخٍی کَى‪ .‬چُیٍ طلکَ ىٍ ریٍ گَْٔی حُ حْم كيیغ ٔ ظخَْیخٌ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ‬
‫پخیگخْی ىحٗظّ حٓض‪َْ ،‬گَّٕ ٓئحل ٔ حٓظلٔخٍ پیَحيٌٕ ًحص ٔ ‪ٛ‬لخص كنطؼخنی ٍح‬
‫ريػض ىحَٔظّ ٔ آیخطی حُ هَآٌ کَیى ٍح کّ ىٍ يٍٕى حیٍ يطخنذ‪ٔ ،‬حٍى ٗيِ‪ ،‬رّؿٓض‬
‫حػظوخى رَ٘ رّآٌْخ‪ َّ ٔ ،‬طلٓیى رَ٘ َٔزض رّيينٕالص آٌْخ ىحَٔظّحَي‪.‬‬
‫رَىیگَ گَِْٔخ َٓیذ يٗکُُي کّ ح‪ٛ‬الً ًٗخ چّ كوی ىحٍیي کّ َٓرخال َگخِ کُیي‪،‬‬
‫ٔؿٕى ٔ الٔؿٕى رگٕثیي‪ ،‬یخ ط٘زیّ ٔ طُِیّ کُیي؟! يؼهٕو حٓض کّ یک هيحی هيٍصيُي‬
‫آٌ رخال َ٘ٔظّ‪ٍَٗٓ ،‬ظّٖ ًّْٖ حيٍٕ ٍح رّىٓض ىحٍى ٔ رَگ٘ض ًّْٖ حيٍٕ َیِ‬
‫رّحٔ حٓض‪ًٗ .‬خ كو‪ ٢‬پیٖ پخی هٕى ٍح رزیُیي‪ ٔ .‬گْٕٕخی هٕى ٍح رخُ کُیي ٔ رُٕ٘یي‬
‫کّ هيح چّ ىٓظٍٕحص ٔ كَحيیُی ‪ٛ‬خىٍ کَىِ ٔ ًٗخ يکهق رّحؿَحی آٌ ْٔظیي‪.‬‬
‫«الحىٍی» رّيؼُخی «ًَٗىحَى» حٓض‪.‬‬ ‫ّ ـ الاكهی‪:‬‬
‫حئَُِ آٌٍح «َيحَىگَحیی» طؼزیَ يٗکُُي‪ .‬رّٔ‪ٟ‬ؼٗ گلظّ يٕٗٗى کّ ٗو‪ ٚ‬ىٍ‬
‫رَحرَ ٔؿٕى یخ ػيو هيح ؿٕحرٗ ٍٍٔٗ َيحٍى‪ ٔ ،‬كٔخٓیظٗ ُیخى ْى َ٘خٌ ًَٗىْي‪،‬‬
‫چٌٕ َظخو ْٔظی ىحٍى کخٍ هٕى ٍح يیکُي‪ ،‬رٕى ٔ َزٕى هيح طؤػیَی رخالی آٌ َيحٍى؛‬
‫حیٍؿخ حٓض کّ كَ‪ ٝ‬رٕىٌ هيح يِحكًٖ َیٔض ٔ َزٕى هيح ْى حٔ ٍح ىلطُگ ًَٗکُي‪.‬‬
‫الحىٍٖگَة ىیُٗ‪ ،‬حنلخى ٔ رٗهيحیٗ َیٔض‪ ،‬رهکّ َٕػٗ ٗکخکیض ٔ حظٓخٍ‬
‫ػـِ حُ حيکخٌ حػزخص یخ َلی ٔؿٕى هيح حٓض‪.‬‬
‫َْچُي حْم هزَِ‪ ،‬يُ٘ؤ الحىٍیگَی ٍح رّٕٓكیٔطخثیخٌ ٗکخک یَٕخَی‬
‫رَيٗگَىحَُي کّ َْگَّٕ حظٓخٍَظَ ىٍرخٍِٖ هيحیخٌ ٍح هطخء يٗىحَٔظُي‪ ،‬رّحیٍ‬
‫ىنیم کّ ػهى رّآٌْخ ؿیَيًکٍ حٓض‪َٓ .‬ىٓظّٖ يٍٕ٘ٓ حیٍ گَِٔ ىٍ هٌَ پُـى هزم‬
‫حُ يیالى «پَٔطخگٍٕحّ» رٕى کّ ىٍ آؿخُ کظخری رخ ػُٕحٌ «ىٍرخٍِٖ هيحیخٌ‪ ،‬رُخ رَ‬
‫ٍٔحیض الثَطیّٕ» َٕٗض ٔ گلض‪« :‬يٍ ٔٓیهّٖ ىٍ حهظیخٍ َيحٍو کّ ىٍرخٍِٖ‬
‫‪۰ٓ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هيحیخٌ ريحَى ٔؿٕى ىحٍَي یخ ٔؿٕى َيحٍَي‪ُ ،‬یَح يٕحَغ رٔیخٍی ىٍ ٍحِ ُٗخهض ٔؿٕى‬
‫حرٓخو ئؤنّ ٔ کٕطخْی ػًَ آىيی‪».‬‬
‫ِ‬ ‫ىحٍى؛ حُ ؿًهّ‪،‬‬
‫حیٍ ‪ َُ١‬طلکَ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ َیِ ٍٕٓم ًَٕىِ ٔ يلخْیى ٔ كَهّْخی‬
‫كٔزخَیّ ٔ َٕٓطخَیّ ‪ٍ ...‬ح رّٔؿٕى آٍٔى کّ گَچّ ىٍ حههیضحَي‪ٔ ،‬نی رخُْى ٔؿٕى‬
‫ىحٍَي‪ .‬آٌچّ ىٍ طلکَ حٓاليی رّ"الحىٍی" حػظزخٍ ىحىِ حٓض ٓوُخٌ رَهی حُ رٍِگخٌ‬
‫ىیٍ حٓض کّ ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ٔ يؼُخی پُٔيیيِ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ ،‬حُ ؿًهّ ىٍ َٓؾحنزالؿّ‬
‫(كکًض ‪ )۴۳‬آييِ حٓض‪« :‬يٍ طَک هٕل الحىٍی ح‪ٛ‬یزض يوخطهّ = َْکْ گلظٍ‬
‫"ًَیىحَى" ٍح طَک کُي‪ ،‬هٕى ٍح رّْالکض ک٘خَیيِ حٓض‪ .‬ػالِٔ رَ آٌ‪ ،‬ىٍ طلویوخص‬
‫حىرت ُّٓظی ىٍ يٕحٍىی کّ َٓحیُيِٖ ریظی یخ گٕیُيِٖ هطؼّٖ ٍح ًَیىحَٔظُي‪ ،‬حؿهذ‬
‫ىٍ کُخٍٕ ٔحژِٖ الحىٍی ٍح يیَٕٗظُي‪ ،‬یؼُی گٕیُيِٖ آٌٍح ًَیُٗخٓى‪.‬‬
‫ؿَؿخَی ىٍ طؼَیلخص‪ ،‬الحىٍیّ ٍح گَْٔی ىحَٔظّ حٓض کّ رّطٕهق ىٍ حظٓخٍ‬
‫َظَ ىٍرخٍِٖ ػزٕص چیِی یخ ػيو ػزٕص آٌ يؼظويحَي‪.‬‬
‫حئَُِ "حیًخَٕثیم" کخَض ٍح رّحػظزخٍ ؿیَػوالَٗ ىحَٔظٍ يخرؼيحنطزیؼش ٔ رَپخ‬
‫کَىٌ ىیٕحٍ رهُي ریگخَّگٗ يیخٌ ىیٍ ٔيؼَكض‪َٓ ،‬يُ٘ؤ الحىٍٖگَحٌ ىیُٗ يُٗٗخُٓي‪.‬‬
‫حٔ ييػٗ حٓض کّ يؼَكض‪ ،‬چٌٕ طُٓخ رّحٗیخٖ يظلیِّ رُّيخٌ ٔ يکخٌ طؼهن يٗگیَى‪،‬‬
‫پْ ًَٗطٕحٌ يلخْیى ىیُٗ ٍح <کّ كَحُيخٌ ٔ كَحيکخٌحَي> ىٍ چُزَِٖ يؼَكض ؿخٖ‬
‫ىحى‪ .‬حٔ ‪ٍ ًٍٟ‬ى طًخيٗ طالْٕخٖ کّ ىٍ ٍحِ پٍَٔحَیيٌ ٰانٓیخص رَْخَٗ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫گَكظّ حٓض‪ ،‬رَحیٍ َکظّ طؤکیي يٍُٗٔى کّ رَحٖ كهٕل حیًخٌ ىٍ ههذ‪ ،‬رخیي ػوم ٔ‬
‫ُٗخهض ٍح کُخٍ ُى‪)۶(.‬‬
‫ىٍ رَهی آػخٍ يظويو رَّيٍص حىری ٔ ؿخنزخ ً کاليی‪ٔ ،‬حژِٖ ٕٓكٔطخثیّ ٔ ي٘ظوخص‬
‫آٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬يخَُي حن ِؼوي حنلَیي حرٍػزيٍرّ(‪ )۰‬يوخالص حالٓاليییٍ حٗؼَی(‪)۴‬‬
‫طؼَیلخص ؿَؿخَی (ًٗخٍِ ‪ )۰۴4‬حنزيء ٔ حنظخٍین يويٓی(‪ )۲‬حنًـُی كی حرٕحد حنظٕكیي‪،‬‬
‫حُ هخ‪ٟ‬ی ػزيحنـزخٍ(ٓٔ) ٔ ىیگَحٌ‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حٓض ح‪ٛ‬طالف «كٔزخٌ» کّ رّيؼُخی «گًخٌ ٔ پُيحٗض» حٓض ٔ نلع‬
‫«كٔزخَیّ» رّيؼُخی «کٔخَی کّ رّىٓظَٓی رّیویٍ هخثم َیٔظُي» حیٍ ح‪ٛ‬طالف َیِ‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬گٔظَىِ ىٍ حیٍ يُخرغ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬ح ّيخ يؼُخ ٔ يلٕٓو آٍحی الحىٍیّ ىٍ‬
‫يُخرغ حٓاليی هييض ریٖطَ ىحٍى‪َ .‬ظیَ حنظٕكیي يخطَیيی(ٔٔ) ح‪ٕٛ‬لحني ّیٍ رـيحىی(ٕٔ)‬
‫حنل‪ٜ‬م حرٍكِو(ٖٔ) ح‪ٕٛ‬لحنيّیٍ رِىٔی(‪ )ٔ4‬يوخالص حالٓاليییٍ حُ حرٕحنلٍٔ‬
‫حٗؼَی(‪ ٔ )ٔ۳‬حنزيء ٔحنظخٍین ـ يويٓی(‪ ٔ )ٔ۶‬حرٍؿُٕی ىٍ «طهزیْ حرهیْ»‪...‬‬
‫‪۰ٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَّٕٗظّٖ حرٍػزيحنَرّ‪ ،‬يَىی حُ كٔزخَیّ ىٍ يـهٔی رخ ك‪ ٍٕ٠‬يؤيٌٕ ػزخٓی‬

‫(كک‪ ٔ۲۴ :‬ـ ‪ ْ ، ٕٔ۴‬م) هطخد رّػًخيش رٍ حَّٗ‪( ،‬و ٖٕٔ ‪ ْ ،‬م) ُيظَک َِهّ ْى‬
‫يؼظِنی‪ ،‬گلض‪« :‬يٍ يؼظويو حٓخّ کم حٗیخء رَ طْٕى ٔ كٔزخٌ حٓض‪ ٔ ...‬ىٍ ٔحهغ‪،‬‬
‫ْیچ كن ٔ كویوظی ٔؿٕى َيحٍى‪ ٔ »...‬ػًخيّ پخٓن حٔ ٍح َّرخ حٓظيالل‪ ،‬کّ رخ یک ٓیهت‬
‫يلکى ىحى‪َ )ٔ۰(.‬یِ رٍّٔحیض حرٍَيیى‪ٔ ،‬هظی ‪ٛ‬خنق رٍػزيحنوئّ‪َُ ،‬يین يؼَٔف‪ ،‬رؼي‬
‫حُ يَگ كََُيٕ رٔیخٍ ریطخری يیکَى‪ ،‬أرٕحنٌٓیم ػالف يؼظِنی رّحٔ گلض‪:‬‬
‫«ىنیهی رَحی ریطخری طٕ ًَیریُى‪ُ ،‬یَح رّػویيِٖ طٕ حَٔخٌ يخَُي ػهق ٍٔثیيِ‬
‫حٓض‪ٛ ».‬خنق ىٍ ؿٕحد گلض‪« :‬ریطخری يٍ رَحی آٌ حٓض کّ كََُيو کظخد ٗکٕک‬
‫يَح َوٕحَي‪ ».‬أرٕحنٌٓیم حُ کظخد "ٗکٕک" پَٓیي ٔ ‪ٛ‬خنق گلض‪:‬‬
‫«آٌ کظخری حٓض کّ يٍ َٕٗظّحو ٔ َْکْ آٌٍح روٕحَي‪ ،‬ىٍ َْچّ يٕؿٕى حٓض‬
‫ٗک يیکُي‪ ،‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ يٕؿٕى ٍح يؼئو يیحَگخٍى ٔ يؼئو ٍح يٕؿٕى‪».‬‬
‫أرٕحنٌٓیم گلض‪« :‬پْ طٕ ْى ىٍ يَگ پَٔص ٗک کٍ ٔ رَّلٕی ٍكظخٍ کٍ کّ‬
‫گٕیی حٔ ًََىِ حٓض‪ٔ ،‬نٕ يَىِ حٓض ٔ هیخل کٍ کّ کظخد ٗکٕک طٕ ٍح هٕحَيِ‬
‫حٓض‪ ،‬حگَچّ آٌٍح َوٕحَيِ حٓض‪)ٔ۴(».‬‬
‫ى ـ يٗطٕحٌ گَِْٔخی ىیگَی ْى حك‪ٜ‬خء کَى‪ ،‬يخَُي «َُخىهّ» کّ يؼظويحَي‪:‬‬
‫ْیچکْ ًَٗ طٕحَي رَحی هٕى پٍَٔىگخٍی حػزخص ًَخیي‪ُ ،‬یَح حػزخص <َْٗیء> رّحیٍ‬
‫حٓض کّ رخ كٕحّ حىٍحک ٕٗى‪ ،‬پْ حگَ رخ كٕحّ حىٍحک ٕٗى هيح َیٔض؛ ٔ حگَ رخ‬
‫كٕحّ حىٍحک َٕ٘ى‪ ،‬ػخرض َیٔض‪.‬‬

‫ّؽلد ّعْك‬
‫«ٔكيص ٔؿٕى» یک حُ ؿُـخنیطَیٍ يزخكغ ػَكخَی حٓض کّ رخ رَهٍٕىْخی‬
‫کخيالً يظ‪٠‬خىی ٍٔرٍّٔ ٗيِ حٓض‪ ،‬رَهی آٌ ٍح طخ كي َٗک ٔ کلَ رخال رَىِ ٔ‬
‫رَهی آٌ ٍح ػیٍ طٕكیي ٔ كویوض آٌ ىحَٔظّحَي‪ .‬رَّظَ يیٍٓي رٔیخٍی حُ‬
‫يٕ‪ٟ‬غگیَیْخی يُلی‪ ،‬يٕنٕى كٓى َخىٍٓض حُ كویوض َظَیّی ٔكيص ٔؿٕى رخٗي‪.‬‬
‫َگخْی حؿًخنی رّئؤنّی طٕكیي ىٍحٓالو َ٘خٌ يیىْي کّ طخ پیٖ حُ آيیوظّٗيٌ‬
‫ػوخیي طٕكیي ئهًخَخٌ رخ حَيیّْ٘خی ػَكخَی ـ كهٔلی‪ ،‬يزخكؼی چٌٕ ٔكيص ٔؿٕى کّ‬
‫یویُخ ً يزلؼی كهٔلی حٓض‪ ،‬ىٍ يزخكغ طٕكیيی ؿخیگخْی َيحٗظّ حٓض‪ .‬ىٍ طزییٍ‬
‫ىیيگخِْخی طٕكیية رٍِگخٌ ‪ٕٛ‬كیّ هزم حُ حرٍػَری‪ ،‬يزلغ طٕكیي‪ ،‬يزلؼی رٔی‪٢‬‬
‫رٕىِ کّ ىٍ آٌ هيحَٔي رخ ًکَ حٔ‪ٛ‬خكی طٕ‪ٛ‬یق يیٗيِ حٓض‪ ،‬رخالطَیٍ يوخيی کّ‬
‫‪۰ٓ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رَحی ٓخنک ىٍ حیٍ ىٍِٔ طَٓیى يیٗيِ‪ ،‬يوخو كُخء رٕىِ حٓض‪ ،‬یؼُی ػزي ىٍ ٍد كخَی‬
‫يیٕٗى ٔ حیٍ هيح حٓض کّ ىیگَ ىٓض ٔ ُرخٌ ٔ حػ‪٠‬خء ٔ ؿٕحٍف حٔ يیٕٗى؛‬
‫ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ حیٍ يوخو رخ ٔكيص ٔؿٕىی کّ حرٍػَری کخٗق ٔ يُخىة آٌ حٓض‪،‬‬
‫رٔیخٍ كخ‪ٛ‬هّ ىحٍى‪ ،‬رهکّ يیطٕحٌ گلض طلخٔطی يخْٕی ىٍ حیٍ ىٔ يوخل یخكض يیٕٗى‪.‬‬
‫ىٍک ٔ طؼَیق ٓخىِی ٔكيص ٔؿٕىی کّ رَهی ػَكخء رَّٓکَىِگی حرٍػَری‬
‫ريحٌ حػظوخى ىحٍَي چُیٍ حٓض کّ يٗگٕیُي‪ :‬آٌچّ ٍح «ْٔظی ـ ؿٓخٌ ـ ػخنى» يَٗخيیى‪،‬‬
‫ىٍ طًخيیض هٕى «یک ٔؿٕى حٓض‪ ٔ ».‬هيح َیِ ىٍ ىحیَِٖ ًْیٍ ٔؿٕى يٕهؼیض‬
‫ىحٍى‪َْ .‬چُي کّ حٔ ؿٓخٌ ٍح يٕؿٕى کَىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ هٕى ریٌَٔ حُ حیٍ ؿٓخٌ َیٔض‪،‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ هطَِ ؿِء حُ ىٍیخ حٓض‪ .‬رخ َلٗ "كي" حُ هيحٖ طؼخنٗ ٔؿٕى ٍح‬
‫َخيظُخْت رخنلؼم يٗىحَُي‪ ،‬رَ یگخَّگٗ ًّْٖ حٗیخء رخ هيح حػظوخى ىحٍَي ٔ يٗگٕیُي‪:‬‬
‫«ًّْٖ يظخَْ حيکخَیّ‪ ،‬طـهّی ٔ ظٍٕٓ رخنلؼم هيح حٓض‪».‬‬
‫يؼخنی کّ يٗطٕحٌ رَحی كَف آٌْخ آٍٔى حُ هٕى حَٔخٌ حٓض‪ .‬يؼالً ًٗخ ىٍ‬
‫‪ٛ‬للّٖ ًٍْ هٕى ٔ ىٍ حَيیّٖ٘ هٕى یک ػخنى ههن کُیي‪ ،‬يٗریُیي کّ آٌ ػخنى حُ‬
‫ًٗخ ؿيح َیٔض؛ رهکّ ىٍ ًٗخ ؿَم حٓض‪ .‬ؿيحی حُ ًٗخ ٔؿٕى َيحٍى ٔ ىٍ یي هيٍص‬
‫ًٗخ حٓض‪ ،‬ىٍػیٍكخل ًٗخ ىٍ آٌ هال‪ًَٕٗٗ ّٛ‬یي چٌٕ ًحص ًٗخ كَحطَ حُ آٌ ْى‬
‫ْٔض‪ ،‬حگَ طًخو آٌٍح حُ ریٍ رزَیي ٔ يؼئو ٓخُیي رًّٗخ ْیچ ُیخَی ًٍَٗٓي ٔ َلْ‬
‫ػ ٍِ‬
‫ی َ‬ ‫ّللاَ نَـَُِ ٌّ‬
‫ًٗخ ىٍ ؿخی هٕیٖ ػخرض حٓض‪ .‬رًّْیٍ يؼُخ هَآٌ يٗگٕیي « ِا ٌَ َ‬
‫ْحنؼَخنَ ًِیٍَ ‪ »۶ :ٕ۲ ،‬حگَ طًخو ػخنى حُ ریٍ رَٔى رّهيحَٔي ْیچ ‪ُ ٔ ٍَٟ‬یخَی ًٍَٗٓي‬
‫چٌٕ ًحص حٔ‪ ٔ ،‬ح‪ٛ‬م ْٔظت كنطؼخنی كَحطَ حُ ػخنى حٓض ٔ ههن حٔ طُٓخ یک طـهّی‬
‫ىٍ ىٌٍٔ ههًَٔ هٕى حٔ رٕىِ حٓض‪.‬‬

‫يطهذ ىیگَ حیٍکّ «ٔؿٕى» یخ «ْٔظی» رًّحص هٕى يٕؿٕى حٓض ٔ ىٍ طلون‬
‫هٕى يلظخؽ ْیچ ٔؿٕى ىیگَی َیٔض‪ ،‬چٌٕ يؼُخ َيحٍى کّ رگٕثیى‪ٔ :‬ؿٕى رّ‪١‬لیم‬
‫ٔؿٕى ىیگَی يٕؿٕى حٓض؛ حگَ چُیٍ ریخَيی٘یى الُيّ حٕ حیٍ يٕٗٗى کّ آٌ ٔؿٕى‬
‫َیِ رّٔؿٕى ىیگَی يلظخؽ ٔ يظکی هٕحْي رٕى ‪ ...‬حیٍ طٔهٔم يٍٗٔى طخ رَٗٓخیض ٔ‬
‫رخ‪١‬م حٓض؛ پْ ٔؿٕى ىٍ ًحص هٕى ؿُی ٔ حُ ًّْچیِ رَٗیخُ حٓض‪ .‬يؼُٗ حیٍ گلظّ‬
‫آٌحٓض کّ «كویوض ٔؿٕى هيح چیِٖ ؿِ ٔؿٕى کم حٗیخء ٔ ه‪ٕٜٛ‬یخص آٌْخ‬
‫َیٔض؛ يـًٕػّٖ حٗیخء رّ‪َ ٍٕ١‬خيلئى ٔ َخيظُخْٗ ٔؿٕى هيحَٔي ٍح ط٘کیم‬
‫يٗىُْي‪ًّْ ».‬چیِ ػیٍ هيح حٓض‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل ْیچ چیِ کم هيح‪ ،‬یخ ًحص هيح‬
‫ٓٔ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َیٔض‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪ :‬ػَكخء يؼظويحَي کّ طُٓخ ٔؿٕى كویوی ىٍ حیٍ ػخنى هيح حٓض‪،‬‬
‫ىیگَحٌ ٔؿٕى كویوی َيحٍَي‪ ،‬رهکّ ًّْگی يظخَْ ٔ ٓخیّْخی حُ ٔؿٕى هيح ْٔظُي‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ يـخُح ً رّآٌْخ ٔؿٕى گلظّ يٕٗٗى‪ .‬حیٍ ٓوٍ َّحَکخٍ هيح ٔ َّحَکخٍ‬
‫ؿٓخٌ حٓض‪ .‬ػَكخء يیگٕیُي يخ کؼَص ٍح ىٍ ؿٓخٌ يیپٌیَیى‪ ،‬ح ّيخ يیگٕثیى حیٍ کؼَص‬
‫حنظخْ َُِ َٔ ْحن َز ِ‬
‫خ‪َٕ ُْ َٔ ۖ ٍُ ١‬‬ ‫ىٍ يظخَْ ٔؿٕى حٓض‪ َّ ،‬ىٍ هٕى ٔؿٕى‪ْ َٕ ُْ « :‬حْل َ َٔ ُل َٔ ْحآل ِه َُ َٔ َ‬
‫ػ ِهی ٌى‪»ٖ :۳۰ ،‬‬ ‫رِ ُک ِّم ٗ ْ‬
‫َیءٍ َ‬
‫ػخنى کخثُخص حُ ٔؿٕى آكَیيِگخٍ ‪ٛ‬خىٍ گَىیيِ‪ٔ ،‬نٗ َّىٍ َظیـّٖ حٍحىِ ٔ‬
‫هالهیض آُحى هيحَٔي‪ ،‬رهکّ ‪ٛ‬ئٍ ػخنى حُ َخكیّٖ آكَیيِگخٍ‪ ،‬كؼهٗ رٕىِ کّ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص ‪١‬زیؼٗ ىحٗظّ ٔ َظیـّٖ حٗزخع ٔ حَزخٗظّگت يُزغ حٔنیّ ًَٗىِ يٕٗٗى؛‬
‫يَكهّٖ رؼي ىَیخٖ حَيیّْ٘خ‪َ ،‬لْ کم‪ ،‬حٍٔحف كَى كَى آىيیخٌ‪ ،‬يخىِٖ حٔنیّ ٔ ىَیخٖ‬
‫يخىٖ رٕىِ حٓض‪١ .‬زن حیٍ ح‪ٛ‬م‪ ،‬آكَیيِگخٍ ٔ ػخنى آىيٗ كو‪ ٢‬كهوّْخٖ ْٔظُي ىٍ‬
‫ؿَیخٌ کهٗ آكَیُٖ کّ هخٌَٕ ‪١‬زیؼٗ ٔ طخٍیوٗ آٌْخ ٍح رّْى يَرٕ‪ ٔ ١‬يظلي‬
‫يٗٓخُى ٔ طکخيم يُطوٗ حیٍ ح‪ٛ‬م رّٔكيص ٔؿٕى يُـَ يٕٗٗى ٔ ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫ىٍ ٓطٕف رُیخىیٍ َظَیّٖ ٔكيص ٔؿٕى ىٔ ‪١‬یق ٔ ىٔ ىیيگخِ «طُئٍ» ٔ‬

‫«يیخٍَّٔ» ٗکم گَكظّ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف كَهخَی‪ ،‬کّ يٗگٕیُي‪ :‬آكَیيِگخٍ ًْخٌ ػخنى کخثُخص حٓض‬
‫رخ ًّْ كَحگیَة آٌ‪ ،‬رُخرَحیٍ هيح ؿِ ‪١‬زیؼض ٔ َظى آٌ َیٔض‪ ،‬ریٌَٔ حُ ‪١‬زیؼض ٔ‬
‫حػالو‪ ،‬هيحٖ ٔؿٕى َيحٍى‪( .‬حرٍػَرٗ ٔ پیَٔحٌ = ػَكخٌ َظَی)‬
‫ٕ ـ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف هَآَی‪ ،‬کّ يٗگٕیُي‪َٓ :‬حَٓ ػخنى طـهّت ٔحكي َیَٖٔ‬
‫هيحَٔيٖ حٓض؛ ػخنى رخنطزغ هيحیٗ حٓض ٔ ىٍ ٔؿٕى هيحَٔي روخء ىحٍى؛ ىٍ ػیُی کّ‬
‫هيح ٔؿٕى ح‪ٛ‬هی ٔ ئظوهی حٓض‪( .‬يٕنٕی ٔ پیَٔحٌ = ػَكخٌ ػًهی)‬
‫ٔ ـ ٔ ـ ىٍ ‪ٛ‬يٍ ىیيگخِ حٔل "حرٍػَرٗ" هَحٍ ىحٍى؛ حٔ رٍِگطَیٍ ػخٍف‬
‫طخٍین رَ٘ ٔ رُیخٌگٌحٍػَكخٌ َظَی {يؼَٔف رّٔكيص ٔؿٕى} حٓض‪ .‬حٔ‬
‫ك‪ٜ‬محنوطخد ػَكخٌ حٓض‪ ،‬ح‪ٛ‬طالكخطی ىٍ ههًَٔ رٗپخیخٌ ػَكخٌ ٔ‪ٟ‬غ کَى کّ‬
‫ٓخروّ َيحٗض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ رخالؿًخل رّيؼَكٗ حٔ‪ٓ ،‬پْ ریخٌ َظَحطٖ يٗپَىحُیى‪:‬‬
‫أرٕرکَ يل ًّي رٍػهی رٍيل ًّي رٍحكًي رٍػزيهللا رٍ ‪ ...‬كخطى ‪١‬خیی‪ ،‬يؼَٔف‬
‫رّ"يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ" ٔ ٗین حکزَ‪ ،‬ػخٍف ئهًخٌ ػَد حَينٔی حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ‬
‫ٓخل ٓ‪ ْ( ۳۶‬م) ىٍ َٗٓ يَٓیّ ىٍ ؿُٕد َٗهی حَينْ رّىَیخ آيي‪ .‬پيٍٕ ػهی رٍ‬
‫ٔٔ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫دمحم حُ ػخنًخٌ كوّ ٔ كيیغ ٔ ط‪ٕٜ‬ف رٕى ٔ ؿيٕ َیِ یکی حُ ه‪٠‬خص حَينٔی رٕى‪.‬‬
‫ٖٔ ىٍ «حٗزیهیّ» ‪ٕٓ« ،‬یال» ٔ «ٓزظّ» رّطل‪ٜ‬یم ػهى پَىحهض‪ .‬ىٍ ًْیٍ يوخ‪١‬غ‬
‫رٕى کّ «أرٕحنٕنیي أكًي حرٍٍٗي‪ ،‬كیهٕٔف کزیَ هَ‪١‬زٗ‪ ،‬رّيالهخص حٔ ػالهّيُي ٗي‪،‬‬
‫حیٍ يالهخص يٓى يیخٌ حیٍ ىٔ حٓطٍِٕٖ ػوم ٔ ػَكخٌ كخ‪ٛ‬م گَىیي‪.‬‬
‫يٕٓی رٍ يیًٌٕ (حیٍ یٕٓىة ئهًخٌ!) ٔ ٗین أرٕييیٍ يـَری‪ ،‬ىیگَ ػخٍف‬
‫رٍِگ َیِ ىٍ ًْیٍ ُيخٌ يُٗیٔظّحَي‪ .‬گٌحٍٗخطی ٔؿٕى ىحٍى کّ يیخٌ حیٍْخ َیِ‬
‫يالهخصْخی ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض‪ .‬حرٍػَرٗ ىٍ ٍٓ ٖٓ ٓخنّگٗ حٓپخَیخ (حَينْ) ٍح‬
‫طَک کَى ٔ رّطَْٕ ٔ يکّ ٔ رـيحى ٔ كهذ ٔ يٕ‪ٛ‬م ٔ آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ ٓلَ ًَٕى‪.‬‬
‫هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ ریٍ حرٍػَرٗ ٔ يٕنٕی َیِ يالهخصْخی كخ‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ آٓیخٖ ‪ٛ‬ـیَ ٓهطخٌ هخَّٖ رّحٔ ْيیّ کَى ٔ حٔ رٗىٍَگ هخَّ ٍح رّگيحٖ‬
‫رو٘یي‪َٓ .‬حَـخو ىٍ ىي٘ن ٍكم حهخيض حكکُي ٔ ىٍ ٕٕ ٍریغحنؼخَی ‪ْ ۶ٖ۴‬ـَی‬
‫هًَی يطخرن رخ ٓٔ َٕحيزَ ٓ‪ ٕٔ4‬طَٓخثی ىٍ ٍٓ ‪ٓ ۰۴‬خنّگی ىٍ آٌؿخ آٍحو گَكض‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ حُ نلخظ َظَگخِ كوٓٗ رّظخَْیخٌ طؼهن ىحٗض ٔ يُکَ "ٍأٖ" ٔ‬
‫"هیخّ" ٔ "طوهیي" رٕى‪ٔ .‬نٗ حؿًخع ٍح هزٕل ىحٗض‪.‬‬
‫حٔ ػوخیي ظخَْیخٌ ٍح ىٍ ئخثم كوٓٗ رّٔ‪ٟ‬غ ػـیزٗ رخ طؼزیَ رخ‪ ٔ ُٗ١‬طؼزیَ‬
‫حیٓخيٗ هَآٌ ىٍْى آيیوض کّ ىٍ حیٍ ُيیُّ کخٍ ٍح رّكي حكَح‪ٍٓ ١‬خَیي‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ رخ كهٔلّ يیخَّٖ َيحٗض؛ ح ّيخ رَهی رّؿه‪ ٢‬حٔ ٍح كیهٕٔف َٕحكال‪َٕ١‬ی‬
‫َیِ يٗهٕحَُي‪ .‬طخؿخی کّ ىٍ رالى يلم طٕني هٕیٖ رّ«حرٍحكال‪َ »ٌٕ١‬یِ َِٗٓ حٓض‪.‬‬
‫حٔ پیٖ حُ َْچیِ یک ‪ٕٛ‬كی رٕى ٔ ىٍ ٰانٓیخص ٔكيص ٔؿٕىٖ رٕى‪.‬‬
‫هال‪ّٛ‬طَیٍ ٔ گٕیخطَیٍ طؼزیَ ىٍ طؼخنیى حرٍػَرٗ ىٍ يٍٕى يخْیض حیٍ ٔؿٕى‬
‫ٔحكي ٔ ٍحرطّٖ آٌ رخ کؼَص ؿٓخٌ‪ ،‬حیٍ ػزخٍص حٓض‪ ْٕ« :‬ال ْٕ!» = (حٔ َّ حٔ!)‬
‫یک يٕؿٕى‪ ،‬یک ٗیء‪ ،‬یک ٔحهؼیض‪ ،‬یک ؿٓخٌ‪ ،‬یک ْٔظی‪< :‬حٔ ْٔض َّ حٔ!‪>.‬‬
‫یؼُی ًّْ حٔ ْٔض ٔ ىیگَ ْیچ! حرٍػَرٗ کٔخَی ٍح کّ ؿٓخٌ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫«حٔ َّ حٔ» يٗریُُي «ًٔحنؼیُیٍ» (ىحٍحی ىٔ چ٘ى) يَٗخيي کّ رخ یک چ٘ى طُِیّ‬
‫يطهن هيح ٍح ي٘خْيِ يٗکُُي‪ ،‬رخ چ٘ى ىیگَ ط٘زیّ حٔ ٍح‪« :‬حَٔخٌ کخيم كن ٍح ىٔ‬
‫گَّٕ يٗریُي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ هيحَٔي رّحٔ ىٔ چ٘ى ىحىِ حٓض؛ رخ یک چ٘ى‪ ،‬حُ ؿٓض‬
‫رَٗیخُی حٔ حُ ؿٓخَیخٌ رّحٔ يَٗگَى‪ ،‬رُخرَحیٍ‪ ،‬حٔ ٍح َّ ىٍ چیِی ٔ َّ ىٍ هٕى‬
‫يٗریُي؛ رخ چ٘ى ىیگَ حُ ؿُزّٖ حٓىحنَكًٍ رّحٔ يَٗگَى کّ ىٍ ‪١‬هذ ػخنى حٓض ٔ‬
‫ػخنى ىٍ ‪١‬هذ حٔ حٓض؛ حُ حیٍٍٔ ٔؿٕى حٔ ٍح ىٍ ًّْچیِ ٓخٍی يٗریُي‪)ٔ۲(».‬‬
‫ٕٔ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حرٍػَرٗ يؼًٕالً حٓخٓیطَیٍ ىیيگخِ هٕى ٍح ىٍرخٍِٖ ٔؿٕى رخ يلخْیى کاليی‬

‫طُِیّ ٔ ط٘زیّ ریخٌ يٗىحٍى‪ .‬حٔ ػُٕحٌ «طـهّی» ٍح ُیخى رّکخٍرَىِ ٔ ط‪َٜ‬یق يٗکُي‬
‫کّ هيحَٔي كیًحطّ رخ ْیچ کيحو حُ يوهٕهخص هخرم يوخیّٔ َیٔض‪ٔ ،‬ؿٕى کخيالً كَحٕٓی‬
‫ىٓظَٓی حٓض ٔ كَحٕٓی ًّْٖ حٗیخی ؿٓخٌ هَحٍ ىحٍى؛ یؼُی يطهوخ ً ؿیَآٗکخٍ یخ‬
‫رخ‪ ٍ١‬حٓض‪ .‬ح ّيخ هَآٌ طؼهیى يٗىْي کّ هيح طُٓخ رخ‪َ ٍ١‬یٔض‪ ،‬رهکّ ظخَْ َیِ ْٔض‪.‬‬
‫رّحیٍ يؼُی کّ هيح رخ ًّْچیِ ًْخَُي حٓض؛ ُیَح رخ حًٓخی هٕى ٔیژِگی‬
‫حٔ‪ٛ‬خف هٕى ٍح ىٍؿٓخٌ يظـهّی يٗکُي‪ .‬ػخنى چیِی ؿِ ظٍٕٓ هخٍؿت ٔیژِگیْخی‬
‫ًحطت ٔؿٕى َیٔض‪ ،‬ىٍٓض ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ ٍَگْخ‪ ٔ ٍٕٛ ،‬حٗکخل‪ ،‬چیِی ؿِ ظٍٕٓ‬
‫هخٍؿت ٍَٕ َیٔظُي‪ .‬هيحَٔي ىٍ آٌ ٔحكي ْى يُِِ ٔ رَٗظیَ حٓض ٔ ْى ٗزیّ ٔ ًْخَُي‬
‫ًّْٖ حٗیخء حٓض‪ .‬حُ آٌؿٓض کّ يطهوخ ً ؿیَظخَْ حٓض‪ ،‬يُِِ ٔ رَٗظیَ حٓض‪ ،‬رّحیٍ‬
‫ىنیم کّ حُ ‪َ١‬ین ٔؿٕى حٗیخء‪ ،‬حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص هٕى ٍح ظخَْ يٗٓخُى‪ًْ ،‬خَُي ٔ‬
‫ٗزیّ آٌْخ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ٔؿٕى طُٓخ یکی ْٔض‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬طالف ٔكيص ٔؿٕى ىٍ يؼُخی ظخَْی ٔ طلض حنهلظی هٕى طزییٍ ٔ طٕ‪ٛ‬یق‬
‫ٍ‪ٟ‬خیضرو٘ی حُ يخْیض كویوض حٍحثّ ًَٗىْي‪ٔ .‬ؿٕى كیَلّٔ ىٍ ؿُزّٖ رخ‪ُ١‬ی ٔ یخ‬
‫طُِیٓٗ هٕى ٔحكي‪ ٔ ،‬رّٔحٓطّٖ ظٍٕٓ ٔ ط٘زیّ هٕى کؼیَ حٓض‪ .‬هيح ىٍ ًحص هٕى‬
‫ٔحكي ٔ رّنلخظ حًٓخی هٕى کؼیَ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬حرٍػَرٗ گخْی حُ هيحَٔي رخ‬
‫ػُٕحٌ «حنٕحكي حنکؼیَ» یخى يٗکُي‪ُْ .‬گخيی کّ حرٍػَرٗ حُ ٔؿٕى يخٕٓیهللا ٓوٍ‬
‫يٗگٕیي‪ ،‬آٌٍح ىٍ يؼُخی يـخُی رّکخٍ يٗرَى‪ .‬حٔ ًْخَُي ؿِحنی ٔ رٔیخٍی ىیگَ‪،‬‬
‫رَ حیٍ رخٍٔ حٓض کّ ىٍ كویوض‪ٔ ،‬ؿٕى طُٓخ رّهيح طؼهن ىحٍى‪ .‬حگَ يخ ٕٓی هللا يٕؿٕى‬
‫رَّظَ يٗآیُي‪ ،‬رّحیٍ ىنیم حٓض کّ هيحَٔي ٔؿٕى ٍح رّآٌْخ ػخٍیض ىحىِ حٓض‪،‬‬
‫ىٍٓض رًّْخٌ َلٕ کّ هٍٕٗیي‪ ٍَٕ ،‬هٕى ٍح رّٓخکُخٌ ُيیٍ ػخٍیض يٗرو٘ي‪.‬‬
‫ىٍ طلهیم َٓخیی ْیچچیِ ؿِ كن يٕؿٕى َیٔض‪ .‬طُٓخ یک ٔؿٕى‪ ،‬يٕؿٕى حٓض‪،‬‬
‫ٔنٕ حیٍکّ يخ ُْگخو يٕحؿّٓ رخ کؼَص يلّٕٔ ىٍ ؿٓخٌ پيیيحٍی‪ ،‬يـخُ ْٔظیى طخ حُ‬
‫«يٕؿٕىحص» كَحٔحٌ ٓوٍ رگٕثیى‪.‬‬
‫رخ آٌکّ حرٍػَرٗ ؿخنزخ ً حُ يخْیض ٔكيص ٔؿٕى رلغ يٗکُي‪ ،‬رّط‪ٜ‬يین ٔحهؼیض‬
‫کؼَص َیِ طٕؿّ رٔیخٍ ُیخىی يؼطٕف يٗىحٍى‪ .‬آيُِٕٖ حٓخٓی حٔ [ىٍ حیٍ يٍٕى]‬
‫رّحًٓخی ٰانٓی رخُ يٗگَىى کّ ىٍ هَآٌ رّکَحص رّآٌْخ حٗخٍِ ٗيِ حٓض‪ .‬حیٍ حًٓخء‬
‫حنگْٕخی حٔنیّ ٔ ٍٓیيْخی طؼيى ٔ طُٕع ْٔظُي‪ .‬حكٌِٔ رَ حیٍ‪ ،‬ط‪ٜ‬يین ٔحهؼیض کؼَص‬
‫ىٍ ىیيگخِ حرٍػَرٗ‪ ،‬ئظهِو ط‪ٜ‬يین ٔؿٕى ئظوم حٗیخی گَٕخگٌٕ َیٔض‪.‬‬
‫ٖٔ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حگَ ٔؿٕى طُٓخ رّهيح طؼهن ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬يخ ٕٓیهللا كیَلّٔ ػيو‬
‫ْٔظُي‪ٔ ،‬نی طخ آٌؿخ کّ يظَٓ كن ْٔظُي‪ ،‬يٕؿٕىحَي‪ .‬يوهٕهخص كیَلّٔ حػیخٌ ٔ یخ‬
‫حٗیخء ْٔظُي‪ ،‬ح ّيخ حُ هٕى ٔؿٕىی َيحٍَي‪ .‬حػیخٌ ػخرظّٖ يٍٕ٘ٓ‪ ،‬کّ ؿخنزخ ً رَّلٕی‬
‫گًَحِ کُُيِ « ُيؼُم» َخيیيِ يَٕٗٗي‪ ،‬ػزخٍصحَي حُ‪ :‬حٗیخء رّ‪ٍٕٛ‬طی کّ حُ حُل ىٍ‬
‫ػهى ٰانٓی رٕىِ حَي‪ .‬حػیخٌ ػخرظّ ًْیٍ حٗیخی رئٌ ٍر‪َٔ ٔ ٢‬زض رخ ٔؿٕىٗخٌ ىٍ ؿٓخٌ‬
‫يوهٕم ْٔظُي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ کى ٔ ریٖ ي٘خرّ ًٔحص ٔ یخ يخْیخص كالٓلّ ْٔظُي‪.‬‬
‫ىٍٓض ًْخٌگَّٕ کّ رخ طخرٖ ٍَٕ ٍَگْخ ظخَْ يَٕٗٗي‪ُْ ،‬گخيی کّ هيحَٔي‬
‫ٔؿٕى ٍح رّحٗیخء حكخ‪ ّٟ‬يٗکُي‪ ،‬آٌْخ ىٍ ؿٓخٌ ظٍٕٓ يٗیخرُي‪ .‬ح ّيخ َظَ رّحیٍکّ‬
‫حٗیخء حُ هٕى ْیچ ٔؿٕىی َيحٍَي‪ ،‬آٌچّ حىٍحک يٕٗٗى‪ ،‬چیِی ؿِ ٔؿٕى هيحَٔي‬
‫کّ حُ کیلیخص ٔ یخ حكکخو حٗیخء نزَیِ ٗيِ حٓض‪َ ،‬یٔض‪ .‬ىٍ طالٕ رَحی طٕ‪ٟ‬یق حیٍ‬
‫َکظّ ىٍ یک رلغ كَ٘ىِ‪ ،‬رٓظَیٍ ٍحِ ييى ؿٔظٍ حُ ط٘خرّ ٍَگیٍکًخٌ حٓض‪ ،‬کّ ىٍ‬
‫آٌؿخ گَٕخگَٕی ٍَگْخ‪َ ،‬خكی ٔكيص ٍَٕ َیٔض‪ٍَ .‬گْخی آری ٔ هَيِ ْیچ ٔؿٕىی‬
‫حُ هٕى َيحٍَي‪ُ ،‬یَح طُٓخ ٍَٕ‪ ٔ ٍٍٗٔ ،‬آٗکخٍ حٓض‪ .‬يخ يٗطٕحَیى حُ ٔحهؼیض ٔ یخ‬
‫يٕؿٕىیض ٔ یخ ٗیء هَيِ ٔ یخ آری ٓوٍ رگٕثیى‪ ،‬ح ّيخ َّرّحػظزخٍ ٔؿٕى ئظوم‬
‫هٕىٗخٌ‪ُ ،‬یَح ٔؿٕى آٌْخ طُٓخ گَّٕٖ حُ ٔؿٕى ٍَٕ حٓض‪.‬‬
‫ـ َوٖ َٗیؼض چّ يیٕٗى؟‬
‫= حرٍػَرٗ ح‪ٛ‬طالف َٗیؼض (َٗع) ٍح ىٍ کم رَحی َ٘خٌ ىحىٌ طؼخنیًی‬
‫رّکخٍ يیرَى کّ حُ ‪َ١‬ین پیخيزَحٌ آييِ ٔ رّ‪ ٍٕ١‬هخ‪َ ٙ‬خظَ رّطؼخنیى يٕؿٕى ىٍ‬
‫ُّٓض حٓض؛ رخُ رّ‪ ٍٕ١‬هخ‪ٙ‬طَ‪ٗ ،‬خيم حكکخو (ىٍ يوخرم حهزخٍ) يیٕٗى‪.‬‬ ‫هَآٌ ٔ ُ‬
‫کخٍکَى َٗیؼض ىٍ طًخيی حیٍ يؼخَی ػزخٍص حٓض حُ رخُگ٘ض رّٕٓی هيح رّگَّٕٖ‬
‫کّ ٓؼخىص ط‪ً٠‬یٍ ٕٗى‪ .‬نٌح َٗیؼض کّ ٗخيم طًخيی حكکخو يیٕٗى‪ ،‬ىنیم ٔ ٍحًُْخی‬
‫حؿظُخدَخپٌیَ حٓض‪ .‬حٔ ْ٘يحٍ يیىْي کّ ػخٍف ٍحٓظیٍ ٔ حَٔخٌ کخيم رَّْ يَطزّٖ‬
‫حُ کًخل رَٓي‪َ ،‬زخیي هٕى ٍح حُ هیي ػزٕىیّض ٍْخ ٓخُى؛ نٌح رّػخٍكی کّ ىو حُ ٔكيص‬
‫ٔ ٕٗٓى ٔ كُخء يَُٗي‪ ،‬حَيٍُ يیىْي کّ رخیي ىٍ ػزٕىیّظٖ رخهی رًخَي ٔ َْگِ حىػخی‬
‫ٍرٕریّض َکُي‪ ،‬کّ كُخی طخو ٔ يلٕ ؿًیغ آػخٍ ػزٕىیّض ىٍ حیٍ ػخنى ئظلیم حٓض‪:‬‬
‫ٔزک(ٕٓ)‬ ‫كظٌْذ رخنظؼهین كی حنُخٍ ٔ حن ُّ‬ ‫كکٍ ػزي ٍدّ الطکٍ ٍدّ ػزيِ‬
‫كخ‪ٛ‬م حیٍکّ ؿِ رّيوخو ػزٕىیّض ظخَْ يٕ٘‪ ،‬کّ آٌ حَٗف يوخيخص ٔ حٓهى حُ‬
‫آكخص حٓض‪ )ٕٔ(.‬یکی حُ ػُخٔیٍ حَٔخٌ کخيم «ػزيهللا» حٓض‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ حٓض کّ حٔ‬
‫ؼِل»‬‫َ٘یؼش حريح الطکٌٕ ر ًَ ِ‬ ‫حیٍ ػویيِٖ يؼوٕل ٔ كکى يؼظيل ٍح حظٓخٍ يیکُي‪ٔ« :‬حن ّ‬
‫‪۰ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= «َٗیؼض َْگِ رَ کُخٍ گٌحٗظّ ًَیٕٗى‪ ٔ )ٕٕ(».‬هٕحَُيِ ٔ ؿٕیُيِ ٍح َ‪ٜ‬یلض‬

‫ػِص ٔ َٗحكظی رَطَ حُ حطزخع َٗیؼض حٓاليی َیٔض‪)ٕٖ(.‬‬ ‫يیکُي کّ ىٍ َُيگی‪ّ ،‬‬
‫ٓخىِ کالو حیٍکّ‪ :‬حرٍػَرٗ آىو يظَ٘ع ٔ یک كویّ رّطًخو يؼُی حٓض‪ ،‬ىٍ َیًّٖ‬
‫ىٔو ؿهي حٔل كظٕكخص يکیّ ٔحٍى ؿِثیخص حكکخو ىیُی يٕٗٗى ٔ هٕى ٍح ىٍ ْیؤص‬
‫یک يالی ئؤنّگٕ ًَخیخٌ يٗٓخُى‪ ،‬حُ َـخٓخص ٔ يطَٓحص گَكظّ طخ ىيخء ػالػّ ٍح‬
‫رّرلغ يٗگیَى ٔ كظی آىحد ریضحنوالء ٍح َیِ ریخٌ يٗىحٍى‪ .‬یکی حُ آػخٍ حرٍػَرٗ‬
‫کظخد «ؿخيغ حالكکخو كی يؼَكش حنلالل ٔحنلَحو» حٓض‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ ‪ٕٛ‬كت ئهًخٌ حٓض کّ َؤظیٍ َٓچًّٖ٘ حنٓخيٖ هَآٌ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫يوييّٖ "كظٕكخص يکیّ" يیگٕیي‪ٓ« :‬پخّ هيحی ٍح کّ آٌچّ ىحٍو طوهیي حُ کٔی‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ چیِی حٓض کّ حُ هَآٌ رّيٍ ػطخء ٗيِ ٔ ييىی حٓض کّ حُ پیخيزَو‬
‫رّيٍ ٍٓیيِ حٓض‪ ٔ .‬كی‪٠‬ی حٓض کّ پٍَٔىگخٍ يٍ يَح رّحَٕحٍ آٌ َٕحهظّ حٓض‪.‬‬
‫َٕٗظى آٌچّ َٕٗظى ٔ يٍ <رخٓپخّ هيحَٔي> حهَحٍ يیکُى کّ ٓوُی ریٌَٔ حُ َٗع‬
‫ُّٓض پخی ریٌَٔ َگٌحٗظّحو‪ ،‬حُ آٌ ىٔ ييى ؿٔظّحو ٔ‬ ‫َگلظّحو ٔ حُ ‪َ١‬ین کظخد ٔ ُ‬
‫رّٔٓیهّی آٌ ىٔ‪ٍ ،‬حِ هٕىٍح ٍٍٔٗ ٓخهظّحو‪َْ ...‬کْ طَحُٔی َٗیؼض ٍح <كظی‬
‫یک نلظّ> حُ ىٓض َٓخى‪ْ ،‬الک ٗي‪»...‬‬
‫«‪...‬يئيُی کّ يظؤىد رّآىحد پٍَٔىگخٍ هٕى رخٗي‪ ٔ ،‬رَحكکخو َٗیؼض يٕحظزض‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬چٌٕ رّههٕص َ٘یُي ٔ ًکَ پیّ٘ کُي ٔ كکَ هٕى ٍح حُ يخٕٓیهللا‬
‫يُ‪َٜ‬ف ٓخُى ٔ يخَُي كویَ رَآٓظخٌ کَو پٍَٔىگخٍ ََٓٓي‪ ،‬ىٍ حیٍ كخل هيحی طؼخنی‬
‫رَ حٔ يیرو٘خیي ٔ حُ حَٓحٍ ٔ ػهٕو ٔ يؼخٍف ٍرخَی رَ حٔ حٍُحَی يیىحٍى ‪» ...‬‬
‫«ًّْی آٌچّ ٍح کّ يٍ ىٍ کظذ يیَگخٍو‪ ،‬حُ كکَ ٔ حَيیّ٘ َیٔض‪ ،‬رهکّ حنٓخو‬
‫كَٗظّی حٓض رَىل يٍ ‪ »...‬ىٍ رخد ٖ‪ ٖ۰‬حُ كظٕكخص يکیّ يیگٕیي‪:‬‬
‫«آٌچّ يٍ ىٍ حیٍ رخد َٕٗظّحو ٔ یخ هٕحْى َٕٗض‪ ،‬حيالء ٰانٓی ٔ یخ حنوخء ٍرخَی‬
‫رخ َوّ٘ی ٍٔكخَی حٓض ىٍ ٍٔف يٍ ٔ ًّْی حیٍْخ رّهخ‪ َ١‬يیَحػی حٓض کّ حُ‬
‫حَزیخء رّيٍ ٍٓیيِ ٔ رّپیَٔی حُ حی٘خٌ حٓض‪َّ ،‬حُ َٓ حٓظوالل»‪...‬‬
‫حرٍػَرٗ حُ طًخيت ٍٗظّْخ ٔ ٗخهّْخی ػهٕو حٓاليی ىٍ آػخٍٕ رَِٓ رَىِ‬
‫حٓض‪ ،‬هخ‪ٛ‬شً طلٔیَ‪ ،‬كيیغ‪َ ،‬لٕ‪ ،‬كوّ ٔ کالو‪ .‬طلخٔص ٍٕٔ کخٍ حٔ رخ ىیگَ ػهًخء‪،‬‬
‫طکیّی حٔ رَ ک٘ق ٔ هیخل رّيؼخرّ ح‪ٛ‬الفکُُيِی ػوم حٓض‪ .‬ک٘ق‪َٕ ،‬ػی ر‪ٜ‬یَص‬
‫حٓض کّ حُ ‪َ١‬ین آٌ يیطٕحٌ ك‪ٔ ٍٕ٠‬ؿٕى كن ٍح ي٘خْيِ کَى؛ ٔؿٕىی کّ ىٍ‬
‫آیخص هيح يظـهّی حٓض‪ .‬حًْیض ک٘ق <کّ حُ ‪َ١‬ین آٌ ٔحهؼیخص َخيَثی ٍح يیطٕحٌ‬
‫‪۰ٔ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ي٘خْيِ کَى> ي٘و‪ٜ‬خ ً ىٍ َظَیّٖ هیخل حرٍػَرٗ ٍم يیکُي‪ ٔ ،‬حیٍ ح‪ٛ‬طالف ىٍ‬
‫َگیٍ گَىٌرُ ِي‬
‫ِ‬ ‫طًخيی يزخكغ طؼهیًت حٔ يلٍٕیض ىحٍى‪ .‬حٔ رّيخ يیگٕیي کّ هیخل‬
‫يؼَكض حٓض حیٍ هِٕٖ ُٗخهض حَٔخٌ حٓض کّ ٍٔحر‪ ٔ ٢‬یکٔخَی ٍح ط٘وی‪ ٚ‬يیىْي‬
‫ٔ رّيؼُخی ىهین کهًّ‪ ،‬ىٍ يوخرم ػوم هَحٍ ىحٍى کّ طلخٔص ٔ طـخیَ ٍح طًیِ يیىْي‪.‬‬
‫هیخل ًحطخ ً رّط٘زیّ گَحیٖ ىحٍى ٔ ػوم رّطُِیّ‪ .‬حگَ ػهى رّىٓض ػوم ٓپَىِ‬
‫ٕٗى‪ْ ،‬یچ ىٍک ٔ ُٗخهظی حُ ك‪ ٍٕ٠‬هيح ىٍ ؿٓخٌ كخ‪ٛ‬م ًَیٕٗى ٔ حگَ رّىٓض‬
‫هیخل ٓپَىِ ٕٗى‪ْ ،‬یچ ىٍکی حُ كخ‪ٛ‬هّ رخ هيحَٔي كخ‪ٛ‬م َوٕحْي ٗي‪ .‬ػوم رّآٓخَی‬
‫ػ ّهٕ ٔ ؿالل هيحَٔي ٍح ىٍک يیکُي‪ ،‬ح ّيخ طُٓخ ىٍ يوخو َظَ يیطٕحَي آٌٍح ىٍیخري‪.‬‬ ‫ُ‬
‫هَد ٔ ؿًخل ٔ ىٍک ئظویى ك‪ ٍٕ٠‬هيحَٔي طُٓخ حُ ‪َ١‬ین هیخل حيکخٌپٌیَ حٓض‪.‬‬

‫حرٍػَرٗ َوطّٖ ػطق طخٍین ط‪ٕٜ‬ف رًّٗخٍ يیٍٔى‪ .‬پیٖ حُ حٔ حؿهذ‬

‫گخٌ آػخٍ َظَی‪ ،‬ػًيِ طالٕ هٕى ٍح رؼي حُ يَُ هيحُٗخٓی آؿخُ يیًَٕىَي‪.‬‬ ‫َٕیُٔيِ ِ‬
‫ٔؿٕى هيحَٔي يلَٔ‪ ٝ‬رٕى ٔ َٕیُٔيِگخٌ طالْٕخی هٕى ٍح يؼطٕف ئخثم ػًهی‪،‬‬
‫حهالهیخص‪ ،‬يوخيخص‪١ ،‬زوخص ٔ حكٕحل کَىِ رٕىَي؛ ح ّيخ حُ ُيخٌ ٔی ‪ٕٛ‬كیّ ىٍ آػخٍ‬
‫هٕى ػًٕيخ ً رّيٕ‪ٕٟ‬ػخص رُیخىیٍ يخَُي طٕكیي‪َ ،‬زٕص ٔ يؼخى پَىحهظُي کّ رَّلٕ‬
‫‪ٜ‬م طُٓخ ىٍ کالو ٔ كهٔلّ يٍٕى رلغ هَحٍ يیگَكض‪...‬‬ ‫يل ّ‬
‫حرٍ ػَرٗ يٕأنق پَکخٍ ٔ پَ ػًَ رٕى‪ٍ ،‬هى آػخٍ حٔ ٍح ىٍ كي حكٔخَّ حٍحثّ‬
‫يٗکُُي‪ )ٕ4(.‬ح‪ٛ‬هٗطَیٍ آٌْخ «حنلظٕكخص حنًکیّّ» َٗف ػوخیي ػَكخَٗ حٔ حٓض کّ ىٍ‬
‫ٓ‪ ۳۶‬رخد ٔ ٓ‪ ۶‬ك‪ٜ‬م يئٌ گ٘ظّ ٔ ك‪ٜ‬م ٓ‪ ۶‬حًًَٕؿٗ حٓض حُ يلظٕیخص ًّْٖ‬
‫ك‪ٕٜ‬ل کظخد‪ .‬حَظوخد حیٍ َخو حُ آٌؿٓض حٓض کّ کظخد (ػهی حنًيػی) ىٍ رَىحٍَيِٖ‬
‫يـًٕػّٖ حُ يکخٗلخص ؿیزی يٕأنق ىٍ يکّٖ يؼظًّ ٔ ىٍ ُْگخو ‪ٕ١‬حف ریض هللا‬
‫حنلَحو ٔ ػکٕف ىٍ رخٍگخِ ٰانٓی رّحٔ ىٓض ىحىِ حٓض‪ .‬چُخٌکّ ىٍ يوييّ يیگٕیي‪:‬‬
‫«ٔ ٓ ًّیظٓخ ٍٓخنش حنلظٕكخص حنًکیّش كی يؼَكش حْلَٓحٍ حنًخنکیّش ٔ حنًهکیّش اًکخٌ‬
‫ًکَو أٔ هؼٕىی‬‫ی ػُي ‪ٕ١‬حكی رزیظّ حن ّ‬ ‫حْلؿهذ كیًخ أٔىػض ٌِْ حنَٓخنش يخ كظق هللا رّػه ّ‬
‫ّ‬
‫حنًؼظى‪)ٕ۳(».‬‬ ‫يَحهزخ نّ رلَيّ حنَ٘یق‬
‫ىٍ ؿخی ىیگَ يٗگٕیي‪ٌْٔ« :‬ح حنکظخد ‪( ...‬أی حنلظٕكخص) كٕهللا يخ آطزض يُّ‬
‫كَكخ ٔحكي ًح اال ػٍ ايالء انٓی ٔانوخء ٍرخَی أٔ َلغ ٍٔكخَی كی ٍٔع آػیخَی‪)ٕ۶(»...‬‬
‫‪»ٕٜٙ‬‬ ‫ىیگَ حػَ يٍٕ٘ٓ ٗین حکزَ «ك‪ٕٜٙ‬حنلکى» َخو ىحٍى‪ٔ .‬حژِٖ «كُ ُ‬
‫ؿًغ «كَ‪ »ٚ‬رّيؼُخی َگیٍ حٓض‪ .‬ك‪ٕٜٙ‬حنلکى َگیٍْخی كکًض يؼُی ىحٍى‪ .‬حیٍ‬
‫‪۰ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓم يزیُّّ ٔ كوخین ػالػّٖ ٔؿٕىیّ‪ :‬هيح‪،‬‬‫حػَ ىٍ رخد حَٓحٍ ٰانٓیّّ ٔ حَٓحٍ حَزیخء ٔ ٍُ ُ‬
‫ْٔظی ٔ حَٔخٌ؛ ٔ ػالهّٖ حَٔخٌ رخ ْٔظی ٔ رخ هخنن ْٔظی‪ ،‬طکهّى ًَٕىِ ٔ حُ حػخظى‬
‫کظذ يظ‪ٕٜ‬كّ ٔ ئهًیٍ حٓض‪ .‬حیٍ حػَ رخ ٔؿٕى كـى حَيکٖ‪ ،‬يٓىطَیٍ حػَ حرٍػَرٗ‬
‫حٓض کّ ىٍ حٔحهَ ػًَٕ رٍّٗظّٖ طلَیَ ىٍ آييِ حٓض‪ .‬کظخد ي٘ظًم رَ ‪ ٕ۰‬ك‪ٚ‬‬
‫حٓض ٔ َْ ك‪ ٚ‬رّيُِنّٖ یک ك‪ٜ‬م حٓض‪ َْ .‬ك‪ ٚ‬ي٘ظًم رَ كکًضْخی حٓض کّ‬
‫رّیکی حُ پیخيزَحٌ َٔزض ىحىِ ٗيِ حٓض‪( .‬آىو ٔ ‪ ٕ۶‬پیخيزَ ىیگَ) حنزظّ يو‪ٕٜ‬ى‬
‫حرٍػَرٗ حُ حیٍ پیخيزَحٌ ًََّٕٖ َٕػی حٓض ٔ حُ يوخيخص ٔ ٔیژِگیْخی کهی چُیٍ‬
‫حكَحى رلغ يیکُي‪ْ .‬يف حٔ رٍَٓی طخٍیوی حكَحىی يؼیٍ رّ‪ٍٕٛ‬ص هخ‪َ ٙ‬یٔض‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ ىٍ يوييّٖ کظخد ط‪َٜ‬یق کَىِ حٓض کّ آٌچّ ىٍ حیٍ کظخد َگخٗظّ‬
‫حٓض‪ًْ ،‬خٌ چیِی حٓض کّ پیخيزَ حٓالو ٔی ٍح رَّگخٍٕ آٌ حيَ کَىِ حٓض‪ .‬یؼُی‬
‫يلظٕحی ك‪ٕٜٙ‬حنلکى ٍح ىٍ ػخنى ٍإیخ رّٔی ٓپَىِ ٔ حٔ ٍح يؤيٍٕ کَىِ حٓض طخ‬
‫آٌٍح رّحْهٖ حٍحثّ کُي‪ .‬رّهخ‪ َ١‬حًْیض ٔ حٍُٕ ٔحالی آٌ‪ ،‬طخ کٌُٕ ریٖ حُ ‪ٛ‬ي ٔ‬
‫ىِ َٗف يوظهق‪ ،‬رُّرخٌْخی گَٕخگٌٕ‪ ،‬رَ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى َگخٗظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يیخٌ طؤنیلخص حٔ طلٔیَ یخ طؤٔیم هَآٌ رَّخو «کظخد حنظلٔیَ» َیِ ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬
‫ىیگَٖ «حال‪ٛ‬طالكخص حن‪ٕٜ‬كیّّ» حٓض ‪ ...‬طؤنیلخص یخى ٗيِ <کّ حَ٘خی پَ‬
‫‪ً١‬طَحم ٔ پَ ٍُم ٔ رَم حٓض> حرٍػَرٗ ٍح ىٍ يوخو رٍِگطَیٍ َٕیُٔيِٖ‬
‫ػَكخٌ حٓاليٗ هَحٍ ىحىِ ٔ يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ ٔ ٗخٍكخٌ ُیخىی ٍح رّهٕى ي٘ـٕل‬
‫ىحٗظّ حٓض؛ يغٌْح ًّْگخٌ حػظَحف ىحٍَي کّ آػخٍ حٔ <چُخٌکّ رخیي> طخ ُُْٕ يٍٕى‬
‫يطخنؼّ هَحٍ َگَكظّ حٓض‪" .‬کخٍل رَٔکهًخٌ" (يظٍُٗخّ ُرخٌْخی َٗهی ٔ‬
‫ُرخٌْخی ُْئحٍٔپخیی = ‪ ٔ۴۶۴‬ـ ‪ )ٔ۲۳۶‬يٗگٕیي‪« :‬ىٍ ػَكخٌ ْیچکْ رّحَيحُِٖ‬
‫حرٍػَرٗ نگخو طٍٕٓ طویم ٍح ٍْخ َکَىِ حٓض‪ْ ».‬ىچُیٍ "ىحَیم يخکئَخني" هخ‪َ١‬‬
‫َ٘خٌ يٗکُي‪« :‬کظخدْخٖ حٔ كخٖٔ يوهٕ‪ٗ ٗ١‬گلظٗحَگیِ حُ كکًض ٰانٓی ٍُٔگخٍ يخ‬
‫رٕىِ حٓض‪" ».‬آىحو آٍرَٖ" يٗگٕیي‪« :‬حيَ يطخنؼّٖ يیَحع حىرٗ حرٍػَرٗ طخ کٌُٕ‬
‫ىٍ يَكهّٖ کٕىکٗ هَحٍ ىحٍى ٔ حُ آٌكي طـخُٔ َکَىِ حٓض‪)ٕ۰(».‬‬
‫ىٍطخٍین طلکَ حٓاليی ٗو‪ٜ‬یضْخی حَگ٘ضًٗخٍی حُ گٔظَِگی َلًٕ حرٍػَرٗ‬
‫رَهٍٕىحٍ ٗيِحَي‪ْ .‬ىچُخٌ کّ پژْٖٔگَحٌ ؿيیي َیِ يطخنؼخص حَيکی ىٍ آػخٍ حٔ‬
‫رّػًم آٍٔىِحَي کّ ًْیٍ يويحٍ ْى ىٍ كُِْٕخی هخ‪ٛ‬ی يلئى حٓض‪ٗ .‬خیي ػهض آٌ‬
‫رخٗي کّ حرٍػَرٗ یکی حُ پَحػَطَیٍ ٔ ي٘کمَٕیْطَیٍ َٕیُٔيِگخٌ ئهًخٌ حٓض‪.‬‬
‫طًخيی آػخٍ حٔ ًَخیخَگَ یک رخٍیکریُی ٔ پیچیيِگی كٕمحنؼخىِ ىٍ ٓطق رخال حٓض کّ‬
‫‪۰ٔ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رّ‪ ٍٕ١‬هطغ رَحی حٓظلخىِی طٕىِی يَىو ىٍ َظَ گَكظّ َ٘يِ حٓض‪َْ .‬گخِ حٔ رخ‬
‫طلویَ رّؿًٍٕٓ حٗخٍِ يٗکُي‪ ،‬يُظٍٕٕ ػهًخی ظخَْ‪ ،‬یخ كوٓخة ْٔظُي کّ آٌْخ ٍح‬
‫"ػهًخء حنَٕٓو" يَٗخيي‪ْ .‬ىچُیٍ حیٍ طؼزیَ ٍح ىٍ يٍٕى ‪ٕٛ‬كیخَی رّکخٍ يٗرَى کّ‬
‫طخکٌُٕ رّيَطزّی طلوین ََٓیيِحَي ٔ ُُْٕ طوهیي يٗکُُي‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ حَظظخٍ ىحٍى کّ هٕحَُيِگخٌ آػخٍ حٔ َّطُٓخ رخیي حْم ط‪ٕٜ‬ف ٔحهؼی‬
‫رخُٗي‪ ،‬رهکّ رخیي رخ ریٖطَ كُِْٕخی ىحَٖ‪ ،‬رّٔیژِ طلٔیَ هَآٌ‪ ،‬كيیغ‪ ،‬كوّ‪ ،‬کالو ٔ‬
‫كهٔلّ آُٗخ رخُٗي‪ .‬کٔخَی ٍح کّ حیٍػهٕو ٍح رّهٕری ًَٗىحَُي‪ ،‬کىطَ رّكٔخد‬
‫يٗآٍٔى‪َٕٗ .‬ظّْخی حٔ ‪َٛ‬یق‪ ،‬ئُـى ٔ رّنلخظ يُطوی َظخو یخكظّحَي‪ ،‬گٕحیٍکّ‬
‫يًکٍ حٓض رَحی کٔخَی کّ رخ آٌْخ آُٗخیی َيحٍَي‪ ،‬يزٓى ٔ ؿخي‪ ٞ‬رَّظَ آیُي‪.‬‬
‫يوخنلخٌ حرٍػَری‪ ،‬حنوخد ٔ ػُخٔیٍ ػـیذ ٔ ؿَیذ رّحٔ ىحىِحَي‪ ،‬يخَُي‪ :‬آٗلظّ‪،‬‬
‫ىیٕحَّ‪ ،‬يؼظوي رًّّْهيحیی‪َُ ،‬يین‪ ،‬يَطي‪ٔ ،‬كيصگَح ٔ ؿیَِ‪ .‬حػطخی حیٍگَّٕ حنوخد‬
‫رّحرٍػَرٗ پیٖ حُآٌکّ َ٘خَگَ ىٍک ٗو‪ٜ‬یض ٔ ىحٍٔی ػخىالَّ رخٗي‪ ،‬رخُطخدْخی‬
‫حُ حظٓخٍ ػـِ ىٍ رَحرَ یکٔخٌٓخُی ٔ یکپخٍچّ ٓخهظٍ يطخنذ ٔ كٓى آػخٍ حٔ حٓض‪.‬‬

‫رّهخ‪ َ١‬حًْیض كٕمحنؼخىِٖ َظَحص حرٍػَرٗ‪ ،‬ىٍ حیٍؿخ ػ‪ٜ‬خٍِٖ يؼظويحص حٔ‬
‫ىٍ يٍٕى «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح حُ يظٍ ىٔ حػَ يٓى حٔ كَٓٓض يٗکُیى‪:‬‬
‫حنق ـ گِحٍِْخی «ٔكيص ٔؿٕىی» ىٍ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى ـ َٔوّٖ رَگِیيِ رخ‬
‫طؼهیوخص «أرٕحنؼالء ػلیلی» ىحٍحنکظخد حنؼَری‪ ،‬ریَٔص ـ نزُخٌ ‪:ٔ۲۰۶‬‬
‫ٔـ ٔنٕالَٓیخٌحنلن كٗحنًٕؿٕىحص رخن‪ٍٕٜ‬س يخکخٌ نهؼخنى ٔؿٕى(ًْخٌ‪)۳۳ٙ ،‬‬
‫ٕ ـ ٔػهی حنلویوّ‪ ،‬كًخ ػى حال كویوش ٔحكيس‪ًْ( .‬خٌ‪)۶۳ ٙ ،‬‬
‫ٖ ـ ٔحٌ کخٌ حنکم‪ ،‬هلل ٔ رخهلل رم ْٕ هللا‪ًْ( .‬خٌ‪)۰ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ 4‬ـ ْٕٔ يٍ كیغ حنٕؿٕى ػیٍ حنًٕؿٕىحص‪ًْ( .‬خٌ‪)۰۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳‬ـ ٔ يخ ػى حال ْٕ‪ًْ( .‬خٌ‪)۰۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶‬ـ نٌحنک َوٕل كیّ ْٕ ال ْٕ‪ ،‬حَض ال أَض‪ًْ( .‬خٌ‪)۰۶ٙ ،‬‬
‫‪ ۰‬ـ ْٕٔ يٍ كیغ حنٕؿٕى ػیٍ حنًٕؿٕىحص‪ًْ( .‬خٌ‪)۰۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴‬ـ كٕٓػیٍ يخظَٓ ْٕٔػیٍ يخرطٍ كیكخل ظٍِٕٓ ٔيخ ػى ‪ًْ(...‬خٌ‪)۰۰ٙ ،‬‬
‫‪ ۲‬ـ كخٌ حنٕؿٕى‪ ،‬كویوش ٔحكيس‪ًْ( .‬خٌ‪)۲ٕ ٙ ،‬‬
‫ٓٔ ـ ٔ نیْ كی حنٕؿٕى حال ٔؿٕى حنلن‪ًْ( .‬خٌ‪)۲۶ ٙ ،‬‬
‫ٔٔـ كٕٓ ْٕ الؿیَ‪ ،‬كک ّم يخَيٍکّ كٕٓ ٔؿٕىحنلن كٗحػیخٌ حنًًکُخص(‪)ٖٔٓٙ‬‬
‫‪۰ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕٔـ ٔحنیّ یَؿغ حاليَ کهّّ كٕٓ ْٕ ال ؿیَِ‪ًْ( .‬خٌ‪)ٖٔٓ ٙ ،‬‬

‫ٖٔـ كخنٕؿٕى کهّّ هیخل كیهیخل ٔحنٕؿٕى حنلن حًَخهللا هخ‪ٛ‬ش‪ًْ(.‬خٌ‪)ٔٓ4ٙ ،‬‬
‫‪ٔ4‬ـ حً اليؼهٕو حالْٕ ْٕٔ ػیٍ حنٕؿٕى ٔحنٔخنک ٔحنًٔخكَ‪ًْ(.‬خٌ‪)ٔٓ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ٔ۳‬ـ كخنـیَیوٕل حنًٔغ ًٓغُیي ٔحنؼخٍف یوٕل حنًٔغػیٍحنلن(ًْخٌ‪)ٔٔٓٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ ٔ رخالهزخٍ حن‪ٜ‬لیق حَّ ػیٍحالٗیخء‪ ...‬كٕٓ ػیٍ حنٕؿٕى‪ًْ(.‬خٌ‪)ٔٔٔٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ ػُخٔیٍ ىیگَ الَّ طؼخنی ػیٍ يخ ظَٓ ٔ ٓ ًّی ههوخً‪ًْ( .‬خٌ‪)ٔ۳ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ْٕٔ ْٕ نیْ ؿیَِ‪ًْ( .‬خٌ‪)ٔ۳ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ ٔحنیّ یَؿغ حاليَ کهّ‪ ...‬رم ْٕیظّ ْٕػیٍ ًحنک حن٘یء‪ًْ(.‬خٌ‪)ٔ۰ٓٙ ،‬‬
‫ٕٓـ ػیٍ حنيحػی ػیٍ حنًـیذ‪ًْ( .‬خٌ‪)ٔ۴ٖ ٙ ،‬‬
‫ٕٔـ حٌ حنلن ػیٍ کم يؼهٕو (ًْخٌ‪)ٔ۴۴ ٙ ،‬‬
‫ٕٕـ كخالنّ حنًطهن الیٔؼّ ٗیء‪ ،‬الَّّ ػیٍحالٗیخء‪ًْ( .‬خٌ‪)ٕٕ۳ ٙ ،‬‬

‫رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ حكکخٍ ٔكيص ٔؿٕىٖ حرٍػَرٗ ىٍرخٍِٖ ٔكيص هيح ٔ کخثُخص ىٍ‬
‫ؿًهّٖ ُیَ هال‪ٗ ّٛ‬يِ حٓض‪ٔ« :‬ؿٕى حنوخنن ػیٍ ٔؿٕى حنًوهٕهخص = ْٔظی هخنن‬
‫ػیٍ ْٔظی يوهٕهخص حٓض‪ ».‬ػکْ حیٍ يؼخىنّ َیِ ىٍٓض حٓض‪ٔ« :‬ؿٕى حنًوهٕهخص‪،‬‬
‫ػیٍ ٔؿٕى حنوخنن» = «ْٔظٗ آكَیيِگخٌ ػیٍ ْٔظٗ آكَیيِگخٍ حٓض‪».‬‬
‫ىٍ "ك‪ْ ٚ‬خٍَٔی" يیگٕیي‪« :‬ػخٍف کخيم کٔی حٓض کّ َْيؼزٕىی ٍح‬
‫<ىٍَْ‪ٍٕٛ‬طی> ؿهِٕٖ كن رزیُي کّ كن ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص هخ‪ ،ٙ‬ػزخىص يیٕٗى‪.‬‬
‫حُ حیٍٍٔ حٓض کّ ًّْٖ آٌْخ ٍح «حنّ» َخيیيِحَي‪ .‬رخ حیٍکّ آٌ يؼزٕى‪ ،‬گخِ ُٓگ‬
‫حٓض؛ گخِ ىٍهض‪ ،‬گخِ كیٕحٌ حٓض؛ گخِ حَٔخٌ‪ ،‬گخِ ٓظخٍِ حٓض؛ گخِ كَٗظّ‪ ...‬ػخٍف‬
‫کٔی حٓض کّ كن ٍح ىًٍّْچیِ رزیُي؛ رهکّ ػخٍف حٔ ٍح ػیٍ َْ چیِ يیریُي»‪.‬‬

‫د ـ گِحٍِْخی «ٔكيص ٔؿٕىی» ىٍ حنلظٕكخص حنًکیّّ؛ َٔوّٖ رَگِیيِ حُ‬

‫حَظ٘خٍحص‪ :‬حنٓیجش حنً‪َٜ‬یش حنؼخيش نهکظخد‪ ،‬هخَِْ ٕ‪ ْ(ٖٔ۲‬م) ٕ‪(ٔ۲۰‬و) يـًٕػّٖ‬
‫چٓخٍىِ ؿهيی؛ ط‪ٜ‬لیق ٔ يوخرهّ‪ :‬ػؼًخٌ یلیی‪ ،‬ط‪ٜ‬يیَ ٔ َظخٍص‪ :‬حرَحْیى ييکٍٕ‪:‬‬
‫ٔ ـ ٔ يخ كی حنٕؿٕى ؿیَ هللا‪( .‬حرٍػَرٗ‪ ،‬حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ٔ‪)ٕٕٔ ٙ ،‬‬
‫ٕ ـ كویوش حنٕحكي حنٌی يُّ ظَٓص ٌِْ حنکؼَس‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪)ٕٕ۶ ٙ ،‬‬
‫ٖ ـ يخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪)۶ٕ۲ ٔ ٕ۲۲ ٚٛ ،‬‬
‫‪ 4‬ـ حً ال ؿیَ ٔ ال يٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽٔ‪)ٖٔٓ ٙ ،‬‬
‫‪۰ٔ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫‪ ۳‬ـ ٔ ْٕ ػیٍ ٔؿٕى کم يٕؿٕى‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪)4۳۰ ٙ ،‬‬

‫‪ ۶‬ـ كًخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪)۶ٔ4 ٙ ،‬‬
‫‪ ۰‬ـ حٌ حنلن ػیٍ حنٕؿٕى‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۰ٕ۰ ٚٛ ،‬ـ ‪)۰ٕ۴‬‬
‫‪ ۴‬ـ كٕٓ يٕؿيْى رم ٔؿٕىْى‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪)۳ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ۲‬ـ حٌحنٕؿٕىْٕحنویَحنوخن‪ٔ ٚ‬حنلنْٕحنٕؿٕى ٔحنوهن ْٕٔحنؼيو‪(.‬ؽٕ‪)۳ٖ ٙ،‬‬
‫ٓٔ ـ يخ ػى ٗیء هخٍؽ ػٍ حنلن‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ ‪)۶ٔ ٙ ،‬‬
‫ٔٔ ـ رم حنٕؿٕى ػیُّ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪)ٔٓ۲ ٙ ،‬‬
‫ٕٔ ـ كًخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ٕٔ۰ ٚٛ ،‬ـ ‪)ٕٔ۴‬‬
‫ٖٔ ـ كخٌ هللا ْٕ حنٕؿٕى يٍ کهی ٗیء‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪)ٔ۴ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ حٌ هللا نّ يطهن حنٕؿٕى‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪)ٖٖٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ كخنٕؿٕى هلل ال نٓخ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ ‪)ٖٕٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ حٌ حنلن ْٕ ػیٍ حْلٗیخء‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ ‪)ٖٖٖ ٙ ،‬‬
‫ٔی حال هللا ٔكيِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪)ٖ۶ٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ كال یظَٓنّ ػیٍ كی حنٕؿٕى حنل ّ‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ح‪ٛ‬م حنٕؿٕى ٔ ْٕ حنلن‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽٕ ‪)4ٖٓ ٙ ،‬‬
‫‪ٔ۲‬ـ كًخ ػى حال ٔؿٕى ػیٍ حنلن ال ؿیَِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ 4ٓ۴ ٚٛ ،‬ـ ‪)4ٓ۲‬‬
‫ٕٓ ـ حٌ حنظخَْ حنًٕؿٕى ْٕ حنلن ال ؿیَِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ ‪)۳۴4 ٙ ،‬‬
‫ٕٔ ـ حٌ يخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ ۳۲۲ ٚٛ ،‬ـ ٓٓ‪)۶‬‬
‫ٕٕ ـ كخنکم كن ٔ حنکم ههن‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪)۶ٕٕ ٙ ،‬‬
‫ٖٕ ـ حنٕؿٕى ىحٍ ٔحكي‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪)۶۰ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ ٔحنٕؿٕى کهّ كن‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪)۳۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ كخنٕؿٕى حنًل‪ ْٕ ٞ‬هللا نیْ ؿیَِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ ‪)ٔٓٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۶‬ـ ٔ يخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪)ٕٔٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ ٔ نیْ حال حنلن ال ؿیَِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪)ٕٖ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ كًخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪)ٕ۴۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ يخ ػى يٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪)ٖ۴۲ ٙ ،‬‬
‫ٖٓ ـ كًخ ػى حالهللا الٗیء ؿیَِ ٔيخ ػى حال ٔكيس حنٕكيحص(ًْخٌ‪،‬ؽ ٖ‪)۳ٕٔٙ ،‬‬
‫ٖٔ ـ كویوش حنٕؿٕى نّ طؼخنی‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ ‪)۳۶۰ ٙ ،‬‬
‫ٕٖ ـ كًخ كی حنٕؿٕى حنًظلون حال رخهلل‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪)۳۰ٔ ٙ ،‬‬
‫ٖٖ ـ نى یکٍ كی حنٕؿٕى حال ْٕ‪ًْ ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ ‪)۶ٕ۴ ٔ ۶ٔ۲ ٚٛ ،‬‬
‫ٕٓ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٖ4‬ـ کم يٕؿٕى ٔحكي‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٔٔ4 ٚٛ ، 4‬ـ ‪)ٔٔ۳‬‬

‫‪ ٖ۳‬ـ يخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٔ۰۲ ٙ ،4‬‬
‫‪ ٖ۶‬ـ ٔ حٌ کخَض حالٗیخء يٕؿٕىس كٓی كی كکى حنؼيو‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٔ۴ٖ ٙ ، 4‬‬
‫‪ ٖ۰‬ـ حًح حنلن ٔ ْٕ حنٕؿٕى ٔ نیْ ؿیَِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٕ4ٖ ٙ ، 4‬‬
‫‪ ٖ۴‬ـ كٕٓ ػیٍ کم ٗیء كی حنظٍٕٓ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٕٓ۳ ٙ ،4‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ كًخ كی حنٕؿٕى ُيظَک َِهّ ْى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٖ۰ٓ ٙ ، 4‬‬
‫ٓ‪ 4‬ـ ‪ ٔ ...‬نیٔض حال ْٕ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)۳ ٙ ،۶‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ كًخ ػى حال هللا نیْ ٕٓحِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)۶۶ ٙ ،۶‬‬
‫ٕ‪ 4‬ـ ٔ يخ روی حال ػیٍ ٔحكيِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٔٔ۳ ٚٛ ،۶‬ـ ‪)ٔٔ۶‬‬
‫ٖ‪ 4‬ـ كًخ كی حنٕؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ4۶ٙ ،۶‬ـ ‪)ٔ4۰‬‬
‫‪ 44‬ـ ٔ نیْ كی حنٕؿٕى حال ْٕ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٔ۴ٓ ٙ ، ۶‬‬
‫‪ 4۳‬ـ نیْ حال هللا ٔؿيح‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٔ۲۴ ٙ ،۶‬‬
‫‪ 4۶‬ـ حٌ حنلن ْٕ ػیٍ حنٕؿٕى‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٕٖ۲ ٙ ،۶‬‬
‫‪ 4۰‬ـ يخ ػى كی حنٕؿٕى حال حنلن‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)4ٖ4 ٙ ، ۶‬‬
‫‪ 4۴‬ـ يخ كی حنٕؿٕى ٕٓحِ‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)۳ٓ ٙ ، ۰‬‬
‫‪ 4۲‬ـ كخنٕؿٕى هلل حنلن‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)۶ٖ ٙ ،۰‬‬
‫ٓ‪ ۳‬ـ كٕٓ ػیٍ حنًٕؿٕىحص‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٔ۴ٖ ٙ ،۰‬‬
‫ٔ‪ ۳‬ـ يخ ػى ٔؿٕى حال هللا‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)4۳4 ٙ ،۰‬‬
‫ٕ‪ ۳‬ـ كخنلن ػیٍ حنٕؿٕى‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)۳ٓ4 ٙ ،۰‬‬
‫ٖ‪ ۳‬ـ ٔ نیْ ٔؿٕى ٕٓی ٔؿٕى حنلن‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)4۲ ٙ ، ۴‬‬
‫‪ ۳4‬ـ نًخ کخٌ حنلن نّ كویوش حنٕؿٕى‪ًْ( .‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)44۲ ٙ ، ۴‬‬
‫‪ ۳۳‬ـ حُ ؿًهّ ػزخٍحص ‪َٛ‬یق حرٍػَرٗ ىٍ كظٕكخص يکیّّ ىٍ رخد ٔكيص ٔؿٕى‬
‫ػزخٍص ُیَ حٓض‪ ...« :‬كهٌٓح ٓ ًّیُخ ٌِْ حنٌّحص حنـُیّّ ػهی حال‪١‬الم رخنٕحكي حالكي؛ الَّ‬
‫ال يٕؿٕى حالْی‪ ،‬كٓی ػیٍ حنٕؿٕى كیَلٔٓخ ٔ كی يظخَْْخ = پْ رَحی ًْیٍ ًحص‬
‫رٗ َیخُ يطهن ٍح <ٔحكي أكي> َخيیيیى؛ ُیَح ؿِ حٔ يٕؿٕىی َیٔض‪ .‬پْ ًحص كن‬
‫ػیٍ ٔؿٕى حٔ ٔ ػیٍ يظخَْٕ حٓض‪ًْ( ».‬خٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪)ٖٔٓ ٔ ٔٓٔ ٚٛ ،‬‬
‫‪ ۳۶‬ـ ًَٗطٕحٌ ‪َٛ‬یقطَ حُ حیٍ ىٍ رخد ٔكيص ٔؿٕى ٓوٍ گلض‪:‬‬
‫«ٓزلخٌ يٍ أظَٓحالٗیخء ٔ ْٕ ػیُٓخ = پخک ٔ يُِِ حٓض هيحی کّ آكَیي‬
‫ًّْچیِ ٍح‪ ٔ ،‬هٕى ػیٍ ًّْچیِ حٓض‪ًْ( ».‬خٌ‪ ،‬ؽ ‪)ٔ۳۲ ٙ ،4‬‬
‫ٕٔ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ىٍ آػخٍ حرٍػَرٗ حُ حیٍ َٕع گِحٍِْخ كَحٔحٌ حٓض‪ ،‬حگَ کٔی طلوین ٔ طلل‪ٚ‬‬
‫ریٖطَی کُي‪ ،‬آٌْخ ٍح رّىٓض يٗآٍٔى‪ ،‬ریطَىیي ػزخٍحص يُوٕل حُ حرٍػَرٗ َْیک‬
‫َخظَ رّٔكيص ٔؿٕى حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ ؿخی کىطَیٍ طَىیيی رخهی ًَٗيخَي کّ حٔ كکیى‬
‫ٔػخٍف ٔكيص ٔؿٕىی حٓض‪ .‬ىٍيکظذ حرٍػَرٗ ٔؿٕى ٔحهؼٗ ًّْٖ حٗیخء رّطًخيّ‪،‬‬
‫هيح حٓض‪ْ ،‬یچ چیِ ٔحهؼٗ ؿِ حٔ ٔؿٕى َيحٍى‪ ًّْٖ .‬حٗیخء حُ نلخظ ؿَْٕ ٔ يخْیض‬
‫ٔحكيحَي‪ ،‬ريیٍٓزذ َْ ؿِء کخثُخص كکى ًّْٖ کخثُخص ٍح ىحٍى‪ .‬كویوض ٔحهغ‪ ،‬كو‪٢‬‬
‫ًْیٍ ٔكيص کم ٔ ىَیخیی ًحص هيحَٔي حٓض‪ ،‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ ٔؿٕى ظخَْٖ ٔ طـَرٗ‬
‫ٗزقآٓخ حٓض‪ .‬حیٍ ٔؿٕى ظخَْٖ كو‪ ٢‬ىٍ َظَ ٔ هِٕٖ ىٍحکّٖ آىيیخٌ ٔ ىٍ ‪ٗ١‬‬
‫َُيگخَٗ حی٘خٌ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ رّٔحهغ يٗيخَي‪ٔ ،‬نٗ ىٍ كویوض ٔ َلْ حاليَ ْٔى ٔ ظٍ‬
‫رخ‪١‬هٗ ریٖ َیٔض‪ .‬ؿَْٕ ٔؿٕى رَ٘ ٔحكي حٓض‪ ،‬گَچّ ىٍ ٔؿٕى حكَحى کؼیَ حٓض‪.‬‬
‫ًّْٖ حٗیخء ٔ کخثُخص َیِ يخَُي حٍٔحف آىيیخٌ حُ يزيأ ٰانٓی ‪ٛ‬ئٍ یخكظّحَي‪ .‬ريیٍٓزذ‬
‫َیَٖٔ ٰانٓی ىٍ َٓحَٓ کخثُخص گٔظَىِ حٓض‪.‬‬
‫يغٌْح هيح رّْیچ ٔؿّ كخهي ٓیًخٖ ٗو‪َ ٜٗ‬یٔض‪ ،‬حٔ ٔحؿي ػهى ٗو‪ ٜٗ‬حٓض ٔ‬
‫يٗطٕحَي رخ حٍٔحف آىيیخٌ يَرٕ‪ ١‬رخٗي‪ .‬حٍٔحكٗ کّ حُ يزيأ ٰانٓی ‪ٛ‬ئٍ یخكظّحَي‪،‬‬
‫رَحٖ حَـخو ٔظیلّ ٔ ٍٓخنض هٕیٖ‪ ،‬پْ حُيَگ رّهيحَٔي رخُ يٗگَىَي ٔ ريیٍٓزذ‬
‫يَگ چیِٖ ؿِ ٔالىص َٕیٍ‪ ،‬رَحٖ َُيگٗ ىٍ ٔؿٕى هيحَٔي َیٔض‪ .‬حٍٔحف رَگِیيِ‬
‫كظٗ ىٍ ُيخٌ كیخص يٗطٕحَُي رّهيح رخُ گَىَي‪ ،‬ريیٍ‪َ١‬ین کّ هزالً حُ یٕؽ ٔؿٕى‬
‫ظخَْٖ ٔ طـَرٗ ٔ "يٍ" هٕیٖ آُحى َٕٗي ٔ رّىٍک ٔكيص ؿَْٕٖ هخنن َخیم‬
‫آیُي‪" .‬كُخء" ًْخٌ حنلخم ٍٔف رّهيحَٔي ىٍ ُيخٌ كیخص ٔ كم کخيم ٍٔف ىٍ حٔ حٓض‬
‫ٔ رخ حُ ىٓض ىحىٌ ٗو‪ٜ‬یض هخکٗ ٔ حیٍ ؿٓخَٗ ٔ ٗزقآٓخ ًَْحِ حٓض‪».‬‬
‫ىٍ ریٍ ح‪ٛ‬طالكخص كُت ‪ٕٛ‬كیّ‪ ،‬کىطَ ح‪ٛ‬طالكٗ رَّٗٓص «ٔكيص ٔؿٕى»‬
‫ٍٓیيِ حٓض‪ .‬ػُٕحٌ «ٔكيص ٔؿٕى» یخ «ْٔظٗهيحیی» رخ َخو حرٍػَرٗ گَِهٍٕىِ‬
‫حٓض؛ ىٍ حیٍ يیخٌ رَهی يؼظويحَي کّ طؼزیَ «ٔكيص ٔؿٕى» حُ حرٍػَرٗ َیٔض‪.‬‬
‫«ٔیهیخو چیظیک» یکی حُ آٌْخ حٓض‪ .‬چیظیک کّ رَ ٍٔی حَيیّ٘ ٔ آػخٍ حرٍػَرٗ‬
‫رٔیخٍ کخٍ کَىِ‪ ،‬ىٍ يوييّٖ کّ رَ طَؿًّٖ پخٍٓی «َوي حنُ‪ ٕٜٙ‬كَٗٗف َوٖ‬
‫حنل‪ »ٕٜٙ‬حُ ػزيحنَكًٍ ؿخيی َگخٗظّ‪ ،‬حیٍ حَکخٍ ٍح يطَف کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٔنی طخ حیٍؿخ ئهى حٓض کّ حرٍػَرٗ ٔ ٗخگَىحٌ رالٔحٓطّحٕ پٌیَكظّ رٕىَي کّ‬
‫طُٓخ یک ٔؿٕى كویوی يٕؿٕى حٓض ٔ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ کؼَص ؿٓخٌ‪ ،‬طـهّیخص‬
‫ٔؿٕى ٔحكي حٓض‪ ،‬رئٌ آٌکّ رّکؼَص آٌ ریخَـخيي‪.‬‬
‫ٕٕ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پیٖ حُ حرٍػَرٗ «ٔكيص ٔؿٕى» رّػُٕحٌ یک ح‪ٛ‬طالف هخ‪ ٙ‬كُی يطَف‬

‫َزٕى‪َْ ،‬چُي کّ پیٖ حُ حٔ ػخٍكخٌ ُیخىی حظٓخٍحطی ىحٗظّحَي کّ ًْیٍ يؼُخ ٍح‬
‫يٍٗٓخَي‪ .‬رخالطَ حُ ًّْ‪ ،‬هَآٌ حٓض کّ ىٍآیخص يوظهق هٕى طًخيیض ْٔظی ٍح‬
‫ک اِ َال َٔؿْ َُّٓ ۚ نَُّ ْحن ُل ْک ُى َٔاِنَ ْی ِّ ط ُ َْ َؿؼٌَُٕ ‪،‬‬ ‫رّٔؿٕى هيح يُل‪ َٜ‬يٗکُي‪ُ « :‬ک ُّم ٗ ْ‬
‫َیءٍ َْخ ِن ٌ‬
‫‪ »۴۴ :ٕ۴‬ح ّيخ يلووخٌ ْیچیک حُ آٌْخ ٍح کخٗق ٔكيص ٔؿٕى ًَٗىحَُي‪.‬‬
‫ىٍ آػخٍ حرٍػَرٗ َیِ ح‪ٛ‬طالف «ٔكيص ٔؿٕى» رّکخٍ ََكظّ‪َْ .‬چُي كَىی‬
‫رَّخو «کَو حيیٍ أرٕکَو» کّ ٗخیي ي‪َٜ‬ی رخٗي‪ ،‬ىٍ کظخری رَّخو «كویوش حنؼزخىس»‬
‫حىػخ کَىِ کّ َٔوّٖ هطی یکی حُ کظخدْخی حرٍػَرٗ ٍح ىٍ کظخروخَّٖ َٗٓىحٍی‬
‫حٓکُيٍیّ ىیيِ ٔ ىٍ آٌ حیٍ طؼزیَ ٍح یخكظّ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍکّ رگٌٍیى‪ٓ ،‬ئحنی کّ ‪١‬زیؼظخ ً ىٍ حیٍؿخ يطَف يٕٗٗى حیٍ حٓض کّ‬
‫چگَّٕ طؼزیَ «ٔكيص ٔؿٕى» رّػُٕحٌ آيُِٕٖ يًظخُ يکظذ حرٍػَرٗ رَؿٔظّ ٗي؟‬
‫رَحی پخٓن هطؼی رّحیٍ پَٖٓ رّآػخٍ يکظٕد ٗو‪ٜ‬یضْخی گَٕخگَٕی کّ‬
‫رالٔحٓطّ پْ حُ حرٍػَرٗ رٍّٗظّٖ طلَیَ ىٍآييِحَي يَحؿؼّ يٗکُیى؛ آٌؿخ ىٍ‬
‫يٗیخریى کّ ٗخگَىحٌ حرٍػَرٗ ٔ يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ رَحی َخوگٌحٍی ٍٔی حكکخٍ ٔ‬
‫آػخٍ حٔ رّحیٍ ػُٕحٌ ٍٓیيِحَي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهی طخٍین ح‪ٛ‬طالف «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح‬
‫يٗطٕحٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص ُیَ هال‪ ّٛ‬کَى‪:‬‬
‫حُ يیخٌ ٗخگَىحٌ حرٍػَرٗ «‪ٛ‬يٍحنيّیٍ‬ ‫الق ـ ٕلهاللّیي هًْْی‪:‬‬
‫دمحم رٍ يـيحنيّیٍ حٓلن هَٕٕی» يهوذ رّٗین کزیَ (‪ ۶ٓ۰‬ـ ٖ‪ ْ ، ۶۰‬م) ریٖطَیٍ‬
‫طؤػیَ ٍح حُ حٔ پٌیَكظّ حٓض‪ .‬پيٍ هَٕٕی‪ ،‬يـيحنيّیٍ حٓلخم‪ ،‬حُ ػهًخء ٔ ‪ٕٛ‬كیّّٖ‬
‫يهطیّ ىٍ طَکیّٖ حئَُی رٕى کّ ىٍ ٓخل ٓٓ‪ْ ۶‬ـَی ىٍ ٓلَ كؾ ىٍ يکّٖ‬
‫يکَيّ رخ حرٍػَرٗ يالهخص کَى‪ .‬ىٍ ٓخل ٕٓ‪ ۶‬حیٍ ىٔ رخ ْى رّيهطیّ ئخكَص کَىَي‬
‫ٔ حكظًخالً حرٍػَرٗ ىٍ ُْگخو طٕني پَٔ يـيحنيّیٍ ىٍ ٓخل ‪ ۶ٓ۰‬ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫پْ حُ ٔكخص يـيحنيّیٍ‪ ،‬حرٍػَرٗ رخ ریِٕٖ حٔ حُىٔحؽ کَى ٔ طؼهیى ٔ طَریض‬
‫‪ٛ‬يٍحنيّیٍ ٍح رّػٓيِ گَكض کّ رّیکی حُ َِىیکطَیٍ ٗخگَىحٌ ٔی طزيیم ٗي‪.‬‬
‫رخ كٕص حرٍػَرٗ ىٍ ٓخل ‪ٛ ۶ٖ۴‬يٍحنيّیٍ رّآَخطٕنی رخُگ٘ض ٔ ىٍ هَٕیّ ٓخکٍ‬
‫ٗي ٔ ىٍ ُيَِٖ ىٔٓظخٌ يٕالَخ ؿاللحنيّیٍ دمحم رهوی ىٍآيي‪ .‬طٌکََِٕیٔخٌ حُ كَيض‬
‫ٔ رٍِگىحٗظی کّ حیٍ ىٔ ىٍ كن یکىیگَ ٍٔح يٗىحٗظُي‪ ،‬گٌحٍْٕخی يظؼيىی‬
‫يٗىُْي‪ ،‬يٍؿًهّ حیٍکّ يٗگٕیُي يٕالَخ حُ ٗین ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ هٕحٓض طخ رَ ؿُخُِٖ‬
‫ٔی ًَخُ گٌحٍى‪ .‬هَٕٕی پْ حُ ٔكخص يٕالَخ ْلض يخِ ریٖطَ َُيِ ًَخَي‪.‬‬
‫ٖٕ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رَّْكخل‪ ،‬هَٕٕی ح‪ٛ‬طالف «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّکخٍ رَىِ‪ ،‬ح ّيخ حُ َظَ حٔ حیٍ‬
‫ح‪ٛ‬طالف ْیچ يؼُخی كُی هخ‪ٛ‬ی َيحٗض‪َْ .‬ؿخ کّ حُ حیٍ طؼزیَ حٓظلخىِ کَىِ طُٓخ‬
‫رّ حیٍ يؼُخ حٓض کّ كو‪ ٢‬یک ٔؿٕى كویوی ٔؿٕى ىحٍى ٔ آٌ ْى ٔؿٕى هيح حٓض ٔ‬
‫ٍحرطّٖ حیٍ ٔؿٕى رخ يٕؿٕىحص ؿٓخٌ‪َ ،‬یخُيُي طٕ‪ٟ‬یق حٓض‪.‬‬
‫حیٍ حيَ حُ هٕى ح‪ٛ‬طالف ٔكيص ٔؿٕى كًٓیيِ ًَٕٗٗى‪ .‬هَٕٕی کخيالً رخ كهٔلّ‬
‫آُٗخ رٕى‪ ،‬طالٕ ىحٗض طخ َظخیـی ٍح کّ حُ رَْخٌ رّىٓض يٗآیي رخ َظخیؾ يکخٗلّٖ‬
‫يلون ٔ ي٘خْيِٖ ئظویى ػخنى ؿیذ یخ حػیخٌ‪ ،‬طَکیذ ٓخُى‪ .‬كخل آٌکّ كظٕكخص‬
‫يکیّٖ حرٍػَرٗ حٓخٓخ ً طلٔیَی حٓض رَ يُظوزی حُ آیخص هَآٌ ٔ حكخىیغ‪ ،‬کّ حَٔخٌ‬
‫ُْگخو يطخنؼّٖ كظٕكخص ىحثًخ ً هٕى ٍح َٔزض رّيُخرغ حٓاليی َِىیک حكٔخّ يٗکُي‬
‫ٔ ْیچگخِ طلٕم ٔ ٓهطّٖ ٗیِٕٖ َظخويُي كیهٕٔكخٌ ٍح حكٔخّ ًَٗکُي‪ ،‬ح ّيخ ٍٕٔ‬
‫ػوالَی ٔ ئُـى [يُطوی] رَ آػخٍ هَٕٕی ٓیطَِ ىحٍى‪ ،‬گٕ حیٍکّ طؤکیي رَ يکخٗلّٖ‬
‫ػَكخَی رّػُٕحٌ طُٓخ يُزغ يؼَكض‪ ،‬یک حَٔخٌ يُطوی ٍح هخَغ ًَٗٓخُى‪.‬‬
‫حُ يیخٌ ٗخگَىحٌ ٔ‬ ‫ة ـ هئیلاللّیي ثي هؾوْك ُعٌلی‪:‬‬
‫يَیيحٌ كَحٔحٌ هَٕٕی‪ ،‬ىٔ طٍ حُ آٌْخ ىٍ گٔظَٕ يکظذ حرٍػَرٗ حُ حًْیظی ٔیژِ‬
‫رَهٍٕىحٍ ْٔظُي‪ ،‬حٔنی يئیيحنيّیٍ رٍ يلًٕى ؿُيی (و ٓٓ‪ ْ ، ۰‬م) حٓض کّ َٗف‬
‫حٔ رَ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى حرٍػَرٗ‪ ،‬يزُخی حکؼَ َٗٔف يظؼيىی حٓض کّ رؼيْخ رَ حیٍ حػَ‬
‫َٕٗظّ ٗي‪ .‬رخ ٔؿٕى ىنزٔظّگی ػًین حٔ رّطٕ‪ٟ‬یق يخْیض ٔؿٕى ٔ ٔكيص‪ ،‬رَّظَ‬
‫ًَٗآیي کّ ح‪ٛ‬طالف «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح كظی رّ‪ًُٟ ٍٕ١‬ی رّکخٍ رَىِ رخٗي‪ .‬ح ّيخ‬
‫یخكظٍ ػزخٍطی هَیذ رّحیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ آػخٍ حٔ کخٍ ي٘کهی َیٔض؛ يؼم حیٍ گِحٍِْخ‪:‬‬
‫«ٔؿٕى كویوض ٔحكيی حٓض کّ رّٔ‪ٕٟ‬ف ىٍ ٓطٕكی يظًخیِ‪ ،‬طُٕع یخكظّ حٓض‪،».‬‬
‫«كو‪ ٢‬یک چیِ ٔؿٕى ىحٍى ٔ آٌ كن حٓض‪ ».‬ؿُيی رّىٔ ُرخٌ ػَری ٔ پخٍٓی ٗؼَ‬
‫َٓٔىِ حٓض‪ .‬رَهی يلم ٔالىص ؿُيی ٍح رهن‪ ٔ ،‬کٔخَی ْى كَؿخَّ ىحَٔظّحَي کّ‬
‫پیٖ حُ كًهّٖ يـٕل ُحىگخِ هٕى ٍح طَک ًَٕىِ ٔ ىٍ هَٕیّ ٓکُی گِیيِ رٕى‪.‬‬
‫ىٔيیٍ يَیي ح‪ٛ‬هی هَٕٕی‪،‬‬ ‫ط ـ ٍؼیلاللّیي كوؿبًی‪:‬‬
‫ٓؼیيحنيّیٍ كَؿخَی (و ‪ ْ ،۶۲۲‬م) حٓض‪ .‬كَؿخَی ىٍ آػخٍ هٕى رَحی طٕ‪ٟ‬یق طؼخنیى‬
‫حرٍػَرٗ ييحو حُ يؼخل ٔ َوم هٕل حٓظلخىِ يٗکُي‪ .‬كَؿخَی ىٍ يیخٌ پژْٖٔگَحٌ‬
‫رؼيی «ٔكيص ٔؿٕى» ػالهّيُيحٌ كَحٔحَی یخكظّ حٓض‪ُ ،‬یَح رَهالف حرٍػَرٗ ىٍ‬
‫ك‪َ َْ ،ٕٜٙ‬کظّ حُ طؼخنیى حرٍػَرٗ ٍح رّٗیِٕٖ يُظى يٍٕى رلغ هَحٍ يٗىْي ٔ‬
‫رَهالف هَٕٕی‪ََْ ،‬کظّ ٍح رّطل‪ٜ‬یم طٕ‪ٟ‬یق يٗىْي‪ .‬ىٍ آػخٍ كَؿخَی ٔكيص ٔؿٕى‬
‫‪۰ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کخيالً ىٍ ئیَ طزيیم رّیک ح‪ٛ‬طالف كُی حٓض‪ ،‬چُخٌکّ حُ ُيخٌ كَؿخَی رّرؼي‬
‫رّطيٍیؾ حیٍ طؼزیَ رّ‪ٍٕٛ‬ص یک ح‪ٛ‬طالف هخ‪ ٙ‬ىٍآيي‪ .‬كَؿخَی رّکَحص طؼزیَ‬
‫«ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّکخٍ رَىِ حٓض‪ًْ .‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ پیٖطَ یخىآٍٔ ٗيیى حرٍػَرٗ‬
‫آيُِٕٖ طٕكیي ٍح رخ ط‪َٜ‬یق رّط٘زیّ ٔ طُِیّ ًِْيخٌ هيحَٔي ریخٌ يٗىحٍى رّحیٍ يؼُخ‬
‫کّ حٔ ىٍ ًحص هٕى ٔحكي ٔ رّنلخظ يظخَْ ٔ يـخنیحٕ کؼیَ حٓض‪.‬‬
‫كَؿخَی گخِ ًْیٍ حَيیّ٘ ٍح رخ يوخیّٖٔ ٔكيص ٔؿٕى رخ کؼَص ػهى ٰانٓی‪ ،‬ریخٌ‬
‫يٗىحٍى‪ .‬هيحَٔي رًّّْٖ حٗیخء ىٍ ًحص هٕى رّ‪ٍٕٛ‬ص حيٍٕی الیظـیَ ػهى ىحٍى‪،‬‬
‫ٓپْ رَ يزُخی ًْیٍ ػهى‪ ،‬ؿٓخٌ ٍح ههن يٗکُي؛ چٌٕ هيح ٔحكي حٓض‪ٗ ،‬خنٕىِٖ‬
‫ههوض َٕػی ٔكيص ؿخیی حٓض‪ ،‬ح ّيخ چٌٕ يُ٘ؤ َْکؼَطی‪ ،‬ػهى هيحَٔي رّحيٍٕ کؼیَ‬
‫حٓض‪ ،‬يوهٕهخص رّيؼُخی كویوی کؼیَ ْٔظُي‪ٔ .‬كيص ٔ کؼَص‪َْ ،‬ىٔ ٔیژِگیْخی‬
‫كویوض ٰانٓیحَي‪ٔ ،‬نی حُ يُظَْخی يظلخٔص‪ .‬ىٍ کهًخص كَؿخَی «ٔكيص ٔؿٕى» ٔ‬
‫«کؼَص ػهى» َْىٔ ‪ٛ‬لض ًحصحَي‪.‬‬
‫(‪ ۶ٔ4‬ـ ‪ ْ ، ۶۶۲‬م) كیهٕٔف‬ ‫ك ـ ػجلالؾن ثي ٍجؼیي‪:‬‬
‫ٔ ػخٍف حْم حَينْ‪ ،‬كهٔلّٖ حٔ حُ يٓىطَیٍ يزخكغ كهٔلی ىٍ چخٍچٕد ىیٍ ًَٗىِ‬
‫يیٕٗى‪« .‬كَىٍیک ىٔو» حيپَحطٍٕ ٍٔو ٓئحالطی ٍح رَحی حٔ كَٓظخى ٔ حٔ ؿٕحد‬
‫آٌْخ ٍح رَحی حٔ حٍٓخل کَى ٔ آٌٍح ىٍ ٍٓخنّٖ رَّخو «حنًٔخثم حن‪ٜ‬وهیش» ؿًغآٍٔی‬
‫کَى‪ .‬ىٍ حیٍؿخ ح‪ٛ‬طالف «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّيؼُخی كُت هٕى رّکخٍ رَى‪َ .‬خو حٔ ىٍ‬
‫حٍٔپخ رّكيی يؼَٔف ٗي کّ پخپ ٔحطیکخٌ ىٍ ُيخٌ ٔی گلظّ رٕى‪ْ« :‬یچ یک حُ‬
‫ئهًخَخٌ چٌٕ حٔ ىٍ يٍٕى هيحَٔي ىحَخ َیٔض‪».‬‬
‫حُ ٗو‪ٜ‬یضْخی رَؿٔظّٖ کّ ٍحِ حرٍٓزؼیٍ‬ ‫ُ ـ اّؽلاللّیي ثلیبًی‪:‬‬
‫ٍح پی گَكظُي حٔكيحنيّیٍ رهیخَی (و ‪ ْ ،۶۴۶‬م) حٓض‪ .‬رهیخَی َٕیُٔيِٖ «ٍٓخنّٖ ىٍ‬
‫طٕكیي» حٓض‪ٍٓ .‬خنّٖ حٔ ىٍ طالٕ رَحی حٍحثّٖ طٕ‪ٟ‬یق کخيهی حُ كویوض ٔؿٕى‪،‬‬
‫چیِی ریٖ حُ حَخحنلن ىحثًخ ً يکٍَ كالؽ َیٔض‪ .‬يیگٕیي‪« :‬حٔ رخ هٕى هٕى ٍح‬
‫يٗریُي‪ ٔ ،‬رخ هٕى رّهٕى ػهى ىحٍى‪ْ« ، ».‬یچچیِ ؿِ حٔ حٔ ٍح ًَٗریُي ٔ ْیچچیِ ؿِ‬
‫حٔ حٔ ٍح حىٍحک ًَٗکُي‪« ، ».‬كـخد كن ٔكيص حٔٓض‪ْ ،‬یچچیِ ؿِ حٔ كـخد حٔ‬
‫َیٔض‪« ، ».‬كـخد حٔ حهظلخی ٔؿٕى حٔ ىٍ ٔكيص حٔٓض» ‪ٍٕٓ« ،‬ل حٔ حٔٓض‪ٔ ،‬‬
‫ٍٓخنض حٔ حٔ‪ ٔ ،‬کهًخص حٔ حٔ‪ .‬حٔ هٕى ٍح رخ هٕى رّٕٓی هٕى كَٓظخى‪»...‬‬
‫حُ ؿًهّ ٗو‪ٜ‬یضْخی يٓى‬ ‫ّ ـ ٍؼلاللّیي ؽوْیَ‪:‬‬
‫کّ ىٍ طؤٓیْ ٔكيص ٔؿٕى رّػُٕحٌ یک ح‪ٛ‬طالف كُی َوٖ ىحٗظّحَي‪ٓ ،‬ؼيحنيّیٍ‬
‫‪۰ٕ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫كًٕیّ (و ‪ ْ ، ۶4۲‬م) حُ ٗخگَىحٌ َـىحنيّیٍ کزَی رٕى‪ .‬كًٕیّ چُيیٍ ٓخل حُ‬
‫َُيگی هٕى ٍح ىٍ ىي٘ن گٌٍحَیي‪ .‬ىٍ آٌؿخ رخ حرٍػَرٗ ٔ ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ هَٕٕی يالهخص‬
‫کَى‪ .‬حٔ ىٍ َخيّٖ رّحرٍػَرٗ حُ حٔ هٕحٓض طخ رَهی َکخطی ٍح کّ ىٍ رؼ‪٠‬ی‬
‫َٕٗظّْخیٖ آييِ رٕى طٕ‪ٟ‬یق ىْي‪.‬‬
‫(و ٔ‪ ْ ، ۶۲‬م) ٓوٍ هٕى ٍح‬ ‫ى ـ ػيیياللّیي ًُ ُ‬
‫َلی‪:‬‬
‫ىٍ ػزخٍحطی يٕؿِ ٔ ه‪ٜ‬خٍگَّٕ ریخٌ ىحٗظّ حٓض‪ .‬رَحی ًََّٕ يٗگٕیي‪:‬‬
‫حُ ٗین حن٘یٕم ٓؼيحنيّیٍ كًٕیّ پَٓیيَي‪« :‬هيح چیٔض؟»‬
‫حٔ پخٓن ىحى‪« :‬يٕؿٕى‪ ،‬هيح حٓض‪».‬‬
‫آٌ گخِ حُ حٔ پَٓیيَي‪« :‬ؿٓخٌ چیٔض؟»‬
‫حٔ پخٓن ىحى‪« :‬يٕؿٕىی ؿِ هيح َیٔض‪».‬‬
‫حٔ ًْچٌٕ حرٍٓزؼیٍ‪ ،‬کّ ىٍ کظخدْخیٖ گٓگخِ رّحٔ حٍؿخع يٗىْي‪ ،‬ىٍ يٕحٍى‬
‫يؼئىی طؼزیَ ٔكيص ٔؿٕى ٍح رّػُٕحٌ یک ح‪ٛ‬طالف كُی ٔ رَحی حٗخٍِ رّیک‬
‫آيُِٕٖ کخيم ٔ َّ رو٘ی حُ یک آيُِٕ‪ ،‬رّکخٍ يٗرَى‪.‬‬
‫ىیگَ کٔخَی کّ ح‪ٛ‬طالف ٔكيص ٔؿٕى‬ ‫ػ ـ كیگو ًْیٌَلٍگبى‪:‬‬
‫ٍح رّيؼُخی كُی هٕى رّکخٍ رَىِحَي‪ٗ ،‬خگَىحٌ ٔ یخ َٔم رالك‪ٜ‬م رؼي حُ حرٍػَرٗ‬
‫ًْچٌٕ حًٓخػیم حرٍٕٓىکیٍ (و ‪ ْ ، ۶4۶‬م) ٗؼیذ أرٕييیٍ (و ‪ ْ ، ۳۲4‬م)‬
‫ٔالو حرٍي٘یٖ (و ‪ ْ ، ۶ٕ۳‬م) أرٕحنلٍٔ ٗخًنی (و ‪ ْ ، ۶۳۶‬م) ريٍحنيّیٍ‬ ‫ػزيحن ّ‬
‫كٍٔ رٍْٕى (و ‪ ْ ، ۶۲۲‬م) أرٕحنلٍٔ ٕٗٗظَی (و ‪ ْ ، ۶۶۴‬م) ػلیقحنيّیٍ‬
‫طهًٔخَی ٔ رٔیخٍی ىیگَ ْٔظُي‪ٗ .‬خگَىحٌ ٔ پیَٔحٌ حرٍػَرٗ هٕٕكخل رٕىَي حُ‬
‫حیٍکّ حیٍ ح‪ٛ‬طالف ٍح طؼزیَی ٓظخیٖآيیِ ٔ ٗیک ٔ ييٌٍ ٔ ٍُٔٗلکَحَّ رً٘خٍَي‬
‫ٔنٕ حیٍکّ يُظويحٌ آٌْخ‪ ،‬آٌٍح طؼزیَی هزقآيیِ ٔ کلَٖ طهوی يٗکَىَي‪.‬‬
‫حٔ حُ يٕ‪ٟ‬غ يوخنلض ٗيیي رخ َظخو كکَی حرٍػَرٗ‪،‬‬ ‫‪ ٛ‬ـ اثيریویَ‪:‬‬
‫طَکیذ «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّکخٍ گَكض ٔ آٌٍح ىٍ ‪ٟ‬يیض رخ حٓخٓخص ىیٍ ىحَٔض‪.‬‬
‫كًالص ٗيیي حیٍ كویّ كُزهی ػهیّ حرٍػَرٗ ٔ پیَٔحٌ حٔ يٍٕ٘ٓ حٓض‪ .‬پیَٔحٌ حٔ طخ‬
‫ُُْٕ ىٍ ٍٓخَّْخ ٔ ‪ٛ‬لخیق ٍحِ حٔ ٍح َٓٓوظخَّ حىحيّ يٗىُْي ٔ رخ ‪َ١‬ف‬
‫ٓلٔطّْخی يخىٌٔ ػخيیخَّ‪ ،‬حُ حٗیخء ٔكیٕحَخص {رّپُيحٗض هٕى‪ ،‬پٔض} َخو يٗرََي‪،‬‬
‫ٓپْ رخ يوخ‪١‬ذ ‪َ١‬ف ٓئحل يٗکُُُي کّ <حیٍ چیِ> چگَّٕ يٗطٕحَي هيح رخٗي؟!‬
‫يؼهٕو حٓض کّ آٌْخ ح‪ٛ‬الً ًَٗهٕحُْي رّػًن ىیي حرٍػَرٗ ٔحٍى َٕٗي‪،‬‬
‫ىٍكخنیکّ ٓخىِطَیٍ كَى ػٕحو ْى يٗكًٓي کّ ْٔظی یک کهت رّْى طُیيِ حٓض‪ .‬طًخو‬
‫‪۰ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿِثیخص ىٍ پیَٕي رخ ْى ْٔظُي ٔ ؿًؼخ ً یک کهی ٍح ٗکم يٗىُْي‪ْ .‬یچ ؿِثی رئٌ‬
‫پیَٕي رخ آٌ کهی ًَٗطٕحَي ْٕیض یخري؛ يؼالً یک ىٍهض رئٌ ػُخ‪َٛ‬حٍرؼش ًَٗطٕحَي‬
‫ىٍهض ٕٗى‪ ،‬کًخ حیٍکّ ػُخ‪َٛ‬حٍرؼش رئٌ َظخو کیٓخَی ًَٗطٕحَي يٕؿٕى رخٗي ٔ‬
‫ػًم کُي‪ ...‬ريیٍطَطیذ ٍٔی َْؿِثی کّ حَگ٘ض رگٌحٍیى‪ ،‬ىٍكویوض ٍٔی کم ْٔظی‬
‫حَگ٘ض َٓخىِحیى‪ٗ .‬یء ؿِثی ػخٍی حُ يوظ‪٠‬یخص پیَحيٌٕ ًَٗطٕحَي يٕؿٕى ٕٗى‪.‬‬
‫َکظّٖ کهیيی ٔ يٓى طؼَیق «ٔؿٕى» حُ يُظَ كهٔلّ ٔ ػَكخٌ حٓض‪ ،‬ح‪ٛ‬لخد‬
‫رَْخٌ ٔ حٍرخد يؼَكض ح‪ٛ‬طالف «ٔؿٕى» ٍح رَحی چیِی رّکخٍ يٗرََي کّ‬
‫ُٔحلَخپٌیَ رخٗي‪ ،‬رُخرَحیٍ ًٗؼی کّ طخ ىهخین رؼي يُٕٗٓى ٔ هخيٕٕ يٕٗٗى‪ٔ ،‬ؿٕى‬
‫َيحٍى؛ ٓزِِ ٔ گیخْی کّ چُي ٍُٔ رؼي ٍُى ٔ ه٘ک ٔ هخک يٕٗٗى ٔؿٕى َيحٍى‪،‬‬
‫يخْیض ىحٍى‪ .‬حگَ چیِی ٔؿٕى ًحطی َيحٍى‪ًَ ،‬یطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ يؼظوي حٓض‪ :‬رّکم يخ ٕٓیهللا‪ ،‬حػى حُ ٍٔف ٔ ؿٔى‪ ،‬ػخنی ٔ ٓخكم‪،‬‬
‫ػخنى گٕیُي؛ هٕحِ يخ آٌْخ ٍح ریخریى یخ َیخریى ٔ ًّْٖ حیٍ ػخنى ىالنض رَ ػهى ٔحؿذ‬
‫ىحٍَي؛ ُیَح ػخنى ًحطخ ً يؼئو رٕىِ ٔ ػهى ٔ هيٍص هيح رّآٌْخ ٔؿٕى حكخ‪ ّٟ‬يٗکُي‪:‬‬
‫«‪ ...‬کم ٗیء ْخنک حال ٔؿّٓ‪ »...‬يَحطذ حیٍ ػخنى رّطَطیذ ػزخٍصحَي حُ ػخنى‬
‫حٍٔحف ٍَٕی کّ حُ ؿًهّٖ آٌْخ ػوم حٔل‪ ،‬یؼُی «ههى ٰانٓی» حٓض؛ رؼي ػخنى َلّٕ‪،‬‬
‫یؼُی «نٕف يللٕظ» ٔ رؼي ػخنى حؿٔخو‪)ٕ۴(...‬‬
‫حرٍطیًیّ حُ يٕ‪ٟ‬غ حٓظُکخٍ‪ ،‬ؿخنزخ ً رّح‪ٛ‬طالف ٔكيص ٔؿٕى حٗخٍِ يٗکُي‪ .‬كظی‬
‫آٌٍح ػُٕحٌ ىٔ طخ حُ ٍٓخثم هٕى هَحٍ ىحىِ حٓض‪« :‬ارطخل ٔكيس حنٕؿٕى ٔحنَى ػهٗ‬
‫حنوخثهیٍ رٓخ» ٔ «ٍٓخنش حنی يٍ ٓجهّ ػٍ كویوش يٌْذ حالطلخىییٍ حی حنوخثهیٍ رٕكيص‬
‫حنٕؿٕى» حیٍ يطهذ كخیِ حًْیض حٓض کّ حرٍطیًیّ ىٍ ىٔيیٍ ٍٓخنّٖ هٕى‪ٔ ،‬كيص‬
‫ٔؿٕى ٍح رخ حطلخى‪ ،‬یکی ىحَٔظّ ٔ حیٍ یکٔخَی ٍح ىٍ رٔیخٍی حُ آػخٍٕ طکَحٍ کَىِ‬
‫حٓض‪ .‬ؿخنزخ ً ح‪ٛ‬طالف كهٕل ٍح َیِ رّ‪ٍٕٛ‬ص ىٔيیٍ يظَحىف َِىیک حیٍ ح‪ٛ‬طالف‬
‫ح‪ٟ‬خكّ کَىِ حٓض‪ َْ .‬ىٔی حیٍ ح‪ٛ‬طالكخص ييصْخ رّػُٕحٌ ريػضْخی رَهی كِ ََ ْم‬
‫ٔ یخ حٗوخ‪ ٙ‬يٍٕى كًهّ ٔ حَظوخى رٕىِحَي‪ .‬حرٍطیًیّ حیٍ طؼزیَ ٍح رخ ريػضْخی رٍِگ‬
‫كهٕل ٔ حطلخى‪ ،‬يظَحىف ىحَٔض‪ .‬حٔ حػظَح‪ٟ‬خص هٕى ٍح رَ كخيیخٌ ٔكيص ٔؿٕى ىٍ‬
‫حیٍ حىػخ هال‪ ّٛ‬يٗکُي کّ آٌْخ يُکَ ّٓ ح‪ٛ‬م حٓخٓی ىیٍ ْٔظُي؛ رّهيح‪،‬‬
‫پیخيزَحٌ‪ٔ ٍُٔ ٔ ،‬حپٔیٍ‪ ،‬حیًخٌ َيحٍَي‪:‬‬
‫ٔ ـ ىٍ يٍٕى حیًخٌ رّهيح‪ :‬آٌْخ رَ حیٍ حَيیّ٘حَي کّ ٔؿٕى حٔ ػیٍ ٔؿٕى ؿٓخٌ‬
‫حٓض ٔ ؿٓخٌ ‪ٛ‬خَؼی ؿِ هٕىٕ َيحٍى‪ .‬كخيیخٌ ٔكيص ٔؿٕى يٗگٕیُي کّ ٔؿٕى‬
 ‫‪۰ٕ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫یکی حٓض ٔ ٔؿٕى ٔحؿذ کّ رّهخنن طؼهن ىحٍى رخ ٔؿٕى يًکٍ کّ يَرٕ‪١‬‬
‫رّيوهٕهخص حٓض‪ ،‬یکٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ىٍ يٍٕى پیخيزَحٌ‪ :‬حیٍ گَِٔ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ يؼَكض آٌْخ رّهيح حُ‬
‫ٍٕٓل هيح ٔ ٓخیَ حَزیخء ریٖطَ حٓض‪ .‬رَهی حُ آٌْخ ييػی ْٔظُي کّ يؼَكض هيح‬
‫<یؼُی ٔكيص ٔؿٕى ٔ طؼطیم> ٍح حُ چَحؽ َزٕص ىٍیخكض ىحٗظّحَي‪.‬‬
‫ٖ ـ َظیـّی يُطوی َْىٔ يٍٕى ئظهِو ٍى طؼخنیى حَزیخء ٔ حَکخٍ يؼخى حٓض‪.‬‬
‫حرٍطیًیّ حَٔخٌ پَکخٍ ٔ پَطُٖ حٓض‪ .‬حُ َٕک ههى حٔ هٌٕ يیچکي‪ ،‬ىٍ چُي‬
‫ؿزّٓ يٗؿُگي‪ ،‬ػُخٔیٍ ٔ يلظٕحی آػخٍٕ حَلـخٍی ٔ چخنٖ رَحَگیِ حٓض‪ ،‬يخَُي‬
‫٘یطخٌ» ٔ «يؼظويحص حْم حن‪٠‬الل» ٔ «حنطَین‬ ‫حنَكًٍ ٔ أٔنیخءحن ّ‬
‫«حنلَهخٌ ریٍ أٔنیخء ّ‬
‫حنَى ػهی حنًُطوییٍ» رخ كالٓلّ َیِ َٓ آٗظی َيحٍى‪.‬‬ ‫ُّٔش كی ّ‬
‫حنَى حْم حنزيػش» ٔ « ّ‬ ‫حن ّ‬
‫یکی حُ آػخٍ حٔ «حرطخل هٕل حنلالٓلش رخػزخص حنـٕحَْ حنؼوهیش» يٗرخٗي‪.‬‬
‫ریٖطَیٍ ىٍگیَی ٍح رخ َظخو كکَی حرٍػَرٗ ٔ پیَٔحٌ حٔ ىحٍى‪)ٕ۲(.‬‬
‫(و ٓ‪ ْ ، ۰4‬م) ىیٕحٌ گهٍ٘ ٍحُ حٔ ریخٌ‬ ‫ی ـ هؾوْك ّجَزوی‪:‬‬
‫ٗخػَحَّی حٓض حُ يٌْذ ٔكيص ٔؿٕى‪ .‬حیٍ کظخد رّٓخل ٓٔ‪ ۰‬ىٍ پخٓن رّٓئحالطی‬
‫کّ حيیَكٔیُی حُ َْحص ىٍرخد كکًض ‪ٕٛ‬كیخَّ رَحی حٔ كَٓظخىِ رٕى‪َٔٓ ،‬ىِ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬ریخٌ يٌْذ ٔكيص ٔؿٕى ىٍ حیٍ کظخد ریٌَٔ حُ آٌچّ حرٍػَری گلظّ رٕى‪،‬‬
‫َیٔض‪ٗ .‬زٔظَی يطهذ ٍح حُ پیٕ٘حی ٍٔكخَی هٕیٖ رٔیخٍ ٍٍٔٗطَ ٔ ىهینطَ ریخٌ‬
‫کَىِ حٓض‪ .‬حٔ يیگٕیي‪ٔ« :‬ؿٕى رّطؼَیق ّحٔنیّ ػزخٍص حٓض حُ يٕؿٕى‪"ٔ ،‬ػيو"‬
‫ػزخٍص حٓض حُ يؼئو‪ .‬ىٍ ىحٍ ٔؿٕى چیِی ؿِ ٔحكي َیٔض‪ .‬يًکٍ ٔ ٔحؿذ َْگِ‬
‫ٍٔی ٔحكي رُگَی‪ٔ ،‬حكي حٓض‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ؿيح َزٕىِحَي؛ آٌْخ حُ حُل یکی رٕىِحَي‪ .‬حگَ رّیک‬
‫حگَ رٍّٔی ىیگَآٌ رُگَی‪ٔ ،‬ؿٕى يظکؼَ يیٕٗى‪ .‬طُٓخ كَم ىٍ حیٍ حٓض کّ ؿُزّی‬
‫ٔكيص ٔحهؼی حٓض‪ ،‬كخل آٌکّ ؿُزّی کؼَص هیخنی حٓض‪ .‬كویوض یکی حٓض‪ٔ ،‬نی‬
‫حٓخيی آٌ گَٕخگٌٕ حٓض‪ًْ ٔ ،‬یٍ کؼَص حٓض کّ يخیّی طؼيى يیٕٗى‪.‬‬
‫َخطٕحَی‬
‫ِ‬ ‫حیٍ چُیٍ ًحطی ىٍ كَحٕٓی يؼَكض ٔ كٓى يخ حٓض‪ .‬رَّظَ ٗزٔظَی‪ ،‬حیٍ‬
‫د حٔ رّيخ َٓچًّ٘ يیگیَى‪ً .‬حص‪ ،‬رّػُٕحٌ ٍَٕ يطهن‬ ‫ص هيح حُ هَ ِ‬
‫يخ ىٍ يؼَكض ًح ِ‬
‫رّچ٘ى يخ ْىچُخٌ َخىیيَی حٓض کّ ػيو کّ ظهًض يطهن حٓض‪ْ .‬یچکْ ئظویًخ ً‬
‫ًَیطٕحَي رّآكظخد رُگَى‪ٔ .‬نی آٌٍح رَّلٕی کّ ىٍ آد يُؼکْ ٗيِ رخٗي يیطٕحٌ‬
‫ىیي‪ .‬ػيو َٔزی ًْچٌٕ آد حٓض ٔ رّيُِنّی ِيَآطی حٓض حُ ٍَٕ يطهن کّ پَطٕ كن‬
‫ىٍ آٌ طخریيِ رخٗي‪ .‬حیٍ ػيو َٔزی ًْخٌ ػیٍ ػخرظّ ىٍ َظخو حرٍػَری حٓض‪ ،‬کّ ٍَٕ‬
‫‪۰ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػُٕحٌ ٍَٕی‬
‫ِ‬ ‫ٰانٓی ٍح رُخ رَ حٓظؼيحىحص ‪١‬زیؼی هٕى يُؼکْ يیٓخُى‪ٰ ٍَٕ .‬انٓی رّ‬
‫‪َٛ‬ف کُِی يولی رٕى‪ٔ ،‬نی آٌگخِ کّ ىٍ يَآص يُؼکْ ٗي‪ ،‬هِحَّ ظخَْ ٗي‪ٔ .‬نی‬
‫ىٍ حیٍ ؿَیخٌ‪ً ،‬حص ْى کّ ٔحكي رٕى يظکؼَ گَىیي‪:‬‬
‫حُ آٌ ؿًهّ یکٗ رــــض رخٗي آهَ‬ ‫چٕ حٗیخءحَي ْٔظٗ ٍح يــــظخَْ‬
‫کّ رض حٍُٖٔ يؼُٗ َیٔض رخ‪١‬م‬ ‫َیکٕ حَيیّ٘ کٍ حٖ يـــَى ػخهم‬
‫اگو ّوٓ اٍذ كه ّٓ آى ى ؿیو اٍذ‬ ‫ّعْك آىعب کَ ثبّل هؾ٘ فیواٍذ‬
‫یویيکوكٓ کَ كیي كه ثذ پوٍزٔ اٍذ‬ ‫کَ ثذ چیَذ‬ ‫هَلوبى گو ثلاًَزٔ‬
‫حٗیخء َیک َیٔض‪ ،‬رهکّ ىٍ حٗیخثی ْى کّ يخ ىٍ ح‪ٛ‬طالف‬ ‫ِ‬ ‫طـهّی ٰانٓی طُٓخ ىٍ‬
‫يَٕٓو پٔض ٔ ٓویق يیپُيحٍیى‪ ،‬طـهّی ْٔض‪ .‬چٌٕ هيح طُٓخ ٔؿٕى يٕؿٕى حٓض ٔ‬
‫طُٓخ ػهض ًّْی حٗیخء؛ نٌح ًّْی حٗیخء رئٌ حٓظؼُخء ٍَٕ حٔ ٍح ظخَْ يیٓخَُي‪.‬‬
‫ٔ‪ٟ‬غ يُطوت ٔكيص ٔؿٕى چُخٌ حٓض کّ هٕد ٔ ري ًّْ یکٔخٌحَي‪ ًّْ .‬يظخَْ هيح‬
‫ْٔظُي ًّْٔ پخیگخْی ئخٔی ىحٍَي‪ .‬ح ّيخ ٔهظی رّػوخیي يظيحٔل يَٕٓو َظَ يیحكکُیى‪،‬‬
‫يیخٌ آٌْخ كَم يیَٓیى‪ ،‬هیَ ٍح رّهيح ٔ َٗ ٍح رّٗیطخٌ َٔزض يیىْیى‪:‬‬
‫ُ كي هٕی٘ظٍ ریٌَٔ يُّ پخی‬ ‫يٕأػَ كن ُٗخّ حَيٍ ًّْ ؿخی‬
‫كنحَيٍ رخ‪١‬م آيي کخٍ ٗیطخٌ‬ ‫كن حَيٍ کٕٔص كن ىیٍ كنىحٌ‬
‫‪ٛ‬ئٍ ٔحكي ٍح رّٗیِٕی حرٍػَری ریخٌ يیکُي‪َ .‬ؤظیٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٗزٔظَی‪ ،‬پْ حُ آٌ‪،‬‬
‫ًحص ػوم کهی حٓض کّ يَكهّی حكيیض حٓض؛ ىٔيیٍ ‪ٛ‬خىٍ َلْ کهی‬ ‫‪ٛ‬خىٍ حُ ْ‬
‫حٓض‪ .‬پْ حُ آٌ ػَٕ‪ ،‬کَٓی‪ ،‬حكالک ٓزؼّی آًٓخَی‪ ،‬ػُخ‪ َٛ‬حٍرؼّ‪ ،‬يٕحنیي ػالػّ‪،‬‬
‫یؼُی يؼخىٌ ٔ َزخطخص‪ ٔ ،‬كیٕحَخص يیآیي‪ .‬آهَیٍ ‪ٛ‬خىٍ ىٍ حیٍ ٍٗظّ‪ ،‬حَٔخٌ حٓض کّ‬
‫ض آكَیُٖ حٓض‪ .‬حگَچّ حَٔخٌ يٕهّظخ ً ىٍ حیٍ ٍٗظّ آهَیٍ حٓض‪ٔ ،‬نی يُطوخ ً‬ ‫حٔ ؿخی ِ‬
‫َؤظیٍ حٓض‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ ىٍهض رخنوِٕ يويو رَ طوى حٓض‪ًّْ .‬ی يٕؿٕىحص رَحی‬
‫حٔ آكَیيِ ٗيِ‪ ،‬ىٍكخنیکّ حٔ رّػُٕحٌ ٔحالطَیٍ ‪ٛ‬خىٍ‪ ،‬یخ يظَٓ ٰانٓی رَحی هٕىٕ‬
‫ػُ‪ َٜ‬پٔض ٔ كویَ حٓض‪ٔ ،‬نی رخ حیٍ ًّْ ٔؿٕى‬‫ِ‬ ‫آكَیيِ ٗيِ حٓض‪ٔ .‬ی هيحَٔي چُي‬
‫ُخ‪ َٛ‬رَحی طکخيم حهالهی حٔ حٓخٓی حٓض‪ .‬آثیُّ رَحی حیٍکّ هخىٍ رّيُؼکْ‬ ‫ػ ِ‬ ‫حیٍ َ‬
‫کَىٌ حٗیخء رخٗي‪ ،‬رخیي یک ٍٔی آٌ یکَِٔ ٓیخِ رخٗي‪ .‬حگَ حیٍ آثیُّ ًّْ ٗلخف ٔ‬
‫رهٍٕیٍ رٕى ىیگَ رّػُٕحٌ آثیُّ رّکخٍ ًَیٍكض‪:‬‬
‫ًَخیي ٍٔی ٗو‪ ٚ‬حُ ٍٔی ىیگَ‬ ‫چٕ پ٘ض آثیُّ رخٗي يکــــــيٍّ‬
‫چٌٕ حَٔخٌ ْيف ؿخیی ههوض حٓض‪ًّْ ،‬ی حٗیخء چُخٌ ٓخهظّ ٗيِحَي کّ حُ حٔ‬
‫كَيخٌ رزََي‪ًّْ .‬ی حًٓخء گَٕخگٌٕ ٰانٓی ْٔظُي‪ٔ ،‬نی آىيی چٌٕ حَؼکخّ ُئ ًّی‬
‫‪۰ٕ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حٓض‪ًّْ ،‬ی حًٓخء ٍح ىٍ رخ‪ ٍ١‬هٕیٖ گَى يیآٍٔى؛ حُ حیٍٍٔ‪ًّْ ،‬ی آكَیُٖ ىٍ‬
‫رخ‪ ٍ١‬حٔ حٓض‪ .‬حٔ ٗگلظیطَیٍ آكَیيِی پٍَٔىگخٍ حٓض ٔ ًّْچیِ هٕى ٍح يٌَْٕ حٔ‬
‫آٌ پٍَٔىگخٍ حٓض‪.‬‬‫حٓض؛ ًّْی هيٍص‪ ،‬يؼَكض‪ ٔ ،‬حٍحىِی حٔ حُ ِ‬
‫يؼَٔف‬ ‫ک ـ كیگوٓ اهیو أثْالوبٍن هیوؽَیٌی‬
‫رّيیَكُيٍٓکٗ (ٕ‪ ۲4‬ـ ٓ‪ ْ ، ٔٓ۳‬م) حٓض کّ ْٔظٗ ٍح حیٍگَّٕ ي٘خْيِ يٗکُي‪:‬‬
‫چَم رخ َیک حهظَحٌ َـِ ٔهٕٕ ُٔیزخٓظٗ‬
‫‪ٛ‬ـٍٕطٗ ىٍ ُیَ ىحٍى‪ ،‬آٌچّ ىٍ رخالٓــظٗ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص پخثیٍ حگـــــَ رخ َــَىرخٌ يؼَكــض‬
‫رَ ٍٔى رخال‪ًْ ،‬خٌ رخ ح‪ٛ‬م هٕى یکظخٓـظٗ‬
‫حیٍ ٓوٍ ىٍ َِى ىحَخیخٌ پی٘یٍ ٓلظّحَي‬
‫پی رَى رَ ٍيِْخ َْکْ کّ حٔ ىحَخٓظی‬
‫ىٍ َیخري حیٍ ٓوٍ ٍح ْیـــچ كٓــى ظخَْٖ‬
‫گَ کّ رَٕ‪ٔ َٖٜ‬گَ کّ رٕػهٗ ٓیُخٓظٗ‬
‫ٕ ـ ٕ ـ گَِٔ ىیگَ حُ ػَكخء ٔكيص ٔؿٕىی کّ حی٘خٌ ٍح هَآَی (حٓظوَحیی) ٔ‬
‫حػظيحنی هٕحَيیى‪ ،‬ي٘خْيحص هٕى حُ ْٔظی ٍح حیٍگَّٕ گٌحٍٕ کَىِحَي کّ «ًحص‬
‫هيٓٗ ًْخٌ ْٔض َیٔض ٍَگی حٓض کّ ىٍ ىٌٍٔ ٔ ریٌَٔ ًٍَِْ‪ٔ ،‬ؿٕى کخيم ٔ‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬آَی ىحٍى ٔ ك‪٠‬خٖ ح‪َ١‬حف يخ پَ حُ هيح حٓض‪ٰ ،‬نکٍ يخ ًَٗطٕحَیى آٌٍح كْ‬
‫کَى‪ ،‬چٌٕ حرِحٍْخٖ حىٍحکٗ يخ رّؿٓض ؿخیض يلئىیض هخىٍ رّطکخكٕٖ حىٍحک حٔ‬
‫َیٔض‪ًْ ».‬خٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ آٌ َخریُخ هخىٍ رّطؼَیق ٍَگْخ َزٕى‪.‬‬
‫ٓهطخٌ حیٍهٕو ؿاللحنيّیٍ دمحم يٕنٕٖ رهوٗ حٓض کّ ىٍ كکخیض «كیم ٔ‬
‫طخٍیکهخَّ» ٔ كکخیض «فبهیلى هٍّزبیی كه ربهیکی ّیو ها ثَگوبى آىکَ گبّ اٍّذ»‬
‫يٗگٕیي‪ :‬يخ حُ كیغ يلئیضْخی كٔی ٔ حرِحٍٖ نِٔيخ ً رَّو‪ ٚ‬حىٍحکٗ ىچخٍ‬
‫يٕٗٗیى ٔ كویوض ؿخیٗ ٍح ًَیطٕحَیى ٕٗٓى کَى؛ رُخ رَحیٍ َو‪ ٚ‬حىٍحکی رَّو‪ ٚ‬ىٍ‬
‫ه‪٠‬خٔص يُـَ يٕٗٗى‪ .‬نٌح رخیي رّحٓظوَحء ‪ٍٕٛ‬ی يظٕٓم ٗي ٔ طـهّی ًحص حٔ ٍح ىٍ‬
‫‪ٛ‬لخطٖ ؿٔض ٔؿٕ کَى ٔ يظخَْ حٔ ٍح پیَحيٌٕ هٕى حك‪ٜ‬خء ًَٕى‪.‬‬
‫حیٍ َظَ حىیخٌ ٔ يٌحْذ يوظهق ٍح رّْى پیَٕي يٗىْي ٔ یک ٓهٔهّٖ ‪ٕ١‬الَٗ‬
‫رّٔؿٕى يٗآٍٔى‪ .‬یٕٓىی ٔ ئیلی ٔ ئهًخٌ ٔ گزَ ٔ ُْئ ‪ ًّْ ...‬ىٍ حیٍؿخ ىیيِ‬
‫يَٕٗٗي‪ )ٖٓ(.‬ػَكخٌ يٕنٕی ػَكخٌ ػخيیخَّ ٔ ػًهی حٓض‪ْ ،‬ىچُخٌکّ ػَكخٌ‬
‫حرٍػَرٗ ػَكخٌ َوزّگخٌ حٓض‪ .‬ىیيیى کّ حرٍػَرٗ چگَّٕ يؼَكض ٍح رّيـِ ٔ ٍٔحٌ‬
‫ٖٓ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كٕحنض يٗىحى؛ ح ّيخ يٕنٕی يؼَكض ٍح حُ ٔظخیق كْ يٗىحَي‪ .‬ىٍ «ىیٕحٌ کزیَ»‬
‫يٗگٕیي‪ :‬کخثُخص ىٔىی حٓض کّ حُٕٓهظٍ ػٕىی (هيح) ٓخ‪١‬غ يٕٗٗى‪،‬ؿِل ‪:ٕ۲4۲‬‬
‫ىٍ ؿیذ ْٔض ػٕىی کخیٍ ػ٘ن حُ حٔ حٓض ىٔىی‬
‫یک ْٔض َیٔض ٍَـگی کِ حٔ حٓض ْـــَ ٔؿٕىی‬
‫ٔآٌ ؿیذ ًْچٕ آطٖ ىٍپَىِْخی ىٔىی‬ ‫ْٔظی ُ ؿیذ ٍٓظّ رَ ؿیذ پَىِ رٔظّ‬
‫ىٔى حٍچّ ُحى ُآطٖ ْى ىٔى ٗي كـخرٖ رگٌٍ ُ ىٔى ْٔظی کِ ىٔى َیٔض ٕٓىی‬
‫حُ ىٔى گَ گٌٗظی ؿخٌ ػیٍ ٍَٕ گ٘ظی عبى ّوغ ّري چْ‪ْٛ‬زی عبى آة ّري چْهّكی‬
‫گَگَىپٔض ٗٔظی هَ‪ ٙ‬كهک ٗکٔظی ىٍ َیٔض رَ ٗکٔظی رَ ْٔضْخ كِٔىی‬
‫ر٘کٔظی حُ ََی حٔ ٓـــــي ٓکُيٍی حٔ ُ حكَٗظّ ٔ پَی حٔ ٍٔرُيْخ گ٘ـــــٕىی‬
‫يهکٖ ٗيی يٓیخ حُ ػـــــَٕ طخ ػــَیخ حُ ُیَ ْلـــــض ىٍیخ ىٍ رــوخ ٍرـــــٕىی‬
‫هكزی لطیق ّ فوم ىاى ٍْ ى فْک ّ اى ًن ىٍ ػ٘ن گ٘ظّ يلَو رخ ٗخْيی رّٕٓىی‬
‫طزَیِ ًٗـــْ ىیُی گــَ ىحٍىٕ حيیُی‬
‫رخ ىیــيِٖ یوـــیُی ىٍ ؿیــذ ٔحَــًٕىی‬
‫ريیٍطَطیذ يٕنٕی َیِ ٔكيص ٔؿٕى ٍح طزهیؾ يٗکُي‪ٰ ،‬نکٍ رٍّٕٔ هٕى ٔ رخ‬
‫يالیًض ریٖطَ حُ حرٍػَری؛ چُخٌکّ (ىٍ حٗؼخٍ كٕم) رَحی ْٔظی ح‪ٛ‬م ٔ كَع‪،‬‬
‫ُیَرُخ ٔ ٍٔرُخی ىٍْىطُیيِ ٔ ىٍػیٍكخل طلکیکپٌیَ هخیم يیٕٗى ٔ يیهٕحْي حُ‬
‫حػَ پی رّيٕأػَ رزَى (يیخٌ حػَ ٔيٕأػَ ىٔثیض هخیم يیٕٗى) ىٍٓض ًْخٌ ٗیِٕی کّ‬
‫هٕى يٕنٕی ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ آٌ ٍح حٓظيالل كهٔلی هٕحَيِ ٔ ٍى کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ح ّيخ ىٍ حٗؼخٍ ًیم حَيیّ٘ی ٔكيص ٔؿٕىیحٕ ظٍٕٓی آٗکخٍطَ يییخري‪ ،‬حػَ ٔ‬
‫يٕأػَ ٍح یکی يیهٕحَي چُيحٌکّ ؿهِْٕخی ٔؿٕى رخ ح‪ٛ‬هیضهٕى ؿیَيظًیِّ يیًَخیي‪:‬‬
‫گخِ هٍٕٗیي ٔ گٓی ىٍیــــخ ٕٗی‬ ‫گخِ کِٕ هخف ٔ گـــّ ػُوخ ٗــــٕی‬
‫حی رٌَٔ حُ ْٔىْخ ُٔ ریٖ ریٖ‬ ‫طٕ َّحیٍ رخٗی َّآٌ ىًٍحص هٕیٖ‬
‫ْى ي٘زّْـــــى يٕكـــــي هیَِ َٓ‬ ‫حُ طٕ حی َوخٕ رخ چُـــيیٍ ‪ٛ‬ـــٍٕ‬
‫ریَٓ ٔ ری پخ ريیى آٌ ٓـــَ ًّْ‬ ‫يُزٔ‪ ٢‬رٕىیـــى یک ؿْٕـــَ ًّْ‬
‫ری گَِ رٕىیى ٔ ‪ٛ‬خكی ًْچٕ آد‬ ‫یک گـــــَٓ رٕىیى ًْـچٌٕ آكظخد‬
‫ٗي ػيى چـــــٌٕ ٓخیّْخی کُگَِ‬ ‫چٌٕ ر‪ٍٕٜ‬ص آيـــي آٌ ٍَٕ َِٓ‬
‫طخ ٍٔى كَم حُ يـــــیخٌ حیٍ كَین‬ ‫گُگَِ ٔیــــَحٌ کُـیي حُ يُـُین‬
‫نیک طَٓـــــى طخ َهـــِى هخ‪َ١‬ی‬ ‫َٗف حیٍ ٍح گلظًی يـٍ حُ يَی‬
‫گَ َيحٍی طٕ ٓپَ ٔحپــْ گَیِ!‬ ‫َکظّْخ چٌٕ طیؾ پٕالىٓض طیـــِ‬
‫ٖٔ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ّؽلد ثب‪ٌٛ‬ی اكیبى‬

‫ىحَٔظیى کّ هيح يلٍٕ ح‪ٛ‬هی ٔ يٕ‪ٕٟ‬ع کهت ًّْٖ حىیخٌ حٓض‪ .‬حىیخٌ حُ يزيأ‬
‫ٔحكي (هيح) آؿخُ يٗکُُي ٔ رّٕٓی يو‪ٜ‬ي ٔحكي (هيح) كَکض يًَٗخیُي‪ًّْ .‬چیِ حُ‬
‫هيح‪ ،‬ىٍ هيح‪ ،‬رَحی هيح‪ ،‬رّٕٓی هيح‪ ًّْٖ .‬حىیخٌ رّٔؿٕى هيح‪ ،‬حُ كیغ هخنن‬
‫ح‪ٛ‬هت ؿٓخٌ ٔ ػخنى ْٔظی ٔ َیِ يؼزٕى ح‪ٛ‬هی ٔ ٔحهؼت حَٔخٌ حػظَحف ىحٍَي‪.‬‬
‫حىیخَی کّ هيح ٔ ػزخىص ٔ َیخیٖ ىٍ طؼخنیى آٌْخ ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬ىٍ كویوض ىیٍ‬
‫َیٔظُي‪ ،‬رهکّ يکظذْخی كهٔلی یخ حهالهی یخ حؿظًخػی یخ ػهًی یخ يخىی رًّٗخٍ‬
‫يٍَٗٔي‪ .‬يٕأٓٔخٌ ٔ پیٕ٘حیخٌ آٌ يکخطذ‪ ،‬كالٓلّ ٔ ي‪ٜ‬هلخٌ رَ٘ی رٕىِحَي کّ َْ‬
‫کيحو رّگَّٕٖ رخ كکَ ٔ حَيیّٖ٘ هٕى‪ ،‬ىٍ ‪ٛ‬يى ح‪ٛ‬الف ؿخيؼّٖ رَ٘ی یخ يهض ٔ‬
‫حيض هٕیٖ رَآييِحَي‪ ٔ ،‬هٕى ٍح ًَخیُيِٖ هيح ًَٗىحَٔظّحَي؛ َْچُي رَهی حُ آٌْخ‬
‫حگَ ىػٕص رّهيح َکَىِحَي‪ٔ ،‬ؿٕى هيح ٍح ْى َلی ًَُٕىِحَي‪.‬‬
‫گٕیخ آثیٍ کُلٔیّٕ حُ حیٍ هزیم رخٗي‪ْ .‬ىچُیٍ آثیٍ رٕىح؛ طخ آٌؿخ کّ يؼهٕو‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍ ح‪ٛ‬م‪ ،‬یک يکظذ حهالهی رٕىِ حٓض ٔ حرظيحء ىػٕص رّهيح یخ ػزخىص هيح‬
‫ىٍ آٌ ٔؿٕى َيحٗظّ حٓض‪ ،‬ح ّيخ رؼيح ً هٕى رٕىح يٍٕى پَٓظٖ هَحٍ گَكض ٔ آثیٍ حٔ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬پیَٔحَٖ رّ‪ٍٕٛ‬ص ىیٍ ىٍآييِ حٓض‪ٔ .‬نی ػَكخَی کّ ىٍ ههًَٔ آثیٍْخی‬
‫کُلٔیّٕ ٔ كَهّْخی رٕىحثی ٗکم گَكض‪ ،‬ىٍ يخْیض ٔ ح‪ٕٛ‬ل هٕى رخ ػَكخَی‬
‫رَهخٓظّ حُ يزخَی حىیخٌ ًٓخٔی [حىیخٌ حرَحْیًی] طلخٔص چُيحَی َ٘خٌ ًَٗىْي‪.‬‬
‫حیٍ هٕى ىنیم رَ آٌ حٓض کّ كویوض ٔحكي كَحگیَ حٓض‪ ،‬ؿَْٕ رَ٘ یکی حٓض ٔ‬
‫ًّْٖ طکخكْٕخ الؿَو رّیک ؿٓض ٓخيخٌ يٗیخرُي ٔ رَّوطّٖ ٔحكي ٔ ي٘ظَک‬
‫يٍُٗٓي‪ .‬طؼيى َٗحیغ ریخَگَ ُحٔیّْخی يوظهق حُ یک كویوض ٔحكيِ حٓض کّ ‪١‬ی‬
‫حػ‪ٜ‬خٍ ٔ هٌَٔ‪ ،‬یکی پْ حُ ىیگَی ظٍٕٓطـَری يًَٗخیُي‪ .‬حیٍ ظٍٕٓطـَری‬
‫يظُخٓذ رخ يَحطذ كٓى ٔ حىٍحک ي٘ظَک رَ٘ حُ آٌ ٍکٍ ح‪ٛ‬یم حٓض‪ .‬حیٍ ظٍٕٓحص‬
‫يظٕحنی يخَُي ظٍٕٓ رٓخٍحٌ ىٍ َْٓخل حٓض کّ ىهیوخ ً ًْخٌ ٓزِِْخ ٔ گمْخی رٓخٍ‬
‫ٓخل هزم ٍح رخهٕى يٗآٍٔى‪.‬‬
‫‪ٕٛ‬كیّ رخ ‪َ١‬ف ح‪ٛ‬م «ٔكيص ٔؿٕى» کّ ٍکٍ حٓخٓت طؼخنیى آٌْخ حٓض‪ ،‬رَحی‬
‫كم يؼًخی حهظالف <ظخَْی> حىیخٌ رٓظَیٍ ٍحِ ٍح َ٘خٌ ىحىِ حٓض‪ُ .‬یَح حػظوخى‬
‫رّحیٍ ح‪ٛ‬م‪ ،‬طالُو «یگخَّگی حىیخٌ» ٍح پیٖ يٗآٍٔى‪ .‬ىٍ حیٍ يوخو حٓض کّ ًّْٖ‬
‫حرُخء رَ٘‪ ،‬حُ ػُخى ٔ ىٔگخَّگی ٔ ؿيحیی ىٓض رَ يٗىحٍَي ٔ ‪َ١‬ین ‪ٛ‬هق ٔ يلزض‬
‫ٍح ىٍ پیٖ يٗگیََي‪ .‬ريیٍطَطیذ هيح ٍح ٔحكي ٔ حَزیخء ٍح حُ ٍَٕ ٔحكي يٗىحَُي ٔ‬
‫ٕٖ‪۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حىیخٌ آٌْخ ٍح گمْخی ٍَگخٍَگ یک رخؽ ٔ یک رٓخٍ يًٗٗخٍَي‪ ،‬يخَُي حیٍ گلظّٖ‬
‫ئُٕد رّحيیَ هَٔٔ ىْهٕی‪:‬‬
‫گَچّ يٌْذ يوظهق ٗي ْیچکْ ریگخَّ َیٔض‬
‫رخؿزخٌ ٍح ىٍ چًٍ َْگم رٍَّگ ىیگَی حٓض‬
‫ٔ يٕنٕی يٗگٕیي‪:‬‬
‫‪ٛ‬ي کظخد حٍ ْٔض ؿِ یک رخد َیٔض‬ ‫َْ َزــی ٔ َْ ٔنی ٍح ئهکی حٓض‬
‫نیک رخ كن يی رــــَى ؿًــهّ یکی ٓض‬ ‫‪َُ ١‬م ٍح يوه‪ ٖٜ‬یک هخَّ حٓض‬ ‫حیٍ ُ‬
‫حیٍ ْــِحٍحٌ ٓـــُزم حُ یــک ىحَّ حٓض‬ ‫‪ٛ‬ي ؿٓض ٍح ه‪ٜ‬ي ؿِيلَحد َیٔض‬
‫حی‪٠‬خ يٕنٕی‪:‬‬
‫پْ رٍَّگ َْیکی طخری ػیخٌ حَيحهظّ‬ ‫آكظخرــی ىٍ ْــِحٍحٌ آرـــگیُـــــّ طخكظـــّ‬
‫ؿًهّ یک ٍَٕحٓض ح ّيخ ٍَگْخی يوظهق حهظـــــالكی ىٍ يیخٌ حیـــٍ ٔ آٌ حَيحهظّ‬
‫ٗین يلًٕى ٗزٔظَی‪:‬‬
‫ُیٍ ٓزذ ْلظخى رم ‪ٛ‬ي كَهّ ٗي‬ ‫رم كویوض ىٍ كویوض ؿَهّ ٗي‬
‫َیِ ٗین رٓخیی ىٍ يؤًی يیگٕیي‪:‬‬
‫َْ ؿخ کّ ٍٔو پَطــــٕ کخٗخَّ طٕیی طٕ‬ ‫َْ ىٍ کّ َُى ‪ٛ‬خكذ آٌهخَّ طٕیی طٕ‬
‫يو‪ٕٜ‬ى يٍ حُ کؼزّ ٔ رظوخَّ طٕیی طٕ‬ ‫ىٍ يیکيِ ٔ ىیَ کــّ ؿــخَخَّ طــٕیی طٕ‬
‫يو‪ٕٜ‬ى طٕیی کؼزّ ٔ رضهخَّ رٓخَّ‬
‫رخ ٔكيص ٕٗٓى‪َ ،‬وٖ ىٔگخَّگی حُ ىیيِٖ ػخٍف رَيٗهیِى ٔ ٔؿٕى كن ٍح ىٍ‬
‫ؿًیغ ًٍحص ػخنى ي٘خْيِ يًَٗخیي کّ ىٍ َْ َ٘ؤی رّحًٓی ٔ ‪ٛ‬لظی هخ‪ ٙ‬طـهّی‬
‫ًَٕىِ حٓض‪ .‬يٕنٕی رَحی ٍٍٔٗ ٗيٌ يطهذ ىٍ طًؼیهی ُیزخ يٗگٕیي‪:‬‬
‫يخ ًّْ یک ؿَْٕ رٕىیى‪ ،‬گٔظَىِ ىٍَٓحَٓ ْٔظی؛ ىٍ آٌ ػخنى ؿیذ‪ْ ،‬یچگَّٕ‬
‫كي ٔ يَُ ٔ ؿيحیی ٔ ىٔگخَّگی يطَف َزٕى‪ .‬حیٍ گَْٕ يُزٔ‪ ،٢‬يخَُي آكظخد‪ًّْ ،‬ؿخ‬
‫د ُالل ‪ٛ‬خف ٔ هخن‪ ٚ‬رٕى؛ ح ّيخ حیٍ ٍَٕ هخن‪ٔ ٚ‬هظی‬ ‫ٍح كَحگَكظّ رٕى ٔ چٌٕ آ ِ‬
‫رّػخنى ‪ٍٕٛ‬ص آيي ىچخٍ طؼيى ٔ ؿهِْٕخی ٍَگخٍَگ ٗي‪ ،‬یخ يخَُي حیٍ يؼخلْخ‪:‬‬
‫ٔ ـ چ٘ى طٕ ىٍ ظخَْ ىٔطخ حٓض؛ ح ّيخ ىیي ٔ ٍَٕ آٌْخ یکی حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ حگَ آد ‪ٛ‬ي ٓیذ ٍح رگیََي آد يیِٕٖ آٌْخ یکی حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ حگَ طؼيحى ُیخىٖ ًٗغ ْى ُيخٌ ىٍ یک يکخٌ ٍٍٔٗ رخٗي ٍَٕ ًّْٖ آٌْخ‬
‫یکی حٓض‪ٓ .‬پْ َظیـّ يیگیَى کّ كوخین ٰانٓی هخرم طؤیى َیٔض طخ حكَحى ٔ حػيحى‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬طُٓخ يخىِ حٓض کّ طؤیىپٌیَ حٓض؛ ًّْٖ ؿهِْٕخی ٔؿٕى‪ ،‬يظخَْ یک‬
‫ٖٖ‪۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫كویوض ٔحكي ْٔظُي‪ ،‬آٌچّ حیٍ ؿهِْٕخ ٔ يظخَْ ٍح يظؼيى يٗکُي ػخنى ‪ٍٕٛ‬ص ٔ‬
‫ؿٓخٌ يخىی حٓض‪ .‬حَٔخٌ طخ ُْگخيی کّ حٓیَ ٍَگ يخىی حٓض ًَٗطٕحَي آٌ ٔكيص‬
‫ًحطی ٍح ىٍک کُي‪.‬‬
‫ي٘خْيحص ػَكخَی ىٍ طًخو حىیخٌ ًْیٍ كویوض ٍح گٌحٍٕ يٗکُي‪ .‬طخ ؿخٖ کّ هخرم‬
‫ىٍک حٓض‪ ،‬يُطن ٔ ح‪ٕٛ‬ل «ػَكخٌ» ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین هٕىُٗخٓٗ رَ٘ ٔ ىٍ طًخو‬
‫حىیخٌ ٔ يٌحْذ‪ ،‬حػى حُ «رضپَٓض ٔ هيحپَٓض» یکٗ حٓض؛ هطٕ‪ ١‬حَيیّْ٘خی‬
‫ػَكخَت رَ٘‪ ،‬يُظٔذ رَّْ ىیُی‪ ،‬گخِ رخ حط‪ٜ‬خل‪ ،‬گخِ رخ حَل‪ٜ‬خل رّيٕحُحص یکيیگَ‬
‫كَکض کَىِ ٔ حكنْخی ُيخٌ ٔ يکخٌ ٍح ىٍ ٍَٕىیيِحَي‪.‬‬
‫ُرخٌ ي٘ظَک حكَحى حنٓخو یخكظّ يخیّٖ حػـخد حٓض‪ ًّْٖ ،‬آٌْخ ىٍ َٗم ٔ‬
‫ؿَد ػخنى‪ ٔ ،‬ىٍ َْيوطؼٗ حُ طخٍین رَٖ٘‪ ،‬رّیک َوطّ ٍٓیيِحَي ٔ یک چیِ‬
‫گلظّحَي! كَهٗ ًَٗکُي کّ َْیک حُ آَخٌ ٔحرٔظّ رّکيحو َُٓيیٍ كَُْگٗ رٕىِ‪ٔ ،‬‬
‫طلض چّ َٗحی‪ ٔ ٢‬رخ چّ يٕهؼیض ٔ ؿخیگخْٗ َُيگٗ کَىِحَي‪ .‬پیخو ًّْٗخٌ یکٗ‬
‫حٓض‪ .‬چُخٌ ًْآُْگ ٔ ْىُرخٌ حُ «كویوض ؿخیٗ» ٓوٍ يَُُٗي کّ گٕثٗ طـَرّٖ‬
‫یکىیگَ ٍح رخُگٕ يٗکُُي‪ .‬آٌچّ يٕالَخ گلظّ‪ ،‬ىهیوخ ً ًْخٌ حٓض کّ "گخَيٖ" يٗگٕیي‪،‬‬
‫كَف گخَيٖ َیِ ًْخٌ حٓض کّ کُلٔیّٕ ٔ رٕىح ٔ ؿیَِ گلظّحَي‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ یک ٓهٔهّٖ َخگٔٔظُت طخٍیوٗ ىٍ ئخثم َظَٖ رّحیٍ پیچیيِگٗ‬
‫رّٔؿٕى آييِ حٓض کّ ىٍ ىٍؿّٖ حٔل ریخٌگَ ٔكيص كویوض حٓض؛ ىٍ ػخَٗ حػزخص حیٍ‬
‫َکظّ کّ «كویوض رَحٖ کٔٗ آٗکخٍ يٕٗٗى کّ رّىَزخنٖ رخٗي‪ ».‬رخُْى يٕنٕٖ‪:‬‬
‫گٕیُي ىٍ یویٍ کّ رّیک رخٍ آييیى‬ ‫يَىحٌ ٍحِ ؿًهّ یکٗ ٍٔف ٔ یک ىلحَي‬
‫حیٍ ه‪ ٢‬ئظویى حُ َؤظیٍ ٍُْٔخی هٕىُٗخٓی رَ٘ آؿخُ يیٕٗى ٔ طخ‬
‫«يٓخطًخ گخَيٖ» حىحيّ يییخري کّ يٗگٕیي‪« :‬رَحٖ ؿٔض ٔؿٕٖ هيح الُو َیٔض‬
‫رُّیخٍص حيخکٍ يويّ رَٔیى‪ ،‬یخ ًٗغ ٔ چَحؽ ٍٍٔٗ کُیى‪ ،‬یخ روٍٕحص يؼطَ‬
‫رُٕٔحَیى‪ ،‬یخ رض ٔ يـًّٖٔ ٍح ٍٔؿٍيخنٗ کُیى‪ ،‬یخ رَگ گم رَآٌ رپخٗیى؛ ُیَح هيح‬
‫ىٍ ههذْخٖ هٕى يخ حٓض‪ ،‬حگَ رظٕحَیى طٕؿّ رّؿٔى يخىٖ ٍح رّکهٗ ىٍ هٕى َخرٕى‬
‫ٓخُیى‪ ،‬هٕحْیى طٕحَٔض هيح ٍح ٍٔ ىٍ ٍٔ رزیُیى‪)ٖٔ(».‬‬
‫گخَيی ىٍ حىحيّ يیگٕیي‪« :‬حگَ یک كَى ئهًخٌ یخ یک ئیلی پیٖ يٍ ریخیي ٔ‬
‫رگٕیي کّ يیهٕحْي رّيٌْذ ُْئ ىٍآیي؛ يٍ رّحٔ هٕحْى گلض کّ رَحی َیم رّكویوض‬
‫َیخُی َیٔض کّ ُْئ رٕ٘ی‪ ،‬رَٔ رّههذ يٌْذ هٕىص رَّ‪ًْ ،‬خٌ يٌْذ ُْئ‬
‫حٓض‪َْ .‬کْ رّههذ يٌْذ هٕى رَٓي‪ ،‬رّههذ يٌْذ ىیگَی َیِ ٍٓیيِ حٓض‪».‬‬
‫‪۰ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ربهیـ فلا‬
‫«هيحی ٔحكي» ىٍ حىیخٌ ًّْی يهضْخ طخٍین ي٘و‪ٜ‬ی ىحٍى‪ ،‬چُخٌکّ هيحی‬
‫یگخَّی َْيهض‪ ،‬يل‪ٕٜ‬ل طکخيم طخٍیوت آٌ يهض حٓض ٔ ؿِء حُ طخٍین آٌ يهض‬
‫رّكٔخد يیآیي‪ .‬طوَیزخ ً ًّْی يهضْخی کٍٓ حُ چُيهيحیی آؿخُ کَىِحَي ٔ ىٍ ٓیَ‬
‫طکخيهی هٕى رّطکهيحیی ٍٓیيِحَي‪ .‬ط‪ٕٜ‬ف ٔؿٕى هيحٖ ٔحكي ٍح يلَٔ‪ ٝ‬يیىحَي‪،‬‬
‫رُخءح ً رلغْخ ٍٔی طٕ‪ٛ‬یلخص ٔ ؿهِْٕخی حٔ ىٍٔ يیَُي‪َّ ،‬حػزخص ٔؿٕىٕ‪.‬‬
‫ٕٗحْي ٔ حهزخٍٖ رّىٓض آييِ رّ‪ ٍٕ١‬هطغ ػخرض يٗکُي کّ هيح ْٔض؛ چٌٕ يخ‬
‫ْٔظیى‪ ،‬پْ حٔ ْى ْٔض‪َ .‬لْ ًْیٍ طلل‪ٜ‬خص ًُْت يخ ىنیم هطؼٗ رَ ٔؿٕى هيح‬
‫حٓض‪ْ .‬یچ ًٍْ هَىيُي ىَزخل "ْیچٗ" ًَٗگَىى‪ ،‬چٌٕ َیٔظٗ َیخُ رّطلل‪َ ٚ‬يحٍى‪،‬‬
‫آٌ ْٔظٗ حٓض کّ يیم ٔ ٕٗم رّؿٕالٌ ًٍْ حیـخى يٗکُي‪.‬‬
‫ٔؿٕى هيح ؿخیض طکخپْٕخٖ ًٍْ رَ٘ حٓض‪« .‬يؼَكض» یؼُٗ ًْیٍ؛ چُیٍ‬
‫يؼَكض رّيخ يٗگٕیي هيح ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ح ّيخ هٕى ٍح رّيخ يؼَكٗ َکَىِ حٓض‪ ،‬يخ حٔ ٍح‬
‫ک٘ق کَىِحیى‪ .‬حٔ َیخُ رّيؼَكی هٕى َيحٍى؛ ْیچ چیِٖ حُ يخ َوٕحٓظّ‪ ،‬چٌٕ ؿُت‬
‫رخنٌحص حٓض‪ٰ .‬نکٍ يخ َیخُ رّک٘ق ٔ كظی كَ‪ٔ ٝ‬ؿٕى حٔ ىحٍیى؛ حگَ هيحیی ْى ٔؿٕى‬
‫ًَٗىحٗض رخیي آٌٍح يٗٓخهظیى‪ .‬حگَ ؿٓخٌ ٍح ْى حٔ يٕؿٕى َکَىِ رخٗي‪ْٔ ،‬ظی رئٌ‬
‫حٔ َخه‪ ٚ‬حٓض‪ .‬کٔخَی کّ رّحَکخٍ حٔ کًَ يٗرُيَي ریٖطَ رّحػزخطٖ کًک يٗکُُي‪.‬‬
‫آٌْخ حرظيح ىٍ ًٍْ هٕى یک ط‪ٔ ٍٕٜ‬ح‪ٟ‬ق ٔ يظًخیِی حُ هيح (ْىچٌٕ ؿَْٕ‬
‫َخيظُخْت يطهن کّ ْیچ کًخنی ٍح ًَٗطٕحٌ حُ آٌ ٓهذ کَى‪ ).‬پيیي يیآٍَٔي‪ٓ ،‬پْ‬
‫یک «َیٔض» رّىَزخنٖ يیآٍَٔي! حیٍ رٍِگطَیٍ پخٍحىٔکْ ًُْی رَحی کٔخَی‬
‫حٓض کّ هٕى ٍح هيحَخرخٍٔ يیهٕحَُي!‬
‫ىٍ كهٔلّ ػخرض حٓض کّ ط‪ٔ ٍٕٜ‬ؿٕى‪ ،‬ئخٔی رخ ػیٍ ٔؿٕى حٓض‪َْ ،‬چیِی کّ‬
‫ط‪ ٍٕٕٜ‬يًکٍ رخٗي‪ٔ ،‬ؿٕىٕ (ٔهٕػٖ) َیِ يًکٍ حٓض‪ .‬رًَْیٍ يزُخ يظؤنٓخٌ‬
‫رَحی ٔؿٕى (هيح) چٓخٍ يَطزّٖ ٔؿٕىی هخثمحَي‪ :‬ػیُی‪ًُْ ،‬ی‪ ،‬نلظی‪ ،‬کظزی؛‬
‫رَّْیک حُ حیٍ يَحطذ کّ حٗخٍِ کُیى ىهیوخ ً رّٔؿٕى هيح َ٘خَّ ٍكظّحیى‪...‬‬

‫"هيحی ٔحكي" ػًَ هیهی ىٍحُ َيحٍى‪ ،‬چیِی كئى چٓخٍ ِْحٍ ٓخل‪ .‬ک٘ق‬
‫"هيحی ٔحكي" يل‪ٕٜ‬ل طکخيم طخٍیوت رُیَٕع رَ٘ حٓض؛ رُخءحْ ػًَ رَ٘ هیهی‬
‫ریٖطَ حُ ػًَ "هيحی ٔحكي" حٓض‪١ .‬زن ٕٗحْي ٔ حُٓخى طخٍیوی ٔ يُيٍؿخص «ػٓي‬
‫ػظین» یٕٓى َؤظیٍ کخٗق هيحی ٔحكي حٓض‪« :‬حی حَٓحثیم! رُٕ٘ یِٕٓ هيحی يخ‪،‬‬
 ‫‪۰ٖ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫یِٕٖٓ ٔحكي حٓض‪( ».‬ػٓي ػظین‪ ،‬طؼُیّ ‪ )ٗ:ٙ‬ىٍ یٕٓى پی٘خطٍٕحص حَيیّٖ٘ چُيهيحیی‬
‫ٔ رضپَٓظی كخکى رٕى ٔ رض رٍِگ «يٕنُک» ىٍ ىٍِی «ُْى» ىٍ َِىیکٗ‬
‫«ریضحنًويّ» ئظوَ رٕى کّ ىٍ رَحرَ آٌ آىيیخٌ ٍح هَرخَٗ يٗکَىَي‪ .‬هخٌَٕ طٍٕحص‬
‫آٌ ٍح يُغ کَى‪ .‬ىٍ کظخد «الٔیخٌ» ػٓي ػظین رخد ریٔظى‪ ،‬آیّٖ حٔل آييِ حٓض‪:‬‬
‫«َْکْ‪ ،‬چّ حَٓحثیهٗ رخٗي چّ ؿَیزٗ کّ ىٍ يیخٌ ًٗخ ٓخکٍ حٓض‪ ،‬حگَ‬
‫رچّٖ هٕى ٍح رَحٖ رض يٕنک هَرخَٗ کُي‪ ،‬هٕو حَٓحثیم رخیي حٔ ٍح ُٓگٔخٍ کُُي‪».‬‬
‫ْىچُیٍ يَهْ ىٍ حَـیم هٕى يَٕٗیٔي‪« :‬یکی حُ ػهًخی ىیٍ یٕٓى حُ ػیٔی‬
‫پَٓیي‪ :‬کيحو كکى َٗیؼض‪ ،‬يٓىطَیٍ ًّْ حٓض؟ ػیٔی رّحٔ كَيٕى‪ ،‬يٓىطَیٍ كکى‬
‫حیٍ حٓض‪< :‬حی حَٓحثیم! رُٕ٘ هيحَٔي هيحی يخ هيحَٔي یکظخ حٓض> (حَـیم يَهْ‪،‬‬
‫ٕٔ‪ ٕ۴ :‬ـ ‪َْ )ٕ۲‬چُي حئَُِ ىٍ ‪ٛ‬للخص يٗهٕحَیى کّ «يَىٔک = يَىٔم»‬
‫هيحی ٕٓيَیخٌ رٕىِ کّ رَ ىیگَ هيحیخٌ ؿهزّ یخكظّ ٔ هٕى رّ‪ٍٕٛ‬ص هيحی ٔحكي‬
‫ىٍآيي؛ َیِ ػویيِ ىحٍیى کّ پیٖ حُ حیٍْخ «حرَحْیى» ٔ «َٕف» ٔ «ٗیغ» ‪« ٔ ...‬آىو»‬
‫کخٗق هيحی ٔحكي رٕىِحَي؛ ٔنی حُ آٌؿخ کّ ْیچ يظٍ ئظوهی حُ آٌ ىٍٔحٌْخ ىٍ‬
‫يٍٕى حیٍ ييػیخص ىٍ ىٓض َيحٍیى ٔ حیٍْخ حكٕحْیخطی حٓض کّ رخُْى حٔنیٍ ٍحٔة‬
‫ًّْٖ حیٍْخ «طٍٕحص» حٓض ٔ هزم حُ آٌ ْیچ ُٓي ٔ ييٍک يکظٕد ٔؿٕى َيحٍى؛‬
‫پْ ح‪ٛ‬م ْىچُخٌ طٍٕحص ٔ طهًٕى حٓض کّ يؼَف حٔنیّٖ رٔیخٍی حُ حیٍ چَِْٓخ‬
‫يٗرخُٗي‪ .‬یؼُی ًْیٍ چَِْٓخ ٍح ْى طٍٕحص ٔ طهًٕى رّيخ يؼَكی کَىِحَي‪.‬‬
‫ىٍ طخٍین ْیچ يظُی رّحَيحُِٖ طٍٕحص رَ حكکخٍ ٔ يؼظويحص رَ٘ ٓخیّ َیخَيحهظّ‬
‫حٓض‪ ،‬كویَ ْیچ يظُی هيیًٗطَ حُ طٍٕحص ىٍ طخٍین رَ٘ َٓحؽ َيحٍى کّ يؼَف‬
‫هيحی ٔحكي َیِ رخٗي‪ .‬ىٍ ًّْی طًيٌْخی پی٘خطٍٕحص‪ ،‬يخَُي ریٍحنَُٓیٍ ٔ ي‪َٜ‬‬
‫رخٓظخٌ ٔ كَُْگ ٔ يؼظويحص یَٕیخیی ٔ پخٍّ ٔ ُْي ‪ٓ ...‬وٍ حُ هيحیخٌ يظؼيى ٔ‬
‫ٍدّ حنُّٕعْخ حٓض‪ .‬ىٍ یَٕخٌ كئى پخَ‪ٜ‬ي ٓخل پیٖ حُ يیالى رٕى کّ «گَِلٌٕ» رَحٖ‬
‫َؤظیٍ رخٍ ٔؿٕى هيحٖ ٔحكي ٍح پیَٖٓخى کَى ٔ گلض هيح یکٗ ریٖ َیٔض‪ َّ ،‬ؿًٔخ ً‬
‫ٔ َّ يؼُخ ً ٗزخْظٗ رخ آىيیخٌ ٔ ىیگَ يٕؿٕىحص كخَٗ َيحٍى‪.‬‬
‫«َْههیطّٕ» (ٓ‪ ۳4‬ـ ٓ‪ ، 4۴‬م‪.‬و) گلض‪« :‬هيح ًْخَخ ٍُٔ ٔ ٗذ‪ُ ،‬ئظخٌ ٔ‬
‫طخرٔظخٌ‪ ،‬ؿُگ ٔ ‪ٛ‬هق‪ٓ ،‬یَٖ ٔ گَُّٓگٗ حٓض‪».‬‬
‫َیِ يؼخ‪ َٛ‬حٔ "‪١‬خنْ" گلض‪ًّْ« :‬چیِ ٔ ًّْ ؿخ پَ حُ هيح حٓض‪».‬‬
‫‪۰ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ حیٍ يٕهغ يُيٍؿخص طٍٕحص طکًیم ٗيِ رٕى‪ .‬ىٍ يٍٕى حیٍکّ «گَِلٌٕ» ٔ‬
‫ىیگَ كکًخی یَٕخَی چیِی حُ يلظٕیخص طٍٕحص ُٗیيِ رٕى‪ ،‬یخَّ؛ حهزخٍی ىٍ ىٓض‬
‫َیٔض‪ٔ ،‬نی رَّْكخل گَِلٌٕ َؤظیٍ يُخىة هيحی ٔحكي ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ ٓوٍ حُ ٍدّ حنُّٕع رٕى‪ ،‬ىٍ ُْي َیِ ًْچُیٍ؛ ىٍ ي‪ َٜ‬رخٓظخٌ‬
‫َیِ ٓوٍ حُ «هيحیخٌ» حٓض؛ ٔ هيحی «آيٌٕ» رٍِگطَیٍ آٌْخ رٕى‪ .‬پْ حُ حٔ‬
‫هيٍطًُيطَیٍ هيحیخٌ ي‪ َٜ‬رخٓظخٌ ػزخٍص رٕىَي حُ هيحی هٍٕٗیي یخ ٍع‪ ٔ ،‬حنّٓی‬
‫يخىٍ یخ حیِیْ‪ .‬ي‪َٜ‬یخٌ طًخيی حيٍٕ ٍُٔيَِی هٕیٖ ٍح يظکی رّهيٍص حیٍ‬
‫هيحیخٌ يیىحَٔظُي‪ْ .‬کٌح ىٍ پخٍّ رخٓظخٌ َیِ ٓوٍ حُ چُيگخَّی «يَٓ»‪« ،‬يیظَح»‪،‬‬
‫«حٍْٕح يِىح» (هيحیخٌ يٌکَ) ٔ «آَخْیظخ» (هيحی يٕأَغ) ٔ ىِْخ ٍدّ حنُّٕع ىیگَ‬
‫حٓض کّ ؿًؼخ ً ُیَ يـًٕػّی آثیٍ(ْخی) ٍُىٗظی ٍح ط٘کیم ىحىِحَي‪.‬‬

‫هك پبٓ «فلا» كه ػوْل ّ اًلیَُْبٓ ثيهگ‬

‫حَٔخٌ رخ ک٘ق یخ كَ‪ ،ٝ‬یخ كظی ٓخهظٍ هيحی ٔحكي‪ ،‬کخٍی رٔیخٍ رٍِگی حَـخو‬
‫ىحىِ حٓض‪ ،‬يٓىطَ حیٍ کّ هٕى ٍح حُ طُٓخیی ریٌَٔ آٍٔىِ حٓض‪ .‬هيح رخیي رخٗي‪ ٔ ،‬رخیي‬
‫یگخَّ ْى رخٗي طخ يخ رظٕحَیى رخ هیخل ٍحكضطَ َُيگٗ کُیى‪ .‬ىَیخٖ ػخٍٖ حُ كَ‪ٝ‬‬
‫ٔؿٕى هيح ؿيح ً ٔك٘ظُخک ٔ َخ حيٍ يٕٗٗى‪ٍَٟٔ ،‬ص ٔؿٕى هيح ىٍ َُيگٗ یٕيیّٖ‬
‫آىوْخ رّحَيحُِٖ يزَو ٔ ؿیَهخرم حَکخٍ حٓض کّ حگَ هيحی ْى ٔؿٕى ًَٗىحٗض‪ ،‬رَ٘‬
‫َخگِیَ حُ ههن حٔ رٕى‪ .‬يٓى حیٍ َیٔض کّ يخ رّىَزخل ٍى پخٖ هيح رگَىیى طخ يؼًخٖ‬
‫ههوض ٍح كم کُیى‪ ،‬يٓى آٌ حٓض کّ ٔؿٕى حٔ رّػُٕحٌ یک طکیّگخِ ٍٔحَٗ ٔػخ‪١‬لٗ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص حٓخٓی ىحٍى‪ .‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ًَٗىحَیى رُّْگخو ٗيص ٔ كَكض‪،‬‬
‫چّکٔٗ ٍح ‪ٛ‬يح رَِیى‪ٔ .‬ؿٕى حٔ رّحػًخل ٔ َیخص رخ‪ ُٗ١‬يخ يؼُٗ يٗرو٘ي‪.‬‬
‫كَ‪ٔ ٝ‬ؿٕى هيح كظٗ ىٍ ریٍ حٍرخد ػوٕل ٔ كکًض گٔظَىِ رٕىِ ٔ رو٘ٗ حُ‬
‫ىؿيؿّْخٖ ًُْت آَخٌ ٍح ط٘کیم يٗىْي؛ آیخ حیٍ یک حيَ ؿَیِٖ حٓض‪ ،‬یخ حنٓخيٗ؟‬
‫ـ یخ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ رَ٘ ىٍ كَحیُي طکخيم طخٍیوٗ هٕى‪ ُُْٕ ،‬رّيَكهّٖ‬
‫کخكٗ حُ حػظًخى رَّلْ ََٓیيِ ٔ ُُْٕ حكظیخؽ رّطکیّگخِ يَيُٕ ىحٍى؟‬
‫ـ یخ حیٍکّ طلل‪ ٚ‬رَحٖ ک٘ق ٔؿٕى هيح هٕى رَْخَٗ رَ طکخيم ًٍْ حٔ حٓض؟‬
‫كویوض َْچّ رخٗي‪ ،‬هيح‪ ،‬هيحی نلظخص كٔخّ حٓض‪ .‬يٓخطًخ گخَيٖ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«هيح َیَٖٔ يَيُٕ ٔ ریخٌَخپٌیَ حٓض کّ ىًٍّْچیِ ٓخٍٖ ٔ َخكٌ يٗرخٗي‪ .‬يٍ‬
‫آٌٍح َْچُي ًَٗریُى‪ ،‬ح ّيخ حكٔخّ يٗکُى‪ .‬حیٍ َیَٖٔ َخپیيح ىٍػیٍكخل کّ هٕى ٍح‬
‫‪۰ٖ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫يلّٕٔ يٗٓخُى؛ حػزخصَخپٌیَ حٓض‪ُ .‬یَح رخ طًخو آٌچّ حُ ٍحِ كٕحّ ىٍک يٗکُى‬
‫يظلخٔص حٓض ٔ ٗزخْض َيحٍى‪ .‬حیٍ َیَٔ کّ هيح حٓض‪ ،‬حُ كئى حىٍحک ٔ حكٔخّ‬
‫ریٌَٔ حٓض؛ ح ّيخ يٗطٕحٌ رخ حٓظيالل طخ كئىٖ رّٔؿٕىٕ پٗرَى‪)ٖٕ(.‬‬
‫= «حیًخَٕثیم کخَض» يٗگٕیي‪« :‬كَ‪ٔ ٝ‬ؿٕى هيح یک ‪ٍَٟٔ‬ص حهالهٗ حٓض‪».‬‬
‫= «حىٔحٍى یَٕگ»‪ٌُ« :‬گبم ّت ُوهٌکو فلایٔ‪ً ،‬یوَ ایوبًٔ كه كل اؽَبً هٔکٌل‪».‬‬
‫= «كَحَٔیْ ریکٍ»‪«:‬حَکخٍهيح حيَٖ اٍذ کَ رٌِب ثوىثبى عبهٓ هّْٔك‪ ًَ ،‬هلت‪».‬‬
‫= «ٍحنق ٔحنيیٕحيٍَٓ»‪« :‬هيح ىٍَْههزٗ‪ ،‬حُىٍد يو‪ٔ ٕٜٙ‬حٍى يٕٗٗى‪».‬‬
‫= «ؿخٌ رخکٍ»‪«:‬کٔٗ کّ هٌکو فلا اٍذ‪ ،‬اى كاّزي یک ؽبهٔ ًبكیلًٔ هؾوّم اٍذ‪».‬‬
‫= «طٕيخّ كٕنَ»‪« :‬حگَ يٗهٕحْٗ هيح ٍح رزیُٗ‪ّ ،‬وغ کْچکذ ها فبهُْ کي‪».‬‬
‫= «آٍطٍٕ کالف»‪« :‬طوَیزخ ً ًّْ کْ ىٍ كخل ریًخٍٖ‪ ،‬پیَٖ‪ ،‬یخ ي‪ٜ‬یزض آيخىِ‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬کّ ریخَيی٘ي‪ ،‬هيحٖ ْٔض‪».‬‬
‫= «يٍٕیْ يظَنیُگ»‪« :‬کٔٗ ًَٗطٕحَي هيح ٍح رَحٖ ىیگَحٌ طٕ‪ٛ‬یق کُي‪،‬‬
‫ُیَح رّيل‪ ٞ‬آٌکّ طٕحَٔض هيحٖ هٕیٖ ٍح ٔ‪ٛ‬ق کُي‪ ،‬ىیگَ آٌ ٔؿٕى هيح َیٔض‪،‬‬
‫رهکّ يٕؿٕىٖ حٓض يخَُي يٍ ٔ ًٗخ‪».‬‬
‫= «ٔیکظٍٕ ْٕگٕ»‪« :‬یک پََيِٖ کٕچک کّ ُیَ رَگْخ َـًَّٓحیٗ يٗکُي‪،‬‬
‫رَحٖ حػزخص ٔؿٕى هيح کخكٗ حٓض‪».‬‬
‫= «ٍَّ ىکخٍص»‪« :‬ط‪ ٍٕٜ‬هيح ىٍ ًحص يخ حٓض‪ ،‬حیٍ ط‪ ٍٕٜ‬حُ ٔهظٗ رّىَیخ‬
‫يٗآثیى رَ يخ َوٖ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫= «گخرَثیم ىحَظّ»‪« :‬ريطَیٍ نلظّٖ يُکَ هيح ٔهظٗ حٓض کّ حكٔخّ‬
‫ٗکَگٌحٍٖ رّحٔ ىٓض ىْي‪َ ٔ ،‬يحَي ٗکَ چّ کٔٗ ٍح رّؿخٖ آٍٔى‪».‬‬
‫= «ىٍٔطٗ ُکََٗ»‪ :‬حَٔخٌ ىٍ ك‪٠‬خٖ رخؽ‪ ،‬حُ َْؿخٖ ىیگَ کَِٖ ُيیٍ رّهيح‬
‫َِىیکطَ حٓض‪.‬‬
‫«هيح ؿٓخٌ ٍح َیخكَیيِ کّ هٕى ریٌَٔ حُ‬ ‫= ثبهّؿ اٍپیٌْىا‪:‬‬
‫آٌ حیٔظخىِ رخٗي‪ ،‬هيح هٕى ؿٓخٌ حٓض‪ ،‬ؿٓخٌ ىٍ هيح حٓض‪ ،‬هيح ًّْچیِ حٓض ٔ‬
‫ًّْچیِ ىٍ هيح حٓض‪ .‬حٔ چیِی ًَٗهٕحْي ؿِ حیٍکّ يطخرن كویوض ریخَيی٘یي ٔ‬
‫َُيگی کُیي‪ ،‬حیٍ رّيؼُخی <ىٍ هيح رٕىٌ> حٓض‪.‬‬
‫«حٓپیُُٕح» ٔحٍٓظّطَیٍ ٔيٓىطَیٍ ٓهٔهّؿُزخٌ ٔكيص ٔؿٕى ىٍػَكخٌ یٕٓىی‪،‬‬
‫ىٍ ػ‪ٍُٗٔ َٜ‬گَی حٓض‪ ٔ۶ٖٕ( .‬ـ ‪ )ٔ۶۰۰‬يٓىطَیٍ حػَ حٓپیُُٕح کظخد «حهالم»‬
‫(ىٍ پُؾ ؿهي حٓض) حٔ طؤیى ؿٓخٌ رّىٔ روٖ يخىِ ٔ حَيیّ٘ ٍح ٍى کَى‪ .‬رَّظَ حٔ‬
‫‪۰ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طُٓخ یک ؿَْٕ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬آٌچّ ٔؿٕى ىحٍى ؿِء ْٔظت یگخَّ حٓض‪ .‬حهظالف ىٍ‬
‫َخوگٌحٍْٖخ حٓض کّ گخِ هيح‪ ،‬گخِ هخٌَٕ ٔ ىٍ ؿخٖ ‪١‬زیؼض هٕحَيِ يٕٗٗى‪ .‬ىٔ ؿَْٕ‬
‫ًَٗ طٕحَُي ىٍ ‪ٛ‬لض ي٘ظَکی ٓٓیى رخُٗي‪ .‬هيحَٔي ؿَْٕی حٓض رخ ‪ٛ‬لخص َخيظُخْی ٔ‬
‫ًْیٍ‪ ٍٕ١‬هيحَٔي ٔحؿذحنٕؿٕى حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ْیچ ‪ٛ‬لظی ٔ َیِ ْیچ ؿَْٕی هخٍؽ‬
‫حُ هيحَٔي ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬هيحَٔي طُٓخ ؿَْٕ يٕؿٕى حٓض‪ٔ .‬ؿٕى هيحَٔي ريیٓی حٓض‪.‬‬
‫آٗکخٍ حٓض کّ ٔؿٕىٕ هيٍص ٔ ػييٖ ‪ٟ‬ؼق حٓض‪».‬‬
‫حٓپیُُٕح ىالثم يوظهلی حٍحثّ يٗىْي کّ چَح ىٔ یخ چُي ؿَْٕ ًَٗطٕحَُي ىحٍحی‬
‫‪ٛ‬لخص ٔحكيی رخُٗي‪ ،‬طخكيی کّ رٔیخٍ ٍٍٔٗ رَّظَ يٍٗٓي‪ .‬حیٍ حٓظيالل َ٘خٌ‬
‫يٗىْي کّ طُٓخ ىٔ ٍحِ رَحی طًخیِ ؿٕحَْ ٔؿٕى ىحٍى‪ :‬حهظالفٗخٌ یخ يَرٕ‪١‬‬
‫رّ‪ٛ‬لخص حٓض یخ رّٔحٓطّٖ كخالصٗخٌ‪ .‬رّكَ‪ ٝ‬کّ ؿٕحَْ کؼیَی ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬يخ‬
‫يٗىحَیى کّ حيکخٌ َيحٍى حیٍ ؿٕحَْ ىحٍحی ‪ٛ‬لض ٔحكيی رخُٗي‪ ،‬چٌٕ ‪ٛ‬لض ؿَْٕ‪،‬‬
‫ص يؼیٍّ‪ ،‬ؿَْٕ حٓض‪.‬‬ ‫ًحص ٔ ‪١‬زیؼض ‪ٍَٟٔ‬یحٕ حٓض‪ .‬حیٍ ًح ِ‬
‫ْىچُیٍ حگَ ىٔؿَْٕ یک يخْیض ٔ یک ‪١‬زیؼض ىحٗظّ رخُٗي‪ ،‬آٌْخ رخ طؼَیق‬
‫يیطٕحَُي یک ؿَْٕ َٕٗي ٔ يخ هخىٍ َوٕحْیى رٕى کّ آٌْخ ٍح حُ ْى ط٘وی‪ ٚ‬ىْیى‪.‬‬
‫َیِ طُٓخ ٍحِ رَحی ط٘وی‪ ٚ‬ىٔؿَْٕ حُ ْى (رخ كَ‪ٔ ٝ‬ؿٕى ریٖ حُ یک ؿَْٕ) آٌ‬
‫حٓض کّ آٌْخ «كخالص» يظلخٔص ىحٗظّ رخُٗي‪ .‬ح ّيخ كخالص ًَٗطٕحَُي رَحی طًخیِ‬
‫ؿٕحَْ حُ یکيیگَ يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ رگیََي‪ُ ،‬یَح ؿَْٕ رَ حكٕحنٖ يويو حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص طًخیِ رَپخیّٖ كخنض حُ ریٍ يٍٗٔى‪.‬‬
‫ىٍطؼَیق حٓپیُُٕح ؿَْٕ ٗیء حٓض کّ ىٍ هٕىٕ حٓض ٔ رَّلْ هٕىٕ‬
‫رّط‪ ٍٕٜ‬ىٍيٗآیي ٔ طؼَیلٖ حُ ‪ٛ‬لض حیٍ حٓض کّ‪ٛ :‬لض ٗیء حٓض کّ ػوم آٌٍح‬
‫رّيؼخرّ «يوٕو ًحص ؿَْٕ» حىٍحک يٗکُي‪ .‬ؿَْٕ ‪ٍَٟٔ‬طخ ً َخ يظُخْی حٓض‪ .‬يًکٍ‬
‫حٓض ٗیء رّٔٓیهّٖ ٗیء ىیگَی کّ ىحٍحی يخْیض یکٔخَی حٓض‪ ،‬يلئى ٕٗى‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حٗیخء يخىی يًکٍ حٓض رّٔٓیهّٖ چیِ ىیگَی (يخَُي حٗیخء يخىی‬
‫پی٘یٍ يلئى َٕٗي) ح ّيخ ًَٗ طٕحَُي رخ حٗیخی کّ ًحطت ٗخٌ َیٔض‪ ،‬يلئى َٕٗي‪ ٔ ،‬حیٍ‬
‫ىٍ يٍٕى طًخو ‪ٛ‬لخص يًکٍ ‪ٛ‬خىم حٓض‪ٔ ،‬نی َّكو‪ ٢‬رَحی چیِْخی کّ ىٍ حيظيحى آٌ‬
‫ْٔظُي‪ .‬رُخرَحیٍ ؿَْٕ طُٓخ يٗطٕحَي رّٔٓیهّٖ هٕىٕ يلئى ٕٗى‪.‬‬
‫يَكهّٖ رؼيی رَْخٌ حٓپیُُٕح حیٍ حٓض کّ َْ چیِی کّ ٔؿٕى ىحٍى یخ رخیي‬
‫يظُخْی رخٗي یخ َخيظُخْی‪ .‬ىٍ حیٍؿخ ْیچگَّٕ كيّ ٔٓطی ٔؿٕى َيحٍى ٔ حیٍ يُطوی ٔ‬
‫هخرم ىٍک حٓض‪ .‬ط‪ ٍٕٜ‬حیٍکّ چیِی َّ يظُخْی رخٗي ٔ َّ َخيظُخْی‪ ،‬ىٕٗحٍ حٓض ح ّيخ‬
‫‪۰ٖ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ؿیَيًکٍ َیٔض‪ .‬رّپیَٔی حُ حیٍ يطهذ‪ ،‬رَحی كٓى ػهّض حیٍکّ ًّْٖ ؿٕحَْ‬
‫‪ٍَٟٔ‬طخ ً رخیي َخيظُخْی رخُٗي‪ ،‬ؿَْٕ يظُخْی ٍح رٍَٓی يٗکُیى‪ .‬حگَ ؿَْٕ يظُخْت‬
‫ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي يٗطٕحَي رّٔٓیهّٖ ؿَْٕ ىیگَی يلئى ٕٗى‪ .‬چُخٌچّ يلئىیض‬
‫رّٔؿٕى آیي آٌٍح يظُخْی يٗکُي‪ ،‬رّىنیم حیٍکّ یک ؿَْٕ يٗطٕحَي كو‪ ٢‬رّٔٓیهّٖ‬
‫ؿَْٕی ىیگَی رخ يخْیظی یگخَّ يلئى ٕٗى‪.‬‬
‫ىٍ َظیـّ رخیي ىٔ ؿَْٕ رخ یک ًحص ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي کّ یکی رظٕحَي ىیگَی ٍح‬
‫يلئى کُي‪ .‬ح ّيخ ىٍ رخال َ٘خٌ ىحىیى کّ حيکخٌ َيحٍى ىٔ ؿَْٕ رخ ‪ٛ‬لض ٔ ًحص یکٔخٌ‬
‫ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ .‬پْ ؿَْٕ َخيظُخْت رخنلؼم حٓض‪ .‬رخالهَِ حیٍکّ ْیچ چیِی هخٍؽ‬
‫حُ هيحَٔي ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حیٍ حػزخص ٗي کّ ىٔ ؿَْٕ ًَٗطٕحَُي ىٍ ‪ٛ‬لض ي٘ظَکی‬
‫ٓٓیى رخُٗي‪َ .‬یِ ػخرض ٗي کّ هيحَٔي ؿَْٕی حٓض رخ ‪ٛ‬لخص َخيظُخْی ٔ ًْیٍ‪ٍٕ١‬‬
‫هيحَٔي ٔحؿذحنٕؿٕى حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ْیچ ‪ٛ‬لظی ٔ َیِ ْیچ ؿَْٕی هخٍؽ حُ هيحَٔي‬
‫ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬يخ َظیـّ يٗگیَیى کّ هيحَٔي طُٓخ ؿَْٕ يٕؿٕى حٓض‪.‬‬
‫حٓپیُُٕح حُ ‪َ١‬ین رَْخٌ ٔؿٕىی‪ ،‬هٕى ٍح رّهيح يٍٗٓخَي‪ .‬ىٍ حیٍ رَْخٌ‪،‬‬
‫ٔؿٕى چیِی ٍح طٕٓ‪ ٢‬ط‪ٍٕٜ‬ی کّ حُ آٌ ىٍ ًٍْ هٕى ىحٍیى حػزخص يٗکُي‪.‬‬
‫ريیٍ طَطیذ کّ يخ ىٍ ًٍْ هٕى ط‪ٔ ٍٕٜ‬ح‪ٟ‬ق ٔ يظًخیِی حُ هيح ْىچٌٕ ؿَْٕ‬
‫َخيظُخْت يطهن ىحٍیى کّ ْیچ کًخنی ٍح ًَٗطٕحٌ حُ آٌ ٓهذ کَى‪ .‬یکی حُ حیٍ‬
‫کًخالص‪ٔ ،‬ؿٕى حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ هيحَٔي رّ‪ٍَٟٔ‬ص ٔؿٕى ىحٍى ٔ يلخل حٓض رظٕحٌ حٔ‬
‫ٍح الٔؿٕى ط‪ ٍٕٜ‬کَى‪ .‬ح ّيخ ىٍ ط‪ْ ٍٕٜ‬یچیک حُ يٕؿٕىحص ىیگَ‪ٔ ،‬ؿٕى َیٔض ٔ‬
‫يٗطٕحٌ آٌْخ ٍح يؼئو كَ‪ ٝ‬کَى‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬ط‪ ٍٕٜ‬هيح ٔ‪ٟ‬غ يظلخٔص ٔ حٓظؼُخیی‬
‫حُ ط‪ ٍٕٜ‬يٕؿٕىحص ىیگَ حٓض‪)ٖٖ(.‬‬

‫رغَین فلا كه اكیبى اثواُیوی‬

‫ًّْ يٗىحَیى کّ ىٍ َ‪ٕٜٙ‬‬ ‫الق ـ رغَین فلا كه رْهاد‪:‬‬
‫يويّ حىیخٌ حرَحْیًی‪ ،‬هيح رّچَِٖٓ یک كَى حَٔخَی (حؿهذ یک ٓهطخٌ هيٍصيُي ٔ‬
‫هٕىکخيّ) يؼَكی ٗيِ حٓض‪َٓ ،‬ىٓظّٖ حیٍ کظذ يويّ طٍٕحص حٓض کّ ىٍ « ِٓلَ‬
‫پیيحیٖ» (ٍُٔ ٗ٘ى) آٍٔىِ حٓض‪ ٔ[ :‬هيح گلض] ‪« :‬آىو ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص يخ ٔ يٕحكن ٔ‬
‫ٗزیّ يخ رٔخُیى‪ ،‬پْ هيح آىو ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص هٕى آكَیي‪ ».‬حیٍ ه٘ض حٔل هيحُٗخٓی ىٍ‬
‫حىیخٌ حرَحْیًی حٓض‪ .‬طٍٕحص ىٍ هيوْخی رؼيی هيحی يؼَكی يٗکُي کّ رٔیخٍ هٍ٘‪،‬‬
‫هٕىهٕحِ ٔ ٍُٔگیَ ٔ حَظوخوؿٕ حٓض‪ ،‬هٕى ٍح رّيٕٓی حیٍگَّٕ يؼَكی يٗکُي‪:‬‬
‫ٓ‪۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«‪ُ ...‬یَح يٍ کّ هيحَٔي‪ ،‬هيحٖ طٕ يٗرخٗى‪ ،‬هيحٖ ؿیٍٕٖ ْٔظى ٔ کٔخَٗ ٍح‬
‫کّ رخ يٍ ىًُٗٗ کُُي‪ٓ ،‬وض يـخُحص يٗکُى‪ .‬حیٍ يـخُحص‪ٗ ،‬خيم كخل كََُيحٌ‬
‫آٌْخ طخ َٔم ٕٓو ٔ چٓخٍو َیِ يٗگَىى‪ )ٖ4(».‬چُیٍ هيحی رّ‪ ٍٕ١‬گٔظَىِ ٔحٍى‬
‫حًْخٌ پیَٔحٌ گَىیي ٔ يُ٘ؤ ٍٔحیخص ىٍ حىیخٌ يخرؼي هٕى ٗي‪ .‬ح ّيخ حیٍ ؿًهّٖ ئظؤَلّ‬
‫ٍح ْى ىٍ حیٍؿخ ح‪ٟ‬خكّ کُى کّ طؼهیًخص ٓوض‪ ،‬حَٔخٌْخی ٓوضکٕٕ ٔ يوخٔو رّرخٍ‬
‫يٗآٍٔى؛ ًّْ يٗىحَُي کّ ىٍ طخٍین چُي ِْحٍ ٓخنّ رَهٕو یٕٓى چّ آييِ حٓض‪ ،‬حُ آٌ‬
‫‪َ١‬ف ْى ٓٓى یٕٓى ىٍ طًيٌ ؿٓخَی َیِ يخَُي آكظخد ٍٍٔٗ حٓض‪ .‬کخيالً هخرم ىٍک‬
‫حٓض کّ حگَ یٕٓى حُ چُخٌ طؼهیًخص ٓوض رَهٍٕىحٍ َزٕى‪ ،‬حئَُِ َّ حػَی حُ‬
‫يٕؿٕىیظٖ رخهی يٗيخَي ٔ َّ ًٓٓی ىٍ طًيٌ رَ٘ی يٗىحٗض‪ .‬حیٍ يطهذ یخىآٍٔ حیٍ‬
‫َکظّٖ َظخيی حٓض کّ يٗگٕیي‪« :‬ػَم يیيحٌ آيُٕٕ‪ ،‬هٌٕ يؼَکّی ؿُگ ٍح کى‬
‫يٗکُي‪ ».‬يخ حیٍ ٍح رّٔ‪ٕٟ‬ف ىٍ َٓگٌٗض هٕو یٕٓى يٗریُیى کّ آٌ هيحی ٓوضگیَ‬
‫چگَّٕ رُيِگخٌ ٓوضکٕٕ پٍَٔیي‪ًْ .‬یٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض ٍح ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو يٗریُیى‪.‬‬

‫ىٍهٌَ ْلظى ْـَی یکػخنى ٔػخٍف رٍِگ یٕٓىی‪ ،‬هيحی یٕٓى ٍح چکٖکخٍی‬
‫کَى ٔ يٍٕى طٕؿّ رٔیخٍ هَحٍ گَكض؛ حٔ «يٕٓی رٍ يیًٌٕ هَ‪١‬زی» (ٖٓ‪ ۳‬ـ ٔٓ‪۶‬‬
‫(ْ م) ‪ ٖٔٔ۳‬ـ ‪ ٕٔٓ4‬و) ػخنى ٰانٓیخص‪١ ،‬زیذ‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬یىحٌ‪ ،‬حهظَُٗخّ ٔ كیهٕٔف‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ كوّ ٔ َٗحیغ یٕٓى چُيحٌ يوخو ٔحالی ىحٍى کّ یٕٓىیخٌ ىٍرخٍِٖ حٔ گلظّحَي‪:‬‬
‫«حُ يٕٓی رٍ ػًَحٌ‪ ،‬طخ يٕٓی حرٍيیًٌٕ ىیگَ کٔی رََوخٓظّ حٓض‪)ٖ۳(».‬‬
‫حرٍيیًٌٕ گَچّ حُ ػهًخء ٔ حكزخٍ یٕٓى حٓض‪ٔ ،‬نٗ چٌٕ ىٍ يلی‪ ٢‬كَُْگٗ ٔ‬
‫ػهًت حٓاليٗ پٍَٕٔ یخكظّ ٔ ىٍ ‪١‬ذ ٔ كهٔلّ آػخٍ هٕى ٍح رّػَرٗ َٕٗظّ حٓض‪،‬‬
‫يظؼهن رّكُِٕٖ كَُْگ حٓاليٗ َیِ ْٔض‪ .‬يٍٕهخٌ ػَد کُیّٖ حٔ ٍح أرٕػًَحٌ‬
‫َٕٗظّحَي کّ ٗخیي رّؿٓض َخو يٕٓٗ رّحٔ ىحىِ ٗيِ حٓض؛ ٔگََّ حٔ كََُيٖ رَّخو‬
‫ػًَحٌ َيحٗظّ حٓض طخ رخ حیٍ کُیّ هٕحَيِ ٕٗى‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬حُ َٕیُٔيِگخٌ ئهًخٌ حٔ ٍح‬
‫ػزیيّللا هٕحَيِحَي‪ ،‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ َخو پيٍ حٔ ئهًخ ً يیًٌٕ رٕىِ حٓض‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫يٕٓٗرٍ‬
‫ػزیيّللا ػَرٗٗيِ «ػٕرخىیّ» رخٗي کّ ىٔ طٍ حُ حؿيحى يٕٓٗ رٍ‬
‫ّ‬ ‫حكظًخل يٍٗٔى َخو‬
‫يیًٌٕ رّحیٍ َخو رٕىِحَي‪.‬‬
‫حرٍيیًٌٕ هٕى یکطُّ‪ْ ،‬ى حُ رٍِگطَیٍ ًَخیُيِگخٌ َٗیؼض یٕٓى رٕى‪ْ ،‬ى حُ‬
‫يَحؿغ كهٔلّ ٖ هٌَٔ ٔٓطخیی يهٓى حُ یَٕخٌ‪ْ ٔ ،‬ى حُ ػٕحيم ح‪ٛ‬هی ٗکٕكخی‬
‫هخٍمحنؼخىِٖ طل ّکَ كهٔلی ٔ ػهًت ؿٓخٌ ػَد ٔ حٓالو ىٍ هٌَ یخُىِْى ٔ ىٔحُىِْى‬
‫ٔ‪۰4‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫طَٓخیی ٔ هٌَ ْلظى ْـَی‪ .‬ػـذ هََی رٕىِ حیٍ هٌَ! چّ رٍِگخَی ىٍ حیٍ هٌَ‬
‫ظٍٕٓ کَىَي‪ .‬حًْیض حیٍ ىٍِٖٔ رٍِگ كَُْگی‪ ،‬ىٍ ٗکٕكخیی يٕحُی كَُْگْخ ٔ‬
‫ًِْیٔظی كَُْگی حٓض؛ کّ رؼيْخ كٕحیيٕ ٍح رَحی ؿٓخٌ رّحٍع گٌحٗض‪ًّْٖ .‬‬
‫حیٍْخ ىٍ کخٍ حرٍػَرٗ‪ ،‬يٕنٕی‪ٛ ،‬يٍ هَٕٕی‪ ،‬حرٍٍٗي‪ ،‬حرٍيیًٌٕ ٔ رٔیخٍی ىیگَ‬
‫رَؿٔظّ ٔ آٗکخٍ حٓض‪ .‬رخ ىهض ىٍ ىیيگخِْخی يٕٓی رٍ يیًٌٕ يٗطٕحٌ ؿخیگخِ حٔ ٍح‬
‫ىٍ كهٔلّ‪ ،‬ه‪ٕٜٛ‬خ ً كهٔلّٖ یٕٓىی هٌَٔ ٔٓطی ىٍیخكض‪ .‬يٕهؼیض حٔ رّكيی ىٍ‬
‫كهٔلّ يٓى حٓض کّ طٕيخّ آکٕثیُخّ حٔ ٍح «يٕٓخی کزیَ» هطخد کَىِ حٓض‪.‬‬
‫يٓىطَیٍ حػَ حرٍيیًٌٕ «ىالنش حنلخثَیٍ» (ٍحًُْخی گً٘يِگخٌ) َخو ىحٍى‪ْ .‬يف‬
‫ح‪ٛ‬هی حیٍ کظخد ٓخُٕ ىحىٌ ظٕحَْ طٍٕحص رخ هٕحػي ػوالَی ٔ كهٔلی حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ‬
‫حیٍ َٕٗظخٍ يٗ کٕٗي کّ یک َٕع ٔكخم ٔ طوخٍد يیخٌ ىیٍ ٔ كهٔلّ حیـخى کُي‪ .‬حُ َظَ‬
‫حرٍ يیًٌٕ‪ ،‬حنلخظی کّ ىٍ يٍٕى هيحَٔي ىٍ طٍٕحص ٔ کظذ ىیُی یٕٓى‪ ،‬رّکخٍ يٍٗٔى‪،‬‬
‫َزخیي كًم رّيؼخَی ظخَْی ٔ نـٕی َٕٗي‪.‬‬
‫حیٍ ىیيگخِ حرٍيیًٌٕ َخٗی حُ ٰانٓیخص طُِیٓی ٔ ٓهزت حٔ حٓض‪ .‬يطخرن آيُِٕٖ‬
‫حرٍيیًٌٕ ْیچ يؼَكض حػزخطی (حنزظّ ىٍ كُِٕٖ ًحص ٔ َّكؼم) ًَٗطٕحٌ َٔزض‬
‫رّهيحَٔي ىحٗض‪ ،‬چَح کّ هيحَٔي ْیچ يخرّحالٗظَحکی رخ ىیگَ يٕؿٕىحص ؿٓخٌ َيحٍى‪.‬‬
‫ًّْ ٖ ‪ٛ‬لخص ٔ حًٓخی هيحَٔي کّ ىٍ طٍٕحص آييِ‪ ،‬كکخیض حُ آٌ ىحٍى کّ هيح چّ‬
‫َیٔض‪َّ ،‬آٌکّ چّ ْٔض‪ .‬رّحػظوخى ٔی ْیچ يلًٕل یخ ٔ‪ٛ‬لی ٍح ًَٗطٕحٌ رَحی‬
‫هيحَٔي رّکخٍ رَى‪ ،‬يگَ ىٍ يؼُخی کخيالً ٓهزی ٔ یخ يظلخٔص رخ يؼُخی ٍحیؾ آٌ‪.‬‬
‫ٰانٓیخص ٓهزی رَّظخو ٰانٓیخطت گلظّ يیٕٗى کّ ىٍ ریخٌ يؼَكض يخ حُ هيحَٔي‪ ،‬حُ‬
‫ػزخٍحص ٓهزی حٓظلخىِ يیکُي‪ .‬ىٍ يوخرم آٌ ٰانٓیخص حیـخری حٓض کّ رَحی طٕ‪ٛ‬یق‬
‫هيحَٔي رَ ػزخٍحص حیـخری ٔ يؼزض طؤکیي يیکُي‪ٰ .‬انٓیخص ٓهزی رَ يزُخی يٕ‪ٕٟ‬ػخطی‬
‫چٌٕ ىٓظََّخپٌیَی ٔ طُِیّ ٔ طؼخنی هيحَٔي حٓظٕحٍ حٓض‪ .‬رَحٓخّ حیٍ ىیيگخِ‪،‬‬
‫هيحَٔي حُ ًّْ کیلیخص ٔ ‪ٛ‬لخطی کّ ىٍ يٍٕى رَ٘ رّکخٍ يیٍٔى ٔ یخ آٌچّ رَ٘ رّحٔ‬
‫َٔزض يیىْي‪ ،‬يُِِ ٔ يظؼخنی حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ حَٔخٌ ؿِ رخ ُرخٌ ٓهزی ًَیطٕحَي‬
‫ىٍرخٍِٖ هيحَٔي ٓوٍ رگٕیي‪ .‬حُ َظَ حرٍيیًٌٕ ْیچ ٗزخْظی يیخٌ هخنن ٔ يوهٕم‬
‫َیٔض‪ ،‬رُخرَحی ٍ ْیچ ٍحْی رَحی يؼَكض هيحَٔي ؿِ حُ ‪َ١‬ین ‪ٛ‬لخص ٓهزی ٔؿٕى‬
‫َيحٍى ٔ رخ ْیچ ُرخَی ؿِ ُرخٌ ٓهزی ًَیطٕحٌ هيحَٔي ٍح طٕ‪ٛ‬یق ًَٕى‪ .‬حٔ يٗگٕیي‪:‬‬
‫ػٕحو یٕٓىیخٌ يؼظوي رّطـٔى حَٔخٌٔحٍ هيح حٓض‪َّ ،‬حْم كکًض ٔ حْم هَى حُ یٕٓى‪.‬‬
‫كکًخی یٕٓى َّهخثم رّطـٔیىحَي ٔ َّطلٔیَی حَٔخٌٔحٍ حُ هيح ىٍ ًٍْ ىحٍَي‪.‬‬
‫ٕ‪۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَّظَ حرٍيیًٌٕ‪ ،‬چٌٕ ؿًٍٕٓ یٕٓىیخٌ رخ ظٕحَْ طٍٕحص حنلض گَكظّ ٔ حُ‬
‫طؤٔیم ٔ طلٔیَ ظٕحَْ آیخص َْحّ ىحٗظُي‪ ،‬آٌ ػزخٍحص ٍح رّظخَْ ٔ يؼُخی طلض‬
‫حنهلظی كًم کَىِحَي ٔ حیٍ هٕى ُيیُّ ٍح رَحی «طالُو ٔؿٕى هيح رخ ؿٔى رٕىٌ حٔ‬
‫كَحْى آٍٔى‪ .‬حُ ىیيگخِ حرٍيیًٌٕ طٍٕحص رُّرخٌ ػخيّٖ يَىو ٓوٍ يٗگٕیي ٔ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬طی يو‪ٕٜ‬ى هٕى ٍح حنوخء يٗکُي کّ ػٕحو يَىو آٌٍح رلًُٓي ٔ ىٍیخرُي‪ ،‬چٌٕ‬
‫ػٕحو ُْگخيی يٕؿٕى رٕىٌ چیِی ٍح ‪ٛ‬لیق يٗىحَُي کّ ؿٔى رخٗي‪ ،‬طٍٕحص هيحَٔي‬
‫ٍح رخ حٔ‪ٛ‬خف ؿًٔخَی رَحی ؿًٍٕٓ يَىو طٕ‪ٛ‬یق کَىِ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض حٓض‬
‫کّ ػيِٖ حُ يَىو کّ ًٗخٍٗخٌ حَيک حٓض‪ ،‬يؼخَی طٍٕحص ٍح ىٍیخكظّ ٔ رّطهٕیم ٔ‬
‫طًؼیم ىٍ طٍٕحص حكخ‪ ّ١‬ىحٍَي ٔ ْیچگخِ هخثم رّطـٔیى ًََٕٗٗي‪ٔ ،‬نی ػًٕو يَىو‬
‫رّىنیم ‪ٟ‬ؼق هٕحی حىٍحکی هٕى چُیٍ َیٔظُي‪ .‬رَّظَ حرٍيیًٌٕ‪ ،‬طٕىِٖ يَىو يخَُي‬
‫‪١‬لم ٗیَهٕحٍحَي کّ هيٍص طُخٔل ٔ ْ‪٠‬ى ؿٌحی ُٓگیٍ ٍح َيحٍى‪ .‬رًّْیٍ هیخّ يَىو‬
‫ػٕحو هيٍص ىٍک يلخْیى رهُي ٰانٓی ٍح َيحٍَي‪َّ ،‬رّآٌ هخ‪ َ١‬کّ آٌ يلخْیى َخ‪ٛ‬لیق‬
‫رخُٗي‪ ،‬رهکّ ريیٍ ؿٓض کّ حیُخٌ هخرهیض ٗخٌ طًخو َیٔض‪.‬‬
‫يٕٓی رٍ يیًٌٕ يؼظوي حٓض حنلخظ ٔ ػزخٍحطی کّ كخکی حُ طلٔیَی حَٔخٌگَّٕ‬
‫رَحی هيحَٔي حٓض‪ ،‬رَحی يؼخَت ىیگَ حٓظؼخٍِ آٍٔىِ ٗيِ حٓض‪ .‬حٔ رَ حٓخّ حیٍ‬
‫َظَ‪ ،‬روْٖخی ُیخىی حُ ك‪ٜ‬مْخی ؿِء حٔل کظخد ىالنش حنلخثَیٍ (ٔ‪ ۶ ،4 ،ٖ ،‬ـ‬
‫‪ٔ۴ ،ٔ۶‬ـ ‪ٕ۰ ،ٕ۳‬ـٖٓ‪ٖ۶ ،ٖٖ ،‬ـ ‪ٍ )۰ٓ ٔ ۶۶ ،4۴ ،4۳‬ح رّطزییٍ يؼخَت حیٍ حنلخظ‬
‫حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ حٓض‪ )ٖ۶(.‬حرٍيیًٌٕ َؤض ٓؼی يٗکُي يؼُی نـٕی کهًّ ٍح رّکًک‬
‫آیخص ىیگَ ىٍ طٍٕحص ٍٍٔٗ کُي‪ٓ ،‬پْ يؼخَت كویوی یخ يـخُة ىیگَی ٍح کّ حیٍ‬
‫نلع ىٍ آٌْخ حٓظؼًخل ٗيِ‪ ،‬رخ حٓظًيحى حُ آیخص طٍٕحص‪ ،‬طزییٍ ٔ ىٍ آهَ يؼُخی يٍٕى‬
‫َظَ ٍح رخُگٕ کُي‪.‬‬
‫رُخ رّىِْخ ىنیم ي٘ظَکی کّ‬ ‫ة ـ رغَین فلا كه هوآى‪:‬‬
‫ىٍ طئیٍ کظذ يويٓی چٌٕ طٍٕحص‪ ،‬حَـیم ٔ هَآٌ ييههیض ىحٍَي‪ ،‬هَآٌ َیِ ي٘ظًم‬
‫رَ ػزخٍحص ٔ کهًخطی حٓض کّ رَّٕػی طٕ‪ٛ‬یق حَٔخٌٔحٍ حُ هيحَٔي حٍحثّ يٗکُي‪.‬‬
‫رّ طؼزیَ ٓخىِ‪ :‬هيحی حٓالو ًْخٌ هيحی یٕٓى حٓض؛ رخ حیٍ طلخٔص کّ حَيکی حُ‬
‫هَٕ٘ظٖ کخٓظّ ٗيِ ٔ ٍكًٍ ٔ ٍكیى گَىیيِ حٓض‪ .‬حیٍ هيح ىٍ ػٓي يیخَی طٕٓ‪٢‬‬
‫ئیلیض پْ ٍحَيِ ٗيِ رٕى ٔ حُ رٔیخٍی حيٍٕ ههغ یي گَىیيِ رٕى‪ ،‬ح ّيخ حٓالو ٔحپْ‬
‫حٔ ٍح رّحهظيحٍٕ رَگَىحَیي‪ .‬رّىنیم حكظَحُ حُ ح‪ُ١‬خد کالو‪ ،‬طُٓخ رًََّّْٕخی حَيک حُ‬
‫طؼَیق ٔ يٕهؼیض هيح ىٍ حٓالو حٗخٍِ يٕٗٗى‪:‬‬
 ‫ٖ‪۰4‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ػهَٗ ْحن َؼ َْ ِٕ ح ْٓظ ََٕٖ‪۳ :ٕٓ ،‬‬ ‫حنَكْ ًَ ٍُ َ‬ ‫* َ‬

‫ٍٕح‪ٕٖ :ٕ۳ ،‬‬ ‫ػ ًَ ٍم كَ َـؼَ ْهَُخُِ َْزَخ ًء َيُؼ ُ ً‬ ‫ػ ًِهُٕح ِي ٍْ َ‬ ‫* َٔهَي ِْيَُخ اِنَ ٰٗ َيخ َ‬
‫ػهَ ْی ِٓ ْى‪۶ :4۴ ،‬‬ ‫ّللاُ َ‬ ‫ذ َ‬ ‫َ‪َ ٠‬‬ ‫* َٔؿ ِ‬
‫َخظ ََسٌ‪ ٕٕ :۰۳ ،‬ـ ٖٕ‬ ‫خ‪ََ ٟ‬س ٌ ‪ ،‬اِنَٗ ٍَرِّ َٓخ َ ِ‬ ‫* ُٔ ُؿٌِٕ یَ ْٕ َيجٌِ ََ ِ‬
‫ّللاِ كَ ْٕمَ أ َ ْیيِی ِٓ ْى‪ٔٓ :4۴ ،‬‬ ‫* َیيُ َ‬
‫ػ ِهی ٌى‪۰ٖ :ٖ ،‬‬ ‫ّللاُ ٔح ِٓ ٌغ َ‬ ‫ّللا یئْ طِی ِّ َي ٍْ یَ٘خ ُء َٔ َ‬ ‫‪َ ٠‬م رِیَ ِي َ‬ ‫* هُ ْم اِ ٌَ ْحنلَ ْ‬
‫یَ‪ٔٔٓ :ٕ ،‬‬ ‫‪ٌ ٜ‬‬ ‫ّللاَ ِر ًَخ ط َ ْؼ ًَهٌَُٕ َر ِ‬ ‫* ِا ٌَ َ‬
‫یَح‪ٖٔ4 :4 ،‬‬ ‫‪ً ٜ‬‬ ‫ٓ ًِیؼًخ رَ ِ‬ ‫ّللاُ َ‬‫* َٔکَخٌَ َ‬
‫* كَبًَِح هَ ََأََْخُِ كَخط َ ِز ْغ هُ َْآََُّ‪ٔ۴ :۰۳ ،‬‬
‫خٍ ُْ ْى ۚ‪ٕٔ :ٖ۶ ،‬‬ ‫ذ َيخ هَيَ ُيٕح َٔآػ َ َ‬ ‫* َََٔ ْکظ ُ ُ‬
‫ػَِٕی أ َ ْٓظ َِـذْ نَ ُک ْى ۚ‪۶ٓ :4ٓ ،‬‬ ‫ک ُى ح ْى ُ‬ ‫* َٔهَخ َل ٍَرُّ ُ‬
‫ّللاِ ِۚ‪ٔٔ۳ :ٕ ،‬‬ ‫* كَؤ َ ْیَُ ًَخ ط ُ َٕنُّٕح كَؼ َ َى َٔؿْ ُّ َ‬
‫‪ٛ‬لًّخ‪ٕٕ :۴۲ ،‬‬ ‫‪ٛ‬لًّخ َ‬ ‫ک َ‬ ‫ک َٔ ْﭐن ًَهَ ُ‬ ‫* َٔ َؿآ َء ٍَرُّ َ‬
‫ک ََ ْلؼَ ُم رِ ْخن ًُـْ َِ ِيیٍَ ‪ٖ4 :ٖٖ ،‬‬ ‫* حَخ کٌَ ِن َ‬
‫ْ‬
‫ظ َُ ِانَ ْی ِٓ ْى یَ ْٕ َو حن ِو َیخ َي ِش‪۰۰ :ٖ ،‬‬ ‫ّللاُ َٔال َی ُْ ُ‬ ‫* َٔال یُ َک ِهّ ًُ ُٓ ُى َ‬
‫ٍز َ ْک َج ْودَ أ َ ْم کٌُذَ ِهيَ ا ْلؼَب ِلیيَ ‪۰۰ :ٖ۸ ،‬‬ ‫َی ۖ أ َ ْ‬
‫َ ُغ َل ِل َوب َفلَ ْوذُ ثِیَل َّ‬‫ک أَى رَ ْ‬ ‫یْ َيخ َهٌَؼَ َ‬ ‫* هَخ َل یَخاِ ْر ِه ُ‬
‫بى‪۶۱ :۰ ،‬‬ ‫َْ َ‪ٛ‬ز َ ِ‬ ‫ؿهَ ْ‬
‫ض أ َ ْیل ِ‬
‫ِیِ ْن َّلُ ِؼٌُْا ِث َوب هَبلُْا ۘ ثَ ْل یَلَاٍُ َه ْج ُ‬ ‫ُّللاِ َي ْـهُٕنَشٌ ۚ ُ‬ ‫ض ْحن َی ُٕٓىُ َیي َ‬ ‫* َٔهَخنَ ِ‬
‫* «كَهَ ْى ط َ ْوظُهُٕ ُْ ْى َٔ ن ِک ٍَ هللاَ هَظَهَ ُٓ ْى َٔ يخ ٍَ َيیْضَ اِ ًْ ٍَ َيیْضَ َٔ ن ِک ٍَ هللاَ ٍَيٗ َٔ ِنیُ ْز ِه َ‬
‫ی‬
‫ػ ِهیى‪...ٔ۰ :۴ ،‬‬ ‫ٓ ًِی ٌغ َ‬ ‫ُٔخ ً ِا ٌَ هللاَ َ‬ ‫ْحن ًُئْ ِيُِیٍَ ِي ُُّْ َرال ًء َك َ‬

‫آیخص ريیٍي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ هَآٌ رٔیخٍ حٓض کّ ؿًؼخ ً هيح ٍح حَٔخٌگَّٕ‪ ،‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً‬
‫ىٍ چَِٖٓ یک ٓهطخٌ يؼَكی يًَٗخیي‪ .‬حیٍ ٗو‪ٜ‬یض ٓهطخَی ٍح رخ ‪ٛ‬لخطی چٌٕ‬
‫ؿزخٍیض‪ ،‬هٓخٍیض‪ْ ،‬یًُّ‪ ،‬يُظوى‪ ،‬يظکزَ ‪ ...‬ؿًغ کُیى رٔیخٍ طَُٓخک يٕٗٗى‪:‬‬
‫ٔ َال ُو ْحن ًُئْ ِي ٍُ ْحن ًُ َٓی ًِْ ٍُ ْحنؼَ ِِ ُ‬
‫یِ‬ ‫ک ْحنوُي ُ‬
‫ُّّٔ حن َ‬ ‫ّللاُ حنٌَِٖ َال اِ َالَِ اِ َال ُْ َٕ ْحن ًَ ِه ُ‬ ‫* ُْ َٕ َ‬
‫ػ ًَخ یُ ْ٘ َِ ُکٌَٕ ‪ٕٖ :۳۲ ،‬‬ ‫ّللاِ َ‬‫ٓ ْز َلخٌَ َ‬ ‫َزَ ُ‬‫َخٍ ْحن ًُظَک ِ ّ‬
‫ْحن َـز ُ‬
‫یِ ًُٔ ح َْظِوَ ٍخو‪4۰ :ٔ4 ،‬‬ ‫ػ ِِ ٌ‬‫ّللاَ َ‬‫* اِ ٌَ َ‬
‫خٍ‪ٔ۶ :4ٓ ،‬‬ ‫ْ‬
‫حك ِي حنوَ َٓ ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ک حن َی ْٕ َو ِ َّللِ حن َٕ ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫* ِن ًَ ٍِ حن ًُه ُ‬
‫چُیٍ طٕ‪ٛ‬یلخص ٓزذ ٗيِ طخ كِ ََ ْم ي٘زّٓ ٔ يـًّٔ ىٍ حٓالو پيیي آیي‪ .‬ػزيحنوخَْ‬
‫رـيحىی طًیًی ىٍ «حنلَم ریٍ حن ِل ََ ْم» يٗگٕیي ي٘زّٓ رَ ىٔ ىٓظّ رٕىَي‪:‬‬
‫‪۰44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ـ ػيِٖ ًحص هيحَٔي ٍح رًّحص ؿیَ حٔ ط٘زیّ يٗکَىَي کّ هٕى رّٗخَِىِ كَهّ‬
‫يُ٘ؼذ يَٕٗٗي‪.‬‬
‫ٕ ـ ػيِٖ ىیگَ ‪ٛ‬لخص هيح ٍح رّ‪ٛ‬لخص يوهٕهخص ط٘زیّ يٗکَىَي‪.‬‬
‫یٕكُخ‪ ،‬رخد حٔل‪ ،‬آیخص‬ ‫ط ـ رغَین فلا كه اًغیل‪:‬‬
‫ٔ طخ ‪« :ٔ4‬ىٍ حرظيح کهًّ رٕى ٔ کهًّ َِى هيح رٕى ٔ کهًّ «هيح» رٕى‪ٔ.‬ـ ًْخٌ (کهًّ)‬
‫ىٍ حرظيح َِى هيح رٕى‪ ٕ.‬ـ ًّْچیِ رّٔحٓطّٖ حٔ آكَیيِ ٗي ٔ رّؿیَ حُ حٔ‪ ،‬چیِی حُ‬
‫يٕؿٕىحص ٔؿٕى َیخكض‪ ٖ.‬ـ ىٍ حٔ كیخص رٕى ٔ كیخص‪ ٍَٕ ،‬حَٔخٌ رٕى‪ 4.‬ـ ٔ ٍَٕ ىٍ‬
‫طخٍیکی يٗىٍه٘یي ٔ طخٍیکی آٌٍح ىٍ َیخكض‪ ۳.‬ـ ٗو‪ٜ‬ی حُ ؿخَذ هيح كَٓظخىِ ٗي‬
‫کّ حًٖٓ یلیی رٕى‪ ۶.‬ـ حٔ رَحی ٗٓخىص آيي طخ رَ ٍَٕ ٗٓخىص ىْي‪ ،‬طخ ًّْ‬
‫رّٔٓیهّٖ حٔ حیًخٌ آٍَٔي‪ ۰.‬ـ حٔ آٌ ٍَٕ َزٕى‪ ،‬رهکّ رَ ٍَٕ ٗٓخىص ىْي‪ ۴.‬ـ آٌ ٍَٕ‪،‬‬
‫كویوظی َزٕى کّ َْ حَٔخٌ ٍح يٍُٕ يٗگَىحَي ٔ ىٍ ؿٓخٌ آييَی رٕى‪ ۲.‬ـ حٔ ىٍ ؿٓخٌ‬
‫رٕى ٔ ؿٓخٌ رّٔحٓطّٖ حٔ آكَیيِ ٗي ٔ ؿٓخٌ حٔ ٍح َُ٘خهض‪ٔٔ.‬ـ حٔ َِى هخ‪ٛ‬خٌ‬
‫هٕى آيي ٔ هخ‪ٛ‬خَٖ حٔ ٍح پٌیَكظُي‪ ٕٔ.‬ـ ٔ ح ّيخ هيح رّکٔخَی کّ حٔ ٍح هزٕل کَىَي‪،‬‬
‫هيٍص ىحى طخ كََُيحٌ هيح َٕٗي‪ .‬یؼُی‪ :‬رَّْکْ کّ رّحٓى حٔ حیًخٌ آٍٔى‪ٖٔ.‬ـ آٌْخ‬
‫َّحُ هٌٕ ٔ َّحُ هٕحْٖ ؿٔي ٔ َّحُ هٕحْٖ يَىو‪ ،‬رهکّ حُ هيح طٕني یخكظُي‪ .‬ـ ٔ‬
‫کهًّ «ؿٔى» گَىیي ٔ يیخٌ يخ ٓخکٍ ٗي‪ ،‬پَ حُ كی‪ٍ ٔ ٞ‬حٓظی ٔ ؿالل حٔ ٍح ىیيیى‪،‬‬
‫ؿالنی ٗخیٔظّٖ پَٔ یگخَّٖ پيٍ‪»ٔ4.‬‬
‫ىٍػَكخٌ ئیلی‪ ،‬ػخنى حُ ٔكيص رّکؼَص يٗگَحیي ٔ هيحی پيٍ ىٍ هيحی پَٔ‬
‫طـٔي يٗیخري ٔ ىٍيیخٌ آىيیخٌ ٓخکٍ يٕٗٗى‪« :‬پَٔ هيح»‪ٍٕٛ« ،‬ص هيح»‪ٍٔ« ،‬كی‬
‫کّ ىٍ ػخنى ؿخٍی حٓض» ٔ «ٔحٓ‪ ٢‬ىٍ ههن ػخنى» ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ْیجض «پَٔحَٔخٌ‬
‫= ئیق» ط٘و‪ ٚ‬يییخري‪ .‬طًخو حٗیخء رّٔٓیهّٖ پَٔ‪ ،‬حُ ٕٓی پَٔ ٔ ىٍ پَٔ‪،‬‬
‫ظخَْ حٓض‪ .‬ئیق «کٌٕ ؿخيغ» ٔ «يزيأ كیخص» حٓض‪ٍٔ ٔ .‬ف حٔ ىٍ طًخو پیَٔحَٖ‬
‫يظـهّی حٓض ٔ آٌْخ رّٔحٓطّٖ ٍٔف ئیق رّػهى ٔ يؼَكض ىٓض يییخرُي‪.‬‬

‫كه هلِْم کلوَ‬

‫ىٍرخٍِٖ حیٍکّ يُظٍٕ یٕكُخ حُ «کهًّ»ی يٌکٍٕس‪ ،‬چّ رٕىِ ٔ حیٍکّ ح‪ٛ‬الً‬
‫چَح یٕكُخ حُ طؼزیَ «کهًّ» حٓظلخىِ کَىِ حٓض‪ ،‬يلَٔحٌ کظخد يويّ ىیيگخِْخی‬
‫گَٕخگَٕی حرَحُ ىحٗظّحَي‪ .‬رَهی ٍٔٔى کهًّ رّکظخد يويّ ٍح َخٗی حُ آػخٍ كالٓلّٖ‬
‫یَٕخٌ رخٓظخٌ ىحَٔظّحَي‪َ١ .‬فىحٍحٌ حیٍهٕل يؼظويحَي‪:‬‬
‫‪۰4۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫کهًّٖ کّ طوَیزخ ً ًْخٌ کخٍرَىْخی ػیٔی ٍح ىحٗظّ‪ ،‬ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ رخٓظخٌ‬
‫يٕؿٕى رٕىِ حٓض‪ .‬یٕكُخ َیِ ىٍ ك‪٠‬خیی یَٕخَی يیحَيی٘یي‪ُ .‬يخَی کّ حٔ ػیٔی ٍح‬
‫ىٍ يوييّٖ حَـیهٖ رخ ػُٕحٌ «کهًّ» َخو کَى‪ ،‬يوخ‪١‬زخٌ حَـیهٖ رخ ىیيٌ حیٍ ٔحژِ‬
‫طؼـذ َکَىَي چٌٕ ْیچ ؿَحرظی رخ آٌ َيحٗظُي ٔ آٌٍح ىٍ ك‪٠‬خی كهٔلت یَٕخٌ کخيالً‬
‫ىٍک يٗکَىَي‪ًٗ )ٖ۰(.‬خٍی رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ حٓظلخىِٖ یٕكُخ حُ حیٍ ٔحژِ‪ ،‬رّطوهیي‬
‫حُ هٕى ئیق رٕىِ حٓض؛ یؼُی ًْخٌگَّٕ کّ ئیق هٕى ٍح «کهًّ» هٕحَيِ حٓض‪،‬‬
‫یٕكُخ َیِ رّپیَٔی حُ ئیق‪ ،‬حٔ ٍح کهًّ َخيیيِ حٓض‪)ٖ۴(.‬‬
‫رَهی ييػی ٗيِحَي کّ حیٍ هًٔض حُ حَـیم یٕكُخ‪ ،‬حُ حٓخّ يـؼٕل رٕىِ ٔ‬
‫ًَٗطٕحٌ آٌٍح رّیٕكُخی كٕحٍی َٔزض ىحى‪ .‬ىٍ َظیـّ‪ ،‬حٓظؼًخل کهًّ رَحی ئیق‬
‫يُظلی حٓض‪ )ٖ۲(.‬رَهی ىیگَ حُ يلووخٌ کظخد يويّ رّحیٍ َظَیّ ٍٔی آٍٔىِحَي کّ‬
‫یٕكُخ ىٍ کخٍرَی حیٍ ٔحژِ‪َّ ،‬طُٓخ يظؤػَ حُ كهٔلّٖ یَٕخٌ ٔ يلخْیى يٕؿٕى ىٍ آٌ‬
‫رٕىِ حٓض‪ ،‬رهکّ رخیي رَّوٖ "كیهٌٕ حٓکُيٍحَی" ٔ ٓخیَ حكَحىی کّ یٕكُخ ٍح رَحی‬
‫رّکخٍ رَىٌ حیٍ ٔحژِ آيخىِ کَىِحَي‪ ،‬طٕؿّ کَى‪ .‬حیٍ يطهذ ٍیّ٘ ىٍ حىریخص ُيظَک َِهّ ًْخٌ‬
‫یٕٓىی‪ ،‬رّٔیژِ «كیهٌٕ حٓکُيٍحَی» ىحٍى‪ .‬ىٍ كویوض‪« ،‬کهًّ»ی یٕكُخ يل‪ٕٜ‬ل‬
‫طالهت كهٔلّٖ یَٕخَی ٔ کالو یٕٓىی حٓض‪ ٔ .‬یٕكُخ يلٕٓو «کهًّ» ٍح حُ «كیهٌٕ‬
‫یٕٓىی حٓکُيٍحَی» ػخٍیض گَكظّ حٓض‪)4ٓ(.‬‬
‫كیهٌٕ ىٍ يیخٌ ٓخلْخی ٕٓ پیٖ حُ يیالى طخ ٓ‪ ۳‬رؼي حُ يیالى يُٗیٔظّ حٓض‪.‬‬
‫ٔ ی كیهٕٔف یٕٓىی رٕى کّ ىٍ ُيخٌ كیخص هٕى‪ ،‬يیخٌ یٕٓىیخٌ يٕهؼیض يًظخُ‬
‫ىحٗض‪ ،‬ىٍ َِحػی کّ يیخٌ یٕٓىیخٌ ٔ كکٕيض ٔحرٔظّ رٍّو ىٍگَكض‪ ،‬حٔ ىٍ يوخو‬
‫ٓلیَ یٕٓىیخٌ رّىٍرخٍ ٍو ػِیًض کَى‪ .‬كیهٌٕ یکی حُ يظلکَحٌ رَّخو ىٍِٖٔ‬
‫حكال‪َٕ١‬ت يیخَّ حٓض کّ طؤػیَ ٗگَكی رَ يظلکَحٌ حىیخٌ ٓخيی رَ ؿخی گٌحٗض‪.‬‬
‫رٔیخٍی حُ ئخثهی کّ رؼيْخ حُ ٕٓی يظلکَحٌ حىیخٌ حرَحْیًی يطَف ٗي‪،‬‬
‫َؤظیٍرخٍ كیهٌٕ آٌ ٍح حٍحثّ کَىِ حٓض‪ .‬رَهی حُ طخٍینَٕیٔخٌ كهٔلّ‪ ،‬طلکَ ؿخنذ‬
‫ٔ كخکى رَ هٌَ حٔل طخ هٌَ ْليْى حىیخٌ حرَحْیًی ٍح طلکَ كیهَٕی هٕحَيِحَي‪.‬‬
‫كیهٌٕ رخ ًّْ حهزخنی کّ رّكهٔلّ رّػُٕحٌ پ٘ظٕحَّٖ رَحی کظخد يويّ َ٘خٌ‬
‫يیىحى‪ ،‬حُ َخٍٓخییْخی آٌ َیِ ؿخكم َزٕى‪ .‬حٔ يٗىحَٔض کّ كهٔلّ كخٔی آيُِْٕخی‬
‫رٔیخٍی حٓض کّ رخ آيُِْٕخی کظخد يويّ ىٍ طؼخٍ‪ ٝ‬حٓض‪.‬‬
‫رَحی يؼخل‪ٔ ،‬ی پَٔطخگٍٕحّ ٍح رّهخ‪ َ١‬آٌکّ حَٔخٌ ٍح يؼیخٍ ًّْچیِ‬
‫يیىح َي‪ ،‬يلکٕو کَىِ ٔ ىٍ طؤییي َظَ هٕى‪ٕٗ ،‬حْيی ٍح حُ کظخد يويّ ریخٌ يٗکُي‪.‬‬
‫‪۰4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍكخنیکّ َْگِ رّ‪َٛ‬حكض حكال‪ٍ ٌٕ١‬ح يلکٕو ًَٗکُي‪ ،‬رهکّ ًْٕحٍِ رّطؼخنیى حٔ‬
‫يؼُخی ؿيیيی يیرو٘ي طخ آٌْخ ٍح رخ کظخد يويّ ًْوٕحٌ ٔ ٓخُگخٍ کُي‪.‬‬
‫كیهٌٕ‪ ،‬حٍٓطٕ ٍح رّىنیم حػظوخى رّهِيَو ػخنى ٔ َیِ ٍٔحهیخٌ ٍح رّىنیم طهوی‬
‫يخىیگَحیخَّٖ حی٘خٌ حُ هيح ٔ حػظوخى ٗخٌ رّطويیَ يلکٕو يٗکُي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ َیِ ىٍ‬
‫طؤییي يلکٕيیض حیٍ آيُِْٕخ‪ٕٗ ،‬حْيی ٍح حُ کظخد يويّ يٗآٍٔى؛ گَچّ حُ‬
‫یکٕٓ‪ ،‬ىٍ ًّْ َٕٗظّْخی هٕى َ٘خٌ يیىْي کّ کظخد يويّ پی٘خپیٖ‪ ،‬ىیيگخِْخی‬
‫ىٍٓض كالٓلّ ٍح يطَف کَىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ حُ ٕٓی ىیگَ‪ ،‬هخ‪ََ٘١‬خٌ يٗٓخُى کّ‬
‫چگَّٕ کظخد يويّ پی٘خپیٖ ىیيگخِْخی َخىٍٓض كالٓلّ ٍح يلکٕو يٗکُي‪.‬‬
‫ىٍرخٍِٖ طؤػیَ كیهٌٕ رَػٓي ؿيیي رّٔیژِ حَـیم یٕكُخ ٔ ٍٓخنّْخی پٕنْ ٍٕٓل‬
‫ٔ َیِ آػخٍ آرخی کهیٔخ‪ ،‬کظخدْخ ٔ يوخالص يظؼيىی َٕٗظّ ٗيِ حٓض‪َْ .‬کْ حُ يُظَ‬
‫هخ‪ٛ‬ی رّریخٌ ٗزخْضْخ ٔ طلخٔصْخی حكکخٍ كیهٌٕ‪ ،‬رخ ىیيگخِْخی حكَحى یخىٗيِ‬
‫پَىحهظّحَي‪ .‬رَهی حُ ىیيگخِْخ ٍح ىٍ حیٍ ه‪ ٕٜٙ‬يظؤنّٓخٌ ٔ كیهٕٔكخٌ ؿَری حٍحثّ‬
‫کَىِحَي‪ .‬حُ يیخٌ آػخٍ رٔیخٍی کّ رّحیٍ يٓى پَىحهظّحَي‪ ،‬کظخد «ىیٕیي ٍَٔیخ» ٔ آػخٍ‬
‫«ٔنلٍٔ» ٍحِگ٘خ حٓض‪ .‬يِیض کظخد ٍَٔیخ رخ ػُٕحٌ «كیهٌٕ ىٍ آػخٍ ئیلیض حٔنیّ»‬
‫رَ ٓخیَ کظخدْخ ٔ يوخالص ىٍ حیٍ حٓض کّ هال‪ ّٖٛ‬حُ ىیيگخِْخی يٓى ٍح‪ ،‬کّ ىٍ‬
‫‪ٛ‬يْخ کظخد ٔ يوخنّ رخیي ؿٔض‪ ،‬ىٍ حهظیخٍ هٕحَُيِ هَحٍ يٗىْي‪.‬‬
‫ٍَٔیخ ىٍ کظخد هٕى حیٍ ىیيگخِ ٍح حرَحُ يٗىحٍى کّ ٍى پخی كیهٌٕ ىٍ ئیلیض‬
‫ٔ آػخٍ ئیلی ٍح يٗطٕحٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٍٔ رٍّٗي‪ ،‬رّٔیژِ ىٍ ٗٓخىصَخيّْخی پيٍحٌ‬
‫کهیٔخ ٔ ٓخیَ يُخرغ ئیلی ي٘خْيِ ًَٕى‪ٗ .‬يص حػَ كیهٌٕ رَ َ‪َٜ‬حَیض ٍح يٗطٕحٌ‬
‫ىٍرخٍِٖ َوم هٕلْخی کّ حُ حٔ ىٍ طخٍین َ‪َٜ‬حَیض ٗيِ حٓض‪ ،‬رّهٕری ي٘خْيِ کَى‪.‬‬
‫رَحی ًََّٕ‪ٍَٔ ،‬یخ حُ یٕٓزیّٕ حنویَٔحَی (ٓ‪ ٕ۶‬ـ ‪ ،ٖٖ۲‬و) َوم يیکُي کّ‬
‫ىٍرخٍِٖ كیهٌٕ گلظّ ٗيِ کّ ىٍ ُيخٌ كکٕيض حيپَحطٍٕ کالىیّٕ ىٍ ٍو رّيالهخص‬
‫هيیْ پظَّ ٍكظّ حٓض‪)4ٔ(.‬‬
‫ٔحژِٖ «کهًّ» ىٍ طٍٕحص ٔ ىیگَ يظٌٕ يويّ ػزَی رّحیٍ يلخْیى رّکخٍ ََكظّ‬
‫حٓض‪ ،‬ح ّيخ ىٍ كکًض یَٕیخیی ٔ ػٓي ؿيیي ٔ ىٍ هَآٌ رخ ًْخٌ کخٍکَىْخی کّ‬
‫يُٗٗخٓیى آييِ حٓض‪ .‬كیهٌٕ رّػُٕحٌ یکی حُ رٍِگطَیٍ كالٓلّٖ یٕٓىی ٔ رّػُٕحٌ‬
‫یکی حُ َؤظیٍ ُيظَک َِهّ ًْخٌ‪َ ،‬وٖ يًٓی ىٍ ٍٔٔى حیٍ ٔحژِ رّحىریخص ىیُی ىحٍى‪ٔ .‬ی‬
‫يؼخَی ُیخىی ٍح رَحی «کهًّ» رًََٗىِ حٓض؛ رَهی‪ ،‬يؼخَی يٍٕى َظَ كیهٌٕ حُ‬
‫حیٍ ٔحژِ ٍح ریٖ حُ ٓ‪ ۶‬يؼُی حك‪ٜ‬خء ًَٕىِحَي‪.‬‬
 ‫‪۰4۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫طًخو حٔ‪ٛ‬خكی کّ كیهٌٕ رَحی «کهًّ» ریخٌ کَىِ رٕى‪ ،‬ىٍ حیٍ آیخص «حَـیم‬
‫یٕكُخ» يٕؿٕى حٓض‪ .‬طُٓخ طلخٔص حیٍ حٓض کّ كیهٌٕ حیٍ ‪ٛ‬لخص ٍح رّٗو‪ ٚ‬هخ‪ٛ‬ی‬
‫يُل‪َ َٜ‬کَىِ‪ ،‬ح ّيخ یٕكُخ طًخو آٌْخ ٍح رّئیق َٔزض ىحىِ حٓض‪ .‬پخیّ ٔ حٓخّ حَـیم‬
‫یٕكُخ رَ يزلغ «کهًّ» حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ حَـیم‪ ،‬ػیٔی يخَُي یک كَى رَ٘ی ىٍ حیٍ‬
‫ؿٓخٌ ٔ‪ٛ‬ق ٗيِ‪ ،‬رُخرَحیٍ حٔ رخالطَ حُ پَٔهيح رّيلٕٓو ػزَحَی آٌ حٓض‪.‬‬
‫چُخٌکّ ىٍ يوييّٖ حَـیم یٕكُخ آييِ‪ٔ ،‬ؿٕى ػیٔی‪َْ ،‬چُي يظ‪ ًٍ٠‬يؼُخی‬
‫ئیلیض حٓض‪ ،‬حیٍ يؼُی ىٍ يوخو ٔ يلخىی رخالطَ ٔ ٔحالطَ يلٕ ٗيِ حٓض‪ .‬ئیق‬
‫چٌٕ هِٕٖ هخنوّٖ کهًّ‪ ،‬هيو رّػَ‪ ّٖٛ‬ظٍٕٓ گٌحٗض ٔ پيٍ آًٓخَی َخيَثی طـهّی‬
‫کَى‪َّ .‬طُٓخ پیکَ ئیق ٗو‪ٜ‬یظی حٓض کّ حُ هيح َخٗی ٗيِ ٔ َـخصروٖ حٓض‪،‬‬
‫رهکّ ٔؿٕى حٔ َیِ رخ ههوض ػخنى يظ‪ٜ‬م ٔ يَرٕ‪ ١‬حٓض‪.‬‬
‫ىٍ هٌَ ىٔو طَٓخیی‪ ،‬هيیْ کهًخٌ «کهًّ» ٍح ىٍ يؼُخی ئًِؽ حُ آٌچّ‬
‫كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٔ كیهٌٕ رّکخٍ يیرَىَي‪ ،‬حٓظلخىِ کَى‪ ،‬یؼُی ىٍ يؼُخی «هِٕٖ‬
‫ػخههّٖ ييرَ ْٔظی» یخ «هِٕٖ حُنیّٖ هيیى» کّ ًْخٌ ٔؿٕى ػیٔی حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‬
‫«پَٔ» حیٍ هِٕٖ ػخههّ حٓض کّ هزم حُ طـٔيٕ ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص َخٕٓطی ىٍ ػخنى يٕؿٕى‬
‫رٕى‪ .‬حیٍ هِٕ يظَٓ كیخص ٔ ٔؿٕى ىٍ ػخنى ْٔظی حٓض‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ ي‪ٜ‬يٍ ػهى ٔ‬
‫ٔكی حٓض ٔ رخ ُرخٌ يٕٓی ٔ ىیگَ پیخيزَحٌ ٓوٍ يیگٕیي‪ ،‬چُخٌکّ رخ ُرخٌ‬
‫كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٓوٍ گلظّ ٔ كکًض ٍح رّآَخٌ ٔكی کَىِ حٓض‪.‬‬

‫کلوَ كه هوآى‬
‫ٔٗ حر ٍُْ َي َْیَ َى ٍٕٓلهللا‬ ‫هَآٌ َیِ ػیٔی ٍح کهًّ هٕحَيِ حٓض‪ِ « :‬اََ ًَخ ْحن ًَِٔی ُق ِػی َ‬
‫َٔ َک ِه ًَظُُّ أ َ ْنوَخَْخ اِنَٗ َي َْیَ َى َٔ ٍُٔ ٌف ِ ّي ُُّْ‪ٔ »ٔ۰ٔ :4 ،‬حژِی"کهًّ" ىٍ هَآٌ ُیخى طکَحٍ‬
‫ٗيِ ٔ ىٍ يٕحٍى يوظهق رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ طٕ‪ٟ‬یق ىحىِحیى‪ ،‬کّ هَآٌ‬
‫ؿًیغ يظخَْ ْٔظی ٍح "کهًّ" يٗهٕحَي‪ .‬یؼُی ػُٕحٌ "کهًّ" ىٍ هَآٌ حُ ؿِء‬
‫هٔیْ طخ ریَٓخیض رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حُ يُظَ هَآٌ ًّْی حؿِحی ْٔظی َْکيحو ىٍ‬
‫ص ٍَ ِرّی نََُ ِليَ ْحنزَلْ َُ هَ ْز َم أ َ ٌْ ط َ ُْلَيَ‬ ‫ؿخی هٕى «کهًّ» حٓض‪« :‬هُ ْم نَ ْٕ کَخٌَ ْحنزَلْ َُ ِييَحىًح ِن َک ِه ًَخ ِ‬
‫ص حُ نلع حيَة «کٍ»‬ ‫َک ِه ًَخصُ ٍَ ِرّی َٔنَ ْٕ ِؿجَُْخ ِر ًِؼْ ِه ِّ َييَىًح‪ ٔ »ٔٓ۲ :ٔ۴ ،‬حیٍ َک ِه ًَخ ِ‬
‫ٌٕ‪ »۴ٕ :ٖ۶ ،‬هَآٌ‬ ‫رّٔؿٕى آييِحَي‪ِ « :‬اََ ًَخ أ َ ْي َُُِ ِاًَح أ َ ٍَحىَ َٗیجًخ أٌَ یوُٕ َل نَُّ ُکٍ كَی ُک ُ‬
‫«کهیض ْٔظی» یؼُی هخنن ٔ يوهٕم ٔ آيَ ٔ يؤيٍٕ ٍح طٕأيخ ً «کهًّ» يیهٕحَي‪.‬‬
‫‪۰4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ يَطزّی ػخنی ٔ َٓخثی يـًٕع «کهًخص يظکخػَِ» ىٍ «کهًش حنؼهیخ = ٔحكيِ»‬
‫‪ْٕ ١‬ػخ ً َٔ‬
‫‪َ ٝ‬‬‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬‫ًٔخٔح ِ‬ ‫ّللاِ یَ ْزـٌَُٕ َٔ نَُّ أ َ ْٓهَ َى َي ٍْ كِی حن َ‬ ‫حىؿخو يیگَىَي‪« :‬أ َ كَـَی ََْ ى ِ‬
‫ِیٍ َ‬
‫ک ََْْخ ً َٔ ِانَ ْی ِّ ی َُْ َؿؼٌَُٕ ‪ »۴ٖ :ٖ ،‬ىٍ ي‪ ًٌٕ٠‬ىیگَ‪ ،‬حكکخو يؼُٕی ْى «کهًّ» حٓض‪:‬‬
‫یِ َك ِکی ٌى‪»4ٓ :۲ ،‬‬ ‫ػ ِِ ٌ‬ ‫ّللاِ ِْی ْحنؼُ ْهیخ َٔ ّ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫« َٔ َؿؼَ َم َک ِه ًَشَ حنٌَِیٍَ َکلَ َُٔحْ حن ُّ‬
‫ٔ ْلهَٗ َٔ َک ِه ًَشُ ّ‬
‫= ٔ کهًّی کٔخَٗ ٍح کّ کلَ ٍُٔیيَي پٔضطَ گَىحَیي ٔ کهًّی هيح حٓض کّ‬
‫رَطَ حٓض ٔ هيح ٗکٔضَخپٌیَ كکیى حٓض‪...‬‬
‫ىٍ هخيّٕ ‪ٕٛ‬كیخٌ ئهًخٌ «کهًّ» ًْخٌ «كویوض دمحمیّ» حٓض‪َ .‬ؤظیٍ حٗخٍِ‬
‫رّحیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬حُ حرَحْیى حىْى حٓض‪ٔ .‬ی «کهًّ» ٍح «كویوض دمحمیّ» يَٗخيي ٔ‬
‫يؼُخی «کهًّ» ٍح «حٓى حػظى» ٔ ٍكًض ؿخيغ ٰانٓی يیىحَي کّ ىٍ دمحم طًؼم یخكظّ‬
‫حٓض‪ .‬طؼَیق «حٓى حػظى ٰانٓی» رّ«كویوض دمحمیّ» ًْخٌ حٓض کّ رؼيْخ حرٍػَری رخ‬
‫حیٍ ریخٌ کّ حٓى ىالنض رَ ئًی ىحٍى ٔ دمحم رٍِگطَیٍ ىنیم رَكنطؼخنی حٓض‪،‬‬
‫طٕ‪ٟ‬یق يیىْي‪ٗ .‬خیي َؤظیٍ ط‪ ٍٕٜ‬کخيم حُ طويو ٍَٕ دمحمی‪ ،‬ىٍ طلکَ ‪ٕٛ‬كیخَّ‪،‬‬
‫طٕٓ‪ٓٓ ٢‬م طٔظَی (ٖٕٓ ـ ٖ‪ ْ ، ٕ۴‬م) ریخٌ ٗيِ حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ طلٔیَحنوَآٌحنؼظیى‬
‫ّٓ يَطزّ رَحی ًٍیّٖ حَٔخٌ ریخٌ کَىِ کّ حٔنیٍ يَطزّٖ آٌ‪ ،‬دمحم حٓض‪ :‬كنطؼخنی‪،‬‬
‫ٍَٕ دمحم ٍح ِْحٍِْحٍ ٓخل هزم حُ ههوض ػخنى حُ ٍَٕ هٕى ٓخهض‪.‬‬
‫ك‪َ٠‬ص آىو رّػُٕحٌ ىٔيیٍ يَطزّٖ ًٍیّٖ حَٔخٌ حُ ٍَٕ دمحم آكَیيِ ٗي‪.‬‬
‫ٕٓيیٍ يَطزّٖ ًٍیّٖ حَٔخٌ‪ ،‬كََُيحٌ آىوحَي‪ .‬رّػویيِٖ طٔظَی‪ ٍَٕ ،‬دمحم حٔنیٍ‬
‫ًٍیّ حٓض کّ حُ ٍَٕ ٔی‪ ٍَٕ ،‬طًخو حَزیخء ٔ يهکٕص ٔ ىَیخ ٔ آهَص حیـخى ٗي‪)4ٕ(.‬‬
‫كخٍؽ حُ حیٍکّ ىٍپ٘ض حیٍکهًخص ٔ حنلخظ ُٓگیٍ ٔ آُْگیٍ چیِی رخٗي یخ َزخٗي؛‬
‫َلْ ‪َ١‬ف ٔ طٕٓؼّی حیٍرلغْخ رٍّٗي كکَی ٔ حهالهی رَ٘ کًک ٗخیخَی کَىِحَي‪.‬‬

‫ّؽلد كه اؽکبم‬
‫رخ حیٍکّ حٓالو هٕى ٍح پخیخٌ حىیخٌ ٔ ىیٍ کخيم ٰانٓی ٔ هخطى ًّْ يٗىحَي‪،‬‬
‫چُخٌکّ ْیچ ىیُی ٍح َّىٍ ػَ‪ ٝ‬هٕى يٗپٌیَى ٔ َّرؼي حُ هٕى؛ يغٌْح رٔیخٍی حُ‬
‫حكکخو حىیخٌ پیٖ حُ هٕى ٍح حي‪٠‬خء کَىِ ٔ ىٍ آیخطی چُي حُ هَآٌ يـیي ػزخٍص «حالّ‬
‫يخ هي ٓهق» ٍح رّکخٍ يٗرَى‪ .‬حیٍ یؼُی طؤییي ًْخٌ حكکخو حىیخٌ پی٘یٍ‪ .‬ىٍ آیّٖ‬
‫ىیگَ حیٍگَّٕ رّحىیخٌ پیٖ حُ هٕى حػظزخٍ يٗىْي‪:‬‬
‫ک َٔ ِر ْخآل ِه ََ ِس ُْ ْى یُٕ ِهٌَُُٕ ‪»4 :ٕ ،‬‬ ‫ک َٔ َيخ أ ُ ِ‬
‫َِ َل ِيٍ هَ ْز ِه َ‬ ‫« َٔحنٌَِیٍَ یُئْ ِيٌَُُٕ ِر ًَخ أ ُ ِ‬
‫َِ َل ِانَ ْی َ‬
‫= آَخٌ کّ رّآٌچّ رَ طٕ َخُل ٗيِ ٔ آٌچّ پیٖ حُ طٕ َخُل گَىیيِ حیًخٌ ىحٍَي‪.‬‬
 ‫‪۰4۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هَآٌ ىٍ ؿخی ؿخی هٕى طکَحٍ يٗکُي کّ ىیٍ حٓالو ًْخٌ ىیٍ كُیق حرَحْیًی‬
‫حٓض ٔ ئهًخَخٌ يهض حرَحْیى ْٔظُي‪ُ ،‬یَح كویوض حیٍ ىیٍ‪ ،‬رخ ىیٍ حرَحْیى ٔ ىیگَ‬
‫پیخيزَحٌ ٰانٓی یکی حٓض‪ ،‬ح ّيخ رّنلخظ حیٍکّ حرَحْیى َٓٓهٔهّٖ حَزیخی حرَحْیًی‬
‫حٓض‪ ،‬حٔ ٗینحالَزیخء ٔ پيٍ حىیخٌ طٕكیيی حٓض‪ ،‬رّػالِٔ پیَٔحٌ ّٓ ىیٍ حٓالو‪ ،‬یٕٓى‬
‫ٔ ئیق ٔ كظی ًّْ يَ٘کخٌ ػَد رَحی حرَحْیى حكظَحو هخثم ْٔظُي ٔ حٔ ٍح‬
‫رّپیٕ٘حیی هٕى هزٕل ىحٍَي‪ ،‬نٌح َْ ىیٍ كوی ٍح رّحرَحْیى َٔزض يٗىُْي‪:‬‬
‫ِیى َكُِیلًخ ‪»ٖٔ۳ :ٕ ،‬‬ ‫* «هُ ْم َر ْم ِيهَشَ ِار ََْحْ َ‬
‫ِیى َكُِیلًخ َٔ َيخ کَخٌَ ِيٍَ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ ‪»۲۳ :ٖ ،‬‬ ‫ّللاُ ۗ كَخطَزِؼُٕح ِيهَشَ اِر ََْحْ َ‬ ‫‪ٛ‬يَمَ َ‬ ‫* «هُ ْم َ‬
‫یى كِیًٌب هِیَ ًوب ِّهلَّخَ ِاث َْوا ُِی َن َؽٌِی ًلب ۚ‪»ٔ۶ٔ :۶ ،‬‬ ‫‪ََ ٛ‬ح‪ُّ ٍ١‬ي ْٔظ َ ِو ٍ‬ ‫* «هُ ْم ِاََُِی َْيَحَِی ٍَ ِرّی ِانَ ٰٗ ِ‬
‫بَّللِ‪»ٖ۸ :ٕٔ ،‬‬ ‫ک ثِ َّ‬‫ْة هب کبىَ لٌَب أَ ْى ًُْ ِْو َ‬ ‫ِیى َٔ آِْلخمَ َّ یَ ْؼوُ َ‬ ‫* « َٔحطَزَ ْؼضُ ِيهَشَ آرخثِی اِرَْحْ َ‬
‫ِیى َؽٌِیلًب ۖ َّ َهب کَبىَ ِهيَ ا ْل ُوْ ِْو ِکیيَ ‪»ٕٖٔ :ٔ۶ ،‬‬ ‫ک أ َ ٌِ حطَزِ ْغ ِيهَشَ ِار ََْحْ َ‬ ‫* «ػ ُ َى أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ‬
‫ٓ ًَخ ُک ُى ْحن ًُ ْٔ ِه ًِیٍَ ِي ٍْ هَ ْزمُ‪»۰۴ :ٕٕ ،‬‬ ‫ِیى ۚ ُْ َٕ َ‬ ‫* « ِيهَشَ أَرِی ُک ْى اِر ََْحْ َ‬
‫طلَ ْیَُخُِ كِی حنيُّ َْ َیخ ۖ َٔ ِاََُّ‬‫‪َ ٛ‬‬‫ُّٔ ۚ َٔنَوَ ِي ح ْ‬‫ٓ ِلَّ ََ ْل َ‬ ‫ِیى ِا َال َيٍ َ‬ ‫ػٍ ِ ّيهَ ِش ِار ََْحْ َ‬ ‫َذ َ‬‫* « َٔ َيٍ َی َْؿ ُ‬
‫‪ٜ‬خ ِن ِلیٍَ ‪»ٖٔٓ :ٕ ،‬‬ ‫كِی ْحآل ِه ََسِ نَ ًٍَِ حن َ‬
‫ىٍ آیخص ىیگَ حُ حیٍ ْى رخالطَ يٍٗٔى‪:‬‬
‫ِیى َٔاِ ْٓ ًَخ ِػی َم َٔاِ ْٓ َلخمَ‬ ‫َِ َل اِنَ ٰٗ اِر ََْحْ َ‬ ‫َِ َل اِنَ ْیَُخ َٔ َيخ أ ُ ِ‬ ‫خّللِ َٔ َيخ أ ُ ِ‬ ‫* «هُٕنُٕح آ َيَُخ رِ َ‬
‫ی حنَُ ِزیٌَُّٕ ِيٍ ٍَ ِرّ ِٓ ْى َال َُلَ ِ َّ ُم رَیٍَْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ٕد َٔ ْحْل َ ْٓ َز ِ‬ ‫َٔ َی ْؼوُ َ‬
‫ٔ ٰٗ َٔ َيخ أٔطِ َ‬ ‫ٓ ٰٗ َٔ ِػی َ‬ ‫ی ُيٕ َ‬ ‫خ‪َ َٔ ١‬يخ أٔطِ َ‬
‫أ َ َك ٍي ِ ّي ُْ ُٓ ْى َََٔلْ ٍُ نَُّ ُي ْٔ ِه ًٌَُٕ ‪»ٖٔ۶ :ٕ ،‬‬
‫‪ْ ٛ‬یَُخ‬
‫ک َٔ َيخ َٔ َ‬ ‫‪ ٰٗ ٛ‬رَُّٕ ًكخ َٔحنٌَِی أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ‬ ‫ع نَ ُک ْى يٍَِ حنيّیٍ َيخ َٔ َ‬ ‫* «ٗ َََ َ‬
‫ٔ ٰٗ ۖ أ َ ٌْ أَهِی ًُٕححنيّیٍ َٔ َال طَظَلَ ََهُٕح كِی ِّ ۚ‪»ٖٔ :4ٕ ،‬‬ ‫ٓ ٰٗ َٔ ِػی َ‬ ‫ِیى َٔ ُيٕ َ‬ ‫رّاِر ََْحْ َ‬
‫= هيحَٔي رَحی ًٗخ ئهًخٌْخ ىیُی ٍح يوٍَ ىحٗظّ کّ رَّٕف پیـًزَ طٕ‪ٛ‬یّ‬
‫کَى‪ ٔ .‬آٌچّ رّطٕ ٔكی کَىیى ٔ آٌچّ کّ حرَحْیى ٔ يٕٓی ٔ ػیٔی ٍح رّآٌ طٕ‪ٛ‬یّ‬
‫کَىیى کّ ىیٍ ٍح حٓظٕحٍ ريحٍیي ٔ ىٍ آٌ طلَیوّ ٍٔح ييحٍیي‪.‬‬
‫هَآٌ حػًخل ‪ٛ‬خنق َیکٕکخٍحٌ رٗىیٍ (يلُٔیٍ) ٍح َیِ پٌیَكظّ حٓض‪ .‬يِیي رَ‬
‫حیٍ يٗطٕحٌ حُ یک آیّٖ هَآٌ کًک گَكض کّ َْگخِ [ىیگَ حىیخٌ] يَىو ٍح حُ‬
‫ريیْخ رَكٌٍ ٔ رّهٕریْخ ىػٕص کَىِ رخُٗي‪ ،‬يٗطٕحٌ ىًٍْیٍ َوطّ رخ آٌْخ رّطلخْى‬
‫ِیَ‪»ٕ4 :ٖ۳ ،‬‬ ‫ِیَح ۚ َٔاٌِ ِ ّي ٍْ أ ُ َي ٍش اِ َال ه ََال كِی َٓخ ٌََ ٌ‬ ‫ِیَح ٌَََٔ ً‬ ‫ن َر٘ ً‬ ‫ک ِر ْخن َل ّ ِ‬ ‫ٓ ْهَُخ َ‬ ‫ٍٓیي‪ِ « :‬اََخ أ َ ٍْ َ‬
‫= يخ طٕ ٍح رّكن كَٓظخىیى طخ ریى ىُْيِ ٔ حيیي ىُْيِ رخٗی ٔ ْیچ حيظی َیٔض‬
‫يگَ حیٍکّ ىٍ يیخٌ آٌْخ ریى ىُْيِٖ رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ حگَ «ٌَیَ» ٍح طُٓخ‬
‫ٓ‪۰۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍٕٓالٌ ٰانٓی َيحَیى‪ ،‬رهکّ کم ي‪ٜ‬هلخٌ ٔ هیَهٕحْخٌ رَ٘ی ٍح کّ ىٍ يیخٌ حهٕحو ٔ‬

‫يهم ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین هیخو کَىِحَي ٔ کًَ رّح‪ٛ‬الف حيض هٕى رٔظّحَي‪ٌَ ،‬یَ ٔ يٌٍُ‬
‫ريحَیى‪ ،‬هَآٌ َٔزض رّآٌْخ حَؼطخف َ٘خٌ ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫َظیـّ آٌکّ ىیٍ هيح ٔحكي حٓض ٔ ىٓظٍٕ حٔ َیِ یکی حٓض‪ .‬چگَّٕگی ‪ٛ‬لخص‬
‫هيح ىٍ حىیخٌ ٰانٓی ٔ كظی ىٍ یک ىیٍ‪ ،‬يٍٕى رلغ ٔ حهظالف َظَ هَحٍ گَكظّ‪،‬‬
‫َْچُي ًّْٖ آٌْخ رَ کًخل ٔ ؿالل ٔ ػظًض ٔ پخکی ٔ هيحٓض هيح طؤکیي ىحٍَي‪ .‬يؼالً‬
‫ىٍ يکظذْخی کاليت حٓالو‪ٍ ،‬حؿغ رّکیلیض ػهى ٔ حٍحىِٖ ٰانٓی ٔ َیِ ىٍ ط٘وی‪ٚ‬‬
‫‪ٛ‬لخص ًحص ٔ ‪ٛ‬لخص حكؼخل‪ ٔ ،‬چگَّٕگی ٍحرطّٖ هخنن رخ يوهٕم ٔ يزيأ َ ػخنى رخ‬
‫يٕؿٕىحص ٔ كخىػخص‪ ،‬حهظالف َظَ ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ هزخل ئؤنّٖ ح‪ٛ‬هی ٔكيص‬
‫هخنن ٔ یکظخثی يؼزٕى حُ ئخثم ؿُزی ٔ كَػی رّكٔخد يٗآیُي‪َّ ،‬حُ ئخثم ح‪ٛ‬هی‪.‬‬
‫ىٍ ػَكخٌ یٕٓىی‪ ،‬کٔخَی کّ ػوخیي ػَكخَی ٔ كهٔلی هٕى ٍح حُ طٍٕحص ىٍ‬
‫آٍٔىِحَي كکى کَىِحَي رّحیٍکّ هيحَٔي‪ ،‬ؿٓخٌ ٍح حُ ػيو يطهن رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض ٔ‬
‫آكَیُٖ ٍح ٔؿٕىی ؿيح حُ آكَیُُيِ ىحَٔظّحَي ٔ َٔزض آٌْخ ٍح رّیکيیگَ َٔزض‬
‫«‪ٛ‬خَغ ٔ ي‪ُٕٜ‬ع» پُيحٗظّحَي‪.‬‬
‫ًّْٖ حىیخٌ رّحیٍ رخٍٔحَي کّ هيح ْٔظی ٍح رَحی هٕى َیخكَیيِ حٓض؛ ههوض‬
‫ؿٓخٌ كی‪ٰ ٞ‬انٓی حٓض رَحی يوهٕم‪ .‬حُ حیٍ رخرض حهظالف ىٍ پیَٕي هخنن رخ يوهٕهخص‬
‫ٔ ىحٗظٍ كََُي یخ ًَْٔ‪ ،‬ىٍ حىیخٌ حرَحْیًی ٔؿٕى َيحٗظّ حٓض‪َْ .‬چُي ىٍ ىیٍ‬
‫ئیق‪ ،‬ئؤنّٖ طؼهیغ‪ ،‬ىٍ هخنذ ػیٔی كََُي هيح يطَف گَىیيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ رَّظَ‬
‫يٍٗٓي رّ‪ٍٕٛ‬ص ئخثم ٔكيص ٔ کؼَص ٍح يطَف کَىِ رخٗي‪ُ .‬یَح ئؤنّٖ طؼهیغ‬
‫رَ كهٕل ٔ حطلخى يزظُی حٓض‪ .‬حىیخٌ حرَحْیًی ٍٔی َخو هيح ْى حطلخى ىحٍَي‪:‬‬
‫ُّٓظی ٔ ئیلیض ٓهلی‬ ‫ىٍ ىیٍ یٕٓى َخو ح‪ٛ‬هی هيح «یِٕٓ» حٓض؛ ىٍ ئیلیض ُ‬
‫َیِ ٍٔی ًْیٍ َخو طؤکیي يٕٗٗى؛ ىٍ حٓالو «ْٕ» ـ «یخْٕ» ًْخٌ هللا حٓض‪.‬‬
‫ٔكيص حىیخٌ ػالِٔ رَ ٓخكخص َظَی يخَُي ٔكی‪ ،‬حػظوخى رّكَٗظّگخٌ ٔ ػخنى‬
‫يهکٕص ٔ يخٍٔحءحنطزیؼّ ٔ حػظوخى رّیک َٕع ٍٓظخهیِ پْ حُ يَگ ٔ ؿخٔیيحٌ رٕىٌ‬
‫حَٔخٌ ىٍ َٓحی ىیگَ ٔ ػٕحد ٔ ػوخد حهَٔی‪ ،‬رخ کیلیضْخی گَٕخگٌٕ‪ ،‬ىٍ ًّْ‬
‫حىیخٌ آًٓخَی ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬
‫ـ ىٍ ًّْٖ حىیخٌ ٰانٓی‪ ،‬ىػخء ٔ كخؿض هٕحٓظٍ حُ هيح ٔؿٕى ىحٍى ٔ هٕى‪ ،‬یک‬
‫َٕع ػزخىص يلٕٔد يٕٗٗى‪ْ .‬ىچُیٍ ىػٕص رّهیَ ٔ حػًخل َیک ٔ کٔذ ‪ٛ‬لخص‬
‫كُّٔ ٔ کًخالص َلٔخَی ٔ طوهن رّحهالم ٰانٓی‪َ ٔ ،‬یِ پَْیِ حُ گُخِ ٔ حُ حهالم‬
 ‫ٔ‪۰۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ًٍیهّ ٔ ‪ٛ‬لخص ٔ يهکخص َکْٕیيِ‪ ،‬حٓخّ ٔ پخیّٖ کم حىیخٌ ٰانٓی ٔ کم يکخطذ كهٔلی‬
‫حٓض‪ٗ .‬خیي رظٕحٌ گلض‪ :‬حهالم کهیطَیٍ ح‪ٛ‬م ٔكيص حىیخٌ ٔ آثیٍْخی رَ٘ی حٓض‪.‬‬
‫ـ ىٍ ًّْٖ حىیخٌ ٰانٓی‪ ،‬یک َٕع حكکخو ٔ يوٍَحص ٔ طَ٘یغ‪ٔ ،‬ؿٕى ىحٍى‪ .‬چّ‬
‫ىٍ ههًَٔ ػزخىحص ٔ آىحد ٔ ٓهٕک ٔ يؼخَٗص؛ چّ ىٍ ئخثم حؿظًخػی‪َْ .‬چُي حیٍ‬
‫روٖ حُ ئخثم هطؼی يٍٕى حهظالف حىیخٌ حٓض‪ُ ،‬یَح حكکخو رّطُخٓذ َٗحی‪ٔ ٢‬‬
‫يوظ‪٠‬یخص ُيخٌ‪ ،‬طَ٘یغ گَىیيِ حٓض‪ .‬يغٌْح هَآٌ کَیى ‪ ًٍٟ‬طکَیى ٔ حكظَحو‬
‫رّپیخيزَحٌ ٔ کظذ آًٓخَٗ ٓخرن‪ ،‬آٌْخ ٍح ط‪ٜ‬يین يٗکُي‪ .‬كئى ریٔض آیّ حُ هَآٌ‬
‫ُّٓض حىیخٌ حٓض کّ َْ‬ ‫کَیى ىٍ ط‪ٜ‬يین ٔ طؤییي طٍٕحص ٔ حَـیم حٓض‪ .‬ح‪ٕٛ‬الً حیٍ ُ‬
‫پیخيزَٖ‪ ،‬پیخيزَحٌ پی٘یٍ ٍح طؤییي يٗکُي ٔ َْ کظخد آًٓخَٗ‪ ،‬کظخد آًٓخَت ٓخرن ٍح‬
‫ط‪ٜ‬يین يیًَخیي‪ .‬آٌچّ ٍح کّ يٗطٕحٌ حُ ُرخٌ هَآٌ ْى ىنیم يلکى رَ ٔكيص حىیخٌ‬
‫ک ْحن ِکظ َ‬
‫َخد‬ ‫ىحَٔض ٔ ْى كهٔلّٖ طلَم حىیخٌ هٕحَي‪ ،‬حیٍ آیّ حُ هَآٌ حٓض‪َٔ « :‬أ َ ََِْ ْنَُخ ِانَ ْی َ‬
‫ػهَ ْی ِّ ۖ كَخكْ ُک ْى رَ ْیَُ ُٓ ْى رِ ًَخ أ َ ََِْ َل َ‬
‫ّللاُ ۖ َٔ َال‬ ‫د َٔ ُي َٓی ًًُِْخ َ‬‫‪ِ ٜ‬يّهًخ ِن ًَخ رَیٍَْ یَيَ ْی ِّ ِيٍَ ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫ن ُي َ‬ ‫رِ ْخن َل ّ ِ‬
‫ػشً َٔ ِي ُْ َٓخ ًؿخ ۚ َٔنَ ْٕ َٗخ َء َ‬
‫ّللاُ‬ ‫ن ۚ ِن ُک ٍّم َؿ َؼ ْهَُخ ِي ُْ ُک ْى ِٗ َْ َ‬
‫ک ِيٍَ ْحن َل ّ ِ‬ ‫ػ ًَخ َؿخ َء َ‬ ‫طَظ َ ِز ْغ أ َ ْْ َٕح َء ُْ ْى َ‬
‫ص ۚ ِانَٗ َ‬
‫ّللاِ َي َْ ِؿؼُ ُک ْى‬ ‫ٰ‬ ‫نَ َـؼَهَ ُک ْى أ ُ َيشً َٔ ِ‬
‫حكيَس ً َٔنَ ِک ٍْ ِنیَ ْزهُ َٕ ُک ْى كِی َيخ آط َخ ُک ْى ۖ كَخ ْٓظَزِوُٕح ْحن َوی ََْح ِ‬
‫َؿ ًِیؼًخ كَیَُُزِّج ُ ُک ْى ِر ًَخ ُک ُْظ ُ ْى كِی ِّ ط َْوظ َ ِهلٌَُٕ ‪ ٔ = »4۴ :۳ ،‬كَٓظخىیى رَطٕ کظخری ٍح کّ‬
‫رَپخیّی ٍحٓظٗ ٔ ىٍٓظٗ حٓض‪ ،‬کظخری کّ ْىهٕحٌ رخ کظخدْخٖ پی٘یٍ حٓض‪...‬‬
‫پْ ىٍ يیخٌ آَخٌ رَ ٔكن آٌچّ هيحَٔي َخُل کَىِ حٓض‪ ،‬ىحٍٖٔ کٍ ‪...‬‬

‫ّؽلاًیذ ّ کلیّذ‬
‫يال ْخىٖ ٓزِٔحٍٖ (ٕٕٔٔ ـ ‪ ْ ، ٕٔ۴۲‬م) ىٍ «يُظٕيّ» يٗگٕیي‪:‬‬
‫« يوظ‪٠‬خٖ رَْخٌ ٔ ئظلخى حُ هَآٌ ٔ ٍٔحیخص ٔ کهًخص يلوویٍ حُ كکًخء ٔ‬
‫حْم ػَكخٌ حیٍ حٓض کّ هيحَٔي ٔؿٕى‪ ٔ ،‬يٕؿٕى ؿیَ يظُخْٗ حٓض ٔ ‪١‬زؼخ ً ٔكيص حٔ‬
‫ٔكيص ػيىٖ ًَٗرخٗي‪ ،‬رهکّ ٔكيص يطهوّٖ كوّٖ كویویّ حٓض کّ طخٍ ٔ پٕى َظخو‬
‫ْٔظٗ ٍح كَح گَكظّ حٓض ٔ طًخو يٕؿٕىحص‪ ،‬ط٘ؼ٘ؼخص ٔ طـهّیخص ٔؿٕى ؿیَيظُخْٗ‬
‫حٔ ٔ حُ ٗجٌٕ ٖٔ يٗرخُٗي‪ ،‬ىٍػیٍ حیٍکّ حٔ رّنلخظ يَطزّٖ ًحص رٗيُظٓخیٖ رّْیچ‬
‫كيٖ يلئى ٔ يویي ًَٗرخٗي (چُخٌکّ يلخى هخػيِٖ رٔی‪ ٢‬حنلویوش کم حالٗیخء ٔ نیْ‬
‫رٕحك ٍي يُٓخ يٗرخٗي‪ْ ).‬ىچُخٌ کّ َلْ [کّ آیُّٖ ُٗخهض كنطؼخنٗ حٓض = يٍ ػَف‬
‫َلّٔ كوي ػَف ٍرّّ] رّنلخظ ٓؼّٖ ٔؿٕىٖ ٔ حكخ‪ّ١‬حٕ رَ طخٍ ٔ پٕى حَٔخٌ َٔزض‬
‫رّ هٕحء ٔ حػ‪٠‬خء ٔ ؿٕحٍف ريٌ هٕى چُیٍ ٔكيطٗ ٍح ىحٍح حٓض‪ ٔ .‬طًخو هٕحٖ حىٍحکٗ‬
‫ٕ‪۰۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ طلَیکٗ ٔ حػ‪٠‬خء ٔ ؿٕحٍف ٔ حؿِحء ريٌ‪ ،‬كظٗ ؿِء هٔیْ آٌ يخَُي يٕ ٔ َخهٍ‬
‫حُ ٗجٌٕ ٔ ؿهِْٕخٖ َلْ حٓض‪َ .‬لْ طُٓخ یکٗ حُ آٌْخ يخَُي هِٕٖ ػخههّ رّطُٓخیٗ‪،‬‬
‫یخ هِٕٖ هیخل طُٓخ‪ ،‬یخ كو‪ ٢‬ىٓض‪ ،َٓ ،‬پخ‪َ ...‬یٔض رهکّ ًّْٖ آٌْخ يٗرخٗي‪)4ٖ(».‬‬
‫حٔ يُظٕيّٖ هٕى ٍح رخ حیٍ ریض آؿخُ يٗکُي‪:‬‬
‫حنظخَْ حنزخ‪ ٍ١‬كٗ ظٍِٕٓ‬ ‫یخ يٍ ْٕ حهظلٗ نلَ‪ٍَِٕ ١‬‬
‫«ٔكيحَیض حنْٕٗ ئخٖٔ حٓض رخ کهیض ْٔظت يطهن» ٔكيحَیظٗ کّ «رخنؼيى» ٔ‬
‫حُ ُِٓن حػيحى ٍیخ‪َ ٟٗ‬یٔض کّ ٔهظٗ گلظیى "یک" نِٔيخ ً رّ"ىٔ" ْى رَٓیى‪ ،‬ىٍ ؿیَ‬
‫حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص یک يؼُخٖ َوٕحْي ىحٗض‪ .‬حػيحى ٍح رَ٘ ٔ‪ٟ‬غ کَىِ طخ ىٍ يٍٕى حػیخٌ‬
‫يظـِی ٔ ؿیَ‬‫ّ‬ ‫يظـِٖ رّکخٍ رُيى؛ كخل آٌکّ حنْٕیض كٗ ًحطّ ؿیَ‬ ‫ّ‬ ‫ػخرظّ ٔ حٗیخء‬
‫يظلیِّ حٓض» رًّْیٍ ؿٓض حیٍ «یک» حُ ُيَِٖ آٌ «یکْخ» َیٔض کّ ىٍ يُطن‬
‫ٔ ٍیخ‪ٟ‬یخص ىحٗظیى‪ .‬كکًخء كَيٕىِحَي‪ً« :‬حص ٔحؿذ حنـٕى ال ٔحكي ٔ ال کؼیَ» حٓض‪.‬‬
‫ػ ِهی ٌى‪.»ٖ :۳۰ ،‬‬ ‫حنظخْ َُِ َٔ ْحنزَ ِ‬
‫خ‪ َٕ ُْ َٔ ۖ ٍُ ١‬رِ ُک ِّم ٗ ْ‬
‫َیءٍ َ‬ ‫هَآٌ ْى گلظّ‪ْ َٕ ُْ « :‬حْل َ َٔ ُل َٔ ْحآل ِه َُ َٔ َ‬
‫َی ٌء» حٓض‪ .‬رًّْیٍ ػهض‬ ‫ْْ ک ًَِؼْ ِه ِّ ٗ ْ‬ ‫کٍ نَُّ ُکلُ ًٕح أ َ َكيٌ» حٓض‪ .‬حٔ «نَی َ‬ ‫حٔ « َٔنَ ْى َی ُ‬
‫هَآٌ يـیي‪ً ،‬حص هيٓٗ ٍح ْى رخ ‪ًٟ‬خیَ «حٔل ٗو‪ ٚ‬يلَى = حَََخ ـ حَِّٗ» ْى رخ‬
‫‪ًٟ‬خیَ «حٔل ٗو‪ ٚ‬ؿًغ = حَِّخ» ْى «يظکهّى يغ حنـیَ = َلٍ» يؼَكٗ ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫چٌٕ «حٔ» ىٍ كویوض «یک کم» حٓض‪ .‬یک کهّت رٍِگ حٓض‪ .‬حٔ ىٍ ًّْ ؿخ حٓض‪.‬‬

‫ًْهاًیذ هلٍٔ‬
‫ٓوٍ ىٍ يٍٕى چیٔظت هيح ح‪ٛ‬الً يٍٕى َيحٍى آٌچّ ىٍ حیٍؿخ حطلخم يٗحكظي‪،‬‬
‫حهظالف ىٍ ؿهِْٕخٖ «كویوض ٔؿٕى» حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ يَكهّ َیِ ًٍْ‪ ،‬ػوم‪ ،‬نلع ٔ‬
‫يؼُٗ‪ًّْ ،‬گٗ یک ؿخ رّطٕهق يٍُٗٓي‪ ٔ ،‬رخد يـخُ‪ ،‬حٓظؼخٍِ‪ ،‬کُخیّ‪ ،‬طًؼیم ٔ ٗؼَ‬
‫ٔ ٗخػَٖ گٕ٘ىِ يٕٗٗى‪ .‬طؼزیَ ًحص هيٓٗ رّ«ٍَٕ» َیِ حُ ًْیٍ رخرض حٓض‪ .‬آیّٖ‬
‫‪ »ٖ۳ :ٕ4 ،ٝ‬حٗخٍِ رّكؼم حٔ حٓض کّ رّيؼُٗ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫ّللاُ َُ ُ‬
‫ٍٕ حن َ‬ ‫يزخٍکّٖ « َ‬
‫ًٕٔحص ٔحالٍ‪ »ٝ‬يیرخٗي‪ .‬ػزيحنَكًٍ ؿخيی ىٍ«َوي حنُ‪ً »ٕٜٙ‬کَ‬ ‫ّللا ُيُ ّ ِٕ ٍُحن ّ‬
‫« ّ‬
‫يیکُي کّ ٔؿّ ط٘زیّ كنطؼخنی رٍَّٕ‪ ،‬ىٍ هَآٌ کَیى آٌ حٓض کّ ًّْچیِ رخ ٍَٕ‬
‫ىیيِ يیَٕٗي‪ ،‬ح ّيخ هٕى ٍَٕ ىٍک ًَیٕٗى ٔ ؿخنزخ ً يـلٕلػُّ رخهی يیيخَي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ٍَٕ كن کّ ٔؿٕى يطهن حٓض‪ ،‬طلض حن٘ؼخع هیٕى ٔ يویيحص ٔ يخْیخص‬
‫هخ‪ٔ ّٛ‬حهغ يیٕٗى ٔ رّؿٓض ه‪ ٍٕٜ‬كٓى رَ٘ يـلٕلػُّ ٔحهغ يیگَىى‪« :‬حنٍُٕ‬
‫حنًـَى الیًکٍ ٍإیظّ»‪ .‬چُخٌکّ حُ «ػهى» َیِ طؼزیَ رٍَّٕ ٗيِ حٓض‪ ،‬چٌٕ "حٔ"‬
 ‫ٖ‪۰۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ػهى يطهن َیِ ْٔض‪َ .‬ظیـّ حیٍکّ هيح ُيخَٗ هيح حٓض کّ ٗزیّ ْیچ چیِ َزخٗي‪ ،‬ىٍ‬
‫ًْخٌكخل ٗزیّ ًّْچیِ ْى رخٗي‪ .‬ىٍَْؿخ رخٗي‪ ،‬ىٍْیچ ؿخ ْى َزخٗي‪ .‬حیٍ حٓض يؼُٗ‬
‫‪ٜ‬لٌَُٕ ‪»ٔ۴ٓ :ٖ۰ ،‬‬ ‫ک ٍَدّ ِ ْحن ِؼ َِسِ َ‬
‫ػ ًَخ یَ ِ‬ ‫ٓ ْز َلخٌَ ٍَ ِرّ َ‬
‫ّللا حکزَ يٍ حٌ یٕ‪ٛ‬ق!» ٔ « ُ‬ ‫« ّ‬
‫"ٍَٕ" يوهٕم حٓض ٔ ىحٍحٖ يَحطذ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق رخٗي‪ً ،‬حص رٗچٌٕ ‪ًٍٟ‬‬
‫حیٍکّ حُ ََْٕع ئخَوض ٔ ي٘خرٓض رخ يوهٕم يزَٖ حٓض‪ ،‬ط‪ٗ ٍٕٜ‬يص ٔ ‪ٟ‬ؼق‬
‫ىٍ يٍٕى حٔ َیِ رٗيٍٕى رخٗي‪ْ ،‬ىچُیٍ حُ ََْٕع هیي ٔ ٔ‪ٛ‬ق يُِِ حٓض‪ .‬كظٗ هیي‬
‫«يطهن رٕىٌ» رّپُيحٗض ػيِٖ "ٔحؿذ حنٕؿٕى رٔی‪ ٢‬حٓض" هيحٖ ٔحكي ًَٗطٕحَي‬
‫ىحٍحٖ ‪ٛ‬لخص يظؼيى ٔ کؼیَِ رخٗي‪ََْٕ ،‬ع حَيیّٖ٘ طکؼیَ َٔزض رًّحص رخٍٖ يُخكٗ‬
‫رخ "ٔكيص" حٓض‪ْ .‬یچگَّٕ کؼَطٗ ىٍ حٔ َیٔض‪َْ ،‬چُي کّ کؼَص ‪ٛ‬لخص رخٗي‪.‬‬
‫حيخو دمحم ؿِحنی ـ ُيظَک َِهّ ْى رٍِگ حٗؼَی‪ ،‬رخ طًٔک رّآیّٖ يزخٍکّٖ « َ‬
‫ّللاُ َُ ُ‬
‫ٍٕ‬
‫‪ »ٝ‬هيحَٔي ٍح ٍَٕی يل‪ ٞ‬يیىحَي‪ .‬ىٍ کظخد "ي٘کخسحالَٕحٍ"‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬‫حن َ‬
‫طٕ‪ٟ‬یق يٗىْي کّ حیٍ ٍَٕ رخ طًخو يَحطزٖ ىٍ حَٔخٌ يظـهّی يیٕٗى ٔ حَٔخٌ رخیي‬
‫رکٕٗي كـخدْخی ٍح کّ يخَغ طخرٖ حیٍ ٍَٕحَي يَطلغ ٓخُى‪.‬‬
‫ؿِحنی يلـٕرخٌ ٍح ّٓ ىٓظّ يیىحَي‪:‬‬
‫ٔ ـ يلـٕرخٌ رّظهًض يل‪( ٞ‬يالكيِ ٔ ىَْیّ)‬
‫ٕ ـ يلـٕرخٌ رٍَّٕ ًَْحِ رخ ظهًض يل‪( ٞ‬رضپَٓظخٌ ٔ ػُٕیخٌ)‬
‫ٖ ـ يلـٕرخٌ رٍَّٕ يل‪( ٞ‬كالٓلّ) کّ حیٍ گَِٔ ٕٓو‪ ،‬هيح ٍح رخطٕؿّ رّحػَٕ‬
‫ىٍ ْٔظی يیُٗخُٓي‪.‬‬
‫حيخ آیّٖ يزخٍکّ ىٍ حىحيّ ط‪َٜ‬یق ىحٍى کّ حیٍ یک ط٘زیّ ٔ طًؼیم حٓض‪َّ ،‬طُِیّ‬
‫ػ ِهی ٌى‪»ٖ۳ :ٕ4 ،‬‬
‫ٗ ْیءٍ َ‬‫ّللاُ رِ ُک ِّم َ‬
‫خّ ۗ َٔ َ‬ ‫ّللاُ ْحْل َ ْيؼَخ َل ِنهَُ ِ‬
‫د َ‬ ‫ٔ ط‪ٜ‬يین‪ َٔ « :‬یَ‪ُ َِْ ٠‬‬
‫رّػویيِٖ رَهٗ «هيح ٍح "ٔؿٕى" َیِ ًَٗطٕحٌ هٕحَي؛ ُیَح کّ حٔ حُ "ٔؿٕى"‬
‫ْى رخالطَ حٓض‪ ».‬ح ّيخ رُخ رّحػظزخٍٖ کّ «ٔؿٕى» يخَُي «ٍَٕ» یک كویوض ط٘کیکٗ ٔ‬
‫ًٔيَحطذ حٓض؛ ىٍ ػیٍ ٔكيص‪ ،‬کؼَص ٔ ىٍ ػیٍ کؼَص ٔحكي حٓض ٔ ْى رّؿٓض‬
‫«‪ٟ‬ین هُّخم» رخ ٍػخیض كِو ٔ حكظیخ‪ ١‬حٔ ٍح «ٔؿٕى» يٗگٕثیى‪ .‬یؼُٗ کّ حگَ حٔ ٍح‬
‫«ٔؿٕى» ْى َگٕثیى‪ ،‬چّ يٗطٕحَیى گلض؟‬
‫ٔ چگَّٕ يٗطٕحٌ حُ ژٍكُخٖ حیٍ طلیَّ ػظیى ریٌَٔ آيي؟‪...‬‬
‫حرٍػَرٗ يٗگٕیي‪ :‬ههذ يئيٍ يؼخل آثیُّ حٓض کّ هيح ىٍ آٌ ؿهِٕ کُي‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫هٍٕٗیي ىٍ آثیُّ؛ رئٌ حیٍکّ ظَكیض ههذ رخالٍٔى ٔ یخ هٍٕٗیي کٕچکطَ ٕٗى‪.‬‬
‫هيح حُ آٌ ؿٓض ىٍ ًٍْ رَ٘ َگُـي کّ يلی‪ ٢‬رًٍَْ حٓض ٔ ًٍْ يخ يلخ‪ ١‬رخٗي‪ ،‬ىٍ‬
‫‪۰۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػیٍ حیٍکّ يٗطٕحَي ؿهِْٕخٖ ٔؿٕىٕ ىٍ ًٍْ يخ طـهّی ًَخیي‪ .‬ىهیوخ ً يخَُي حَؼکخّ‬
‫هَ‪ ٙ‬هٍٕٗیي ىٍ آثیُّ کّ رّيؼُٗ گُـخیٖ هٍٕٗیي ىٍ كي ظَكیض آثیُّ َیٔض‪.‬‬
‫يزخكؼخص رَ َٓ رٕى ٔ َزٕى هيح كَٗلّٔ ىٍ ْیچ ُيخٌ ٔ يکخَٗ ‪ٍٕٛ‬ص َگَكظّ‬
‫ٔ ًَٗگیَى‪ ،‬رهکّ ًْٕحٍِ ٓوٍ رَ َٓ حٓظلخىِْخٖ ٗو‪ ٜٗ‬حُ َخو هيح‪ ،‬حُ یکٕٔ‪ٔ ،‬‬
‫طالٕ ىٍ ؿٓض طؼًین َوٖ يؼُٕٖ هيح رّيُظٍٕ حٍطوخٖ ٍكظخٍ هَيُيحَّ ٔ حهالهٗ‬
‫رَ٘یض‪ ،‬حُ ٕٖٓ ىیگَ؛ ًْٕحٍِ ؿَیخٌ ىحٗظّ حٓض‪ .‬ىٍ یک ‪َ١‬ف حیٍ آٍٔىگخِ‪،‬‬
‫يُطن «کََ ٕٗ» ـ «کٍٕ ٕٗ» كخکى رٕىِ‪ ،‬ىٍ ٕٖٓ ىیگَ «حكال طؼوهٌٕ»؟ «حكال‬
‫یظيرٌَّٔ»؟ «حكال طظل ّکٌَٔ»؟ «حكالطؼهًٌٕ»؟ «حكالیُظٌَٔ» ‪...‬؟‬
‫ىٍ حیٍ آٍٔىگخِ ػظیى کٔخَٗ رّهٕى حؿخُِ يٗىُْي ىٍ ؿخیگخِ هيح هَحٍ گیََي‪،‬‬
‫ّللا» پُيحٗظّ ٔ‬‫ّللا ٍح «حؿُخو ّ‬‫یخ طُٓخ هٕى ٍح پم حٍطزخ‪ ١‬رخ هيح يؼَكٗ ًَخیُي‪ .‬ههن ّ‬
‫كَف هٕى ٍح رَّخو هيح رَُِي‪ .‬ىٍ حیٍ ٍحٓظخ هيحٖ کّ يؼَكٗ يٕٗٗى ىهیوخ ً ىٍ‬
‫چخٍچٕد ظَكیضْخٖ ٍٔكٗ‪ ،‬كَُْگٗ‪ ،‬يؼظويحص‪ ،‬ػالین ٔ ٓالین ٗو‪ ٜٗ‬آٌ‬
‫ًَخیُيِٖ هيح هَحٍ ىحٍى‪ ،‬رًّْیٍ ؿٓض هيحٖ ػَ‪ٗ ّٟ‬يِ ىٍ ؿٕحيغ ػوذيخَيِ‬
‫ىحٍحٖ هَٕ٘ض ریٖطَ ٔ طٕهغ ح‪ٟ‬خكٗ َٔزض رّرُيِگخٌ حٓض؛ ُٔى هَٓ يٗکُي‪،‬‬
‫رُّْگخو ه٘ى ىَیخ ٍح کٍ كیکٌٕ يًَٗخیي‪ ،‬رُيِگخٌ ٍح طُزیّ يٗکُي‪ ،‬حُ آٌْخ حَظوخو‬
‫يٗگیَى‪ ،‬ه٘کٓخنٗ يٗآٍٔى‪ٓ ،‬یم ٍحِ يٗحَيحُى‪ ،‬آكخص ٔ حيَح‪ ٝ‬يٗكَٓظي‪ ،‬ؿُگ‬
‫ٔ هلطٗ ٔ ُنِنّ رّپخ يٗکُي‪...‬‬
‫ح ّيخ ىٍ يوخرم طٕرّ ٔ حَخرّٖ رُيِگخٌ گُخِکخٍ‪ ،‬رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍ رَحرَ رٌل يخل ٔ‬
‫هیَحص ٔ ‪ٛ‬يهخص ٔ ْيحیخ طٕٓ‪ ٢‬آٌْخ‪ ،‬هیهٗ ُٔى حُ ه٘ى كَٔ يَٗ٘یُي‪ََْٕ ،‬ع‬
‫گُخْخٌ ٗو‪ٍ ٜٗ‬ح ىٍ يوخرم حيٕحل ٔ ‪ٛ‬يهخص يٗرو٘ي ٔ يٕهظخ ً آٍحو يٕٗٗى‪...‬‬
‫ـ پَٖٓ حیٍؿخ حٓض کّ «حیٍ هیَحص ٔ ‪ٛ‬يهخص رّىٓض چّ کٔخَٗ يٍٗٓي؟»‬
‫= ٕٓىؿٕیخٌ حٓظلخىِْخٖ كَحٔحَٗ حُ حیٍ ٍٕٔ يٗرَىَي‪ ،‬كٕحىػٗ َخٗٗ حُ هَٓ‬
‫‪١‬زیؼض‪ ،‬يخَُي ٓیم‪ُ ،‬نِنّ ٔ حيَح‪ ،ٝ‬ىٍكخنٗ کّ َُيگٗ ػًٕو ٓخکُیٍ ٍح طزخِ‬
‫يٗٓخُى‪ ،‬رَحٖ ػيِٖ يؼئىٖ ٓلَِٖ ٍَگیٍ آيخىِ يٗٓخهض‪ ،‬يَىيٗ رٕٗٓحى ٔ‬
‫هَحكخطٗ (کّ حُ ىٍک ػهم ٔحهؼىت كٕحىع ػخؿِحَي) ًّْٖ آٌْخ ٍح رّهَٓ هيح َٔزض‬
‫يٗىُْي‪ .‬كَ‪ٛ‬ظٗ هٕرٗ رَحٖ ؿخىٔگَحٌ ٔ ٕٓىؿٕیخٌ كَحْى يٗآيي طخ ىٍ رَحرَ حهٌ‬
‫ٔؿْٕخطٗ کالٌ‪ ،‬رخ هَأص حٍٔحى ٔ ػِحثیى‪ ،‬ه٘ى هيح ٍح كَٔ رُ٘خَُي ٔ حٍحىِٖ حٔ ٍح‬
‫ىٍ ؿٓض يؼزض ٕٓم ىُْي‪ .‬حیٍ ػًم ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ ًّْٖ حىیخٌ ٍٔحؽ ىحٗظّ ٔ‬
‫ىحٍى‪ ،‬ىٍكخنیکّ هَآٌ کَیى حیٍ ػًم ٍح رّٗيص َکْٕٖ کَىِ حٓض‪:‬‬
 ‫‪۰۳۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫خ‪ِ ١‬م‬ ‫خٌ نَ َیؤ ْ ُکهٌَُٕ أ َ ْي َٕح َل حنَُ ِ‬

‫خّ ِر ْخن َز ِ‬ ‫حنَ ْْزَ ِ‬ ‫« َیخ أَیُّ َٓخ حنٌَِیٍَ آ َيُُٕح ِا ٌَ َکؼِ ً‬
‫یَح ِ ّيٍَ ْحْلَكْ َز ِ‬
‫خٍ َٔ ُّ‬
‫ٓزِی ِم َ‬
‫ّللاِ‬ ‫‪٠‬شَ َٔ َال یُُ ِلوََُٕ َٓخ كِی َ‬ ‫َذ َٔ ْحن ِل َ‬‫ّللاِ ۗ َٔحنٌَِیٍَ یَ ْکُِ ٌَُِٔ حنٌَْ َ‬
‫ٓزِی ِم َ‬ ‫ػٍ َ‬ ‫‪ٜ‬ئٌَُّ َ‬ ‫َٔیَ ُ‬
‫د أ َ ِن ٍیى‪ = »ٖ4 :۲ ،‬حی کٔخَی کّ حیًخٌ آٍٔىِحیي! رّطلوین رٔیخٍٖ حُ‬ ‫٘ َِْ ُْى ِر َؼٌَح ٍ‬‫كَ َز ّ‬
‫حكزخٍ ٔ ٍحْزخٌ (کخُْخٌ ٔ ٍٔكخَیخٌ) حيٕحل يَىو ٍح رخ كَیذ ٔ َیََگ يٗهٍَٕي‪،‬‬
‫ٔ هٕى ٍح ریٍ هيح ٔ ههن كخیم يًَٗخیُي‪ .‬ريیٍطَطیذ يخَغ هيحُٗخٓٗ يَىو يَٕٗٗي‪.‬‬
‫حكزخٍ = ػِنض گِیيِگخٌ یٕٓىٖ؛ ٍُْزخٌ = ىیََ٘یُخٌ ئیلٗ‪ُ ٔ ،‬حْي =‬
‫ػزخىصپیّ٘گخٌ ئهًخٌ ٍح گٕیُي‪ .‬کّ َْیک رّطُٓخیٗ هٕى ٍح يخنک ىٍرٔض ىیٍ ٔ‬
‫ىَیخ ٔ کهیيىحٍ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى يؼَكٗ يٗکُُي‪.‬‬

‫اٍزوالل ّعْك‬
‫رّگلظّی حرٍيیًٌٕ ػٕحو َیخُيُي آٌحَي کّ هيحی ٍح ٓظخیٖ کُُي کّ ىحٍحی ‪ٛ‬لخص‬
‫ٗو‪ٜ‬ی رخٗي طخ رظٕحَُي ريحٌ ػ٘ن رٍَُٕي ٔ ريحٌ طکیّ کُُي‪ ٔ ،‬حْٔى رظٕحَي رخ حطکخء‬
‫رًّْخٌ ‪ٛ‬لخص ٗو‪ٜ‬ت هٕى هيحیی کُي‪ .‬هيح رخیي ئظوم‪ ،‬هيٍصيُي ٔ رَٗیخُ رخٗي‪.‬‬
‫هيحی کّ هٓخٍ ٔ ؿزخٍ ٔ يٓیًٍ ٔ يظکزَ َزخٗي‪ ،‬هيحیی ًَٗطٕحَي‪ .‬رَحی طؤيیٍ َظَ حیٍ‬
‫گَِٔ‪ ،‬هيحی یٕٓى کخيمطَیٍ هيح حٓض‪« .‬ػزيحنوخىٍ ریيل ىْهٕی» (‪ ٔٓ۳4‬ـ ٖٖٔٔ ‪،‬‬
‫ْ م) حُ ٗیلظّگخٌ هيحی ئظوم ٔ هيٍصيُي حٓض‪:‬‬
‫کِٕ نَُى کًَ حُ ٓخیّٖ حٓظوالنٖ‬ ‫رّيوخيٗ کّ ٗکْٕٖ كَ٘ى پخٖ ػزخص‬
‫ط‪ٕٜ‬یَ «حَٔخٌٔحٍ حُ هيح» کّ ٍیّْ٘خی ي٘ظَک <یخ یکٔخٌ> ىٍ حىیخٌ ٓخيی‬
‫<َظیَ یٕٓى ٔ ئیلیض> ٔ حىیخٌ َٗهی چٌٕ <ُْئثیٔى ٔ رٕىیٔى> ىحٍى‪ ،‬حُ‬
‫‪َ١‬كی كکخیض حُ طالٕ رَ٘ رَحی ٓخىِٓخُی ط‪ ٍٕٜ‬حُ كنطؼخنی رّحَيحُِٖ كٓى‬
‫هٕیٖ ىحٍى؛ حُ ؿخَذ ىیگَ كکخیض حُ يیم حٔ رَحی ىٍگیَی حكٔخٓی ٔ ػخ‪١‬لی‬
‫(َّكو‪ ٢‬رَهٍٕى رَْخَی ٔ حٓظيالنی ٔ ػوهت يل‪ )ٞ‬رخ ٔحؿذ حنٕؿٕى ىحٍى‪ ٔ .‬حیٍ طخ‬
‫كيی حُ حكٔخّ َیخُ كطَی رَ٘ رّکًخنی کّ پُخْگخِ ٔ ىٓظگیَ ٔ كخيت حٔ رخٗي‪،‬‬
‫َٓچًّ٘ گَكظّ حٓض؛ آٌچُخٌ پُخْگخِ ٔ هيحی کّ رخیي رُٕ٘ى ٔ ؿٕحد ىْي‪ ،‬رخیي‬
‫ىنُٕٔی کُي ٔ رزو٘خیي‪ ،‬رخیي رزیُي ٔ رٍّكى آیي‪ ،‬رخیي رّه٘ى آیي ٔ ىحى يظهٕيخٌ ٍح حُ‬
‫ظخنًخٌ رٔظخَي‪َ ،‬خرکخٍحٌ ٍح کیلَ ىْي ٔ َیکٕکخٍحٌ ٍح پخىحٕ ‪...‬‬
‫هيحی کّ هَآٌ يؼَكی يًَٗخیي ًْیٍ حٓض ٔ هیهی َِىیک رّهيحی یٕٓى حٓض‪،‬‬
‫هَآٌ ىٔ ‪ٛ‬لض رّهيحی یٕٓى ح‪ٟ‬خكّ کَىِ حٓض‪ٍ« :‬كًخَیض ٔ ٍكیًیض» حیٍ ىٔ‬
‫‪ٛ‬لض‪ ،‬هيحی هَآٌ ٍح يَٓرخٌطَ حُ هيحی یٕٓى کَىِ حٓض‪ .‬ح ّيخ ًْخٌ حٓظوالل ٔ‬
‫‪۰۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ٛ‬الرض ٔ ْیًُّ ٍح ىحٍى؛ ؿٓخٌ ٍح حُ َیٔظی رّْٔظی آٍٔىِ ٔ ٍْزَی يٗکُي‪ .‬حیٍ‬
‫ٍٕٔ هيحُٗخٓی يٗگٕیي ًٍِ ًٍِٖ ػخنى ييٍکخص حػى حُ حیٍکّ ىٍ چّ چَِٓ ٔ‬
‫ٍَگٗ ظخَْ ٕٗى‪ ،‬كو‪ ٢‬حِػًخل حٍحىِ ٔ ظٍٕٓ حيَ هيح حٓض َّ طـهّی ًحص حٔ‪ٍَٕ .‬‬
‫هٍٕٗیي ػیٍ هٍٕٗیي َیٔض‪ ،‬گَچّ يُلک حُ آٌ ْى َظٕحَي رٕى‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ كَيخٌ‬
‫يٕال ًَّحص يٕال حٓض‪ ،‬ح ّيخ ٗؤٌ كَيخٌ رَحرَ رخ ٗؤٌ هٕى يٕال حٓض‪.‬‬
‫رًّْیٍ هیخّ‪ ،‬يلٕٔٓخص َیِ ػیٍ ًحص حٔ َزٕىِ‪ ،‬رهکّ حػَ حَگ٘ض حٔ حٓض‪.‬‬
‫يٗگٕیُي يخ يٗىحَیى کّ ػخنى يخىِ ىٍ ػَٔ‪ ٔ ٝ‬ططٍٕ ىحیًٗ حٓض ٔ ََْٕع‬
‫ططٍٕٖ ئظهِو طؤػیَپٌیَٖ ٔ طٕهیض يٗرخٗي؛ ىٍ كخنٗکّ‪ً ،‬حص ٔ ‪ٛ‬لخص ٰانٓی حُ‬
‫ََْٕع ػَٔ‪ ٔ ٝ‬ططٍٕپٌیَٖ ٔ طٕهیض يُِِ حٓض ٔ رخ حط‪ٜ‬خف رّؿًیغ ‪ٛ‬لخص‬
‫کًخنیّ‪ ٔ ،‬يزَٖ حُ ًّْٖ ‪ٛ‬لخص َخه‪ ،ّٜ‬ىحٍحٖ ػزخص ٔ حٓظًَحٍ ؿیَ هخرم طٕ‪ٛ‬یق‬
‫ٔ يوظ‪ ٚ‬رّهٕى حٓض‪ .‬يٗگٕیُي حٔ يزيءحنًزخىٖ حٓض‪ ،‬حٔ كیخص يطهن ٔ ؿخٔیي حٓض‬
‫کّ كَحطَ حُ ُيخٌ ٔ يکخٌ‪ ،‬كٕم يخىِ ٔ َلْ كیخص رٕىِ ٔ يٕؿي ًّْٖ آٌْخ حٓض‪.‬‬
‫حُ ًْیٍ ٍٔ طًخيٗ ًٍحص ػخنى‪ ،‬حٔ ٍح طٔزیق ٔ طويیْ يٗکُُي‪ ،‬حیٍ ٓزٕف ٔ‬
‫هئّ کخثُخص َّرًَحص هٕیٖ حٓض کّ رُخ رّيوظ‪٠‬خٖ حىنّّٖ ػوهیّ رخ‪١‬م ٔ نـٕ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ طٔزیلخص رًَحص حهيّ حنْٕٗ رخٗي کّ كٕم ًٔحص هٕیٖ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ ‪ َُ١‬هيحُٗخٓی رَحی ‪ٛ‬لض َظَ هٕى رَحْیُی حٍحثّ يٗکُُي کّ حُ آٌ‬
‫ؿًهّ رَْخٌ «‪ٛ‬یٍَٔص» حٓض‪ٛ .‬یٍَٔص ؿِء هٕحَیٍ الیُلک يخىِ حٓض کّ الؿَو‬
‫ئظهِو يزيأ ٔ يو‪ٜ‬ي ٔ حطزخع حُ هخٌَٕ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬ىٍ ظَف ُيخَت يویي حٓض کّ‬
‫رخ حُنیض ٔ حريیض يُخكخص طخو ىحٍى؛ ىٍكخنٗکّ ًحص حهيّ ٍرٕرٗ حُنٗ ٔ َٓييٖ‬
‫حٓض ٔ يُِِ حُ ؿًیغ هیٕى يٗ رخٗي‪ .‬حٔ هٕى ٔح‪ٟ‬غ ََْٕع هیٕى ٔ هخٌَٕ حٓض‪.‬‬
‫حگَچُخٌ َزٕى حیٍ پَٖٓ رٍِگ رٗؿٕحد يٗيخَي کّ «هخٌَٕ ػَٔ‪ ٔ ٝ‬ططٍٕ يخىِ‬
‫چگَّٕ َظى ٔ طُلیٌ یخكظّ حٓض؟»‬
‫حگَ گلظّ ٕٗى‪« :‬هخٌَٕ كخکى رَيخىِ حُ َٕػٗ هخٌَٕ يخكٕم هٕى طزؼیض يٗکُي»‬
‫ىٍَٔ الُو يٗآیي؛ حگَ رگٕیُي‪« :‬هخٌَٕ كخکى رَيخىِ يل‪ٕٜ‬ل كؼم ٔ حَلؼخالص ًحطت‬
‫هٕى يخىِ يٗرخٗي» ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ٔكيص كخػم ٔ يلؼٕل ٔ ػخيم ٔ يؼًٕل الُو‬
‫يٗآیي؛ آٌ ْى حُ يلخالص ػوهیّ حٓض ٔ ْى حَکخٍ ٔؿٕى هيح حٓض‪ .‬پْ َخگِیَ رخیي‬
‫هخثم رّحٓظوالل هيح رٕى‪ .‬كویوض حیٍ حٓض کّ ُٗخهض هيح ٓٓم يًظُغ حٓض‪ .‬يُخُػخص‬
‫ىٍ رخد هيحُٗخٓٗ ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض ْٔض ٔ َیٔض‪ ،‬حُ ُِٓن «ٓپیي» ٔ «ٓیخِ» يطهن‬
‫حٓض‪ ،‬يطخرن رخ حیٍ ٓیخم رلغ‪ ،‬یخ هيحٖ ْٔض‪ ،‬یخ َیٔض؛ حگَ ْٔض‪ ،‬الؿَو ىحٍحٖ‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫يظؤنٓخٌ ٔيئيُیٍ رّآٌ حػظوخى ىحٍَي؛ حیٍ ٓٓمطَیٍ كَ‪ٝ‬‬ ‫ّ‬ ‫چُخٌ ‪ٛ‬لخطٗ حٓض کّ‬
‫هيحُٗخٓٗ حٓض؛ ٍحِ يًظُغ هيحُٗخٓٗ ًْخٌحٓض کّ كالٓلّ ىٍپٗ آٌحَي‪ .‬حیٍ ‪َ١‬ین‪،‬‬
‫یک‪ٜ‬يح حُ ٕٖٓ يظ‪ٕٜ‬كخٌ‪ ،‬يظؤنّٓخٌ‪ ،‬يظکهًخٌ‪ ،‬كویٓخٌ ٔ يليػخٌ حٓظُکخٍ ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫آة ثَهله رٌَْگٔ‬

‫كن حیٍ حٓض کّ يٕؿٕىٖ يُل‪ َٜ‬رّكَىٖ يخَُي "هيح" کّ كخیِ ه‪ٜ‬هض‬
‫«ْٔض» ٔ «َیٔض» كَحگیَ يٗرخٗي‪ ،‬رخ يؼیخٍْخٖ يظيحٔل رَٖ٘ َّهخرم َلٗ حٓض‪،‬‬
‫َّهخرم حػزخص‪ .‬رًّْیٍطَطیذ ىٍک يخْیض كویوٗ ٔ چگَّٕ رٕىٌ حٔ حُ كُِٕٖ حىٍحک‬
‫ٔ َٗف ٔظخیق رَ٘ هخٍؽ حٓض‪ .‬يخ كو‪ ٢‬رّطـَرّ ىٍیخكظّحیى کّ هيح يل‪ٕٜ‬ل كخالص‬
‫هخ‪ ٙ‬آىيی حٓض‪َْ ،‬گخِ رّحٔ َیخُ پیيح کُیى‪ ،‬رٗىٍَگ هٕى ٍح رّيخ َ٘خٌ يٗىْي‪ .‬حٔ‬
‫هيحٖ "يلظخؿخٌ" ٔ"َٓئظخٌ" حٓض‪ٔ .‬نٗ َْگخِ روٕحْیى ىٍرخٍِٖ يخْیض حٔ‬
‫پَٖٓ کُیى حُ َظَْخ يلٕ يٕٗٗى‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ ىٔ كخنض‪ ،‬آٌچّ حطلخم حكظخىِ ؿيحل‬
‫نلظٗ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬حيَ يؼُخیٗ حٓض کّ كٗ ًحطّ ىٍ هخنذ نلع ًَٗگُـي‪ .‬حیٍ یؼُٗ‬
‫آد ىٍ ْخٌٔ کٕریيٌ! حگَ حٔ ٍح يٕؿٕىی ًُْی ريحَیى‪ ،‬هيحی ٗو‪ٜ‬ی يیٕٗى؛‬
‫َْکْ هٕىٕ يیىحَي ٔ هيحیٖ‪« :‬ػيى حنٕؿٕى رؼيى حنُلّٕ‪ ».‬حگَ يٕؿٕىی يظؼیٍّ‬
‫ٔ هخٍؽ حُ ًٍْ پُيحٍیى‪ ،‬رَحی حٔ طلیِّ يکخَی الُو يیآیي‪ ،‬چُخٌکّ ‪ٍَٟٔ‬س ً رخیي ىٍ‬
‫ُيخٌ يؼیٍّ ىٍ يکخٌ يؼیٍّ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظّ رخٗي‪ ٔ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل ىٍ يکخٌْخی ىیگَ‬
‫ك‪َ ٍٕ٠‬يحٗظّ رخٗي‪ ،‬ؿَْٕ يظؼیٍّ ًَیطٕحَي ىٍ آٌ ٔحكي ىٍ ًّْؿخ ك‪ ٍٕ٠‬ػیُی ٔ‬
‫رخنلؼم ىحٗظّ رخٗي ٔ حیٍ هٕى ٓئحالص ریپخٓوی چٌٕ‪ :‬کیٔض؟ چیٔض؟ ٔ کـخ حٓض؟‬
‫ٍح رَيیحَگیِى‪ٍٕٛ .‬ص ٕٓو آٌکّ حٔ ٍح يٕؿٕىی هخٍؽ حُ ًٍْ‪ ،‬كَحگیَ ٔ ًّْؿخ‬
‫كخ‪ َٟ‬پُيحٍیى‪ ،‬کّ ي٘ظَک ًُْی ٔ ػیُی َیِ يیٕٗى؛ ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص الؿَو‬
‫رّيُطن «ٔكيص ٔؿٕى» حرٍػَرٗ ٔ حرٍيیًٌٕ ٔ رخٍٔم حٓپیُُٕح ٍٓیيِحیى‪.‬‬
‫«يٓخطًخ گخَيٖ» «حٔ» ٍح چُیٍ يؼَكٗ يٗکُي‪« :‬ىٍ َظَ يٍ هيح كویوض ٔ‬
‫يلزض حٓض‪ .‬هيح حهالم ٔ َیکٗ حٓض‪ .‬هيح َظَٓٗ ٔ رٗرخکٗ حٓض‪ .‬هيح َٓچًّٖ٘‬
‫ٍُٔٗخیٗ ٔ َُيگٗ حٓض‪ ٔ ،‬ىٍ ػیٍكخل حٔ رَطَ ٔ يخٍٔحء ًّْٖ حیٍ چیِْخ حٓض‪.‬‬
‫هيح ٔؿيحٌ حٓض‪ .‬كظٗ رٗحػظوخىٖ ٔ اليٌْزٗ ْى هيح حٓض هيح حُ كي ٓوٍ ٔ ػوم‬
‫ریٌَٔ حٓض‪ .‬رَحٖ کٔخَٗ کّ رّٔؿٕى ٗو‪ ٚ‬حٔ َیخُ ىحٍَي هيحٖ ٗو‪ ٜٗ‬حٓض‪ .‬حٔ‬
‫پخکطَیٍ ٔ هخن‪ٚ‬طَیٍ حػَْخ حٓض‪ .‬حٔ كو‪ ٢‬رَحٖ کٔخَٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ رّٔؿٕى حٔ‬
‫يؼظوي ْٔظُي‪ .‬حٔ رَحٖ ًّْٖ يَىو ًّْچیِ ْٔض‪ .‬حٔ ىٍ هٕى يخ ٔ ىٍ ػیٍكخل رَطَ‬
‫‪۰۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ يخ ٔ ىٍ يخٍٔحء يخ حٓض‪ .‬حٔ طلًم ٍَؾ حٓض‪ .‬حٔ رَىرخٍ ٔ ىٍ ػیٍ كخل يٓیذ‬
‫حٓض ‪ ...‬ىٍ يٍٕى حٔ ؿٓم ٔ َخىحَٗ ػٌٍٖ ًَٗطٕحَي رٕى‪ ٔ .‬رخ حیٍ ٔ‪ٛ‬ق‪ ،‬رو٘خیُيِ ٔ‬
‫يَٓرخٌ حٓض‪ُ .‬یَح ًْٕحٍِ رّيخ حيکخٌ طٕرّ ٔ پُٕٕ ٍح يٗىْي‪ .‬حٔ رٍِگطَیٍ‬
‫ىيٕکَحطٗ حٓض کّ ىَیخ ُٗخهظّ حٓض‪ُ ،‬یَح حٔ يخ ٍح يوظخٍ ٓخهظّ حٓض کّ يیخٌ‬
‫َیکٗ ٔ ريٖ َْکيحو ٍح روٕحْیى رَگِیُیى‪ ٔ .‬حٔ رٍِگطَیٍ ؿزخٍٖ حٓض کّ‬
‫يُٗٗخٓیى‪ُ .‬یَح حؿهذ ؿخو ٍح حُ نذ يخ يٗگیَى ٔ ىٍْى يٗٗکُي‪ ،‬ىٍكخنٗ کّ يخ ٍح‬
‫ىٍ حٍحىِٖ هٕىيوظخٍ يٗٓخُى‪ ،‬چُخٌ يیيحٌ يلئىٖ ٍح ىٍ رَحرَيخٌ هَحٍ يٗىْي‬
‫کّ كو‪ ٢‬آٌچّ يٕؿذ هٕٕكخنٗ ٔ ئَص حٔ يٕٗٗى حَـخو ىْیى‪)44(».‬‬

‫اًَبىفلایٔ‬
‫حْخنی يؼَكض رّحَٔخٌ هیهی حًْیض يٗىُْي‪ ،‬حٔ ٍح ىٍ ؿخیگخِ هيح یخ ىٓظکى ىٍ‬
‫پٓهٕی هيح يَٗ٘خَُي؛ ىٍكخنیکّ كویٓخٌ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٔ يليػخٌ رَحی حَٔخٌ ٔ آُحىی ٔ‬
‫حٍحىِٖ حٔ حٍُٕ ُیخىی هخثم َیٔظُي‪ .‬حٔ ٍح کٕىکی يٗىحَُي کّ ْیچگخِ رخنؾ ًَٕٗٗى‬
‫ٔ هَحٍ ْى َیٔض رخنؾ ٕٗى‪ .‬ح ّيخ حُ ىیي ػَكخء ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ طُئٍ‪ًْ ،‬یٍ حَٔخٌ هيح‬
‫حٓض‪ .‬يُظٍٕ يخ ىٍ حیٍؿخ «ػیٔیهيحیی» َیٔض‪ ،‬آٌ ىیيگخِ هخ‪ ٙ‬حٓض کّ طکیّ رَ‬
‫ٗو‪ ٚ‬ىحٍى‪ ،‬يُظٍٕ يخ ىیيگخِ «حَٔخٌهيحیی» حٓض کّ طکیّ رَ َٕع ىحٍى‪.‬‬
‫«حَٔخٌهيحیٗ» یخ "ىػٕص رّىٌٍٔ" ٓٓى ػًيِ ىٍ کخٍ ػَكخء حُ َْهٕو ٔ‬
‫َْكَهّ ىحٍى‪ .‬ىٍ َلْ حاليَ ٓوٍ ًّْ یکٗ حٓض‪« :‬حَٔخٌ ًّْچیِ حٓض» ؛ «هيح‬
‫ْى ًْیٍ حَٔخٌ حٓض‪ ».‬يؼالً يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ (‪ ٕ44‬ـ ‪ ْ ، ٖٓ۲‬م) يیگٕیي‪:‬‬
‫حُ هٕى ريٍآثیي ٔىٍحیٍ رِو ىٍآثیي‬ ‫ػ٘خم ٔكخ پیّ٘ حگَ يـلَو يخثیي‬ ‫ُ‬
‫رخ کؼَص يْٕٕو ىٍ حیٍ رِو يیخثیي‬ ‫ىٍ رِو حكــي ؿیَ یکی ٍحِ َيحٍى‬
‫َُگخٍ هــٕى حُ آثیُّٖ ىل رِىحثیي‬ ‫طخ َوٖ ٍم ىٔٓض ىٍ آثیُّ رزیُیي‬
‫کخثیُّ ْٔـى َخظَ ٔ يُظٍٕ ًٗخثیي‬ ‫چٌٕ ‪ٛ‬خف ٗيآثیُّ ُحؿیخٍريحَیي‬
‫ػبلن چــْ ‪ٛ‬لَن اٍذ ّ ّوب گٌظ ثوبئیل‬ ‫کًْیي چْعَن اٍذ ّّوب عبى هولً‬
‫گُْـــــو ثٌوبئیل چْ ٕلف ها ثگْبئیل‬ ‫هَزْه ّل اًله ٕلف آى گُْو کویبة‬
‫حی هٕو رّكـؾ ٍكظّ کـخثیي کـخثیي؟‬ ‫ىٍ کؼزّٖ ىل ػیي طـهی ؿًـخنض‬
‫هؼْْم ُوـیي عبٍذ ثیبئیل ثیبئیل‬ ‫َٓگ٘ظّ ىٍآٌ رخىیّ طخچُي ثپْئیل؟‬
‫چٌٕ يو‪ٜ‬ي ح‪ٛ‬هی ُكَو کؼزّٖ ٔ‪ٛ‬م حٓض‬
‫ؿخكم ُچُیٍ کؼزّٖ يو‪ٜ‬ـــــــٕى چـــــَحثیي؟‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ػطخٍ (ٓ‪ ۳4‬ـ ‪ ْ ، ۶ٔ۴‬م) ىٍ‬ ‫ّ‬ ‫ْىچُیٍ طًخو كَف ٗین كَیيحنيّیٍ‬
‫حنطیَ" حیٍ حٓض کّ گَِٔ يَؿخٌ (کُخیّ حُ ٍٔف ؿٔض ٔ ؿٕگَ‪ ،‬یخ هیخل‬ ‫"يُطن ّ‬
‫آىيٗ) حُ يلم َُيگٗ هٕى كَکض کَىَي‪ ،‬طخ رّکِٕ هخف رََٔي ٔ هييض "ٓیًَؽ"‬
‫آٌ "ٗخِ يَؿخٌ" َٗكیخد َٕٗي‪ .‬پْ حُ آٌ پَٔحُ ‪ٕ١‬الَٗ ٔ َلْْخٖ ٕٓهظّ‪ٔ ،‬هظٗ‬
‫رّيو‪ٜ‬ي ٍٓیيَي‪ ،‬ىٍ آٌؿخ ػکْْخ ٔ طًؼخلْخٖ هٕى ٍح ي٘خْيِ کَىَي!‬
‫«کِٕ هخف» ْٔظّٖ يَکِٖ ػخنى‪ ،‬یخ يُظٓٗحنیّ ػخنى ٕٗٓى حٓض ٔ يَُ يیخٌ‬
‫ؿیذ ٔ ٕٗٓى حُ آٌؿخ آؿخُ يٗیخري‪ًْ ،‬خٌ َوطّی کّ ُيیٍ ٔ آًٓخٌ رّْى يیپیَٕيى‬
‫ٔ ىٍ َٓحَٓ حكن گٔظَىِ حٓض‪َ .‬ظیـّ حیٍکّ «حَٔخٌ هٕى ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ ىٍ‬
‫پٗ آٌ يٗگَىى‪ ».‬يٕنٕی کّ ىٍ رلغ «ْٔظیهيحیی» حُ هٕى حػظيحل ٔ يیخٍَّٔی‬
‫َ٘خٌ يٗىحى ٔ ىٍ حیٍ يٍٕى ریٍ هٕى ٔ حرٍػَرٗ يَُ رخٍیکی ٍح كلع کَىِ رٕى؛‬
‫ٔهظی رّگلظًخٌ «حَٔخٌهيحیی» يٍٗٓي‪ ،‬هَهّ يیىٍى ٔ حكَح‪ٍ ١‬ح رّحٔؽ يٍٗٓخَي‪.‬‬
‫حٔ کّ ىٍَٕؿٕحَی ىٍ ئیَ ٓلَ حُ رهن رٍّٔو‪ ،‬ىٍ يؼیض پيٍ‪ٗ ،‬زی ٍح ىٍ يُِل‬
‫ػطخٍ يٗىحَي ٔ يؼظوي‬ ‫ػطخٍ يٗگٌٍحَي ٔ حٔ ٍح يٗریُي‪ ،‬هٕى ٍح رَّٕػٗ يظؤػَ حُ ّ‬
‫ػطخٍ ْلض َٗٓ ػ٘ن ٍح ‪١‬ی کَى؛ ٔ يخ ُُْٕ حَيٍهى یک کٕچّحیى؛ ىٍ‬ ‫حٓض‪ّ :‬‬
‫گلظًخٌ «حَٔخٌهيحیی» ىهیوخ ً پخ ؿخی پخی يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ ٔ ػطخٍ يٗگٌحٍى ٔ حَٔخٌ ٍح‬
‫ًّْکخٍِٖ ْٔظی يٗهٕحَي ٔ يٗگٕیي‪ْ« :‬ى كخؿٗ ٔ ْى کؼزّ ٔ ْى هخَّ ًٗخثیي»!‬
‫يؼٕ٘م ًْیٍؿخٓض‪ ،‬ریخثیي‪ ،‬ریخثیي‬ ‫حٖ هٕو رّكؾ ٍكظّ! کـخثیي‪ ،‬کـخثیي‬
‫ىٍ رخىیّ َٓگ٘ظّ ًٗخ ىٍ چّ ْٕحثیي‬ ‫يؼٕ٘م طٕ ًْٔخیّٖ ىیٕحٍ رّىیٕحٍ‬
‫ْى كخؿٗ ْٔى کؼزّ ْٔى هخَّ ًٗخثیي‬ ‫گو ْٕهد ثٕٔـــْهد هؼْــــْم ثجیٌیل‬
‫یکرخٍ حُ حیٍ هخَّ رــَحیٍ رخو رَآثیي‬ ‫‪ٛ‬يرخٍ حُحیٍ ٍحِ ريحٌ هخَّ رَكظیي‬
‫حٔل ٍم آثیــُّ رــّ‪ٛ‬ــیوم رــِىحثیــي‬ ‫گو هٖل ّوب كیلى آى فبًَٓ عبى اٍذ‬
‫ىیٕحٌ ًْٗ‪ ،‬ؿِنیخص ‪:ٕ۶۲‬‬
‫ریٌَٔ ُ ًٗخ َیٔض‪ًٗ ،‬خثیي ًٗخثیي‬ ‫آٌْخ کّ ‪١‬هذکخٍ هــيحثیي‪ ،‬هيحثیي‬
‫ٔحَيٍ ‪١‬هذ گــى َ٘ـيِ رَٓ چــَحثیي‬ ‫چیيٓ کَ ًکوكیل گن‪ ،‬اى ثِو چَ عْئیل‬
‫ؿزَیم حيیــُیـي ٔ ٍٓـٕالٌ ًٓخثــیي‬ ‫حًٓیي ٔ كَٔكیي ٔ کاليیي ٔ کظخریي‬
‫ْى ػیٔٗ ٔ ٍْزخٌ ٔ ًٕٓحص ػالثیي‬ ‫ُن هٍْٔ ّ ُن هؼغيٍ ّ ُن یل ثی‪ٚ‬بء‬
‫طؤٔیم ًٗخثیي‪ ،‬چــــٕ طــُِیم هيحثــیي‬ ‫ْى يٓيٖ ْٔخىٖ ٔ َٓخَیي ٔػیخَیي‬
‫گبُٔ ّلٍ كه هّٓ ّ گِٔ ػیي ٕلبئــیل‬ ‫گَ هظِو الُْد ّ گِٔ هقجو ًبٍْد‬
‫ُیَح کّ ًٗخ هخَّ ٔ ْىهخَّٖ هيحثیي‬ ‫ىٍهخَّ َ٘یُیي ٔيگَىیي ثَُوٍْٓ‬
‫ٓ‪۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ ػیــٍ روخثــیي‪ ،‬يـــُِِ ُ كُــخثــــیي‬ ‫ماریل ّ ٕلبریل‪ ،‬گَ ػوُ ّ گِٔ كوُ‬
‫پخکیــي ٔ هیــٕيیــي‪ ُ ،‬طـیــیَهيحثـــیي‬ ‫آٌکْ کّ َِحثیي َِٔحیي ًُٗخکْ‬
‫َُــگخٍ ُ آثیـــُّ رّ‪ٛ‬ــیوم رِحثــــیي‬ ‫فْاُیل کَ ثجیٌیل هؿ اًله هؿ هؼْْم‬
‫«کهیخص ًْٗ» ؿِنیخص ‪:ٕٔ۳4‬‬
‫يٍ طٕحو! طٕ يُٗ‪ ،‬حٖ ىٔٓض ئَ حُ رَ هٕیٖ‬
‫هٕیٖ ٍح ؿــیَ يیُگخٍ يــَحٌ حُ ىٍ هــٕیـٖ‬
‫آٌکّ چٌٕ ٓخیّ ُ ٗوــ‪ ٚ‬طــٕ ؿيح َیٔض يـُى‬
‫يکٖ حٖ ىٔٓض طٕ رَٓخیّٖ هٕى هُـَ هٕیٖ‬
‫حٖ ىٍهظٗ کّ رَّْٓـٕص ِْحٍحٌ ٓخیّ حٓض‬
‫ٓخیــّْخ ٍح رُــٕحُ ٔ يزــَ حُ گــَْٕ هٕیٖ‬
‫ٓخیّْخ ٍح ًّْ پُٓخٌ کٍ ٔ كخَٗ ىٍ ٍَٕ‬
‫رَگــ٘خ ‪١‬هؼض هٍٕٗیي ٍم حٍَٕ هٕیٖ‬
‫«کهیخص ًْٗ» ؿِنیخص ‪:ٕٖ۴۴‬‬
‫هٕىٍح ٓپْ ک٘یيِ پی٘خٌ يٍ گَكظّ‬ ‫حیٍؿخ کٔٗ ٓض پُٓخٌ ىحيخٌ يٍ گَكظّ‬
‫رخؿٗ رّيٍ ًَٕىِ حیٕحٌ يــٍ گــَكظّ‬ ‫ایيعب کَٔ ٍذ پٌِبى چْى عبى ّفُْرو اىآى‬
‫حيخ كــَٔؽ ٍٔیٖ حٍکخٌ يــٍ گَكظّ‬ ‫ایيعب کَٔ ٍذ پٌِبى ُوچْى فیبل كه كل‬
‫حٗــَحم حكظٔخرٖ حؿ‪ٜ‬خٌ يٍ گَكظّ‬ ‫ایي عب کَٔ ٍذ پٌِبى چْى آكزبة كه ّت‬
‫ٗیَیٍ ٗکَكَٔٗٗ ىٔکخٌ يٍ گَكظّ‬ ‫حیٍؿخ کٔــٗ ٓض پُٓخٌ يخَُيهُي ىٍَٗ‬
‫يــٍ هٕٖ حٔ گَكظّ حٔ آٌ يٍ گَكظّ‬ ‫چْى گل ّکو هي ّ اّ كه ُولیگو ٍوّزَ‬
‫طخَٗم ٔؿَد ریُٗ ٓهطخٌ يٍ گَكظّ‬ ‫ثْکي ‪ٛ‬لَن ْٕهد ثگْبٓ چْن ٍیود‬
‫«کهیخص ًْٗ» ؿِنیخص ‪:ٕٖ۴‬‬
‫حٖ ٗيِ ؿَِ ىٍ ؿٓخٌ‪ ،‬ىٍٔ يٕ٘‪ ،‬ىٍٔ يٕ٘‬
‫یخٍ ٔ َگخٍ ىٍ رَص ىٍٔ ي٘ــٕ‪ ،‬ىٍٔ يــٕ٘‬
‫ههن يُى‪ ،‬هخَّ يُــى‪ ،‬ىحو يُى‪ ،‬ىحَـّ يُى‬
‫ػخهم ٔ ىیٕحَّ يُى‪ ،‬ىٍٔ يٕ٘‪ ،‬ىٍٔ يٕ٘‬
‫کؼزّٖ حٓــَحٍ يُــى‪ ،‬ؿزّ ٔ ىٓظخٍ يُى‬
‫ٍحْذ ٔ َُخٍ يُى‪ ،‬ىٍٔ يٕ٘‪ ،‬ىٍٔ يٕ٘‬
‫ك‪ٜ‬م يُى‪ٛٔ ،‬م يُى‪ ،‬كَع يُى‪ ،‬ح‪ٛ‬م يُى‬
‫ػوم يُى‪َ ،‬وم يُى‪ ،‬ىٍٔ ي٘ــٕ‪ ،‬ىٍٔ ي٘ــٕ‬
‫ٔ‪۰۶‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫يٕنٕٖ ىٍ حىحيّٖ ؿٔض ٔؿٕٖ ٕٗمآيیِ كویوض رًّّْؿخ گٌٍ يٗکُي‪ ،‬يخَُي‬
‫ػطخٍ َٖٓ رّ"کِٕ هخف" ْى يَُٗي(‪ٰ )4۳‬نکٍ آٌؿخ ٍح هخنٗ حُ يَؽ "ػُوخ" یخ ًْخٌ‬
‫ٓیًَؽ ػطخٍ يٗیخري‪َ .‬ظیـّٖ َٓخیٗ حیٍ ٓیَ ٔ ٓلَ يؼُٕٖ رخُگ٘ض رّهٕیٖ حٓض‪:‬‬
‫يٍ آٌٍُٔ رٕىو کّ حًٓخء َزٕى = (اًَبى اىلی اٍذ‪ ،‬هجل اى كیگو علٍُْبٓ َُزٔ ثْكٍ)‬
‫َ٘خٌ حُ ٔؿٕى ئ ًّٗ َزٕى = (ىهبًٔ کَ كیگو هظبُو َُزٔ هبُیزٔ ًلاّذ)‬
‫ُيخ ٗي ئًٗ ٔ حًٓخء پيیي = (اًَبى هجلاء ُوَٓ هبُیبد ّ ُْیذُب اٍذ)‬
‫ىٍ آٌٍُٔ کآَـخ يٍ ٔ يخ َزٕى = (كه آىهّى هي ثب فلا یکی ثْكم)‬
‫َ٘خٌ يؼطَ َٓ ُنق یخٍ = (اًَبى ّاالرویي هْعْك َُزٔ اٍذ ‪ /‬هیل ثَّؽلد ّعْك)‬
‫ُُْٕ آٌَُٓنق ُیزخ َزٕى = (هي ىهبًی ثْكم کَ كیگو هظبُوَُزٔ هْعْك ًجْك)‬
‫چهیپخ ٔ َ‪َٜ‬حَیخٌ َٓ رَّٓ = (اكیبى كیگو ها ُن رغوثَ کوكم‪ ،‬ؽویوذ ًجْك)‬
‫رزٕیيو حَيٍ چهیپخ َزٕى = (ؽویوذ رٌِب كه یک كیي هزووکي ًیَذ)‬
‫رّرظوخَّ ٍكظى رّرظوخَّ ىٍ = (ُوَٓ اكیبى ها ٍجک ّ ٌٍگیي کوكم)‬
‫ىٍ حٔ ْیچ ٍَگٗ ْٕیيح َزٕى = (ُوَ هضل ُن = ّؽلد ثب‪ ٌٔٛ‬اكیبى)‬
‫رّکِٕ كَی ٍكظى ٔ ُٓگٓخٕ = (كه هْهك اٍالم ُن رؼون کوكم)‬
‫ريیيو ىٍ آٌ ُیَ ٔ رخال َزٕى = (اٍالم ػیي ّؽلد ّعْك اٍذ)‬
‫ُ ُیَ ٔ ُرخال كٌِٔ ىیييٖ‬
‫کّ َِىیک حٔ ُیَ ٔ رخال َزٕى‬
‫رّػًيح ً رَكظى َٓ کِٕ هخف‬
‫ىٍ آٌؿخٖ ؿِ ؿخٖ ػُوخ َزٕى‬
‫رّکؼزّ ک٘یيو ػُخٌ ‪١‬هذ‬
‫ىٍ حٔ يو‪ٜ‬ي پیَ ٔ رََخ َزٕى‬
‫رپَٓیيو حُ حرٍٓیُخٕ كخل = (اثيٍیٌب؛ کٌبیَ اى هؼوكذ كلَلٔ = كًجبل كلَلَ ُن هكزن)‬
‫رّحَيحُِٖ حرٍٓیُخ َزٕى = (هٍْٔ پیبهجو؛ کٌبیَ اى هعؾبى هؼوكذ ًجْٓ ثوهؼوكذ كلَلٔ)‬
‫ٕٖٓ يُظَ هخد ٔ هٕٓیٍ ٗيو‬
‫ىٍ آٌ رخٍگخِ يؼهٗ َزٕى = (فلا كه آٍوبى ًیَذ)‬
‫َگّ کَىو حَيٍ ىل هٕی٘ظٍ‬
‫ىٍ آٌؿخٕ ىیيو ىیگَ ؿخ َزٕى = (فلا كو‪ ٜ‬كه كل آكهیبى اٍذ ّ ثٌ)‬
‫رّؿِ ًْٗطزَیِ پخکیِِؿخٌ = (ّوٌرجویي كه كوٌُگ هْالًب هظِو اًَبى کبهل اٍذ)‬
‫کٔٗ ئض ٔ ييْٕٕ ٔ ٗیيح َزٕى = (ؽویوذ كه ػوكبى ّ رْٖف اٍذ)‬
‫ٕ‪۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كَ‪« ٝ‬حَٔخٌهيحیٗ» یخ ًْخٌ یگخَّگٗ حَٔخٌ ٔ هيح رٔیخٍٖ حُ يوٕنّْخ‪،‬‬

‫پَٖٓ ْخ ٔ پُيحٍْخٖ کاليٗ ٔ كهٔلٗ چٌٕ ؿزَ ٔ حهظیخٍ ٔ هیَ ٔ َٗ حهالهٗ ٍح‬
‫یکؿخ كم يٗکُي‪ٔ :‬هظٗ حَٔخٌ هخیى يوخو هيح رخٗي پْ ىٍ ههًَٔ ‪ٛ‬الكیض ٔ حٓظؼيحى‬
‫هٕىٕ ‪ٛ‬خكذ حهظیخٍ طخو حٓض‪ .‬کٔخَٗ ْى ْٔظُي کّ رَحٓخّ َگَٕ يؼکّٕ‪،‬‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع «َلن ٍٔف هيح» ىٍ حَٔخٌ ٍح طؼزیَ رّ«كم ٔ يلٕ حَٔخٌ ىٍ هيح» يٗکُُي‪.‬‬
‫كوٓخء ٔ ُُ ّْخى ىٍ حیٍ ىیيگخِ ٔحٍَّٔ َٗیکحَي‪ .‬آٌْخ ح‪ٛ‬م ٔ كَع ه‪٠‬یّ ٍح رخْى‬
‫يوهٕ‪ًَٕ ١‬ىِ ٔ رّآٌ ٓیَ يؼکّٕ ىحىِحَي‪.‬‬
‫یؼُٗ حكکخو طکهیلٗ ٔ ٔ‪ٟ‬ؼٗ ٍح رخ ًحص حَٔخٌ ي٘ظزّ کَىِحَي‪ .‬كخل آٌکّ ًحص‬
‫حَٔخٌ طويو رَحكکخو طکهیلٗ ىحٍى‪ .‬حَٔخٌ يٕ‪ٕٟ‬ع طکهیق حٓض‪ َّ ،‬ح‪ٛ‬م طکهیق‪.‬‬
‫رَهٗ حُ يظؤنٓخٌ رّيؼخل ٍٔف ٔ ؿٔى يظٕٓم يَٕٗٗي‪ ،‬ػخنى ٍح کخنزي ٔ هيح ٍح ٍٔف‬
‫آٌ يٗهٕحَُي ٔ ػُٕحٌ آٌٍح «ٔكيص كوّٖ كویویّ» يٗگٌحٍَي‪ .‬حیٍ طؼَیق ریٖ حُ‬
‫َْچیِ ىٍ يٍٕى حَٔخٌ ي‪ٜ‬يحم ىحٍى‪ .‬هَآٌ َیِ رّآٌ طٕؿّ َ٘خٌ ىحىِ حٓض‪َََٔ « :‬لَ ْوضُ‬
‫ٍٔكی‪ٔ »ٕ۲ :ٔ۳ ،‬هظٗ ٍٔف هيح ىٍ کخنزي حَٔخٌ ىيیيِ ٗي ٔ حٔ ؿخَ٘یٍ هيح‬ ‫ِ‬ ‫كِی ِّ ِيٍ‬
‫ىٍ ُيیٍ گَىیي‪ ،‬الؿَو حهظیخٍحص ٔ ‪ٛ‬لخص هيحیٗ َیِ ىٍ ٔؿٕى حٔ حٓظوَحٍ یخكض؛‬
‫ىٍؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص "َلن ٍٔف" ٔ "ؿؼم ههیلّ" حنلخظٗ يیخٌطٓٗ يٕٗٗى‪.‬‬
‫حنزظّ يو‪ٕٜ‬ى حُ ىيیيٌ «ٍٔف ٰانٓی» حیٍ َیٔض کّ هيحَٔي رو٘ٗ حُ ٔؿٕى هٕى‬
‫ٍح ؿيح ٓخهظّ ٔ آٌ ٍح ٔحٍى ريٌ حَٔخٌ ًَٕىِ رخٗي‪ .‬ح‪ٟ‬خكّی ٍٔف رّهيح ىٍ آیّی « َٔ‬
‫ٔكٗ» یک «ح‪ٟ‬خكّی طَ٘یلٗ» حٓض کّ ریخٌگَ َٗحكض ٔ رٍِگٗ‬ ‫ََلَ ْوضُ كِی ِّ ِي ٍْ ٍُ ِ‬
‫ّللا»‬‫ٍٔف آىيی حٓض‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ هخَّی کؼزّ ٍح رّهخ‪َٗ َ١‬حكض ٔ ػظًظٖ «ریض َ‬
‫يٗهٕحَُي‪ ،‬ىٍكخنٗکّ يٗىحَیى کؼزّ‪ ،‬هخَّی <رّيؼُخٖ يل ّم ٓکَٕض> هيحَٔي‬
‫َیٔض‪ُ ،‬یَح هيحَٔي ؿٔى َیٔض طخ َیخُٖ رّيل ّم ٓکَٕض ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬رهکّ يُظٍٕ‬
‫حٍُٕ ٔ ؿخیگخِ ٔیژِی کؼزّ حٓض کّ رَّخو ٔ یخى هيح ٓخهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ّللا» يخِهيح‪،‬‬ ‫ًْچُیٍ يخِ يزخٍک ٍي‪٠‬خٌ رّٓزذ رَکض ٔ َٗحكظٖ رّ«َٗٓ َ‬
‫َخوگٌحٍٖ ٗيِ حٓض‪ .‬کّ يَىو ىٍ آٌ ریٖطَ یخى هيح يیکُُي‪.‬‬
‫ٍٔف حَٔخٌ َیِ رّهخ‪َٗ َ١‬حكض ٔ ٔیژِگْٗخ ٔ حٓظؼيحىْخٖ رَطَٖ کّ ىحٍى‬
‫ِٓحٔحٍ حٓض «ٍٔف هيح» َخيیيِ ٕٗى؛ حیٍ َکظّ ریخٌگَ حیٍ ٔحهؼیض حٓض کّ حَٔخٌ‬
‫گَچّ رّنلخظ رُؼي يخىّٖ ٔ ؿًٔخَٗ حُ «هخک» ٔ ٓپْ «َطلّ» حٓض‪ٔ ،‬نٗ حُ َظَ‬
‫ؿُزّی ٍٔكٗ کّ حَٔخَیّض حَٔخٌ رّحٔ رٔظّگٗ ىحٍى حُ چُخٌ ٔیژِگْٗخٖ يًظخُ ٔ‬
‫حًٍُُٗيٖ رَِٓيُي حٓض کّ هيحَٔي آٌ ٍح رّهٕى َٔزض ىحىِ ٔ كَيٕىِ‪ِ « :‬ي ٍْ‬
‫ٖ‪۰۶‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٔكٗ»؛ حُ حیٍٍٔ هيحَٔي پْ حُ ٔنٕؽ ٍٔف ىٍ کخنزي حَٔخٌ رّهٕىٕ طزَیک ٔ‬ ‫ٍُ ِ‬
‫ٔ ٍُ ْحنوَخ ِن ِویٍَ ‪ »ٔ4 :ٕٖ ،‬حُ يٓىطَیٍ ٔیژِگْٗخٖ‬
‫ّللاُ أَكْ َ‬
‫ک َ‬ ‫آكَیٍ يٗگٕیي‪« :‬كَظَزَ َ‬
‫خٍ َ‬
‫ٍٔف حنٓت حَٔخٌ حیٍ حٓض کّ يٗطٕحَي طـهّٗگخِ حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص كنطؼخنٗ ٔ ؿهِٕگخِ‬
‫کًخالص حٔ هَحٍ گیَى؛ ‪ٛ‬لخطی چٌٕ هخنویض‪ ،‬ػخنًیض‪ ،‬ييیَیض‪ ،‬طٕحٌطـییَ‪ ...‬رًّْیٍ‬
‫ىنیم ىٍ ٍٔحیخص حُ ههذ حَٔخٌ يئيٍ رّػَٕ هيحَٔي ٍكًخٌ طؼزیَ ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫إلیذ اًَبى چیَذ؟‬

‫حُ َظَ ػهى کّ «حَٔخٌ كیٕحٌ ٔك٘ی حٓض‪ ،‬حْهی ٔ يظًيٌ ٗيِ حٓض» حیٍ رلغ‬
‫يلَٔؽ حٓض ٔ ىٍ حیٍؿخ يي َظَ َیٔض؛ حیٍؿخ ٓوٍ رَ َٓ حَٔخٌُٗخٓی حُ َگَگخِ‬
‫ىیٍ ٔ ػَكخٌ حٓض‪ :‬پْ حُ هيح‪ ،‬حَٔخٌ ىٔيیٍ يٕؿٕى ْٔظی حٓض کّ ًٍْ ًّْی‬
‫حىیخٌ ٔ يکخطذ ػَكخَی ٔ حهالهی <ىٍ طًخيی َُٓيیٍْخی كَُْگی> ٍح رّهٕى‬
‫ي‪َٜٔ‬ف ىحٗظّ حٓض‪ًّْ .‬ی آٌْخ رخنـًهّ ٔ رخالطلخم َظَ ىحٍَي کّ ح‪ٛ‬هیض حَٔخٌ‬
‫يظؼهن رّحیٍ ؿٓخٌ َیٔض! حَٔخٌ حُ ػخنًی ىیگَ آييِ ٔ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ َْگِ ًَیطٕحَي‬
‫رّهٕٕروظی ٔ آٍحيٖ ٍٓي‪ .‬ح‪ٛ‬الً حیٍ ؿٓخٌ َّطُٓخ ؿخی آٓخیٖ ٔ آٍحيٖ َیٔض؛‬
‫رهکّ يلم يـخُحص حٓض؛ حَٔخٌ گُخِ کَىِ حٓض‪ ،‬پْ رَحی طلًم يـخُحص ٔ پخک‬
‫ٗيٌ حُ گُخْخٌ رّحیٍ ؿٓخٌ پَطخد ٗيِ حٓض‪...‬‬
‫يزظُی رَ ًْیٍ َگَٕ حٓض کّ َْىیٍ ٔ يکظزی رَحرَ رخ ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحػي هٕى‬
‫<کّ طُٓخ ىٍ رَهی ؿِثیخص يظلخٔص يیًَخیُي> رََخيّْخی رَحی طٌٓیذ ٔ پخک‬
‫کَىٌ حَٔخٌ ٔ رخُگَىحَیيٌ حٔ رّآٌ ح‪ٛ‬هیض ٔ يزيأحنًزخىیحٕ طَطیذ ىحىِحَي‪.‬‬
‫کهیي ح‪ٛ‬هت رلغ حیٍ حٓض کّ كویوض حَٔخٌ ٍٔف حٔ حٓض یخ ؿٔى حٔ؟‬
‫يـَى حٓض کّ هطؼخ ً يُ٘ؤ‬ ‫ّ‬ ‫حگَ كویوض حَٔخٌ ٍٔف حٔ رخٗي‪ٍٔ ،‬ف ؿَْٕٖ‬
‫يهکٕطی ىحٍى ٔ ؿهِٕی حُ كی‪ ٞ‬آٌ ٍٔف کهّٗ حٓض؛ ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص هٕى رّهٕى ىٍ‬
‫کًخل حٓض ٔ ََْٕع طالٕ يخ رَحی ٍٓیيٌ رّکًخل ٔ طٌٓیذ ٔ طٌُّٓد «طل‪ٜ‬یم‬
‫كخ‪ٛ‬م» يی رخٗي‪ .‬حگَ كویوض حَٔخٌ ؿٔى حٔ رخٗي کّ يُ٘ؤ يخىی ىحٍى‪ٓ ،‬پْ ًْیٍ‬
‫طلٕل ًحطٗ رّىٍؿخطی حُ کًخل‬‫ؿٔى يخىی ىٍ حػَ کٔذ ك‪٠‬خیم ٔ طکخيم ؿَْٕٖ ٔ ّ‬
‫يیٍٓي ٔ هيحیگَّٕ يٕٗٗى؛ رّطؼزیَ يٕنٕی‪« :‬ؿٔى هخک حُ ػ٘ن رَ حكالک»‬
‫يیٕٗى‪ .‬پْ َْىٔ ٍحِ رّیک يو‪ٜ‬ي يُظٓی يیگَىى ٔ آٌؿٓخَی رٕىٌ حَٔخٌ ٍح ػخرض‬
‫يیٓخُى‪ .‬رخ حیٍ طلخٔص کّ ٍحِ حٔل «طل‪ٜ‬یم كخ‪ٛ‬م» حٓض ٔ ٍحِ ىٔو ٍحِ طل‪ٜ‬یم ٔ‬
‫کٔذ ك‪٠‬خیم ٔ کًخالص حٓض کّ حنزظّ ٍحِ ىٕٗحٍ ٔ ‪ٕ١‬الَی حٓض‪ ،‬يخَُي َٓخنٗ‬
‫‪۰۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کٕچک کّ ىٍ كَآیُي طکخيم هٕى ىحٍحٖ يیِٕ يٕٗٗى ٔ یخ چٌٕ ؿُچّی گهٗ کّ ىٍ‬
‫يَكهّی حُ طکخيم هٕى رَهٍٕىحٍ حُ رٕٖ هٕٕ ٔ ٍحیلّی نطیق يٗگَىى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ يیخٌ یک ٍحِ يیخَّ ٔ طَکیزی َیِ ٔؿٕى ىحٍى؛ حیٍکّ‪ :‬حَٔخٌ ٍح يَکزی‬
‫حُ ٍٔف ٔ ؿٔى ريحَیى‪ .‬ؿٔى آٗیخَّی ٍٔف ٔ طـهیگخِ آٌ حٓض ٔ ٍٔف َگخِىحٍَيِ ٔ‬
‫يوٕو ؿٔى حٓض؛ حگَ ؿًٔی ىٍ کخٍ ًَیرٕى حَٔخٌ يٕؿٕى ًَیٗي‪ٍٔ .‬ف حٍحىِ يیکُي‬
‫ٔ ؿٔى ػًم يیًَخیي‪ ،‬ىٍ حىٍحک ػٌحد ٔ نٌص َیِ رخْى َٗیکحَي‪ .‬ؿٌحی ٍٔف ىحٍیى‬
‫ٔ ؿٌحی طٍ؛ ػٌحد ٍٔكی ىحٍیى ٔ ػٌحد ؿًٔی؛ ریًخٍیْخی ٍٔكی ىحٍیى ٔ‬
‫ریًخٍیْخی ؿًٔی‪ ...‬ک٘یيٌ ىیٕحٍ يیخٌ طٍ ٔ ؿخٌ حيکخٌ َيحٍى‪ .‬يٕنٕی گٕیي‪:‬‬
‫نیک کْ ٍح ىیي ؿخٌ ىٓظٍٕ َیٔض‬ ‫طٍ ُؿخٌ ٔ ؿخٌ ُطٍ ئظٍٕ َیٔض‬
‫حُ رؼي ىیگَ حَٔخٌ ؿيح حُ ىیگَ حَٕحع كیخص َیٔض‪ًّْ ،‬ی َخيییخص حُ‬
‫ٓهٔهّيَحطذ ٔ ىٍؿخص ٗيیي ٔ ‪ٟ‬ؼیق ٔ کخيم ٔ َخه‪ٍٔ ٚ‬ف رَهٍٕىحٍحَي؛ ُیَح‬
‫حػَ ٔ ػًَِی حیٍ ٍٔف‪« ،‬كیخص» حٓض ٔ كیخص ىحٍحٖ ىٍؿخص ٔ يَحطذ گَٕخگَٕٗ‬
‫حٓض؛ يَطزّٖ حُ آٌ ٍٔف ىٍ گیخْخٌ حٓض‪ ٔ ،‬يَطزّی کخيمطَٖ حُ آٌ ىٍ كیٕحٌ‬
‫ٔٗ ٔ کُْٖخ ٔ كؼخنیّضْخٖ حٍحىٖ يٕٗٗى ٔ‬ ‫حٓض کّ ىٍ پَطٕ آٌ ىحٍحٖ حىٍحک ك ّ‬
‫ٗيص ٔ ٍهٕص ٍح كْ يیکُي؛ يَطزض کخيمطَٖ حُ حیٍ كیخص ٔ ػهى ٔ هيٍص ىٍ‬
‫حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ ٓخیّی آٌ يٗطٕحَي حُ حىٍحکخص ػوهٗ ٔ کخٍْخٖ حٍحىٖ ریٖطَٖ‬
‫رَِٓيُي گَىى‪ًّْ .‬ی حیٍْخ ىٍیک ىحیَِی رٍِگی طلضَخو «كیخص» هخرم ؿًغحَي کّ‬
‫رَهٍٕىحٍ حُ ٍٔف يهکٕطی حٓض؛ چٌٕ ح‪ٛ‬خنض «كیخص» يهکٕطی حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‬
‫ٍٔف يوظ‪ ٚ‬رّحَٔخٌ َیٔض‪ ،‬رهکّ ي‪ٜ‬يحم ٔ پَطٕٖ حُ ٍٔف ىٍ حَٔخٌ طـهّٗ یخكظّ‬
‫حٓض ٔ ي‪ٜ‬خىین ىیگَٖ حُ آٌ ىٍ كیٕحَخص ٔ گیخْخٌ رَُٔ ٔ ظٍٕٓ کَىِ حٓض‪.‬‬

‫َظَحطی ْى ىٍ كهٔلّی ي٘خء ٔؿٕى ىحٍى کّ يیگٕیي‪ٍٔ« :‬ف هٕى ػخنٗطَیٍ‬

‫يل‪ِ ٕٜ‬ل طَحٕٔ يخىِ حٓض» یؼُی ٍٔف حَٔخٌ يل‪ٕٜ‬ل طکخيم ؿَْٕة ‪١‬زیؼض‬
‫حٓض‪ .‬رّریخٌ ىیگَ‪ٍٔ :‬ف يٕنٕى یکٓهٔهّ طَهٗ ٔ طکخيم ًحطت ‪١‬زیؼض حٓض‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫ْیچ گَّٕ ىیٕحٍٖ ریٍ ػخنى ‪١‬زیؼض ٔ يخٍٔحء ‪١‬زیؼض ٔؿٕى َيحٍى؛ يًکٍ حٓض یک‬
‫يٕؿٕى يخىٖ ىٍ يَحكم طَهٗ ٔ طکخيم هٕى طزيیم رّيٕؿٕى ؿیَيخىٖ ٕٗى‪.‬‬
‫حنزظّ يؼُخٖ طزيیم ٗيٌ ؿٔى يخىّٖ رٍّٔف‪ ،‬حیٍ َیٔض کّ ک ّم ؿٔى رٍّٔف طزيیم‬
‫ٗيِ ٔ حَٔخٌ ٔیژِگٗ ؿًٔخَٗ رٕىٌ ٍح حُ ىٓض ريْي‪َ ،‬یِ رّحیٍ يؼُخ َیٔض کّ ٍٔف‬
‫کخيالً ئظوم ٗيِ ٔ پیَٕي هٕى رخ يخىِّ ٍح هطغ ًَخیي؛ رهکّ ٍٔف حَٔخٌ ىٍ كخل طؼهّن ٔ‬
‫‪۰۶۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٔحرٔظّگٗ رّريٌ پيیي يٗآیي‪ .‬حیٍ ًْخٌ َظَیّی «ؿًٔخَیّش حنلئع ٔ ٍٔكخَیش حنزوخء»‬
‫حٓض کّ حُ كهٔلّی حٍٓطٕثی گَكظّ ٗيِ ٔ كکًخی حٓاليی يلکى رّآٌ چٔپیيِحَي‪.‬‬
‫‪ٛ‬يٍحنيّیٍ ٗیَحُی آٌ ٍح رخ آیخص هَآٌ ططزین ًَٕىِ ٔ رخ حٓظُخى رّآیخص ٕٔ ـ ‪ ٔ4‬حُ‬
‫ٍِٕٓی يئيٌُٕ حَٔخٌ ٍح «ؿًٔخَیّش حنلئع ٔ ٍٔكخَیش حنزوخء» هٕحَيِ حٓض‪.‬‬
‫حيخ حیٍ َظَ ىهین َیٔض؛ حیٍ آیخص حٗخٍِ رّيَحكم ٍٗي ؿُیٍ ىٍ ٍكى يخىٍ‬
‫ىحٍى ٔ هزم حُ آٌ ٍح ىٍ َظَ َگَكظّ حٓض‪ .‬یؼُی هَآٌ ٔ يال‪ٛ‬يٍح حُ ؿُیٍ ٓوٍ‬
‫يٗگٕیُي َّ حُ َطلّ؛ رئٌ طٕؿّ رّحیٍکّ َطلّی َُيِ حُ ييصْخ هزم ىٍ ظَٓ ؿُْ‬
‫ََ پيیي يٗآیي ٔ طوًک ؿُْ يخىِ پٌیَحی ٍٗي آٌ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ ٓوٍ حُ ىٔ‬
‫ػُ‪ َٜ‬حٓض‪ :‬یکی َطلّی ؿُْ يٌکَ حٓض کّ حُ هزم َُيِ حٓض ٔ ىٍ ىٌٍٔ آد‬
‫ُٗخٍٔ حٓض ٔ كَکض ىحٍى؛ ىیگَ طوًک ؿُْ يٕأَغ حٓض کّ پٌیَحی آٌ َطلّی‬
‫َُيِ يٗرخٗي‪ .‬ػًم نوخف رّيؼُی پیَٕي ىٔ ػُ‪َُ َٜ‬يِ َیٔض کّ ‪١‬ی آٌ َطلّی َُيِ‬
‫رخ طوًک َُيِ يظلي ٔ طَکیذ ٕٗى‪ ،‬یؼُی طوًک ػُ‪َُ َٜ‬يِ ىٍ هٕى َيحٍى‪ ،‬آٌ كو‪٢‬‬
‫پٌیَحی يٕؿٕىی حُ هزم َُيِ حٓض ٔ كخٔی يٕحى يـٌی ٔ پٕٖٗ كلخظظی ٔ ىیگَ‬
‫َٗحیطی ٍٗي ىُْيِ ىٍ هٕى حٓض‪ ًٍٟ .‬حیٍکّ كخيم ‪ٛ‬لخص حٍػی َیِ يیرخٗي‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ َطلّی َُيِ ٔحٍى طوًکی<آيخىِ ٔ ئظؼي> ٗيِ‪ٔ ،‬حٍى ٍكى يیٕٗى‬
‫ٔ آؿخُ رٍّٗي يیکُي‪َ .‬طلّی ؿُْ ََ ٔ طوًک ؿُْ يخىِ ًْٕحٍِ ٔؿٕى ىحٍى ٔ‬
‫َْیک كخٔی ًْخٌ حٓظؼيحىْخ ٔ ‪ٛ‬لخص ژَظیکی يو‪ ٕٜٙ‬هٕى حٓض‪ُْ .‬گخيی کّ‬
‫یک ىهظَ یخ پَٔی ُحییيِ يیٕٗى‪َْ ،‬یک كخيم يیهیٌْٕخ ٔ يیهیخٍىْخ طوًک ٔ‬
‫َطلّ حٓض کّ ًّْگی هخرهیض رخٍٍٔی ٔ كیخص ىحٍَي‪.‬‬
‫ىٍ كیٕحَخص ٔ گیخْخٌ َیِ حٔ‪ٟ‬خع رًّْیٍ يُٕحل حٓض‪ َْ .‬كزّی گیخْی ٔ‬
‫ْٔظّی َزخطی كخٔی ؿُیٍ َُيِ ىٍ هٕى حٓض‪ ،‬كزّی گیخْی ٍح ىٔ َیى کُیى يٗریُیى‬
‫کّ َْ ىٔ َیًّی (ََ ٔيخىِ)ٖ آٌ‪ ،‬رّٔٓیهّی ؿُیٍ َُيِ ٔ ٓزِ ٔ آيخىِ رَحی ٍٗي؛‬
‫رّْى يظ‪ٜ‬م ٗيِحَي‪ًْ .‬چُیٍ ٔهظی ری‪ّ٠‬ی يَؽ ٍح يٗٗکُیى‪ ،‬ىٍ یک هًٔظی حُ كي‬
‫كخ‪ٛ‬م يیخٌ ٍُىِ ٔ ٓپیيِ‪ ،‬یک ٍک رخٍیک هَٕٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ ًْخٌ َطلّی َُيِ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ يَکِ آٌ ٍک هَٕٗ‪ ،‬یک ههذ کٕچک ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ كخل ‪١‬پیيٌ حٓض‬
‫ٔ رخ چ٘ى ؿیَئهق رّهٕری هخرم ي٘خْيِ حٓض‪ ،‬ریٍ ّٓ ٍُٔ طخ ىٔ ْلظّ َُيِ يیيخَي‪.‬‬
‫ٍٔف حَٔخَی ٔ كیٕحَی‪ًِْ ،‬يخٌ رخ پیيحیٖ َطلّ ىٍ ظَٓ ؿُْ يٌکَ رخ َطلّ‬
‫ًْيو حٓض؛ ًْخٌ ٍٔكی کّ حُ هزم <رّ‪ٍٕٛ‬ص هِٕ> ىٍ ػخنى يهکٕص ٔؿٕى ىحٗض‬
‫ٔ ىٍ َؤظیٍ آَخص پیيحیی َطلّ؛ رخ َطلّی يظلي ٗي کّ حُ هزم رّ‪ٍٕٛ‬ص ًٍحص‬
‫‪۰۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هخکی ىٍ ػخنى ‪١‬زیؼض پَحکُيِ رٕى‪ .‬حیٍ نلظّ رّهيٍی رخٍیک حٓض کّ ًَٗطٕحٌ ْیچ‬
‫طويو ٔ طؤهَی يیخٌ پیيحی َطلّ ٔ كهٕل ٍٔف هخیم ٗي‪ .‬چّ حگَ ٍٔف ًَٗرٕى ًٍحص‬
‫يخىی طزيیم رَّطلّ ًَٗٗي ٔ كیخص ٗکم ًَٗگَكض ٔ حگَ ًٍحص يخىة َطلّ ًَٗرٕى‬
‫ٍٔف رّكؼهیض ًٍَٗٓیي ٔ يلهی رَحی ؿهِٕی هٕى َيحٗض (ىٍٓض ًْخٌ چیِی کّ‬
‫ىٍ رخال ىٍ يٍٕى يُخٓزخص ٍٔف ٔ ؿٔى گلظیى) حیٍ نلظّی رخٍیک يٍٕى ػُخیض هَآٌ‬
‫ک ٍَ ُؿالً‪:ٔ۴ ،‬‬‫ٓ َٕح َ‬ ‫د ػ ُ َى ِي ٍْ َُ ْ‬
‫طلَ ٍش ػ ُ َى َ‬ ‫هَحٍ گَكظّ حٓض‪« :‬أ َ َکلَ َْصَ رِخنٌَی َههَوَ َ‬
‫ک ِي ٍْ طَُح ٍ‬
‫‪ »ٖ۰‬پْ ٍٔف رخ ػُخیض رّحٓظؼيحى ًحطت َطلّ ىٍ آٌ كهٕل کَىِ ٔ رخ آٌ يظلي ٗيِ ٔ‬
‫رّكؼهیض يٍٗٓي‪ .‬ىٍ يٍٕى حیٍکّ حٔل رخٍ‪ٍٔ ،‬ف نطیق‪ ،‬يخىِی کؼیق ٍح پیيح ًَٕى ٔ‬
‫يظکخػق ٗي‪ ،‬یخ رخنؼکْ؛ ىالثهی ٍُٔٗی ًَیطٕحٌ یخكض‪ .‬حنزظّ ٍحِ آٓخٌ رَحی ىٍک‬
‫حیٍ يطهذ آٌحٓض کّ حیٍ كَحیُي ٍح ىٍ َٕع يي َظَ رگیَیى‪ َّ ،‬ىٍ كَى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ ک٘لیخص ػهًی رَ َظَحص كالٓلّی هيیى ؿخنذ يیٕٗى‪ْ .‬ى َظَیّی‬
‫«ح‪ٛ‬خنشحنَٔف» َٕحكال‪َٕ١‬ی رخ‪١‬م يیٕٗى ٔ ْى «ؿًٔخَیّش حنلئع ٔ ٍٔكخَیش‬
‫حنزوخء» كالٓلّی ي٘خیی ٔ يال ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ ٗیَحُی‪ .‬حُ َظَ يخْٕی‪ٍٔ ،‬ف ٔ يخىِ ىٍ‬
‫حرظيح ىٔ چیِحَي‪ ،‬ىٍ حىحيّ یکيیگَ ٍح پیيح يٗکُُي ٔ رًّْيیگَ هخثى يَٕٗٗي ٔ كیخص‬
‫ٍح رّٔؿٕى يٗآٍَٔي‪ .‬طلض ْیچ َٗحیطی هخرم ط‪َ ٍٕٜ‬یٔض کّ يخىِ رّهٕىی هٕى‬
‫طٕنیي ٍٔف ًَخیي‪ ،‬یخ ًٍحطی حُ آٌ طزيیم رٍّٔف ٕٗى‪ .‬رهکّ ٍٔف رّىٍؿخطی کّ يظُخٓذ‬
‫رخ هخرهیض يخىِ رخٗي ىٍ ًٍحص يخىِ كهٕل يٗکُي ٔ كیخص ؿًخىی‪َ ،‬زخطی‪ ،‬كیٕحَی یخ‬
‫حَٔخَی ٍح پيیي يٗآٍٔى‪َ .‬یَٔی كیخص حرظيحءح ً ىٍ َٕع ٔنٕؽ کَىِ ٔ حٓظيحيظخ ً ىٍ حكَحى‬
‫حىحيّ يییخري‪َ .‬کظّی يٓى حیٍکّ طؼزیَ رّ«كیخص ؿًخىی» َزخیي حيَی ؿَیزی رخٗي؛‬
‫رؼيح ً هٕحْیى گلض کّ ؿًخىحص حُ كي َخُنی حُ َیَٔی كیخص رَِٓ ىحٍَي‪ ،‬چّ حگَ‬
‫َيحٗظُي طـییَ ًَیکَىَي‪ .‬يالّی ٍٔيی گلض‪« :‬حُ ؿًخىی يَىو ٔ َخيی ٗيو»‬
‫ـ حیٍ ٍٔف یخ َیَٔی كیخص حُ کـخ يٗآیي؟‬
‫= ٍٔف حُ ؿخی ىٍٔی ًَٗآیي‪ٍٔ ،‬ف یخ َیَٔی كیخص رّ‪ٍٕٛ‬ص آُحى (كیحنًؼم)‬
‫يٍ كیغ َیَٔی َخُٗخهظّ ٔ ٗزیّ َیَٔی حنکظیَیٔیظّ‪ ،‬یخ يخَُي ْٕحء‪ ،‬یخ يخَُي ؿَیخٌ‬
‫ُيخٌ ٔ یخ َْچیِی َخ ُٗخهظّ ٔ َخيهًّٕ ىیگَ‪ ،‬ىٍ يلی‪١ ٢‬زیؼض ٔؿٕى ىحٍى‪ٔ .‬‬
‫ؿٓخٌ َٓحَٓ پَ حُ آٌ حٓض‪١ .‬زیؼض ػُ‪ َٜ‬يخىی ٔ هخرم نًْ حٓض‪ٍٔ ،‬ف َیَٔ ٔ‬
‫ؿَْٕ يـَى‪ ،‬نطیق ٔ ؿیَ هخرم نًْ حٓض کّ ىحٍحی يخْیض يهکٕطی ٔ الْٕطی‬
‫يٗرخٗي‪ .‬طلض َٗحی‪ ٢‬يُخٓذ‪ ،‬حیٍ ىٔ ًْيیگَ ٍح پیيح يیکُُي ٔ رّْى يهلن يیَٕٗي‪،‬‬
‫كیخص آؿخُ يیگَىى‪ .‬حیٍ ٓهٔهّيَحطذ‪َّ ،‬ىٍ حكَحى‪ ،‬کّ ىٍ حَٕحع رّٔؿٕى آييِ حٓض‪.‬‬
‫‪۰۶۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ـ يهکٕص ٔ الْٕص ىٍ کـخ حٓض؟‬

‫= يهکٕص ٔ الْٕص ْى ؿخی ىٍٔی َیٔض؛ َْآٌچّ کّ ىٍ ح‪َ١‬حف يخ ٔؿٕى‬
‫ىحٍى‪ ،‬حيخ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ْٕیظی هخرم طؼَیق َيحٍى‪ًْ ،‬خٌ الْٕص ٔ يهکٕص حٓض‪ .‬يؼالً‬
‫ْٕح ػُ‪ َٜ‬يهکٕطی حٓض‪ ،‬كظی یک طٕىِی هخک <يخىحيی کّ طزيیم رّکُِٕ َ٘يِ‬
‫حٓض> یک ػُ‪ َٜ‬الْٕطی حٓض‪ .‬هٕحی َخ ُٗخهظّی ‪١‬زیؼض ػُخ‪ َٛ‬يهکٕطی ْٔظُي‪،‬‬
‫كظی طلکَحص ٔ هیخالص يخ‪ ،‬يخىحيی کّ طـٔى ٔ طلون َیخكظّ رخٗي‪ ،‬ػُ‪ َٜ‬يهکٕطی ٔ‬
‫الْٕطی حٓض‪ِ ...‬يهک (يخىِ) ٔ يهکٕص (هِٕی ؿیَيخىی) يخَُي ىٔ ؿَیخٌ كخُ ٔ َٕل‬
‫ىٍؿَیخٌ حنکظَیٔیظّ ىٕٔ رّىٕٔ ْى كَکض يیکُُي ٔحٓزخد رَُٔ ٔکًٌٕ يیَٕٗي‬

‫اًَبى کبهل‬
‫ریٍ يلخْیى «حَٔخٌهيحیٗ» رخ «اهعبع حَٔخٌ» رّح‪ٛ‬م ٔ «حَٔخٌ کخيم» يَُ‬
‫ي٘ظَک رخٍیک ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬حَٔخٌ کخيم َیِ ؿخیض حْيحف ًّْٖ حىیخٌ ٔ يکخطذ‪ٔ ،‬‬
‫ٗخِریض ػَكخٌ َظَی حٓض‪ .‬حَيیّْ٘خ ٔ آٍحء ٔ يلخْیى ٔ ي‪ٜ‬خىین ٔ حنگْٕخی‬
‫گَٕخگَٕی کّ ىٍرخٍِٖ حَٔخٌ کخيم حٍحثّ ٗيِ چُيحٌ گٔظَىِ حٓض کّ ىٓض یخكظٍ‬
‫رّیک طؼَیق ؿخيغ ٔ كَحگیَ ٍح ٓوض ىٕٗحٍ يٗٓخُى‪ٔ .‬نی ًُْخ ً يٗطٕحٌ گلض‪:‬‬
‫«حَٔخٌ کخيم‪ ،‬حَٔخَی حٓض کّ طًخو حٍُْٕخی ٔحالی حَٔخَی‪ ،‬رّ‪ًْ ٍٕ١‬آُْگ‬
‫ٔ يظٕحٌُ ىٍ حٔ ٍٗي کَىِ رخٗي‪َْ .‬گخِ كو‪ ٢‬رّیکی حُ حرؼخى ٔؿٕى حَٔخٌ طٕؿّ‬
‫كَحٔحٌ ٕٗى‪ ،‬حیٍ حَٔخٌ رّیک حَٔخٌ طکٓخكظی ٔ طکرُؼيی طزيیم يٕٗٗى؛ رُخرَحیٍ‬
‫ٍٗي ٔ طکخيم حٓظؼيحى حَٔخٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص َخه‪َ ٔ ٚ‬خًْآُْگ ٗکم يٗگیَى‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬حَٔخٌ ئن يٕٗٗى ٔ َخ کخيم حٓض‪».‬‬
‫ىٍ يکظذ حْم كوخین‪،‬‬ ‫ليّم ٌّبفذ اًَبى کبهل‪:‬‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع حَٔخٌ ٔ طؼَیق حٔ طٕٓ‪ ٢‬حرٍػَرٗ ٔ پْ حُ حٔ‪ ،‬ػًن ٔ ػَ‪ ٝ‬چُي رَحرَ‬
‫َٔزض رّيخهزم هٕى کٔذ ًَٕى‪ .‬رّطؼزیَی ىیگَ‪ ،‬حرٍػَرٗ هيح ٍح حُ آًٓخٌ رُّيیٍ‬
‫آٍٔى ٔ َخو «حَٔخٌ کخيم» رَ حٔ َٓخى‪ .‬ريیٍطَطیذ حٓخّ حٓظٕحٍی ىٍ طؼَیق حَٔخٌ‬
‫کخيم رُیخى کَى کّ رؼيح ً طٕٓ‪ٗ ٢‬خگَحَٖ ىَزخل ٗي‪ .‬گٕ حیٍکّ ىٍ حیٍ ُيیُّ رّک٘لی‬
‫رٍِگ َخیم آييِ رخٗي‪ .‬يٕ‪ٕٟ‬ع ههن حَٔخٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص هيح کّ ٓوض يٍٕى طٕؿّ‬
‫حرٍػَرٗ ٔ حطزخع حٔ حٓض؛ حُ ًْیٍ يطهذ كکخیض ىحٍى‪.‬‬
‫حیٍکّ حٔل رخٍ چّ کٔی ح‪ٛ‬طالف «حَٔخٌ کخيم» ٍح رّکخٍ گَكظّ حٓض‪ ،‬يؼهٕو‬
‫َیٔض؛ ػيِٖ رًّٕٗل «َیکهٌٕٔ» حػظوخى کَىِحَي کّ حیٍ ح‪ٛ‬طالف رَحی حٔنیٍرخٍ‬
‫‪۰۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طٕٓ‪ ٢‬حرٍػَری رّکخٍ رَىِ ٗيِ حٓض‪« )4۶(.‬کخيم ي‪ٜ‬طلی حن٘یزی» حػظوخى ىحٍى حیٍ‬
‫ح‪ٛ‬طالف حٔنیٍرخٍ ىٍ ٍٓخثم حهٕحٌحن‪ٜ‬لخ ریخٌ ٗيِ حٓض‪...)4۰(.‬‬
‫ح ّيخ حرٍػَرٗ ىٍ طؼَیق حَٔخٌ کخيم ٔ طَ٘یق ‪ٛ‬لخص حٔ هیخيض رّپخ کَى‪.‬‬
‫‪ٛ‬الرض ٔ حٓظلکخو کالو حٔ رَٗظیَ حٓض‪ْ .‬یچکْ رّٗـخػض ٔ طٍٕٓ حٔ ىٍ يٍٕى‬
‫حَٔخٌ ٓوٍ َگلظّ حٓض‪ .‬آٌچّ ىٍ ًیم يٗآیي ي٘ظی حُ هَٔحٍ ٔ یکی حُ ِْحٍ حٓض‪.‬‬
‫رَحی پَْیِ حُ ح‪١‬خنّٖ کالو حُ ىٍؽ يظٍ ػَری هٕى ىحٍی يٕٗٗى‪ ،‬رخ حیٍ طٕ‪ٟ‬یق‬
‫کّ طَؿًّٖ پخٍٓی َْگِ ًَٗطٕحَي آٌ ‪ٛ‬الرض کالو حرٍػَرٗ ٍح يُظوم ًَخیي‪ .‬رّیخى‬
‫ىحٗظّ رخٗیى کّ «طَؿًّ هیخَض حٓض» ٔنی يخ َخگِیَ حُحٍطکخد حیٍ هیخَض ْٔظیى‪:‬‬
‫حرٍػَرٗ يٗگٕیي‪ :‬حَٔخٌ کخيم يظَٓ حٓى ؿخيغ «هللا» حٓض؛ ىٍ كویوض‪ ،‬حَٔخٌ‬
‫کخيم هٕى هيح حٓض؛ َیِ َْ حَٔخَی کّ حُ هٕى ٔ ًّْچیِ يٗگٌٍى ٔ رّهيح‬
‫يٍٗٓي‪ ،‬حٔ کخيم حٓض‪ .‬حَٔخٌ کخيم‪ ،‬هطذ ٔ يَکِ ىحیَِٖ ٔؿٕى حٓض‪ ،‬کخيمطَیٍ‬
‫يـالی حٓض کّ كن ىٍ حٔ ظٍٕٓ کَىِ حٓض‪ ،‬ههوض رخ حٔ آؿخُ ٗيِ ٔ رّحٔ هظى‬
‫يیگَىى‪ ،‬ػخنى رَ ييحٍ حٔ يیچَهي ٔ ًّْٖ کخثُخص حُ حٔ كی‪ ٞ‬يیگیََي‪.‬‬
‫حَٔخٌ کخيم يظَٓ حٓى «هللا» حٓض؛ ؿخيغ ؿًیغ حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص ٰانٓی رٕىِ‪ ،‬حُ‬
‫حیٍٍٔ کهیض ػٕحنى يهک ٔ يهکٕص‪ ،‬يظخَْػیُٗ حٔ ٔ رخنظزغ ؿِثٗ حُ كویوض کخيهّٖ‬
‫ٖٔحَي‪ )4۴(.‬حَٔخٌ ىٍ ٍأّ حًٓخء ٰانٓی ٔ رّػزخٍطی ؿًیغ حًٓخء ٰانٓی حٓض؛ ُیَح‬
‫هيحَٔي ىٍ ٔی طـهّت کهی کَىِ حٓض‪ )4۲(.‬طُٓخ حَٔخٌ حٓض کّ رَ ‪ٍٕٛ‬ص هيح آكَیيِ‬
‫ٗيِ حٓض؛ ىحٍحی حكيیظی حٓض ٗزیّ رّحكيیض كن؛ ك‪َ٠‬ص ٰانٓی ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء‬
‫حٓض ٔ ٔحٓطّٖ يیخٌ آٌْخ ٔ يیخٌ ًحص ٔؿٕى َيحٍى‪ْ .‬ىچُیٍ ك‪َ٠‬ص حَٔخَی َیِ‬
‫ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء حٓض‪ُ ،‬یَح کّ ٔؿٕى‪ ،‬حُ حكيیض ًحص ك‪َ٠‬ص ٰانٓی َِٔل‬
‫يیکُي‪ٓ ،‬پْ ىٍ يَحطذ يًکُخص كی‪٠‬خٌ یخكظّ‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬صْخی يوظهق حَظ٘خٍ يییخري‬
‫طخ حیٍکّ رّحَٔخٌ يُظٓی يیٕٗى ٔ ىٍ آٌ رّ‪ٛ‬زـّٖ ًّْٖ يَحطذ ىٍيیآیي‪.‬‬
‫پْ حَٔخٌ رَُهی حٓض کّ ؿخيغ حكکخو ٔؿٕد ٔ حيکخٌ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫ك‪َ٠‬ص ٰانٓی ؿخيغ ًحص ٔ ًّْٖ حًٓخء حٓض‪)۳ٓ(.‬‬
‫حَٔخٌ کخيم ىٍ كویوض ػزخٍص حٓض حُ ؿًغ ؿًیغ يَحطذ ٰانٓی ٔ کَٕی حػ ّى حُ‬
‫طُِالص ْٔظی؛ ‪ٍٕٛ‬ص کخيم‬ ‫کهّی ٔ ؿِثی طخ آهَیٍ يَحطذ ‪١‬زیؼض ٔ َٓخییطَیٍ ّ‬
‫كن‪ ،‬آثیُّی ؿخيغ ‪ٛ‬لخص ٰانٓی ٔ هال‪« ّٖٛ‬كویوش حنلوخین» حٓض‪ )۳ٔ(.‬كنطؼخنی‬
‫رَحی حیٍکّ هٕى ٍح رزیُي‪ ،‬حٔنیٍ چیِی کّ آكَیي‪ ،‬ػخنى یخ «حَٔخٌ کزیَ» رٕى‪.‬‬
‫ه‪ٕٜٛ‬یض ػخنى آٌ حٓض کّ َْٗیء ىٍ آٌ طـهّت یکی حُ ‪ٛ‬لخص هيح حٓض؛ ػخنى‬
 ‫‪۰۶۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫آثیُّٖ رئٌ ؿالء رٕى‪ .‬ؿالی حیٍ آثیُّ‪« ،‬حَٔخٌ» حٓض کّ ؿخيغ ؿًیغ ‪ٛ‬لخص هيحَٔي‬
‫حٓض‪ )۳ٕ(.‬کم ػخنى طل‪ٜ‬یم آىو حٓض‪ .‬آىو ًْخٌ کظخد ؿخيغ ٰانٓی رٕىِ کّ يخَُي ٍٔف‬
‫ىٍ ؿٔي ػخنى حٓض؛ پْ حَٔخٌ ٍٔف ػخنى ٔ ػخنى ؿٔي حَٔخٌ حٓض‪ .‬یؼُی کم ػخنى‬
‫ًْخٌ «حَٔخٌ حکزَ» حٓض‪ .‬رُخرَیٍ حگَ رّػخنى رئٌ حَٔخٌ طٕؿّ ٕٗى‪ ،‬يخَُي طٕؿّ‬
‫رّؿٔيی رئٌ ٍٔف حٓض‪ .‬کًخل ػخنى رّحَٔخٌ حٓض ًْخٌ‪ ٍٕ١‬کّ کًخل ؿٔي رٍّٔف‬
‫حٓض‪ .‬پْ حَٔخٌ ٍٔف يُلٕم رّػخنى ٔ يو‪ٕٜ‬ى آٌ حٓض‪)۳ٖ(.‬‬
‫رَ حیٍ حٓخّ‪ ،‬چٌٕ حَٔخٌ کخيم رَ ‪ٍٕٛ‬ص كن ههن ٗيِ ٔ يـًٕع كوخین ػخنى‬
‫حٓض‪ٔ ،‬هظی هيحَٔي حٔ ٍح يوخ‪١‬ذ هَحٍ ىْي‪ ،‬کم ػخنى ٔ کم حًٓخء يوخ‪١‬ذ حٔ‬
‫ْٔظُي‪ )۳4(.‬حَٔخٌ کخيم كخيم حيخَض ٔ ػٓي ٰانٓی ىٍ يَآص كن حٓض‪ .‬حٔ طـهّت ‪ٛ‬لخص‬
‫َٓ ٔ‬
‫‪ٜ‬م حًٓخء ٔ يٕ‪ٟ‬غ َظَ كن رّههن ٔ ػَٕ ٔ کزَیخء حٓض‪ .‬حَٔخٌ کخيم ّ‬ ‫ٔ يل ّ‬
‫ٰ‬
‫كیخص ٓخٍی ىٍ ؿٓخٌ حٓض‪ )۳۳(.‬آىو رَ ‪ٛ‬لض انٓی آكَیيِ ٗيِ حٓض ٔ ٔحؿي کًخالص‬
‫ٰانٓی ٔ كویوض حًٓخء حٔ حٓض‪َٔ .‬زض رّكن حُ ؿٓض رخ‪ ٍ١‬حکًم حُ َٔزض حٔ ىٍ ىَیخ‬
‫ٔ ظخَْ حٓض‪ )۳۶(.‬ىٍ ٔحهغ َٔزض حَٔخٌ کخيم رخ ػخنى‪ًْ ،‬خَُي َٔزض َگیٍ رخ‬
‫حَگ٘ظَی حٓض‪ًْ .‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ پخىٗخْخٌ حگَ روٕحُْي هظى یک َخيّ کَىِ ٔ يلخكظض‬
‫حُ آٌ کُُي‪ ،‬رخ يَٓ َگیٍ هٕى رَ آٌ يَُُٗي‪ ،‬کًخل ػخنى ٔ حطًخو ٔ كلخظض حُ ػخنى‬
‫َیِ رّيٕؿذ حَٔخٌ کخيم حٓض‪ )۳۰(.‬ىٍ يَطزّی ٍٔف ؿخيغ ؿًیغ كوخین حٓض حؿًخالً‬
‫ٔ ىٍ يَطزّی ههذ طل‪٠‬یالً‪ ،‬ػخنًی حٓض کّ يظَٓ حٓى حػظى یؼُی هللا حٓض کّ ؿخيغ‬
‫ؿًیغ ‪ٛ‬لخص ٔ حًٓخء حٓض‪ )۳۴(.‬حَٔخٌ کخيم ىٍ ًحص هٕى هَآٌ حٓض کّ کٌٕ ؿخيغ ٔ‬
‫ىٍ رَ ىحٍَيِٖ طًخو كوخین ٔؿٕى ىٍ ًحص هٕى حٓض ٔ ؿًیغ ‪ٛ‬لخص ٔ حًٓخء ٰانٓی ىٍ‬
‫ٔی يظًؼّم ٔ ظخَْ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ ىٍ ًحص هٕى هَآٌ حٓض کّ ىٍ رَىحٍَيِی طًخو‬
‫حٗیخء حٓض‪ٔ« .‬الیؼَف يخ ههُخِ ّ‬
‫اال يٍ کخٌ هَحََخ ً كیَلّٔ»‪)۳۲(.‬‬
‫حَٔخٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص كنطؼخنی حٓض ٔ کم ػخنى رَحی حٔ ههن ٗيِ حٓض‪ ،‬رُخرَیٍ کم‬
‫ػخنى ‪١‬خنذ حَٔخٌحَي ٔ حَٔخٌ ‪١‬خنذ هيح حٓض‪ .‬پْ طؼهن حَٔخٌ رّحٗیخء كَحو حٓض‬
‫ٓ َو ََ نَ ُکى َيخ ِكی‬
‫ُیَح حٔ يظؼهن رّكن حٓض ٔ کم ػخنى رَحی حٔ ههن ٗيِ حٓض‪َ َٔ « .‬‬
‫‪َ ٝ‬ؿ ًِیؼًخ ِ ّي ُُّْ ۚ‪َ »ٖٔ :4۳ ،‬یِ هيحَٔي يٗكَيخیي‪ َٕ ُْ « :‬حنٌَِی‬ ‫ص َٔ َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬
‫حن َ‬
‫ؿ ًِیؼًخ‪)۶ٓ(»ٕ۲ :ٕ ،‬‬
‫‪َ ٝ‬‬ ‫َههَنَ نَ ُکى َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫كنطؼخنی هٕى ٍح ْى رّظخَْ ٔ ْى رّرخ‪ٛٔ ٍ١‬ق کَىِ حٓض‪ .‬حٔ ػخنى ٍح‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص ىٔ ػخنى ؿیذ ٔ ٗٓخىص حیـخى کَىِ کّ يخ (ػخنى) رخ‪ٍ ٍ١‬ح رخ (ؿُزّٖ)‬
‫ؿیذ هٕىيخٌ ٔ (ػخنى) ظخَْ ٍح رخ (ؿُزّٖ) ٗٓخىص هٕىيخٌ حىٍحک يیکُیى‪)۶ٔ(.‬‬
‫ٓ‪۰۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حاله َُ ٔ حنظخْ َُِ ٔ‬

‫ِ‬ ‫حالٔ ُل ٔ‬
‫چٌٕ كنطؼخنی ْى ظخَْ حٓض ْٔى رخ‪َ َُٕ ْ« ٍ١‬‬
‫زخ‪ »ٍُ ١‬ىٔ ػخنى ؿیذ ٔ ٗٓخىص ٍح آكَیي ٔ كو‪ ٢‬رّحَٔخٌ ْى ؿُزّٖ ظخَْ ٔ ْى‬ ‫ْحن ِ‬
‫ؿُزّٖ رخ‪ ٍ١‬ػطخء كَيٕى‪ ،‬رُخرَحیٍ طُٓخ حَٔخٌ حٓض کّ ‪ٍٕٛ‬ص كویوت كن‬
‫ػ ًَي ٔ ٓظٌٕ آًٓخٌ حٓض‪ ،‬هيحَٔي ٔؿٕى آًٓخٌ ٍح رخ حٔ َگّ‬ ‫حٓض‪ )۶ٕ(.‬حَٔخٌ کخيم َ‬
‫يیىحٍى‪ ،‬کّ حگَ رّػخنى رَُم حَظوخل یخري آًٓخٌ كَٔى آیي‪)۶ٖ(.‬‬
‫‪ٜ‬ی حُ هيح ٔ ٍٕٓنٖ ٔحٍى َ٘يِ کّ رّکٔی « ُکٍ» حػطخء ٗيِ رخٗي‪ ،‬ؿِ‬ ‫َ ّ‬
‫حَٔخٌ؛ ٔ حیٍ حيَ ىٍ ُيخٌ ٍٕٓل حکَو ىٍ ؿِِٔی طزٕک ظخَْ ٗي‪ ،‬کّ آٌ ك‪َ٠‬ص‬
‫كَيٕى‪« :‬کٍ حرخًٍ»‪« ،‬كکخٌ حرخًٍ»(‪ )۶4‬حَٔخٌ ىحٍحی ؿخيؼیظی حٓض کّ ْى كن ٔ ْى‬
‫ههن ٍح ىٍرَ يیگیَى‪ .‬ظخَْ حَٔخٌ‪ًَ ،‬خیخَگَ ‪ٍٕٛ‬ص ؿٓخٌ يوهٕم ٔ كوخین آٌ‬
‫حٓض ٔ رخ‪ ٍ١‬حَٔخٌ كکخیض حُ ‪ٍٕٛ‬ص كن ٔ حًٓخء ًحطی ىحٍى‪ ،‬رًّْیٍ ىنیم‪ٍ ،‬طزّٖ‬
‫حَٔخٌ رخالطَ حُ يالثکّ حٓض‪َْ .‬آٌچّ ىٍ ‪ٍٕٛ‬صْخی ٰانٓی حُ حًٓخء حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ‬
‫َ٘ؤی حَٔخَی ظٍٕٓ یخكظّ حٓض ٔ حیٍ َ٘ؤی حَٔخَی‪ ،‬ريیٍٔٓیهّ رٍّطزّٖ حكخ‪ٔ ّ١‬‬
‫ؿخيؼیض َخثم آييِ حٓض‪ ،‬رًّْیٍگَّٕ رٕى کّ كـض هيح رَ يالثکّ طًخو گَىیي‪)۶۳(.‬‬
‫‪ ...‬پْ حَٔخٌ کخيم کم ػخنى حٓض‪)۶۶(.‬‬
‫حرٍػَری رَحی حَٔخٌ کخيم ح‪ٛ‬طالكخص گَٕخگَٕی ٔ‪ٟ‬غ يٗکُي کّ پیٖ حُ حٔ‬
‫کٔی رّکخٍ َزَىِ حٓض‪ ،‬حُؿًهّ‪ :‬كویوشحنلوخین‪ ،‬حنلنحنًوهٕمرّ‪ ،‬ح‪ٛ‬محنؼخنى‪،‬‬
‫حنؼومحالٔل ٔحنوهىحالػهی‪ٍٔ ،‬فحنؼخنى‪ ،‬حنکهًشحنـخيؼش‪ ،‬حنًيحالٔل ٔ کهًخص رٔیخٍ‬
‫حإلنٓیّ» يیگٕیي‪ :‬حْم كوخین حُ حیٍ ههیلّ (حَٔخٌ‬ ‫ىیگَ‪ )۶۰(...‬ىٍ کظخد «حنظيریَحص ٰ‬
‫کخيم) رخ ػزخٍحطی گَٕخگٌٕ طؼزیَ کَىِحَي کّ َْیک حُ آٌْخ يؼُخی هخ‪ٛ‬ی ىحٍى‪.‬‬
‫رؼ‪٠‬ی «حيخو يزیٍ»‪ ،‬رؼ‪٠‬ی «ػَٕ» ٔ رؼ‪٠‬ی «يَآسحنلن» ٔ َظیَ حیٍ طؼخریَ‬
‫گلظّحَي‪ )۶۴(.‬حرٍػَرٗ ىٍ ؿخی ؿخی آػخٍ هٕى حیٍ طَکیزخص ٔ ػُخٔیٍ ٍح َیِ رَحی‬
‫يؼَكی حَٔخٌ کخيم رّکخٍ يٗرَى‪ :‬حالَٔخٌ حنلویوی(‪ )۶۲‬حالَٔخٌ حالُنٗ(ٓ‪ )۰‬حَٔخٌ‬
‫حالَٔخٌ(ٔ‪ )۰‬حالَٔخٌ حْلٍكغ(ٕ‪ )۰‬حنؼزي حنـخيغ حنکهّٗ(ٖ‪ )۰‬ػوم حٔل‪َ ،‬لْ کم(‪)۰4‬‬
‫حنًوظ‪َٜ‬حنَ٘یق‪ ،‬حنکٌٕ حنـخيغ(‪ )۰۳‬حالَٔخٌ حالکًم حنلَى(‪ )۰۶‬حنزَُهیّش حالٔنی(‪)۰۰‬‬
‫حالَٔخٌ حالٔل‪ ،‬حنکهًش حنـخيؼش ٔ حنًوظ‪ َٜ‬حنَ٘یق(‪َ )۰۴‬خیذ حنلن كی حالٍ‪ٔ ٝ‬‬
‫حإلنٓیّّ‪ٗ ،‬ـَسحنکٌٕ حنظـهیّخص‬ ‫حنًُِِ حالػهٗ‪ ،‬حنظـهیّخص ٰ‬
‫ّ‬ ‫يؼهى حنًهک كی حنًٔخء(‪)۰۲‬‬
‫ٰ‬
‫حإلنٓیّّ‪ ،‬حنُٔوش حنکخيهش ٔ حنًيیُش حنلخ‪ٟ‬هش‪)۴ٓ(...‬‬
‫حرٍػَری «حَٔخٌ» ٍح ىٍ ىٔ ٓطق يٍٕى يالكظّ هَحٍ يیىْي‪ :‬یکی ٓطق‬
‫طکٕیُی حٓض کّ ىٍ آٌ حَٔخٌ «‪َ١‬حُ ههوض» رّػُٕحٌ یک َٕع يطَف رلغ حٓض‪،‬‬
‫ٔ‪۰۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫َّرّػُٕحٌ یک كَى‪َٕ .‬ع حَٔخٌ حُ َظَ طکٕیُی‪ ،‬کخيمطَیٍ ههوض ىٍ يیخٌ کخثُخص‬
‫حٓض؛ ُیَح رّ‪ٍٕٛ‬ص هيح آكَیيِ ٗيِ حٓض‪ .‬حَٔخٌ‪ ،‬ػ‪ٜ‬خٍِٖ کخيم ٔ ٍٔف کم‬
‫ؿٓخٌ ْٔظی‪ ،‬یخ رّطؼزیَی «ػخنى ح‪ٛ‬ـَ» حٓض‪.‬‬
‫ٓطلی ىیگَ‪« ،‬حَٔخٌ ٔحهؼخ يٕؿٕى» حٓض کّ ىٍ آٌ‪ ،‬حَٔخٌ رّػُٕحٌ یک كَى‬
‫يطَف رلغ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ ٓطق‪ ًّْٖ ،‬حَٔخٌْخ رّ‪ ٍٕ١‬یکٔخٌ کخيم َیٔظُي‪ ،‬رهکّ‬
‫يیخٌ حكَحى حَٔخٌ ىٍؿخطی ٔؿٕى ىحٍى؛ طُٓخ گَِٔ حَيکی حُ حی٘خٌ ِٓحٔحٍطَحَي کّ‬
‫«حَٔخٌ کخيم» هٕحَيِ َٕٗي ٔ حکؼَیض «حكَحى حَٔخٌ كیٕحٌ» ْٔظُي کّ رخ کخيم رٕىٌ‬
‫كخ‪ٛ‬هّ ىحٍَي‪ .‬رُخ رَحیٍ حَٔخٌ حرٍػَرٗ ىٍ ّٓ چَِٓ هخرم ًَخیٖ حٓض‪:‬‬
‫حرٍػَری ىٍ آػخٍ هٕى‬ ‫الق ـ اًَبى = کْى عبهغ‪:‬‬
‫[رَهالف كیهٕٔكخٌ] يیخٌ «ٔؿٕى»‪« ،‬کٌٕ» ٔ «ػیٍ» طلخٔص يیگٌحٍى‪ٔ« :‬ؿٕى»‬
‫حُ َظَ ٔی ٔحكي ٔ ًْخٌ «كنطؼخنی» حٓض‪ ،‬کّ ىٍ ‪ٍٕٛ‬صْخ ٔ حکٕحٌ گَٕخگٌٕ‬
‫طکؼَ يییخري‪ .‬ظٍٕٓحص ٔؿٕى ٔحكي ىٍ ػخنى ْٔظی‪« ،‬کٌٕ» َخيیي يیٕٗى‪« :‬نکٌٕ‬
‫کم حيَ ٔؿٕىی ٔ ْٕ هالف حنزخ‪١‬م‪ ،‬كخٌ ههض‪ ٔ :‬يخ یَیي حْمهللا رخنزخ‪١‬م‪ ،‬ههُخ‪:‬‬
‫حنؼيو‪ )۴ٔ(».‬ح ّيخ يو‪ٕٜ‬ى حُ نلع «ػیٍ»‪ًْ ،‬خٌ «يخْیض» حٓض کّ حُ َظَ حرٍػَری‬
‫رّٔؿٕى ٔ ػيو يظ‪ٜ‬ق َیٔض‪« .‬کٌٕ ؿخيغ» حَٔخٌ کخيم حٓض‪ ،‬حُ آٌ ؿٓض کّ طًخو‬
‫كوخین ػخنى ىٍ حٔ ؿًغ حٓض‪ .‬يٗگٕیي‪ :‬آىو رََخيّٖ حٓض ؿخيغ حُ ًّْٖ َؼٕص‬
‫ك‪َ٠‬ص ٰانٓی کّ ػزخٍصحَي حُ ًحص ٔ ‪ٛ‬لخص ٔ حكؼخل ‪ ...‬نٌح هيحَٔي ىٍ حیٍ‬
‫«يوظ‪َٗ َٜ‬یق» کّ حَٔخٌ کخيم رخٗي‪ ًّْٖ ،‬حًٓخء ٰانٓی ٔ كوخین آٌچّ ٍح کّ حُ‬
‫حٔ (كن) ىٍ ػخنى کزیَ ـ کّ يُل‪ٜ‬م حُ حَٔخٌ حٓض ـ ظٍٕٓ یخكظّ‪ ،‬هَحٍ ىحى‪)۴ٕ(.‬‬
‫ك‪َ٠‬ص کٌٕ ؿخيغ رّىنیم ؿخيؼیض‪ٍٔ ،‬ف ػخنى حٓض‪ .‬حیٍٍٔف رخ ػخنى رّيُِنّٖ‬
‫یک ٗو‪ ٚ‬حٓض کّ ًّْٖ هٕحء ٔ حػ‪٠‬خء ٔ ؿٕحٍف ػخنى‪ ،‬ئوَ ٔ يُوخى حیٍ ٍٔف‬
‫حٓض‪ :‬هيحَٔي حَٔخٌ ٍح ٍٔف ؿٓخٌ هَحٍ ىحى کّ حُ ؿٓض کًخل ‪ٍٕٛ‬طٖ ػٕحنى ػهٕی‬
‫ٔ ٓلهی ئوَ حٔیُي‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ چیِی ىٍ ػخنى ٔؿٕى َيحٍى يگَ حیٍکّ طٔزیق‬
‫هيح ٍح يیگٕیي‪ ،‬چیِی ْى ىٍ ػخنى َیٔض يگَ آٌکّ رّحهظ‪٠‬خی كویوض ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ص ٔ يخ‬ ‫ًٕٔح ِ‬ ‫ٓ َو ََ نَ ُکى يخ كی حن َ‬
‫حَٔخٌ‪ ،‬ئوَ حَٔخٌ حٓض‪ .‬كنطؼخنی يیكَيخیي‪َ َٔ « :‬‬
‫ؿًیؼَخً‪ »ٖٔ :4۳ ،‬رُخرَحیٍ َْچّ ىٍ ػخنى حٓض‪ ،‬ئوَ حَٔخٌ حٓض‪)۴ٖ(.‬‬ ‫‪َ ٝ‬‬‫كیحالَ ٍْ ِ‬
‫ِ‬
‫َُُٓی ِٓ ْى آیخطُِخ كیحآلكخم ٔ كی ح َْلُ ِٔ ِٓى‪:4ٔ ،‬‬
‫َ‬ ‫«‬ ‫ٖ‬ ‫کَیًّ‬ ‫ٖ‬ ‫آیّ‬‫رّ‬ ‫حنظلخص‬ ‫رخ‬ ‫ػَری‬ ‫حرٍ‬
‫ٖ‪َ »۳‬ظیـّ يٗگیَى کّ ًّْٖ كوخیوی کّ ىٍ ػخنى ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ىٍ حَٔخٌ ؿًغ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ آیّ ط‪َٜ‬یق ٗيِ حٓض کّ آیخص هيحَٔي ْىچُخٌ کّ ىٍ آكخم ْٔض‪ ،‬ىٍ حَلْ‬
‫ٕ‪۰۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َیِ يٕؿٕى ْٔض‪ )۴4(.‬ح ّيخ طٕؿّ رّحیٍ َکظّ يٓى حٓض کّ حٗیخء رّ‪ٍٕٛ‬ص كَىی ٔ‬
‫ػیُی هٕى ىٍ حَٔخٌ يٕؿٕى َیٔظُي‪ ،‬رهکّ كوخین آٌْخ یخ رّػزخٍص ىیگَ حٗیخء رّکهیض‬
‫هٕى‪ ،‬ىٍ حَٔخٌ يٕؿٕىحَي‪ ،‬رُخرَحیٍ حَٔخٌ ؿخيغ ًّْٖ حٗیخء حٓض‪ ،‬یؼُی ؿخيغ‬
‫كوخین ؿیَيخىی طًخو حٗیخء‪ ٔ ،‬رّحیٍ يؼُی‪ ،‬حَٔخٌ‪ ،‬ػخنى ح‪ٛ‬ـَ حٓض‪.‬‬
‫طُٓخ حَٔخٌ ـ کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص هيح آكَیيِ ٗيِ حٓض ـ ىحٍحی حكيیظی حٓض ٗزیّ‬
‫رّحكيیض كن‪ :‬ك‪َ٠‬ص ٰانٓی‪ ،‬ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء حٓض ٔ ٔحٓطّٖ يیخٌ آٌْخ ٔ يیخٌ‬
‫ًحص ٔؿٕى َيحٍى‪ْ .‬ىچُیٍ ك‪َ٠‬ص حَٔخَی َیِ ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء حٓض‪ُ ،‬یَح کّ‬
‫ٔؿٕى‪ ،‬حُ حكيیض ؿًغ ًحص رّك‪َ٠‬ص ٰانٓی َِٔل يیکُي‪ٓ ،‬پْ ىٍ يَحطذ يًکُخص‬
‫طـهّی یخكظّ‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬صْخی يوظهق حَظ٘خٍ يییخري طخ حیٍکّ رّحَٔخٌ يُظٓی يیٕٗى ٔ‬
‫ىٍ آٌ‪ ،‬رّ‪ٛ‬زـّٖ ًّْٖ يَحطذ ىٍيیآیي‪ .‬پْ حَٔخٌ رَُهی حٓض کّ ؿخيغ حكکخو‬
‫ٔؿٕد ٔ حيکخٌ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ ك‪َ٠‬ص ٰانٓی ؿخيغ ًحص ٔ ًّْٖ حًٓخء حٓض‪)۴۳(.‬‬
‫حَٔخٌ ػزخٍص حُ يـًٕع ػخنى حٓض‪ .‬حَٔخٌ ‪ٛ‬ـیَ يوظ‪َٜ‬ی حُ ػخنى کزیَ حٓض‬
‫حُ حیٍٍٔ حیٍ حَٔخٌ ‪ٛ‬ـیَ ييٍک ػخنى کزیَ رٕىِ ٔ هيحَٔي طًخو ؿِثیخص ػخنى کزیَ‬
‫ٍح رخ حَٔخٌ يَطز‪ ٢‬کَىِ حٓض‪ .‬حَٔخٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص حٓى هللا ههن ٗيِ حٓض‪ ،‬حیٍ حٓى‬
‫ؿًیغ حًٓخء ٍح ىٍ رَ ىحٍى ٔ حگَچّ حُ َظَ ؿًٔی ‪ٛ‬ـیَ حٓض ٔنی يظ‪ ًٍ٠‬ؿًیغ‬
‫يؼخَی ٔ ىٍ رَگیََيِٖ ػخنى کزیَ حٓض‪ .‬حَٔخٌ کخيم چٌٕ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٰانٓی ههن ٗيِ‬
‫حٓض‪ ،‬طًخو هٕحء ٔ كٕحٖٓ رخ رُؼي ٰانٓی کخٍ يٗکُي‪ .‬رُخرَیٍ رخ چ٘ى هيح يٗریُي‪ ،‬رخ‬
‫هيح ٗخى يٕٗٗى ٔ ىٍ ًّْٖ حيٍٕ رخ هيح حٓض‪)۴۶(.‬‬
‫ؿخيؼیض ٰانٓی کّ ىٍ حَٔخٌ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬كخ‪ٛ‬م حُ ّٓ حيَ حٓض‪ :‬حيَ حٔل ٍحؿغ‬
‫حٓض رّؿُخد ٰانٓی یؼُی ك‪َ٠‬ص حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص ٔ حيَ ىٔو ٍحؿغ حٓض رّؿُخد‬
‫كویوشحنلوخین ـ کّ يو‪ٕٜ‬ى حُ آٌ ىٍ حیٍؿخ كوخین يًکُخص حٓض ـ ٔ حيَ ٕٓو ٍحؿغ‬
‫حٓض رّحهظ‪٠‬خی ‪١‬زیؼض کهیّٖ کّ ًّْٖ هٕحرم ػخنى ٍح حُ حػهی ٔ حٓلم آٌ ىٍ رَ‬
‫ىحٍى ٔ رّٔحٓطّٖ ىحٗظٍ حیٍ ّٓ حيَ‪« ،‬کٌٕ ؿخيغ»‪ ،‬حَٔخٌ ٔ ههیلّ َخيیيِ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬حَٔخَیض حٔ رّىنیم ػخو رٕىٌ َ٘ؤی حٔ ٔ ىٍرَىحٗظٍ طًخو كوخین حٓض‪)۴۰(.‬‬
‫حَٔخٌ رَُم ٔؿٕد ٔ حيکخٌ حٓض ُیَح ؿخيغ ‪ٍٕٛ‬ص كن ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ههن‬
‫حٓض ٔ ه‪ ٢‬كخ‪ٛ‬هی يیخٌ ك‪َ٠‬ص ٰانٓی ٔ ك‪َ٠‬ص کَٕی حٓض ًْخَُي ه‪ ٢‬كخ‪ٛ‬م‬
‫حإلنٓیّ ػهی ػالع يَحطذ‪ :‬رخ‪ ٔ ٍ١‬ظخَْ ٔ ٔٓ‪،٢‬‬ ‫يیخٌ ٓخیّ ٔ هٍٕٗیي «كخٌحنل‪َ٠‬س ٰ‬
‫ْٕٔ يخ یظًیِ رّحنظخَْ ػٍحنزخ‪ ٔ ٍ١‬یُل‪ٜ‬م ػُّ‪ْٕ ٔ ،‬حنزَُم‪ ،‬كهّ ٔؿّ حنیحنزخ‪ٔ ٍ١‬‬
‫ٔؿّ حنیحنظخَْ‪ ،‬رم ْٕحنٕؿّ ػیُّ كخَّ الیُؤى‪ْٕ ٔ .‬حالَٔخٌحنکخيم حهخيش حنلن‬
‫ٖ‪۰۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حإلنٓیّ كیکٌٕ كوخً‪ ٔ ،‬یظَٓ رلویوشحاليکخٌ‬ ‫رَُهخ ً ریٍحنلن ٔحنؼخنى كیظَٓ رخالًٓخء ٰ‬
‫حًٓخءانٓی حُؿٓض ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬رٕىٌ طلخٔص‬ ‫ٰ‬ ‫كیکٌٕ ههوخً‪ْ )۴۴(.‬ىچُخٌ کّ ىٍيیخٌ‬
‫ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ىٍ حَٔخٌ ْى ؿُزّْخی ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬رخ یکيیگَ حهظالف ىحٍَي ٔ حَٔخٌ‬
‫ريیٍگَّٕ ؿخيغ ًّْٖ ؿٓخٌ حٓض‪.‬‬
‫هالكض ىٍَظَ حرٍػَری‬ ‫ة ـ اًَبى فلیلخهللا‪:‬‬
‫رّيؼُخی ؿخَ٘یُی ٔ َیخرض حٓض‪َْ .‬کْ ىٍ ط‪َٜ‬ف ىٍ يهک ىیگَی ؿخَ٘یٍ حٔ‬
‫رخٗي‪« ،‬ههیلّ» َخيیيِ يیٕٗى؛ رُخرَحیٍ حرٍػَری گخْی كنطؼخنی ٍح ههیلّٖ حَٔخٌ‬
‫يیىحَي‪« :‬یوٕل ٍٕٓلهللا كی ىػخثّ ٍرّ كی ٓلَِ‪ :‬حَضحن‪ٜ‬خكذ كیحنٔلَ ٔ حنوهیلش‬
‫كیحالْم‪ ،‬كًخ ؿؼهّ ههیلش كی حْهّ حال ػُي كويْى حیخِ‪ ،‬كیُٕدهللا ػٍ کم ٗیء حی یوٕو‬
‫كیٓى يوخو ًنک حن٘یء رٕٓیظّ‪ )۴۲(».‬ىٍَظیـّ هالكض رَ ىٔ هًٔض حٓض‪ :‬هالكض‬
‫يطهن کّ هيحَٔي حَٔخٌ ٍح ههیلّٖ هٕى ىٍ ػخنى هَحٍ ىحىِ حٓض‪ ٔ .‬هالكض يویي کّ‬
‫حَٔخٌ كنطؼخنی ٍح ىٍ يخل ٔ حكٕحل هٕى‪ ،‬ههیلّ هَحٍ يیىْي‪ )۲ٓ(.‬يٍٕى حٔل ههیلّ‬
‫رّيؼُخی ؿخَ٘یٍ حٓض‪ ،‬يٍٕى ىٔو رّيؼُخی پ٘ظیزخٌ حٓض‪.‬‬
‫طُٓخ يٕؿٕىی کّ نیخهض هالكض ٰانٓی ٍح ىحٍى حَٔخٌ کخيم حٓض چٌٕ رَ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ٍكًخٌ رٕىِ ٔ ؿًیغ حٓظؼيحى کخثُخص ىٍ ٔی َٓلظّ حٓض ٔ رٓظَیٍ ىنیم رَ يٕؿي ٔ‬
‫هخنن ػخنى رٕىِ ٔ حکًم آیخص ٰانٓی حٓض رّكيی کّ يؼَكض كن يٕهٕف رّيؼَكض حٔ‪،‬‬
‫يؼَكض حٔ يٕهٕف رّيؼَكض کم ػخنى ٔ يؼخٍف هيٓی ٔ كوخین ٰانٓی حٓض‪)۲ٔ(.‬‬
‫حَٔخٌ کخيم حُ آٌ ؿٓض کّ ىحٍحی ؿخيؼیض حٓض‪ٗ ،‬خیٔظّگی هالكض ٰانٓی ٍح‬
‫ىحٍى‪ .‬هيحَٔي کًخل‪ ،‬یؼُی ظٍٕٓ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٰانٓی ٍح ريیٍ ؿٓض رّحَٔخٌ کخيم ػطخء‬
‫كَيٕى کّ ريل كن رخٗي‪ ،‬نٌح حٍٔح ههیلّ َخيیي ٔ کٔخَی ٍح کّ رؼي حُ ٔی ظخَْ ٗيَي‪،‬‬
‫ههلخی حٔ هَحٍ ىحى‪ .‬پْ كو‪ ٢‬حَٔخٌ کخيم ههیلّی كن حٓض ٔ حيؼخل حٔ کّ ىٍ ػخنى‬
‫حؿٔخو ظٍٕٓ يییخرُي‪ ،‬ههلخء ٔ حريحل حٔیُي ىٍؿًیغ آٌچّ ىٍ حيکخٌ حٔ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‬
‫حَٔخٌ کخيم ٓخیّی ٰانٓی حٓض ىٍ ههوٖ ٔ ههلخء‪ ،‬ههلخی ئظو ِهق ٔحكيحَي‪)۲ٕ(.‬‬
‫هالكض ٔ ٔالیض ‪ٛ‬لض ٰانٓی حٓض کّ هيحَٔي رَّْػزيی کّ روٕحْي حكخ‪ّٟ‬‬
‫يٗ کُي‪ .‬حنزظّ حیٍ ٔالیض چٌٕ ‪ٛ‬لظی ػخو حٓض رَ ؿًیغ يٕؿٕىحص طؼهن ىحٍى ٔنی‬
‫هيحَٔي رؼ‪٠‬ی حُ حیٍ ‪ٛ‬لخص حُ ؿًهّ ٔالیض ٍح ‪َٛ‬كخ ً يو‪ ٕٜٙ‬هٕى َگّ ىحٗظّ‬
‫حٓض ٔ رّرؼ‪٠‬ی رُيِگخٌ ٔ يئيُیٍ هخ‪ ٔ ٙ‬رُيِگخٌ ‪ٛ‬خنق ػطخء يٗکُي ٔ حیٍْخ‬
‫طلض ٔالیض طخيّٖ ٰانٓی ػًم يًَٗخیُي‪ )۲ٖ(.‬حگَ ىٍ آىو ؿًیغ آٌچّ ٍػخیخ‬
‫يی هٕحُْي‪ٍ ،‬ػخیخی کّ هيحَٔي ٔی ٍح رَ آَخٌ ههیلّ گَىحَیي‪َ ،‬زخٗي‪ ،‬ههیلّ َیٔض‪.‬‬
‫‪۰۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پْ َخچخٍ رخیي آٌچّ ٍح کّ رّآٌ َیخُ حٓض ٔحؿي رخٗي ٔگََّ رَ حی٘خٌ ههیلّ َیٔض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ ‪ٛ‬لیق َیٔض هالكض‪ ،‬يگَ رَحی حَٔخٌ کخيم‪)۲4(.‬‬
‫حرٍػَری ىٍ «ك‪ ٚ‬آىيی» حُ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ ،‬ىنیم هالكض حَٔخٌ ٍح ـ کّ يزظُی‬
‫رَ ؿخيؼیض حٔ حٓض ـ حیٍ يیىحَي کّ كنطؼخنی رّٔٓیهّٖ حَٔخٌ‪ ،‬كخكع ههن هٕى‬
‫حٓض‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ پخىٗخِ رّٔٓیهّٖ هظى (يَٓ) هِحَّ ٍح كَحٓض يیکُي‪)۲۳(.‬‬
‫حَٔخٌ کخيم رّيٕؿذ کَحيض ٔ يْٕزض ٰانٓی‪ ،‬كخيم حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ حٓض؛‬
‫ىٍ َظیـّ ٔحؿي کًخالص حٔل ٔ آهَ ٔ ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬گَىیيِ ٔ رَّْ چیِی ىحَخ حٓض‪.‬‬
‫حنزظّ گخْی حَٔخٌ حیٍ ‪ٛ‬لخص ٰانٓی ٍح يهک هٕى ىحَٔظّ ٔ ؿ‪ٜ‬ذ يٗکُي ٔ‬
‫«ظهٕو» يٗگَىى ٔ چٌٕ َلًٓیيِ حٓض کّ حیٍ ‪ٛ‬لخص ٍح رخیي رّ‪ٛ‬خكذ آٌ رخُگَىحَي‬
‫«ؿٕٓل» يٕٗٗى‪ .‬پْ َْکْ روٕحْي حُ حیٍ ىٔ ‪ٛ‬لض ظهٕو ٔ ؿٕٓل هال‪ٛ‬ی یخري‪،‬‬
‫رخیي حيخَض ٰانٓی ٍح رّحْم ٔ ‪ٛ‬خكذ آٌ رخُ گَىحَي‪)۲۶(.‬‬
‫«كویوض دمحمیّ» ىیگَ‬ ‫ط ـ ؽویوذ دمحمیَ‪:‬‬
‫ح‪ٛ‬طالكی حٓض کّ گٕیُي حرَحْیى رٍ حىْى رهوی آٌٍح ٔ‪ٟ‬غ کَىِ حٓض‪ ،‬حرٍػَرٗ‬
‫آٌٍح ىٍ كي گٔظَىِ ىٍ َظخو يؼَكظی هٕى رّکخٍ رَىِ حٓض؛ يَحى حُ كویوض دمحمیّ‬
‫ىٍ َظخو حرٍػَرٗ‪ٗ ،‬و‪ ٚ‬ك‪َ٠‬ص ٓیّي َیٔض‪ ،‬رهکّ يیِحٌ ٔ يؼیخٍی رَحی ُٓـٖ‬
‫حَٔخٌ کخيم حٓض‪ ٔ .‬ػًینطَ حُ آٌ‪ ،‬رّيؼُخی طؼیٍّ حٔل حُ ًحص ٰانٓی کّ ًْخٌ حٓى‬
‫حػظى ٔ ؿخيغ حًٓخء كُٔخی كن حٓض‪ ًّْٖ .‬ػٕحنى حُ حیٍ كویوض رّظٍٕٓ ٍٓیيِ‬
‫حٓض ٔ رّآٌ كویوشحنلوخین َیِ يیگٕیُي‪)۲۰(.‬‬
‫رّحػظوخى حرٍػَرٗ كویوض دمحمیّ رّ‪ ٍٕ١‬کخيم ىٍ حَٔخٌ کخيم ظخَْ يیٕٗى‪.‬‬
‫َزی‪ٍٕٓ ،‬ل ٔ ٔنی‪ ،‬يظخَْ حیٍ كویوض ىٍ ػخنى ٓلهی ْٔظُي ٔ کخيمطَیٍ يظَٓ آٌ‬
‫ىٍ حیٍ ػخنى «ؿُخد ٓیّي» حٓض‪ .‬كویوض دمحمیّ حُ كیغ حٍطزخ‪ ٖ١‬رخ ػخنى يزيأ‪ ،‬هخنن‬
‫ػخنى حٓض؛ حُ كیغ حٍطزخ‪ ٖ١‬رخ حَٔخٌ‪ٍٕٛ ،‬ص کخيم حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ َلْ هٕى‬
‫ؿخيغ ؿًیغ كوخین ٔؿٕى حٓض؛ ٔ حُ كیغ حٍطزخ‪ ٖ١‬رخ ػهٕو رخ‪ ،ٍ١‬ي‪ٜ‬يٍ ٔ يُزغ‬
‫ػهٕو ٔ يؼخٍف ػخٍكخٌ حٓض‪)۲۴(.‬‬
‫آيُِْٕخی حرٍػَری ىٍ حیٍرخٍِ حُ یکٕٓ يزظُی رَ حكخىیؼی حُ هزیم «کُضُ َزیآ‬
‫ٔ حآلىو ریٍ حنًخء ٔ حنطیٍ» حٓض کّ رَحٓخّ طلٔیَ حٔ حُ حیٍ كيیغ‪ ،‬پیخيزَ كویوظی‬
‫ٍٔحی ‪ٍٕٛ‬ص هٕى ىٍ ُيخٌ ٔ يکخٌ هخ‪ ٙ‬ىحٍى ٔ رَّٕػی ىحٍحی ْٔظت ؿٓخَی‪،‬‬
‫حُنی ٔ حريی حٓض‪ .‬ك‪َ٠‬ص ٓیّي حکًم َٕع حَٔخَی ٔ حٔنیٍ ىنیم رَ ٍدّ هٕى حٓض‪،‬‬
‫ُیَح کّ ٍد ؿِ رّيَرٕد ظخَْ ًَٕٗٗى ٔ ؿِ رّيظَٓ هٕى يزیٍّ ًَٗگَىى ٔ‬
 ‫‪۰۰۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ؿًیغ کًخالص حٔ رّٔؿٕى حیٍ حَٔخٌ کخيم ظخَْ يٕٗٗى‪ ،‬رّىنیم حیٍ کّ حَٔخٌ کخيم‪،‬‬
‫حٔنیٍ ىنیم رَ حٓى حػظى ٰانٓی حٓض‪)۲۲(.‬‬ ‫ؿٕحيغ کهى ٔ ح ّيٓخص كوخین ٰانٓیّ رٕىِ ٔ ّ‬
‫حُ ‪ٛ‬لخص حَٔخٌ کخيم ٔكيص ًحطی رخ كن ٔ كُخی طخ ّو ىٍ حٔ حٓض ٔ حىٍحک ًٔهی‬
‫حٔ رّحیٍ کّ کؼَص ٔؿٕىی ػیٍ ٔكيص حٓض‪ٔ .‬الیض ‪ٛ‬لض ػخو ٔ هيٍ ي٘ظَک يیخٌ‬
‫حكَحى ٔ ي‪ٜ‬خىین حَٔخٌ کخيم حٓض؛ ىٍ حیٍ كَهی يیخٌ ٔنی یخ َزی ٔ ٍٕٓل َیٔض‪.‬‬
‫ًّْی آٌْخ ؿخيغ ػُ‪ٔ َٜ‬الیضحَي‪ ،‬کّ كهک يلی‪ ٢‬ػخو حٓض‪ .‬حنزظّ ىٍ ‪ٛ‬لخطی ىیگَ‬
‫كَم ىحٍَي کّ ػخٍ‪ٟ‬ی حٓض‪)ٔٓٓ(.‬‬
‫هيحَٔي حَٔخٌ ٍح ػزغ َیخكَیي‪ ،‬رهکّ ريیٍ ؿٓض آكَیي طخ رّطُٓخیی رّ‪ٍٕٛ‬ص حٔ‬
‫رخٗي‪ .‬پْ طًخو کٔخَی کّ ىٍ ػخنىحَي‪ ،‬ػخنى رّرؼ‪ ٔ ٞ‬ؿخْم رّکمحَي‪ ،‬يگَ حَٔخٌ‬
‫کخيم‪ ،‬کّ هيحَٔي ًّْی حًٓخء ٍح رّٔی آيٕهظّ ٔ «ؿٕحيغ کهى» ٍح رّٔی ػطخء‬
‫كَيٕىِ حٓض‪ ،‬نٌح ‪ٍٕٛ‬طٖ کخيم ٗي ٔ ریٍ ‪ٍٕٛ‬ص كن ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ػخنى ؿًغ کَى ٔ‬
‫يیخٌ كن ٔ ػخنى رَُم ٗي ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص آثیُّٖ ىٍحيي کّ كن ‪ٍٕٛ‬طٖ ٍح ىٍ حٔ‬
‫ي٘خْيِ يیکُي ٔ ههن َیِ ‪ٍٕٛ‬ص هيح ٍح ىٍ حٔ يیریُي ٔ يؼُخی ٍإیض ‪ٍٕٛ‬ص كن‬
‫ىٍ حَٔخٌ کخيم‪ ،‬ح‪١‬الم ؿًیغ حًٓخی ٰانٓی رَ حٔ حٓض‪ ،‬یؼُی کّ حَٔخٌ کخيم رًّّْی‬
‫حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص ٰانٓی‪ ،‬حُ هزیم ٍحُم‪َ ،‬خ‪ٍ ،َٛ‬حكى‪ ،‬هخنن‪ ،‬يًیض ٔ يلیی ٔ‪...‬‬
‫حطّ‪ٜ‬خف يییخري‪)ٔٓٔ(.‬‬
‫حَٔخٌ کخيم کهًّ حٓض‪ ،‬کهًّٖ کّ طًخو يؼخَی کًخل ىٍ ٔؿٕىٕ طلوّن یخكظّ ٔ‬
‫ًّْی ‪ٛ‬لخص ٰانٓی ىٍ ٔی يظـهّی ٗيِ ٔ ىٍ َظیـّ آٌ ٗخیٔظّگی ٍح یخكظّ کّ ههیلّی‬
‫ٰانٓی ىٍ کم ػخنى رخٗي‪َّ ،‬كو‪ ٢‬ىٍ ُيیٍ‪ .‬رخ حیٍکّ َْ يٕؿٕىی حُ يٕؿٕىحص کهًّٖ‬
‫حُ کهًخص ٰانٓی حٓض؛ ُیَح يظَٓ هخٍؿی کهًّی طکٕیٍ حٓض (حٗخٍِ رّآیّی‬
‫ص ٍَ ِرّی نََُ ِليَ ْحن َزلْ َُ هَ ْز َم أ َ ٌْ ط َ ُْلَيَ َک ِه ًَخصُ ٍَ ِرّی َٔنَ ْٕ‬‫يزخٍکّی «هُ ْم نَ ْٕ کَخٌَ ْحن َزلْ َُ ِييَحىًح ِن َک ِه ًَخ ِ‬
‫ِؿجَُْخ رِ ًِؼْ ِه ِّ َييَىًح‪ٔ )»ٔٓ۲ :ٔ۴ ،‬نی ي‪ٜ‬خىین رخٍُ کهًّ ٔ حَٔخٌ کخيم كوخین حَزیخء ٔ‬
‫حٔنیخء ْٔظُي‪ ،‬کّ يوي ّو ٔ حکًم آٌْخ ؿُخد دمحم ي‪ٜ‬طلی حٓض‪« .‬كٕٓ حنکخيم حنٌٖ ال‬
‫أکًم يُّ ٔ ْٕ دمحم‪ٛ ،‬هی هللا ػهیّ ٔ ٓهى»(ٕٓٔ)‬

‫ؽ‪ٚ‬واد فوٌ‬
‫حَٔخٌ طًخو كوخین ٍح رّ‪ ٍٕ١‬حؿًخل ىٍ يَطزّٖ ٍٔف هٕى‪ ٔ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬طل‪ٜ‬یم ىٍ‬
‫يَطزّٖ ههذ هٕى ىحٍح حٓض؛ ُیَح ػخنًی حٓض کّ رّٔحٓطّٖ حٔ‪ ،‬ػهى رّحٓى «هللا» ـ‬
‫کّ ؿخيغ حًٓخء حٓض ـ كخ‪ٛ‬م يیٕٗى‪ .‬حٓى «هللا» يزيأ ظٍٕٓ ؿًیغ حًٓخء حٓض ٔ‬
‫‪۰۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حَٔخٌ‪ ،‬يظَٓ حٓى هللا حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ آٌچّ کّ يَحطذ ٔؿٕى رَّلٕ طلَم ٔ حَل‪ٜ‬خل‬
‫طلون ىحٍى‪ ،‬ىٍ حَٔخٌ رَّلٕ ؿًغ يٕؿٕى حٓض‪ُٗ .‬خٓخیی كویوض حَٔخٌ‪ُٗ ،‬خٓخیی‬
‫ًّْ حًٓخء كن حٓض‪ .‬حًٓخء كنطؼخنی َخيظُخْی حٓض؛ ىٍ َظیـّ حؿِحء ػخنى ٔؿٕى ـ‬
‫کّ يظَٓ حًٓخء كن ْٔظُي ـ َیِ َخيظُخْیحَي‪ ،‬ح ّيخ حرٍػَری ٔ پیَٔحٌ حٔ‪ ،‬ػٕحنى کهی‬
‫ٔؿٕى ٍح ىٍ ٖٗ يَطزّ ٔ پُؾ ك‪َ٠‬ص يُل‪ َٜ‬کَىِحَي کّ ىٍ ح‪ٛ‬طالف رّآٌ‬
‫«ك‪َ٠‬حص هًْ» يیگٕیُي‪.‬‬
‫ىٔ ك‪َ٠‬ص حُ آٌ ك‪َ٠‬حص‪ ،‬ئُٕد رّ«كن»‪ ّٓ ،‬ك‪َ٠‬ص ئُٕد رّ«کٌٕ»‬
‫ٔ ًٗ٘ی ؿخيغ طًخو آٌْخ حٓض‪ .‬ریخٌ يَحطذ ٗ٘گخَّ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ يَطزّٖ حكيیض کّ ٔؿٕى كن حٓض رَّلٕ رَّٗ‪« ١‬ال» رخ ٓهذ ؿًیغ‬
‫حػظزخٍحص ٔ حًٓخء ٔ ‪ٛ‬لخص‪.‬‬
‫ٕ ـ يَطزّٖ ٔحكيیض کّ ٔؿٕى كن حٓض رخ ػزٕص ؿًیغ حػظزخٍحص ٔ حًٓخء‬
‫رَّلٕ رَّٗ‪ٗ« ١‬یء» کّ الْٕص َیِ َخيیيِ يیٕٗى‪.‬‬
‫ٰ‬
‫ٖ ـ يَطزّٖ «حٍٔحف يـَىِ» کّ ظٍٕٓ كوخین انٓی ٔ حًٓخء طُِیٓی حٔ حٓض‪،‬‬
‫ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص يـَىحص ٔ رٔخی‪ ٢‬کّ آٌْخ ٍح ػوٕل ٔ ؿزَٔص َیِ يیگٕیُي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ يَطزّٖ يؼخل يُل‪ٜ‬م‪ ،‬کّ ظٍٕٓ حًٓخء ٔ كوخین ٰانٓی حٓض‪ ،‬رَّلٕ حٗیخی‬
‫يـَى ٔ نطیق رخ آػخٍ يخىی َظیَ ٗکم‪ ،‬ح ّيخ ؿیَهخرم طـِیّ ٔ طزؼی‪ ٞ‬کّ «يؼخل»‪،‬‬
‫«هیخل يُل‪ٜ‬م» ٔ «يهکٕص» َیِ َخو ىحٍى‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ يَطزّٖ ػخنى حؿٔخو کّ پخثیٍطَیٍ يَطزّٖ ظٍٕٓ حٓض ٔ يَرٕ‪ ١‬رّحٗیخی‬
‫يَکذ حٓض کّ ىحٍحی حرؼخى رٕىِ ٔ هخرم طـِیّ ٔ طزؼی‪ٞ‬حَي ٔ «ػخنى يهک» ٔ‬
‫«َخٕٓص» َخو ىحٍى‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ يَطزّٖ حَٔخٌ کخيم یخ ك‪َ٠‬ص «کٌٕ ؿخيغ» کّ ىٍرَىحٍَيِٖ طًخو يَحطذ‬
‫ٓخرن حٓض‪ ٔ .‬كن حُ حكيیض ًحص طـهّی َلَيخیي‪ ،‬حال رَ حَٔخٌ کخيم‪)ٖٔٓ(.‬‬

‫هطت‬
‫حُ َظَ حرٍ ػَری "هطذ" يزيأ کهی ٔ ػخو ٔ ٓخٍی ىٍ طًخو ْٔظی حٓض‪ ،‬ح‪ٛ‬م‬
‫َْ ػهى ٔ كیخص ٔ آكَیُ٘ی حٓض؛ ٔ َْکّ َْچّ ىٍیخكض يیکُي‪ ،‬حُ حٔ حٓض‪ .‬هطذ‬
‫َٔزض رّكن‪ ،‬ئظلی‪َٔ ٔ ٞ‬زض رّهالین يلی‪ ٞ‬حٓض‪« :‬حنوطذ ْٕٔ ػزيهللا ْٕٔ‬
‫ػزيحنـخيغ كٕٓحنًُؼٕص رـًیغحالًٓخء طوهوخ ً ٔ طلووخً‪ ْٕٔ .‬يَآسحنلن‪ ٔ ،‬يـهی حنُؼٕص‬
‫ٰ‬
‫حنًظخَْحإلنٓیّ‪ )ٔٓ4(».‬روخء ٔ ػزخص ػخنى ٔ ىٍٔحٌ حكالک رّييى ٔؿٕى‬ ‫حنًويّٓ‪ٔ ،‬يـهی‬
‫‪۰۰۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هطذ حٓض‪ .‬هطذ ْى يَکِ حٓض ٔ ْى يلی‪٢‬؛ حُ آٌ ؿٓض کّ ػزخص ٔ روخی ًّْٖ‬
‫ػخنى رّحٔ حٓض‪ ،‬يَکِ حٓض؛ ٔ حُ آٌ ؿٓض کّ كویوض حٔ ىٍ ‪ٍٕٛ‬صْخی طًخو ػخنى‬
‫ظخَْ حٓض َْٔؿِثی حُػخنى‪ ،‬يَطزّٖ حُ يَحطذ حٔ حٓض‪ ،‬يلی‪ ٢‬حٓض‪َ )ٔٓ۳(.‬زی ىٍ‬
‫َْػ‪َٜ‬ی‪ ،‬هطذ آٌ حٓض ٔ ُْگخو حَو‪٠‬خء َزٕص طَ٘یغ‪ ،‬هطزیض رّحٔنیخء يُظوم‬
‫يیٕٗى‪)ٔٓ۶(.‬‬
‫حرٍػَرٗ ػالِٔ رَ ح‪ٛ‬طالف حَٔخٌ کخيم‪ ،‬گخْی ح‪ٛ‬طالف حکًم‪ ،‬یخ کخيم حکًم‬
‫ٍح رّکخٍ يیگیَى‪ .‬رَّظَ يیآیي يو‪ٕٜ‬ىٕ حُ حَٔخٌ کخيم كَىی رخٗي کّ كو‪ ٢‬ىٍ‬
‫ُيخٌ هٕى رَ ٓخیَ حكَحى َٕػٖ طويّو ٍطزی ىحٍى‪ .‬ح ّيخ حَٔخٌ حکًم يظويّو رَ ًّْی‬
‫حكَحى َٕع هٕى حٓض‪ ،‬ىٍ ًّْی ُيخٌْخ‪ .‬رَطَیٍ كَى َٕع حَٔخٌ دمحم حٓض کّ ىٍ‬
‫ٔحهغ ٍٔف ٔ ؿخٌ ػخنى حيکخٌ حٓض‪ .‬ىٍ كظٕكخص آٍٔىِ حٓض‪ٔ« :‬حػهى ّ‬
‫أٌ يَطزش‬
‫حالَٔخٌ حنکخيم يٍحنؼخنى‪ ،‬يَطزش حنُلْ حنُخ‪١‬وش يٍحالَٔخٌ كٕٓ حنکخيم حنٌّٖ ال أکًم‬
‫يُّ ٔ ْٕ دمحم ‪ٛ‬هٗ هللا ػهیّ ٔ ٓهى»(‪)ٔٓ۰‬‬

‫اًَبى ُن هلین ـ ُن ؽبكس!‬

‫حُ يُظَ حرٍ ػَرٗ‪ ،‬حَٔخٌ ْى هيیى حٓض‪ْ ،‬ى كخىع‪ :‬حَٔخٌ کخيم ىٍحُل حآلُحل‬
‫رخ هيح رٕى ٔ طخ حريحآلرخى ْى رخ حٔ هٕحْي رٕى‪ .‬ىٍكخنیکّ يخٕٓحی حٔ رخهی رّحروخء هللا‬
‫ْٔظُي‪ ،‬حٔ رخهی رّروخء هللا حٓض‪)ٔٓ۴(.‬‬
‫حٔ كخىع حٓض‪ ،‬حنزظّ كخىع ًحطی‪ُ ،‬یَح ًحطٖ حهظ‪٠‬خی ٔؿٕى ًَیکُي‪ٔ ،‬گََّ‬
‫ٔحؿذ يیرٕى‪ٔ .‬ؿٕى ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ػهًی یؼُی ػیٍ ػخرظٖ هيیى ٔ حُنی حٓض‪ٔ ،‬ؿٕى‬
‫ػیُت ٍٔكخَیحٕ َیِ يظؼخنی حُ ُيخٌ ٔ حكکخو آٌ حٓض‪ .‬ح ّيخ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ َ٘ؤی‬
‫ػُ‪َٜ‬ی ٔ ؿٔيٕ كخىع ُيخَی حٓض کّ ئزٕم رّػيو ُيخَی حٓض‪ْ .‬ىچُخٌ کّ‬
‫حُنی حٓض‪ ،‬حريی َیِ ْٔض‪« :‬كٕٓحالَٔخٌ حنلخىع حالُنی ٔحنُّ٘ؤء حنيحیى حالريی»(‪)ٔٓ۲‬‬

‫حَٔخٌ کخيم حٔنیٍ طؼیٍّ رٕى کّ ًحص حكيی رّآٌ يظؼیٍ گَىیي ٔ حُ آٌ طؼیٍ رٕى‬
‫کّ طؼیُخص ؿیَيظُخْت ىیگَ ظخَْ ٗي ‪ ...‬طؼیُخص رَكٔذ حؿُخّ‪ ،‬حَٕحع‪ ،‬ح‪ُٛ‬خف ٔ‬
‫حٗوخ‪ ٙ‬ـ کّ َْکيحو يُيٍؽ ىٍ رؼ‪٠‬ی ىیگَ ْٔظُي‪ ،‬طَطیذ یخكظّحَي‪ .‬پْ حٔ حَٔخٌ‬
‫کخيم ٔحكي ٔ كَى ىٍ ٔؿٕى حٓض کّ َظیَی رَحی حٔ َیٔض‪ .‬چَح کّ کٔی ىٍ‬
‫يَطزّٖ رخ حٔ ئخٔی رخٗي‪ ،‬طؼیٍ َیخكظّ حٓض ٔ كو‪ً ٢‬حص حكيی يطهن ٔ يُِِ حُ َْ‬
‫طؼیٍ‪ٛ ،‬لض‪ ،‬حٓى‪ٍٓ ،‬ى‪ ،‬كي ٔ َؼظی رخالطَ حُ حٔ حٓض‪)ٔٔٓ(.‬‬
‫‪۰۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حرٍػَری رخ حٓظُخى رّكيیغ «حٔل يخههنهللا ٍَٕی»‪ ،‬كویوض دمحم ٍح «ٍَٕ دمحمی»‬
‫َیِ يیگٕیي‪ .‬حیٍ ٍَٕ هيیى حٓض ٔ هزم حُ ًّْٖ يوهٕهخص ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض ٔ‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬يظٕحنی ىٍ پیخيزَحٌ ؿهِٕ کَىِ طخ رّآهَیٍ طـهت هٕى یؼُی ك‪َ٠‬ص دمحم‬
‫ٍٓیيِ حٓض‪َٔ .‬زظٖ رّػخنى يخَُي َٔزض َگیٍ رّحَگ٘ظَی حٓض‪ًْ ،‬خٌ‪ٍٕ١‬کّ َگیٍ‬
‫کل‪ ٚ‬حنوخطى يٍ حنوخطى ْٕ يلم حنُوٖ‬
‫ّ‬ ‫حَگ٘ظَی يلم َوٖ ٔ ػاليض حٓض‪« ،‬حَٔخٌ‬
‫ٔ حنؼاليّ»‪)ٔٔٔ(.‬‬
‫كویوض دمحمیّ کخيمطَیٍ يـالی حٓض کّ كن ىٍ حٔ ظٍٕٓ کَىِ حٓض‪ .‬گَچّ َْ‬
‫يٕؿٕىی يظَٓ حًٓی حُ حًٓخء ٰانٓی حٓض‪ ،‬ح ّيخ طُٓخ دمحم يظَٓ حٓى ؿخيغ یؼُی حٓى‬
‫حػظى (هللا) حٓض کّ ههوض رخ حٔ آؿخُ يیٕٗى ٔ رّحٔ هظى يیگَىى‪ .‬دمحم رّػُٕحٌ یک‬
‫ْٔظی ؿٓخَی حٓض کّ حُ حُل ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ ًَخیُيِٖ يَطزّٖ حُ حػیخٌ ػخرظّ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ يَطزّ‪ ،‬يَطزّٖ حُ ْٔظی حٓض کّ َّيٕؿٕى حٓض ٔ َّؿیَ يٕؿٕى‪ .‬رَُهی حٓض‬
‫يیخٌ كن يطهن ٔ ؿٓخَی کّ طـهت ظخَْة كن حٓض‪ .‬حیٍ يَكهّ حگَ رّنلخظ ػهى‬
‫ٰانٓی ىٍَظَ گَكظّ ٕٗى‪ٰ ،‬انٓی حٓض‪ٔ ،‬نی حگَ ىٍػیٍكخل ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ ؿٓخٌ يوهٕم‬
‫ىٍَظَ گَكظّ ٕٗى‪ً ،‬حطخ ً حَٔخَی ٔ ههوی حٓض‪ .‬حیٍ يَكهّی يیخَی رّيلٕٓو حهیَ‪،‬‬
‫یؼُی رّنلخظ رؼي حَٔخَی‪ ،‬كویوض دمحم حٓض ٔ ىٍ ًْخٌ كخل ىٍ ٓطق طکٕیُی حَٔخٌ‬
‫کخيم حٓض‪ .‬كویوض دمحمی‪ ،‬كویوشحنلوخین َیِ هٕحَيِ يیٕٗى کّ حٔنیٍ طؼیٍ كن یخ‬
‫حٔنیٍ ‪ٍٕٛ‬طی حٓض کّ كن ىٍ آٌ آؿخُ رّطـهّی يیکُي‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬كویوض دمحمی‬
‫چیِی ؿِ كن يظـهّی َیٔض ٔ حُ ‪َ١‬ف ىیگَ‪ ،‬چیِی ؿِ ػخنى َیٔض‪)ٕٔٔ(.‬‬

‫ىى ّ کوبل‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬کهی ػَكخء َٔزض رّكوٓخء ىٍ يٍٕى َُخٌ َگخِ يؼزضطَی ىحٗظّحَي ٔ حیٍ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع ىٍ حَيیّ٘ ٔ آٍحء حرٍػَری آٗکخٍطَ ي٘خْيِ يیٕٗى‪ .‬ىٍ ييٍّٓی‬
‫حرٍػَرٗ کًخل يو‪ ٕٜٙ‬يَىحٌ َیٔض‪« .‬يٕأَغ رٕىٌ» رّيؼُخی ػخو رَ طًخو حؿِحء‬
‫ػخنى ٓخٍی حٓض‪ٔ ،‬نی ىٍ َُخٌ آٗکخٍطَ حٓض‪َُ .‬خٌ َیِ رّيَطزّی کًخل حٍطوخء‬
‫يییخرُي ٔ رخ ػُٕحٌ رخٗکِٕ حَٔخٌ کخيم يؼٌُٕ يیگَىَي‪ُ ،‬یَح ٌُ ٔ يَى ىٍ ح‪ٛ‬م‬
‫حَٔخَیض رخ ْى رَحرَحَي کّ حَٔخَیض كویوظی ؿخيغ ٔ ي٘ظَک يیخٌ يَى ٔ ٌُ حٓض؛‬
‫رُخرَحیٍ َْ کًخنی کّ يًکٍ حٓض يَىحٌ رّآٌ رَُٓي‪َُ ،‬خٌ ْى يیطٕحَُي رّآٌ َخیم‬
‫آیُي‪ .‬دمحم رّ کًخل يَیى ىهظَ ػًَحٌ ٔ آٓیّ ٌُ كَػٌٕ ٗٓخىص ىحى ٔ كَيٕى‪َ « :‬ک ًُم‬
‫يٍحنَؿخل کؼیٌَٔ ٔ يٍحنُٔخء يَی ُى رُض ػًَحٌ ٔ آٓیش حيَحس كَػٌٕ‪)ٖٔٔ(»...‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رغلّی ّ رٌبٍت‬
‫(ك‪ ٚ‬آىيی) ىٍرخٍِٖ گُـخیٖ ُیخى ههذ حَٔخٌ‬ ‫ّ‬ ‫حرٍػَرٗ ىٍ "ك‪ٕٜٙ‬حنلکى"‬
‫کخيم ٓوٍ يٗگٕیي ٔ ریخٌ يٗىحٍى کّ ههذ حٔ گُـخیٖ ٔ ظَكیض كن طؼخنٗ ٔ حًٓخء‬
‫ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ ٍح ىحٍى‪ ،‬يٗگٕیي‪ ٔ« :‬حًح کخٌ حنلن یظُٕع طـهّیش كٗ حن‪ ،ٍٕٜ‬كزخن‪ٍَّٔ٠‬س‬
‫‪ٍٕٜ‬س حنظٗ یوغ كیٓخحنظـهّیٗ حإل ٰنٓی‪ ،‬كخَّّ ال یل‪٠‬م يٍ‬
‫یظّٔغ حنوهذ ٔ ی‪٠‬ین رلٔذ حن ّ‬
‫كخٌ حنوهذ يٍ حنًؼخٍف حٔ حالَٔخٌ حنکخيم‬ ‫حنوهذ ٗٗء ػٍ ‪ٍٕٛ‬ص يخ یوغ كیٓخحنظـهّی‪ّ ،‬‬
‫ك‪ ٚ‬حنوخطى يٍ حنوخطى ال یل‪٠‬م‪ ،‬رم یکٌٕ ػهٗ هيٍِ ٔ ٗکهّ يٍ‬ ‫ّ‬ ‫رًُِنش يلم‬
‫حنل‪ ٚ‬ئظيیَحً‪ ،‬حٔ يٍ حنظَّریغ ٔ حنظّٔيیْ ٔحنظّؼًیٍ ٔ ؿیَ ًحنک‬‫ّ‬ ‫حالٓظيحٍِ‪ ،‬حٌ کخٌ‬
‫حنل‪ ٚ‬يَرّؼخ ً حٔ ئيّٓخ ً ٔ يؼًُّخ ً حٔ يخ کخٌ يٍ حالٗکخل‪ّ ،‬‬
‫كخٌ‬ ‫ّ‬ ‫يٍ حالٗکخل‪ .‬حٌ کخٌ‬
‫يلهّّ يٍ حنوخطى يؼهّ‪ ،‬ال ؿیَ‪ٌْ ٔ .‬ح ػکْ يخ ط٘یَ حنیّ ّ‬
‫حنطخیلش يٍ ّ‬
‫حٌ حنلن یظ ّـهٗ‬
‫‪ٍٕٜ‬سحنظٗ‬ ‫كخٌ حنؼزي یظَٓ نهلن ػهٗ هيٍ حن ّ‬‫ػهٗ هيٍ حٓظؼيحىحنؼزي‪ٌْٔ ،‬ح نیْ کٌحنک‪ّ ،‬‬
‫یظّـهّٗ نّ كیٓخحنلن ‪)ٔٔ4(»...‬‬
‫= «ٔ رُخ رَحیٍکّ كنطؼخنٗ ىٍ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ گَٕخگٌٕ ؿهِٕگَ يٕٗٗى‪ ،‬پْ‬
‫‪ٍَٟٔ‬س ً ههذ حَٔخٌ کخيم َیِ (رّطزغ آٌ) رّكٔذ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ طـهّی كنطؼخنٗ ىٍ آٌ‬
‫ٔهٕع يٗیخري رٔ‪ ٔ ٢‬هز‪ ٞ‬پیيح يًَٗخیي ٔ حُ ههذ چیِٖ حُ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ طـهّی ىٍ آٌ‬
‫ٍم يٗىْي حكٌِٔ ًَٗآیي (ظَف ٔ يظَٔف‪ :‬ههذ ٔ ؿهِٕٖ كنطؼخنٗ کّ رَحٖ آٌ‬
‫آٗکخٍ ٗيِ رّحَيحُِٖ ْى هٕحُْي رٕى‪ُ ).‬یَح ههذ حَٔخٌ کخيم ًْخَُي ؿخٖ َگیٍ‬
‫حَگ٘ظَ َٔزض رّحَگ٘ظَ حٓض (کّ ؿخٖ َگیٍ حُ َگیٍ رٍِگطَ َیٔض) رهکّ ؿخٖ‬
‫َگیٍ رّحَيحُِٖ َگیٍ ٔ رّٗکم آٌ حٓض کّ حگَ َگیٍ ىحیَِحٖ رخٗي‪ ،‬ؿخٖ آٌ َیِ‬
‫ىحیَِحٖ ٗکم حٓض ٔ حگَ َگیٍ چٓخٍگٕٕ یخ ٖٗگٕٕ یخ ْ٘ضگٕٕ یخ ىیگَ حٗکخل‬
‫رخٗي‪َ ،‬گیٍ يطخرن رخ آٌ چٓخٍ‪ ،‬یخ ٖٗ یخ ْ٘ضگٕٕ یخ ىیگَ حٗکخل ٍح ىحٍح حٓض‪.‬‬
‫پْ ؿخٖ َگیٍ حَگ٘ظَ يخَُي هٕى َگیٍ حٓض ٔ ؿِ حیٍ َیٔض‪».‬‬

‫پْ حُ حرٍػَرٗ‪ٗ ،‬خگَى رالٔحٓطّ ٔ ههیلّ ٔ ًَخیُيِی ٔی ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ هَٕٕی‬

‫ئَؽ ػَكخٌ ٔ حىحيّ ىُْيِی ٍحِ ٔ ٍٓى حٓظخى حٓض‪ ،‬رّيٕ‪ٕٟ‬ع حَٔخٌ کخيم‬ ‫ِّ‬ ‫کّ‬
‫حًْیض ىحى ٔ ىٍ کظخد ػظیًٖ «يلظخف ؿیذحنـًغ ٔ حنٕؿٕى» يؼَٔف رّ«يلظخف‬
‫حنـیذ» کّ حُ کظذ رٔیخٍ ىهین ٔ ػًین ػَكخٌ َظَی حٓض‪ ،‬حُ حكٕحل ٔ حَٓحٍ‬
‫حَٔخٌ کخيم ٓوٍ ٍحَي ٔ هخطًّی کظخد ٍح کّ ؿخيغ يوخ‪ٛ‬ي حرٕحد هزهی حٓض‪ ،‬يوظ‪ٚ‬‬
‫هٕح‪ ٙ‬حَٔخٌ کخيم ٔ ک٘ق َٓحثَ حٔ هَحٍ ىحى ٔ رخ ػُٕحٌ رخ ٗکِٕ ًیم يؼٌُٕ‬
‫ّ‬ ‫ریخٌ‬
‫ٓ‪۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓخهض‪ ٔ« :‬هخطًش حنکظخد كی ریخٌ هٕح‪ ٙ‬حَٔخٌ حنکخيم طظًش کهیش ٔ هخطًش ٔؿخيؼش»‪.‬‬
‫ًْٗحنيّیٍ دمحم رٍ كًِِ كَُخٍی (‪ ۴ٖ4‬ـ ٔ‪ ْ ، ۰۳‬م) کظخد ٍح َٗف يِؿی کَىِ ٔ‬
‫َخو «ي‪ٜ‬زخف حْلَْ كَٗٗف يلظخف ؿیذ حنـًغ ٔ حنٕؿٕى» رَ آٌ َٓخى‪.‬‬
‫پْ حُ ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ هَٕٕی‪ ،‬يلخْیى ٔ حٔ‪ٛ‬خف حَٔخٌ کخيم ًْخَُي آٌچّ ىٍ آػخٍ‬
‫حرٍػَرٗ ي٘خْيِ ٗي‪ ،‬ىٍ يؼُٕی يؼُٕی يٕنٕی‪َ ،‬یِ يٕ٘ٓى حٓض‪ .‬يٕنٕی کّ‬
‫رّىیيحٍ حرٍػَرٗ طٕكین یخكظّ ٔ رخ ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ هَٕٕی يؼخَٗص ٔ ي‪ٜ‬خكزض ىحٗظّ‪،‬‬
‫ح‪ٛ‬طالف "حالَٔخٌ حنکخيم" ٍح رّکخٍ َزَىِ‪ٔ ،‬نی چُخٌکّ ىٍ حٗؼخٍ كٕم (يزلغ‬
‫حَٔخٌ هيحیی) هٕحَيیى‪ ،‬ىٍ رُؼي يؼُخیی‪ ،‬حَٔخٌ ٍح رّؿخی هيح يَٗ٘خَي‪.‬‬
‫ی هخثى" ‪" ،‬يٓيی"‬ ‫ىٍ يٕح‪ٟ‬غ ىیگَ حُ ػُخٔیُی چٌٕ "کخيم حنؼوم" ‪" ،‬حيخو ك ّ‬
‫ٔ "ْخىی" حٓظلخىِ کَىِ ٔ حٔ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص كن ُٗخهظّ ٔ يظّ‪ٜ‬ق رّحٔ‪ٛ‬خف كن‬
‫ط‪َٜ‬ف طٕحَي کَى‪،‬‬
‫ّ‬ ‫ىحَٔظّ حٓض‪ .‬طخ ؿخی کّ ىٓض حٔ‪ ،‬ىٓض هيح طٕحَي ٗي ٔ ىٍ حيٍٕ‬
‫چُخٌکّ کلَ رّىٓض ٔی ىیٍ ٕٗى ٔ َخيًکٍ يًکٍ گَىى‪ .‬چُیٍ حَٔخَی ػهض ٔؿٕى‬
‫ػخنى ٔ ؿخیض ههوض حٓض ٔ ُيیٍ حُ ٔؿٕىٕ هخنی َیٔض‪ْ .‬ى َٓخٌ حٓض ٔ ْى ػیخٌ‪،‬‬
‫ػِ ٔ يلزٕد كن؛‬ ‫ْى ؿخیذ حٓض ٔ ْى كخ‪ْ ،َٟ‬ى حٔل حٓض ٔ ْى آهَ‪ ،‬يظَٓ ّ‬
‫کَٔریخٌ حٓض‪ .‬يؼُٕی يؼُٕی يٕنٕی‪:‬‬ ‫رَطَیٍ يٕؿٕىحص‪ ،‬كظی ّ‬
‫َٗم ٔ يـَد ؿًهّ َخٌهٕحِ ٔیحَي‬ ‫آًٓخٌْخ رُيِی يخِ ٔیحَي‬
‫رؼي حُ حرٍػَرٗ ٔ هَٕٕی ٔ يٕنٕی‪ ،‬يلخْیى ٔ ي‪ٜ‬خىین حَٔخٌ کخيم ىٍ يیخٌ‬
‫ػزيحنَُحم کخٗخَی (و ‪،۰ٖ۶‬‬ ‫ّ‬ ‫پیَٔحٌ آٌْخ ًْچٌٕ يئیيحنيّیٍ ؿُيی (و ٔ‪ ْ ،۶۲‬م)‬
‫ْ م) ىحٔٔى هی‪َٜ‬ی (و ٔ‪ ْ ،۰۳‬م) كوَحنيّیٍ ػَحهی (و ‪ ْ ،۶۴۴‬م) ٔ ىیگَحٌ‬
‫يٍٕى رلغ ٔ گلض ٔگٕ هَحٍ گَكض‪ .‬ىٍ ًْیٍ ىٍٔحٌ ػِیِحنيّیٍ َٔلی يٍٕ٘ٓ‬
‫رّ«َو٘زی» (ٖٓ‪ ۶‬ـ ٓٓ‪ ْ ، ۰‬م) پیيح ٗي ٔ رَحی حَٔخٌ کخيم ح‪ٕٛ‬ل ٔ ‪ٕٟ‬حر‪٢‬‬
‫ٔ‪ٟ‬غ ًَٕى‪َٔ .‬لی ىٍكویوض حَٔخٌ کخيم ٍح حُ آًٓخٌ رُّيیٍ آٍٔى ٔ رَّخُىحَّگیحٕ‬
‫هخطًّ ىحى ٔ ىٍچخٍچٕد ح‪ٕٛ‬ل ٔ ‪ٕٟ‬حر‪ ٢‬يلئى ٔ ئجٕل کَى‪.‬‬
‫حیٍ ػًم َٔلی یخىآٍٔ آٌ حٓض کّ ُک َِّٗظَی «رُض نزٌٕ» ٍح کّ طخ ُُْٕ آُحى‬
‫رٕى ٔ ىٍ يیخٌ گهّ َخُىحَّگی يیکَى‪ُ ،‬یَ رخٍ حَيحُى‪َٔ )ٔٔ۳(.‬لی حَٔخٌ کخيم ٍح‬
‫حیٍگَّٕ يؼَكی يًَٗخیي‪« :‬ريحٌ کّ حَٔخٌ کخيم آٌ حٓض کّ ىٍ َٗیؼض ٔ ‪َ١‬یوض ٔ‬
‫كویوض طًخو رخٗي‪ ٔ ،‬حگَ حیٍ ػزخٍص ٍح كٓى ًَٗکُی رّػزخٍطی ىیگَ رگٕیى‪ ،‬ريحٌ کّ‬
‫حَٔخٌ کخيم آٌ حٓض کّ حٔ ٍح چٓخٍچیِ رّکًخل رخٗي‪ :‬حهٕحل َیک ٔ حكؼخل َیک ٔ‬
‫حهالم َیک ٔ يؼخٍف‪...».‬‬
‫ٔ‪۰۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫پْ حُ َٔلی ٗین ػزيحنکَیى ؿیهی = ؿیالَی (‪ ْ ، ۴ٕ۶‬م) ػُٕحٌ «حالَٔخٌ‬

‫حنکخيم» ٍح رَحی کظخد َلیْ ٔ حٍَُيِحٕ رَگِیي‪ .‬کظخد کّ رُّرخٌ ػَری حٓض‪ ،‬ىٍ‬
‫ىٔ ؿِء ٔ ٗ‪ٜ‬ض ٔ ّٓ رخد طُظیى ٗيِ حٓض‪ ،‬رخد ٗ‪ٜ‬ظى آٌٍح رخ ػُٕحٌ «كی‬
‫حالَٔخٌ حنکخيم ٔ أَّّ دمحم ٔ أَّّ يوخرم نهلن ٔ حنوهن» يِیٍ کَى‪ ٔ ،‬طؤکیي ًَٕى کّ حیٍ‬
‫رخد ػًيِی حرٕحد کظخد‪ ،‬رهکّ ؿًیغ کظخد حٓض‪ ،‬حُ حٔل طخ آهَ‪« .‬ؿیهی» طٕ‪ٟ‬یق‬
‫ىحى کّ حَٔخٌ «ٔحكيکؼیَ» حٓض‪َْ .‬یک حُ حكَحى َٕع حَٔخَی ىٍ کًخل هٕى َٔوّی‬
‫حُ ىیگَی حٓض‪ ،‬كخهي ْیچ یک حُ کًخالص ىیگَی َیٔض‪ ،‬يگَ رخنؼَ‪.ٝ‬‬
‫يؼالً‪ ،‬کٔی کّ رّػهض حرظالء رّریًخٍی ػ‪ٕ٠‬ی ٍح حُ ىٓض ىحىِ رخٗي‪ .‬رُخرَحیٍ طخ‬
‫يَ‪ٟ‬ی ػخٍ‪َٕ٘ ٝ‬ى آٌْخ ًْچٌٕ ىٔ آثیُّی يظوخرم ْٔظُي‪َْ .‬چّ ىٍ یکی ْٔض‬
‫ىٍ ىیگَی ْى ْٔض‪ ،‬ح ّيخ حٗیخء ىٍ رَهی رخنوِٕ حٓض ٔ ىٍ رَهی ىیگَ رخنلؼم‪ ،‬يخَُي‬
‫«کًخل حَزیخء» ٔ حٔنیخء‪ ،‬آٌْخ ْى ىٍ کًخل يظلخٔصحَي؛ رَهی کخيم ٔ رَهی ىیگَ‬
‫حکًمحَي‪ٔ ،‬نی طؼیٍّ ْیچیک حُ آٌْخ ىٍ حیٍ ٔؿٕى رّىٍؿّی طؼیٍّ دمحم ًَیٍٓي‪ .‬ىٍ‬
‫كویوض حَٔخٌ کخيم حٔ حٓض ٔ رخهی حَزیخء ٔ حٔنیخء يهلن رّحٔ ْٔظُي يخَُي نلٕم کخيم‬
‫رّحکًم؛ ٔنی يٍ(ؿیهی) ىٍ يٕأنّلخطى َْگخِ حَٔخٌ کخيم گلظى‪ ،‬يو‪ٕٜ‬ىو دمحم حٓض‪)ٔٔ۶(.‬‬
‫حنٔیّيحنَ٘یق حنـَكخَی (‪ ۰4۲‬ـ ‪ ْ ، ۴ٔ۶‬م) ىٍ «يؼـى حنظؼَیلخص» حَٔخٌ‬
‫کخيم ٍح حیٍگَّٕ يؼَكی يٗکُي‪ ْٕ« :‬حنـخيغ نـًیغ حنؼٕحنى حإلنٓیش ٔحنکَٕیش‪ ،‬حنکهیش‬
‫ٔحنـِثیش ْٕٔ کظخد ؿخيغ نهکظذ حإلنٓیش ٔحنکَٕیش‪ ،‬كًٍ كیغ ٍٔكّ ٔػوهّ‪ :‬کظخدٌ‬
‫ػوهی ئ ًًّٗ رؤوحنکظخد‪ٔ ،‬يٍ كیغ ههزّ‪ :‬کظخد حنهٕف حنًللٕظ‪ٔ ،‬يٍ كیغ َلّٔ‪ :‬کظخد‬
‫حنًلٕ ٔحإلػزخص‪ ،‬كٕٓ حن‪ٜ‬لق حنًکَيش‪ ،‬حنًَكٕػش حنًطَٓس‪ ،‬حنظی ال یًٔٓخ ٔال یيٍک‬
‫أَٓحٍْخ اال حنًطٌَٓٔ يٍ حنلـذ حنظهًخَیش‪ ،‬كُٔزش حنؼوم حْلٔل انٗ حنؼخنى حنکزیَ‬
‫ٔكوخثوّ رؼیُٓخ َٔزش حنَٔف حإلَٔخَی انٗ حنزيٌ ٔهٕحِ‪ٔ ،‬اٌ حنُلْ حنکهیش ههذ حنؼخنى‬
‫حنکزیَ‪ ،‬کًخ أٌحنُلْ حنُخ‪١‬وش ههذحإلَٔخٌ‪ٔ ،‬نٌنک یًٔٗ حنؼخنى رخإلَٔخٌ حنکزیَ‪)ٔٔ۰(».‬‬
‫ؿَؿخَی رّٔ‪ٕٟ‬ف َ٘خٌ يیىْي طخ چّحَيحُِ طلض طؤػیَ حرٍػَرٗ حٓض‪.‬‬
‫يئیيحنيّیٍ ُؿُيی (و ٓٓ‪ ْ ، ۰‬م) حٔنیٍ ٗخٍف ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ ،‬ریخٌ يیکُي کّ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ظخَْ حَٔخٌ حُ حیٍ ؿٓض حُ كوخین ػخنى حیـخى ٗيِ کّ حَٔخٌ ىحٍحی حكيیظی‬
‫حٓض کّ طًخو كوخین کَٕیّ ٍح ىٍ رَ ىحٍى‪ .‬طًخو حٗیخ ٔ ًٍحص ػخنى ٔؿٕى حُ ػوم حٔل‬
‫طخ آهَیٍ َٕع حُ حَٕحع يٕؿٕىحص کَٕی‪َ ،‬ظیَی ىٍ َٔوّٖ ظخَْ حَٔخٌ ىحٍَي ٔ‬
‫َٔزض كوخین ٔ ‪ً ٍٕٛ‬حص حَٔخٌ رّكوخین ٔ ‪ ٍٕٛ‬ػخنى‪َٔ ،‬زض ح‪ٛ‬م رّكَع حٓض‪ .‬ح ّيخ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص رخ‪ ٍ١‬حَٔخٌ حُ آٌ ؿٓض رَ ‪ٍٕٛ‬ص كن حیـخى ٗيِ کّ حَٔخٌ ىٍرَىحٍَيِٖ‬
‫ٕ‪۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طًخو حًٓخء كؼهت ٔؿٕرت ٰانٓی ٔ طًخو َٔزضْخی ٍرٕری حٓض‪ .‬حَٔخٌ کخيم‬
‫ٔحؿذحنٕؿٕى (رّٔحٓطّٖ) ٍد هٕى‪ ،‬ػَٕ هيح رخ ههذ هٕى‪ ،‬كی‪ ،‬ػخنى‪ ،‬هيیَ‪،‬‬
‫ُيظَک َِهّ ْى‪ًٓ ،‬یغ ٔ ر‪ٜ‬یَ ‪ ...‬حٓض‪)ٔٔ۴(.‬‬
‫‪ٛ‬يٍحنيّیٍ ٗیَحُی (‪ ۲۰۲‬ـ ‪ ْ ،ٔ4۳‬م) طالٕ کَى پخ ؿخی پخی حرٍػَری‬
‫رگٌحٍى‪ ،‬کالِ حُ َٓ رَىحٗض ٔ ىٍ رَحرَ حرٍػَرٗ حىحی طؼظیى کَى‪ .‬رَحی حرٍػَرٗ‬
‫حػظزخٍ ٔ حكظَحو هخ‪ٛ‬ی هخثم ٗي‪ ،‬يوخيٖ ٍح ىٍ ػَكخٌ ٓظٕى ٔ حُ ٔی رخ ػُخٔیٍ رخ‬
‫ٗکْٕی چٌٕ حن٘ین حنؼخٍف حنًظؤنّّ‪ ،‬حنؼخٍف حنًلوّن‪ ،‬حن٘ین حنـهیم ٔ هئس حنًکخٗلیٍ‬
‫‪َ ...‬خو رَى‪ .‬ىٍ ئخثم ػَكخٌ َظَی ػوخیي ٔ حكکخٍٕ ٍح پٌیَكض‪ ،‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً ىٍ‬
‫ئؤنّی حَٔخٌ کخيم حهظيحی طخ ّو ٔ طًخو رّحرٍػَرٗ کَى‪ .‬ىٍ آػخٍ هٕى حُ ؿًهّ کظخد‬
‫کزیَ «حٓلخٍ» ٔ «طلٔیَ هَآٌ» حؿهذ ػیُخ ً ٔ ىهیوخ ً ػزخٍحص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص حرٍػَرٗ‬
‫ٍح رخ ٗکِٕ ٔ آد ٔ طخد َوم کَى ٔ رَّٗف ٔ طٕ‪ٟ‬یق آٌْخ پَىحهض‪.‬‬
‫گخْی ْى پْ حُ حظٓخٍ ػویيِی هٕى‪ ،‬کالو حرٍػَرٗ ٍح رّػُٕحٌ حٓظ٘ٓخى ٔ‬
‫طؤییي ٔحٍى ٓخهض‪ .‬يؼالً ىٍ کظخد حٓلخٍ‪ ،‬آٌؿخ کّ ىٍرخٍِی حهٔخو کالو ٓوٍ يیگٕیي‪،‬‬
‫کالو ٍح رَ ّٓ هٔى‪ :‬حيَ حريحػی‪ ،‬حيَ طکٕیُی ٔ حيَ طَ٘یؼی طؤیى يٗکُي‪ .‬ىٍ يوخو‬
‫طًؼیم يیَٕیٔي‪ :‬حَٔخٌ کخيم حُ حیٍكیغ کّ ههیلّی هيح ٔ يوهٕم رّ‪ٍٕٛ‬ص ٍكًخٌ‬
‫حٓض‪ ،‬حُ رَکض کًخ ِل َ٘ؤص ٔ ٔؿٕىٕ کّ ؿخيغ ػخنى ههن ٔ حيَ حٓض‪ٔ ،‬حؿي حیٍ‬
‫َّْٓ هٔى کالو ٔ ‪ٛ‬خكذ حريحع‪ ،‬حَ٘خء ٔ طکٕیٍ ٔ طوهین ٔ هيٍص طلَیک ٔ‬
‫ط‪َٜ‬ف ىٍ حيٍٕ حٓض‪ .‬يؼخٍف ٔ ػهٕو ٍح حُ هيحَٔي يیگیَى ٔ رخ گٕٕ ههزت يؼُٕی‬ ‫ّ‬
‫کالو ػوهی ٔ كيیغ هيٓی ٍح حُ ٕٓی حٔ يیُٕٗى ٔ رّٔحٓطّی طلَیک هٕحی‬
‫َلٔخَی‪ ،‬هٕحء ٔ حػ‪٠‬خء ٔ حىٔحص ريَی ٍح رّکخٍ ٔ كَکض ٔحيٗىحٍى؛ ىٍ پخیخٌ رَحی‬
‫طؤییي ٓوُخَٖ ػزخٍص ًیم ٍح رّػُٕحٌ «حٓظ٘ٓخى طؤییيی» ٗخْي يیآٍٔى‪ ٔ« :‬ي ًّخ‬
‫یئیّي يخ ًکََخ‪ ،‬أَّّ هخل ‪ٛ‬خكذحنلظٕكخص حنًکیّّ‪)ٔٔ۲(»...‬‬

‫طوَیزخ ً طًخو َظَحص يال‪ٛ‬يٍح‪ ،‬ي‪ًَٕ٠‬خ ً یخ يُطٕهخ ً‪ ،‬طکَحٍ ًْخٌ گلظّْخی‬

‫حرٍػَرٗ حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ يال‪ٛ‬يٍح ٗیؼّ يٗرخٗي‪ ،‬گلظّْخی حرٍػَرٗ رٔخ رخد‬
‫‪١‬زغ يٌْذ حٔ حٓض‪ ،‬نٌح َٓ كَف ٍح رّ‪َ١‬ف «حيخيض» کؾ يٗکُي ٔ حَيیّْ٘خی‬
‫ٗیؼی حٕ حیٍگَّٕ ؿٕٖٗ٘ يیًَخیي‪:‬‬
‫«َخيّٖ حَٔخَی‪ ،‬کظخد كکًض ٰانٓی ٔ ؿَْٕ ٔ يـِ يؼخَت هَآَی حٓض‪ .‬حَٔخٌ‬
‫کخيم‪ ،‬کظخد يزیٍ ٔ نٕف يللٕظ حٓض‪ .‬حٔ رّكٔذ ًحطٖ‪ٔ ،‬ؿٕىی هخثى رّهٕى ٔ‬
 ‫ٖ‪۰۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٔی حٓض‪ .‬حَٔخٌ کخيم‪ٍَٕ ،‬ی حُ حَٕحٍ‬ ‫ریٌَٔ حُ ىحیَِٖ ُيخٌ ٔ يکخٌ ٔ حٗخٍِٖ ك ّ‬
‫يؼُٕی ٔ ٍحُی حُ حَٓحٍ ْٔظی ٔ ‪ٍٕٛ‬طی حُ ‪ٍٕٛ‬صْخی گَٕخگٌٕ هيٍص كن ٔ‬
‫َ٘خَی حُ َ٘خَّْخی كکًض حٔ ٔ کهًّٖ حُ ػهى ٔ هٕحٓض حٔ ٔ چ٘ى ریُخی پٍَٔىگخٍ‬
‫حٓض‪)ٕٔٓ(».‬‬
‫«حَٔخٌ کخيم گُـیُّٖ ػهى هيح ٔ يؼَكض حٔ ٔ يؼيٌ كکًض حٔ حٓض‪« :‬یُئْ طِی‬
‫ُ‬
‫ی َهیَْح ً کَؼیَح ً ‪ »...‬رُخرَحیٍ کظخد ؿخيغ‬ ‫ْحن ِل ْک ًَشَ َي ٍْ یَ٘خ ُء َٔ َي ٍْ یُئْ صَ ْحن ِل ْک ًَشَ كَوَ ْي أٔطِ َ‬
‫كن ٔ ي٘ظًم رَ كوخین کَٕیّ حٓض‪ .‬حَٔخٌ کخيم كخيم کم هٕحی يٕؿٕىحص ػخنى حٓض‬
‫ٔ ؿًیغ يَحطذ يٕؿٕىحص رَحی حٔ طلون ىحٍى ٔ ٗخیٔظّٖ يوخو هالكض ٰانٓی رٕىِ ٔ‬
‫رَ كویوض كن ٔ يوهٕم ٔ ؿخیض حیـخى ػخنى حٓض‪)ٕٔٔ(».‬‬
‫«رخ طٕؿّ رّحیٍ کّ كوخین حٗیخء ىٍ ػخنى ػوهی ػخرض رٕىِ ٔ طلض ػُٕحٌ ههى ٰانٓی‬
‫يطَف حٓض ٔ ىٍ ػخنى َلٔخَی ئ ًّی رّ«نٕف يللٕظ» ٔ «حو حنکظخد» حٓض ٔ ىٍ‬
‫حنٕحف هيٍی ئُٕد رّ«يلٕ ٔ حػزخص» حٓض‪ ًّْ ٔ ،‬ىٍ کظخد ػهى ٍكًخَی يکظٕد‬
‫حٓض‪ًْ .‬خَُي يُٓيٓی کّ حرظيحء َوّٖ٘ هخَّ ٍح ىٍ ًٍْ هٕى طَٓیى يٗکُي‪ٓ ،‬پْ‬
‫رّحؿَحء يٗگٌحٍى‪ ،‬هيحَٔي َیِ ‪ٍٕٛ‬ص ػخنى َِىٕ كخ‪ َٟ‬رٕىِ‪ٓ ،‬پْ آٌٍح رّحؿَحء‬
‫ٔ ههن يٗگٌحٍى‪ .‬هال‪ ّٛ‬حیٍکّ حَٔخٌ کخيم ًََّٕٖ حُ ًحص‪ٛ ،‬لخص ٔ كؼم‬
‫كنطؼخنی حٓض‪ )ٕٕٔ(.‬حَٔخٌ کخيم رّ‪ٍٕٛ‬ص پٍَٔىگخٍٕ آكَیيِ ٗيِ حٓض‪ .‬رویش هللا‬
‫حٓض ىٍ ُيیٍ حٔ‪ ٔ ،‬كـض هيحَٔي حٓض رَ ههن حٔ‪ )ٕٖٔ(.‬حَٔخٌ کخيم رّٔؿّ رٔی‪٢‬‬
‫ٔحؿي ًّْی يٕؿٕىحص حٓض‪ .‬حَٔخٌ کخيم کظخد نٕف يللٕظ حٓض‪)ٕٔ4(».‬‬
‫«کٔی کّ حَ ٔخٌ کخيم ٍح ػزخىص کُي‪ ،‬هيح ٍح ػزخىص کَىِ ٔ حگَ حٔ ٍح رزیُي هيح‬
‫ٍح ىیيِ حٓض‪ .‬پیخيزَ ‪ٛ‬هیهللا ػهیّ ٔ آنّ كَيٕى‪« :‬يٍ ح‪١‬خػُی كوي ح‪١‬خع هللا ٔ يٍ‬
‫يًهٕ حُ حهٔخو‪ ،‬ػهٕو‬‫ّ‬ ‫ٍأَی كوي ٍأی حنلن»(‪ )ٕٔ۳‬حَٔخٌ کخيم کهًّی کخيهّٖ حٓض کّ‬
‫ٔ كٌُٕ حٓض ٔ َٔوّی يکظٕرّی يؼخل «کٍ كیکٌٕ»‪ ،‬رهکّ حيَی ٔحٍى حُ کخف ٔ‬
‫ٌَٕ حٓض کّ حٔ يظَٓ حٓى هللا حالػظى حٓض کّ ؿخيغ ؿًیغ حًٓخء حٓض‪)ٕٔ۶(».‬‬
‫«هال‪ :ّٛ‬حَٔخٌ کخيم يؼخل كن يظؼخل حٓض ًحطخً‪ٛٔ ،‬لخ ً ٔ كؼالً‪)ٕٔ۰(».‬‬
‫«يؼَكض هيحی يظؼخل ؿِ رخ يؼَكض حَٔخٌ کخيم حيکخٌ ًَییخري‪ ،‬کّ حٔ‬
‫رخدهللاحالػظى‪ ،‬ىٓظخٔیِ يلکى ٔ ٍیًٔخٌ حٓظٕحٍ حٓض کّ ٔٓیهّی حٍطوخء رّػخنى‬
‫حػالء‪َٛ ،‬ح‪ ١‬ئظویى هيحی ػهیى ٔ كکیى ٔ کظخد کَیى حٓض کّ ٔحٍى حُ هيحی‬
‫ٍكًخٌ ٔ ٍكیى حٓض ٔ رَ َْکٔی ٔحؿذ حٓض کّ رّآٌچّ ىٍ حیٍ کظخد يکٌُٕ حٓض‬
‫َٓ يؤٌِ ٍح رلًٓي‪».‬‬ ‫يؼَكض ریخري ٔ حیٍ ّ‬
‫‪۰۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يال ‪ٛ‬يٍح پْ حُ ًکَ حیٍ يظَحىكخص طؤکیي يیکُي کّ يؼُخی ٔؿٕد يؼَكض َزی‬
‫ٔ حيخو ًْیٍ حٓض‪ُ .‬یَح كیخص حَٔخٌ ىٍ َ٘ؤی ىحثًّ‪ ،‬طُٓخ حُ رَکض يؼخٍف كکًض‬
‫ٰانٓیّّ حٓض ٔ حَٔخٌ کخيم كخٔی ٔ ىٍ رَىحٍَيِی طًخو كکًضْخ حٓض‪)ٕٔ۴(.‬‬
‫رّپُيحٗض يال ‪ٛ‬يٍح َْچّ يؼَكض ریٖطَ رخٗي ٕٗم ٗيیيطَ ٔ هٕیطَ حٓض ٔ‬
‫كَکض ٔ کٕٖٗ َیِ ریٖطَ ٔ رخنظزغ‪ ،‬يؼَكض ک٘ق ٔ ٕٗٓى َیِ ریٖطَ يیگَىى‪ ،‬طخ‬
‫آٌؿخ کّ پخیخٌ كَکض رَّوطّی آؿخُ هظى يیٕٗى ٔ چیِی حُ يؼَكض رخهی ًَیيخَي‪.‬‬
‫ىیگَ َّػخٍف يیيخَي ٔ َّيؼَكض؛ َّي٘ظخم يخَي ٔ َّٕٗم‪ ،‬رهکّ كو‪ ٢‬ي٘ظخم رخهی‬
‫يخَي؛ َّٓخنک يخَي ٔ َّٓهٕک‪ ،‬رهکّ كو‪ ٢‬يو‪ٜ‬ي ٔ يو‪ٕٜ‬ى يخَي ٔ رْ‪ .‬حیٍؿخ حٓض کّ‬
‫حٔل چٌٕ آهَ ٔ َٓخٌ ًْخٌ آٗکخٍ ٔ ٔؿٕى ىٍ يٕؿٕى ٔ يؼزٕى يُل‪ َٜ‬يیگَىى‪.‬‬
‫ٗخیي حُ حیٍ ریخٌ ٍحُ طؤکیي رَيؼَكض ٔ هزم حُ ًّْ يؼَكض َلْ ٍٍٔٗ گَىى‪.‬‬

‫ٍلَلَُبی ْٕكیَ‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ ىٍ حهطخٍ حٓاليی ٔ ىٍ ٔ‪ ٍ١‬يخ رّٓهٔهّْخی رٔیخٍی يُؤىحَي کّ ىٍ‬
‫ظخَْ رّيٌحْذ يوظهق طٍُٔ ٔ ط٘یغ يُظٔذحَي‪ .‬ي٘ظَکخص ٔ يلخٍهخص يیخٌ ًّْٖ‬
‫ٓهٔهّْخی ط‪ٕٜ‬ف ٔ ؿٕى ىحٍى؛ ُیَح َْكَهّ حُ ىل كَهّٖ ىیگَ ریٌَٔ آييِ یخ‬
‫پٕٓضحَيحُی کَىِ حٓض‪َْ .‬یک حُ ي٘خین ‪ٕٛ‬كیّ کّ رّػُٕحٌ َٓ ٓهٔهّٖ ‪َ١‬یوض‬
‫يُٗٗخٓیى‪ٓ ،‬هٔهّْخی ئُٕد رّهٕى ٍح رخنزيحّْ رُیخى َکَىِ حٓض‪ .‬حٔ هٕى ىٍ ىحيٍ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف پٍَٕٔ یخكظّ ٔ ‪١‬ی ‪َ١‬ین ًَٕىِ حٓض‪ .‬ػهض ٓظخٍِ ٗيَٖ آٌ رٕىِ حٓض کّ‬
‫یخ حُ كَهّٖ يَرٕ‪ ّ١‬حَ٘ؼخد ًَٕىِ‪ ،‬یخ رّپیٕ٘حیی ‪َ١‬یوض يَرٕ‪ٍٓ ّ١‬یيِ ٔ ىٍ‬
‫ُيخٌ ٗیوٕهیض هٕى طـییَحص رُیخىیٍ ىٍ كَهّ رّٔؿٕى آٍٔىِ ٔ ح‪ٕٛ‬ل ٔ ‪ٕٟ‬حر‪ ٢‬آٌ‬
‫ٍح طزییٍ ٔ حٓظلکخو رو٘یيِ حٓض‪ .‬چُيحٌ کّ حُ آٌ پْ‪ ،‬كَهّ رَّخو حٔ يٍٕ٘ٓ ٗيِ‪.‬‬

‫رلبّدُبی كوهَ‪ٍ ،‬لَلَ ّ ‪ٛ‬ویوَ‬

‫ىٍ گلظًخٌ ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬رّکخٍ رَىٌ ػُٕحٌ «كَهّ» رَحی طؼَیق ط‪ٕٜ‬ف ىحٍحی‬
‫رخٍ يُلی حٓض‪ٕٛ ،‬كیخٌ حُ حیٍکّ كَهّ هٕحَيِ َٕٗي هٕٕٗخٌ ًَٗآیي‪ ،‬ػًيطخ ً‬
‫يوخنلخٌ ط‪ٕٜ‬ف ْٔظُي کّ رّه‪ٜ‬ي طُوی‪ ٔ ٚ‬کخْٖگَحیی‪ ،‬حیٍ ‪َ١‬م يوظهق ٍح كَهّ‬
‫هٕحَيِحَي‪« .‬كِ َْهَّ» حُ «كَ َْم» آييِ = (حیٍ رخ آٌ كَم ىحٍى) ىٍ يوخرم‪ ،‬حهطخد ٔ‬
‫ي٘خین ط‪ٕٜ‬ف ػًيطخ ً ‪َ١‬ین هٕى ٍح «ٓهٔهّ» ‪ٓ« ،‬هٔهّی ‪َ١‬یوض» یخ «‪َ١‬یوض»‬
‫يیَخيُي کّ حُگٌٗظّْخی ىٍٔ آييِ ٔرّٕٓی آیُيِ ٍٔحٌ حٓض‪َْٓ .‬هٔهّٖ يزيأحنًزخىی‬
‫‪۰۴۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هٕىٍح رّیکی حُ رٍِگخٌ حىیخٌ ٔيٌحْذ یخ یک پیـًزَ ٔحيخو ئظُي يٗکُُي‪ٕٛ .‬كیخٌ‬
‫يؼظويحَي کّ َْ ‪ٕٛ‬كی‪ ،‬رخیي رظٕحَي حُ ػٓيِٖ حػزخص ٓهٔهّ رَآیي‪ ،‬یؼُی ٓهٔهّٖ هٕى‬
‫ٍح رئٌ حَوطخع رّپیخيزَحٌ ٔحثًّ رَٓخَي‪ .‬چُي ٔ چٌٕ ىٓظٍٕحص ٔ ٍحِ ٔ ٍٓى َْیک‬
‫«‪َ١‬یوض» هٕحَيِ يٕٗٗى‪ .‬حنزظّ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يطهن َزٕىِ ٔ كظی رَهی حُ يوخنلیٍ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف َیِ ىٍ َٕٗظخٍ ٔ گلظخٍ هٕیٖ يَُ ىهین حیٍ ىٔ ٍح ي٘و‪َ ٚ‬کَىِحَي‪ ،‬گخْی‬
‫حٔهخص حُ حیٍ ‪َ١‬م رخ ػُٕحٌ كَهّ ٔ گخْی رخ ػُٕحٌ ٓهٔهّ یخى کَىِحَي‪.‬‬
‫ػَكخء ٔ يظ‪ٕٜ‬كّ َْچُي یک حَ٘ؼخد يٌْزی ىٍ حٓالو طهوی ًَیَٕٗي ٔ هٕى‬
‫َیِ ييػی چُیٍ حَ٘ؼخری َیٔظُي‪ ،‬چٌٕ ىٍ ؿٕف ًّْٖ كَم ٔ يٌحْذ حٓاليی‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬ىحٍَي‪ ،‬ىٍػیٍكخل یک گَِٔ ٔحرٔظّ ٔ رّْى پیٕٓظّٖ حؿظًخػی ْٔظُي‪ .‬یک‬
‫ٍٗظّ حكکخٍ ٔ حَيیّْ٘خ ٔ كظی آىحد يو‪ ٕٜٙ‬ىٍ يؼخَٗصْخ ٔ نزخّ پٕٗیيٌْخ ٔ‬
‫حكیخَخ ً آٍحیٖ َٓ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ٓکَٕض ىٍ هخَوخِْخ ٔ ؿیَِ‪ ،‬رّآٌْخ رّػُٕحٌ یک‬
‫كَهّٖ يو‪ ٕٜٙ‬يٌْزی ٔ حؿظًخػی ٍَگ يو‪ ٕٜٙ‬ىحىِ ٔ يیىْي‪ .‬رًّْیٍ هخ‪َ١‬‬
‫طلکیک حیٍ ٔحژِْخ حُ ْى رٔیخٍ ٓوض هٕحْي رٕى‪.‬‬
‫ٓیّي يلًٕى گیالَی ىٍ يٍٕى ػهم پیيحیی ٓهٔهّْخی ‪ٕٛ‬كیّ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«َْ کيحو حُ حیٍ ٗخهّْخ ىٍ ُيخٌ ي٘و‪ٜ‬ی رُخ رّىالیم يلهی حیـخى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫يؼالً ُيخَی کّ ئهًخَخٌ رخ ي٘کهی يٕحؿّ يٗٗيَي‪ٗ ،‬و‪ٜ‬ی رخ ك‪٠‬هیظی (ٓیّي یخ پیَ یخ‬
‫يَٗي) يَىو ٍح رَحی ٍْخیی حُ ي٘کم ٔ پُخِ رَىٌ رّهيح رٍّحْی ًٍُْخیی يٗکَى‬
‫ٔ حیـخى ٗخهّْخی يظؼيى ط‪ٕٜ‬ف ٍیّ٘ ىٍ حیٍ ئؤنّ ىحٍى‪».‬‬
‫ٗخیي َظٕحٌ ٍهى ىهین كَم ‪ٕٛ‬كیّ ٍح حك‪ٜ‬خء کَى؛ چٌٕ كهوّْخ ٔ َلهّْخی‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ىٍ حهطخٍ حٓاليی (رخ ه‪ٕٜٛ‬یخص يلهی) رّ‪ٛ‬يْخ َلهّ رخنؾ يیَٕٗي‪ٰ .‬نکٍ‬
‫ح ّيٓخص ٓهٔهّْخی ط‪ٕٜ‬ف رَّٗف ًیمحَي‪:‬‬

‫ٍلَلَٓ هبكهیَ‬
‫حیٍ ٓهٔهّ ئُٕد رّػزيحنوخىٍ گیالَی يهوذ رّهطذ حػظى (ٔ‪ 4۰‬ـ ٔ‪ ْ ، ۳۶‬م‬
‫ـ ييكٌٕ ىٍ رـيحى) حٓض‪ .‬ػزيحنوخىٍ گیالَی حُ ٓخىحص كٔیُی حنؼهٕی َٔذ ٓخکٍ ىٍ‬
‫َٗٓ کَىَ٘یٍ «گیالٌؿَد ـ هخَویٍ» حٓض‪ .‬ىٍ َٕؿٕحَی رّرـيحى ٍكض ٔ رّطل‪ٜ‬یم‬
‫ػهٕو ٔ يؼخٍف پَىحهض‪ .‬حٔ ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ هٕى رّ«ؿٕعحالػظى ىٓظگیَ»‬
‫يؼَٔف حٓض‪ .‬هٕى حٔ رَ يٌْذ كُزهی رٕى‪ ،‬ح ّيخ ىٍ يوخو كظٕی حُ يٌحْذ ٗخكؼی ٔ‬
‫كُلی َیِ حٓظلخىِ يٗکَى‪ .‬ىٍ رـيحى ٍیخٓض ييٍّٖٓ كوّ كُزهی ٍح رَػٓيِ ىحٗض‪.‬‬
‫‪۰۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَهی حٔ ٍح حٗؼَی هٕحَيِحَي‪ ًّْٖ .‬حیٍْخ َ٘خٌ يٗىْي کّ حٔ حَٔخٌ يؼظيل ٔ حْم‬
‫طٔخيق ٔ طٔخْم رٕىِ حٓض‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهی طؼ‪ٜ‬ذ رَ يٌْذ هخ‪ ٙ‬رَحی رُیخىگٌحٍحٌ‬
‫‪َ١‬یوض حًْیظی َيحٍى‪ .‬ػزخٍطی ٍح ‪ٕٛ‬كیخٌ رّهٕى َٔزض يٗىُْي کّ گلظّحَي‪ٕٛ« :‬كی‬
‫پیَٔ ْیچ يٌْزی َیٔض = حن‪ٕٜ‬كی ال يٌْذ نّ» چُخٌکّ يٕنٕی يٗگٕیي‪:‬‬
‫ػخٗوخٌ ٍح يهض ٔ يٌْذ هيحٓض‬ ‫يهض ػ٘ن حُ ًّْ ىیٍْخ ؿيحٓض‬
‫ُّٓض ٓوضگیَ رٕى ٔ ىٓظّؿخص ٗیؼّ‪،‬‬ ‫يغٌْح ٔی َٔزض رّح‪ٛ‬م ٔ حٓخّ ُ‬
‫يَؿجّ‪ ،‬ؿٓیًیّ‪ ،‬کَحيیّ‪ ،‬يؼظِنّ‪ ،‬هيٍیّ‪ ،‬ي٘زّٓ ٔٓخنًیّ ٍح حْم ريػض ٔ حَلَحف‬
‫ٔهٕک ٔ‬ ‫يیىحَٔض‪ .‬گیالَی ىحٍحی آػخٍ كَٔحٌ حٓض کّ يٓىطَیٍْخیٖ «آىحد حن ّ‬
‫‪ٛ‬م حنٗ يُخُل حنًهٕک» ‪« ،‬حؿُیش حنطخنزیٍ نطَین حنلن» ٔ «كظٕف حنـیذ»‬ ‫حنظٕ ّ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ آٌْخ ىیيگخِْخی ػَكخَی هٕى ٍح طزییٍ کَىِ حٓض‪ .‬رَحٓخّ حَيیّٖ٘ حٔ‪،‬‬
‫‪ٛ‬لخی ٍٔف الُيّٖ ٔؿٕى ‪ٕٛ‬كی حٓض ٔ ‪ٕٛ‬كی کًخل ًَییخري يگَآٌگخِ کّ ىٍ‬
‫يکظذ ٍَؾ ٔ ي‪ٜ‬یزض پٍَٕٔ یخري ٔ كيیؼی ٍح حُ پیخيزَ َوم يیکُي‪:‬‬
‫«يخ پیخيزَحٌ رُخرَ ىٍؿخص يخٌ رخ آُيٌْٕخی رٔیخٍ حكخ‪ٗ ّ١‬يِحیى» آٌچّ يٓى‬
‫حٓض ػخرض هيو رٕىٌ ىٍ حیًخٌ حٓض طخ َٓحَـخو هیَ رَ َٗ ؿهزّ کُي‪ .‬رُخرّرخٍٔ حٔ‪،‬‬
‫يَىو چٓخٍ ىٓظّحَي‪ ،‬گَِٔ حٔل َُّرخٌ ىحٍَي ٔ َّىل‪ ،‬طخرغ كٕحّ ْٔظُي‪ ،‬طٕؿٓی‬
‫رّ كویوض َيحٍَي‪ .‬گَِٔ ىٔو ُرخٌ ىحٍَي ٔنی ىل َيحٍَي‪ٓ ،‬وُخٌ حیُخٌ ُیزخ ٔ ىل ٗخٌ‬
‫طخٍیک حٓض ٔ کخيـٕ ٔ ػ‪ٜ‬یخٌ ‪١‬هذحَي‪ .‬گَِٔ ٕٓو ىل ىحٍَي ٔنی ُرخٌ َيحٍَي‪ ،‬آَخٌ‬
‫يئيُخٌ ٍحٓظیٍ ْٔظُي کّ رَحی ٓاليض ٍٔف حیُخٌ ٓکٕص ٔ ههٕص رٓظَ حٓض‪ .‬گَِٔ‬
‫چٓخٍو کّ ْى ىل ىحٍَي ٔ ْى ُرخٌ کّ يخنک كویوی يؼَكض هيح ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ ْٔظُي‪،‬‬
‫حیُخٌ رّٔحالطَیٍ يَكهّ يیطٕحَُي ىٓض یخرُي کّ ًْخٌ طخنت يوخو َزٕص حٓض‪.‬‬

‫ػزيحنوخىٍ گیالَی رخ طٕؿّ رّيوخيخص ‪ٕٛ‬كیخَّ چٓخٍ يَكهّ ٍح رّىٓض يیىْي‪:‬‬

‫َؤظیٍ يَكهّ‪ٍٔ ،‬ع حٓض کّ رُيِ يطیغ َٗیؼض حٓض ٔ طُٓخ رّهيح حيیئحٍ‬
‫يٗرخٗي ٔ َْگِ رّههن طٕٓم َـٕیي‪ .‬ىٔيیٍ يَكهّ‪ ،‬كویوض حٓض کّ رخ يوخو ٔالیض‬
‫یکی حٓض‪ .‬رُيِ حُ حيَ هيح ح‪١‬خػض يیکُي کّ هٕى حیٍ ح‪١‬خػض ٔ حَویخى ىٔ َٕع حٓض‪،‬‬
‫حٔل كلع حَٔخٌ حُ َْگَّٕ گُخِ آٗکخٍ ٔ َٓخٌ ًَْحِ رخ حٍ‪ٟ‬خء َیخُْخی حٔنیّ‪َٕ ،‬ع‬
‫ىٔو ح‪١‬خػض حُ َيحی رخ‪ ٍ١‬حٓض کّ ًّْ رَحی هيح يیٕٗى‪ .‬يَكهّٖ ٕٓو طلٕی‪ٞ‬‬
‫حٓض ٔ آٌ ُيخَی حٓض کّ رُيِ یکَِٔ هٕى ٍح طٔهیى يیکُي‪ .‬يَكهّٖ چٓخٍو ٔ‬
‫آهَیٍ‪ ،‬كُخء حٓض کّ هخ‪ ٙ‬حريحل یؼُی يٕكيحٌ ٍحٓظیٍ ٔ ػخٍكخٌ حٓض‪.‬‬
‫‪۰۴۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حٔ كویّ ٔ يليػی رٕى کّ حٍٔحى ٔ حًکخٍی ٍح رَّٕػی پخیٍّیِی کَىِ رٕى کّ‬
‫هَحثض ٔ طکَحٍ آٌْخ ىٍ ىٌٍٔ حكَحى حػَ رگٌحٍى‪ٔ .‬ی يَیيحٌ هٕى ٍح ٔحيیىحٗض طخ‬
‫ًٍْ هٕى ٍح حُ ط‪ٍٕٜ‬حص كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٔ ٓلٔطّپَىحُحٌ پخک کُُي ٔ رّٓیَ ٔ‬
‫ٓهٕک َٗػی رَحی ٍٓیيٌ رّكکًض ٔ حَٗحم ٍٔی آٍَٔي‪.‬‬
‫ىٍكخنیکّ ىٍ هٌَ پُـى هًَی ط‪ٕٜ‬ف ٔ ‪َ١‬یوض ىٍ كخل ؿيحیی حُ َٗیؼض‬
‫رٕىَي‪ ،‬ػزيحنوخىٍ گیالَی رّػُٕحٌ یکی حُ َٓٓوضطَیٍ يوخنلخٌ حیٍ ػوخیي‪ ،‬ىٍ ؿٓض‬
‫ُّٓض ٔ‬‫ًْآُْگی ‪َ١‬یوض رخ َٗیؼض طالٕ کَى ٔ ح‪١‬خػض ٔ پیَٔی حُ هَآٌ ٔ ُ‬
‫كخکًیض رو٘یيٌ رّآٌْخ ٍح ىٍ ًّْٖ ٗجٌٕ َُيگی‪ ،‬حٓخّ ًّْٖ حيٍٕ يیىحَٔض‪.‬‬
‫ىٍ َظَ حٔ‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف َظیـّٖ رلغ ٔ گلظخٍ َیٔض‪ ،‬رهکّ كخ‪ٛ‬م ؿٕع ٔ كَيخٌ‬
‫حٓض‪ .‬يظ‪ ًٍ٠‬روُ٘يِگی‪ ،‬طٔهیى ٗخىيخَّ‪ٛ ،‬زَ‪ ،‬حٍطزخ‪ ١‬ىحثیى رخ هيح حُ ‪َ١‬ین ىػخ‪،‬‬
‫ههٕص‪ ،‬پً٘یُّپٕٗی‪ٓ ،‬یخكض ٔ ٓیَ ىٍ آكخم ٔ حَلْ‪ ،‬كوَ ٔ طٕح‪ٟ‬غ‪ ،‬یکََگی ٔ‬
‫ٍحٓظی حٓض‪ .‬حٔ طخ ؿخی رَحٍُْٕخی ىیُی طؤکیي يیکَى کّ ىٍ گلظخٍ پُـخِ ٔ چٓخٍو‬
‫حُ کظخد "كظق حنَرخَی" رّيَىو پُي يیىحى کّ َٔزض رّؿٓخٌ ریطلخٔص رخُٗي ٔ آٍُْٔخ‬
‫ٍَٓٔ ٍح ىٍ كُخء‬‫ٔ ْٕحْخی َلٔخَی هٕى ٍح حُ ََْٕع کّ رخٗي رکُ٘ي ٔ نٌص ٔ ُ‬
‫رـٕیُي‪ .‬حٔ «كوَ» ٍح يَکذ حَٔخٌ رَحی ٔ‪ٕٛ‬ل رّيُِل يیىحَي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ «كخل» ٍح چیِی يیىحَي کّ رُّرخٌ هخل (گلظخٍ) ًَیآیي ٔ ح‪ٛ‬م ٔ‬
‫كویوض يلزض ٍح كُخء يلذ ىٍ يلزٕد يیىحَي‪ .‬حُ ٓوُخٌ حٔ رَ يیآیي کّ حٔ ٍإیض‬
‫هيحَٔي ٍح هزٕل ىحٍى‪ ،‬حنزظّ طـهّی ٔ ظٍٕٓ ٔ ىٍک حٔ ٍح َّرخ چ٘ى ظخَْ رهکّ رخ چ٘ى‬
‫رخ‪ ٔ ٍ١‬ؿخٌ يٗپٌیَى‪ .‬حٔ حهظیخٍ كوَ ٍح رَحی ٍٓیيٌ رّكن طٕ‪ٛ‬یّ يیکُي‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫رؼي حُ ٔحىی كوَ‪ٓ ،‬خنک رّٔحىی كن يیٍٓي‪ .‬حگَچّ ػزيحنوخىٍ ىٍ ئؤنّٖ آُحىة‬
‫حٍحىِ رّيٌْذ ؿزَ َِىیکطَ حٓض‪ٔ ،‬نی رخ طٕٓم رَّظَیّٖ کٔذ کّ ىٍ يیخٌ‬
‫ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٍٔحؽ ىحٍى ؿُزّٖ حكَح‪ ٔ ١‬طلَی‪ ٢‬آٌٍح ٍْخ يیکُي‪ .‬حٔ طالٕ ُیخىی رَحی‬
‫ح‪ٛ‬الف ط‪ٕٜ‬ف کَى‪ .‬طالْٕخی حٔ ىٍ حرؼخى ُیَ هخرم ًکَ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ پخالیٖ ط‪ٕٜ‬ف حُ چیِْخی کّ رخ آٌ آيیوظّ ٗيِ رٕى ٔ رخُگَىحَیيَٖ‬
‫رٍّٓخنض ح‪ٛ‬هی‪ ٔ ،‬طزيیم ط‪ٕٜ‬ف رّیک يکظذ طَریظی کّ ْيف ح‪ٛ‬هی آٌ کخٗظٍ ٔ‬
‫ٍُحػض يؼخَی طـَى ٔ ىنزَیيِگی هخن‪ ٚ‬حُ ىَیخ ٔ ُْي ‪ٛ‬لیق حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ كًهّ رّآَخَی کّ حُ ٍحِ ط‪ٕٜ‬ف يُلَف گ٘ظّ رٕىَي ٔ آٌ ٍح ٔٓیهّٖ‬
‫ظخَْٓخُی هٕى هَحٍ ىحىِ ٔ يؼُخیٖ ٍح طـییَ ىحىِ رٕىَي‪ٔ .‬ی رئٌ آٌکّ حُ‬
‫‪١‬خیلّْخی ‪ٕٛ‬كیّ َخو رزَى آٌْخ ٍح ىٓظّرُيی کَى طخ ه‪ٕٜٛ‬یخطی ٍح کّ رخػغ‬
‫‪۰۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُّٓض حٓض‪ٍ ،‬ح رًُخیخَي؛ ٔ ْى رئٌ رَحَگیوظٍ ىًُٗی یخ‬ ‫پخرُيی ط‪ٕٜ‬ف رّکظخد ٔ ُ‬
‫َخٍحكظی‪ ،‬حيکخٌ ح‪ٛ‬الف يُلَكخٌ ٍح كَحْى ٓخُى‪ .‬كَهّْخی رخ ػُٕحٌْخی حرخكیّ‪،‬‬
‫يظکخيهّ‪ ،‬يظـخْهّ ٔ ؿیَِ‪...‬‬
‫ٖ ـ حیـخى َظخو يیخٌ ‪َ١‬حین يوظهق ‪ٕٛ‬كیّ ٔ حیـخى حٍطزخ‪ ١‬ریٍ ي٘خین آٌْخ؛‬
‫ريیٍيُظٍٕ ىػٕصْخی رّيُظٍٕ گَىًْآیی حُ ي٘خین ‪ٕٛ‬كیّ رّػًم آٍٔى کّ‬
‫َؤظیٍ گَىًْآیی آَخٌ ىٍ ٍرخ‪( ١‬کخثٍ) ٔحهغ ىٍ يُطوّٖ كهذ رـيحى حَـخو گَكض کّ‬
‫ىٍ آٌ ریٖ حُ پُـخِ َلَ حُ ٗیٕم ٔ ٍْزَحٌ ط‪ٕٜ‬ف ػَحم َٗکض کَىَي‪.‬‬
‫گخو رؼي‪ ،‬حیـخى حٍطزخ‪ ١‬رخ ي٘خین ‪َ١‬یوض ریٌَٔ حُ ػَحم رٕى کّ ريیٍيُظٍٕ‬
‫گَىًْآیی ٗین ػزيحنوخىٍ ىٍ حیخو كؾ‪ ،‬رخ ك‪ٗ ٍٕ٠‬ین ػؼًخٌ حرٍيُ‪ ٍٕٜ‬هَٗی کّ‬
‫طَریض يَیيحٌ ىٍ ي‪ َٜ‬رَػٓيِٖ حٔ رٕى‪ٗ ،‬ین أرٕييیٍ يـَری کّ ػٓيِىحٍ طٕٓؼّٖ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ىٍ يـَدُيیٍ رٕى‪ٗ ٔ ،‬ین حٍٓالٌ ىي٘وی کّ طَریض يَیيحٌ ٔ ٍیخٓض‬
‫پیَٔحٌ ‪َ١‬یوض ىٍ ٗخو ٍح ػٓيِىحٍ رٕى؛ َیِ ٗیٕم یًٍ ٔ ًٗخٍ ُیخىی حُ ي٘خین‬
‫‪َ١‬حین ط‪ٕٜ‬ف حٓاليی ‪ٍٕٛ‬ص پٌیَكض‪ .‬حُ يٓىطَیٍ َظخیؾ حیٍ گَىًْآیی حیـخى‬
‫حطلخى يیخٌ ‪َ١‬یوضْخی ‪ٕٛ‬كیّ طلض ٍْزَی ٔحكي رٕى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ حیـخى حٍطزخ‪ ١‬ریٍ كوّ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬طخ ؿخی کّ کٔی کّ كویّ يیٗي كوّ ٔ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٍح رخ ْى ىحٗض ٔ حیٍ ٍح «کخيم ٗيٌ َٗیؼض ٔ ‪َ١‬یوض» يیهٕحَيَي‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ هَٔؽ ط‪ٕٜ‬ف حُ حَِٔح ٔ آيخىِٓخُی ‪ٕٛ‬كیخٌ ؿٓض يـخْيِ ٔ ٍٔیخٍٔیی‬
‫رخ طٓيیيحطی کّ يظٕؿّ ؿٓخٌ حٓالو رٕى‪ .‬حهزخٍ رّؿخ يخَيِ َ٘خٌ يیىْي کّ ييٍّٖٓ‬
‫هخىٍیّ َوٖ حٓخٓی ىٍ طـٓیِ ٔآيخىِٓخُی َیَْٔخ رَحی ٍٔیخٍٔیی رخ هطَ ‪ٛ‬هیزیٌٕ‬
‫ىٍ ٗخو ىحٗض‪ .‬حیٍ ييٍّٓ ؿٕحَخَی ٍح کّ رّىنیم ٍٔٔى ‪ٛ‬هیزیْخ يـزٍٕ رّكَحٍ ٗيِ‬
‫رٕىَي‪ ،‬طـٓیِ ٔ آيخىِ يیکَى ٔ طلض كَيخَيْی ٍُٔیيِ رّيیخىیٍ ؿُگ‬
‫رخُيیگَىحَي‪ )ٕٔ۲(.‬يزخَی كکَی حیٍ ‪َ١‬یوّ «ٔكيص ٔؿٕى» حٓض‪.‬‬
‫ُّٓض ٔ ٗؼخثَ ىیُی طؤکیي ىحٍَي‪ .‬حیٍ ‪َ١‬یوض َؤض ىٍ ػَحم‬ ‫«هخىٍیّ» رّكلع ُ‬
‫ٔ ٓپْ ىٍ يَحکٖ‪ ،‬ریض حنًويّ‪ ،‬آٓیخی کٕچک ٔ يَکِی‪ٔ ،‬الیخص ُٓي‪ ،‬رهٕچٔظخٌ‬
‫ٔ ُْي ٍٔحؽ یخكض‪ .‬حکٌُٕ ىٍ َٓحَٓ رالى حٓاليی يُظَ٘ حٓض ٔ ىٍ ٗزّهخٍِٖ ُْي ٔ‬
‫حكـخَٔظخٌ َلًٕ گٔظَىِ ىحٍى‪ .‬پیَٔحٌ يکظذ هخىٍی هخثم رًّٓخع ٔ ٔؿي ْٔظُي ٔ‬
‫ٗخىی ؿٔى ٍح ٓزذ پخکی ٍٔف يٗىحَُي‪ .‬هخىٍیّ يخىٍ طؼيحى ُیخىی حُ كَهّْخی‬
‫‪ٕٛ‬كیّ حٓض کّ ىٍ حهطخٍ حٓاليی كؼخنیض ىحٍَي‪َْ .‬یک حُ آٌْخ هٕى ٍح هخىٍیّ‬
‫يٗىحَُي‪ٔ ،‬نی حگَ کُخٍ ْى رُ٘یُُي طلخٔصْخی ُیخى يیخٌ حی٘خٌ ًَخیخٌ يٕٗٗى‪.‬‬
‫‪۰۴۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٍلَلَٓ هكبػیَ‬
‫ئُٕد رّأرٕحنؼزخّ ٓیّيحكًي ٍكخػی ر‪َٜ‬ی حٓض‪ ۳ٕٔ( .‬ـ ‪ ْ ، ۳۰۴‬م)‬
‫ٓیّيحكًي ‪ٕٛ‬كی ٔ كویٓی رٕى کّ ىٍ ؿُٕد ػَحم يُٗیٔض‪ٔ .‬ی طًخو ػًَ هٕى ٍح‬
‫ىٍ ُحىگخْٖ «رطخثق» گٌٍحَیي‪ .‬پیَٔحٌ ٔ ٗخگَىحٌ حٔ ‪َ١‬یوض ٔی ٍح ىٍ ؿٓخٌ‬
‫حٓالو گٔظَٕ ىحىَي؛ طخ ؿخی کّ ‪َ١‬یوض ٍكخػیّ طخ هٌَ ‪ْ ۲ ٔ ۴‬ـَی‪ ،‬گٔظَىِطَیٍ‬
‫ٓهٔهّ ٖ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ ؿٓخٌ حٓالو رٕى کّ طخ ي‪ ،َٜ‬كهٔطیٍ‪ٍٕٓ ،‬یّ‪ ،‬هَحٓخٌ‪ُْ ،‬ي‪،‬‬
‫آَخطٕنی ٔ كظی هخٍٔىٍٔ گٔظَٕ یخكظّ رٕى‪ .‬حیٍ ‪َ١‬یوض رّىٓض كَٓظخىِٖ ٓیّيحكًي‬
‫ٍكخػی‪ ،‬أرٕحنلظق ٔحٓطی (و ٓ‪ ْ ، ۳۴‬م) ٔحٍى ي‪ٗ َٜ‬ي ٔ ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬حُ‬
‫يٓىطَیٍ ‪َ١‬یوضْخی ‪ٕٛ‬كیّٖ ي‪ َٜ‬حٓض‪ .‬ىٍ ‪َ١‬یوض ٍكخػیّ‪ ،‬يؼیخٍ ح‪ٛ‬هی ُٓـٖ‬
‫ُّٓض َزٕی حٓض‪ .‬پیَٔحٌ حیٍ ‪َ١‬یوض ىٍ َْ يَكهّ حُ ٓهٕک‪،‬‬ ‫كن ٔ رخ‪١‬م هَآٌ ٔ ُ‬
‫رخیي ػخيم رَّٗیؼض رخُٗي ٔ طوطی حُ َٗیؼض ىٍ ْیچ َٗحیطی پٌیَكظّ َیٔض‪ .‬طؼزي‬
‫رَّٗیؼض ىٍ حیٍ ‪َ١‬یوض طخ آٌكي يٓى حٓض کّ ػوخیيی يخَُي ٔكيص ٔؿٕى ٔ‬
‫ٗطلیخص ػَكخء [حگَ ىٍ طؼخٍ‪ ٝ‬رخ ظخَْ َٗیؼض رخُٗي] يَىٔى ْٔظُي‪)ٖٔٓ(.‬‬

‫ٍلَلَٓ ثلّیَ‬
‫رَگَكظّ حُ َخو ٓیّيحكًي حنزئی (‪ ۳۲۶‬ـ ‪ ْ ،۶۰۳‬م) حٔ حُ حػوخد كٔیٍ رٍ‬
‫ػهی رٍ حری ‪١‬خنذ رٕى ٔ ىٍ َٗٓ «كخّ» (پخیظوض پی٘یٍ يَحکٖ ـ يخٍحکٕ) ُحىِ‬
‫ٗي‪ .‬ىٍ ٍٓ ْلض ٓخنّگی ىٍ يؼیض ٔحنيیٍ رّيکّ يَحؿؼض کَى‪ .‬ىٍ ٍٓ ‪ٓ ٖ۴‬خنّگی‬
‫رّػظزخص ػخنیخص يَ٘ف ٗي ٔ رُّیخٍص يِحٍ ػزيحنوخىٍ گیالَی َیِ ٍكض‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫ٓلَ طـییَحص رٍِگی ىٍحٔ پيیي آيي‪ .‬حكٔخَّْخی حُ َظخیؾ حیٍ ٓلَ ٔ كخالص ٓیّيحكًي‪،‬‬
‫پْ حُ حیٍ ٓلَ رّحٔ َٔزض يٗىُْي‪ .‬پْ حُ يَحؿؼض رّيکّ‪ ،‬ػخُو ي‪ٗ َٜ‬ي ٔ ىٍ‬
‫َٗٓ "‪ُ١‬طخ" ٍكم حهخيض حكکُي‪ .‬حُ ًْخٌؿخ ىػٕص هٕیٖ ٍح آؿخُ کَى ٔ يٍٕى‬
‫حهزخل كَحٔحٌ هَحٍ گَكض‪ .‬ىٍكخنیکّ حٔ ٗخكؼی يٌْذ رٕى‪ ،‬كَهّْخی يوظهق ٗیؼی‬
‫کّ حٍحىص هخ‪ ٙ‬رّهخَيحٌ حْهزیض ىحٗظُي َیِ رّحٔ گَحیٖ یخكظُي‪ .‬رَهی يُخرغ ٗیؼی‪،‬‬
‫حٔ ٍح ٗیؼّ هٕحَيِحَي ٔٗخگَىحٌ رٍِگ رّحٔ َٔزض يٗىُْي‪ .‬رَحی حٔ حنوخد ٔ ػُخٔیٍ‬
‫ُیخى ػزض ٗيِ کّ يٍٕ٘ٓطَیُٖ «حنزئی» ٔ «ٗین حنؼَد» حٓض‪ًَْ .‬حِ رخ يَیيحٌ‬
‫ىٍؿُگْخی‪ٛ‬هیزی َٗکض کَى‪ .‬پیَٔحَٖ ٍٗخىصْخ ٔکَحيخص ُیخىی ىٍػَ‪ّْٛ‬خی‬
‫ؿُگ رّحٔ َٔزض يٗىُْي‪ .‬ىٍ يـًٕع‪ٗ ،‬و‪ٜ‬یض ٓیّيحكًي يیخٌْخنّٖ حُ كویوض ٔ‬
‫هَحكّ ؿَم حٓض‪ .‬یکی حُ ؿُگْخی حٔ رخ "ٍٓ نٕیی" پخىٗخِ كَحَّٔ رٕى‪)ٖٔٔ(.‬‬
‫ٓ‪۰۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍلَلَٓ ّبملیَ‬
‫ئُٕد رّأرٕحنلٍٔ ٗخًنی‪ ،‬يهوذ رّطخؽحنيّیٍ ٔ طویحنيّیٍ (ٖ‪ ۳۲‬ـ ‪ ْ ، ۶۳۶‬م)‬
‫حٓض‪ .‬حٔ ىٍؿًخٍِ [ًٗخل يَحکٖ] ُحىِ ٗي‪َٔ ،‬زٖ رّحيخو كٍٔ رٍ ػهی رٍ حری‪١‬خنذ‬
‫يٍٗٓي ٔ يٌْذ يخنکی ىحٗض‪ .‬ىٍ ؿٕحَی رّطَْٕ يٓخؿَص کَى ٔ ىٍ َٗٓ‬
‫«ٗخًنی» حهخيض گِیي‪ .‬ظخَْح ً َؤظیٍ ظٍٕٓ حیٍ كَهّ ىٍ طَْٕ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٓخىُِیٔظی ٔ يؼی٘ض حُ ٍْگٌٍ کخٍ يَ٘ٔع‪ ،‬يوخنلض رخ گيحیی ٔ ػيو پٌیَٕ‬
‫طلخیق ٔ ْيحیخ ؿِٔ حٓخٓخص طؼخنیى ٗخًنیّ حٓض‪ .‬ريیٍٓزذ پیَٔحٌ حیٍ ‪َ١‬یوّ هَهّ‬
‫رَطٍ ًَیپٕٗیيَي ٔ نٕحُو ٔ َ٘خَّْخی کّ ىیگَ ‪َ١‬یوّْخ رَحی يظًخیِ ٗيٌ حُ‬
‫ػخيّٖ يَىو رخ هٕى ًَْحِ يیکَىَي‪ ،‬ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ ٗخًنیّ ؿخی َيحٗض‪ .‬نزخّ آَخٌ‬
‫يخَُي نزخّ ىیگَ ئهًخَخٌ رٕى‪ٍ .‬ػخیض پُؾ ح‪ٛ‬م ئهًخَی‪ ،‬هٕف ظخَْی ٔ رخ‪ُ١‬ی‪،‬‬
‫ُّٓض‪ ،‬ػيو حػظُخء رّههن‪ ،‬طٔهیى ٔ ٍ‪ٟ‬خ‪ ،‬طٕکم ىٍ ٗخىی ٔ يلُض‪ ،‬حُ‬ ‫پیَٔی حُ ُ‬
‫ىیگَ پخیّ ْخی حػظوخىی حیٍ ‪َ١‬یوض حٓض‪ٛ .‬يم گلظخٍ ٔ پَْیِ حُ ىٍٔؽ‪ ،‬رخالطَیٍ‬
‫ك‪٠‬یهض ىٍ حیٍ ‪َ١‬یوض حٓض‪.‬‬
‫ىٍرخٍِٖ ٗخًنیّ گلظّحَي کّ حیٍ ‪َ١‬یوض آٓخٌطَیٍ ‪َ١‬یوضْخ حٓض‪ُ ،‬یَح َیخُی‬
‫رّيـخْيصْخی پیچیيِ ٔ ٍیخ‪ٟ‬ضْخی ‪١‬خهضكَٓخ َيحٍى‪ .‬ىٍ ‪َ١‬یوض ٗخًنیّ حُ‬
‫ٓخُْخی يٕٓیوی هزَی َیٔض‪ .‬طُٓخ رّآُْگْخی ئٌُٕ‪ ،‬ىػخء‪ ،‬یخ حٗؼخٍ ػَكخَی‬
‫حکظلخء يیٕٗى کّ ُْگخو طالٔص‪ٍَٔ ،‬يی ط‪ٜ‬خػيی ٔ ٗظخرُيِ ىحٍى‪.‬‬
‫حیٍٓهٔهّ ىٍي‪ ٔ َٜ‬يـَد ٔ رالى ػؼًخَی هيیى حػظزخٍ طًخو کٔذ کَى‪ .‬حئَُِ‬
‫ٗخًنیّ ىٍ رٔیخٍی حُ کٍْٕ٘خی ؿٓخٌ حٓالو رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍ کٍْٕ٘خی حٓاليی‬
‫ًٗخل آكَیوخ‪ ،‬پیَٔحَی ىحٍى کّ حنزظّ يیخٌ آٌْخ طلخٔص كَُْگی رٔیخٍ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ َظیـّٖ آٌ طلخٔصْخی كکَی ٔ َٕٗظخٍی‪ٓ ،‬هٔهّْخی رٔیخٍی حُ آٌ يُ٘ؼذ‬
‫ٓٓیهیّ‪ ،‬یٕٓلیّ‪،‬‬
‫ٗيِحَي‪ :‬ىٍ يـَد‪ :‬ؿخُیّ‪ ،‬كزیزیّ‪ ،‬کَُحُیّ‪َ ،‬خ‪َٛ‬یّ‪ٗ ،‬یویّ‪ُ ،‬‬
‫ٍُٔهیّ‪ُ ،‬یخَیّ‪ ...‬ىٍ ي‪ :َٜ‬رکَیّ‪ ،‬هٕح‪َ١‬یّ‪ٔ ،‬كخثیّ‪ ،‬ؿَْٕیّ‪ ،‬يکیّ‪ْ ،‬خًٗیّ‪،‬‬
‫ًٓخَیّ‪ ،‬ػلیلیّ‪ ،‬هخًٓیّ‪ ،‬ػَٔٓیّ‪ُْ ،‬ئٗیّ‪ ،‬هخٔٔهـیّ‪)ٖٕٔ(...‬‬

‫ٍلَلَٓ ًوْجٌلیَ‬
‫ئُٕد رّهٕحؿّ رٓخءحنيّیٍ دمحم َو٘زُي روخٍحیی (‪ ۰ٔ۴‬ـ ٔ‪ ْ ، ۰۲‬م) حٓض‪ٔ .‬ی‬
‫ىٍ ه‪ُْ« َٜ‬ئحٌ» روخٍح رّىَیخ آيي‪ ،‬کّ رؼيح ً رّه‪« َٜ‬ػخٍكخٌ» طـییَ َخو یخكض‪.‬‬
‫آىحد ‪َ١‬یوض ٍح حُ ٓیّيحيیَ کالل (و ٕ‪ ْ ، ۰۰‬م) آيٕهض‪ .‬ىٍ رَهی يُخرغ ریخٌ ٗيِ‬
‫ٔ‪۰۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫کّ حٔ ٓیّي كٔیُی حٓض‪ .‬ىٍ يٍٕى حٗظٓخٍ حیٍ كَهّ رَّو٘زُيیّ ٍٔحیخص يظؼيى ٔ‬
‫يظُخه‪ ٞ‬آييِ حٓض‪ .‬هخرم هزٕلطَیٍ آٌْخ حیٍ حٓض کّ هٕحؿّ يخَُي ٓخیَ ي٘خین‬
‫هٕحؿّگخٌ‪ ،‬حْم كَكّ ٔ كٍ رٕىِ ٔ رّپیّٖ٘ «َو٘زُيی» حٗظـخل ىحٗظّ حٓض‪ ،‬یخ ىٍ‬
‫حٔحیم كخل رّحیٍگَّٕ کخٍ حٗظـخل ىحٗظّ حٓض‪ .‬هٕحؿّ َو٘زُي حٍکخٌ ‪َ١‬یوّٖ هٕى ٍح‬
‫چُیٍ طزییٍ کَىِ حٓض‪« :‬ههٕص ىٍ حَـًٍ؛ رّظخَْ رخ ههن ٔ رّرخ‪ ٍ١‬رخ كن‪ٓ ،‬زلخَّ‬
‫ٔ طؼخنی» حُ رٓخءحنيّیٍ َو٘زُي پَٓیيَي‪« :‬ىٍ ‪َ١‬یوّٖ ًٗخ ًکَ ؿَٓ ٔ ههٕص ٔ ًٓخع‬
‫يیرخٗي؟ كَيٕىَي کّ ًَیرخٗي‪ .‬پْ گلظُي‪ :‬رُخی ‪َ١‬یوض ًٗخ رَ چیٔض؟ كَيٕىَي‪:‬‬
‫ههٕص ىٍ حَـًٍ‪ :‬رّظخَْ رخ ههن ْٔظُي ٔ رّرخ‪ ٍ١‬رخ كن‪َ .‬یِ ًْٕ گلظّ حٓض‪:‬‬
‫«‪َ١‬یوض يخ ‪ٛ‬لزض ىٍ ههٕص ٔ ههٕص ىٍ ‪ٛ‬لزض حٓض‪ ،‬ههٕص آكض َٗٓص‬
‫حٓض‪ .‬هیَیض ىٍؿًؼیض حٓض‪ ٔ ،‬ؿًؼیض ىٍ‪ٛ‬لزض‪ ،‬رَّٗ‪َ ١‬لی رٕىٌ ىٍ یکيیگَ»‬
‫َو٘زُيیّ ىحٍحی ٔٔ ح‪ٛ‬م حٓض کّ رَگ٘ض ًّْٖ آٌ ح‪ٕٛ‬ل ٍح ٓیَی ىٍ آكخم ٔ‬
‫حَلْ ىٍ رَ يٗگیَى‪ .‬حُ «رٓخءحنيّیٍ َو٘زُي» کظخری رّؿخيخَيِ طلض ػُٕحٌ «هيٓیّ»‬
‫کّ گٕیخ كخٔی کهًخص حی٘خٌ حٓض‪ .‬يٕأنق ٔ ٗخٍف آٌ‪ ،‬هٕحؿّ دمحم پخٍٓخ (هٕحؿّ‬
‫پخٍٓخ = ‪ ۰4۲‬ـ ٕٕ‪ ْ ، ۴‬م) حُ کزخٍ ي٘خین ‪َ١‬یوّٖ َو٘زُيیّ حٓض‪.‬‬
‫ػزيحنَكًٍ ؿخيی كخٗیّٖ رَ آٌ َگخٗظّ کّ رؼيْخ رّيظٍ حكِٔىِ ٗيِ ٔ ؿًؼخ ً‬
‫کظخد يويّ كَهّٖ َو٘زُيیّ ٍح ط٘کیم ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫كَحُ ٔ كَٔى حیٍ كَهّ ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ ٔ ىٍ يُخٓزخص هيٍص‪ ،‬یخىآٍٔ كَحُ ٔ‬
‫َ٘ یذ يؼظِنّ ىٍ ػٓي ههلخی ػزخٓی حٓض؛ پیَٔحٌ حیٍ ‪َ١‬یوض ىٍ آؿخُ ‪َ١‬كيحٍ ُْي‬
‫ٔ كوَ ٔ ٓخىِگی رٕىَي ٔ حَيیّٖ٘ ٔكيص ٔؿٕىی ىحٗظُي‪ :‬رٓخءحنيّیٍ َو٘زُيی ٔ ي٘خین‬
‫پیٖ حُ حٔ [ي٘خین ٓهٔهّٖ هٕحؿّگخٌ] رّىٍٔ حُيخؿَحْخی ٓیخٓی ٔ حؿظًخػی‪،‬‬
‫ٓخىِ ٔ ُحْيحَّ يیُیٔظُي ٔ رَحی حيَحٍ يؼخٕ پیّ٘ ٔ کخٍی ىحٗظُي‪.‬‬
‫«هٕحؿّ يلًٕى حَـیَ كـُٕی» رّكَكّٖ گهکخٍی يیپَىحهظّ ٔ حُ آٌيًَ ٔؿّ‬
‫يؼخًٕ يیٓخهظّ‪« ،‬هٕحؿّ ػهی ٍحيظیُی» رّ‪ُٛ‬ؼض رخكُيِگی حٗظـخل ىحٗظّ حٓض‪،‬‬
‫«ٓیّيحيیَ کالل» کُِٕگَی يیکَىِ ٔ كََُيٕ «حيیَٗخِ» حُ ‪ٛ‬لَح ًَک‬
‫يیآٍٔىِ ٔ يٗكَٔهظّ حٓض ٔ حُ آٌٍحِ َُيگی يیگٌٍحَیيِ‪...‬‬
‫ٔنی ىیَی َگٌٗض کّ ي٘خین َو٘زُيی رَهالف پی٘یُیخٌ‪ ،‬ىٍ ىٓظگخِْخی‬
‫ػِص ٔ كَيض‬ ‫كکٕيظی ٔ کخٍْخی حؿَحیی ٔه‪٠‬خیی ٔ يٍٕ٘طی ‪ٛ‬خكذ َوٖ ٗيَي‪ّ .‬‬
‫یخكظُي ٔ ‪ٛ‬خكذ ىٓظگخِ ٔيُ‪ٜ‬ذ ٔ ػَٔص گَىیيَي‪ .‬يخَُي «هٕحؿّ َخ‪َٛ‬حنيّیٍ ػزیيهللا‬
‫حكَحٍ» کّ يظُلٌطَیٍ ي٘خین َو٘زُيی ىٍ ػ‪ َٜ‬طیًٍٕی رٕى ٔ رُخ رَّٕٗظّٖ ؿخيی‬
‫ٕ‪۰۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«کٕکذ كوَٕ» «َٕرض ٗخُْ٘ٓی» يیُى‪ٓ .‬ؼيحنيّیٍ کخٗـَی ٔ ػزيحنَكًٍ ؿخيی‪،‬‬

‫‪َ١‬یوّٖ َو٘زُيی ٍح ىٍ ػخ‪ًّٛ‬ی َْحص‪ ،‬ریٖ حُ پیٖ‪ٍٔ ،‬حؽ ىحىَي ٔ َْحص یکی‬
‫حُ يَحکِ طـًغ َو٘زُيیخٌ ٗي‪ .‬حيیَ ػهی ٗیَ َٕحیی حُ پیَٔحٌ حیٍ ٓهٔهّ رٕى‪)ٖٖٔ(.‬‬
‫ُّٓظت يؼظيل ٔ يیخٍَّٔ حٓض کّ ح‪ٕٛ‬ل آٌٍح‬ ‫ط‪ٕٜ‬ف َو٘زُيی‪ ،‬رّنلخظ حػظوخىی‪ُ ،‬‬
‫ُّٓض ٔ كلع آىحد َٗیؼض ٔ ىٍٔی حُ ريػض ریخٌ کَى‪ .‬ىٍ آٌ‬ ‫يٗطٕحٌ ىٍ پیَٔی حُ ُ‬
‫َّههٕص حٓض َّػِنض‪ًَّ ،‬کَ ؿَٓ ٔ ًَّٓخع‪ًْ .‬یٍ آٓخَی ٔ ٓخىِگی ٔ حػظيحل‬
‫ٓهٕک َو٘زُيی یکی حُ ػهم ٍٔحؽ آٌ ىٍ حهطخٍ حٓاليی ٗيِ حٓض؛ چُخٌکّ حیٍ‬
‫‪َ١‬یوّ رَّٓػض حُ حیخالص ئهًخٌ َ٘یٍ ؿَد چیٍ ٔ ُْي طخ ي‪ٗ ٔ َٜ‬خو ٔ حُ رهن طخ‬
‫ر‪ ٔ َِٜ‬رـيحى حَظ٘خٍ یخكض‪ٓٓ .‬ى ‪ٕٛ‬كیخٌ َو٘زُيی ىٍ رخٍٍٔ ٓخهظٍ ػَكخٌ حٓاليی‬
‫حَيک َیٔض‪ٛ .‬يْخ کظخد ٔ ٍٓخنّ رُّرخٌْخی پخٍٓی ٔ ػَری ٔ طَکی ٔ ُْيی ىٍ‬
‫ىهخین ػَكخٌ ٔ يزخَی ط‪ٕٜ‬ف ٔ ٍٕٓو ‪َ١‬یوض ٔ آىحد ٓهٕک حُ َو٘زُيیخٌ رخُيخَيِ‬
‫حٓض‪ .‬ػهض گٔظَٕ حیٍ ‪َ١‬یوّ ىٍ پُّٖٓ ؿٓخٌ حٓالو حُ َٗم طخ ؿَد‪ٍٔ ،‬حؽ آٌ‬
‫ىٍ يیخٌ ‪١‬زوخص ػهًخء‪ ،‬ك‪٠‬الء ٔ حىرخء ٔ ىٔنض يَىحٌ حٓض‪.‬‬

‫ٍلَلَٓ ٍِوّهكیَ‬
‫ئُٕد رّٗٓخدحنيّیٍ ػًَ رٍ ػزيهللا ٍَٓٓٔىی (ٕ‪ ۳4‬ـ ٕٖ‪ ْ ، ۶‬م) حٓض‪.‬‬
‫ٗین ٗٓخدحنيّیٍ ىٍ َٗیؼض پیَٔ حيخو حػظى أرٕكُیلّ رٕى‪َٔ .‬ذ ٔی رَّٕٗظّٖ‬
‫حرٍههکخٌ ىٍ «ٔكیخص حالػیخٌ» رخ چٓخٍىِ ٔحٓطّ رّأرٕرکَ ‪ٛ‬يین يیٍٓي‪ .‬حٔ ىٍ‬
‫كٕحنی َُـخٌ ُحىِ ٗي‪ .‬ىٍ ؿٕحَی رّرـيحى ٍكض ٔ طلض طَریض ػًٕی هٕى‪ٗ ،‬ین‬
‫‪ٟ‬یخءحنيّیٍ أرٕحنُـیذ ٍَٓٓٔىی‪ ،‬ػهٕو ظخَْ ٔ رخ‪ٍ ٍ١‬ح كَح گَكض‪ .‬ىٍ ط‪ٕٜ‬ف‬
‫رّٗین ػزيحنوخىٍ گیالَی ٔ ٗین أرٕحنٔؼٕى رـيحىی (و ‪ ْ ، ۳۰۲‬م) ٔ ٗین أرٕدمحم‬
‫ػزيهللا ر‪َٜ‬ی (‪ 4۲۲‬ـ ٕ‪ ْ ، ۳۴‬م) حٍحىص ىحٗظّ حٓض‪ .‬آػخٍ ُیخىی رّحٔ ئُٕد‬
‫حٓض کّ يٓىطَیٍ آٌ «ػٕحٍف حنًؼخٍف» حٓض کّ ىٍ حٔؽ پوظّگی آٌٍح َگخٗظّ‬
‫حٓض‪ .‬کظخد ىٍ ٖ‪ ۶‬رخد طلَیَ ٗيِ ٔ طًخيخ ً ىٍ حكٕحل ٔ حٔ‪ٛ‬خف ٔ َٗف کَح ّيخص‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ حٓض‪ .‬حیٍ ٓهٔهّ ًکَ ٔ ًٓخع ٍح ؿخیِ يٗىحَُي ٔ رّطُخٓن ٔ ٍؿؼض‬
‫يؼظويحَي؛ كظٗ رؼ‪ ٗ٠‬حػظوخى ىحٍَي کّ طؼيحىی حُ رٍِگخٌ پْ حُ كٕص يٗطٕحَُي رخ‬
‫ًْخٌ ؿٔي ىٍ َوطّٖ ىیگَٖ حُ ىَیخ َٗٔع رَُّيگٗ ىٔرخٍِ ًَخیُي‪.‬‬
‫يٗگٕیُي حكکخو ٔ طکخنیق یک رخٍِ رّ‪ٍٕٛ‬ص رٕطٕو حُ ؿخَذ هيح َیخييِ‪ ،‬ىٍ‬
‫ػ‪ َْ َٜ‬پیخيزَ چیِی رَآٌ حكِٔىِ ٗيِ‪ ،‬يٕهؼی کّ آىو ٔ ًَْٕٔ حُ رٓ٘ض‬
‫ٖ‪۰۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حهَحؽ ٗيَي‪ٗ ،‬ذ رٕى ٔ طخٍیک رٕى‪ .‬حیٍ ُٔؽ رٔیخٍ ٔك٘ض کَىَي؛ ٓخػخطی گٌٗض‬
‫کّ ٓپیيِٖ ‪ٛ‬زق ىيیيٌ گَكض ٔ حٓزخد ٗخىيخَی آىو ٔ كٕحٍح كَحْى آٍٔى‪ ،‬آىو‬
‫رّٗکَحَّٖ ىيیيٌ ٍُٔٗخیی ‪ٛ‬زلگخْخٌ‪ ،‬ىٔگخَّ رّؿخ آٍٔى‪ .‬رُخرَحیٍ ًَخُ ‪ٛ‬زق ٍح‬
‫حٔنیٍ رخٍ آىو هٕحَي‪ٓ ،‬پْ رّحٔ طکهیق ٗي‪ ٔ .‬چٓخٍ ٍکؼض ًَخُ ظَٓ ٍح حىٍیْ َزی‬
‫رّؿخ آٍٔى ٔ ًَخُ ػ‪ٍ َٜ‬ح یَْٕ ٔ يـَد ٍح يٕٓٗ ٔ ػی٘خ ٍح ػیٔٗ رّؿخ آٍٔى‪.‬‬
‫ًَخُْخٖ یٕيیّ رَحٖ ئهًیٍ كَی‪ ّ٠‬حٓض ٔ رَحٖ پیـًزَ حکَو َخكهّ حٓض‪.‬‬
‫گٕیُي رَحٖ پٌیَكظٍ يَیي‪ ،‬يَٗي رخیٔظٗ ىٍ هٕحد يهٓى ٕٗى‪ .‬گٕیُي رؼ‪ ٗ٠‬حُ‬
‫رٍِگخٌ حیٍ ٓهٔهّ حٗوخ‪ ٙ‬ػخىٖ ٍح رّیک َگخِ رّكي کًخل ٍٓخَیيِحَي!‬
‫ىٍ ًکَ ؿَٓ‪ ،‬حٔل الحنّ حالهللا گلظّ يٕٗٗى کّ ريٌ ٔ ههذ ٗٔظّ ٕٗى‪ ،‬رؼي دمحم‬
‫ٍٕٓلهللا رُّرخٌ ؿخٍٖ يٗگَىى کّ يلزٕد رخٍی طؼخنٗ حٓض‪ .‬ىٓظٍٕحص ًکَ ىٍ‬
‫هٕحد رّيَیي طؼهیى ىحىِ يٕٗٗى ٔ ٓیَ ٍٔكٗ ٓخنکیٍ حیٍ ٓهٔهّ رّٔٓیهّٖ هٕحد‬
‫حَـخو يٗگیَى‪ٓ .‬هطخٌ حًکخٍ نلع «ْٕ» حٓض کّ حُ َْ ىٔ گٕٕ يُٕٗٗى‪ٓ .‬یّي ىٍ‬
‫ّ ٔ حَٕحع‬ ‫ؿخٍ كَح ٗزیّ حیٍ ‪ٛ‬يح حُ ؿزَثیم ُٗیيِ حٓض‪ٛ .‬يحٖ َُزٍٕ ٔ َؿ ََ ْ‬
‫‪ٛ‬يحْخ ًْخٌ نلع «ْٕ» حٓض‪...‬‬
‫ٍَٓٓٔىیّ ػًم رّكَحث‪ ٞ‬ىیُی ٍح يوييّٖ ٔ‪ٕٛ‬ل رّكویوض يًٗٗخٍى‪ٔ .‬ح‪ٛ‬م‬
‫حُ حَـخو كَحی‪ ٞ‬رَٗیخُ حٓض‪ .‬رَحی حٔ ًکَ ييحٔو «ْٕ» کلخیض حُ َْكَ‪ ٝ‬حٓض‪.‬‬
‫ٓهٔهّْخی ؿالنیّ‪ ،‬ؿًخنیّ‪ُ ،‬یُزیّ‪ ،‬ههٕطیّ ٔ ٗؼزّْخی يظؼيى ٔ يوظهق آٌ ىٍ آٓیخی‬
‫‪ٛ‬ـیَ‪ٗ ،‬زّهخٍِ ٔ حكـخَٔظخٌ‪ ،‬حُ ‪َ١‬ین ٍَٓٓٔىیّ َ٘ؤص یخكظّحَي‪ُ .‬کَیخی يٕنظخَی‪،‬‬
‫حیٍ ‪َ١‬یوض ٍح ىٍ ُْي ٍٔحؽ ىحى ٔ پیَٔحٌ ُیخىی یخكض‪ .‬ریٖطَ کظذ حیٍ ٓهٔهّ‬
‫رُّرخٌْخی حٍىٔ ٔ پُـخپٗ طؤنیق گَىیيِ حٓض‪.‬‬

‫ٍلَلَٓ چْزیَ‬
‫حیٍ ٓهٔهّ ٍح هٕحؿّ يؼیٍحنيّیٍ ٓیّيحكًي حريحنی (ٕٕ‪ ۳‬ـ ٖٖ‪ ْ ، ۶‬م) رّٔؿٕى‬
‫آٍٔى‪ُ .‬حىگخِ ٔی «چ٘ض َٗیق»(‪ ٔ )ٖٔ4‬آٍحيگخِ ٔی ىٍ «أؿًیَ» ُْي ٔحهغ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬يؼیٍحنيّیٍ ىٍ ٓخل ٔ‪ ۳۶‬پْ حُ ٓلَْخی ‪ٕ١‬الَی رّح‪َ١‬حف ٔ حکُخف‪َٓ ،‬حَـخو‬
‫رّحؿًیَ ٍكض ٔ حیٍ َٗٓ ٍح رّػُٕحٌ پخیگخِ چ٘ظیّ حَظوخد کَى‪ ،‬حیٍ ‪َ١‬یوض ىٍ‬
‫ٗزّهخٍِٖ ُْي َلًٕ گٔظَىِ ىحٍى‪ .‬پیَٔحٌ آٌ كُلی يٌْذحَي‪ٓٓ .‬ى ي٘خین چ٘ظیّ ىٍ‬
‫طَٔیؾ حٓالو ىٍ ٗزّهخٍِ‪ ،‬رّػُٕحٌ ح‪ٛ‬الفگَحٌ حؿظًخػی ٔ يزهّـخٌ حٍُْٕخی‬
‫حٓاليی‪ ،‬ىٍهٍٕ طٕؿّ ٔ حًْیض رٔیخٍ حٓض‪ .‬يُخرغ ُْيی آکُيِ حُ يٕح‪ٛ‬لخص حیٍ‬
‫‪۰۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كَهّ ٔ رُیخىگٌحٍ آٌ حٓض‪ .‬رَهی يؼظويحَي حیٍ ٓهٔهّ ىٍ ٗزّهخٍِ حُ پَؿًؼیضطَیٍ‬

‫ٓهٔهّْخی ‪ٕٛ‬كیّٖ حیٍ َٕحكی حٓض‪.‬‬
‫چُي ػُٕحٌ کظخد کّ حُ يظٌٕ ح‪ٛ‬هی حیٍ كَهّ حٓض يخَُي «حَیْحالٍٔحف»‪،‬‬
‫«ىنیمحنؼخٍكیٍ»‪« ،‬كٕحثيحنٔخنکیٍ» ٔ «حَٓحٍحالٔنیخء» رَّٓٓهٔهّْخ ٔ رٍِگخٌ حیٍ‬
‫‪َ١‬یوض ًْچٌٕ يؼیٍحنيّیٍ چ٘ظی ٔ هطذحنيّیٍ روظیخٍ کخکی َٔزض ىحىِ ٗيِحَي‪.‬‬
‫يؼیٍحنيّیٍ ٗخگَىحٌ ُیخىی طَریض کَى ٔ َْیک حُ آَخٌ ىٍ يُطوّٖ هٕى‬
‫ي‪ٜ‬يٍ هييخص حٍَُيِٖ ٗيَي‪ .‬هخَوخْخی يظؼهن رّحیٍ ٓهٔهّ ىٍ رٔیخٍی حُ َْٗٓخی‬
‫ػًيِٖ ُْي رَهَحٍ حٓض ٔ كؼخنیض پَؿٕٕ ىحٍى‪ .‬پْ حُ ىٍگٌٗض حٔ‪ ،‬ئهًیٍ‬
‫رَحیٖ يوزَِ ٖ يـهم ٔ رخٗکِٕ ٓخهظُي کّ پْ حُ گٌٗض ْ٘ض هٌَ ُُْٕ پخرَؿخ‬
‫حٓض ٔ یکی حُ يِحٍْخی ىٍؿّ حٔل ئهًیٍ ىٍ ُْي رًّٗخٍ يیٍٔى‪ .‬ىٍ حیٕحٌ ٔ‬
‫ٍٔحمْخ ٔ ىحهم يوزَِ حٗؼخٍ ُیخىی رُّرخٌ ىٍی [کّ ىٍ آٌ ُيخٌ ُرخٌ ًٍٓی‬
‫کٍٕ٘ ُْي رٕى] ىیيِ يیٕٗى‪َْٓ .‬خنّ يَىو ٔ يَیيحٌ حُ َٓحَٓ ُْي ىٍ ٍُٔ ٖٓ‬
‫ػَّ ٔی‪ ،‬يَحًٓی رَگِحٍ يیکُُي‪ .‬حٔ ىٍ يیخٌ ُْئحٌ‬ ‫ػٍٕ‪ ،‬رّيُخٓزض ُ‬
‫رّ«هٕحؿّی حؿًیَ» يٍٕ٘ٓ حٓض‪ .‬رّحٔ طٕٓم يیؿٕیُي ٔ ىهیم يیرُيَي‪.‬‬

‫ٍلَلَٓ ّطبهیَ‬
‫ئُٕد رّػزيهللا ٗطخٍ (يظٕكی ریٍ ٓخلْخی ‪ ۰ٔ۴‬ـ ٕٖ‪ ْ ، ۴‬م) حٓض‪.‬‬
‫ىٍرخٍِٖ حیٍ ٗو‪ ٚ‬ح‪١‬الػخص ٍٍٔٗ ىٍ ىٓض َیٔض‪ .‬گلظّحَي «ٗطخٍیض» رّيؼُخی‬
‫ُچٔظی ٔ چخالکی حٓض‪ ،‬نٌح حٔ ٍح «ٗین ػزيهللا آطٖهٕحٍ» َیِ گلظّحَي‪ .‬حٔ ٔكيص‬
‫ٔؿٕىی رٕىِ حٓض‪ٓ ،‬وُخٌ ٔی یخىآٍٔ ٓوُخٌ رخیِیي رٔطخيی ٔ يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ حٓض‪.‬‬
‫نٌح حیٍ كَهّ ٍح «‪١‬یلٍٕیّ» ‪١« ،‬زٔیّ» ٔ «گیهکیّ» َیِ يَٗخيُي‪ .‬ىٍ طؼخنیى هٕى‬
‫يٗگٕیي‪ُْ« :‬گخيی کّ ؿًیغ حَٓحٍ رخ‪ ٍ١‬رَ ٔؿّ ٓخنک ظخَْ گَىى ٔ حُ كویوض‬
‫حَٔخَٗ طَهٗ کُي ٔ ىٍ يوخو كویوض دمحمٖ ٍٔى ٔ حُ آٌ ْى طَهٗ کُي ٔ ىٍ يَطزّٖ‬
‫ًحص يطهن ٍٓي‪ْ .‬ى رَ حیٍ ‪َ١‬ین ي٘ـٕل رخٗي ٔ ىٍ يَحطذ طَهٗ ٔ طُِل ٓیَ کُي‬
‫طخ ىٍ حیٍ يوخيخص آُٗخ گَىى ٔ كخالص هٕى ٍح ىٍیخري‪».‬‬
‫ىٍ حیٍ ٓهٔهّ ًکَ ؿهٗ (ًکَ ُرخَٗ) َیٔض‪ ،‬ؿًالطی ًکَ هلی ٔ حَلٔت «هللا‬
‫َخظَ» ـ «هللا يؼٗ» حٓض کّ نذ كَٔ رُيى ٔ رؼ‪ ٗ٠‬حٔهخص چ٘ى رَ ْى َٓي طخ حُ‬
‫ط٘ظض هیخل ٍْخثٗ یخري ٔ حیٍ ؿًالص ٍح رخ طٕؿّ رّههذ ٔ طٕؿّ طخو رّ‪ٍٕٛ‬ص كکَیّ‬
‫کّ چَِٓ ٖ پیَ ‪َ١‬یوض حٓض‪ ،‬ىٍ َظَ گَكظّ ٔ هیخل کُي حیٍ ؿًهّ رَ ‪ٛ‬للّٖ ىل یخ‬
‫‪۰۲۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ىحهم ههذ َٕٗظّ ٗيِ ٔ حٔ يٗهٕحَي‪ .‬یخ رخ ههى هیخل َوٖ کُي‪ .‬یخ ىٍ َخٖ گهٕ طَٓیى‬
‫کُي‪َْ .‬یک حُ حیٍ ‪َ١‬م يٗرخیٔض رّىٓظٍٕ ٗین ‪َ١‬یوض رخٗي‪.‬‬
‫َ٘ٔض ىٍ ٓهٔهّٖ ٗطخٍیّ َ٘ٔض يَرؼی حٓض‪َّ ،‬كهوٕی‪ .‬چٌٕ هخَّٖ کؼزّ‬
‫چٓخٍگٕٕ حٓض‪ٗ .‬ین ٔؿیّحنيّیٍ ٗطخٍٖ ىٍ ٍٓخنّٖ «‪١‬خنذ ٔحػن» يٗگٕیي‪« :‬ريحٌ‬
‫کّ حٗظـخل ‪١‬خیلّٖ کّ رّيَ٘د ٗطخٍحَي رٔیخٍ حٓض‪ ،‬یکٗ حُ آٌ ؿًهّ ٗـم حٓى‬
‫ًحص حٓض‪ .‬یؼُٗ ٓخنک رخیي َوٖ حٓى ًحص ٍح رٍَّگ َوٖ رََِ یخ َوَِ رَ ىل‬
‫‪ُٕٛ‬رَٖ ط‪ ٍٕٜ‬کُي رّكيٖ يظ‪ ٍٕٜ‬رخٗي کّ رّؿیَ ط‪َ ٍٕٜ‬وٖ آٌ حٓى چیِ ىیگَٖ‬
‫ىٍ َظَ َیخٍٔى‪ .‬چٌٕ «هللا َخظَ» گٕیي‪ٓ ،‬خنک َظَ رَ هٕى ىحٍى ٔ َظَ حُ‬
‫يٕؿٕىحص رَىحٍى ٔ ىٍ رخ‪ ٍ١‬هٕى ط‪ ٍٕٜ‬کُي حٔ َخظَ حٓض يخ ٍح رَّظَ يخ؛ ٔ چٌٕ‬
‫«هللا يؼٗ» گٕیي چ٘ى ٍح رزُيى ٔ ًکَ ٍح يظٕؿّ َٓ کُي کّ حٔ رخ يخ حٓض‪.‬‬
‫طَطیذ كَٔف ٔ کهًخص ىٍ طلکَحص حیٍ كَهّ َوٖ حٓخٓی ىحٍى‪َْ ،‬یک حُ‬
‫كَٔف حنلزخ ریخَگَ یکی حُ يوخيخص ٓخنک حٓض ٔ هخ‪ٛ‬یض ًحطی ىحٍى‪ .‬رّػویيِٖ آَخٌ‬
‫طٕكیي‪ ،‬آٌ حٓض کّ رّؿِ یک چیِ‪ ،‬ىیگَ چیِی َزیُیى ٔ َگٕثیى ٔ َلًٓیى ٔ َوٕحْیى؛‬
‫ٔ رّؿِ یک چیِ َزخٗیى‪َِ .‬ى ٗطخٍیّ‪ ،‬يـخْيِ‪ٟ ،‬يیض رخ َلْ‪ ،‬كُخء ٔ كُخء ىٍ كُخء‬
‫ٔؿٕى َيحٍى؛ چَح کّ ًّْٖ حیٍْخ ئظهِو ىٔ ٔؿٕى ٔ ىٔ ٗو‪ٜ‬یض حٓض‪.‬‬
‫ٗطخٍ يَیي ٔ ههیلّٖ‬ ‫ٗطخٍیّ يوخنّٖ حَخحنلن ٍح ىهیوخ ً حؿَح يٗکُُي‪ .‬ػزيهللا ّ‬
‫«يال دمحم ٗیَیٍ يـَری» رٕىِ ٔ َٔذ ‪َ١‬یوظی حٔ رّرخیِیي رٔطخيی يٍٗٓي‪ٗ .‬ین‬
‫ػزيهللا حُ ىٓض ٗو‪ ٚ‬يـَری هَهّٖ هالكض ٔ حٍٗخى پٕٗیي ٔ يؤيٍٕ رّحٍٗخى حههیى‬
‫ُْي گَىیي‪ .‬حیٍ ‪َ١‬یوّ ىٍ َُٓيیٍْخی ٕٓيخطَح ٔ ؿخِٔ َیِ پیَٔحَی ىحٍى‪.‬‬

‫ٍلَلَٓ هْلْیَ‬
‫ئُٕد رّيٕنٕی ؿاللحنيّیٍ دمحم رهوی ػى حنَٔيی (ٖٓ‪ ۶‬ـ ٕ‪ ْ ، ۶۰‬م) حٓض‪.‬‬
‫حرٕحد ٓوٍ ىٍ رخٍِٖ يٕنٕی آٌهيٍ گٔظَىِ حٓض کّ ىٍ حیٍ يوظ‪ًَٗ َٜ‬گُـي؛‬
‫َیخُی ْى رّ‪َ١‬ف آٌ َیٔض‪ُ ،‬یَح ٓهطُض يٕنٕی ٔ ٔحهؼیضْخی پیَحيٌٕ حٔ (رَ‬
‫يؼَكض ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ طَکی) چُيحٌ ٍٍٔٗ ٔ ًّْگخَی حٓض کّ گزَ ٔ طَٓخ حُ حٔ‬
‫ىو يَُُٗي‪ٗ .‬و‪ ٚ‬يٕنٕی رُیخىگٌحٍ ٓهٔهّٖ هخ‪ٛ‬ی َیٔض‪ ،‬حٔ كو‪ ٢‬كهوّٖ ىٍٔی٘ی‬
‫ىحٗض‪ ،‬ؿخَ٘یُخٌ ٔ ٗخگَىحٌ حٔ َْیک رَّٕرّٖ هٕى‪ ،‬هٕی٘ظٍ ٍح «يٕنٕیّ»‬
‫هٕحَيِحَي‪ .‬كخل آٌکّ طؤػیَحص يٕنٕی ٔ آػخٍٕ رَ ىَیخی ط‪ٕٜ‬ف ٔ كَُْگ ٔ حىریخص‬
‫حَٔخَی (ىٍ ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ طَکی) رّحَيحُِٖ ژٍف ٔ گٔظَىِ حٓض‪ .‬کّ ًَٗطٕحٌ كي‬
‫‪۰۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ يَُی رَحی آٌ طؼییٍ ًَٕى‪ .‬يٕنٕی ىَیخی ط‪ٕٜ‬ف رؼي حُ هٕى (ىٍ ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ‬
‫طَکی) ٍح ىیگَگٌٕ کَى‪ .‬حٔ آكظخری حٓض کّ رَطًخو ههًَٔ ط‪ٕٜ‬ف يٗطخري‪.‬‬
‫ح ّيخ ىٍ يٍٕى َلًٕ حَيیّْ٘خی يٕنٕی ىٍ هخٍؽ حُ ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ طَکی‬
‫ًَیطٕحٌ چیِی ُیخىی گلض‪َْ .‬چُي يٕنٕی ىٍ ؿٓخٌ حَٔخَیض يکخَض رْ ٍكیؼی‬
‫ىحٍى‪ ،‬حيخ حُ يلئىیض ُرخَی ُیخٌ ىیيِ حٓض‪ .‬رخ حیٍکّ يٕنٕی ح‪ٛ‬خنشً ػَد حٓض ٔ‬
‫َٔزٖ رّههیلّی حٔل يیٍٓي ٔ رَ ُرخٌ ػَری َیِ حكخ‪ّ١‬ی کخيم ىحٍى؛ ٔنی آػخٍ‬
‫هٕىٍح رُّرخٌ ىٍی َٓٔىِ حٓض‪ .‬حگَ آػخٍ يٕنٕی رُّرخَی ؿیَ حُ ىٍی ههن ٗيِ‬
‫رٕى‪ ،‬حئَُِ يیطٕحَٔظیى ٗؼخع حٔ ٍح ریٖ حُ آٌچّ حٓض رزیُیى‪ .‬يغٌْح ٓوٍ حُ‬
‫حیٍکّ گلظّ ٕٗى حیٍ یخ آٌ كَهّٖ ‪ٕٛ‬كیّ ئُٕد رّيٕنٕی حٓض‪ ٔ ،‬آٌ ىیگَی‬
‫َیٔض‪ ،‬کخيالً رٗيٍٕى حٓض‪ .‬كو‪ ٢‬ىٍ رَهی ؿِثیخص يٗطٕحٌ گلض حیٍ یخ آٌ كَهّ حُ‬
‫‪ٕٛ‬كیّ طخ چّ حَيحُِ حُ ٍُٓ ٔ حكکخو ػًهی يٕنٕی حنٓخو گَكظّحَي‪ .‬ػَكخٌ يٕنٕی‬
‫ػَكخٌ ػًهی حٓض‪ .‬حٔ َّطُٓخ رَحی ط‪ٕٜ‬ف ح‪ٕٛ‬ل ٔ ‪ٕٟ‬حر‪َ ٢‬ظَی ٔ‪ٟ‬غ َکَىِ‬
‫حٓض‪ ،‬رهکّ هٕى ‪ٟ‬ي ََْٕع هیي ٔ رُي ٔ هَأص کهیّ٘حی حٓض‪ .‬طالٕ حٔ حیٍ حٓض طخ‬
‫كخل ىٍَٔت حَٔخٌ ٍح يُوهذ ًَخیي‪ ٔ ،‬حٍٔح رّكَکض ٔحىحٍى؛ نٌح رّيوخ‪١‬ذ يیگٕیي‪:‬‬
‫رَٔ حٍَُْحْی کّ يیطٕحَی‪ ،‬كو‪ ٢‬رَٔ‪ْ ...‬یچ آىحری ٔ طَطیزی يـٕی‪ ،‬رَٔ‪ ،‬يیٍٓی‪.‬‬

‫ٍلَلَٓ ثکزبّیَ‬
‫ئُٕد رّكخؿی دمحم رکظخٕ ٔنی (‪ ۶ٓ۳‬ـ ٓ‪ ْ ، ۶۰‬م) حٓض‪ .‬حٔ يؼخ‪ َٛ‬يٕنٕی‬
‫رٕىِ ٔ هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ يَحٔىحطی رخ يٕنٕی ىحٗظّ حٓض‪ .‬حیٍ ‪َ١‬یوض ىٍ‬
‫كئى هٌَ ْ٘ظى ْـَی ىٍ آَخطٕنی طَکیّ َٗٔع رّکخٍ کَى‪ .‬رٔیخٍی کٔخٌ پیيحیٖ‬
‫حیٍ يٌْذ ٍح رّىٓض كَىی رَّخو «رخنیى ٓهطخٌ» يیىحَُي‪( .‬و ٕ‪ ْ ، ۲۲‬م) حًْیض‬
‫ٔی ىٍ ‪َ١‬یوّٖ رکظخٗیّ چُيحٌ حٓض کّ پْ حُ كخؿی رکظخٕ رّ«پیَػخَی» يٍٕ٘ٓ‬
‫ٗيِ حٓض‪ .‬رخنیى ٓهطخٌ حیٍ ‪َ١‬یوض ٍح ٓخيخٌ رو٘یي ٔ آثیٍْخی ؿيیيی ٔحٍى آٌ کَى‪.‬‬
‫ٓهٔهّيَحطزی ىٍ ‪َ١‬یوّ ٖ رکظخٗیّ رُیخٌ َٓخى کّ پْ حُ حٔ ٓخهظخٍ حیٍ ‪َ١‬یوّ رَ‬
‫حٓخّ آٌ ٗکم گَكض‪ .‬حَيکی پْ حُ ىٍگٌٗض رخنیى ٓهطخٌ‪ ،‬رّطيٍیؾ ػوخیي ٗیؼت‬
‫حكَح‪١‬ی ىٍ يیخٌ رکظخٗیخٌ ٍٕٓم کَى ٔ حیٍ ‪َ١‬یوّ َْچّ ریٖطَ رخ حػظوخىحص حْم‬
‫طٍُٔ ٍحیؾ ىٍ يلی‪ ٢‬پیَحيٌٕ هٕى كخ‪ٛ‬هّ گَكض‪.‬‬
‫رکظخٗیّ حُ رٔیخٍی ؿٓخص ریٖ حُ یک كَهّٖ ط‪ٕٜ‬ف حٓض‪ .‬آٌ ىٍ كي یک‬
‫يٌْذ یخ ىیٍ ئظوم يًَٗخیي کّ حنظوخ‪ ٔ ١‬طوهیيی حٓض حُ ػخنٕع َ‪ٜ‬خٍح‪ ،‬ؿالص‬
‫‪۰۲۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٗیؼی‪ ،‬طؤٔیالص حرٍػَرٗ‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف ‪ٛ‬يٍ هَٕٕی ٔ رٔیخٍ چیِْخی ىیگَ ‪ ...‬رخنیى‬
‫ٓهطخٌ هخٓظگخِ ئیلی ىحٗظّ حٓض ٔ ٍٕٓرخص ػخنٕػیض ىٍ حكکخٍ ٔ طؼخنیى حٔ کخيالً‬
‫ًَخیخٌ حٓض‪ .‬رخ حیٍ حٔ‪ٛ‬خف‪ ،‬رکظخٗیخٌ هٕى ٍح ئهًخٌ يٗىحَُي‪ .‬آَخٌ رّٔكيحَیض‬
‫هيح‪َ ،‬زٕص ك‪َ٠‬ص دمحم ٔ ٔالیض ك‪َ٠‬ص ػهی يؼظويحَي‪ .‬ح ّيخ حیٍ ّٓ ٍح طؼهیؼی ٗزیّ‬
‫رّطؼهیغ ئیلی يَٗگََي‪ .‬ىٍ ىیيگخِ آَخٌ‪ ،‬هيحی يظؼخل كویوض يطهوی حٓض کّ ىٍ‬
‫ٔؿٕى دمحم ٔ ػهی طـهّی کَىِ حٓض ٔ حیٍ ىٔ طـهّی‪ ،‬هٕى رخ یکيیگَ ٔ رخ آٌ كویوض‬
‫يطهن یکی ْٔظُي‪ .‬دمحم ٔ ػهی ىٍ ظخَْ ىٔ ٗو‪ ٔ ٚ‬ىٍ رخ‪ ٍ١‬كویوظی ٔحكيحَي‪.‬‬
‫یؼُی رکظخٗیّ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ ًحص رٗطؼیٍ حكيیض‪َ ،‬ؤض ىٍ ٍَٕ دمحمی‬
‫طؼیٍ یخكض ٔ ىٍ حیٍ ٍَٕ دمحمی‪ ،‬ػهی طـهّی یخكض‪.‬‬
‫رکظخٗیّ حَـخو كَحی‪ ٔ ٞ‬طَ٘یلخص ىیُی ٍح رَحی حَٔخٌ کخيم ‪ٍَٟٔ‬ی ًَٗىحَي‪.‬‬
‫ؿخنذ يُخرغ طلوین رّػيو حنظِحو رکظخٗیخٌ َٔزض رّحكکخو َٗیؼض ٔ طَک ًَخُْخی‬
‫یٕيیّ ٔ ٍُِٖٔ ٍي‪٠‬خٌ ٔ ٓخیَ ػزخىحص‪ ،‬حٗخٍِ کَىِحَي‪ .‬حیٍ حيَ‪ ،‬یکی حُ ٔؿِٕ‬
‫حهظالف حیٍ ‪َ١‬یوض رخ ٗیؼّٖ حػُیػَ٘ی حٓض‪ .‬رَّظَ رکظخٗیخٌ‪ ،‬رؼ‪٠‬ی حُ آثیٍْخ‬
‫ؿخی ػزخىصْخی َٗػی ٍح يیگیََي‪ ،‬يخَُي‪ٛ َْ :‬زق ٔ ٗخو ‪ٛ‬هٕحص كَٓظخىٌ رَ‬
‫ىٔحُىِ حيخو‪ ،‬هٕحَيٌ ىػخی «َخىػهی» هٕىىحٍی حُ َٕٗیيٌ آد ىٍ ىّْٖ حٔل‬
‫يلَو‪ ،‬حػظَحف رّگُخْخٌ َِى رخرخ (ٗین) پْ حُيلَو‪ ،‬رٍِگىحٗض ٍَُٕٔ ٔؿیَِ‪...‬‬
‫حهالم حُ َظَ رکظخٗیّ ىٍحیٍ ؿًهّ هال‪ ّٛ‬يیٕٗى‪« :‬ىٓظض ٍح رٗآُحٍ‪ُ ،‬رخَض‬
‫ٍح ٍحُىحٍ ٔکًَص ٍح حٓظٕحٍ َگّىحٍ» ىٍ ‪َ١‬یوض رکظخٗیّ پُؾ يوخو ٔؿٕى ىحٍى‪:‬‬
‫حنق ـ يلذ رٕىٌ‪ :‬يوخو حٔل « ُيلذ» رٕىٌ حٓض؛ کٔی کّ رّیکی حُ رخرخْخ‬
‫ىٓض حٍحىص ىْي‪ُ ،‬يلذ هٕحَيِ يیٕٗى‪« .‬يلذ» يیطٕحَي ىٍ يَحٓى يوظهق حیٍ‬
‫‪َ١‬یوّ َٗکض کُي ٔ پْ حُ گٌٍحَیيٌ آيُْٕٕخی الُو ٔ پیَ٘كض ىٍ يَحطذ ٓهٕک‬
‫ىٍ يَحًٓی رخ ػُٕحٌ «ٔهق ٔؿٕى» رّيَطزّٖ «ىٍٔیٖ» حٍطوخء یخري‪.‬‬
‫يلزخٌ يَى کٔی کّ‬ ‫ِ‬ ‫د ـ ىٍٔی٘ی‪ :‬ىٔيیٍ يوخو‪« ،‬ىٍٔی٘ی» حٓض؛ حُ‬
‫رّىٍٔی٘ی حػظَحف کُي ٔ ٔحٍى طکیّٖ ٕٗى ٔ ييطی رخ َٓخىٌ ػَهچیٍ ٓپیي‪ ،‬هييخطی‬
‫چٌٕ هَیي کَىٌ‪ ،‬چٕپخَی ٔ ٓخیَ کخٍْخی ریٌَٔ حُ طکیّ ٍح رّػٓيِ گیَى‪ ،‬پْ حُ‬
‫حػزخص نیخهض رّيوخو ىٍٔی٘ی يیٍٓي‪.‬‬
‫ؽ ـ رخرخ‪ :‬يوخو ٕٓو‪ ،‬يوخو «رخرخ»یی حٓض‪ .‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص َیخُ یخ ىٍهٕحٓض يلزّخٌ‬
‫حُ ههیلّ‪ ،‬ىٍٔیٖ رّيوخو رخرخیی يیٍٓي ٔ حؿخُِٖ طَریض يلذ ٔ ىٍٔیٖ ٍح ىٍیخكض‬
‫يیکُي‪ .‬رخرخْخ ىٓظخٍی ٓلیي (یخ ٓزِ ٔیژِٖ ٓیّيْخ) رّىٍٔ طخؽ هٕى يیپیچُي‪.‬‬
‫‪۰۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ى ـ طـَى‪ :‬يوخو چٓخٍو «طـَى» حٓض‪ .‬ىٍٔیٖ یخ رخرخی ؿیَيظؤْم کّ ي‪ًٜ‬ى‬

‫طـَى رخٗي‪ ،‬يْٕخیٖ طَحٗیيِ ٔ گٕٕ ٍحٓظٖ ٍٕٓحم يیٕٗى ٔ گٕٕٗحٍِی رَّخو‬ ‫رّ ّ‬
‫«يُوٕٕ» رّگٕٕ يیآٔیِى‪ .‬رخ َٗکض ىٍ يَحٓى هخ‪ٛ‬ی‪ٕٓ ،‬گُي طـَى یخى يیکُي ٔ‬
‫رَحی ًْیّ٘ هٕى ٍح ٔهق ‪َ١‬یوض يیًَخیي‪.‬‬
‫ْ ـ ههیلّ‪ :‬يوخو پُـى «ههیلّ» رٕىٌ حٓض‪ ّٓ .‬رخرخی يـَى رخ ىحىٌ حؿخَُِخيّ‬
‫يیطٕحَُي رخرخی ٍح رّيوخو هالكض رَٓخَُي‪ .‬ػيِی ٍٓى طـَى ىٍ حیٍ ‪َ١‬یوّ ٍح يظخػَ‬
‫حُ ههُيٍیّ ٔ رَهی آٌٍح رَگَكظّ حُ طـَى ٔ ٍْزخَیض ئیلی يیىحَُي‪.‬‬
‫رکظخٗیخٌ َْْلظّ‪ ،‬یکرخٍ ىٍ آثیٍ ؿًغ َٗکض يیًَخیُي‪ .‬حیٍ ػزخىص ْلظّگی‬
‫ىٍ كکى ًَخُْخی یٕيیّّ رّكٔخد يیآیي‪ .‬ػالِٔ رَحیٍ‪ُْ ،‬گخو طَ٘ف ٔ حٍطوخی‬
‫َْیک حُ يوخيخص ‪َ١‬یوض‪َ ،‬ظیَ يلذ‪ ،‬ىٍٔیٖ ٔ رخرخ … يَحٓى ٔیژِٖ ط٘کیم‬
‫يیٕٗى‪ .‬رکظخٗیخٌ ىِ ٍُٔ ّحٔل يخِ يلَو ٍح ٍُِٔ يٗگیََي ٔ ىٍ حیٍ ٍُْٔخ ػزخىحص‬
‫ٔ ىػخْخی ىحٍَي کّ رّآٌ «َیخُ» يیگٕیُي… حٔنیٍ ٍُٔ يخِ ٕٗحل ػیي يويّ‬
‫رکظخٗیخٌ حٓض‪ .‬ىِ ٍُٔ حٔل ًیحنلـّ ٔ ػیي ٍَُٕٔ ٔ یخُىِْى يلَو َیِ حُ‬
‫ٍُْٔخی يويّ آَخٌ رًّٗخٍ يیٍٔى‪ .‬آٌچّ ىٍ يَحٓى رکظخٗیّ هخرم طٕ ّؿّ حٓض‪ٌٍَ ،‬‬
‫ٔ هَرخَی حٓض کّ طٕٓ‪ ٢‬حكَحى حیٍ ‪َ١‬یوض طٓیّ ٔ رّك‪ ٍٕ٠‬ؿًغ آٍٔىِ يٕٗٗى‪.‬‬
‫رکظخٗیخٌ ىٍ آثیٍ ؿًغ‪ ،‬کالِ رََٓ يٗگٌحٍَي ٔ يْٕخیَٓ هٕى ٍح کٕطخِ يیکُُي‪.‬‬
‫رکظخٗیّ ٍح يٗطٕحٌ [رَحی ىٍِْٔخی] پی٘وَحٔالٌ كَُْگت «یُیچَی»‬
‫رّكٔخد آٍٔى‪ ،‬یک ٔؿّ َظى ٔ ىیٔیپهیٍ ٗيیي حی٘خٌ ًْیٍ ٗزَّظخيی رٕىٌ حی٘خٌ‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ ‪َ١‬یوّ رَ حػَ رَهٍٕىحٍی حُ كًخیض ًٍٓت ىٔنض ػؼًخَی ٔ ىٍ پی‬
‫كظٕكخص آٌ‪ ،‬رّٗزّؿِیَِٖ رخنکخٌ ٔ حُ آٌؿخ رّآنزخَی ٍحِ یخكض‪ .‬رؼيْخ هخَوخِْخی‬
‫رکظخٗیّ ىٍ آٌؿخ ٓخهظّ ٗي‪ٍ .‬حْیخری حیٍ كَهّ رّٗزّؿِیَِٖ رخنکخٌ‪ ،‬ىٍ حٓالو‬
‫آٍٔىٌ ٓخکُخٌ آٌؿخ ٓٓى ػًيِی ىحٗض‪ .‬حئَُِ رکظخٗیّ ػالِٔ رَ آنزخَی ٔ رّ‪ٍٕ١‬‬
‫يلئى ىٍ طَکیّ‪ ،‬ىٍ يیخٌ يَىو ٍٕٓیّ‪ ،‬ي‪ ،َٜ‬طَکْخی يویى حٍٔپخ ٔ َیِ يُخ‪١‬ن‬
‫آنزخَیخیی َ٘یٍ ٔ ئهًخٌ يوئَیّ‪ ،‬رُٕٓیخ ‪ ٔ ...‬کُٕٔٔ ٍٔحؽ ىحٍى‪.‬‬

‫ٍلَلَٓ ّبٍ ًؼوذ اللِیَ‬

‫ئُٕد رّٗخِ َؼًض هللا ٔنی (ٖٓ‪ ۰‬ـ ٕٖ‪ ْ ، ۴‬م) حٓض‪ٓ .‬یّي ٍَٕحنيّیٍ ٗخِ‬
‫َؼًض هللا ٔنی حُ حهطخد ٔ ػَكخی يٍٕ٘ٓ هٌَ ْ٘ظى ٔ َٓى ْـَی حٓض‪ .‬ىٍ َٗٓ‬
‫كهذ يظٕني ٗي ٔ ىٍ يخْخٌ (کَيخٌ) هَهّ طٓی کَى‪ .‬پيٍٕ يیَػزيهللا حُ کٕچکی حٔ‬
‫‪۰۲۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٍح رّيـخنْ ‪ٕٛ‬كیّ يٗرَى‪ ،‬ىٍ آٌ ُْگخو َٗٓ كهذ يٓي حَظ٘خٍ حكکخٍ حرٍػَرٗ‬
‫رٕى‪ .‬ىٍ ؿٕحَی ٓلَْخی رّي‪ ٔ َٜ‬كـخُ ٔ يهظخٌ ٔ هَحٓخٌ ٔ كَحٍٔى ىحٗض‪.‬‬
‫رَهی يلم طٕني حٔ ٍح «کْٕزُخٌ ـ کَيخٌ» ٔ رَهی «چ٘ض ـ َْحص» گلظّحَي‪.‬‬
‫ًٗخٍ ٍٓخالص حٔ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ػَكخَی ٔ يطخنذ َِىیک ريحٌ رٔیخٍ ُیخى ٔ‬
‫حٗؼخٍٕ َیِ كَحٔحٌ حٓض‪ .‬حُ حٔ ىیٕحَی رّؿخ يخَيِ کّ كخٔی ریٖ حُ ٖٔ ِْحٍ ریض‬
‫ٔ ي٘ظًم رَ چُي ه‪ٜ‬یيِ ٔ طؼيحى کؼیَی ؿِل ٔ چُي يؼُٕی ٔ ٍرخػی حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ئُٕد رّحٔ کّ رخ يطهغ «هيٍص کَىگخٍ يیریُیى» َٗٔع‬
‫يیٕٗى‪ ،‬رّرٔیخٍی حُ ٔهخیغ ٔ حهزخٍ آیُيِ حٗخٍص ٍكظّ حٓض‪.‬‬
‫رؼيْخ رّيُظٍٕ یخ يُخٓزخطی‪ ،‬حریخطی رَ آٌ ح‪ٟ‬خكّ ٗيِ حٓض کّ ٗو‪ٜ‬یض ٗخِ‬
‫َؼًضهللا ٍح رَحی ػٕحو ٗگلضحَگیِ ٓخهظّ ٔ رَ ًٗخٍ يؼظويحٌ ٔی حكِٔىِ حٓض‪.‬‬
‫کٔخَی يؼظويحَي کّ ؿخنذ حكَحى ٔ ىٓظّؿخص‪ ،‬حُ حیٍگَّٕ حٗؼخٍ <کّ ي٘ظًم رَ‬
‫ؿیذگٕیی حٓض ٔ حٗخٍِ رّكٕحىع آیُيِ ىحٍى> رَّلغ هٕى حٓظلخىِ کَىِحَي‪.‬‬
‫يؼالً رخریّ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ ٓخل ظٍٕٓ رخد ىٍ حٗؼخٍ ٗخِ َؼًض هللا ٔنی‬
‫ًکَ ٗيِ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ٓیخم َْکْ ٓؼی يیکُي َْ حطلخهی ٍح رّىیٕحٌ ٗخع َؼًض‬
‫هللا ٔنی َٔزض ىُْي ٔ الرالی آٌ ىَزخل كٕحىع ٔ ٔهخیغ آیُيِ رگَىَي‪.‬‬
‫ٓیّي َؼًضهللا ٔنی ىٍ َْحص رخ َِٕٖ ىهظَی يیَكٔیُی َْٔی حُىٔحؽ کَى ٔ‬
‫ػًَِٖ حیٍ حُىٔحؽ رَْخٌحنيّیٍ ههیمهللا (يظٕني ‪ ْ ، ۰۰۳‬م) رٕى کّ پْ حُ پيٍ‬
‫رّهطزیض ٓهٔهّٖ َؼًضحنهٓی ٍٓیي‪ .‬حُ آٌ ُيخٌ طخکٌُٕ كََُيحٌ ًکٍٕ حٔ یکی رؼي‬
‫حُ ىیگَی طلض ػُٕحٌ «ٗخِ» یخ «ٓهطخٌ» رّيوخو هطزیض يٍُٗٓي‪.‬‬
‫حیٍ ٓهٔهّ رَ يٌْذ ٗیؼّٖ ىٔحُىِ حيخيی حٓض‪ ،‬كو‪( ٢‬يخَُي ٗیؼیخٌ حهزخٍی)‬
‫حؿظٓخى ٔ طوهیي ٍح هزٕل َيحٍى ٔ یخ يخَُي ٗیؼیخٌ حهزخٍی يظکی رٍّٔحیخص َیٔض‪.‬‬
‫ػَ٘ = ىِ‬ ‫رّ ؿخی هًْ ٔ ُکٕس <کّ حُ كَٔع ىیٍ ٗیؼّ حٓض> يخَُي حْم ُٓض رّ« ُ‬
‫یک» حػظوخى ىحٍَي کّ رخیي رّهطذ پَىحهض گَىى‪.‬‬
‫رَحی حیٍ كَهّ «کخٍ» یک ح‪ٛ‬م يٓى حٓض‪ٕٛ .‬كی رخیي حُ ٍْگٌٍ کخٍ يَ٘ٔع‬
‫ٔ ىٍ آيي ٗو‪ٜ‬ی َُيگی ًَخیي‪ .‬حكَحى رّطکخنیق ىیُی يهظِوحَي‪ ،‬حيخ پ٘ض َٓ حيخو ؿیَ‬
‫حُ كَهّٖ هٕى ًَخُ ًَٗهٕحَُي‪ًٓ .‬خع ىٍ حیٍ كَهّ ٍحِ ىحٍى‪ ،‬ىٍ ؿهٔخص يَیيحٌ‬
‫ًکَ «ْٕ» ًکَ حػظى حٓض‪ .‬ىٍ يکخطزخص حی٘خٌ «ْٕٕٔٔ» ًْخٌ حٓى حػظى حٓض کّ‬
‫رّؿخی رٔىهللا رّکخٍ يٍٗٔى‪ .‬ػویيِ رّٔكيص ٔؿٕى حكَح‪١‬ی حُ يوظ‪ٜ‬خص حیٍ ‪َ١‬یوض‬
‫حٓض‪ .‬چُي ‪َ١‬یوّ حُ حیٍ ٓهٔهّ يُ٘ؼذ ٗيِ ٔ طًَکِ آٌ ىٍ حیَحٌ حٓض‪.‬‬
‫ٓٓ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ٕٛ‬كیخٌ َؼًض حنهٓیّ طالٕ ُیخىی ًَٕىِحَي طخ حیٍ هطذ حػظى هٕى ٍح ٗیؼّٖ‬
‫حػُیػَ٘ی يؼَكی کُُي؛ ح ّيخ ىٍ ىیٕحٌ حٔ رّ‪َٛ‬حكض حریخطی آييِ کّ ٗو‪ٜ‬خ ً هٕى ٍح‬
‫ُّٓی»‬
‫ُٓی ٗخكؼی ٔ یخ كُلی يؼَكی يیکُي‪( :‬حنزظّ ىٍ چخپْخی ؿيیي رّؿخی کهًّی« ُ‬
‫کهًّی«ئظی» ٍح ؿخیگِیٍ کَىِحَي‪).‬‬
‫يئيــــٍ کخيـــهی ٔ ری رينی‬ ‫حی کّ ْٔــــظی يلذ آل ػهی‬
‫ٍَّٔ گـى گ٘ظّٖ ٔ ىٍ هههی‬ ‫ٍِ ُٓی گِیٍ کّ يٌْذ يخٓض‬
‫ٍحك‪٠‬ی کیٔض؟ ىٗـــًٍ رٕرکَ هخٍؿی کیٔــض ىًُٗخٌ ػهی‬
‫حيض پخک يٌْذ حٓض ٔ ٔنی‬ ‫ُو کَ اّ ُوچِبه یبه كاهك كٍّذ‬
‫یخٍ ُٓی ٔ هـــ‪ٜ‬ى يـــؼظِنی‬ ‫ىٔٓـــظيحٍ ‪ٛ‬لخرّ حو رـــّ طًخو‬
‫حی ریهزَحٌ چّ کیٖ ىحٍو‬ ‫پَُٓي ُيٍ چّ کیٖ ىحٍی‬
‫آثیُّی هٕیــــٖ ریٖ ىحٍو‬ ‫حُ ٗــــخكؼی ٔ حرــــٕكُیلّ‬
‫حُ ؿًـــهّ کــًخل ریٖ ىحٍو‬ ‫ىٍ ػـــهى َـــزٕص ٔ ٔالیض‬
‫يـٍ يـٌْذ ؿيّ هٕیٖ ىحٍو‬ ‫حی٘خٌ ًّْ رَ ‪َ١‬یـن ؿيَي‬

‫ٍلَلَٓ مُجیَ‬
‫ی ي٘ٓيی رَُٕآرخىی‪ ،‬ػخٍف هٌَ‬ ‫ئُٕد رّٓیّي ٗٓخدحنيّیٍ ػزيهللا رٍػزيحنل ّ‬
‫ْ٘ظى ٔ َٓى ْـَی حٓض‪ًْ« .‬ذ» ىٍ ػَری رّيؼُخی "‪١‬ال" ٔ َیِ "ٍكظٍ" حٓض‪،‬‬
‫حیٍ كَهّ حىػخ ىحٍى ٓهٔهّحٕ رّحثًّٖ حْهزیض‪ ،‬هخ‪ٛ‬ش حيخو ٍ‪ٟ‬خ يٍٗٓي‪.‬‬
‫«رَُٕآرخى» ىْی حٓض حُ ىْٔظخٌ ط َزخىَکخٌ ي٘ٓي‪ ،‬طخ ُيخٌ هطذ ٓی ٔ یکى حیٍ‬
‫كَهّ رَّخو «ػهی َوی ح‪ٛ‬طٓزخَخطی» طًخو حهطخد آٌ حُ يُخ‪١‬ن ي٘ٓي ٔ ىٍ يُخ‪١‬ن‬
‫ي٘ٓي رٕىَي‪« .‬پیَ پخالٌىُٔ» کّ َخو ح‪ٛ‬هیحٕ «ٗین دمحم حنًوظيی کخٍىْی» (ئُٕد‬
‫رّهَیّٖ کخٍىِ ي٘ٓي) حٓض ٔ هزَٕ یکی حُ يِحٍحص ي٘ٓي يٗرخٗي‪ ،‬یکی حُ ػَكخی‬
‫ٗیؼّ يٌْذ «ًَ َْزیّ» حٓض‪ .‬حیٍ كَهّ يخَُي ٓهٔهّٖ ٗخِ َؼًض حنهّٓیّ رّط٘یغ ئُٕد‬
‫حٓض‪ .‬ح ّيخ رٔیخٍ حكَح‪١‬یطَ حُ آٌ يیرخٗي‪.‬‬
‫ىٍ يُخرغ ٍٔحیی ٗیؼّ كيیؼی حٓض طلض ػُٕحٌ «كيیغ ٓهٔهش حنٌْذ» کّ گٕیخ‬
‫كيیغ هيٓی حٓض ٔ حُ ُرخٌ حيخو ٍ‪ٟ‬خ َیِ ؿخٍی ٗيِ حٓض‪ .‬حيخو ٍ‪ٟ‬خ ىٍ حیٍ‬
‫كيیغ يٗگٕیي‪ :‬يٍ حُ پيٍو ُٗیيو ٔ پيٍو حُ پيٍٕ ُٗیيِ ‪ًْ ...‬یٍ‪ٓ ٍٕ١‬هٔهّٖ‬
‫كيیغ ٍح يٍٗٓخَي رّٗو‪ ٚ‬پیـًزَ کّ حی٘خٌ ْى حُ ؿزَثیم ُٗیيِ کّ هيح كَيٕىِ‪:‬‬
‫«کهًش ال حنّ حال هللا ك‪ُٜ‬ی‪ ،‬كًٍ ىهم ك‪ُٜ‬ی حيٍ يٍ ػٌحری؛ رَ٘‪ٓ١‬خ ٔ َٗٔ‪ٓ١‬خ ٔ‬
‫ٔٓ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حَخ يٍ َٗٔ‪ٓ١‬خ»(‪ = )ٖٔ۳‬کهًّٖ «ال حنّ حال هللا» ههؼّٖ يلکى يٍ حٓض‪َْ ،‬کْ آٌٍح‬
‫رگٕیي‪ ،‬ىحهم ك‪ٜ‬خٍ يٍ ٗيِ ٔ َْکْ ىحهم ههؼّٖ يٍ ٕٗى‪ ،‬حُ ػٌحد يٍ ىٍ حيخٌ‬
‫حٓض‪ٓ[ .‬پْ حيخو ٍ‪ٟ‬خ] يٗگٕیي‪« :‬رَّٗ‪١‬ی ٔ َٗٔ‪١‬ی کّ يٍ حُ َٗٔ‪ْٔ ٖ١‬ظى‪».‬‬
‫ٗیؼّ يٗگٕیي‪ :‬كَيخیٖ حيخو رّحیٍ يؼُی حٓض کّ طٕكیي ىٍ ‪ٍٕٛ‬طی يوزٕل‬
‫ىٍگخِ هيحَٔي حٓض کّ ًَْحِ رخ پٌیَٕ ٔالیض حْمریض رخٗي ‪...‬‬
‫حیٍ كيیغ يزُخی طًٔیّٖ حیٍ كَهّٖ ٗیؼّٖ ؿخنیّ حٓض‪ٔ .‬ؿّ طًٔیّٖ ىیگَی‬
‫ْى رَحی حیٍ كَهّ َوم کَىِحَي کّ ‪ٟ‬ؼیق حٓض‪« :‬ػزيهللا رَُٕآرخىی رَ يَٗي ٔ‬
‫يَحى هٕى‪ ،‬یؼُی هٕحؿّ حٓلخم هظالَی‪َ ،‬خكَيخَی کَى‪ ،‬هٕحؿّ ٔی ٍح يَطي هٕحَيِ‬
‫ٔگلض‪ًْ :‬ذ ػزيهللا‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض پیَٔحٌ حیٍ كَهّ رًّْزیّ يٍٕ٘ٓ ٗيَي‪.‬‬
‫حیٍ رَگَىحٌ آٗکخٍ حُ گِحٍِٖ «حػظِل ػُخحنٕح‪ٛ‬م» (ىٍ يٍٕى يؼظِنّ) حٓض‪.‬‬
‫حیٍ كَهّ ٍح ٍ‪ٕٟ‬یّ ٔ حكًيیّ َیِ يَٗخيُي؛ ٍ‪ٕٟ‬یّ گلظُي چٌٕ حػظوخى ىحٍَي حیٍ‬
‫كَهّ طٕٓ‪ ٢‬حيخو ٍ‪ٟ‬خ ٔ رّىٓظٍٕ ٔی طؤٓیْ ٗيِ حٓض‪ .‬حكًيیّ گٕیُي چٌٕ يیَُح‬
‫حكًي حٍىریهی ػهیّ يَحى هٕیٖ هَٔؽ کَىِ ٔ حَ٘ؼخد ؿيیيی رَّخو حكًيیّ رّٔؿٕى‬
‫آٍٔى‪ .‬حُ َظَ حیٍ كَهّ حيخو ػهی طـهّی هيح حٓض‪.‬‬
‫حئَُِ ّٓ گَِٔ ىٍ حیَحٌ ىٍرخٍِٖ حيخو ػهی ؿهٕ يٗکُُي کّ ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ كَهّٖ ىٍحٔیٖ ػهی حنهّٓی یخ «حْم كن»؛ کّ يؼظويحَي حنْٕیض ٔ ًحص‬
‫هيحثی ىٍ ك‪َ٠‬ص ػهی كهٕل کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ كَهّٖ ٗیویّ؛ حیٍ كَهّ ٍح ٗین حكًي حكٔخثی رُخ َٓخىِ حٓض‪ .‬حكٔخثی ىٍ‬
‫ح‪ٛ‬م حُ حْخنی رلَیٍ حٓض کّ ىٍ ػَحم طل‪ٜ‬یم ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ كَهّٖ ًْزیّ؛ حیٍكَهّ ریٖطَیٍ طؤػیَ هٕى ٍح حُكَهّٖ ٗیویّ گَكظّ حٓض‪.‬‬
‫هال‪ ّٖٛ‬ػوخثیي ٗیویّ حیٍ حٓض کّ ًْخَُي ػخنى يخىِ کّ حُ ‪ 4‬ػُ‪ َٜ‬آد‪ ،‬هخک‪،‬‬
‫آطٖ ٔ ْٕح ط٘کیم ٗيِ‪ ،‬ػخنى يخٍٔحءحنطزیؼّ َیِ حُ چٓخٍ ػُ‪ َٜ‬ط٘کیم ٗيِ حٓض‬
‫کّ ػزخٍصحَي حُ‪ :‬هللا‪ ،‬حَزیخء‪ ،‬حثًّ ٔ ٍکٍ ٍحرغ‪.‬‬
‫آَخٌ يٗگٕیُي چٌٕ هيحَٔي هخرم ىٍک ٔ طٕ‪ٛ‬یق َیٔض‪ ،‬ىٍ َظیـّ هيح ٍح‬
‫ًَٗطٕحٌ پَٓظٖ کَى‪ ،‬پْ هيحی طؼخنی کخٍ ههن ٔ ٍُم ٍح رٍّکٍ ىٔو یؼُی حَزیخء‬
‫ٔحگٌحٗظّ حٓض ٔ رؼي حُ هخطى حَزیخء َٕرض رٍّکٍ ػخنغ یؼُی حيخيخٌ يٍٗٓي؛ رؼي حُ‬
‫ٍکٍ ػخنغ کّ حثًّ ْٔظُي‪َٕ ،‬رض رَّٕحد ٔ ؿخَ٘یُخٌ هخ‪ ٙ‬يٍٗٓي کّ ًْخٌ ٍکٍ‬
‫ٍحرغ حٓض؛ ٗین حكًي حكٔخثی ي‪ٜ‬يحم ٍکٍ ٍحرغ حٓض‪ .‬پْ حُ ىٍگٌٗض حكًي‬
‫حكٔخیی‪ٓ ،‬یّيکخظى ٍٗظی ٍکٍ ٍحرغ ٗي ٔ ٗخگَىحٌ ُیخىی پٍَٕٔ ىحى حُ ؿًهّ‬
‫ٕٓ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓیّيػهی دمحم ٗیَحُی يهوذ رّ«رخد هللا» کّ رؼيح ً كَهّٖ رخریّ ٍح طؤٓیْ ًَٕى‪ .‬ىٔو‬
‫ٗین كٔیُؼهی يخَُيٍحَی يؼَٔف رّ«رٓخءهللا» حٓض کّ آثیٍ رٓخثیض ٍح رُیخى گٌحٗض‪.‬‬
‫رًّْیٍ طَطیذ ًْزیّ يؼظوي حٓض کّ يَحى كویوی حُ ٔكی رَ پیخيزَحکَو ٔؿٕى‬
‫ك‪َ٠‬ص ػهی رٕىِ حٓض ٔ ىٍ حىحيّ يٗگٕیي‪ٓ :‬زذ حٍٓخل ًّْٖ پیخيزَحٌ ٔ هَآٌ‬
‫ٔؿٕى ك‪َ٠‬ص ػهی رٕىِ حٓض‪ .‬چٌٕ پیخيزَ َزی هللا حٓض ٔ ك‪َ٠‬ص ػهی كـض هللا‪،‬‬
‫پْ يؼـِحص رخیي رّٔٓهیّٖ كـض هيح رّٔؿٕى آیي‪.‬‬
‫«يیَُحرخرخ ًْزی» ىٍ َٗف هطزّٖ [يـؼٕل] «حنزیخٌ» کّ آٌٍح يُظٔذ‬
‫رّك‪َ٠‬ص ػهی ىحَٔظّ‪ ،‬حُ ُرخٌ ػهی يٗگٕیي‪ :‬يٍ آًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٍح آكَیيو‪ ،‬يٍ‬
‫ٍُٔی ىُْيِ ْٔظى‪ .‬يٍ َُيِ کُُيِ ٔ يیَحَُيِٖ ًٗخ ْٔظى ‪)ٖٔ۶(...‬‬
‫ح‪ٛ‬لخد حیٍ كَهّ حىػخی ٔ‪ٕٛ‬ل ىحٍَي ٔ هٕى ٍح ئظـُی حُ ًَخُ ٔ ٍُِٔ‬
‫يٗىحَُي‪.‬يٗگٕیُي کٔی رّكویوض ٍٓیيِ رخٗي َیخُيُي َٗیؼض َیٔض‪َٗ .‬یؼض پٕٓظّٖ‬
‫ىیٍ حٓض‪ٔ ،‬هظی رّكویوض ٍٓیيی پٕٓظّ ٍح رخیي ىٍٔ حَيحهض‪ .‬آٌْخ حٓظيالل يٗکُُي‬
‫یٍ‪،‬‬ ‫ک َكظَٗ یَؤْطِ َی َ‬
‫ک ْحن َی ِو ُ‬ ‫(ٔح ْػزُ ْي ٍَرَ َ‬
‫کّ هَآٌ يٗكَيخیي‪« :‬ػزخىص کٍ طخ رّیویٍ رَٓی» ـ َ‬
‫‪ٔ )۲۲ :ٔ۳‬هظی رّیویٍ ٍٓیيی ىیگَ ػزخىص الُو َیٔض ٔ طکخنیق ٓخه‪ ٢‬يیٕٗى‪.‬‬

‫هالهزیَ ّ هلٌلهیَ‬
‫ىٍ يُخرغ يظ‪ٕٜ‬كّ طؼخریَ گَٕخگَٕی ىٍ طٕ‪ٛ‬یق حیٍ ىٔ كَهّٖ {يـٕٓل حنٕٓیش}‬
‫آييِ حٓض‪ .‬رَهی ىٔ كَهّٖ ياليظیّ ٔ ههُيٍیّ ٍح رّهخ‪ٗ َ١‬زخْضْخی کّ ىحٍَي‪،‬‬
‫یکی پُيحٗظّحَي‪ ،‬کٔخَی ْى گلظّحَي ياليظیّ گَْٔی حُ ‪ٕٛ‬كیّ ْٔظُي کّ ػزخىحص هٕى‬
‫ٍح حُ ىیگَحٌ پُٓخٌ يیکَىَي‪ ،‬ح ّيخ ههُيٍیّ كَهّی ْٔظُي کّ َْ ػًم هیَی کّ حُ‬
‫حی٘خٌ َٓ يیَُي ٍح يُکَ ْٔظُي‪ .‬رّحیٍطَطیذ يیخٌ ههُيٍیّ ٔ ياليظیّ طلخٔصْخی‬
‫هخثم ٗيِحَي‪ .‬ىٓظّٖ ىیگَ حُ طٌکََِٕیٔخٌ رَ حیٍ حػظوخىحَي کّ حٓخٓخ ً كَهّْخی طلض‬
‫حیٍ ىٔ ػُٕحٌ ٔؿٕى َيحٗظّ ٔ َيحٍَي؛ رهکّ حیٍ ىٔ ػُٕحٌ ٔ‪ٛ‬ق ٔ َٔزض حٓض ٔ‬
‫‪َٛ‬كخ ً یک يلٕٓو ٔ طلکَ حٓض رَحی َْكَى ىٍٔیٖ ٔ َْ كهوّٖ ‪ٕٛ‬كیّ‪.‬‬
‫حُ ٓوٍ ْـٕیَی َیِ چُیٍ ىحَٔظّ يٕٗٗى‪:‬‬
‫«گَْٔی حُ ي٘خین‪َ١ ،‬ین ياليض ٓپَىِحَي‪ ٔ ،‬يَياليض ٍح حَيٍ ههٕ‪ٙ‬‬
‫يلزض طؤػیَی ػظیى حٓض ٔ يَ٘ری طًخو‪ٔ ،‬حْم كن يو‪ٕٜٙ‬حَي رّياليض ههن حُ‬
‫ٔالو کّ يوظيح ٔ‬ ‫ؿًهّٖ ػخنى‪ ،‬هخ‪ ّٛ‬رٍِگخٌ حیٍ حيض‪ ،‬کؼَّْى ّ‬
‫ّللا‪ٍٕٓ ٔ ،‬ل ػهیّ حن ّ‬
‫حيخو حْم كن رٕى ٔ پیٖ ٍٔی يلزخٌ‪ ،‬طخ رَْخٌ كن رَ ٔی پیيح َیخييِ رٕى ٔ ٔكی‬
 ‫ٖٓ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رئ َپیٕٓظّ رٕى‪ ،‬رّ َِىیک ًّْ َیکُخو رٕى ٔ رٍِگ؛ ٔ چٌٕ ههؼض ىٔٓظی ىٍ َٓ‬
‫ٔی حكکُيَي‪ ،‬ههن ُرخٌ ياليض رئ ىٍحُ کَىَي‪ .‬گَْٔی گلظُي‪« :‬کخٍْ حٓض» ٔ‬
‫گَْٔی گلظُي‪ٗ« :‬خػَ حٓض» ٔگَْٔی گلظُي‪« :‬کخًد حٓض» ٔگَْٔی گلظُي‬
‫ػِ ٔ ؿ ّم ‪ٛ‬لض يئيُخٌ کَى ٔ گلض‪« :‬حی٘خٌ حُ‬ ‫«يـٌُٕ حٓض» ٔ يخَُي حیٍ‪ .‬هيحی ّ‬
‫‪ُ ٠‬م ّ‬
‫ّللا‬ ‫الثى ًنک كَ ْ‬‫ياليض ياليض کُُيِگخٌ َظَُٓي» نوٕنّ طؼخنٗ‪ٔ« :‬الیوخكٌَٕ نٕيشَ ٍ‬
‫یٕطی ِّ َي ٍْ یَ٘خ ُء ّ‬
‫ّٔللا ٔحٓ ٌغ ػهی ٌى‪»۳4 :۳ ،‬‬ ‫ْٔ‬
‫ُّٓض رخٍ هيحی ػخنى ؿ ّم ؿالنُّ ْىچُیٍ ٍكظّ حٓض کّ َْکّ كيیغ ٔی کُي‬ ‫«ٔ ُ‬
‫ػخنى ٍح رّؿًهّ ياليض کُُيِٖ ٔی گَىحَي ٔ َٓ ٔی ٍح حُ ي٘ـٕل گ٘ظٍ رّياليض‬
‫حی٘خٌ َگخِ ىحٍى ٔ حیٍ ؿیَص كن رخٗي کّ ىٔٓظخٌ هٕى ٍح حُ يالكظّٖ ؿیَ َگخِ‬
‫ىحٍى طخ چ٘ى کْ رَ ؿًخل كخل حی٘خٌ َیخكظي ٔ حُ ٍإیض حی٘خٌ يَ حی٘خٌ ٍح َیِ َگخِ‬
‫ػـذ ٔ طکزَ حَيٍ َیخكظُي‪.‬‬ ‫ىحٍى طخ ؿًخل هٕى َزیُُي ٔ رّهٕى يؼـذ ََٕ٘ي ٔ رّآكض ُ‬
‫پْ ههن ٍح رَ حی٘خٌ گًخٗظّ حٓض طخ ُرخٌ ياليض رَ حی٘خٌ ىٍحُکَىَي ٔ َلْ نٕحيّ‬
‫ٍح حَيٍ حی٘خٌ يَکذ گَىحَیيِ طخ يَ حی٘خٌ ٍح رَ َْچّ يٗکُُي ياليض يٗکُي‪ ،‬حگَ‬
‫ري کُُي رّريی ٔ حگَ َیک کُُي رّطو‪ٜ‬یَکَىٌ ٔ حیٍ ح‪ٛ‬هی هٕی حٓض حَيٍ ٍحِ هيحی‬
‫ػِ ٔ ؿ ّم کّ ْیچ آكض ٔكـخد َیٔض حَيٍحیٍ ‪َ١‬ین ‪ٛ‬ؼذطَحُ آٌکّ کٔی رّهٕى‬ ‫ّ‬
‫ُيؼـذ گَىى‪)ٖٔ۰(».‬‬
‫ًْیٍ ٓوٍ ٍح «أرٕكل‪ ٚ‬ػًَ رٍ ه‪ َ٠‬رٍ نًٖ طَکی» ػخنى ٔ كکیى ٗخكؼی‬
‫(‪ ۳۰4‬ـ ٓ‪ ْ ، ۶4‬م) يَُٗي‪« :‬حْم ياليض گَْٔی ْٔظُي کّ هیخي٘خٌ رخ هيح حٓض ٔ‬
‫رّیخى هيح َُيِحَي ٔ رَحی كلع ٔ َگٓيحٍی حٔهخص ٔ يَحػخص حَٓحٍ هٕى‪َ ،‬لْ هٕى‬
‫ٍح ىٍ َْػًهی کّ ىٍ آٌ حػَی حُ هَد ٔ ػزخىص رخٗي‪ ،‬ياليض يیکُُي ٔ رَحی يَىو‬
‫ٔ ىٍ پیٖ يَىو رّحػًخل هزیق ٔ َخٗخیٔض ىٓض يیَُُي ٔ حُ يَىو َْ ػًم َیک‬
‫هٕى ٍح پُٓخٌ يیًَخیُي‪ .‬پْ يَىو ػٕحو آٌْخ ٍح رخ ي٘خْيِٖ حػًخل ظخَْٗخٌ‬
‫ََُٖٓ ٔ ياليض يیًَخیُي ٔ هٕىٗخٌ َیِ َلْ هٕى ٍح رخ ػهى رّئخثم رخ‪ُ١‬ی هٕى‬
‫ياليض ٔ ََُٖٓ يیکُُي‪)ٖٔ۴(».‬‬
‫ٔحژِٖ "ياليظیّ" یخ "ياليیّ" ي٘ظن حُ ياليض رّيؼُخی ََُٖٓ ٔ َکْٕٖ‬
‫حٓض کّ ٗخیي ریحٍطزخ‪ ١‬رخ آیخص هَآَی ًیم َزخٗي‪َ َٔ « :‬ال أ ُ ْه ِٔ ُى رِخنَُ ْل ِْ حنهَ َٕح َي ِش ‪»ٕ :۰۳ ،‬‬
‫ٔ ٕٓگُي رَّلْ نٕحيّ‪ٔ ،‬ؿيحٌ ریيحٍ ٔ ياليضگَ (کّ ٍٓظخهیِ كن حٓض‪ٔ ).‬‬
‫ّللاِ َٔ َال یوَخكٌَُٕ نَ ْٕ َيشَ َالثِ ٍى‪( »۳4 :۳ ،‬ىٍ ئیَ هيح) حُ ياليض‬ ‫ٓزِی ِم َ‬
‫«ی َـخ ِْئٌَُ كِی َ‬
‫ياليضگَحٌ ٔ ََُٖٓکُُيِگخٌ َْحٓی َيحٍَي‪ ».‬حیٍ يؼُخی نـٕی رخ ٔحهؼیض حیٍ‬
‫‪۴ٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گَِٔ طُخٓذ ىحٍى ٔ رّىٍٓظی حَظوخد ٗيِ حٓض‪ .‬چَح کّ آيُِْٕخی رُیخىیٍ حیٍ كَهّ‬
‫"ياليض" حٓض‪ .‬كَى ٗخه‪ ٚ‬حیٍ گَِٔ کٔی َیٔض ؿِ «أرٕ‪ٛ‬خٍف كًئٌ رٍ حكًي‬
‫رٍ ػًخٍ حنو‪ٜ‬خٍ» (و ٔ‪ ْ ، ٕ۰‬م) حُ حٔ حػَی رّػزض ََٓیيِ‪ ،‬ح ّيخ کهًخطٖ ىٍ يُخرغ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف آييِ حٓض؛ حُ ؿًهّ گلظّ حٓض‪« :‬حٓظؼخَش حنًوهٕم رخنًوهٕم کخٓظؼخَش‬
‫حنًٔـٌٕ رخنًٔـٌٕ = کًک هٕحٓظٍ يوهٕم حُ يوهٕم يخَُي کًک هٕحٓظٍ َُيحَی‬
‫حُ َُيحَی حٓض‪ )ٖٔ۲(».‬پیَٔحٌ حٔ ٍح رًّْیٍ ىنیم "ه‪ٜ‬خٍیّ" َیِ يیگٕیُي‪.‬‬
‫ْٕحىحٍحٌ حیٍ ‪َ١‬یوض ػویيِ ىحٗظُي کّ رٍِکطَیٍ هطَ رَحی ‪ٕٛ‬كی آٌ حٓض‬
‫کّ رَحػَ يٕكویض ىٍ ُْي ٔ ػَكخٌ حُ هٕى يـٍَٔ َٕٗي‪ .‬پْ رَحی حؿظُخد حُ حیٍ‬
‫هطَ ٔ حكظَحُ حُ طلٔیٍ ىیگَحٌ رخیي يٕكویضْخی هٕى ٍح پُٓخٌ ىحٍَي ٔ رکُٕٗي طخ‬
‫هٕى ٍح ريطَ حُ آٌ چّ حٓض رًُخیُي‪ .‬كظی چُخٌ ٍكظخٍ ًَخیُي کّ ػ‪ٜ‬زخَیض ٔ ياليض‬
‫ىیگَحٌ ٍح َٔزض رّهٕى رَحَگیَِي‪ .‬ريیٍطَطیذ رّٕٓىيُيی «ََُٖٓ َلْ» رخٍٔ‬
‫ىحٍَي ٔ يیکُٕٗي ىحَخییْخی هٕى ٍح پُٓخٌ کَىِ ٔ کخٓظیْخ ٔ حٗظزخْخص هٕى ٍح‬
‫ػهُی کُُي طخ رخ حیٍکخٍ ًْٕحٍِ رخ یخى َو‪ْٚ‬خی هٕى رخُٗي‪ .‬حیٍ كَهّ رَحی پُٓخٌ‬
‫ىحٗظٍ كخل هٕى حُ ههن‪١ ،‬خػخص ٔ ػزخىحص هٕیٖ ٍح حُ حَظخٍ يَىو يیپٕٗخَیيَي ٔ‬
‫ىٍ ظخَْ ‪ٍٕ١‬ی ٍكظخٍ يیکَىَي کّ يَىو آٌْخ ٍح ياليض کُُي‪.‬‬
‫ْـٕیَی حىحيّ يٗىْي‪َ ٔ« :‬یِ حُ أرٕیِیي يٗآیي ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ‪ ،‬کّ حُ كـخُ‬
‫يٗآيي‪ ،‬حَيٍ َٗٓ رخَگ ىٍحكظخى کّ «رخیِیي آيي‪ ».‬يَىيخٌ َٗٓ ؿًهّ پیٖ ٔی رخُ‬
‫ٍكظُي ٔ رّحکَحو ٔی ٍح رَّٗٓ ىٍآٍٔىَي؛ چٌٕ رّيَحػخص حی٘خٌ ي٘ـٕل ٗي حُ كن‬
‫رخُيخَي ٔ پَحکُيِ گ٘ض‪ .‬چٌٕ رّرخُحٍ ىٍآيي‪ ،‬هَ‪ٛ‬ی حُ آٓظیٍ ریٌَٔ گَكض ٔ‬
‫هٍٕىٌ گَكض‪ .‬ؿًهّ حُ ٔی رَگ٘ظُي ٔ ٔی ٍح طُٓخ رگٌحٗظُي‪ ٔ ،‬حیٍ حَيٍ يخِ ٍي‪٠‬خٌ‬
‫رٕى‪ .‬طخ يَیيی کّ رخ ٔی رٕى يَ يَیي ٍح گلض‪َ« :‬يیيی کّ یک ئؤنّ حُ َٗیؼض کخٍ‬
‫رٔظى ًّْ ههن يَح ٍى کَىَي؟»‬
‫ّللا‪ ،‬يٗگٕیى کّ حَيٍ آٌ ُيخَّ يَ‬ ‫«ٔ يٍ کّ ػهی رٍ ػؼًخٌ حنـالریحو ٔكوُی ّ‬
‫ياليض ٍح كؼهی يٗرخیٔض ئظُکَ‪ ٔ ،‬پيیي آييٌ رّچیِی رّهالف ػخىص‪ .‬حکٌُٕ حگَ‬
‫کٔی هٕحْي کّ يَ حٔ ٍح ياليض کُُي‪ ،‬گٕ‪« :‬ىٔ ٍکؼض ًَخُ کٍ ىٍحُطَ‪ ».‬یخ «ىیٍ‬
‫ٍح رظًخيّ رزَُ‪ ًّْٖ ».‬ههن رّیک رخٍ حٔ ٍح يُخكن ٔ ُيَحثی هٕحَُي‪)ٔ4ٓ(».‬‬
‫ٗزیّ حیٍ حٓض ‪َٟ‬دحنًؼهی کّ يٗگٕیي‪« :‬يَىو رّ"کی٘ی" يٗآیُي ٔ رّ"كی٘ی"‬
‫يٍَٗٔي!» حیٍ ‪َٟ‬دحنًؼم حُىٌٍٔ یک ىحٓظخٌ ریٌَٔ آييِ‪ ،‬ىحٓظخٌ كخٔی َکظّْخی‬
‫‪۴ٓ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رخٍَٔکَىَی حٓض کّ رخ ػوم ٔ يُطن ًَٗهٕحَي‪ٔ ،‬نی یک َکظّٖ يٓى ؿخيؼُّٗخهظی‬

‫يَىو ػٕحو ٍح رّآىيی ػخرض يٗکُي‪َ ،‬یِ رَگَىحٌ کخيهی حُ طؼَیق ياليظیّ يیرخٗي‪:‬‬
‫«آٍٔىِحَي کّ يَىی آُحىِ ٔ ػخٍف پخکرخهظّ (کّ ىٍ رَهی يُخرغ «أرٕٓؼیي‬
‫حریحنویَ» يؼَكی ٗيِ حٓض) ٔحٍى َٗٓی ٗي‪ ،‬ىٍ آٌؿخ کزٕطَی ٍح ىیي کّ يَىِ‬
‫ٍٔی ُيیٍ حكظخىِ حٓض ٔ ؿٕؿّْخی آٌ ٍٔی ىیٕحٍ ىٍ الَّ گَُّٓحَي ٔ ‪ٛ‬يح‬
‫يٗکُُي‪ ،‬يَى ػخٍف ىنٖ رٕٔهض‪ ،‬رّکزٕطَ "کیٖ" کَى‪ ،‬کزٕطَ ىٍكخل ؿخٌ گَكض‬
‫ٔ پَیي َِى ؿٕؿّ ْخیٖ َ٘ٔض؛ چٌٕ يَىو َٗٓ حیٍ ٍح ريیيَي‪ ،‬ىٍٔ ٔی كهوّ ُىَي‪،‬‬
‫حٔ ٍح ٔنت هيح هٕحَيَي ٔ کخٍٕ ٍح يؼـِِ ىحَٔظُي؛ آٔحُِٖ ػخٍف ىٍ َٗٓ پیچیي ٔ‬
‫يَیيحٌ رٔیخٍی ىٍٕٔ گَى ٗيَي‪َْ ،‬کْ كخؿظی ػَ‪ ّٟ‬کَى ٔ ييكظی پیّ٘ ًَٕى؛‬
‫طخ حیٍکّ يَى ػخٍف حكٔخّ کَى آُحىیحٕ ٓهذ ٗيِ ٔ آُحىِگیحٕ َیِ حُ ریٍ‬
‫ٍكظّ حٓض‪ ،‬ط‪ًٜ‬یى گَكض هٕى ٍح حُ هیي َٗٓص ٔ يلزٕریض ٔ ػٕحوُىِگی آُحى‬
‫ٓخُى‪ ،‬رّ ًَْحِ ؿًؼی حُ يَیيحٌ ىٍ يیيحٌ َٗٓ ىٍ كخل ٍحِ ٍكظٍ رٕى‪َ ،‬خگخِ ىٍ‬
‫ٔٓ‪ ٢‬يیيحٌ حیٔظخى‪ ،‬رُي طُزخَٖ ٍح گٕ٘ى ٔ ىٍ كخنض حیٔظخىِ َٗٔع کَى رّ‪!...‬‬
‫یک ىٍٔ کخيم ىٍٔ هٕى چَهیي ٔ ىحیَِٖ رٔظّ حیـخى ًَٕى!‬
‫هٕى ىٍ يَکِ ىحیَِ حیٔظخىِ ٔ هالین ریٌَٔ حُ آٌ!‬
‫ؿًخػض کّ حیٍ ٍح ىیيَي‪ ،‬رخ یکيیگَ َگَیٔظّ ٔ ًّْگی گلظُي‪:‬‬
‫«حیٍ ىیٕحَّ حٓض»! حُ ىٍٕٔ پَحکُيِ ٗيَي؛‬
‫ػخٍف آُحىِ حُ ىَزخل ؿًخػظی کّ حُٕ ىٍٔ يٗٗيَي َگَیٔض‪َٓ ،‬ی طکخٌ ىحى‬
‫ٔ گلض‪ْٕ« :‬و ‪ ...‬يَىيی کّ رّ"کی٘ی" يٗآیُي ٔ رّ"كی٘ی" يٍَٗٔي ‪»!...‬‬

‫ياليظیخٌ ٔ ياليظیّ ىٍ ُيیُّٖ ٔكيص ٔؿٕى يُظٓخی يزخنـّ ٔ ؿهٕ رّهَؽ‬

‫ىحىِحَي‪« .‬يطَٓ رٍ ‪١‬خَْ يويٓی» ىٍ يـًٕػّٖ [ٖٗ ؿهيی] «حنزيء ٔ حنظخٍین» کّ‬
‫يظ‪ ًٍ٠‬یک ىٍِٖٔ کخيم طخٍین ؿٓخٌ حُ رئ پیيحیٖ حٓض ٔ َگخٍٖٗ ىٍ ٓخل‬
‫‪ ْ( ٖ۳۳‬م) ىٍ «رُٔض» ٔالیض ْهًُي حَـخو پٌیَكظّ حٓض‪ ،‬ىٍ حٓظولخف ٔ يُو‪ٜ‬ض‬
‫ياليظیّ رٔیخٍ ٓوٍ گلظّ ٔ حْم ؿهٕ ٍح چٓخٍ ‪١‬خثلّ يٗىحَي‪ :‬كُٔیّ‪ ،‬ياليظیّ‪ٕٓ ،‬هیّ‪،‬‬
‫يؼٌٍٔیّ؛ حٔ يٗگٕیي‪ٍٔ :‬ی ْىٍكظّ کخٍٗخٌ حیٍ حٓض کّ پیَٔ يٌْذ يؼهٕو ٔ‬
‫ػویيِٖ يلٕٓيی َیٔظُي‪ُ ،‬یَح کّ پیَٔ پُيحٍْخ ٔ حَيیّْ٘خ ْٔظُي ٔ یک ٍأی ٍح‬
‫رٍّأی ىیگَ يٗرََي‪ .‬رَهی حُ حی٘خٌ ٓوٍ حُ كهٕل يٗگٕیُي‪ ٔ .‬کٔخَی حُ حی٘خٌ‬
‫ٓوٍ حُ حرخكض ٔ حًْخل يٗگٕیُي ٔ حُ ََُٖٓ ََُٖٓکُخٌ رخک َيحٍَي ٔ کٔخَی‬
‫‪۴ٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ حی٘خٌ ٓوٍ حُ ػٌٍ يٗآٍَٔي ٔ يؼُی آٌ حیٍ حٓض کّ کخكَحٌ َِى حی٘خٌ حُ کلَ‬
‫هٕى ٔ حَکخٍ حُكن يؼٌٍَٔي‪ُ ،‬یَح کّ كن ىٍ حی٘خٌ طـهّی َکَىِ حٓض ٔ پُٓخٌ حٓض‬
‫ٔ کٔخَی حُ حی٘خٌ يٗگلظُي کّ هيح ْیچکْ ٍح کیلَ ًَٗىْي ٔ آكَیيِگخٌ هٕى ٍح‬
‫رٗرَِٓ ًَٗگٌحٍى ٔ کٔخَی حُ حی٘خٌ ٓوٍ حُ طؼطیم يل‪ ٔ ٞ‬حنلخى يٗگلظُي ٔ‬
‫کخٍٗخٌ طُٓخ هٍٕىٌ ٔآٗخيیيٌ ًٔٓخع ٔ پیَٔی حُ ْٕی ٔ پیَٔی حُ َلْ رٕى‪)ٔ4ٔ(.‬‬
‫«يويّ حٍىریهی» (و ٖ‪ ْ ،۲۲‬م) َیِ ىٍ طُوی‪ ٚ‬حیٍ كَهّ آٍٔىِ حٓض‪:‬‬
‫«كَهّٖ ْ٘ظى حُ ‪ٕٛ‬كیّ‪ ،‬ياليظیّحَي‪ .‬حی٘خٌ آٗکخٍح يَطکذ گُخِ ٗيِ ٔ ىٍ آٌ‬
‫يزخنـّٖ طخو ٔ طًخو يٗکُُي‪ ٔ .‬حگَ هًَ َزخٗي آد حَخٍ ٔ يخَُي آٌٍح ىٍ ٗیّ٘ کَىِ ٔ‬
‫ىٍ رَحرَ يَىو يٗهٍَٕي طخ يَىو ٍح رّيٌْذ هٕى ٔحىحٍ کُُي‪ .‬حگَچّ ًّْٖ ‪ٕٛ‬كیّ‬
‫رّؿزَ هخثم يٗرخُٗي‪ٔ ،‬نی حیٍ ‪١‬خیلّ ىٍ آٌ يزخنـّ کَىِ ٔ يٗگٕیُي ‪ٛ‬خكزخٌ گُخِ رَ‬
‫ح‪ٛ‬لخد ػزخىص يِیض ىحٍَي چَح کّ يَىو حی٘خٌ ٍح ياليض يٗکُُي ٔ حیٍ ىٍیچّٖ‬
‫حٓض رهُي کّ ىٓض ػخريحٌ رّآٌ ََٓي‪ .‬حیٍ گَِٔ َِى ًّْٖ ‪ٕٛ‬كیّ ػِیِحَي‪ .‬رَهی‬
‫حُ يظؼ‪ٜ‬زخٌ يخَُي ؿخيی ىٍ يوخو طٕؿیّ ٔ ح‪ٛ‬الف حكؼخل حی٘خٌ رَ آييِحَي‪)ٔ4ٕ(».‬‬
‫يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ رخ آٌکّ هٕى حْم ظخَْ رٕى‪ ،‬ىٍ ریخٌ ػوخیي ياليظیخٌ يزخنـّ‬
‫کَىِ ٔ حی٘خٌ ٍح کخيالً حْم ‪َ١‬ین ًَٗىِ حٓض‪ .‬حرٍػَرٗ ًْخَُي حٓالف ‪ٕٛ‬كیّ‪،‬‬
‫حْخنی ياليض ٍح «ػوالءحنًـخَیٍ» هٕحَيِ ٔ گلظّ ىنیم حكظـخد حی٘خٌ حیٍ رٕىِ حٓض‬
‫کّ حگَ پخیّ ٔ يخیّٖ حی٘خٌ رَ يَىو آٗکخٍ ٕٗى‪ ،‬حی٘خٌ ٍح چٌٕ هيحی رپَٓظُي؛‬
‫ٓپْ يٗگٕیي ػوخیي حیٍ گَِٔ ٍح َْکْ ىٍک ًَٗطٕحَي‪ ،‬طُٓخ حْم هللا رّىٍیخكض آٌ‬
‫حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحٍَي‪.‬‬
‫رّپُيحٗض حرٍػَرٗ «ػوالءحنًـخَیٍ» یخ «كَُحَّگخٌ ىیٕحًََّخ» رٍّؿى‬
‫ٍكظخٍْخی ػـیذ ٗخٌ‪ ،‬ىحٍحی ٗو‪ٜ‬یض ٔ َزٕؽ ٗگلضحَگیِی ْٔظُي کّ ریخَگَ‬
‫ػًن َگَٕ آٌْخ َٔزض رّحَٔخٌ ٔ ؿٓخٌ حٓض‪ .‬ىٍ كظٕكخص يکیّّ ػوالءحنًـخَیٍ ٍح‬
‫«رٓخنیم = رٓهٕلْخ» َخيیيِ حٓض ٔ يُ٘ؤ ؿٌُٕ آٌْخ ٍح ٔحٍى ؿیزی َخگٓخَی يیىحَي‬
‫کّ يٕؿذ «كیَص حريی» آَخٌ گَىیيِ حٓض ٔ حٍطؼخٗی ىٍَٔی ىٍ آَخٌ پيیي آٍٔىِ‬
‫حٓض‪ .‬حُ َظَ حرٍػَری طـهّی َخگٓخَی ٰانٓی‪ ،‬ػوم حیٍ ‪١‬خیلّ ٍح رخ هٕى رَىِ حٓض ٔ‬
‫ىٍ ػخنى الْٕص َُيحَی کَىِ حٓض‪ .‬آَخٌ پْ حُ ‪ٛ‬ؼٕى ػوه٘خٌ رّػخنى الْٕص‪،‬‬
‫ْیچگَّٕ طيریَ ٔ طلکیَی َٔزض رّػخنى َخٕٓص ٔ کخٍْخی ىَیٕی هٕى َيحٍَي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫ٓوُخَی رٔیخٍ ػًین ٔ كکیًخَّ رَ ُرخٌ يیٍحَُي کّ هٕى ْیچگَّٕ ه‪ٜ‬يی حُ ریخٌ‬
‫آٌ َيحٍَي‪ ،‬رهکّ هيحَٔي آٌ ٓوُخٌ ٍح رَ ُرخٌ ٗخٌ ؿخٍی يیٓخُى‪.‬‬
‫‪۴ٓ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هَىيُيحٌ رئٌ هَىی ْٔظُي کّ ىٍ ظخَْ ىیٕحَّ‬

‫ِ‬ ‫حُ َظَ حرٍػَری حیٍ ‪١‬خیلّ‬
‫یخًْخٌ ئظٍٕحٌ حُطيریَػوم ُٗخهظّ يیَٕٗي؛ رًّْیٍىنیم آَخٌ ٍح «ػوالءحنًـخَیٍ»‬
‫َخو َٓخىِحَي‪ .‬ىٍ ‪ ًٍٟ‬رخیِیي رٔطخيی ٔ ػزيحنوخىٍ گیالَی َیِ هٕی٘ظٍ ٍح حُ حیٍ‬
‫گَِٔ يًٗٗخٍَي ٔ ياليظیخٌ ٍح يَىيخَی يٗىحَُي کّ رّآٌ پخیّ ٔ ىٍؿّ ٍٓیيِحَي کّ‬
‫َزٕص َیٔض‪.‬‬
‫ىٍؿّٖ رخالطَ حُ آٌ ؿِ ّ‬
‫‪َ١‬یوّٖ ياليظیخٌ طخ ىیَرخُی ٍحیؾ رٕىِ حٓض ٔ ىٍ ُيخٌْخی رؼي‪ ،‬ح‪ٛ‬طالف‬
‫«ههُيٍ» ٍح رَحی حیٍگَّٕ يَىو حكَح‪١‬ی رّکخٍ رَىِحَي‪ .‬کهًّٖ ههُيٍ‪ ،‬حُ هٌَ ْلظى‬
‫يظ‪ٕٜ‬كّٖ ُْي يؼًٕل ٗي‪ .‬حیٍ‬
‫ّ‬ ‫رّرؼي ٍحیؾ ٗيِ ٔ چُخٌ يًَٗخیي کّ ریٖطَ ىٍ يیخٌ‬
‫‪َ١‬یوض رّٔٓیهّٖ ٓیّيؿاللحنيّیٍ ػخَی حنزوخٍی‪ ،‬يؼَٔف رّيوئو ؿٓخَیخٌ (‪ ۰ٓ۰‬ـ‬
‫‪ ْ ، ۰۴۳‬م) ىٍ ُْي طَٔیؾ ٗي‪ .‬یکی حُ يَیيحٌ ٔی رَّخو دمحم رهوی ٍٓى «ؿٕنن»‬
‫پٕٗی ٍح رٍّٕٓو ههُيٍیّ حكِٔى‪ .‬کهًّٖ ههُيٍ ىٍ آؿخُ رّيؼُی يکخٌ طـًغ حػ‪٠‬خء‬
‫حیٍ كَهّ حُ ط‪ٕٜ‬ف رٕىِ کّ آَخٌ ٍح «ههُيٍی» يیهٕحَيِحَي‪ .‬رؼي رّيؼُی ٔ‪ٛ‬ق‬
‫ٗو‪ ٚ‬رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ٍ )ٔ4ٖ(.‬كظخٍ ٔ گلظخٍ ههُيٍحٌ ىٍ ًّْؿخ حُ ُْي گَكظّ طخ ٗخو‬
‫ٔ ي‪ ٔ َٜ‬يـَد‪ ،‬رٗٗزخْض رّآٌچّ ياليظیخٌ گلظّحَي َیٔض‪ .‬ػُٕحٌ ههُيٍ ْىحکٌُٕ‬
‫ىٍ ٗزّهخٍِ کخٍرَى گٔظَىِ ىحٍى ٔ يظَحىف «ىٍٔیٖ» رّکخٍ يٍٗٔى‪ .‬ههُيٍْخ‬
‫َْٓخی هٕى ٍح يٗطَحٗیيَي چُخٌکّ هٕحؿّ ًْٗحنيّیٍ دمحم كخكع يٗگٕیي‪:‬‬
‫ََّْ کّ َٓ رظَحٗي ههُيٍی ىحَي‬ ‫ِْحٍ َکظّ رخٍیکطَ ُ يٕ حیٍؿخٓض‬
‫ػاليّ حهزخل الٍْٕی ْى يٗگٕیي‪:‬‬
‫حگَچّ َٓ َظَحٗي ههُيٍی ىحَي‬ ‫ریخ رّيـهْ حهزخل ٔ یک ىٔ ٓخؿَ کٖ‬

‫عبیگبٍ ىًبى كه رْٖف‬

‫کٍَٕٕنٕژی يٕهؼیض َُخٌ ىٍ طخٍین حىیخٌ ٔ يٌحْذ كکخیض حُ كخٗیَّ٘یُی‬
‫حی٘خٌ ىحٍى‪ .‬حیٍ يطهذ ىٍ حىیخٌ ٓخيی طخ كي يلکٕيیض طخٍیوت َُخٌ َیِ پیٖ ٍكظّ‬
‫حٓض‪ .‬رُخ رّگٌحٍٕ حیٍ حىیخٌ‪ ،‬حٔنیٍ ٌُ [كٕح ـ ًَْٔ حٔنیٍ آىو] رّحػَ كَیذ ٗیطخٌ‬
‫[ىًٍٗ ًحطت رَ٘] يیِٕٖ يًُٕػّ ٍح هٍٕى‪ ،‬يظؼخهزخ ً َْٕٕٗ آىو ٍح َیِ كَیذ ىحى ٔ‬
‫رخنًآل يٕؿذ حهَحؽ آىو حُ ؿُض رَیٍ ٗي‪ .‬رُخرَحیٍ ٍَؾْخی کّ رَ٘یض يٗک٘ي حُ‬
‫ًْیٍؿخ َٗٔع يٕٗٗى‪ .‬حُ آٌ ُيخٌ طخ کٌُٕ رَحی َْ كخىػّٖ َخگٕحٍ «پخی یک ٌُ‬
‫ىٍ يیخٌ حٓض!» طخ ُُْٕ ْیچ َُی <ىٍ ْیچ ىیٍ ٓخيی> رّيوخو پیخيزَی ٔ حيخيض ٔ‬
‫پیٕ٘حیی ىیُی ََٓیيِ حٓض؛ ىٍكخنیکّ َُخٌ پیٕٓظّ يًٕ٘ل طًخو حكکخو ٔ طکخنیق‬
‫‪۴ٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیُی رٕىِحَي‪ ٔ ،‬رّػهض ؿُٔیض َُخَّ‪ ،‬ىٍ رَهی يٕحٍى طکخنیق ٗخمطَی ٍح ْى‬
‫طلًم يٗکُُي‪ .‬ىٍ طخٍین حىیخٌ‪ ،‬طؼيحىی حَگ٘ض ًٗخٍی حُ َُخَی ييحل گَكظّحَي کّ‬
‫پخک ىحيٍ رٕىِحَي‪ .‬يخَُي آٓیّ ًَْٔ كَػٌٕ ٔ يَیى يخىٍ ػیٔی‪...‬‬
‫حُ يُظَ حىیخٌ ٔ يٌحْذ‪ ،‬پخکىحيُی َْٕٔٗىحٍی ٔ رچّىحٍی رخالطَیٍ ك‪٠‬خثم‬
‫ٌُ حٓض‪ .‬حكخىیؼی يَٓم ٔ يُوطغ حُ پیخيزَ حٓالو َوم يٗکُُي کّ كَيٕىِ حٓض‪:‬‬
‫«ؿٓخى حنًَأس ُكٍٔ حنظزؼّم = ؿٓخى ٌُ‪ ،‬هييض رَّْٕٗ حٓض»‬
‫ٔ حیٍکّ «حنـُّش طلض حهيحو ح ّيٓخص = رٓ٘ض ُیَ پخی يخىٍحٌ حٓض‪».‬‬
‫ٗو‪ٜ‬خ ً رخ حیٍ طؼخنیى يوخنق َیٔظى؛ ػًیوخ ً يؼظويو ىٍ ُیَ حیٍ آًٓخٌ آری‪َٓ ،‬خىی‬
‫يويّطَ حُ رُیخٌ هخَٕحىِ ٔؿٕى َيحٍى؛ حٔل هخَٕحىِ‪ ،‬رؼي ًّْچیِ‪.‬‬
‫أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی <کّ يوخنق َٓٓوض ‪ٕٛ‬كیّ حٓض> ىٍ کظخد «‪ٛ‬لش‬
‫حن‪ٜ‬لٕس» حٓخيی طؼيحىی حُ َُخٌ َیکٕکخٍ ٔ پخکىحيٍ ٍح يٗآٍٔى کّ ىٍ ‪ٛ‬يٍ آٌْخ‬
‫َُخٌ هخَٕحىِٖ پیخيزَ ٔ ههلخء هَحٍ ىحٍَي يخَُي هيیـّٖ کزَی‪ ،‬كخ‪َُْ ًّٖ١‬ح‪،‬‬
‫ػخیّ٘‪ ،‬كل‪ ،ّٜ‬حو ٓهًّ ‪ٕٛ ...‬كیخٌ َیِ حیٍْخ ٍح حُ هٕى يیىحَُي‪ .‬ؿخیگخِ َُخٌ ىٍ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف َیِ حُ حیٍ رخالطَ ََكظّ حٓض‪ .‬حیٍْخ َُخٌ يٍٕ٘ٓی ْٔظُي‪ ،‬حگَ رلغ ط‪ٕٜ‬ف‬
‫ْى ىٍ ریٍ َزخٗي‪َٓٗ ،‬ص ٔ حػظزخٍ حی٘خٌ حُ ٍحِْخی ىیگَ يلَُ حٓض‪.‬‬
‫رُخ رّحريحع حرٍؿُٕی‪َُ ،‬خٌ َٓآيي ٔ ‪ٛ‬خكذَخو رّچٓخٍ گَِٔ ىٓظّرُيی‬
‫يَٕٗٗي‪َُ :‬خٌ ػخريِ‪َُ ،‬خٌ ٗخػَِ‪َُ ،‬خٌ ٕٓىحیی ٔ َُخٌ ػخٍكّ؛ ىٍ طٌکَِْخی‬
‫‪ٕٛ‬كیّ َیِ حٔ‪ٟ‬خع ًْیٍگَّٕ حٓض‪ .‬ىٍ هٌَٔ حٔنیّٖ حٓالو َُخٌ رٔیخٍی ىٍ‬
‫ُيَِٖ پخٍٓخیخٌ ٔ ػخريحٌ رًّٗخٍ يٍٗكظُي‪ .‬حُ يیخٌ حْم ػَكخٌ ٍحرؼّٖ ػئیّٖ‬
‫ر‪َٜ‬ی َٗٓطی رٔیخٍ ىحٍى‪ .‬ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو َُخٌ ىٍؿِِْٔخ َٗکض يٗکَىَي ٔ‬
‫رّحيٍٕ حييحىی ٔ طيحٍکخطی يزخىٍص يًَٕٗىَي‪ .‬حرٍؿُٕی حُ طؼيحى حُ حیٍ َُخٌ‬
‫رّػُٕحٌ «ػخريحص» یخى يٗکُي‪ ،‬ىٓظّٖ ىیگَ حُ َُخٌ‪ ،‬رّىٍّ ٔ طؼهیى يؼخٍف ٰانٓی‬
‫رُٔيِ کَىَي ٔ ػيِٖ َیِ پخ كَحطَ َٓخىَي ٔ ئظی ٔ ػ٘ن ٰانٓی ٍح رَگِیيَي‪.‬‬
‫طؼيحىی ىٍ حٔؽ حكٕحل ػ٘ن رّؿٌُٕ ٍٓیيَي‪ .‬حرٍؿُٕی‪ ،‬رٔظّ رّيلم َُيگی‬
‫حی٘خٌ رًّکَ حكٕحل آَخٌ يٗپَىحُى‪ .‬ریٖطَیٍ حیٍ َُخٌ ىٍ ر‪ َِٜ‬يُٗیٔظّحَي‪ ،‬پْ‬
‫حُ آٌ ىٍ يُخ‪١‬وی َظیَ ٗخو ٔ کٕكّ ٔ ي‪ َٜ‬پَحکُيِ رٕىَي‪َ .‬خو ْ٘ظخى ٔ ىٔ َلَ حُ‬
‫آَخٌ ي٘و‪ ٚ‬حٓض‪ ،‬ػيِٖ ىیگَ ىٍ پ٘ض ؿزخٍ ُيخٌ رّكَحيٕٗی ٓپَىِ ٗيِحَي‪.‬‬
‫حرٍؿُٕی حیٍىٓظّ ٍح «يـٕٓالص» يٗهٕحَي‪ .‬حیٍَُخٌ‪ٛ ،‬خكذ ىحَٖ رٕىِحَي‪،‬‬
‫رُخ رَ ٍٔحیخص ٔ كکخیخص‪ ،‬ػخٍكخٌ رٍِگی َظیَ ًٔحنٌُٕ ي‪َٜ‬ی ٔ حرَحْیى رٍ حىْى‬
‫‪۴ٓ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رهوی ٔ ك‪٠‬یم رٍ ػیخ‪ًَٓ ٝ‬هُيی ‪ ...‬رخ آَخٌ ىیيحٍ ٔ يُخظَِ ىحٗظّحَي‪ .‬ىٍ كَُْگ‬
‫ٔ ُرخٌ ىٍی َٓآيي ًّْٖ آَخٌ ٍحرؼّٖ رهوی (و ‪ )ٖٕ۲‬حٓض کّ حٔنیٍ َٓحیُيِٖ‬
‫ٗؼَ رّحیٍ ُرخٌ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬حٔ ىهظَ کؼذ هِىحٍی‪ ،‬حُ ػَدْخی کٕچیيِ‬
‫رّهَحٓخٌ ٔ كَيخٌ ٍٔحی رهن ٔ ٓیٔظخٌ ٔ هُيْخٍ ٔ رٔض رٕى‪ .‬حٔ ًْئٍِ رخ ٓخيخَیخٌ‬
‫ٔ ٍٔىکی رٕىِ ٔ رّحٓظُخى ػطخٍ َی٘خرٍٕی‪ ،‬رخ ٍٔىکی ىیيحٍ ٔ ي٘خػَِ ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫أرٕحنوخٓى َی٘خرٍٕی‪ ،‬ػُٕحٌ‬ ‫ػوالءالوغبًیي‪:‬‬
‫کظخد هٕى ٍح کّ حَيٍ حكٕحالص ‪ٕٛ‬كیّ َگخٗظّ حٓض «ػوالءحنًـخَیٍ» َٓخىِ حٓض‪.‬‬
‫َی٘خرٍٕی رًّکَ َخو يَىحٌ ٔ َُخٌ حیٍ ‪١‬خیلّ ٔ َٗف ىنيحىِگی ٔ ریخٌ ػهم رُیخىی‬
‫ؿٌُٕ حی٘خٌ يٗپَىحُى‪ .‬کظخد «ػوالءحنًـخَیٍ» َی٘خرٍٕی هيیىطَیٍ حػَ ئظوم‬
‫ىٍرخٍِٖ ؿًخػض ‪ٕٛ‬كیّ حٓض کّ حكٕحل يَىحٌ ٔ َُخٌ ‪ٕٛ‬كیّ ٍح ي٘ظَکخ ً ىٍ رَ‬
‫ىحٍى‪ .‬چَِٖٓ ٗخه‪ ٚ‬حیٍگَِٔ «رٓهٕل ػخهم» حٓض‪ .‬طَکیذ «ػوالءحنًـخَیٍ» ىٍ‬
‫كَُْگ ‪ٕٛ‬كیخٌ رّیک ح‪ٛ‬طالف پَي‪َٜ‬ف طزيیم ٗي‪َٕ .‬یُٔيِگخٌ ُرَىٓض يوخنق‬
‫ٔ يٕحكن ‪ٕٛ‬كیّ يخَُي حرٍؿُٕی ٔ حرٍػَرٗ آٌٍح رّکخٍ رَىِحَي‪)ٔ44(.‬‬
‫ىیگَ کظخری کّ ئظوالً ىٍ حكٕحالص َُخٌ ‪ٕٛ‬كیخص طلَیَ ٗيِ ٔ حهیَح ً ىٔرخٍِ‬
‫‪ٛ‬يح کَىِ حٓض‪ ،‬کظخد ٗزّٓىحٍ «ًکَ حنُٕٔس حنًظؼزيحص حن‪ٕٜ‬كیخص» ئُٕد رّٗین‬
‫ٔهًَی‪ٛ ،‬خكذ ‪١‬زوخص حنً٘خین (‪ ٖٕ۳‬ـ ٕٔ‪ ْ ، 4‬م) حٓض‪.‬‬ ‫أرٕػزيحنَكًٍ حن ُّ‬
‫ّ‬
‫حرٍؿُٕی ىٍ «‪ٛ‬لش حن‪ٜ‬لٕس» ٔ ؿخيٗ ىٍ «َللخص حْلَْ» ٔ يُخٖٔ ىٍ‬
‫حنيٍیش» رّآٌ حٗخٍِ ىحٍَي‪ ،‬ح ّيخ ٗزٓخص ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ ىٍ يُخرغ يظؼيى‬ ‫«کٕحکذ ّ‬
‫ٔهًَی کظخری ىحٗظّ طلض ػُٕحٌ «حإلهٕس ٔحْلهٕحص يٍ‬ ‫ػزيحنَكًٍ حن ُّ‬
‫ّ‬ ‫آييِ کّ ٗین أرٕ‬
‫حن‪ٕٜ‬كیش = ىٍرخٍِٖ رَحىٍحٌ ٔ هٕحَْحٌ ‪ٕٛ‬كی» کظخری کّ ىٍ ًْخٌ ُيخٌ هٕىٕ‬
‫ْى ىیيِ ٔ هٕحَيِ َ٘يِ (یؼُی ْیچکْ رّيلظٕیخص آٌ حٓظُخى َکَىِ‪ ،‬كو‪ ٢‬ؿِٔ طؤنیلخص‬
‫أرٕػزيحنَكًٍ َخو رَىِ ٗيِ حٓض‪).‬‬
‫ّ‬ ‫ٗین‬
‫يؼالً أرٕػًَ دمحم رٍ ػهی حالَُْی ىٍ کظخد «ٓئحالص أرٕػزيحنَكًٍ حنٔهًی‬
‫نال ّيخو حنيحٍهطُی» حیٍ کظخد ٍح ؿِٔ طآنیلخص حی٘خٌ ًکَ کَىِ حٓض‪ .‬گٕیخ حالَُْی‬
‫هٕىٕ َیِ کظخد ٍح َيیيِ چٌٕ يٗگٕیي «هطیذ (رـيحىی) ىٍ طَؿًّٖ «رکیَحنيٍحؽ‬
‫حن‪ٕٜ‬كی» حیٍ ٍح گلظّ حٓض‪ .‬حٔ ْى كٕحنض يٗىْي رّ«طخٍین رـيحى ييیُش حنٔاليّ» ىٍ‬
‫ؿهي ْليِْى طخٍین رـيحى کّ كَٓٓض ٔ حػالو ٗخَِىِ ؿهي يخهزم هٕى حٓض‪َ ،‬خو کظخد‬
‫«حإلهٕس ٔحْلهٕحص يٍ حن‪ٕٜ‬كیش» ًکَ ٗيِ‪ .‬ح ّيخ کظخری کّ ؿيیيح ً پیيح ٗيِ ػُٕحَٖ‬
‫حٓض "ًکَ حنُٕٔس حنًظؼزيحص حن‪ٕٜ‬كیخص" کظخد رَحٖ هٌَْخ (َِىیک رِّْحٍ ٓخل)‬
‫ٓٔ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يلوٕى رٕىِ ٔ ْیچ َٔوّٖ حُ آٌ ىٍ ىٓض َزٕىِ‪ .‬طخ حیٍکّ ىٍ ٓخل ٔ‪ ٔ۲۲‬دمحم ‪ُ١‬خكٗ‬
‫[ي‪َٜ‬ی] حىػخ کَى کّ ىٍ يـًٕػّ َٔوّْخٖ هطٗ کظخروخَّٖ ٍیخ‪ ٝ‬ػَرٔظخٌ‬
‫ٓؼٕىٖ آٌٍح یخكظّ حٓض‪.‬‬
‫‪ُ١‬خكٗ حیٍ حػَ ٍح ط‪ٜ‬لیق ٔ طُویق کَى‪ ،‬كٕحٗت رَ آٌ حكِٔى ٔ ىٍ ٓخل ٖ‪ٔ۲۲‬‬
‫ىٍ هخنذ ‪ٛ ٔ۳۰‬للّ ىٍ ي‪ َٜ‬يُظَ٘ کَى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲۲۲‬هخَى «حٍکیخ کََم»‬
‫حٓظخى ىحَ٘گخِ «ىٔک» ىٍ آيَیکخ حیٍ حػَ ٍح ىٔرخٍِ ط‪ٜ‬لیق ًَٕى‪ ،‬رّآٌ ؿُزّْخی‬
‫كیًیُیٔظی ىحى ٔ رّحَگهیٔٗ طَؿًّ ٔ ََ٘ کَى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ٕٓٔ۰‬کظخد طٕٓ‪« ٢‬يلظی‬
‫دمحم ي٘ظخم طـخٍٔیی» رّحٍىٔ رَگَىحَیيِ ٗي ٔ طلض ػُٕحٌ «هٕحطیٍکخ طٌکَس» ىٍ‬
‫الٍْٕ يُظَ٘ ٗي‪ .‬ىٍ ًْخٌ ٓخل (‪ )ٖٔ۴۳‬هخَى يَیى كٔیُٗ ىٍ حیَحٌ کظخد ٍح حُ‬
‫ػَرٗ رّپخٍٓی رَگَىحٌ کَىِ ٔ ًَْحِ رخ يظٍ ػَرٗ طلض ػُٕحٌ «َؤظیٍ َُخٌ‬
‫‪ٕٛ‬كی» ىٍ ٓٓ‪ٛ ۳‬للّ يُظَ٘ ًَٕى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ حػَ‪ ،‬گٌحٍٕ ٔ َٗف كخل ْ٘ظخى ٔ ىٔ َلَ حُ َُخٌ پخٍٓخٖ طخٍین حٓالو‬
‫حُ حه‪ٜ‬ی َوخ‪َُٓ ١‬يیٍْخٖ حٓاليٗ ریخٌ ٗيِ حٓض‪ .‬کظخد رخ ریخٌ َٗف كخل ٍحرؼّٖ‬
‫ػئیّ (ر‪َٜ‬ی) آؿخُ ٗيِ ٔ رخ کٔخَٗ چٌٕ نزخرّ يظؼزيِ‪ٗ ،‬ؼٕحَّ‪ ،‬كخ‪َ ًّ١‬ی٘خرٍٕٖ‬
‫ٔ‪ ...‬حىحيّ یخكظّ ٔ رخ ػخیّ٘ ىهظَ حكًي ‪ٕ١‬یم ئَُٖ رّپخیخٌ ٍٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍ کّ رگٌٍیى‪ ،‬ػزيحنَكًٍ ؿخيی ىٍ روٖ آهَ کظخد «َللخص حالَْ يٍ‬
‫ك‪َ٠‬حص حنويّ» رخری ‪َ١‬ف يٗکُي طلض ػُٕحٌ «كی ًکَحنُِّٔخء حنؼخٍكخص حنٕح‪ٛ‬الص‬
‫حنَؿخل = یخىآٍٔی َُخٌ ػخٍف ٔح‪ٛ‬م کّ رّيَحطذ يَىحٌ ٍٓیيِحَي‪».‬‬ ‫حنٗ يَحطذ ّ‬
‫ؿخيی ىٍ حيظيحى رلغ هٕى حٓخيی ٖٖ ٌُ ٍح يٗآٍٔى کّ حْم ٓهٕک ٔ ‪َ١‬یوض‬
‫رٕىِحَي ٔ ىٍرخٍِٖ َْیک طٕ‪ٟ‬یق يوظ‪َٜ‬ی حٍحثّ يٗىْي کّ چُيحٌ حًْیض َيحٍى‪.‬‬
‫کٔخَیٍح کّ ؿخيی َخويٗرَى ًْخٌْخی ْٔظُي کّ پیٖطَ حُحٔ «ػوالءحنًـخَیٍ»‬
‫ٔ حرٍؿُٕی آٌْخ ٍح حك‪ٜ‬خء کَىِحَي‪ .‬ؿخيی َیِ ىٍ حیٍؿخ حُ کظخد «حإلهٕس‬
‫ٔحْلهٕحص يٍ حن‪ٕٜ‬كیش» َخو يٗرَى ٔنی چیِی حُٕ َوم ًَٗکُي‪ ،‬يؼهٕو حٓض کظخد‬
‫ٍح َيیيِ‪ .‬ئظویًخ ً گَیِی رَّظَ حرٍػَری يَُٗي ٔ يٗگٕیي‪ٛ« :‬خكذ كظٕكخص‬
‫ّللا طؼخنٗ ىٍ رخد ْلظخى ٔ ٓیى حُ كظٕكخص‪ ،‬رؼي حُ آٌکّ ًکَ رؼ‪٠‬ی حُ ‪١‬زوخص‬ ‫ٍكًّ ّ‬
‫حنَؿخل كوي‬ ‫حنَؿخ ِل رخٓى ِ ّ‬
‫ْئالء ِ ّ‬
‫ِ‬ ‫ّللا کَىِ حٓض‪ ،‬يٗگٕیي‪ٔ« :‬ک ُّم يخ ٌَ ُک َُِ يٍ‬ ‫ٍؿخل ّ‬
‫کى حْلريحلُ؟‬‫حنَؿخل‪ ،‬هیم نزؼ‪ٓ٠‬ى‪ِ :‬‬ ‫ًکَ ّ‬ ‫یکٌٕ يُٓى حنُِّٔخء‪ٔ ،‬نکٍ یـهذ ُ‬
‫الطوٕ ُل أٍرؼٌٕ ٍؿالً؟ كوخل‪ :‬هي یکٌٕ كیٓى حنُِّٔخ ُء»‪.‬‬ ‫ُ‬ ‫هخل‪ :‬أٍرَؼٌَٕ َلٔخً‪ ،‬كویم نّ‪ِ ٔ :‬ن َى‬
 ‫ٔٔ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫= ‪ٛ‬خكذ كظٕكخص يٗگٕیي‪ ًّْٖ :‬کٔخَی کّ يخ ىٍ حیٍؿخ رّػُٕحٌ ٍؿخل َخو‬

‫رَىیى‪ ،‬يَى َیٔظُي‪ ،‬رؼ‪٠‬ی حُ آٌْخ ٌُ رٕىَي‪ ،‬چٌٕ ػُٕحٌ ٍؿخل ؿهزّ ىحٍى‪ ،‬يخ ًّْ‬
‫ٍح ٍؿم ػزض ًَٕىیى‪ٓ .‬پْ حیٍ حٗؼخٍ ٍح پ٘ضرُي ٓوٍ هٕى يًَٗخیي‪:‬‬
‫كی ػخنى حالٍٔحف ٔحالريحٌ‬ ‫ح ٌَِ حنُّٔخء ٗوخثن حنٌُکَحٌ‬
‫ْٕٔ حنًؼزَّ ػُّ رخالَٔخٌ‬ ‫ٔحنلک ُى يظّليُحنٕؿٕى ػهیًٓخ‬
‫ك‪٠‬محالَخع رّ ِيٍحنٌُکَحٌ(‪)ٔ4۳‬‬ ‫طلَهخ ػُّ رخيَ ػخٍ‪ٝ‬‬ ‫ٔ ّ‬
‫ىٍ رلغ «حَٔخٌ کخيم» گلظیى کّ رّػویيِی حرٍػَرٗ حَٔخَیض ؿَْٕی ٔحكي‬
‫حٓض ٔ ؿخيغ يَى ٔ ٌُ يٗرخٗي‪ ،‬كویوض حَٔخٌ رٍّٔف حٓض َّ رّؿٔى‪ ،‬يَىحٌ ٔ‬
‫َُخٌ ىٍ ح‪ٛ‬م حَٔخٌ رٕىٌ رخ ْى حطلخى ٔ حٗظَحک ىحٍَي ٔ حهظالف ٔ حكظَحم ٗخٌ طُٓخ‬
‫ىٍ ًُکٍٕص ٔ حَُٕػض حٓض کّ حيَی ػخٍ‪ ٝ‬حٓض ٔ ىحهم ىٍ ح‪ٛ‬م ٔ ؿَِْٕی حَٔخٌ‬
‫َیٔض‪ .‬رُخرَحیٍ يَى ٍح ىٍ حَٔخَیض ىٍؿّٖ ٔ يِیظی رَ ٌُ َیٔض‪ َْ ،‬کًخنی کّ‬
‫يًکٍ حٓض يَى رّآٌ ٍٓي ٌُ َیِ يیطٕحَي رّآٌ َخثم آیي‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ ىٍ حیٍ يوخو رخ حٓظُخى رّآیخص ٔ ٍٔحیخص حٓاليی طؤکیي يیکُي کّ َُخٌ‬
‫ٗخیٔظّٖ ٍٓیيٌ رّطًخو يَحطذ ٔ کًخالص ٍٔكی ٔ يؼُٕی حُ ؿًهّ يَطزّٖ ػظًخی‬
‫حنَؿخل‬ ‫هطزیض ْٔظُي‪ .‬چُخٌکّ َٕٗظّ حٓض‪ ٌِْٔ« :‬کهّٓخ حكٕح ٌل َی٘ظَک كیٓخ حنُّٔخ ُء ٔ ّ‬
‫ٔ ی٘ظَکخٌ كی ؿًیغ حنًَحطذ كظی حنوطزیش»(‪)ٔ4۶‬‬
‫ىٍ رخد ٓی‪ٜ‬ي ٔ ریٔض چٓخٍو حُ كظٕكخص يکیّ طلض ػُٕحٌ «كی يؼَكش يُِل‬
‫حإلنٓیّ ْٕٔ يٍحنل‪َ٠‬س حنؼخ‪ًٛ‬یّ» پْ حُ‬ ‫ؿًغحنُٔخء ٔحنَؿخل كی رؼ‪ ٞ‬حنًٕح‪ٰ ٍ١‬‬
‫رلغ ‪ٕ١‬الَی پیَحيٌٕ طٔخٔی ًحطت ٌُ ٔيَى‪ ،‬آٌ ىٓظّ حُ آیخص هَآَی ٍح کّ‬
‫ػهیٍٓ ىٍؿشٌ‪:ٕ ،‬‬ ‫ّ‬ ‫[ظخَْحَ] ط‪َٜ‬یق ىحٍى يَىحٌ ٍح رَ َُخٌ ىٍؿّٖ حٓض‪ٔ« :‬نهَؿخل‬
‫هٕحيٌٕ ػهیحنُٔخء‪ »ٖ۴ :4 ،‬طٕؿیّ يٗکُي‪.‬‬ ‫‪« ٔ »ٕٕ۴‬حنَؿخ ُل ّ‬
‫كٕحء گَیِ يَُٗي کّ ىٍ ِٓلَ طکٕیٍ طٍٕحص (رخد‬ ‫ٓپْ رّىحٓظخٌ ههوض آىو ٔ ّ‬
‫ىٔو‪ ،‬آیّی ٕٔ) آييِ ٔ ىٍ يُخرغ حٓاليی (رَحی ًََّٕ‪ ،‬يـًغحنزیخٌ‪ ،‬يـهي ىٔو‪،‬‬
‫‪َ )ٕٙ‬یِ َوم ٗيِ حٓض کّ ‪١‬زن آٌ هيحَٔي یکی حُ هزَؿّْخی آىو ٍح گَكض ٔ‬
‫كٕحء ٍح حُ ًْخٌ هزَؿّ آكَیي‪.‬‬ ‫گٕٗض ىٍ ؿخیٖ پَ کَى ٔ ّ‬
‫كٕحء ؿِثی حُ آىو‪،‬‬ ‫حرٍػَرٗ رخ طٕؿّ رّىحٓظخٌ يِرٍٕ طٕ‪ٟ‬یق يیىْي کّ ّ‬
‫يظکٌٕ ٔ ئظوَؽ حُ هزَؿّٖ حٔ حٓض‪ .‬حٔ حٓظيالل يیکُي کّ «هيحَٔي ىٍ کظخد‬ ‫ّ‬
‫هٕى‪َْ ،‬ؿخ ك‪٠‬یهظی ٔ کًخنی رَحی يَىحٌ ًکَ كَيٕىِ‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ آٌٍح رَحی َُخٌ‬
‫ص َٔ ْحنوَخَِظِیٍَ‬
‫ص َٔ ْحن ًُئْ ِيُِیٍَ َٔ ْحن ًُئْ ِيَُخ ِ‬
‫َیِ هخثم ٗيِ حٓض‪ ،‬يؼالً‪ِ « :‬ا ٌَ ْحن ًُ ْٔ ِه ًِیٍَ َٔ ْحن ًُ ْٔ ِه ًَخ ِ‬
‫ٕٔ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ص َٔ ْحنوَخ ِٗؼِیٍَ َٔ ْحنوَخ ِٗ َؼخ ِ‬

‫ص‬ ‫‪ٜ‬خرِ ََح ِ‬ ‫‪ٜ‬خ ِر َِیٍَ َٔحن َ‬ ‫ص َٔحن َ‬ ‫‪ٜ‬خ ِىهَخ ِ‬ ‫‪ٜ‬خ ِىهِیٍَ َٔحن َ‬ ‫ص َٔحن َ‬ ‫َٔ ْحنوَخَِظ َخ ِ‬
‫ص‬‫ظخ ِ‬‫ص َٔ ْحن َلخكِ ِظیٍَ كُ َُٔ َؿ ُٓ ْى َٔ ْحن َلخكِ َ‬ ‫‪ٜ‬خثِ ًَخ ِ‬ ‫‪ٜ‬خثِ ًِیٍَ َٔحن َ‬ ‫ص َٔحن َ‬ ‫‪ِ ٜ‬يّهِیٍَ َٔ ْحن ًُظ َ َ‬
‫‪ِ ٜ‬يّهَخ ِ‬ ‫َٔ ْحن ًُظ َ َ‬
‫ػ ِظی ًًخ‪»ٖ۳ :ٖٖ ،‬‬ ‫ّللاُ نَ ُٓى َي ْـ ِل ََس ً َٔأَؿْ ًَح َ‬
‫ػيَ َ‬ ‫ص أَ َ‬
‫یَح َٔحنٌَح ِک ََح ِ‬ ‫ّللاَ َکؼِ ً‬‫َٔحنٌَح ِک َِیٍَ َ‬
‫= «يَىحٌ ئهًخٌ‪َُ ،‬خٌ ئهًّ‪ ،‬يَىحٌ يئيٍ‪َُ ،‬خٌ يئيُّ‪ ،‬يَىحٌ كَيخٌ‬
‫رَىحٍ ٔ َُخٌ كَيخٌ رَىحٍ‪ ،‬يَىحٌ ٍحٓظگٕ ٔ َُخٌ ٍحٓظگٕ‪ ،‬يَىحٌ ٗکیزخ ٔ َُخٌ‬
‫ٗکیزخ‪ ،‬يَىحٌ هخ‪ٟ‬غ ٔ َُخٌ هخ‪ٟ‬ؼّ‪ ،‬يَىحٌ ‪ٛ‬يهّ ىُْيِ ٔ َُخٌ ‪ٛ‬يهّ ىُْيِ‪،‬‬
‫يَىحٌ ٍُِٔىحٍ ٔ َُخٌ ٍُِٔىحٍ‪ ،‬يَىحٌ پخکيحيٍ ٔ َُخٌ پخکيحيٍ‪ ،‬يَىحٌ یخىکُُيِٖ‬
‫هيح ٔ َُخٌ یخىکُُيِٖ هيح‪ ...‬هيحَٔي رَحی آٌْخ آيَُٕ ٔ پخىحٗی رٍِگ آيخىِ کَىِ‬
‫حٓض‪ )ٔ4۰(».‬حٔ ىٍ رخد ْلظخى ٔ ٕٓو ًْخٌ کظخد ْى يیَٕیٔي کّ هيحَٔي حهٕحيی حُ‬
‫َُخٌ ٔ حهٕحيی حُ يَىحٌ ٍح رّ‪ٛ‬لخطی يٕ‪ٕٛ‬ف کَىِ کّ ُيخٌ حُ ٔؿٕى حیٍ يَىحٌ‬
‫ٔ َُخٌ َْگِ هخنی ًَیيخَي‪ .‬پْ حُ آٌ حٓظ٘ٓخى رّآیّی كٕم حنٌکَ يیکُي‪)ٔ4۴(.‬‬
‫ىٍ ًْخٌ رخد کظخد َیِ آٌؿخ کّ ىٍرخٍِی ٍؿخلهللا (يَىحٌ هيح) ٓوٍ‬
‫يیگٕیي‪ ،‬آٌْخ ٍح رّ‪١‬زوخطی کؼیَ طؤیى يیکُي‪ ،‬حُ ؿًهّ أٔطخى ٍح َخو يیرَى‪ ،‬پْ حُ‬
‫طٕ‪ٛ‬یق ٗخٌ رّحیٍکّ ٓکٌٕ ٔ آٍحيٖ ػخنى حُ رَکض ٔؿٕى آٌْخ حٓض ٔ َیِ ٗیطخٌ‬
‫ٓهطّی َیٔض‪ ،‬يیَٕیٔي‪:‬‬ ‫ٍح رَ حی٘خٌ ُ‬
‫«َْچّ حُ حیٍ ‪١‬زوخص رّحٓى ٍؿخل َخو رَىیى حُ رخد طـهیذ حٓض‪ٔ ،‬گََّ گخْی‬
‫َُخٌ َیِ رّحیٍ ىٍؿخص ٔ يوخيخص َخثم يیَٕٗي‪ .‬رؼي يیحكِحیي حُ ٗو‪ٜ‬ی پَٓیيَي‬
‫ُٔي؟ گلض‪" :‬چٓم َلَ"‪ .‬گلظُي‪" :‬چَح َگلظی‬ ‫أريحل (يٕكيحٌ ٔ ػخٍكخٌ ٍحٓظیٍ) چُي َک َ‬
‫چٓم يَىَي"‪ .‬پخٓن ىحى‪" :‬گخْی َُخٌ َیِ ريیٍ يوخو يیٍُٓي"»(‪ )ٔ4۲‬هال‪ ّٛ‬حیٍکّ‬
‫حرٍػَرٗ ىٍ حرٕحد يوظهق كظٕكخص حُ طٔخٔی ٌُ ٔ يَى ٓوٍ يَُٗي‪ ،‬ىٍ رَهی‬
‫‪ٓ٠‬ى‪:‬‬ ‫يٕحٍى ىٓض ٌُ ٍح رخالطَ حُ يَى َیِ يٗرَى‪ .‬ؿخيی َیِ ح‪ٟ‬خكّ يٗکُي‪ :‬هخل رؼ ُ‬
‫ـًْ ػیــذٌ‬ ‫٘ ِ‬ ‫كال حنظ ّ ُ‬
‫ؤَیـغ ِالٓ ِْـى حن ّ‬ ‫ـٍ ًَک َََْـخ‬ ‫ٔ نـٕکخٌَ حنُِّٔــخ ُء َک ًَ ْ‬
‫ل (ٓ‪)ٔ۳‬‬ ‫كوـــــَ ِن ْه ِٓـال ِ‬
‫ٌ‬ ‫ٔال حنظ ّ ُ‬
‫ـٌکیَ‬ ‫حنَؿخ ِل‬ ‫ػهـی ِ ّ‬ ‫نَلَ‪َ٠‬ـهَضُ حنُِّٔخ ُء َ‬
‫حُ حیٍ طؼخٍكخص کّ رگٌٍیى‪َُ ،‬خٌ طخ کٌُٕ ىٍ ْیچ ىیٍ ٔيٌْزی [حػى حُ ‪َ١‬حین‬
‫‪ٕٛ‬كیّ] رُّػخيض ىیُی ٔ يوخو يَؿؼیض ٔ حكظخء ٔ حيخيض ؿًخػض ٔ ٍْزَیض كَهّ‬
‫ََٓیيِحَي‪ .‬يغٌْح ٕٗحْي َ٘خٌ ىحىِ حٓض کّ َُخٌ ریٖطَ حُ يَىحٌ رّطؼخنیى حىیخٌ‬
‫رخٍٔ ىحٍَي‪ .‬ىٍ طخٍین يؼخ‪ َٛ‬کّ آگخْی َُخٌ ریٖطَ ٗيِ ٔ ؿُزْٖخی كیًیُیٔظی ٍٔ‬
‫رّهٕص َٓخىِ حٓض َُخٌ هٕحٓظخٍ رَحرَی رخ يَىحٌ ىٍ ًّْٖ ٓخكخص َُيگی‪ ،‬حُ‬
‫ؿًهّ ىٍ ههًَٔ ىیٍ ٔ يٌْذ ْٔظُي‪ .‬حئَُِ ىٍ ئیلیض رلغْخی ؿَیخٌ ىحٍى کّ‬
‫ٖٔ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫يٗگٕیُي ‪ًٟ‬خیَی کّ ىٍکظخد يويّ رًّٓض هيح حٗخٍِ يَٕٗٗي طًخيخ َ يَىحَّ حٓض‪،‬‬
‫يٗگٕیُي حیٍ ‪ًٟ‬خیَ رخیي ح‪ٛ‬الف ٔ طؼيیم َٕٗي‪ٗ ...‬ذ آرٔظٍ حٓض طخ چّ ُحیي ٓلَ‪.‬‬

‫رْٖف كه اكـبًَزبى‬
‫رلغ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ حكـخَٔظخٌ ىحٍحی يیيحٌ ٔٓیغ ٔ ىحيُّىحٍ حٓض ٔ ىٍ ىٔ يلٍٕ‬
‫هخرم رٍَٓی طٕحَي رٕى‪ ،‬یکی ىٍ كخل ٔ ىیگَی ىٍ گٌٗظّ‪١ .‬زن حظٓخٍحص يوخيخص‬
‫ُٔحٍص كؾ ٔ حٔهخف حكـخَٔظخٌ‪ ،‬ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬طؼيحى پُـخِ رخد هخَوخِ ػزض ٗيِ ٔ‬
‫‪ٛ‬يْخ رخد هخَوخِ ػزض َ٘يِ ىٍ کٍٕ٘ كؼخنیض ىحٍَي‪ .‬ىِْخ هخَوخِ ىٍ کخرم كؼخل حٓض‪.‬‬
‫رؼ‪٠‬خ ً َ٘خَّْخی ىیيِ يٕٗٗى کّ الیّْخی حُ يُٓيٓخٌ كَُْگی کٍٕ٘ يخیمحَي‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٍح ىٍ رَحرَ حٓالو ٓهلیّض کّ رّطخُِگی ىٍ کٍٕ٘ َ‪٠‬ؾ گَكظّ ٔ ٓوض طُي ٔ‬
‫هٍ٘ يٗرخٗي‪ ،‬طوٕیض ًَخیُي‪ .‬ح ّيخ حیٍ طًخیم ىٍ رَحرَ حيٕحؽ پَهيٍص ٓهلیّض ُٓی ٔ‬
‫كوخْض ٔ ‪ٛ‬لٕیض ٗیؼی کّ َْیک ىحٍحی پ٘ظٕحَّْخی ػظیى يخنی ٔ ٓیخٓی حُ‬
‫ریٌَٔ ٔ ىٌٍٔ کٍٕ٘ حٓض‪َ ،‬خچیِ يیًَخیي‪.‬‬
‫حگَ روٕحْیى گٌٗظّٖ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ حكـخَٔظخٌ ٍح رٍَٓی ًَخثیى رخیي ػَٔؽ ٔ رٔ‪٢‬‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ىٍ کم ٗزّهخٍِ ٔ آٓیخی يیخَّ ٔ آٓیخی ‪ٛ‬ـیَ ٍح يٍٕى يطخنؼّ هَحٍ ىْیى‪ .‬رخ‬
‫طؤيم ٍٔی ؿَیخٌْخ ٔ ٓهٔهّْخی ‪ٕٛ‬كیگَی ىٍ گٔظَِٖ حیٍ يُخ‪١‬ن‪ ،‬ىٍيٗیخریى کّ‬
‫حكـخَٔظخٌ (هَحٓخٌ هيیى) هخٓظگخِ ػًيِٖ ط‪ٕٜ‬ف رٕىِ حٓض‪ .‬رخ َگخْی رّيکخٌ َٕ٘‬
‫ٔ ًَخی رٍِگخٌ ‪ٕٛ‬كیّ يٗریُیى کّ رٔیخٍی حُحی٘خٌ ىًٍْخٌ يلئىِٖ كَُْگپٍَٔ‬
‫هَحٓخٌ [هيیى] پٍَٕٔ یخكظّحَي‪ .‬رٍِگخَی يخَُي حرَحْیى رٍ حىْى رهوی(ٔ‪ٗ )ٔ۳‬وین‬
‫رهوی(ٕ‪ )ٔ۳‬كخطى ح‪ٛ‬ى رهوی(ٖ‪ )ٔ۳‬حكًي ه‪َٔ٠‬یّ(‪ )ٔ۳4‬هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی(‪)ٔ۳۳‬‬
‫ُٓخیی ؿَِٕی(‪ )ٔ۳۶‬ؿالری ْـٕیَی(‪ٓ )ٔ۳۰‬یّي حكًي حريحنی چ٘ظی ‪ ٔ ...‬هیهی کٔخٌ‬
‫چٌٕ حیُخٌ‪ ،‬کّ ٓظٌْٕخی حٓظٕحٍ ػخنى ط‪ٕٜ‬ف ْٔظُي‪ ،‬حُ ًْیٍ هطّ رَهخٓظّحَي‪ .‬ىٍ‬
‫كویوض‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف ىٍحكـخَٔظخٌ حئَُی كََُي ههق ًْخٌ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ هَحٓخٌ رٍِگ‬
‫حٓض‪ ٔ .‬حئَُِ ْى حُ حیٍ حٓظٕحَّْخ ىٍ کٍٕ٘ ٔؿٕى ىحٍَي‪.‬‬
‫ػُٕحٌ «‪ٕٛ‬كی» ىٍ ٔ‪ ٍ١‬يخ ىحٍحی رخٍ يؼُخیی ػًین ٔ حكظَحوآيیِ حٓض‪ .‬يَىو‬
‫حی٘خٌ ٍح ىحٍحی کَحيض ٔ يُ٘ؤ هیَ ٔ رَکض يٗىحَُي‪ ،‬رًّْیٍ نلخظ حكظَحو ٔ طکَیى‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ ٍح رَ هٕى ٔحؿذ يًٗٗخٍَي‪ .‬ىٍ طؤیىرُيی ٔ ٓخهظخٍ ‪١‬زوخطت آٌ‪ُْ ،‬گخيی‬
‫کّ رَّخو ‪ٕٛ‬كی رخ ػُٕحٌ پیَ یخ ػخٍف رَ يٗهٍٕیى‪ ،‬يٗریُیى کّ يَىو رَ ‪١‬زن رخٍٔ‬
‫ػًٕيی آٌٍح حُ ‪١‬زوّٖ ٍٔكخَی رًّٗخٍ يٗآٍَٔي‪.‬‬
‫‪۴ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پیَ یخ ػخٍف رّآٌ ػهض رّىٍؿّٖ طويّ َخثم ٗيِ کّ ىٍ پی ىٓظیخری رّطوَد‬
‫رّهيحَٔي حٓض ٔ ؿخنزخ ً رّیکی حُ كَم ‪ٕٛ‬كیّ طؼهن ىحٍى‪ٕٛ .‬كی ىٍ َُيگی ٍُٔيَِ‬
‫هٕى ٍح رّ یک َظى كکَی يویي کَىِ حٓض کّ حیٍ َظى كکَی رئٌ آٌکّ حٔ ٍح حُ‬
‫ىیگَحٌ ؿيح ٓخُى‪ ،‬حُ ىیگَحٌ يظًخیِ ٓخهظّ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ػهض ط‪ٕٜ‬ف ىٍ يیخٌ‬
‫يَىو هيٍص كَحٔحَی ىحٍى ٔ رّكم ي٘خکم ػًٕيی ٔ ٗو‪ٜ‬ی ئخًْض يیًَخیي‪)ٔ۳۴(.‬‬
‫حٍُٕ گلظٍ ىحٍى کّ چُيی هزم‪ٗ ،‬و‪ٜ‬ی رَّخو «ٓیي َٗفحنيّیٍ» يٍٕ٘ٓ رّ‬
‫«آهخی طخیًُی» ىٍ کخرم هیهی ؿهذ طٕؿّ کَى‪ٍٓ ،‬خَّْخی ػًٕيی ٔ ٗزکّْخی‬
‫حؿظًخػی ىٍرخٍِی حٔ چیِْخی ُیخىی گلظُي ٔ َٕٗظُي‪َْ ،‬چُي يٍ حٍٔح ًَیُٗخٓى؛‬
‫يًکٍ حٓض حٔ ًْخٌچیِی رخٗي کّ يَىو يیگٕیُي‪ .‬حيخ آٌچّ ریٖ حُ ًّْ طٕؿّ يَح‬
‫ؿهذ ًَٕى یک يٍٕى ي‪ٜ‬خكزّی حٔ رخ یک ٗزکّی طهٕیِیَٕی رٕى کّ يظؼهن رّیک‬
‫گَِٔ ؿٓخىی حٓض‪ .‬هزََگخٍ کّ یک رچّگکی کى ىحَٖ رٕى <رٍّٓى طلظیٖ ػوخیي>‬
‫يکٍَح ً حُ آهخی طخیًُی يیهٕحٓض کهًّی هٕى ٍح رگٕیي!‬
‫آهخی طخیًُی َْرخٍ (يطخرن رخ ػَكخٌ حرٍػَری) پخٓن يیىحى‪:‬‬
‫«يٍ هٕىو کهًّ ْٔظى» حيخ آٌ ‪١‬لهک هزََگخٍ ْیچ ًَیكًٓیي کّ حیٍ آهخ چّ‬
‫ٓوٍ ػَكخَت رٍِگی يیگٕیي‪ ،‬حگَ آٌآهخ حیٍٓوٍ ٍح آگخْخَّ گلظّ رخٗي‪ ،‬رخالطَیٍ ٔ‬
‫َٓخثیطَیٍ ٓوٍ ٍح ىٍ ههًَٔ ط‪ٕٜ‬ف ٔ حَٔخٌ کخيم گلظّ حٓض‪ :‬رهّ‪« ،‬حَٔخٌ کخيم‬
‫کهًّی ؿخيؼّی ٰانٓیّ حٓض‪ًّْ« ٔ ».‬ی ْٔظی ىٍ طًخيیض هٕى یک کهًّ حٓض»‪.‬‬
‫يَىو ٔ‪ ٍ١‬يخ ىٍ يلخٍٔحص ٍُٔحَّ رَّْ يَىی کّ ىحٍحی ٍیٖ ٔ ظخَْ يٕهَ‬
‫رخٗي «‪ٕٛ‬كی» هطخد يٗکُُي‪ .‬حیٍ َ٘خٌ حُ ػًن ٍیّْ٘خی ط‪ٕٜ‬ف ىٍ كَُْگ‬
‫ػًٕيی ٔ طخٍیوی ىحٍى‪ .‬ىٍ حكـخَٔظخٌ ریٖ حُ َْ کٍٕ٘ی ىیگَ يِحٍحص ٔ يَحهي‬
‫‪ٕٛ‬كیّ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬حؿهذ يِحٍْخی ‪ٕٛ‬كیّ رُّیخٍطگخِ طزيیم ٗيِحَي‪ .‬رٔیخٍی حُ‬
‫حيخکٍ ٔ يلالص ٔ ٓخكخص حىحٍی رَّخو ي٘خین ‪ٕٛ‬كیّ ئًی ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ رُؼي ىیگَ‪ :‬پیَٕي يیخٌ حىریخص پخٍٓی ٔ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ حكـخَٔظخٌ رٔیخٍ هٕی‬
‫حٓض ٔ حیٍ رّػهض ٔؿٕى ٗؼَحء ٔ َٕیُٔيِگخٌ كَحىٓظی چٌٕ هٕحؿّ ػزيهللا‬
‫حَ‪ٜ‬خٍی‪ ،‬كکیى ُٓخیی‪ْ ،‬ـٕیَی‪ ،‬ؿخيی ‪ ٔ ...‬يٕنٕی رهوی حٓض‪)ٔ۳۲(.‬‬
‫ًْیٍگَّٕ حٓض پیَٕي ط‪ٕٜ‬ف رخ ىیٍ؛ حُ آٌؿخ کّ ػهًخی ىیُی حكـخَٔظخٌ ىٍ‬
‫‪ٛ‬يٓخل حهیَ ػًٕيخ ً پیَٔ يُٓؾ «ىیٕرُيی» رٕىِحَي؛ حُ حیٍٍٔ پیَٕي حٓظٕحٍ ریٍ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٔ ىیٍ ىٍ حكـخَٔظخٌ کًخکخٌ كلع ٗيِ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ يیخٌ ػهًخی ىیُی <حْم‬
‫ُٓض> ٔ ٍْزَحٌ ‪ٕٛ‬كیّ ٍحرطّٖ َِىیک ٔ رَحىٍحَّٖ ٔؿٕى ىحٍى؛ يالیخٌ ىٍ‬
‫‪۴ٔ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫يٕحػع هٕى ييحو رّکَحيخص ي٘خین ٔ حکخرَ ‪ٕٛ‬كیّ حٓظُخى ٔ حٓظ٘ٓخى يیًَخیُي ٔ‬
‫رؼ‪٠‬خ ً هٕى ٍح ‪ٕٛ‬كی يیىحَُي‪ .‬حیٍ ىٍ كخنی حٓض کّ يیىحَیى ىٍ ىیگَ َُٓيیٍْخ‬
‫يُخٓزخص يیخٌ كوٓخء ٔ يليػخٌ رخ ‪ٕٛ‬كیخٌ ْیچگخِ كُّٔ َزٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ىٍ حكـخَٔظخٌ رّّٓ كَهّٖ «َو٘زُيیّ» ‪« ،‬هخىٍیّ» ٔ «چ٘ظیّ» يظـهّی‬
‫ٗيِ حٓض کّ ىٍ ریٍ ‪١‬زوخص َٗٓی َلًٕ ىحٍَي‪ .‬کخرم ٔ َْحص ىٔ يَکِ رٍِگ‬
‫ط‪ٕٜ‬فحَي‪ٓ ،‬خكخص ًٗخل کٍٕ٘ ٔ َخكیّٖ هُيْخٍ َیِ حُ حیٍ يکظذ طؤػیَ پٌیَكظّحَي‪.‬‬
‫كَهّٖ َو٘زُيیّ‪ ،‬ىٍ يیخٌ هزخیم پ٘ظٌٕ‬ ‫ًوْجٌلیَ كه اكـبًَزبى‪:‬‬
‫ٔ ىیگَ يَىيخٌ حكـخَٔظخٌ حُ حكظَحو ٔ ؿخیگخِ هخ‪ٛ‬ی رَهٍٕىحٍ حٓض‪َْٓٗ .‬خی‬
‫کخرم ٔ َْحص حُ يَحکِ يٓى طـًغ َو٘زُيیخٌ ىٍ حكـخَٔظخٌ حٓض‪ .‬رَحی حٔنیٍ رخٍ‬
‫ٓؼيحنيّیٍ کخٗـَی ٔ ػزيحنَكًٍ ؿخيی حیٍ ‪َ١‬یوّ ٍح ىٍ َْحص ٍٔحؽ ىحىَي‪ .‬ىٍ‬
‫حكـخَٔظخٌ حیٍ كَهّ ٗؼذ ُیخىی پیيح کَىِ حٓض‪ٔ ،‬نی ىٔ طًخیم آٌ پٍََگطَ حٓض‪:‬‬
‫حنق ـ ٗخهّٖ ؿَری ٔ ًٗخنی کٍٕ٘ (يٍٕ٘ٓ رّهٕحؿّ حكَحٍ) کّ رخ يٓي كَهّ‪،‬‬
‫یؼُی آٓیخی يیخَّ حٍطزخ‪ ١‬ىحٍى‪ٓ .‬یيٓهیًخٌ هُئُی (ٖٕٓٔ ـ ‪ ْ ، ٕٔ۲4‬م) ‪ٛ‬خكذ‬
‫«یُخریغ حنًٕىس» یکی حُ حػخظى حیٍ كَهّ حٓض‪.‬‬
‫د ـ ٗؼزّٖ َٕحكی يَ٘هی ٔ هُيْخٍ؛ حیٍ ٗؼزّ ئظویًخ ً رّهخَٕحىِٖ يـيىیْخ‬
‫ٔحرٔظّحَي‪ )ٔ۶ٓ(.‬يـيىیْخ هٕى ٍح ئُٕد رّ«ك‪َ٠‬صْخ» يٗىحَُي کّ َٔذٗخٌ‬
‫رّػًَ هطخد يٍٗٓي‪ .‬حی٘خٌ حُ حػوخد ٗین حكًي َُْٓيی (يهوذ رّيـيى حنق‬
‫ػخَی) ْٔظُي‪ .‬ىٍ ٕٓحَق حی٘خٌ آييِ حٓض کّ ٗین حكًي َُْٓيی حُ َٕحىِگخٌ ٗین‬
‫حكًي كخٍٔم کخرهی رٕىِ کّ ىٍ هٌَ ىْى (ْ م) ىٍ ؿُٕد کخرم ُحىِ ٗي‪ ،‬ىٍ ُيخٌ‬
‫ٓهطُض حکزَٗخِ (حُ ٓهٔهّٖ يـٕالٌ ُْيی) رّآٌ ىیخٍ ئخكَص ًَٕى ٔ ىٍ ‪َ١‬یوض‬
‫‪ٕٛ‬كیّ يٍٕ٘ٓ گ٘ض‪ .‬حػ‪٠‬خی حُ حیٍ هخَٕحىِ ىٍ هٌَ َُٕىِْى طَٓخیی رّکخرم‬
‫رخُگ٘ظُي ٔ یک ييٍّٓ ٔ هخَوخِ ىٍ ٍٕٗرخُحٍ طؤٓیْ ًَٕىَي کّ رؼيْخ يَکِ‬
‫طؤػیَحص يٓى يٌْزی ٔ ٓیخٓی ٔ َُْی ىٍ حكـخَٔظخٌ ٗي‪ .‬يٕٓیوی هَحرخطی حكـخَٔظخٌ‬
‫کّ ؿُیطَیٍ يٕٓیوی ىٍ ُٕع هٕى حٓض حُ ًْیٍؿخ ٍیّ٘ ىحٍى‪.‬‬
‫پیَٔحٌ حیٍ كَهّ ىٍ‬ ‫چْزیَ كه اكـبًَزبى‪:‬‬
‫حكـخَٔظخٌ حئَُی َٔزض رّىٔ كَهّٖ َو٘زُيیّ ٔ هخىٍیّ ىٍ حههیض ْٔظُي‪ .‬طـًغ‬
‫چ٘ظیّ ىٍ كٕيّٖ َْیَٔى ریٖطَ رّچ٘ى يٗهٍٕى‪ .‬يکخٌ ح‪ٛ‬هی ٔ يَکِ طـًغ‬
‫آٌْخ «چ٘ض َٗیق» حٓض‪ .‬آَخٌ ىٍ چ٘ض َٗیق ىحٍحی ييٍّٓ ٔ کظخروخَّ ْٔظُي‪.‬‬
‫رّ‪ٔ ٍٕ١‬ح‪ٟ‬ق حُ ىهخنض ىٍ حيٍٕ ٓیخٓی پَْیِ يٗکُُي ٔ حُ َظَ ٓخُيخَيْی‬
‫‪۴ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىحههی َظى هٕری ىحٍَي‪ .‬رَهی حُ ح‪ٕٛ‬ل ػوخیي حیٍ كَهّ ػزخٍصحَي حُ‪ ٔ :‬ـ پخیرُيی‬
‫رَّٗیؼض‪ ٕ ،‬ـ ًٓخع‪ ٖ ،‬ـ هٕحنی ‪ 4 ،‬ـ ًکَ ‪ ۳ ،‬ـ چهّ ک٘ی ٔ ؿیَِ …‬
‫ىٍ يٍٕى ٗیِْٕخی رَگِحٍی يـخنْ ‪َ١‬یوّٖ چ٘ظیّ رخٍْٔخی يظلخٔطی ٔؿٕى‬
‫ىحٍى‪ .‬رٔیخٍی حُ حٍحىطًُيحٌ ‪َ١‬یوّٖ چ٘ظیّ يٗگٕیُي کّ رَهی حُ آالص يٕٓیوی‬
‫رَحی رَگِحٍی يـخنْ حیٍ ‪َ١‬یوّ ‪ٍَٟٔ‬ی رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ ٓهٔهّٖ چ٘ظیّ يٕٓیوی‬
‫ٔٓیهّٖ رَحی ٍٓیيٌ رّيؼُٕیخص ٔ ػخنى رَیٍ حٓض‪ٓ .‬یيحكًيٗخِ ييىی چ٘ظی‪،‬‬
‫يَٗي هخَوخِ چ٘ظیّ ىٍَْحص يٗگٕیي‪ :‬آالص يٕٓیوت کّ ىٍ يـخنْ چ٘ظیّ حٓظلخىِ‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬ؿيح حُ ٔٓخیم يٕٓیوی حٓض کّ ىٍ يلخكم ؿیَػَكخَی َٕحهظّ يٕٗٗى‪.‬‬
‫رَهی يٗگٕیُي حیٍ ٓهٔهّ ىَزخنّٖ ٓهٔهّٖ «ح َ ْىًَْیّ» ئُٕد رّحرَحْیى رٍ‬
‫حىْى‪ ،‬حٓض کّ ىٍ ُيخٌ أرٕحٓلخم ٗخيی (حُ ي٘خین رٍِگ ‪ٕٛ‬كیّ ىٍ حٔحهَ ‪ٛ‬يِٖ‬
‫ٕٓو ٔ حٔحیم ‪ٛ‬يِٖ چٓخٍو) رّچ٘ظیّ يؼَٔف ٗي‪ .‬رَهی ىیگَ آٌٍح رٍَّٓٓٔىیّ‬
‫َِىیک هٕحَيِحَي‪ .‬آىحد هَهّپٕٗی رَحی حیٍ كَهّ رٔیخٍ يٓى رٕى ٔ ٓؼی يیٗي‬
‫هَهّ ٍح کّ يیَحع يويّّ هٕحؿّگخٌ چ٘ض رٕى‪ ،‬رّؿٕحَخٌ ٔ حكَحى کى طـَرّ َيُْي ٔ‬
‫حُ هَهّرخُی رّٗيص ؿهٕگیَی يیٗي‪ .‬رَحی هَهّ‪ ،‬ح‪ٛ‬هی ٰانٓی هخثم رٕىَي ٔ يُ٘ؤ‬
‫آٌٍح رّٗذ يؼَحؽ يیٍٓخَیيَي کّ ٓیّي هَهّٖ كوَ ٍح حُ هيح ىٍیخكض کَى ٔ ٓپْ‬
‫َٓ ٰانٓی رٕى> رّك‪َ٠‬ص ػهی پٕٗخَیي‪.‬‬‫آٌٍح <کّ حيخَض ٔ ّ‬
‫حیٍ كَهّ ىٍ هٌَ‬ ‫هبكهیَ كه اكـبًَزبى‪:‬‬
‫ٗخَِىِْى طَٓخیی ىٍ ُْي ئظوَ ٗي ٔ حُ ًْخٌؿخ رَهی حُ هزخثم پ٘ظٌٕ ٍح رّهٕى‬
‫ؿٌد ًَٕى‪ .‬ىٍ يیخٌ هزخیم پ٘ظٌٕ کّ ىٍ حكـخَٔظخٌ حُ حکؼَیض رَهٍٕىحٍحَي‪ ،‬كَهّٖ‬
‫هخىٍیّ پیَٔحٌ رٔیخٍی ىحٍى ٔ ٍْزَی آٌ رخ هخَيحٌ گیالَی حٓض کّ حُ حهالف َٔزت‬
‫ٓیّيػزيحنوخىٍ گیالَی َیِ رًّٗخٍ يٗآیُي‪ .‬گیالَیْخ حؿهذ حكَحى طل‪ٜ‬یم کَىِ‪،‬‬
‫طکُٕکَحص‪ ،‬رٍٕٔکَحص‪ٗ ،‬یکپٕٕ ٔ يزخىی آىحد ْٔظُي؛ ىٍ ٓیخٓض ٔ طـخٍص‬
‫ىٓض ىحٍَي ٔ رّٗیِٕٖ ؿَری َُيگی يٗکُُي‪ .‬ىٍ حيٍٕ ىیُی ٔ ٓیخٓی رّيیخٍَّٔی‬
‫حٗظٓخٍ ىحٍَي‪ .‬هخَيحٌ گیالَی ىٍ ُيخٌ پخىٗخْی دمحم ظخَْٗخِ يُخٓزخص گَيی رخ‬
‫ىٍرخٍ ىحٗظُي ٔ حیٍ يُخٓزخص رّٔ‪ٛ‬هضْخی چُيی يیخٌ حیٍ ىٔ هخَيحٌ رٍِگ حَـخيیي‪.‬‬

‫پواکٌلٍگی عـواكیبیی رْٖف كه اكـبًَزبى‬

‫ٓوٍَٓحیی ٔ ههىكَٓخیی ىٍ حیٍ كُِٕ ئظهِو يطخنؼخص يیيحَت گٔظَىِ حٓض‪،‬‬
‫کخٍی کّ طخکٌُٕ ىٍكي حهم هٕى حَـخو َگَكظّ‪ ،‬حيخ ریخٌ کهی حٔ‪ٟ‬خع حیٍگَّٕ حٓض‪:‬‬
‫‪۴ٔ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حیٍ َٗٓ يَکِ كَهّْخی گَٕخگَٕی‬ ‫ُواد‪:‬‬

‫حُ ‪ٕٛ‬كیّ حٓض‪ .‬طؼيحى ُیخى يوخرَ ‪ٕٛ‬كیخٌ ٔ پیَْخ (ُیخٍصْخ) ىٍ حیٍ َٗٓ گٕیخی‬
‫حیٍ يطهذ حٓض کّ َْ کيحو رَحی هٕى يَیيحَی کى یخ ُیخى ىحٗظّحَي‪ْ .‬ىحکٌُٕ كهوخص‬
‫‪ٕٛ‬كیّ رّ‪ٍٕٛ‬ص كؼخل ٔ پٕیخ‪ ،‬رخ آُحىی کخيم‪ ،‬يَحٓى يٌْزی هٕى ٍح حَـخو يٗىُْي‪.‬‬
‫حیٍ يَحٓى ػًيطخ ً ىٍ آٍحيگخِ هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی رَگِحٍ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ىٍ َٕحكی ح‪َ١‬حف يیًُّ ىٍ كخٍیخد‬ ‫ًبؽیَٓ ّوبل کْْه‪:‬‬
‫ٔ هُئُ ٔ يِحٍ َٗیق‪ ،‬گَِْٔخی رٍِگ َو٘زُيیّ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٍَي‪.‬‬
‫ٔالیخص َٗهی ٔ پ٘ظٌَٕ٘یٍ حكـخَٔظخٌ‪،‬‬ ‫ًْاؽی ّوهی کْْه‪:‬‬
‫يو‪ٕٜٛ‬خ ً يیيحٌ ٍٔىک‪ ،‬پکظیخ‪َُ ،‬گَْخٍ ٔ حهٕحو کٕچی‪ ،‬طلض طؤػیَ هخىٍیّ ْٔظُي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ َٕحكی رّيَکِیض‬ ‫عٌْة ّ عٌْة ؿوثی‪:‬‬
‫هُيْخٍ ٗخْي پَحکُيِگی ٔ طُٕع كِ ََ ْم ‪ٕٛ‬كیّ ْٔظیى‪ٔ ،‬نی ك‪َ ٍٕ٠‬و٘زُيیّ ٔ هخىٍیّ‬
‫ىٍ حیٍ َٕحكی ىٍ کُخٍ كِ ََ ْم کٕچکطَ‪ ،‬پَ ٍَگطَ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ يُخ‪١‬ن ط‪ٕٜ‬ف ٗیؼت‬ ‫هٌب‪ٛ‬ن هوکيی (ُياهٍعبد)‪:‬‬
‫ٗخِ َؼًشحنهٓی رخيٕؿٕىیض ٓخىحص ٍحرطّٖ طُگخطُگ ىحٍى‪ٍٕٓ .‬و ط‪ٕٜ‬ف يخَُي‬
‫کًَرٔظٍ‪ ،‬ىػخَٕٗظٍ‪ ،‬ىٍيخٌ رخ آدىْخٌ ٔ يُوزض هٕحَيٌ ٔ کخٍرَى گٔظَىِٖ‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص‪ :‬پیَ ـ يَیي ـ هٕحؿّ‪ ...‬ىٍ ٍٔحر‪ٓ ٢‬یّي ِْٔحٍِ كکخیض حُ گٔظَىِگی ٔ‬
‫ػًن َلًٕ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ يیخٌ حی٘خٌ ىحٍى‪ .‬ىٍ يُخُػخص كَىة ِْحٍِگخٌ‪ ،‬یکی حُ‬
‫ريطَیٍ ىُٗخوْخ‪ ،‬ىُٗخو رّپیَ ٗو‪ ٚ‬حٓض‪ .‬رخ حیٍکّ <ىٍ ط‪ٕٜ‬ف> پیَ يیطٕحَي ؿیَ‬
‫ٓیي ْى رخٗي؛ حيخ ِْحٍِْخ پیَ ٍح نِٔيخ ً ٓیي يیپُيحٍَي؛ <حُ رخد َٕحُٕ ٔ حظٓخٍ‬
‫حٍحىص> رَّْ كَى ٓیي «ٓیيپیَ ـ یخ پیَُحىِ» يیگٕیُي‪ .‬رُخ رّىالیم يیيحَی يیطٕحٌ‬
‫گلض حیٍ طؼزیَحص ٔ ًُْییخص يؼطٕف رٍّٔٔى ط‪ٕٜ‬ف طٕٓ‪ٓ ٢‬خىحص يیرخٗي‪.‬‬
‫م ط‪ٕٜ‬ف حُ ٓخىحص رٕىَي‪.‬‬ ‫رّه‪َٓٓ ،ٕٜٙ‬هٔهّ ٔ هطذ حکؼَیض َِىیک رّطًخو كِ ََ ِ‬
‫رَحی ٍٔٔى ط‪ٕٜ‬ف ٔ ٓخىحص ىٍ يیخٌ ِْحٍِْخ ًَٗطٕحٌ طخٍین يؼیٍ هیي کَى‪،‬‬
‫يٓخؿَصْخ ٔ ؿخ رّؿخییْخی ٓخىحص ًْٕحٍِ ؿَیخٌ ىحٗظّ ٔ َْيٕؿی حُ يٓخؿَص‬
‫رخ هٕى الیّْخی حُ يؼظويحص ط‪ٕٜ‬ف ٗیؼی ٍح ٔحٍى حؿظًخع ِْحٍِگی ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ُْگخيی کّ روٕحْیى َ٘خَّْخی ٍٔٔى ٓخىحص رّحكـخَٔظخٌ ٍح ؿٔض ٔؿٕ کُیى‪،‬‬
‫هٕحْیى یخكض کّ ػالِٔ رَ ٍٔٔى ٓخىحص ىٍ حیخو ىٕٗحٍ حيٕیخٌ ٔ ػزخٓیخٌ ٔ يظؼخهذ‬
‫حٓظوَحٍ حيخو ٍ‪ٟ‬خ ىٍ ئَ‪ ،‬ىیگَ حيٕحؽ يٓخؿَص حی٘خٌ رّهَحٓخٌ رؼي حُ َٓکٕد‬
‫هیخو َٓريحٍحٌ‪ ،‬حُ ٓزِٔحٍ رّٕٓی ىیگَ يُخ‪١‬ن رّكَکض ىٍ آييِ حٓض‪)ٔ۶ٔ(.‬‬
‫‪۴ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َٓريحٍحٌ ىٍ كي كخ‪ٛ‬م ٓخلْخی ٖ‪ ۰۰‬حنی ‪ ْ( ۰۴۴‬م) َٓکٕد ٗيَي‪ .‬رّىَزخل‬

‫آٌ‪ ،‬هخَٕحىِْخی رٍِگ ٓخىحص ٓزِٔحٍی ىٍ َْٗٓخ ٔ ىٍِْخی رخيیخٌ‪ ،‬رهوخد‪،‬‬
‫ُٓگالم‪ ،‬يیيحٌ‪ ،‬ىحیکُيی‪ ،‬ؿٍٕ ‪ًٗ ٔ ...‬خل هُيْخٍ حهخيض حهظیخٍ ًَٕىَي‪ .‬حیٍ گَِٔ‬
‫حُ ٓخىحص ًْچٌٕ ٓیّيههُيٍ‪ٓ ،‬یّيػهی یؤُٕ‪ٗ ،‬خِ يو‪ٕٜ‬ى‪ٗ ،‬خِ طَحد‪ٗ ،‬خِ هزخى‪ٗ ،‬خِ‬
‫رخرخٔنی ٔ ىیگَحٌ حؿهذ ٔحرٔظّ رّٗخهّٖ ٗخِ َؼًش حنهٓیّ حُ ٗخهّْخی ط‪ٕٜ‬ف‬
‫ٗیؼی رٕىَي‪ ٔ )ٔ۶ٕ(.‬طَٔیؾ ٍُٓ حؿيحىة هٕى ٍح ٔظیلّی ًحطت هٕیٖ يیىحَٔظُي‪.‬‬
‫َکظّٖ هخرم طٕؿّ ىٍ پیَٕي رخ ٓخىحص حیٍکّ كظی ػٕحو حی٘خٌ <رّىٍٓض یخ‬
‫رّؿه‪ >٢‬رّحیٍ گًخٌ ْٔظُي کّ ٓیّي رٕىٌ يالُو حٓض رخ حػظوخى ٔ ػًم ٔ طزهیؾ ىیٍ ٔ‬
‫يؼظويحص حؿيحىی‪ .‬نٌح ُْگخيی کّ كَى ٓیّيی (حكیخَخً) ىٍ يٕحٍىی <ٔنٕ ؿِة> حظٓخٍ‬
‫َظَی يظلخٔص رخ هَأص ػًٕيی ًَخیي‪ ،‬كٍٕح ً رّحٔ گلظّ يیٕٗى‪« :‬طٕ ٓیي َیٔظی»! ‪...‬‬

‫ىٍ يـًٕع‪ ،‬كَُْگ يٌْزی ِْحٍِْخ رَ ّٓ ػُ‪ َٜ‬حٓظٕحٍ حٓض‪:‬‬

‫ُّٓضْخی ط‪ٕٜ‬ف‪.‬‬ ‫ٔ ـ يُوزض ػهی‪ ٕ ،‬ـ يظهٕيیض حْهزیض‪ ٖ ،‬ـ ُ‬
‫نٌح‪ ،‬طخ یکی ـ ىٔ ىّْ پیٖ حُ حیٍ ىٍ َٕحكی ِْحٍِؿخص حيخکٍ يٌْزی رخ حیٍ ّٓ‬
‫ػُٕحٌ ُٗخهظّ يٗٗي‪ ٔ :‬ـ كٔیُیّ (کّ رّآٌ يُزَ يٗگلظُي) ىٍ َْ يلم یک رخد‬
‫يُزَ ٔؿٕى ىحٗض‪ ٕ ،‬ـ ُیخٍصگخْخ‪ ،‬کّ حؿهذ يَحهي رٍِگخٌ ٓخىحص ٔ رَّيٍص ػهًخی‬
‫ؿیَ ٓخىحص ْى رٕىَي‪ ٖ ،‬ـ ييحٍّ طؼهیًخص ػهٕو ىیُی کّ رّگٔظَِگی ىٔ يٍٕى هزهی‬
‫ٔؿٕى َيحٗض‪ ،‬ح ّيخ يٕأػَ رٕى‪ .‬كظی ِْحٍِْخی کّ ىٍ َْٗٓخی چٌٕ کخرم ٓخکٍ ٗيِ‬
‫رٕىَي ىٍ آٌؿخْخ «طکیّهخَّ» طؤٓیْ يًَٕٗىَي کّ رّٔحهغ ًْخٌ كٔیُیّ یخ يُزَ رٕى‪.‬‬
‫طخ ُُْٕ يُوزضهٕحَی ؿِء رََخيّْخی ػخرض آَخٌ حٓض‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ يٗریُیى کّ ؿخی يکخٌ ىیُت رَّخو ئـي ىٍ كَُْگ يٌْزی‬
‫ِْحٍِْخ هخنی رٕى‪ًَ ٔ .‬خُ ؿًخػض ٔ ؿًؼّ رَگِحٍ ًَٗٗي‪ ،‬ىٍ ك‪ٕٜ‬ل رٗکخٍی‬
‫يَىو <ٗخيم ٌُ ٔ يَى> ىٍ ٍُْٔخی يؼیٍ (حؿهذ ؿًؼّ) ىٍ كٔیُیّْخ گَى‬
‫يٗٗيَي‪ ،‬چُي يال ٔ ‪١‬هزّ َْکيحو ‪١‬زن ٍطزّٖ هٕى یکی رؼي حُ ىیگَی ٍٔ‪ّٟ‬‬
‫يٗهٕحَيَي ٔ يَىو رخ ‪ٛ‬يم ٔ حهال‪ ٙ‬كَحٔحٌ گَیّ يٗکَىَي‪ .‬ىٍ آهَ‪ ،‬يالی‬
‫رٍِگطَ رّؿهّٔ هخطًّ يٗىحى ٔيَىو يظلَم يٗٗيَي‪َ .‬خو حیٍ يَحٓى «ؿًؼّهٕحَی»‬
‫رٕى‪ .‬حگَ ىٍ ؿیَ ٍُٔ ؿًؼّ رَگِحٍ يٗٗي رّآٌ «هٕحَيٌ» يٗگلظُي‪.‬‬
‫ىٍ گَيخ گَو يـهْ ٍٔ‪َ ،ّٟ‬خگٓخٌ كَىی حُ يیخٌ يـهْ ‪ٛ‬يح رهُي يٗکَى ٔ‬
‫حٗؼخٍ كًخٓت چُيی حَيٍ ٔ‪ٛ‬ق يٕنی ػهی یخ ٗٓيحء کَرال يٗهٕحَي‪ ،‬ىٍ حیٍ يٕهغ‬
‫‪۴ٔ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٍٔ‪ ّٟ‬هٕحٌ ٓکٕص يٗکَى ٔ يُظظَ يٗيخَي طخ حٔ يطخنذ هٕى ٍح طًخو کُي‪ .‬حیٍ‬
‫ٔ‪ٟ‬ؼیض یخىآٍٔ يـخنْ ًکَ ٔ ًٓخع ‪ٕٛ‬كیّ ٔ هَهّ ىٍیيٌ حی٘خٌ حٓض‪.‬‬
‫حًْیض حهال‪ٙ‬يُي «ؿًؼّهٕحَی» ِْحٍِگی ُيخَی ىحَٔظّ يٕٗٗى کّ رگٕثیى‬
‫رّحػَ كوَ ٔ كخهّٖ ػًٕيی‪ْ ،‬یچَٕع پٌیَحیی ىٍ ریٍ َزٕى‪ ،‬ؿِ ىٍ حیخو يلَو کّ رلغ‬
‫ىیگَی ىحٍى‪ .‬پٌیَحیی ٔ ح‪١‬ؼخو ىٍ حیخو يلَو ٍح "هیَحص" يیگلظُي‪.‬‬
‫ح ّيخ ىٍ چُي ىّْٖ حهیَ حٔ‪ٟ‬خع طـییَ کَىِ حٓض‪ ،‬رخ رّهيٍص ٍٓیيٌ ٍٔكخَیض‬
‫ٗیؼّ ىٍ حیَحٌ ٔ گٔظَٕ كُِْٕخی ػهًیّٖ ٗیؼت ‪ٛ‬لٕی ٔ حكِحیٖ كخٍؽ‬
‫حنظل‪ٜ‬یالٌ كُٕحص ػهًیّٖ َـق ٔ هى ٔ ي٘ٓي‪ٓ ،‬خکُیٍ ِْحٍِؿخص (رًّٕٗل‬
‫ٓخىحص) حُ ط‪ٕٜ‬ف كخ‪ٛ‬هّ گَكظّ ٔ رّحؿظٓخى ٔ طوهیي ٍٔی آٍٔىِحَي‪ .‬کّ رّآٌ «ط٘یغ‬
‫كوخْظی» َیِ يٗگٕثیى‪ .‬ػهی َٗیؼظی رّآٌ «حٓالو ٍٓخنّ؛ َّ حٓالو ٍٓخنض» گلظّ‬
‫حٓض‪ .‬حکٌُٕ ٍٔكخَیَٕی کّ ىٍ حیَحٌ طل‪ٜ‬یم کَىِحَي ىٍ َٕحكی يوظهق ِْحٍِؿخص‬
‫ًَخُْخی ؿًؼّ ٔ ؿًخػض رَپخ يٗکُُي ٔ حىػیّ ٔ حٍٔحى طُي كَهٕٖ يٗهٕحَُي کّ‬
‫ُّٓض َیِ «ٓهلیّض»‬‫َٓٗخٍ حُ طهؼیٍ ٔ َلَصپَحکُی حٓض‪ْ .‬ىچُخٌ کّ ىٍ يیخٌ حْم ُ‬
‫ٍٔ رّگٔظَٕ حٓض‪َْ .‬ىٔی حیٍْخ رخ ط‪ٕٜ‬ف ٔ رخیکيیگَ يیخَّٖ هٕری َيحٍَي‪.‬‬

‫إطالؽبد‪ ،‬ایِبهبد ّ کٌبیبد رْٖف‬

‫«ط‪ٕٜ‬ف» يخَُي ٍَْٗظّ حُ ػهٕو ٔ يؼخٍف حَٔخَی ىحٍحی ح‪ٛ‬طالكخص ٔ‬
‫حیٓخيخص ٔ کُخیخص ٔ حٓظؼخٍحص يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕى حٓض کّ كـى آٌ رٔیخٍ گٔظَىِ‬
‫حٓض‪ .‬يُخرغ ط‪ٕٜ‬ف آکُيِ حُ حیٍ ٔحژِْخ ٔ طَکیزخص حٓض‪َْ .‬یک حُ حیٍ نـخص َِى‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ يؼُخی هخ‪ٛ‬ی ىحٍى‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ گخِ طؼزیَ رّ«يُطنحنطیَ» يٗکَىِحَي‪.‬‬
‫ـ حیٍ ح‪ٛ‬طالكخص حُ کـخ آييِ حٓض؟‬
‫= ٗخػَحٌ ‪ٕٛ‬كی حُ هيیى ىٍ حٗؼخٍ هٕیٖ ٓوُخَی يیگلظّحَي کّ ؿِ رّػ٘ن‬
‫يـخُی <ٔ رؼ‪٠‬خ ً کلَگٕثی> طؼزیَ ًَیٗيِ‪ .‬يؼم آٌکّ حُ نذ ٔ چ٘ى ٔ هخل ٔ ُنق‬
‫يؼٕ٘م یخى يیکَىِحَي ٔ یخ ىٍرخٍِٖ حكٕحنی ٓوٍ يٍٗحَيِحَي کّ رخ آىحد ٔ ظٕحَْ‬
‫ئهًخَی يُخٓذ ًًََٕٗىِ حٓض‪ ،‬يخَُي کهًخص َٗحد ٔ ٍَرخد ٔ آٔحُ ٔ ٍه‪ ٔ ٚ‬ىیَ‬
‫ٔ هَحرخص ٔ َُخٍ ٔ چُگ ٔ ىف ٔ کق ٔ رض‪...‬‬
‫حیٍ حنلخظ کّ ًّْ كکخیض حُ ػ٘ن يـخُی ٔ ىالنض رَ الحرخنیگَی ٔ حرخكّگَی‬
‫ىحٍى‪َِ ،‬ى ػخيّٖ ئهًیٍ يکَِٔ ٔ يُلٍٕ رٕىِ حٓض؛ ريیٍٓزذ رَ ‪ٕٛ‬كیّ ُٗؼضْخ‬
‫يیُىِحَي ٔ آٌْخ ٍح رّکلَ ٔ َُيهّ َٔزض يیىحىِحَي‪ .‬حیٍگَّٕ ٓوُخٌ ىٍ آؿخُ هطؼخ ً‬
‫ٕٓ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ َٓ ٔؿي ٔ كخل َٓٔىِ ٗيِ حٓض ٔ يُ٘ؤ آٌْخ َیِ ریٗک ًْخٌگَّٕ حكٕحنی رٕىِ‬
‫حٓض کّ ٗطلیخص آٌْخ َیِ حُ آٌ َٓچًّ٘ يیگَكظّ حٓض‪ٰ .‬نکٍ رؼيْخ کّ ‪ٕٛ‬كیّ حُ‬
‫ٗطلیخص هٕیٖ گَكظخٍ ىٍى َٓ ٗيَي‪ ،‬ىٍ‪ٛ‬يى رَآييَي طخ طًخو حیٍگَّٕ ٓوُخٌ ٍح‬
‫طؤٔیم کُُي ٔ َْیک حُ حیٍ حنلخظ ٍح حٗخٍطی ٔ ٍيِی كخکی حُ يٕحؿیي ٔ حًٔحم‬
‫هٕیٖ كَحًَخیُي‪ .‬ريیٍگَّٕ‪ُ ،‬نق ٍح كٗحنًؼم حٗخٍطی رّکؼَص ٔهخل ٍح کُخیظی حُ‬
‫ٔكيص ًَٗىَي ٔ هَحرخطی ٗيٌ ٍح حُ هٕىٍْخیی ىحَٔظُي ٔ ريیٍ طؤٔیالص هٕى ٍح حُ‬
‫طًٓض ٔ حَکخٍ ػٕحو ٔ ٍٔثٔخی آٌْخ يٍْٗخَیيَي‪.‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ حیٍ طؤٔیالص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص َیخُ رَّٗف ٔ طٕ‪ٟ‬یق ىحٍى‪ ،‬رَحی حیٍ‬
‫يُظٍٕ آػخٍ ‪ٕٛ‬كیّ ٍح َٗف ٔ َٗف رََٗف کَىِحَي‪ .‬يٗطٕحٌ رَّٗٔف گهٍ٘ ٍحُ‬
‫يلًٕى ٗزٔظَی ٔ َٗف هًَٔیّی حرٍكخٍ‪ٍٓ ٔ ٝ‬خنّٖ يٕ٘حم يال يلٍٔ كی‪ٔ ٞ‬‬
‫َٗٔف كخكع ٔ حيؼخل حیٍْخ ٍؿٕع کَى‪.‬‬
‫حكٌِٔ رَ َٗٔف يلٕٓيی‪َٗ ،‬فْخ ٔ يؼـىْخی (كَُْگ نـخص) كَحٔحَی رَحی‬
‫نـخص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص ‪ٕٛ‬كیّ طلَیَ ٗيِ حٓض؛ حُ ؿًهّ‪ ،‬کظخد هطٍٕ «يؼـى‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص حن‪ٕٜ‬كیّ» رّههى ػزيحنَُحم کخٗخَی (و ٓٔ‪ ْ ، ۰‬م) حٓض کّ رخ ط‪ٜ‬لیق‬
‫ٔ ٔیَحیٖ ػزيحنؼخل ٗخْیٍ <ي‪َٜ‬ی> رَحی َؤظیٍرخٍ ىٍ ٓخل (ٖٔ‪،ٔ۲۲ٕ ْ ٔ4‬‬
‫و) ىٍ ٓ‪ٛ 44‬للّ طٕٓ‪ ٢‬حَظ٘خٍحص «ىحٍحنًُخٍ» ىٍ هخَِْ رّچخپ ٍٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫کظخد حُ ىٍؿّٖ حػظزخٍ رخال رَهٍٕىحٍ حٓض‪« .‬أرٕحنٕكخ حنـُیًی حنظلظخُحَی»‬
‫حٓظخى ٍٗظّٖ ط‪ٕٜ‬ف حٓاليی ىٍ ىحَ٘گخِ هخَِْ ٔ َخیذ ٍثیْ ىحَ٘گخِ‪ ،‬طوَیظی‬
‫رَآٌ َگخٗظّ ٔ کظخد ٍح حیٍگَّٕ طٕ‪ٛ‬یق يٗکُي‪ٔ« :‬حنکظخد ػهی ىٍؿش کزیَس يٍ‬
‫حالًْیّّ الَّّ یظ‪ ًٍ٠‬ح‪ٛ‬طالكخص حن‪ٕٜ‬كیّ‪ ٔ ،‬یؼَف رٓخ‪ ٔ ،‬یُزّ حنی ىالالطٓخ رلٔذ‬
‫حنظطٍٕ حنظ‪ٕٜ‬ف‪ْٔ ،‬ی الؿُی ػُٓخ رخنُٔزش نيحٍّ حنظ‪ٕٜ‬ف حالٓاليی‪».‬‬
‫ىیگَ کظخد «ح‪ٛ‬طالكخص حن‪ٕٜ‬كیّ» حُ حرٍػَرٗ حٓض‪َ ،‬یِ «َٗف ح‪ٛ‬طالكخص‬
‫‪ٕٛ‬كیّ» رّههى «ػهی ٍَٕی» حٓض کّ طلَیَ آٌ ىٍ ٓخل ٕ‪ْ ٕٔ۰‬ـَی هخطًّ یخكظّ‬
‫حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ «َٗف حنً‪ٜ‬طالكخص حن‪ٕٜ‬كیّ» رّههى حكًي حٍَٕ حنً‪َٜ‬ی ٔ «َٗف‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص ط‪ٕٜ‬ف» (ىٍْ٘ض ؿهي) رّههى ٓیّي‪ٛ‬خىم گَْٕیٍ ٔ «كَُْگ‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص ط‪ٕٜ‬ف» ىٍ ىٔ يـهي حُ ؿٕحى ٍَٕروٖ ‪ ٔ ...‬رٔیخٍی ىیگَ‪.‬‬
‫آد كیخص ‪ ،‬آد‬ ‫ًوًَُْبی اى إطالؽبد ْٕكیَ‪:‬‬
‫كیٕحٌ ‪ ،‬آؿٕٕ ‪ ،‬آثیُّ ‪ ،‬حٗخٍِ ‪ ،‬حَْ ‪ ،‬رخىِ ‪ ،‬رخىِٖ ‪ٛ‬خكی ‪ ،‬رخى ‪ٛ‬زخ ‪ ،‬رخٍ حيخَض ‪،‬‬
‫رض ‪ ،‬رظوخَّ ‪ ،‬رظکيِ ‪ ،‬روخء ‪ ،‬رّٕٓ ‪ ،‬پیخنّ ‪ ،‬پیَهَحرخص ‪ ،‬پیَ يـخٌ ‪ ،‬پیًخَّ ‪ ،‬طـهّی ‪،‬‬
‫ٕٔ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫طٔهیى ‪ ،‬طٕکم ‪ ،‬ؿخو ‪ ،‬ؿخٌ ‪ ،‬ؿخَخٌ ‪ ،‬ؿَّ ‪ ،‬ؿهِٕ ‪ ،‬ؿَػّ ‪ ،‬چَحؽ ‪ ،‬چ٘ى هًخٍ ‪،‬‬
‫چهّ ‪ ،‬چُگ ‪ ،‬چ٘ى ‪ ،‬كخل ‪ ،‬كـخد ‪ ،‬كَو ‪ ،‬كَیق ‪ ،‬كهوّ ‪ ،‬كهٕل ‪ ،‬كیَص ‪ ،‬كن ‪،‬‬
‫كویوض ‪ ،‬هخل ‪ ،‬هَهّ ‪ ،‬هَحرخص ‪ ،‬هَحرخطی ‪ ،‬ههٕص ‪ ،‬هٕف ‪ ،‬هًخٍ‪ ،‬هى ‪ ،‬هى حرَٔ ‪،‬‬
‫ىف ‪ ،‬ىو ‪ٍ ،‬رخد ‪ٍ ،‬ؿخء ‪ٍٟ ،‬خ ‪ُ ،‬نق ‪ٓ ،‬خهی ‪ٓ ،‬خؿَ ‪ٓ ،‬کَ‪ٓ ،‬زٕ ‪ًٓ ،‬خع ‪،‬‬
‫ٓخنک ‪ٓ ،‬هٕک ‪َٗ ،‬حد ‪ٗ ،‬خْي ‪ٕٓٗ ،‬ى ‪ٛ ،‬لٕ ‪ُٛ ،‬ى ‪َ١ ،‬د ‪َ١ ،‬یوض ‪، ًْ١ ،‬‬
‫كوَ ‪ ،‬كُخء ‪ ،‬هيف ‪ ،‬هُخػض ‪ ،‬يطَد ‪ ،‬يی ‪ ،‬يیکيِ ‪ ،‬يیُخ ‪ٔ ،‬ؿي ‪ ،‬حٍٔحى ‪ٔ ،‬ظخثق ‪،‬‬
‫يَیي ‪،‬‬
‫َٗیؼض ‪ ،‬كوّ ‪ ،‬ط‪ٕٜ‬ف ‪َ١ ،‬یوض ‪ ،‬كویوض ‪ ،‬يؼَكض ‪َٔ ،‬زض ‪ ،‬ریؼض ‪ٗ ،‬ین ‪ُ ،‬‬
‫ٓهٔهّ ‪ ،‬طهٕیٍ ‪ ،‬طًکیٍ ‪ٓ ،‬یَ حنی هللا ‪ٓ ،‬یَ كی هللا ‪ ،‬ػهى حنیویٍ ‪ ،‬ػیٍ حنیویٍ ‪ ،‬كن‬
‫حنیویٍ ‪ ،‬ئظٗ ‪ ،‬هًخٍٖ ‪َ ،‬ظَٓٗ ‪ ،‬ؿًِِ ‪ ،‬ؿخَخٌ ‪ ،‬هَحرخص ‪ ،‬هَحرخطٗ ‪ ،‬پیَ ‪ ،‬يَحى‬
‫‪ٍَ ،‬يی ‪َ ،‬ظَرخُی ‪ ،‬كیَص ‪ ،‬يلٕ ‪ ،‬يَیي ‪َ ،‬يٗ ‪ٓ ،‬خهٗ ‪ ،‬رخىِ ‪ ،‬ػ٘ن ‪ ،‬ؿٌُٕ ‪َٗ ،‬‬
‫‪َٕ ،‬حهظٍ ‪َ١ ،‬د ‪ ،‬طًکیٍ ‪ُ ،‬نق‪ ،‬حرَٔ ‪ٗ ،‬ین ‪ُ ،‬حْي ‪ٍ ،‬حُ ‪ٍ ،‬یخء ‪ ،‬طِٔیَ ‪١ ،‬ؼٍ‬
‫‪ ،‬رٓظخٌ ‪ ، ّْٕ ،‬يَ٘د ‪ ،‬يَ٘ٔد ‪ ،‬هخطى ‪ ،‬ری ْٕٗی ‪ ،‬ههٕص ‪ ،‬ظٍٕٓ ‪ ،‬هلی ‪،‬‬
‫‪ ، ٢‬ؿًغ ‪ ،‬طلَیوّ ‪ ،‬ک٘ق ٔ حيؼخل حیٍْخ ‪...‬‬ ‫ؿهی ‪ً ،‬کَ ‪ ،‬كظُّ ‪ ،‬هز‪ ، ٞ‬رٔ ٌ‬
‫حیٍ ح‪ٛ‬طالكخص يُل‪ َٜ‬رّطؤٔیالص ٔ ٍيِپَىحُی ٗؼَحء َیٔض‪ .‬ىٍ ٗطلیخص‬
‫‪ٕٛ‬كیّ ٔ ىٍ ٍٓخالص ػَكخء َیِ کخٍرَى گٔظَىِ ىحٍى ٔ ىٍ يؼخَی يو‪ٔ ٕٜٙ‬‬
‫يؼیٍ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حیٍ ح‪ٛ‬طالكخص ٍح ىٍآػخٍ يُؼٍٕ چٌٕ «کظخد حنهًغ كی‬
‫حنظ‪ٕٜ‬ف» حُ حری َ‪ َٜ‬حنَٔحؽ حنطٕٓی‪« ،‬ک٘قحنًلـٕد» ْـٕیَی‪ٍٓ« ،‬خنّٖ‬
‫ه٘یَیّ» ػزيحنکَیى رٍ ْٕحٌُ ه٘یَی‪« ،‬ػٕحٍف حنًؼخٍف» ٍَٓٓٔىی‪« ،‬يُخُل‬
‫حنٔخثَیٍ» هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی َْٔی‪« ،‬طؼَیلخص» ؿَؿخَی‪« ،‬ح‪ٛ‬طالكخص»‬
‫ٗخِ َؼًض هللا ٔنی‪َ« ،‬لخیْحنلٌُٕ» ػخيهی‪َ« ،‬للخصحالَْ» ؿخيی‪« ،‬طٌکَسحالٔنیخء»‬
‫ػطخٍ ٔ ؿیَ حیٍْخ يٗطٕحٌ رّٔكٍٕ یخكض‪ .‬رؼيْخ رخ حَظ٘خٍ کظذ يلیحنيّیٍ حرٍػَری‬
‫ٔ ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ هَٕٕی ٔ ٗخگَىحٌ پَکخٍ آٌْخ‪ ،‬طؼيحى حیٍ ح‪ٛ‬طالكخص ریٖطَ ْى ٗي‪.‬‬

‫(ٖ‪)ٔ۶‬‬ ‫ّطؾیبد‬
‫«ٗطق» یخ «ٗطلیخص» [کّ ػٕحو رّآٌ چطیخص يٗگٕیُي] ىٍ نـض رّيؼخَی‬
‫گَٕخگَٕی چٌٕ ؿهیخٌ ٔ ٍَٓكظٍ ىیگ‪ ،‬ؿَٕ آٓیخد ٔ پخٗخَیيٌ آٍى‪ٛ ،‬يحی ػزٍٕ‬
‫آد پَك٘خٍ حُ يـَحی طُگ‪ ،‬آٔحُ گهٍّحَخٌ ‪ْ ٔ ...‬ی ْی ٓخٍرخَخٌ آييِ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫ح‪ٛ‬طالف ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬کاليی حٓض گٔظخهخَّ ٔ کلَگَّٕ ٔ َخٓخُگخٍ رخ َٗع ٔ ػوم ٔ‬
‫ػَف کّ ‪ٕٛ‬كیخٌ ىٍ كخل ٔؿي ٔ رٗهٕىی رَ ُرخٌ يٍٗحَُي‪َٗ« .‬ف ٗطلیخص»‬
‫ٕٕ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٗطخف» (ٕٕ‪ ۳‬ـ‬ ‫ػُٕحٌ کظخری حٓض رّههى «ٍُٔرٓخٌ رَوهی ٗیَحُی» يٍٕ٘ٓ رّ«ٗین ّ‬
‫‪ ْ ، ۶ٓ۶‬م) کّ كَهّٖ ىٍحٔیٖ گُخرخىی آٌٍح يُظَ٘ کَىِ حٓض‪ .‬کظخد حىػخ ىحٍى کّ‬
‫پیخيزَ ٔ ههلخء ٔ ‪ٛ‬لخرّ ٔ حٔنیخء ًّْ ٗطق گلظّحَي‪ٗ ،‬طٕكخص َْیک ٍح رّطَطیذ‬
‫ریخٌ يٗىحٍى ٔ رَّٗف ٔ طؤٔیم آٌ يٗپَىحُى‪ .‬ىٍ ‪ٛ‬للّٖ ‪ ٖ۲‬کظخد چُیٍ آييِ‪:‬‬
‫ّللا ػهیّ ٔ ٓهّى» ح ّيخ آٌچّ ٓیّي گلض حُ يظ٘خرٓخص ىٍ‬ ‫«كٗٗطقحنُزی ‪ٛ‬هّی ّ‬
‫ٗطلیخص ىٍ ُيخَی کّ ٓکَ يلزض ٔ ػ٘ن ىٍ يوخو حنظزخّ رَحٔ ؿخنذ آيي‪ ،‬چٌٕ‬
‫ي٘خْي رٕى كن ٍح رّكن‪َ ،‬ؼٕص هيو ىٍ حكؼخل ٔ ‪ٛ‬لخص رَحٔ پیيح آيي ىٍ ػیٍ ؿًغ‬
‫آىو ػهی ‪ٍٕٛ‬طّ» ٔ «ٍأیض ٍرّی كی حكٍٔ ‪ٍٕٛ‬س» ٔ‬ ‫ّللاُ َ‬
‫ن ّ‬ ‫حكظخى‪ ،‬گلض‪« :‬هَه ِ‬
‫ّللا کم نیهش» ٔ كيیغ‬ ‫ی يٕ‪ٟ‬غحنوييیٍ» ٔ «یُِل ّ‬ ‫«ٔؿيص َرَىَ حَخيهّ» ٔ «حنکَٓ ّ‬
‫‪ٟ‬لک ٔ ‪ٛ‬الس ٔ حٓظهوخء ٔ ٔ‪ٟ‬غحنويو ػهی ؿُٓى ٔ حيؼخل حیٍْخ‪ ...‬کّ حُ كيیغ‬
‫‪ٛ‬لخص ػزخٍحص حك٘خی حُنیخص رٕى ٔ كویوض ػیٌٕ ‪ٛ‬لخص رَّؼض ظٍٕٓ ىٍ يؼخیُخص؛‬
‫ٰنکٍ يکَ ٔ طهزیْ ػ٘ن رٕى ػخٗن ٍح حُ يؼٕ٘م‪ُ ،‬یخىطی يلزض ٍح ٔ ٍٕٓم طٕكیي‬
‫رؼي حُ حَک٘خف ٍٕٓو ػ٘ن ػخٗن ٍح‪»...‬‬
‫ريیٍطَطیذ ًّْی ‪ٕٛ‬كیخٌ ٔ طٌکََِٕیٔخٌ يیگٕیُي ٓیّي «ٗطق» گلظّ حٓض‪.‬‬
‫رَّظَ يیٍٓي آٌْخ رخ حیٍ ٓوٍ يیهٕحُْي حكکخو طکهیلت ٍح کّ ٓیّي حػالو کَىِ‬
‫حٓض‪ ،‬طولیق ًَخیُي‪ ٔ .‬رّرٓخَّی ٗطق حُ ُیَ رخٍ حكکخو طکهیلی ٗخَّ هخنی کُُي‪.‬‬
‫ىحؽ طَیٍ ٗطلٕكخص ٍح ىٍ ٓوُخٌ ‪ٕٛ‬كیخٌ هٌَ ىٔو ْـَی حُ کٔخَی چٌٕ‬
‫حرَحْیى رٍ حىْى ٔ ٍحرؼّ ػئیّٖ ر‪َٜ‬ی يٗطٕحٌ یخكض؛ گٔظخهخَّطَیٍ ًََّْٕخی آٌ‬
‫يظؼهن رّرخیِیي رٔطخيی‪ ،‬كٔیٍ رٍ يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ‪ ،‬أرَٕ‪َٓ َٜ‬حؽ ‪ٕٓ١‬ی‪ ،‬حكًي‬
‫ؿِحنی‪ ،‬دمحم ؿِحنی‪ٓٓ ،‬م طٔظَی‪ ،‬یلیٗ حنٕحٓطی‪ ،‬أرٕرکَ ٗزهی‪ ،‬أرٕحنلٍٔ هَهخَی‪،‬‬
‫أرٕٓؼیي أرٕحنویَ‪ ،‬حرٍػَرٗ‪ ،‬أرٕػهی كَیَی‪ ،‬حرٍٓزؼیٍ‪ ،‬ػلیق طهًٔخَی ‪ْٔ ...‬ظُي‪.‬‬
‫طخ پیٖ حُ رخیِیي رٔطخيی‪ٗ ،‬طلیخص ىحٍحی يوييخطی رٕىِ ٔ ىٍ نلخكّ ریخٌ‬
‫يٗٗيِ حٓض‪" .‬رخیِیي رٔطخيی" (ٓ‪ ٔ۶‬ـ ٕ‪ ْ ، ٕ۶‬م) َؤظیٍ ػخٍكی حٓض کّ‬
‫[رّپُيحٗض طٌکََِٕیٔخٌ] ٍٕٗیيِگی ىٌٍٔ هٕى ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗطق ریخٌ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٔنی رُيِ هیخل يٗکُى حٔ حَٔخَی هٕىٗیلظّ رٕىِ‪ ،‬ػهیحال‪ٕٛ‬ل رّْیچ چیِ رخٍٔ‬
‫َيحٗظّ‪ ،‬گَكظخٍ ریًخٍی يیگخنٕيخَی رٕىِ ٔ ط‪ٕٜ‬ف ٍح ٔٓیهّ هَحٍ ىحىِ رٕىِ‪.‬‬
‫حُ يُظَ ىیگَ حٔ ًَخیُيِٖ ٍٔف حیَحَی ىٍ يٕحؿّ رخ يٕؽ َیَٔيُي حٓالو حٓض‪.‬‬
‫حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص ٍٔف حیَحَی آٌ حٓض کّ ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬ىحٍى «آٍی» ٔ «َّ» ٍح رخْى‬
‫يٗگٕیي‪ٍٔ ،‬حَُ٘خهظت طخٍیوت حیَحَیخٌ َ٘خٌ يیىْي کّ آَخٌ ىٍ رَحرَ ْـٕو حيٕحؽ‬
‫ٖٕ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هيٍصيُي‪ ،‬ئظویًخ ً ٓیُّ ٓپَ ًَٗکُُي ٔ حیٔظخىِگی ًًََٗخیُي؛ رهکّ حرظيح رخ آٌ‬
‫ًْآُْگ يَٕٗٗي‪ٓ ،‬پْ حُ ىٌٍٔ رّيٍٕچّهٍٕی ٔ چکٖکخٍی َٗٔع يٗکُُي ٔ‬
‫رّئٍَ آٌ ٍح طلَیق يًَٗخیُي‪ ...‬حرٕحنوخٓى كَىٔٓی ْى کًخریٖ ًْیٍ چَِٓ ٍح حُ‬
‫هٕى رًَّخیٖ گٌحٍىِ حٓض‪ ٔ .‬رؼيْخ ط٘یغ ‪ٛ‬لٕی ٔ كَهّْخ ٔ آثیٍْخی ىیگَ‪...‬‬
‫رّچُي ًََّٕ حُ ٗطلیخص رخیِیي کّ ٗین ّ‬
‫ٗطخٍ َوم يٗکُي طٕؿّ کُیى‪:‬‬
‫ٔ ـ «كن رًٍ گلض کّ ًّْ رُيِحَي ؿِ طٕ‪4۳ ٙ ».‬‬
‫ٕ ـ « يَح رَگَكض ٔ پیٖ هٕى رُ٘خَي‪ ،‬گلض‪ :‬حی رخیِیي! ههن يٍ ىٔٓض ىحٍَي‬
‫طٍٕح ریُُي‪ .‬گلظى‪ :‬ریخٍحی يَح رّٔكيحَیض ٔ ىٍپٕٕ يَح یگخَّگی طٕ‪ ٔ ،‬رّأكيیظى‬
‫ٍٓخٌ‪ ،‬طخ ههن طٕ چٌٕ يَح ریُُي طَح ریُُي‪ .‬آٌؿخ طٕ رخٗی َّيٍ‪4۳ ٙ ».‬‬
‫ٖ ـ «ْلض َٕرض ‪ٕ١‬حف کؼزّ کَىو‪ .‬پْ گلظى‪ :‬حنٓی! َْكـخد کّ رٕى يیخٌ طٕ‬
‫ٔ يٍ رَىحٗظی‪ .‬حُ رخالی کؼزّ َيح کَىَي‪ :‬حی رخیِیي! يیخٌ ىٔٓض ٔ ىٔٓض كـخد‬
‫َزخٗي‪۳ٖ ٙ ».‬‬
‫ّللا حکزَ رُ٘یي‪ ،‬گلض‪ :‬يٍ رٍِگٕحٍطَو‪۳ٖ ٙ ».‬‬ ‫‪ 4‬ـ گٕیي‪« :‬أرٕیِیي حُ يئًٌ ّ‬
‫‪ ۳‬ـ « ٰانٓی طٕ آثیُّ گ٘ظی يَح‪ ٔ ،‬يٍ آثیُّ گ٘ظى طَح‪۳۳ ٙ ».‬‬
‫‪ ۶‬ـ « ٓی ٓخل حُ كن ؿخیذ رٕىو‪ .‬ؿیزض يٍ حُ حٔ ًکَ يٍ رٕى حٔ ٍح‪ .‬چٌٕ‬
‫رُ٘ٔظى‪ ،‬حٔ ٍح ىٍ ًّْ كخل یخكظى‪ ،‬طخ رليی کّ گٕیی کّ يٍ حٔ رٕىو‪۶ٓ ٙ ».‬‬
‫رخّلل کّ‬
‫‪ ۰‬ـ رخیِیي ٍحگلظُي‪« :‬ؿًهّٖ ههن طلض نٕحی دمحم هٕحُْي رٕى»‪ .‬گلض‪ّ « :‬‬
‫نٕحی يٍ حُ نٕحی يل ًّي ػظیىطَ حٓض‪۶۳ ٙ ».‬‬
‫‪ ۴‬ـ « يَح رخييحى ٔ ٗزخَگخِ َزخٗي‪ .‬رخييحى ٔ ٗزخَگخِ آٌ کْ ٍح رخٗي کّ حٔ ٍح‬
‫‪ٛ‬لظی رخٗي ٔ يَح ْیچ ‪ٛ‬لض َیٔض‪۶۶ٙ ».‬‬
‫‪ ۲‬ـ رخیِیي ٍح گلظُي‪« :‬پیٖ طٕ رّٗزَُّخٌ ٔ يَىحٌ ههوی ٍح يٗریُیى‪ .‬گلض‪:‬‬
‫«حیٍْخ يالثکحَي کّ حُ يٍ ػهى يٗپَُٓي‪۶۰ ٙ ».‬‬
‫ٓٔ ـ رخیِیي ٍح گلظُي‪« :‬كن ٍح نٕف يللٕظی حٓض‪ ٔ ،‬ػهى ًّْچیِی ىٍ حٔ‬
‫حٓض‪ .‬گلض‪« :‬يٍ ؿًهّٖ نٕف يللٕظى‪۶۰ ٙ ».‬‬
‫حیٍ ػزخٍحص َیِ يُظٔذ رّحٔ حٓض‪:‬‬
‫ـ «نیْ كی ُؿزّظی ِٓ َٕیهللا‪ٓ ،‬زلخَی يخ حػظى ٗؤَی = ىٍ ؿٕف هزخیى ؿِ هيح‬
‫َیٔض‪ٗ ،‬گلظخ! چّ يوخو ٔحالٖ ىحٍو‪« )ٔ۶4(».‬الحنّ حالّ حَخ =هيحی ؿِ يٍ َیٔض‪)ٔ۶۳(».‬‬
‫يٕنٕی ىٍرخٍِٖ حىػخی حنْٕیض رخیِیي يیگٕیي‪:‬‬
‫رخ یِیي آيي کّ یِىحٌ َک يُى‬ ‫رخ يَیيحٌ آٌ كویَ يلظ٘ى‬
‫‪۴ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«الحنّ حالْخ حَخ كخػزـــــــئٌ»‬ ‫گلض ئظخَّ ػیخٌ آٌ ًٔكٌُٕ‬

‫چُي ؿٕیی ىٍُيیٍ ٔىًٍٓخء‬ ‫َیٔض حَيٍ ؿزّحو حال هيح‬
‫ْىچُیٍ أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی ىٍ کظخد «طهزیْ حرهیْ» پخٍِٖ حُ ٗطلیخص‬
‫رخیِیي ٍح حُ رخد يطخػُّ ٔ يُو‪ٜ‬ض َوم کَىِ حٓض‪:‬‬
‫رخیِیي گٕیي‪ :‬ىٔٓض ىحٍو کّ ٍُٔ هیخيض هیًّ رَ رخالی ؿُٓى َُى؛ پَٓیيَي‪:‬‬
‫چَح؟ گلض‪ :‬يٗىحَى کّ ؿُٓى يَح ریُي كَٔىِ ٕٗى‪ ٔ ،‬يٍ ٍكًظی رخٗى ههن ٍح‪.‬‬
‫ْى حُ حٔ َوم حٓض کّ گلض‪ ٍُٔ :‬هیخيض رٓ٘ظیخٌ ٍح رّرٓ٘ض رََي ٔ ىُٔهیخٌ‬
‫ٍحرّىُٔم؛ يٍ حُ هيح هٕحْى کّ يَح رّىُٔم رَى‪ ،‬پَٓیيَي‪ :‬چَح؟ گلض‪ :‬طخ ههن ىحَي‬
‫کّ َیکٕیی ٔ نطق حٔ ىٍ آطٖ َیِ رخ حٔنیخیٖ رخٗي‪ْ .‬ى حُ هٕل حٔ آٍٔىِحَي کّ گلض‪:‬‬
‫ؿُٓى چّ رخٗي؟ رّهيح حگَ ؿُٓى ٍح رزیُى رّگّٕٖٗ يَهؼّ هخيٕٖٗ کُى!‬
‫رخُ گٕیي‪« :‬كٔزی يٍ َلٔی كٔزی» = هٕىو رَحی هٕىو کلخیض يیکُى‪.‬‬
‫َیِ حُ هٕل رخیِیي آٍٔىِحَي کّ گلض‪ :‬ييطی يٍ گَى هخَّٖ کؼزّ يٗگ٘ظى ٔ حٔ ٍح‬
‫يٗ‪١‬هزیيو؛ چٌٕ ٍٓیيو ىیيو کّ هخَّٖ کؼزّ گَى يٍ يٗگَىى؛ َیِ گلظّ حٓض‪ :‬ىٍ‬
‫كؾ حٔل هخَّ ٍح ىیيو ٔ ىٍ كؾ ىٔو ‪ٛ‬خكذ هخَّ ٍح ٔ ىٍ كؾ ٕٓو َّ هخَّ ٍح ىیيو‬
‫َّ ‪ٛ‬خكذ هخَّ ٍح‪َ .‬یِ حُ حٔ ىٍرخٍِٖ «نٕف يللٕظ» پَٓیيَي‪ ،‬گلض‪ :‬يُى نٕف‬
‫ک نَ َ‬
‫٘يِیيٌ‪،‬‬ ‫ٖ ٍَ ِرّ َ‬ ‫يللٕظ‪َ .‬یِ آٍٔىِحَي کّ کٔی َِى رخیِیي حیٍ آیّ ٍح هٕحَي‪« :‬اِ ٌَ رَ ْ‬
‫ط َ‬
‫‪ »ٕٔ :۴۳‬رخیِیي گلض‪ :‬رّكیخص حٔ ٕٓگُي کّ رطٖ يٍ ٗيیيطَ حٓض!‬
‫رخیِیي ٍح گلظُي کّ ُٗیيِحیى طٕ حُ ْلض طُخَی‪ ،‬گلض‪ :‬يٍ ًّْٖ ْلض طُخَى!‬
‫گلظُي‪ ًّْ :‬ههن ُیَ نٕحی دمحم رخُٗي‪ ،‬گلض‪ :‬رّهيح نٕحی يٍ رٍِگطَ حٓض حُ‬
‫نٕحی دمحم‪ ،‬نٕحی يٍ حُ ٍَٕ حٓض ٔ آىيی ٔ پَی رخ ًّْ پیخوآٍٔحٌ ُیَ آٌ رخُٗي‪.‬‬
‫ًْٕ گلض‪ٓ :‬زلخَی ٓزلخَی يخ أػظى ٓهطخَی! يخَُي يٍ َّىٍ آًٓخٌ یخكض ٕٗى ٔ‬
‫َّىٍ ُيیٍ رّ‪ٛ‬لض يٍ کٔی ُٗخهظّ آیي‪ .‬يٍ حٔیى ٔ حٔ يٍ حٓض ٔ حٔ حٔ حٓض‪.‬‬
‫ْى حُ حٔ َوم حٓض کّ گلض‪( :‬هيحَٔي) يَح رخال رَى ٔ پیٖ هٕیٖ رَ پخ ىحٗض ٔ‬
‫گلض‪ :‬ههن يٍ ىٔٓض ىحٍَي طٕ ٍح رزیُُي؛ گلظى‪ :‬ػِیِو‪ ،‬يٍ ْى يٗهٕحْى کّ يَح‬
‫رزیُُي‪ .‬گلض‪ :‬يٍ يٗهٕحْى طٍٕح رّههن رًُخیى‪ .‬گلظى‪ :‬ػِیِو‪ ،‬كخل کّ طٕ يٗهٕحْی‬
‫يَح رّههن رًُخیی ٔ ههن يٗهٕحُْي يَح رزیُُي‪ ،‬يٍ هالف کَىٌ َظٕحَى‪ .‬پْ يَح رخ‬
‫ٔكيحَیض َِىیکی روٖ ٔ ؿخيّٖ ٍرخَیظض ىٍ يٍ رپٕٗخٌ ٔ رخ حكيیظض ٍكؼض ريِ طخ‬
‫چٌٕ ههن طٕ يَح رزیُُي گٕیُي طٕ ٍح ىیيِحَي‪ ،‬طخ طٕ رخٗی کّ يٗریُُيٕ ٔ يٍ ىٍ کخٍ‬
‫َزخٗى؛ (رخیِیي گٕیي‪ ):‬پْ يَح رَ پخ ىحٗض ٔ يَح ریخٍحٓض ٔ ٍكؼض رو٘یي ٓپْ‬
‫‪۴ٕ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫گلض‪ :‬رّ ٕٓی ههن يٍ ریٌَٔ ٕٗ‪ .‬یک گخو رَىحٗظى ٔ ىٍ گخو ىٔو حُ ْٕٕ ٍكظى‪َ ،‬يح‬
‫کَى کّ كزیذ يٍ ٍح رّيٍ رَ گَىحَیي کّ ٓخػظی طخد ىٍٔی يٍ ٍح َيحٍى‪.‬‬
‫ْى حُ رخیِیي َوم حٓض کّ گلض‪ :‬حٔ هٕحٓض يخ ٍح رزیُي‪ ،‬يخ َوٕحٓظیى کّ حٔ ٍح‬
‫رزیُ یى‪ْ .‬ى حُ حٔ َوم حٓض کّ گلض‪ :‬هيحیخ‪ ،‬حگَ ىٍ ػهى حُنیض گٌٗظّ کّ حكيی حُ ههن‬
‫ٍح ػٌحدکُی‪ ،‬ؿٔى يَح آٌهيٍ رٍِگ کٍ کّ کٔی ىیگَ رخيٍ ىٍؿُٓى َگُـي‪)ٔ۶۶(...‬‬

‫حیٍ ٔ‪ٛ‬قحنلخل ًّْٖ ‪ٕٛ‬كیخٌ حكَح‪١‬ی حٓض؛ ٰنکٍ رَ هالف رخیِیي رٔطخيی‪،‬‬
‫رٔیخٍی حی٘خٌ رخٍٔيُي رٕىَي‪ .‬يخَُي كالؽ (يوظٕل رّٓخل ٖٓٔ ‪ ْ ،‬م) کّ رَ يالء‬
‫کّٕ حَخحنلن ُى‪ .‬كالؽ ىٍ ىیٕحٌ حٗؼخٍی ئُٕد رّهٕى‪ ،‬هيح ٍح ىٍ ْیجض یک ٌُ‬
‫ؿٕحٌ ٔ ُیزخ طًؼیم يٗکُي‪ .‬ييحو حُ ُنق ٔ حرَٔ ٔ هي ٔ هخل ٔ ‪ َِٖ١‬گیٕٔ ٔ نذ ٔ‬
‫ىَيحٌ ٔ گَىٌ رهٍٕیٍ ٔ ٗخَّْخ ٔ ٓیُّْخی يَيَیٍ ‪ ...‬هيح ٓوٍ يَُٗي!‬
‫حیٍ کهًخص ىٍ َظَ كویٓخٌ حهزخٍٖ "کلَ" ٔ "رٗحیًخَٗ" ىحَٔظّ ٗي؛ ٔنٗ‬
‫حٔنیخءّللا ٗٓیي‬
‫ّ‬ ‫‪ٕٛ‬كیخٌ حكَح‪ ٗ١‬کهًخص كالؽ ٍح «ٗطق» يٗىحَٔظُي‪ٍ ٖٔ ،‬ح ًْچٌٕ‬
‫يويّ يُٗٗخُٓي‪ .‬كالؽ يَگ ؿىحَگیِی ىحٗض؛ َؤض ىٍ يالء ػخو طخُیخَّحٕ‬
‫ُىَي‪ٓ ،‬پْ ىٓضْخیٖ ٍح حُ يچ هطغ کَىَي‪ََٓ ٔ ،‬گٌٕ رّىحٍٕ آٔیوظُي ٔ‬
‫ُٓگٔخٍٕ کَىَي‪َٓ ،‬حَـخو‪ٍ َٕٓ ،‬ح حُ ريٌ ؿيح ًَٕىِ ٔ طُٖ ٍح ُٕٓحَیيَي‪...‬‬
‫َْچُي هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ كالؽ َّ رّىنیم حػظوخىحص ٔ ٗطلیخطٖ‪ ،‬رم‬
‫رّؿٓض ي٘خٍکض كؼخل ىٍ كظُّی هَحيطّ ىٓظگیَ‪ ،‬يلخکًّ ٔ حػيحو ٗي‪.‬‬
‫حنَرخَیّّ» کّ کظخری حٓض ي٘ظًم رَ‬ ‫ْىچُیٍ ػزيحنوخىٍ گیالَی ىٍ «حنلیٕ‪ٟ‬خص ّ‬
‫چُيیٍ ٍٔى ٔ ىػخء ىٍ يٕ‪ٕٟ‬عْخی يوظهق‪ ،‬آٍٔىِ حٓض‪« :‬هيحَٔي رهُييَطزّ كَيٕى‪:‬‬
‫حی ؿٕع رٍِگ! گلظى‪ :‬نزیک حیپٍَٔىگخٍ ؿٕع!‬
‫كَيٕى‪ :‬حَٔخٌ َْحَيحُِ يخریٍ ػخنى يخىِ ٔ يهکٕص هَحٍ گَكظّ رخٗي پْ حٔ‬
‫ىٍيَكهّٖ َٗیؼض حٓض‪َْ ٔ .‬يويحٍ ططٍٕ یخكظّ ریٍ ػخنى يهکٕص ٔ ؿزَٔص (ػوم)‬
‫رخٗي پْ آٌ يَكهّٖ ‪َ١‬یوض حٓض ٔ َْيويحٍ ططٍٕ یخكظّ ریٍ ػخنى ؿزَٔص (ػوم) ٔ‬
‫الْٕص (حنْٕیض) رخٗي‪ ،‬پْ آٌ كویوض حٓض‪ٓ .‬پْ هيحَٔي رّيٍ كَيٕى‪:‬‬
‫حیؿٕع رٍِگ! ىٍْیچ چیِی ظخَْ ًَیٕٗو ًْخَُي ٗيص ظٍٕٓو ىٍ حَٔخٌ؛‬
‫پْ پَٓیيو حی پٍَٔىگخٍو! آیخ يکخٌ رَحی طٕ يًکٍ حٓض؟‬
‫رّيٍ كَيٕى‪ :‬حیؿٕع رٍِگ! يٍ حیـخى کُُيِٖ يکخٌ ْٔظى‪ٔ ،‬نی رَحیى يکخَی‬
‫َیٔض‪ٓ .‬پْ حٔ رّيٍ كَيٕى‪ :‬حیؿٕع رٍِگ حَٔخٌ چیِی ًَیهٍٕى ٔ ًَیَٕٗي ٔ‬
‫‪۴ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًَیحیٔظي ٔ رًََیهیِى ٔ ‪ٛ‬لزض ًَیکُي ٔ ْیچ کخٍی حَـخو ًَیىْي ٔ رّْیچچیِ‬

‫طٕؿّ ًَیکُي ٔ حُ چیِی ًَیگٌٍى يگَ حیٍکّ يٍ ىٍ آٌ يظلَک ْٔظى‪».‬‬
‫ىٍ «رٓـش حالَٓحٍ» طؤنیق ػهی رٍ یٕٓق حن٘طُٕكی (و ٖٔ‪ ْ ، ۰‬م) آييِ کّ‬
‫ٗین ػزيحنوخىٍ ىٍ ؿًغ ي٘خین گلظّ حٓض‪« :‬هيو يٍ رَ گَىٌ طًخو حٔنیخء حٓض‪ ».‬ىٍ‬
‫«َللخصحالَْ» ؿخيی آييِ حٓض کّ‪« :‬حُ ٗین ػزيحنوخىٍ پَٓیيَي‪ٓ :‬زذ چّ رٕى کّ‬
‫نوذ ًٗخ ٍح يلیحنيّیٍ کَىَي؟ كَيٕى‪ٍُٔ :‬ی حُ ٓیخكخص رّرـيحى يیآييو رخ پخی‬
‫رَُّْ‪ ،‬رّ ریًخٍی يظـیَحنهٌٕ ٔ َلیق حنزيٌ رگٌٗظى‪ ،‬يَح گلض حنٔالو ػهیک یخ‬
‫ػزيحنوخىٍ! ؿٕحد گلظى‪ ،‬گلض َِىیک يٍ آی‪َِ ،‬ىیک ٔی ٍكظى‪ ،‬گلض يَح رخُ َ٘خٌ‪،‬‬
‫ٔی ٍح رخَُ٘خَيو‪ ،‬ؿٔي ٔی طخُِ گ٘ض ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ٔی هٕد ٗي ٔ ٍَگ ٔی ‪ٛ‬خكی‬
‫گ٘ض‪ .‬حُ ٔی رظَٓیيو‪ ،‬گلض يَح َُ٘خٓی؟ گلظى‪ ،َّ :‬گلض‪ :‬يٍ ىیٍ حٓالو ْٔظى‪،‬‬
‫ْىچُخٌ ٗيِ رٕىو کّ ىیيی‪ ،‬يَح هيحی طؼخنی رّطٕ َُيِ گَىحَیي‪ .‬حَض يلیحنيّیٍ!»‬
‫يٕحٍى ٗطلیخص ‪ٕٛ‬كیخٌ رٔیخٍ ُیخى حٓض‪ .‬رًّْیٍ يويحٍ رُٔيِ يیکُیى‪)ٔ۶۰( .‬‬

‫ٕؾْ‬
‫ٍکو ّ َ‬
‫ُ‬
‫‪ٛ‬لٕ‬ ‫ٓکَ ٔ َ‬ ‫‪ٕٛ‬كیخٌ حىػخ ىحٍَي کّ ٔ‪ٟ‬ؼیض حی٘خٌ پیٕٓظّ يیخٌ ىٔكخنض ُ‬
‫يظـیَحَي‪ٓ .‬کَ (ئظی) یؼُی رٗهٕىی ٔ ُٔحل ػوم َخٗی حُ ؿٌرّٖ حٔ طؼخنی ٍح‬
‫ٓکَ يٗگٕیي‪ :‬نلع ٓکَ ىٍ‬ ‫گٕیُي؛ ػِحنيّیٍ کخٗخَی ىٍ طزییٍ ح‪ٛ‬طالف ػَكخَی ُ‬
‫ػَف ‪ٕٛ‬كیخٌ‪ ،‬ػزخٍص حٓض حُ ػيو طًیِ يیخٌ حكکخو ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬رّٓزذ يولی‬
‫رٕىٌ ٍَٕ ػوم ىٍ ٗؼخع ٍَٕ ًحص‪ ،‬ريیٍریخٌ کّ حْم ٔؿي ٔ كخالص ػَكخَی‪ ،‬رّىٔ‬
‫ىٓظّ طؤیى يَٕٗٗي‪ ،‬رَهی يلزخٌ ٔ ػخٗوخٌ ًحص ْٔظُي‪ ،‬کّ يُ٘ؤ ٔؿي ٔ كخل آٌْخ‪،‬‬
‫ك‪َ٠‬ص ًحص حٓض‪ .‬ػيِٖ ػخٗوخٌ ‪ٛ‬لخصحَي کّ يُ٘ؤ ٔؿي ٔ كخل آٌْخ‪ ،‬ػخنى ‪ٛ‬لخص‬
‫حٓض‪ .‬کٔخَی کّ حُ ػخٗوخٌ ‪ٛ‬لخصحَي‪ ،‬رَحی ٔؿي ٔ كخل آَخٌ ٔهلّ ٔ پیٖ آييْخی‬
‫رٔیخٍی پیٖ يٗآیي‪ .‬رَهالف ػخٗوخٌ ًحص‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ٔؿيی کّ حُ ػخنى ‪ٛ‬لخص‪ ،‬رَحی ٓخنک ٍحِ ‪َ١‬یوض پيیي يٗآیي‪،‬‬
‫رّحَيحُِٖ حَٕحٍ ٔ آػخٍ ًحص‪ ،‬هيٍص ٔ طٕحٌ َيحٍى‪ ،‬رًّْیٍ ىنیم حٓض کّ ػخٗوخٌ‬
‫ًحص‪ ،‬ىٍ آؿخُ ٔؿي‪ ،‬رّؿٓض هيٍص ٔ ؿهزّٖ کّ ىحٍَي‪ ،‬يـهٕد ٓهطُض كخل يَٕٗٗي‬
‫ٔ ػوم حی٘خٌ ىٍ پَطٕی ٗؼخع حَٕحٍ ًحص‪ ،‬کخيالً ي‪ً٠‬لم ٔ يوظلی يٕٗٗى‪ٔ ،‬‬
‫ٍَٓٗظّٖ طًیِ ٔ ط٘وی‪ ٚ‬حُ ىٓض ٔ حهظیخٍ آٌْخ يٍٗٔى ٔ ىٍ حیٍ كخنض حٓض کّ‬
‫يلم كکى ظخَْ ٍح کّ طلَیوّ حٓض‪ ،‬حُ يلم رخ‪ ٍ١‬کّ ؿًغ حٓض‪ًَٗ ،‬طٕحَُي رخُ‬
‫‪۴ٕ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ُٗخُٓي ٔ ط٘وی‪ ٚ‬ىُْي‪ ،‬ىٍ َظیـّ رّحك٘خی حَٓحٍ ٍرٕری کّ ىٍ هِحَّٖ ؿیَصحَي‬
‫يٗپَىحَُي ٔ کهًخص ٗطق حُ آٌْخ ‪ٛ‬خىٍ يٕٗٗى‪ .‬يؼالً يٗگٕیُي‪ٓ :‬زلخَی!‬
‫= يٍ يُِِ ْٔظى‪ ٔ .‬یخ يٗگٕیُي‪ :‬حَخحنلن = يٍ هيح حٓظى‪...‬‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ حیٍ ٔؿي ٔكخل ٍح کّ ىٍ ٔحهغ ؿهزّٖ ػ٘ن ػخٍكخَّ رَ ٓخنک ‪َ١‬یوض‬
‫ٓکَ يٗگٕیُي‪ .‬چٌٕ ػخٍف ىٍ حیٍ كخنض‪ ،‬گٕیخ رَ حػَ ؿهزّٖ ػ٘ن‪ ،‬ىچخٍ‬ ‫حٓض‪ُ ،‬‬
‫ئظت ػخٍكخَّ حٓض کّ هيٍص ٔ طٕحٌ طًیِ ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬حُ حٔ گَكظّ ٗيِ حٓض ٔ‬
‫چیِْخی رَ ُرخٌ يٗآٍٔى کّ حُ َظَ ظٕحَْ َٗیؼض کلَآيیِ حٓض‪ٕٛ )ٔ۶۴(.‬كیخٌ‬
‫طُئٍ ييػی ْٔظُي کّ حیٍ ػیٍ كُخء حٓض؛ ‪ٕٛ‬كی ىٍحیٍ كخنض حُ يٍ ٔؿٕىی هٕى‬
‫هخٍؽ ٗيِ ٔ ىٍ ٔؿٕى هيح كم ٗيِ حٓض‪ًّْ .‬چیِ ٍح يٗریُي‪ََْٕ ،‬ع ‪ٛ‬يح ٍح‬
‫يُٕٗٗى ٔ ََْٕع ٓوٍ رَُرخٌ يٍٗحَي ٔ َْ هطخی حُ حٔ َٓ يَُٗي‪ ًّْٖ ،‬حیٍْخ‬
‫حُ ؿخَذ حٔ طؼخنی حٓض ٔ كؼم يوظخٍ يلٕٔد ًَٕٗٗى‪ ،‬رُخرَحیٍ يؼخهذ َیٔض‪.‬‬
‫ح ّيخ «‪ٛ‬لٕ» ػزخٍص حُ رَگ٘ض هيٍص طًیِ ٔ ط٘وی‪ ٚ‬رَحی ٓخنک حٓض‪)ٔ۶۲(.‬‬
‫ريیٍریخٌ کّ ٔؿٕى ٓخنک‪ ،‬رخ ؿهزّٖ حَٕحٍ ًحص‪ ،‬كخَی ٔ ئظٓهک يٕٗٗى‪ ،‬كنطؼخنی‬
‫ىٍ َ٘ؤی ىٔو‪ ،‬حٔ ٍح رّيوخو روخی رؼي حُ كُخء يٍٗٓخَي ٔ َْ ٔ‪ٛ‬لی کّ حُ حٔ كخَی‬
‫ٗيِ رخٗي‪ ،‬رّحٔ رخُگَىحَیيِ يٕٗٗى‪ .‬یکی حُ آٌْخ ‪ٛ‬لخص ػوم حٔ حٓض کّ ػخيم طًیِ‬
‫ٔ ط٘وی‪ ٚ‬حٓض ٔ يٗطٕحَي يُخُل ظخَْ ٔ رخ‪ ٔ ٍ١‬يوخو ؿًغ ٔ طلَیوّ ٍح حُ ْى رخُ‬
‫ُٗخٓي ٔ ىٍػیٍكخل کّ ىٍ يُِل رخ‪ ٍ١‬حٓض‪ ،‬چیِی رَ هالف ظٕحَْ َٗع‬
‫‪ٛ‬لٕ» رّيؼُخی ْٕٗیخٍی حٓض ٔ ىٍ ح‪ٛ‬طالف‬ ‫ًَٗگٕیي‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض گلظّحَي « َ‬
‫ػَكخء‪ٛ ،‬لٕ رّيلٕٓو ٍؿٕع رّحكٔخٓخص ٔ رَگ٘ض رّػخنى ؿیذ حٓض ٔ حُ َظَ‬
‫ٓکَ‪ُ ،‬ي٘ ِؼَ رّؿیزض ٔ كیَص ٓخنک‬ ‫ٓکَ حٓض‪ ،‬چٌٕ ُ‬ ‫يَطزّ‪ٛ ،‬لٕ رخالطَ حُ ُ‬
‫حٓض‪ٛ ٔ ،‬لٕ َ٘خٌ ىُْيِٖ ْٕٗیخٍی ٔ ىٍک آگخْخَّٖ نٌص ٔ‪ٛ‬خل حٓض‪)ٔ۰ٓ(.‬‬
‫ْىچُیٍ ‪ٛ‬لٕ‪ ،‬يوخو ٕٗٓى طخو حٓض ٔ ٓخنک ٔكيص ٔ کؼَص ٍح رخ ْى يٗیخري ٔ‬
‫ي٘خْيِ يٗکُي‪ .‬رَّلٕی کّ کؼَص‪ ،‬ئظٓهک ٔ كخَی ىٍ ٔكيص رخٗي‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض‬
‫ٓکَ هٕحَيِحَي‪ْ .‬ى ىٍ يٍٕى يوخو ‪ٛ‬لٕ گلظّحَي‪ٛ :‬لٕ يوخو ‪ٛ‬خػي ٔ‬ ‫‪ٛ‬لٕ ٍح كٕم ُ‬
‫كٕم حَظظخٍ ٓخنک حٓض‪ .‬يوخو ‪ٛ‬لٕ رَٗیخُ حُ ‪١‬هذ حٓض‪ُ ،‬یَح ‪١‬هذ رؼي حُ ٔ‪ٛ‬خل‬
‫ٔ کًخل طخو رّيلٕٓو كَحم ٔ حَلطخ‪ ١‬رّٕٓی َو‪ٜ‬خٌ طهوی يٕٗٗى‪ ،‬يوخو ‪ٛ‬لٕ ّ‬
‫يُِِ‬
‫حُ َْگَّٕ ‪ٟ‬ین ٔ ؿَف حٓض چٌٕ ‪ٛ‬لٕ يَطزّٖ ِٓؼّ ٔ گٔظَىِگی ٓخنک حٓض‪.‬‬
‫ٔ ٓخنک ىٍ يوخو ‪ٛ‬لٕ‪ ،‬ىٍ ٔحهغ ًّْٖ كـخدْخی ‪ٛ‬لخص ٍح کُخٍ يَُٗي ٔ ٔؿّ‬
‫ًحص رَحی حٔ ک٘ق يٕٗٗى‪ ٔ ،‬حیٍ ًْخٌ چیِی حٓض کّ ح‪ٛ‬طالكخً‪ ،‬طـهّی ٔحكي‬
‫‪۴ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػِص هٕحَيِ يٕٗٗى‪ .‬یکی حُ ئخثم ىیگَ ىٍرخٍِٖ يَطزّ ٔ يوخو‬ ‫حنو ّٓخٍ حُ كـخد ّ‬
‫‪ٛ‬لٕ آٌ حٓض کّ ػَكخء ييػی ْٔظُي ٓخنک ىٍ يوخو ‪ٛ‬لٕ رؼي حُ يلٕ‪ ،‬ههن ٍح ىٍ‬
‫َٗحیطی کّ هخثى رّكنحَي‪ٕٓٗ ،‬ى يٗکُي‪ .‬یؼُی كن ٍح ىٍ ؿًیغ يٕؿٕىحص ٔ‬
‫يوهٕهخص ي٘خْيِ يًَٗخیي‪ٛ .‬لٕ یؼُی كخنض ػوالَی ٔ ػخىی کّ ‪ٕٛ‬كیخٌ ييػیحَي‬
‫کىطَ ىٍ آٌ ٔ‪ٟ‬ؼیض هَحٍ ىحٍَي‪ .‬ىٍ حیٍ كخنض َْ كؼهی کّ رّحَـخو ٍٓخَُي حُ ٍٔی‬
‫حهظیخٍ حٓض‪ْ .‬ـٕیَی ىٍ ک٘قحنًلـٕد رخری رخُ يٗکُي طلض ػُٕحٌ «حنکالو‬
‫‪ٜ‬لٕ» ىٍ آٌؿخ يخَُي ًْگُخٌ هٕى ييػی يٕٗٗى کّ حیٍ ىٔ كخنض رَ‬ ‫ٔکَ ٔ حن ّ‬ ‫كیحن ُّ‬
‫ؿُخد هظى يَطزض ٔ حَزیخء پی٘یٍ َیِ ػخٍ‪ ٝ‬يٗٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ّللا کّ‪ٓ :‬کَ ٔ ؿهزّ ػزخٍطی حٓض کّ حٍرخد يؼخَی کَىِحَي حُ‬ ‫حػِک ّ‬‫«ريحٌ ّ‬
‫ؿهزّٖ يلزض كنطؼخنٗ ٔ ‪ٛ‬لٕ ػزخٍطی حُ ك‪ٕٜ‬ل يَحى ٔ حْم يؼخَی ٍح‪ .‬حَيٍ حیٍ‬
‫يؼُی ٓوٍ رٔیخٍ حٓض‪ ،‬گَْٔی حیٍ ٍح رَ آٌ ك‪٠‬م يَُٗٓي ٔگَْٔی رَ هالف‪.‬‬
‫ّللا ػُّ‪ ٔ ،‬يظخرؼخٌ حٔ‬
‫آَخٌ کّ ٓکَ ٍح رَ ‪ٛ‬لٕ ك‪٠‬م َُٓي ٔ آٌ أرٕیِیي حٓض‪ٍٟ ،‬ی ّ‬
‫گٕیُي کّ‪ٛ :‬لٕ رَ طًکیٍ ٔ حػظيحل ‪ٛ‬لض آىيیض ‪ٍٕٛ‬ص گیَى ٔ آٌ كـخد حػظى‬
‫ٓکَ رَ ُٔحل آكض ٔ َو‪ٛ ٚ‬لخص رَ٘یض ٔ ًْخد طيریَ ٔ‬ ‫رٕى حُ كنطؼخنٗ ٔ ُ‬
‫حهظیخٍ ٔی‪ ٔ ،‬كُخی ط‪َٜ‬كٖ حَيٍ هٕى رّروخی هٕطی کّ حَيٍ حٔ يٕؿٕى حٓض رّهالف‬
‫ٔالو حَيٍ كخل ‪ٛ‬لٕ‬ ‫ؿُْ ٔی‪ ٔ ،‬حیٍ حرهؾ ٔ حطى ٔ حکًم رٕى؛ چُخٌکّ ىحٔٔى ػهیّ حن ّ‬
‫رٕى‪ ،‬كؼهی حُ ٔی رّٔؿٕى آيي‪ ،‬هيحَٔي طؼخنٗ آٌ كؼم ٍح رّٔی ح‪ٟ‬خكض کَى ٔگلض‪:‬‬
‫ػهَ ًَُّ ِي ًَخ یَ٘خ ُء‪ ٔ »ٕ۳ٔ :ٕ،‬ي‪ٜ‬طلی‬ ‫ک َٔ ْحن ِل ْک ًَشَ َٔ َ‬
‫ّللاُ ْحن ًُ ْه َ‬
‫« َٔهَظ َ َم ىَ ُحٔٔىُ َؿخنُٕصَ َٔآط َخُِ َ‬
‫ّللا ػهیّ حَيٍ كخل ٓکَ رٕى‪ ،‬كؼهی حُ ٔی رّٔؿٕى آيي‪ ،‬هيحَٔي طؼخنٗ آٌ كؼم‬ ‫‪ٛ‬هی ّ‬
‫ّللاَ ٍَيی‪»ٔ۰ :۴ ،‬‬
‫کٍ ّ‬ ‫ٍح رّهٕى ح‪ٟ‬خكض کَى؛ هٕنُّ طؼخنٗ‪َٔ « :‬يخ ٍَ َيیْضَ حً ٍَ َيیْضَ َٔ ٰن َ‬

‫ك٘ظّخٌَ يخ ریٍَ ػز ٍي ٔ ػزيٍ! آٌکّ رّهٕى هخیى رٕى ٔ رّ‪ٛ‬لخص هٕى ػخرض‪ ،‬گلظُي‪:‬‬
‫«طٕکَىی»‪ ،‬رَ ٔؿّ کَحيض ٔ آٌکّ رّكن هخیى رٕى ٔ حُ ‪ٛ‬لخص هٕى كخَی‪ ،‬گلظُي‪:‬‬
‫«يخکَىیى‪ ،‬آٌچّ کَىیى‪ ».‬پْ ح‪ٟ‬خكض كؼم رُيِ رّكن َیکٕطَ حُ ح‪ٟ‬خكض كؼم كن‬
‫رّرُيِ؛ کّ چٌٕ كؼم كن رّرُيِ ي‪٠‬خف رٕى رُيِ رّهٕى هخیى رٕى ٔ چٌٕ كؼم رُيِ‬
‫رّكن ي‪٠‬خف رٕى رّكن هخیى رٕى؛ کّ چٌٕ رُيِ رّهٕى هخیى رٕى‪ ،‬چُخٌ رٕى کّ ىحٔٔى‬
‫ٍح یک َظَ رّؿخیی حكظخى کّ يَٗزخیٔض‪ ،‬طخ ىیي آٌچّ ىیي ٔ چٌٕ رّكن هخیى رٕى چُخٌ‬
‫رٕى کّ ي‪ٜ‬طلی ٍح یک َظَ حكظخى ْى حُ آٌ ؿُْ‪ ٌُ ،‬رَيَى كَحو ٗي؛ حُ آٌچّ آٌ‬
‫ىٍ يلم ‪ٛ‬لٕ رٕى ٔ حیٍ ىٍ يلم ٓکَ‪)ٔ۰ٔ(.‬‬
‫‪۴ٕ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫هوبهبد ْٕكیَ‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ رَحی هٕى ٔ رَحی یکيیگَ يوخيخطی هخثمحَي کّ هٕى ٍح رّآٌ يُ‪ٕٜ‬د‬
‫يٗکُُي‪ .‬حیٍ يوخيخص ْى يخىی حٓض‪ْ ،‬ى يؼُٕی‪ .‬حیٍ يوخيخص ىٍ ط‪ٕٜ‬ف حکظٔخری‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍٔیٖ ٔ ‪ٕٛ‬كی ىٍ ٓهٕک رخیي آٌْخ ٍح ‪١‬ی ًَخیُي‪ :‬يخَُي ٓهطخٌ‪ٗ ،‬خِ‪،‬‬
‫ٓخنک‪ٔ ،‬ح‪ٛ‬م‪ ،‬كویَ‪ ،‬كخَی‪ ،‬طٕرّ‪ٍٔ ،‬ع‪ُْ ،‬ي‪ ،‬كوَ (یؼُی رَٗیخُی حُ ؿیَ هيح)‬
‫‪ٛ‬زَ‪ ،‬طٕکم‪ٍٟ ،‬خ‪ ،‬طٔهیى‪...‬‬
‫ىٍ يٍٕى طؼيحى يُخُل ٔ يوخيخص ط‪ٕٜ‬ف يیخٌ هٕى ‪ٕٛ‬كیخٌ َیِ طٕحكن َظَ‬
‫َٓحؽ ىٍ کظخد «حنهُ ًّغ كیحنظ‪ٕٜ‬ف» طؼيحى يوخيخص یخ‬ ‫ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬يؼالً أرَٕ‪ّ َٜ‬‬
‫يُخُل ٔ يَحكم ‪َ١‬یوض ٍح ْلض يوخو ًکَ کَىِ حٓض‪ ،‬كَیيحنيّیٍ ػطخٍ آٌٍح رخ‬
‫ْىآيیوظّگی رخ حكٕحل ىٍ ْلض ٔحىی ریخٌ ىحٗظّ ٔ يٗگٕیي‪« :‬يوخيخص ٔ يُخُل َِى‬
‫‪ٕٛ‬كیّ يظؼيى حٓض‪ ،‬یکی ٔ ىٔطخ‪ ،‬طخ ْلض ْٔلظخى ٔ ْلظخى ِْحٍ ٔ ىِ ٔ ‪ٛ‬ي ٔ ِْحٍ‬
‫گلظّ ٗيِ حٓض!» هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی ىٍ يُخُل حنٔخثَیٍ آٌٍح ىٍ ىِ يَكهّ ٔ‬
‫َْ کيحو ىِ يَكهّ ‪ٛ‬ي يُِل (‪ٛ‬ي يیيحٌ) َوم ىحٗظّ حٓض‪ .‬أرٕكخيي ؿِحنٗ َُّ يوخو‬
‫رَحٖ ‪ٕٛ‬كٗ رَيًٗٗخٍى؛ پُؾ يوخو کّ يظلن ػهیّ حٓض‪ ،‬ريیٍطَطیذ رخٗي‪:‬‬
‫یخ هخٌَٕ ىیٍ‪ ،‬یؼُٗ َُيگٗ ‪١‬زن يٕحُیٍ ٔ‬ ‫ٔ ـ «ّویؼذ»‪:‬‬
‫حكکخو ىیُٗ کّ رَحٖ ًّْٖ ئهًخَخٌ ٔحؿذ ٔ ي٘ظَک حٓض‪ٰ ،‬نکٍ حُ يُظَ ‪ٕٛ‬كیخٌ‬
‫حیٍ يوخو كو‪ ٢‬آؿخُ ٍحِ ٔ يوييّٖ حٓض رَحٖ گخو َٓخىٌ ىٍ ‪َ١‬ین ػَكخَٗ‪.‬‬
‫کّ ػزخٍص حٓض حُ كوَ حهظیخٍٖ‬ ‫ٕ ـ «‪ٛ‬ویوذ»‪:‬‬
‫ٔ چ٘ى پٕٗٗ حُ حؿَح‪ ٔ ٝ‬يطخيغ َلٔخَٗ‪ ،‬طَک ىَیخ ٔ طَک يٍ هٕیٖ؛ ىٍ حیٍ‬
‫يَكهّ رخیي طلض ْيحیض يُظى يَحى رّيَحهزّ ٔ طًَیٍ رپَىحُى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ يوخو رخیي حيیخل كٔٗ ٔ َلٔخَٗ ٍح طَک گلظّ‬ ‫ٖ ـ «هؼوكذ»‪:‬‬
‫ٔ ئظؼي ػٕحنى كخل ٔ حٍطزخ‪ٛٔ ٔ ١‬خل گَىى ٔ رظٕحَي ىیگَحٌ ٍح َیِ حٍٗخى ًَخیي‪.‬‬
‫‪ ۱‬ـ «ؽویوذ»‪ :‬رّهٕل کخكّٖ يٕأنلخٌ ‪ٕٛ‬كیّ‪ ،‬حیٍ يَكهّ كو‪ ٢‬رَحٖ ػيِٖ‬
‫يؼئىٖ حُ ‪ٕٛ‬كیخٌ هخرم ٔ‪ٕٛ‬ل رخٗي ٔ ىٍ‪ٍٕٛ‬طٗ يًکٍ حٓض کّ ‪ٕٛ‬كٗ ٍحرطّٖ‬
‫ىحثیى ٔ َِىیک رخ كویوض يطهن (هيحَٔي) پیيح کَىِ رخٗي‪ .‬رَحٖ ٔ‪ٕٛ‬ل رّحیٍ يوخو‬
‫ٗو‪ ٚ‬يٗرخیٔض حُ طؤػیَحص ػخنى يلٕٔٓخص ٍْخ گَىى ٔ رّكخنض كُخء ٍٓیيِ رخٗي‪.‬‬
‫کهًّٖ ػَرٗ رّيؼُٗ "َخرٕىٖ" ٔ‬ ‫‪ ۰‬ـ «كٌبء»‪:‬‬
‫"هخيٕٗٗ" کّ ىٍ ‪َ١‬حین گَٕخگٌٕ ‪ٕٛ‬كیّ يلخْیى يظلخٔص رّىٓض يٗىْي‪ ،‬يٗطٕحٌ‬
‫رّىٔ ‪ٍٕٛ‬ص کهت آٌ حٗخٍِ ًَٕى‪ :‬یکٗ ‪ٍٕٛ‬ص "طٕكیيٖ" کّ يَرٕ‪ ١‬رّ‪ٕٛ‬كیخٌ‬
‫ٖٓ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يیخٍَّٔ حٓض؛ ىیگَٖ ‪ٍٕٛ‬ص "ٔكيص ٔؿٕىٖ" کّ يَرٕ‪ ١‬رّ‪ٕٛ‬كیخٌ حكَح‪ٗ١‬‬

‫حٓض‪ .‬ىٍ يٍٕى حٔل کهًّٖ «كُخء» يزیٍ كخنظٗ حٓض کّ ٍٔف حٓظؼيحى ىٍک ػخنى‬
‫يلٕٔٓخص ٍح حُ ىٓض ىحىِ‪ ٔ ،‬رّطؼزیَٖ ػالین هٕى ٍح رخ يلٕٔٓخص رَیيِ حٓض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ يٗطٕحَي هيح ٍح رُ٘خٓي ٔ رخ حٔ يَرٕ‪ٕٗ ١‬ى‪.‬‬
‫رّگلظّٖ هٕحؿّ "ْـٕیَٖ ؿَِٕی" ٍٔف ىٍ حیٍ كخنض كو‪ٛ ٢‬لخص هٕیٖ ٍح‬
‫حُ ىٓض يٗىْي ٔ ٔؿٕى طـَرٗ ٍح كخهي يٗگَىى‪ٔ ،‬نٗ ؿَْٕ هٕى ٍح كلع يٗکُي ٔ‬
‫ٗو‪ٜ‬یض هٕیٖ ٍح كخهي ًَٕٗٗى‪ .‬حٍطزخ‪ ١‬رخ هيحَٔي رّيؼُٗ حيظِحؽ رخ ٔؿٕى رخٍٖ‬
‫َیٔض‪ُ ،‬یَح ‪١‬زیؼض آىيٗ ًَٗطٕحَي رّ‪١‬زیؼض ٰانٓی طزيیم ٕٗى‪ .‬ح ّيخ ىٍ َظَ ‪ٕٛ‬كیخٌ‬
‫حكَح‪١‬ی ٔ يؼظويحٌ رّ"ٔكيص ٔؿٕى" ؿٓخٌ کخثُخص ٔ حٍٔحف آىيٗ َّحُ نلخظ ٔؿٕى‬
‫طـَرٗ هٕى کّ حُ نلخظ ؿَْٕ هٕیٖ ٰانٓی ْٔظُي‪ .‬ريیٍٓزذ ٍْخیٗ طيٍیـت ٍٔف‬
‫ٔٗ ٔ ػيو حٗظـخل ٍٔف رّػخنى ٔ َلٗ "يٍ" طـَرٗ ٔ‬ ‫حُ طؤػیَحص طـَرٗ ٔ ٔؿٕى ك ّ‬
‫حٍحىِٖ هٕیٖ‪ ،‬يٗرخیٔض ‪ٕٛ‬كٗ ٍح رّكخنض «كُخء» رّيؼُٗ كم کخيم ٍٔف ٔ‬
‫ٗو‪ٜ‬یض ىٍ هيحَٔي کّ «يٍ» كویوت ػخنى حٓض‪ٔ ،‬ح‪ٛ‬م گَىحَي‪.‬‬

‫كٌبء كیهللا ّ ٍوْ‪ ٛ‬اؽکبم ّ رکبلیق‬

‫یکی حُ يزخكغ رٔیخٍ پیچیيِ ىٍ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬رلغ «كُخء كیهللا» حٓض‪.‬‬
‫حیٍ ئؤنّ ْى حُ كیغ چیٔظی ٔ طلخٓیَ يظؼيى آٌ ٔ ْى حُ ؿٓض حيکخٌ ٔ حيظُخع ٔ َیِ‬
‫حىنّٖ َوهی ٔ ػوهت آٌ يلم رلغ ٔ گلض ٔگٕ حٓض‪ .‬ىٍ حيظيحى ًْیٍ رلغ َخكَؿخو‬
‫حٓض کّ گَِْٔخٖ حُ ‪ٕٛ‬كیخٌ رئٌ حیٍکّ ئظویًخ ً َٗحیغ ىیُٗ ٍح يُکَ َٕٗي‪ ،‬رَحٖ‬
‫حؿَحٖ آٌ حًْیض چُيحَٗ هخثم َزٕىَي ٔ یخ كظٗ يَحػخص آٌٍح رَحٖ «ػخٍكخٌ» کّ‬
‫رّػویيِٖ حی٘خٌ حيکخٌ ٍحرطّٖ ئظویى رخ هيحَٔي ٍح کٔذ کَىِ ٔ رَّٓكي «كُخء‬
‫كیهللا = یگخَّگی رخ هيح» ٍٓیيِ رٕىَي‪ٔ ،‬حؿذ ًًََٗٗىَي‪ .‬حیٍگَّٕ ‪ٕٛ‬كیخٌ رَ‬
‫ٍٖٔ ْى چُيحٌ حًْیظٗ رَحٖ ظٕحَْ ىیٍ ٔ ٗؼخیَ ٔ طَ٘یلخص آٌ ـ حػى حُ حٓالو‪،‬‬
‫َ‪َٜ‬حَیض‪ ،‬یٕٓىیض ٔ ؿیَِ ـ هخثم َزٕىِ ٔ حػظوخى ىحٗظُي ٗکم ظخَْة ىیٍ كو‪ ٢‬رَحٖ‬
‫کٔخَٗ کّ ُُْٕ يَحكم ٔ ‪َ١‬ین ػَكخٌ ٍح ‪َ ٗ١‬کَىِحَي‪ ،‬يٓى حٓض‪.‬‬
‫يیخٌ ‪ٕٛ‬كیخٌ َخكٌحنکالو حیٍ گَِٔ رخیِیي رٔطخيٗ يوخو َؤظیٍ ٍح كخیِ حٓض‪.‬‬
‫ػـیذ حیٍکّ ي٘خین ٔ َٕیُٔيِگخٌ ‪ٕٛ‬كیّ َّطُٓخ حٔ ٍح َوي ٔ طکلیَ َکَىِحَي‪ ،‬رهکّ‬
‫یکَِٓ حُ کًخالص حٔ يٗگٕیُي! ي٘خین ٔ ‪َ١‬حین ‪ٕٛ‬كیّ ػُٕحٌ رخ ‪ً١‬طَحم‬
‫«ٓهطخٌ حنؼخٍكیٍ» رّحٔ يٗىُْي‪ )ٔ۰ٕ(.‬حكکخٍ ٖٔ ٍح يٕأنلخٌ ‪ٕٛ‬كٗ يظؤهَ يخَُي‬
‫ٖٔ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫أرٕحنوخٓى ه٘یَٖ (هٌَ پُـى ْـَٖ) ؿالرٗ ْـٕیَٖ (هٌَ پُـى ْـَٖ) ؿِحنٗ‬
‫(آؿخُ هٌَ ٗ٘ى) كَیيحنيّیٍ ػطخٍ (هٌَ ٗ٘ى) ٔ ؿخيٗ (هٌَ َٓى) کّ پیَٔحٌ حٔ‬
‫رٕىَي‪َٗ ،‬ف ىحىِ ٔ ‪َ١‬یوّٖ يو‪ ٕٜٗٛ‬طلض ػُٕحٌ «‪١‬یلٍٕیّ» رّٔؿٕى آٍٔىَي‪.‬‬
‫ىٍ طؤنیلخص آٌْخ رخیِیي رٔطخيٗ َؤظیٍ طئیٍ کُُيِٖ حَيیّٖ٘ «كُخء» يؼَكٗ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬حريحع ٔحژِْخی ٓکَ ٔ ‪ٛ‬لٕ ٍح ْى رًّْٕ َٔزض يٗىُْي‪...‬‬
‫ح ّيخ يليػخٌ ٔ كویٓخٌ رّؿُگ حٔ ٍكظّحَي ٔ حٔ ٍح هخٍؽ حُ ىیٍ يٗهٕحَُي‪.‬‬
‫چٌٕ حٔ‪ ٔ ،‬يؼخىل حٔ حٓض أرٕحنوخٓى ؿُیي رـيحىٖ (ٕٕٔ ـ ‪ ْ ،ٕ۲۴‬م) يظؤهَحٌ‬
‫حٔ ٍح ٓیيحنطخیلش‪ٗ ،‬ینحنطخیلش ٔ ‪١‬خّٔٔحنلوَحء هٕحَيِحَي‪ ،‬ىٍ ُيَِٖ َؤظیٍ کٔخَی‬
‫ُٗخهظّ ٗيِ کّ ىٍ كُخٖ كٗهللا ٓوٍ گلظّ ٔ حیٍ يوٕنّ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬طٗ ػخٍكخَّ ىٍ‬
‫آٍٔىِ حٓض‪ .‬حُ هٕل حٔ آييِ‪ :‬يخ ط‪ٕٜ‬ف ٍح حُ هیم ٔ هخل َگَكظیى‪ ،‬رهکّ حُ گَُّٓگٗ‬
‫یخكظیى ٔ ىٓض ک٘یيٌ حُ آٍُٔ ٔ رَیيٌ حُ آٌچّ ىٔٓض ىحٗظیى ٔ حَيٍ چ٘ى يخ آٍحٓظّ‬
‫رٕى‪ .‬حٔ ٍح پَٓیيَي‪ :‬حیٍ ًّْ ػهى حُ کـخ یخكظٗ؟‬
‫گلض‪ :‬حُ حیٍکّ ٓٗ ٓخل‪ُ ،‬یَ حیٍ پهّکخٌ‪ ،‬ىٍ رَحرَ هيح َ٘ٔظى‪ ٔ .‬حٗخٍِ‬
‫رّپهّکخٌ هخَّٖ هٕى کَى‪َ .‬یِ يلًٕى ٗزٔظَٖ ىٍ «گهٍ٘ ٍحُ» َٗیؼض ٍح يَرٕ‪١‬‬
‫ّللا آػخٍٖ حُ حَخَیض ٓخنک‬ ‫رّ«يٍ» حَٔخَٗ (حَخَٗ) يٗىحَي؛ چٌٕ ىٍ يوخو كُخٖ كٗ ّ‬
‫رخهٗ ًَٗيخَي‪ ،‬ىٍ َظیـّ حكکخو َٗیؼض ٔ حَـخو طکخنیق َٗػٗ حُ حٔ ٓخه‪ ٢‬يٕٗٗى‪:‬‬
‫يٍ ٔ طٕ ىٍ يیخٌ يخَُي رــــــَُم‬ ‫رٕى ْٔظٗ رٓ٘ض‪ ،‬حيکخٌ چٕ ىُٔم‬
‫ًَخَي ْیچ كکى يٌْذ ٔ کــــــیٖ‬ ‫چٕ رَهیِى طَح حیٍ پــــَىِ حُ پیٖ‬
‫کّ آٌ رَ ٓیُّٖ ؿخٌ ٔ طٍ طٕٓض‬ ‫ًّْ كکى َٗیؼض حُ يــٍ ٔ طٕٓض‬
‫چّ کؼزّ‪ ،‬چـّ رٓ٘ض‪ ،‬چّ ىیَهخَّ‬ ‫يٍ ٔ طٕ چٌٕ َــًخَي ىٍ يیخَــــــّ‬

‫ًْٗحنيّیٍ الْیـی (و ٓ‪ ْ ، ۴4‬م) [کّ َٗٓص ٔ حػظزخٍٕ ٍح حُ َٗف ٔ‬

‫طلٔیَ «گهٍ٘ ٍحُ» کًخیی کَىِ حٓض] ىٍ طلٔیَ حیٍ حریخص گلظّ حٓض ٓخنکخٌ ٍحِ‪،‬‬
‫ٔهظٗ رَّٓخیض کًخل يٍُٗٓي رّىٔ ىٓظّ طؤیى يَٕٗٗي‪:‬‬
‫ٰ‬
‫ٔ ـ «ىٓظّٖ حٔل آٌْخٖ ْٔظُي کّ ٍَٕ طـهّی انٓی‪ٓ ،‬خطَ ٍَٕ ػوم حی٘خٌ‬
‫يٕٗٗى ىٍ رلَ ٔكيص يلٕ ٔ ئظـَم ٗيَي ٔ حُ آٌ حٓظـَحم ىٍ رٗهٕىٖ‬
‫يطهنحَي (ٓکَ) چُخٌکّ رخٍی ىیگَ رّٓخكم ‪ٛ‬لٕ ٔ يَطزّٖ ػوم َیخیُي‪ ،‬چٌٕ‬
‫ئهٕدحنؼوم گ٘ظّحَي‪ ،‬رّحطلخم ػهًخء ٔ حٔنیخء‪ ،‬طکخنیق َٗػیّ ٔ ػزخىحص حُ حیٍ‬
‫‪١‬خیلّ ٓخه‪ ٢‬حٓض؛ ُیَح طکهیق رَػوم حٓض‪ ٔ ،‬حی٘خٌ ٍح ٔحنّْخٌ ‪َ١‬یوض يٗگٕیُي‪».‬‬
‫ٕٖ‪۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕ ـ ىٓظّٖ ىٔو آٌ ‪١‬خیلّحَي کّ رؼي حُ آٌکّ ئظـَم ىٍیخٖ ٔكيص گ٘ظُي ٔ حُ‬
‫ْٔظت هٕى كخَٗ ٗيِ ٔ رّ روخٖ كن رخهٗ گ٘ظُي‪ ،‬حی٘خٌ ٍح حُ حیٍ حٓظـَحم طٕكیي ٔ‬
‫ٓکَ رّؿٓض حٍٗخى ههن رّٓخكم ‪ٛ‬لٕ رؼيحنًلٕ ٔ كَم رؼيحنـًغ كَٔى آٍٔىِحَي ٔ‬
‫آٌ گَِٔ ىٍ حيَ هیخو رّكوٕم َٗػیّ ٔ ػزخىحص ىهیوّٖ كَٔگٌحٗض ًَٗکُُي‪».‬‬
‫"الْیـٗ" كُخء ٍح ىحٍحٖ ّٓ يَطزّٖ كُخٖ حكؼخنٗ‪ ،‬كُخٖ ‪ٛ‬لخطٗ ٔ كُخٖ ًحطٗ‬
‫یؼُٗ (يلٕ‪ ٔ ًْ١ ،‬يلن) يٗىحَي‪ ،‬کّ ٓخنک رؼي حُ گٌٍ حُ يَكهّٖ طزيیم حػًخل‬
‫ٔ حهالم ٓیجّ رّكُّٔ‪ ،‬رّآٌْخ َخثم يٕٗٗى‪ .‬ىٍ كُخٖ حكؼخنٗ‪ٓ ،‬خنک ًّْٖ حكؼخل ٍح‬
‫ىٍ حكؼخل كن كخَٗ يٗریُي‪ُ ،‬یَح هيحَٔي رّطـهّ ِی حكؼخنٗ رَ حٔ يظـهّی ٗيِ حٓض ٔ ْیچ‬
‫كؼهی ٍح حُ رُيِگخٌ ًَٗریُي َٔٓچًّٖ٘ ًّْٖ حكؼخل ٍح هيحَٔي يیىحَي؛ ىٍ يَطزّٖ‬
‫ىٔو كن رّطـهّ ِی ‪ٛ‬لخطٗ رَ ٓخنک يظـهّی يٕٗٗى ٔ حٔ ‪ٛ‬لخص طًخو حٗیخء ٍح ىٍ‬
‫‪ٛ‬لخص كن كخَٗ يٗریُي ٔ رّؿیَ حُ هيحَٔي ْیچ ٗو‪ٍ ٜٗ‬ح ىحٍحٖ ‪ٛ‬لض ًَٗریُي‪.‬‬
‫هٕى ٔ طًخو حٗیخء ٍح يظَٓ ٔ يـالٖ ‪ٛ‬لخص ٰانٓی يُٗٗخٓي ٔ ‪ٛ‬لخص حٔ ٍح ىٍ هٕى‬
‫ظخَْ يٗریُي‪ .‬ىٍيَطزّٖ ٕٓو‪ ،‬كن رّطـهت ًحطٗ رَٓخنک يظـهّی يٕٗٗى ٔ حٔ ؿًیغ‬
‫ًٔحص حٗیخء ٍح ىٍ پَطٕ ٍَٕ طـهت ًحص حكيیض‪ ،‬كخَٗ يٗیخري‪ٔ .‬ؿٕى حٗیخء ٍح ٔؿٕى‬
‫ریٍ ػخٍف «کم ٗٗء ْخنک حال ٔؿّٓ» ؿهِٕگَٖ ًَٕىِ‪،‬‬ ‫كن يٗىحَي ٔ ىٍىیيِٖ كن ِ‬
‫رّؿِ ٔؿٕى ٔحؿذ‪ ،‬يٕؿٕى ىیگَٖ َزیُي ٔ هیخل ؿیَیض َِى ٖٔ يلخل گَىى‪)ٔ۰ٖ(.‬‬
‫هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍٖ رَحٖ كُخء ّٓ يَطزّ يطَف کَىِ حٓض‪ :‬كُخٖ ػهًٗ‪،‬‬
‫كُخی ؿليٖ‪ ،‬كُخٖ كوٗ‪ )ٔ۰4(.‬ػزيحنَُحم کخٗخَٗ ىٍ َٗف حیٍ ٓوٍ‪ ،‬يَطزّٖ ّحٔل‬
‫ٍح كُخٖ ػهى ػزي ىٍ ػهى هيحَٔي يٗىحَي‪ُ ،‬یَح ػهى رّهيحَٔي رخ ػوم کّ ‪َ١‬ین حىٍحک‬
‫آٌ‪ ،‬ط‪ٍٕٜ‬حص ًُْٗ حٓض‪ ،‬كخ‪ٛ‬م ًَٕٗٗى‪ ،‬پْ َْکْ رّيَطزّٖ رَٓي کّ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص ٕٗٓىٖ‪ ،‬یؼُٗ رخ ػهى ك‪ ٍٖٕ٠‬رّهيحَٔي ػهى پیيح کُي‪ ،‬ىٍ كویوض حُ ػهى‬
‫هٕیٖ كخَٗ گ٘ظّ حٓض ٔ رّػهى هيحَٔي يظ‪ٜ‬ق گَىیيِ حٓض‪ُ ،‬یَح ػهى ٕٗٓىٖ‬
‫رّكن ىٍ حیٍ كخنض يؼم ػهى ك‪ٍٕ٠‬ی يٗرخٗي‪.‬‬
‫طلخٔص ػهى ك‪ٍٕ٠‬ی رّػهى ك‪ٕٜ‬نی ٔ ًُْی حیٍ حٓض کّ ٗو‪ٜ‬ی روٕحْي آطٖ‬
‫ٍح رخ طؼخٍیق ىیگَحٌ ط‪ًَ ٍٕٜ‬خیي یخ حیٍکّ آطٖ ٍح حُ َِىیک ي٘خْيِ کُي؛ يَطزّٖ‬
‫ىٔو حیٍ حٓض کّ حیٍ ػهى ك‪َ ٍٖٕ٠‬یِ ٓخه‪ٗ ٢‬يِ‪ ،‬رّيؼخیُّ طزيیم يٗگَىى کّ حُ‬ ‫ّ‬
‫ٕٗٓى ْى رخالطَ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ ٓخنک رّيو‪ٕٜ‬ى هٕیٖ ٔح‪ٛ‬م‪١ ٔ ،‬هذْ يظٕهق‬
‫يٗگَىى‪ .‬كظٗ ىٍ آهَیٍ يَحك ِم حیٍ يَطزّ رخ كخَٗٗيٌ ٔؿٕى ٓخنک ىٍ ٔؿٕى كن ٔ‬
‫ٔ‪ٕٛ‬ل رّك‪َ٠‬ص ؿًغ‪ٕٓٗ ،‬ى ٔ يؼخیُّ َیِ حُ ریٍ يٍٗٔى ٔ طؼهیؼٗ کّ ىٍ يؼخیُّ‬
‫ٖٖ‪۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬یؼُٗ يؼخ ِیٍ (ٓخنک) يؼخ َیٍ (پٍَٔىگخٍ) ٔ ػیخٌ (َٕع حٍطزخ‪١‬ی کّ ریٍ‬
‫ٓخنک ٔ ك‪َ٠‬ص كن ىٍ حیٍؿخ ٔؿٕى ىحٍى) ٍهض رَ يٗرُيى‪.‬‬
‫آهَیٍ يَطزّ‪ ،‬كُخٖ حُ كُخء حٓض کّ ٓخنک ىٍ يٗیخري ح‪ٛ‬الً كُخی ٍم َيحىِ ٔ‬
‫طُٓخ طْٕى ٓخنک ٍهض رَرٔظّ حٓض‪ُ ،‬یَح كخَٗ حُ حُل كخَٗ رٕىِ ٔ رخهٗ َیِ ًْٕحٍِ‬
‫ن كُخء حٓض‪ُ ،‬یَح هٕى كُخء َیِ حُ ریٍ يٍٗٔى ٔ‬ ‫رٕىِ ٔ حٓض‪ ٔ ،‬حیٍ يَطزّٖ ك ِ‬
‫چیِٖ ؿِ كن يظؼخل رخهٗ ًَٗيخَي‪ )ٔ۰۳(.‬ىٍ حیٍؿخ رخ ىٔ ح‪ٛ‬طالف يٕحؿّ ْٔظیى‪:‬‬
‫یکی ٍٔٔى رّكُخء كیهللا؛ ٔ ىیگَ هَٔؽ حُ كخل كُخء‪.‬‬
‫حرٍػَرٗ رَحی كُخء ْلض يَطزّ هخثم حٓض‪ .‬يَطزّٖ حٔل كُخء َِى حٔ آٌ حٓض کّ‬
‫ػزي رّْیچ ٔؿّ رّكکَ يؼ‪ٜ‬یض ٔ يوخنلض رخ هيح ًَٗحكظي‪ .‬يَطزّٖ ىٔو كُخء آٌ حٓض‬
‫کّ ىٍ حیٍ يَطزّ‪ٓ ،‬خنک ًّْٖ حكؼخل رُيِگخٌ ٍح ئظُي رّهيحَٔي يٗریُي‪ .‬ىٍ يَطزّٖ‬
‫ٕٓو ٔ چٓخٍو‪ٓ ،‬خنک ىٍ حیٍ ىٔ يَطزّ حرظيح حُ ‪ٛ‬لخص يوهٕم يُلک ٗيِ ٔ رّ‪ٛ‬لخص‬
‫ٰانٓی يظ‪ٜ‬ق يٕٗٗى ٔ رؼيْخ حُ ٕٗٓى ًحص هٕیٖ َیِ كخَٗ يٗگَىى‪ .‬حنزظّ ُُْٕ‬
‫ٔحهق حٓض کّ حٔ ٕٗٓى کُُيِ حٓض‪ .‬ىٍ يَطزّٖ پُـى‪ٓ ،‬خنک حُ طًخو ػخنى رّٔحٓطّٖ‬
‫ٕٗٓى هيحَٔي یخ ٕٗٓى ًحص هٕیٖ كخَٗ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ىٍ يَطزّٖ ٗ٘ى‪ٓ ،‬خنک رّٔحٓطّٖ هٕى هيحَٔي حُ ؿیَ حٔ كخَٗ يٕٗٗى ٔ ىٍ‬
‫حیٍ كخنض‪ ،‬ىیگَ كظٗ ٕٗٓى هٕیٖ ٍح َیِ ًَٗریُي‪ .‬رُخرَحیٍ َْچُي حرٍػَرٗ حیٍ‬
‫ّللا َخيیيِ حٓض‪ ،‬ىٍ كویوض ٍٖٔکَىٖ َلٔخَٗ ىحٍى کّ ىٍ‬ ‫يَطزٍّح كُخٖ حُ يخٕٖٓ ّ‬
‫آٌ‪ٓ ،‬خنک كظٗ حُ ٕٗٓى هٕیٖ كخَٗ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ يَطزّٖ ْلظى طًخو ‪ٛ‬لخص ٔ‬
‫حًٓخء هيحَٔي حُ َظَ ٓخنک ٍهض رَ يٗرُيى‪ُ ،‬یَح طًخیِ ریٍ هيحَٔي‪ٓ ،‬خنک ٔ ػخنَى‬
‫حُ ریٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ٍٔحر‪َٔ ٔ ٢‬زظٗ کّ ‪ٛ‬لخص هيحَٔي ٍح رّٔؿٕى يٗآٍٔى‬
‫يلٕ يٕٗٗى ٔ ٓخنک‪ ،‬ىیگَ حػَٖ حُ هيحَٔي ىٍ ػخنى ًَٗریُي‪ ،‬رهکّ حگَ ىهض کُي‬
‫هٕى ٍح يلم حػَ يٗریُي‪)ٔ۰۶(.‬‬
‫ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ يٗگٕیي‪ :‬کٔی کّ طـهّت ًحص كن ىٍ ٔی يلون ٕٗى‪ ،‬هٕى ٍح‬
‫كن يٗریُي ٔ ىیگَ كن ٍح ًَٗریُي‪ًْ .‬خَُي کٔی کّ ط‪ٕٜ‬یَ هٕیٖ ٍح ىٍ آثیُّ‬
‫يَٗگَى ٔ ىیگَ هٕى ٍح ًَٗریُي‪ .‬پْ حگَ طـهّت ًحطی ٍم ىحى‪ ،‬رُيِ طًخو هیٕىٕ ٍح حُ‬
‫ىٓض يٗىْي ٔ ىیگَ هٕى‪ ،‬كن يٕٗٗى ٔ ىٍ حیٍ‪ٍٕٛ‬ص كن آثیُّٖ حَٔخٌ کخيم‬
‫حٓض ٔ ىٍ كن يطخنؼّٖ ًحص هٕیٖ يٗکُي ٔ حَٔخٌ کخيم َیِ آثیُّٖ كن حٓض طخ‬
‫كن ىٍ ٔی ي٘خْيِ ٖ کًخالص هٕیٖ ًَخیي‪ .‬حنزظّ حیٍ يوخو ٔحالی حٓض کّ کٔی ؿِ‬
‫هخطى ٍٓم ٔ هخطى حٔنیخی ٰانٓی رّآٌ ََٓیيِ حٓض‪)ٔ۰۰(.‬‬
‫‪۴ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كوم ْٕكی ‪ ،‬ػبهف ‪ ،‬كهّیِ ‪ ،‬كویو ‪ ّ ...‬ىاُل‬

‫َْیک حُ حیٍ ػُخٔیٍ ىحٍحی رخٍ يؼُخثی يظًیِّ حُ ىیگَی حٓض‪ .‬رَحی ٍٍٔٗ‬
‫ٗيٌ حیٍيلخٍهخص حرظيح رخیي يؼخَی نـٕی ٔح‪ٛ‬طالكت َْیک حُحیٍ يوٕالص ریخٌ ٕٗى‪:‬‬
‫ٔحژِٖ «‪ٕٛ‬كی» ػَری حٓض‪ ،‬حُ کهًّٖ‬ ‫ْٕكی‪:‬‬
‫«‪ٕٛ‬ف» [رّيؼُخی پ٘ى] گَكظّ ٗيِ ٔ رّکٔخَی ح‪١‬الم يٕٗٗى کّ «پیَٔ ‪َ١‬یوّٖ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٔ پً٘یُّپٕٕ حٓض‪ ».‬حیٍ نـض ىٍ هَآٌ َیخييِ‪ ،‬ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو ٔ ىٍ ُيخٌ‬
‫ٓیّي ًّْ يئيٍ ٔ ئهى هطخد يٗٗيَي‪ ،‬رؼيح ً ػُٕحٌ «ػخري» ْى ٍٔحؽ یخكض‪.‬‬
‫ىٍرخٍِٖ پیيحیٖ کهًّٖ ‪ٕٛ‬كی ٔ ػهض َخوگٌحٍی ‪ٕٛ‬كیخٌ ريیٍَخو َظَْخی‬
‫يوظهلی ٔؿٕى ىحٍى کّ حُ يیخٌ ًّْٖ َظَیخص‪ ،‬حیٍ َظَ حهَد رّ‪ٕٛ‬حد حٓض‪ ،‬چٌٕ‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ حٔنیّ نزخّْخی پً٘یُّ رَطٍ يیکَىِحَي‪ .‬نٌح حیٍَخو رَآَخٌ ح‪١‬الم ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ؿخنذ يلوویٍ رَ حیٍ يطهذ حطلخم ىحٍَي‪.‬‬
‫رَهی ىیگَ يُ٘ؤ ‪ٕٛ‬كیگَی ٍح رّ«ح‪ٛ‬لخد» ‪ٛ‬لّ [ىٍ ُيخٌ ٍٕٓلهللا‬
‫يزخٍک] حٍؿخع يٗىُْي‪ .‬چٌٕ حْم ‪ٛ‬لّ رَحی هيح حُ ىَیخ رَیيِ رٕىَي ٔ هَیٍ كوَ‬
‫گ٘ظُي؛ حیُخٌ ریُٕحیخَی رٕىَي رئٌ هخَّ ٔ َُيگی ٔ رئٌ ٌُ ٔ كََُي‪ ،‬ىٍ ئـي‬
‫پیخيزَ رَحی حی٘خٌ ‪ٛ‬لّٖ ٓخهظّ ٗي ٔ ئهًخَخٌ ًْخٌؿخ رّحی٘خٌ کًک يٗکَىَي ٔ‬
‫ٓیّي رّحی٘خٌ ٓالو يٗىحى‪« :‬حنٔالو ػهیکى یخ أْم حن‪ٜ‬لش‪ ،‬کیق أ‪ٛ‬زلظى؟»‬
‫أرًٍٕ گٕیي‪ :‬يٍ حُ حْم ‪ٛ‬لّ رٕىو‪ ،‬ػ‪َْٜ‬خ ؿهٕ حطخم ٓیّي ؿًغ يٗٗيیى‪َْ ،‬‬
‫کيحو حُ يخ ٍح رّیکی حُ ئهًخَخٌ يٗٓپَى ٔ ىِ َلَ یخ کىطَ رخهی يیيخَيَي‪ ،‬آٌ ػيِ‬
‫ٍح ْى هٕىٕ يٗرَى ٔ هٍٕحک هٕىٕ ٍح رّحی٘خٌ حیؼخٍ يٗکَى ٔ رؼي حُ ‪َٛ‬ف‬
‫ٗخو يٗكَيٕى‪ :‬رَٔیي ىٍ ئـي روٕحریي‪ )ٔ۰۴(.‬حنزظّ حیٍ ػيِ حُ ٍٔی ‪ٍَٟٔ‬ص ىٍ‬
‫ئـي يَٗ٘ٔظُي ٔ ‪ٛ‬يهّ يٗهٍٕىَي‪ ،‬رؼيح ً کخٍ ئهًخَخٌ گ٘خیٖ یخكض‪ ،‬آَخٌ َیِ حُ‬
‫آٌ ٔ‪ٟ‬غ رَٗیخُ گَىیيِ ٔ حُ ئـي ریٌَٔ ٗيَي‪.‬‬

‫ػزيحنکَیى ه٘یَی ٔؿّ طًٔیّٖ ‪ٕٛ‬كی ٍح حُ ‪ٛ‬لخء ٔ پخکیِِگی [ههذ] گَكظّ ٔ‬

‫گلظّ ‪ٟ‬ي آٌ کئٍص ٔ آنٕىِگی حٓض‪ )ٔ۰۲(.‬ػيِٖ ط‪ٕٜ‬ف ٍح رّ«ؿٕع حرٍيَ»‬
‫يؼَٔف رّ«‪ٕٛ‬كّ» َٔزض يٗىُْي‪ ،‬گٕیُي حٔنیٍ کٔی کّ هٕى ٍح ٔهق هييض رّهيح‬
‫کَى ٔ ىٍ ریضحنلَحو رّهييض ي٘ـٕل ٗي ‪ٕٛ‬كّ رٕى‪١ ،‬زن ٍٔحیظی حُ ٔنیي رٍ هخٓى‬
‫«‪ٕٛ‬كّ» یک هزیهّٖ کٕچک ٔ گًُخو رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ يؼـى نٔخٌحنؼَد آييِ حٓض‪:‬‬
‫«هیم‪ٕٛ :‬كّ هزیهش حؿظًؼض كی حكُخءحنوزخیم‪)ٔ۴ٓ(».‬‬
‫‪۴ٖ۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حُ َظَ ح‪ٛ‬طالكی ٔ ي‪ٜ‬يحهی ْى رَحی ‪ٕٛ‬كی طؼخٍیق يظؼيى ٔ گَٕخگَٕی ًکَ‬
‫ٗيِ حٓض‪ٛ َْ .‬خكذ ‪َ١‬یوظی آٌٍح رّكٔذ ًٔم ٔ كخل هٕیٖ‪ ،‬رّگَّٕی طؼَیق‬
‫کَىِ حٓض‪ .‬حیٍ طؼخٍیق ْى ىٍ يُوزض ٔ ْى ىٍ يُو‪ٜ‬ض ط‪ٕٜ‬ف ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ حٓض‪:‬‬
‫يؼالً ْـٕیَی ىٍرخد يُوزض «ط‪ٕٜ‬ف» ٓوٍ هٕى ٍح رخ حیٍ آیّٖ يزخٍکّٖ‬
‫حْلٍ‪ََْٕ ْ ٝ‬خ ً ٔ حًح هخ َ‬
‫‪َ ١‬ز ُٓ ُى‬ ‫ِ‬ ‫ػهی‬
‫ٌَٕ٘ َ‬ ‫كًٍ حنٌّیٍَ َی ًْ ُ‬
‫هَآٌ آؿخُ يٗکُي‪ٔ« :‬ػزخى ُحن َّ ِ‬
‫حنـخْهٌَٕ هخنٕح ٓاليخً‪ = ۶ٖ :ٕ۳ ،‬رُيِگخٌ ٍكًٍ چُخٌ ْٔظُي کّ رخ طٕح‪ٟ‬غ ٔ كَٔطُی‬
‫رَ ٍٔی ُيیٍ ٍحِ يٍَٗٔي‪َْ ،‬گخِ يٍٕى طًٔوَ َخىحَخٌ ٔحهغ َٕٗي‪ ،‬رخ آَخٌ رَّیکی‬
‫ٓوٍ يٗگٕیُي‪ْ ».‬ـٕیَی رالكخ‪ٛ‬هّ حیٍ كيیغ َزٕی ٍح پ٘ضرُي آیّٖ هَآٌ يٗکُي ٔ‬
‫ٕف‪ ،‬كَال یُٕ ِ ّي ٍُ‬
‫‪ِ ٜ‬‬ ‫ىٓض ‪ٕٛ‬كیخٌ ٍح طخ حیٍ كي رخال يٗرَى‪َ « :‬ي ٍْ َ‬
‫ٓ ًِ َغ ‪ٕٛ‬صَ حْ ِمحن ّ‬
‫ّللاِ ِيٍحنـخكهیٍ = َْکْ ‪ٛ‬يحی [ىػٕص] حْم ط‪ٕٜ‬ف ٍح رُٕ٘ى‬ ‫ػهی ىػخثِ ِٓى ُکظِ َ‬
‫ذ ػُيَ ّ‬ ‫َ‬
‫ٔ َٔزض رّآٌ رٗطٕؿٓی ًَخیي‪ ،‬ىٍ پی٘گخِ هيح حُ ؿخكالٌ َٕٗظّ هٕحْي ٗي‪)ٔ۴ٔ(».‬‬
‫«أرٕيُ‪ ٍٕٜ‬ػزيحنوخَْ رٍ ‪١‬خَْ رـيحىی» (و ‪ ْ ،4ٕ۲‬م) ىٍ يٓىطَیٍ حػَ هٕى‬
‫<حنلَم ریٍحن ِل ََ ْم> رّكٔذ حرٕحد ٔ ك‪ٕٜ‬ل‪ ،‬كئى ِْحٍ كَهّ ٔ گَِٔ رخ گَحیْٖخی‬
‫يوظهق‪ ،‬ي٘ظًم رَ ط‪ٕٜ‬ف ٔ ‪ٕٛ‬كیّ ٔ َظَیّٖ آَخٌ گَىآٍٔی کَىِ حٓض‪.‬‬
‫رخ حیٍ حٔ‪ٛ‬خف رَّظَ يیٍٓي یک طؼَیق ؿخيغ ٔ يخَغ کّ كخٔی ‪َ١‬یوّْخ ٔ‬
‫ٍٕٔ ‪ٕٛ‬كیّ رٕىِ ٔ يٍٕى هزٕل ًّْگخٌ َیِ هَحٍ گَكظّ رخٗي‪ ،‬یخكض ًَیٕٗى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ كو‪ ٢‬حُ رخد ًََّٕ ىٔ طؼَیق ي‪ٜ‬يحهت <هٕٕ ریُخَّ ٔ يؼزض> حُ‬
‫طؼَیقْخی حٍحثّ ٗيِ رَحی ‪ٕٛ‬كی ٍح ًکَ يیکُیى‪:‬‬
‫ٔ ـ ‪ٕٛ‬كی رَ حَٔخَی ح‪١‬الم يیٕٗى کّ حُ هٕٗیْخی َُيگی کُخٍِ گَكظّ ٔ رخ‬
‫ههزی هخٗغ ٔ ُرخَی ًحکَ ٔ حىری کخيم ٍٔ رّيلَحد ػزخىص آٍٔىِ ٔ رخ ریيحٍة ٗذ‬
‫ٔ ٍُٔ ىٍ پی طل‪ٜ‬یم هُٕ٘ىی هيحَٔي حٓض…‬
‫ٕ ـ ط‪ٕٜ‬ف ‪َ١‬یوّی حٓض کّ ىٍ آٌ ىل حُ َخپخکیْخ ط‪ٜ‬لیّ يیٕٗى‪ٗ ،‬و‪ ٚ‬حُ‬
‫حهالم ‪١‬زیؼی ىٍٔ ٗيِ ٔ ‪ٛ‬لخص رَ٘ی ىٍ حٔ حُ يیخٌ رَىحٗظّ يٕٗٗى‪ ،‬حُ‬
‫هٕحْْٖخی َلٔخَی حؿظُخد ٍُٔیيِ ٔ رّ‪ٛ‬لخص ٍٔكخَی َِىیک ٗيِ ٔ رّػهٕو‬
‫كویوی ٔ رخ‪ُ١‬ی ىٓض يییخري‪ ...‬حيخ حیٍ َکظّ ٍح رخیي يي َظَ ىحٗض کّ ‪ٕٛ‬كیخٌ َْچّ‬
‫رخُٗي ریآُحٍطَیٍ يَىيخٌ َٔزض رًُّْٕػخٌ هٕى يیرخُٗي‪.‬‬
‫"ػخٍف" حه‪ ٚ‬حُ ‪ٕٛ‬كی حٓض‪.‬‬ ‫ػبهف‪:‬‬
‫«ػخٍف» حُ كیغ نـض رّيؼُخی ىحَخ ٔ ُٗخُٓيِ حٓض‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف رّکٔی ػخٍف‬
‫يیگٕیُي کّ ىٍ ُٗخهض َٓچًّٖ٘ ْٔظی ٔ كوخین آٌ‪ ،‬حٓظياللْخی ػوهی ٍح کخكی‬
‫‪۴ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًَیىحَي؛ ػالِٔ رَ حٓظياللْخی ػوهی‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬ضْخی َلٔخَی ٔ ک٘ق ٔ ٕٗٓى ٍح ْى‬

‫الُو يیىحَي طخ رّٔحٓطّٖ حیٍ ٍیخ‪ٟ‬ضْخ ٔ يکخٗلخص‪ ،‬ىل رٍّٔی كوخین گٕ٘ىِ ٕٗى‬
‫ٔ كوخین ٍح رخنؼیخٌ ي٘خْيِ کُي‪ْ .‬ىچُیٍ رّکٔی کّ رَ حػَ ٍیخ‪ٟ‬ضْخی َلٔخَی هخىٍ‬
‫رَ حَـخو حيٍٕ هخٍمحنؼخىِ رخٗي‪ ،‬ػخٍف گٕیُي‪ .‬گلظُی حٓض کّ رخ طٕؿّ رّحیٍ ىٔ‬
‫طؼَیق‪ ،‬ػخٍف ْى رّػخنى رّكوخین رّ‪ٍٕٛ‬ص طل‪ٜ‬یهی ح‪١‬الم يیٕٗى‪ْ ،‬ى رّهخىٍ‬
‫رّط‪َٜ‬ف ىٍ ٔؿٕى‪ْ ٔ ،‬ى کٔی کّ َْ ىٔ ؿُزٍّح طٕأيخ ً ىحٍى‪.‬‬
‫"ُحْي" کٔی حٓض کّ ٍٔگَىحٌ حُ ىَیخ ٔ يظٕؿّ‬ ‫ىاُل‪:‬‬
‫رّٕٓی آهَص رخٗي؛ حگَ ىَیخ رّحٔ ٍٔ آٍٔى‪ ،‬ؿَِ َگَىى‪ ،‬حگَ ٍٔ گَىحَي‪ ،‬حَئْگیٍ‬
‫َٕ٘ى؛ حگَ کٔی َٔزض رّىَیخ ٔ يظخَْ آٌ‪ ،‬حػى حُ پٔض ٔ يوخو‪ ،‬طخ يخل ٔ يظخع آٌ‬
‫ریيیهی َ٘خٌ ىْي‪ ،‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف‪ُ ،‬حْي هٕحَيِ يیٕٗى‪ .‬حنزظّ رّحیٍ َٗ‪ ١‬کّ هيٍص ٔ‬
‫َیَٔ ىحٗظّ رخٗي کّ حُ طـًالص ٔ ػَٔصْخ ٔ يٕهؼیضْخی ىَیخ رَّلغ ٗو‪ٜ‬ی هٕى‬
‫حٓظلخىِ رزَى‪ٔ ،‬نی ىٍػیٍكخل حُ ٍٔی حهظیخٍ پَْیِ کُي‪ .‬پْ ُحْي‪ ،‬آهَصگَحی‬
‫نٌصگَیِ ٔ ؿخيؼّگَح حٓض‪ .‬كلع ٓاليض ٔ ٍػخیض َظخكض ٔ رَهٍٕىحٍی حُ ًَْٔ‬
‫ٔ كََُي ٍح ؿِء ٔظیلّ يیًٗخٍى‪ .‬يُخٓزخص يیخٌ ‪ٕٛ‬كی ٔ ُحْي ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین‬
‫كُّٔ َزٕىِ ٔ َْیک ىیگَی ٍح رٍّیخکخٍی ٔ حَلَحف حُ يزخَی ىیٍ يظٓى يٗکُُي‪.‬‬
‫ح ّيخ حنظِحو ُحْي رّطَ٘یلخص ٔ چخٍچٕد َٗیؼض َٔزض رّ‪ٕٛ‬كی ریٖطَ حٓض‪.‬‬
‫ٔحژِی پخٍٓی‪ ،‬رّيؼُخی ٓیخٍ‪ ،‬گ٘ضگَ‬ ‫كهّیِ‪:‬‬
‫ٔ گَىٕگَ حٓض‪ .‬ىٍ ُرخٌ پخٍٓی ٔحژِٖ ىٍٔیٖ رّؿخی ‪ٕٛ‬كی رّکخٍ يیٍٔى‪.‬‬
‫ْىچُیٍ رّيؼُخی هٕحُْيِ حُ ىٍْخ‪ ،‬گيحی کّ رخ آٔحُی هٕٕ ٔ پَّٓ ُىٌ‪ ،‬ىٍ رّىٍ‬
‫يٗگَىى ٔ ٗؼَ يٗهٕحَي‪ .‬گٕیخ يُظٍٕحص ٔ يؼظويحص هٕى ٍح طزهیؾ يٗکُي ٔ حَظظخٍ‬
‫کًک ىحٍى‪ .‬ىٍٔی٘ی ٓخروّٖ ‪ٕ١‬الَی ىحٍى ٔ ٍٕٔ ٕٓكیٔطخثیخٌ یَٕخٌ رخٓظخٌ‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍٔی٘خٌ يؼظويحَي کّ كکًض ٍح رّىٍ هخَّْخ يیرََي‪ .‬ىٍٔیٖ ىٍ ح‪ٛ‬م‬
‫«ىٍپیٖ» یخ «ىٍٔیِ» رٕىِ ٔ رّيؼُخی آٔیَِيِ حُ ىٍ حٓض؛ چٌٕ گيح رّٔهض ٓئحل‬
‫حُ ىٍْخ يیآٔیِى یؼُی ىٍْخ ٍح يیگیَى‪ ،‬یخ رّىٍ طکیّ يیىْي‪.‬‬
‫ىٍ حًْخٌ ػخيّٖ يَىو َیِ َخو ىٍٔیٖ‪ ،‬طيحػی کُُيِٖ ههُيٍحَی ىٍِٔگَى حٓض‬
‫کّ ک٘کٕل رّىٓض ٔ طزَُیٍ رَ ىٕٔ ىٍ کٕچّ ٔ رخُحٍ حٗؼخٍی ٍح ىٍ يُوزض حٔنیخء‬
‫ٔ حْمریض يیهٕحَيَي ٔ َْکْ رّىنوٕحِ هٕى چیِی رّآٌْخ يیرو٘یي‪َ .‬یِ رٕىَي‬
‫ىٍٔی٘خَی کّ رّؿخی ک٘کٕل ٔ طزَُیٍ كو‪ ٢‬یک ٗخم رٍِگ إْٓ [رِکْٕی] رخ هٕى‬
‫كًم يٗکَىَي کّ هٕى رّآٌ «ىُنئ» يٗگلظُي‪ .‬رَّْهخَّ کّ يٍٗكظُي رخ ًْآُْگی‬
‫‪۴ٖ۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫‪ٛ‬خكذ هخَّ رخ ىنئی هٕى ٗخهُلیَ يُٗىَي ٔ يٗگلظُي رخ حیٍ ‪ٛ‬يح طًخو رالْخ ٔ‬
‫حؿُّ حُ هخَّ كَحٍ يٗکُُي ٔ ىٍٔ يَٕٗٗي‪ُ .‬يخَی کّ يٍ کٕىک رٕىو یکزخٍ‬
‫ىٍٔی٘ی رّهخَّٖ يخ آيي ٔ ٗخهُلیَ ُى‪ٛ ،‬يحی ىٍحُ ٔ يٓیزی ىحٗض‪.‬‬
‫ًّْی حْم هخَّ يطًجٍ ٗيَي کّ ىیگَ ىٍ هخَّی يخ آكخص ٔ رهیخطی َیٔض!‬
‫رَحٓخّ كَُْگ ىٍٔی٘خٌ «ىُنئ» َٕحهظٍ رخ «َلن ‪( »ٍٕٛ‬ىيیيٌ ىٍ ٗخم)‬
‫يُخٓزض ىحٍى‪ .‬کّ هَآٌ کَیى ریٖ حُ ىِ رخٍ رّآٌ حٗخٍِ کَىِ حٓض ٔ رُخ رٍّٔحیخص‬
‫هَآٌ‪ ،‬ىٍ كي كخ‪ٛ‬م ریٍ ىٔ ىَیخ طٕٓ‪ ٢‬كَٗظّی يٕٕٓو رّ"حَٓحكیم" َٕحهظّ يیٕٗى‪.‬‬
‫هَآٌ کَیى ط‪َٜ‬یق ىحٍى کّ َلن ‪ ٍٕٛ‬ىٔ رخٍ حطلخم يیحكظي‪ :‬رخٍ حٔل ىٍ پخیخٌ‬
‫حیٍ ؿٓخٌ ٔ رخٍ ىٔو ىٍ ُْگخو َٗٔع هیخيض حٓض‪ .‬رَ پخیّی آیخص هَآٌ‪ ،‬رخ َلوّی‬
‫حٔل‪ٔ ،‬ك٘ض ٔ «كِع» (طَّ) ًّْی ؿٓخَیخٌ ٍح كَح يیگیَى ٔ طًخو يٕؿٕىحص‬
‫يیيیََي‪ ،‬يگَ کٔخَی کّ هيح روٕحْي‪ .‬رخ َلوّی ىٔو َیِ ًّْگی َخگٓخٌ رَهخٓظّ ٔ‬
‫ىٍ حَظظخٍ يلخٓزّی حػًخل يیيخَُي‪١ .‬زن َظَ يلَٔحٌ‪ ،‬طؼخریَ ىیگَی َیِ ىٍ هَآٌ‬
‫ْٔض کّ رٍّٔیيحى َلن ‪ ٍٕٛ‬حٗخٍِ يیکُُي‪.‬‬
‫ىٍٔی٘خٌ َوٖ يًٓی ىٍطؤيیٍ حهظ‪ٜ‬خى هخَوخِْخ ىحٗظُي ُیَح َْآٌچّ حُ هٍٕحکی‬
‫ٔ ؿالص یخ ٔؿِٕ َويی ؿًغ يٗکَىَي رّهخَوخِ يٗآٍٔىَي ٔ ًّْ رخْى يٗهٍٕىَي‪.‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ ىٍ ؿخيؼّٖ ئهًیٍ‪ ،‬پی٘خُْگخٌ ط‪ٕٜ‬ف ٔ ُحْيحٌ َؤظیٍ‪ ،‬كوَ ٔ‬
‫َخىحٍی ٍح الُيّٖ ُْي ٔ پَْیِ حُ ىَیخپَٓظی يیىحَٔظّحَي‪ ،‬ىٍٔیٖ رّيؼُی ٓخنک‬
‫ٔ ‪ٕٛ‬كی رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حیٍ ٔحژِ ٔحٍى ُرخٌ ػَری گَىیيِ ٔ َخو ٗو‪ ٚ‬يیٕٗى‪.‬‬
‫رّحكَحى حیٍ گَِٔ حُ ىٍحٔیٖ «كویَ» ْى يٗگٕیُي‪.‬‬ ‫كویو‪:‬‬
‫ػُٕحٌ «كویَ» حُ َظَ يلظٕحیی َِى ط‪ٕٜ‬ف يلٕٓو رٔیخٍ ػًین ىحٍى‪ًّْ ،‬ی‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ هٕى ٍح كویَ يیهٕحَُي؛ يَحى آٌ حٓض کّ يخ ًّْ يلظخؽ «هيح» ْٔظیى‪.‬‬
‫هال‪ ّٛ‬حیٍکّ ىٍ حیٍ كُِٕ ػُخٔیٍ ُیخى ىیگَی چٌٕ ٓخنک‪ ،‬يَحى‪ ،‬يَٗي‪،‬‬
‫پیَ ٗین‪ ،‬هٕحؿّ ‪ٔ ...‬ؿٕى ىحٍى کّ َْیک رخٍ يؼُخیی هٕى ٍح ىحٍح حٓض‪ .‬ح ّيخ حيٓخص‬
‫ًّْٖ حیٍ يزخكغ رًّْخٌ يوٕالص ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف ٔ ُْي رَگ٘ض ىحٍى‪.‬‬

‫مکو ّ ٍوبع ًيك ْٕكیبى‬

‫«ًٓخع» ىٍ نـض رّيؼُخی "ُٗیيٌ" حٓض ٔ ىٍ ح‪ٛ‬طالف حْم ط‪ٕٜ‬ف رّيؼُخی‬
‫هٕحنی ٔ َْ آٔحُی حٓض کّ گٕٕ حُ آٌ نٌص‬
‫"ؿُخء ٔ يٕٓیوی هخَوخْی ـ هَحرخطی" ّ‬
‫رزَى ٔ حَٔخٌ ٍح رّٔؿي آٍٔى ٔ حُ هٕى ریهٕى کُي‪ًٓ .‬خع رَّٕػی حُ ٍه‪ٕٛ ٚ‬كیّ‬
‫‪۴ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٗخيم چَهٖ ريٌ ًَْحِ رخ كخنض ههّٔ رَحی حْيحف يؼُٕی گلظّ يیٕٗى‪ .‬حَٕحع‬
‫چَهیيٌ ٔ ٍه‪ ٔ ٚ‬ؿٔض ٔ هیِ ىٍ يیخٌ حْم ط‪ٕٜ‬ف ٔؿٕى ىحٍى کّ حُ گٕٕ ىحىٌ‬
‫هٕحل يیهٕحَي‪ ،‬رّٔؿٕى يٗآیي‪ .‬حْم ط‪ٕٜ‬ف حیٍگَّٕ كَکخص‬ ‫رَّـًخص يٕٓیوت کّ ّ‬
‫ٍح َٕػی حُهٕى رٗهٕى ٗيٌ ٔػزخىص يٗىحَُي‪ .‬ىٍ ٔحهغ رخ حیٍکخٍ یک كخنض «ٔؿي»‬
‫ىٍ هٕى حیـخى يٗکُُي کّ رّىٍیخكض ىٍَٔی ٔ حنٓخو ؿیزی يٍُٗٓي‪ًٓ .‬خع ىٍ ُرخٌ‬
‫ٍَٓٔ‪ ،‬پخیکٕری ٔ ىٓضحك٘خَی ‪ٕٛ‬كیخٌ‪ ،‬يُلَىح ً یخ‬ ‫پخٍٓی َیِ رّيؼُخی «ٔؿي‪ُ ،‬‬
‫ؿًؼخ ً رخ آىحد ٔ طَ٘یلخطی هخ‪ »ٙ‬حٓض‪ .‬ىٍ ٔحهغ ًٓخع َِى ‪ٕٛ‬كیخٌ ىٔ يؼُی ىحٍى‪:‬‬
‫هٕحنی ٔ ٗؼَهٕحَی ٔ يٕٓیوی ٔ ٍه‪ ٚ‬رّيُظٍٕ حیـخى كخل ٔ ٔؿي ٔ حُ‬ ‫حنق ـ ّ‬
‫هٕى ریهٕى ٗيٌ؛ يؼخل‪ :‬كکخیض "هَ رَكض ٔ هَ رَكض" ىٍ يؼُٕی يٕنٕی‪.‬‬
‫د ـ كخنض هخ‪ٛ‬ی کّ حُ آٌ رّىٍیخكض ىٍَٔی (ىٌٍٔ ُٕٗحیی) ًٓخع ؿخٌ‪ ،‬حنٓخو‬
‫ؿیزی ٔ يخَُي آٌ طؼزیَ يٗکُُي = (كخل)‬
‫ح‪ٛ‬طالف ح‪ٛ‬هی ٔ ٗخیغ ًٓخع ًْخٌ يؼُخی حٔل حٓض ٔ ح‪ٛ‬طالف ىٔو ٍح حُ آٌ‬
‫ٍٔ کّ ٓخُ ٔ آٔحُ ٔ ٍه‪ُ ،ٚ‬يیُّٓخُ ٔؿي ٔ ىٍیخكض ىٍَٔی حٓض‪ ،‬رّکخٍ يٗرََي‪.‬‬
‫رَهی ىیگَ حُ ‪ٕٛ‬كیّ کّ ىیيگخْی يؼظيلطَ ىحٍَي ٔ هيحٓض چُيحَی رَحی‬
‫ًٓخع هخثم َیٔظُي؛ ٓؼی يٗکُُي ًٓخع ٍح رّيلٕٓو ىٔو يطَف کُُي‪ .‬چُخٌکّ هٕحؿّ‬
‫ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی ىٍ «يُخُلحنٔخثَیٍ» ٔ حرٍػَرٗ ىٍ «حنلظٕكخص حنًکیّ» ٔ رَهی‬
‫ىیگَ حُ رٍِگخٌ ط‪ٕٜ‬ف‪ًٓ ،‬خع ٍح رَ يؼُخی ىٔو كًم کَىِحَي‪ .‬آثیٍ ًٓخع رؼي حُ‬
‫ٗطلیخص‪ ،‬ؿُـخنیطَیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ‪ٕٛ‬كیّ حٓض کّ َّطُٓخ يیخٌ يوخنلخٌ ٔ يُظويحٌ‬
‫‪ٕٛ‬كیّ‪ ،‬رهکّ ىٍ ىٌٍٔ كهوّْخی ط‪ٕٜ‬ف َیِ يٕحكوخٌ ٔ يوخنلخٌ ؿيی ىحٍى‪.‬‬

‫پیْیٌَٓ ٍوبع‬
‫حگَ روٕحْیى طخٍین ًٓخع ٍح ريحَیى رخیي رّگٌٗظّٖ َخيؼهٕو آٔحُهٕحَی ٔ يٕٓیوت‬
‫رَ٘ يَحؿؼّ کُیى؛ طخٍینىحَخٌ پیيحیٖ ‪١‬زم ٔ َی ٍح حُ ػ‪ َٜ‬حَئگَْْٕخ يیىحَُي‬
‫کّ ىٍ يُخ‪١‬ن َیُحٍ َُيگی يیکَىَي ‪ ...‬ىٍ يُخرغ ػزَحَی رَّـًّْخی ىحٔٔىی ٔ‬
‫يِحيیَ يٍكیغ ًٓخع طؤکیي ٗيِ حٓض‪ .‬حُ ُيخٌ ىهین پیيحیٖ ًٓخع ىٍ ط‪ٕٜ‬ف‬
‫حٓاليی‪ ،‬ح‪١‬الع ٍُٔٗی ىٍ ىٓض َیٔض؛ ح ّيخ کٍٓطَیٍ ٍٔحیض طخٍیوی حُ يـهْ‬
‫ًٓخع ىٍ يٍٕى ًٔحنٌُٕ ي‪َٜ‬ی (ٓ‪ٔ۴‬ـ ‪ ْ ،ٕ4۳‬م) ىٍ ىٓض حٓض‪ .‬ىٍ يُخرغ آييِ‬
‫کّ ٔهظی ًٔحنٌُٕ حُ َُيحٌ يظٕکم ػزخٓی آُحى ٗي‪ٕٛ ،‬كیخٌ رـيحى ىٍٔ حٔ گَى آييَي‬
‫هٕحل ٗؼَ هٕحَي ٔ ًٔحنٌُٕ ْى حرَحُ ٗخىی کَى‪.‬‬‫ٔ حُ حٔ ٍه‪ٜ‬ض ًٓخع گَكظُي‪ّ .‬‬
‫‪۴ٖ۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ىٍ ٓخل ٖ‪ ْ( ٕ۳‬م) َؤظیٍ كهوّٖ ًٓخع ٍح ػهی طُٕهی‪ ،‬یکی حُ ٗخگَىحٌ‬
‫ٔوَطی (و ٖ‪ ْ ، ٕ۳‬م) ىٍ رـيحى رَپخ کَى‪ .‬حُ حیٍ ُيخٌ رّرؼي‪،‬‬ ‫ی حن َ‬
‫َٓ ّ‬
‫أرٕحنلٍٔ َ‬
‫ط٘کیم كهوّٖ ًٓخع يَٕٓو ٗي‪ .‬حٔنیٍ کظخری کّ ئظوالً رّرلغ ًٓخع پَىحهظّ حٓض‬
‫‪ٕٜ‬ف» نألرٕرکَ کالرخًی (و ‪ ْ ، ٖ۴۳‬م) حٓض‪ .‬کالرخُی‬ ‫ؼَف نًٌْذ حنظ ّ ّ‬ ‫«حنظ ّ ُّ‬
‫آهَیٍ رخد (رخد ‪ )۰۳‬حُ کظخد هٕى ٍح رّرلغ ًٓخع حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬يٗىْي‪ ًٍٟ .‬یک‬
‫‪ٛ‬للّ‪ ،‬رخ َوم چُي ٍٔحیض يٕحكن ًٓخع حُ حیٍ ٔ آٌ‪ ،‬کظخد ٍح رخ حیٍ گلظّ حُ ؿُیي‬
‫طُِل ػهٗحنلویَ كی ػالػش يٕح‪ٟ‬غ‪:‬‬ ‫حنَكًش ّ‬‫رـيحىی رّپخیخٌ يٗرَى‪« :‬هخل حنـُیي ّ‬
‫ػُيحْلکم كبَّ ال یؤکم االّ ػُيحنلخؿش ٔ ػُيحنکالو كبَّ ال یظکهى اال نه‪ٍَّٔ٠‬س ٔ‬
‫ًٔخع كبَّ ال یًٔغ اال ػُيحنٕؿي‪ ».‬کالرخُی ىٍ حیٍؿخ كظق رخد ًَٕىِ ٔ رؼي حُ‬‫ػُيحن ّ‬
‫حیٍ کظخد يٓى‪ ًّْٖ ،‬ي٘خین ط‪ٕٜ‬ف حُ ًٓخع رلغ کَىَي‪.‬‬

‫کیلیذ ٍوبع‬
‫ىٍ طًخو يَحکِ ‪ٕٛ‬كیّ کّ رَّخوْخی هخَوخِ‪ُ ،‬حٔیّ‪ٍ ،‬رخ‪ٕٛ ،١‬يؼّ ٔ ىٔیَِ‬
‫َخيیيِ يٗٗيَي حُ هٌَ چٓخٍو رّرؼي «ًٓخعهخَّْخی» رخ ٗکم هخ‪ ٙ‬رُخ کَىَي کّ رخ‬
‫گٌٗض ُيخٌ َٕحه‪ ٚ‬آٌ رَ‪َ١‬ف ٗيِ ٔ ٍُٔ رٍُّٔ کخيمطَ ٗيَي؛ حنزظّ گخْی رَهی‬
‫حُ رٍِگخٌ ‪ٕٛ‬كیّ‪ ،‬رّؿخی ًٓخعهخَّْخ‪ ،‬ىٍ رخُحٍ َٗٓ یخ ىٍ هخَّْخی يظَٔکّ‬
‫يـهْ ًٓخع يٗگَكظُي‪ .‬ىٍ ٍُْٔخی َؤض‪ًٓ ،‬خع ػزخٍص رٕى حُ يللم ٗؼَهٕحَی‬
‫کّ هٕحَُيِ یخ گَْٔی حُ هٕحَُيِگخٌ هٕٕآٔحُ حؿَح يٗکَىَي ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ طلض طؤػیَ‬
‫‪ٕٛ‬ص هٕٕ ٔيؼُی کالو هَحٍ گَكظّ ٔ كخنی پیيح يٗکَىَي‪ ،‬رّپخیکٕری يٗپَىحهظُي‬
‫کّ ٍكظّ ٍكظّ [رَحی طلَیک ٔ طؤػیَ ریٖطَ] َی ٔ ىف َیِ رّحیٍ يـخنْ حكِٔىِ ٗي‪.‬‬
‫ْـٕیَی کّ یک ‪ٕٛ‬كت يظَ٘ع حٓض ىٍرلغ يل‪ٜ‬هی کّ ىٍرخٍِٖ ًٓخع‬
‫طَطیذ يٗىْي‪ًٓ ،‬خع ٔ هٕحنی ٍح رّآٓخَی يٗپٌیَى‪ ،‬هَأص هَآٌ رخ ‪ٕٛ‬ص ٔ نلٍ‬
‫هٕٕ ٍح َیِ ؿِء ًٓخع يًٗٗخٍى؛ ح ّيخ ىٍ يٍٕى ٍه‪ ٔ ٚ‬كَکخص ئٌُٕ‪ ،‬نوًّ ٍح‬
‫حُ پ٘ض َٓ رّىْخٌ يٗرَى‪ ،‬یخ رّهٕل يؼَٔف يٗگٕیي‪:‬‬
‫«هٕىٕ ٍح ریخٍٔ حًٖٓ ٍح ًیخٍٔ»!‪:‬‬
‫«ثبةال ّوهٔ‪ :‬ريحٌکّ حَيٍ َٗیؼض ‪َ١‬یوض يَ ٍه‪ٍ ٚ‬ح ْیچ ح‪ٛ‬هی َیٔض؛ حُ‬
‫آٌچّ آٌ نٕٓ رٕى رّحطلخم ًّْٖ ػوالء چٌٕ رّؿي رخٗي ٔ چٌٕ رِّْل رٕى نـٕ حٓض‪.‬‬
‫ٔ ْیچکْ حُ ي٘خین آٌٍح َٔظٕىِ حٓض ٔ حَيٍ آٌ ؿهٕ َکَىِ‪ َْٔ .‬حػَ کّ حْم كٕ٘‬
‫حَيٍ آٌ ریخٍَي‪ ،‬آٌ ًّْ رخ‪١‬م رٕى ٔ چٌٕ كَکخص ٔؿيی ٔ يؼخيالص حْم طٕحؿي ريحٌ‬
‫ٓ‪۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يخَُي رٕىِ حٓض‪ ،‬گَْٔی حُ حْم ِْل رّآٌ طوهیي کَىِحَي ٔ حَيٍ آٌ ؿخنٗ ٗيِ ٔ حُ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ؿِ حیٍ‬ ‫ّ‬ ‫آٌ يٌْزی ٓخهظّ ٔ يٍ ىیيو حُ ػٕحو گَْٔی يٗپُيحٗظُي کّ يٌْذ‬
‫َیٔض‪ ،‬آٌ ٍح رَىٓض گَكظُي؛ ٔ گَْٔی ح‪ٛ‬م آٌٍح يُکَ ٗيَي‪ ٔ .‬ىٍ ؿًهّ پخیرخُی‬
‫َٗػخ ً ٔ ػوالً ُٗض رخٗي حُ حؿٓم يَىيخٌ ٔ يلخل رٕى کّ حك‪٠‬م يَىيخٌ آٌ کُُي‪».‬‬
‫«ح ّيخ چٌٕ هلّظی يَ ىل ٍح پيیيحٍ آیي ٔ هلوخَی رَ َٓ ٓهطخٌ ٕٗى ٔهض هٕص‬
‫گیَى كخل ح‪ٟ‬طَحد هٕى پیيح کُي طَطیذ ٔ ٍٕٓو رَهیِى‪ .‬آٌ ح‪ٟ‬طَحد کّ پيیيحٍ‬
‫آیي َّ ٍه‪ ٚ‬رخٗي ٔ َّ پخی رخُی ٔ َّ ‪١‬زغ پٍَٔىٌ؛ کّ ؿخٌ گيحهظٍ رٕى ٔ ٓوض‬
‫ىٍٔ حكظي آٌ کْ حُ ‪َ١‬ین ‪ٕٛ‬حد کّ آٌٍح ٍه‪ ٚ‬هٕحَي ٔ ىٍٔطَ آٌ کْ کّ كخنظی‬
‫ٍحکّ حُ كن رٗحهظیخٍ ٔی َیخیي ٔی رّكَکض آٌٍح رّهٕى ک٘ي ٔ كخنض كن َخو کُي‬
‫آٌ كخنض کّ ٔحٍى كن حٓض چیِی حٓض کّ رَّطن ریخٌ َظٕحٌ کَى‪َ .‬ي ٍْ نَ ْى َیٌُ ْم‬
‫ال َیيٍْی‪)ٔ۴ٕ(».‬‬
‫هٕحنی رٕى کّ طَحَّْخی ػخٗوخَّ یخ ػخٍكخَّ (ًَْحِ یخ رئٌ‬ ‫ىٍ يـخنْ ًٓخع‪ّ ،‬‬
‫ٓخُ) يٗهٕحَي ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ كهؤّحٍ رَ ُيیٍ يَٗ٘ٔظُي ٔ هخيٕٕ ٔ آٍحو َْٓخ‬
‫رُّیَ حكکُيِ‪َ ،‬لْْخ ٍح ىٍ ٓیُّ كزْ يٗکَىَي ٔ ٓؼی يٍُٗٔیيَي طخ ٓکٕص ٔ‬
‫ٓکٌٕ ؿًغ ٍح رّْى ََُِي‪ .‬ح ّيخ َخگٓخٌ یک ‪ٕٛ‬كی رّٔؿي يٗآيي ٔ ‪ٛ‬يحی طلٔیٍ رَ‬
‫يٗآٍٔى‪َ .‬ؼَِ يُٗى ٔ رٍّه‪ ٚ‬رَ يٗهخٓض‪ .‬حیٍ ٍٕٗ حٔ ىیگَحٌ ٍح ْى يٗگَكض‬
‫ٔ كظٗ ٗین َیِ کّ كخ‪ َٟ‬رٕى‪ ،‬گخِ رّيٕحكوض ح‪ٛ‬لخد رّٔؿي ٔ ٍه‪ ٚ‬ىٍ يٗآيي‪.‬‬
‫ريیٍگَّٕ طًخو كخ‪َٟ‬حٌ رّپخیکٕری ٔ ىٓض حك٘خَی رَ يٗهخٓظُي‪ .‬ىٍحیٍ يٕحٍى‬
‫گخِ كخنضْخی ٗگلضآٍٔی ٍٔی يٗىحى‪ٕٛ ،‬كیْخی حُ هٕى رٗهٕى يٗٗيَي ٔ‬
‫هَهّٖ هٕى ٍح پخٍِ يٗکَىَي‪َ ٔ .‬ؼَِْخی ئظخَّ َٓ يٗىحىَي ‪...‬‬
‫هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ حُ چُي يٍٕى ْالکض ‪ٕٛ‬كی ىٍ يـهْ ًٓخع‬
‫گٌحٍٕ ٗيِ حٓض‪ .‬گلظّ ٗيِ کّ ًٗخٍی حُ ‪ٕٛ‬كیخٌ رَحی ٍٓیيٌ رّحیٍ «ریهٕىی»‬
‫گخِ رّيٕحى َ٘ؤآٍٔ یخ ئکَ َیِ يظٕٓم يٗٗيَي‪ ،‬ح ّيخ ىٍ آػخٍ يؼظزَ ط‪ٕٜ‬ف حُ هزیم‬
‫آػخٍ حرٍػَرٗ‪ ،‬ؿِحنی‪ ،‬ػیٍحنو‪٠‬خس‪ ،‬ه٘یَی‪ ،‬يٕنٕی ٔ ىیگَحٌ‪ ،‬رّحیٍ يٍٕى حٗخٍِ‬
‫َ٘يِ حٓض‪ .‬چُیٍ کخٍی َّحُ رٍِگخٌ ‪ٕٛ‬كیّ كکخیض ٗيِ ٔ َّرّکٔی چُیٍ طٕ‪ٛ‬یّٖ‬
‫کَىِحَي؛ كظی يوخنلخٌ َٓٓوض ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬رخ حیٍکّ حُ َْ رٓخَّ ػهیّ ‪ٕٛ‬كیّ حٓظلخىِ‬
‫کَىِحَي؛ يظؼَ‪ ٝ‬حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع َ٘يِحَي کّ آٌْخ َٗحد يَُٕٗٗي یخ رّٔٓیهّٖ يٕحى‬
‫حكیَٕی رّكخنض رٗهٕىی ٔ ؿٌرّ يٍٗٓیيَي‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ َیِ كهوخص ٔ يلخكم ًکَ‬
‫ٔ ًٓخع ىٍ َٕحكی ٗزّهخٍِ ٔ گّْٕٗخی حُ کٍٕ٘ يخ رَگِحٍ يیگَىى‪.‬‬
‫ٔ‪۴4‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫كهوّْخی ًٓخع ‪ٕٛ‬كیخٌ رّكي گٔظَىِ ٔحٍى حىریخص ٔ َُْ گَىیيِ ٔ پيیيِْخی‬
‫حًٍُُٗيی ههن کَى‪ ،‬ىٍكُِٕی ُرخٌ ىٍی ٔ پخٍٓی‪ ،‬گٔظَٕ ٔ ؿُخی ُرخٌ ٔ حىد‬
‫ىٍی ٔ پخٍٓی طخ كي ُیخىی ييیٌٕ ًْیٍ كهوخص ًکَ ٔ ًٓخع ‪ٕٛ‬كیخٌ حٓض‪.‬‬
‫ىیٕحٌْخی حٗؼخٍی کّ حُ يظ‪ٕٜ‬كّ رّیخىگخٍ يخَيِ َٓيخیّٖ رٗيخَُي حىری َیِ ْٔض‪.‬‬
‫حیٍ كکى رَحی ىیگَ كُِْٕخی َُْ َیِ ‪ٛ‬خىم حٓض‪ .‬حُ رخد ًََّٕ «ٓیّي کًخلحنيّیٍ‬
‫رِٓحى ـ َْٔی» (‪ ۴ٖ4‬ـ ‪ )ٕ ْ ، ۴۴۶‬کّ هٕى پیَٔ ٓهٔهّٖ َو٘زُيیّ رٕى‪،‬‬
‫ط‪ٜ‬خٔیَی حُ كهوّْخی ًٓخع ‪ٕٛ‬كیخٌ ٍٓى کَىِ حٓض کّ حكٌِٔ رَحٍُٕ رٗيخَُي‬
‫َُْی ـ طخٍیوی‪ُ ،‬یُض روٖ يلخكم ‪ٕٛ‬كیخٌ رؼي حُ هٕى حٓض‪)ٔ۴ٖ(.‬‬

‫ٍوبع كه کالم ْٕكیَ‬

‫ي٘خین ‪ٕٛ‬كیّ ىٍ يٍٕى ًٓخع حظٓخٍ َظَْخی يوظهلی ىحٍَي‪ .‬أرَٕ‪َٓ َٜ‬حؽ (و‬
‫‪ ْ ،ٖ۰۴‬م) ىٍ «حنهًّغ كیحنظ‪ٕٜ‬ف» يٗگٕیي‪« :‬رّيٍ گلظّحَي کّ كَىی حُ ًٔحنٌُٕ‬
‫يؼُخی ًٓخع ٍح پَٓیي‪ًٔ .‬حنٌُٕ گلض‪ :‬كخنظی حٓض يؼُٕی کّ ىلْخ ٍح رّٕٓی هيح‬
‫يٍٗحَي‪َْ .‬کْ رخ ٍحٓظی رّآٌ گٕٕ ىْي؛ رّهيح َِىیک يٗگَىى ٔ َْکْ حُ َٓ‬
‫ّْٕ آٌٍح رُٕ٘ى رَُّيهّ َِىیک ٕٗى‪)ٔ۴4(».‬‬
‫أرٕرکَ ٗزهی (و ‪ ْ ،ٕ۲۰‬م) ٍح حُ ًٓخع پَٓیيَي گلض‪« :‬ظخَْٕ كظُّ حٓض ٔ‬
‫رخ‪ ُٖ١‬ػزَص‪َْ .‬کْ کّ حٗخٍص ىحٌ رخٗي‪ُٗ ،‬یيٌ ػزَص رَحیٖ ٍٔح حٓض‪ٔ ،‬گََّ‬
‫ىچخٍ كظُّ ٔ رال هٕحْي ٗي‪)ٔ۴۳(».‬‬
‫كکخیض ٗيِ کّ ؿُیي رـيحىی گلض‪َْ« :‬کّ ًٓخع يُٕٗٗى رخیي ّٓ ٔیژِگی‬
‫ىحٗظّ رخٗي‪ٔ ،‬گََّ َُٕ٘ى‪ .‬گلظُي آٌ ّٓ چیٔض؟‬
‫گلض ‪ ٔ :‬ـ ُيخٌ ‪ ٕ ،‬ـ يکخٌ ‪ ٖ ،‬ـ رَحىٍحٌ‪)ٔ۴۶(».‬‬
‫حُ أرٕحنلٔیٍ ٍَٕی (و ‪ ْ ، ٕ۲۳‬م) پَٓیيَي ‪ٕٛ‬كی کیٔض؟‬
‫گلض‪« :‬کٔی حٓض کّ ًٓخع ٍح رُٕ٘ى ٔ رَ ًّْچیِ رَطَی ىْي‪)ٔ۴۰(».‬‬
‫ػزيحنکَیى ه٘یَی (‪ ٖ۰4‬ـ ‪ ْ ، 4۶۳‬م) ىٍ ٍٓخنّٖ يؼَٔف هٕى‬
‫[حنَٓخنشحنو٘یَیّ] يٗگٕیي‪ ٔ« :‬ريحٌکّ ًٓخع حٗؼخٍ رّآٔحُ هٕٕ‪ ،‬چٌٕ ئظًغ ٍح‬
‫حػظوخى كَحيی َزخٗي ٔ ًٓخع َکُي رَ چیِی کّ حَيٍ َٗع َکْٕیيِ حٓض ٔ کالو‬
‫رّىٓض ْٕحی هٕیٖ َيْي ٔ رَ ٓزیم نٕٓ َزٕى؛ حَيٍ ؿًهّ يزخف حٓض‪)ٔ۴۴(».‬‬
‫ؿِحنی ىٍ «حكیخء ػهٕوحنيّیٍ» رلغ يل‪ٜ‬هی رخ ػُٕحٌ «آىحدحنًٔخع ٔحنٕؿي»‬
‫طَطیذ يٗىْي کّ ریٖ حُ چٓم ‪ٛ‬للّ (‪ ۰ٖ۴ ٚٛ‬ـ ٓ‪ٍ )۰۴‬ح حكظٕی يٗکُي‪.‬‬
‫ٕ‪۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ ىٍ يٍٕى ًٓخع يٗگٕیي‪« :‬حػَ ًٓخع كٓى ٔ ط‪ٜ‬يین حٓض ٔ‬
‫حػَ كٓى‪ ،‬حٍحىِ ٔ حػَ حٍحىِ‪ ،‬ح‪١‬خػض»‪ .‬ىٍ ؿخی ىیگَ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«حْمحنک٘ق ٔحنل‪ ٍٕ٠‬یؼَكٌٕ ػٍ ًٓخع رآًحٌ ٔ ههٕد کالوحنلن رؤٌ ٌِْ‬
‫ٍٕٓل يٍ ػُيِ كیئيٌُٕ رّ ػهی ر‪ٜ‬یَس ٔ الیئيٍ رًخ ؿخء كی ههزّ‪)ٔ۴۲(».‬‬
‫ْـٕیَی ىٍکظخد ک٘قحنًلـٕد ىٍيٍٕى ًٓخع يؼظوي حٓض کّ ًٓخع رّهٕىی‬
‫هٕى َّهٕد حٓض ٔ َّري‪ .‬رهکّ رَّظخیؾ آٌ رخیي كکى کَى؛ ُیَح «‪١‬زخیغ يوظهق حٓض‬
‫ٔ ًَٗطٕحٌ كکى هخ‪١‬غ ٔ ٔحكي کَى؛ ىٓضْخی يؼُی يَُٕٗٗي ٔىٓضْخی ىیگَ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬پْ كٕحیيآٌ رٔیخٍ ْٔى آكخص آٌ ىٍٗو‪ٗ ٚ‬وی‪ٗ ،‬وخٔص رَيٗحَگیِى‪)ٔ۲ٓ(.‬‬
‫ؿِحنی ٔ ٍَٓٓٔىی َیِ ًٓخع ٍح طوَیزخ ً رًّْیٍ َٗٔ‪ٍٔ ١‬ح يٗىحٗظّحَي‪.‬‬

‫اكلَٓ ْٕكیَ كه هْهك ٍوبع‬

‫ٗخیي َظٕحٌ ‪ٕٛ‬كت یخكض کّ ًٓخع ٍح هالف َٗیؼض ريحَي‪ .‬طوَیزخ ً ًّْٖ کٔخَی‬
‫کّ ىٍ ط‪ٕٜ‬ف حْم يـخنْ ًٓخع رٕىِحَي كکى رّكهیض ًٓخع کَىِحَي‪ .‬رًّْیٍ ىنیم‬
‫حٓض کّ رٍِگخٌ ‪ٕٛ‬كیّ‪ ،‬ىٍ آػخٍ هٕى‪ ،‬رلغ ًٓخع ٍح رخ ریخٌ ئظُيحص هٕى حُ هَآٌ‬
‫ُّٓض آؿخُ يٗ کُُي طخ ػًم هٕى ٍح يَ٘ٔع َ٘خٌ ىُْي‪ .‬رَحی ٍٍٔٗ ٗيٌ حٓظيالل‬ ‫ٔ ُ‬
‫‪ٕٛ‬كیّ ىٍ حیٍ يٍٕى رّحْى ىالیم ‪ٕٛ‬كیّ حٗخٍِ يٗکُیى‪.‬‬
‫حکؼَ رٍِگخٌ ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬رخد ًٓخع ٍح رخ ریخٌ آیخص ٔ ٍٔحیخطی آؿخُ يیکُُي کّ ىٍ‬
‫يٍٕى كٍٔ ‪ٕٛ‬ص ٔ طالٔص هَآٌ رخ ‪ٛ‬يحی َیکٕ یخ ىٍ يٍٕى طؤػیَ ًکَ هيحَٔي ىٍ‬
‫ٍَٔ ْحن َليِی ِ‬
‫غ ِکظ َخرًخ ُيظََ٘خرِ ًٓخ َيؼَخَِ َ‬
‫ی‬ ‫ّللاُ َ ََِ َل أَكْ َ‬
‫ههٕد يئيُخٌ حٓض‪ .‬حُ ؿًهش حیٍ آیّ‪َ « :‬‬
‫یٍ ُؿهُٕىُ ُْ ْى‪ »ٕٖ :ٖ۲ ...‬آیخص ريیٍ ي‪ًٌٕ٠‬‬ ‫٘ ِؼ َُّ ِي ُُّْ ُؿهُٕىُ حنٌَِیٍَ َی ْو٘ ٌََْٕ ٍَرَ ُٓ ْى ػ ُ َى ط َ ِه ُ‬
‫ط َ ْو َ‬
‫ىٍ هَآٌ ُیخى حٓض کّ حکؼَ کظذ يؼظزَ ‪ٕٛ‬كیّ رّحیٍ گَِٔ حُ آیخص طًٔک کَىِحَي‪.‬‬
‫روٖ ىیگَ حُحٓظيالل ييحكؼخٌ ًٓخع‪ ،‬حُ ٍٔحیخص َزٕی ط٘کیم يٕٗٗى‪ .‬رٍِگخٌ‬
‫‪ٕٛ‬كیّ ٍٔحیخطی ٍح ىٍ رخد ًٓخع ًکَ يٗکُُي کّ ىٍ آٌْخ پیخيزَ حٓالو ‪َٛ‬حكظخ ً ؿُخ‬
‫ٔ يٕٓیوی ٍح طـٕیِ يٗکُي‪ٍٔ .‬حیخص طوَیزخ ً ىٍ ًّْ کظذ ح‪ٛ‬هی ط‪ٕٜ‬ف یکٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫حُ رخد ًََّٕ رّچُي يٍٕى حُ ٍٔحیخطی کّ ىٍ ریٖطَ يُخرغ ط‪ٕٜ‬ف آييِ حٗخٍِ‬
‫يٗکُیى‪ٍُٔ :‬ی ٓیّي ٔحٍى هخَّٖ ػخیّ٘ ٗي ٔ ىیي ىٔ کُیِک رَحی حٔ ىف يَُُٗي ٔ‬
‫يٗهٕحَُي‪ .‬چٌٕ حیٍ ‪ٛ‬لُّ ٍح ىیي؛ آٌْخ ٍح حُ آٌ کخٍٗخٌ رخُ َيحٗض‪.‬‬
‫گلظّحَي ػًَ ه٘ىَخک ٗي ٔ كَیخى ُى آیخ حرِحٍ ٗیطخٌ ىٍ هخَّٖ پیخيزَ رخیي‬
‫ىٍآیي؟ پیخيزَ گلض‪« :‬ػًَ! ٍْخی ٗخٌ کٍ‪َْ .‬گَْٔی ػیي ٔ ٗخىی هٕى ٍح ىحٍَي‪».‬‬
‫ٖ‪۴4‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫أرَٕ‪َٓ َٜ‬حؽ ىٍ ًیم حیٍ ٍٔحیض يَٕٗیٔي‪« :‬حگَ ًٓخع حيَی َخىٍٓض رٕى؛‬
‫ػیي ٔ ؿیَ ػیي َيحٗض ٔ كَحو رٕى‪ .‬پْ كَحو َزٕىِ حٓض‪)ٔ۲ٔ(».‬‬
‫ٍٔحیض ىیگَ حُ حَْ حرٍيخنک حٓض‪ٍُٔ :‬ی ٓیّي حُ کٕچّٖ يٗگٌٗض‪َُ .‬خٌ ٔ‬
‫رچّ ْخی کّ حُ يـهْ ػَٔٓی رخُگ٘ظّ رٕىَي رخ آٌ ك‪َ٠‬ص رَهٍٕى کَىَي‪ .‬آٌْخ‬
‫ىٓض يُٗىَي ٔ آٔحُ يیهٕحَيَي‪ٓ .‬یّي رّحی٘خٌ كَيٕى‪:‬‬
‫«هيحَٔي يٗىحَي کّ ًٗخ يلزٕدطَیٍ حكَحى َِى يٍ يٗرخٗیي‪)ٔ۲ٕ(».‬‬
‫حُ ػخیّ٘ ٍٔحیض ٗيِ‪« :‬يٍ حُ پ٘ض َٓ ٓیّي رّئـي َگخِ يٗکَىو ىٍكخنیکّ‬
‫كز٘یخٌ رٍّه‪ ٔ ٚ‬رخُی ي٘ـٕل رٕىَي‪ٓ .‬یّي رّآٌْخ كَيٕى‪ :‬حی كز٘ی ُحىِگخٌ رَِیي‬
‫ٔ رَه‪ٜ‬یي ٔ رخُی کُیي طخ یٕٓى ٔ َ‪ٜ‬خٍی ريحَُي ىٍ ىیٍ يخ آُحىی ْٔض ٔ حیٍگَّٕ‬
‫کخٍْخ ٍٔح يٗرخٗي‪ )ٔ۲ٖ(».‬چُي ٍٔحیض ىیگَ ْى حُ ػخیّ٘ َوم ٗيِ کّ ي‪ًٌٕ٠‬‬
‫ًّْگی طـٕیِ ‪َٛ‬یق يٕٓیوی ٔ ٍه‪ ٚ‬حُ ‪َ١‬ف پیخيزَ حٓالو حٓض‪.‬‬

‫ؿيا ّ عِبك ًيك ْٕكیَّ‬

‫«يـخْيِ» یکی حُ کهًخص کؼیَحالٓظؼًخل ىٍ كَُْگ ٔ يُخرغ ‪ٕٛ‬كیّ حٓض کّ‬
‫ىٔ يلٕٓو حُ آٌ ه‪ٜ‬ي يٕٗٗى‪ ،‬حٓظؼًخل ؿخنذ ىٍ يٍٕى هٕىٓخُی ٔ يزخٍُِ رخ َلْ‬
‫حٓض کّ ‪ٕٛ‬كیخٌ آٌٍح «ؿٓخى حکزَ» يَٗخيُي‪ .‬يٍٕى ىٔو‪ ،‬ؿٓخى ٔ ؿِح رخ کلخٍ حٓض‬
‫کّ رّآٌ «ؿٓخى ح‪ٛ‬ـَ» يٗگٕیُي‪ .‬ئظُي حیٍ طؼَیق آٌْخ كيیغ َزٕی حٓض کّ ىٍ‬
‫ؿًغ ح‪ٛ‬لخری کّ پیَُٔيُيحَّ حُ ؿِِٖٔ رَگ٘ظّ رٕىَي‪ ،‬كَيٕى‪:‬‬
‫«يَكزخ ً ػهیکى ٍؿؼظى يٍ ؿٓخىحال‪ٛ‬ـَ ٔ ػهیکى رـٓخىحالکزَ»‬
‫ح‪ٛ‬لخد پَٓیيَي یخ ٍٕٓلهللا ؿٓخى حکزَ چیٔض؟ كَيٕى «ؿٓخى رخ َلْ»‪.‬‬
‫كيیغ رخ ػزخٍحص ىیگَ ْى َوم ٗيِ‪ ،‬ح ّيخ ُٓيٕ ‪ٟ‬ؼیق حٓض‪ٰ .‬نکٍ رّنلخظ آػخٍ‬
‫ٔ‪ٟ‬ؼی ْىچُخٌ ٓخَُيِ حٓض ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ يلکى رّآٌ چٔپیيِحَي‪ .‬کًَرٔظّ رٕىٌ‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ ٔ رٔظٍ کًَ يَیيحٌ طٕٓ‪ ٢‬حی٘خٌ‪ ،‬رّيؼُی آيخىِ رٕىٌ ىحیًی رَحی ؿِح ٔ‬
‫ؿٓخى ٔ حهخيّٖ حيَ كن حٓض‪ .‬حُ آىحد ‪ٕٛ‬كیّّ یکٗ آٌ رٕىِ کّ رؼ‪ٓ ٗ٠‬خنکخٌ رَ‬
‫هٕى حنِحو کَىِ رٕىَي ٓخنٗ رّك ّؾ رََٔي ٔ ٓخنٗ رّؿِح ٔ ؿخنزخ ً رّيَُ ‪َّٕٓ١‬‬
‫يٍٗكظُي‪ .‬رؼ‪ْ ٗ٠‬ى حُنلخظ آٌکّ يٕحظذ َٕحيیْ ئهًیٍ رخُٗي ىٍ ن٘کَ يٗرٕىَي‪.‬‬
‫رَّْكخل َٔزض رّؿُگ كٔخٓیض ٔ کٖ٘ ىحٗظُي ٔ ػخ‪١‬لّی حی٘خٌ رّٕٖٓ‬
‫ؿٓخى گَحیٖ ىحٗض‪ْ .‬ى ؿٓخى رخ‪ْ ٔ ُٗ١‬ى ؿٓخى ظخَْٖ‪َ .‬یِ رَهالف آٌچّ حُ‬
‫ىَیخگَیِٖ حی٘خٌ رَىحٗض يٕٗٗى‪ ،‬رَهٗ حی٘خٌ حْم ٓالف رٕىِحَي ٔ كظٗ يَیيحٌ‬
‫‪۴44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ئهق ىحٗظّحَي‪ .‬چُخٌکّ ىٍ ىحٓظخٌ رَهٍٕى "ٗین حكًي ؿخو" ٔ "ٗین يٕىٔى چ٘ظٗ"‬
‫آييِ حٓض‪ .‬حیٍکّ ‪ٕٛ‬كیخٌ حُ يَگ َٓم ًَٗطَٓیيَي‪ ،‬حُ ٗٓخىص ‪١‬هزٗ ٔ ٗٓیي ٗيٌ‬
‫رٍِگخٌ آَخٌ پیيح حٓض‪ :‬كالؽ‪ ،‬أرٕحنؼزخّرٍػطخء‪ٗ ،‬ین حَٗحم‪ ،‬ػطخٍ‪ ،‬ػیٍحنو‪٠‬خص‪،‬‬
‫ًْٗ طزَیِٖ‪َٓ ،‬يي کخٗٗ‪ ،‬ىحٍح ٗکِٕ ‪ ٔ ...‬رٔیخٍٖ ىیگَ حُ ًََّْٕخی ٍٍٔٗ‬
‫حٓض‪ .‬ؿخنذ حٓض کّ ىٍ حنوخد رؼ‪َ ٗ٠‬یِ [کّ رّيَگ ‪١‬زیؼٗ يَىِحَي] «ٗٓیي» ًکَ‬
‫ٗيِ حٓض؛ گٕیُي آَخٌ ًْخَخ ٗٓیي رّىٍ ِى ػ٘نحَي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ یخىآٍٖٔ یک ٍرخػٗ‬
‫ئُٕد رّأرٕٓؼیي أرٕحنویَ (‪ ٖ۳۰‬ـ ٓ‪ ْ ، 44‬م) يُخٓذ يًَٗخیي‪:‬‬
‫ؿخكم کّ ٗٓیي ػ٘ن كخ‪ٟ‬مطَ حُ حٔٓض‬ ‫ؿخُٖ رٍِّ ٗٓخىص حَيٍ طک ٔ پٕٓض‬
‫کبى کُْزَٓ كّوي اٍذ ّ ایي کُْزَٓ كٍّذ‬ ‫ىٍ ٍُٔ هیخيــض آٌ رّحیٍ کٗ يــــــخَي‬
‫أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕٖ (‪ ۳ٓ۴‬ـ ‪ ْ ، ۳۲۰‬م) ىٍ کظخد "‪ٛ‬لشحن‪ٜ‬لٕس" کّ هٕى‬
‫طهوی‪ٚ‬گَّٕٖ حٓض حُ "كهیشحالٔنیخء" حُ "أرَٕؼیى ح‪ٛ‬لٓخَٗ" ك‪ٜ‬هٗ آٍٔىِ حٓض‬
‫طلض ػُٕحٌ «ًکَحنً‪ٜ‬طلیٍ يًٍ حهٗ كٗ ‪َ١‬ینحنـِحس» ىٍ آٌؿخ حُ ‪ٕٛ‬كیخٌ يـخْي‬
‫ٔ ؿخُٖ رئٌ یخى کَىٌ َخو ٓوٍ ىٍ يیخٌ يٗآٍٔى‪ .‬یکی ٗخٌ رخ َلْ ػظخد يٗکُي‬
‫کّ طخ کٗ يَح حُ ٗٓخىص رخُ يٗىحٍٖ؟ گخْٗ رخ یخى ٌُ ٔ كََُي حُ ٍحِ هيح رخُ‬
‫يٗگَىحَٗ‪ ،‬رّهيح کّ ىیگَ ح‪١‬خػظض َوٕحْى کَى؛ آٌگخِ رّپیکخٍ ٔ َزَى يَىحَّٖ‬
‫يٗپَىحُى ٔ هٕىٕ ٔ حٓزٖ ریٖ حُ ٗ‪ٜ‬ض ُهى رَيٗىحٍَي طخ حُ پخ ىٍيٗآیُي‪.‬‬
‫ىیگَٖ ٍح ىٍ ؿِحی ىٍ ٗذ ْٕنُخکٗ يٗریُُي کّ هلظّ؛ یکٗ رئ َٓیذ يَُٗي‬
‫کّ ىٍ چُیٍ ؿخیگخْٗ رّهٕحد ٍكظّحٖ؟! يٗگٕیي‪« :‬حُ هيح َٗو ىحٍو کّ ؿِ حٔ حُ‬
‫کٔٗ رظَٓى!» حُ پیَ َُيِىنٗ یخى يٗکُي کّ ٗذ ًّْ ٗذ ریيحٍ ٔ ي٘ـٕل ػزخىص‬
‫رٕى ٔ ‪ٛ‬زق يٗگلض‪ :‬كخال ٔهض کخٍ ٍٓیي ٔ رّؿٓخى ي٘ـٕل يٗٗي‪َ ،‬یِ ىالٍٔحٌ‬
‫ىیگَ ‪ ...‬چُخٌکّ يالی ٍٔيٗ گٕیي‪:‬‬
‫یک كًهّ ٔ یک كًهّ حَيٍ ٗذ طخٍیکی چٔظی کٍ ٔ طَکی َی ٓٔظی ٔ طخؿیکی‬
‫ٗخیي ُیزخطَیٍ كًخّٖٓ ‪ٕٛ‬كیخٌ يزخٍُ حُ آٌ "َـىحنيّیٍ کزَٖ" رخٗي کّ‬
‫كکخیظٖ رّطل‪ٜ‬یم ىٍ "َللخصحالَْ" ؿخيٗ آييِ حٓض‪ .‬ريیٍگَّٕ َُگ كَحٍ‬
‫رِىالَّٖ "َـىحنيّیٍ ٍحُٖ" ٍح حُ رَحرَ يـٕالٌ ٔ ؿخ گٌحٗظٍ ٌُ ٔ رچّ حٕ ٍح‪ ،‬حُ‬
‫ػطخٍ‪ ،‬آٌگَّٕ کّ ىٍ طخٍین‬ ‫ط‪ٕٜ‬ف ٗٔظّ حٓض‪ .‬ح ّيخ ىحٓظخٌ رّهظم ٍٓیيٌ ٗین ّ‬ ‫ّ‬ ‫ىحيٍ‬
‫ػطخٍ ٍح يٗگیَى‬‫ٔ حكٔخَّ يُؼکْ ٗيِ‪ ،‬كًخّٖٓ حٓض ػَكخَٗ‪َٓ :‬رخُ يـٕنٗ ٗین ّ‬
‫ٔ يٗهٕحْي حٔ ٍح رک٘ي‪ .‬کٔٗ يٍٗٓي ٔ يٗگٕیي‪ :‬حیٍ ٍح يکٖ‪ ،‬یک ىیُخٍص‬
‫يٗىْى‪َٓ .‬رخُ يـٕل يٗهٕحْي یک ىیُخٍ ٍح رگیَى ٔ ٗین ٍح ٍْخ کُي‪.‬‬
‫‪۴4۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٗین يٗگٕیي‪ :‬يٍ ریٖ حُ حیٍ يٗحٍُو‪ .‬ىیگَٖ كخ‪ َٟ‬يٕٗٗى ىِ ىیُخٍ ريْي ٔ‬
‫ٕٓيٗ يٗهٕحْي رخ ىحىٌ ‪ٛ‬ي‬ ‫ٗین ٍح رَْخَي‪ٗ .‬ین يٗگٕیي‪ :‬يٍ ریٖ حُ حیٍ يٗحٍُو‪ّ .‬‬
‫ػطخٍ يٗگٕیي‪ :‬يٍ ریٖ حُ حیٍ‬ ‫ػطخٍ ٍح رَْخَي‪ .‬رخُ ّ‬ ‫ىیُخٍ رّآٌ َٓرخُ يـٕنٗ‪ّ ،‬‬
‫يٗحٍُو‪ .‬كویَٖ يٍٗٓي ٔ رّيـٕل يٗگٕیي‪ :‬يٍ طٕرَِٖ حٓزض ٍح پَ حُ کخِ يٗکُى‪،‬‬
‫ػطخٍ هطخد رّيـٕل يٗگٕیي‪ :‬طخ پ٘یًخٌ َ٘يِ‬ ‫ریخ حُ هٌٕ حیٍ پیَيَى رگٌٍ! ٗین ّ‬
‫حٓض ًْیٍ يؼخيهّ ٍح هزٕل کٍ کّ يٍ رّیک طٕرَِٖ کخِ ْى ًَٗحٍُو! يـٕل ٍح ؿیع‬
‫كَح يٗگیَى ٔ ٗین ٍح رّٗٓخىص يٍٗٓخَي‪ .‬ريیٍگَّٕ ىحٓظخٌ ؿخٔیيحَٗ حُ حٍُٕ‬
‫حَٔخَٗ کّ يیخٌ ‪ٛ‬لَ ٔ رَٗٓخیض حٓض ٔ رٗحػظُخیٗ كکیًخَّ رّيَگ ٔ رّئوَِ‬
‫ػطخٍ ىٍ حًْخٌ رّؿخٖ يٗيخَي‪.‬‬ ‫گَكظٍ هخطم ٔ كظٗ پُي ىحىٌ ٔ ٗلوض رَ حٔ حُ ّ‬
‫پیَ٘ٔحٌ ‪ٕٛ‬كیّّ حُ ىیَرخُ يٍٕى طٕؿّ رٕىِ‪ ،‬چُخٌکّ "ْـٕیَٖ"‬ ‫ِ‬ ‫ػیخٍ يُ٘ت‬
‫ىٍ "ک٘قحنًلـٕد" يَٕٗیٔي‪« :‬ػیخًٍَخٖ پخٍٓخ‪١‬زغ رّ حُ پخٍٓخًَخٖ ػیخٍ‪١‬زغ‪».‬‬
‫ىٍرخٍِٖ "ك‪٠‬یم ػیخ‪َٕٗ "ٝ‬ظّحَي کّ َؤض ٍحٌِْ رٕى (ٔ حنزظّ ىٍ ًْخٌ‬
‫ٍحَِْٗ رّٗیِٕٖ ػیخٍحٌ حُ ؿخ‪ٛ‬زخٌ كوٕم يَىو يٗٓظخَي ٔ رّریُٕحیخٌ يٗىحى) طخ‬
‫آٌکّ رخ ُٗیيٌ ٔ طؤي ِم آیخطٗ حُ هَآٌ رّهٕى آيي ٔ ٔحٍى ‪َ١‬یوض ٗي‪.‬‬
‫يٗىحَیى کّ ىٍ آثیٍ ٍْزخَخٌ هيیى (رٕىحیٗ‪ ،‬یٕٓىی‪ ،‬ئیلٗ ٔ يخَٕٖ) کّ ٍٕٔ‬
‫ٗخٌ يٍٕى طٕؿّ ‪ٕٛ‬كیّّ رٕىِ حٓض‪ٓ ،‬یخكض ٔ ؿٓخٌگَىٖ حُ ؿًهّ آىحد رٕى‪ ،‬ح ّيخ ىٍ‬
‫ٓالو‪َ ».‬یِ «ٓیخكشُ ح ُ ّيظٗ‬
‫حال ِ‬‫حٓالو ٍٔحیخطٗ حُ پیـًزَ يٗآٍَٔي کّ «ال ٍُْزخَیشَ كِٗ ِ‬
‫حنـٓخى‪ ».‬ريیٍگَّٕ ‪ٕٛ‬كٗ چٌٕ ٍحْذ ئخكَص رْٗيف ًَٗکُي‪ ،‬رهکّ ْيف حٔ حُ‬ ‫ِ‬
‫ٓیخكض‪ ،‬یخ ىیيٌ ي٘خین ٔ ُٗیيٌ كيیغ حٓض‪ ،‬یخ ُیخٍص حهٕحٌ ٔ هخَوخِْخ ٔ حيخکٍ‬
‫يَ٘كّ‪ ،‬یخ ك ّؾ ٔ یخ ؿٓخى‪ .‬حُ ؿًهّ ئظُيحص ‪ٕٛ‬كیّّ ىٍ حیٍ رخد آیّْخٖ يَرٕ‪١‬‬ ‫ّ‬
‫رٔظٍ حٓزخٌ ىٍ ٍحِ هيح‬ ‫ِ‬ ‫رّ«ٍرخ‪« ٔ »١‬يَحرطّ» حٓض‪ٍ« .‬رخ‪ »١‬ىٍ ح‪ٛ‬م رّيؼُٗ‬
‫رَحٖ ؿٓخى حٓض‪ٓ .‬پْ کهًّٖ ٍرخ‪ ١‬رّيؼُٗ پخٓگخِْخٖ يَُٖ حٓالو ٔ آٌگخِ‬
‫رّيؼُٗ کخٍٔحََٔح رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حیٍ کهًّ يؼُٗ ػزخىطگخِ ٔ ‪ٕٛ‬يؼّٖ ‪ٕٛ‬كیخَّ‬
‫ٔ ُحْيحَّ ْى ىحٍى چُخٌکّ ٍرخ‪ ١‬يُظٔذ رّرؼ‪ ٗ٠‬پخٍٓخیخٌ يؼَٔف رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٜ‬مطَیٍ طٌکَِْخ ٔ طَحؿى حكٕحل ‪ٕٛ‬كیّّ‬ ‫«ؿخيی» ىٍ «کظخد َللخصحالَْ» يل ّ‬
‫ٍح آٍٔىِ حٓض‪ .‬رّچُي كوَِ حُ آٌ طٕؿّ يٗکُیى‪ ،‬حیٍ يٕحٍى حگَ ٔحهغ ْى َ٘يِ رخٗي‪،‬‬
‫ىٓظکى ػوخثیي ‪ٕٛ‬كیّ َٔزض رّحْظًخو ؿٓخى ٔ ؿِح ٍح رخُگٕ يٗکُي‪:‬‬
‫"حرَحْیى رٍ ٗ ًّخّ ًَٓهُيٖ" ‪ٔ ...‬هظٗ ن٘کَٖ حُ کلّخٍ رّىٍٔحُِٖ ًَٓهُي‬
‫آيي‪ٗ ،‬زٗ رَهخٓض ٔ ریٌَٔ ٍكض‪ ٔ ،‬رخَگٗ رَ آٌ ن٘کَ ُى‪ .‬ؿًهّ ىٍْى حكظخىَي ٔ‬
‫‪۴4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫یکيیگَ ٍح رٔیخٍ رک٘ظُي ٔ رخييحى ِْیًض کَىَي ‪ٗ" ...‬وین رهوٗ" ‪ ...‬ىٍ رؼ‪ٗ٠‬‬
‫طٕحٍین رهن يٌکٍٕ حٓض کّ ٗوین ٍح ىٍ ُّٖٓ حٍرؼش ٔ ٓزؼیٍ ٔ يؤس (ُّٖٓ ‪)ٔ۰4‬‬
‫ىٍ ٔالیض هظالٌ ٗٓیي کَىَي‪" .‬أرٕيل ًّي ؿَیَٖ" ‪ ...‬ىٍ ؿُگ هَحيطّ حُ طُّ٘گٗ‬
‫رًَى‪" .‬حرٍحنزَهٗ" ریًخٍ رٕى‪َٗ .‬رظٗ آد رّٖٔ آٍٔىَي‪َ ،‬وٍٕى‪ .‬گلض‪ :‬ىٍ يًهکض‬
‫كخىػّٖ حكظخىِ حٓض طخ رّؿخٖ َیخٍو کّ چّ حكظخىِ حٓض‪َ ،‬یخٗخيى‪.‬‬

‫ىٍ طخٍین يؼخ‪َ َٛ‬یِ ‪ٕٛ‬كیخٌ ىٍ يظٍ ٓیخٓض ٔ ؿُگ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظُي‪ .‬آٌْخ ىٍ‬
‫ؿٓخى رَ‪ٟ‬ي طـخٍُٕٔٗٔی (ىّْٖٓ‪ )ٕ ْ ،ٖٔ۴‬ي٘خٍکض كؼخل ىحٗظُي‪.‬‬
‫ٗو‪ٜ‬یضْخی کّ گخِ ًَخیُيِٖ كَهّٖ حُ كَم ‪ٕٛ‬كیّ ىٍ حكـخَٔظخٌ َیِ رٕىَي‪،‬‬
‫يزيل رَّٓحٌ حكِحد ٓیخٓی ـ ؿٓخىی ٗيَي ٔ ؿِح کَىَي؛ حٗوخ‪ٛ‬ی يخَُي پیَ ٓیّي‬
‫حكًي گیالَی [ٍْزَ يلخً يهی] ٔ ‪ٛ‬زـضهللا يـيىی [ٍْزَؿزّٖٓ َـخص يهی] َْىٔ‬
‫َٓٓهٔهّٖ كَهّْخی حُ ط‪ٕٜ‬ف ىٍحكـخَٔظخٌ رٕىَي‪ .‬كظی ىیگَ ٍْزَحٌ ؿٓخىی يخَُي‬
‫يٕنٕی دمحم یَْٕ هخن‪ٍْ[ ٚ‬زَ كِد حٓاليی] يٕنٕی دمحم َزی دمحمی [ٍْزَكَکض‬
‫حَوالد حٓاليی] هخ‪ٟ‬ی دمحمحيیٍ ٔهخى [ٍْزَ ٗخهّٖ حُ كِد حٓاليی] هخ‪ٟ‬ی‬
‫دمحمحيیٍ ٍٔىک ‪ ...‬رَّلٕی حُ حٓظخىحٌ یخ ٗخگَىحٌ ييحٍّ ىیٕرُيی رٕىَي‪.‬‬
‫هزم حُ آٌ َیِ ‪ٕٛ‬كیخٌ ىٍ ؿُگْخی حكـخٌ ٔ حَگهیْ ٔ ؿُگ ىٍ يوخرم هخؿخٍیّ‬
‫رَحی ىكخع حُ َْحص‪َ ،‬وٖ حٓخٓی ىحٗظُي‪ .‬ك‪٠‬م ػًَ يـيىی ٔ ك‪٠‬م دمحم يـيىی ىٔ‬
‫رَحىٍ حُ رٍِگخٌ هخَيحٌ يـيىی ىٍ ؿُگ حكـخٌ ٔ حَگهیْ ىٍ ‪ٛ‬ق حٔل ؿُگ رخ‬
‫حَگهیٔیْخ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظُي‪ .‬پْ حُ آٌ ؿُگ‪ ،‬حيخٌهللا هخٌ ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲ٔ۲‬رَحی طويیَ‬
‫حُ ك‪٠‬م دمحم ٔ ك‪٠‬م ػًَ يـيىی حنوخد «ًْٗ حنً٘خین» ٔ «ٍَٕحنً٘خین» ٍح‬
‫رّآٌْخ حػطخء کَى‪ٜٗ .‬ض ٓخل رؼي حُ آٌ (ىٍ ٓخل ‪ )ٔ۲۰۲‬طؼيحى کؼیَی حُ هخَيحٌ‬
‫يـيىی طٕٓ‪ ٢‬کًَٕیٔضْخی طخُِ رّهيٍص ٍٓیيِ ىٍ حكـخَٔظخٌ هظم ػخو ٗيَي‪.‬‬

‫پیو ـ هویلی‬
‫ٔحژِی «پیَ» کّ ىٍ َٕٗظّْخی ػَكخَت حىد پخٍٓی رٔیخٍ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪،‬‬
‫ْىيؼُی رخ يَٗي ٔ ٗین‪ ،‬ىٍ نٔخٌ ػَری ٔ رخرخ ىٍ ُرخٌْخی کَىی ٔ طَکی حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يؼُخی ح‪ٛ‬طالكی ٍحًُْخی يؼُٕی ٔ يَٗيی ٍح گٕیُي کّ هٕى پیٖطَ‬
‫‪َ١‬حین ػَكخٌ ٍح پیًٕىِ ٔ طٕحَخییْخی ٍٔكخَی الُو ٍح کٔذ کَىِ رخٗي‪ٔ .‬‬
‫ٗخیٔظّی ْيحیض ٔ پیٖرَىٌ يَیي ىٍ ‪َ١‬ین ط‪ٕٜ‬ف رخٗي‪.‬‬
‫‪۴4۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ي٘و‪َ ٚ‬یٔض حیٍ نلع ىهیوخ ً حُ چّ ُْگخو حُ ىٍِٔی حٓاليی ىٍ ُرخٌ ىٍی ٔ‬
‫پخٍٓی ٍحیؾ ٗيِ حٓض‪ .‬رّحكظًخل ُیخى حُ ‪ٛ‬يِْخی چٓخٍو ٔ پُـى يیخٌ ‪ٕٛ‬كیخٌ‬
‫هَحٓخٌ ٔ پیٖ حُ نلع ٗین رّکخٍ يیٍكظّ حٓض‪ .‬رَحی ًََّٕ حرٕكخيي دمحم ؿِحنی ىٍ‬
‫ٍٓخنّی هٕى نلع «پیَ» ٔ «پیَ ‪َ١‬یوض» ٍح رّکخٍ يیرَى‪.‬‬
‫َیِ ىٍ ىیگَ يظٌٕ ػَكخَی ‪ٛ‬يِی پُـى ْـَی حُ ؿًهّ ىٍ طَؿًّی ٍٓخنّی‬
‫ه٘یَیّ‪١ ،‬زوخصحن‪ٕٜ‬كیّٔ ٔ ىیگَ آػخٍ هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی ٔ‪ ...‬طؼزیَ «پُي پیَحٌ»‬
‫رّکَحص رّکخٍ ٍكظّ حٓض؛ حيخ ریٖطَ ىٍ يؼُخی رٍِگخٌ ٔ پیٍٖٔحٌ ‪َ١‬یوض ٔ گخِ‬
‫كو‪ٕٛ ٢‬كیخٌ‪ َّ ٔ ،‬ىٍ يؼُخی ح‪ٛ‬طالكی (ٍحًُْخیخٌ ٔ يَٗيحٌ)‬
‫«پیَ» ىٍ حیٍ ح‪ٛ‬طالف‪ ،‬ىٍ آػخٍ يوظهق حیٍ ىٍِٔ حُ ؿًهّ ىٍ ٍٓخنّی «كی‬
‫رٍ یوظخٌ» حُ حرٍ ٓیُخ‪ٓ« ،‬یَحنؼزخى حنیحنًؼخى» ٔ «كيیوشحنلویوّ» حُ ُٓخیی ؿَِٕی‪،‬‬
‫َیِ ه‪ٜ‬یيِی حُ ىیٕحٌ حٔ‪ ٔ ،‬ىٍ «ي‪ٜ‬یزضَخيّی» ػطخٍ َی٘خرٍٕی ٔ «كٕحثقحنـًخل‬
‫ٔ كٕحطقحنـالل» حُ َـىحنيّیٍ کزَی ٔ «ي‪ٜ‬زخفحالٍٔحف» حُ ًْٗحنيّیٍ رَىٓیَی‬
‫کَيخَی‪ ...‬رّکخٍ گَكظّ ٗيِ ٔ پیَحيٌٕ آٌ ٓوٍ ٍكظّ حٓض‪.‬‬
‫ٗٓخدحنيّیٍ ٍَٓٓٔىی َیِ ىٍ «يَْٕحنؼ٘خم» ٔ «ٍٓخنشحالرَحؽ» ٔ «ػوم‬
‫َٓم» پیَحيٌٕ حیٍ يلٕٓو ٓوٍ رّيیخٌ آٍٔىِ حٓض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ىٍ آػخٍ ػَكخَت ‪ٛ‬يِی ٗ٘ى ْـَی يخَُي «حَْحنظخثزیٍ» حُ ٗین حكًي‬
‫ؿخو‪« ،‬حَٓحٍحنظٕكیي» حُ دمحم رٍ يٍُٕ ٔ «طًٓیيحص» حُ ػیٍحنو‪٠‬خص ًْيحَی ‪...‬‬
‫ٔحژِی پیَ ىٍ يؼُخی ح‪ٛ‬طالكی هٕى یؼُی ٍحًُْخ ٔ يَٗيی کّ يَیي ٍح ْيحیض‬
‫يیکُي‪ ،‬رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ٔ .‬حژِی ٗین (ؿًغ‪ :‬ي٘خین) َیِ ىٍ يظٌٕ پخٍٓی حٔحهَ‬
‫‪ٛ‬يِی پُؾ رّرؼي ىٍ ًْیٍ يؼُی رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬طالف «پیَ» حُ ‪ٛ‬يِی پُؾ ْـَی رّرؼي ىٍ يظٌٕ ػَكخَی پخٍٓی رخٍ‬
‫يؼُخیی ؿيیيی رّهٕى گَكض؛ رّيؼُخی ٍحًُْخی ىٍَٔی ٔ رخ‪ُ١‬ت کّ پْ حُ ‪١‬ی‬
‫يَحطذ ٓهٕک ٔ کٔذ آيخىِگیْخی الُو رَ ٓخنک ظخَْ يیٕٗى ٔ حٔ ٍح ْيحیض‬
‫يیکُي ٔ رّپَْٖٓخی ىٍَٔی حٔ پیَحيٌٕ كوخین ْٔظی پخٓن يیگٕیي‪.‬‬
‫ىٍ رخٍٔ حْم ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬رئٌ پ٘ظیزخَی پیَ‪ ،‬کٕٖٗ يَیي ریػًَ هٕحْي رٕى ٔ حُ‬
‫‪َ١‬كی‪ ،‬ىٓظگیَی پیَ حُ يَیي ٍح ْى طکهیق ٰانٓی رَحی پیَ رَيیًٗخٍَي‪ .‬پیَ َِى‬
‫يَیي‪َ ،‬خیذ يُخد پیـًزَ حٓض‪ .‬چُخٌکّ ػٕحو حيض ىٍ يوخو ٕٓگُي ح‪ٛ‬طالف «رّپیَ‪،‬‬
‫رّپیـًزَ» ٍح رّکخٍ يیرََي‪ ،‬کّ ریخَگَ حًْیض پیَ َِى حی٘خٌ حٓض‪.‬‬
‫«ٍُٔرٓخٌ روهی ٗیَحُی» ىٍ «َٗف ٗطلیخص» يیگٕیي‪:‬‬
‫‪۴4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«… پیَی يیَحع كن حٓض کّ ىٍآٌ هٕى ٍح رّيَیيحٌ يیًَخیي‪ .‬ههیلّ حٓض کّ‬
‫حُ ٍٔی هٕیٖ كیخص يیحكِحیي‪ .‬حٔ يظؤىد حٓض رّآىحد كن‪ .‬ػخنى حٓض رّطؼهیى كن‪.‬‬
‫ػخيم حٓض رّحيَ كن‪ ،‬ىٍػ٘ن يَْٕ حٓض‪ ٔ ،‬ىٍطٕكیي یگخَّ ٔ ىٍ يؼَكض ٍحٓن‪».‬‬
‫ىٍ ؿِنیخص كخكع ٗیَحُی َیِ ح‪ٛ‬طالف «پیَ» ٔ طَکیزخص آٌ رٔیخٍ رّکخٍ‬
‫ٍكظّحٓض‪ .‬يٕالَخ ؿاللحنيّیٍ دمحم رهوی َیِ ىٍ يؼُٕی يؼُٕی «پیَ» ٍح ىٍ يؼُی‬
‫ح‪ٛ‬طالكیحٕ رٔیخٍ رّکخٍ رَىِ حٓض‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬طالف «پیَ» ىٍ يؼُخی ٍحًُْخ ٔ يَٗي‪ ،‬ىٍ َٕٗظّْخی ؿٕحٌيَىحٌ ٔ كظیخٌ‬
‫حُ ؿًهّ «كظٕصَخيّی رُخیخٌ»‪« ،‬كظٕصَخيّی چیضٓخُحٌ»‪« ،‬كظٕصَخيّی آُْگَحٌ»‪،‬‬
‫«كظٕصَخيّی ٓهطخَی»‪« ،‬كظٕصَخيّی َـىحنيّیٍ ٍُکٕد» ‪َ ...‬یِ ًکَ ٗيِ ٔ حُ‬
‫حٔ‪ٛ‬خف آٌ ٓوٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حیٍػُٕحٌ ُُْٕ ىٍيیخٌ ‪ٕٛ‬كیخٌيؼخ‪ َٛ‬رّکخٍ يیٍٔى‪.‬‬
‫«َْچُي کّ ٓکُيٍ ؿٓخَی‪ ،‬ریپیَ ئَ رّهَحرخص!»‪ْ :‬یچ ‪َ١‬یوظی رئٌ پیَ‬
‫ٓخيخٌ ًَٗیخري‪َ ،‬وٖ رٍِگطَ پیَ‪ ،‬كهوّٖ ٍحر‪ ٢‬يیخٌ يَیي ٔ هطذ حٓض‪ .‬أرٕػؼًخٌ‬
‫ٓؼیي رٍ ٓالو يـَری (ٖ‪ ٕ4‬هیَٔحٌ ٖ‪َ ٖ۰‬ی٘خرٍٕ) گٕیي‪ :‬پیَ کٔی حٓض کّ كن‬
‫ٓزلخَّ ٔ طؼخنی ىیيِٖ ر‪ٜ‬یَطٖ ٍح رٍَّٕ ْيحیض ریُخ گَىحَیيِ طخ ٔی رَّو‪ٜ‬خٌ هٕى‬
‫َگَى ٔ هَحٍ َگیَى يگَ رّ ك‪ٕٜ‬ل يو‪ٕٜ‬ى ٔ ٔ ؿٕد هَد كن ٓزلخَّ ٔ طؼخنی؛ ٔ‬
‫َْکّ رّ حٓى حْم حٍحىص يٕٕٓو رٕى ؿِ كن ىٍ ىٔ ؿٓخٌ يو‪ٕٜ‬ىی َيحَي ٔ حگَ یک‬
‫نلظّ حُ ‪١‬هذ آٌ ریخٍحيي حٓى حٍحىص رَ حٔ ػخٍیض ٔ يـخُ رخٗي‪.‬‬
‫ػُٕحٌ رخرخ َیِ ىٍ ح‪ٛ‬طالف ‪ٕٛ‬كیّ رّيؼُخی ٗین ٔ پیَ آييِ حٓض‬ ‫ثبثب‪:‬‬
‫ٔ ریٖطَ رّي٘خیوی ح‪١‬الم يیٕٗى کّ يؼًَ رخُٗي‪ ،‬حیٍ ػُٕحٌ گخِ يٍكیغ پیَٕ٘ي ٔ‬
‫گخِ رّكیغ پَٕٔي رّحٔل یخ آهَ حٓى ‪ٕٛ‬كی ح‪ٟ‬خكّ يیگَىى‪ ،‬يخَُي‪ :‬رخرخ ٔنی‪ ،‬رخرخ‬
‫يَحى‪ ،‬رخرخ کْٕی‪ ،‬رخرخ ‪١‬خَْ‪ ،‬رخرخ ٍکٍحنيّیٍ ٗیَحُی ‪ٗ ٔ ...‬ین ػهی رخرخ‪ ...‬ىٍ ػٓي‬
‫‪ٛ‬لٕیّ رٍّیٖ ٓلیيحٌ ٔ َٓپَٓظخٌ ٔ َٓىييحٍحٌ طکیّْخ ٍح َیِ رخرخ يیگلظُي‪.‬‬
‫أرٕػؼًخٌ يـَری گٕیي‪ :‬يَیي آٌ کْ رخٗي کّ ىل حٔ حُ َْچیِ‬ ‫هویل‪:‬‬
‫رَیيِ‪ ،‬ؿِ هيحی هٕى؛ چیِی َوٕحْي ؿِ هيح ٔ َِىیک ٗيٌ رّحٔ ٔ ًْیّ٘ ي٘ظخم‬
‫روخی كن رخٗي طخ آٌكي کّ ٕٗٓحص ٔ نٌحص حیٍ ؿٓخٌ حُ ىل حٔ ریٌَٔ ٕٗى‪ ،‬حُ کؼَص‬
‫ٕٗم ٔ هیخو رّٔ‪ٕٛ‬ل رّكن؛ ٔ يَیي ‪ٛ‬خىم آٌ رخٗي کّ کالً ٔ ؿًهشً ٍٔ رّٕٓی هيح‬
‫ىحٍى ٔ ىٔحو ىل رخ ٗین ىحٍى حُ َٓ حٍحىص طًخو؛ ٔ ٍٔكخَیض ٗین ٍح كخ‪ َٟ‬ىحَي ىٍ‬
‫ًّْ حكٕحل ٔ ىٍ ٍحِ رخ‪ ٍ١‬حُ ٔی حٓظًيحى کُي‪ ٔ ،‬هٕى ٍح َٔزض رّٗین يخَُي يیض‬
‫ریٍ ىٔ ىٓض ؿٔخل پُيحٍى طخ حُ َٗ ٗیطخٌ ٔ َلْ ح ّيخٍِ يللٕظ رًخَي‪.‬‬
‫‪۴4۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رَهی گٕیُي‪ :‬يَیي آٌکْ حٓض کّ ىنٖ حُ ؿیَ هيحی طؼخنی رَیيِ رخٗي ٔ حُ‬
‫ُهخٍف حػَح‪ ٝ‬کَىِ رخٗي‪ .‬ؿَؿخَی ىٍ طؼَیلخص گٕیي‪ :‬يَیي کٔی حٓض کّ آٌچّ‬
‫حٍحىِی هيحثی حٓض آٌٍح گَحٌرٓخطَیٍ ًهیَِٖ هٕى پُيحٗظّ ٔ پیٕٓظّ ىٍ َگخِىحٍی‬
‫آٌ کٕٗخ رخٗي‪ .‬آٌ کّ حُ ٍٔی َظَ ٔ حٓظز‪ٜ‬خٍ ٔ طـٕى ٔ حُ ٍٔی حٍحىِ رّٕٓی‬
‫هيحَٔي يُوطغ رخٗي چّ يٗىحَي کّ ىٍ ٔؿٕى چیِی ؿِ آٌچّ هيحَٔي روٕحْي ٔحهغ‬
‫َگَىى؛ نٌح حٍحىِٖ هٕى ٍح ىٍ حٍحىِٖ حٔ يلٕ يٗکُي ٔ چیِی ؿِ آٌچّ ٍح كنطؼخنی‬
‫حٍحىِ کُي‪ًَٗ ،‬هٕحْي‪َ .‬ظخيٗ گُـٕی‪:‬‬
‫يٗٗي ٔ رخ پیَ يَیيی ِْحٍ‬ ‫ٍَْٔی حُ ؿًهّی يَىحٌ کخٍ‬
‫طخؽ َٓو هخک کق پخی طـــٕ‬ ‫گلض يَیي حی ىل يٍ ؿخی طٕ‬

‫کوو ثَزي‬
‫ُّٓضْخی ‪ٕٛ‬كیخٌ حٓض‪ًَ ،‬خىی حُ حهظیخٍ کَىٌ ٔ‬ ‫کًَ رٔظٍ یکی ىیگَ حُ ُ‬
‫هٕیىل ٗيٌ ىٍ حَـخو کخٍْخ حُ هزیم هييض‪ ،‬یخ ٍُو ٔ حْظًخو ًَٕىٌ ىٍ آٌ کخٍْخ‬
‫حٓض‪ ًّْٖ .‬حىرخء ٔ ٗؼَحء ىٍ آػخٍ هٕى رّحيَ کًَرٔظٍ حٗخٍِ ىحٍَي ٔ ًّْگی‬
‫رخالطلخم ًْیٍ يؼُی ٍح حهٌ ًَٕىِحَي‪ٗ .‬ین يلًٕى ٗزٔظَی ىٍ گهٍ٘ ٍحُ يٗگٕیي‪:‬‬
‫َ٘خٌ هييض آيـــــــي ػوي َُخٍ‬ ‫َظَ کَىو ريیيو ح‪ٛ‬ـــــــم َْ کخٍ‬
‫ُ َْ چیِی يگَ رَ ٔ‪ٟ‬غ حٔل‬ ‫َزخٗي حْم ىحَـــــٖ ٍح يـــــــلٕل‬
‫ىٍآ ىٍ ُيَِٖ «حٔكٕح رؼٓيی»‬ ‫يیخٌ ىٍ رُي چٌٕ يَىحٌ رّيَىی‬
‫ٓؼيی گٕیي‪:‬‬
‫ٍَّٔ يلٕٓو َگ٘ظی کّ يیخَی ىحٍى‬ ‫ؽغذ آى اٍذ کَ هّىی کووی هٔثٌلك‬
‫چْ هوكاى کوو ثَذ ّ کوك آىچَ گلذ‬ ‫ُٗیيو کّ ٗذْخ ُهييض َوــــلض‬
‫حرٕحنوخٓى كَىٔٓی گٕیي‪:‬‬
‫طٕ رُيی رّكَیخى َْکْ کًَ‬ ‫طَح ىیيو حَيٍ ؿٓخٌ چخٍِگَ‬
‫ىٍ ‪َ١‬حین ‪ٕٛ‬كیّ ٍٓى حٓض کّ کًَ كََُيحٌ ًکٍٕ ٍح ىٍ ُٓیٍ پخثیٍ يٗرُيَي‬
‫طخ ىٍ حيَ كن حٓظٕحٍآیي؛ رَحی حیٍ ػًم يَحًٓی کٕچک ٔ هخ‪ ٙ‬ىٍ هخَّ رَگِحٍ‬
‫يٕٗٗى‪ٗ ،‬و‪ٜ‬ی کّ ح‪ٛ‬طالكخ ً «پیَ» هٕحَيِ يٕٗٗى ٔ حؿهذ حُ ٓخىحص يٗرخٗي‬
‫رّيَحٓى ىػٕص يٕٗٗى‪ ،‬رخ ىٓظًخنی کّ رخ هٕى يٗآٍٔى کًَ کٕىک ٍح يٗرُيى ٔ‬
‫ىػخی يو‪ٕٜٛ‬ی ٍح کّ يٍٕ٘ٓ رّ«َخىػهی کزیَ» حٓض هَأص يٗکُي ٔ رَ کٕىک ٔ‬
‫يلی‪ ٢‬ح‪َ١‬حف يٗىيي؛ ىٍ پخیخٌ يويحٍی حُ نؼخد ىْخٌ هٕى ٍح رّىْخٌ کٕىک يُظوم‬
‫ٓ‪۴۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يًَٗخیي کّ ًَخىی حٓض حُ طـٌیّٖ پََيِگخٌ يَؿٕؿّْخی هٕى ٍح؛ رخ حیٍ ػًم‪ ،‬ػهى‬
‫ٔ ىحَٖ ٔ طوٕی ٔ ‪َ١‬یوض پیَ رّکٕىک حَظوخل یخكظّ ٔ حٔ طخ آهَ ػًَ يَیي آٌ پیَ‬
‫هٕحْي رٕى ٔ ىحثًخ ً ىٍ ‪١‬هذ کًخل ٔ آيخىِ رَحی هييض ىٍ حيَكن حٓض‪ .‬يٕنٕی‪:‬‬
‫حُ رَحی هييظض رُيو کًَ‬ ‫حی يَح طٕ ي‪ٜ‬طلی يٍ چٌٕ ػًَ‬
‫ًْچُیٍ َٕػَٔٓخٌ ٍح ُْگخو هَٔؽ حُ يُِل پيٍ ٔ ػِیًض رّهخَّی َْٕٗ‪،‬‬
‫کًَ يیرُيَي‪ .‬کُخیّ حُ حیٍکّ ٔحٍى يَكهّی ؿيیيی حُ َُيگی ٗيِ حٓض کّ ئجٕنیض‬
‫ًَْٔی ٔ يخىٍی ٔ هخَّىحٍی ٔ يَىوىحٍی ٔ آدٍٔىحٍی رو٘ی حُ آٌ حٓض‪.‬‬
‫چٌٕ ‪ٕٛ‬كیخٌ‪ ،‬طًخو ؿُگؿٕیخٌ ٔ ٕٓحٍکخٍحٌ کًَْخی هٕى ٍح طُگ يٗرٔظُي‪.‬‬
‫رٔظٍ کًَ ٓزذ طوٕیض ٓظٌٕ كوَحص ٔ پیٖگیَی حُ ؿخ رّؿخیی يَِْٓخی کًَ‬
‫يٗگَىى ٔ رُّْگخو ؿُگ ٔ ىٔیيٌ <حٓذ یخ پیخىِ> حُ طکخٌ هٍٕىٌ گَىِْخ ٔ ىٍى‬
‫گَكظٍ آٌْخ پیٖگیَی يًَٗخیي‪ .‬رخُْى كَىٔٓی‪:‬‬
‫رَّٓ رََٓخىِ کالِ ىٔ پَ‬ ‫رّآثیٍ طَکخٌ رزٔظّ کًَ‬
‫ٗخْخٌ َیِ کًَ هٕى ٍح يٗرٔظُي‪ ،‬كَهی‪:‬‬
‫ىیيِحی ْیچ ٗٓی رٔظّ ريیٍ ُیذ کًَ‬ ‫کًَٕ ىیيی ٔٗخْخَّ کًَرٔظّ ًْی‬
‫رٔظّ ٗخْخٌ ٔ رٍِگخٌ ؿٓخٌ ؿًهّ کًَ‬ ‫ٍُٔگخٍ طٕ رّکخو طٕ ٔ ىٍ هييض طٕ‬
‫ئؼٕى ٓؼي ٓهًخٌ‪:‬‬
‫رگ٘خىِ كهک رَ طٕ چپ ٔ ٍحٓض ىٍ كظق‬ ‫حی ػِو ٓلَ کَىِ ٔ رٔظّ کًَ كظق‬
‫ٓیّي كٍٔ ؿَِٕی‪:‬‬
‫حی طَک حگََزٔظی رَ هٌٕ يٍ کًَ‬ ‫حی يخِ حگَ َيحٍی رَ ؿخٌ يٍ گِیَ‬
‫كَم کًَرٔظٍ ٗخْخٌ ٔ‬ ‫ُىًّبه‪:‬‬
‫ؿُگـٕیخٌ ٔ حيیَحٌ ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ رخ « َُُّخٍ» رٔظٍ طَٓخیخٌ حیٍ حٓض کّ َُخٍ ‪ُ١‬خد‬
‫رخٍیک ٔ َخُک رّهطَ یک حَگ٘ض حٓض کّ طَٓخیخٌ طلض ًيّ ٔ ٓخکٍ ىٍ رالى‬
‫حٓاليی رَحی ُٗخهظّ ٗيٌ هٕى رّآٌ يزخىٍص يٗکَىَي‪ .‬ىٍ كویوض َُخٍ رٔظٍ رَحی‬
‫حػالو ْٕیض ىیُی ٔ كلع كوٕم طَٓخیخٌ طلض ًيّ رٕى طخ ىٍ حٔهخص ًَخُ رظٕحَُي‬
‫آُح ىَّ ىٍ يؼخرَ طَىى ًَخیُي ٔ حگَ ىٍ حٕٓحم ٔ ٕٗحٍع ػًهی يُخكی رخ َٗیؼض حٓالو‬
‫يَطکذ ٗيَي حُ طؼویذ ٔ آُحٍ يلظٔذ ٔ ىحٍٔؿّ ىٍ حيخٌ رخُٗي‪.‬‬
‫َُخٍ پْ حُ كظق ٗخو ىٍ ُيخٌ ػًَ‪١ ،‬زن هَحٍىحى ریٍ حٔ رخ ٍٔيیخٌ ئَؽ ٗي‪.‬‬
‫کهًّٖ َُخٍ ٔحٍى حىریخص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص ط‪ٕٜ‬ف َیِ گَىیيِ ٔ ىٍ كي گٔظَىِ رّکخٍ‬
‫ٍكظّ حٓض کّ رّىٔ يؼُی يظلخٔص يُظٍٕ ٗيِ حٓض‪ :‬یک‪ ،‬یکٍَگی ٔ یکٓخكظی‬
‫ٔ‪۴۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٓخنک ىٍ ٍحِ ىیٍ ٔ يظخرؼض ٍحِ یویٍ؛ ىٔ‪ ،‬گٔظخهی ٔ َظَٓیيٌ حُ ػَیخٌ ٓخهظٍ‬
‫رخ‪ ٍ١‬هٕى ٔ ‪َ١‬یوض يَرٕ‪ .ّ١‬يٍٕى ىٔيی يؼخىل ٍٕٓحیی َیِ رّکخٍ يٍٗٔى‪ٔ ،‬هظی‬
‫‪ٕٛ‬كی ىو حُ ٍٕٓحیی يَُٗي ىٍ كویوض طَّ حُ ه‪٠‬خٔص ػٕحو ٍح رّٓوَِ يٗگیَى‬
‫ٔ ىٍ كویوض يیهٕحْي رگٕیي‪« :‬يٍ حُ پٕٓظّ ریٌَٔ ُىِحو‪ ،‬يٍ حیٍ ْٔظى‪ ،‬کخٍ يٍ‬
‫حُ پُٓخٌکخٍی ٔ طویّ گٌٗظّ حٓض‪ ».‬يخَُي حیٍ ؿِل كخكع‪:‬‬
‫گَ يَیي ٍحِ ػ٘وی كکَ ريَخيی يکٍ ٗین ‪ُٛ‬ؼخٌ هَهّ ٍٍْ هخَّ هًخٍ ىحٗض‬
‫ًکَ طٔزیق يهـــک ىٍ كهوّٖ َُخٍ ىحٗض‬ ‫ّهذ آى ّیویي هلٌله فُْ کَ كه ا‪ْٛ‬اه ٍیو‬
‫ٔ حیٍ حٗؼخٍ ئُٕد رّٗخِ َؼًضهللا ٔنی‪:‬‬
‫هٍٕىیى يی ٔ طٕرّ ٗکٔظیى ىیگَرخٍ‬ ‫ىٍ گّٕٖٗ يیوخَّ َ٘ٔظیى ىیگَرخٍ‬
‫َُخٍ ٓـــَ ُنـــق رزٔظیى ىیـــگَرخٍ‬ ‫يخ ٔ رض طَٓخ رچّ ٔ کٕی هَحرخص‬
‫ػزيحنوخىٍ ریيل يٗگٕیي‪:‬‬
‫ًَیىحَى چّ ٓخٌ حُ َٗو َخىحَی رٌَٔ آیي رَُّخٍ آُٗخ َخگ٘ظّ حیًخَی کّ يٍ ىحٍو‬
‫كخكع ٗیَحُی گٕیي‪:‬‬
‫ىحٗظى ىنوی ٔ ‪ٛ‬ي ػیذ يَح يیپٕٗیي هَهّ ٍٍْ يی ٔ يطَد ٗي ٔ َُخٍ رًخَي‬
‫ٗخِ َؼًضهللا ٔنی‪:‬‬
‫ىٍ ْٕحی کلَ ُنلٖ ٍَٕ حیًخٌ یخكظى‬ ‫رٔظّحو َُخٍ ُنلٖ رَ يیخٌ چٌٕ ػخٗوخٌ‬
‫‪ٕٛ‬كی ؿالو َزی ػ٘وَی گٕیي‪:‬‬
‫گَكظی چٌٕ پی يـٌُٕ ُ ٍٕٓحیی يََؾ حی ىل‬
‫کّ ىحیى ُٓگ ‪١‬لالٌ رَ ٓـــَ ىیـــٕحَّ يٍٗیِى‬
‫ٍٓخَی رَ يٍ حی ي٘خ‪ ١‬طخ َُخٍ هــٕى ٓخُو‬
‫ُ ُنق یخٍ َْ طخٍی کّ ٔهض ٗخَّ يٍٗیِى‬
‫كَیيحنيّیٍ ػطخٍ ىٍ ٰانٓیَخيّ ه‪ٜ‬یيِٖ يل‪ٜ‬هی ىٍ يٍٕى َُخٍ هٕحٓظٍ رخیِیي‬
‫رٔطخيی آٍٔىِ حٓض کّ يطهؼٖ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫رّیخٍحٌ گلض کخی هـــٕو َکٕکخو‬ ‫چٕ ىٍَِع حٔكظخى آٌ پیَ رٔطخو‬
‫ئکیٍ يـٌُٕ‬
‫ِ‬ ‫کّ طخ رَ رُيى حیٍ‬ ‫یـــکی َُّخٍ آٍیيو ْـــى حکـــٌُٕ‬
‫کـّ حُ َُّخٍ َخیي کخٍ طـــٕ ٍحٓض‬ ‫هَٔٗی حُ يیخٌ هـــٕو رَهخٓض‬
‫يیـــــــــخٌ رخیِیـــي آٌگخِ ٔ َُّخٍ‬ ‫چگَٕـّ رخٗي حی ٓـــهطخٌ حَٓحٍ‬
‫َـــًیآٍٔى کْ آٌ کـــخٍ ٍح طخد‬ ‫كیگو هٍ فْاٍذ ىًّبهی ى إؾبة‬
‫ىٍيـــخٌ آٌ کخٍ‬
‫ِ‬ ‫َــًیىحَٔض کْ‬ ‫رّآهَ کَى ٗین حنلخف رٔــــیخٍ‬
‫ٕ‪۴۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٗوخٔس هٕحٓظٔض آٌٍح چـــّ طيریَ‬ ‫ًّْ گلظُي حگـــَ رَ ٗین طـــويیَ‬
‫کّ طخ رَرٔض ٔرگ٘خىحُىٔچ٘ى آد‬ ‫یکی َُّخٍ آٍٔىَي ح‪ٛ‬ــــــلخد‬

‫هْهؼیذ «هطت» كه هٌظْهَٓ رْٖف‬

‫هٕحَيیى کّ هطذ ىٍ َظخو كکَی حرٍػَرٗ «يزيأ کهی ٔ ػخو ٔ ٓخٍی ىٍ طًخو‬
‫ْٔظی» رٕى‪ .‬یؼُی يوخو هيحیی ىحٗض‪ .‬طؼَیق حرٍػَرٗ حُ هطذ هیخنی‪ٍ ،‬إیخی ٔ‬
‫حَظِحػی حٓض؛ ح ّيخ هطذ ىٍ يُظٕيّٖ ط‪ٕٜ‬ف ك‪ ٍٕ٠‬ػیُی ىحٍى ٔ حًْیظٖ كو‪٢‬‬
‫رَحی ٓهٔهّٖ يَرٕ‪ ّ١‬ييحٍ حػظزخٍ حٓض‪.‬‬
‫ىٔحٍ حٓض کّ هٕى رَ‬ ‫هطذ ىٍ نـض رّيؼُی يلٍٕ ٔ َوطّٖ يَکِة َْٗیء ّ‬
‫ييحٍ ‪ٛ‬لَ ىٍؿّ يیچَهي ٔ ًّْٖ حؿِحی ٔحرٔظّ رّهٕى ٍح رَ ييحٍ يؼیٍ (ٓ‪ٖ۶‬‬
‫ىٍؿّ) رّىٍٔهٕى رّگَىٕ يٗآٍٔى‪ .‬ىٍح‪ٛ‬طالف ‪ٕٛ‬كیخٌ رّپیٕ٘ح ٔ ؿهٕىحٍ ‪َ١‬یوض‬
‫گلظّ يٕٗٗى کّ رّيُِنّٖ ْٔظّٖ يَکِی آٌ ‪َ١‬یوض حٓض‪ .‬يؼخىل حيخيض ىٍ ط٘یغ‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ٍحرطّ كَهّی ‪ٕٛ‬كیّی ٗیؼّ يٌْذ ٗخِ َؼًشحنّهٓی يٗگٕیي‪:‬‬
‫«حػظوخى رّٔؿٕى حيخو رّػُٕحٌ هطذ ػخنى حيکخٌ رخ يلٕٓو هطذ ىٍ ط‪ٕٜ‬ف‬
‫طوَیزؤ یکٔخٌ حٓض‪ ...‬هطذ ٔ حيخو َْىٔ يظَٓ یک كویوض ٔ ىحٍحی یک يؼُخ ٔ‬
‫حٗخٍِ رّیک ٗو‪ ٚ‬حٓض‪ )ٔ۲4(».‬رخ حیٍ كٔخد ٓهٔهّٖ ٗخِ َؼًشحنّهٓیّ ًِْيخٌ رّىٔ‬
‫هطذ حػظوخى ىحٍى‪ ٔ :‬ـ حيخو ُيخٌ ٗیؼّ؛ ٕ ـ هطذ ٓهٔهّ‪.‬‬
‫َْ ٓهٔهّٖ ‪ٕٛ‬كیّ حُ يَکِیض هطذ آؿخُ يٕٗٗى ٔ رّآٌ پخیخٌ يٗیخري‪ ،‬طخ‬
‫ؿخی کّ ‪ٛ‬لض حػًخل ىٍحٔیٖ ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ رٔظّ رّطؤییيحص هطذ حٓض‪.‬‬
‫«ػزخٓؼهی کیٕحٌ» ىٍ"حٓظٕحٍَخيّ" يَٕٗیٔي‪ٛ« :‬لض حػًخل ٔ ػزخىحص ٔ‬
‫يؼخٍف‪ ،‬يٕهٕف حٓض رّحؿخُِی هطذ ٔ حالّ رخ‪١‬م حٓض ٔ هزٕل هيح َیٔض‪ ،‬حگَچّ رخ‬
‫ههٕ‪َ ٙ‬یض رخٗي؛ ُیَح يؼُی هخن‪ ٚ‬رٕىٌ َیض‪ ،‬ههٕ‪ ٙ‬نهوطذ حٓض ٔ کٔی ٍحْی‬
‫رّههٕ‪ ٙ‬هلل َيحٍى يگَ حُ ٍحِ هطذ‪)ٔ۲۳(».‬‬
‫«هطذ رَ حػًخل يَیيحٌ كخ‪َ ٔ َٟ‬خظَ حٓض‪ .‬ط‪ ٍٕٜ‬حٔ ىٍ ًٍْ‪ّْٕٓٓٔ ،‬خی‬
‫ٗیطخَی ٍح هُؼی يیکُي‪ُْ .‬گخو حٍطکخد يؼ‪ٜ‬یض حُ ؿُزّٖ يؼُی رَحی هطذ رّىٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ىیيِ يیٕٗى یخ يخَُي کٔی کّ آنض هظخنّ ىٍ ىٓض گَكظّ کّ ‪ٛ‬خكذ هٕى ٍح‬
‫رک٘ي‪ ،‬یخ رّ‪ٍٕٛ‬ص كََُي ػِیِی کّ ؿهٕی پيٍ ىٍ كخل ؿخٌ کُيٌ حٓض‪)ٔ۲۶(».‬‬
‫يلًٕى ٗزٔظَی ىٍ «ٓؼخىصَخيّ» ىٍرخٍِٖ حىحد ك‪ ٍٕ٠‬هطذ آٍٔىِ حٓض‪:‬‬
‫ٖ‪۴۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫«يَیي رخیي ريحَي کّ ىٍ ك‪ ٍٕ٠‬پخىٗخْی رخ هيٍص َخيلئى حُ ؿٓض روٖ٘ ٔ‬

‫ػوخد رٗريیم ىَیخ ٔ آهَص يیٍٓي‪ .‬حُ حیٍ ؿٓض رخیي کخيالً آيخىِ هييض رخٗي ٔ ههذ‬
‫هٕى ٍح يظٕؿّ ٗین ًَخیي‪ .‬يَیي رَحی حیٍکّ حُ ّْٕٔٓٓخی ٗیطخَی ىٍ حيخٌ رخٗي‬
‫ًْٕحٍِ ‪ٍٕٛ‬ص ٗین ٍح ىٍ هیخل َگّ ىحٍى‪)ٔ۲۰(».‬‬
‫ىًٍْیٍ کظخد آييِ‪« :‬حگَ حٔ ىل ٍح رّؿًخل ٗین‪ ،‬ي٘ـٕل َٔخُى رَُِّْ‪ٍٔ ،‬ی‬
‫رّؿلهض حَيحُى ٔ رّهیخالص كخٓيِ ٔ طزؼیض ٗیطخٌ‪ ،‬ي٘ـٕل گَىى‪)ٔ۲۴(».‬‬

‫فوهَپّْی‬
‫حئَُِ يیىحَیى کّ َْٓخُيخٌ رَ٘ی حػى حُ ىٔنظی یخ ه‪ٕٜٛ‬ی ىحٍحی كَو ٔ‬
‫َ٘خٌ يو‪ ٕٜٙ‬هٕى حٓض کّ حُ نزخّ حكَحى طخ ًَخى ٓخُيخَی ٍح ٗخيم حٓض‪ .‬ؿَیخٌ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف يٍكیغ هيیًیطَیٍ ٓخُيخٌ كکَة رَ٘ی َیِ حُ حیٍ هخػيِ ئظؼُی َیٔض‪.‬‬
‫ػخنیطَیٍ كَو ىٍ ٓخُيخٌ ط‪ٕٜ‬ف «هَهّ» يیرخٗي کّ َٓحٌ ِك ََ ْم ط‪ٕٜ‬ف یخ کٔخَی‬
‫کّ ىٍ ‪َ١‬یوض يَرٕ‪ ّ١‬رّيوخيخطی َخیم يیگ٘ظُي آٌ ٍح يیپٕٗیيَي‪.‬‬
‫"هَهّ" رخالپٕٗی حٓض ىهیوخ ً يخَُي پیَحٍْ پیٖرٔظّی ٔ‪ُ١‬ت يخ‪ ،‬کّ ٓخنکخٌ‬
‫رَّ٘خَّی ٍٔٔى رّ‪َ١‬یوض حُ ىٓض پیَ يیپٕٗیيِحَي ٔ آىحد ٔ َٗحی‪ ٢‬هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح‬
‫ىحٗظّ حٓض‪ .‬هَهّ‪ ،‬حُ ٍیّ٘ی ه ََْم رّيؼُخی پخٍِ رٕىٌ‪ ،‬کُّٓ ٔ يُيٍّ رٕىٌ حٓض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ىٍ نـض رّيؼُخی نزخٓی پَ حُ ٔ‪ٛ‬هّ یخ كظی نزخٓی حٓض کّ کم آٌ حُ‬
‫طکّْخی يوظهق ىٔهظّ ٗيِ رخٗي‪ .‬ىٍ کُخٍ حیٍ َخوْخ‪ ،‬يظَحىفْخی چٌٕ ىَنن‪ُ ،‬ؿزّّ‪،‬‬
‫ُيه ًّغ ٔ پً٘یُّ َیِ ٍحیؾ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يٍٕى حٓظؼًخل ػَكخَت حیٍ ٔحژِ رخیي گلض‪ :‬نلع «هَهّ» گخْی ىٍ يؼُخی‬
‫نـٕی هٕى رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ ٔ ،‬گخْی رّ‪ٍٕٛ‬ص ح‪ٛ‬طالكی ييّ َظَ هَحٍ گَكظّ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ رَهی َٕٗظّْخی ‪ٕٛ‬كیخٌ ٓخروّی هَهّپٕٗی ٍح رّؿزَثیم ٔ ك‪َ٠‬حص آىو‬
‫ٔ ه‪َ َ٠‬زی ٔ ىیگَ پیخيزَحٌ ٔ پیخيزَ حٓالو ٔ حُ ‪َ١‬ین حی٘خٌ رّك‪َ٠‬ص ػهی ٔ‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ ‪١‬زوّی حٔل يیٍٓخَُي‪ .‬ػطخٍ ىٍ ًکَ حكٕحل حٔیْ هََی يیَٕیٔي کّ يَهّغ‬
‫پیخيزَ ٍح رّحٔیْ ىحىَي‪.‬‬
‫ح ّيخ ٓیّيكیيٍ آيهی حیٍ حػظوخى ٍح ػخيیخَّ ٔ َخيؼوٕل ىحَٔظّ کّ حٔنیٍ رخٍ هَهّی‬
‫پً٘یٍ رّحًٌ هيح ٔ ٔ رّىٓض ؿزَثیم رَ ك‪َ٠‬ص آىو پٕٗخَیيِ ٗيِ ٔ پْ حُ حٔ‬
‫رّ كََُي حٔ ٗیغ ٔ حَزیخی ىیگَ ٔ حيخيخٌ ٔ كََُيحٌ ٗخٌ يُظوم ٗيِ حٓض‪ .‬رَّظَ حٔ‪،‬‬
‫َٓ ٔالیض» حٓض کّ حُ آىو طخ هخطى‪ٓ ،‬پْ رّػهی ٔ‬ ‫هَهّ َِى هٕح‪ًْ ٙ‬خٌ « ّ‬
‫‪۴۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يؼ‪ٕٜ‬يیٍ ٔ رّٗخگَىحٌٗخٌ يُظوم ٗيِ ٔ حُ آٌ پْ َیِ حُ رَهی رّرَهی ىیگَ طخ‬

‫ٍُٔ هیخيض يُظوم يیٕٗى‪ .‬رّگلظّی ٗٓخدحنيّیٍ ٍَٓٓٔىی ٍٓى هَهّپٕٗی ىٍ‬
‫ُيخٌ پیخيزَ ٔ ح‪ٛ‬لخد ٔؿٕى َيحٗظّ حٓض‪ .‬رَهی آؿخُ هَهّپٕٗی ٍح رّ"أرٕرکَ‬
‫ٗزهی" ‪ٕٛ‬كت يؼَٔف هٌَ ٕٓو ْـَی َٔزض ىحىِحَي‪.‬‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ ْىچُیٍ ُٓي هَهّ پٕٗخَیيٌ ٍح حُ ‪َ١‬ین كيیغ "ح ّو هخنيِ" رّپیخيزَ‬
‫َٔزض ىحىِحَي کّ ‪١‬زن آٌ پیخيزَ نزخٓی ٍح رّطٍ کٕىکی پٕٗخَیي‪ .‬أرٕحنلَؽ حرٍؿُٕی‬
‫‪َ ًٍٟ‬وي ىالنض حیٍ كيیغ رَ ُّٓض هَهّپٕٗی ىٍ ُيخٌ ٍٕٓل حکَو‪ ،‬هخٓظگخِ‬
‫هَهّ پٕٗی ٍح ىٍ ‪ٛ‬يٍ حٓالو ىحَٔظّ کّ پیخيزَ ٔ ‪ٛ‬لخرّ حُ َٓ ُْي ٔ كوَ‬
‫نزخّْخی ٔ‪ٛ‬هّىحٍ يیپٕٗیيَي؛ َّحیٍکّ چُیٍ ٍٓى ٔ ُّٓظی يیخٌ آَخٌ رخٗي‪.‬‬
‫رَّْكخل‪ ،‬حگَچّ َٓآؿخُ طخٍیوت پٕٗخَیيٌ ٔ پٕٗیيٌ هَهّ ي٘و‪َ ٚ‬یٔض‪،‬‬
‫گٌٗظّ حُ يزخكؼخص يَرٕ‪ ١‬رُّٓي هَهّپٕٗی‪ ،‬حیٍ يويحٍ يؼهٕو حٓض کّ ىٍ َیًّی‬
‫ىٔو هٌَ پُـى ُّٓض هَهّپٕٗی ىٍ يیخٌ ‪ٕٛ‬كیّ ٍحیؾ رٕىِ حٓض‪ .‬كخكع يیگٕیي‪:‬‬
‫ؿخيّی رََٓ ‪ٛ‬ي ػیذ َٓخٌ يیپٕٗى‬ ‫هَهّ پٕٗت يٍ حُؿخیض ىیٍىحٍی َیٔض‬
‫ؿُْ هَهّ حُ پ٘ى یخ پُزّ یخ‬ ‫عٌٌ فوهَ‪:‬‬
‫پالّ ٔ پٕٓض رٕىِ حٓض کّ حُ حیٍ يیخٌ پ٘ى ٍح حٔنی يیىحَٔظّحَي‪ٍَ .‬گ هَهّ‬
‫ٓلیي‪ٓ ،‬یخِ‪ ،‬يهًغ (ٍَگخٍَگ‪ ،‬رّٓزذ طکّْخی يوظهق آٌ) یخ حٍُم (کزٕى ـ ٓزِ‬
‫ُه َّو) رٕىِ کّ ٍَگ حٍُم ٍٔحؽ ریٖطَی ىحٗظّ رَّلٕی کّ هَهّ رّحیٍ ٍَگ‬
‫يؼَٔف رٕىِ حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ هٌَٔ يظؤهَ حُ ٍَگْخی ىیگَی َیِ َخو رَىِحَي‪.‬‬
‫ىٔ ىنیم رَحی طَؿیق ٍَگ کزٕى ًکَ کَىِحَي‪ ،‬یکی حیٍکّ ٍَگ کزٕى رَهالف‬
‫ٍَگ ٓلیي چَکطخد حٓض ٔ حیٍ يُخٓذ كخل ‪ٕٛ‬كیخٌ رٕىِ کّ ًْٕحٍِ ىٍ ٓلَ‬
‫رٕىِحَي ٔ ٗٔظٍ نزخّ ٓلیي رَحی٘خٌ ىٕٗحٍ رٕىِ حٓض‪ .‬ىیگَ آٌکّ ‪ٕٛ‬كی ىَیخ ٍح‬
‫يلم ٍٔثیيٌ ٔ ٍٗي ٔ ًَٕ (ىٍػیٍ ٓوظی ٔ ىٕٗحٍی) يیىحَي ٔ ٍَگ نزخّ يُخٓذ‬
‫حیٍ كخل کزٕى حٓض کّ َ٘خَّی كیخص ٔ ٍٔثیيٌ ٔ ٓزِٗيٌ ٔ ؿخٔیيحَّگی حٓض‪.‬‬
‫رَحی هَهّپٕٗیيٌ َٗٔ‪١‬ی َیِ ًکَ کَىِحَي‪ .‬حُ ؿًهّ آٌکّ یک ٓخل هييض‬
‫رّههن ٔ یک ٓخل هييض رّكن کَىِ ٔ یک ٓخل رّيَحػخص ٔ يَحهزض ىل پَىحهظّ‬
‫رخٗي‪ .‬طٕحَخیی ‪ٛ‬زَ ٔ حٓظوخيض ىٍ رَحرَ ٍَؾ ٔ ٓوظت ‪َ١‬یوض ىحٗظّ رخٗي ٔ حُ ٍحِ‬
‫رخَُگَىى‪.‬‬
‫َٗ‪ ١‬پیَ یخ ٗیوی کّ هَهّ يیپٕٗخَیي َیِ آٌ رٕى کّ ػخنى رّح‪ٕٛ‬ل َٗیؼض ٔ‬
‫ػخٍف رّآىحد ‪َ١‬یوض ٔ ٔحهق رّحَٓحٍ كویوض رخٗي طخ رظٕحَي ي٘کالص يَیي ٍح ىٍ‬
‫‪۴۳۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حیٍ ّٓ يَطزّ ٍك غ کُي‪ ،‬هٕى حُ كَحُ ٔ َ٘یذ ‪َ١‬یوض گٌٗظّ ٔ ًٔم حكٕحل ٍح چ٘یيِ‬
‫رخٗي ٔ رَ كخل يَیي حَٗحف ىحٗظّ رخٗي طخ حگَ حٔ ٍح ئظؼي یخكض پٍَٕٔ ىْي ٔ حگَ‬
‫ىٍیخكض کّ ٓخنک ٍُٔی حُ ‪َ١‬ین رخُهٕحْي گ٘ض‪ ،‬ىٍ ًْخٌ حرظيح حٔ ٍح يُغ کُي‪.‬‬
‫پٕٗیيٌ هَهّ رّيؼُخی ریؼض رخ پیَ حٓض ٔ طٔهیى كکى حٔ ٗيٌ؛ ٔ يَیي كن‬
‫حػظَح‪ ٝ‬رّ پیَ ٍح َيحٍى‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ‪ ،‬پٕٗیيٌ هَهّ ٍيِی حُ حٍطزخ‪ ١‬يؼُٕی يَیي‬
‫ٔ يَحى حٓض‪ .‬رَ ًْیٍ حٓخّ‪ ،‬هَهّ رّیک يؼُخ َ٘خٌىُْيِی ْٕیض ‪َ١‬یوظی ‪ٕٛ‬كی‪،‬‬
‫ْى رّيؼُخی ػخو (‪َ١‬یوض ط‪ٕٜ‬ف) ْى رّيؼُخی هخ‪ٓ( ٙ‬هٔهّی ‪َ١‬یوظی) رٕىِ ٔ‬
‫هَهّىحٗظٍ رّيؼُخی ىحٗظٍ پیَ ٔ يَٗي رٕىِ حٓض‪ ،‬رّگَّٕی کّ ‪ٕٛ‬كیخٌ ٔهظی‬
‫ىٍٔی٘ی ٍح ًَیُٗخهظُي حُ حٔ يیپَٓیيَي‪« :‬هَهّ حُ ىٓض چّ کٔی ىحٍی؟»‬
‫یؼُی کّ هَهّی ٓخنک نِٔيخ ً حُ ىٓض پیَی کّ يَیي حٔ ٗيِ ٔ رّىٓض حٔ طٕرّ‬
‫کَىِ حٓض‪ ،‬ىٍیخكض يیٗي طخ ًْخٌگَّٕ کّ رخ‪ٓ ٍ١‬خنک نزخّ ‪ٛ‬لخص پیَ ٍح پٕٗیيِ‪،‬‬
‫ظخَْٕ َیِ نزخٓی حُ ىٓض پیَ رپٕٗي ٔ رّىٓض حٔ يظزَک ٕٗى‪ ٔ ،‬رّحیٍ طَطیذ‬
‫حط‪ٜ‬خل ههزت يَیي ٔ يَحى ٍح ًَخیُيِگی کُي‪ .‬هَهّ ٍح کّ نزخّ ظخَْ حٓض رخ طؼزیَ‬
‫هَآَی «نزخّحنظوٕی» کّ نزخّ رخ‪ ٍ١‬حٓض‪ ،‬يوخیّٔ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫كٔیٍ رٍػهی کخٗلی‪ ،‬ىٍ"كظٕصَخيّی ٓهطخَی" يطهذ ٍح حیٍگَّٕ ریخٌ يیکُي‪:‬‬
‫ظخَْ يَیي نزخّ پیٍَح رپٕٗي‪ ،‬رخ‪َ ُٖ١‬یِ رّنزخّ طوٕی آٍحٓظّ يیٕٗى‪».‬‬
‫ِ‬ ‫«آٌگخِ کّ‬
‫رَحی هَهّپٕٗی كٕحثیي ٔ نٕحُو ىیگَی َیِ ًکَ ٗيِ‪ ،‬حُ ؿًهّ طَک ػخىحص‬
‫َخپُٔي گٌٗظّ ٔ طَک آٌچّ َلْ حَٔخٌ ريحٌ هٕ گَكظّ ٔ ىٍٔی حُ ْىَ٘یٍ ري ٔ َ٘خٌ‬
‫ىحىٌ حیٍکّ رخ‪ ٍ١‬يَیي ىٍ ط‪َٜ‬ف پیَ حٓض‪ُ .‬یَح ط‪َٜ‬ف ىٍ ظخَْ َ٘خَّی ط‪َٜ‬ف‬
‫ىٍ رخ‪ ٍ١‬حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَ حیٍ‪ ،‬پٕٗیيٌ هَهّ رَحی يَیي حیٍ ر٘خٍص ٍح ىحٍى کّ كن‬
‫حٔ ٍح پٌیَكظّ حٓض؛ ُیَح پٕٗیيٌ هَهّ ػاليض هزٕل پیَ حٓض ٔ هزٕل پیَ‬
‫‪ٛ‬خكذٔالیض‪ ،‬ػاليض هزٕل كن حٓض‪ .‬حُ ‪َ١‬ف ىیگَ‪ٕٛ ،‬كیخَی کّ حُ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫ط‪ٕٜ‬ف طوطی يیکَىَي يًکٍ رٕى هَهّٗخٌ ٍح حُ ىٓض ريُْي‪.‬‬
‫"ػزيحنَُحم کخٗخَی" آٌ ٍح هَهّ رَک٘یيٌ طؼزیَ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫"ْـٕیَی" طؤٔیهی رَحی "هَهّ ىٍیيٌ"‬ ‫فوهَ كهیلى‪:‬‬
‫ًکَ کَىِ حٓض کّ چٌٕ ٓخنک حُ يوخيی رّيوخيی ىیگَ حَظوخل یخري‪ ،‬رّٗکَحَّی‬
‫یخكظٍ يوخو ؿيیي‪ ،‬ؿخيّی پی٘یٍ ٍح کُخٍ يیگٌحٍى کّ ٍيِی حٓض حُ حیٍکّ ىیگَ‬
‫رّآٌ يوخو رخُ َوٕحْي گ٘ض‪ .‬ىٍ حیٍ كخنض‪ ،‬ىٍٔیٖ هَهّ ٍح چخک يیىحى‪ ،‬یخ رئٌ‬
‫هٕحل یخ رّٕٓی ؿًغ يیحكکُي‪.‬‬ ‫پخٍِکَىٌ‪ ،‬آٌ ٍح حُ َٓ ریٌَٔ يیآٍٔى ٔ رّٕٓی ّ‬
‫‪۴۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ حیٍ يیخٌ‪ٕٛ ،‬كیّ پخٍِکَىٌ هَهّی ٓلیي ٍح (ؿِ ىٍ يٕحٍى َخىٍ) ؿخیِ‬
‫ًَیىحَٔظُي‪ .‬هَهّی کّ ىٍٔیٖ ىٍكخل ًٓخع حُ طٍ رّىٍيیآٍٔى "هَهّی ًٓخػی"‬
‫حگَ پخٍِ يیٗي "هَهّی يـَٔف" َخو ىحٗض ٔگََّ رّآٌ هَهّی ٓخنى یخ ىٍٓض گلظّ‬
‫يیٗي ٔ َْیک حكکخو هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح ىحٗض‪.‬‬
‫گخِ ىٍٔی٘ی ىٍ كخنی ؿیَ حُ ًٓخع هَهّی هٕیٖ ٍح ىٍيیآٍٔى‪ ،‬چُخٌکّ َوم ٗيِ‬
‫حٓض‪ :‬أرٕحنلٍٔ هَهخَی ىٍ ئـي ٔ پْ حُ ُٗیيٌ طالٔص هَآٌ‪ ،‬رّٔؿي آيي ٔ‬
‫هَهّحٕ ٍح ىٍآٍٔى ٔ رّٕٓی هخٍی هَآٌ حَيحهض‪ .‬طؼزیَحطی ًْچٌٕ هَهّ ٕٓهظٍ‪،‬‬
‫هَهّ َٓخىٌ ٔ حُ هَهّ ریٌَٔ آييٌ ‪َ ...‬خوْخی رَحی ًْیٍ ٍٓى رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ي‪ ًٌٕ٠‬هَهّ ٔ ٍٕٓو آٌ ىٍ حٗؼخٍ ػخٍكخَّ رٔیخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ .‬هَهّ ىٍ‬
‫ئهک ٔ حىریخص ط‪ٕٜ‬ف آٌچُخٌ ؿخیگخْی ىحٍى کّ رَحی آٌ طَکیزخص‪ ،‬ح‪ٟ‬خكخص ٔ‬
‫کخٍرَىْخی گٔظَىِ ٔ‪ٟ‬غ ٗيِ حٓض يخَُي‪ :‬هَهّ هزٕل کَىٌ‪ ،‬هَهّ كکُيٌ‪ ،‬هَهّی‬
‫ٗیوخَّ‪ ،‬هَهّ ٗيٌ‪ ،‬هَهّ ٕٓهظٍ‪ ،‬هَهّی ُٓـخد‪ ،‬هَهّی ٓخنّٕ‪ ،‬هَهّ ٓخهظٍ‪،‬‬
‫هَهّ ىٍحَيحهظٍ‪ ،‬هَهّىُٔ‪ ،‬هَهّىحٍ‪ ،‬هَهّپٕٗی‪ ،‬هَهّپٕٗخٌ‪ ،‬هَهّرخُی‪،‬‬
‫هَهّرخُ‪ ،‬هَهّی ٔالیض‪ ،‬هَهّی يهٌٕ‪ ،‬هَهّ طٓی کَىٌ ‪...‬‬
‫َْیک حُ حیٍْخ يؼُی ٔ کخٍرَى ٔیژِی هٕىٍح ىحٍى‪.‬‬
‫ح ّيخ أرٕحنلَؽ حرٍؿُٕی کّ يوخنق َٓٓوض ‪ٕٛ‬كیگَی حٓض‪ ،‬ىٍ کظخد "طهزیْ‬
‫حرهیْ" هَهّپٕٗت ‪ٕٛ‬كیخٌ ْىػ‪ َٜ‬هٕىٕ ٍح نزخّ َٗٓص ٔ ي‪ٜ‬يحم كَیذ‬
‫ٗیطخٌ (طهزیْ حرهیْ) ىحَٔظّ حٓض‪.‬‬

‫کواهبد ْٕكیَ‬
‫َٓحٌ ط‪ٕٜ‬ف کَحيخطی ٍح رَحی رٍِگخٌ هٕى َوم يیکُُي کّ رٔیخٍ پیچیيِ‪،‬‬
‫يظُٕع ٔ هخٍمحنؼخىِ حٓض‪ .‬کظخدْخی ُیخىی ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع «کَحيخصحْلٔنیخء» َگخٗظّ‬
‫ٗيِ حٓض‪ .‬ریٖطَ رّحكٔخَّ ٗزیّ رٕىِ ٔ ُحىِی طویالص َٕیُٔيِگخٌ ‪ٕٛ‬كی حٓض‪.‬‬
‫کَحيخص ‪ٕٛ‬كیّّ حُ ؿًهّ يٕ‪ٕٟ‬ػخطی حٓض کّ ؿخی رلغ رٔیخٍ ىحٍى ٔ ‪١‬زؼخ ً حٔنیٍ‬
‫هيو ىٍ حیٍ ٍحِ‪ ،‬طؤیىرُيی حیٍ کَحيخص حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ ىٔ طؤیىرُيی حُحیٍ کَحيخص‪،‬‬
‫يؼَكی يٗکُیى؛ ّحٔنیٍ طؤیىرُيی حُ «ٓزکی» حٓض کّ كخنض ػیُی ٔ ي‪ٜ‬يحهی ىحٍى‪.‬‬ ‫ّ‬
‫طؤیىرُيی ىٔو حُ حرٍػَرٗ حٓض کّ كخنض ًُْی ٔ ‪ٛ‬لخطی ىحٍى‪:‬‬
‫حنق ـ أرَٕ‪ َٜ‬ػزيحنٕ ّْخد حرٍطویحنيّیٍ ٓزکی (‪ ۰ٔ۲‬ـ ٖ‪ ْ ، ۰۰‬م) ىٍ کظخد‬
‫٘خكؼیّش حنکزَی» َٕعُٗخٓی يلیيی حُ کَحيخص ‪ٕٛ‬كیخٌ حٍحثّ ىحىِ حٓض کّ‬ ‫«‪١‬زوخصحن ّ‬
‫‪۴۳۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ىٍ حیٍؿخ رّ‪ ٍٕ١‬هال‪ً ّٛ‬کَ يیٕٗى‪ٓ .‬زکی ىٍ حرظيح يیگٕیي رؼ‪٠‬ی حُ يظؤ ّهَیٍ‬
‫کَحيخص ٍح رّىِ َٕع طؤیى کَىِحَي کّ رَّظَ حٔ ریٖطَ حٓض‪ٓ .‬پْ کَحيخص ٍح‬
‫رّریٔض ٔ پُؾ َٕع طؤیى يیکُي ٔ رَحی ََْٕع‪ ،‬يؼخلْخی ًکَ يیًَخیي‪:‬‬
‫ٔ ـ حكیخءحنًٕطی = َُيِ کَىٌ يَىِگخٌ کّ ىٍ آٌ ًََّْٕخی حُ َُيِ کَىٌ‬
‫چٓخٍپخیخٌ ٔ گَرّ ٔ يَؽ هٍٕىِ ٗيِ يیآٍٔى ٔ رؼي يیگٕیي ًََّٕی حُ َُيِ کَىٌ‬
‫يَىِْخی هيیًی کّ هخک ٗيِحَي‪ ،‬رّحٔ ََٓیيِ ٔ حیٍ کخٍ حَزیخء حٓض ٔ كکَ ًَیکُي‬
‫کٔی رخٗي رظٕحَي ـ يؼالً ـ ٗخكؼی یخ أرٕكُیلّ ٍح ىٔرخٍِ َُيِ کُي‪.‬‬
‫ٕ ـ کالوحنًٕطی = ‪ٛ‬لزض رخ يَىِگخٌ‪.‬‬
‫ٖ ـ ٗنحنزلَ = ٗکخكظٍ ىٍیخ ٔ ه٘ک کَىٌ آٌ ٔ ٍحِ ٍكظٍ رَ ٍٔی آد‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ حَوالدحالػیخٌ = طـییَ يخْیّض يٕؿٕىحص ٔ حٗیخء يخَُي طزيیم آد رٍّٔؿٍ‪.‬‬
‫یحالٍ‪ ٝ‬حٓض‪.‬‬ ‫‪ ۳‬ـ هز‪ٞ‬حالٍ‪ = ٝ‬ىٍْى ک٘یيٌ ُيیٍ کّ ًْخٌ ‪ّ ١‬‬
‫‪ ۶‬ـ ئظـخدحنيّػِٕ رٕىٌ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ حرَحءحنؼهیم = ٗلخ ىحىٌ ریًخٍحٌ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ ‪١‬خػشحنلیٕحَخص = كَيخَزَی كیٕحَخص حُ ٔنی ٔ ي٘خرّ آٌ کّ كَيخَزَی‬
‫ؿًخى ٔ حٗیخء حٓض‪ ،‬يخَُي كَيخٌ ىحىٌ رّرخى‪.‬‬
‫یحنِيخٌ = ىٍْى پیچیيٌ ُيخٌ‪.‬‬ ‫‪۲‬ـ‪ّ ١‬‬
‫ٓٔ ـ ََ٘حنِيخٌ = رخُگ٘خىٌ ُيخٌ؛ "ٓزکی" حیٍ ىٔ َٕع ٍح ي٘کم ٔ ىیَكٓى‬
‫يیىحَي ٔ طٕ‪ٛ‬یّ رّپٌیَكظٍ آٌ رَ حْم حیًخٌ يیکُي‪ .‬حنزظّّ يطهذ ٍٍٔٗ رَّظَ يیآیي‬
‫ٔ يو‪ٕٜ‬ى‪ ،‬طُي ٔ کُي کَىٌ كَکض ُيخٌ حٓض کّ يؼالً یک ٓخل‪ ،‬یک ٓخػض ٔ یخ‬
‫رخنؼکْ رَّظَ ریخیي‪.‬‬
‫ٔٔ ـ ‪ٛ‬لزض رخ ؿًخى ٔ كیٕحٌ‪.‬‬
‫ٕٔ ـ رٔظٍ ٔ گ٘خىٌ هيٍص طکهّى ىیگَحٌ‪.‬‬
‫ٖٔ ـ ؿٌد کَىٌ ههذْخی يظُلَّ ٔ ىًُٗخٌ ىٍ يـهْ ٓوٍ‪.‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ هزَ ىحىٌ حُ ؿیذ‪.‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ طلًم طُّ٘گی ٔ گَُّٓگی = َوٍٕىٌ ٔ َُٕٗیيٌ رَحی ييّطی ‪ٕ١‬الَی‪.‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ يوخوحنظّ‪َٜ‬یق = ىیگَگٌٕ کَىٌ کخٍ ؿٓخٌ يخَُي حیٍکّ رؼ‪٠‬ی رخٍحٌ ٍح‬
‫يیكَٔهظُي (رخٍحٌ ىٍپی آَخٌ يیآيي) حُ ؿًهّ‪ٗ ،‬ین أرٕحنؼزخّ ٗخ‪ َ١‬کّ گَكظخٍیْخ‬
‫ٔ ي٘ـهّْخ ٍح رّچُي ىٍْى يیكَٔهض‪ٔ .‬ی كخؿضْخی كخؿضيُيحٌ ٍح حُ آَخٌ‬
‫يیهَیي ٔ يیگلض‪ :‬ىٍ كالٌ ُيخٌ‪ ،‬حؿخرض هٕحْي ٗي ٔ حیٍ حطلخم يیحكظخى‪.‬‬
‫‪۴۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٔ۰‬ـ طٕحَخیی هٍٕىٌ ؿٌحی ُیخى‪.‬‬

‫‪ ٔ۴‬ـ يللٕظ رٕىٌ حُ هٍٕىٌ كَحو؛ يخَُي كخٍع يلخٓزی کّ َْگخِ رخ ؿٌحی‬
‫كَحو ٍٔ رٍّٔ يیٗي‪ ،‬یکی حُ ٍگْخی حٔ يیؿُزیي ٔ يظٕ ّؿّ يیٗي ٔٗین أرٕحنؼزخّ‬
‫حنًَٓی کّ يیگلض‪ :‬حگَ كخٍع ٍح یک ٍگ يیؿُزیي‪ ،‬يَح ْلظخى ٍگ يیؿُزي‪.‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ ىیيٌ يکخٌْخی ىٍٔ رخ ٔؿٕى كـخدْخ ٔ يٕحَغ‪ ،‬يخَُي ىیيٌ کؼزّ حُ رـيحى‪.‬‬
‫ٕٓ ـ ْیزض؛ طخؿخی کّ کّ رؼ‪٠‬ی رخ ىیيٌ آَخٌ يیيَىَي یخ ػخؿِ يیٗيَي یخ‬
‫حَٓحٍ ىٌٍٔ هٕى ٍح حػظَحف يیکَىَي‪.‬‬
‫ٕٔ ـ يللٕظ ىحٗظٍ هيح آَخٌ ٍح حُ ه‪ٜ‬ي ٕٓء ٔ طزيیم آٌ رّه‪ٜ‬ي َیک‪.‬‬
‫طٍٕ رخ‪ٕ١‬حٍ حنًوظهلّ ـ طـییَ ٔ طزيیم رّ‪ٍٕٛ‬صْخی يوظهق‪ٓ" .‬زکی"‬ ‫ٕٕ ـ حنظ ّ ّ‬
‫آٌٍح حُ هٕل ‪ٕٛ‬كیّّ رّػخنى يؼم يَرٕ‪ ١‬يیکُي کّ کؼیقطَ حُ ػخنى حٍٔحف ٔ نطیقطَ‬
‫حُ ػخنى حؿٔخو حٓض (گٕیخ رّحیٍ يؼُی کّ حیٍ ‪ٍٕٛ‬صْخی ؿيیي حُ ؿُْ ػخنى يؼخل‬
‫حٓض) يخَُي كکخیض ه‪ٜ‬یذ حنزخٌ يٕ‪ٛ‬هی کّ حُ حريحل رٕى ٔ رّطَک ًَخُ‪ ،‬يظّٓى ٗي‪،‬‬
‫پْ هٕى ٍح رَ ييّػی ىٍ چُي چَِٓ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص يوظهق‪ًَٕ ،‬ى ٔ گلض‪ :‬ىٍ کيحو یک‬
‫حُ حیٍ ‪ٍٕٛ‬صْخ ىیيی کّ يٍ ًَخُ ًَیهٕحَى؟‬
‫ٖٕ ـ آگخْی ىحٗظٍ حُ ًهخثَ ُيیٍ‪.‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ طٕحَخیی رَ طؤنیق ٔ ط‪ُٜ‬یق آػخٍ كَحٔحٌ ىٍ ييّطی کٕطخِ؛ رّ‪ٍٕ١‬ی کّ حگَ‬
‫كٔخد کُیى‪ ،‬كظّی رَحی ٍَٕٔیٔی َیِ ػًَ آَخٌ کخكی َزٕىِ چّ ٍٓي رّط‪ُٜ‬یق؛‬
‫"ٓزکی" حیٍ ٍح َٕػی حُ ََ٘حن ِّيخٌ (کَحيض ىْى) يیىحَي ٔ ٗخكؼی ٔ َٕٔی ٔ پيٍ‬
‫هٕىٕ ٍح يؼخل يیَُي کّ رخ ٔؿٕى طيٍیْ ٔ ػزخىص ٔ هظى هَآٌ ىٍ یک ٍُٔ ٔ ًکَ‬
‫ٔ كکَ ٔ ریًخٍی ٔ حيؼخل آٌ رّط‪ُٜ‬یق حیًٍّْ کظخد‪ ،‬طٕكین یخكظُي‪.‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ طؤػیَ َکَىٌ ٓىْخ ٔ ىیگَ چیِْخی کُ٘يِ رَ آٌْخ‪.‬‬
‫"ٓزکی" طؼيحى کَحيخص ٍح كئى ‪ٛ‬ي يیىحَي ٔ حَٕحع يٌکٍٕ ٍح كو‪ ٢‬ي٘ظی حُ‬
‫هَٔحٍ يیًٗخٍى‪َ .‬کظّٖ هخرم طٕ ّؿّ ىٍ طؤیىرُيی "ٓزکی" ىٍ يوخیّٔ رخ طؤیى‬
‫ىیگَ‪ ،‬ػیُی رٕىٌ ٔ ىحٍحی ي‪ٜ‬يحم رٕىٌ آٌ حٓض‪.‬‬
‫د ـ طؤیىرُيی ىیگَ ٍیّ٘ ىٍ طل ّکَحص حرٍػَرٗ ىحٍى کّ "يُخٔی" آٌٍح ىٍ‬
‫‪ٜ‬ـَی» یخ »حٍؿخو حٔنیخءحن٘یطخٌ رٌکَ يُخهذ حٔنیخءحنَكًٍ» َوم‬ ‫«‪١‬زوخصحن‪ٕٜ‬كیّش حن ّ‬
‫ٔ طهوی‪ ٚ‬کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ کظخد «ؿخيغ کَحيخصحالٔنیخء» َیِ هًٔظی ٍح رَحٓخّ‬
‫حػ‪٠‬خی ظخَْی ٔ رخ‪ُ١‬ی حَٔخٌ طُظیى کَىِ حٓض‪ .‬حرٍػَرٗ کَحيخص ٍح َظیـّٖ‬
‫ْىَ٘یُی ػزي رخ ػخنى يهکٕص ٔ يالثکّ يیىحَي کّ رّطيٍیؾ‪ ،‬ه‪ٕٜٛ‬یّخص حَٔخَی حُ‬
‫‪۴۳۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حٔ ُحیم ٗيِ ٔ رّ‪ٛ‬لخطی يیٍٓي کّ آٌٍح َيحٗظّ؛ يؼالً رّ‪ٍٕٛ‬صْخی يوظهلی ىٍ‬
‫يیآیي کّ رٔظّگی رّيوخو ریُُيِ ىحٍى‪ ،‬یخ رَآد ْٕٔح ٍحِ يیٍٔى ٔنی کٔی حٍٔح‬
‫ًَیریُي‪ٓ .‬پْ ػزي حُ طٕ ّؿّ رّػخنى يهکٕص هخٍؽ حُ هٕى‪ ،‬گٌٗظّ ٔ يظٕ ّؿّ ػخنى‬
‫هخ‪ ٙ‬هٕى‪ٗ ،‬يِ ٔ چ٘ى ر‪ٜ‬یَطٖ رخُ يیٕٗى ٔ َٓخَیْخی ٔؿٕى ٔ ‪ًٟ‬خثَ‬ ‫ّ‬ ‫يهکٕص‬
‫ٍح يیریُي ٔ يیهٕحَي ٔ ىٍ ٔحهغ ههذهٕحَی يیکُي‪ .‬رؼي‪ ،‬چٓم ٔ َُّ َٕع کَحيض ٔ‬
‫يکخٗلّ ٍح ًکَ يیکُي کّ حُ ىٍؽ آٌ ىٍ حیٍؿخ ‪َٛ‬ف َظَ يٗکُیى‪.‬‬
‫طلٕل کَحيض حُ ٔؿٕى‬ ‫َکظّٖ ؿخنذ طٕ ّؿّ ىٍ يوخیّٔی حیٍ ىٔ طؤیىرُيی‪ّ ،‬‬
‫ػیُی ٔ يهًّٕ ٔ ىحٍحی ي‪ٜ‬يحم‪ ،‬رّيلٕٓو ٔ كخنض ًُْی ٔ ‪ٛ‬لخطی حٓض کّ رّْیچ‬
‫ٔؿّ هخرم رٍَٓی ٔ طـَرّ َیٔض‪ .‬ىٍ ٔحهغ کَحيض حُ طؤػیَگٌحٍی رَ ؿٓخٌ هخٍؽ‬
‫طؤػَحص ًُْی طزيیم يیٕٗى‪ ...‬ىحيُّٖ رهُيپَٔحُی حْم ط‪ٕٜ‬ف ٔ ػَكخٌ‬ ‫رّطؤػیَ ٔ ّ‬
‫َیِ هخرم طٕ ّؿّ حٓض کّ حُ ٍحِ ٍكظٍ رَ آد ٔ ىٍ ْٕح‪ ،‬طخ ي٘خْيِٖ ػَٕ ٔ کَٓت‬
‫ٰانٓی ٔ نٕف ٔ ههى ٍح ٗخيم حٓض! حیٍ هَحكخص ‪ٕٛ‬كیّ يُ٘ؤ ٕٓؿٕثیْخ ٔ‬
‫ٕٓءحٓظلخىِْخی كَٔحٌ ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫كَوم ثیي کواهذ ّ هؼغيٍ‬

‫أرٕحنوخٓى ػزيحنکَیى ه٘یَی حهٕحل ُیخى يٗآٍٔى کّ «کَحيخص حٔنیخء رخ يؼـِحص‬
‫حَزیخء كَم ىحٍى‪ ،‬حَزیخء رَحی ‪ٛ‬يم ييػخی هٕى حػـخُ يٗکُُي‪ ،‬آٌچّ رَحی حی٘خٌ‬
‫حٓض‪ ،‬رَحی ىیگَحٌ َیٔض؛ کَحيخص حٔنیخء ىٍ كي حؿخرش ىػخء حٓض کّ ىٍ يٕهغ ٗيص‬
‫ٔ كخؿض ظٍٕٓ يٗکُي‪ .‬يخَُي كخ‪ َٟ‬کَىٌ آد ٔ ‪١‬ؼخو‪ ،‬طوَیذحنًٔخكش‪ٍْ ،‬خیی حُ‬
‫حٓخٍص ىًٍٗ‪ٍٓ ،‬خَیيٌ یخ ىٍیخكض پیخو حُ ئخكخص رؼیيِ ٔ يخَُي حیٍْخ‪».‬‬
‫م ریٍَ حنًؼـِحص ٔ حنکَحيخص‪:‬‬‫ْـٕیَی َیِ ًْیٍ ٍح يٗگٕیي‪ :‬حنکال ُو كی ْحنلََ ِ‬
‫«ٔ چٌٕ ىٍٓض ٗي کّ رَ ىٓض کخًد يؼـِِ ٔ کَحيخص يلخل رٕى‪ ،‬اليلخنّ‬
‫كَهی ظخَْطَ رزخیي طخ طَح يؼهٕو ٔ يزیٍ ٕٗى‪ .‬پْ ريحٌ کّ َٗ‪ ١‬يؼـِحص حظٓخٍ‬
‫آٌ کَحيخص کظًخٌ‪ ٔ ،‬ػًَەی يؼـِِ رّؿیَ رخُگَىى ٔ کَحيض هخ‪ ٙ‬يَ‬ ‫حٓض ٔ حُ ِ‬
‫‪ٛ‬خكذ کَحيض ٍح رٕى‪َ ٔ .‬یِ ‪ٛ‬خكذ يؼـِِ هطغ کُي کّ حیٍ يؼـِِ حٓض‪ٔ ،‬نٗ‬
‫‪ٛ‬خكذ کَحيض هطغ َظٕحَي کَى کّ حیٍ کَحيض حٓض یخ حٓظيٍحؽ ٔ َیِ ‪ٛ‬خكذ يؼـِ‬
‫حَيٍ َٗع ط‪َٜ‬ف کُي ٔ حَيٍ طَطیذ َلی ٔ حػزخص آٌ رّكَيخٌ هيحی رگٕیي ٔ ػًم‬
‫کُي ٔ ‪ٛ‬خكذ کَحيخص ٍح حَيٍ حیٍ‪ ،‬رـِ طٔهیى ٔ هزٕل حكکخو ٍٔی َیٔض؛ حُ آٌچّ‬
‫رّْیچ ٔؿّ کَحيض ٔنٗ يَ كکى َٗع َزی ٍح يُخكخص َکُي‪)ٔ۲۲(».‬‬
‫ٓ‪۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍیبؽذ ّ ٍلو ًيك ْٕكیبى‬

‫ىٍ حًْیض ٓلَ ًْیٍ رْ کّ يزيحء طخٍین حٓالو «ْـَص َزٕی» حٓض‪ .‬حٍؿلیض‬
‫حیٍ يزيأ رَ ىیگَ يزخىی آٌ حٓض کّ حيَ حهظیخٍی ٔ حَظوخری حٓض؛ ىٍكخنیکّ ىیگَ‬
‫يزخىی طخٍیوی يخَُي ٔالىص یخ ‪١‬زیؼض‪ ،‬ؿیَ حهظیخٍی حٓض‪ .‬گلظیى ٓلَ ٔ يـخْيِ حُ‬
‫حٍکخٌ َُيگت ‪ٕٛ‬كیخَّ رٕىِ حٓض‪ ،‬حًْیض ٓلَ َِى ‪ٕٛ‬كیخٌ طخ ؿخی حٓض کّ ي٘خین‬
‫َخوىحٍی چٌٕ ؿُیي رـيحىی آٌٍح حُ حٍکخٌ ط‪ٕٜ‬ف ًَٗىِحَي‪ ،‬کىطَ ‪ٕٛ‬كت ٍح‬
‫يٗ طٕحٌ َٓحؽ کَى کّ طًخو ػًَ ىٍ ؿخی ٓکَٕض ىحٗظّ ٔ ٓلَی ىٍ آكخم َکَىِ‬
‫رخٗي؛ ٓیخكض ٔ ٓلَ ‪ٕٛ‬كیخٌ ئظُي رّهَآٌ ٔ كيیغ حٓض کّ رخ َخو ٓیَ آكخم ىٍ‬
‫يوخرم ٓیَ حَلْ ىٍ يیخٌ حیٍ ‪١‬خیلّ َٗٓص یخكظّ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ آػخٍ يظ‪ٕٜ‬كّ‪ ،‬رخری رّآىحد ٓلَ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ ٗيِ ٔ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ًْٕحٍِ‬
‫يٍٕى طٕؿّ يلووخٌ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍرخٍِ پژْْٖٔخ ٔ يطخنؼخطی‬
‫َیِ حَـخو گَكظّ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ پژْْٖٔخ‪ٓ ،‬لَ حؿهذ رّػُٕحٌ ٓیَ ٔ ٓهٕک ٍٔكخَی‬
‫ٔ يؼُٕی رٍَٓی ٗيِ ٔ ىٍ يظٌٕ َظى ٔ َؼَ ػَكخَی طخ هٌَ ْلظى ىٍؽ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ‬
‫ٓیَ ٔ ٓلَ حُ َظَ آیخص ٔ ٍٔحیخص رّ‪ٍٕٛ‬ص ؿيحگخَّ ْى يٍٕى رٍَٓی ٔحهغ ٗيِ‬
‫حٓض‪ٓ .‬یَ آكخم ىٍ ظخَْ ٔ ىٍ َگخْی حؿًخنی رخ حْيحف ٔ حؿَح‪ ٝ‬ي٘و‪ٜ‬ی َظیَ‬
‫ٍیخ‪ٟ‬ض‪ ،‬يـخْيِ‪ ،‬يزخٍُِ رخ ْٕحی َلْ‪ ،‬ىیيحٍ ي٘خین هٕو ٔ كَحگیَی ىحَٖ حُ‬
‫يظزَکّ‪ ،‬آُٗخیی رخ حهٕحو ٔ َُٓيیٍْخی يوظهق ٔ‬ ‫ّ‬ ‫يل‪ َ٠‬حی٘خٌ‪ُ ،‬یخٍص حيخکٍ‬
‫طلوین ىٍرخٍِٖ يهم ٔ َل ِم يظلخٔص حٓض‪.‬‬
‫ػالِٔ رَ يُخرغ ‪ٕٛ‬كیّ‪ٓ ،‬لََخيّْخی َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ٍ ،‬كهّٖ حرٍرطٕ‪،ّ١‬‬
‫ٍكهّٖ حرٍؿزیَ‪ٍ ،‬كهّٖ حرٍكٕهم‪ٓ ،‬لََخيّٖ حرٍك‪٠‬الٌ ٔ رٔیخٍی ىیگَ‪ ،‬يزیٍ حیٍ‬
‫يؼُی ْٔظُي‪َْ ،‬چُي کّ رَهی حُ َخيزَىِگخٌ ىحػیّٖ ط‪ٕٜ‬ف َيحٗظُي‪ .‬حيخ ىٍ َُيگی‬
‫طًخيی ي٘خین ‪ٕٛ‬كیّ ٓلَْخی ‪ٕ١‬الَی ٔ ىٍِٔحی ػزض حٓض؛ رّ‪ٍٕ١‬ی کّ رٔیخٍی حُ‬
‫کزخٍ ‪ٕٛ‬كیّ ىٍ يٕ‪ ٔ ٍ١‬ئو‪٢‬حنَأّ هٕى كٕص ًَُٕىِحَي ٔ يِحٍ حی٘خٌ ىٍؿیَ‬
‫يٕ‪ٗ ٍ١‬خٌ ٔحهغ حٓض‪ .‬يخَُي حرٍػَرٗ‪ ،‬يٕنٕی‪ ،‬هٕحؿّ حكًي حريحنی‪ٍ ،‬حُی‪ ،‬رخیِیي‬
‫‪ ...‬ىٍ هَآٌ آیخص كَحٔحَی ىٍرخٍِٖ ٓلَ ٔ حْيحف ٔ يوخ‪ٛ‬ي آٌ آييِ حٓض‪:‬‬
‫ػخهِ َزشُ ْحن ًُ َک ٌِّ ِریٍَ ‪»ٔٔ :۶ ،‬‬ ‫ظ َُٔح َکی َ‬
‫ْق کَخٌَ َ‬ ‫یَٔح ِكی ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫‪ ٝ‬ػ ُ َى حَ ُ‬ ‫«هُ ْم ِٓ ُ‬
‫٘خء»‬‫«يُطن» ٔ «كکًض ي ّ‬ ‫ٍلو كه ؽکوذ یًْیبیی‪:‬‬
‫حُ آٌ ٍٔ يُظٔذ رّ«حٍٓطٕ» گَىیي کّ حٍٓطٕ آٌْخ ٍح طئیٍ ٔ ط‪ٜ‬لیق ٔ طزٕیذ‬
‫کَى؛ ٍَّٔ پیٖ حُ حٔ ًّْ كکًخی یَٕخَی رَحی آيُٕٕ حیيِْخی هٕى ٗیِٕٖ ي٘خیی‬
‫ٔ‪۴۶‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ىحٗظُي‪ .‬آٌْخ كکًض ٔ ىحَٖ ٍح يلم رّيلم‪ ،‬کٕچّ رّکٕچّ يٗرَىَي ٔ «چَِٓ‬
‫رّچَِٓ» رََّٗٓٔيحٌ يُظوم يًَٕٗىَي‪ .‬كظی «ٓوَح‪َ »١‬یِ ٗیِٕٖ ٓیخٍی (ي٘خیی)‬
‫ىحٗض‪ ،‬ىٍ يیخىیٍ ٔ يؼخرَ آطٍ ٍحِ يٍٗكض ٔ رخ يوخ‪١‬ذ رخد ٓوٍ يٗگٕ٘ى ٔ‬
‫هٕی٘ظٍ ٍح «طـٓیمػخٍف» يًَٕٗى ‪...‬‬
‫رؼي حُ كکًخی یَٕخٌ حیٍ ٗیِٕٖ طزهیؾ يٍٕى حٓظلخىِٖ ػیٔی ئیق ٔ كٕحٍیٌٕ‬
‫ٔ ٍٕٓالٌ حٔ هَحٍ گَكض‪ ،‬ػیٔی ًْٕحٍِ ٓیخٍ رٕى‪َٓ ،‬حَٓ حَخؿیم آکُيِ حُ گٌحٍٕ‬
‫ٓلَْخی آٌ رٍِگٕحٍ حٓض‪ .‬حٔ رٍّٕٓالٌ طٕ‪ٛ‬یّ يٗکَى کّ يخَُي يَؿخٌ ْٕح رخُٗي‬
‫کّ طّٕٗ ٔ حَزخٍی َيحٍَي‪ ،‬يغٌْح َْؿخ يٍُٗٓي هٕص ٗخٌ آيخىِ حٓض ‪...‬‬
‫ٓپْ حیٍ ٍٕٔ «ٓیخٍی ٔ ي٘خیی» يٍٕى حٓظلخىِٖ يزهـخٌ حٓاليی ٔ كَهّْخی‬
‫ىٍحٔیٖ هَحٍ گَكض‪ .‬يزهـخٌ ىٍ يؼخرَ رخ هٕى آٔحُ يٗهٕحَيَي ٔ يُظٍٕحص هٕى ٍح‬
‫ُيِيّ يٗکَىَي‪ .‬كظی ىٍد هخَّْخی يَىو ٍح «ىمحنزخد» يٗکَىَي ٔ َکظّٖ‬
‫رّ‪ٛ‬خكذحنزیض يٗآيٕهظُي‪ ،‬یخ حٔ ٍح ىػٕص رّحیيِٖ هٕى يًَٕٗىَي ‪...‬‬
‫گلظیى کهًّٖ «ىٍٔیٖ» کّ ٔحٍى كَُْگ ػَری َیِ ٗيِ حٓض‪ ،‬حُ «ىٍپیٖ»‬
‫آييِ کّ يَحى حُ آٌ «ػِیًض رّىٍد هخَّْخی يَىو رّه‪ٜ‬ي آيُٕٕ كکًض رٕىِ‬
‫حٓض‪ ».‬حطلخهخ ً حئَُِ ػخرض ٗيِ کّ يٕكنطَیٍ ٗیِٕٖ طزهیـخص ٔ پیخو ٍٓخَی ًْخَخ‬
‫ٍٕٔ «چَِٓ رّچَِٓ» يٗرخٗي‪ .‬كظی ىٍ ىَیخی كَحييٌٍ رخ ٔؿٕى حیٍ طکُٕنٕژی‬
‫كٕم ييٌٍ ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خی حٍطزخ‪١‬ی ٔ رخ حیٍ حَلـخٍ ح‪١‬الػخص‪ ،‬يزهـخٌ حىیخٌ ٔحپْ‬
‫رّطزهیـخص چَِٓ رّچَِٓ ٍٔی کَىِحَي‪ .‬حئَُِ يٓى َیٔض ًٗخ ىٍ کـخ َُيگی‬
‫يٗ کُیي؛ َْؿخ هيو رگٌحٍیي يزهـخٌ حىیخٌ ٔ يٌحْذ رخ ىٍ ىٓض ىحٗظٍ چُي ؿِِٔ ٔ‬
‫رَگّٖ طزهیـخطی رًّْخٌ ُرخٌ يخىٍی ًٗخ‪ٍ َٓ ،‬حِ ًٗخ ٓزِ يَٕٗٗي ٔ رخ ٗیِْٕخی‬
‫رٔیخٍ ُٓـیيِ ٔ يٕأىرخَّ رخد گلض ٔگٕ ٍح رخُ يٗکُُي‪ .‬حكَحىی حُ آٌْخ َٓ چٓخٍ‬
‫ٍحِْخ ْٔظُي‪ ،‬رّْظم يلم حهخيض ًٗخ يٗآیُي‪ ،‬كظی رّکخكّ رخٍْخ ْى يٍَٗٔي ‪...‬‬
‫أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی کّػهیحال‪ٕٛ‬ل يوخنق َٓٓوض ‪ٕٛ‬كیخٌ حٓض ٔ رًّّْٖ‬
‫ٍحِ ٔ ٍٓى حی٘خٌ حیَحى يٗگیَى‪ ،‬ىٍرخٍِٖ ٓلَ حی٘خٌ َیِ هَىِ گَكظّ ٔ ىٍ کظخد‬
‫«طهزیْ حرهیْ» ‪ ٖ۳‬يٍٕى طهزیْ رَحی ‪ٕٛ‬كیخٌ يًٗٗخٍى کّ یکی حُ آٌْخ ٓلَ‬
‫حی٘خٌ حٓض‪ « :‬حرهیْ رٔیخٍی حُ حیُخٌ ٍح كَیلظّ کّ رئٌ يو‪ٜ‬ي يؼیٍ ٔ رئٌ يو‪ٜ‬ي‬
‫‪١‬هذ ػهى رّ ٓیَ ٔ ٓلَ ریٌَٔ َٕٗي؛ طُٓخ ٔ رئٌ ُحى ٔ طّٕٗ؛ ٔ َخو آٌٍح طٕکم‬
‫رگٌحٍَي ٔ کخٍی کّ ًّْ كٕص ك‪٠‬یهض ٔ كَی‪ ّ٠‬حٓض‪١ ،‬خػض حَگخٍَي‪ .‬پیـًزَ ٓلَ‬
‫رْٗيف ٍح َٓی کَىِ‪َ ٔ ،‬یِ كَيٕىِ حٓض‪:‬‬
‫ٕ‪۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«ال ُيخو ٔ الهِحو ٔ الٍْزخَیش ٔ ال طزظم ٔالٓیخكش كیحإلٓالو» (ٍیخ‪ٟ‬ض ک٘خٌ‬

‫رُیحَٓحثیم رّریُی هٕى كهوّٖ يیحَيحهظُي رَّخو «ُيخو»؛ َیِ كهوّٖ يٕثیٍ رَ یکی‬
‫حُ ىٔ پَِٖ ریُی هَحٍ يٗىحىَي رَّخو «هِحو»؛ گخِ َیِ «هِحو» ٍح رّحٓظوٕحٌ طَهِٕ‬
‫يیحَيحهظُي؛ «ٍْزخَیض» يؼهٕو حٓض‪« ٔ ،‬طزظم» یؼُی طخٍیک ىَیخ ٗيٌ ٔ ٌُ‬
‫َگَكظٍ؛ «ٓیخكض» یؼُی طَک َٗٓ ٔىیخٍ هٕى گلظٍ ٔ َٓ ىٍکِٕ ٔ ریخرخٌ گٌحٗظٍ)‬
‫پیـًزَ كَيٕىِ حٓض‪ٓ« :‬یخكض حيض يٍ ىٍ ؿٓخى ٔ ئخكَص كؾ ٔ ػًَِ حٓض»‪ .‬حُ‬
‫حيخو حكًي كُزم َوم حٓض کّ گلض‪ٓ» :‬یخكض ىٍ حٓالو ؿخیی َيحٍى ٔ پیـًزَحٌ‬
‫ٔ‪ٛ‬خنلخٌ حْم ٓیخكض (رّهخ‪ٓ َ١‬یخكض) َزٕىِحَي»‪.‬‬
‫پیـًزَ ٓلَ ٍكظٍ رّطُٓخیی ٍح چُیٍ َٓی كَيٕىِ‪« :‬طک ٕٓحٍ ٗیطخٌ حٓض ٔ ىٔ‬
‫طک ٕٓحٍ ىٔ ٗیطخٌ؛ ّٓ ٕٓحٍ رخ ْى يٕٗٗى کخٍٔحٌ ٗیطخٌ» ٗذ طُٓخ رّٓلَ‬
‫ریٌَٔ ٍكظٍ ْى َٓی ٗيِ؛ َیِ گلظّحَي کّ َْگخِ کخٍ حَٔخٌ ىٍ ٓلَ طًخو ٗي كٍٕح ً َِى‬
‫هخَٕحىِٖ هٕیٖ رخُگَىى‪" ...‬طهزیْ حرهیْ" ىحٓظخٌْخ ىٍ حیٍرخٍِ آٍٔىِ‪)ٕٓٓ(.‬‬

‫رْٖف ّ كلَلَ‬
‫كهٔلّ ٔ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ يخْیض هٕى حٍطزخ‪َ ١‬خگٔظُی رخْى ىحٗظُي ٔ ىحٍَي‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫َْىٔ حُ یک يُزغ َٓچًّ٘ يیگیََي‪ ،‬رّٔیژِ حُ حیٍ رخرض کّ ْى ىٍ ىٌٍٔ كکًض‬
‫٘خء ٔ ْى ىٍ رطٍ كهٔلّی َٕحكال‪َٕ١‬ی گَحیْٖخی يظلخٔطی َٔزض رّٓخُگخٍی‬ ‫ي ّ‬
‫كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬پیٖ حُ حیٍْخ ٔ ریٖ حُ حیٍْخ «ٓوَح‪ »١‬يظَٓ کخيهی‬
‫حُ یگخَّگی ٔ حيظِحؽ چٓخٍ ػُ‪ َٜ‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ٔ هخٌَٕ ٔ حهالم حٓض‪.‬‬
‫ٔنی ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین رّحػَ َٗحی‪ُ ٢‬يخَی ٔ يکخَی ٔ َیِ طلخٔصْخی حىٍحکت‬
‫رَ٘ی ٔ ٕٓءطلخْىْخ ٔ ٕٓءرَىحٗضْخی ىٔ گَِٔ حُ ًْيیگَ‪ ،‬يوخنلضْخی ریٍ آٌْخ‬
‫ٗکم گَكظّ ٔ آٌْخٍح رّىٔ ئیَ يٕحُی ٔ يـِی يُ٘ؼذ ًَٕىِ حٓض‪.‬‬

‫ىٍ روْٖخی َؤظیٍ هٕحَيیى کّ كهٔلّی یَٕخَی ىٍ حيظيحى ئیَ هٕى رّٗؼزّْخ‬
‫ٔ ٗخهّ ْخی يظؼيى طؤیى ٗي‪ .‬حُ حهالم ٓوَح‪١‬ی طخ ػَكخٌ حكال‪َٕ١‬ی طخ هَىگَحیی‬
‫حٍٓطٕیی ٔ ُْي ىیٕگُٔی طخ ىوؿُیًظی ٔ ػَ٘ص‪١‬هزی ٍٔحهی‪ ًّْٔ ًّْ ...‬يل‪ٕٜ‬ل‬
‫چُي هٌَ طکخيم كهٔلّی یَٕخٌ حٓض‪ .‬حُ حیٍ يیخٌ ىٔ ٍٗظّ رٔیخٍ رَؿٔظّ ٔ كَرّ‬
‫گ٘ظّ ٔ طخ ػ‪ َٜ‬يخ حيظيحى یخكظّ‪ٔ ،‬حٍى ؿٕحيغ يخ گَىیيِ ٔ رخ ح‪ٕٛ‬ل حػظوخىحص يخ‬
‫ىٍْى آيیوظّ حٓض‪ .‬کّ حئَُِ حُ آٌْخ رخ حیٍ طؤیىرُيی َخو يیرَیى‪:‬‬
 ‫ٖ‪۴۶‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫یگ گَِٔ حْم «يؼَكض» رَپخیّی كْ رخ‪ُ١‬ی ٗيَي کّ َخو آٌ كْ رخ‪ُ١‬ی ٍح‬
‫«ػ٘ن» گٌحٍىَي (ًْخٌ حٍُّٔ حكال‪َٕ١‬ی) ٔ رَ طل‪٠‬یم آٌ رَ ػوم حكَح‪ ١‬يیىحٗظُي؛‬
‫حیٍ ٍح يیگٕثیى «ط‪ٕٜ‬ف»‪.‬‬
‫گَِٔ ىیگَ حْم «كکًض» رَ پخیّی حٓظالالص ػوهی ٗيَي <کّ حُ آٌْخ‬
‫٘خثی َخو رَىِحیى> ػًيِ حهظالف حیٍ ىٔ رَ‬ ‫رّطکَحٍ طلض ػُٕحٌ حٍٓطٕثی ٔ ي ّ‬
‫ح‪ٛ‬خنض ػَكخٌ ٔ رَْخٌ حٓض ٔ حیٍکّ کيحویک رَ ىیگَی طويّو ىحٍى‪.‬‬
‫كالٓلّ يؼظويحَي کّ ٍٕٔ رَْخٌ ػوهی ٍح رخیي رَ ًٔم ػَكخَی (ٔ یخ رّػزخٍطی‬
‫رَْخٌ ٍح رَ ػَكخٌ) يويو ىحٗض‪ ،‬ىٍكخنیکّ ػَكخء رّػکْ حیٍ يؼظويحَي ٔ يیگٕیُي‬
‫کّ ػَكخٌ (ًٔم) رَ رَْخٌ (ػوم) يويو حٓض‪ .‬حْم ػَكخٌ رّٕٓی يؼَكض ٕٗٓىی‬
‫ٓیَ يیکُُي ٔ رًّٔم ٔ ػهى ٕٗٓىی (رئٌ َیخُ رّرَْخٌ ػوهی) حػظوخى ىحٍَي‪ُ ،‬یَح‬
‫آٌْخ ههذ ٍح يَکِ ک٘ق ٔ ْزٕ‪( ١‬كَٔى آييٌ) طـهیخص ٍرٕری ٔ يؼَكض نيَّی‬
‫يیىحَُي ٔ ئجٕنیض يـَى َظَی ػوم (كهٔلّ ٔ ػهى کالو) ٍح رّکُخٍی يیَُٓي‪.‬‬
‫ٍْٕٔخی ػوهی ٍح رّٓوَِ يیگیََي ٔ ح‪ٛ‬لخد آٌ ٍح حٓظِٓحء يٗکُُي‪.‬‬
‫رخنًوخرم ٕٗحْيی ىٍىٓض َيحٍیى کّ َ٘خٌ ىْي حْم كکًض طؼَ‪ٟ‬ی ٍح رّحْم‬
‫يؼَكض ٓخيخٌ ىحىِ رخُٗي‪ ،‬حكظًخالً آٌْخ رّحػَؿٍَٔ كیهٕٔكخَّی کّ ىحٍَي‪ ،‬حْخنی‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٍح یک ي٘ض حكَحى ػٕحو رخ ه‪ٕٜٛ‬یخص ٍٔحٌپَیٖ‪ ،‬هیخلپَىحُ ٔ‬
‫حكَٔىِكخل يٗریُُي کّ َظَحص ٗخٌ حٍُٕ پَىحُٕ َيحٍَي!‬
‫حيخ ‪ٕٛ‬كیخٌ رَّْ يُخٓزظی يظؼَ‪ ٝ‬كالٓلّ ٗيِحَي ٔ ٍْٕٔخ ٔ كَيٕلْخی‬
‫حی٘خٌ ٍح طوطجّ ٔ ْـٕ کَىِحَي‪ .‬ىٍ حیٍؿخ يوظ‪َٜ‬ی رّىیي حٍرخد يؼَكض َٔزض‬
‫رّكهٔلّ ٔ ػهٕو ػوهی ٔ حٓظيالنی يٗپَىحُیى‪ .‬رّػُٕحٌ یک ًََّٕٖ کهی‪ ،‬يٕنٕی ٍح‬
‫کّ حُ حؿهّّٖ ػَكخء حٓض رَگِیيیى‪:‬‬
‫ق)‪‎‬هؼِْر‪‎‬تَهْلْٓ‪‎‬اس ‪"‎‬فقَ"‪‎‬‬
‫‪‎‬‬ ‫يٕالَخ ؿاللحنيّیٍ دمحم رهوٗ (‪ ۶ٓ4‬ـ ٕ‪‎ ‎ْ ، ۶۰‬‬
‫تَ"عزفاى"‪‎‬گذر‪‎‬کَىِ حٓض‪ ،‬هیهٗ ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ َٓ ٍحِ هٕى كهٔلّ ٍح ىیيِ ٔ رخ‬ ‫‪‎‬‬
‫كُِْٕخٖ َظَ ٔ حٓخنذ ٔ ٗیِْٕخٖ رَحْیٍ كهٔلی آُٗخ ٗيِ حٓض‪َِ .‬ىیکطَیٍ‬
‫ىٔٓض يٕنٕی «‪ٛ‬يٍحنيّیٍ هَٕٕی» حٓض کّ هٕى ًٔ ٔؿٓیٍ حٓض‪ ،‬یؼُی ْىُيخٌ ْى‬
‫یک كیهٕٔف طًخو ػیخٍ حٓض ٔ ْى یک ػخٍف کخيم ٔ ٔح‪ٛ‬م‪ٰ .‬نکٍ يٕنٕی َّطُٓخ‬
‫ىٔٓض َيحٍى كیهٕٔف هٕحَيِ ٕٗى‪ ،‬رهکّ ييحو حُ ؿيحل آٗظَٗخپٌیَ هٕى رخ كهٔلٗ ٔ‬
‫كهٔلّ گٌحٍٕ يٗکُي‪ .‬حُ ٍٖٔ طلویَ ٔ حًْخل‪ ،‬كهٔلّ ٍح "ػهى رُخٖ آهٍٕ"‬
‫يٗهٕحَي‪ ٔ )ٕٓٔ(.‬كیهٕٔف ٍح كکیًک(ٕٕٓ) كهٔلٗ(ٖٕٓ) ٔ يلهٔق = كهٔلّ ُىِ(‪)ٕٓ4‬‬
‫‪۴۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ٛ‬يح يَُٗي‪ ٖٔ .‬كیهٕٔف ٍح کٔٗ يٗىحَي کّ ىٍ رُي يؼوٕالص گَكظخٍ آييِ ٔ ىٍ ِگم‬
‫رًخَيِ حٓض‪ .‬كو‪ٕٛ ٢‬كٗ ٕٗٓٔحٍ ػوم حٓض‪)ٕٓ۳(.‬‬
‫رّحػظوخى يٕنٕٖ‪ ،‬كهٔلّ‪ ،‬هخ‪ٛ‬ش روٖ يخرؼيحنطزیؼّٖ آٌ‪ ،‬رخٍُطَیٍ ؿهِٕٖ ػهى‬
‫طوهیيٖ حٓض‪ .‬چَح کّ رخ حك‪٠‬م يؼهٕو ـ ًحص رٗچٌٕ ـ رَهٍٕىٖ يزظُٗ رَ ریگخَّگٗ ٔ‬
‫َّیگخَّگٗ ٔ حنلض پیّ٘ کَىِ حٓض‪ .‬چُیٍ حٓض کّ يٕنٕٖ «ػهض حٔنٗ» هٕحَيٌ هيح‬
‫ٍح ٓویى يٗىحَي(‪ )ٕٓ۶‬حُ هٕل هيحَٔي ىحى يَُٗي‪« :‬چخٍ ‪١‬زغ ٔ ػهض حٔنٗ َٗ حو»(‪)ٕٓ۰‬‬
‫كهٔلٗ يیخٌ حٓظياللْخٖ هٕى گى ٗيِ ٔ ًْخٌ ىالیم ٍح ٔحٓطّٖ ریٍ هٕى ٔ‬
‫كویوض هَحٍ يٗىْي‪ .‬ىهخٌ ٍح ىنیم رَ ٔؿٕى آطٖ گَكظّ حٓض‪ ،‬كخل آٌکّ حیٍ ىنیم‪،‬‬
‫ًْخَُي ػ‪ٜ‬خٖ حٓض کّ طُٓخ رَ کٍٕة كهٔلٗ ىالنض طٕحَي کَى؛ آٌکّ ىحٍحٖ ر‪ٜ‬یَص‬
‫رخٗي‪ ،‬ػیخٌ ٔ رٗٔحٓطّ آطٖ ٍح كْ يٗکُي ٔ ىٍ حَئٌٍ حیٍ آطٖ هٕٕ حٓض‪)ٕٓ۴(.‬‬
‫ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ يؼُٕٖ نطیلّٖ ٍح َوم يٗکُي ريیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬کّ «کٔٗ ٓیهت‬
‫يلکًٗ رَ هلخٖ ىیگَٖ رُٕحهض‪ٓ ،‬پْ حُ ٖٔ پَٓیي کّ ‪ٛ‬يحٖ «‪َ١‬حم» حُ ىٓض‬
‫يٍ رٕىِ حٓض‪ ،‬یخ حُ هلخگخِ طٕ؟!»‬
‫رّپُيحٗض يٕالَخ ىنیم رّؿخٖ آٌکّ ًٍَُْٕٗ رّٕٖٓ كویوض رخٗي‪ ،‬كـخرٗ حٓض‬
‫ریٍ كخػم ُٗخٓخ ٔ يٕ‪ٕٟ‬ع ُٗخهض‪ .‬نٌح كهٔلٗ حُ كٕحّ حٔنیخء ریگخَّ حٓض‪)ٕٓ۲(.‬‬
‫يٕنٕٖ يٗگٕیي طالٕ ٔ طکخكٕٖ كهٔلٗ حٍٔح حُ يو‪ٜ‬يٕ ىٍٔطَ يٗکُي‪ ،‬ىٍٓض يخَُي‬
‫کٔٗ کّ پ٘ض رّيو‪ٜ‬ي رئى‪ )ٕٔٓ(.‬كهٔلٗ کّ ىنٖ آکُيِ حُ ٗکْخ حٓض ٔ ىٍ پیچ ٔ‬
‫طخد طَىیيْخ گَكظخٍ آييِ‪ ،‬گّگخِ حػظوخىٖ حُ هٕى رَُٔ يٗىْي‪ ،‬ح ّيخ رالكخ‪ٛ‬هّ ٍگ‬
‫كهٔلّ ىٍحٔ ؿُزیيٌ يٗگیَى ٔ ٍٕٓحیٖ يٗکُي‪ )ٕٔٔ(.‬ػًن ریِحٍٖ يٕنٕٖ حُ كالٓلّ‬
‫چُيحٌ حٓض کّ كظٗ ىٍ یک يٕ‪ٟ‬غ يؼُٕٖ‪ ،‬كکى رّکلَ كهٔلٗ يٗکُي‪َْ )ٕٕٔ(.‬چُي‬
‫کّ يَحىٕ طکلیَ كالٓلّ [چُخٌکّ ؿِحنٗ ىٍ "طٓخكضحنلالٓلّ " کَىِ حٓض] َیٔض‪.‬‬
‫ٔحهغ آٌ حٓض کّ َوخٍ يٕنٕٖ ىٍ ح‪ٛ‬م رخ كهٔلّٖ حٍٓطٕ حٓض کّ رّكکًض ٔ‬
‫٘خء" َِٗٓ حٓض‪( .‬کّ رخ حٓظلخىِ حُ ٍٕٔ رلغ ٔ حٓظيالل‪ٔ ،‬نی رئٌ‬ ‫كهٔلّٖ "ي ّ‬
‫حنظِحو رّٔكی ىٍ پی كویوض ٍحِ يیپٕیُي‪ٔ ).‬گََّ يٕنٕٖ چّ رپٌیَى‪ ،‬یخ َپٌیَى‪ ،‬ىٍ‬
‫ْٔهّٖ حٔل گَكظخٍ كهٔلّٖ حكال‪ ٌٕ١‬حٓض ٔ هٕى یکٗ حُ َٓحٌ "َٕحكال‪"َٕٗ١‬‬
‫ُٗخهظّ يٕٗٗى‪َ .‬ظَ «حٍّٔ» حكال‪ُٓ ٌٕ١‬گ ُیَیٍ َظَ يٕالَخ ىٍ ه‪ٕٜٙ‬‬
‫ُيِيّْخٖ ٍٔف رّْٕحی رخُگ٘ض حٓض کّ ىٍ يؼُٕٖ يٗگٕیي‪)ٕٖٔ(.‬‬
‫يٕنٕٖ ىٍ يَحطذ رؼيٖ یک حنظوخ‪١‬ت رّطًخو يؼُٗ حٓض؛ نٌح رَهٗ حٔ ٍح يظٓى يٗکُُي‬
‫کّ َظَ حكال‪ٍ ٌٕ١‬ح رخ ئیلیض ٍٔيٗ ٔ حػظوخىحص حرٍػَرٗ ىٍْى آيیوظّ حٓض‪.‬‬
‫‪۴۶۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رّرخٍٔ يٕالَخ ْٔظت حَٔخٌ ؿِ "ٍٔف" ٔ "حَيیّ٘" َیٔض‪ )ٕٔ4(.‬گخْٗ حُ حیٍ‬

‫پیٖطَ يٍٗٔى‪َّ ،‬طُٓخ ؿخٌ آىيٗ‪ ،‬کّ ٔؿٕى طًخو کخثُخص ٍح حُ ؿُْ يؼَكض‬
‫يٗىحَي‪ )ٕٔ۳(.‬رّپُيحٗض يٕنٕٖ آىيٗ «يَؽ رخؽ يهکٕص» رٕىِ‪ ،‬يٕهظخ ً ىٍ حیٍ «ىیَ‬
‫هَحدآرخى» َِٔل کَىِ؛ ٔنٗ ىٍ حیٍؿخ ىنوٕٕ َیٔض ٔ ييحو ىٍ ٕٗم رخُگ٘ض‬
‫رخٗي‪ )ٕٔ۶(.‬يٕالَخ <ىٍٓض يخَُي حكال‪ >ٌٕ١‬چُيحٌ ٗیلظّٖ رخُگ٘ضحٓضکّ رّيل‪ٗ٠‬‬
‫نذ يٗگ٘خیي‪ ،‬حٔنیٍ ٓوٍ حُ رخُگ٘ض يَُٗي‪ .‬آػخٍ يٕنٕٖ ي٘لٌٕ حُ ًْیٍ يؼخَٗ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ ًیم رّیگخَّگٗ َظَ يٕنٕٖ رخ ػخنى ُيؼُم حكال‪ َٕٗ١‬طٕؿّ يٗکُیى‪:‬‬
‫رُٕ٘ حُ َٗ چٌٕ كکخیض يٗکُي = ("ًٔ" = کٌبیَ اى ؽٌغوٍٓ آكهٔ ـ ًلای كهًّی)‬
‫حُ ؿيحیْٗخ ٗکخیض يٗکُي = (اى ىهبًی کَ اى إل فْك [ػبلن اهًّ اكال‪ًْٛ‬ی] علا ّلٍام)‬
‫کَِیٔظخٌ طخ يَح رزَیيِحَي = (هي فْكم ًیبهلم‪ ،‬هوا ثَىّه آّهكٍاًل‪ .‬هي اى إلن ثویلٍام ‪)...‬‬
‫حُ َلیَو يَى ٔ ٌُ َخنیيِحَي = (ایيعب ثوای هي فُْ ًویگنهك‪ ،‬هلام كه ًبلَ ّ كـبًن)‬
‫طخ رگٕیى ٗــــَف ىٍى حٗـــظــیخم‬ ‫ٓیُّ هٕحْى َٗكّ َٗكّ حُ كَحم‬
‫رخُؿٕیي ٍُٔگخٍ ٔ‪ٛ‬م هٕیــٖ‬ ‫َْکٔٗ کٕ ىٍٔٗي حُح‪ٛ‬م هٕیٖ‬
‫ؿلض ريكخالٌ ٔهٕٕكخالٌ ٗيو‬ ‫يٍ رّْــــَ ؿًــــؼیظٗ َخالٌ ٗـيو‬
‫حُ ىٌٍٔ يٍ َـٔض حَٓحٍ يــٍ‬ ‫َْ کٔٗ حُ ظــٍ هٕى ٗي یخٍ يٍ‬
‫ه‪ّْٜ‬خٖ ػ٘ـــن يـٌُٕ يٗکُي‬ ‫َٗ كيیغ ٍحِ پَ هــــٌٕ يٗکـــُي‬
‫هٕى كویوض َوــــي كخل يخٓض آٌ‬ ‫رُٕ٘یي حٖ ىٔٓــــظخٌ حیٍ ىحٓــظخٌ‬
‫رخُ آيــــيو رخُ آييو حُ پـــیٖ آٌ یخٍ آيـــيو‬
‫ىٍيٍ َگَ ىٍ يٍ َگَ رَٓ طٕ ؿًوٕحٍ آييو‬
‫ٗـخى آييو ٗخى آيـيو ُٔؿًهّ آُحى آييو چُيیٍ ِْحٍحٌ ٓخل ٗي طخ يٍ رّگلظخٍ آييو‬
‫رخال ٍٔو رخال ٍٔو آٌؿخ ٍٔو آٌؿخ ٍٔو رخُو ٍْخٌ رخُو ٍْخٌ حیٍؿخ رَُّٓخٍ آييو‬
‫يٍ يَؽ الْٕطٗ رٕىو ىیيو کّ َخٕٓطٗ ٗيو‬
‫ىحيــــٖ َيیيو َخگٓخٌ ىٍ ٖٔ گــَكظخٍ آييو‬
‫يٍ ٍَٕپخکى حٖپَٔ َٗي٘ض هخکى حٖپَٔ آٌؿخ ریخ يخ ٍح رزیٍ حیٍؿخ ٓزکٔخٍ آييو‬
‫يخٍح رّچ٘ى َٓيزیٍ يخٍح رّچ٘ى ىل رزیٍ کآهَ‪ٛ‬يف يٍَیٔظى يٍىٍٗخْٕحٍآييو‬
‫يخ ُ ىٍیخثیـــى ٔ ىٍیخ يٍٗٔیى‬ ‫يخ ُ رخالثیـــى ٔ رخال يــٍٗٔیى‬
‫يخ ُ رٗؿخثیى ٔ رٗؿخ يٍٗٔیى‬ ‫ْى حُیٍؿخ ٔ حُ آٌؿخ َیــٔظیى‬
‫الؿَو رٗىٓض ٔ رٗپخ يٍٗٔیى‬ ‫ک٘ظت َٕكیى ىٍ ‪١‬ــٕكخٌ َٕف‬
‫يخ رّؿٌد كــن طؼخنٗ يٍٗٔیى‬ ‫هم طؼخنٕح آیظیٔض حُؿٌد كن‬
‫‪۴۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُحٌ ؿٓض كٕم ػـــَیخ يٍٗٔیى‬ ‫حكظَحم حٓض حَيٍحیٍ ىٍٔ هًَ‬
‫کّ ريحَٗ طخ کــــخْخ يـــٍٗٔیى‬ ‫هٕحَيِحٖ حَّخ حنیّ ٍحؿـــؼٌٕ؟‬
‫يخ رّکــِٕ هخف ػُـــوخ يـٍٗٔیى‬ ‫ًْٗ طزَیِٖ ریخ ْـــًَحِ يخ‬
‫* حیٍ ٔ‪ ٍ١‬ي‪ ٔ َٜ‬ػَحم ٔ ٗخو َیٔض‬
‫حیٍ ٔ‪١‬ـــٍ ؿخٖ حٓض کآٌ ٍح َخو َیٔض‬
‫* گَ رّ‪ٍٕٛ‬ص يٍ ُ آىو ُحىِحو‬
‫يٍ رّيؼُٗ ِؿيّ ِؿيّ حكظخىِحو = ( ِؿيح ًّ حُ ػخنى رخال آييِحو)‬
‫* َٗف حیٍ ْـَحٌ ٔ حیٍ هٌٕ ؿگَ حیــٍ ُيخٌ رــگٌحٍ طخ ٔهظـــٗ ىیـــگَ‬

‫ق)‪‎‬هٔگْیي‪:‬‬
‫‪‎‬‬ ‫ػیٍ ًْیٍ يطهذ ٍح ًْٗحنيّیٍ دمحم كخكع ٗیَحُٖ (و ‪‎‎ْ ، ۰۲۰‬‬
‫رُيِٖ ػ٘وى ٔ حُ َْ ىٔ ؿٓخٌ آُحىو‬ ‫كخٕ يٗگٕیى ٔ حُ گلظّٖ هٕى ىلٗخىو‬
‫کّ ىٍحیٍ ىحيــــگّ كخىػّ چٌٕ حكظخىو‬ ‫‪١‬خیَ گهٍ٘ هيٓى چّ ىْى ٗــَف كَحم‬
‫آىو آٍٔى ىٍ حیــــٍ ىیَ هـــَحد آرخىو‬ ‫يٍ يهک رٕىو ٔكَىّٔ رَیٍ ؿخیى رٕى‬
‫حیٍ يلخْیى ػیُخ ً حُ ُرخٌ حكال‪ ٌٕ١‬ؿخٍی ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫«‪ ...‬ىٍ آٌؿخ کّ ىٍ ُيَِٖ گَِٔ ٓؼيحء ٔ حُ یخٍحٌ ُثّٕ ٔ ىیگَ هيحیخٌ‬
‫رٕىیى‪ ،‬كویوض ‪ٛ‬خكٗ ىٍه٘خٌ ىٍ يوخرم ىیيِگخٌ يخ ؿهِٕگَ يٗٗي ٔ ىٍ طًخو َُيگٗ‬
‫آٌ ىٍ ٓؼخىص ٍإیخة ٰانٓی رَّٓ يٗرَىیى‪ ٔ .‬ىٍ حَٓحٍٖ َٗکض ىحٗظیى کّ ٗخیٔظّ‬
‫حٓض آٌٍح حَٓحٍ «‪ٕ١‬رخٔیخٌ» هٕحَیى ‪ٍ ...‬إیخْخٖ پخکیِِ‪ ،‬ؿخٌ يخ ٍح يٗپیَحٓض ٔ‬
‫يخ پخک ٔ آٍحو ٔ هَو ٔ هٕٕروض رٕىیى ٔ ُُْٕ رخٍ ؿٔي کّ چٌٕ ئَحٍیي ىٍ‬
‫‪ٛ‬يف ىٍىٌٍٔ آٌ يلزّٕ گ٘ظّحیى رَ ىٕٔ يخ ُٓگیُٗ ًَٗکَى‪( ».‬حُ يظٍ «كيٍ»)‬
‫يٕنٕٖ ئیَ رخُگ٘ض ٍح َ٘آص گَٕخگٌٕ يٗىحَي کّ حُ ؿًخى رَّزخص‪ ،‬حُ َزخص‬
‫رّكیٕحٌ‪ ،‬حُ آٌ رّحَٔخٌ ٔ حُ حَٔخٌ رّيهک ٔ حُ يهک ْى پَحٌطَ ٔ رخالطَ يیٍٔى‪:‬‬
‫«آٌچّ حَيٍ ْٔى َخیي آٌ ٕٗو»(‪ )ٕٔ۰‬حكٌِٔ رَآٌ‪ ،‬يٕالَخ ىٍ ىكظَ حٔل يؼُٕٖ طًؼیهٗ‬
‫يٗآٍٔى‪ٛ ٔ ،‬یخىٖ ٍح ط‪ٕٜ‬یَ يٗکُي کّ رّٕٖٓ ٓخیّٖ يَؿٗ طیَ يٗحَيحُى‪)ٕٔ۴(.‬‬
‫حیٍ يطهذ رخ طًؼیم "ؿخٍ" حكال‪ ٌٕ١‬ي٘خرٓض طخو ىحٍى‪ .‬ىٍ يٕح‪ٟ‬غ ىیگَ َیِ‬
‫یگخَّگٗ َظَ يٕنٕٖ رخ " ُيؼُم" حكال‪ ٌٕ١‬رَُٔ يٗکُي‪ ٔ )ٕٔ۲(.‬آٌچّ ىٍ رخد َظَیّٖ‬
‫يؼَكض يٗآٍٔى‪ ،‬رّحكٔخَّٖ "طٌکَ" حكال‪َِ ٌٕ١‬ىیک حٓض‪)ٕٕٓ(.‬‬
‫ىٍ رخد يٕٓیوٗ َیِ يٕالَخ ‪َٛ‬حكظخ ً طٕحكن هٕى ٍح رخ آٌچّ كکًخء ىٍ يٍٕى‬
‫يُ٘ؤ پیيحیٖ يٕٓیوٗ گلظّحَي‪ ،‬حرَحُ يٗىحٍى‪ )ٕٕٔ(.‬ىٍ يٍٕى ههن ييحٔو ٔ ظٍٕٓ آٌ‬
‫‪۴۶۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رّآٌ ػخنى َیِ رَّظَ َْههیطّٕ َِىیک يٕٗٗى‪ )ٕٕٕ(.‬ىٍ ىٍ ُْي ٔ ػَكخٌ يل‪ٞ‬‬
‫رّكهٔلّٖ ىیٕ ؿخَْ َِىیک يٕٗٗى‪)ٕٕٖ(.‬‬
‫ىٍ رٔیخٍٖ حُ يٕح‪ٟ‬غ يؼُٕٖ‪ ،‬يـخنْ ٓزؼّ‪ ،‬كیّ يخكیّ ٔ کهیخص ًْٗ رّئخثم‬
‫ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػخص كهٔلٗ پَىحهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬هخ‪ٛ‬شً يؼُٕٖ ْیچؿخ حُ ریُٖ كهٔلٗ طٓٗ‬
‫َیٔض ٔ کىطَ ئؤنّ حُ ح ّيٓخص يزخكغ كهٔلٗ حٓض کّ يٕالَخ ىٍ يؼُٕٖ يطَف َکَىِ‬
‫رخٗي ٔ ؿٕحد رَْخَٗ‪ ،‬یخ طًؼیهٗ رَحٖ آٌ َيحٗظّ رخٗي‪)ٕٕ4(.‬‬
‫كٗحنًؼم ىٍ ىكظَ ىٔو ریٍ هٕحؿّ ٔ ؿالو رلؼٗ ىٍ يٍٕى ؿَْٕ ٔ ػَ‪ ٝ‬ىٍ‬
‫يٗگیَى(‪ )ٕٕ۳‬کّ ‪ ًٍٟ‬آٌ يٕنٕٖ ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٍ ٝ‬ح رّری‪١ ٔ ّ٠‬یَ ط٘زیّ يٗکُي‬
‫کّ َْکيحو حُ ىیگَٖ ُحىِ يَٕٗٗي‪)ٕٕ۶(.‬‬
‫ىٍ كخنٗکّ‪ ،‬ىٍ ؿخٖ ىیگَ ؿَْٕ ٍح ؿَ‪ ٔ ٝ‬ػَ‪ٍ ٝ‬ح ‪١‬لیم يٗىحَي‪)ٕٕ۰(.‬‬
‫ىٍ ىحٓظخٌ يٕٓٗ ٔ ٗزخٌ‪ ،‬ػیٍ َظَ گَِلٌٕ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬هَىِگیَٖ رَ‬
‫حٓطٍُِٕٗخٓٗ ْٕيَ ٍح رَىیي آٌ چٕپخٌ َٔزض رّهيح ططزین يٗکُي‪ .‬هيح ىٍ َظَ‬
‫ٔچخٍم ٔپخطخرّ رٕى‪)ٕٕ۴(.‬‬
‫ُ‬ ‫آٌچٕپخٌ يخَُيهٕىٕ ىحٍحٖ يْٕخٖژٔنیيِ‪ ،‬نزخّْخٖ ژَيِ‬
‫ىٍ ىكظَ چٓخٍو ریٍ ىَْٖ ٔ يئيٍ يُخظَِٖ ىحؽ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬هِيو ٔ كئع‬
‫ػخنى طَطیذ يٗىْي‪ )ٕٕ۲(.‬حیٍ رلغ کّ رٍّٕٔ ؿیَ رَْخَٗ حىحٍِ يٕٗٗى‪ ،‬ریٖطَ‬
‫يُخظَِٖ يٕٓٗ رخ ٓخكَحٌ ٔحرٔظّ رّىٍرخٍ كَػٌٕ ٍح طيحػٗ يٗکُي‪ )ٕٖٓ(.‬يئيٍ‬
‫هخثم رّكئع ٔ ىَْٖ يؼظوي رّهِيو ػخنى حٓض‪.‬‬
‫هخرم ىٍک حٓض کّ َلْ ‪َ١‬ف رلغ هِيو ٔ كئع (کّ حُ يزخكغ پخیّحٖ ىٍ‬
‫٘خء حٓض) هٕى كکخیض حُ ىل ي٘ـٕنٗ يٕنٕی َٔزض رّيٕ‪ٕٟ‬ػخص كهٔلٗ‬ ‫كکًض ي ّ‬
‫ىحٍى‪ .‬هخ‪ ّٛ‬آٌچّ يٕنٕی ٍح رّيٕ‪ٟ‬غگیَٖ طُي ىٍ رَحرَ كالٓلّ َٔزض رّحيَ هيو‬
‫ػخنى ٔحىحٗظّ‪ ،‬كٔخٓیض حٔ َٔزض رّحىنّٖ كالٓلّ‪ ،‬يزُٗ رَهيو ػخنى حٓض‪.‬‬
‫كالٓلّ يٗگٕیُي‪ٛ« :‬ئٍ كخىع حُ هيیى يلخل حٓض» ٔ ًْیٍ َکظّ حٓزخد‬
‫َگَحَٗ يٕنٕٖ ٍح كَحْى يٗآٍٔى‪ )ٕٖٔ(.‬يٕنٕی حُ ُرخٌ يئيٍ‪ ،‬ىَْٖ ٍح يُکَ‬
‫هالّم يًٗٗخٍى‪ ٔ )ٕٖٕ(.‬هٕل كالٓلّ رّهيو ػخنى ٍح يظ‪ ًٍ٠‬حَکخٍ ‪ُٛ‬غ ٔ َلٗ حريحع‬
‫يٗحَگخٍى‪ ٔ .‬هٕى يٕنٕی کخٍٔحٌ ىٍ کخٍٔحٌ ٍح يٗریُي کّ ىو رّىو حُ ػيو رّٕٖٓ‬
‫ْٔظٗ ٍْٔپخٍحَي‪َ( )ٕٖٖ(.‬ظَ ؿِحنٗ ىٍ طٓخكشحنلالٓلّ) ٔ كن ٍح ٔحٍع ًّْٖ‬
‫كخىػخص يُٗٗخٓي‪ ٔ )ٕٖ4(.‬ػيو ٍح هِحَّٖ ‪ُٛ‬غ كن يًٗٗخٍى‪)ٕٖ۳(.‬‬
‫ىٍ رخد ٍْٕٔخٖ يؤنٕف كالٓلّ َیِ رخیي گلض رخ حیٍکّ يٕنٕی حٓظيالل ٍح پخٖ‬
‫چٕریٍ يٗىحَي ٔ آٌٍح ٓوض رٗطًکیٍ يًٗٗخٍى‪ )ٕٖ۶(.‬يغٌْح َٓحَٓ يؼُٕٖ ي٘لٌٕ‬
‫‪۴۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ حٓظياللْخٖ طًؼیهٗ حٓض‪َْ .‬چُي حٓظيالل طًؼیهٗ َِى يُطویخٌ رّْیچ ٍٖٔ حػظزخٍ‬
‫ىیگَ حَٕحع حٓظيالل‪ ،‬رّٔیژِ هیخّ ٍح َيحٍى‪ ،‬ح ّيخ رَّْكخل یکٗ حُ ٗیِْٕخٖ حٓظيالل‬
‫حٓض کّ حْم يُطن ك ّـیض آٌٍح پٌیَكظّحَي‪.‬‬
‫ٔک يٕنٕی رٍّْٕٔخٖ حٓظيالنٗ يزیٍّ حیٍ كویوض حٓض کّ حی٘خٌ ػالِٔ رَ‬ ‫طً ّ‬
‫ػٕح‪١‬ق يوخ‪١‬زخٌ‪ ،‬هِٕٖ ػخههّٖ آَخٌ ٍح َیِ يٍٕى ػُخیض هَحٍ ىحىِ حٓض‪ .‬کٕٖٗ‬
‫ٗکِٕيُي ٔ هَیٍ طٕكین يٕالَخ ىٍ حيَ طلٓیى ئخثم رّيوخ‪١‬زخٌ‪ ،‬ىٍ َٓحَٓ يؼُٕٖ‬
‫يٕ٘ٓى حٓض‪ .‬چُخٌکّ يٕنٕی ىٍ يؼُٕٖ‪ ،‬يِیي رَ یک ػخٍف رٍِگ‪ ،‬ىٍ ْیؤص يؼهى‬
‫ئجٕل ٔ ىنُٕٔ َیِ ظخَْ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ًْیٍ َکظّ حٓض کّ ٗیِٕٖ حٓظلخىِٖ يٕنٕی حُ ىنیم ٍح رخ ٗیِٕٖ كالٓلّ حُ آٌ‬
‫يظًخیِ يٗکُي‪ ،‬يٕنٕی ْیچگخِ حُ ىنیم ٔ رَْخٌ رَحٖ حػزخص حىػخٖ هٕى حٓظلخىِ‬
‫ًَٗکُي‪ ،‬رهکّ حٓظيالل ٍح رَحٖ ‪َ١‬ف ٔ طلٓیى حىػخ رّکخٍ يٗرَى‪.‬‬
‫ه‪ٜ‬ي حٔ حُ آٍٔىٌ يؼخل (حٓظيالل طًؼیهٗ) ىٍ يؼُٕٖ آٌ حٓض کّ ئظًغ ٍح‬
‫رّهٕرٗ ٔ ٍُٔٗٗ يظٕؿّ يلخى حىػخٖ هٕى ٔ يالُيخص آٌ رًُخیي ٔ رّهٕل هٕى يؼُٕٖ‬
‫ََى‪)ٕٖ۰(.‬‬
‫« ِه ََى ٍح حُ كیَحَٗ ٔح ه َ‬
‫حٔ‪ٟ‬خع ىٍ يٍٕى آیخص ٔ حكخىیغ رّکخٍ ٍكظّ ىٍ يؼُٕٖ َیِٖ رًّْیٍ ‪ٛ‬لض‬
‫حٓض‪ ،‬ریٖطَ حكخىیغ رّکخٍ ٍكظّ ىٍ يؼُٕٖ ٔ ىیگَ يُخرغ ػَكخَت ي٘خرّ حُ كیغ‬
‫ُٓيیّض هخرم يُخهّ٘ ٔ يلم طؤ ّيمحَي‪ ،‬ح ّيخ حیٍ حيَ ْیچ هيّٖٗ رّحػظزخٍ ييػیخص‬
‫يطَف ٗيِ ىٍ حیٍ هزیم يظٌٕ ٔحٍى ًَٗٓخُى‪ ،‬چَح کّ حكخىیغ َّرَحٖ حػزخص ييػٗ‪،‬‬
‫کّ ؿٓض ٍٍٔٗ ٗيٌ ٔ طلٓیى ييػٗ ٔ كيحکؼَ يٍكیغ ٗخْيٖ رَآٌ يطَف يَٕٗٗي‪.‬‬

‫يؼُٕٖ گلض ٔ گٕٖ حٓض ریٍ ىَیخٖ ىٍَٔت يٕنٕٖ ٔ يوخ‪١‬زخٌ ریََٔت حٔ؛‬
‫َْچّ ؿِ آٌ‪ ،‬رٓخَّٖ حٓض رَحٖ طزییٍ حیٍ طـَرّ ٔ ىٍ هييض طلٓیى آٌ رَحٖ‬
‫يوخ‪١‬ذ‪ .‬ىٍ يؼُٕٖ ْیچ ييػخٖ رّ‪َٛ‬ف طًٔک رّحٓظيالل‪ ،‬یخ حٓظُخى رّآیّ ٔ كيیغ‬
‫حػزخص َ٘يِ حٓض‪ًْ ،‬خٌگَّٕ کّ ْیچ ييػخٖ َیِ ‪َٛ‬كخ ً رّٔحٓطّٖ طًٔک رّحیٍ‬
‫حيٍٕ‪ ،‬حرطخل َگَىیيِ حٓض‪ ٔ .‬حیٍ ػًم رخ ٍٕٔ كالٓلّ کّ ىنیم ٔ رَْخٌ ٍح طُٓخ‬
‫ٔٓیهّٖ حٍُیخرت ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى ييػیخص يٗىحَُي‪ ،‬طلخٔطٗ رُیخىیٍ ىحٍى‪َِ .‬ى كالٓلّ‬
‫حٓظيالل حيَٖ حٓض کّ ٓوٍ ريحٌ آؿخُ يٕٗٗى ٔ رخ آٌ پخیخٌ يٗپٌیَى ٔ َظخیؾ آٌ‬
‫ىحٍحی حػظزخٍ حٓض؛ ح ّيخ َِى يٕنٕی حیًخٌ يزظُی رَكْ رخ‪ُ١‬ی (ػ٘ن) حٓض کّ‬
‫َیخُی رّحٓظيالل َيحٍى ٔ رخ حٓظيالل ْى ُیخىص ٔ َو‪ٜ‬خٌ ًَیپٌیَى‪.‬‬
‫‪۴۶۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫رْٖف ّ ػْن ّ ػول‬

‫‪ٕٛ‬كی هٕى ٍح كو‪ ٢‬رُيِی ػ٘ن يیىحَي ٔ ىیگَ ْیچ! ػ٘ن یؼُی آٌچّ يٍ‬
‫ىٍک کَىِحو ٔ ىیگَ کٔی ىٍ آٌ ىهخنض َيحٍى؛ كخل ٔ حكٔخّ يٍ رَحی هٕىو هخرم‬
‫ٔ‪ٛ‬ق َیٔض ٔ رَحی ىیگَی هخرم ىٍک َیٔض‪ْٔ .‬ظی رَ رُیخى ػ٘ن رُخ ٗيِ‪ٓ ،‬یَ آٌ‬
‫رخ َیَٔی ػ٘ن حٓض ٔ ْيف آٌ حکًخل ٔ حطًخو ػ٘ن حٓض‪)ٕٖ۴(.‬‬
‫ػ٘ن ىٍ كَُْگ ‪ٕٛ‬كیّ ػزخٍص حٓض حُ ؿٕٖٗ ىٍَٔی کّ رّحٔ َگَگخِ‬
‫هخ‪ ٙ‬يیرو٘ي طخ ؿَْٕ ْٔظی ٍح ٕٗٓى ٔ حىٍحک کُي‪ .‬حُ َ٘خَّْخی رَُٔ حیٍ ػ٘ن‬
‫حٓض‪َ :‬ظَیخص حَٗحهی‪ ،‬ػَكخَی‪ًٔ ،‬هی ٔ ٗطلیخص‪ ...‬کّ ىٍک يؼخَی آٌْخ حُ كئى‬
‫كٓى ؿًٍٕٓ ػٕحو ریٌَٔ حٓض‪ .‬رخ رَُٔ حیٍ ػ٘ن حٓض کّ ‪ٕٛ‬كی هٕىٍح ىٍ ك‪٠‬خی‬
‫ىیگَ كْ يیکُي؛ ىٍ يیخٌ ؿًغ هٕىٍح كَى يیریُي ٔ ىٍ كخل كَىیض هٕی٘ظٍ‬
‫هٕیٖ ٍح « ُکم» يیىحَي کّ ریَیخُ حُ ًّْ حٓض‪ ٔ .‬هٕى یگخَّ ٗخِ ؿٓخٌ يیرخٗي‪.‬‬
‫‪ٕٛ‬كی حیٍ كخنض ٔ حیٍ حكٔخّ هٕىٍح «حطلخى ػخٗن ٔ يؼٕ٘م» ٔ «حطلخى‬
‫ػخٗن ٔ يؼٕ٘م ٔ ػ٘ن» ٔ «ٔكيص ٔؿٕى» ٔ «يْٕٕو رٕىٌ کؼَحص» ٔ «كُخء» ٔ‬
‫«روخء» ٔ «‪ٛ‬لٕ» ٔ «يلٕ» ٔ «ٓکَ» ٔ «هز‪« ٔ »ٞ‬رٔ‪« ٔ »٢‬ؿًغ» ٔ‬
‫«طلَیوّ» ٔ «ؿًغحنـًغ» ٔ يخَُي حیٍْخ يیهٕحَي‪ .‬کّ ػوم ٍح ىٍحیٍ ٔحىی ٍحْی‬
‫َیٔض‪َٓ .‬حَٓ ىٔحٔیٍ ٔ يکظٕرخص ‪ٕٛ‬كیخٌ آکُيِ حُ حیٍ يلخْیى حٓض‪.‬‬
‫آٌْخ رخ حٔ‪ٛ‬خف طلویَآيیِ حُ ػوم َخو يیرََي ٔ رَحی ػوم ىٍ حيَ ُٗخهض‬
‫ىهخین ْٔظی َو٘ی هخثم َیٔظُي‪ .‬ػ٘ن ٍح رّطؤکیي ىٍ ٓظیِرخ ػوم ًَٗىِحَي ٔ ىٍ‬
‫ٓظخیٖ ػ٘ن ٔ َکْٕٖ ػوم‪َْ ،‬چّ طٕحَٔظّحَي‪ ،‬گلظّحَي‪ )ٕٖ۲(.‬ػ٘ن طٕكخٌ يٓیذ‬
‫حٓض ٔ ػوم پّ٘ی حٓض کّ ًَیطٕحَي ىٍ رَحرَ حیٍ طٕكخٌ يٓیذ حیٔظخىِگی ًَخیي‪.‬‬
‫یک پّ٘ ىٍ رَحرَ طٕكخٌ چّ يیطٕحَي؟(ٓ‪)ٕ4‬‬
‫ٗزٔظَی َیِ ىٍ "گهٍ٘ ٍحُ" رخ حكِٔىٌ ٔ‪ٛ‬ق "ىٍٔحَيیٖ" رّػوم کّ ظخَْح ً‬
‫يُظٍٕٕ حٓظياللگَی <یخ طٌرٌد> آٌ حٓض‪ ،‬ػوم ٍح طلویَ يیکُي‪)ٕ4ٔ(.‬‬
‫حُ يُظَ «كخكع» ك‪ٕٜ‬ل يؼَكض ٔ ُٗخهض ؿٓخٌ ْٔظی طُٓخ حُ ٍْگٌٍ ٕٗٓى‬
‫ٔ ػَكخٌ ( َيی) حيکخٌپٌیَ حٓض؛ َّحُ ٍحِ كهٔلّ ٔ يلخٓزخص ػوهی ٔ ‪َ١‬م ىیگَ‪.‬‬
‫یؼُی طَؿیق يؼَكض ٕٗٓىی رَ يؼَكض ػوهی (ٍٔهی ـ ٓزوی) ىٍ ط٘زیّ نطیق كخكع‬
‫«يـًٕػّی گم» کُخیّ حُ ؿٓخٌ ػیُی ٔ يلٕٔٓخص حٓض‪« .‬يَؽ ٓلَ» ًْخٌ‬
‫‪ٕٛ‬كت ‪ٛ‬خكی يیرخٗي کّ حُ پَطٕ "يی"يؼَكض ٍحُْخی َٓخَت ْٔظی ٍح ک٘ق کَىِ‬
‫حٓض‪ .‬کخٍی کّ ػوم ٔ حٓظيالنض كیهٕٔكخَّ هخىٍ رّحَـخو آٌ َیٔض‪)ٕ4ٕ(.‬‬
‫ٓ‪۴۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػوم ْیچ حٓض‪ .‬آٌؿخ کّ پخی ػ٘ن ىٍ يیخٌ رخٗي ػوم ْیچکخٍِ حٓض ٔ‬
‫ًَی طٕحَي نذ رگ٘خیي؛ َْگَّٕ حىػخی ػوم ىٍ رَحرَ ػ٘ن پی٘خپیٖ رخ‪١‬م حٓض‪)ٕ4ٖ(.‬‬
‫ٔهظی ٓوٍ حُ ػوم ه٘ک (ػوم يل‪ )ٞ‬رّيیخٌ يیآیي يٕ‪ٟ‬غ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ‬
‫رَحرَ ػوم رخ يٕهق «ٓهلیّض» کخيالً یکٔخٌ يیگَىى‪ .‬رخ حیٍ طلخٔص کّ ٓهلیٌٕ‬
‫ُّٓض» ٍح رَ ػوم يويو يیىحٍَي ٔ ط‪ٕٜ‬ف «ػ٘ن» = (حىٍحک ٗو‪ٜ‬ی)‬ ‫«كيیغ ٔ ُ‬
‫یخ ًْخٌ يؼَكض رخ‪ُ١‬ی ٍح‪ .‬رّپُيحٗض ‪ٕٛ‬كیخٌ ػ٘ن رّطُٓخثی کخيم ٔ يلخٍم حٓض‪،‬‬
‫ػ٘ن رًّحص هٕى ر‪ٜ‬یَص حٓض‪ ٔ ،‬رَحی يؼَكض ْٔظی ْیچ َیخُی رّىیگَ حرِحٍ‬
‫کًکی َيحٍى‪ .‬حیٍ ػوم حٓض کّ َیخُيُي حٓظيالل ٔ يلخٓزّ ٔ هیخّ ٔ رَْخٌ حٓض‪،‬‬
‫چٌٕ هٕى َخه‪ ٚ‬حٓض‪ ،‬پْ يیهٕحْي رخ کًک ٕٗحْي ٔ رَحْیٍ هٕىٍح حٓظٕحٍ‬
‫ٓخُى؛ ىٍكخنیکّ رَحْیٍ ٔ هیخٓخص ٔ يلخٓزخطٖ ْیچ حٍُٗی َيحٍى‪)ٕ44(.‬‬
‫ػ٘ن ٔ ػوم َّ طُٓخ حُ ُٓن یکيیگَ َیٔظُي ٔ رخ ًْيیگَ يؼخ‪ٟ‬يص َيحٍَي‪ ،‬رهکّ‬
‫‪ٟ‬ي ْىحَي ٔ ح‪ٛ‬الً ىٍ یک ىل ًَیگُـُي‪ ،‬چٌٕ یکی رّىل ٔحٍى ٕٗى ىیگَی كَحٍ‬
‫کُي‪ ٔ .‬حنزظّ <ًْیّ٘> حیٍ ػوم حٓض کّ ىٍ رَحرَ ػ٘ن طخد ًَیآٍٔى ٔ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬ػوم ٍح " ِػوخل" يیهٕحَُي؛ چیِی کّ حيکخٌ ََْٕع‬ ‫ّ‬ ‫يیگَیِى‪ )ٕ4۳(.‬حْم‬
‫كَکض ٔ ؿٖٓ ٍح حُ يظؼهن هٕد ٓهذ يیًَخیي ٔ ىٍ ؿخی هٕى يینکٕد يیٓخُى‪.‬‬
‫( ِػوخل ىٍ ػَری رّطُخری گلظّ يیٕٗى کّ ٓخٍرخَخٌ ىٍ كخنض هٕحریيِ رٕىٌ ٗظَ‬
‫رّٔٓیهّی آٌ ُحَٕی حٔ ٍح يیرُيَي طخ َظٕحَي حُ ؿخ رهُي ٕٗى‪ًْ .‬چُیٍ رّكهوّی گلظّ‬
‫يیٕٗى کّ يَىحٌ ػَد رخالی ىٓظًخل { َؿ ِلیَّ} ٍٔی َٓٗخٌ يیحَيحَُي طخ حُ نـِیيٌ‬
‫َؿ ِلیَّ ؿهٕگیَی کُي ٔ َؿ ِلیَّ ٍح ٍٔی َٓ يلکى َگّ ىحٍى‪ ).‬حُ ًْیٍ ٍٔ‪ًْٕ ،‬حٍِ‬
‫هَى ْ٘يحٍ ٔ َُِٓخٍ ىحىِحَي‪)ٕ4۶(.‬‬ ‫َٔزض رّحِطزخع حُ ػوم ٔ ِ‬
‫طلویَ ػوم رخ ٓظخیٖ حُ ؿٌُٕ ٔ ئظی حُ ىیگَ ػُخ‪ٕٛ َٛ‬كیگَی حٓض؛‬
‫رَحی حٓظکًخل يؼَكض حْظًخو رّرَحْیٍ ػوهی ٔ كهٔلی َّطُٓخ کلخیض ًَیکُي‪ ،‬رهکّ‬
‫رٔخ حَٔخٌ ٍح رّریَحّْ ٔ کلَ يیک٘خَي؛ ىٍكخنیکّ ػ٘ن ٔ يؼَكض ىٍَٔی هطَ کلَ‬
‫ٍح ىٍ رَ َيحٍى‪ )ٕ4۰(.‬حُ ًْیٍ ٍٔ حٓض کّ كخكع َٗحد ٍح کّ (رّىنیم ٓکَآٍٔی‬
‫ٔ هخ‪ٛ‬یض آٌ ىٍ ُحیم کُُيِگی ػوم) ىٍ کالو َزٕی رّػُٕحٌ «ح ّوحنوزخثغ» یخى ٗيِ‪،‬‬
‫رّؿخیض يیٓظخیي‪ )ٕ4۴(.‬ئهًّخ ً يو‪ٕٜ‬ى كخكع َٗحد حَگٍٕی َیٔض‪ ،‬رهکّ ٓوٍ حُ‬
‫طلویَ ػوم ٔ ْٕٗیخٍی ٔ طل‪٠‬یم ػ٘ن ٔ ئظی ىٍ ييٍّٓی ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬
‫حٓض‪ .‬كخكع ىٍ حریخص هٕى‪ ،‬الُيّ ٔ َظیـّی ػ٘نٍُٔی ٍح حُ کق ٍكظٍ ىیٍ ٔ ػهى‬
‫يیىحَي‪ )ٕ4۲(.‬ىٍ ریظی ىیگَ طٕ‪ٛ‬یّ يیکُي کّ حگَ هَحٍ حٓض ٔحٍى ييٍّٓی ػ٘ن‬
‫ٔ‪۴۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٕٗی رخیي حُ ًّْ ػهٕو َوهی ٔ ػوهی کّ رَّٕػی رخ طؼهیى ٔ طؼهّى ٔ ههى ٔ کظخد َٓ ٔ‬
‫کخٍ ىحٍى‪ ،‬کُخٍِ رگیَی کّ ػهى ػ٘ن رخ حیٍ ػهٕو‪ ،‬ریگخَّ ٔ ىٍ طؼخٍ‪ ٝ‬حٓض‪)ٕ۳ٓ(.‬‬
‫يٕنٕی َیِ ىٍ رٔیخٍی حُ حٗؼخٍ هٕى طوخرم ػوم ٔ ػ٘ن ٍح رَؿٔظّ يیکُي ٔ‬
‫آٌگخِ رّٓظخیٖ حُ ؿٌُٕ ٔ طلویَ ػوم يیپَىحُى‪ ٔ )ٕ۳ٔ(.‬هٕى ٍح یک پخٍچّ ؿٌُٕ ٔ‬
‫ىیٕحَّگی ٔ الیؼوهی ٔ ػخٗوی يیىحَي‪ )ٕ۳ٕ(.‬ىٍ حیٍ يوخو يَحػخص آىحد (َٗػی ٔ‬
‫ػَكی ٔ ػوهی) ٍح َیِ يُظلی يیىحَي‪ )ٕ۳ٖ(.‬كَُْگ ٔ كَُحَّگی َیِ رخ ًّْ رخٍ‬
‫يؼزظی کّ ىٍ حًْخٌ ىحٍى‪ ،‬طلویَ ٔ َلی يیٕٗى ٔ ىٍٔ حَيحهظُی ههًيحى يیگَىى‪.‬‬
‫ریىحَ٘ی ٔ حرهّ رٕىٌ رٔی رٓظَ ٔ َـخصروٖطَ حُ ىحَخیی ٔ ُیَِکی حٓض‪)ٕ۳4(.‬‬
‫ىٍ يٕح‪ٟ‬غ ىیگَ‪ ،‬يٕحٍىی (ىٍ كي حهٕحل ‪ٟ‬ؼیق ٔ َخىٍ) حُ ىحَٖٓظیِی‬
‫حْم ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف يُؼکْ ٗيِ حٓض‪ .‬يؼالً حُ ؿُیي رـيحىی ٍٔحیظی آييِ کّ‪:‬‬
‫«هٕحَيٌ ٔ َٕٗظٍ ٓزذ پَحکُيِگی حَيیّ٘ی ‪ٕٛ‬كی حٓض‪ ».‬ػطخٍ ىٍ‬
‫طٌکَسحالٔنیخء ىٍ َٗف كخل رَ٘ كخكی يیَٕیٔي‪َ« :‬وم حٓض کّ ْلض هًطَِ‬
‫(‪ُٛ‬ئم) حُ کظذ كيیغ ىحٗض‪ٍ ًّْ ،‬ح ىٍ ُیَ هخک ىكٍ کَى ٔ ٍٔحیض َکَى‪».‬‬
‫أرٕرکَ ٗزهی گلظّ‪« :‬کٔی ٍح َٓحؽ ىحٍو کّ ٔحٍى ‪ٕٛ‬كیّ َ٘ي‪ ،‬يگَ حیٍکّ ؿًیغ‬
‫ىحٍحیی هٕى ٍح حَلخم کَى ٔ ْلظخى ‪ُٛ‬ئم کظخد ٍح کّ هٕى َٕٗظّ ٔ كلع کَىِ ٔ‬
‫رّچُيیٍ ٍٔحیض ىٍٓض کَىِ رٕى‪ ،‬ىٍ ٍٔىهخَّی ىؿهّ ؿَم کَى‪».‬‬
‫گلظّ ٗيِ حیٍ كَى هٕى ٗزهی رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ کظخد «حَٓحٍحنظٕكیي» حُ أرٕٓؼیي أرٕحنویَ َوم ٗيِ حٓض کّ‪ٍ« :‬أّ ٌْححاليَ‬
‫کزْحنًلخرَ ٔ هَمحنيكخطَ ٔ َٔیخٌحنؼهٕو» آؿخُ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف پُٓخٌ کَىٌ ىٔحص‬
‫ٔ پخٍِ کَىٌ کظذ ٔ ىكخطَ ٔ كَحيٕٕ کَىٌ ػهٕو ٔ آيٕهظّْخ حٓض‪ )ٕ۳۳(.‬حٔ ىٍ‬
‫ٓظخیٖ حُ ىیٕحَّگی ٔ َُِْگی ٔ ریىحَ٘ی! ىٍ حٗؼخٍ هٕى رّطلویَ ٔ طوطجّی ػوم‬
‫ٔ ىحَٖ يیپَىحُى ٔ حُ ػ٘ن ٔ ئظی ٔىیٕحَّگی ٔ ٍَيی ٓظخیٖ يیکُي‪)ٕ۳۶(.‬‬
‫حُ يُظَ ي٘خین ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬ػ٘ن ٔ ٍٕٗ ٔ كخل ٔ ئظی ىٍيخٌ َْ ىٍى ریىٍيخٌ‬
‫حٓض‪ٗ )ٕ۳۰(.‬زٔظَی ىٍ حریخطی‪ ،‬ػالِٔ رَ َلی ػوم‪ ،‬رَّلی ىیٍ ٔ طوٕح ٔ حىٍحک (ػهى‬
‫ٔ يؼَكض) َیِ يیپَىحُى ٔ حُ ئظی ٓظخیٖ يیکُي‪)ٕ۳۴(.‬‬
‫ػطخٍ َیِ ىٍ طوخرم ػوم ٔ ػ٘ن‪ ،‬ػوم ٍح ٍكظُی ٔ گَیوظُی يیىحَي‪)ٕ۳۲(.‬‬
‫ٗخِ َؼًضهللا ٔنی َیِ ػومگَحیی ٍح ػیٍ حرهٓی يیىحَي‪ .‬رَحی ىكخع حُ َظَیّی‬
‫ػَكخَی ٔكيص ٔؿٕى‪ ،‬رّطوطجّی كکى ريیٓی ػوم ىٍرخٍِی کؼَص ٔ طؼيى يٕؿٕىحص‬
‫يیپَىحُى‪ )ٕ۶ٓ(.‬حیٍ ٗخػَ يیپٌیَى کّ كکى ػوم رَ طؼيى ٔ طکؼَ يٕؿٕىحص حٓض‪،‬‬
‫ٕ‪۴۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حيخ يیگٕیي چٌٕ يخ رخ يکخٗلّ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِحیى کّ یک يٕؿٕى ىٍ ػخنى ریٖ‬
‫َیٔض‪ ،‬رُخ رَحیٍ كکى ػوم حرهٓخَّ حٓض ٔ رخیي ريحٌ حػظُخیی َکَى‪.‬‬
‫ىٍ ييٍّٓی ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف ػالِٔ رَ طلویَ ػوم ىٍ رَحرَ ػ٘ن‪ ،‬ىیگَ‬
‫ػُخ‪ َٛ‬يخَُي ىیٍ ٔ حیًخٌ ٔ يٌْذ ٔ َٗیؼض ٔ کیٖ ٔ آثیٍ ٔ آىحد ٔ طَطیذ ٔ‬
‫ىٓظٍٕ ًّْ ٔ ًّْ َیِ ىٍ يیيحٌ ػ٘ن راليٕ‪ٕٟ‬ع يیَٕٗي ٔ يَُرُيیْخی ػویيطی‬
‫َظیَ کلَ ٔ حیًخٌ‪َٗ ،‬ک ٔ طٕكیي ٔ كن ٔ رخ‪١‬م ؿًهّگی حُ يیخٌ يیٍَٔي‪ ،‬چُخٌکّ‬
‫َٓخیض حرهٓی ٔ َخىحَی حٓض کّ (يؼالً) حُ كَىی ػخٗن پَٓیيِ ٕٗى‪:‬‬
‫طٕ ئهًخَی یخ کخكَ؟ رضپَٓظی یخ هيحپَٓض؟ ٗیؼّی یخ ُٓی؟ يئيُی یخ كخٓن؟‬
‫گزَی یخ طَٓخ؟ ُْئ ْٔظی یخ ٓیک؟ ‪ًّْ ...‬ی حیٍ ٓئحلْخ ریيٍٕى حٓض‪)ٕ۶ٔ(.‬‬
‫ػـذ آٌکّ ىٍ هَآٌ يـیي‪ ،‬آیخص كَحٔحَی ىٍ ٓظخیٖ ػوم ٔؿٕى ىحٍى ٔ يطهوخ ً‬
‫َکْٕٖ ػوم آييِ رخٗي‪ٔ ،‬نی ػخٍكخٌ ٔ‬
‫ِ‬ ‫ْیچ حیٓخيی ٍح ًَیطٕحٌ یخكض کّ ىٍ يٌيض ٔ‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ ئهًخٌ ٔ يليػخٌ رخ ٓکٕص ٔ آٍحيی حُ کُخٍ حیٍ ًّْ آیخص ػوالَی هَآٌ‬
‫يیگٌٍَي! هزالً هٕحَيیى کّ هَآٌ ْى رٍّْٕٔخی ٕٗٓىی حْ ًّیض كَحٔحٌ ىحىِ ٔ َظخیؾ‬
‫آٌ ٍح پٌیَكظّ حٓض؛ ٔ ْى رّػومگَحیی ٔ هَىٍُٔی كَحهٕحَيِ حٓض‪ .‬ىٍ كویوض‬
‫هَآٌ يـیي ریٍ ىٔ ػُ‪ َٜ‬ػ٘ن ٔ ػوم طؼخىل حٓظٕحٍ حیـخى ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫کٔخَی ْى حىػخ کَىِحَي کّ يظ‪ٕٜ‬كّ حُ حرظيحء ىٍ ‪ٟ‬يیض رخ ػوم هَحٍ َيحٗظُي‪،‬‬
‫يیگٕیُي يوخنلض حی٘خٌ رخػوم يل‪ٕٜ‬ل طلٕالص طخٍیوی حٓض‪ ،‬يیگٕیُي حگَ حُ هٌَ‬
‫ىٔو طخ ْ٘ظى (ْ) ٍح ىٍ َظَ رگیَیى‪ ،‬يیریُیى کّ َلًٕ ػهٕو ػوهی چٌٕ كهٔلّ ىٍ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ٍٔ رّطؼخنی رٕىِ ٔػوم حیًخَی ٔ ػوم یَٕخَی ٍح هخرم ؿًغ يیىحَٔظُي‪ .‬حيخ حُ‬
‫هٌَ ْ٘ظى طخ ىْى ٔ رؼي حُآٌ ٍٔ رّحكٕل َٓخىِ حٓض‪ .‬يیگٕیُي رًّْیٍ هخ‪ًَ َ١‬یطٕحٌ‬
‫حىػخ کَى کّ يظ‪ٕٜ‬كّ کالً ػومٓظیِ رٕىِحَي‪ .‬چَح کّ حگَ چُیٍ رٕى‪ ،‬حُ ًْخٌ حرظيحء‬
‫ٍٔ رّػهٕو ػوهی ًَیآٍٔىَي‪ٓ ...‬یي كٔیٍ َ‪ َٜ‬حُ ؿخَزيحٍحٌ حیٍ َظَیّ حٓض‪.‬‬
‫ٔنی حیٍ َظَ حُ آٌؿخ يَىٔى حٓض کّ حیٍ گَِٔ «كهٔلّی حٓاليی» ٔ «ػَكخٌ‬
‫حٓاليی» ٍح رخْى يوهٕ‪ ١‬يیکُُي ٔ َْىٔ ٍح یک چیِ يیًٗخٍَي!‬
‫يؼالً حُ كخٍحری طخ أرٕػهی ٓیُخ ٔ ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ ٗیَحُی ٔ يالْخىی ٓزِٔحٍی ‪...‬‬
‫ٍح ْى كیهٕٔف ٔ ْى ػخٍف يیهٕحَُي! ىٍحیٍ يیخٌ يلخٍهخص ػًین ٔ آٗظیَخپٌیَ ریٍ‬
‫(يؼالً) يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ‪ٗ ،‬زٔظَی‪ ،‬کَيخَی‪ ،‬ؿِحنی‪ٔ ،‬نی‪ ،‬حرٍػَرٗ‪ ،‬يٕنٕی‪ ،‬حٔكيی‪،‬‬
‫ُٓخیی‪ٓ ،‬ؼيی‪ ،‬كخكع ‪ٍ ...‬ح رخ گَِٔ يوخرم ٗخٌ چٌٕ كخٍحری‪ٓ ،‬یُخ‪ ،‬حرٍٍٗي ‪ٔ ...‬‬
‫‪ٛ‬يٍح ْیچ ًَیریُُي! كخل آٌکّ ىٍ يوخ‪١‬ؼی یک ىیگَ ٍح طکلیَ ْى کَىِحَي‪.‬‬
‫ٖ‪۴۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫حگَ َظَیّی طک طک رٍِگخٌ ط‪ٕٜ‬ف ٍح رٍَٓی کُیى‪ ،‬يیریُیى کّ ًْیّ٘‬

‫یحنيّیٍ‬ ‫طؼخریَی ي٘خرّ حیًخٌگَحیی حكَح‪١‬ی ىٍ َظَحص حی٘خٌ ٔؿٕى ىحٗظّ‪ ،‬يؼالً يل ّ‬
‫حرٍػَرٗ ىٍ ػزخٍحطی حُ كظٕكخص‪ ،‬گَحی٘ی حُ حیًخٌگَحیی حكَح‪١‬ی حُ هٕى َ٘خٌ ىحىِ‬
‫حٓض‪ .‬رّػویيِی ٔی َْگخِ کٔی رَيزُخی طؼوم حیًخٌ آٍٔى‪ ،‬رّٔحهغ حیًخٌ َیخٍٔىِ‬
‫حٓض‪ُ ،‬یَح حیًخٌ ٍحٓظیٍ آٌ حٓض کّ ئظُي رّٔكی رخٗي‪َّ ،‬ئظُي رّػوم‪.‬‬
‫يٕنٕی َیِ گَحیٖ ‪َٛ‬ف رّػوم ٔ رَْخٌ ٔ حٓظيالل ػوهی ٍح طکیّ رَ پخی‬
‫چٕریٍ يیهٕحَي ٔ آٌ ٍح ْـٕ يیکُي ٔ ػوم ٍح كَٔطَ حُ ػ٘ن ٔ حیًخٌ يیَٓي‪ .‬حُ‬
‫ىیيگخِ حٔ حیًخَی رَآييِ حُ يلخْیى ٔ رَحْیٍ ػوهی‪ َْ ،‬ىو ىٍ هطَ ٔ ىٍ آٓظخَّی‬
‫كَٔپخٗی حٓض‪ .‬حُ ىیي حٔ حَيیّ٘ ٔ حیًخٌ كطَة آٌ ٗزخَی کّ رَحی هيح چخٍم ٔ‬
‫پخطخرّ يیىُٔى ٔ يیهٕحْي َٕٓ ٍح ٗخَّ کُي ٔ ٗپْٖخیٖ ٍح رک٘ي‪ ،‬ىحٍحی حٍُٕ‬
‫يؼُٕی رٔیخٍ ژٍف حٓض‪ُ ،‬یَح حٔ هيح ٍح ىٍ حؿِحی ٔؿٕى هٕى ىیيِ حٓض‪.‬‬
‫رَّظَ يیٍٓي ىٍ َگخِ ژٍف‬ ‫ػول کلی ـ ػول عيئی‪:‬‬
‫يٕنٕی ىٔ َٕع ػوم ٔؿٕى ىحٍى‪ :‬ػوم کهی ٔ ػوم ؿِثی؛ ػوم کهی آٌ حٓض کّ يخٍح‬
‫رّط‪ٜ‬لیّی ٓخكض ىٍَٔی ٔ طٌکیّی َلٔخَی ٔ طؼخنی ٍٔكی ًٌٍُْٕ گَىى‪ :‬حٗخٍِ رّ‬
‫حنَكًٍ ٔ يخکظٔذ رّحنـُخٌ» ٔ ػوم ؿِثی آٌ حٓض کّ يخٍح‬ ‫كيیغ‪« :‬حنؼوم يخ ػزي رّ ّ‬
‫رَُّيگی ٍُٔيَِ ک٘خَیيِ ٔ کخوؿٕییْخی ٓطلی ٔ ُٔىگٌٍ ٍح رّػٓيِ گیَى‪.‬‬
‫يٕنٕی ػوم کهی ٍح ٓظخیٖ ٔػوم ؿِٔی ٍح ٍى يیکُي‪ )ٕ۶ٕ(.‬پیٖطَ گلض‪:‬‬
‫«ٕٗٓٔحٍ ػوم ػوم آيي ‪ٛ‬لی» حٔ يؼظوي حٓض کّ ههذ يَکِ كیخص حٓض حگَ رخ ًکَ‬
‫هيح آٍحيٖ یخري ًْچٌٕ آثیُّی يیگَىى کّ حَٕحٍ كنطؼخنی ىٍ آٌ يُؼکْ يیٕٗى ٔ‬
‫حیٍ حَؼکخّ ٍَٕ رّ"َلْ" ٔ "ػوم" ٔ "ٍٔف" ٔ ىیگَ يهکخص رخ‪ُ١‬ی حَٔخٌ يیطخري ٔ‬
‫آٌْخ ٍح ٍَٕحَی يیٓخُى‪ٔ .‬هظی کّ َلْ ٍح ٍَٕحَی ٓخُى‪َ ،‬لْ حُ يیم رّكَحو ٔ‬
‫كظی ٗزٓخص ‪ٛ‬خف يیگَىى ٔ رًّٔهیخطی يیٍٓي کّ رّآٌ حكٕحل يیگٕیُي‪.‬‬
‫ٔهظی ٍٔف ٍَٕحَی ٕٗى‪ ،‬كـخد يیخٌ حٔ ٔ پٍَٔىگخٍ حُ يیخٌ ٍكظّ ٔ ٍٔف‬
‫يیطٕحَي حُ چًّْ٘خی ُالل هَد ٰانٓی رُٕٗي‪ .‬حگَ ػوم ٍَٕحَی ٕٗى ىٍ طلکَ ٔ طؤ ُّيم‬
‫هٕیٖ ًٔهیخص ػَكخَی ٍح ىٍیخكض يیکُي‪ًّْ .‬ی حیٍْخ رّآٌ يؼُخ حٓض کّ ػَكخٌ‬
‫رَحی ‪ٕٛ‬كی طُٓخ رو٘ی حُ طـَرّی ‪ٕٛ‬كی حٓض‪ .‬یؼُی َْگخِ کٔی رّػَكخٌ ىٓض‬
‫یخكض ٔ ىٍ يلئىِی آٌ يظٕهق يخَي طُٓخ رُؼي ًٔهی ط‪ٕٜ‬ف ٍح رّىٓض آٍٔىِ حٓض‪.‬‬
‫نٌح طٕ‪ٛ‬یّ يیکُي طخ ػوم (ؿِثی)ٍح ىٍرَحرَ ٔكی َٔزٕص ىٍپیٖگخِ ك‪َ٠‬ص هظًی‬
‫يَطزض هَرخَی کَى‪)ٕ۶ٖ(.‬‬
‫‪۴۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ ؿخیض ٓوٍ‪ًّْ :‬ی ػَكخء طًخيیض ْٔظی ٍح حُ ؿُْ ػ٘ن يیىحَُي «ْٔظٗ‬
‫ئخٖٔ رخ ػ٘ن حٓض»(‪ )ٕ۶4‬آٌْخ «ػ٘ن» ٍح هٌٕ ؿٕٗخٌ ىٍ َٗیخٌْخٖ َْ ًٍِٖ‬
‫ْٔظٗ يٗىحَُي‪ ٔ ،‬ػخيم ح‪ٛ‬هٗ كَکض حٗیخء يًٗٗخٍَي‪َْ .‬چّ يَحطذ ػ٘ن رخالطَ‬
‫ٍٔى‪ ،‬ظٍٕٓ ْٔظٗ ؿهٗطَ هٕحْي رٕى‪ .‬ىٍ حیٍؿخ رخُْى يٕنٕٖ ٔحٍى ؿِثیخص يٕٗٗى‬
‫ٔ طًخو ًٍحص ػخنى ٍح ىٍگیَ ىٍ ػ٘وٗ ىٔ ‪َ١‬كّ طٕ‪ٛ‬یق يٗکُي‪ٔ ،‬ؿٕى ٔ روخٖ‬
‫ْٔظٗ ٍح يُٕ‪ ١‬رّٔؿٕى ٔ روخء ػ٘ن يًٗٗخٍى‪ )ٕ۶۳(.‬يؼَحؽ ؿًخى رَّزخص ٔ َخيیخص‬
‫رٍّٔف ٍح َخٗٗ حُ يیم رّػ٘وٗ يٗحَگخٍى کّ َْکيحو حُ حیٍ َ٘آص ٔؿٕى رّيلٕ‬
‫ٗيٌ ىٍ َ٘ؤٖ رخالطَ ىحٍَي‪ )ٕ۶۶(.‬رخ حیٍ طٕ‪ٛ‬یق‪ ،‬حَٔخٌ ػخٗنطَیٍ يٕؿٕى حٓض‪،‬‬
‫رّآٌ ػهض کّ کخيمطَیٍ آٌ رخٗي؛ نٌح ُٓخیٗ ؿَِٕٖ (ٓ‪ 44‬ـ ‪ ْ ، ۳ٖ۶‬م) ػ٘ن ٍح‬
‫«يُظٓٗحنیّ ػوم» يٗىحَي‪ .‬ػْن اى عبی آؿبى هیّْك کَ ػول روبم هیگوكك‪.‬‬
‫طؼزیَ حْم يؼَكض هیهٗ ح‪ٛ‬یم رَّظَ يٍٗٓي‪ ًٍٟ ،‬حیٍکّ ح‪ٛ‬خنض ٍح رّىٌٍٔ‬
‫ََْٗٗء يٗروُ٘ي‪ ،‬يـًٕػّٖ ْٔظٗ ٍح ىحٍحٖ آگخْٗ ٔ ٗؼٍٕ يؼَكٗ يٗکُُي؛‬
‫رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ ًٍَِْ ىهیوخ ً هٕى ٔحهق رّٔ‪ٟ‬ؼیض هٕیٖ حٓض‪ ،‬آگخْخَّ ٔ ػخٗوخَّ‬
‫رّٕٖٓ حٔ ٓیَ يٗکُي‪ .‬چٌٕ ىٍ ظٍٕٓ ػ٘ن؛ ٗؼٍٕ ػخٗن ٔ ُیزخیٗ يؼٕ٘م حُ‬
‫َٗٔ‪ ٍَٖٟٔ ١‬يیرخٗي؛ پْ طًخو حؿِحٖ ػخنى ىحٍحٖ ٗؼٍٕ ٔ حىٍحک حٓض کّ ىٍ‬
‫کًُي ؿٌرّٖ "ػ٘ن" گَكظخٍ آييِ ٔ ىحثیى ىٍ كخل «ٗيٌ» ْٔظُي‪)ٕ۶۰(.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ٍیيكٍُن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ هِبروب گبًلٓ‪ ،‬يلًٕى طل‪٠‬هٗ‪ُ« :‬وَٓ هوكم ثواكهًل» گَىآٍٖٔ ٗيِ حُ ٕٖٓ ٓخُيخٌ‬
‫«یَٕٔکٕ» رّيُخٓزض ‪ٛ‬ييیٍ ٓخل طٕني «گخَيٖ» ـ ‪ٔٓٓ ٙ‬‬
‫ٕ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٖ ـ حُ آٌؿخ کّ كيیغ «اىّ هللا فلن آكم ػلی ْٕهرَ» هخنذْخی يظلخٔطی ىٍ يُخرغ ُّٓی ٔ‬
‫ٗیؼّ یخكظّ حٓض‪ ،‬يآهٌ كيیغ ٍح ىٍ کظذ َْىٔ كَهّ‪ ،‬رّطلکیک ًکَ يٗکُیى‪ .‬پیٖ حُ آٌ رخیي‬
‫رگٕثیى کّ حگَ رّؿخی «‪ٍٕٛ‬ص» «‪ٛ‬لض» گلظّ ٗيِ رٕى کخٍ ٍحكضطَ رٕى ٔ يطخرن رخ ٔحهغ ْى‬
‫رٕى‪ ،‬يؼالً گلظّ يیٗي‪« :‬اىهللا فلن آكم ػلی «ٕلزَ» ح ّيخ طؼزیَ ‪ٍٕٛ‬ص رّؿخی ‪ٛ‬لض کّ حُ‬
‫طٍٕحص گَكظّ ٗيِ‪ ،‬يُ٘ؤ ريكًٓیْخی ُیخى گَىیيِ ٔ طٕؿیّ کخٍ ٍح ي٘کم يیکُي‪:‬‬
‫الق ـ هْهؼیذ ؽلیش كه هٌبثغ ٌٍّی‪ :‬كيیغ ىٍ کٍٓطَیٍ کظذ ٍٔحیی حْم ٓ ُّض‪َ ،‬وم ٗيِ‬
‫حٓض؛ کّ َظَ رّطويّو آٌْخ حُ حیٍ هَحٍ حٓض‪ :‬ىٍ ‪ٛ‬لیلّٖ ًْخو رٍ يُزّ(و ٕٖٔ ‪ ْ ،‬م) کّ حيالء‬
‫أرَْٕیَِ رَ حٔ حٓض‪ ،‬آييِ حٓض‪« :‬هخل ٍٕٓلهللا ههنهللا آىو ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ ‪ٕ١‬نّ ٓظٌٕ ًٍحػخ ً كه ًّخ‬
 ‫‪۴۰۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ههوّ هخل نّ حًْذ كٔهّى ػهٗ أٔنجک حنُلَ يٍ حنًالثکّ ؿهّٕ كخٓظًغ يخ یلیَّٕک كبَّٓخ طلیظک ٔ‬
‫طلیش ًٍیظک هخل‪ :‬كٌْذ كوخل حنٔالو ػهیکى كوخنٕح ٔ ػهیک ٔ ٍكًش هللا كِحىِٔ ٔ ٍكًش هللا كکم يٍ‬
‫یيهم حنـُش ػهٗ ‪ٍٕٛ‬س آىو كطٕنّ ٓظٌٕ ًٍحػخ ً كهى یِل حنوهن یُو‪ ٚ‬رؼي كظٗ أآلٌ» (‪ٛ‬لیلّٖ‬
‫ًْخو رٍ يُزّ‪)ٖٓٙ ،‬‬
‫د ـ ىٍ حنً‪ُٜ‬ق ‪ُٛ‬ؼخَی (و ٕٔٔ‪ ْ ،‬م) كيیغ چُیٍ َوم ٗيِ حٓض‪« :‬ػٍ یلیی حنزـهی ػٍ‬
‫حرٍػـالٌ ػٍحنوؼوخع رٍ كکیى ػٍ حریَْیَِ ػٍحنُزی ‪ٛ‬هیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح ‪َٟ‬د أكيکى‬
‫ّللا ههن آىو ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ»‬ ‫یوٕنٍ هزّق هللا ٔؿٓک ٔ ٔؿّ يٍ حٗزّ ٔؿٓک ّ‬
‫كبٌ ّ‬ ‫ّ‬ ‫كهیـظُذ حنٕؿّ ٔ ال‬
‫(‪ُٛ‬ؼخَی‪ ،‬حنً‪ُٜ‬ق ‪)ٗٗ٘/۲‬‬
‫ؽ ـ كًیيی (و ‪ ْ ،ٕٔ۲‬م) ىٍ ئُي هٕیٖ آٍٔىِ حٓض‪« :‬كيػُخ ٓلیخٌ هخل كيػُخ أرٕحنَِخى‬
‫ػٍحالػَؽ ػٍ حری َْیَِ هخل هخل ٍٕٓلهللا ‪ٛ‬هیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح ‪َٟ‬د أكيکى كهیـظُذ حنٕؿّ‪،‬‬
‫ّللا ههن آىو ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ» (كًیيی‪)ٗ۰ٙ/ٕ ،‬‬ ‫ّ‬
‫كبٌ ّ‬
‫ى ـ ىٍ ئُي حكًي رٍ كُزم (و ٕٔٗ‪ ْ ،‬م) آييِ حٓض‪« :‬كيػُخ ػزيهللا كيػُی حری ػُخ ٓلیخٌ ػٍ‬
‫حریحنَِخى ػٍحالػَؽ ػٍ حری َْیَِ ػٍحنُزی ‪ٛ‬هیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح ‪َٟ‬د أكيکى كهیـظُذحنٕؿّ‪،‬‬
‫ّللا ههن آىو ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ» (حرٍكُزم‪)ٕٗٗ/ٕ ،‬‬ ‫كبٌ ّ‬‫ّ‬
‫ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ چُیٍ َوم کَىِ حٓض‪« :‬كيػُخ ػزيهللا كيػُی حری هخل كيػُخ حرٍػـالٌ هخل‬
‫كيػُخ ٓؼیي ػٍ حری َْیَِ ػٍحنُزی ‪ٛ‬هّیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح ‪َٟ‬د أكيکى كهیـظُذ حنٕؿّ ٔ ال یوم‬
‫ػِ ٔؿ ّم ههن آىو ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ» (ًْخٌ‪)ٖٗٗ ،‬‬ ‫ّللا ّ‬ ‫هزّق هللا ٔؿٓک ٔ ٔؿّ يٍ حٗزّٔؿٓک ّ‬
‫كبٌ ّ‬
‫ْ ـ روخٍی (و ‪ ْ ،ٕ٘ٙ‬م) ىٍ ‪ٛ‬لیق هٕى يَٕٗیٔي‪« :‬كيػُخ یلیی رٍ ؿؼلَ كيّػُخ‬
‫ػزيحنَُحم ػٍ يؼ ًَّ ػٍ حری َْیَِ ػٍحنُزی ‪ٛ‬هیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى ههنهللا آىو ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ ‪ٕ١‬نّ‬
‫ٓظٌٕ ًٍحػخ ً ػى هخل نّ حًْذ كٔهّى ػهٗ أٔنجک حنُلَ يٍحنًالثکش ؿهّٕ كخٓظًغ يخ یلیَّٕک كبَّٓخ‬
‫طلیظک ٔ طلیش ًٍیظک كوخل‪ :‬حنٔالو ػهیکى كوخنٕح حنٔالو ػهیک ٔ ٍكًشهللا كِحىِٔ ٔ ٍكًشهللا كکم‬
‫يٍ یيهم حنـُش ػهٗ ‪ٍٕٛ‬س آىو كهى یِل حنوهن یُو‪ ٚ‬رؼي كظٗ أالٌ» (روخٍی‪)ٕٔ٘/۰ ،‬‬
‫ٔ ـ ئهى رٍ ك ّـخؽ (ؤ‪ ْ ،ٕٙ‬م) يٗگٕیي‪« :‬كيػُی دمحم رٍ كخطى كيػُخ ػزيحنَكًٍ رٍ يٓيی‬
‫ّللا ػهیّ ٔ ٓهى هخل‪« :‬اًح‬ ‫ػٍ حنًؼُی رٍ ٓؼیي ػٍ هظخىِ ػٍ حری حیٕد ػٍ أری َْیَِ ػٍحنُزی ‪ٛ‬هّٗ ّ‬
‫ّللا ههن آىو ػهٗ ‪ٍٕٛ‬طّ» (ئهى‪)ٖٕ/۴ ،‬‬ ‫كبٌ ّ‬‫هخطم أكيکى حهخِ كهیـظُذ حنٕؿّ ّ‬
‫حٌهللا ههن آىو ػهی‬ ‫الُو رًّکَ حٓض کّ ىٍ پخٍِٖ حُ يُخرغ‪ٍٔ ،‬حیض يٍٕى َظَ رّٗکم « ّ‬
‫‪ٍٕٛ‬سحنَكًٍ» رَّوم حُ حرٍػًَ آييِ حٓض‪( .‬كوَ ٍحُی‪ ،‬ؽ ٔ ‪ )ٔٔ۴ ٙ‬ح ّيخ حؿهذ يليّػخٌ رَ‬
‫حیٍ َوم حٗکخل گَكظّحَي؛ چُخٌکّ حرٍػَرٗ هٕى َیِ رَ ‪ٟ‬ؼق حیٍ كيیغ حًػخٌ کَىِ؛ ٔنی رخ طکیّ‬
‫رَ ک٘ق ٔ ٕٗٓى‪ ،‬رَ ‪ٛ‬لض آٌ كکى کَىِ حٓض (حنلظٕكخصحنًکیّّ‪ ،‬ؽ ٔ ‪)ٔٓٙ ٙ‬‬
‫حٌهللا ههن آىو ػهی ‪ٍٕٛ‬طّ» ىٍ‬ ‫د ـ د ـ يٕهؼیض كيیغ ىٍ يُخرغ ٗیؼّ‪ٍٔ :‬حیض « ّ‬
‫ػاليّ ٓیّييَط‪٠‬ی ػٔکَی‪ ،‬حیٍ كيیغ ٍح ىٍ ًٗخٍ ٍٔحیخص‬ ‫يُخرغ ٗیؼی َیِ ًکَ ٗيِ حٓض؛ ّ‬
‫يکظذ ههلخء آٍٔىِ ٔ آٌٍح َخظَ رَ ػویيِٖ طـٔیى ٔ ط٘زیّ هيحَٔي ىحَٔظّ حٓض‪ .‬کٍٓطَیٍ يُخرغ‬
‫ٗیؼی کّ كيیغ يِرٍٕ ىٍ آٌْخ آييِ‪ ،‬حُ حیٍ هَحٍ حٓض‪:‬‬
‫ؽ ـ کهیُی (و‪ ْ ،ٖٕ۲‬م) ىٍ حنکخكی‪ ،‬كيیغ ٍح ىٍ حیٍ هخنذ ٍٔحیض کَىِ حٓض‪ِ « :‬ػيَس ٌ ِيٍْ‬
‫ُّٕد ْحنو ََِ ِحُ َػ ٍْ ُي َل ًَ ِي ر ٍِْ‬
‫ػ ٍْ ػزيهللا ر ٍِْ َرلْ ٍَ َػ ٍْ أ َ ِری أَی َ‬
‫‪َ ٛ‬لخ ِرَُخ َػ ٍْ أَكْ ًَيَ ر ٍِْ ُي َل ًَ ِي ر ٍِْ هَخ ِن ٍي َػ ٍْ أ َ ِری ِّ َ‬
‫أَ ْ‬
‫‪۴۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍٕس ٌ ُيلْ يَػَشٌ َي ْوهُٕ َهشٌ‬ ‫‪َ ٛ‬‬‫ٍٕطِ ِّ كَوَخ َل ِْی ُ‬ ‫‪َ ٛ‬‬ ‫ّللاَ َههَنَ آىَ َو َػهَٗ ُ‬ ‫ٓؤ َ ْنضُ أَرَخ َؿ ْؼلَ ٍَ ع َػ ًَخ َی َْ ٌَُٔٔ أ َ ٌَ َ‬ ‫ُي ْٔ ِه ٍى هَخ َل َ‬
‫خف ْحن َک ْؼ َزشَ ِانَٗ ََ ْل ِٔ ِّ‬
‫‪َ ٟ‬‬‫‪ٟ‬خكَ َٓخ ِانَٗ ََ ْل ِٔ ِّ َک ًَخ أَ َ‬ ‫‪ْ ٍِ َٕ ٜ‬حن ًُ ْوظ َ ِهلَ ِش كَؤ َ َ‬‫ٓخثِ َِ حن ُّ‬ ‫َخٍَْخ َػهَٗ َ‬ ‫حهظ َ‬ ‫ّللاُ َٔ ْ‬‫طلَخَْخ َ‬ ‫‪َ ٛ‬‬
‫َٔ ح ْ‬
‫ٔكی» (کهیُی ـ کخكی‪ ،‬ؽ ٔ ‪)ٖٔٗ ٙ‬‬ ‫ی َٔ ََ َل ْوضُ كِی ِّ ِي ٍْ ٍُ ِ‬ ‫حنَٔ َف ِانَٗ ََ ْل ِٔ ِّ كَوَخ َل رَ ْیظِ َ‬ ‫َٔ ُّ‬
‫ى ـ ٗین ‪ٛ‬ئم (ؤ‪ ْ ، ٖ۴‬م) ىٍ کظخد حنظٕكیي آٍٔىِ حٓض‪« :‬كيػُخ أكًي رٍ حنلٍٔ حنوطخٌ‬
‫هخل كيػُخ أرٕٓؼیي حنلٍٔ رٍ ػهی رٍ حنلٔیٍ حنؼٔکَی هخل كيػُخ حنلکى رٍ أٓهى هخل كيػُخ حرٍػهیش‬
‫ک‬ ‫ّللاُ َٔؿْ َٓ َ‬ ‫ی ‪ُ ٍَ ٙ‬ؿ ًال َیوُٕ ُل ِن ََ ُؿ ٍم هَزَ َق َ‬ ‫ٔ ًِ َغ حنَُ ِز ُّ‬ ‫ػٍ حنـَیَی ػٍ أریحنٍٕى رٍػًخيش ػٍ ػهی هخل حن َ‬
‫ٍٕطِّ» (‪ٛ‬ئم‪ ،‬حنظٕكیي‪)ٕٔ٘ ،‬‬ ‫‪َ ٛ‬‬ ‫ّللاَ َههَنَ آىَ َو َػهَٗ ُ‬ ‫ک كَوَخ َل ‪َ ٙ‬ي ّْ َال طَوُ ْم ٌََْح كَب ِ ٌَ َ‬ ‫َٔ َٔؿْ َّ َي ٍْ یُ ْ٘ ِز ُٓ َ‬
‫ْ ـ ْىچُیٍ ٗین ‪ٛ‬ئم ىٍ حنظٕكیي ٔ ػیٌٕ حهزخٍ حنَ‪ٟ‬خ َٕٗظّ حٓض‪:‬‬
‫« كيػُخ أكًي رٍ ُیخى رٍ ؿؼلَ حنًٓيحَی ٍكًّ هللا هخل كيػُخ ػهی رٍ ارَحْیى رٍْخٗى ػٍ أریّ‬
‫خّ َی َْ ٌَُٔٔ أَ ٌَ‬ ‫ػٍ ػهی رٍ يؼزي ػٍ حنلٔیٍ رٍ هخني هخل ههض نهَ‪ٟ‬خ َیخ حرٍَْ ٍٕٓلهللا ِا ٌَ حنَُ َ‬
‫غ ِا ٌَ‬ ‫ْ‬
‫ّللاُ نَوَيْ َكٌَكُٕح أ َ َٔ َل حن َل ِيی ِ‬
‫ٍٕطِ ِّ كَوَخ َل هَخطَهَ ُٓ ُى َ‬‫‪َ ٛ‬‬ ‫ػهَٗ ُ‬ ‫ّللاَ َػ َِ َٔ َؿ َم َههَنَ آىَ َو َ‬ ‫ٍٕٓلهللا ‪ ٙ‬هَخ َل ِا ٌَ َ‬
‫ک َكوَخ َل‬ ‫ک َٔ َٔؿْ َّ َي ٍْ یُ ْ٘زِ ُٓ َ‬ ‫ّللاُ َٔؿْ َٓ َ‬ ‫خكزّهَزَ َق َ‬ ‫‪ِ ٜ‬‬ ‫ُ‬
‫ٔ ًِ َغ أ َكيَ ُْ ًَخ یَوٕ ُل ِن َ‬ ‫َ‬ ‫َخٌ كَ َ‬
‫ٔخر ِ‬ ‫ّللاِ َي ََ رِ ََ ُؿهَی ٍِْ یَظ َ َ‬ ‫ٍَ ُٕٓ َل َ‬
‫ٍٕطِّ» (‪ٛ‬ئم‪ ،‬ػیٌٕ‬ ‫‪َ ٛ‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ّللاَ َػِ َٔ َؿم َههنَ آىَ َو َػهٗ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ک كبٌِ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫نَّیخ ػزيهللا ال طوم ٌَْح ِْل ِهی َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫حهزخٍحنَ‪ٟ‬خ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٔ ٕٔٓ ٙ‬حنظٕكیي‪)ٕٔ٘ ٙ ،‬‬
‫‪ 4‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ٖ‪٘٘ٙ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳‬ـ أرٕحنلظق حنَ٘ٓٓظخَی‪ :‬حنًهم ٔ حنُلم‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۲۰ ٚٛ ،‬ـ ‪ ٔٓ4‬ـ ٔ ي‪ٜ‬خٍع حنً‪ٜ‬خٍع‪ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۳۰‬ـ ٔ كَُْگ كِ ََ ْم حٓاليی‪ 4ٕٔ ٙ ،‬ـ ٔ يٌحْذ حالٓاليییٍ‪ ،‬ؽ ٔ‪ ۳4۴ ٚٛ ،‬ـ ‪۶ٓ۳‬‬
‫‪ ۶‬ـ حیًخَٕثیم کخَض‪ُٓ« :‬ـٖ هَى َخد» ‪ٖ۲ٙ‬‬
‫* ػهی رٍ دمحم َٗیق ؿَؿخَی‪ :‬حنظؼَیلخص‪ًٗ ،‬خٍِ ‪ ٕٔٓ۳‬ـ ریَٔص ‪ٔ۲۴۳‬‬
‫‪ ۰‬ـ حكًي رٍ دمحم حرٍػزي ٍرّ‪ :‬حنؼوي حنلَیي‪ ،‬ؽٕ‪4ٓ۰ٚٛ ،‬ـ‪ ،4ٓ۴‬حكًي حيیٍ ‪ ،‬هخَِْ‬
‫‪ ۴‬ـ ػهی رٍ حًٓخػیم حٗؼَی‪ :‬يوخالص حالٓاليییٍ ٔ حهظالف حنً‪ٜ‬هیٍ‪ ،‬ؽٔ‪4ٖٖٙ ،‬ـ ‪،4ٖ4‬‬
‫ْهًٕص ٍیظَ‪ ،‬چخپ ٕٓو ـ هخَِْ ٓٓ‪ٔ۲۴ٓ /ٔ4‬‬
‫‪ ۲‬ـ يطَٓ رٍ ‪١‬خَْ يويٓی‪ :‬حنزيء ٔحنظخٍین‪ ،‬ؽٔ‪ ،4۴ٙ ،‬چخپ کهًخٌ ْٕحٍ‪ ،‬پخٍیْ ‪ٔ۴۲۲‬‬
‫ٓٔ ـ هخ‪ٟ‬ی ػزيحنـزخٍ رٍ حكًي‪ :‬حنًـُی كی حرٕحد حنظٕكیي ٔ حنؼيل‪ ،‬ؽٕٔ‪ ،4ٔٙ ،‬حرَحْیى‬
‫ييکٍٕ‪ ،‬چخپ حنُظَ ٔ حنًؼخٍف ـ هخَِْ ٓٓ‪ٔ۲۴ٓ /ٔ4‬‬
‫ٔٔ ـ دمحم يخطَیيی‪ :‬حنظٕكیي‪ ،‬ؽٔ‪ ،ٔ۳ٖٙ ،‬كظقهللا ههیق‪ ،‬چخپ ریَٔص ‪ٔ۲۴۶‬‬
‫ٕٔ ـ ػزيحنوخَْ رـيحىی‪ :‬ح‪ٕٛ‬لحنيّیٍ‪ ،‬ؽٔ‪ ،۶ٙ ،‬ریَٔص ٔٓ‪ٔ۲۴ٔ /ٔ4‬‬
‫ٖٔ ـ حرٍكِو‪ ،‬حنل‪ٜ‬م كی حنًهم‪ :‬ؽٔ‪ 4ٖٙ ،‬ـ ریَٔص ‪ٔ۲۲۰‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ دمحم رٍ دمحم رِىٔی‪ :‬ح‪ٕٛ‬لحنيّیٍ‪ ،‬ؽٔ‪۳ٙ ،‬ـ‪ْ ،۶‬خَِ ریظَنُْ‪ ،‬هخَِْ ٖ‪ٔ۲۶ٖ /ٖٔ۴‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ ػهی رٍ حًٓخػیم حٗؼَی‪ :‬يوخالص حالٓاليییٍ ٔ حهظالف حنً‪ٜ‬هیٍ‪ ،4ٖٖٙ ،‬چخپ‬
‫ْهًٕص ٍیظَ‪ٔ ،‬یٔزخىٌ چخپ ٕٓو ـ هخَِْ ٓٓ‪ٔ۲۴ٓ /ٔ4‬‬
‫‪ٔ۶‬ـ يطَٓ رٍ ‪١‬خَْ يويٓی‪ :‬حنزيء ٔحنظخٍین‪ ،‬ؽٔ‪ ،4۴ٙ ،‬چخپ کهًخٌ ْٕحٍ‪ ،‬پخٍیْ ‪ٔ۴۲۲‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ دمحم حرٍػزيٍرّ‪ :‬حنؼوي حنلَیي‪ ،‬ؽٕ‪4ٓ۰ٙ ،‬ـ‪ ،4ٓ۴‬حكًي حيیٍ ‪ ،‬هخَِْ ‪ٔ۲۶۲ /ٖٔ۴۲‬‬
‫‪ ٔ۴‬حرٍَيیى‪ :‬حنلَٓٓض ‪ ،‬ؽٔ‪ٕٓ4ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ٖ‪۳ٕ۰ ٙ ،‬‬
‫‪۴۰۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٕٓ ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۲ٓ ٙ ،‬‬

‫ٕٔ ـ هٕحٍُيی‪َٗ ،‬ف ك‪ٕٜٙ‬حنلکى ‪ٕ۴۶ ٙ ،‬‬
‫ٕٕ ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ٕٔ‪۲4ٙ ،‬‬
‫ٖٕ ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ آيخٍ کظذ ٔ ٍٓخالطی کّ رّحرٍػَرٗ َٔزض يٗىُْي حُ حكٔخَّ ْى آٌ ‪َ١‬فطَ حٓض‪.‬‬
‫چُخٌ آيخٍْخی پیٖ حُ آٌکّ ٔحهؼیض هخٍؿی ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬ریٖطَ ریخَگَ رٓض ٔ كیَص ْٕحىحٌٍ حُ‬
‫ػظًض حرٍػَرٗ حٓض‪ .‬یکی حُ طٌکََِٕیٔخٌ حرٍػَرٗ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«ىٍ آؿخُ گلظخٍ رّپَکخٍٖ حرٍػَرٗ ٔ كَِٔٗ آػخٍٕ حٗخٍِ کَىو‪ ،‬حکٌُٕ يٗهٕحْى ىٍرخٍِٖ‬
‫آٌ رّىٍحُح ٓوٍ رگٕیى طخ ٍٍٔٗ ٔ يينّم گَىى کّ حیٍ ‪ٕٛ‬كٗ َخيٗ رٍّحٓظٗ حُ پَکخٍطَیٍ ٔ‬
‫پَيخیّطَیٍ َٕیُٔيِگخٌ ىحٍحالٓالو حٓض ٔ ْیچ یک حُ َٕیُٔيِگخٌ ؿٓخٌ حٓالو‪ ،‬كظٗ پَکخٍطَیٍ ٔ‬
‫ؿِحنٗ ىٍ کؼَص طؤنیق ٔ ط‪ُٜ‬یق رخ ٖٔ رَحرَٖ ًَٗکُُي‪».‬‬ ‫ىحَخطَیٍ ٗخٌ حُ هزیم کُيٖ‪ ،‬حرٍٓیُخ ٔ ّ‬
‫ّ‬
‫ىٍ َخيّٖ کّ حٔ هٕى ىٍ ٓخل ٕٖ‪ ۶‬حُ ىي٘ن رّکیکخّٔ حٔل َٕٗظّ حٓض‪ ،‬حُ يٕأنلخطٖ ىٍ‬
‫كئى ٓ‪ ٕ4‬يٕأنّلّ َخو رَىِ ٔ طٕ‪ٟ‬یق ىحىِ حٓض کّ کٕچکطَیٍ ٗخٌ یک ؿِء ٔ رٍِگطَیٍ ٗخٌ‬
‫حكٌِٔ رَ ‪ٛ‬ي يـهي حٓض‪ ٔ .‬ىٍ ٍٓخنّٖ کّ ىٍ پخٓن هٕحْٖ رَهٗ حُ یخٍحَٖ ىٍ ُيیُّٖ‬
‫كَٓٓض يٕأنّلخطٖ طؤنیق کَىِ رَّخو ‪ ٕ4۴‬يٕأنّلّ حٗخٍِ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ػجل الْ ُّبة ّؼوأً طؼيحى يٕأنلخطٖ ٍح ٓٓ‪ ٔ 4‬حَيٖ ٔ ػزيحنَكًٍ ؿخيٗ يظـخُٔ حُ ٓٓ‪۳‬‬
‫ؿهي ىحَٔظّ حٓض‪ .‬حًٓخػیم پخٗخ رـيحىٖ يٕأنّق کظخد ْيیشحنؼخٍكیٍ حُ ‪ 4۰۳‬کظخد ٔ ٍٓخنّ َخو رَىِ‬
‫حٓض‪ .‬کخٍل رَٔکهًخٌ ىٍ طلویوٖ رَّخو ٔ َ٘خٌ ٓ‪ ٔ۳‬ؿهي کظخد ٔ ٍٓخنّ ٍٓیيِ حٓض‪ .‬آهخٖ‬
‫ػٕحى کّ ىٍ حیٍ ُيیُّ رّپژْٖٔ پَىحهظّ رَّخو ‪ ۳ٕ۰‬کظخد ىٓض یخكظّ حٓض‪ .‬رخالهَِ آهخٖ‬ ‫کٍٕکیْ ّ‬
‫ػؼًخٌ یلیٗ ىٍ پژْٖٔ ئظٕكخیٖ حُ ‪ ۴4۴‬کظخد ٔ ٍٓخنّ حٓى رَىِ حٓض‪...‬‬
‫حیٍ ْى َخگلظّ ًَخَي کّ حرٍػَرٗ هٕى َٕٗظّ حٓض‪ :‬رَهٗ حُ ىٔٓظخَى رّيٍ گلظّحَي کّ حُ يٍ‬
‫ٓٓٓ‪َٕٗ 4‬ظّ ‪ٟ‬ز‪ ٢‬کَىِحَي‪ .‬کّ حنزظّ رَّظَ رؼیي ٔ رهکّ ئظزؼي يًَٗخیي‪.‬‬
‫يلًٕى ًٔحنلوخٍی ىٍ کظخد «َُيگیَخيّٖ ٗین حکزَ يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ» يیگٕیي‪:‬‬
‫«يخ ىٍ حیٍ کظخد َخو ٔ كظٗحاليکخٌ َ٘خٌ ٔ ٔیژِگٗ ٔٔ‪ ۳‬کظخد ٔ ٍٓخنّ ٍح کّ پخٍِٖ حُ‬
‫آٌْخ رّیویٍ ٔ پخٍِٖ ىیگَ رّظٍ هٕٖ حُ آٌ حٔ حٓض‪ ،‬یخىىحٗض يٗکُیى‪ ،‬طخ ْى رّحیٍ ٔٓیهّ ػظًض‬
‫يوخو ٔ کؼَص ح‪١‬الػخص ٔ رٔیخٍىحَٗ ٔ پَکخٍٖ ٖٔ رّػزٕص ٍٓي ٔ ْى هٕحَُيِگخٌ ٍح رّحٓى آػخٍ ٔ‬
‫يٕأنّلخطٖ آُٗخیٗ كخ‪ٛ‬م آیي ٔ ىٍ حیٍ یخىىحٗض َؤض رَّخو کظخدْخی حٗخٍِ يٗکُیى کّ حٔ هٕى ىٍ‬
‫يؼَكٗ ٓخیَ يٕأنلخطٖ کّ ىٍ کظخدْخٖ‬ ‫َخيّ ٔ ٍٓخنّٖ كٕمحنٌکَٕ حُ آٌْخ َخو رَىِ حٓض ٔ رؼي رّ ّ‬
‫يوظهق ػزض ٔ ىٍ کظخروخَّْخٖ يظؼيى ‪ٟ‬ز‪ٗ ٢‬يِ حٓض يٗپَىحُیى‪».‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ ئهًخ ً ریٍ يٕنٕی ٔ حرٍػَرٗ يالهخطی كخ‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ يٕنٕی چُخٌکّ هٕى ٍح‬
‫ک٘ظّ‪ ،‬يَىِٖ ًْٗ يؼَكی يٗکُي‪ٗ ،‬یلظّٖ حرٍػَرٗ َ٘خٌ ًَٗىْي‪َ .‬وم حٓض کّ ٍُٖٔ يٕالَخ‬
‫ىٍ ؿًغ ح‪ٛ‬لخد َ٘ٔظّ رٕى‪ ،‬رؼ‪ ٗ٠‬ػهًخٖ ح‪ٛ‬لخد ىٍ رخد «كظٕكخص يکٗ» ٓوٍ ًْٗگلظُيٖ‪،‬‬
‫یکٗ گلض‪« :‬ػـذ کظخرٗ حٓض کّ ح‪ٛ‬الً يو‪ٕٜ‬ىٕ يؼهٕو َیٔض‪ ».‬يٕالَخ ٓخکض رٕى ٔ چیِٖ‬
‫هٕحل" حُ ىٍ ىٍآيي‪ ،‬ك‪َ٠‬ص يٕالَخ حُ رخد يطخیزّ كَيٕى‪« :‬كخنیخ ً کّ‬ ‫ًَٗگلض؛ َخگخِ "ُکٗ ّ‬
‫كظٕكخص ُ ّکٗ رّ حُ كظٕكخص ي ّکٗ حٓض؛ ٔ رًّٓخع َٗٔع كَيٕى‪.‬‬
‫‪۴۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٕ۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیش‪ ،‬ؽ‪ٕٖٖ ٙ ،۶‬‬

‫‪ ٕ۰‬ـ حیهیخ پخٔنٕیچ پظَٔٗلیٔکی‪ ،‬کَیى ک٘خٍُٔ‪« :‬حٓالو ىٍ حیَحٌ» ‪ٖ۳۶ ٙ‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ‪44ٖ ٙ ،۲‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ اثيریویَ ػالِٔ رَ کظخدْخی هطٍٕ‪ ،‬طؼيحى ‪ٍٓ 4۶‬خنّ ىحٍى کّ ریٖ حُ َیى آٌْخ ىٍ ٍى‬
‫‪ٕٛ‬كیّ رّه‪ ٕٜٙ‬حرٍػَرٗ حٓض‪ٍٓ(.‬خنّ رّيؼُخی «يوخنّ» ٔ «َخيّ» حٓض‪ ،‬حئَُِ پخٍٓی‬
‫ُرخَخٌ رّآٌ «ؿٔظخٍ» يٗگٕیُي‪ ).‬دمحم ٍٗیي ٍ‪ٟ‬خ ٍٓخالص حرٍطیًیّ ٍحگَى آٍٔىِ ٔ ىٍ پُؾ ؿهي‬
‫طُظیى ًَٕىِ ٔطلض ػُٕحٌ «يـًٕػش حنَٓخثم ٔحنًٔخثم الرٍطیًیش» ىٍ ىٔ يـهي يُظَ٘ ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٖٓ ـ ؿخيؼیض ٔ ػًن "كویوض" يٕنٕٖ چُيحٌ حٓض کّ ٔهظٗ نذ يٗگ٘خیي‪ ،‬كَف ىل ًّْ ٍح‬
‫یکؿخ يَُٗي‪ .‬حٔ َّطُٓخ ًّْٖ يَ٘دْخ‪ ،‬حػى حُ كویوظٗ‪َٗ ،‬یؼظٗ‪َ١ ،‬یوظٗ‪ ،‬هَحرخطٗ ٔ يُخؿخطٗ‬
‫حُ کیٖ ٔ آثیٍ هخ‪ٍ ٙ‬ح رّیک آرٖهٍٕ يٗک٘خَي‪ ،‬کّ ًّْ آثیٍْخ ٔ طهوْٗخٖ ٰانٓی ٔ رَٖ٘ ٍح‬
‫ىٍٔ ْى گَى يٗآٍٔى‪ .‬چُخٌکّ ٔهظٗ يٕنٕٖ ٓوٍ يٗگٕیي حْم حٓالو (حُ َْكَهّ ٔ ‪َ١‬یوض)‬
‫يٗگٕیُي حیٍ كَف يخ حٓض‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل ُْئ يٗگٕیي حیٍ كَف ىل يخ حٓض‪ ،‬یٕٓى يٗگٕیي حیٍ‬
‫كَف يٌْذ يخ رٕى‪ ،‬ئیلیض ْى يٗگٕیي كَف يخ ًْیٍ حٓض‪ ...‬هال‪ ّٛ‬رضپَٓض ٔ هيحپَٓض‬
‫یک‪ٛ‬يح ًْیٍ حىػخ ٍح ىحٍَي‪ .‬كظٗ حُ ُحْي ٔ ‪ٕٛ‬كٗ گَكظّ طخ هيح َخرخٍٔحٌ يٕنٕٖ ٍح حُ هٕى‬
‫يٗىحَُي‪ .‬يٕنُٕٖٗخٓخٌ ٍٖٔ حیٍ َکظّ حؿًخع ىحٍَي کّ ييحٍحٖ يٕنٕٖ رخ حْم کظخد ىٍ كي حكَح‪١‬‬
‫رٕىِ ٔ طوَیزخ ً يَُٖ ریٍ حىیخٌ ًَٗىیيِ‪ .‬رخنًوخرم َیِ ًْیٍگَّٕ رٕىِ‪ .‬يٍٕ٘ٓ حٓض کّ پْ حُ كٕص‬
‫حٔ ئهًخَخٌ رََٓ يِحٍٕ هَآٌ يٗهٕحَيَي‪ ،‬ئیلیخٌ حَـیم ٔ یٕٓىیخٌ طٍٕحص هَأص يٗکَىَي‪.‬‬
‫گٕیخ حیٍ ٔ‪ٟ‬غ هٌَْخ حىحيّ ىحٗظّ ٔ ُُْٕ ْى كویوض يطهذ ًْیٍ حٓض‪ .‬يٕنٕٖ رّكن ي‪ٜ‬يحم‬
‫رخٍُ حیٍ ریض حُ ػَكٗ حٓض کّ هطخد رّهٕى يٗگٕیي‪:‬‬
‫ئهًخَض رُّيِو ٕٗیي ٔ ُْئ رُٕٔحَي‬ ‫چُخٌ رخ َیک ٔ ري هٕ کٍ کّ رؼي حُ يَىَض ػَكٗ‬
‫حیٍ رّ آٌ هخ‪ َ١‬رخٗي کّ يٕنٕٖ رخ نلع کخٍٖ َيحٍى؛ رٔخ حنلخظ ٍح يخیّٖ ٗوخم‪َ ،‬لخم ٔ‬
‫کئٍص يٗىحَي‪ ،‬آٌچُخٌ کّ ىٍ ىحٓظخٌ ػُذ‪ ،‬حَگٍٕ‪ ،‬حُٔو ٔ حٓظخكیم ریخٌ يٗکُي‪ َْ .‬چٓخٍ َلَ‬
‫یک چیِ يٗهٕحٓظُي ٔنٗ چٌٕ ُرخٌ یکىیگَ ٍح ًَٗىحَٔظُي‪ ،‬رَ َٓ نلع ىػٕٖ يٗکَىَي‪ .‬ىػخٖٔ‬
‫حىیخٌ ٔ يٌحْذ ػیُخ ً ًْیٍگَّٕ حٓض‪ .‬كخل آٌکّ ًّْٖ حىیخٌ ٍَٕ یک هٍٕٗیيحَي‪ .‬حیٍؿخ حٓض کّ‬
‫يٕنٕٖ نلع ٔ هخنذ ٍح ٍْخ کَىِ ئظویًخ ً َٓحؽ يؼُٗ ٔ يـِ يٍٗٔى نٌح ًّْ ٍح رّيَحى ىل‬
‫يٍٗٓخَي‪ .‬هٕى يٗگٕیي‪:‬‬
‫يٕٓٗ ىٍ ؿُـــگ ٗي‬
‫ٔ‬ ‫يٕٓٗ رخ‬
‫ٔ‬ ‫* چٌٕ کّ رٍَٗگٗ حٓیـــَ ٍَگ ٗـــخى‬
‫گٕیُي ىٍ یویٍ کّ رّیک رخٍ آييیى‬ ‫* يَىحٌ ٍحِ ؿًهّ یکٗ ٍٔف ٔ یک ىلحَي‬
‫ٔؿيحٌ حَٔخَٗ ٔ حَ‪ٜ‬خف يٌْزٗ يٕنٕٖ ْى ٍح رزیُیى‪:‬‬
‫َٗ رّکهٗ گـــًَْخَُـــي حیٍ ٍيـــّ‬ ‫حیٍ كویوض ىحٌ َّ كنحَي حیٍ ًْـــّ‬
‫آٌکّ گٕیي ؿًهّ رخ‪١‬م‪ ،‬حٔ ٗوٗ ٓض‬ ‫آٌکّ گٕیي ؿًهّ كنحَي‪ ،‬حكًوٗ ٓض‬
‫ىٍ َظَ يٕنٕٖ‪ ،‬حیًخٌ ٗو‪ ٔ ٜٗ‬ػخ‪١‬لٗ ـ كظٗ رّ‪ٍٕٛ‬ص رئٖ ٔ ٓخىِ ـ رَ حیًخٌ ح‪ٕٛ‬نٗ ٔ‬
‫ػهًخیٗ ٔ ٍٔكخَٗ طَؿیق ىحٍى‪ .‬ػَكخٌ "يل‪ "ٞ‬یؼُٗ ًْیٍ! حٔؽ ػَكخٌ يٕالَخ ىٍ ىحٓظخٌ‬
‫"يٕٓٗ ٔ ٗزخٌ" ظٍٕٓ يٗکُي‪ ،‬آٌؿخ کّ يٕالَخ حُ ُرخٌ هيح ٓوٍ يٗگٕیي‪:‬‬
‫يخ ىٌٍٔ ٍح رُـــگَیى ٔ كـــخل ٍح‬ ‫يخ ُرخٌ ٍح َُـــگَیى ٔ هـــخل ٍح‬
 ‫‪۴۰۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫پْ ‪١‬لیم آييػَ‪ ٝ‬ؿَْٕ ؿَ‪ٝ‬‬ ‫ُحٌکّ ىل ؿَْٕرٕى گلظٍ ػَ‪ٝ‬‬

‫َْکـــٔٗ ٍح ح‪ٛ‬ـــطالكٗ ىحىِحیى‬ ‫َْکـــٔٗ ٍح ٓیـــَطٗ رُٓخىِحیى‬
‫ُٓيیخٌ ٍح ح‪ٛ‬ـــطالف ٓـــُي ييف‬ ‫ُْيیخٌ ٍح ح‪ٛ‬ــطالف ْــُي ييف‬
‫پخک ْى حی٘ـــخٌ َٕٗي ٔ ىٍ ك٘ــخٌ‬ ‫يٍ َگَىو پخک حُ طٔزـــیق ٗخٌ‬
‫رهکّ طخ رَ رُـــيِگخٌ ؿٕىٖ کُـــى‬ ‫يٍ َکـــَىو هــهن طخ ٕٓىٖ کُى‬
‫َٓ رَّٓ كکَ ٔ ػزــخٍص ٍح رُٕٔ‬ ‫آط٘ٗ حُ ػ٘ن ىٍ ىل رـــَكَُٔ‬
‫َْچـــّ يٗهٕحْي ىل طُگض رگٕٖ‬ ‫ْیـــچ آىحرٗ ٔ طَطیزٗ يــــٕٖ‬
‫ٖٔ ـ يٓخطًخ گخَيٖ‪ ،‬يلًٕى طل‪٠‬هٗ‪ ًّْ« :‬يَىو رَحىٍَي» گَىآٍٖٔ ٗيِ حُ ٕٖٓ ٓخُيخٌ‬
‫«یَٕٔکٕ» رّيُخٓزض ‪ٛ‬ييیٍ ٓخل طٕني «گخَيٖ» ‪ٔٓٓ ٙ‬‬
‫ٕٖ ـ ًْخٌ‪۲۴ ٙ ،‬‬
‫ٖٖ ـ رَگَكظّ حُ «َؤظیٍ روٖ حهالم» ـ «ثبهّؿ اٍپیٌْىا» یکی حُ رٍِگطَیٍ كیهٕٔكخٌ‬
‫ػومگَح ىٍ هٌَٔ ؿيیي حٓض‪ .‬هيٍ ٔ يُِنض حٔ طخ ييصْخ پْ حُ يَگٖ َخُٗخهظّ يخَي ٔ رّحطٓخو کلَ‬
‫ٔ حٍطيحى حُ حٔ ريگٕیی ٗي‪ .‬رَطَحَي ٍحٓم ىٍ طخٍین كهٔلّحٕ حٔ ٍح چُیٍ طٕ‪ٛ‬یق کَىِ حٓض‪:‬‬
‫«حٓپیُُٕح َٗیقطَیٍ ٔىٔٓض ىحٗظُیطَیٍ كالٓلّٖ رٍِگ حٓض‪ .‬حُ نلخظ هيٍص كکَی رؼ‪٠‬یْخ‬
‫حُ حٔ كَحطَ ٍكظّحَي‪ ،‬ح ّيخ حُ نلخظ حهالهی کٔی رّپخی حٔ ًٍَٗٓي‪ ».‬حٓپیُُٕح یٕٓىی رّىَیخ آيي‪،‬‬
‫ٔنی یٕٓىیخٌ حٔ ٍح طکلیَ کَىَي‪ .‬ئیلیخٌ َیِ رًّْخٌ حَيحُِ حُ حٔ َلَص ىحٗظُي‪ .‬رخ آٌکّ َٓحَٓ‬
‫كهٔلّ حٕ ٍح حَيیّٖ٘ هيح كَح گَكظّ حٓض‪ ،‬يئيُیٍ هَ٘ی حٔ ٍح رّهيح َخُٗخٓی يظٓى کَىَي‪».‬‬
‫رخٍٔم حٓپیُُٕح ٗو‪ٜ‬یظی گّٕٗگیَ ٔ حَِٔح‪١‬هذ رٕى‪ .‬چُخٌکّ گخْی طخ ّٓ يخِ حُ هخَّحٕ ریٌَٔ‬
‫ًٍَٗكض‪ .‬حٔ كظی حُ پٌیَٕ ًٓض حٓظخىی ىحَ٘گخِ ْخیينزَگ َٓرخُ ُى ٔ ٍُٔگخٍ ٍح رخ طَحٗیيٌ‬
‫ػيٓی رَحی ػیُک‪ ،‬يیکَٔٓکٕپ ٔ طهٔکٕپ گٌٍحَیي‪ .‬حٓظُ٘خم گَى ٗیّ٘ يٕؿذ َخٍحكظی ٍیٕی‬
‫حٔ ٗي ٔ رّيَگٖ ىٍ ‪ٓ 44‬خنّگی حَـخيیي‪.‬‬
‫ٗخْکخٍ رخٍٔم حٓپیُُٕح کظخری حٓض رَّخو «حهالم» کّ ىٍ آٌ رّٗیِٕٖ ُْيّٖٓ حههیيٓی‬
‫ىٍرخٍِٖ ًّْچیِ رلغ يٗکُي‪ .‬حیٍ کظخد ًََّٕٖ ػخنی یک َظخو كهٔلت هٕىرُٔيِ حٓض کّ ْيكٖ‬
‫طزییٍ ًّْچیِ حٓض‪ .‬كهٔلّٖ حٓپیُُٕح كهٔلّٖ ٍٓظگخٍی حُ ‪َ١‬ین ُٗخهض هيح حٓض‪َِ .‬ى حٔ‪ْ ،‬يف‬
‫كهٔلّ « ؿٔض ٔؿٕی هیَی حٓض هخرم حَظوخل‪ ،‬کّ ک٘ق آٌ يخ ٍح حُ نٌطی ىحثى ٔ ػخنی ىٍ َُيگی‬
‫آیُيِ رَهٍٕىحٍ هٕحْي کَى‪ ».‬يخرؼيحنطزیؼّٖ حٓپیُُٕح رٓظَیٍ ًََّٕٖ كهٔلّٖ حٓض کّ يٗطٕحٌ‬
‫آٌٍح «ٔكيص ٔؿٕى يُطوی» َخيیي ـ یؼُی َظَیّٖ کّ يٗگٕیي ؿٓخٌ کالً حُ یک ؿَْٕ ٔحكي‬
‫ٓخهظّ ٗيِ کّ ْیچیک حُ حؿِحی آٌ رّطُٓخیی يُطوخ ً ًَٗطٕحَي ٔحؿي ٔؿٕى رخٗي‪ .‬حٓخّ َٓخیی حیٍ‬
‫َظَ حیٍ حٓض کّ َْ ه‪٠‬یّ ىحٍحی یک يٕ‪ٕٟ‬ع ٔ یک يلًٕل حٓض‪ .‬يَطزض حٓپیُُٕح رخ گٌٗض‬
‫ُيخٌ ُٗخهظّ ٗي چُخٌکّ ْگم ىٍرخٍِٖ حٔ گلظّ حٓض‪ًٗ« :‬خ یخ پیَٔ حٓپیُُٕح ْٔظیي‪ ٔ ،‬یخ حٓخٓخ ً‬
‫كیهٕٔف َیٔظیي‪ ٔ ».‬آنزَص حَی٘ظیٍ ىٍ َخيّٖ َٕٗظّ کّ طُٓخ رّهيحی حٓپیُُٕح حیًخٌ ىحٍى‪ .‬حٔ رَ‬
‫ٍيخٌَٕیٔخَی يخَُي ؿَؽ حنیٕص ٔٓخيَٓض يٕحو َیِ طؤػیَگٌحٍ رٕىِ‪.‬‬
‫‪ ٖ4‬ـ ػٓي هيیى‪ ،‬کظخد «هَٔؽ» رخد ریٔظى‪ ،‬آیّٖ پُـى (حرظيحٖ ىِ كَيخٌ)‬
‫‪ ٖ۳‬ـ حَـًٍ کهیًیخٌ طَٓحٌ ـ ٔرٔخیض‪.‬‬
‫‪ ٖ۶‬ـ ىالنش حنلخثَیٍ‪١ ،‬زغ َٗکض حنًَ٘نی نهطزخػش ٔحنَُ٘‪ ،‬هخَِْ‪.‬‬
‫ٓ‪۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٖ۰‬ـ کَیٔظٕكَ حٓظیي‪ ،‬كهٔلّ ىٍ ئیلیض رخٓظخٌ‪4۰ ٙ ،‬‬

‫‪ ٖ۴‬ـ َْی حٔٓظَیٍ ٔنلٌٕٔ‪ :‬كهٔلّ حرخی کهیٔخ‪۰۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ ؿًخػش يٍ حنالْٕطییٍ‪ :‬طلٔیَ حنکظخد حنًويّ‪ ،‬ىحٍحنًٍُٕ٘حص حنظلٔیَ‪ ،‬هخَِْ ٓ‪ٔ۲۲‬‬
‫ٓ‪ 4‬ـ حنًيهم نَ٘ف حَـیم حنويیْ یٕكُخ‪ ،‬حالد يظی ئکیٍ‪ ،‬هخَِْ‪ ،ٔ۲۴۲ ،‬يطزؼش‬
‫ىیَحنويیْ حَزخيوخٍ‪.‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ كٓیى ػِیِ حنویْ‪ :‬حنًيهم حنی حنؼٓي حنـيیي‪ ،‬ىحٍحنؼوخكش‪ ،‬هخَْس‪.‬‬
‫ٕ‪ 4‬ـ طلٔیَحنوَآٌحنؼظیى أرٕدمحم ٓٓم رٍ ػزيهللا ٕٗٗظَی (طٔظَی) ىحٍحنکظذ حنؼَریّ حنکزَی‪،‬‬
‫هخَِْ‪ 4۰ ٔ 4ٔ ،4ٓ ٚٛ .‬؛ طلٔیَ حرٍکؼیَ‪ ،‬ؽٖ‪44ٔ ٚٛ ،‬ـٖ‪ 44‬؛ طلٔیَ هَ‪١‬زی‪ ،‬ؽ‪،ٔ4‬‬
‫‪ ٔ۳ٔ ٙ‬؛ طلٔیَ ‪١‬زَی‪ ،‬ؽٕٔ‪ٖ۲ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ 4‬ـ حنُزَحّ كی حَٓحٍ حالٓخّ ‪ٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ 44‬ـ يٓخطًخ گخَيٖ‪ ،‬يلًٕى طل‪٠‬هٗ‪ ًّْ« :‬يَىو رَحىٍَي» گَىآٍٖٔ ٗيِ حُ ٕٖٓ ٓخُيخٌ‬
‫«یَٕٔکٕ» رّيُخٓزض ‪ٛ‬ييیٍ ٓخل طٕني «گخَيٖ»‪ٔٓٓ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۳‬ـ يٕنٕٖ ىٍ يؼُٕٖ (ىكظَ چٓخٍو‪ ،‬حریخص ‪ ٖ۰ٔ۳‬طخ ٕٓٓ‪" ٖ۰‬کِٕ هخف" ٍح طٕ‪ٛ‬یق‬
‫هیخنٗ ٔ ٓخَظیًخَظخل کَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ 4۶‬ـ َیکهٌٕٔ‪ ،‬حالَٔخٌحنکخيم (يوخنّٖ ىٍ ىحیَسحنًؼخٍفحالٓاليیّ) ؽ ٖ‪ ،‬ریَٔص‪.‬‬
‫‪ 4۰‬ـ کخيم ي‪ٜ‬طلی حن٘یزی (‪ ٖٔ4۳‬ـ ‪ْ ،ٔ4ٕ۰‬ـن) (حن‪ٜ‬هش ریٍ حنظ‪ٕٜ‬ف ٔ حنظ٘یغ‪ٚٛ ،‬‬
‫‪ 4۶4‬ـ ‪ )4۶۳‬حن٘یزی حٓظخى كهٔلّ ی ىحَ٘گخِ رـيحى حْم ػَحم رٕى‪ .‬حٔ حُ ىحَ٘گخِ کًزَیؾ حَگهٔظخٌ‬
‫كخٍؽحنظل‪ٜ‬یم ٗي ٔ ٍٓخنّی ىکظَحیٖ رخ ػُٕحٌ كٕم ىٍ ٕ‪ ْ( ٖٔ۴‬م) چخپ ٗي‪.‬‬
‫‪ 4۴‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٰ ،ٕٔ4 ٙ ،‬انٓیجش حنً‪َٜ‬یش حنؼخيش نهکظخد‪ ،‬هخَِْ ٕ‪ٔ۲۰‬و‪.‬‬
‫‪ 4۲‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى ‪ ۶۶ ٙ ،‬ـ ‪١‬زغ ىحٍحنؼهًیّ ـ ریَٔص ٔ‪ٔ۲۰‬‬
‫ٓ‪ ۳‬ـ ًْخٌ‪4۰ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۳‬ـ ًْخٌ‪۳ٓ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۳‬ـ ًْخٌ‪4۲ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۳‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ٕٔ‪ٔ۲۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳4‬ـ ًْخٌ‪ٕٖٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۳‬ـ حرٍػَرٗ‪ :‬حالَٓی حنی يوخو حالَٓی‪ ۶۴ ٚٛ ،‬ـ ‪۶۲‬‬
‫‪ ۳۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ٕٔ‪ٖٓ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۰‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ ،‬ك‪ ٚ‬آىيی‪۳ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۴‬ـ ًْخٌ‪۳ٔٙ ،‬‬
‫‪ ۳۲‬ـ ًْخٌ‪۴۲ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ٓٔ‪ٔ۴۴ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۶‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۳4 ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪۳4 ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۶‬ـ ًْخٌ‪4۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٔ‪۴۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫‪ ۶۳‬ـ ًْخٌ‪۳ٔ ٙ ،‬‬

‫‪ ۶۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖٓ۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۰‬ـ حیٍ ح‪ٛ‬طالكخص رّ‪ ٍٕ١‬گٔظَىِ ىٍ حیٍ آػخٍ حُ حرٍػَری رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ :‬ػوهّ‬
‫حنًٔظٕكِ‪ ۳ٔ ٚٛ ،‬ـ ٕ‪ ،۳‬حَ٘خءحنئحثَ‪ ٔ۲ ٔ ٔ۰ ٚٛ ،‬حنظيریَحص ٰ‬
‫حإلنٓیّ‪.ٕٔ۳ ٙ ،‬‬
‫حنلظٕكخصحنًکیّ‪ ،‬ؽ ٔ‪ .ٖٔ۶ ٙ ،‬ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۳ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۴‬ـ حرٍػَرٗ ـ حنظيریَحص ٰ‬
‫حإلنٓیّ كی أ‪ٛ‬الف حنًًهکش حإلَٔخَیش ـ ریَٔص‪ٕٔٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۲‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ‪ٖٓٔ ٙ ۰ ،‬‬
‫ٓ‪ ۰‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٕٔ‪ٕ4ٓ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۰‬ـ ًْخٌ‪ٖٕ۰ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۰‬ـ حرٍػَرٗ‪ :‬حَ٘خء حنئحثَ‪4 ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۰‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ‪ ٔ۶۲ ٚٛ ،۰‬ـ ٓ‪ٔ۰‬‬
‫‪ ۰4‬ـ ًْخٌ‪ٖٓٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۳‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ٖ۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۶‬ـ حرٍػَرٗ‪ :‬حنظـهیّخص ٰ‬
‫حإلنٓیّّ‪ ،‬ىحٍحنؼهًیّ‪ ،‬ریَٔص‪ ٖٔ۴ ٚٛ ،‬ـ ‪ٖٔ۲‬‬
‫‪ ۰۰‬ـ ًْخٌ‪ٕ4۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۴‬ـ حرٍػَرٗ‪ :‬ػوهش حنًٔظٕكِ‪ ،‬ىحٍحنؼهًیّ ریَٔص‪۲4 ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۲‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ‪4۳۴ ٙ ،۰‬‬
‫ٓ‪ ۴‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۲ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۴‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ ؽ‪ٕٔ۲ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۴‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ٔ۲۲ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۴‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ۴4‬ـ ًْخٌ‪ٕٔٙ ،‬‬
‫‪ ۴۳‬ـ ًْخٌ‪ٔ4ٙ ،‬‬
‫‪ ۴۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ٖٔ‪ٖٔٓ ٔ ٕٔ۳ ٚٛ ،‬‬
‫‪ ۴۰‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ٔ4۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴۴‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖ۲ٔ ،‬‬
‫‪ ۴۲‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ‪ٔ4۴ ٙ ،4‬‬
‫ٓ‪ ۲‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٕ۲۲ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۲‬ـ حرٍػَرٗ ـ ٍٓخثم‪ٍٓ ،‬خنّٖ «كویوش حنلوخثن» ‪۶۳ ٔ ۶4 ٙ‬‬
‫ٕ‪ ۲‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۳۳ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۲‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ‪ٕ4۶ ٙ ،4‬‬
‫‪ ۲4‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۳۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۲۳‬ـ ًْخٌ‪۳ٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ۲۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ٓٔ‪ ٕٕ۰ ٚٛ ،‬ـ ‪ٕٕ۴‬‬
‫‪ ۲۰‬ـ حرٍػَری‪ :‬حنظـهّیخص ٰ‬
‫حإلنٓیش‪ًَْ ،‬حِ رخ طؼهیوخص حرٍٕٓىکیٍ‪۲ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۲۴‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ٕٔ۴ ٙ ،‬‬

‫‪ ۲۲‬ـ ًْخٌ‪ٕٔ4 ٙ ،‬‬
‫ٓٓٔ ـ ًْخٌ‪ٖٔ4 ٙ ،‬‬
‫ٔٓٔ ـ ًْخٌ‪ٕ4 ٙ ،‬‬
‫ٕٓٔ ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ‪ٔ۴۶ ٙ ،4‬‬
‫ٖٓٔ ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ٖ‪4ٓ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ4‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪4۰ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۳‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪4۰ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۶‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪4۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۰‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۶۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۴‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ‪ٔ۴۰ ٙ ،۳‬‬
‫‪ ٔٓ۲‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪۳ٔ ٙ ،‬‬
‫ٓٔٔ ـ ًْخٌ‪ٕٔ4 ٙ ،‬‬
‫ٔٔٔ ـ ًْخٌ‪ ٔ۳۶ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۳۰‬‬
‫ٕٔٔ ـ ًْخٌ‪ٔ۶ٓ ٙ ،‬‬
‫ٖٔٔ ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪ ،‬ؽ ‪4ٓ۳ ٙ ،۳‬‬
‫‪ ٔٔ4‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ ،‬ك‪ ٚ‬آىيی‪۳ٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٔ۳‬ـ ّـیـ ػيیياللّیي هؾوـل ًَلی ( َو٘ـزی) حَٔخٌ کخيم‪ ٔٓ ٚٛ ،‬ـ ٔٔ ؛ حُ‬
‫حَظ٘خٍحص كَهّٖ ٗخِ َؼًض حنهٓی‪ٔ .‬ی ئُٕد رَّٗٓ َو٘ذ (َٔق یخ هخٍٗی ىٍ حُرکٔظخٌ‬
‫حئَُی) حٓض‪ ٔ .‬يـًٕػّی ٍٓخیم هٕى ٍح کّ ریٔض ٔ ىٔ ٍٓخنّ رُّرخٌ پخٍٓی‪ ،‬ىٍ ػَكخٌ‬
‫حٓاليی حٓض «حالَٔخٌ حنکخيم» َخو َٓخى‪ .‬ظخَْح ً حٔ َؤظیٍ َٕیُٔيِ ىٍ ؿٓخٌ حٓالو حٓض کّ‬
‫يـًٕع ٍٓخالطٖ ٍح حالَٔخٌ حنکخيم َخيیيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔٔ۶‬ـ ػزيحنکَیى ؿیهی‪ :‬حالَٔخٌ حنکخيم‪ ،‬ىحٍ حنؼهًیّ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ؽٕ‪44 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٔ۰‬ـ يؼـى حنظؼَیلخص‪ ،‬ىحٍحنل‪٠‬یهش‪ًٗ ،‬خٍِٖ ٖٕٓ‬
‫‪ ٔٔ۴‬ـ َٗف يئیيحنيّیٍ حنـُيی رَ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ٔ۴ ٙ ،‬‬
‫حْلٓلخٍ حْلٍرؼش‪ ،‬ؽ‬
‫ُ‬ ‫‪:‬‬‫يٍح‬ ‫‪ٛ‬‬
‫َ‬ ‫ال‬‫ي‬‫ُ‬ ‫رّ‬ ‫يؼَٔف‬ ‫‪ ٔٔ۲‬ـ ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ دمحم رٍ حرَحْیى هٕحو ٗیَحُی‪،‬‬
‫‪ ۰ ٚٛ ،۰‬ـ ‪( ۴‬حُ يوخنّی يلٍٔ ؿٓخَگیَی ىٍ ٔرٔخیض ٍحٓوٌٕ َیِ حٓظلخىِ ٗيِ حٓض‪).‬‬
‫ٕٓٔ ـ يال‪ٛ‬يٍح‪ ،‬طلٔیَ حنوَآٌ حنکَیى‪ ،‬ؽ ‪ 4ٓٔ ٚٛ ،4‬ـ ‪4ٓ۳‬‬
‫ٕٔٔ ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٔ‪ٔ۲ٓ ٙ ،‬‬
‫ٕٕٔ يال‪ٛ‬يٍح‪ ،‬حنٕ٘حْي حنَرٕریش‪ ٖ4۲ ٚٛ ،‬ـ ٕ‪ٖ۳‬‬
‫ٖٕٔ ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖ۶۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ4‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽٔ‪ٔ۲ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۳‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽٔ‪ٔ۲ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕٔ۶‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ‪ٖ۲۰ ٙ ،4‬‬
‫‪ ٕٔ۰‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ‪4ٓٔ ٙ ،4‬‬
‫ٖ‪۴۴‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫‪ ٕٔ۴‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ‪ٖ۲۰ ٙ ،4‬‬

‫‪ ٕٔ۲‬ـ اثيکضیو كهْوی يیگٕیي‪« :‬حيخو ػزيحنوخىٍ ْیچگخِ حُ حَيٍُ كکیًخَّ ٔ حَظوخى‬
‫ؿیَصيُيحَّ كخکًخٌ ٔ هخ‪ٟ‬یخٌ ؿلهض ًَیٍُٔیي ٔ رّٓوظی ٓهٕک کخٍ گٌحٍحٌ ٔ ٓال‪١‬یٍ ٍح‬
‫يٍٕى يٌيض هَحٍ يیىحى؛ ٔ آٌْخ ٍح رّ‪َٛ‬ح‪ ١‬ئظویى ىیٍ هيحَٔي كَح يیهٕحَي‪ ».‬رَحی ػزيحنوخىٍ‬
‫گیالَی کَحيخطی ُیخىی َوم ٗيِ حٓض‪ .‬کّ حُ ٗلخی َخه‪ ٚ‬يخىٍُحى‪ ،‬يلهٕؽ‪ ٔ ،‬حرَ‪ ٙ‬گَكظّ طخ َُيِ‬
‫کَىٌ يَىِ ٍح <رّحًٌ هيح> ٗخيم حٓض‪ .‬يٍٕ٘ٓ حٓض کّ حُ آٌچّ ىٍ ىل ىیگَحٌ يیگٌٗض ٓوٍ‬
‫يیگلض ٔ آٌچّ کّ ىٍ ىٌٍٔ آىيیخٌ َٓلظّ رٕى ٍح يیىیي‪ٍٔ .‬حیض ٗيِ کّ ىٍ یکی حُ ٓخلْخ ٍٔى‬
‫كَحص ‪١‬ـیخٌ کَى طخ ؿخی کّ َٗٓ رـيحى ىٍ هطَ حكظخى‪ ،‬يَىو َِى ػزيحنوخىٍ ٍكظُي حُ حٔ یخٍی‬
‫هٕحٓظُي‪ .‬حٔ رّکُخٍ كَحص ٍكض ٔ ػ‪ٜ‬خیٖ ٍح رَ ُيیٍ ُى ٔ گلض «طخ حیٍؿخ!» ٔ آد ىٍ ًْخٌ‬
‫ُيخٌ کى ٗي ‪ ...‬حُ حیٍگَّٕ ٓوُخٌ ُیخى حٓض‪ .‬کظخدْخی کّ کَحيخص ٔ هٕحٍم ػخىحص حٔ ٍح‬
‫رًََٗىِحَي كَحٔحٌحَي‪ ،‬حُ ؿًهّٖ آَخٌ حٓض‪:‬‬
‫* «رٓـش حْلَٓحٍ ٔيؼيٌ حْلَٕحٍ كیيُخهذ حنزخُحْلٗٓذ» حُػهی رٍ یٕٓق حنطُٕهی‪.‬‬
‫* «هال‪ٛ‬ش حنًلخهَ كیحهظ‪ٜ‬خٍ يُخهذ حن٘ین ػزيحنوخىٍ» حُ حيخو یخكؼی يٕأنق يَآس حنـُخٌ‪.‬‬
‫* «هالثي حنـٕحَْ كی يُخهذ حن٘ین يلییحنيّیٍ ػزي حنوخىٍ» حُ دمحم رٍ یلیی حنظخٔكی‪.‬‬
‫* «َللخص حالَْ يٍ ك‪َ٠‬حص حنويّ» حُ ػزيحنَكًٍ حنـخيی‪.‬‬
‫* «پُيْخی حيخو ػزيحنوخىٍ گیالَی» حُ ‪ٛ‬خنق حكًي حن٘خيی‪.‬‬
‫* «ٔ‪ٛ‬خیخ ٔ يکخطذ ٗین ػزيحنوخىٍ گیالَی» حُ كزیذ ؿًیمحرَحْیى‪.‬‬
‫* «ييف ٗین ػزيحنوخىٍ گیالَی» حُ ُرخٌ ٗؼَحی کَى‪.‬‬
‫ٖٓٔ ـ ٓؼخى حنلکیى‪ :‬حنًؼـى حن‪ٕٜ‬كی‪ .‬ریَٔص‪ :‬حنطزخػّ ٔحنَُ٘‪.‬‬
‫ٖٔٔ ـ لْئی ًِن‪ ،‬يؼَٔف رّنٕثی هيیْ‪ ،‬حُ پخىٗخْخٌ ٓهٔهّٖ کخپّ رٕى کّ ىٔىيخٌ رٍٕرٌٕ‬
‫حُ ٔی يُ٘ؼذ ٗي‪ٔ .‬ی ریٖ حُ ٖٓ ٓخل رَ كَحَّٔ كکٕيض کَى ٔ پخىٗخْی يوظيٍ رٕى‪ٔ .‬ی‬
‫رّػهض ىحٗظٍ ػوخیي يظ‪ٜ‬هذ ٍحرطّی َِىیک رخ کهیٔخ ىحٗض ٔ پْ حُ يَگٖ هيیْ ُٗخهظّ ٗي‪.‬‬
‫ٔی ىٍ ؿُگ ‪ٛ‬هیزی َٗکض کَى ٔ ىٍ یکی حُ ًْیٍ ؿُگْخ ىٍ ًٗخل آكَیوخ رَ حػَ ریًخٍی‬
‫‪١‬خػٌٕ ىٍگٌٗض‪.‬‬
‫ْ‬
‫ٕٖٔ ـ يٕٕٓػش حن ِل ََم ٔ حنـًخػخص ٔ حنًٌحْذ حالٓاليیش‪ ،‬ػزيحنًُؼى حنللُی‪۶ٕٔٙ ،‬‬
‫ٖٖٔ ـ اهیو ػلی ّیو ًْایی ٗخػَ‪ ،‬ىحًَُ٘ي ٔ ُٔیَ ٓهطخٌ كٔیٍ رخیوَحی گٍٕکخَی (‪ ۴۰۳‬ـ‬
‫ٔٔ‪ ْ ، ۲‬م) رٕى‪َ .‬خو حٔ ػهی ٗیَ رٍ حنّٕ یخ کیچکُّ یخ کیچیُّ یخ کـکُّٔ َٕحیی ؿـظخیی ٔ يهوذ‬
‫رّ«َظخوحنيّیٍ» حٓض‪ .‬حُ رٍِگ ُحىِگخٌ هخَيحٌ ؿـظخی (پَٔ چُگیِهخٌ يـٕل) رٕى ٔ كخکى‬
‫يخٍٔحءحنَُٓ ٔ کخٗـَ ٔ رهن ٔ ريه٘خٌ رٕى‪ .‬حٔ يَىی َیکٕ‪ٛ‬لض ٔ ىحًَُ٘ي ٔ ٗخػَ رٕىِ حٗؼخٍ‬
‫رٔیخٍی رّىٔ ُرخٌ پخٍٓی ٔ طَکت ؿـظخیی ىحٍى‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض يٍٕ٘ٓ رّ«ًٔحنهٔخَیٍ ـ ىحٍحی‬
‫ىُٔرخٌ» رٕى‪ .‬طوه‪ ٚ‬حٔ ىٍ حٗؼخٍ طَکی «َٕحیی» ٔ ىٍ حٗؼخٍ پخٍٓی «كخَی» یخ «كُخیی» حٓض‪.‬‬
‫ٔی ىٍٓخل ‪ ْ( ۴44‬م) ىٍ َْحص يظٕني ٗي ٔ طل‪ٜ‬یالص حٔنیّٖ هٕى ٍح َِى پيٍٕ کیچکیُّ‬
‫رو٘ی ـ کّ حُ ؿًهّ ٍُٔحی طیًٍٕیخٌ رٕى ـ کٔذ کَى‪ٓ ،‬پْ رَحی حىحيّٖ طل‪ٜ‬یم رًَّٓهُي‬
‫ٍكض‪ .‬ػهی ٗیَ ىٍ هَىٓخنی رخ ٓهطخٌ كٔیٍ يیَُح کّ ًْيٍّ ٔ ْىييٍّٓ رٕىِحَي‪ ،‬ػٓي ٔ پیًخٌ‬
‫رٔظّ رٕىَي کّ َْ کيحو رّٓهطُض رَٓي حُ كخل ىیگَی طلوي ًَٕىِ‪ ،‬كَحيٕٖٗ َکُي‪.‬‬
‫‪۴۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َٕحیی حُ آٌ پْ رّيُظٍٕ طل‪ٜ‬یم يؼخٍف ٔ کًخالص‪ ،‬رٔیخٍی حُ َْٗٓخی ىیگَ ٍح ٓیخكض‬

‫کَى ٔ ىٍ آٌ يیخٌ گَكظخٍ كوَ ٔ كخهّٖ ٓوض ٗي‪ .‬ىٍ حیٍ ُْگخو ٓهطخٌ كٔیٍ يیَُح ىٍ َْحص‬
‫رّٓهطُض َ٘ٔض ٔ رّكکى ًْخٌ پیًخٌ هيیى‪ ،‬حيیَػهی ٗیَ ٍح حُ ًَٓهُي كَحهٕحَيِ يُ‪ٜ‬ذ‬
‫يَٓىحٍی هٕى ٍح رّٔی ٔحگٌحٍ کَى‪ .‬حَيکی پْ حُ آٌ حيَ ‪ٛ‬يحٍص ٍح َیِ رّحٔ ىحى ٔ رٍِگی‬
‫يوخيٖ رّؿخی ٍٓیي کّ َْیک حُ رَحىٍحٌ ٔ كََُيحٌ ٓهطخٌ‪ ،‬يالُيض حٔ ٍح يخیّی َٗف ٔ‬
‫حكظوخٍ هٕى يٗىحَٔظُي ٔ ٓهطخٌ َیِ ریيٍٕ٘ص حٔ رّْیچ کخٍی حهيحو ًَیکَى‪ .‬ح ّيخ ػهی ٗیَ رخ‬
‫ٔؿٕى حیٍ ًّْ ي٘خؿم‪ ،‬حُ يطخنؼخص ػهًی ٔ طؤنیلخص يوظهق ىٓض رََيحٗض ٔ يـهْ حٔ يـًغ‬
‫ػهًخء ٔ ك‪٠‬الی آٌٍُٔگخٍ رٕى‪ .‬کظخروخَّٖ ٔی َیِ ػًٕيی ٔ يٍٕى حٓظلخىِی ػالهّيُيحٌ رٕى کّ‬
‫حُ آٌ ؿًهّ هٕحَييیَ [يٕأنق كزیذحنٔیَ] َیِ حُ آٌ کظخروخَّ رَِْٓخ رَىِ حٓض‪.‬‬
‫ػزيحنَكًٍ ؿخيی ي‪ٜ‬خكذ‬ ‫ّ‬ ‫َٓحَـخو ٔی حُ حيٍٕ ىٔنظی حٓظؼلخء ىحىِ ئُِی گ٘ض ٔ رخ يال‬
‫ٗي ٔ ىٍٔی٘ی ٍح رَ ًّْٖ حيٍٕ طَؿیق ىحى‪ ٔ .‬ىٍ ػیٍ حَِٔح َیِ يٍٕى طٕؿّ ٓهطخٌ كٔیٍ رٕىِ ٔ‬
‫ٗخِْحىِگخٌ يٕظق رّحٓظلخىِ حُ يـخنْ ٔی رٕىَي‪ ٔ .‬ػخهزض حٔ رّٓخل ‪ ْ( ۲ٓ۰‬م) ىٍگٌٗض‪.‬‬
‫‪ ٖٔ4‬ـ ٔنٕٔحنی چ٘ض َٗیق ىٍ كخ‪ٛ‬هّٖ ٓ‪ ٔ۶‬کیهٕيظَی َٗم َْحص ىٍ کُخٍ ٍٔى ْهًُي‬
‫يٕهؼیض ىحٍى کّ حُ ئیَ ٔنٕٔحنی حٔرّ ىٍٓ‪ ۲‬کیهٕيظَی َْحص يیگٌٍى‪ .‬چ٘ض یکی حُ‬
‫ٔنٕٔحنیْخی يٓى َْحص حٓض کّ يؼيٌ ُٓگ يَيَ ٔ ْىچُیٍ رُي يٓى ٓهًخ ىٍ آٌ ٔحهغ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٖٔ۳‬ـ رلخٍحالَٕحٍ‪ ،‬ؽ ‪ ،ٕٔ۶ ٙ ،4۲‬ک٘ق حنـًّ‪ ،‬ؽ ٖ‪ ٔ44 ٚٛ ،‬ـ ‪ ، ٔ4۳‬ػیٌٕ‬
‫حهزخٍ حنَ‪ٟ‬خ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٖٔ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖٔ۶‬ـ ىٍ هى يکخَی حٓض رَّخو «ریض حنؼزخّ» کّ َْ ٗذ ىٍ آٌؿخ ؿهٔهض يٌْزی ىحیَ‬
‫حٓض‪ ،‬یک يٍٕى کّ رُيِ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظى‪ ،‬يالی ٓوَُحٌ رخالی يُزَ گلض‪ :‬کٔی آيي ىو ىٍ هخَّٖ‬
‫ػهی ىم حنزخد کَى ٔ َٓؽ حی٘خٌ ٍح گَكض‪ .‬حُ حْم هخَّ ٍكظُي ىٍ ٍح رخُ کَىَي‪ ،‬آٌ كَى پَٓیي‬
‫ػهی ىٍ هخَّ حٓض؟ حْم هخَّ گلض َّ‪ ،‬هخَّ َیٔض؛ ػهی رّآًٓخٌ ٍكظّ طخ ٍُم ٔ ٍُٔی رُيِگخٌ‬
‫ٍح طؤیى کُي! يـهْ کّ پَ حُ ٗین ٔ يال رٕى‪ ًّْٖ ،‬ؿًؼیض ْیـخَی ٗيَي ٔ ‪ٛ‬هٕحص كَٓظخىَي ٔ‬
‫گٕیُيِ ٍح طلٔیٍ کَىَي!‬
‫‪ ٖٔ۰‬ـ ک٘قحنًلـٕد‪ ،‬رخد حنًاليّ‪ٖ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖٔ۴‬ـ أرٕحنؼالء ػلیلی‪ ،‬ياليیظّ‪ٕٛ ،‬كیّ ٔ كظٕص‪ ،‬يظَؿى َ‪َٜ‬صهللا كََْٔـ طَٓحٌ‪ٕ4ٙ ،‬‬
‫‪ ٖٔ۲‬ـ أرٕػزي حنَكًٍ حنٔهًی‪١ :‬زوخص حن‪ٕٜ‬كیش‪ ،ٖٔٔ ٔ ٔٓ۲ ٚٛ ،‬ریَٔص‪.‬‬
‫ٓ‪ ٔ4‬ـ ک٘قحنًلـٕد‪ ،‬رخد حنًاليّ‪ٖ۲ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ٔ4‬ـ حنزيء ٔ حنظخٍین‪ ،‬يطَٓ رٍ ‪١‬خَْ يويٓی‪ ،‬ؽ ‪ ٔ4۴ٙ ،۳‬يطَٓ رٍ ‪١‬خَْ يويٓی یکی‬
‫حُ ؿـَحكیىحَخٌ ٔ طخٍینَگخٍحٌ ىٍٔحٌ هالكض ػزخٓیخٌ رٕىِ حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ كهٔطیٍ ٔ ىٍ َٗٓ ریض‬
‫حنًويّ يظٕني ٗيِ حٓض‪ٔ .‬ی ریٖطَ َْٗٓخی ههًَٔ كکٕيض حٓاليی ٍح حُ ُْئٓظخٌ طخ حَينْ‬
‫گ٘ظّ حٓض‪ ٔ .‬رَّٗف ٔ ٔ‪ٛ‬ق آىحد ٔ ٍٕٓو حهٕحو َٕحكی کّ رّآٌؿخ ئخكَص ًَٕىِ ٔ َٗف‬
‫ٔ‪ٟ‬ؼیض َْٗٓخی آَخٌ پَىحهظّ حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ َٕٗظٍ کظخرٖ ریٖطَ رّي٘خْيحص ػیُی هٕى حطکخ‬
‫ًَٕىِ حٓض‪ .‬یکی حُ آػخٍ ٔی کظخد «حنزيحء ٔ حنظخٍین» يیرخٗي کّ رَهی آٌٍح رّأرُٕیي رهوی َٔزض‬
‫يیىُْي ح ّيخ حكَحىی يؼم کهًخٌ ْٕحٍ كَحَٕٔی حیٍ کظخد ٍح َٕٗظّٖ يطَٓ يويٓی يیىحَي‪ٔ .‬ی حیٍ‬
‫کظخد ٍح ىٍ ‪ ۶‬ؿهي رخ طَؿًّ ٖ كَحَٕٔی ٔ يظٍ ػَری ىٍ پخٍیْ يُظَ٘ ًَٕىِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ‬
‫‪۴۴۳‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫دمحمٍ‪ٟ‬خ ٗلیؼی کيکُی ؿهي پُـى ٔ ٗ٘ى آٌٍح کّ ىٍ يٍٕى حیَحٌ رٕىِ رخ ػُٕحٌ «آكَیُٖ ٔ طخٍین»‬
‫رّپخٍٓی طَؿًّ ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪ ٔ4‬ـ كيیوش حن٘یؼش‪ ،‬حكًي رٍ دمحم َـلی يٍٕ٘ٓ رّيلون حٍىریهی‪ ،‬ؽ ٔ‪ٖٕ۶ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٔ4‬ـ ىحثَسحنًؼخٍف ي‪ٜ‬خكذ‪ ،‬ؽ ٕ‪ٕٔ۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ44‬ـ أرٕحنوخٓى َی٘خرٍٕی‪ :‬ػوالءحنًـخَیٍ‪ ،‬رّط‪ٜ‬لیق ػًَحْلٓؼي‪ ،‬ریَٔطـيحٍحنُلخثْ‪.‬‬
‫‪ ٔ4۳‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّ‪ ،‬ؽ ‪ٕٔ۰ ٙ ،۲‬‬
‫‪ ٔ4۶‬ـ ًْخٌ‪ٖٔٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4۰‬ـ ًْخٌ‪ٕٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4۴‬ـ ًْخٌ‪ ،‬ؽ ٖ‪ٖ۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ4۲‬ـ ًْخٌ‪ٕٔ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ٔ۳‬ـ ػزيحنَكًٍ ؿخيی‪َ :‬للخص حالَْ يٍ ك‪َ٠‬حص حنويّ‪ٖ۴4 ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ٔ۳‬ـ اثواُین ثي اكُن ىٍ يیخٌ ‪ٕٛ‬كیخٌ يوخو رخالی ىحٍى‪ ،‬ىحٓظخٌْخ ٔ حكٔخَّْخی پیَحيٌٕ حٔ‬
‫ٗو‪ٜ‬یض حٔ ٍح ریٍ كویوض ٔ حكٔخَّ هَحٍ يٗىْي‪ ،‬كکخیض كخل حرَحْیى حىْى ٗزخْض رٔیخٍ رَُّيگی‬
‫رٕىح ٔ حكٕحل حٔ ىحٍى‪ ،‬رًّْیٍ هخ‪« َ١‬ایگُخّ گٕنيطٔیَٓ» يؼظوي حٓض کّ ٗخیي حكٔخَّٖ َُيگی حٔ‬
‫حُ ٍٔی ىحٓظخٌ َُيگی رٕىح ٓخهظّ ٗيِ رخٗي‪ .‬گٕیُي حٔ حُ حيیَُحىِگخٌ رهن رٕى کّ رّٓزذ طًخیهٖ‬
‫رُّْي ٔ ػَكخٌ حُ َٓيهک ٔ يخل رَهخٓض ٔ ؿخيّٖ پً٘یٍ پٕٗیي‪ َٓ ٔ ،‬ىٍ ریخرخٌ َٓخى‬
‫رّٓیخكض ٔ ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ ػزخىص پَىحهض‪ ٔ .‬ىحٓظخٌ ُْي ٔ ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ کَحيخص حٔ ىٍ حىریخص پخٍٓی‬
‫ٔ ػَری يٍٕ٘ٓ حٓض‪ .‬ه٘یَی ىٍ ٍٓخنّٖ هٕى کَحيخص ُیخىی رّحٔ َٔزض يٗىُْي‪ٔ .‬كخص حٔ ٍح‬
‫يیخٌ ٓخلْخی ٓ‪ ٔ۶‬ـ ‪ ْ( ٔ۶۶‬م) ىحَٔظّحَي‪ٔ .‬ی رّ‪ٛ‬لزض ٓلیخٌ ػٍٕی ٔ ك‪٠‬یم ػیخ‪ٍٓ ٝ‬یيِ‬
‫حٓض‪ٍ ،‬حرؼّ ٔ أرٕكُلیّ ٔ ىحٔٔى ‪١‬خثی ٍح ىیيِ ٔ رخ آَخٌ ‪ٛ‬لزض ىحٗظّ ٔ ٗوین رهوی ‪َ١‬یوض حُ حٔ‬
‫گَكظّ حٓض‪ ...‬ىحیَس حنًؼخٍف حٓالو‪ً ،‬یم حرَحْیى حىْى‪.‬‬
‫ٕ‪ ٔ۳‬ـ أثْػلی‪ّ ،‬وین ثي اثواُین حُ حْخنی رهن ٔ یگخَّٖ ىٍٔحٌ ٔ ٗین ُيخٌ ؛ حُ ي٘خْیَ‬
‫ط‪ٕٜ‬ف ىٍ هَحٓخٌ ٔ َؤظیٍ کٔی رٕى کّ ىٍ آٌ ٓخيخٌ ىٍ ػهٕو حكٕحل ٓوٍ ٍحَيِ حٓض‪ .‬پیَٔ‬
‫‪َ١‬یوض حرَحْیى حىْى رٕى‪َٕٗ .‬ظّ حَي کّ ىٍ هييض حيخيخٌ يٕٓی کخظى ٔ حيخو ٍ‪ٟ‬خ رٕىِ حٓض ٔ‬
‫رّٓخل ‪ ْ( ٔ۲4‬م) ىٍگٌٗظّ حٓض‪.‬‬
‫ٖ‪ ٔ۳‬ـ أثْػجلالوؽوي ؽبرن ثي ػٌْاى االٕن ٔ یخ كخطى رٍ ػُٕحٌ ٔ یخ كخطى رٍ یٕٓق‪ ،‬حُ‬
‫حکخرَ ي٘خین هَحٓخٌ‪ٗ ،‬خگَى ٗوین رهوی ىٍ ‪َ١‬یوض ٔ ي‪ٜ‬خكزض حٔ ٔ حٓظخى حكًي رٍ ه‪َٔ٠‬یّ‬
‫رٕى‪ٔ .‬كخطٖ ىٍ ٔحٗـَى رهن رّٓخل ‪ ْ( ٕٖ۰‬م) ٔحهغ ٗي‪ٔ .‬ی حُ ‪١‬زوّٖ حٔل ‪ٕٛ‬كیخٌ ٔ هييخی‬
‫ي٘خین هَحٓخٌ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔ۳4‬ـ أثْؽبهل‪ ،‬اؽول ثي ف‪ٚ‬وّیَ ثلقی حُ رٍِگخٌ ي٘خین هَحٓخٌ رٕى کّ ‪ٛ‬لزض‬
‫أرٕطَحد َو٘زی ٔ كخطى ح‪ٛ‬ى ٍح یخكض ٔ َِى رخیِیي رٔطخيی ٍكم حهخيض حكکُي‪ .‬حٔ ىٍ يیخٌ ي٘خین‬
‫آٌ ٓخيخٌ رّكظٕص يٌکٍٕ رٕى ٔ ػطخٍ حٔ ٍح رخ َؼٕص «آٌ ؿٕحًََى ٍحِ‪ ،‬آٌ پخکزخُ ىٍگخِ» ٓظٕىِ‬
‫حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ َی٘خرٍٕ رُّیخٍص أرٕكل‪َ ٚ‬ی٘خرٍٕی َخیم آيي ٔ ىٍ ٓخل ٓ‪ ْ( ٕ4‬م) ىٍگٌٗض‪.‬‬
‫‪ ٔ۳۳‬ـ ّیـ االٍالم ػجلهللا اًٖبهی ُوّی (‪ ٖ۲۶‬ـ ٔ‪ْ ، 4۴‬ن) ىٍ ىٔو ٗؼزخٌ حنًؼظى ىٍ‬
‫حیخو ٓهطخٌ يلًٕى ؿَِٕی‪ ،‬ىٍ کُٓيژ َْحص رّىَیخ آيي‪ .‬پيٍ حٔ أرٕيُ‪ ٍٕٜ‬هٕى حُ ‪ٕٛ‬كیخٌ رهن‬
‫‪۴۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رٕى ٔ حُ حػوخد هٕحؿّ حیٕد حَ‪ٜ‬خٍی کّ رؼي حُ ئخكَص رَّْحص ىٍ رخُحٍ آٌ َٗٓ ىکخَی ىحٗض‪.‬‬
‫حٔ ْ٘ظخى ٓخل َُيگی کَى ٔ ٗخْي ػَٔؽ ٔ ٓوٕ‪ ١‬ؿَِٕیخٌ ٔ طخهض ٔ طخُ ٓهـٕهیخٌ رَّْحص رٕى‪.‬‬
‫‪ ٔ۳۶‬ـ أثْالوغل هغلّك ثي آكم ٌٍبیی ؿيًْی یخ كکیى ُٓخیی (ٖ‪4۰‬ـ ‪ ْ ، ۳4۳‬م) حُ‬
‫رٍِگطَیٍ ‪ٕٛ‬كیخٌ ٔ ٗخػَحٌ ه‪ٜ‬یيِگٕ ٔ يؼُٕیَٓحی ُرخٌ پخٍٓی حٓض‪ ،‬رَهی يؼظويحَي ُٓخیی‬
‫ٗخػَی حٓض کّ رَحی َؤظیٍ رخٍ ػَكخٌ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ؿيی ٔحٍى ٗؼَ پخٍٓی کَى‪.‬‬
‫ؿيًَْی يهوذ رّىحَخی َگُؾ َروٖ حُ ػخٍكخٌ‬‫‪ ٔ۳۰‬ـ ػلی ثي ػضوبى ثي ػلی عالثی ُُغْیوی َ‬
‫‪ٛ‬يِی پُـى ْـَی هًَی حٓض‪ .‬حٔ حْم ؿَِّ ىٍ يَ٘م هَحٓخٌ رٕى‪ .‬ىٍ كَحگیَی رَهی حُ ػهٕو‬
‫ٗخگَى أرٕحنؼزخّ ٗوخَی رٕىِ حٓض‪ٔ .‬نی ىٍ ‪َ١‬یوض پیَٔ أرٕحنل‪٠‬م دمحم رٍ كٍٔ هظهی رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍكخنیکّ أرٕحنل‪٠‬م هظهی هٕى حُ يَیيحٌ أرٕحنلٍٔ ر‪َٜ‬ی رٕىِ حٓض‪ .‬حُ ٓخل طٕني ٔ يَگ ٔی‬
‫ح‪١‬الػخطی ىٍ ىٓض َیٔض‪ْ .‬ـٕیَی ىٍ ؿَِّ (ْـٕیَ‪ ،‬حُ يلهّْخی ؿَِّ) طٕني یخكض‪ .‬ح‪ٛ‬م ٔی‬
‫حُ ؿَِیٍ حٓض ٔ ؿالد ٔ ْـٕیَ َخو ىٔ يلم حُ يلهّْخی ؿَِیٍ يیرخُٗي‪ .‬حٔ حُ ٍؿخل يؼَٔف‬
‫رّػهى ٔ يؼَكض ٔ ‪َ١‬یوض حٓض‪ .‬هخَيحٌ حٔ ىٍ ؿَِیٍ حُ يَىحٌ ٍحِ كن رٕىِ ٔ ئـي ٔ يُزَ‬
‫ىحٗظّحَي‪ .‬حيخو ه٘یَی حُ حٓظخىحٌ ٔی رٕى ٔ ْـٕیَی رخ حٔ آُٗخیی طًخو ىحٗض‪.‬‬
‫ٔی رخ رٔیخٍی حُ حٓظخىحٌ ‪َ١‬یوض يخَُي ٗین أرٕحنوخٓى ػزيحنکَیى ه٘یَی ٔ ٗین أرٕٓؼیي‬
‫أرٕحنویَ ٔ ٗین أرٕػهی كخٍييی (كَیٕييی) ٔ ىیگَ رٍِگخٌ ٔ يليػخٌ يالهخص کَىِ ٔ ْى ‪ٛ‬لزض‬
‫رٕىِ حٓض‪« .‬أرٕحنل‪٠‬م دمحمرٍ حنًلٍٔ حنوظهی»‪ ،‬يَٗي حٔ رٕى‪ ٔ ،‬حٔ پیَٔ يٌْذ ؿُیي رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٓپْ رّٓیخكض ٔ كؾ ٍكظّ ٔ يالُو ٗین أرٕحنؼزخّ حكًي رٍ دمحم حٗوخَی گَىیيِ ٔ حُ ٔی پخٍِی حُ‬
‫ػهٕو ٍح آيٕهض‪ .‬حنٓـٕیَٖ يٕأنق کظخد ؿخيؼٗ ىٍ ط‪ٕٜ‬ف طلض ػُٕحٌ «ک٘قحنًلـٕد» حٓض‪.‬‬
‫ْـٕیَٖ ىٍ حیٍ کظخد رّطيٍیؾ آٌچّ ىٍ پَىِ حٓض آٗکخٍ يٗکُي ٔ يطخنذ ػًيِٖ ط‪ٕٜ‬ف‬
‫يیخٍَّٔ ٍح رخ ٍٔف ‪َ١‬یوض ؿُیي رـيحىٖ َٗف يٗىْي ٔ ح‪١‬الػخص گَٕخگَٕٗ ىٍرخٍِٖ ‪َ١‬حین‬
‫گَٕخگٌٕ ‪ٕٛ‬كیّ ٔ ٗیٕم َخيٗ آٌ ىٍ ٍٕٓیّ‪ ،‬آًٍرخیـخٌ‪ ،‬حیَحٌ ٔ آٓیخٖ يیخَّ رّىٓض يٗىْي‪ .‬ىٍ‬
‫ػٓي ْـٕیَٖ ریٖ حُ ىٔیٔض هخَوخ ٔ ُحٔیّ ىٍ هَحٓخٌ ٔؿٕى ىحٗض‪ْ ٔ ،‬ـٕیَٖ يؼظوي رٕى کّ‬
‫«هٍٕٗیي ػ٘ن ٔ ػَكخٌ ٔ پیٍٖكض ‪َ١‬یوض ىٍ ‪١‬خنغ هَحٓخٌ حٓض‪».‬‬
‫‪ ٔ۳۴‬ـ حٔنیٕیّ ٍٔآ‪ ،‬حكـخَٔظخٌ‪ ،‬حٓالو ٔ َٕگَحیی حٓاليی‪ ،‬طَؿًّ أرٕحنلٍٔ َٓٔيويو‪.‬‬
‫‪ ٔ۳۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٓ‪ ٔ۶‬ـ پٌُْْال دمحم ػوو‪ٗ ،‬ـَِْخ ٔ حيخکٍ هزخیم پ٘ظٌٕ‪ ،ٔ۳۶ ٙ ،‬حَظ٘خٍحص يیَٕي ـ کخرم‪.‬‬
‫ٔ‪ ٔ۶‬ـ ٓیّي ‪ٟ‬یخءحنيّیٍ ٓـخىی‪ ،‬يوييّٖ رَ يزخَی ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬حَظ٘خٍحص ًٓض ‪:ٙ‬‬
‫ٖٕٔـ کٕػَحنُزی‪ٓ ،‬یّيؿؼلَػخىنی [پژْٔ٘ی ىٍ حكٕحالص ٓخىحص حكـخَٔظخٌ] ػَد ٔٓخىحص ىٍ‬
‫حكـخَٔظخٌ‪ ،‬دمحمَٔیى هَی٘ی‪ٍٔٔ ،‬ى ٓخىحص رّحكـخَٔظخٌ‪ٓ ،‬یّي‪١‬خنذ ئَؽ رهوخری‪ ،‬طخٍین ٓخىحص‬
‫حكـخَٔظخٌ‪ٓ ،‬یّيػهیُوی يیَكٔیُی ٔ يٕهؼیض ٓخىحص حكـخَٔظخٌ ىٍيُخٓزخص يیخٌ هٕيی‪ ،‬حًُْیٍ ههى‪.‬‬
‫ٕ‪ ٔ۶‬ـ ىحثَس حنًؼخٍف ط٘یغ‪ ،‬ؽ ٕ‪ ،‬ييهم «ٓخىحص حكـخٌ»‪.‬‬
‫ٖ‪ ٔ۶‬ـ «ّطؼ» رَ ٌُٔ "كظق" ٔ "‪١‬زن" کهًّٖ حٓض ػَرٗ رّيؼُٗ نـٕٖ "ریٌَٔ ٗيٌ"‪،‬‬
‫"ح‪ٛ‬طالكخً" هَٔؽ حُ يٍ هٕیٖ ٔ يلٕ ٗيٌ ىٍ يَحى‪" ،‬رْٕٕٗ ٗيٌ" رٗهٕى ٗيٌ‪ ٔ ،‬ىٍ كخل‬
‫رٗ هٕىی ٓوٍ گلظٍ کّ رخ ح‪ٛ‬م "كخل" ٔ "حَٗحم" يَرٕ‪ ١‬حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ كخنض چٌٕ ‪ٕٛ‬كٗ‬
‫"كخل" کُي ٔ ُٗخهض "يٍ" هٕیٖ ٍح حُ ىٓض ىْي‪ ،‬گٕیٗ رخ ىٔٓض (هيحَٔي) يؼخٔ‪ٔ ّٖٟ‬ظیلّ‬
‫‪۴۴۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫کَىِ ٔ حُ ‪َ١‬ف حٔ ٓوٍ يٗ گٕیي‪ٓ .‬وُخٌ ؿُیي‪ ،‬كالؽ‪ ،‬رخیِیي ٔ ىیگَ ‪ٕٛ‬كیخٌ حكَح‪ ٗ١‬ىٍ حیٍ‬
‫ٍحٓظخ يؼُٗ يٗ یخري‪ٗ .‬طق یخ ٗطلیخص ىٍ يیخٌ يَىو ػٕحو يخ يلٕٓو کخيال ُٗخهظّ ٗيِ حٓض؛‬
‫َْکْ ٓوُخٌ كَىی ٍح َپُٔيى رّحٔ يٗگٕیي «طٕ چطیخص يٗگٕیی» یؼُی ٓوُخٌ رٗهٕىی يَُٗی‬
‫کّ يَحى ًْخٌ ٗطلیخص حٓض؛ حیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ كَُْگ ٔ حىریخص ػَكخء ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ ىٍ يیخٌ‬
‫يَىو يخ چويٍ ؿخ حكظخىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔ۶4‬ـ كویلاللّیي ػطبه ىٍ طٌکَسحالٔنیخء يٕحٍى ریٖطَی حُ ٗطلیخص رخیِیي َوم يٗکُي‪ .‬حُ‬
‫‪ٛ‬للّٖ ٕٕٔ طخ ٕ‪[ ٔ۶‬چٓم ‪ٛ‬للّ] طًخيخ ْ ىٍرخٍِٖ ًْیٍگَّٕ كَفْخ حٓض! ىٍ يـًٕع‪ ،‬يُخرغ‬
‫‪ٕٛ‬كیخٌ ي٘لٌٕ حُ حیٍگَّٕ ٓوٍْخ حٓض‪ .‬يخَُي «هٕص حنوهٕد» أرٕ‪١‬خنذ يکی ـ « ِكهیشُ حْلٔنیخء ٔ‬
‫‪١‬زَوخصُ حْل‪ٛ‬لیخء» ـ أرَٕؼیى ح‪ٛ‬لٓخَی ـ «ؿخيغ کَحيخص حالٔنیخء» یٕٓق حنُزٓخَی ـ «‪١‬زوخص حنٕنیخء»‬ ‫َ‬
‫نه٘ؼَحَی ـ «ؿخيغ کَحيخص حالٔنیخء ٔ‪١‬زوخص حن‪ٕٜ‬كیش» نه٘ؼَحَی ـ «ه‪ ٜٚ‬حالٔنیخءحن‪ٜ‬خنلیٍ» =‬
‫أنق ه‪ٜ‬ش ٔه‪ٜ‬ش يٍ ه‪ ٜٚ‬حن‪ٜ‬خنلیٍ ٔحن‪ٜ‬خنلخص َٕٔحىٍ حنِحْيیٍ ٔحنِحْيحص‪ْ ،‬خَی حنلخؽ ـ‬
‫ه‪ ٜٚ‬کَحيخص حْلٔنیخء‪١ ،‬زوخص حْلٔنیخء نه٘ؼَحَی‪ ،‬ه‪ ٜٚ‬حالٔنیخء حن‪ٜ‬خنلیٍ‪١ ،‬زوخص حن‪ٕٜ‬كیش‬
‫نهًُخٔی ‪ٛ ٔ ...‬يْخ کظخد ىیگَ ىٍ حیٍ يٕحٍى َگخٗظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔ۶۳‬ـ َٗف گهٍ٘ ٍحُ‪ٗ ،‬ین دمحم الْیـی‪۳۶ٔٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶۶‬ـ طهزیْ حرهیْ‪ ٕ۰ٓٚٛ ،‬ـ ٖ‪ٕ۰‬‬
‫‪ ٔ۶۰‬ـ ٗخیي حٍُٕ یخىآٍٔی ىحٗظّ رخٗي کّ‪ٔ« :‬حپٔیٍ ٗطلیخص» ػُٕحٌ کظخری حٓض ٗخيم‬
‫یخىىحٗضْخی ىٍٔحٌ ریًخٍی «كَیيٍیٖ َیچّ» کّ طٕٓ‪« ٢‬یْٕخٌ هٕک» ُرخٌُٗخّ ىحَ٘گخِ نیيٌ‬
‫ْهُي ؿًغآٍٔی ٗيِ ٔ ىٍ ٓخل ‪ُ ٔ۲۲۴‬یَ ػُٕحٌ «يٍ يَىِحو چٌٕ حكًوى» رّچخپ ٍٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫َٕیُٔيِٖ ح‪ٛ‬هی ػُٕحٌ «یخىىحٗضْخی ریًخٍی» ٍح رَ حػَ هٕى گٌحٍىِ‪ ،‬ح ّيخ يظَؿى پخٍٓی رُخ رَ‬
‫ًٔم هٕى ػُٕحٌ «ٔحپٔیٍ ٗطلیخص» ٍح رَحی آٌ رَگِیيِ حٓض‪ .‬ىٍ ٔحهغ حیٍ َٕٗظّ طُٓخ حػَی حُ‬
‫َیچّ حٓض کّ طٕٓ‪ ٢‬حٔ ریٍ ٓخلْخی ‪ ٔ۴۴۲‬طخ ‪ ،ٔ۴۲۰‬یؼُی ىٍٔحٌ کٕٔف يؼُٕیحٕ‪ ،‬رّطلَیَ‬
‫ىٍ آييِ ٔ يیطٕحٌ آٌٍح رَّٕػی ٔحپٔیٍ َٕٗظّْخی حٔ ىحَٔض‪.‬‬
‫گلظّ ٗيِ کّ الیياثیذ فْاُو ًیچَ پْ حُ يَگ حٔ‪ًٗ ،‬خٍی حُ َٕٗظّْخی رَحىٍٕ ٍح کّ‬
‫َظَ حٔ «َخپُٔي» یخ «ؿیَحهالهی» يیآييِ «ح‪ٛ‬الف» کَىِ‪ ،‬یخ حُ ریٍ رَىِ حٓض‪ .‬حنیِحرض ‪١‬ی‬ ‫رّ ِ‬
‫ص‬
‫ٓخلْخی ‪ ٔ۴۲۰‬ـ ‪ ٔ۲ٖ۳‬ئجٕنیض رخیگخَی َیچّ ٍح ىٍ ٔحیًخٍ رَ ػٓيِ گَكض ٔ کٕٗیي َظَیخ ِ‬
‫رخیگخَی َیچّ طلًیم کُي‪ .‬رّىٓضکخٍی ٔٓخٍَٕٔ رَهی آػخٍ‬‫ِ‬ ‫ٗو‪ٜ‬ی هٕى ٍح رّييیَحٌ ٔ ًْکخٍحٌ‬
‫پَىحهض ٔ يويحٍی حُ َٔوّْخ ٔ ىٓض َٕٗظّْخی َیچّ «َخپيیي» ٗي‪ .‬يظٍ كخ‪ َٟ‬ؿِٔ حُٓخى‬
‫َخپيیيٗيِٖ آٌ ىٍٔحٌ حٓض کّ رّىٓض یکی حُ ًْکخٍحٌ یْٕخٌ هٕک حكظخى‪.‬‬
‫‪ ٔ۶۴‬ـ ػِحنيّیٍ کخٗخَی‪ ،‬ي‪ٜ‬زخف حنٓيحیش ٔ يلظخف حنکلخیش‪ ،‬طَٓحٌ يئّٖٓٔ ًْخ‪ٖٔ۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶۲‬ـ ٓیّيؿؼلَ ٓـخىی‪ ،‬كَُْگ نـخص ٔ ح‪ٛ‬طالكخص ػَكخَی‪ ،‬طَٓحٌ‪ ََ٘ ،‬کظخروخَّٖ‬
‫‪ٍٕٓ١‬ی‪4۰ٖ ٙ ،ٖٔ۰ٓ ،‬‬
‫ٓ‪ ٔ۰‬ـ ػزيحنَُحم کخٗخَی‪َٗ ،‬ف يُخُل حنٔخیَیٍ‪ ،‬ریيحٍ‪ ۳4۲ٙ ،‬رخد حن‪ٜ‬لٕ‪.‬‬
‫‪ٜ‬لٕ‪ٔٔ4 ٙ ،‬‬ ‫ٔ‪ ٔ۰‬ـ ک٘قحنًلـٕد‪ ،‬حنکالو كی حنُّٔکَ ٔ حن ّ‬
‫ٕ‪ ٔ۰‬ـ أثْیيیل ‪ٛ‬یلْه اثيػیَی‪ ،‬هلوت ثٍَلطبى الؼبهكیي ـ رخیِیي رٔطخيی ىٍ ٔنٕٔحنی‬
‫هٕحؿّ ٓهطخٌ ٔالیض ًُٓگخٌ ييكٌٕ حٓض‪َ .‬خو حیٍ ٔنٕٔحنی حُ نوذ حٔ گَكظّ ٗيِ حٓض‪ْ .‬ىچُخٌ‬
‫‪۴۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کّ يَکِیض حیٍ ٔالیض رَّخو "هطذحنيّیٍ حیزک" حٓض‪ٔ .‬نٕٔحنی هٕحؿّ رٓخءحنيّیٍ ىٍ ٔالیض طوخٍ‬
‫رَگَكظّ حُ َخو هٕحؿّ رٓخءحنيّیٍ روخٍحیی رُیخٌگٌحٍ ٓهٔهّٖ ‪ٕٛ‬كیّٖ َو٘زُيیّ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ىٍ کٍٕ٘ يخ حيخکٍ ٔ يلالص ُیخىی رَّخو حٔنیخءهللا ػزض حٓض‪ ،‬يخَُي َٗٓ يِحٍ َٗیق‪،‬‬
‫يلهّٖ رُيحيیَ‪ٍ ،‬أّحنلٔیٍ ىٍ ٔنٕٔحنی حيخو ‪ٛ‬خكذ کُئُ‪ ،‬يلهّٖ چٓخٍ حٔنیخء ىٍ ٔنٕٔحنی‬
‫ىٍِٖ ‪ٕٛ‬ف‪ٗ ،‬خِ طّٕ ىٍ ٔنٕٔحنی َٗٓٓظخٌ‪ٔ ،‬نٕٔحنی َٓم پخٍٓخ ـ هٕحؿّ دمحم پخٍٓخ (هٕحؿّ‬
‫پخٍٓخ) حُ کزخٍ ي٘خین ‪َ١‬یوّٖ َو٘زُيیّ‪ٗ ،‬خِ يو‪ٕٜ‬ى ىٍ هُيْخٍ ٔ رخُ يلم هَهّی يزخٍکّ ىٍ‬
‫هُيْخٍ ٔ ئـي هَهّٖ يزخٍکّ ىٍ َْحص ٔ رٔیخٍی ىیگَ‪ ...‬يَحهي حٔنیخءهللا کّ ریًٗخٍحَي‪ًّْٖ .‬‬
‫حیٍْخ َ٘خٌ حُ ػًن َلًٕ حٔنیخءهللا ٔ ط‪ٕٜ‬ف ىٍ كَُْگ ٔ يؼظويحص يَىو يخ ىحٍى‪.‬‬
‫ٖ‪ ٔ۰‬ـ يلًي رٍ یلیی الْیـی‪ :‬يلخطیق حالػـخُ كی َٗف گهٍ٘ ٍحُ‪ٔ۲۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۰4‬ـ يلٍٔ ریُخ‪ :‬يوخيخص يؼُٕی‪ ،‬طَؿًّ ٔ طلٔیَ يُخُل حنٔخثَیٍ هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی‬
‫(ؿهي ٕٓو) َٗف رَ يوخيخص حٍرؼیٍ یخ يزخَی ٓیَ ٔ ٓهٕک ػَكخَی‪.‬‬
‫‪ ٔ۰۳‬ـ ػهی ٗیَٔحَی‪َٗ :‬ف يُخُل حنٔخثَیٍ هٕحؿّ ػزيهللا حَ‪ٜ‬خٍی رَ حٓخّ َٗف‬
‫ػزيحنَُحم کخٗخَی‪ ٖٕ۳ :ٚٛ ،‬ـ ‪ٖٔ۶‬‬
‫‪ ٔ۰۶‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪.‬‬
‫‪ ٔ۰۰‬ـ ك‪ٕٜٙ‬حنلکى‪ ،‬ك‪ٗ ٚ‬ت‪ ۶ٔ ٙ ،‬ـ ٕ‪۶‬‬
‫‪ ٔ۰۴‬ـ ػزيحنزخهی گٕنپیُخٍنی‪ :‬ط‪ٕٜ‬ف ىٍ یک‪ٛ‬ي پَٖٓ ٔ پخٓن‪ ،‬طٕكین ْخٗىپٍٕ ٓزلخَی‪،‬‬
‫‪ٔ4۴ :ٙ‬‬
‫‪ ٔ۰۲‬ـ حنَٓخنش حنو٘یَیش‪ ،‬رخد حنظ‪ٕٜ‬ف‪ٕٖ۴ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ٔ۴‬ـ ک٘قحنًلـٕد‪ ،‬رخد حنظ‪ٕٜ‬ف‪ٕٕ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ٔ۴‬ـ يؼـى نٔخٌ حنؼَد‪ ،‬ؽ ‪ٕٓٓ ٙ ۲‬‬
‫ٕ‪ ٔ۴‬ـ ک٘قحنًلـٕد ـ رخد حهظالكٓى كی حنًٔخع‪ٕ4۲ ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ٔ۴‬ـ پخیگخِ «يـٌٔرخٌ ٍَٕ» ٔحرٔظّ رّكَهّٖ ٗخِ َؼًش هللا ٔنی چُيیٍ طخرهٕی َلیْ حُ ٓیّي‬
‫کًخلحنيّیٍ رِٓحى ٍح ىٍؽ کَىِ کّ ىٍ آٌ ؿخیگخِ َْیک حُ حٍکخٌ كهوّٖ ط‪ٕٜ‬ف ي٘و‪ٗ ٚ‬يِ‪.‬‬
‫‪ ٔ۴4‬ـ دمحم ػهی ييٍٓی (‪١‬زخ‪١‬زخیی)‪ًٓ :‬خع‪ ،‬ػَكخٌ ٔ يٕنٕی‪ ،‬هى‪ ،‬حَ‪ٜ‬خٍیخٌ‪۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۴۳‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٔ۴۶‬ـ كٔیٍ كیيٍهخَی‪ًٓ :‬خع ػخٍكخٌ‪ ،‬طَٓحٌ‪ ،‬حَظ٘خٍحص ُٓخیی‪ ،‬چخپ ىٔو‪ٕ۶:ٚٛ ،‬‬
‫ـ‪ ٕ۰‬رَّوم حُ رٕحٍم ٔ يَآسحنـُخٌ‪.‬‬
‫‪ ٔ۴۰‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٔ۴۴‬ـ حنَٓخنشحنو٘یَیّ ـ رخد حنًٔخع‪.‬‬
‫‪ ٔ۴۲‬ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ‪.‬‬
‫ٓ‪ ٔ۲‬ـ ک٘قحنًلـٕد ـ رخد حهظالكٓى كی حنًٔخع‪ٕ۶ٔ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ٔ۲‬ـ ٗؼَحَی‪ ،‬ػزيحنْٕخد رٍ حكًي‪ ،‬حنطزوخص حنکزَی‪ ََ٘ ،‬ریَٔص‪ ،‬ؽ‪ٔ۳4ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ٔ۲‬ـ ‪ٕٓ١‬ی‪ ،‬حكًي رٍ دمحم‪ًٓ ،‬خع ٔ كظٕص (حنٓيیّ حنٔؼیيیّ كی يؼخَی حنٕؿيیّ) يلون حكًي‬
‫يـخْي‪ ََ٘ ،‬يُٕچَٓی‪ ،‬طَٓحٌ‪ٔ۰ ٙ ،ٖٔ۶ٓ ،‬‬
‫‪۴۴۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٖ‪ ٔ۲‬ـ ‪ٛ‬لیق روخٍی‪ ،‬کظخد حنًُخهذ‪ ،‬ؽٕ‪ ٔ ٔ۰۲ ٙ ،‬کظخد حنؼیيیٍ‪ ،‬ؽٔ‪ ٕٖٔ ٙ ،‬ـ‬
‫‪ٛ‬لیق ئهى کظخد ‪ٛ‬هِٕ حنؼیيیٍ‪ ،‬ؽٕ‪۶ٓ۴ ٙ ،‬‬
‫ـ ىٍ ‪ٛ‬لیق روخٍی‪ ،‬يُخهذ حالَ‪ٜ‬خٍ ٔ ‪ٛ‬لیق ئهى‪ ،‬رّؿخی ػًَ أرٕرکَ ًکَ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ٔ۲4‬ـ ك‪ٜ‬هُخيّٖ ػَكخٌ حیَحٌ‪ًٗ ،‬خٍِٖ ‪ ٖ ٚٛ ،۰‬ـ ٖٖ‬
‫‪ ٔ۲۳‬ـ ػزخٓؼهی کیٕحٌ هِٔیُی‪ :‬حٓظٕحٍَخيّ‪ٔ۲ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲۶‬ـ ٓهطخٌ كٔیٍ طخرُيِٖ گُخرخىی‪َ ،‬خرـّٖ ػهى ٔ ػَكخٌ‪ٔٓ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲۰‬ـ ًْخٌ‪ٔٓ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲۴‬ـ ٓهطخٌ دمحم گُخرخىی‪ٓ :‬ؼخىص َخيّ‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق ٔ طؼهیوخص كٔیُؼهی کخٗخَی‪ٔٓ۲ ٙ ،‬‬
‫م ریٍَ حنًؼـِحص ٔ حنکَحيخص‪ٖٔ۶ ٙ ،‬‬ ‫‪ ٔ۲۲‬ـ ک٘قحنًلـٕد‪ ،‬حنکال ُو كی ْحنلََ ِ‬
‫ٕٓٓ ـ رخد ىْى ىٍ طهزیْ حرهیْ رَ ‪ٕٛ‬كیخٌ‪ٕ4ٔ ٙ ،‬‬
‫ٕٔٓ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫رخ َــــٕو ٔ ػهى ‪١‬ذ ٔ كهٔلّ‬ ‫ٍیِِ کخٍْٖخٖ ػــهى ُْيّٓ‬
‫کّ ػًخى رٕى گخٔ ٔ حٗظَ حٓض‬ ‫حیٍ ًّْ ػهى رُخٖ آهٍٕ حٓض‬
‫ٕٕٓ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫کآًٓخٌ ری‪ُ ،ّ٠‬يیٍ چٌٕ ٍُىِ حٓض‬ ‫چٌٕ كکیًک حػظوخىٖ کَىِ حٓض‬
‫ٖٕٓ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫يٗگٌٗض حُ ٕٖٓ يکظذ آٌ ُيخٌ‬ ‫كهٔلـــت يُطوت ئضْخٌ‬
‫‪ ٕٓ4‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫یخ ُ ک٘ظْٗخ ٔ ىٍیخْخٖ حٔ‬ ‫حُ يلهٔق گٕیى ٔ ٕٓىحٖ حٔ‬
‫‪ ٕٓ۳‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ٕٗٓٔحٍ ػوم ػوم آيي ‪ٛ‬لٗ‬ ‫رُي يؼوٕالص آيي كهٔلٗ‬
‫‪ ٕٓ۶‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫يـــٗكِحیي ىٍ ٔٓخی‪ ٢‬كهـــٔلٗ‬ ‫ؿِ رّي‪ُٕٜ‬ػٗ َيیيٖ ‪ٛ‬خَؼٗ‬
‫حُ ىالیم رخُ رَ ػکٖٔ ‪ٛ‬لٗ‬ ‫رــَ هیـــخّ حهظـــَحَٗ هخَـــؼٗ‬
‫رٗىهخٌ يخٍح ىٍحیٍ آطٖ هٕٕ حٓض‬ ‫گـــَ ىهخٌ حٔ ٍح ىنیم آطـــٖ حٓض‬
‫حُ ىهـــخٌ َِىیکطَ آيـــي رّيخ‬ ‫هخ‪ ّٛ‬حیٍ آطٖ کّ حُ هَد ٔال‬
‫رَٓ طوییالص ؿـخٌ ٕٖٓ ىهخٌ‬ ‫پْ ٓیّکخٍٖ رٕى ٍكظٍ ُ ؿخٌ‬
‫َّ گـــپ ى ّل ػـــهٗ حنُّخٍ ىهخٌ‬ ‫هٕىَُْ آٌ ىحٌ کّ آطٖ ىیيػیخٌ‬
‫ىٍ كوـــیوض حُ ىنیم آٌ ‪١‬زیذ‬ ‫حیٍ ىنیهض گُيِطَ پـــیٖ نزــیذ‬
‫ىٍ کلض ى ّل ػهٗ ػیذ حنؼًٗ‬ ‫حیٍ ىنیــم طـٕ يؼـخل آٌ ػ‪ٜ‬خ‬
‫‪ ٕٓ۰‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫َّ يؼخل ػهض حٔنٗ‪ٓ ،‬ویى‬ ‫حٓى ي٘ظن حٓض ٔ حٔ‪ٛ‬خكٖ هيیى‬
‫‪ ٕٓ۴‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ىٍ ط‪َٜ‬ف ىحیًخ ً يٍ رخهٗ حو‬ ‫چخٍ ‪١‬زغ ٔ ػهض حٔنٗ َٗ حو‬
‫ْٔض طويیَو َّ ػهض حی ٓویى‬ ‫کخٍ يٍ ری ػهظٔض ٔ ئظویى‬
‫ٓ‪۴۲‬‬
‫حُ كٕحّ حٔنیخء ریگخَّ حٓض‬
‫گٕ رئ کٍٕ حٓض ٕٖٓ گُؾ پ٘ض‬
‫حُ يـــَحى ىل ؿـــيحطـــَ يـــٕٗٗى‬
‫ىٍ ؿٓخٌ حٔ كهٔلٗ پُٓخَٗ حٓض‬
‫آٌ ٍگ كهٔـــق کُي ٍٔیٖ ٓیخِ‬
‫حیٍ هیخل يُکَٖ ٍح ُى رَ حٔ‬
‫حُ ؿيحییْخ ٗکخیض يیکُي‬
‫يخروٗ هٕى حٓظوٕحٌ ٔ ٍیّٖ٘‬
‫کٗ ُىٖ َخٌ رَ طٕ ٔ طٕ کٗ رٕىٖ؟‬
‫کّ چَح ؿخكم ُ حكٕحل ىل هٕی٘ظُى‬
‫رّکــــخ يٍٗٔو آهَ؟ ًَُخیٗ ٔ‪ُ١‬ى‬
‫چُئٍُٖ هلٔٗ ٓخهظّ حٓض حُريَى‬
‫ُٔ ًَـــخ يـــَىو ُ كیٕحٌ َٓ ُىو‬
‫پْ چّ طَٓى کٗ ُ يَىٌ کى ٗيو‬
‫آٌچّ حَـــيٍ ْٔـــى َخیـــي آٌ ٗــٕو‬
‫يٗىٔى رَ هخک پَحٌ يَؽ ٕٔ‬
‫يٗىٔى چُيحٌ کّ رٗيـــخیّ ٕٗى‬
‫رٗهزَکٗ ح‪ٛ‬م آٌ ٓخیّ کـخ حٓض‬
‫طَکٖ٘ هخنٗ ٕٗى حُؿٔض ٔؿٕ‬
‫پَطٕ ٔ ٓخیّٖ ٖٔ حٓض حَيٍ ُيیٍ‬
‫ًْـــچٕ ًٍحص ْـــٕح رـــٗحهظیخٍ‬
‫یخىگخٍو ْٔض ىٍ هٕحد حٍطلخل‬
‫كکًض یگخَّ‬
‫‪ ٕٓ۲‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫كهٔلٗ کٕ يُکَ كُخَّ حٓض‬
‫ٕٓٔ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫كهٔلٗ هٕى ٍح ُ حَيیّ٘ رک٘ض‬
‫گٕ رئ چُيحٌ کّ حكٌِٔ يٗىٔى‬
‫ٕٔٔ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫َْکّ ٍح ىٍ ىل ٗک ٔ پیچخَٗ حٓض‬
‫يـــًَٗـــخیـــي حػظـــــــوخى ٔ گخِ گخِ‬
‫ٕٕٔ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫رهکّ ػکْ آٌ كٔخى ٔ کلَ حٔ‬
‫ٖٕٔ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫رُٕ٘ حُ َی چٌٕ كکخیض يیکُي‬
‫‪ ٕٔ4‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫حٖ رَحىٍ طٕ ًْخٌ حَيیّٖ٘‬
‫‪ ٕٔ۳‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫گَ َزٕىٖ ػ٘ن‪ْٔ ،‬ظٗ کٗ رٕىٖ؟‬
‫‪ ٕٔ۶‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ٍُْٔخ كکَ يٍ حیٍ حٓض ًّْٔ ٗذ ٓوُى‬
‫ُ کـخ آيــــيِ حو؟ آيــــيَى رَٓ چّ رــــٕى؟‬
‫يـــَؽ رخؽ يهکٕطى‪َ ،‬یى حُ ػخنــــى هــــخک‬
‫‪ ٕٔ۰‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫حُ ؿًخىٖ يَىو ٔ َخيٗٗيو‬
‫ُيَىو حُ كیٕحَٗ ٔ آىو ٗيو‬
‫رخٍ ىیگَحُيهک هَرخٌ ٕٗو‬
‫‪ ٕٔ۴‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫يـــَؽ رـــَ رخال پَحٌ ٔ ٓـــخیّ حٕ‬
‫حرهـــٓٗ ‪ٛ‬ـــیخى آٌ ٓـــخیـــّ ٗـــٕى‬
‫رٗهزَ کآٌ ػکْ آٌ يَؽ ْٕحٓض‬
‫طیـــَ حَـــيحُى رّٓـــٕٖ ٓـــخیّ حٔ‬
‫‪ ٕٔ۲‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ػیٍ آطٖ ىٍ حػیَ آيــــــي یویٍ‬
‫ٕٕٓ ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ‪:‬‬
‫‪ٛ‬ـــي ِْحٍحٌ ٓـــخل رٕىو ىٍ يـــطخٍ‬
‫گَ كَحيٕٗى ٗيِ حٓض آٌ ٔهض ٔكخل‬
‫ٕٕٔ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ٔ‪۴۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫چیِکٗ يخَي ريحٌ َخهٍٕ کم‬ ‫َخنـــّٖ ٓـــََخ ٔ طٓيیي ىْـــم‬

‫حُ ىٔحٍ چـــَم رگَكظیى يخ‬ ‫پْ كکیًخٌ گلظّحَي حیٍ نلٍْخ‬
‫ٕٕٕ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫رٗ هزَ حُ َٕ ٗيٌ حَيٍ روخء‬ ‫ْـــَ َلْ َٕ يـــٕٗٗى ىَیخ ٔ يخ‬
‫ئظًَٖ يـــًَٗخیي ىٍ ؿٔي‬ ‫ػًَْى چٌٕ ؿٕٖ ََٕٕ يٍٗٓي‬
‫ٖٕٕ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫کخٍٖ هٕى کٍ کخٍ ریگخَّ يکٍ‬ ‫ىٍ ُيیٍ ىیگَحٌ هخَّ يکٍ‬
‫کِ رَحی حٔٓـــض ؿًُخکــت طٕ‬ ‫کیٔض ریگخَّ؟ طٍ هخکت طٕ‬
‫َٓ َٗ‪4۶ٓ ٙ ،‬‬ ‫‪ ٕٕ4‬ـ ػزيحنلٔیٍ ٍُیٍ کٕد‪ّ :‬‬
‫‪ ٕٕ۳‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫نیک حُ ؿـــَْٕ رـــََي حيَح‪ٍ ٝ‬ح‬ ‫َـــوم َــظٕحٌ کـَى يَحػَح‪ٍ ٝ‬ح‬
‫چٌٕ ُپَْیِٖ کّ ُحیم ٗي يَ‪ٝ‬‬ ‫طخ يزيل گ٘ض ؿَْٕ ُیٍ ػَ‪ٝ‬‬
‫ؿْٕـــَ كـــََُي كخ‪ٛ‬ــم ٗــي ُيخ‬ ‫آٌ َکخف ٌُ ػَ‪ ٝ‬رٕى ٗـــي كُخء‬
‫ؿْٕـــَ کـــَِ رـــِحثیـــيٌ ؿـــَ‪ٝ‬‬ ‫ؿلض کَىٌ حٓذ ٔحٗظٍَحػَ‪ٝ‬‬
‫گ٘ض ؿَْٕ ک٘ض رٔظخٌ َک ؿَ‪ٝ‬‬ ‫ْٔض آٌ رٔظخٌ َ٘خَيٌ ْى ػَ‪ٝ‬‬
‫‪ ٕٕ۶‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫حیٍ حُآٌ ٔآٌ حُحیٍ ُحیي رّٓیَ‬ ‫حیٍ ػَ‪ ٝ‬رخؿَْٕ آٌ ری‪ ّ٠‬حٓض ٔ‪١‬یَ‬
‫‪ ٕٕ۰‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫پْ ‪١‬لیم آيي ػَ‪ ٝ‬ؿَْٕ ؿَ‪ٝ‬‬ ‫ُحٌ کّ ىل ؿَْٕ رٕى گلظٍ ػَ‪ٝ‬‬
‫‪ ٕٕ۴‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫کٕ ًْٗگلض حٖ هيح ٔ حٖ حنّ‬ ‫ىیي يٕٓٗ یک ٗزخَٗ ٍح رٍّحِ‬
‫چخٍهض ىُٔو َُى ٗخَّ َٓص‬ ‫طٕ کـخٖ طخ ٕٗو يٍ چخکَص‬
‫ٔهض هٕحد آیى رَٔرى ؿخیکض‬ ‫ىٓظکض گیَو رزٕٓـــى پخیکض‬
‫‪ ٕٕ۲‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪ :‬ىكظَ چٓخٍو‪ ،‬ریض ٖٖ‪ ٕ۴‬رّرؼي‪ ،‬طلض ػُٕحٌ‪« :‬ؿٕحد ىَْٖ کّ يُکَ‬
‫حنْٕیض حٓض ٔ ػخنى ٍح هيیى يٗگٕیي‪».‬‬
‫ٖٕٓ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫َوي ٔ ههزٗ ٍح کّ آٌ رخٗي َٓخٌ‬ ‫آد ٔ آطٖ آيي حٖ ؿخٌ حيظلخٌ‬
‫كـض رخهـــٗ كیــَحَخٌ ٕٗیى‬ ‫طخ يٍ ٔطٕ َْىٔ ىٍ آطٖ ٍٔیى‬
‫ٖٕٔـ كُخ حنلخهٍٕىـ ههیم حنـَ‪« :‬طخٍین كهٔلّ ىٍؿٓخٌ حٓاليٗ» ػزيحنًلًي آیظٗ‪۳ٖ۶ ٙ،‬‬
‫ٕٖٕ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ٍُٔ ٔ ٗذ آٍَيِ ٔ ٍُحم ٍح‬ ‫گلض يُکَ گ٘ظّحٖ هالم ٍح؟‬
‫ٖٖٕ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫حُ ػيوْخ ٕٖٓ ْٔظٗ َْ ُيخٌ ْٔض یخٍد کخٍٔحٌ ىٍ کخٍٔحٌ‬
‫‪ ٕٖ4‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫كخىػخٌ يیََي كن ٗخٌ ٔحٍع حٓض‬ ‫ؿٍٕ ٔ حكٔخٌ ٍَؾ ٔ ٗخىٖ كخىع حٓض‬
‫ٕ‪۴۲‬‬
‫کّ رَ آٍى ُٔ ػطخْخ ىو رّىو‬
‫پخٖ چٕریٍ ٓوض رٗطًکیٍ رٕى‬
‫طخ ُ كیَحَٗ هَى ٍح ٔحهَو‬
‫َخهٕحَيِ ىٍّ يو‪ٕٜ‬ى حُکخٍگخِ ْٔظی‬
‫ىٍٔ رخىح رٕی گهوٍ حُ ‪ٛ‬زخ‬
‫ٍٔ ىٍآیي ػخٗوی ‪ٛ‬ي يَكزخ‬
‫يٍ کخٌ نّ ػوم كبیخُِ ٔ ٔ حیّخَخ‬
‫طزَی کٍ‬
‫ّ‬ ‫ػوم‬ ‫کِ‬ ‫گٕیي‬ ‫ًْی‬ ‫ػ٘ن‬ ‫کخیٍ‬
‫ػ٘ن گٕیي ُٓگ يخ رٔظخٌ ٔ رَ گَْٕ رٌِ‬
‫آٌؿخ چّ يـخل ػومْخ رٕى‪.‬‬
‫چٕ ٗزًُی حٓض کّ رَ رلَ يیک٘ي ٍهًی‬
‫رٔی َٓگ٘ظّگی ىٍ پیٖ ىحٍى‬
‫یکی ٗي كهٔلی ىیگَ كهٕنی‬
‫رَٔ حُ رَٓ حٔ چ٘ى ىیگَ ؿٕی‬
‫ُ ٔكيص ىیيٌ كن ٗي يؼطم‬
‫کّ طخد هٍٕ َيحٍى چ٘ى هلخٕ‬
‫گَْٕ َْکْ حُ حیٍ نؼم طٕحَی ىحَٔض‬
‫َّْـــَآٌکٕ ٍٔهی هٕحَي يؼخَی ىحَٔض‬
‫کخٌ ٗلُّ ىٍ ٔالیض يخ ْیچ کخٍِ َیٔض‬
‫ٖ‪ ٕ4‬ـ ٓؼيی ٗیَحُی‪ :‬ؿِنیخص ـ ؿِل ٖٖٔ‬
‫ػ٘ن ىػٕی کُي رّرطالَٖ‬
‫كکًض یگخَّ‬
‫‪ ٕٖ۳‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫پْ هِحَّٖ ‪ُٛ‬غ كن رخٗي ػيو‬
‫‪ ٕٖ۶‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫پخٖ حٓظيالنیخٌ چٕریٍ رٕى‬
‫‪ ٕٖ۰‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫پْ يؼخل َخه‪ ٜٗ‬ىٓض آٍٔو‬
‫‪ ٕٖ۴‬ـ ىیٕحٌ كخكع ٗیَحُی‪:‬‬
‫ػخٗن ٕٗ ٍَّٔ ٍُٔی کخٍؿٓخٌ َٓآیي‬
‫‪ ٕٖ۲‬ـ کهیخص ًْٗ‪ :‬ؿِل ‪ٔ۰۶‬‬
‫ىٍٔ رخىح ػــخهالٌ حُ ػخٗوخٌ‬
‫گَ ىٍآیي ػخههی گٕ ٍحِ َیٔض‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪ٕ۶۰‬‬
‫يٍ کخٌ نّ ػ٘ن كخنًـهْ يؼٕحِ‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪ٔ۴۰۶‬‬
‫ٕٗى‬ ‫ؿٕؿخ‬ ‫ی‬ ‫َٓكظُّ‬ ‫رَ هخػيِی يـٌُٕ‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪ٔ۲۳۲‬‬
‫ػوم گٕیي گَْٕو گَْٕ ٗکٔظٍ َٗ‪َ ١‬یٔض‬
‫ٓ‪ ٕ4‬ـ کهیخص ًْٗ‪ :‬ؿِل ‪ٕ4‬‬
‫ىٍ ‪ ََٛٛ‬ػ٘ن ػوم پّ٘ ٓض‬
‫* ىیٕحٌ كخكع ٗیَحُی‪:‬‬
‫هیخّ کَىو ٔ طيریَ ػوم ىٍ ٍِ ػ٘ن‬
‫ٔ‪ ٕ4‬ـ گهٍ٘ ٍحُ‪:‬‬
‫کٔی کٕ ػوــــــم ىٍٔحَيیٖ ىحٍى‬
‫ُ ىٍٔحَيی٘ت ػوم ك‪٠‬ــــــٕنی‬
‫هَى ٍح َیٔض طخد ٍَٕ آٌ ٍٔی‬
‫ىٔ چ٘ى كهٔلی چٌٕ رٕى حكٕل‬
‫ٍْخ کٍ ػوم ٍح رخ كن ًْی رخٕ‬
‫ٕ‪ ٕ4‬ـ كخكع‪:‬‬
‫‪ٕٛ‬كی حُ پَطٕ يـی ٍحُ َـــٓخَی ىحَٔض‬
‫َٗف يـًٕػّی گم يَؽ ٓلَىحَئرْ‬
‫* كخكع‪:‬‬
‫يخ ٍح ُ يُغ ػوم يظَٓخٌ ٔ يی ریخٍ‬
‫ػوم ٍح گَ ِْحٍ كـض ْٔض‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪ٖ44‬‬
‫ٖ‪۴۲‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫ٍكض حُ رَ يٍ ِْحٍ كَُٓگ‬ ‫ػ٘ن آيي ٔ ػوم ًْچٕ رخىی‬

‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ٔ‪ٖ۳‬‬
‫چُخٌ ٗيٓض کّ كَيخٌ ػخيم يؼِٔل‬ ‫كيیغ ػوم ىٍ حیخو پخىٗخْت ػ٘ن‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ٖٔ‪۳‬‬
‫ُحٌ گّ کّ ػ٘ن ىٓض ططخٔل ىٍحُ کَى يؼهٕو ٗي کّ ػوم َيحٍى کلخیظی‬
‫* كی‪ ٞ‬کخٗخَی ؿِنیخص ؿِل ‪۳‬‬
‫ػ٘ن ٍح رخ ػوم َٔزض کی طٕحٌ ٗخِ كَيخٌ ىِ کـخ ىٍرخٌ کـخ‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪ٔ۶۰‬‬
‫ػوم ٍح ىٍػ٘ن ٔیَحٌ کٍ کّ ىٍ ىٍگخِ ىٔٓض ػخٗوخٌ ٍح رخٍ ْٔض ٔػخهالٌ ٍح رخٍَیٔض‬
‫* ػطخٍ‪:‬‬
‫ػوم ٍح َٓ ٍٗظّ ُگى ىٍ ٍح ِِ طٕ‬ ‫حٖ هَى َٓگ٘ظّی ىٍگخ ِِ طٕ‬
‫* ىیٕحٌ كالؽ‪:‬‬
‫هٍٕٗیي ٍح رّٗذ َظٕحٌ یخكض رخ چَحؽ‬ ‫رخ ػوم ٕٖٓ ىٔٓض کٔٗ ٍِ ًَٗ رَى‬
‫* ىیٕحٌ كخكع‪:‬‬
‫كَیى ػ٘ن ٍح ىٍگّ رٔی رخالطَ حُ ػوم حٓض کٔی آٌ آٓظخٌ رٕٓي کّ ؿخٌ ىٍ آٓظیٍ ىحٍى‬
‫* ٗخِ َؼًض هللا ٔنی‪:‬‬
‫َ‬
‫رّ َيؼم ىنوکٗ حٓــــــض طــــــخ ىحَٗ‬ ‫ػــوم ىٍ رخٍگخِ ك‪َ٠‬ص ػ٘ــن‬
‫ػ٘ن آيي ٔ ٔحٍٓظیى‪ ،‬طخ رخى چُیٍ رخىح‬ ‫ػوم حُ َٓ َخىحَی ىٍىَٓ يخ يیىحى‬
‫‪ ٕ44‬ـ کهیخص ًْٗ ؿِل ‪ٔ۳۲۲‬‬
‫ػوم ٍح رخٗي ػ‪ٜ‬خ یؼُی کّ يٍ حػًخٓظى‪.‬‬ ‫ػ٘ن ٍح حَيیّ٘ َزٕى ُحَکّ حَيیّ٘ ػ‪ٜ‬خٓض‬
‫‪ ٕ4۳‬ـ حٔكيی ریهیخَی‪ ،‬ىیٕحٌ حٗؼخٍ‪ ،‬ؿِل ‪4ٖ۳‬‬
‫ٓخلْخ رخ ْى َکٕري ْخَٖٔ‬ ‫ػ٘ن ٍح رخ ػوم حگَ ؿًغ آٍَٔي‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪44۰‬‬
‫کّ ىٍ َٗٓ طٍ هیًّ ُى يیَ ػ٘ن‬ ‫ِْیًض ًْخٌ ٍُٔ ٗي ٗخِ ػوم‬
‫هٕحؿٕی کَيخَی‪ ،‬ىیٕحٌ حٗؼخٍ‪ ،‬ؿِل ‪ٕ۲۲‬‬
‫رخ ٗیَ ژیخٌ إْٓ کی پُـّ ىٍحَيحُى‬ ‫ػوم حُ َٓ َخىحَی رخ ػ٘ن َیخيیِى‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪۳4۶‬‬
‫َْکّ ٍح ػوم ىٍ حیٍ ٍحِ يَری رخٗي الؿَو ىٍ كَو ػ٘ن َزخٗي رخٍٕ‬
‫*ًْخٌ‪ :‬ؿِل ٔ‪۳۰‬‬
‫ػخو ٍح رخٍ َزخٗي رَّٓحپَىِی هخ‪ٙ‬‬ ‫ػوم ٍح ٍِ َزٕى رَ ىٍ ههٕطگّ ػ٘ن‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ٔ‪۰۳‬‬
‫ٍٔف هيٓی ٍح چّ ىحَي حَـًٍ‬ ‫َٓ ػ٘ن حُ ػوم پَٓیيٌ هطخٓض‬ ‫ّ‬
‫* ًْخٌ‪:‬‬
‫ػوم ٍح رخ ػ٘ن ىػٕی رخ‪١‬م حٓض‬ ‫هٕص ؿخنزٔض‬ ‫ّ‬ ‫‪ٛ‬زَ‬ ‫رَ‬ ‫ٍح‬ ‫ٕٗم‬
‫ٓؼيی ٗیَحُی ؿِنیخص‪ ،‬ؿِل ٕ‪۰‬‬
‫‪۴۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گلض يؼِٔنٔض ٔ كَيخَیٖ َیٔض‬ ‫يخؿَحی ػوم پَٓیيو ُ ػ٘ن‬

‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪ٔٔ۰‬‬
‫ىٍ ىٔنض هخهخٌ َظٕحٌ کَى هالكض‬ ‫حی ػوم َگلظى کّ طٕ ىٍ ػ٘ن َگُـی‬
‫* ًْخٌ‪ :‬ؿِل ‪ٔ۳۲‬‬
‫ىٌٍٔ يًهکظی چٌٕ ىٔ پخىٗخِ َگُـي‬ ‫چٕ ٍٕٗ ػ٘ن ىٍآيي هَحٍ ػوم ًَخَي‬
‫ػزيحنوخىٍ ریيل ىْهٕی ىیٕحٌ حٗؼخٍ ؿِل ‪۳ٔ۰‬‬
‫رَ ىٍ ٓهطخٌ َٓ چُيیٍ گيح هٕحْي ٗکٔض‬ ‫ػوم حگَ ىٍ رخٍگخِ ػ٘ن يیالكي چّ رخک‬
‫ٗزٔظَی َیِ رخ حٗخٍِ رّطوخرم ػ٘ن ٔ ػوم يیگٕیي‪:‬‬
‫کّ کخٍ ػ٘ن ريئظی ٔ ؿٕؿخٓض‬ ‫چٕ ػ٘ن آيي چّ ؿخی ػوم ٍػُخٓض‬
‫َزخٗي ػوم آٌ ؿخ ؿِ گَیِحٌ‬ ‫ىٍ آٌ يُِل کّ ػ٘ن آيي ٓظیِحٌ‬
‫‪ ٕ4۶‬ـ کهیخص ًْٗ‪ ،‬ؿِل ٔ‪۳۰‬‬
‫رٔظّ ٓض طَح ُحَٕ‪ ،‬حی ػوم ِػوخل طٕ‬ ‫ٍْٕحٍ َظخَٗ ٗي حیٍ ٕٖٓ کّ چٌٕ َخهّ‬
‫* ىیٕحٌ يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ‪:‬‬
‫ِػوخل ػوم ريٍحٌ رّىحٍٖٔ رْٕٕٗ‬ ‫ػویهّ گ٘ض يَح ػوم ٓخهیخ رَهیِ‬
‫* ىیٕحٌ هخؿٕی کَيخَی‪:‬‬
‫رَ حْم ػ٘ن ك‪٠‬یهض رّػوم َظٕحٌ ؿٔض کّ ػوم ٔ ك‪٠‬م ىٍ حیٍ ٍِ ػویهّ حٓض ٔ ك‪ٕ٠‬ل‬
‫* ٗخِ َؼًض هللا ٔنی‪:‬‬
‫‪ٟ‬الل َیٔض ىیگَ‬ ‫َ‬ ‫ؿِ‬ ‫ؿخیظٖ‬ ‫ىیگَ‬ ‫َیٔض‬ ‫ػوخل‬ ‫حُ‬ ‫ػوم ؿیَ‬
‫‪ ٕ4۰‬يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ىٓض ىٍ ىیٕحَّگٗ رخیي ُىٌ‬ ‫ُیٍ هَى ؿخْم ًْٗ رخیي ٗيٌ‬
‫رُگٔهي ‪ٛ‬ي نُگَ حُ ىیٕحَّگی‬ ‫چخٍِی کـــٕ رٓظَ حُ ىیٕحَّگی‬
‫ْیچ ىیيی کخ ِكَ حُ ىیٕحَّگی‬ ‫حی رٔخ کخكَ ٗيِ حُ ػوم هٕیٖ‬
‫ٓیَو حُ كَُْگٗ ٔ كَُحَّگٗ‬ ‫ػخٗوى يٍ رَ كــــــٍ ىیٕحَّگٗ‬
‫رؼي حُ حیٍ ىیٕحَّ ٓخُو هٕیٖ ٍح‬ ‫آُيــــٕىو ػوـــم ىٍٔحَيیٖ ٍح‬
‫‪ ٕ4۴‬ـ ىیٕحٌ كخكع‪:‬‬
‫حٗٓی نُخ ٔ حكهی يٍ هزهش حنؼٌحٍح‬ ‫آٌ طهن ٕٔ کّ‪ٕٛ‬كی حو حنوزخثؼٖ هٕحَي‬
‫‪ ٕ4۲‬ـ ىیٕحٌ كخكع‪:‬‬
‫يطهذ ‪١‬خػض ٔ پیًخٌ ٔ ‪ٛ‬الف حُ يٍ ئض کّ رّپیًخَّ ک٘ی َِٗٓ ٗيو ٍُٔ حنٔض‬
‫رّؿیَ حُ آٌکّ ر٘ي ىیٍ ٔ ىحَٖ حُ ىٓظى رگٕ کّ ُ ػ٘وض چّ ‪َ١‬ف رَرٔظى‬
‫ٓ‪ ٕ۳‬ـ ىیٕحٌ كخكع‪:‬‬
‫کّ ػهى ػ٘ن ىٍ ىكظَ َزخٗي‬ ‫رٕ٘ی حٍٔحم حگَ ًْيٍّ يخیی‬
‫كٓى ‪ٟ‬ؼیق ٍحی ك‪ٕ٠‬نی چَح کُي‬ ‫ىٍ کخٍهخَّی کّ ٍِ ػوم ٔ ك‪٠‬م َیٔض‬
‫ٔ‪ ٕ۳‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ػوم حُٕٓىحی حٔ کٍٕ حٓض ٔ کَ‬ ‫َیٔض حُػخٗن کٔی ىیٕحَّطَ‬
‫ٕ‪ ٕ۳‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫‪۴۲۳‬‬
‫رم ؿٌُٕ كی ؿٌُٕ كی ؿٌُٕ‬
‫هٕى َزخٗي ٍٔ رٕى رخٗي ػـذ‬
‫آُيٕىو چُي هٕحْى آُيٕى‬
‫طخ ُ َٗ كیهٕٔكی يیٍُْي‬
‫طخ کُي ٍكًض رّطٕ َْ ىو َِٔل‬
‫حرهٓخٌ حُ ‪ُٛ‬غ ىٍ ‪ٛ‬خَغ ٗيِ‬
‫رّگهزخَگ ؿٕحَخٌ ػَحهی‬
‫ٓی‪ٜ‬ي ٍٔم حُ ػهى كَحيٕٗى ٗي‬
‫ػوهى ٗي ٔ ْٕٕ ٍكض ٔ ىحَٖ رگَیوض‬
‫ػوم ٔ هَى ٔ ْٕٕ كَحيٕٗى ٗي‬
‫حٔل هيو حُ ٔؿٕى ریگخَّ ٗيو‪.‬‬
‫حٔ ػوم ًَیهَیي ىیٕحَّ ٗيو‬
‫حُ ىحَٖ ٔ ْٕٕ ٔ ػوم كَىو کَىی‬
‫يیوٕحٍِ ٔ ٍَي ٔ َُِْ گَىو کَىی‬
‫کیٍ کیًیخی ْٔظی هخٌٍٔ کُي گيحٍح‬
‫ؿُی يطهن ٔ ىٍٔیٖ رخٗیى‬
‫كظخىِ ئض ٔ كیَحٌ رَ َٓ هخک‬
‫ؿَم آطٖ ٗي کٔی کخَـخ ٍٓیي‬
‫ٔحَک آطٖ َیٔض ػیٖ٘ هٕٕ يزخى‬
‫گَو ٍٔ َُٕٓيِ ٔ َٓکٖ رٕى‬
‫ىٍ ک٘ي هٕٕ هٕٕ رَ آطٖ ‪ٛ‬ي ؿٓخٌ‬
‫ًٍِ حی َّ ٗک ُٗخٓي َّ یویٍ‬
‫هٕى چٕ ػ٘ن آيي َّ حیٍ َّ آٌ رٕى‬
‫يَطيی طٕ‪ ،‬حیٍ رّ ىَيحٌ طٕ َیٔض‬
‫ُٔ ٔ‪ٛ‬خل ىٔٓض يی َخُى رّ َوي‬
‫نیک حٔ ٍح َوي ْى حیُـخ رٕى‬
‫ػ٘ن کخيي ىٍ گَیِى ػوم ُٔى‬
‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬
‫يخ ؿٌُٕ ٔحكي نی كی حن٘ـٌٕ‬
‫ٖ‪ ٕ۳‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ىٍ چُیٍ كخنی يَحػخص حىد‬
‫‪ ٕ۳4‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫يٍ َوٕحْى ػِٕ٘ی ىحَٖ ُٕٗى‬
‫ریٖطَ ح‪ٛ‬لخد ؿــــُض حرهُٓي‬
‫هٕیٖ ٍح ػَیخٌ کٍ حُ ك‪٠‬م ٔ ك‪ٕ٠‬ل‬
‫ُیَِکخٌ رخ ‪ُٛ‬ؼظی هخَغ ٗيِ‬
‫* ىیٕحٌ كخكع ‪:‬‬
‫هَى ىٍ َُئٍِى حَيحُ ٔ يیَٕٕ‬
‫‪ٕ۳۳‬ـ أرٕٓؼیي أرٕحنویَ‪:‬‬
‫طخ یک ٍٔم حُ ػ٘ن طٕ حُ رَ کَىو‬
‫‪ ٕ۳۶‬ـ ًْخٌ‪:‬‬
‫ػ٘ن آيي ٔ گَى كظُّ رَ ؿخَى ریوض‬
‫ی ػ٘ن طٕ ىٍ گٕٗى ٗي‬ ‫طخ ٔنٕنّ ٔ‬
‫حَيٍ ‪١‬هذ یخٍ چٕ يَىحَّ ٗيو‬
‫حٔ ػهى ًَیُٗیي نذ رَ رٔظى‬
‫ػ٘وى ىحىی ُحْم ىٍىو کَىی‬
‫ٓـخىِ َ٘یٍ رخ ٔهخٍی رٕىو‬
‫‪ ٕ۳۰‬ـ ىیٕحٌ كخكع‪:‬‬
‫ُْگخو طُگ ىٓظی ىٍ ػیٖ کٕٕ ٔ ئظی‬
‫‪ ٕ۳۴‬ـ ٗین يلًٕى ٗزٔظَی‪:‬‬
‫هٕٗخ آٌ ىو کّ يخ ریهٕیٖ رخٗیى‬
‫َّ ىیٍ َّ ػوم َّ طوٕی َّ حىٍحک‬
‫حنطیَ ػطخٍ ـ ٔحىی ػ٘ن‪:‬‬ ‫‪ ٕ۳۲‬ـ يُطن ّ‬
‫رؼي حُیٍ ٔحىی ػ٘ن آیي پيیي‬
‫کْ ىٍیٍ ٔحىی رـِ آطٖ يزخى‬
‫ػخٗن آٌ رخٗي کّ چٌٕ آطٖ رٕى‬
‫ػخهزض حَيیٖ َزٕى یک ُيخٌ‬
‫نلظّ حی َّ کخكَی ىحَي َّ ىیٍ‬
‫َیک ٔ ري ىٍ ٍحِ حٔ یکٔخٌ رٕى‬
‫حی يزخكی حیٍ ٓوٍ آٌ طَٕیٔض‬
‫َْچّ ىحٍى‪ ،‬پخک ىٍرخُى رّ َوي‬
‫ىیگَحٌ ٍح ٔػيِ كَىح رٕى‬
‫ػ٘ن حیٍ ؿخ آط٘ٔض ٔ ػوم ىٔى‬
‫‪۴۲۶‬‬
‫ػ٘ن کخٍ ػوم يخىٍ ُحى َیٔض‬
‫چٓخٍ رخٗي‪َِ ،‬ى يخ حی٘خٌ یکی حٓض‬
‫كَف حٔ يُ٘ـٕ کّ حرهّ يَىکی حٓض‬
‫ىٍ يٌْذ ػ٘ن کلَ ٔ حیًخٌ َزٕى‬
‫َْکْ کّ چُیٍ َگ٘ض حٔ آٌ َزٕى‬
‫گلظخ رّکٕی ػ٘ن ْى حیٍ ٔ ْى آٌ کُُي‬
‫يـَى ٕٗ ُ َْ حهَحٍ ٔ حَکخٍ‬
‫کّ طٔزیق ٔ َُخٍ يیرََظخري‪.‬‬
‫کّ حهَحٍ ٔ حَکخٍ يیرََظخري‬
‫کخو ىَیخ يَى ٍح َخکخو کَى‬
‫كٔزی هللا گٕ کّ هللا حو کلی‬
‫‪ ٕ۶4‬ـ حرٍ ػَری‪ :‬حنلظٕكخص حنًکیش‪ ،‬ؽٕ‪ٖٕٖٙ ،‬‬
‫ٔ َْ ؿِٔ ؿٓخٌ ئض نوخیی‬
‫َ٘خیي گلض َٓ ؿِ رخ ِٓحیی‬
‫َزٕىی ٓیُّ حٔ ٍح ‪ٛ‬لخیی‬
‫َزٕىی ىٍ ؿًخل حٔ ‪ٟ‬یخیی‬
‫ََٓظی حُ ىل َْ ىٔ گیخْی‬
‫َزٕىٖ ى ٍُّ آٌٍح هٕى ‪ٛ‬لخیٗ‬
‫هَحٍٖ ىحٗظٗ آهَ رّؿخیٗ‬
‫ٔكخ کٍ طخ رزیُی رخٔكخیی‬
‫‪ ٕ۶۶‬ـ ػزيحنَكًٍ ؿخيی ىٍ کظخد حٗؼش حنهًُّؼخص‪:‬‬
‫پیيح ٔ َٓخٌ ْیچ َزیُى ؿِ ػ٘ن‬
‫چٌٕ ىٍ ىٔؿٓخٌ ْیچ َزیُى ؿِ ػ٘ن‬
‫گَ َزٕىٖ ػ٘ن‪ ،‬رلَٔىٖ ؿٓخٌ‬
‫کٗ كـــيحٖ ٍٔف گـ٘ـظٗ َخيیخص‬
‫ػهُٕ‪ًْ ،‬چٌٕ َٓخل‬ ‫يـــیٗظخري ىٍ ُ‬
‫كکًض یگخَّ‬
‫ػوم ىٍ ٕٓىحی ػ٘ن حٓظخى َیٔض‬
‫ٓ‪ ٕ۶‬ـ ٗخِ َؼًض هللا ٔنی ىیٕحٌ حٗؼخٍ‪:‬‬
‫ُیي ٔ ػًَٔ ٔ رکَ ٔ هخني َْ چٓخٍ‬
‫ػوـم حگَ گٕیــي هــالف حیٍ ٓوٍ‬
‫ٔ‪ ٕ۶‬ـ يٕنٕی‪ ،‬ىیٕحٌ ًْٗ ـ ٍرخػیخص‪:‬‬
‫ػخٗن رّ یویٍ ىحٌ کّ ئهًخٌ َزٕى‬
‫ىٍ ػ٘ن طٍ ٔ ػوم ٔ ىل ٔ ؿخٌ َزٕى‬
‫* كخكع‪:‬‬
‫گلظى ‪ُٛ‬ى پَٓض يٕ٘ رخ ‪ًٛ‬ي َ٘یٍ‬
‫* ٗزٔظَی‪:‬‬
‫رّطَٓخ ُحىِ ىِ ىل ٍح رّیک رخٍ‬
‫* ػطخٍ‪:‬‬
‫ؿٓخَی حٓض ػ٘وض چُخٌ پَ ػـخیذ‬
‫َّ ىٍ کلَ يیآیي ٔ َّىٍ حیًخٌ‬
‫ٕ‪ٕ۶‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ػوم ؿِثی ػوم ٍح ريَخو کَى‬
‫ٖ‪ ٕ۶‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ػوم هَرخٌ کٍ رّپیٖ ي‪ٜ‬طلی‬
‫‪ ٕ۶۳‬ـ کهیخص ًْٗ‪:‬‬
‫ًّْ حؿِحی ػخنى ػخٗوخَُي‬
‫ٔنیک حَٓحٍ هٕى رخ طٕ َگٕیُي‬
‫حگَ حیٍ آًٓخٌ ػخٗن َزٕىی‬
‫ٔگَ هٍٕٗیي ْى ػخٗن َزٕی‬
‫ُيیٍ ٔ کِٕ حگَ َّ ػخٗن حَيی‬
‫حگَ ىٍیخ ُ ػ٘ن آگّ َزٕىی‬
‫حگَ‪ََُٛٛ‬ػ٘ن آگّ َزٕىٖ‬
‫طٕ ػخٗن رخٕ طخ ػخٗن ُٗخٓی‬
‫ىٍ کٌٕ ٔ يکخٌ ْیچ َزیُى ؿِ ػ٘ن‬
‫ـَ ػ٘ـــن ؿخكم يخَى‬ ‫كخٗـخ کّ ُ ٓـــ ّ‬
‫‪ ٕ۶۰‬ـ يؼُٕی يٕنٕٖ‪:‬‬
‫ىٍٔ گَىٌْٔخ ُ يٕؽ ػ٘ن ىحٌ‬
‫کٗ ؿًخىٖ يلٕ گ٘ظٗ ىٍ َزخص‬
‫ػــــخٗـوــــخٌ آٌ کـًـخل‬
‫ِ‬ ‫ًٍِ‬
‫ًٍِ ّ‬‫ّ‬
‫‪۴۲۰‬‬ ‫كکًض ٓیِىِْى‪ :‬ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف‬

‫‪ٔ۱‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٍوبػیلی‬ ‫ی‬ ‫ّیؼَ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪۴۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫اٍوبػیلیَ‬

‫ًٗخٍ هخرم طٕؿٓی حُ ْىٔ‪ُ١‬خٌ يخ پیَٔ يٌْذ ٗیؼّی حًٓخػیهی ْٔظُي کّ هٕى‬
‫ٍح «حًٓخػیهیّ» يیهٕحَُي‪ .‬آَخٌ ىٍ َٗٓکخرم‪ٔ ،‬الیخص پَٔحٌ‪ ،‬رخيیخٌ‪ٍَٕٓ ،‬ظخٌ‪،‬‬
‫َُگَْخٍ ٔ ٔالیخص ًٗخنی کٍٕ٘‪ ،‬حُ رهن طخ ريه٘خٌ َُيگی يیکُُي‪ .‬آَخٌ ئهًخَخٌ‬
‫ٔ‪ٍ١‬ىٔٓض‪ٛ ،‬هقىٔٓض‪ ،‬كَُْگپٍَٔ‪ ،‬هَىگَح ٔىحَٖگٔظَ ْٔظُي ٔ َوٖ ػظیًی‬
‫ىٍ كیخص يهی کٍٕ٘ حیلخ يیکُُي؛ ىٍ يیخٌ هٕىٗخٌ حَٔـخو ىحههی هخرم طلٔیٍ ىحٍَي‬
‫ٔ ًّْی حیٍْخ رخػغ ٗيِ حٓض کّ یک گَِٔ حَٔخَت كؼخل ٔ حػَگٌحٍ ىٍ کٍٕ٘‬
‫رخُٗي؛ رّيوخيخص رخالی كکٕيظی ٔ حىحٍی ٔ طٕنیيی ٔ ٍٓخَّحی کٍٕ٘ ىٓض ىحٍَي ٔ‬
‫حُ ٓطق َُيگی َٗحكظًُيحَّ رَهٍٕىحٍحَي‪ .‬طؼيحى ؿًؼیض حیٍ ًْٕ‪ُ١‬خٌ ػِیِ يخٍح‬
‫كئى یک يیهیٌٕ َلّٕ طوًیٍ يیَُُي کّ ىٍ پیَٕي رخ ىیگَ ًْگُخٌ هٕى ىٍ‬
‫کٍْٕ٘خی ُْي‪ ،‬حیَحٌ‪ ،‬آكَیوخ‪ ،‬کخَخىح‪ ...‬رَُّيگی يٌْزی هٕى حىحيّ يیىُْي‪.‬‬
‫ًّْی حی٘خٌ پیَٔ كَهّی «َِحٍی» ْٔظُي کّ حئَُِ ىٍ َٓحَٓ ىَیخ رّكَهّی‬
‫«آهخهخَیّ = ٗیؼیخٌ حيخيی حًٓخػیهی َِحٍی هخٓىٗخْی آهخهخَی» َیِ َٗٓص ىحٍى‪،‬‬
‫چٌٕ ٍْزَی حی٘خٌ رخ «ٗخِْحىِ ‪ٛ‬يٍحنيّیٍ آهخهخٌ يلالطی» حٓض کّ حيخو َُيِ (حيخو‬
‫ُيخٌ) كَهّ يیرخٗي ٔ چٓم ٔ ًَٓیٍ حيخو حُ ٓهٔهّی حيخيخَی حٓض کّ ٗیؼیخٌ‬
‫حًٓخػیهی ريحَخٌ حػظوخى ىحٍَي‪َِ )ٔ(.‬حٍیّ طُٓخ كَهّی حًٓخػیهیّ حٓض کّ حئَُِ حيخو‬
‫كخ‪ َٟ‬ىحٍى‪َِ .‬حٍیّ پَؿًؼیضطَیٍ ٗخهّ حُ يٌْذ ٗیؼّی حًٓخػیهیّ ْٔظُي ٔ ریٖ‬
‫حُ ىٔ ٕٓو حًٓخػیهیخٌ ٍح ط٘کیم يیىُْي‪ .‬حًٓخػیهیّ ٕٓيیٍ كَهّی رٍِگ ىٍ ط٘یغ‬
‫حٓض‪ .‬ؿًؼیض ؿٓخَت آٌ ٍح كئى پخَِىِ يیهیٌٕ َلّٕ طوًیٍ يیکُُي‪.‬‬
‫ٓٓ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َِٗٓ) يٍٕ٘ٓ حٓض ٔ ىٍ‬ ‫گَِٔ ىیگَ‪ ،‬ئظؼهٕی ْٔظُي کّ رّ«رَُِٓ» (رٌَُٔ ُ‬
‫َٕحكی ؿِیَسحنؼَد‪ ،‬ػًخٌ‪ ،‬ؿِحیَ َُگزخٍ‪ ،‬طخَِحَیخ‪ ،‬پخکٔظخٌ‪ ،‬کً٘یَ‪ ،‬گـَحص‪،‬‬
‫رًزت‪ ،‬حؿًیَ‪ ،‬ئَحٍِ‪ٍ ،‬حؿپٕطخ‪ ،‬کٍٕؽ ‪ٍٕٓ ٔ ...‬یّ رَّٓ يیرََي‪.‬‬
‫حُ ُيخٌ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ حنؼهٕی حنًٕٕٓی (‪ ٖ۲4‬ـ ٔ‪ ْ ، 4۴‬م) طخ حٔحیم هٌَ‬
‫كخ‪ َٟ‬طَٓخیی‪ ،‬يَکِیض روٖ آٓیخی يیخَّی حًٓخػیهیّ‪ ،‬حُ «‪١‬خیلّی َِحٍیّ =‬
‫آهخهخَیّ» ىٍ حكـخَٔظخٌ حٓظوَحٍ ىحٗظّ ٔ حُ ىٍِی یًگخٌ ىٍ ريه٘خٌ طخ ىٍِی کیخٌ‬
‫ىٍ ٔالیض رـالٌ حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ هٌَٔ حهیَ حيٍٕ حًٓخػیهیخٌ طٕٓ‪ٓ ٢‬خىحص‬
‫کیخَی حىحٍِ يیٕٗى‪ .‬حًٓخػیهیخٌ ىٍ طلٕالص ىّْی ْلظخى ‪ٛ‬ييخص ٗيیيی يظلًم‬
‫ٗيَي‪ ،‬کظخروخَّْخی حی٘خٌ ُٕٓحَیيِ ٗي‪ ،‬رّه‪ ٕٜٙ‬کظخروخَّی َُـیَِی «َخ‪َٛ‬‬
‫هَٔٔ» کّ ىٍ َْٗٓخی رٍِگ کخرم‪ ،‬يِحٍ َٗیق‪ ،‬پهوًَی‪ ،‬رـالٌ‪ ...‬كؼخنیض‬
‫ىحٗض ٔ َْیک كخٔی کظذ رٔیخٍ َلیْ ٔ هيیًی رٕىَي‪ ،‬رخهخک یکٔخٌ ٗيَي‪.‬‬
‫ًْچُیٍ ىٍ حیٍ كٕحىع حيٕحلٗخٌ ؿخٍص گَىیي‪ ،‬حكَحىٗخٌ رّهظم ٍٓیيَي ٔ‬
‫رٔیخٍی ٍٔحَّی ىیخٍ يٓخؿَص ٗيَي‪ ،‬ىٔنض کخَخىح رَحی حًٓخػیهیّْخی حكـخَٔظخٌ‬
‫حيظیخُ ٔیژِی يٓخؿَطی هخیم ٗي ٔ طؼيحى کؼیَی حُ حی٘خٌ ىیخٍ حؿيحىی هٕى ٍح طَک‬
‫کَىَي‪ .‬آٍُٔ يیکُى حیٍگَّٕ كٕحىع ىیگَ ىٍ کٍٕ٘ يخ طکَحٍ َٕ٘ى‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪ٕٓٓ۲‬يَکِ حًٓخػیهیخٌ آهخهخَیّ ىٍ کٍٕ٘ طخؿیکٔظخٌ َیِ حكظظخف ٗي ٔ‬
‫طؼًیَ يَکِة حًٓخػیهیخٌ ىٍ َٗٓ ىُٔٗزّ ىحیَ گَىیي‪ .‬ىٍرخٍِی ًٗخٍ پیَٔحٌ حیٍ‬
‫يٌْذ ىٍ طخؿیکٔظخٌ ح‪١‬الع ىهیوی ىٍ ىٓض َیٔض‪ ،‬گلظّ يیٕٗى ؿًؼیض آٌْخ رخنؾ‬
‫رَ ٕٓٓ ِْحٍ َلَ يیرخٗي کّ ریٖطَ ىٍ يُطوّی پخيیَ ٔ َٗٓ ىُٔٗزّ ٓخکٍحَي‪.‬‬
‫ىٍ رئ َظَ حُ ًَخىْخ ٔ ظٕحَْ حًٓخػیهیّ چُیٍ رَ يیآیي کّ حی٘خٌ پیٖ حُ‬
‫َْچیِ یک كَهّ حُ ط‪ٕٜ‬ف رخُٗي؛ حيخ آٌ یک يٌْذ حٓض‪ ،‬حُ هٕى ح‪ٕٛ‬ل ٔ‬
‫‪ٕٟ‬حرطی ىحٍى‪ ،‬حُ ؿًهّ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف َیِ ىحٍى‪ٕٛ .‬كیخٌ رٍِگی ىٍ ىحيٍ هٕى‬
‫پٍَٔیيِ کّ َْیک َِٗٓی آكخمحَي‪ ،‬پٍَٕٗطَیٍ آٌْخ ػیٍحنو‪٠‬خص ًْيحَی ٔ‬
‫يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ حٓض کّ َْىٔ ٔكيص ٔؿٕىة حكَح‪١‬ی رٕىَي ٔ يَگ ؿىحَگیِ ىحٗظُي‪.‬‬
‫ٗیؼیخٌ "حًٓخػیهیّ"‬ ‫ًياهیبى ّ هَزؼلْیبى‪:‬‬
‫ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین هٕى ىچخٍ حَ٘ؼخرخص ُیخىی ٗيِحَي؛ حيخ طؤیى حی٘خٌ رّىٔ كَهّی‬
‫َِحٍی ٔ ئظؼهٕی يٓىطَیٍ حَ٘ؼخری حٓض کّ آػخٍ ُیخىی رَ كؼخنیضْخی حی٘خٌ ىحٗظّ‬
‫حٓض‪ .‬حئَُ رّىٔ ‪١‬خیلّی "آهخهخَیّ" ٔ "رَُِٓ" طؤیى يیَٕٗي کّ َْیک رَّٕرّی‬
‫هٕى رخُيخَيِگخٌ ًْخٌ ىٔ كَهّی «َِحٍی» ٔ «ئظؼهٕی» ْٔظُي‪.‬‬
‫ٔٓ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫رٓظَ حٓض ىٍ ًْیٍ حرظيحی رلغ رخ ٍیّْ٘خی حهظالف حیٍ ىٔ كَهّ آُٗخ ٕٗیى‪:‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪ ْ( 4۴۰‬م) ُْگخيی کّ هالكض حثًّی كخ‪ً١‬ی‪ ،‬رخ يَکِیض ي‪ َٜ‬ىٍ‬
‫حٔؽ حهظيحٍ ٔ ٗکِٕ رٕى‪ ،‬حيخو حنًٔظُ‪َٜ‬رخهلل ًَٓیٍ ههیلّی كخ‪ً١‬ی ىٍ گٌٗض‪١ .‬زن‬
‫هخػيِی حيخيض حًٓخػیهی ٔ رُخرَ كکى آٗکخٍ پيٍ رخیي «َِحٍ» كََُي حٍٗي‬
‫حنًٔظُ‪َٜ‬رخهلل رّؿخی پيٍ رّحيخيض يیٍٓیي؛ حيخ ‪١‬ی ىٓیّٔی رّهظم ٍٓیي ٔ حيیَ‬
‫هٌٕ٘ كخ‪ً١‬ی ؿخَذ «ئظؼهی» كََُي ىٔو حنًٔظُ‪َٜ‬رخهلل ٍح گَكض ٔ حيخيض ٍح كن‬
‫حٔ ىحَٔض‪ .‬ىٍ َٓخیض‪ ،‬هٕحٓض َظخيیخٌ رّکَٓی َ٘ٔض ٔ ئظؼهی يٍكیغ ىًْیٍ‬
‫حيخو كخ‪ً١‬ی رَ حٍیکّی هيٍص طکیّ ُى‪ .‬چٌٕ حیٍ ؿخَ٘یُی ئظُي رّكکى آٗکخٍ‬
‫ههیلّی پی٘یٍ َزٕى‪َ ،‬ظٕحَٔض طًخو حًٓخػیهیّ ٍح ٍح‪ٟ‬ی ٔ هُٕ٘ى کُي‪.‬‬
‫حیٍ ٔهخیغ کّ ىٍ يَکِیض هالكض كخ‪ً١‬ی ٍٔی ىحى حٓزخد ٗکخف ػًین ىٍ يیخٌ‬
‫حًٓخػیهیخٌ ىٍ َٓحَٓ ػخنى حٓالو َیِ گَىیي ٔ آَخٌ رّىٔ كَهّ طؤیى ٗيَي‪َِ .‬حٍیْخ‬
‫ىٍ طَطیذ حيخوْخ رخ ئظؼهیْخ ي٘ظَک ْٔظُي ٔ ‪ ۲‬ههیلّی حٔل كخ‪ً١‬ی ٍح رّػُٕحٌ‬
‫حيخو يیپٌیََي؛ حيخ ىٍ ؿخَ٘یُی ئظؼهی رّؿخی َِحٍ حهظالف َظَ ىحٍَي‪ .‬رخ آٌکّ‬
‫هالكض كخ‪ً١‬ی ىٍ َٔم ئظؼهی حىحيّ پیيح کَى؛ حيخ حُ آٌپْ كخ‪ً١‬یخٌ ىٍ ي‪ َٜ‬ىچخٍ‬
‫َْؽ ٔ يَؽ ٗيَي ٔ ىٍ رالى ٗخو ٔ پخٍّ َیِ رخ حَ٘ؼخرخص يٕحؿّ گ٘ظُي‪.‬‬

‫كٍٔ ‪ٛ‬زخف )‪ 44۳‬ـ ‪ ْ ، ۳ٔ۴‬م) کّ ىٍ ٓخل ٖ‪ 4۰‬ىٍ ػٓي كیخص حنًٔظُ‪َٜ‬‬

‫رخهلل ٔ رُخ رّكکى حٔ «ىحػی» ٗيِ رٕى ٔ رََّ٘ ىػٕص ىٍ رالى پخٍّ ي٘ـٕل رٕى‪،‬‬
‫رّْٕحىحٍی حُ َِحٍیّ رّپخ هخٓض؛ حُ ي‪ َٜ‬رَیي ٔ ؿيحگخَّ ٔ ئظوم رّىػٕص‬
‫پَىحهض‪ .‬ىٍ ٓخل ٖ‪ ْ( 4۴‬م) = ٓ‪(ٔٓ۲‬و) كکٕيض َِحٍی ٍح ىٍ «حنًٕص =‬
‫هِٔیٍ ـ حیَحٌ» طؤٓیْ کَى‪ ،‬يَکِ طزهیؾ ٔ يوخٔيض هٕیٖ ٍح رّکِْٕخ ٔ ىژْخی‬
‫کْٕٔظخَی ئظوَ ًَٕى ٔ حٓى يوَ هٕى ٍح «آٗیخَّی ػوخد» َخيیي‪ٔ .‬ی ىٍ یک‬
‫هخَٕحىِی ٗیؼّی حيخيی حػُیػَ٘ی ىٍ هى ُحىِ ٗيِ رٕى‪ ،‬پيٍٕ ػهی رٍ دمحم رٍ‬
‫ؿؼلَ ‪ٛ‬زخف كًیَی‪ ،‬حُ حْخنی کٕكّ رٕى کّ ح‪ٛ‬هیظٖ رّكًیَیخٌ یًٍ رَيیگ٘ض‪.‬‬
‫كٍٔ ‪ٛ‬زخف رَحی پیٖرَى آٍيخٌْخی حًٓخػیهی َِحٍی‪ ،‬يوٕفطَیٍ ٓخُيخٌ‬
‫رّٔؿٕى آٍٔى‪ ،‬ىٓض رّیک ٍٗظّ طٍَْٔخ ُى ٔ ٔك٘ظی ُیخى آكَیي‪ .‬كيحثیخٌ حٔ‬
‫ػوخدٔحٍ ىًُٗخٌ هٕى ٍح ‪ٛ‬یي يیکَىَي ٔ حؿهذ ٗذُْگخو رّيلم حهخيض هَرخَیخٌ‬
‫كًهّ يیرَىَي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى کظخد ٍيخَظیک ٔ ؿُـخنی (ٗخیي ْى ٓخهظّگی) «هيحَٔي‬
‫حنًٕص» ‪ٛ‬لُّْخی ٍح گٌحٍٕ يیکُي کّ ىٔى حُ کهّی آىو رهُي يیکُي‪.‬‬
‫ٕٓ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓیخٓض طٍَٔ ٗو‪ٜ‬یضْخی رَؿٔظّی ىٔنظی ٔ يٌْزی‪ ،‬رَحی آٌ رٕى طخ ٍػذ‬

‫ٔ ٔك٘ظی ىٍ ىلْخی حٍکخٌ يٌْزی ٔ ن٘کَی ٔ کٍٕ٘ة ىٔنض ُٓیيٌْذ ٓهـٕهی‬
‫ریخَيحُى ٔ آَخٌ ٍح حُ ‪ٛ‬ئٍ كظٕحْخی کّ يٕؿذ ط‪٠‬ؼیق حًٓخػیهیخٌ ٔ ريَخيی آَخٌ‬
‫ىٍ يیخٌ يَىو يیٗي‪ ،‬رخُ ىحٍى ٔ ىٔنضيَىحٌ ٍح َیِ ٔحيیىحٗض کّ حُ ٗيص ػًم‬
‫ىٍ رَحرَ حًٓخػیهیخٌ رکخُْي‪ .‬حُ ؿًهّ َٓکظّْخی کّ ک٘ظّحَي َظخوحنًهک ُٔیَ حٓض‪.‬‬
‫پْ حُ يَگ كٍٔ ‪ٛ‬زخف ؿخَ٘یُخَٖ ٍحِ َزَى رخ هخَيحٌْخی طَک كخکى رَ رالى‬
‫پخٍّ ٍح پی گَكظُي ٔ رّييص ٓ‪ٓ ٔ۰‬خل ىٍ حٍطلخػخص حنًٕص ىٔحو کَىَي‪.‬‬
‫آ َخٌ ىٍ ىٔ ؿزّٓ رخ ػزخٓیخٌ ٔ ٓهـٕهیخٌ ؿُگیيَي‪ .‬طخ حیٍکّ رخ طخُٕ يـٕلْخ‬
‫رَ رالى پخٍّ‪ ،‬رَّخچخٍ رخ ٓهطخٌ ؿاللحنيّیٍ هٕحٍُي٘خِ ىٍ یک ُٓگَ ؿخ گَكظُي ٔ‬
‫رخ يـٕالٌ رّٓظیِ پَىحهظُي‪ٔ ،‬نی ىٍ حیٍ َزَى يٕكن َزٕىَي؛ َٓحَـخو «ٍکٍحنيّیٍ‬
‫هٍٕٗخِ» ٔحپٔیٍ حيخو ٔ ٍْزَ حًٓخػیهیخٌ حنًٕص ىٍ ٓخل ٔ‪ ْ( ۶۳‬م) ىٍ رَحرَ‬
‫ْالکٕهخٌ گَىٌ كَٔى آٍٔى ٔ چُيی پْ حُ آٌ رّىٓض يـٕلْخ ک٘ظّ ٗي‪.‬‬
‫يـٕالٌ ىژْخی حنًٕص ٍح یکی پْ حُ ىیگَ گٕ٘ىَي ٔ ک٘ظخٍ رٍِگی حُ‬
‫حًٓخػیهیخٌ رٍّحِ حَيحهظُي‪ .‬حُ آٌ پْ حًٓخػیهیخٌ يوخٔيض هٕیٖ ٍح ىٍ ىژْخی يظؼهن‬
‫رّهٕى ىٍ َٕحكی هَحٓخٌ‪ ،‬يخٍٔحءحنَُٓ‪ ،‬يخٍٔحء هلوخُ‪ٗ ،‬خو ٔ نزُخٌ پیگَكظُي‪.‬‬
‫‪ٛ‬يْخ ٓخل رؼي‪ ،‬رّطؤٓی حُ كٍٔ ‪ٛ‬زخف‪ ،‬ىٔيیٍ آٗیخَّی ػوخد ٍح ٓخىحص کیخَی‬
‫ىٍ ىٍِی کیخٌ رَپخ ًَٕىِ ٔ حيٍٕ ىػٕص ٔ يکیگَی هٕى ٍح حُ آٌؿخ ٓخيخٌ ىحىَي‪.‬‬
‫حیٍ ػًخٍص کّ ٗکم کالِكََگی ىحٍى‪ ،‬طخ ُُْٕ حٓظٕحٍ حٓض‪ ٔ .‬يٍ ٗو‪ٜ‬خ ً ىٍ‬
‫ٓلَی کّ رّٓخل ‪ )ٕ ْ( ٖٔ۶۲‬رّىٍِی کیخٌ ىحٗظى‪ ،‬رّحطلخم ٓیّييُ‪َ ٍٕٜ‬خىٍی حُ‬
‫آٌ ىیيٌ ًَٕىو ٔ حُ طٕ‪ٟ‬یلخص ٓیّييُ‪ ٍٕٜ‬ئظلیي ٗيو‪ .‬رَ َٓ ىٍد حیٍ ٓخهظًخٌ‬
‫َوٖ یک ػوخد ىٍ كخل كَٔى رَ َٓ ‪١‬ؼًّ َوٖ رٔظّ ٔ ُیَ پخی آٌ َٕٗظّ حٓض‪:‬‬
‫«پَٔحُ آُحىی» ىٍ هخػيِی طلظخَی آٌ حیٍ ٗؼَ َٕٗظّ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫چٌٕ ػوخد کٓک٘خٌْخ ‪١‬ؼًّ يیؿٕیى رّهخف‬
‫ٍُم يخ ىٍ الَّْخی يَؽ ٔ يٍٕ ٔ يخٍ َیٔض‬
‫ؿُزْٖخی يَطز‪ ٢‬رخ حًٓخػیهیّ ىٍ طخٍین حٓالو َوْٖخی رٍِگی حیلخ کَىِ ٔ‬
‫طوضْخی ُیخىی ٍح ٔحژگٌٕ ًَٕىِحَي‪ًْٕ ،‬حٍِ ىًٍٗ َٓٓوض ههلخی ػزخٓی ٔ‬
‫يَکِیض رـيحى رٕىَي؛ رخ ٓهـٕهیخٌ ؿُگیيِحَي‪ ،‬رخ ؿَِٕیخٌ‪ ،‬رخ يـٕالٌ ‪ ٔ ...‬رخ‬
‫َْهيٍص يَکِة ىیگَ‪َ .‬ظیـّگیَی حرظيحثی کّ حُ طخٍین يزخٍُحص حًٓخػیهیخٌ ٔ‬
‫حػظوخىحص آَخٌ ػخیي يیٕٗى حیٍ گًخٌ ٍح رّٔؿٕى يیآٍٔى کّ ٗخیي حًٓخػیهیّ ریٖطَ‬
‫ٖٓ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫یک ؿُزٖ ٓیخٓی <ىٍپٕٖٗ ىیٍ> رٕىِ‪ ،‬طخ یک ؿَیخٌ كکَی یخ ػویيطی؛ حيخ هٕى‬
‫حًٓخػیهیّ حیٍ َظیـّگیَی ٍح هزٕل َيحٍى؛ آَخٌ هٕى ٍح ٗیؼّی ح‪ٛ‬یم ٔ كَهّیْخىیّ‬
‫ٔ َخؿیّی حٓاليی يیىحَُي کّ ًْٕحٍِ ىٍ ‪َ١‬ین ئظویى ىیٍ حٓظٕحٍ رٕىِحَي‪.‬‬
‫ٓیّيحيیَكٔیٍٗخِ ههیهی‪ٍْ ،‬زَ حًٓخػیهیّی حیَحٌ ىٍ حیٍ يٍٕى يیگٕیي‪:‬‬
‫«‪َ١‬یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی یک گَِٔ ٓیخٓی رخ حْيحف يؼیٍ ٓیخٓی َیٔض‪،‬‬
‫رهکّ یک يٌْذ ٰانٓی حٓض کّ رَ ‪١‬زن آیخص هَآٌ يـیي ٔ ُٓض ٍٕٓل حکَو(‪ٔ )ٙ‬‬
‫حثًّ ی ْيی(ع) طُظیى یخكظّ‪ .‬هیخو پیَٔحٌ حیٍ ‪َ١‬یوض رَ ‪ٟ‬ي ظهى ٔ ؿٍٕ ٔ کلَ‬
‫ُيخٌ‪ ،‬ؿِثی حُ طؼخنیى يٌْزی آٌْخ حٓض؛ َّحیٍکّ حیٍ يٌْذ یک يٌْذ ٓیخٓی‬
‫رخٗي‪ .‬چُخٌک ّ َْ ُيخٌ کّ حیٍ حيکخٌ ٍح ىحٗظُي کّ رئٌ هیخو ٓیخٓی ىٍ حٗخػّ ٔ‬
‫طؼزیض حُ يٌْذ هٕى آُحى رخُٗي‪َْ ،‬گِ رّهیخو ٔ يزخٍُِی ٓیخٓی يظٕٓم َ٘يَي‪)ٕ(».‬‬
‫رلغ ٗیؼّ ٔ ُٓی‬ ‫هیَُْبی ربهیقئ اٍوبػیلیَ‪:‬‬
‫ىٍ ح‪ٛ‬هیض هٕى یک رلغ ٓیخٓی حٓض کّ رّحيَ ؿخَ٘یُی ٓیّي رَگ٘ض يیکُي‪ٗ .‬یؼّ‬
‫رّکٔخَی گلظّ يیٗي کّ ػهی رٍ حری ‪١‬خنذ ٍح ٗخیٔظّی ؿخَ٘یُی يیىحَٔظُي؛ ٔ ُٓی‬
‫کٔخَی رٕىَي کّ ّٓ ههیلّی حٔل ٍح رَ ػهی طويو ىحٗظُي ٔ ػهی ٍح ههیلّی چٓخٍو‬
‫ىحَٔظُي‪ .‬حیٍيطهذ رؼيْخ رّرلغْخی کاليت چٌٕ «ٔالیض» ٔ «حيخيض» ٔ‬
‫«ٔ‪ٛ‬خیض» ٔ «هالكض» طزيیم ٗي ٔ (حُ ؿخَذ ٗیؼّ) گلظّ ٗي کّ «حيخيض» رُخ رَ‬
‫حٍحىِی ٰانٓی ٔ َ‪َ ٚ‬زٕی ىٍ ٔؿٕى ك‪َ٠‬ص ػهی يظؼیٍّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ رلغ ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ ٔ يظؤػَ حُ كٕحىع يلیطی ٔ َلْ حَٔخَی‪ ،‬كَرّطَ ٔ‬
‫چخمطَ ٗي ٔ رّئٍَ كخ‪ٛ‬هّ حیـخى کَى‪ .‬يُخكغ هَ٘ی ٔ ‪١‬زوخطی َیِ حیـخد ًَٕى کّ‬
‫كخ‪ٛ‬هّْخ ٍُٔ رٍُّٔ ریٖطَ ٔ ػًینطَ گَىى‪.‬‬
‫ٔگََّ‪ ،‬ىٍ حرظيحی کخٍ‪ْ ،‬یچ حهظالكی ریٍ ػهی ٔ ههلخء رَ َٓ آٌچّ ٓیّي آٍٔىِ‬
‫رٕى‪ٔ ،‬ؿٕى َيحٗض؛ طُٓخ يیيخَي رلغ حؿظٓخى ٔ ٗیِْٕخی ػًم کّ حيَی کخيالً‬
‫پٌیَكظّ حٓض ٔ ىٍ َْ ىیٍ ٔ كَهّ ٓخٍی ٔ ؿخٍی يیرخٗي‪.‬‬
‫هزالً هٕحَيیى کّ َْیک حُ حكخ‪ٟ‬م ‪ٛ‬لخرّ ٔ ‪ٛ‬لخریخص يـظٓي ئهى رٕىَي‪ ،‬چّ‬
‫ىٍ ُيخٌ ٓیّي ٔ چّ رؼي حُ حی٘خٌ كظٕی ىحىِحَي‪ .‬ىٍ حیٍ يیخٌ ػهی ٔ ههلخء حك‪٠‬م‬
‫‪ٛ‬لخرّ ْٔظُي ٔ يـظٓيیٍ ‪ٛ‬خكذ كظٕی يیرخُٗي‪ .‬حْم ُٓض ط‪َٜ‬یق ىحٍَي کّ ػهی‬
‫َٔزض رّػًَ حػهى رٕىِ ٔ طؼيحى ‪ٍٔ ٔ۴‬حیض ریٖطَ ىٍ ٓیُّ ىحٗظّ حٓض‪ .‬ػهی ىٍ‬
‫كظخٔحی هٕى ٓوضگیَطَیٍ ٔ رخ حَ‪٠‬زخ‪ ١‬طَیٍ ٗو‪ ٚ‬ىٍ يیخٌ ‪ٛ‬لخرّ رٕى؛ چُيحٌ کّ‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬هطغ يیطٕحٌ گلض‪« :‬حگَ ػهی حئَُ َُيِ رٕى‪ ،‬یک كَى ٓهلت ٓوضگیَ رٕى‪.‬‬
‫‪۲ٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ حگَ ػًَ َُيِ رٕى‪ ،‬یک ح‪ٛ‬الف‪١‬هذ ػًمگَح رٕى‪ ».‬ىٍ حیٍ يٍٕى کظخری حٓض‬
‫طلض ػُٕحٌ «يٕٕٓػش كوّ ػهی رٍ حری‪١‬خنذ ٍ‪ٟ‬یهللا ػُّ» کّ رخنؾ رَ ٓٓ‪ٛ ۰‬للّ‬
‫رّههى «دمحم ٍٔحّ ههؼّؿی» طئیٍ گَىیيِ ٔ رٔیخٍ حٍُٕيُي حٓض‪.‬‬
‫رّىَزخل هظم ػؼًخٌ ىٍ ٓخل ‪ْ ٖ۳‬ـَی ُيخو كکٕيض رّىٓض ػهی حكظخى ٔ حٔ‬
‫ٓوضطَیٍ رََخيّْخی هٕىٍح رّحؿَحء گٌحٗض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ ػيِی حُ ئهًیٍ ػهی ٍح‬
‫حيخو حٔل يیىحَٔظُي ٔ ؿخَ٘یُی پیـًزَ ٍح حُ حرظيح كن حٔ يیپُيحٗظُي‪ ،‬رؼي حُ ك‪َ٠‬ص‬
‫ػهی َیِ كََُيحٌ حٔ ٍح حيخو رَكن ىحَٔظُي‪ ٔ .‬حیٍ ٗي يزُخی ٗیؼّگَی‪.‬‬
‫ٗیؼیخٌ ریٖ حُ َْچیِ‬ ‫اًْؼبثبد ّیؼَ‪:‬‬
‫رَّخٓخُگخٍی ٔ حَ٘ؼخرخص هٕى يٍٕ٘ٓحَي‪ َْ .‬كَهّی حُ یک ح‪ٛ‬م يُ٘ؼذ يیٕٗى ٔ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص یک كَع ئظوم ىٍ يیآیي‪ ،‬الؿَو هٕى رّكَم ىیگَی طؤیى يیَٕٗي‪ .‬حیٍ‬
‫كَهّْخ رَهی َِىیک رّح‪ٛ‬م ْٔظُي ٔ ىٍ ح‪ٕٛ‬ل ه‪٠‬خیخ يوخنلظی رخ ْى َيحٍَي‪ٔ ،‬‬
‫رَهی ٍحْی کخيالً طخُِ ىٍ پیٖ يیگیََي‪ ،‬آٌچُخٌ حُ ح‪ٛ‬م هٕى ىٍٔ يیَٕٗي کّ‬
‫رّْیچٔؿّ يیخٌ ٗخٌ پیَٕيی ط٘وی‪َ ٚ‬ظٕحٌ کَى‪.‬‬
‫َٗٓٓظخَی كَهّی ؿالص "ٓزجیّ" ٍح َؤظیٍ حَ٘ؼخری حُ ٗیؼّ يیىحَي کّ ىٍ‬
‫ػ‪ َٜ‬ك‪َ٠‬ص ػهی ٍم ىحىِ حٓض‪َ .‬یِ ‪١‬زن يُيٍؿخص "ٍؿخل ک٘ی" ػيِی ؿخنی‬
‫ىٍ ُيخٌ ػهی رٕىِحَي کّ آٌ ك‪َ٠‬ص ٍح هيح يیىحَٔظُي؛ ك‪َ٠‬ص آَخٌ ٍح حيَ رّطٕرّ‬
‫کَىِ ٔ چٌٕ طٕرّ َکَىَي‪ ،‬حػيحو ٗخٌ ًَٕى‪.‬‬
‫كٍٔ َٕروظی ىٍ «كَمحن٘یؼّ» ٔ ػزيحنوخَْ رـيحىی ىٍ «حنلَم ریٍحنلَم» َیِ‬
‫رخنظل‪ٜ‬یم رّحیٍ يطهذ پَىحهظّحَي کّ ىٍ روٖ «ٓهلیض» رّآٌ حٗخٍِ کَىیى‪.‬‬
‫پْ حُ حیٍ يٕحٍى‪ ،‬طخ ٓخل ٔ‪‎)ْ‎ ( ۶‬یؼُی طخ ٗٓخىص حيخو كٔیٍ‪ ،‬حَ٘ؼخری ىٍ ط٘یغ‬
‫ٍم َيحىِ حٓض؛ حيخو كٍٔ ٔ حيخو كٔیٍ يٍكیغ ًٍیّی پیخيزَ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ‬
‫يٕهؼیض يًظخُی ىحٗظُي ٔ ػًٕو ئهًخَخٌ ْى آَخٌ ٍح يلظَو يیىحَٔظُي؛ نٌح ىٍ ُيخٌ‬
‫حیٍ ىٔ رٍِگٕحٍ‪ٗ ،‬زّٓی ىٍ يیخٌ ٗیؼیخٌ ىٍ حيَ حيخيض پیٖ َیخيي ٔ ىٍ حیٍ ييص‬
‫ریٔض ٓخل‪ ،‬حَ٘ؼخری ىٍ ٗیؼّ ٍم َيحى‪ .‬رؼي حُ ٗٓخىص حيخو كٔیٍ ٗخْي حَ٘ؼخرخطی ىٍ‬
‫ط٘یغ ْٔظیى کّ رَ َٓ ؿخَ٘یُی يوخو حيخيض حهظالف کَىَي‪ .‬رًّْیٍطَطیذ ىٍ ‪ٕ١‬ل‬
‫طخٍین ط٘یغ‪ ،‬حهظالكخطی رَ َٓ ؿخَ٘یُی يوخو حيخيض رَُٔ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ًْیٍ‪ ٍٕ١‬رّئٍَ ىٍ َْىٍِٔ رَ َٓ كوخَیض یخ ػيو كوخَیض َْحيخيی ریٍ‬
‫هٕىٗخٌ َِحع کَىِ ٔ حُ ْى ىٍٔ ٗيَي‪ .‬يٓىطَیٍ كَهّْخی ٗیؼّ کّ ىٍ ىٔ هٌَ حٔل‬
‫ٔ ىٔو حَ٘ؼخد یخكظّحَي ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫‪۲ٓ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫يؼظويحٌ رّحيخيض دمحم كُلیّ‪ ،‬رّؿخی ػهی رٍ حنلٔیٍ‪.‬‬ ‫کیَبًیَ‪:‬‬

‫يؼظويحٌ رّحيخيض ُیي رٍ ػهی‪ ،‬رّؿخی دمحمرٍ ػهی‪.‬‬ ‫ىیلیَ‪:‬‬
‫هخثالٌ رّؿیزض ٔ يٓئیض حيخو ‪ٛ‬خىم‪.‬‬ ‫ًبٍّّیَ‪:‬‬
‫کٔخَی کّ رّحيخيض ػزيهللا حكطق‪ ،‬كََُي حيخو ‪ٛ‬خىم هخثم رٕىَي‪.‬‬ ‫كطؾیَ‪:‬‬
‫يؼظويحٌ رّحيخيض دمحم ىیزخؽ‪ ،‬كََُي ىیگَ حيخو ‪ٛ‬خىم‪.‬‬ ‫ٍوطیَ‪:‬‬
‫يٓىطَیٍ حهظالكخص کّ رّظٍٕٓ ٗیؼّی حًٓخػیهیّ حَـخيیي‪،‬‬ ‫اٍوبػیلیَ‪:‬‬
‫رّىَزخل ٔكخص حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم ىٍ ٓخل ‪ ٔ4۴‬پيیي آيي‪ .‬حًٓخػیهیخٌ گَْٔی ٗي کّ‬
‫حػظوخى رّحيخيض حًٓخػیم‪ ،‬كََُي حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم رّؿخی رَحىٍٕ حيخو يٕٓی کخظى‬
‫کَىَي ٔ حُ ًْیٍؿخ حُ كَهّی ٗیؼّی ىٔحُىِحيخيی ؿيح يیَٕٗي؛ ٔ رخ حىحيّی حيخيض‬
‫ىٍ ٓهٔهّی كََُيحٌ حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم حُ ‪َ١‬ین پَٕٔ حًٓخػیم ریؼض ًَٕىَي ٔ‬
‫رّحًٓخػیهیّ يؼَٔف ٗيَي؛ گَِٔ ىیگَی کّ حيخيض ك‪َ٠‬ص يٕٓی کخظى‪ ،‬پَٔ‬
‫ؿٕحٌطَ حيخو ‪ٛ‬خىم ٍح پٌیَكظُي‪ ،‬رؼيْخ رخ ػُٕحٌ ٗیؼیخٌ حػُیػَ٘ی َٗٓص یخكظُي‪.‬‬
‫ىٍ ػیُی کّ َْىٔ گَِٔ هٕى ٍح «حيخيیّ» يیهٕحَُي‪ ٔ .‬يٕ‪ٕٟ‬ع حيخيض رَحی‬
‫َْىٔ گَِٔ یک ح‪ٛ‬م رُیخىی حٓض‪ ،‬ىٍ طًیِ حی٘خٌ رخیي گلض‪« :‬حيخيیّی حًٓخػیهیّ»؛‬
‫ًٍیّی ػهی ٔ‬ ‫«حيخيیّی حػُیػَ٘یّ» یؼُی ‪١‬زن حػظوخى َْىٔ گَِٔ‪ ،‬حيخيض ىٍ ّ‬
‫ًَْٕٔ كخ‪ًّ١‬ی َُْح رّ‪ ٍٕ١‬ئٍٕػی طيحٔو يییخري ٔ ؿخَ٘یُی حيخيض رخیٔظی ‪١‬زن‬
‫َ‪ ٚ‬حيخو ٔهض ‪ٍٕٛ‬ص گیَ ٔ حیٍ طخ ٍُٔ هیخيض حٓض‪.‬‬ ‫ّ‬
‫رخُ حًٓخػیهیّ رّّٓ گَِٔ يُ٘ؼذ ٗيَي‪:‬‬
‫کّ ييػی ٗيَي چٌٕ حيخيض حًٓخػیم حُ‬ ‫الق ـ اٍوبػیلیَی فبلَٖ‪:‬‬
‫‪َ١‬ف پيٍ ػخرض حٓض ٔ حيخو ؿِ كن چیِی ًَیگٕیي‪ ،‬پْ يؼهٕو يیٕٗى حًٓخػیم‬
‫ىٍ كویوض ًََىِ ٔ (هخثى) حٔ حٓض‪.‬‬
‫رَحیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ حًٓخػیم يَىِ ٔ حيخو‬ ‫ة ـ اٍوبػیلیَی هجبهکیَ‪:‬‬
‫‪ٛ‬خىم پْ حُ حًٓخػیم‪ ،‬دمحم رٍحًٓخػیم‪َٕ ،‬حّٓی هٕى ٍح رّحيخيض يُ‪ٕٜ‬د کَى‪،‬‬
‫ُیَح کّ حيخيض حُ رَحىٍ (حًٓخػیم) رّرَحىٍ ىیگَ (حيخو يٕٓی کخظى( يُظوم‬
‫ًَیٕٗى ٔ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع طُٓخ ىٍ يٍٕى حيخو كٍٔ ٔ حيخو كٔیٍ ‪ٛ‬يم يیکَىِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ كَهّ رّيُخٓزض َخو يٕأْٓ آٌ "يزخٍک" رّيزخٍکیّ َٗٓص یخكظّ حٓض‪،‬‬
‫يؼظويحَي‪ :‬دمحم رٍ حًٓخػیم َُيِ ٔ ؿخیذ حٓض؛ ىٍ آهَحنِّيخٌ ظخَْ هٕحْي‪.‬‬
‫ط ـ كٍزَی ٍْم َیِ يؼم كَهّی ىٔو هخثم رّحيخيض دمحم رٍ حًٓخػیم ٗيَي‪ ،‬رخ‬
‫حیٍ كَم کّ يیگلظُي دمحم يَىِ ٔ حيخيض ىٍ َٔم حٔ رخهی يخَيِ حٓض‪.‬‬
‫‪۲ٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ٛ‬لیَ‪ :‬کٔخَی کّ يؼظويحَي حيخو ‪ٛ‬خىم رّحيخيض يٕٓی رٍ ‪١‬لی ٔ‪ٛ‬یض کَىِ‪.‬‬
‫کٔخَی کّ يیگٕیُي حيخو ‪ٛ‬خىم رّحيخيض يٕٓی رٍ ػًَحٌ‬ ‫اهوٖیَ‪:‬‬
‫حهً‪ٛٔ ٚ‬یض کَىِ حٓض‪.‬‬
‫يیگٕیُي‪ :‬حيخو ‪ٛ‬خىم رّحيخيض یَيغرٍ يٕٓی ٔ‪ٛ‬یض کَىِ‪.‬‬ ‫یوهؼیَ‪:‬‬
‫گَْٔی کّ هخثم ْٔظُي َظَ حيخو ‪ٛ‬خىم رَ حيخيض‪ٗ ،‬و‪ٜ‬ی‬ ‫رویویَ‪:‬‬
‫رَّخو حری ؿؼيِ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫يُکَحٌ حيخيض يٕٓی رٍ ؿؼلَ کّ يیگٕیُي حيخيض ىٍ ؿیَ‬ ‫یؼوْثیَ‪:‬‬
‫كََُيحٌ حيخو ‪ٛ‬خىم يیطٕحَي رخٗي؛ رٍِگ ٗخٌ ٗو‪ٜ‬ی رَّخو حرٕیؼوٕد رٕى‪.‬‬
‫کٔخَی کّ ىٍ يٍٕى حيخو کخظى طٕهق کَىِ ٔ گلظُي يخ ًَیىحَیى‬ ‫هوطْهیَ‪:‬‬
‫آٌ ك‪َ٠‬ص حُ ىَیخ ٍكظّ یخ َّ‪.‬‬
‫کٔخَی کّ هخثمحَي حيخو کخظى ًََىِ ٔ طخ هیخيض َُيِ هٕحْي رٕى‪.‬‬ ‫ّاهلیَ‪:‬‬
‫ًْیٍ‪ ٍٕ١‬رؼ‪٠‬ی حُ حیٍ كَهّْخ رّكَهّْخی کٕچکطَی يُ٘ؼذ ٗيِحَي؛ يؼالً‬
‫کیٔخَیّ ىٍ يٍٕى حيخيض دمحم كُلیّ ٔ ؿخَ٘یٍ حٔ چُي گَِٔ ٗيَي‪:‬‬
‫ػيِی هخثم رٕىَي کّ دمحم كُلیّ رؼي حُ حيخو كٔیٍ رّحيخيض ٍٓیيِ حٓض؛ گَْٔی‬
‫ىیگَ يیگلظُي دمحم كُلیّ پْ حُ پيٍٕ ػهی حيخو رٕىِ حٓض؛ ٔ رؼي حُ حیٍکّ حيخيض ٍح‬
‫رّپَٕٔ أرْٕخٗى ػزيهللا رٍ دمحم كُلیّ‪َٔ ،‬زض يیىُْي‪َ ،‬یِ چُي گَِٔ ٗيَي‪ :‬گَْٔی‬
‫يؼظوي رٕىَي کّ أرْٕخٗى رّحيخيض دمحم رٍ ػهی ػزخٓی ٔ‪ٛ‬یض کَىِ حٓض؛ گَِٔ ىٔو‬
‫هخثم رٕىَي‪ ،‬کّ أرْٕخٗى رّحيخيض رَحىٍٕ ػهی رٍدمحم كُلیّ ٔ‪ٛ‬یض کَىِ حٓض؛ گَِٔ‬
‫ٕٓو يیگلظُي أرْٕخٗى رَحىٍُحىِحٕ‪ ،‬كٍٔ رٍػهی ٍح ؿخَ٘یٍ هٕى کَىِ حٓض؛ گَِٔ‬
‫چٓخٍو َیِ يؼظوي رٕىَي ٔ‪ٛ‬ی أرْٕخٗى ىٍ حيخيض‪ ،‬ػزيهللا رٍ ػًَٔکُيی رٕىِ حٓض ٔ‬
‫حرْٕخٗى هٕى رّؿیزض ٍكظّ ٔ ٍُٔی رخُ هٕحْي گ٘ض‪.‬‬
‫ُیيیّ َیِ رّّٓ گَِٔ ح‪ٛ‬هی طؤیى يیَٕٗي‪:‬‬
‫رؼي حُ پیخيزَ حکَو‪ ،‬ػهی ٍح ئظلن هالكض يیىحَٔظُي ٔ‬ ‫عبهّكیَ‪:‬‬
‫ػویيِ ىحٗظُي پیخيزَ آٌؿُخد ٍح رخ ٔ‪ٛ‬ق رّيَىو ُٗخٓخَیي‪َّ ،‬رخ حٓى‪ .‬يَىو ىٍ ػيو‬
‫ُٗخٓخیی حی٘خٌ طو‪ٜ‬یَ کَىَي ٔ حرٕرکَ ٍح حهظیخٍ ًَٕىَي ٔ رخ حیٍ کخٍ کلَ ٍُٔیيَي‪.‬‬
‫هخثم ْٔظُي حيخيض رخ ٍٕٗی طؼییٍ يیٕٗى ٔ حيخيض يل‪ٕ٠‬ل‬ ‫ٍلیوبًیَ‪:‬‬
‫ٍح رخ ٔؿٕى حك‪٠‬م ؿخیِ يیًٗخٍَي ٔ حُ حیٍ ٍحِ يَ٘ٔػیض هالكض حرٕرکَ ٔ ػًَ‬
‫ٍح حػزخص يیکُُي ٔ حيض ٍح ىٍ ػيو حهظیخٍ ػهی هطخ کخٍ يیىحَُي کّ هطخی ٗخٌ‬
‫رّىٍؿّی كٔن ًَیٍٓي‪ .‬ػؼًخٌ ٍح َیِ طکلیَ يیکُُي‪.‬‬
‫‪۲ٓ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ػوخیي حیُخٌ َیِ يخَُي ػوخیي ٓهیًخَیّ حٓض‪ .‬رخ حیٍ طلخٔص کّ ىٍ‬ ‫ثزویَ‪:‬‬
‫يٍٕى ػؼًخٌ طٕهق يیکُُي‪.‬‬
‫حکؼَ حیٍ كَهّْخ‪ ،‬ؿُزْٖخ ٔ يوخنلضْخی ٓیخٓی ىٍ پٕٖٗ ىیٍ رٕىَي کّ ػًَ‬
‫ٔ َلًٕ چُيحَی ْى َيحٗظُي؛ رّٓوظی يیٕٗى َخو كَهّ رَ آَخٌ ح‪١‬الم کَى‪ .‬گَِْٔخی‬
‫رٕىَي کّ رخ يَگ ٍْزَحٌ ٗخٌ يُوَ‪ ٝ‬يیٗيَي ٔ ىٍ ‪ٛ‬لُّْخی ٓیخٓی ـ حؿظًخػی‬
‫ًَٕىی َيحٗظُي‪ .‬حُ يیخٌ حیٍْخ ّٓ كَهّی کیٔخَیّ‪ُ ،‬یيیّ ٔ حًٓخػیهیّ ىٍ هٌَ حٔل‪،‬‬
‫ىٔو ٔ ٕٓو ىٔحو ٔ ظٍٕٓ ىحٗظُي‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ‪ ،‬ىٍ هٌَ حٔل ْـَی‪ ،‬پْ حُ ٗیؼّی حيخيیّ‪ ،‬طخ هَٔؽ ُیي ٔ کیٔخَیّ‬
‫يٕأػَطَیٍ كَهّی ٗیؼّ رٕىِ حٓض‪ .‬کیٔخَیّ ىٍ هیخو يوظخٍ ًَٕى ٔ ظٍٕٓ هٕی ٔ ؿهی‬
‫ىحٗض‪ .‬حیٍ كَهّ طخ پخیخٌ هٌَ حٔل‪ ،‬كؼخنیض ٓیخٓی ىحٗض ٔ أرْٕخٗى ػزيهللا رٍ دمحم‬
‫كُلیّ کّ ٍْزَ حیٍ كَهّ رٕى‪ ،‬رَحی َؤظیٍرخٍ ٔحژِْخی ىحػی ٔ كـض ٍح رَ‬
‫يزهـخَٖ ح‪١‬الم کَى ٔ حیٍػُٕحٌ رؼيْخ طٕٓ‪ٓ ٢‬خیَ كَم چٌٕ ػزخٓیخٌ‪ُ ،‬یيیخٌ ٔ‬
‫حًٓخػیهیخٌ يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ گَكض‪.‬‬
‫رؼي حُ کیٔخَیّ ىٔيیٍ كَهّی کّ ىٍ ‪ٛ‬لُّی ٓیخٓی ٔ حؿظًخػی كؼخل رٕى‪،‬‬
‫كَهّی ُیيیّ حٓض کّ رؼي حُ هیخو ُیي رٍػهی رٍحنلٔیٍ حیـخى ٗي ٔ ٓیخٓیطَیٍ‬
‫كَهّی ٗیؼّ رٕىِ حٓض؛ حُ ًّْی كَهّْخی ٗیؼّ رّح‪ٕٛ‬ل حْمُٓض َِىیکطَ حٓض؛‬
‫چُخٌکّ كَهّی رظَیّی ُیيیّ ػالِٔ رَ پٌیَٕ هالكض حرٕرکَ ٔ ػًَ ٔ ػؼًخٌ؛‬
‫ػخیّ٘‪١ ،‬هلّ ٔ ُریَ ٍح َیِ طکلیَ ًَیکَىَي ٔ حكخىیغ ٔحٍىِ رَّخو آَخٌ ٍح هزٕل‬
‫ىحٗظُي‪ .‬يٌْذ ُیيی چُيحٌ طؼخٍ‪ٟ‬ی رخ يؼظويحص حْم ُٓض َيحٗض‪ ،‬ريیٍٓزذ ىٍ‬
‫رؼ‪٠‬ی حُ هیخوْخی ُیيی چٌٕ هیخو دمحم َلّٔحنِکیّ ٔ رَحىٍٕ حرَحْیى طؼيحىی حُ‬
‫رٍِگخٌ ٔ ػخنًخٌ حْم ُٓض َٗکض ىحٗظُي‪ .‬رّگلظّی ئؼٕىی‪ ،‬حرَحْیى رٍ ػزيهللا‪،‬‬
‫رَحىٍ دمحم َلّٔحنِکیّ‪ ،‬ىٍ آهَ کخٍ‪ ،‬رّكَيخَيْی چٓخٍ ‪ٛ‬ي َلَ حُ ُیيیّ يیؿُگیي‬
‫کّ ًّْگی ک٘ظّ ٗيَي‪.‬‬
‫ٕٓيیٍ كَهّی کّ ىٍ ‪ٛ‬لُّْخی حؿظًخػی ـ ٓیخٓی كؼخل رٕىِحَي‪ ،‬كَهّی‬
‫حًٓخػیهی حٓض‪ .‬حیٍ كَهّ طخ حٔحهَ هٌَ ٕٓو ْـَی چُيحٌ ًَٕىی ىٍ حؿظًخع َيحٗظّ‬
‫حٓض ٔ ٍْزَحٌ آٌْخ طخ ٓخل ‪ ْ( ٕ۲۰‬م) یؼُی ٓخل ظٍٕٓ ػزیيهللا يٓيی <حٔنیٍ‬
‫ههیلّی كخ‪ً١‬ی ىٍ يـَد ػَری> ىٍ هلخء رَّٓ يیرَىَي؛ ريیٍٓزذ يَحكم طکٕیٍ‬
‫حیٍ كَهّ کخيالً يـٕٓل يخَيِ حٓض؛ كٍٔ َٕروظی کّ هٕى ٗیؼّ حٓض ٔ ىٍ هٌَ ٕٓو‬
‫يیُیٔظّ‪ ،‬كَکضْخی حٔنیّی آَخٌ ٍح رّؿالص ٔ پیَٔحٌ «حرٕحنوطخد دمحم رٍ حری‬
‫‪۲ٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُیُذ» ٍر‪ ٢‬يیىْي‪ .‬ػوخیي آَخٌ َیِ ىٍ ْخنّی حُ حرٓخو يخَيِ حٓض‪ .‬ئؼٕىی کّ َیِ‬
‫ٗیؼّ حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍ يٍٕى يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«يظکهًیٍ كَم يوظهق ٗیؼّ‪ ،‬يؼظِنّ‪ ،‬يَؿجّ ٔ هٕحٍؽ کظزی ىٍرخٍِی كَم ٔ‬
‫َیِ ٍى يوخنلیٍ هٕى َگخٗظّحَي‪ ...‬حيخ کٔی حُ آٌْخ يظؼَ‪ ٝ‬ػوخیي كَهّی هَحيطّ‬
‫(حًٓخػیهیّ) َ٘يِ حٓض‪ .‬کٔخَی َیِ کّ رَ آٌْخ ٍىیّ َٕٗظّحَي‪ ،‬يؼالً هيحيش رٍ یِیي‬
‫حنُؼًخَی‪ ،‬حرٍ ػزيهللا حنـَؿخَی‪ ،‬حری حنلٍٔ ُکَیخ حنـَؿخَی‪ ،‬حری ػزيهللا دمحم رٍ ػهی‬
‫رٍ حنٍِحو حنطخثی حنکٕكی ٔ حری ؿؼلَ حنکالری ‪ َْ ...‬کيحو کّ ػوخیي حْم رخ‪١‬م ٍح‬
‫َٗف يیىُْي‪ ،‬کٔخٌ ىیگَ آٌ يطخنذ ٍح ًَیگٕیُي‪ ،‬طخُِ هٕى حْم حیٍ كَهّ يطخنذ‬
‫حیٍ حكَحى ٍح حَکخٍ کَىِ ٔ آٌْخ ٍح طؤییي ًَیکُُي»(ٖ)‬
‫هٕحؿّ َظخوحنًهک ُٔیَ ىٍ "ٓیخٓض َخيّ" ىٍ طَ٘یق حٓخيت رخ‪ُ١‬یّ يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«ٔ رخ‪ُ١‬یخٌ ٍح ريحٌٔهض‪ ،‬حٓى ٔ نوزی رٕىِ حٓض ٔ رَّْ َٗٓی حی٘خٌ ٍح رَّخيی‬
‫ىیگَ هٕحَيِحَي‪ .‬رّكهذ ٔ ي‪ ،َٜ‬حًٓخػیهی هٕحَُي؛ ٔ رّرـيحى ٔ يخٍٔحءحنَُٓ ٔ‬
‫ؿَِیٍ‪َُ ،‬يیوی هٕحَُي؛ ٔ رّکٕكّ‪ ،‬يزخٍکی؛ ٔ رّر‪ٍَٔ ،َِٜ‬يی ٔ رَهؼی؛ ٔ رٍّی‪،‬‬
‫َههَلی ٔ رخ‪ُ١‬ی؛ ٔ رّگَگخٌ‪ ،‬يل ًَِّ؛ ٔ رّٗخو‪ ،‬يزیّ‪ّ٠‬؛ ٔ رّيـَد‪ٓ ،‬ؼیيی؛ ٔ‬
‫رّحكٔخ ٔ رلَیٍ‪ ،‬ؿُخری؛ ٔ رّح‪ٛ‬لٓخٌ‪ ،‬رخ‪ُ١‬ی؛ ٔ حی٘خٌ هٕی٘ظٍ ٍح طؼهیًی هٕحَُي‪.‬‬
‫ٔ ؿَ‪ ٝ‬حی٘خٌ ًّْ آٌ حٓض کّ چگَّٕ ئهًخَی رَحَيحَُي ٔ ىًٍٗ حْم ریض ٍٕٓل‬
‫(ػهیّ حنٔالو) رخُٗي ٔ ههن ٍح گًَحِ کُُي‪ .‬نؼُٓى هللا‪)4(».‬‬

‫رُخ رّحظٓخٍحص‬ ‫كّهاى ٍزو ّ اهبهبى هَزْه‪:‬‬

‫َٓی حًٓخػیهیّ‪ ،‬ریٍ ٓخلْخیٓ‪ ٔ۳‬طخ ٓ‪‎ ْ‎ (ٔ۶‬ق)‬ ‫يلووخٌ‪ْٔ ،‬ظّی حٔنیّی ط٘کیالص ّ‬
‫ىٍ کٕكّ رُیخى ٗي ٔ طخ حٔحهَ هٌَ ٕٓو ْـَی‪ ،‬کّ حُ آٌ رّ"ىٍِٔی ٓظَ" یخى‬
‫يیٕٗى‪ ،‬ح‪١‬الع ىهیوی حُ آٌْخ ىٍ ىٓض َیٔض‪ .‬رخ طٕؿّ رّحیٍکّ دمحمرٍ حًٓخػیم حُ‬
‫طَّ ْخٌٍٔحنَٗیي کّ كکى ىٓظگیَی حٍٔح ‪ٛ‬خىٍ کَىِ رٕى‪ ،‬حُ ييیُّ گَیوض ٔ‬
‫رَّْٗٓخی يوظهلی يٓخؿَص کَى؛ ؿیزض حٔ يٍٕى طٕؿّ رٔیخٍی حُ حًٓخػیهیخٌ هَحٍ‬
‫گَكض ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص گٔظَىِی طزهیؾ ٗي ٔ پخیّْخی حػظوخىی هَيطیخٌ رَ حیٍ ػویيِ‬
‫گٌحٗظّ ٗي‪ .‬هَيطیخٌ ىٍ آؿخُ‪ ،‬رّيٓئیض حكًيرٍ دمحم رٍكُلیّ حػظوخى ىحٗظّ ٔ‬
‫رّگلظّی ػخرض رٍ ُٓخٌ حٔ ٍح ىحػی ئیق ٔ کهًّ ٔ يٓيی ٔ ؿزَثیم ىحَٔظّحَي ٔ ىٍ‬
‫أٌ حكًيرٍ دمحم رٍ‬‫حًحٌ پْ حُ ًکَ َخو هيحَٔي ٔ ٗٓخىص رَ حَزیخء گلظّحَي‪« :‬حٗٓي ّ‬
‫كُلیّ ٍٕٓل هللا» آَخٌ ىٍ ٔحهغ ‪ ،‬حیٍ كَى ٍح ْىٍطزّ رخ پیخيزَ يیًَٗىَي‪)۳(.‬‬
‫‪۲ٓ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫طخ ييص یک هٌَ ٔ َیى پْ حُ ؿیزض ٔ ٔكخص حًٓخػیم‪ ،‬حيخيخٌ حًٓخػیهٗ پُٓخٌ‬
‫ٔ ئظٍٕ رٕىَي ٔ حیٍ ىٍٔحٌ ىٍ طخٍین حًٓخػیهیّ رّىٍِٔی «ٓظَ» يؼَٔف حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ َخو ٔ يلم حهخيض حيخيٗ کّ حيخيض ٖٔ يوزٕل پیَٔحٌ رٕى كو‪ ٢‬رَحٖ‬
‫ػيِی يؼئىٖ حُ ًَُْيخٌ ٔ ًَْحْخٌ ٔكخىحٍ يؼهٕو رٕى ٔ ىیگَ حكَحى حًٓخػیهیّ‬
‫كظٗ حٓى حيخو «ئظٍٕ» هٕیٖ ٍح ًَٗىحَٔظُي‪ ،‬نٌح ح‪١‬الػخص ىٍ رخٍِی حثًّی‬
‫ئظٍٕ حَيک حٓض‪ .‬ىٍ ریٍ يٍٕهخٌ كظٗ ىٍرخٍِی َخو حيخيخٌ حیٍ ػ‪ َٜ‬حهظالف‬
‫حٓض‪ .‬رٍّٔحیض كخ‪ً١‬یخٌ ػزخٍصحَي حُ‪ :‬دمحم رٍ حًٓخػیم‪ ،‬ػزيهللا‪ ،‬حكًي‪ ،‬كٔیٍ ٔ‬
‫ػزیيهللا‪ .‬رٍّٔحیض ىٍُٔییخٌ‪ :‬دمحم رٍ حًٓخػیم‪ ،‬حًٓخػیم ىٔو‪ ،‬دمحم ىٔو‪ ،‬حكًي‪ ،‬ػزيهللا‪،‬‬
‫دمحم ٕٓو‪ ،‬كٔیٍ‪ ،‬حكًي ىٔو ٔ ػزیيهللا (رّؿخٖ پُؾ حيخو‪ َُّ ،‬حيخو) ٔ رٍّٔحیض َِحٍیّ‪:‬‬
‫دمحم رٍ حًٓخػیم‪ ،‬حكًي‪ ،‬دمحم ىٔو‪ ،‬ػزيهللا ٔ ػزیيهللا‪ٔ .‬نٗ حکؼَ يٍٕهخٌ حًٓخػیهٗ َخو‬
‫حثًّی ئظٍٕ ٍح رؼي حُ حًٓخػیم چُیٍ آٍٔىِحَي‪ :‬دمحم رٍ حًٓخػیم‪ ،‬ػزيهللا رٍ دمحم‪،‬‬
‫حكًي رٍ ػزيهللا‪ ،‬كٔیٍ رٍ حكًي کّ آهَیٍ حيخو ئظٍٕ رٕى ِ حٓض‪)۶(.‬‬

‫فالكذ كب‪ٛ‬وی‬
‫ىٍ ىٍِٔی ٓظَ‪ ،‬طٕؿّ ٓخُيخٌ ىػٕص حًٓخػیهی ؿخنزخ ً رّئخیم ٓخُيخٌىْی ٔ‬
‫طٕٓؼّ ٔ رٔ‪ ٢‬يٌْذ ٔ ٔكيص يؼطٕف يیٗي طخ حیٍکّ ىٍ ٓخل ‪‎ْ‎ ( ٕ۲۰‬ق = ٓٔ‪۲‬‬
‫و) رّحػالٌ هالكض حيخو ٔهض حًٓخػیهی رّػُٕحٌ حيیَحنًئيُیٍ ٔ رخ نوذ حنًٓيی‬
‫(ْيحیض کُُيِ) يُظؾ ٗي‪ .‬حیٍ ٍٔیيحى يَكهّی آؿخُیٍ کْٕٖٗخی حًٓخػیهیخٌ رَحی‬
‫طلون رو٘یيٌ ٍإیخی حیـخى ؿخيؼّی حٓاليی ٍح ٍهى ُى‪ .‬رخ َٗٔع هالكض ػزیيهللا‬
‫يٓيی ىٍِٔی حيخيخٌ ئظٍٕ ٔ پُٓخٌکخٍی ٔ طویّ ىٍ طخٍین حًٓخػیهیخٌ َؤظیٍ‬
‫رّپخیخٌ ٍٓیي ٔ ىٍِٔی ىٔ ‪ٛ‬ي ٔ ٗ‪ٜ‬ض ٔ چُي ٓخنّی هالكض كخ‪ً١‬یخٌ آؿخُ گ٘ض‪.‬‬
‫طخٍین رّآَخٌ يیگٕیُي «ههلخی كخ‪ً١‬ی» ٔ حیٍ حُ رخد ًْخَُيٓخُی رخ ههلخی‬
‫حيٕی ٔ ػزخٓی ٔ ػؼًخَی حٓض‪ ،‬حيخ حًٓخػیهیخٌ رَ حٓخّ َگَٕ ٗیؼت هٕى کّ‬
‫حػظوخى رّهالكض َيحٍَي؛ رّؿخی هالكض‪ ،‬حيخيض ٍح ح‪ٛ‬م يیىحَُي؛ حی٘خٌ ٍح «حيخيخٌ‬
‫كخ‪ً١‬ی» يیهٕحَُي‪ .‬گخِ ػُخٔیٍ هالكض ٔ حيخيض ٍح رخ ْى رّکخٍ يیرََي‪ٓ .‬هٔهّی‬
‫حيخيخَی کّ ریٖ حُ ىٔ ٔ َیى هٌَ (‪ ٕ۲۰‬ـ ‪‎ْ‎ ، ۳۶۰‬ق) رَ روْٖخی ٔٓیؼی حُ ػخنى‬
‫حٓالو كَيخٌٍٔحیی کَىَي ٔ حیٍ ىٍٔحٌ حٔؽ حهظيحٍ ٔ حكظوخٍ حًٓخػیهیخٌ َیِ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ یک کالو‪« :‬طخٍین ٓٓ‪ٓ ٔ4‬خنّی حٓالو کخٍَخيّی ّٓ هخَٕحىِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حيٕیخٌ؛ ٕ ـ ػزخٓیخٌ؛ ٖ ـ ػهٕیخٌ = كخ‪١‬یًیخٌ»‬
‫ٓٔ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ ّٓ هخَٕحىِ ْى ىٍ ‪ٕ١‬ل یکيیگَ ٔ ْى ىٍ ػَ‪ ٝ‬یکيیگَ كکٕيض کَىِحَي‪:‬‬

‫پْ حُ حَوَح‪ ٝ‬هالكض حيٕیخٌ ىٍٗخو‪ ،‬حيَ هالكض حی٘خٌ ىٍ حَيُنُْ ىٔحو کَى؛‬
‫ىٍ ًْخٌ ُْگخو هالكض ػزخٓی ىٍ رـيحى رَهَحٍ رٕى؛ ٔ ػهٕیخٌ ىٍ چَِٓی ههلخی‬
‫كخ‪ً١‬ی ىٍ ي‪َٜ‬؛ كخ‪ً١‬یخٌ پیٕ٘حیخٌ ٗیؼّی حًٓخػیهی رٕىَي ٔ حيٍٕ كکٕيضىحٍی‬
‫حی٘خٌ رَ يزُخی يٌْذ حًٓخػیهی حىحٍِ يیٗي‪ .‬چٌٕ ٓخىحص كخ‪ً١‬یَٔذ رٕىَي ٔ‬
‫َٔذٗخٌ رّك‪َ٠‬ص كخ‪ً١‬ۀ َُْحء‪ ،‬ىهظَ پیخيزَحکَو ًَْٔٔ ك‪َ٠‬ص ػهی يی‪-‬‬
‫ٍٓیي‪ ،‬رَحی هٕى نوذ كخ‪ً١‬یخٌ ٍح رَگِیيَي‪ .‬طؼيحى ‪ ٔ4‬حيخو ٔ ههیلّی كخ‪ً١‬ی یکی پی‬
‫ىیگَی ُيخو كکٕيض ٍح رّىٓض گَكظُي کّ َخوْخ ٔ طخٍین ؿهّٕ َْیک چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫حنوخثى رخيَهللا حرٕدمحم ػزيهللا (حنًٓيی رخهلل) ؿهّٕ ‪ ، ٕ۲۰‬م ‪ ۲ٓ۲ /‬و‪.‬‬
‫حنوخثى رخيَهللا حرٕحنوخٓى دمحم‪ ،‬ؿهّٕ ٕٕٖ م ‪ ۲ٖ4 /‬و‪.‬‬
‫حنًُ‪ٍٕٜ‬رخهلل حرٕ‪١‬خَْ حًٓخػیم‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، ٖٖ4‬م ‪ ۲4۶ /‬و‪.‬‬
‫حنًؼِنيیٍهللا حرٕطًیى يؼي‪ ،‬ؿهّٕ ٔ‪ ، ٖ4‬م ‪ ۲۳ٖ /‬و‪.‬‬
‫حنؼِیِرخهلل حرٕيُ‪َِ ٍٕٜ‬حٍ‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، ٖ۶۳‬م ‪ ۲۰۳ /‬و‪.‬‬
‫حنلخکى رخيَهللا حرٕػهی يُ‪ ،ٍٕٜ‬ؿهّٕ ‪ ، ٖ۴۶‬م ‪ ۲۲۶ /‬و‪.‬‬
‫حنظخَْ نالػِحُ ىیٍهللا حرٕحنلٍٔ ػهی‪ ،‬ؿهّٕ ٔٔ‪ ، 4‬م ‪ ٕٔٓٔ /‬و‪.‬‬
‫حنًٔظُ‪َٜ‬رخهلل حرٕطًیى يؼي‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، 4ٕ۰‬م ‪ ٖٔٓ۶ /‬و‪.‬‬
‫حنًٔظؼهی رخهلل حرٕحنوخٓى حكًي‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، 4۴۰‬م ‪ ٔٓ۲4 /‬و‪.‬‬
‫حآليَرخكکخوهللا حرٕحنؼهی يُ‪ ،ٍٕٜ‬ؿهّٕ ‪ ، 4۲۳‬م ‪ ٔٔٓٔ /‬و‪.‬‬
‫حنلخكع نيیٍهللا حرٕحنًیًٌٕ ػزيحنًـیي‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، ۳ٕ4‬م ‪ ٖٔٔٓ /‬و‪.‬‬
‫حنظخكَرخيَهللا حرٕحنًُ‪ ٍٕٜ‬حًٓخػیم‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، ۳44‬م ‪ ٔٔ4۲ /‬و‪.‬‬
‫حنلخثِرُ‪َٜ‬هللا حرٕحنوخٓى ػیٔی‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، ۳4۲‬م ‪ ٔٔ۳4 /‬و‪.‬‬
‫حنؼخ‪ٟ‬ي نيیٍهللا حرٕدمحم ػزيهللا‪ ،‬ؿهّٕ ‪ ، ۳۳۳‬م ـ ‪ ، ۳۶۰‬م ‪ ٔٔ۶ٓ/‬ـ ٔ‪ٔٔ۰‬و‪.‬‬

‫ىٍ ىٍٔحٌ كکٕيض كخ‪ً١‬ی‪َ ،‬لًٕ گٔظَِی يٌْذ حًٓخػیهی حكِحیٖ چ٘ىگیَی‬
‫یخكض‪ .‬حيپَحطٍٕی كخ‪ً١‬ی ىٍ حٔؽ يٕكویض هٕى‪ ،‬ىحيُّی َلًٕ هٕى ٍح رٔیخٍ كَحطَ حُ‬
‫َُٓيیٍ ي‪ ،َٜ‬ىٍ کَحَّی ىٍیخی ييیظَحَّ‪َُٓ ،‬يیٍْخی چٌٕ كهٔطیٍ‪ٗ ،‬خو‪،‬‬
‫كـخُ‪ ،‬یًٍ‪ ،‬پخٍّ‪ ،‬هَحٓخٌ‪ ،‬يخٍٔحءحنَُٓ‪ُٓ ،‬ي ‪ ...‬گٔظَٕ ىحىَي‪ٍ ٔ .‬هیذ َٓٓوض‬
‫ػزخٓیخٌ كخکى رَ رـيحى ٗيَي‪ .‬ىٍ ٓخل ٓ‪‎ ْ‎ ( 4۳‬ق) كخ‪ً١‬یخٌ طٕحَٔظُي رّييّص کٕطخْی‬
‫َٗٓ رـيحى‪ ،‬پخیظوض هخَيحٌ ػزخٓی ٍح طٔویَ کُُي‪.‬‬
‫ٔٔ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ىٓظآٍٔىْخی حًٓخػیهیخٌ‬ ‫كه ػوَُٕبی ػلْم ّ هؼبهف‪:‬‬

‫كخ‪ً١‬ی ىٍ ػَ‪ّٛ‬ی َُيگخَی ػوالَی ٔ كَُْگی رٔیخٍ ىٍه٘خٌ ٔ رَؿٔظّ رَّظَ‬
‫يیٍٓي‪ .‬پ٘ظیزخَی كخ‪ً١‬یخٌ حُ ٍٗظّْخی يوظهق ػهٕو ٔ كًخیضٗخٌ حُ پژْْٖٔخی‬
‫ػهًی ٔ كؼخنیضْخی كَُْگی يٕؿذ ٗي کّ َٗٓ هخَِْ رّکخََٕی پَآٔحُِ طزيیم ٕٗى‪.‬‬
‫ٍیخ‪ٟ‬یىحَخٌ‪ ،‬پِٗکخٌ‪ٓ ،‬ظخٍُِٗخٓخٌ‪ ،‬حَيیًُ٘يحٌ ٔ کخٍگِحٍحٌ َخوآٍٔی ٍح حُ‬
‫َٓحَٓ ؿٓخٌ حٓالو رّٕٓی هٕى ٔ يو‪ٕٜٛ‬خ ً رّٕٓی ىٔ ىحَ٘گخِ يٓى هٕى یؼُی‬
‫حالَُْ ٔ ىحٍحنلکًش رک٘خَي‪ .‬حیٍ کَٓیْخی ػهًی ًْچُیٍ رّحَگیِِی رَحی‬
‫گٔظَٕ طلکَ كوٕهی‪ ،‬كهٔلی ٔ کاليی ىٍ يیخٌ ىحٍَٕ٘حٌ حًٓخػیهی طزيیم ٗي کّ‬
‫پخیّی رَحی طزییٍ ؿخيغ طلکَحص ٔ ح‪ٕٛ‬ل ػوخیي يٌْذ حًٓخػیهی كَحْى آٍٔى‪.‬‬

‫كکٕيض كخ‪ً١‬ی حُ كیغ كَُْگی ٔ حهظ‪ٜ‬خىی حٍٔپخ ٍح َیِ طلض طؤػیَ هَحٍ ىحى‬
‫ٔ ٍحْی حٍطزخ‪١‬ی رَحی طٕٓؼّی ریٖطَ ىٓظخٍٔىْخی ػهًی ئهًخَخٌ ىٍ ٍٗظّْخی‬
‫چٌٕ ٍَُٕٗخٓی‪ ،‬پِٗکی ٔ ٓظخٍُِٗخٓی ىٍ يـَدُيیٍ پيیي آٍٔى‪ .‬آَخٌ كوخین‬
‫ػهٕيی چٌٕ كهٔلّ ٔ َـٕو ٔ ٍیخ‪ٟ‬ی ٔ يُطن ٔ ًّْی ٍٗظّْخی طخٍین ٔ ‪١‬زیؼض ٔ‬
‫ٓخیَ ٗخهّْخی ػهٕو ٍح رخ ٰانٓیخص طهلین کَىَي ٔ حُ حیٍ ‪َ١‬ین‪ ،‬يؼخٍف ىیُی ٍح رخ‬
‫ٗخهّْخی گَٕخگٌٕ ػهٕو پیَٕي ىحىَي‪.‬‬
‫ٓیّييُ‪َ ٍٕٜ‬خىٍی کیخَی ىٍ رخٍِی حًْیض حیٍ ىٍِٔ چُیٍ يیگٕیي‪:‬‬
‫«ىٍٔحٌ هالكض حثًّی كخ‪ً١‬ی ػهیٓىحنٔالو رّؿٓض ٔیژِگیْخی آٗکخٍٕ ىٍ‬
‫حيَ حىحٍِی حيٍٕ کٍٕ٘ی ٔ ن٘کَی‪ ،‬طؼًیى ٔ طٕٓؼّی ىحَٖ ٔ ‪ُٛ‬ؼض ٔ ٓخیَ حيٍٕ‬
‫يخىی ٔ يؼُٕی يخَُي گَْٕ ىٍه٘خَی ىٍ طخٍین پَ ػظًض حٓالو يیىٍه٘ي‪».‬‬
‫ٓیّييُ‪ ٍٕٜ‬حىحيّ يیىْي‪« :‬ػيو طؼ‪ٜ‬ذ حثًّی كخ‪ً١‬ی(ع) ٔ آُحىی کخيم حىیخٌ‬
‫ٔ يٌحْذ ىٍحیٍ ىٍِٔ رخػغ ٗي طخ ػخنًخٌ َْیک حُ ػهٕو ٔ يخَْحٌ َْیک حُ كٌُٕ‬
‫حُ َْهٕو ٔ يهض ٔ پیَٔ َْ ىیٍ ٔ يٌْزی کّ رٕىَي رخ ح‪ً١‬یُخٌ کخيم ٔ إٓٓىِگی‬
‫هخ‪ َ١‬ىٍ َُٓيیٍ پُٓخٍٔ طلض ٓهطّی حیٍ ىٓظگخِ ؿًغ ٗيِ ٔ حكظوخٍحطی رٍِگ ٍح‬
‫ىٍ طخٍین حیٍ كکٕيض يؼخٍفپٍَٔ ٍهى َُُي‪».‬‬
‫َخيزَىِ حىحيّ يیىْي‪« :‬طؼهیى ػهٕو حٓاليی ىٍحیٍ ىٍٔحٌ حٔنٕیض هخ‪ٛ‬ی ىحٗض‪.‬‬
‫پیَٔحٌ َْیک حُ يٌحْذ حٓاليی حػى حُ ٗیؼّ ٔ ُٓی رخ آُحىی کخيم كُِْٕخ ىٍّ‬
‫هٕى ٍح حیـخى يیکَىَي ٔ َْیک حُ حیٍ كُِْٕخ حُ هِحَّی حثًّ(ع) رخ ٓوخٔص ٔ‬
‫گ٘خىِىٓظی طًٕیم يیٗيَي‪ٓ ».‬یّييُ‪َ ٍٕٜ‬خىٍی َظیـّ يیگیَى‪« :‬حُ حػظى هييخص‬
‫ٕٔ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٗخیخٌ حثًّی كخ‪ً١‬ی(ع) ىٍ طؼهیًخص ػهٕو حٓاليی‪ ،‬حٍحثّی ُٓض ٔحهؼی ٔ ‪ٛ‬لیق‬
‫ٍٕٓل حکَو(‪ ٔ )ٙ‬پخالیٖ آٌ حُ ٍٔحیخص ٔ حكخىیغ ؿؼهی حٓض‪)۰(».‬‬
‫ط٘کیالص ىػٕص حًٓخػیهی ىٍ ىٍٔحٌ كخ‪ً١‬ی‬ ‫رْکیالد كػْد‪:‬‬
‫رّؿخیض پیچیيِ ٔ حُ ٓخُيخَی ىهیوی رَهٍٕىحٍ رٕى‪ .‬كخ‪ً١‬یخٌ رّط٘کیالص ىػٕص هٕى‬
‫«حنيػٕس حنٓخىیّ» ػُٕحٌ ىحىِ رٕىَي کّ يَحى ْيحیض رّٕٓی حيخو كخ‪ً١‬ی رٕى‪ .‬ىػٕص‬
‫ىحٍحی ٓهٔهّيَحطذ يوظهلی رٕى‪ :‬حيخو ٗو‪ٜ‬یض حٔل رٕى؛ پْ حُ حيخو‪ ،‬ىحػیحنيػخس‪ ،‬یخ‬
‫رخد‪ ،‬رخدحالرٕحد ٗو‪ٜ‬یض يًظخُ ًَٗىِ يیٗي‪ .‬پخثیٍطَیٍ يَطزّی ىحػی‬
‫«ئظـیذ» رٕى کّ کخٍ ىػٕص حكَحى يؼًٕنی ٍح رَ ػٓيِ ىحٗض کّ چیِی ىٍ كي‬
‫يؤيٍٕ حيَ رّيؼَٔف ٔ َٓی حُ يُکَ رٕى‪ .‬ىحػیحنزالؽ‪ ،‬ىحػی يطهن ٔ ىحػی يلئى‬
‫(يل‪ َْ )ٍٕٜ‬کيحو رّطَطیذ حُ رخال رّپخثیٍ یکی حُ يَحطذ ىػٕص ٍح ط٘کیم يیىحى‪.‬‬
‫ٓهٔهّيَحطذ رٔیخٍ پیچیيِ رٕى‪ ،‬چُخٌکّ َْ يَطزّ ىٍ ىٌٍٔ هٕى يَحطزی ىحٗض‪.‬‬
‫حگَ روٕحْیى رّ‪ٓ ٍٕ١‬خىِ طَطیذ ٓخُيخٌ ىػٕص حًٓخػیهیخٌ ٍح حُ پخثیٍ رّرخال‬
‫كٔخد کُیى چُیٍ يیٕٗى‪ :‬ئظـیذ‪ ،‬يؤًٌٔ‪ ،‬ىحػی‪ ،‬كـض ٔ حيخو‪.‬‬
‫كخ‪ً١‬یخٌ حیٍ پُؾ ٍطزّ ٍح پُؾ كيّ ؿًٔخَی يیَخيیيَي ٔ ىٍ رَحرَ آٌ رّپُؾ كي ّ‬
‫ػهٕحَی هخیم رٕىَي‪ .‬حیٍ پُؾ كي ػهٕی ػزخٍص رٕى حُ‪ :‬ػوم کم‪َ ،‬لْ کم ٔ ّٓ كَٗظّ‬
‫یخ ّٓ نٕحكن‪ ،‬یؼُی‪ :‬ؿيّ‪ ،‬كظق ٔ هیخل؛ کّ ًْخٌ ّٓ كَٗظّی يٍٕ٘ٓ ؿزَثیم‪،‬‬
‫يیکخثیم ٔ حَٓحكیم ْٔظُي ٔ ٔحٓطّی يیخٌ ػخنى رخال ٔ پخثیٍ يیرخُٗي‪.‬‬
‫كخ‪ً١‬یخٌ رَحی ىػٕص ؿٓخَیخٌ رََخيّْخی يئَی ىحٗظُي ٔ ؿٓخٌ ٍح رّىٔحُىِ‬
‫ؿِیَِ طؤیى کَىِ رٕىَي‪ َْ .‬ؿِیَِ ُیَ َظَ یک يزهؾ ػخنیيَطزّ کّ «كـض»‬
‫هٕحَيِ يیٗي هَحٍ ىحٗض‪ .‬كـض‪ ،‬ىحػی يطهن رٕى ٔ ًَخیُيِی طخوحالهظیخٍ ىػٕص‬
‫حًٓخػیهی ىٍ آٌ َُٓيیٍ رٕى‪َ .‬خ‪ َٛ‬هَٔٔ حنؼهٕی حنًٕٕٓی‪ ،‬كـض ىٔحُىِْى ىٍ‬
‫رالى پخٍّ‪ ،‬هَحٓخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ حٓض‪.‬‬
‫ٓیّيحيیَكٔیٍٗخِ ههیهی‪ ،‬يَؿغ يؼخ‪ َٛ‬حًٓخػیهیّی حیَحٌ ىٍرخٍِی حٔ‬
‫يیگٕیي‪َ« :‬خ‪َٛ‬هَٔٔ یًگخٌ ٔ ريه٘خٌ ٍح طزيیم رّيَکِ ػًيِی ىػٕص ‪َ١‬یوض‬
‫حًٓخػیهی رَحی يخٍٔحءحنَُٓ ٔ هَحٓخٌ رٍِگ ٔ ُْي ًَٕى ٔ هٕى رّػُٕحٌ«كـض»‬
‫کّ حُ رخالطَیٍ يوخوْخی ىیُی ٓهٔهّی يَحطذ ‪َ١‬یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی حٓض‪،‬‬
‫ٍیخٓض کم حًٓخػیهیخٌ حیٍ يُخ‪١‬ن ٍح ػٓيِىحٍ رٕى ٔ حُ طًخو هَحٓخٌ‪ ،‬حكـخَٔظخٌ‪،‬‬
‫يخٍٔحءحنَُٓ‪ ،‬كالص پخيیَ‪ُْ ،‬ي‪ٍ ،‬ی ٔ يخَُيٍحٌ پیَٔحٌ ‪َ١‬یوض ٗیؼّی حيخيی‬
‫حًٓخػیهی رّىیيَٖ يیآييَي ٔ حُ حٔ ٍحًُْخیی ٔ حٍٗخى ٔکٔذ ىٓظٍٕ يیًَٕىَي‪»)۴(.‬‬
‫ٖٔ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫َٗٓص َخ‪ َٛ‬هَٔٔ ىَیخ ٍح ىٍ ٍَٕىیي‪ .‬حٔ يظلکَی ػومگَح حٓض کّ ىٍ ىٌٍٔ‬
‫َْچیِی ىَزخل يخْیض كویوی آٌ يیگَىى‪ .‬ىٍ يوييّی کظخد «ُحىحنًٔخكَیٍ»‬
‫حًٓخػیهیخٌ ٍح «ؿٕیُيِگخٌ كن» َخيیيِ حٓض‪.‬‬
‫ىیگَ حكظوخٍ يُل‪ َٜ‬رّكَى َخ‪ َٛ‬هَٔٔ حیٍ حٓض کّ‪ :‬ىٍ كخنی کّ ًّْی آػخٍ‬
‫كکَة ههلخی كخ‪ً١‬ی ٔ حًٓخػیهی ػًيطخ ً رُّرخٌ ػَری َٕٗظّ يیٗيَي‪َ ،‬خ‪ َٛ‬هَٔٔ‬
‫طُٓخ َٕیُٔيِی كخ‪ً١‬ی حٓض کّ آػخٍ هٕى ٍح رُّرخٌ پخٍٓی َگخٗظّ حٓض‪ُّٓ .‬ض َٕٗظٍ‬
‫رُّرخٌ ػَری ٍح ئظؼهٕیخٌ ىٍ یًٍ ٔ ُْئٓظخٌ ٔ َیِ َِحٍیخٌ ىٍ ٍٕٓیّ حٓظًَحٍ‬
‫رو٘یيَي‪ .‬پْ حُ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ حىریخص حًٓخػیهی ىٍ رالى پخٍّ ٔ هَحٓخٌ رُّرخٌ‬
‫پخٍٓی َٕٗظّ ٗيَي کّ رَحی حًٓخػیهیخٌ ُرخٌ يٓى ٗيِ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ يَحطذ رؼي ىٍ رالى ُْئٓظخٌ‪ ،‬ىحػیخٌ حًٓخػیهی حىریخص ُّٓظی يُظٕيی ٍح‬
‫کّ گُخٌ (ىحَٖ) َخيیيِ يیٕٗى رُّرخٌْخی رٕيی ُْيی حُ هزیم ُٓيی ٔ گـَحطی پيیي‬
‫آٍٔىَي‪ .‬ىٍ َخكیّی ًٗخل پخکٔظخٌ حئَُی‪ ،‬حًٓخػیهیخٌ َِْٕح‪ ،‬گیهگیض ٔ چظَحل َیِ‬
‫ىٍ َگخِىحٗض ٔ حٓظًَحٍ رو٘یيٌ طکخيم حىریخص رَ حٓخّ ُرخٌْخی کّ طخ حیٍ ُيخٌ‬
‫ٗلخْی رخهی يخَيِحَي ًْچٌٕ رٍٕٔٗخٓکی‪ٗ ،‬یُخ ٔ هٕحٍ کٕٗیيَي‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین‪ ،‬ىٍ‬ ‫پیوّاى كػْدُبكیَ‪:‬‬
‫َٕحكت گَٕخگٌٕ ػخنى حٓالو رَّخوْخی يوظهق يؼَٔف رٕىِحَي؛ حیٍ َخوْخ ٍح رّىٔ‬
‫ىٓظّ يیطٕحٌ طؤیى کَى‪ :‬یکی َخوْخی کّ هٕىٗخٌ رَ هٕیٖ َٓخىِ رٕىَي؛ ىیگَ‬
‫َخوْخی کّ ىًُٗخٌٗخٌ رّحی٘خٌ يیىحىَي‪.‬‬
‫ٓیّيحيیَكٔیٍٗخِ ههیهی رخ حٓظُخى رّيُخرؼی چٌٕ‪« :‬حالكظوخٍ» حُ حرٕیؼوٕد‬
‫ٓـٔظخَی (و ٖ‪‎ ْ‎ ، ٖ۳‬ق) ٔ «ٍٓخثم» حُ كًیيحنيّیٍ کَيخَی (و ٕٔ‪‎ ْ‎ ، 4‬ق) ٔ‬
‫«ٍٔ‪ٟ‬ش حنظٔهیى» حُ هٕحؿّ َ‪ٜ‬یَحنيّیٍ ‪ٕٓ١‬ی (‪ ۳۲۰‬ـ ٕ‪‎ ْ‎ ، ۶۰‬ق) ٔ آػخٍ يٕأیي‬
‫ٗیَحُی ٔ َخ‪َٛ‬هَٔٔ ‪ ...‬يیگٕیي‪« :‬پیَٔحٌ حیٍ ‪َ١‬یوض ىٍ ْیچیک حُ کظذ هٕى‬
‫(يگَ ىٍ حیٍ حٔحهَ) هٕى ٍح حًٓخػیهی ًَیهٕحَُي‪ ،‬رهکّ هٕى ٍح پیَٔحٌ ىػٕص‬
‫ْخىیّ (ح‪ٛ‬لخد حنيّػٕس حنٓخىیّ) ٔ یخ پیَٔحٌ ‪َ١‬یوض كوّ‪ ،‬حْم كن‪ ،‬ح‪ٛ‬لخد طؤٔیم‪،‬‬
‫كخ‪ً١‬ی‪ ،‬رخ‪ُ١‬ی‪ ،‬طؤییيی‪ ،‬طؼهیًی هٕحَيِحَي‪َ ».‬خيزَىِ ىٍ يٍٕى آؿخُ رّکخٍ ٗیؼّی‬
‫حًٓخػیهی يیگٕیي‪َٔٗ« :‬ع ىػٕص ‪َ١‬یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫‪َ١‬یوظی يـِح حُ كَم کیٔخَیّ‪ُ ،‬یيی ٔ حػُیػَ٘ی‪ ،‬ىٍٓض رؼي حُ ٍكهض يٕالَخ‬
‫ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم حَـخو گَكض ٔ رٔیخٍی حُ حكَحى کّ هزم حُ ٍكهض آٌ ك‪َ٠‬ص حُ‬
‫پیَٔحٌ حٔ رٕىَي‪ ،‬رو٘ی حُ حیٍ ‪َ١‬یوض ٍح ط٘کیم ىحىَي‪».‬‬
‫‪۲ٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫اٍوبػیلیبى ّ هوهطیبى‬
‫ًِْيخٌ رخ گٔظَٕ َٓیغ ىػٕص حًٓخػیهیّ‪ ،‬حكظَحم يًٓی ىٍ ٓخل ‪‎ْ‎ ( ٕ۴۶‬ق)‬
‫ىٍ َٓ‪٠‬ض حًٓخػیهیّ پيیيحٍ گ٘ض‪ .‬ىٍ حیٍ ٓخل‪ ،‬حًٓخػیهیخٌ رّىٔ گَِٔ ح‪ٛ‬هی‬
‫كخ‪ً١‬یخٌ ٔ هَحيطّ يُ٘ؼذ گ٘ظُي‪ .‬ىٍ كخنی کّ كخ‪ً١‬یخٌ رَّٓػض رَ يـَد ػَری ٔ‬
‫ٓپْ ي‪ ٔ َٜ‬يُخ‪١‬ن ٔٓیؼی حُ ؿٓخٌ حٓالو ئه‪ ٢‬يیٗيَي‪« ،‬كًيحٌ حٗؼغ يؼَٔف‬
‫رّهَي‪ »٢‬کّ ًْچُخٌ ٍیخٓض يلهی ىػٕص ٍح حُ ٓخل ٓ‪ ٕ۶‬ىٍ ػَحم ٔ َٕحكی‬
‫يـخٍٔ رَ ػٓيِ ىحٗض ٔ رخ ٍْزَحٌ حًٓخػیهی «ٓهًیّ» (َٗٓی ىٍ كًخء = ٍٕٓیّ)‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬يَطذ يکخطزّ ىحٗض‪ ،‬ىٍ ٓخل ‪ُ ٕ۴۶‬يخَی کّ ػزیيهللا ٍْزَ حًٓخػیهیخٌ‬
‫گ٘ض‪ ،‬رَحی هٕى ٔ حؿيحىٕ کّ ٍْزَحٌ يَکِی هزهی رٕىِحَي‪ ،‬حىػخی حيخيض ًَٕى‪.‬‬
‫حُ آٌ پْ حیٍ گَِٔ حُ حًٓخػیهیّ ٍح هَيطی یخ هَحيطّ هٕحَيَي‪ .‬پیَٔحٌ كًيحٌ ٍح‬
‫‪١‬زوخص كَٔىٓض ػَحم ط٘کیم يیىحىَي کّ حَُظَ حهظ‪ٜ‬خىی ٔحؿظًخػی يلَٔو رٕىَي‪.‬‬
‫كًيحٌ رخ ٓهًیّ ٔ ٍْزَی يَکِی هطغ ٍحرطّ کَى ٔ حُ ىحػیخٌ كَيخَزَ هٕى‬
‫هٕحٓض ىػٕص ٍح ىٍ َٕحكی ُیَ َظَٗخٌ يظٕهق کُُي‪ .‬حَيکی پْ حُ حیٍ ٔهخیغ‪،‬‬
‫كًيحٌ َخپيیي گَىیي ٔ ػزيحٌ (َْٕٗ هٕحَْٕ) َیِ رخ طٕ‪١‬جّی ُکَٔیش رٍ يٓئیّ‪،‬‬
‫یکی حُ ىحػیخٌ ػَحم کّ حرظيح رّػزیيهللا ٔ ح‪ٛ‬الكخطٖ ىٍ ػوخیي ٔكخىحٍ رٕى‪ ،‬رّهظم‬
‫ٍٓیي‪ .‬ىٍ ًْیٍ ٓخل‪ ،‬حرٕٓؼیي ؿُّخری کّ طٕٓ‪ ٢‬كًيحٌ ٔ ػزيحٌ رّرلَیٍ گٔیم ٗيِ‬
‫رٕى‪ ،‬آٌؿخ ٍح پخیگخِ ح‪ٛ‬هی هَحيطّ هَحٍ ىحى ٔ رّيخَؼی يٕأػَ ىٍ ٍحِ گٔظَٕ َلًٕ‬
‫ٓیخٓی كخ‪ً١‬یخٌ ىٍ َٗم (طخ ٓخل ٓ‪ )4۰‬يزيل کَى‪.‬‬
‫پخیگخِ ح‪ٛ‬هی پیَٔحٌ ػزیيهللا ىٍ یًٍ رٕى کّ حنزظّ ىٍ آٌؿخ َیِ ػهی رٍ ك‪٠‬م‬
‫رّ ؿُخف هَيطی پیٕٓض ٔ هٕى ٍح يٓيی يٕػٕى َخيیي‪ ،‬حيخ حرٍ كٕٗذ طخ آهَ ػًَ‬
‫رّػزیيهللا ٔكخىحٍ يخَي‪ُ .‬کَٔیّ کّ حرظيح رّػزیيهللا ٔكخىحٍ رٕى‪ ،‬رؼيْخ رّهَحيطّ پیٕٓض‬
‫ٔ ٍٕٕٗ ْخی هَيطی ٍح ىٍ ٗخو ٔ ػَحم ٓخُيخَيْی ًَٕى ٔ كظی ىٍ ٓخل ٓ‪ٕ۲‬‬
‫رّيوَ ْٕحىحٍحٌ ػزیيهللا ىٍ ٓهًیّ َیِ كًهّ کَى‪ .‬ؿُخف هَيطی ىٍ يُخ‪١‬ن يوظهق‬
‫حُ ؿًهّ ؿزخل‪ ،‬هَحٓخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ‪ ،‬پخٍّ ٔ‪َ ...‬یِ گٔظَىِ ٗي‪.‬‬
‫هَحيطّ يٕكن ٗيَي ىٔنض يوظيٍی ىٍ رلَیٍ طؤٓیْ کُُي کّ َیَْٔخی ههیلّ‬
‫هيٍص يوخرهّ رخ آَخٌ ٍح ىٍ رلَیٍ َيحٗظُي‪ .‬هَيطیخٌ رخ كًهّْخی يظؼيىی کّ‬
‫رّکخٍٔحٌْخی كـخؽ يیکَىَي رّحػزخص ٔؿٕى هٕیٖ يیپَىحهظُي ٔ حُ حیٍ ٍحِ هيٍص‬
‫يخنی کًخیی يیکَىَي‪ .‬حَيکی رؼي چُيحٌ ىٍ كًهّ ٔ ْـٕو ىنیَ ٗيَي کّ ىٍ ٓخل ٕٖٔ‬
‫ر‪ٍ َِٜ‬ح َیِ ؿخٍص کَىَي ٔ رـيحى ٍح يؼَ‪ ٝ‬طٓيیي هَحٍ ىحىَي‪.‬‬
‫‪۲ٔ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ىٍ ٓخل ‪ ٖٔ۰‬كخؿیخٌ رئٌ يِحكض ٔ آُحٍ هَيطیخٌ رّيکّ ٍٓیيَي‪ ،‬حيخ ٍُٔ‬
‫ْ٘ظى ًیحنلـّ (ٍُٔ طَٔیّ) حرٕ ‪١‬خَْ ؿُّخری هَيطی رّكَيخَيْی ٗ٘‪ٜ‬ي ٕٓحٍ ٔ‬
‫َٓ‪ٜ‬ي پیخىِ رّيکّ ٍیوظّ ٔ حيٕحل كخؿیخٌ ٍح ؿخٍص کَىَي ٔ ک٘ظخٍ كـیؼی ىٍ‬
‫ئـيحنلَحو ٔ كظی ىٌٍٔ هخَّی کؼزّ ٍحِ حَيحهظُي‪ ،‬حؿٔخى ک٘ظّگخٌ ٍح رّچخُِيِو‬
‫ٍیوظُي‪ ،‬ىٍد کؼزّ ٔ كـَحالٕٓى ٍح حُ ؿخ کُيِ رّْـَ رَىَي‪ ،‬پٕٖٗ کؼزّ ٍح هطؼّ‬
‫هطؼّ ًَٕىَي‪ ،‬هخَّْخی ػَٔطًُيحٌ يکّ ٍح ؿخٍص کَىِ ٔ ُٕٓحَیيَي‪.‬‬
‫ئؼٕىی يیگٕیي‪« :‬حرٕ‪١‬خَْ هَيطی ٕٓی يکّ ٍكض ٔ حيیَ آٌؿخ دمحم رٍ‬
‫حًٓخػیم يهوذ رّحرٕيوهذ رٕى‪ ،‬يَىحٌ كکٕيض ٔ حُ هخٍؽ ٔ ؿیَِ رّؿُگ حٔ‬
‫آييَي‪ ،‬حيخ کٔی حُ آٌ پْ کّ ؿالو َطیق حرٍ كخؽ کّ ؿِٔٗلُّی يکّ رٕى‪ ،‬ک٘ظّ‬
‫ٗي‪ ،‬يوخٔيظی َظٕحَٔض‪ ًّْ .‬گَیوظُي ٔ حٔ ْلظى ًیحنلـّی ًْیٍ ٓخل (‪ )ٖٔ۰‬رخ‬
‫ٗ٘‪ٜ‬ي ٕٓحٍ ٔ ْلظ‪ٜ‬ي پیخىِ ٔحٍى يکّ ٗي ٔ ًٗ٘یَ ىٍ يَىو َٓخى‪ .‬ىٍ ًٗخٍ‬
‫ک٘ظّگخٌ ٔ حٓیَحٌ حُ حْم َٗٓ ٔ ٔالیضْخی ىیگَ حهظالف حٓض‪ ،‬رؼ‪٠‬ی ٓی ِْحٍ‬
‫ٔ رؼ‪٠‬ی کىطَ ٔ ریٖطَ گلظّحَي‪ .‬ىٍ ىل کِٕ ٔ ‪ٛ‬لَحْخ ٔ ىٍِْخ حُ ٓوظی ٔ طُّ٘گی‬
‫آٌهيٍ يَىو ْالک ٗيَي کّ رًّٗخٍ َیخیي‪ .‬حرٕ‪١‬خَْ ىٍد كَو ٍح کّ پٕٖٗ ‪١‬ال‬
‫ىحٗض حُ ؿخ رکُي ٔ طوَیزخص ؿي رّرُخی کؼزّ ٔحٍى کَى‪ .‬حهخيض آَخٌ ىٍ يکّ ْ٘ض‬
‫ٍُٔ رٕى کّ ‪ٛ‬زق ُٗزّ حُ ًْیٍ يخِ حُ يکّ رًَّْحِ کخٍٔحَی حُ حيٕحل ؿخٍص ٗيِ‬
‫ٔ كـَحالٕٓى ٔ‪ ...‬حُ يکّ هخٍؽ ٗيَي‪)۲(.‬‬
‫هَحيطّ رخ چُخٌ گٔظَىِگی رّكؼخنیض پَىحهظُي کّ ن٘کَیخٌ ػزخٓی َظٕحَٔظُي‬
‫ؿُزٖ آَخٌ ٍح هخيٕٕ کُُي‪ .‬آَخٌ ٓوض يؼظوي رّک٘ظخٍ ٔ ُٕٓحَیيٌ ٔ ؿخٍص ٔ طخٍحؽ‬
‫رٕىَي‪ .‬هَٕ٘ض ٔ هٕىَٓی ٔ حكَح‪ ١‬هَحيطّ حُ حی٘خٌ یک گَْٔی رٔیخٍ ريَخو‬
‫ٓخهض‪ ،‬چُيحٌ کّ رٔیخٍی حُ كَهّْخی حًٓخػیهیّ ؿخنزخ ً هَيطیخٌ ٔ ىٍُٔییخٌ ٍح‬
‫ُٓضٗکٍ يیهٕحَُي‪ .‬حُ َظخیؾ طٓيیي هَيطیخٌ پیيحیٖ ػ‪ٜ‬زیض ٔ حكَٔىِگی َخٗی حُ‬
‫طَّ ىٍ يیخٌ يَىو رـيحى رٕى‪ .‬طؼيحىی حُ يٍٕهخٌ‪ ،‬كٔیٍ رٍ يُ‪ ٍٕٜ‬كالؽ ٍح‬
‫هَرخَت هَٕ٘ضْخی حكٔخٍگٔیوظّی هَيطیخٌ يیهٕحَُي‪ .‬پْ حُ آٌکّ كالؽ ىٍ ٓخل‬
‫‪ ٕ۲۶‬طٕٓ‪ ٢‬حرٍ كَحص‪ ،‬يظٓى رَّٗکض ىٍ طٕ‪١‬جّ رَ ‪ٟ‬ي يوظيٍ ػزخٓی ٗي‪ ،‬ىٍ ٓخل‬
‫ٖٔٓ رَُّيحٌ حكظخى ٔ حىػخی هيحیی رَ حطٓخيخص حٔ حكِٔىِ ٗي‪ .‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طی کّ رؼ‪٠‬ی‬
‫ىیگَ حٔ ٍح َیََگرخُ ٔ يخیّی إٓٗد يیىحَٔظُي‪َٓ .‬حَـخو ىٍ ٔحپٔیٍ يلخکًّ‪ ،‬ىٍ‬
‫ٓخل ‪ ٖٓ۲‬پْ حُ ي٘خؿَحص كَحٔحٌ‪ ،‬رّىحٗظٍ ػوخیي حكَح‪١‬ی ٗیؼی یخ هَيطیگَی‬
‫يظٓى ٗي‪ ،‬رّكظٕحی یکی حُ هخ‪ٟ‬یخٌ رـيحى رّؿَو حنلخى رّيَگ يلکٕو گَىیي‪)ٔٓ(.‬‬
‫‪۲ٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫اًْؼبثبد اٍوبػیلیَ پٌ اى كب‪ٛ‬ویبى‬

‫هٕحَيیى کّ پْ حُ ٔكخص حيخو حنًٔظُ‪َٜ‬رخهلل‬ ‫الق ـ ّبفَی هَزؼلْی‬
‫ىٍ ٓخل ‪)ٔٓ۲4 =‎ ْ‎ 4۴۰‬و( ٗوخهی رْ يٓىطَی پيیي آيي‪ .‬حًٓخػیهیخٌ ٓخکٍ ىٍ‬
‫َٕحكی پخٍّ ٔ َوخ‪١‬ی حُ ٗخو‪ ،‬حُ حيخيض َِحٍ‪ ،‬كََُي حٍٗي ٔ ٔنیؼٓي رَگِیيِی حيخو‬
‫حنًٔظُ‪َ١ َٜ‬كيحٍی کَىَي‪ .‬حيخ حًٓخػیهیخٌ ي‪ ،َٜ‬یًٍ ٔ ُٓي حػظوخى ىحٗظُي کّ حيخو‬
‫ئظُ‪ َٜ‬ىٍ رٔظَ يَگ‪ ،‬ئظؼهی رَحىٍ ؿٕحٌطَ َِحٍ ٍح رّحيخيض رَگِیيِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍىٔ گَِٔ حًٓخػیهی کّ رّطَطیذ َِحٍی ٔ ئظؼهٕی َخيیيِ ٗيِحَي‪َْ .‬ىٔ حُ يیَحع‬
‫كخ‪ً١‬ی ي٘ظَک رَهٍٕىحٍَي‪ٔ ،‬نی ٓیَ طخٍیوی ٔ رٔ‪ ٢‬آٌْخ (پْ حُ حَ٘وخم) ىٍ ىٔ‬
‫ؿٓض يظلخٔص طکخيم یخكض‪ .‬حیٍ حَ٘وخم َٓحَـخو رّكَٔپخٗی كکٕيض كخ‪ً١‬ی ىٍي‪َٜ‬‬
‫حَـخيیي‪ ،‬حيخ حٓظًَحٍ كؼخنیضْخی حیٍ ىٔ گَِٔ‪ ،‬ػخيهی رِّٓح ىٍ روخ ٔ ظٍٕٓ ىٔرخٍِ‪-‬‬
‫ی َلًٕ يٌْذ حًٓخػیهی ىٍ َُٓيیٍْخی ریٌَٔ حُ ي‪ َٜ‬رٕى‪.‬‬
‫یًٍ یکی حُ‬ ‫ٔ ـ كػْد هَزؼلْیبى ‪ٛ‬یّجی‪:‬‬
‫پخیگخِ ْخی كکٕيض كخ‪ً١‬ی ٔ يَکِی َیَٔيُي رَحی ىػٕص حًٓخػیهی رٕىِ حٓض‪ .‬پْ‬
‫حُ ىٍگٌٗض حيخو حنًٔظُ‪َٜ‬رخهلل‪ ،‬پیَٔحٌ ىػٕص حًٓخػیهی ىٍ یًٍ حيخيض ٍح كن‬
‫ئظؼهی كََُي آٌ حيخو ىحَٔظّ ٔ ٓپْ پَٔ ٔ ؿخَ٘یٍ ٔی ٍح کّ حاليیَ نوذ ىحٗض‬
‫رّحيخيض ُٗخهظُي‪ .‬رخ ىٍگٌٗض حاليیَ ىٍ ٓخل ‪ ۳ٕ4‬حَ٘ؼخری ىٍ يیخٌ حًٓخػیهیخٌ‬
‫ئظؼهٕی پيیي آيي‪ .‬پیَٔحٌ ىػٕص حًٓخػیهی یًٍ حيخيض ٍح كن ‪١‬یّذ كََُي َُٕح ِى‬
‫حاليیَ ىحَٔظّ ٔ حىػخی ػزيحنًـیي‪َ ،‬خیذ هالكض ٍح کّ هٕى ٍح يظؼخهزخ ً حيخو يؼَكی‬
‫کَىِ رٕى‪َ ،‬پٌیَكظُي‪َٔ .‬م ػزيحنًـیي چُيحٌ طيحٔيی َیخكض ٔ رخ ط‪َٜ‬ف ي‪ َٜ‬طٕٓ‪٢‬‬
‫حیٕریخٌ‪ ،‬حًْیض هٕى ٍح حُ ىٓض ىحىَي‪ .‬ىٍ حیٍ يیخٌ‪ ،‬يؼظويحٌ رّحيخيض ‪١‬یذ‪ ،‬حػظوخى‬
‫ىحٗظُي کّ ‪١‬یذ ىٍ ٓظَ حٓض ٔ حيخيخٌ ؿخَ٘یُٖ َیِ ئظٍٕ هٕحُْي رٕى طخ ُيخٌ‬
‫ظٍٕٓ كَحٍٓي‪ .‬ىٍ ؿیزض آٌْخ‪ ،‬حيٍٕ ىػٕص رّىحػی ىحػیخٌ کّ «ىحػی يطهن» َخو‬
‫ىحٍى ٓپَىِ يیٕٗى‪ .‬يَکِ كؼخنیض حیٍ گَِٔ طخ چُيیٍ ‪ٛ‬يِ ىٍ یًٍ رٕى ٔ رَحی ييطی‬
‫ىٔنظی َیَٔيُي ط٘کیم ىحىَي‪ ،‬حيخ رَ حػَ ه‪ٕٜ‬يض ىیگَحٌ‪َٓ ،‬حَـخو رُّْئٓظخٌ َوم‬
‫يکخٌ کَىَي ٔ ىٍ آٌؿخ ىٍ ٓخل ‪ ۲4۰‬پخیگخِ يَکِی ؿيیيی ٍح طخٔٓیْ ًَٕىَي‪.‬‬
‫ؿًخػض حًٓخػیهی یًٍ رّئٍَ ُيخٌ حًْیض هٕى ٍح حُ ىٓض ىحى‪ ،‬رخ ٔؿٕى‬
‫حیٍ‪ ،‬پیَٔحٌ حیٍ ٗخهّی حًٓخػیهی ٔ يو‪ٕٜٛ‬خ ً گَِٔ كَػی ىػٕص ‪١‬یزی کّ رخ َخو‬
‫ٓهیًخَیخٌ ُٗخهظّ يیَٕٗي ٔ حُ ىحػی يطهن ٓخکٍ ىٍ یًٍ پیَٔی يیکُُي ٔ ُُْٕ‬
‫ىٍ َوخ‪١‬ی حُ حیٍ َُٓيیٍ َُيگی يیًَخیُي‪.‬‬
‫‪۲ٔ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ىٍ ُْئٓظخٌ‪ ،‬حًٓخػیهیخٌ ‪١‬یزی رّطٕٓؼّی كؼخنیض هٕى طلض ٍْزَی ىحػی‬
‫يطهن حىحيّ ىحىَي ٔ ىٍ َٗحیطی گخِگخِ َخئخػي يٕكن رّكلع َُيگی ٔ ٓخُيخٌ ىیُی‬
‫هٕى ٗيَي‪ .‬حکؼَیض حًٓخػیهیخٌ ‪١‬یزی ُْئٓظخٌ ىحٔٔىی هٕحَيِ يیَٕٗي طخ هٕى ٍح‬
‫حُ حًٓخػیهیخٌ ٓهیًخَی يظًخیِ کُُي ٔ رَّْ ىٔ گَِٔ ػُٕحٌ «رَُِٓ» ح‪١‬الم يیٕٗى‬
‫کّ َ٘خٌ يیىْي آَخٌ حُ نلخظ ٗـهی رخٍُگخٌ ٔ ىکخَيحٍ ْٔظُي‪ .‬ىحػی يطهن گَِٔ‬
‫ىحٔٔىی ىٍ رًزجی َُيگی يیکُي؛ حیٍ ؿًخػض ىٍ حیخالص گـَحص‪ ،‬يخْخٍحٗظَح‪،‬‬
‫ٍحؿٔظخٌ‪ ،‬ىٍ حؿهذ َْٗٓخی يٓى ُْئٓظخٌ ٔ پخکٔظخٌ‪ ،‬ىٍ َٗم آكَیوخ ٔ حهیَح ً ىٍ‬
‫گَِْٔخی کٕچکطَی ىٍ حٍٔپخ ٔ ًٗخل آيَیکخ پَحکُيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ‪ٛ‬یجیبى (آهویَ)‪ :‬رخ يَگ حاليیَ (ؿخَ٘یٍ ئظؼهی) ههیلّی كخ‪ً١‬ی ىٍ‬
‫ٓخل ‪ ۳ٕ4‬حَ٘ؼخد ریٖطَی ىٍ ىػٕص حًٓخػیهی پيیي آيي‪ .‬حاليیَ پَٔ ْ٘ض يخّْی‬
‫رَّخو ‪١‬یذ ىحٗض کّ پْ حُ پيٍ رّؿخَ٘یُی حٔ حَظوخد ٗي‪ ،‬حيخ ئیَ هالكض ىٍ‬
‫حهظیخٍ یکی حُ ػًُٕحىِگخٌ رخ َخو ػزيحنًـیي ٔ نوذ (كخكع) ىٍ آيي‪ .‬آَخَی کّ يؼظوي‬
‫رّ هالكض ‪١‬یذ رٕىَي رخ َخو ‪١‬یزیّ يؼَٔف ٗيَي‪ .‬ىػٕص ‪١‬یزی ٍح ىٍ آؿخُ ػيِی‬
‫ههیهی حُ ئظؼهٕیخٌ ي‪ٗ ٔ َٜ‬خو‪َ ٔ ،‬یِ ؿًغ کؼیَی حُ حًٓخػیهیخٌ یًٍ پٌیَح ٗيَي‬
‫کّ ىٍ آٌ ‪ٛ‬هیلیٌٕ ًٍٓخ ً رّكوخَیض حىػخی ‪١‬یذ هخثم ٗيَي‪ .‬حرَحْیى كخييی کّ طخ‬
‫ٓخل ‪ ۳۳۰‬ىٍ ‪ُٛ‬ؼخ ٔ ىٍ ؿًغ حيیَحٌ ؿیَ حًٓخػیهی ‪١‬خیلّی "یخو" كؼخنیض يیکَى‪،‬‬
‫يٕأْٓ آثیٍ ‪١‬یزی رٕى‪ .‬رّطيٍیؾ ؿًخػض ‪١‬یزی ىٍ حَيک ُيخَی ىٍ ي‪ٍٕٓ ٔ َٜ‬یّ‬
‫َخپيیي ٗيَي‪ ،‬حيخ طخ ُيخٌ كخ‪ َٟ‬ىٍ یًٍ ٔ ُْي رّكیخص هٕى حىحيّ ىحىِحَي‪.‬‬
‫ٖ ـ ‪ٛ‬یجیبى اثْالوبٍوی‪ :‬رَهی حُ ئظؼهیّ رّىنیم حَظٔخدٗخٌ رّ‪١‬یذ‬
‫حرٕحنوخٓى‪١ ،‬یزی هٕحَيِ يیَٕٗي‪.‬‬
‫‪ ۱‬ـ ؽبكظیَ‪ :‬گَِٔ ىیگَ ئظؼهیّ‪ ،‬كخكظیّ َخيیيِ يیَٕٗي کّ كخ‪ َٟ‬رّپٌیَٕ‬
‫‪١‬یذ حرٕحنوخٓى رّػُٕحٌ حيخو َ٘يَي ٔ ىٍ ػٕ‪ٓ ٝ‬هٔهّی حيخيض ٍح ىٍ ههلخی كخ‪ً١‬ی‬
‫ي‪ َٜ‬حىحيّ ىحىَي‪ .‬رخ ٍکٕى ٔ ح‪ًٟ‬لالل هالكض كخ‪ً١‬ی‪ ،‬كخكظیّ رّطيٍیؾ ‪َ١‬كيحٍحٌ‬
‫هٕى ٍح حُ ىٓض ىحى؛ رّ‪ٍٕ١‬ی کّ حئَُِ طًخو پیَٔحٌ يٌْذ ئظؼهیّ ‪١‬یزی ْٔظُي‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ثُِوٍُب‪ :‬ىحػیخٌ ‪١‬یزی رّئٍَ ُيخٌ يٕكن ٗيَي پیَٔحٌ ُیخىی ىٍ ُْي‬
‫ؿَری پیيح کُُي‪ .‬آَخٌ ىٍ ُْي آثیٍ هٕى ٍح (ىػٕص ْخىیّ) يیَخيُي ٔ حُ َخو رَُِٓ َیِ‬
‫حٓظلخىِ يیکُُي‪ .‬طخ ييصْخ ىحػی يطهن یًُی رَحی ‪١‬یزیخٌ ؿَد ُْي َیِ يَؿغ ٔ‬
‫ٍْزَ يلٕٔد يیٗي‪ .‬ىػٕص كخ‪ً١‬یخٌ ٍح حكظًخالً یک ىحػی یًُی يٕٕٓو رّ(ػزيهللا)‬
‫رُّْي رَى کّ گلظّ يیٕٗى ىٍ ٓخل ٓ‪ 4۶‬ىٍ گـَحص رٕىِ حٓض‪ .‬ؿًخػض ‪١‬یزی ىٍ‬
‫‪۲ٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓخل ‪‎ ْ‎ ( ۲۲۲‬ق) رخ يَگ ىحػی يطهن (ىحٔى رٍ ػـذ ٗخِ) رّىٔ ٗخهّی «ىحٔىیّ»‬
‫ٔ «ٓهیًخَیّ» طؤیى ٗي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ كاّّكیُب‪ :‬رَُِْٓخی ‪١‬یزی کّ ؿخَ٘یُی (ىحٔى رٍ رَْخٌحنيّیٍ) ٍح پٌیَكظُي‬
‫رّىحٔىیّ يؼَٔف ٗيَي‪ٍ .‬ثیْ آٌْخ ىٍ رًزجی حهخيض ىحٍى ٔنی پخیگخِٗخٌ ىٍ ٍٕٓحص‬
‫حٓض کّ رخ ػُٕحٌ "ىٍْٔی" يؼَٔف گ٘ظُي ‪.‬ىٍكخل كخ‪ َٟ‬ریٖ حُ َیًی حُ‬
‫رَُِْٓخی ىحٔٔىی ُْي ىٍ گـَحص َُيگی يیکُُي ٔ رویّ ػًيطخ ً ىٍ رًزجی ٔ َٕحكی‬
‫يَکِی ُْئٓظخٌ ئکٍ گِیيِحَي‪ .‬ىٍ پخکٔظخٌ ٔ یًٍ ٔ کٍْٕ٘خی هخٍٔىٍٔ َیِ‬
‫گَِْٔخی پَحکُيِی ىحٔٔىی یخكض يیَٕٗي‪ .‬آٌْخ ؿِٔ َؤظیٍ گَِْٔخی آٓیخیی‬
‫رٕىَي کّ رَُّگزخٍ ٔ ٕٓحكم َٗهی آكَیوخ يٓخؿَص کَىَي‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ٍلیوبًیُب‪ :‬رَُِْٓخی ‪١‬یزی کّ ؿخَ٘یُی (ٓهیًخٌ رٍ كٍٔ ُْيی) ٍح‬
‫پٌیَكظُي رّٓهیًخَیّ يٍٕ٘ٓ ٗيَي‪ .‬آٌْخ ػًيطخ ً ىٍ َٕحكی ًٗخنی یًٍ‪ ،‬هخ‪" ّٛ‬كَحُ"‬
‫ٔ يَُ ػَرٔظخٌ ٓؼٕىی يظًَکِ ْٔظُي‪ .‬گَِْٔخی کٕچکی حُ آٌْخ ىٍ ُْئٓظخٌ‬
‫رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍ َْٗٓخی رًزجی‪ ،‬رَٔىِ ٔ حكًيآرخى یخكض يیَٕٗي ٔ ىٍ هخٍؽ حُ یًٍ‬
‫ٔ ُْي ٔ پخکٔظخٌ ك‪ ٍٕ٠‬يلٕٔٓی َيحٍَي‪.‬‬
‫ٓخُيخٌ ىػٕص‬ ‫ة ـ كػْد اٍوبػیلیبى ًياهی‪:‬‬
‫حًٓخػیهی َِحٍی ىٍ َٕحكی پخٍّ کّ رخیٔظی ىٍ َٗحی‪ ٢‬ػًيطخ ً طـییَ یخكظّی كؼخنیض‬
‫يیکَى‪َّ ،‬طُٓخ رّٓزذ گٔٔض پیَٕي رخ هخَِْ‪ ،‬رهکّ ىٍ ك‪٠‬خی ٍٔیخٍٔی طُگخطُگ رخ‬
‫ٓهٔهّی هيٍطًُي َظخيی ٔ ُّٓیيٌْذ طَکخٌٓهـٕهی پيیيآييِ رٕى‪ .‬ػالِٔ رَه‪ٕٜ‬يض‬
‫ؿخنذ ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خی ٓیخٓی ٔ َظخيی‪ٓ ،‬خُيخٌ ىػٕص َِحٍی يخَُي ٓخُيخٌ ىػٕطی‬
‫کّ ىٍ ُيخٌ كخ‪ً١‬یخٌ كؼخنیض يیکَى‪ ،‬يٍٕى كًالص کاليی ٔ كکَی کٔخَی هَحٍ‬
‫گَكض کّ ػًيح ً يیهٕحٓظُي ط‪ٕٜ‬یَ َخهٕٗخیُي ٔ يوئٗی حُ حیٍ ٓخُيخٌ حٍحیّ ىُْي‪.‬‬
‫حیٍ حيَ ؿخنزخ ً رّىیيگخِْخی کخيالً طویهی ٔ حكٔخَّآيیِی ىٍرخٍِی طخٍین ٔ طلکَ‬
‫حًٓخػیهیخٌ َِحٍی حَـخيیي‪.‬‬
‫حیٍ يٌْذ ىٍ ٓخل ‪4ٓ۴‬‬ ‫ط ـ كهّىییبى‪:‬‬
‫طٕٓ‪ ٢‬چُي ىحػی ىٍ هخَِْ (ئـي ٍیيحٌ) پی حكکُيِ ٗي‪ .‬حيخ يٕأْٓ ٔحهؼت حیٍ‬
‫يٌْذ ٍح رخیي (كًِس رٍ ػهی رٍ حكًي َُُٔی) يؼَٔف رّ (حنزخى) ىحَٔض‪ .‬آَخٌ يؼظوي‬
‫رّحنْٕیض (حنلخکى رخيَهللا) ٔ كظی ههلخی ٓخرن كخ‪ً١‬ی حُ حنوخثى رّرؼي رٕىَي‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫ىٍِٔی پخیخَی‪ ،‬كکٕيض كخ‪ً١‬ی گَكظخٍ ه٘کٓخنیْخ ٔ َِحعْخی ىٍَٔی ىٍ يیخٌ‬
‫روٖ ْخی يوظهق حٍطٖ ٗي‪ .‬پْ حُ ىٍگٌٗض حيخو حنلخکى رخيَهللا ىٍ ٓخل ٔٔ‪4‬‬
‫‪۲ٔ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫گَْٔی حُ حًٓخػیهیخٌ پیَٕي هٕى ٍح حُ ٓخُيخٌ ىػٕص گٔیوظُي‪ ،‬ىٍ ػٕ‪ ٝ‬طَؿیق‬
‫ىحىَي کّ یخى ٔ هخ‪َِ١‬ی حيخو حنلخکى ٍح َُيِ َگخِ ىحٍَي‪ .‬رُخرَحیٍ رّ‪ٍٕٛ‬ص گَْٔی‬
‫ىٍآييَي کّ رؼيْخ ؿُزٖ ىٍُٔی َخيیيِ ٗي‪ .‬حیٍ يٌْذ ریٖطَ ىٍ ٔحىی طیى‪ٔ ،‬حهغ ىٍ‬
‫يُطوّی كخ‪ٛ‬زیخ ىٍ ًٗخل نزُخٌ ٔ ىٍ كهذ ؿَری‪ ،‬کِٕ َْيٍ ٔ ىٍ کِٕ كٍٕحٌ ىٍ‬
‫کٍٕ٘ حئَُی ٍٕٓیّ ٔ نزُخٌ ٍٔ رٍّٗي ٔ گٔظَٕ َٓخىَي‪ .‬حُ ٓخل ‪ 4ٖ۳‬رّرؼي‬
‫ىػٕص ىٍُٔییخٌ رّطيٍیؾ رّ‪ٍٕٛ‬ص یکؿخيؼّی رٔظّ ىٍآيي کّ َّ گََٔيِی ؿيیيی‬
‫ٍح يیپٌیَكض ٔ َّحؿخُِی حٍطيحى رّحػ‪٠‬خی ٔ ‪ٛ‬خكزخٌ يٕؿٕى هٕى يیىحى‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪ ۳ٕ۶‬یکی حُ ػًُٕحىِگخٌ حاليیَ‬ ‫ك ـ هغیلیَ‪:‬‬
‫يوظٕل رَّخو (ػزيحنًـیي) ٔ رخ نوذ (حنلخكع) رَ طوض هالكض َ٘ٔض کّ آهَیٍ ههلخی‬
‫كخ‪ً١‬ی طخ ٓخل ‪ ۳۶۰‬حُ َٔم حٔ رٕىَي‪ .‬حيخيض حیٍهخَيحٌ ىٍ ي‪ٍٕٓ ٔ َٜ‬یّ پیٍٖكض‬
‫ُیخىی کَى‪ ،‬حيخ ىٍ یًٍ آهَیٍ ههلخی كخ‪ً١‬ی ٍح كو‪ ٢‬حيیَحٌ ػيٌ ٔ چُي طٍ حُ‬
‫كخکًخٌ ‪ُٛ‬ؼخ رًٍّٓیض ُٗخهظُي‪ .‬حُ حیٍكَهّی حًٓخػیهیّ حػَی رَ ؿخی ًَخَيِ حٓض‪.‬‬

‫كلَلَ ّ کالم اٍوبػیلیَ‬

‫ىٍ َگخْی ٓطلی ٔ حرظيحیی چُیٍ رَّظَ يیٍٓي کّ حًٓخػیهیخٌ رّنلخظ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫کاليی رٔیخٍ َِىیک رّيؼظِنّ رخُٗي‪ ،‬رّٔیژِ حُ آٌ رخرض کّ َْىٔ طؤٔیمگَح ْٔظُي ٔ‬
‫يؼخَت ظخَْة آیخص ٔ ٍٔحیخص ٔ حكکخو ٔ طکخنیق ٍح ًَیپٌیََي‪ .‬رخ کًک ػوم‬
‫رّىَزخل يؼخَت رخ‪ُ١‬ت حكکخو ٔ ىٓظٍٕحص يیگَىَي‪ٔ .‬نی حیٍ طُٓخ ٔؿّحٗظَحک‬
‫حًٓخػیهیّ رخ يؼظِنّ حٓض‪ .‬حُ حیٍ پْ َْکيحو ٍحِ هٕىٍح يیٍَٔي‪ .‬كهٔلّی يؼظِنّ‬
‫رّؿخیض ػوهی حٓض‪َٓ ،‬حؽ يلٕٔٓخص ٔ ‪١‬زیؼیخص يیٍٔى ٔ رّؿِثیخص ًٍحص رُیخىیٍ‬
‫يیپَىحُى‪ .‬حيخ كهٔلّی حًٓخػیهیّ كٕل يلٍٕ ٍٔحر‪ ٢‬هيح ٔ حَٔخٌ يیچَهي ٔ‬
‫رّؿخیض حَظِحػی ٔ آًٓخَی حٓض‪ .‬کًخحیٍکّ يـًٕػّی ػوخیي حًٓخػهیّ رَّٓخیض پیچیيِ‬
‫ٔ طٕ ىٍطٕ حٓض‪ .‬ىٍ رلغ طزؼیض حَٔخٌ حُ حَٔخٌ (حيخيض) حكَح‪ٍ ١‬ح رّحٔؽ يیٍٓخَي‪.‬‬
‫رَهی گلظّحَي كهٔلّ ٔ کالو حًٓخػیهیّ‪ًْ ،‬خٌ كهٔلّ ٔ کالو «حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء»‬
‫حٓض حُ ًْیٍ رخرض حٓض کّ «حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء» ٍح پيٍ يؼُٕی حًٓخػیهیّ يیىحَُي‪ .‬حُ‬
‫آٌ ؿٓض کّ َْىٔ هخثم رّ"طؼطیم" ٔ "طُِیّ"حَي (طؼطیم ٔ طُِیّ‪َْ ،‬ىٔ حُ هيح ههغ‬
‫یي يیکُُي ٔ ييیَیض ْٔظی ٍح هٕىگَىحٌ يیهٕحَُي) َْىٔ رخ‪ُ١‬ی ٔ ػومگَح ْٔظُي‬
‫ٔ َْىٔ ىٍٔحٌ ‪ٕ١‬الَی حُ پُٓخٌکخٍی ٍح پ٘ض َٓ َٓخىِحَي‪ ...‬حيخ ٔهظی آػخٍ كکَة‬
‫َْىٔ ٍح رٍَٓی يیکُیى رٍُّٔٗی ىٍيییخریى کّ حكظَحهخص حًٓخػیهیّ رخ حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء‬
‫ٕٓ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًْخٌهيٍ حٓض کّ رخ يؼظِنّ‪ .‬حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء رّيؼظِنّ ٔ كهٔلّی ‪١‬زیؼت یَٕخٌ‬

‫َِىیکطَ حٓض طخ رّحًٓخػیهیّ‪َْ .‬چُي كهٔلّی حًٓخػیهیّ َیِ يظؤػَ حُ حكکخٍ‬
‫َٕحكال‪َٕ١‬ی ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ٔ )ٔٔ(.‬نٕ َٓحٌ حًٓخػیهی حیٍ َٔزض ٍح َپٌیََي‪.‬‬

‫فلا‬
‫ىٍ يزخكغ هزم هٕحَيیى کّ كکًخی حٓاليی هيح ٍح رٔیخٍ َِىیک يیآٍَٔي ٔ‬
‫ىٍ يٕحهؼی پَىِ حُ چَِٓی حٔ رَىحٗظّ‪ ،‬يیگٕیُي‪« :‬هيح رّٔؿٕى هٕى‪ ،‬رّػهى‬
‫ك‪ ،ٍٖٕ٠‬ػخنى حٓض ٔ َٔزض رّؿٓخٌ حُ ٍحِ يؼَكض ًحص هٕى‪ ،‬يؼَكض ىحٍى»‪.‬‬
‫«ظخَْیخٌ» کّ رّطـٔیى هيحَٔي رخٍٔ ىحٍَي‪ ،‬حٔ ٍح َْٗذ حُ آًٓخٌ ْلظى رّآًٓخٌ‬
‫حٔل يیآٍَٔي طخ رّحػًخل ٔ َیخُْخی رُيِگخٌ ٍٓیيِگی کُي‪ .‬ػَكخء ٔ كکًخی «ٔكيص‬
‫ٔؿٕىی» هيح ٍح حُ حیٍ ْى يظؼیٍطَ يیکُُي ٔ يیگٕیُي «ْٔظی ىٍ طًخيیض هٕى هيح‬
‫حٓض‪ ».‬ط‪ٕٜ‬ف يیگلض «هيح هٕى طٕ ْٔظی ـ حُ هٕص ىٍٔ يٕ٘»‬
‫حيخ حًٓخػیهیّ هيحٍح رٔیخٍ ىٍٔ يیرَى‪َْ .‬گَّٕ كي ٔ طؼَیق ٔ ‪ٛ‬لض ٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ٔ يخْیض ٔ كظی ٔؿٕى ٍح رّحیٍ يلٕٓو کّ ىحٍحی یک یخ چُي ‪ٛ‬لض رخٗي‪ ،‬حُ‬
‫هيحَٔي َلی يیکُُي‪ .‬ىٍ حیٍ ؿٓض‪َ ،‬ظَ حًٓخػهیخٌ ىٍ رخٍِی هيح‪ ،‬رٔیخٍ َِىیک‬
‫رَّظَ ٕٓكٔطخثیخٌ حٓض‪ :‬حُ "پَٔطخگٍٕحّ" پَٓیيَي‪ :‬آیخ رّهيحیخٌ حػظوخى ىحٍى؟‬
‫پخٓن ىحى‪ٓ« :‬جٕحنٗ حٓض رٔیخٍ ي٘کم ٔ ػًَ يخ رٔیخٍ کٕطخِ!»‬
‫حًٓخػیهیخٌ يیگٕیُي‪ :‬هيحَٔي هخرم ُٗخهض َیٔض‪ُ ،‬یَح هيح رَ يخ يلی‪ ٢‬حٓض ٔ‬
‫حگَ رظٕحَیى حٔ ٍح رُ٘خٓیى‪ ،‬الُو يیآیي کّ يخ رَ حٔ يلی‪ ٢‬رخٗیى؛ ٔ حیٍ رخ آیّی «نیْ‬
‫کًؼهّ ٗییء» ٔ كيیغ «يخػَكُخک كن يؼَكظک» يُخكخص ىحٍى‪.‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ ًٍٟ ،‬هزٕل ٔكيص هيحَٔي‪ٛ ،‬لخص ٓهزیّ ٔ ػزٕطیّی حٍٔح هزٕل‬
‫َيحٍى ٔ يؼظوي حٓض کّ رَحی كن‪ٛ ،‬لض هخیم ٗيٌ‪ ،‬ىٍ كکى ي٘خرٓض حٓض‪)ٕٔ(.‬‬
‫حًٓخػیهیّ‪ً ،‬حص رخٍی‬ ‫ؿیت الـیْة‪:‬‬
‫طؼخنی ٍح رَطَ حُ ْٔى ٔ ػوم ٔ كکَ يیىحَُي‪ ،‬حٔ ٍح رخ َخوْخی چٌٕ ؿیذحنـیٕد‬
‫يیهٕحَُي‪ ،‬حُ ىیيگخِ حی٘خٌ‪ ،‬هيحَٔي رخالطَ حُ كي ‪ٛ‬لخص حٓض‪ .‬رخْیچ ‪ٛ‬لض ٔ طؼیٍُّ‬
‫ًَیطٕحٌ حُ حٔ ٓوٍ گلض‪َّ .‬چیِ حٓض‪ََّ ،‬خچیِ؛ َّيلئى حٓض ٔ َّ َخيلئى؛‬
‫َّيٕ‪ٕٛ‬ف حٓض ٔ ََّخيٕ‪ٕٛ‬ف‪ٓ ...‬خكض ًحص ٔ حكيیض ٰانٓی رّْیچٍٔی طلض‬
‫يؼَكض آىيی ىٍ ًَیآیي ٔ ٗخیٔظّی آٌ‪ ،‬يوخو طُِیّ يل‪ ٞ‬حٓض ٔ حیٍ يوخو ًْخٌ‬
‫ؿخیگخْی حٓض کّ ػَكخء ىٍ يٍٕى آٌ يیگٕیُي‪ :‬الحٓى ٔ الٍٓى ٔ الَؼض ٔ الٔ‪ٛ‬ق‪.‬‬
‫ٕٔ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫یؼُی رُيِ ىٍ يٍٕى آٌ ْیچ ًَیطٕحَي رگٕیي ٔ ْیچ ػُٕحَی ٍح ًَیطٕحَي رَ آٌ‬
‫ح‪١‬الم کُي‪ .‬ح‪ٕٛ‬الً طؼزیَ ؿیذحنـیٕد َیِ رخًْیٍ ػُخیض ح‪١‬الم ٗيِ‪ ،‬یؼُی ؿیذ‬
‫ي‪٠‬خػق‪ ،‬یؼُی کخيالً پٕٗیيِ‪ .‬ىٍ حیٍ ٓخكض حًٓخػیهیّ رخ ‪ٕٛ‬كیّ کخيالً ًَْأی‬
‫ْٔظُي‪ ٔ ،‬حیٍکّ حًٓخػیهیّ َیِ ْیچ ‪ٛ‬لظی ٍح رَحی حٔ هخیم َیٔظُي؛ كظی ػُٕحٌ ٔؿٕى‬
‫ٍح ْى رّکخٍ ًَیرََي؛ ًْخٌ يلٕٓو طُِیّ يل‪ ٞ‬حٓض‪.‬‬
‫یکی حُ َکخص يٍٕى رلغ ىٍ ریٍ‬ ‫رٌيیَ فلا‪:‬‬
‫ٰ‬
‫يظکهًخٌ َؤظیٍ حٓاليی آٌ رٕى کّ آَخٌ يیرخیٔض آیخص هَآَی يَطز‪ ٢‬رخ ‪ٛ‬لخص انٓی‬
‫ٍح َٗف ىُْي‪ ،‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً ىٍ يٕحٍىی کّ حیٍ ‪ٛ‬لخص رخُطخری حُ يلخْیًی‬
‫حَٔخٌٔحٍِگی هيح چٌٕ‪ٍ :‬حٍِكظٍ‪َٔ٘ ،‬ظٍ‪ُٗ ،‬یيٌ‪ ،‬ىیيٌ‪ٓ ،‬وٍ گلظٍ‪ ،‬ؿ‪٠‬ذ کَىٌ‬
‫ٔ ؿیَِ رٕىَي‪ .‬رَحی يظلکَحٌ حًٓخػیهی‪ ،‬حیٍ ي٘خؿَِ طؤکیيی رَ یکی حُ ئخیهی رٕى‬
‫کّ آٌْخ ىٍ كٓى ٔ طٕ‪ٟ‬یق طُخه‪ ٞ‬ظخَْة چُیٍ آیخطی حُ ‪َ١‬ین طؤٔیم يٕحؿّ رٕىَي‪.‬‬
‫چٓخٍ ىحػی ٔ يظلکَ رٍِگ حًٓخػیهی يخَُي حرٕػزيهللا دمحمرٍ حكًي َٔلی‬
‫(َو٘زی‪ ،‬و ٖٖٔ ‪‎ ْ‎ ،‬ق) حرٕكخطى ٍحُی (و ٕٕٖ) حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی (و ٖ‪ٔ )ٖ۳‬‬
‫كًیيحنيّیٍ کَيخَی (و ٕٔ‪ )4‬کّ حُ ؿًهّ يظلکَحٌ َخيت ػ‪ َٜ‬كخ‪ً١‬ی ٔ حُ‬
‫رُیخىگٌحٍحٌ كهٔلّ ٔ ٰانٓیخص حًٓخػیهی ْٔظُي‪ ،‬طٕؿّ هٕى ٍح رّطلٔیَی يؼطٕف‬
‫کَىِحَي کّ ػخٍی حُ آٌ ىٔ هطخی رخٗي کّ آٌْخ رّٓخیَ يظکهًخٌ َٔزض يیىحىَي‪:‬‬
‫َؤظیٍ هطخء‪ ،‬ط٘زیّ حٓض (یؼُی حَٔخٌٔحٍِگی هيح رَحی ُٗخهض حٔ حُ ٍحِ‬
‫هیخّ یخ طًؼیم) ىٔيیٍ هطخء طؼطیم حٓض (یؼُی حَکخٍ ط٘زیّ ٔ ريیٍطَطیذ يُِِ‬
‫ىحَٔظٍ هيح حُ ًّْی ‪ٛ‬لخص) حیٍ چٓخٍ يظلکَ ًَیهٕحٓظُي رخ ‪َ١‬م ػوالَی ٔؿٕى‬
‫هيح ٍح حػزخص کُُي‪ ،‬چٌٕ حػزخص ػوالَت آٌچّ کّ ىٍ ىٍک ػوم ًَیگُـي‪ ،‬رّهٕىی‬
‫هٕى کخٍی ریٕٓىِ حٓض‪ .‬رّگلظّی حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی‪ ،‬رٓظَیٍ ٍحِ ُٗخهض هيح‬
‫آٌگَّٕ کّ ِٓحٔحٍ حٔ حٓض‪ ،‬رخ ػزخىطی كویوت کّ طُٓخ ٔی ٍح ِٓى‪ ،‬كخ‪ٛ‬م يیٕٗى‪.‬‬
‫كًیيحنيّیٍ کَيخَی ىٍ حػَ رُیخىیٍ هٕى کّ «ٍحكشحنؼوم» (يَْى هَى) َخو ىحٍى‪،‬‬
‫رّطُخٓذ ٔ طؼخيم ٔكی ٰانٓی رخ ػوم آىيی طؤکیي يیکُي‪.‬‬
‫طؤٔیم رّکخٍ ٍكظّ ىٍرخٍِی آیخص هَآَی يَرٕ‪ ١‬رّهيح ىٍ آػخٍ َْچٓخٍ َٕیُٔيِی‬
‫يٌکٍٕ‪ ،‬رّكَحیُيی حُ طُِیّ هيحَٔي حُ ًّْی ‪ٛ‬لخص حَٔخَی هظى يیٕٗى‪ .‬حیٍ کخٍ‬
‫َؤظیٍ يَكهّ طهوی ٗيِ حٓض؛ چٌٕ َْچٓخٍطٍ حًػخٌ کَىِحَي کّ حيکخٌ ىحٍى رخ‬
‫حطوخً چُیٍ يٕ‪ٟ‬ؼی‪ ،‬يظٓى رّحػظوخى رّطؼطیم گَىَي‪ ،‬یخ يؼَ‪ ٝ‬حطٓخو «حَٔخٌحَگخٍی‬
‫پُٓخَی هيح» هَحٍ گیََي‪ .‬حيخ يَكهّی کّ رخیي ىٍ حیٍ ُيخٌ ‪١‬ی ٕٗى آٌ حٓض کّ پْ‬
‫ٕٕ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ َلی حیٍ َکظّ کّ هيح ىٍ ٔ‪ٛ‬ق‪ ،‬يکخٌ‪ ،‬طؼَیق ٔ يَُ ٔ ؿیَِ ًَیگُـي‪ ،‬رخیي حیٍ‬
‫َلی پی٘یٍ ٍح َلی کُیى‪.‬‬
‫طُِیّ يطهن هيح حُ ٍحِ‬ ‫ٰالِیبد ٍلجی‪:‬‬
‫کخٍرَى َلی ىٔگخَّ ‪ٍٕٛ‬ص يیگیَى کّ ‪١‬زن آٌ‪َ ،‬لی ٔ َلت َلی ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬چیِ‬
‫َلی ٗيِ رّکخٍ رٔظّ يیٕٗى ٔ َؤظیٍ يٍٕى «َلی» ٔؿٕى هيح ٍح حُ ََْٕع پیَٕيی‬
‫(َلی َلی) هيح ٍح حُ ََْٕع ٍحرطّی رخ‬‫ِ‬ ‫رخ حؿٔخو يخىی ٍْخ ىحَٔظّ ٔ ىٔيیٍ يٍٕى‬
‫حؿٔخو ؿیَ يخىی ٍْخ يیىحَي‪ .‬پْ هيح َّ ىٍ ؿٓخٌ يلٕٔٓخص حٓض ٔ َّ ىٍ ؿٓخٌ‬
‫يخٍٔحی يلٕٔٓخص‪ٍَٔ .‬ي طؤٔیم ىٍ حیٍؿخ رخ حػزخص آٌچّ هيح َیٔض آؿخُ يیٕٗى‪،‬‬
‫ٓپْ حیٍ حػزخص َلی يیٕٗى ٔ ريیٍطَطیذ ْى حػزخص ٔ ْى َلی كٌف يیَٕٗي‪.‬‬
‫حیٍ ٍَٔي َلی ىٔگخَّ طُٓخ ٍٔٗی حٓض کّ حُ ٍحِ آٌ يیطٕحَیى حُ ُرخٌ هٕى‬
‫حٓظلخىِ کُیى‪ٔ ،‬نی پیٖكَ‪ْٝ‬خی آٌ ٍح کخيالً َپٌیَیى‪ .‬ىٍ يزلغ يٌکٍٕ‪ ،‬ظَكیضْخی‬
‫ُرخٌ یؼُی حنلخظ ٔكی َوطّی رَحی َٗٔع کخٍ ْٔظُي‪ ٔ ،‬طؤٔیم َ٘خٌ يیىْي کّ‬
‫چگَّٕ هٕى ُرخٌ ًَیطٕحَي ٔحهؼیض َٓلظّ ىٍ حیٍ يلٕٓو ٍح ریخٌ کُي‪.‬‬
‫ىٍ ریُٖ حًٓخػیهی‪ ،‬حیٍ كخنض رخالطَ ىحَٔظٍ هيحَٔي (حُ ‪ٛ‬لض) ُٗخهض هيح ٔ‬
‫ًْخَخ رّهٕىی هٕى ػزخىص رًّٗخٍ يیآیي‪.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ ٔؿٕى ٍح‬ ‫ُلذ هوؽلَی ّعْك‪:‬‬
‫ْلض يَكهّ يیىحَُي‪ :‬آكَیيِگخٍ يطهن‪ ،‬ػوم کم‪َ ،‬لْ کم‪ ،‬يخىِی رئی (=ْیٕنی)‬
‫يکخٌ‪ُ ،‬يخٌ ٔ حَٔخٌ کخيم‪ .‬حیٍ ْلض يَكهّ «ػخنى ػهٕی» ٍح کّ «ىحٍحالريحع» ٔ‬
‫َٓچًّ٘ی آكَیُٖ حٓض‪ ،‬ط٘کیم يیىُْي‪« .‬كن» یخ «كویوض يطهن» يزيأ ٓخیَ‬
‫يوهٕهخص حٓض‪ ،‬حيخ آكَیُُيِی ریٔحٓطّی کخثُخص َیٔض‪ .‬كویوض يطهن رخ حٍحىِی‬
‫هٕیٖ <کّ «حيَ» َخيیيِ يیٕٗى> ػوم کم ٍح آكَیي‪ .‬ػوم کم‪ ،‬رَّخوْخی ػوم حٔل‪،‬‬
‫ػوم طخو‪ٓ ،‬خطَ‪ٍٔ ،‬ف‪ٓ ،‬خرن َیِ َخيیيِ يیٕٗى‪.‬‬
‫‪ٛ‬لض ح‪ٛ‬هی حٔ «ىحَخثی» حٓض‪ .‬حُ ػوم کم‪َ ،‬لْ کم پيیي آييِ حٓض‪َ .‬لْ کم‬
‫<کّ «َلْ کهت كهکی» َیِ َخيیيِ يیٕٗى> حُ ػوم کم پخثیٍطَ حٓض‪ .‬هِٕ ٔ َیَٔی‬
‫حٔ ىٍ طًخو يٕؿٕىحص ٓخٍی ٔ ؿخٍی حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ‪ٛ ،‬لض ح‪ٛ‬هی حٔ «َُيگی»‬
‫حٓض‪ .‬حُ َلْ کم‪ْ ،‬یٕنی پيیي آييِ حٓض‪ْ .‬یٕنی يخىِ حٓض ٔ رُؼي يیپٌیَى‪ْ .‬یٕنی‬
‫ىٍ ٔحهغ‪ ،‬ؿٔى يطهن حٓض ٔ ٗکم آٌ کَٔی حٓض کّ رَطَیٍ ٗکمْخ حٓض‪ْ .‬یٕنی‬
‫كؼخل َیٔض‪ ،‬ریؿخٌ ٔ كخهي َیَٔی آكَیُٖ حٓض؛ ريیٍٓزذ طُٓخ حٗکخنی ٍح يیطٕحَي‬
‫آكَیي کّ طوهیيی رخُٗي حُ ًََّْٕخی کّ ىٍ ػوم کم يٕؿٕى حٓض‪.‬‬
‫ٖٕ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ُيیٍ ٔ ٓیخٍحص ٔ رَٔؽ كهکی ٔ ٓخیَ يٕؿٕىحص ػُ‪َٜ‬ی حُ ْیٕنی رّٔؿٕى‬

‫آييِ حٓض‪ .‬حكالک ىٍ ‪ٛ‬لخ يَحطزی ىحٍَي‪ ،‬كهکحالكالک حُ ًّْی كهکْخ ٗلخفطَ‬
‫حٓض؛ ٔ ىیگَ حكالک َْچّ رّكهک هًَ َِىیکطَ َٕٗي‪ ،‬حُ ٗلخكیض آٌْخ کخٓظّ‬
‫يیٕٗى‪ .‬طَطیذ حكالک ًْخٌ حٓض کّ كکیًخٌ ٔ يُـًخٌ هيیى ريحٌ حػظوخى ىحٍَي‪.‬‬
‫گَىٕ حكالک ٔ َظى ٔ طَطیذ آٌْخ ٔ پیيحیٖ ٗذ ٔ ٍُٔ ٔ چٓخٍ ك‪ٜ‬م ٔ‪ ًّْ ...‬حُ‬
‫طؤػیَ َلْ حٓض‪ .‬یخ رّطؼزیَ ىیگَ َلْ کم كخػم آٌْخ حٓض‪ .‬ىنیم رَ ٔؿٕى َلْ‪،‬‬
‫ظٍٕٓ كؼم حٔ حٓض؛ حیٍ كؼم حُ ‪َ١‬ین ؿٔى ٔ ؿٔي ظخَْ يیٕٗى‪.‬‬
‫َٗ ىٍ ػخنى ْٔظی حُ ٓیخٍحص ْلضگخَّ َٓچًّ٘ يیگیَى‪.‬‬ ‫َیک ٔ ري ٔ هیَ ٔ ّ‬
‫ػُخ‪ َٛ‬حٍرؼّ حُ حكالک رّٔؿٕى يیآیي ٔ حُ ػُخ‪١ ،َٛ‬زخیغ چٓخٍگخَّ (َٓىی‪،‬‬
‫گَيی‪ ،‬طَی‪ ،‬ه٘کی) حیـخى يیٕٗى ٔ حُ طؤػیَ ٓیخٍِگخٌ (= آرخء ٓزؼّ) رَ ػُخ‪َٛ‬‬
‫حٍرؼّ‪ ،‬يٕحنیي ػالػّ (يؼيٌ یخ ؿًخى‪َ ،‬زخص‪ ،‬كیٕحٌ) رّٔؿٕى آييِ حٓض‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬م ٔكيص َیِ ىٍ‬ ‫ًظبم ٰالِی‪:‬‬
‫‪ٜ‬م حیٍ‬‫ح‪ٕٛ‬ل کیٓخٌُٗخٓی حًٓخػیهی رخُطخد یخكظّ حٓض‪َٕ .‬یُٔيِگخٌ ىٍ َٗف يل ّ‬
‫کیٓخٌُٗخٓی‪ ،‬ػُخ‪َٛ‬ی حُ ‪َ١‬ف َٕحكال‪َٕ١‬ی كی‪ٍ ٞ‬ح حهظزخّ کَىِحَي‪ ،‬حيخ حُ‬
‫رٔظَٓخُی حٓاليی رَحی حیٍ حهظزخّ ؿخكم َ٘يِحَي‪ .‬ىٍ ههذ حیٍ کیٓخٌُٗخٓی‪ ،‬ح‪ٛ‬م‬
‫َظخو يٍكیغ یک کهیض ًْآُْگ ٔؿٕى ىحٍى؛ يٕأنلّْخی گَٕخگٌٕ ٓخهظخٍ کیٓخَی‬
‫َیِ رّ‪ٍٕٛ‬ص ػٕحيم ط٘کیم ىُْيِی یک ٓخهظخٍ ٓهٔهّيَحطزی طهوی ٗيِحَي‪ٓ .‬یخٍِ‪-‬‬
‫ْخ ٔ ح‪ٕٛ‬ل حَظِحػی كخکى رَ آٌْخ َْیک ىٍ يَطزّی رخالطَ حُ ىیگَی هَحٍ ىحٗض‪،‬‬
‫ىٍٓض ًْخٌگَّٕ کّ حَزیخء‪ ،‬حيخيخٌ ٔ يوخيخص ىػٕص ٔ حػ‪٠‬خی ؿًخػض حًٓخػیهی‬
‫ٓهٔهّيَحطزی ٍح رخ يَحطذ کخيالً ي٘و‪ٗ ٚ‬يِ ٗکم يیىحىَي‪.‬‬
‫هيح كَحطَ حُ حیٍ َظخو رٕى ٔ رَهالف يکظذ َٕحكال‪َٕ١‬ی کّ هيحی یگخَّ طٕٓ‪٢‬‬
‫كی‪ ،ٞ‬ػوم کم ٍح پيیي يیآٍٔى‪ ،‬ىٍ کیٓخٌُٗخهظی حًٓخػیهی‪ ،‬هللا رخ كَيخٌ حُنی ٔ‬
‫يظؼخنی (حيَ = ُکٍ) رّآكَیُٖ يیپَىحُى‪ .‬حیٍ كَآیُي کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص حريحع یؼُی حیـخى‬
‫طؼَیق ٗيِ‪ ،‬ػًهی كَحگیَ‪ ،‬ریحَظٓخ ٔ هالهخَّ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ًّْی ؿٓخٌ آكَیُٖ حُ‬
‫َظَ ح‪ٛ‬هیض هٕى ٍحرطّی ئظویى رخ هيح ىحٍى‪ ،‬حيخ طٕٓ‪ٍَٔ ٢‬ي يظؼخهذ آٗکخٍٓخُی‬
‫طٕٓ‪ ٢‬ػوم کم کّ َؤظیٍ يوهٕم حٓض‪ ،‬طـهی يییخري‪ْ .‬ىچُخٌکّ ىٍ هَآٌ آييِ‪ ،‬هيح‬
‫ريیغ (آكَیيِگخٍَٕآٍٔ) حٓض‪« :‬ريیغ حنًٕٔحص ٔحالٍ‪ = ٝ‬حٔ َٕآٍٔ ٔ آكَیُُيِی‬
‫آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ حٓض‪ )ٔٔ۰ :ٕ( ».‬کهًّ ی «ريیغ» ىٍ ىٍ نـض رّيؼُی چیِی طخُِ‬
‫ٔ َٕظٍٕٓ ٔ َٕیٍ حٓض کّ حُ هزم يٕؿٕى َزٕىِ‪.‬‬
‫‪۲ٕ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ح‪ٛ‬طالكخص هَآَی چٌٕ نٕف‪ ،‬ههى‪ ،‬ػَٕ‪ ،‬ه‪٠‬خء ٔ هيٍ َیِ‪ ،‬رّػُٕحٌ پیٖ‪-‬‬
‫ىٍآييی ٓخهظخٍی رَحی آٌچّ ػخنىحالريحع (ؿٓخٌ آكَیُٖ) َخو ىحٍى‪ ،‬رخ ػوم کم رَحرَ‬
‫پُيحٗظّ ٗيِحَي‪ .‬حیٍ ٓطق ٓپْ رخ ػخنىحنيّیٍ (ؿٓخٌ ىیٍ) ططزین ىحىِ ٗيِ طخ ٓخهظخٍی‬
‫ٍح ىٍ كیخص ىیُی پيیي آٍٔى کّ حُ ‪َ١‬ین ٓهٔهّيَحطذ ىیٍ (كئىحنيّیٍ) طَ٘یق‬
‫يیٕٗى ٔ كئى ىیٍ رَّٕرّی هٕى رخ ح‪ٕٛ‬ل کیٓخَت گَٕخگَٕی حَطزخم پیيح يیکُي‪.‬‬
‫یؼُی ٓخُيخٌ ىیٍ ىهیوخ ً يُطزن رخ ٓخهظخٍ کیٓخَی حٓض‪ .‬رخالطَیٍ كئى حیٍ‬
‫ٓهٔهّيَحطذ ػزخٍص رٕىَي حُ‪ ّٓ :‬ػوم َؤظیٍ کّ رّطَطیذ طيحػیگَ پیخيزَحٌ‪ٔ ،‬‬
‫حٔ‪ٛ‬یخی حی٘خٌ حٓض کّ ي‪ٜ‬يحم حؿم ٔ حکًم حی٘خٌ پیخيزَ حٓالو ٔ ك‪َ٠‬ص ػهی ٔ‬
‫حيخيخٌ ؿخَ٘یٍ حٔ ْٔظُي کّ رّطَطیذ ٔ ًّْگی رّػيى ْلض يیٍُٓي ٔ رخ يلٕٓو‬
‫ٓزؼًّٕٓحص ٔ ٓزؼّ ُکَحص يطخروض يیکُُي‪.‬‬
‫حیٍ َظخو ىٍ ىٓظگخِْخی يطَف ٗيِ‪ ،‬رَحی َؤظیٍرخٍ طٕٓ‪َُٔ ٢‬لی رّطل‪ٜ‬یم‬
‫َٗف ىحىِ ٗيِ‪ٓ ،‬پْ ىٍ َٕٗظّْخی ٓـٔظخَی‪ ،‬کَيخَی‪ٗ ،‬یَحُی ٔ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‬
‫يٍٕى طٌٓیذ ٔ پخالیٖ هَحٍ گَكظّ حٓض‪ٓ .‬هٔهّيَحطذ ىهین ػوٕل يوظهق ٔ‬
‫ح‪ٛ‬طالكخص رّکخٍ ٍكظّ ىٍ آػخٍ يٕأنلخٌ گَٕخگٌٕ رخ ْى كَم ىحٍَي‪ ،‬حيخ ح‪ٛ‬م حٓخٓی‬
‫رَطَی يطهن هيح‪َ ،‬ظخو کهّت ح‪ٕٛ‬ل کیٓخَی ٔ ي‪٠‬خيیٍ ٔ ٓهٔهّيَحطذ يظ‪ ًٍّ ٠‬آٌ‬
‫ػخرضحَي‪ .‬کیٓخٌُٗخٓی حًٓخػیهی ىٍكخنیکّ حُ یکٕٓ ط‪ٜ‬يینکُُيِی َٕػی‬
‫یکپخٍچّگی هٕی حٓض‪ ،‬حُ ٕٓی ىیگَ رّگُزي يويٓی يیيخَي کّ ىٍ آٌ ط‪ٍٕٜ‬حص‬
‫ىیُی َوٖ رٔظّحَي‪ .‬ريیٍگَّٕ کّ کیٓخٌُٗخٓی‪ ،‬يخرؼيحنطزیؼّ ٔ ىیٍ ىٍ پیَٕيی‬
‫طُگخطُگ رخ ْى ْٔظُي کّ َْ ػُ‪َٜ‬ی ىٍ ػخنى كئى‪ ،‬رخُطخری حُ ػُ‪َٜ‬ی ىیگَ‬
‫حٓض کّ َُـیَِی حُ ٔؿٕى پيیي يیآٍٔى؛ رّؿٓخٌ ْٔظی ٔؿّٓی ػوالَی ٔ يؼُیىحٍ‬
‫يیرو٘ي ٔ ىٍ ػیٍكخل َُيگخَی ىیُی رَ ٍٔی ُيیٍ ٍح رّکیٓخٌ پٕیخ کّ طلض حيَ‬
‫ٰانٓی هَحٍ ىحٍى‪ ،‬پیَٕي يیىْي‪ .‬حیٍ ىهیوخ ً ًْخٌ يؼخل "ؿخٍ" حكال‪ٍ ٌٕ١‬ح طيحػی يیکُي‬
‫کّ ٓخیّْخی يٕؿٕىحص ریََٔی ىٍ ىل ىیٕحٍِی ىٍَٔت ؿخٍ ٍژِ يیٍكظُي‪...‬‬
‫حیٍ ٍح ىٍ «كکًض ٕٓو» طٕ‪ٟ‬یق ىحىِحیى‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ رخٍٔ ىحٍى کّ يـًٕػّی‬ ‫هلیویذ ػبلن‪:‬‬
‫آكَیُٖ «حريحع» هيحَٔي حٓض‪ ،‬حريحع یؼُی پیيح کَىٌ چیِ حُ َّچیِ‪ ٔ ،‬ههن حٗیخء‬
‫رئٌ ًََّٕ ٔ ‪َ١‬ف ٔ حنگٕی هزهی؛ ٔ حیٍ كؼم هخ‪ ٙ‬هيحَٔي حٓض‪ .‬حيخ ييیَیض‬
‫ْٔظی طلض هٕحَیٍ يٕ‪ٕٟ‬ػّ حىحيّ ىحٍى ٔ هيحَٔي رَ آٌ َظخٍص آٌ رّآٌ َيحٍى‪.‬‬
‫َخ‪ َٛ‬هَٔٔ يؼظوي حٓض کّ هيحَٔي‪ ،‬ػُخ‪ َٛ‬گَٕخگٌٕ آكَیُٖ ٍح آكَیيِ ٔ ىٍ آٌْخ‬
‫‪۲ٕ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫هٕح‪ٛ‬ی هَحٍىحىِ ٔ آٌْخ يطخرن رخ آٌ هٕح‪ ٙ‬ػًم يیکُُي ٔ <رَهالف هٕل‬

‫حٗخػَِ> هيحَٔي رَطَ حُ آٌ حٓض کّ روٕحْي پیٕٓظّ ىٍ طًخو ؿِثیخص حيٍٕ ىهخنض‬
‫کُي‪ )ٖٔ(.‬رّػزخٍص ٓخىِ‪« :‬ؿٓخٌ ٔ َظخو آٌ هزالً ٓخهظّ ٗيِ ٔ طٕىیغ گَىیيِ‪ ،‬حکٌُٕ‬
‫هٕىگَىحٌ حٓض‪ ».‬حیٍ َظَ «حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء» ٔ «يؼظِنّ» َیِ حٓض‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ يیگٕیي‪ :‬طُٓخ حُ ‪َ١‬ین ُٗخٓخثی ٔ هزٕل حيخو ُيخٌ يیطٕحٌ رُّٗخهض‬
‫ٔ ػهى کخيم ىٓض یخكض‪ُ ،‬یَح َظَ ػوم ىٍ ُٗخٓخثی هيح کخكی َیٔض‪ .‬رُخرَحیٍ‪،‬‬
‫ُٗخهض حيخو ُيخٌ ٔ ح‪١‬خػض حُ حٔ ىٍ َْ ُيخَی رَ يئيٍ ٔحؿذ حٓض ٔ حگَ کٔی‬
‫حيخو ُيخٌ هٕى ٍح َُ٘خٓي‪ ،‬هيحٍح ْى ًَیُٗخٓي ٔ گًَحِ حٓض‪)ٔ4(.‬‬
‫ػخنى آكَیُٖ‪ ،‬حَٔخٌ کزیَ یخ‬ ‫ػبلن کجیو ّ ػبلن ٕـیو‪:‬‬
‫ػخنى کزیَ َخو ىحٍى‪ .‬حَٔخٌ‪ ،‬ػخنى ‪ٛ‬ـیَ حٓض ٔ ىٍ طَکیذ ٔ ه‪ٕٜٛ‬یض ٔ حٓظؼيحى‬
‫يخَُي ػخنى کزیَ حٓض‪َْ« :‬چّ ىٍ ػخنى کزیَ حٓض‪ ،‬ىٍ ػخنى ‪ٛ‬ـیَ َیِ ْٔض»(‪)ٔ۳‬‬
‫حَٔخٌ ىٍ آهَیٍ يَطزّی يوهٕهخص هَحٍ ىحٍى کّ ىٍ هخطًّی ههوض حیـخى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حٔ ىٍٔطَیٍ ٗو‪ ٚ‬رّهيح حٓض‪ ٔ )ٔ۶(.‬آهَیٍ كهوّ حُ ٓهٔهّی رٍِگ آكَیُٖ حٓض‪،‬‬
‫كهوّْخی پی٘یٍ ٍح ىٍ هٕى گَىآٍٔىِ ٔ ًْآُْگ کَىِ حٓض‪ .‬حٔ ػالِٔ رَ ىحٗظٍ‬
‫حؿِحی يؼيَی‪ ،‬ؿًخىی‪َ ،‬زخطی ٔ كیٕحَی‪ ،‬يُؼکْکُُيِی يَحطذ پیيح ٔ پُٓخٌ ْٔظی‬
‫َیِ حٓض کّ حُ ػوم ک ّم آؿخُ يیٕٗى ٔ َلْ کهّی‪ْ ،‬یٕنی ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ٍح ٗخيم‬
‫يیگَىى‪ .‬رّٓوٍ ىیگَ‪ ،‬حَٔخٌ َْ آٌچّ ٍح ىٍ ؿٓخٌ حٓض ىٍ هٕى ىحٍى؛ رُخرَحیٍ‬
‫هيحی طؼخنی يَىو ٍح رَ يؼخل ههوض ػخنى آكَیي‪ ،‬چٌٕ طوى ػخنى‪ ،‬ؿَْٕ يَىو رٕى ٔ‬
‫ػخنى رّ َيؼَم ىٍهظی حٓض کّ رخٍ آٌ ىٍهض‪ ،‬يَىو ػخهم حٓض‪)ٔ۰(.‬‬
‫ػخنى کزیَ رئٌ حَٔخٌ ػخهم‪َ ،‬خه‪ ٚ‬حٓض‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ ؿَ‪ ٝ‬حُ کخٗظٍ‬
‫ىٍهض‪ ،‬رخٍ ٔ ػًَِی آٌ حٓض‪َّ ،‬آٌکّ كو‪ ٢‬ىٍهض يٕؿٕى رخٗي‪ ،‬ؿَ‪ ٝ‬هيحی َیِ‬
‫حُ حیـخى ىَیخ‪ ،‬يَىو حٓض‪ .‬ىٍهظی کّ رخٍ َیخٍٔى ٗخیٔظّی ُٕٓحَیيٌ حٓض‪ ،‬رُخرَحیٍ‬
‫ىَیخ رئٌ حَٔخٌ ػخهم حٍُٕ يٕؿٕى ٗيٌ َيحٍى‪.‬‬
‫حَٔخٌ ىٍ ٓهٔهّيَحطذ آكَیُٖ ػخنى ؿًٔخَی‪ ،‬حُ حُىٔحؽ حكالک رخ ‪١‬زخیغ‬
‫كََُيحٌ ّٓگخَّ يظٕنّي يیٕٗى‪ ،‬رُخرَحیٍ رئٌ حیٍ ؿِء کّ يو‪ٕٜ‬ى آكَیُٖ حٓض‪،‬‬
‫ػخنى کزیَ ‪ٍٕٛ‬ص کخيهی ًَیطٕحَي ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬رخ حیٍكخل ػخنى کٓیٍ ٔ ػخنى يٓیٍ ىٍ‬
‫ىٔ هطذ يظوخرم هَحٍ يیگیََي‪ .‬ػخنى کٓیٍ ُييٍک ٔ كؼّخل حٓض ٔ رُّٗخٓخثی ػخنى‬
‫يیپَىحُى ٔ آٌ ٍح ىٍ ٍحِ حْيحف هٕى‪ ،‬رّٔیژِ ْيف ٍٓیيٌ رّك‪َ٠‬ص ‪ٛ‬خَغ كکیى‬
‫ٓخيخٌ يیرو٘ي‪ ،‬ىحَخیخٌ يَىو ٍح ػخنى کٓیٍ گلظُي ٔ يَىو ٍَؾ ٔ ٍحكض ٍح ُٗخُٓيِ‬
‫‪۲ٕ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض‪ )ٔ۴(.‬ىٍ كخنیکّ ػخنى يٓیٍ‪ ،‬حَٔخٌ ٍح ًَیُٗخٓي ٔ ًَیطٕحَي حٔ ٍح طـییَ ىْي؛‬
‫ريیٍطَطیذ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ًٗخٍِ ٕٕٕ حُ ىیٕحٌ هٕى‪ ،‬ػخنى ‪ٛ‬ـیَ ٍح رَ‬
‫ػخنى کزیَ حیٍگَّٕ رَطَی يیَٓي‪:‬‬
‫ؿــٓخٌ رــَیٍ ٔ كـَٔىیٍ طٕی هٕى‬ ‫ؿٓخٌ يٓیٍ ٍح رّؿخٌ ُیذ ٔكَی‬
‫رّطٍ ُیٍ كَٔىیٍ رّؿخٌ ُحٌ رَیُی‬ ‫حگــَ چــّ ريیٍ طــٍ ؿـٓخٌ کٓیُی‬
‫ػخنى کزیَ‪ ،‬کم ػخنى حٓض يخىحيی کّ حَٔخٌ ىٍ آٌ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ىٍ ؿیَ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ؿٔيی حٓض رئٌ ٍٔف‪َ )ٔ۲(.‬خ‪َٛ‬هَٔٔ يیگٕیي حَٔخٌ ٍح رّٔحٓطّی‬
‫ىحٗظٍ ػوم‪ ،‬پخىٗخِ ػخنى کزیَ ريحَُي چُخٌکّ ػوم کهّی ٍح پخىٗخِ ػخنى ػهٕی يیىحَي‪.‬‬
‫حيخ حَٔخٌ رّىنیم رَهٍٕىحٍی حُ يَحطذ يوظهق ػوم‪ ،‬يَحطزی ىحٍى‪« :‬ىٍ يَىو‬
‫کٕ پخىٗخِ ػخنى حٓض‪ ،‬يَحطزی ْٔض چُخٌکّ َِى ػوم کهّی‪ ،‬کٕ پخىٗخِ ػخنى ػهٕی‬
‫حٓض‪ َْ ٔ .‬یک حُ حْم ىػٕص يَطزظی ىحٍى‪)ٕٓ(».‬‬
‫حُ ٕٓی ىیگَ‪ ،‬حؿِحی ػخنى کزیَ پَحکُيِ حٓض ٔ يُخكغ آٌ طُٓخ ىٍ ػخنى ‪ٛ‬ـیَ‬
‫کّ حؿِحیٖ يـًٕع حٓض آٗکخٍ يیٕٗى؛ رًّْیٍ ىنیم‪ ،‬ؿَ‪ ٝ‬آكَیيگخٍ‪ ،‬ػخنى‬
‫‪ٛ‬ـیَ حٓض ٔ يُظٍٕ حُ آكَیُٖ ػخنى کزیَ َیِ پیيح ٗيٌ ػخنى ‪ٛ‬ـیَ حٓض‪)ٕٔ(.‬‬
‫يُِِ حٓض؛‬‫ه‪ٜ‬ي هيحَٔي حُ آكَیُٖ‪ ،‬ىٍ َٓخیض پٍَٔىٌ َلّٕ ٔ حٍٔحف پخک ٔ ّ‬
‫َخ‪ َٛ‬هَٔٔ ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ٖٓ حُ ىیٕحَٖ يیكَيخیي‪ :‬ؿَ‪َٓ ٝ‬خثی هيحَٔي حُ‬
‫آكَیُٖ‪" ،‬حَٔخٌ" حٓض ٔ ًّْچیِ رَحی رّکًخل ٍٓیيٌ حَٔخٌ آكَیيِ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ىیگَ َْچّ ریُی ًّْ رََٓی حٓض‬ ‫يَحى هيحی حُ ؿٓخٌ يَىو حٓض‬
‫يـَ حٔ ٍح هيحَٔيی ٔ يٓــظَی حٓض‬ ‫َزیُی کــّ رــَ آًٓــــخٌ ٔ ُيیٍ‬
‫هيحَٔي طيرـــیَ ٔ هـــٕل آٍٔی حٓض‬ ‫هــيحَٔي طًـــییِ ٔ ػــوم َٗیق‬
‫ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ٖ‪:ٕ۰‬‬
‫ؿَ‪ٛ ٝ‬خَغ ٔ ٓیخٍِ ٔ گَىَٔی‬ ‫طٕ ىٍ حیٍ هزّی ه‪َ٠‬ح ٔ رَ حیٍ کَٓی‬
‫ـ حرؼخى ٔؿٕىی حَٔخٌ چیٔض؟ آیخ رخ حیٍ حرؼخى‬ ‫اًَبى ّ کوبل‪:‬‬
‫ٔؿٕىی رّکًخل هٕحْي ٍٓیي؟ ٔ َٓخیض کًخل حٔ چیٔض؟ ح‪ٕٛ‬الً کًخل چیٔض؟‬
‫= رَّظَ يیآیي‪ ،‬رظٕحٌ ٓهٕک حَٔخٌ ؿِثی ٍح ىٍ ئیَ طکخيم ٔ رّيُظٍٕ‬
‫ىٓظیخری رّٓؼخىص ىٍ ّٓٓخكض يطَف کَى‪:‬‬
‫ٔ ـ ٓخكض ٓهٕک َلٔخَی؛ ٕ ـ ٓخكض ٓهٕک ػوالَی؛ ٖ ـ ٓخكض ٓهٕک‬
‫يؼَكظی؛ َؤظیٍ كَکض حَٔخٌ رّٕٓی طکخيم‪ ،‬كَکظی حٓض کّ حُ ىٌٍٔ هٕى حَٔخٌ‬
‫آؿخُ يیٕٗى؛ کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص كَکض حُ ْیٕال رًّٓض َلْ ىٍ ؿَیخٌ حٓض‪ .‬حيخ َلْ‬
‫رّػُٕحٌ ىٔيیٍ يَطزّی ٔؿٕى‪ ،‬رَحی حیٍکّ ؿخٔیيحٌ ٔ حريی رخٗي‪ ،‬يیرخیٔض‬
‫‪۲ٕ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫رّ‪ٍٕٛ‬ص َخد یخ هخن‪ ٚ‬رّػوم يزيل ٕٗى؛ ُیَح َلْ رخ كؼم هٕى [طًخو کَىٌ ْیٕال‬
‫= هَٔؽ حُ يَكهّی ْیٕال] هخىٍ َیٔض حُ يَطزّی َلٔخَی كَحطَ ٍٔى ٔ ىٍ‬
‫َلٔخَیخص هٕى رخهی يیيخَي‪ ٔ ،‬حیٍ ػوم حٓض کّ طًخوکُُيِی َلْ حٓض‪)ٕٕ(.‬‬
‫حُ حیٍ ٍٔ‪َ ،‬لْ ىٍ ىٌٍٔ هٕى كَکض ٍح آؿخُ يیکُي‪ ٔ ،‬ىٍ حرظيحی ٍحِ‪ ،‬هِٕی‬
‫حٔنیخء ٰانٓی‬
‫ِ‬ ‫يل‪ ٞ‬حٓض‪ٓ .‬پْ رخ کٔذ يؼَكض حُ يؼهى ٍٔكخَی‪ ،‬کّ ًْخَخ حَزیخء ٔ‬
‫ْٔظُي‪ ،‬حٓظؼيحى حٓظلخىِ حُ َیَٔی يؼُٕی ٍح پیيح يیکُي کّ حٔ ٍح رَحی ك‪ ٍٕ٠‬ىٍ‬
‫ػخنى رخال آيخىِ يیٓخُى‪.‬‬
‫َلْ حَٔخٌ ىٍ حٍطوخء رّؿخیض هٕیٖ چُي يَكهّ ٍح ‪١‬ی يیکُي‪ :‬حٔ رؼي حُ‬
‫كیخص َخيی ٔ يويحٍی ٍٗي ريٌ‪ ،‬هيٍطی ىٍ يٕحَُّ‪ ،‬يوخرهّ ٔ حٓظيالل پیيح يیکُي ٔ‬
‫حگَىٍ حیٍ يَكهّ رّطلکَ ىٍ حيٍٕ ػخنى رپَىحُى‪ ،‬رّٔؿٕى حريحػی ٔ حَزؼخػی هٕیٖ‬
‫ًٌٍُْٕ يیٕٗى ٔ ٍَٕ ػوم ىٍ ًحص حیٍ َلْ ٗؼهٍّٔ يیگَىى‪ .‬ىٍ حیٍ ُْگخو رخ‬
‫ػوم يلخٍم <حُ ػوٕل ػخنى يؼوٕل ٔ كَح يلّٕٔ> حٍطزخ‪ ١‬رَهَحٍ يیکُي ٔ حرٕحد‬
‫كکًض رٍّٔی حٔ گٕ٘ىِ يیٕٗى ٔ حیٍ آهَیٍ يَكهّی ‪ٛ‬ؼٕى َلْ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ‬
‫حٓض؛ يُظظَ يیيخَي طخ حُ ريٌ يلخٍهض کُي ٔ رّؿخیگخِ ح‪ٛ‬هی هٕى رخُگَىى‪)ٕٖ(.‬‬
‫رُخرَحیٍ َلْ ؿِثی ىٍ ػَٔؽ رّٕٓی ٓؼخىص‪ ،‬ىٍ يَكهّی آؿخُیُٖ حُ ىٍک‬
‫ؿَیِة ىَیخی پیَحيٌٕ هٕى َٗٔع يیکُي‪ ،‬ىٍ حیٍ يَكهّ ىٍٓض يخَُي كیٕحٌ حٓض‬
‫ٔ يخَُي ىیگَ كیٕحَخص‪ ،‬كیخص یخ هِٕی َُيگی کَىٌ ىحٍى‪ ،‬حيخ حيکخٌ رخنوِٕی کًخل‬
‫ػخَٕی ٍح ْى ىحٍى‪ ،‬کّ ْٔظت يل‪ ٞ‬ػوالَی حٓض‪ ٔ ،‬ىٍ آٌ‪ ،‬ؿَْٕ ٔی يهلن ٔ‬
‫پیٕٓظّ رّؿٔى َیٔض ٔ آُحى ٔ ٍْخ حُ آٌ َُيگی يیکُي‪.‬‬
‫كًیيحنيّیٍ کَيخَی يیگٕیي‪َ :‬لّٕ حَٔخَی ىٍ يَطزّی پخثیٍطَ ٔ َخه‪ٚ‬طَ حُ‬
‫َْ يٕؿٕىی کّ ؿیَ ؿًٔخَی حٓض‪ ،‬هَحٍ ىحٍَي‪ .‬آٌْخ ىٍ ؿٔى ْٔظُي‪ ،‬حيخ َّ‬
‫رّهخ‪ َ١‬ؿٔى‪ ،‬رهکّ رَحی هخ‪ َ١‬هٕى‪َ )ٕ4(.‬لْ یک ؿََُْٕيِ حٓض کّ ػهیَؿى‬
‫آٌکّ ىٍ آؿخُ طٓی حُ ػهى ٔ ىحَٖ حٓض‪ ،‬حیٍ حٓظؼيحى ٍح ىحٍى کّ رؼي حُ طـِیّ ٔ حُ‬
‫ْى پخٗیيٌ هخنذ يخىیحٕ‪ ،‬رَيزُخی آٌچّ حُ ىحَٖ ٔ حػًخل َیک کٔذ کَىِ حٓض‪،‬‬
‫ىٔحو ٔ روخ یخري‪)ٕ۳(.‬‬
‫حیٍ َلْ ىٍ ًحص ٔحكي هٕى رّّٓ َٕع یخ ّٓ ؿُزّ طؤیى يیٕٗى‪ ،ًَٕ :‬حكٔخّ‪،‬‬
‫طًییِ؛ ٔ حیٍ هٔى آهَ‪ًْ ،‬خٌ ػوم رخنوِٕ حٓض‪ًْ .‬چُیٍ‪َ ،‬لْ ىحٍحی ٖٗ هِٕ حٓض‪:‬‬
‫يیم‪َ ،‬ظَ‪ ،‬طویم‪ُٗ ،‬خهض‪ ،‬كخكظّ ٔ یخىآٍٔی؛ ٔ ىٍ ْلض يَطزّ طکخيم يیپٌیَى‪:‬‬
‫كًم‪ ،ًَٕ ،‬كْ‪ ،‬طویم‪َ ،‬طن‪ ،‬طؼوم ٔ «حَزؼخع ػخَٕی» کّ ىٍ حیٍ يَكهّی آهَ‪،‬‬
‫‪۲ٕ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كَکض َٓخة آٌ حُ ْٔظی ؿًٔخَی رّٕٓی كخنظی ؿخٔیيحَی ٔ رئٌ ؿٔى حٓض؛ حيخ‬
‫َلْ‪ ،‬كظی رئٌ ىحٗظٍ هِٕی َطن‪ْٔ ،‬ظت هٕى ٍح آؿخُ يیکُي‪)ٕ۶(.‬‬
‫حگَچّ َلْ‪َُ ،‬يگی ٍح رئٌ ىحَٖ آؿخُ يیکُي‪ٔ ،‬نی رؼيح ً ىٓظوٕٕ طکخيم‬
‫طيٍیـی يیٕٗى‪َ .‬لْ ىٍ آؿخُ ریًخٍ ٔ ٔحرٔظّ رّكْ حٓض ٔ رًّحص هٕى ًَیطٕحَي‬
‫چیِی ٍح كَحگیَى‪ ،‬يگَ ح‪١‬الػخطی ٍح کّ حُ ٍحِ كٕحّ ىٍیخكض يیىحٍى‪ ،‬حيخ هٕحی‬
‫ػخههّی ٔؿٕى ىحٍى کّ يیطٕحَي حیٍ َلّٕ ریًخٍ ٍح ىٍيخٌ کُي‪َ ٔ )ٕ۰(.‬لْ حكظیخؽ‬
‫رّيؼهى ىحٍى‪ )ٕ۴(.‬حیٍ يؼهى ػوم ىْى‪ ،‬ػخنى ػهٕی حٓض کّ ریٖطَیٍ ئجٕنیض ٍح ىٍ‬
‫هزخل ػخنى هخکی رَػٓيِ ىحٍى‪ ،‬حٔ ًَخیُيِی ػوالَی هٕى ٍح پيیي يیآٍٔى‪ ٔ ،‬حٔ (حیٍ‬
‫ًَخیُيِ) رَّٕرّی هٕى‪ ،‬كی‪ًّْ ٞ‬ی كَٗظّگخٌ ػخنى رخال ٍح‪ ،‬کّ ًْخٌ ػوٕل يلخٍم‬
‫ْٔظُي‪ ،‬ىٍیخكض يیىحٍى‪)ٕ۲(.‬‬
‫حیٍ ًَخیُيِی ػوالَت ػوم ىْى رخیي حَٔخٌ رخٗي‪ ،‬چُیٍ كَى یگخَّی حُ پیخيزَحٌ‬
‫رٍِگ هٕحْي رٕى‪ .‬حٔ ػوهی کخيم حٓض ٔ ىیگَػوٕل يلظخؽ حٔ ْٔظُي‪ ،‬کّ حگََزخٗي‪،‬‬
‫ىیگَػوٕل ‪ٟ‬خیغ هٕحُْي ٗي ٔ آكَیُٖ آٌْخ ػزغ هٕحْي رٕى‪)ٖٓ(.‬‬
‫ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ حیٍ ػوٕل کخيم‪ ،‬یخ ًْخٌ حثًّ ٔ پیخيزَحٌ‪ ،‬رّّٓ ‪َ١‬ین‬
‫رّحَٔخٌ ىٍ ئیَ كَکض رّٕٓی کًخل کًک يیکُُي‪:‬‬
‫ٔ ـ رخ طؼهیى ٔ ىٍ حهظیخٍ َٓخىٌ ػهى؛ چٌٕ ىٍ ػخنى ‪ٛ‬ـیَ (حَٔخٌ) طٕحَخثی ٔ‬
‫آگخْی الُو رَحی حىحٍِی حيٍٕ ٔ پیَٕي يیخٌ هيحَٔي ٔ ههن ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪،‬‬
‫هيحَٔي َلْ ٍح رَحی ًْآُْگی يیخٌ آٌْخ [یؼُی يیخٌ حَٔخٌ ٔ هيح] ٔ پیٖ رَىٗخٌ‬
‫رَحَگیوظّ حٓض‪ .‬حَٔخٌ رّطُٓخثی هخىٍ رّحَـخو ٓیَ ٔ ٓهٕک َیٔض ٔ پیخيزَ رَحی ریخٌ‬
‫طؼهیى آٌ حيٍٕ رَحَگیوظّ ٗيِ حٓض ٔ رّكکًض ٰانٓی‪ ،‬رؼي حُ پیخيزَ َیِ‪ ،‬حَٔخَی رخیي‬
‫طؼهیى ٔ ْيحیض يَىو ٔ حکًخل آٌْخ ٍح رَػٓيِ گیَى‪)ٖٔ(.‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ َیِ پیخيزَ ٍح ٍحًُْخی هَى ىٍ ‪َ١‬ین طؼخنی ٔ ىٓضیخری رّْيف‬
‫طهوی يیکُي ٔ يیَٕیٔي‪« :‬رَحی َیم رّْيف‪ ،‬هيحَٔي حَٔخٌ ٍح يٕؿٕىی يَکذ حُ‬
‫‪١‬زیؼض ٔ َلْ آكَیي طخ طٕحٌ کٔذ کًخالص ٍح ىحٗظّ رخٗي‪ .‬يٕؿٕىی کّ رظٕحَي‬
‫ػٓيِىحٍ َٓخیض ىٍؿّ ٔ کًخل ٕٗى‪ ،‬پیخيزَحٌحَي کّ َلْ حَٔخَی ٔ ‪١‬زیؼض حُ رَکض‬
‫ٔؿٕى حی٘خٌ رَِٓ يیرَى‪ .‬پْ رخیي پیخيزَحٌ يزؼٕع َٕٗي طخ ٍحًُْخی هَى ىٍ ‪َ١‬ین‬
‫طؼخنی ٔ ىٓضیخری رّْيف ههوض ٔ ػخيم حكخ‪ّٟ‬ی ٔؿٕى رّػخنى هخکی َٕٗي»(ٕٖ)‬
‫حَٔخٌ یکزخٍ ىٍ ؿَیخٌ آكَیُٖ حُ کًخل رًّٓض َو‪ٜ‬خٌ حكٕل کَىِ ٔ ىٍ آهَیٍ‬
‫يَطزّی آكَیُٖ ٔ ىٍ ؿخیگخِ ىٍٔطَیٍ يٕؿٕى َٔزض رّکًخل يطهن هَحٍ گَكظّ‬
‫‪۲ٕ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حٓض؛ حيخ رخ پی رَىٌ رَّو‪ ٚ‬هٕى‪ ،‬ىحثى طالٕ يیکُي کّ کًخل ؿخثی هٕیٖ ٍح‬
‫رّىٓض آٍٔى ٔ رّؿخیگخِ َؤظیٍ هٕى رخُگَىى‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ‪ ،‬ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ‪ْ ،‬يف حُ آكَیُٖ حَٔخٌ‪ٍٓ ،‬یيٌ حٔ رّکًخل ٔ‬
‫ىٍؿخص ٔحالی حَٔخَی حٓض‪ُ .‬یَح حُ حَٔخٌ هٕحٓظّ ٗيِ حٓض کّ رَّلْ کهی رَحی‬
‫ٍٓیيٌ رّکًخل کًک کُي‪ )ٖٖ(.‬ىٍ حیٍؿخ رٍُّٔٗی ي٘و‪ ٚ‬يیٕٗى کّ يَحى‬
‫حًٓخػیهیخٌ حُ «کًخل حَٔخٌ» ًْخٌ رخُگ٘ض حٔ رّح‪ٛ‬م هٕى حٓض‪ .‬حیٍ ىهیوخ ْ ًْخٌ‬
‫ػخنى «ح ُ ٍُّ ٔ ُيؼُم» حكال‪َٕ١‬ی ٔ «يَؽ رخؽ يهکٕص» ىٍ ػَكخٌ حٓاليی حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ حُ ٍْگٌٍ طٌٓیذ َلّٕ حَٔخَی (یخ طِکیّی َلْ) ؿَ‪َٓ ٝ‬خثی حُ‬
‫ٍٓظگخٍی حَٔخٌ‪ ،‬ػَٔؽ َلْ حَٔخَی حُ ْٔظی ؿًٔخَی ٔ ىَیٕی يل‪ ٞ‬رّٕٓی‬
‫آكَیُُيِی هٕى ىٍ ؿٔظـٕی ٍٓیيٌ رّپخىحٗی يؼُٕی ىٍ َُيگی پْ حُ يَگ حريی‬
‫ٔ رٓ٘ضگَّٕ حٓض؛ حیٍ پٕیٖ ‪ٛ‬ؼٕىی ىٍ ئیَ ََىرخٌ ٍٓظگخٍی‪ ،‬يظ‪ًٍ٠‬‬
‫طِکیّی َلْ حَٔخٌ حٓض‪ ٔ ،‬حیٍ طِکیّ ؿِ رّٔحٓطّی ْيحیض كئى ُيیُی ىػٕص‬
‫حًٓخػیهی يیَٔ ًَیٕٗى‪ُ ،‬یَح طُٓخ حػ‪٠‬خی حیٍ كئى ىٍ يوخيی ْٔظُي کّ يیطٕحَُي‬
‫ٍحِ ٍحٓض ٍح رّيَىو رًُخیخَُي‪)ٖ4(.‬‬
‫رّػزخٍطی‪ ،‬ػوم رخنوِٕ رَحی هَٔؽ رّيَكهّی كؼهیض‪ ،‬رّطؼهیى ٔ طٌٓیذ َیخُيُي‬
‫حٓض‪ .‬هيحَٔي رَحی طٌٓیذ َلّٕ حَٔخَی‪ ،‬حكَحىی ٍح رّيوخو َزٕص يًظخُ ٓخهض ٔ حٔ‬
‫ٍح حُػوم رخنلؼم ٔ يَطزّی َخ‪١‬ویض رَِٓيُي ًَٕى طخ ػومْخی رخنوِٕ ٍح رّكؼهیض‬
‫رَٓخَي‪ .‬حَٔخٌ رخ رَِٓرَىحٍی حُ ٔ‪ٛ‬ی پْ حُ َزی‪ ،‬يیطٕحَي حُ ىیٕ‪ٛ‬لظی‬
‫رّكَٗظّهٕثی طکخيم یخري؛ ُیَح ىٍ حیٍ ػوم کهی ؿُزّی کؼخكض ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬ػوم‬
‫کخيم ٔ يُِِ حٓض‪ .‬ريیٍٓزذ ىیگَػوٕل َیخُيُي ٔ يلظخؽ آٌ ْٔظُي طخ رّٔحٓطّی‬
‫حیٍ ػوم کخيم‪ ،‬کّ ًْخٌ پیخيزَ حٓض‪ ،‬رّطٌٓیذ ٔ ىٍ َٓخیض رّيو‪ٕٜ‬ى رَُٓي‪)ٖ۳(.‬‬
‫ٖ ـ ؿهٕگیَی حُ إٓٗد ٔ طزخْی (رّٔٓیهّی ٔ‪ٟ‬غ هٕحَیٍ)‪:‬‬
‫حُ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ‪ ،‬ػوم َوٖ حٓخٓی ٔ ئهطٖ‪ ،‬ىٍ رخالی َظخو هَحٍ ىحٍى‪.‬‬
‫پْ حُ ػوم‪َ ،‬لْ حٓض کّ رّٔؿٕى آٍَٔيِی ػخنى ‪١‬زیؼض حٓض‪ ٔ ،‬هٕى ىٍ آٌ‬
‫ًْچُخٌ هِٕی كیخص ىُْيِ حٓض‪ .‬حيخ چٌٕ َلْ‪ ،‬پیٕٓظّ حُ يَطزّی ػخنی ىٍٔطَ ٔ‬
‫ىٍٔطَ يیٕٗى‪ ٔ ،‬رّپخثیٍطَیٍ يَطزّی ػخنى ٓلهی ٓخه‪ ٢‬يیگَىى‪ًّْ ،‬ی َظخو‬
‫رّٕٓی إٓٗد ٔ طزخْی يیٍٔى‪َ .‬خچخٍ‪ ،‬يُزغ ىیگَی الُو حٓض‪ .‬حیٍ يُزغ ًْخٌ‬
‫پیخيزَ حٓض کّ هخٌَٕگٌحٍ ٔ ٗخٍع حٓض‪ٔ .‬ی‪ ،‬كٕحیي كی‪ٍ ٞ‬ح حُ ػوٕل ػخنیّ ىٍیخكض‬
‫يیکُي ٔ آٌْخ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص هٕحَیٍ يکظٕد ریٌَٔ يیآٍٔى طخ حُ إٓٗد ٔ طزخْی‬
‫ٖٓ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿهٕگیَی کُي؛ حيخ حیٍ هٕحَیٍ ىٍ کظخد هيح ٔ رّٔحٓطّی هيحَٔي رَّزی حرالؽ‬
‫يیگَىى‪ ٔ ،‬حگَ کظخد هيح حَيٍيیخٌ يَىو َزخٗي‪ ،‬يَیکيیگَ ٍح ْالک کُُي‪ ٔ .‬کٔی‬
‫کّ رّيَكهّی ػهى آيٕهظٍ ٔ ‪١‬هذ ك‪٠‬م ََٓي‪ ،‬رخ رٓخثى رَحرَ حٓض‪)ٖ۶(.‬‬
‫حُ ًْیٍٍٔ‪ ،‬حًٓخػیهیخٌ رَحیٍ ػویيِحَي کّ «ْیچگخِ ؿٓخٌ ًَیطٕحَي هخنی حُ‬
‫حيخو ٔ كـض هيح رخٗي‪ٔ ،‬گََّ ُيیٍ حْم هٕى ٍح َخرٕى هٕحْي کَى‪ ...‬حٔ حٓض کّ‬
‫‪ٛ‬الف ههن ٍح َگخِ طٕحَي ىحٗض‪ ٔ )ٖ۰(.‬رخ يٓخٍکَىٌ هٕحی َلٔخَی حَٔخٌ رّٔٓیهّی‬
‫هٕحَیٍ ٰانٓی ىٍ ؿخيؼّ‪ ،‬حُ طؼيی رّیکيیگَ ٔ إٓٗد ٔ كظُّ ٔ َخرٕىی ؿهٕگیَی‬
‫هٕحْي کَى‪ .‬حَٔخٌ رخ طٕؿّ رّىحٗظٍ ؿَحیِ ٔ ‪ٛ‬لخص طخٍیک ٗو‪ٜ‬یظی چٌٕ كذ‬
‫ًحص‪ ،‬كذ ٍیخٓض‪َٓٗ ،‬ص‪ٕٓٗ ،‬ص ٔ يخلحَئُی ٔ‪ ...‬رَحی ٍٓیيٌ رّحیٍ هٕحٓظّْخ‬
‫حُ ْیچ کخٍی‪ ،‬كظی طؼيی رّىیگَحٌ ٔ پخیًخل ًَٕىٌ كن ‪ٟ‬ؼیلخٌ‪َْ ،‬حّ َيحٍى‪.‬‬
‫الُيّی كکًض هيح حیٍ حٓض کّ رخ ٔ‪ٟ‬غ هـخٌَٕ ٔ ٍٕٓو هخ‪ ،ٙ‬يخَغ طؼيی‬
‫يظـخُٔحٌ ٕٗى‪ .‬حیٍ هخٌَٕ َیخُيُي يـَی حٓض ٔ يـَی هـخٌَٕ‪ ،‬پیخيزَ حٓض‪».‬‬
‫حَيیًُ٘يحٌ رٍِگ حًٓخػیهی يؼظويحَي کّ ػهٕو كویوی ىٍ هِحَّی ؿیذ هيحَٔي‬
‫هَحٍ ىحٍى ٔ طُٓخ کٔخَی يیطٕحَُـي حُ آٌ رَِٓيُي َٕٗي‪ ،‬کّ هيحَٔي آَخٌ ٍح رَگِیيِ‬
‫رخٗي‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬ػهٕو كویوی ىٍ كـخدحَي ٔ ک٘ق حیٍ كـخد‪ ،‬ؿِ رَحی حٗوخ‪ٙ‬‬
‫رَگِیيِ‪ ،‬يیَٔ ًَیگَىى‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ‪ٓ ،‬ـٔظخَی‪ ،‬ػهٕو كویوی ٍح حُ حرهیْ ٔ پیَٔحٌ‬
‫حٔ يلـٕد ٔ پُٓخٌ يیىحَي‪)ٖ۴(.‬‬
‫رُخرَحیٍ حًٓخػیهیخٌ رّطٔخٔی ػوم ىٍ يیخٌ ًّْی حَٔخٌْخ هخثم َیٔظُي ٔ ٍٓیيٌ‬
‫رَّٓخیض طکخيم ٔ ٓؼخىص ٍح طُٓخ يوظ‪ ٚ‬رّپیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ يیىحَُي ٔ آٌْخ ٍح‬
‫ػخهمطَیٍ حكَحى رَ٘ يیىحَُي ٔ ٔؿٕى آَخٌ ٍح رَحی ْيحیض رَ٘ ٔحؿذ يیحَگخٍَي‪.‬‬
‫رَحٓخّ حػظوخى حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬ىٍ ٕٓيیٍ يَطزّی طکخيم حَٔخٌ‪َ ،‬خ‪١‬ن [یخ آىو حٔل کهی‪،‬‬
‫پیخيزَحٌ] پْ حُ حطًخو ٔظخیق‪ ،‬حُ ؿٓخٌ يخىی ٍهض رَيیرُيى‪ ،‬رّؿٓخٌ آًٓخَی‬
‫ٔحٍى يیگَىى ٔ رّؿخیگخِ ػوم ىْى ‪ٛ‬ؼٕى يیکُي ٔ ىٍ آٌؿخ طزيیم رّػوم هيٓی‬
‫يـَى يیٕٗى [یؼُی رّآىو ٍٔكخَی طزيیم يیگَىى] ٔ يُظظَ ٓخیَ َطوخء يیيخَي طخ‬
‫آٌکّ ًّْ ىٍ ْیکهی ٍَٕحَی يـظًغ َٕٗي ٔ ْیکم ٍَٕحَی حػظى ٍح رّٔؿٕى آٍَٔي ٔ‬
‫رّؿُّشحنًؤٔی رَُٓي‪ ٔ )ٖ۲(.‬حیٍگَّٕ ٕٓيیٍ يَطزّی طکخيم حَٔخَی رّپخیخٌ يیٍٓي‪.‬‬
‫حُ يطخنؼّی يُخرغ حًٓخػیهی چُیٍ َظیـّ يیٕٗى کّ ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ‬
‫ػًالً ىٓظیخری رّػوم حٔل (ػوم کهی) کّ يؼخىل هيحَٔي حٓض‪ ،‬ؿیَ يًکٍ حٓض؛ ٔ‬
‫ْیچکْ ُُْٕ ػوم ٍح رّطًخو ٔ کًخل ىٍک َکَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٖٔ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حُ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ کًخنی کّ حَٔخٌ يیرخیٔض ريحٌ رَٓي‪ ،‬کًخل ىیُی حٓض‪ٔ ،‬‬
‫ئیَْخی ٓؼخىص حَٔخٌ َیِ يُل‪َٜ‬ح ً ئیَْخی حٓض کّ رخ حػظوخى ٔ يٌْذ‬
‫حًٓخػیهیّ پیَٕي ىحٍى‪ .‬رّػُٕحٌ ًََّٕ رّحَٕحع حَٔخٌ حُ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ حٗخٍِ ًَخثیى‪:‬‬
‫ىٍ حَٔخٌُٗخٓی حًٓخػیهیّ حُ ّٓ َٕع حَٔخٌ ٓوٍ ٍكظّ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ آىو ٍٔكخَی‪ ،‬کّ حِٕٓی آًٓخَی حٓض‪ .‬رّػزخٍطی‪ ،‬ػوم ٕٓيی حٓض کّ‬
‫رّػوم كؼخل [ػوم ىْى] طزيیم ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ آىو حٔل کهی [رَُ٘يیُی] کّ َٓخیض ػهى آىو ٍٔكخَی حٓض ٔ ًحص ػًم حٔ‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ ٗو‪ًْ ٚ‬خٌ پیخيزَ یخ َخ‪١‬ن حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ آىو ؿِثی = حَٔخٌ يٕؿٕى کّ آؿخُگَ ىٍِٔی يخ حٓض ٔ ىٍ کٕچّ ـ هیخرخٌ‬
‫ٍحِ يیٍٔى‪)4ٓ(.‬‬
‫َظیـّ حیٍکّ‪ :‬ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬حَٔخٌ ٔحؿي ّٓ ٔؿٕى يظلخٔص حٓض؛ ٔ ىٍ‬
‫ّٓ يَطزّ رّطکخيم يیٍٓي‪ .‬حَٔخٌ حًٓخػیهی ىٍ ٔؿٕى َؤظیٍ هٕیٖ‪ ،‬کّ ٔؿٕىی‬
‫كیٕحَی حٓض‪ ،‬رخ ػهى ٔ ىحَٖ رّػوم ؿِثی ىٓض يییخري‪ٔ ،‬ؿٕى طخٍیوی رّىٓض‬
‫يیآٍٔى ٔ رّيَحكم يخىی طخٍین ىحهم يیٕٗى‪ .‬ىٍ حیٍ يَحكم طخٍیوی‪ ،‬رّٔحٓطّی‬
‫ْيحیض حَزیخء ٔ حٔ‪ٛ‬یخء رَ ٔؿٕى ػوالَی حٔ يَطزّ رّيَطزّ حكِٔىِ هٕحْي ٗي ٔ‬
‫رّکًخل طخٍیوت هٕیٖ‪ ،‬کّ کًخنی حٓض ىیُی‪َ ،‬خثم يیگَىى‪ .‬آٌگخِ حَٔخٌ طخٍیوی‬
‫ٔؿٕىی ػَكخَی يییخري ٔ يَحكم يخٍٔحءحنطزیؼی ٍح ‪١‬ی هٕحْي کَى ٔ رّػوم کم‪،‬‬
‫کّ يؼخى هيحَٔي ٔ َٓخیض طکخيم حَٔخٌ حٓض‪ ،‬هٕحْي ٍٓیي‪.‬‬
‫پْ ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬طکخيم يخىی حَٔخٌ‪ ،‬طکخيم ػوم ؿِثی (ػوم‬
‫يؼی٘ظی) ٔ طکخيم طخٍیوی حَٔخٌ‪ ،‬طکخيهی ىیُی حٓض‪ ٔ ،‬طکخيم يؼُٕی حَٔخٌ‪،‬‬
‫ٍٓیيٌ رَّٓخیض ػوم ٔ ػَكخٌ‪ ٔ ،‬یخ رّػزخٍطی‪ٍٓ ،‬یيٌ رّػوم کم حٓض؛ حيخ رَ‬
‫حٓخّ طلکَ حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬حیٍ يَكهّ حُ طکخيم ػًالً ىٓض یخكظُی َیٔض‪.‬‬
‫ـ «ؿَْٕ حَٔخٌ يـَى حٓض‬ ‫ػلن الٌلٌ‪:‬‬
‫یخ يخىی‪ ،‬یخ يظکخػق ٔ طَکیزی حُ حیٍ ىٔ؟»‬
‫= حًٓخػیهیّ يؼظويحَي كویوض حَٔخٌ‪َ ،‬لْ يـَىی حٓض کّ حُ ٓخكض َلْ کهی‬
‫َٓچًّ٘ گَكظّ حٓض ٔ آػخٍ ؿیَ ؿًٔخَی ىحٍى؛ حیٍ كویوض‪ ،‬ريَی ىحٍى کّ رّيُِنّی‬
‫آٗیخَّ ٔ حرِحٍ حٔ حٓض‪ .‬حرِحٍی يخىی کّ ىٍ ُٗخهض ػوم ٔ َلْ رّکخٍ گَكظّ‬
‫يی ٕٗى ٔ يٕحنیي ػالػّ ىٍ ٔحهغ رَحی پیيحیٖ طٍ ٔ رَحی ُٗخهض ؿَْْٕخی يخىی‬
‫رّ ٔؿٕى آييِ حٓض‪ .‬حَٔخٌ حُ ‪َ١‬ین ؿَْْٕخی يخىی‪ ،‬ؿَْْٕخی ٍٔكخَی ٍح‬
‫ٕٖ‪۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يُِِ> رّٕٓی پٍَٔىگخٍ‬ ‫ّ‬ ‫يیُٗخٓي‪ .‬حیٍ ؿَْْٕخی ٍٔكخَی <حٍٔحف پخک ٔ‬
‫رخُيیگَىَي‪)4ٔ(.‬‬
‫َلْ‪ ّٓ ،‬هِٕ ىحٍى‪ :‬هِٕی ؿ‪٠‬زیّ‪ٕٓٗ ،‬حَی ٔ َخ‪١‬وّ‪ .‬کًخل آىيی ُيخَی طلون‬
‫يی یخري کّ َلْ حٔ رخ ػوم حٔ طَکیذ ٕٗى ٔ حیٍ كخنض ُيخَی حٓض کّ كَيخٌْخی‬
‫َٗیؼض ٔ كَحی‪ ٞ‬ىیٍ ٍح رّؿخی آٍٔى ٔ آٌْخ ٍح ریْیچ ػٌٍ ٔ رٓخَّی كََٔگٌحٍى‬
‫ٔ حُ كَحو رپَْیِى‪ُ ،‬یَح َْ ػًهی کّ حَٔخٌ حَـخو يیىْي رَ َلْ حٔ حػَ يیگٌحٍى‬
‫ٔ حیٍ طؤػیَ‪ ،‬ؿخٔیيحٌ رخ حٔ رخهی حٓض‪ .‬نٌحص آىيی َیِ ىٔ َٕع حٓض‪ .‬یکی نٌحص ؿًٔی‬
‫ٔی‪ ،‬کّ َخپخیيحٍ حٓض؛ ىیگَ نٌحص يؼُٕی‪ ،‬کّ حُ ‪َ١‬ین َلْ كخ‪ٛ‬م يیٕٗى ٔ‬ ‫ٔك ّ‬
‫چ ٌٕ َلْ پخیُيِ حٓض‪ ،‬نٌحص حٔ َیِ پخیيحٍ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ؿَ‪ ٝ‬حُ آكَیُٖ حَٔخٌ‪،‬‬
‫ػوم ٔ َلْ رٕىِ حٓض؛ َّ ؿٔى‪ .‬ػوم ٔ َلْ کّ ىٍ حَٔخٌ حٓض‪ ،‬ػوم ٔ َلْ ؿِثی‬
‫حٓض کّ رّػوم ٔ َلْ کم رخُيیگَىى‪ .‬حيخ چٌٕ آىيی ىحٍحی ريٌ ٔ َلْ حٓض‪،‬‬
‫پیخيزَحٌ رخیي ْى ريٌ ٔ ْى َلْ حٔ ٍح رّکخٍ ٔحىحٍَي‪ .‬کخٍ ريٌ‪ًَ ،‬خُ ٔ ٍُِٔ ٔ كؾ ٔ‬
‫ؿٓخى ٔ ٓخیَ ػزخىحص حٓض ٔ کخٍ َلْ‪ُٗ ،‬خهض كویوض ٔ رخ‪ ٍ١‬حػًخل َٗػی‪)4ٕ( .‬‬

‫ىٍحیٍ َظَیّ ىٔگخَّگی حَٔخٌ رّيؼُخی ٔحهؼی کهًّ پٌیَكظّ ٗيِ حٓض‪ .‬آٌچّ‬
‫كویوض حَٔخٌ حٓض َلْ حٔ حٓض؛ ٔ ريٌ پٕٓظّی حٓض کّ حُ كویوض حَٔخٌ رَِٓی‬
‫َيحٍى‪« :‬حی رَحىٍ طٕ ًْخٌ حَيیّ٘ی»(ٖ‪ )4‬رًّْیٍ ؿٓض َلْ َخ‪١‬وّ ٔ ريٌ ىٔچیِ‬
‫ئظومحَي کّ كو‪ ٢‬حٍطزخ‪١‬ی رخْى ىحٍَي‪ .‬حُ َظَ ريَی حٔ كیٕحَی حٓض کّ ىٍ َُيگی‬
‫يخىی ٔ َلٔخَی هٕى ؿَم حٓض ٔ ىٍٔطَیٍ يوهٕهخص رّهيح حٓض‪ .‬حیٍ ٍٔف حٔ حٓض‬
‫کّ رَ حػَ ْيحیض حَزیخء ٔ حٔ‪ٛ‬یخء يیطٕحَي رَّٓخیض طکخيم ىٍَٔی هٕیٖ ىٍ ٍٔی‬
‫ُيیٍ َخیم ٕٗى؛ ٰنکٍ طکخيم يؼُٕی حَٔخٌ ٔ ٍٓیيٌ رَّٓخیض ػوم ٔ ػَكخٌ ٔ کًخل؛‬
‫یخ رّػزخٍطی‪ٍٓ ،‬یيٌ رّػوم کم حٓض کّ ػًالً ىٓض َیخكظُی حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ طؤیىرُيی‪ ،‬ىٔ ػخنى ٍٔكخَی ٔ ؿًٔخَی يهلٕظ گَىیيِ حٓض‪ ،‬کّ آىو‬
‫ٍٔكخَی ىٍ ػخنى ٍٔكخَی هَحٍ ىحٍى‪ ٔ ،‬آىو ؿِثی ىٍ ػخنى ؿًٔخَی ٔ ٔحٓطّی يیخٌ‬
‫حیٍ ىٔ آىو (یخ ىٔ ػخنى) رَُ٘يیُی یخ آىو حٔل کهی حٓض‪ .‬حیٍ آىو حٔل کهی‪ ،‬کّ َٓخیض‬
‫ػهى آىو ٍٔكخَی حٓض‪ ،‬طًخو کًخالص ٔ ػوم ٍح رّٔحٓطّی آىو ٍٔكخَی [کّ حٔ ْى حُ‬
‫ػوم کهی ىٍیخكض کَىِ حٓض] حهٌ ًَٕىِ ٔ رّٔحٓطّی حیٍ کًخالص رَّخ‪١‬وخٌ یخ‬
‫پیخيزَحٌ طزيیم يیگَىى ٔ َٗٔع رّْيحیض آىو ؿِثی يیکُي ٔ يیکٕٗي طخ حٔ ٍحْى‬
‫رّکًخل َِىیک ٓخُى‪.‬‬
‫ٖٖ‪۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫َلْ ىٍ ٔؿٕى آىيی‪ ،‬يَحطزی ىحٍى کّ رَطَیٍ آٌ‪َ ،‬لْ ػخههّ حٓض‪ .‬طؼزیَ هَآٌ‬
‫حُ َلْ ػخههّ‪« ،‬ػوم» یخ «كٕآى» حٓض کّ ىٍ پخٍٓی آٌ ٍح «ىل» يیگٕثیى‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ‪ ،‬كویوض ًحص آىيی‪ ،‬رخ‪ ٍ١‬حٔ حٓض‪ ،‬یؼُی‪َ :‬لْ ٔ ػوم ٔ ىل‪.‬‬
‫حيخ حَٔخٌْخی ؿِثی‪ ،‬حَٔخٌْخی ْٔظُي کّ كخيم ٍٔف هيحثی ٔ يَکذ حُ ىٔ‬
‫ػخنى يلّٕٔ ٔ يؼوٕلحَي‪ ،‬کّ یکی ؿٔى يَىو‪ ،‬کّ ىیيَی ٔ ُٕٗىَی حٓض‪ٔ ،‬‬
‫ىیگََلْ يَىو‪ ،‬کّ ىیيَی ٔ ُٕٗىَی َیٔض‪ )44(.‬حُ ؿٔى رَّلْ «َخ‪١‬وّ» ٔ حُ ٍٔف‬
‫رّػوم «ؿِثی» َیِ یخى يیگَىى‪.‬‬

‫يٕأیيحنيّیٍ ٗیَحُی َلْ َخ‪١‬وّ ٍح رّػُٕحٌ يلَکی يیىحَي کّ ىٍئیَ كَکض‪،‬‬

‫رّطؼخنیى پیخيزَحٌ يلظخؽ حٓض‪ .‬حٔ ىٍ ٍٓخثم حنًئیيیّ يیَٕیٔي‪َ« :‬لْ َخ‪١‬وّ ىٍ‬
‫حرظيحی ٍحِ‪ ،‬هِٕی يل‪ ٞ‬حٓض‪ ،‬ؿِ رخ طيٍیؾ ٔ کٔذ حُ يؼهى ٍٔكخَی‪ ،‬حيکخَی رَحی‬
‫رّكؼهیض ٍٓیيٌ آٌ َیٔض‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ ‪١‬لم حرِحٍ ٔ آيخىِگی ٓوٍ گلظٍ ٍح ىحٍح‬
‫حٓض‪ٔ ،‬نی رئٌ طؼهیى پيٍ ٔ يخىٍ‪ْ ،‬یچگخِ نذ رّٓوٍ ًَیگ٘خیي‪ .‬حَزیخء ٔ حٔنیخی‬
‫ٰانٓی ًْخٌ َو٘ی ٍح حیلخ يیکُُي کّ پئٍ يخىٍ رَحی رخُٗيٌ ُرخٌ کٕىک‪...‬‬
‫رّکًخل ٍٓیيٌ ‪١‬زخیؼی‪ ،‬کّ ىٍ ريٌ حَٔخٌ يطَف حٓض‪ ،‬رّْیچ ٍٔ‪ ،‬ىٍ ٍٔف ٔ‬
‫َلْ َخ‪١‬وّ ‪َ١‬ف ٗيَی َیٔض‪ .‬حٓظکًخل ‪ٍٕٛ‬ی حٍٔحف رّکٔذ حُ يؼهى ٍٔكخَی‬
‫رٔظّگی ىحٍى؛ كخل آٌکّ حٓظکًخل ‪١‬زیؼی ريٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص ح‪ٟ‬طَحٍی [َخهٕحٓظّ] ٔ‬
‫رئٌ َیخُ رّحکظٔخد حُ ٗو‪ٍٕٛ ٚ‬ص يیپٌیَى‪)4۳(.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ ط‪ ٍٕٜ‬حىٔحٍی حُ طخٍین‬ ‫ػوْل كٍگبًَ‪:‬‬
‫ىحٍَي‪ ،‬حیٍ ط‪ ٍٕٜ‬کّ ٗخنٕىِی حػظوخى حی٘خٌ ٍح ٗکم يیىْي‪ ،‬رَّٕرّی هٕى رخ‬
‫َظَیّی ََٕٓٗض حَٔخٌ حٍطزخ‪ ١‬ىحٍى ٔ ىٍ طلٔیَ ٍٔحیخص طٍٕحطی ٔ ٓپْ هَآَی‬
‫ُْزٕ‪ ١‬آىو رّرٓظَیٍ ٔؿٓی ًَخیٖ ىحىِ ٗيِ حٓض‪ .‬حیٍ ًَخیٖ رٓ٘ظی ىٍرخٍِی يخؿَحی‬
‫آىو ىٍ رخؽ رٓ٘ض‪ّٕٓٓٔ ،‬ی حٔ طٕٓ‪ ٢‬حرهیْ ٔ ىٍ َظیـّ ْزٕ‪ ١‬حٔ حٓض‪ ،‬آٌگَّٕ کّ‬
‫ىٍ ؿٓخٌ ؿیَيخىی هيیى «ػخنى حالريحع» ٍٔی ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫آىو یخ ًْخٌ حَٔخٌ‪« ،‬آىو ٍٔكخَی» َخيیيِ ٗيِ حٓض‪ .‬رخ حٓظلخىِ حُ َظخو کیٓخٌ‪-‬‬
‫ُٗخهظی ػوٕل ىِگخَّی کّ طٕٓ‪ ٢‬کَيخَی طَ٘یق ٗيِ حٓض‪ ،‬حیٍ ٍٔحیض‪ ،‬آىو ٍح ىٍ‬
‫ح‪ٛ‬م ىٍ يَطزّی ػوم ٕٓو هَحٍ يیىْي‪ .‬ؿُزّی هٕد آٌ «ىٍهظی» ىٍ «رخؽ ػيٌ»‬
‫کّ حَٔخٌ كن َيحٗض رّآٌ َِىیک ٕٗى‪ًْ ،‬خٌ ٍطزّی ػوم ک ّم حٔل حٓض‪ .‬حرهیْ یخ‬
‫ٗیطخٌ ًَخیُيِی يیم َلٔخَی آىو رَحی َپٌیَكظٍ حیٍ ؿخیگخِ حػطخء ٗيِ رّٔی حٓض‪.‬‬
‫‪۲ٖ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫چُیٍ حيَی يٕؿذ آٌ ٗي کّ حَٔخٌ يَطکذ گُخِ ؿخِ‪١‬هزی َخيَ٘ٔع ٕٗى‪ ،‬گُخِ‬
‫طًخیم رّکٔذ يَطزّی رَحرَ رخ ػوٕل رخالطَ‪ .‬طُزیّ ٔ ٍحَيِ ٗيٌ يظؼخهذ آىو حُ «رخؽ‬
‫ػيٌ» رّحُ ىٓض ىحىٌ يَطزّ ٔ رَطَی ٔی حُ ٓخیَ ػوٕل يخىٌٔ ٔی حَـخيیي‪ .‬آىو‬
‫ػوم ىْى ٗي‪ٔ ،‬نی حُ ٍحِ طٕرّ‪ ،‬رخُگ٘ض رّؿخیگخِ ح‪ٛ‬هی هٕى ٍح يی‪١‬هزي‪.‬‬
‫رخُگ٘ض آٍُٔی آىو <ًَخى َٕع رَ٘> حٓض؛ رًّْیٍ ٓزذ حٓض کّ ؿٓخٌ ػوٕل‬
‫رّػُٕحٌ ًْظخی هٕى رَ ٍٔی ُيیٍ‪ٓ ،‬هٔهّيَحطذ يٌْزی ٍح ىحٍى (ٓهٔهّيَحطذ‬
‫يٌْزی ىٍ حیٍ ىَیخ طـهی ٓهٔهّيَحطذ ؿٓخٌ ػوٕل حٓض) طًخيی حیٍ ٓهٔهّيَحطذ‪،‬‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬یکپخٍچّ ًَخىی حٓض حُ ىػٕص‪ ،‬یؼُی رخُگَىحَیيٌ آىو ْزٕ‪ ١‬کَىِ رٍّحِ‬
‫كویوض‪َ٘ ٔ ،‬خَّی حٓض حُ يَكهّی حُ ٍَٔي "يؼَحؽ" ٍٔكخَی‪.‬‬
‫ْزٕ‪ ١‬آىو طٕ‪ٟ‬یلی رَ يلٕٓو «گُخِ ح‪ٛ‬هی» َیٔض‪ ،‬رهکّ طٕ‪ٛ‬یق كَآیُي کیٓخَی‬
‫َزٕص ٔ رّکًخل ٍٓیيٌ يظٕحنی آٌْخ‪َ ،‬ظخو كویوی پيیيِْخ ٍح‬ ‫حٓض کّ ىٍ آٌ حىٔحٍ ّ‬
‫طـيیي يیکُُي‪ًٓٓ .‬ی کّ ٓهٔهّيَحطذ رَػٓيِ ىحٍى‪ ،‬آٌ حٓض کّ رَحی آىو ٔ َیِ‬
‫رَحی طًخو َٕع رَ٘ ي٘و‪ ٚ‬کُي کّ آَخٌ حُ چّ ٍحْی ٔ حُ چّ كئىی رخیي رگٌٍَي‬
‫طخ رّػوم کم رَُٓي‪ .‬چُیٍ رخُگ٘ظی ًَخیخَگَ يو‪ٜ‬ي رخنوِٕی حٓض کّ َْ حَٔخَی يی‪-‬‬
‫طٕحَي رّآٌ رَٓي ٔ حُ ٍحِ آٌ رُّٗخهض ٗخیٔظّی یگخَّگی هيح ٔ كکًض ٍَٔي ههوض‬
‫َخیمآیي‪ .‬حیٍ رخُگ٘ض رّيَطزّی حٓض کّ ىٍ آٌ آىو حُ ىحَ٘ی رَِٓيُي يیٕٗى کّ‬
‫آگخْی حُ آٌ چیِی حٓض کّ رّطؼزیَ هَآٌ «کم َخوْخ» (ٕ‪َ )ٖٔ :‬خيیيِ ٗيِ ٔ حیٍ‬
‫َخوْخ ىٍ كُِٕی طلکَ حًٓخػیهی کى حٍُٕطَ حُ «كوخین»‪ ،‬یؼُی كوخین ؿٓخًٌٕٗل‬
‫ػهَ َى آىَ َو حْل َ ْٓ ًَخء ُکهَ َٓخ» يؼُی ٔ يلٕٓيی ؿِ حیٍ َيحٍى‪.‬‬
‫َیٔظُي‪َ َٔ « .‬‬
‫رَحی حػزخص حیٍ حىػخ رّهٕحی ْلظگخَّی ػوم حُ َظَ حًٓخػیهیّ‪ ،‬يیپَىحُیى‪:‬‬
‫ٍَٓٔ حٓض؛‬ ‫حٔنیٍ هِٕی ػوم ىَْ حٓض؛ ىٔيیٍ هِٕی ػوم ٗکلظٍ ٔ حَزٔخ‪ُ ٔ ١‬‬
‫ٕٓيیٍ هِٕی ػوم كن حٓض؛ چٓخٍيیٍ هِٕی ػوم رَْخٌ حٓض؛ پُـًیٍ هِٕی ػوم‬
‫كیخص حٓض؛ ًٗ٘یٍ هِٕی ػوم کًخل حٓض؛ ُٗخهض ْلظًیٍ هِٕ ٔ رخالطَیٍ هِٕی‬
‫ػوم ىٍ يیخٌ َخهالٌ حًٓخػیهی رؼيی آٗلظّگی حیـخى کَىِ حٓض‪ْ« .‬خََی کَرٍ» ىٍ‬
‫ٔیَحیٖ هٕى حُ کظخد حنیُخریغ‪ ،‬حیٍ ْلظًیٍ هِٕ ٍح «ؿیزّ» هَحثض کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ٓـٔظخَی ٔ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ َیِ ىٍرخٍِی کًخل يیَٕیُٔي‪َ :‬لْ حَٔخٌ ٔهظی‬
‫رّکًخل يیٍٓي کّ حكخ‪ٟ‬خص ػوم کهی ٍح رّطًخيی پٌیَح ٕٗى‪)4۶(.‬‬
‫ٖٗ پیخيزَ رٍِگ ‪١‬ی هَیذ ٓٓٓ‪ٓ ۰‬خل كَيخٌ هيح ٍح رَرو٘ی حُ رَ٘یض‬
‫ٍٔحٌ ٓخهظُي ٔ حكخ‪ٟ‬خص ػوم ٍح رّآَخٌ ٍٓخَیيِحَي [طخ ػوم ٗ٘ى ٍكظُي؛ ُیَح‬
‫‪۲ٖ۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫يَكهّی ْلظى = ؿیذْخ حٓض کّ ُُْٕ َیخييِ] حيخ حیٍ ٔحهؼیض کّ آٌْخ َظٕحَٔظُي‬
‫رًَّْی رَ٘یض كَيخٌ رَحَُي‪ ،‬هٕى ىنیم رَآٌ حٓض کّ ْیچکْ ُُْٕ ػوم ٍح رّ‪-‬‬
‫طًخيی َپٌیَكظّ حٓض‪)4۰(.‬‬
‫ؿًهّی آؿخُیٍ رُي ىٔو ؿخيغ حنلکًظیٍ چُیٍ هٕحَيِ يیٕٗى‪ ٔ« :‬ػُخیض َلْ‬
‫کم حُ حكظیخؽ هٕیٖ ريحٌ ٗو‪ ٚ‬رخٗي کّ حكخ‪ٟ‬خص ػوم کهی ٍح طًخو حٔ پٌیَى ٔ رَ‬
‫ههن رَؿًهّگی حٔ ٓخالٍ ٕٗى‪ ،‬حیٍ ٗو‪ ٚ‬آهَیٍ ٓخالٍی رخٗي يَ حیٍ ٓخالٍحٌ ٍح‬
‫ٔ ىٍٔ رّحٔ رّآهَآیي‪».‬‬
‫رُخرَحیٍ چٌٕ ىٍٔ آهَ ُُْٕ حُ َگخِ حًٓخػیهیّ رّآهَ ََٓیيِ‪ ،‬پْ ػًالً کًخل‬
‫ػوهی ىٍ کخٍ َیٔض‪ .‬ىٍ ‪ ًٍٟ‬طُٓخ طؼيحى کًی حُ حَٔخٌْخ ىحَٖ ٔ طٕحَخثی رَِٓرَىٌ‬
‫ٔ طلض طؤػیَ هَحٍ ىحىٌ ٍح ىحٍَي‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬حَٔخٌْخ یکٔخٌ ههن َ٘يِحَي؛ رَهی‬
‫ٔحؿي َٓخیض کًخل ٔ طٕحَخثی طؤػیَگٌحٍیحَي‪ ٔ ،‬رَهی ىیگَيظؤػَحُ آٌ ْٔظُي ٔ رئٌ‬
‫کًک آٌْخ رّيو‪ٜ‬ي ًَیٍُٓي؛ ٔنی ىٍ کم‪ ،‬طکخيم ػوهی ُُْٕ كخ‪ٛ‬م َ٘يِ حٓض‪.‬‬
‫"ػهى" کّ ىٍ گُـیُّی "ػوم"‬ ‫ػلن‪:‬‬
‫ؿخی يیگیَى‪ ،‬ػزخٍص حٓض حُ ىٍیخكظٍ چیِْخ چُخٌکّ ْٔض‪َ .‬خ‪ َٛ‬هَٔٔ ىٍ‬
‫«ٔؿّ ىیٍ» طٕ‪ٟ‬یق يل‪ٜ‬هی ىٍ يٕحٍى ػهى ٔ ػوم ٔ طؼهیى ٔ طؼهُّى ٔ حٍطزخ‪ ١‬آٌ رخ حيَ‬
‫ىیٍ ٔ هيحُٗخٓی حٍحثّ يیکُي‪ .‬رّپُيحٗض حٔ ًّْی آكَیيِْخی ٍٔكخَی ٔ ؿًٔخَی‬
‫رَحی حَٔخٌ هخرم ُٗخهض حٓض‪َْ .‬چّ ٍح هخرم ُٗخهض َزخٗي‪ْٔ" ،‬ض" ًَیطٕحٌ گلض‪،‬‬
‫رّؿِ هيحَٔي‪ ،‬کّ حُ ػهى رَطَ حٓض‪َْ .‬کْ کّ حُ ػهى ریٖطَ َ‪ٜ‬یذ یخكظّ رخٗي‪،‬‬
‫رّحيَ هيح َِىیکطَ حٓض‪ُٗ .‬خهض كهٔلت آكَیُٖ ٔ چٌٕ ٔ چَح کَىٌ رَحی يؼَكض‬
‫ػخنى ٔ ح‪١‬الع رَ ػهٕو‪ ،‬رَ حَٔخٌ ٔحؿذ حٓض‪ .‬حیٍ ُٗخهض چیِی َیٔض ؿِ ُٗخهض‬
‫ػهى ىیٍ كن؛ ٔ ػهى ىیٍ كن‪ ،‬ػوخیي حًٓخػیهیخٌ حٓض‪ُٗ .‬خهظٍ ػخنى یخ يلی‪ ٢‬يخىی‪،‬‬
‫چیِی َیٔض ؿِ ُٗخهظٍ كؼم آٌْخ‪َ .‬ظیـّی حیٍ ُٗخهضْخ‪ ،‬حػزخص َزٕص حٓض‪.‬‬
‫كهٔلّی پیٕٓظٍ َلْ رّؿٔى‪ ،‬رٓظَ ٗيٌ ٔ کخيمطَ ٗيٌ َلْ حٓض ٔ حیٍ کًخل ٔ‬
‫رٓظَی ؿِ حُ ٍحِ آيٕهظٍ ػهى كخ‪ٛ‬م ًَیٕٗى‪ .‬ػهى حُ ‪َ١‬ین كٕحّ پُـگخَّ رَّلْ‬
‫يیٍٓي ٔ كٕحّ ؿِ حُ ‪َ١‬ین ؿٔى كخ‪ٛ‬م ًَیٕٗى‪.‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ ػهى آيٕهظٍ ٔ چٌٕ ٔ چَح کَىٌ ىٍ حيٍٕ ‪١‬زیؼض ٍح ٔیژِگی َلْ‬
‫ٔی آكَیيِ‪ ،‬ىٍ‬‫آىيی ىحَٔظّ ٔ گلظّ حٓض‪ْ :‬ىچُخٌکّ هيحَٔي هٍٕىَی ٍح رَحی َلْ ك ّ‬
‫َْ کْ‪َ ،‬لْ ٓوٍگٕی َٓخىِ حٓض‪ ٔ ،‬حیٍ َلْ ييحو ىٍ ؿٔض ٔؿٕ ٔ چٌٕ ٔ چَح‬
‫ٔی حُ ‪١‬ؼخو ٔ َٗحد يِِ يیؿٕیي‪َ ،‬لْ‬ ‫حٓض‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪ًْ ،‬چُخٌکّ َلْ ك ّ‬
‫‪۲ٖ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َخ‪١‬وّ حُ ىیيٌ ٔ ُٕٗىٌ ػهى «يؼُی» يیؿٕیي ٔ طلکَ ىٍ آكَیُٖ ٔ ػهىآيُٕی ٍح‬
‫ؿِٔ ًحص ٔ ٔؿٕى حَٔخٌ ٔ كَيخٌ هيح يیىحَي ٔ حٓظُخى يیکُي رّآیّی « َٔیظَلَ َك ٌََُٔ كِی‬
‫خ‪ً ١‬ال‪»ٔ۲ٔ :ٖ ،‬‬ ‫‪ٍَ ٝ‬رََُخ َيخ َههَ ْوضَ ٰ ٌََْح َر ِ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬
‫ن حن َ‬ ‫ه َْه ِ‬
‫ًْچُیٍ رَّظَ حٔ‪ ،‬حَٔخٌ ىحَخ يٕأظق حٓض کّ رّىیگَحٌ ػهى ریخيُٕى ٔ حیٍ‬
‫خٌ َٔاِیظ َِخء‬
‫ٔ ِ‬ ‫ّللاَ یؤ ْ ُي َُ ِر ْخن َؼ ْي ِل َٔ ْ ِ‬
‫حإلكْ َ‬ ‫يؼُی ٍح حُ طؤٔیم حیٍ آیّی حٓظُزخ‪ ١‬کَىِ حٓض‪ِ « :‬ا ٌَ َ‬
‫ظ ُك ْى نَؼَهَ ُك ْى طٌََ َك ٌََُٔ ‪»۲ٓ :ٔ۶ ،‬‬ ‫َخء َٔ ْحن ًُ ُْ َك َِ َٔ ْحنزَ ْـی ۚۘ ی ِؼ ُ‬
‫ػ ٍِ ْحنلَلْ ٘ ِ‬
‫ًِی ْحنوُ َْرَ ٰٗ َٔی ُْ َٓ ٰٗ َ‬
‫ريیٍطَطیذ ػيل ٔ حكٔخٌ ٍح ػزخٍص حُ آيٕهظٍ ػهى رّٓخیَ حَٔخٌْخ ىحَٔظّ حٓض‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ رّئؤنّی طؼهیى‬ ‫رؼلین‪:‬‬
‫حًْیض كَحٔحٌ يیىحىَي‪ ،‬رًّْیٍ ٓزذ «طؼهیًیّ» ٔ «حْم طؼهیى» ْى َخيیيِ ٗيِحَي‪.‬‬
‫كٍٔ ‪ٛ‬زّخف يؼظوي رٕىِ حٓض کّ ػوم رَحی آىيی ىٍ حيٍٕ کخكی َیٔض ٔ طؼهیى يؼهى‬
‫)یؼُی حيخو( الُو حٓض‪ٔ .‬ی يیگلض‪ :‬هيحُٗخٓی رّػوم ٔ َظَ َیٔض‪ ،‬رهکّ رّطؼهیى‬
‫حيخو حٓض‪َ .‬خ‪َٛ‬هَٔٔ َیِ ىٍ ٗؼَ هٕیٖ رخٍْخ رّئؤنّی طؼهیى ٔ حًْیض آٌ حٗخٍِ‬
‫کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ٖٖٕ حُ ىیٕحَٖ يیگٕیي‪:‬‬
‫َٓخَی ٍح رـُّیَ آٗکخٍی‬ ‫َزیُي ؿِ رّحی٘خٌ چ٘ى ىحَخ‬
‫ؿِ حُ طؼهیى كَی َخييحٍی‬ ‫َٓخٌ آٗکخٍح کْ َيیيِ حٓض‬
‫ىٍ طلکَ حًٓخػیهیّ آىو‬ ‫ًوِ افزیبه كه رکبهل اًَبى‪:‬‬
‫ؿِثی رّٔحٓطّی ْيحیض پیخيزَحٌ یخ آىو حٔل کهی‪ ،‬ئیَْخی طکخيم ٍح ‪١‬ی هٕحْي‬
‫کَى‪ْ .‬يف ؿخثی ٔ َٓخثی پیخيزَحٌ‪ ،‬حٓظلخنّ ٔ ىیگَگٌٕ ٗيٌ َلْ حَٔخَی حٓض‪،‬‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬طی کّ رخنلؼم ٔ كویوظخ ً رّ‪ٛ‬لض ػوم يظ‪ٜ‬ق ٕٗى؛ «یؼُی رّكخنظی ىٍ آیي کّ‬
‫ىٔحو ٔ روخی ؿخٔیيحَی یخري»(‪)4۴‬‬
‫حَٔخٌ رّٔحٓطّی ػهٕو ٔ يؼخٍكی کّ پیخيزَحٌ ىٍ حهظیخٍ حٔ يیَُٓي‪ ،‬ىیگَگَٕی‬
‫يیپٌیَى ٔ رّطکخيم يیٍٓي؛ چٌٕ حیٍ ػهى حُ کخَخل هيحَٔي (ٔكی) َٓچًّ٘‬
‫يیگیَى‪ ،‬يیرخیٔض يؼَكظی ىیُی ٔ یخ َٗیؼض رخٗي‪ .‬حيخ آٌچّ حیٍ يؼخٍف ٍح ىٍک‬
‫يیکُي‪ ،‬ػوم (حَٔخٌ) حٓض؛ ٔ حیٍ ػوم حٓض کّ يٕكن رّىٍیخكض حیٍ ػهى ٔ ىحَٖ‬
‫يیگَىى‪ )4۲(.‬رُخرَحیٍ‪ ،‬ىٍ طلکَحًٓخػیهیّ‪ ،‬کخٍ ػوم‪ ،‬ىٍیخكض يؼخٍف ىیُی ٔ کٔذ‬
‫َٗیؼض حٓض‪ )۳ٓ(.‬حُ حیٍ ٍٔ ىٍ طلکَ حًٓخػیهیّ‪ ،‬ػوم ٔ ىیٍ طؼَیلی ي٘ظَک ىحٍَي‬
‫ٔ يیخٌ آٌْخ ْیچگَّٕ َخٓخُگخٍی ٔ َخًْآُْگت ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬چُخٌکّ ‪١‬خػضپٌیَی‬
‫َیِ يلخْیًی ي٘ظَک ىحٍَي‪ )۳ٔ(.‬کخٍ ػوم يلٔخرّ ٔ ط٘وی‪َ ٚ‬یک ٔ ري ٔ َلغ ٔ‬
‫‪ ٍَٟ‬حٓض‪ ،‬حیٍؿخ حٓض کّ ُيیُّی ػًم حهظیخٍی ٔ کًخلپٌیَی كَحْى يیٕٗى‪.‬‬
‫‪۲ٖ۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫پْ رَحٓخّ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ‪ ،‬ػوم حَٔخَی‪ ،‬ػوهی ىیُی حٓض کّ ىٍ هييض ىیٍ‬
‫ٔ َٗیؼض حٓض‪ .‬یؼُی كؼم ػوم کّ ىحَٖ حٓض‪ًْ ،‬خٌ َٗیؼض حٓض؛ ىٍ ػخَی‬
‫پیخيزَحٌ َیِ حُ ٍحِ ػوم حَٔخٌْخ ٍح ٍحًُْخثی يیکُُي‪« :‬آٌْخ رّػُٕحٌ آٍَٔيِی‬
‫ىحَٖ ٔ يؼخٍفحَي‪ .‬رّػزخٍطی‪ ،‬ىٍیخكض کُُيِی كی‪ٞ‬حَي‪)۳ٕ(».‬‬
‫حيخ کٔذ آٌ يؼخٍف رّکًک ػوم حٓض‪ ،‬کّ حگَ حَٔخٌ آٌ ىحَٖ ٔ يؼخٍف ٍح‬
‫کٔذ کُي‪ْ ،‬ى ػخنى (ػخهم) گ٘ظّ ْٔى ‪١‬خػض هيح ٍح رّؿخ آٍٔىِ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ىٍ‬
‫حَيیّ٘ی حیٍ يٌْذ‪ ،‬ػوم‪َ ،‬و٘ی ىیُی ىحٍى‪ٍَْ ٔ ،‬حْی کّ حُ ػخنى كٔی رّػخنى‬
‫ػهٕی يیگٌٍى‪ ،‬حُ گٌٍگخِ ىیٍ حيکخٌپٌیَ حٓض‪)۳ٖ(.‬‬
‫حيخ حیٍ ػوهی کّ حًٓخػیهیّ حُ آٌ یخى يیکُُي‪ًْ ،‬خٌ حهظیخٍ‪ ٔ ،‬یخ رّػزخٍطی‪،‬‬
‫حٍحىِی حَٔخٌ حٓض‪ ،‬کّ حَٔخٌ رّٔحٓطّی آٌ ئجٕل ري ٔ هٕد کخٍْخ ٔ رٓ٘ض ٔ‬
‫ىُٔم هٕى يیٕٗى‪ )۳4(.‬ىٍ كهٔلّ ٔ کالو حًٓخػیهی‪ ،‬حَٔخٌ حُ َظَ گلظخٍ ٔ کَىحٍ ٔ‬
‫حَظوخد َیک ٔ ري‪ ،‬يوظخٍ حٓض‪ َّ ،‬يـزٍٕ‪ .‬رُخرَحیٍ رخ حٍحىِی هٕیٖ‪ ،‬كن یخ رخ‪١‬م‬
‫ٍح حَظوخد يیکُي‪ .‬يوٕنّی ؿزَ ٔ حهظیخٍ ىٍ ٗؼَ َخ‪َٛ‬هَٔٔ ؿهِْٕخی رَؿٔظّ‬
‫ىحٍى‪ٓ ،‬وٍ حُ حهظیخٍ يل‪ ٞ‬يیَُي ٔ طًخو َخکخيیْخی حَٔخٌ ٍح كخ‪ٛ‬م حَظوخدْخی‬
‫ري يیهٕحَي‪ ،‬ىٍ يطهغ ه‪ٜ‬یيِ ی ًٗخٍِ ‪ ۶‬حُ ىیٕحٌ حٔ آييِ حٓض‪:‬‬
‫رٌَٔ کٍ َُٓ رخى ٔ هیَِ َٓی ٍح‬ ‫َکْٕٖ يکٍ چَم َیهٕكَی ٍح‬
‫َ٘خیي ُ ىحَخ َکـــْٕٖ رـــــــَی ٍح‬ ‫رَی ىحٌ حُ حكؼخل چَم رَیٍ ٍح‬
‫ؿٓخٌ يَ ؿلخ ٍح‪ ،‬طٕ يَ ‪ٛ‬خرَی ٍح‬ ‫ًْی طخ کُي پیّ٘‪ ،‬ػخىص ًْٗکٍ‬
‫يیلگٍ رّكـــــَىح يَ حیٍ ىحٍٔی ٍح‬ ‫ْى حئَُ حُ پ٘ض رخٍص ریلگٍ‬
‫ييحٍ حُ كهک چ٘ى َیک حهظَی ٍح‬ ‫چٕ طٕهٕىکُی حهظَهٕیٖ ٍحري‬
‫ِٓح هٕى ًْیٍ حٓض يَ ریرَی ٍح‬ ‫رَُٕٔي چــــٕد ىٍهظخٌ ریرـَ‬
‫رّحػظوخى َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪َ ،‬یکروظی ٔ ريروظی حَٔخٌ‪ ،‬رّىٓض هٕى حٔ حٓض‪ .‬رًّْیٍ‬
‫ٓزذ‪ ،‬پیٕٓظّ حَٔخٌ ٍح رّىحَٖآيُٕی ٔ گلظخٍ َیک ٔ کَىحٍ َیک ٔ ىیٍٍُٔی كَح‬
‫يیهٕحَي‪ ،‬ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ٖٓ حُ ىیٕحَٖ يیگٕیي‪:‬‬
‫کّ ریىحَ٘ی يخیّی کخكَی حٓض‬ ‫ُىحَٖ یکی ؿخيّ کٍ ؿخَض ٍح‬
‫کَ ایي ُو كّ ثٌیبك ًیک افزوی اٍذ‬ ‫ریخيُٕ گلظخٍ ٔ کَىحٍ هٕد‬
‫ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ‪ ٕ۳‬يیخٌ ؿزَ ٔ حهظیخٍ طؼخىنی رَ هَحٍ يی کُي‪:‬‬
‫یک هُذ ٍْی ًؼین اٍذ ّ كیگو ٍْی ثالٍذ‬ ‫ثِزویي هاٍ گيیي کي کَ كّ هٍ پیِ رْاٍذ‬
‫چُي گٕثی کّ رئَیک رّطويیَ ٔه‪٠‬خٓض‬ ‫حُ پْ آٌکّ ٍٕٓل آييِ رخٔػي ٔ ٔػیي‬
‫‪۲ٖ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کّ چُـــیٍ گلظٍ رـیيؼُی کخٍ ٓلـــٓخٓض‬
‫پـــْ گُخِ طٕ رّهٕل طٕ هيحَٔي طٍٕحٓض‬
‫گْئی اّ ؽبکن ػلل اٍذ ّ ؽکین الؾکوبٍذ‬
‫رخ هيحَٔي ؿٓخٌ َیِ طٕ ٍح ٍٔی ٔ ٍیخٓض‬
‫ٍحِ ىحَخ رّيیخَّی ىٔ ٍِ هـٕف ٍٔؿخٓض‬
‫کّ ٕٓی حْم هَىؿزَ ٔهيٍ ىٍى ٔػُخٓض‬
‫کّ هَى حْم ُيیٍ ٍح ُ هيحَٔي ػطخٓــض‬
‫عي ثَؽکن فوك اى عْه ثَؽکن کَ علاٍذ‬
‫گُّ ٔ کخْهی هٕى رّه‪٠‬خ رَ چّ َٓی؟‬
‫گــَهيحَٔي ه‪٠‬خ کـَى گُّ رــَ َٓ طــٕ‬
‫ٔنکٍ رُّرخٌ‬‫حػظوخى طٕ چُـــیٍ حٓض‪ٰ ،‬‬
‫رــخ هيحَٔي ُرخَض رّهالف ىل طٕٓـض‬
‫رّيیخٌ هـــيٍ ٔ ؿـــزَ ٍٔى حْـم هَى‬
‫رّيیخٌ هـيٍ ٔ ؿزَ ٍِ ٍحٓـض رـٕی‬
‫هاٍذ آى اٍذ هٍ كیي کَ پٌَل فوك اٍذ‬
‫ػيل رُیخى ؿٓخٌ حٓض ریخَيیٖ کّػيل‬

‫حیٍکّ ىٍ حیٍ يٌْذ گلظّ يیٕٗى‪ :‬حگَ حَٔخٌ حُ ػوم ح‪١‬خػض کُي ٔ کٔذ‬
‫يؼخٍف ًَخیي‪ ،‬رّرٓ٘ض يیٍٔى؛ حگَ حُ ػوم ح‪١‬خػض َکُي‪ ،‬رّىُٔم ٍحِ يییخري؛ ىٍ‬
‫ٔحهغ رّحیٍ يلٕٓو حٓض کّ حَٔخٌ حگَرخ طٕؿّ رّحهظیخٍ هٕى ح‪١‬خػض کُي ٔ کٔذ‬
‫يؼخٍف ًَخیي‪ ،‬رّرٓ٘ض يیٍٔى؛ ٔ حگَ ح‪١‬خػض َکُي ٔ يؼَكظی َیخري‪ ،‬رّىُٔم هٕحْي‬
‫یخكض‪ .‬ريیٍطَطیذ «رٓ٘ض» حُ َظَ حًٓخػیهیّ ًْخٌ ػخنى ػوم ٔ ىحَخیی ٔ آگخْی ٔ‬
‫ٍُٔٗخیی حٓض؛ ٔ «ىُٔم» ًْخٌ ػخنى ؿٓم ٔ طخٍیکی ٔ َخىحَی حٓض‪.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ حُ حٍحىِی حَٔخٌ ىٍ ح‪١‬خػض هيحَٔي‪ ،‬رّػوم یخى يیکُُي‪ ،‬کّ حیٍ ػوم‬
‫يیطٕحَي ىػٕص ٍح حؿخرض کُي ٔ رَ ىحَٖ َلْ ریخكِحیي‪ ٔ ،‬یخ رَػکْ‪.‬‬
‫حيخ يؼخٍف ٰانٓی یخ َٗیؼض‪ ،‬کّ رّٔحٓطّی پیخيزَحٌ يلون يیگَىى‪ ،‬ػهًی‬
‫حکظٔخری َیٔض ٔ پیخيزَحٌ آٌ ٍح حُ َخكیّی هيحَٔي ىٍیخكض يیىحٍَي ٔ حرالؽ يیکُُي؛‬
‫ُیَح ْيف حُ آكَیُٖ حَٔخٌ‪ٍٓ ،‬یيٌ حٔ رّٓؼخىص حٓض‪ .‬الُيّی كکًض هيح‪ ،‬طؼهیى‬
‫ٕٓى ٔ ُیخٌ يَىو رّحی٘خٌ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ‪ ،‬هيحَٔي حكَحىی ٍح رَگِیي طخ ٍحِ‬
‫ٓؼخىص ٍح رّآٌْخ َ٘خٌ ىُْي ٔ حُ ئیَ ٗوخٔص ىٍٔٗخٌ ىحٍَي‪ُ .‬یَح ؿٓي ٔ طالٕ‬
‫حَٔخٌ ٔ حٍحىِی حٔ رّطُٓخثی رّيو‪ٜ‬ي ًَیٍٓي‪ ٔ ،‬ػُخیض ٔ ْيحیض پٍَٔىگخٍ حٓض کّ‬
‫ٓم ٔ َخ‪١‬وخَی ىٍ ُيیٍ حهيحو يیکُي ٔ‬ ‫رّٔٓیهّی آٌ ػُخیض‪ ،‬هيحَٔي رّحٍٓخل ٍُ ُ‬
‫حیٍگَّٕ حَٔخٌ ٍح رّيو‪ٜ‬ي يیٍٓخَي‪)۳۳(.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ ىحيُّی ٔكی ٰانٓی ٍح رٔیخٍ گٔظَىِ‬ ‫ًوِ ّؽی‪:‬‬
‫ط‪ ٍٕٜ‬يیکُُي ٔ يؼظويحَي ْیچگَّٕ يؼَكض ٔ ػهًی هخٍؽ حُ ىحیَِی ًٕٗل ٔكی‬
‫َیٔض‪ .‬حُ حیٍ ٍٔ‪ ،‬رَهی حُ يظلکَحٌ حًٓخػیهی‪َّ ،‬طُٓخ ػهٕو ٰانٓی ٔ يؼخٍف ىیُی ٍح‬
‫حُ ؿخَذ هيحَٔي يیىحَُي‪ ،‬رهکّ ًّْی ػهٕو ٔ ىٓظآٍٔىْخی رَ٘ی ٍح َیِ‪)۳۶(.‬‬
‫‪۲ٖ۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حُ يُظَ حًٓخػیهی ْیچ ػهًی‪ ،‬ؿِ آيُٕٕ ٔ حنٓخو حُ ػخنى رخال َیٔض‪ .‬رُخرَحیٍ‬
‫ػهٕو ٔ يؼخٍف رَ٘ی رئٌ حٓظؼخَض حُ هيحَٔي طزخٍک ٔ طؼخنی رّىٓض ًَیآیي‪ ،‬رهکّ‬
‫حیٍ هيحَٔي حٓض کّ حُ آؿخُ ههوض ٔ پیيحیٖ آىوحرٕحنزَ٘ ىٍ ‪١‬ی ىٍِْٔخی يوظهق‪،‬‬
‫ػهٕو ٔ يؼخٍف ٍح رّحكَحى رَ٘ طؼهیى ىحىِ حٓض‪ .‬ىٍ َظَ حیٍ ؿًخػض‪ ،‬كهٔلّ َیِ‬
‫َظیـّی حٓض کّ حُ ٔكی ٰانٓی َخٗی يیٕٗى‪ .‬رّػزخٍطی‪ ،‬آٌْخ (چٌٕ كیهٌٕ یٕٓىی)‬
‫ًّْی ػهٕو ٍح َٕػی طؼهیى ٰانٓی يیىحَُي‪ .‬رَحی يؼخل‪َ :‬خ‪َٛ‬هَٔٔ ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ‪۲۴‬‬
‫حُ ىیٕحٌ هٕى‪ ،‬ػهى هٕیٖ ٍح َیِ یک ػطیّی ٰانٓی يیًٗخٍى ٔ يیگٕیي‪:‬‬
‫هؼوّف چْ هّى اٍذ‪ًَ ،‬هغِْل ّ ًَهٌکو‬ ‫ىٍَلْ يٍ حیٍ ػهى ػطخی حٓض ٰانٓی‬
‫آُحى ٗـــٕ حُ آُ ٔ رــِی ٗخى ٔ طٕحَگَ‬ ‫آُحى ٗـــي حُ رُـــــيِگی آُ يـــَح ؿخٌ‬
‫رُخرَحیٍ‪ ،‬ىٍ َگَٕ يظلکَحٌ حًٓخػیهی‪ ،‬ىٍ كَکض رّٕٓی طکخيم (ٓؼخىص)‬
‫هيحَٔي يٓىطَیٍ َوٖ ٍح حیلخ يیکُي؛ ُیَح رّ‪ٍٕٛ‬ص ؿیَئظویى رّػوم یخ حٍحىِی‬
‫حَٔخٌ ييى يیٍٓخَي ٔ يلَکی حٓض رَحی كَکض ٔ طلٕل‪ .‬حُ َوٖ هيحَٔي‪ ،‬طلض‬
‫ػُٕحٌ حٍحىِی ٰانٓی یخى يیگَىى‪ ،‬کّ حٍحىِی حَٔخٌ ىٍ ‪ٕ١‬ل آٌ هَحٍ ىحٍى؛ ُیَح‬
‫حَٔخٌ يوظخٍ حٓض رّٔحٓطّی ػوم‪ ،‬آٌ يؼخٍف ٍح کٔذ کُي‪ ٔ ،‬یخ حُ ٔحٓطّْخی‬
‫ٰانٓی پیَٔی ًَُخیي ٔ رّکٔذ يؼخٍف َپَىحُى ٔ ح‪١‬خػض َکيى‪َ .‬خ‪َٛ‬هَٔٔ ىٍرخٍِی‬
‫ؿزَٔ حهظیخٍ يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«هيح ػخىلطَ حُ آٌ حٓض کّ ههن ٍح رَيؼ‪ٜ‬یض يـزٍٕ ىحٍى ٔ ٓپْ حی٘خٌ ٍح‬
‫رَآٌ ػوٕرض کُي‪ .‬كخل يَىو ىٍ حیٍرخٍِ‪ ،‬چُخٌ حٓض کّ يیخٌ ىٔ کخٍ‪َّ ،‬يـزٍٕ حٓض‬
‫ٔ َّيوظخٍ‪ ٔ ،‬حیٍ يزظُی رَ كيیؼی حُ حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم حٓض کّ كَيٕىِ رخٗي‪« :‬ال‬
‫ؿزَ ٔ ال طلٕی‪ ٞ‬رم حيَ ریٍحاليَیٍ» رُخرَحیٍ‪ ،‬رَحٓخّ ي٘یض ٰانٓی‪ ،‬هيحَٔي‬
‫يؼخٍف هٕى ٍح رّٔحٓطّی کظخد ٔ ٔكی‪ ،‬ىٍ حهظیخٍ حَٔخٌْخ يیگٌحٍى ٔ حیٍ کظخد‬
‫ًْخٌ يؼَكض‪ ٔ ،‬پیخيزَحٌ رّػُٕحٌ ىٍیخكض کُُيِگخٌ ٔكی‪ ،‬يزهـخٌ آٌ يؼخٍفحَي کّ‬
‫آٌْخ كٕحیي كی‪( ٞ‬يؼخٍف) ٍح حُ ػوٕل ػخنیّ ىٍیخكض يیکُُي ٔ آٌْخ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫هٕحَیٍ يکظٕد ریٌَٔ يیآٍَٔي‪ )۳۰(.‬پْ ىٍ طلکَ حًٓخػیهیّ‪َّ ،‬ؿزَ كخکى حٓض ٔ‬
‫َّطلٕی‪ ،ٞ‬رهکّ آٌْخ رّحيَ ریٍحاليَیٍ يؼظويحَي‪.‬‬
‫حٔ‪ٛ‬یخء حٔ ىٍ ؿَیخٌ طلٕل طخٍین‬ ‫ِ‬ ‫ٓم ٔ‬‫هيحَٔي َّطُٓخ رخ حٍٓخل ٍُ ُ‬
‫طؤػیَيیگٌحٍى‪ ،‬رهکّ ىٍ آكَیُٖ َلْ كَی‪ ٚ‬حَٔخٌ رّکٔذ يؼخٍف َیِ رّؿَیخٌ‬
‫طخٍین ييى يیٍٓخَي‪ .‬يؼُی ىحٍى کّ حًٓخػیهیخٌ حُ ًْخٌ حرظيح حیٍ ػویيِ ٍح يالک‬
‫ػًم هَحٍ يیىُْي کّ يیم رُّٗخهض ٔ ىحَٖ ٍح هيح ىٍ َٓٗض آىيی َٓخىِ حٓض‪)۳۴(.‬‬
‫ٓ‪۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پْ رّهیخّ ػوهی ٔ رَْخَی يیگٕثیى کّ هيح حیٍ چیِْخی ىحَٔظُی ٍح آكَیي ٔ‬
‫َلْ ىحَ٘ـٕی ىٍ يَىو ٔىیؼض کَى ٔ ىٍ َلْ يَىو‪ ،‬طوخ‪ٟ‬خ ٔ كَ‪ ٙ‬رَ رخُ ؿٔظٍ‬
‫حیٍ چیِْخ َٓخى ٔ ًّْی حیٍ چیِْخ چُخٌ حٓض کّ هيح ٔىیؼض کَىِ حٓض ٔ هيح َلْ‬
‫يَىو ٍح گٕیي کّ‪ :‬رپَّ ٔ ريحٌ کّ چَح چُیٍ حٓض‪.‬‬
‫حَٔخٌ حُ ٕٓی هيح يوظخٍ (يٕکم) حٓض کّ ؿٓخٌ ٍح رُ٘خٓي‪َ ٔ ،‬ظَ رًّْیٍ‬
‫حهظیخٍ حٓض کّ ِٓحٔحٍ هطخد هيحی طؼخنی حٓض‪ )۶ٓ(.‬رُخرَحیٍ حًٓخػیهیخٌ)َیًّ(‬
‫ٓم ٔػٕحد ٔػوخد يیىحَُي‪.‬‬ ‫حهظیخٍ حَٔخٌٍح پٌیَكظّحَي ٔ آٌٍح ىنیم طکهیق ٔ حٍٓخل ٍُ ُ‬

‫ًجی ّ ّٕی‬
‫حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬طؼيحى پیخيزَحٌ حٔنٕححنؼِو ٍح ٖٗ َلَ ىحَٔظّ ٔ رَحی َْ َزی یک‬
‫ٔ‪ٛ‬ی هخثمحَي‪ .‬رّحػظوخى حی٘خٌ ىٍ َْ ىٍِٔ رَ ٍٔی ُيیٍ‪ ،‬یک َخ‪١‬ن ٔؿٕى ىحٍى کّ‬
‫حٔ پیخيزَی ىحٍحی َٗیؼض حٓض‪َ َْ .‬خ‪١‬وی (پیـًزَ) ٔ‪ٛ‬ی ٔ ؿخَ٘یُی ىحٍى کّ‬
‫«حيخو حٓخّ» ٔ یخ حيخو «‪ٛ‬خيض» َیِ َخيیيِ يیٕٗى کّ ىٍ كخل كیخص َخ‪١‬ن حُ ػهى‬
‫حٔ رَِٓيُي حٓض‪ٛٔ .‬ی حيخيی حٓض کّ ٔحٍع رالك‪ٜ‬م آٌ پیخيزَ حٓض؛ حٔ َؤظیٍ‬
‫حيخو َْ ػ‪ َٜ‬حٓض ٔ رُیخى ٔ حٓخّ حيخيض حُ حٔ يُ٘ؤ يیگیَى؛ حٔ حيیٍ ٍحُ َزٕص‬
‫رٕىِ ٔ يٕأظق رّطؤٔیم آیخص‪ ،‬حكخىیغ ٔ حكکخو حٓض‪.‬‬
‫رَ حٓخّ حیٍ َظَیّ ىٍ ٖٗ‬ ‫اكّاه ًجْد‪:‬‬
‫ىٍٔ حٔل طخٍین رَ٘‪َ ٖٗ ،‬خ‪١‬ن ظٍٕٓ کَىِحَي‪َ .‬خ‪١‬وخٌ ًْخٌ پیـًزَحٌ حٔنٕحنؼِو‬
‫رٕىَي‪ :‬آىو‪َٕ ،‬ف‪ ،‬حرَحْیى‪ ،‬يٕٓی‪ ،‬ػیٔی ٔ دمحم؛ ًِْيخٌ رخ َخ‪١‬ن َْ ىٍِٔ یخ هزم حُ‬
‫آٌ‪ ،‬حيخو يویى ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ ٔحهغ يَرت َخ‪١‬ن َْ ىٍِٔ يلٕٔد يیٕٗى‪ .‬حيخيخٌ‬
‫يویى حیٍ ٖٗ ىٍِٔ ػزخٍصحَي حُ‪ُْ :‬یَ‪ْٕ ،‬ى‪ ،‬طخٍف‪ ،‬حُى‪ ،‬هِیًَ ٔ حرٕ‪١‬خنذ‪.‬‬
‫آهَیٍ حيخو (یؼُی هخثى) ىٍِٔی هزهی ٍح رّپخیخٌ يیٍٓخَي ٔ ًْیٍ حيخو‪ ،‬حيخو يویى‬
‫حٓض کّ پیخيزَ ؿيیي ٍح رَيیحَگیِى طخ ىٍِٔی ؿيیي َزٕص َٗٔع ٕٗى‪ .‬حىٔحٍ حيخيض‬
‫پیخيزَحٌ رّطَطیذ ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ آىو‪ ،‬کّ حيخو ىٍٔحَٖ ٗیغ رٕى‪.‬‬
‫ٕ ـ َٕف‪ ،‬کّ حيخو ىٍٔحَٖ‪ٓ ،‬خو رٕى‪.‬‬
‫ٖ ـ حرَحْیى‪ ،‬کّ حيخو ىٍٔحَٖ حًٓخػیم رٕى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ يٕٓی‪ ،‬کّ حيخو ىٍٔحَْٖخٌٍٔ رٕى‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ػیٔی‪ ،‬کّ حيخو ىٍٔحَٖ ًٗؼٌٕ رٕى‪.‬‬
‫ٔ‪۲4‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫‪ ۶‬ـ دمحم‪ ،‬کّ حيخو ىٍٔحَٖ ػهی رٕى‪.‬‬

‫‪ ۰‬ـ هخثى (کّ ُُْٕ َیخييِ ٔ ىٍ حهَحنِيخٌ يیآیي‪).‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ رّهخطًیض ٓیّي حػظوخى‬ ‫فبرویذ‪:‬‬
‫ىحٍَي‪ ٔ .‬يیگٕیُي رَهالف ٖٗ َخ‪١‬ن پی٘یٍ‪ْ ،‬لظًیٍ ٔ آهَیٍ َخ‪١‬ن (هخثى ـ هخثى‬
‫حنویخيش) ىٍ آهَحنِّيخٌ يیآیي‪ ،‬طؼهیًخص ك‪َ٠‬ص دمحم ٍح َٕ يیکُي‪.‬‬
‫(ىٍ حیٍ يٍٕى رؼيح ً رلغ هٕحْیى کَى‪).‬‬ ‫اهبهذ‪:‬‬
‫رخ طٕؿّ رّؿخیگخِ ٔ حًْیض‬ ‫رؼویق ًب‪ٛ‬ن‪:‬‬
‫َخ‪١‬ن‪ ،‬الُو حٓض ىٍ يٍٕى َخ‪١‬ن ٔ رّٔیژِ طلخٔطی کّ ریٍ پیخيزَ «َخ‪١‬ن» ٔ حيخو‬
‫«‪ٛ‬خيض» ٔؿٕى ىحٍى طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَی حٍحثّ ٕٗى‪ :‬رُخرَ ػویيِی حًٓخػیهیخٌ‪َ ،‬خ‪١‬وخٌ‬
‫پیخيزَحَی ْٔظ ُي کّ رَحی ْيحیض يوهٕهخص ٔ طُظیى يزيػخص ٔ ریخٌ َٗحیغ ٔ حكکخو ٔ‬
‫طزهیؾ ٔ حٌَحٍ ٔ ٗٓخىص كَٓظخىِ ٗيِحَي‪َ َْ .‬خ‪١‬وی (َْ پیـًزَ) ٔ‪ٛ‬ی ٔ ؿخَ٘یُی‬
‫ىحٍى کّ «حيخو حٓخّ» ٔ یخ حيخو «‪ٛ‬خيض» َیِ َخيیيِ يیٕٗى‪َٔ .‬زض َخ‪١‬ن رّحيخيخٌ‬
‫ًْچٌٕ َٔزض هٍٕٗیي حٓض رّيخِ‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ يخِ ٍَٕ هٕى ٍح حُ هٍٕٗیي‬
‫يیگیَى‪ ،‬حيخو َیِ حُ َخ‪١‬ن طؤػیَ يیپٌیَى‪)۶ٔ(.‬‬
‫كًیيحنيّیٍ کَيخَی ىحػی َخوىحٍ حًٓخػیهی‪ ،‬يَحطذ ىیُی ٍح رخ ؿٓخٌ ٔ حَيحو آىيی‬
‫كخنًْ٘ يؼ ٌم ػهیحنُخ‪١‬ن‪ ،‬رٓخ یٔظ‪٠‬یءحنؼخنى ٔ کٌحنک رخنُخ‪١‬ن‬ ‫ُ‬ ‫يوخیّٔ يیکُي‪« :‬‬
‫ٔحنوًَ يؼ ُم حن ُلـش الَّ یٔظًي ٍَِٕ يٍ حنًْ٘‪ٔ ...‬يؼم‬‫ُ‬ ‫یٔظ‪٠‬یءحنؼخنى رؼهًّ‪...‬‬
‫حنُخ‪١‬ن يٍحنزيٌ يؼمحنوهذ حنٌی ْٕ حيیَحنـٕحٍف ٔ يؼم حنلـش حنييخؽ حنٌی ْٕ يٕ‪ٟ‬غ‬
‫حنؼوم‪ )۶ٕ(» ...‬ىٍ طؼَیق ىیگَ «هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ» <يٓىطَیٍ كویّ حًٓخػیهی> طُِیم‬
‫حكکخو ٍح رّػٓيِی َخ‪١‬ن؛ ٔ طؤٔیم حكکخو ٍح رّػٓيِی كـض ٔی (حيخو ‪ٛ‬خيض) يی‪-‬‬
‫حٌ حنُّخ‪١‬ن یوٕو رظخَْ ػهى حنَ٘یؼّ ٔ حنلـش یوٕو رزخ‪)۶ٖ(»ُّ١‬‬ ‫گٌحٍى‪ّ « :‬‬
‫ىٔ يوخو «َخ‪١‬ن» ٔ ‪ٛ‬خيض «حيخو حٓخّ» (ىٍ ػیٍ ْىُيخَی) ىٍ ‪ٕ١‬ل یکيیگَ‬
‫هَحٍ ىحٍَي ٔ يکًم ًْيیگَحَي‪َ« .‬خ‪١‬ن» ؿخیگخِ طُِیم حكکخو حُ ٕٓی هيحَٔي‬
‫رّيَىو ٍح ىحٍى؛ «حيخو حٓخّ» ؿخیگخِ طؤٔیم ٔ طلٔیَ حكکخو ٍح ىحٍح حٓض ٔ ْلض‬
‫حيخيی کّ رؼي حُ آٌ ىٔ يیآیُي‪ ،‬ظخَْ ٔ رخ‪َٗ ٍ١‬یؼض ٍح ریخٌ يیکُُي‪.‬‬
‫"َخ‪١‬ن" حَؼکخّ ػوم کم ىٍ ػخنى يلٕٔٓخص حٓض‪ٛ ٔ .‬خيض‪ ،‬حَؼکخّ َلْ‬
‫کم ىٍ ػخنى يلٕٔٓخص حٓض‪ُ .‬يخٌ حُ َزی ٔ َٗیؼض ٔ َیِ حُ حيخو ٔ ىػٕص حٔ‬
‫هخنی َیٔض چُخٌکّ ٍُٔ حُ ٍَٕ ٔ ٗذ حُ طخٍیکی طٓی ًَیرخٗي‪ .‬حيخو ‪ٛ‬خيض حُ‬
‫هٕى چیِی ًَیگٕیي‪ ،‬رهکّ ٓوُخٌ َخ‪١‬ن ٔ َٗیؼض ٍح طؤٔیم يیکُي‪َ .‬خ‪١‬وخٌ ٔ‬
‫ٕ‪۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ٛ‬خيظخٌ رَحی َـخص آىيیخٌ ظٍٕٓ کَىِحَي‪َ .‬ـخص ػزخٍص حٓض حُ ٍٓیيٌ رّػهى‬
‫کخيم‪ ،‬کّ رٓ٘ض يظَٓی حُ آٌ حٓض‪)۶4(.‬‬
‫ىیگَ حثًّ ریٍ َْ ٍٕٓل ٔ ٍٕٓل رؼيی يیآیُي ٔ حیٍ ُٓض طخ هیخو هخثى طيحٔو‬
‫ىحٍى‪ ،‬ىٍ ٔحهغ َخ‪١‬ن ‪ٛ‬خكذ ىٍٔ يیرخٗي‪ٛ ٔ .‬خيض حىحيّ ىُْيِی ىٍٔ‪ )۶۳(.‬گلظّ‬
‫ٗيِ حٓض کّ حػظوخى رَّخ‪١‬ن ٔ ‪ٛ‬خيض ىٍ ح‪ٛ‬م حُ حػظوخىحص كَهّی هطخریّ‪ ،‬یؼُی‬
‫پیَٔحٌ حرٕحنوطخد رٍ حریُیُذ‪ ،‬حٓض کّ رّػوخیي حًٓخػیهیّ ٍحِ یخكظّ حٓض‪)۶۶(.‬‬
‫هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ ىٍ کظخد «ىػخثىحالٓالو»‬ ‫ایوبى‪:‬‬
‫طؼَیلی حُ حیًخٌ آٍٔىِ حٓض کّ گٕیخ حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم كَيٕىِ رخٗي‪ ...« :‬حُ حيخو‬
‫پَٓیيِ ٗي‪ :‬رَحیى حُ حیًخٌ رگٕ کّ آیخ ٗٓخىص ُرخَی ًَْحِ رخ ػًم حٓض یخ ٗٓخىص‬
‫رئٌ ػًم؟ ك‪َ٠‬ص كَيٕى‪ :‬حیًخٌ ًّْحٕ ػًم حٓض ٔ ٗٓخىص ُرخَی پخٍِی حُ حیٍ‬
‫ػًم حٓض ٔ حیٍ ػًم حُ ؿخَذ هيحَٔي طکهیق يیٕٗى ٔ ىٍ کظخد هيح ریخٌ ٗيِ‬
‫حٓض‪ ...‬حیًخٌ ٍح كخالص‪ ،‬ىٍؿخص‪١ ،‬زوخص ٔ يُخُنی حٓض‪ .‬ىٍ حیًخٌ يیطٕحٌ رّکًخل‬
‫طخ ّو ٍٓیي ٔ یخ َخه‪ ٚ‬رٕى‪)۶۰(»...‬‬

‫اؽکبم ّ رکبلیق‬
‫حكکخو ٔ طکخنیق ىیُی حًٓخػیهیّ رخ يؼظويحص ٗیؼّی ىٔحُىِحيخيی چُيحٌ طلخٔطی‬
‫َيحٍى ٔ ًْخٌ حكکخو َٗػی حٓالو يخَُي ًَخُ ٔ ٍُِٔ ٔ هًْ ٔ ُکخص ٔ كالل ٔ‬
‫كَحو ٔ َـخٓخص ٔ يطَٓحص ٔ ؿیَِ حٓض‪ .‬كویَ‪ ،‬کظخد «ىػخیى حالٓالو» ٔ ٍٓخنّی‬
‫ػًهیّی ٓیي حيیَكٔیٍٗخِ ههیهی ٍح رخ ىهض هٕحَيو‪ ،‬طلخٔطی يیخٌ حكکخو ػزخىی حیٍ‬
‫ىٔ يٌْذ َيیيو‪ .‬يگَ رٔیخٍ ؿِثی؛ حیٍ طلخٔصْخی ؿِثی يیخٌ كظخٔحی كوٓخی‬
‫حػُیػَ٘ی َیِ ىیيِ يیٕٗى‪.‬‬
‫كو‪ ٢‬یک ٔؿّ طًخیِ ػًيِ ىٍحیٍؿخ يیيخَي ٔ آٌ طؤٔیمگَحیی يٌْذ حًٓخػیهی‬
‫حٓض کّ رّػٓيِی حيخو حٓض‪ ،‬حیٍکّ حيخو رظٕحَي ىٍ َْ ُيخٌ ٔ يکخَی َلِٕی حَـخو‬
‫طکخنیق ٍح طؼییٍ (یخ طؼطیم) کُي‪ ،‬حيَی حٓض ٓیّخل ٔ نـَِيِ کّ يخ حُ آٌ هزَ َيحٍیى‪.‬‬
‫ًْچُیٍ گلظّ ٗيِ حٓض کّ حػ‪٠‬خی ىٍؿخص ػخنی ٔ هٕح‪ ٙ‬حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬حكکخو‬
‫ٔ ظٕحَْ ىیٍ ٍح رَحی هٕى نـٕ يیىحَٔظُي ٔ حیٍ حيَ ٍح رَ طخُِٔحٍىحٌ حًٓخػیهی‬
‫كخٕ ًَیکَىَي‪ ...‬حيخ حكظًخل ىحٍى حیٍ یک طًٓض رخٗي يخَُي حطٓخيخص ُیخى ٔ‬
‫ٍَگخٍَگی کّ يؼًٕالً كَهّْخی ٍهیذ رَ یکيیگَ ٔحٍى يیکُُي ٔ حًٓخػیهیخٌ ىٍ‬
‫‪ٕ١‬ل طخٍین هٕى يؼَ‪ ٝ‬حطٓخيخص ُیخى ٔحهغ ٗيِحَي‪ ،‬طًٓضْخی کّ حکؼَح َخٍٔح حٓض‪.‬‬
‫ٖ‪۲4‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حُ آػخٍ َخ‪َٛ‬هَٔٔ چُیٍ يلٕٓيی حٓظُزخ‪ًَ ١‬یٕٗى‪ .‬رَهالف حیٍ‪ ،‬حُ آػخٍ ٔی‬
‫ىٍیخكض يیگَىى کّ حٔ هٕى ٓوض يَحهذ ٔ يٕحظذ حػًخل َٗػی رٕىِ ٔ ىٍ کظخد‬
‫«ٔؿّ ىیٍ» کٔخَی حُ رخ‪ُ١‬یخٌ ٍح کّ يُکَ ظٕحَْ ىیٍ رخُٗي «ىؿخ ِل رخ‪ُ١‬یخٌ» َخيیيِ‬
‫ٔ يُکَحٌ طؤٔیم ٍح «ىؿخ ِل ظخَْیخٌ» هٕحَيِ حٓض‪َ .‬خ‪ َٛ‬هَٔٔ حػظوخى ىحٍى‪:‬‬
‫«ػَكخٌ ػهٕی حُ َٗیؼض رّ‪َ١‬یوض ٔ حُ ‪َ١‬یوض رّكویوض يیٍٓي‪».‬‬
‫كوّ ٗیؼّی حًٓخػیهی ىهینطَیٍ كوّ‬ ‫كوَ اٍوبػیلی‪:‬‬
‫حؿظٓخىی ٔ ػًهی ىٍ حٓالو حٓض ٔ َٔزض رّكوّ ٔ حؿظٓخى ٗیؼّی حػُیػَ٘ی رّيَحطذ‬
‫هيیىطَ ٔ ىهینطَ ٔ ؿُیطَ طئیٍ ٗيِ حٓض کّ رّٓٓى هٕى طويو كیَصآٍٔ ٗیؼّی‬
‫حًٓخػیهی َٔزض رّٗیؼّی حػُیػَ٘ی ٍح َ٘خٌ يیىْي‪ )۶۴(.‬یکی حُ يٓىطَیٍ ٔ‬
‫هيیًیطَیٍ کظذ كوٓی حًٓخػیهی کظخد «ىػخیى حالٓالو ٔ ریخٌ كالل ٔ كَحو ٔ ه‪٠‬خیخ‬
‫ٔ حكکخو» طؤنیق «هخ‪ٟ‬ی حرٕكُیلّ حنُؼًخٌ رٍ دمحم رٍ يُ‪ ٍٕٜ‬رٍ حكًي رٍ كیٌٌٕ‬
‫طًیًی يـَری‪ ،‬رٍِگطَیٍ ٔ يٓىطَیٍ كویّ ٔ يظلکَ حًٓخػیهی (و ٖ‪‎ ْ‎ ، ٖ۶‬ق)‬
‫حٓض‪ .‬کّ ىٍ حٔحٓ‪ ٢‬حٓظوَحٍ هالكض كخ‪ً١‬یخٌ رّىٓظٍٕ يٕالَخ يؼِ حٔل َگخٗظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬کظخد کّ ىٍ ىٔ ؿهي طٓیّ ٗيِ ٔ كئى یک ِْحٍ ٔ یک‪ٜ‬ي ‪ٛ‬للّی ُٔیَی ٍح‬
‫حكظٕی کَىِ حٓض‪ ،‬رخ ىهض ُیخى ْلض ٍکٍ ىیُی حًٓخػیهیّ ٍح طزییٍ ًَٕىِ ٔ طًخيی‬
‫حكکخو هًّٔ ٔ يوييخص آٌ ٍح ؿِء رّؿِء ریخٌ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫کظخد رُّرخٌْخی يوظهق رَگَىحٌ ٗيِ ٔ طَؿًّ ٔ چخپ پخٍٓی رّىٓظٍٕ ٔ رخ‬
‫َٓيخیّی ٓیّييُ‪َ ٍٕٜ‬خىٍی کیخَی طٕٓ‪« ٢‬ػزيهللا حيیئحٍ» ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ ٔ ىٍ‬
‫ٓخل ٕ‪ ٖٔ۰‬طٕٓ‪ ٢‬حَظ٘خٍحص حًٓخػیهیخٌ ـ طَٓحٌ ـ رّچخپ ٍٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫ٓیّييُ‪َ ٍٕٜ‬خىٍی ىٍ هًٔض «ٓوٍ َخَٗ» يیگٕیي‪ٓ :‬خلْخ رٕى کّ آٍُٔ ىحٗظى‬
‫ٕٔنیض‬ ‫کظخد رّپخٍٓی طَؿًّ ٔ ََ٘ ٕٗى‪ ،‬رُخءح ً حُ «ػزيهللا حيیئحٍ» طوخ‪ٟ‬خ ًَٕىو ي ُ‬
‫حیٍ کخٍ ٍح رّػٓيِ گیَى…‬
‫ٓیّييُ‪ ٍٕٜ‬ح‪ٟ‬خكّ يیکُي‪ :‬چٌٕ رّحػَ كٕحىع حهیَ حكـخَٔظخٌ چخپوخَّْخی‬
‫کٍٕ٘ َخرٕى ٗيِ‪ ،‬رُخرَحیٍ َخچخٍ ٗيو کظخد ٍح ىٍ حیَحٌ رّچخپ رَٓخَى‪.‬‬
‫هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ کّ هٕى ئظویًخ ً حُ ىٌٍٔ يٌْذ يخنکی ریٌَٔ آييِ رٕى‪ ،‬طزلَی‬
‫يُل‪ َٜ‬رّكَى رَ ػهٕو كوٓی يٌحْذ حٓاليی ىحٗض‪ .‬رؼيح ً کظخد «حٓخّ حنظؤٔیم =‬
‫طؤٔیم حنيػخثى» ٍح َٕٗض کّ طٕ‪ٟ‬یق يؼخَی رخ‪ُ١‬ی حٍکخٌ ىیٍ حٓض‪ .‬يل‪ٜ‬مطَیٍ ٔ‬
‫يٓىطَیٍ يزخكؼخص ىیُی ٍح رَحٓخّ ػوخیي حًٓخػیهی ىٍ آٌ يطَف کَى‪ .‬حٔ حیٍ کظخد‬
‫ٍح رّٖٗ ك‪ٜ‬م طؤیى کَىِ ٔ َْ ك‪ٜ‬م ٍح رّىٍٔ یکی حُ َخ‪١‬وخٌ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحىِ ٔ‬
‫‪۲44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّ‪ ٍٕ١‬يل‪ٜ‬م رّؿِثیخص َْ ىٍٔ پَىحهظّ ٔ آیخص ٔ ٍٔحیخص يَرٕ‪ ١‬رَّْ َخ‪١‬ن ٍح‬
‫طلٔیَ رخ‪ُ١‬ی کَىِ حٓض‪.‬‬
‫ًْچُیٍ َخ‪َٛ‬هَٔٔ ىٍ کظخد «ٔؿّ ىیٍ» حٔل ظخَْ حكکخو ٍح‪ ،‬کّ ػًم‬
‫رّآٌْخ ٔحؿذ حٓض‪َٗ ،‬ف يیىْي ٔ رؼي رّطؤٔیم آٌْخ يیپَىحُى ٔ ىٍک آٌ ٍح ؿٓض‬
‫ٍٓظگخٍی ٔ ٍٓیيٌ رّٓؼخىص يؼُٕی الُو يیًٗخٍى‪.‬‬
‫يخَُي آٌ حٓض کظخد «ح‪ٕٛ‬لحنَ٘ع» حُ حرٕػزيهللا دمحمرٍ حكًي َٔلی ٔ «هطخرخص‬
‫ػخنیّ» کّ كئى یک هٌَ پیٖ طٕٓ‪ٓٗ ٢‬خدحنيّیٍ كٔیُی َٕٗظّ ٗيِ ٔ رًَْیٍ ٍٔحل‬
‫طُظیى یخكظّ حٓض‪ .‬رخُ يخَُي آٌ حٓض ٍٓخنّی طلض ػُٕحٌ «ْلض ٍکٍ ىیٍ ىٍ ػزخىحص‬
‫حْم یویٍ» َٕٗظّی ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی ٍْزَ کَُٕی حًٓخػیهیّی حیَحٌ کّ ىٍ‬
‫آٌ حكکخو ٔ طکخنیق حیٍ يٌْذ ٍح رّىهض ریخٌ ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ رَهالف‬ ‫ُلذ هکي كیي‪:‬‬
‫ُٓیْخ ٔ ٗیؼیخٌ حػُیػَ٘ی‪ ،‬ىیٍ ٍح رّح‪ٛ‬م ٔ كَع طؤیى ًَیکُُي‪َْ ،‬چُي حُ‬
‫يُخرغٗخٌ رَيیآیي کّ َْگخِ چُیٍ يیکَىَي‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل ىیٍٗخٌ ّٓ طخ يیٗي‪ :‬طٕكیي‪،‬‬
‫َزٕص ٔ حيخيض‪ .‬حيخ آٌْخ ىیٍ ٍح حیٍگَّٕ طؤیى ًَیکُُي‪ ،‬ىیٍ ٍح یکيـًٕػّی رّْى‬
‫پیٕٓظّ يیىحَُي کّ ىحٍحی ْلض ٍکٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ٔالیض (حیًخٌ) ٕ ـ ‪ٓ١‬خٍص؛ ٖ ـ ًَخُ؛ ‪ 4‬ـ ٍُِٔ؛ ‪ ۳‬ـ ُکٕحس ٔ هًْ؛ ‪۶‬‬
‫ـ كؾ؛ ‪ ۰‬ـ ؿٓخى‪ .‬حُ ىیي حًٓخػهیّ‪ٔ ،‬الیض کّ حٓخّ ىیٍ حٓض طلٔیَ پیچیيِی ىحٍى کّ‬
‫حُ هيح طخ پیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ ٍح ىٍ هٕى ؿخی يیىْي‪ .‬پْ رخ حیٍ طؼَیق‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ‬
‫حًٓخػیهی یکی يیٕٗى کّ ًْخٌ ٔالیض حٓض‪( .‬حنزظّ حیٍ طؼزیَ كویَ حٓض کّ حُ رخد‬
‫يطخیزّ گلظّ ٗي‪ ٍَّٔ ،‬ىٍ يُخرغ حًٓخػیهی حیٍ ط‪َٜ‬یق ٍح َيیيِحو‪).‬‬
‫رّيؼُی ىٔٓظی ٔ پٌیَٕ َٓپَٓظی هيح‪ ،‬پیخيزَحٌ‪ ،‬حيخو‬ ‫ٔ ـ ٔ ـ ّالیذ‪:‬‬
‫ٔ ىػخص (يزهـیٍ) حٓض‪ .‬ىٍ آيُِْٕخی حًٓخػیهی‪ ،‬هيح يیطٕحَي ىٍ پیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ‬
‫طـهی کُي‪ .‬ىػخص يئيُخٌ ٍح رٍّحِ ٍحٓض ىػٕص ٔ ٍحًُْخثی يیکُُي‪ .‬ىُ ٍُُٔییخٌ حُ‬
‫حیٍ ٍکٍ رخ َخو طٔهیى َخو يیرََي‪.‬‬
‫رّيؼُی پخکیِِگی حٓض‪ ،‬حیٍ ٍکٍ ىیٍ ٗخيم حكکخو‬ ‫ٕ ـ ٕ ـ ‪ِٛ‬بهد‪:‬‬
‫ٔ‪ ،ٕٟ‬ؿٔم ٔ طیًى حٓض؛ ىُ ٍُُٔییخٌ ‪ٓ١‬خٍص ٍح حُ حٍکخٌ ىیٍ ًَیىحَُي‪.‬‬
‫ٖ ـ ٖ ـ ًوبى‪ٗ :‬یِٕی ًَخُ هٕحَيٌ حئَُ َِحٍیخٌ‪ ،‬يخَُي ٗیؼّی حػُیػَ٘ی‬
‫حٓض ٔ ّٓرخٍ ىٍ ٍُٔ حَـخو يیگیَى‪ُْ :‬گخو ‪١‬هٕع آكظخد‪ ،‬پیٖ حُ ؿَٔد آكظخد ٔ‬
‫پْ حُ ؿَٔد آكظخد‪ .‬ىٍ حٔهخص ًَخُْخی ػ‪ ٔ َٜ‬ػ٘خء هخیم رّٔٓؼض ٔهض حٓض‪،‬‬
‫‪۲4۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫يکهق ْى يیطٕحَي آٌْخ ٍح رخ ًَخُْخی ظَٓ ٔ يـَد ؿًغ کُي ٔ ْى يخَُي حْم ُٓض‬
‫َْکيحو ٍح ىٍ ٔهض هٕىٕ روٕحَي‪ .‬ىُ ٍُُٔییخٌ‪ ،‬يؼُخی ًَخُ ٍح ‪ٛ‬يمحنٔخٌ (ُرخٌ‬
‫ٍحٓض يؼُی يیکُُي؛ کّ يَحى حی٘خٌ یخى َیک حٓض) ٔ ٗیِٕی هخ‪ٛ‬ی رَحی ًَخُ‬
‫هٕحَيٌ َيحٍَي‪ .‬حی٘خٌ ًَخُ رّٗیِٕی ىیگَ ئهًخَخٌ ٍح ٓیَِی ؿٓخل يیىحَُي؛ حيخ‬
‫رّنلخظ طخٍیوی‪َٗ ،‬کض ىٍ ًَخُ ؿًخػض ٍح رَحی طویّ ؿخیِ يیىحَُي‪.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ َِحٍی ٔ ئظؼهی رّيؼُخی رخ‪ُ١‬ی ٍُِٔ‬ ‫‪ ۱‬ـ ‪ ۱‬ـ هّىٍ‪:‬‬
‫يؼظ وي ْٔظُي‪ .‬يؼُخی نـٕی ٍُِٔ‪ ،‬هٕىىحٍی حُ هٍٕىٌ ٔ آٗخيیيٌ حُ ‪ٛ‬زقىو طخ‬
‫ؿَٔد آكظخد ىٍ يخِ ٍي‪٠‬خٌ حٓض؛ حيخ يؼُخی رخ‪ُ١‬ی ٍُِٔ پَْیِ حُ کخٍْخی َٗ ٔ‬
‫حَـخو کخٍْخی َیک حٓض‪ .‬ىُ ٍُُٔییخٌ يؼُی رخ‪ُ١‬ی ٍُِٔ ٍح طَک ػزخىص ح‪ُٛ‬خو یؼُی‬
‫ٍْخ کَىٌ پَٓظٖ رضْخ يیىحَُي‪.‬‬
‫رّحٓظؼُخی ىُ ٍُُٔییخٌ‪ ،‬ىیگَ كَهّْخی حًٓخػیهی‬ ‫‪ ۰‬ـ ‪ ۰‬ـ ىکبد ّ فوٌ‪:‬‬
‫ًْچٌٕ ئهًخَخٌ ُٓی ٔ ٗیؼّی ىٔحُىِحيخيی‪ ،‬رُّکخص پخرُي ْٔظُي‪ .‬آٌْخ ىٍ‪ٛ‬ي‬
‫يؼیٍ حُ ىٍآيي ٓخنیخَّی هٕى ٍح‪ ،‬پْ حُ ٓپَی ٗيٌ یک ٓخل >رخ کَٔ يوخٍؽ ٔ‬
‫ىیگَ َٗحی‪ ٢‬يؼیٍ< رّحيخو يیپَىحَُي‪ .‬ىُ ٍُُٔییخٌ ُکخص ٍح َّپَىحهض پٕل کّ كلع‬
‫حهٕحٌ (پخٓيحٍی حُ رَحىٍحٌ) يیىحَُي‪.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ ئظؼهی ٔ َِحٍی‪ ،‬كؾ ٔ حػًخل يو‪ٕٜٙ‬‬ ‫‪ ۶‬ـ ‪ ۶‬ـ ؽظ‪:‬‬
‫آٌ ٍح هزٕل ىحٍَي‪ .‬ىُ ٍُُٔیْخ كؾ ٍح رّيؼُی "ٍْخ کَىٌ کخٍْخی ري ٔ ٍكظٍ رّٕٓی‬
‫کخٍْخی هٕد" يیَخيُي ٔ ٍكظٍ رّيکّ ٍح الُو ًَیىحَُي‪.‬‬
‫ػالِٔ رَ ؿٓخى ٍُيی ٔ يیيحَی‪ ،‬کّ َِى حًٓخػیهیخٌ ؿٓخى‬ ‫‪ ۰‬ـ ‪ ۰‬ـ عِبك‪:‬‬
‫ح‪ٛ‬ـَ حٓض‪ ،‬آَخٌ يؼُی رخ‪ُ١‬ی ؿٓخى ٍح يزخٍُِ رخ َلْ يیىحَُي‪ .‬کّ ؿٓخى حکزَ حٓض‪.‬‬
‫هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ پیٖ‬ ‫رؤّیل ٕلْح‪:‬‬
‫حُ آٌکّ ي٘و‪ٜ‬خ ً رّهٕى يَحٓى ًَخُ رپَىحُى‪ ،‬حٗخٍِی ؿخنزی رّهزهّ کَىِ ٔ رّحیٍ آیّ‬
‫ػهَی َٓخ ۚ َال ط َ ْز ِيی َم‬ ‫ّللاِ حنَظِی كَ َ‬
‫ط ََ حنَُ َ‬
‫خّ َ‬ ‫ک ِنه ِيّی ٍِ َكُِیلًخ ۚ كِ ْ‬
‫ط ََصَ َ‬ ‫يَحؿؼّ يیکُي‪« :‬كؤَهِ ْى َٔؿْ َٓ َ‬
‫خّ َال ی ْؼهَ ًٌُٕ‪»ٖٓ :ٖٓ ،‬‬ ‫ک حن ِيّی ٍُ ْحنوَی ُى َٔ ٰنَ ِک ٍَ أ َ ْکؼ َ ََ حنَُ ِ‬
‫ّللاِ ۚ ًَٰ ِن َ‬
‫ن َ‬ ‫ِنو َْه ِ‬
‫= حی پیخيزَ! ٍٔی هٕى ٍح چٌٕ یکظخپَٓظخٌ كُیق رّٕٓی ىیٍ کٍ‪ ،‬حیٍ كطَطی‬
‫حٓض کّ هيحَٔي حَٔخٌْخ ٍح رَآٌ آكَیيِ ٔ ىگَگَٕی ىٍ آكَیُٖ هيح َیٔض‪ »...‬هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ‬
‫هخ‪ََ٘١‬خٌ کَىِ کّ حُ یکٕٓ‪ ،‬هزهّ ؿخی حٓض کّ كُیلخَی چٌٕ حرَحْیى ٔ آىو رّآٌ‬
‫ٍٔی يیکُُي‪ ،‬یؼُی کؼزّ (یخ ٗخیي ریضحنًويّ) حیٍ آیّ حُ كیغ يؼُخی رخ‪ُ١‬ی هٕى‬
‫رّٔ‪ٛ‬ی پیخيزَحکَو حٗخٍص ىحٍى‪ ،‬یؼُی رّآٌ کٔی کّ پیخيزَ حُ‪َ١‬ین ٔی‪ ،‬رّؿًخػض‬
‫‪۲4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍٔی يی کُي ٔ طٕٓ‪ٔ ٢‬ی‪ ،‬رخ‪ ٍ١‬ىیٍ ىٍ ُيخٌ كیخص هٕى پیخيزَ يٍٕى طؤییي هَحٍ‬
‫گَكظّ ٔ ظخَْ يوٍَ ٗيِ حٓض طخ َوطّی حٓظًَحٍی پْ حُ ٔكخص پیخيزَ رخٗي‪.‬‬
‫هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ رَحی َٗف طؤٔیم ‪ٛ‬هٕس گلظّ حٓض‪ٛ :‬هٕس ًَخى ىػٕص حٓض‪ ،‬حنزظّ‬
‫َّ رّيؼُخی هخ‪ٓ ٙ‬خُيخَت آٌ‪ ،‬کّ ىٍ كکٕيض كخ‪ً١‬یخٌ ٔظخیق يطخنؼّ ٔ طزهیؾ‬
‫ػوخیي حًٓخػیهی ٍح حؿَح يیکَى‪ ،‬رهکّ رّيؼُخی حػى ىػٕص کَىٌ يَىيخٌ رّٕٓی‬
‫پیخو ك‪َ٠‬ص دمحم ٔ طؤییي ئظًَ آٌ طٕٓ‪ ٢‬حيخو ٔهض‪ٛ .‬هٕس رّيؼُخی حٓاليی حٓض کّ‬
‫پیخيزَ حکَو ٔ حيخيخٌ پْ حُ ٔی رَ٘ ٍح رّآٌ كَح يیهٕحَيَي‪.‬‬
‫هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ رّ‪ ٍٕ١‬ي٘و‪ ،ٚ‬کخٍ هٕى ٍح رخ طؤٔیم حٔهخص يُخٓذ رَحی حهخيّی‬
‫ًَخُ آؿخُ کَىِ ٔ آیخطی حُ هَآٌ (ٕ‪۰۴ :ٔ۰ ، ٕٖ۴ :‬ـ ‪ ٔ ۰۲‬حكخىیغ) ٍح رّحٓظ٘ٓخى‬
‫يوٍَ ىٍَْ ٍُٔ ىنیهی ْٔظُي رَ حىٔحٍ طخٍیوی َٗیؼض ٔ‪ٟ‬غ‬ ‫آٍٔىِ حٓض‪ًَ .‬خُْخی ّ‬
‫ٗيِ طٕٓ‪ ٢‬پُؾ پیخيزَی پْ حُ آىو؛ یؼُی َٕف‪ ،‬حرَحْیى‪ ،‬يٕٓی‪ ،‬ػیٔی ٔ دمحم‪.‬‬

‫َخ‪ َٛ‬هَٔٔ َیِ کٕٗیيِ طخ طؤٔیم حٔهخص ّٓگخَّی «حٔل ٔهض‪ ،‬يیخٌ ٔهض ٔ‬
‫آهَ ٔهض» ٍح کّ ٔی ىٍ ىٌٍٔ هٕى ًَخُ ط٘وی‪ ٚ‬ىحىِ حٓض‪َٗ ،‬ف ىْي‪:‬‬
‫«حٔل ٔهض ىنیم حٓض رَ َخ‪١‬ن» کّ ىٍ ح‪ٛ‬طالف حًٓخػیهی يؼخىل رخ َزت‬
‫حٔحنٕحنؼِو حٓض‪« .‬يیخٌ ٔهض ىنیم حٓض رَ حيخو حٓخّ» کّ ٗخٍف يؼُخی رخ‪ُ١‬ت‬
‫طُِیم حٓض‪« .‬آهَ ٔهض ىنیم حٓض رَ هخثى هیخيض‪ »...‬کّ ىٍ آٌ يؼُخی ظخَْی ٔ‬
‫يؼُخی رخ‪ُ١‬ی رخ ْى طهلین ٗيِ ٔ طؼخنی يییخرُي‪.‬‬
‫َخ‪ َٛ‬هَٔٔ ىٍ حىحيّ رّيَحكم يٕؿٕى ىٍ هٕى ًَخُ يیپَىحُى کّ حُ يُظَ‬
‫حی٘خٌ ْلض يَكهّ ْٔظُي‪ ٔ :‬ـ طکزیَس حالكَحو کّ ًَخى ػٓي گَكظٍ حُ يئيٍ حٓض ٔ‬
‫چٌٕ طکزیَ گلظّ ٗي‪ ،‬يئيُخٌ رخیي هخيٕٕ رخُٗي ٔ رًَّخُ کخيالً طٕؿّ کُُي‪ًْ ،‬چٌٕ‬
‫يئيُی کّ حُ ٔی ػٓي گَكظّحَي‪َ ،‬زخیي آٗکخٍح رّؿٔض ٔؿٕی رخ‪ ٍ١‬رَهیِى‪ ،‬يزخىح کّ‬
‫ىیگَحٌ حُ َیظٖ طؼزیَ ؿهطی ىحٗظّ رخُٗي ٔ يؼُخی ىٍٓض ٓوُٖ ٍح ىٍَیخرُي؛ ٕ ـ‬
‫هیخو‪ ،‬حیٔظخىٌ‪ ،‬كَی‪ ّ٠‬حٓض ٔ آٌ ىنیم حٓض رَ حیٔظخىٌ يئيٍ رَ ػٓي هٕیٖ ٔ ٍٔی‬
‫رََگَىحَیيٌ حُ آٌ ػٓي؛ ٖ ـ هَأص كًي ٔ ٍِٕٓ‪ ٔ ،‬آٌ ٓوٍ گلظٍ رخ ىیگَ حكَحى‬
‫ؿًخػض حٓض ٔ طزییٍ ٔ طَ٘یق يؼُخی رخ‪ُ١‬ی ىیٍ رَحی آَخٌ؛ ‪ 4‬ـ ٍکٕع ٔ آٌ ُٗخهظٍ‬
‫حٓخّ حٓض ٔ چٌٕ حٔ َزخٗي ُٗخهظٍ ك ّـض حٓض کّ گٕحْی رَ ٔؿٕى ٔ ْٔظی حٓض؛‬
‫‪ ۳‬ـ ٓـٕى‪ ٔ ،‬آٌ ىنیم حٓض رَ ُٗخهظٍ َخ‪١‬ن کّ يز ّ‬
‫٘ َِ "ىٍٔ يٓیٍ" حٓض ٔ حيخو آٌ‬
‫ىٍٔ؛ ‪ ۶‬ـ ط٘ ّٓي‪ ٔ ،‬آٌ ىنیم حٓض رَ ُٗخهظٍ ىحػی؛ ‪ ۰‬ـ ٓالو ىحىٌ‪ ٔ ،‬آٌ ىالنض حٓض‬
‫‪۲4۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫رَ حؿخُِ ىحىٌ رّيئيٍ رَحی آٗکخٍ ٓخهظٍ ىیٍ هٕى ىٍ هٕل ٔ ػًم‪ًْ ،‬خٌگَّٕ کّ‬
‫ٗو‪ ٚ‬پْ حُ ًَخُ حؿخُِ ىحٍى ٓوٍ رگٕیي‪.‬‬
‫ًِْيخٌ کّ ػزخىص کُُيِ حىحی ظخَْی ًَخُ ٍح طًخو يیکُي‪ْ ،‬ىپخیّی آٌ ىٍ‬
‫ؿٓض ؿٔضٔؿٕی هٕحٓظّی رخ‪ُ١‬ی هٕى کٕٗیيِ حٓض کّ ٗخيم ُٗخهض يؼُخی‬
‫رخ‪ُ١‬ی حیٍ يَحكم يیٕٗى‪ .‬رُخرَحیٍ ح‪ٕٛ‬الً طؤٔیم يَحكم ًَخُ آٌحٓض کّ حیٍ‬
‫يَحكم‪ ،‬يَحكهی ىٍ ٓیَ ٔ ٓهٕک ٍٔكخَی َْ كَىی رَحی ؿٔض ٔؿٕی كوخین‬
‫رخ‪ُ١‬ی ىیٍ ْٔظُي‪.‬‬
‫َخ‪ َٛ‬هَٔٔ حىحيّ يیىْي‪« :‬ظخَْ ًَخُ ًْخَخ رخ پَٓظٖ هيح رخ حػ‪٠‬خی ريٌ ٔ‬
‫هَحٍ ىحىٌ ريٌ رّٕٓی هزهّی ريٌ کّ کؼزّ ٔ پَٓظٖگخِ هيحی طؼخنی ىٍ ي ّکّ حٓض‪،‬‬
‫‪ٍٕٛ‬ص گیَى‪ .‬كًٓیيٌ رخ‪ًَ ٍ١‬خُ (طؤٔیم رخ‪ )ٍ١‬رّيؼُخی پَٓظٖ هيح رخ طلکَ ٔ‬
‫کٕٗیيٌ رَحی ىٍیخكظٍ ػهى کظخد هيح ٔ يؼَكض ىیٍ يزیٍ ٔ ٍٔی کَىٌ رّٕٓی هزهّ‪-‬‬
‫ی ٍٔف حٓض کّ پَٓظٖگخِ هيح حٓض‪ ،‬آٌ پَٓظٖگخْی کّ ىٍ آٌ يؼَكض ٰانٓی‬
‫حَئهظّ ٗيِ ٔ يو‪ٕٜ‬ى يٍ حيخو كویوی‪ٛ ،‬هٕحص هللا ػهیّ حٓض‪».‬‬
‫ٓیّي حيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي‪:‬‬ ‫ىُل‪:‬‬
‫‪َ١‬یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی طٕؿّ رّىَیخ ٔ رَِٓگیَی ٔ نٌصرَىٌ حُ آٌ ٍح‬
‫يطهٕد َظَ َيحٗظّ ٔ َيحٍى‪ ،‬رهکّ ‪َ١‬یوض ٍٓظگخٍی يؼُٕی ٔ ٍٓیيٌ رَّٓ يُِل‬
‫يو‪ٕٜ‬ى‪ ،‬کّ ًْخٌ ؿٓخٌ ٔكيص حٓض‪ ،‬يیرخٗي‪ .‬آٌْخ ىَیخ ٍح يطَٔى يیًٗخٍَي‪.‬‬
‫طًخيی کظذ رٍِگخٌ حیٍ ‪َ١‬یوض رّه‪ ٕٜٙ‬حٗؼخٍ آٌْخ ىٍ يٍٕى ىٍٔی حُ ىَیخ ٔ‬
‫ىَیخ‪١‬هزی ٔ پَْیِ حُ آٌ حٓض‪ .‬حنزظّ آٌْخ کخٍ ٔ کٕٖٗ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ٍح ٔظیلّی‬
‫ىیُی هٕى يلٕٔد يیکَىَي‪َّ ،‬رَحی نٌص رَىٌ حُ ىَیخ‪ ،‬رهکّ رَحی پیٖرَى ٔ رٓزٕى‬
‫حيَ ؿٓخٌ‪ .‬ؿٓخٌ ههوض ٔ ىَیخ ىٍ ػَكخٌ حیٍ ‪َ١‬یوض رخ ْى طلخٔص ىحٗظّ ٔ ىٔ‬
‫يوٕنّی ؿيح حُ ْى يیرخُٗي‪.‬‬
‫طویّ ٔؿّ ي٘ظَک يیخٌ‬ ‫رویَّ‪:‬‬
‫ًّْی كَِم ٗیؼّ ٔ ط‪ٕٜ‬ف حٓض‪ٕٛ .‬كیخَی کّ ٗخٍد هٕى ٍح رهُي َگخِ يیىحٍَي‪،‬‬
‫کُخیّ حُ آٌ حٓض کّ يَٓ رَنذ َٓخىِحَي طخ كلع حَٓحٍ ًَخیُي‪ .‬طویّ حُ طوٕی آييِ ٔ ىٍ‬
‫نـض رّ يؼُخی هٕىَگٓيحٍی حٓض‪ .‬رخ حیٍ طلخٔص کّ ىٍ طوٕی حیًخٌ هٕىٍح َگخِ‬
‫يیىحٍی ٔ ىٍ طویّ ؿخٌ ٔ يخل ٔ ػَ‪ ٝ‬هٕى ٔ ْىَٔيحٌ هٕىٍح‪ .‬حٗخٍِ رّىٍٔٔیی‬
‫پیٖگیَحَّ یخ حَکخٍ رخٍٔ ٔ طویي يٌْزی ىٍ يٕحهغ يوظ‪٠‬ی‪ٗ .‬یؼیخٌ ٔ ‪ٕٛ‬كیخٌ يـخُحَي‬
‫ُْگخيی کّ يؼَ‪ ٝ‬طٓيیي‪ ،‬آُحٍ‪ ،‬هطَ يخنی ـ ؿخَی‪ ،‬ػَ‪ٟ‬ی یخ ح‪ٟ‬طَحٍ هَحٍ‬
‫‪۲4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گَكظُي‪ ،‬رخٍٔ هٕى ٍح يولی کُُي ٔ رّرخٍٔ يوظ‪٠‬ی ُيخٌ ٔ يکخٌ طظخَْ ًَخیُي‪.‬‬
‫ٗیؼیخٌ حُ هٕل حيخو ‪ٛ‬خىم َوم يیکُُي کّ كَيٕىِ حٓض‪« :‬حنظویش ىیُی ٔ ىیٍ آرخثی»‬
‫= «طویّ ىیٍ يٍ ٔ ىیٍ پيٍحَى حٓض‪».‬‬
‫ٓیي حيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي‪:‬‬ ‫هیبهذ‪:‬‬
‫ىٍ ‪َ١‬یوض ٗیؼیخٌ حيخيی حًٓخػیهی هیخيض رّىٔ يؼُخ رّکخٍ رَىِ ٗيِ حٓض‪ .‬یکی‬
‫هیخيض آهَحنِّيخٌ کّ ىٍ هَآٌ يـیي ریخٌ گَىیيِ ٔ ىٍ آهَحنِّيخٌ طخٍین حطلخم يیحكظي‬
‫کّ پخیخٌ طخٍین ٔ ؿٓخٌ ههوض حٓض‪ .‬حیٍ حُ ؿًهّ حػظوخىحص حٓخٓی پیَٔحٌ ‪َ١‬یوض‬
‫ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهیّ حٓض‪ ،‬کّ ْیچگَّٕ ٗک ٔ ٗزّٓی ىٍ آٌ َیٔض‪ .‬هزم حُ حیٍ‬
‫هیخيض کزَی ْى هخثى هیخيض ‪١‬زن حكخىیؼی کّ حُ ٍٕٓل ٔ حثًّی ْيی ٍٔحیض ٗيِ‪،‬‬
‫هٕحْي آيي ٔ ؿٓخٌ ٍح پَ حُ ػيل ٔ ىحى هٕحْي ًَٕى‪ .‬هیخيض رّيؼُی ک٘ق حٓض‪ٔ .‬‬
‫ىٍ حیٍ يؼُی هخثى ىحٍحی َوٖ رٔیخٍ حٓخٓی ٔ يًٓی حٓض‪ ،‬چٌٕ آكظخد حٓض کّ رخ‬
‫ٍُٔٗخثی رخػغ ک٘ق حٗیخء پیَحيٌٕ يخ يیگَىى «هیخيض ٍُٔ حٓض ٔ ُيلن آكظخد»‪.‬‬
‫ػخنى ُيخَی رّپخیخٌ هٕحْي ٍٓیي کّ رَ٘‪ ،‬رّٔحٓطّی َخ‪١‬وخٌ ٔ ‪ٛ‬خيظخٌ ٔ‬
‫حيخيخٌ‪ ،‬رّکٔذ ػهى کخيم َخیم ٗيِ رخٗي‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ‪ ،‬ريی ٔ َٗـ یؼُی ؿٓم حُ‬
‫يیخٌ هٕحْي ٍكض ٔ ػخنى رَّٓچًّ٘ ٔ يزيأ هٕى‪ ،‬یؼُی ػوم کم‪ ،‬رخُ هٕحْي گ٘ض‪.‬‬

‫هؼبك‬
‫َظیـّی کّ حُ يزخكؼخص يُٕ‪ ١‬رّ«ػهى حنُلْ ٔ کًخل حَٔخٌ» رّىٓض آٍٔىیى حیٍ‬
‫رٕى کّ ىٍئجهّی َلْ‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع يؼخى ي٘و‪ ٚ‬يیٕٗى‪ُ ،‬یَح حًٓخػیهیّ رخ حیٍ رخٍٔ‬
‫ٔ حػظوخى‪ ،‬ىٍ ئؤنّی يؼخى ًَیطٕحَُي ىنیهی رَ يؼخى ؿًٔخَی رخ ريٌ يؼخنی حٍحثّ کُُي‪،‬‬
‫چٌٕ حگَ كویوض حَٔخٌ طُٓخ َلْ يـَى رخٗي‪ ،‬هطؼخ ً يخىِ ٔ ريٌ ىٍ يؼخى ىهخنظی‬
‫آٌ ريٌ يخىی ٔ‬ ‫َوٕحْي ىحٗض ٔ يؼخى ٍٔكخَت يل‪ ٞ‬يیٕٗى‪ٔ .‬نی حگَ كویوض حُ ِ‬
‫َلْ يـَى رخٗي‪ ،‬يؼخى ؿًٔخَی ٔ ٍٔكخَی ىٍ کخٍ هٕحْي رٕى‪.‬‬
‫يؼخى ىٍ نـض رّيؼُخٖ «ٔػيِگخِ» حٓض کّ يَحى حُ آٌ «رٕىٌ ىٍ ُيخٌ يؼیٍ ٔ‬
‫ىٍ يکخٌ يؼیٍ» يیرخٗي‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف ىیُی َُيِ ٗيٌ ىٔرخٍِی حرُخء رَ٘ ىٍ ٍُٔ‬
‫هیخيض ٍح گٕیُي کّ رُخ رّحٍحىِی ٰانٓی رخ ًْیٍ ؿٔي ىَیخیی ىٍ ‪ٛ‬لَحی يلَ٘ كخ‪َٟ‬‬
‫يیَٕٗي طخ رّحػًخل َیک ٔ ريی کّ هٕى ىٍ حیٍ ىَیخ رخ ًْیٍ ؿٔي حَـخو ىحىِ حٓض؛‬
‫ٍٓیيِگی ٕٗى ٔ ىٍ َٓخیض يـخُحص ٔ يکخكخص َٕٗي؛ يظؼخهزخ ً َْکْ رَحرَ رخ يیِحٌ‬
‫حػًخل هٕى رّرٓ٘ض یخ ؿُٓى هٕحْي ٍكض‪ .‬حیٍ ؿِء حُ ‪ٍَٟٔ‬یخص ىیُت َْ حَٔخٌ‬
‫‪۲4۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ئهًخٌ حٓض‪ .‬يؼخى یکی حُ ح‪ٕٛ‬ل يٓى َْ ىیٍ يیرخٗي‪ .‬رخ حیٍ ًّْ‪ ،‬رَهی هخثم‬
‫رّيؼخى ؿًٔخَی ٔ رَهی هخثم رّيؼخى ٍٔكخَی ْٔظُي‪ ،‬حًٓخػیهیّ حُ ؿًهّ يٌحْذ َخىٍ‬
‫حٓض کّ هخثم رّيؼخى ٍٔكخَی حٓض‪ ،‬یؼُی حػظوخى ىحٍى کّ ىٍ هیخيض كو‪ٍٔ ٢‬ف حَٔخٌ‬
‫ػٕىص هٕحْي کَى‪)۶۲(.‬‬
‫حیٍ حػظوخى رَگَكظّ حُ کخٍکَى طؤٔیمگَحیخَّ حٓض کّ «يؼخى» ٍح ؿخیض کًخل یخ‬
‫حٔؽ طکخيم يیپُيحٍى؛ رُخرَحیٍ َْ ػُ‪ َٜ‬يخىی حػى حُ حَٔخٌ ٔ كیٕحٌ ٔ َزخص (كظی‬
‫ؿًخى) ىحٍحی ؿخیظی حُ ٍٗي ٔ ًَٕ حٓض کّ الؿَو ريحٌؿخ يیٍٓي؛ ٔ حیٍ ىٍ يٍٕى‬
‫حَٔخٌ ىحٍحی رُؼي يؼُٕی َیِ حٓض‪ .‬نٌح ىٍ رخٍٔ حًٓخػیهیّ‪ ،‬ػٕحد ٔ ػوخد َیِ‬
‫ٍٔكخَٗ حٓض‪ .‬آَخٌ پخىحٕ ٔ کیلَ حهَٖٔ ٍح طؤٔیم يٗکُُي ٔ يٗگٕیُي طُّ٘گٗ ٔ‬
‫ؿٓخٌ يؼُخ يلٕٓيٗ َيحٍى‪َ .‬خ‪ َٛ‬هَٔٔ‬ ‫ِ‬ ‫گَُّٓگٗ هخ‪ ٙ‬ػخنى يخىٖ حٓض ٔ ىٍ‬
‫حكٔخّ َیخُ ىٍ رٓ٘ض ٍح َلٗ يٗکُي ٔ يٗگٕیي َْکْ رّحَيحُِی ٗخیٔظّگٗ هٕى‬
‫رئٌ حیٍکّ حُ يَطزض ىیگَٖ آگخِ رخٗي حُ ػٕحد ٰانٓی رَِٓيُي يٗگَىى‪)۰ٓ(.‬‬

‫حًٓخػیهیخٌ يؼظويحَي ىُٔم ٔ رٓ٘ض كویوٗ ىحٍحٖ حٔ‪ٛ‬خف ؿًٔخَٗ َیٔض‪ ،‬حيخ‬
‫کٔخَٗ کّ حُ طؤٔیم آیخص آگخْٗ َيحٍَي َؼًخص رٓ٘ظٗ ٍح يخَُي َؼًضْخٖ ىَیٕٖ‬
‫يٗپُيحٍَي‪ٍ .‬حكظٗ ٔ آٓخیٖ ٔ ىٍى ٔ ٍَؾ حیٍ َٓحٖ كخَٗ‪ ،‬ؿهِٕی حُ نٌّص ٔ ػٌحد‬
‫َٓحٖ ؿخٔیي حٓض‪ .‬ك‪٠‬خیم ٔ ًٍحیم حهالهٗ يؼهٕل رٓ٘ض ٔ ىُٔمحَي‪ٍ ،‬حكظٗ ٔ نٌّطٗ‬
‫کّ ىٍ حیٍ ػخنى ْٔض حُ رٓ٘ض يٗآیي‪.‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ ىُٔم ٍح کُخیّ حُ ؿٓم ٔ رٓ٘ض ٍح کُخیّ حُ ىحَٖ کخيم يٗحَگخٍى‬
‫کّ رَ حػَ کٔذ طؼخنیى ٔ حیًخٌ حًٓخػیهٗ كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪ َْ .‬کْ حُ حيخو كن پیَٖٔ‬
‫ىٍٔحُِی‬ ‫کُي رّرٓ٘ض يٍٗٓي؛ رُخرَحیٍ رٓ٘ض كویوٗ‪ ،‬ػوم حٓض ٔ ك‪َ٠‬ص ٍٕٓل‪ِ ،‬‬
‫ىٍٔحُِی رٓ٘ض حٓض‪)۰ٔ(.‬‬ ‫رٓ٘ض ٔ کهًّی ٗٓخىص‪ ،‬کهیي ِ‬
‫َخ‪ َٛ‬هَٔٔ رَُم ٍح َلْ ‪١‬زیؼٗ يٗىحَي ٔ يؼظوي حٓض َلّٕ يَىو طخ رّػخنى‬
‫‪١‬زیؼٗ ٔحرٔظّ رخُٗي حُ رَُم ٍْخیٗ َیخري‪ .‬رّػویيِی حٔ ىُٔم ػخنى ؿًٔخَٗ ٔ كخَٗ‬
‫حٓض ٔ رٓ٘ض ػخنى ٍٔكخَٗ ٔ رخهٗ حٓض‪)۰ٕ(.‬‬
‫كًیيحنيّیٍ کَيخَٗ ىٍ «ٍحكش حنؼوم» يَٕٗیٔي‪َ٘« :‬ؤ آهَص َ٘ؤ ههن حٍٔحف‬
‫رّىٓض ٍٔفحنويّ حٓض ٔ چٌٕ ىٍ ؿٓخٌ حُ ٍطزّی ػوهٗ طَهٗ کَىِ ٔ رخ ػخنى‬
‫يؼوٕل يظ‪ٜ‬م ٗيِ حٓض‪ ،‬رَحٖ حىحيّی ئیَ حكظیخؽ رّريٌ َيحٍى ٔ حیٍ ٍٔف حٓض کّ‬
‫حىحيّی ئیَ ىحىِ ٔ حُ طٍ ؿيح حٓض‪)۰ٖ (»...‬‬
‫ٓ‪۲۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ ىهیوخ ً َظَ حكال‪ ٌٕ١‬حٓض‪ .‬ىٍ َگخِ حكال‪ٍٔ ٌٕ١‬ف ًْیّ٘ َُيِ حٓض ٔ‬
‫كُخَخپٌیَ‪ٔ .‬ی رخ َگخِ يو‪ ٕٜٙ‬هٕى رّئؤنّی ٍٔف ٔ طٍ رّٗيص يُکَ يؼخى‬
‫ؿًٔخَٗ حٓض‪َ ،‬ظیـّی يؼظويحص حكال‪ ٌٕ١‬حیٍ حٓض کّ حگَ يؼخى ؿًٔخَی ىٍ کخٍ‬
‫رخٗي‪ٍٔ ،‬ف ًْیّ٘ حٓیَ طٍ هٕحْي رٕى‪ .‬ىٍ ٍٓخنّی «طیًخإّ» يیگٕیي‪:‬‬
‫«ٍٔف ٔهظٗ حُ طٍ آُحى ٕٗى‪ ٍُٔ ،‬آُحىٖ ٔ ؿٍ٘ حٔ حٓض‪ .‬حٔ رّؿٓخٌ ُیَیٍ‬
‫آييِ رٕى ٔ ىٍ ٔهض يَىٌ حُ طٍ هخٍؽ ٗيِ‪ ،‬رّؿخیگخِ ح‪ٛ‬هٗ هٕى رخُ يٗگَىى‪».‬‬
‫يظکهًیٍ‬ ‫اكلَی اٍوبػیلیبى ثو هّؽبًی ثْكى هؼبك‪:‬‬
‫حًٓخػیهی رَحی ٍى يؼخى ؿًٔخَی ىالیم ػوهت يیآٍَٔي کّ حؿًخل آٌ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ حگَ يؼخى ؿًٔخَی رخٗي چگَّٕ حكکخو طکٕیُی حیٍ ؿٓخٌ رّآٌ ؿٓخٌ ٍحِ‬
‫يی یخري ٔ حگَ حیٍ چُیٍ رخٗي رخیي يَ‪ ٔ ٝ‬يَگ َیِ رّآٌ ؿٓخٌ ٍحِ یخري‪ .‬پْ َزخیي‬
‫يؼخى ؿًٔخَی رخٗي‪.‬‬
‫ٕ ـ رُخرَ ىیيگخِ هخثهیٍ رّيؼخى ؿًٔخَی‪ ،‬الُيّی يؼخى ؿًٔخَی‪ ،‬طزيیم ريٌْخی‬
‫پٕٓیيِ رّريٌْخی ؿيیي حٓض ٔ حیٍ ريٌْخی ؿيیي رخیي ػٌحد ٕٗى؛ حیٍ ريٌْخی ؿيیي‬
‫چّ گُخْی يَطکذ ٗيِحَي کّ ئظلن ػٌحد رخُٗي؟‬
‫ٖ ـ هيحَٔي رَحی طؼٌیذ گُّکخٍحٌ َیخُ رّريٌ َيحٍى ٔ هخىٍ رّػٌحد گُّکخٍحٌ حُ‬
‫ىٌٍٔٗخٌ حٓض‪ ،‬پْ َیخُی رّيؼخى ؿًٔخَی ًَیرخٗي‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ هخَّی آهَص طـییَ ٔ طلٕل َيحٍى‪ٔ ،‬نی ريٌ ىحٍحی طـییَ ٔ طلٕل حٓض‪.‬‬
‫رَحی َْ ىیٍ ٔ يٌْزی‪ ،‬هیخيض ٔ يؼخى ؿًٔخَی‬ ‫ثِْذ ّ كّىؿ‪:‬‬
‫ٔ رٓ٘ض ٔ ىُٔم َٓيخیّی رٔیخٍ رٍِگی حٓض؛ حیٍ ًْخٌ طُگّی حٓض کّ حىیخٌ‬
‫پیَٔحٌ هٕىٍح ىٍ آٌ گیَ يیحَيحَُي! ٔ رََخيّْخی هٕىٍح رخالیٖ حؿَح يیکُُي!‬
‫حىیخٌ رّپیَٔحٌٗخٌ ٔػيِی رٓ٘ض يیىُْي‪ ،‬آَخٌ ٍح حُ آطٖ ؿُٓى يیطَٓخَُي‪ٔ ،‬‬
‫حُ حیٍ ‪َ١‬ین حی٘خٌ ٍح رّح‪١‬خػض ٔح يیىحٍَي؛ آَخٌ ٍح حُ حػًخل َٗ رخُ يیىحٍَي ٔ‬
‫رّحػًخل هیَ طٕ٘ین يیکُُي‪ .‬رٍّحٓظی‪ ،‬رَحی طٕىِْخی ػٕحيی کّ رَّٓكي حَٔخَیض‬
‫‪َ١‬حُ ههوض ََٓیيِحَي ٔ ُُْٕ ىٍ يَحكم كیٕحَیض هَحٍ ىحٍَي‪ ،‬حگَ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى‬
‫ىٍ کخٍ َزخٗي‪ ،‬آَخٌ رَحی چّ رَ ‪١‬زخیغ كیٕحَی ٔ َلٔخَی هٕى پخ رگٌحٍَي؟‬
‫حًٓخػیهیّ ىٍ رلغ يؼخى ؿًٔخَی کّ يیٍٓي‪ ،‬يٌْذ َوزّگخٌ يیٕٗى ٔ ػَكخٌ‬
‫ٍح رّحٔؽ يیٍٓخَي؛ حُ ٕٓى َٓٗخٍی کّ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى رَحی حٍرخد ىیگَ حىیخٌ ٔ‬
‫يٌحْذ ىحٍى‪ ،‬يیگٌٍى ٔ هٕى ٍح رّههّی ػَكخٌ ٔ ػوم يیٍٓخَي‪ .‬رٓ٘ض ىٍ َظَ‬
‫حًٓخػیهیّ ػزخٍص حٓض حُ ٍٓیيٌ رٍّٓظگخٍی ٔ کًخل يؼُٕی ٔ يُِلگخِ ٔكيص‪ ،‬کّ‬
‫ٔ‪۲۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ًْخَخ نوخءهللا ٔػيِ ىحىِ ٗيِ ىٍ هَآٌ حٓض! (ؿخكم حُ حیٍکّ ػٕحو حنُخّ <رُخ رَ‪١‬زغ‬
‫كیٕحَی هٕیٖ> ٗکى ٔ ٕٗٓص ٔ نٌص يیهٕحْي؛ حٔ نوخءهللا ٍح چّ کُي؟!) ٔ ىُٔم‬
‫ػزخٍص حٓض حُ يلَٔو ٗيٌ حُآٌ نوخءهللا!(‪ )۰4‬ىٍ طٕ‪ٛ‬یق ىیگَ‪ ،‬رَّظَ حًٓخػیهیّ‪،‬‬
‫رٓ٘ض ػزخٍص حٓض حُ ىحَٖ کخيم کّ رَ حػَ کٔذ طؼهیًخص رخ‪ُ١‬ی كخ‪ٛ‬م يیٕٗى ٔ‬
‫ىُٔم ػزخٍص حٓض حُ ؿٓم ٔ ٔحيخَيِگی كکَی ٔ يؼُٕی کّ حکؼَ يَىو ىچخٍ آٌحَي‪.‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ طٕ‪ٛ‬یقْخی ٍح کّ حُ رٓ٘ض ٗيِ حٓض‪ ،‬چٌٕ ؿٕیْخی ٍٔحٌ ٔ‬
‫ىٍهظخٌ ٔ كٍٕحٌ ٔ ؿاليخٌ ٔ هخَّْخی ٍُیٍ ٔ ََْٓخی حُ ٗیَ ٔ ػٔم ٔ «نلى‬
‫حنطیَ يًخ ی٘ظٌٕٓ» ٔ حيؼخل آٌْخ ٍح‪ٍ ،‬يِْخ ٔ َيؼمْخی يیىحَي کّ کهیي كٓى آٌْخ ٍح‬
‫ؿٔض‪)۰۳(.‬‬‫حُ هخَيحٌ پیخيزَ ٔ ٍحٓوٌٕ ىٍ ػهى رخیي ُ‬
‫حَٔخٌ ىٔ رُؼي ىحٍى‪ٍٔ :‬ف ٔ ؿٔى‪ .‬ؿٔى ػُ‪َٜ‬ی حٓض ٔ پْ حُ يَگ رّح‪ٛ‬م‬
‫هٕى کّ ػخنى يخىِ حٓض‪ ،‬يیپیَٕيى ٔ ٍٔف رّيزيأ هٕیٖ‪ ،‬کّ ػخنى ػهٕی حٓض‪،‬‬
‫رخُيیگَىى‪ .‬رُخرَحیٍ يؼخى ىٍ َظَ حًٓخػیهیخٌ‪ٍٔ ،‬كخَی حٓض‪َّ ،‬ؿًٔخَی‪.‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ ىٍ ه‪ٜ‬یيِی ٓ‪ ٕ4‬حُ ىیٕحَٖ يیگٕیي‪:‬‬
‫حٔ ٍح چَح کّ هٕحٍٕ َگٌحٍی‬ ‫هخک حٓض کخنزي رّچّ آٍحیی‬
‫ٍُٕ رُگخٍی‬ ‫گَ َٓ رَّٓ رّ ّ‬ ‫يَىِ ٓض ْیکهض َٕ٘ى َُيِ‬
‫ٔهظی يیگٕثیى «‪َٛ‬ح‪ ًٍْ »١‬يیٍٔى َٓحؽ پُهی کّ‬ ‫ٕوا‪:ٛ‬‬
‫رَ كَحُ ؿُٓى ک٘یيِ ٗيِ‪ ،‬یک َٓ آٌ رّ‪ٛ‬لَحی يلَ٘ ٔ َٓ ىیگَ آٌ رّآٓظخَّی‬
‫رٓ٘ض يظ‪ٜ‬م حٓض‪ .‬حیٍ كهًّ ىٍ هَآٌ يـیي ‪ 4۳‬رخٍ رخ هیي ‪ٛ‬لض‪ ،‬طويو ‪ٛ‬لض رَ‬
‫يٕ‪ٕٛ‬ف‪ ،‬یخ ‪ًٟ‬یَ حٔل ٗو‪ ٚ‬یگخَّ‪ ،‬ىٔو ٗو‪ ٚ‬یگخَّ‪ ٔ ،‬يطهن طكَحٍ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫گلظّ ٗيِ كّ آٌ‪ ،‬حُ كهًّٖ الطیٍ «‪ٛ‬ظَحطٕو» )‪ )Tcalcap‬رّيؼُٗ ٍحِ حٓض‪١ ،‬زن‬
‫حیٍ كٔخد رخیي طؼيّى ‪َٛ‬ح‪ٔ ١‬ؿٕى ىحٗظّ رخٗي كّ ىٍ كویوض حُ حرظيح طخ حَظٓخ ٔ ىٍ‬
‫كًیض‪ ،‬كیلیض ٔ طًخو ‪ ٔ ٍٕٛ‬ي‪ٜ‬خىین رخ ْى يظ‪٠‬خى ٔ حُ ْى يظًخیِحَي‪ َّ .‬یك ‪َٛ‬ح‪١‬‬
‫رخ يخْیض ٔحكي كّ رَحٖ گَْٔٗ رّرٓ٘ض ٔ رَحٖ گَِٔ ىیگَ رّؿُٓى يُظٓٗ ٕٗى‪.‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ ‪َٛ‬ح‪ٍ ١‬ح طؤٔیم يیرَى ٔ طؼَیلی يظلخٔص حُ «‪َٛ‬ح‪ »١‬رّىٓض‬
‫يیىْي‪ .‬ظخَْح ً کٔی حُ َخ‪َٛ‬هَٔٔ پَٓیيِ رخٗي کّ ‪َٛ‬ح‪ ١‬چیٔض؟ نٌح يیگٕیي‪:‬‬
‫«پَٓیيِحی رَحىٍ کّ ‪َٛ‬ح‪ ١‬چیٔض؟ کّ حیئٌ ًْیگٕیُي رَ َٓ ىُٔم حٓض ک٘یيِ‪،‬‬
‫رخٍیکطَ حُ طخٍ يٕ ٔ طیِطَ حُ ىو ًٗ٘یَ‪ًّْ ٔ ،‬ی ههن حُ حٔ رزخیي گٌٗض‪َ .‬یکزوض‬
‫حُ حٔ رگٌٍى ٔ رّرٓ٘ض ٍٓي ٔ ريروض حُ حٔ ىٍ ىُٔم حكظي؛ ریخٌ کٍ طخ ريحَیى‪».‬‬
‫ؿٕحد‪« :‬ريحٌ حی رَحىٍ کّ ‪َٛ‬ح‪ ١‬ىٍ پخٍٓی ٍحِ رخٗي‪ٍ ٔ .‬حِ ىٔ گَّٕ ر َُٕى‪ .‬یکی ٍحِ‬
‫ٕ‪۲۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ظخَْ کّ يَىو رَ ٍٔی ُيیٍ رَآٌ ٍحِ ٍَٔي‪ ٔ .‬ىیگَی ٍحْی کّ يَىو ىٍ حٔ رَّلْ‬
‫ٍَ َٔى‪ ،‬ىٍ َیکی ٔ ريی‪)۰۶(».‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ ىٍ «گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ» يیگٕیي‪ٍ :‬حِ ظخَْ ىحٍیى ٔ ٍحِ رخ‪ٍ١‬؛ ٍحِ‬
‫رخ‪ ٍ١‬گٕ٘ىِ ىٍ ػَ‪ّٛ‬ی َلْ حٓض‪ .‬رؼي حػزخص يیکُي کّ «‪َٛ‬ح‪ »١‬كو‪ٍ« ٢‬حِ»‬
‫پخٍٓی َیٔض‪ .‬رهکّ یک ‪َٛ‬ح‪ ١‬رخ‪ْ ٍ١‬ى ىحٍیى کّ طؤٔیهٖ يُِنی ریٍ يُخُل حٓض‪.‬‬
‫حیٍ رخٍیکت يٕ ٔ طیِة ًٗ٘یَ ریخَگَ حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ ىٍ َلْ هٕى يیخٌ ىٔ ٍحِ‬
‫َٓگَىحٌ حٓض‪ .‬حُ یک ‪َ١‬ف كَٗظّگی حٓض ٔ حُ ‪َ١‬ف ىیگَ هٕی كیٕحَی‪.‬‬

‫ظبُو ّ ثب‪ٛ‬ي‬
‫حُ َظَ حًٓخػیهیخٌ‪ ،َٕٜٙ ،‬ػوخیي‪ ،‬حَيیّْ٘خی حَٔخٌ‪ ،‬يؼخٍف‪ ،‬حكکخو ٔ‬
‫آیخص ٰانٓی ٔ حكخىیغ ىحٍحی ىٔ يَطزّ حٓض‪ :‬ظخَْ ٔ رخ‪ .ٍ١‬ىٍ ٔحهغ َْ ظخَْی ٍح‬
‫رخ‪ُ١‬ی حٓض ٔ رخ‪ ٍ١‬ح‪ٛ‬م ٔ ي‪ٜ‬يٍ ٔ ظخَْ يظَٓ آٌ حٓض‪ْ .‬یچ ظخَْی َیٔض کّ‬
‫آٌ ٍح رخ‪ُ١‬ی َزخٗي ٔ رخ‪ُ١‬ی َیٔض کّ ظخَْی َيحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫رَ حٓخّ طؼخنیى حًٓخػیهّ‪ ،‬ىٔ ػخنى ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬ىحثًخ ً حُ کًخل رَّو‪ٜ‬خٌ ٔ حُ‬
‫َو‪ٜ‬خٌ رّکًخل يیٍَٔي طخ يُظٓی رّػخنى حيَ َٕٗي کّ حُ آٌ طؼزیَ رّنلع « ُکٍ»‬
‫يیکُُي ٔ ٓهٔهّيَحطذ ٔؿٕى حُ يزيأ طخ يؼخى حیٍچُیٍ َظى پٌیَكظّ حٓض‪.‬‬
‫ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي‪« :‬ظخَْ طـهی رخ‪ ٔ ٍ١‬رخ‪ ٍ١‬يؼُی ظخَْ‬
‫حٓض‪ .‬ظخَْ ػاليض حٓض رّٕٓی رخ‪َّٟ ٍ١‬ي آٌ‪ .‬رُخرَحیٍ‪ ،‬ظخَْ ًْخٌهيٍ حًْیض‬
‫ىحٍى کّ رخ‪ .ٍ١‬رئٌ ظخَْ رخ‪ ٍ١‬ىٓض َخیخكظُی حٓض ٔ رئٌ رخ‪ ٍ١‬ظخَْ ریيؼُی ٔ‬
‫ػزغ حٓض‪ َْ .‬ىٔ الُو ٔ يهِٔو ًْيیگَحَي‪ًْ .‬چُیٍ ىٍ يٍٕى حكکخو حٓاليی طؤٔیم‬
‫رخ‪ُ١‬ی آٌْخ رّْیچ ٔؿّ رّيؼُی ٍى ٔ یخ حَکخٍ ٔحؿزخص َٗػیّ ًَیرخٗي‪ .‬آٌچّ‬
‫رٍِگخٌ حًٓخػیهیّ يؼظوي رٕىَي حیٍ حٓض کّ آیخص هَآٌ ٔ حكکخو ىیٍ ػالِٔ رَ ؿُزّی‬
‫ظخَْی کّ رخیي ٍػخیض گَىى‪ ،‬ىحٍحی يؼخَی رخ‪ُ١‬ی ْى ْٔظُي کّ ٗو‪ ٚ‬يئيٍ رخیي‬
‫كظًخ َ حیٍ يؼخَی ٍح ىٍک کُي ٔ حُ آٌ آگخِ ٕٗى ٔ يیِحٌ ٍٓظگخٍی ٗو‪ ٚ‬يئيٍ‬
‫رٔظّگی رّيیِحٌ ىٍک ٔ آگخْی حٔ حُ حیٍ يؼخَی رخ‪ُ١‬ی ىحٍى‪».‬‬
‫ظٍٕٓ رخ‪ ٍ١‬حٓض‪ .‬پْ ظخَْ رّحَيحُِی رخ‪ ٍ١‬هيحٓض ىحٍى‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫آهَیٍ يَكهّ‪،‬‬
‫رًّْیٍ ىنیم ًَیطٕحَیى ٔحهؼیض ٍح ىٍ َظَ َگیَیى‪ .‬ههیهی ًْخٌ كَف َخ‪َٛ‬هَٔٔ‬
‫ٍح يیگٕیي‪َْ« :‬کّ َٗیؼض ٍح رّکخٍ َزُيى‪ ،‬رّػهى طؤٔیم ََٓي‪ ».‬حیٍ ػیٍ کالو حٔ‬
‫ىٍ «گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ» حٓض‪ .‬حُ رٌَٔ رّىٌٍٔ ٍكظٍ‪ ،‬حُ ظخَْ رّرخ‪ٍ ٍ١‬كظٍ‪،‬‬
‫ٖ‪۲۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫طؤٔیم حٓض‪ .‬حنِحيخ ً ْى ٕٗٓى ًَیهٕحْي‪ ،‬رهکّ حگَ حَٔخٌ ًْیٍ ػوم ٍح کخيم حٓظلخىِ‬
‫کُي رّطؤٔیم يیٍٓي‪َ .‬خ‪َٛ‬هَٔٔ يؼظوي حٓض‪ْٔ :‬ظی ٍح رخیي طؤٔیم کَى‪ .‬ىٍ ظخَْ‬
‫هَآٌ یخ كيیغ یخ َٗیؼض طٕهق کَىٌ ٔ رّرخ‪ ٍ١‬آٌْخ ََٓیيٌ‪ ،‬کخٍی حٓض رٓیًی؛‬
‫رُخرَحیٍ آٌکّ رَ ظٕحَْ رخیٔظي‪ ،‬رّىٍؿّی رٓیًی رُٔيِ کَىِ حٓض‪)۰۰(.‬‬
‫ض‬
‫َکظّی رٔیخٍ يٓى ىٍ حیٍ ههًَٔ حیٍ حٓض کّ طؤٔیم يخ ٍح رّرخ‪ ٔ ٍ١‬يـِ كویو ِ‬
‫ؿَیخٌ يیک٘خَي‪ .‬طؤٔیم ىٍ هَآٌ رَّلٕی يطهن ریخَگَ حیٍ حٓض کّ ْٔظی ىٔ چَِٓ‬
‫ىحٍى‪ٍٕٛ :‬ص ٔ ٓیَص‪ .‬كيحهم حُ نلخظ ػوم ىٔگخَّگی ْٔظی هخرم حػزخص حٓض‪ .‬يخ‬
‫یک ْٔظت يلّٕٔ ىحٍیى ٔ یک ْٔظت يؼوٕل‪ .‬یک ؿٓخٌ ُرَیٍ ىحٍیى ٔ یک ؿٓخٌ‬
‫ُیَیٍ‪ .‬پْ ْٔظی ىٔ ٓخكض ىحٍى‪ :‬رٌَٔ ٔ ىٌٍٔ‪ .‬كویوض ٔ کًخل ىٍ ىٍک ىٌٍٔ‬
‫حٓض‪ ،‬حُ ئیَ رٌَٔ‪ .‬كَف َخ‪َٛ‬هَٔٔ حیٍ حٓض‪ :‬کّ يطهوخ ً ٓؼی َکُیي َٗیؼض ٍح‬
‫ىٍٔ رَِیي‪ ،‬ظخَْ ‪ٟ‬ي رخ‪َ ٍ١‬یٔض‪.‬‬

‫رٌيیل ّ رؤّیل‬
‫حُ ىیيگخِ َخ‪َٛ‬هَٔٔ "طُِیم" «کؼیق گَىحَیيٌ نطیق» حٓض‪ .‬يُظٍٕ حُ حیٍ‬
‫«کؼیق گَىحَیيٌ» طـٔى ىحىٌ‪ ،‬يظکخػق ٔ يظَحکى کَىٌ يؼخَت نطیق حٓض‪ .‬یؼُی‬
‫یک ْٔظت يظَحکى ىحٍیى کّ طَکیزی حٓض؛ ىیگَ ْٔظت يـَى ىحٍیى کّ رٔی‪ ٢‬حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ‪ٛ‬للّی ‪ ٔٓ۴‬حُ کظخد «گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ» ىٍ رخد «ٍْخیٖ يَىو رّچیٔض؟»‬
‫يیگٕیي‪« :‬پَٓیيِحی رَحىٍ کّ ٍْخیٖ يَىو رّچیٔض؟ ریخٌ کٍ طخ ريحَیى‪ .‬ريحٌ حی‬
‫رَحىٍ کّ ٍْخیٖ يَىو رّىٔ چیِ حٓض کّ ىحَٖ ٍح ريحٌ رظٕحٌ پٌیَكض‪ .‬یکی حُ حٔ‬
‫ىل حٓض کّ ريحٌ ريحَي ٔ ىیگَ طٍ حٓض کّ رئ يَ آٌ ىحَٖ ٍح کخٍ رُيى‪ .‬رَ يؼخل‪:‬‬
‫کٔی کّ پیّ٘ی آيُٕى يَ حٔ ٍح ْٕٕ طًخو رخیي ٔ طٍىٍٓض‪ .‬طخ يَ آٌ پیّ٘ ٍح رّطٍ‬
‫هٕى رظٕحَي کَى رٍُّٔگخٍ‪ ،‬طخ آٌ ٔهض کّ آٌ پیّ٘ يؼهٕو ٕٗى‪ .‬پْ رّکخٍ رٔظٍ آٌ‬
‫پیّ٘‪ ،‬کؼیق گَىحَیيٌ آٌ ػهى حٓض‪ ».‬یؼُی رّکخٍ رٔظٍ آٌ پیّ٘‪ ،‬طـٔى ىحىٌ رّآٌ ػهى‬
‫حٓض‪ ،‬یخ ظخَْ کَىٌ آٌ حَيیّ٘ حٓض‪».‬‬
‫پْ حُ ىیيگخِ َخ‪َٛ‬هَٔٔ طُِیم حيَ يـَى ٍح کؼیق يیکُي (یؼُی ُيَکذ‬
‫يیٓخُى) ٔ طؤٔیم حيَ ُيَکذ ٍح يـيىح ً رّرٔخ‪١‬ض ٔ يـَىیض هٕى رَيیگَىحَي ٔ حیٍ‬
‫حٍؿخع حُ ‪َ١‬ین ک٘ق كوخین كخ‪ٛ‬م يیٕٗى‪ .‬یؼُی ىیٍ كوخین ٍح حُ رَحی ًٗخ‬
‫طُِیم کَى‪ ،‬حيخ طخ طؤٔیم َکُیي رّكویوض ىیٍ ًَیٍٓیي‪ .‬حُ حیٍٍٔ طؤٔیم طُٓخ حرِحٍ‬
‫ىٍک كویوض حٓض‪َ .‬خ‪َٛ‬هَٔٔ ًََّْٕخی حُ طؤٔیالص حًٓخػیهی ٍح ىٍ کظخد «ٔؿّ‬
‫‪۲۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیٍ» ٔ ىٍ ىیٕحٌ هٕى ٔ ىٍ گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ ٔ ىٍ ٓخیَ آػخٍ هٕى حٍحثّ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫حٔ طؤٔیم ٍح ػهًی يیىحَي کّ رّٔٓیهّی آٌ يیطٕحَیي رخ‪ٍْ١‬خ ٍح رزیُیي ٔ رّكویوض‬
‫رَٓیي‪ .‬يُظٓی رخ حیٍ َٗ‪ ١‬کّ َٗیؼض كَٔگٌحٍ َگَىى‪ .‬رّ‪َ١‬یوض ٔ كویوض ًَیطٕحَیي‬
‫ٍٓیي‪ ،‬حگَ َٗیؼض ٍح يلٍٕ هَحٍ َيْیي‪ .‬ػَكخٌ ػهٕی ػَكخَی حٓض کّ حُ َٗیؼض‬
‫رّ‪َ١‬یوض ٔ حُ ‪َ١‬یوض رّكویوض يیٍٓي‪ .‬هَآٌ حيَ كویوی ٍح َخُل کَى طخ ََىرخَی‬
‫رخٗي کّ رّٔحٓطّی حیٍ ََىرخٌ حَٔخٌْخ رخ طؤٔیم رّكویوض رَُٓي‪.‬‬
‫يُظٍٕ حُ طؤٔیم‪ ،‬يلخْیى حٓظؼخٍی حٓض کّ حُ هَآٌ ٔ كيیغ ٔ حكکخو َٗیؼض‬
‫رّىٓض ىحىِ يیٕٗى‪ .‬حًٓخػیهیخٌ كيیؼی حُ ٓیّي َوم يیکُُي کّ كَيٕىِ حٓض‪:‬‬
‫«يٍ ‪ٛ‬خكذ طُِیم ْٔظى ٔ ػهی ‪ٛ‬خكذ طؤٔیم حٓض‪».‬‬

‫يؼُخی طؤٔیم کّ ىٍ ُرخٌ ػَری رخُگ٘ض رّيؼُخی حٔنیّ یخ ح‪ٛ‬هی حٓض‪ ،‬يیطٕحَي‬
‫کخٍکَى طلٔیَی َیِ ىحٗظّ رخٗي‪ .‬يو‪ٜ‬يی کّ حًٓخػیهیخٌ حُ طؤٔیم ىَزخل يیکُُي‬
‫ػزخٍص حٓض حُ حیٍکّ يئيُخٌ ٍح هخىٍ ٓخُى طخ رّيخٍٔحی يؼُخی ‪ٍٕٛ‬ی ٔ نلظی‬
‫َٕٗظّْخ ٔ َ‪ ٕٜٙ‬ىٓض یخرُي ٔ كٔی حُ یویٍ ىٍرخٍِی ٔؿّ َِٔل ٔ يؼُخی َٓخثی‬
‫پیخو آیّی يٍٕى رلغ حُ هَآٌ حیـخى ًَخیُي‪ .‬طًخيی طلخٓیَ ىٍ طلکَ حًٓخػیهی حیٍ ٍکٍ‬
‫طلٔیَی ٍح يلَٔ‪ ٝ‬يیىحَي ٔ طٕٓ‪ٓ ٢‬طٕف يؼُخثی رّٕٓی كوخین َٓخثی كَکض‬
‫يیکُي‪ .‬حػظزخٍ يؼُخی ظخَْی (ظخَْ) حَکخٍ ًَیٕٗى‪ ،‬رهکّ طُٓخ ؿُزّی حُ يؼُخی‬
‫کهّی رًّٗخٍ يیآیي کّ ٔؿٓی ىٍَٔی (رخ‪ْ )ٍ١‬ى ىحٍى‪.‬‬
‫ظخَْح ً روٖ يًٓی حُ َٕع طؤٔیمْخی كخ‪ً١‬یخٌ حُ حیٍؿخ پيیي آييِ حٓض کّ‬
‫هٕحٓظّحَي ًّْی حيٍٕ َٗیؼض ٍح رّطَحُٔی ػوم ٔ حٓظيالل رُٔـُي ٔ آٌچّ ٍح ػوم‬
‫حُ ىٍیخكض آٌ ػخؿِ حٓض‪َ ،‬یِ ىٍ كُِٕی ػوم ٔ حٓظيالل هَحٍ ىُْي‪ .‬ريیٍٓزذ آٌْخ‬
‫ٍح طؤٔیم کَىِحَي‪ٔ .‬هظی طؤٔیم ىٍرخٍِی رٍَٓی آیخص هَآٌ ٔ حكکخو حٓالو ٔ ىیٍ رّ‪-‬‬
‫کخٍ ٍكض‪ ،‬رّپیيحیٖ ىٔ َٕع حىریخص يک ًّم یکيیگَ ىٍ يیخٌ حًٓخػیهیخٌ حَـخيیي‪:‬‬
‫ٔ ـ حىریخص «كوخین» کّ كخٔی ُّٓضْخی رخ‪ُ١‬ی ْٔظُي؛‬
‫ٕ ـ حىریخص َٕٗظخٍی کّ ظٕحَْ ٍح آٌچُخٌکّ رّىٓض ٍٓیيِ رٕى‪ ،‬يُؼکْ‬
‫يیکَى‪ .‬حیٍ ٍٕٔ ىٍ طلکَ حًٓخػیهی رّرٓظَیٍ ٔؿّ طٕٓ‪َٗ ٢‬ف َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‬
‫ىٍرخٍِی يخْیض طؤٔیم ٔ طُِیم ىٍ «ٔؿّ ىیٍ» يطَف ٗيِ حٓض‪ٔ .‬كی ٰانٓی ٍح ىٔ‬
‫ٔؿّ حٓض کّ طُِیم (کالو ٔكی) ٔ طؤٔیم (طلٔیَ = َْيُٕطیک) ْٔظُي ٔ ىٍ كویوض‬
‫ٔ َٗیؼض حَؼکخّ یخكظّحَي کّ ىٍ حیٍ يیخٌ َٗیؼض ًَخى كویوض حٓض‪ .‬رّحیٍطَطیذ‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫طُِیم حنلخظ ٔكیخَی ٍح طؼَیق يیکُي کّ ىٍ َِٔل حٍُْٕخی َٗیؼض ؿخ گَكظّ‬

‫حٓض ٔ طؤٔیم کّ ًْخٌ طلهیم َْيُٕطیک طُِیم حٓض رّيؼُخی ح‪ٛ‬هی يُظٓی يیٕٗى‪.‬‬

‫اهبهذ‬
‫حکٌُٕ يیٍٓیى رّههذ حػظوخىحص حًٓخػیهیّ کّ ًْخٌ ح‪ٛ‬م حيخيض حٓض‪ .‬رلغ‬
‫حيخيض حىحيّی رلغ َزٕص حٓض‪ ،‬رّؿٓظی کّ رٔیخٍ ىحيُّىحٍ ٔ گٔظَىِ حٓض‪ ،‬رّطؤهیَ‬
‫حَيحهظیى کّ يکخٌ کخكی رَحی ‪َ١‬ف رلغ رخٗي‪ .‬هٕحَيیى کّ رُیخٌ حػظوخىحص حًٓخػیهیّ‬
‫«ٔالیض» حٓض ٔ ٍکٍ ٍکیٍ ٔالیض «حيخيض» حٓض‪ .‬چُخٌکّ گلظیى‪« :‬ىٍ رلغ يؼخى‬
‫ؿًٔخَی‪ ،‬يٌْذ حًٓخػیهیّ‪ ،‬يٌْذ َوزّگخٌ يیٕٗى ٔ ػَكخٌ ٍح رّحٔؽ يیٍٓخَي؛‬
‫ٰنکٍ ىٍ رلغ حيخيض کّ يیٍٓي‪ ،‬کخيالً يٌْذ ػٕحو يیگَىى! رّػیٍ کیٖ ٗو‪ٜ‬یض‬
‫ٔ ٗو‪ٚ‬پَٓظی طُِل يیکُي! حًٓخػیهیخٌ ىیيگخِْخی ٔیژِی ىٍرخٍِی حيخيض يطَف‬
‫کَىِحَي کّ رٔیخٍ پیچیيِ ٔ طٕ ىٍ طٕ حٓض‪ .‬حُ ىیيگخِ آَخٌ ْٔظی یک نلظّ رئٌ‬
‫ٔؿٕى حيخو ًَیطٕحَي رخهی رًخَي ٔ حَٔخٌ ًْٕحٍِ رّيؼهى ٔ يوظيحء ٔ ٍْزَ يؼ‪ٕٜ‬و َیخُ‬
‫ىحٍى‪ٔ .‬ظیلّی حيخو‪ ،‬حیـخى طؼخىل يیخٌ ظخَْ ٔ رخ‪ ٍ١‬حٓض‪ .‬حًٓخػیهیخٌ طالْٕخی‬
‫رٔیخٍی کَىِحَي طخ ٓخروّی حيخيض ٍح رَّٓآؿخُ ههوض رَٓخَُي‪ .‬رَحی حیٍ يُظٍٕ‬
‫َظَیّْخ ٔ طلٔیَْخی هخ‪ٛ‬ی حُ طخٍین ٔ َزٕص ٔ حيخيض ٔ هخثًیض حٍحثّ ىحٗظّحَي‪.‬‬
‫حٓالو ىیٍ حيض ٔ‬ ‫اهبهذ اى هٌظو اُل ٌٍذ ّ عوبػذ‪:‬‬
‫حيخيض حٓض‪ ،‬رُخءح ً َْ كَهّی حٓاليی رَّٕرّی هٕى ريحٌ حػظوخى ىحٍى ٔ يطخرن‬
‫رّطؼَیق هٕى رّآٌ ي‪ٜ‬يحم يیرو٘ي‪ .‬حْم ُٓض َْ ٗو‪ٜ‬ی ٍح کّ حُ كيحهم‬
‫‪ٛ‬الكیض الُو رَحی طزهیؾ ٔ حٍٗخى ىیُی ٔ حهخيّی ًَخُ ؿًخػض ٔ ٓخیَ ٗجٌٕ ىیُی‬
‫رَهٍٕىحٍ رخٗي‪ ،‬حيخو يیهٕحَي‪ .‬رئٌ آٌکّ رَحی حٔ يوخيخطی چٌٕ يهکّی ػ‪ًٜ‬ض ٔ‬
‫ػهى ؿیذ هخیم رخُٗي‪ .‬حيخو يیطٕحَي كخٓن ٔ گُخِکخٍ ْى رخٗي‪ ،‬رَّٗ‪١‬ی کّ چٓخٍچٕد‬
‫ػوخیيٕ کخيم رخٗي ٔ رّحٍکخٌ ػًهت ىیٍ ٔكخىحٍ رخٗي‪ُ ،‬یَح حیًخٌ هٕى ُحیم کُُيِی‬
‫يؼخ‪ٛ‬ی ٔ کزخیَ حٓض‪ .‬حيخو حْم ُٓض حُ ؿخَذ هيح ٔ ٍٕٓل یخ ههیلّ حَظوخد‬
‫ًَیٕٗى‪ .‬رَيئيُیٍ ٔ يکهلیٍ حٓض کّ َْکْ ٍح هٕى ٗخیٔظّ يیىحَي يٍكیغ حيخو‬
‫هٕى رَگِیُُي‪ .‬ريیٍٓخٌ ًِْيخٌ ‪ٛ‬يْخ ٔ ِْحٍحٌ حيخو ىٍ حهطخٍ حٓاليی ٔ َْیک‬
‫رَیيِ حُْى ىٍ َْيلهّ ي٘ـٕل كؼخنیضحَي‪ .‬حیٍ يلٕٓو رّ‪ ٍٕ١‬گٔظَىِ ٔحٍى ُرخٌْخی‬
‫حٍٔپخیی َیِ گَىیيِ ٔ ىٍ ًّْؿخ يالی ئـي ٍح «حيخو» يیگٕیُي‪َِ .‬ى حْم ُٓض‪،‬‬
‫حيَ هالكض رٔیخٍ حًْیض ىحٍى ٔ ح‪ٛ‬م ػًهی ٔ حػظوخىی حٓض‪ .‬رخُْى رئٌ آٌکّ‬
‫‪۲۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَحی ههلخء يهکخص ػ‪ًٜ‬ض ٔ ػهى ؿیذ هخیم رخُٗي‪َِ ،‬ى حی٘خٌ كو‪ ٢‬پیخيزَ يؼ‪ٕٜ‬و‬
‫حنـیذ كو‪ ٢‬ػُيهللا»‪.‬‬
‫ُ‬ ‫حٓض‪ ،‬آٌْى رئٌ حیٍکّ ػهى ؿیذ ىحٗظّ رخٗي؛ «‬
‫ٗیؼیخٌ حػُیػَ٘ی‬ ‫اهبهذ اى ًظو ّیؼیبى كّاىكٍاهبهی‪:‬‬
‫کّ هٕىٍح «حيخيیّ» َیِ يی َخيُي ٔ رَ َٓ حیٍ ػُٕحٌ رخ ٗیؼیخٌ حًٓخػیهیّ يظلي‬
‫ْٔظُي <چٌٕ حًٓخػیهیّ َیِ هٕى ٍح حيخيیّ يیهٕحَُي> پْ حُ پیـًزَ رّٔؿٕى‬
‫ىٔحُىِحيخو رخ َٗحی‪ ٢‬ػ‪ًٜ‬ض ًحطی ٔ ىحٗظٍ ػهى ؿیذ حػظوخى ىحٍَي کّ حُ ؿخَذ هيح ٔ‬
‫ٍٕٓل رَگِیيِ ٗيِ ٔ رُخ رّحٍحىِی ا ٰنٓی‪ ،‬یکی پْ حُ ىیگَی ٍٔی کخٍ آييِحَي‪ .‬حٔل‬
‫حی٘خٌ ك‪َ٠‬ص ػهی ٔ پْ حُ حٔ یخُىِطٍ حُ كََُيحٌ ػهی حُ ًَْٔ حٔنٖ كخ‪ً١‬ش‬
‫حنَِْحء ىهض ح‪ َٓ١‬ؿُخد ٓیّي حٓض‪ .‬حُ حیٍ ىٔحُىِحيخو یخُىِطٍ حی٘خٌ رّٗٓخىص‬
‫ٍٓیيِ ٔ آهَیٍ حيخو ًْخٌ حيخو هخیى حٓض کّ ىٍ ٓخل ‪ْ ٕ۳۳‬ـَی رّىَیخ آييِ‪ ،‬ىٍ‬
‫پُؾ ٓخنّگی ؿخیذ ٗيِ‪َُ ُُْٕ ،‬يِ حٓض ٔ ىٍ پَىِی ؿیذ رَّٓ يیرَى‪ ،‬رّيٕهغ‬
‫ظٍٕٓ هٕحْي کَى ٔ ىَیخ ٍح پَ حُ ػيل ٔ ىحى هٕحْي ًَٕى‪.‬‬
‫ٗیؼیخٌ ىٔحُىِحيخيی ٔ حًٓخػیهی رٔیخٍی چیِْخ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬حيخيض ٍح حُ‬
‫یکيیگَ گَكظّحَي‪ًْ ،‬یٍ حػظوخى آهَحنِّيخَی ٍح ٗیؼیخٌ حًٓخػیهی َیِ ىحٍَي‪ ،‬حيخ‬
‫حهظالف رَ َٓ ٗو‪ٜ‬ی حٓض کّ ظٍٕٓ هٕحْي کَى‪ .‬حْم ُٓض َیِ رّظٍٕٓ يٓيی‬
‫ىٍ آهَحنِّيخٌ حػظوخى ىحٍَي‪ ،‬حيخ يٓيی حْم ُٓض چُيحٌ کخٍی يٓى َوٕحْي کَى‪ ،‬چٌٕ‬
‫حُ َظَ حْم ُٓض ىیٍ کخيم حٓض ٔ طکهیق يئيُیٍ طخ هیخو هیخيض ي٘و‪ٗ ٚ‬يِ حٓض‪.‬‬
‫كو‪ ٢‬رَ يکهق حٓض کّ رّىٓظٍٕحص ىیٍ ػًم کُي‪ .‬حيخ حيخيخٌ آهَحنِّيخٌ ٗیؼیخٌ‪ ،‬ىَیخ‬
‫ػويِی طخٍیوت ٗیؼّ ىحٍى‪.‬‬ ‫ٍح کٍ كیکٌٕ هٕحُْي ًَٕى ٔ حیٍ َ٘خٌ حُ ُ‬
‫ريیٍطَطیذ ٗیؼیخٌ حػُیػَ٘ی ٔ حًٓخػیهیّ رّنلخظ يلٕٓيی ىٍ حٔل ٔ آهَ‬
‫حيخيض رخْى َٗیکحَي‪ .‬ىٍ ٔٓ‪ ٢‬کخٍ حُ ْى ؿيح يیَٕٗي‪ .‬کًخ حیٍکّ ٗیؼیخٌ‬
‫حػُیػَ٘ی ىٍ حيَ هیخيض ٔ چگَّٕگی پخیخٌ کخٍ ؿٓخٌ ٔ يؼخى ؿًٔخَی ٔ آػخٍ‬
‫گُخْخٌ ٔ نٌحص رٓ٘ظی ٔ ػٌحدْخی ؿًُٓی ‪ ...‬رخ حْم ُٓض ْىػویيِ ْٔظُي ٔ ىٍحیٍ‬
‫يٕحٍى ي٘ظَکخ ً رّظٕحَْ هَآٌ حػظوخى ىحٍَي‪ .‬كو‪ ٢‬حيَ ٗلخػض ٍح رٔیخٍ ػًيِ يیکُُي‬
‫ٔ حيخيخٌ ٍح ؿِء ٗلؼخء يیىحَُي‪.‬‬
‫ىیيگخِ ٗیؼیخٌ‬ ‫اهبهذ اى هٌظو ّیؼیبى اٍوبػیلی‪:‬‬
‫حًٓخػیهی ىٍرخٍِی حيخيض‪ ،‬رخ ىیيگخِ ٗیؼیخٌ ىٔحُىِحيخيی‪ ،‬کىطَ؛ ٔ رخ حْم ُٓض‬
‫رٔیخٍ يظلخٔص حٓض‪ .‬حًٓخػیهیخٌ ٔ ٗیؼیخٌ ىٔحُىِحيخيی‪ ،‬رَ َٓ ؿخَ٘یُی حيخو ؿؼلَ‬
‫‪ٛ‬خىم رخ ْى حهظالف ىحٍَي؛ حًٓخػیهیخٌ يؼظويحَي کّ حٔ‪ ،‬پَٕٔ حًٓخػیم رٍ ؿؼلَ ٍح‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫رّؿخَ٘یُی هٕى يُ‪ٕٜ‬د کَى ٔ پْ حُ حٔ دمحم رٍحًٓخػیم رَكن رٕى‪ٗ .‬یؼیخٌ‬

‫ىٔحُىِحيخيی‪ ،‬رَحىٍ حًٓخػیم يٕٓی کخظى ٍح حيخو ْلظى هٕى يیىحَُي‪ ٔ ،‬حيخيض‬
‫حًٓخػیم ٍح رخ حیٍ حٓظيالل کّ ٔی پیٖ حُ ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم ٔكخص یخكظّ حٓض‪ٍ ،‬ى‬
‫يیکُُي‪ .‬حًٓخػیهیّ حٓظيالل يیکُي‪ :‬چٌٕ حيخو ‪ٛ‬خىم پَٕٔ حًٓخػیم ٍح َخيِى‬
‫حيخيض کَى‪ ،‬حٔ ىٍگٌٗض‪ .‬نٌح پْ حُ حٔ حيخيض رّپَٕٔ دمحم يیٍٓي ٔ حيخو‬
‫ؿؼلَ‪ٛ‬خىم َیِ حٔ ٍح ؿخَ٘یٍ هٕى کَىِ حٓض‪ٓ .‬یّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي‪:‬‬
‫«حگَ ك‪َ٠‬ص دمحم رٍ حًٓخػیم ٔ كََُيحَٖ ىػٕی حيخيض َيحٗظُي‪ ،‬چَح آٌ ًّْ‬
‫يزهؾ رّح‪َ١‬حف ٔ حکُخف ؿٓخٌ حٓالو يیكَٓظخىَي‪ .‬ىٍ ُيخٌ كََُيحٌ ك‪َ٠‬ص دمحم‬
‫رٍحًٓخػیم ٔ كظی هزم حُ كَکض يٕالَخ ػزیيهللا حنًٓيی رّ‪َ١‬ف ًٗخل آكَیوخ ٔ‬
‫طؤٓیْ كکٕيض حثًّی كخ‪ً١‬ی ىٍ آٌؿخ‪ ،‬رلَیٍ ٔ یًٍ ٔ يٕنظخٌ رّط‪َٜ‬ف ٗیؼیخٌ‬
‫حيخيی حًٓخػیهی ىٍآيي ٔ كکٕيض ٗیؼّ ىٍ آٌؿخْخ رَ پخ گَىیيِ رٕى‪».‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ حُ حيخو رخ َخوْخی ٔؿّهللا (چَِٓی هيح) ٔ ٍَٕهللا (ٍُٔٗخثی هيح)‬
‫یخى يیکُُي؛ ٔظخیق ٔ ٔیژِگیْخی هخ‪ ٙ‬رَحی حيخو هخثم ْٔظُي کّ حُ ؿًهّی آٌْخ‬
‫هطذ ػخنى رٕىٌ‪ٔ ،‬حٓطّی كی‪ ٞ‬رٕىٌ ٔ يلَٔ رخ‪ُ١‬ت حيٍٕ ىیٍ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ َگخِ حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬حيخو يَکِ آًٓخٌْخ ٔ هطذ ُيیٍ حٓض‪ .‬رَپخیی َظخو‬
‫ْٔظی رّٔؿٕى حيخو ٔ روخی ػخنى َیِ رّروخی حٔ حٓض‪ .‬حيخو ‪ٛ‬خكذ حهظیخٍ حَٔخٌْخ ٔ‬
‫ىحٍَيِی ًّْی حٓزخد ٔ حيکخَخص ُيیُی ٔ آًٓخَی حٓض‪ .‬پْ حُ َظَ حًٓخػیهیّ حيخو‬
‫ىٍ ػخنى ًّْکخٍِ حٓض ٔ حُ ٕٓی هيحَٔي يظؼخل حًٌ ىحٍى کّ ىٍ طًخو حيٍٕ ‪ٛ‬خكذ‬
‫حهظیخٍ ًّْی حَٔخٌْخ‪ ،‬ؿُیخٌ ٔ يالثکّ رخٗي‪.‬‬
‫ىٍ ٔحهغ حًٓخػیهیّ ىٍ ُيیُّی طٕكیي "حنْٕیض" ٍح حُ آٌ هيح يیىحَُي؛ حيخ‬
‫طٕكیي ٍرٕری ٍح رّحثًّ َٔزض ىحىِحَي‪ .‬ػزخىحص رُيِگخٌ ىٍ ‪ٍٕٛ‬طی يٍٕى هزٕل حٓض‬
‫کّ رّٔالیض حثًّ يؼظوي رخُٗي‪َ .‬وٖ حثًّ ىٍ َظخو ْٔظی ٔ ػخنى کزیَ يخَُي َوٖ ههذ ٔ‬
‫یخ ػوم ىٍ ػخنى ‪ٛ‬ـیَ ٔ ٔؿٕى حَٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫حُ َظَ حی٘خٌ طلخٔص يیخٌ حيخيخٌ‪ ،‬ظخَْی حٓض ٔ حُ َظَ رخ‪ُ١‬ی طلخٔطی يیخٌ‬
‫حی٘خٌ َیٔض‪ ًّْ ،‬ىٍ یک ىٍؿّ ٔ يَطزّ هَحٍ ىحٍَي‪ .‬يخَُي ىیگَ ٗیؼیخٌ‪ ،‬حًٓخػیهیخٌ‬
‫َیِ حيخيض ٍح يُل‪ َٜ‬رّهخَيحٌ ػهی رٍ حری‪١‬خنذ يیىحَُي ٔ رَحی ك‪َ٠‬ص ػهی‬
‫ؿخیگخِ ٔیژِی هخثم ْٔظُي‪ .‬رُخ رّرخٍٔ حی٘خٌ‪ٓ ،‬وٍ ػهی رخ هَآٌ رَحرَی يیکُي‪.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ رَحی ‪ٍَٟٔ‬ص‬ ‫‪ٙ‬وّهد ّعْك اهبم‪:‬‬
‫ٔؿٕى حيخو یکٍٗظّ ىالثم ػَكی ٔ ػوهی حهخيّ يیکُُي کّ حؿًخل آٌْخ چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫‪۲۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ـ پیخيزَ ٔحٓطّی رَحی ٍٓخَیيٌ كکًض ٰانٓی رّيَىو حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ‬
‫پیخيزَ ػًَ ؿخٔیيحٌ َيحٗظّ ٔ حُ ‪َ١‬كی ىیگَ ىٍ ػ‪ َٜ‬حی٘خٌ ًّْی حكَحى هيٍص ٔ‬
‫حيکخٌ ىٍیخكض ًّْی طؼخنیى ٔ كکًضْخ ٍح َيحٗظُي‪ ،‬كظی آیُيِگخٌ ىٍ ًّْی حػ‪ٜ‬خٍ‬
‫َیِ حيکخٌ رَِٓؿٕیی حُ ك‪ ٍٕ٠‬حی٘خٌ رَحی ىٍیخكض كوخین ٔ كکًضْخ ٍح َيحٗظُي ٔ‬
‫َيحٍَي؛ پْ رّحهظ‪٠‬خی كکى ػوم الُو حٓض ٗو‪ ٚ‬ىیگَی ػٓيِىحٍ ىٍیخكض حيخَض‬
‫ٰانٓی ٔ ٍٓخَیيٌ آٌ رّرُيِگخٌ رخٗي ٔ آٌ حيخو حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ گٌٍ ُيخٌ يًکٍ حٓض ٓزذ ٕٗى طخ يؼخٍف ٔ طؼخنیى ٰانٓی ىچخٍ طلَیق‬
‫ٕٗى ٔ یخ َْگَّٕ طـییَ رّىنیم ريكًٓی ٔ طلٔیَ حٗظزخِ رَ٘ حیـخى ٕٗى؛ رُخرَحیٍ الُو‬
‫حٓض ٔ يوظ‪٠‬ی كکًض ٰانٓی حٓض کّ ىٍ َْػ‪َٜ‬ی حيخيی رخٗي طخ ىیٍ ٍح حُ‬
‫طلَیلخص رخُىحٍى‪.‬‬
‫ٖ ـ حَٔخٌْخ ىٍ حيٍٕ يؼُٕی ًْیّ٘ يلظخؽ رّطؼهیى ٔ كًخیض ْٔظُي‪ ،‬رُخرَحیٍ ىٍ‬
‫َْ ُيخٌ حكظیخؽ رّحيخيی حٓض کّ حَٔخٌْخ ٍح رّيؼُٕیض ٍحًُْخیی کُي‪ .‬حيٍٕ رخ‪ُ١‬ی‬
‫ٔ طلٔیَ ‪ٛ‬لیق ٍح رَحی آٌْخ ریخٌ کَىِ ٔ ٍٍٔٗ ٓخُى‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ هيحٔ َي يظؼخل ػخىل حٓض ٔ يوظ‪٠‬خی ػيل حٔ َلی َْگَّٕ ٓظى رَ رُيِگخٌ‬
‫حٓض‪ .‬حُ ‪َ١‬ف ىیگَ حيض پیخيزَ رّط‪َٜ‬یق هَآٌ ىٍ ُيخٌ آٌ ك‪َ٠‬ص يًٕ٘ل‬
‫ٍكًض ٔ ٗلوض ٍٕٓل رٕىَي‪ ،‬رُخرَحیٍ رّكکى ػيحنض ٰانٓی رخیي ٗو‪ٜ‬ی ؿخَ٘یٍ‬
‫پیخيزَ ٕٗى طخ طکیّگخِ حَٔخٌْخ رخٗي ٔ رَحی رَ٘ ‪١‬هذ ٍكًض ٔ يـلَص ًَخیي کّ‬
‫چُیٍ ٗو‪ٜ‬ی حيخو حٓض‪.‬‬
‫ٗ ْیءٍ كَ ُل ْک ًُُّ ِانَی ّ‬
‫ّللاِ ً ِن ُک ُى ّ‬
‫ّللاُ‬ ‫حهظَهَ ْلظ ُ ْى كِی ِّ ِي ٍْ َ‬
‫‪ ۳‬ـ رَحٓخّ آیّی َٗیلّی‪َ َٔ « :‬يخ ْ‬
‫یذ‪ »۲ :4ٕ ،‬رَ يَىو الُو حٓض ىٍ ئخثم حهظالفحَگیِ‬ ‫ػهَ ْی ِّ ط ََٕ َک ْهضُ َٔ اِنَ ْی ِّ أَُِ ُ‬
‫ٍَرِّی َ‬
‫رٍّٕٓل هيح يَحؿؼّ کُُي؛ ُیَح كخکى انٓی حٓض ٔ حهظالف رَىحٗضْخ ٍح كم ٔ‬ ‫ٰ‬
‫ك‪ٜ‬م يی کُي‪ .‬حیٍ حهظالكخص ىٍ كٓى ئخثم ىیٍ ًْیّ٘ ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ هٕحْي ىحٗض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ ‪ٍَٟٔ‬ی حٓض کّ ٗو‪ٜ‬ی پْ حُ پیخيزَ ىٍ ؿخیگخِ حی٘خٌ هَحٍ گیَى‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ رَ حیٍ‬ ‫اهبم ّ ػلن للًّی‪:‬‬
‫رخٍٔحَي کّ حيخو رخیي رّطًخو حيٍٕ ىیُی ٔ حكکخو ٔ يؼخٍف َٗػی ػهى ٔ آگخْی کخيم‬
‫ىحٗظّ رخٗي طخ رظٕحَي ْيحیظگَ حيض رّٕٓی هیَ ٔ ٓؼخىص رخٗي‪ُ .‬یَح ػهى حيخو یک‬
‫ػهى ك‪ٍٕ٠‬ی حٓض کّ رّػُخیض ٔ يْٕزض ٰانٓی رّحٔ ػطخء ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حُ حیٍٍٔ حيخو َیخُ رّيؼهّى َيحٍى ٔ ىیگَحٌ ًَیطٕحَُي آٌ ٍح کٔذ کُُي‪َ .‬خ‪َٛ‬‬
‫هَٔٔ يیگٕیي‪« :‬رَهيحَٔي ٔحؿذ حٓض ػهٕيی ٍح کّ ػومْخی رَ٘ی رّآٌ َیخُيُي‬
‫‪۲۳۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حٓض رّٗو‪( ٚ‬حيخو) ػطخء کُي ٔ حیٍ ػهى حػطخثی (نيَی) حٓض‪َّ ،‬حکظٔخری ُیَح حگَ‬
‫حکظٔخری رٕى ك‪٠‬یهظی رَحی حيخو َزٕى ٔ َْکْ يیطٕحَٔض رّآٌ ىٓض یخري‪)۰۴(».‬‬
‫حنيّحػی حكًي رٍ حرَحْیى َی٘خرٍٕی (هٌَ پُـى ْـَی) ك‪ٍٕ٠‬ی ٔنيَی رٕىٌ‬
‫ػهى حيخو ٍح رَحٓخّ رطالٌ طٔهٔم حیٍگَّٕ ریخٌ يیکُي‪:‬‬
‫«چٌٕ يَىو يلظخؽ آيٕهظٍ حُ یکيیگَحَي‪ ،‬رخیي يَحكم طؼهیى ٔ طؼهّى رّکٔی‬
‫رَٓي کّ حٔ حُ کٔی َیخيٕهظّ رخٗي ٔ ىحَٖ ٍح رّٔٓیهّی طؤییي ٰانٓی پٌیَكظّ رخٗي‪َّ ،‬‬
‫رّٔٓیهّی طؼهیى ٗو‪ ٚ‬ىیگَ‪ ٔ ...‬چُیٍ کٔی (کّ الین ىٍیخكض ػهى حُ هيح حٓض)‬
‫پیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ ٍُٔگخٍ ْٔظُي‪)۰۲(».‬‬
‫حًٓخػیهیّ رّػ‪ًٜ‬ض حيخو حػظوخى ىحٍَي ٔ ‪ٛ‬لخطی‬ ‫ػٖوذ اهبم‪:‬‬
‫يظؼخنت چٌٕ ػهى ٔیژِ ٔ يهکّی ػ‪ًٜ‬ض ٍح رَحی حٔ الُو يیىحَُي‪ .‬حيخو حُ َْگَّٕ‬
‫هطخ ٔ حٗظزخِ ٔ گُخِ ي‪ ٌٕٜ‬حٓض چّ ىٍ يوخو ىٍیخكض كوخین ٔ ىٍک ٔحهؼیخص ٔ چّ‬
‫ىٍ يوخو ‪ٟ‬ز‪َ ٔ ٢‬گٓيحٍی يؼخٍف ٔ حكکخو ٔ هٕحَیٍ یخ حظٓخٍ ٔ حرالؽ آٌ؛ ٔ چّ ىٍ‬
‫يوخو ػًم ٔ رّکخٍگیَی ٔ حؿَحی هٕحَیٍ ٔ حكکخو‪.‬‬
‫ىالیم ػ‪ًٜ‬ض حيخو َِى حًٓخػیهیّ ًْخَُي ىالیم ػ‪ًٜ‬ض حيخو حُ َظَ حػُیػَ٘یّ‬
‫حٓض‪ .‬حًٓخػیهیّ رَحی ػ‪ًٜ‬ض حيخو ىالیهی کخيالً ػوهی ٔ ػویيطی يیآٍَٔي کّ رَهی‬
‫آٌ رَّٗف ُیَ حٓض‪:‬‬
‫حنق ـ حُ آٌؿخ کّ حيخو ىٍ حيٍٕ ىیٍ ٔ كلع َظخو‪ ،‬ؿخَ٘یٍ پیخيزَ حٓض‪ ،‬حگَ‬
‫حكظًخل هطخ ىٍ حٔ رخٗي يًکٍ حٓض حيض ٍح ىٍ ؿیَ ٍحْی کّ پیخيزَ ٍكظّ حٓض رَىِ‬
‫ٔ يُلَف ٓخُى‪.‬‬
‫د ـ يیم رّيخل ٔ ػَٔص ٔ ؿَحیِ ٔ ٕٗٓحص ؿِء َٓٗض حَٔخٌ حٓض‪ .‬حگَ حيخو‬
‫يؼ‪ٕٜ‬و َزخٗي حیٍ حيکخٌ ٔؿٕى هٕحْي ىحٗض کّ حيٕحل ػًٕيی ٔ ریضحنًخل ٍح رَحی‬
‫ي‪ٜ‬خٍف ٗو‪ٜ‬ی رّکخٍ رزَى؛ ىٍ َظیـّ حػظًخى يَىو حُ حٔ ٓهذ گَىى ٔ ؿَ‪ٝ‬‬
‫هيحَٔي ٔ ٍٕٓنٖ كخ‪ٛ‬م َٕ٘ى‪.‬‬
‫ؽ ـ حيخو ؿخَ٘یٍ پیخيزَ ىٍ ْيحیض رَ٘ رّٕٓی کًخل حٓض‪ ،‬حگَ حٔ ي‪ ٌٕٜ‬حُ‬
‫هطخء َزخٗي‪ ،‬حيکخٌ ‪ٟ‬النض ٔ گًَحْی يَىو ٔ رّریَحّْ ک٘خَیيٌ آٌْخ ٔؿٕى ىحٍى‬
‫کّ رخ هخٓظگخِ َظخو آكَیُٖ يُخكخص ىحٍى‪.‬‬
‫ُ‬
‫ٕٓ َل َٔأٔ ِنی‬ ‫ّللاَ َٔأ َ ِ‪١‬یؼُٕح َ‬
‫حنَ ُ‬ ‫ى ـ هيحَٔي رَحٓخّ آیّی‪« :‬یخ أ َی َٓخ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح أ َ ِ‪١‬یؼُٕح َ‬
‫خّللِ َٔ ْحنی ْٕ ِو‬
‫ٕٓ ِل اِ ٌْ ُک ُْظ ُ ْى طُئْ ِيٌَُُٕ رِ َ‬‫حنَ ُ‬ ‫ٗیءٍ كَ َُىُُِّٔ اِنَٗ َ‬
‫ّللاِ َٔ َ‬ ‫ْحْل َ ْي َِ ِي ُْ ُک ْى كَب ِ ٌْ طََُخَُ ْػظ ُ ْى كِی َ‬
‫ٔ ٍُ ط َؤ ْ ِٔی ًال‪ »۳۲ :4 ،‬ح‪١‬خػض حُ حٔنٕحاليَ ٍح ْىطَحُ ح‪١‬خػض حُ‬ ‫ک َهی ٌَ َٔأَكْ َ‬ ‫ْحآل ِه َِ ًَ ِن َ‬
‫ٓ‪۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هيح ٔ پیخيزَ هَحٍ ىحىِ حٓض ٔ حیٍ ىٍكخنی حٓض کّ هيح ٔ ٍٕٓنٖ ي‪ ٌٕٜ‬حُ‬
‫َْگَّٕ هطخ ٔ يؼ‪ٜ‬یضحَي‪ ،‬پْ حيخو َیِ يؼم پیخيزَ رخیي حیًٍ حُ هطخ ٔ گُخِ رخٗي‪.‬‬
‫‪‎ ْ‎‬ـ حيخو ئجٕل حهخيّی َٗع‪ ،‬رَپخیی ًَخُ ٔ ٓخیَ ػزخىحص ٔ حىحی حيخَض ٰانٓی‬
‫حٓض‪ ،‬چُخَچّ ىٍ حيخو حكظًخل هطخ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬يَىو ىٍ ػزخىحص ٔ ىیٍ ٗخٌ‬
‫ىچخٍ طَىیي هٕحُْي ٗي‪.‬‬
‫حُ َظَ حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬حيخيض ىحٍحی پُؾ يَطزّ حٓض‪:‬‬ ‫هوارت اهبهذ‪:‬‬
‫کٔی حٓض کّ پیخيزَ َخ‪١‬ن ٍح رَيیحَگیِى ٔ حیٍ‬ ‫ٔ ـ اهبم ُهوین‪:‬‬
‫ػخنیطَیٍ ىٍؿّی حيخيض حٓض‪ .‬رّحٔ ٍدحنٕهض ٔ ‪ٛ‬خكذحنؼ‪َ َٜ‬یِ گلظّ يیٕٗى‪.‬‬
‫حٔ یخٍٔ ٔ حيیٍ ٍٕٓل َخ‪١‬ن‪ٛٔ ،‬ی ٔ ؿخَ٘یٍ حٔ‬ ‫ٕ ـ اهبم اٍبً‪:‬‬
‫حٓض‪ٓ .‬هٔهّی حيخيخٌ ئظوَ ىٍ َٔم حٔ طيحٔو يییخري‪ .‬حٔ ًْچُیٍ ئجٕل حيٍٕ‬
‫ىػٕص رخ‪ُ١‬ی حٓض ٔ َٓٓهٔهّی کٔخَی حٓض کّ آگخِ رّطؤٔیم ٔ ػهٕو ٰانٓی ْٔظُي‪.‬‬
‫کٔی حٓض کّ حُ طًخو حيظیخُحص ٔ ك‪٠‬خیم حيخيض‬ ‫ٖ ـ اهبم هَزوو‪:‬‬
‫ٰ‬
‫رَهٍٕىحٍ حٓض ٔ حيخيض ىٍ كََُيحٌ حٔ حىحيّ يییخري‪ ،‬یؼُی ٍَٕ انٓی ٔ حيخيض ىٍ‬
‫كََُيحٌ حٔ ئظوَ ٗيِ حٓض‪ًْ .‬چُیٍ حيخو ئظوَ حيَ ٍْزَی ٔ ئجٕنیضْخی ٍح کّ‬
‫رّػٓيِی حيخو حٓض رّؿخَ٘یٍْخی هٕى يُظوم يیکُي‪ .‬حيخو ئظوَ يیطٕحَي ىٍ ىٍِٔی‬
‫ٓظَ ٔ ک٘ق ػٓيِىحٍ حيخيض رخٗي‪.‬‬
‫کٔی حٓض کّ رَّیخرض حُ حيخو ئظوَ‪ ،‬رّحَـخو‬ ‫‪ ۱‬ـ اهبم ُهَزْكع‪:‬‬
‫حيٍٕ حيخيض يیپَىحُى ٔ كن طؼییٍ حيخو رؼي ٍح َيحٍى‪ٔ .‬ی ٍح َخثذ حاليخو َیِ‬
‫يیگٕیُي‪ .‬حٔ پَٔ حيخو ٔ يٓىطَیٍ كََُيحٌ حٔ ٔ ىحَخ رًّّْی حَٓحٍ حيخيض ٔ‬
‫رٍِگطَیٍ حْم ُيخٌ هٕى حٓض‪ .‬رخ حیٍ كخل حٔ ٍح كوی رَ طلٕی‪ ٞ‬حيخيض‬
‫رّكََُيحَٖ َیٔض ٔ حيخيض َِى حٔ ٔىیؼّ حٓض ٔ ٓهٔهّی حيخيض رؼي حُ حٔ ىٍ‬
‫كََُيحَٖ حىحيّ ًَییخري ٔ رّرَحىٍٕ يیٍٓي‪ ،‬يوخو حيخيض ىٍ حٔ رّٔىیؼّ ٔ حيخَض‬
‫گٌحٗظّ ٗيِ طخ رّ‪ٛ‬خكذ ح‪ٛ‬هیحٕ یؼُی حيخو ئظوَ رَٓي‪.‬‬
‫رّحيخو ئظٕىع‪ ،‬حيخو كلخظظی َیِ گلظّ ٗيِ‪ ،‬رّحیٍ يؼُخ کّ ىٍ ىٍِْٔخی کّ ؿخٌ‬
‫حيخو ىٍ هطَ حٓض‪ ،‬حيخو ٔحهؼی ئظٍٕ ٔ َخُٗخّ رخهی يیيخَي ٔ حيخو ئظٕىع‬
‫کخٍْخی حيخيض ٍح رَ ػٓيِ گَكظّ ٔ حَـخو يیىْي‪ ،‬رُخرَحیٍ حيخو ئظٕىع ىٍ رَهی‬
‫ُيخٌْخ ٔؿٕى َيحٗظّ ٔ ىٍ رَهی حُيُّ حهظ‪٠‬خی ٔؿٕى حٔ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫کٔی حٓض کّ ىٍ حَظٓخ‪ ،‬ىٍِٔی ٍٓخنض ٍح حىحء‬ ‫‪ ۰‬ـ اهبم ُهزن‪:‬‬
‫يیکُي‪ .‬حٔ ْلظًیٍ حيخو حُ َْ ىٍِٔ حٓض ٔ هيٍص ٔ هخرهیضْخی حٔ رّحَيحُِی طًخو‬
‫ٔ‪۲۶‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حيخيخٌ ىٍِٔ حٓض‪ٔ .‬ؿٕى حٔ ٗزیّ ٔؿٕى ٍٕٓل َخ‪١‬ن حٓض‪ ،‬رًّْیٍ ؿٓض رّحٔ‬
‫َخ‪١‬نحنئٍ َیِ گلظّ يیٕٗى‪ .‬حيخو يظى طًخو ه‪ٕٜٛ‬یخص ٖٗ حيخو هزهی ٍح ىحٍح حٓض‬
‫ٔ حُ رَهی ؿُزّْخ يًظخُ َیِ يیرخٗي‪ .‬حٔ يًکٍ حٓض حُ ٓهٔهّ حيخيخٌ ئظوَ یخ‬
‫ئظٕىع رخٗي؛ حيخ ىٍ َْ ىٍِٔ ریٖطَ حُ یک حيخو يظى ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬
‫حيخو يظى ىٍ َْ ىٍِٔ رخیي َخ‪١‬ن ىٍٔ رؼيی رخٗي‪ ،‬حيخ چُیٍ چیِی كو‪ ٢‬ىٍ‬
‫ىٍِٔی ٗ٘ى ٍم ىحى کّ دمحم رٍ حًٓخػیم‪ ،‬حيخو يظى ىٍِٔی ٗ٘ى ٔ َخ‪١‬ن ىٍِٔی ْلظى‬
‫ُٗخهظّ ٗي‪ٔ .‬ظیلّی َْحيخو يظى َٔن َٗیؼض هزهی‪ ،‬ریخٌ رخ‪َٗ ٍ١‬یؼض ٔ‬
‫ُيیُّٓخُی رَحی َٗیؼض رؼيی حٓض‪ ،‬رّؿِ دمحم رٍ حًٓخػیم کّ َٗیؼض هزهی ٍح‬
‫َٔن يیکُي‪ ،‬حيخ َٗیؼض ؿيیيی ؿخیگِیٍ ًَیکُي‪ ،‬رهکّ رخ‪َٗ ٍ١‬حیغ ٓخرن ٍح ریخٌ ٔ‬
‫ىٍ حهظیخٍ يئيُخٌ حًٓخػیهی هَحٍ يیىْي‪.‬‬
‫ٗیؼیخٌ کالً‬ ‫اهبم چگًَْ رؼییي هیّْك؟‬
‫يؼظويحَي کّ يَىو هخىٍ رّ ط٘وی‪ ٚ‬حيخو َیٔظُي ٔ حهظیخٍ حَظوخد حيخو ٍح َيحٍَي‪ ،‬چَح‬
‫کّ ًّْی ٗجٌٕ حيخو حُ ؿًهّ ػهى‪ ،‬ػ‪ًٜ‬ض ٔ کًخالص حُ ؿخَذ هيحَٔي يظؼخل رّحيخو‬
‫حػطخء ٗيِ حٓض ٔ ط٘وی‪َ ٚ‬یَٔی يهکٕطی ػ‪ًٜ‬ض ٔ ػهى ؿیذ حيخو حُ هيٍص يَىو‬
‫هخٍؽ حٓض‪ُ ،‬یَح ٔیژِگی ػ‪ًٜ‬ض یک حيَ ظخَْی َیٔض‪َْ .‬گخِ حَظوخد ٔ طؼییٍ‬
‫حيخو حُ ػٓيِی حيض هخٍؽ رخٗي‪ ،‬حيخيض حيخو رئٌ ط‪َٜ‬یق ٔ َ‪ ٚ‬هيحَٔي يظؼخل یخ‬
‫ٍٕٓل حٔ یخ حيخو يُظوذ ٍٕٓل‪ ،‬حيکخٌپٌیَ َیٔض ٔ ٓهٔهّی حيخيض یکی پْ حُ‬
‫ىیگَی رخ ىٓظٍٕ ‪َٛ‬یق طؼییٍ ٗيِ حٓض‪ .‬یؼُی ًّْی ٗیؼیخٌ چُیٍ هخثمحَي کّ‬
‫هيحَٔي طُٓخ يَؿؼی حٓض کّ رّٔٓیهّی پیخيزَٕ‪ ،‬حيخو ٍح طؼییٍ ٔ رّيَىو يؼَكی‬
‫يیکُي‪ُ ،‬یَح ًّْی ٗجَٕخص حيخو حػى حُ ػهى ٔ ػ‪ًٜ‬ض ٔ حك‪٠‬هیض حُ حيٍٕ رخ‪ُ١‬ی‬
‫حٓض ٔ طُٓخ هيحَٔي هخىٍ رّط٘وی‪ٔ ٚ‬ؿٕى حیٍ ‪ٛ‬لخص حٓض‪.‬‬
‫حًٓخػیهیّ آٌچّ‬ ‫ّظبیق پیوّاى كه ثواثو اهبهبى‪:‬‬
‫ٍح کّ ىٍ هیي ٔ رُي کَىٌ يَىو ىٍ رلغ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى حُ ىٓض ىحىِ‪ ،‬يیهٕحْي ىٍ‬
‫رلغ حيخيض رّىٓض ریخٍٔى‪ .‬پیَٔحٌ هٕى ٍح رّٔظخیلی َٔزض رّحيخيخٌ يهِو يیکُُي‪.‬‬
‫کّ حُ ط‪ٍٕٜ‬حص هخ‪ ٙ‬آَخٌ َٔزض رَّوٖ ٔ كویوض حثًّ َخٗی ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫پیًخٌ حيخيخٌ‬ ‫ٔـ ّكبكاهی ًَجذ ثَپیوبًی کَ ثب اهبهبى كاهًل‪:‬‬
‫ًْخٌ پیًخٌ پیخيزَحٌ ٔ آٌ َیِ پیًخٌ هيحَٔي حٓض؛ رًّْیٍ ىنیم ح‪١‬خػض حُ حيخو رَحرَ‬
‫رخ ح‪١‬خػض حُ هيح ٔ ٍٕٓل حٔ حٓض‪َْ ،‬کّ َٔزض رّحيخو ػ‪ٜ‬یخٌ ٔ َخكَيخَی کُي‬
‫گُخِکخٍ حٓض ٔ ح‪١‬خػض حٔ َٔزض رّهيح ٔ ٍٕٓل َیِ پٌیَكظّ َیٔض‪.‬‬
‫ٕ‪۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕـ ثيهگكاّذ اهبهبى‪ :‬حيخو يَىِ ـ َُيِ َيحٍى‪ًّْ ،‬ی حيخيخٌ ىٍ كکى َُيِ‬
‫ْٔظُي‪ٔ ،‬نٕ رّظخَْ حُ ىَیخ ٍكظّ رخُٗي‪ .‬پْ ًْخٌ‪ٍٕ١‬ی کّ رٍِگىحٗض َْحيخيی‬
‫رَ يَىو ْىػ‪ َٜ‬حی٘خٌ ٔحؿذ رٕى‪ ،‬رٍِگىحٗض َْ حيخيی ىٍ َْ ُيخٌ َیِ ٔحؿذ‬
‫حٓض؛ چَح کّ ح‪١‬خػض حيخيخٌ هَیٍ ح‪١‬خػض پیخيزَ حٓض ٔ گَحيیىحٗض حيخيخٌ َ٘خَی‬
‫حُ ػظیى ىحَٔظٍ هيحَٔيی حٓض کّ آَخٌ ٍح رَ ههن هٕیٖ يُ‪ٕٜ‬د کَىِ حٓض‪.‬‬
‫پَٖٓ حُ آَخٌ ٔ‬ ‫ٖـ آگبٍ ٍبفزي اهبهبى اى اؽْال فْیْزي‪:‬‬
‫حٓظـلخٍ َِى حی٘خٌ‪ ،‬رخ ٗلخػض آَخٌ هيحَٔي حيخيخٌ ٍح حرٕحد ٍكًض ٔ حٓزخد يؼَكض‬
‫هٕیٖ هَحٍ ىحىِ حٓض‪ .‬رَ يئيُخٌ ٔحؿذ حٓض حيخيخٌ ٍح حُ حكٕحل هٕیٖ آگخِ‬
‫ٓخَُي ٔ حُ آَخٌ روٕحُْي رَحی گُخْخَی کّ يَطکذ ٗيِحَي حُ هيحَٔي آيَُٕ رطهزُي‪.‬‬
‫‪ٛ‬زَ رَ آٌ رالیخی (حكظًخنی) کّ حُ َخكیّی‬ ‫‪۱‬ـ ٕجو ّ ّکو‪:‬‬
‫حيخيخٌ رّپیَٔحٌ يیٍُٓي؛ ٔ ٗکَ رَ َؼًظی کّ رّحی٘خٌ حٍُحَی يیىحٍَي‪ .‬حیٍ‬
‫ٔظیلّ یکی حُ ي‪ٜ‬خىین ح‪١‬خػض حُ حيخيخٌ حٓض کّ حَٔخٌ يئيٍ رخیي رَ ٓوظیْخی‬
‫کّ حيخيخٌ رَ حٔ يیهٕحُْي ٔ ريیٍٔٓیهّ حی٘خٌ ٍح يیآُيخیُي‪ٛ ،‬زَ کُي‪.‬‬
‫ؿٓخى ىٍ ٍحِ هيح ىٍ کُخٍ حٔنیخی هيح‬ ‫‪۰‬ـ عِبك كه کٌبه اهبهبى‪:‬‬
‫یکی حُ حيٍٕی حٓض کّ هيحَٔي رَ رُيِگخٌ هٕیٖ ىٍ ٍٔی ُيیٍ ٔحؿذ ٓخهظّ ٔ‬
‫حٓخّ ؿٓخى‪ٛ ،‬زَ ٔ ‪١‬خػض حٓض‪.‬‬
‫يئيُخٌ يئظقحَي ىٍ ط‪ًٜ‬یىگیَی‪ ،‬ػًم‪،‬‬ ‫‪۶‬ـ رَلین اهو اهبهبى‪:‬‬
‫حػظوخى ٔ َیض هٕیٖ ًّْی کخٍْخ ٍح رّحيخو ٔحگٌحٍ کُُي‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ىٔٓظی رخ ىٔٓظخٌ حيخو ٔ ىًُٗی رخ ىًُٗخٌ حيخو‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ پَْیِ حُ كٔي‪ ،‬رـ‪ ،ٞ‬کیُّطُٕی ٔ ٕٓء ظٍ‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ پَىحهض هًْ (حُ پْحَيحُ) ىٍآيي رّحيخيخٌ‪)۴ٓ(.‬‬

‫ُلذ كّه ربهیـ هولً‬

‫حًٓخػیهیخٌ طخٍین رَ٘ ٍح رّْلض ىٍٔ يويّ طؤیى يیکُُي‪ .‬رّحیٍ ْلض ىٍٔ‬
‫‪ٛ‬زـّی کیٓخَی ٔ كهٔلی رو٘یيِ ٔ حیٍ ْلض ىٍٔ ٍح رخ ٖٗ ٍُٔ ههوض کّ ىٍ‬
‫طٍٕحص ٔ ٓپْ هَآٌ آييِ حٓض‪ ،‬پیَٕي ُىِ ٔ رَكٔذ طؤٔیمگَحیی هٕى حُ ظخَْ‬
‫آیخص هَآَی رّىٌٍٔ َوذ ُىِ ٔ ىٍ َٓخیض رّٖٗ ىٍٔ َزٕص ٔ ٔ‪ٛ‬خیض ٔ ْلض ىٍٔ‬
‫حيخيض ٍٓیيِحَي‪ .‬ىٍ َٓخیض َظیـّ کَىِحَي کّ طخٍین رّ‪ٍٕٛ‬ص يـًٕػّی «يويّ»‬
‫ٖ‪۲۶‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حُ ٍٔیيحىْخی حنٓخو گَكظّ حُ ْيكی ٰانٓی ظخَْ يیٕٗى ٔ َْىٍٔی حُ حیٍ ظٍٕٓ‬
‫طلض ٍْزَی حيخو حٓض‪.‬‬
‫خي ِٓ ْى‪ًّْ «ٔ۰: ۰ٔ،‬ی يَىو ىٍ ػ‪َٜ‬‬ ‫َخّ رِب ِ َي ِ‬ ‫ُ‬
‫ػٕ ُک َم أَ ٍ‬‫رخ طٕؿّ رّآیّی‪« :‬ی ْٕ َو ََ ْي ُ‬
‫هٕى حُ ٔؿٕى حيخو رَِٓيُي رٕىَي ٔ ْیچ ٍُٔگخٍی حُكـض هخنی َزٕىِ حٓض ٔگََّ‪،‬‬
‫کالو ٰانٓی نـٕ يلٕٔد يیٕٗى ٔ ىٍ هیخيض هيحَٔي ًَیطٕحَي يَىو ٍح رّٕٓی حيخو‬
‫ٗخٌ كَحهٕحَي‪ .‬پْ ٔؿٕى حيخو ‪ٍَٟٔ‬ی ٔ ٔحؿذ حٓض‪.‬‬
‫حیٍؿخ حٓض کّ ػوخیي حًٓخػیهیّ ىٍرخٍِی حيخيض رخ َظَیّی «ىٍِٔحی رٕىٌ‬
‫طخٍین يويّ ىیُی» آَخٌ پیَٕي يیهٍٕى کّ رخ ىٍِْٔخی پیخيزَحٌ ٰانٓی ططزین ىحٍى‪.‬‬
‫رَحٓخّ حیٍ َظَیّ‪ ،‬حًٓخػیهیخٌ هيیى يؼظوي رٕىَي کّ طخٍین رَ٘ ىٍ «ْلض‬
‫ىٍِٔ» َْیک رخ ‪ٕ١‬ل ُيخَی يؼیٍ‪ ،‬رّپخیخٌ يیٍٓي‪ َْ .‬ىٍِٔ رخ پیخيزَی کّ‬
‫آٍَٔيِی ٔكی ٔ َٗیؼض حٓض‪ ،‬آؿخُ يیٕٗى ٔ ىحٍحی يَىيی رخ ُٓضْخ‪ٍْٕٔ ،‬خ‪،‬‬
‫ٍحِْخی يؼی٘ض ٔ ىیٍْخی يوظهق حٓض‪ .‬چٌٕ آىو ىٍ ىٍِٔی يخ يیُیٔظّ‪ ،‬نٌح يخ ٍح‬
‫«رُیآىو» يیگٕیُي‪ َْ .‬ىٍِٔ ِْحٍ ٓخل حٓض ٔ َْ ْلض ِْحٍ ٓخل هیخيض رَپخ‬
‫يیٕٗى ٔ رؼي حُ ْلض ىٍٔ هیخيض‪ ،‬هیخو هیخيضْخ ٍم يیىْي‪ .‬يَىو ىٍ َْ ىٍِٔ‬
‫يطیغ ىٔ كکىحَي‪َ :‬ؤض كکى َٗیؼض ٔ ىَیخ کّ َٔزض حَٔخٌْخ رّیکيیگَ حٓض ٔ‬
‫كخکًخٌ آٌْخ پیخيزَحٌ ْٔظُي؛ ىیگَ كکى هیخيض ٔ آهَص حٓض کّ ىٍ ٔحهغ َٔزض‬
‫حَٔخٌ رخ هيحَٔي حٓض ٔ كخکًخٌ آٌ هخثًخٌ هیخيض آٌ ْٔظُي‪.‬‬
‫ىٍ ىٍِٔی َؤض يَىو حُ كْ ٔ هیخل طؤػیَ يیپٌیََي‪ .‬پیـًزَ يطخرن رخ كٓى‬
‫يَىو َٗیؼظی ٔ‪ٟ‬غ يیکُي؛ ٓپْ حیٍ ىٍِٔ رّپخیخٌ يیٍٓي ٔ ىٍِٔی کًخل آؿخُ‬
‫يیٕٗى‪ .‬ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ حيخو يیآیي ٔ رًَّْحىٔحٍ هزهی ٓیطَِ يییخري‪ .‬كوخین ٍح‬
‫رخُگٕ يیکُي ٔ يؼخٍف كٔی‪ًْٔ ،‬ی‪ ،‬هیخنی ٔ ٰانٓی رًَّْگخٌ آٗکخٍ يیگَىى‪.‬‬
‫حنًئیَي كیحنيّیٍ ٗیَحُی (و ٓ‪ )4۰‬ىٍ طلٔیَ حیٍ آیّ حُ ٍِٕٓی حػَحف کّ‬
‫‪ ٝ‬كی ِٓظ َ ِش أ َی ٍخو ػ ُ َى ح ْٓظ َٕٖ َ‬
‫ػهَٗ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬ ‫ًٔخٔح ِ‬ ‫ّللاُ حنٌَی َههَنَ حن َ‬ ‫يیكَيخیي‪ِ « :‬ا ٌَ ٍَرَ ُک ُى َ‬
‫ْحنؼَ َْ ِٕ‪ = ۳4 :۰ ،‬هيحی کّ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٍح ىٍ ٖٗ ٍُٔ آكَیي‪َ ».‬ؤض َ٘خٌ‬
‫يیىْي کّ حٗخٍِ رٍُّٔ رّط‪ ٍٕٜ‬يخ حُ ٍُٔی کّ رَكٔذ ُيخٌ ‪١‬هٕع ٔ ؿَٔد‬
‫آكظخد ُٓـیيِ يیٕٗى‪ٍ ،‬رطی َيحٍى‪ .‬حٔ حٓظيالل کَىِ چٌٕ ْیچ هٍٕٗیيی پیٖ حُ‬
‫ههوض َزٕىِ حٓض‪ ،‬پْ ط‪ ٍٕٜ‬حیٍ يؼیخٍ ُيخَی ىٍرخٍِی هالهیض هيح‪ ،‬کخٍی‬
‫ي‪٠‬لک حٓض‪ .‬حنًئیي ٓپْ رخ حٓظ٘ٓخى رّٓخیَ حٗخٍحص هَآَی ىحل رَ آٌکّ هيح‬
‫َٓیغطَ حُ یک چ٘ى رَْى ُىٌ رّآكَیُٖ يٕؿٕىحص يیپَىحُى‪ ،‬رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِ‬
‫‪۲۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض کّ حٗخٍحص ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ رّآًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٔحهؼخ ً رّآًٓخٌ ٔ ُيیٍ ط‪ٗ ٍٕٜ‬يِ‬
‫رَ كٔذ يؼیخٍ حَٔخَت يکخٌ ٔ ُيخٌ ْیچ ٍرطی َيحٍى‪.‬‬
‫طؤٔیم كویوی حیٍ آیّ‪ ،‬طخٍیوی يويّ ٍح آٗکخٍ يیٓخُى‪ ،‬کّ رَ ٖٗ ىٍٔ َزٕص‬
‫ىالنض ىحٍى کّ َْیک حُ حیٍ حىٔحٍ ٍٔیيحىی رخ حٍُٗی کیٓخَی ْٔظُي‪ .‬حَزیخی‬
‫ًَخیخَگَ حیٍ حىٔحٍ ػزخٍصحَي حُ‪ :‬آىو‪َٕ ،‬ف‪ ،‬حرَحْیى‪ ،‬يٕٓی‪ ،‬ػیٔی ٔ دمحم‪.‬‬
‫َْ ٍٓخنض َزٕی یک َٗیؼض ٔ‪ٟ‬غ يیکُي کّ یک حنگٕی ٔكیخَی َُيگخَی‬
‫رَحی ح‪ً١‬یُخٌ یخكظٍ حُ ًْآُْگی ؿخيؼّ رخ ي٘یّض ٰانٓی حٓض‪ .‬حيخ َْ پیخيزَی‬
‫ؿخَ٘یُی رَّخو «ٔ‪ٛ‬ی» ىحٍى ٔ ٔ‪ٛ‬ی پیخيزَ حُ یکٕٓ رّپخٓيحٗض ٔ طلکیى َٗیؼض‬
‫يی پَىحُى ٔ حُ ٕٓی ىیگَ َوٖ طلٔیَ ٔ حرالؽ يؼُخی رخ‪ُ١‬ی طُِیم ٔ حكکخو َٗػی‬
‫ٍح رَ ػٓيِ ىحٍى‪ .‬رّپخیخٌ ٍٓیيٌ ىٍٔ ٗ٘ى‪ ،‬آؿخُ ىٍٔ ْلظى ٍح َٕیي يیىْي کّ ىٍ آٌ‬
‫ىٍٔ حيخو ئجٕنیض هٕى ٍح ىٍ طکًیم ٍَٔيی کّ ىٍ حیٍ آیّی هَآَی رٔیخٍ يٓى رّآٌ‬
‫حٗخٍِ ٗيِ حٓض‪ ،‬رَ ػٓيِ يیگیَى‪« :‬ح َ ْن ْیٕ َو أَک ًَ ْهضُ نَک ْى ىیَُک ْى َٔ أَطْ ًَ ًْضُ َ‬
‫ػهَی ُ‬
‫ک ْى َِ ْؼ ًَظی َٔ‬
‫ْالو ىیُخً‪ = ٖ :۳ ،‬حئَُ ىیٍ ًٗخ ٍح رَحی ًٗخ رّکًخل ٍٓخَیيو ٔ رَ‬ ‫ٍَ‪ٟ‬یضُ نَ ُک ُى ْ ِ‬
‫حإلٓ َ‬
‫ًٗخ َؼًض هٕیٖ ٍح طًخو کَىو ٔ ىیٍ حٓالو ٍح رّػُٕحٌ ىیٍطخٌ پُٔيیيو‪».‬‬

‫حیٍ حيَ حْيحف طـهی یخكظّ ىٍ ٍٓخنضْخی حیٍ ٖٗ پیخيزَ ٍح طلون يیرو٘ي کّ‬
‫يخَُي «ٖٗ ٍُٔ» رَحی يوخنلض رخ یکيیگَ َیخييِحَي‪ ،‬رهکّ رَحی آٌکّ یکيیگَ ٍح‬
‫ؿخَ٘یٍ َٕٗي‪ .‬حیٍ َٗف ٔ طؼزیَ حُ ههوض طٕأو رخ يؼُخی حُ طويّّ طخٍین حٓض کّ ىٍ‬
‫حیٍ طخٍین يٓىطَیٍ ٍٔیيحىْخ ٍْگ٘خی ٍٓخنضْخی حَزیخء ٔ طلون یخكظٍ حیٍ ٍٓخنضْخ‬
‫يیَٕٗي ٔ طلون یخكظٍ حیٍ ٍٓخنضْخ َٓخیظخ ً يٕؿذ ٍٓظگخٍی حَٔخٌ يیٕٗى‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫رٔظَ يويّ‪ُ ،‬يخٌ رّح‪ٛ‬م هٕى رخُگ٘ظّ ٔ ک ّم «ؿُزٖ» ىٍ هیخيظی کّ ىٍ هَآٌ آييِ‬
‫حٓض‪ ،‬یؼُی هیخيض کزَی رّحٔؽ يیٍٓي کّ ٍٓظخهیِ ًّْی حٍٔحف ىٍ رخؽ رخ‪ُ١‬ی‬
‫حىٔحٍ حُنی حٓض‪.‬‬
‫ًْخَُي يٕأیيحنيّیٍ ٗیَحُی‪ ،‬طوَیزخ ً طًخيی يظلکَحٌ رٍِگ حًٓخػیهی رّحیٍ ْلض‬
‫ىٍٔ يويّ طٕؿّ ىحٗظّ ٔ آٌ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬صْخی يوظهق ریخٌ کَىِحَي ػهض ح‪ٛ‬هی‬
‫ٗکمگیَی حیٍ حػظوخى حیٍ رٕىِ کّ حًٓخػیهیخٌ رظٕحَُي طخٍیوچّی حيخيض ٍح رَّٓآؿخُ‬
‫ههوض رَٓخَُي ٔ حيخيض ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص پیٕٓظّ حُ ػٓي آىو طخ حئَُ ٔ كَىح حىحيّ ىُْي‪.‬‬
‫حُ ىیيگخِ آَخٌ ْٔظی ًَیطٕحَي یک نلظّ رئٌ حيخو رخهی رًخَي‪« :‬نٕالحنلـش نٔخهش‬
‫حالٍ‪ ٝ‬رخْهٓخ = حگَ كـض (حيخو) ىٍ ریٍ َزخٗي‪ُ ،‬يیٍ ٓخکُخٌ هٕى ٍح يیرهؼي‪».‬‬
‫‪۲۶۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حًٓخػیهیخٌ يؼظويحَي ُيیٍ حُ حيخو َُيِی هخثى هخ نی َ٘يِ حٓض‪ .‬یخ حيخو ظخَْ ٔ‬
‫يکٕ٘ف حٓض‪ ،‬یخ رخ‪ ٔ ٍ١‬ئظٍٕ حٓض‪ .‬حگَ حيخو ظخَْ رخٗي ؿخیِ حٓض کّ كـظٖ‬
‫ئظٍٕ رخٗي ٔ حگَ حيخو ئظٍٕ رخٗي كـض ٔ ىحػیخَٖ ظخَْحَي‪)۴ٔ(.‬‬
‫حُ يُظَ حًٓخػیهیخٌ‪ ،‬ىٍ ‪١‬ی حیٍ ْلض ىٍٔ طخٍین يويّ حٓض کّ حَٔخٌ‬
‫رّطکخيم يیٍٓي‪ َْ .‬ىٍٔ رخ ظٍٕٓ یک پیخيزَ کّ رّآٌ َخ‪١‬ن َیِ يیگٕیُي ٔ ٔ‪ٛ‬ی‬
‫حٔ کّ رّآٌ "حيخو ‪ٛ‬خيض" یخ "حيخو حٓخّ" َیِ گلظّ يیٕٗى‪ًَْ ،‬حِ حٓض ٔ پْ حُ‬
‫آٌْخ ْلض حيخو يیآیُي کّ َْ یک پْ حُ ىیگَی رّحيخيض يیٍُٓي‪.‬‬
‫حيخو ْلظى َْ ىٍٔ يَطزّحٕ رخال يیٍٔى ٔ َخ‪١‬ن ىٍٔ رؼي يیٕٗى‪َٗ ،‬یؼض ىٍٔ‬
‫پی٘یٍ ٍح َٔن ٔ َٗیؼض ؿيیيی رّؿخی آٌ حػالو يیکُي‪ .‬ىٍ ىٍٔ ٗ٘ى کّ ىٍٔ حٓالو‬
‫حٓض‪ ،‬حيخو ْلظى دمحمرٍ حًٓخػیم رٍ ؿؼلَحن‪ٜ‬خىم رّػُٕحٌ هخثىحنویخيّ ٔ يٓيی حُ‬
‫‪َ١‬ف حًٓخػیهیخٌ َؤظیٍ يؼَكی ٗي‪)۴ٕ(.‬‬
‫حیٍ ػویيِ َٔزض رّىٍِْٔخی َٕف‪ ،‬حرَحْیى‪ ،‬يٕٓی‪ ،‬ػیٔی ٔ پیخيزَ حٓالو رّکخٍ‬
‫يیٍٔى‪ٰ ،‬نکٍ ىٍ يٍٕى َؤظیٍ َخ‪١‬ن یؼُی آىو ٔ آهَیٍ َخ‪١‬ن یؼُی هخثى یخ ٗو‪ٜ‬یض‬
‫يُـی کخٍرَى َيحٍى‪ُ ،‬یَح آىو َؤظیٍ َخ‪١‬ن حٓض ٔ پیٖ حُ حٔ َٗیؼظی َزٕى کّ آىو‬
‫آٌ ٍح َٔن کُي ٔ آهَیٍ َخ‪١‬ن یؼُی هخثى َیِ رَ َٗیؼض حٓالو رخهی يیيخَي ٔ‬
‫َٗیؼض حٓالو َٗیؼض پخیخَی حٓض ٔ ْیچکْ كن َيحٍى آٌ ٍح َٔن کُي‪.‬‬
‫ىٍ ٖٗ ىٍٔ َؤض؛ آىو‪َٕ ،‬ف‪ ،‬حرَحْیى‪ ،‬يٕٓی‪ ،‬ػیٔی ٔ دمحم آييِحَي ٔ ‪ٛ‬خكذ‬
‫َٗیؼض ْٔظُي َْیک حُ حیٍ ك‪َ٠‬حص یک َخ‪١‬نحَي ٔ َٗیؼض پیٖ حُ هٕىٍح َو‪ٞ‬‬
‫کَىِحَي (رّؿِ آىو کّ َخ‪١‬ن حٓض‪ ،‬حيخ َخٓن َیٔض؛ چٌٕ پیٖ حُ حٔ پیخيزَ ٔ‬
‫َٗیؼظی َزٕى کّ رخ آييٌ حٔ َٔن ٕٗى) حًٓخػیهیخٌ رَحی طزییٍ رٓظَ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع‬
‫رّطلٔیَْخی رخ‪ُ١‬ی هخ‪ٛ‬ی حُ يٕ‪ٕٟ‬ع حيخيض ٔ حٗظٓخٍ ػيى ْلض ٔ ؿخیگخِ َخ‪١‬ن‬
‫ىٓض ُىِحَي‪ .‬حیٍ يوطغ ُيخَی کّ رَحی َْ َخ‪١‬ن ىٍَظَ گَكظّ ٗيِ يًکٍ حٓض‬
‫ىٍٔ ک٘ق یخ ىٍٔ ٓظَ ٔ َیِ يًکٍ حٓض ىٍٔ کزیَ یخ ىٍٔ ‪ٛ‬ـیَ رخٗي‪.‬‬
‫ىیگَ ىٍٔ َزٕص هظى ٗيِ‪ ،‬كو‪ْ ٢‬لظًیٍ حيخو حُ ىٍٔ ٗ٘ى َزٕص کّ حيخو‬
‫هخثىحنویخيّ حٓض‪ ،‬حُ حیٍ پْ يیآیي‪ ،‬رخیي يُظظَ هخثى رٕى‪:‬‬
‫حیٍ ىٍِٔ حُ ْزٕ‪ ١‬آىو َٗٔع‬ ‫الق ـ كّهٍی اّل اهبهذ‪:‬‬
‫يیٕٗى ٔ طخ ‪ٕ١‬كخٌ َٕف حىحيّ يییخري‪ .‬ييص حیٍ ىٍِٔ ٓٓ‪ٓ ٕ۴‬خل ٔ ‪ 4‬يخِ ٔ ‪ٔ۳‬‬
‫ٍُٔ ًکَ ٗيِ حٓض‪َ .‬خ‪١‬ن حیٍ ىٍِٔ آىو حٓض‪ ٔ ،‬حيخيخٌ رؼي حُ حٔ ْٔظُي َْیک‪:‬‬
‫ٔ ـْخریم (ٖٓٔـ ‪ٗ )ٕٕ۳‬یغ (ٖٕٓ ـ ‪ )ٔٔ44‬حَٕٕ رٍ ٗیغ (‪4ٖ۳‬ـ ‪)ٖٔ۴۳‬‬
‫‪۲۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هیُخٌ رٍ حَٕٕ (‪ ۶ٕ۳‬ـ ‪)ٔ۳ٖ۳‬‬ ‫ٕـ‬

‫يٓهجیم رٍ هیُخٌ (‪ ۰۲۳‬ـ ٓ‪)ٔ۶۲‬‬ ‫ٖـ‬
‫یخٍى رٍ يٓهجیم (ٓ‪ ۲۶‬ـ ٕٕ‪)ٔ۲‬‬ ‫‪4‬ـ‬
‫حهُٕم رٍ یخٍى (ٕٕٔٔ ـ ‪)ٔ4۴۰‬‬ ‫‪۳‬ـ‬
‫يظٕٗخنق رٍ حهُٕم (‪ ٕٔ۴۰‬ـ ٕ‪)ٕٕ4‬‬ ‫‪۶‬ـ‬
‫اليک رٍ يظٕٗخنق (‪ ٔ4۳4‬ـ ‪)ٕٖ4۶‬‬ ‫‪۰‬ـ‬
‫َٕف حٓض ٔ حٔ َٗیؼض آىو ٍح‬ ‫ة ـ كّهٍی كّم‪:‬‬
‫َٔن کَى‪َٕ .‬ف َؤظیٍ پیخيزَ حنٕححنؼِو حٓض ٔ َٗیؼض حٔ رّيخَُي ک٘ظی حٓض‪ ،‬کٔی‬
‫کّ رخ آٌ يوخنلض کَى رّيُِنّی ‪ٕ١‬كخٌ حٓض؛ ُیَح حْم ُيیٍ رّٔٓیهّی آٌ ْالک‬
‫ٗيَي‪ ،‬يگَ کٔخَی کّ رَّٗیؼض حٔ پخٓن ىحىَي ٔ ٕٓحٍ ک٘ظی حٔ ٗيَي‪ .‬یؼُی‬
‫رّح‪١‬خػض حٓخٖٓ ىٍآييَي‪ .‬يَحى حُ ک٘ظی َٕف‪َٗ ،‬یؼض حٔ حٓض‪)۴ٖ(.‬‬
‫رَهی حُ َٕیُٔيِگخٌ حًٓخػیهی ؿِثیخص َُيگی َٕف ٔ كٕحىع ُيخٌ ٔی ٍح‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬ىهین َٗف کَىِحَي‪ .‬هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ ىٍ «طؤٔیم حنيػخیى» آیخص يَرٕ‪ ١‬رَّٕف ٍح‬
‫طلٔیَ رخ‪ُ١‬ی کَىِ ٔ َٗف رٔیخٍی ىٍ يٍٕى ک٘ظی َٕف‪ ،‬ييص َزٕص ٔ ‪ٕ١‬ل‬
‫َٗیؼض‪ ،‬كئى ٔ كَحی‪ ٔ ٞ‬حكکخو آٌ ٔ كظی چَِٓی ظخَْی َٕف حٍحثّ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫َٕف ‪ٛ‬خكذ ٍُٔ ىُٔٗزّ ٔ ىحٍحی ىٍؿّی ػخنی َٗیق حٓض ٔ ٍطزّی رخالی‬
‫ىحٍى‪ًْٕ ،‬حٍِ رَحی هيح ٓـيِ يیکَى‪ ،‬رخ يَ٘کخٌ ٔ يهليحٌ يزخٍُِ کَى طخ حكکخو ٍح‬
‫حهخيّ ًَٕى‪ )۴4(.‬حيخو حٓخّ حیٍ ىٍٔ ٓخو ٔ حيخو يظ ّى آٌ َخيٍٕ حٓض‪َٕ .‬ف َؤظیٍ‬
‫َخ‪١‬وی حٓض کّ ُيخٌ ًَخُ ٍح يؼیٍ کَى‪ .‬ىٍ ىٍٔ َٕف‪ْٕ ،‬ى هٕو ػخى ٍح ىػٕص کَى‪.‬‬
‫ىٍٔ ك‪َ٠‬ص حرَْیى حٓض کّ‬ ‫ط ـ كّه ٍْم‪:‬‬
‫حُ طٕني حی٘خٌ طخ ظٍٕٓ يٕٓی حىحيّ یخكظّ حٓض ٔ حٔ َٗیؼض َٕف ٍح َٔن کَى ٔ هزهّ‬
‫ٍح رّریض هللاحنلَحو يُظوم ٓخهض‪ .‬حيخو حٓخّ حیٍ ىٍٔ حًٓخػیم حٓض‪ .‬ىٍ ىٍٔ حرَحْیى‬
‫پیخيزَحٌ ىیگَی َیِ رَ َٗیؼض حٔ رٕىَي‪ ،‬يخَُي نٕ‪ ،١‬یؼوٕد‪ ،‬یٕٓق‪ ،‬حیٕد ٔ ٗؼیذ‬
‫حُ آٌ ؿًهّحَي کّ ىٍ آهَ ىٍٔ حرَحْیى رٕىَي‪ ...‬حرٕكخطى ٍحُی ٔ هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ‬
‫يل‪ٜ‬مطَیٍ رلغْخ ٔ طؤٔیالص ٔ طلٔیَ آیخص هَآٌ ٍح ىٍ يٍٕى ىٍٔ حرَحْیى رّٔیژِ‬
‫ىٍ يٍٕى َُيگی ك‪َ٠‬ص حرَحْیى حٍحثّ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫َخ‪١‬ن حیٍ ىٍٔ يٕٓی حٓض کّ‬ ‫ك ـ كّه چِبهم‪:‬‬
‫َٗیؼض حرَحْیى ٍح َٔن کَى‪ .‬يٕٓی َخ‪١‬ن چٓخٍو حٓض ٔ ىٍ ٔٓ‪ٓ ٢‬خیَ َخ‪١‬وخٌ هَحٍ‬
‫گَكظّ حٓض‪َ ّٓ .‬خ‪١‬ن پیٖ حُ حٔ آىو‪َٕ ،‬ف‪ ،‬حرَحْیى ٔ ّٓ طخ رؼي حُ حٔ ػیٔی‪ ،‬دمحم ٔ‬
‫‪۲۶۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫هخثىحنویخيّ ْٔظُي‪ .‬رَحی َخ‪١‬ن چٓخٍو‪ ،‬حيٍٕ طًخو گَىیيِ‪ ،‬رّگَّٕی کّ رَحی کْ‬
‫ىیگَی کخيم َگَىیيِ حٓض‪ .‬ىٍٔ يٕٓی حُ ؿٓض حیٍکّ ىٍ ٔٓ‪ ٢‬هَحٍ گَكظّ رٓظَیٍ‬
‫هیَ حاليٍٕ حٔٓطٓخ»(‪)۴۳‬‬‫ًَٗىِ يیٕٗى؛ ُیَح كَيٕىِحَي « ُ‬
‫ٔهظی َخ‪١‬ن چٓخٍو ظخَْ ٗي‪ٔ ،‬ی هخٌَٕ يويّ َخ‪١‬ن حٔل ٍح طکَحٍ ٔ طـيیي‬
‫ًَٕى ٔ يوٍَحص آٌ ٍح حؿَح کَى ٔ رخ حكِٔىٌ يوٍَحص ٔ ىٓظٍْٕخی هخٌَٕ يويّ‪،‬‬
‫حؿَحی آٌ ٍح يطًجٍ ٓخهض ٔ ريیٍٓخٌ َخ‪١‬ن چٓخٍو هخٌَٕ يويّ حٔل ٍح طـيیي ٔ‬
‫حكیخء کَى‪ .‬یکی حُ ٔیژِگیْخی کّ رَّخ‪١‬ن چٓخٍو ىحىِ ٗيِ یخٍی ٔ پیَُٔی حٔ ىٍ‬
‫رَحرَ ىًُٗخٌ حٓض کّ حیٍ حيظیخُ رّٓخیَ َخ‪١‬وخٌ ىحىِ َ٘يِ حٓض؛ ُیَح حٔ چٓخٍيی‬
‫حٓض ٔ هيحَٔي طًخيی ىًُٗخَٖ ٍح رّىػخی حٔ حُ ریٍ رَى‪.‬‬
‫َخ‪١‬ن پُـى‪ ،‬ػیٔی حٓض کّ حيخو‬ ‫‪‎ْ‎‬ـ كّه پٌغن‪:‬‬
‫‪ٜ‬لخ حٓض‪ .‬ىٍ ىٍٔ پُـى پیخيزَحٌ ىیگَی چٌٕ ْخٌٍٔ‪١ ،‬خنٕص‪،‬‬ ‫حٓخٖٓ ًٗؼٌٕحن ّ‬
‫ىحٔٔى‪ٓ ،‬هیًخٌ‪ ،‬یَْٕ‪ ،‬ػًَحٌ‪ُ ،‬کَیخ ٔ یلیی ظٍٕٓ يیکُي ٔ هٕحَیٍ يويّ رّىٓض‬
‫حٔ طًخو ٗيِ ٔ کخيم گَىیيِ حٓض‪)۴۶(.‬‬
‫َخ‪١‬ن حیٍ ىٍِٔ ك‪َ٠‬ص دمحم رٍ‬ ‫ّ ـ كّهٍی ّْن اهبهذ‪:‬‬
‫ػزيهللا حٓض‪ .‬حیٍ ىٍِٔ حُ حرظيحی ْـَص پیخيزَ حٓالو َٗٔع ٗيِ ٔ طخ ظٍٕٓ هخثى‬
‫يُظظَ حىحيّ يییخري‪ .‬ييص آٌ ي٘و‪َ ٚ‬یٔض‪ .‬حيخو يویى‪ٍٕٓ ،‬ل َخ‪١‬ن‪ ،‬حيخو حٓخّ‪،‬‬
‫حيخو ئظوَ‪ ،‬حيخو ُيظى ىٍٔ ٓیّي ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ ػهی رٍ حریطخنذ‪.‬‬
‫ٕ ـ كٔیٍ رٍ ػهی‪.‬‬
‫ٖ ـ ػهی رٍ حنلٔیٍ‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ دمحم رٍ ػهی‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ؿؼلَ رٍ دمحم‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ حًٓخػیم رٍ ؿؼلَ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ دمحم رٍ حًٓخػیم‪.‬‬
‫ىٍٔ دمحم آهَیٍ حىٔحٍ ح‪ٛ‬لخد َٗحیغ حٓض ٔ ىٍ حیٍ ىٍٔ کًخل رّپخیخٌ يیٍٓي‬
‫ٔ يويٍ حٓض کّ ىٍٔ دمحم حُ َظَ ييص رٍِگطَیٍ حىٔحٍ رخٗي ٔ يويٍ حٓض کّ حثًّ‬
‫ىٍ حیٍ ىٍٔ رٔیخٍ رخُٗي ٔ آهَ آٌ رّهیخيض يٕػٕى رَٓي‪)۴۰(.‬‬
‫ىٍ ىٍٔ حٓالو ‪ ،‬ك‪َ٠‬ص ٍٕٓل ئجٕنیض حرالؽ ٔكی یخ طُِیم ٍح رَػٓيِ ىحٗض‬
‫ٔ ك‪َ٠‬ص ػهی ئجٕنیض طؤٔیم آٌ ٍح ػٓيِىحٍ رٕى‪ .‬حیٍ ٔظیلّ پْ حُ ػهی رَ‬
‫‪۲۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػٓيِی حيخيخٌ ػهٕی گٌحٗظّ ٗي‪ .‬ىٍ ىٍٔ حٓالو‪ ،‬كوخین رخ‪ُ١‬ی ىیٍ طُٓخ يیطٕحَٔض‬
‫رَ آَخٌکّ رّٔؿّ هخ‪ ٙ‬رّىػٕص ٔ ؿخيؼّی حًٓخػیهی طَ٘ف كخ‪ٛ‬م کَىِ رٕىَي ٔ‬
‫يَؿؼیض طؼهیًی ٔ‪ٛ‬ی ك‪َ٠‬ص دمحم یؼُی ػهی ٔ حيخيخٌ رؼي حُ حٔ ٍح هزٕل ىحٗظُي‪،‬‬
‫يکٕ٘ف يیگَىى ٔ طُٓخ آٌْخ حْم طؤٔیم هٕحَيِ يیٗيَي‪)۴۴(.‬‬
‫ْلظًیٍ حيخو ىٍٔ ٗ٘ى‪ ،‬دمحم‬ ‫ى ـ كّه ُلزن = هیبم هبئن‪:‬‬
‫رٍ حًٓخػیم حٓض کّ يولی ٗيِ حٓض‪ .‬حٔ ُيخَی کّ ظٍٕٓ کُي‪َ ،‬خ‪١‬ن ْلظى یخ يٓيی‬
‫یخ هخثى هٕحْي رٕى ٔ طُٓخ ىٍ ىٍِٔی حٔ حٓض کّ ىٔ يَطزّی َخ‪١‬ن ٔ حٓخّ رخ ْى یکی‬
‫يیَٕٗي‪ .‬حٔ ىٍ ٔحپٔیٍ ىٍٔ ؿٓخٌ‪ ،‬كوخین ػخنى ْٔظی ٍح آٗکخٍ يیٓخُى ٔ ػيل ٔ‬
‫ىحى ٍح ىٍ ؿٓخٌ كکىكَيخ يیکُي ٔ پْ حُ ىٍٔ حٔ ػخنى ؿًٔخَی رّپخیخٌ يیٍٓي‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍ ىٍِٔ‪ ،‬كٍٔ رٍ ػهی‪ ،‬دمحم رٍ كُلیّ ٔ يٕٓی رٍ ؿؼلَ‪ ،‬حيخو ئظٕىع ْٔظُي‪.‬‬
‫رخ ظٍٕٓ ‪ٛ‬خكذ ىٍٔ ْلظى َٗحیغ ح‪ٛ‬لخد حىٔحٍ رّپخیخٌ يیٍٓي ٔ ظٍٕٓ حٔ‬
‫َٗیؼض ؿيیيی رًَّْحِ ًَیآٍٔى‪ ،‬رهکّ ىٍٔ ؿيیيی حٓض کّ َٗحیغ ػالػّ ٍح رّپخیخٌ‬
‫يیٍٓخَي‪ .‬ىٍ كویوض ‪ٛ‬خكذ ىٍٔ ْلظى طؤنیق َٗیؼض ًَیکُي‪ ،‬رهکّ طؤنیق َٗیؼض‬
‫ٍح رّ پخیخٌ يیٍٓخَي‪ .‬ػهظٖ حیٍ حٓض کّ چٌٕ پْ حُ هخثى حيخيخَی َیٔظُي‪ ،‬نٌح رَ هخثى‬
‫ٔحؿذ َیٔض کّ حهخيّی َٗیؼض کُي ٔ طُٓخ ؿخَ٘یُخٌ پْ حُ هخثى هٕحُْي آيي‪)۴۲(.‬‬
‫‪ٛ‬خكذ ىٍٔ ْلظى ًْچٌٕ هٍٕٗیي حٓض ٔ حىٔحٍ ٗ٘گخَّ چٌٕ ٓظخٍِ حُ حٔ ٍَٕ‬
‫يیگیََي‪ .‬حىٔحٍ ٗ٘گخَّ‪ ،‬حىٔحٍ کظًخٌ رٕىَي رَ ٍٔٗی یگخَّ‪.‬‬
‫ىٍٔ ْلظى ىٍٔ ظٍٕٓ حٓض رَ ٍٔٗی يوخنق حىٔحٍ ٗ٘گخَّ‪ًْ .‬چٌٕ يوخنلض‬
‫هٍٕٗیي کّ ىٍ ٍُٔ طخرُخک حٓض‪ ،‬رخ ٓظخٍِگخٌ کّ ىٍ ٗذ يیىٍهُ٘ي‪ )۲ٓ(.‬ىٍ يُخرغ‬
‫حًٓخػیهی هخثى ٍح ‪ٛ‬خكذ ىٍٔ ک٘ق َیِ َخيیيِحَي‪ .‬حرٕكخطى ٍحُی‪ ،‬هخثى ٔ يؤيٍٕیظٖ‬
‫ٍح رخ ٍٔف ؿَْٕ ْلظى يوخیّٔ يیکُي کّ َْ روٖ ٔ حَيحو حُ ريٌ حَٔخَی ٍح رخ َُيگی‬
‫آيخىِ يیکُي‪ ،‬ىٍٓض ًْخٌگَّٕ کّ حیٍ ؿَْٕ كیخص ٍح حُ ‪َ١‬ین طلٔیَرخ‪ُ١‬ی‬
‫(طؤٔیم) رّريٌ حَٔخٌ يیرو٘ي‪ًْ .‬چُیٍ حرٕكخطى حٗخٍِ يیکُي کّ هخثى يؼُخی ىٍَٔی‬
‫طًخو ّٓ ؿلض هٕحَیٍ يويّ ٍح کّ ىیٍ ٍح رخ كیخص َٕ آيخىِ يیٓخُى‪ ،‬يیگ٘خیي‪)۲ٔ(.‬‬
‫حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی‬ ‫كًیب گلَزبى هیّْك!‬
‫ىٍ کظخد «ک٘قحنًلـٕد» آٍٔىِ حٓض‪ ...« :‬چٌٕ يٓيی ریخیي گَگ ٔ يیٖ رّیکـخ‬
‫آد روٍَٕي‪ ،‬پْ يؼُی گَگ ‪ٟ‬يیض حٓض کّ حٔنیخء هيح ٍح َخًْٕحٍی ٔ ىٕٗحٍی‬
‫ًَخیي ٔ يؼُی گٕٓلُي آٌکْ رٕى کّ حیًٍ رخٗي ٔ حُ َیکی حٔ حيیئحٍ ‪ ...‬يؼُی آد‬
‫هٍٕىٌ يٕحكوض رخٗي يیخٌ حی٘خٌ ىٍ ػهى ٔ كکًض ٔ ک٘ق كوخین ‪»...‬‬
‫‪۲۶۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫حٓض‪)۲ٕ(.‬‬ ‫‪ٛ‬خكذ ىٍٔ ْلظى حٗخٍِ ىحٍى کّ ٔؿٕى آهَ‬

‫طخٍین رَ٘یض رخ هیخو هخثى رّکًخل يیٍٓي ٔ ًّْی ي‪ٜ‬خیذ ٔ گَكظخٍیْخی‬
‫حَٔخٌْخ ٍح رَ‪َ١‬ف يیکُي‪ٓ ،‬ـٔظخَی ىٍ طٕ‪ٟ‬یق حیٍ يؼُی يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«يؼخل هيحَٔي ىٍٔ پی٘یٍ يؼخل آٌ ‪١‬زیذ رٕى کّ ریًخٍحٌ ٍح حُ هٍٕىٌ چیِْخی‬
‫رخُ ىحٍى‪ ،‬چُخٌکّ ‪١‬زیزخٌ ُْي کُُي ٔ يؼخل هيحَٔي ىٍٔ ىٔو چٌٕ يؼخل آٌ ‪١‬زیذ رٕى‬
‫کّ ىحٍٔ ىْي ٔ يؼخل ٕٓو ٔ چٓخٍو طخ ْلظى يؼخل ‪١‬زیزخَی کّ َْیک چیِی كَيخیُي حُ‬
‫ي‪ٜ‬هلض ‪١‬ذ‪ .‬چٌٕ کخٍ رّهيحَٔي هیخيض ٍٓي‪ ،‬رگ٘خیي حی٘خٌ ٍح حُ ًّْی رُيْخ ٔ‬
‫ػهضْخ ٔ رّطٍىٍٓظی ٍٓخَي ٔ حیٍ َ٘خٌ يٓيی رٕى ٔ آٌ كخیيِْخ ٔ ػهىْخ ٔ‬
‫كکًضْخی حٔ کّ ٍحًُْخی حٓض يَىيخٌ ٍح رّيٓيی‪)۲ٖ(.‬‬
‫«حنًٕأیي كٗحنيّیٍ ٗیَحُٖ» رّْلض ىٍٔ طخٍین حٗخٍِ يٗکُي ٔ حیٍکّ ىٍٔ ْلظى آٌ‬
‫ىٍٔ هخثىحنویخيّ حٓض کّ رخ ظٍٕٓ هخثى ىٍ آیُيِ رّپخیخٌ يٍٗٓي ٔ ىحٍٖٔ ٍُٔ‬
‫رخُپٔیٍ آؿخُ يٕٗٗى‪)۲4(.‬‬
‫«ٓـٔظخَٗ» َیِ َظَحص ي٘خرٓٗ ىحٍى‪ ،‬حٔ هیخيض ٍح ٍُٔ رٍِگٗ يٗىحَي کّ ىٍ‬
‫آٌ ٍُٔ ؿخٌْخ رَحَگیوظّ يَٕٗٗي ٔ َ٘خَّْخٖ پُٓخَٗ رّظٍٕٓ هخثى ىالنض هٕحْي‬
‫ىحٗض ٔ چٌٕ کخٍ رّيُظٓخٖ هٕى ٍٓیي هخثى هیخيض ٍح حػالو هٕحْي کَى‪)۲۳ (.‬‬
‫«َخ‪َٛ‬هَٔٔ» ىٍ طٕ‪ٛ‬یق هخثىحنویخيّ يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«پْ حُ حیٍ کٔی ریخیي ٔ يِى حیٍ کخٍکُخٌ ٍح رّحَيحُِی كوٖ رئ ىْي ٔ آٌ‬
‫هخثى هیخيض حٓض <ػهیّ حنٔالو> کّ هيحَٔي َٗیؼض حٓض‪ ،‬رهکّ هيحَٔي ًٗخٍ حٓض کّ‬
‫يَیٍ کخٍْخی کَىِ ٍح ًٗخٍ رکُي ٔ رخ کخٍکُخٌ يِىٗخٌ ريْي ٔ حیٍ کْ ٔحؿذ حٓض‬
‫رّه‪٠‬یض ػوم کّ ریخیي‪)۲۶(».‬‬
‫طلٔیَْخی رخ‪ُ١‬ی‬ ‫اهبهذ رب ٍوؽل فلایی‪:‬‬
‫رٔیخٍی ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬هخثىحنویخيّ يطَف يیٕٗى‪ ،‬حُ ؿًهّ حیٍکّ يیگٕیُي‪ :‬حگَ ػیٔی‬
‫پَٔ کٔی حٓض‪ ،‬آٌکْ رخیي يَىی رخٗي‪ .‬حيخ ػیٔی يیگٕیي پَٔ هيح حٓض؛ پْ هيح‬
‫رخیي يَىی رخٗي ٔ طًخو حیٍْخ ػخرض يیکُي کّ هيحَٔي يیطٕحَي رّ‪ٍٕٛ‬ص يَىی ؿهِٕ‬
‫کُي ٔ آٌ يَى هخثىحنویخيّ حٓض‪)۲۰(.‬‬
‫َْ یک حُ َخ‪١‬وخٌ ؿِثی حُ ٔؿٕى ْٔظُي ٔ هخثى طًخو حؿِحء حٓض؛ رخالطَیٍ ٔ‬
‫آهَیٍ يَطزّ رّهخثى حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحٍى‪ .‬حٔ َٓخیض حٗیخء ٔ ٓيٍسحنًُظٓی حٓض ٔ رخد حٔ‬
‫يوخو حٔل ىٍؿّی َخ‪١‬وخٌ حٓض ٔ يٕحٍى َْ رخری رّىٍؿّی حٔ يُظٓی يیٕٗى طخ حیٍکّ‬
‫َخ‪١‬وخٌ يلکى َٕٗي ٔ ًْٕحٍِ ىٍْٔخ طکَحٍ يیٕٗى طخ ئظـیذ رّپخیخٌ رَٓي‪)۲۴(.‬‬
‫ٓ‪۲۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓیي حيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي‪:‬‬ ‫هیبهذ ٕـوی‪:‬‬

‫«ىٍٔ ْلظى حيخيض ىٍ كویوض هیخيض ‪ٛ‬ـَی َیِ حٓض کّ يَحى حُ آٌ هیخيض يؼُٕی‬
‫رّيؼُی ٍٓیيٌ رّىٍٔحٌ ک٘ق حٓض‪ ،‬یؼُی طـَرّی ىٍَٔی ٔكی ٰانٓی «هیخيض ٍُٔ‬
‫حٓض ٔ ُيلن آكظخد» ٔ کٔی ٍٓظگخٍ حٓض کّ حیٍ هیخيض هٕى ٍح ىٍ حیٍ ؿٓخٌ رَ پخ‬
‫ىحٍى‪ َْ .‬يئيٍ ٗیؼّ ی حًٓخػیهی رخیي هیخيض هٕى ٍح رَ پخ کُي ٔ ريحٌ رَٓي‪ .‬یؼُی‬
‫ىٍ َُيگی حیٍ ؿٓخَی رّيَكهّی ک٘ق ٔ يُِلگخِ ٔكيص َخیم ٕٗى ٔ حیٍ يو‪ٜ‬ي ٔ‬
‫يو‪ٕٜ‬ى ح‪ٛ‬هی حُ طکخيم يؼُٕی حَٔخٌ حٓض‪».‬‬
‫«رُخرَحیٍ ىٍ حیٍ ىٍِٔ پیٖ حُ آٌکّ ؿٓخٌ رّآهَ رَٓي‪ ،‬كوخین حُ َْ ٍيِ ٔ‬
‫ٍحُی هخٍؽ ٗيِ ٔ رَحی طًخيی ؿٓخَیخٌ يؼهٕو يیٕٗى ٔ ىٍِٔی يؼَكض ٔ ػهى‬
‫ٍٔكخَی يل‪َٔٗ ٞ‬ع يیٕٗى رّ‪ٍٕ١‬ی کّ ىٍ حیٍ ػ‪ َٜ‬ىیگَ َیخُی رّظخَْ‬
‫َٗحیغ َیٔض ٔ حيخو َخ‪١‬ن دمحم رٍ حًٓخػیم رّػيحنض رَ ؿٓخٌ كَيخٌ هٕحْي ىحى ٔ‬
‫ػخنى ؿًٔخَی ٍح رّپخیخٌ يیٍٓخَي‪ .‬حٔ هخثىحنویخيش‪ ،‬حيخو ٍُٔ ٍٓظخهیِ حٓض ٔ ىٍٔ حٔ‬
‫پخیخٌ ُيخٌ ٔ ػ‪ َٜ‬طخٍین رَ٘یض هٕحْي رٕى‪».‬‬
‫ػوخیي حًٓخػیهیخٌ ىٍ يٍٕى پٌیَٕ هخثىحنویخيّ ٔ ٔیژِگْٗخٖ ىٍٔ هیخيض ٔ‬
‫َٗحی‪ ٢‬يلون ٗيٌ هیخيض رخػغ ٗيِ رٕى طخ ىٍ آػخٍ رٍِگخٌ حًٓخػیهٗ ك‪ٜ‬م ي٘زؼٗ‬
‫رّحیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬یخري ٔ طوَیزخ ىٍ ریٖطَ يُخرغ کّ ىحػیخٌ ٔ كوٓخء حُ ًْخٌ‬
‫حرظيحٖ ظٍٕٓ حًٓخػیهیّ طؤنیق کَىِحَي‪ ،‬رّحیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع رّ‪ ٍٕ١‬يل‪ٜ‬م پَىحهظّ ٗيِ ٔ‬
‫ٓخروّٖ هٕٖ ىٍ ًٍْ حًٓخػیهیخٌ حُ ىٍٔ هیخيض رّٔؿٕى آييِ رٕى‪ .‬رخ طٕؿّ رّحیٍ‬
‫پی٘یُّٖ ًُْٗ رٕى کّ ىٍ ٓخل ‪‎ ْ‎ ( ۳۳۲‬ق) كٍٔ ىٔو َؤظیٍ حيخو ظخَْ َِحٍیخٌ‬
‫حنًٕص رخ حػالو ىٍٔ هیخيض طـییَ حٓخٓٗ ىٍ َگَٕ َِحٍیخٌ رّيٌْذ ٔ ػوخیي يٌْزٗ‬
‫رّٔیژِ رٓ٘ض ٔ ىُٔم رّٔؿٕى آٍٔى ٔ ػزخىحص ظخَْٖ ٍح يهـٗ حػالو کَى‪.‬‬
‫ؿخیگخِ ٔ حًْیض حيخو ىٍ ریٍ َِحٍیخٌ ٔ ًْچُیٍ رخ‪ُٗ١‬گَحیی آٌْخ ىٍ پٌیَٕ‬
‫حیٍ حػظوخى طؤػیَ رِّٓحثٗ ىحٗض‪ .‬رخ حػالو ىٍٔ هیخيض‪َِ ،‬حٍیخٌ ٔحٍى ىٍٔ ؿيیي طخٍین‬
‫هٕى ٗيَي کّ طخ ٓخل ‪‎ ْ‎ ) ۶ٓ۰‬ق) حىحيّ ىحٗض‪ .‬ىٍ حیٍ ٓخل ؿاللحنيّیٍ كٍٔ هیخيض‬
‫ٍح رخ‪١‬م حػالو کَى ٔ َِحٍیخٌ ٍح رّپیَٖٔ حُ َٗیؼض كَحهٕحَي‪ ،‬حيخ حیٍ حػظوخى ْى‬
‫ىیَٖ َپخثیي کّ رخ رّهيٍص ٍٓیيٌ كََُيٕ ػالءحنيّیٍ دمحم ٕٓو رخٍی ىیگَ ٍٔیکَى‬
‫يلئىٖ رّػویيِی هیخيض رّٔؿٕى آيي ٔ ػویيِی ٓظَ ریٍ آٌْخ َ‪٠‬ؾ گَكض‪.‬‬
‫رًّْیٍ طَطذ ىٍ هٓٔظخٌ ٔ ٗخو ٔ ؿخْخی يوظهق طٕٓ‪َِ ٢‬حٍیخٌ حػالو هیخيض‬
‫ٗيِ حٓض کّ طل‪ٜ‬یم آٌ ىٍ حیٍ ؿخ َیخُ َیٔض‪.‬‬
‫ٔ‪۲۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫اُویذ ػلك ُلذ ًيك اٍوبػیلیبى‬

‫ػيى ْلض َِى حًٓخػیهیخٌ حًْیظی رٔیخٍ ىحٍى چُخٌکّ ىٍ حیٍ يزخكؼخص يالكظّ‬
‫ٗي‪ ،‬حًٓخػیهیخٌ ػيى ْلض ٍح يزُخی طؤیىرُيیْخی هٕى هَحٍ ىحىِحَي کّ حُ‬
‫ْٔظیُٗخٓی طخ يـًٕػّی ػوخیي ٔ ىیُییخص ٍح ىٍرَ يیگیَى‪ْ :‬لضآًٓخٌ‪،‬‬
‫ْلضُيیٍ‪ْ ،‬لضحيخو‪ْ ،‬لضَخ‪١‬ن‪ْ ،‬لضىٍٔ طخٍینيويّ‪ْ ،‬لضٍکٍ ىیٍ‪...‬‬
‫رًّْیٍطَطیذ رَهی حُ حٓظياللْخی آَخٌ رَحی طويّ ػيى ْلض رّيٕ‪ٕٟ‬عْخی‬
‫ىیُت يخَُي ْلض ىٍٔ ‪ٕ١‬حف کؼزّ ٔ ْلض رخٍ ٓؼی ‪ٛ‬لخ ٔ ئَِ ٔ ْلض چیِ كَحو‬
‫ىٍكؾ ٔ حػ‪٠‬خی ْلضگخَّ ىٍريٌ ٔ َیَْٔخی ْلضگخَّی ؿًٔی يَرٕ‪ ١‬يیٕٗى‪)۲۲(.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ رَحی حٓظلکخو رو٘یيٌ رّحیٍ ػوخیي هٕیٖ حكخىیغ ٔ ٍٔحیضْخی‬
‫ُیخىی ٍح ىٍ ك‪٠‬یهض ٔ حًْیض ػيى ْلض ًکَ کَىِحَي طخ رخ طًٔک رّحیٍ حكخىیغ‬
‫رّطوٕیض ْلض ىٍٔ طخٍین ٔ ْلض حيخو ىٍ َْ ىٍٔ رپَىحَُي‪.‬‬
‫رًّْیٍ ؿٓض حیٍ كَهّ ٍح «ٓزؼیّ» َیِ يیگٕیُي‪َْ .‬چُي کٔخَی چٌٕ ي‪ٜ‬طلی‬
‫ؿخنذ‪ ،‬حیٍ ػُٕحٌ ٍح ىٍ يٍٕى حًٓخػیهیّ ‪ٛ‬لیق ًََ٘ىِ ٔ يیگٕیي‪ ًّْ« :‬يیىحَُي‬
‫کّ حًٓخػیهیّ ؿیَ حُ ٓزؼیّ حٓض چَح کّ حًٓخػیهیّ ىحٍحی حيخو كخ‪ْٔ َٟ‬ظُي ٔ‬
‫حئَُ حيخو چٓم ٔ َٓى ٍح ىٍ ریٍ هٕى ىحٍَي‪ ،‬رَ هالف ٓزؼیّ کّ ىحٍحی حيخو كخ‪َٟ‬‬
‫َیٔظُي‪ .‬رُخرَحیٍ يؼهٕو حٓض کّ حًٓخػیهیّ ؿیَ حُ ٓزؼیّ حٓض‪)ٔٓٓ(».‬‬
‫َخ‪َٛ‬هَٔٔ ىٍ ؿخيغ حنلکًظیٍ ىٍ رلغ يل‪ٜ‬هی رٍّحرطّی ػيى ْلض رخ ْلض‬
‫َخ‪١‬ن يیپَىحُى ٔ يیَٕیٔي‪« :‬چُخٌکّ رَ آًٓخٌ ىَیخ ْلض ٍَٕ يٍٕ٘ٓ حٓض رَ‬
‫آًٓخٌ ىیٍ َیِ ْلض ٍَٕ حٓض يٍٕ٘ٓ حُ آىو ٔ َٕف ٔ حرَحْیى ٔ يٕٓی ٔ ػیٔی ٔ‬
‫دمحم ٔ هيحَٔي هیخيض ػهی ًکَِحالٓالو‪)ٔٓٔ(».‬‬
‫یکی حُ يـًٕػّ حكخىیؼی کّ حًٓخػیهیخٌ حُ هٕل حيخو ؿؼلَ‪ٛ‬خىم رَّوم حُ‬
‫يل‪٠‬م رٍ ػًَ ؿؼلی گَىآٍٔی کَىِحَي‪ ،‬کظخری حٓض رخ ػُٕحٌ «حنٔزغ حنَ٘یق» ىٍ‬
‫حیٍ حػَ حكخىیغ رٔیخٍی ىٍ يٍٕى حیٍ حػظوخى حًٓخػیهیخٌ آييِ حٓض‪.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ رّٗیِْٕخی يوظهق طلٔیَْخی رخ‪ُ١‬ی رٔیخٍی حُ ػيى ْلض حٍحثّ‬
‫کَىِحَي‪ ،‬رّٔیژِ حیٍکّ ىٍ يٕحٍىی حُ هَآٌ َیِ رَِٓ ؿٔظّحَي چُخٌکّ گٕیُي‪ :‬حٓالو‬
‫رَ ْلض پخیّ رُخ ٗيِ حٓض ٔ «رٔى هللا» کّ ْلض كَف حٓض رَ حیٍ ىالنض يیکُي کّ‬
‫طؼيحى َخ‪١‬وخٌ ْلض طخ يیرخُٗي ٔ «حنَكًٍ حنَكیى» کّ ٗخيم ىٔحُىِ كَف حٓض‪،‬‬
‫ىالنض رَ حیٍ ىحٍى کّ َْ َخ‪١‬وی ىٔحُىِ َویذ ىحٍى‪ .‬ؿًغ حیٍ ىٔ ػيى َُٕىِ يیٕٗى‬
‫کّ ىالنض يیکُي رَ حیٍکّ رؼي حُ َْ َخ‪١‬ن ْلض حيخو ٔ ىٔحُىِ كـض ٔؿٕى ىحٍى کّ‬
‫ٕ‪۲۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿًغ آٌْخ َُٕىِ حٓض‪« ٔ .‬آؿخُ هَآٌ رخ ْلض آیّی ٍِٕٓی كخطلّ حٓض کّ رَ ْلض‬
‫كکى ىیٍ ىالنض يیکُي‪ ».‬طؼيحى ٍِْٕٓخی هَآٌ ػيى یک‪ٜ‬ي ٔ چٓخٍىِ حٓض ٔ ؿًغ‬
‫حنَكیى»‬
‫حنَكًٍ ّ‬ ‫طؼيحى َخ‪١‬وخٌ ٔ َویزخٌ َُٕىِ حٓض کّ رخ طؼيحى كَٔف «رٔى هللا ّ‬
‫رَحرَی يیکُي‪ .‬پْ حگَ طؼيحى ٍِْٕٓخ ٍح رَ ىٔحُىِ طؤیى کُیى‪ ،‬ػيى ٖٗ رّىٓض‬
‫يیآیي کّ آٌ طؼيحى حٔهخص ٖٗگخَّی کّ ریٍ َْ َخ‪١‬ن ٔ َخ‪١‬ن رؼيی ْٔض‪...‬‬
‫رًّْیٍطَطیذ حًٓخػیهیخٌ هیهی ٔحٍى ؿِثیخص يیَٕٗي ٔ يخَُي ٍيخالٌ رخ‬
‫كَٔف ٔ حػيحى ٔ کهًخص رخُی يیکُُي طخ ‪ٛ‬لض ػوخیي هٕى ٍح حػزخص کُُي‪.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ حیٍ ْلض ىٍِٔی يويّ طخٍیوی ٍح رّىٔ هًٔض ّٓطخیی طؤیى‬
‫کَىِحَي‪ .‬چُخٌکّ يٌکٍٕ ٗي حُ ىیيگخِ آَخٌ حٔنیٍ َخ‪١‬ن یؼُی ك‪َ٠‬ص آىو َؤظیٍ‬
‫َٗٔع کُُيِی َٗحیغ‪َٕ ٔ ،‬ف کّ ىٔيیٍ َخ‪١‬ن حٓض؛ َؤظیٍ َٔن کُُيِی َٗیؼض ٔ‬
‫حٔنیٍ پیخيزَ حنٕححنؼِو ًَٗىِ يیٕٗى؛ ٕٓيیٍ َخ‪١‬ن یؼُی ك‪َ٠‬ص حرَحْیى رّػُٕحٌ‬
‫َؤظیٍ کخيم کُُيِ ُٗخهظّ يیٕٗى‪ .‬حیٍ ّٓ َخ‪١‬ن‪ ،‬حٔنیٍْخ ْٔظُي‪َ ّٓ .‬خ‪١‬ن رؼيی‬
‫آهَیٍْخ ْٔظُي ٔ ًْخٌ ُٓظی کّ ىٍ ٓخروّی حَيیّ٘ی ىٍٔ َخ‪١‬وخٌ ىٍ يُخرغ‬
‫حًٓخػیهی گلظّ ٗيِ‪.‬‬
‫يُخرغ يطخنؼخطی يیگٕیُي‪َ :‬ؤظیٍ يظلکَ حًٓخػیهی کّ حیٍ حػظوخى ٍح يطَف کَى‬
‫دمحمرٍ حكًي َٔلی رٕى‪َٔ .‬لی ُیَ طؤػیَ كهٔلّ ٔ ػهٕو ػوهی حُ ‪َ١‬یوّی َٕحكال‪َٕ١‬ی‬
‫رٕىِ ٔ حُ حٔ رّػُٕحٌ رُیخٌگٌحٍ كهٔلّی حًٓخػیهی یخى يیٕٗى گٕیخ حَيیّْ٘خی كهٔلی‬
‫طٕٓ‪ ٢‬حٔ رّحػظوخىحص حًٓخػیهی ٔحٍى ٗي‪َٔ .‬لی حُ ٗخگَىحٌ رَؿٔظّی كٔیٍ رٍ ػهی‬
‫ئَُی رٕى‪ٔ .‬ی حُ ٍْزَحٌ َٓ‪٠‬ض حًٓخػیهی ىٍ َٗم رٕى کّ رّطَطیذ پْ حُ‬
‫حرٕػزيهللا هخىو‪ ،‬حرٕٓؼیي ػَحَی ٔ كٔیٍ رٍ ػهی ئَُی ىحػی رٍِگ حًٓخػیهیخٌ‬
‫َٗم ٗي‪ٍْ ٔ .‬زَی حیٍ گَِٔ ٍح ىٍ َٕحكی هَحٓخٌ ٔ كَحٍٔى رّىٓض گَكض‪.‬‬
‫َٔلی آػخٍی ىحٍى طلض ػُخٔیٍ حنًل‪ٕٜ‬ل‪ ،‬ػُٕحٌحنيّیٍ‪ ،‬حنيػٕسحنُخؿیّ‪،‬‬
‫حنً‪ٜ‬خریق ٔ ح‪ٕٛ‬لحنَ٘ع (کّ ىٍ كوّ حٓض) حُ حیٍ يیخٌ يٓىطَیٍ کظخد حٔ حنًل‪ٕٜ‬ل‬
‫حٓض کّ گلظّ ٗيِ يٓىطَیٍ حػَ كهٔلت حًٓخػیهیخٌ حٓض ٔ حَيیّْ٘خی َٕحكال‪َٕ١‬ی ٍح‬
‫رَّظخو طلکَ حًٓخػیهی ىٍآٍٔىِ حٓض‪َٔ .‬لی يزخَی حػظوخىی حًٓخػیهی ٍح ىٍ کظخد‬
‫«حنًل‪ٕٜ‬ل» يطَف کَىِ حٓض کّ ظخَْح ً حَيکی پیٖ حُ كکٕيض كخ‪ً١‬یخٌ ٔ یخ ىٍ‬
‫حرظيحی حٓظوَحٍ آٌ طلَیَ ٗيِ ٔ رَ کظذ ىػخثیى حالٓالو ٔ طؤٔیم حنيػخثى طويو ىحٍى‪.‬‬
‫گٕ حیٍکّ کظخد ىٍ ىٔ روٖ طلَیَ ٗيِ‪ ،‬روٖ َؤض ىٍ رَىحٍَيِی يزخكغ‬
‫ػًین كهٔلی ىٍ رخٍِی َظخو ػخنى‪ ،‬يخٍٔحء حنطزیؼش رَ يزُخی طلکَحص حكال‪َٕ١‬ی حٓض‬
‫ٖ‪۲۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫کّ حُ ًْیٍ ٍْگٌٍ حَيیّْ٘خی َٕحكال‪َٕ١‬ی رّحػظوخىحص حًٓخػهیّ ٔحٍى ٗيِ حٓض‪ٔ ،‬‬
‫روٖ ىٔو ىٍ يٍٕى ْلض ىٍٔ طخٍین يويّ رَ٘یض رلغ کَىِ حٓض‪ .‬حگَچّ حیٍ حػَ‬
‫رّىٓض َیخييِ‪ ،‬حيخ ىٍ ٍُٔگخٍ هٕى يٍٕى طٕؿّ حًٓخػیهیخٌ هَحٍ گَكظّ رٕىِ‪)ٕٔٓ(.‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ حُ َظَ پٌیَٕ حكکخٍ ٔ حػظوخىحص ٓخیَ كِ ََم حُ ؿٓخطی يخَُي ‪ٕٛ‬كیّ‬
‫رٕىِحَي‪ُ ،‬یَح ػُخ‪ َٛ‬كَحٔحَی ٍح حُ كکًض گُٕٓی ٔ ػَكخٌ ُْيی ٔ ػوخیي يؼظِنّ‬
‫ٔ ٗیؼّ ٔ َٕحكال‪َٕ١‬یخٌ ٔ آثیٍ ئیق ٔ گخِ حػظوخىحص يخَی پٌیَكظّحَي ٔ حُ ‪ٕٛ‬كیّ َیِ‬
‫طخ كئىی يظؤػَ رٕىِحَي؛ حيخ ؿُزّْخی حُ حیٍ حػظوخىحص ٍح حهظزخّ کَىِحَي کّ رخ كکَ‬
‫كهٔلی ٔ ٍٕٔ حٓظيالنی ٔ ؿُزّْخی طؼوهی کخٍ آَخٌ يُخٓذ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ي٘و‪ّٜ‬ی يلیطی کّ حكکخٍ حًٓخػیهی ىٍ آٌ ٗکٕكخ ٗي ٔ طکخيم یخكض‪ ،‬طهلیوی‬
‫حٓض حُ ك‪٠‬خی كهٔلی ٔ طلهیهی کّ حُ ‪َ١‬ین طَؿًّْخی ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حُ يکظذ‬
‫یَٕخٌ رخ كکًض پخٍٓیخٌ ٔ ُْيییخٌ آيیوظّ ٗيِ رٕى‪ .‬حكکخٍ حًٓخػیهی طالٗی‬
‫هٕىآگخْخَّ رَحی ًْآُْگ ٓخهظٍ ػُخ‪َٛ‬ی حُ حیٍ يکخطذ حٓض کّ آٌ ٍح رخ ُٗخهض‬
‫هٕى حُ كکًض هَآَی ٓخُگخٍ طهوی يیکَىَي‪.‬‬
‫َخ‪ َٛ‬هَٔٔ حیٍ ًْآُْگٓخُی ٍح ؿخيغحنلکًظیٍ‪ ،‬یؼُی "طَکیذ ىٔ كکًض"‬
‫َخيیيِ حٓض کّ ػُٕحٌ یکی حُ آػخٍ ٔی َیِ ْٔض ٔ ىٍ آٌ حػَ کٕٗیيِ حٓض طخ‬
‫ُٗخهض رخ‪ُ١‬ت حٓالو ٍح رخ كکًض رخٓظخَت يهم ًْـٕحٍ ٓخُگخٍی ىْي‪ .‬ىٍ حیٍ‬
‫ٍحٓظخ‪ ،‬حٔ حُ يلٕٓو رُیخىیٍ هَآَی ٔ ؿٓخًٌٕٗنی طُِیم پیَٔی کَىِ حٓض ٔ ط‪ٜ‬يین‬
‫حٓاليی آٌکّ هيح ىٍ گٌٗظّ ىیگَحٌ ٍح حُ كویوض رَهٍٕىحٍ ًَٕىِ حٓض‪.‬‬
‫حيخ ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی حیٍ َظَحص ٍح ٍى يیکُي‪ .‬حٔ يیگٕیي‪:‬‬
‫«كهٔلّی آكَیُٖ ٔ كهٔلّی طخٍین ‪َ١‬یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی ٍیّ٘ ىٍ‬
‫هَآٌ کَیى ٔ حكخىیغ َزٕی ٔ حثًّی ْيی ىحٍى‪َّ ،‬ىٍ كهٔلّی ؿَد ٔ یَٕخَیخٌ‪.‬‬
‫ئؤنّی ‪ٛ‬ئٍ کؼَص حُ ٔكيص‪ ،‬ئؤنّی حٓض کّ ىٍ ػَكخٌ ُْيی ٔ ٍُط٘ظی ْى‬
‫رٕىِ ٔ هخ‪َٕ ٙ‬حكال‪َٕ١‬یخٌ ًَیرخٗي‪».‬‬

‫اٍوبػیلیَ ّ رْٖف‬
‫ًَیىحَى ىٍ يزلغ ط‪ٕٜ‬ف <کّ طخُِ حُ آٌ كَحؿض یخكظیى> طخ چّحَيحُِ رخ‬
‫ُٔحیخی يزٓى ط‪ٕٜ‬ف آُٗخ ٗيیى؛ حيخ َخگلظّ پیيح حٓض کّ ُُْٕ پَْٖٓخی ریًٗخٍی‬
‫كَحٍٔی پژْٖٔگَ ىَیخیط‪ٕٜ‬ف ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ ًْٕحٍِ ًٍْ حٔ ٍح ي٘ـٕل‬
‫يیٓخُى ٔ حٔ ٍح رّکٕٗ٘ی َٕ كَح يیهٕحَي‪ .‬طخ حیٍؿخ كًٓیيیى ًْخٌ‪ٍٕ١‬ی کّ ىٍ‬
‫‪۲۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُيیُّی يُ٘ؤ پیيحیٖ ط‪ٕٜ‬ف حهظالف َظَ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ىٍ يٍٕى ػٕحيم طؤػیَگٌحٍ‬
‫رَ ىیگَگَٕیْخی ط‪ٕٜ‬ف َیِ ٔكيص َظَ ي٘خْيِ ًَیٕٗى‪ .‬ىٍ يیخٌ َظَیخص‬
‫يوظهق‪ ،‬ػيِی رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ حًٓخػیهیّ طؤػیَ كَحٔحَی رَ ط‪ٕٜ‬ف ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ كَهّ‪ ،‬ىٍ كهٔلی کَىٌ ریُٖ حٓاليی ریٖطَیٍ طؤػیَ ٍح رّؿخ گٌحٗظّ حٓض؛‬
‫رّػویيِی رَهی‪ ،‬كظی ىیگَ كَهّْخی حٓاليی َیِ کّ ؿخنزخ ً رّيوخنلض ٗيیي رخ‬
‫حًٓخػیهیّ يیپَىحهظُي‪ ،‬رخُ ْى حُ حیٍ طؤػیَپٌیَی ىٍ حيخٌ َزٕىِحَي‪ .‬رّػُٕحٌ يؼخل‪:‬‬
‫حرٕكخيي ؿِحنی رخ حیٍکّ رخ طًخو ٔؿٕى ىٍؿٓض يوخنلض رخ حَيیٖيُيحٌ حًٓخػیهی‬
‫ٓوٍ گلظّ حٓض‪ ،‬ىٍ رَهی حُ يٕحٍى طلض طؤػیَ حَيیّ٘ی آَخٌ هَحٍ گَكظّ ٔ آٌ ٍح‬
‫ىٍ آػخٍٕ يُؼکْ ٓخهظّ حٓض‪ .‬حیٍ طؤػیَپٌیَی رخطٕؿّ رّٔ‪ٟ‬ؼیض هخ‪ ٙ‬آٌ ىٍِٔی‬
‫ُيخَی‪ ،‬ػـیذ ؿهِٕ ًَیکُي‪ ،‬چَح کّ حًٓخػیهیّ رخ كکٕيض هيٍطًُي هٕى ىٍ ي‪ٔ َٜ‬‬
‫ىیگَ حهطخٍ حٓاليی‪ ،‬ك‪٠‬خی كکَ ٔ حَيیّ٘ی ؿخيؼّی حٓاليی ٍح ىٍ ىٓض گَكظّ‬
‫رٕىَي ٔ طؼخنیى هٕى ٍح رّٔٓیهّی ىحػیخٌ هٕیٖ ىٍ طًخيی َوخ‪ ١‬ههًَٔ حٓاليی يُظَ٘‬
‫يیکَىَي‪ ،‬ىٍ حیٍ ٍحٓظخ کظخدْخی کّ رٍِگخٌ ٔ كالٓلّی حًٓخػیهی رٍّٗظّی طلَیَ‬
‫ىٍ آٍٔىَي‪ ،‬رٔیخٍ ييىکخٍ آَخٌ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫هًٔض ػًيِی حُ َلًٕ حیٍ ػوخیي ٍح رخیي طؤػیَ ؿیَ ئظویى آٌْخ‪ ،‬ىٍ َظیـّی‬
‫حٍطزخ‪ ١‬ئظویى ٔ ئظًَ ‪ٕٛ‬كیّ رخ كَهّْخی يوظهق چٌٕ ؿالص‪ ،‬يؼظِنّ‪ ،‬هَحيطّ‪،‬‬
‫رخ‪ُ١‬یّ ٔ حيؼخل آٌْخ ىحَٔض کّ يکٍَح ً پیَٔحٌ ٗخٌ ىٍ ‪١‬ی هٌَٔ رّط‪ٕٜ‬ف‬
‫يیپیٕٓظّحَي‪ .‬یخ رخ يظ‪ٕٜ‬كّ حٍطزخ‪ ٔ ١‬يؼخَٗص ػخو ىحٗظُي‪.‬‬

‫رّرخٍٔ ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ یکی حُ كُِْٕخی کّ رلغ طؤػیَپٌیَی ىٍ آٌ يطَف‬

‫ٗيِ‪ ،‬طؼيحى كـؾ (َوزخء) ٔ حثًّ حٓض‪« :‬یکگَحیٖ ٗیؼی حًٓخػیهی ىیگَ َیِ‬
‫رّهييض ٔالیض ‪ٕٛ‬كیّ آيي ٔ رّآٌ ؿَأص ظٍٕٓ ٔ حػظًخى رَّلْ رو٘یي‪ ،‬رّحیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص کّ حًٓخػیهیّ ًْٕحٍِ حثًّ ٍح ْلض ػيى يیىحَُي کّ كکى ٗخٌ‪ ،‬كکى َزٕص‬
‫حٓض‪ ٔ .‬كـؾ یخ َویزخٌ طؼيحى ي٘و‪ٜ‬ی ىحٍَي‪ ،‬یؼُی ٕٔ طٍ ْٔظُي‪ ٔ ،‬حیٍگَّٕ حٓض‬
‫کّ حًٓخػیهیّ ٔالیض ٍح رَ َویزخٌ هٕى گٔظَى ٔ آٌْخ ٍح حُ حَٔخَیض يخىی رّٕٓی‬
‫ٍٔكخَیض رخال رَى‪ٕٛ .‬كیّ حیٍ ئؤنّ ٍح َیِ حهٌ کَىَي ٔ ىٍ ؿخيؼّی هٕىٗخٌ‬
‫ططزین ىحىَي ٔ يؼخلْخی هٕى ٍح ىٍ حیٍ هخنذ ٍیوظُي‪ ،‬آٌگَّٕ کّ يیریُیى ط‪ٕٜ‬ف رؼي‬
‫حُ چُي هٌَ ‪ٛ‬زـّی حًٓخػیهی کخيم يیگیَى ٔ هخثم رّيُخُل ٔ چُي ىٍؿّحی رٕىٌ‬
‫يؼَكض ٔ ٓهٕک يیٕٗى‪)ٖٔٓ(».‬‬
‫‪۲۰۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫کخيم ي‪ٜ‬طلی ٗیزی حیٍ طؼزیَ ٍح حُ حرٍههئٌ َوم يیکُي کّ رٔیخٍی حُ‬
‫‪ٕٛ‬كیّ رّكهٕل ٔ حطلخى يطهن هخثم ٗيَي ٔ ىٍحیٍ ئؤنّ رخ حيخيیّ ٔ ٍحك‪ًَْ ّ٠‬أی‬
‫گ٘ظُي‪ ،‬چَح کّ هخثم رّهيحثی حثًّ ٔ كهٕل هيح ىٍ آٌْخ ْٔظُي ٔ رٔیخٍی حُ آَخٌ ىٍ‬
‫يٍٕى هطذ َیِ چُیٍ ٓوٍ گلظُي ٔ کظخدْخی حًٓخػیهیّ‪ٍ ،‬حك‪٠‬ی ٔ ‪ٕٛ‬كیّی يظؤ ّهَ‬
‫حُ يطخنزی ٗزیّ رّحیٍ‪ ،‬آکُيِ حٓض‪ ٔ .‬ىٍيٍٕى حًٓخػیهیّ‪ ،‬حيخو هخیى ٔ هخثى حنویخيش‬
‫ًْیٍ يٕهؼیض ٍح ىحٍى‪)ٔٓ4(.‬‬
‫كُّخ حنلخهٍٕی ٔ ههیم حنـَ يیگٕیُي‪« :‬حًٓخػیهیّ ىٍ طلٔیَ هَآٌ ٔ َیِ ىٍ‬
‫كهٔلّی ط‪ٕٜ‬ف‪ ،‬کظزی رّٔؿٕى آٍٔىَي کّ َ٘خٌ آٌ ٍح ىٍ کظخدْخی حرٍػَری ٔ‬
‫ؿِحنی ٔ كالؽ ٔ ؿیَِ يیریُیى»(‪)ٔٓ۳‬‬
‫ٓخيی حنُ٘خٍ َیِ ىٍ حیٍ رخد حظٓخٍ َظَ کَىِ ٔ گلظّ حٓض‪« :‬حٍطزخ‪١‬خص ط٘یغ‬
‫ؿخنی کٕكّ رخ ط‪ٕٜ‬ف كهٔلی ىٍ ٓطق رٔیخٍ رخالی حٓض‪ ،‬يو‪ٕٜٛ‬خ ُْگخيی کّ‬
‫حرٕحنوطخد حٓيی کٕكی ظٍٕٓ کَى ٔ كِ ََم حًٓخػیهی حُ حٔ پیَٔی کَىَي‪ ،‬کّ‬
‫حَيیّ٘ی حيخو‪َ ،‬وزخء ٔ ُكـؾ ٔحٍى ‪ٕٛ‬كیّ ٗي‪ ٔ ،‬ىٍ ئخثم كَحٔحَی چٌٕ حَيیّ٘ی‬
‫ؿٕع‪ ،‬حهطخد ٔ حريحل ‪ٕٛ‬كیّ حَؼکخٓی پیيح کَى‪)ٔٓ۶(».‬‬
‫حرٍههئٌ ىٍ يوييّی هٕى يیگٕیي‪ٓ« :‬هَق ‪ٕٛ‬كیّ رخ حًٓخػیهیّی يظؤهَ یؼُی‬
‫کٔخَی کّ حْم ٍك‪ْٔ ٞ‬ظُي ٔ رّكهٕل ٔ هيح رٕىٌ حثًّ حػظوخى ىحٍَي‪ ،‬آيیوظّ ٗيَي‪.‬‬
‫پْ کالو حی٘خٌ ىٍْى آيیوض ٔ ػوخیيٗخٌ رّْى ٗزیّ گ٘ض ٔ ىٍ کالو يظ‪ٕٜ‬كّ هٕل‬
‫رّهطذ آٗکخٍ ٗي»‪ٔ .‬ی ىٍ ؿخی ىیگَی َیِ يیگٕیي‪َ« :‬ظَیّی هطذ ٔ حريحل‬
‫‪ٕٛ‬كیّ حَيیّ٘ی ٍحك‪ ّ٠‬ىٍ يٍٕى حيخو ٔ َوزخء ٍح طيحػی يیکُي‪».‬‬
‫رّپُيحٗض کخيم ي‪ٜ‬طلی ٗیزی‪ ،‬حرٍػَری رلغ حَٔخٌ کخيم ٍح َیِ يظؤػَ حُ‬
‫حًٓخػیهیّ حٓض‪« .‬طؼزیَ حُ حَٔخٌ کخيم رخ حَٔخٌ كخ‪ٟ‬م <کّ رخ ييیُّی كخ‪ٟ‬هّی‬
‫ٍٓخثم حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء يَطز‪ ٢‬حٓض> رٔیخٍ َِىیک حٓض‪ٗ .‬کی َیٔض کّ حًٓخػیهیّ‬
‫حیٍحَيیّ٘ ٍح حُ َٕحكال‪َٕ١‬یخٌ حهظزخّ کَىِحَي»‪.‬‬
‫رٔیخٍی حُ يلووخٌ ىٍ پی‬ ‫اٍوبػیلیَ ّ ّؽلد ّعْك‪:‬‬
‫آٌ رٕىِحَي کّ حػزخص کُُي حرٍػَری حَيیّ٘ی «ٔكيص ٔؿٕى» هٕى ٍح حُ حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء‬
‫ٔ حًٓخػیهیّ رَِٓ رَىِ حٓض‪ .‬ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ ىٍ يٕحٍىی حىػخ يیکُي کّ رّهخ‪َ١‬‬
‫َظَیّی ٔكيص ٔؿٕىی کّ حُ يُخرغ كهٔلی ٔ حًٓخػیهی ىٍ ط‪ٕٜ‬ف رّٔؿٕى آييِ‪،‬‬
‫ػوخیي َٕپیيحیی ىٍ ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف آٗکخٍ گ٘ظّ حٓض‪ٔ .‬ی ط‪َٜ‬یق يیکُي کّ‬
‫حرٍػَری حیٍ حَيیّ٘ ٍح حُ حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء حهظزخّ کَىِ حٓض‪ .‬رّٔیژِ حیٍکّ حٓخّ‬
‫‪۲۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػَكخٌ ٔ ط‪ٕٜ‬ف حرٍػَری رَ يـخْيِ ٔ ٓهٕک َیٔض‪ ،‬رُخءح ً ریٖ حُ آٌکّ يَ٘ری‬
‫‪ٕٛ‬كیخَّ رخٗي ٔ رًّکَ ٔ يـخْيِ ٔ ؿُزّْخی ػًهی ط‪ٕٜ‬ف رپَىحُى‪َ ،‬ظَیّی كهٔلی‬
‫ىٍ يزلغ ٔؿٕى حٓض‪ .‬ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ طؤکیي يیکُي‪ٗ :‬ک َیٔض کّ حرٍػَری حیٍ‬
‫كهٔلّی هٕى ٍح حُ ٍٓخثم حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء کّ يخاليخل حُ كهٔلّرخكی حٓض حهظزخّ کَىِ‬
‫ٔ حُ حیٍؿخ حٓض کّ يیریُیى يخَُي حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء رّرلغ ىٍ حَٕحع َلّٕ ٔ حكالک ٔ‬
‫کیًیخ ٔ ‪١‬هًٔخص ٔ كظی حػيحى ٔ كَٔف ٔ كکًض آٌْخ يیپَىحُى‪.‬‬
‫حرٕحنؼالء ػلیلی ْى ىهیوخ ً ًْیٍ ىیيگخِ ٍح ىحٍى‪ :‬طؤػیَحص كالؽ رَ حرٍػَری ٍح‬
‫ىٍ حیٍ ُيیُّ َزخیي حُ َظَ ىٍٔ ىحٗض؛ حرٍػَری ىٍؿخی ؿخی آػخٍ هٕى رَّوم هٕل‬
‫حُ كالؽ ٔ طؤییي ىیيگخِْخی ٔی پَىحهظّ حٓض‪ .‬گَچّ گخِگخْی َويْخی ٍح َیِ يظٕؿّ‬
‫حٔ يیکُي‪ .‬رٔیخٍی حُ پژْٖٔگَحٌ‪ ،‬يزلغ ٔكيص ٔؿٕى حرٍػَری ٍح طکًیم آٌچّ‬
‫كالؽ ىحػیّىحٍ آٌ رًّٗخٍ يیآیي‪ ،‬یؼُی ٔكيص ٕٗٓى‪ ،‬ىحَٔظّحَي‪.‬‬
‫"ْخََی کَرٍ" يیگٕیي‪« :‬ىٍ کخٌَٕ َظخو حرٍػَری يخَُي ًّْی ػَكخٌْخ‪،‬‬
‫ًَٓحص ٔحكي‪ ،‬کّ ؿیَ هخرم ُٗخهض ٔ ریخٌ حٓض هَحٍ ىحٍى‪ٓ .‬یالٌ طـهیخص حُ حیٍ‬ ‫ّ‬
‫ؿیذحنـیٕد ‪ٛ‬خىٍ ٗيِ ٔ َظَیّی حًٓخی ٰانٓی حُ آٌ َخٗی يیٕٗى‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى‬
‫حرٍػَری رخ كکًض حًٓخػیهی ٔ ٗیؼی حيخيی يٕحكوض کخيم ىحٍى کّ َْىٔ رّىهض‬
‫رّهخٌَٕ ٔ َظخیؾ طُِیّ َظَ ىحٍَي‪(ٔٓ۰).‬‬
‫اٍوبػیلیبى كه ػِل ؿيًْیبى‪ ،‬ؿْهیبى ‪ ...‬رب ٕلْیبى‪ٓ :‬هطخٌ يلًٕى‬
‫ؿَِٕی (‪ 4ٓ۲‬ـ ‪ )ٕ‎ ْ‎ ٖ۰۰‬کّ ىحيُّی كکٕيظٖ حُ هِٔیٍ (ىٍ حیَحٌ) طخ ىٍیخی‬
‫ٓظهؾ (ُْئٓظخٌ ًٗخنی) ٔ حُ هٕحٍُو طخ ىٍیخی ػَد گٕ٘ىِ رٕى‪ ،‬ىٍ طًخو يُخ‪١‬ن‬
‫ههًَٔ هٕى رّههغ ٔ هًغ حًٓخػیهیخٌ پَىحهض‪ .‬يلًٕى‪ ،‬رٔیخٍی حُ حًٓخػیهیخٌ ٓخکٍ‬
‫َٗٓ ٍی ٍح رّىحٍ ُى‪ .‬رًّْیٍ طَطیذ‪ ،‬يلًٕى ؿَِٕی رخ حًٓخػیهیخٌ ؿٍٕ ٔ ىیگَ‬
‫َٕحكی حكـخَٔظخٌ َیِ رخ ٗيص رٔیخٍ رَهٍٕى ًَٕى‪ٔ .‬ی رخ طکلیَ حًٓخػیهیخٌ ؿٍٕ‪،‬‬
‫رّههغ ٔ هًغ آَخٌ پَىحهض‪.‬‬
‫ىٍ ىٍِٔی پْ حُ طـِیّی حكـخَٔظخٌ حئَُی رّىٔ ىٔنض ؿٍٕی ٔ ؿَِٕی‪،‬‬
‫حًٓخػیهیخٌ «ػالءحنيیٍ كٔیٍ» ؿٓخَُٕٔ‪ٓ ،‬هطخٌ ؿٍٕ ٍح رّکیٖ هٕى ىٍآٍٔىَي ٔ‬
‫رخ کًک حٔ آُحىحَّ رّطزهیؾ آییٍ هٕى پَىحهظُي‪ ...‬حيخ پْ حُ «ػالءحنيیٍ كٔیٍ»‬
‫ٍحرطّی حًٓخػیهیخٌ رخ كََُي حٔ «ٓیقحنيیٍ دمحم» طیَِ ٗي‪ٓ .‬یقحنيیٍ دمحم‪ًّْ ،‬ی‬
‫ىحػیخَی ٍح کّ پيٍٕ ىٍ ٓخل ‪‎ ْ‎ ( ۳ٖ4‬ق) رّؿَِی ىػٕص کَىِ رٕى ٔ َیِ رٔیخٍی‬
‫ىیگَ حُ کٔخَی ٍح کّ طخُِ رّحیٍ کیٖ ىٍآييِ رٕىَي‪ ،‬حُ ىو طیؾ گٌٍحَیي‪)ٔٓ۴(.‬‬
‫‪۲۰۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫كکًَحَخٌ ؿٍٕی پْ حُ حٔ َیِ رخٍْخ ػهیّ حًٓخػیهیّ ىٓض رّحهيحيخص ؿُگی ُىَي‪.‬‬
‫َلًٕ كوٓخی حْم ُٓض ىٍ ىٓظگخِ كکٕيظی ٓال‪١‬یٍ رؼيی ؿٍٕ‪ٗ ،‬خیي حُ ػٕحيم يٓى‬
‫ٓوضگیَی حی٘خٌ رَ حًٓخػیهیّ رٕىِ حٓض‪ .‬ؿیخعحنيیٍ کّ رَؿٍٕ ٔ يُخ‪١‬ن ‪ًٟ‬یًّی‬
‫آٌ كکٕيض يیکَى‪ٗ ،‬خكؼی ٗيِ رٕى ٔ رَحىٍٕ ٗٓخدحنيیٍ کّ رَ ؿَِی ٔ يُخ‪١‬ن‬
‫ح‪َ١‬حف آٌ كکٕيض يیکَى‪ ،‬كُلی ٗيِ رٕى‪)ٔٓ۲(.‬‬
‫ىٍ كئى ٓخل ‪‎ْ‎ ( ۳۳۰‬ق) حُ كوٓخی رهن ٔ ًَٓهُي ٓئحل ٗيِ رٕى کّ رخ حًٓخػیهیخَی‬
‫کّ ه‪ٜ‬ي طٕرّ ىحٍَي‪ ،‬چگَّٕ رخیي ٍكظخٍ کَى‪ .‬يالیى طَیٍ ؿٕحدْخ حیٍ رٕىِ حٓض کّ‬
‫آَخٌ رخیي طًخيی کٔخَی ٍح کّ گًَحِ ٓخهظّ ٔ رّکیٖ هٕیٖ ىٍ آٍٔىِحَي‪ ،‬رّىیٍ‬
‫حٓالو رَگَىحَُي‪ٔ .‬نی ػًٕيخ ً طٕرّی كَى حًٓخػیهی پٌیَكظّ ًَیٗي ٔ رَحی حٔ چخٍِی‬
‫ؿِ يَگ َزٕى؛ رّحیٍ ىنیم کّ ‪َٛ‬یقطَیٍ حظٓخٍحص‪ ،‬يًکٍ رٕى ىٍ حَيیّ٘ی كَى‬
‫حًٓخػیهی‪ ،‬هخرم طؼزیَ رّيؼُخی يـخیَی رخٗي‪)ٔٔٓ(.‬‬
‫ٔهظی ٗخِحًٓخػیم ‪ٛ‬لٕی (ٖٓ‪ ۲‬ـ ‪‎ ْ‎ ۲ٓ۰‬ق) ىٓظٍٕ هظم ٗخِ ‪١‬خَْ‪،‬‬
‫يؼَٔفطَیٍ حيخو ٓهٔهّی «َِحٍی هخٓى ٗخْی» ىٍ ىٍِٔی حَـيحٌ ٍح ىٍ ٓخل ‪۲ٕ۶‬‬
‫( ‪‎ْ‎‬ق) ‪ٛ‬خىٍ کَى‪ٗ ،‬خِ ‪١‬خَْ رُّْئٓظخٌ گَیوض ٔ كؼخنیضْخ ٔ هييخص هٕى ٍح ىٍ‬
‫حكًيَگَ ُْئٓظخٌ آؿخُ کَى‪ .‬ىٍ ىٍِٔی کّ حٔ ىٍ حكًيَگَ رَّٓ يیرَى‪ ،‬چُي َلَ‬
‫حُ ىحػیخٌ ريه٘خٌ‪ ،‬حُ ؿًهّ يیَُح ‪ٕٛ‬كی ٔ يیَُحؿخٌ دمحم کخرهی ٔ ٓیي كیيٍٗخِ‪،‬‬
‫ٓیيٗخِ دمحم ٔ رَهی ىیگَ حُ ريه٘خَیْخ‪ ،‬رّ ىیيحٍ حٔ ٍكظُي ٔ ٍحًُْخیی‬
‫گَكظُي‪)ٔٔٔ(.‬‬

‫ًْبىُبی ؽکوذ چِبهكٍُن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ آهبفبىُب کّ حُ ٗخهّی َِحٍی ْٔظُي‪َٔ ،‬ذٗخٌ رّ«ٍکٍحنيّیٍ هٍٕٗخِ» آهَیٍ حيخو‬
‫حًٓخػیهیّی حنًٕص يیٍٓي‪ .‬آهخهخٌ حٔل (كُٔؼهی ٗخِ) پَٔ ٗخِ ههیمهللا‪ٍ ،‬ثیْ حًٓخػیهیخٌ کَيخٌ‬
‫رٕى کّ ىٍكٕحنی رى ٔ کَيخٌ يَیيحَی ىحٗض‪ ،‬كُٔؼهی ٗخِ کّ حيخو چٓم ٔ ٗ٘ى حًٓخػیهیخٌ رٕى‪ ،‬ىٍ‬
‫ُيخٌ ٓطهُض كظلؼهی ٗخِ هخؿخٍ رّىحيخىی حٔ ىٍ آيي ٔ حیٍ چُیٍ ٗي کّ ىٍ ىّْی ٖٓ‪( ٔ۴‬و) نوذ‬
‫حكظوخٍی آهخهخٌ ٍح ىٍیخكض کَى‪ .‬حُ حیٍ پْ‪ ،‬كُٔؼهی ٗخِ رَّخو آهخهخٌ يلالطی يؼَٔف گَىیي‬
‫ٔػُٕحٌ آهخهخٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص ئٍٕػی ىٍ يیخٌ حيخيخٌ رؼيی َِحٍی رخهی يخَي‪ .‬آهخهخٌ يلالطی <یخ‬
‫آهخهخٌ حٔل> حُ ‪َ١‬ف كظلؼهی ٗخِ رّكکٕيض هى يُ‪ٕٜ‬د ٗي؛ پْ حُ يَگ كظلؼهی ٗخِ ٔ رَ‬
‫طوض َ٘ٔظٍ دمحم ٗخِ هخؿخٍ‪ ،‬آهخهخٌ حٔل رّػُٕحٌ كخکى‪ٍ ،‬حْی کَيخٌ گَىیي‪ ،‬پْ حُ چُيی رّهخ‪َ١‬‬
‫ي٘کالطٖ رخ ىٍرخٍیخٌ ٗخِ‪ ،‬ىٍ حٍگ رى طل‪ًَٕ ٍٜ‬ى‪ .‬دمحم ٗخِ هخؿخٍ کّ حیٍ كَکض ٍح رَ‪ٟ‬ي هٕى‬
‫‪۲۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طهوی ًَٕى‪ٓ ،‬پخْی رَحی َٓکٕد ٔی كَٓظخى ٔ حٔ ٍح ٗکٔض ىحى‪ .‬آهخهخٌ پْ حُ ييطی ىٔرخٍِ‬
‫رّكکَ ؿًغآٍٔی َیَٔ حكظخى طخ ػهیّ َخ‪َٛ‬حنيّیٍ ٗخِ هیخو کُي؛ حيخ رَحی يَطزّی ىٔو َیِ ٗکٔض‬
‫هٍٕى ٔ ىٍ ٓخل ٖ‪ ٔ۴4‬رخ كئى یک‪ٜ‬ي ٕٓحٍ هٕى ٍح رّكٕحنی هُيْخٍ ٍٓخَیي‪ .‬آهخهخٌ ىٍٓخل‬
‫‪ ٔ۴4۳‬رُّٓي ٍكض؛ كَْخى ىكظَی ىٍ کظخد طخٍین ٔ ػوخیي حًٓخػیهیّ ىٍ حیٍرخٍِ يیَٕیٔي‪:‬‬
‫آهبفبى ىٍ ىٍٔحٌ حهخيظٖ ىٍ ُْي‪ ،‬رخ آٍحيٖ ٔ ىٍ َٕػی حَِٔحی ٓیخٓی رٍّْزَی يٌْزی‬
‫پیَٔحٌ هٕى گٌٍحَیي‪ .‬روٖ ػًيِی حُ پیَٔحٌ حٔ ىٍ ُْي ٍح هٕؿّْخ ٔ حًٓخػیهیخٌ َِحٍی ط٘کیم‬
‫يیىحىَي کّ ؿخنزخ حُ حه٘خٍ ػَٔطًُي ٔ رخٍُگخَخٌ رٕىَي‪ .‬يٓىطَیٍ ٍٔیيحىی کّ ىٍ ُْي ٔ رًزجی رَحی‬
‫آهخهخٌ حكظخى حیٍ رٕى کّ گَْٔی حُ هٕؿّْخی رًزجی ‪١‬ی حهخيّی ىػٕحی رّىحىگخِ‪ ،‬حيخيض آهخهخٌ رَ‬
‫هٕى ٍح َپٌیَكظّ ٔ حُ پَىحهظٍ يخنیخص رّٔی َٓرخُ ُىَي‪ .‬ؿهٔخص حیٍ ىحىگخِ ىٍ آٍٔیم )‪ ٔ۴۶۶‬و‬
‫= ًیحنلـّ ٕ‪‎ ْ‎ ،ٕٔ۴‬ق) رٍّیخٓض «َٓ ؿُٕف إٍَٓني» ىٍ رًزجی ط٘کیم گَىیي ٔ آهخهخٌ‬
‫طٕحَٔض حيخيض هٕى رَ آَخٌ ٍح رّحػزخص رَٓخَي‪ٔ .‬ی ىٍ حٔحهَ ػًَ حُ ىٔنض حَگهٔظخٌ طوخ‪ٟ‬خی‬
‫پُخُْيِگی کَى ٔ ىٔنض حَگیْ پْ حُ حػطخی يوخو ٔحالك‪َ٠‬ص رّٔی‪ ،‬ىٍهٕحٓظٖ ٍح پٌیَكض‪ .‬حيخ‬
‫ىٓض حؿم يٓهض َيحى ٔ ىٍ رًزجی چَحؽ ػًَٕ هخيٕٕ ٗي‪ٔ .‬ی ٍح ىٍ رخؽ كٍٔآرخى يلهّی‬
‫ًکخثٌٕ رًزجی‪ ،‬ىٍ َٓىحری ىكٍ کَىَي‪( .‬آهخهخٌ حٔل حُ ىیيگخِ كَْخى ىكظَی)‬
‫آهبفبى كّم ىٍ ٓخل ‪ ٔ۴۴۳‬ىٍكخنیکّ چٓخٍ ٓخل پیٖ حُ آٌ رّيوخو حيخيض ٍٓیيِ رٕى‪ ،‬ىٍُْي‬
‫كٕص کَى‪ .‬ؿخَ٘یٍ حٔ "َٓٓهطخٌ دمحم ٗخِ" ٗي کّ پيٍ رٍِگ حيخو كخ‪ ٔ َٟ‬حيخو هزم حُ آٌ رٕى‪.‬‬
‫ّاال ؽ‪ٚ‬ود ّبُياكٍ کوین آهبفبى اهبم ؽب‪ٙ‬و اٍوبػیلیبى عِبى‪ ،‬پَٔ ٗخِْحىِ ػهیهخٌ ٔ‬
‫ٗخِْحىِ هخَى طخؽ حنئنّ يظٕني ٓیِىِْى ىٓخيزَ ‪ ٔ۲ٖ۶‬ىٍ َٗٓ ژَٕ ٔ كخٍؽ حنظل‪ٜ‬یم ىٍ ٍٗظّی‬
‫طخٍین حٓالو حُ ىحَ٘گخِ ْخٍٔحٍى حٓض‪ .‬حی٘خٌ ىٍ طخٍین ٔٔ ؿٕالی ‪ ٔ۲۳۰‬ىٍ ٍٓ ریٔض ٓخنّگی‬
‫ؿخَ٘یٍ پيٍ کالَٖ «َٓ ٓهطخٌ دمحم ٗخِ آهخهخٌ» يٍكیغ حيخو ٔ ٍْزَ يؼُٕی حًٓخػیهیخٌ َِحٍی‬
‫رَگِیيِ ٗي‪ .‬حٔ چٓم ٔ ًَٓیٍ حيخو ئٍٕػی حًٓخػیهیخٌ حٓض ٔ َٔزٖ رّ‪ ٍٕ١‬ئظویى رّػهی رٍ‬
‫حری‪١‬خنذ حيخو حٔل ٗیؼیخٌ ؿٓخٌ ٔ كخ‪ًّ١‬ی َُْح ىهض ح‪ َٓ١‬دمحمرٍ ػزيهللا يیٍٓي‪.‬‬
‫ٕ ـ ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی ٍْزَ ٗیؼیخٌ حًٓخػیهی حیَحٌ‪ :‬طؼهیوخص ٔ طٕ‪ٟ‬یلخص رَ چخپ‬
‫ىٔو کظخد «يٌْذ حًٓخػیهی ٔ َٓ‪٠‬ض كٍٔ ‪ٛ‬زخف» ‪ ٕٔ۳ ٚٛ‬ـ ‪َٕٗ ٕٖ۲‬ظّی یٕٓق ه‪٠‬خیی‬
‫چخپ ىٔو ‪ ٖٔ۰4‬حَظ٘خٍحص ػطخیی‪.‬‬
‫ٖ ـ ئَؽ حنٌْذ‪ ٔ۰ٕ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۰۳‬‬
‫‪ 4‬ـ ٓیخٓض َخيّ‪ ،‬هٕحؿّ َظخوحنًهک ‪ٕٓ١‬ی‪ٕ۳ٔٙ ،‬‬
‫َٓحَـخو «هٕحؿّ َظخوحنًهک» ىٍ ٗذ ؿًؼّ‪ ،‬ىٔحُىِْى يخِ ٍي‪٠‬خٌ ٓخل ‪ ْ( 4۴۳‬م) ىٍ‬
‫ٍحِ رـيحى ىٍيلهی رَّخو ‪ٛ‬لُّ طٕٓ‪ ٢‬یکی حُكيحثیخٌ كٍٔ ‪ٛ‬زخف رَّخو حرٕ‪١‬خَْ حٍحَی رّهظم ٍٓیي‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ػخرض رٍ ُٓخٌ‪ :‬حهزخٍ حنوَحيطش‪ ،‬رّکٕٖٗ ٓٓیم ُکخٍ‪ ،‬ىي٘ن‪ٔ۲۴ٕ ،‬و‪ٔ۴۲ ٙ .‬‬
‫‪ ۶‬ـ حرٍههئٌ‪ ٕ۲4 :‬؛ كٍٔ َٕروظی‪ :‬كَم حن٘یؼش‪ ،‬رّ کٕٖٗ ٍیظَ‪ ،‬حٓظخَزٕل‪ٔ۲ٖٔ ،‬و‪،‬‬
‫‪ ۶۴ ٚٛ‬ـ ‪ ۶۲‬؛ َٗٓٓظخَی‪ :‬حنًهم ٔ حنُلم‪ ٕٔٔ ،‬؛ ٓؼي رٍ ػزيهللا حٗؼَی‪ :‬حنًوخالص ٔ حنلَم‪،‬‬
‫ؽٔ‪ ،۴ٓٙ ،‬رّکٕٖٗ دمحمؿٕحى ي٘کٍٕ‪ ،‬طَٓحٌ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ٓیّييُ‪َ ٍٕٜ‬خىٍی‪ ،‬حرظيحی «ٓوٍ َخَٗ» رَ چخپ حٔل کظخد «ىػخثى حالٓالو»‬
‫‪ ۴‬ـ ٓیّيحيیَ كٔیٍ ٗخِ ههیهی ٍْزَ ٗیؼیخٌ حًٓخػیهی حیَحٌ‪ :‬طؼهیوخص ٔ طٕ‪ٟ‬یلخص‪.‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ٍیّلأثْهؼیي ًبٕو ثي فَوّ رٍ كخٍع هزخىیخَی رهوی يؼَٔف رَّخ‪ َٛ‬هَٔٔ حنًٕٕٓی‬
‫حنؼهٕی کّ ‪١‬زن ي٘ـَحص‪َٔ ،‬زٖ رّيٕٓی يزَهغ (يٍ حػوخد حيخو يٕٓی حنکخظى‪ ،‬حنًيكٌٕ ىٍ چٓم‬
‫حهظَحٌ هى) يیٍٓي (‪ ٖ۲4‬ـ ٔ‪ ْ ، 4۴‬م) حُ ٗخػَحٌ رٍِگ پخٍٓیُرخٌ‪ ،‬كیهٕٔف‪ ،‬كکیى ٔ‬
‫ؿٓخَگَى ٔ حُ يزهـخٌ يٌْذ حًٓخػیهی رٕى‪ٔ .‬ی ىٍ هزخىیخٌ حُ طٕحرغ رهن يظٕني ٗي ٔ ىٍ یًگخٌ حُ‬
‫طٕحرغ ريه٘خٌ ىٍگٌٗض‪ .‬رَ حؿهذ ػهٕو ػوهی ٔ َوهی ُيخٌ هٕى حُ هزیم كهٔلّ ٔ كٔخد ٔ ‪١‬ذ ٔ‬
‫يٕٓیوی ٔ َـٕو ٔ کالو طزلَ ىحٗض‪ .‬ىٍ حٗؼخٍ هٕیٖ رّکَحص حُ حكخ‪ ّ١‬ىحٗظٍ هٕى رَ حیٍ ػهٕو‬
‫طؤکیي کَىِ حٓض‪َ .‬خ‪ َٛ‬هَٔٔ رًَّْحِ كخكع ٔ ٍٔىکی ؿِء ّٓ ٗخػَی حٓض کّ کم هَآٌ ٍح‬
‫حُرَ ىحٗظّ حٓض‪ٔ .‬ی ىٍ آػخٍ هٕیٖ‪ ،‬حُ آیخص هَآٌ رَحی حػزخص ػوخیي هٕىٕ حٓظلخىِ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫كکیى َخ‪ َٛ‬هَٔٔ ىٍ ریٍ حْخنی ىٔ ٕٓی آيٕ ٔ ريه٘خٌ ىحٍحی ٗؤٌ‪ ،‬يوخو ٔ يُِنض هخ‪ٛ‬ی‬
‫حٓض طخ كيی کّ يَىو حٔ ٍح رَّخو «كـض»‪ٓ« ،‬یّي ٗخِ َخ‪ٔ َٛ‬نی»‪« ،‬پیَ ٗخِ َخ‪« ،»َٛ‬پیَ‬
‫کخيم»‪ٗ« ،‬خِ َخ‪َٛ‬آهخ» ‪ٓ« ،‬یّي آؿخ» ‪« ،‬آؿخ ٓیّي» ٔ ؿیَِ یخى يیکُُي ٔ رَّخو حٔ ٕٓگُي يٗهٍَٕي‪.‬‬
‫حٔ ىٍٓخل ٔ‪ 4۴‬هًَی (‪ ٔٓ۴۴‬طَٓخیی ‪ 4۶۰‬هٍٕٗیيی) ىٍ یًگخٌ ريه٘خٌ ىٍگٌٗض‪ .‬يِحٍ‬
‫ٔی ىٍ یًگخٌ ُیخٍطگخِ هخ‪ ٔ ٙ‬ػخو حٓض‪ٔ .‬ی طخ پخیخٌ َُيگی هٕى ػٌد ُیٔض ٔ حُىٔحؽ َکَى‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ ػهی ئؼٕىی‪ :‬حنظُزیّ ٔ حالَٗحف‪ ٖ۰ٖ ٚٛ ،‬ـ ‪ ، ٖ۰4‬رّکٕٖٗ ىهٕیّ‪ ،‬نیيٌ‪،‬‬
‫ٓٔ ـ یکی حُ حٓخٓیطَیٍ يزخكؼی کّ پیَحيٌٕ ؽالط ‪َ١‬ف گَىیيِ‪ ،‬ئؤنّی يٌْذ حٔ حٓض‪.‬‬
‫ػيِی ُیخىی حُ يلووخٌ حٓاليی ٔی ٍح حُ هَحيطّ ٔ حًٓخػیهیّ ىحَٔظّحَي‪ .‬يیگٕیُي حًٓخػیهیّ حُ‬
‫ًْخٌ ُيخٌ كالؽ‪ ،‬حٔ ٍح حُ هٕى يیىحَٔظُي‪ ،‬ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ يیگٕیي‪« :‬كالؽ ىٍُْگخو ك‪ٍٕ٠‬‬
‫هٕى ىٍ حْٕحُ رخ كٔیٍ حْٕحُی ىحػی رٍِگ حًٓخػیهی يالهخص ٔ گلض ٔ گٕ ىحٗظّ‪...‬‬
‫َٓی حًٓخػیهی رّحیٍ َکظّ حٗخٍِ يیکُُي کّ كالؽ‬ ‫ًٗخٍ يلووخٌ يیگٕیُي‪ :‬رَهی َ‪ّ ٕٜٙ‬‬
‫رّىٓض كٔیٍ حْٕحُی ىػٕص حًٓخػیهی ٍح پٌیَكظّ ٔ ًَْحِ حٔ رّرؼ‪٠‬ی حُ يُخ‪١‬ن حًٓخػیهی ٓلَ‬
‫کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ ٕٓحى کٕكّ رخ ىحػی كًيحٌ رٍ حٗؼغ ٔ ػزيحٌ آُٗخ ٗي‪ .‬پْ حُ آٌ رّرلَیٍ ٍكض ٔ‬
‫رخ حرٕٓؼیي ؿُخری آُٗخ گَىیي ٔ ىٍ ٍحِ رخُگ٘ض رخ ىحػی دمحم رٍ كٔیٍ يؼَٔف رّىَيحٌ يالهخص‬
‫کَى‪ .‬حُ ٕٓی ىیگَ ػزيحٌ َیِ چُي رخٍ ىٍ رـيحى رّيالهخص كالؽ آيي ٔ ىٍ يٍٕى رَهی حُ حيٍٕ‬
‫يٓى يَرٕ‪ ١‬رََّ٘ ىػٕص حًٓخػیهی رّطزخىل َظَ پَىحهض‪( .‬ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ‪ ،‬حنلالؽ‪ ٖ4 ٚٛ ،‬ـ‬
‫‪ )ٖ۳‬ـ يٌْذ كالؽ‪ٍٔ ٕٓ۴ ٙ ،‬ژِ آٍَخنيُ؛ طَؿًّی ػزيحنلٔیٍ يیکيِ‪ٕٓ۴ ٙ ،‬‬
‫رَهی ىیگَ كالؽ ٍح ىحػی هَحيطّ ىحَٔظّحَي؛ «آٌچّ ىٓظخٔیِ كخيي رٍ ػزخّ ٔ یخٍحَٖ ىٍ‬
‫طٕهیق ٔ يلخکًّی حٔ ٗي‪َّٓ ،‬کظّ رٕى‪ :‬حٍطزخ‪ ١‬رخ هَحيطّ‪ ،‬ىػٕی ٍرٕریّ‪ ،‬هٕل رّػیٍحنـًغ کّ‬
‫ىٍػزخٍص حَخحنلن هال‪ ّٛ‬يیٗي‪ .‬رَّظَ يیآیي کّ كخيي ُٔیَ ًْیٍ َّٓکظّ ٍح ؿٓض طؼویذ حٔ‬
‫کخكی يیىیي‪ٰ ،‬نکٍ كوٓخء رّئؤنّی طزيیم كؾ ریٖطَ طٕؿّ کَىَي‪ ،‬چَح کّ حیٍ ٍأی ؿُزّی كوٓی ٔ‬
‫ٓیخٓی ٍٍٔٗطَی ىحٗض ٔ كالؽ ٍح ىٍػیٍ كخل رّهَحيطّ ٔ َُخىهّ َْىٔ يُظٔذ يیکَى»‪.‬‬
‫"ٍٔژِ آٍَخنيُ" ىٍ حىحيّ يیگٕیي‪ :‬حیٍ طزيیم كؾ ىٓظخٔیِ يُخٓزی رٕى‪ ،‬چٌٕ َٕػی َُيهّ‬
‫رٕى ٔ رخ ٍأی هَحيطّ کّ چُيی رؼي حُ ک٘ظّ ٗيٌ كالؽ كـَحالٕٓى ٍح ٍرٕىِ ٔ َِى هٕى رَىَي‪،‬‬
‫ًْٔخٌ رٕى‪ .‬هَحيطّ َیِ رّٓزذ رَهی حُ حػًخل َظیَ حرخكیگَی ٔ‪ ...‬يظٓى رّهَٔؽ حُ ىیٍ ٗيَي‬
‫ٔ حُ آٌ پْ طًٓض هَيطی رََْکّ يیهٕحٓظُي حٔ ٍح َُيین رُخيُي ح‪١‬الم يیٗي‪.‬‬
‫ٓ‪۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیگَ چَِٓی ؿُـخنی کّ رَ يٌْذ حًٓخػیهی ُٗخهظّ ٗيِ ػیيالو‪ٚ‬بد ًْيحَی حٓض کّ ىهیوخ ً‬
‫یخُىِ ٓخل رؼي حُ يَگ َخ‪َٛ‬هَٔٔ رّىَیخ آيي (ٕ‪ ْ ،4۲‬م) ٓوض طلض طؤػیَ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ رٕى‪.‬‬
‫يٍٕ٘ٓطَیٍ آػخٍ ػیٍحنو‪٠‬خص کّ ػزخٍص حُ «طًٓیيحص»‪ُ« ،‬ريس حنلوخین»‪َ« ،‬خيّْخ» ٔ‬
‫«ٗکِٕحنـیذ» حٓض‪ ،‬ىٍ ؿخی ؿخی هٕى حُ آػخٍ ٔ حٗؼخٍ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ آٍٔىِ حٓض‪ .‬گم َٓ ٓزي‬
‫آٌْخ طًٓیيحص حٓض کّ ػیٍحنو‪٠‬خص ىٍ آٌ َٓحَٓ رّحٗؼخٍ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ حٓظُخى کَىِ حٓض؛‬
‫ًْیٍ‪ ٍٕ١‬ىٍ َخيّْخ؛ ٔ حیٍ ؿخی طؼـذ ىحٍى‪ ،‬چٌٕ طخٍین َخ‪ َٛ‬هَٔٔ ٔ ػیٍحنو‪٠‬خص ٍح ىٍ یک‬
‫ؿخ هَحٍ ًَیىْي‪ .‬ػیٍحنو‪٠‬خص یک ‪ٕٛ‬كت آط٘یٍ يِحؽ ٔ َٓريحٍ حٓض کّ َٓ ىٍ ‪١‬خػض ػوم‬
‫ًَیَٓي؛ ٔ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ حَٔخَی يالیى ٔ هَىگَح حٓض کّ يیهٕحْي ًّْی ىهخین ٍح رخ َٓ پُـّی‬
‫ػوم رگ٘خیي؛ حيخ حیٍ حَٔخٌ َٓريحٍ رَحی حػزخص ييػیخطٖ رّٗؼَ آٌ حَٔخٌ هَىگَح حٓظُخى يیکُي!‬
‫ٔٔ ـ افْاىالٖلبء گَْٔی ریَخو ٔ َ٘خٌ حُ يٕأنلخٌ حٓاليی حٓض کّ ىٍ هٌَٔ چٓخٍ ٔ‬
‫پُؾ ْـَی ىٍ ر‪ َِٜ‬يیُیٔظّ ٔ رََّ٘ ػوخیي هٕیٖ رَ يزُخی حنظوخ‪١‬ی حُ ػوخیي حٓاليی‪ ،‬كهٔلّ ٔ‬
‫ػَكخٌ َٕحكال‪َٕ١‬ی ٔ ػهٕو ‪١‬زیؼی يیپَىحهظُي‪ .‬آَخٌ ىٍ حَظ٘خٍ ىحثَسحنًؼخٍف يؼَٔف هٕى کّ‬
‫ي٘ظًم رَ پُـخِ ٔ یک ٍٓخنّی كهٔلی حٓض‪ ،‬رٔیخٍ يٕكن رٕىَي آػخٍ حی٘خٌ طخ ُُْٕ رّػُٕحٌ رو٘ی‬
‫حُ يظٌٕ حٓاليی رخهی حٓض‪ْٕ .‬یض كَىی ٔ ٓیخٓی ٔ ٔحرٔظّگی ػویيطی حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء ًْچُخٌ ىٍ‬
‫رٕطّی حرٓخو حٓض‪ ،‬کٔخَی حی٘خٌ ٍح رَ يٌْذ حًٓخػیهی هٕحَيِحَي ٔ ىیگَی حیٍ ٍح حَکخٍ ًَٕىِحَي‪.‬‬
‫يزهـخٌ حًٓخػیهی چٌٕ‪َٔ :‬لی‪ ،‬حرٕكخطى ٍحُی ٔ حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی رّطزییٍ ٔ طَ٘یق ػوخیي‬
‫حًٓخػیهی رّٗیِٕی يَٕٓو آَخٌ ي٘ـٕل رٕىَي‪.‬‬
‫آٌچّ حُ طلویوخص يظؼيى رّىٓض آييِ حیٍ حٓض کّ حكَحى حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء ىٍ ػیٍ کّ گَحیٖ‬
‫ٗيیي ٗیؼی ىحٗظُي‪ ،‬حُ كهٔلّی یَٕخٌ طؤػیَ پٌیَكظّ رٕىَي‪ ٔ .‬ىٍ ػهٕو يوظهق ح‪١‬الػخص ؿخنزی‬
‫ىحٗظُي‪ ،‬ىٍ ٍٓخثم هٕى يطخنزی حُ كهٔلّ گَكظّ طخ ػهٕو ‪١‬زیؼی ٔ يٕٓیوی ٔ حىریخص ٍح ریخٌ‬
‫ىحٗظّحَي‪ .‬رَهی يیگٕیُي حًُْخٌ حرظيحء يلخكم حًٓخػیهی آَخٌ ٍح ىٍ ؿًغ هٕى پٌیَكظّ ٔ آَخٌ ٍح حُ‬
‫هٕى يیىحَٔظّحَي‪ ،‬حيخ ىٍيوخرم ػيِی ْى حی٘خٌ ٍح ٗیؼّی حػُیػَ٘ی ىحَٔظّحَي‪ .‬رُخرَحیٍ َّيیطٕحٌ‬
‫آٌْخ ٍح ‪ٛ‬ي ىٍ ‪ٛ‬ي حًٓخػیهیّ ىحَٔض ٔ َّيیطٕحٌ آٌْخ ٍح حُ حیٍ ‪١‬یق هخٍؽ هٕحَي‪.‬‬
‫ػزيحنَكًٍ رئی‪ ،‬حًٓخػیهیُٗخّ يؼخ‪ َٛ‬يیگٕیي‪َّ :‬يیطٕحٌ حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء ٍح حُ حًٓخػیهیّ‬
‫ٓوَِ گَكظّ ٔ رّآٌْخ‬ ‫يلٕٔد کَى‪ ،‬چٌٕ ىٍيٕحٍى يظؼيىی‪ٍٓ ،‬خثم حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء‪ ،‬حًٓخػیهیّ ٍح رّ ُ‬
‫نوذ ٓزؼیّ ىحىِحَي ٔ گلظّحَي آٌْخ آٍحء ٗخم ٔ َخىٍی ىحٍَي‪.‬‬
‫رئی ىٍ حىحيّ يیگٕیي‪ :‬طؼـذ يیکُى حُ رؼ‪٠‬ی يلوویٍ کّ رّحهٕحٌحن‪ٜ‬لخء نوذ حًٓخػیهیّ‬
‫يیىُْي‪ ،‬رهّ‪ ،‬ىٍٓض حٓض کّ ىٍ رؼ‪٠‬ی حُ ئخثم‪ ،‬حًٓخػیهیّ رخ حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء حٗظَحکخطی ىحٍَي‪،‬‬
‫حيخ حیٍ ىنیم رَ یکی رٕىٌ آٌْخ ًَیٕٗى؛ حگَ حٗظَحک ػویيِ ىٍ رؼ‪٠‬ی حُئخثم ىنیم رَ ْىيٌْذ‬
‫رٕىٌ يیٕٗى‪ ،‬رخیي كخٍحری ٔ حهٕحٌحن‪ٜ‬لخء َیِ ْىيٌْذ رخُٗي‪ ،‬چٌٕ حٗظَحکخص آٌْخ ریٖطَ حٓض‪.‬‬
‫ٕٔ ـ ىیٕحٌ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ ،‬ه‪ٜ‬یيِی ٖٔ‬
‫ٖٔ ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ٔ :‬ؿّ ىیٍ‪ ، ۰۲ ٙ ،‬طَٓحٌ‪ ،‬حَـًٍ كهٔلّی حیَحٌ‪ٕ ٖٔ۳۶ ،‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ ُريس حنلوخین ـ َٔلی‪4۰ٙ ،‬‬
‫ٔ‪۲۴‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫‪ٛ‬خكزی حال‪ٛ‬الف‬
‫َ‬ ‫‪ ٔ۶‬ـ كًیيحنيّیٍ کَيخَی‪ ،‬حكًي رٍ ػزيهللا‪ :‬حنَیخ‪ ٝ‬كی حنلکى ریٍ حن‪ٜ‬خىیٍ‬
‫ٔ حنُ‪َٜ‬س‪ ،‬يوييّ ٔ طلوین ػخٍف طخيَ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬ىحٍحنؼوخكّ‪ٕ44 ٙ ، ٔ۲۶ٓ ،‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬هٕحٌ حالهٕحٌ‪ ،‬رّ کٕٖٗ یلیی ه٘خد‪ ،‬هخَِْ‪ٕ۴۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۴‬ـ ًْخٌ‪ٔ۴۰ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۲‬ـ ًْخٌ‪ٔ۴۴ ٙ ،‬‬
‫ٕٓ ـ ًْخٌ‪ٔٔٔٙ ،‬‬
‫ٕٔ ـ ًْخٌ‪۴۴ ٙ ،‬‬
‫ٕٕ ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق ٔ يوييّ ْخََی کَرٍ ٔ دمحم يؼیٍ‪ ،‬طَٓحٌ‪،‬‬
‫‪ٍٕٓ١‬ی‪۶۶ ٙ ، ٖٔ۶ٖ ،‬‬
‫ٖٕ ـ كَْخى ىكظَی‪ :‬حًٓخػیهیّ‪ ،‬طخٍین ٔ ػوخیي آٌ‪ٔٔ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ4‬ـ ْخََی کَرٍ‪ :‬طخٍین كهٔلّی حٓاليی‪ ٕٔ۶ ٙ ،‬؛ ‪ٕٓ١‬ی‪ٍٟٔ :‬ش حنظٔهیى ‪ٔ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۳‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ُ :‬حى حنًٔخكَیٍ‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق دمحم رٌل حنَكًٍ‪ ،‬رَنیٍ‪ٔ۲ٖٙ ،‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ يٓيی كَيخَیخٌ‪ :‬ىٍُٓخيّی طخٍین ٔ ػوخیي‪ ،‬هى‪ ََ٘ ،‬حىیخٌ‪ٕٕ4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۰‬ـ كًیيحنيّیٍ کَيخَی‪ ،‬حكًي رٍ ػزيهللا‪ٍ :‬حكشحنؼوم‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ‪ ،‬ریَٔص‪،‬‬
‫ىحٍحالَينْ‪۲ٓ ٙ ،ٔ۲۴ٖ ،‬‬
‫‪ ٕ۴‬ـ ًْخٌ‪4ٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ٕ۲‬ـ ًْخٌ‪ٕ۴ ٙ ،‬‬
‫ٖٓ ـ ًْخٌ‪ ۲ٓ ٚٛ ،‬ـ ‪۴۲‬‬
‫ٖٔ ـ ًْخٌ‪۰ٖ ٙ ،‬‬
‫ٕٖ ـ ًْخٌ‪ٕٕٕ ٙ ،‬‬
‫ٖٖ ـ ًْخٌ‪ٕٕ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ4‬ـ ًْخٌ‪ ۶ٖ ٚٛ ،‬ـ ‪۶۲‬‬
‫‪ ٖ۳‬ـ حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی‪ ،‬حٓلخم رٍ حكًي‪ :‬ک٘قحنًلـٕد‪ ،‬رخ ط‪ٜ‬لیق ٔ يوييّی ْخََی‬
‫کَرٍ‪ ،‬طَٓحٌ‪۶۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۶‬ـ کَيخَی‪ٍ :‬حكش حنؼوم‪ ٕ44 ٙ ،‬؛ پم ‪ .‬حی ‪ٔ .‬حکَ‪ :‬حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی‪ ،‬يظلکَ ٔ ىحػی‬
‫حًٓخػیهی‪ ،‬طَؿًّی كَیئٌ ريٍِحی‪، ،‬طَٓحٌ‪ ۰ٔ ٙ ،‬؛ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ٔ :‬ؿّ ىیٍ‪۳ٖ ،‬‬
‫‪ ٖ۰‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ٔ :‬ؿّ ىیٍ‪۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ٖ۴‬ـ حرٕ یؼوٕد ٓـٔظخَی‪ :‬حنیُخریغ‪ ،‬طلوین ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬حنًکظذ حنظـخٍی نهطزخػش‬
‫ٔ حنَُ٘ ٔ حنظُٕیغ‪ٕٕ ٙ ،ٔ۲۶۳ ،‬‬
‫‪ ٖ۲‬ـ ْخََی کَرٍ‪ :‬طخٍین كهٔلّی حٓاليٗ‪ ،‬حٓيهللا يزَٖ٘‪ ٕٕٔ ٚٛ ،‬ـ ٖٕٔ‬
‫ٓ‪ 4‬ـ كَْخى ىكظَی ‪ :‬حًٓخػیهیّ‪ ،‬طخٍین ٔ ػوخیي آٌ‪۶ٖ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ دمحم رٍ ُیٍ حنؼخريیٍ حنليحیی حنوَحٓخَی‪ :‬طخٍین حًٓخػیهیّ یخ ْيحیش حنًئيُیٍ حنطخنزیٍ‪ ،‬رّ‬
‫حْظًخو ٔ ط‪ٜ‬لیق‪ :‬حنکٔخَيٍ ٓیًیَٕٕف‪ ٕٖ ٚٛ ،‬ـ ‪ٕ4‬‬
‫ٕ‪ 4‬ـ ًْخٌ‪ ٕ4 ٚٛ ،‬ـ ‪ٕ۴‬‬
‫ٖ‪ 4‬ـ ‪ٕٛ‬كیّ حیٍ حَيیّ٘ ٍح حُ حًٓخػیهیخٌ رّػخٍیض گَكض‪ ،‬چُخٌکّ يٕنٕی گلض‪:‬‬
‫ٕ‪۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يخ روی طٕ حٓظوٕحٌ ٔ ٍیّ٘حی‬ ‫حی رَحىٍ طٕ ًْخٌ حَيیّ٘حی‬

‫‪ 44‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ ‪ٕ4ٕ ،‬‬
‫‪ 4۳‬ـ پم ‪ .‬حی ‪ٔ .‬حکَ‪ :‬حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی‪ ،‬يظلکَ ٔ ىحػی حًٓخػیهی‪ ،‬طَؿًّی كَیئٌ‬
‫ريٍِحی‪ ٔٔ4 ٚٛ ،‬ـ ‪ٔٔ۳‬‬
‫‪ 4۶‬ـ ْخََی کَرٍ‪ :‬طخٍین كهٔلّی حٓاليٗ‪ ،‬حٓيهللا يزَٖ٘‪ٔ۴4 ٙ ،‬‬
‫‪ 4۰‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ‪ٔ۳ٔ ٙ ،‬‬
‫‪ 4۴‬ـ كَْخى ىكظَی ‪ :‬حًٓخػیهیّ‪ ،‬طخٍین ٔ ػوخیي آٌ‪ٔٔ4 ٙ ،‬‬
‫‪ 4۲‬ـ کَيخَی‪ٍ :‬حكش حنؼوم‪ ٔ۳ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۶‬‬
‫ٓ‪ ۳‬ـ ًْخٌ‪۴۴ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۳‬ـ حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی‪ ،‬حنیُخریغ‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق ْخََی کَرٍ‪۳۶ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۳‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ‪ٔٓ۳ ،‬‬
‫ٖ‪ ۳‬ـ کَيخَی‪ٍ :‬حكش حنؼوم‪ ۶ٕ ٚٛ ،‬ـ ‪۰۳‬‬
‫‪ ۳4‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ :‬هٕحٌ حالهٕحٌ‪ٔٓ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۳‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ٔ :‬ؿّ ىیٍ‪ٔ۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۶‬ـ کَيخَی‪ :‬حنَیخ‪ ،ٝ‬رّکٕٖٗ ػخٍف طخيَ‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۲۶ٓ ،‬و‪ٕ۲ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۰‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ :‬هٕحٌ حالهٕحٌ‪ ٖٔ ٚٛ ،‬ـ ٕٕ‬
‫‪ ۳۴‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ‪ٔ۳ ٙ ،‬‬
‫‪ ۳۲‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫ٓ‪ ۶‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ‪ٔٔ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۶‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ًْ :‬خٌ‪ٕٓ4 ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۶‬ـ كًیيحنيّیٍ کَيخَی‪ :‬حنً‪ٜ‬خریق كی حػزخص حاليخيش‪ ،‬رّکٕٖٗ ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ‪ٕ44 ٙ ،‬‬
‫ٖ‪ ۶‬ـ هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ‪ :‬حٓخّ حنظؤٔیم‪ ،‬رّکٕٖٗ ػخٍف طخيَ‪ ،‬ریَٔص‪ٔ۲۶ٓ ،‬و‪ .‬ؽ ٔ‪ٖٔٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶4‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ‪ ٖٔ ٚٛ ،‬ـ ٕٖ‬
‫‪ ۶۳‬ـ حٍرؼش کظذ حًٓخػیهیّ يُوٕنش ػٍ حنُٔوش حنوطیش‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق حٗظَٔطًخٌ‪ ،‬ریَٔص‪ ،‬يئٓٔش‬
‫حنٍُٕ حنًطزٕػخص‪ٔ4 ٙ ، ٕٕٓٓ ،‬‬
‫‪ ۶۶‬ـ اثْالقطبة دمحم ثي اثیىیٌت (یخ دمحم رٍ حریػٍٕ یخ دمحم رٍ حرییِیي) يوال‪ ٙ‬حٓيی‪ ،‬حُ‬
‫ؿالس ٔ حَوالریٌٕ ػ‪ َٜ‬ػزخٓی ٔ يٕأّْٓ كَهّی هطخریّ رّكٔخد آييِ حٓض‪ٔ .‬ی کّ رخ کُیّْخی‬
‫حرخحًٓخػیم ٔ حرخظزیخٌ َیِ ُٗخهظّ ٗيِ‪ ،‬حُ يٕحنی رُیحٓي‪ ٔ ،‬ح‪ٛ‬خنظخ ً کٕكی رٕى‪ .‬گٕیخ هزم حُ حَلَحف‪،‬‬
‫حُ ى ُػخص حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم حيخو ٗ٘ى ٗیؼیخٌ رٕىِ حٓض‪ٗ .‬ین ‪ٕٓ١‬ی ٍٔحیخطی ٍح کّ حٔ هزم حُ‬
‫يُلَف ٗيٌ َوم کَىِ يٍٕى حػظًخى ىحَٔظّ حٓض‪ .‬در ‪‎‬کتة ‪‎‬اهاهیَ‪‎‬ی ‪‎‬اثٌی‪‎‬عؼزیَ‪‎ ،‬ادادیثی ‪‎‬چٌذی‪‎‬‬
‫ًقل‪‎‬اس‪‎‬اتْالخطاب‪‎‬اس‪‎‬اهام‪‎‬صادق‪‎‬رّایت‪‎‬ػذٍ‪‎‬اطت‪‎ّ‎‬در‪‎‬تزخی‪‎‬اس‪‎‬آىُا‪‎‬تصزیخ‪‎‬گزدیذٍ‪‎‬کَ‪‎‬ایي‪‎‬‬
‫‪‎‬‬ ‫‪‎‬‬
‫تَ‬
‫ادادیث‪‎‬هزتْط‪‎‬تَسهاًی‪‎‬اطت‪‎‬کَ‪‎‬اتْالخطاب‪‎‬هٌذزف‪ً‎‬ؼذٍ‪‎‬تْد‪.‬‬
‫‪‎‬‬
‫ً‬
‫(ْ ‪‎‬ق) ‪‎‬اس ‪‎‬عقایذ ‪‎‬اهاهیَ ‪‎‬هٌذزف ‪‎‬ػذٍ ‪‎ ّ‎‬ادتواال ‪‎‬عقایذ‪‎‬‬ ‫ً‬
‫اثْالقطبة ظخَْح كٕحنی ٓخل ‪‎ ٖٔ۳‬‬
‫ی‪‎‬دزکتُای‪‎‬اًقالتی‪‎‬خْیغ‪‎‬هطزح‪‎‬طاختَ‪‎‬اطت‪‎.‬اتْالخطاب‪‎‬در‪‎‬‬ ‫‪‎‬‬ ‫‪‎‬‬
‫عٌْاى‪‎‬فلظفَ‬ ‫‪‎‬‬
‫غلْآهیش‪‎‬خْیغ‪‎‬را‪‎‬تَ‬
‫کَ‪‎‬دّرٍی‪ّ‎‬الیت‪‎‬عیظی‪‎‬تي‪‎‬‬
‫‪‎‬‬ ‫ی‪‎‬طالُای‪‎ ۷۳۴‎‬تا‪‎ ۷۲۱‎‬‬
‫‪‎‬‬ ‫‪‎‬‬
‫ی‪‎‬خالفت‪‎‬هٌصْر‪‎‬دّاًیقی‪‎ّ‎‬در‪‎‬فاصلَ‬ ‫‪‎‬‬
‫دّرٍ‬
‫ٖ‪۲۴‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫هْطی‪‎‬در‪‎‬کْفَ‪‎‬تْدٍ‪‎،‬خزّج‪‎‬کَىِ حٓض‪ .‬رَهی هَٔؽ حٔ ٔ ًَْحْخٌ حٔ کّ ْلظخى َلَ رٕىِحَي ٍح‬

‫ًَْحِ رخ كَیخىْخی يزُی رَ ٗٓخىص رَحنْٕیض حيخو ‪ٛ‬خىم ىحَٔظّحَي‪ٔ .‬ی طٕٓ‪ ٢‬ػیٔی رٍ يٕٓی‬
‫حكظًخالً ىٍ ٓخل ٖ‪ ٔ4‬یخ ‪ ٖٔ۴‬رّحطٓخو هَٔؽ حُ ىیٍ ٔ هٕل رّحرخكیگَی‪ ،‬گَىٌ ُىِ ٗي‪ .‬حرٕحنوطخد‬
‫ىٍ كَهّی َ‪ٜ‬یَیّ َیِ ىحٍحی ؿخیگخِ يؼظزَی حٓض ٔ حُ ؿًهّ حرٕحد ًَٗىِ يیٕٗى‪.‬‬
‫اَثْا ْل َق ّطبة ٍح رّػُٕحٌ یکی حُ پخیّگٌحٍحٌ اٍوبػیلیَ َیِ َخو رَىِحَي‪.‬‬
‫ىٍ رَهی ٍٔحیخص آييِ حٓض کّ حرٕحنوطخد پْ حُ حَلَحف‪ ،‬گخِ ًْچٌٕ گٌٗظّ رّهييض حيخو‬
‫‪ٛ‬خىم يیٍٓیي‪ٔ ،‬نی آٌ ك‪َ٠‬ص حٔ ٍح حُ هٕى ىٍٔ يیکَى‪ .‬یک رخٍ َیِ حيخو ‪ٛ‬خىم ىٍ ‪ًٍٟ‬‬
‫َخيّی رّٔی‪ ،‬گلظّْخی حٔ ٍح طکٌیذ کَىِ حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ گَِْٔخی گَٕخگٌٕ ؿالص ىٍ‬
‫‪ٛ‬يِْخی ٕ ٔ ٖ رّٗو‪ ٚ‬حرٕحنوطخد گَحیٖ ىحٗظُي‪ ،‬ىٍ طٕهیؼی ئُٕد رّحيخو ؿخیذ‪ ،‬حرٕحنوطخد‬
‫ٔ ح‪ٛ‬لخرٖ‪ ،‬يٍٕى نؼٍ ك‪َ٠‬ص ٔحهغ ٗيِ‪ ،‬حُ آَخٌ حػالو رَحثض ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ؿيح حُ هطخریّ‪ ،‬ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ دمحم رٍ حًٓخػیم َیِ کٔخَی رٕىِحَي کّ رخ ىحٗظٍ گَحیْٖخی‬
‫طُي ؿخنیخَّ‪ ،‬رَحی حرٕحنوطخد ؿخیگخِ ٔیژِی هخثم رٕىَي ٔ ىٍ ٓهٔهّيَحطذ يويٓخٌ هٕى‪ ،‬ؿخیگخِ‬
‫«رخد» ٍح کّ رؼي حُ يَطزّی «يؼُی» ٔ «حٓى» هَحٍ يیگیَى‪ ،‬رَحی ٔی يیُٗخهظُي ٔ ًْٕحٍِ‬
‫ٗو‪ٜ‬یض ٔی ٍح رخ ٓهًخٌ پخٍٓی يوخیّٔ يیکَىَي‪ .‬حُ حیٍٍٔ ‪١‬زیؼی رٕى کّ نؼٍ حيخو ‪ٛ‬خىم ٍح‬
‫ػًهی حُ ٍٔی طویّ رّكٔخد يیآٍٔىَي ٔ ٍٔحیخص رٔیخٍی ٍح رَّوم حُ آٌ ك‪َ٠‬ص ٔ ىیگَ حيخيخٌ‬
‫ىٍ ك‪٠‬خثم ٔ يُخهذ حرٕحنوطخد ٍٔحیض يیکَىَي‪.‬‬
‫َٓی ٔ‬‫اثْالقطبة كه امالکزبة‪ًْ :‬چُیٍ ىٍ «حوحنکظخد» کّ یکی حُ کظخدْخی يويّ‪ّ ،‬‬
‫ؿهٕآيیِ يُظٔذ رّكَهّی حًٓخػیهیّ ىٍ يُطوّی كالص پخيیَ حٓض‪ ،‬حرٕحنوطخد ؿخیگخِ ٔیژِی ىحٍى‪.‬‬
‫ىٍ آؿخُ حیٍ کظخد کّ رّپخٍٓی حٓض‪ٓ ًٍٟ ،‬وٍ حُ ػزيهللا ‪ٛ‬زّخف [ػزيهللا رٍ ٓزؤ؟!] چُیٍ آييِ‬
‫حٓض کّ چٌٕ ٔی حك٘خء َٓ کَى‪ ،‬رّىٓظٍٕ حيخيخٌ ُٕٓحَیيِ ٗي‪ .‬آٌگخِ رَّوم حُ حيخو رخهَ آييِ‬
‫حٓض کّ «حی ٍُٔٗیخٌ‪ ...‬رٍُّٔگخٍ‪ ...‬حيیَحنًئيُیٍ ػهی‪ ...‬يُخٍِ ىٍ َٗٓ کٕكّ ٓـيِی ٔی‬
‫آٍٔى‪ّ ٔ ...‬حال حرٕحنوطخد حیٍ ٍَٕ ٔ ریخٌ‪ ،‬آٗکخٍح رگلض کّ يَىيخٌ ػَد ٔ ػـى رَ يٍ گٕحِ رخٗیي‬
‫کّ هيحی َیٔض ىٍ ْژىِ ِْحٍ ػخنى‪ ،‬حال ػهی رٍ حری ‪١‬خنذ‪ ،‬طخ يٕالَخ پيٍ يخ رلَيٕى طخ حرٕحنوطخد‬
‫ٍح رک٘ظُي ٔ رُٕٔحَیيَي‪ٓ ».‬پْ چُیٍ حكِٔىِ ٗيِ حٓض‪« :‬یخ ٍُٔٗیخٌ حگَ پيٍ يخ حرٕحنوطخد ٍح‬
‫َک٘ظی یخ َُٕٔحَیيی‪ٓ ،‬وُی کّ ٓ‪ٓ ۲4‬خل ىیگَ رؼي يیرخٗي گلظٍ‪ ،‬حٔ رگلض‪».‬‬
‫كه «امالکزبة» اثْالقطبة حُ کٔخَی ًَٗىِ ٗيِ حٓض کّ ٓوٍ كن يیگلظُي‪ٔ ،‬نی رّؿٓض‬
‫حك٘خء آٌ‪ُٕٓ ،‬حَیيِ ٗيَي‪ .‬چُخٌکّ ىیيِ يیٕٗى‪ ،‬ىٍ حیٍ يظٍ كوخین طخٍیوی يَرٕ‪ ١‬رّيَگ‬
‫حرٕحنوطخد‪ ،‬ىٍ ْى يیٍیِى ٔ ىٓظوٕٕ طلَیق يیگَىى‪ .‬رخیي حكِٔى کّ ىٍ «حو حنکظخد» ًْچُیٍ‬
‫رخٍْخ َخو حرٕحنوطخد ٔ ٓهًخٌ رّػُٕحٌ آل ٍٕٓل‪ ،‬ىٍ کُخٍ یکيیگَ ىیيِ يیٕٗى‪ .‬ىٍ ‪َ١‬ف يوخرم‬
‫حیٍ گَحیْٖخ‪ ،‬رَهی حُ كَهّْخی ؿخنی چٌٕ پیَٔحٌ دمحم رٍ ر٘یَ کّ هٕى ييػی َزٕص رٕى‪َ ،‬زٕص‬
‫حرٕحنوطخد ٔ ىیگَ کٔخَی ٍح کّ ًْخَُي حٔ حىػخی َزٕص ىحٗظُي‪ ،‬حَکخٍ يیکَىَي‪.‬‬
‫هاثطَی اثْالقطبة ّ اٍوبػیلیَ‪ :‬گَچّ ىٍ رَهی يُخرغ کٍٓ حُ پیٕٓظّگی حرٕحنوطخد ٔ‬
‫هطخریّ رخ حًٓخػیهیخٌ ٓوٍ ٍكظّ حٓض‪ٔ ،‬نی ىٍ يُخرغ ًٍٓی حًٓخػیهیّ حُ حیٍگَّٕ حٍطزخ‪١‬خص‬
‫ٓوُی ىیيِ ًَیٕٗى‪ .‬چُخٌکّ ًْیٍ يُخرغ حُ ٍحرطّی حرٕحنوطخد ٔ يیًٌٕ هيحف کّ ىٍ آػخٍ حرٍ‬
‫‪۲۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍُحو ٔ حرٍ ٗيحى ‪ُٓٛ‬خؿی يطَف ٗيِ‪َ ،‬یِ ٓوٍ ًَیگٕیُي‪ .‬يُخرغ حهیَ چُیٍ ٔحًَٕى کَىِحَي کّ‬ ‫ّ‬
‫يیًٌٕ هيحف ٔ پیَٔحَٖ‪ ،‬حُ حطزخع حرٕحنوطخد رٕىِ ٔ ًّْگی رخ‪ُ١‬ی ٔ حرخكی رٕىِحَي‪.‬‬
‫ىٍرخٍِی حرٕحنوطخد کظخدْخی طؤنیق ٗيِ حٓض يخَُي‪:‬‬
‫ٔ ـ حنَى ػهیحنـخنیش ٔ حریحنوطخد ٔ ح‪ٛ‬لخرّ‪ :‬حُ حرٕحٓلخم حرَحْیى رٍ حری كل‪ ٚ‬کخطذ‪.‬‬
‫ٕ ـ يخٍٔی كی حری حنوطخد دمحم رٍ حری ُیُذ‪ ،‬طؤنیق ي٘ظَک حكًي رٍ دمحم رٍ ػهی رٍ ػًَ‬
‫رٍ ٍرخف حنوّالء ّ‬
‫حنٕٔحم ٔ رَحىٍٕ ػهی‪.‬‬
‫ٖ ـ يوظم حریحنوطخد‪ ،‬حُ حرٕؿؼلَ دمحم رٍ ػزيهللا رٍ يَٓحٌ کَهی‪ ،‬کّ َـخٗی ىٍرخٍِی ٔی‬
‫ػزخٍحص‪ :‬کٌحد‪ ،‬ؿخنی ٔ «كخٓي حنًٌْذ ٔ حنليیغ» ٍح رّکخٍ رَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ يُخهذ حریحنوطخد‪ ،‬حُ حرٕؿؼلَ دمحم رٍ ػزيهللا رٍ يَٓحٌ کَهی‪.‬‬
‫يلووخٌ يؼخ‪َ َٛ‬یِ ىٍ رٍَٓیْخی كَهُّٗخٓی هٕى‪ ،‬ىٍرخٍِی حرٕحنوطخد ٔ هطخریخٌ‬
‫طلویوخطی کَىِحَي کّ حُ آٌ ؿًهّ حٓض‪:‬‬
‫حنق ـ ٔالىیًیَ حیٕحَق ىٍ «رُیخَگٌحٍ يِػٕو حًٓخػیهیّ»‬
‫د ـ ٔالىیًیَ حیٕحَق ىٍ «یخىىحٗضْخی ىٍرخٍِی حوحنکظخد» ٔ ىٍ چُي طلوین ىیگَ‪.‬‬
‫ؽ ـ نٕی يخٓیُیٌٕ ىٍ «ي‪ٜ‬خثذ كالؽ» ٔ َیِ ىٍ چُي کظخد ٔ يوخنّی ىیگَ‪.‬‬
‫ى ـ رََخٍى نٕثیْ ىٍ «گُٕٓظیٔى حٓاليی»‬
‫‪‎‎ْ‎‬ـ‪‎‬كَْخى ىكظَی ىٍ «طخٍین ٔ حَيیّ٘ی حًٓخػیهیخٌ»‬
‫‪ ۶۰‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ ،‬هٕحٌ حْلهٕحٌ‪۴۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ۶۴‬ـ ػهًخی ٗیؼّی حػُیػَ٘ی طخ هٌَ ىٔحُىِْى‪ ،‬حهزخٍی رٕىَي ٔ چُخٌ طؼ‪ٜ‬ذ ىحٗظُي کّ‬
‫حگَ کٔی حُ ىٍٓظی حؿظٓخى ٓوٍ يیگلض‪ ،‬حٔ ٍح طکلیَ يیکَىَي ٔ رّپیَٔی حُ يکظذ حرٕكُیلّ‬
‫يظٓى يیًَٕىَي‪ .‬چُخٌکّ طخ حٔحهَ هٌَ ٓیِىِْى ْـَی (ُيخٌ رَٔؿَىی ‪ ،‬و ٓ‪‎ ْ‎ ، ٖٔ۴‬ق)‬
‫ؿخيؼّی ٗیؼّی حػُیػَ٘ی ىحٍحی ٍٓخنّی طٕ‪ٟ‬یق حنًٔخیم‪ ،‬رّٓزک ٔ ٓیخم كؼهی َزٕىِ حٓض‪.‬‬
‫هزم حُ رَٔؿَىی ٍٓخنّْخی کٕچک کٕچکی طلض ػُخٔیٍ «يوظ‪َٜ‬حالكکخو»‪« ،‬رؼ‪ٞ‬حالكکخو»‪،‬‬
‫«يٕؿِحالكکخو»‪ٍٔ ...‬حؽ گَكظّ رٕى‪َ .‬خ‪َٛ‬يکخٍو ٗیَحُی‪ ،‬ىٍ يوييّی ٍٓخنّی هٕى َٕٗظّ حٓض‪:‬‬
‫«ٍٓخنّی طٕ‪ٟ‬یق حنًٔخثم کّ يظٍ َؤظیٍ آٌ طّٕٓ‪ ٢‬چُي طٍ حُ ك‪٠‬الی كُِٕ ػهًیّ هى ىٍ‬
‫َِٓ رَ ‪١‬زن كظخٔحی حی٘خٌ طُظیى ٗي‪ ،‬گخو يٕأػَّی ىٍ‬‫ػ‪ َٜ‬يَكٕو آیش هللا حنؼظًی رَٔؿَىی هيّّ ّ‬
‫‪َ١‬ین ٔح‪ٟ‬ق ٓخهظٍ حكکخو كوٓی‪ ،‬رَحی ّحٔنیٍ رخٍ‪ ،‬ؿٓض ػًٕو يَىو رٕى‪ ،‬چَحکّ ْى ح‪ٛ‬طالكخص‬
‫پیچیيِی يو‪ ٕٜٙ‬كوّ کّ ٍٓخنّْخی پی٘یٍ يًهٕ حُ آٌ رٕى‪ ،‬ىٍ طٕ‪ٟ‬یق حنًٔخثم ٔؿٕى َيحٗض ٔ‬
‫ْى ؿًهّرُيیْخ ٓخىِ ٔ ٍٍٔٗ ٔ ىٍ ػیٍكخل ىهین ٔ ئُـى رٕى؛ رًّْیٍ ىنیم‪ ،‬حػَ ػًیوی ىٍ‬
‫ظىنّ» يَحؿغ رٍِگ ىیگَ‬ ‫ٍؿزض حه٘خٍ يظيیٍ َٔزض رّكٓى ئخثم ىیُی گٌحٗض‪ .‬رؼي حُ «يؼ ّ‬
‫کؼ ّ ّ‬
‫َّللا حيؼخنٓى َیِ حُ آٌ يظٍ حٓظلخىِ کَىِ‪ ،‬رخ ىحهم ًَٕىٌ كظخٔحی هٕى ىٍ يظٍ يِرٍٕ‪ًْ ،‬خٌ ٓ ُّض‬
‫پُٔيیيِ ٍح طؼویذ کَىَي‪».‬‬
‫‪ ۶۲‬ـ يٌحْذحالٓاليییٍ‪ ،‬ػزيحنَكًٍ رئی‪ ،‬ریَٔص ىحٍحنؼهى نهًالییٍ‪ٕ۰۳ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۰‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬هٕحٌ حالهٕحٌ‪ٔ۴ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۰‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ٔ :‬ؿّ ىیٍ‪ ٖٖ ٙ ،‬ـ ‪ٕ4‬‬
‫ٕ‪ ۰‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬هٕحٌ حالهٕحٌ‪ٖٕٔ ٙ ،‬‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫ٖ‪ ۰‬ـ کَيخَی ‪ٍ :‬حكش حنؼوم‪ ۳ٕٓ ٚٛ ،‬ـ ‪۳ٓ۳‬‬

‫‪ ۰4‬ـ رَحٖ ىٍک طؤٔیم ٍٔكخَٗ رٓ٘ض ٔ ىُٔم ٔ هیخيض رّک٘قحنًلـٕد ٓـٔظخَٗ‪،‬‬
‫‪ ۴ٖ ٚٛ‬ـ ‪ ۲4‬؛ حنیُخریغ‪ ۶۰ ٚٛ ،‬ـ ‪ ۶۴‬؛ هٕحٌ حالهٕحٌ‪ ٖٕٔ ٙ ،‬؛ ٔؿّ ىیٍ‪،‬‬
‫‪ ٕ۰ ٚٛ‬ـ ‪ 4۳‬؛ ٍٔ‪ٟ‬ش حنظٔهیى ؛ ‪ ۰۶ ٚٛ‬ـ ٕٖٔ ٔ ط‪ٍٕٜ‬حص‪ ۳ٕ ٚٛ ،‬ـ ‪۳۳‬‬
‫يَحؿؼّ ٕٗى‪.‬‬
‫‪ ۰۳‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬هٕحٌ حالهٕحٌ‪ٔ۴ٕ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۶‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ‪ٔ۰۴ ٙ ،‬‬
‫‪ ۰۰‬ـ ًْخٌ‪.‬‬
‫‪ ۰۴‬ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ٔ :‬ؿّ ىیٍ‪ ۴ ٚٛ ،‬ـ ‪۲‬‬
‫‪ ۰۲‬ـ حػزخص حاليخيّ‪۳۰ ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۴‬ـ ٓؼيرٍ ػزيهللا حالٗؼَی حنوًی‪ :‬طخٍین ػوخیي ٔ يٌحْذ ٗیؼّ‪ ،‬حنًوخالص ٔ حنلَم؛‬
‫ػزيحنَكًٍ رئی‪ :‬يٌحْذ حالٓاليییٍ؛ ٔیهلَیي يخىنَٕگ‪ :‬يکظذْخ ٔ كَهّْخی حٓاليی ىٍ‬
‫‪ٛ‬يِْخی يیخَی‪ ،‬ؿٕحى هخًٓی‪ ،‬آٓظخٌ هيّ ٍ‪ٕٟ‬ی‪ ٖٔ۰۳ ،‬؛ كٍٔ َٕروظی‪ :‬كَم حن٘یؼّ‪ ،‬ریَٔص‪،‬‬
‫ىحٍحنؼهى‪ٔ۲۴ٔ ،‬؛ يخٍٗخل ْخؿٍٔ‪ :‬كَهّی حًٓخػهیّ‪ ،‬يظَؿى كَیئٌ ريٍِحی‪ .‬طَٓحٌ‪ٖٔ۰ٔ ،‬‬
‫ٔ‪ ۴‬ـ حنًهم ٔ حنُلم ـ َٗٓٓظخَی‪ٔ۳4 ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۴‬ـ كَْخى ىكظَی‪ :‬طخٍین ٔ ػوخیي حًٓخػیهیّ‪ ٔ۶4 ٙ ،‬؛ ُٓضْخی ػوالَی ىٍ حٓالو‪،‬‬
‫‪ ٖٔٓ ٚٛ‬ـ ‪ ٔٓ4‬؛ ٔیهلَیي يخىنَٕگ‪ :‬يکظذْخ ٔ كَهّْخی حٓاليی‪ ٔ۳ٓ ٚٛ ،‬ـ ٔ‪ٔ۳‬‬
‫ٖ‪ ۴‬ـ کَيخَی‪ :‬حنَیخ‪ ،ٝ‬ط‪ٜ‬لیق ػخٍف طخيَ‪ ٕٓ۴ ٚٛ ،‬ـ ‪ٕٓ۲‬‬
‫‪ ۴4‬ـ حٍرؼش ٍٓخثم حًٓخػیهیّ‪4ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴۳‬ـ ٍحُی حال‪ٛ‬الف‪ ٔ۲۲ ٚٛ ،‬ـ ٖٕٓ ؛ هخ‪ٟ‬ی َؼًخٌ‪ :‬حٓخّ حنظؤٔیم‪ ٔ۰۴ ٚٛ ،‬ـ‬
‫‪ ٔ۰۲‬؛ حٍرؼش ٍٓخثم حًٓخػیهیّ‪ٍٓ ،‬خنش حنيٓظٍٕ ٔ ىػٕس حنًئيُیٍ نهل‪۶۶ ٙ ،ٍٕ٠‬‬
‫‪ ۴۶‬ـ حرٕكخطى ٍحُی‪ ،‬حكًي رٍ كًيحٌ‪ :‬حػالو حنُزٕس‪ ،‬طلوین ‪ٛ‬الف ‪ٛ‬خٔی‪ ،‬ؿاليَ‪ٟ‬خ حػٕحَی‪،‬‬
‫حَـًٍ كهٔلّی حیَحٌ‪ٖ۳ ٙ ،ٕ ٖٔ۳۶ ،‬‬
‫‪ ۴۰‬ـ ي‪ٜ‬طلی ؿخنذ‪ :‬حنلَکخص حنزخ‪ُ١‬یّ كیحالٓالو‪ ٔ۴۳ ٚٛ ،‬ـ ‪ٔ۴۶‬‬
‫‪ ۴۴‬ـ كَْخى ىكظَی‪ُٓ :‬ضْخی ػوالَی ىٍ حٓالو‪ٕٔٓ ٙ ،‬‬
‫‪ ۴۲‬ـ کَيخَی‪ٍ :‬حكش حنؼوم‪ٕٓ۲ٙ ،‬‬
‫ٓ‪ ۲‬ـ حرٕكخطى ٍحُی‪ :‬حَػال ُو حنُُّز َُٕس‪ٕٔٔ ٙ ،‬‬
‫ٔ‪ ۲‬ـ ًْخٌ‪ٖ۳ ٙ ،‬‬
‫ٕ‪ ۲‬ـ حرٕ یؼوٕد ٓـٔظخَٗ‪ ،‬ک٘قحنًلـٕد‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق ْخََٖ کَرٍ ‪۴ٕٙ‬‬
‫ٖ‪ ۲‬ـ حنًٕأیي كٗحنيّیٍ ٗیَحُٖ‪ :‬حنًـخنْ حنًٔظُ‪َٜ‬یّ‪ٖٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ۲4‬ـ حنًٕأیي كٗحنيّیٍ ٗیَحُٖ‪ٓ :‬یَسحنًٕیي كٗحنيّیٍ‪ ،‬ط‪ٜ‬لیق دمحم كٔیٍ کخيم‪.‬‬
‫‪ ۲۳‬ـ حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَٗ‪ :‬ک٘قحنًلـٕد‪۴ٖٙ ،‬‬
‫‪ ۲۶‬ـ َخ‪َٛ‬هَٔٔ‪ٔ :‬ؿّ ىیٍ‪ ۶ٕ ٚٛ ،‬ـ ٖ‪۶‬‬
‫‪۲۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ۲۰‬ـ ي‪ٜ‬طلٗ ؿخنذ ىٍ کظخد "حاليخيّ ٔ هخثىحنویخيّ" ٔیژِگْٗخٖ حيخيض ٔ هخثىحنویخيّ ٔ‬

‫هیخيض ٍح يٍٕى رٍَٓٗ هَحٍ ىحىِ حٓض‪َ ،‬ظَیخص حٔ يُؼکْ کُُيِی ػویيِی َِحٍیخٌ يٗرخٗي‪.‬‬
‫(‪ ٖٕٓ ٚٛ‬ـ ٖٖٔ)‬
‫‪ ۲۴‬ـ حرٕكخطى ٍحُی‪ :‬حال‪ٛ‬الف‪ ٔ ۳۶ ٙ ،‬رؼي حُ آٌ ؛ كخييی‪ٕ۳ٓٙ :‬‬
‫‪ ۲۲‬ـ يـًٕػش حنَٓخثم حنکَيخَی‪ٍٓ ،‬خنّی ْ٘ظى‪« :‬حنُظى كی يوخرهّ حنؼٕحنى» ‪ٖٕ ٙ‬؛‬
‫حالٗؼَی حنوًی‪۴4 ٙ ،‬‬
‫ٓٓٔ ـ کخيم ي‪ٜ‬طلی ٗیزی‪ :‬حن‪ٜ‬هش ریٍ حنظ‪ٕٜ‬ف ٔ حنظ٘یغ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٔٓ4 ٙ ،‬‬
‫ٔٓٔ ـ َخ‪ َٛ‬هَٔٔ‪ :‬ؿخيغ حنلکًظیٍ‪ٕٔٔ ٙ ،‬‬
‫ٕٓٔ ـ گٌحٍْٕخی حُ حیٍ حػَ ىٍکظخد حال‪ٛ‬الف طؤنیق ْىکیٖ ٔ يؼخ‪ َٛ‬حٔ‪ ،‬حرٕكخطى ٍحُی‬
‫آييِ حٓض‪ .‬حرٕكخطى کظخد ٍح يٍٕى َوي هَحٍىحىِ ٔ کظخد حال‪ٛ‬الف ٍح ىٍ ٍى حرخكّگَی آٌ َگخٗض‪.‬‬
‫حيخ ٗخگَى َٔلی حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی کظخد حنُ‪َٜ‬س ٍح رّىكخع حُ حنًل‪ٕٜ‬ل َگخٗض‪ .‬كًیيحنيّیٍ‬
‫کَيخَی ىٍ حیٍ يیخٌ پخ ىٍيیخَی ًَٕىِ ٔ حنَیخ‪ٍ ٝ‬ح ىٍ ؿٓض ح‪ٛ‬الف ًحص حنزیٍ َٕٗض‪ .‬کَيخَی‬
‫ىٍ حنَیخ‪ ،ٝ‬يويحٍی حُ ىیيگخِ حرٕكخطى كًخیض کَىِ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ َؤظیٍ يظٍ يٕؿٕى کّ ىٍ‬
‫يٍٕى حیٍ حػظوخى ىٍ ىٓظَّ حٓض‪ ،‬رخهی يخَيِی کظخد حال‪ٛ‬الف حٓض‪ .‬يغٌْح حیٍ كویوض کّ‬
‫حرٕكخطى ٍحُی ىِ ٓخل ُٔىطَ حُ َٔلی حُ ىَیخ ٍكظّ حٓض‪ ،‬ىٍ ًٍْ حَٔخٌ یک کًی هيّٗ َٔزض‬
‫رّحىػخی يُظٔذ رّحٔ ٔحٍى يیکُي‪ .‬حيکخٌ ىحٍى حػَ ٍحُی رؼي حُ هٕىٕ ىٓضکخٍی ٗيِ رخٗي‪.‬‬
‫َٔلی ٔ حرٕكخطى ٍحُی ٔ حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی حُ کٔخَی حٓض کّ ىٓض کى ىٍ آؿخُ رخ ظٍٕٓ‬
‫حيخيض كخ‪ً١‬ی يوخنلض يیٍُٔ یيَي ٔ ًْچُخٌ حُ حيخيض دمحم رٍ حًٓخػیم ٔ هظى حيخيض رّحٔ ىكخع‬
‫يیکَىَي‪َٔ .‬لی ىٍ کظخد حنًل‪ٕٜ‬ل حُ حيخيض دمحم رٍ حًٓخػیم ىكخع ًَٕىِ ٔ حُ حٔ رَّخو يٓية کّ‬
‫ظٍٕٓ هٕحْي کَى‪َ ،‬خو رَىِ حٓض‪.‬‬
‫كَْخى ىكظَی ىٍ طٕ‪ٟ‬یق حیٍ ئؤنّ يیَٕیٔي‪« :‬حٔ هيیىطَیٍ يظلکَ حًٓخػیهی حٓض کّ‬
‫كهٔلّی َٕحكال‪َٕ١‬ی یخ رّػزخٍطی ىهینطَ َٕػی كهٔلّی ؿيیيحنٕالىِی َٕحكال‪َٕ١‬ت حٓاليی ٍح ٔحٍى‬
‫حَيیّ٘ی حًٓخػیهی کَى‪ .‬ػوخیي يخرؼيحنطزیؼی ٔ ؿٓخَُ٘خهظی حنُٔلی کّ ٍیّْ٘خی َٕحكال‪َٕ١‬ی ىحٗض‬
‫ٗخنٕىِی َظخوْخی ٍح کّ حرٕكخطى ٍحُی ٔ يٓىطَ حُ حٔ حنٔـٔظخَی رّٔؿٕى آٍٔىَي‪ ،‬گٌحٗض‪.‬‬
‫ؿٓخَُ٘خٓی ؿيیي َٕحكال‪َٕ١‬ی حًٓخػیهی کّ رؼ‪٠‬ی حُؿِثیخص آٌ رلغ ٔ يُخُػّ ىٍ يیخٌ ّٓ‬
‫يٕأنق كٕمحنٌکَ رٕى ػویيِی ٗخیغ ؿًخػخص حًٓخػیهی َٗهی ىٍهٌَٔ چٓخٍو طخ ىْى ْـَی گَىیي‪.‬‬
‫ٖٓٔ ـ طخٍین حنيػٕس حالًٓخػیهیش‪ ،‬ىحٍحالَينْ‪ ،‬ریَٔص ‪ ٔ۰۲ ٚٛ ،ٔ۲۶۳‬ـ ٖ‪ٔ۲‬‬
‫‪ ٔٓ4‬ـ کخيم ي‪ٜ‬طلی ٗیزی‪ :‬حن‪ٜ‬هش ریٍ حنظ‪ٕٜ‬ف ٔ حنظ٘یغ‪ ،‬ؽ ٕ ‪ٕٔٔ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۳‬ـ طخٍین كهٔلّ ىٍ ؿٓخٌ حٓالو‪ٔ۴4 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۶‬ـ ػهی ٓخيی حنُ٘خٍ‪َ٘ :‬ؤس حنلکَ حنلهٔلی كی حالٓالو‪ٔ44 ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۰‬ـ ْخََی کَرٍ‪ :‬طخٍین كهٔلّی حٓاليٗ‪ٔ۲۶ ٙ ،‬‬
‫‪ ٔٓ۴‬ـ ‪١‬زوخص َه‪ٕ۶ٖ ٙ ،َٜ‬‬
‫‪ ٔٓ۲‬ـ يیَؿالو دمحمؿزخٍ‪ ،‬حكـخَٔظخٌ ىٍ ئیَ طخٍین‪ ،‬ؽ ٔ‪ٕ۳۶ ٙ ،‬‬
‫ٓٔٔ ـ يخٍٗخل گ‪ْ .‬خؿٍٔ‪ ،‬كَهّ حًٓخػیهیّ‪ٕ4۲ ٙ ،‬‬
‫ٔٔٔ ـ كيحیی هَحٓخَی‪ْ ،‬يحیش حنًئيُیٍ حنطخنزیٍ‪ ٕٔ۲ ٚٛ ،‬ـ ٖٔٔ‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫كکًض چٓخٍىِْى‪ٗ :‬یؼّی حًٓخػیهی‬

‫‪ٔ۰‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٌُل‬ ‫كه‬ ‫ػوكبى‬ ‫ّ‬ ‫كلَلَ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪۲۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫ػوكبى ٌُلّ‬

‫ٗزّهخٍِی «ُْي» َُٓيیٍ ٗگلظیْخ حٓض ٔ یکی حُ چٓخٍ يَکِ ػًيِی كکَ ٔ‬
‫كهٔلّ ٔ ىیٍ ٔ ػَكخٌ ىٍ ىَیخی کٍٓ يیرخٗي؛ حیٍ َُٓيیٍ کٍٓ‪ ،‬ىحٍحی آثیٍْخی‬
‫ٍَگخٍَگ ٔ ػَكخٌ رٔیخٍ ؿُی ٔ يـِىحٍ حٓض‪ .‬ىٍ ػَكخٌ ٔ كهٔلّٖ ُْيی‪ ،‬طکخيم‬
‫طيٍیـت چُيیٍ ِْحٍ ٓخنّ ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ کّ هٕى يل‪ٕٜ‬ل آثیٍْخٖ ُْيی حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫آثیٍْخ ي٘ظًم حٓض رَ ٍٓىْخٖ يلهٗ ٔ ُٓضْخٖ حػظوخىٖ ٔ ػزخىٖ؛ حيخ َّرّگَّٕی‬
‫حىیخٌ آًٓخَٗ کّ ىحٍحٖ پیخيزَ ي٘و‪ ٔ ٚ‬طَ٘یلخص ػزخىة يُ‪ ٔ ٕٜٙ‬يؼیٍ‪ ،‬حُ‬
‫يُزغ ٔحكيٖ يؼم طٍٕحص یخ هَآٌ َٓچًّ٘ گَكظّ رخٗي؛ رهکّ ىحٍحٖ ٍیّْ٘خٖ‬
‫رخٓظخَٗ‪ًْ ،‬چٌٕ حٓطٍِْٕخٖ هزیهٕة رخٓظخَٗ‪ ،‬طًيٌ ىٍِی ُٓي‪َٔٓ ،‬ىِْخٖ ٔىحیٗ‪،‬‬
‫حٔپخَی٘خىْخ‪ ،‬يٓخرخٍحطخ‪ٍ ،‬حيخَخیخ‪ ،‬رًَُْخّ‪ٕٓ ،‬طَحّ‪ ،‬آٍَیخکخّ ٔ حيؼخل آٌْخ حٓض‪.‬‬
‫کّ <رّپُيحٗض ‪ٛ‬خكذ َظَحٌ> ٍیّْ٘خی ٖٗ ِْحٍ ٓخنّ ىحٍى‪.‬‬
‫يظٌٕ ُْئ حُ نلخظ كـى‪ ،‬طؼيحى‪ُ ،‬رخٌ ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ىحٍحی طُٕع ُیخى ٔ‬
‫رَّٓخیض پیچ ىٍ پیچ ٔ ؿُی حٓض‪ .‬رّ‪ٍٕ١‬ی کّ يطخنؼّی يظٌٕ ُْئثی حَٔخٌ ٍح ىٍ‬
‫هٕى ؿَم يیکُي؛ رَّْ ‪َ١‬ف کّ ىٓض ٔ پخ رَِی رّىَیخی ىیگَی يیٍٓی؛‬
‫ىَیخْخی کّ هَٔؽ حُ آٌْخ يًکٍ َیٔض‪ .‬حیٍ َٕٗظّْخ كخٔی َٓٔىْخی ٍٔكخَی‪،‬‬
‫‪١‬هٔىْخ‪ ،‬كهٔلّْخ‪ ،‬حهالهیخص‪ ،‬كًخّْٓخ‪ ،‬طٕ‪ٛ‬یلخص هيحیخٌ‪ ،‬آىحد ٔ طَ٘یلخص يٌْزی‪،‬‬
‫حٗؼخٍ ٔ ىحٓظخٌْخی حٓض کّ ُْئْخ رخٍْٔخی هٕىٍح رَ پخیّی آٌْخ حٓظٕحٍ يیکُُي‪.‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ َْ ىیٍ ٔ آثیٍ <يخَُي ًّْی ٔحهؼیضْخی رَ٘ی> حٍگخَیٔى َُيِ‬
‫ْٔظُي ٔ پخ رّپخی طکخيم طخٍیوت ؿخيؼّ طکخيم يییخرُي‪ُٓ ،‬ضْخی ُْيی َیِ ىٍ ئیَ‬
‫طکخيهت هٕى حُ كئى هٌَٔ ْ٘ظى طخ پُـى پیٖ حُ يیالى حَٔـخو یخكض ٔ رّآٌچّ آٌ‬
‫ٓ‪۲۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍح آثیٍ ٔ ػَكخٌ ُْئ يٗىحَیى‪ ،‬ىٍآيي ٔ َز‪ ٞ‬يؼُٕیض ُْيی ٍح رّىٓض گَكض‪.‬‬
‫حئَُِ آثیٍ ُْئ حُ نلخظ طؼيحى پیَٔحٌ‪ٕٓ ،‬يیٍ ىیٍ پْ حُ ئیلیض ٔ حٓالو ٍح‬
‫ط٘کیم يیىْي‪ .‬كئى ْ٘ظخى كی‪ٛ‬ي حُ ؿًؼیض کٍٕ٘ ُْئٓظخٌ پیَٔ حیٍ ىیٍ ْٔظُي‪.‬‬
‫ىٍ یک َگخِ يوخیّٔحی يیطٕحٌ َطلّْخ ٔ ٍیّْ٘خی آثیٍْخی ُْئ ٍح حُ ؿٓض‬
‫ُيخَی رَ حٓخ‪١‬یَ یَٕخَی يويو ىحَٔض؛ ٔنی ٍٗي ٔ حَٔـخو ػوهی ٔ كهٔلی ٔ ػَكخَی‬
‫َْىٔ طوَیزخ ً ْىُيخٌ رٕىِ حٓض‪ٰ .‬نکٍ حُ نلخظ يلظٕحیی ٔؿّ طًخیِ يٓى َْىٔ ىٍ آٌ‬
‫حٓض کّ كهٔلّی یَٕخٌ حُ يلٕٔٓخص آؿخُ کَى ٔ ؿٓخٌ ػیُی ٍح يٍٕى ييحهّ‬
‫هَحٍىحى‪ٔ ،‬حهغریُی ٍح حٓخّ کخٍ هٕى گَكض ٔ رُیخٌگٌحٍ طًيٌ َٕیٍ ؿَری ٗي؛ حيخ‬
‫كهٔلّی ُْئ رّىٌٍٔ ٔ ههّٔ ٍكظّ ٔ يزخَی حهالهی ٔ ىٌٍٔٓخُی كَىی ٍح يٍٕى‬
‫ًْض هٕى هَحٍىحى‪ .‬رّػزخٍص ٓخىِ‪« :‬كهٔلّی یَٕخَی رَرُیخى َگَٕ يخىی رّحیٍ َظیـّ‬
‫ٍٓیي کّ رخالهَِ حَٔخٌ ًْیٍ حٓض کّ ْٔض؛ طالٕ َکَى طخ ىٌٍٔ حٔ ٍح طـییَ ىحىِ ٔ‬
‫حُ حٔ چیِی ىیگَی رٔخُى؛ رهکّ طالْٕخی هٕىٍح ريیٍٕٓ ٕٓم ىحى کّ رَحی َُيگی‬
‫رٓظَ ًْیٍ حَٔخٌ <يٕؿٕى> ؿٓخٌ رٓظَی رٔخُى‪.‬‬
‫ح ّيخ كهٔلّی ُْيی رَپخیّی َگَٕ يؼُٕی هٕى رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ ح‪ٛ‬هیض‬
‫حَٔخٌ حیٍ َیٔض کّ ْٔض؛ ػًيِ طالْٕخی هٕى ٍح ريحٌٕٓ ٓخيخٌ ىحى کّ رگٕیي‪:‬‬
‫رخالهَِ حیٍ ؿٓخٌ يلم ٍَؾ ٔ ػٌحد ٔ رخالطَ حُ آٌ <ىحٍ يـخُحص> حٓض ٔ ىٍٓض‬
‫ٗيَی ْى َیٔض‪ .‬ؿٓخٌ ٔحهؼی ًْخٌ ؿٓخٌ ىٌٍٔ حَٔخٌ حٓض‪ ،‬پْ حَٔخٌ حگَ روٕحْي‬
‫ىَیخی رٓظَی ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬رخیي ىَیخی ىٌٍٔ هٕى ٍح رٔخُى‪.‬‬
‫الیّْخٖ ىٍَٔٗ آثیٍ ُْئ ٍح ػویيِ رّطُخٓن‪ ،‬کخٍيخ (ػًم ٔ ػکْحنؼًم)‬
‫ٔى هيحیخٌ‪ ،‬پَٓظٖ هيحیخٌ يخىیُّ‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬ض‪ُ ،‬یخٍص‪،‬‬ ‫ػزخىص‪ ،‬طُيیْْخٖ حُ طـ ّ‬
‫كیٕحَخص يويّ‪ ،‬هَِيِگخٌ ٔ كَ٘حص يويّ‪ ،‬گمْخ ٔ گیخْخٌ يويّ‪ٍٔ ،‬ىْخی‬
‫يويّ‪ٓ ،‬هطّی رًَُْخٌ ٔ حيؼخل حیٍْخ ط٘کیم يیىُْي‪ .‬حیٍ يهـًّی ػـیذ ٓزذ‬
‫ٗيِ حٓض طخ آثیٍ ُْئ رّ‪ٍٕٛ‬ص َظخيٗ ىٍآیي کّ رخ حَؼطخف رّْى رخكظّ ٕٗى‪.‬‬
‫ْٔظّی يَکِی آثیٍ ُْئ رٔیخٍ يظلخٔصطَ ٔ پَ يـِطَ حُ ظخَْ آٗلظّی آٌ‬
‫حٓض؛ آٌچّ ىٍ حیٍ آثیٍ حُ حًْیض ٔیژِ رَهٍٕىحٍ حٓض كویوض «ُّٓ طُّ ىٍيّ =‬
‫ىْخٍيخْخ» حٓض‪« .‬ىْخٍيخْخ» ریخٌگَ كویوض طکٕیُٗ حٓض کّ ىٍ ًّْؿخ ٔ ًّْچیِ‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬آَی ىحٍى‪ .‬حیٍ یک هخٌَٕ ؿٓخَٗ حٓض ٔ ًّْی يَحكم حیـخى ٔ حروخء ٔ حكُخٖ‬
‫ؿٓخٌ ٔ ؿٓخَیخٌ يطخرن حیٍ هخٌَٕ حٓض‪ .‬يؼُخی ح‪ٛ‬هی «ىْخٍيخْخ» َظخو كخکى رَ‬
‫ْٔظی حٓض (چیِی ىٍ كي ي٘یشهللا ٔ ُٓشهللا ىٍ کالو حٓاليی)‬
‫ٔ‪۲۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫هٕحَیٍ ىیُٗ ٔ حىریخص کٍٓ ُْيٖ ٍح يؼًٕال رّىٔ ىٓظّ طؤیى يیکُُي‪ :‬رؼ‪ٍ ٗ٠‬ح‬
‫«َٗٔطٗ = ٔكی» يٗىحَُي‪ ،‬کّ حُ نلخظ نـٕٖ رّيؼُخٖ «ُٗیيِ ٗيِ» یخ «ئًٕع»‬
‫حٓض ٔ رّىٍٔ حُ هطخء يیرخٗي‪ .‬يظَٕٗ َظیَ «ٔىحْخ(ٔ)» ‪« ،‬حٔپخَی٘خىْخ(ٕ)» ‪،‬‬
‫«رَحًُّْْخ(ٖ)» ‪ ،‬رٓگٕىگیظخ(‪« ٔ »)4‬آٍَیکّْخ(‪ ...»)۳‬حُ حیٍ ىٓظّحَي کّ طٕٓ‪٢‬‬
‫هيحیخٌ رّكکًخٖ کٍٓ ٔكٗ ٗيِ ٔ آَخٌ رّگٕٕ ؿخٌ آٌ ٍح ىٍیخكظّحَي‪.‬‬
‫ىٓظّی ىیگَ يخَُي «ٗخٓظَِْخ(‪ٕٓ« ، »)۶‬طَِْخ(‪« ، »)۰‬پٍٕحَّْخ(‪، »)۴‬‬
‫«كًخّْٓخٖ يٓخرٓخٍطخ(‪ٍ« ٔ »)۲‬حيخیخَّْخ(ٓٔ)»‪ ...‬ىٍ ًٗخٍ يظٌٕ ًَٓیظٗ هَحٍ‬
‫يٗگیََي‪ًَٓ« .‬یظٗ» رّيؼُخٖ «یخى آٍٔىِ ٗيِ» حٓض‪ .‬يظٌٕ ًَٓیظٗ حُ ‪َ١‬ین‬
‫ٗلخْٗ يُظوم ٗيِ حٓض (ط‪ ٍٕٜ‬کُیي حٔنی يخَُي هَآٌ ٔ ىٔيی يخَُي كيیغ = ىٍ‬
‫حٓالو؛ یخ حٔنی يخَُي طٍٕحص ٔ ىٔيی يخَُي طهًٕى = ىٍ یٕٓى) كًخّٓی يٓخرٓخٍحطخ‬
‫ًَٓیظٗ حٓض‪ .‬حيخ کظخد «رٓگٕىگیظخ» کّ رو٘ٗ حُ آٌ حٓض‪ ،‬حُ َظَ ُْئحٌ‬
‫«َٗٔطٗ = ٔكی» يلٕٔد يٕٗٗى‪ُ .‬یَح ٗخيم طٕ‪ٟ‬یلخص «کَیُ٘خ» ىٍرخٍِی‬
‫َٓٗض ٔحهؼیض ٔ رخ‪ ٍ١‬ؿٓخٌ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ گیظخ يويّطَیٍ ٔ يٓىطَیٍ کظخد‬
‫يؼُٕی ُْيی ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬حیٍ کظخد چکیيِی يظٌٕ ػَكخَت ُْيی ٔ َیَٖٔ‬
‫ْيحیضکُُيِ ٔ حنٓخوروٖ رَحٖ يَىيخٌ ُْي رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫هيحیخٌ ُْيی َْیک حُ طـهّیخص‬ ‫فلایبى‪:‬‬
‫‪١‬زیؼض َٓ رَآٍٔىِ ٔ َْ کيحو ًَخیُيِ ٔ ‪ٛ‬خكذ َیَٔی حُ َیَْٔخی ‪١‬زیؼض ْٔظُي‬
‫ٔ َْیک ٔظخیق هخ‪ٛ‬ی رّػٓيِ ىحٍَي‪ًْ ،‬چٌٕ «حگُی» کّ هيحی آطٖ رٕى‪ٔ ،‬‬
‫«حیُيٍح» کّ حُ هٍٕٗیي ْى يُِنظی رخالطَ ىحٗض؛ چٌٕ حٔ رٕى کّ ٍػي ٔ طٕكخٌ ٍح‬
‫آكَیي ٔ ُيیٍْخی آَخٌ ٍح ٓیَحد کَى ٔ ٍٔى "گُگ" ٍح ؿخٍی ًَٕى‪.‬‬
‫گخِ هيحی آطٖ يُِنظی ٔحالطَ يییخكض‪ُ ،‬یَح حٔ رٕى کّ هَرخَی ٍح يیُٕٓحَیي؛‬
‫گخِ هيحی رخى طويو يییخكض‪ُ ،‬یَح حٔ رٕى کّ ىٔى هَرخَی ٍح پَحکُيِ يیٓخهض‪...‬‬
‫ؿخیض ٓخُٔکخٍ حَٔخٌ ٔىحیت رئی‪ ،‬رَحی ٍكغ ي٘کالص ٔ ىكغ هطَحص حهيحو‬
‫رّحْيحء هَرخَی رَحی ؿهذ ٍ‪ٟ‬خیض هيحیخٌ رٕى‪َٔٓ .‬ىِْخٖ ٔىحثی کٍٓطَیٍ يظٌٕ‬
‫ُْئ ْٔظُي کّ هيحیخٌ گَٕخگَٕٗ‪ًْ ،‬چٌٕ‪« :‬حَگُٗ» ‪ٔ« ،‬حٍَٔخ» ‪« ،‬حیٕ٘حٍ» ‪،‬‬
‫«حٕٗیٍ» ‪« ،‬حیُيٍح» ‪« ،‬ىیخٔٓپیظَ» ‪« ،‬ىٍٔگخ» ‪ٓ« ،‬یظخ» ‪ٍٕٓ« ،‬یخ» ‪،‬‬
‫«ٕٕٓٓطی» ‪ٗ« ،‬خطی» ‪ٗ« ،‬یٕح» ‪ٍ« ،‬حيخ» ‪« ،‬کَیُ٘خ» ‪« ،‬گخَٖ» ‪« ،‬گخنی» ‪،‬‬
‫«نکً٘ی» ‪« ،‬يیظَح» ‪« ،‬ئٍٕگخٌ» ‪ٔ« ،‬یُٕ٘» ‪« ،‬یخيخ» ٔ رٔیخٍی ىیگَ ٍح کخٌَٕ‬
‫طٕؿّ هَحٍ ىحىِحَي‪ٔ .‬ىحْخ چیِی ریٖطَ حُ کظخدْخی ٰانٓیخطی ْٔظُي‪ .‬آٌْخ كخٔی‬
‫ٕ‪۲۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُٗخٓی يٌْزی ْٔظُي کّ ػخييح ً حكٔخَّ‪ٰ ،‬انٓیخص‪ ٔ ،‬طخٍین ٍح ىٍ ْى‬

‫ِ‬ ‫ىحٓظخٌْخی حٓطٍِٕ‬
‫يیرخكُي طخ رّیک ٍیّ٘ی يٌْزت ىحٓظخٌگَّٕ ىٓض یخرُي‪.‬‬
‫رّپُيحٗض ٔىحْخ‪ ،‬يٕؿٕىحص ىٍ ّٓ كیطّ َُيگی يیکَىَي‪ُ« :‬يیٍ» ‪« ،‬ك‪٠‬خ»‬
‫ٔ «آًٓخٌ»؛ یؼُی هًٔض طلظخَی‪ ،‬يیخَی ٔ كٕهخَت ْٔظی‪ ًّْٖ .‬هيحیخٌ ٔىحیی يَطز‪٢‬‬
‫رّیکی حُ حیٍ ّٓ كیطّ ْٔظُي ٔ َْیک حُ هيحیخٌ‪ ،‬كخکى يو‪ ٕٜٙ‬حیٍ يلی‪ْ٢‬خ‬
‫يیرخُٗي‪ .‬حُ حیٍٍٔ َِى حی٘خٌ ػيى ٖ ىحٍحی طويّ حٓض؛ ُیَح ًْیٍ ػيى حٓض کّ رَ‬
‫هيحیخٌ كکى يیٍحَي‪ .‬ح ّيخ كو‪ ٢‬حیٍ ٖ هيحی ح‪ٛ‬هی َیٔظُي‪ ،‬حُ طکَحٍ ػيى ٖ‪ ،‬ػيى ٖٖ‬
‫رّىٓض يیآیي کّ ًَخی٘گَ ٖٖ هيحی ىیگَ حٓض ٔ ىٍ حىحيّ‪ ،‬حیٍ ٍهى طخ ٓی ٔ ّٓ‬
‫کٍَٔ گٔظَٕ ٔ حىحيّ يییخري کّ ًَخیٖ ًَخىیٍ حُ طًخيٗ طـهّیخص ْٔظی حٓض‪َْ ٔ .‬‬
‫کخثُی هيحی يو‪ ٕٜٙ‬هٕى ٍح ىحٍى‪.‬‬
‫ٔؿٕى آًٌّْ ٍدحنُّٕع ٔ يَحٓى هَرخَی کّ ىٍ كخنض حكَح‪١‬ت آٌ رّهَرخَی کَىٌ‬
‫حػ‪٠‬خی ريٌ آىيی حَـخيیيِ رٕى‪ٍ ،‬كظّ ٍكظّ ًٍْ ُْئحٌ ٍح هٔظّ کَى؛ ىیگَ رَحی‬
‫آٌْخ طُٓخ ىحٗظٍ یک حٍطزخ‪ٛ ١‬هقآيیِ ٔ ٓخُگخٍ رخ َیَْٔخ ٔ هيحیخٌ كخکى ‪ٍَٟٔ‬ص‬
‫یخكض‪ .‬آٌْخ َگَٕ هٕى ٍح حُ ؿٓخٌ ‪١‬زیؼی ٔ َیَْٔخی آٌ‪ ،‬رّیک َیَٔی «ٔحكي»‬
‫کّ رًّّْ َیَْٔخی ىیگَ كخکى رٕى‪ٕٓ ،‬م ىحىَي ٔ رّطيٍیؾ رّٕٓی یخكظٍ هيحی ٔحكي‬
‫گخو َٓخىَي‪ .‬كخ‪ٛ‬م حیٍ ٓیَطکخيهی‪ ،‬ػَكخٌ ػًین حٓض کّ رّ«حٔپخَی٘خىْخ» يٕٕٓو‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ ػَكخٌ رّيخ يٗگٕیي‪ :‬ىٍ پْ ؿٓخٌ يظـیَ‪« ،‬كویوظی ػخرض» َٓلظّ حٓض کّ‬
‫رخ «ٔحهؼیض ًحطت حَٔخٌ» یکی حٓض؛ ٔ آٌ ٔحهؼیض ًحطی‪« ،‬آطًٍ» یخ «هٕى» ٍحٓظیٍ‬
‫حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ ٔحهغ ًْخٌ «رًٍَْ» حٓض‪ .‬كویوض ْٔظی یکی حٓض ٔ ػخَی َيحٍى‪،‬‬
‫«ؿَْٕ ػخرظی» حٓض کّ ىٍ طٕ ْى ْٔض‪ ،‬پْ «طٕ ًْخَی»‪...‬‬

‫(ٔٔ)‬ ‫ثوُوي یب هّػ کیِبًی‬

‫ىٍ َٓٔىِْخٖ ٔىحیٗ يیم رّحیٍکّ هيحیخٌ ٍح ىٍ ح‪ٛ‬م حُ یک ؿُْ ريحَُي‪،‬‬
‫ٔؿٕى ىحٍى ٔ حیٍ آُْگ ٍح ىٍ آثیٍ ُْئٖ حئَُیٍ َیِ يٗطٕحٌ كْ کَى‪ .‬رٓظَ‬
‫حٓض حیٍگَّٕ گلظّ ٕٗى کّ ىٍ ٍأّ ًّْی حٓطٍِْٕخ یک هيحی رٍِگ هَحٍ ىحٍى‬
‫کّ ًْخٌ «رًٍَْ» يیرخٗي‪ .‬رًٍَْ ٔؿٕى کهی ٔ كخهي ْٕیض ٗو‪ٜ‬ی ٔ ؿیَ هخرم‬
‫ُٗخهض حٓض کّ ىٍ َْ ٔؿٕى كویوی‪ ،‬ؿِء حُ آٌ يٕؿٕى حٓض‪ .‬حيخ گخْٗ رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫پٍَٔىگخٍ ٔ هخنوی ٗو‪َ ٜٗ‬یِ ؿهِٕ يٗکُي‪ .‬حیٍ ٔحهؼیض حنْٕٗ ٍح رخ «آطًٍ» یخ‬
‫هٕی٘ظٍ ٍحٓظیٍ حَٔخَی یکٗ يٗىحَُي‪.‬‬
‫ٖ‪۲۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫کظخد «رٓگٕىگیظخ» ههوض حَٔخٌ ٍح َیِ رَ ًْیٍ يزُخ طزییٍ يٗکُي‪ .‬ح‪ٛ‬م ٔؿٕى‬
‫حَٔخٌ حُ رًٍَْ َ٘ؤص گَكظّ ٔ يَكهّ رّيَكهّ طُِل کَىِ طخ ىٍ ػخنى يخىٖ ٗکم‬
‫گَكظّ حٓض‪( .‬حیٍ حُ ؿُْ ًْخٌ ػخنى ُيؼُم ىٍ ػَكخٌ حكال‪َٕ١‬ی حٓض کّ رؼيْخ ىٍ‬
‫چَِٓی يَؽ رخؽ يهکٕص ىٍػَكخٌ حٓاليی َیِ طـهی کَى‪ ).‬كویوض ػخنى ىٍ کم ػخنى‬
‫ٔؿٕى‪ ،‬رّٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق ك‪ ٍٕ٠‬ىحٍى ٔ رخیي آٌ ٍح ىٍ «هٕیٖ» ؿٔض ٔؿٕ کَى‪.‬‬
‫كویوض ػخنى «رًٍَْ» حٓض‪ ،‬آٌ ٍٔف کم‪ ،‬ىٍ حؿِحی ْٔظی رَّخو «آطًٍ»‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬ىحٍى ٔ چٌٕ حیٍ ىٔ یکی ْٔظُي‪( ،‬آطًٍ = رًٍَْ) پْ حگَ آطًٍ ىٌٍٔ‬
‫ُٗخهظّ ٕٗى‪ ،‬رًٍَْ َیِ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬حیٍ حٔؽ ههّی ػَكخٌ ٔ كهٔلّی ُْئ‬
‫حٓض‪ ،‬کّ یخىآٍٔ حیٍ كيیغ يٍٕ٘ٓ حٓاليی حٓض‪« :‬يٍ ػَف َلّٔ كوي ػَف ٍرّّ‬
‫= َْکْ هٕى ٍح ُٗخهض‪ ،‬يلووخ ً هيحی هٕیٖ ٍح َیِ ُٗخهظّ حٓض‪».‬‬
‫رًّْیٍ ٓیخم‪ ،‬ػَكخٌ ُْئ رَ٘ ٍح ٰانٓی يیریُُي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ رًٍَْ ًّْچیِ‬
‫حٓض‪ ،‬پْ ؿٓخٌ رو٘ی حُ هيح حٓض‪ ٔ ،‬حَٔخٌ کّ گم َٓ ٓزي ؿٓخٌ حٓض‪ ،‬رّ‪َ١‬ین‬
‫حٔنی هيحیی حٓض‪ .‬ريیٍٓخٌ آطًٍ (هٕی٘ظٍ) رخ رًٍَْ یکی حٓض‪ًْ( .‬خٌ َلن ٍٔف)‬

‫ْيف ٍٔكخَت یک ُْئ حیٍ حٓض کّ رخ رًَْخ یکی ٕٗى‪ ،‬حُ حیٍٍٔ حُ ٔؿٕى‬
‫ًْٔی «هٕ ِى حَلَحىی» ىٓض يیک٘ي‪ .‬حیٍ آُحىی ٍح "يٕک٘خ"(َـخص)‬ ‫ِ‬ ‫ىحٗظٍ ىٍ ٗک ِم‬
‫يیَخيُي‪ .‬طخ ُيخَی کّ ٗو‪ ٚ‬رّيٕک٘خ ََٓي‪ ،‬يکٍَح ً طُخٓن هٕحْي یخكض طخ‬
‫رّ هٕىٗکٕكخیی ٔ ىٍک كویوض رَٓي (حیٍ كویوض کّ طُٓخ رًٍَْ ٔؿٕى ىحٍى‪َّْ ،‬یچ‬
‫چیِ ىیگَ) چگَّٕگی طُخٓن ٗو‪ ٚ‬رّٔٓیهّی کخٍيخ طؼییٍ يیٕٗى‪ ،‬کّ یک ح‪ٛ‬م‬
‫ػهض ٔ يؼهٕنی حٓض ٔ رّٔٓیهّی رخالَْ ‪١‬زیؼض يوٍَ يیٕٗى‪ .‬آٌچّ کّ ٗو‪ ٚ‬ىٍ‬
‫گٌٗظّ حَـخو ىحىِ رَ آٌچّ کّ ىٍ آیُيِ حطلخم يیحكظي حػَ يیگٌحٍى ٔ ىٍ ٓخُگخٍی رخ آٌ‬
‫حٓض کّ ٗخيم َُيگیْخی گٌٗظّ ٔ آیُيِ يیٕٗى‪.‬‬
‫«ُٗکَِ چخٍیّ» (‪۰۴۴‬‬ ‫هاثطَی ثوُوي ّ عِبى‬
‫ـ ٕٓ‪ ، ۴‬و) كکیى‪ ،‬ػخٍف ٔ يظؤنّّٓی ُْئ‪ ،‬يزهؾ ٔ ئَؽ يکظذ «حىٔیظّ ٔىحَظّ» ٔ‬
‫ٔكيصگَحی طًخو ػیخٍ حٓض‪ٔ .‬ی َِى ُْئْخ يوخيی يًظخُ ىحٍى ٔ حُ يؼَٔفطَیٍ ٔ‬
‫رخَلًٕطَیٍ حَيیٖيُيحٌ ُْئ حٓض‪ .‬ىٍ طخٍین كهٔلّی رًَُْی ْیچ َخيی ُٗخهظّ‬
‫ٗيِطَ حُ حٔ ٔ ْیچ يکظزی يٕأػَطَ حُ يکظذ حٔ ٔؿٕى َيحٍى‪ُٗ .‬کَِ ىٍ ُيخَی‬
‫َُيگی يی کَى کّ آثیٍ رٕىح حًْیض رٔیخٍ ىحٗظّ ٔ حٔ َو٘ی كیخطی ىٍ رخُٓخُی آثیٍ‬
‫ُْئ ىحٗظّ حٓض‪ .‬حٔ َؤظیٍ کٔی حٓض کّ َٗف ٔ طلٔیَ رَ حٔپخَی٘خىْخ َٕٗظّ حٓض‪.‬‬
‫‪۲۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُٗکَِ رَ یگخَّگی يطهن رًٍَْ پخی ًَیك٘خٍى‪ ،‬رهکّ كو‪ ٢‬طلخٔص ٔ طًخیِ ؿٓخٌ‬
‫ٔ رًٍَْ ٍح حَکخٍ يیکُي‪ .‬حٔ طُٓخ يُکَ ٔؿٕى ىَیخ رّ‪ٍٕٛ‬ص ئظوم ٔ يـِح حُ‬
‫رًٍَْ حٓض‪ .‬رَ هالف يکظذ "ٓخَکیّ" کّ ؿٓخٌ ٍح يل‪ٕٜ‬ل طکخيم پَکَیظی‬
‫(ٔؿٕى ػُ‪َٜ‬ی) يیىحَي ٔ پَکَیظی ٍح حٓخٓخ ؿيحی حُ پٍّٕٔٗ (ٍٔف ٰانٓی کّ ىٍ‬
‫حَٔخٌ كهٕل يیکُي) ٔ ىٍ طوخرم رخ آٌ طهوی يیکُي؛ ُٗکَِ رَ حیٍ رخٍٔ حٓض کّ حیٍ‬
‫پَکَیظی ًْخٌ يخیخ (هیخل ـ ْٔى) حٓض کّ کخيالً يظکی رّرًٍَْ يیرخٗي ٔ ؿيح ٔ‬
‫ئظوم حُ آٌ َیٔض‪ ًّْ« .‬چیِ‪ ،‬حػى حُ آًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٔ يٕؿٕىحص ػخنى ٔ طؼیُخص‪،‬‬
‫ًّْگی ؿهِٕی رًٍَْحَي ٔ حٔ حٓض کّ ىٍ ‪ٍٕٛ‬صْخی يوظهق ٔ حٗکخل گَٕخگٌٕ‬
‫ظٍٕٓ يیکُي ٔ ٔكيصروٖ کؼَحص حٓض‪ .‬حیٍ يُی ٔ طٕیی‪ ،‬حُ آٌ رًٍَْ حٓض‪ٔ ،‬‬
‫گٕیُيِی حیٍ ػزخٍص کّ "حیٍ يُى" َیِ ًحص رًٍَْ ٔ ٍَٕ ؿیذ حٓض‪».‬‬
‫ُٗکَِ كیهٕٔف ؿينی حٓض ٔ طًخيی يکخطذ ُيخٌ هٕى ٍح َوي کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫َظَ ٔی كویوض ىٔ يخْیض ىحٍى؛ یخ رّػزخٍطی ىٔ َٕع ْٔظی ٔؿٕى ىحٍى‪ :‬كویوظی‬
‫ىٓضیخكظُی‪ ٔ ،‬كویوظی ىٍٔ حُ ىٓظَّ‪ .‬كویوض ىٓضیخكظُی <یخ رًٍَْ ٓگَّٕ> کّ‬
‫ىٍ َظَ ٔی ًْخٌ "حیٍٕ٘ح" یخ هخنن ْٔظی حٓض؛ ٔ <رًٍَْ َیَگَّٕ> کّ كویوظی‬
‫حٓض ىٍٔ حُ ىٓظَّ ٔ َخُٗخهظُی کّ كخهي َْ کیلیض یخ َٔزظی حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم «ٍحيخَٕؿخ» (ٓ‪ ٔٓ۳‬ـ ‪ ،ٖٔٔ۰‬و) رخ آٌکّ رًٍَْ ٍح "كویوض يطهن"‬
‫يیىحَي‪ ،‬ىٍػیٍكخل حٍٔح ىحٍحی ىٔ ؿِء يظلخٔص (يخىِ ٔ حٍٔحف َخيظُخْی) يیًٗخٍى‪.‬‬
‫حُ َظَ حٔ‪ ،‬ىٍ هٕى رًٍَْ ْى حٗیخء يخىی ٔ ْى حٍٔحف يظُخْی ٔؿٕى ىحٍَي‪ َْ ٔ ،‬ىٔ‬
‫َیِ رّیک حَيحُِ ٔحهؼیحَي‪ .‬رَ ‪١‬زن َظَ ٍحيخَٕؿخ‪ ،‬رًٍَْ ػهض يخىی‪ ،‬ػهض کخكی‪ٔ ،‬‬
‫ػهض حػيحىی ؿٓخٌ حٓض‪ .‬ؿٓخٌ ىٍ حٔ ٍیّ٘ ىحٍى ٔ رَ حٔ هخیى حٓض ٔ ىٍ حٔ يلٕ‬
‫يیٕٗى‪ .‬ؿٓخٌ ‪ٛ‬ئٍ ؿالل حٔ حٓض ٔ ههوض‪ْٔ ،‬ى ٔ هیخل َیٔض‪ٔ ،‬حهؼیض ٔؿٕىی‬
‫ىحٍى‪ .‬رًٍَْ ٓخٍی ٔ كخ‪ َٟ‬ىٍ حٗیخء ٔ ىٍ ػیٍكخل يُِِ حُ آٌْخ حٓض‪ .‬حٔ‬
‫ٍٔفحالٍٔحف ٔ ٍٔف ؿٓخٌ حٓض‪ ،‬یؼُی حٍٔحف ٔ ؿٓخٌ ؿٔى رًٍَْحَي‪.‬‬
‫حنزظّ حُ ىیيگخِ "ٍحيخَٕؿخ" ىٍ رؼي ط٘زیٓی‪ ،‬ػخنى يخىی ٔ حٍٔحف پیکَ رًٍَْ‬
‫ْٔظُي‪ ،‬حيخ ىٍ رؼي طُِیٓی رًٍَْ حُ ًّْی آٌْخ پخک ٔ يزَح يیرخٗي‪.‬‬
‫حيخ "ُٗکَِ" حٍطزخ‪ٔ ١‬حكي ٔ کؼَص ٍح گٌٍح ًَیىحَي‪ ،‬رهکّ آٌ ٍح يظخكیِیکی ٔ‬
‫ٔؿٕىی يیًٗخٍى‪ .‬حٔ ىٍ حیٍ يٍٕى رّچخَئگیخ حٔپخَی٘خى حٓظُخى يیکُي کّ ىٍ آٌ‪،‬‬
‫رًٍَْ ْى ٗخيم ٔؿٕى حٓض ٔ ْى يٕؿٕىحص‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬ؿٓخٌ ْٔظی ٍح چیِی هخٍؽ‬
‫حُ رًٍَْ ًَیىحَي‪ ،‬رخ حیٍ طلخٔص کّ حُ َظَ حٔ ًّْ چیِ حُ رًٍَْ ‪ٛ‬خىٍٗيِ‪ ،‬حيخ‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫هٕى رًٍَْ حُ چیِی ‪ٛ‬خىٍ َ٘يِ حٓض‪ ،‬یؼُی حٍطزخ‪ ١‬رًٍَْ ٔ ػخنى حٍطزخ‪١‬ی یک‬
‫‪َ١‬كّ حٓض‪ .‬رًٍَْ ْى ػهض كخػهی ػخنى حٓض ٔ ْى ػهض يخىی آٌ؛ رَحی يؼخل ىٍ‬
‫حٍطزخ‪ ١‬کُِٕ ٔ کُِٕگَ‪ ،‬رًٍَْ ْى کُِٕ (ؿٓخٌ) حٓض ٔ ْى کُِٕگَ (هخنن) ْى گم‬
‫کُِٕ ٔ ْى چَم کُِٕگَ (رًٍَْ يٕحى ٓخَُيِیػخنى) حٓض؛ ٔنی ؿٓخٌ رًٍَْ‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ حٍطزخ‪ ١‬حیٍ ىٔ َٔزض ٓخیّ رّهٍٕٗیي یخ َٔزض يٕؽ رّىٍیخ حٓض‪:‬‬
‫ـ «پَٔو "ٕٗطخکظٕ"!‬
‫ـ حیٍ طکّ ًَک ٍح ىٍ آد رگٌحٍ ٔ ‪ٛ‬زلگخْخٌ َِى يٍ آٖ!»‬
‫ـ "ٕٗطخکظٕ" چُخٌ کَى‪.‬‬
‫ـ ٓپْ پيٍٕ رّحٔ گلض‪:‬‬
‫ـ «آیخ طکّ ًَکٗ ٍح کّ ٗخيگخِ ىیَُٔ ىٍ آد َٓخىٖ‪ ،‬رّیخى ىحٍٖ؟»‬
‫ـ «رهٗ»‬
‫ـ «يًکٍ حٓض نطق کُٗ ٔ آٌٍح رّحیٍؿخ ریخٍٖٔ؟»‬
‫ـ "ٕٗطخکظٕ" رّىَزخل آٌ طکّ ًَک گ٘ض‪ ،‬ح ّيخ آٌٍح َیخكض؛‬
‫ـ ًَک کخيالً ىٍ آد كم ٗيِ رٕى‪.‬‬
‫ـ پيٍ گلض‪« :‬نطلخ ً حُ رخالٖ آد ؿَػّٖ رُٕٕ‪ ،‬رزیٍ ٗزیّ چیٔض؟»‬
‫ـ «ًَک!»‬
‫ـ «حُ يیخَّٖ آٌ ؿَػّٖ رُٕٕ‪ٗ ،‬زیّ چیٔض؟»‬
‫ـ «ًَک!»‬
‫ـ حُ حَظٓخٖ آٌ ؿَػّٖ رُٕٕ‪ٗ ،‬زیّ چیٔض؟»‬
‫ـ «ًَک!»‬
‫ـ «آٌٍح رگٌحٍ ٔ پیٖ يٍ آٖ»‬
‫پَٔ چُخٌ کَى‪ًَ ٔ ،‬ک چُخٌ رٕى کّ رٕى‪.‬‬
‫پيٍ رّحٔ گلض‪ :‬ػِیِو رٍّحٓظٗ طٕ ًَٗطٕحَٗ ْٔظىت يطهن ٍح ىٍ حیٍؿخ ىٍک‬
‫کُٗ‪ ،‬ح ّيخ رٍّحٓظٗ کّ حٔ‪ ،‬حیٍؿخ حٓض‪.‬‬
‫حٔ‪ ،‬گَْٕٖ رْ نطیق حٓض‪.‬‬
‫حٔ‪ٍٔ ،‬ف کم ػخنى حٓض‪.‬‬
‫حٔ‪ ،‬كویوض يطهن حٓض‪ ،‬حٔ‪ٍٔ ،‬ف يطهن حٓض ‪...‬‬
‫حٔ‪ ،‬طٕ ْٔظٗ‪ٕٗ" ،‬طخکظٕ!"‬
‫«چخَئگیخ حٔپخَی٘خى»‬
‫‪۲۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٔ ًّْچیِ حٓض ٔ ىٍ ًّْؿخ حٓض‪ .‬رخ ٔؿٕى حیٍ ىٍ َظَ ُٗکَِ ؿٓخٌ ػیُی ٔ‬
‫طـَری َْچُي پَىحهظّ ٔ رخٍ آٍٔىِی "يخیخ" (ْٔى ٔهیخل) حٓض‪ ،‬حيخ ىٍ ػیٍكخل‬
‫ىحٍحی ٔحهؼیض َٔزی يیرخٗي‪ .‬حُ ىیيگخِ ُٗکَِ‪( ،‬هيحی) حیٕ٘حٍ ٔ ًّْی يوهٕهخطٖ‬
‫يخیخ ٔ ؿخىٔی رًٍَْحَي‪ .‬حیٕ٘حٍ طُٓخ رَحی حًْخٌ حَٗحمَیخكظّ ٔحهؼی رَّظَ يیٍٓي‪،‬‬
‫حيخ ىٍ ٔحهغ حیٕ٘حٍ ‪ٍٕٛ‬ص پيیيحٍی ٔ ؿخىٔیی حٓض کّ رَ نٕف ٓلیي رًٍَْ ‪َ١‬حكی‬
‫ٗيِ حٓض‪ُٗ .‬کَِ طؤکیي يیکُي کّ َزخیي ىَیخ ٍح ًَٕى ٍإیخی يل‪ ٞ‬ط‪ ٍٕٜ‬کَى‪ُ ،‬یَح‬
‫ىَیخ يـًٕػّی يُظى حُ ػهضْخ ٔ يؼهٕلْخ حٓض ٔ چُیٍ َظًی ىٍ ػخنى ٍإیخ ٔ هیخل‬
‫رّْیچٍٔی ًَیطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫َظَ ُٗکَِ ىٍرخٍِی ىَیخی يخیخ ٔ هیخنی یخىآٍٔ طلٔیَ حرٍػَری ىٍ "ك‪ٚ‬‬
‫حٌ حنُّخّ َیخو حًح يخطٕح كخَظزٕٓح» حٓض کّ ىَیخ ٍح هٕحد‬
‫یٕٓلیّ" حُ كيیغ َزٕی‪ّ « :‬‬
‫رٍِگ ىٍ رَحرَ هٕحدْخی کٕچکی کّ َْ ٗذ يیریُیى‪ ،‬يیىحَي‪.‬‬
‫ٔنی "ٍحيخَٕؿخ" رَ هالف ُٗکَِ‪ ،‬ؿٓخٌ ٍح كویوی ٔ ُٗخهضپٌیَ يیىحَي‪ .‬حُ‬
‫َظَ حٔ حگَ رًٍَْ كویوی حٓض‪ ،‬رخیي ىَیخیی ْى کّ ىٍ رًٍَْ ٍیّ٘ ىحٍى كویوی رخٗي‪،‬‬
‫رخ حیٍ طلخٔص کّ كویوض ؿٓخٌ رّكویوض رًٍَْ ٔحرٔظّ حٓض‪.‬‬
‫حيخ حیٍ گلظّی ُٗکَِ کّ ؿٓخٌ طْٕى ٔ يخیخ حٓض‪ ،‬رّحیٍ يؼُخ َیٔض کّ رخ ىٓض‬
‫یخكظٍ رّيؼَكض رًٍَْ‪ ،‬ىیگَ ؿٓخٌ َیٔض ٔ َخرٕى يیٕٗى‪ ،‬رهکّ رّحیٍ يؼُخ حٓض کّ‬
‫كو‪ ٢‬رَحی کٔی کّ رّحیٍ يؼَكض ٍٓیيِ رخٗي‪ ،‬يخیخ ٔ طًْٕی رٕىٌ ؿٓخٌ آٗکخٍ‬
‫يیٕٗى‪ٔ ،‬نی رَحی کٔخَی کّ ُُْٕ رٍّْخیی ََٓیيِحَي‪ ،‬ؿٓخٌ ًْچُخٌ کخٍکَى‬
‫كویوت هٕى ٍح ىحٍى‪.‬‬

‫هبًْى کبههب‬
‫«کخٍيخ» یک هخٌَٕ رُیخىیٍ ىٍ حػظوخى ىیُی ُْئیی ٔ رٕىحیی حٓض‪ .‬کخٍيخ ىٍ‬
‫ٓخَٔکَیض رّيؼُی ئجٕنیضْخ ٔ َظخیؾ آٌ ىٍ َُيگی حٓض‪ .‬یؼُی حػًخل َْٗو‪ٚ‬‬
‫نِٔيخ ً ٔ رَّلٕ حؿظُخدَخپٌیَ َظخیؾ َیک یخ ري (حَظوخو یخ پخىحٕ کیٓخَی ـ ٰانٓی) ىٍ حیٍ‬
‫َُيگی ٔ َُيگیْخی رؼيی رّىَزخل ىحٍَي‪ًْ .‬خٌکّ يالی ٍٔيی گلض‪:‬‬
‫ٕٓی يخ آیي َيحْخ ٍح ‪ٛ‬يح‬ ‫حیٍ ؿٓخٌ کِٕ ْٔض ٔ كؼم يخ َيح‬
‫= حگَ ًٗخ ىٍ رَحرَ یک کِٕ رخیٔظیي ٔ َيح ريْیي کّ‪« :‬حی کْٕی رٍِگ!»‬
‫آٌ کِٕ ًْخٌ ‪ٛ‬يحی هٕىطخٌ ٍح رًّٗخ رَيیگَىحَي کّ‪« :‬حی کْٕی رٍِگ!»‬
‫حیٍ ريیٍ يؼُی حٓض کّ «َْچّ رکخٍی ًْخٌ ٍح ىٍٔ هٕحْی کَى»‪.‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫هخٌَٕ کخٍيخ رَحی َؤظیٍ رخٍ ٔ رّطل‪ٜ‬یم ىٍ يظٌٕ حٔپخَی٘خىی ریخٌ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رَ حػَ کَىحٍْخی كَى َیَٔی حیـخى يیٕٗى کّ چگَّٕگی َُيگی آٌ كَى ٍح ىٍ حیٍ‬
‫َُيگی ٔ َُيگیْخی رؼيی ي٘و‪ ٚ‬يیکُي‪ .‬چیِی کّ ىٍػَف ػخو رّهخٌَٕ «ػًم ٔ‬
‫ػکْ حنؼًم» ُٗخهظّ ٗيِ‪ ،‬يخَُي‪َْ« :‬چّ کُی رّهٕى کُی‪ ،‬گَ ًّْ َیک ٔ ري کُی»‬
‫هخٌَٕ «کخٍيخ» ىحٍحی ‪ ٔ۳‬ح‪ٛ‬م حٓض کّ رّحهظ‪ٜ‬خٍ چُیٍ يیگٕیي‪ ٔ :‬ـ ح‪ٛ‬م‬
‫ػهض ٔ يؼهٕل‪َْ« :‬چّ رکخٍیي‪ ،‬رَىحٗض يیکُیي‪ ٕ ».‬ـ ح‪ٛ‬م آكَیُٖ‪ َْ« :‬آٌچّ کّ‬
‫‪١‬هذ يیکُیى‪ ،‬كو‪ ٢‬حُ ‪َ١‬ین ػًم كخ‪ٛ‬م يیگَىى‪ ٖ ».‬ـ ح‪ٛ‬م طٕح‪ٟ‬غ‪َ« :‬پٌیَكظٍ‬
‫آٌچّ کّ ْٔض‪ ،‬يُـَ رّحٓظًَحٍ آٌچّ کّ ْٔض يیٕٗى‪ 4 ».‬ـ ح‪ٛ‬م ٍٗي‪ٍٗ« :‬ي يخ‬
‫كَحطَ حُ َْ َٗحیطی حٓض‪ ۳ ».‬ـ ح‪ٛ‬م ئجٕنیض‪َُ« :‬يگی يخ رّىٓض هٕى يخ حٓض‪،‬‬
‫َّ َیَٔی ىیگَ‪ ۶ ».‬ـ ح‪ٛ‬م پیَٕي‪ًّْ« :‬چیِ ىٍ ؿٓخٌ ْٔظی رّْى پیٕٓظّ حٓض‪ ،‬حُ‬
‫چیِْخی کٕچک گَكظّ طخ رٍِگ‪ ۰ ».‬ـ ح‪ٛ‬م طًَکِ‪ًٗ« :‬خ ًَیطٕحَیي ىٍ یک ُيخٌ‬
‫رّىٔ چیِ يوظهق كکَ کُیي» ‪ ۴‬ـ ح‪ٛ‬م روٖ٘‪« :‬رو٘یيٌ ًْیّ٘ رَّلغ ًٗخ حٓض‪،‬‬
‫روٖ٘ كخکی حُ َیخص كویوی حٓض‪ ۲ ».‬ـ ح‪ٛ‬م طـییَ‪« :‬طخٍین هٕى ٍح طکَحٍ هٕحْي‬
‫کَى‪ ،‬يگَ حیٍکّ ًٗخ طـییَ کُیي‪ ٔٓ ».‬ـ ح‪ٛ‬م حیٍؿخ ٔ حکٌُٕ‪ُ« :‬يخٌ كخل طُٓخ‬
‫چیِی حٓض کّ يخ ىحٍیى‪ ٔٔ ».‬ـ ح‪ٛ‬م ‪ٛ‬زَ ٔ پخىحٕ‪ْ« :‬یچ چیِ حًٍُُٗيی رئٌ‬
‫"ًُْیض ‪ٛ‬زٍٕ" حیـخى ًَیگَىى‪ ٕٔ ».‬ـ ح‪ٛ‬م حًْیض ٔ يلیيیض‪« :‬ریٖطَ ٔ رٓظَ حُ‬
‫آٌچّ حُ ًٗخ حَظظخٍ يیٍٔى کخٍآیی ىحٗظّ رخٗیي‪ ٖٔ ».‬ـ ح‪ٛ‬م َظخیؾ حػًخل‪َْ« :‬چّ‬
‫کُی رّهٕى کُی‪ ،‬گًَّْ َیک ٔ ري کُی» ‪ ٔ4‬ـ ح‪ٛ‬م طٌهیَ حػًخل‪« :‬حػًخل ‪ٟ‬خیغ‬
‫ًَیٕٗى‪ ،‬حََژی ًٗخ چُي رَحرَ رخُ يیگَىى‪ ٔ۳ ».‬ـ ح‪ٛ‬م يلئیض حیٍ ؿٓخَی‪:‬‬
‫«رخُگ٘ض کخيم َظخیؾ حػًخل ىٍ حیٍ ىَیخ حيکخٌپٌیَ َیٔض‪».‬‬

‫کیِبىٌّبفزی ٌُلّ‬
‫پیٖ حُ حَوالد کپََیکی ٔ حهظَحع طهکٕٔپ‪ًُْ ،‬یض ػًٕو رَ٘ ىٍرخٍِی َظخو‬
‫کیٓخَی‪ ،‬رٔیخٍ يلئى رٕى ٔ رَّٕػی کیٓخٌُٗخٓت رخٍٔ ىحٗظُي کّ رّآٌ «ْیجض‬
‫رطهیًیٕٓی» يیگلظُي‪ .‬ىٍ ْیجض رطهیًیٕٓی ُيیٍ يَکِیض ىحٗض‪ .‬حيخ ىٍ َُٓيیٍ‬
‫ُْئٓظخٌ‪ ،‬يظلکَحٌ ُْئ‪ ،‬كن يطهذ ٍح ىٍرخٍِی ریکَحَّگی ُيخٌ ٔ يکخٌ حىحء‬
‫کَىِ رٕىَي‪ .‬کیٓخٌُٗخٓی ُْئْخ ٔ َظَیّ پَىحُیْخی آَخٌ ىٍرخٍِی ػخنى ْٔظی ٔ‬
‫ُيخٌ ٔ يکخٌ‪ ،‬كخ‪ٛ‬م حکظ٘خكخص ٔ رَحْیٍ يلکى ٔ ئظيل ػهًی َزٕى‪ ،‬رهکّ َظیـّی‬
‫ئظویى طلکَ ٕٗٓىی ٔ هِٕی طویم ٗگلضحَگیِ آَخٌ ىٍرخٍِی ػخنى ْٔظی رٕى‪.‬‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُيخٌ حُ َظَ يظلکَحٌ ُْئ‪ٓٔ ،‬ؼظی َخيلئى رٕى کّ ىٍ ًٗخٍِ ًَیگُـي ٔ‬

‫رًّْیٍ ىنیم رَحی ُٓـٖ آٌ‪ ،‬رّيویخّْخی يؼًٕنی َظیَ ٍُٔ‪ْ ،‬لظّ‪ ،‬يخِ ٔ ٓخل‬
‫حػظُخی َيحٗظُي‪ُ .‬يخٌ حُ ىیي ُْئْخ ریٖطَ پيیيِی کیلی رٕى طخ ک ًّی؛ حيخ ًْیٍ‬
‫پيیيِی کیلی‪ ،‬کًیّظی ىٍ هٕى َٓلظّ ىحٗض ٔ آٌ ػزخٍص رٕى حُ یک ٓهٔهّ ىٍِْٔخی‬
‫ُيخَی يٕٕٓو رّ"کخنپخ" کّ یک ىٍِٔی ُيخَی حٓض ٔ كخ‪ٛ‬هّ يیخٌ آؿخُ ٔ پخیخٌ یک‬
‫َظخو ؿٓخَی ٍح ىٍ رَ يیگیَى‪ .‬رّػویيِی رؼ‪٠‬ی يظلکَحٌ ُْئ‪ ،‬یک کخنپخ چیِی ىٍ‬
‫كئى ٓٓٓ‪ٓ ٔ/ ٖ44 /‬خل رّ‪ٕ١‬ل يیحَـخيیي ٔ رؼ‪٠‬ی ىیگَ ييص ىٔحو یک کخنپخ ٍح‬
‫ٓٓٓ‪ٓ ٔ/ ٕ۴ٓ /ٓٓٓ/‬خل‪ ،‬طوًیٍ يیُىَي‪ .‬ىٍرخٍِی ‪ٕ١‬ل ٔ ييص ىٔحو کخنپخْخ‪،‬‬
‫حطلخم َظَی يیخٌ يظلکَحٌ ُْئ ٔؿٕى َيحٗض‪.‬‬
‫‪١‬ی یک ىٍِٔی ُيخَت کخنپخ‪ ،‬یک َظخو ؿٓخَی رّٔؿٕى يیآيي‪ٗ ،‬کم يیگَكض‬
‫ٔ يَحكم طکخيهی هٕى ٍح يیگٌٍحَیي‪ُْ .‬ئْخ يؼظوي رٕىَي یک َظخو ؿٓخَی حُ طٕىِی‬
‫رّْى چٔپیيِ‪ ،‬كَ٘ىِ ٔ يُوز‪ ٞ‬آؿخُ يیٕٗى ٔ رّئٍَ يُزٔ‪ ٢‬يیگَىى‪ ،‬پوٖ‬
‫يیٕٗى‪ٓٔ ،‬ؼض يییخري ٔ ىٍ ػیٍكخل آْٔظّ آْٔظّ طوهوهی ىٍ آٌ ٍحِ پیيح يیکُي‪.‬‬
‫ٔهظی یک َظخو ؿٓخَی رّپخیخٌ يیٍٓي‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ یک َظخو ؿٓخَی ىیگَ آؿخُ‬
‫يیٕٗى‪ .‬كخل حگَ روٕحْیى ٗکهی رَحی َظخوْخی ؿٓخَی هخثم ٕٗیى‪ ،‬رخیي چیِی ٗزیّ‬
‫رّ ُگَىُٔو یخ چَهّ ٍح ىٍ ًٍْ هٕى يـٔى کُیى؛ کّ ٗزیّ رّیک چَم آٓیخد رخٗي‪.‬‬

‫پیلائِ‬
‫كکخیض پیيحیٖ ىٍ َْىیٍ ٔ يکظذ‪ ،‬یک رلغ رُیخىی حٓض کّ حُ َگَگخِ آٌ ىیٍ‬
‫ٔ یخ يکظذ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬پیيحثٖ حَٔخٌ ٔ ىیگَ پيیيِْخی ْٔظی ٔ رخنطزغ ٍٔحر‪٢‬‬
‫حَٔخٌ رخ ؿٓخٌ ٔ هخنن ْٔظی هزَ يیىْي‪ .‬حیٍ يزلغ ىٍ آثیٍ ُْئ يٍٕى طٕؿّ ىهین‬
‫هَحٍ گَكظّ ٔ رخ ؿِثیخص رٔیخٍ ريحٌ پَىحهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫يخؿَحی ههوض ىٍ يٌْذ ُْئ‪ ،‬يخَُي ىحٓظخٌ پیيحثٖ ىٍ کظخد طٍٕحص ٔ ىیٍ‬
‫یٕٓى (کّ رؼيح ً يٍٕى پٌیَٕ َ‪َٜ‬حَیض ٔ حٓالو َیِ هَحٍ گَكض) ُ‬
‫ٗٔظّ ٔ ٍُكظّ َیٔض‪.‬‬
‫كَحٔحَی ٔ طکؼَ ٔ طُٕع يظٌٕ يويّ ٔ ح‪ٛ‬هت ُْئ ٓزذ ٗيِ حٓض کّ َظَیّی‬
‫آكَیُٖ ىٍ آٌْخ َیِ يظُٕع ٔ ک٘يحٍ رخٗي‪ .‬طوَیزخ ً ىٍ ریٖطَ يُخرغ ح‪ٛ‬هت ُْيی‬
‫ئؤنّی آكَیُٖ يطَف ٗيِ حٓض‪ .‬یکٗ حُ حیٍ يُخرغ کظخد «يًَُٕٓیظی» حٓض‪.‬‬
‫َْچُي يًَُٕٓیظی حُ ؿًهّی هخٌََٕخيّْخ حٓض ٔ ىٍ َگخِ َؤض کظخد كوٓٗ ٔ‬
‫كوٕهٗ رَّظَ يیآیي؛ حيخ ؿخٖ ؿخٖ کظخد پَ حٓض حُ َکخص حهالهٗ ٔ كکًٗ‪.‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫روٖ حػظى ك‪ٜ‬م حٔل حُ ك‪ٕٜ‬ل ىٔحُىِگخَّی کظخد‪ ،‬رّيزلغ آكَیُٖ‬

‫حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬یخكظّ حٓض‪َ١ .‬كٗ کخيهی حُ آكَیُٖ‪ ،‬طَط ُّذ ٔ طَطیذ آكَیُٖ يٕؿٕىحص‪،‬‬
‫َوٖ َْیک ىٍ آكَیُٖ ٔ ٍر‪َٔ ٔ ٢‬زض َْیک حُ آٌْخ ٍح رخ ٔؿٕى هخثى رًّحص ٔ‬
‫ىیگَ يٕؿٕىحص حٍحثّ يیىْي‪ .‬حیٍ ‪َ١‬ف ًَٕىحٍ ىٍهض ٔحٍَّٖٔ حٓض کّ ٍیّ٘ ٔ‬
‫طُّی ىٍهض ىٍ رخال ٔ ٗخهّْخٖ آٌ رًّٓض پخثیٍحَي‪ ،‬چَح کّ ٍیّ٘ی ح‪ٛ‬هٗ حُ ىل‬
‫هٕى‪ٗ ،‬خهّ ٔ ٗخهّْخٖ كَػٗ ریٌَٔ يیىْي‪ ٔ ،‬آٌْخ ْى َْیک رَّٕرّی هٕى چُیٍ‬
‫يیکُُي؛ حیٍ كَکض َٕػٗ طُِل حٓض کّ يُ٘ؤ کیٓخَی ىحٍى‪.‬‬
‫یؼُٗ آٌ ًحص يطهن‪ ،‬هٕى ٍح ىٍ رًَْخ كَٔ يیکخْي ٔ حٔ ٍح يؤيٍٕ حيَ آكَیُٖ‬
‫يیکُي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ پْ حُ حَٓيحو َْ ىٍِٔ‪ ،‬رخُٓخُٖ ٔ آكَیُٖ يـيى حُ رًَْخ ٔ‬
‫رّىٓض حٔ آؿخُ يیٕٗى ٔ ئیَ ٍٗي ٔ کًخل هٕى ٍح يیپیًخیي‪.‬‬

‫يظٌٕ يويّ ٔ ح‪ٛ‬هت آثیٍ ُْئ َیِ ًْخَُي ىیگَ ػُخ‪ ٔ َٛ‬يٕأنلّْخ ٔ َیِ‬
‫يٌحْذ آٌ رٔیخٍ يظُٕع ٔ يظکؼَ حٓض‪ .‬يزلغ آكَیُٖ َیِ ٍٔحیظٗ ٔحكي ٔ یگخَّ‬
‫َيحٍى ٔ رّكٔذ يظٌٕ يوظهق ٔ حَيیّْ٘خٖ ‪َ١‬ف ٗيِ ىٍ آٌْخ يظلخٔص حٓض‪،‬‬
‫چُخٌکّ ٍیگٔىح آكَیُٖ ػخنى ٍح رّّٓ ‪ٍٕٛ‬ص ط‪ٕٜ‬یَ يیکُي‪.‬‬
‫ٔ ـ ًْچٌٕ ٓخُِٖ حُ چٕد کّ َـخٍ حنْٕٗ ٔ حٓطٍِٕحٖ "طٕٗظَح" آٌ ٍح حُ‬
‫ػُخ‪ َٛ‬حُنٗ يیطَحٗي ٔ رّکًک ‪ُٛ‬ؼضگَحٌ حٓخ‪١‬یَٖ "ٍرْٕٓخ" َٓ ْى يیکُي‪.‬‬
‫ٕ ـ ًْچٌٕ طُخٓم ٔ طٕحني کّ ىٍ آٌ چیِٖ حُ چیِ ىیگَ ُحىِ يیٕٗى‪ ،‬ىٍ حیٍ‬
‫َظَیّ "ٔیِٕ٘کخٍيخ" رّيؼخرّ پيٍ ًّْی يٕؿٕىحص يطَف حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ رّيؼخرّ هَرخَٗ ؿٓخَٗ کّ حُ حؿِحٖ آٌ‪ ،‬حؿِحٖ ؿٓخٌ ٓخهظّ يیٕٗى؛ حنزظّ‬
‫ٍیگٔىح حیٍ ّٓ ٍح رخ ْى ؿًغ يیکُي ٔ حُ ؿًغ ىٔ یخ ّٓ ٍٔحیض حُ آكَیُٖ ىٍ کُخٍ‬
‫ْى‪ ،‬حكٔخّ َخٓخُگخٍٖ ًَیکُي‪.‬‬
‫ىٍ حَيیّ٘ی حٔپخَی٘خىٖ <کّ ُٗکَِ يزهؾ آٌ حٓض> رًٍَْ ؿَْٕ ْٔظٗ حٓض‬
‫کّ ؿٓخٌ ٍح حُ هٕى پيیي يیآٍٔى‪ ،‬حٔ ْى ػهض كخػهٗ ػخنى ٔ ْى ػهض يخىٖ آٌ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ آيُِْٕخٖ گیظخ يخىِ یخ ْیٕالٖ ػخنى (پَکَیظٗ) رّيؼخرّ ٍكى ٌُ حٓض کّ‬
‫هيح ًْچٌٕ پيٍ کیٓخَٗ طوًّی يٕؿٕىحص ٍح ىٍ آٌ يیَٓي طخ رّ‪ٍٕٛ‬صْخٖ يوظهق‬
‫ىٍآیُي‪ ...‬گٕیخ يًَُٕٓیظی ىٍ پٗ ؿًغ يیخٌ حیٍ ٍٔحیضْخ حٓض ٔ ئؤنّ ٍح رّگَّٕٖ‬
‫‪َ١‬ف کَىِ ٔ رّپیٖ يیرَى کّ َّطُٓخ رخ ٍٔحیضْخٖ يظٌٕ ىیگَ طؼخٍ‪َ ٝ‬يحٍى‪ ،‬رهکّ‬
‫رخ چیُ٘ٗ ٔح‪ٟ‬ق ٔ ٗلخف‪ٍٔ ،‬حیضْخ ٍح طزییٍ يیکُي‪.‬‬
‫ٓٓٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پوٍِ كوىاًَگبى كه هْهك آكویٌِ‬

‫كَُحَّگخٌ رٍِگ رّ"يُٕ" کّ رخ هخ‪ َٖ١‬ؿًغ َ٘ٔظّ رٕى‪ ،‬طوَد یخكظُي‪ ٔ ،‬حٔ ٍح‬
‫َیخی٘ٗ ِٓحٔحٍ کَىِ‪ ،‬چُیٍ گلظُي‪ :‬حٖ یگخَّ حنّ! نطق كَيخ ىهین ٔ رّٗیِٕٖ‬
‫يُخٓذ‪ ،‬هٕحَیٍ ىیُٗ َْیک حُ ‪١‬زوخص (چٓخٍگخَّی ح‪ٛ‬هٗ‪١ ٔ )ٍَّٔ ،‬زوخص يیخَٗ ٍح‬
‫رَ يخ رًُخ‪ُ .‬یَح هيحیخ! طُٓخ طٕیٗ آگخِطَیٍ رّيو‪ٕٜ‬ى‪ ،‬یؼُٗ آٌ آثیٍْخ ٔ يؼَكض َلْ‬
‫کّ ىٍ هخنذ حیٍ حكکخو کخيم يَرٕ‪ ١‬رّٔؿٕى هخثى رًّحص (ٕٓیًزٕٓٔ) ٔ َخُٗخهظُٗ ٔ‬
‫ىٓض َخیخكظُٗ حٓض‪ ،‬رَحی يخ رخُگٕ رلَيخ!‬
‫حٔ کّ هيٍطٖ ٍح كي ٔ‬ ‫پبٍـ هٌْ‪:‬‬
‫حَيحُِ َیٔض‪ ،‬چٌٕ حیٍگَّٕ حُ ٕٖٓ رٍِگ كَُحَّگخٌ ػخنیؿخِ يٍٕى پَٖٓ‬
‫هَحٍگَكض‪ ،‬آَخٌ ٍح رّٗخیٔظّگٗ كَيض َٓخى ٔ پخٓن كَيٕى‪« :‬گٕٕ كَح ىْیي!»‬
‫حیٍ ػخنى رّْیجض ٓیخْٗ‪ ،‬ؿیَ‬ ‫هٌْؤ ػبلن‪:‬‬
‫هخرم ٍإیض‪ ،‬كخهي َ٘خَّْخٖ هخ‪ ،ٙ‬ىٓض َخیخكظُٗ رخ ػوم‪َ ،‬خُٗخهظُٗ‪ ،‬گٕیٗ ئظـَم‬
‫ىٍ هٕحد ػًین رٕى‪ .‬آٌگخِ ٔؿٕى هخثى رًّحص ٰانٓی «ٕٓیًزٕٓٔ» کّهٕى َخيلّٕٔ‬
‫حٓض‪ ،‬حيخ ًّْی حیٍ ػُخ‪ َٛ‬ح‪ٛ‬هٗ ٍح يلّٕٔ يیٓخُى‪ ،‬رخ هيٍص هالم ٔ‬
‫يوخٔيض َخپٌیَ ظخَْ گ٘ض‪ ٔ ،‬آٌ ٓیخْٗ ٍح ُىٔى‪ .‬حٔ کّ طُٓخ رخ حَيحو ىٌٍٔ يیطٕحٌ‬
‫ىٍکٖ کَى‪ ،‬حٔ کّ نطیق ؿیَ هخرم ط٘وی‪ ٔ ٚ‬حُنٗ حٓض‪ ،‬حٔ کّ ىٍک َخٗيَٗ ٔ ىٍ‬
‫رَگیََيِی ًّْی يوهٕهخص حٓض‪ ،‬رّحٍحىِی هٕیٖ ؿهِٕ کَى‪.‬‬
‫حٔ کّ يیم ىحٗض حَٕحع يوظهق يٕؿٕىحص ٍح حُ ؿٔى هٕى‬ ‫آكویٌِ آة‪:‬‬
‫ریخكَیُي‪ ،‬ىٍ حرظيح رخ یک طؤيم‪ ،‬آد ٍح آكَیي ٔ طوى هٕى ٍح ىٍ ىٌٍٔ آٌ ؿخٖ ىحى‪.‬‬
‫آٌ طوى‪ ،‬طوًی ‪١‬الیٗ ٗي‪،‬‬ ‫ىایِ ثوُوب‪:‬‬
‫رّنلخظ ىٍهُ٘يِگٗ رٔخٌ هٍٕٗیي؛ هٕى حٔ ىٍ يوخو رًَْخ‪ ،‬پيٍ ٔ رُیخٌگٌحٍ کم‬
‫ػخنى‪ ،‬حُ آٌ طوى ُحىِ ٗي‪ .‬آدْخ ٍح َخٍحِ يیَخيُي ُیَح آدْخ ىٍ ٔحهغ يٕنٕى ََِحَي؛‬
‫حُ آٌ ؿٓض کّ آد َؤظیٍ يُِنگخِ (حیُّ) حٔ رٕى‪ ،‬نٌح حٔ ٍح "َخٍحیُّ" َخيیيِحَي‪.‬‬
‫حُ آٌ ػهض (َؤض) کّ ؿیَ هخرم‬ ‫هبُیذ ثوُوب‪:‬‬
‫ط٘وی‪ ،ٚ‬حريٖ ٔ ٔحهغ ٔ َخٔحهغ حٓض‪ ،‬آٌ ٗو‪( ٚ‬پٍّٕٔٗ) يظٕني ٗي کّ ىٍ حیٍ‬
‫ؿٓخٌ رّرًَْخ يٍٕ٘ٓ حٓض‪ .‬آٌ ٗو‪ ٚ‬حنْٕٗ‪ ،‬یک ٓخل طًخو رَ ٍٖٔ آٌ طوى‬
‫هٕحریي‪ ،‬آٌگخِ هٕى حٔ (طُٓخ) رخ هِٕی يظلکَِی هٕیٖ آٌ طوى ٍح رّىٔ َیى طؤیى کَى‪.‬‬
‫آكویٌِ آٍوبى ّ ىهیي‪ :‬حٔ حُ آٌ ىٔ َیًّ‪ ،‬آًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٍح ٗکم ىحى ٔ ىٍ‬
‫ریٍ آٌْخ ػخنى يیخَٗ‪ ،‬یؼُٗ ؿٓخص ْ٘ظگخَّی حكن‪ ٔ ،‬ؿخیگخِ حريٖ آدْخ ٍح هَحٍ ىحى‪.‬‬
‫ٔٓٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫حٔ ًْچُیٍ حُ هٕی٘ظٍ هٕیٖ‬ ‫اًْوبم ػول‪:‬‬

‫(آطًٍ) ػوم ٍح ریٌَٔ ک٘یي کّ ْى ٔحهغ ٔ ْى َخٔحهغ حٓض‪ ٔ ،‬رًّْیٍ ‪ٍٕٛ‬ص حُ ػوم‬
‫حَخَیض ٍح کّ کخٍکَى هٕىآگخْٗ ىحٍى ٔ يظلَع حُ آٌ حٓض‪ ،‬يُ٘ن کَى‪.‬‬
‫ٓپْ آٌ یگخَّی حػظى‪َ ،‬لْ ٔ‬ ‫آكویٌِ فلایبى‪:‬‬
‫ًّْی يوهٕهخص پٕٗیيِ رّکیلیخص ّٓگخَّ ٔ پُؾ حَيحيٗ ٍح کّ کخثُخص كٔٗ ٍح ىٍک‬
‫يی کُُي‪ ،‬رخ َظى هخ‪ ٙ‬هٕىٗخٌ ریٌَٔ ک٘یي‪ .‬حٔ پْ حُ چٔپخَیيٌ حؿِحٖ رٔیخٍ‬
‫کٕچک ٖٗگخَّ <کّ هيٍص الیظُخْٗ ىحٍَي> رّیکيیگَ‪ًّْ ،‬ی يٕؿٕىحص ٍح آكَیي‪.‬‬
‫رّىنیم حیٍکّ آٌ ٖٗ َٕع حؿِحٖ رٔیخٍ کٕچک‪ ،‬کّ کخنزي يوهٕهخص ٍح ٗکم‬
‫يیىُْي‪ٔ ،‬حٍى (آ ـ َٖٗ) حیٍ (يوهٕهخص) يیَٕٗي‪ ،‬رُخرَحیٍ هَىيُيحٌ کخنزي حٔ ٍح‬
‫َٗیَِ (ؿٔى) يیَخيُي‪ .‬آٌ ػُخ‪ َٛ‬يٓى ًَْحِ رخ کخٍکَىٗخٌ ٔحٍى يیَٕٗي ٔ ػوم‬
‫رّٔحٓطّی هٕى حُ کخنزي ًّْی يٕؿٕىحص ٔ آٌ یگخَّی كُخَخپٌیَ ؿيح يیٕٗى‪ ٔ .‬حیٍ‬
‫ؿٓخٌ حُ حؿِحٖ ؿًٔخَت رٔیخٍ کٕچک حیٍ ْلض پٍّٕٔٗی رٔیخٍ َیَٔيُي ریٌَٔ‬
‫ؿٓیي‪ ،‬كخَٗ حُ ؿخٔیيحَّ ریٌَٔ آيي ٔ كی‪٠‬خٌ گَكض‪ .‬ىٍ يیخٌ آٌْخ َْ ػُ‪ َٜ‬رؼيٖ‪،‬‬
‫ٔیژِگٗ ػُ‪ َٜ‬هزهٗ ٍح رّىٓض يیآٍٔى‪ ٔ ،‬ىٍ حیٍ َُـیَِ َْیک حُ آٌْخ ؿخیگخْٗ‬
‫حٗـخل يیکُُي‪ ،‬كظٗ گلظّحَي ‪ٛ‬لخص رٔیخٍ ُیخىٖ ٍح ىحٍح هٕحُْي رٕى‪ .‬حيخ ىٍ آؿخُ حٔ‬
‫َخوْخ‪ ،‬حػًخل ٔ حكٕحنٗ ٍح رَ ‪١‬زن کهًخص ٔىح‪ ،‬رَحٖ ًّْی يٕؿٕىحص يوهٕم طؼییٍ‬
‫کَى‪ .‬حٔ‪ ،‬هيحَٔي‪ًْ ،‬چُیٍ ‪١‬زوّی هيحیخٌ آَخٌ کّ حُ َؼًض كیخص رَهٍٕىحٍحَي ٔ‬
‫َٓٗض ٗخٌ كؼخل حٓض ٍح آكَیي؛ َیِ ‪١‬زوّی َخيلّٕٔ ٓخىْیّْخ ٔ هَرخَٗ حريٖ ٍح‪.‬‬
‫آكویٌِ ّكاُب‪ :‬حيخ حٔ رَحٖ حؿَحٖ ‪ٛ‬لیق هَرخَٗ حُ آطٖ‪ ،‬رخى ٔ هٍٕٗیي‬
‫ٔىحْخی ؿخٔیيحَّی ّٓگخَّ رَّخوْخٖ ٍیک‪ ،‬یـّٕ ٔ ٓخيٍ ٍح ریٌَٔ ک٘یي‪ُ .‬يخٌ ٔ‬
‫طؤیىرُيْٖخٖ آٌ‪ ،‬يخِْخٖ هًَٖ ٔ حكالک‪ٍٔ ،‬ىْخ‪ ،‬حهیخَّْٕخ‪ ،‬کِْٕخ‪ ،‬ىٗضْخ‪،‬‬
‫ُيیٍ َخًْٕحٍ‪ُْ ،‬يپیّ٘گٗ‪ ،‬هِٕی َخ‪١‬وّ‪ٍٟ ،‬خ‪ ،‬يیم ٔؿ‪٠‬ذ ٔ طًخو حیٍ يوهٕهخص‬
‫ٍح حٔ رًّْیٍ ‪ٍٕٛ‬ص آكَیي‪ ،‬چٌٕ ػالهّيُي رٕى رّحیٍ يٕؿٕىحص ْٔظٗ رو٘ي‪.‬‬
‫رّػالِٔ‪ ،‬رَحٖ طًخیِ يیخٌ‬ ‫روبیي هیبى ك‪ٚ‬یلذ ّ همیلذ‪:‬‬
‫حػًخل‪ ،‬حٔ ٗخیٔظّگٗ ٍح حُ َخٗخیٔظّگٗ ؿيح ٓخهض ٔ رخػغ ٗي يوهٕهخص رّؿلضْخی‬
‫(يظ‪٠‬خى) َظیَ طؤنى ٔ ٍ‪ٟ‬خ يزظال رخُٗي‪ ٔ .‬رخ حؿِحٖ رٔیخٍ کٕچک كخَٗ حُ پُؾ‬
‫ػُ‪َٜ‬ی کّ ًکَ ٗي‪ ،‬کم حیٍ ؿٓخٌ رّطَطیزٗ هخ‪ٗ ٙ‬کم يیگیَى‪ .‬حيخ هيحَٔي ىٍ‬
‫آؿخُ رَحٖ ََْٕع يٕؿٕى ٍٔٗٗ ٍح يؼیٍ کَى‪ ،‬ىٍ آكَیُْٖخٖ رؼيٖ طُٓخ ًْخٌ‬
‫ٍٕٔ رّ‪َ ٍٕ١‬خهٕحٓظّ رَگِیيِ ٗيِ حٓض‪ َْ .‬آٌچّ ٍح ىٍ آكَیُٖ َؤض رَّْیک‬
‫ٕٓٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ يٕؿٕىحص طو‪ٜ‬ی‪ ٚ‬ىحى حػى حُ ‪ ٍَٟ‬یخ كخیيِ‪ ،‬يَٓرخَٗ یخ رٍٗكًٗ‪ ،‬ك‪٠‬یهض یخ‬
‫گُخِ‪ٛ ،‬يم یخ کٌد‪ ،‬آٌْخ پْ حُ آكَیُٖ َخهٕحٓظّ َیِ رّآٌ يٕؿٕىحص چٔپیيَي‪.‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ ىٍ طـییَ ك‪ٕٜ‬ل ٓخل‪ َْ ،‬ك‪ٜ‬م پٌیَحٖ ػالثى هخ‪ ٙ‬هٕى حٓض‪،‬‬
‫يٕؿٕىحص يخىٖ ْى ىٍ َُيگٗ ؿيیي‪ ،‬ئیَ حػًخل يؼیٍ هٕى ٍح حُ َٓ يیگیََي‪.‬‬
‫رَحٖ پیٍٖكض‬ ‫آكویٌِ ‪ٛ‬جوَی ثواُوٌَ ّ كیگو ‪ٛ‬جوبد‪:‬‬
‫ػٕحنى‪ ،‬حٔ رَحًُّْْخ‪ ،‬گ٘ظخٍیّْخ‪ٔ ،‬ی٘یّْخ ٔ ٕٗىٍِْخ ٍح حُ ىْخٌ‪ ،‬رخُٔحٌ‪ٍ ،‬حٌْخ ٔ‬
‫پخْخٖ هٕى آكَیي‪.‬‬
‫رخ طؤیى ريٌ هٕى‪ ،‬هيحَٔي َیى‬ ‫روَین ثَ عٌَیذ‪:‬‬
‫يٌکَ ٔ َیى يٕأَغ ٗي؛ حٔ رخ آٌ َیًّی (يٕأَغ هٕى) ٔیَحؽ ٍح آكَیي‪.‬‬
‫ٔ حیٍ يويّطَیٍ ىٍ يیخٌ‬ ‫آكویٌِ هٌْ‪:‬‬
‫ىٔرخٍ ُحىِ ٗيِگخٌ! ريحَیي کّ يٍ آكَیيِگخٍ کم حیٍ ؿٓخَى کّ آٌ ٔیَحؽ يٌکَ رخ‬
‫حؿَحٖ ٍیخ‪ٟ‬ض‪ ،‬هٕىٕ يَح آكَیي‪.‬‬
‫پْ يٍ‪ ،‬ىٍ كخنٗ کّ ٕٗم‬ ‫آكویٌِ كوىاًَگبى‪:‬‬
‫آكَیُٖ يٕؿٕىحص ٍح ىحٗظى‪ٍ ،‬یخ‪ٟ‬ضْخٖ رٔیخٍ ٗخم رّؿخ آٍٔىو‪ ٔ ،‬رخ حیٍ کخٍ ىِ‬
‫كَُحَّی ػخنیؿخِ‪ ،‬هيحیخٌ يٕؿٕىحص يوهٕم ٍح آكَیيو‪ :‬يَٖکٗ‪ ،‬حطَٖ‪ ،‬حطگیَحّ‪،‬‬
‫پٕنٔظیّ‪ ،‬پٕنّ‪ ،‬کَطٕ‪ ،‬پَکظْ‪ٗٔ ،‬ی٘ظّٓ‪ ،‬رَٓیگٕ‪َ ٔ ،‬خٍىِ‪.‬‬
‫آَخٌ ْلض يُٕٖ ىیگَ ٍح کّ ىحٍحٖ ْٕٕ ٔ ًکخٔص رٔیخٍ رٕىَي‪ ،‬هيحیخٌ ٔ‬
‫‪١‬زوخص هيحیخٌ ٔ كَُحَّگخٌ ػخنیؿخِ ىحٍحٖ هيٍص رٗكي ٔ ك‪ ،َٜ‬آكَیيَي‪.‬‬
‫یکّْ٘خ(ٕٔ)‬ ‫آكویٌِ هْعْكاد ًیوَالُْٔ‪:‬‬
‫ٍحکّْ٘ٔخ‪ ،‬پی٘خکّْخ‪ ،‬گُئَِْْخ‪ ،‬کیُخٍِْخ‪( ...‬هخىيخٌ ٔ َٕحَُيِگخٌ هيحیخٌ)‬
‫حٍِْٕٗخ‪َ ،‬خگّْخ‪َٓ ،‬پّْخ‪ٕٓ ،‬پََّْخ‪١( ...‬زوخص يظؼيى حٍٔحف ٔ هيحیخٌ يظؼيى حَٕحع‬
‫يخٍْخ‪ ،‬پََيِگخٌ‪ ٔ ،‬كَ٘حص) ٍح آكَیيَي‪.‬‬
‫آًٍهٖ‪ٍ ،‬ػي ٔ رَم‬ ‫آكویٌِ اثوُب ّ ؿیوٍ‪:‬‬
‫ٔ حرَْخ‪ٍَ ،‬گیٍ کًخٌْخٖ َخه‪ٍْ( ٚ‬یظّ) ٔ کخيم‪ٓٗ ،‬خدْخ‪ٛ ،‬يحْخٖ كٕم ‪١‬زیؼٗ‪،‬‬
‫ٓظخٍِگخٌ ىَزخنّىحٍ ٔ حَٕحع گَٕخگٌٕ ٍَْٕخٖ آًٓخَٗ ٍح آكَیيَي‪.‬‬
‫کَوْخ ٔ ٕٓٓکْخٖ‬ ‫آكویٌِ ؽْواد‪ ،‬فيًلٍگبى ّ عوبكاد‪:‬‬
‫رٍِگ ٔ کٕچک‪ ،‬پَٔحَّْخ‪ٗ ،‬پْٖخ‪ ،‬يگْْخ‪ ،‬كَ٘حص‪ ،‬ؿًیغ كَ٘حص گَِيِ ٔ‬
‫َیَُُٖيِ‪ ٔ ،‬حَٕحع يوظهق حٗیخٖ ػخرض ٍح آكَیيَي‪ .‬ريیٍٓخٌ کم حیٍ يٕؿٕىحص‪ ،‬ػخرض‬
‫ٔ ؿیَػخرض‪ ،‬رّىٓض آٌ حكَحى ػخنیؿخِ حُ ‪َ١‬ین ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ رّكَيخٌ يٍ‪َْ ٔ ،‬‬
‫ٖٓٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫يٕؿٕى رَ حٓخّ َظخیؾ حػًخل هٕى‪ ،‬آكَیيِ ٗي‪ َْ ٔ .‬ػًم يوٍَ يَرٕ‪ ١‬رَّْیک حُ‬
‫يوهٕهخص ٍٖٔ ُيیٍ‪َ ٔ ،‬یِ ٗیِٕی طٕنيٗخٌ ٍح ىهیوخ ً رًّٗخ حػالو يیکُى‪.‬‬
‫(حٓذ ٓخَخٌ)‬ ‫آكویٌِ پَزبىكاهاى‪ ،‬رقنگناهاى ّ گیبُبى‪:‬‬
‫کیَُِْخ‪ ،‬يیًٌْٕخ‪ ،‬يخْیخٌ‪ ،‬حَٕحع گَٕخگٌٕ پََيِگخٌ‪ ،‬گخٔ‪ ،‬گٌُٕ‪ ،‬حَٔخٌ‪ٔ ،‬‬
‫كیٕحَخص گٕٗضهٕحٍ ىحٍحٖ ىٔ ٍىیق ىَيحٌ ٍح آكَیيَي‪ٍ .‬حکّْ٘ٔخ‪ ،‬پی٘خکّْخ‪ٔ ،‬‬
‫حَٔخٌ حُ ٍكى‪ُ ،‬حىِ يیَٕٗي‪ .‬پََيِگخٌ‪ ،‬يخٍْخ‪ًٕٓٓ ،‬خٍْخ‪ ،‬يخْیخٌ‪ُٓ ،‬گپ٘ضْخ‪،‬‬
‫َیِ كیٕحَخص آرِٖ ٔ هخکِٖ ي٘خرّ‪ ،‬حُ طوى طٕني يییخرُي‪ .‬كَ٘حص گَِيِ ٔ‬
‫َیَُُٖيِ‪ٗ ،‬پْٖخ‪ ،‬يگْْخ‪ ،‬كَ٘حص ٔ ًّْی يٕؿٕىحص ىیگَ حُ حیٍ ىٓض کّ ىٍ‬
‫گَيخ طٕنیي يؼم يیکُُي‪ ،‬حُ ٍ‪ٕ١‬رض ٗيیي ریٌَٔ يیؿُٓي‪ .‬طًخو گیخْخٌ حُ ‪َ١‬ین رٌٍ‬
‫یخ ههًّ طکؼیَ يیَٕٗي‪ ٔ ،‬حُ ؿٕحَّ ٍٗي يیکُُي؛ گیخْخٌ یکٓخنّ آٌْخی ْٔظُي کّ‬
‫گم ٔ يیِٕی رٔیخٍ يیىُْي‪ ٔ ،‬پْ حُ ٍٓیيٌ يیِٕٗخٌ َخرٕى يیَٕٗي‪.‬‬
‫آٌ ىٍهظخَٗ کّ رئٌ گم‬ ‫گًَُْبٓ هقزلق گیبُبى‪:‬‬
‫يیِٕ يیىُْي َْٔپظٗ (َـیزخٌ ریخرخٌ) َخيیيِ يیَٕٗي؛ حيخ آٌْخی کّ ْى گم ٔ ْى‬
‫يیِٕ يیىُْي ٍٔیکّ٘ هٕحَيِ يیَٕٗي‪ ٔ .‬گیخْخٌ گَٕخگٌٕ رخ ٓخهّْخٖ رٔیخٍ‪ ،‬حُ‬
‫یک یخ چُي ٍیّ٘ ٍٗي يیکُُي‪ ٔ ،‬گَّْٕخٖ يوظهق ػهق‪ ،‬گیخْخٌ رخالٍَٔيِ ٔ هَِيِ‬
‫ًّْگٗ حُ رٌٍ یخ حُ ؿٕحَّ َٓرَيیآٍَٔي‪ .‬حیٍ گیخْخٌ کّ طًْ يظؼيىحن٘کم‪َ ،‬ظیـّی‬
‫حػًخل ٗخٌ ىٍ َُيگْٗخٖ هزهٗ‪ ،‬آٌْخ ٍح حكخ‪ ّ١‬کَىِ حٓض‪ ،‬ىحٍحٖ آگخْٗ ىٍَٔٗ ٔ‬
‫طـَرّی نٌص ٔ ىٍى ْٔظُي‪ .‬حٔ‪ٟ‬خع گیخْخٌ ىٍ حیٍ چَهّی ًْٕحٍِ طَُٓخک ٔ‬
‫ىحثىحنظـییَ َُيگٗ ٔ يَگ کّ يٕؿٕىحص آكَیيِ ٗيِ يؼَ‪ ٝ‬آٌحَي‪ ،‬حیٍ چُیٍ طٕ‪ٟ‬یق‬
‫ىحىِ يیٕٗى کّ آؿخُ آٌ رخ آؿخُ رًَْخ حٓض ٔ پخیخٌ آٌ رخ پخیخٌ حیٍ يٕؿٕىحص‬
‫ؿیَيظلَکٗ کّ حهیَح ً ًکَ ٗي‪ٓ ...‬هٔهّی ههوض ًْچُخٌ ؿهٕ يیٍٔى ٔ يخ حُ رخد‬
‫حهظ‪ٜ‬خٍ رًّْیٍ يويحٍ رُٔيِ يیکُیى‪.‬‬

‫ؿیت ّلى ثوُوب‬

‫ٔهظٗ حٔ کّ هيٍطٖ ىٍک َخٗيَٗ حٓض‪ ،‬ريحٌٓخٌ ؿٓخٌ ٍح ٔ يَح آكَیي‪ ،‬ىٍ‬
‫كخنٗ کّ رّ‪ ٍٕ١‬يکٍَ یک ىٍِٔ ٍح رّٔٓیهّی ىٍِٔی ىیگَ كَٔ يیهٍٕى‪ ،‬ىٍ هٕى‬
‫ؿیذ ٗي‪ٔ .‬هظٗ کّ آٌ یگخَّی حنْٕٗ رَهیِى آٌگخِ حیٍ ػخنى رّكَکض ىٍ يیآیي؛‬
‫ٔهظٗ کّ حٔ رّآٍحيی يیآٍحيي آٌگخِ حیٍ ػخنى رّهٕحد كَٔ يیٍٔى‪ٔ ٔ .‬هظٗ کّ حٔ ىٍ‬
‫‪ٔٓٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هٕحد آٍحو حٓض‪ ،‬يٕؿٕىحص يخىٖ کّ َٓٗضٗخٌ كؼم حٓض حُ حػًخل هٕیٖ ىٓض‬
‫يیکُ٘ي ٔ َلْ رٗػًم يیٕٗى‪.‬‬
‫ٔهظٗ آَخٌ ًّْ رّیکزخٍِ ىٍ‬ ‫اًؾالل ػظین‪:‬‬
‫آٌ َلْ کزیَ يُلم َٕٗي‪ ،‬آٌگخِ حٔ کّ َلْ ًّْی يٕؿٕىحص حٓض‪ ،‬كخٍؽ حُ َْ‬
‫ىؿيؿّ ٔ ي٘ـهّٖ رّآٍحيٗ رّهٕحد يٗ ٍٔى‪.‬‬
‫ٔهظٗ کّ حیٍ ٍٔف‬ ‫فوّط هّػ كوكٓ ‪:‬‬
‫ٔحٍى ظهًض ٗيِ حٓض‪ ،‬رَحٖ ييص ُيخَٗ ‪ٕ١‬الَٗ رخ حَيحوْخٖ كٔٗ يظلي يیيخَي‪،‬‬
‫حيخ کخٍکَى هٕى ٍح رّحؿَح ًَیگٌحٍى؛ ٓپْ کخنزي ؿًٔخَٗ ٍح طَک يیکُي‪.‬‬
‫آٌ ٍٔف ىٍ كخنٗ کّ‬ ‫رٌبٍـ هّػ كوكٓ‪:‬‬
‫(كو‪ )٢‬رخ حؿِحٖ رٔیخٍ ؿِثٗ پٕٗیيِ ٗيِ حٓض‪ٔ ،‬حٍى رٌٍ ٓزِٖ یخ طوى كیٕحٌ‬
‫يیٕٗى‪ ،‬آٌ گخِ يظلي (رخ ؿًٔٗ َیک) کخنزي ؿًٔخَٗ (ؿيیي)ٖ رّهٕى يیگیَى‪.‬‬
‫ريیٍٓخٌ حٔ‪،‬‬ ‫رَلَل آكویٌِ ثب ثیلاهی ّ فْاة ثوُوب‪:‬‬
‫یگخَّی ُٔحلَخپٌیَ‪ ،‬رخ ریيحٍٖ ٔ هٕحد يظُخٔد هٕى‪ ،‬پیٕٓظّ کم حیٍ يوهٕهخص‬
‫يظلَک ٔ ػخرض ٍح حكیخء ٔ يؼئو يیکُي‪.‬‬

‫هِنرویي کزبة هولً ٌُلّ‬

‫گٔظَىِگٗ ىحَٖ ٔ آثیٍ ٔ ٍُٓ ػزخىٖ ُْئ يٕؿذ پيیي آييٌ يظٌٕ كَحٔحَٗ‬
‫گ٘ظّ حٓض کّ حُ يٓىطَیٍ آٌ يٗطٕحٌ «رٓگٕىگیظخ» (َـًّی يويّ ا ٰنٓی) ٍح َخو رَى‬
‫کّ ًٗ٘یٍ کظخد حُ يـًٕػّی ػظیى كًخّٓی «يٓخرٓخٍحطخ» <رٍِگطَیٍ كًخّٓی‬
‫ٗؼَة ؿٓخٌ> حٓض‪ .‬يلظٕحی گیظخ ؿُگ كََُيحٌ «رٓخٍحطخٖ رٍِگ» یؼُٗ ىٔ رَحىٍ‬
‫رَّخوْخی "کٍٕٔحٌ" ٔ "پخَئحٌ" ٍح رّط‪ٕٜ‬یَ يٗک٘ي‪( .‬حُ ؿُْ ًْخٌ ىحٓظخٌْخریم‬
‫ٔ هخثیٍ ىٍ کظخد پیيحیٖ ـ طٍٕحص) يیيحٌ ٍُو ىٗض «کٍٕٔک٘ظَِ» ک٘ظِحٍ کٍٕٔحٌ‬
‫حٓض کّ يکخٌ يويٓٗ رًّٗخٍ يٍٗٔى‪« .‬کَیُ٘خ» کّ طـٔى هيحٖ «ٔیُٕ٘» حٓض‪،‬‬
‫حٍحرٍّحٌ حٍؿَّٕ (کًخَکٖ هٓخٍ) ىٍ ٕٖٓ ٓپخِ پخَئحٌ حٓض‪.‬‬
‫ؿُگ پْ حُ ْـيِ ٍُٔ رخ پیَُٖٔ پخَئحٌ پخیخٌ يٗیخري‪.‬‬
‫آٌؿخ کّ ىٔ ٓپخِ ىٍ رَحرَ ْى ‪ٛ‬ق آٍحٓظّ ٔ پٓهٕحَخٌ آيخىِی َزَى حیٔظخىِحَي‪،‬‬
‫حٍؿَّٕ ٍح طٕ٘یٖ ٔ ىٔىنٗ كَح يٗگیَى‪ ،‬چّ ىٔٓض ٔ ىًٍٗ حُ یک هزیهّ ٔ‬
‫هٕی٘خَٔيحٌ ْىحَي‪ .‬رَحىٍک٘ٗ رَ حٍؿَّٕ ٓوض گَحٌ يٗآیي‪ ،‬يٗهٕحْي ٍٖٔ حُ‬
‫ؿُگ رَطخري‪ ،‬ىٍ حیٍكخل حٓض کّ کَیُ٘خ حٔ ٍح رّٔظیلّٖ کّ ىحٍى یخىآٍٔ يٕٗٗى‪.‬‬
‫‪ٔٓٓ۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫کظخد گیظخ‪ ،‬گلض ٔگٕیٗ حٓض کّ ىٍ آٌُْگخو يیخٌ حٍؿَّٕ ٔ کَیُ٘خ ٍٖٔ ىحىِ‬
‫حٓض‪ٓ .‬پْ «ُٓـیّ» ٍحَُيِی گَىَّٔی «ىٍیظَِ ٗظَِ» آٌچّ ٍح ىٍ آٍٔىگخِ‬
‫يٗگٌٍى رَ َٗٓیخٍ کُٓٔخنی کّ َخریُخ ٗيِ حٓض‪ ،‬رخُ يٗگٕیي‪ .‬ىٍ ٔحهغ گیظخ گٌحٍٕ‬
‫ُٓـیّ حُ ٔهخیغ ؿُگ رّٗخِ َخریُخٖ «ىٍیظَِ ٗظَِ» حٓض‪.‬‬
‫حٗؼخٍ گیظخ ىٍ‬ ‫اُویذ گیزب كه آئیي ٌُلّ(ٖٔ)‪:‬‬
‫هخنذ ْـيِ روٖ ٔ ْلظ‪ٜ‬ي ٗؼَ طُظیى گَىیيِ ٔ کظخد ٗ٘ى ىٍ كًخّٓی رٍِگ‬
‫«يٓخرٓخٍحطخ» ٍح ط٘کیم يیىْي ٔ ٗخيم ك‪ٕٜ‬ل ریٔض ٔ پُـى طخ چٓم ٔ ىٔو حُ روٖ‬
‫ٗ٘ى كًخّٓی َيٓخرخٍحطخ ًَٗىِ يیٕٗى‪ ٔ .‬ىٍ هیخّ رخ كـى كًخّٓی رٍِگ‬
‫يٓخرٓخٍحطخ هًٔض کٕچکٗ حُ آٌ ٍح حٗـخل کَىِ حٓض‪.‬‬
‫گیظخ طَکیزٗ حُ آيُِْٕخٖ يکخطذ كهٔلت "ٓخَکیّ" ‪" ،‬یٕگخ" ٔ "ٔىحَظّ" حٓض‪،‬‬
‫حیٍ کظخد کٕچک طؤػیَ كَحٔحَٗ رَ َُيگٗ يٌْزٗ ُْيیخٌ َٓخىِ ٔ َِى ُْئحٌ يُِنظٗ‬
‫رْ ػظیى ىحٍى ٔ حُ َْکظخد ىیُٗ ٔ ػوهت ىیگَ يلزٕدطَ ٔ يؼُِطَ حٓض‪ .‬ىٍ ٓیَ‬
‫كهٔلٗ ٔ ػَكخَٗ ؿخيؼّی ُْئ‪ ،‬حػَٖ رٍِگ ىحٗظّ حٓض‪ .‬رّگَّٕٖ کّ ْیچ کظخرٗ طخ‬
‫حیٍكي رَ آَخٌ طؤػیَ ََّٓخىِ حٓض‪ .‬چُخٌکّ یکٗ حُ يُظٕيّْخٖ رَگِیيِی كهٔلی ٔ‬
‫حىرت ؿٓخٌ َیِ حٓض‪.‬‬
‫ـ ٍحُ حیٍ حًْیض ٔ يلزٕریض ىٍ چیٔض؟‬
‫= پخٓنْخٖ يوظهلٗ رّحیٍ ٓئحل يٗطٕحٌ ىحى‪ .‬يخَُي َْ يظٍ يويّ‪ ،‬رَحٖ‬
‫هٕحَُيِگخٌ یخ َُٕٗيِگخٌ گیظخ‪ ،‬كٓى ًّْی کهًخص آٌ حًْیض چُيحَٗ َيحٗظّ ٔ َيحٍى‪،‬‬
‫رهکّ آٌچّ رَحی حی٘خٌ يٓى رٕىِ‪ ،‬حكٔخّ ٔ طـَرّی ي‪ ًٌٕ٠‬آٌ رٕىِ حٓض‪ُْ .‬ئحٌ‬
‫ىٍ حیٍ طـَرّ ٓٓیى يَٕٗٗي ٔ يٗگٌحٍَي طخ گیظخ َُيگٗ ٍُٔيَِی حی٘خٌ ٍح هيحٓض‬
‫رو٘ي ٔ رُّْگخو يَگ ػِیِحٌٗخٌ ىٍالرالٖ ػزخٍصْخٖ آٌ طٔالٖ ىلٗخٌ ٍح‬
‫يٗیخرُي‪ .‬حیٍ ٔؿّ ي٘ظَک ًّْی يظٌٕ يويّ حٓض‪)4ٔ(.‬‬
‫ٍحُ ػظیى يلزٕریض گیظخ ىٍ ههٕد ُْئحٌ حیٍ حٓض کّ رخ طؤکیي رَ ‪َ١‬ین رُکظٗ‬
‫(ػ٘ن) ٔ ػًم هخن‪ٜ‬خَّ‪ ،‬رَّْکْ کّ ىٍ حیٍ ٍحِ هيو رَىحٍى‪ٔ ،‬ػيِی ٍٓظگخٍٖ‬
‫يٗىْي‪ .‬كـى کى آٌ حيظیخُ رٍِگٗ حٓض کّ يطخنؼّی آٌ ٍح آٓخٌ يٗکُي ٔ آُْگیٍ‬
‫رٕىَٖ رخػغ يٕٗٗى طخ ٍحكضطَ رّهخ‪ٓ َ١‬پَىِ ٕٗى‪ .‬گٌٗظّ حُ آٌ‪ ،‬طٕ٘ین رٔیخٍ‬
‫رَّٗکض كؼخل ىٍ ‪ٛ‬لُّی َُيگٗ‪ ،‬ػخيم يًٓٗ ىٍ يٕكویض آٌ رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ ٔحهغ‬
‫گیظخ َٗٓ ػَكخَٗ حٓض کّ رَّٓٗض ؿخٌ ٔ طٍ حَٔخٌ‪ ،‬حٍطزخ‪ ١‬حَٔخٌ رخ هيح ٔ ٍحِ‪ ،‬یخ‬
‫ٍحِْخٖ کّ حُ ‪َ١‬ین آٌ‪ ،‬حَٔخٌ يٗطٕحَي رَّـخص ىٓض یخري‪ ،‬يٗپَىحُى‪.‬‬
‫‪ٔٓٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ يظٍ ریٖطَ ٗخػَحَّ‪ ،‬ػَكخَٗ ٔ ىیُٗ حٓض طخ يُطوٗ ٔ كهٔلٗ؛ آيُِْٕخٖ‬
‫يوظهلٗ ٍح ىٍ رَيٗگیَى‪ .‬حيخ ٔیژِگٗ يٓى گیظخ ىیيگخِ ػًهت آٌ حٓض کّ ٍٔحٌُٗخٓٗ‬
‫هٕد َٕیُٔيِی آٌ ٍح َ٘خٌ يٗىْي‪ .‬ؿٔض ٔؿٕٖ كویوض‪ َّ ،‬رّهخ‪ َ١‬هٕى كویوض‪،‬‬
‫رهکّ رّػُٕحٌ ٔٓیهّٖ رَحٖ َـخص حَٔخٌ يٍٕى َظَ حٓض‪.‬‬
‫گیظخ رّحيٍٕ ػخ‪١‬لٗ ٔ يهًّٕ ریٖطَ حًْیض يٗىْي طخ رّحيٍٕ ػوهٗ ٔ حَظِحػٗ‪.‬‬
‫ٔ ىٍ ‪ٛ‬يى حٓض طخ َـخص ٍح طخ كي يًکٍ رَحٖ حٔ آٓخٌ کُي‪ٗ .‬خیي حیٍ حيَ حُ ىیيگخِ‬
‫ػوهٗ يوزٕل َزخٗي‪ .‬چٌٕ ًَٗطٕحٌ گلض َْچّ آٓخٌطَ حٓض نِٔيخ ٌ ىٍٓضطَ حٓض‪.‬‬
‫حُ ىیيگخِ ػَكخَت گیظخ‪ ،‬حَٔخٌ آٌچیِٖ حٓض کّ كْ يٗکُي؛ حگَ حكٔخّ‬
‫يٗکُي کّ رخ هيح یگخَّ حٓض‪ًْ ،‬یٍ‪ْٔ ٍٕ١‬ض؛ حگَ حكٔخّ يیکُي کّ هٕٕروض‬
‫حٓض‪ ،‬پْ هٕٕروض حٓض‪ ،‬حگَ حكٔخّ يیکُي کّ ريروض حٓض‪ ،‬پْ ريروض حٓض‪...‬‬
‫حُ ٔیژِگْٗخٖ گیظخ حیٍ حٓض کّ ْیچگخِ َٗیؼض ٍح كَٔگٌحٍ َکَىِ حٓض‪ ،‬رهکّ‬
‫ًْٕحٍِ حًکخٍ ٔ حٍٔحى ٔ ‪ٛ‬يهّ ٔ هَرخَٗ ٔ يخَُي آٌْخ ٍح گِٕٗى يٗکُي‪.‬‬

‫«ُٗکَِ چخٍیّ» گیظخ ٍح يـِ ٔ ُين ٔىحْخ يیهٕحَي ٔ ىحَ٘ٗ يٗىحَي کّ رّيٕک٘خ‬
‫(َـخص) ٔ آُحىٖ حُ طؼهوخص ىَیٕٖ يٗحَـخيي‪ٍ« .‬حيخَٕؿخ» گیظخ ٍح ٔكٗ ٰانٓی طهوٗ‬
‫يٗکُي ٔ ٍحىح کَیُ٘خٌ (‪ ٔ۴۴۴‬ـ ‪ )ٔ۲۰۳‬يخَُي ىیگَ يلَٔحٌ ؿيیي‪ ،‬ييػٗ حٓض کّ‬
‫حیٍ کظخد ػ‪ٜ‬خٍِی ًّْی يظٌٕ يويّ حٓض‪ .‬حٔ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«حگَ طؤػیَٖ کّ َٕٗظّْخٖ يويّ ىٍ ًٍْ يَىيخٌ ىحٍى‪ ،‬رظٕحَي يیِحٌ ٔ يؼیخٍ‬
‫حًْیض آٌ رًّٗخٍ آیي‪ ،‬رخیي حًػخٌ ٔ حػظَحف کَى کّ کظخد "رٓگٕىگیظخ" ریٖ حُ َْ‬
‫حػَ ىیگَ ىٍ حَيیّ٘ی ُْئحٌ ؿخیگِیٍ ٗيِ ٔ طؤػیَ گٌحٗظّ حٓض‪».‬‬
‫حیٍ کظخد ط‪ٕٜ‬یَ ٍيِٖ ٔ طًؼیهٗ حُ ئخثم يؼُٕٖ حٍحثّ يٗىْي ٔ يطخنذ آٌ‬
‫ًَخی٘گَ ىؿيؿّْخٖ حَٔخَٗ حٓض کّ ىٍ طکخپٕٖ كویوض ٔ َـخص حٓض‪ .‬گیظخ َگَٗٗ‬
‫ژٍف حُ ْٔظٗ ٔ ىَیخ ىٍ ػَكخٌ ُْيٖ حٍحثّ يٗىْي کّ ػزخٍص حٓض حُ ػ٘ن ٔ‬
‫ػًم هخن‪ٜ‬خَّ‪ .‬حیٍ کظخد يُزؼٗ يٕػن ٔ يَؿؼٗ ح‪ٛ‬یم رَحٖ ُٗخهض آٍحء ٔ حكکخٍ‬
‫ُْيٖ رًّٗخٍ يٗآیي‪ .‬يظؤنٓخٌ ُْئ حػظوخى ىحٍَي کّ ْيف گیظخ حطلخى حَٔخٌ رخ هيح حٓض‬
‫ٔ يَحكم ىٓضیخرٗ رّآٌ يوخو ػزخٍص حٓض حُ ٍْخیٗ کخيم حُ ػٕحيم ىَیٕٖ ٔ‬
‫ىٓضیخكظٍ رّآٍحيٖ ٔ ٓکٌٕ؛ رّحیٍ يؼُخ کّ ٍَْٔ ٔح‪ٛ‬م‪ ،‬كُخءَخپٌیَ يٕٗٗى ٔ‬
‫ٍَٓٔ ٔ نٌص حريٖ کّ ًْخٌ ٍٓظگخٍٖ ٔ ٍْخیٗ حٓض‪ ،‬ىٓض يٗیخري‪ .‬نٌح کظخد‬ ‫رّ ُ‬
‫گیظخ‪ ،‬پْ حُ ٗکٕكخیٗ ٗیِٕی رکظٗ ىٍ ُٓض ُْئ‪ ،‬رّػُٕحٌ ٔكٗ پٌیَكظّ ٗي‪.‬‬
‫‪ٔٓٓ۰‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫طخٍین ط‪ُٜ‬یق گیظخ ٍح يلووخٌ حُ ‪ٛ‬يِی پُـى طخ يیخَّْخٖ ‪ٛ‬يِی ىٔو پیٖ حُ‬
‫يیالى طوًیٍ ُىِحَي‪( .‬پخَ‪ٜ‬ي ٓخل رؼي حُ ْٕيَ ٔ ْٔیٕىّٔ ىٍ یَٕخٌ ٔ يوخٌٍ‬
‫رخػ‪ َٜ‬پیٖ ٓوَح‪١‬ی ىٍ آطٍ) حٓظياللْخٖ کّ ىٍ حیٍ ُيیُّ حٍحثّ ٗيِ حٓض‪ ،‬حُ‬
‫‪َ١‬كٗ رَ پخیّی هَحیٍ ُرخَُ٘خٓٗ ٔ حُ ‪َ١‬ف ىیگَ رَحٓخّ طـِیّ ٔ طلهیم‬
‫ي‪ ًٌٕ٠‬کظخد ٔ يوخیّٔی آٌ رخ ؿَیخَخص يٌْزٗ ٔ كهٔلٗ آٌ ػ‪ُْ َٜ‬ي رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫رٔیخٍٖ حُ يلووخٌ ؿَد يؼظويحَي کظخد گیظخ ٓخهظّ ٔ پَىحهظّی یک ٗخػَ‬
‫َیٔض‪ ،‬رهکّ رّئٍَ ُيخٌ رّٗکم کَُٕٗ ىٍآييِ حٓض‪.‬‬
‫ُرخٌ گیظخ حُ ىیگَ حؿِحٖ كًخّٓی يٓخرٓخٍحطخ يًظخُ حٓض ٔ ي‪ ًٌٕ٠‬آٌ َیِ رخ‬
‫هًٔضْخٖ ىیگَ كَم ىحٍى‪َ .‬ؤظیٍ روٖ گیظخ نلُٗ كًخٓٗ ىحٍى‪ ،‬حيخ ىیگَ روْٖخ‬
‫رخ ریخَٗ ٗخػَحَّ رّيزخكغ كهٔلٗ ٔ ىیُٗ يٗپَىحُى کّ َّ ٓزک آٌ رخ ٓزک‬
‫ٍُيُخيّی يٓخرٓخٍحطخ ًْآُْگٗ ىحٍى ٔ َّ ي‪ ًٌٕ٠‬آٌ رخ يٕهؼیض ؿُگ ٔ هٌٕ‬
‫ٓخُگخٍ يًَٗخیي‪ .‬رَّظَ يٍٗٓي َٓحیُيِی گیظخ‪ ،‬ىحٓظخٌ ؿُگ ٍح رٓخَّ ٔ ىٓظآٔیِ‬
‫ریخٌ حَيیّْ٘خٖ هٕى ٓخهظّ حٓض‪.‬‬
‫‪ٛ‬لُّی ؿُگ ىٍ گیظخ‪ًْ ،‬خٌ ٔؿيحٌ رَٖ٘ ٔ کٖ يکٖ يیخٌ ىٔ ػُ‪ َٜ‬هیَ‬
‫ٔ َٗ حٓض‪ .‬رٍّحٓظی کيحو حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ ک٘خکٖ َُيگٗ ىچخٍ ّٕٔٓٓ ٔ طَىیي‬
‫ٔ ح‪ٟ‬طَحد ٔ َٕيیيٖ ٔ یؤّ َ٘يِ رخٗي؟‬
‫ٓئحلْخ ٔ ؿٕحدْخٖ کّ ىٍ گیظخ رّ‪ٍٕٛ‬ص گلض ٔگٕ يیخٌ کَیُ٘خ ٔحٍؿَّٕ‬
‫يطَف ٗيِحَي‪ ،‬طخُِگٗ هٕى ٍح حُ ىٓض َيحىِحَي‪َ .‬کظّٖ کّ گیظخ رَ آٌ طؤکیي يٍُٗٔى‬
‫حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ يٗطٕحَي ٔ رخیي رظٕحَي ىٍ ًْیٍ ؿٓخٌ ٔ ىٍ ًْیٍ ريٌ رّٗخىٖ ٔ‬
‫آٍحيٖ يؼُٕٖ ىٓض یخري‪ .‬حیٍ يظٍ يويّ‪ ،‬يٗطٕحَي رخ حهظيحٍطًخو رَّْ حَٔخَٗ ریخيُٕى‬
‫کّ چگَّٕ رخ رَىرخٍٖ رّٔظخیق هٕى رپَىحُى ٔ ىٍ هالل ًْیٍ حَـخو ٔظیلّ‪،‬‬
‫رّيؼَكض ٔ ػ٘وٗ ػًین ٔ َـخصروٖ رَٓي‪.‬‬
‫اًَبىٌّبٍی گیزب‬
‫حٍطزخ‪ ١‬هيح ٔ حَٔخٌ‪ ،‬يٓىطَیٍ يٕ‪ٕٟ‬ػخص يٍٕى رلغ ىٍ يظٌٕ يويّحَي‪ .‬يظٌٕ‬
‫يويّ ىٍ رخد حَٔخٌ‪ ،‬حُ ىٔ كیغ ىٍرخٍِی حٔ ٓوٍ يٗگٕیُي‪:‬‬
‫ٔ ـ حَٔخٌ چگَّٕ ْٔض؟ پخٓن حیٍ پَٖٓ ىٍ هخنذ ؿًهّْخٖ هزَٖ رّریخٌ‬
‫ٔحهؼیضْخی ىٍرخٍِی ه‪ٜ‬خیم حَٔخٌ يٗپَىحُى کّ ىٍ يـًٕع ؿُزّی طٕ‪ٛ‬یلٗ ىحٍى‪.‬‬
‫ٕ ـ حَٔخٌ چگَّٕ رخیي رخٗي؟ پخٓن حیٍ پَٖٓ ىٍ هخنذ ؿًهّْخٖ حَ٘خیٗ رّریخٌ‬
‫حٍُْٕخٖ ىیُٗ ریخٌ يیٕٗى کّ ؿُزّی طٕ‪ٛ‬یّحٖ ىحٍى‪.‬‬
‫‪ٔٓٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کظخد گیظخ رلغ ىٍرخٍِی حَٔخٌ ٍح رّيُظٓخی آٌ ٍٓخَیيِ حٓض‪.‬‬

‫ىٍ ك‪ٜ‬م ٗخَِىِْى گیظخ‪ ،‬يَىيخٌ رّىٔ ىٓظّ طؤیى ٗيِحَي‪ ٔ :‬ـ هيح ‪ٛ‬لظخٌ؛‬
‫ٕ ـ حَْیًٍ ‪ٛ‬لظخٌ‪ .‬رَحٖ َْ کيحو حُ آَخٌ ه‪ٜ‬خثم ٔیژِٖ رًََٗىِ حٓض‪.‬‬
‫ٔ ـ ٔ ـ َ٘خَْٗخٖ کٔخَٗ کّ رخ ه‪ٜ‬هض هيحیٗ رّىَیخ آييِحَي چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫آٍحيٖ ىٍَٔی‪ ،‬كَحؿض هخ‪ٛ ،َ١‬لخٖ ىل‪ ،‬حٓظٕحٍٖ ىٍ یٕگخ‪ٛ ،‬يهّىحىٌ‪،‬‬
‫هٕی٘ظٍ ىحٍٖ‪ ،‬هَرخَٗ کَىٌ‪ ،‬هٕحَيٌ کظذ يويّ‪ُْ ،‬ي ٔ ٍحٓظٗ‪ ،‬رٗآُحٍٖ‪،‬‬
‫ىٍٓضکخٍٖ‪ ،‬ىٍٔىحٗظٍ ىل حُ ه٘ى ٔ آُ ٔ ‪ً١‬غ‪ٔ ،‬حٍٓظّگٗ‪ ،‬ؿًؼیض هخ‪،َ١‬‬
‫ػیذپٕٗٗ‪ ،‬يَىوىٔٓظٗ‪ ،‬هَُٓيٖ‪ََ ،‬وهٕیٗ‪ ،‬كَٔطُٗ ٔ ٔهخٍ‪ٗ ،‬ـخػض‪ ،‬ػلٕ‪،‬‬
‫ٗکیزخیٗ‪ ،‬پخکٗ‪ ،‬ىٍٔی حُ کزَ ٔ َلخم ‪ ...‬ىٍ ؿخٖ ىیگَ کّ ػخٍكخٌ ٔ ح‪ٛ‬م رّكن ٍح‬
‫طٕ‪ٛ‬یق يیکُي‪ًْ ،‬یٍ ه‪ٜ‬خثم ٍح رَحٖ آَخٌ رَيیًٗخٍى‪.‬‬
‫رخُ رُّْگخو ٓوٍ ىٍرخٍِی ىحَٖ ٍحٓظیٍ گیظخ َیِ يیگٕیي‪:‬‬
‫«كَٔطُٗ‪ٛ ،‬يحهض‪ ،‬رٗآُحٍٖ‪ٗ ،‬کیزخیٗ‪ ،‬ىٍٓظٗ‪ ،‬هييض رّحٓظخى‪ ،‬پخکٗ (ريٌ ٔ‬
‫ٍٔف) ػزخص‪ٟ ،‬ز‪ ٔ ٢‬يٓخٍ َلْ‪ ،‬يظًخیم َ٘يٌ رّيلٕٔٓخص‪ ،‬ىٍٖٔ حُ هٕىریُٗ‪،‬‬
‫طلکَ ىٍ َخيالیًخص ُحى ٔ يَگ ٔ پیَٖ ٔ ریًخٍٖ ٔ ٍَؾ‪ ،‬كخٍؽ رٕىٌ حُ طؼهن ٔ ىل‬
‫َزٔظٍ رٌُّ ٔ كََُي ٔ هخَّ ٔ حيؼخل آٌ‪ ،‬یکٔخٌ رٕىٌ ىٍ ٔهخیغ هٕٕ ٔ َخهٕٕ‪،‬‬
‫حهال‪ ٙ‬رٗطِنِل رّهيح ٔ ػيو طٕؿّ رّؿیَ‪ ،‬ههٕصگِیُٗ ٔ ىٍٖٔ حُ ؿًؼیض‪ ،‬طٕؿّ‬
‫ىحثى رّيؼَكض َلْ ٔ ر‪ٜ‬یَص رّؿخیض يؼَكض كویوض ‪ ...‬حیٍ ىحَٖ ٍحٓظیٍ حٓض ٔ‬
‫َْچّ ؿِ حیٍ رخٗي َخىحَٗ حٓض‪».‬‬
‫حیٍ كَٓٓض حُ ‪ٛ‬لخص َ٘خٌ يیىْي کّ يؼَكض (ؿُیخ) ٗخيم طلون ك‪٠‬خیم‬
‫حهالهٗ حٓض‪ .‬آيٕهظٍ ئخثم َظَٖ کخكٗ َیٔض‪ .‬رخ رٔ‪ٍٗ ٔ ٢‬ي ‪ٛ‬لخص حهالهٗ حٓض‬
‫کّ ٍَٕ طـییََخپٌیَ ؿخٌ ظخَْ يیٕٗى‪ .‬حیٍ ٍَٕ حُ ‪َ١‬ین ػًم هخن‪ٜ‬خَّ ٔ طلون‬
‫‪ٛ‬لخص حَٔخَٗ هخرم ك‪ٕٜ‬ل حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ٕ ـ َ٘خَْٗخٖ آَخٌ کّ رخ هٕٖ حَْیًُٗ ُحىِ ٗيِحَي حیٍْخ حٓض‪:‬‬
‫َّيیىحَُي کّ چّ رکُُي ٔ َّيیىحَُي کّ چّ َکُُي‪ٛ .‬لخ ٔ َیکٕکخٍٖ ٔ ٍحٓظٗ ىٍ آَخٌ‬
‫َیٔض‪ .‬آَخٌ يیگٕیُي ػخنى ٍح كویوظٗ َیٔض‪ ،‬پخیّٖ َيحٍى‪ ،‬ػخنى ٍح هيحٖ َیٔض‪ ،‬ؿٓخٌ‬
‫رّ َظَ آَخٌ حُ حؿظًخع ََ ٔ يخىِ پیيح ٗيِ حٓض ٔ يلَکٗ ؿِ ٕٗٓص َيحٍى‪ .‬رخ‬
‫ّْْٕخٖ ٓیََ٘يَٗ‪ ،‬رخ ىنٗ پَ حُ ٍیخ ٔ کزَ ٔ ؿٍَٔ ٔ َٖٓ پَ حُ حَيیّْ٘خٖ‬
‫َخپخک ٔ َیظٗ كخٓي رّطزّکخٍٖ رَيیهیَِي‪ .‬ؿِ رّحٍ‪ٟ‬خٖ ّْْٕخ‪ ،‬رّچیِٖ‬
‫ًَیحَيیُ٘ي‪ .‬رٔظّی ‪ٛ‬يْخ آٍُٔ ٔ حٓیَ ىحو ه٘ى ٔ ٕٗٓصحَي ٔ رّىَزخل هٕحْٖ َلْ‬
‫‪ٔٓٓ۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫رَّْ ٔٓیهّی َخيَ٘ٔع ىٓض يییخَُي‪ ،‬طخ يخل ریخَئَُي‪ .‬رخ َٖٓ پَ حُ ؿٍَٔ رَحٖ‬
‫ٍیخ هَرخَٗ يیکُُي‪ .‬يوٍٕٓ ؿٍَٔحَي ٔ ئوَ ْٕح ٔ ٕٗٓص ٔ ؿ‪٠‬ذ‪ .‬آَخٌ کّ حُ َٓ‬
‫هٕىپُٔيٖ ٔ ْٕحپَٓظٗ ٔ رَهالف َٗع رٍّیخ‪ٟ‬ضْخٖ ٗخهّ يیپَىحَُي ٔ حُ ٍٖٔ‬
‫َخىحَٗ ػُخ‪ َٛ‬طٍٍح ٔيَح کّ ىٍآٌ ؿخٖ ىحٍو ٗکُـّ يیىُْي‪ ،‬پُيحٍ حَْیًُٗ ىحٍَي‪.‬‬

‫حنزظّ حیٍ طؤیىرُيٖ‪ ،‬هطؼٗ َیٔض‪ .‬کَیُ٘خ حیٍ ‪ٛ‬لخص يظًخیِ ٍح ًکَ يیکُي طخ‬
‫ٍحِ آَخٌ ٍح کّ ىٍ ؿٔض ٔؿٕٖ کًخلحَي‪ٓ ٍٍٗٔ ،‬خُى‪ .‬حگَ َّ ىٍ ریٖطَ حَٔخٌْخ‬
‫حیٍ ‪ٛ‬لخص ىٍْى آيیوظّحَي‪ .‬ه‪ٜ‬ي ح‪ٛ‬هٗ ىحىٌ َ٘خَّْخ حٓض‪ .‬ىٍ ؿخٖ ىیگَٖ يَىيخٌ‬
‫ٍح چٓخٍ ىٓظّ يیىحَي‪ ٔ :‬ـ طخٍک ىَیخ؛ ٕ ـ ‪١‬خنذ ػهى؛ ٖ ـ ػزخىص پیّ٘؛ ‪ 4‬ـ یٕگٗ‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ يیخٌ یٕگٗ ٍح حُ ًّْ رَطَ يیًٗخٍى‪:‬‬
‫«حٖ حٍؿَّٕ! یٕگخ پیّ٘ کٍ کّ یٕگٗ حُ طخٍک ىَیخ ٔ يَى ىحَٖحَئُ ٔ يَى‬
‫ػزخىصپیّ٘ رَطَ حٓض ٔ حُ يیخٌ یٕگیخٌ آٌکّ ٍٖٔ ىل ىٍ يٍ کَىِ ٔ ىل ىٍ َیخیٖ‬
‫يٍ رٔظّ رخٗي‪ٔ ،‬حالطَیٍ حٓض»‪.‬‬
‫ـ يُظٍٕ حُ یٕگخ ىٍ حیٍؿخ چیٔض کّ یٕگخ ٍح چُیٍ رهُي يَطزّ يیکُي؟‬
‫= گیظخ گٕیي‪« :‬چٌٕ ىل کٔٗ ىٍ هیي يَحهزّ آیي ٔ رّيُِل ٓکٌٕ ٍٓي‪ ،‬رّهٕى‪،‬‬
‫هٕىٍح رزیُي ٔ ىٍ هٕى ٗخىيخٌ گَىى‪ .‬آٌگخِ‪ ،‬آٌ ٍحكظت رٗپخیخٌ ىٓض ىْي‪ٍ ،‬حكظت کّ‬
‫حُ ىٓظَّ كٕحّ رّىٍٔ حٓض‪ٍ .‬حكظت کّ آٌ ٍح طُٓخ رّؿخٌ يیطٕحٌ یخكض‪ ٔ .‬کٔٗ‬
‫ٍح کّ چُخٌ ٍحكض كخ‪ٛ‬م آیي‪ ،‬ىیگَ حُ كویوض ىٍٔ َیخكظي ٔ رّْیچ َُگَى ٔ ًّْچیِ‬
‫ىیگَ ٍح کىيخیّ گیَى ٔ کٔٗ ٍح کّ حیٍ ىٔنض کًخل يیَٔ گَىى‪ ،‬رّْیچ ىٕٗحٍٖ ٔ‬
‫حَئِ حُ ؿخٖ ىٍ ََٔى‪ .‬حیٍ كخنض ریگخَّگٗ حُ ىٍى ٔ طٕ٘یٖ ٍح یٕگخ هٕحَُي»‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م ْلظى آييِ حٓض‪ :‬حٖ حٍؿَّٕ! چٓخٍ گَِٔ حُ َیکٕکخٍحٌ يَح يٗپَٓظُي‪:‬‬
‫ٔ ـ «يلُض ک٘یيِگخٌ؛ ٕ ـ ‪١‬خنزخٌ ػهى؛ ٖ ـ ىٔنض ‪١‬هزخٌ؛ ‪ 4‬ـ ػخٍكخٌ‪.‬‬
‫حُ حیٍ يیخٌ يَى ػخٍف کّ هٕى ٍح ٍحو کَىِ ٔ ىل ىٍ یکٗ رٔظّ رَ ىیگَحٌ‬
‫ك‪٠‬یهض ىحٍى‪ .‬يٍ َِى حٔ رْ ػِیِو ٔ حٔ َیِ َِى يٍ ػِیِ حٓض»‪.‬‬
‫طُٓخ ػخٍف حٓض کّ هيح ٍح رَحٖ ك‪ٕٜ‬ل يوخ‪ٛ‬ي هٕى رّکخٍ ًَیرَى‪َّ .‬رَحٖ‬
‫ٍْخیٗ حُ ٍَؾ‪َّ ،‬رَحٖ ىٓظیخرٗ رّىحَٖ ٔ َّرَحٖ ػَٔص ٔ َٗٓص حٔ ٍح ًَیپَٓظي‪،‬‬
‫رهکّ پَٓظٖ رَحٖ حٔ ٍٕٔ َُيگخَٗ حٓض‪ٍَّ ،‬حْٗ رَحٖ رَآٍٔىِ ٗيٌ كخؿخص‪.‬‬
‫رًّْیٍ ىنیم حٓض کّ حٔ َِى هيح ػِیِ حٓض‪ .‬چٌٕ حٔ ٍح يیؿٕیي‪ ،‬طخ حٍحىِحٕ ٍح‬
‫طلون رو٘ي‪ َّ ،‬آٌکّ هٕحٓظّْخٖ هٕى ٍح ؿخيّی ػًم رپٕٗخَي‪.‬‬
‫ٓٔٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طؤیىرُيٖ حَٔخٌْخ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ىیگَٖ َیِ يیطٕحٌ حٍحثّ کَى‪ ٔ :‬ـ آَخٌ کّ‬
‫ىٍ ٍحِ َـخص َیٔظُي؛ ٕ ـ آَخٌ کّ ریيحٍ ٗيِحَي‪ ،‬حيخ ُُْٕ رٍّحِ َیلظخىِحَي؛ ٖ ـ آَخٌ‬
‫کّ ىٍ ‪َ١‬ین َـخص حُ ٍحِ رکظٗ ْٔظُي؛ ‪ 4‬ـ آُحى ٗيِگخٌ یخ َـخص یخكظّگخٌ کّ ىٍ‬
‫ًْیٍ ؿٓخٌ رّآُحىٖ ٍٓیيِحَي‪ ،‬يخَُي حٔ ٗيِحَي ٔ ىٍ رَکض حريٖحٕ ٓکُی گِیيِحَي‪.‬‬

‫ػلنالٌلٌ گیزب‬
‫حئَُِ ػهىحنُلْ ٍح ػهًی يیىحَُي کّ رَّلْ‪ ،‬کخٍکَىْخ‪ٓ ،‬خهظخٍ ٔ آػخٍ‬
‫ٍكظخٍٖ َلْ يیپَىحُى‪ .‬گیظخ رّػُٕحٌ یک يظٍ يويّ‪ ،‬ىٍرخٍِی كخالص ٔ ح‪ٕ١‬حٍ ٔ‬
‫حكؼخل َلْ ٔحهؼیضْخی ٍح حظٓخٍ يیکُي‪ .‬گیظخ کظخد ػـیزٗ حٓض‪ ،‬ىٍ رخد ػهى حنُلْ‪،‬‬
‫َّطُٓخ حُ ْیچ یک حُ طؤیىرُيْٖخٖ ٍحیؾ پیَٖٔ ًَیکُي‪ ،‬رهکّ كيحهم یخُىِ يوٕنّی‬
‫ؿيح حُ ْى ٍح ىٍ حیٍ رخد ‪َ١‬ف يیکُي‪ ،‬حيخ ٓوض طؤػیَگٌحٍ ٔ َخكٌ حٓض ٔ ىٍ حَلخً‬
‫پیخو هٕى طٕكین چ٘ىگیَٖ ىحٍى‪ .‬گیظخ ىحٍحٖ ًْخٌ ٔیژِگٗ حٓض کّ ًّْی کظذ‬
‫يويّ ىحٍَي‪ ،‬یؼُٗ «آٗلظّگٗ ٔ طکَحٍ يطخنذ»‪ .‬حیٍ ىٔ ٔیژِگٗ‪ ،‬حُ آٌؿخ کّ ىٍ‬
‫طَریض حَٔخٌ کخٍآیٗ رٔیخٍ ىحٍى‪ ،‬كٍٔ حیٍ کظذ يلٕٔد يیٕٗى َّػیذ آٌْخ‪.‬‬
‫ىٍ ػیٍكخل کّ ْیچ َظى ٔ طَطیذ يُطوٗ ىٍ يزخكغ يطَف ىٍ گیظخ رّچ٘ى‬
‫ًَیهٍٕى‪ .‬حيخ یک طيحػٗ يؼخَٗ ؿخنذ ٔ ىلحَگیِ کّ حُ نلخظ ىٍَٔٗ پیٕٓظّگٗ‬
‫کخكٗ رخ ْى ىحٍى‪ ،‬ىٍ آٌ حكٔخّ يیٕٗى‪ .‬حیٍ حيَ رخػغ ٍكغ يالل هٕحَُيِ ٔ ؿهذ‬
‫طٕؿّ حٔ يیگَىى‪ َْ .‬يطهزٗ كو‪ ٢‬ىٍ یک ؿخ َیخييِ‪ ،‬رهکّ ىٍ يٕح‪ٟ‬غ يوظهق ٔ رخ‬
‫ریخَخص يظُٕع طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ ،‬طخ طؤػیَ ریٖطَٖ ىٍ ٍٔف حَٔخٌ رگٌحٍى‪ .‬رَّظَ‬
‫يیآیي پَىحهظٍ رَّْ رلؼٗ ىٍ گیظخ ئظهِو پَىحهظٍ رّکم آٌ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ پخیخٌ ك‪ٜ‬م ٕٓو گیظخ آييِ‪« :‬گٕیُي کّ "كْ" َیَٖٔ رٍِگ حٓض‪ٔ ،‬نٗ‬
‫"ىل" حُ كْ رٍِگطَ حٓض ٔ هَى رٍِگطَ حُ ىل‪ ٔ ،‬رٍِگطَ حُ هَى‪ ،‬ؿخٌ‬
‫حٓض»‪ .‬ريیٍطَطیذ ؿخٌ‪ ،‬هَى‪ ،‬ىل ٔ كٕحّ ىٍ حیٍ ؿخ رُخرَ ىٍؿّی حًْیظٗ کّ‬
‫ىحٍَي‪ ،‬يطَف ٗيِحَي‪ .‬رّػویيِی ٍحىحکَیُ٘خٌ آگخْٗ ٔ ریيحٍٖ رخیي هيو رّهيو كخ‪ٛ‬م‬
‫ٕٗى‪ .‬ىٓظیخرٗ رّىٍؿخص رخالطَ آگخْٗ ًْخٌ ٔ آُحىطَ ٗيٌ ًْخٌ‪ .‬ػًم کَىٌ طلض‬
‫طؤػیَ كٕحّ‪ ،‬آُحىٖ کًی رّرخٍ يیآٍٔى‪ .‬حگَ كَحيیٍ ىل ٍح حَـخو ىْیى آُحىطَیى‪ٔ ،‬‬
‫حگَ ىل يخ رخ هَى یکٗ ٕٗى‪ ،‬آُحىٖ يخٌ حكِحیٖ يییخري؛ رخالطَیٍ يَطزّی آُحىٖ‬
‫آٌگخِ كخ‪ٛ‬م يیٕٗى کّ حػًخل يخ طٕٓ‪ ٢‬هَىٖ کّ رخ ٍَٕ يخٍٔحثٗ ؿخٌ ٍٍٔٗ ٗيِ‬
‫حٓض‪ ،‬حَـخو ٕٗى‪ .‬حیٍ هطؼّ ٓهٔهّيَحطذ ٔ ٓطٕف آگخْٗ ٍح ػَ‪ ّٟ‬يیکُي‪.‬‬
‫ٔٔٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫إّبف عبى‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م ىٔو گیظخ‪ ،‬کَیُ٘خ ىٍرخٍِی ؿخٌ ٔ حٔ‪ٛ‬خف آٌ ٓوٍ يیگٕیي‪:‬‬
‫«ؿخٌ حيَٖ حٓض رٗآؿخُ ٔ رٗحَـخو»‪.‬‬
‫«الیِحل‪ ،‬طـییََخپٌیَ‪ ،‬كُخَخپٌیَ ٔ َخيلئى»‪.‬‬
‫«ؿخٌ َّک٘ظّ يیٕٗى ٔ َّيیک٘ي‪َّ ،‬يیُحیي ٔ َّيیيیَى»‪.‬‬
‫«َّكَرّ ىٍ آٌ کخٍگَ يیحكظي ٔ َّآطٖ آٌ ٍح يیُٕٓحَي‪َّ ،‬آد آٌ ٍح طَ‬
‫يیکُي ٔ َّرخى آٌ ٍح يیه٘کخَي‪َُّ ،‬هى يیپٌیَى ٔ َّيیُٕٓى ٔ َّطَ يیٕٗى ٔ‬
‫َّيیه٘کي‪ ،‬ىحثى ٔ هخثى ٔ ػخرض ٔ پخرَؿخ ٔ ؿخٔیيحٌ حٓض‪َّ ،‬رّچ٘ى يیآیي ٔ‬
‫َّرّكکَ‪َّ ٔ ،‬ىیگَگٌٕ يیٕٗى» (ىٍٓض َٔوّی حُ ًْخٌ «نى یهي ٔ نى یٕني ٔ نى‬
‫یکٍ نّ کلٕح ً حكي» = هَآٌ) يٕؿٕىٖ حیٍ چُیٍ کّ ٔؿٕىٖ حريٖ ىحٍى‪ ،‬ىٍػیٍكخل‬
‫حکظُخَِخپٌیَ حٓض ٔ حَٔخٌ ًَیطٕحَي رّکُّ آٌ ٍحِ رَى‪.‬‬
‫گیظخ يیگٕیي‪« :‬رَهٗ حُ َٓٗگلظٗ ىٍ ؿخٌ يیَگََي ٔ رَهٗ ٓوُخٌ ػـیذ‬
‫ىٍرخٍِحٕ يیگٕیُي ٔ رَهٗ رّكیَص‪ ،‬چیِْخی ىٍرخٍِی آٌ يیَُٕٗي‪ٰ ،‬نکٍ کٔٗ‬
‫رّكویوض آٌ ٔحهق َگَىى»‪.‬‬
‫«ُْگخيٗ کّ یٕگٗ ًٍْ ٔ ٍٔف هٕى ٍح پخک يیکُي ٔ رّٔ‪ٛ‬خل كن يیٍٓي‪ ،‬ىٍ آٌ‬
‫يوخو هٕى ٍح ىٍ ًّْچیِ ٔ ًّْچیِ ٍح ىٍ هٕى يییخري»‪.‬‬
‫«ؿخٌ ىٍ ًّْی يٕؿٕىحص كخ‪ َٟ‬حٓض ٔ رخ كن یگخَّ يیرخٗي‪».‬‬
‫«آٌکّ ىٍ ًّْچیِ يَح يیریُي ٔ ًّْچیِ ٍح ىٍ يٍ يیریُي‪َْ ،‬گِ حُ يٍ ؿيح َٕ٘ى‬
‫ٔ يٍ َْگِ حُ حٔ ؿيح َٕ٘و‪ .‬آٌکّ ىٍ يوخو یگخَّگٗ يَح کّ ىٍ ًّْی ْٔظٗ ْٔظى‪،‬‬
‫رپَٓظي‪َْ .‬گَّٕ َُيگٗ کُي‪ ،‬رخ يٍ حٓض»‪.‬‬
‫حنزظّ حیٍ ؿخٌ‪ ،‬آٌ َلْ ؿِثٗ يلئى کّ طَّ ٔ حيیي ٔ هٕٗخیُي ٔ َخهٕٗخیُي‬
‫حكخ‪ّ١‬حٕ کَىِ َیٔض‪ .‬آٌ َلْ ىٍ ػخٍف َخرٕى ٗيِ ٔ ؿخٌ ظٍٕٓ کَىِ حٓض کّ حُ‬
‫ریى ٔ حيیي يزَح حٓض ٔ رخ كن يظلي حٓض‪.‬‬
‫َکظّی ىیگَ حیٍ حٓض کّ ؿخٌ «کُُيِی کخٍ» َیٔض‪ ،‬رم (چُخٌکّ رؼيح ً هٕحْیى‬
‫ىیي) َٓچًّ٘ ٔ کُُيِی کخٍْخ‪ ،‬گَّْٕخ ْٔظُي‪ .‬گیظخ يیگٕیي‪:‬‬
‫«حیٍ ؿخٌ ٔحالٖ ریُٔحل ٍح آؿخُٖ َیٔض ٔ حُ حٔ‪ٛ‬خف يزَح حٓض‪ .‬حٖ كََُي‬
‫کُظٗ! حگَ چّ ؿخٌ ىٍ طٍ ئکٍ گِیيِ حٓض‪َّ ،‬کخٍٖ يیکُي ٔ َّآنٕىِ يیٕٗى‪.‬‬
‫ْىچُخٌ کّ حػیَ يلی‪ ٢‬رَ ؿٓخٌ حُ ؿخیض نطخكض‪ٍَ ،‬گ ًَیپٌیَى‪ ،‬ؿخٌ َیِ کّ ىٍ‬
‫هخنذ طٍ حٓض‪ٍَ ،‬گ ًَیگیَى‪».‬‬
‫ٕٔٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رؼییي ّظبیق ‪ٛ‬جوبری‬

‫ىٍ ىٍٔحٌ طئیٍ گیظخ‪ ،‬ؿخيؼّی ُْي رّچٓخٍ ‪١‬زوّ یخ (کخٓض) طؤیى يٗٗي‪:‬‬
‫ٔ ـ رًَُْخٌ ـ ٍحْذْخ (ٍٔكخَیخٌ) ٕ ـ ک٘ظَیخْخ (َٗٓیخٍحٌ ـ َظخيیخٌ ٔ‬
‫ؿُگآٍٔحٌ) ٖ ـ ٔی٘خیخٌ (ُحٍػخٌ = کخٍگَحٌ ٍٔی ُيیٍ‪ ،‬رخٍُگخَخٌ) ‪ 4‬ـ‬
‫ٕٗىٍحْخ (هييضکخٍحٌ ٔ رَىِگخٌ) (چُخٌکّ ىٍ رخال هٕحَيیى‪ ،‬ىٍ ىحٓظخٌ پیيحیٖ‬
‫ُْيی‪ ،‬آىيیخٌ حُ ح‪ٛ‬م حیٍگَّٕ ههن ٗيِحَي‪ ).‬گیظخ حیٍ طؤیى ‪١‬زوخطی ٍح يیپٌیَى‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م آهَ گیظخ‪ ،‬کَیُ٘خ ٔظخیق ‪١‬زوخص چٓخٍگخَّ ٍح ريیٍطَطیذ ریخٌ يیکُي‪:‬‬
‫ٔ ـ ٔ ـ ٔظیلّی کٔٗ کّ رًٍَْ ُحىِ ٗيِ‪ :‬آٍحيٖ‪ٟ ،‬ز‪ ٔ ٢‬يٓخٍ َلْ‪ُْ ،‬ي‪،‬‬
‫‪ٓ١‬خٍص‪ ،‬ىٍٓظٗ ٔ رَىرخٍٖ‪ ،‬كکًض‪ ،‬يؼَكض ٔ حیًخٌ رّىیٍ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ٕ ـ ٔظیلّی گ٘ظخٍیخ‪ :‬ىنیَٖ‪ٛ ،‬الرض‪ ،‬ػزخص‪ٍ ،‬حٓظٗ‪َ ،‬گَیوظٍ حُ ؿُگ‪.‬‬
‫ٖ ـ ٖ ـ ٔظیلّی ٔی٘خیخ‪ٍُ :‬حػض‪ ،‬گخٔىحٍٖ ٔ ٕٓىحگَٖ حٓض‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ‪ 4‬ـ ٔظیلّی ٕٗىٍِْخ‪ :‬هييض‪ ،‬حيخَض‪ٛ ،‬يحهض‪ ،‬ىٍٓضکخٍی ٔ ٔكخىحٍی‪.‬‬

‫هاٍ ُبی ًغبد كه گیزب‬

‫گیظخ ٗخيم ك‪ٜ‬هٗ ىٍه٘خٌ ىٍرخٍِی ًحص يطهن حٓض کّ «ٍحُ ًّْی ٍحُْخ»‬
‫َخيیيِ ٗيِ حٓض‪ًْ .‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ پیيح حٓض‪ ،‬گیظخ رَحٖ ٔكيص رو٘یيٌ رّؿَیخٌْخٖ‬
‫يوظهق كکَٖ ىٍ یک َظخو ٔحكي يٗکٕٗي کّ حٓخّ آٌ حیٍ حٓض کّ «َْ چیِٖ‬
‫ؿِثٗ حُ آٌ ًحص یگخَّ حٓض‪ ».‬کخٍيخیٕگخ‪ ،‬یخ ػًم رّٔظیلّ رئٌ ؿَ‪ ،ٝ‬حَـخو‬
‫حػًخل ٔ ٔظخیق ًٍٓت ىیُٗ حٓض کّ يٕؿي ‪ٓ١‬خٍص حٓض ٔ رّؿُیخَّیٕگخ يٗحَـخيي‬
‫کّ طًَکِ ؿخٌ رَ يؼزٕى حٓض‪ .‬حیٍ ػًم ٔ يؼَكض رّرکظٗیٕگخ يٗحَـخيي کّ ىٍ آٌ‬
‫ٓخنک پَ حُ حیًخٌ حٓض ٔ چیِٖ ؿِ حنْٕیض ًَٗریُي‪ .‬ػ٘ن ٔ حیًخَٗ کّ يظٕؿّ‬
‫يؼزٕى حٓض‪ ،‬طُٓخ ٔٓیهّی َـخص حٓض‪ .‬حیٍ ػ٘ن يٗطٕحَي يظٕؿّ یکٗ حُ طـٔيْخٖ‬
‫هيح ْى رخٗي‪ .‬حیٍ يطهذ ًْخٌ ػزخٍص «ْٕ ال ْٕ»ی حرٍػَری ٍح طيحػی يیکُي‪.‬‬
‫يُزغ ح‪ٛ‬هٗ حنٓخو گیظخ «حٔپخَی٘خىْخ» حٓض‪ .‬حیٍ کظخد َُْ طؼًن يکظذ یٕگخ‪،‬‬
‫ػُٕیض يکظذ ٓخَکیّ‪ ،‬هيحپَٓظٗ آثیٍ رگٕطّ ٔ آيُِٕی يطهن «حٔپخَی٘خى» ٍح‬
‫ؿًغآٍٖٔ کَىِ ٔ ىٍ ّٓ يَكهّ‪ ،‬یخ ّٓ ٍٕٔ رَحی ٔكيص رخ هيح ٔ َـخص حَٔخٌ‬
‫ٓخيخٌ ىحىِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ کظخد‪ ،‬کَیُ٘خ کّ یک حٔطخٍِ ٔ طـٔى هيحٖ ٔیُٕ٘ حٓض‪،‬‬
‫ػالِٔ رَ یخٍٖ رّحٍؿَّٕ‪ ،‬ه‪ٜ‬ي ىحٍى آيُِٕی ٍٓظگخٍٖ ىٍ ؿٓخٌ‪ ،‬یخ «یٕگخی»‬
‫ػًهت يزَح حُ َلْپَٓظٗ ٍح يزظُی رَ ّٓ ٍٕٔ ًیم رّحٔ ریخيُٕى‪:‬‬
‫ٖٔٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٔ ـ کخٍيخیٕگخ (ٍحِ ػًم = ك‪ٕٜ‬ل ٔ طخ ‪)۶‬‬

‫ٕ ـ ؿُیخَّیٕگخ (ٍحِ يؼَكض = ك‪ٕٜ‬ل ‪ ۰‬طخ ٕٔ)‬
‫ٖ ـ رکظٗیٕگخ (ٍحِ ػ٘ن = ك‪ٕٜ‬ل ٖٔ طخ ‪ٔ )ٔ۴‬كيص رخ هيح ٔ َـخص حَٔخٌ‬
‫حُ حیٍ ّٓ ٍحِ يًکٍ يٗگَىى‪ .‬ػًم‪ ،‬يؼَكض ٔ ػ٘ن چّ هزم حُ ٍٓیيٌ رّْيف ٔ‬
‫چّ رؼي حُ آٌ‪ ،‬يکًم یکيیگَحَي‪ .‬رَحٖ ‪ٛ‬ؼٕى رّههّ‪ٍ ،‬حِْخٖ يظلخٔطٗ َیِ ٔؿٕى‬
‫ىحٍَي‪ .‬حيخ يُظَِٖ کّ حُ آٌؿخ ىیيِ يٕٗٗى‪ ،‬رَحٖ ًّْگخٌ یکٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫«يطخرن رخ يکظذ ٓخَکیّ‪ ،‬ىٔ ح‪ٛ‬م ىٍ ؿٓخٌ ٔؿٕى ىحٍى‪ ٔ :‬ـ پَکَیظٗ (يخىِ‬
‫یخ ‪ٍٕٛ‬ص کّ ػخنى يلّٕٔ ‪١‬زیؼض حٓض) ٕ ـ پٍّٕٔٗ (ٍٔف یخ يؼُخ کّ َخيَثٗ ٔ‬
‫َخيلّٕٔ حٓض) پَکَیظٗ ّٓ كخنض ىحٍى کّ رّآٌ «گَّٕ» يیگٕیُي‪ .‬ػزخٍصحَي حُ‪:‬‬
‫ٔ ـ ٓظِٕ‪ :‬كخنض ٓزکٗ ٔ ٓؼخىص ٔ ٍحكظٗ‬
‫ٕ ـ ٍؿْ‪ :‬كخنض يیم كؼخل یخ ٕٗم کّ يٕؿذ كَکض حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ طًْ‪ :‬كخنض ٍکٕى ٔ ؿًٕى کّ يٕؿذ ظهًض ٔ طخٍیکٗ حٓض‪.‬‬
‫رٔظّ رّحیٍ حٓض کّ کيحو یک حُ حیٍ كخنضْخٖ ّٓگخَّ‪ ،‬رَ ىٔ كخنض ىیگَ ؿهزّ‬
‫کُي حيخ َکظّی يٓى حیٍ حٓض کّ حیٍ كخالص‪ ،‬ػٕحٍ‪ ٝ‬ؿٔىحَي َّ ٍٔف‪ .‬حيخ ٍٔف‪،‬‬
‫رّٓزذ َِىیکٗ رٔیخٍ رّؿٔى‪ ،‬كخالص آٌ ٍح كخالص هٕى يیحَگخٍى ٔ ٓخنک رخیي حُ‬
‫حیٍ طْٕى هٕى ٍح رَْخَي ٔ ريحَي کّ ؿخٌ رَطَ ٔ كَحطَ حُ ؿٔى ٔ گَّْٕخٖ ّٓگخَّ‬
‫حٓض» گیظخ يیگٕیي‪« ،‬گَّْٕخٖ ّٓگخَّی ٓظِٕ‪ٍ ،‬ؿْ ٔ طًْ حُ پَکَیظٗ حٓض ٔ‬
‫ؿخٌ َیِ ىٍ هخنذ طٍ ٓوض رٔظّی حیٍ گَّْٕخ حٓض»‬
‫«َٓچًّ٘ی حػًخل ٔ کُُيِی کخٍْخ «گَّٕ»ْخ ْٔظُي‪َ ٔ ،‬خىحٌ هٕىهٕحِ چُیٍ‬
‫حَگخٍى کّ کُُيِی کخٍ ًّْ حٔ حٓض‪ٔ ،‬نٗ آٌکّ ىٍ کخٍگَّْٕخ رٍّحٓظٗ ریُخ رخٗي‪،‬‬
‫يیىحَي کّ حیٍ ٍَگ كٕحّ حٓض کّ رخ ٍَگ يلٕٔٓخص ىٍآٔیوظّ‪ ،‬پْ طؼهن‬
‫هخ‪ َٖ١‬رّآٌْخ كخ‪ٛ‬م ًَیکُي»‪.‬‬
‫«آٌ کْ رّنوخٖ يٍ رَٓي کّ چٌٕ رُگَى‪ ،‬ىٍ ًّْی ؿٓخٌ ػخيهٗ ؿِ گَّْٕخ‬
‫َزیُي ٔ َیِ آٌ ٍح کّ حُ گَّْٕخ رَطَ ٔ كَحطَ حٓض‪ ،‬رُ٘خٓي»‪.‬‬
‫«گیظخ» حُ «گَّٕ»ْخٖ ّٓگخَّ ٓوٍ يیگٕیي‪:‬‬
‫«كخل حٖ حٍؿَّٕ! طٕ حُ َْ ّٓ «گَّٕ» آُحى رخٕ‪ ،‬آُحى حُ هیي ح‪ٟ‬يحى‪ًْٕ ،‬حٍِ‬
‫ىٍ ٓکٌٕ ٔ ‪ٛ‬لخ ٔ كخٍؽ حُ رُي حَئهظٍ ٔ ْ٘ظٍ‪ ،‬ىل رَ هٕی٘ظٍ رگًخٍ»‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م‬ ‫ٔ ـ ٔ ـ ًغبد اى ‪ٛ‬وین ػول (کبههبیْگب)‪:‬‬
‫چٓخٍو گیظخ آييِ حٓض‪َ :‬خىحَخٌ ىٍ كٓى ػًم ٔ طَک آٌ َخطٕحٌحَي ٔ ًَٗىحَُي چّ رخیي‬
‫‪ٔٓٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رکُُي ٔ چّ َزخیي حَـخو ىُْي‪ٔ .‬نٗ يٍ (کَُٗخ) رّطٕ‪ ،‬آٍؿَّٕ هٕحْى گلض‪ .‬كظٗ‬
‫ىحَخیخٌ ىٍ كیَحصحَي ٔ ًَٗىحَُي کّ ػًم چیٔض ٔ طَک ػًم کيحو حٓض‪ .‬حیُک يٍ‬
‫طٕ ٍح يیگٕیى کّ ػًم چیٔض طخ رخ ىحَٔظٍ آٌ حُ پهیيْٖخ رَْٗ‪ .‬رخیي ىحَٔض کّ چّ‬
‫کخٍ ٍح رخیي کَىٌ؟ ٔ چّ کخٍ ٍح َزخیي کَىٌ؟ ٔ طَک کخٍ چیٔض؟‬
‫ُٗخهظٍ كویوض ػًم ٓوض ٔ ىٕٗحٍ حٓض‪ .‬گیظخ ىٍ حىحيّ يٗگٕیي‪« :‬کٔٗ کّ‬
‫ٍَْٔ يُِل یٕگخ ٔ ‪١‬خنذ ط‪ٜ‬لیّی رخ‪ ٍ١‬رخٗي‪ ،‬ػًم یگخَّ ٍحِ حٔ حٓض‪».‬‬
‫ػًم ىٍ گیظخ رّّٓ روٖ هخرم هًٔض حٓض‪:‬‬ ‫اهَبم ػول كه گیزب‪:‬‬
‫الق ـ ػولٔ کَ اى ٍو ًبكأً اًغبم ّْك‪ :‬ىٍ ك‪ٜ‬م ْـيِْى گیظخ آييِ حٓض‪:‬‬
‫«ػًهٗ کّ حُ ٍٔی َخىحَٗ ٔ ػيو ػخهزضحَيی٘ٗ رّؿخٖ آٍٔىِ ٕٗى‪ ،‬رٗآٌکّ حَيحُِی‬
‫طٕحَخیٗ ٗو‪ ٚ‬یخ ُیخَٗ کّ حُ آٌ رّهٕى ٗو‪ ٚ‬یخ رّىیگَحٌ يٍٗٓي يٍٕى َظَ‬
‫هَحٍ گیَى‪ ،‬حُ «طًْ» حٓض‪».‬‬
‫ة ـ ػولٔ کَ ثًَُْ ًزیغَ یب اى هّٓ پٌلاه ثبّل‪ :‬ىًٍْخٌ ك‪ٜ‬م آييِ حٓض‪:‬‬
‫ػًهٗ کّ رّّْٕ َظیـّ یخ حُ ٍٖٔ پُيحٍ یخ رّطکهق حَـخو ٕٗى‪ ،‬حُ «ٍؿْ» حٓض‪.‬‬
‫ط ـ ػولٔ کَ اًغبم آى رکلیق آكهٔ اٍذ‪ :‬ىٍ ًْخٌ ك‪ٜ‬م آييِ حٓض‪« :‬ػًهٗ‬
‫کّ حَـخو آٌ طکهیق آىيٗ حٓض‪ ،‬حگَ رخ حهال‪ ٔ ٙ‬رٗٗخثزّی ىٔٓظٗ ٔ ىًُٗٗ ٔ‬
‫چ٘ىىحٗض َظیـّ ٔ كخٍؽ حُ َْ طؼهن حَـخو ٕٗى‪ ،‬حُ «ٓظِٕ» حٓض»‪.‬‬

‫يُظٍٕ حُ ػًم ىٍ ‪َ١‬ین َـخص‪ًْ ،‬یٍ َٕع ٕٓو حٓض کّ يخیّی َـخص ٔ‬
‫ُيیُّی ٍَٕ يؼَكض ىٍ حَٔخٌ حٓض‪ .‬ػًم ُيخَٗ ػًَروٖ حٓض کّ كخػم آٌ حُ‬
‫ػًَِی آٌ چ٘ى پٕٗي ٔ ىل ىٍ گَٔ كن رُيى ٔ رخ ؿخَٗ كخٍؽ حُ طذ ٔ طخد‪ ،‬رَّزَى‬
‫رخ حَْیًٍ ىٌٍٔ ٔ رٌَٔ رَهیِى؛ کّ يلٍٕ ًّْی حیٍ حيٍٕ حهال‪ ٙ‬يل‪ ٞ‬حٓض؛‬
‫ٔ رخیي ػخٍٖ حُه٘ى ٔ‪ً١‬غ رخٗي؛ گیظخ َٓچًّ٘ی ًّْی گُخْخٌ ٍح ىٍ حیٍىٔ يٗىحَي‬
‫ٔ يٗگٕیي‪« :‬یٕگٗ یخ حَٔخَٗ کّ يٗهٕحْي رّکًخل رَٓي‪ ،‬حُ حیٍػًم َخگِیَ حٓض‪».‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م ٕٓو آييِ حٓض‪ :‬رخ هٕىىحٍٖ حُ ػًم‪ ،‬رّيَكهّی كخٍؽ حُ ػًم َظٕحٌ‬
‫ٍٓیي‪ .‬طَک ػًم کٔٗ ٍح رّکًخل ََٓخَي‪ .‬ىٍ ٔحهغ ْیچکْ ًَٗطٕحَي كظٗ یک ىو حُ‬
‫پَىحهظٍ رّکخٍ َٓرخُ َُي‪ .‬چّ ًّْکْ رّيوظ‪٠‬خٖ حٓظطخػض هٕى حُ ػًم َخگِیَ‬
‫رخٗي‪ ٔ .‬آٌکّ حػ‪٠‬خٖ هٕى ٍح حُ کخٍ رخُ ىحٗظّ‪ ،‬ىل رّحَيیّ٘ ىٍرخٍِی حٗیخء ٔ‬
‫يلٕٔٓخص ي٘ـٕل ٓخُى‪َٓ ،‬گ٘ظّ ٔ ٍیخکخٍ رخٗي‪.‬‬
‫‪ٔٓٔ۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ًْچُیٍ گیظخ رَحٖ ػًم‪ ١َٗ ،‬حٓخٓٗ‪ ،‬يخَُي ىنزٔظّ َزٕىٌ رَّظیـّی آٌ ًکَ‬
‫يٗکُي‪ ،‬یؼُٗ کخٍ رخیي رَحٖ ٍ‪ٟ‬خٖ هيح رخٗي؛ ىٍ ؿیَ حیٍ‪ٍٕٛ‬ص «ػًهی کّ َّ‬
‫رَحٖ هُٕ٘ىٖ هيح رخٗي يخیّی گَكظخٍٖ حٓض‪».‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م چٓخٍو گیظخ آييِ حٓض‪ :‬حٔ چٌٕ رّه‪ٜ‬ي کخٍٖ رَهیِى‪ َّ ،‬چُخٌ حٓض‬
‫کّ ‪َ١‬كٗ ٍیوظّ یخ ٕٓىٖ ىٍ َظَ گَكظّ رخٗي‪ .‬ػًم حٔ ىٍ آطٖ ػهى گيحهظّ ٔ پخک‬
‫ٗيِ حٓض‪ ٔ .‬ىحَخیخٌ چُیٍ کٔٗ ٍح كَُحَّ َخيُي‪ .‬کٔٗ کّ ّْٕ حُ ػًَِی کخٍ‬
‫كَٔگٌحٗظّ ٔ رّيوخو ٍ‪ٟ‬خٖ يطهن ٍٓیيِ‪ ،‬رَٗیخُ حُ ًّْچیِ ٗيِ حٓض‪ .‬حٔ حگَچّ‬
‫ييحو ىٍ کخٍ حٓض‪ًْٕ ،‬حٍِ حُ کخٍ كخٍؽ حٓض‪ٓ .‬خنک حیٍ ‪َ١‬ین ىٍ يظٍ حؿظًخع‬
‫رَّٓ يٗرَى‪ ،‬حيخ يلٍٕ حَيیّ٘ی حٔ کٔذ ٍ‪ٟ‬خٖ ٰانٓی حٓض‪ ،‬ريیٍيؼُخ کّ ىنزٔظّ‬
‫رّپیخيي ٔ َظیـّی آٌ َزخٗي ٔ ْیچ چ٘ىىحٗظٗ رَّظیـّی هٕد ٔ ري آٌ َيحٗظّ رخٗي ٔ‬
‫ػًم ٍح چٌٕ ٔظیلّی يويّ حَـخو ىْي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍيَكهّ‪ ،‬کَیُ٘خ حٍؿَّٕ ٍح رّحیلخٖ ٔظخیلٗ کّ ىٍ رَحرَ ‪ُٛ‬ق هٕى ىحٍى‬
‫يظٕؿّ يٗکُي ٔ ٓٔظٗ ىٍ حَـخو آٌ ٍح گُخْٗ ػظیى يًَٗٗى ٔ رخ ًکَ حیٍکّ ٍٔف‬
‫ؿخٔیيحَّ حٓض‪ ،‬حٔ ٍح طٔهی يٗرو٘ي‪ .‬آٌگخِ ‪َ١‬یوّی ػًم ٔ يؼَكض ٍح رَحٖ حٔ‬
‫طَ٘یق کَىِ ٔ هخ‪ََ٘١‬خٌ يٗٓخُى کّ ْیچکْ ًَٗطٕحَي ىٍ ْیچ نلظّٖ هخنٗ حُ‬
‫ػًم رخٗي‪ .‬حيخ ػًم رئٌ طؼهن رَّظخیؾ آٌ حٓض کّ حَٔخٌ ٍح حُ گَىَّٔی «ُٓٔخٍِ»‬
‫ٍْخیٗ هٕحْي رو٘یي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ کَیُ٘خ پَىِ حُ چ٘ى حٍؿَّٕ رَيٗىحٍى طخ حٔ كوخین حيٍٕ ٔ‬
‫رخ‪ ٍ١‬ؿٓخٌ ٍح َظخٍِ کُي‪ .‬رّىَزخل حیٍ يکخٗلّ‪ ،‬کَیُ٘خ کّ حٍؿَّٕ ٍح آيخىِ يٗریُي ٔ‬
‫كوخین ىیگَٖ ٍح ىٍرخٍِی ك‪ ٍٕ٠‬هٕى ىٍ ؿٓخٌ ٔ ‪َ١‬ین يلزض ٔ حهال‪ ٙ‬ىٍ‬
‫حهظیخٍ حٔ يَٗٓي ٔ ىٍپخیخٌ رخ طـهٗ نطق ریکَحٌ ٔ ؿًخل َخيظُخْٗحٕ ههذ حٍؿَّٕ‬
‫ٍح يًهٕ حُ ػ٘ن ٔ ٓکٌٕ ٔ حيیي يٗٓخُى‪.‬‬
‫ـ حػًخل طخ چّ كي رَحٖ َـخص الُوحَي؟‬
‫= گیظخ يٗگٕیي‪ :‬حػًخل رّ‪ٍٕٛ‬ص ؿیَ ئظویى ىٍ َـخص ىهیمحَي‪ َْ .‬کخٍٖ‪،‬‬
‫هٕد یخ ري‪َ ،‬ظیـّحٕ ٍح رّرخٍ يٗآٍٔى‪ .‬کخٍ هٕرٗ کّ رّهخ‪َ َ١‬ظیـّحٕ حَـخو ٗيِ‬
‫رخٗي رٍّٔف َُيگٗ ٗخىيخَّٖ يٗرو٘ي‪ ،‬حيخ حٔ ٍح حُ گَىَّٔی ُحى ٔ يَگ‬
‫(ُٓٔخٍِ) هخٍؽ ًَٗکُي‪ .‬كو‪ ٢‬ػًم رٗطؼهن یخ هخن‪ٜ‬خَّ حٓض کّ چُیٍ حػَٖ ىحٍى‪.‬‬
‫ػًهٗ کّ كو‪ ٢‬رّهخ‪ َ١‬يؼزٕى ٔ حُ َٓ ػ٘ن رّحٔ َٓ ُىِ رخٗي يوزٕل آٌ يؼزٕى‬
‫هٕحْي ٗي ٔ َٓٗض ؿخٔیيحَٗ حٔ ٍح هٕحْي پٌیَكض‪ .‬ريیٍٓخٌ هٕى يؼزٕى ٔحٍى ههذ‬
‫‪ٔٓٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػخري يٕٗٗى ٔ ك‪٠‬یهض رکظٗ ٍح ىٍ آٌ حیـخى يٗکُي ٔ حیٍ رکظٗ حٓض کّ َـخص َٓخیٗ‬
‫ٍح كَحْى يٗٓخُى‪.‬‬
‫«ٍحيخَٕؿخ» يؼظوي حٓض کّ ٍٕٔ کَىحٍ ٔ ػًم‪ ،‬رَ ٍٕٔ يؼَكض يويو حٓض؛‬
‫ُیَح ٍٕٔ ػًم َٓحَـخو رّيؼَكض هٕی٘ظٍ يٗحَـخيي ٔ َْ آٌکّ رٍّٕٔ يؼَكض‬
‫رپیَٕيى‪َ ،‬خگِیَ رخیي ٔظخیق َٗػٗ ٔ ‪ ٍَٖٟٔ‬هٕیٖ ٍح ْى حَـخو ىْي‪ .‬پْ حُ‬
‫حَـخو ىٍٓض حیٍ ٔظخیق‪ ،‬حَٔخٌ رّيؼَكض ٔ ٍُٔٗخیٗ یویٍ يٍٗٓي‪ .‬رَحٖ ٍٓیيٌ‬
‫رّؿخیض َٓخیٗ یخ َـخص ىٍ ٍٕٔ ػًم‪ ،‬كخػم رخیي ٔیژِگْٗخٖ ٍح ىٍ َظَ رگیَى‪.‬‬
‫‪َ١‬ین‬ ‫ٕ ـ ٕ ـ ًغبد اى ‪ٛ‬وین هؼوكذ (عٌیبًَیْگب)‪:‬‬
‫يؼَكض رّيؼُخٖ يؼَكض ػوالَٗ ٔ َیِ رّيؼُخٖ ‪َ١‬یوض ػهى ٔ يؼَكض حٓض‪ .‬گیظخ‪،‬‬
‫حٓخٍص يؼُٕٖ حَٔخٌ ٍح َخٗٗ حُ ؿٓم ٔ َزٕى يؼَكض رّكوخین ػخنى ٔ َٓٗض هٕى ٔ‬
‫ػخنى هخکٗ يٗىحَي کّ پیخيي آٌ ؿِ ؿهِٕگَٖ ًَٕىْخ ٔ رٕىٌ کؼَص رّؿخٖ ٔكيص‪،‬‬
‫چیِ ىیگَٖ َیٔض‪ .‬ىٍ ك‪ٜ‬م پُـى گیظخ آييِ حٓض‪:‬‬
‫ػهى ىٍ كـخد ؿٓم حٓض‪ًْ ٔ ،‬یٍ حٓض کّ يخیّی گًَحْٗ يَىيخٌ يٗگَىى‪.‬‬
‫ٔنٗ رَحٖ کٔٗ کّ ٍَٕ يؼَكض پَىِی ؿٓم حٍٔح ىٍیيِ رخٗي‪ ،‬آٌ ٍَٕ چٌٕ‬
‫هٍٕٗیيٖ يٗىٍه٘ي ٔ كن ٍح ٍٍٔٗ يٗٓخُى‪ .‬ػوم حٔ ٔ َلْ حٔ كن حٓض‪ .‬ػزخىص‬
‫حٔ ٔ يَحى حٔ كن حٓض‪ ٔ .‬حٔ رُّالل يؼَكض حُ َْ پهیيٖ پخک گَىى‪ ٔ .‬پْ حُ يَگ‬
‫ىٔرخٍِ رّحیٍ ىَیخ رخُگَىحَیيِ َٕ٘ى‪.‬‬
‫ىٍ ػَكخٌ ُْئ‪ ٍَْٔ ،‬حیٍ ‪َ١‬ین رخیي ىٔ يَكهّی َلٗ ٔ حیـخد ٍح رگٌٍحَي‪:‬‬
‫حٔل‪ٍْ :‬خ ٗيٌ حُ هیٕى َلٔخَٗ‪ٕٓٗ ،‬حص‪ ٔ ،‬طؼ‪ٜ‬ذْخٖ گَٕخگٌٕ ٔ رٍٗیّ٘‪.‬‬
‫ىٔو‪ :‬طکَحٍ حًکخٍ ٔ حٍٔحى ٔ طًَکِ ٔ يَحهزّ‪ ،‬طخ رظٕحَي رَ حَيیّ٘ ٔ هَى هٕى‬
‫ئه‪ ٢‬گَىى ٔ رّيَُ ُٗخهض ٔ حَٗحم رَٓي؛ حیٍؿخ حٓض کّ ىحَٔظٍ ًْخٌ «ٗيٌ‬
‫حٓض» ٔ حُ آٌ پْ‪ ٖٔ ،‬هيٍص ٔ آٍحيٖ يٗیخري ٔ حُ يظُخْٗ رَّخيظُخْٗ ٍٓیيِ‪،‬‬
‫هٕى رَٗٓخیض يٗگَىى‪« .‬کَیُ٘خ» ىٍرخٍِی حًْیض حیٍ ٍحِ ٓوٍ يٗگٕیي کّ حیٍ‬
‫ٍحُ حُ َْ ىحَ٘ٗ رخالطَ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م َٓى يٗگٕیي‪ :‬طخ رّىحَٔظٍ آٌ حُ يلُض رخُگ٘ض رّىَیخ ٍْخیٗ یخرٗ‪ .‬حیٍ‬
‫ٔحالطَیٍ ىحَْٖخ ٔ ٍحُ ٍحُْخ ٔ پخکطَیٍ پخکْخ حٓض کّ رخ ىٍیخكض ئظویى ٔ‬
‫رٗٔحٓطّ كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪ .‬ىحَٖ گَحًَخیّ چٌٕ رّىٓض آيي ؿخٔیيحٌ رًخَي‪ .‬ىٍ ًْیٍ‬
‫ك‪ٜ‬م ػًَِی يؼَكض ٍح حُ ریٍ ٍكظٍ گُخْخٌ يٗىحَي؛ یؼُٗ حُ ریٍ ٍكظٍ ٗک ٔ‬
‫طل‪ٜ‬یم آٍحيٖ يطهن‪.‬‬
‫‪ٔٓٔ۰‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ػهى ىٍ حیٍ ٍحِ َّ رّػهٕو طـَرٗ‪ ،‬رهکّ رّىحَ٘ٗ ح‪١‬الم يٕٗٗى کّ رظٕحَي حَٔخٌ‬
‫ٍح حُ حٓخٍص ؿٓم ٔ ٕٗٓص ٔ كؼم رّىٍآٍٔى‪ .‬حیٍ ىحَٖ ىٍ َٓخى آىيٗ حٓض؛ حيخ رخ‬
‫‪ٛ‬یوم ىحىٌ آثیُّی ؿخٌ رخیي آٌ ٍح ک٘ق کَى طخ پٌیَحٖ ٍَٕ ٕٗى‪ .‬رَحٖ ‪ٓ١‬خٍص‬
‫ٍٔف رخیي رٍّیخ‪ٟ‬ضْخٖ ٗخم‪ ،‬يؼم رخُىحٗظٍ كٕحّ ٔ طًَکِ ْٕٕ ٔ يَحهزّ‪ ،‬ىٍ‬
‫ُيَِی ػزخىص ػخريحَّ یخ ػخٗوخَّ پَىحهض طخ رَحٖ ٓخنک ىٍک ئظویًٗ حُ ًحص کّ‬
‫يٕؿذ کًخل حٓض رّىٓض آیي‪ .‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬حٔ ىٔرخٍِ ىٍ ىحیَِی طٕحني رّحیٍ‬
‫ىَیخ رَهٕحْي گ٘ض‪.‬‬
‫ٍحُٖ کّ گیظخ ىٍ ك‪ٜ‬م َٓى ریخٌ يٗىحٍى حیٍ حٓض کّ‪ :‬يٍ ىٍ ؿٓخٌ گٔظَىِحو‪.‬‬
‫طًخيٗ يٕؿٕىحص ىٍ يٍ ْٔظُي؛ ٔنٗ يٍ ىٍ آٌ ؿخٖ َيحٍو‪ .‬هيحَٔي كو‪ٔ ٢‬حهؼیظٗ‬
‫ىٍَٔٗ َیٔض‪ ،‬رهکّ ٔحهؼیظٗ حٓض الیظُخْٗ کّ ٍٔحٖ ًّْ چیِ حٓض‪ .‬حٔ چٌٕ ٍیّ٘ی‬
‫ىٍهض ؿٓخَٗ‪ ،‬حٓخّ ٔ پخیّی ؿًهّ ٔحهؼیضْخٖ ػخنى حٓض؛ ريیٍٓخٌ کّ هيحَٔي‬
‫يظؼخل ٍٔحٖ ًّْی حیٍْخ ٔ َٕػٗ َلٗ ٔ ٓهذ طًخو ‪ٛ‬لخص ػزٕطٗ حٓض‪.‬‬
‫ًْچُیٍ ىٍ گیظخ يطخنزٗ حٓض کّ حُ ؿٓخطٗ رّرلغ ٔكيص ٔؿٕى ىٍ ػَكخٌ‬
‫حٓاليت حرٍػَری ٗزیّ حٓض‪ .‬گیظخ يٗگٕیي‪ :‬طًخو ْٔظٗ ٍح كن پَ کَىِ ٔ ْٔظٗ‬
‫َٓٗخٍ حُ ؿهِْٕخ ٔ طـهیخص حٔ حٓض‪ .‬رَ حٓخّ ًْیٍ ریُٖ‪ ًّْ ،‬ىٍ حٔ ئظوَحَي ٔ‬
‫حٔ يلی‪ ٢‬حٓض‪ .‬نٌح طًخو كًيْخ ٔ ٓظخیْٖخ ٍح رّهٕى َٔزض يٗىْي ٔ يٗگٕیي حی٘خٌ‬
‫ىٍ ٔحهغ يَح يٗپَٓظُي‪ .‬حُ ىیيگخِ گیظخ‪ٔ ،‬یژِگٗ ٓخنکخٌ کٕٖ يؼَكض ػزخٍص حٓض‬
‫حُ حیٍکّ‪ :‬حٔالً َْکخٍٖ ٍح رَحٖ هيح حَـخو يٗىُْي؛ ػخَیخ ً ىحٍحٖ ٍٔكٗ رٍِگ ٔ حُ‬
‫کُظَل ىَیخٖ يخىٖ هخٍؽحَي‪ .‬حیُخٌ طلض ‪١‬زیؼض ٰانٓی هَحٍ ىحٍَي کّ کٕچکطَیٍ‬
‫طـییَٖ ًَٗکُي ٔ ىٍ يیخٌ طلٕالص رٗهَحٍ ػُخ‪ًْٕ َٛ‬حٍِ ٓخکٍ ٔ ػخرض يٗيخَُي‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م ٗ٘ى گیظخ آييِ حٓض‪« :‬کٔٗ کّ ْٕحٖ يؼَكض یٕگخ ىٍ َٓ ىحٍى‪ ،‬حُ‬
‫يَُْخٖ ٔىحْخ َیِ كَحطَ يٍٗٔى‪».‬‬
‫ىٍ حىحيّی حیٍ ك‪ٜ‬م آييِ حٓض‪« :‬حَٔخٌ حْم يؼَكض ىٍيٗیخري کّ آٌچّ ْٔض‬
‫ًّْ يُى ٔ ىل ىٍ گَٔ يٍ يٗرُيى‪».‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م َٓى گیظخ ىٍرخٍِی هَرخَٗ يؼَكض چُیٍ ٓوٍ رّيیخٌ آييِ حٓض‪:‬‬
‫«ىیگَحٌ َیِ کّ هَرخَت ىحَٖ پیٖ يٗآٍَٔي ٔ يَح يٗپَٓظُي‪ ،‬گخْٗ يَح ىٍ‬
‫ًّْچیِ يٗریُُي‪ ،‬گخْٗ حُ ًّْ ؿيح ٔ گخْٗ ىٍ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ يوظهق‪».‬‬
‫هَرخَٗ ىٍ گیظخ رّيَحطذ گَٕخگٌٕ ئُٕد حٓض‪ .‬ىٍ هَرخَٗ‪َٕ ،‬ػٗ طکخيم‬
‫ٔؿٕىٖ ٔ هّٕ ‪ٛ‬ؼٕىٖ رَحٖ ٔ‪ٕٛ‬ل رّٔحهؼیض ىیيِ حٓض کّ حُ هَرخَٗ يخىٖ طخ‬
‫‪ٔٓٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هَرخَٗ ػهى ٔ يؼَكض‪ ،‬حَٔخٌ ييحٍؽ ٔ يَحطذ ػَٔؿت ٔؿٕىٖ ٍح يٗپیًخیي‪ ٔ ،‬حیٍ‬
‫ٓیَ طکخيم يؼُٕٖ کّ ىٍ ؿٓض ‪ٕ١‬نت يَحطذ ٔؿٕى‪ ،‬يُؼکْ گَىیيِ‪ ،‬حُ نلخظٗ َیِ‬
‫گَحیٖ طيٍیـت هَرخَٗ رّٔحهؼیضْخٖ ىٍَٔٗ حٓض ٔ ؿخیض آٌ حطلخى ٔ ٔ‪ٛ‬خل رخ ًحص‬
‫َخيظُخْت رًٍَْ حٓض»‪.‬‬
‫گیظخ يٕحَغ يؼَكض ٍح ه٘ى‬ ‫هْاًغ هؼوكذ كه گیزب‪:‬‬
‫ٔ كَ‪ ٔ ٙ‬آُ يٗىحَي ٔ يٗگٕیي حیٍ كخالص يخَغ ىٓضیخرٗ رّيؼَكضحَي‪ .‬آٌکّ حیٍ‬
‫كخالص ىٍ حٔ ٍحِ یخري‪ ،‬يؼَكض ٖٔ طزخِ گَىى‪.‬‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م ٕٓو گیظخ يٕحَغ يؼَكض چُیٍ ریخٌ ٗيِ حٓض‪ :‬آُ ٔ ه٘ى حٓض کّ حُ‬
‫ٕٗٓص رَيٗهیِى؛ آُ ٔ ه٘ى طٔکیٍَخپٌیَ کّ يُ٘ؤ ًّْی گُخْخٌ رٍِگ حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫ىًُٗخٌ هٕى ٍح رُ٘خّ! ريحٌٓخٌ کّ ىٔى آطٖ ٍح كَٔ پٕٗي‪ ٔ ،‬ؿزخٍ آیُّ ٍح‪ٍ ٔ ،‬كى‬
‫يخىٍ ؿُیٍ ٍح‪ ،‬كَ‪َ ٙ‬یِ يؼَكض ٍح كَٔ پٕٗي‪ ،‬يؼَكض ريیٍ كـخد پٕٗیيِ ٕٗى‪.‬‬
‫حٖ پَٔ کُظٗ! حیٍ آطٖ طٔکیٍَخپٌیَ كَ‪ ،ٙ‬ىًٍٗ ؿخٔیيحَّی يَى كکیى‬
‫حٓض‪ .‬يُِنگّ حیٍ آطٖ كٕحّ ٔ ىل ٔ هَى حٓض‪ .‬كٕحّ حُ ٍحِ ىل ٔ هَى‪ ،‬آىيٗ ٍح‬
‫کّ ىٍ هخنذ طٍ حٓیَ حٓض‪ ،‬يٗكَیزي ٔ يؼَكض ٔ ریُٖ حٔ ٍح طزخِ يٗٓخُى‪.‬‬
‫پْ حٖ حٍؿَّٕ! رُي رَپخٖ كٕحّ رُّ‪ ٔ ،‬حیٍ طزٓکخٍ يؼَكضرَحَيحُ ٔ‬
‫ر‪ٜ‬یَصکٖ ٍح حُ يیخٌ رَىحٍ!‬
‫ىٍ ك‪ٜ‬م َٓى آييِ حٓض‪« :‬کٔٗ کّ يؼَكض كخ‪ٛ‬م کُي‪ ،‬ىٓظوٕٕ ٗک ٔ طَىیي‬
‫َوٕحْي ٗي‪ .‬چٌٕ رَ ک٘ظٗ يؼَكض َ٘یُٗ‪ ،‬حُ يٕؽ گُخْخٌ ؿخٌ رّىٍ رَٖ؛ چُخٌکّ‬
‫آطٖ كَُٔحٌ ْیِو ٍح هخکٔظَ گَىحَي‪ ،‬آطٖ يؼَكض َیِ ًّْی حػًخل ٍح هخکٔظَ‬
‫ٓخُى»‪ .‬کَیُ٘خ يٗگٕیي‪« :‬حیٍ يؼَكض طُٓخ رَحٖ ػخريحٌ پخک ٔ َٓ ٓپَىِگخٌ‬
‫هخن‪ ٚ‬حٓض‪ .‬حیُخٌ يٗطٕحَُي رَهٗ حُ ‪ٛ‬لخص ط‪َ ٍٕٜ‬خٗيَٗ ٍٔكخَٗ کَیُ٘خ‪ ،‬آٌ‬
‫ػهض طًخو ػهم ٍح رُ٘خُٓي ٔ طخ كيٖ رّطٕحٌگَْٖخٖ يطهن حٔ‪ ،‬حػى حُ ػَٔص‪،‬‬
‫هيٍص‪ُ ،‬یزخیٗ‪ ،‬ىحَٖ ٔ حَوطخع پٗ رََي‪».‬‬
‫َکظّٖ کّ َزخیي حُ آٌ ؿخكم ٗي آٌ حٓض کّ ىٍ گیظخ‪ ،‬کخٍيخیٕگخ ٔ ؿُیخَّیٕگخ حُ‬
‫ْى ؿيح َیٔظُي‪ ،‬رهکّ کٕىکخٌ یخ رّػزخٍطٗ ؿخْالٌ آٌ ٍح ىٔطخ ٔ ؿيح حُ ْى يًٗٗخٍَي؛‬
‫ُیَح َظیـّی يؼَكض‪ٔ ،‬حٍٓظّگٗ یخ رَٗیخُٖ حُ حػًخل ٔ ػيو چ٘ىىحٗض رّػًَحص‬
‫حػًخل حٓض‪ .‬کٔذ حیٍ كخنض حُ ‪َ١‬ین کَىحٍ َیِ يیَٔ حٓض‪ .‬ريیٍٓخٌ‪ٍٔ ،‬ف حَٔخٌ‬
‫پخکیِِ يٗگَىى ٔ آىيٗ رَ َلْ هٕیٖ ؿخنذ يٕٗٗى‪ .‬آٌگخِ هٕی٘ظٍ ٍح ىٍ ًّْی‬
‫يٕؿٕىحص يٗیخري ٔ رّيَطزّی رٗطٕؿٓٗ يل‪ ٞ‬رَّظخیؾ حػًخل يٍٗٓي‪ .‬ىٍ ٔحهغ‬
‫‪ٔٓٔ۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٍحِْخٖ گَٕخگٌٕ رَحٖ كخالص ٔ طٕحَخیْٗخی حَٔخٌْخ ‪َ١‬فٍیِٖ ٗيِ حٓض‪ .‬ریٍ حیٍ‬
‫ٍحِْخ طلخٔص ؿَْٕٖ ٔؿٕى َيحٍى؛ چٌٕ ‪َ١‬ین ٔظخیق ٔ ‪َ١‬ین يؼَكض ٔحرٔظّ‬
‫رّْى ٔ يظکٗ رّیکيیگَحَي‪.‬‬
‫ٍحِ ٕٓو‬ ‫ٖ ـ ٖ ـ ًغبد اى ‪ٛ‬وین ػْن (ثکزٔیْگب)‪:‬‬
‫یؼُٗ ‪َ١‬ین ػ٘ن ٔ يلزض‪ ،‬ىٍ گیظخ رَطَیٍ ٍحِ ىحَٔظّ ٗيِ حٓض‪ٗ .‬خیي رظٕحٌ گلض‬
‫ٔیژِگٗ يًظخُ گیظخ ىٍ ًْیٍ ٍٕٔ حٓض‪ ،‬رَهالف يظٌٕ حٔپخَی٘خىْخ ٔ يظٌٕ ىیگَ‬
‫کّ ریٖطَ ‪َ١‬ین يؼَكض ٍح طٕ‪ٛ‬یّ يٗکُُي؛ گیظخ ىٍ ك‪ٜ‬م ىٔحُىِْى يیگٕیي‪:‬‬
‫«آَخٌکّ ٍٖٔ ىل رَ يٍ کَىِ‪ ،‬رخ ػ٘ن ٔ حیًخٌ کخيم يَح رپَٓظُي‪ ،‬ىٍ یٕگخ‬
‫رَطَحَي‪ ٍَْٔ ».‬ىٍ حیٍ ‪َ١‬ین‪ ،‬آٍُٖٔ يؼخَٗص رخ كویوض حػالء (هيحَٔي) ٍح ىحٍى‪.‬‬
‫رکظٗ ًْخٌ ٍیخ‪ٟ‬ض ػٕح‪١‬ق ٔ حكٔخٓخص حٓض‪ .‬حگَ ػٕح‪١‬ق ٔ حكٔخٓخص ٔ‬
‫يلزض ٔ ػالهّ <کّ ىحٍحٖ َیَٖٔ ػظیىحَي> ًٓض ٕٖٔٓ ىٍٓظٗ َيحٗظّ‪ ،‬حكٔخٍ‬
‫گٔیوظّ رخُٗي‪ ،‬چیِٖ ؿِ ىنَِٓ ٔ آٗلظّگٗ رّحٍيـخٌ ًَٗآٍَٔي‪.‬‬
‫ٰ‬
‫ىٍيوخرم‪ ،‬حگَ طلض طيریَ ‪ٛ‬لیق هَحٍ گیََي‪ ،‬حیٍ َٓيخیّْخٖ انٓی َٓچًّ٘ی‬
‫ٍَٓٔ ٔ آٍحيٖ ىحثًٗ يٗگَىَي‪ .‬حیٍ ‪َ١‬ین‪ٍٔ ،‬ف يلزض ٔ حٓظـَحم ىٍ ًحص‬ ‫ٔؿي‪ُ ،‬‬
‫ٍح يٗ‪١‬هزي‪ٓ .‬خنک رخیي ًّْچیِ ٍح ىٍ پخٖ يؼٕ٘م َؼخٍ کُي ٔ ْیچ حَگیِِ ٔ حَيیّٖ٘‬
‫رّؿیَ حُ كن ىٍ حٔ يٕؽ ََِي‪.‬‬
‫گیظخ يَحكم يوظهلٗ ٍح رَحٖ ٍٓیيٌ رّحیٍ يوخو ًکَ کَىِ حٓض کّ ػزخٍصحَي حُ‬
‫حَـخو يُخٓک ٔ يَحٓى ٔ طکَحٍ حٍٔحى ٔ حًکخٍ ٔ يَحهزّی کّ رخ طًخو ٔؿٕى يظٕؿّ‬
‫يلزٕد گَىى ٔ ىٍ ‪ٛ‬يى ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ حَٗحم ٔ کٔذ ٍ‪ٟ‬خٖ حٔ رخٗي‪ ٍَْٔ .‬حیٍ‬
‫يَكهّ رخیي ىٍ ؿُزّی ػًم ٔ ػهى َیِ رخیي َٓآيي رخٗي‪ .‬ػًهٗ ٔحٍٓظّ ىحٗظّ رخٗي ٔ‬
‫ىٍ ػهى رُّٗخهض كویوٗ َخثم ٗيِ رخٗي‪.‬‬
‫َـخص حُ «ُٓٔخٍِ»‬ ‫هْکْب = ؿبیذ ًغبد اًَبى‪:‬‬
‫یؼُٗ آُحىٖ حُ رخُگ٘ض ىحیًٗ رّؿٓخٌ كخَٗ ٔ ٍْخیٗ حُ طٔهٔم يَگ ٔ كیخص حُ‬
‫حیٍ ّٓ ٍحِ يیَٔ حٓض‪ .‬حیٍ َـخص رّيٕؿذ حطلخى رخ هيح ٔ ُٗخهض كویوض َٓخیٗ‬
‫يٕٗٗى‪« .‬کَیُ٘خ» (ٍٔف هيٓی ٰانٓی) حیٍ ّٓ ٍحِ ٍح رًَّْحِ يَحهزّ رّآٍؿَّٕ‬
‫يٗآيُٕى‪ .‬يَحهزّ ىٍ گیظخ یؼُٗ ط‪ٜ‬لیّی رخ‪ ٔ ٍ١‬ػيو طؼهن رّيلٕٔٓخص‪ ٍٔ ،‬رّٕٖٓ‬
‫كن ىحٗظٍ‪ ،‬يٕحظزض حُ كٕحّ ٔ حَيیّ٘ی ىٌٍٔ‪ ،‬ػيو ىنزٔظّگٗ رّحػًخل ٔ َظخیؾ آٌ‬
‫ٔ ىحٗظٍ كخنض ئخٖٔ َٔزض رّىٔٓظٗ ٔ ىًُٗٗ ىیگَحٌ‪ .‬رّکخٍگیَٖ یٕگخ یؼُٗ‬
‫طًَکِ ٔ طٕؿّ رَّوطّٖ رَحٖ حُ ریٍ رَىٌ ط َ ًَ ُّٕؿخص ًُْٗ رَ حٓخّ طؼَیق‬
‫ٕٓٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پخطخَـخنٗ(‪ )ٔ۳‬یٕگخ یؼُٗ كٌف ٔ هطغ يَحطذ َلٔخَٗ ٔ ًُْٗ ٔ ػوالَٗ‪ ،‬یخ هخيٕٕ‬
‫َگخِ ىحٗظٍ ًّْی يَحطذ َلٔخَٗ کّ يٕؿذ ط٘ظض ٔ آٗلظّگٗ يٗگَىى‪ .‬رَحٖ آٌکّ‬
‫یٕگخ رّكویوض َٓخیٗ رَٓي‪ ،‬الُو حٓض يَحكم چٓخٍگخَّی َُيگٗ ٍح ‪ ٗ١‬کُي‪:‬‬
‫ٔ ـ «رًَْخچخٍیٍ» کّ ٗخيم ‪١‬هزّگٗ ٔ طل‪ٜ‬یم طلًم ٔ يؼَكض حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ «گَیٓخٓظخ» یؼُٗ یخىگیَٖ ٔظخیق يَىيٗ ٔ هخَٕحىِگٗ‪.‬‬
‫ٖ ـ «ٔحَخٓظخ» یؼُٗ حهخيض ىٍ ؿُگم ٔ طَک ىَیخ ٔ طِکیّی َلْ‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ «رٓیکٕ٘» یخ كوَ حهظیخٍی‪ ،‬ىٍٔی٘ی ٔ ‪ٕٛ‬كیگَی‪.‬‬

‫هوگ ّ پٌ اى هوگ‬
‫يَگ ٔ پْ حُ يَگ يٓىطَیٍ ىؿيؿّی َْ كَى حَٔخَی حٓض؛ يظٌٕ يويّ ٔ‬
‫ًّْی حىیخٌ‪ ،‬پیَٔحٌ هٕىٍح ىٍ ًْیٍؿخ گیَ يیحَيحَُي ٔ رََخيّْخی هٕى ٍح رخالی‬
‫آٌْخ حؿَحیی يیکُُي‪ ،‬رَحی يَگ ٔ ػخنًی پْ حُ آٌ رََخيّْخ ىحٍَي‪.‬‬
‫ىٍ گیظخ‪ٟٔ ،‬غ حَٔخٌ رُّْگخو يَگ‪ ،‬حًْیظی رٔیخٍ ىحٍى طخ ؿخٖ کّ كخنض‬
‫حَٔخٌ ىٍ ٓخػخص آهَ كیخص طؼییٍ کُُيِی ٔ‪ٟ‬غ حٔ ىٍ ههًَٔ پْ حُ يَگ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ هطؼّی گیظخ يٍٕ٘ٓ حٓض‪« :‬آٌکّ رُّْگخو يَگ رخ ًکَ يٍ حُ ىَیخ ٍٔى‪،‬‬
‫چٌٕ حُ طٍ ؿيح ٕٗى رّيٍ ٍٓي ٔ ىٍ حیٍ ٗکٗ َیٔض‪ .‬آىيٗ َْچّ ٍح ىٍ ىو ٔحپٔیٍ‬
‫هٕى یخى کُي چٌٕ حُ طٍ ؿيح ٕٗى رّآٌ ٍٓي‪ُ ،‬یَح ًْٕحٍِ آٌ ٍح رّیخى ىحٗظّ حٓض»‪.‬‬
‫حنزظّ آٌکّ پیٖ حُ حیٍ َُيگٗحٕ ٍح ٔهق هيح کَىِ حٓض‪ ،‬يیطٕحَي یخى حٔ ٍح ىٍ‬
‫ىل ىحٗظّ رخٗي ٔ رُّْگخو يَگ َخيٖ ٍح رَ ُرخٌ آٍٔى‪ .‬نلظّی آهَ ىٍ ٔحهغ‬
‫ًَخیخٌگَ ًّْی کْٕٖٗخٖ هزهٗ ىٍ َُيگٗ حٓض کّ ٓپَٖ ٗيِ ٔ ًْیٍ کْٕٖٗخ‬
‫حٓض کّ آیُيِ ٍح طَٓیى يیکُي‪ٍٔ .‬ف حَٔخٌ رُّْگخو يَگ‪ ،‬رّٕٖٓ چیِٖ يیٍٔى کّ‬
‫ىل حٔ ىٍ آٌ نلظّ ريحٌ يظٕؿّ حٓض‪ .‬يخ ًْخٌ هٕحْیى ٗي کّ يیحَيی٘یى‪ .‬حَيیّْ٘خٖ‬
‫هزهت يخ ٔ‪ٟ‬غ كؼهت يخ ٍح ٓخهظّحَي ٔ حَيیّْ٘خٖ كؼهت يخ ٔ‪ٟ‬غ آیُيِی يخ ٍح‬
‫يیٓخَُي‪« .‬گَّٕ»ْخ رخ آػخٍ يظًخیِٗخٌ ‪١‬زؼخ ً ئیَْخٖ ؿيحگخَّٖ رَحٖ ‪ٛ‬خكزخٌٗخٌ‬
‫طَٓیى يیکُُي‪ .‬گیظخ يیگٕیي‪:‬‬
‫«چٌٕ ؿخٌ ٍح رُّْگخو چیَِگٗ «ٓظِٕ»‪ ،‬يَگ ىٍیخري‪ ،‬رّؿخیگخِ پخک‬
‫پَٓظُيِگخٌ ك‪َ٠‬ص كن رَٓي‪ .‬حيخ حگَ يَگ‪ ،‬رُّْگخو ؿهزّی «ٍؿْ» رخٗي‪ ،‬آٌ‬
‫ؿخٌ ىٍ ُيَِی هٕيٗ کّ ىٍ رُي کخٍ گَكظخٍحَي رّؿٓخٌ رخُآیي‪ ٔ .‬چٌٕ ىٍ ُيخٌ‬
‫ؿهزّی «طًْ» رًیَى‪ ،‬ىٍ هیم رٗهَىحٌ رّحیٍ ؿٓخٌ رخُگَىحَیيِ ٕٗى‪ .‬حنزظّ ىٓظّی‬
‫ٕٔٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫حٔل رٍّْخیٗ حُ گَىَّٔی ُٓٔخٍِ ىٓض ًَییخرُي‪ ،‬چٌٕ ٍْخیٗ ئظهِو كَحطَ ٍكظٍ‬
‫حُ «گَّٕ»ْخ حٓض‪« :‬چٌٕ ؿخٌ حُ گَّْٕخ کّ يالُو هخنذ طٍ ْٔظُي كَحطَ ٍٔى ٔ رَ‬
‫آٌْخ چیَِ گَىى‪ ،‬حُ رخُگ٘ض ٔ يَگ ٔ حَلطخ‪ٍَ ٔ ١‬ؾ‪ٍْ ،‬خیٗ یخري ٔ ؿخٔیي رًخَي»‪.‬‬

‫رٌبٍـ‬
‫گیظخ‪ًْ ،‬چٌٕ ىیگَ کظذ يويّ ىیٍ ُْئ‪َ ،‬ظَیّی طُخٓن ٍح يیپٌیَى ٔ رَ آٌ‬
‫‪ٛ‬لّ يیگٌحٍى‪ .‬ىٍ حٔحیم ك‪ٜ‬م ىٔو‪ ،‬آٌؿخ کّ کَیُ٘خ ىٍ ‪ٛ‬يى طٕ٘ین حٍؿَّٕ‬
‫رّحَـخو ٔظیلّی هٕى حٓض‪ ،‬پْ حُ ٓوٍ ىٍرخٍِی ؿخٔیيحَّگٗ ٍٔف يیگٕیي‪:‬‬
‫«ْىچُخٌکّ ؿخٌ ىٍ هخنذ طٍ‪ ،‬يَحكم کٕىکٗ ٔ ؿٕحَٗ ٔ پیَٖ ٍح يیگٌٍحَي‪،‬‬
‫يَكهّی حَظوخل حُ هخنزٗ رّهخنذ ىیگَ َیِ چُیٍ حٓض‪ْ .‬ىچُخٌ کّ آىيٗ ىنن ژَيِ‬
‫رَيیکُي ٔ ؿخيّی َٕ يیپٕٗي‪ ،‬ؿخٌ َیِ طٍْخٖ كَٕٓىِ ٍح ٔح يیَٓي ٔ ىٍ طٍْخٖ‬
‫طخُِ ؿخٖ يیگیَى‪ .‬آٌ ٍح کّ رِحیي حُ يَگ َخگِیَ رخٗي ٔ آٌکّ رًیَى َخگِیَ‬
‫رخُآیي‪ ٔ ،‬رَ آٌچّ َخگِیَٖ حٓض ؿى َ٘خیي هٍٕى‪».‬‬
‫ىٍ حیٍ ؿخ گیظخ رّكهٔلّی ٍٔحهی َِىیک يیٕٗى‪( :‬ؿى َيحٗظٍ حُ يَگ)‬
‫حنزظّ ػٕ‪ ٝ‬کَىٌ ريٌ رّيؼُخٖ ػٕ‪ٗ ٝ‬يٌ ٍٔف َیٔض‪ٍٔ .‬ف ‪ ٗ١‬حیٍ َوم ٔ‬
‫حَظوخلْخ رَحٖ حريیض آيخىِ يیٕٗى‪ .‬گیظخ حُ َلِٕی َُيگٗ پْ حُ يَگ َیِ ٓوٍ‬
‫يیگٕیي‪ .‬کَیُ٘خ رّحٍؿَّٕ يیگٕیي‪« :‬حگَ رًیَٖ ٍحِ رٓ٘ض رٍّٔیض رخُ يیٕٗى‪».‬‬
‫ىٍ ؿخٖ ىیگَ حُ ىُٔم َخو يیرَى‪:‬‬
‫«حیٍ َخىحَخٌ کّ ىٍ پیچ ٔ هى حَيیّْ٘خٖ پَی٘خٌ َٓگَىحَُي‪ ،‬حیٍ گَكظخٍحٌ رُي‬
‫ؿٓخنض کّ يـٌٔد نٌحیٌ ٕٗٓحَٗ ٗيِحَي‪ ،‬ىٍ ىُٔم ْٕنُخک كَٔ يیحكظُي‪».‬‬
‫ـ ح‪ٛ‬هیض طُخٓن چگَّٕ رخ يٕؿٕىیض رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ٓخُٔگخٍی ىحٍى؟‬
‫ـ رخالهَِ يؼهٕو َ٘ي کّ رَ٘ پْ حُ يَگ رّرٓ٘ض یخ ؿُٓى يیٍٔى یخ طُخٓن‬
‫ًَٕىِ ٔ يـيىح ً رّحیٍ ؿٓخٌ رَ يیگَىى؟‬
‫= َْچُي ح‪ٛ‬م يؼخى ٔ كیخص حهَٔی ىٍ رٓ٘ض یخ ؿُٓى رّهٕىی هٕى َٕػی‬
‫طُخٓن حٓض؛ حيخ طُخٓوی کّ ىٍ آثیٍ ُْيی يطَف رلغ حٓض حیٍ َٕع حُ طُخٓن‬
‫ًَیرخٗي؛ طُخٓن ُْئ رَحی حَٔخٌْخی حٓض کّ رّکًخل يطهٕد ََٓیيِ ٔ حٓظلوخم ٔ‬
‫ٗخیٔظّگی رٓ٘ض ٍح کٔذ َکَىِ‪ ،‬گُخْٖ ْى ىٍ كيی َیٔض کّ رّؿُٓى رَٔى؛ پْ‬
‫حٔ يـيىح ً رَ ‪١‬زن کخٍيخی هٕى ىٍْیخکم يوظهق <رَ٘ یخ كیٕحٌ ٔ كَِ٘> رًّْیٍ‬
‫ىَیخ رَيیگَىى طخ ٍَؾ رزیُي‪ .‬حیٍ طُخٓن يیطٕحَي رخٍ رخٍ طکَحٍ ٕٗى‪.‬‬
‫ٕٕٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔهظٗ حَٔخٌ رّکًخل ٍٓیي‪ ،‬حُ چَهّی ُٓٔخٍِ ٍْخ يیٕٗى ٔ رؼي حُ آٌ كو‪٢‬‬
‫رٓ٘ض حٓض‪َّ ،‬ؿُٓى‪ .‬ىٍ ٔحهغ يُظٍٕ حُ ؿُٓى يیطٕحَي َُيگٗ كَٔطَٖ ىٍ هیخّ رخ‬
‫َُيگٗ گٌٗظّ رخٗي‪ .‬چُخٌکّ گیظخ ىٍ ًْخٌؿخ کّ حُ ىُٔم ٓوٍ يیگٕیي ح‪ٟ‬خكّ‬
‫يیکُي‪« :‬يٍ حیٍ طزٓکخٍحٌ َٗیَ ريهٕٖ ٍح کّ كَٔيخیّطَیٍ يَىيخٌحَي ىٍ ٍكى‬
‫حَْیًُخٌ ؿخٖ يیىْى ٔ آَخٌ حُ یک َُيگٗ رَُّيگٗ ىیگَ يُظوم يیَٕٗي‪ ،‬رٗآٌکّ‬
‫يَح ىٍیخرُي ٔ َْ رخٍ رّيَطزّٖ كَٔطَ ٓوٕ‪ ١‬يیکُُي»‪.‬‬
‫ىٍ ؿخٖ ىیگَٖ‪ ،‬حیٍ ّٓ ه‪ٜ‬هض‪ ،‬ىٍْخٖ ىُٔم ًَٗىِ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫«ٕٗٓص‪ ،‬ه٘ى ٔ آُ»‪« .‬آُ ٔ ه٘ى حُ «ٕٗٓص» رَيیهیِى‪ .‬آُ ٔ ه٘ى‬
‫ٓیَیَخپٌیَ‪ ،‬يُ٘ؤ ًّْی گُخْخٌ رٍِگ حٓض‪ .‬كَ‪َ ٙ‬یِ پٕٗخَُيِی يؼَكض حٓض‪.‬‬
‫آطٖ طٔکیٍَخپٌیَ كَ‪ ،ٙ‬ىًٍٗ ؿخٔیيحَّی يَى كکیى حٓض»‪.‬‬
‫ىٍ يٕ‪ٟ‬غ ىیگَ‪ ،‬طٕني ىٔرخٍِی َیکٕکخٍحٌ ٍح چُیٍ طٕ‪ٛ‬یق يیکُي‪« :‬يَى‬
‫َیکٕکخٍ گَكظخٍ َٕ٘ى‪ ،‬حٔ کّ ىٍ یٕگخ َخطًخو حكظخىِ رّؿٓخٌ َیکٕکخٍحٌ ٍٔى ٔ ٓخنیخٌ‬
‫ىٍحُ ىٍ آٌؿخ رًخَي؛ ٓپْ ىٍ هخَيحَٗ پخک ٔ طٕحَگَ ىیگَرخٍ رّىَیخ آیي‪ ،‬یخ ىٍ َٔم‬
‫یٕگٗ هَىيُيٖ پیيح ٕٗى‪ .‬آٌگخِ ٖٔ ٗؼٍٕ ٔ طـَرّٖ ٍح کّ ىٍ َُيگٗ گٌٗظّی‬
‫هٕى رَحٖ ٔ‪ٕٛ‬ل رّكن حَئهظّ رٕى‪ ،‬رخُ یخري ٔ ریٖ حُ پیٖ ىٍ ٍحِ کًخل رکٕٗي ٔ‬
‫ىٍ ٓخیّی طـَرّی پی٘یٍ هٕى‪ ،‬هٕحِ َخهٕحِ‪ ،‬ىٍ حیٍ ٍحِ ک٘خَیيِ ٕٗى» حیٍ هطؼّ رخُ‬
‫َ٘خٌىُْيِی ح‪ٛ‬م "کخٍيخ" حٓض‪ْ .‬یچ ٓؼجٗ حُ يیخٌ َوٕحْي ٍكض‪ .‬آٌچّ کَىِحیى‪،‬‬
‫َیَْٔخٖ کّ کٔذ کَىِحیى‪ ،‬حٍطزخ‪١‬خطٗ کّ رَهَحٍ کَىِآیى‪ ،‬کًخنٗ کّ حَئهظّحیى‬
‫رُّْگخو يَگ حُ ىٓض ًَیٍٔى‪ ،‬رهکّ َوطّی َٗٔع ٓیَ رؼيٖ هٕحُْي ٗي‪.‬‬

‫هاٍ هُبیٔ اى چوفَی رْلل ّ هوگ‬

‫ـ آیخ ٍحْٗ رَحٖ هَٔؽ حُ ىحیَِی طٕني ٔ يَگ (ُٓٔخٍِ) ٔؿٕى ىحٍى؟‬
‫= پخٓن حیٍ ٓئحل ٍح گیظخ رّٔ‪ٕٟ‬ف طًخو ىحىِ حٓض‪ :‬ؿخٌ ػُ‪ َٖٜ‬حريٖ حٓض‬
‫کّ ُٔحل ٔ يَگ ىٍ آٌ ٍحِ َيحٍى‪ ،‬حيخ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ىٍ هخنذ طٍ ؿخٖ گَكظّ ٔ ًْیٍ‬
‫حٍطزخ‪ ٔ ١‬پیٕٓظّ گٗ رخ طٍ رخػغ ٗيِ طخ حَٔخٌ حٓظوالل ٔ ٔحالیٗ ٍٔف هٕى ٍح حُ یخى‬
‫رزَى ٔ آٌ ٍح ىٓظوٕٕ طـییَحص ؿًٔٗ پُيحٍى‪ .‬حٔنیٍ گخو ىٍ ؿٓض ٍْخیٗ‪ُٗ ،‬خهظٍ‬
‫حیٍ ٍحِ ٔ ىحَٔظٍ حیٍ حيَ حٓض کّ ؿخٌ كَحطَ حُ ؿٔى ٔ آػخٍ آٌ حٓض‪١ .‬زن ح‪ٛ‬م‬
‫"کخٍيخ" َْ ػًهٗ آػخٍ هٕى ٍح رّرخٍ يیآٍٔى ٔ حَٔخٌ ٍْیٍ حػًخل هٕى حٓض‪ ،‬حيخ‬
‫آٌکّ ؿخٌ ٍح يیُٗخٓي‪ ،‬يیىحَي کّ ػًم ٔ آػخٍ آٌ يَرٕ‪ ١‬رّؿٔى حٓض‪َّ ،‬ؿخٌ‪.‬‬
‫ٖٕٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫گیظخ يیگٕیي‪« :‬ػًم ٔ حَـخو ػًم حُ ؿخٌ َیٔض‪َ ،‬ظیـّٖ ْى کّ رَ ػًم‬

‫يظَطذ حٓض رّؿخٌ ئُٕد َظٕحَي رٕى‪ .‬حیٍْخ ًّْ يوظ‪٠‬خٖ ‪١‬زیؼض حٓض ٔ ؿخٌ کّ‬
‫رَ ًّْ يلی‪ ٢‬حٓض‪ٍَ ،‬گ ْیچ َیک ٔ ري َگیَى» حیٍ هٕى ػًم َیٔض کّ حَٔخٌ ٍح‬
‫رّرُي يیک٘ي‪ ،‬رهکّ حَگیِِی حٔ رَحٖ ػًم (هٕٗخیُي ٔ َخهٕٗخیُي) حٓض کّ حٔ ٍح‬
‫گَكظخٍ طؼهن يیکُي‪ .‬نٌح ػًم هخنٗ حُ هٕىهٕحْٗ کّ رَحٖ حَـخو ٔظیلّ ٔ ح‪١‬خػض‬
‫هيح حَـخو يیٕٗى‪ ،‬طؼهوٗ حیـخى َوٕحْي کَى‪.‬‬
‫«يَى كکیى کّ كَحؽ ىل كخ‪ٛ‬م کَىِ ٔ ػًَِی حػًخل ٍح كَٔ گٌحٗظّ رخٗي‪ ،‬آُحى‬
‫حُ رُي پیيحیٖ‪ ،‬ريحٌؿخ کّ ٍٔحٖ ريْٖخ حٓض ٔح‪ٛ‬م يیٕٗى‪».‬‬
‫ػًم ّٓگَّٕ حػَ ىحٍى‪ :‬هٕٗخیُي ٔ َخهٕٗخیُي ٔ آيیوظّٖ حُ حیٍ ىٔ‪ .‬حیٍ آػخٍ‬
‫پْ حُ يَگ ىحيٍگیَ کٔخَٗ يیٕٗى کّ ىٍ حیٍؿخ‪ ،‬ىٓض حُ طؼهن َ٘ٔظّ رخُٗي‪ٔ .‬نٗ‬
‫آَخٌ کّ طَک طؼهن کَىِ رخُٗي‪ ،‬حُ آػخٍ آٌ َیِ كخٍؽ هٕحُْي رٕى‪.‬‬
‫حیٍ يوخو ىٍ گیظخ «َیَٔحَخ» َیِ َخيیيِ ٗيِ حٓض‪َ .‬یَٔحَخ رّيؼُخٖ هخيٕٗٗ حٓض‬
‫کّ ىٍ حیٍؿخ يیطٕحَي هخيٕٗٗ ٕٗٓحص رخٗي‪َ .‬یَٔحَخ ًْخٌ ٍْخیٗ حُ چَهّی طٕني ٔ‬
‫يَگ حٓض‪« :‬چٌٕ ؿخٌ حُ گَّْٕخ کّ يالُو هخنذ طٍحَي‪ ،‬كَحطَ ٍٔى ٔ رّآٌْخ چیَِ‬
‫گَىى‪ ،‬حُ رخُگ٘ض ٔ يَگ ٔ حَلطخ‪ٍَ ٔ ١‬ؾ ٍْخیٗ یخري ٔ ؿخٔیي رًخَي»‪.‬‬
‫«یٕگٗ رخ ىنٗ آٍحو ٔ هخ‪ َٖ١‬آٍحو رّآٍحيٖ ٔ ‪ٛ‬لخ‪ ،‬رَّیَٔحَخٖ رَیٍ‪ٍٓ ،‬ي؛‬
‫آٍحيٖ ٔ ‪ٛ‬لخٖ کّ ىٍ ًحص يٍ حٓض‪».‬‬
‫ىٍ حیٍ ؿًهّ َیَٔحَخ ًْخٌ يوخو ٔ‪ٕٛ‬ل رّكن طهوٗ ٗيِ حٓض‪ٍٓ .‬یيٌ رّحیٍ يوخو‬
‫حُ ٍحِ «رکظٗ» یخ ػ٘ن هخن‪ٜ‬خَّ ٔ هييض ػخٗوخَّ رّيؼزٕى يیَٔ حٓض‪:‬‬
‫«حٖ حٍؿَّٕ! ؿٓخَیخٌ ًّْ حُ ػخنى «رًَْخ» طخ ػٕحنى كَٔطَ‪ ،‬يلکٕوحَي کّ‬
‫رّىَیخ رخُ گَىَي‪ .‬حيخ چٌٕ رّيٍ ٍٓیيٖ‪ ،‬ىیگَ رخُگ٘ظٗ ىٍ يیخٌ َوٕحْي رٕى ٔ رّحیٍ‬
‫يوخو ٍكیغ طُٓخ حُ حیٍ ٍحِ طٕحَٗ ٍٓیي کّ رّحٔ کّ رَ ًّْ ْٔظٗ يلی‪ ٢‬حٓض ٔ َْچّ‬
‫ْٔض حُ حٔ حٓض‪ ،‬حُ ىل ٔ ؿخٌ حهال‪.»ٍُٖٔ ٙ‬‬
‫«یٕگٗ کّ رّیویٍ طًخو‪ ،‬پیٕٓظّ ٔ ًْٕحٍِ رّیخى يٍ رخٗي ٔ ؿِ رّيٍ َیخَيی٘ي‪،‬‬
‫آٓخٌ رّيٍ طٕحَي ٍٓیي‪ .‬ؿخٌْخٖ گَحيٗ کّ رّرخالطَیٍ ىٍؿّی کًخل ٍٓیيِ ٔ رّيٍ‬
‫ٔح‪ٛ‬م ٗيِحَي‪ ،‬ىیگَرخٍ رّحیٍ يلُض آرخى ریهَحٍ ىَیخ رَ ًَیگَىَي»‪.‬‬
‫‪ٛ‬لخص کٔٗ کّ رّكن ٔح‪ٛ‬م يیٕٗى ٔ حُ گَىَّٔی طٕني ٔ يَگ ٍْخیٗ‬
‫يییخري‪ ،‬ىٍ گیظخ چُیٍ ىحَٔظّ ٗيِ حٓض‪ ٔ :‬ـ حُ رُي آٍُٔ آُحى حٓض؛ ٕ ـ حُ‬
‫ٍَٓٔ ٔ آٍحو‬ ‫هٕحْْٖخ ٍٓظّ حٓض؛ ٖ ـ حُ «يٍ» ٔ «يخل يٍ» گٌٗظّ حٓض؛ ‪ 4‬ـ ُ‬
‫‪ٕٔٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ٍُٔٗٗ حٔ ىٍ ىٌٍٔ حٓض؛ ‪ ۳‬ـ رَ كٕحّ هٕى نگخو ُىِ حٓض؛ ‪ ۶‬ـ ىل ىٍ هیَ‬
‫ًّْی يٕؿٕىحص رٔظّ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ ٔ‪ٛ‬ق ریُخیخَٗ حٓض کّ رّكن يیٍُٓي ٔ َیَٔحَخ ٍح ىٍ يییخرُي‪ .‬حُ َظَ‬
‫گیظخ «ػ٘ن» رّهيح رٓظَیٍ ٍحِ ىٓظیخرٗ رَّـخص حٓض‪ .‬گَچّ يؼَكض ٔ حَ‪٠‬زخ‪١‬‬
‫الُيّی کًخل یخكظٍ ىٍ هييض هخن‪ٜ‬خَّ رّهيح يیرخٗي‪ُْ .‬گخيی کّ ٔؿٕى حَٔخٌ‬
‫َٓٗخٍ حُ ػ٘ن رّهيح ٗي ٔ ًّْی حػًخل هٕى ٍح ؿٓض رُيِگٗ ٔ هييض حٔ حَـخو‬
‫ىحى‪ ،‬رّیگخَّگٗ رخ حٔ ىٓض يییخري‪ .‬يٓى حیٍ حٓض کّ ًّْی ٔؿٕى حَٔخٌ يظًَکِ رَ‬
‫يؼزٕى ٔ ىٍ حهظیخٍ حٔ رخٗي‪ .‬حٔ چُخٌ حٓض کّ گخِ ىٍ ؿٓخٌ ظخَْ يیٕٗى طخ ػخريحٌ‬
‫هٕیٖ ٍح رّحیٍ ٍحِ ٕٓم ىْي ٔ یخٍٖ ٗخٌ کُي‪.‬‬
‫«کَیُ٘خ» ٍحِ ٍٓظگخٍٖ ٍح يوظ‪َٜ‬ح ً چُیٍ ریخٌ يیکُي‪:‬‬
‫«آٌ کّ ىٍ يلزض ‪ٛ‬خىم رخٗي‪ ،‬طٕحَي کّ يَح رُ٘خٓي ٔ رزیُي ٔ ىٍ يٍ ٍحِ یخري‪.‬‬
‫آٌکّ ػًم رَحٖ يٍ کُي ٔ چ٘ى ىنٖ رّٕٖٓ يٍ َگَى ٔ ًّْ آٍُٔیٖ يٍ رخٗى‪،‬‬
‫آٌکّ يَح رْٗیچ طؼهوٗ رپَٓظي ٔ رخ ْیچ آكَیيِٖ َٓىًُٗٗ َيحٍى‪ .‬چُیٍ کٔٗ‪ ،‬حٖ‬
‫حٍؿَّٕ‪ ،‬ىٍ يٍ ٍحِ یخري»‪.‬‬
‫«چُیٍ کٔٗ هيح ٍح رخ ًّْی ههذ ٔ ٍٔف يیپَٓظي‪ .‬حیٍ ٓوُخٌ ىٍ ٔحهغ‬
‫ػ‪ٜ‬خٍِی ‪َ١‬ین رکظٗ ٔ ؿَِْٕی طًخيٗ طؼخنیى گیظخ حٓض‪ .‬يخ رخیي ٔظخیق يخٌ ٍح‬
‫حَـخو ىْیى‪ ،‬ىٍ كخنٗ کّ ٍٔف يخٌ يظٕؿّ هيح حٓض‪ ،‬رّىٍٔ حُ طًخیم رّحيٍٕ ىَیٕٖ ٔ‬
‫ٍْخ حُ کیُّ رّيٕؿٕىحص؛ َْ کّ رخٗیى كَهٗ ًَیکُي‪ ،‬يَى یخ ٌُ‪ ،‬حْم كکَ یخ ٗخػَ‪،‬‬
‫حگَ طُٓخ یک يِیض‪ ،‬یؼُٗ ػ٘ن رّهيحٍح ىحٗظّ رخٗیى‪ ،‬يـَحٖ ػ٘ن حٔ هٕحْیى ٗي‪».‬‬
‫«ُْگخيٗ کّ ًّْی حَٔخٌْخ رخ هيح يؤَّٕ َٕٗي ٔ طُٓخ رَحٖ حَـخو حٍحىِی حٔ‬
‫ٔؿٕى ىحٗظّ رخُٗي‪ ،‬ؿَ‪ ٝ‬حَٔخٌ رَآٍٔىِ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫ٍَٓٔ ٔ آٍحو َخٗٗ حُ ٔ‪ٛ‬خل‬ ‫حُ َظَ گیظخ‪ ،‬حَٔخٌ ىٍ ًْیٍ ؿٓخٌ يیطٕحَي رّ ُ‬
‫كن َخیم ٕٗى‪ ،‬حيخ حیٍ پخیخٌ کخٍ َیٔض‪ .‬حٍؿَّٕ پْ حُ يکخٗلّی ٗگلضحَگیِٖ کّ‬
‫ىٍرخٍِی ْٕیض کَیُ٘خ ىحٍى‪ ،‬رخیي َُيگٗ هٕى ٍح ٔهق حیٍ كویوض یگخَّ کُي‪ .‬ؿٔض‬
‫ٔؿٕٖ كویوض ْیچگخِ رّپخیخٌ ًَیٍٓي‪َْ .‬چُي ٍ‪ٟ‬خیض هخ‪ َٖ١‬ػًین ٔ ٗخىٖ‬
‫ٔ‪ٛ‬قَخپٌیَ رّرخٍ ریخٍٔى‪.‬‬
‫«يٕک٘خ» کّ طُٓخ رخ ٍْخیی حُ چَهّی ُحى ٔ يَگ حيکخٌپٌیَ حٓض‪ ،‬چیِی ؿِ‬
‫یکیٗيٌ ٍٔف رخ كویوض يظؼخنی َیٔض‪ٍٔ .‬كی کّ ىٍ ًّْی ػخنى ؿخٍی حٓض‪.‬‬
‫«حٔپخَی٘خىْخ» ىٍ روٖ «ٕٗطخٕٗطَِ» آٌ ٍح رخ كویوض يظؼخنی یکی يیىحَي ٔ ًْٕ‬
‫‪ٕٔٓ۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ًکَ يیکُي حیٍ ٍٔف رخ آٌکْ کّ ىٔيی َيحٍى ٔ هخىٍ يطهن حٓض‪ ،‬یکی حٓض‪َ .‬لًٕ‬
‫حیٍ ٍٔف ٍح ىٍ ؿٓخٌ يخَُي ٍٔؿٍ ىٍ ٗیَ ىحَٔظّ ٔ طؤکیي يیکُي ًّْچیِ حُ حٔ حٓض‪.‬‬
‫ًْیٍ ٍٔف حگَ يلّٕٔ ٔ يـٔى ٔ ًْچُیٍ ىحٍحی ٍَؾ ٔ نٌص رخٗي آٌ ٍح ٍٔف‬
‫كَىی يیىحَُي ٔ حًْیض آٌ ىٍ حیٍ حٓض کّ ظخَْ حَٔخٌ رّآٌ ُٗخهظّ ٗيِ ٔ حيٍٕ‬
‫ؿًٔی ٔ يخىی رّحٔ ‪ًٟ‬یًّ يیٕٗى‪ُ .‬يخَی کّ ٗو‪ ٚ‬رخ طالٕ هٕى آٌ ٍح حُ هٕى‬
‫ؿيح ًَٕى‪ٍٔ ،‬ف کهی رّكویوض ح‪ٛ‬هی هٕحْي ٍٓیي ٔ حیٍ ػیٍ َـخص حٓض‪.‬‬
‫ىٍ آییٍ ُْئ َیِ ْٔظی يَکذ‬ ‫پوکویزٔ‪:‬‬ ‫هَّّ ّ َ‬ ‫پْ ُ‬
‫ُ‬
‫حُ ىٔ ؿِء «يخىی» ٔ «يؼُٕی» حٓض‪ ،‬ؿِء يخىٍی ٍح «پَکَیظی» ٔ روٖ يؼُٕی‬
‫ٍّٔٗ ىٍػخنى ٔؿٕى حَٔخٌ طُٓخ َوٖ ٗخْي ٔ آگخِ ٍح رَ ػٓيِ‬ ‫پٕ ُ‬
‫ٍح «پٍّٕٔٗ» گٕیُي‪ُ .‬‬
‫پَکَیظٗ = ٔؿٕى ػُ‪َٜ‬ی» َٓ يَُٗي ٔ طًخو‬ ‫ىحٍى‪ .‬حػًخل حَٔخَٗ حُ يَطزّٖ « َ‬
‫طـییَحص ٔكظٗ طٕنيْخٖ يکٍَ يَرٕ‪ ١‬رّحیٍ يَطزّ حُ ٔؿٕى حَٔخٌ حٓض‪ .‬ريیٍطَطیذ‬
‫پَکَیظٗ رٔظّگٗ طخو ىحٍى‪.‬‬ ‫ُٗخهض كویوض ٔ يَحطذ ٔؿٕى حَٔخٌ رُّٗخهض َ‬
‫حیٍ ىٔ ؿِء يزُخی ح‪ٛ‬هی پیخو گیظخ ٔ يٌْذ ُْئ حٓض‪ٍ .‬حىحکَیُ٘خٌ يیگٕیي‪:‬‬
‫گیظخ ٍح ًَٗطٕحٌ طُٓخ رّیکٗ حُ يٌحْذ ُْيٖ ٔحرٔظّ ىحَٔض‪ ،‬چّ حیٍ کظخد «ًَخیُيِی‬
‫ًّْی يٌحْذ ُْيٖ‪ ،‬رهکّ ًَخیُيِی ىیٍ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ‪ ،‬كخٍؽ حُ َْ ُيخٌ ٔ يکخٌ‬
‫حٓض»‪ .‬حٔ يؼظوي حٓض گیظخ حْيحف يظُٕػٗ ىحٍى ٔ ّٓ ْيف ػًيِ ٍح رَ يًٗٗخٍى‪:‬‬
‫ٔ ـ كٍذیبثٔ ثَّعْك اػالء‪.‬‬
‫ٕ ـ هٍیلى اًَبى ثَهوبهٔ کَ ُوَیػبلن ها كه فلا ثجیٌل‪.‬‬
‫ٖ ـ هٍزگبهٓ ّ ًغبد‪.‬‬
‫ٔ ـ ٔ ـ ٍحىح کَیُ٘خٌ ىٍ يٕحٍى يظؼيى کّ حُ ٔؿٕى حَٔخٌ رلغ يٗکُي‪ ،‬رخ‬
‫طؼزیَحص يظلخٔطٗ ىٔ گَّٕ "هٕى" ٍح يطَف يًَٗخیي‪:‬‬
‫هٕى كَحىٓض ٔ هٕى كَٔىٓض؛ هٕىٖ کّ هٕى كویوٗ‪ٍٔ ،‬ف رَطَ ٔ هٕى رَطَ‬
‫حٓض؛ ٔ هٕى ىیگَٖ کّ هٕى طـٔي یخكظّ حٓض‪ٍ .‬حىح کَیُ٘خٌ حیٍ ىٔ هٕى ٍح حُ‬
‫«رٓگٕىگیظخ» حهٌ کَىِ حٓض‪ .‬گیظخ ىٔگَّٕ هٕى رَحٖ حَٔخٌ يطَف يٗکُي‪:‬‬
‫هٕى يظؼخنٗ کّ كَحٕٖٓ ػخنى يخىِ حٓض ٔ هٕى يخىٖ کّ ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ حیٍ‬
‫ػُخ‪ َٛ‬يخىٖ حٓض‪ .‬ريیٍطَطیذ ٔؿٕى حَٔخٌ ىٍ گیظخ حُ ىٔ يَطزّٖ ٍٔكخَٗ ٔ يخىٖ‬
‫ٍّٔٗ» طؼزیَ يٕٗٗى‪.‬‬‫پٕ ُ‬‫ط٘کیم ٗيِ حٓض کّ حُ آٌْخ رّ« ُ‬
‫حیٍ ىٔ گَّٕ هٕى‪َّ ،‬طُٓخ ىٍرخٍِٖ حیٍ ىٔ يَطزّ حُ ٔؿٕى حَٔخٌ‪ ،‬رهکّ ىٍرخٍِٖ‬
‫ىٔ يَطزّٖ ٍٔكخَٗ ٔ يخىة طًخو ػخنى رّکخٍ يٍٗٔى‪ .‬ىٍ ئخثم حَٔخٌُٗخٓٗ‪،‬‬
‫‪ٕٔٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍّٔٗ» ٍٔف يهکٕطٗ حٓض کّ حُ رًٍَْ َ٘ؤص يٗگیَى ٔ رّکخنزي حَٔخٌ طؼهن‬ ‫پٕ ُ‬‫« ُ‬
‫ٍّٔٗ آگخْٗ يل‪ ٞ‬حٓض کّ َّطُٓخ طـییَحص ٔؿٕى حَٔخٌ رّآٌ َٓحیض‬ ‫پٕ ُ‬
‫يٗیخري‪ُ .‬‬
‫ًَٗکُي‪ ،‬رهکّ رّٔؿٕى آييٌ حیٍ طـییَحص َیِ رّآٌ ئُٕد َیٔض‪.‬‬
‫ٍّٔٗ = ٍٔف يهکٕطٗ» َْچُي‬ ‫طـهّی رًٍَْ رَحٖ حیـخى ٔؿٕى حَٔخَٗ رخ « ُ‬
‫پٕ ُ‬
‫ٍّٔٗ طـهّی رًٍَْ حٓض‪ٔ ،‬نٗ رخ آٌ يظلي حٓض‪ .‬گٔظَٕ طـهّی رًٍَْ رخ طـهّی‬ ‫پٕ ُ‬‫ُ‬
‫«ؿیِٕ = ٍٔف ـ كیخص» حُ ‪َ١‬ین «آطًٍ = هٕی٘ظٍ هٕیٖ) رّظٍٕٓ يٍٗٓي ٔ‬
‫ؿیِٕ رّٗکم ٍٔف َُيِ ىٍ کخنزي حَٔخٌ هَحٍ يٗگیَى‪ .‬پْ َْ كَى حَٔخَٗ‪ ،‬پَطٕی حُ‬
‫آگخْت ٰانٓی حٓض‪ .‬آٌ پَطٕ ىٍ ىٌٍٔ ريٌ هَحٍ ىحٍى ٔ حگَ حٍحىِ کُیى کّ آٌ ٍح آُحى‬
‫کُیى رّٗکم ىیگَٖ ىٍ يٗآیي‪.‬‬
‫پَکَیظٗ ریٔض ٔ چٓخٍ ؿِء يطَف يٗکُي کّ‬ ‫"گیظخ" ىٍ ك‪ٜ‬م ٓیِىِْى رَحٖ َ‬
‫ػزخٍصحَي حُ‪ :‬ػُخ‪ َٛ‬پُؾگخَّ (آد‪ ،‬رخى‪ ،‬هخک‪ ،‬آطٖ‪ ٔ ،‬حػیَ) هٕىآگخْٗ‪ ،‬ػوم‪،‬‬
‫ح َ ْٔیَ ْکظّ‪ ،‬کّ َ٘خٌ يٗىْي طًخو آٌ حؿِحٖ ریٔض ٔ چٓخٍگخَّ ىٍ ًْیٍ ْ٘ض ؿِء‬
‫هال‪ ّٛ‬يٗ ٕٗى ٔ ىٍ كویوض رخ رٔ‪ ٔ ٢‬گٔظَٕ حیٍ ْ٘ض ؿِء آٌ ریٔض ٔ چٓخٍ‬
‫ؿِء رّٔؿٕى يٗآیي ٔ رویّٖ حؿِحء رَّلٕٖ طخرغ حیٍ حؿِحٖ ْ٘ضگخَّ ْٔظُي‪.‬‬
‫«ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ طلٔیَ رُي پُـى حُ ك‪ٜ‬م َٓى «رٓگٕىگیظخ» کّ حَٔخٌ ٍح‬
‫طٕ٘ین يٗکُي کّ هٕى‪ ،‬هٕى ٍح َـخص ىْي‪ُ ،‬یَح هٕى آىيٗ حٓض کّ ىٔٓض یخ ىًٍٗ‬
‫هٕى حٓض‪ ،‬حیٍ ىٔ هٕى ٍح يطَف کَىِ ٔ هٕى رَطَ ٍح َٓچًّ٘ ٔ ؿخیض هٕى‬
‫كَٔىٓض يٗىحَي‪ .‬حٔ هٕى رَطَ ٍح "آگخْٗ ُیَرُخیٗ يخ" يؼَكٗ يٗکُي کّ رخ‬
‫آگخْٗ ْخٖ ٍُٔيَِ (هٕى كَٔىٓض) طلخٔص ىحٍى ٔ يخ حؿهذ حُ آٌ آگخْٗ رَطَ‬
‫رّهخ‪ َ١‬طٕؿّ رّهٕٗخیُيٖ ٔ َخهٕٗخیُيٖ حيٍٕ‪ ،‬آگخِ َیٔظیى‪ .‬حٍطزخ‪ ١‬هخ‪ ٗٛ‬کّ حٔ‬
‫ریٍ حیٍ ىٔ هٕى يطَف يٗکُي‪ ،‬ؿخنذ طٕؿّ حٓض‪ .‬حیٍ ىٔ هٕى يًکٍ حٓض ىًٍٗ ْى‬
‫گَىَي یخ ىٔٓض ْى رخُٗي‪ .‬حگَ يخ هٕحْْٖخٖ َٓکٖ هٕى ٍح کُظَل کُیى ٔ ىٍ‬
‫ُيیُّٖ حٍحىِٖ هٕىهٕحْخَّٖ هٕیٖ طالٕ َکُیى‪َ ،‬وزٗ رّٕٖٓ هٕى رَطَ ُىِحیى ٔ‬
‫حگَ هٕى ٍح ىٍ حهظیخٍ هٕى رَطَ هَحٍ ىْیى‪ ،‬حٔ يؼهى ٔ ٍحًُْخٖ يخ يٕٗٗى‪.‬‬
‫پَکَیظٗ ٔ ىٔ يَطزّٖ آٌ‪ ،‬حیٍ‬ ‫ٍّٔٗ ٔ َ‬‫پٕ ُ‬
‫رخ يوخیّٖٔ حیٍ ىٔ هٕى ٔ ىٔ يَطزّٖ ُ‬
‫ٍّٔٗ حٓض کّ يظؼخنٗ‬ ‫پٕ ُ‬
‫كویوض آٗکخٍ يٗگَىى کّ هٕى رَطَ حَٔخٌ‪ ،‬ىٍكویوض ًْخٌ ُ‬
‫حُ ػخنى يخىٖ ٔ يخىیخص حٓض ٔ رّْیچ ٔؿّ َّ ىٍ ًحص ٔ َّ ىٍ ػًم يخىٖ َیٔض ٔ‬
‫پَکَیظٗ یخ ؿیِٕ حٓض کّ حُ ؿُْ آگخْٗ‬ ‫هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ ًْخٌ يَطزّٖ حُ َ‬
‫ٍّٔٗ رهکّ آگخْت يوهٕ‪ ١‬رخ يخىِ‪ .‬حیٍ هٕى َیِ‬ ‫پٕ ُ‬‫حٓض‪ ،‬حنزظّ َّآگخْت ‪َٛ‬ف ًْچٌٕ ُ‬
‫‪ٕٔٓ۰‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫َْچُي ًحطخ ً يـَى ٔ ؿخٔیيحٌ حٓض‪ٔ ،‬نٗ ىٍ ػًم رخ ريٌ يخىٖ ىٍ حٍطزخ‪ ١‬حٓض ٔ حُ‬
‫‪َ١‬ین آٌ ػًم يٗکُي ٔ حُ آٌ يظؤػَ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ٕ ـ ٕ ـ «رٓگٕىگیظخ» ىٍ ك‪ٜ‬م پخَِىِْى‪ ،‬حُ ًْخٌ ىٍهظٗ يؼکّٕ ‪ٛ‬لزض‬
‫يٗکُي کّ ٍیّْ٘خیٖ ىٍ رخال ٔ ٗخم ٔ رَگٖ ىٍ پخثیٍ هَحٍ ىحٍى‪ .‬حیٍ ىٍهض کّ‬
‫رّىٍهض کیٓخَٗ یخ آكَیُٖ َٗٓص ىحٍى حُ یک ‪َ١‬ف رّرًٍَْ‪ ،‬کّ يُ٘ؤ طًخو‬
‫يٕؿٕىحص حٓض‪ٛٔ ،‬م يٕٗٗى ٔ حُ ‪َ١‬ف ىیگَ رّػخنى يخىٖ کّ پٔضطَیٍ‬
‫ؿهِْٕخٖ ػخنى حٓض‪ ،‬هظى يٕٗٗى‪.‬‬
‫«ٍحىح کَیُ٘خٌ» حیٍ حيَ ٍح كخکٗ حُ حطلخى ؿٓخٌ يخىٖ رخ رًٍَْ يٗىحَي‪ .‬طًخو‬
‫حیٍ ػخنى ًْچٌٕ يٕؿٕى َُيِٖ رخ رًٍَْ يظلي حٓض ٔ ىٍ كویوض ػخنى يخىٖ ؿهِٕٖ‬
‫ػخنى ٔؿٕى رّىٍهض‪ ،‬حُ يَحكم يوظهق ٔؿٕىٖ‬ ‫حُ رًٍَْ يلٕٔد يٕٗٗى‪ .‬ط٘زیّ ِ‬
‫كکخیض يٗکُي‪ ،‬کّ يَكهّ رّيَكهّ طُِل کَىِ طخ رّػخنى يخىٖ ٍٓیيِ حٓض‪.‬‬
‫رٓگٕىگیظخ ههوض ٔؿٕىی حَٔخٌ ٍح َیِ رَ ًْیٍ يزُخ طزییٍ يٗکُي کّ ح‪ٛ‬م ٔؿٕى‬
‫حٔ حُ رًٍَْ َ٘ؤص گَكظّ ٔ يَكهّ رّيَكهّ طُِل کَىِ طخ ىٍ ػخنى يخىٖ ٗکم گَكظّ‬
‫حٓض‪« :‬پخٍِٖ حُ هٕى يٍ کّ ىٍ ؿٓخٌ َُيگٗ‪ٍٔ ،‬ف َُيِ يٕٗٗى‪ ،‬پُؾ كْ ٔ ىل‬
‫ٍح رّٕٖٓ هٕى يٗک٘ي ٔ ىٍ ‪١‬زیؼض ٓکُٗ يٗگِیُي‪».‬‬
‫«ٍحىح کَیُ٘خٌ» يٗگٕیي‪« :‬آٌچّ ٍح "يٍ" يٗهٕحَیى "يٍ" كویوٗ َیٔض‪ ،‬حیٍ‬
‫"يٍ" ُيخَٗ كویوٗ ٔ پخیيحٍ يٕٗٗى کّ ىحٍحٖ "كْ الیظُخْٗ" رٕ٘ى ٔ ىٍ "يٍ"‬
‫ؿخیٗ حىؿخو گَىى‪ٔ .‬هظٗ يٍ رٕىو‪ ،‬هيح َزٕى‪ .‬كخل کّ هيح ْٔض‪ ،‬يٍ ىیگَ َیٔظى‪».‬‬
‫«ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ طلٔیَ حیٍ ٓوٍ رّطـهّیخص «رًٍَْ» ىٍ ػخنى يٗپَىحُى‬
‫کّ ٔؿٕى حٔ ٍح حُ ؿیذ رّظٍٕٓ يٍٗٓخَي‪.‬‬
‫ٖ ـ ٖ ـ «ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ يٕحٍى يوظهق کّ رلغ َـخص حَٔخٌ يطَف‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬رَ حیٍ يطهذ طؤکیي يٗکُي کّ هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ رخ طکخيم رّيَحطذ رخالطَ‬
‫ىٓض يٗیخري‪ .‬حٔ ىٍ پیَٕي رخ حیٍ ٓوٍ «رٓگٕىگیظخ» کّ رَحٖ َـخص حَٔخٌ ّٓ ٍحِ‬
‫<پیٖ گلظّ ٍح> ٍح طزییٍ يٗکُي (ٍحِ ػًم‪ٍ ،‬حِ يؼَكض ٔ ٍحِ ػ٘ن) يٗگٕیي‪:‬‬
‫گیظخ ػًم َکَىٌ ٍح حيَٖ يلخل ىٍيٍٕى حَٔخٌ يٗىحَي ٔ ‪ ًٍٟ‬طؤکیي رَ حیٍکّ‬
‫رَّْكخل حَٔخٌ ىٍ ىَیخ ػًم کُُيِ حٓض‪ ،‬ػًم هخن‪ ٔ ٚ‬رئٌ چ٘ىىحٗض ٍح یکٗ حُ‬
‫ٍحِْخٖ َـخص حَٔخٌ يٗىحَي‪ .‬حیٍ حيَ حهظ‪٠‬خء ىحٍى کّ هٕى كَٔىٓض یخ َلْ حَٔخٌ‬
‫گَّْٕخ رَيٗهیِى ٔ هٕى رَطَ حَٔخَٗ يَطزّٖ‬ ‫يلٍٕ ٔؿٕى حٔ رخٗي؛ ُیَح ػًم حُ ُ‬
‫گَّْٕخ ىحٍى‪ .‬ىٍكخنٗکّ َلْ حَٔخٌ ىٍ‬ ‫يظؼخنٗ حُ «پَکَیظٗ = ؿَْٕ يخىی» ٔ ُ‬
‫‪ٕٔٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىحيخٌ پَکَیظٗ رّٔؿٕى آييِ ٔ ٍٗي ٔ طکخيم یخكظّ حٓض ٔ رخ طـهّی هٕى رَطَ رٍّٔف‬
‫ؿخٔیي طزيیم ٗيِ حٓض‪ .‬پْ آٌکّ ػًم يٗکُي ٔ َـخص يٗیخري ًْخٌ هٕى كَٔىٓض‬
‫حَٔخٌ حٓض‪ٍَّٔ ،‬ف يظؼخنت حٔ‪ُ ،‬یَح حٔ حُ حرظيح رَُّيحٌ پَکَیظٗ ٔحٍى َ٘يِ حٓض‬
‫کّ روٕحْي حُ آٌ َـخص یخري‪ ،‬ىٍكخنٗکّ هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ حرظيح حُ پَکَیظٗ‬
‫رّٔؿٕى آييِ حٓض ٔ رخ آٌ ٓخُگخٍٖ ىحٗظّ‪ٰ ،‬نکٍ پْ حُ طکخيم ٔ ىٍیخكض طـهّی حُ‬
‫ػخنى حػهٗ‪ ،‬حیٍ يُِل ٍح رَحٖ هٕیٖ کٕچک يٗیخري ٔ رّكکَ َـخص حُ آٌ يٗحكظي‪.‬‬
‫ٍحِ يؼَكض َیِ رّٗکم ىیگَٖ رَ َوٖ يلٍٕٖ هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ طؤکیي‬
‫يٗکُي‪ .‬گیظخ رخ حیٍکّ ٍٔف ٔحال [هٕى رَطَ] ٍح ىٍ ٔؿٕى حَٔخٌ يؼَكض ٔ آگخْٗ‬
‫‪َٛ‬ف يٗىحَي‪ٔ ،‬نٗ حَٔخٌ ٍح ىٍ كخنض ػخىٖ حُ حیٍ يؼَكض هخنٗ يٗىحَي‪ .‬حَٔخٌ‬
‫رخیي رخ طالٕ ٔ کٕٖٗ هٕى رّچُیٍ يؼَكظٗ ىٓض یخري ٔ حیٍ حيَ طُٓخ حُ ‪َ١‬ین ٍحو‬
‫کَىٌ كٕحّ ٔ کُظَل حكٔخٓخص َٓکٖ كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪ .‬حیٍ حكٔخٓخص ٔ حيیخل ٔ‬
‫كٕحّ ًّْ رَهخٓظّ حُ پَکَیظٗ ْٔظُي ٔ حُ ‪ٛ‬لخص ٔ طزؼخص هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ‬
‫يلٕٔد يَٕٗٗي‪ .‬كخل کيحو یک حُ حیٍ ىٔ هٕى رخیي رَ حيیخل ٔ كٕحّ چیَِ گَىى؟‬
‫رخ طٕؿّ رّحیٍکّ هٕى يظؼخنٗ ىٍ ٔؿٕى حَٔخٌ كو‪ٗ ٢‬خْي حٓض ٔ ػًم کُُيِ‬
‫َیٔض ٔ ح‪ٛ‬الً رَطَ حُ ػخنى پَکیظٗ يلٕٔد يٕٗٗى‪ ،‬طالٕ رَحٖ يٓخٍ کَىٌ‬
‫كٕحّ ٔ حيیخل ٔ هٕحٓظّْخ کخٍ هٕى كَٔىٓض حٓض‪ُ ،‬یَح حیٍْخ ‪ٛ‬لخص آٌ يلٕٔد‬
‫يَٕٗٗي ٔ ‪١‬زیؼٗ حٓض کّ آٌ رخیي طالٕ کُي ٔ حيیخل هٕیٖ ٍح طلض کُظَل ىٍآٍٔى‪.‬‬
‫گیظخ ىٍ ؿخٖ ىیگَ ؿخیض ‪َ١‬ین يؼَكض ٍح ٕٗٓى هٕى رَطَ يٗىحَي‪ .‬حگَ کٔٗ‬
‫رظٕحَي رّحیٍ يؼَكض ىٓض یخري رّؿخیض كویوٗ هٕیٖ ٔح‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪ .‬ح ّيخ َکظّٖ‬
‫يٓى ىٍ حیٍ يٍٕى حیٍ حٓض کّ ُٗخُٓيِ ىٍ حیٍؿخ هٕى كَٔىٓض حٓض‪َ .‬لْ حٓض کّ‬
‫رخ يٓخٍ حكٔخٓخص َٓکٖ هٕیٖ رّيوخو هٕى رَطَ ىٓض یخكظّ ٔ رّؿخیض هٕیٖ‬
‫يٍٗٓي‪َ١ .‬ین ػ٘ن ٔ يلزض َیِ ًْیٍگَّٕ حٓض‪.‬‬
‫یؼُٗ آٌکّ يٗهٕحْي هٕی٘ظٍ ٍح ئظـَم ىٍ ًحص الیِحل رًٍَْ کُي ٔ ؿِ حٔ‬
‫ْیچ چیِ ٍح ‪١‬هذ َکُي‪ ،‬هٕى كَٔىٓض حَٔخَٗ حٓض‪ .‬هٕى رَطَ حَٔخَٗ کّ هٕحِ‬
‫َخهٕحِ ىٍ حٓظـَحم کخيم رَّٓ يٗرَى ٔ رخ رًٍَْ يظلي ٔ یگخَّ حٓض‪ .‬ح ّيخ هٕى‬
‫كَٔىٓض <ٔ یخ رّطؼزیَ ٍحىح کَیُ٘خٌ> ٔؿٕى طـٔي یخكظّ ىٍ حیٍ يَكهّ کخٍٖ رٔیخٍ‬
‫ىٕٗحٍ ىٍ پیٖ ىحٍى‪ُ .‬یَح آٌکّ رّريٌ ٔ يخىِ يظؼهن حٓض ٔ ىٍ آٌ گَكظخٍ آييِ‪،‬‬
‫چگَّٕ يٗطٕحَي حَيیّٖ٘ هٕیٖ ٍح ىٍ هيحٖ رَطَ حُ كٕحّ ئظـَم گَىحَي‪.‬‬
‫‪ٕٔٓ۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫«ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ رلغ َـخص حَٔخٌ‪ ،‬حُ طٕني يـيى ٔ حٍطوخی حٔ رّيَطزّٖ‬
‫گَّْٕخ‬
‫گَّْٕخ‪ٍٔ ،‬ف طـٔي یخكظّ ٍح يلٍٕ حیٍ حٍطوخء يؼَكٗ يٗکُي کّ حُ ُ‬ ‫كَحطَ حُ ُ‬
‫يٗگٌٍى ٔ حُ يَگ‪َُ ،‬يگٗ‪ٍَ ،‬ؾ ٔ پیَٖ ٍْخیٗ یخكظّ ٔ رَُّيگٗ ؿخٔیي ىٓض‬
‫يٗیخري‪ .‬ريیٍطَطیذ رخ طٕؿّ رّحیٍکّ حَٔخٌ يٕؿٕىٖ طکخيمپٌیَ حٓض حیٍ كویوض‬
‫آٗکخٍ يٗگَىى کّ َلْ یخ هٕى كَٔىٓض حَٔخَٗ يلٍٕ ٔؿٕى حٔ ٍح ط٘کیم يٗىْي ٔ‬
‫حیٍ هٕى حٔ حٓض کّ حٓظؼيحى طکخيم ٍح رّٔحٓطّٖ هَحٍ گَكظٍ ىٍ ُيیُّٖ ئخػي‬
‫ىحٍح حٓض ٔ ٍٔف يظؼخنٗ یخ هٕى رَطَ طُٓخ رَحٖ ههوض حیٍ هٕى رّٔؿٕى آييِ حٓض ٔ‬
‫حرِحٍٖ رَحٖ ههوض ٔ طکخيم آٌ يلٕٔد يٕٗٗى‪.‬‬
‫حيَ ىیگَٖ کّ َ٘خٌ يٗ ىْي هٕى كَٔىٓض یخ َلْ حَٔخٌ يلٍٕ ٔؿٕى حٔ ٍح‬
‫ط٘کیم يٗىْي ططزین آٌ رخ كخالص ٔؿٕىٖ حَٔخٌ حٓض‪ .‬حَٔخٌ ىٍ حرظيحٖ حيَ‪،‬‬
‫هٕی٘ظٍ ٍح رخ حكٔخّ «يٍ» ىٍک يٗکُي ٔ َْکْ حُ حیٍ ‪َ١‬ین حٓض کّ هٕی٘ظٍ‬
‫ٍح يٗیخري ٔ كظٗ ىٍ يَحكم طکخيم‪ ،‬حیٍ يلٕٓو ْیچگخِ حُ ریٍ ًٍَٗٔى‪ُ .‬یَح حُ ریٍ‬
‫گَّْٕخ‬‫ٍكظٍ آٌ رّيؼُخٖ َخرٕىٖ ٔؿٕى حَٔخٌ حٓض ٔ كظٗ طکخيم رّيَطزّٖ رخالطَ حُ ُ‬
‫َیِ روخٖ «يٍ» رّػُٕحٌ حيَٖ هٕىآگخِ حُ هٕیٖ ٍح ىٍ پٗ ىحٍى‪.‬‬
‫گَّْٕخ رّ«حٔ» طؼزیَ يٗکُي‪.‬‬ ‫گیظخ حُ حَٔخٌ طکخيم یخكظّ رّيَطزّٖ رخالطَ حُ ُ‬
‫ْ» َیِ رّکخٍ يٍٗٔى ٔ حیٍ حيَ‬ ‫ًْخٌ طؼزیَٖ کّ رَحٖ حَٔخٌ ىٍ يَطزّٖ «ط َ ًَ ْ‬
‫َ٘خَگَ حیٍ حٓض کّ ًْخٌ حكٔخّ «يٍ» کّ ىٍ حیٍ يَطزّ پيیي يٗآیي ًْٕحٍِ رخهٗ‬
‫حٓض‪ ،‬طُٓخ طکخيم يٗیخري‪َّ ،‬حیٍکّ حُ ریٍ رَٔى‪ْ .‬ىچُیٍ ىٍ رلغْخٖ هزم ٍٍٔٗ ٗي‬
‫کّ حكٔخّ «يٍ» حُ هٕى كَٔىٓض کّ يظؼهن رّػُخ‪ َٛ‬ريٌ حٓض رّٔؿٕى يٗآیي‪.‬‬
‫پْ حیٍ هٕى كَٔىٓض ًْٕحٍِ رؼي حُ ههوض حَٔخٌ يلٍٕ ٔؿٕى حٔ ٍح ط٘کیم يٗىْي‬
‫ٔ طکخيم یخكظّ ٔ رّيَحطذ ٔحالطَ ىٓظَٓٗ پیيح يٗکُي‪.‬‬
‫یکٗ ىیگَ حُ كخالص ٔؿٕىٖ حَٔخٌ ىٓظَٓٗ طيٍیـٗ رّآگخْٗ ریٖطَ حٓض؛‬
‫حیٍ حيَٖ حٓض کّ يخ ٔؿيحَخ ً ىٍ هٕى يٗیخریى‪ .‬حیٍ حكِحیٖ طيٍیـٗ آگخْٗ ٔ طزيیم آٌ‬
‫رّآگخْٗ ‪َٛ‬ف کّ حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص ٍٔف يظؼخنٗ حٓض‪َ٘ ،‬خٌ يٗىْي کّ َلْ حَٔخٌ‬
‫ىٍ یک ٓیَ طکخيم رّطيٍیؾ ٔٓؼض ٔؿٕىٖ پیيح يٗکُي‪ُ .‬یَح ح‪ٛ‬م ٔؿٕى حَٔخٌ رخ‬
‫آگخْٗ هَیٍ حٓض ٔ َْچّ رَآگخْٗ حٔ حكِٔىِ ٕٗى‪ ،‬الؿَو ٔؿٕى حٔ گٔظَىِطَ‬
‫يٗ ٕٗى‪ .‬پْ حكِحیٖ طيٍیـت آگخْٗ حَٔخٌ كکخیض حُ حیٍ ىحٍى کّ كویوض حٔ ٍٔف‬
‫يظؼخنٗ َیٔض‪ُ .‬یَح آگخْٗ ٍٔف يظؼخنٗ کّ ىكؼٗ ٔ یکزخٍِ حٓض حُ ىٓظَٓٗ ٔؿٕى‬
‫حَٔخٌ هخٍؽ حٓض‪َْ ،‬چُي حَٔخٌ رخ ٓؼٗ ٔ طالٕ يٗطٕحَي رّحیٍ آگخْٗ رَٓي‪.‬‬
‫ٖٓٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آئیي ثْكایی‬
‫آثیٍ رٕىحیی ٔؿّ حٗظَحک ُیخىی رخ آثیٍ ُْئ ىحٍى حُ ؿٓض حیٍکّ َْ ىٔ حُ‬
‫یک رٔظَ كَُْگی رَهخٓظّ ٔ يخَُي ىٔ كََُي حُ یک هخَٕحىِ ْٔظُي‪ .‬يُخرغ ٔ يوخ‪ٛ‬ي‬
‫َْىٔ یکی حٓض‪َْ :‬ىٔ «کخٍيخ» ٍح طؼهیى يٗىُْي‪َْ ،‬ىٔ ٍْخیی حُ چَهّی طُخٓن‬
‫ٔ طٔهٔم ُحى ٔ يَگ (ُٓٔخٍِ) ٍح ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ هٕى ىحٍَي‪َْ ،‬ىٔ رّ«يخیخ» ٔ‬
‫گَحیٖ رّىٍک ٔحهؼیض رّگَّٕی ٔكيص ٔؿٕى (یگخَّگی هيح رخ ‪١‬زیؼض ٔ کخثُخص)‬
‫رخٍٔيُيحَي‪ ...‬يغٌْح َْیک ىٍ ؿخی هٕى ىیٍ ئظوم ؿٓخَی حٓض‪.‬‬
‫يُخرغ ُْيی يخىٍ آثیٍْخی رٔیخٍی حٓض‪ .‬ظٍٕٓ «رٕىح» حُ ىل آثیٍ ُْئ ىهیوخ ً‬
‫يخَُي ظٍٕٓ ػیٔی حُ رطٍ ىیٍ یٕٓى حٓض‪ٗ .‬خیي رٕىح يخَُي ػیٔی حُ ح‪ٛ‬م ه‪ٜ‬ي‬
‫ىیٍٓخُی َيحٗض؛ حٔ كو‪ ٢‬چُي كوَِ ح‪ٕٛ‬ل حهالهی ٍح رَحی ىٌٍٔٓخُی ٔ َـخص‬
‫حَٔخٌ ٔ‪ٟ‬غ کَى؛ ح ّيخ حَيیّْ٘خی حٔ رّئٍَ طٕٓ‪ ٢‬پیَٔحٌ رّىیٍ يزيل ٗي ٔ هٕىٕ‬
‫ْى ىٍ ؿخیگخِ هيح َٓخىِ ٗي‪َ .‬لْ ًْیٍ كکى رَ ػیٔی ئیق ‪ٛ‬خىم حٓض‪.‬‬
‫آثیٍ رٕىحیی (رّػُٕحٌ ىیٍ پخکخٌ) رّطيٍیؾ حُ ُْئٓظخٌ رَّٓحَٓ آٓیخ‪ ،‬آٓیخی‬
‫يیخَّ‪ ،‬یًٍ‪ ،‬آٓیخی ؿُٕد َٗهی ‪ٍ ...‬حِ یخكض‪ ٔ .‬ىیٍ ح‪ٛ‬هی رَهی کٍْٕ٘خ حُ ؿًهّ‬
‫َٓیالَکخ‪ ،‬يیخًَخٍ (رَيّ) طخیهُي‪ ،‬کخيزٕؽ‪ ،‬الثّٕ‪ٔ ،‬یظُخو‪ ،‬ؿخپخٌ‪ ،‬چیٍ‪ ،‬طزض ٔ‬
‫يُگٕنیخ رًّٗخٍ يٗآیي‪ .‬ریٍ ‪ٛ‬يِْخی َؤض طخ ْلظى طَٓخیی‪َُٓ ،‬يیٍ يخ یکی حُ‬
‫يٓىطَیٍ يَحکِ طًيٌ رٕىیٔى رٕى‪ ،‬چُخٌکّ يؼخري ٔ حيخکٍ ُیخٍطی رٕىحیی ىٍ‬
‫َْٗٓخی ؿالل آرخى‪ ،‬نٕگَ‪ ،‬کخرم‪ ،‬رخيیخٌ‪ ،‬طوخٍ‪ًُٓ ،‬گخٌ‪ ،‬رهن ‪ ...‬رُیخى ٗيَي‪ ،‬ىٍ حٔؽ‬
‫ٍَٔن ٔ ٗکٕكخیی رّکخٍ هٕى حىحيّ ىحىَي ٔ روخیخی آٌْخ طخ ُُْٕ پخرَؿخ حٓض‪.‬‬

‫رُیخٌگٌحٍ آثیٍ رٕىحیی ٗو‪ ٚ‬كویوی رَّخو «ٓیيحٍطخ گٕطخيخ» يؼَٔف رّ«رٕىح»‬
‫(ٍٍٔٗ ٗيِ) حٓض کّ ىٍ كٕحنی ٓٓ‪ ۶‬هزم حُ يیالى ىٍ هخَٕحىِی ٓهطُظی ىٍ ُْي‬
‫رّىَیخ آيي‪ .‬حٔ ىٍ هزیهّی ٗخکیخ ىٍ يُطوّی کٕچکی ىٍ ْیًخنیخ کّ حئَُ ىٍ يَُ‬
‫َپخل يٕهؼیض ىحٍى‪ُ ،‬حىِ ٗي (حكظًخالً ىٍ كخ‪ٛ‬هّی ٓخلْخی ٖ‪ ۳۶‬ـ ٖ‪( 4۴‬م‪.‬و) ُیٔظّ‬
‫حٓض) ىٍ ىحيخٌ آثیٍ ُْئ پٍَٕٔ یخكض‪ ،‬ىٍ ‪ٓ ٔ۶‬خنّگی حُىٔحؽ کَى ٔ ىٍ ‪ٕ۲‬‬
‫ٓخنّگی پْ حُ كٕحىػی چُي‪ ،‬ئیَ َُيگیحٕ طـییَ ًَٕى‪.‬‬
‫ؿخيؼّی ُْئٓظخٌ ىٍ ُيخٌ رٕىح رّچٓخٍ ‪١‬زوّ یخ (کخٓض) طؤیى رٕى‪:‬‬
‫رًَُْخٌ ـ ٍحْذْخ (ٍٔكخَیخٌ) ک٘ظَیخْخ (َٗٓیخٍحٌ ـ َظخيیخٌ ٔ ؿُگآٍٔحٌ)‬
‫ٔی٘خیخٌ (ُحٍػخٌ ـ کٔخَی کّ ٍٔی ُيیٍ کخٍ يیکَىَي ٔ رخٍُگخَخٌ) ٔ ٕٗىٍحْخ‬
‫ٖٔٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫(هييضکخٍحٌ ٔ رَىِگخٌ) رٕىح هٕى رٍّىِی ک٘ظَیخ طؼهن ىحٗض‪ٔ ،‬نی حػالو ىحٗض‬
‫کّ حُ ىیي حٔ ًّْی يَىو رَحرَ ٔ پخکِحىحَي‪.‬‬
‫حٔ رّىنیم يٕهؼیض هخَٕحىِگی ىحٍحی یک َُيگی طـًهی رٕى ٔ طًخّ کًی رخ‬
‫ىَیخی ریٌَٔ ىحٗض‪ٔ .‬حنيیُٖ ه‪ٜ‬ي ىحٗظُي حٔ ٍح ْى حُ َلًٕ ىیٍ ىٍ حيخٌ َگخِ ىحٍَي ٔ‬
‫ْى حُ ىٍى ٔ ٍَؾ ىَیخ يلخكظض کُُي ٔ رَحی ؿخَ٘یُی آيخىِ ًَخیُي‪ .‬حيخ ىیَی َپخییي کّ‬
‫پُخْگخِ حٔ كَٔپخٗیي‪ ،‬رّٔحهؼیضْخی َُيگی پی رَى ٔ ٍَؾ آىيیخٌ ٍح كْ کَى؛ گٕیُي‬
‫طلَؽ رّریٌَٔ حُ ه‪ٍ َٜ‬كض‪ ،‬ىیي یکی حُ ىٍى‬ ‫ٍُٔی رخ يالُيخٌ هٕى رَحی طلَیق ٔ ُّ‬
‫يیَخني‪ ،‬ىیگَی يینُگي‪ ،‬ىیگَی حُ كَ‪ ١‬پیَی ػ‪ٜ‬خ يیَُي ٔ ىٔال ىٔال ٍحِ‬
‫يیٍٔى‪ ،‬ىیگَی َخریُخ حٓض ٔ کٍٕيخل کٍٕيخل ٍحِ يیٍٔى‪ ،‬آٌ یکی آٌؿخ حكظخىِ ٔ‬
‫يَىِ‪ ،‬آٌ یکی ىحٍِ رخ يَک ىٓض ٔ پخ يیَُي‪ ...‬طک طک حُ يالُيخٌ هٕى پَٓیي‪:‬‬
‫حیٍ چَح حیٍ‪ٍٕ١‬ی‪ ،‬آٌ چَح آٌ‪ٍٕ١‬ی حٓض ‪...‬؟ رَحیٖ طٕ‪ٟ‬یق ىحىَي ‪...‬‬
‫رٕىح پَٓیي‪« :‬یؼُی يٍ ْى ًْیٍ‪ ٍٕ١‬يیٕٗو؟»‬
‫گلظُي‪« :‬رهّ طٕ ْى ًْیٍ‪ ٍٕ١‬يیٕٗی!» ىَیخی ىٍَٖٔ كٍَٔیوض ٔ رّطلکَی‬
‫ػًین كَٔ ٍكض ‪ ...‬طخ حیٍکّ ٍإیخی یک ٍحْذ پخٍٓخ رَ حٔ ظخَْ ٗي‪( .‬کٔی کّ‬
‫طـًالص ٔ ٍحكظی ٍح َلی يٗکَى) حٔ رخ ىیيٌ ‪ٛ‬هقؿٕیی ٔ آٍحيٖ آٌ ٍحْذ ط‪ًٜ‬یى‬
‫گَكض کّ هٕىٕ یک ٍحْذ پخٍٓخ ٕٗى‪َُ .‬يگی طـًالطی ٔ ٔكٍٕ َؼًض ٍح کُخٍ‬
‫گٌحٗض ٔ حُ ‪َ١‬ین ٍیخ‪ٟ‬ض‪ٍُٗٔ ،‬گَی ٍح ىَزخل کَى‪ُ .‬یَ ىٍهض حَـیَ َ٘ٔض ٔ‬
‫رّطلکَ ٔ طؼًن يزخىٍص ٍُٔیي‪َٓ .‬حَـخو رّک٘لی رٍِگ َخیم آيي‪ ،‬رّكویوض ىٓض‬
‫یخكض ٔ رّيوخو رٕىحیی َخیم ٗي ٔ يؼَٔف رّ«رٕىح» گَىیي‪ ،‬یؼُی کٔی کّ رٍُّٔٗی‬
‫ٍٓیيِ حٓض‪ .‬حٔ حىٍحک ؿيیيٕ ٍح رٍّحْذْخی ىیگَ طؼهیى ىحى ٔ ىٍ ریٍ آٌْخ رَّلًٕ‬
‫ُیخىی ىٓض پیيح کَى‪ .‬پُؾ َلَ حُ ْىهطخٍحٌ حٔ َؤظیٍ ٗخگَىحٌ حٔ ٗيَي‪.‬‬
‫ـ «ٓیيحٍطخ گٕطخيخ» چّ ک٘ق کَىِ رٕى؟‬
‫= حٔ ک٘ق کَى کّ «حَٔخٌ ریًخٍ حٓض‪ٔ ».‬نی هٕى يظٕؿّ ریًخٍة هٕى َیٔض؛‬
‫حَٔخٌ ىٍ ٍَؾ حٓض‪ ،‬حيخ ٍحِ َـخص حُ ٍَؾ ٍح ًَٗىحَي‪ .‬ىٍ ؿٓخٌ رؼ‪٠‬ی حيٍٕ‪َْ ،‬‬
‫حَيحُِ ْى کّ هٕٗخیُي ٔ يطزٕع رخُٗي‪ ،‬یخ يٕؿزخص ٍَؾ ىیگَحٌ ٍح كَحْى يٗکُُي‪ٔ ،‬‬
‫یخ هٕى‪ ،‬طزؼخص ٍَؾآٍٔ رّىَزخل ىحٍَي‪« .‬حَٔخٌ کّ رّحیٍ ىَیخ يیآیي‪ ،‬ؿِ ٍَؾ‪ ،‬چیِی‬
‫ىیگَی حُ َُيگی َزخیي حَظظخٍ ىحٗظّ رخٗي‪».‬‬
‫حٔ ىٍیخكض کّ آىيٗ َٔزض رّػٕحهذ ٔ طزؼخص ٍَؾآٍٔ ٗخىیْخیٖ‪ ،‬رٗطٕؿّ ٔ‬
‫رّطؼزیَی ‪ٛ‬لیقطَ‪ ،‬کٍٕ حٓض‪ .‬ؿلهض ٔ رٗطٕؿٓی َٔزض رّحیٍ ٔؿّ حُ ٗخىیْخ‪،‬‬
‫ٕٖٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫یؼُی ًْخٌ ػٕحهذ ٔ طزؼخص ٍَؾآٍٔ آٌْخ يٕؿذ يٕٗٗى آىيی ریٖطَ ىٍ‬
‫ٗخىیْخیٖ ؿَم ٕٗى‪ ،‬ؿخكم حُ حیٍکّ ػٕحهذ ٍَؾآٍٔ ریٖطَی ىٍ کًیٍ حٔ ْٔظُي‪.‬‬
‫حُ ٕٓی ىیگَ‪ ،‬رًّْخٌ يیِحٌ کّ طٕحَخیی يخ رَحی ًْينی ٔ ًْيٍىی رخ‬
‫ىیگَآىيیخٌ ٍٗي يٗکُي‪ ،‬رًّْخٌ حَيحُِ‪ ،‬كیطّ ٔ ههًَٔ ٍَؾ گٔظَٕ يٗیخري؛ ٍَؾ‬
‫پيیيِی ٗگلضحَگیِ حٓض ٔ ىٍ ػیٍ ٓخىِگی‪ ،‬پیچیيِ ٔ ىٍْى طُیيِ حٓض؛ ٍَؾ‪ ،‬رخ ًّْ‬
‫ٔٓؼض ٔ ػًٕيیظٖ‪ ،‬گخْی چُخٌ رَ َٓ آىيی ٓخیّ يٗحَيحُى کّ َْ کْ كکَ يٗکُي‬
‫طُٓخ هٕىٕ گَكظخٍ آٌ حٓض ٔ َخگِیَ حٓض رّطُٓخیی آٌ ٍح طلًم کُي ٔ طخد آٍٔى؛ حيخ‬
‫َزخیي كَحيٕٕ کَى کّ ًٍْ يخ‪َٔ ،‬زض رّىیگَ آىيیخٌ كٔخّ حٓض‪ ،‬چُخٌکّ گٕیی‬
‫كٔی ؿَیذ ٔ ىٍ ػیٍكخل رٔیخٍ ػًین‪ ،‬يخ ٍح رّٕٓی ًْزٔظّگی‪ ،‬پیٕٓظّگی ٔ‬
‫ًْيٍىی رخ ىیگَحٌ‪ٕٓ ،‬م يٗىُْي‪.‬‬
‫ريیٍٓخٌ ٔهظی کٔذ نٌص رّهیًض يلَٔو کَىٌ ىیگَی حُ ٗخىی طًخو ٕٗى‪،‬‬
‫‪١‬زیؼی حٓض کّ حكٔخّ يٗکُیى حیٍ نٌص رَّلٕی يَيُٕ رخ َٕػی حكٔخّ گُخِ‬
‫آيیوظّ ٗيِ حٓض‪ .‬حكٔخٓی َخهٕٗخیُي ٔ آُحٍىُْيِی کّ يٕؿذ يوئٕ ٗيٌ نٌص‬
‫يٕٗٗى‪ .‬حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض طخ كئى ُیخىی ىٍ يٍٕى حكَحى ػَٔطًُي ي‪ٜ‬يحم ىحٍى؛ چَح کّ‬
‫حکؼَ آَخٌ ىچخٍ َگَحَی ٔ طَّ حُ كویَ ٗيٌ ْٔظُي‪ .‬ىٍ ٔحهغ ًّْی نٌحیٌ ٔ‬
‫ٗخىیْخیٖ کّ ىٍ ػَ‪ّٛ‬ی َُيگی رّچ٘ى يٗهٍٕى‪ ،‬رخ طَّ‪ ،‬حكٔخّ گُخِ ٔ‬
‫ح‪ٟ‬طَحد‪ ،‬آيیوظّ ٗيِ کّ ىٍ َٓخیض گٕحِ رَ كویوض َخهٕٗخیُيی حٓض کّ آٌ ٍح‬
‫كویوض ٍَؾ يَٗخيیى‪ .‬رؼ‪٠‬ی حيٍٕ‪ َْ ،‬حَيحُِ ْى کّ نٌص روٖ ٔ هٕٗخیُي رخُٗي‪،‬‬
‫رخُ ْى رخ حكٔخّ ح‪ٟ‬طَحد پیَٕي هٍٕىِحَي‪ ٔ ،‬حكٔخّ ح‪ٟ‬طَحد‪ ،‬هٕى ٍیّ٘ ىٍ حُ‬
‫ىٓض ىحىٌ ٔ ٔك٘ض حُ ٔهٕع چُیٍ كخىػّی ىحٍى‪.‬‬
‫ط‪ ٍٕٜ‬کُیي کّ ًْیٍ ؿٔى يخىی يخ طخ چّ حَيحُِ آٓیذپٌیَ حٓض ٔ يؼَ‪ٝ‬‬
‫هطَْخی هَحٍ ىحٍى کّ يؼًٕالً حُ ىیي هٕى يخ پُٓخٌحَي‪ .‬ىٍ ٔحهغ يخ َٔزض رّهیهی‬
‫چیِْخ رٗطٕؿّ ْٔظیى‪ًْ ٔ ،‬یٍ رٗطٕؿٓی رخػغ يٕٗٗى ریٖطَ ىٍ كهوّْخی رّْى‬
‫طُیيِی حیٍ ؿٓخٌ گَكظخٍ ٕٗیى‪ :‬ىٍ پی نٌص يٍٗٔیى‪ ،‬رئٌ آٌکّ رّػٕحهذ آٌ‬
‫ریخَيی٘یى‪ ،‬آٍُٔ ىٍ َٓ يٗپٍَٔحَیى‪ ،‬رئٌ آٌکّ ريحَیى آٍُٔ‪ ،‬هٕى َُـیَ پٕالىیُی‬
‫حٓض کّ يخ ٍح رّحیٍ ؿٓخٌ پیَٕي يٗىْي‪ٔ .‬ؿٕى يخ ىٍ ؿٓخٌ ٔؿٕىی حٓض يَ٘ٔ‪ٔ ١‬‬
‫يویي؛ حيخ رخیي رپٌیَیى کّ يخ كظی َٔزض رّحیٍ ٔحهؼیض آٗکخٍ رٗطٕؿٓیى‪ٍَ .‬ؾ‪ً ،‬حص ٔ‬
‫َٓٗض ََْٕع هیي ٔ َٗ‪ ١‬حٓض ٔ ٍْخیی حُ آٌ يوئٍ َیٔض يگَ حُ ‪َ١‬ین طؤيم ٔ‬
‫يَحهزّ‪ ،‬کّ يخ ٍح رّٕٓی ٔؿٕىی َخيَ٘ٔ‪ ًٌٍُْٕ ١‬يٕٗٗى‪.‬‬
‫ٖٖٓٔ‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫رٕىح رَحی ىٍيخٌ حَٔخٌ ٔ َـخص حٔ حُ ٍَؾ كَحگیَ‪ ،‬چٓخٍ ح‪ٛ‬م رُیخىیٍ ٔ‪ٟ‬غ‬
‫کَى کّ ْٔظّی يَکِی يکظذ حٔ ٍح ط٘کم يٗىْي ٔ رّ«چٓخٍ كویوض ٗکًُْٕي»‬
‫رَحی ٍٓیيٌ رّ«َیَٔحَخ = آٍحيٖ حريی» يؼَٔف حٓض‪ .‬حٔ حیٍ چٓخٍ كویوض يويّ‬
‫ٍح رَحی َؤظیٍرخٍ ‪١‬ی ٓوُخٌ ٔ يٕحػع هٕى ىٍ رُخٍّ رَ ُرخٌ آٍٔى‪.‬‬
‫طؼخنیى رٕىح يٗگٕیي‪َ :‬یَٔحَخ رخالطَیٍ كخنض حُ ٔؿٕى حٓض‪ ،‬كخنظی حُ ٔؿٕى‬
‫هخن‪ ٔ ،ٚ‬حُ ‪َ١‬یوی کّ يَطز‪ ٢‬رخ كَى حٓض كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى‪َ .‬یَٔحَخ طٕ‪ٟ‬یق ػوالَی‬
‫ٔ طَطیذ يُطوی ٍح طؼَیق يٗکُي‪ ٔ ،‬حُ حیٍٍٔ ًَٗطٕحٌ آٌ ٍح آيٕهض‪ ،‬رهکّ طُٓخ‬
‫يٗطٕحٌ آٌ ٍح ط٘وی‪ ٚ‬ىحى ٔ طـَرّ کَى‪ْ .‬يف َٓخیی ىٍ َُيگی حیٍ حٓض کّ‬
‫رّ«ٍُٔٗگَی» حُ ٍْگٌٍ حیٍ چٓخٍ كویوض يويّ رَٓیى‪:‬‬
‫َُيگی یؼُی ٍَؾ ک٘یيٌ حٓض‪.‬‬ ‫الق ـ ؽویوذ اّل‪ ،‬هًظ‪:‬‬
‫رٕىح يٗگٕیي‪ْ :‬یچ يٕؿٕى َُيِ ًَٗطٕحَي حُ ٍَؾ رگَیِى‪ٍَ .‬ؾ يٗطٕحَي ؿًٔخَی یخ‬
‫ٍٔحَی رخٗي‪ُ .‬حثیيِ ٗيٌ ٍَؾ حٓض؛ پیَی ٍَؾ حٓض؛ ریًخٍی ٍَؾ حٓض؛ يَگ ٍَؾ‬
‫حٓض؛ حَئِ‪ُ ،‬حٍی ٔ ىٍى‪ ،‬پَی٘خَی ٔ َخ حيیيی ٍَؾحَي‪ََٓ .‬یيٌ رّآٌچّ ٗو‪ٚ‬‬
‫ىٔٓض يٗىحٍى ٍَؾ حٓض؛ كظی ٍٓیيٌ رّآٌچّ ىٔٓض ىحٍیى ْى ٍَؾ حٓض‪.‬‬
‫حگَچّ ٗخىیْخی كَحٔحَی ىٍ َُيگی ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬حيخ ًّْی يٕؿٕىحص ـ حُ‬
‫کٕچکطَیٍ پّ٘ گَكظّ طخ یک كَى رٗهخٌ ٔيخٌ یخ یک ػَٔطًُي ـ رخ ي٘کالص‬
‫يٕحؿّحَي‪ .‬يخ ىٍ كخ‪ٛ‬هّی ریٍ يَگ ٔ َُيگی پیَ ٔ ریًخٍ يٕٗٗیى‪ ،‬کٔخَی کّ‬
‫ىٔٓضٗخٌ ىحٍیى يٗيیََي‪ٔ ،‬هظی کّ رّآٌچّ يٗهٕحْیى ىٓض ًَٗیخریى‪ ،‬یخ رخ چیِی‬
‫يٕحؿّ يٕٗٗیى کّ ىٔٓض َيحٍیى َٓهٍٕىِ ٔ َخ حيیي يٕٗٗیى‪.‬‬
‫آٍُْٔخ‪ ،‬ىنزٔظّگیْخ ٔ‬ ‫ة ـ ؽویوذ كّم‪ ،‬كلجَزَگیُب‪:‬‬
‫طًخیالص َلٔخَی ٔ كَٔصْخ ٓزذ ح‪ٛ‬هی ٍَؾ حٓض‪.‬‬
‫ٍَؾ ٍح‬ ‫ط ـ ؽویوذ ٍْم؛ پبیبى كاكى ثَهًظُب‪:‬‬
‫يٗطٕحٌ رخ كٌف طًخو ىنزٔظّگیْخ حُ يیخٌ رَى‪َ .‬یض ٍٓیيٌ رّآُحىی ٔ رٗآُحٍی‪،‬‬
‫رَیيٌ حُ ٍَؾْخ رخ رَیيٌ حُ طًخیالص َلٔخَی ىٓض یخكظُی حٓض‪ َْ .‬حَٔخٌ طٕحٌ‬
‫رَیيٌ حُ ٍَؾْخ ٍح ىٍ هٕى ىحٍى‪ .‬رَحی ٍٓیيٌ رّحیٍ كخنض‪ ،‬حَٔخٌ رخیي ىٍک کُي کّ‬
‫ٍحِ ٍٓیيٌ رّهٕٕروظی ٍحٓظیٍ حُ ‪َ١‬ین ىَزخل کَىٌ طًخیالص ٔ طُّ٘گیْخ يیَٔ‬
‫ًَٕٗٗى‪ ،‬رهکّ رخ پٌیَٕ ٔحهؼیض هٕى ٔ گٔٔض حُ طُّ٘گیْخ رّىٓض يٗآیي‪.‬‬
‫ٍُٔٗگَی ىٍ‬ ‫ك ـ ؽویوذ چِبهم‪ ،‬اػزلال‪:‬‬
‫«يیخٍَّٔی» حٓض‪ َّ ،‬ىٍ هٕٕگٌٍحَت طـًمگَحیخَّ‪ َّ ٔ ،‬ىٍ ٍیخ‪ٟ‬ض َلْ‪ .‬نٌحیٌ‬
‫‪ٖٔٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ ؿٓخٌ َْگِ ًَٗطٕحَُي طًُیّخص ههزت يخ ٍح رَآٍٔىِ ٓخَُي‪ .‬رّه‪ ٕٜٙ‬نٌحیٌی کّ‬
‫ٍیّ٘ ىٍ پُؾ روٖ ْٔظیٓخُ ىحٍَي‪ .‬حگَ نٌحیٌ‪ ،‬هٕٗیْخ ٔ ٗخىيخَیْخی حیٍ ؿٓخٌ‬
‫ٍح رخ يلک َُيگی رّ‪ ٍٕ١‬کهی‪ ،‬رُٔـیى‪ ،‬آٌگخِ يظٕؿّ يٕٗٗیى کّ حٔالً ًّْی آٌْخ‬
‫يٕهظی ْٔظُي ٔ رّْیچ ٔؿّ پخیيحٍ ٔ يخَخ َیٔظُي‪ ،‬ػخَیخ ً ًّْی آٌْخ رخ ح‪ٟ‬طَحد ػـیٍ‬
‫ٗيِحَي‪ ،‬ػخنؼخ ً ًّْی آٌْخ كخهي ظَحكض‪ٓ ،‬طلی ٔ َخروَىحَّحَي‪.‬‬
‫پْ الُو حٓض ٍكظخٍ حَٔخٌ ىٍ يٕحؿّٓ رخ نٌحیٌ حیٍ ؿٓخٌ‪ ،‬هَىيُيحَّ ٔ يؼظيل‬
‫رخٗي‪ .‬یؼُی ؿيی َگَكظٍ نٌص رّػخوطَیٍ يؼُخی يًکٍ؛ ٔ حیٍ ئظهِو ٍػخیض ْ٘ض‬
‫كویوض ٗکِٕيُي ػًهی حٓض‪:‬‬
‫ىیيٌ ٔحهؼیض‬ ‫ٔ ـ ّاهغثیٌی‪ ،‬كهک ّ كیلگبٍ كهٍذ‪:‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ ْٔض َّ آٌگَّٕ کّ رَّظَ يٗآیي؛ یخ ىٔٓض ىحٍیى رزیُیى‪.‬‬
‫ٔحقعتیٌی تَایي هعٌا است کَ در ضرایط هعیي‪ ،‬تَجای خْشتیٌی یا تذتیٌی تیص از‬
‫حذ‪ ،‬تَّاقعیتُا ّ حقایق تْجَ ّ تر اساش آىُا ًتیجَگیری کٌین‪.‬‬
‫َیض ىٍٓض‪َ ،‬یض ىٓظیخری‬ ‫ٕ ـ ًیذ كهٍذ‪:‬‬
‫رّطٕحٌ ىٓض ک٘یيٌ ٔ چ٘ىپٕٗی حُ چیِْخ‪َ .‬یض ٍٓیيٌ رّآُحىی ٔ رٗآُحٍی‪ .‬حُ‬
‫آٌؿخ کّ ًّْی حؿِحء ٔ حكَحى رّْى ٔحرٔظّ ٔ پیٕٓظّحَي‪ .‬رَ حیٍ حٓخّ ‪ٍَٟٔ‬ص ىحٍى‬
‫طخ يخ رّ‪ ٍٕ١‬یکٔخٌ رَحی ًّْی يٕؿٕىحص هٕحْخٌ ػ٘ن ٔ ٗلوض رخٗیى‪ٔ .‬هظی کّ‬
‫َٓگَىحَیيخٌ ٍح ىٍرخٍِی ٔؿٕى هٕى ٔ ىیگَحٌ حُ يیخٌ رزَیى‪ ،‬آٌگخِ يٗطٕحَیى‬
‫رَحی هٕى ٔ ىیگَحٌ يلیي رخٗیى‪.‬‬
‫گلظخٍ ىٍٓض یؼُی ٗیِٕی‬ ‫ٖ ـ گلزبه كهٍذ‪:‬‬
‫گلظخٍی کّ رٗىٍٔؽ ٔ رُٗیخٌ رخٗي‪ .‬هٕىىحٍی حُىٍٔؽگٕیی‪ ،‬ريگٕیی‪ ،‬ىٍٗضگٕیی‪،‬‬
‫كَحكی رٗيٍٕى)‬ ‫َخِٓح‪ ،‬یخِٔگٕیی (كَف حُ ٍٔی َخىحَی ٔ ّ‬
‫کَىحٍ رّٗیِْٕخی رُٗیخٌ‪.‬‬ ‫‪ ۱‬ـ کوكاه كهٍذ‪:‬‬
‫هٕىىحٍی حُ آُحٍ‪ ،‬ک٘ظخٍ ٔ طزؼی‪ ٞ‬يٕؿٕىحص‪ ،‬هٕىىحٍی حُ گَكظٍ آٌچّ رّطٕ طؼهّن‬
‫َيحٍى‪ ،‬هٕىىحٍی حُ ٍحرطّی ؿُٔی َخ يُخٓذ (يخَُي ٍحرطّ رخ ٍُٔ‪ٍ ،‬حرطّ رخ كَى‬
‫يظؤْم‪ٍ ،‬حرطّ رخ کٕىکخٌ َخرخنؾ‪ٍ ،‬حرطّ رخ يلخٍو)‬
‫يؼخٗی رُٗیخٌ‪ .‬هٕىىحٍی حُ‬ ‫‪ ۰‬ـ هؼبُ كهٍذ‪:‬‬
‫ي٘خؿهی کّ رخػغ آُحٍ حٓض يخَُي‪ :‬حٓهلّكَٔٗی‪ ،‬كیٕحٌكَٔٗی‪ ،‬حِػًخل ٔ طهویٍ‬
‫َظَ رّىیگَحٌ (رَّْ حًٓی‪ .‬كظّی رّحٓى گٔظَٕ آثیٍ یخ ْيحیض) رّٔیژِ حگَ رخ ٍُٔ‬
‫ٔ حٍػخد رخٗي‪ٍ ،‬رخهٕحٍی‪ ،‬کالِرَىحٍی‪ٍ ،‬يخنی‪ ،‬ؿخىٔ ٔ ؿیَِ‪.‬‬
‫‪ٖٔٓ۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫کٕٖٗ ىٍٓض‪ ،‬کٕٖٗ رَحی‬ ‫‪ ۶‬ـ رووکي هّاًی‪:‬‬

‫رٓزٕى‪ ،‬ىٍٔيخَيٌ حُ هٕحٓظّْخی َخٗخیٔض ًَْحِ رخ ٗکٕكخ کَىٌ طًخیالص هٕد‪،‬‬
‫ؿهزّی کخيم رَ ػخىحص َخٗخیٔض ًَْحِ رخ حیـخى ػخىحص َیک‪.‬‬
‫ٍٓیيٌ رّآگخْی کّ حُ ‪َ١‬ین آٌ‬ ‫‪ ۰‬ـ اًلیَْی كهٍذ‪:‬‬
‫رظٕحٌ ح‪ٛ‬م ٔحهؼیض چیِْخ ٍح رخ ًُْی رخُ ىیي‪ ،‬آگخِ رٕىٌ حُ ٔحهؼیض يٕؿٕى ىٍ‬
‫ىٌٍٔ هٕى‪ ،‬رئٌ يیم ٔ َیخُ یخ ریِحٍی حُ آٌ‪ .‬حَيیّ٘ی آُحى حُ ٕٗٓحص‪ ،‬آُحى حُ‬
‫ريهٕحْی ٔ آُحى حُ ٓظىگَی‪.‬‬
‫ههّٔ‪ ،‬یٕگخ‪ ،‬يَحهزّ یخ طًَکِ ‪ٛ‬لیق‬ ‫‪ ۸‬ـ رووکي كهٍذ‪:‬‬
‫کّ حُ آٌ رّػُٕحٌ چٓخٍ ح‪ٛ‬م هٕىکخٔی ٔ ىٌٍٔپٕیی یخى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ًکَگٕیی چُيحٌ طٕ‪ٛ‬یّ َ٘يِ ٔنی يًُٕع َیٔض‪.‬‬
‫حیٍ آيُِْٕخ‪ ،‬ههذ ٔ يـِ آثیٍ رٕىح ٍح ط٘کیم يٗىُْي‪ .‬رٕىحییخٌ حػظوخى ىحٍَي کّ‬
‫رٕىیٔى ػزخٍص حٓض حُ يـًٕػّی ٍْٕٔخی کّ رّيخ کًک يٗکُي طخ حُ ًّْی‬
‫طٕحَخییْخی رخنوِٕی حَٔخَیيخٌ رَحی ىٍک ًحص ٔحهؼی كویوض رَِٓ رزَیى‪.‬‬

‫ًیوّاًب‬
‫رٕىح آيُِْٕخی هٕى ٍح يخَُي ٍُٔهی يٗىحَي کّ رَحی طٕهق چَهّی ُٓٔخٍِ ٔ‬
‫ٍٓیيٌ رّٓخكم ٍٓظگخٍی رّآٌ َیخُ حٓض؛ ٔنی پْ حُ ٍٓیيٌ رٍّٓظگخٍی ىیگَ‬
‫رّحیٍ ٍُٔم َیخُی َوٕحْي رٕى‪ٍٓ .‬یيٌ رّٓخكم ٍٓظگخٍی آىيی ٍح رّآٍحيٖ ٔ‬
‫طٕحٌُ يطهن يٍٗٓخَي‪ .‬آٌؿخ حٓض کّ ًٗغ طًخيٗ هٕحْْٖخ ٔ ىنزٔظّگیْخ هخيٕٕ‬
‫يٕٗٗى‪ .‬حُ حیٍٍٔ‪ ،‬حیٍ پيیيِ ٍح ىٍ ٓخَٔکَیض «َیَٔحَخ» یؼُی كُخی يطهن يَٗخيي‪.‬‬
‫َیَٔحَخ ىٍ يظٌٕ رٕىحیی حيَی رّؿخیض ٍحُآنٕى ٔ ىٕٗحٍكٓى طٕ‪ٛ‬یق ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رٕىحییخٌ ػویيِ ىحٍَي ْیچکْ هخىٍ َیٔض َیَٔحَخ ٍح طَ٘یق کُي ٔ ًَیطٕحٌ آٌ ٍح رخ‬
‫ْیچ َٗف ٔ ریخَی رّکالو ىٍآٍٔى‪ .‬طؼَیلخطی کّ حُ هٕى رٕىح ٍٓیيِ «َیَٔحَخ» ٍح‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬صْخی يظؼيىی طؼَیق کَىِ حٓض‪ٗ :‬خىة ػظیى‪ٛ ،‬هق ٔ آٍحيٖ‪ ،‬كُخَخپٌیَی‪،‬‬
‫رئٌ ٗکم ٔ هخنذ‪ ،‬إٌٓٓی ُيیٍ‪ ،‬إٌٓٓی آد‪ ،‬إٌٓٓی آطٖ‪ ،‬إٌٓٓی ْٕح‪ ،‬إٌٓٓی‬
‫هٍٕٗیي ٔ يخِ‪ ،‬پخیخٌَخپٌیَ ٔ ریکَحٌ ًْٔچُیٍ ٍْخیی حُ ىٍگیَی ٔ يُی ٔ ٍیّ٘کٍ‬
‫کَىٌ كَ‪ً١ ٔ ٙ‬غ‪ ،‬کیُّ ٔ ىًُٗی ٔ كَیذ ٔ طًخيی ه‪ٕٜٛ‬یخص َخُیزخ‪.‬‬
‫ىٍ یک کالو‪َ« :‬یَٔحَخ پخکت يل‪ ٔ ٞ‬آٍحيٖ يطهن حٓض‪».‬‬
‫‪ٖٔٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رٕىح يهلي َزٕى‪ ،‬حيخ ىٍ ٍحِ ٍٓیيٌ رّكویوض ْٔظی کخيالً رّ ٰانٓیخص ٔ‬
‫يخٍٔحءحنطزیؼّ ریحػظُخء رٕى ٔ َیَٔحَخ ٍح كخ‪ٛ‬م کٕٖٗ یک حَٔخٌ رئٌ ْیچ کًک‬
‫ٔ ئخػيص َیَْٔخی ٰانٓی ٔ يخٍٔحیی يیىحَٔض‪ .‬ک٘ق رٕىح كخٔی حیٍ كویوض حٓض‬
‫کّ آٍحيٖ ٔ ٍْخیی ٔ آگخْی ىٍ ًٍْ ٗو‪َٓ ٚ‬لظّ حٓض‪ ،‬رئٌ ْیچ َٗ‪ ١‬ریََٔی‬
‫ىیگَ؛ ٍْخیی ٔ آٍحيٖ کخيم ىٍ «حیٍؿخ ٔ حکٌُٕ» یخكظُی حٓض‪ َّ ،‬ىٍ یک ههًَٔ‬
‫ىٍٔ ىٓض یخ ٔ‪ٟ‬ؼیظی آًٓخَی ٔ ٰانٓی كَحطَ حُ يٕؿٕىیض كؼهی حٔ‪.‬‬
‫حیٍ ٓوٍ ٍح رّرٕىح‪ ،‬پْ حُ ٍٓیيٌ رَّیَٔحَخ ئُٕد يیىحَُي‪:‬‬
‫«‪ٍٔ...‬ف يٍ حُ ؿٓم ٔ هطخ ٔ آُ ٔ يیم‪َ ،‬ـخص یخكض‪ ٔ ،‬ىٍ حیٍ يٕؿٕى َـخص‬
‫یخكظّ يؼَكض رٍّحِ َـخص پیيح ٗي‪ ،‬نِٔو َُيگی ىٔرخٍِ حُ ریٍ ٍكض‪ ،‬كخنض هيٓی ىٍ‬
‫ٍٓیي‪ٔ ،‬ظیلّ رّحَـخو آيي ٔ يٍ ىحَٔظى ىیگَ رّحیٍ ؿٓخٌ رخُ ًَیگَىو‪».‬‬
‫ىٍک َیَٔحَخ رَحی کٔی کّ آٌ ٍح َیخُيٕىِ رّؿخیض پیچیيِ ٔ ٓوض حٓض‪ ،‬كظی‬
‫رَهی «اليخْخی» طزظی ٓوٍ حُ آٌ ٍح کلَ پُيحٗظّحَي ٔ حٓظخىحٌ رٕىحیی ىٍ ‪ٛ‬يى‬
‫َٗف آٌ ریٖطَ رّٗکم کهی رَآييِحَي‪ .‬یک يظٍ کٍٓ رٕىحیی پخنی يیگٕیي‪:‬‬
‫«رَّیَٔحَخ ٍٓیيِ ٍح ىیگَ يؼیخٍی َیٔض كظی ًَیطٕحٌ حٔ ٍح ُٗخهض‪ُْ .‬گخيی‬
‫کّ ًَٕىْخ رّآهَ ٍُٓي ٔ ىٌٍٔ طٓی آٌْخ آٗکخٍ ٕٗى ُرخٌ ىٍ کخو ًَیگَىى ٔ‬
‫ًّْچیِ هزَ حُ آٌ يیىْي کّ هخيٕٗی پیيحیْٖخ كَح ٍٓیيِ حٓض‪».‬‬

‫عِبىٌّبفزی ثْكا‬
‫‪١‬زن "ٕٓطَحْخ" کّگلظّْخی ؿًغآٍٔی ٗيِی رٕىح ْٔظُي‪ ،‬ؿٓخٌ حُ ‪١‬زوخص‬
‫يوظهق ٓخهظّ ٗيِ ٔ َْ ‪١‬زوّ حُ ‪١‬زوّی رخالطَ ٔ پخثیٍطَ‪ ،‬كخ‪ٛ‬هّ ىحٍى‪ .‬ىٍ يَکِ‬
‫يَکِ ٕٓئَ ههّی رَحكَحٗظّ ٗيِ‬‫ِ‬ ‫"ٕٓئَ"؛ ىٍ‬
‫ِ‬ ‫ػخنى‪ ،‬ؿٓخَی ٔؿٕى ىحٍى رَّخو‬
‫حٓض کّ رخالی آٌ يؼم کِْٕخی يؼًٕنی طیِ َیٔض‪ ،‬رهکّ َُٓيیُی ئطق ٔ پُٓخٍٔ‬
‫َُٓيیٍ‬
‫ِ‬ ‫ىٍٔ حیٍ کِٕ رهُي ٍح حهیخَٕٓی ىٍ رَگَكظّ حٓض‪ .‬رَ ٍٔی آٌ‬‫حٓض‪ .‬ىٍٔ طخ ِ‬
‫ئطقِ رخالی کِٕ ٔ َیِ ٍٔی ىحيُّی کِٕ ٔ ًْچُیٍ ىٍ حیٍ حهیخَّٕ‪ ،‬هيحیخٌ ٔ‬
‫يٕؿٕىحص گَٕخگَٕی َُيگی يٗکُُي کّ َخو آٌْخ ىٍ کظخدْخی رٕىحیی آييِ حٓض‪.‬‬
‫يَکِی "ٕٓئَ" ٍح حكخ‪ ّ١‬کَىِ حٓض هٕىٕ طٕٓ‪٢‬‬ ‫ِ‬ ‫حهیخَٕٓی کّ کِٕ‬
‫یکٍٗظّ کْٕی کّگَىحگَى آٌ ٍح كَحگَكظّ يلخ‪ٗ َِٛ‬يِ حٓض ٔ آٌ ٍٗظّکِٕ ْى‬
‫طٕٓ‪ ٢‬یک حهیخَّٕ حكخ‪ٗ ّ١‬يِ حٓض‪ .‬رًّْیٍطَطیذ ٍٗظّکِْٕخ ٔ حهیخَّْٕخ رّٗکم‬
‫ىٍٔحىٍٔ حیٍ کِٕ يَکِی هَحٍ ىحٍَي‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ىحیَِی رٍِگ ٔ رٍِگطَ‪،‬‬
‫‪ٖٔٓ۰‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫آهَیٍ حهیخَّٕ کّ رٔیخٍ ٔٓیغ حٓض‪ ،‬ىٍ هٕى چٓخٍ هخٍِ ىحٍى؛ ٔنی رّىنیم‬
‫ٔٓؼض ُیخ ِى حیٍ حهیخَّٕ‪ ،‬حیٍ هخٍِْخ ریٖ حُ ؿِحیَی کٕچک ىٍ حیٍ حهیخَّٕ ػظیى‬
‫رَّظَ ًَٗآیُي‪ .‬حیٍ حهیخَّٕ آٌهيٍ رٍِگ حٓض کّ ًَٗطٕحٌ ریٍ حیٍ هخٍِْخ رٍّحكظی‬
‫ٍكض ٔ آيي کَى‪ .‬یکی حُ حیٍ هخٍِْخ‪ ،‬هخٍِی حٓض کّ يخ حَٔخٌْخ ٍٔی آٌ َُيگی‬
‫َٕک طیِ آٌ رًّٓض ؿُٕد حٓض‪ .‬حهیخَّٕ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫يٗکُیى‪ .‬حیٍ هخٍِ ٗزیّ يؼهؼی حٓض کّ‬
‫هٕىٕ طٕٓ‪ ٢‬یک ٍٗظّ کٕ ِِ ىحیَِحی ٗکم يلخ‪ٗ َِٛ‬يِ حٓض ٔ پْ حُ آٌ‪ ،‬پخیخٌ‬
‫ىَیخی ٕٓئَ حٓض‪ .‬رَ رخالی کِٕ ٕٓئَ‪ ،‬کخمْخ ٔ رخؽْخی هيحیخٌ هَحٍ ىحٍى‪ .‬حُ‬
‫حیٍ ؿٓض آٌْخ ٍح هيح يَٗخيُي کّ ػًَی ‪ٕ١‬الَیطَ حُ يخ ىحٍَي ٔ ىٍ ىَیخی رٓظَی‬
‫َُيگی يٗکُُي‪.‬‬
‫ُیَ ُيیُی‬‫ِ‬ ‫ُیَ ُيیٍ‪١ ،‬زوخص يظؼيىی ٔؿٕى ىحٍى کّ رّحیٍ ىَیخْخی‬ ‫ِ‬ ‫ىٍ‬
‫"َخٍحکخ" يٗگٕیُي‪ .‬يٕؿٕىحص رَ حٓخّ کخٍيخی کّ رّىٓض يٗآٍَٔي گخْی رخیي ىٍ‬
‫حیٍ ىَیخْخ رّىَیخ ریخیُي ٔ طخ ييطی ىٍ آٌ رًخَُي طخ َظیـّی کخٍيخی آٌْخ کخيم ٕٗى‪.‬‬
‫ُیَُيیُی‪ ،‬حكَحى رخ طَّ ٔ َخ حيیيی ٗيیيی َُيگی يٗکُُي‪.‬‬ ‫ىٍ حیٍ ىَیخْخی ِ‬
‫َُيگی يٕؿٕىحطی کّ‬
‫ِ‬ ‫ْ٘ض ‪١‬زوّ حُ َخٍحکخْخ َٓى ْٔ٘ض ‪١‬زوّ ىحؽ حٓض‪ .‬ىٍِْٔخی‬
‫ىٍ َْ‪١‬زوّ رّىَیخ يٗآیُي ‪ ٕ4‬رَحرَ ىٍِٔی َُيگی ‪١‬زوّی رخالطَ حُ آٌ حٓض‪ .‬پخثیٍطَ‬
‫حُ پخثیٍ طَیٍ َخٍحکخ‪ُ ،‬يیُی حُ ‪١‬ال ٔؿٕى ىحٍى کّ ٌُٔ طًخو حیٍ ىَیخْخی رخالیی ٍح‬
‫طلًم يٗکُي کّ آٌ ْى ٍٔی الیّی حُ آد حٓض‪ .‬آٌ ْى ٍٔی الیّی ‪ٟ‬ویى حُ ْٕح ٔ‬
‫رخى هَحٍ ىحٍى‪ .‬حیٍ الیّی رخى‪ ،‬رٔیخٍ ٔٓیغ حٓض ٔ ٓٓٓٔ ىَیخ يؼم حیٍ ىَیخ کّ گلظّ‬
‫ٗي ٍح ٍٔی هٕى ؿخی ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫ٔٓؼض ٔ ‪ٕ١‬ل ػًَ کم ؿٓخٌ َخيلئى حٓض؛ یؼُی طؼيحى ؿٓخٌْخ رًٗٗخٍ ٔ‬
‫رَٗٓخیض حٓض ٔ آؿخُ ٔ پخیخَی ْى رَحی ػًَ ک ِم ػخنَى َیٔض‪ .‬حيخ َْ ؿٓخ ٌِ کٕچک‬
‫رَحی هٕىٕ ‪ٕ١‬ل ػًَ يلئىی ىحٍى؛ یؼُی َْ ؿٓخٌ‪ ،‬رّٔؿٕى يٗآیي‪ ،‬ييطی‬
‫يٗيخَي ٔ ٓپْ ٍٔ رّٔیَحَی يٗگٌحٍى ٔ ىٍ َٓخیض رّکهی َخرٕى يٕٗٗى‪ ،‬آٌگخِ‬
‫ص رٗپخیخٌ حىحيّ ىحٍى‪ .‬طُٓخ چیِی کّ َخرٕى‬
‫ىٔرخٍِ حُ َٕ رّٔؿٕى يٗآیي ٔ حیٍ رّ‪ِ ٍٕٛ‬‬
‫ًَٕٗٗى "َیَٔحَخ" یخ ًْخٌ هٕٗت َخٗی حُ ریيحٍی ٔ ٍُٔٗی رَحی کٔی حٓض کّ‬
‫رّحیٍ يوخو یؼُی يوخو رٕىحیی ٍٓیيِ رخٗي‪.‬‬
‫هيحیخٌ رٍِگطَ ٔ رخ ‪ٕ١‬ل ػًَ‬ ‫ِ‬ ‫َُيگی‬
‫ِ‬ ‫‪١‬زوخص رخالطَ حُ ٕٓئَ يو‪ٕٜٙ‬‬
‫ریٖطَ حٓض‪ .‬ریٖطَ حیٍ هيحیخٌ چیِی ههن ًَٗکُُي؛ حيخ ىٍ یکی حُ ‪١‬زوخص رخالیی‬
‫ن ؿٓخٌ ٕٓئَ حٓض‪ .‬حیٍ رًَْخی رٍِگ‪،‬‬ ‫"رًَْخی رٍِگ" ك‪ ٍٕ٠‬ىحٍى‪ ،‬حٔ هخن ِ‬
‫‪ٖٔٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هٕىٕ حُ ؿٓخٌْخی رخالطَ حُ هٕى آييِ حٓض‪ .‬ىٍ كویوض حٔ ىٍ ‪ٕ١‬ل َُيگیحٕ ىٍ‬
‫ؿٓخٌْخی رخالطَ‪ ،‬هيٍی حُ ٗخیٔظّگیحٕ ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ رؼي حُ يَگ‪ ،‬ىٍ ؿٓخَی‬
‫ؿٓخٌ پخثیٍطَ حُ هٕى ُىِ حٓض‪ .‬رخالطَیٍ ؿٓخٌ‬
‫ِ‬ ‫ض‬
‫پخثیٍطَ يظٕني ٗيِ ٔ ىٓض رّههو ِ‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬کٔخَی حٓض کّ رٓظَیٍ َظیـّ ٍح حُ َُيگی هٕى گَكظّحَي ٔ کخٍيخی‬
‫هٕرٗ رّىٓض آٍٔىِحَي‪ .‬کم ْٔظی هخنوی َيحٍى‪.‬‬
‫رٕىح ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬چگَّٕگی آؿخُ ؿٓخٌ‪ ٔ ،‬حیٍکّ چّ کٔی یخ چّ چیِی ْٔظی‬
‫ٍح آكَیيِ حٓض‪ٓ ،‬کٕص حهظیخٍ کَىِ حٓض چَح کّ ىٍ رٕىیٔى َّ آؿخُی ٔؿٕى ىحٍى ٔ‬
‫َّ پخیخَی‪ .‬ىٍ ػٕ‪ ،ٝ‬یک چَهّی رٗپخیخٌ حُ طٕني ٔ يَگ ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬
‫ًْیٍ ٗکم َٔظخو چَهّيخَُي رٕى کّ َظَ يظلکَحٌ رٕىحیی ٍح رّهٕى ؿهذ کَى‪.‬‬
‫كکًخی رٕىحیی رَحٓخّ ىٔ َظَیّی کخنپخ ٔ َظخوْخی ؿٓخَی رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيَي کّ‬
‫َُيگی رّػُٕحٌ یک پيیيِ ًَٗطٕحَي يلئى رّحیٍ ؿٓخٌ هخکی ٔ ُيیُی رخٗي‪ .‬حیٍ‬
‫َظیـّ گیَی چُخٌ طؤػیَی رَ حَيیًُ٘يحٌ رٕىحیی گٌحٗض کّ رؼيْخ رٕىحییخٌ ٔحرٔظّ‬
‫رّٗخهّی «يخْخیخَخ» رخ هخ‪١‬ؼیض حػالو کَىَي کّ رٕىحْخ ٔ رٕىی ٓخطٕحْخی (رٕىحْخی‬
‫رخنلؼم ٔ رخنوِٕ)ی رٔیخٍی ٔؿٕى ىحٍَي کّ ىٍ َظخوْخی ؿٓخَی ىیگَ رَّٓ يٗرَىَي‪.‬‬
‫كخل َٕرض يٍٗٓي رّ‪١‬زوّرُيی‬ ‫ؽیبد‪:‬‬
‫يٕؿٕىحص ًیٍٔف‪ ،‬حئَُِ يخ ّٓ َٕع كیخص ٍح حُ یکيیگَ طًیِ يٗىْیى‪ ،‬یؼُی‬
‫كیخص حَٔخَی‪ ،‬كیخص كیٕحَی ٔ كیخص َزخطی‪ .‬حيخ ىٍ طؼخنیى رٕىحیی رخ ٖٗ َٕع كیخص‬
‫رَهٍٕى يٗکُیى کّ ػزخٍصحَي حُ‪ :‬كیخص هيحیخٌ‪ ،‬كیخص حٍِْٕٗخ (حٍٔحف) كیخص‬
‫حَٔخَی‪ ،‬كیخص حٗزخف‪ ،‬كیخص كیٕحَی‪ ٔ ،‬كیخص ىُٔهی‪.‬‬
‫رؼ‪٠‬ی حُ َٕیُٔيِگخٌ رٕىحیی رخ كٌف كیخص حٍِْٕٗخ‪ ،‬پُؾ َٕع كیخص ٍح رَ‬
‫ًَٗىِحَي‪ .‬ىٍ رلغ حُ ؿِثیخص حیٍ ‪١‬زوّرُيی‪ ،‬كکًخی رٕىحیی ٓوض رخ یکيیگَ‬
‫حهظالف َظَ ىحٗظّحَي‪ ،‬حيخ ‪َ١‬ف کهی حیٍ ‪١‬زوّرُيی يٍٕى هزٕل طًخو يکخطذ رٕىحیی‬
‫ٔحهغ ٗي‪ .‬رَحٓخّ حیٍ ‪١‬زوّرُيی‪ًّْ ،‬ی يٕؿٕىحص ؿٓخٌ‪ ،‬رّیکی حُ حیٍ ٖٗ یخ پُؾ‬
‫‪١‬زوّ طؼهن ىحٍى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ‪١‬زوّرُيی هيحیخٌ یک ‪١‬زوّ رخالطَ حُ يخ ؿخ ىحٍَي رّحیٍ يؼُی کّ ٓخهظخٍ‬
‫ٔؿٕىی آَخٌ‪َ ،‬خدطَ ٔ پخکطَ حُ ٓخهظخٍ ٔؿٕىی يخ حٓض‪ْ ،‬یـخٌْخی حی٘خٌ كٔخد‬
‫ٗيِطَ ٔ نطیقطَ حُ ْیـخَخص يخ حٓض‪ .‬ىٍِٔی كیخصٗخٌ رٔیخٍ ‪ٕ١‬الَیطَ حُ‬
‫ىٍِٔی كیخص يخ حٓض‪ ٔ ،‬رخالهَِ ىٍ َٗحیطی هَحٍ ىحٍَي کّ کىطَ حُ يخ يؼَ‪ٝ‬‬
‫ٍَؾ هَحٍ يٗگیََي‪.‬‬
‫‪ٖٔٓ۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٰالِیبد ثْكایی‬
‫رٕىیٔى َظخو ٰانٓیخطت ؿخيغ ٔ پیچیيِی ٍح ىٍرخٍِی هيح ٔ يٕؿٕىحص يظؼخنی‬
‫حٍحثّ يٗىْي‪ .‬حيخ ًْخَُي ُْئثیٔى‪ ،‬رّٓوظی يٗطٕحٌ رّىیيگخِ رٕىیٔى ىٍ ه‪ٕٜٙ‬‬
‫يخْیض هيحی ٔحكي (حُ كیغ هخنن ْٔظی) پی رَى‪ .‬طخ حیٍؿخ ئهى حٓض کّ يٗطٕحٌ‬
‫رَهی ؿَیخٌْخی رٕىیٔى ٍح رٗهيح َخيیي‪ ،‬ىٍ كخنیکّ رَهی ىیگَ حُ ؿَیخٌْخی‬
‫رٕىیٔى ٍح يٗطٕحٌ ٔكيص ٔؿٕىی‪ ٔ ،‬رَهی ىیگَ ٍح هيحرخٍٔ ههًيحى کَى‪ ،‬حيخ‬
‫رٕىیٔى کالٓیک طًخیم ىحٍى کّ ىٍرخٍِی ٔحهؼیض «ٔؿٕى َٓخیی» ٓکٕص حهظیخٍ کُي‬
‫ٔ حُ حیٍٍٔ رٗهيح (آطجیٔض) يلٕٔد يٕٗٗى‪.‬‬
‫رُخرَ طؼخنیى ٔ آيُِْٕخی رٕىح‪ ،‬هيحیخٌ ْى ٍَؾ يٗکُ٘ي‪ ،‬چَح کّ یک ٍُٔ رخیي‬
‫حٍیکّی هيحیی ٍح طَک کُُي؛ آىيیخٌ ٍَؾ يٗکُ٘ي‪ ،‬چٌٕ ٓوض حٓیَ چَهّی ْٔظُي‬
‫کّ گَیِ حُ آٌ َخيًکٍ يًَٗخیي‪ ،‬یؼُی چَهّی رخُپیيحیی یخ چَهّی ُحیٖ ىٔرخٍِ‪.‬‬

‫هيحیخٌ رٕىحیی رٗٗزخْض رّهيحیخٌ حنًپی َیٔظُي‪ ،‬كو‪ ٢‬یک طلخٔص رٔیخٍ يٓى رخ‬
‫یکيیگَ ىحٍَي کّ هيحیخٌ حنًپ رٗيَگ ٔ َخيیَح ْٔظُي‪ ،‬حيخ هيحیخٌ رٕىحیی َْ حَيحُِ‬
‫ْى ػًَ ‪ٕ١‬الَی ىحٗظّ رخُٗي‪ ،‬رٗيَگ ٔ َخيیَح َیٔظُي‪ .‬حُ ؿٓخطی چُیٍ رَّظَ‬
‫يٍٗٓي کّ هيحیخٌ رٕىحیی ریٖطَ كَٗظّحَي طخ هيح‪ .‬حٍِْٕٗخ (حٍٔحف) َیِ يٕؿٕىحطی‬
‫آًٓخَیحَي‪ .‬حٍِْٕٗخ حٍٔحف آط٘یٍ يِحؿی ْٔظُي کّ ييحو رخ هيحیخٌ َٓ ؿُگ ىحٍَي‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬م طُخٓن‬ ‫رٌبٍـ هًظآّه ّ هاٍُبی ًغبد اى آى‪:‬‬
‫(ُٓٔخٍِ) ٔ ٍحِْخی َـخص حُ آٌ <کّ رٕىح يطَف يیکُي> رخ آٌچّ رٓگٕىگیظخ <ىٍ‬
‫يٌْذ ُْئ پیٖ يیک٘ي> طلخٔطی َيحٍى‪ :‬يخ پْ حُ يَگ ىٍ پیکَی ىیگَ رخُ ُحییيِ‬
‫يٕٗٗیى ٔ يظُخٓذ رخ «کخٍيخ»ی هٕى ىٍ ْیؤص ؿيیي ظخَْ يیگَىیى؛ آٌ ْیؤص ؿيیي‬
‫يیطٕحَي ْیؤص حَٔخَی یخ كیٕحَی رخٗي‪ .‬حیٍ رخُُحیی يخ رخٍْخ ٔ رخٍْخ طکَحٍ يٕٗٗى‪.‬‬
‫حیٍ ٍح چَهّی ْٔظی یخ ُحى ٔ يَگ يَٗخيیى‪ .‬حُ ىیيگخِ رٕىح‪ْٔ ،‬ظی ٍَؾ حٓض‪.‬‬
‫يخ حگَ هٕحٓظّ رخٗیى حُ چَهّی ُحى ٔ يَگ ٍْخیی یخریى‪ ،‬رخیي گَحیْٖخی َلٔخَی‬
‫ٍح کُخٍ رگٌحٍیى‪ ،‬ىٍٓضکخٍ رخٗیى‪ ،‬رّیٕگخ پَىحهظّ ٔ رّكخالص ههّٔی ٍٔكی ىٓض‬
‫پیيح کُیى کّ حیٍ طـَریخص رخػغ يٍَُٓٔی يخ رًّّْی يٕؿٕىحص يٕٗٗى؛ ٓپْ حُ‬
‫ٍحِ حیٍ ىٍکْخ ٔ طًَکِْخی ژٍف رٍُّٔٗی ٔ ریيحٍی يٍٗٓیى ٔ حُ حیٍ ىٍٔ رخ‪١‬م‬
‫هخٍؽ يٕٗٗیى ٔ رَّیَٔحَخ يٍٗٓیى‪ .‬حیٍ ًْخٌ هخٌَٕ "ىْخٍيخ" حٓض کّ هٕحَیٍ كخکى‬
‫رَ ؿٓخٌ حٓض ٔ ٗخيم هٕحَیٍ ٍْخیی حُ ُٓٔخٍِ َیِ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ٓ‪ٔٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کزبةُبی هولً ثْكایی‬

‫رّ‪ ٍٕ١‬ػًٕو‪ ،‬کظخدْخی يويّ ًّْی حىیخٌ‪ ،‬ييصْخ پْ حُ يٕأٓٔخٌ یخ‬
‫پیخيزَحٌ حىیخٌ َگخٍٕ یخكظّ حٓض‪ ،‬رُخءح ً ًَٗطٕحٌ کظخد يويّ َْىیٍ ٍح رّ‪ ٍٕ١‬هطغ‬
‫رّٗو‪ ٚ‬حٔل آٌ ىیٍ َٔزض ىحى‪ٔ .‬هظی کظخری ٓخلْخ ٔ كظی هٌَْخ پْ حُ يَگ‬
‫رُیخٌگٌحٍ یک ىیٍ َٕٗظّ ٕٗى‪ ،‬حيکخٌ حَلَحف ٔ حٗظزخِ ٔ حػًخل ٓهیوّ ىٍ آٌ رٔیخٍ‬
‫حٓض ٔ حیٍ یکی حُ ىالیم حَ٘ؼخدْخ ٔ طلَیوّْخ ىٍ ریٍ پیَٔحٌ یک ىیٍ يٗرخٗي‪.‬‬
‫رٕىح ٔ ىیٍ ٔ آثیٍ حٔ حُ حیٍ هخػيِ ئظؼُی َیٔض‪ٓ« .‬یيحٍطخ گٕطخيخ ـ رٕىح» کظخد‬
‫ىیُی رَحی پیَٔحَٖ َیخٍٔى کّ حیًخٌ رّآٌ ٍح حُ آَخٌ ‪١‬هذ کُي‪ .‬ىیٍ رٕىحیی ىٍ حیٍ‬
‫ُيیُّ ٍحْی ي٘خرّ رخ حىیخٌ حرَحْیًی (یٕٓى‪ ،‬ئیلیض ٔ حٓالو) ‪١‬ی کَىِ حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫حىیخٌ َیِ رخ کظخری کخيم ٔ َٕٗظّ ٗيِ آؿخُ َ٘يِحَي؛ کظخد َْیک حُ آٌْخ ىٍ ‪ٕ١‬ل‬
‫ُيخٌ ٗکم گَكظّ حٓض‪ .‬طؼخنیى آٌْخ ييصْخی ييیيی رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗلخْی َوم يٗٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬رؼيح ً گَىآٍٔی ٔ يکظٕد ٗيَي‪.‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل ٔ يزخَی آثیٍ رٕىح ىٍ ييحٍّ رٕىحیی ٔ ىٍ يیخٌ حٓظخىحٌ ٔ ٗخگَىحٌ‪،‬‬
‫هَیذ رّچٓخٍ‪ٛ‬يٓخل رّ‪ٍٕٛ‬ص ٗلخْی رّكیخص هٕى حىحيّ ىحى ٔ ٓیُّ رّٓیُّ‬
‫رَّٔمْخی رؼيی حَظوخل ىحىِ ٗي‪ .‬يغٌْح ىٍ يیخٌ رٕىحییخٌ حػظوخى حٓخٓی ٔؿٕى ىحٍى‬
‫يزُی رَ حیٍکّ ْٔظّی يَکِی طؼخنیى کظذ يويّ رٕىحیی‪ ،‬يُؼکْ کُُيِی پیخو حٔنیّ‬
‫ٔ ح‪ٛ‬هت هٕى رٕىح حٓض‪ .‬ىٍ آثیٍ رٕىحیی يظٌٕ رٕىحیی ٔ ٍٓخنّْخی هخََٕی ٔؿٕى‬
‫ىحٍى‪ٰ ،‬نکٍ يظٌٕ يويّ َٓخیی ٔ هطؼی (يخَُي طٍٕحص یخ هَآٌ) ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬
‫ًْخٌگَّٕ کّ رٕىیٔى ىٍ ‪ٕ١‬ل هٌَٔ گٔظَٕ يٗیخكض‪ًٗ ،‬خٍی حُ آػخٍ يٓى کّ‬
‫ٓوُخٌ یخ طؼخنیى رٕىح ٍح ىٍ هٕى ىحٗظُي‪ ،‬رّىٍؿّی کظخد يويّ َخثم يٗٗيَي‪ .‬ىٍ‬
‫ٓخیَ حىیخٌ َیِ يظٌٕ يوظهلی ٔؿٕى ىحٍى کّ حػظزخٍ آٌ َِى پیَٔحٌ يظلخٔص حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫يظٌٕ َیِ ىٍ ‪ٕ١‬ل هٌَْخ پيیي يٗآييِحَي ٔ رٔیخٍی حُ آٌْخ طلٔیَ يظٌٕ حٔنیّ‬
‫ْٔظُي‪ ،‬حيخ پیَٔحٌ ىیٍ رَحی آٌ يظٌٕ ْى حٍُٕ هخ‪ٛ‬ی هخثم ْٔظُي‪.‬‬
‫پْ حُ يَگ رٕىح پیَٔحٌ حٔ ّٓ ٍٕٗی ىٍ كئى ٓخلْخی ‪( ۴ٓ4‬م‪.‬و) ٔ ٖ‪۶۴‬‬
‫(م‪.‬و) ٔ ‪( ٕ44‬م‪.‬و) ط٘کیم ىحىِحَي کّ یکی حُ َظخیؾ حیٍ ٍٕٗحْخ طئیٍ کظخد يويّ‬
‫رٕىحییخٌ رَّخو «طَی پظکّ» يٗرخٗي‪ .‬حیٍ کظخد رخ ُرخٌ پخنی َگخٗظّ ٗي کّ ُرخٌ حىرت‬
‫رٔیخٍ َِىیک رُّرخٌ يخگٓخىی (ُرخٌ يلخٍِٔحی رٕىح ٔ پیَٔحٌ حٔ رٕىِ حٓض‪ ).‬حکٌُٕ‬
‫کٍٓطَیٍ کظخد يويّ رٕىحثٗ رُّرخٌ پخنٗ يٕؿٕى حٓض‪ ،‬حیٍ ًْخٌ «طَٖ پیظکّ» یخ‬
‫ّٓ ٓزي كکًض يٗرخٗي کّ ٗخيم ّٓ يزلغ رّطَطذ ًیم حٓض‪:‬‬
‫ٔ‪ٔٓ4‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٔ ـ «َٔخیخ پیظکّ» یخ ٓزي ٍُٔٗی‪.‬‬

‫ٕ ـ «ٕٓطخ پیظکّ» یخ ٓزي آثیُی‪.‬‬
‫ٖ ـ «آرٓیيْخيخپیظکّ» (حرٗ ًيّ پیظکّ) یخ ٓزي آثیٍ رَطَ‪.‬‬
‫حیٍ يظٌٕ يويّ‪ٍٔ ،‬ی رَگْخی پٍٓ ىٍهض کیهّ يُوٕٕ گَىیيِ ٔ ٓپْ ىٍ‬
‫ّٓ ٓزي (پیظکّ) ؿًغآٍٔی ٔ ىٓظّرُيی ٗيَي‪ .‬حُ ًْیٍٍٔ رَّخو ّٓ ٓزي یخ «طَی‬
‫پیظکّ» ُٗخهظّ يَٕٗٗي‪ .‬يلظٕیخص حیٍ ّٓ ٓزي ىٍ ّٓ ٓطق یخ ّٓ ٍطزّی يظًخیِ رٕى‬
‫کّ ٗخيم يٕحٍى ُیَ حٓض‪:‬‬
‫حنق ـ َٔخیخ پیظکّ‪ٓ :‬زي ٍُٔٗی‪َ ،‬ظى ٔ حَ‪٠‬زخ‪ٗ ١‬و‪ٜ‬ت رٕىحیی کّ ي٘ظًم حٓض‬
‫رَ هٕحَیٍ ٔ هٕحػيی يَرٕ‪ ١‬رّکٔخَی کّ طخُِ رَّظخو رٕىحیی ىٍ آييِحَي‪ ٔ ،‬یخ ٍحْزخٌ‬
‫ٔ رٕىحییخٌ ٓطق رخالطَ‪ .‬حیٍ ٓزي ٍح رَّخو هٕحػي ٍْزخَیض َیِ َخوگٌحٍی ًَٕىِحَي‪ .‬حیٍ‬
‫يـًٕػّ ٗخيم یک ٍٔیّی ه‪٠‬خیٗ ُٓـیيِ حٓض‪ ٔ ،‬يزظُٗ رَ حیٍ ح‪ٛ‬م کّ رٕىح َْ‬
‫هخََٕٗ ٍح ىٍ پْ یک ٍٔیيحى هخ‪ ٙ‬رُیخى َٓخىِ رٕى‪.‬‬
‫َظى ٔ حَ‪٠‬زخ‪١‬ی کّ ىٍ ٓزي حٔل حُ حیٍ يـًٕػّ رّط‪ٕٜ‬یَ ىٍ آييِ‪ًْ ،‬خٌ َظى‬
‫ٔ ٍٕٓيی حٓض کّ رخیي ٓخَکیّ یخ َظخو ٍحْزخٌ رٕىحیی يٍٕى پیَٔی هَحٍ ىُْي‪ .‬حیٍ‬
‫هًٔض ریٖطَ ٍٔی پَحطی يٕک٘خ (ىٍ ُرخٌ پخنی‪ ،‬پخطی يٕک٘خ) يظًَکِ حٓض‪ ،‬کّ‬
‫رّيؼُخی آٌچیِی حٓض کّ هیي ٔ رُي رّٔؿٕى يٗآٍٔى‪ٔ ( .‬حؿزخص ػًهی)‬
‫د ـ ٕٓطخ پیظکّ‪ :‬یخ ٓزي هطخرخص ٔ يٕحػع آثیُی (ٓزي آيُٕٕ) ي٘ظًم حٓض رَ‬
‫يزخكؼخص ٔ طؼهیًخص ٗو‪ ٚ‬رٕىح‪ .‬یؼُٗ حؿهذ ٗخيم گلظخٍْخٖ حٓض کّ رّرٕىح َٔزض‬
‫يٗىُْي‪ ،‬کّ ىٍ يکخٌْخٖ هخ‪ ٙ‬رَحٖ حكَحى هخ‪ ٙ‬ریخٌ کَىِ حٓض‪ .‬حُ حیٍ ٓزي رَّخو‬
‫ٔٓیهّی ٍٓظگخٍٖ َیِ یخى يٕٗٗى‪ٕٓ .‬طخپیظکّ حُ پُؾ يـًٕػّ كَحْى آييِ حٓض کّ‬
‫رّپُؾ َکخیّ (گلظخٍ) يؼَٔفحَي‪ .‬یکٗ حُ حیٍ يـًٕػّْخ «کٕىکّ َکخیّ» یؼُٗ‬
‫يـًٕػّ گلظخٍْخٖ کٕطخِ حٓض کّ هٕى حُ پخَِىِ کظخد ٓخهظّ ٗيِ حٓض‪ .‬یکٗ حُ حیٍ‬
‫پخَِىِ کظخد رّ«ًيّ پيِ» یخ «ىًّْپيِ» يؼَٔف حٓض‪.‬‬
‫ٓزي هطخرخص ٔ يٕحػع‪ ،‬يٓىطَیٍ ٔ پَيؼُخطَیٍ روٖ حُ يظٌٕ يويّ رٕىحیی‪،‬‬
‫ْى رَحی کم حيض رٕىحیی ٔ ْى رَحی حکؼَ پژُْٔيِگخٌ حٓض کّ ػالهّيُي رّيطخنؼّی‬
‫حیٍ ىیٍ ْٔظُي‪ٓ .‬زي يٕحػع ٔ هطخرّْخ رّپُؾ هًٔض طؤیى ٗيِ‪ ،‬کّ ىٔطخی حٔل آٌ رَ‬
‫يزُخی كـى يطخنذ گَِٔرُيی ٗيِحَي‪ :‬يٕحػع ٔ هطزّْخی ‪ٕ١‬الَی ٔ يٕحػع ٔ‬
‫هطخرخص يظٕٓ‪ .٢‬هًٔض ٕٓو ٗخيم گلظخٍ يَطز‪ ٢‬رّْى رٕىِ ٔ روٖ چٓخٍو َیِ‬
‫ي٘ظًم رَ ٓوُخَی حٓض کّ ىحٍحی یک كَٓٓض يٕ‪ٕٟ‬ػی حٓض‪ .‬هًٔض َٓخیی ىٍ‬
‫ٕ‪ٔٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٓزي يٕحػع ٔ هطزّْخ‪ ،‬يـًٕػّی حُ کخٍْخی کٕچک يظلَهّی ػًهی حٓض کّ‬
‫حكظًخالً حُ آٌچٓخٍ هًٔض يئٌ ٔ يُظى هزهی‪ ،‬رَحی هٕحَُيِی ػخىی يؤَّٕطَ حٓض‪:‬‬
‫حیٍ ىٓظّ ٗخيم ػزخٍحص رهُي رٕىح حٓض ٔ رّٓی ٔ‬ ‫ٔ ـ كیگبًیکبیب‪:‬‬
‫چٓخٍٕٓطَح روٖ ٗيِ کّ ىٍ آٌ حيٍٕ يَرٕ‪ ١‬رٍّیخ‪ٟ‬ض ٔ ٍحرطّی آثیٍ رٕىح ٔ کیٖ‬
‫ُْئ ٔ ٓهٔهّهخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل ٔ َظَحص آثیُی ىٍرخٍِی َظخو ‪١‬زوخطی ٔ ح‪ٕٛ‬ل‬
‫يزخَی ىیٍ رٕىح رلغ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ هبعِیوبًیکبیب‪ :‬حیٍ ىٓظّ ٗخيم ػزخٍحص ٔ يزخكغ ‪ٕ١‬الَی ٔ َّکٕطخِ‬
‫حٓض؛ رًّْیٍ ؿٓض نلع يخؿٓیًخ یخ يیخَّ رّآٌ ح‪١‬الم ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ ٍبهیْربًیکبیب‪ :‬يٕػظّی يؼَٔف رٕىح ىٍرخٍِی چَهّی آثیٍ (ىحيخ)‪.‬‬
‫‪ ۱‬ـ آًگْربهاًیکبیب‪ :‬رّ ٖٕٓٓ ٕٓطَِ ٔ یخُىِ ك‪ٜ‬م طؤیى ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ کْكاکب ًیکبیب‪ٗ :‬خيم يـًٕػّْخی کٕطخِ حٓض‪ .‬ىٍ آٌ طٕؿّ ػًین رّح‪ٛ‬م‬
‫کخٍيخ ٗيِ‪ ،‬چُیٍ يیگٕیي‪:‬‬
‫يٍ ‪ٛ‬خكذ حػًخل هٕی٘ى‪،‬‬
‫يیَحعىحٍ کَىحٍْخی هٕیٖ‪،‬‬
‫ُحىِی حػًخل هٕى‪،‬‬
‫ىٍ پیَٕي رخ کَىحٍ هٕیٖ‪،‬‬
‫ٔ يظکی رَ حػًخل هٕى يیُیى‪،‬‬
‫ٔ َْ كؼهی کّ حَـخو يیىْى‪،‬‬
‫َیک یخ ري‪،‬‬
‫يیَحع آٌ رّيٍ يیٍٓي‪.‬‬
‫كَى ٍحْذ‪ ،‬رخیٔظی ًْٕحٍِ رَ حیٍ ح‪ٛ‬م طؤيم کُي!‬
‫ؽ ـ آرٓیيْخيخپیظکّ (حرٗ ًيّ پیظکّ) حیٍ ٕٓيیٍ ٓزي حُ طَی پیظکّ حٓض کّ‬
‫رّيؼُی ٓزي آثیٍ رَطَ (َظَیّی يظؼخنی ٔ یخ ٓزي كهٔلی ٔ يظخكیِیکی ٔ ٰانٓیخطی)‬
‫حٓض کّ ریخٌ َکخص ظَیق ٔ ىٍ ػیٍكخل پیچیيِی ٍٔحٌُٗخٓی ٔ يزخكغ َظَی ىیٍ‬
‫رٕىحیی ٍح ٗخيم يٕٗٗى‪ .‬حیٍ هًٔض رّيَحطذ حُ رلغ يوييخطی یخ يؼَكی ىیٍ رٕىحیی‬
‫كَحطَ يٍٗٔى‪ .‬رّػُٕحٌ ًََّٕ‪ :‬کظخد حٔل آٌ ػزخٍص حُ طؼییٍ ٔ ًٗخٍِرُيی‬
‫ىْخٍيخْخ (هٕحَیٍ ‪١‬زیؼی كخکى رَ ْٔظی) حٓض ٔ كَٓٓض يزٕٔ‪١‬ی حُ ػُخ‪ٔ َٛ‬‬
‫ؿَیخَخص ًُْی حٓض کّ رؼ‪٠‬خ ً حهالهیخص ٍٔحَُ٘خٓخَّ هٕحَيِ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ٖ‪ٔٓ4‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫روَینثٌلی هزْى هولً ثْكایی‬

‫َْیک حُ يـًٕػّْخی يظٌٕ يويّ رٕىحیی کّ رّىٔ یخ ّٓ روٖ کهی طؤیى ٗيِ‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍ ىٌٍٔ هٕى كخٔی ىٔ ٗیِٕی ٍٔحیی حٓض کّ ػزخٍصحَي حُ «ٕٓطَح» ٔ‬
‫«ٗخٓظَح»‪ٕٓ .‬طَح رّيظَٕی ح‪١‬الم يیٕٗى کّ ٍَْٔحٌ ٔ حٓخطیي رٕىحیی يؼوظيحَي کالو‬
‫هٕى رٕىح حٓض کّ پیَٔحٌ حٔنیّی كخ‪ َٟ‬ىٍ كهوّی حٔ‪ ،‬حُ ىْخٌ رٕىح ُٗیيِ ٔػیُخ ً رَ‬
‫کخؿٌ آٍٔىِحَي‪ٕٓ .‬طَح ًْٕحٍِ رخ چُیٍ ػزخٍحطی آؿخُ يیٕٗى‪:‬‬
‫«ىٍ ُيخَی چُیٍ ُٗیيِحو‪ ،‬یخ آٌ ٍَٓٔ كَيٕىِ‪ ،‬یخ آٌ ٍَٓٔ حهخيض ىحٍى ىٍ‪»...‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ‪ٍ ،‬حٔی ٕٓطَح «آَخَيح» ٗخگَى رٕىح حٓض کّ (رُخ رَ حػظوخى) ىٍ كهوّی‬
‫حٔنیّ ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظّ ٔ رالكخ‪ٛ‬هّ پْ حُ يَگ رٕىح‪ ،‬طًخيی ٓوُخٌ حٔ ٍح رّٗیِْٕخی‬
‫هخ‪ ٔ ٙ‬رخ ٕٗهی ُحیيحنٕ‪ٛ‬ق َوم کَىِ حٓض‪.‬‬
‫حنزظّ ٔحهؼیض آٌ حٓض کّ رٔیخٍی حُ ٕٓطَحْخ‪ٓ ،‬خلْخ ٔ كظی هٌَْخ پْ حُ‬
‫يَگ رٕىح ؿًغآٍٔی ٔ َٕٗظّ ٗيِحَي؛ حُ حیٍٍٔ‪ ،‬رٔیخٍی حُ ٕٓطَحْخی کّ طخ رّكخل‬
‫رّىٓض يخ ٍٓیيِ‪ ،‬كخهي َخو َٕیُٔيِ ٔ ُيخٌ َگخٍٕحَي‪.‬‬
‫ٕٓطَحْخی يظؤهَ کّ َٕیُٔيِگخٌ گًُخو‪ ،‬طلض ػُٕحٌ «ٓوُخٌ رٕىح» َٕٗظّ‬
‫رٕىَي‪ ،‬رّْیچ ٔؿّ يٍٕى هزٕل کخُْخٌ رٕىحیی هَحٍ َگَكظُي‪ ٔ ،‬حهظالف َظَی کّ‬
‫ىٍرخٍِی ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى حیٍ هزیم ٕٓطَحْخ يیخٌ کخُْخٌ رٕىحیی ىٍ گَكظّ رٕى يٕؿزخص‬
‫چُي ىٓظّگی ىٍ آثیٍ رٕىح ٍح كَحْى کَى؛ يیطٕحَیى رّؿخی چُي ىٓظّگی حُ ح‪ٛ‬طالف‬
‫يٌْذ یخ يٌحْذ رٕىحیی حٓظلخىِ کُیى‪ ،‬یک يٌْذ یخ َظخو حَيیّ٘ رّ«ْیُخیخَخ» يؼَٔف‬
‫ٗي کّ رّيؼُخی چَم یخ حٍحرّی کٕچک حٓض‪.‬‬
‫رٕىحییخَی کّ رّحیٍ يٌْذ حُ آثیٍ‪ ،‬گَحیٖ پیيح کَىَي‪ٕٓ ،‬طَحْخی يظؤهَ ىٍ‬
‫يظٌٕ يويّ رٕىحیی ٍح ریحػظزخٍ يیىحَٔظُي؛ آَخٌ يؼظوي رٕىَي کّ حیٍ هزیم ٕٓطَحْخ‬
‫کّ ىٍ يظٌٕ يويّ رٕىحیی گُـخَیيِ ٗيِ‪ ،‬چیِی ریٖ حُ ٗؼَ ٔ یخ كيحکؼَ يـًٕػّی‬
‫حُ ىحٓظخٌْخی هیخلحَگیِ َیٔظُي‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم يٌْذ ْیُخیخَخ‪ ،‬يٌْذ «يخْخیخَخ» هَحٍ ىحٗض کّ رّيؼُخی چَم یخ‬
‫حٍحرّی رٍِگ حٓض‪ .‬ىٍرخٍِی يخْخیخَخ ٔ رٕىحییخَی کّ رّحیٍ يٌْذ حُ آثیٍ رٕىح‬
‫پیٕٓظُي‪ ،‬رخیي گلض حیٍ يٌْذ رٕىحیی رّيَحطذ حُ يٌْذ ْیُخیخَخ ػًینطَ حٓض ٔ‬
‫پیَٔحٌ آٌ حُ ٔٓؼض َظَ هخرم ٓظخی٘ی رَهٍٕىحٍحَي؛ رّحػظوخى آَخٌ يـًٕػّی‬
‫ٕٓطَحْخی يٕؿٕى ىٍ يظٌٕ يويّ رٕىحیی حػى حُ ٕٓطَحْخی يظوي ّو ٔ ٕٓطَحْخی‬
‫يظؤ ّهَ‪ ،‬ىٍ َْ‪ٍٕٛ‬ص َ٘ؤص گَكظّ حُ ٓوُخٌ رٕىح ْٔظُي‪.‬‬
‫‪ٔٓ44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يلووخٌ ٔ رٕىحُٗخٓخٌ رَحی طؤهیَ ىٍ َگخٍٕ ٔ ََ٘ ٕٓطَحْخی يظؤ ّهَ ىالیم‬
‫رٔیخٍی آٍٔىِحَي کّ حُ ؿًهّ يٓىطَیٍ ٔ رَّٕػی هخرم هزٕلطَیٍ آٌْخ حُ حیٍ هَحٍ‬
‫حٓض‪ :‬يظَٕی کّ رّكکًض کخيم ٔ ‪َ١‬م َیم رّآٌ پَىحهظّحَي‪ ،‬يخَُي گلظخٍْخی ىٍ رخد‬
‫کًخل‪َْ ،‬چُي حُ ؿخَذ ٗو‪ ٚ‬رٕىح حنوخء ٗيِ‪ٰ ،‬نکٍ كٓى ٔ ىٍک حیٍ هزیم يظٌٕ‪،‬‬
‫ي٘کمطَ حُ آٌ رٕىِ کّ يؼخ‪َٛ‬حٌ رٕىح رَِٓی حُ آٌْخ رَىِ رخُٗي‪.‬‬
‫رٕىحییخٌ ٗخهّی يخْخیخَخ ىٍ طؤییي ‪ّ ٛ‬لض ٕٓطَحْخی يظؤهَ ٔ َیِ ىالیم طؤهیَ‬
‫آٌْخ‪ ،‬حكٔخَّی ٍح ٍٔحیض يیکُُي کّ کّ كو‪ ٢‬رخ يُطن هٕىٗخٌ ٓخُگخٍی ىحٍى‪.‬‬
‫يیگٕیُي‪ٕٓ :‬طَحْخی ىیَ حُ ٍحِ ٍٓیيِ‪ٍُٔ ،‬گخٍی ىٍ کخو ٗیخ‪١‬یٍ ٔ حژىْخی‬
‫يٕٕٓو رَّخگخّ‪ ،‬ىٍؿٓخٌ ُیَیٍ حَزخٗظّ ٗيِ رٕىَي؛ طخ آٌکّ ُيخٌ يُخٓذ كَح‬
‫ٍٓیيِ‪ ٔ ،‬حٓظخى "َخگخٍؿَٕخ" رّؿٓخٌ ُیَیٍ ٍكض ٔ آٌْخ ٍح رّؿٓخٌ آىيیخٌ آٍٔى!‬
‫ىیگَ حُ ٗیِْٕخی ٍٔحیی يٕٕٓو «رّٗخٓظَح» حٓض‪ٗ .‬خٓظَحْخ رٍّٓخنّْخی‬
‫کٕطخِ ٔ يٕؿِی ح‪١‬الم يیٕٗى کّ يؼًٕالً كخهي َخو َٕیُٔيِحَي‪َٕ .‬یُٔيِگخٌ ٗخٓظَحْخ‬
‫ىٍ َگخٍٕ آػخٍ هٕى ىهض ٔ ٕٔٓحّ رٔیخٍی رّهَؽ ىحىِحَي‪ ،‬چُخٌکّ رّؿَأص‬
‫يیطٕحٌ ٗخٓظَحْخ ٍح هخػيِيُيطَ ٔ يُظىطَ حُ ٕٓطَحْخ ىحَٔض؛ حيخ ىٍ ػیٍكخل‬
‫ؿخنذ حٓض کّ َٕیُٔيِگخٌ ٗخٓظَحْخ رَحی حٓظلکخو رو٘یيٌ ٔ هخرم هزٕل کَىٌ آػخٍ‬
‫هٕى‪ ،‬حُ يَؿؼیض ٕٓطَحْخ حٓظلخىِ کَىِحَي!‬

‫كوهَُبی ثْكایی‬
‫پْ حُ يَگ رٕىحگٕطخيخ‪ ،‬حٔنیٍ ٔ ‪١‬زیؼیطَیٍ حطلخهی کّ حكظخى حُ ْى پخٗیيٌ‬
‫كهوّی حٔنیّی ٗخگَىحٌ رٕى؛ ٔ حطلخم رؼي حُ آٌ کّ رؼیي ٔ ىٍٔ حُ حَظظخٍ َزٕى‪،‬‬
‫حهظالف كکًخی رٕىحیی رَ َٓ ط‪ٍٕٜ‬حص ٔ رَىحٗضْخی رٕى کّ ئظویًخ ً رّآيُِْٕخ ٔ‬
‫طؼخنیى ٗو‪ ٚ‬رٕىح يَرٕ‪ ١‬يیٗي‪.‬‬
‫حیٍ حهظالكخص طوَیزخ ً رالكخ‪ٛ‬هّ پْ حُ ىٍگٌٗض رٕىح رَُٔ کَى‪ ،‬حيخ چُي ىّْ‬
‫‪ٕ١‬ل ک٘یي طخ آٌکّ َْیک حُ كکًخی رٕىحیی رَحی حػزخص ط‪ٍٕٜ‬حص ٔ رَىحٗضْخی‬
‫هٕى يُطوی پیيح کُي کّ كخ‪ٛ‬م آٌ رّٔؿٕى آييٌ حَ٘ؼخد ىٍ آثیٍ رٕىح رٕى‪.‬‬
‫كَ‪ٟ‬یّی «ّٓؿٔى رٕىح» حُؿًهّی يٓىطَیٍ ىٓظآٍٔىْخی حَيیًُ٘يحٌ ٔ هٕح‪ٙ‬‬
‫رٕىحیی رٕى کّ رّٗخهّ یخ ٗؼزّی يخْخیخَخ طؼهن ىحٗظُي‪ .‬آَخٌ حیٍ كَ‪ٟ‬یّ ٍح رّػُٕحٌ‬
‫يٓىطَیٍ ٔ طؼییٍ کُُيِطَیٍ ػُخ‪ َٛ‬ؿٓخٌُٗخٓی ٔ ػَكخٌ رٕىحیی يیىحَٔظُي‪:‬‬
‫‪ٔٓ4۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٔ ـ َؤظیٍ ؿٔى حُ حؿٔخو ّٓگخَّی رٕىح‪ ،‬ؿًٔی حٓض يٕٕٓو رّ«ىحٍيخکخیخ»‬

‫کّ آٌ ٍح ؿٔى كویوی رٕىح يیىحَُي ٔ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ حیٍ ؿٔى گٕیخی كویوض ًحطی‬
‫ٔ َٓٗض ٍحٓظیٍ رٕىح ٔ طًخيی يٕؿٕىحص ؿٓخٌ <حػى حُ ؿًخى ٔ َزخص ٔ كیٕحٌ>‬
‫حٓض‪ .‬كکًخی رٕىحیی ىٍ طٕ‪ٟ‬یق ٔ طلٔیَ حیٍ ؿٔى رّطؼخٍیق ٔ طؼخریَ کخيالً‬
‫يظخكیِیکی يظٕٓم يیَٕٗي‪ ،‬چُخٌکّ يیگٕیُي‪« :‬كخنض رٕىٌ َْ آٌچیِی کّ ىٍ‬
‫ؿٓخٌ حٓض‪ًْ ،‬خَخ ؿٔى‪ ،‬یخ ؿًٔخَیض كویوظی حٓض کّ طـهیگخِ َٓٗض‪ً ،‬حص ٔ ‪١‬یُض‬
‫َخد َْ يٕؿٕىی حٓض» ىٍ طٕ‪ٟ‬یق حیٍ ؿٔى يیگٕیُي‪ :‬ؿٔى كویوی‪ ،‬رَحی ٗکٕكخ‬
‫کَىٌ ٔ رّػًَ ٍٓخَیيٌ حٓظؼيحى ًحطی هٕى‪ ،‬رَّخگِیَ حُ يَُْخی يؼٕٓى ٔ يؤنٕف‬
‫ظٕحَْ ىٍ يیگٌٍى‪ ،‬ىٍ ػیٍ آٌکّ ًِْيخٌ ْیؤص ؿًٔخَی هٕى ٍح كلع يیکُي‪.‬‬
‫ٕ ـ ؿٔى ىیگَ رٕىح ىٍ ح‪ٛ‬طالف ُٗخٓی پخنی «ٓخيزٕگخ کخیخ» َخيیيِ يیٕٗى کّ‬
‫ٍَٓٔ‪ٗ ،‬خىی ٔ ٍُٔٗخیی يیىحَُي‪ ،‬حُ ًْیٍٍٔ رٕىحُٗخٓخٌ حٍٔپخیی آٌ‬ ‫آٌ ٍح ؿٔى ُ‬
‫ٍح رّ (‪ sqmraphqc‬ـ ‪ )erea‬طَؿًّ کَىِحَي‪ .‬حیٍ ؿٔى‪ ،‬ؿًٔی حٓض آًٓخَی ٔ‬
‫يخكٕم ُيیُی‪ ٔ ،‬يؼظويحَي آٌ ٍح طُٓخ يیطٕحٌ رّهيیْْخ ٔ ػَكخی رٍِگ َٔزض ىحى‪.‬‬
‫كکًخی رٕىحیی حیٍ ؿٔى ٍح حػـخُآيیِ‪ ،‬رخٗکِٕ ٔ ط‪ٍَٕٜ‬خپٌیَ يیىحَُي کّ رخ‬
‫ًّْی حیٍ حٔ‪ٛ‬خف يَثی ٔ هخرم ٍإیض حٓض‪ .‬ؿٔى ٗخىی ػیٍ ر‪ٜ‬یَص رخ‪ٔ ٍ١‬‬
‫ههٕ‪ ٙ‬کخيم حٓض کّ َّطُٓخ رَگِیيِگخٌ ٗخیٔظّگی رَِٓيُيی حُ آٌ ٍح ىحٍَي‪ ،‬رهکّ‬
‫طُٓخ رَگِیيِگخَی ْٔظُي کّ رّييى آٌ يیطٕحَُي‪ ،‬هطَ کُُي‪ ،‬حُ ىٍیخی يٕحؽ ٔ‬
‫هَٔٗخٌ كیخص ٔ يًخص (ُٓٔخٍِ) ػزٍٕ کُُي ٔ رّٓخكم آٍحيٖ (َیَٔحَخ) رپیَٕيَي‪.‬‬
‫ٖ ـ ؿٔى ٕٓو رٕىح «َیَيخَخکخیخ» حٓض کّ ىٍ ُرخٌ حَگهیٔی يؼخىل ح‪ٛ‬طالف‬
‫ُٗخهظی آٌ ٍح (‪ lsslalclrqlj‬ـ ‪ )erxa‬طَؿًّ کَىِحَي‪ .‬حیٍ ؿٔى‪ ،‬ؿٔى طویهی‬
‫رٕىح حٓض کّ رخ َیَٔی يخكٕم ‪١‬زیؼی ٔ رّييى حكٌٕٔ ظخَْ يیٕٗى؛ يَحى حُ آٌ‬
‫ؿًٔخَیظی حٓض کّ رٕىح‪ُْ ،‬گخو َِٔل رّؿٓخٌ هخکی ٔ ظٍٕٓ ىٍآٌ‪ ،‬رّهٕى يیگیَى‪.‬‬
‫ؿٔى طویهی رٕىح‪ ،‬رٍّحٓظی هیخنی ریٖ َیٔض‪ ،‬چَح کّ كخهي گٕٗض ٔ پٕٓض ٔ‬
‫حٓظوٕحٌ حٓض ٔ ىٍ ‪ ًٍٟ‬حػَی َیِ حُ هٕى رَؿخ ًَیگٌحٍى‪ .‬كکًخی رٕىحیی‬
‫يؼظويحَي کّ ًّْی رٕىحْخ حُ حیٍ ؿٔى نطیق رَِٓيُي ْٔظُي؛ ٗخیي رٓظَ رخٗي ىٍ‬
‫پخٍٓی حیٍ ؿٔى ٍح ؿٔى نطیق ٔ حػیَی رُخيیى‪.‬‬
‫«َیهٕكَ آری» یکی حُ رَؿٔظّطَیٍ ًَخىْخی‬ ‫ًیلْكو آثی‪:‬‬
‫آثیٍ رٕىح حٓض کّ کُخیّ حُ «ىٍ نـٍ ُیٔظٍ ٔ َٓ رّؿخَذ آًٓخٌ ىحٗظٍ» حٓض‪.‬‬
‫ٕٓطَِی َیهٕكَ حُ يظٌٕ يٓى آثیٍ رٕىحیی يٓخیخَّ ىٍ چیٍ‪ ،‬ؿخپخٌ‪ ،‬کٍٕیخ ٔ ٔیظُخو‬
‫‪ٔٓ4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض‪ .‬رُیخٌ ٕٓطَِ رَ حیٍ حٓض کّ َْچُي َُيگی حَٔخٌ ٔ كظی ًّْی ؿخَيحٍحٌ رخ‬
‫ىٍى ٔ ٍَؾ ػـیٍ حٓض‪ ،‬حيخ کهیي ٍْخیی حُ ٍَؾ َیِ ىٌٍٔ هٕى حَٔخٌ حٓض‪ٕٓ .‬طَِی‬
‫َیهٕكَ آيُِٕی حكظَحو رّحَٔخٌ‪ ،‬کًخ ِل هٕى ٔ ‪ٛ‬هق ٔ حَٔخٌگَحیی حٓض‪.‬‬
‫«رٕىح» ىٍ ُرخٌ ٓخَٔکَیض رّيؼُخی كَىی ریيحٍ حٓض‪ .‬ىٍ‬ ‫لوت ثْكا‪:‬‬
‫حىیخٌ ُْيی‪ ،‬حیٍ ػُٕحٌ رَحی َْ ٗو‪ٜ‬ی کّ رٍُّٔٗی ٍٓیيِ رخٗي‪ ،‬رّکخٍ يٍٗٔى ٔ‬
‫رّرٕىحی طخٍیوی حهظ‪ٜ‬خ‪َ ٙ‬يحٍى‪ .‬رخ حیٍ كخل‪ ،‬ىٍ يیخٌ ًّْی رٕىحْخ‪ٓ« ،‬یيحٍطخ‬
‫گٕطًخ» ؿخیگخْی رْ رٍِگ ىحٍى‪ .‬حٔ ٍح َّ حَٔخٌ يٗطٕحٌ ىحَٔض ٔ َّ هيح‪ .‬رٕىح‬
‫َٓٗظی رْ ٔحالطَ ٔ رَطَ حُ حیٍ ىٔ ىحٍى‪ .‬حٔ آيُٕگخٍ هيحیخٌ ٔ حَٔخٌْخ حٓض‪.‬‬
‫«ٓیيحٍطخ گٕطًخ» ْیچگخِ هٕىٕ ٍح رّػُٕحٌ یک هيح یخ يٕؿٕىی ٰانٓی يلٕٔد‬
‫َيحٗض‪ ،‬رهکّ هٕىٕ ٍح رّػُٕحٌ یک «ٍحًُْخ» رَحی ىیگَحٌ رًََٗى‪ .‬طُٓخ پْ حُ‬
‫يَگ حٔ رٕى کّ طٕٓ‪ ٢‬رَهی حُ پیَٔحَٖ رّيوخو هيحیی طَكیغ ىحىِ ٗي‪ ،‬حنزظّ حیٍ‬
‫‪َ ٍٕ١‬زٕى کّ ًّْی پیَٔحَٖ ريیٍگَّٕ رّحٔ َگخِ کُُي‪ .‬حيخ َگخِ ؿخنذ ًْیٍ حٓض‪.‬‬

‫رَحٓخّ حػظوخىحص رٕىحیی‪ ،‬رٕىح ًََّٕ یخ حنگٕیی حٓض يؼُٕی کّ ٍُٔگخٍی ىٍ‬
‫هخنزی حَٔخَی طـٔى پیيح کَىِ رٕى‪ ،‬رٕىحییخٌ حُ حیٍ ؿٔى هخ‪ ٔ ٙ‬يُل‪ َٜ‬رّكَىی کّ‬
‫رّرٕىح طؼهن ىحٗظّ رخ ح‪ٛ‬طالكخص ٔ طؼخریَ يوظهلی یخى يیکُُي يخَُي ؿٔى ٗخى ٔ‬
‫ٍٍٔٗ ٗيِ‪ ،‬یخ ؿٔى نطیق ٔ حػیَی ٔ یخ ؿًٔی کّ گٕیخی ؿَْٕ ٔ َٓٗض ٍحٓظیٍ‬
‫هٕى رٕىح حٓض‪ .‬رؼ‪٠‬ی رَحی طٕ‪ٛ‬یق ٔیژِگیْخی هخ‪ ٔ ٙ‬رَؿٔظّی رٕىح‪ ،‬یخ‬
‫رّریخٌ ىهینطَ‪ :‬ؿٔى ٗکًُْٕي رٕىح حُ يیخٌ ٓ‪َ٘ ۴‬خَّی كَػی‪ ،‬رّ ٕٖ َ٘خَّی‬
‫ح‪ٛ‬هی حٗخٍِ يیکُُي کّ رَّظَ آَخٌ َ٘خٌْخی رخٍُ يَىحٌ رٍِگ حٓض‪.‬‬
‫رؼي حُ يَگ «ٓیيحٍطخ گٕطًخ» رٕىیٔى َلًٕ ُیخىی ىٍ ُْي پیيح کَى؛ ٓی‪ٜ‬ي ٓخل‬
‫رؼي‪ ،‬رٕىیٔى ریٖطَ َٕحكی آٓیخ ٍح ىٍ رَ گَكض‪ٗ .‬خهّْخی آثیٍ رٕىحیی يخَُي َْ‬
‫ىیُی ىیگَ رّكَهّْخی يظؼيى طزيیم ٗي‪.‬‬
‫ىٍ آثیٍ رٕىح‪ ،‬حيخکٍ ُیخٍطی رٔیخٍ ٔؿٕى ىحٍَي؛‬ ‫اهبکي ىیبهری‪:‬‬
‫حيخ ُیخٍص چٓخٍ يکخٌ کّ رُخ رَ گٌحٍْٕخ‪ٗ ،‬و‪ ٚ‬رٕىح ىٓظٍٕ ُیخٍص آٌْخ ٍح ىحىِ‬
‫حٓض‪ ،‬ىحٍحی ؿخیگخْی ٔیژِ ْٔظُي‪ .‬رَهی حػًخل يظيحٔل ىٍ حیٍ حيخکٍ ٗزخْضْخی‬
‫رّيُخٓک كؾ ىحٍَي؛ رٕىح ىٍ ٔحپٔیٍ ٍُٔ َُيگی هٕیٖ‪ ،‬يکخٌْخی ٍح کّ يَرٕ‪١‬‬
‫رّطٕني‪ٗ ٍٍٗٔ ،‬يِگی‪َ ،‬ؤظیٍ يٕػظّ‪ ٔ ،‬يَگ حٔ رٕىَي‪ ،‬يکخٌْخی حًٍُُٗي‬
‫ىحَٔض کّ يٗرخیٔض ٍحْزخٌ ٔ ٍحْزّْخ ٔ َیِ يَىو ػخىی رُّیخٍص آٌْخ ر٘ظخرُي؛‬
‫ُیَح ُیخٍص آٌْخ ٓزذ ریيحٍ گ٘ظٍ هيٍص ٍٔكی ٔ يؼُٕی حَٔخٌْخ يٗگَىى‪.‬‬
‫‪ٔٓ4۰‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ُیخٍص حیٍ يکخٌْخی چٓخٍگخَّ ٔحؿذ رًّٗخٍ ًَٗآیي؛ ٔنی ریٖطَ رٕىحییخٌ‬
‫يظؼٓي ْٔظُي طخ ىٍ ‪ٕ١‬ل ػًَ هٕى‪ ،‬ىٓظکى یک رخٍ رُّیخٍص حیٍيکخٌْخ َخثم گَىَي‪.‬‬
‫ىٍ رٕىیٔى طزظی‪ ،‬حَـخو ُیخٍص رَّیخرض حُ يَىِگخٌ َیِ ؿخیِ ًَٗىِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حَٔخٌ يٗطٕحَي رَحی يَىِگخٌ هٕیٖ ُیخٍص َیخرظی حَـخو ىْي ٔ ىٍ حیٍيکخٌْخی‬
‫يويّ‪ ،‬حػًخل ػزخىی ٍح رَّیخرض حُ آٌْخ رّؿخی آٍٔى‪.‬‬

‫ّ‬
‫آفواليهبًی‬ ‫هٌغئ‬
‫رّػویيِی رٕىحییْخ «يیظَیّ» رٍِگطَیٍ «رٕىیٔظِٕ» (يٕؿٕى هيٓی ػهٕی)‬
‫حٓض‪ .‬حٔ َُيِ حٓض‪ٔ ،‬نی َّ ىٍ حیٍ ىَیخ‪ .‬حٔ ىٍ آیُيِ رّحیٍ ىَیخ يٗآیي‪ُ .‬يخَی هٕحْي‬
‫آيي کّ ىیگَ کىطَ کٔی حُ طؼهیًخص رٕىح چیِی ٍح رّهخ‪ َ١‬يٗآٍٔى ٔ یخ حَـخو‬
‫يٗىْي‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ حهیخَّْٕخ کٕچک يَٕٗٗي طخ حٔ رظٕحَي رّهخٍِْخی يوظهق ٓلَ‬
‫کُي ٔ ًّْ ٍح حُ طؼهیًخطٖ رَِٓيُي کُي‪ٔ .‬هظی حٔ ریخیي ٔ هٕحَیٍ ٍح رًّّْ آيُٕٕ‬
‫َُيگی يويّ ٔ َیک ٍحًُْخیی يَٕٗٗي‪ ًّْ .‬ریَیخُ‬ ‫ِ‬ ‫ىْي‪ ،‬آٌگخِ ًّْی يَىو رّیک‬
‫يیَٕٗي ىیگَ کٔی چیِی ٍح يخل هٕى َوٕحْي ىحَٔض ٔ رّىَزخل يخنکیض ٔ ‪ٛ‬خكذ‬
‫ٗيٌ يخل ٔ ػَٔص ًٍَٗٔى؛ َّ رَحی ‪١‬ال ٔ َّ رَحی َوَِ‪ َّ ،‬رَحی هخَّ ٔ َّ رَحی‬ ‫ِ‬
‫ٌُ ٔ كََُي‪ .‬يَىو رّىٍیخی طلکَ ٔحٍى هٕحُْي ٗي رخ حَزْٕی حُ نٌص ٔ ٗخىی؛ ُیَح‬
‫هٕحَیٍ "ىِْخٍيخ" ٍح هٕحُْي آيٕهض‪.‬‬
‫ِ‬

‫آئیيُبی ىهكّزی‬
‫ًْچُخٌ کّ ىٍ «ُْي» ْٔظیى‪ ،‬ؿخ ىحٍى َظَی ْى رّآثیٍْخی «ٍُىٗظی»‬
‫ریخكگُیى کّ رّنلخظ يلظٕحیی ٔ يلٕٓيی ي٘ظَکخص ُیخىی رخ آثیٍْخی ُْئثی ىحٍى‪.‬‬
‫ىٍ آثیٍ ْخی ٍُىٗظی رخ یک ىیٍ ئُـى‪ ،‬ىحٍحی ح‪ٕٛ‬ل ٔ ‪ٕٟ‬حر‪ ٢‬ي٘و‪ٔ َٓ ٚ‬‬
‫کخٍ َيحٍیى؛ حُ یک ‪َ١‬ف هيحی «يیظَح» ٍح يیریُیى کّ رخ آثیٍْخی ٍٔيی حيظِحؽ‬
‫َِىیک ىحٍى‪ ،‬حُ ىیگَ ٕٓ ٍدّ حنُّٕعْخی کّ ىٍ پیَٕي ئظویى رخ حىیخٌ ُْيی كؼخنیض‬
‫ىحٍَي‪ٓ .‬وٍ حُ چُيگخَّی «يَٓ»‪« ،‬يیظَح»‪« ،‬حٍْٕح يِىح» (هيحیخٌ يٌکَ) ٔ‬
‫«آَخْیظخ» (هيحی يٕأَغ) ٔ ىِْخ ٍدّ حنُّٕع ىیگَ حٓض کّ ٗزخْضْخی َِىیکی رخ آثیٍ‬
‫ُْئ َ٘خٌ يٗىْي‪ .‬گٕثی حُ ىل يؼظويحص ُْئحٌ ریٌَٔ آييِ ٔ ؿًؼخ ً ُیَ يـًٕػّی‬
‫آثیٍ(ْخی) ٍُىٗظی ٍح ط٘کیم ىحىِحَي؛ رّهَحٍ يؼهٕو «ٍُىٗض یخ ٍُط٘ض ـ‬
‫‪ٔٓ4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍُحىٗض ـ ٍُحط٘ظَ ـ ٍُٔ ٔحٓظَ» یک ٗو‪َ ٚ‬یٔض‪ ،‬آثیٍ يُظٔذ رّحٔ َیِ یک‬
‫ىیٍ ٔحكي ٔ طؼَیق ٗيِ َیٔض‪ .‬یک يلٕٓو يٕٓغ حٓض‪ .‬چٌٕ آثیٍ «گُٕٓی» حٓض‬
‫کّ يـًٕػّی حُ کیْٖخ ٔ آثیٍْخی ًْٕٔ ٍح ىٍ رَيیگیَى‪ ،‬يخَُي «يخَٕیض»‪،‬‬
‫«يـخٌ»‪« ،‬يِىحیی»‪« ،‬حیِىیخٌ»‪« ،‬آطٖپَٓظی»‪« ،‬گزَیض»‪« ،‬يـٕٓیض»‪،‬‬
‫«يگٕٗی»‪« ،‬ىیٕیُٔخ»‪ٍُُٔ « ،‬حَی»‪« ،‬کیٕيَػی»‪« ،‬يِىکی»‪« ،‬هٍٕٗیيپَٓظی»‪.‬‬
‫َْیک حُ حیٍْخ ىٍ ػیٍ کّ هٕى رًّحص هٕى یک آثیٍ ئظوم يلٕٔد يیٕٗى‪،‬‬
‫ىٍ ًْخٌ كخل ؿِء حُ ُیَيـًٕػّی «ٍُىٗض» يلٕٔد حٓض‪ .‬ىٍكویوض ََٓن‬
‫ًّْی حیٍْخ رٍُّىٗظیگَی رَگ٘ض ىحٍى‪ .‬یؼُی يیطٕحَیى ًّْی حیٍْخٍح «حىیخٌ‬
‫ٍُىٗظی» روٕحَیى‪.‬‬
‫يلووخٌ رّىٍٓظی ًَیىحَُي کّ کيحو یک حُ حیٍْخ ح‪ٛ‬م ٔ کيحيیٍ كَع حٓض‪ .‬حُ‬
‫حیٍ َٓىٍگًیْخ َظیـّ يیٕٗى کٍُّىٗض یک ٗو‪ٜ‬یض كخَظِی حٓض‪ ،‬یک آىٍّ‬
‫ي٘و‪ ٚ‬رَّخو ٔ ْٕیض ٍُىٗض َيحٍیى‪َّ ،‬طخٍین طٕني ىحٍى‪َّ ،‬يلم طٕني‪ .‬طخٍین طٕني‬
‫حٔ ٍح ریٍ ٓٓٓ‪ ۶‬طخ ٓٓ‪ٓ ۶‬خل هزم حُ يیالى ئیق طوًیٍ ُىِحَي‪ ٔ .‬يلم طٕني حٔ ٍح‬
‫رهن‪ ،‬روخٍح‪ًَٓ ،‬هُي‪ ،‬آًٍرخیـخٌ‪ ،‬کَىٓظخٌ‪ٓ ،‬یٔظخٌ‪ ،‬يهظخٌ‪ُٓ ،‬ي‪ ،‬آيم‪ ،‬گـَحص‪،‬‬
‫ٰنکُٕٓ‪ ،‬حٔطخٍپَحىٕ‪ ،‬آَيٍحپَحىٕ ‪ ...‬كيّ ُىِحَي‪ .‬حظٓخٍ َظَْخ ىٍ حیٍ يٍٕى <پیٖ‬
‫حُ َْچیِ> رَهخٓظّ حُ ػالین هٕى كَى حٓض‪.‬‬
‫حُ رؼي ىیگَ‪ :‬يکٍَح ً گلظّ ٗيِ کّ ػُٕحٌ «ٍُىط٘ض» حُ ٔحژِی يَکذ‬
‫«ٍُىحٗظَ» یخ «ٍُىحٗظَح» آييِ حٓض‪ ٔ ،‬رّيَىی گلظّ يیٗيِ کّ حٗظَی ٍُىپ٘ى‬
‫ىحٗظّ‪ .‬حگَ حیٍ ٍٔحیض ‪ٛ‬لض ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬يیطٕحَي ػهى یک حیم طَکی رخٗي کّ رؼ‪٠‬خ ً‬
‫رخ ي٘و‪ٜ‬خص حك٘خو ٗخٌ ُٗخهظّ يیٗيَي‪ ،‬يخَُي «آم هٕیَٕهٕ = گٕٓپُيٓپیيحٌ»‬
‫(ٓهٔهّی حُ طَکخٌ کّ حُ ٓخل ‪ ٖٔ۰۴‬طخ ‪ ٔ۳ٓ۴‬طَٓخیی رَ هًٔضْخی حُ هلوخُ‪،‬‬
‫َٗم طَکیّ ٔ ًٗخل حیَحٌ كَيخٌ يیٍحَي‪).‬‬
‫يخَُي آٌ حٓض‪« :‬هَِهٕیَٕهٕ = گٕٓپُيٓیخْخٌ» (یکی حُ ‪ٕ١‬حیق طَکًخَخٌ کّ‬
‫حُ َیًّی ىٔو هٌَ ْ٘ظى ْـَی ىٍ آًٍرخیـخٌ ٔ هلوخُ ‪ٛ‬خكذ هيٍص ٗيَي (ٓ‪۰۴‬ـ‬
‫‪.ْ ، ۴۰4‬م) ٔ «ه٘وخیی = حیهی کّ ىحٍحی حٓپخٌ پی٘خَی ٓپیي ْٔظُي» ىٍ حیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص َظَیّی آٌْخی طوٕیض يیٕٗى کّ ٍُىٗض ٍح آًٍرخیـخَی یخ هلوخُی‬
‫ُّٓض َٔزض ىحىٌ حیمْخ رّحك٘خو يظؼهن رًّْیٍ َٕحكی رٕىِ حٓض‪.‬‬ ‫يیىحَُي چٌٕ ُ‬
‫رٔیخٍی حُ يلووخٌ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ «ٍُىٗض» یک ٗو‪ ٚ‬كویوی َیٔض‪،‬‬
‫یک يوخو ٔ ػُٕحٌ حٓض‪ ،‬آٌْخ يیگٕیُي ىٍ طخٍین‪ٍُ ،‬ىٗضْخی ُیخىی آييِ ٔ‬
‫‪ٔٓ4۲‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٍكظّحَي‪ .‬رَهی يٍٕهیٍ «ٍُىٗض» ٍح پیـًزَ آثیٍ يـّٕ يؼَكی کَىِ ٔ رّطزغ آٌ‬
‫َظیـّ گَكظّحَي کّ کظخد حٔ «حٔٓظخ» َخو ىحٍى‪ .‬چُخٌکّ ئؼٕىی يیَٕیٔي‪ٍُ :‬ىٗض‬
‫ىٍ رهن ظٍٕٓ کَى حٔ پیخيزَ يـّٕ حٓض کّ رَحی آٌْخ کظخد آٍٔى‪َ .‬خو آٌ کظخد ىٍ‬
‫َِى ػٕحوحنُخّ «ُيِيّ» حٓض‪ٔ ،‬نی َِى يـّٕ «رٔظخِ» (حٔٓظخ) َخيیيِ يیٕٗى‪.‬‬
‫ىیٍُٕی َیِ َوم يیکُي‪ :‬گٕیُي ٍُىٗض‪ ،‬پیخيزَ يـّٕ‪َِ ،‬ى گ٘ظخٓذ ٗخِ آيي‬
‫ٔ گلض‪« :‬يٍ پیخيزَ هيح رّٕٓی طٕ ْٔظى» ٔ کظخری ٍح کّ ىٍ ىٓض يـّٕ حٓض‪،‬‬
‫رَحی حٔ آٍٔى ٔ گ٘ظخٓذ آثیٍ يـّٕ ٍح پٌیَكض ٔ رّحٔ حیًخٌ آٍٔى ٔ يَىو کٍٕ٘‬
‫هٕى ٍح ٔحىحٗض ٔ حی٘خٌ رخ ٍؿزض ٔ ٍُٔ ٔ هٕحِ ٔ َخهٕحِ پٌیَكظُي‪.‬‬
‫‪ٛ‬خكذ طخؽ حنؼَّٔ يیَٕیٔي‪ :‬يـّٕ رَ ٌُٔ ‪ٛ‬زٍٕ يَىی رٕى رخ گْٕٕخی‬
‫کٕچک کّ رَحی يهض يـّٕ ىیُی ٔ‪ٟ‬غ کَى ٔ يَىو ٍح رّآٌ كَحهٕحَي‪ ،‬يـّٕ ىیٍ‬
‫هيیى حٓض ٔ ٍُىٗض رؼيْخ آٌ ٍح طـيیي کَىِ ٔ طـییَحطی ىٍ آٌ پيیي آٍٔى‪.‬‬
‫حُ يیخٌ ئظَ٘هیٍ َیِ «َُْیک ٓخيٕثم َیزَی» (ٕٓیيَی‪ ٔ۴۴۲ :‬ـ ‪)ٔ۲۰4‬‬
‫يٕأنق کظخد «ىیٍْخی حیَحٌ رخٓظخٌ» يیَٕیٔي‪:‬‬
‫«‪ ...‬طخ حَيحُِی هطؼی حٓض کّ یک ىیٍ يِىحیی َّطُٓخ پیٖ حُ ٍُىٗض ٔؿٕى‬
‫ىحٗظّ‪ ،‬رهکّ ىیَُيخَی پْ حُ حٔ ْى ریآٌکّ رَهٍٕىی رخ ٓخهظًخٌ ىیٍ حٔ ىحٗظّ‬
‫رخٗي‪ٔ ،‬ؿٕى ىحٗظّ حٓض‪ .‬يٍ (َُْیک) يیخٌ ىیٍ يِىحیی ٔ ىیٍ ٍُىٗض‪ ،‬کّ طُٓخ‬
‫پَىحهض ٔیژِی حُ ىیٍ يِىحیی حٓض‪ ،‬ؿيحیی يیَٓى‪».‬‬
‫َخو کهت حیٍ يظٌٕ "حٔٓظخ" حٓض‪.‬‬ ‫هزْى هولً ىهكّزی‪:‬‬
‫حئَُِ آٌچّ حُ حٔٓظخی هيیًی رخهی يخَيِ‪ ،‬ىٍ پُؾ گَِٔ ػًيِ يَطذ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫الق ـ یٌَب‪ :‬رّيؼُی پَٓظٖ یخ هَرخَی‪ ،‬يٓىطَیٍ حیٍ روْٖخ حٓض کّ هٕى‬
‫ي٘ظًم رَ ْليِ "گخطّ" (يِحيیَ) يیرخٗي‪.‬‬
‫ة ـ ّیَپوك‪ :‬رّيؼُی حٓظًيحى حُ (ًّْی هيحیخٌ) کظخد کٕچکی ىٍ آىحد‬
‫ًَخُ ٔ ىػخ حٓض کّ ىٍ کُخٍ یُٔخ رَحی ػزخىص ٔ َیخیٖ رّکخٍ يیٍٔى‪.‬‬
‫ط ـ ًّلیلاك‪( :‬هخٌَٕ ػهیّ ٗیخ‪١‬یٍ) َظخيُخيّی ٍٔكخَت يَرٕ‪ ١‬رّيوٍَحص ٔ‬
‫آىحد ىیُی حٓض کّ پخٍِی يطخنذ کیٓخَی‪ ،‬طخٍیوی ٔ يزخكغ حهَٔی ٍح َیِ ٗخيم‬
‫يیٕٗى‪ ّٓ .‬روٖ یخى ٗيِ يُل‪َٜ‬ح ً رَحی ٍٔكخَیٌٕ ٍُط٘ظی حٓض‪.‬‬
‫ك ـ یْذُب‪َٔٓ( :‬ىْخی َیخیٖ) گهچیُی حُ حٗؼخٍ ىیُی حٓض کّ رَحی ‪١‬هذ‬
‫کًک ٔ حٓظًيحى حُ ٕٔ كَٗظّ ٔ هَٓيخٌ ىیٍ ٍُط٘ظی َٓٔىِ ٗيِحَي‪.‬‬
‫ُ ـ فوكٍ اٍّزب‪( :‬حٔٓظخی کٕچک) کظخد ىٓظت ىػخ ٔ يُخؿخص رَحی حٓظلخىِ‬
‫ًْگخَت ٍُط٘ظیخٌ‪.‬‬
‫ٓ‪ٔٓ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ح‪ٕٛ‬ل ىیٍ ٍُىٗظی پخٍِْخی يظلخٔص حٓض ٔ َْپخٍِ ىٍ ُيخٌ يظلخٔص طئیٍ‬
‫ٗيِ حٓض‪ .‬يطخنزی کّ يلظٕیخص حٔٓظخ ٍح ٗکم يیىْي‪ ،‬پیٖ حُ َٕٗظّ ٗيٌ‪ٛ ،‬يِْخ‬
‫رّگَّٕی گلظخٍی ٔ ٓیُّ رّٓیُّ َگخِ ىحٗظّ يیٗيَي‪َٔٓ .‬ىِْخی «ی٘ض» کّ ىٍ‬
‫حٔٓظخی َٕ ؿخی ىحٍَي‪ ،‬گًخٌ يیٍٔى ٔحرٔظّ رّىٍِٔی ْوخيُ٘ی (‪ ۶4۴‬طخ ٖٖٓ پیٖ‬
‫حُ يیالى) ْٔظُي‪َٔ« .‬يیيحى» َیِ کّ ىٍ حٔٓظخی َٕ ؿخی ىحٍى‪ ،‬گًخٌ يیٍٔى کّ ىیَطَ‬
‫ٔ ىٍ ُيخٌ پخٍصْخ (ٔ‪ ٔ4‬پیٖ حُ يیالى طخ ‪ ، ٕٕ4‬و) َٓٔىِ ٗيِ رخٗي‪ٔ« .‬یٔپَى»‬
‫رّىٍِٔی ٓخٓخَی (‪ ٕٕ۶‬طخ ٔ‪ ، ۶۳‬و) رَيیگَىى‪.‬‬
‫ىٍ هٌَ ٕٓو طَٓخیی‪ ،‬حٍىٗیَ حٔل ٓخٓخَی (كکٕيض‪ ٕٕ۶ :‬طخ ٔ‪ ٕ4‬طَٓخیی)‬
‫رّيٕري رٍِگ هٕى «طَُٔ» كَيخٌ ىحى کّ يظٌٕ ىیُی ٍح <کّ حُ كخكظّْخ ُرخٌ‬
‫رُّرخٌ يیگ٘ض> ؿًغآٍٔی ٔ يکظٕد ًَخیي‪.‬‬
‫ىٍ ‪ٛ‬يِْخی پُـى ٔ ٗ٘ى ْـَی رخٍی ىیگَ کظخد حٔٓظخ گَىآٍٔی ٗي ٔ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص حئَُیٍ ىٍآيي‪ .‬کٍٓطَیٍ َگخٍٕ ىٓضَٕیْ حٔٓظخ‪ ،‬کّ حکٌُٕ ىٍ‬
‫«کپُٓخگٍ» پخیظوض ىحًَخٍک حٓض ىٍ ٓخل ‪ ٖٕٔ۳‬طَٓخیی َگخٗظّ ٗيِ حٓض‪ ،‬حیٍ‬
‫َگخٍٕ ٍح «ٔٓظَگخٍى» هخٍُٔٗخّ ىحًَخٍکی حَـخو ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ٕٓ‪ٍ« ٔ۴‬حًّٕٓ کَیٔظیخٌ ٍحٓک» يلون ىحًَخٍکی ىٍ ىیيحٍ حُ‬
‫رًزجی چُيیٍ ىٓضَٕٗظّ حُ حٔٓظخ ٍح ؿًغآٍٔی کَى ٔ رَحی حٔنیٍ رخٍ رخ رٍَٓی‬
‫ُرخٌ حٔٓظخیی رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ حیٍ يظٌٕ رخیي رخهیيخَيِی یک يـًٕػّی رٍِگ‬
‫حُ يظٌٕ يويّ «رهن» رخٗي‪ًْ .‬چُیٍ «كَیيٍیٖ كٌٕ حٗپیگم» هخٍُٔٗخّ آنًخَی‬
‫(ٕٓ‪ٔ۴‬ـ ‪ )ٔ۲ٓ۳‬ىٍ ُيَِی َؤظیٍ هخٍُٔٗخٓخَی ُٗخهظّ يیٕٗى کّ ىٍ ُيیُّی‬
‫پژْْٖٔخی ُرخٌُٗخٓی حیَحٌ ٔ ُْي ٔ آثیٍ ٍُط٘ظی رّطلوین پَىحهظّ حٓض‪.‬‬
‫حَظ٘خٍ َٔوّی طٕٓؼّ یخكظّی کظخد حٔٓظخ‪ ،‬رًَّْحِ طَؿًّی آٌ رُّرخٌ پٓهٕی‬
‫(ىٍ هالل ٓخلْخی ٖ‪ٔ۴۳‬ـ ‪ )ٔ۴۳۴‬رخ حَظ٘خٍ َٔوّی آنًخَی ٔ يظٍ ‪ًٟ‬یًّی رٕى کّ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬یک يلَٔ یخىىحٗض ٗيِ رٕى‪.‬‬
‫هًٔض ْخٖ يوظهق کظخد حٔٓظخ طلخٔص كخك٘ٗ رخ یکيیگَ ىحٍى‪ .‬روٖ «َٔيیيحى»‬
‫‪َٛ‬حكض ىٍ ػُٕیض ىحٍى‪« :‬حٍْٕح يِىح» ٔ «حَْیًٍ»‪ .‬حٔنی هيحی هٕریْخ ٔ‬
‫َیکیْخ‪ ،‬ىٔيی هيحی پهیيیْخ ٔ ُٗظیْخ حٓض‪ٔ .‬نٗ حُ روٖ «گخطخْخ» چُيحٌ‬
‫ىٔگخَّگٗ كًٓیيِ ًَٕٗٗى‪ .‬رّػهض ًْیٍ طلخٔص ٔ حهظالف رٍِگ‪ ،‬حْم طلوین‬
‫يؼظويحَي حٔٓظخٖ يٕؿٕى حػَ یک َلَ َیٔض؛ رهکّ َْ روٖ آٌ حُ یک ٗو‪ ٚ‬حٓض ٔ‬
‫َلًٕ ػُٕیّض ىٍآٌ‪ ،‬حُ َخكیّی ٕٓحرن ػویيِی چُيهيحیٗ ىٍ يلی‪ ٢‬پیيحیٖ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٔ‪ٔٓ۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫"آَخْیظخ" َخو یکی ىیگَ حُ هيحیرخَٕحٌ ُْئحیَحَی حٓض کّ حیِىرخَٕی آدْخ‬

‫پُيحٗظّ ٔ ٓظٕىِ يیٕٗى‪ ،‬حُ حیٍٍٔ رخ ًَخىْخی چٌٕ رخٍٍٔی‪ٗ ،‬لخء ٔ هَى َیِ‬
‫ًَْحِ حٓض‪ .‬حٔ ىٍ ی٘ض ٔیژِی هٕى ىٍ حٔٓظخ رَّخو "آرخٌ ی٘ض" (ی٘ض پُـى رُيْخی‬
‫ٔ طخ ‪َٓ )ٔ۳‬چًّ٘ی ًّْی آدْخی ٍٔی ُيیٍ َخيیيِ ٗيِ ٔ يُزغ ًّْی رخٍٍٔیْخ‬
‫حٓض؛ َطلّی ًّْی ََحٌ ٔ ٍكى ًّْی يخىِگخٌ ٔ ٗیَ ٍح ىٍ پٔظخٌ يخىٍحٌ پخک‬
‫يیگَىحَي‪ .‬حٔ َٓچًّ٘ی ىٍیخی کیٓخَی حٓض‪.‬‬
‫آَخْیظخ ىٍ يظٌٕ گَٕخگٌٕ َیَٔيُي ٔ ىٍه٘خٌ حٓض‪ ،‬ىٍ يِىیُٔخ‪ ،‬آَخْیظخ ىهظَ‬
‫"حٍْٕحيِىح" ٔ "حٓپُيحٍيٌ" حٓض‪ .‬حٔ حیِىرخَٕی ُیزخ ٔ رهُيرخال ٔ ىنیَ رخ رخُٔحٌ ٓپیي‬
‫طٕ‪ٛ‬یق ٗيِ حٓض‪ ،‬هٕٕحَيحو‪ ،‬كَِيُي‪ ،‬کًَرٔظّ‪ ،‬ىحٍحی يُِْٕخی رخ رُيْخی ٍُیٍ‬
‫کّ طخ هُٕک پخیٖ ٍح پٕٗخَیيِ‪ ٔ ،‬رخالپٕٗی پَچیٍ ٔ ٍُیٍ ٔ گٕٕٗحٍِْخی‬
‫چٓخٍگٕٕ ٍُیٍ ٔ گَىٌرُي َپُخو ٍُیٍ‪ ،‬طخؽ ٍُیٍ ْ٘ضپَ رََٓ‪ ...‬طٕ‪ٛ‬یق ٗيِ‪.‬‬

‫ىٍ كَُْگ ُْئحیَحَی ػالِٔ رَ رؼ‪٠‬ی ٗو‪ٜ‬یضْخی يويّ‪ٓ ،‬ظخٍِگخٌ‬

‫يويّ َیِ ٔؿٕى ىحٍَي کّ گخْی طخ ىٍؿّی هيحیی حًْیض ىحٍَي‪ .‬کِْٕخی يويّ‪،‬‬
‫ٍٔىْخی يويّ‪ ،‬چًّْ٘خی يويّ ٔ ىٍهظخٌ يويّ َیِ ٔؿٕى ىحٍَي‪.‬‬
‫ىٍحٔٓظخ هٍٕٗیي رخٍْخ ٓظخیٖ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ رُي ‪ ٔ۴‬حٍْٕحيِىح كَٔؽ ٓلیي ٔ‬
‫ىٍه٘خٌ هٕحَيِ ٗيِ حٓض ٔ حٔ ٍح ُیزخطَیٍ پیکَ يیىحَي‪ .‬طويّّ هٍٕٗیي آٌچُخٌ‬
‫حٓض کّ ًَْحِ رخ حٍْٕحيِىح ٓظٕىِ ٗيِ حٓض ٔ ‪ٛ‬لض طیِحٓذ َیِ رَحی هٍٕٗیي‬
‫آٍٔىِ ٗيِ حٓض‪ .‬رَحٓخّ يُيٍؿخص رُي ‪ ،ٕ۲‬ػهٕ يوخو هٍٕٗیي ًَخیخٌ يیٕٗى کّ حٔ‬
‫ٍح ًَْحِ رخ «حي٘خٓپُيحٌ» (یکی حُ حیِىحٌ َگٓزخٌ ؿُْ رَ٘) يیٓظخیُي‪.‬‬
‫ىٍ یُٔخ َیِ هٍٕٗیي رّ‪ٍٕٛ‬صْخی يوظهلی طـهّی پیيح يیکُي‪ .‬گخِ رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫یکی حُ پيیيِْخی آكَیُٖ حٓض کّ ًَْحِ رخ يخِ ٔ ٓظخٍِگخٌ يیآیي‪ ،‬یخ یکی حُ حیِىحٌ‬
‫حٓض کّ ىٍ حیٍ كخنض‪ ،‬حُ ؿٓض كَٔؿٖ رّچ٘ى حٍْٕحيِىح طؼزیَ يیٕٗى‪ .‬ىٍ رُي‬
‫ٔٔ یُٔخ هٍٕٗیي طیِحٓذ‪ ،‬ىیيِی حٍْٕحيِىح حٓض کّ ىٍ ٍىیق حٍْٕحيِىح يٍٕى‬
‫ٓظخیٖ هَحٍ گَكظّ حٓض کّ ىٍ ٍُٔ َْيِى (ٍُٔ َؤض) حُ يخِ كٍَٔىیٍ حیٍ‬
‫ٓظخیٖ رّؿخی آٍٔىِ يیٕٗى‪ ٔ ،‬ىٍ یُٔخ رُي ٔ‪َ ۶‬یِ رَحی هُٕ٘ىی ٔی ىٍ ًْخٌ‬
‫ٍُٔ ٔ يخِ ٌٍَ يیکُُي‪ .‬ىٍ یُٔخ رُي ٖ ٔ رُي ‪ ٔ 4‬رُي ‪ ٔ ۳‬رُي ‪ ٔ ۶‬رُي ‪ ٔ ۰‬رُي ‪ ، ۴‬ىٍ‬
‫ًّْی آٌْخ‪ ،‬هٍٕٗیي ًَْحِ رخ يخِ ٔ ٓظخٍِگخٌ ٔ ُيیٍ ٔ آًٓخٌ ٔ آد ٔ رخى ٔ گیخِ‬
‫ٓظٕىِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪ٔٓ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ یُٔخ‪ ،‬رُي ‪ ،4‬ػهٕ يوخو ٔ طويّّ هٍٕٗیي طخ ريحٌؿخ حٓض کّ ْى ُٓگ‬
‫حٍْٕحيِىح ٔ آًٍ (پَٔ حٍْٕحيِىح ٔ هيحی آطٖ) ٔ گٌٍٕٕٗٔ (كَٗظّی کّ‬
‫پَٓظخٍی ؿخٍَٕحٌ ٕٓىيُي رخ حٔ حٓض) َیخیٖ يیٕٗى‪ .‬هٍٕٗیي ًَْحِ رخ ‪ٛ‬لخص ٔ‬
‫ٔیژِگی ْخیٖ ػالِٔ رَحٍْٕحيِىح‪ًَْ ،‬حِ رخ حي٘خٓپُيحٌ آييِ ٔ ىٍ ٍىیق آَخٌ هَحٍ‬
‫يیگیَى‪ .‬رَحٓخّ رُي ‪ ۶‬یُٔخ‪ٍُٗٔ ،‬ی ٔ ُیزخیی کخنزي ٔ پیکَ حٍْٕحيِىح رّيخَُي‬
‫هٍٕٗیي حٓض‪ .‬ىٍْخص ‪ ۴۶‬رُي ٕٕ آييِ حٓض کّ رّٕٓی هٍٕٗیي ًَخُ يیگِحٍَي‪،‬‬
‫ىٍ حیٍؿخ َیِ حُ حٔ رّػُٕحٌ ىیيِی حٍْٕحيِىح یخى ٗيِ حٓض‪...‬‬
‫ىٍ ىیٍ ٍُىٗض طخ ُُْٕ کٔی پیيح َ٘يِ طخ يخَُي حگٕٓظیُّٕ هيیْ (ئیلی) ٔ‬
‫ٔ ُٗکَِ چخٍیّ ٔ ٍحيخَٕؿخ (ُْئ) ٔ حرٍػَرٗ ٔ حرٍٍٗي (ئهًخٌ) ٔ كیهٌٕ‬
‫حٓکُيٍحَی ٔ يٕٓی رٍ يیًٌٕ ٔ رخٍم حٓپیُُٕح (یٕٓى) ‪ ...‬طؼخنیى ٍُىٗظی ٍح حُ‬
‫حػًخم طخٍین ریٌَٔ رک٘ي‪ ،‬ؿزخٍُىحثی کُي‪ ،‬ؿٓخٌُٗخهظی‪ ،‬ح‪ٕٛ‬ل ٰانٓیخطی ٔ كهٔلی‬
‫ٔ کاليی ٔ ػَكخَی ٔ كوٓت آٌ ٍح طئیٍ ًَخیي ٔ حَٔـخو رو٘ي ٔ ؿُزّْخی ػًهت آٌ‬
‫ٍح آٗکخٍ ٓخُى‪.‬‬
‫حئَُِ آثیٍ ٍُىٗظی کىطَ حُ ىٔ‪ٛ‬ي ِْحٍ َلَ پیَٔ ىحٍى کّ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ‬
‫پَحکُيِحَي‪ .‬ریٖطَیٍ طًَکِ حی٘خٌ ىٍ ُْئٓظخٌ ٔ حیَحٌ حٓض‪َْ .‬چُي حئَُِ‬
‫رخٓظخٌگَحیخٌ پخٌحیَحَیٔض حُ ٍُىٗض َخو يیرََي ٔنی ىنیم حیٍ حيَ ریٖطَ‬
‫َخٍ‪ٟ‬خیظی حُ كکٕيض ٍٔكخَیٌٕ ٗیؼی حٓض طخ حیًخٌ رٍُّىٗض‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ پبًيكٍُن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔـ ّكاُب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = ىحَٖ) کٍٓطَیٍ کظخدْخی ُْيی کّ طخٍین َگخٍٕ آٌْخ ٍح ىٍ‬
‫ىٍِٔی ریٍ ٓخلْخی ٓ‪ ۶ٓٓ ٔ ٔ۰۳‬هزم حُ يیالى يیىحَُي‪ .‬کظخد ٔىح حُ چٓخٍ کظخد‪ٍ :‬یگٔىح یخ‬
‫َیخیْٖخ‪ ،‬یـٍٕٔىح یخ کظخد َیخیٖکُُيِگخٌ‪ٓ ،‬خئّىح یخ کظخد َٓٔىْخ ٔ آطخٍٔحٔىح ط٘کیم ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫َْ کيحو حُ حیٍ چٓخٍ کظخد ىحٍحی چٓخٍ هًٔض حٓض‪ًٓٓ :‬یظخ (َٓٔى) رَحًُّْْخ (ىٓظٍٕحص يَحٓى‬
‫هَرخَی کَىٌ) آٍَیکّْخ (ىٓظٍٕحص هَرخَی کَىٌ ىٍ يَحٓىْخی هطََخکطَ‪ ،‬يظٌٕ كهٔلی ٔ‬
‫يٌْزی ُحْيحٌ) ٔ حٔپخَی٘خى (يظٌٕ كهٔلی ٔ يٌْزی ٍٔكخَیٌٕ ٔ ػٕحو) ٔىحْخ يٓىطَیٍ َٕٗظخٍ‬
‫يٕأػَ ىٍ ٗکمگیَی كَُْگ کَُٕی ٗزّهخٍِی ُْي يیرخُٗي‪َٔٓ .‬ىْخی کظخد ٔىح ىٍ ؿٍْ٘خ ٔ‬
‫يَحٓى ىیُی‪ ،‬يَحٓى حُىٔحؽ ٔ ًَخُْخی ُْئ هٕحَيِ يیٕٗى‪ٔ .‬ىحْخ يٓىطَیٍ کظخد حیٍ آثیٍ ْٔظُي‪.‬‬
‫ٖ‪ٔٓ۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٕ ـ اّپبًیْبكُب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = پیٖ ریخ ـ َِىیک رُ٘یٍ) (طهلع ىهینطَ ٔنی کىطَ ٍحیؾ‪:‬‬
‫حٔپََّیَ٘يْخ) حُ کٍٓطَیٍ يظٌٕ آثیٍ ُْئ ْٔظُي کّ رّىٍِٔی رًَْخیی رخُيیگَىَي‪ .‬حٔپخَی٘خىْخ‬
‫طؤػیَ ٗگَكی رَ كهٔلّ ٔ ىیٍ ُْئ ىحٗظّحَي ٔ يلخْیى رخ‪ُ١‬ی حیٍ آثیٍ ٍح ریخٌ ًَٕىِحَي‪.‬‬
‫حُ يیخٌ يظٌٕ ىیُی ُْئ‪ ،‬حٔپخَی٘خىْخ‪ ،‬طٕؿّ ىیٍپژْٔخٌ ٍح ریٖطَ رّهٕى ؿهذ کَىِ حٓض‪،‬‬
‫ُیَح حیٍ يظٌٕ حٔؽ ٔ پخیخٌ آيُِْٕخی ٔىحیی (ٔىحَظّ) حٓض‪ ،‬کّ ًَخیخَگَ گٌٍ حُ چُيهيحیی ٔ‬
‫گَحیٖ رّیکهيحیی ٔ ٔكيص ٔؿٕى حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حٔپخَی٘خىْخ طزییٍ «كویوظی» کّ ٓخٍی ٔ ؿخٍی ىٍ ًّْی پيیيِْخی ؿٓخٌ حٓض‪ ،‬ؿخی‬
‫گِیٍ َٓٔى ٔ ٓظخیٖ حیِىحٌ ٔ حیِىرخَٕحٌ ٗيِ حٓض‪ .‬ي٘و‪ّٜ‬ی ح‪ٛ‬هت حیٍ يظٌٕ گٌٍ حُ ػیٍ‬
‫رًٍّْ ٔ ػزٍٕ حُ حَيی٘یيٌ ىٍرخٍِی ٗگلظی ؿٓخٌ هخٍؽ رّطؤيم ىٍَٔی حٓض‪ .‬ىٍ حٔپخَی٘خىْخ‪،‬‬
‫ًَٕىْخ ٔ پيیيِْخی ‪١‬زیؼی يخَُي‪ :‬رخى‪ ،‬آد‪ ،‬آطٖ‪ ،‬آًٓخٌ‪ ٔ ،‬هٍٕٗیي کّ هيحیخٌ يٍٕى پَٓظٖ‬
‫ُْئحٌ رٕىَي‪ ،‬رّػُٕحٌ ؿهِٕی حُ ٔؿٕى هيح ىحَٔظّ ٗيِحَي‪ .‬يٓىطَیٍ روْٖخی حٔپخَی٘خىْخ‬
‫ػزخٍصحَي حُ‪ :‬ایْیب اّپبًیْبك؛ آیزبهیب اّپبًیْبك؛ کٌب اّپبًیْبك؛ پواٌّب اّپبًیْبك؛ کبرِب‬
‫اّپبًیْبك؛ هًْلاکب اّپبًیْبك؛ چبًلّگیب اّپبًیْبك؛ ّْربّْروٍ اّپبًیْبك‪...‬‬

‫ٖ ـ ثْوا ُْ َوٌََُب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = ٍحًُْخیی ـ ٍُٗي) رَحًُّْْخ يـًٕػّ َٕٗظّْخی‬

‫پَكـًی حٓض کّ ىٍ ييطی ‪ٕ١‬الَی (ٓٓ‪ ۴‬طخ ٖٓٓ م‪.‬و) رَّْیک حُ ِٔىحْخی چٓخٍگخَّ ‪ًٟ‬یًّ‬
‫گَىیيِ حٓض‪ ،‬حُ حیٍٍٔ ؿِء يظٌٕ ٔىحیی (ىٍ يؼُخی ػخو کهًّ) رًّٗخٍ يیٍٔى‪ٍ .‬گٔىح ىحٍحی ىٔ‬
‫رَحًُّْ ٔ یـٍٕٔىح‪ٓ ،‬خئّىح‪ٔ ،‬حطَِٓٔٔىح رّطَطیذ ىحٍحی ىٔ‪ْ٘ ،‬ض ٔ یک رَحًُّْحَي‪.‬‬
‫رَحًُّْْخ‪ ،‬چُخٌکّ َخيیيِ ٗيِ حَي‪ ،‬رَحی ٍحًُْخیی رًَُْخٌ ىٍ حَـخو ‪ٛ‬لیق يُخٓک ٔ‬
‫آثیٍْخی َیخی٘ی كَحْى آييِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ يظٌٕ رخ َٗف ٔ طل‪ٜ‬یم كَحٔحٌ رّؿِثیخص يَرٕ‪ ١‬رّحیٍ‬
‫يُخٓک پَىحهظّ ٔ يؼخَی ٍيِی آٌْخ ٍح طٕ‪ٟ‬یق ىحىِحَي‪ .‬ػالِٔ رَحیٍ‪ ،‬ىٍ رَحًُّْْخ‪ ،‬کّ ىٍ يیخٌ‬
‫يظٌٕ ؿیَ ٗؼَی ٓخَٔکَیض هيیًیطَیٍ رًّٗخٍ يیآیي‪ًََّْٕ ،‬خی چکیئِحٍی حُ حٓخ‪١‬یَ يظٌٕ‬
‫رؼيی ُْئیی (يخَُي پٍٕحَّْخ) رّچ٘ى يیهٍٕى کّ ًْیٍْخ رؼيحً گٔظَٕ یخكظّحَي‪.‬‬
‫گ َْك گیزب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = َـًّی حنٓی) يٓىطَیٍ ٔ حَٓحٍآيیِطَیٍ روٖ كًخّٓی‬ ‫‪ 4‬ـ ث َِ َ‬
‫ُْيی يٕٕٓو رّيٓخرٓخٍحطخ حٓض کّ حُ ىٔ کهًّی «ر َٓ َگٕحٌ» رّيؼُی هيحَٔي ٔ «گیظخ» رّيؼُی‬
‫َٓٔى ٔ َـًّ ط٘کیم ٗيِ ٔ ٗخيم ‪ ٔ۴‬ك‪ٜ‬م ٔ ىٍرَگیََيِی ٓٓ‪ ۰‬ریض يیرخٗي‪.‬‬
‫حیٍ کظخد گلض ٔگٕی کَیُ٘خ (یکی حُ هيحیخٌ ُْي) رخ َٓرخُی رَّخو حٍؿَّٕ ٍح َوم يیکُي‬
‫کّ نلظخطی پیٖ حُ َزَى طخٍیوی ٔ ػظیى ریٍ ىٔ رَحىٍ ىٍ ىٗض کٍٕٔٗـِظَح‪ ،‬رَ َٓ كکٕيض رَ‬
‫ُْي ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ‪ .‬حٍؿَّٕ رّػُٕحٌ رٍِگطَیٍ کًخَکٖ ُيخٌ هٕى ُْگخيی کّ هٕی٘خَٔيحٌ هٕى‬
‫ٍح ىٍ ٍىیق َٓرخُحٌ حٍطٖ ىٔگَِٔ يوخرم َظخٍِ يیکُي‪ ،‬حُ ط‪ ٍٕٜ‬ک٘ظٍ آٌْخ ىچخٍ حَِؿخٍ ٔ‬
‫طَىیي ٗيِ‪ ،‬ىٍ كخنض ؿى ٔ حكَٔىِگی كَٔيیٍٔى‪ .‬ىٍ حیٍ ُْگخو کَیُ٘خ ًْيو ٔی يیٕٗى ٔ پْ حُ‬
‫َلی یکی یکی ىالیم ؿ‪ّٜ‬ی حٍؿَّٕ‪ٔ ،‬ی ٍح ىٍ رخد ئخثهی رُیخىی ًْچٌٕ آكَیُٖ ؿٓخٌ‪،‬‬
‫ََٕٓٗض حَٔخٌ‪َٗٓ ،‬ض حیِىی‪ٍ ،‬حِْخی ٍٓیيٌ رّآًٓخٌ‪ ،‬گَّْٕخی يوظهق یٕگخ‪ ،‬آٍحيٖ ًٍْ‬
‫ٔػيو طؼهن رّحٗیخء ىَیٕی آيُٕٕ يیىْي‪َٓ .‬حَـخو رخ آٗکخٍ کَىٌ ٗکم حیِىی هٕى رّحٍؿَّٕ‬
‫َ٘خٌ يی ىْي کّ چطٍٕ طًخو َٓرخُحٌ حٍطٖ يوخرم كظی پیٖ حُ آؿخُ ؿُگ طٕٓ‪ ٢‬هٕى کَیُ٘خی‬
‫‪ٔٓ۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٍَٓٔ ک٘ظّ ٗيِحَي ٔ حٍؿَّٕ ٔ ىیگَحٌ كو‪ ٢‬حرِحٍ ْٔظُي‪ُْ .‬گخيی کّ طْٕى حٍؿَّٕ رخ حیٍ آيُِْٕخ‬
‫ُىٔىِ يیٕٗى‪ ،‬کَیُ٘خ رّٔی ىٓظٍٕ ک٘ظٍ طًخو حٍط٘یخٌ يوخرم ٍح يیىْي‪.‬‬
‫آهًیَکَُب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = يظٌٕ ؿُگهی) گلظّ يیٕٗى کّ آٍَیکّْخ رَآیُي حَيیّْ٘خی‬ ‫‪۳‬ـ َ‬
‫٘ظَْیّْخی رٕىِ کّ طَک ىَیخ کَىِ ٔ رَحی ػِنض ٔ آٍحيٖ رّىٌٍٔ ؿُگم‬ ‫آٌ ىٓظّ حُ رًَُْخٌ ٔ ْک َ‬
‫(آٍَیّ) کٕچ يیکَىِحَي‪ًٍٓ ،‬ی کّ ُُْٕ ْى ىٍ آيُِْٕخی ُْئیی رّػُٕحٌ یکی حُ يَحكم‬
‫َُيگی یک ُْئ طٕ‪ٛ‬یّ يیٕٗى‪.‬‬
‫گلظّ ٗي کّ ىٍ ُّٓض ُْئیی‪ُْ َْ ،‬ئ چٓخٍ يَكهّ ٍح ىٍ َُيگی رخیي ‪١‬ی کُي‪ ٔ :‬ـ ‪١‬هزّگی‬
‫ٔ آيٕهظٍ؛ ٕ ـ هخَّيُيی ٔ ٍٓیيِگی رّحْم ٔ ػیخل؛ ٖ ـ ػِنضگِیُی ىٍ ؿُگم ٔ ههٕصْخ رَحی‬
‫طًَکِ ٔ طلکَ؛ ‪ 4‬ـ طَک طؼهن کهی حُ ىَیخ ٔ حُ کٔذ يؼخٕ‪ .‬گلظّ يیٕٗى کّ َْیک حُ يظٌٕ‬
‫ٔىحیی رّیکی حُ حیٍ ىٍِْٔخ طو‪ٜ‬ی‪ ٚ‬ىحٗظّ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ چیُٖ‪ ،‬آٍَیکّْخ يو‪ ٕٜٙ‬ىٍِٔی‬
‫ص ؿُگم رٕىِ حٓض‪ .‬حیٍ َٕٗظّْخ‪ ،‬کّ ٕٓيیٍ ؿِء حُ يظٌٕ َٗٔطی رًّٗخٍ يیآیُي‪،‬‬ ‫ػِنض ىٍ ههٕ ِ‬
‫يخْیظی ٍيِگَّٕ ىحٍَي ٔ طؤیىْخی ػخٍكخَّی حُ يُخٓک ٔ يطخنذ ٔىحْخ رّىٓض يیىُْي‪ًْ .‬یٍ‬
‫َگَْٕخی ٍيِی ٔ ػَكخَی ْٔظّی حٔنیّی حٔپخَی٘خىْخ ٍح ط٘کیم ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫آٍَیکّْخ ىٍ كویوض پیٕٓضْخی رَ رَحًُّْْخ ْٔظُي‪ ،‬چُخٌکّ رَحًُّْْخ َْ یک ‪ًٟ‬یًّی‬
‫آٍَ َیکّ رخیي رخ یکی حُ ِٔىِْخ پیَٕي ىحٗظّ رخٗي‪ .‬حيخ‬ ‫یکی حُ ٔىحْخ رٕىَي‪ .‬رّحیٍ طَطیذ َْیک یخ چُي َ‬
‫ـٍٕ ِٔىِ طؼهن ىحٍَي ٔ رَحی ٓخيّ ِٔىِ ٔ حطْ َٓ َِْٔ ِٔىِ‬
‫ىٍ ٔحهغ آٍَیکّْخی يٕؿٕى كو‪ ٢‬رّ ٍْگ ِٔىِ ٔ یَ ْ‬
‫آٍَیَکّی ىٍ ىٓض َیٔض‪ .‬رخ طٕؿّ رّهَحثٍ طخٍیوی ٔ يظٍُٗخهظی ًّْی آٍَیکّْخ رخیٔظی حُ‬ ‫َ‬
‫رَحًُّْْخ يظؤهَطَ ٔ رَ طؤنیق ٕٓطَحْخ يويو رخٗي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ّبٍزوٍُب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = هٕحَیٍ ههوض ـ كکٕيضىحٍی ـ يَىوىحٍی) ػُٕحٌ کهی‬
‫حٓض کّ رَ هٕحػي ٔ حكکخو یخ يـًٕػّی هٕحَیٍ پْ حُ ىٍِٔی «ٔىح» ح‪١‬الم يٕٗٗى‪« .‬ىْخٍيخْخ‬
‫ٗخٓظَِ» ٗخهّٖ حُ حیٍ ػُٕحٌ کهٗ حٓض کّ هٕحػي‪ ،‬حكکخو ٔ هٕحَیٍ ىٍيّ ٍح ریخٌ يٗکُي‪ ،‬حُ‬
‫يٓىطَیٍ ىٍيّ ٗخٓظَِْخ يٗطٕحٌ «يًَُٕٓیظی» یخ هٕحَیٍ يُٕ ٍح َخو رَى‪.‬‬
‫ٍْروٍ‪ٓ( :‬خَٔکَیض = ٍٔحیخص يُوٕل ـ ٍیًٔخٌ)(ىٍ پخنی‪ٕٓ :‬طّ) کهًخص‬ ‫َ‬ ‫‪ ۰‬ـ ٍْروا یب‬
‫ه‪ٜ‬خٍ یخ يـًٕػّی حُ کهًخص ه‪ٜ‬خٍ حٓض کّ ىٍ هخنذ یک کظخرچّی ٍحًُْخ‪ ،‬یخ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬گٔظَىِطَ‪،‬‬
‫یک يظٍ رَحی پیَٔحٌ آثیٍ ُْئ یخ رٕىحیی طَطیذ ىحىِ ٗيِ حٓض‪ٕٓ .‬طَحْخ ٕٓيیٍ ىٓظّ حُ يظٌٕ‬
‫ُْئ‪ ،‬پْ حُ َْٗٔطیْخ ٔ ٓ ًَْْطیْخ‪ ،‬رًّٗخٍ يیآیُي‪.‬‬
‫رَّظَ يیآیي آٌگخِ کّ رّیخىٓپخٍی يلظٕیخص يظٌٕ حٔنیّی ُْئیی کّ كـى آٌ ٍُٔ رٍُّٔ‬
‫حكِحیٖ پیيح کَىِ رٕى‪ ،‬ىٕٗحٍ ٔ رهکّ َخيًکٍ گ٘ض‪ ،‬كَْیوظّگخٌ ُٓض ُْئ ىٓض رّطؤنیق‬
‫يـًٕػّْخی رَّخو ٕٓطَح ُىَي کّ ىٍ هٕى‪ ،‬ؿَِْٕی َْیک حُ َظخوْخ ٔ يکظذْخ ٍح رَّلٕی کّ‬
‫رظٕحٌ رّ هخ‪ٓ َ١‬پَى‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص يوظ‪ ٔ َٜ‬يلیي گَىآٍٔىِ رٕى‪.‬‬
‫‪١‬ی ىٍِٔی يؼیٍ‪َْ ،‬کيحو حُ يٕحى ٔ يٕ‪ٕٟ‬ػخص آيُٕٗی ُٓض ُْئ ىحٍحی ٕٓطَحی‬
‫ٔیژِی هٕى ٗي‪ .‬حیٍ يٕحٍى ػزخٍصحَي حُ‪ْٔ ََ ْٗ :‬طّ ٕٓطَحْخ‪ٗ ،‬خيم هال‪ّٛ‬ی هٕحػي يَرٕ‪ ١‬رّيَحٓى‬
‫هَرخَی ػًٕيی‪ ،‬گَْیّ ٕٓطَح‪ٗ ،‬خيم هال‪ّٛ‬ی حُ يَحٓى ٔ آىحد ٔ ٍٕٓو هخَّگی‪ ،‬ک َْهپّ ٕٓطَِ‪،‬‬
‫ٕٗنِٕ ٕٓطَْح‪،‬‬ ‫ْ‬ ‫ٗخيم ىیگَ يَحٓى ٔ آثیٍْخ‪ ،‬ىحٍيخٕٓطَح‪ ،‬کظخرچّْخی هخٌَٕ ىیُی ٔ ؿیَ ىیُی‪،‬‬
‫ىٍرَىحٍَيِی يُٓيٓی ٔ هٕحػي ٓخهض يلَحد آطٖ ٔ يخَُي آٌ‪.‬‬
‫‪ٔٓ۳۳‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫ٕٓطَح حُ َظَ نـٕی رّيؼُخی ٍیًٔخٌ حٓض‪ .‬يُظٍٕ حُ حیٍ َخوگٌحٍی‪ ،‬يوخیّٔی حیٍ هطٕ‪١‬‬
‫يظٍ رخ ٍیًٔخٌْخی حٓض کّ چیِْخ ٍح رّْى َگّ يیىحٍى‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ پْهاًَُب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = گلظخٍ پی٘یُیخٌ) رّيؼُی پخٍیُّْخ‪ ،‬کٍٓگلظّْخ؛ يـًٕػّی‬
‫حُ يٓى طَیٍ يظٌٕ يويّ ىٍ آثیٍ ُْئ ٔ آثیٍ رٕىحیی ْٔظُي؛ ىٍ حیٍ يظٌٕ َٓگٌٗض کیٓخٌ ٔ ؿٓخٌ‬
‫حُ آكَیُٖ طخ ٔیَحَی ریخٌ ٗيِ حٓض‪ًْ ،‬چُیٍ طزخٍَخيّی ٗخْخٌ‪ ،‬پٓهٕحَخٌ‪ ،‬كکیًخٌ‪ ،‬هيحیخٌ ٔ‬
‫ىیٕحٌ ىٍ آٌ آييِ حٓض‪ .‬طٕ‪ٟ‬یلخطی ىٍرخٍِی ؿٓخٌریُی‪ ،‬كهٔلّ ٔ حَيیّ٘ی ُْئ ىٍ آٌ آييِ حٓض‪.‬‬
‫َخو َگخٍَيِی ح‪ٛ‬هی حیٍ يظٌٕ ىحَٔظّ َیٔض‪ ،‬حيخ آٌ ٍح رّٔیٔیّ‪ٍٔ ،‬حیضکُُيِی يٓخرٓخٍحطخ‪َٔ ،‬زض‬
‫ىحىِحَي‪َ .‬ؤظیٍ ىٓضَٕٗظّْخی رّؿخيخَيِی پٍٕحَّْخ‪ ،‬رّىٍِٔی حيپَحطٍٕی گٕپظخ رخُيیگَىَي‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ هِبثِبهرب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = رٍِگطَیٍ پخىٗخِ ـ رٓخٍحطخی رٍِگ) يٓخرخٍحطخ یخ‬
‫ُرخٌ ٓخَٔکَیض ٔ رًَّْح ِِ‬
‫يٓخرٓخٍحطخ َٓٔىِْخی كًخٓی حُ ‪ٛ‬يِی پُـى یخ ٗ٘ى پیٖ حُ يیالى رّ ِ‬
‫ٍحيخیخَخ یکی حُ ىٔ كًخّٓی رٍِگ طخٍینِ ُْي حٓض‪ .‬يٓخرخٍحطخ ىٍ رَگیََيِی ریٖ حُ یک‪ٜ‬يِْحٍ‬
‫طًيٌ ُْي‬
‫ِ‬ ‫ریض‪ ،‬رهُيطَیٍ كًخّٓی يُظٕو ؿٓخٌ حٓض‪ .‬کّ ‪ ٔ۲‬کظخد رٔیخٍ رٍِگ يیٕٗى‪ ٔ .‬طخٍینِ‬
‫ٍح حُ آؿخُ رخُگٕ يیکُي‪َٓ .‬حیُيِی آٌ ٔیٔیّ كکیى ٔ ىحًَُ٘ي يؼَٔف حٓض کّ ػالِٔ رَ‬
‫يٓخرٓخٍحطخ ‪ ٔٓ۴‬پٍٕحَخی ىیگَ َیِ ط‪ُٜ‬یق کَىِ حٓض‪َٔٓ .‬ىِْخی يٓخرٓخٍحطخ ٍٔحٌ حٓض ٔ ىٍ آٌ‬
‫طؤػیَ ژٍكی حُ ُیزخییْخی ‪١‬زیؼض رّچ٘ى يیهٍٕى‪ .‬يٓخرخٍحطخ رّىٓظٍٕ حکزَ ٗخِ رخ َخو «ٍُوَخيّ»‬
‫رّپخٍٓی طَؿًّ ٗيِ حٓض‪ٗ .‬خُْخيّی كَىٔٓی ْى حُ َگخِ ػُٕحٌ ٔ ْى حُ َظَ يلظٕی ٔ ٍٔیکَى‬
‫طوهیي آٗکخٍی حُ يٓخرٓخرخٍحطخ رَّظَ يیٍٓي‪.‬‬
‫ٓٔ ـ هاهبیبًَُب‪ٓ( :‬خَٔکَیض = ٓلَْخی ٍحو) كًخّٓی رخٓظخَی ُْئٓظخٌ حٓض کّ طوَیزخ ً‬
‫ریٍ ٓخلْخی ٓٓ‪ 4‬پیٖ حُ يیالى طخ ٕٓٓ پْ حُ يیالى َٓٔىِ ٗيِ ٔ كخٔی ٓٓٓ‪ ٕ4‬ریض حٓض‪.‬‬
‫ٍحيخیخَخ کّ ىٍ کُخٍ يٓخرخٍحطخ‪ ،‬ىٔ يُظٕيّی رٍِگ كًخٓی ُْي ٍح رّٔؿٕى يیآٍٔى‪ٍ ،‬کٍ يًٓی‬
‫ىٍ حىریخص كًخٓی ُْي رًّٗخٍ يیٍٔى‪ .‬رَهالف يٓخرخٍحطخ‪ٍ ،‬حيخیخَخ طُٓخ رّىحٓظخٌْخی ٍُيی‬
‫ًَیپَىحُى‪ ،‬رهکّ ىٍ يیخٌ ىحٓظخٌْخ‪ ،‬رّآيُِْٕخی ىحًَُ٘يحٌ ٔ كکیًخٌ ُْيی ٔ ىیيگخِْخی كهٔلی ٔ‬
‫ىیُی يیپَىحُى‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬يـخُی‪َٓ ،‬گٌٗض ٍحو ٔآٌچّ حُ ٍهيحىْخ رََٓحٔ آييِ ٍح ٗخيم يیٕٗى‪.‬‬
‫ٔٔ ـ ٔحژِی رًٍَْ (‪ )Barahman‬حُ ٍیّ٘ی رَیّ (‪ )salck‬حٓض کّ رّيؼُخی ٍٔثیيٌ‪،‬‬
‫ٗکلظٍ ٔ رخُ ٗيٌ حٓض‪ ،‬کّ رّيؼُخی چیِی حٓض کّ حُنی يیرخٗي ٔ ریٔهلّ ىحٍحی ٍٗي ٔ ٍٔیٖ‬
‫حٓض‪ .‬گٕیخ حیٍ ٔحژِ ىٍ حرظيح رّيؼُخی «ًَخُ ٔ ىػخ» رٕىِ حٓض ىٍ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص رخ طٕؿّ رٍّیّ٘ی‬
‫يٌکٍٕ يو‪ٕٜ‬ى حُ آٌ چیِی رٕى کّ هٕى ٍح ىٍ ٓوٍ ٍٓخ ٔ ُٗیيَی ظخَْ يیٓخُى‪.‬‬
‫ٕٔ ـ ‪١‬زن رخٍٔ حٓطٍِٕحی ُْيیخٌ «یکّْ٘خ» يالُيخٌ کزَح کّ ىٍ ْیًخنیخ حُ گُؾْخی کزَح‬
‫پخٓيحٍی يیکُُي‪ .‬ؿخنزخ ً ًْخَُي حٍرخد هٕى رخ حَٔخٌْخ يَٓرخٌحَي؛ طُٓخ ُيخَی رخ آىيیخٌ رّٓظیِ رَ‬
‫يیهیَِي کّ ؿٕیخی گُؾْخی کزَح رخُٗي‪.‬‬
‫ٖٔ ـ رلبٍیوی اى گیزب‪ :‬هيیًٗطَیٍ طلخٓیَ گیظخ يظؼهن حٓض رُّٗکَِ چخٍیّ‪ ،‬ػخٍف‬
‫َخييحٍ‪ ،‬هٌَ ْ٘ظى طَٓخیٗ‪ .‬حٔ يؼظوي حٓض کّ گیظخ كویوض ٔحكي ٔ ؿخیٗ ٍح يٗآيُٕى‪ًْ .‬چُیٍ‬
‫طلخٓیَی حُ ٍحيخَٕؿخ (هٌَ یخُىِْى) ٔ يئِ (هٌَ ٓیِىِْى) حُ گیظخ ىٍ ىٓض حٓض‪ ،‬کّ رَهالف‬
‫طلخٓیَ ؿيیي‪ ،‬رخ يظٍ گیظخ يطخروض ریٖطَٖ ىحٍى‪ .‬رّػویيِی ُٗکَِ‪ ،‬گیظخ ‪َ١‬ین ؿُیخَّیٕگخ ٍح طؼهیى‬
‫يٗىْي‪ ،‬حيخ ٍحيخَٕؿخ رکظٗیٕگخ ٍح يَکِ ػوم طؼخنیى گیظخ يٗىحَي‪.‬‬
‫‪ٔٓ۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُٗکَِ ریٍ ٍٔف ٔ رًٍَْ یگخَّگٗ يٗریُي ٔ ؿٓخٌ کؼَصْخ ٍح ْٔى يًٗٗخٍى‪ .‬نٌح رکظٗ ٍح‬
‫ىٍ ىٍؿّی ىٔو هَحٍ يٗىْي ٔ آٌ ٍح ٔٓیهّی يُخٓذ رَحی کٔٗ يٗىحَي کّ ُُْٕ رٍُّٔٗٗ‬
‫(حَٗحم) ََٓیيِ ٔ ىٍ ؿٓخٌ ْٔى (يخیخ) حٓیَ حٓض‪ٕٓٗ .‬ى ػَكخَٗ‪ ،‬یگخَّگٗ رخ آٌ ًحص یگخَّ‪،‬‬
‫ػًَِی ‪َ١‬ین ؿُیخَّ (يؼَكض) حٓض‪.‬‬
‫طـيىگَحیخٌ ُْيٖ ييػٗحَي کّ ىٍ گیظخ ىػٕص رّي٘خٍکض حؿظًخػٗ ٔ ٓیخٓٗ ٍح يٗطٕحٌ‬
‫یخكض‪ .‬يو‪ٕٜٛ‬خ ٌ "ٔیٕکخَُيِ طیهک" ‪" ،‬گخَيٖ" ٔ "حٍٔٔریُي" ٔ رؼ‪ ٗ٠‬ىیگَ حُ ػهًخٖ يؼخ‪،َٛ‬‬
‫يخَُي ٍحىحکَیُ٘خٌ‪ ،‬رَ طؼخنیى گیظخ ىٍرخٍِی ػًم ٔ يؼَكض‪ ،‬ریٖ حُ ػ٘ن ٔ پَٓظٖ طؤکیي يٗکُُي‪.‬‬
‫روعوَُبی گیزب‪ :‬گیظخ‪ ،‬ىٍ حٔحهَ هٌَ ْـيِْى‪ ،‬حٔل رخٍ رّحَگهیٔٗ ٔ ٓپْ رّىیگَ‬
‫ُرخٌْخ ٖ حٍٔپخیٗ طَؿًّ ٗي ٔ يٍٕى طٕؿّ ؿَریخٌ هَحٍ گَكض‪ .‬حکٌُٕ ریٖ حُ ‪ٛ‬ي طَؿًّی‬
‫حَگهیٔٗ حُ حیٍ کظخد ىٍ ىٓض حٓض‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬حُ ‪ٛ‬خكذَظَحٌ آٌ ٍح رّػُٕحٌ «ػًینطَیٍ ٔ‬
‫رهُيطَیٍ حػَٖ کّ ىٍ ؿٓخٌ رّٔؿٕى آييِ حٓض» ٓظٕىِحَي‪ .‬ىٍ يیخٌ پخٍٓی ُرخَخٌ حرٍٕیلخٌ ریََٔٗ‬
‫َؤظیٍ کٔٗ حٓض کّ کظخد يٓخرٓخٍحطخ ٔ گیظخ ٍح ُٗخهض ٔ ىٍ کظخد يؼَٔف هٕى (طلوین يهم ُْي)‬
‫ىٍ ریٖ حُ ریٔض ؿخ‪ ،‬حُ گیظخ َوم يطهذ کَىِ حٓض‪ .‬يظٍ يٓخرٓخٍحطخ ىٍ ىٍِٔی حکزَٗخِ رّپخٍٓی‬
‫طَؿًّ ٗي‪.‬‬
‫ٔ‪ 4‬ـ ثوگياهی هواٍن کْهتهال‬
‫رٍِگطَیٍ گَىًْآیی يٌْزی ُْئحٌ طـًغ ٓخالَّی حی٘خٌ ىٍ كخٗیّی ٍٔى گُگ حٓض کّ‬
‫رٍِگطَیٍ طـًغ حَٔخٌْخ رَ ٍٔی کَِی ُيیٍ حٓض ٔ رّ‪ٛ‬ي يیهیٌٕ َلَ يیٍٓي‪ .‬يؼًٕال رّييص‬
‫ىٔ يخِ حىحيّ يییخري‪ .‬يَىو ىٍ حیٍ يَحٓى رخ ؿٔم کَىٌ ىٍ ٍٔىهخَّی گُگ آيخىِی ٍٔٔى رّههًَٔ‬
‫ٰانٓی ٔ پخکی يیَٕٗي‪ .‬چٓخٍ َٗٓ ْخٍیئحٍ‪ ،‬هللاآرخى‪َ ،‬خٓیک ٔ حٔؿخٌ ىٍ ييص رَگِحٍی يَحٓى‪،‬‬
‫يیِرخٌ ُحثَحٌ ْٔظُي‪ ،‬يَحٓى حَـخو ؿٔم ىٍ آد گُگ کّ حُ حیٍ چٓخٍ َٗٓ يیگٌٍى‪ ،‬رَگِحٍ‬
‫يیٕٗى‪ .‬حُ آد ٍٔىهخَّ يیَُٕٗي ٔ يويحٍی حُ آٌ ٍح رخ هٕى ٕٓؿخص يیرََي‪ُْ .‬ئْخ يؼظويحَي‬
‫حگَ ىٍ ُيخٌ يُخٓذ يوخٍَّی ‪ ٍٕٛ‬كهکی ىٍ ٍٔى گُگ ؿٔم کُُي‪ ،‬طًخو گُخْخٌ آٌْخ ٗٔظّ‬
‫يیٕٗى ٔ پخک يیگَىَي‪ .‬آٌْخ ىٍ يلم حط‪ٜ‬خل ىٔ ٍٔى رٍِگ گُگ ٔ ؿًُخ ؿٔم يیکُُي ٔ‬
‫يؼظويحَي ٗیذ حیٍٍٔىهخَّْخ َیِ ٓزذ حُ ریٍ ٍكظٍ گُخْخٌ يیٕٗى‪ ،‬رَّٗ‪ ١‬حیٍکّ حیٍ ؿٔم ىٍ‬
‫ُيخٌ ىٍٓض حَـخو گیَى‪.‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ «پخطخَـخنی» َٕیُٔيِی «یٕگخ ٕٓطَحّ» (‪ )Yoga sutras‬يظُی يٍٕ٘ٓ ٔ يؼظزَ ىٍ‬
‫یٕگخ يظؼهن رّ(كئى) هٌَ ‪ 4‬پیٖ حُ يیالى‪ .‬یٕگخ ٕٓطَحْخ ٗخيم ‪ٕٓ ٔ۲۶‬طَح حٓض ٔ ػُخ‪َٛ‬‬
‫ح‪ٛ‬هی طًَیٍ یٕگخ ٔ َٗف ؿِثیخص طـخٍری حٓض کّ حكَحى ىٍ ٍحِ ٔ يو‪ٜ‬ي ٍٍٔٗریُی رخ آٌ ٍٔ‬
‫رٍّٔ يیَٕٗي‪ٕٓ .‬طَحْخی پخطخَـخنی رّػُٕحٌ ىهینطَیٍ ٔ ػهًیطَیٍ يظُی حٓض کّ طخ رّكخل‬
‫ىٍرخٍِی یٕگخ َٕٗظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٔٓ۳۰‬‬ ‫كکًض پخَِىِْى‪ :‬كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي‬

‫‪ٔ۶‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــ‬
‫ُوی‬ ‫عـــْ‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ؽ‬ ‫ّ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪ٔٓ۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫ّؽلد عُْوی‬

‫ؿُظٗ کـــَى ؿـــٓخٌ ٍح ُ ٗـــکَ هـــُيیيٌ‬

‫آٌکّ آيـــٕهض يـــَح ًْچٕ ٗـــٍَ هُيیيٌ‬
‫گَچّ يٍ هٕى ُػيو ىلهٕٕ ٔهُيحٌ ُحىو‬
‫ػ٘ـــن آيـــٕهض يـــَح ٗکم ىیـگَ هُيیيٌ‬
‫رّ‪ٛ‬ـــيف يـــخَى‪ ،‬هُيو چٕ يــَح ىٍ ٗکُُي‬
‫کخٍ هخيـــخٌ رـــٕى حُ كظـــق ٔ ظلَ هُيیيٌ‬
‫«ىیٕحٌ کزیَ»‬
‫«َظخو حكٍٔ» ٔكيطٗ حٓض ىٍ ػیٍ کؼَص؛ ٔ کؼَطٗ حٓض ىٍ ػیٍ ٔكيص‪.‬‬
‫يؼُٗ آٌ «ؿَْٕی یگخَّ ٔ حػَح‪ ٝ‬گَٕخگٌٕ حٓض» یؼُی ؿَْٕ ٔحكي‪ ،‬ىٍػیٍ طؼيى‬
‫ٔحهظالف ىٍ يظخَْ ٔ طـهیخص! ًْیٍ یگخَّگی ؿَْٕی يٕؿزخص حَٔـخو ٔ پیٕٓظّگٗ‬
‫ْٕیضْخ طلض هٕحَیٍ يؼیٍ ٔ یگخَّ ٍح كَحْى آٍٔىِ حٓض‪ ،‬پْ ىَیخٖ يخ رٍّؿى طُٕع‬
‫ٔ پیچیيِگٗ ظخَْٖ‪ ،‬یک ٔحكي یگخَّ حٓض‪ .‬ىحٍحٖ چُخٌ َظى ٔ كٔخد ىهین يٗرخٗي‬
‫کّ ىٍ آٌ ًّْچیِ رّؿخٖ هٕى حٓض‪ ًٍِ َْ ،‬کخٍ هٕى ٍح حَـخو يٗىْي‪ْ ،‬یچ ًٍِٖ‬
‫ًٍحص کخثُخص‪،‬‬‫رٗهخ‪ٛ‬یّض ٔ رْٗيف ٔ َٓگَىحٌ َیٔض‪ .‬ىٍ ًْیٍ كخل طًخيٗ ّ‬
‫ؿًهّگٗ یک ْيف ٔحكي ٍح طؼویذ يٗکُُي ٔ آٌ «کًخل حٓض»‪.‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل كخکى رَآٌ يٗ‪١‬هزي طخ رّطُٕع ٔ طـییَ طٍ ىُْي‪ٍ ٔ ،‬حِ کًخل ٍح رگ٘خیُي‬
‫ىٍ ػیٍ حیٍکّ ََْٕع طزيّل ٔ طـییَ ْٕیض‪ ،‬رئٌ حهظ‪٠‬خء كکًض ‪ٗ١ ٔ ٍَٖٟٔ‬‬
‫ئیَ ‪١‬زیؼٗ حَـخو ًَٗیخري‪ .‬ىٍ پیَٕي يیطٕحٌ گلض حگَ ىٍ حػًخم کخثُخص ٔ ك‪٠‬خی‬
‫ریکَحٌ كیخص ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي <کّ هطؼخ ً ٔؿٕى ىحٍى> نِٔيخ ً ٔ رّكکى ٔكيص‬
‫ٓ‪ٔٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؿَْٕی‪ ،‬رخیي حُ حَٕحع ًْیٍ كیخص ُيیُی رخٗي‪ ،‬چٌٕ ػُخ‪ َٛ‬حٍرؼّ ٔ طَکیزخص ٔ‬
‫هٕح‪ ٙ‬آٌ ىٍ ًّْؿخ ًْیٍ حٓض کّ ْٔض؛ كو‪ ٢‬يیيخَي حیٍکّ آٌْخ ىٍ چّ يَكهّی‬
‫حُ طکخيم رخُٗي ٔ طًيٌ حی٘خٌ طخ چّ حَيحُِ ىحٍحی طويو یخ طؤهَ َٔزض رُّيیُیخٌ رخٗي‪.‬‬
‫کهیض ْٔظی ًْآُْگ ٔ يُظًخ ً ٍٔ رّکًخل يیٍٔى ٔ حیٍ رّنطق هخٌَٕ كخکى رَ‬
‫آٌ حٓض کّ هٕى رّّٓ ٔؿّ «ٔؿٕد» ‪« ،‬حيکخٌ» ٔ «حيظُخع» هخرم طزییٍ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫َظخو حكٍٔ ْیچ چیِ َیٔض کّ هخٍؽ حُ حیٍ ّٓ يوٕنّ هخرم ط‪ ٍٕٜ‬رخٗي؛ َْ آٌچّ‬
‫ٍح کّ رظٕحٌ ط‪ ٍٕٜ‬کَى یخ «ٔحؿذ» حٓض‪ ،‬یخ «يًکٍ» حٓض‪ ،‬یخ «يًظُغ»‪ .‬حیٍ ّٓ‬
‫يوٕنّ ىٍ ىحیَِی هخٌَٕ «هز‪« ٔ »ٞ‬رٔ‪ ٔ »٢‬هخػيِی «حهْ» ٔ «حَٗف» هَحٍ‬
‫يیگیََي ٔ هخرم طؼَیق يیَٕٗي‪ .‬هخٌَٕ «هز‪ٔ ٞ‬رٔ‪ »٢‬نِٔيخ ً رََٓ ىٍٔحْٗ‬
‫"‪ٍَٟٔ‬ص" ٔ "حيکخٌ" يٍٗٓي‪« .‬حيکخٌ» ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض طٔخٖٔحنطَكیٍ حٓض ٰنکٍ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص ٔ ٔؿٕد‪ ،‬كظًیض ٍح يٍٗٓخَي ٔ ظٍٕٓ ْٕیض ؿيیي ٍح هطؼٗ يٗٓخُى‪.‬‬
‫ُْگخيٗ کّ ػهم ٔػٕحيم طـییَ ٔکٔذ ْٕیض ؿيیي ىٍ رطٍ َْپيیيِ كَحْى آيي‪،‬‬
‫ىیگَگَٕٗ رّ‪ ٍٕ١‬حؿظُخدَخپٌیَ ػًهٗ يٕٗٗى؛ چُیٍ ىیگَگَٕٗ ىٍ یک کخثٍ ىٍ‬
‫ػیٍ حیٍکّ هٕى يظؤػَ حُ ػهم هخٍؿٗ حٓض‪ ،‬هَٓح ً حػَ ئظویى رَ يـًٕػّٖ يلی‪٢‬‬
‫پیَحيٌٕ هٕى يٗگٌحٍى ٔ ٍَٔي طـییَ ىٍ پيیيِْخٖ ؿخَزٗ ٍح طٔٓیم يٗکُي‪ .‬ىٍػَف‬
‫كکًخء رّحیٍ طـییَ «ػًم» ٔ رّحػَحص ٔ ٔحکُْٖخٖ ؿخَزٗ‪« ،‬ػکْحنؼًم» گلظّ‬
‫يٕٗٗى‪ .‬چُیٍ کُٖ ٔ ٔحکُٖ ىٍ يـًٕع پيیيِْخٖ ْٔظٗ‪ ،‬حُ ؿًهّ حكَحى ٔ ؿٕحيغ‬
‫حَٔخَٗ ىحٍحٖ يٕحٍى ٔي‪ٜ‬خىین ٍٍٔٗ حٓض‪.‬‬

‫ػبلن اکجو ّ ػبلن إـو‬

‫ىٍ يُطن هَآٌ ٔ حْخنٗ يؼَكض‪ْٔ ،‬ظٗ رّىٔ روٖ يُؤى حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ "ػخنى حکزَ" کّ حَٔخٌ رخٗي‪.‬‬
‫ٕ ـ "ػخنى ح‪ٛ‬ـَ" کّ ىیگَ يظخَْ ْٔظٗ ٔ يخ یًهک هيح حٓض‪.‬‬
‫ُٓشّللا» يَٗخيي‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ـ هَآٌ َلِٕٖ حػًخل هخٌَٕ رَ "ػخنى حکزَ" ٍح «‬
‫ـ ٔ حػًخل هخٌَٕ رَ "ػخنى ح‪ٛ‬ـَ" ٍح «حيَ = حيَهللا» يٗگٕیي‪.‬‬
‫"ػخنى حکزَ" ًٔ ٓخكظخٌ حٓض‪ ٔ )ٔ(.‬ؿخيغ ‪ٛ‬لخص ًّْٖ يٕؿٕىحص رخٗي‪:‬‬
‫ُٓشّللا»‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ٔ ـ ٓخكض ٍكًُٗ؛ ٗخيم حٍحىِ‪ ،‬حهظیخٍ‪ ،‬ػوم ‪ ...‬ح ّيخ ىٍ کًُي «‬
‫ٔ‪ٔٓ۶‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫ٕ ـ ٓخكض رٓیًٗ؛ ٗخيم ٕٗٓحص ٔ ؿَحیِ‪ :‬ىٍ حیٍ "ٓخكض" ‪ٛ‬لخص رَؿٔظّ ٔ‬
‫ٍكظخٍ ؿَیِٖ ًّْٖ كیٕحَخص یکؿخ ؿًغحَي‪ .‬ىٍ ًْیٍ كخل حُ َْ يخىِٖ يؼيَٗ‬
‫حيَّللا حٓض‪».‬‬
‫ّ‬ ‫يٕؿٕى ىٍ ‪١‬زیؼض ىٍ کخنزي حٔ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حیٍ ٓخكض ىٍ کًُي «‬
‫رّپُيحٗض حْم يؼَكض حَٔخٌ ٔحهؼٗ یخ "هٕى كویوٗ" ًْخٌ ٓخكض ٍكًُٗ حٓض‪.‬‬
‫ٔ َلْ رٓیًٗ رخ "هٕى كویوٗ" ریگخَّ حٓض‪ )ٕ(.‬يیخٌ آٌ ىٔ کٖيکٖ ىحیًٗ ؿَیخٌ‬
‫"ُٓشّللا" حٓض کّ َْىٔ‬‫ّ‬ ‫"حيَّللا" ٔ‬
‫ّ‬ ‫ي٘یشّللا» هيٍ ؿخيغ ریٍ ىٔيوٕنّٖ‬ ‫ّ‬ ‫ىحٍى‪« )ٖ(.‬‬
‫ػخنى ٍح رّْى يظ‪ٜ‬م يٗکُي‪ .‬کظذ يويّ يًهٕ حُ هِ‪ ٔ ٜٚ‬كکخیخطٗ حٓض کّ َْکيحو‬
‫ُٓشّللا» ىٍ حىٔحٍ يوظهق َُيگٗ رَ٘ يٗرخٗي‪ .‬ىػٕص رّٓیَ آكخم‬ ‫ّ‬ ‫كخکٗ حُ حؿَحٖ «‬
‫ٔ طٕؿّ َٔزض رَّٓگٌٗض پی٘یُیخٌ (يطخنؼّٖ طخٍین ٔ َٓگٌٗض حهٕحو ٔ طًيٌْخ)‬
‫ُٓشّللا‪».‬‬
‫ّ‬ ‫يٍٕى ٓلخٍٕ حکیي هَآٌ حٓض‪ .‬حُحیٍ رخرض حَٔخٌ آُحى حٓض‪ٔ ،‬نٗ ىٍ کًُي «‬
‫ح ّيخ ىٍ يٍٕى ػخنى ‪ٛ‬ـیَ‪ ،‬ىٍ ‪ ٔ۳۲‬آیّ حُ هَآٌ يـیي رّٓهطّٖ يطهن ٔ‬
‫راليُخُع هيح رَکم ػخنى ٔؿٕى ط‪َٜ‬یق ٗيِ حٓض‪ .‬حكٌِٔ رَآٌ‪َ ،‬کخطٗ يخَُي‪« :‬نّ‬
‫ًٕٔحص ٔحالٍ‪ 4۰ »ٝ‬رخٍ‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع «يخنک حنًهک» ‪ ٖ4‬رخٍ‪« ،‬يیَحع‬ ‫يهک حن ّ‬
‫ًٕٔحص ٔحالٍ‪ ۲ »ٝ‬رخٍ‪ٍٔ« ،‬ػش حالٍ‪ ۴ »ٝ‬رخٍ‪ٍ« ،‬دّ حنؼخنًیٍ» ٕ‪ 4‬رخٍ‪ٍ« ،‬دّ‬ ‫حن ّ‬
‫ًٕٔحص ٔحالٍ‪ ٖٔ »ٝ‬رخٍ ىٍ هَآٌ َٗیق آييِ حٓض‪ .‬حیٍ‬ ‫حنؼَٕ» ‪ ۶‬رخٍ‪ٍ« ،‬دّ حن ّ‬
‫رئٌ حكظٔخد آٌگَِٔ کؼیَٖ حُ آیخص َٗیلّ حٓض کّ رخ ػُخٔیٍ‪ًٔ" :‬حنـالل"‪،‬‬
‫حنَكًش"‪ًٔ" ،‬حنُّؼًش"‪ٔ...‬حٍى ٗيِ حٓض‪.‬‬ ‫حنؼِس"‪ّ ًٖ" ،‬‬ ‫"ًٔحنَكًش"‪ّ ًٖ" ،‬‬ ‫ّ‬ ‫"ًٔحنل‪٠‬م"‪،‬‬
‫ٍٍٔٗ حٓض کّ يخنکیض هيح رَ ػخنى ْٔظٗ حُ ُٓن يخنکیض حَٔخٌ رّيخ یًهک‬
‫هٕى َیٔض‪ .‬طؤکیي کظخد يويّ رَ «طٔهّ‪ ٢‬کخيم ًحص حهيّ ٍرٕرٗ رَکم ًٔحص ْٔظٗ»‬
‫ًٍحص ٔؿٕى حُ هٕحَیٍ يٕ‪ٕٟ‬ػّ حٓض‪ًْ .‬یٍ هٕحَیٍ‬ ‫ًْخَخ طؤکیي رَطوطَٗخپٌیَٖ ّ‬
‫حٓض کّ ؿٓخٌ يظکؼَّ ٍح ٔحكي ٔ یکپخٍچّ يًَٗخیي ٔ طـهیّخص آٌٍح حُ ٔكيص رّکؼَص‬
‫ٔ رَػکْ يًکٍ يٗٓخُى‪ .‬حیٍ يطهذ حُ آٌؿخ رّىٓض يٗآیي کّ ًحص هيٓٗ ىٍ ؿخٖ‬
‫ؿخٖ هَآٌ کَیى رّریخٌ «حيَ» هخ‪١‬غ ٔ طؼییٍ کُُيِٖ هٕیٖ پَىحهظّ ٔ كَيٕىِ حٓض‪:‬‬
‫«يُل‪َٜ‬ح ً ٔ هطؼخ ً ىٓظٍٕ يخ رَحٖ َْپيیيِ‪َْ ،‬چّ رخٗي ًْخٌ يٕٗٗى‪:‬‬
‫ٌٕ‪»4ٓ :ٔ۶ ،‬‬‫ک ُ‬ ‫َیءٍ ِاًَح أ َ ٍَ ْىََخُِ أ َ ٌْ ََوُٕ َل نَُّ ُک ٍْ كَ َی ُ‬
‫= « ِاََ ًَخ هَ ْٕنَُُخ ِن٘ ْ‬
‫ٕال‪ = 4۰ :4 ،‬حيَ هيح رَآٍٔىِ ٗيِ حٓض‪».‬‬ ‫* « َٔکَخٌَ أ َ ْي َُ َ‬
‫ّللاِ َي ْلؼُ ً‬
‫ٍٕ‪ ًّْٖ = ٔٓ۲ :ٖ ،‬حيٍٕ رّهيح رَ يٗگَىى‪».‬‬ ‫ّللاِ ط ُ َْ َؿ ُغ ْحْل ُ ُي ُ‬
‫* « َٔ ِانَٗ َ‬
‫* «هُ ْم اِ ٌَ ْحْل َ ْي ََ ُکهَُّ ِ َّللِ‪ = ٔ۳4 :ٖ ،‬رگٕ طًخو حيٍٕ يو‪ً ٕٜٙ‬حص كن حٓض‪».‬‬
‫ٕ‪ٔٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آیخطٗ حُ حیٍ ىٓض ىٍ هَآٌ يـیي آٌهيٍ كَحٔحٌ ٔ يلکى حٓض کّ حَٔخٌ گًخٌ‬
‫يٗکُي کهًّٖ «آيَ» ًْخٌ «حٓى ؿخيغ كن» رخٗي؛ ُیَح آؿخُ ٔ حَـخو ْٔظٗ يُٕ‪١‬‬
‫رّحيَ حٔ حٓض ٔ َْآٌچّ «ْٔض» ؿًهّ يل‪ٕٜ‬ل حيَ حٔ يٗرخٗي‪ .‬رئٌ «حيَ حٔ»‬
‫ْیچ چیِ ًَٗطٕحَي يٕؿٕى رخٗي ٔ ىٔحو آٍٔى‪.‬‬
‫ىًٍْیٍؿخ حٓض کّ حيَ رّىٔ ٗؼزّيُؤى يٕٗٗى‪:‬‬
‫ٔ ـ حيَ رخ‪ٗ = ُٗ١‬جٌٕ ٔ نٕحكن‪« :‬هم حن َّٔف يٍ حيَ ٍرّٗ‪».‬‬
‫حيَّللا يلؼٕالً‪».‬‬
‫ّ‬ ‫ٕ ـ حيَ ظخَْٖ = رَُٔ ٔ کًٌٕ‪ٔ« :‬کخٌ‬
‫"ٍٔف" ىٍ يُطن ؿًٔخَیخٌ ػزخٍص حُ "كیخص يظؼخٍف" رخٗي؛ ح ّيخ ىٍ يُطن‬
‫ػًین يؼُٕٖ رّيلٕٓو هخٌَٕ َخكٌ رَ کم کخثُخص ٔ يًکُخص گَكظّ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫يـًٕع‪ ،‬کهًّٖ "حيَ" ٔ ي٘ظوخص آٌ ‪ ٔ۴۴‬يَطزّ ىٍ هَآٌ کَیى طکَحٍ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٍٕ» ٕ‪ ۳‬يَطزّآييِ حٓض‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع «هٕحٓض ٔ‬ ‫ّللاِ ط ُ َْ َؿ ُغ ْحْل ُ ُي ُ‬
‫طُٓخ َکظّٖ « َٔ ِانَٗ َ‬
‫ي٘یّض حٔ» کّ ًْخٌ ػزخٍص حُهَٖ حيَ يٗرخٗي‪ ٔٓٔ ،‬يَطزّ ریخٌ ٗيِ حٓض‪ .‬رخُ ْى‬
‫حیٍ ریخٌ طًخيٗ يوٕنّٖ "حيَ" َیٔض‪ ،‬رهکّ َٓحَٓ هَآٌ حُ «د» طخ «ّ» هٕى‬
‫يل‪ٕٜ‬ل حيَ ٔ ریخٌ طلوّن "حيَ" حٓض‪ .‬پْ ىٍ حیٍ «کُّٓ ٍرخ‪ َْ »١‬آٌچّ ٍح کّ‬
‫حىٍحک ٔ ط‪ ٍٕٜ‬يٗکُیى‪ ،‬ؿًهّگٗ طؼیٍُّ حيَ ٔ طخرغ حيَ يٗرخٗي ٔ ىیگَ ْیچ!‬
‫گٔظَىِگٗ ٔ َلًٕ «حيَ» رَ حٍکخٌ ْٔظی چُخٌ حٓض کّ گَْٔٗ حُ حٍرخد‬
‫كکًض رَحٖ "حيَ" ػخنى يـِٖ هخثمحَي‪ ،‬آٌٍح حُ رؼي ُيخَٗ يويو رَ طؼیٍُّ حٗیخء‬
‫يٗىحَُي‪ .‬آٌْخ رخ حٓظُخى رّآیّٖ َٗیلّٖ «أ َ َال نَُّ ْحنو َْه ُن َٔ ْحْل َ ْي َُ‪ »۳4 :۰ ،‬هخثم رّىكؼٗ‬
‫حنَٔفِ ۖ‬
‫ػ ٍِ ُّ‬‫ک َ‬ ‫ٔ حَوطخػٗ رٕىٌ حيَ ٗيِحَي‪ْ .‬ىچُیٍ آیخص َٗیلّٖ يخَُي‪َ َٔ « :‬یْٔؤَنََُٕ َ‬
‫یال‪»۴۳ :ٔ۰ ،‬‬ ‫حنَٔ ُف ِي ٍْ أ َ ْي َِ ٍَ ِرّی َٔ َيخ أُٔطِیظُى ِ ّيٍَ ْحن ِؼ ْه ِى اِ َال هَ ِه ً‬
‫هُ ِم ُّ‬
‫ک‪َٔ « ٔ »ٖٓ :ٕ ،‬أَیَ ْيََخُِ ِر َُٔفِ ْحنوُي ُِّ‪:ٕ ،‬‬ ‫ِّّ نَ َ‬ ‫ک ََُٔوَي ُ‬ ‫ٔ « َََٔلْ ٍُ َُ َ‬
‫ٔزِّ ُق ِر َل ًْ ِي َ‬
‫ٗيِیيُ ْحنوُ َٕ ٰٖ‪:۳ٖ ،‬‬
‫ػهَ ًَُّ َ‬ ‫ک‪َ « ٔ »ٕٔٓ :ٔ۶ ،‬‬ ‫ٖ‪« ٔ »ٕ۳‬هُ ْم َ ََِنَُّ ٍُٔ ُف ْحنوُي ُِّ ِيٍ ٍَ ِرّ َ‬
‫‪ٍ »۳‬ح ىنیم رَٔؿٕى يٕؿٕىحص هيٓٗ ٔ ٍَٕحَٗ ئظوَ ىٍ آٌ ػخنى حيَ گَكظّحَي‪ .‬کّ‬
‫ػُيحنِٔو‪ ،‬يطخرن رخ ىٓظٍٕ رّػخنى ػیٍ َِٔل يیکُُي‪ ،‬پْ حُحَـخو يؤيٍٕیض‪ ،‬كٍٕح ً‬ ‫ّ‬
‫رّؿخیگخِ ح‪ٛ‬هٗ هٕى ىًٍْخٌ ػخنى "حيَ" رخُ يٗگَىَي!‬
‫ٗخیي رظٕحٌ گلض‪ :‬چُیٍ رَىحٗظٗ حُ يوٕالطٗ "حيَ" ٔ"ههن" هزم حُ َْچیِ‬
‫َ٘خَگَ طهوٗ «حیٔظخطیک» حُ يوٕنّٖ «ههن» حٓض‪ .‬رّحیٍ يؼُٗ کّ کخٍ "ههن" ٍح‬
‫َیِ طٕأو رخ یک ػًم آكَیُٖ ىكؼٗ ٔ حَـخو ٗيِ ريحَُي ٔ «يوهٕم» ٍح ٓخکٍ ٔ ػخٍٖ‬
‫حُ َْگَّٕ طلٕل ٔ كَکض رّٕٖٓ ْيف ٔ يو‪ٕٜ‬ى يؼیٍ پُيحٍَي‪.‬‬
‫ٖ‪ٔٓ۶‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫حیٍَکظّ رّح‪ٟ‬خكّٖ حیٍکّ «يٕؿٕىحص هيٓٗ ٔ ٍَٕٖ هٕى حُ ُيَِٖ يوهٕم‬

‫رخُٗي» طهوٗ كٕم ٍح هيّٗىحٍ يٗکُي‪ .‬چُخٌ پُيحٗض حٓطٍِٕحٖ‪ ،‬ػخنى ْٔظٗ ٍح‬
‫رّ‪١‬زوخص يـِٖ طؤیى ًَٕىِ ٔ «طؼيّى ػخنى» ٍح طزهیؾ يًَٗخیي‪ .‬چُخٌکّ رَهٗ (يطخرن‬
‫پُيحٗض هٕى) طؼزیَ رّ«ػٕحنى» يٗکُُي‪ .‬گٕیخ گلظّ ٕٗى‪« :‬ىَیخْخ»‪ْٔ« ،‬ظْٗخ»‪،‬‬
‫«ؿٓخٌْخ» ‪ ...‬حُ ًْیٍؿخ ؿٓخٌریُٗ طلَیوّ ٔ ط٘ظض ٗکم يٗگیَى کّ هطخٖ يل‪ٞ‬‬
‫حٓض‪ .‬يؼم حیٍکّ يخ یک حٍگخَیٔى ٔحكي ٍح (کّ رخنطزغ ىحٍحٖ حؿِحٖ يوظهق حٓض)‬
‫ىٍ َظَ رگیَیى‪ٓ ،‬پْ رَحٖ حؿِحی آٌ‪ ،‬يٕؿٕىیض ئظوم هخثم ٕٗیى‪ ،‬يؼالً ىٍ يٍٕى‬
‫حَٔخٌ چ٘ى حٔ ٍح کخثٍ ئظوم ٔ ؿيحگخَّ كٔخد کُیى‪ ،‬ههذ ؿيح‪ ،‬پخ ؿيح ‪ ...‬كخل آٌکّ‬
‫كویوض چُیٍ َیٔض؛ ًّْٖ آٌ حؿِحء رخْى ٔؿٕى یک حَٔخٌ ٍح ط٘کیم يٗىُْي‪ .‬ػخنى‬
‫ْٔظٗ ىهیوخ ً ًْیٍگَّٕ حٓض‪.‬‬
‫ػخنى یکٗ حٓض‪ ،‬ح ّيخ رخ ْٕیضْخٖ يظکؼَّ‪ًْ .‬خٌ «ٔكيص ىٍ ػیٍ کؼَص» ٔ‬
‫«کؼَص ىٍ ػیٍ ٔكيص»‪ًْ .‬یٍ ٔیژِگٗ «کؼَص ٔ ٔكيص» حٓض کّ رّيخ حؿخُِ‬
‫ٔٗ‪ ،‬يلخْیًٗ چٌٕ‪ :‬ػخنى حَٔخٌ‪،‬‬ ‫يٗىْي طخ ػَكخ ً ٔ رُخ رّ‪ٍَٟٔ‬ص ریخَٗ ٔ طـخٍد ك ّ‬
‫ػخنى كیٕحٌ‪ ،‬ػخنى گیخْخٌ‪ ،‬ػخنى حؿٔخو‪ ،‬ػخنى حٍٔحف ‪ٟٔ ...‬غ گَىى ٔ گََّ ح‪ٛ‬م رَ‬
‫«ٔكيص كویوی» يٗرخٗي چٌٕ َْؿِء رّؿِء ىیگَ ٔحرٔظّ حٓض‪ ،‬یخ رّطؼزیَ ىیگَ‬
‫َْ ػخنًی رّػخنى ىیگَ يظ‪ٜ‬م حٓض ٔ حیٍ حط‪ٜ‬خل حُ ؿٓض ‪ٍَٟٔ‬ص هٕحو ٔ ىٔحو‬
‫حٓض‪ٔ .‬كيص ىٍئیَ ٔ یگخَّگی ىٍْيف َیِ هخٌَٕ َخكٌ رَ ًّْ حؿِحی ْٔظی حٓض‪.‬‬
‫حكظًخالً رظٕحٌ رَحٖ "حيَ" طوييٗ َٔزض رّ"ههن" هخثم ٗي‪ٰ ،‬نکٍ حیٍ طويو ٔ طؤهَ‬
‫يـِٖ‪ .‬يؼالً ىٍ رطٍ ك‪ٜ‬م ُئظخٌ‪ ،‬حيَ ك‪ٜ‬م‬ ‫ّ‬ ‫ىٍ حيظيحى ُيخٌ رخٗي‪ َّ ،‬ىٍ ػٕحنى‬
‫رٓخٍ ؿخٍٖ حٓض‪ .‬ىٍػُلٕحٌ ؿٕحَٗ‪ ،‬حيَ پیَٖ ؿخٍٖ حٓض‪ ...‬حیٍ يٕحٍى ؿًهّگٗ‬
‫طٔهٔم یک كَحیُي حٓض کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص كخىػخص ؿهِٕ يٗکُي‪ .‬رخ ٔهٕع ًْیٍ كخىػخص‬
‫حٓض کّ ًّْٖ ػخنى نلظّ رّنلظّ‪ َٕ ،‬رَّٕ ىٍظٍٕٓ ىحیًٗ حٓض‪ْٔ .‬ظٗ ىٍ "ُيخٌ"‬
‫ٓیَ يٗکُي "ُيخٌ" ٍٔف ْٔظٗ حٓض‪ً .‬حص «ُيخٌ» کّ ٔحكيٖ ئظًَ ٔ ؿیَ هخرم‬
‫طـِیّ حٓض‪ ًّْٖ ،‬آٌ هطؼخص ٍح رّْى پیَٕي ىحىِ ٔ حُ آٌْخ یک « ُکم» يٗٓخُى‪.‬‬
‫حیٍؿخ حٓض کًّّْٖ يَحكم ْٕٔیضْخ رّیگخَّگٗؿیَهخرم طلکیک يٍُٗٓي‪.‬‬

‫ٔكيص‪ ،‬یخ طالُو "حيَ" ٔ "هخٌَٕ" َیِ َکظّٖ ىیگَ حٓض کّ ؿلهض حُ آٌ يُظؾ‬
‫رّگٔٔظّگٗ حٍگخَیٔى ْٔظٗ يٗگَىى‪ .‬طهوٗ «ىیُخيیک» حُ ٍَٔي کخٍ ْٔظٗ َیِ رّيخ‬
‫يٗ گٕیي‪ :‬يـًٕع ػخنى ْٔظٗ یک کهت رٍِگ حٓض‪ ،‬حیٍ کهٗ ىٍ طًخيیض هٕى ىو رّىو‬
‫‪ٔٓ۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ كخل َٕ ٗيٌ ٔ ههن ؿيیي حٓض‪ ،‬حیٍ ىیيگخِ رّيخ يٗآيُٕى کّ ًَٗطٕحَي ْىُيخٌ‪،‬‬
‫ىٔ‪ ،‬یخ چُي ػخنى ىٍػَ‪ ٝ‬یکىیگَ يٕؿٕى رخٗي‪ .‬آٌچّ طکؼَ ٔ طُٕع يًَٗخیي يَحطذ‬
‫«ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق» ٔؿٕىٖ حٓض کّ ؿًهّگٗ ىٍ ىحیَِٖ رٍِگ "حيکخٌ" ؿخٖ ىحٍَي‪.‬‬
‫گلظیى طًخو حؿِحء ٔ يَحطذ «حيکخٌ» ىحٍحٖ پیَٕي ػًین ٔ حٍگخَیک رخ یکىیگَ‬
‫ْٔظُي ٔ يکًم ْى يٗرخُٗي؛ رّحیٍ يٗگٕثیى‪« :‬طٕكیي ىٍ ػیُیض ْٔظٗ»‪.‬‬
‫طٕكیي طُٓخ رّحیٍ يؼُٗ َیٔض کّ هيح یک حٓض ٔ ىٔ َیٔض! رهکّ ىٍ كویوض‬
‫حػظوخى ىحٍیى کّ «ْٔظٗ یک يـًٕػّٖ رٓى پیٕٓظّ يٗرخٗي‪».‬‬
‫رخ حیٍ ریخٌ رخُْى ًْخٌ پَٖٓ کُّٓ طزخٍُ يٗکُي‪:‬‬
‫‪« -‬ىٍ حیٍ ٔكيص کم‪ ،‬ؿخیگخِ هيح ىٍ کـخ هَحٍ ىحٍى؟»‬
‫= پخٓن ًْخٌ حٓض کّ هزالً گٌٗض‪ً« :‬حص رٗچٌٕ ىٍ ػیٍ حیٍکّ ىحهم ىحیَِٖ‬
‫رٍِگ ْٔظٗ هَحٍ يٗگیَى رّٓزذ حیٍکّ «ٔحؿذحنٕؿٕى رخنٌّحص» ‪« ،‬رخنظًّخو» ٔ‬
‫« ِنهظًّخو» حٓض؛ ٔ رخُ رّٓزذ حیٍکّ «يخنک حنًهک» حٓض؛ رًَّْچیِ حكخ‪ّ١‬ی کخيم‬
‫ىحٍى؛ ًّْٖ ٔؿٕى حُ حٔ َ٘ؤص يٗگیَى ٔ يـيّىح ً رّ‪ٍٕٛ‬ص یک "کهٗ" رّحٔ‬
‫رَيٗگَىى ٔ رخ آٌ "کم" پیَٕي يٗهٍٕى ٔ يظلي يیگَىى‪ .‬ىٍ حیٍؿخ ىٔ "کم" رخْى‬
‫طوخرم‪ ،‬یخ طٕحٌُ ًَٗکُُي‪ ،‬رهکّ "کهٗ" ىٍ "کم" حىؿخو يٕٗٗى‪ ،‬یؼُی ًّْ چیِ حُ حٔ‬
‫ىٔحٍ ٍح‬
‫آؿخُ يییخري‪ ،‬رّحٔ هظى يٕٗٗى ٔ ىٔرخٍِ حُ حٔ َٗٔع يٕٗٗى؛ حیٍ گَىٕ ّ‬
‫طکَحٍ َیٔض‪ ،‬يؼخل گَىٕ ٗذ ٔ ٍُٔ کّ َْ ٍُٔ‪ ٍُٔ ،‬ىیگَی حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ًْخٌ كخل ًحص رخٍٖ كَحطَ حُ ىحیَِٖ ْٔظٗ حٓض چٌٕ «يزيحءحنًزخىٖ» ٔ‬
‫پيیي آٍَٔيِٖ آٌ حٓض‪ .‬حُ یک ‪َ١‬ف «رَّْچّ رُگَیى ػکْ ٍم حٔ حٓض» حُ ىیگَ‬
‫ٕٓ حٔ يُِِ حُ يـخَٔش رخ يوهٕم حٓض ٔ رخ ْیچ چیِ هخرم هیخّ َظٕحَي رٕى‪ .‬رّيل‪ٗ٠‬‬
‫کّ هيح ٍح رخ چیِٖ هیخّ کُیى‪ ،‬ىیگَ حُ حنْٕیض هخٍؽ يٕٗٗى‪ .‬ىٍ آٌ‪ٍٕٛ‬ص حٔ‬
‫ىیگَ هيح َیٔض‪ًْ ،‬خٌچیِٖ حٓض کّ رخًْخٌ ه‪ٕٜٛ‬یض يُٗٗخٓیًٖ‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ ىٍ ْیچ ؿخ َظٕحٌ حٔ ٍح ىیي‪ .‬ىٍػیٍكخل ىٍ ًّْ ؿخ رخیي حٔ ٍح ىیي‪ .‬حٔ‬
‫ىٍ "آٌ ٔحكي" ىٍ ًّْؿخ ك‪ ٍٕ٠‬آَٗ ٔ رخنلؼم ىحٍى‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل ىٍ ْیچ ؿخ‬
‫َیٔض‪ .‬یخ گلظّ ٕٗى‪ًّْ« :‬چیِ هيح حٓض‪ ،‬ىٍ ػیٍ حیٍکّ ْیچچیِ هيح َیٔض»‪ .‬پْ حٔ‬
‫چیِٖ ریٍ «ًّْچیِ» ٔ «ْیچچیِ» یخ «ْٔض ٔ َیٔض» یخ «پیيح ٔ پُٓخٌ» حٓض‪)4(.‬‬
‫رًَْیٍ يزُخ حٓض کّ ًٗخٍی حُ كکًخء يُکَ ٔ‪ٟ‬غ حٓى رَحٖ ًحص حنٓٗ‬
‫ٗيِحَي؛ چّ حٓى رَ يخْیض يظؼیٍّ‪ ،‬يلئى ٔ هخرم طؼَیق حٓض کّ حُ نٕحُو َخوگٌحٍی‪،‬‬
‫ٔؿٕى ئ ًّت يظؼیٍّ حٓض طخ حٔ ٍح حُ ٓخیَ حًٓخء ٔ ًٔحص يظًیِ ًَخیي‪ .‬یؼُی طکؼَ ٔ‬
‫‪ٔٓ۶۳‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫طُٕع ٔ چُيگخَّگی يخْیخص حُ نٕحُو حٓىگٌحٍی حٓض؛ چَح کّ حَگیِِ ىٍ ٔ‪ٟ‬غ نلع‪،‬‬
‫حٗخٍِ رّيخْیخص يظًیِ ىحٍى‪ٔ .‬هظی َخو هخ‪ٛ‬ی رَحی ًحص حنْٕی هخیم ٕٗیى‪ ،‬یؼُی کّ‬
‫رَحی حٔ يخْیض يلئى هخیم ٗيِ ٔ حٔ ٍح ىٍ ػَ‪ ٝ‬ىیگَ ًٔحص ٔ يخْیخص هَحٍ‬
‫ىحىِحیى‪ ،‬يخَُي حیٍکّ يیگٕثیى حیٍ ُیي حٓض‪ ،‬آٌ ػًَ حٓض‪ ،‬حیٍ کزٕطَ حٓض‪ ،‬آٌ‬
‫‪١‬خّٔٔ حٓض‪ ،‬حیٍ کِٕ حٓض‪ ،‬آٌ ىٍیخ حٓض ‪ ...‬كخلآٌکّ ًحص هيٓی يزَی حُ ؿًیغ‬
‫حیٍ طؼیُخص حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ كخیيِ ٔ حيکخَی ىٍ ٔ‪ٟ‬غ نلع رَحٖ ًحص ط‪ًَٕٗٗ ٍٕٜ‬ى‬
‫حنظخْ َُِ َٔ ْحنزَ ِ‬
‫خ‪ »ٍُ ١‬حٓض‪.‬‬ ‫حآله َُ َٔ َ‬ ‫چٌٕ حٔ «نیْ کًؼهّ ٗیء» حٓض؛ « ُْ َٕ َ‬
‫حْلٔ ُل َٔ ِ‬
‫رخ حیٍ ریخٌ رّٓئحل يٓى‬ ‫کیلیذ ًظبم هاثطَ‪:‬‬
‫ىٍ ه‪َ« ٕٜٙ‬ظخو ٍحرطّ» يیٍٓیى؛ ٍحرطّ ریٍ كن ٔ ههن ٍح چگَّٕ يیطٕحٌ‬
‫طزییٍ کَى؟ ٔ رّچّ چیِٖ يٗطٕحٌ ط٘زیّ ًَٕى؟‬
‫= ػخنى ػًَِٖ حٍحىِٖ آگخْخَّ ٔ هالهّٖ آكَیيِگخٍ حٓض؛ آكَیيِگخٍٖ کّ‬
‫ػًهٖ ػهٗ حالط‪ٜ‬خل پْ حُ ههوض ػخنى َیِ ىٔحو ىحٍى‪ .‬ي٘یّض ٔ حٍحىِ ٔ ػهى‪ٛ ،‬لخص‬
‫حريٖ ك‪َ٠‬ص رخٍٖ حٓض کّ ىٍ پيیيِْخ طـهّی يٗکُي ٔ ىٍ يٕحٍى ه‪ ٔ ٕٜٗٛ‬كَىٖ‬
‫َیِ ظخَْ يٕٗٗى‪ .‬حٍحىِ ٔ ػهى پٍَٔىگخٍ ًّْٖ پيیيِْخ ٍح ؿِء رّؿِء ٔ كَى رّكَى‬
‫ىٍ رَ يٗگیَى ٔ ىٍػیٍكخل ٔكيص يخْٕٖ هٕیٖ ٍح حُ ىٓض ًَٗىْي‪ .‬هيحَٔي‬
‫ىحٍحٖ ‪ٛ‬لخص رٔیخٍ حٓض؛ ٔنٗ رٔیخٍٖ ‪ٛ‬لخص يخَغ حُ ٔكيص ؿَْٕ حٔ ًَٗگَىى؛‬
‫َلْ آىيٗ ؿَْٕٖ حٓض ٍٔكخَٗ ٔ يلظٕحٖ حَؼکخٓٗ حُ ىٍهُ٘يِگٗ ؿَْٕ ٰانٓی؛‬
‫رَحٖ ٍٔف یخ َلْ ًَٗ طٕحٌ حرؼخى ٔ یخ يکخَٗ كَ‪ ٝ‬کَى‪ َّ ،‬ىٌٍٔ ؿٔى حٓض ٔ َّ‬
‫ریٌَٔ حُ ؿٔى‪ .‬رًّْیٍ ٓیخم «َظخو ٍحرطّ» ٍح يیطٕحٌ رٍّٔف ٔ ؿٔى ط٘زیّ ًَٕى‪.‬‬
‫َلْ یخ ٍٔف رّػخنى ٍٔكخَٗ طؼهن ىحٍى‪ َّ ،‬ػخنى يلٕٔٓخص ٔ يخىیخص‪١ .‬زیؼض‬
‫َلْ یخ ٍٔف آىيٗ رخ ‪١‬زیؼض ٍٔف ٰانٓی یکٗ حٓض‪ٍٔ ،‬ف آىيٗ ؿهِٕی حُ ٍٔف ٰانٓی‬
‫حٓض ٔ حُ نلخظ کیلیخص ٔ حكؼخل هٕیٖ رخ ٍٔف ٰانٓی یگخَّگی ىحٍى‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ‬
‫هخىٍ رُّٗخهض هٕی٘ظٍ ٔ ُٗخهض آكَیيِگخٍ هٕیٖ حٓض‪ًْ .‬یٍ حٓض يؼُی كيیغ‬
‫«يٍ ػَف َلّٔ كوي ػَف ٍرّ»‪.‬‬

‫هزلّلْژٓ ّ إْل كهٍذاًلیْٔ‬

‫ىٍ ٕٔ حپَیم ٓخل ٔ‪« ٔ۲۶‬یٍٕٖ گخگخٍیٍ» َؤظیٍ حَٔخٌ ك‪٠‬خءٍَٕى حُ حطلخى‬
‫ؿًخْیَ ٍٕٖٗٔ ٓخرن رٕى کّ ٕٓحٍ رَٓلیُّٖ هٕى کَِٖ ُيیٍ ٍح ىٍٔ ُى؛ حٔ ىٍ‬
‫رخُگ٘ض حُ حیٍ ٓلَ طخٍیوٗ حػالو کَى‪" :‬هيح ٔؿٕى َيحٍى" ُیَح ٖٔ هيح ٍح حُ‬
‫‪ٔٓ۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پُـَِ ٖ کٕچک ك‪٠‬خپیًخیٖ َيیيِ رٕى! حنزظّ؛ حگَ حٔ ‪ ٗ١‬حیٍ ٓلَ هيح ٍح يٗىیي‪،‬‬
‫يخیّٖ ٗگلظٗ يٗٗي‪ُ ،‬یَح يظيٖ کّ حٔ رَحٖ ٍإیض هيح رَگِیيِ رٕى‪ ،‬ؿه‪ ٢‬رٕى‪.‬‬
‫ٔهظٗ ٍٕٔ ؿه‪ ٢‬رخٗي‪َ ،‬ظیـّ نِٔيخ ً ؿه‪ ٢‬حٓض‪ .‬كو‪ ٢‬حطوخً ٍٕٔ ‪ٛ‬لیق ٔ کخٍآيي‬
‫رّيخ حيکخٌ يٗىْي طخ حُ ‪َ١‬ین طـِیّ ٔ طلهیم ي٘خْيحص‪ ،‬هٕحَیٍ كخکى رَػخنى ْٔظٗ‬
‫ٍح ىٍ كي َٔزیض حىٍحک ًَخثیى‪ .‬ىٍ حیٍ يیخٌ «حكٔخّ» ٔ «طؼوم» ىٔ رخل يخ ٍح‬
‫ط٘کیم يٗىُْي کّ ي٘ظَکخ ً رّههًَٔ «حىٍحک» يٍٗٓخَُي‪ .‬يُظٍٕ حُ «حىٍحک»‪،‬‬
‫«حَگخٍِ» ٔ «ُٗخهض» ًْخٌ يؼَكض پيیيِ رَپخیّٖ هخٌَٕ َخكٌ رَهٕى حٓض‪.‬‬
‫ػوم طُٓخ كخکًٗ حٓض کّ ْیچکْ‬ ‫ؽ ّغیذ ثبلنّاد ػول‪:‬‬
‫ًَٗطٕحَي ػِنٖ ًَخیي‪ .‬ػوم یگخَّ ٔٓیهّٖ كم ٔ ػوي ًّْٖ يؼًخْخ ٔ پیَٕيْخ حٓض‪.‬‬
‫يخ َزخیي ْیچ چیِ ٍح رئٌ ييههیض ػوم ٔ رئٌ طـِیّ ٔ طلهیم ػهًٗ‪ ،‬یخ ػوهٗ (رٔظّ‬
‫رّههًَٔ هٕىٕ) رپٌیَیى‪ .‬ىٍ حیٍ ىَیخ ْیچ چیِ َیٔض کّ رَحٖ هٕى طٕؿیّ ػوهٗ یخ‬
‫ػهًٗ َيحٗظّ رخٗي‪ .‬يخ رخیي پیٕٓظّ ىٍ ؿٓض حٓظکًخل‪ ،‬پٍَٕٔ ٔ ؿُخٖ ػوم طالٕ‬
‫کُیى ٔ حُ ‪َ١‬ف ٔ طؼًین پَْٖٓخٖ ػوهٗ ََٓحٓیى‪ .‬پی٘گخيخٌ حَيیّٖ٘ رَٖ٘ حُ‬
‫ىیَرخُ ًْیٍ ٍحِ ٍح ٍكظّحَي‪ .‬آٌْخ ؿٓض ؿزَحٌ کخٓظْٗخٖ كٕحّ رّههن ٔ حريحع‬
‫حرِحٍْخٖ کخٍآيي ػوهٗ‪ ،‬چٌٕ ٍیخ‪ٟ‬یخص ٔ يُطن پَىحهظّحَي‪ ،‬طخ رظٕحَُي رخ حٓظلخىِ حُ‬
‫آٌْخ «ٓیٔظى يزظُٗ رَهیخّ ٔ حٓظوَحء» ‪َ١‬حكٗ ًَخیُي‪ .‬رخ رّکخٍگیَٖ حیٍ ٓیٔظى‬
‫يٗطٕحٌ رُّٗخهض ٔ حَگخٍِٖ َٔزظخ ً يٕٓغ حُ يظخَْحيکخَیّ ىٍ ٔحىٖ ًٍْ كخ‪ٛ‬م‬
‫کَى‪َْ .‬چُي کّ ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خٖ َظَ حيکخٌ ‪ٕٛ‬حد ٔ هطخء رَّلٕ یکٔخٌ يلظًم‬
‫حٓض‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬حٗیخء ٔ ًٔحص‪ ،‬حَـخو آُيخیْٖخٖ ططزیوٗ رّػُٕحٌ‬
‫یگخَّ ٍحِ ؿٓض ك‪ٕٜ‬ل ح‪ً١‬یُخٌ حُ ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى يلَٔ‪ٟ‬خص يؼًٕل ٗيِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ‬
‫حنطَكیٍ کًخکخٌ رَهَحٍ حٓض‪.‬‬‫ىٍ ٔحىٖ ٍأٖ ٔ َظَ ًْخٌ ه‪ٜ‬هض طٔخٖٔ ّ‬
‫حُ ٕٖٓ ىیگَ‪ ،‬رٍّؿى حیٍکّ ًٍْ رَ٘ رخ رَِٓگیَٖ حُ «ٓیٔظى يزظُٗ رَ هیخّ‬
‫ٔ حٓظوَحء» طخ كئىٖ طکخيم یخكظّ ٔ يیيحٌ ریٖطَ ؿٓض ؿٕالٌ ىحٍى‪ ،‬رخُْى ظَكیض‬
‫ٔ کٖ٘ ًٍْ يلئى حٓض‪ .‬چُخٌکّ حُ طوًیٍ َٔزت ههًَٔ يلخْیى يطهن ػخؿِ حٓض‪.‬‬
‫ٔ رٔیخٍٖ حُ کهیخص يخَُي‪ٓ :‬ؼّٖ ٔؿٕىٖ‪ْٔ ،‬ظٗ يطهن‪ ،‬كویوض ؿخیٗ‪ ،‬حريیض‪،‬‬
‫حُنیض‪ ،‬رَٗٓخیض‪ ،‬حٔل‪ ،‬آهَ ‪ ...‬رَحٖ ًٍْ رَ٘ هخرم ط‪ ٔ ٍٕٜ‬طؼَیق َیٔض‪ .‬رًّْیٍ‬
‫ؿٓض يلخْیى كٕم ٍح رّيُظٍٕ گٕ٘ىٌ يلَ ًٍْ ٔ ْى رّؿٓض كم ي٘کم يلخٍٔحطٗ‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬هَحٍىحىٖ پٌیَكظّ حٓض‪ .‬رئٌ حیٍکّ ريحَي "کم" ٔ "ؿِء" چیٔض؟ "حٔل" ٔ‬
‫"آهَ" یؼُٗ چّ؟ ‪ ...‬نٌح (کهیى کخٗخَی) حػظَحف يٗکُي‪:‬‬
‫‪ٔٓ۶۰‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫حٔل ٔ آهَ حیٍکُّٓ کظخد حكظخىِ حٓض‬ ‫يخ ُ آؿخُ ٔ ُ حَـخو ؿٓخٌ رٗهزَیى‬
‫ـ چّ ط‪ً٠‬یُٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ حىٍحکخص يخ رَحرَ رخ ٔحهؼیض یخ کُّ كویوض رخٗي؟‬
‫= پَٓ٘ٗ رٔیخٍ رّؿخ ٔ َگَحٌ کُُيِ حٓض؛ ٔنٗ يٗطٕحٌ ؿٓض ح‪ً١‬یُخٌ حُ‬
‫‪ٛ‬لض حىٍحکخص‪ ،‬ىٍیخكضْخ ٍح رخ هٕحَیٍ ػوهٗ رّطَطیذ ًیم يلک کَى‪:‬‬
‫يلظخف طًخيٗ ىحَْٖخٖ رَٖ٘ «كهٔلّ»‬ ‫هبًْى اّل = ثوُبى ػلیّذ‪:‬‬
‫حٓض‪ْ ،‬یچ يٍٕىٖ َیٔض کّ رَحٖ هٕى طلٔیَ كهٔلٗ َيحٗظّ رخٗي‪ .‬ه٘ض حٔل كهٔلّ‪،‬‬
‫طٕؿّ رّهخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل ٔ ‪ٍَٟٔ‬ص ٔ حيظُخع ػوالَٗ حٓض‪َْ ،‬گخِ ػهض يٕؿٕى‬
‫رخٗي‪ ،‬يؼهٕل رخن‪ٍَٔ٠‬س ظخَْ يٕٗٗى‪ٰ ،‬نکٍ يؼهٕل رئٌ ػهض‪ ،‬يًظُغحنٕهٕع حٓض‬
‫کّ طلض ْیچ َٗحیطٗ رَُٔ َوٕحْي کَى‪ .‬کهیّٖ پيیيِْخٖ ػخنى ىٍ چخٍچٕد ػهض ٔ‬
‫يؼهٕل هَحٍ يٗگیََي‪.‬‬
‫رًَْیٍ حٓخّ رخیي گلض‪ٔ :‬حژِی «چوا؟» یک ٔحژِی كٕمحنؼخىِ كیخطی ٔ کهیيی‬
‫حٓض ؛ يخ رخیي ریخيُٕیى ٔ ػخىص کُیى طخ ؿهٕ َْپيیيِ ٔ َْكخىػّ یک «چوح» رگٌحٍیى؛‬
‫ٔ طالٕ کُیى طخ پخٓن يُخٓذ آٌ ٍح پیيح ًَخثیى‪ .‬چُیٍ ٍٔٗی يـِ يخٍح پٍَٕٔ‬
‫يیىْي‪ ،‬ػوم ٍح رٍِگطَ يیکُي ٔ ٍحِ ىٍٓض كم ئخیم ٍح رّيخ يیآيُٕى‪ْ .‬یچ‬
‫يٍٕىٖ َیٔض کّ هخٍؽ حُ ىحیَِٖ ػهیّض طلونپٌیَ رخٗي‪ .‬حیٍ کخٍ ػوم حٓض کّ‬
‫رّكيحکؼَ كؼخنیض حىٍحکٗ ؿٓض ک٘ق ػهض رپَىحُى‪.‬‬
‫ىیگَ آُيٌٕ ؿٓض‬ ‫هبًْى كّم = هیبً ّ اٍزوواء‪:‬‬
‫ىٍک ‪ٛ‬لض ٔ ٓوى ىٍیخكضْخ ٔ ُٓـْٖخ حٓظلخىِ حُ «ٓیٔظى يُطوت هیخّ ٔ‬
‫حٓظوَحء» حٓض کّ ىٍ حیٍؿخ آٌ ٍح رّ«ٓیٔظى حَيحُِگیَٖ يظَیک» ط٘زیّ يٗکُیى‪:‬‬
‫طخ ُيخَٗ کّ حیٍ ٓیٔظى ٔ‪ٟ‬غ َ٘يِ رٕى‪ ،‬رَ٘ ىٍ طؼییٍ حَيحُِْخ‪ ٔ ،‬يویخّْخٖ‬
‫ٌُٔ‪ٕ١ ،‬ل ٔ كـى ي٘کالص ؿيٖ ىحٗض؛ ٰنکٍ رخ ٔ‪ٟ‬غ «ٓیٔظى حَيحُِگیَٖ‬
‫يظَیک»(‪ )۳‬طٕحَٔض ٍٔحر‪ ٢‬طٕنیيٖ هٕى ٍح طٔٓیم ًَخیي‪ .‬حئَُِ َٓحَٓ ػَ‪ّْٛ‬خٖ‬
‫َُيگٗ رَ٘ حػى حُ ‪ُٛ‬ؼض‪ ،‬طـخٍص‪ ،‬طٕنیي‪ٓ ،‬یخكض‪ْٕ ،‬حٍَٕىٖ‪ ،‬ىٍیخٍَٕىٖ ‪...‬‬
‫رّ«ٓیٔظى يویخّ يظَیک ـ یخ حَچیک» ٔحرٔظّ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يزخكؼخص َظَٖ َیِ َلْ ٗٗء ‪ٛ‬خىم حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ كُِٕ َیِ «ٓیٔظى‬
‫يُطوت هیخّ ٔ حٓظوَحء» ًْخٌ کخٍٖ ٍح حَـخو يٗىْي کّ «ٓیٔظى حَيحُِگیَٖ‬
‫يظَیک» ىٍ ٍٔحر‪ ٢‬طٕنیي ىحٗض‪ .‬يٗطٕحٌ رخ حٓظلخىِ حُ ٗیِْٕخٖ «هیخّ حٓظوَحیٗ» ـ‬
‫«يوخیّٔ ٔ ططزین ػوالَٗ» رّحٓظُظخؽ يطهٕد ٍٓیي‪ ٔ .‬رّىٍٓظٗ كًٓیي کّ آٌچّ‬
‫ُٗیيِحو‪ ،‬یخ رًٍّْ ٔ حىٍحکى ٍٓیيِ‪ٛ ،‬لض ىحٍى‪ ،‬یخ هیَ‪.‬‬
‫‪ٔٓ۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّػُٕحٌ يؼخل‪« :‬حگَ هزَ ٍٓیي کّ یک يَطخ‪ُْ ٝ‬يٖ طٕحَٔظّ ييص یک يخِ رخ‬
‫یک كزّ رخىحو َٓ کُي‪ ،‬هزم حُ ََْٕع ه‪٠‬خٔص‪ ،‬رخ حنٓخو حُ يویخّ يظَیک «ٓیٔظى‬
‫يوخیّٔ» ٍح ٔحٍى يؼخىنّ يٗکُیى‪ ،‬رّآٌٔٓیهّ يٗطٕحَیى رلًٓیى کّ حٔالً حیٍ هزَ‬
‫يٗطٕحَي ‪ٛ‬لض ىحٗظّ رخٗي‪ ،‬یخ هیَ؛ طهلیوٗ حُ «يویخّ يظَیک» رخ «ٓیٔظى يوخیّٖٔ‬
‫ػوالَٗ» رّيخ يٗگٕیي یک حَٔخٌ‪ ،‬ىحٍحٖ كالٌ يويحٍ ٌُٔ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬ػخىٖ ٍُٔحَّ‬
‫رّ چّ يويحٍ آد ٔ چُي کیهٕکخنَٖ ؿٌح َیخُ ىحٍى طخ يظخرٕنیٔى ريَٖ ٍح طؤيیٍ ًَخیي‪.‬‬
‫هطؼخ ً حیٍ يويحٍ کخنَٖ ىٍ یک كزّ رخىحو ًَٗطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫حُ ‪َ١‬ف ىیگَ آَخطٕيٗ َُيگٗ ػخرض کَىِ حٓض کّ حَٔخٌ ًَیطٕحَي ریٖ حُ یک‬
‫ْلظّ ىٍ رَحرَ طُّ٘گی ىٔحو ریخٍٔى‪ٰ ،‬نکٍ ىٍ رَحرَ گَُّٓگٗ يٗطٕحَي طخ ّٓ يخِ ىٔحو‬
‫آٍٔى‪( .‬رخری ٓخَِ‪َُ ،‬يحَی حیَنُيی ّٓ يخِ ىٔحو کَى) یؼُٗ حگَ يويحٍ آد الُو رّريٌ‬
‫يٕؿٕى حَٔخَٗ رَٓي‪ ،‬حٔ يٗطٕحَي كئى ّٓ يخِ حُ ًهیَِٖ يٕؿٕى ىٍ ريٌ هٕى‬
‫حٓظلخىِ ًَخیي ٔ َُيِ رًخَي‪ ،‬ىٍٓض يخَُي هٕحد ُئظخَت هَّ‪.‬‬
‫ٰ‬
‫پْ َظیـّ يٗگیَیى کّ آٌ يَطخ‪ُْ ٝ‬يی ىٍ حیٍ ييص كظًخ ً آد َٕٗیيِ‪ ،‬نکٍ‬
‫يًکٍ حٓض ؿٌح َوٍٕىِ رخٗي‪ ...‬ىٍ حیٍؿخ ُیَٓخهض ُٗخهض يخ طکًیم ٗي‪ ،‬كخالً‬
‫يٗطٕحَیى ه‪٠‬خٔص کُیى‪« :‬حیٍهزَ يٗطٕحَي ٍحٓض رخٗي‪ ،‬رّح‪ٟ‬خكّٖ حیٍكخکظٍٕ کّ‬
‫حىحيّٖ كیخص آٌ يَطخ‪ ٝ‬ىٍ حیٍ ييص‪ َّ ،‬حُيويحٍ حََژة يٕؿٕى ىٍ یک كزّ رخىحو‪،‬‬
‫کّ حُ يٕحى ًهیَِ ٗيِ ىٍ ريَٖ يًکٍ ٗيِ حٓض‪ .‬حکٌُٕ آٌ ًهخیَ ٍٔ رّحطًخو حٓض‪».‬‬
‫حكٌِٔ رَ‬ ‫هبًْى ٍْم = ػول كؼبل ّ ىیجبیٌّٔبً‪:‬‬
‫ٍْٕٔخ‪ ،‬حَظوخدْخی يخ َیِ رٔیخٍ يٓى حٓض‪َُ .‬زٍٕ ػٔم كَِٖ٘ ىٍ هي ٔ هخيض‬
‫يگْ حٓض‪ُ .‬یزخیُٗٗخٓٗ ٔ حَظوخدْخٖ ‪ٛ‬لیق آٌ رّيخ ػٔم ٗلخءروٖ يٗىْي‪ ،‬ح ّيخ‬
‫يگْ يِحكى کّ ئظویًخ ً َٓحؽ ٓطم ُرخنّ يٍٗٔى چّ يل‪ٕٜ‬نٗ ىحٍى؟ (= يیکَٔد‬
‫ـ رخکظَی ـ ریًخٍی) ْٔظٗ ىٍ طًخيیض هٕى یک رٕٓظخٌ رٍِگ حٓض ٔ ػَ‪ّْٛ‬خٖ‬
‫كکَٖ‪ ،‬حؿظًخػٗ َیِ چُیٍ‪ .‬ىٍ حیٍ رٕٓظخٌ گمْخٖ يؼطَ ٔ ٍَگخٍَگ ٔؿٕى ىحٍى‪،‬‬
‫ٓطم ُرخنّ ْى ْٔض‪« .‬ػوم كؼخل» ٔ «كْ ُیزخیُٗٗخٓٗ» رّيخ يٗگٕیي کّ يزُخٖ‬
‫ؿه‪َ ،٢‬ظیـّٖ ؿه‪ ٢‬رّىٓض يٗىْي؛ حَظوخد ‪ٛ‬لیق کّ يل‪ٕٜ‬ل «ػوم كؼخل» ٔ‬
‫يِحؽ ٓخنى حٓض‪ ،‬هطؼخ ً ىٍ حيَ ىٍک ىٍٓض حُ كوخین ْٔظٗ ييههیض ىحٍى‪.‬‬
‫ىٍ يزخكؼخص كکَٖ کى َیٔظُي کٔخَٗ کّ ىَزخل ئخثم ٓویق ٔ رٗپخیّ يٍَٗٔي؛‬
‫ئهًخ ً ًَٗطٕحَُي ىٓضآٍٔى ػخنٗ ىحٗظّ رخُٗي‪ .‬حُ ٔؿّ ىیگَ ؿٔض ٔؿٕ رَحٖ ک٘ق‬
‫كویوض‪ ،‬حُ ؿٔض ٔؿٕٖ یک ٌُٕٓ ىٍ حَزخٍ کخِ ي٘کمطَ حٓض‪ .‬كَم حٓض ریٍ‬
‫‪ٔٓ۶۲‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫آٌکّ ٗو‪ ٚ‬رّىَزخل "كویوض َخد" رگَىى؛ یخ ىٍ پٗ طؤییي كَ‪ْٝ‬خٖ طوهیية هٕى‬
‫رخٗي‪ .‬ىٍ يٍٕى حٔل «ٗو‪ ٜٗ‬كویوضؿٕ رئح ً رخیي ًٍْ ٍح حُ َْ َٕع آنٕىِگٗ ٔ‬
‫پیٖكَ‪ ٝ‬هخنٗ ًَخیي‪ ».‬حیٍ ًْخٌ يَكهّٖ حٓض کّ حْم يؼَكض رّآٌ "طِکیّ" ٔ‬
‫ٗٔض ٕٔٗ يٗگٕیُي‪ )۶(.‬يٍٕى ىٔو‪ :‬پیٖكَ‪ْٝ‬خ ًْخٌ کخِ کُّٓ ٔ حَزخٍ ٗيِ ْٔظُي‬
‫کّ حُ يلَٔ‪ٟ‬خص حنوخیٗ كخ‪ٛ‬م آييِ حٓض‪.‬‬
‫يلَٔ‪ٟ‬خص حنوخیٗ ًْخٌ پخٓنْخٖ ٓطلٗ ٔ آيخىِٖ ْٔظُي کّ يخ ىٍ طزییٍ آٌ‬
‫َو٘ٗ َيحٗظّحیى؛ پخٓنْخٖ کّ َّ طُٓخ ٗو‪ٍ ٚ‬ح رّكویوض ًٍَٗٓخَُي‪ ،‬کّ ىچخٍ طُزهت‬
‫ًُْٗ ٔ ٓخىِحَگخٍٖ يًَٗخیُي‪ .‬ىٍ آٌ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ًٍْ ،‬طُزم َخهٕىآگخِ رًّٓظٗ ٕٓم‬
‫يٗکُي کّ ىٍ ؿٓض طؤییي ًْخٌ پیٖ كَ‪ْٝ‬خ رخٗي‪.‬‬
‫ح ّيخ َْگخِ ٗو‪ ٜٗ‬ؿٔض ٔؿٕگَ حُ يظي کخٍآيي رَِٓيُي رخٗي‪ ،‬ىٍ ئیَ‬
‫طلل‪ٜ‬خص هٕیٖ رّيَكهّٖ يٍٗٓي کّ َخگِیَ حُ ىٍٔ ٍیوظٍ حَزخٗضْخٖ يُيٍّ‬
‫کٍٓ ٔ ٗٔض ٕٖٔٗ ًُْٗ يٗگَىى‪ ،‬حیٍ ًْخٌ يَكهّٖ «طٌٓیذ» ٔ «طٌکیّ» حٓض‬
‫کّ يظؼخهذ «ٗک ػهًٗ» ػخٍ‪ ٝ‬يٕٗٗى‪ .‬حُ حیٍ پْ هَحٍ گَكظٍ ىٍ ئیَ ػوم‪،‬‬
‫ػهى‪ ،‬يؼَكض‪ ،‬كیَص‪ٗ ،‬کِٕ ٔ ؿالل «كویوض» حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ يَكهّ حٓض کّ حَٔخٌ‬
‫«كویوضؿٕ» ػظًض ْٔظٗ ٍح ٕٗٓى يٗکُي کّ ػًٕو ههن هخىٍ رّحىٍحک آٌ َیٔظُي‪.‬‬
‫حیٍ يٓى حُ ٍْگٌٍ‬ ‫هبًْى چِبهم = اٍزکوبل ػول‪:‬‬
‫پیيحیٖ طَىیي ٔ حَـخو آُيخی٘خص هخرم ك‪ٕٜ‬ل حٓض‪ ،‬حػظًخى رّآٌچّ ْٔض‪ ،‬يٕؿزخص‬
‫حَٔيحى ًٍْ ٍح كَحْى يٗآٍٔى‪ .‬يوخیّٖٔ ىحٗظّْخ ٔ كظٗ یخكظّْخٖ هٕى رخ طـخٍد‬
‫حَٔخٌْخٖ يٕكن‪ ،‬یک ح‪ٛ‬م يٓى حٓض کّ يٗطٕحَي يخ ٍح َٔزض رّحطوخً يزُخٖ ‪ٛ‬لیق‬
‫ئخػيص ًَخیي‪ُ .‬یَح حنگْٕخ ٔ طـخٍد رَٖ٘ ي٘ظَک حٓض‪ .‬طخٍین رَ٘ يؼخلْخٖ‬
‫ٍٍٔٗ ٔ چَِْٓخٖ ىٍه٘خَٗ ٍح رّيخ يؼَكٗ يٗکُي کّ َْیک ىٍ ؿٔض ٔؿٕٖ‬
‫ٕٗمآيیِ كویوض‪ ،‬ىٍٓض ُٓـٖ کَىِحَي‪ ،‬ىٍٓض كَکض کَىِحَي‪ ،‬ىٍٓض َظیـّ‬
‫گَكظّحَي‪ ٔ .‬ىٍ ؿَیخٌ كَکض ييحٔو‪ ،‬آُيٌْٕخٖ کخيمطَٖ حَـخو ىحىِ ٔ رّكویوض‬
‫ٍٓیيِحَي‪ .‬ىٍآٌ ٔحىٖ‪ْٔ ،‬ظت ؿخٔیيحَّ یخكظّ ٔ حُحیٍ ٍْگٌٍ ٔحٍع کم ْٔظٗ ٗيِحَي‪.‬‬
‫طؼيحى حیٍگَّٕ آىوْخ ىٍ ىَیخ رٔیخٍ کىحَي‪ٔ ،‬نٗ ػظًض ٔ حٍُٕ ٔؿٕىٖ َْ كَى آَخٌ‬
‫رّحَيحُِٖ کم ؿٓخٌ حٓض‪ًْ .‬یٍْخ ْٔظُي کّ رّ«حَٔخَیض» يلٕٓو ٔ يؼُی يیروُ٘ي‪.‬‬
‫هِٕٖ ػوالَت‬ ‫هبًْى پٌغن = رغبهثٔ ثوربكزَ اى ػول هلٍٔ‪:‬‬
‫هيٓٗ َیَٖٔ َخُٗخهظّٖ حٓض کّ هخ‪ ّٖٛ‬پیخيَحٌ ٔ حٔنیخء ٰانٓی يیرخٗي حیٍ َیَٔ‬
‫رّآٌْخ كْ الیظُخْٗ يٗرو٘ي‪ ،‬چُخٌکّ هخىٍ يَٕٗٗي يٕهؼیضْخ ٍح ىهین حٍُیخرٗ‬
‫ٓ‪ٔٓ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًَخیُي ٔ يزظُٗ رَ يطخنزخص ُيخٌ ٔ يکخٌ کَىحٍ هخٍمحنؼخىِ حُ آٌْخ ٓخ‪١‬غ يٗگَىى‬
‫کّ ػٕحو حنُخّ رّآٌ «حػـخُ» يٗگٕیُي‪« .‬كَحَٔیْ ریکٍ‪ ،‬پيٍ يؼَكض ػهًی ؿٓخٌ»‬
‫گلظّ حٓض‪« :‬ك‪٠‬خیم کٕچک رخػغ طلٔیٍ يَىو ػٕحو‪ ٔ ،‬ك‪٠‬خیم يظٕٓ‪ ٢‬يٕؿذ‬
‫كیَص آَخٌ يٕٗٗى؛ آٌْخ ك‪٠‬خیم ػخنٗ ٍح ح‪ٛ‬الً ىٍک ًَٗطٕحَُي‪ ».‬رًّْیٍ ًَ‪،٢‬‬
‫ٓخىِٓخُٖ ػخىص ػٕحو حٓض‪ ،‬آٌؿخ کّ حُ ىٍک ػهض ػخؿِ آیُي‪ ،‬يطهذ ٍح رّحٍحىِٖ‬
‫هيح حٍؿخع يٗىُْي‪َْ ،‬ؿخ کّ حُ هٕنٗ ٔ كؼهٗ يزٕٓص گَىَي‪ ،‬حگَ ىٍ حيٍٕ ٍحؿلّ‬
‫رخٗي‪ ،‬آٌٍح يؼـِِ يَٗخيُي؛ حگَ ىٍحيٍٕ يَؿٕف رخٗي‪ٓ ،‬لَ ٔؿخىٔ ىحَٔظّ يٕٗٗى‪.‬‬
‫رخ چُیٍ َگَٗی رخد ََْٕع يزخكؼّٖ ػوهٗ ئئى يٗگَىى ٔ حهيحيخص رَطخكظّ‬
‫حُ ػوٕل هيٓٗ پیخيزَحٌ ٔ حٔنیخء ٰانٓی کّ ىٍ ح‪ٛ‬م ؿٓض پٍَٕٔ ٔ ٗکٕكخیٗ هِٕٖ‬
‫ػوهٗ پیَٔحٌ ٔ ٍْخیٗ آٌْخ حُ ًّْگَّٕ هیٕى حَـخو يٗیخكض‪ ،‬ىچخٍ َو‪ ٞ‬ؿَ‪ٝ‬‬
‫گَىیيِ ٔ رّ‪ٟ‬ي هٕى يزيل يٕٗٗى‪ .‬حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض ریٍ حَزیخء ٔ پیَٔحٌ آٌْخ هُيهٗ‬
‫ػًین حیـخى يٗکُي‪ ،‬چُخٌکّ حَزیخء حُ ؿُْ ىیگَ يؼَكٗ يَٕٗٗي‪:‬‬
‫يؼم ىحٓظخٌ يٕٓٗ ٔ كَػٌٕ ٔ ٓلَ ٔ ؿخىٔ ٔ حژىْخ ‪َُ ٔ ...‬يِ کَىٌ يَىِ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬ػیٔی‪َِٔ ٔ )۰(.‬ل پََيِی رٍِگ رَحی ٓیّي ‪ ٔ ...‬حيؼخل ًحنک! ىٍ كخنی کّ‬
‫حهيحيخص حَزیخء طًخيخ ً ىٍ ىحیَِٖ ػهیض رٕىِ کّ يزظُٗ رَ هِٕٖ ىٍحکّ حَـخو یخكظّ حٓض‪.‬‬

‫هوارت ّعْك‬
‫گلظیى «كویوض ٔؿٕى» ٔحكي حٓض ٔ يخْیخص رَكٔذ يَحطذ ٔ حػظزخٍحص‬
‫ط٘کیکٗ ٔ يظکؼَ يَٕٗٗي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ رَحٖ "ٔؿٕى" ىٔ يَطزّ هخرم حك‪ٜ‬خء حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ٔؿٕى ٔ يَطزض "رخنظًخو" کّ يوظ‪ً ٚ‬حص رخٍٖ طؼخنٗ حٓض‪.‬‬
‫ّللا يٗگَىى‪.‬‬
‫ٕ ـ ٔؿٕى ٔ يَطزض "رخنظ٘کیک" کّ ٗخيم ًّْٖ يخٕٖٓ ّ‬
‫ىٍ طؼَیق ىیگَ «كویوض ٔؿٕى» ىٍ کهیض هٕى ٔحكي ط٘کیکٗ حٓض‪ .‬ىٍحیٍ‬
‫طؼَیق "ط٘کیک" ػزخٍص حُ ؿهِْٕخٖ گَّٕگٌٕ حُ ٔؿٕى ٔحكي ٔ َیِ رَىحٗض‬
‫يظلخٔص حُ كویوض ٔحكي حٓض‪ًْ .‬یٍ ح‪ٛ‬م ط٘کیکخص ٔؿٕى‪ ،‬ؿخیگخِ هيح ٍح ىٍ حػالء‬
‫يَطزّٖ ٔؿٕى هَحٍ يٗىْي‪ .‬ىٍ يَحطذ رؼيٖ آٌچّ يالک طؼییٍ ؿخیگخِ حٗیخء ٔ‬
‫ًٔحص هَحٍ يٗگیَى‪ َّ ،‬يخْیض ًحطت َْیک‪ ،‬کّ يَطزّٖ کًخل‪ ،‬يخْیض َیخُ ٔ‬
‫َلِٕٖ پخٓنگٕیٗ رّآٌ حٓض‪ .‬يؼالً كخ‪ٛ‬هّٖ کًخل يیخٌ يخىِٖ حٔنیّ رخ یک ْٕیض‬
‫ي٘و‪ ،ٚ‬یخ َیخُْخٖ كیخطت يَؿخٌ طخ حَٔخٌ‪ .‬آٌ یکٗ پٔضطَیٍ يٕؿٕى َُيِ حٓض‪،‬‬
‫حیٍ یکٗ ػخنٗطَیٍ َٕع كیخص ٍح ىحٍح يٗرخٗي‪َٕ .‬ع پخٓن َْیک رَّیخُ هٕى‬
‫ٔ‪ٔٓ۰‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫يٗطٕحَي یک يالک يطًجٍ ؿٓض حٍُٕگٌحٍٖ ىٍ حيَ يُٕ‪ ١‬رّحك‪ٜ‬خء يَحطذ ٔؿٕى‬
‫رخٗي‪ .‬يُخهّ٘ پیَحيٌٕ «يَحطذ ٔؿٕى» ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض طوخ‪١‬ؼٗ حٓض کّ َْکْ ٍحِ‬
‫هٕى ٍح يٍٗٔى‪ًْ .‬خٌ ٍحْٗ کّ حُ ُحٔیّٖ َگَگخِ هٕیٖ رّكویوض ٔؿٕى ٔ َلِٕٖ‬
‫پخٓنگٕیٗ رّ«چیٔظخٌْخیٖ» پیٖ پخٖ هٕى یخكظّ حٓض‪.‬‬

‫ُوم َُزٔ‬
‫حػظوخى رّ"ط٘کیک ٔؿٕى" الؿَو رّرلغ پیَحيٌٕ "يَحكم ٔؿٕى" ک٘یيِ‬
‫يٕٗٗى‪ََْٕ .‬ع َظیـّگیَٖ حُ ح ّوحنًزخكغ «ٔؿٕى ٔ يَحطذ آٌ» ئظهِو َٗف ٔ ریخٌ‬
‫ٍحرطّٖ حؿِحء ْٔظٗ يٗرخٗي‪ ،‬کّ آٌ هٕى يلظخؽ رّطَٓیى ‪ٍٕٛ‬ص ًُْٗ حُ َْو ٔ‬
‫چیييخٌ ػخنى ْٔظٗ حٓض؛ ٔ حٍحثّٖ پخٓن رّحیٍ پَٖٓ ٓخىِ کّ‪:‬‬
‫ـ «حٓخٓخ ً ٓخهظًخٌ ٔ چیييخٌ کخثُخص رّچّ َلٕٖ يٗطٕحَي رخٗي؟»‬
‫= رخ حٓظُخى رّيلخْیى کهت حىیخٌ ٔ ئخنک يٗطٕحٌ ه‪٠‬خٔص ًَٕى کّ «‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ًُْت َْگَِٔ ٔ كَى حُ ٗکم ُْيٓت ػخنى ْٔظٗ‪ٔ ،‬حرٔظّ رَّٕع حػظوخىحص حٔ حٓض‪».‬‬
‫کّ ىٍ يـًٕع رّّٓ ىٓظّ هخرم ریخٌ حٓض‪:‬‬
‫ىٍ ىیي هييخء ٔ ػٕحو‪،‬‬ ‫ٔ ـ رياؽن ّعْكٓ‪:‬‬
‫حٍکخٌ ْٔظی رّْى ٍیوظّ ٔ كخهي َظى حٓض؛ حَٕحع ْٕیضْخ ٔ ‪ٍٕٛ‬صْخ ىٍ کخٍ‬
‫یکيیگَ ىهخنض يیکُُي ٔ ييحو ىٍ پی‪َٟ‬رُّىٌ رّیکيیگَحَي‪ٔ .‬ظیلّی هيح ًْیٍ‬
‫حٓض کّ پیٕٓظّ رخ حیٍ ٔ آٌ َیَٔی َٗ يوخرهّ کُي ٔ ىحٍٔی ًَخیي‪.‬‬
‫ـ يی پَٓیى‪ :‬چَح هيحی هخىٍ يطهن رّیکزخٍِ طًخيت َیَْٔخی َٗ ٍح حُ ریٍ‬
‫ًَیرَى ٔ ؿٓخٌ ٍح حيٍ ٔ حيخٌ ًَیٓخُى؟‬
‫= پخٓن يیُٕٗیى کّ «رَحی حيظلخٌ رَ٘!» ؿيیيح ً يیگٕیُي‪« :‬رَحی طکخيم رَ٘!»‬
‫ىٍ يُطن کٍٓ حىیخٌ ٓخيٗ کّ هخثم‬ ‫ٕ ـ ‪ٛ‬جوبد ّعْكی‪:‬‬
‫رّٔؿٕى «ْلض آًٓخٌ» ْٔظُي‪ٍٕٛ ،‬ص ًُْٗ ٔ ُْيٓت ْٔظٗ‪ ،‬چُيالیّ (ٗزیّ پیخُ)‬
‫یخ ىحٍحٖ ٓخهظخٍ پهکخَٗ‪ٗ ،‬زیّ يُزَْخٖ رٍِگ چُيپهّحٖ ٔحهغ ىٍ ئخؿي ؿخيغ‬
‫هيیًٗ حٓض کّ ‪١‬زوٗ رؼي حُ ‪١‬زن‪ ،‬حُ َخكیّٖ پخثیٍ رًّٓض رخال ک٘یيِ ٗيِ ٔ هخػيس ً‬
‫رخیي ْلض ‪١‬زن رخٗي طخ رخ يلٕٓو ْلض آًٓخٌ يطخروض کُي‪ .‬ىٍ حیٍ ىیي‪ ،‬ػخنى یکی‬
‫َیٔض‪" ،‬ػٕحنى" ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬هيحَٔي يٍكیغ ييیَ ػٕحنى ػًم يیًَخیي ٔ حؿخُِ‬
‫ًَیىْي يَُْخی ػٕحنى حُ ْى رگٔهي ٔ كـخیغ ٔ رّْى ٍیوظّگی رّٔؿٕىآیي‪ .‬حٔ ْى‬
‫رّٔؿٕى آٍَٔيِ ٔ ْى كخكع يَُْخ ٔ َظى يٕؿٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪ٔٓ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كخل ىٍػخنى هیخل ط‪ ٍٕٜ‬يٗکُیى َْیک حُالیّْخی حیٍ پیخُ یخ پهّْخٖ حیٍ يُزَ‬
‫رخ ٍَگ يو‪َ ٕٜٗٛ‬وخٗٗ ٗيِ رخٗي ٔ َْ ٍَگٗ يظؼهن رّیکٗ حُ ػٕحنى رخٗي؛‬
‫ىحٓظخٌ حیٍگَّٕ يٕٗٗى کّ ىٍ حىَٗ يَطزّٖ آٌ ػخنى «حؿُّّ ٔ ٗیخ‪١‬یٍ» ٔ «حٍٔحف‬
‫هزیؼّ» ٔحهغ حٓض‪ ،‬رخالطَ حُ آٌ ػخنى حؿٔخو حٓض کّ حَٔخٌ َیِ ىٍ ًْیٍ يَطزض‬
‫يالیکشّللا حٓض‪ .‬کّ هٕى ىحٍحٖ‬
‫ّ‬ ‫يٕهؼیض ىحٍى‪ ،‬حُ آٌ كَحطَ ػخنى ؿزَٔص‪ ،‬حَٕحٍ ٔ‬
‫ٓهٔهّيَحطذ ٔ ىٍؿخطٗ يٗرخُٗي‪ٓ .‬پْ ػَٕ ٔ کَٓٗ‪ ،‬نٕف‪ ،‬ههى‪ٓ ،‬يٍسحنًُظٓٗ‪،‬‬
‫هخد ٔ هٕٓیٍ حٔ حىَٗ ‪ْٔ ...‬ظُي کّ ًّْٖ آٌْخ ىٍ ًٕٓحص ػهیخ هَحٍ ىحٍَي ٔ ىٍ‬
‫حػالء يَطزّٖ آٌ حٓض (آًٓخٌ ْلظى) گٕیخ هيحَٔي رٍِگ ىٍ ًْخٌ ؿخ ئظوَ حٓض ٔ‬
‫يخَُي ٓهطخٌ رَ طوض َ٘ٔظّ حٓض‪ .‬حُ ًْخٌ رخال رَ طًخو يٕؿٕىحص يخىٌٔ كَيخٌ‬
‫يٍٗحَي‪( .‬يؤهًٕ حُ آیّٖ‪ :‬حنَّكًٍ ػهٗ حنؼَٕ حٓظٕٖ ٔ ٍٔحیض يؼَحؽ) ‪...‬‬

‫یکٗ حُ ٍْزَحٌ ىیُٗ ٓخهظخٍ ُْيٓت َظخو ْٔظٗ ٍح حیٍگَّٕ طٕ‪ٛ‬یق يٗکُي‪:‬‬
‫«يَحكم ّٓگخَّٖ َظخو ْٔظٗ‪َ ،‬کظّٖ حٔل‪ًْ« :‬خٌگَّٕ کّ ىٍ كکًض ٔ‬
‫كهٔلّٖ ٰانٓی طزییٍ گَىیيِ ٔ حىنّٖ َوهٗ ٔ حىٍحک ٔ ىٍیخكضْخٖ ىٍَٔٗ يخ ْى رَآٌ‬
‫گٕحِ حٓض‪َ ،‬ظخو ْٔظٗ ‪١‬زن یک طؤیىرُيٖ کهٗ ىحٍحٖ ّٓ يَكهّ حٓض»‪:‬‬
‫«ٔ ـ يَكهّ ٖ يٕؿٕىحص يلّٕٔ ٔ ‪١‬زیؼٗ کّ ىحٍحٖ يخىِ ٔ حكکخو يخىِ رخُٗي؛‬
‫چٌٕ حؿٔخيٗ کّ ىحٍحٖ ؿَو ٔ يخىِ ٔ حكکخيٗ چٌٕ ٗکم‪ ،‬رٕ‪ٍَ ،‬گ ٔ‪ ...‬يٗرخُٗي‬
‫ٔ رخ كٕحّ پُؾگخَّٖ ظخَْٖ يخ ْى هخرم حىٍحک ٔ حكٔخّ ْٔظُي‪ .‬طًخو حيٍٕٖ کّ‬
‫پیَحيٌٕ هٕى يٗریُیى‪ ،‬نًْ يٗکُیى ٔ يٗرٕثیى ‪ ...‬حُ حیٍ هزیم رًّٗخٍ يٗآیُي‪».‬‬
‫«ٕ ـ يَكهّ ٖ يٕؿٕىحص هیخنٗ ٔ يؼخنٗ کّ َْچُي يخىِ َيحٍَي ٔنٗ ىحٍحٖ‬
‫حكکخيٗ ٗزیّ رّحكکخو يخىِ ْٔظُي ٔ رخ كْ رخ‪ ُٗ١‬يخَُي هِٕٖ كْ ي٘ظَک‪ ،‬هیخل ٔ‬
‫يظویّهّ حىٍحک يَٕٗٗي؛ ًْچٌٕ ‪ٍٕٛ‬ص ًُْت حٗیخء ؿِثٗ کّ حُ يخ ؿخیذحَي ٔنٗ‬
‫‪ٍٕٛ‬طٗ حُ آٌْخ ىٍ هِیُّٖ هیخل يخ ٔؿٕى ىحٍى ٔ رخ هِٕٖ كْ ي٘ظَک يخ حىٍحک‬
‫يٗگَىَي‪ ،‬يؼم ‪ٍٕٛ‬ص ٗو‪ُ ٚ‬یي‪ ،‬یخ ٍَگ‪ ،‬رٕ‪ ،‬یخ يِِٖ كالٌ ؿٌحٖ کّ ىیَُٔ‬
‫آٌٍح ىیيِ یخ يیم کَىِحیى‪ ،‬یخ حٗیخء ؿِثٗ کّ ىٍ ػخنى هٕحد ي٘خْيِ يٗکُیى ٔ آٌْخ‬
‫طـَى رَُهٗ يٗرخُٗي‪ .‬آٌچّ ىٍ حیٍ ىٔ يَكهّ ٔؿٕى ىحٍى ٔ‬ ‫(ح‪ٛ‬طالكخً) ىحٍحٖ ّ‬
‫حىٍحک يٕٗٗى ًّْگٗ حيٍٕ ؿِثٗ ْٔظُي‪».‬‬
‫«ٖ ـ يَكهّٖ يٕؿٕىحص ػوهٗ کّ حيٍٕ کهٗ ٔ يلی‪ ٔ ٢‬ػخٍٖ حُ يخىِ ٔ حكکخو‬
‫يخىِحَي ٔ طُٓخ رخ هٕحٖ رخ‪ ُٗ١‬کّ هٕٖطَ حُ ىیگَ هٕحٖ حىٍحکٗ حٓض ـ ٔ رَّخوْخٖ‬
‫ٖ‪ٔٓ۰‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫چٌٕ ػوم‪ ،‬ههذ‪ٍٔ ،‬ف‪ٛ ،‬يٍ‪ ،‬كجٕحى ٔ ‪ ...‬رّنلخظْخ ٔ حػظزخٍحص گَٕخگٌٕ َخيیيِ‬
‫يٕٗٗى ـ هخرم حىٍحک يٗرخُٗي‪».‬‬
‫«يٕؿٕىحص حیٍ ّٓ يَكهّ ًْخٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ هٕىٗخٌ يظَطذ رَ یکيیگَ ٔ ًحطخ ً‬
‫ىحٍحٖ طَطیذ ػیُٗ ٔ هخٍؿٗ ْٔظُي‪ ،‬حىٍحک آٌْخ ـ کّ رّگَّٕٖ رخ آٌْخ حطلخى ٔ‬
‫یگخَّگٗ ىحٍى ـ َیِ يظَطّذ رَْى ٔ ىحٍحٖ چُخٌ طَطیزٗ حٓض؛ ٔ رّح‪ٛ‬طالف ریٍ آٌْخ‬
‫طويّو ٔ طؤ ّهَ ًحطٗ ٔؿٕى ىحٍى‪»)۴(.‬‬
‫يطخرن حیٍ ‪َ َُ١‬گَٕ حٓض کّ حُ ًْیٍؿخ یک ؿًغرُيٖ کهٗ َیِ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫يٗگیَى کّ طلض ػُٕحٌ ىٔ روٖ٘ «ؿیذ» ٔ «ٕٗٓى» یخى يٕٗٗى‪ َْ :‬آٌچّ ٍح کّ‬
‫يٗطٕحَیى رخ كٕحّ پُـگخَّ كْ کَى‪ ،‬ؿِء ػٕحنى «ٕٗٓى» يلٕٔد حٓض‪ ،‬ؿیَ آٌ‬
‫ًّْ حُ ُيَِٖ ػٕحنى «ؿیذ» يٗرخُٗي‪ .‬ػٕحنى ٕٗٓى ًْٕحٍِ طلض طٔه‪ ٔ ٢‬حٍحىِٖ‬
‫ػٕحنى ؿیذ حٓض‪ ٔ .‬هيح يٍكیغ كخکى راليُخُع ْٔظٗ ىٍ حػالء يَطزّٖ ٔؿٕى‬
‫ؿیزٗ هَحٍىحٍى‪ .‬كَيخٌٍٔحیٗ هيح رََظخو ْٔظٗ َّ رّگَّٕٖ ئظویى حٓض‪ ،‬رهکّ حُ‬
‫‪َ١‬ین رّکخٍگیَٖ َیَْٔخٖ ٔحٓطّ ًْچٌٕ يالیکّ ٔ حؿُّش حِػًخل يٕٗٗى‪.‬‬
‫يالیکش رَحی حيٍٕ ٍحؿلش ٔ حؿُش ىٍ حيٍٕ يَؿٕكّ كَيخٌرَىحٍحٌ هيح ْٔظُي!‬
‫حیٍ َگَٕ طيحػٗ کُُيِٖ یک حيپَح‪ ٍٖٕ١‬حٓض کّ هيحَٔي رّكیغ «حيپَح‪ »ٍٕ١‬ىٍ‬
‫ٍأّ َْو ْٔظٗ هَحٍ ىحٍى ٔ يخَُي ٓال‪١‬یٍ ىحٍحٖ طخؽ ٔ طوض ٔ هيو ٔ ك٘ى ٔ هیم‬
‫ٔ ٓپخِ ٔ ىیٕحٌ ٔ ىكظَ حٓض‪ ،‬رّپُيحٗض يُظظَی ؿٓخٌ ْٔظی حیٍ گَّٕ حٓض‪:‬‬
‫«ٔكی حُ هٕیىطَیٍ ٔ رهُيطَیٍ ٍٗظّْخٖ پیَٕي ریٍ ػخنى هخکٗ ُيهک ٔ َخٕٓص‬
‫ٔ ػخنىْخٖ آًٓخَٗ يهکٕص‪ ،‬ؿزَٔص ٔ الْٕص‪ ٔ ،‬حُ حٓظٕحٍطَیٍ ىحوْخٖ ٗکخٍ‬
‫پََيِ گخٌ يؼخَٗ ٔ ‪ ٍٕٛ‬آٌ ػٕحنى حٓض‪ ٔ .‬گٕیخ حٓض کّ کٖ٘ آٌ ٍٗظّٖ ىٍحُ ٔ‬
‫گٔظَىٌ آٌ طٍٕ ُٓگیٍ ‪)۲(»...‬‬
‫ىٍ پیَٕي رخ ًْیٍ ‪ َُ١‬طهوٗ حٓض کّ يؼهًیٍ حهالم ىیُٗ‪ ،‬ىَیخ ٍح ٗزیّ یک چخِ‬
‫پُيحٗظّحَي کّ کق آٌ ٓطق ُيیٍ حٓض «آًٓخٌ» ىْخَّٖ حیٍ چخِ رٕىِ ٔ يخٍٔحء آٌ‬
‫ػخنًٗ ٔٓیغ حٓض کّ يلم ح‪ٛ‬هٗ ػٕحنى ؿیذ يٗرخٗي‪.‬‬
‫رَ‪١‬زن حیٍ ىیيگخِ‪ ،‬گخِ يیخٌ رَهٗ حُ حطزخع ىٔ‪ ،‬یخ چُي ػخنى يوخ‪ًٛ‬خطٗ ٔحهغ‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬رّه‪ٍٔ ٕٜٙ‬حر‪ ٢‬يیخٌ ػخنى آىيیخٌ رخ حؿُّش ًْٕحٍِ يوخ‪ًّٛ‬آيیِ رٕىِ‬
‫حٓض‪ ،‬حؿُّش حُ طیَِ ٔ طزخٍ ًْخٌ ٗیطخٌحَي کّ حُ ٍُٔ حٔل رخ ‪َ١‬ف ههوض آىو يوخنلض‬
‫ٍُٔیي‪ ،‬پْ حُ حیٍکّ رَهالف َظَ حٔ ِگم آىو َٓٗظّ ٗي ٔ حٔ ههن گَىیي ٔ ٍٔف‬
‫ىٍ يـًّٖٔ حٔ كهٕل کَى‪ ًّْٖ ،‬يالیک رّىٓظٍٕ هيحَٔي رَحٔ ٓـيِ کَىَي‪.‬‬
‫‪ٔٓ۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ح ّيخ ٗیطخٌ ٓـيِ َکَى‪ ،‬رّه‪ٕٜ‬يض رخ آىو حىحيّ ىحى‪َٓ ،‬حَـخو‪ ،‬رخػغ حهَحؽ حٔ‬
‫حُ رٓ٘ضرَیٍ ٗي‪ًْ .‬خٌ ٗیطخٌ حکٌُٕ َیِ َُيِ حٓض‪ ٔ ،‬طخ ٍُٔ هیخيض َُيِ هٕحْي‬
‫رٕى‪ .‬ؿخیگخِ ٔحهؼٗ حٔ ًْخٌ ػخنى حؿُّش يٗرخٗي‪ ،‬ح ّيخ حُ آٌؿخ کّ حٔ یک ػُ‪ٔ َٗ َٜ‬‬
‫يلٔيِؿٕ حٓض‪ ،‬پیٕٓظّ رَّْ‪َ١‬ف َٓک يٗک٘ي‪ ،‬رّٔیژِ رّىَیخٖ آىيیخٌ ٔحٍى‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬ييحو ىٍپٗ كَ‪ٛ‬ض حٓض طخ حُ َْ‪َ١‬یوٗ رظٕحَي رّحٔ ‪َٟ‬رّ رَِي‪ .‬حیٍ‬
‫‪َٟ‬رخص يٗطٕحَي َخيلئى رخٗي‪ ،‬ىٍ َُْيخٌ‪ ،‬ىٍ َْيکخٌ رَّْٔٓیهّ رَّْچیِٖ‬
‫کّ يظؼهن رّرَ٘ رخٗي‪ .‬رّيخل حٔ‪ ،‬ؿخٌ حٔ‪ ،‬حیًخٌ حٔ‪ ،‬كََُيحٌ حٔ ‪...‬‬
‫طٕؿّ کَىیي کّ حیٍ ؿٓخٌریُٗ رَيزُخٖ طلَیوّ‪ ،‬ط٘ظض ٔ ‪١‬زوخص رُخ ٗيِ ٔ طخ چّ‬
‫كي ح‪ٟ‬طَحد آٍٔ حٓض ٔ پیَٔحٌ ٍح ىٍ ٔحىة ػًم رخ چّ آٗلظّگٗ يٕحؿّ يٗٓخُى‪.‬‬
‫حُ يُظَ كکًض ٔ ػَكخٌ‪ٗ ،‬کم‬ ‫ٖ ـ رْاىى ّعْكٓ‪:‬‬
‫ُْيٓت ػخنى ْٔظٗ‪ ،‬ىحیَِحٖ حٓض کّ ىٍ آٌ پٔض ٔ رخال ٔؿٕى َيحٍى؛ چُخٌکّ‬
‫يٗىحَیى‪« :‬ىحیَِ ٔحكيٖ حٓض کّ كئى‪ ،‬هّْٕخ ٔ حرؼخ‪ ٝ‬آٌ رخْى حط‪ٜ‬خل ىحٍَي»‪.‬‬
‫ىحیَِ هزَ حُ چَهٖ ييحٔو ىحٍى‪ ،‬ىٍ ىحیَِٖ ٔؿٕى حیٍ حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ يوخو‬
‫كهوّٖ ٔ‪ٛ‬م يیخٌ ىٔ َٓ ىحیَِٖ ْٔظی هَحٍ گَكظّ حٓض‪ ،‬یک َٓ حیٍ ىحیَِ ي٘ظًم‬
‫رَ ْٔظت ‪١‬زیؼی ٔ َٓ ىیگَ آٌ ْٔظت يخٍٔحء ‪١‬زیؼی حٓض‪ٔ .‬ؿٕى حَٔخٌ حٓض کّ‬
‫َْىٔ َٓ ىحیَِ ٍح رّْى يظ‪ٜ‬م ًَٕىِ حٓض‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض حَٔخٌ يظَٓ «هخد هٕٓیٍ‬
‫(هَد هٕٓیٍ) = رّْى آٍَٔيِٖ ىٔ َٓ کًخٌ» ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ٔ .‬هظی ىٔ َٓ کًخٌ‬
‫رّْى ٍٓیيَي ىحیَِ کخيم يٕٗٗى ٔ رّحیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ىٍيٗآیي‪ )r( :‬یؼُی ْٔظی ىٍ‬
‫طًخيیض هٕى رَّوطّی "‪ٛ‬لَ" يیٍٓي‪ٛ ٔ .‬لَ َوطّی آؿخُ َْچیِ حٓض‪.‬‬
‫حُ «ؿُیي رـيحىٖ» پَٓیيَي‪َٓ« :‬خیض چیٔض؟»‬
‫پخٓن ىحى‪« :‬رخُگ٘ض رّريحیض» حیٍ رخُگ٘ض رّريحیض آٌ رّآٌ ىٍ طکَحٍ ىحیًٗ‬
‫حٓض‪َْ .‬يَطزّ حُ طکَحٍ‪ ،‬هٕى طـهت ىیگَ حٓض ٔ چٌٕ آد ؿٕٖ َٕ َٕ يٍٗٓي‪.‬‬
‫ىٍكخنیکّ َْ ؿِء رّؿِء ىیگَ يظ‪ٜ‬م حٓض‪ .‬حیٍ حط‪ٜ‬خل ٔ یکپخٍچّگٗ‪ ،‬يظخَْ‬
‫ّ‬
‫الیظـِٖ ىٍآٍٔىِ حٓض‪.‬‬ ‫کؼَص ٔؿٕى ٍح كم کَىِ ٔ آٌٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص یک ٔحكي‬
‫ىٔحٍ ٔ ىحیًٗ‬‫ْٔظت يطهن هيح حٓض‪ًّْ .‬چیِ حُ هيح َٗٔع يٕٗٗى ٔ ىٍ گَىٕ ّ‬
‫هٕى ىٔرخٍِ رّٕٖٓ حٔ رَيٗگَىى‪ .‬هيح ْى يزيأ ْٔظٗ حٓض‪ْ ،‬ى يو‪ٜ‬ي ٔ يُظٓخٖ آٌ‪.‬‬
‫حْم كکًض حیٍ ٍح يينٕل ٔكيص حیـخىکُُيِ يٗىحَُي‪ .‬آٌ حیـخى کُُيِٖ کّ ىحٍحٖ‬
‫ؿٕى ٔ کَو حٓض ٔ هٕى‪ ،‬چٌٕ هٍٕٗیي رّكیغ "َوطّٖ پَگخٍ ٔؿٕى" ىٍ يظٍ حیٍ‬
‫ىحیَِ ؿخ ىحٍى‪ ٔ .‬يظخَْ ٔؿٕى‪ ًٍِٖ ،‬حُ طـهّی کَحيخص حٔ حٓض‪ .‬حُ آٌ چُیٍ هخػيِ‬
‫‪ٔٓ۰۳‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫يٗٓخَُي کّ‪« :‬حنٕحكي الی‪ٜ‬يٍ يُّ حالّحنٕحكي»‪١ .‬زن حیٍ ىیيگخِ‪ٍ ،‬حرطّٖ ْٔظت‬
‫يطهن رخ يظخَْ ٔ طـهّیخص حُ َٕع طـهّی حٓض‪ َّ ،‬حُ َٕع طوخرم‪ْٔ .‬ظٗ پیٕٓظّ ریٍ ىٔ‬
‫ػخنى ؿیذ ٔ ٕٗٓى ىٍ کًٌٕ ٔ طـهّی ىحیًٗ حٓض‪ .‬حیٍ گَىٕ ييحٔو ٔ کًٌٕ ٔ رَُٔ‬
‫پیٕٓظّ‪َّ ،‬ىٍ پیًخَّٖ ُيخٌ يوطٕع‪ ،‬رهکّ نلظّ رّنلظّ ٔ آٌ رّآٌ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫يٗگیَى‪ .‬آٌ چُخٌکّ ك‪ٕٜ‬ل حىٍحک ُيخٌ حُ آٌ گٌٍگخِ يًکٍ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫حُ َظَگخِ ػهى‪َ ،‬ظخو ْٔظٗ‬ ‫‪ ۱‬ـ رَلَل ّعْكٓ‪:‬‬
‫(کٓک٘خَٗ) ىحٍحٖ ٗکم ُْيٓت ػخرض ٔ پخیيحٍ َیٔض‪ ،‬ؿٓخٌ يخ یک حطلخم حٓض‪،‬‬
‫يل‪ٕٜ‬ل یک حَلـخٍ رٍِگ حٓض ٔ ييحو ىٍ كخل حَزٔخ‪ ١‬يٗرخٗي‪ .‬يغٌْح حگَ َخچخٍ‬
‫رخٗیى چَِٖٓ ؿٓخٌ ٍح رّٗکم هخ‪ ٙ‬طؼَیق کُیى يٗطٕحَیى رگٕثیى کّ ىحٍحٖ‬
‫ه‪ٕٜٛ‬یض «هّٕٗحَگٍٕٖ» حٓض‪َْ ،‬ؿِء رّؿِء ىیگَ ٔحرٔظّ ٔ پیٕٓظّ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ ٔحرٔظّ گٗ کّ كخیِ ه‪ٜ‬هض يظوخرم َخٗٗ حُ هخٌَٕ ؿَو ٔ ؿخًرّ‪ ،‬ىٍ ػیٍ طِ ٔ‬
‫ُٓظِ حٓض‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص یک ٓهٔهّٖ َخگٔٔظُٗ يٍٗٔى طخ طًخو حرؼخى ْٔظٗ ٍح ىٍ‬
‫رَگَكظّ ٔ آٌٍح یکپخٍچّ ٓخُى‪ .‬حیٍ یکپخٍچّگٗ‪ ،‬حُ نلٕم ٔ نٕحُو َیخُ ٔ ٍيِ روخء‬
‫ٔ طکخيم ْٔظٗ َ٘ؤص یخكظّ حٓض‪ .‬ىٍ َٓخیض يـًٕع آٌ هّٕٖٗ رٍِگ حَگٍٕ ىٍ‬
‫ؿٕف نلخكّ‪ ،‬یخ كزخد گخُٖ حكظٕٖ ٗيِ ٔ ىٍ کم ٗکم ری‪ ٖٕ٠‬رّهٕى گَكظّ حٓض‪.‬‬
‫ریٍ َظَگخِ ىٔو ٔ ٕٓو هَحرظٗ يٕؿٕى حٓض‪ .‬آٌٓخٌ کّ حُ َگَگخِ يؼَكظٗ َیِ‬
‫يٗطٕحٌ رّحیٍ يـًٕػّٖ رٍِگ «هّٕٗحَگٍٕٖ» حػظزخٍ ىحى‪ :‬چُخٌکّ َْكزّٖ‬
‫حَگٍٕ ٔ‪ٛ‬م رّٗخهّ‪ ،‬طُّ‪ٍ ،‬یّ٘ ٔ ُيیٍ حٓض‪ ،‬يظخَْ ْٔظٗ َیِ َْکيحو رٍّٕٔ‬
‫هٕى يظ‪ٜ‬م رّیکىیگَ رٕىِ ٔ َٓخیظخ ً ٔحرٔظّ رّآٌ "کم" يٗرخُٗي‪ْ .‬ىچُخٌ کّ حگَ آٌ‬
‫حط‪ٜ‬خل رّٗخهّ ٔ ٍیّ٘ َزٕى‪ ،‬يخ ؿٍِٕ ٔ حَگٍٕ َيحٗظیى‪َْ ،‬گخِ حیٍ پیٕٓظّگٗ ریٍ‬
‫حؿِحء ْٔظٗ رَهَحٍ َزٕى‪ ًّْ ،‬حٍکخٌ ػخنى حُ ْى يٗپخٗیي‪ .‬حُ يُظَ ىیگَ حٍطزخ‪١‬‬
‫ریٍ حؿِحء ْٔظٗ‪ًْ ،‬خٌ گٌحٍ ييحٔو حُ ؿیذ رّٕٗٓى ٔ رخنؼکْ ٍح طيحػٗ يٗکُي‪.‬‬
‫كویوض يٕ‪ٕٟ‬ع َْچّ رخٗي‪ ،‬طخ حیٍؿخ هخرم ىٍک حٓض کّ يَحطذ ٔؿٕى َّىحٍحٖ‬
‫ػهٕ يکخَٗ‬‫ػهٕ يوخيٗ‪ُ ،‬‬
‫حرؼخى يکخَٗ‪ ،‬رم ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هضْخٖ يؼُٕٖ ٔيوخيٗ حٓض‪ .‬ىٍ ُ‬
‫َٗ‪ ًَٗ ١‬رخٗي‪ُْ .‬گخيٗ کّ ػزي يئيٍ ؿٓض ‪َ١‬ف طوخ‪ٟ‬خٖ هٕى حُ هيح‪ ٍٔ ،‬رّآًٓخٌ‬
‫يٗکُي‪ ،‬رّحیٍ يؼُٗ َیٔض کّ هيح كو‪ ٢‬ىٍ آٌ رخالْخ هَحٍ ىحٗظّ رخٗي‪ ٔ ،‬ىٍ ًْخٌ‬
‫نلظّ ىٍ پخثیٍ‪ ،‬ىٍٓض ىٍ ههذ ٔ رـم ىٓض هٕىٕ كخ‪َ َٟ‬زخٗي‪ .‬هيح ىٍ َْؿخ‬
‫ْٔض‪ ٍٔ .‬رّآًٓخٌ کَىٌ يئيُخٌ رَكٔذ طؼخریَ يـخُٖ ٔ ط٘زیّ هَآَٗ حٓض‪:‬‬
‫ًٔخء‪ًٓ« »ٔ44 :ٕ ...‬خء» رّيؼُخٖ «يهطن حنؼُهٕ» حٓض‪،‬‬ ‫«هيََٖ طوهّذ ٔؿٓک كٗحن ّ‬
‫‪ٔٓ۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػهٕ يوخيٗ ٔ يؼُٕٖ‪ .‬طؼظیى ػٕحو ىٍ رَحرَ هٕح‪ ٙ‬کّ حؿهذ رخ كَٔ آٍٔىٌ َٓ‬ ‫كظٗ ُ‬
‫طٕأو حٓض‪ ،‬ىٍ كَُْگ يهضْخ حيَٖ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض ٔ كکخیض حُ ػهٕ يوخيت‬
‫يؼظىنّ ىحٍى‪ .‬چُیٍ طؼظیى ىٍ يٍٕى ًحص رٗچٌٕ ىحٍحٖ ي‪ٜ‬يحم حطى ٔ حکًم يٗرخٗي‪.‬‬
‫حٓخٓخ ً يلخْیى رخال ٔ پخثیٍ حُ حيٍٕ حػظزخٍٖ ٔ هَحٍىحىٖ حٓض کّ ىحٍحٖ هخ‪ٛ‬یض‬
‫َٔزٗ يٗرخٗي‪ ،‬چُخٌکّ حٍطزخ‪ ١‬ئظویى رخ يلم حٓظوَحٍ هٕىطخٌ ىحٍى‪َْ .‬ؿخ هٕىطخٌ‬
‫ك‪ ٍٕ٠‬ىحٗظّ رخٗیي‪ ،‬يلٕٓو ٔ يویخّ رخال ٔ پخثیٍ حُ ًْخٌ َوطّ آؿخُ يٗیخري‪ .‬ىٍ‬
‫ًْخٌؿخ هيح ْى ك‪ ٍٕ٠‬ىحٍى ٔ َٔزض رًّٗخ ىٍ ؿخیگخِ يؼُٕٖ ٔ يوخيت رخالطَ هَحٍ‬
‫ىحٍى‪ .‬حیٍ ك‪ ٍٕ٠‬ئظًَ ٔ آٌ رّآٌ حٓض‪ٔ .‬گََّ ىٍ َلْحاليَ چیِی طلض ػُٕحٌ‬
‫"رخال ٔ پخثیٍ" ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬کیٓخٌُٗخٓخٌ يٗگٕیُي‪ُْ :‬گخيٗ کّ رَٓطق ُيیٍ‬
‫حیٔظخىِحیى کَِٖ ُيیٍ پخثیٍ ٔ کَِٖ "يخِ" رخال ىیيِ يٕٗٗى‪ٰ ،‬نکٍ آٌُْگخو کّ‬
‫رَٓطق کَِٖ يخِ حیٔظخىِ رخٗیى‪ ،‬کَِٖ يخِ پخثیٍ ٔ ٓیخٍِٖ ُيیٍ ىٍ رخال ي٘خْيِ‬
‫يٕٗٗى‪ .‬حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض حُ ََْوطّٖ ىیگَ ىٍ ك‪٠‬خء‪ًْ ،‬یٍگَّٕ هخرم ٍإیض حٓض‪.‬‬
‫يوٕالطٗ چٌٕ ُيخٌ ٔيکخٌ (کّ ىحٍحٖ ٔؿِٕ کًیضحَي) ىٍ ه‪ً ٕٜٙ‬حص هيٓٗ‬
‫ْیچ يٍٕى ٔ يلٕٓو َيحٍَي‪ .‬حٔ ْىچُخٌ کّ حُ ًّْٖ هیٕى يُِِ يٗرخٗي‪ ،‬حُ حیٍ ىٔ هیي‬
‫َیِ يزَٖ حٓض‪ ،‬حٔ رخ ًٗخ حٓض‪ ،‬ىٍ ًْیٍ نلظّ‪ ،‬ىٍ ًْیٍ كخل‪ ،‬ىٍ َْؿخ ٔ ىٍ‬
‫َْكخل کّ ْٔظیي‪ْ .‬ىحکٌُٕ ىٍ َْك‪٠‬خٖ کّ هَحٍ ىحٍیي‪ ،‬ح‪َ١‬حفطخٌ پَ حُهيح حٓض‪:‬‬
‫* « َٔ ُْ َٕ َي َؼ ُک ْى أَیٍَْ َيخ ُکُظ ُ ْى‪ = 4 :۳۰ ،‬حٔ رخ ًٗخ حٓض‪َْ ،‬ؿخ کّ رخٗیي‪».‬‬
‫كزْم ْحن ٍَٕی ْي‪ = ٔ۶ :۰ٓ ،،‎‬هب اى هگ گوكى ثَّوب ًيكیکروین‪».‬‬ ‫يٍ َ‬ ‫* ‪ًََّ «‎‬ذْ ُي‪‎‬أ َ ْق َز ُ‬
‫ب‪‎‬الیَ ْ‬
‫ّللاَ َی ُلٕ ُل َریٍَْ ْحن ًَ َْ ِء َٔهَ ْهزّ‪ = ٕ4 :۴ ،‬ريحَیي کّ هيحَٔي كخیم ریٍ‬ ‫* « َٔح ْػهَ ًُٕح أ َ ٌَ َ‬
‫ػُِّی كَبَِِّی هَ َِیذٌ ۖ أ ُ ِؿ ُ‬
‫یذ ىَػ َْٕس َ حنيَحعِ اًَِح‬ ‫ٓؤَنَ َ‬
‫ک ِػزَخىِی َ‬ ‫ٗو‪ ٔ ٚ‬ههذ حٔ حٓض‪َٔ « ».‬اًَِح َ‬
‫خٌ‪َْ= ٔ۴۶ :ٕ ،‬گخِ رُيِگخَى حُيٍ ؿٕیخ َٕٗي‪ ،‬پْ رّىٍٓظٗ يٍ َِىیک ْٔظى‪».‬‬ ‫ػ ِ‬
‫ىَ َ‬
‫حیٍْخ طًخيخ ً ىالنض رَ َلٗ حرؼخى ٔ يَحطذ يکخَت ًحص رٗچٌٕ َٔزض رّحَٔخٌ‬
‫ىحٍى‪( .‬يؼٕ٘م ًْیٍؿخ حٓض‪ ،‬ریخثیي‪ ،‬ریخثیي) ًْیٍ‪" ٍٕ١‬هَُد" َیِ ىحٍحٖ يلٕٓو‬
‫يوخيٗ حٓض‪َّ ،‬يکخَٗ‪ .‬يؼُٗ هَُد ٔ رُؼي حَٔخٌ َٔزض رّهيح حیٍ حٓض کّ «ىٍ پُيحٍ‪،‬‬
‫گلظخٍ ٔ کَىحٍ حٔ‪ ،‬طخچّ كي حَگیِِٖ هيح يلٍٕحَّ ييههیض ىحٍى‪».‬‬
‫يَحى حُ «حَگیِِٖ هيح يلٍٕحَّ» ط‪ًٜ‬یىگیَٖ ىٍ ُْگخيّْخٖ طوخرم ٔ طُخٓذ‬
‫يُلؼض ٗو‪ ٜٗ‬رخ يُلؼض ػًٕيٗ حٓض‪ٗ .‬و‪ ٚ‬رَّْحَيحُِ ىٍ ٍحِ َلغ ػًٕيٗ ٔ‬
‫هييض رّرَ٘یض‪ ،‬حُ يُخكغ ٗو‪ ٜٗ‬ػئل ًَخیي‪ ،‬رًّْخٌ َٔزض ػًهٖ هيحپُٔيحَّ ٔ‬
‫هيح يلٍٕحَّ حٓض‪ٔ .‬حنؼکْ رخنؼکْ‪ .‬پْ «هيحهٕحْٗ» ًْخٌ «هیَهٕحْٗ» ٗي‪.‬‬
‫‪ٔٓ۰۰‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫ُلایذ ػبهَ‬
‫ْيحیض ػخيّ یکٗ ىیگَ حُ ٔؿِٕ حيَ حٓض‪ ًّْٖ ،‬کخثُخص رَحرَ رخ "حيَ حٔ"‬
‫ٓز َلّ ٔ ٓـٕى ؿًیغ‬ ‫رّٕٖٓ «ٗيٌ» ٓیَ يٗکُُي‪ .‬ػالِٔ رَحیٍ ‪ٛ‬یٍَٔص‪َ ،‬‬
‫يٕؿٕىحص َیِ ًْخَخ حيظؼخل حيَ يٗرخٗي‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى آیخص رٔیخٍ ُیخى ىٍ هَآٌ يـیي‬
‫آييِ حٓض‪ .‬طُٓخ کهًّٖ «ْيحیض» ٔ ي٘ظوخص آٌ ‪ ٔ۰۰‬يَطزّ ٔ نلع «طٔزیق» ىٍ حرٕحد‬
‫يوظهق هٕى ‪ ٕٔ۴‬رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ىٍ ‪ ٕٕ4‬يٍٕى رّٓـيِ ٔ ػزخىص‬
‫ؿًیغ حٗیخء ىٍ پی٘گخِ رخ ػظًض ًحص حهيّ ٍرٕرٗ ط‪َٜ‬یق گَىیيِ حٓض‪ .‬رخ‬
‫يالكظّٖ حرظيحیٗ آیخص كٕم؛ حٔنیٍ َکظّٖ کّ رًٍّْ طزخىٍ يٗکُي‪ ،‬رَْخٌ َظى ٔ‬
‫حَٔـخو طٕ‪ٛ‬یقَخپٌیَ کخثُخص حٓض کّ رّآٌ ٗکِٕ ٔ ؿالل يٗرو٘ي‪:‬‬
‫= ىٍ گَىَّٖٔ ْٔظٗ‪ْ ،‬یچ ًٍِٖ َٓگَىحٌ َیٔض‪.‬‬
‫= كَکض ًْآُْگ ٔ ْيفيُيحَّ رّٕٖٓ يو‪ٜ‬ي يؼیٍ‪.‬‬
‫َیءٍ ِا َال یُ َ‬
‫ٔزِّ ُق ِر َل ًْ ِي ِِ‬ ‫ٔ ْز ُغ َٔ ْحْل َ ٍْ ُ‬
‫‪َ َٔ ٝ‬ي ٍْ ِكی ِٓ ٍَ ۚ َٔاِ ٌْ ِي ٍْ ٗ ْ‬ ‫ٔ ِزّ ُق نَُّ حن َ‬
‫ٔ ًَ َخٔحصُ حن َ‬ ‫«ط ُ َ‬
‫َٔ ٰنَ ِک ٍْ َال ط َ ْلوَ ٌَُٕٓ ط َ ْٔزِی َل ُٓ ْى ۗ ‪َْ = 44 :ٔ۰ ،‬چّ ىٍ آًٓخٌْخٖ ْلضگخَّ ٔ ُيیٍ ٔ‬
‫يخریٍ آٌْخ حٓض حٔ ٍح طٔزیق يٗکُُي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ْیچ چیِ َیٔض‪ ،‬يگَ حیٍکّ‬
‫طٔزیق ٔ ٓظخیٖ حٔ يٗکُي‪ٰ ٔ ،‬نکٍ ًٗخ طٔزیق آٌْخ ٍح كٓى ًَٗطٕحَیي‪».‬‬
‫ـ طٔزیق يٕؿٕىحص رّچّ يؼُٗ حٓض؟‬
‫= حُ حیٍؿخ ىیگَ َْگَِٔ ٔ كَهّ ٍحِ هٕى ٍح يٍٗٔى‪ :‬یکٗ هخثم رّحَـخو طٔزیق‬
‫‪ًٛ‬ظٗ يٗکُي؛ یکٗ ؿٕحٍكٗ‪ ،‬ىیگَ ؿٕحَلٗ‪ ،‬حیٍ‬ ‫َطوٗ يٕٗٗى؛ ىیگَٖ هٕل ُ‬
‫ٔؿٕىٖ‪ ،‬آٌ ٓـٕىٖ‪ ،‬یکٗ ‪َ١‬یوظٗ‪ ،‬ىیگَٖ َٗیؼظٗ‪ ،‬یکٗ هَحرخطٗ‪ ،‬ىیگَٖ‬
‫يُخؿخطٗ‪ ،‬آٌ یکٗ ْى كویوظٗ؛ یکٗ ػخٗن پخکزخهظّ‪ ،‬ىیگَٖ ػخري يؼخيهّگَ ٔ ُحْي‬
‫ٍیخءکخٍ ‪ ...‬ىٍ ػیٍكخل‪ٔ ًّْ ،‬حنّ ٔ كیَحٌ!‬
‫ـ حُ ىیيگخِ ‪١‬یق ؿخنذ حْم يؼَكض‪ ،‬کّ «يٕنٕٖ رهوٗ» (‪ ۶ٓ4‬ـ ٕ‪ ْ ، ۶۰‬م)‬
‫ٔ «ٓؼيٖ ٗیَحُٖ» (ٓ‪ ۳۴‬ـ ‪ ْ ، ۶۶4‬م) ىٍ ُيَِٖ آٌْخ حٓض‪ ،‬طًخو يٕؿٕىحص‬
‫ػخنى‪ ،‬حػى حُ ؿًخى ٔ َزخص‪ ،‬ىحیًخ ً ىٍ كخل طٔزیق ٔ طٓهیم َطوٗ ٔ «کاليٗ» رّ‪ٍٕ١‬‬
‫الیُوطغحَي‪ )ٔٓ(.‬كن حیٍ حٓض کّ رُخ رَ يُطن ػًین يؼُٕٖ ٔ َیِ كٓى ػهًٗ؛ ىٍ ػخنى‬
‫کٌٕ پيیيِٖ يوُغ رخ ه‪ٜ‬ی‪ ّٖٜ‬ؿًخى يطهن ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬ػخنى یکپخٍچّ كیخص‬
‫ؿخٔیي حٓض‪ .‬كیخص رًّحص هٕى ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض حُنٗ ٔ َٓييٖ‪ ،‬طٕحو رخ ‪ٛ‬لخطٗ چٌٕ‬
‫كَکض ٔ ُحیُيِگٗ يٗرخٗي‪ .‬يطخرن رخ يؼیخٍْخٖ ػهًٗ َیِ ‪ٛ‬ئٍ حَٕحع حيٕحؽ ٔ‬
‫ط٘ؼ٘ؼخص حُ ًٍحص يخىٖ ٔ ؿًخىحص یک يٕ‪ٕٟ‬ع حػزخص ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٔٓ۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رؼ‪ ٗ٠‬حُ ػَكخء ریٍ "طٔزیق" ٔ "َطن" يالُيّٖ هخثم َیٔظُي‪َ .‬لْ ٔؿٕى ٔ‬
‫حؿخرض حيَ «کٍ» حُ َخكیّٖ يخىِ ٍح ػیٍ طٔزیق يٗىحَُي‪ .‬حیٍ َظَ رخ يُطن ػهًٗ‬
‫هَحرض ىحٍى‪ .‬آٌچّ يٓى حٓض‪ ،‬ریخٌ كهٔلٗ ـ ػهًٗ حُ ؿَیخٌ کخٍ ْٔظٗ ىٍ چخٍچٕد‬
‫ٗ ْیجًخ أ َ ٌْ یَوُٕ َل نَُّ‪:‬‬
‫حؿخرض گَیَِخپٌیَ حُ حيَ «كؼهیض» حٓض‪« :‬اََِ ًَخ أ َ ْي َُُِ اًَِح أ َ ٍَحىَ َ‬
‫" ُکٍ"! ـ "كیکٌٕ" ‪ »۴ٕ :ٖ۶‬ىٍ كَحیُي هخٌَٕيُي «ْٕیضیخری» هِٕ رّكؼم ىٍ آييِ‪،‬‬
‫ٓپْ يـيىح ً رّهِٕ رخُ يٗگَىى طخ رخٍٖ ىیگَ ىٍ ْٕیض ؿيیي ٔ يظلخٔص رخ هزم ظخَْ‬
‫ٕٗى‪ .‬آیخ ًَٗطٕحٌ َخو حیٍ ٍَٔي ٍح طٔزیق َیِ گٌحٗض؟‬
‫رّيٕؿذ ٗجٌٕ ٔ نٕحكن « ُکٍ» طًخيٗ يٕؿٕىحص ٔحرٔظّ رّػخنى ػیٌٕ‪ ،‬رًّٕٗل‬
‫حَٔخٌ‪ٕ١ ،‬ػخ ً ـ یخ کَْخً‪َ ،‬خگِیَ حُ كَکض ىٍ ه‪ ٢‬حنٔیَ ْيحیض ًّْگخَٗ هَحٍ‬
‫ىحٍَي‪ .‬رّػزخٍص ىٔو‪ :‬ح‪١‬خػض حُ حيَ « ُکٍ» یک هخٌَٕ ػًٕيٗ كخکى رَْٔظٗ‬
‫يٗرخٗي‪َْ .‬يٕؿٕىٖ کّ حيَ « ُکٍ» ٍح حؿخرض کُي هٕى رّهٕى ىٍ ئیَ ْيحیض هَحٍ‬
‫ىحٍى‪ .‬یؼُٗ کّ رَّلٕ رخنٕؿٕى طٔزیق ٔ طٔـیي کَىِ حٓض‪)ٔٔ(.‬‬
‫کيحو ًٍِ حُ ػخنى حٓض کّ رظٕحَي حُ حيظؼخل حيَ "کٍ" حرخ ٍُٔى؟‬
‫ًٍحص ٔؿٕى‪ ،‬رًّٕٗل حَٔخٌ‪ ،‬حيَ « ُکٍ» ٍح حؿخرض کَىِ ٔ‬ ‫پْ يـًٕػّٖ ّ‬
‫ريیٍطَطیذ ؿًهّگٗ ىٍ ئیَ ْيحیض ًّْگخَٗ هَحٍ ىحٍَي‪ .‬حیٍ حؿخرض هطؼٗ ٔ‬
‫حؿظُخدَخپٌیَ‪ ،‬ىٍ ُرخٌ ىیٍ رّ«ي٘یّش ٰانٓی» ىٍ يُطن ػهى رّ"ؿزَ"‪ ،‬ىٍ كهٔلّ‬
‫رّ"هخٌَٕ" ٔ ىٍ هخيّٕ ػَكخء رّ"ػ٘ن" طؼزیَ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ كویوض َّْٓ حُ‬
‫َٕػی "ؿزَ" ٓوٍ يٗگٕیُي‪ .‬حهظالف ىٍ َخوگٌحٍٖ حٓض‪:‬‬
‫حٖ طٍ ٔ ؿخٌ رُيِٖ حٔ‪ ،‬رُيِٖ ٗکَ هُيِٖ حٔ‬
‫ػوم ٔ هـــَى هیَِٖ حٔ‪ ،‬ىل ٗــکَآکــُيِٖ حٔ‬
‫چَم يؼهن چّ رٕى؟ کُّٓطــَیٍ هیًّٖ حٔ‬
‫ٍٓظى ٔ كًِِ کٗ رٕى؟ ک٘ظّ ٔ حكکُيِٖ حٔ‬
‫يهک ؿٓخٌ چیٔض کّ طخ حٔ رّؿٓخٌ كوَ کُي‬
‫كــوَ ؿٓخٌٍحٓض کّ حٔ ْٔض هيحَٔيِٖ حٔ‬
‫آٌؿخ کّ هَآٌ يـیي حُ کلَ ٔ َخ كَيخَٗ حَٔخٌ حظٓخٍ َخ ٍ‪ٟ‬خیظٗ كَيٕىِ ٔ‬
‫«هُظم حالَٔخٌ يخ حکلَِ‪ »ٔ۴ :۴ٓ ،‬گلظّ حٓض‪ ،‬یک ٔ‪ٛ‬ق ػُٕحَٗ حٓض؛ کّ حٍحىِٖ‬
‫آُحى رَٖ٘ ٍح ْيف گَكظّ‪ .‬ؿخیض يَحطذ‪ ،‬آٌکّ (چُخٌکّ گلظّ ٗي) حَٔخٌ يٕؿٕىٖ‬
‫ىٔ ٓخكظٗ حٓض ٔ ْىُيخٌ ىحٍحٖ ىٔ ْٔظٗ يٗرخٗي‪:‬‬
‫ٔ ـ ْٔظٗ ػوالَٗ ٔ طل ّکَٖ‪( .‬کّ رّػخنى حکزَ طؼزیَ ٗي)‬
‫‪ٔٓ۰۲‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫ٕ ـ ْٔظٗ ؿًٔخَٗ ٔ طلَکٗ‪( .‬کّ ؿِٖ حُ ػخنى ح‪ٛ‬ـَ حٓض)‬

‫ىٍيُطن حْم يؼَكض َْیک رّ"َلْ يهکٕطٗ" ٔ "َلْ رٓیًٗ" طؼزیَ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬طٕؿّ هَآٌ رَّلْ يهکٕطٗ حَٔخٌ حٓض ٔ حُ آٌ طٕهغ ىحٍى طخ رّطٔزیق ٔ طٔـیي‬
‫آگخْخَّ َیِ يزخىٍص ٍُٔى طخ يٕؿزخص ‪ٛ‬لخء ٔ حٍطوخٖ ٍٔكٗ هٕى ٍح كَحْى آٍٔى‬
‫ٔگََّ‪ْٔ ،‬ظت ؿًٔخَٗ حَٔخٌ ًْآُْگ رخ ىیگَ حؿِحء کخثُخص رّ‪ ٍٕ١‬ؿزَٖ ٔ‬
‫طوهقَخپٌیَ حيَ "کٍ" ٍح حؿخرض يٗکُي‪ .‬يخَُي حیٍکّ ‪١‬زن هخٌَٕ ػخو كخکى رَيخىِ‪ ،‬حُ‬
‫َطلّ‪ ،‬طخ پیَٖ ٔ يَگ يَحكم يوظهق َُيگٗ ٍح پ٘ض َٓ يٗگٌحٍى‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ّبًيكٍُن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ‪:‬‬
‫پْ رّيـؼُٗ ػخنـى حکـزَ طٕیٗ‬ ‫پْ رّ‪ٍٕٛ‬ص ػخنى ح‪ٛ‬ـَ طٕیٗ‬
‫يـٍ رّيؼُٗ ِؿي ِؿي حكظخىِحو‬ ‫گَ رّ‪ٍٕٛ‬ص يٍ ُ آىو ُحىِحو‬
‫ٕ ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ‪:‬‬
‫کخٍ هٕى کٍ کخٍ ریگخَّ يکٍ‬ ‫ىٍ ُيیــٍ ىیگَحٌ هخَّ يکٍ‬
‫کِ رَحٖ حٔٓـــض ؿًُخکت طٕ‬ ‫کیٔض ریگخَّ؟ طـــٍ هخکت طٕ‬
‫ّللا طؼخنٗ ههن حنًالیکش ٔ ٍ ّکذ كیٓى حنؼوم ٔ ههن حنزٓخثیى ٔ ٍ ّکذ كیٓخ حن ّ‬
‫ٕ٘ٓس ٔ ههن‬ ‫حٌ ّ‬‫ٖـ ّ‬
‫ٕ٘ٓس؛ كًٍ ؿهذ ػوهّ ٕٗٓطّ‪ ،‬كٕٓ حػهٗ يٍ حنًالیکش‪ ٔ ،‬يٍ ؿهذ‬ ‫حالَٔخٌ ٔ ٍ ّکذ كیٓى حنؼوم ٔ حن ّ‬
‫ٕٗٓطّ ػوهّ‪ ،‬كٕٓ حىَٗ يٍ حنزٓخثیى‪ .‬كيیغ َزٕٖ ‪ /‬يُيٍؽ ىٍ يؼُٕٖ‪:‬‬
‫ههن ػخنى ٍح ٓــّ گــَّٕ آكـــَیي‬ ‫ىٍ كيیغ آيـــي کّ یـــِىحٌ يـیي‬
‫آٌ كَٗظّ ٓض ٔ َيحَي ؿِ ٓـٕى‬ ‫یک گَِٔ ٍح ؿًهّ ػوم ٔ ػهى ٔ ؿٕى‬
‫ٍَٕ يطهن َُيِ حُ ػ٘ـــن هــيح‬ ‫َیٔضحَيٍػُ‪ َٕٜ‬كَ‪ْٕٔ ٙ‬ح‬
‫ًْچٕ كیٕحٌ حُ ػهق ىٍ كَرٓٗ‬ ‫یک گَِٔ ىیـگَ حُ ىحَٖ طـٓٗ‬
‫حُٗوخٔص ؿخكم حٓض ٔ حُ َٗف‬ ‫حَٔزیُي ؿـِ کّ ح‪ٛ‬طزم ٔ ػهق‬
‫حیٍ ٓـٕو ْٔض آىيٗ ُحى ٔرَ٘ َیًٗ حٔ ُحكَٗظّ ٔ َیـًٖ ُهَ‬
‫َیــًٗ ىیــگَ يــخیم ػُوهٗ رــٕى‬ ‫َیًٗ هـَ هــٕى يخیم ٓلهٗ رٕى‬
‫ٔیٍ رَ٘ رخ ىٔ يوخنق ىٍ ػٌحد‬ ‫آٌ ىٔ هٕو إٓٓىِ حُؿُگ ٔكَحد‬
‫آىيـــٗ ٗکهُي ٔ ٓــّ حيــض ٗيَي‬ ‫ٔیٍ رَْ٘ى ُحيظلخٌ هًٔض ٗيَي‬
‫ًْچٕ ػـــیٔٗ رخ يهک يهلن ٗيَي‬ ‫یک گَِٔ ئـــظـَم يطهن ٗــيَي‬
‫ٍٓظّ حُ ه٘ى ٔ ْٕح ٔ هخل ٔ هیم‬ ‫َوـــٖ آىو نیک يؼُٗ ؿزـــَثیـــم‬
‫گٕثیخ حُ آىيـــٗ حٔ هـــٕى َـــِحى‬ ‫حُ ٍیخ‪ٟ‬ض ٍٓظّ ُٔ ُْي ٔؿٓخى‬
‫ه٘ى يل‪ٕٓٗ ٔ ٞ‬ص يطهن ٗيَي‬ ‫هًٔٗ ىیگَ رخ هَحٌ يهلن ٗيَي‬
‫ٓ‪ٔٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طُگ رٕى آٌ هخَّ ٔ آٌ ٔ‪ٛ‬ق ُكض‬ ‫ٔ‪ٛ‬ق ؿزَیهٗ ىٍ حی٘خٌ رٕى‪ٍ ،‬كض‬
‫هـــَ ٕٗى چٌٕ ؿخٌ حٔ رٗآٌ ٕٗى‬ ‫يَىِ گَىى ٗو‪ ٚ‬کٕ رٗؿخٌ ٕٗى‬
‫حیٍ ٓوٍ كن حٓض ٔ‪ٕٛ‬كٗ گلظّ حٓض‬ ‫ُحَکّ ؿخَٗ کآٌ َيحٍى ْٔض پٔض‬
‫‪ 4‬ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ‪:‬‬
‫گى ٗيٌ ىٍگى ٗيٌ ىیٍ يٍ حٓض‬ ‫َیٔظٗ ىٍْٔظٗ آثیٍ يٍ حٓض‬
‫یخ چٕ رٕٖ گم ىٍ حؿِحٖ گالد‬ ‫گى ٗيٌ چٌٕ ٓخیّحَيٍ آكظخد‬
‫‪ ۳‬ـ ٓیٔظى حَيحُِگیَة يظَٖ کّ حئَُ َْ ىحَٖ آيُٕ آٌٍح ىٍ ييٍّٓ يٗآيُٕى ىٍ ٓخل‬
‫ٕ‪ ٔ۰۲‬ىٍ ؿٕٕ حَوالد كَحَّٔ ٔ‪ٟ‬غ ٗي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ هٕحؿّ ًْٗحنيّیٍ دمحم كخكع ‪:‬‬
‫هَهّ طَ‪ ،‬ىحيٍ ٔ ٓـخىِ َٗحد آنٕىِ‬ ‫ىٕٔ ٍكظى رّىٍ يیکيِ هـــٕحد آنٕىِ‬
‫گلض ریيحٍ ٕٗ حٖ ٍَْٔ هٕحد آنٕىِ‬ ‫آييحكّٕٔ کُخٌ يؾ رچّٖ رخىِ كَٕٔ‬
‫طخ َگَىى ُ طکٕ حیٍ ىیَ هَحد آنٕىِ‬ ‫ٗٔظٕٖ٘ کٍ ٔ آَگّ رّهَحرخص هَحو‬
‫‪ ۰‬ـ پخٓن حيخو ٍ‪ٟ‬خ ىٍ ؿٕحد حرٍٓ ّکیض کّ ٓجٕحل کَى‪ :‬چگَّٕ رٕى کّ يؼـِِٖ يٕٓٗ‬
‫ػ‪ٜ‬خء ٔیيری‪٠‬خء ٔکخٍْخٖ هخٍم حنؼخىِٖ (ٗزیّ) ٓخكَحٌ رٕى‪ٔ ،‬ػیٔی رخ ‪١‬زخرض ٔ ٗلخٖ ریًخٍحٌ‪،‬‬
‫ٔ ٓیّي رخ کالو ك‪ٜ‬یق ٔ رهیؾ؟ ٔ يؼـِِٖ َْیک ٍح يوظهق هَحٍىحى؟ (ح‪ٕٛ‬ل کخكٗ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٔ۴ ٙ‬؛‬
‫رلخٍحالَٕحٍ‪ ،‬ؽ ٔٔ ‪ ۰ٓ ٙ‬؛ حنٕحكٗ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ ٖٖ ٙ‬؛ طلٔیَ حنزیخٌ‪ٖ4 ،‬؛ حالطوخٌ‪ ،‬ؽ ٖ ‪ٔٓ ٙ‬‬
‫‪ ۴‬ـ "ٓلیَ كن ٔ ‪ٛ‬لیَ ٔكٗ" هى ‪ ٕٔ ٚٛ ٖٔ۴۰‬ـ ٕٕ‬
‫‪ ۲‬ـ ًْخٌ‪۲ ٙ ،‬‬
‫ٓٔ ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ‪:‬‬
‫کِٕ یــلیٗ ٍح پیخيٗ يـــٗکُي‬ ‫ُٓــگ رَحكًي ٓاليٗ يٗکُي‬
‫رخ ًٗخ َخ يلَيخٌ يخهخيٕٗیى‬ ‫يخ ًٓیؼیى ٔر‪ٜ‬یَیى ٔهٕٗیى‬
‫ؿهـهّٖ حؿـــِحء ػخنى رُٕ٘یي‬ ‫حُ ؿًخىٖ ػــخنى ؿخٌْخ ٍٔیي‬
‫ٔٓـــّٕٖٓ طؤٔیمْخ رِىحیض‬ ‫كخٕ طٔزـــیق ؿًخىحص آیـيص‬
‫ؿًهّ ًٍحص ؿٓخٌ ًَْحُ ٗي‬ ‫گَطَح حُ ؿیذ چً٘ٗ رخُٗي‬
‫رخطٕ يٗگٕیُي ٍُٔحٌ ٔٗزخٌ‬ ‫ؿًهّٖ ًٍحص ػـــخنى ىٍ َٓخٌ‬
‫رخ ًٗخ َخيلَيخٌ يخهخيٕٗیى‬ ‫يخًٓیؼیى ٔر‪ٜ‬یَیى ٔهٕٗیى‬
‫ْٔض يلّٕٔ كٕحّ حْم ىل‬ ‫َطن آد َٔطن هخک َٔطن گم‬
‫گٕیي ٔ حُ كخل آٌ حیٍ رٗهزَ‬ ‫َْیکٗ طٔزیلٗ رَ َٕع ىیگَ‬
‫آٌ ؿًـــخى حَيٍ ػزخىص حٔٓظخى‬ ‫آىيـــٗ يُکَ ُ طٔـــزیق ؿًخى‬
‫رٗهزَ حُ ىیگَ ٔ حَيٍ ٗکٗ‬ ‫رهکّ ْلظخى ٔ ىٔ يهض ْـَیکٗ‬
‫«ٓؼيٖ ٗیَحُٖ»‪:‬‬
‫ًَّّْ ئظًؼٗ كٓى کُي حیٍ گلظخٍ‬ ‫کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهظخٌ ًّْ ىٍ طٔزیقحَي‬
‫ٔٔ ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ‪:‬‬
‫يٗٗظخرُي ىٍ ػهٕ ًْچٌٕ َٓخل‬ ‫ًٍِ ً ٍِّ ػخٗوخٌ آٌ ؿـًخل‬ ‫ّ‬
‫طُویش طٍ يیکُُي حُ رَٓ ؿخٌ‬ ‫ٓزق َّلل ْٔض حٗظخر٘خٌ‬
‫ٔ‪ٔٓ۴‬‬ ‫كکًض ٗخَِىِْى‪ٔ :‬كيص ؿَْٕی‬

‫‪ٔ۰‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــ‬
‫ػوٗ‬ ‫ّ‬ ‫عُْو‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕ‪ٔٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫کْى ّ كَبك‬

‫ٓــخلْخ رخیي کّ طخیک ُٓــگ ح‪ٛ‬هٗ ُآكظخد‬

‫نؼـــم گَىى ىٍ ريه٘خٌ‪ ،‬یخػوین حَيٍ یًــٍ‬
‫يخِْخ رخیي کّ طخیـک پُـــزّىحَّ ُآد ٔهــخک‬
‫ٗخْيٖ ٍحكهّّ گـــَىى‪ ،‬یخ ٗٓیـــيٖ ٍح کـلٍ‬
‫ٍُْٔخرخیي کّ طخیک ي٘ض پ٘ى حُپ٘ض يیٖ‬
‫ُحْيٖ ٍح هَهّ گَىى‪ ،‬یخ كًـخٍٖ ٍح ٍٍٓ‬
‫ػًَْخ رخیي کّ طخ یک کٕىکٗ حٍُٖٔ ‪١‬زـغ‬
‫ػخنـًٗ گَىى َکٕ‪ ،‬یخ ٗخػَٖ ٗیَیٍ ٓوـٍ‬
‫هـٌَْخ رخیي کــّ طخ حُ پ٘ـــض آىو َطـــلّٖ‬
‫رـٕحنٕكخٖ کـــَى گـــَىى‪ ،‬یخ ٕٗى ٔیْ هٌَ‬
‫«كکیى ُٓخیٗ ؿَِٕٖ»‬
‫رّپُيحٗض كکًخء‪ْٔ ،‬ظی ٍح ‪ٍٕٛ‬طی ػخرض ٔ هخیى رّهٕى َیٔض‪ ،‬یؼُی ىٍ ػخنى‬
‫ْیچ ٗکهی ٔ ْٕیظی هخثى رًّحص َیٔض‪ْ .‬یچ ‪ٍٕٛ‬طی رُلّٔ ٔؿٕى َيحٍى‪ٍٕٛ ،‬صْخ‬
‫يی آیُي ٔ يیٍَٔي‪ٍٕٛ ،‬صْخ حُ طؼيحى ریًٗخٍ َوطّْخ ط٘کیم گَىیيِ ٔ ًٍحص‬
‫ْٔظی رّْى يیپیَٕيَي ٔ حُ ْى ىٍٔ يیَٕٗي‪َ .‬لی ػزخص ‪ٍٕٛ‬ص ٔ َلی ػزخص ٗکم‬
‫هٕى ىهیوخ ً یک ح‪ٛ‬م حٓض‪ .‬حُ ًْیٍؿخ ظٍٕٓ ٔ حكٕل ْٕیضْخ آؿخُ يٗگَىى‪ .‬چُخٌ‬
‫کّ ؿَْٕيخىٖ ٍح ًْٕحٍِ يٗطٕحٌ ىٍ یکٗ حُ حیٍ ىٔ كخنض ي٘خْيِ کَى‪:‬‬
‫ٔـ ئیَ طـِیّ ٔ طالٗٗ (رٔی‪ٗ ٢‬يٌ‪ ،‬رٍَٗگ ٗيٌ‪ ،‬حُىٓض ىحىٌ ْٕیض هزهٗ)‬
‫ٕـ ئیَ حؿظًخع ٔ طَکیذ (رٓى پیٕٓظٍ حؿِحٖ يخىٖ ؿٓض ظٍٕٓ پيیيِٖ َٕیٍ)‬
‫‪ٔٓ۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ كهٔلّ ػخرض حٓض کّ «ریٖ حُ یک ؿَْٕ ىٍ کخٍ َیٔض‪ ،‬ح ّيخ حػَح‪ٝ‬‬
‫کَٕخگٌٕ حٓض؛ طَکیذ ؿَْٕ طـییَ يٗکُي‪َّ ،‬هٕى ؿَْٕ‪ ».‬آٌچّ حیٍ كَحیُي ٍح‬
‫يًکٍ يٗٓخُى رّ"هخٌَٕ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ "٢‬يٕٕٓو حٓض‪ .‬حیٍ هخٌَٕ کّ رّيؼخرّ یک‬
‫حََژة َخيَثٗ ٔ كٕمحنؼخىِ هٕٖ ػًم يٗکُي‪ ،‬ىٍ حرظيح ػخنى يًکُخص ٍح حُ هِٕ رّكؼم‬
‫آٍٔى‪ ،‬رّآٌ ٗکم ٔ َظى رو٘یي‪ ،‬ىٍ كَحی ُي آٌ طؼيى ْٕیض ٔ طکؼَ حَٕحع ٍح رخػغ ٗي‪،‬‬
‫ىٍ كخُ رؼيٖ‪ ،‬ئیَ طکخيم حَٕحع ٍح ًْٕحٍ ٓخهض ٔ ْى حکٌُٕ يـًٕػّٖ کخثُخص ٍح‬
‫رّٕٖٓ ْيف يؼیٍ پیٖ يٗرَى‪ .‬ىٍ پَطٕ ًْیٍ هخٌَٕ حٓض کّ َْپيیيِ پْ حُ ‪ٗ١‬‬
‫يَحكم رًٗٗخٍ ؿًغ ٗيٌ ٔ رخُ ٗيٌ‪ ،‬حُ هِٕ رّكؼم ٔ حُ كؼم رّهِٕ طزيیم يٗگَىى‪.‬‬
‫حنظخَْ حكٔخّ يٕٗٗى کّ حٗیخء ٔ حؿٔخو‬ ‫ىٍ يَكهّٖ «رٔ‪َْٗٗ »٢‬ء ػهٗ ّ‬
‫يـيىح ً رّ‪ٍٕٛ‬ص هِٕ ٔ يخىِٖ حٔنیّٖ ههوض‪ ،‬یؼُٗ گَى ٔ ؿزخٍ ٔ گخُ حٔنیّ‬
‫رَيٗگَىى‪ ،‬ح ّيخ كٗحنٕحهغ رَّلْ كخنض حٔل رخُ ًَٗگَىى‪ .‬طُٓخ ‪ٛ‬لخص ي٘ظَکٗ کّ رخ‬
‫يخىِٖ حٔنیّ يٗیخري‪ًْ ،‬خَخ ىحٗظٍ ه‪ٜ‬هض ْیٕنٗ رخ ٔ‪ٛ‬ق آيخىِگٗ رَحٖ ظٍٕٓ ىٍ‬
‫يخْیض ي٘و‪ ٚ‬ؿيیي حٓض‪ .‬آٌ چُخٌکّ ىٍ حرظيح يخىِٖ ْیٕنی يُزغ طًخو هِْٕخ رٕى‪،‬‬
‫حیٍ رخٍ َیِ حیٍ يخىِٖ يُزٔ‪ ٢‬يُزغ هِْٕخٖ آيخىِ رَحٖ ظٍٕٓ ىٍ كؼهیضْخٖ رؼيٖ ٔ‬
‫يظلخٔص رخ هزم يٗرخٗي‪ .‬آٌچّ کّ حئَُ یک ‪ٛ‬وَِٖ ُٓگٗ حٓض‪ ،‬ىٍ يَكهّٖ رؼي‬
‫يًکٍ حٓض رّيؼيٌ ؿُٗ حُ ُيَى ٔ حنًخّ ٔ كهِحص گَحٌرٓخء يزيل گَىى‪ ،‬یخ رّطهٗ‬
‫حُ هخک يَؿٕد کّ يُزغ ٍٔیٖ گمْخ ٔ گیخْخٌ يؼطَ رخٗي‪.‬‬
‫ىٍ ‪١‬زیؼض «ؿَْٕٖ» ٔؿٕى َيحٍى کّ طـِیّ َٕ٘ى‪ .‬حكال‪ ٌٕ١‬گلظّ رٕى‪ :‬طًخيت‬
‫ؿٓخٌ يخىٖ حُ چیِْخٖ ٓخهظّ ٗيِحَي کّ ىٍ حػَ ُيخٌ ٓخیٖ ٔ كَٓخیٖ يٗیخرُي‪،‬‬
‫ٔنٗ چیِْخٖ کّ حُ هخنذ یخ ‪ٍٕٛ‬ص رُٗيخٌ ٓخهظّ ٗيِحَي ػخرض يٗيخَُي‪ .‬حُ آٌ‬
‫ؿًهّ "ٍٔف" حٓض‪ .‬کهیخص ٓوٍ حكال‪ ٌٕ١‬ىٍٓض حٓض؛ ُیَح هخٌَٕ "هز‪ٔ "ٞ‬‬
‫"رٔ‪ "٢‬طُٓخ ىٍ يخىِ ىحٍحٖ حػظزخٍ حٓض‪ ،‬الؿیَ‪ .‬گَچّ يـخُح ً ىٍ يٍٕى رَهٗ‬
‫يـَىحص [َظیَ ٍٔف] َیِ طؼزیَ رّ«هز‪ٍٔ ٞ‬ف» ٗيِ حٓض؛ کّ يَحى حُ آٌ رخُگ٘ض‬ ‫ّ‬
‫"ٍٔف" رّکخٌَٕ حٔنیّ ٔ حنٓت هٕى حٓض‪ٰ ،‬نکٍ حیٍ طؼزیَ ئظهِو «رٔ‪ٍٔ ٢‬ف»‬
‫ًَٗرخٗي‪ .‬رهکّ "ٍٔف" رخ ‪ٛ‬لض ػخٍیّحٖ ىٍ کخنزي كهٕل يٗکُي‪.‬‬
‫ىٍ یک َگخِ کهٗ‪َٓ ،‬حَٓ هَآٌ يـیي يًهٕ حُ ریخٌ هخٌَٕ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ،٢‬کٌٕ ٔ‬
‫كٔخى‪ ،‬ػَ‪ ٔ ٝ‬ؿًغ ٔ كَ٘ ٔ ََ٘ يخىِ حٓض‪ .‬ههوض کخثُخص‪ ،‬ههوض حَٔخٌ حُ هخک‪،‬‬
‫رَگ٘ض يـيى حٔ رّهخک‪َُ ،‬يگٗ پْ حُ يَگ‪ ،‬كَؿخو کخٍ ؿٓخٌ‪ ،‬ط٘کیم ػٕحنى‬
‫رؼيٖ‪ ،‬پیيحیٖ كیخص يـيى ‪ ...‬کّ طًخيخ ً ىٍ هَآٌ َٗیق يطَف ٗيِ حٓض؛ حُ حٗظًخل‬
‫‪ٔٓ۴۳‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫حیٍ هخٌَٕ رَطًخو حؿِحء ٔ حٍکخٌ ػخنى يخىِ هزَ يٗىْي‪ .‬ىٍ هَآٌ کَیى‪ ،‬حِػًخل هز‪ٞ‬‬
‫ٔ رٔ‪ ٢‬رّهيح َٔزض ىحىِ ٗيِ حٓض؛ ‪ٛ‬لض حیٍ حىػخ حُ آٌ رخرض يلم هزٕل حٓض کّ‬
‫ًحص حهيّ حنْٕٗ ٔح‪ٟ‬غ حیٍ هخٌَٕ حٓض ٔ حیٍ ًْخٌ َلْ "ي٘یّض" حٔ حٓض‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍؿخ رّچُي آیّٖ َٗیلّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى رلغ حٗخٍِ يٗکُیى‪:‬‬
‫ّللاُ َی ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ ػ ُ َى ِانَ ْی ِّ ط ُ َْ َؿؼٌَُٕ ‪»ٔٔ :ٖٓ ،‬‬
‫*« َ‬
‫‪ٞ‬‬ ‫ّللاُ یَ ْوزِ ُ‬
‫یَس ً ۚ َٔ َ‬ ‫‪ٟ‬ؼَخكًخ َکؼِ َ‬ ‫‪٠‬خ ِػلَُّ نَُّ أ َ ْ‬‫ًُٔخ كَیُ َ‬ ‫‪ٟ‬خ َك َ‬ ‫ّللاَ هَ َْ ً‬
‫‪َ ٝ‬‬ ‫* « َي ٍْ ًَح حنٌَِی یُ ْو َِ ُ‬
‫‪ِ َٔ ٢‬انَ ْی ِّ ط ُ َْ َؿؼٌَُٕ »‪ »ٕ4۳ :ٕ ،‬حیٍ آیّٖ يزخٍکّ ىحٍحٖ ّٓ كَحُ ػًيِ يٗرخٗي‪:‬‬ ‫ٔ ُ‬ ‫َٔیَ ْز ُ‬
‫ّللا هَ‪ٟ‬خ ً كُٔخ ً»‪ :‬طٕ‪ٛ‬یّ رّػًم حهالهت حػطخء هَ‪ٝ‬‬ ‫ٔ ـ «يٍ ًحنٌّٖ یوَ‪ّ ٝ‬‬
‫حنلُّٔ ٔ طؤکیي رّپخىحٕ يؼُٕٖ آٌ طخ كيٖ کّ حُ ىیي هَآٌ کَیى‪ ،‬ىحىٌ هَ‪ ٝ‬حنلُّٔ‬
‫رًُّْٕع هٕیٖ‪ ،‬ئخٖٔ رخ حػطخء آٌ رًّحص هيٓٗ حٓض‪.‬‬
‫ّللا حٓض؛ حُ آٌؿخ کّ رَ٘ ًحطخ ً‬ ‫ٕ ـ «كی‪٠‬خػلّ ح‪ٟ‬ؼخكخ ً کؼیَس»‪ :‬طؤکیيٖ رَیوَ‪ّ ٝ‬‬
‫يُلؼضؿٕ ٔ طکخػَ ‪١‬هذ يٗرخٗي‪ ،‬هَآٌ يـیي رخ ُرخٌ کخٓذکخٍحَّ ٔ ٔػيِٖ ٕٓىٖ‬
‫َٓٗخٍ رخ حٔ ٓوٍ گلظّ حٓض‪.‬‬
‫ّٔللا یوز‪ ٔ ٞ‬یزٔ‪ ٔ ٢‬حنیّ طَؿؼٌٕ»‪ ًٍٟ :‬حیٍکّ ط‪ً٠‬یُٗ رَكَحُ ىٔيٗ‬ ‫ٖـ« ّ‬
‫حٓض‪ ،‬ریخَٗ حُ ح‪ٛ‬م هخٌَٕ كخکى رَْٔظٗ يٗرخٗي‪ .‬حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ «حٖ‬
‫رَ٘ طٕ هیخل يکٍ کّ يٍ الف گِحف يَُٗى‪ ،‬ريحٌکّ يٍ هخىٍ يطهن ٔ كؼخل يخ ی٘خء‬
‫ْٔظى‪ ،‬حیٍ يُى کّ ْٔظٗ ٍح ػَ‪ ٔ ٝ‬ؿًغ يٗکُى ٔ َٓ ٍٗظّٖ طًخو ٔؿٕى رّهٕىو‬
‫يُظٓٗ يٗگَىى‪ .‬يٍ کّ ىَیخٖ رخ حیٍ ػظًض ٍح آكَیيِحو ٔ آٌٍح هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬يٗکُى‪،‬‬
‫يٗطٕحَى رًّٗخ ٕٓى كَحٔحٌ رَٓخَى ‪ ...‬ىٍ ؿخٖ ىیگَ ًْیٍ يؼُٗ ٍح رّکم ػخنى‬
‫ػهَ ْی ِّ ۚ َٔنَُّ ْحن ًَؼ َ ُم‬‫ْٔظٗ طَٖٔ يٗرو٘ي‪ َٕ ُْ َٔ « :‬حنٌَِی یَ ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ َٔ ُْ َٕ أ َ ْْ َٕ ٌُ َ‬
‫یِ ْحن َل ِکی ُى‪»ٕ۰ :ٖٓ ،‬‬ ‫‪ْ َٕ ُْ َٔ ۚ ٝ‬حن َؼ ِِ ُ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ْحْل َ ْػهَ ٰٗ كِی حن َ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬
‫= ٔ حٔ آٌ چُخٌ کٔٗ حٓض کّ (ػًم) ههن ٍح آؿخُ ًَٕى‪:‬‬
‫= (رَُٔ َْٗٗء) ٓپْ رَيٗگَىحَي‪:‬‬
‫= (کًٌٕ َْٗٗء) ٔ آٌ‪ ،‬آٓخٌطَیٍ کخٍ حٔ حٓض؛ رَحٖ (کخٍ) حٔ ًََّْٕخٖ‬
‫رخالطَ ىٍ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ حٓض؛ ٔ حٔ ػِیِ ٔ كکیى حٓض ‪ ...‬طؼزیَ رّ«ٔ نّ حنًؼم‬
‫حالػهٗ» ىٍ حیٍ آیّ ٔ آیّٖ « ِ ّّلل حنًؼم حالػهٗ‪ »ٔ4 :۶ٓ ،‬کّ طيحػی کُُيِٖ « ُيؼُم‬
‫حكال‪ »َٕٗ١‬حٓض‪ ،‬يُ٘ؤ کؾ كًْٓٗخٖ كَحٔحٌ گَىیيِ ٔ پخیّٖ ح‪ٛ‬هٗ كهٔلّٖ حیيِآنیٔى‬
‫ٍح ط٘کیم يٗىْي؛ كخل آٌکّ حیٍىٔ كَحُ حُ آیخص کَیًّ حٗخٍِ رّطؼيى ْٕیضْخ ىحٍى‪،‬‬
‫َّىٔگخَّگٗ يخْیض َْٗٗء‪ ،‬ىٍ حیٍؿخ كهٔلّٖ حیيِآنیٔى (يظؤػَ حُ حكال‪ )ٌٕ١‬رّحٗظزخِ‬
‫‪ٔٓ۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يؼظوي رّٔؿٕى ْىُيخٌ ىٔ يخْیض حػهٗ ٔ حٓلم رَحٖ َْپيیيِ ٗيِ حٓض‪ .‬کّ ‪ٛ‬لیق‬
‫َیٔض‪ ،‬يَحى حُ «يؼم حػالء» ًََّْٕخی ػخنی حُ ههوض حٓض‪ .‬آیخص َٗیلّٖ ًیم‬
‫ص‬ ‫يٗطٕحَُي طلٔیَٖ ىٍٓض ٔ طزییٍ يُخٓزٗ حُ «يؼمحالػهٗ» رخٗي‪« :‬نَو َْه ُن حن َ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬
‫خّ َال یَ ْؼهَ ًٌَُٕ ‪ = »۳۰ :4ٓ ،‬يلووخ ً ههوض‬ ‫خّ َٔ ٰنَ ِک ٍَ أ َ ْکؼ َ ََ حنَُ ِ‬ ‫ن حنَُ ِ‬ ‫‪ ٝ‬أ َ ْکزَ َُ ِي ٍْ ه َْه ِ‬ ‫َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٓوضطَ حُ ههوض آىيیخٌ حٓض؛ ٰنکٍ ریٖطَ يَىو ًَٗىحَُي‪.‬‬
‫ٔ ًَخ ُء ۚ رََُخَْخ‪»ٕ۰ :۰۲ ،‬‬ ‫ٗيُّ ه َْهوًخ أ َ ِو حن َ‬ ‫ـ «أَأ َ َْظ ُ ْى أ َ َ‬
‫= آیخ ههوض (ىٔرخٍِ)ی ًٗخ ىٕٗحٍطَ حٓض‪ ،‬یخرُخٖ آًٓخٌ؟‬
‫ة‪»ٔ۶ٓ :ٖ ،‬‬ ‫د ِألُّ ِلی ْاأل َ ْلجَب ِ‬ ‫ف اللَّ ْی ِل َّالٌَِّ ِ‬
‫َبه ََلیَب ٍ‬ ‫ٗ َّ ْ‬
‫افزِ َال ِ‬ ‫د َّ ْاأل َ ْه ِ‬ ‫بّا ِ‬
‫َ َو َ‬‫ن ال َّ‬ ‫ـ «اِ ٌَ كِی َف ْل ِ‬
‫= ُوبًب كه فلوذ آٍوبىُب ّ ىهیي ّ آهلى ّت ّ هّى ًْبًَُبی اٍذ ثوای اهثبة ػوْل‪.‬‬
‫ػهَ ٰٗ أ َ ٌْ یَ ْوهُنَ ِيؼْهَ ُٓ ْى ۚ رَهَ ٰٗ َٔ ُْ َٕ‬ ‫‪ ٝ‬رِوَخى ٍٍِ َ‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫ْْ حنٌَِی َههَنَ حن َ‬ ‫ـ «أ َ َٔنَی َ‬
‫ْحنو ََال ُم ْحن َؼ ِهی ُى‪ = »۴ٔ :ٖ۶ ،‬آیخ کٔی کّ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٍح آكَیي‪ ،‬هخىٍ َیٔض‬
‫ىٔرخٍِ يخَُي آٌْخ ٍح ههن ًَخیي؟ رَهَ ٰٗ‪ ،‬چَح کّ حٔ آكَیُُيِی ىحَخ حٓض‪.‬‬

‫آیخطٗ ريیٍي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ هَآٌ كَحٔحٌ حٓض‪ ،‬ؿًؼخ ً يیٍٓخَي کّ يخىِ رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ‬
‫ىٍیک ئیَ يُلُٗ ىحٍحٖ ىٔ هّٕ كَحُ ٔ كَٔى كَکض يٗکُي؛ ىٍ هّٕ ‪ٛ‬ؼٕىٖ‬
‫هٕى رّٕٖٓ حَوزخ‪ ٔ ٝ‬كؼهیض‪ ٔ ،‬ىٍ هّٕ َِٔنٗ رًّٓض حَزٔخ‪ ٔ ١‬حُ ىٓض ىحىٌ‬
‫ْٕیض يٕؿٕىِ طـییَ ٗکم يٗىْي‪َْ .‬یک حُ آٌ ىٔ يَكهّ رّكکى ًْخٌ هخٌَٕ ػخو‪،‬‬
‫ىٍ يظٍ هٕى يوييخص كَکض ٔ ٍٔٔى رّيَكهّٖ رؼيٖ ٍح كَحْى يٗٓخُى‪:‬‬
‫َؿؼُ ُکى َؿًیؼخ ً َٔػيَهللاِ َكوَخ ً حََِّ یَ ْزيَ ُء ْحنوَهنَ ػ ُ َى یُؼیيُُِ ‪»4 :ٔٓ ...‬‬ ‫* «حِنَیّ َي ِ‬
‫ّللاِ ۚ؟! ‪»۶۱ :ٕ۰‬‬ ‫ٗ أَاِ ٰلٌََ َّه َغ َّ‬
‫بء َّ ْاأل َ ْه ِ‬ ‫َ َو ِ‬ ‫* «أ َ َيٍ یَ ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ َٔ َيٍ یَ َْ ُُهُ ُ‬
‫کى ِ ّهيَ ال َّ‬
‫ّللاُ َی ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ ػ ُ َى ِانَ ْی ِّ ط ُ َْ َؿؼٌَُٕ ‪»ٔٔ :ٖٓ ،‬‬ ‫*« َ‬
‫ِیَ‪»ٔ۲ :ٕ۲ ،‬‬ ‫ّللایٔ ٌ‬ ‫ػهَٗ َ‬ ‫ک َ‬ ‫ّللاُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ اِ ٌَ ًَ ِن َ‬
‫ة َ‬ ‫* «أ َ َٔنَ ْى یَ ََ ْٔح َکی َ‬
‫ْق یُ ْز ِي ُ‬
‫* «حَّّ یُزي ُء ٔ یُؼیي‪»۴۳ :ٖٔ ،‬‬
‫َخٍس ً أ ُ ْه ََ ٰٖ‪»۳۳ :ٕٓ ،‬‬ ‫* « ِي ُْ َٓخ َههَ ْوَُخ ُک ْى َٔكِی َٓخ َُ ِؼیيُ ُک ْى َٔ ِي ُْ َٓخ َُ ْو َِ ُؿ ُ‬
‫ک ْى ط َ‬
‫‪َ ٝ‬ر ْؼيَ َي ْٕطِ َٓخ ۚ‬‫ی َٔیُلْ ِیی ْحْل َ ٍْ َ‬ ‫ض َٔی ُْو َِ ُؽ ْحن ًَ ِیّضَ ِيٍَ ْحن َل ِ ّ‬ ‫ی ِيٍَ ْحن ًَ ِیّ ِ‬‫* «ی ُْو َِ ُؽ ْحن َل َ‬
‫ک ط ُ ْو ََ ُؿٌَٕ ‪»ٔ۲ :ٖٓ ،‬‬ ‫َٔ َک ٌَٰ ِن َ‬
‫كخ‪ٛ‬م آیخص كٕم یکگِحٍِ حٓض‪« :‬طًخو كؼهیضْخ رخ حٍحىِٖ هيح حَـخو يٗگیَى»‬
‫ـ هيح چیٔض؟‬
‫= حٍحىِٖ كخکى رَْٔظی‪،‬هخٌَٕ ؿخٍٖ رَْٔظٗ‪ٍٔ ،‬ف ْٔظی‪...‬یخَْػُٕحٌ ىیگَ‪.‬‬
‫‪ٔٓ۴۰‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫إْل کْى ّ كَبك‬

‫رخیي هخ‪َ٘ َ١‬خٌ کَى کّ هٕحَیٍ ػهًٗ ؿِ حُ ‪َ١‬ین حٓظُظخؽ ٔ هیخّ رَيزُخٖ‬
‫طـَرّ ٔ آُيخیٖ‪ ،‬رّىٓض ًَٗآیي‪ .‬ىٍؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص رَهَحٍٖ ٍحرطّ ریٍ پيیيِْخٖ‬
‫يکظ٘لّ حيَٖ يًظُغ هٕحْي رٕى‪ .‬هٕحَیٍ ػهًٗ رخیي رخ كوخین ٔ ٔحهؼیضْخ يُطزن آیُي‪،‬‬
‫کَ ٔ آُيخیٖ ػخرض ًَٕىِ حٓض کّ هخٌَٕ طًخو ًٕٗنٗ کّ‬ ‫َّٔحهؼیضْخ رخ هٕحَیٍ‪ .‬طل ّ‬
‫يٕؿزخص كَکض يخىِ‪ ،‬ىٍ چُخٌ ئیَ يُلُٗ ٍح كَحْى يٗآٍٔى‪ ،‬يزظُٗ رَ ‪ ۳‬ح‪ٛ‬م‬
‫ػخرض‪ ،‬الیظـیَ‪ ،‬الیظـِٖ‪ ،‬يَطز‪ ٢‬رخْى ٔ گٔٔضَخپٌیَ يٗرخٗي‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪ :‬ؿٓض‬
‫حٍُیخرٗ َْطجٍٕٖ يلَٔ‪ ٝ‬رخ ٔحهؼیض‪ ،‬رخیٔظٗ ح‪ٕٛ‬ل پُؾگخَّٖ ُیَ ٍح رّ‪ٍٕ١‬‬
‫پیٕٓظّ يي َظَ هَحٍ ىحى‪َْ .‬ه‪٠‬خٔطٗ کّ رّکهیّٖ ح‪ٕٛ‬ل ُیَ پخٓن گٕیي‪ ،‬ىحَ٘ٗ‬
‫حٓض ‪ٛ‬لیق‪ ،‬يلیي ٔ پیٖ ٍَٔيِ؛ ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص‪ ،‬حیيِآنیًٔٗ حٓض ػویى کّ‬
‫پیَٔحٌ هٕى ٍح رّکژٍحّْ ٔ کٍٕيـِٖ يٗک٘خَي‪ .‬ح‪ٕٛ‬ل يٍٕى َظَ ريیٍهَحٍ حٓض‪:‬‬
‫ٖ ـ ؽوکذ ّ رـییو‪.‬‬ ‫ٕ ـ رؼبهل‪.‬‬ ‫ٔ ـ ر‪ٚ‬بك‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ هؼبك‪.‬‬ ‫‪ ۱‬ـ رؼبكل ّ ٌٍقیذ‪.‬‬
‫َٗف حؿًخنٗ حیٍ ح‪ٕٛ‬ل چُیٍ حٓض‪:‬‬
‫«ؿًغ ح‪ٟ‬يحى يٓىطَیٍ ٔیژِگٗ ؿٓخٌ حٓض»‬ ‫الق ـ ر‪ٚ‬بك‪:‬‬
‫ىٍ ؿٓخٌ ْیچ پيیيِ ٔ ًٍِٖ حػى حُ كکَٖ‪ ،‬حؿظًخػٗ ٔ ‪١‬زیؼٗ ٔؿٕى َيحٍى کّ ىٍ‬
‫رطٍ هٕى‪ ،‬ىحٍحٖ ىٔ ٔؿّ يظ‪٠‬خى ٔ يظُخه‪َ ٞ‬زخٗي‪ .‬رّػزخٍص ٓخىِ‪« :‬ىٍ ؿٓخٌ ْیچ‬
‫پيیيِٖ ٔؿٕى َيحٍى کّ رخ هٕى ىٍ ٓخُٕ رخٗي‪ ».‬ىٍ َگخِ ٓخىِ ٔ کهٗ رَّْچیِ‬
‫رُگَیى‪ ،‬یکَٕحهض ٍٔحکي رَّظَ يٍٗٓي‪ ،‬ح ّيخ كٗحنٕحهغ ًٍِّ ّ‬
‫ًٍِ يٕحى ط٘کیم ىُْيِٖ‬
‫آٌ رخْى ىٍ ؿُگ ٔ گَیِ ىحیًٗ حٓض‪َْ ،‬پيیيِ رخ ‪ٟ‬ي هٕى طَکیذ يٕٗٗى‪ )ٔ(.‬رخ ‪ٟ‬ي‬
‫هٕى ُٗخهظّ يٕٗٗى‪« :‬طؼَف حالٗیخء رخ‪ٟ‬يحىْخ» َْ پيیيِی ‪ٟ‬ي هٕى ٍح ىٍ ىٌٍٔ‬
‫هٕى يٗپٍَٔحَي ٔ رّ‪ٟ‬ي هٕى يزيل يٗگَىى‪« :‬حن٘یء حًح ؿخُٔ كيِ حَؼکْ ‪ٟ‬يِ»‬
‫َٕ ًْیّ٘ حُ ىل کُّٓ ریٌَٔ يَُٗي‪ ،‬آٌچّ حئَُ َٕ حٓض‪ ،‬كَىح کُّٓ ٔ يیَح‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ ىٌٍٔ َْ ٗکٕكّٖ ُیزخ‪ ،‬يؼطَ ٔ ٗخىحد‪َ ،‬یَٖٔ كَٓخیُيِ ٔ ُٔحلىُْيِ‬
‫كؼخل حٓض‪ ،‬ىٍ حٔؽ هيٍص‪ٗ ،‬خىيخَٗ‪ ،‬ؿٕحَٗ ٔ يٕكویض ػٕحيم ‪ٟ‬ؼق‪ٔٓ ،‬ظٗ ٔ‬
‫کٕٓنض ٔ يَگ رخ ٗظخد كِحیُيِ کخٍ يٗکُي‪ .‬کٕىکٗ کّ حئَُ يظٕني يٕٗٗى‪َُ ،‬يگٗ‬
‫ٔ يَگ‪َْ ،‬ىٔ ٍح یکؿخ رخ هٕى رّىَیخ يٗآٍٔى ‪...‬‬
‫ٔؿٕى ًْیٍ ط‪٠‬خى ٔ طُخه‪ ٞ‬حٓض کّ يُظؾ رّكَکض ٔهلَّخپٌیَ ىٍ ىٌٍٔ‬
‫ََْٗٗء يٗگَىى ٔ رخنًآل رّطـییَحص کیلٗ ٔ کٔذ ْٕیض ؿيیي يٗحَـخيي‪ .‬ط‪٠‬خى ْى‬
‫‪ٔٓ۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػهض ٔ ْى يؼهٕل كَکض يخىِ حٓض‪ .‬كخ‪ٛ‬م طَکیذ ط‪٠‬خىْخ ظٍٕٓ كؼهیض ؿيیيٖ‬
‫يـخیَ رخ ْٕیض هزهٗ حٓض‪« :‬نٕالحنظ‪٠‬خى نًخ ‪ٛ‬ق كئع حنلخىػخص‪».‬‬
‫یک ‪ٛ‬وَِ ُٓگ کّ ىٍ َگخِ حٔنیّ آٍحو‪ٓ ،‬خکض ٔ یک َٕحهض يًَٗخیي؛ يًکٍ‬
‫حٓض ًٍْ ػٕحو ٍح رّحیٍ حٗظزخِ ریخَيحُى کّ آٌ ًْٕحٍِ چُیٍ رٕىِ ٔ هٕحْي رٕى؛ ح ّيخ‬
‫ىٍ ىیي حْم ر‪ٜ‬یَص‪ ،‬آٌ ‪ٛ‬وَِ یک ىٍیخٖ يٕحؽ ٔ ‪ٕ١‬كخَٗ حٓض کّ ىٍ ىل هٕى‬
‫طالطىْخ ىحٍى‪ ،‬آٌچُخٌ کّ ْیچ ًٍِٖ حُ آٌ یکنلظّ آٍحو ٔ هَحٍ َيحٍى؛ حْم يؼَكض‬
‫رٍُّٔٗٗ ٔ گٕیخ رخ چ٘ى هٕى يٗریُُي کّ چگَّٕ ًٍحص هخک‪ ،‬طلض ْيحیض ًْیٍ‬
‫هخٌَٕ ؿٌد ٔ ىكغ‪ ،‬رّْى پیٕٓظّ ٔ چُیٍ ‪ٛ‬وَِٖ رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض؛ ْى حکٌُٕ َیِ‬
‫ًّْ ٖ آٌ ًٍحص رخُْى طلض طؤػیَ ًْیٍ هخٌَٕ کٌٕ ٔ كٔخى ىٍ طالٕ ٔ طکخپٕحَي طخ‬
‫يـيىح ً آٌ ‪ٛ‬وَِ ٍح رّكَٓخیٖ ٔ پٌیَٕ ْٕیض ىیگَ رک٘خَُي‪ .‬إٌْٓیض ؿيیي‬
‫يظُخٓذ رخ حٓظؼيحى ٔ يوظ‪٠‬یخص ًحطٗ يخىِ؛ یخ هخک‪ ،‬یخ گَْٕ هٕحْي رٕى‪ .‬كکًخء حُ‬
‫حیٍ ٍَٔي يٕكویض آيیِ‪ ،‬رّ« ُههغ ٔ نُزْ» طؼزیَ يٗکُُي‪.‬‬
‫حُ حیٍ َکظّ َزخیي ؿخكم ٗي کّ حیٍ هخک َّآٌ هخک هزهٗ ٔ حٔنیّ هٕحْي رٕى؛‬
‫ُیَح رخُگ٘ض رّيخْیض ٔ ه‪ٕٜٛ‬یض کیلت هزم رَحٖ ََْٗٗء يًظُغ حٓض‪ .‬حُ حیٍ‬
‫رّرؼي َیِ هخٌَٕ کًٌٕ ٔ رَُٔ رّطالٕ ٔهلَّخپٌیَ هٕى حىحيّ يٗىْي طخ رخٍٖىیگَ حیٍ‬
‫ْٕیض ؿيیي ٍح رَّٗٗء ىیگَٖ کّ ًحطخ ً كخیِ حٓظؼيحى آٌ رخٗي‪ ،‬يزيل ٓخُى‪.‬‬
‫ط‪٠‬خى َْپيیيِ يظُخٓذ رخ يوظ‪٠‬خٖ ًحطٗ آٌ پيیيِ حٓض‪ .‬ط‪٠‬خىْخٖ کّ ىٍ‬
‫ؿخيؼّ ٖ رَٖ٘ يٕؿٕى حٓض‪ ،‬رخ ط‪٠‬خىٖ کّ ىٍ ىٌٍٔ َْكَى آىيٗ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬رخ‬
‫ط‪٠‬خىٖ کّ ىٍ رطٍ کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهض كؼخنیض ىحٍى هخرم ؿًغ ٔ هیخّ َزٕىِ ٔ رخْى‬
‫طلخٔص يخْٕٖ ىحٍَي‪ .‬ريیٍ يؼُی کّ‪ :‬حهظالف کیلت ػُخ‪ ،َٛ‬يُظؾ رّحهظالف کیلٗ ىٍ‬
‫ط‪٠‬خىْخ ٔ َلِٕٖ ػًمکَى َْیک حُ آٌ ط‪٠‬خىْخ يٕٗٗى‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ ػخرض حٓض‬
‫کّ حَٕحع ط‪٠‬خىْخ ىٍ"آٌ ٔحكي" ىٍ ؿٕف َْپيیيِ ي٘ـٕل کخٍ حٓض‪.‬‬
‫ح‪ٛ‬لخد كکًض ٔ رَْخٌ َٗف يزٕٔ‪ ٗ١‬حُ حَٕحع ط‪٠‬خىْخ ٔ َلِٕٖ کخٍکَى‬
‫آٌْخ حٍحثّ کَىِحَي کّ ‪ٍَٟٔ‬طٗ رَحٖ ‪َ١‬ف آٌْخ ىٍحیٍ يوظ‪َ َٜ‬یٔض‪)ٕ(.‬‬
‫ًٍحص يخىٖ ىٍ ػیٍ‬ ‫طًخيٗ ّ‬ ‫ة ـ رؼبهل‪:‬‬
‫حیٍکّ رخْى ‪ٟ‬يیض رّهَؽ يٗىُْي‪ ،‬ىٍ طؼخيم ٔ طؤػیَ ٔ طؤػَّ ىحیًٗ َیِ هَحٍ ىحٍَي‪.‬‬
‫ًٍحص يخىِ‪ ،‬رّطؼخيم يؼزض ؿٓض كلع ٔ‪ٟ‬ؼیض يٕؿٕى حُ‬ ‫یؼُی ًْیٍ ‪ٟ‬يیض ىحیًٗ ّ‬
‫یک ‪َ١‬ف‪ ٔ ،‬ىٍػیٍكخل رّحیـخى رٔظَ يُخٓذ رَحٖ پیيحیٖ ىیگَگَٕٗ‪ ،‬یخ ًْخٌ‬
‫کًٌٕ‪ ،‬یخ رَُٔ ْٕیض ؿيیي حُ ٕٖٓ ىیگَ يٗحَـخيي‪ .‬كَحیُي حیٍ ح‪ٛ‬م‪ ،‬رٔیخٍ پیچیيِ‬
‫‪ٔٓ۴۲‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫ٔ حػـخدحَگیِ حٓض؛ چگَّٕ ػٕحيهٗ کّ ىٍ آٌ ٔحكي رخْى يؼخٍ‪ٝ‬حَي‪ ،‬ىٍ ًْخٌكخل‬

‫يکًم ٔ يؼخ‪ٟ‬ي یکىیگَ رَحٖ حیـخى طـییَحص رُیخىٖ َیِ يٗرخُٗي‪ .‬يالی ٍٔيی ىٍ‬
‫ریخٌ َُْيُيحَّ‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح حیٍگَّٕ گٌحٍٕ يیکُي‪:‬‬
‫َگَ رّرخُحٍ كویوض رگٌٍٖ یک رخٍ ئض‬
‫رُگَ آٌؿخ طــخ رزیُٗ رَٓــَ رـخُحٍ يـٔض‬
‫هخک ٔ رخى ٔ آد ٔ آطـــٖ ىًٍٗ یکىیگَحَي‬
‫حُ ػيحٔص ىٍ پٗ ْــى رُٗرـخٌ َْچخٍ ئض‬
‫حُ يـیخٌ چخٍ ىًٍٗ‪ ،‬كٗ رٗچٌٕ ‪ٍٕٛ‬طٗ‬
‫کَى پیيح هلظّٖ رٗؿخٌ ىٍ حیٍ پیکخٍ ئض‬
‫ىٓض هيٍص ؿَػّٖ ىحى حٓض رَ ػُ‪ َٜ‬هَحٍ‬
‫طخ حُحیٍ یک ؿَػّ يٗٗي ىٍ ُيخٌ ریيحٍ ئض‬
‫حیٍ یکٗ حُ ٍحُْخٖ رـََؾ ػخنى حؿَحو حٓض‪ .‬ح‪ٕٛ‬الً ٍحُ پیيحیٖ ٔ ىٔحو کخٍ‬
‫يًکُخص ىٍ ًْیٍ َکظّ َٓلظّ حٓض‪ .‬طؼخيم ٔ طُخٓذ ٍح َزخیي طُٓخ رٍّٔحر‪ ٢‬پيیيِْخ حُ‬
‫هزیم «حرَ ٔ رخى ٔ يّ ٔ هٍٕٗیي ٔ كهک» هال‪ ّٛ‬کَى‪ .‬حیٍ حُ ٔح‪ٟ‬لخص حٓض‪ ،‬رهکّ‬
‫حُ آٌ رّٔؿٕى ٍحرطّٖ «حٍگخَیک» ریٍ طًخو ًٍحص ػخنى يخىِ طؼزیَ يٕٗٗى‪.‬‬
‫يلٕٓو آٌ حیٍ حٓض کّ «رُخ رّيوظ‪٠‬خٖ ح‪ٛ‬م طؼخيم‪ٍ ،‬یِٕ یک هطَِ رخٍحٌ‬
‫رَُيیٍ‪ ،‬یخ ط٘کیم یک ُٓگَیِِ ىٍ کَحَّٖ ٍٔىْخ ٔ رٔظَ ىٍیخْخ‪ ،‬یخ ٍٔیٖ یک‬
‫رَگ گیخِ ىٍ کُخٍ ؿٕیزخٍ ‪ ...‬ؿًهّگٗ يل‪ٕٜ‬ل كؼم ٔ حَلؼخالص ًْآُْگ طًخو حؿِحء‬
‫کخثُخص‪ٗ ،‬خيم ىٍٔطَیٍ ٓظخٍِ ىٍ حَظٓخٖ پُٓيٗض گیظٗ حٓض‪».‬‬
‫حكٌِٔ رَحیٍ‪ ،‬طؼخيم ریٍ ًٍحص ىٍَٔٗ َْپيیيِ‪ ،‬یکٗ ىیگَ حُ ٔؿِٕ يٓى آٌ‬
‫حٓض‪ .‬حگَ ح‪ٛ‬م طؼخيم ٔ طُخٓذ ىٍ کخٍ َزٕى‪َ ،‬ظخو ْٔظٗ ح‪ٛ‬الً يٕؿٕى ًَٗٗي‪.‬‬
‫«طـییَ» َٗ‪ٍَٟٔ ١‬ة ٔؿٕى يخىِ حٓض‪.‬‬ ‫ط ـ ؽوکذ ّ رـییو‪:‬‬
‫حگَ يًکٍ رٕى ٓیَ پیيحیٗ ٔ ططٍٕ يخىِ حُ حرظيح طخکٌُٕ ىٍ یک كهوّ كیهى یک ٓخػظّ‬
‫گُـخَیيِ ٔ رًَّخیٖ گٌحٗظّ ٕٗى‪ ،‬آٌ ٔهض رٍّحكظٗ يٗٗي ؿَیخٌ كخكٖ طـییَ ٔ‬
‫كَکض يخىِ ٔ کًٌٕ ٔ رَُٔ ْٕیضْخ ٍح رخنؼیٍ ي٘خْيِ ًَٕى ٔ يزٕٓص ٗي‪.‬‬
‫ْىحکٌُٕ يٗطٕحَیي نلظّ ٖ چ٘ى طخٌ ٍح رزُيیي ٔ ط‪ ٍٕٜ‬کُیي ىَیخٖ کّ ىٍآٌ‬
‫َُيگٗ يٗکُیي یک يیهیخٍى ٓخل هزم حُ حیٍ چگَّٕ رٕىِ حٓض؟ ئهًخ ً ْیچ هخرم‬
‫يوخیّٔ َیٔض‪ .‬هٕحَيیى کّ َْههیطّٕ (ٓٓ‪ ۳4‬ـ ٓ‪ ، 4۴‬م‪.‬و) گلض‪ًّْ« :‬چیِ‬
‫پیٕٓظّ ىٍ كَکض حٓض‪ْ ،‬یچ چیِ ػخرض َیٔض‪ ،‬ىٍ یک ٍٔى ىٔرخٍ ًَٗطٕحٌ پخ َٓخى»‪.‬‬
‫ٓ‪ٔٓ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ط‪٠‬خى ٔ طؼخيم ىٍ ًحص يخىِ يٕؿزخص كَکض ٔ طـییَ ٍح كَحْى يٗآٍٔى‪ .‬كَکض‬
‫ػزخٍص رخٗي حُ «هَٔؽ طيٍیـٗ َٗٗء حُ هِٕ رّكؼم‪ ».‬هَٔؽ کّ كؼم حٓض َیخُيُي‬
‫حٓزخد ٔ ػههٗ يٗرخٗي کّ ًْخٌ ط‪٠‬خى ٔ طؼخيمحَي‪ .‬يٕهغ طلهیم كٕحىع گٌٗظّ ٔ‬
‫پیٖریُٗ ٔهخیغ آیُيِ‪ ،‬رخیي ًْیّ٘ رّهخٌَٕ كَکض يخىِ طٕؿّ ىحٗض‪ُْ .‬گخيٗ کّ‬
‫كَکض َٕیُٗ حُ يخىِ ظخَْ يٕٗٗى‪ ،‬كَکخص هيیًٗ يللٕظ يٗيخَُي‪ ،‬ح ّيخ َوٖ هخرم‬
‫طٕؿٓٗ ىٍ طؼییٍ كخنض كَکض َٕیٍ ٔ ََٕٓٗض يخىِ َيحٍَي‪ُ ،‬یَح َٓػض كَکض‬
‫هزهٗ َٔزض رّكَکض كؼهٗ َخچیِ حٓض‪ ،‬ىٍٓض حٓض کّ آٌ كَکض هزهٗ‬
‫ُیَٓخهضْخٖ كَکض َٕیٍ ٍح رّٔؿٕى يٗآٍٔى‪ ،‬ح ّيخ حُ آٌؿخ کّ ئیَ كَکض‬
‫پیٕٓظّ ٍٔ رّؿهٕ يٗرخٗي‪ٓ ،‬خُٔکخٍ هزهٗ رخ کخٍ آیُيِ ًَٗهٕحَي‪.‬‬
‫گلظّ ٗيِ کّ ط‪٠‬خى يل‪ٕٜ‬ل كَکض حٓض‪َّ ،‬ػخيم آٌ‪ ،‬حیٍ ٓوٍ ىهین َیٔض؛‬
‫ىٍ كویوض كَکض يؼهٕل ط‪٠‬خى ٔ طؼخيم حٓض‪ .‬حیٍ يطهذ رٍُّٔٗٗ ىٍ طـِیّ ٔ‬
‫طلهیم كهٔلّٖ طخٍین ٔ ْىچُیٍ ىٍ ػخنى يیکخَیک طـَرّ ٗيِ حٓض‪ .‬چُخٌکّ ىٍ ػهٕو‬
‫حؿظًخػٗ ػخرض حٓض‪ ،‬ط‪٠‬خى ریٍ ‪١‬زوخص كخکى ٔ يلکٕو حٓض کّ حَوالرخص طخٍینٓخُ‬
‫ٍح ٍهى يَُٗي‪ ،‬حَوالرخص حؿظًخػٗ ٔ ٓیخٓٗ یؼُٗ ًْخٌ "كَکض" کّ يل‪ٕٜ‬ل آٌ‬
‫"ط‪٠‬خى" يٕؿٕى ىٍ ٓخهظخٍ ؿخيؼّ ٔ طُٕیغ َخػخىالَّی هيٍص ٔ ػَٔص يٗرخٗي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حٓض ػخنى يیکخَیک‪ :‬يٕطٍٕٖ کّ كَکض يٗکُي‪ ،‬ىٍ َْىَ ٍَٔحٌ هٕى‬
‫ىِْخ رخٍ كَ٘ىِگٗ ٔ حَلـخٍ ٍح پ٘ض َٓ يٗگِحٍى‪ ،‬آٌ كَ٘ىِگٗ َخٗٗ حُ گخُ ٔ‬
‫روخٍ يظَحکى َخٗی حُ حكظَحم رّح‪ٟ‬خكّٖ ْٕحٖ يکیيِ ٗيِ‪ًْ ،‬خٌ ط‪٠‬خىٖ حٓض کّ‬
‫يُـَ رّحَلـخٍ ىٍ يللظّ ٔ رّكَکض ىٍآييٌ ٍیُگ ٔ پٔظخٌ يٗگَىى‪...‬‬
‫ػيِٖ حُ کٔخَٗ کّ طخرغ كهٔلّٖ حیيِآنیٔى ْٔظُي كَکض ٍح يٕؿي ط‪٠‬خى‬
‫يٗىحَُي‪ ،‬حیٍ یؼُی حُ کًَ کخٍ گَكظٍ‪ ،‬یخ َٓچپّ کَىٌ ئخثم‪ .‬آٌْخ رخ حٍحثّٖ حیٍ‬
‫َظَ ‪ ًٍٟ‬حیٍکّ حُ ریخٌ ػهض كَکض ػخؿِ يٗيخَُي‪ ،‬رخیي رّكَٔ پخٗٗ َظخو ْٔظٗ‬
‫ىٍ َظیـّٖ ط‪٠‬خىْخٖ ْيحیض َ٘يِ طٍ ىٍ ىُْي! ُیَح حُ َوطّ َظَ آٌْخ ٔهظٗ کّ‬
‫كَکض يُـَ رّط‪٠‬خى رٕ٘ى‪ ،‬ط‪٠‬خى يُطوخ ً رخیي رّكَٔپخٗٗ ْٕیض ریخَـخيي‪ ،‬چٌٕ ط‪٠‬خى‬
‫يخَُي ْٕحٖ كَ٘ىِ ىٍ ىٌٍٔ کیّٔ يٗيخَي‪ ،‬ك٘خٍ ْٕح رخیي حیٍ کیّٔ ٍح پخٍِ کُي طخ‬
‫آُحى ٕٗى‪ ،‬کّ ح‪ٛ‬طالكخ ً رّآٌ «كم ط‪٠‬خى» گلظّ يٕٗٗى‪.‬‬
‫پْ كَکض يٕؿي ط‪٠‬خى َیٔض‪ ،‬يل‪ٕٜ‬ل ط‪٠‬خى حٓض‪ .‬يُظٓٗ يَحطذ ْىچُخٌ کّ‬
‫ط‪٠‬خى يٕؿي كَکض يٕٗٗى‪ ،‬كَکض ْى رّط‪٠‬خىٖ حُ َٕػٗ ىیگَ يُظٓٗ يٗگَىى ‪...‬‬
‫حیٍ ٍَٔي یک َُـیَِٖ رٗحَظٓخ ٍح ط٘کیم يٗىْي کّ طخ يخالَٓخیّ حىحيّ يٗیخري ٔ‬
‫ٔ‪ٔٓ۲‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫ظٍٕٓ ٔحكٕل ْٕیضْخ ىٍ پَّٖٔٓ ُيخٌ ٍح يلون يٗٓخُى‪ :‬ط‪٠‬خى ـ كَکض (طؼخ‪ٟ‬ي‬
‫آٌ رّآٌ = ظٍٕٓ ْٕیض ؿيیي‪ ،‬رخُ ط‪٠‬خىی حَُٕػی ىیگَ ٔكَکظی حَُٕػی ىیگَ‪)...‬‬
‫كهٔلّٖ حیيِآنیٔى يظٕؿّ َیًٗ حُ يٕ‪ٕٟ‬ع ٗيِ ٔ گلظّ‪« :‬ط‪٠‬خى يل‪ٕٜ‬ل كَکض‬
‫حٓض‪َ ٔ ».‬یًٗ ىیگَ ٍح رال ؿٕحد گٌحٗظّ کّ‪« :‬ط‪٠‬خى رّچّ چیِٖ يُظٓٗ يٕٗٗى؟»‬
‫ىٍحیٍؿخ چُخٌ ىچخٍ َٓىٍگًٗ يَٕٗٗي کّ حُ حػظَحف رّحیٍکّ‪« :‬ط‪٠‬خى يُـَ‬
‫رّكَکض رؼيٖ يٕٗٗى» ػخؿِ يٗيخَُي‪ .‬هیخل يٗکُُي کّ حگَ چُیٍ رگٕیُي‪ ،‬هٕل‬
‫رّىٍَٔ کَىِحَي‪ .‬رُخءح ً حُ ٍٖٔ َخچخٍٖ يٗگٕیُي‪« :‬كَکض حُ الُيّٖ ٔؿٕىٖ يخىِ‬
‫حٓض!» طٕٓم رّحیٍ َکظّ یک كَحٍ رّؿهٕ حٓض‪ .‬رٓظَ حٓض حػظَحف کُُي کّ‪« :‬طًخو‬
‫ح‪ٕٛ‬ل پُؾگخَّٖ کًٌٕ ٔ رَُٔ حُ الُيّٖ ٔؿٕىٖ يخىِ حٓض‪ ،‬چَح طُٓخ كَکض؟»‬
‫َزخیي حُ َظَ ىٍٔ ىحٗض کّ ریٍ طًخيٗ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يوظ‪٠‬یخص ًحطت يخىِ حُ هزیم‬
‫ط‪٠‬خى‪ ،‬طؼخيم ٔ كَکض ٔ طـییَ‪َْ ،‬گِ َزخیي حَلکخک یخ طويو ٔ طؤهَ ُيخَٗ یخ ٍُطزٗ‬
‫هخثم ٗي‪ ،‬طًخو حیٍ حٓزخد ٔ ػهم ىٍ طؼخ‪ٟ‬ي ًْآُْگ ٔ آٌ رّآٌ ػًم يٗکُُي‪ .‬ىٍ‬
‫كویوض هٕل رّطويو ٔ طؤهَ َْیک حُ ح‪ٕٛ‬ل‪ ،‬چیِٖ ریٖ حُ یک ؿيحل نلظٗ َیٔض‪.‬‬
‫ٔٗ‬‫هٕل رّط ََطُّذ حٔالً حُ رخد ‪ٍَٟٔ‬ص ریخَٗ رٕىِ حٓض؛ ػخَیخ ً رَي٘خْيحص ك ّ‬
‫حٓظٕحٍ يٗرخٗي؛ ٔگََّ طلکیک ریٍ ح‪ٕٛ‬ل ًحطٗ يخىِ َّ يًکٍ ٔ َّ ‪ٛ‬لیق حٓض‪.‬‬
‫چُخٌکّ ًَٗطٕحٌ ریٍ آطٖ ٔكَحٍص حَل‪ٜ‬خنی هخثم ٗي‪ ،‬ح ّيخ يٗطٕحٌ رخ ي٘خْيِٖ‬
‫ٗؼهّٖ آطٖ حُ ىٍٔ‪ ،‬رّػيو كْ كَحٍص كکى کَى‪َ .‬ظٕحٌ ط‪ ٍٕٜ‬کَى رَحٖ نلظّٖ‬
‫ح‪ٛ‬م كَکض حُ کخٍ رخُ يخَي‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل ط‪٠‬خى ٔ طؼخيم رّکخٍ هٕى حىحيّ ىُْي‪ .‬یخ‬
‫رخنؼکْ‪ْ .‬کٌح حػظوخى رّؿهزّٖ ََْٕع ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق یک ح‪ٛ‬م‪ ،‬رئٌ حٗظًخل ح‪ٛ‬م‬
‫ىیگَ‪ ،‬يَىٔى حٓض‪ .‬رّكکى طُخٓذ ػهًٗ‪َْ ،‬حَيحُِ ٗيص ط‪٠‬خى ٔ طؼخيم ریٖطَ‬
‫ٕٗى‪ٗ ،‬ظخد كَکض َیِ رًّْخٌ يویخّ كَِٔٗ يٗیخري‪.‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ْ ٢‬ىُيخٌ ٔ ًْآُْگ ػًم يیکُُي‪ْ ،‬ىُيخَی يیخٌ طًخو‬
‫ح‪ٕٛ‬ل کٌٕ ٔكٔخى رّكيی حٓض کّ ْیچَٕع طويو ٔ طؤهَی (ؿِ ٍُطزی) ًَیطٕحٌ يیخٌ‬
‫آٌ ح‪ٕٛ‬ل هخثم ٗي‪ .‬طٕ‪ٟ‬یلخ ً رخیي حًػخٌ ًَٕى کّ حَٕحع طويو ٔ طؤهَ رّهَحٍ ًیم حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ طويو ٔ طؤهَرخنِيخٌ‪ :‬يؼم يويو رٕىٌ ىیَُٔ َٔزض رّحئَُ‪.‬‬
‫ٕ ـ رخنًکخٌ‪ :‬يؼم ‪ٛ‬ق ؿهٕ کّ يويو رَ‪ٛ‬ق آهَ حٓض‪.‬‬
‫َ٘ف‪ :‬يؼم يويو رٕىٌ ػخنى رَؿخْم‪ ٔ ،‬حػهى رَؿیَ حػهى‪.‬‬ ‫ٖ ـ رخن ّ‬
‫‪ 4‬ـ رخنؼيى‪ :‬يخَُي حهم ٔ حکؼَ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ رخنٌحص‪ :‬يخَُي ؿٕحَْ رخنُٔزش رّهٌف‪.‬‬
‫ٕ‪ٔٓ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رخنَطزّ‪ :‬يؼم ػهض ٔ يؼهٕل‪ ،‬ىٍ ٓزذ ٔ ئزذ کّ ىٍ حیٍؿخ طويّو ٔ طؤ ّهَ‬ ‫‪۶‬ـ ّ‬
‫ُيخَٗ ٔ يکخَٗ ٍحِ َيحٍى‪ ،‬چٌٕ ػهض ٔ يؼهٕل یک نلظّ حُ ْى ؿيح َیٔظُي‪ٰ ،‬نکٍ‬
‫یکٗ يُزغ ؿٕٖٗ ىیگَٖ رٕىِ ٔ ٍُطزشً يويو حٓض‪ .‬يخَُي حیٍکّ َْگخِ کهیيٖ ٍح‬
‫رّىٓض رگیَیي‪ ،‬آٌگخِ ىٓض طخٌ ٍح كَکض ىْیي‪ ،‬رّهخ‪ًْ َ١‬یٍ كَکض ىٓض‪،‬‬
‫رالكخ‪ٛ‬هّ کهیي َیِ ىٍ ىٓض ًٗخ كَکض هٕحْي کَى‪ .‬رخ حیٍکّ ىٍ يؼخل يِرٍٕ‬
‫ْىُيخٌ رخ كَکض ىٓض طخٌ‪ ،‬کهیي َیِ كَکض يًَٗخیي‪ٔ ،‬نٗ ىٍػیٍكخل ػوم ىٍک‬
‫يٗکُي کّ كَکض ىٓض يوي ّو رَكَکض کهیي يٗرخٗي ٔ كَکض کهیي يظؤ ّهَ حُ كَکض‬
‫ىٓض حٓض‪ .‬حنزظّ َّحُ َخكیّٖ ُيخٌ‪ ،‬رهکّ حُ ؿٓض طٔهٔم ىٍ ٔؿٕى ٔػخيم آؿخُگَ‪.‬‬
‫رًَْیٍ حٓخّ ُْگخيٗ کّ يٗهٕحْیى حُ يطهذ كٕم گٌحٍٕ ىْیى چُیٍ‬
‫يٗگٕثیى‪« :‬يٍ ىٓظى ٍح كَکض ىحىو‪ ،‬کهیي ْى كَکض کَى‪».‬‬
‫حیٍ ىٍكخنٗ حٓض کّ حُ ىیيگخِ ُيخٌ‪َْ ،‬ىٔ كَکض ىٍ یک نلظّ ٔحهغ‬
‫يٗگَىى‪ ،‬ىٍ ًْخٌ نلظّٖ کّ ىٓض كَکض يٗکُي کهیي ْى كَکض يًَٗخیي‪ .‬نٌح طويّو‬
‫ٔ طؤ ّهَ ُيخَٗ يَحى َیٔض‪ ،‬ىٍكخنٗ کّ يؼهٕو يٕٗٗى ىٍ چُیٍ يٕحٍىٖ َٕػٗ حُ‬
‫طويّو ٔ طؤ ّهَ ٔؿٕى ىحٍى کّ ْیچ حٍطزخ‪ ٗ١‬رّئؤنّٖ ُيخٌ َيحٍى‪ ،‬رهکّ حُ َظَ ػوم‬
‫طويّو ٔ طؤ ّهَ َخٗٗ حُ طٔهٔم ىٍ ٔؿٕى ٓزذ ٔ ئزذ حٓض‪ ،‬ريیٍيؼُٗ کّ ػوم ىٍ‬
‫يالكظّ ٔ طلهیم كَکض ىٓض ٔ کهیي ىٍک يٗکُي کّ یکٗ حُ ىیگَٖ َخٗٗ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬نٌح چُیٍ ٍأٖ يٗىْي کّ كَکض کهیي يظؤ ّهَ حُ كَکض ىٓض رٕىِ حٓض چّ‬
‫حیٍکّ حگَ ىٓض كَکض ًَٗکَى کهیي ْى كَکظٗ َيحٗض‪َٔ .‬زض کخٍکَى ح‪ٕٛ‬ل کٌٕ‬
‫ٔ كٔخى رخ ظٍٕٓ ٔ حكٕل كؼهیضْخ ىهیوخ ً ًْیٍٓخٌ حٓض‪.‬‬
‫ًْخٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ َْپيیيِ ط‪٠‬خى يو‪ ٕٜٙ‬رّهٕى ٍح ىحٗض؛ كَکض يو‪ٕٜٙ‬‬
‫هٕیٖ ٍح َیِ ىحٍح حٓض‪ ًٍٟ .‬حیٍکّ ح‪ٛ‬م «كَکض» ىحٍحٖ حَٕحػٗ گَٕخگٌٕ حُ‬
‫هزیم‪ :‬آنٗ‪ ،‬ریٕنٕژیک‪ ،‬کیًیخیٗ‪ ،‬كیِیکٗ‪ ،‬يیکخَیکٗ‪ ،‬كکَٖ‪ ،‬حؿظًخػٗ‪ ،‬کًٗ ‪ٔ ...‬‬
‫کیلٗ حٓض کّ َْکيحو طخرغ َٗحی‪ ٔ ٢‬رٔظَ ٔیژِٖ هٕیٖ يٗرخُٗي‪.‬‬
‫ًْخٌ رٔظَٖ کّ َٕػٗ هخ‪ ٙ‬ط‪٠‬خى كَحْى آٍٔىِ رٕى‪ًٗ .‬خٍٕ حَٕحع كَکض ٔ‬
‫طؼییٍ يیِحٌ ٔ ٍَٔي َٓػض َْکيحو‪ ،‬رٔظّگٗ رّهخ‪ٛ‬یض ًحطت حَٕحع گَٕخگٌٕ پيیيِْخ‬
‫ٔ ٗيص ٔ کیلیض ط‪٠‬خىْخٖ ىٍَٔٗ َْیک ىحٍى‪ .‬كَکض یک پيیيِ ًْٕحٍِ ٍٔ‬
‫رّکًخل َیٔض‪ ،‬كَکض كو‪ ٢‬طـییَ حٓض‪ ،‬طکخيم یکٗ حُ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ كَکض حٓض‪.‬‬
‫حنظخَْ حُ‬ ‫کىطَیٍ ٔ ٓخىِطَیٍ َٕع كَکض‪ ،‬كَکض كیِیکٗ حٓض کّ ػهٗ ّ‬
‫حكٔخّ آٌ ػخؿِیى‪ ،‬حیٍ يیِٖ کّ ْىحکٌُٕ پیٖ ٍٖٔ يخ حٓض‪ ،‬ىٍ ظخَْ‪ ،‬آٍحو ٔ‬
‫ٖ‪ٔٓ۲‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫رٗكَکض ٔ رُٗرخٌ يًَٗخیي‪ٰ ،‬نکٍ كٗحنٕحهغ يظ٘کم حٓض حُ ِْحٍحٌ ریهیٌٕ حنکظٌَٔ‬
‫کّ َْیک حُ آٌ حنکظٌَْٔخ رخ َٓػض ُیخى رّىٍٔ يَکِ هٕى رَّخو «ْٔظّ» ىٍ‬
‫كَکضحَي‪ًْ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬طًخو حؿِحء يخىِ کّ حُ حطىْخ ط٘کیم ٗيِحَي‪ ،‬حیٍ حطىْخ کّ‬
‫َْکيحو حُ طؼيحى ُیخىٖ حنکظٌَٔ ٔ پَٔطٌٕ رّٔؿٕى آييِ حٓض‪ ،‬رخ َٓػض ُیخى رّىٍٔ‬
‫هٕى ٔ ىٍٔ ْٔظّ ىٍ گَىٕ ىحیًٗ حٓض‪.‬‬
‫حُ ػـخیذ كکًض ْٔظٗ حیٍ حٓض کّ پَّٖٔٓ گَىٕ حنکظٌَْٔخ ٔ پَٔطٌْٕخ‬
‫رّىٍٔ هٕى ٔ ٓپْ رّىٍٔ ْٔظّ‪ ،‬ىهیوخ ً ٗزخْض طخو رخ آُْگ گَىٕ ٓیخٍحص کیٓخَٗ‬
‫رّىٍٔ هٕى ٔ ٓپْ رّىٍٔ ٓیخٍِٖ يَکِٖ ىحٍى‪ .‬یؼُٗ ًْخٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ ٓیخٍِٖ‬
‫ُيیٍ ىحٍحٖ كَکظٗ ْىُيخٌ رّىٍٔ هٕى‪ْ ،‬ى رّىٍٔ هٍٕٗیي يٗرخٗي‪ ،‬حنکظٌَْٔخ ٔ‬
‫پَٔطٌْٕخ َیِ رًّْخٌٓخٌ ىحٍحٖ كَکض يُظى رّىٍٔ هٕى‪ٓ ،‬پْ رّىٍٔ ْٔظّ‬
‫يٗرخُٗي‪ .‬ىٍٓض يخَُي ح‪ٛ‬م ط‪٠‬خى کّ ىحٍحٖ حَٕحع رًٗٗخٍٖ ٔحرٔظّ رَّٕع ْٕیض‬
‫يخىِ رٕى‪ ،‬كَکض َْٗٗء َیِ ىحٍحٖ حَٕحع گَٕخگٌٕ ٔحرٔظّ رَّٕع يخىِ ٔ كؼهیض آٌ‬
‫حٓض‪ .‬رّٔیژِ آٌ َٕع هخ‪ ٙ‬كَکض رّيؼُٗ «هَٔؽ طيٍیـٗ َٗٗء حُ هِٕ رّكؼم‪».‬‬
‫طخرغ ئظویى َٕع كؼهیض يخىِ حٓض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ حهظالف َٕع ػُخ‪ َٛ‬كیِیکٗ َخٗٗ حُ طؼيحى حنکظٌَْٔخ حٓض‪ ،‬ح ّيخ‬
‫حهظالف ٌُٔ حؿٔخو ٔػُخ‪ َٛ‬كیِیکٗ‪َ ،‬خٗٗ حُ ٔؿٕى حهظالف ىٍ طؼيحى پَٔطٌْٕخ‬
‫يٗرخٗي‪ .‬حیٍ حيَ يُظؾ رّحهظالف ىٍ َٕع ط‪٠‬خىْخ ٔ چگَّٕگٗ حَـخو كَکض ىٍ‬
‫َْػُ‪ َٜ‬يخىٖ يٗگَىى‪ ،‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ هخٌَٕ یکٗ حٓض ٔ كَکض ٔ طـییَ‬
‫ْىچُخٌ رال ٔهلّ حىحيّ ىحٍى‪ْ ،‬یچ چیِ ًَٗطٕحَي ؿهٕ آٌٍح رزُيى‪.‬‬
‫يکٍَ گلظّحیى کّ ؿٓخٌ يخ ىٍ‬ ‫ك ـ رؼبكل ّ ٌٍقیذ‪:‬‬
‫ػیٍ ٔكيص‪ ،‬ىحٍحٖ کؼَص ْٕیض ٔ طؼيى حؿِحء ٔ كؼهیض حٓض‪ ،‬يخَُي حَٕحع يوظهلٗ‬
‫يٕحى يؼيَٗ‪ ،‬کخَٗ‪َ ،‬خيٗ ٔ ؿیَِ‪ .‬حیٍ طکؼَ ٔ طؼيى ْٕیض‪ ،‬ىٍ كَحیُي طکخيم ههوض‬
‫طلض َٗحی‪ ٢‬يیهیٌْٕخ يظـیَ‪ ،‬رَيزُخٖ "طؼخىل" ٔ "طُخٓذ" رّٔؿٕى آييِ ٔ رّروخء‬
‫هٕى حىحيّ يٗىُْي‪ .‬ىٍ رلغ يُٕ‪ ١‬رّ"ه‪٠‬خء" ٔ "هيٍ" ىحَٔظیى کّ طؼخىل ٔ طُٕع ىٍ‬
‫ظٍٕٓ ٔ روخء پيیيِْخٖ ْٔظٗ الُو ٔ يهِٔو ْىحَي‪ .‬کّ ىٍ حيَ پیيحیٖ ٔ طکخيم كیخص‬
‫َیِ َوٖ يلٍٕٖ رّػٓيِ ىحٍَي‪ .‬يلٕٓو حیٍگلظّ حیٍ حٓض کّ طؼخىل ٔ ُٓویض حُ‬
‫َٗٔ‪ ١‬حٔنیّٖ پیيحیٖ ٔ ط٘کیم یک يـًٕػّ يٗرخٗي‪ٔ .‬ؿٕى طؼخىل ٔ طُخٓذ ىٍ ًحص‬
‫ػُخ‪ َٛ‬ط٘کیم ىُْيِٖ یک ْٕیض َٓلظّ حٓض‪ .‬کّ ىٍ كَحیُي ٗکمگیَٖ ٔ ظٍٕٓ‬
‫یک پيیيِ‪َْ ،‬ػُ‪َٕ َٖٜ‬ع ؿُْ ًُْٔن هٕى ٍح ؿٌد يٗکُي ٔ ؿیَ آٌٍح ىكغ‬
‫‪ٔٓ۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يًَٗخیي‪ .‬حیٍ كَحیُي ؿٌد ٔ ىكغ‪ ،‬يظُخٓذ رخ َیخُ پيیيِ ىٍ پَّٖٔٓ طکخيم حَـخو‬
‫يٗیخري‪ .‬ىٍ ؿیَ حیٍ‪ٍٕٛ‬ص ح‪ٛ‬الً پيیيِ ط٘کیم ًَٕٗٗى‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حٓض َْگخِ ىٍ ؿَیخٌ ظٍٕٓ یک پيیيِ‪ ،‬ح‪ٛ‬م طؼخىل ٔ ُٓویض ىچخٍ‬
‫حهظالل گَىى‪ٍَٔ ،‬ي ظٍٕٓ پيیيِ رّکهٗ يظٕهق يٗگَىى (ٗزیّ ٓو‪ ٢‬ؿُیٍ) ىٍ آٌ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص يـًٕػّٖ پَٔژِ حُ ئیَ طکخيهٗ هخٍؽ ٗيِ ٔ رَّٗٗء ىیگَ طـییَ يخْیض‬
‫يٗىْي‪ .‬ىٍ آٌ طـییَ يخْیض ٔ کٔذ ْٕیض ؿيیي َیِ ح‪ٕٛ‬ل كٕم‪ ،‬يٍؿًهّ ح‪ٛ‬م‬
‫طؼخىل َوٖ الُو هٕى ٍح حیلخء هٕحْي کَى‪ .‬ح‪ٛ‬م طؼخىل يخَُي ًّْٖ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يٕحى‬
‫ىیگَ‪ ،‬چّ ىٍ يَكهّٖ هز‪ ٔ ٞ‬چّ ىٍ يَطزّٖ رٔ‪َْ ٢‬پيیيِ‪ ،‬ىحٍحٖ َوٖ طؼییٍ کُُيِ‬
‫حٓض‪َ .‬ظیـّ آٌکّ ط٘کیم ٔ روخء َْپيیيِ‪ٔ ،‬حرٔظّ رّکخٍکَى ػٕحيم يظؼيى ىٍَٔٗ ٔ‬
‫ریََٔٗ آٌ پيیيِ يٗرخٗي‪ .‬طؼخىل ٍح چّ ىٍ ٍَٔي ط٘کیم یک يـًٕػّ ٔ چّ ىٍ‬
‫ٍحرطّٖ آٌ يـًٕػّ رخ يلی‪ ٢‬پیَحيٌٕ رخیي ؿٔض ٔؿٕ کَى‪( .‬كی حنًؼم) يخَُي ٍٔیٖ‬
‫گیخْخٌ ىٍ ك‪ٜ‬م رٓخٍ کّ يـًٕػّٖ ػٕحيم ىٍ كي يظؼخىل ٔ يظُخٓذ ىٓض رّىٓض‬
‫يٗىُْي ٔ گیخِ ٍح ٓزِ يٗکُُي‪ .‬حیٍ گیخِ چَح ىٍ ُئظخٌ ٓزِ ًَٗٗي؟‬
‫= چٌٕ یک یخ چُي ػخيم ىٍكي الُيٗ حُ طؼخىل ٔ طُخٓذ کخٍ ًَٗکَى‪.‬‬
‫حیٍ يؼخل ٔ حیٍ َظیـّ ؿٓض ظٍٕٓ ٔ روخٖ َْپيیيِ ىٍ َْيویخّ ٔ ىٍ َْيٍٕى‬
‫‪ٜ‬يم حٓض‪ .‬گلظیى ح‪ٛ‬م "طؼخىل" ٔ "طُخٓذ" ٍحرطّٖ ئظویى رخ هخٌَٕ «ه‪٠‬خء ٔ‬ ‫هخرمحن ّ‬
‫هيٍ» ىحٍى‪ .‬ه‪٠‬خء ٔ هيٍ ىٍ كویوض كخکٗ حُ ٔؿٕى طؼخىل کًٗ ٔ کیلٗ ىٍ ٍَٔي کخٍ‬
‫ْٔظٗ ؿٓض ظٍٕٓ ٔ روخء پيیيِ يٗرخٗي‪ .‬رّيٕؿذ ًْیٍ هخٌَٕ حٓض کّ ىٍ پُٓيٗض‬
‫ْٔظٗ چیِٖ رْٗيف‪ ،‬رٗؿخ‪ ،‬کىطَ‪ ،‬ریٖطَ‪ُٔ ،‬ىطَ‪ ،‬ىیَطَ‪ ،‬رٓظَ‪ ،‬ريطَ ‪ ...‬حُ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ص ٔؿٕىٖ هٕى َیخييِ حٓض‪َْٗٗ .‬ء ىٍ ؿخٖ هٕى ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ رخیي‬
‫يٗرٕى‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض ْٔظی ٍح «َظخو حكٍٔ» يَٗخيیى‪.‬‬
‫ههَ ْوَُخُِ رِوَيَ ٍٍ‪ = 4۲ :۳4 ،‬ثَرؾوین هب ُوچیي ها ثَاًلاىٍ فلن کوكین‪».‬‬ ‫* «اََِخ ُک َم ٗ ْ‬
‫َیءٍ َ‬
‫یال‪=ٕٔ :ٔ۰،‬هّاث‪ّ ٜ‬فْآ ُوپلیلٍ هاهْقٔ ًوْكین‪».‬‬ ‫‪ً ٜ‬‬ ‫‪ْ ٜ‬هَُخُِ ط َ ْل ِ‬ ‫* « َٔ ُک َم ٗ ْ‬
‫َیءٍ كَ َ‬
‫ِیَح‪َْ ٔ = ٕ :ٕ۳ ،‬آكَیيِٖ ٍح يلئى رّكئى‬ ‫َیءٍ كَوَي ٍََُِ ط َ ْوي ً‬ ‫* « َٔ َههَنَ ُک َم ٗ ْ‬
‫ٓخهظّحو؛ رَحیٖ كي ٔ حَيحُِ يؼیٍّ ًَٕىِحو‪ ،‬چّ حَيحُِحٖ!»‬
‫ريیٍٓخٌ ْٔظٗ کخيم حٓض ٔ ىٍ طًخيیض هٕى هیَ يل‪ ٞ‬يٗرخٗي؛ َْگخِ ح‪ٛ‬م‬
‫طؼخىل ٔ طُخٓذ ىٍ کخٍ ًَٗرٕى‪ْٔ ،‬ظٗ ح‪ٛ‬الً ًَٗطٕحَٔض يٕؿٕى ٕٗى (رّكَ‪ٝ‬‬
‫يلخل) حگَ يٕؿٕى يٗٗي‪ ،‬یک َٕحهض ٔ كخهي ََْٕع َظخويُيٖ ٔ طُٕع رٕى‪ٔ .‬هظٗ‬
‫يٗگٕثیى «َظخو ْٔظٗ» یؼُٗ کّ يٗگٕثیى‪ْٔ« :‬ظت کّ ىحٍحٖ پيیيِْخٖ يظُٕع ٔ‬
‫‪ٔٓ۲۳‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫گَٕخگٌٕ ٔ ًْآُْگ حٓض‪ ،‬حیٍ پيیيِْخ ىٍ ػیٍ طلخٔص يخْٕٖ‪ ،‬رخ یکىیگَ يَطز‪ٔ ٢‬‬
‫ٓخيخٌیخكظّ يٗرخُٗي‪ ».‬يؼم حیٍکّ ىٍ َُـیَِٖ كیخص‪َْ ،‬يٕؿٕىٖ کّ ىحٍحٖ حًْیض‬
‫ؿٌحیٗ ریٖطَ رخٗي‪ ،‬رًّْخٌ َٔزض حُ طٕحٌ رخال ىٍ حيٍٕ طٕنیي يؼم‪ ،‬طـٌیّ ٔ حَطزخم رخ‬
‫يلی‪ ٢‬رَهٍٕىحٍ حٓض‪ .‬حیٍ طـهّی ٔحهؼٗ ًْخٌ ح‪ٛ‬م طؼخىل يٗرخٗي کّ ىٍ هَآٌ‬
‫رّ«ه‪٠‬خء ٔ هيٍ» طؼزیَ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ٔؿٕى طؼخىل ىٍ كَحیُي كَکض ٔ پیٖ ٍكض ؿٕحيغ حَٔخَٗ َیِ رٍُّٔٗٗ‬
‫ًَخیخٌ حٓض‪ .‬رّحیٍ يؼُٗ کّ ىٍ یک ؿخيؼّٖ پیٍٖكظّ‪ ،‬رٍّؿى ٔؿٕى ط‪٠‬خىْخٖ‬
‫‪ٍَٟٔ‬ة ىٍَٔٗ‪ ًّْٖ ،‬يظخَْ آٌ پیٍٖكظّ حٓض‪ًَٕٗٗ .‬ى کّ يهظٗ ىحٍحٖ كَُْگ‬
‫پٕیخ ٔ پیٍَٖٔيِ رخٗي‪ ،‬ىًٍْخٌ كخل حهظ‪ٜ‬خىٕ ػوذيخَيِ رخٗي‪ٓ ،‬طق آگخْٗ ػًٕيٗ‬
‫ػخنٗ رخٗي‪ٔ ،‬نٗ رٓيحٗض ػًٕيٗ َخُل ٔ َظخو ه‪٠‬خیی كخٓي رخٗي‪ .‬کًخحیٍکّ ىٍ‬
‫ؿٕحيغ ػوذيخَيِ‪ ًّْٖ ،‬حيٍٕ ىچخٍ ٍکٕى ٔ ػوذيخَيِگٗ يٗرخٗي‪ًَٗ .‬طٕحَي حهظ‪ٜ‬خى‬
‫ٗکٕكخ‪ ،‬ح ّيخ كَُْگ يُل‪ ٢‬ىحٗظّ رخٗي‪ .‬حگَ چُیٍ رخٗي يخَُي حیٍ هٕحْي رٕى کّ‬
‫ٗو‪ٜ‬ی کهّحٕ هیهی رٍِگ ٗيِ رخٗي ىٍكخنیکّ رخهی حَيحو ٔ حػ‪٠‬خیٖ رٔیخٍ‬
‫کٕچک يخَيِ رخٗي‪ .‬ىٍػیٍكخل حیٍ كویوض َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ يَكّطَیٍ ؿٕحيغ‪،‬‬
‫َ٘خَّْخی حُ كوَ ٔ كٔخى ي٘خْيِ يٗکُیى؛ ىهیوخ ً يخَُي آٌکّ ىٍ پًٔخَيِطَیٍ ؿٕحيغ‪،‬‬
‫حٗوخ‪ ٙ‬يَكّ َُيگی ىحٍَي؛ حیٍ ىٍٓض ًْخٌ چیِی حٓض کّ رّآٌ ح‪ٛ‬م «ط‪٠‬خى»‬
‫گلظیى ٔ رخیي رخٗي‪ .‬یؼُی چیِٖ ٍح کّ رّػُٕحٌ َ٘خَّْخٖ ػوذ يخَيِگٗ ىٍ ؿخيؼّٖ‬
‫پیٍٖكظّ‪ ،‬یخ َ٘خَٗ حُ پیٍٖكض ٔ طٕٓؼّ ىٍ یک ؿخيؼّٖ ػوذيخَيِ ي٘خْيِ‬
‫يٗکُیى‪ ،‬كٗحنٕحهغ ٗيص ط‪٠‬خىْخی هخََٕی ٍح َظخٍِگَ ْٔظیى‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ یک يُظَِ‬
‫ح‪ٕٛ‬نٗ چٌٕ‪ :‬ط‪٠‬خى‪ ،‬طؼخيم‪ ،‬طؼخىل ٔ كَکض ٍح ْىُيخٌ ي٘خْيِ يًَٗخثیى‪.‬‬
‫ح‪ٕٛ‬ل يٌکٍٕ رّيؼخرّ ُیَٓخهض يیهیٌْٕخ‬ ‫ُ ـ هؼبك‪:‬‬
‫ػخيم كَػٗ ىیگَ؛ ُيیُّ ٍح رَحٖ «يؼخى» ٔ طکخيم يخىِ يٓیخ يٗٓخُى‪" .‬يؼخى"‬
‫ح‪ٛ‬م ؿخیٗ ٔ ْيف َٓخیٗ يخىِ حٓض‪ .‬ؿخیض يَحطذ حیٍکّ يؼخى َْٗٗء َیِ طخرغ‬
‫ُيخٌ ٔ هخ‪ٛ‬یض ًحطٗ آٌ َٗٗء حٓض‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ ىحَٔظیى‪ ،‬يخىِ رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ىٍ‬
‫ئیَ يُلُٗ ىحٍحٖ هّٕ ‪ٛ‬ؼٕى ٔ َِٔل كَکض يٗکُي‪ْ .‬یچ ػخيهٗ (ٕٓحٖ ػٕحيم‬
‫يکخَیکٗ) ًَٗطٕحَي ىٍ ئیَ كَکض کهٗ يخىِ رّٕٖٓ طکخيم يٕػٕى‪ ،‬حیـخى طٕهق‪،‬‬
‫یخ حَلَحف ًَخیي‪ .‬آٌؿخ کّ هَآٌ َٗیق َْپيیيِٖ ٍح ىحٍحٖ حؿم ٔ يٓهض يؼیٍ‬
‫يؼَكٗ يٗکُي‪ ،‬يُظٍٕٕ ریخٌ ًْیٍ يطهذ حٓض‪ِ َٔ « :‬ن ُک ِّم أ ُ َي ٍش أ َ َؿ ٌم ۖ كَبًَِح َؿخ َء أ َ َؿهُ ُٓ ْى َال‬
‫ػشً ۖ َٔ َال یَ ْٔظ َ ْو ِي ُيٌَٕ ‪ = ٖ4 :۰ ،‬رَحی ًّْٖ حيضْخ يٓهظی يؼیٍ حٓض‪،‬‬ ‫َی ْٔظ َؤ ْ ِه ٌََُٔ َ‬
‫ٓخ َ‬
‫‪ٔٓ۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ُْگخيی کّ آٌ يٓهض كَح ٍٓي ٔهٕع آٌ یک نلظّ پْ ٔ پیٖ ًَٗحكظي‪ ».‬چُیٍ آیخطٗ‬
‫ىٍ هَآٌ يـیي رٔیخٍ آييِ حٓض‪ ،‬آٌ آیخص ‪ ًٍٟ‬حیٍکّ حُ كَکض يخىِ ىٍ ًْخٌ ئیَ‬
‫يُلُٗ ٔ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ََْٗٗ ٢‬ء ىٍ ظَف ُيخٌ هزَ يٗىْي‪ٍَٟٔ ،‬ص ٔهٕع حیٍ‬
‫ػَ‪ ٔ ٝ‬ؿًغ ٍح ىٍ يٕهؼیض هخ‪ ٔ ،ٙ‬رُخ رّيوظ‪٠‬خٖ ُيخٌ َیِ طلٓیى يٗکُي‪.‬‬
‫رّػزخٍص گٕیخطَ‪ :‬طٕؿّ رّٔكيص ًحص ٔ ُيخٌ‪ ،‬یخ ٔهٕع كؼم‪ ،‬رخطٕؿّ رّٔؿٕى‬
‫ُيیُّْخٖ هطؼت آٌ كؼم؛ رّه‪ ٕٜٙ‬ىٍػَ‪ّْٛ‬خٖ حؿظًخػٗ رٔیخٍ ‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض‪.‬‬
‫حُ آٌؿخ کّ حَٔخٌ ٔ ؿٕحيغ حَٔخَٗ‪ ،‬یک پيیيِٖ ‪١‬زیؼٗ ٔ يخىی يٗرخُٗي‪،‬‬
‫رّنلخظ هخََٕی طخرغ حكکخو يخىِ حٓض‪ًَْ .‬حِ رخ يـًٕػّٖ ٔحهؼیضْخٖ پیَحيٌٕ هٕى‪،‬‬
‫حػى حُ ىٓضآٍٔىْخٖ كکَٖ‪ ،‬حؿظًخػٗ‪ ،‬كَُْگٗ‪ُٛ ،‬ؼظٗ‪ ،َُْٖ ،‬هخٌَٕگٌحٍٖ ٔ‬
‫ؿیَِ؛ َخگِیَ حُ طزؼیض حُ حیٍ ح‪ٕٛ‬ل ػهًٗحَي‪.‬‬
‫حیٍ ح‪ٕٛ‬ل رّيخ يٗگٕیي کّ كظٗ ىٍ ؿٕحيغ حَٔخَٗ َیِ ْیچ پيیيِٖ َخ رُّْگخو‬
‫رّظٍٕٓ ًٍَٗٓي‪ًْ ٔ ،‬یٍٓخٌ پخیيحٍ ْى َوٕحْي يخَي‪َْٔ .‬حكي حَٔخَٗ ىٍ َُْيخٌ ٔ‬
‫يکخٌ چیِٖ ٍح رَُٔ يٗىْي کّ رّآٌ َیخُيُي حٓض‪ ،‬چیٍِٖح ىكغ يٗکُي کّ یخَٔزض‬
‫رّآٌ رَٗیخُ حٓض‪ ،‬یخ هخىٍ رّرٍَِٖٓٔ ًَٗرخٗي‪ .‬طًيٌْخ رًَْیٍ يزُخ ٓخهظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ ،‬كَُْگْخ ىٍ ًْیٍ ٍحٓظخ ظٍٕٓ کَىِحَي‪ ٔ ،‬طخرغ ًْیٍ هخٌَٕ حكٕل ًَٕىِحَي‪.‬‬
‫حُ ًْیٍ ُحٔیّ حٓض کّ حهظالف ىٍ َلِٕٖ َُيگٗ آىيیخٌ‪ ،‬طلخٔص ریٍ حكکخو‬
‫حىیخٌ ٔ يٌحْذ‪ ،‬یخ طهوٗ گَٕخگٌٕ حُ كویوظٗ یگخَّ‪ٟٔ ،‬غ هٕحَیٍ يظلخٔص ىٍ ُيخٌْخ‬
‫ٔ يکخٌْخٖ يوظهق هخرم ىٍک يٕٗٗى‪ .‬حیٍ هٕى یک ًَٕى ػیُٗ حُ ٔؿٕى هخََٕٗ‬
‫حٓض کّ كکًخء آٌٍح «‪ٍَٟٔ‬ص ٔ حيظُخع» َخيیيِحَي‪ .‬رّيٕؿذ آٌ‪ٔ« :‬هٕع ََْٗٗء‬
‫ٔ َْكؼم يطخرن رخ يوظ‪٠‬یخص ًحطت يخىِ طخرغ ُيخٌ ٔ يکخٌ حٓض؛ ؿیَ آٌ يًظُغ‬
‫يٗرخٗي‪ ».‬رخ حیٍ ریخٌ ىحَٔظیى کّ ىٍ گٔظَِٖ ْٔظٗ‪َْ ،‬چیِٖ رُّْگخو‪ ،‬رّحَيحُِ ٔ‬
‫رَ‪١‬زن ‪ٍَٟٔ‬ص كخ‪ٛ‬م ٗيِ حٓض‪ .‬ظٍٕٓ ٔ حكٕل ْٕیض يخىِ َیِ طخرغ ‪ٍَٟٔ‬ص ٔ‬
‫حيظُخع ىٍ ئیَ ًْخٌ «حؿم ئًٗ» يٗرخٗي‪.‬‬
‫حُ حیٍ يُظَ رٍُّٔٗٗ يٗطٕحٌ كًٓیي کّ يخىِ ىٍ هّٕ ‪ٛ‬ؼٕىٖ كَکض هٕى‬
‫الؿَو رَّٕک يُلُٗ‪ ،‬کّ ًْخٌ َوطّٖ «يؼخى» ٔ «طکخيم» رخٗي‪ ،‬يٍٗٓي ٔ ْٕیض‬
‫ي٘و‪ ٚ‬يٗ یخري‪ .‬حیٍ يَكهّ ًْخٌ كي حػالٖ هز‪ ٔ ٞ‬حَٔـخو يخىِ ىٍ یک ْٕیض هخرم‬
‫طؼَیق حٓض‪ .‬حُ حیٍ پْ اليلخنّ‪ ،‬رخُْى رَحٓخّ ًْخٌ ح‪ٕٛ‬ل ٔ هٕحَیٍ پیٖ گلظّ‪،‬‬
‫کّ يٕؿزخص ظٍٕٓ ٔ هز‪ ٞ‬يخىِ ٍح كَحْى کَىِ رٕى؛ هّٕ َِٔنٗ ٔ كَکض رّٕٖٓ‬
‫كَٔپخٗٗ ٔ رٔ‪ ٢‬حؿِحء يخىِ آؿخُ يٗگَىى‪ .‬حیٍ ٍَٔي كَٓخیٖ طخ آٌؿخ حىحيّ يٗیخري‬
‫‪ٔٓ۲۰‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫کّ پيیيِٖ يٍٕى َظَ‪ ،‬رخنکم هخ‪ٛ‬یض ٔ ْٕیض ُٗخهظّ ٗيِٖ هٕى ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ‬
‫آيخىِ رَحٖ کٔذ ْٕیض ٔ هخ‪ٛ‬یض ؿيیي ٔ يظلخٔص رخ هزم يٕٗٗى‪.‬‬
‫آٌچُخٌ کّ ٍَٔي ‪ٛ‬ؼٕى ٔ هز‪ ٞ‬يخىِ‪ ،‬حُ ؿزَ ػهًٗ ٔ طوطَٗخپٌیَ رَهٍٕىحٍ‬
‫رٕى‪ ،‬يَكهّٖ َِٔل ٔ حَزٔخ‪ ١‬آٌ َیِ َخگِیَ حُ طزؼیض ؿزَٖ يٗرخٗي‪ .‬رّكَ‪ ٝ‬کّ‬
‫طًخو ػٕحيم ریََٔت هزهٗ کًخکخٌ پخرَؿخ رخٗي‪ ،‬ىیگَ آٌ پيیيِ ىٍ ًحص هٕى حٓظؼيحى‬
‫رَِٓگیَٖ حُ آٌ حيکخَخص ىٍ ؿٓض حىحيّٖ ٔ‪ٟ‬غ يٕؿٕى ٔ ‪ ٗ١‬ئیَ ‪ٛ‬ؼٕى ٍح‬
‫َيحٍى‪ .‬رّ ًْیٍ ىنیم طٕحَخیٗ حٓظلخىِ حُ َٗحی‪ ٢‬ریََٔٗ‪ ،‬رَحٖ روخء هٕیٖ ٍح حُ ىٓض‬
‫ىحىِ حٓض‪ .‬پْ رَّخچخٍ رخیي رٍَّٔي حَزٔخ‪ ١‬طٍ ىحىِ ٔ ًٍحص ٔؿٕىٖ هٕى ٍح ؿٓض‬
‫طَکیذ َٕ ٔ ظٍٕٓ ىٍ ْٕیض ؿيیي حُ ىٓض ريْي‪.‬‬
‫ىًٍْیٍؿخ حٓض کّ رّطزغ حكِحیٖ ٔ ٗيص كٔخى ىٍ ىٌٍٔ ََْٗٗء َطلّٖ‬
‫پيیيِٖ ؿيیي‪ ،‬يظُخٓذ رخ ًحص ٔ هخ‪ٛ‬یض َٕع يخىِ‪ ،‬ىٍ ؿٕف آٌ َٗٗء يُؼوي گ٘ظّ ٔ‬
‫ٍٗي يٗکُي‪ ٔ .‬رخنـًهّ‪ ،‬حیٍ ؿَیخٌ رال ٔهلّ حىحيّ يٗیخري طخ ُيیُّ رَحٖ طلون هز‪ٞ‬‬
‫يـيى ٔ رَُٔ ْٕیض ؿيیي آيخىِ گَىى‪ .‬ىٍ ًْیٍؿخ یکٗ حُ ٔؿِٕ ح‪ٛ‬م «طؼخىل»‬
‫رٍُّٔٗٗ هٕى ٍح َ٘خٌ يٗىْي‪ ،‬ريیٍَلٕ کّ يخىِ رخ ًْخٌ حٓظلکخو ٔ َٓػظٗ کّ‬
‫ئیَ ‪ٛ‬ؼٕى ٍح ‪ ٗ١‬يٗکُي؛ هّٕ َِٔل ٔ كٔخى ٍح َیِ رخ ًْخٌ َٔزض رّپخیخٌ‬
‫يٍٗٓخَي‪ .‬رَّْيویخّ کّ ‪َٟ‬یذ حَٔـخو ٔ طَکیذ رخال رخٗي‪ٍَٔ ،‬ي كٔخىپٌیَٖ ٔ‬
‫طـِیّ ٔ طالٗٗ رّآٍحيٗ ٔ کُيٖ حَـخو هٕحْي یخكض‪ ٔ .‬رخنطزغ‪ ،‬ظٍٕٓ پيیيِٖ ؿيیي‬
‫رّطؤهیَ هٕحْي حكظخى‪.‬‬

‫َٓػض ىٍ ٍَٔي کٌٕ ٔ كٔخى‪ ،‬ىٍ ٔحهغ رّيُِنّٖ ‪ٟ‬ؼق طَکیذ ٔ ههض حََژٖ‬
‫ٔ ُيخَٗ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬کّ هٕى رّيؼُٗ هخو رٕىٌ پيیيِ يٗرخٗي‪ َْ .‬پيیيِٖ هخو‬
‫ىٍ كَحیُي كَٔپخٗٗ ىحٍحٖ َٓػض ریٖطَ يٗرخٗي‪ .‬رّػُٕحٌ يؼخل‪ :‬نؼم ريه٘خٌ ٔ‬
‫ُٓگ پخٖ هِٔیٍ‪َْ ،‬ىٔ ُٓگ حٓض‪ْ ،‬ىچُخٌ کّ نؼم ريه٘خٌ پخٍحيظَْخٖ ریٖطَٖ‬
‫رّهييض گَكض طخ نؼم ٗي‪ ،‬ىٍ ٍَٔي كَٓخیٖ َیِ ُيخٌ ریٖطَٖ يٗ‪١‬هزي طخ ػًم‬
‫طـِیّ ٔ حیِٔالٓیٌٕ حَـخو پٌیَى‪ .‬يؼخىٌ ‪١‬ال ٔ حنًخّ کّ (حكٌِٔ رَيیهیخٍىْخ ٍیِ‬
‫كخکظٍٕ ىیگَ) ُيخٌ ٔ حََژة ریٖطَٖ رّهٕى ‪َٛ‬ف کَىِحَي‪ ،‬ىٍ هیخّ رخ يؼخىٌ‬
‫ُٓگ ی٘ى‪ ،‬یخ گچ ٔ آْک ٔ يَؿخٌ‪ ...‬حُ ػزخص ٔ ىٔحو ریٖطَ رَهٍٕىحٍحَي‪ .‬ىٍهظخٌ‪،‬‬
‫گیخْخٌ ٔ كیٕحَخطٗ کّ حُ َٓػض ٍٗي ٔ رهٕؽ رَهٍٕىحٍحَي‪ ،‬ىحٍحٖ ‪ٕ١‬ل ػًَ‬
‫کٕطخِطَ َٔزض رّآٌ حَٕحػٗ حٓض کّ ىٍٔحٌ ‪ٕ١‬الَٗطَ رهٕؽ ٍح ‪ ٗ١‬يٗکُُي‪.‬‬
‫‪ٔٓ۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ يطهذ ْى ىٍ يٍٕى يٕحى يؼيَٗ ٔ کخَٗ‪ْ ،‬ى ىٍ يٍٕى گیخْخٌ ٔ ىٍهظخٌ‪،‬‬
‫‪ٜ‬يم حٓض‪َْ .‬ؿخيؼّٖ کّ ىحٍحٖ‬ ‫ْى ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خٖ حؿظًخع حَٔخَٗ رٍُّٔٗٗ هخرم حن ّ‬
‫ػزخص ٔ حٓظلکخو کخكٗ ىٍ حيٍٕ حهالهٗ‪ ،‬ييَیض‪ُٛ ،‬ؼض‪ ،‬حهظ‪ٜ‬خى ٔ ٓخیَ ٗجٌٕ‬
‫َُيگٗ رخٗي؛ رًّْخٌ َٔزض رخ ػزخص‪ ،‬پخیيحٍ‪ ،‬يَكّ‪ ،‬هٕٕروض‪ٓ ،‬خنىحَيیٖ‪ ،‬هَىيُي‬
‫ٔ يُطوٗ هٕحْي رٕى‪ ٔ .‬حُ نَُْٕخ ٔ طُْٖخٖ ىحههٗ ٔ هخٍؿٗ هٔخٍطٗ چُيحَٗ‬
‫َوٕحْي ىیي‪ ،‬ح ّيخ حگَ حُ حٓظلکخو کخكٗ ىٍ حیٍ حيٍٕ رٗرَِٓ رخٗي‪ ٍُٔ َْ ،‬ىچخٍ‬
‫حنظٓخد ٔ آٗلظّگٗ ٔ حُ ْى پخٗیيِگٗ ریٖ حُ پیٖ هٕحْي ٗي‪ .‬حُ حیٍ ؿخ يٗكًٓیى کّ‬
‫چَح ؿٕحيغ يخ رّ‪ٛ‬هق ٔ ػزخص ًٍَُٗٓي؟‬
‫= رّهخ‪ َ١‬حیٍکّ ُیَ ٓخهضْخ ‪ٟ‬ؼیق حٓض‪ ،‬يیخٌ ػَ‪ ٔ ّٟ‬طوخ‪ٟ‬خ طُخٓذ‬
‫ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬کٔذ حٓظلکخو ٔ ػزخص َْپيیيِ ئظهِو ‪َٛ‬ف حََژٖ ٔ ُيخٌ حٓض‪ .‬رخ‬
‫حیٍ ٔؿٕى رخیي حًػخٌ کَى کّ «طکخيم ىحیًٗ» ىٍ ْیچ پيیيِٖ يٍٕى َيحٍى‪ .‬آٌچّ‬
‫ٍٖٔ يٗىْي حَلُخء رؼي حُ حَلُخء‪ْٕ ،‬یظٗ رؼي حُ ْٕیض ٔ يؼخىٖ رؼي حُ يؼخى حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يـًٕع‪ ،‬طکَحٍ ًْخٌ هز‪ ٔ ٞ‬رٔطٗ يٗرخٗي کّ حُ ٍُٔگخٍحَٗ پیيحیٖ يخىِ‪ ،‬طخ‬
‫كي حػالٖ طکخيم ؿٓخٌ ػیُٗ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬يخٍپیچٗ‪ ،‬یخ ٗزیّ كَکض حيٕحؽ ىٍیخیٗ‪ ،‬پٗ‬
‫ىٍ پٗ كَحُ ٔ كَٔى کَىِ ٔ هٕحْي کَى‪ ،‬طخ حیٍکّ ىٍ َٓخیض‪ ،‬يـًٕع ػخنى يخىِ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص یک کم رّيؼخى يٕػٕى هٕیٖ رَٓي ٔ حُ آٌ پْ رّكکى ًْیٍ هخٌَٕ‪ ،‬آٌ‬
‫«حؿم ئًخٖ» يٕػٕىٕ َٓآييِ ٔ يظالٗٗ ٕٗى‪ .‬رُخرَحیٍ يؼخى حیٍ ىَیخٖ يخ ُيخَٗ‬
‫حٓض کّ ىیگَ حُ حىحيّٖ طکخيم رخُيخَي ٔ َخچخٍ رّآؿخُ هّٕ َِٔنٗ طٍ ىْي‪.‬‬
‫حکٌُٕ ح‪ٕٛ‬ل ٔ يَحكم يوظهق ٔهٕع هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬يخىِ ٍح ىٍ هخنذ یک يؼخل‬
‫آُيخیٖ کَىِ ٔ َظیـّ يٗگیَیى‪ٓ ،‬پْ ًْخٌ َظیـّ ٍح رخ حٓظلخىِ حُ ٓیٔظى يُطن‬
‫هیخٓٗ ٔ حٓظوَحیٗ رَکم ػخنى يخىِ طؼًیى ىحىِ ٔ حُآٌ یک هخٌَٕ ؿخيغ ػهًٗ‬
‫حٓظوَحؽ يٗکُیى‪ .‬يؼخل يخ ىٍ حیٍؿخ یک ح‪ٛ‬هّ ىٍهض حٓض‪:‬‬
‫حُ نلظّٖ کّ "ْٔظّ" ىٍ ىل هخک هَحٍ‬ ‫«كهفذ»‪:‬‬
‫يٗگیَى؛ رخ كَحْى آييٌ ٔ حؿظًخع طًخيٗ َٗحی‪ًْ ٍَٖٟٔ ٢‬چٌٕ آد‪ْٕ ،‬ح‪... ٍَٕ ،‬‬
‫آيخىِ رَحٖ آؿخُ هّٕ ‪ٛ‬ؼٕىٖ هٕى رّٕٖٓ «ٗيٌ» حٓض‪ .‬آٌچّ ْٔظّ ٍح ىٍ هَٔؽ‬
‫طيٍیـٗ حُ هِٕ رّكؼم‪ ،‬حُ ‪َ١‬ین ‪َٛ‬ف ًهخیَ يٕؿٕى ىٍ ؿٕف هٕى ٔ کٔذ‬
‫طٕحَخیٗ ؿٌد طيٍیـٗ ٔ يظؼخىل يٕحى الُو حُ هخک ٔ آد‪ ٔ ،‬طزيیم حََژٖ ٍَٕٖ‬
‫رّحََژٖ کیًیخیٗ ئخػيص ٔ ْيحیض يٗکُي‪ ،‬ػٕحيم ىٍَٔٗ چٌٕ ح‪ٕٛ‬ل‪ :‬ط‪٠‬خى‪،‬‬
‫طؼخيم‪ ،‬كَکض ٔ طؼخىل‪ ،‬طلض ٍْزَٖ «ٗؼٍٕ َٕػٗ»(ٖ) حٓض کّ يـًٕػخ ً ىٍ‬
‫‪ٔٓ۲۲‬‬ ‫كکًض ْليِْى‪ :‬ؿَْٕ ٔ ػَ‪ٝ‬‬

‫ططخرن رخ ػٕحيم ریََٔٗ‪ ،‬ئیَ ظٍٕٓ ٔ ٍٗي ىٍهض ٍح ًْٕحٍ يٗٓخُى‪ .‬حیٍ ٍَٔي‬
‫حُ رخد ‪ٍَٟٔ‬ص ٔ ٔؿٕد‪ ،‬رّ‪ٔ ٍٕ١‬هلَّخپٌیَ پیٖ يٍٗٔى‪ ،‬طخ ْٔظّٖ يٍٕى َظَ‬
‫يخ‪ ،‬يظُخٓذ رخ ح‪ٛ‬هیض ًحطٗ هٕیٖ ‪ ٗ١‬ييص ُيخٌ يؼیٍ رخ ؿٌد كي حػالٖ يٕحى‬
‫يؼيَٗ الُو حُ ػُخ‪ َٛ‬چٓخٍگخَّٖ ‪١‬زیؼض‪ ،‬رّػخنٗطَیٍ يَكهّٖ «ًْخیٖ» ٔ‬
‫حَٔـخو يخىِ ىٍ یک ْٕیض ي٘و‪ ٔ ٚ‬هخرم طؼَیق َخیم ٕٗى‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬رَّوطّٖ‬
‫يٍٗٓي کّ كي كخ‪ٛ‬م ریٍ ظٍٕٓ ٔ حكٕل يٗرخٗي‪ .‬حیٍ ًْخٌ َٕک هّٕ ‪ٛ‬ؼٕىٖ حٓض‬
‫ٔ ًْخٌ يَكهّٖ حٓض کّ رّآٌ «حٔؽ طکخيم» یخ «يؼخى» يٗگٕثیى‪.‬‬
‫حیٍ ؿخیض آٌ َوطّٖ رٕى کّ رخیي ىٍهض يخ رّآٌؿخ يٍٗٓیي‪ .‬حُ حیٍ پْ ىیگَ‬
‫ىٍهض يخ رَحٓخّ ًْخٌ ه‪ٜ‬هض ًحطت هٕیٖ‪َْ ،‬گِ هخىٍ َیٔض حُ حیٍ كي رگٌٍى ٔ‬
‫ؿهٕطَ ٍٔى‪ ،‬ىٍكخنٗ کّ طًخو ػٕحيم هخٍؿٗ کًخکخٌ رخ كيحکؼَ آيخىِگٗ ىٍ هييض آٌ‬
‫هَحٍ ىحٍى‪ ،‬ح ّيخ ًحص آٌ ىٍهض ىیگَ ًَٗطٕحَي يخَُي ٓخرن آٌٍح رّکخٍ گیَى‪ .‬ىٍ ًْیٍ‬
‫كخل کّ ىٍهض يٍٕى َظَ يخ‪ ،‬ىٍ حٔؽ ؿٕحَٗ‪ٗ ٔ ًَٕ ،‬خىحرٗ حٓض‪ ،‬حُ َظَ كهٔلٗ‬
‫يٗگٕثیى‪ :‬ػخنٗطَیٍ يَكهّٖ کٌَٕ‪ ،‬یخ هز‪ ٞ‬حَـخو یخكظّ ٔ ىٍهض رّيؼخى يٕػٕى هٕى‬
‫ٍٓیيِ حٓض‪ .‬حیٍ يؼخى‪ ،‬ىحٍحٖ ٔؿِٕ کًٗ‪ ،‬کیلٗ‪ُ ،‬يخَٗ ٔ يکخَٗ رٕىِ ٔ ىهیوخ ً َلْ‬
‫ًْیٍ ػٕحيم ٔ ٔؿِٕ‪ٍ ،‬حِ ٍح رٍّٖٔ پیٍٖكض رٗكٔخد ٔ کظخد ىٍهض رٔظّ حٓض‪.‬‬
‫َلْ ًْخٌ هخٌَٕ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬کّ طخکٌُٕ يٕؿزخص ظٍٕٓ ٔ ٍٗي پيیيِ ٍح كَحْى‬
‫يٗکَى‪ ،‬حُ حیٍ پْ هّٕ َِٔنٗ آٌٍح ٍْزَٖ يٗکُي‪.‬‬
‫كَکض يخىِ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٍٖٔکَى ىٍهض رّٕٖٓ پیَ ٗيٌ ٔ كٔخى ٔ كَٓخیٖ‬
‫آؿخُ يٕٗٗى‪ .‬ىٍهض ىیگَ َّطُٓخ آٌ هيٍص ؿٌد ٔ طزيیم يٕحى يؼيَٗ ٍح َيحٍى‪ ،‬رهکّ‬
‫ىو رّىو رَٗيص كَٓخیٖ رخكضْخ ٔ ٔحپْىْٗ يٕحى کیًیخیٗ ؿٌد کَىِ‪ ،‬حكِٔىِ‬
‫يٕٗٗى‪ .‬حیٍ يٕحى رّ‪ٍٕٛ‬ص روخٍ‪ ،‬گخُ ٔ ًٍحص هخکٗ‪ْٕ ،‬یض هزهٗ ٍح طَک يٗکُي‪،‬‬
‫طخ ُيخَٗ کّ رخنکم ه٘کیيِ ٔ حُ پخ ىٍآیي‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬رخ يَگ کخيم ىٍهض‪ ،‬کهیّٖ‬
‫حؿِحٖ آٌ يـيىح ً رٔی‪ٓ ٔ ٢‬خىِ (رْٕٗیض) يٗگَىى‪ ،‬یؼُٗ رخٍٖ ىیگَ طزيیم رّحََژٖ‬
‫حنظخَْ َخرٕى ٔ َخيَثٗ يٕٗٗى‪ .‬ىٍحیٍ يَكهّ ح‪ٛ‬طالكخ ً يٗگٕثیى‪:‬‬ ‫گَىیيِ ٔ ػهٗ ّ‬
‫«رٔ‪ ٢‬کخيم يخىِ ٔحهغ ٗيِ حٓض‪ ».‬ىیيیى کّ ىٍهض حُ حرظيح طخ حَظٓخٖ ٍحِ هٕى ىٔ‬
‫ئیَ هٕٓٗ ٍح ‪ًَٕ ٗ١‬ى = هّٕ ‪ٛ‬ؼٕىٖ ٔ هّٕ َِٔنٗ‪ .‬حُ حط‪ٜ‬خل ىٔ هّٕ یک‬
‫ىحیَِٖ کخيم پيیي يٗآیي‪ٗ ،‬زیّ حیٍ (‪ )O‬پْ َظیـّ يٗگَیى کّ يخىِ ىٍ طًخيیض هٕى‬
‫ىٍ ئیَ ىحیَِحٖ كَکض يٗکُي‪ .‬هزالً ْى ُٗیيیى کّ ؿُیي رـيحىٖ گلظّ رٕى‪َٓ« :‬خیض‬
‫رخُگ٘ض رّريحیض حٓض‪ ».‬رخ كَٔپخٗٗ ىٍهض یک ْٕیض يخىٖ رّپخیخٌ ٍحِ هٕى ٍٓیي‪.‬‬
‫ٓٓٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ح ّيخ ًٍحص ط٘کیم ىُْيِٖ آٌ ىٍهض هطؼخ ً ىٍ ْیؤص‪ ،‬یخ ْیؤصْخٖ يظلخٔص رخ هزم‬
‫رّهز‪ ٞ‬يـيى ىٍ آييِ حٓض‪ .‬یؼُٗ رّكؼهیض ىیگَ ٍٓیيِ حٓض (ىٍٓض يخَُي كزخرٗ رؼي‬
‫حُ كزخد) ٔنی يخ ًَٗطٕحَیى آٌٍح يلخٓزّ کَى‪)4(.‬‬
‫كخ‪ٛ‬م کالو حیٍکّ‪ :‬يؼخل ىٍهض يخ‪ ،‬رال حٓظؼُخء رَطًخو حؿِحء ٔ حَٕحع يخىِ‪ ،‬حػى‬
‫حُ ؿًخى‪َ ،‬زخص‪ ،‬کخَٗ ٔ ؿیَِ هخرم طؼًیى ٔ ط‪ٜ‬يین حٓض‪ .‬طخ آٌؿخ کّ ىٍ كخُ َٓخیٗ‪،‬‬
‫كَکض يـًٕع ػخنى ْٔظٗ رّ‪ٍٕٛ‬ص یک کم ىٍ ًْیٍ ئیَ يُلُٗ‪ ،‬ىحٍحٖ‬
‫ي٘و‪ٜ‬خص کیلٗ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬حىحيّ يٗیخري‪ .‬حیٍ ٍَٔي طخ يخالَٓخیّ ىٍ حػًخم‬
‫ُيخٌْخٖ ‪ٕ١‬الَٗ ٔ ؿیَ هخرم ط‪( ٍٕٜ‬ىٍ پیًخَّٖ حريیض ُيخٌ) رّ‪ ٍٖٕ١‬رٗگٔٔض‬
‫حىحيّ هٕحْي یخكض‪ .‬حُ ًْیٍ گٌٍگخِ ؿٓخَٗ رؼي حُ ؿٓخٌ يلون هٕحْي گ٘ض‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ُللٍُن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ «يٕنٕٖ ‪ /‬يؼُٕٖ»‪:‬‬
‫ًٍِ رـــخ ًٍِ چـــٕ ىیٍ رـــخ کـخكــَٖ‬ ‫ایي عِبى عٌگ اٍذ ّ کل چْى ثٌگوٓ‬
‫ؿُـــگ كؼـــهٗ ٗـخٌ رزیٍ حَيٍ ٍکٌٕ‬ ‫ًٍِٖ رـــــــــخال ٔ آٌ ىیـــگَ َـــگٌٕ‬
‫ُیٍ طوخنــق آٌ طوـــخنق ٍح رـــوٕحٌ‬ ‫ؿُـــگ كـــؼهٗ ْٔض حُ ؿُــگ َٓخٌ‬
‫ٕ ـ «حٍٓطٕ» حُ هٕل «ْٕيیَّٔ» َوم کَىِ حٓض کّ حٔ ُْگخو يطخنؼّٖ ط‪٠‬خى گلظّ حٓض‪:‬‬
‫«حٖ کخٕ ط‪٠‬خى يٕؿٕىحص حُ ریٍ يٍٗكض طخ طًخيٗ ػخنى‪ٓ ،‬خکٍ ٔ حريٖ يٗٗي»‪.‬‬
‫ٖ ـ ىٍهظخٌ ٔ گیخْخٌ ىحٍحٖ ٗؼٍٕ ْٔظُي‪ ،‬چٌٕ ؿُْ يوخنق ٍح يُٗٗخُٓي‪ ،‬ك‪ٕٜ‬ل يوهظق‬
‫ٓخل ٍح يُٗٗخُٓي‪ ،‬ىٍ رَحرَ آد ٔ ْٕحٖ يظـیَ ٔ َٕع هخک ٔحکُٖ َ٘خٌ يٗىُْي‪ ،‬رُّْگخو‬
‫طُّ٘گٗ ٔ َٕٓخَخص ٍَٕ ٔ گَيخ ػکْ حنؼًم يُخٓذ رَُٔ يٗىُْي‪ٗ ،‬ذ ٔ ٍُٔ ٍح يُٗٗخُٓي‪ ،‬ىٍ‬
‫ٗذْخ طَیُـّ يَٕٗٗي ٔ ٍٗي يٗکُُي ٔ ٍُْٔخ حٓظَحكض ىحٍَي‪َٕ ،‬حُٕ ٔ يَٓرخَی ٍح ىٍک‬
‫يیکُُي ٔ رخؿزخٌ هٕى ٍح يُٗٗخُٓي‪ .‬يٕٓیوی ٍح ىٍک يیکُُي‪ٍ ،‬یّ٘ٗخٌ ىٍ ئیَ آد ٔ ٍ‪ٕ١‬رض‬
‫ٔ هخک يَؿٕد كَکض يٗکُي‪ ،‬آنض ىكخػی ىحٍَي‪َُٕ ،‬حىحٌ هٕى ٍح ىٍ پٕٓظّْخی كلخظظی يُخٓذ‪،‬‬
‫ًَْحِ رخ طؼزیّٖ ًهخیَ کخكی ؿٌحیی ٍْخ يٗکُُي ‪...‬‬
‫‪ 4‬ـ كکیى ػًَ هیخو َی٘خرٍٕٖ‪:‬‬
‫گـــٕیی ُنذ كَٗظّ هٕیی ٍٓظّ حٓض‬ ‫َْ ٓزِِ کّ ىٍ کُخٍ ؿٕی ٍٓظّ حٓض‬
‫کخٌ ٓزِِ ُ هخک النّ ٍٔیی ٍٓظّ حٓض‬ ‫پخ رََٓ ْـــَ ٓــزِِ طخ رّهٕحٍی َُٓی‬
‫‪ٔ۸‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــ‬
‫عِــبى‬ ‫ــِ‬ ‫ی‬ ‫لا‬ ‫ی‬‫پ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕٓٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫َُزٔ كه ىهبى‬

‫َخگٓخٌ يـــٕؿٗ ُ رلَ اليکخٌ آيي پيیي‬

‫کَِٓیزٖ حیٍ ًّْ ٍٕٗ ٔ كـخٌ آيي پيیي‬
‫ٍحُهٕى يٗگلض رخهٕى آٌ َگخٍؿهِٕگَ‬
‫ٍحُ حٔ رـــیٌَٔ كظي حیٍ ىحٓظخٌ آيي پيیي‬
‫فْاٍذ رب اػیبى صبثذ ها ى ػلن آهك ثَػیي‬
‫ًحص ٔ حًٓخء ٔ َؼٕص ریکَحٌ آيي پيیي‬
‫«ىیٕحٌ کزیَ»‬
‫ىٍ رخٍِی چگَّٕگی پیيحیٖ حُ يُظَ كالٓلّی یَٕخٌ ٔ حىیخٌ يوظهق ٓوٍ‬
‫رٔیخٍ گلظیى؛ حکٌُٕ َٕرض آٌ ٗي طخ َظَ ػهى ٍح ىٍ يٍٕى حیٍ يزلغ حٗظیخمحَگیِ‬
‫ؿٕیخ ٕٗیى‪ .‬رَ٘ ًْیّ٘ َْ ٔهض رّىیٕحٍ َخىحَی رَهٍٕى يیکَىِ ٔ ًَیىحَٔظّ پ٘ض‬
‫حیٍ ىیٕحٍ چیٔض‪ ،‬طًخو َخىحَٔظّْخی هٕى ٍح رّهيح َٔزض يیىحىِ؛ حيخ ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین‪،‬‬
‫حیٍ ىیٕحٍ َخىحَی پیٕٓظّ ػوذطَ ٍكظّ ٔ رخ ٗکٕكخثی ٍٗظّْخی يوظهق ػهٕو‪،‬‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ػخص ُیخىی ٍٍٔٗ ٗيِحَي؛ ٰنکٍ طخ ُُْٕ حیٍ ىیٕحٍ ؿٓم رَ٘ی رّ‪ ٍٕ١‬کخيم‬
‫كَٔ ََیوظّ ٔ ُُْٕ هیهی چیِْخ ىٍ پ٘ض ىیٕحٍ حٓض کّ يخ ًَیىحَیى‪.‬‬
‫كظی ىٍ آیُيِ ْى کّ هیهی چیِْخی ؿيیي ک٘ق ٔ ٍٍٔٗ ٕٗى‪ ،‬رخُ ْى چیِْخی‬
‫ُیخىی رخهی هٕحْي يخَي کّ َظٕحَیى ىحَٔض‪ًْ .‬چُخٌکّ ىٍ حرظيحی کظخد گلظیى‪:‬‬
‫«يخ َْگِ رّػًن طًخيیض ْٔظی ٔ كویوض ؿخثی َوٕحْیى ٍٓیي‪».‬‬
‫حُ يُظَ ػهى‪ ،‬چُي ٔ چٌٕ طوًّی حٔنیّی ْٔظی (یخ کیٓخَی) يـٕٓل حٓض‪ .‬هزالً‬
‫گلظّ ٗي کّ يُطن ػهى ؿِثیَگَی حٓض؛ ػهى ًَیطٕحَي يطخرن رخ يُطن كهٔلّ ٔ‬
‫‪ٔٔٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىیٍ‪ ،‬ػخنى ٍح هيیى ٔ كيیغ کُي ٔ كکى کهی ىْي‪ .‬ح ّيخ حىحيّی طکخيم ْٔظی ٍح طخرغ‬
‫يُطن ىیخنکظیکی يیىحَي کّ رّيٕؿذ آٌ هخٌَٕ پیٖرََيِی هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬ىٍ رطٍ َْ‬
‫ًٍِ ئظظَ حٓض ٔ ًّْی ًٍحص ىٍ پیَٕي حٍگخَیک رخ یکيیگَ رّٕٓی «ٗيٌ» پیٖ‬
‫يیٍَٔي‪ .‬طوَیزخ ً ىٍ طًخو كهٔلّْخی ػهًی ُْگخيٗ کّ گلظّ يیٕٗى‪ْٔ« :‬ظٗ»‪،‬‬
‫«ؿٓخٌ» یخ «کخثُخص» ىٍ كویوض رّ‪ ٍٕ١‬ي٘و‪ًِْ ٚ‬يخٌ ّٓ يوٕنّ ٍح طٕأيخ ً ٔ‬
‫يَطز‪ ٢‬رخْى ه‪ٜ‬ي کَىِ حٓض‪ ٔ :‬ـ ُيخٌ ؛ ٕ ـ كیخص ؛ ٖ ـ يخىِ‪ .‬حیٍ ّٓ يوٕنّی‬
‫حٓخٓی ىٍ طَکیذ ٔ پیَٕي رخ ْى‪ٔ ،‬حهؼیض ٔ يلٕٓو «ؿٓخٌ» ٍح ٗکم يیىُْي‪.‬‬

‫ؽویوذ ّ هلِْم ىهبى‬

‫ًْخٌٓخٌ کّ ىٍ يٍٕى «هيحچیٔظی» گلظیى هيحَٔي ٔؿٕى الیيٍک ٔالیٕ‪ٛ‬ق‬
‫حٓض؛ ىٍيٍٕى «ُيخٌچیٔظی» يٗطٕحَیى رگٕثیى «یيٍک ٔ الیٕ‪ٛ‬ق» يٗرخٗي‪.‬‬
‫"ُٓض حگٕٓظیُّٕ هيیْ" (‪ٖ۳4‬ـ ٖٓ‪ ،4‬و) ىٍ «حػظَحكخص» هٕى ىٍ يٍٕى «چیٔظت‬
‫ُيخٌ» يٗگٕیي‪« :‬حگَ حُ يٍ َپَٓیي ُيخٌ چیٔض؛ يٍ هٕد يٗىحَى ُيخٌ چیٔض؛‬
‫ح ّيخ ًْیٍکّ حُ يٍ رپَٓیي "ُيخٌ چیٔض؟" يٍ يٗيخَى!»‬
‫"ٓیًٌٕ ٓخَيٍُ" كیهٕٔف ٔ كیِیکىحٌ ىٍ پخٓن رّحیٍ َٕع ئخثم يیگٕیي‪:‬‬
‫«يؼُخی ُيخٌ رّ‪ٔ َُ١‬ك٘ظُخکی رَحی كیِیکيؼخ‪ َٛ‬ئؤنّٓخُ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٔ‪ٟ‬ؼیض آٌهيٍ ي٘کم حٓض کّ رٓظَیٍ کخٍی کّ ٗو‪ ٚ‬يیطٕحَي حَـخو ىْي‪ ،‬حػالو‬
‫«الحىٍی» حٓض‪ .‬یؼُی َيحٗظٍ ْیچ يٕ‪ٟ‬غ ٔ طَؿیلی َٔزض رّحیٍ ئؤنّ‪».‬‬
‫ُيخٌ رّػُٕحٌ یک يـٕٓل کهٗ‪ ،‬طخ کٌُٕ ىٍ ْیچ يکظذ ٔ كهٔلّ يٍٕى طـِیّ ٔ‬
‫طَ٘یق ئظٕكٗ هَحٍ َگَكظّ حٓض؛ كظٗ ىٍ كي ىیگَ روْٖخٖ ػهى ٔ كهٔلّ رّآٌ‬
‫طٕؿّ ؿيٖ يزٌٔل َ٘يِ ٔ یک طؼَیق ٍٍٔٗ ٔهخرم هزٕل حُ آٌ حٍحثّ َگَىیيِ‪ .‬گَچّ‬
‫ًّْٖ ح‪ٛ‬لخد كهٔلّٖ هيیى ٔ كيیغ‪ ،‬حُ یَٕخٌ رخٓظخٌ طخ ػ‪ َٜ‬يخ‪ ،‬حػى حُ حكال‪،ٌٕ١‬‬
‫حٍٓطٕ‪ُٓ ،‬ض حگٕٓظیٍ‪ ،‬حيخو دمحم ؿِحنٗ‪ ،‬أرٕػهٗ ٓیُخ‪ ،‬يالّ‪ٛ‬يٍح‪ ،‬يالّْخىٖ‬
‫ٓزِٔحٍٖ‪ ،‬يالّ دمحم کخظى َْٖٔ‪ ،‬کخَض‪ْ ،‬گم‪ْ ،‬خیيگَ‪ ،‬آنزَکخيٕ ‪ ...‬کًخریٖ َٓحؽ‬
‫حیٍ يـٕٓل رٍِگ ٍح گَكظّحَي‪ٰ ،‬نکٍ كویوض آٌ حٓض کّ ْیچکيحو حُ آَخٌ رّیک‬
‫َظیـّٖ هخ‪١‬غ ٔ طؼَیق ؿخيغ ٔ يخَغ حُ يٕ‪ٕٟ‬ع ََٓیيِ طخ رظٕحَُي ؿًهّٖ َٓخیٗ ٍح‬
‫ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬طؼَیق ُيخٌ حىحء کُُي‪ .‬ريیٍهَحٍ حیٍ «ح ّو حنًزخكغ» ْىچُخٌ ىٍ پَىِٖ‬
‫‪ٟ‬ویًٗ حُ حرٓخيخص ٔ طؼخریَ ي٘خرّ‪ ،‬یخ َخه‪ ٔ ٚ‬يظُخه‪ ٞ‬هَحٍ ىحٍى ٔ َْکْ رّٓٓى‬
‫هٕى آٌٍح حُ يلخْیى َلٔٗ‪ ،ًُْٗ ،ًْٗٔ ،‬يخىٖ‪ ،‬يـَى‪ٔ ،‬ؿٕىٖ ٔ ػييٗ يٗىحَُي‪...‬‬
‫‪ٔٔٓ۳‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ػهٕو ؿيیي َیِ حُ َٗف كویوض ُيخٌ ػخؿِ آييِ حٓض‪ٗ ،‬خیي رّحیٍ هخ‪ َ١‬کّ آٌ‬
‫حُ حيٍٕٖ يـَى رٕىِ ٔ آُيخیٖپٌیَ ًَٗرخٗي‪ .‬ىٍ ػًم طُٓخ طٕكیوٗ کّ هُييخء ٔ‬
‫يظليػیٍ ىٍ يوٕنّٖ ُيخٌ ىحٗظّحَي‪ٓ ،‬خهض حرِحٍْخٖ ُٓـٖ ٔ طؤیى ُيخٌ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص هَحٍىحىٖ‪ ،‬یخ حُ ٍٖٔ يلخٓزخص كهکٗ (رّٔیژِ گَىٕ ُيیٍ رّىٍٔ هٕى ٔ‬
‫هٍٕٗیي) رٕىِ حٓض‪ .‬طؼییٍ حٔهخص رّػخَیّ‪ ،‬ىهیوّ‪ٓ ،‬خػض ٔ ٗذ ٔ ٍُٔ رّ‪ٓ ٕ4‬خػض‪،‬‬
‫ٓپْ طؼییٍ ٔحكيْخٖ ُيخَٗ چٌٕ ْلظّ‪ ،‬يخِ‪ٓ ،‬خل‪ ،‬هٌَ ‪ ...‬طًخيخ ً رخ حٓظؼخَض حُ‬
‫ٍیخ‪ٟ‬یخص ٔ كیِیک رّيُظٍٕ حٓظلخىِٖ کخٍرَٖ حُ ُيخٌ ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ ٔ ْیچ‬
‫يؼَف ًحص ُيخٌ ًَٗرخٗي‪ .‬حیٍ رّيخَُي آٌ حٓض کّ کٔٗ ىٍ ٓخكم ىٍیخ يوخىیَٖ حُ‬
‫آد ىٍیخ ٍح رّيُظٍٕ حٓظلخىِٖ هخ‪ ٔ ٙ‬ىٍ ظَٔكٗ رخ حَيحُِْخٖ يظلخٔص رَیِى ٔ ىٍ‬
‫ًْخٌ كخل حٓى آٌٍح "ىٍیخ" رگٌحٍى‪.‬‬
‫حكظًخالً ًْیٍ طؤیىرُيْٖخ يٕؿذ ٗيِ رخٗي کّ کٔخَٗ ىٍ َٓخیض ٓخىِحَگخٍٖ‬
‫"ُيخٌ" ٍح يويحٍٖ "كَکض" ىحَٔظّ ٔ ًحص آٌٍح يل‪ٕٜ‬ل گَىٕ حكالک ط‪ٍٕٜ‬‬
‫ًَخیُي‪ .‬حیٍ طؼَیق کّ رّحٍٓطٕ رَيٗگَىى‪ ،‬رؼيْخ هٍٕحک كهٔلّٖ ي ّ‬
‫٘خء گَىیي‪ٔ .‬‬
‫٘خء ْٔظُي‪ ،‬رًّْیٍ‬ ‫حُ آٌؿخ کّ كکًخٖ حٓاليٗ ٔ يظؤنّٓ (رخنؼًٕو) پیَٔ كکًض ي ّ‬
‫طؼَیق چٔپیيَي ٔ طخ ُُْٕ يٗگٕیُي‪ُ« :‬يخٌ يويحٍٖ كَکض حٓض‪ ».‬ىٍ ػیٍ کّ‬
‫حٍٓطٕ ُيخٌ ٍح حُ يوٕنّٖ «کى يظ‪ٜ‬م ؿیَهخٍ» يٗىحَي يغ حنٕ‪ٛ‬ق‪ ،‬طؼَیق ُيخٌ‬
‫رّيويحٍٖ كَکض «حىٍحک ئُٕم ٔ طکَحٍ َٕٗيِ حُ يوٕنّٖ ُيخٌ» رّىٓض‬
‫يٗىْي‪ .‬ئهًخ ً طزییٍ ُيخٌ رئٌ كَکض يًکٍ َیٔض؛ پْ كَکض‪ ،‬ىٍیچّٖ ىٍک‬
‫ُيخٌ ٔ آنض ُٓـٖ آٌ حٓض‪ًَّ ،‬حص ُيخٌ‪.‬‬

‫کنرویي ّاؽل ىهبى‬

‫ىٍ كیِیک ٍٓى رَحیٍ حٓض کّ َْگخِ روٕحُْي چیِی ٍح رُ٘خُٓي آٌٍح هَى ٔ‬
‫هَىطَ يٗکُُي طخ َٓخیظخ رًٍّحص رُیخىیٍ رَُٓي‪ ،‬يُخرغ يطخنؼخطی َ٘خٌ يٗىُْي کّ‬
‫كیِیکىحَخٌ ًْیٍ هخػيِ ٍح رخ ُيخٌ حػًخل کَىِحَي‪« .‬آطٕػخَیّ» یک يلٕٓو ُٗخهظّ‬
‫ٗيِ ىٍ كیِیک حٓض‪ ،‬رَحی ىحٗظٍ ط‪ ٍٕٜ‬رٓظَ حُ حیٍ رخُِ ُيخَی ىٍ َظَ آٍٔیي کّ‬
‫َٔزض ٓٓٔ آطٕػخَیّ رّیک ػخَیّ‪ ،‬يخَُي َٔزض یک ػخَیّ رّٖٓٓ يیهیٌٕ ٓخل حٓض!‬
‫كظی ط‪ْ ٍٕٕٜ‬ى ؿیَيًکٍ حٓض‪ ،‬ح ّيخ چُیٍ رخُِ ُيخَیحی ىٍ ‪١‬زیؼض ٔؿٕى‬
‫ىحٍى ٔ كظی حَيحُِگیَی ْى ٗيِ حٓض‪ .‬رخ حیٍكخل حیٍ حَيحُِگیَی ْى رخ کٕچکطَیٍ‬
‫يویخّ ُيخَی رٔیخٍ كخ‪ٛ‬هّ ىحٍى‪.‬‬
‫‪ٔٔٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫یک يلئىِٖ ُيخَی رَّخو «حرؼخى پالَک» ٔؿٕى ىحٍى کّ كظی آطٕػخَیّ َیِ ىٍ‬
‫رَحرَ آٌ يخَُي يیهیٌْٕخ ٓخل حٓض‪ .‬حیٍ يویخّ يَُ كیِیک ُٗخهظّ ٗيِ ٍح ي٘و‪ٚ‬‬
‫يیکُي؛ َخكیّٖ کّ ىٍ آٌ كٕح‪ٛ‬م ٔ رخُِْخی ُيخَی آٌهيٍ کٕطخِ ْٔظُي کّ رٔیخٍی‬
‫حُيلخْیى ك‪٠‬خ ٔ ُيخٌ َٗٔع رّكَٔپخٗی يٗکُُي‪ُ .‬يخٌ «پالَک» یؼُی کٕچکطَیٍ‬
‫ٔحكي ُيخَی کّ يؼُخی كیِیکی ىحٍى‪ ٔٓ ،‬رّطٕحٌ ٖ‪ 4‬ػخَیّ حٓض‪ .‬حیٍ يويحٍ کٕچکطَ‬
‫حُ یک طَیهیَٕیى طَیهیَٕیى آطٕػخَیّ حٓض‪ .‬يخٍٔحی آٌ چیٔض؟‬
‫ـ آیخ ُيخَی کٕچکطَ حُ آٌ ْى ٔؿٕى ىحٍى؟‬
‫= طخ کٌُٕ َخُٗخهظّ حٓض‪ .‬چُخٌکّ يُخرغ يطخنؼخطی حًػخٌ يٗىحٍَي‪ ،‬طالٕ رَحی‬
‫ىٍک ُيخٌْخی پخثیٍطَ حُ حرؼخى پالَک‪ ،‬يُـَ رّؿْٖٓخی ػـیذ ىٍ كیِیک ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬هال‪ ّٛ‬ئؤنّ حیٍ حٓض کّ آیخ حيکخٌ ىحٍى آٌ ُيخٌ (ُيخَی کٕچکطَ‬
‫حُ ُيخٌ پالَک) ىٍ رُیخىیطَیٍ ٓطق ٔحهؼیض كیِیکی ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي؟‬
‫ي٘کم ُيخٌ حُ یک هٌَ هزم كخىطَ ٗي‪ٔ ،‬هظی َظَیّْخی َٔزیض هخ‪ٔ ٙ‬‬
‫َٔزیض ػخو حیُ٘ظیٍ‪ ،‬ط‪ ٍٕٜ‬يؼًٕل حُ ُيخٌ ٍح رّػُٕحٌ یک ػخرض ؿٓخَی ىٍْى‬
‫ٍیوض‪ ،‬یکی حُ پیخييْخیٖ آٌ رٕى کّ گٌٗظّ‪ ،‬كخل ٔ آیُيِ يطهن َیٔظُي‪َ .‬ظَیّْخی‬
‫حیُ٘ظیٍ ْىچُیٍ چخن٘ی ؿيی ىٍ كیِیک رّٔؿٕى آٍٔى‪ُ ،‬یَح هٕحَیٍ َٔزیض ػخو (کّ‬
‫گَحَٖ ٔٓخهظخٍ رٍِگ يویخّ ؿٓخٌ ٍح طٕ‪ٛ‬یق يیکُي) رخ هٕحَیٍ كیِیک کٕحَظٕيی‬
‫(کّ رَ ؿٓخٌ هَى كکٕيض يیکُي) َخٓخُگخٍ رَّظَ يیٍٓي‪.‬‬

‫عِذ پیکبى ىهبى‬

‫طٕ‪ٛ‬یق رُیخىی حُ ؿٓخٌ رئٌ طؼَیق ٔحهؼی حُ ُيخٌ َخ يًکٍ حٓض‪ ،‬رَهی‬
‫رّحیٍ كکَ حكظخىِحَي کّ رَحی طؼَیق ؿٓخٌ ُيخٌ ٍح کُخٍ رگٌحٍَي‪ .‬حیٍ ئؤنّ کّ‬
‫ُيخٌ يًکٍ حٓض ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي ىٍ يیخٌ كیِیکىحَخٌ رَّخو «ئؤنّٖ ُيخٌ»‬
‫ُٗخهظّ يیٕٗى‪ .‬حیٍ يًکٍ حٓض رٍِگطَیٍ ئؤنّ رخٗي ح ّيخ ُُْٕ حُ پیچیيِطَیٍ‬
‫ٓئحل ىٍ يٍٕى ُيخٌ كخ‪ٛ‬هّ ىحٍى‪« .‬ئؤنّٖ ُيخٌ» ىٍ ٍهخرض رخ حیٍ ٔحهؼیض ػـیذ‬
‫ىٍ ٍطزّٖ ىٔو هَحٍ يیگیَى کّ هٕحَیٍ كیِیک طٕ‪ٟ‬یق ًَیىُْي چَح ُيخٌ ًْٕحٍِ‬
‫ٍٔ رّؿهٕ يیٍٔى‪ .‬رخُ ػخرض َیٔض کّ ح‪ٕٛ‬ال كَکض ُيخٌ ‪ٕ١‬نی حٓض یخ ىٍٔی؟‬
‫یؼُی ُيخٌ رّؿهٕ يیٍٔى یخ رّىٍٔ هٕى يیچَهي؟‬
‫طًخو هٕحَیٍ كیِیک ـ چّ هٕحَیٍ َیٕطٍ ٔ حیُ٘ظیٍ یخ كظی هٕحَیٍ کٕحَظٕو ـ رخ‬
‫يؼکّٕ ٗيٌ ؿٓض ُيخٌ رًّْیٍ ‪ٍٕٛ‬ص کَُٕی رخهی هٕحُْي يخَي طخ ؿخیی کّ يخ‬
‫‪ٔٔٓ۰‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫يیطٕحَیى رگٕثیى‪ ،‬رخ حیٍکّ ُيخٌ یک كَآیُي یکٕٓیّ حٓض ٔ َْگِ يؼکّٕ‬
‫ًَیٕٗى‪ْ ،‬یچ هخََٕی آٌٍح يلئى ًَیکُي‪ .‬یؼُی ْیچ یک حُ هٕحَیٍ كیِیک‬
‫یکٕٓیّ رٕىٌ ؿٓض ُيخٌ ٍح ط‪ً٠‬یٍ ًَیکُُي‪.‬‬
‫يخٍطیٍْخیيیگَ (‪ ٔ۴۴۲‬ـ ‪ُ )ٔ۲۰۶‬يخٌ ٍح رّّٓ َٕع ُيخٌ ٍُٔيَِ‪ُ ،‬يخٌ‬
‫‪١‬زیؼی ٔ ُيخٌ ؿٓخَی طؤیى يٗکُي‪ .‬ىٍ رلغ ُيخٌ ٍُٔيَِ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«ُيخٌ آٌچیِی حٓض کّ حطلخهخص ىٍآٌ ٍم يٗىُْي‪ُ .‬يخٌ ىٍ يٕؿٕى طـییَپٌیَ‬
‫حطلخم يٗحكظي‪ .‬پْ طـییَ ىٍ ُيخٌ حٓض‪ .‬طکَحٍ ىٍِٔحی حٓض‪ َْ .‬ىٍِٔ طيحٔو ُيخَی‬
‫یکٔخٌ ىحٍى‪ .‬يخ يٗطٕحَیى ئیَ ُيخَی ٍح رّىلهٕحِ هٕى طؤیى کُیى‪َ َْ .‬وطّٖ‬
‫حکَُٕی ُيخَی رَ ىیگَی حيظیخُ َيحٍى ٔ حکَُٕی پیٖطَ ٔ پْطَ (رؼيطَ) حُ هٕى‬
‫ىحٍى‪ُ .‬يخٌ یکٔخٌ ٔ ًْگٌٕ حٓض‪ٓ .‬خػض چّ ييص ٔ چّ يويحٍ ٍح َ٘خٌ ًَٗىْي‬
‫رهکّ ػيى ػزض ٗيِٖ حکٌُٕ حٓض‪ْ .‬خیيگَ يٗپَٓي کّ حیٍ حکٌُٕ چیٔض؟»‬
‫«آیخ يٍ حَٔخٌ رَآٌ چیَِگی ٔ حكخ‪ ّ١‬ىحٍو یخ َّ؟ آیخ حیٍ حکٌُٕ يٍ ْٔظى یخ كَى‬
‫ىیگَی حٓض؟ حگَ حیٍ‪ ٍٕ١‬رخٗي پْ ُيخٌ هٕى يٍ ْٔظى ٔ َْ كَى ىیگَ َیِ ُيخٌ‬
‫حٓض ٔ يخ ًّْگی ىٍ رخ ْى رٕىٌ يخٌ ُيخٌ ْٔظیى ٔ ْیچکْ ٔ َْکْ هٕحْیى ٗي‪».‬‬
‫ىٍ یک ط‪ ٍٕٜ‬يؼخنی يٗطٕحٌ حیٍگَّٕ پُيحٗض کّ ُيخٌ رّيخَُي یک ٍٔى‬
‫ػظیًی حٓض کّ حُ حُنیض آييِ ٔ رّٕٓی حريیض ٍٔحٌ حٓض‪ .‬حیٍ ٍٔى ػظیى ًّْٖ‬
‫پيیيِْخی ْٔظی ٍح رخ هٕى آٍٔىِ ٔ رخ هٕى يٗرَى ‪ُ ...‬يخٌ ٍح رخیي ظَف ؿخيغ رَحٖ‬
‫يخىِ ىیي‪ َّ ،‬يل‪ٕٜ‬ل كَکض ػَٔ‪ ٟٗ‬آٌ‪ .‬حیٍ ظَف ؿخيغ ٔ رٍِگ‪ ،‬ىٍ ه‪ٕ١ ٢‬نٗ‬
‫ٍٔ رّپیٖ كَکض يٗکُي‪ ،‬ؿیَ هخرم رَگ٘ض‪ ،‬ؿیَ هخرم طکَحٍ ٔ ؿیَ هخرم َٔن ٔ‬
‫حٓظزيحل حٓض‪ .‬يـًٕػّٖ ؿٓخٌ كیِیکٗ ٔ حكالک ٍح ىٍ ؿٕف هٕى رّٔؿٕى آٍٔىِ ٔ‬
‫ىٍ حيظيحى هٕى رّآٌ ٗکم ٔ ٍَگ رو٘یيِ ٔ ْىچُخٌ پیٖ يٗرَى‪ .‬رٍُّٔٗٗ هخرم‬
‫ىٍک حٓض کّ يخىِ ىٍ ظَف ُيخٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص ًٍِگَّٕ كَکض يٗکُي‪.‬‬
‫ْٔظٗ ىٍ ظَف ُيخٌ رّٔؿٕى آييِ‪ ،‬ططٍٕ ًَٕىِ ٔ طـییَ کَىِ حٓض‪ .‬پْ‪،‬‬
‫َلْ حكالک ٔ کخثُخص‪ ،‬هٕى يظَٔف ُيخٌ ْٔظُي‪ًّْ ،‬گٗ ىٍ رٔظَ ُيخٌ رّٔؿٕى‬
‫آييِ‪َ ،‬ظى پٌیَكظّحَي ٔ ىٍ ظَف ُيخٌ رّگَىٕ حىحيّ يٗىُْي‪ .‬يٗطٕحٌ ٍُٔگخٍٖ‬
‫يـَى حيظيحى‬
‫ّ‬ ‫ٍح ط‪ ٍٕٜ‬کَى کّ يخىِ ٔ حكالک ٔؿٕى َيحٗض‪ٰ ،‬نکٍ "ُيخٌ" رّ‪ٍٕ١‬‬
‫ىحٗظّ حٓض‪ ،‬ط٘کیم ‪ ٍٕٛ‬كهکٗ يطخرن رخَظى يٕؿٕى‪ ،‬حيَ ػخَٕٖ ٔ يظؤهَ َٔزض‬
‫رّپيیيِٖ ُيخٌ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ حٓض ط‪ٓ ٍٕٜ‬هزت يٕ‪ٕٟ‬ع‪َْ ،‬گخِ کخثُخص رّیکرخٍِ‬
‫ىٍْى پیچي ٔ رّطهٗ حُ هخک ٔ هخکٔظَ يزيل ٕٗى‪ًّْ ،‬ؿخ ؿَم ٓکٕص ٔ هخيٕٗٗ‬
‫‪ٔٔٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫گَىى‪ًّْ ،‬چیِ حُ كَکض رخُ يخَي؛ رخُْى "ُيخٌ" کًخکخٌ رّئیَ هٕى حىحيّ هٕحْي‬
‫ىحى‪ .‬چٌٕ ُيخٌ حيَ ئظوم ٔ ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض حُنٗ ٔ حريٖ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ يیخٌ حْم يؼَكض «يٕنٕٖ» یک گخو يٓى رّٕٖٓ طَ٘یق يلٕٓو ُيخٌ‬
‫«يـَى» رَىحٗظّ حٓض‪ )ٔ(.‬هزم حُ يٕنٕٖ‪ ،‬ؿِحنٗ حٓض کّ ُيخٌ ٍح ىٍ پیَٕي رخ‬
‫يکخٌ هخرم طؼَیق يٗریُي‪ .‬ؿِحنٗ ‪ ًٍٟ‬يوخنلض رخ طؼهیًخص كالٓلّٖ حٍٓطٕیٗ‬
‫ىٍرخٍِٖ حريیض ٔ هييض ػخنى يٗگٕیي‪« :‬چٌٕ كالٓلّٖ يِرٍٕ ػخنى ٍح ىٍ يکخٌ‬
‫يلئى ٔ ىٍػیٍكخل حريٖ ٔ هيیى يٗىحَُي‪ ،‬ط‪٠‬خىٖ ىٍ گلظّٖ حی٘خٌ ٔؿٕى ىحٍى؛‬
‫ُیَح َْکْ ُيخٌ ٍح الیظُخْٗ ريحَي‪ ،‬رخیي يکخٌ ٍح ْى رٗحَظٓخ ًٗخٍى‪».‬‬
‫ٓپْ ىٍ يٍٕى يلٕٓو ُيخٌ چُیٍ ریخٌ يٗىحٍى‪« :‬يکخٌ ٔ ُيخٌ يخك‪ٜ‬م َٔزض‬
‫يظوخرم ط‪ٍٕٜ‬حطٗ حٓض کّ آكَیيِگخٍ ىٍ ٔؿٕى يخ رّٔىیؼض گٌحٍىِ حٓض‪ .‬ه‪ٕٜٛ‬یض‬
‫الیظُخْٗ حُ آكَیيِگخٍ َخٗٗ يٕٗٗى‪ ،‬آكَیيِگخٍٖ کّ ػهیض ٔ ػًم ىٍ ٔؿٕىٕ ؿًغ‬
‫ٗيِ‪َ .‬یَٖٔ طؤػیَ حٍحىِٖ هيحَٔي ًَٗطٕحَي رّكئى ُيخٌ ٔ يکخٌ يلئى رخٗي‪ٔ ،‬نٗ‬
‫هيحَٔي هٕى يٗطٕحَي ػًم آكَیُٖ هٕیٖ ٍح ىٍ هخنذ ُيخٌ ٔ يکخٌ يلئى کُي‪ .‬كو‪٢‬‬
‫هيح الیظُخْٗ ٔ حريٖ حٓض‪ ،‬ح ّيخ ػخنى يظُخْٗ ٔ ؿیَ حريٖ حٓض‪».‬‬
‫ههن حىریخص ٔ ‪َٟ‬دحنًؼمْخ‪َٓ ،‬حیٖ حٗؼخٍ ىٍ يٍٕى حًْیض ُيخٌ ٔ طؤٓق ىٍ‬
‫يٍٕى حُىٓض ىحىٌ آٌ‪ ،‬حُ ىیگَ َ٘خَّْخٖ طٕؿّ رَ٘ َٔزض رّيوٕنّٖ ُيخٌ حٓض‪)ٕ(.‬‬
‫ىٍٓض حٓض کّ طخکٌُٕ رَ٘ َظٕحَٔظّ ًحص ُيخٌ ٍح طؼَیق کُي‪ٰ ،‬نکٍ حًْیض آٌٍح‬
‫رّهٕرٗ ىٍک کَىِ حٓض‪ .‬حُ حیٍ ٍْگٌٍ کّ ىٍیخكظّ َخچخٍ حٓض ىٍ ُيخٌ َُيگٗ‬
‫کُي‪ .‬آِ ٔ حكٕٔف رَ٘ ىٍ يٍٕى حُ ىٓض ىحىٌ ُيخٌ ْیچ طؤػیَٖ رٍََٔي ٔحهؼیض آٌ‬
‫ًَٗگٌحٍى‪ .‬ح ّيخ ػکْ آٌ کخيالً ىٍٓض حٓض‪ :‬یؼُٗ ُيخٌ يخىٍ طًخو يٕكویضْخ ٔ‬
‫ٗکٔضْخٖ رَ٘ رٕىِ ٔ کهیّٖ كَحُ ٔ كَٔىْخ ٔ « ُههغ ٔ نُزْ»ْخ ىٍ ؿٓخٌ ػیُٗ‪،‬‬
‫ىٍ هخنذ ُيخٌ حَـخو يٗگیَى‪ .‬نٌح ٍٔحٌُٗخٓخٌ آىوْخ ٍح رّچُي ىٓظّ طؤیى يٗکُُي‪:‬‬
‫ٔ ـ ىهبىگویي‪ ٕ .‬ـ ىهبىپوٍذ‪ ٖ .‬ـ ىهبىهٌل‪ ۱ .‬ـ ىهبىٍزیي‪ ۰ .‬ـ ىهبىآگبٍ‪.‬‬

‫ماد ىهبى چیَذ؟‬

‫حگَ روٕحْیى یک طؼَیق ٍحْزَىٖ حُيوٕنّٖ ُيخٌ حٍحثّ ىْیى‪َ ،‬ؤض رخیي‬
‫رگٕثیى کّ «ُيخٌ َیَٔی پیٖرََيِ ٔيٕطٍٕ كَکض ْٔظٗ حٓض‪ ».‬یک حََژة‬
‫كٕمحنؼخىِ هٕٖ ٔ َخ ُٗخهظّ حٓض کّ رخ هيٍص كٕم ط‪ ٔ ٍٕٜ‬ؿیَ هخرم حىٍحک هٕى‬
‫ًّْچیِ ٍح حُ «َیٔض» رّ«ْٔض» آٍٔىِ ٔ رخ حهظيحٍ طٕ‪ٛ‬یقَخپٌیَ ٓخيخٌ ىحىِ ٔ‬
‫‪ٔٔٓ۲‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫يخَُي َٕحٍ َوخنّ رالٔهلّ رّپیٖ يٗرَى‪ .‬حُؿًهّ کخٍکَى آٌ طزيیم ‪ٟ‬ي يخىِ رّيخىِ ٔ‬
‫طُلیٌ هخٌَٕ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬ىٍ يخىِ ٔ حىحيّٖ كَکض ػظیى ٔ رَگ٘ضَخپٌیَ رّٕٖٓ‬
‫حريیض يٗرخٗي‪ُ .‬يخٌ ؿَیخَٗ حٓض ييحٔو ٔ ٍٔ رّپیٖ کّ َْگِ رّػوذ رًََٗگَىى‪.‬‬
‫حیٍ َیَٖٔ ُيخٌ حٓض کّ رّػخنى َظى رو٘یيِ ٔ آٌٍح رّ‪ ٍٕ١‬حؿظُخدَخپٌیَ ىٍ هخنذ‬
‫هخٌَٕ کًٌٕ ٔ رَُٔ حَيحهظّ‪ ،‬رّٕٖٓ كَىح كَکض يٗىْي‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ ُيخٌ آٌ َیَٖٔ حٓض کّ هخىٍ حٓض َْ يٕؿٕىٖ ٍح رخ هٕى ؿهٕ رک٘ي‪.‬‬
‫حیٍ کخٍ حُ ‪َ١‬ین ٔهٕع كخىػخص ٔ ؿَیخٌ ىحیًٗ حيٍٕ يًکٍ يٕٗٗى‪ .‬حُ ًْیٍ‬
‫كَکض ٔ پیٍٖكض ىحیًٗ ُيخٌ حٓض کّ ٖ ‪ٛ‬لض يظلخٔص ىیَُٔ‪ ،‬حئَُ ٔ كَىح‬
‫پيیي يٗآیي‪ .‬ىٍ ػَف كهٔلٗ‪ ،‬كخ‪ٛ‬هّ يیخٌ گٌٗظّ ٔ آیُيِ‪ ،‬هخنن ٔ يوهٕم ٔ ػهض‬
‫يؼهٕل ٍح ُيخٌ يٗگٕیُي‪ .‬يطخرن رخ حیٍ طؼَیق‪ُ ،‬يخٌ حُ َظَ ط‪ٍٕٛ ٔ ٍٖٕٜ‬‬
‫هیخل «ٗزیّ حٓظٕحَّٖ يیخٌ رخٍیک‪ًْ ،‬چٌٕ ٓخػض ٍیگی هيیًٗ حٓض کّ ىحٍحٖ‬
‫هخػيِ ٔ ىْخَّٖ پٍٓ ٔ يیخَّٖ رخٍیک يٗرخٗي‪ ».‬هًٔض هخػيِ؛ ُيخٌ گٌٗظّ (ئًِؽ‬
‫رخ هخ‪َ١‬حص ٔ يْٕٕيخص) هًٔض ىْخَّ ُيخٌ آیُيِ (ئًِؽ رخ حَظظخٍحص‪ ،‬حكالو‪،‬‬
‫ٍإیخْخ) ٔ رخٍیکّٖ يیخَٗ‪ًْ ،‬یٍ ُيخٌ كخل حٓض‪.‬‬
‫رَحٓخّ حیٍ ىیيگخِ‪ ،‬ح‪ٛ‬هیض ُيخٌ «كخل» حٓض‪ .‬يخ حُ ُيخٌ گٌٗظّ َیخييِحیى‪،‬‬
‫رّآیُيِ ْى ًٍَٗٓیى‪ .‬يخ پیٕٓظّ ىٍ «كخل» رَّٓ يٗرَیى‪ ،‬رَحٖ يخ يخ‪ ٔ ٟٗ‬ئظوزم‬
‫ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬رَحٖ يخ ُيخٌ ًْچٌٕ حكن حٓض‪َْ ،‬چّ يخ ؿهٕ يٍٗٔیى‪ ،‬آٌ ْى ؿهٕطَ‬
‫يٍٗٔى‪ ،‬رُخرَحیٍ يخ ْیچگخِ حُ ُيخٌ كخل هخٍؽ ًَٕٗٗیى طؤیىرُيْٖخٖ ُيخٌ‪،‬‬
‫حػظزخٍٖ ٔ هَحٍىحىٖ حٓض کّ يل‪ٕٜ‬ل ًٍْ رَٖ٘ يٗرخٗي‪ ،‬حیٍ طؤیىرُيٖ حُ‬
‫طُخٓذ ٔ يوخیّٖٔ كخىػخص ُحىِ يٕٗٗى‪ .‬كویوض ُيخٌ «آٌ» حٓض‪« ٔ .‬آٌ» رّهيٍٖ‬
‫کٕطخِ حٓض کّ هخرم هًٔض ًَٗرخٗي‪ .‬آٌ َْنلظّ ىٍ َٕ ٗيٌ حٓض ٔ يخ حیٍ َٕ ٗيٌ‬
‫ٍح ًَٗطٕحَیى ىیي‪ .‬حُ حيظيحى حیٍ َٕ رَّٕ ٗيٌ ال یُوطغ ىٔ ٔ‪ٛ‬ق ُيخَٗ «حُنیض» ٔ‬
‫«حريیض» پيیي يٗآیي‪ ،‬کّ ط‪ ٍٕٜ‬حيظيحى آٌ حُ ٔٓؼض هیخل رَٖ٘ هخٍؽ حٓض‪.‬‬
‫ْىچُخٌ کّ يخ نلظخص ٔ ٔحكي ُيخَٗ يٕٕٓو رّ«آٌ» ٍح ًَٗطٕحَٔظیى ىٍیخریى‪،‬‬
‫حُنیض ٔ حريیض ٍح ْى ًَٗطٕحَیى ط‪ ٍٕٜ‬کُیى ٔ حُ ٔٓؼض هیخل يخ هخٍؽ حٓض‪ .‬حُ حیٍ‬
‫يُظَ َیِ «ُيخٌ ؿیَ هخٍحنٌّحص» يٕٗٗى (ًحص ُيخٌ هخرم هَأص ٔ حىٍحک ٔ طؼَیق‬
‫َیٔض) رُخرَحیٍ ُيخٌ حُ حيٍٕٖ ػخرض‪ ،‬يـَى‪ ،‬ؿیَ هخرم ط‪ ،ٍٕٜ‬ؿیَ هخرم طَٓیى‪،‬‬
‫ؿیَ هخرم طـِیّ ٔ ؿیَ هخرم طٌهیَ يٗرخٗي‪ .‬رٍَٓٗ ٔ َظیـّگیَٖ ي٘و‪ ٚ‬حُ يلٕٓو‬
‫ُيخٌ‪ٔ ،‬حرٔظّ رّىٍک ًحص ؿٓخٌ حٓض کّ حُ كُِٕٖ طل ّکَحص رَٖ٘ هخٍؽ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ٓٔٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّ‪ٙ‬ؼیذُبٓ هزلبّد یک هْعْك‬

‫طلخٔص حىٍحکٗ يٕؿٕىحص يوظهق َٔزض رّگٌٗض ُيخٌ‪ ،‬آٌٍح طـِیّپٌیَ ٔ َٔزٗ‬
‫(كظٗ هخرم ػَ‪ ٔ ٝ‬ؿًغ) حٍحثّ يیًَخیي‪ .‬كظٗ ىٍ ًٍْ آىوْخٖ رخ حٓظؼيحىْخٖ‬
‫يظلخٔص‪ ،‬حىٍحک ُيخٌ ىحٍحٖ طًخیِ حٓض‪ ًٍْ .‬حَٔخٌْخٖ ًُْٕٗي ٔ ىحٍحٖ َزٕؽ‪،‬‬
‫ىٍک ىٍٓضطَ حُ گٌٗض ُيخٌ ىحٍى‪ ،‬ىٍكخنٗ کّ يـِآىوْخٖ کٕىٌ‪ًَٗ ،‬طٕحَي كـى‬
‫گٌٗض ُيخٌ ٍح رّىٍٓظٗ حك‪ٜ‬خء کُي‪ .‬هَٓيخَخٌ ٍُٔٗٗ ٔ ىیگَ حٗوخ‪ ٙ‬پَطالٕ ٔ‬
‫يٕكن حُ ُيَِٖ گَِٔ حٔنٗ ْٔظُي‪ .‬ىٍ ؿَیخٌ یک ئخروّٖ طُیْ یخ كٕطزخل‪ ،‬حىٍحک‬
‫ٔ حك‪ٜ‬خٖ َٓػض كَکض طٕپ ىٍ ىیي آٌ ٍُٕٔکخٍ كَكّحٖ ٔ ىحٍٔ‪ ،‬رخ طًخٗخچٗ‬
‫ػخىٖ يظلخٔص حٓض‪ ،‬رَحٖ آٌْخ طٕپ آْٔظّطَ كَکض يٗکُي (یؼُٗ ُيخٌ‬
‫رّآْٔظّگٗ ٓپَٖ يٗگَىى) ٔنٗ رَحٖ طًخٗخچٗ رخ َٓػظٗ ریٖطَ‪.‬‬
‫رخُ ْى ىٍ ریٍ طًخٗخچیخٌ؛ هطخٖ ىیي َخٗٗ حُ حىٍحک يظلخٔص ُيخٌ ٍٖٔ‬
‫يٗىْي‪ ،‬کّ يَطز‪ ٢‬رخ حٓظؼيحى ٔ كظٗ ػالین ٗو‪ ٜٗ‬حٓض؛ نٌح َْیک حُ َخظَحٌ حُ‬
‫یک ‪ٛ‬لُّٖ ٔحكي ىٍیخكض يظلخٔص پیيح يٗکُُي‪.‬‬
‫طؼَیق ُيخٌ رَحٖ کٔخَٗ پَطالٕ ٔ ٓلَهیِ‪ ،‬کّ ىٍ ًْخٌ حٔل ‪ٛ‬زق‬
‫رًَّْٔ‪ ،‬یخ ًْکخٍٕ يٗگٕیي‪ُٔ« :‬ىرخٕ کّ ٗذ ٗي» رخ آٌکّ يٗگٕیي‪ٛ« :‬زَکٍ‪،‬‬
‫ُُْٕ ُٔى حٓض» رٔیخٍ يظلخٔص حٓض‪ .‬ىهینطَ حُ آٌ حیٍ َکظّ حٓض کّ یک ٗو‪ٚ‬‬
‫رَٖ٘ ىٍ كخالص يوظهق‪ ،‬گٌٗض ُيخٌ ٍح رَّلٕ يظلخٔص حىٍحک يٗکُي‪ ،‬رًّْیٍ‬
‫ٓزذ ىٍ يٕحٍىٖ هخ‪ ،ٙ‬يٕ‪ٕٟ‬ع َٓػض یخ رطخثض گٌٗض ُيخٌ يطَف يٕٗٗى‪.‬‬
‫يؼالً ُْگخيٗ کّ حَٔخٌ ي٘ـٕل کخٍ‪ ،‬یخ َٓگَيت نٌص روٖ ٔ ٗیَیٍ حٓض‪ ،‬حكٔخّ‬
‫َٓػض ُيخٌ يٗکُي‪ ،‬ح ّيخ رَػکْ‪ُْ :‬گخيٗ کّ گَكظخٍ ٗيحیي ٔ ي٘کالص رخٗي‪ ،‬یخ ىٍ‬
‫حَظظخٍ رَّٓ رَى حكٔخّ گٌٍ رطجٗ ُيخٌ رّحٔ ىٓض يٗىْي‪.‬‬
‫"حیًخَٕثیم کخَض" ُيخٌ ٔ يکخٌ ٍح ىٔ ‪ٍٕٛ‬ص ٕٗٓى "يخ" يٗهٕحَي‪ .‬حیٍ ىٔ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص ىٍ ًٍْ يخ رَ َْطـَرّٖ ىیگَ پی٘ٗ يٗؿٕیُي ٔ يخ ؿٓخٌ ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫یک ٍٗظّ كَحیُي ىٍ ُيخٌ ٔ يکخٌ طـَرّ يٗکُیى‪ .‬رُخرَحیٍ ُيخٌ ٔ يکخٌ پیٖ حُ‬
‫ٔٗ يخ حٓض ٔ َّ‪ٛ‬لخص ؿٓخٌ كیِیکٗ‪ .‬رّپُيحٗض‬ ‫َْچیِ ٔحرٔظّ رّكخالص حىٍحک ك ّ‬
‫"کخَض" ًٍْ حَٔخٌ "ظَكٗ رٗهخ‪ٛ‬یض" َیٔض کّ يلٕٔٓخص هخٍؽ ٍح ‪َٛ‬كخ ً‬
‫ىٍیخكض ىحٍى‪ ،‬هٕى ًٍْ ْى رَ چگَّٕگٗ ىٍک يخ حُ ؿٓخٌ حػَ يٗگٌحٍى‪ٍ ًٍْ .‬ح‬
‫يٗطٕحٌ رّظَف آدهٍٕٖ ط٘زیّ کَى‪ًْ ،‬خٌگَّٕ کّ آد هٕحِ َخهٕحِ رّٗکم ظَف‬
‫ٔٗ يخ َیِ رخ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ ٕٗٓى ططزین يٗیخرُي‪.‬‬ ‫ىٍ يٗآیي‪ ،‬حىٍحکخص ك ّ‬
‫ٔٔٔٔ‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫"کخَض" گلض‪ :‬طُٓخ ًٍْ َیٔض کّ هٕى ٍح رخ چیِْخ ططزین يٗىْي‪ ،‬چیِْخ َیِ‬
‫رخ ًٍْ حَطزخم پیيح يٗکُُي‪ .‬کخَض حیٍ ٍح "حَوالد کٕپََیکٗ" ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يؼَكض‬
‫حَٔخٌ هٕحَي‪ .‬يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ رٕى‪ًْ :‬خٌ‪ ٍٕ١‬کّ َیکٕالّٔ کٕپََیکّٕ (ٖ‪ ٔ4۰‬ـ‬
‫ٖ‪ )ٔ۳4‬رخ ىػٕٖ هٕى کّ ُيیٍ رّىٍٔ هٍٕٗیي يٗچَهي ٔ َّرَػکْ‪ ،‬حَوالرٗ‬
‫رّٔؿٕى آٍٔى‪ ،‬پُيحٍ کخَض َیِ رًّْخٌحَيحُِ طخُِ رٕى ٔ رخ ‪ َُ١‬حكکخٍ هزم حُ هٕى‬
‫طلخٔص ىحٗض‪« .‬آنزَص حیُ٘ظیٍ» (‪ ٔ۴۰۲‬ـ ‪َ )ٔ۲۳۳‬یِ َظیَ ًْیٍ يطهذ ٍح‬
‫يٗگٕیي‪ٔ« :‬هظٗ طٕ رخ یک حَٔخٌ ىٔٓض ىحٗظُٗ ‪ٛ‬لزض يٗکُٗ‪ ،‬یک ٓخػض چٌٕ‬
‫یک ػخَیّ يٗگٌٍى ٔ هیهی ُٔى ىیَ يٕٗٗى؛ ح ّيخ حگَ یک ػخَیّ ٍٖٔ روخٍٖ رُ٘یُٗ‪،‬‬
‫آٌ يؼم یک ٓخػض حٓض‪ .‬حیٍ يلٕٓو َٔزیض حٓض‪».‬‬
‫حىٍحکخص يوظهق حُ حيَ ٔحكي «ُيخٌ» ػًالً حیٍ يلٕٓو ٍح رّىٓض يٗىْي کّ‬
‫«ُيخٌ حيظيحىٖ حٓض کّ ًٍْ يخ رّٔٓیهّٖ حٍطزخ‪ ١‬رخ كَکخص ٔ طـییَحص‪ ،‬آٌٍح ىٍ‬
‫يٗیخري‪ ».‬پْ ػَكخ ً طخ حیٍ كي هخرم طؼَیق حٓض کّ گلظّ ٕٗى‪ُ :‬يخٌ ک٘٘ٗ حٓض‬
‫َخٗٗ حُ كَکض ٔ طـییَ ىٍ يـًٕػّٖ کّ هٕى يظَٔف ُيخٌ حٓض‪ .‬يٕنٕٖ حیٍ‬
‫طُخٓذ ٔ ىٍک يظلخٔص حُ ُيخٌ ٍح رٍُّٔٗٗ ریخٌ كَيٕىِ حٓض‪)ٖ(.‬‬
‫حكظًخالً ًْیٍ ک٘٘ٗ َخٗٗ حُ «كَکض ٔ طـییَ» رخػغ ٗيِ رخٗي کّ ًٗخٍی‪،‬‬
‫رَحٖ َْپيیيِ ُيخَٗ ئظوهٗ يُظٍٕ کُُي ٔ رگٕیُي کّ َْكؼهیظٗ ىحٍحٖ ُيخٌ‬
‫يو‪ ٕٜٙ‬هٕى حٓض‪ :‬يخَُي ‪ٕ١‬ل ػًَ حَٔخٌْخ‪ ،‬ىٍهظخٌ‪ ،‬گمْخ ‪...‬‬
‫چُیٍ طؼَیق طـِیّپٌیَ حُ ظَف رٍِگٗ يٕٕٓو رّ«ُيخٌ» ًْخٌ ىحٓظخٌ «كیم‬
‫ٔ طخٍیک هخَّ» ٍح طيحػٗ يٗکُي‪ًْ ٔ .‬خٌ يؼخل‪ :‬حَيحهظٍ يويحٍٖ حُ آد ىٍیخ ىٍ‬
‫ظَٔف يظلخٔص ٍح يـيىح ً رًَّخیٖ يٗگٌحٍى‪ .‬رَپخیّٖ يطخنؼخص ٔ آُيخیْٖخٖ حَـخو‬
‫ٗيِ‪ ،‬ىٍک ََْٕػٗ حُ حَٕحع يوظهق يٕؿٕىحص ًٖٗؼٍٕ‪ ،‬حُ ٔحكي ُيخٌ يظلخٔص‬
‫حٓض‪ .‬ىٍ ًٍْ رؼ‪ ٗ٠‬حُ حَٕحع ؿخَيحٍحٌ‪ُ ،‬يخٌ رٔیخٍ رَّٓػض يٗگٌٍى‪ .‬ىٍ ًٍْ‬
‫َٕػٗ ىیگَ رخ آْٔظّگٗ ٔ رطخثض ٓپَٖ يٕٗٗى‪.‬‬
‫كٗحنًؼم‪ُْ :‬گخيٗ کّ ظَكٗ پَ حُ آد رََٓ ٓلَِ چپّ يٕٗٗى‪ ،‬حُ ىیي یک كَى‬
‫رَ٘ی يلظٕٖ آد آٌ ظَف ‪ ٗ١‬ييص ُيخَٗ کىطَ حُ ٔ‪ ٕٓ/‬ػخَیّ طوهیّ يٗگَىى ٔ‬
‫رٍّٖٔ ٓلَِ پٍٓ يٕٗٗى؛ ‪ٍٕ١‬ی کّ حَٔخٌ چیِی ُیخىی حُ ؿَیخٌ هَٔؽ آد حُ‬
‫ؿٕف گیالّ كْ ًَٗکُي‪ .‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ ًْیٍ ‪ٛ‬لُّ ىٍ ىیي یک يگْ ریٖ حُ‬
‫ٓ‪ 4‬ػخَیّ ُيخٌ ىٍ رَ يٗگیَى‪ .‬يگْ ؿَیخٌ هَٔؽ ٔ پوٖ آد رََٓ ٓلَِ ٍح ٗزیّ‬
‫هَٔؽ ٔ پوٖ ػٔم ي‪ٜ‬لٗ ىٍ ىیي حَٔخٌ ىٍیخكض يٗکُي‪( .‬ىٍٓض ٗزیّ ًَخیٖ آٍحو‬
‫ٕٔٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«حٓهٕيٕٗیٍ» ىٍ كیهىْخٖ ٓیًُخیٗ) رُخرَحیٍ ًٗخ رّآٓخَٗ ًَٗطٕحَیي رّيگْ طهُ ُگَ‬
‫رَِیي‪ُ ،‬یَح حَگ٘ض ًٗخ رخ َْ َٓػظٗ کّ كَکض کُي رَحٖ يگْ ُکُي حٓض‪.‬‬
‫هَیذ رّحیٍ حٓض گٌٗض ُيخٌ حُ ىیي َُزٍٕ ػٔم‪ ،‬پَٔحَّ‪ ،‬يَؽ يگْ‪،‬‬
‫يَؿک ٗٓيهٕحٍ‪ ،‬يخٍيٕنک‪ ،‬يٕٕ‪ ،‬گُـ٘ک ‪ ...‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ىٍک ََْٕع حُ‬
‫يٕؿٕىحص َٔزض رَّٕػٗ ىیگَ حُ گٌٗض ُيخٌ يظلخٔص حٓض‪ .‬گٕیخ ىٍک گٌٍ ُيخٌ‬
‫حٍطزخ‪ ١‬ئظویى رخ يکخَیٔى ؿؼّ ٔ کخٍکَى حَيحوْخٖ كیخطٗ ريٌ‪ ،‬گَىٕ هٌٕ ٔ ٗیَِ ٔ‬
‫يخیغ كیخطت ؿخٍٖ ىٍ ريٌ ََْٕػٗ حُ يٕؿٕىحص ًٖٗؼٍٕ ىحٍى‪ .‬ريیٍيؼُٗ کّ يیخٌ‬
‫َٓػض گَىٕ هٌٕ (یخ ََْٕع ٗیَِٖ كیخطٗ) َٔزظٗ يؼکّٕ رَهَحٍ حٓض؛ رَّْ‬
‫يویخّ کّ ‪َٟ‬رخٌ ههذ کخٍ کُي‪ ،‬رّهالف ًْخٌ يویخّ ؿَیخٌ ُيخٌ حىٍحک يٕٗٗى‪.‬‬
‫ىٍ ؿخٍَٕحَٗ کّ ههذ رخ َٓػض ریٖطَ کخٍ يٗکُي؛ حكٔخّ گٌٍ ُيخٌ رّکُيٖ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص يٗگیَى؛ حیٍ ػًٕيخ ً ٗخيم كَ٘حص‪ ،‬كیٕحَخص ٔ پََيِگخٌ ٍیَِوٖ يٕٗٗى‬
‫کّ ‪ٕ١‬ل ػًَ کىطَٖ ىحٍَي‪ .‬كٗحنًؼم ههذ يَؽ يگْ ریٖ حُ ٖٓٓ رخٍ ىٍ ىهیوّ‬
‫يَُٗي‪ ،‬ىٍ يٍٕى حَٕحع يٕٕ‪ ،‬گُـ٘ک‪ ،‬يخٍيٕنک ٔ حيؼخل آٌ َیِ ٗزیّ ًْیٍ َظخیؾ‬
‫رّىٓض آييِ حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ ًٍْ كیٕحَخص يظٕٓ‪ ٔ ٢‬ػظیى حنـؼّٖ هٌٕگَو يخَُي‬
‫حَٔخٌ‪ ،‬كیم‪ ،‬گخٔيیٖ‪ ،‬حٓذ ٔ ىیگَ پٔظخٌىحٍحَٗ حُ حیٍ هزیم کّ ‪َٟ‬رخٌ ههذ ٗخٌ‬
‫ػًٕيخ ً کُيطَ (ریٍ ٓ‪ ۳‬طخ ٓٓٔ يٗرخٗي) ‪ٕ١‬ل ػًَٗخٌ ریٖطَ ٔ ىٍک ٗخٌ حُ‬
‫"ُيخٌ" َٓیغطَ حٓض‪ .‬یؼُٗ ُيخٌ حُ َظَ آٌْخ رَّٓػض يٗگٌٍى‪.‬‬
‫ٍٔحٌُٗخٓخٌ کٕىک يؼظويحَي کّ ُيخٌ رَحٖ رچّٖ حَٔخٌ آْٔظّطَ حُ پيٍ ٔ‬
‫يخىٍٕ يٗگٌٍى‪ ،‬نٌح حٔ ًَٗطٕحَي يخَُي ٔحنيیُٖ ىٍ یکؿخ آٍحو ٔ يٕأىد َ٘ٔظّ ٔ‬
‫رّطؼَیق رٍِگطَْخ گٕٕ كَح ىْي‪ ،‬رخیي ىو رّىو رَّْٕٓ ؿٔض ٔ هیِ ًَخیي؛‬
‫ٗخیي یک ٔؿّ يطهذ حیٍ رخٗي کّ "ههذ َُٕحى حَٔخٌ يؼًٕالً ٕٓٔ رخٍ ىٍ ىهیوّ‬
‫يٗطپي‪ ".‬کّ رّيٕحُحص ٍٗي ؿًٔٗ ٔ گٌٗض ُيخٌ‪ ،‬حُ َٓػض ‪١‬پٖ ههذ کخٓظّ ٗيِ‬
‫ٔ رّىهیوّٖ ‪ ۶۳‬طخ ٓ‪ ۰‬رخٍ ىٍ ُٓیٍ يیخَٗ ٔ رخالطَ طوهیم يٗ یخري‪.‬‬
‫رخ حیٍ كٔخد‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬طوًیُٗ يٗطٕحٌ گلض‪ُْ :‬گخيٗ کّ یک يگْ ‪ٍُِٔ 4۳‬‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬ىٍ كویوض رخ یک يٕٕ ‪ٓ 4‬خنّ‪ ،‬یک ٓگ ‪ٓ ۴‬خنّ‪ ،‬یک حَٔخٌ ٓ‪ٓ ۴‬خنّ ٔ‬
‫یک كیم ٓٓٔ ٓخنّ ْىٍٓ ٔ ٓخل يٗرخٗي!‬
‫یؼُٗ حُ كیغ حىٍحک ُيخَٗ‪ ًّْ ،‬رّیکحَيحُِ ػًَ کَىِحَي! چّ حُ َظَ طؼيحى‬
‫‪َٟ‬رخٌ ههذ ٔ چّ حُ ىیيگخِ ىٍک ُيخٌ‪ .‬يؼالً حگَ َز‪ ٞ‬یک كیم ٓٓٔ ٓخنّ‬
‫ٓٓٓ‪ ٔٓٓ/ٓٓٓ/‬يیهیٌٕ رخٍ ُىِ رخٗي؛ َز‪ ٞ‬یک يگْ ‪َ ٍُِٔ 4۳‬یِ (كئىح)‬
‫ٖٔٔٔ‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ًْخٌ طؼيحى ُىِ حٓض‪ .‬رًّْیٍطَطیذ‪ ،‬ىٍک ُيخٌ حُ يُظَ آٌ يگْ ‪ٍُِٔ 4۳‬‬
‫(كئى) رَحرَ رخ يويحٍ ىٍک آٌ كیم ‪ٛ‬ي ٓخنّ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ىٍ پَّٖٔٓ طکخيم رَٖ٘‪ ،‬حىٍحک ُيخٌ يٓىطَیٍ َٗ‪ ١‬الُو رَحٖ ظٍٕٓ‬
‫كکخیخص حُ گٌٗظّ رّ‪ٍٕٛ‬ص ٍَٔيٖ ييحٔو ٔ ؿیَ هخرم رَگ٘ض گَىیي‪ .‬ريیٍطَطیذ‬
‫كخكظّٖ رَٖ٘ ٔٓؼض ٔ ظَكیض ریٖطَ کٔذ ًَٕى‪ ،‬ىٍک آٌ ٍكظّ ٍكظّ ػًینطَ‬
‫ٗي‪ .‬يطخنؼّٖ ٍٔحٌُٗخٓٗ کٕىک َیِ َ٘خٌ ىحىِ حٓض کّ حىٍحک ىٍ يَحكم يؼیُٗ‬
‫حُ ٍٗي ؿًٔٗ ٔػوهٗ ىٍ کٕىک رَُٔ يٗکُي‪ .‬حرظيح ط‪ ٍٕٜ‬کٕىک ىٍرخٍِٖ ُيخٌ‬
‫چُيحٌ ي٘و‪َ ٚ‬یٔض‪ ،‬گٌٗظّ رَحٖ حٔ ًّْٖ آٌچیِْخٖ حٓض کّ هزالً یک پخٍچّ‬
‫رٕىِحَي‪ .‬ح ّيخ رؼيْخ کى کى ي٘و‪ ٚ‬يٕٗٗى کّ آٌچّ ىیَُٔ رٕىِ‪ ،‬حُ آٌچّ کّ پَیَُٔ‬
‫رٕىِ ؿيح حٓض‪.‬‬
‫ظخَْح ً حَٔخٌ حٔنیّ َیِ ٍحِ ي٘خرٓٗ ٍح َٔزض رّىٍک ُيخٌ پیًٕىِ رخٗي‪ .‬حىٍحک‬
‫ئُٕم ُيخٌ رخ ٔحهؼیض يًظي ٔ ئظًَ آٌ ىحٍحٖ كَم حٓخٓٗ حٓض‪ ،‬ىٍ َظَ‬
‫حَٔخٌْخٖ حٔنیّ‪ ،‬كٕحىع گٌٗظّٖ ىٍٔ ٔ َِىیک رّآٓخَٗ يٗطٕحَٔظُي ؿخٖ ٗخٌ ٍح‬
‫ػٕ‪ ٝ‬کُُي‪ْ ٍٖٔ .‬ىٍكظّ ىٍک آٌْخ ىٍرخٍِٖ ُيخٌ كخل ٔ گٌٗظّٖ َِىیک رٔیخٍ‬
‫طوَیزٗ رٕى‪ .‬آٌْخ كخهي حىٍحک كَکض حيظيحىٖ ٔ ؿیَ هخرم رَگ٘ض ُيخٌ رٕىَي‪ .‬طـییَ‬
‫‪ ٍٕٛ‬حىٔحٍٖ يخِ ٔ هٍٕٗیي ٔ ٓظخٍِگخٌ ٍح رخگَىٕ ىحیًٗ ٔ طکَحٍ كٕحىع يَرٕ‪١‬‬
‫يٗىحَٔظُي‪ .‬رَحٖ حَٔخٌ حٔنیّ‪ُ ،‬يخٌ َیِ ًَْحِ رخ يخِ َخپيیي يٗٗي‪ .‬رؼي يخِ ىٔرخٍِ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص ْالل رَيٗگ٘ض ٔ ُيخٌ َیِ ًَْحِ رخ آٌ حُ ََٕٓ يٗٗي‪ ،‬یخ ىٔرخٍِ‬
‫رّٔؿٕى يٗآيي ٔ پخ رّپخٖ يخِ طکَحٍ يٗگ٘ض‪.‬‬
‫ُّٓظٗ یخ يَحٓى ػزخىی ٔ ٗکَگٌحٍی َٔزض رّرَگ٘ض‬ ‫یکٗ حُيٕحٍى ٍه‪ْٚ‬خٖ ُ‬
‫ُيخٌ رٕى‪ُ .‬يخٌ كخل كو‪ ٢‬طکَحٍ گٌٗظّ رَّظَ يٗآيي‪ ،‬طُٓخ رًّْیٍ ػهض حًْیض‬
‫ىحٗض‪ .‬آىحد ٔ ٍٕٓيٗ کّ ًّْٖ ٔهخیغ يٓى َُيگٗ حَٔخٌ رخ آٌ ًَْحِ رٕى‪ٗ ،‬خيم‬
‫طٕني‪ ،‬حُىٔحؽ‪ ،‬يَگ ٔ ؿیَِ‪ْ ،‬يكٖ رخُٓخُٖ گٌٗظّ ٔ طـٔى طکَحٍ ٔهخیؼٗ رٕى کّ‬
‫ىٍ آٌ هيحیخٌ ٔ هَٓيخَخٌ َٗکض ىحٗظُي‪ .‬ىٍػیٍكخل يَحٓى ٔ يُخٓک گٌٗظّ ٍح رخ‬
‫كخل يَرٕ‪ ١‬يٗکَى‪ .‬حیٍ رّحػظوخى يَىو رّطـییََخپٌیَٖ يٕؿٕى ٔ رّطکَحٍ ىحیًٗ‬
‫ُيخٌ ٔ آىحد ٔ ٍٕٓو پخٓن يٗىحى‪ .‬رٔیخٍی حُ يُخٓک ػزخىی ٍیّ٘ ىٍ آٌ ىحٍَي‪.‬‬
‫ط‪ ٍٕٜ‬ئُٕم ىٍرخٍِٖ ُيخٌ رَحٖ ؿخيؼّٖ هيیى کخيالً ‪١‬زیؼٗ رٕى‪ُ ،‬یَح‬
‫طـییَحص آٌ رّهيٍٖ کُي حَـخو يٗگَكض کّ طوَیزخ ً رَحٖ يؼخ‪َٛ‬حَٖ ؿیَ هخرم ىٍک‬
‫رٕى‪ .‬رؼيْخ ىٍ َظیـّٖ طَٔیغ ٍیظى َُيگٗ حؿظًخػٗ‪ ،‬حكٔخّ طـییَپٌیَٖ يلی‪٢‬‬
‫‪ٔٔٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّظٍٕٓ پیٕٓض‪« .‬کخٍ» ٔ حهظَحع «ه‪َ »٢‬وٖ يًٓٗ ىٍ حىٍحک كَکض ُيخٌ رخُٖ‬
‫کَى‪ .‬پیيحیٖ ه‪ ٢‬رّيَىو حؿخُِ ىحى طخ كوخین ٔحهؼٗ ٍح ييصْخٖ ييیيٖ ىٍ یخىْخ‬
‫َگٓيحٍَي‪ ،‬گٕٖ گٌٗظّ ٍح ‪ٕ١‬الَٗ کَى ٔ آٌٍح حُ حكٔخَّ ؿيح ًَٕى‪.‬‬
‫ُيخٌ ىٍ ًحص هٕى حُ حيٍٕٖ يخىٖ َیٔض‪ ،‬حُ ًْیٍ ٍٔ ؿیَ هخرم رخُیخرٗ ٔ‬
‫رخُٓخُٖ حٓض‪ٰ ،‬نکٍ حىٍحک ٔ طؼَیق آٌ يطهوخ ً رخ حرِحٍ يخىٖ يًکٍ حٓض‪ُْ .‬گخيٗ‬
‫کّ ىٍ «هٕحد» ْٔظیى يٕ‪ٕٟ‬ع ُيخٌ هخرم ىٍک َیٔض‪ُ ،‬یَح آٌ روٖ حُ ريٌ کّ‬
‫کخٍ ُٓـٖ ُيخٌ ٍح رّػٓيِ ىحٍى‪ ،‬ىٍ آٌ نلظّ کخٍ ًَٗکُي‪ .‬ػخنى هٕحد حُ ُٓن‬
‫ػخنى ٍٔف يـَى حٓض ٔ ٍٔف يـَى هخىٍ رّىٍک ُيخٌ يـَى ًَٗرخٗي‪.‬‬
‫رُخ رَحیٍ ُيخٌ هخرم ىٍک َیٔض‪ ،‬يگَ رخ حرِحٍْخٖ يخىٖ‪ .‬چُخٌکّ ىٍ كٕم‬
‫آيي‪ُ :‬يخٌ ىٍ ح‪ٛ‬هیض هٕى ًْٕحٍِ ئظوَ ٔ ىحٍحٖ حيظيحى ٔ حٓظًَحٍ یکٔخٌ ٔ‬
‫یکُٕحهض يٗرخٗي؛ ح ّيخ ىٍک يظلخٔص حَٕحع گَٕخگٌٕ يٕؿٕىحص حُ آٌ ه‪ٕٜٛ‬یض‬
‫"نِؿٗ ـ يوخ‪ ٔ "ٗ١‬هخرم ػَ‪ ٔ ٝ‬ؿًغ رّىٓض يٗىْي‪ .‬رًّْیٍ ىنیم‪ ،‬ىٍک ُيخٌ‬
‫يـَىحص‪ ،‬يٍ ؿًهّ ىٍ ػخنى هٕحد ئخٖٔ رخ ‪ٛ‬لَ حٓض‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫ىٍ ػخنى‬

‫ىهبى ّ هإیب‬
‫ٍإیخْخ ٔ هٕحدْخٖ يخ َْچُي کّ حُ ىحٓظخٌْخٖ ‪ٕ١‬الَٗ رَهٍٕىحٍ رخُٗي‪ ،‬ىٍ‬
‫ٔحهغ یک "آٌ" رّ‪ٍٕٛ‬ص یک ؿَهّ ىٍ يـِ هطٍٕ کَىِ حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ ُْگخو‬
‫ریيحٍٖ کّ آٌٍح رخَُگَٖ ٔ ریخٌ يٗکُیى‪ ،‬گًخٌ يٗرَیى ٓخػضْخٖ يظٕحنٗ رخ آٌ‬
‫ىحٓظخٌ ىٍگیَ رٕىِحیى‪ .‬يخ رّ‪ٍٕٛ‬طٗ يزٓى ٔ رَیيِ رَیيِ هٕحد يٗریُیى کّ رّکـخْخ‬
‫ٓلَ کَىیى‪ ،‬چّ يُخظَٖ ٍح ي٘خْيِ ًَٕىیى‪ ،‬رخ چّ کٔخَٗ يالهخص کَىیى‪ ،‬چّ گلظیى ٔ‬
‫چّ ُٗیيیى ‪ ًّْٖ ...‬آٌْخ حگَ ىٍ كخنض ریيحٍٖ ٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص ػخىٖ حطلخم يٗحكظخى‬
‫ُيخٌ ُیخىٖ ىٍرَ يٗگَكض‪ٔ ،‬نٗ ىٍ ػخنى هٕحد ًّْٖ آٌ يخؿَحْخ ىٍ ييص رٔیخٍ‬
‫کٕطخِ ىٍ يـِ هطٍٕ ًَٕىِ ٔ رخ َٓػض رَم گٌٗظّ حٓض‪.‬‬
‫چٌٕ هٕحدْخٖ يخ حُ ُٓن پَٔحُْخٖ هیخل يخ حٓض کّ ىٍ َٓػظٗ حُ ُيخٌ‬
‫حطلخم يٗحكظي‪ ،‬هٕحد يخ ػَ‪ ّٖٛ‬رَُٔ آٍُْٔخٖ َٓلظّ‪ ،‬یخ َٓکٕكظّٖ يخ حٓض کّ حُ‬
‫‪ًٟ‬یَ َخهٕىآگخِ يُ٘ؤ يٗگیَى‪ .‬آٍُْٔخٖ کّ ىٍ ‪ٕ١‬ل َُيگٗ‪ ،‬یخ ىٍػَ‪ٍُٔ ٝ‬‬
‫يـخل طلون َیخكظّ ٔ ىٍ ُْگخيّٖ حٓظَحكض ٗزخَّ کّ كؼخنیضْخٖ ريَٗ ٔ ٓهٔهّ‬
‫حػ‪ٜ‬خد يَکِٖ (كخكظّ) کًخکخٌ رّكؼخنیضْخٖ هٕى حىحيّ يٗىْي ٔ حط‪ٜ‬خل ٍٔف رخ‬
‫ريٌ کًخکخٌ رَهَحٍ حٓض‪ ،‬رَُٔ يٗکُي‪ٍٔ .‬ف ىٍ حیٍ يٕهغ حُ آٌ يوٌِ حىٍحکخص‬
‫‪ٔٔٔ۳‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ٓخروّ (طـَریخص) حٓظلخىِ کَىِ ٔ ػٌحد ٔ نٌص ٍح ىٍک يٗکُي‪ٔ .‬هظٗ ىچخٍ کخرّٕ‬
‫يٕٗٗیى ٔ ىٍ هٕحد يٗریُیى کّ ىٍ آٓظخَّٖ ٓوٕ‪ ١‬حُ حٍطلخع ْٔظیى ٔ آٌ چُخٌ‬
‫ٔك٘ض يٗکُیى کّ كٗحنلٍٕ حُ هٕحد يٗپَیى‪ ،‬ريیٍهخ‪ َ١‬حٓض کّ هزالً يلخْیًٗ‬
‫چٌٕ‪ :‬رهُيٖ‪ٓ ،‬وٕ‪َ ٔ ١‬ظخیؾ آٌٍح يٗىحَیى‪ ٔ .‬چُخٌ طَّْخٖ پیٕٓظّ ىٍ كخكظّٖ‬
‫يخىة يخ يٕؿٕى حٓض‪)4(.‬‬
‫َْگخِ حط‪ٜ‬خل ٍٔف رخ ريٌ‪ ،‬رّٔیژِ يَکِیض حػ‪ٜ‬خد هطغ ٕٗى‪ ،‬ىیگَ آٌ‬
‫حكٔخّ ٍح َوٕحْیى ىحٗض‪ ًََّٖٕ .‬کٕچک حیٍگلظّ ٍح ىٍ يٍٕى «رْٕٗٗٗ»‬
‫يٗطٕحَیى ىیي‪ٗ .‬و‪ ٜٗ‬کّ ىچخٍ رْٕٗٗٗ يطهن (حػى حُ رْٕٗٗٗ ػًٕيٗ‪ ،‬يَگ‬
‫يـِٖ ـ يَگ رخنیُٗ ـ ُکًخ ‪ٗ )...‬يِ رخٗي‪ ،‬ىٍ ػیٍ حیٍکّ کًخکخٌ َُيِ حٓض ٔ َیَٖٔ‬
‫كیخص حُ کخنزي حٔ يُل‪ٜ‬م َ٘يِ؛ رهکّ طُٓخ ٍحرطّٖ كؼخل يیخٌ هِٕٖ كخكظّ (يَکِیض‬
‫ٔت حٔ يوظم گَىیيِ حٓض‪ ،‬رًّْیٍ ىنیم ْیچ چیِٖ حُ ٔهخیغ‬ ‫حػ‪ٜ‬خد) ٔ حرِحٍْخٖ ك ّ‬
‫حیٍ يوطغ ىٍ كخكظّ ‪ٟ‬ز‪ًَٗ ٢‬کُي‪َّ .‬چیِٖ حُ كخكظّ پْ يٗىْي‪َّ ،‬هٕحد يٗریُي‬
‫ٔ َّحكٔخّ يٗکُي‪ .‬ىٍ حیٍ يٕهغ كخكظّٖ يخىة حٔ رخنکم طؼطیم حٓض ٔ آٌ هًٔض‬
‫حُ َٕحٍ يـِ کّ ىٍ ييص ُيخٌ رْٕٗٗٗ رَّٓ رَىِ حٓض‪ْ ،‬یچ چیِ ىٍ هٕى ‪ٟ‬ز‪٢‬‬
‫َکَىِ حٓض‪ًْ .‬یٍٓخٌ ىٍ چُیٍ يٕهؼیض ىٍک ُيخٌ َیِ يٕهٕف رَ ‪ٛ‬لَ حٓض‪.‬‬
‫هَآٌ يـیي رخ حٍحثّٖ يؼخلْخٖ ُیخى ىٍ ‪ٛ‬يى رَآييِ طخ ًْیٍ يطهذ ٍح طلٓیى‬
‫ًَخیي‪ .‬ىٍ ىحٓظخٌ «ػِیَ‪« ٔ »ٕ۳۲ :ٕ ،‬يخؿَحٖ ح‪ٛ‬لخد کٓق‪ ٔ۲ :ٔ۴ ،‬ـ ‪ٔ »ٕ۶‬‬
‫آیخص يظؼيى ىیگَ رّحیٍ يطهذ ط‪َٜ‬یق ًَٕىِ حٓض‪ .‬يلٕٓو ٔ يلظٕٖ ًّْٖ آٌْخ حیٍ‬
‫حٓض کّ ُيخٌ رًّحص هٕى حُ حيٍٕ يخىٖ يلٕٔد ًَٕٗٗى‪ ،‬ح ّيخ حىٍحک ٔ حك‪ٜ‬خء آٌ‬
‫يطهوخ ً رخ حرِحٍ يخىٖ (يـِ) يًکٍ حٓض‪.‬‬
‫هٕحدْخ ٔ ٍإیخْخٖ يخ هخرم هیخّ رخ ػخنى "رَُم" ًَٗرخُٗي‪ .‬ػخنى رَُم َٔزض‬
‫رّػخنى ٍإیخ رّيَحطذ نطیق ٔ يـَى حٓض‪ .‬يوخیٔخص ٍإیخ رخ ػخنى رَُم هطخء حٓض‪.‬‬
‫هَآٌ کَیى َیِ ُيخٌ ٍح ًْخٌ «كخل» يٗىحَي‪ ،‬چیِٖ ٍح کّ يخ گٌٗظّ يٗپُيحٍیى‪،‬‬
‫هَآٌ رخنلٍ "كخل" ریخٌ يٗكَيخیي‪ ،‬آٌچّ ٍح کّ يخ آیُيِٖ ىٍٔ يٗىحَیى‪ ،‬هَآٌ كخل ٔ‬
‫َوي يٗىحَي‪ .‬ح‪ٕٛ‬الً یکٗ حُ ٔؿِٕ ‪َ١‬حٔص هَآٌ ًْیٍ كخلَگَٖ آٌ حٓض‪ .‬رًّْیٍ‬
‫ٓزذ يًٕ٘ل ئٍَ ُيخٌ ًَٕٗٗى‪ٔ .‬هظٗ ىحٓظخٌ َٓگٌٗض "آىو" ٍح ریخٌ يٗکُي‪،‬‬
‫گٕیخ ْىحکٌُٕ حطلخم حكظخىِ حٓض‪ٔ .‬هظٗ حُ ػخنى ىیگَ ٔ ٔهٕع هیخيض ٔ رَپخیٗ رٓ٘ض ٔ‬
‫ؿُٓى ٓوٍ يٗگٕیي‪ ،‬گٕیخ ْىحکٌُٕ رَهَحٍ حٓض (ٔکلٗ رـُٓى ٓؼیَحً‪ٓ »۳۳ :4 ،‬ؼیَ‬
‫رّيؼُی َوي ٔ كخ‪ ٔ َٟ‬آيخىِ حٓض‪ )۳(.‬حُ آٌؿخ کّ طؼيحىٖ حُ يئيُیٍ ظخَْگَح هخىٍ‬
‫‪ٔٔٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّىٍک يلٕٓو ُيخٌ َزٕىِ ٔ ‪َ َُ١‬گَٕ هَآٌ ىٍ حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح رّىٍٓظٗ كٓى‬
‫َظٕحَٔظّحَي‪ ،‬رّحیٍ حٗظزخِ حكظخىِحَي کّ هیخل کُُي رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ْى حکٌُٕ ىحیَ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ گَِٔ رَّلٕٖ کٍٕيخل کٍٕيخل يٗگٕیُي‪ :‬رٓ٘ض ٔ ؿُٓى َويح ً يٕؿٕى حٓض‪،‬‬
‫ح ّيخ ىٍ آًٓخٌْخ! گخْٗ ْى يٗگٕیُي یخ ىٍ ُيیٍ‪ ،‬یخ ىٍ ْٕحء! یخ َّىٍ ُيیٍ‪َّ ،‬ىٍ‬
‫ْٕحء‪ ،‬رهکّ ىٍ ػخنى ىیگَ‪ ،‬ىٍ ػخنى رَُم‪ ،‬ىٍ ػخنى يؼخنٗ‪ ،‬هیخنٗ‪ ،‬حػهٗ‪ ،‬حٓلم ‪!...‬‬
‫ًْیٍ‪َٓ ٍٕ١‬گَىحَُي‪ ًّْٖ ...‬حیٍ َٓىٍگًْٗخ يؼهٕل ػيو ىٍک ػًین يلخْیى‬
‫هَآَٗ ٔ ػيو حىٍحک يخْیض ُيخٌ ىٍ يُطن هَآَٗ حٓض‪ .‬حیٍ َکظّٖ يٓى حُ َظَآٌْخ‬
‫حكظخىِ حٓض کّ «ًحص حهيّ ٍرٕرٗ ْىچُخٌ کّ حُ ًّْٖ هیٕى يزَٖ حٓض‪ ،‬حُ هیي‬
‫"ُيخٌ" َیِ رَٖ يٗرخٗي‪ ».‬آٌٓخٌکّ ًحص حٔ ىٍ ُيخٌ َگُـي‪ ،‬حٔ‪ٛ‬خف ٔ ریخَٖ َیِ‬
‫ىٍ هیي ُيخٌ ًَٗگُـي‪ .‬ح ّيخ كؼم هيح ىٍ ؿٕف ُيخٌ حَـخو يٗیخري‪َ .‬لْ ُيخٌ رو٘ٗ‬
‫حُ كؼم حٔ حٓض‪ .‬نٌح هَآٌ حكؼخل حنْٕٗ ٔ ْى حػًخل يکهق ٍح ىٍ چخٍچٕد ُيخٌ‬
‫يوطٕع ریخٌ كَيٕىِ حٓض‪ ،‬كٓى ىٍٓض َگَٕ هَآٌ َٔزض رّيوٕنّٖ ُيخٌ رّيخ کًک‬
‫يٗکُي کّ يطخنذ ٔ يوخ‪ٛ‬ي آٌٍح رٓظَ رُ٘خٓیى‪ .‬حگَ حیٍ يطهذ رّىٍٓظٗ كٓى َٕ٘ى‪،‬‬
‫طًخو آیخص هَآَٗ رَّلٕٖ يل‪ ٍٕٜ‬رُّيخٌ يٕٗٗى ٔ ىٓظوٕٕ ريكًٓٗ هٕحْي ٗي‪.‬‬

‫ؽیبد‬
‫«ٍٔف ٔ كیخص طٕأيخ ً ؿَْٕ نطیق ٔ ٗؼٍٕ ٔ ٔؿيحٌ ْٔظی حٓض‪ ».‬رًّْیٍ‬
‫هخ‪ْٔ َ١‬ظی ىٍ طًخيیض هٕى ًُْٕٗي حٓض‪ .‬چُيحٌ کّ ْیچ ًٍِی حُ ْٕٕ ریَ‪ٜ‬یذ‬
‫َیٔض‪ .‬ىٍ روٖ ٕٓو یخىآٍٔ ٗيیى کّ‪ :‬حكال‪ ٌٕ١‬يؼظوي رٕى ٍٔف آىيٗ پیٖ حُ آٌکّ‬
‫ىٍ ؿٔى كهٕل کُي‪ٔ ،‬ؿٕى ىحٍى؛ ػَكخی َْهٕو ىَزخنّٖ كَف حكال‪ٍ ٌٕ١‬ح گَكظّحَي؛‬
‫ح‪ٛ‬هیض آىيی ٍح «ٍٔف» ىحَٔظّ ٔ ٍٔف ٍح ْى «يَؽ رخؽ يهکٕص» هٕحَيَي‪ .‬ح ّيخ‬
‫حٍٓطٕ يؼظوي ٗي کّ ٍٔف ىٍ َْ هيو ٔحرٔظّ رّيخىِ حٓض‪ ،‬طُٓخ حُ ‪َ١‬ین ؿٔى حٓض‬
‫کّ ٍٔف يٗطٕحَي ىٍ ؿٓخٌ ػًم کُي ٔ يـَىطَیٍ يؼَكضْخ‪َٓ ،‬خیظخ ً حُ حكٔخّ يُ٘ؤ‬
‫يٗگیَى؛ َظیـّ آٌکّ ٍٔف ػخٍٖ حُ ريٌ يیَح حٓض‪ ًّْٖ .‬يخىِگَحیخٌ حُ حٍٓطٕ‬
‫ىَزخنٍّٖٔ کَىِ ٔ يؼظويحَي «كیخص» یخ «ٍٔف» يل‪ٕٜ‬ل ػخنت طَحٕٔ يخىِ حٓض‪)۶(.‬‬
‫‪ ٍٖٕ١‬کّ رؼيح ً هٕحْي آيي‪ ،‬حُ َظَ يخ طؼخٍیق ٔ طـهّیخص «كیخص» ٔ «ٍٔف»‬
‫ىٍ ػیٍ حٗظَحکخص‪ ،‬يظلخٔص حٓض ٔ ىحٍحی ىٍؿخطی حُ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق يیرخٗي‪.‬‬
‫ػُٕحٌ «كیخص» كخیِ طؼخٍیق ؿخيغ ٔ «يٕنظٗكخکظٕلایر» حٓض کّ ٗخيم ًّْٖ‬
‫يٕؿٕىحص َُيِ حػى حُ كیٕحٌ ٔ َزخص [كظی ؿًخى] طٕحَي ٗي‪ ،‬ح ّيخ «ٍٔف» طُٓخ ٗخيم‬
‫‪ٔٔٔ۰‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫‪ٛ‬لخص هيحیٗ حٓض کّ ىٍ َٓخى حَٔخٌ طُلین ٗيِ حٓض‪ .‬پْ كیخص حػى حُ ٍٔف حٓض ٔ‬
‫ٍٔف حه‪ٜ‬ی حُ كیخص حٓض‪ ،‬یؼُی کهیض ْٔظی كیخص ىحٍى حيخ حیٍ کهیض ٍٔف َيحٍى‪.‬‬
‫«كیخص» یک «هِٕ» حٓض‪ ،‬یک "َیَٔ" يٗرخٗي‪َ .‬یَٖٔ كیخص یکٗ حُ ّٓ‬
‫‪ٟ‬هغ ْٔظٗ حٓض‪ .‬ىٔ ‪ٟ‬هغ ىیگَ ْٔظٗ ٍح "ُيخٌ" ٔ "يخىِ" ط٘کیم يٗىُْي‪ .‬هِٕٖ‬
‫كیخص ىٍ يؼهغ «ْٔظٗ» رّ‪ٍٕٛ‬ص "یک ُکم" ٔ يـًٕػّٖ رٍِگ ٔ رّْى پیٕٓظّ رخ‬
‫يوظ‪ٜ‬خص يَرٕ‪ ١‬رّهٕى‪ًْ ،‬چٌٕ "ُيخٌ" ٔ طٕأو رخ آٌ‪ ،‬يلی‪ ٢‬رَکم ػخنى يخىِ‬
‫يٗرخٗي‪ْ .‬ىچُخٌ کّ يخىِ كَع رَُيخٌ ٔ يظَٔف آٌ رٕىِ ٔ يظؤهَ حُ آٌ حٓض؛‬
‫َیَٖٔ كیخص َیِ يويو رَيخىِ حٓض کّ هخثى رًّحص هٕیٖ يٗرخٗي‪.‬‬
‫طٕحٌ ط‪ ٍٕٜ‬کَى ٍُٔگخٍحَٗ ٍح کّ يخىِ ٔؿٕى َيحٗظّ‪ٰ ،‬نکٍ َیَٖٔ "كیخص"‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص یک َیَٔ ٔ هِٕٖ َخ ُٗخهظّ ىٍ کَحَّٖ ْٔظٗ رّروخء هٕیٖ حىحيّ يٗىحىِ‬
‫حٓض‪ .‬ىٍٓض يخَُي َیَٖٔ حنکظَیٔیظّ کّ ًْٕحٍِ ىٍ ‪١‬زیؼض ٔؿٕى ىحٗض‪ ،‬هٕحِ‬
‫ک٘ق ٗيِ ٔ يٍٕى حٓظلخىِٖ رَ٘ هَحٍ يٗگَكض؛ یخ ح‪ٛ‬الً ک٘ق ٔ ُٗخهظّ ًَٗٗي‪.‬‬
‫ىٍ َْىٔ ‪ٍٕٛ‬ص چیِٖ حُ حٍُٕ آٌ کى ٔ ُیخى ًَٗٗي‪ .‬ح ّيخ رخک٘ق ٔ يٓخٍ آٌ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬رَ٘‪ ،‬رّٔٓیهّٖ آنیخژْخٖ يو‪ ٕٜٙ‬يٗطٕحٌ حَٕحٍ ٍَگخٍَگ‪ ،‬گَيخ ٔ َٓيخ‪،‬‬
‫حَٕحع ط‪ٜ‬خٔیَ ٔ ‪ٛ‬يحْخ ‪ ...‬ىٍ ئـي ٔ يیوخَّ حُ آٌ رّٔؿٕى آٍٔى‪.‬‬
‫َیَٖٔ كیخص َیِ ًْیٍ‪ ٍٕ١‬حٓض‪ .‬آٌ یک هِٕ حٓض کّ ٔؿٕىٕ ىٍ پُّٖٓ‬
‫کخثُخص حُ ُيَِٖ ٔحؿزخص كظًیّ ٔ ىحیًٗ حٓض؛ ٰنکٍ طـهّیخص ٔ طظخَْحص آٌ ىٍ‬
‫ْٕیضْخٖ يوظهق ٔ يظؼيى يخىٖ‪ ،‬حُ ُٓن يًکُخص يٗرخٗي‪ .‬كیخص ٔ ُيخٌ َْىٔ‬
‫ىحٍحٖ ه‪ٕٜٛ‬یض حُنٗ ٔ حريٖ حٓض‪" .‬حُل" ٔ "حري" رّيؼُٗ "رٗحرظيحء" ٔ‬
‫"رٗحَظٓخء" حٓض‪ .‬حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ ریٍ ُيخٌ ٔ كیخص ًَٗطٕحٌ طويو ٔ طؤهَ‬
‫هخثم ٗي‪ .‬پیيحیٖ يخىِ طُٓخ حيکخٌ طـهّی ٔ طظخَْ كیخص ٍح كَحْى کَىِ حٓض‪ .‬ىٍٓض‬
‫ٗزیّ ٔٓخیم ٔ حرِحٍ حٓظلخىِ حُ َیَٖٔ حنکظَیٔیظّ‪َ .‬کظّٖ ‪ ٍَٖٟٔ‬حیٍکّ «كیخص»‬
‫طُٓخ رّيلٕٓو «طٕحٌ طـٌیّ ٔ طٕنیي يؼم» َیٔض‪.‬‬
‫حیٍ طهوٗ ػخيّ حُ كیخص حٓض کّ طُٓخ ٗخيم كیخص يظؼخٍف (گَّْٕخٖ َخيٗ ٔ‬
‫طکخيم یخكظّ)ٖ آٌ يٕٗٗى‪ .‬كیخص ىٍ طؼَیق ٔحهؼٗ هٕى ىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض حُنٗ ٔ‬
‫ًٍحص آٌ طٕأو ٔ ًْيو ٗيِ ٔ‬ ‫َٓييٖ حٓض ٔ حُ َؤظیٍ نلظخص پیيحیٖ يخىِ‪ ،‬رخ ّ‬
‫حؿِحء آٌٍح ىو رّىو رّططٍٕ ک٘یيِ ٔ رّآٌ ‪ٍٕٛ‬ص رو٘یيِ حٓض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ طًخو حؿِحء يخىِ رّىنیم حیٍکّ پٌیَحٖ هخٌَٕ هز‪ ٔ ٞ‬رٔ‪ ٢‬يٗرخٗي ٔ‬
‫هخرهیض ‪ٍٕٛ‬صپٌیَی ىحٍى؛ حُ َیَٖٔ ػًٕيٗ كیخص رَِٓيُي حٓض‪.‬‬
‫‪ٔٔٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طؼـزٗ َيحٍى حگَ گلظّ ٕٗى «یک ‪ٛ‬وَِٖ ُٓگٗ كٗحنٕحهغ یک يٕؿٕىٖ َُيِ‬
‫حٓض‪َّ ».‬طُٓخ حُ ىیيگخِ ػَكخَٗ کّ طٔزیق ٔ طٓهیم يٗکُي‪ ،‬رهکّ ْى ريیٍؿٓض ػهًٗ‬
‫ٔ كهٔلٗ کّ حُ ح‪ٕٛ‬ل ػَ‪ ٔ ٝ‬ؿًغ پیَٖٔ يًَٗخیي‪ ٔ ،‬طـییَ ٔ طلٕل يٗپٌیَى‪.‬‬
‫حگَ آٌ َُيِ َزٕى‪ ،‬یک َٕحهض يٗيخَي‪ .‬رّحیٍ يٗگٕثیى «كیخص حهلی»‪.‬‬

‫يطهذ رََٓ طؼَیق حََژة كٕم حنؼخىِٖ حٓض کّ رّنلخظ کیلٗ كَحطَ حُ يخىِ‬
‫هَحٍ ىحٍى ٔ رخ كهٕل ىٍ آٌ «ْٔظٗ» ٍح هخٌَٕيُي کَىِ حٓض‪ْ .‬یچ حٗکخنٗ َوٕحْي‬
‫ىحٗض حگَ گلظّ ٕٗى‪« :‬هخٌَٕ كخکى رَيخىِ‪ًْ ،‬خٌ َیَٖٔ كیخص حٓض»‬
‫رّه‪ ٕٜٙ‬حگَ آٌ هخٌَٕ ٍح «ًحص هيح» ريحَیى يطهذ كم حٓض‪.‬‬
‫«كیخص» َیَٖٔ َٕع حػالء ٔ كَحگیَ حٓض کّ يلی‪ ٢‬رَْٔظٗ ٔ هخیى رًّحص‬
‫هٕیٖ حٓض‪َّ ،‬هخیى رَيخىِ‪ .‬يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ «طًخو حؿِحء ػخنى يخىِ‬
‫یکپخٍچّ كیخص ؿخٔیي حٓض» کّ حُ آٌ َیَٖٔ كٕمحنؼخىِ هٕة حُنٗ ٔ حريٖ رَگَكظّ‬
‫ٗيِ‪« .‬كیخص» يظؼخٍف حُ رطٍ ًْیٍ طؼَیق کهٗ هخٍؽ ٗيِ ٔ كٗحنٕحهغ چیِٖ ریٖ‬
‫حُ ٗيص طظخَْ َیَٖٔ كیخص ًَٗرخٗي‪ .‬حیٍ ٗيص طظخَْ‪ ،‬طلض ػهم ٔ ػٕحيم‬
‫رًٗٗخٍ رَحٖ ييص کٕطخْٗ‪ ،‬هٕى ٍح ىٍ هخنذْخ ٔ ٍَگْخٖ گَٕخگٌٕ َ٘خٌ يٗىْي‪،‬‬
‫ٓپْ رخ َٓػض رّػخنى «حػیَی» رَ يٗگَىى ٔ پُٓخٌ يٕٗٗى‪ ،‬ىٍٓض يخَُي كزخد‪.‬‬
‫ـ كزخد کـخ ٍكض؟‬
‫= ْٕحی يل‪ ،ٍٕٜ‬ىٍ ْٕحی آُحى حىؿخو ٗي ٔ ًٍحص آد‪ٔ ،‬حپْ رّطٕىِی آد‬
‫پیٕٓض‪ .‬ريیٍطَطیذ ‪ٍٕٛ‬طی حُ ْى پخٗیي‪ ،‬ح ّيخ ْیچچیِ َخرٕى َ٘ي ٔ َْؿِء رّح‪ٛ‬م‬
‫هٕى يهلن گَىیي‪ .‬رًّْیٍ ٓیخم‪ ،‬حؿٔخو َخيٗ کّ ىحٍحٖ كَکض‪ ،‬طُلْ‪ ،‬هٍٕى ٔ‬
‫هٕحد ٔ طٕنیي يؼم يٗرخُٗي‪ً ،‬حص كیخص َیٔظُي‪ ،‬رهکّ حؿِحء پَحکُيِٖ ‪١‬زیؼضحَي کّ‬
‫ىٍ حیٍ رَّْ حُ ُيخٌ حُ َیَٖٔ ي‪٠‬خػق كیخص رَِٓيُي ٗيِ ٔ رّیًٍ حیٍ َیَٔ‪ ،‬ىٍ‬
‫حیٍ ٗکم ٔ ٍَگ ٔ هخنذ حَٔـخو یخكظّ حٓض ٔ طلض َٗحی‪ ٔ ٢‬ػٕحيم يؼیُٗ َخٗٗ حُ‬
‫پَطٕ كیخص‪ ،‬ىٍ حیٍ نلظّ حُ كٔخى ٔ طالٗٗ ي‪ ٌٕٜ‬حٓض‪.‬‬
‫(چُخٌکّ ىحَٔظیى) هخ‪ٛ‬یض يخىِ‪ ،‬كَکض ىٍ ئیَ يُلُٗ‪ ،‬ىحٍحٖ هّٕ ‪ٛ‬ؼٕى‬
‫ٔ َِٔل حٓض؛ اليلخنّ نلظّٖ كَح يٍٗٓي کّ حُ ٗيص يیم رّكٔخى‪ ،‬هخرهیض َگٓيحٍٖ‬
‫آٌ كيحکؼَ َیَٖٔ كیخص ٍح حُ ىٓض يٗىْي ٔ طٍ رّيَگ يٗٓپخٍى‪ .‬رخُْى آٌچّ ٍح‬
‫"يَگ" يَٗخيیى ىٍ كویوض آؿخُ ٔ حىحيّٖ كیخص نطیق يٗرخٗي‪ .‬رخ ػَٔ‪ ٝ‬حیٍ‬
‫كیخص نطیق حٓض کّ ٓیَ َِٔنٗ يخىِ ٗيص ٔ َٓػض ي‪٠‬خػق يٗیخري ٔ طـِیّٖ‬
‫‪ٔٔٔ۲‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ػُخ‪١ َٛ‬زیؼٗ آؿخُ يٗگَىى‪ .‬حیٍ ػُخ‪ًٍ ٔ َٛ‬حص ‪١‬زیؼٗ ًْٕحٍِ يیم ٗيیي‬
‫رّطـِیّ ٔ طالٗٗ ىحٗض‪ ،‬ح ّيخ آٌچّ حُ ٔهٕع آٌ ؿهٕگیَٖ يٗکَى‪ًْ ،‬خٌ َیَٖٔ هٕٖ‬
‫يوٕو كیخص حَؿهٗ رٕى‪.‬‬
‫ٔ ّ‬
‫رُخرَحیٍ َیَٖٔ كیخص رخیي رٔیخٍ طٕحَخ رخٗي کّ يٗطٕحَي رََیَٖٔ ؿخًرّٖ يخىِ ٔ‬
‫ًٍحص يخىٖ ٍح ‪١‬زن‬ ‫کٖ٘ ًحطت ٍٔ رّكٔخى‪ ،‬حهظالل ٔ رَٗظًٗ آٌ ؿهزّ کُي ٔ ّ‬
‫هٕحٓض هٕى ىٍ یک ْٕیض يؼیٍ ؿًغ ًَخیي ٔ رّآٌ ٗکم ٔ ٍَگ يُخٓذ ىْي‪.‬‬
‫حُ َظَ طخٍیوٗ يؼهٕو َیٔض کّ حٔل رخٍ ىٍ چّ ُيخَٗ‪ ،‬رُخ رّچّ ىالیهٗ‪ ،‬ىٍ چّ‬
‫ىٍؿّٖ‪َ ،‬یَٖٔ كیخص كخ‪ٗ َٟ‬ي طخ ىٍؿٔى يخىٖ رييي ٔ يظکؼَ ٕٗى؛ ح ّيخ حیٍ يطهذ‬
‫هخرم ىٍک حٓض کّ يخىِ رخیي آٌهيٍ كؼم ٔ حَلؼخالص ٔ يَحكم پیچیيِ ٍح پ٘ض َٓ‬
‫رگٌحٍى طخ رّيَكهّٖ حُهخرهیض ٔ حٓظلوخم رَهٍٕىحٍٖ حُكیخص رَطَ ٔ ؿهٗ َخیم آیي‪.‬‬

‫ؽیبد ػب ّهَ ّ ؽیبد رب ّهَ‬

‫َیَٖٔ كیخص ىٍ طًخو حَٕحع َخيٗ‪ ،‬حُ ٓخىِطَیٍ َٕع يَؿخٌ ٔ ؿهزک (كیخص‬
‫ػخ ّيّ) طخ ػخنٗطَیٍ كَى حَٔخَٗ (كیخص طخ ّيّ) حُ یک يُزغ ؿیَ يخىٖ يُ٘ؤ گَكظّ‬
‫حٓض‪ٰ .‬نکٍ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق رَهٍٕىحٍٖ حُ َیَٖٔ كیخص ٔحرٔظّ رّيیِحٌ طٕحَخیٗ ٔ‬
‫حٓظؼيحىٖ حٓض کّ ًٍَِْٖ يخىٖ ىٍ َٓخى هٕى رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ٓیَ‬
‫طکخيم َْچّ ؿهٕطَ ٍٔى‪ ،‬رّيیِحٌ ریٖطَٖ حُ رَِٓيُيٖ َٔزض رَّیَٖٔ َُيگٗ‬
‫يٍٗٓي‪ .‬حُ ًْیٍ ٍْگٌٍ حَ٘ؼخد حَٕحع ٔ طکخيم َٕػٗ رّٔؿٕى يٗآیي‪ .‬ىٍ ؿَیخٌ‬
‫طکخيم ٔ ط٘ؼذ حٓض کّ َْیک حُ يـًٕػّٖ ٓهٔهّيَحطذ كیخص ئیَ ٔیژِٖ هٕى‬
‫ٍح ‪ ٗ١‬يٗکُي؛ حیٍ رئٌ گٔٔظّگٗ رخ يُزغ ح‪ٛ‬هٗ ٔ حٔنیّٖ هٕى حٓض‪.‬‬
‫رّػزخٍص ٍٍٔٗطَ‪ :‬حهظالف يیخٌ حَٕحع يٕؿٕىحص َُيِ َْچُي ػًین رخٗي‬
‫کًیظٗ حٓض‪َّ ،‬کیلیظٗ‪ .‬يـًٕع يظخَْ كیخص ىحٍحٖ یک يَکِیض ٔحكي حٓض‪ ،‬كیخص‬
‫یک يٕؿٕى َُيِ كٗحنٕحهغ رّ‪ٍٕٛ‬ص ؿِثٗ حُ کم يکخَیٔى كیخص ػًم يٗکُي ٔ ىٍ‬
‫َْ يَكهّ يَطز‪ ٢‬رخ آٌ کم هٕیٖ هَحٍ ىحٍى‪ .‬كیخص يخْٗ ىٍ حػًخم ىٍیخ ٔ كیخص‬
‫کَو هخکی ىٍ ىل ُيیٍ‪ ،‬رّٔحهغ ؿِثٗ حُ ًْخٌ كیخص کهٗ حٓض کّ حَٔخٌ ههیلشهللا‬
‫حُ آٌ يظوٌ حٓض‪ .‬ح ّيخ ىٍ ٓیَ طکخيم َٕػٗ یخ كَىٖ کّ طلض َٗحی‪ ٔ ٢‬ػٕحيم‬
‫رًٗٗخٍ‪ ،‬ىٍ ؿَیخٌ ُيخٌ ػخٍ‪ ٝ‬يٕٗٗى‪ ،‬آٌ روٖ حُ كیخص کّ يظُخٓذ رخ ًحص‬
‫يخىِ طکخيم يٗیخري‪ .‬رَّٕػٗ رَطَ حُ كیخطٗ کّ ح‪ٛ‬طالكخ ً «ٍٔف» َخيیيِ يٕٗٗى َیِ‬
‫َخیم يٗگَىى کّ حَٔخٌ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ٕٓٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ّللا» رّنلخظ کیلٗ حُ ُٓن‬ ‫طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَ حیٍکّ كیخص یک كَى حَٔخَٗ «ٔنٗ ّ‬
‫ًْخٌ كیخطٗ حٓض کّ ىیگَ حَٕحع ؿخَيحٍحٌ حُ آٌ رَهٍٕىحٍحَي‪ .‬رّػزخٍطٗ‪:‬‬
‫ًّْ حَٕحع كیخص ىحٍحٖ ٔكيص يخْٕٖ حٓض؛ ٰنکٍ ًْیٍ كیخص حَٔخَٗ طلض‬
‫ػهم ٔ ػٕحيم رًٗٗخٍ ىٍ حیٍ کخنزي ٍٗي کًٗ یخكظّ ٔ رّكي ػخنت «ٍٔف» ٍٓیيِ‬
‫حٓض‪ .‬یکٗ حُ آٌ ػٕحيم‪ ،‬ؿَیخٌ حٍطزخ‪ ١‬ىحیى رخ آٌ يَکِ کم كیخص رٕىِ حٓض‪ ،‬کّ‬
‫رّآٌ ٔٓیهّ كيحکؼَ َیَٖٔ ٍٔكخَٗ ٍح کٔذ کَىِ ٔ حُ حیٍ ‪َ١‬ین رّػظًض ٍٓیيِ‬
‫ٔ ػُٕحٌ «‪١‬یّزّ» َیِ رّهٕى گَكظّ حٓض‪ )۰(.‬حیٍ کٔذ ػظًض ًَٗطٕحَي رئٌ حٍطزخ‪١‬‬
‫رخ هخ‪ٛ‬یض ًحطت يخىِ كخ‪ٛ‬م آیي‪ ،‬نٌح ػُٕحٌ «ٍٗي ٔ ػظًض ٍٔكٗ» طُٓخ ىٍ يٍٕى‬
‫خّلل ٔ حَّخحنیّ ٍحؿؼٌٕ»‬
‫َٕع حَٔخَٗ ‪ٛ‬خىم حٓض‪ .‬طخ ُيیُّ ؿٓض طلون ي‪ٜ‬خىین‪« :‬حَّ ّ‬
‫يٓیخ گَىى‪ٍ .‬ؿؼض رّٕٖٓ َخيُظٓخ ىٍ ػخنى حٍٔحف ٔ يؼخَٗ يٍٕى ىحٍى َّىٍ يخىِ‪.‬‬
‫هيٍص طلکَ ٔ هالهیض ٔ حَظوخد کّ يًیِِّی حَٔخٌ رخ ىیگَ حَٕحع كیخص حٓض‪ ،‬حُ‬
‫ًْیٍ گٌٍگخِ آييِ ٔ رَگَكظّ حُ هِٕی ٍٔف حٓض‪.‬‬

‫هّػ چیَذ؟‬
‫حنَٔ ُف ِي ٍْ أ َ ْي َِ ٍَرِّی َٔ َيخ أُٔطِیظ ُ ْى ِيٍَ ْحن ِؼ ْه ِى اِ َال هَ ِه ً‬
‫یال‪،‬‬ ‫حنَٔفِ ۖهُ ِم ُّ‬
‫ػ ٍِ ُّ‬ ‫«ٔیَْٔؤَنََُٕ َ‬
‫ک َ‬
‫‪« = »۴۳ :ٔ۰‬حُ طٕ ىٍرخٍِٖ ٍٔف پَٓخٌ هٕحُْي کَى‪ ،‬رگٕ آٌ حُ حيٍٕ ٍرٕرٗ‬
‫حٓض ٔ ًٗخ حُ ػهى رَِٓ َزَىِحیي‪ ،‬يگَ رّيويحٍٖ حَيک»‪.‬‬
‫يخْیض «كیخص» ٔ «ٍٔف» چُيحٌ پیچیيِ ٔرـََؾ حٓض کّ رخ يؼیخٍْخٖ يظؼخٍف‬
‫هخرم ىٍک ٔ طؼَیق َزخٗي‪ٍٔ .‬ف حَٔخَٗ ؿِثٗ حُ َیَٖٔ کم كیخص ٔ حُ ؿُْ‬
‫يهکٕص ٔ الْٕص حٓض کّ طـهّی يخىٖ آٌ يُل‪َٜ‬ح ً ىٍ حهظیخٍ هيح حٓض‪ .‬ىٍٓض‬
‫رّحیٍ ىنیم کّ «ًّْٖ ْٔظٗ يطهوخ ً حُ آٌ حٔ حٓض» چُیٍ حٓض يؼُی «ٔ َلوض كیّ‬
‫يٍ ٍٔكی» يؼم حیٍکّ ًحص حهيّ رلَيخیي‪« :‬يٍ حُ ىٍیخْخٖ هٕىو رَحٖ ًٗخ رخٍحٌ‬
‫كَٓظخىِحو»‪« .‬حُ کْٕٔخٍحٌ هٕىو رَحٖ ًٗخ چًّ٘ٓخٍْخٖ ؿخٍٖ ًَٕىو‪ ،‬حُ ُيیٍ‬
‫هٕىو رَحٖ ًٗخ گیخِ ٍٔیخَیيو‪ًٗ ،‬خ حُ ْٕحٖ يٍ حٓظُ٘خم يٗکُیي ‪ ًّْٖ »...‬حیٍ‬
‫يٕحٍى ىٍٓض حٓض‪َ ٔ« .‬لوض كیّ يٍ ٍٔكی» َیِ حُ ًْیٍ ُٓن طٕحَي رٕى‪.‬‬
‫ح ّيخ ىٍ طؼَیق ػهًت هٕى‪ٍٔ ،‬ف َٕع ػخنی ٔ حٍؿق ٔ حك‪٠‬م ٔ حؿالی كیخص‬
‫حٓض‪( ،‬كیخص طخ ّيّ) كیخص ٔ كویوض ٍٔف یک يـًٕػّٖ رّْى پیٕٓظّ ٔ ىٍ ػیٍكخل‬
‫ط٘کیکٗ ٔ ًٔيَحطذ حٓض‪ ،‬ىٍ يـًٕع «یک کهت رٍِگ حٓض» کّ ىٍ ؿٕف ػخنى‬
‫ْٔظٗ رّ‪ٍٕٛ‬ص هِٕ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬طـهّیخص آٌ يظُخٓذ رخ حٓظؼيحى ٔؿٕىٖ ٔ ًحطٗ‬
‫ٕٔٔٔ‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫يـهٗ يٗرخٗي‪ً .‬حص كیخص يخَُي ؿَیخٌ حنکظَیٔیظّ ىٍ ٗزکّ رخٗي کّ َْىٓظگخِ‬
‫حنکظَیکٗ‪ ،‬يظُخٓذ رخ هيٍص ٔ حٓظؼيحى هٕى حُ آٌ رَِٓ گیَى‪ ،‬حُ هٕٖطَیٍ ىیُخوْخٖ‬
‫ٔحرٔظّ رّ‪ُٛ‬خیغ ُٓگیٍ‪ ،‬طخ کٕچکطَیٍ هخٌُْخ ٔ آٖ ْٓٗخ ؿًهّگٗ حُ یک يُزغ‬
‫َیَٔ يٗگیََي‪ .‬رًّْیٍطَطیذ حٓض کّ «ٍٔف ٔكیخص» طٕأيخً؛ رّهٕىٖ هٕى‪ ،‬یک‬
‫حئَؿٕىٖ ٔىحٍحٖ ه‪ٜ‬هض حُنٗ ٔحريٖ حٓض‪ .‬چّ حیٍکّ ىٍيخىِ كهٕل رکُي‪ ،‬یخ َکُي‪.‬‬

‫حُ ُحٔیّٖ ىیگَ گًخٌ يٍٗٔى ریٍ «كیخص ػخ ّيّ» ٔ «ٍٔف = كیخص طخ ّيّ»‬
‫َٔزظٗ حُ ػًٕو ٔ ه‪ ٕٜٙ‬رَهَحٍ رخٗي‪ ،‬كیخص حػى حُ ٍٔف حٓض کّ طؼَیق يخىٖ‬
‫ىحٍى‪ٗ ٔ .‬خيم طُلْ‪ ،‬هٍٕ ٔ هٕحد‪ ،‬طٕنیي يؼم‪ ،‬ططٍٕ ٔ ىیگَىیٔٗ يٕٗٗى‪ .‬كخل‬
‫آٌکّ‪ٍٔ« ،‬ف» حه‪ ٚ‬حُ كیخص حٓض ٔ رَّٕع ػخنٗ‪ ،‬حطى ٔ حکًم آٌ ح‪١‬الم يٗگَىى ٔ‬
‫حَ‪َٜ‬حف ىحٍى رّيلخْیى ػًین يؼُٕٖ يخَُي ػوم‪ ،‬حٍحىِ‪ ،‬حَظوخد‪ ،‬هالهیض ‪ٓ ٔ ...‬خیَ‬
‫‪ٛ‬لخطٗ کّ هخ‪ ٙ‬حَٔخٌ حٓض‪ .‬حیٍ ‪ٛ‬لخص حُ َخكیّٖ ًحص حنْٕٗ ىٍ َٓخى حَٔخٌ‬
‫رّٔىیؼض گٌحٗظّ ٗيِ ٔ ًْیٍ حٓض يؼُٗ «َلوّٖ ٍٔف ٰانٓی» رًّْیٍ ٓزذ حَٔخٌ‬
‫ىحٍحٖ ىٔ َ٘ؤ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ َ٘ؤٖ ٍكًُٗ = ٍٔف‪ ،‬کّ يیم رّػهیخ ىحٍى‪( .‬ػخنى حکزَ)‬
‫ٕ ـ َ٘ؤٖ كیٕحَٗ = كیخص‪ ،‬کّ يیم رّٓلهٗ ىحٍى‪( .‬ػخنى ح‪ٛ‬ـَ)‬
‫حُ «حٍّٔ» حكال‪ ٌٕ١‬گَكظّ طخ «ػ٘ن» يٕنٕٖ ٔ «حَّخ ِ ّّلل» ىٍ هَآٌ ًّْگٗ‬
‫يو‪َ٘« ٕٜٙ‬ؤٖ ٍكًُٗ» حَٔخٌ حٓض کّ حُ كیخص رَطَ «ٍٔف» رَِٓ ىحٍى‪ ،‬ىیگَ‬
‫كیٕحَخص کّ حُ كیخص يظؼخٍف رَهٍٕىحٍحَي‪ ،‬ىؿيؿّٖ رخُگ٘ض َيحٍَي‪.‬‬

‫هَبًقذ «هّػ» ثب ّؽی‬

‫ىیگَ ىنیم رَ ٔؿّ ٍؿلخٌ «ٍٔف» رَ «كیخص» حیٍکّ ىٍ هَآٌ يـیي «ٍٔف»‬
‫رّيؼُٗ ٔكی‪ ،‬كَٗظّٖ كخيم ٔكی ٔ «َظیـّٖ ٔكٗ» َیِ آييِ حٓض کّ ىٍ «يزلغ‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» یخ‬ ‫ٔكٗ» رّآٌ پَىحهظّ ٗي‪ .‬يًکٍ حٓض ٔؿّ ي٘ظَک «ٍٔف» رخ « ّ‬
‫كَٗظّ ٖ كخيم آٌ ىٍ حیٍ رخٗي کّ ٔكی حٓخّ َُيگٗ حَٔخَٗ حٓض‪َُ ٔ .‬يگٗ يؼُٕٖ‬
‫رَ٘ ٍح رُیخى يٗکُي‪ .‬حیٍ يطهذ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬حَٔخٌ‪ ،‬رّٔیژِ حكَحى حکًم آٌ‪ ،‬پیخيزَحٌ‬
‫ٰانٓی ي‪ٜ‬خىین ٍُٔٗٗ ىحٍى‪ .‬رخ طٕؿّ رّحیٍکّ هَآٌ کَیى «َلن ٍٔف» هيحیٗ ٍح طُٓخ‬
‫ىٍ يٍٕى ك‪َ٠‬ص حَٔخٌ ریخٌ كَيٕىِ ٔ ٓـيِٖ يالیکّ ٍح يُٕ‪ ١‬رّكهٕل ٍٔف‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» رخٗي‪.‬‬‫ىحَٔظّ حٓض‪ ،‬رؼیي َیٔض کّ يَحى حُ آٌ كهٕل ٍٔف‪ًْ ،‬خٌ « ّ‬
‫ٕٕٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍ يطهذ حُ رَحْیٍ ػوهٗ‪ ٔ ،‬ىالیهٗ چٌٕ «طؼهیى حًٓخء» ٔ «ح‪ٛ‬طیلخء آىو»‬
‫ؿَهّٖ ٔكٗ» طٕحٌ ٍٔكٗ كٕمحنؼخىِ‬ ‫رّىٓض يٗآیي‪ :‬حٔنیخء ٔ حَزیخء رّٔٓیهّٖ « ّ‬
‫کٔذ يٗکُُي‪ ،‬ىحٍحٖ ه‪ٜ‬خیم ٔیژِ يَٕٗٗي ٔ هِٕٖ ىٍحکّٖ ػخنٗ رّىٓض يٗآٍَٔي‪.‬‬
‫ص ًُٔ ْحنؼَ َْ ِٕ ی ُْه ِوی‬
‫آیّٖ يزخٍکّٖ ًیم ىهیوخ ً يٕأیي ًْیٍ گلظّ حٓض‪ٍَ « :‬كِی ُغ حني ٍََ َؿخ ِ‬
‫م‪»ٔ۳ :4ٓ ،‬‬ ‫حنَٔ َف ِي ٍْ أ َ ْي َِ ِِ َ‬
‫ػهَ ٰٗ َي ٍْ یََ٘خ ُء ِي ٍْ ِػزَخ ِى ِِ ِنیُ ٌُْ ٍَِ یَ ْٕ َو حنظ َ َال ِ‬ ‫ُّ‬
‫= «حنوخء يٗکُي ٍٔف ٍح رّحيَ هٕىٕ‪ ،‬رَآٌ رُيِگخَٗ (هخ‪ )ٙ‬کّ هٕى روٕحْي‪».‬‬

‫رّپُيحٗض حكال‪ٍٔ ،ٌٕ١‬ف پیٖ حُ آٌکّ ىٍ ؿٔى كهٕل کُي ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ىٍٓض يخَُي‬
‫هخنذ ‪ُٛ‬خیغ‪ .‬ح ّيخ ٍٔف ًْیٍکّ ىٍ ريٌ حَٔخٌ كهٕل کَى ًّْٖ يؼخلْخٖ حػالء ٍح حُ‬
‫یخى يٗرَى‪ ،‬طُٓخ هخ‪َ١‬حطٗ کىٍَگ ٔ يزٓى حُ ي٘خْيحص ىٍ ػخنى يؼخنٗ ٍح ىٍ حػًخم‬
‫ٔؿٕى هٕى كلع يٗکُي کّ رخ ي٘خْيِٖ ‪ٍٕٛ‬صْخٖ گَٕخگٌٕ ؿٓخٌ ‪١‬زیؼٗ‪ ،‬آٌ‬
‫هخ‪َ١‬حص يزٓى ٔ كَحيٕٕ ٗيِ ؿَهّ يَُٗي ٔ َخهٕىآگخِ يخٍح رّگٌٗظّْخی ىٍٔيخٌ‬
‫رَيیگَىحَي‪ .‬آٌچّ ٍح ىٍ ػخنى يخىٖ يٗریُي َخه‪ ٚ‬حٓض‪ ،‬هزالً کخيم آٌٍح ىٍ ػخنى‬
‫ُيؼُم ىیيِ رٕى‪ٔ« :‬هظٗ ٓخیّٖ ٍح يٗریُٗ‪ ،‬كيّ يَُٗٗ حیٍ ٓخیّٖ یک چیِٖ‬
‫ْٔض‪ٓ ،‬خیّٖ كیٕحَٗ ٍح يٗریُٗ‪ ،‬پیٖ هٕى يٗگٕیٗ‪ :‬حَگخٍ ٓخیّٖ حٓذ حٓض‪ٔ ،‬نٗ‬
‫کخيالً يطًجٍ َیٔظٗ‪ َٓ ،‬رَيٗگَىحَٗ ٔ هٕى حٓذ ٍح يٗریُٗ؛ کّ حنزظّ رّيَحطذ‬
‫ُیزخطَ ٔ کخيمطَ حُ ٓخیّٖ طیَِ ٔ طخٍ هٕى حٓض ٔ ه‪ ٔ ٢‬هخنٗ آٗکخٍطَٖ ىحٍى‪».‬‬
‫حُ ًْیٍ ؿخ ٕٗم رخُگ٘ض رّػخنى كویوىت هزهٗ رّحٔ ىٓض يٗىْي‪ .‬حكال‪ ٌٕ١‬حیٍ‬
‫ٕٗم ٍح «ح ٍُّٔ» يَٗخيي کّ رّيؼُٗ «ػ٘ن» حٓض ػ٘ن رخُگ٘ض رّهٕی٘ظٍ‬
‫هٕیٖ‪ .‬هزالً گلظیى حكال‪ ٌٕ١‬رُیخٌگٌحٍ ٔ پيٍ كهٔلّٖ يظخكیِیک ٔ ػَكخٌ َظَٖ‬
‫حٓض‪َٔ ،‬مْخٖ رؼي حُ حٔ حُ َْكَهّ ٔ يهظٗ کّ رٕىَي‪ ،‬رخ ََْٕع ػالهّٖ كَُْگٗ‬
‫کّ ىحٗظُي‪َْ ،‬گِ َظٕحَٔظُي هٕى ٍح حُ کًُي ٓلَ حكال‪ٍْ َٕٗ١‬خیٗ روُ٘ي‪ .‬نٌح رئٌ‬
‫حیٍکّ هٕى روٕحُْي‪ ،‬ىٍ يـخيغ يلوویٍ رّكیغ "َٕحكال‪ "َٕٗ١‬يؼَكٗ يَٕٗٗي‪.‬‬
‫كظٗ يٕنٕٖ کّ هٕى ىٍیخٖ ریکَحَی حُ يؼَكض حٓض‪ًَٗ ،‬طٕحَي حُ رَچٔپ‬
‫"َٕحكال‪ "َٕٗ١‬يزَٖ گَىى چٌٕ ىٍ يٍٕى «ػ٘ن» ٔ «ُيِيّٖ رخُگ٘ض ٍٔف»‬
‫ىهیوخ ً پخ ؿخٖ پخٖ حكال‪ ٌٕ١‬يٗگٌحٍى‪.‬‬
‫ىٍ كویوض َیَٖٔ كیخص رّطًخيّ ‪١‬یّذ ٔ هیَهٕحِ يٗرخٗي؛ ىٍ ح‪ٛ‬م چیِٖ‬
‫طلض ػُٕحٌ «ٍٔف هزیؼّ» ٔؿٕى َيحٍى؛ َٕع ؿهزّٖ ه‪ٕٜٛ‬یخص يخىِ حٔ ٍح‬
‫ط‪٠‬ؼیق کَىِ ٔ هزیغ ؿهِٕ يٗىْي‪ .‬ىٍ ط‪ ٍٕٜ‬يؼخنٗ يٗطٕحٌ گلض‪َٔ :‬زض حؿِحء‬
‫ٖٕٔٔ‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫كیخص رخکم هٕى يخَُي َٔزض هطَحص آد رخ ىٍیخ حٓض‪ ،‬کّ چَهٖ آٌ حُ ىٍیخ رّْٕح‪،‬‬
‫ٓپْ رُّيیٍ‪ٍٔ ،‬ىْخ ٔ يـيىح ً رخُگ٘ض رّىٍیخ يٗرخٗي‪ .‬كیخص حُ يَکِ کم هٕى‬
‫طُِل يٗکُي‪ ،‬ىٍ يخىِ كهٕل کَىِ ٔ آٌٍح ىٍ ه‪ٓ ٢‬یَ يؼیٍ كَحُ ٔ كَٔى يٗىْي طخ‬
‫ک‬ ‫ْ ْحن ًُ ْ‬
‫ط ًَجَُِشُ ْ‬
‫حٍ ِؿ ِؼی اِنَٗ ٍَرِّ ِ‬ ‫حٓزخد طکخيم ٔ طؼخنٗ ٍح كَحْى آٍٔى‪« :‬یَخ أَیَظ ُ َٓخ حنَُ ْل ُ‬
‫‪ٟ‬یَشً كَخ ْى ُه ِهی كِی ِػزَخىِی َٔح ْى ُه ِهی َؿَُظِی‪ ٕ۰ :۴۲ ،‬ـ ٖٓ»‬‫ح‪ٟ‬یَشً َي َْ ِ‬
‫ٍَ ِ‬
‫ٓپْ رّيَکِ ح‪ٛ‬هٗ هٕى رخُگ٘ظّ ٔ يـيىح ً رّآٌ کم يهلن يٕٗٗى ٔ‬
‫رّيٕؿٕىیض هٕى حىحيّ يٗىْي‪ .‬ىٍ كخنٗکّ حُ هخرهیض ظٍٕٓ ىٍ ْٕیض ىیگَ َیِ‬
‫رَهٍٕىحٍ حٓض‪ .‬حیٍ حُ هَیُّٖ «كخىههٗ كٗ ػزخىٖ ٔحىههٗ ؿُّظٗ» ػخرض حٓض‪.‬‬

‫رْکیل هبكٍ‬
‫يزخكؼخص پیَحيٌٕ پیيحیٖ «يخىِ» (یخ ؿَْٕ ْیٕنی) آٓخٌطَیٍ روٖ‬
‫ْٔظُٗٗخٓٗ حٓض‪ .‬حئَُِ حٍحثّٖ پخٓن رّپَْٖٓخٖ چٌٕ‪ :‬يخىِ چّ ُيخَٗ ٔ طلض‬
‫چّ ػٕحيهٗ رّٔؿٕى آيي؟ حٗکخل ٔ هٕح‪ ٙ‬هزهٗ آٌ چگَّٕ رٕىِ حٓض ‪...‬؟ طخ كئىٖ‬
‫پخٓنْخٖ هُخػضروٖ هٕى ٍح یخكظّ حٓض‪ ،‬يؼٌح پَْٖٓخٖ رٗپخٓن َیِ ىٍ ه‪ٕٜٙ‬‬
‫ٕٓحرن يخىِ ٔؿٕى ىحٍى کّ پَىحهظٍ رّآٌ آٓخٌ َیٔض؛ رًّْیٍ ٓزذ «ؿخٌ كلَ»‬
‫ْٔظُٗٗخّ يؼَٔف آيَیکخیٗ ىٍ کظخد حًٍُُٗي «حُ کٓک٘خٌ طخ حَٔخٌ» يٗگٕیي‪:‬‬
‫«ئؤنّٖ پیيحیٖ يخىِ ح‪ٕٛ‬الً ریٌَٔ حُ طل ّکَحص ٔ طلویوخص ػًَروٖ حٓض؛‬
‫رخیٔظٗ يخىِ ٍح يلَٔ‪ ٔ ٝ‬يٕؿٕى ىحَٔظّ ٔ حُ آٌؿخ ٍَٔي يطخنؼّٖ آكَیُٖ کخثُخص‬
‫ٍح آؿخُ کَى‪».‬‬
‫طلویوخص ٔ يطخنؼخص ػهًت رَ٘ طخ حئَُ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِ حٓض کّ ٍُٔگخٍٖ‬
‫ىٍ ك‪٠‬خء ؿِ يخىِٖ ٍهین ٔ رٗ‪ٍٕٛ‬ص يٕؿٕى َزٕى‪ .‬حُ كئى ٕٓ يیهیخٍى ٓخل‬
‫رّحیٍ ٕٓ‪ ،‬حیٍ ٓیخل رٗٗکم ٔ ٍهین‪ًْٕ ،‬حٍِ ىٍ كَکض رٕىِ ٔ رَّلٕٖ کّ ُُْٕ‬
‫رَحٖ رَ٘ رّهٕرٗ ٍٍٔٗ َیٔض‪ٓ ٗ١ ،‬خنیخٌ ىٍحُ‪ ،‬ػُ‪ْ" َٜ‬یئٍژٌ" رّٔؿٕى‬
‫آيي؛ رّىَزخل آٌ‪ًٍ ،‬حص يخىِٖ رٗٗکم ٔ ٍهین‪ ،‬ىٍ ك‪٠‬خء رّكَکض ىٍآييَي‪ٓ ،‬پْ‬
‫رّػهض َیَٖٔ هخ‪ ،ٙ‬حیٍ ًٍحص رّٕٖٓ ْى ؿٌد ٗيَي ٔ طيٍیـخ ً حرَ يظَحکًٗ‬
‫رّٔؿٕى آيي کّ طلض طؤػیَ كؼم ٔ حَلؼخالص ىٍَٔٗ‪ ،‬كـًٖ کى ٔ ُیخى يٗٗي‪.‬‬
‫رخالهَِ ىٍ ؿَیخٌ یکٗ حُ ًْیٍ كؼم ٔ حَلؼخالص ىٍَٔٗ‪ ،‬حرَ يظَحکى حُ ْى‬
‫پخٗیيِ ٔ َْپخٍِٖ حُ آٌ‪ ،‬یکٗ حُ کٓک٘خٌْخ ٍح رّٔؿٕى آٍٔى کّ رخ َٓػظی ُیخى حُ‬
‫ْى ىٍٔ ُٗيَي‪ .‬حیٍ ٍٖٔىحى يٓى کّ «ریگرُگ» یخ «حَلـخٍرٍِگ» َخيیيِ ٗيِ ىٍ‬
‫‪ٕٔٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫كئى ٓیِىِ يیهیخٍى ٔ ْ٘ظ‪ٜ‬ي يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ٔحهغ ٗيِ ٔ کیٓخٌُٗخٓخٌ ٗکم‬
‫کَُٕٗ ؿٓخٌ ٍح يل‪ٕٜ‬ل آٌ يٗىحَُي‪.‬‬
‫طٕ‪ٟ‬یق ىیگَی حُ «ریگرُگ» چُیٍ حٓض کّ ْٔظی ىٍ ُيخٌ ‪ ٔ4‬يیهیخٍى ٓخل‬
‫پیٖ حُ حیٍ ىٍ یک طوًک کیٓخَی يُل‪ َٜ‬رٕىِ حٓض؛ كئى ‪ ٖٔ / ۴‬يیهیخٍى ٓخل‬
‫پیٖ ىٍ َظیـّی یک حَلـخٍ رٍِگ رّٔؿٕى آييِ حٓض‪ .‬گلظّ ٗيِ <طخ یک ػخَیّ هزم حُ‬
‫حَلـخٍ رٍِگ> طًخو کخثُخص ىٍ یک ْٔظّی حطى یخ کٕچکطَ حُ آٌ ؿخی ىحٗظّ کّ‬
‫ح‪ٛ‬طالكخ ً رّآٌ «حطى َؤظیٍ» ػُٕحٌ ىحىِحَي؛ حیٍ ْٔظّی َؤظیٍ رّحػَ گَحَٖ ٗيیي‬
‫َخٗی حُ كَ٘ىِگی‪ ،‬ىٍ یک نلظّ يُزٔ‪ٗ ٢‬يِ ٔ حیٍ ك‪٠‬خ ٔ ُيخٌ آؿخُ يیٕٗى‪.‬‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬کهی حئَُِ چُیٍ پٌیَكظّ ٗيِ کّ ك‪٠‬خ‪ُ ،‬يخٌ‪ ،‬يخىِ‪ ،‬حََژی ٔ هٕحَیٍ‬
‫‪١‬زیؼض ؿًهّگی رخ ًْخٌ ریگرُگ پخ رّػَ‪ّٛ‬ی ٔؿٕى گٌحٗظّحَي‪ .‬هزم حُ حیٍ‬
‫حَلـخٍ‪ ،‬حََژة ط٘کیمىُْيِی ًّْی حؿٔخو ٔ حؿَحو کیٓخَت کّ حئَُِ يیریُیى‪ ،‬ىٍ‬
‫ىحهم یک ك‪٠‬خی کٕچک ؿیَ هخرم ط‪( ٍٕٜ‬رٔیخٍ ٍیِطَ حُ یک ىحَّ ٍٗ) كَ٘ىِ‬
‫ٗيِ رٕىِ حٓض؛ ٓپْ حیٍ ىیگ ىحؽ‪ ،‬يظَحکى ٔ ؿیَهخرم ط‪ ٍٕٜ‬رَّْ ىنیهی رخ‬
‫َٓػض ُیخى يُزٔ‪ ٔ ٢‬طزيیم رّیک رخنٌٕ رٍِگ ٗي‪.‬‬
‫كئى ّٓ ىهیوّ رؼي حُ حَلـخٍ‪ ،‬ؿٓخٌ طخ یک يیهیخٍى ىٍؿّی ٓخَظیگَحى ُیَ‬
‫‪ٛ‬لَ َٓى ٗي‪ ،‬حیٍ حيَ رخػغ گَیي طخ پَٔطٌْٕخ ٔ َٕطٌَْٔخ حُ ‪َ١‬ین ًْـٕٗی‬
‫رّْى رَُٓي ٔ ْٔظّْخی ٍح ط٘کیم ىُْي کّ ْٔظّْخی حطى ْٔظُي‪ .‬ىٍ حیٍ يَكهّ‬
‫ؿٓخٌ َٓى ٔ طخٍیک رٕى‪ ،‬حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض كئى ٓٓٓ‪ٓ ٖ۴ٓ/‬خل رّ‪ٕ١‬ل حَـخيیي‪ ،‬طخ‬
‫حٔنیٍ ٓظخٍِْخ ٗکم رگیََي ٔ طخٍیکی ٍح ٍٍٔٗ کُُي‪.‬‬

‫ٗخْي ٔ ىنیم ٔهٕع ریگرُگ‪ ،‬هخٌَٕ ي٘خْيِ ٗيِی ْخرم حٓض‪« .‬حىٔیٍ ْخرم»‬
‫(‪ )Edwin Hubble‬ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲ٕ۲‬حُ ‪َ١‬ین رٍَٓی ي٘خْيحص کیٓخَی ٔ يوخیّٔی‬
‫كٕح‪ٛ‬م حؿَحو کیٓخَی رخ یکيیگَ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ کٓک٘خٌْخی ىٍٔطَ رخ َٓػض‬
‫ریٖطَی ىٍ كخل ىٍٔٗيٌ ْٔظُي‪ًْ ،‬خٌ‪ٍٕ١‬ی کّ يؼخىالص حیُ٘ظیٍ پیٖریُی کَىِ‬
‫رٕى‪ .‬ىحًَُ٘يحٌ رّحیٍ كکَ حكظخىَي کّ حگَ ؿٓخٌ ىٍ كخل حَزٔخ‪ ١‬رخٗي‪ ،‬پْ حكظًخالً‬
‫آؿخُی ىحٍى‪ .‬ىٍ چُیٍ كَ‪ٟ‬ی حیٍ کٓک٘خٌْخ ىٍ گٌٗظّْخی ىٍٔ‪ ،‬رُّيیٍ هیهی‬
‫َِىیکطَ رٕىَي‪ .‬حگَ كَکض کٓک٘خٌْخ ىٍ ُيخٌ گٌٗظّ ٍح ىٍ ًٍْ هٕى ئیَیخری‬
‫کُیى‪ َّ ،‬طُٓخ رُّيخَی يیٍٓیى کّ ؿٓخٌ آؿخُی ىحٗظّ‪ ،‬رهکّ رّحیٍ يلٕٓو يیٍٓیى‬
‫کّ کهیّی کٓک٘خٌْخ رخیي حُ یک كـى کٕچکی َٗٔع رّكَکض کَىِ رخُٗي‪.‬‬
‫‪ٕٔٔ۳‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫«ریگرُگ» يخَُي یک حَلـخٍ يخىی َیٔض کّ يٕحى رًّٓض هخٍؽ پَطخد َٕٗي‬
‫ٔ یک ؿٓخٌ هخنی حُ پیٖ يٕؿٕى ٍح پَ کُُي‪ ،‬رهکّ ىٍ حیٍ يٍٕى‪ ،‬هٕى ك‪٠‬خ َیِ رخ‬
‫گٌٍ ُيخٌ يُزٔ‪ ٢‬يیٕٗى ٔ كخ‪ٛ‬هّی كیِیکی ریٍ ىٔ َوطّ ًْٕحٍِ حكِحیٖ يییخري‪.‬‬
‫رّریخٌ ىیگَ ریگرُگ حَلـخٍی ىٍ ك‪٠‬خ َیٔض‪ ،‬رهکّ حَزٔخ‪ ١‬هٕى ك‪٠‬خ حٓض‪.‬‬
‫َظَ «ْخرم» کّ یکی حُ يٓىطَیٍ َظَحص ىٍ ػهى کیٓخٌُٗخٓی يلٕٔد‬
‫يیٕٗى‪َ٘ ،‬خٌ يیىْي کّ ؿٓخٌ رخ چّ َٓػظی ىٍ كخل حَزٔخ‪ ١‬حٓض‪ .‬رّػُٕحٌ يؼخل‪:‬‬
‫َٕحٍ ٔیيثٕیی ‪ٟ‬ز‪ٗ ٢‬يِ حُ یک حَلـخٍ ٍح ىٍ َظَ رگیَیي‪ .‬ىٍ ٔیيثٕی ‪ٟ‬ز‪٢‬‬
‫ٗيِ‪ًٍ ،‬حص َخٗی حُ حَلـخٍ ٍح ىٍ كخل ىٍٔٗيٌ حُ يَکِ حَلـخٍ يی ریُیى‪ .‬رّحیٍ‬
‫طَطیذ يیطٕحَیى َٓػض ىٍٔٗيٌ ًٍحص ٍح حُ يَکِ حَلـخٍ يلخٓزّ کُیى‪.‬‬
‫ًْچُیٍ يیطٕحَیى ٔیيثٕ ٍح رّػوذ رخُ گَىحَیى طخ نلظّی کّ طًخو ًٍحص ىٍ یک‬
‫َوطّ يظًَکِ َٕٗي‪ .‬حُ آٌؿخ کّ َٓػض حَزٔخ‪ٍ ١‬ح حُ هزم يیىحَیى‪ ،‬يیطٕحَیى رّػوذ‬
‫رخُگ٘ظّ ٔ ُيخَی ٍح کّ ىٍ آٌ حَلـخٍ ٍم ىحىِ حٓض‪ ،‬يلخٓزّ کُیى‪.‬‬
‫حیٍ يؼخل رَحی ىٍک يٕ‪ٕٟ‬ع حٓض ٔ ریگرُگ هخرم يوخیّٔ رخ ْیچ حَلـخٍی‬
‫َیٔض‪ ،‬چٌٕ ؿٓخٌ پْ حُ ریگرُگ‪ ،‬طٍٕو یخكض ٔ يُزٔ‪ٗ ٢‬ي ٔ يوهٕ‪ ١‬گخُ‬
‫ؿزخٍآنٕى‪ ،‬کّ رخ ؿهظض طوَیزٗ یک يیهٗگَو ؿزخٍ ىٍ یک يیهیٌٕ کیهٕيظَ يکؼذ حُ‬
‫ك‪٠‬خء پَحکُيِ ٗي‪ ،‬کّ ُُْٕ ْى ىٍ ك‪٠‬خٖ ریٍ کٕحکذ ٔؿٕى ىحٍى‪.‬‬

‫حَزٔخ‪ ١‬ؿٓخٌ ٍٔم ٍح رَّلغ يخىِ رَگَىحَیي‪ُ ،‬يخَٗ ٍٓیي کّ چگخنٗ ؿَو‬
‫يظ٘ؼ٘غ رّيويحٍٖ کىطَ حُ چگخنٗ يخىِٖ يؼًٕنٗ پخثیٍ آيي‪ .‬حُ آٌ ُيخٌ‪َ ،‬وٖ‬
‫ٍْزَٖ ىٍ كَحیُي طلٕل رّىٓض يخىِ حكظخى‪ .‬حیٍ كَ‪ ٝ‬يؼوٕل حٓض کّ كخنض رٗحَيحُِ‬
‫يظُٕع کَُٕت يخىِٖ ؿٓخَٗ َظیـّٖ ًْیٍ طـییَ ٍْزَٖ رخٗي‪ .‬حیٍ كٕحىع پْ حُ‬
‫آٌکّ يخىِ ىَزخنّٖ کخٍ ٍح ىٍ ىٓض گَكض‪ٍ ،‬م ىحى‪ .‬حیٍ پَّٔٓ طخ کٌُٕ َیِ ىٍ‬
‫حػًخم ك‪٠‬خء ؿَیخٌ ىحٍى‪ .‬رخ حیٍکّ طوًیٍ ُىِ يٕٗٗى ىَیخٖ پُٓخٍٔ يخ ٗخيم‬
‫يیهیخٍىْخ يیهیخٍى کٓک٘خٌ رخٗي‪ٍَٔ ،‬ي ط٘کیم کٓک٘خٌْخٖ ؿيیي ْىچُخٌ حىحيّ ىحٍى‪.‬‬
‫کٓک٘خٌ ٍحِٗیَة يخ یکٗ حُ کٓک٘خٌْخٖ حٓض کّ رّػویيِٖ حهظَُٗخٓخٌ‪،‬‬
‫طوَیزخ ً ىحٍحٖ ٓٓ‪ 4‬يیهیخٍى ٓظخٍِ ىٍ كي ٔ حَيحُِٖ ًْیٍ هٍٕٗیي هٕىيخٌ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ كئى ‪ ۳‬يیهیخٍى ٓخل هزم ىٍ کٓک٘خٌ ٍحِٗیَٖ يخ‪ ،‬طٕىِٖ حُ يٕحى گخُٖ رخ‬
‫كـى رٔیخٍ ػظیى ٔ رٗٗکم هٕى کى کى رّٗکمپٌیَٖ ٔ حَٔـخو گَحیٖ يٗیخري ٔ‬
‫رّ‪ٍٕٛ‬ص یک گٕٖ كٕمحنؼخىِ ػظیى ىٍ يٗآیي‪ .‬حیٍ هَ‪ ٙ‬رّكيٖ رٍِگ رٕى کّ‬
‫‪ٕٔٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ئیَ كؼهت ىٍٔطَیٍ ٓیخٍِ ٍح َیِ ىٍ رَ يٗگَكض‪ٓ ،‬پْ َٗٔع رّچَهٖ ٔ‬

‫حَوزخ‪ ٝ‬ىٍ كٕل يلٍٕ هٕى يٗکُي ٔ رؼيْخ هٍٕٗیي يخ يٕٗٗى‪.‬‬
‫حُ طلخنّْخ ٔ رخهٗيخَيِْخٖ حیٍ طٕىِٖ حَزِٕ گخُ‪ ،‬رّطيٍیؾ ُيیٍ ٔ ٓخیَ ٓیخٍحص‬
‫ٔحرٔظّ رّيُظٕيّٖ ًٗٔٗ پیيح يٕٗٗى‪.‬‬
‫حگَ َیَٖٔ ػخَٕٖ (كُِٕٖ ؿخًرّ) رَحیٍ ٓیخٍحص يٕأػَ َزٕىَي‪ ،‬کهیّٖ آٌْخ‬
‫رّهٍٕٗیي يٗپیٕٓظُي‪ٔ ،‬نٗ َْٓیخٍِ طلض طؤػیَ َیَٖٔ كَکظٗ هٕى ىٍ ئیَ‬
‫هالف ؿٓض َیَٖٔ ؿخًرّٖ هٍٕٗیي ک٘یيِ ٗي ٔ رًّْخٌ ئیَ حَٔـخو یخكض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ طلض طؤػیَ رَحیُي ىٔ َیَٖٔ ؿخًرّٖ ‪ٟ‬ؼیق ٔ هٕٖ‪ ،‬هخٌَٕ گَیِ حُ‬
‫يَکِ ٔ كَکض رّٕٖٓ يَکِ رّٔؿٕى آيي کّ رّيٕؿذ آٌ ٓیخٍِْخ ئیَ يؼیُٗ ٍح‬
‫رّىٍٔ هٍٕٗیي ‪ ٗ١‬يٗکُُي‪ .‬ىٍ حیٍ يَكهّ يُظٕيّٖ يخ َٓى ٔ طخٍیک حٓض ٔ‬
‫يُٓخٖ ‪ ٔ۶ٓ۳‬ىٍؿّٖ ٓخَظیگَحى هَحٍ ىحٍى‪)۴(.‬‬
‫ىٍ چُیٍ َٓيخٖ كخكٖ‪ ،‬گخُْخ يخیغ ٔ ٓپْ ؿخيي ٗيِ ٔ ريیٍطَطیذ رهٍْٕخ ىٍ‬
‫‪١‬زیؼض ٗکم يٗگیَى‪ .‬حُ حیٍ ‪َ١‬ین رّكَکخص يیکخَیکت ‪١‬زیؼض‪ ،‬كَکخص كیِیکٗ ٔ‬
‫پْ حُ چُيٖ‪ ،‬كَکخص کیًیخیٗ َیِ ح‪ٟ‬خكّ يٕٗٗى‪.‬‬
‫رهٍٕ کّ يَكهّٖ طخُِٖ حُ طلٕالص ‪١‬زیؼض ٔ يخىِ حٓض‪َ ،‬ظیـّٖ هَحٍ گَكظٍ‬
‫ًٍحص يُظى يخىِ ىٍ کُخٍ ْى يٗرخٗي‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬رخ حَوزخ‪ٗ ٝ‬يیي الیّْخٖ ریََٔت‬
‫هٍٕٗیي‪ ،‬ىٍؿّٖ كَحٍص ىٍَٔٗ آٌ رّٗيص رخال يٍٗٔى ٔ طخرٖ آؿخُ يٗگَىى‪.‬‬
‫گَيخ رّكيٖ رخال يٍٗٔى کّ طًخيت گخُْخٖ ح‪ٟ‬خكت ح‪َ١‬حف يُظٕيّ ٍح كَحٍٖ‬
‫يٗىْي‪ٓ .‬پْ ىحؿٗ کًٗ كَٔکٖ يٗکُي‪ .‬ىًٍْیٍ حٔهخص‪ُ ،‬يیٍ رّػهض گَيخٖ ٗيیي‬
‫هٍٕٗیي ٔ كَحٍص ٓٓٓ‪ 4‬ىٍؿّ يَکِٕ ىحؽ ٔ يٌحد حٓض‪.‬‬

‫طيٍیـخ ً رخ ُیَ هَحٍ گَكظٍ ػُخ‪ُٓ َٛ‬گیٍ‪١ ،‬زوخص ٔ پٕٓظّْخٖ هخٍؿٗ آٌ‬
‫ٗکم يٗگیَى‪ ،‬رخالهَِ هَ٘ رخالٖ آٌ رّ‪ٍٕٛ‬ص ؿخيي ىٍ يٗآیي‪ .‬طخ حیٍکّ ُيیٍ‬
‫کَُٕٗ ظخَْ يٕٗٗى‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬رخٍٕ رخٍحٌْخٖ ُٓگیٍ کّ كخ‪ٛ‬م حرَ يظَحکى‬
‫ح‪َ١‬حف آٌ حٓض‪ ،‬گٕىْٖخٖ ُيیٍ ٍح پَ کَىِ ٔ حهیخَّٕ رٍِگ رّٔؿٕى يٗآٍٔى کّ‬
‫حئَُِ ُيیٍُٗخٓخٌ رّآٌ َخو «پخَظخالٓخ» ىحىِحَي‪ .‬ىٍ حیٍ يٕهغ ٓطق ه٘کٗ ُيیٍ‬
‫(هخٍِْخٖ يٕؿٕى) رٓى پیٕٓظّ حٓض ٔهخٍِٖ ػظیًٗ ٍح کّ «پخَکّ آ» َخو گَكظّ حٓض‬
‫ط٘کیم يٗىْي‪ .‬حُ چُي ‪ٛ‬ي يیهیٌٕ ٓخل هزم‪ ،‬هخٍِٖ «پخَکّ آ» َٗٔع رّطـِیّ ٗيٌ‬
‫کَى ٔ هخٍِْخٖ کَُٕٗ کى کى حُْى ؿيح ٗيَي ٔىٍ يٕهؼیضْخٖ حئَُٖ هَحٍ گَكظُي‪.‬‬
‫‪ٕٔٔ۰‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫حئَُِ ىحًَُ٘يحٌ يطًجٍ ْٔظُي کّ هخٍِٖ ػظیى «پخَکّ آ» ٔ حهیخَّٕ رٍِگ‬

‫«پخَظخالٓخ» طخكئى ىٔ ‪ٛ‬ي يیهیٌٕ ٓخل هزم ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض‪« .‬پخَکّ آ» حرظيح رّىٔ‬
‫هخٍِٖ رٍِگ رّحٓخيٗ «نٍٕحُیخ» ٔ «گُئحَخ» طـِیّ ٗي کّ حٔنٗ ٗخيم آيَیکخٖ‬
‫ًٗخنٗ‪ ،‬گَٔثُهُي ٔ ریٖطَ هًٔضْخٖ حٍٔپخ ٔ آٓیخٖ حئَُٖ رٕى‪ .‬ىٔيٗ ٗخيم‬
‫آيَیکخٖ ؿُٕرٗ‪ ،‬آكَیوخ‪ ،‬هطذ ؿُٕد‪ُْ ،‬ئٓظخٌ ٔ حٓظَحنیخ يٗٗيِ حٓض‪َ .‬وّْ٘خٖ‬
‫کَُٕٗ هخٍِْخ رّگَّٕٖ حٓض کّ َْگخِ پخُلْخٖ آٌ ىٍ کُخٍ ْى هَحٍ گیَى ‪ٛ‬لض‬
‫َظَیّٖ حٗظوخم هخٍِْخ ٍح طؤییي يٗکُي‪ٕٗ .‬حْي ُیٔظٗ ٔ ُيیٍُٗخهظٗ ُیخىٖ يزُٗ‬
‫رَ ‪ٛ‬لض َظَیّٖ حٗظوخم هخٍِْخ ٔؿٕى ىحٍى‪ٔ .‬ؿٕى كٔیمْخٖ ي٘خرّ حُ آٌ ؿًهّ‬
‫حٓض‪َ .‬ؤظیٍ کٔٗ کّ َظَیّٖ حٗظوخم هخٍِْخ ٍح ریخٌ ىحٗض ىحًَُ٘ي آنًخَٗ رَّخو‬
‫«آنلَى ٔگَُ» رٕى‪ٔ .‬گَُ ٔ ‪َ١‬فىحٍحٌ حٔ ریٖ حُ ًّْ رّٗزخْض کُخٍِٖ هخٍِْخ ٔ‬
‫ٗزخْض َٕػٗ ؿخَيحٍحٌ ٓخکٍ ىٍ هخٍِْخٖ يوظهق ىٍ گٌٗظّ ‪ ...‬طٕؿّ ىحٗظُي‪.‬‬
‫كَحیُيْخٖ کّ ئجٕل ؿيحٓخُٖ هخٍِْخ ْٔظُي ىٍ چُخٌ يویخّ ٔٓیغ ػًم‬
‫يٗکُُي کّ رؼیي حٓض ط‪ ٍٕٜ‬کُیى آٌْخ كو‪ ٢‬ىٍ كخ‪ٛ‬هّٖ ىٔ ‪ٛ‬ي يیهیٌٕ ٓخل حهیَ‬
‫(کّ ىٍ ُيیٍُٗخٓٗ ييص کٕطخْٗ حٓض) ٔ رّ‪َ ٍٕ١‬خگٓخَٗ آؿخُ ٗيِ رخُٗي‪ٗ .‬خیي هزم‬
‫حُ آٌ ْى يٕ‪ٕٟ‬ع ٔ ػٕحيم حٗظوخم هخٍِْخ رَّلٕٖ َخ ُٗخهظّ ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض‪.‬‬

‫ظِْه ؽیبد‬
‫يُخرغ يطخنؼخطٗ يٗگٕیُي‪ :‬ىٍ كئى چٓخٍ ٔ َیى يیهیخٍى ٓخل پیٖ حُ حیٍ‪،‬‬
‫ُْگخيٗ کّ کَِٖ ُيیٍ ط٘کیم ٗي‪ ،‬كیخص ىٍ آٌ ظخَْ َ٘يِ رٕى‪ .‬رُخرَحیٍ ػًهیخص‬
‫پیچیيِ ٖ كٕطُٕٓظِ رَ ٍٖٔ ٓطق آٌ ٔؿٕى َيحٗظّ‪ ،‬ىٍ َظیـّ ىٍ ْٕحٖ ح‪َ١‬حف آٌ‪،‬‬
‫حکٔیژٌ ْى يٕؿٕى َزٕى‪ .‬ىٍ حیٍ يٕهغ حرَ حَزْٕٗ کّ كخ‪ٛ‬م طَکیذ ْیئٍژٌ ٔ‬
‫حکٔیژٌ رٕى‪ْٕ ،‬حٖ ح‪َ١‬حف ُيیٍ ٍح حكخ‪ ّ١‬کَىِ رٕى‪ ،‬چُخٌکّ ىٍ كٕم حٗخٍِ ٗي‪ :‬رخ‬
‫هُک ٗيٌ طيٍیـٗ ُيیٍ‪ ،‬رخٍحٌْخٖ ُٓگیٍ ‪ ٗ١‬يیهیٌْٕخ ٓخل رخٍیيٌ کَىِ ٔ‬
‫گٕىٖ ُيیٍ ٍح پَ ًَٕى‪ .‬ىٍیخ رّٔؿٕى آيي‪ .‬ىٍیخ حَٕحع يٕحى يؼيَٗ ٍح ىٍ هٕى كَحْى‬
‫کَى ٔ رٓظَیٍ يلم رَحٖ طلٕالص ؿيیي ٔ ظٍٕٓ ٔ رَُٔ كیخص ٗي‪.‬‬
‫ػهض يٓى ىیگَ‪ ،‬طخرٖ ٍَٕ هٍٕٗیي رٕى کّ يٕؿزخص طَکیزخص آنٗ ٍح رّٔؿٕى‬
‫آٍٔى‪ .‬ىٍ ًْیٍ كخل‪ ،‬حطًٔلَ حٔنیّٖ گخُ کَرٍ حُ طـییَحص حطًت گخُ حکٔیژٌ كخ‪ٛ‬م‬
‫ٗي‪ .‬کَرٍ يِرٍٕ رخ آدْخٖ يٕؿٕى طَکیذ گَىیيِ ٔ «ْیيٍحص»ْخٖ کَرٍ ٍح کّ‬
‫حٓخّ ؿٔى َُيِ حٓض‪ ،‬رّٔؿٕى آٍٔى‪ .‬كَحٔحَٗ کَرٍْخٖ آدىحٍ رخػغ ٗي کّ يٕحى‬
‫‪ٕٔٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يِرٍٕ ىٍ آدْخٖ کى ػًن ٓخكهٗ كم ٗيِ ٔ ىٍ ؿخْخٖ يُخٓذ ٓخكم‪ ،‬يخَيحدْخ ٔ‬

‫يَىحدْخ رّٔؿٕى آیي‪ًُٟ .‬خ ً رخ پیيحیٖ گخُ "حُص" ٔ حَـخو یک ٓهٔهّ كؼم ٔ‬
‫حَلؼخلْخٖ يل‪ٜ‬م کّ رخ کَرٍْخٖ يخَيحدْخ ‪ٍٕٛ‬ص گَكض‪ ،‬حٔنیٍ يٕنکٕلْخٖ‬
‫حؿٔخو حُصىحٍ یؼُٗ يٕحىٖ يٕٕٓو رّ«آنزٕيیٍثیي» پيیي آيي‪ .‬رخالهَِ رخ رٍِگ ٗيٌ‬
‫ٔ ىٍآيیوظٍ يٕنکٕلْخٖ حُصىحٍ «کٕآَٓٔحصْخ» كخ‪ٛ‬م گَىیيَي کّ ىٍ طًخو‬
‫آدْخٖ کىػًن ٓخكهٗ پَحکُيِ ٗيَي‪.‬‬
‫رخ طٕٓؼّ ٔ طـِیّ ٔ طَکیذْخٖ يل‪ٜ‬م ٔ يظٕحنٗ کّ ‪ٍٕٛ‬ص گَكض‬
‫«کٕآَٓٔحصْخ» آيخىِٖ طزيیم رّيٕؿٕىحص َُيِ گَىیيِ ٔ رَ حػَ کیلیظٗ کّ رّىٍٓظٗ‬
‫ٔ رّ‪ ٍٕ١‬هطغ‪ ،‬رَحٖ ُیٔضُٗخٓخٌ ٍٍٔٗ َیٔض‪ ،‬حرظيح ٔیَّْٔخ پخ رّػَ‪ّٖٛ‬‬
‫ْٔظٗ َٓخى‪ٔ ،‬یَّْٔخ َؤظیٍ ٔحٓطّ يیخٌ ػخنى َُيِ ٔ ؿیَ َُيِحَي‪ٓ ،‬پْ‬
‫يٕؿٕىحص طکٓهٕنٗ رّٔؿٕى آييَي‪ ،‬حیٍ كَحیُي يَحكم رٔیخٍ پیچیيِ ٍح ‪ ٗ١‬کَى‪.‬‬
‫پَٔكٍٕٔ حُپخٍیٍ (‪ٔ۴۲4‬ـ ٓ‪ )ٔ۲۴‬ىٍ حػَ يٍٕ٘ٓ هٕى (كیخص‪١ ،‬زیؼض ٔ يُ٘ؤ‬
‫طکخيم آٌ) َٗف يزٕٔ‪١‬ی حٍحثّ کَىِ حٓض‪)۲(.‬‬
‫ظٍٕٓ َؤظیٍ يٕؿٕىحص طکٓهٕنٗ يوخٌٍ رخ ُيخَٗ رٕى کّ كئى ‪ ٕ/۳‬يیهیخٍى‬
‫ٓخل حُ ط٘کیم يُظٕيّٖ ًٗٔٗ ٔ ‪ ٔ/۳‬يیهیخٍى ٓخل حُ ػًَ ُيیٍ يٗگٌٗض‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ يُ٘ؤ پیيحیٖ َُيگٗ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ رّكئى ّٓ يیهیخٍى ٓخل پیٖ‬
‫رَيٗگَىى کّ رّ‪ٍٕٛ‬ص یخهظّْخٖ ٗزیّ رخکظَٖ پيیي آيي‪ .‬حیٍ یخهظّْخ حُ حطىْخٖ‬
‫يؼًٕنٗ کَرٍ‪ْ ،‬یئٍژٌ‪ ،‬حکٔیژٌ‪َ ،‬یظَٔژٌ (حُص) گٕگَى ٓخهظّ ٗيِ رٕىَي‪.‬‬
‫حطىْخٖ يِرٍٕ‪ ،‬حرظيح طَکیذْخٖ ٓخىِٖ رّٔؿٕى آٍٔىَي‪ ،‬ح ّيخ حََژٖ هٍٕٗیيٖ‬
‫ٓزذ ٗي طخ طَکیزخص پیچیيِطَٖ حُ حطىْخ رّٔؿٕى آیي‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬یخهظّْخٖ کٕچک‬
‫پيیي آييَي ٔ حیٍ ‪ ٗ١‬يیهیٌْٕخ ػخيم ٔ حَـخو كؼم ٔ حَلؼخالص ػيیيِ رٕى‪.‬‬
‫ىٍ يیخٌ ٗکمْخٖ ُٗخهظّ ٗيِٖ كیخص‪ ،‬رخکظَة طکیخهظّ ٓخىِطَیٍ ٗکم ٔ‬
‫َٕع كیخص حٓض‪ .‬رخکظَیْخ ْىحکٌُٕ َوٖ رٍِگی ىٍ َُيگی يخ ىحٍَي رو٘ٗ حُ حَٕحع‬
‫رخکظَْٖخ ىٍ ْ‪٠‬ى ؿٌح رّيخ کًک يٗکُُي‪ ،‬رَهٗ ىیگَ ٓزذ ریًخٍٖ يَٕٗٗي‪ٔ ،‬‬
‫رؼ‪ ٗ٠‬ىیگَ حُ رخکظَْٖخ ىٍ حٓلُؾْخٖ يَ‪ٕ١‬د َُيگٗ يٗکُُي‪ ،‬یخ ٍٖٔ ٓیُٗ‬
‫آٗپِهخَّ رُّٗخ يٗپَىحَُي‪ ...‬رّپُيحٗض ُیٔضُٗخٓخٌ‪ ،‬كَيٕل ُٓگرُخٖ كیخص‪،‬‬
‫ُْگخيٗ َٓخىِ يٕٗٗى کّ حیٍ ػُخ‪ َٛ‬کیًیخیٗ ىٍ آد رّچَهٖ ىٍ يٗآیُي‪ٔ ،‬‬
‫يؼَ‪ ٝ‬حََژة هٍٕٗیي‪ ،‬یخ پَطٕ يخٍٔحء رُلٖ هَحٍ گَكظّ ٔ رّ«گهیٔیٍ» طزيیم‬
‫يَٕٗٗي‪ ،‬کّ رو٘ٗ حُ ُٓگرُخٖ كیخص حٓض‪.‬‬
‫‪ٕٔٔ۲‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫آُيخیْٖخ َ٘خٌ ىحىِ حٓض کّ حگَ «حٓیيْخٖ آيیُّ» گَو َٕٗي رخْى طَکیذ ٗيِ‬
‫ٔ يٕنکٕلْخٖ ٗزیّ پَٔطجیٍ ط٘کیم يٗىُْي‪ .‬حُ طَحکى حیٍ يٕنکٕلْخ‪ ،‬گْٕٖخٖ‬
‫کٕچک کّ ٗزیّ ٓهٕل ْٔظُي ٔ يخَُي آٌ ػًم يٗکُُي پيیي يٗآیُي‪ .‬حيکخٌ ىحٍى حرظيح‬
‫ىٍ ٓطق ُيیٍ چُیٍ ٓهٕلْخٖ پَٔطجیُٗ ٗکم گَكظّ رخٗي‪ .‬چُخٌکّ حئَُِ‬
‫آُيخی٘گخْخٖ ييٌٍ‪ ،‬کخٍٖ ؿِ طهلین حؿِحء ٓهٕلْخ ًَٗکُُي‪ .‬رّه‪ ٕٜٙ‬يُٓيٓٗ‬
‫ژَظیک کّ ىٍ ىَیخٖ حئَُ رّيٕكویضْخٖ رٍِگ ىٓض یخكظّ حٓض‪ .‬ىٍ گٌٗظّْخ‪ ،‬حیٍ‬
‫ػًم نوخف ٔ طهلین رّػٓيِٖ هٕى ‪١‬زیؼض رٕى کّ ‪ ٗ١‬يیهیٌْٕخ ٓخل طٕٓ‪ ٢‬كَ٘حص‪،‬‬
‫ُٕٔ رخى ٔ حيٕحؽ ىٍیخ ٔ ىیگَ ٍیِكخکظٍْٕخ حَـخو يٗیخكض‪.‬‬
‫ىحٍَٕ٘حٌ يؼظويحَي کّ يَکِ حؿظًخع «کٕآَٓٔحصْخ» ىٍ آدْخٖ حٔنیّ‪ ،‬رٔیخٍ‬
‫ٔٓیغ ٔ يظؼيى رٕى‪ ،‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ طًخو آدْخٖ کىػًن ىیَیٍ ٍح كَح گَكظّ رٕى‪ .‬حُ حیٍ‬
‫ؿٓض حٓض کّ رخ ظٍٕٓ كیخص‪ ،‬حَٕحع ُیخى ٔ ٓخىِ ىٍ پُّٖٓ ٔٓیغ آدْخٖ حٔنیّ‪،‬‬
‫یک يَطزّ ظٍٕٓ ًَٕىَي‪ .‬ىٍ حیٍ يَكهّ‪ ،‬كيحهم ىٔ َٕع يظلخٔص ٍح يٗطٕحٌ ي٘و‪ٚ‬‬
‫کَى‪ :‬یکٗ یخهظّْخٖ کّ رّکًک ٍَٕ هٍٕٗیي حکٔیي ٔ کَرٍ يٕؿٕى ٍح طـِیّ ًَٕىِ‬
‫ٔ ؿٌحٖ الُو ٍح طٓیّ يٗکُُي‪ ،‬آٌٍح یخهظّْخٖ گیخْٗ يَٗخيیى‪.‬‬
‫َٕػٗ ىیگَ‪ ،‬یخهظّْخٖ ْٔظُي کّ حکٔیژٌ ىكغ ٗيِ رّٔٓیهّٖ یخهظّْخٖ گیخْٗ‬
‫ٍح ؿٌد يٗکُُي‪ ،‬آٌٍح یخهظّْخٖ كیٕحَٗ يَٗخيیى‪ .‬ريیٍطَطیذ يٕؿٕى َُيِٖ طک‬
‫ٓهٕنٗ ىٍ ىٔ ئیَ ي٘و‪ ٚ‬كیٕحَی ٔ َزخطی َٗٔع رّطـییَ کَى حُ حیٍ رّرؼي‬
‫یخهظّْخ رّ‪ٍٕٛ‬ص گَِْٔخ ٔ حؿظًخػخص رٍِگ ظٍٕٓ ًَٕىِ ٔ رّطيٍیؾ يـًٕػّٖ‬
‫حُ حیٍ طکیخهظّْخ رّٗکم یک حٍگخَیٔى ٔحكي‪ُ ،‬یٔض هٕى ٍح آؿخُ ًَٕى‪.‬‬
‫ریٖ حُ یک يیهیخٍى ٓخل‪ ،‬كیخص ىٍ ُيیٍ رّ‪ٍٕٛ‬ص یخهظّْخٖ ٓخىِ حىحيّ یخكض‪.‬‬
‫رّطيٍیؾ یخهظّْخٖ پیچیيِطَٖ طکخيم پیيح کَى‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬حیٍ یخهظّْخ رخْى طَکیذ‬
‫یخكظّ ٔ حٍگخَیٔىْخٖ رٍِگطَٖ ط٘کیم ىحىَي‪ .‬ىٍ حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض ؿيیي‪ ،‬یخهظّْخٖ‬
‫يوظهق ٔظخیق يؼیُٗ ٍح رَػٓيِ ىحٍَي کّ حٍطزخ‪ ١‬ریٍ آٌْخ ٔ طُظیى کخٍْخٖ‬
‫حٍگخَیک رّػٓيِٖ یخهظّْخٖ ػ‪ٜ‬زٗ‪ ،‬یخ حٍطزخ‪ ٗ١‬يٗرخٗي‪َْ .‬هيٍ حٍگخَیٔى پیچیيِطَ‬
‫ٗي‪ ،‬یخهظّْخٖ ػ‪ٜ‬زٗ حٍطزخ‪َ ٗ١‬یِ رّيٕحُحص آٌ پیچیيِطَ گَىیي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ریٍ یخهظّْخٖ كیٕحَٗ ٔ یخهظّْخٖ ػ‪ٜ‬زٗ ٗکم ٓخُيخٌ یخكظّطَٖ َٔزض‬
‫رّیخهظّْخٖ يؼًٕنٗ کٔذ کَىَي‪ .‬ىٍ كَحیُي ًْیٍ پَّٖٔٓ ‪ٕ١‬الَٗ رٕى کّ ؿخَيحٍحٌ‬
‫پَٓهٕل‪ ٗ١ ،‬يیهیٌْٕخ ٓخل طـییَ ٔ كَکض‪ ،‬رخالهَِ ‪ٛ‬خكذ يَِٓ ٗيَي‪ ،‬ىٍ‬
‫ٖٓٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حىحيّٖ ًْیٍ ٍَٔي‪ ،‬ىٍیخْخ پَ حُ حَٕحع يخْْٗخٖ گَٕخگٌٕ گَىیي‪ .‬حیٍ ىٍ كئى‬
‫‪ 4ٕ۳‬يیهیٌٕ ٓخل هزم حٓض‪( .‬يوخٌٍ رخ پخیخٌ ىٍٔحٌ ُيیٍ ُٗخٓٗ حٔل)‪.‬‬
‫طخ حیٍ يٕهغ ه٘کٗ ْخٖ ُيیٍ هخنٗ حُ ََْٕع يٕؿٕى َُيِ رٕى‪ .‬حُ طـییَ ٔ‬
‫طلٕل ًْیٍ يخْْٗخ‪ًٔ ،‬كیخطیٍ‪ٓ ،‬پْ هَِيگخٌ يوظهق‪ ،‬پََيِگخٌ ٔ رخالهَِ‬
‫پٔظخٌىحٍحٌ ظخَْ ٗيَي‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ ُيیٍ پَ حُ گیخْخٌگهيحٍ ٗي‪ .‬حئَُِ حَٕحع‬
‫گیخْخٌگهيحٍ ٍح طخ ٖٓٓ ِْحٍ َٕع يًٗٗخٍَي‪.‬‬
‫ططخرن كیخص رخ ه٘کٗ (حكظًخالً) ىٍ َظیـّٖ ٔهٕع ؿٍِ ٔ يي ىٍیخ‪ ،‬يًکٍ ٗيِ‬
‫رخٗي‪ .‬ط‪ ٍٕٜ‬يٕٗٗى يٕؿٕىحطٗ کّ ىٍ َظیـّٖ يي حُ يَکِ ح‪ٛ‬هٗ ُیٔظگخِْخٖ هٕى‬
‫ىٍٔ يٗٗيَي ٔ ىٍ ٕٓحكم يٗيخَيَي‪ ،‬پْ حُ ؿٍِ‪ ،‬ریٌَٔ حُ آد يخَيِ ٔ کى کى رخ‬
‫ه٘کٗ هٕ گَكظُي‪ .‬حُ حیٍ ‪َ١‬ین ًٔكیخطیٍ رّٔؿٕى آييِ رخٗي (حیٍ يوخٌٍ حٓض رخ‬
‫ىٍٔحٌُيیٍُٗخٓٗ ىٔو) ُیٔضُٗخٓخٌ گَْٔٗ حُيخْْٗخ رَّخو «کَٕٔٓپظَیُگْخ»‬
‫ٍح پیٖ هييخٌ ح‪ٛ‬هٗ ٔ حؿيحى حٔنیّٖ ؿخَيحٍحٌ ٔ يَِٓىحٍحٌ ىُٔیٔض پُيحٗظّحَي‪.‬‬
‫ىحًَُ٘يحٌ َٔم حیٍ يخْْٗخ ٍح حَوَح‪ ٝ‬یخكظّ يٗىحَٔظُي‪ٰ ،‬نکٍ ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲ٖ۴‬یک‬
‫َٕع َُيِ حُ حیٍ يخْٗ ىٍ ٕٓحكم َٗهٗ آكَیوخ ک٘ق ٗي‪.‬‬
‫حکٌُٕ هيیًٗطَیٍ كٔیمْخٖ گیخْٗ ٔ ؿخٍَٕٖ کّ رئٌ يیکَٔٓکٕپ ىیيِ‬
‫يَٕٗٗي‪ ،‬كئى ٓٓ‪ ۶‬يیهیٌٕ ٓخل ػًَ ىحٍَي‪ ،‬ح ّيخ ٓخروّٖ يٕؿٕىحص ََو طٍ ًٍِریُٗ‬
‫کّ كٔیهٗ حُ آٌْخ رّٔؿٕى َیخييِ ـ رُخرَحیٍ ييٍکٗ ٍٍٔٗ حُ ٔؿٕى ٗخٌ ىٍ ىٓض‬
‫َیٔض ـ كئى ‪ ٖ/۳‬يیهیخٍى ٓخل طوًیٍ ُىِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ُيیٍُٗخٓخٌ كي كخ‪ٛ‬م ریٍ ٓ‪ ۳۰‬يیهیٌٕ طخ ‪ ٕ4۳‬يیهیٌٕ ٓخل هزم ٍح ىٍٔحٌ‬
‫«پخنجُٕٔثیک» رّيؼُٗ «كیخص هيیًٗ» َخوگٌحٍٖ کَىِحَي‪ .‬چُخٌکّ ىٍ كٕم حٗخٍص‬
‫ٍكض‪ :‬ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ حَٕحع يٕؿٕىحص َُيِ كَحٔحٌ ٗيَي‪ ،‬حرظيح رٗيَِٓگخٌ َٓحَٓ‬
‫آدْخٍح كَح گَكظُي‪ٓ ،‬پْ يَِٓىحٍحٌ رّٔؿٕى آييَي‪ ،‬کّ يخْْٗخ َؤظیٍ َٓٓهٔهّٖ‬
‫يَِٓىحٍحٌ رٕى‪َُ .‬يگٗ ىٍ ه٘کٗ رخ ٍٔیٖ گیخْخٌ آؿخُ یخكض‪ٓ ،‬پْ ىُٔیٔظخٌ‬
‫رّٔؿٕى آييَي ٔ پْ حُ آٌْخ حٔنیٍ هَِيِگخٌ َُيگٗ رَ ٍٖٔ ُيیٍ ٍح آؿخُ کَىَي‪.‬‬
‫كخ‪ٛ‬هّٖ ‪ ٕ4۳‬يیهیٌٕ طخ ‪ ۶۳‬يیهیٌٕ ٓخل هزم رّىٍٔحٌ «ئُِٔثیک» رّيؼُٗ‬
‫«كیخص يیخَٗ» َخوگٌحٍٖ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ ؿُگمْخٖ كَحٔحَٗ ٓطق ُيیٍ‬
‫ٍح كَح گَكض ٔ يلیطٗ يُخٓذ رَحٖ ُیٔض هَِيِگخٌ رٍِگ (ىحیُخٍْٕٓخ) كَحْى‬
‫ٗي ىٍ ىٍٔحٌ «ئُِٔثیک» حَٕحع هَِيِگخٌ رٔیخٍ كَحٔحٌ ٗيَي‪ٕ١ ،‬ل ؿؼّٖ‬
‫رَهٗ حُ حَٕحع هَِيِگخٌ ریٍ یک طخ ٓٗ يظَ يٍٗٓیي‪ .‬رَهٗ حُ هَِيِگخٌ‬
‫ٖٔٔٔ‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫يٗطٕحَٔظُي ىٍ ْٕح پَٔحُ کُُي‪ ،‬رَهٗ رَ ٓطق آدْخ ُٗخٍٔ رٕىَي‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ‬
‫حٔنیٍ پََيِگخٌ‪ ،‬حٔنیٍ پٔظخٌىحٍحٌ ٔ حٔنیٍ گیخْخٌگهيحٍ ظخَْ ٗيَي‪...‬‬
‫ىٍ حٔحهَ حیٍ ىٍٔحٌ هَِيِگخٌ رٍِگ (ىحیُخٍْٕٓخ) ىٍ حػَ ػٕحيم َخ ُٗخهظّ‬
‫(کّ گلظّ يٕٗٗى رَهٍٕى ٓیخٍک رخ ُيیٍ رٕىِ حٓض) رّ‪َ ٍٕ١‬خگٓخَٗ حُ ریٍ ٍكظُي‪.‬‬
‫كخ‪ٛ‬هّٖ ‪ ۶۳‬يیهیٌٕ ٓخل پیٖ طخ ػ‪ َٜ‬کَُٕٗ ٍح ىٍٔحٌ «ُُٕٓٔثیک» رّيؼُٗ‬
‫«كیخص ؿيیي» َخو گٌحٍىِحَي‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ پٔظخٌىحٍحٌ‪ ،‬پََيِگخٌ‪ ،‬گیخْخٌگهيحٍ‬
‫كَحٔحٌ ٔ حَٕحع کَُٕٗ كیخص ظخَْ ٗيَي‪ .‬ىحًَُ٘يحٌ يؼظويحَي‪:‬‬
‫حكِحیٖ حَٕحع پٔظخٌىحٍحٌ رخ ُیخى ٗيٌ حَٕحع گیخْخٌگهيحٍ ٍحرطّ ىحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫حئَُِ ریٖ حُ یک يیهیٌٕ َٕع ؿخٍَٕ ىٍ ؿٓخٌ ٔؿٕى ىحٍى ٔ حیٍ یک يیهیٌٕ‬
‫َٕع‪ ،‬رو٘ٗ کٕچک حُ حَٕحع ؿخٍَٕحَٗ حٓض کّ ىٍ ‪ٕ١‬ل ييص كیخص ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ‬
‫يُٗیٔظّحَي ٔ حکٌُٕ َٔم ٗخٌ يُوَ‪ٗ ٝ‬يِ حٓض‪ .‬رّػزخٍص ىیگَ‪ :‬طؼيحى حَٕحع‬
‫ؿخٍَٕحَٗ کّ َٔم ٗخٌ (رَّْ ىنیم) يُوَ‪ٗ ٝ‬يِحَي‪َٔ ،‬زض رّآٌچّ حکٌُٕ ٔؿٕى‬
‫ىحٍَي رٔیخٍ ریٖطَ رٕىِ حٓض کّ طخ كي ‪ ۲۳٪‬طوًیٍ يَُُٗي ٔ رٔیخٍ كٌِحَگیِ‬
‫حٓض‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬ىٍ حٔحهَ حیٍ ىٍٔحٌ‪ ،‬يٕؿٕىٖ ىٔ پخ ٔ ئظویى حنوخيش رَّخو «رَ٘»‬
‫ٍٖٔ حیٍ کَِٖ هخکٗ ظخَْ گَىیي کّ ىٍ روٖ رؼيٖ يظؼَ‪ ٝ‬هٕحْیى ٗي‪.‬‬

‫ّعٍْ هْزوک ؽیبد‬

‫حػظوخى رّٔؿِٕ حٗظَحک كیخص حُ آٌؿخ آييِ حٓض کّ رَحٓخّ آُيٌْٕخٖ رّػًم‬
‫آييِ‪ ،‬يٕنکٕلْخٖ يٕؿٕى ىٍ ريٌ ًّْٖ يٕؿٕىحص َُيِ‪ ،‬حػى حُ كیٕحٌ ٔ َزخص یکٗ‬
‫حٓض‪ .‬يٕنکٕلْخٖ کّ ىٍ ريٌ حَٔخٌ یخكض يٕٗٗى‪ ،‬کخيالً حُ َٕع ًْخٌ يٕنکٕلْخٖ‬
‫ْٔظُي کّ ىٍريٌ يخْٗ‪ ،‬يٕٕ‪ ،‬هَچُگ‪ ،‬ىٍهض رهٕ‪ ،١‬گمَٓم‪ ،‬گیخِ گُيو ٔ رََؾ‪...‬‬
‫ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬ىٍؿِثیخص ٓخهظًخٌ يٕنکٕلْخ طلخٔصْخٖ ٔؿٕى ىحٍى‪ٰ ،‬نکٍ ٗزخْضْخٖ‬
‫آٌْخ َٔزض رّْى‪ ،‬چیِٖ حٓض کّ ‪َ١‬فىحٍحٌ َظَیّٖ طکخيم رّآٌ طٕؿّ ًَٕىِ ٔ‬
‫آٌٍح ىنیم يلکى هٕى يٗىحَُي‪ )ٔٓ(.‬يًکٍ حٓض ىٍ حیٍؿخ پَٓ٘ٗ يطَف ٕٗى يزُٗ‬
‫رَحیٍکّ «چَح ٔ چگَّٕ پیيحیٖ كیخص رّآٌ ىٍِٖٔ هخ‪ ٙ‬يلئى ٗي‪ ،‬ىیگَ‬
‫پَّٖٔٓ پیيحیٖ كیخص طکَحٍ َگَىیي‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ طًخو ػٕحيم آيخىِ رٕىِ ٔ حٓض؟»‬
‫پخٓن يٗطٕحَي گٔظَىِ رخٗي‪َ ،‬ؤض حیٍکّ يُ٘ؤ پیيحیٖ كیخص ٍح رخیي ىٍ يَحكم‬
‫طکخيم ىَیخٖ يخ ؿٔض ٔؿٕ کَى‪ٗ .‬کٗ َیٔض کّ پیيحیٖ كیخص ىٍ آٌ يَكهّٖ‬
‫هخ‪ ٙ‬حُ پَّٖٔٓ طکخيم ؿٓخٌ يل‪ٕٜ‬ل ئظویى كَکض ٔ طـییَ يخىِ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٕٖٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪١‬زن ٕٗحْي ػهًٗ‪ ،‬يٕحى آنٗ حُ ىیَرخُ ىٍ ٓیخٍِٖ يخ‪ ،‬رئٌ حٍطزخ‪ ١‬رخ َیَٖٔ كیخص‬
‫ط٘کیم يٗٗيِ ٔ طخ ُُْٕ ْى ط٘کیم يٕٗٗى‪ .‬ىحَٖ ژثٕٗیًٗ ػخرض کَىِ حٓض کّ ىٍ‬
‫ٍٖٔ ُيیٍ ٔ ٓیخٍحص ي٘خرّ آٌ‪ ،‬طٕنیي يٕحى آنت ٓخىِ‪ ،‬یؼُٗ "ْیئٍکَرٍْخ" ٔ‬
‫ي٘ظوخص حٔنیّٖ آٌْخ َّطُٓخ يًکٍ حٓض‪ ،‬رهکّ یک حيَ حؿزخٍٖ يٗرخٗي؛ ٰنکٍ ىٕٗحٍ‬
‫حٓض رٍُّٔٗٗ گلظّ ٕٗى کّ پیيحیٖ يـًٕػّْخٖ چُي يٕنکٕنٗ حُ طَکیذ حیٍ يٕحى‬
‫آنٗ چگَّٕ ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ يٍٕى كَ‪ٟ‬یخص چُيٖ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬حُ ؿًهّ حیٍکّ‪ُْ :‬گخيٗ کّ ًٗخٍی‬
‫"يٕنکٕلْخٖ پَٔطجیُٗ" رخ يٕحى ي٘خرّ رَحٖ ٓخهظٍ یک هطَِ "کٕآَٓٔحص" حؿظًخع‬
‫کَىَي‪ ،‬ؿَیخَٗ حُ يٕنکٕلْخٖ پَٔطجیٍ يِرٍٕ رخ "نیپٕثیيْخ" طَکیذ یخكض‪ ،‬حیٍ حيَ‬
‫آٌْخ ٍح حُ یک هطَِ آد ٓخىِ يـِٖ يٗکُي‪ ،‬ؿَیخٌ ىحههٗ هطَِ ؿٓض يؼیٍ‬
‫رّهٕى يٗگیَى ٔ يُ٘ؤ كهٕل كیخص يٗگَىى‪ .‬چُیٍ حٍگخَیٔى ْىحکٌُٕ َیِ رَهَحٍ‬
‫حٓض کّ ٓٓى ػًيِ ىٍ چَهّٖ حکٕٓیٔظى‪ ،‬كلع َُـیَِٖ كیخص ٔ طکخيم آٌ رّػٓيِ‬
‫ىحٍى‪ .‬حکٕٓیٔظى ٔ َُـیَِٖ ؿٌحیٗ ىٍ ىٍیخْخ ىحٍحٖ َٗحی‪ ٢‬كٕمحنؼخىِ پیچیيِ حٓض‪.‬‬
‫َْگ خِ ىٍیخْخ حُ طًخو يٕؿٕىحص َُيِ هخنٗ ٕٗى‪ ،‬رخ ًْخٌ َٗحی‪ ٢‬ػخرظٗ کّ حُ‬
‫يیهیخٍىْخ ٓخل هزم رَهَحٍ حٓض‪َ ،‬لْ ًْیٍ حَٕحع يٕؿٕى كیخص ىٍ پَّٖٔٓ ُيخَت‬
‫الُو ٔ ي٘خرّ يـيىح ً رَهٕحُْي گ٘ض‪.‬‬

‫هوآى ّ فلوذ کبئٌبد‬

‫هَآٌ کَیى ىٍحیٍ يٍٕى رخُطخد ىُْيِٖ َظَحص ػٓي ػظین حٓض‪ .‬رخ ٍٕٔ هخ‪ٙ‬‬
‫هٕى رّکهٗگٕیٗ حکظلخء کَىِ ٔ حُ پَىحُٕ رّؿِثیخص ٔ َٗف يکخَیٔى ههوض حكظَحُ‬
‫ؿٔظّ حٓض‪ًْ .‬خٌ يويحٍ طٕؿٓٗ کّ حیٍ کظخد يويّ رّچُي ٔ چٌٕ ههوض کخثُخص‬
‫َ٘خٌ ىحىِ حٓض‪ ،‬ؿخنزخ ً آيیوظّ رخ ُرخٌ حیٓخو‪ ،‬کُخیّ‪ ،‬يـخُ ٔ حٓظؼخٍِ حٓض‪ .‬آٌْى‬
‫رّيُظٍٕ رَِٓرَىحٍٖ يؼُٕٖ ـ حهالهٗ‪ ،‬هخ‪« ّٛ‬هيحُٗخٓٗ» حٓض کّ ىٍ ‪ٛ‬يٍ‬
‫حْيحف آٌ هَحٍ ىحٍى‪ٔ .‬هظٗ هَآٌ ىٍ يٍٕى ُيیٍ ٔ آًٓخٌ ٓوٍ يٗگٕیي‪ ،‬ح‪ٛ‬الً ه‪ٜ‬ي‬
‫‪َ١‬ف يطهذ ٔ َٗف ٔ رٔ‪ ٢‬يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح َيحٍى‪ .‬ىٍ روْٖخٖ پی٘یٍ رّکَحص گلظیى کّ‬
‫هَآٌ يطخنؼّ‪ ،‬طل ّکَ ٔ َظیـّگیَٖ حُ يٕ‪ٕٟ‬ػخص آُحى ػوهٗ ٔ ‪١‬زیؼٗ ٍح رّػٓيِٖ‬
‫هٕى رَ٘ گٌحٗظّ‪ٓ ،‬وض طٕ٘ین يٗکُي ٔ رَّظخیؾ آٌ حػظزخٍ يٗىْي‪.‬‬
‫چٌٕ حػظوخى ىحٍى حَٔخٌ رّ‪ ٍٕ١‬ؿَیِٖ َٓحؽ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ػوهٗ ٔ طـَری‬
‫هٕحْي ٍكض‪ ،‬کًخریٖ رّچُي ٔ چٌٕ آٌ‪ ،‬پٗ هٕحْي رَى‪ ٔ .‬يؼظوي حٓض هيحَٔي حٓزخد‬
 ‫ٖٖٔٔ‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ٔ ٓخُٔکخٍْخٖ آٌٍح کّ ػزخٍص حُ كْ ٔ ػوم ٔ هيٍص يوخیّٔ ٔ طل ّکَ رخٗي‪ ،‬ىٍ‬

‫َٓخى رَ٘ رّ ٔىیؼض گٌحٗظّ حٓض‪ .‬نٌح ُٗخهض َٔزٗ رَ٘ حُ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ ٍح حيَٖ‬
‫يلَٔ‪ ٝ‬ىحَٔظّ ٔ طؤکیي ٍٖٔ حیٍ َکظّٖ يٕػظّآيیِ ىحٍى کّ «حٖ رَ٘ كَحيٕٕ‬
‫يکٍ کّ ٍٔحء حیٍ ػخنى يلٕٔٓخص (کّ طٕ يلظٌٕ آٌ ٗيِحٖ) هخنن ٔ گَىحَُيِٖ‬
‫ٔؿٕى ىحٍى کّ ٍَٓٗظّٖ ًّْٖ حٍکخٌ ْٔظٗ رّحٔ يُظٓٗ يٗگَىى‪ .‬حٔ ٍح رُ٘خّ ٔ‬
‫ػٕح اِنَ ٰٗ َي ْـ ِل ََسٍ ِ ّيٍ ٍَ ِرّ ُ‬
‫ک ْى َٔ َؿَُ ٍش‬ ‫خٍ ُ‬
‫ٓ ِ‬ ‫حيٍٕ هٕى ٍح رخ حْيحف حٔ ًْآُْگ کٍ‪َ َٔ « :‬‬
‫حء‬‫حء َٔحن‪ِ َََ ٠‬‬ ‫ٔ ََ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪ ٝ‬أ ُ ِػي ْ‬
‫َص ِن ْه ًُظَوِیٍَ ‪ ،‬حنٌِیٍَ یُُ ِلوٌَُٕ كِی حن َ‬ ‫ٔ ًَ َخٔحصُ َٔ ْحْل َ ٍْ ُ‬ ‫‪َٓ ٟ‬خ حن َ‬
‫ػ َْ ُ‬‫َ‬
‫ْ‬
‫ّللاُ ی ُِلذُّ حن ًُلْ ُِِٔیٍَ ‪ ٖٖٔ :ٖ ،‬ـ ‪»ٖٔ4‬‬ ‫خّ ۗ َٔ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َخظ ًِیٍَ حنـَ ْیع َٔحنؼَخكِیٍَ َ‬
‫ػ ٍِ حنُ ِ‬ ‫ْ‬
‫َٔحنک ِ‬
‫= «ٔ ر٘ظخریي رَحٖ ؿهذ ٍكًض پٍَٔىگخٍطخٌ ٔ رّٕٖٓ رٓ٘ظٗ کّ پُٓخیٖ‬
‫رّٔٓؼض آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ حٓض‪ ،‬حیٍ رٓ٘ض رَحٖ پَْیِکخٍحٌ آٍحٓظّ ٗيِ حٓض‪،‬‬
‫کٔخَٗ کّ حُ حيٕحل هٕى ىٍ هلخء ٔ ػهٍ ٔ ىٍ َٗحی‪ٕٓ ٢‬ى ٔ ُیخٌ ٔ ؿى ٔ ٗخىٖ‬
‫حَلخم يٗکُُي‪ ٔ ،‬حُ ه٘ى ٔ هَٕ٘ض پَْیِ يًَٗخیُي‪ ،‬رخ يَىو رخ يَٓرخَٗ ٔ يلزض‬
‫ٍكظخٍ يٗکُُي ٔ هيح َیکٕکخٍحٌ ٍح ىٔٓض ىحٍى‪».‬‬
‫ـ حیٍ حٓض ٍٓخنض هَآٌ‪ .‬حُ حیٍ رخالطَ ىیگَ كَكٗ ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حگَ رَ٘یض‬
‫طُٓخ رًّْیٍ ىٔ آیّ ػًم کُي‪ًْ ،‬خٌ رٓ٘ض ىٍ ىَیخٖ يخ يلون يٗگَىى حیٍ ىٔ آیّ‬
‫چُيحٌ ؿخيغ حٓض کّ ًّْ يوٕنّٖ ُیزخیُٗٗخٓٗ ٍح یکؿخ ریخٌ يٗکُي؛ یکرخٍ ىیگَ‬
‫ٍٖٔ يلَىحص آیخص يٌکٍٕس طًَکِ کُیى‪:‬‬
‫ٔـ ر٘ظخریي! پی٘ٗ گیَیي! (حٔؽ كَکض) = ٍّبهػْا‪ٍّ ٖٖٔ :ٖ ،‬بثوْا‪»ٕٔ :۰۰ ،‬‬
‫کى‪.‬‬ ‫ٕ ـ رَحٖ ؿهذ ٍكًض هيحٖ طخٌ (ٔحالطَیٍ ْيف) = حنٗ يـلَسٍ يٍ ٍرّ ُ‬
‫ٖ ـ هيح رخ ًٗخ ریگخَّ َیٔض‪ ،‬هيحٖ هٕىطخٌ حٓض (حٔؽ ػخ‪١‬لّ) = ٍرّکى‪.‬‬
‫ّاالهٗ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫َوْادُ‬ ‫‪ 4‬ـ رَٔ رّٕٖٓ رٓ٘ظٗ ثب ایي ٍّؼذ (اّط فیبل) = ّعٌّ ٍخ ػو‪ِٙ‬ب ال ّ‬
‫‪ ۳‬ـ حیٍ رٓ٘ض پیَحٓظّ ٗيِ حٓض (حٔؽ حیًخٌ ٔ یویٍ) = ح ُ ِػيَص‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ رٓ٘ض يو‪ ٕٜٙ‬پَْیِکخٍحٌ حٓض (حٔؽ ٔحٍٓظّگٗ) = نهًظّویٍ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ٔ ـ پَْیِکخٍحٌ ىحٍحٖ چّ ‪ٛ‬لخطٗ ْٔظُي؟ (حٔؽ حٍُْٕخ) = حنٌّیٍ یُُلوٌٕ‪.‬‬
‫َٔآء ٔحن‪َّ٠‬آء‪.‬‬ ‫‪ ۴‬ـ ٕ ـ َٓخٌ ٔ پیيح ٔ ىٍَٗحی‪َ ٢‬لغ ٔ‪( ٍَٟ‬حٔؽ حیؼخٍ)= كٗ حن ّ‬
‫‪ ۲‬ـ ٖ ـ حُ هَٕ٘ض رَٖ ْٔظُي (حٔؽ ػَكخٌ ٔ يلزض) = ٔحنکخظًیٍ حنـیع‪.‬‬
‫ٓٔ ـ ‪ 4‬ـ رخ يَىو يَٓرخٌحَي (حٔؽ حَٔخٌ ىٔٓظٗ) = ٔحنؼخكیٍ ػٍ حنُّخّ‪.‬‬
‫ّٔللا یُلذّ حنًلُٔیٍ‪.‬‬ ‫ٔٔ ـ ‪ ۳‬ـ ‪َٓ ...‬حَـخو‪ ،‬حٔؽ پخىحٕ ػخ‪١‬لٗ = ّ‬
‫ٕٔ ـ ‪ ۶‬ـ چُیٍ پخىحٕ ىٍ رَحرَ ػًم َیک حٓض‪َّ ،‬كَف ٔ حىػخ = حنًلُٔیٍ‪.‬‬
‫‪ٖٔٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪َْ ...‬یک حُ كَحُْخٖ آیّ كخٖٔ ىٍیخْخ يطهذ حٓض‪.‬‬

‫پْ هَآٌ یک کظخد يؼُٕٖ ٔ حهالهٗ حٓض‪َّ ،‬کظخرٗ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ػهٕو ‪١‬زیؼٗ‪.‬‬
‫ىٍٓض آٌ هٕحْي رٕى کّ يلخْیى ٔ يلخى هَآٌ رخ يُطن ُیزخُٗخٓٗ يؼُٕٖ يٍٕى‬
‫حٍُیخرٗ هَحٍ گیَى‪َّ ،‬حرِحٍٖ ؿٓض آُٗخیٗ رخ پيیيِْخٖ يخىٖ گَىى‪ .‬چُیٍ طٕهغ حُ‬
‫هَآٌ <ٔ َْکظخد يويّ ىیگَ> رٗؿخ حٓض‪ .‬آٌ یک کظخد ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع ػهٕو كیِیک‬
‫ٔ ٗیًٗ‪ ،‬یخ ُْيّٓ ٔ کیٓخٌُٗخٓٗ َیٔض طخ حُ آٌ طٕهغ ٍٔى يکخَیٔى پیيحیٖ ٔ‬
‫حىحيّٖ کخٍ ْٔظٗ ٍح رخُگٕ ًَخیي‪ .‬رخ حیٍ ْى ىٍ چخٍچٕد ْيفْخٖ هخ‪ ٙ‬هٕى ٔ رخ‬
‫يُطن ٔیژِٖ هٕى َگخْٗ رّؿٓخٌ يلٕٔٓخص َیِ ىحٍى‪ .‬ىٍ حیٍؿخ حُ رخد ًََّٕ رّىٔ‬
‫آیّٖ َٗیلّ ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى رلغ طل ّکَ يٗکُیى‪:‬‬
‫ص ِ‪١‬زَخهًخ ‪َ َٔ ،‬ؿؼَ َم ْحنوَ ًَ ََ كِی ِٓ ٍَ َُ ً‬
‫ٍٕح َٔ َؿؼَ َم‬ ‫ٓ ًَ َٕح ٍ‬
‫ٓ ْز َغ َ‬ ‫ْق َههَنَ َ‬
‫ّللاُ َ‬ ‫ٔ ـ «أَنَ ْى ط َََ ْٔح َکی َ‬
‫‪َ ََ ٝ‬زخطًخ ‪ ،‬ػ ُ َى یُ ِؼیيُ ُک ْى كِی َٓخ َٔی ُْو َِ ُؿ ُک ْى ِا ْه ََح ًؿخ ‪،‬‬ ‫ک ْى ِيٍَ ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ّللاُ أ َ َْزَظ َ ُ‬
‫ْ ِٓ ََح ًؿخ ‪َ َٔ ،‬‬ ‫٘ ًْ َ‬ ‫حن َ‬
‫ٓز ًُال كِ َـخ ًؿخ‪ ٔ۳ :۰ٔ،‬ـ ٕٓ»‬ ‫‪١‬خ ‪ِ ،‬نظ َ ْٔهُ ُکٕح ِي ُْ َٓخ ُ‬ ‫ٔخ ً‬ ‫‪ ٝ‬رِ َ‬ ‫ّللاُ َؿؼَ َم نَ ُک ُى ْحْل َ ٍْ َ‬‫َٔ َ‬
‫= «آیخ ًَٗریُیي‪ ،‬چگَّٕ هيحٖ رٍِگ ‪١‬زوخص ْلظگخَّٖ آًٓخٌ ٍح آكَیيِ ٔ‬
‫يخْظخد ٍح ىٍ آٌ ٍَٕحَٗ هَحٍ ىحى؟ ٔ هٍٕٗیي ٍح ي٘ؼم كَُٔحٌ؟ ٔ هيح ًٗخ ٍح حُ‬
‫ىل هخک ٍٔیخَیي‪ ،‬چّ ٍٔیخَیيَٗ! ٓپْ ًٗخ ٍح رّهخک رَيٗگَىحَي‪ ٔ ،‬ىٔرخٍِ حُ‬
‫ىٌٍٔ آٌ ریٌَٔ طخٌ هٕحْي ک٘یي‪ ،‬چّ ریٌَٔ آٍٔىَٗ! ‪»...‬‬
‫ىٍٓض حٓض کّ هَآٌ ىٍ حیٍؿخ رَحٓخّ ْیؤص رطهًیّٕ(ٔٔ) آًٓخٌ ٍح ْلض‬
‫‪١‬زوّ يؼَكٗ ًَٕىِ کّ حئَُِ رطالٌ آٌ ئهى حٓض‪ ،‬رهکّ ٗخْي يؼخل ىٍ حیٍ آیّٖ‬
‫يزخٍکّ حیٍ حٓض کّ هَآٌ یک کظخد يؼُٕٖ حٓض‪ْ .‬يف حٔل آٌ حٌَحٍ ٔ حٍٗخى حٓض‪.‬‬
‫چُخٌکّ يٗریُیى ىٍ حیٍ آیخص پْ حُ ىٍٔ ُىٌ ‪ٕ١‬الَٗ ىٍ ح‪َ١‬حف يوٕنّٖ ههوض‬
‫ْلض آًٓخٌ‪ ،‬يخِ‪ ،‬هٍٕٗیي‪ٓ ،‬ظخٍِگخٌ‪ ،‬حَٔخٌ ٔ ؿیَِ‪ ،‬طخُِ يٗهٕحْي رّح‪ٛ‬م يطهذ‬
‫هٕى رَٓي کّ ًْخَخ يؼَكٗ ػخنى آهَص‪ ،‬یخ «ههوض ىٔرخٍِٖ حَٔخٌ ىٍ آٌ ؿٓخٌ‬
‫حٓض‪ ».‬هَآٌ يٗهٕحْي رخ ریخٌ حیٍ يطخنذ رّحٍُْٕخٖ حهالهٗ طٕؿّ ىْي‪ .‬رَُّيگٗ‬
‫حَٔخٌ يؼُٗ رو٘ي ٔ پخىحٕ حػًخل هیَ ٔ َٗ ٍح یخىآٍٖٔ ًَخیي‪ .‬ه‪ٜ‬ي هَآٌ طلٔیَ ٔ‬
‫طزییٍ آًٓخٌْخ َیٔض‪ٔ .‬هظٗ ْيف ح‪ٛ‬هٗ حیٍ يؼُٗ رخٗي‪ ،‬رخهٗ يطهذ يوييّچیُٗ‬
‫حٓض‪ .‬رّػزخٍص ٓخىِطَ‪ٔ :‬هظٗ هَآٌ يَُْخٖ هیَ ٔ َٗ حهالهٗ ٍح طزییٍ يٗکُي؛‬
‫ْیچ كَهٗ ًَٗکُي کّ آٌ رخال ْلض آًٓخٌ ٍٖٔ ْى چیيِ ٗيِ رخٗي‪ ،‬یخ ریٖطَ ٔ کىطَ‪.‬‬
‫‪ِ ٛ‬لزَشٌ ۖ َٔ َههَنَ ُک َم‬ ‫ٌٕ نَ ۥُّ َٔنَيٌ َٔنَ ْى ط َ ُکٍ نَ ۥُّ ٰ َ‬
‫‪ ۖ ٝ‬أَََ ٰٗ یَ ُک ُ‬ ‫ص َٔ ْﭐْل َ ٍْ ِ‬ ‫ٔ ٰ ًَ ٰ َٕ ِ‬
‫ٕ ـ «رَيِی ُغ ﭐن َ‬
‫ػ ِهی ٌى‪»ٔٓٔ :۶ ،‬‬ ‫َٗءٍ َ‬ ‫َٗ ۢ ٍء ۖ َٔ ُْ َٕ ِر ُک ِّم ٗ ْ‬
‫ٗ ْ‬
‫‪ٖٔٔ۳‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫= (هيح) پيیي آٍَٔيِٖ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ حٓض‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ‪َّ ،‬ىحٍحٖ كََُي حٓض‬
‫ٔ َّىحٍحٖ ًْکخٍ؛ حٔ ههن کَى ًّْچیِ ٍح ٔ حٔ رًّّْچیِ ىحَخ حٓض‪».‬‬
‫حیٍ ىٔ آیّٖ َٗیلّ حُ َظَ يلٕٓو ٔ يلظٕٖ ٔ حػَگٌحٍٖ يؼُٕٖ ٍٖٔ حكکخٍ ٔ‬
‫ػوخیي ىیٍرخٍٔحٌ‪ ،‬كٕم َْگَّٕ طـِیّ ٔ آُيٌْٕخٖ ػهًٗ حٓض‪ .‬يخ رخیي رپٌیَیى کّ‬
‫طـَریخص ٔ آُيٌْٕخٖ ػهًٗ ٔ آيُِْٕخٖ يؼُٕٖ ىٔ يوٕنّٖ يـِٖ ْٔظُي کّ ىالیم‬
‫‪ٛ‬لض ٔ ٓوى َْیک ىٍ ؿٕف هٕى ٗخٌ َٓلظّ حٓض‪ .‬يخ رخیي حُ َْ ٍٗظّ حُ ػهٕو‬
‫َظخیؾ يوظ‪ ٚ‬رًّْخٌ ٍٗظّ ٍح طٕهغ کُیى‪ًْ .‬خٌگَّٕ کّ ًَٗطٕحَیى حُ کیٓخٌُٗخٓٗ‬
‫حَظظخٍ حظٓخٍ َظَ ىٍ حيٍٕ ‪١‬زٗ ىحٗظّ رخٗیى‪ ،‬رًّْخٌ َٔزض َزخیي حُ هَآٌ کّ یک‬
‫کظخد يؼُٕٖ حٓض‪ ،‬حَظظخٍ کیٓخٌُٗخٓٗ ىحٗض‪ .‬ح‪ٛ‬الً َلِٕٖ ٍٖٔکَى‪ ،‬يکخَیٔى‪،‬‬
‫حرِحٍ‪ ،‬حْيحف ٔ حٍُْٕخٖ َْیک رخْى يظلخٔص حٓض‪.‬‬
‫چُخٌکّ ًَٗطٕحَیى يٕ‪ٕٟ‬ػخص ػهًٗ ٍح رخ حيٍٕ ٔ حرِحٍْخٖ ًُْٗ ٔ يؼُٕٖ‬
‫رّآُيخیٖ رگٌحٍیى؛ ىهیوخ ً ًْخٌٓخٌ ًَٗطٕحَیى حيٍٕ يؼُٕٖ ٍح رخ حرِحٍ ػهًٗ يٍٕى‬
‫ُٓـٖ هَحٍ ىْیى‪ .‬ػهى یک حطلخم حٓض‪ ،‬ىٍكخنٗکّ يؼُٕیض یک حَظوخد آگخْخَّ حٓض‬
‫کّ ىٍ آٌ کیلیض رَ کًیض ٍؿلخٌ ٔ ؿهزّ ىحٍى‪ ،‬رًّْیٍ ٓزذ گلظّ ٗيِ کّ «َیض‬
‫حنًئيٍ هیَ يٍ ػًهّ»‪ )ٕٔ(.‬ىٍ كخنٗکّ ػهٕو ‪١‬زیؼٗ كو‪ ٢‬رَّظخیؾ يٗحَيی٘ي‪ٔ .‬نٗ‬
‫ؿُخد ٓیّي كَيٕىِ رخٗي‪« :‬حًَّخ رُؼؼضُ ْلُط ًّى يکخٍو حالهالم» پْ حی٘خٌ آييِحَي طخ‬
‫حهالهیخص ٍح رّکًخل رَٓخَُي‪ َّ ،‬ػهٕو َظَٖ ٔ كیِیک ٔ ٗیًٗ ٔ کیٓخٌُٗخهظٗ ٍح‪.‬‬
‫َْگخِ حُ يُظَ يؼُٕٖ َگَیٔظّ ٕٗى‪َْ ،‬یک حُ آٌ ىٔآیّٖ يزخٍکّ رّطُٓخیٗ‬
‫يٗطٕحَي طًخو کظخد ْٔظٗ ٍح طلٔیَ ًَخیي‪ .‬طل ّکَ ىٍ چٓخٍ كَحُ حُ آیّٖ ىٔيٗ‬
‫يٗطٕحَي ٍحُْخٖ يٓى ههوض ٍح رَحٖ يخ آٗکخٍ ٓخُى‪:‬‬
‫ًٕٔحص ٔحالٍ‪»ٝ‬‬ ‫«ريیغ حنّ ّ‬ ‫ٔ ـ ثوُبى ًظن‪:‬‬
‫آًٓخٌْخ ُٔيیٍ یک ريػض ٔ َٕآٍٖٔ حٓض‪ ،‬یؼُٗ کّ هزالً رّحیٍ ٗکم ٔ ه‪ٕٜٛ‬یض‬
‫َزٕىِحَي‪ ،‬يٍ آٌٍح ريػض کَىو‪ .‬ريیغ = ٗٗء رٗٓخروّ ٔ رٗيخَُي ٍح گٕیُي‪ ،‬کّ رئٌ‬
‫‪َ١‬ف ٔ َوّٖ٘ هزهی ٓخهظّ ٗيِ رخٗي‪ .‬ىٍ طؼَیق هخ‪ ٙ‬هٕى رّيؼُٗ «َٕآٍٖٔ»‬
‫حٓض‪ .‬ريػض رّيٕحٍىٖ گلظّ يٕٗٗى کّ حُ هزم ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫«حَّٗ یکٌٕ نّ ٔني ‪ »...‬هيحَٔي رٍِگ‬ ‫ٕ ـ ثوُبى عْك‪:‬‬
‫رخ ػهى رّحیٍکّ رَ٘ هٕى رّهٕرٗ يٗىحَي کّ ريػض آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ چّ کخٍ يًٓٗ‬
‫رٕىِ ٔ ىٍ حیٍ ريػض چّ آػخٍ ٔ رَکخص «الطؼي ٔ الطل‪ٔ »ٜٗ‬ؿٕى ىحٍى‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ‬
‫رّآيُٕٕ طٕكیي پَىحهظّ ٔ رخ ه‪ٜ‬ي ؿهٕگیَٖ حُ کؼَصحَيی٘ٗ ٔ حَلَحف كکَٖ‬
‫‪ٖٔٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رَ٘‪ ،‬كٍٕح ً يٗكَيخیي‪ :‬حیٍ ههوض ريیغ ٍح رخ ًّْٖ رَکخص ٔ يٕحْذ آٌ‪ ،‬رَحٖ هٕى ٔ‬
‫حْم ٔ ػیخنى حیـخى َکَىِ حو ـ ٗو‪ٜ‬خ ً يُِِ حُ آٌ طؼهوخص ٔ هیٕى ْٔظى ـ رهکّ نطلٗ‬
‫حٓض ػًیى‪ ،‬کّ ٗخيم ًٗخ حَٔخٌْخ َیِ يٕٗٗى‪ٔ .‬ح‪ٟ‬ق حٓض کّ ػًٕو آىوْخ رئٌ‬
‫َظَىحٗض يُلؼض ٗو‪ ٜٗ‬ىٓض رّْیچ کخٍٖ ًََُُٗي؛ ح ّيخ هيحَٔي رٍِگ يٗكَيخیي‪:‬‬
‫«حٖ حَٔخٌ ْخ ريحَیي کّ يٍ ىٍحَـخو حیٍ کخٍٖ رْ ػظیى‪ ،‬حُآٌ َٕع حؿَح‪ٗ ٝ‬و‪ٜ‬یّ‬
‫کّ ًٗخ هٕى حْهٖ ْٔظیي‪ ،‬يُِِ يٗرخٗى‪ .‬پْ «يٍ َکَىو ههن طخ ٕٓىٖ کُى‪».‬‬
‫«ههن ک ّم ٗٗء» ههن رّيؼُٗ‬ ‫ٖ ـ ثوُبى فلن‪:‬‬
‫«كئع» حٓض‪ .‬كَم آٌ رخ «ريػض» آٌ حٓض کّ ههن حٗخٍِ رّحَ٘خء يخىِ ىحٍى‪ٔ ،‬‬
‫ريػض حنظلخص رّ‪ٍٕٛ‬ص ٔ ْٕیض ؿٓخٌ‪ .‬چُخٌکّ گٌٗض‪ ،‬يخىِ حُ َیٔظٗ رّْٔظٗ آيي‪،‬‬
‫حرظيح رّ‪ٍٕٛ‬ص گخُ رٗٗکم ٔ رٍَٗگ رٕى‪ٓ ،‬پْ ‪ ٗ١‬يیهیٌْٕخ ػخيم رّؿًٕى‬
‫گَحثیي‪ ،‬ىٍ كَحیُي آٌ کٓک٘خٌْخ‪ ،‬يُظٕيّْخ‪ٓ ،‬یخٍحص ٔ ػٕحرض ط٘کیم ٗيَي‪ًّْٖ ،‬‬
‫حیٍ يَحكم رَّٕرّٖ هٕى «ريػض» رٕى‪ .‬كخنض کَُٕٗ يخىِ «ريػظٗ» ىیگَحٓض‪،‬‬
‫كخالص رؼيٖ َیِ طٔهٔهٗ حُ ريػضْخ ٍح َ٘خٌ هٕحْي ىحى‪.‬‬
‫ٔ "حٔ" رًَّْچیِ آگخِ ٔ ىحَخ حٓض‪ .‬حیٍ رّآٌ‬ ‫‪ ۱‬ـ ثوُبى ؽکوذ‪:‬‬
‫يؼُخ حٓض کّ ًحص حهيّ‪ ،‬ههوض ٍح حُ ٍٖٔ ػهى‪١ ٔ ،‬زن رََخيّ ٔ ْيف يؼهٕو آكَیيِ‬
‫حٓض؛ َّط‪ٜ‬خىكٗ ًٔٔهٗ‪ ،‬یخ ههوض رَحٖ ههوض! آٌ ْيف «کًخل» حٓض ٔ ىیگَ ْیچ!‬

‫فلوذ کبئٌبد كه ِّ هّى‬

‫ىٍ ْلض آیّ حُ هَآٌ کَیى ط‪َٜ‬یق ٗيِ کّ هيحَٔي آًٓخٌْخ‪ُ ،‬يیٍ ٔ يخریٍ ًْخ‬
‫‪ ٝ‬كِی‬ ‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬‫ّللاُ حنٌَِی َههَنَ حن َ‬ ‫ٍح ىٍ ٖٗ ٍُٔ ههن کَىِ حٓض‪ِ « :‬ا ٌَ ٍَرَ ُک ُى َ‬
‫طهُزّ َكؼِیؼًخ ‪»۳4 :۰ ،‬‬ ‫خٍ یَ ْ‬ ‫ػهَٗ ْحنؼَ َْ ِٕ یُ ْـِ٘ی حنهَ ْی َم حنَُ َٓ َ‬ ‫ِٓظ َ ِش أَی ٍَخو ػ ُ َى ح ْٓظ ََٕ ٰٖ َ‬
‫حگَ حیٍ ٓوٍ حرظکخٍ هٕى هَآٌ رٕى يٗٗي رَحی آٌ طٕؿیٓخطی حُ هٕى هَآٌ پیيح‬
‫کَى يخَُي آٌکّ ىٍ ىٔ آیّٖ ىیگَ يٗگٕیي یٕو ٍرٕری يخَُي ِْحٍ ٓخل حٓض‪:‬‬
‫َُٓ ٍش ِ ّي ًَخ طَؼُئٌَُّ ‪»4۰ :ٕٕ ،‬‬ ‫ق َ‬ ‫ک کَؤ َ ْن ِ‬
‫« َی ْٕ ًيخ ِػُيَ ٍَ ِرّ َ‬
‫= یک ٍُٔ ىٍ پی٘گخِ پٍَٔىگخٍ طٕ يخَُي ِْحٍ ٓخنٗ حٓض کّ ًٗخ يًٗٗخٍیي‪.‬‬
‫ق‬‫حٍُِ أ َ ْن َ‬
‫‪ ٝ‬ػ ُ َى َی ْؼ َُ ُؽ ِانَ ْی ِّ كِی َی ْٕ ٍو کَخٌَ ِي ْويَ ُ‬ ‫خء ِانَٗ ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫ـ ‪« :‬یُيَ ِرّ َُ ْحْل َ ْي ََ ِيٍَ حن َ‬
‫ٔ ًَ ِ‬
‫َُٓ ٍش ِ ّي ًَخ طَؼُئٌَُّ ‪ = »۳ :ٖٕ ،‬حيٍٕ طيریَ يٕٗٗى حُ آًٓخٌ رّٕٖٓ ُيیٍ (يُظٍٕ حُ‬ ‫َ‬
‫آًٓخٌ حٍحىِٖ ٍرٕرٗ حٓض) ٓپْ رَيٗگَىى رّٕٖٓ هيح ىٍ ٍُٖٔ کّ يويحٍٕ‬
‫(‪ٕ١‬نٖ) رَحرَ رخ ِْحٍ ٓخنٗ حٓض کّ ًٗخ يًٗٗخٍیي‪.‬‬
 ‫‪ٖٔٔ۰‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ىٍ ؿخٖ ىیگَ یک "ٍُٔ ٍرٕرٗ" ٍح رَحرَ رخ پُـخِ ِْحٍ ٓخل ىحَٔظّ حٓض کّ‬
‫رخُ ْى ریخٌ ططٕیم حٓض‪َّ ،‬حُ رخد طيهین‪« :‬ط َ ْؼ َُ ُؽ ْحن ًَ َالثِ َکشُ َٔ ُّ‬
‫حنَٔ ُف اِنَ ْی ِّ كِی یَ ْٕ ٍو َکخٌَ‬
‫َُٓشٍ‪ ... »4 :۰ٓ ،‬ح ّيخ حیٍْخ ًَٗطٕحَي پٕٗخَُيِٖ حیٍ يطهذ رخٗي‬ ‫ق َ‬‫حٍُِ ه ًَِْٔیٍَ أ َ ْن َ‬
‫ِي ْويَ ُ‬
‫کّ هَآٌ ریخٌ ههوض ٖٗ ٍُِٔ ٍح يلٕٓيخ ً ٔ يُطٕهخ ً حُ "طٍٕحص" حهٌ کَىِ حٓض‪ .‬رخ‬
‫حیٍ طلخٔص کّ طٍٕحص ٔحهؼخ ً رّطَطیذ ٔحٍى ئخثم يٕٗٗى ٔ ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ كَکض‬
‫يٗکُي‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ طُظیًخص هَآٌ رَحرَ رخ ٓیَ يُطوت طخٍین َیٔض‪ .‬ىٍْىآيیوظّگی‬
‫يطخنذ ٔ ي‪٠‬خيیٍ هَآٌ‪ ،‬یکی حُ حیَحىْخی حٓض کّ يؼخَيحٌ رّآٌ طٕؿّ يٗکُُي‪.‬‬

‫«ِّ هّى فلوذ» كه ٕؾق ػجوأً‬

‫يٕ‪ٕٟ‬ع ههوض کخثُخص ىٍ «ٖٗ ٍُٔ» ٔ ْىچُیٍ پیيحیٗ ٔ كَٔپخٗٗ ُيیٍ ٔ‬
‫آًٓخٌْخٖ «ْلضگخَّ» ىٍ ْیچ ؿخٖ ىَیخ ٔ ىٍ ْیچ يٌْذ يلٕٓو َخُٗخهظّ َزٕىِ ٔ‬
‫َیٔض‪ .‬رّؿِ رؼ‪ ٗ٠‬آثیٍْخ يخَُي طخثٕ ٔ کُلٔیّٕ کّ ىٍ يٍٕى طکٕیٍ ؿٓخٌ هخيٕٕ‬
‫يخَيِحَي‪ ،‬حیٍ يلٕٓو کًخریٖ يٍٕى حطلخم کهیّٖ حىیخٌ‪ ،‬ي٘ظًم رَ حىیخٌ طٕكیيٖ حٓض‪.‬‬
‫كظٗ هخٍؽ حُ ىحیَِٖ طؼخنیى حىیخٌ‪ ،‬ىٍ َظَحص كیهٕٔكخٌ هيیى ٔ حكٔخَّْخٖ يهم‬
‫َیِ ؿهِْٕخٖ ٍٍٔٗ ىحٍى‪ .‬طؼيحى حیٍ ىٍٔحٌْخ ىٍ حًْخٌ يهم يوظهق ٔ ٍُٓ ٔ آىحد‬
‫گَٕخگٌٕ‪ ،‬يظلخٔص ًکَ يٕٗٗى‪ .‬حیٍ طلخٔصْخ رَحٓخّ طؼيحى ٔهخیغ َخگٓخَٗ ٔ كٕحىػٗ‬
‫حٓض کّ ىٍ هخ‪ َِٖ١‬يهضْخ رّؿخٖ يخَيِ حٓض‪« .‬طٍٕحص» کّ َؤظیٍ ٔح‪ٟ‬غ ٔ‬
‫پیٕ٘حٖ چُیٍ هَأصْخ حُ كوخین ٔ َٗف كخل ػخنى ْٔظٗ حٓض‪ ،‬طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَٖ حُ‬
‫«ٖٗ ٍُٔ ههوض» رّىٓض يٗىْي‪ًْ ٔ ،‬یٍ َظَ طٍٕحص يزُخی حػظوخى ىیگَ حىیخٌ‬
‫حرَحْیًی َیِ هَحٍ گَكظّ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍؿخ هًٔظٗ حُ يظٍ طٍٕحص ٍح يٗهٕحَیى‪:‬‬
‫«ىٍ حرظيح هيح آًٓخٌْخ‬ ‫ٍلو پیلایِ‪ ،‬ثبة اّل‪:‬‬ ‫ػِل ػزین‪ِ ،‬‬
‫ٍح آكَیي‪ُ ٔ ،‬يیٍ طٓٗ ٔ رخیَ رٕى ٔ طخٍیک‪ ،‬رَ ٍٖٔ نـّٖ‪ٍٔ ٔ ،‬ف هيح ٓطق آد‬
‫ٍح كَح گَكض‪ ٔ ،‬هيح گلض کّ ٍُٔٗخیٗ رٕ٘ى‪ٍُٗٔ ،‬خیٗ ٗي‪ ٔ ،‬هيح ٍُٔٗخیٗ ٍح ىیي‬
‫کّ َیکٕ حٓض‪ ٔ ،‬هيح ٍُٔٗخیٗ ٍح حُ طخٍیکٗ ؿيح کَى‪ ،‬هيح ٍُٔٗخیٗ ٍح «ٍُٔ»‬
‫َخيیي ٔ طخٍیکٗ ٍح «ٗذ» ٔ ٗخو رٕى ٔ ‪ٛ‬زق رٕى‪ ٔ« .‬حیٍ ٍُٔ حٔل رٕى‪».‬‬
‫«ٔ هيح گلض كهکٗ رخٗي ىٍ يیخٌ آدْخ‪ ٔ ،‬آدْخ ٍح حُ آدْخ ؿيح کُي‪ ٔ ،‬هيح‬
‫كهک ٍح رٔخهض‪ ٔ ،‬آدْخٖ ُیَ كهک ٍح حُ آدْخٖ رخالٖ كهک ؿيح کَى‪ ٔ ،‬چُیٍ‬
‫ٗي‪ .‬هيح كهک ٍح آًٓخٌ َخيیي‪ٗ ٔ ،‬خو رٕى ٔ ‪ٛ‬زق رٕى‪ ٔ« .‬حیٍ ٍُٔ ىٔو رٕى‪».‬‬
‫‪ٖٔٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«ٔ هيح گلض آدْخٖ ُیَ آًٓخٌ ىٍ یکؿخ ؿًغ َٕٗي ٔ ه٘کٗ ظخَْ گَىى‪ٔ ،‬‬
‫چُیٍ ٗي‪ ٔ .‬هيح ه٘کٗ ٍح ُيیٍ ٔ حؿظًخع آدْخ ٍح ىٍیخ َخيیي‪ ٔ .‬هيح ىیي کّ َیکٕ‬
‫حٓض‪ ٔ .‬هيح گلض کّ ُيیٍ َزخطخص رَٔیخَي‪ ،‬ػهلٗ کّ طوى ریخٍٔى‪ ٔ ،‬ىٍهظٗ کّ‬
‫يطخرن ؿُْ هٕى يیِٕ آٍٔى‪ ،‬کّ طوًٖ ىٍ آٌ رخٗي‪ ،‬رَ ٍٖٔ ُيیٍ رَٔیي‪ ٔ ،‬چُیٍ‬
‫ٗي کّ ُيیٍ َزخطخص ٍح ٍٔیخَیي‪ ،‬ػهلٗ کّ يٕحكن ؿُْ هٕى طوى ىٍآٍٔى‪ ٔ ،‬ىٍهض‬
‫يیِٕىحٍٖ کّ طوًٖ ىٍ آٌ يٕحكن ؿُْ هٕى رخٗي‪ ٔ ،‬هيح ىیي کّ َیکٕ حٓض‪ٗ ٔ .‬خو‬
‫رٕى ٔ ‪ٛ‬زق رٕى‪ ٔ« .‬حیٍ ٍُٔ ٕٓو رٕى‪».‬‬
‫«ٔ هيح گلض َیَْٔخٖ ىٍ آًٓخٌ ٔ كهک رخُٗي طخ ٍُٔ ٍح حُ ٗذ ؿيح کُُي ٔ‬
‫رَحٖ آیخص‪ُ ،‬يخٌْخ ٔ ٍُْٔخ ٔ ٓخلْخ رخُٗي‪ ٔ .‬ىٍ كهک آًٓخٌ رخُٗي ٔ رُّيیٍ‬
‫ٍُٔٗخیٗ ىُْي‪ ٔ .‬چُیٍ ٗي‪ ٔ ،‬هيح ىٔ "َیَّ" رٍِگ ٓخهض‪َ ،‬یَّ حػظى ٍح رَحٖ‬
‫ٓهطُض ٍُٔ‪َ ٔ ،‬یَّ ح‪ٛ‬ـَ ٍح رَحٖ ٓهطُض ٗذ‪ٓ ٔ ،‬ظخٍِگخٌ ٍح‪ ٔ .‬هيح آٌْخ ٍح ىٍ‬
‫كهک آًٓخٌ گٌحٗض‪ ،‬طخ رُّيیٍ ٍُٔٗخیٗ ىُْي‪ ٔ ،‬طخ ٓهطُض ًَخیُي رَ ٍُٔ ٔ رَ‬
‫ٗذ‪ٍُٗٔ ٔ ،‬خیٗ ٍح حُ طخٍیکٗ ؿيح کُُي‪ ٔ ،‬هيح ىیي کّ َیکٕ حٓض‪ٗ ٔ .‬خو رٕى ٔ‬
‫‪ٛ‬زق رٕى‪ ٔ« .‬حیٍ ٍُٔ چٓخٍو رٕى‪».‬‬
‫«ٔ هيح گلض آدْخ رّحَزِٕ ؿخٍَٕحٌ پَ َٕٗي‪ ٔ ،‬پََيِگخٌ رخالٖ ُيیٍ رَ ٍٖٔ‬
‫كهک آًٓخٌ پَٔحُ کُُي‪ٓ ،‬پْ هيح َُٓگخٌ رٍِگ ٍح آكَیي ٔ ًّْٖ ؿخٍَٕحٌ هَِيِ‬
‫ٍح‪ ،‬کّ آدْخ يٕحكن حؿُخّ آٌْخ پَ ٗي‪ ًّْٖ ٔ .‬پََيِگخٌ رخلىحٍ ٍح رّحؿُخّ آٌْخ‪،‬‬
‫ٔ هيح ىیي کّ َیکٕ حٓض‪ ٔ .‬هيح آٌْخ ٍح رَکض ىحى ٔ گلض کّ رخٍٍٔ ٔ کؼیَ ٕٗیي‪ٔ .‬‬
‫آدْخٖ ىٍیخ ٍح پَ ٓخُیي‪ ،‬پََيِگخٌ حُ ُيیٍ کؼیَ رَٕ٘ي‪ٗ .‬خو رٕى ٔ ‪ٛ‬زق رٕى‪ٔ« .‬‬
‫حیٍ ٍُٔ پُـى رٕى‪».‬‬
‫«ٔهيح گلض ُيیٍ ؿخٍَٕحَٗ ٍح يٕحكن حؿُخّ آٌْخ ریٌَٔ آٍٔى‪ :‬رٓخیى‪ ،‬كَ٘حص‬
‫ٔ كیٕحَخص ُيیُٗ ٔ حؿُخّ آٌْخ‪ ٔ ،‬چُیٍ ٗي‪ ،‬پْ هيح كیٕحَخص ُيیٍ ٍح رّحؿُخّ‬
‫آٌْخ رٔخهض‪ ٔ ،‬رٓخیى ٍح رّحؿُخّ آٌْخ ٔ ًّْٖ كَ٘حص ُيیٍ ٍح رّحؿُخّ آٌْخ ٔ‬
‫هيح ىیي کّ َیکٕ حٓض‪ ٔ .‬گلض آىو ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص يخ يٕحكن ٔ ٗزیّ يخ رٔخُیي طخ رَ‬
‫يخْیخٌ ىٍیخ ٔ پََيِگخٌ آًٓخٌ ٔ رٓخیى ٔ طًخيٗ ُيیٍ ٔ ًّْٖ كَ٘حطٗ کّ رَ ُيیٍ‬
‫يٗهَِي كکٕيض ًَخیي‪ .‬پْ هيح آىو ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص هٕى آكَیي‪ ٔ ،‬حی٘خٌ ٍح ََ ٔ يخىِ‬
‫هَحٍ ىحى‪ٔ ،‬هيح حی٘خٌ ٍح رَکض ىحى ٔهيح رّحی٘خٌ گلض رخٍٍٔ ٔ طکؼیَ ٕٗیي‪ُ ٔ ،‬يیٍ‬
‫ٍح رٔخُیي ٔ رَآٌْخ طٔه‪ًَ ٢‬خثیي ٔ رَيخْیخٌ ىٍیخ ٔ پََيِگخٌ آًٓخٌ ٔ ًّْ كیٕحَخطٗ‬
‫کّ رَ ُيیٍ يٗهَِي‪ ،‬كکٕيض کُیي‪ ٔ .‬هيح گلض ًْخَخ ًّْ ػهقْخٖ طوىىحٍٖ کّ‬
‫‪ٖٔٔ۲‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫رَ ٍٖٔ طًخو ُيیٍ حٓض‪ ًّْٖ ٔ ،‬ىٍهظخَٗ کّ ىٍ آٌْخ يیِٕٖ ىٍهض طوىىحٍ‬
‫حٓض‪ ،‬رًّٗخ ىحىو طخ رَحٖ ًٗخ هٍٕحک رخٗي‪ .‬رًّّْٖ كیٕحَخص ُيیٍ ٔ رًّّْٖ‬
‫پََيِگخٌ آًٓخٌ ٔ رًّّْٖ كَ٘حص ُيیٍ کّ ىٍ آٌْخ كیخص حٓض‪ َْ ،‬ػهق ٓزِٖ‬
‫ٍح رَحٖ هٍٕحک ىحىو‪ ٔ .‬چُیٍ ٗي‪َ .‬خگخِ هيح رّآٌچّ آكَیيِ رٕى‪َ ،‬ظَ کَى ٔ کخٍ‬
‫آكَیُٖ ٍح حُ َْنلخظ ػخنٗ ىیي‪ٗ ٔ ،‬خو رٕى ٔ ‪ٛ‬زق رٕى‪ ٔ« .‬حیٍ ٍُٔ ٗ٘ى رٕى‪».‬‬
‫«پخیخٌ يظٍ طٍٕحص»‬
‫«ػٓي ػظین» ىٍ چٓخٍ آیّ‪ ،‬حُ حرظيحٖ رخد ىٔو يٗگٕیي‪« :‬رّحیٍطَطیذ آًٓخٌْخ‬
‫ٔ ُيیٍ ٔ َْچّ ىٍ آٌْخ رٕى‪ ،‬طکًیم گَىیي‪ ،‬رخ كَح ٍٓیيٌ ٍُٔ ْلظى‪ ،‬هيح کخٍ‬
‫آكَیُٖ ٍح طًخو کَىِ‪ ،‬ىٓض حُ کخٍ ک٘یي‪ ،‬هيح ٍُٔ ْلظى ٍح رَکض ىحى‪ ،‬آٌٍح يويّ‬
‫حػالو كَيٕى‪ُ ،‬یَح ٍُٖٔ رٕى کّ هيح پْ حُ کخٍ آكَیُٖ‪ ،‬آٍحو گَكض‪ ،‬رّحیٍطَطیذ‬
‫آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ آكَیيِ ٗي‪ ».‬حیٍ يزُخی طلکَ حىیخٌ حرَحْیًی حٓض‪ َّْٓ .‬ىیٍ‬
‫رٍِگ ىٍ حیٍ يٍٕى یکٔخٌ يیحَيیُ٘ي‪...‬‬

‫اكَبًَٓ «ٍَ اًگْزو»‬

‫«رٕکخطچٕ ؿٕٔحَٗ» (ٖٖٔٔ ـ ‪ ٖٔ۰۳‬و) حُ َٕپَىحُحٌ حىرٗ ىٍ آؿخُ ػ‪َٜ‬‬
‫ٍُٔٗگَٖ حٓض‪ ،‬رٔیخٍٖ حٔ ٍح پيٍ حىریخص ٍَٔخَٔٗ يُٗٗخُٓي‪ ،‬حُ حٔ آػخٍ ُیخىٖ‬
‫رّػزض ٍٓیيِ کّ كهٔلٗطَیٍ آٌ «حكٔخَّٖ ّٓ حَگ٘ظَ» حٓض‪:‬‬
‫ٍُٔ حٔل‪ ،‬ه‪ٕٓ ّٖٜ‬و‪ٛ« :‬الفحنيّیٍ» ٓهطخٌ "رخرم" کّ رّپٕل َیخُ ىحٍى‪،‬‬
‫یٕٓىٖ ػَٔصيُي "يهکی‪ٜ‬يین" ٍح رَّخْخٍ ىػٕص يٗکُي ٔ حُ حٔ يٗپَٓي کّ رَّظَ‬
‫ٖٔ کيحویک حُ ّٓ ىیٍ یٕٓى‪ ،‬ئیلیض ٔ حٓالو رٓظَ حٓض‪ .‬حیٍ ‪َٛ‬حف پیَ‬
‫ىٍٔحَيیٖ کّ يٗطَٓي رّ‪َٛ‬حكض ٓوٍ رگٕیي‪ ،‬رخ طًؼیهٗ رّآٌ پخٓن يٗىْي‪:‬‬
‫«ٍُٖٔ‪ٍُٔ ،‬گخٍٖ يَىٖ ػَٔصيُيٖ رٕى کّ ىٍ يیخٌ ؿٕحَْحص هیًظٗ هٕیٖ‬
‫حَگ٘ظَٖ ُیزخ ٔ گَحٌرٓخٖ ىحٗض‪ .‬چٌٕ يٗهٕحٓض حیٍ حَگ٘ظَ يظٕحنیخ ً رّىٓض‬
‫رخُيخَيِگخَٖ رَٓي‪ ،‬حػالو ىحٗض كََُيٖ کّ رُّْگخو يَگ حٔ ٔ رّيٕؿذ ٔ‪ٛ‬یض‬
‫حٔ ‪ٛ‬خكذ حَگ٘ظَ رخٗي‪ ،‬رخیي ٔحٍع حٔ ُٗخهظّ ٕٗى‪ ٔ ،‬ىیگَحٌ ًّْ حٔ ٍح رّحكظَحو‪،‬‬
‫ٍثیْ ٔ رٍِگ هخَيحٌ رُ٘خُٓي‪ .‬كََُيٖ کّ حَگ٘ظَ ٍح رّحٍع رَىِ رٕى رّحٔالى هٕى‬
‫ٍكظخٍ ي٘خرٓٗ ىٍ پیٖ گَكض‪ .‬ىٍٓض ًْخٌ کخٍٖ ٍح کَى کّ پيٍ کَىِ رٕى ‪»...‬‬
‫«هال‪ ،ّٛ‬حَگ٘ظَٖ پْ حُ چُي َٔم ىٓض رّىٓض گ٘ض َٓحَـخو‪ ،‬رّيَىٖ‬
‫ٍٓیي کّ ىحٍحٖ ّٓ كََُي پخک َٓخى ٔ رخ ك‪٠‬یهض رٕى‪ ،‬کّ ًّْگٗ يطیغ پيٍ رٕىَي ٔ‬
‫ٓ‪ٔٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پيٍ ْى َّْٓ ٍح یکٔخٌ ىٔٓض يٗىحٗض‪ .‬پَٔحٌ ؿٕحٌ کّ حُ حٍُٕ حَگ٘ظَ آگخِ‬
‫رٕىَي ٔ َّْٓ ىٔٓض ىحٗظُي هٕى رٍّیخٓض هخَٕحىِ رَُٓي‪َْ ،‬یک ؿيحگخَّ حُ پيٍ‬
‫هٕحٓظُي کّ حکٌُٕ کّ پیَ ٗيِ حٓض‪ ،‬حَگ٘ظَٖ ٍح رّحٔ ٔحگٌحٍى‪...‬‬
‫پيٍ گَحٌهيٍ کّ ًَٗىحَٔض حَگ٘ظَٖ ٍح رّکيحو یک حُ آَخٌ ريْي‪ ،‬رّحیٍ حَيیّ٘‬
‫حكظخى کّ رَّلٕٖ َّْٓ ٍح ٍح‪ ٟٗ‬کُي‪ .‬پْ پُٓخَٗ حُ ؿٕحَْٓخُ يخَْٖ هٕحٓض ىٔ‬
‫حَگ٘ظَ ىیگَ َظیَ حَگ٘ظَ ح‪ٛ‬هٗ رٔخُى‪ .‬حیٍ حَگ٘ظَْخ چُخٌ رّْى ٗزخْض ىحٗظُي کّ‬
‫ط٘وی‪ ٚ‬حَگ٘ظَ ح‪ٛ‬هٗ كظٗ رَحٖ هٕى حٔ َیِ ىٕٗحٍ يًَٕٗى‪» .‬‬
‫«چٌٕ ُْگخو يَگ ٍٓیي‪َْ ،‬یک حُ حَگ٘ظَْٖخ ٍح يولیخَّ رّیکٗ حُ‬
‫كََُيحٌ هٕى رو٘یي‪ .‬كََُيحٌ‪ ،‬پْ حُ يَگ پيٍ رَحٖ ؿخَ٘یُٗ حٔ ٔ ٍیخٓض رَ‬
‫هخَٕحىِ‪ ،‬حَگ٘ظَْٖخٖ هٕى ٍح رَّ٘خَّٖ يلن رٕىٌ‪َ٘ ،‬خٌ ىحىَي‪ ،‬ح ّيخ چٌٕ حَگ٘ظَْخ‬
‫آٌهيٍ رّْى ٗزیّ رٕىَي کّ ط٘وی‪ ٚ‬حَگ٘ظَ ح‪ٛ‬هٗ يًکٍ َزٕى‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬ئؤنّٖ‬
‫ٔحٍع كویوٗ الیُلم يخَي ٔ ُُْٕ ْى الیُلم يخَيِ حٓض‪».‬‬
‫«حُ حیٍ ٍٖٔ ٍَٓٔ يٍ! رًّٗخ يٗگٕیى کّ َْیک حُ ّٓ هٕو کّ هيحٖ رٍِگ‬
‫َٗیؼض هٕى ٍح رّآَخٌ حٍُحَٗ ىحٗظّ‪ ،‬يؼظوي حٓض کّ ٔحٍع كویوت هيحَٔي ٔ حكکخو ٔ‬
‫َٗیؼض حٔ حٓض‪ ،‬ح ّيخ حیٍ ئؤنّ کّ کيحو یک حُ آَخٌ ٔحٍع كویوٗ حٓض‪ ،‬ىٍٓض يخَُي‬
‫ئؤنّٖ حَگ٘ظَْخ الیُلم يخَيِ حٓض‪)ٖٔ(».‬‬
‫ىٍ طخٍین ْیچ يظُی رّحَيحُِٖ طٍٕحص رَ حكکخٍ ٔ يؼظويحص رَ٘ ٓخیّ َیخَيحهظّ‬
‫حٓض‪ ،‬ىٍ ىٍٔحٌ طٔه‪ ٢‬رٗچٌٕ ٔ چَحٖ کهیٔخ‪َ ،‬لًٕ يظٌٕ يويّ حيَٖ پََٖٓخپٌیَ‬
‫رٕى‪ ٔ ،‬طَىیي ىٍ حكکخو آٌ كٕمحنؼخىِ هطََخک رٕى‪ ًّْ .‬يهِو رٕىَي طخ كوخین گٌٗظّ‬
‫ٔ ٔهخیغ آیُيِ ٍح رخ يظٌٕ يويّ رُٔـُي‪ ،‬كظٗ ٔهخیغ طخٍیوٗ ٍح يظُخٓذ رخ يلظٕیخص‬
‫آٌ رخُٓخُٖ يٗکَىَي‪َ .‬لًٕ يظٌٕ يويّ كظٗ رَ حَيیّْ٘خٖ رٍِگ َیِ طؤػیَ ىحٗض‪.‬‬
‫رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ يٍٕم رَؿٔظّٖ كَحَٕٖٔ «ژُٔف حٓکخنیگَ» (ٓ‪ ٔ۳4‬ـ ٖٓ‪ ٔ۶‬و)‬
‫ىٍ کظخد هٕى طلض ػُٕحٌ «رخُٓخُٖ طخٍین ٔهخیغ» يظٍ طٍٕحص ٍح ٗخْي آٍٔى ٔ‬
‫گلض‪« :‬هيحَٔي کخٍ آكَیُٖ ؿٓخٌ ٍح ىٍٓض ىٍ ٓخل ‪ ٖ۲4۰‬پیٖ حُ يیالى ئیق‬
‫حَـخو ىحىِ حٓض‪».‬‬
‫كظٗ «یْٕخٌ کپهَ» حهظَُٗخّ ٔ َخرـّٖ يؼَٔف آنًخَٗ (ٔ‪ ٔ۳۰‬ـ ٖٓ‪)ٔ۶‬‬
‫رّطؼییٍ طخٍین آكَیُٖ ؿٓخٌ پَىحهض ٔ هٕحٓض ىحىِْخٖ َـٕيٗ ٍح رخ ييحٍک‬
‫طٍٕحص ططزین ىْي‪ ،‬حٔ َظیـّ گَكض کّ «هيحَٔي ؿٓخٌ ٍح ىٍ ٓخل ٕ‪ ،ٖ۲۲‬م‪.‬و)‬
‫آكَیيِ حٓض‪ ».‬ىٍ حٔحٓ‪ ٢‬هٌَ ْليْى حیِحک َیٕطٍ (ٕ‪ٔ۶4‬ـ‪ )ٔ۰ٕ۰‬كیِیکىحٌ‪،‬‬
‫ٔ‪ٔٔ4‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ٍیخ‪ٟ‬یىحٌ‪ٓ ،‬ظخٍُِٗخّ‪ ٔ ،‬كیهٕٔف ٗٓیَ حَگهٔظخٌ َیِ َلًٕ حَـیم‪ ،‬طٍٕحص ٔ طهًٕى‬
‫ٍح يالک هَحٍ ىحى؛ چُخٌکّ ىٍ کظخد «طخٍین حيپَحطٍْٕٖخٖ رخٓظخٌ» طخٍین آكَیُٖ‬
‫ؿٓخٌ ٍح كو‪ ٢‬پخَ‪ٜ‬ي ٓخل َِىیکطَ رّيیالى ئیق ًکَ کَى‪)ٔ4(.‬‬
‫هيٍص کهیٔخ يخَؼٗ ؿيٖ ىٍ ٍحِ گ٘خیٖ حًْخٌ ٔ پیٍٖكض ػهى حیـخى کَىِ رٕى‬
‫ىٍ ىٍٔحٌ طٔه‪ ٢‬رٗچٌٕ ٔ چَحٖ کهیٔخ‪ ،‬ػوالَیض ٔ ػهى ٔ كکًض ىٍ َٓخیض كوَ‬
‫رَّٓ يٗرَى‪ ،‬طًخيخ ً هييضکخٍ ٰانٓیخص ئیلٗ رٕى‪ٍ« .‬یک ٔیظخنٗ» يٍٕم (‪ ٔٓ۰۳‬ـ‬
‫ٖ‪ ٔٔ4‬و) ىٍ کظخد «طخٍین کهیٔخ» ٔظیلّٖ يٍٕم ٍح حیٍگَّٕ طؼییٍ يٗکُي‪:‬‬
‫«ىٍ طخٍین‪ًّْ ،‬چیِ رخیي رَّخو هخنن ٔ ٍْزَ ٔحهؼت حٗیخء َٕٗظّ ٕٗى‪ُ ،‬یَح‬
‫هخنن حُنٗ ئظویًخ ً طخ حئَُ ًّْٖ طخٍین ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص كیَصحَگیِ ْيحیض يٗکُي‪».‬‬
‫ُّٓضْخ‪ٗ ،‬يیيح ً رَ ػوٕل يَىو طٔه‪ ٢‬ىحٗض‪َْ ،‬گَّٕ َٕآٍٖٔ‪،‬‬ ‫کهیٔخ رخ طکیّ رَ ُ‬
‫حظٓخٍ حٓظوالل حَيیّ٘ ٔ ه‪ٕٜٛ‬خ ً ٗکخکیض ٍح طلض طؼویذ هَحٍ يٗىحى‪ .‬يٕحٍى‬
‫طلظیٖ ػوخیي‪ ،‬حك‪٠‬خٍ ٔ يلخکًّٖ ىیگَحَيی٘خٌ رًٗٗخٍ حٓض «گخنیهجٕ گخنیهّ»‬
‫(‪ ٔ۳۶4‬ـ ٕ‪ )ٔ۶4‬یکٗ حُ يٓىطَیٍ ىحًَُ٘يحٌ هٌَ ْليْى حیظخنیخ‪ ،‬کّ رّهخ‪َ َ١‬ظَحص‬
‫ػهًٗ (کَٔیض ُيیٍ) رّکهیٔخ حك‪٠‬خٍ ٗي‪ ،‬يلخکًّ گَىیي‪ ،‬طلض ك٘خٍ حُ َظَحطٖ‬
‫ػئل کَى ٔ طٕرّٖ حؿزخٍٖ ًَٕى‪.‬‬

‫آیب کزت هولً پیْیي رؾویق ّلٍاًل؟‬

‫رلغ طلَیق یخ ػيو طلَیق ‪ٛ‬لخیق يويّ یک رلغ ػخو ٔ طًخو ًٕٗل حٓض؛‬
‫ًّْ یکيیگَ ٍح يظٓى رّطلَیق يیکُُي‪ ،‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً ‪ٛ‬لخیق رؼيی ‪ٛ‬لق يخهزم‬
‫هٕى ٍح طلَیق ٗيِ يیهٕحَُي ٔ هٕى ٍح يزَی حُ آٌ يیىحَُي‪ .‬ئهًیٍ يیگٕیُي‬
‫کظذ آًٓخَی پی٘یٍ طلَیق ٗيِ ٔ آٌ يظُی َیٔظُي کّ ىٍ حرظيحء رّپیخيزَحٌ َخُل ٗيِ‬
‫رٕى‪ .‬رًّْیٍ ٓزذ هيحَٔي ىٔرخٍِ آٌ ٍح ىٍ هخنذ هَآٌ َخُل کَى ٔ حیٍرخٍ ‪ًٟ‬خَض‬
‫كَيٕى‪ .‬پیٖطَ رّحیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع پَىحهظیى ٔ گلظّ ٗي ح‪ٛ‬الً ‪َ١‬ف حیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع (رّحیٍ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص) حُ َظَ يزُخیی ؿه‪ ٢‬حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ يٍٕى چُي َکظّ هخرم ًکَ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ کظذ پی٘یٍ طلَیَحطی رَيزُخی طـَریخص پیخيزَحٌ پی٘یٍ ٔ حيضْخی پی٘یٍ‬
‫حٓض کّ ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ طٕٓ‪ ٢‬حٗوخ‪ ٙ‬يظؼيى ههًی ٗيِحَي‪ ،‬رُخءح ً ََْٕع رلغ ىٍ‬
‫يٍٕى طلَیق یخ ػيو طلَیق یک رلغ كخٗیّحی ٔ حٓخٓخ ً ریيٍٕى حٓض‪ .‬يؼال کظخد‬
‫طٍٕحص َٕٗظّی یک َلَ َیٔض کّ ىٍ یک ُيخٌ طلَیَ ٗيِ رخٗي‪ ،‬رهکّ ریخَی حُ‬
‫طخٍین چُي هٌَ هٕو یٕٓى حٓض کّ رّئٍَ طٕٓ‪ ٢‬حٗوخ‪ ٙ‬يظلخٔص ههًی ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪ٔٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٕـ ىٍ يؼُخی طلضحنهّلظی ػزخٍحص ُرخٌ ح‪ٛ‬هی طلَیلی ‪ٍٕٛ‬ص َگَكظّ‪ ،‬ح ّيخ‬
‫ُرخٌ ىٔو ٔ طَؿًّْخ هطؼخ ً آٌ ٍطى ٔ ‪ٛ‬الرض‪ ،‬آٔح ٔ آُْگ ٔ يو‪ٕٜٛ‬خ ً رخٍ يؼُٕی‬
‫يظٍ حٔنیّ ٍح ًَیطٕحَي يُظوم ًَخیي‪ ٔ ،‬حیٍ رَحی َُْرخَی هخرم حن‪ٜ‬يم حٓض‪ .‬كظی حگَ‬
‫ٗؼَ كخكع ٍح <کّ پخٍٓی حٓض> رّپخٍٓی طَؿًّ کُیى‪ ،‬حُ ‪ٛ‬الرض يیحكظي‪ ،‬يؼخل‪:‬‬
‫هَهّ طَ ىحيٍ ٔ ٓـخىِ َٗحد آنٕىِ‬ ‫ىٕٔ ٍكظى رّىٍ يیکيِ هٕحد آنـــٕىِ‬
‫گلض ریيحٍ ٕٗ حی ٍَْٔ هٕحد آنٕىِ‬ ‫آيي حكّٕٔ کُخٌ يـزچّی رخىِ كَٕٔ‬
‫طخ َگَىى ُ طٕ حیٍ ىیَ هَحد آنٕىِ‬ ‫ٗٔظٕ٘یی کٍ ٔآٌگّ رّهَحرخص هَحو‬
‫= ىی٘ذ رّىٍ َٗحروخَّ ٍكظى‪ ،‬ىٍكخنیکّ هٕحدآنٕى رٕىو؛ آٌهيٍ ييْٕٕ‬
‫هٕحد رٕىو کّ رخالپٕٗى طَ رٕى ٔ ىحيٍ پیَحٍْ ٔ ؿخًَخُو رَّٗحد آؿ٘ظّ رٕى‪ .‬ىٍ‬
‫ًْیٍ كخنض رٕىو کّ ٗخگَى َٗحدكَٔٗی آيي ٔ رّٗيص َخٍحكض ٗي! رّيٍ گلض‬
‫ریيحٍ ٕٗ‪ ،‬حی ٍَْٔ هٕحدآنٕى! رَٔ حٔل هٕىص ٍح رٕ٘ی ٔ طًیِ کٍ آٌٔهض ریخ‬
‫حیٍؿخ! طخ حیٍ يلم ٍح کؼیق َکُی‪!...‬‬

‫طَؿًّ ًْیٍ حٓض! حیٍ ٔ‪ٛ‬قحنلخل طَؿًّ ىٍ ًّْی ُرخٌْخ حٓض‪ْ .‬یچ‬
‫طَؿًّی ًَیطٕحَي ‪ٛ‬الرض ٔ يلخْیى ػًین ٔ چُي ٔؿٓت ُرخٌ حٔل ٔ ‪ٍٕٛ‬صْخی‬
‫ًُْت ‪ٛ‬خكذ ٓوٍ ٍح يُظوم ًَخیي‪ ،‬نٌح گلظّ يیٕٗى کّ «طَؿًّ هیخَض حٓض!»‬
‫ػهیحنو‪ ٕٜٙ‬حگَ ٓوٍ ىٍ يٍٕى يظٌٕ ُٓگیٍ ٔ ٍيِة چٌٕ کظذ يويّ رخٗي‪.‬‬
‫رًّْیٍ ٓیخم‪َْ ،‬گخِ آیخص هَآٌ ٍح رُّرخٌ پخٍٓی رَگَىحٌ ًَخثیى‪َْ ،‬حَيحُِ‬
‫ىهض رّهَؽ ىْیى ًَیطٕحَیى آٌ ‪ٛ‬الرض ٔ حٓظلکخو کالو هَآٌ ٍح يُظوم ًَخثیى‪ٔ ،‬نی‬
‫يؼخَی ٔ يلخْیى حرظيحثی طـییَ ًَیکُي ٔ هخرم حَظوخل ٔ حكٓخو ٔ طلٓیى حٓض‪...‬‬
‫کظذ پی٘یٍ َیِ ػیٍ ًْیٍ كکى ٍح ىحٍَي‪ ًٍٟ .‬حیٍکّ کظذ پی٘یٍ ىٍ هالل‬
‫طَؿًّ‪ ،‬يظيحٔيخ ً ٍُٔآيي َیِ ٗيِحَي‪ .‬يؼالً ىٍ طَؿًّی ؿيیي طٍٕحص‪ ،‬ػزخٍحص‬
‫«چٓخٍگّٕٗی ؿٓخٌ» (حٗؼیخ‪« ٔ )ٕٔ :ٔٔ ،‬کَحٌْخی ُيیٍ» (حیٕد‪)ٖ :ٖ۰ ،‬‬
‫رّ«کَِی ُيیٍ» رَگَىحٌ ٗيِ حٓض‪ .‬يؼهٕو حٓض حیٍ طؼزیَ کخٍ يظَؿى حٓض‪.‬‬
‫ؿيیيح ً ٔ رَپخیّی ٍٗي ٔ گٔظَٕ كًیُیٔى ؿٓخَی‪ ،‬حیٍ يطهذ ىٍ يلخكم کهیٔخثی‬
‫يطَف ٗيِ حٓض کّ «‪ًٟ‬خیَی کّ ىٍ کظذ يويّ رًّٓض هيح رَ يیگَىى ًّْگی‬
‫يَىحَّ حٓض‪ ،‬پْ ‪ٍَٟٔ‬ی حٓض طخ چخٍِحَيی٘ی گَىى‪ ».‬رخ ًّْی حیٍ حٔ‪ٛ‬خف‪،‬‬
‫ٔهظی ًْیٍ کظذ‪ ،‬يٍٕى طؤییي حٍرخد کُیّٔ ٔ کهیٔخ حٓض ٔ ْٕحىحٌٍ ٔ ي٘ظخهخٌ ٔ‬
‫يئيُخٌ رّهٕى ٍح ىحٍَي‪ ،‬آٌٔهض يخ کی رخٗیى کّ رگٕثیى حیٍ کظذ طلَیق ٗيِحَي؟!‬
‫ٖ‪ٔٔ4‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫گویي ػلن اى کوٌل كیي‬

‫ٓخكضْخی َُيگی ؿٕحيغ حَٔخَی گَّٕ گٌٕ حٓض حُؿًهّ ػزخٍصحَي حُ يؼَكض‪،‬‬
‫ػهى‪ ،‬حهظ‪ٜ‬خى‪ ،‬ييیَیض‪ ،َُْ ،‬ىیٍ ٔ حيؼخل حیٍْخ‪ ًّْٖ .‬حیٍْخ رخیي رّيٕحُحص ْى ٔ‬
‫رئٌ طيحهم ىٍ کخٍ یکيیگَ پیٖ رََٔي طخ رَ٘یض رظٕحَي رّٓاليض َُيگی ًَخیي؛ حُ‬
‫يیخٌ حیٍ يوٕالص‪ ،‬ىیٍ ًْٕحٍِ ٓؼی کَىِ حٓض طخ پُـّْخی هٕىٍح رَىیگَ كُِْٕخ‬
‫رگٔظَحَي؛ ٓیطَِٖ ىیٍ رَىیگَ حٍکخٌ َُيگی رَ٘ رٔخ كخؿؼّرخٍ رٕىِ حٓض‪،‬‬
‫هٌْٕخی کّ رَّخو ىیٍ هيح ىٍ ٍٔی ُيیٍ ٍیوظّ ٗيِ حُ آد طًخيی حهیخَّْٕخی‬
‫ؿٓخٌ ریٖطَ حٓض‪ .‬هطخْخ ٔ كـخیغ رًٗٗخٍ حُ آىٍّ ىیٍ حُ یکٕٓ ٔ َ‪٠‬ؾ ٔ‬
‫ٗکٕكخیٗ يؼَكض ػهًٗ حُ ىیگَٕٓ يٕؿذ ٗي طخ كلٕنٗ حُ حػخظى ٔحرٔظّ رَّْ هٕو‬
‫ٔ كَهّ رّحَکخٍ يٕؿٕىیض «يظٍ يويّ» رپَىحَُي؛ رّپُيحٗض آَخٌ‪ْ ،‬یچ يظُٗ رخ‬
‫ٔیژِگٗ «هيٓٗ» ٔؿٕى َيحٍى کّ حُ یکٕٓ ػخٍٖ حُ نـِٕ َظَ رخٗي‪ ،‬ىٍ ؿخَذ‬
‫ىیگَ حُ َْ َٕع َوي ٔ پَٖٓ يؼخف گَىى‪ .‬آٌچّ ىٍ ىٓض حٓض كخ‪ٛ‬م طـخٍد‬
‫پی٘یُیخٌ حٓض ٔ ىٍک يخ حُ آٌ‪ .‬طؼخنیى حیٍ يظٌٕ ىٍ رٓظَیٍ كخنض‪ ،‬طُٓخ ىٍ ههًَٔ‬
‫هیَ ٔ َٗ حهالهٗ کّ رَ گَكظّ حُ ٔؿيحٌ ي٘ظَک رَٖ٘ ٔ يظکٗ رَ ٔكيص ػخنى‬
‫حَٔخَٗ حٓض‪ ،‬ييحٍ حػظزخٍ يٗرخٗي‪ .‬رًّْیٍٍٔحل‪ٰ ،‬انٓیخص ئیلٗ ٍح ٍى کَىِ ٔ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل ؿِيت آٌٍح رخٍٔ َکَىَٗ هٕحَيَي‪ ،‬ح ّيخ ح‪ٕٛ‬ل حهالهت آٌٍح َگخِ ىحٗظُي‪.‬‬
‫رَهٗ َیِ َٕػٗ حُ ىٓظگخِ حیًخٌ رّيخرؼيحنطزیؼّ ٍح رَحٖ َظى حؿظًخػٗ‬
‫‪ ٍَٖٟٔ‬ىحَٔظُي‪« .‬پٕيپَٕخ طظٔٗ» كیهٕٔف حیظخنیخیٗ (ٕ‪ ٔ4۶‬ـ ‪ )ٔ۳ٕ۳‬ىٍ کظخرٗ رخ‬
‫ػُٕحٌ "ىٍرخٍِٖ ََٕٓٗض" يٗگٕیي‪« :‬آیخ یک هخٌَٕ حهالهٗ يٗطٕحَي رئٌ‬
‫يـخُحص ٔ پخىحٕ كٕم ‪١‬زیؼٗ يٕكن ٔ کخيیخد ٕٗى؟»‬
‫حٔ رخ ؿٍَٔ پَْیِگخٍحَّ يؼظوي رٕى کّ پخىحٕ ك‪٠‬یهض هٕى ك‪٠‬یهض حٓض‪َّ ،‬‬
‫یک رٓ٘ض پْ حُ يَگ‪ .‬ح ّيخ يؼظَف رٕى کّ ریٖطَ يَىو ٍح كو‪ ٢‬يٗطٕحٌ رخ ریى ٔ‬
‫حيیي كٕم ‪١‬زیؼٗ رّٕٖٓ طوٕٖ ٕٓم ىحى‪ .‬حُ حیٍٍٔ يطهذ ٍح چُیٍ طٕ‪ٟ‬یق کَى کّ‬
‫هخٌَٕگِحٍحٌ رٍِگ حػظوخى رّٔ‪ٟ‬غ آیُيِ ٍح ؿخَ٘یٍ ‪َٛ‬كّؿٕیخَّٖ یک پهیْ‬
‫ًّْؿخ كخ‪ َٟ‬ىحَٔظّحَي ٔ يخَُي حكال‪ ٌٕ١‬حنوخٖ حكٔخَّْخ ٍح ىٍ ‪ٍٕٛ‬ص طٕحَخیٗ آٌْخ‬
‫رَحٖ ؿهٕگیَٖ حُ َٗحٍص حَٔخٌ‪ ،‬طٕؿیّ کَىِحَي‪:‬‬
‫«‪ ...‬رَحٖ يظویخٌ‪ ،‬پخىحٕ حريٖ ىٍ َُيگٗ آٌ ؿٓخٌ هخثم ٗيِحَي‪ ،‬ح ّيخ رَحٖ‬
‫گُّکخٍحٌ يـخُحصْخٖ حريٖ‪ ،‬طخ آَخٌ ٍح ٓوض رظَٓخَُي‪ ،‬هًٔض حػظى يَىو حگَ‬
‫کخٍٖ هٕد رکُُي‪ ،‬ػًم آٌْخ ریٖطَ حُ طَّ يـخُحص حريٖ حٓض طخ هیَ حريٖ‪ُ ،‬یَح‬
‫‪ٔٔ44‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ِٓحْخٖ ري َِى يخ ریٖطَ يؼَٔفحَي طخ ؿِحْخٖ َیک؛ ٔ چٌٕ حیٍ ػخيم حهیَ‬
‫يٗطٕحَي رّطًخو يَىو حُ َْ ‪١‬زوّ کّ رخُٗي‪ٕٓ ،‬ى ٍٓخَي‪ ،‬هخٌَٕگِحٍحٌ رخ طٕؿّ آىيیخٌ‬
‫رَّٗ‪ ٔ ،‬رخ هٕحٓظٍ هیَ ػخو‪ ،‬چُیٍ حظٓخٍ ػویيِ کَىِحَي کّ ٍٔف ؿخٔیيحٌ حٓض‪.‬‬
‫ٔؿّٖٓ َظَ آٌْخ َّكویوض‪ ،‬رهکّ كو‪ ٢‬پَْیِگخٍٖ رٕى‪ ،‬طخ رّآٌ ٔٓیهّ يَىيخٌ ٍح‬
‫رّطوٕٖ ٕٓم ىُْي‪ ».‬حٔ َٕع رَ٘ ٍح رّ«كیهٕٔكخٌ» ٔ يَىحٌ «ىیٍ» طؤیى يٗکُي ٔ‬
‫رخٍٔ ىحٍى کّ كیهٕٔكخٌ هيحیخٌ ُيیٍ ْٔظُي‪ ٔ ،‬رخ ىیگَ يَىو حُ َْ يوخو ٔ ٔ‪ٟ‬ؼٗ‬
‫کّ رخُٗي ًْخٌحَيحُِ طلخٔص ىحٍَي کّ حَٔخٌ كویوٗ حُط‪ٕٜ‬یَ حَٔخٌ رَ پَىِٖ َوخٗٗ‪.‬‬
‫ئهًخ ً ىحَٖ ًَٗطٕحَٔض رخ پخٓنْخٖ آيخىِ ٔ حٓظُخى رَّلًٕ طٍٕحص ٔ حَـیم کُخٍ‬
‫ریخیي‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬ػ‪ٍٍٗٔ َٜ‬گَٖ آؿخُ ٗي‪ ،‬ػهى رّيزخٍُِٖ ؿيٖ رخ هَحكخص‬
‫رَهخٓض‪ ،‬حیٍ يزخٍُِ ‪ٕ١‬الَٗ ٔ ي٘کم رٕى‪ٰ ،‬نکٍ َظخیـٗ رْ ىٍه٘خٌ رّىٓض آٍٔى‪.‬‬
‫«كَحَٔیْ ریکٍ» (ٔ‪ ٔ۳۶‬ـ ‪ )ٔ۶ٕ۶‬چَِٖٓ ٗخه‪ ٚ‬يؼَكض ػهًٗ ؿٓخٌ‪،‬‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع « ِٓلَ طکٕیٍ ٔ ٔكٗ رّيٕٓی پیخيزَ حُ ؿخَذ یِٕٓ(‪ٍ )ٔ۳‬ح رّحٓظِٓحء‬
‫گَكض ٔ گلض‪« :‬ػهى رخ آيیوظّ ٗيٌ رخ يْٕٕيخص طجٕنٕژٖ‪ ،‬هٕى ٍح ‪ٟ‬خیغ ٔ‬
‫رٗحػظزخٍ کَىِ حٓض‪ ».‬حٔ ٗؼخٍ «آُيخیٖ ىهین حكکخو رّ‪َ١‬ین طـَرّ» ٍح پیٖ ک٘یي‬
‫ٔ گلض‪« :‬ىحَٖ هيٍص حٓض»‪ْ .‬ىچُیٍ «يخٍچهٕ يخنپیکٗ» ىحًَُ٘ي حیظخنیخیٗ (‪ٔ۶ٕ۴‬‬
‫ـ ‪ )ٔ۶۲4‬کّ رَحٖ يطخنؼّٖ طَ٘یق ريٌ حَٔخٌ هیهٗ کخٍ کَىِحٓض‪ ،‬گلض‪:‬‬
‫«ؿُگْخ کىطَ حُ يٌْذ رَحٖ ػهى ٔ َُْ آٓیذ ٍٓخَیيِحَي‪)ٔ۶(».‬‬
‫طخ ُيخٌ ىحٍٔیٍ (‪ ٔ۴ٓ۲‬ـ ٕ‪ )ٔ۴۴‬ػویيِٖ ًّْگخَٗ يزظُٗ رَ ئظُيحص طٍٕحص‪،‬‬
‫حیٍ رٕى کّ حُ ٔهظٗ هيح ُيیٍ ٍح آكَیيِ ٖٗ ِْحٍ ٓخل يٗگٌٍى‪ .‬حیٍ ٍهى رخ ًٗخٍٕ‬
‫كٕحء رؼي رّىٓض آييِ رٕى‪ .‬ح ّيخ ىٍ ٕٓيیٍ ىّْٖ هٌَ ‪« ٔ۲‬چخٍنِ‬ ‫َٔمْخ حُ آىو ٔ ّ‬
‫حٓپٍُِ ىحٍٔیٍ» يظکٗ رَىحَٖ ُیٔضُٗخٓٗ ٔ يطخنؼخص ٍٖٔ كٔیمْخٖ رّؿخ يخَيِ‬
‫حُ ىٍٔحٌْخٖ هيیى‪ ،‬ػًَ کَِٖ ُيیٍ ٍح حُ ٖٗ ِْحٍ ٓخل يٍٕى حػظوخى ٍحیؾ‪،‬‬
‫رّٓی‪ٜ‬ي يیهیٌٕ ٓخل حكِحیٖ ىحى‪ .‬حٔ كکَ کَى کّ ط٘کیم حیٍ كٔیمْخٖ يظُٕع‬
‫ًَٗطٕحَي ىٍ ييص کٕطخْٗ ٖٗ ِْحٍ ٓخل حَـخو گَكظّ رخٗي‪ ،‬كي حهم ييص ُيخَٗ‬
‫ٓی‪ٜ‬ي يیهیٌٕ ٓخل ٍح ىٍ َظَ گَكض طخ ٔهظٗ کخكٗ ؿٓض رَُٔ طکخيم ٔ ىیگَىیٔٗ‬
‫رخٗي‪ .‬ىحٍٔیٍ حیٍ َظَیّ ٍح پْ حُ ٓلَ حکظ٘خكٗ پُؾ ٓخنّ ىٍٔ ىَیخ (‪ ٕ۰‬ىٓخيزَ‬
‫ٖٔ‪ ٔ۴‬ـ ‪ ٔ۰‬حکظزَ ‪ ٍٖٔ )ٔ۴ٖ۶‬ک٘ظٗ «آٌْخریگم» يظؼهن رَّیَٖٔ ىٍیخیٗ‬
‫حَگهٔظخٌ حٍحثّ ًَٕى‪ .‬حئَُِ يٗىحَیى کّ ػًَ کَِٖ ُيیٍ ریٖ حُ چٓخٍ ٔ َیى‬
‫يیهیخٍى ٓخل حٓض‪)ٔ۰(.‬‬
‫‪ٔٔ4۳‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫يظؼخهذ ٍٗي ػهًٗ ٔ ؿُزٖ‬ ‫ثؾواى كه کلیَب‪:‬‬

‫كکَٖ ًّْٖ ٍحُْخ حُ پَىِ رٌَٔ حكظخى ٔ حهظيحٍ رٗچٌٕ ٔ چَحٖ کهیٔخ ٗکخف‬
‫ػًین رَىحٗض‪ .‬حطلخهخ ً یک ػخيم يٓى پیيحیٗ ٍَٔخَْ طَؿًّ ٔ ََ٘ گٔظَىِٖ يظٌٕ‬
‫يويّ طٍٕحص ٔ حَـیم رُّرخٌْخٖ يوظهق رٕى کّ يظؼخهذ گٔظَٕ ‪ُٛ‬ؼض چخپ ٔ‬
‫آگخْٗ‪١‬هزٗ ًّْگخَٗ ٍٖٔ ىحى‪ .‬ىٍ هٌَٔ ٔٓطٗ يظٍ کظخد يويّ ٔ آىحد ىیُٗ كو‪٢‬‬
‫رُّرخٌ الطیٍ رٕى‪ ،‬طُٓخ ک٘ی٘خٌ ٔ ٍحْزخٌ آٌٍح هَأص يٗکَىَي‪ .‬آٌْخ روْٖخٖ حُ‬
‫آٌٍح رّيیم هٕى رَحٖ يَىو َوم ٔ طلٔیَ يًَٕٗىَي‪ ،‬ح ّيخ ٔهظٗ کّ حَـیم رُّرخٌْخٖ‬
‫يوظهق طَؿًّ ٗي ٔ ىٍ حهظیخٍ ػًٕو هَحٍ گَكض‪ ،‬آٌگخِ ًّْ يلظٕیخص آٌٍح رخ گلظخٍ‬
‫ٔ کَىحٍ ٍٔكخَیٌٕ يوخیّٔ ًَٕىِ ٔ َظیـّ گَكظُي‪ .‬حُ حیٍ پْ ٍحرطّٖ ٗو‪ ٜٗ‬كَى‬
‫رخ هيح رٔیخٍ يٓىطَ رٕى طخ ٍحرطّٖ حٔ رخ ىٓظگخِ کهیٔخ‪ .‬رلَحٌ ٔ رٗحػظًخىٖ حُ‬
‫ریٌَٔ ٔ ىٌٍٔ رَ کهیٔخ ؿهزّ ًَٕى ٔ َخهّٕ ح‪ٛ‬الكخص ٍح رّ‪ٛ‬يح ىٍآٍٔى‪.‬‬
‫ىٍهٌَ ٗخَِىِْى ًِْيخٌ ىٔ حَـًٍ يٕٕٓو رّ«رٕالَيیٔضْخ» ٔ «يخرهیٔضْخ»‬
‫ط٘کیم ٗي کّ رُخٍح رَ رخُهٕحَی ٔهخیغ طخٍیوی گٌحٗظُي ٔ رخْى ٍهخرض ىحٗظُي‪.‬‬
‫چَِٖٓ ٗخه‪« ٚ‬رٕالَيیٔضْخ» «گَٔیخٌ رٕالَي» رٕى کّ رّٓخل ٖ‪ ٔ۶4‬کظخد چُي‬
‫ؿهيٖ «َُيگخَٗ يويٓیٍ» ٍح يُظَ٘ ًَٕى‪« .‬يخرهیٔضْخ» ٔ «رٕالَيیٔضْخ» رّطٓیّٖ‬
‫ٍْٕٔخٖ َوي طخٍین ٔ حُٓخى حىحيّ ىحىَي ٔ کخٍ ط٘وی‪ ٚ‬يظٌٕ ح‪ٛ‬یم‪ ،‬ؿيحٓخُٖ‬
‫‪ًٟ‬خیى ٔ ط٘وی‪ ٚ‬ؿؼم حُٓخى ٍح طکًیم کَىَي‪َْ .‬چُي کّ آٌْخ يظؼ‪ٜ‬زیٍ يٌْزٗ‬
‫رٕىَي ٔ ىكخع حُ حكکخو ٔ طزهیؾ آٌٍح ْيف حٓخٓٗ هٕى يٗىحَٔظُي‪ ،‬ح ّيخ ٍْٕٔخٖ کّ‬
‫رّکخٍ رَىَي رَّظخیؾ كیَصحَگیِ حَـخيیي‪.‬‬
‫رّػُٕحٌ ًََّٕ‪ :‬كیهٕٔف حَگهیٔٗ «طٕيخّ گٕرْ» (‪ ٔ۳۴۴‬ـ ‪ )ٔ۶۰۲‬رخ حطکخء‬
‫رّحیٍ ٍٕٔ ْخ يظٌٕ يويّ ٍح طـِیّ ٔ طلهیم ًَٕى‪ .‬حٔ يظٕؿّ َخًْآُْگْٗخ ٔ‬
‫ط‪٠‬خىْخٖ آٗکخٍ ىٍ يظٍ کظخد «طٍٕحص» ٗي‪ .‬پْ حُ کُکخٕ ُیخى ٔ يوخیّٖٔ‬
‫روْٖخٖ يُيٍؽ ىٍ يظٍ‪ ،‬ػخرض کَى کّ َٕیُٔيِٖ کظخد یک َلَ َیٔض ٔ يظٍ ْى ىٍ‬
‫یک ىٍٔحٌ طئیٍ َ٘يِ حٓض‪ ،‬رهکّ چُي َلَ ىٍ حىٔحٍ يوظهق آٌٍح طکًیم کَىِحَي‪.‬‬
‫هزم حُ «طٕيخّ گٕرْ» ‪ٟ‬ؼق کخٍ «يخرهیٔضْخ» ٔ «رٕالَيیٔضْخ» ىٍ حیٍ‬
‫رٕى کّ آٌْخ رّظخَْ حکظلخء يٗکََي‪ .‬یؼُٗ ىٍ طـِیّ ٔ طلهیم يظٌٕ‪ ،‬طُٓخ رّآٗکخٍ‬
‫ٓخهظٍ يظٍ ٔحهؼٗ رُٔيِ يٗکَىَي ٔ ح‪ٛ‬هیض ٍح رخ «يٕػن» رٕىٌ ٔ «كویوض» رٕىٌ‬
‫یکٗ يٗىحَٔظُي‪ .‬ح ّيخ حیٍ َگَٕ رخ ئخػٗ يلوویٍ ئُٕم گ٘ض ٔ رّطيٍیؾ ٗیِٕٖ‬
‫َگَٕ ٔ َگخٍٕ ػهًٗ ؿخگِیٍ ٗي‪)ٔ۴(.‬‬
‫‪ٔٔ4۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ُغلٍُن‪:‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ «يٕنٕٖ ‪ /‬يؼُٕٖ»‪:‬‬
‫رخُ ٗــــي کّ حَّخ حنیّ ٍحؿــــــؼٌٕ‬ ‫‪ٍٕٛ‬ص حُ رٗ‪ٍٕٛ‬طٗ آيي رٌَٔ‬
‫ي‪ٜ‬طلٗ كَيٕى ىَیخ ٓخػظٗ حٓض‬ ‫پْطَحَْنلظّ يَگ ٍٔؿؼظٗ حٓض‬
‫رٗهــــــزَ حُ َــٕ ٗيٌ حَيٍ روخء‬ ‫ََْــــــلْ َـٕ يٕٗٗى ىَیخ ٔ يخ‬
‫ئظًــــــَٖ يـــًَٗخیي ىٍ ؿٔي‬ ‫ػًَ ْىچٌٕ ؿٕٖ ََٕٕ يٍٗٓي‬
‫ىٍ َــــــظَ آطٖ ًَخیي رْ ىٍحُ‬ ‫ٗخم آطــــــٖ ٍح رـــــُزخَٗ رٔخُ‬
‫يًَٗخیي ٓــَػض حَگیِة ‪ُٛ‬غ‬ ‫حیٍ ىٍحُٖ ييص حُ طیِة ‪ُٛ‬غ‬
‫ٕ ـ ٔهض ‪١‬ال حٓض‪َٟ« .‬دحنًؼم ػَكٗ»‬
‫ٔیق حًح نى هطؼّ هطؼک = ُيخٌ يخَُي ًٗ٘یَ حٓض؛ حگَ طٕ آٌٍح هطغ َکُی‪ ،‬آٌ‬ ‫ـ حنٕهض کخن ّ‬
‫يَحنٔلخد = ُيخٌ يخَُي حرَ ىٍ گٌٍ حٓض‪َٟ« .‬دحنًؼم ػَرٗ»‬ ‫طٍٕح هٕحْي رَیي ـ حنلَ‪ٛ‬ش ط ًَّ ّ‬
‫ىٍیخد ىيٗ کّ رخ ‪َ١‬د يٗگٌٍى‬ ‫حیٍ هخكهّٖ ػًَ ػـــذ يٗگٌٍى‬ ‫* هیخو‪:‬‬
‫پیٖ آٍ پیخنّ ٍح کّ ٗذ يٗگٌٍى‬ ‫حَيیّٖ٘ کؼـــَص ٔ ههض چّ کُٗ‬
‫ٓخهٗ رئٍ رخىِٖ گهگٌٕ ٗظخد کٍ‬ ‫* كخكع‪ :‬حیخو گم چٕ ػًَ رٍّكظٍ ٗظخد کَى‬
‫ىٍٔ كهک ىٔحو َــــــيحٍى ٗــظخد کٍ‬ ‫‪ٛ‬زق حٓض ٓخهیخهيكٗ پََٗحد کٍ‬
‫يخٍح ُؿخو رخىِٖ گهگٌٕ هَحد کٍ‬ ‫ُحٌ پیٖطَکّ ػخنى كخَٗ ٕٗىهَحد‬
‫* ٗخػَ يلهٗ‪ٓ ،‬یّي أرٕحنلٍٔ يٕٕٓی ىٍِ ‪ٕٛ‬كی‪ ،‬يٍٕ٘ٓ رّ«ٓیّي کهُگک»‪:‬‬
‫ىٍ ٓخیّٖ ٔهض يٗطٕحَٗ یخكض‬ ‫گَ گَْٕٖ ُک َلض ریٌَٔ طخكض‬
‫رخْیچ گَٓهَیي َظٕحٌ کَى آٌ‬ ‫گَ ٔهــــض ٍٔى ُ ىٓض حَٔخٌ‬
‫* ؿهزّرَ ُيخٌ‪ ،‬ؿهزّرَ ًّْچیِ حٓض ـ «ٔالىیًَحیهیچ نُیٍ»‬
‫ٖ ـ «يٕنٕٖ ‪ /‬يؼُٕٖ»‪:‬‬
‫ٓیَُحْي َْ يٓٗ یک ٍُِٔ ٍحِ‬ ‫ٓیَ ػخٍف َْىيٗ طخ طوض ٗخِ‬
‫کٗ رٕى یک ٍُٔ حٔ هًٔیٍ حنق‬ ‫گَچّ ُحْي ٍح رٕى ٍُٖٔ ٗگَف‬
‫رخٗي حُ ٓخنٗ ؿٓخٌ پُـّ ِْحٍ‬ ‫هيٍ ٍَُْٖٔ ُ ػًَ يَى کخٍ‬
‫كي کـخ آٌؿخ کّ ٔ‪ٛ‬ق حیِى حٓض‬ ‫ُحَکّ طخٍین هیخيض ٍح كي حٓض‬
‫‪ 4‬ـ ُیگًَٕي كَٔیي (‪ ٔ۴۳۶‬ـ ‪ )ٔ۲ٖ۲‬حػظوخى ىحٗض‪ :‬هٕحدْخٖ يخ ط‪ٜ‬خىكٗ َیٔض‪ٍ ،‬إیخ‬
‫گٌٗظّ حُ َْچیِ یک حػَ َُْٖ حٓض ٔ َُْ ىٍ َٓخى ًّْکْ ٔؿٕى ىحٍى‪ٗ َْ ،‬ذ ٍإیخْخٖ طخُِٖ‬
‫ىٍ حَظظخٍ يخ حٓض‪ .‬كَٔیي رَحٖ طؼزیَ ٍإیخْخٖ ریًخٍحٌ هٕى ىٍٓض رًّْخٌ ٗیِٕٖ کّ يخ يظٍ‬
‫حىرٗ یخ ‪ٛ‬لُّٖ َوخٗٗ ٍح طلٔیَ يٗکُیى يظٕٓم يٗٗي‪ .‬حٔ ػویيِ ىحٗض يیخٌ حَٔخٌ ٔ يلیطٖ‬
‫پیٕٓظّ طُٖ ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬رّٔیژِ طُٖ ـ یخ طؼخٍ‪ ٝ‬ـ ریٍ ؿَحیِ ٔ َیخُْخٖ حَٔخٌ ٔ هٕحٓظّْخٖ‬
‫حؿظًخع حيَ ىحیًٗ حٓض‪ .‬کخٍْخٖ يخ ًْیّ٘ يزُخٖ ػوالَٗ َيحٍى‪ ٔ .‬حَيیّ٘ ٔ ٍإیخ ٔ کَىحٍ يخ حؿهذ‬
‫ىٓظوٕٕ طًخیالص ؿیَ ػوهٗ حٓض‪ .‬حیٍ طًخیالص ؿیَػوهٗ يٗطٕحَي ریخَگَ ؿَیِِْخ ٔ َیخُْخٖ‬
‫حٓخٓت يخ رخٗي‪ .‬حیٍ َیخُْخٖ حٓخٓٗ يٗطٕحَي َٓخٌ یخ طهطیق رٕ٘ى ٔ حػًخل يخ ٍح رٗ آٌکّ هٕى آگخِ‬
‫رخٗیى‪ْ ،‬يحیض کُي‪.‬‬
‫‪ٔٔ4۰‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫ـ كَٔیي حیٍ ٍح «هٕى» يَٗخيي‪ .‬ىٍ ًْیٍ كخل پخٓن رّحَظظخٍحص حهالهٗ يلی‪ٍ ٢‬ح کّ رو٘ٗ‬
‫حُ ٔؿٕى يخ ٗيِ حٓض «كَحهٕى» يَٗخيي‪ .‬كَحهٕى رّيخ يٗگٕیي کّ طًخیالص يخ کـخ ري ٔ َخپُٔي‬
‫حٓض‪ .‬كَٔیي ىٍ كَحیُي ىٍيخٌ ریًخٍحٌ ٍٔحَٗ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ ‪ًٟ‬یَ هٕىآگخِ كو‪ ٢‬روٖ‬
‫کٕچکٗ حُ ًٍْ حَٔخٌ ٍح ط٘کیم يٗىْي ٔ ىٍ ُیَٓطق هٕىآگخْٗ ‪ًٟ‬یَ َخهٕىآگخِ یخ َیًّ‬
‫ْٕٗیخٍ هَحٍ ىحٍى ٔ ًّْچیِْخٖ حٓض کّ كَحيٕٕ کَىِحیى ٔ رّیخى ًَٗآٍٔیى‪ .‬يخ ًْیّ٘‬
‫ْٕٗیخٍحَّ کهیّٖ طـَریخص هٕى ٍح ىٍ ىٓضٍّ َيحٍیى‪ .‬يخ ًْٕحٍِ ُیَ ك٘خٍ حكکخٍ َٓکٕد‬
‫ٗيِٖ ْٔظیى کّ ٓؼٗ ىحٍَي حُ ‪ًٟ‬یَ َخهٕىآگخِ رًٍّْ يخ ٍحِ یخرُي‪ ،‬ريیٍػهض حؿهذ چیِْخٖ‬
‫يٗگٕثیى یخ کخٍْخٖ يٗکُیى کّ ه‪ٜ‬ي َيحٗظیى‪ .‬هٕحدْخٖ يخ ىهیوخ ً ًْیٍگَّٕ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ رّپُيحٗض يٕنٕٖ یک ٔؿّ حُ ي‪ٜ‬خىین ىُٔم ٔ ؿُض‪ ،‬چگَّٕگٗ َٗحی‪ ٔ ٢‬كخالص‬
‫ىٍَٔی ٔ ریََٔی حَٔخٌ حٓض‪:‬‬
‫حٔؽ ٍح رَ يـــَؽ ىحو ٔ كن کُي‬ ‫َْکـخ هــٕحْي هيح ىُٔم کُي‬
‫طخ رگٕیٗ ىُٔم حٓض ٔ حژىِْخ‬ ‫ْـــــى ُ ىَيحَض رَ آیي ىٍىْخ‬
‫طخرگٕیٗ کّ رٓ٘ض حٓض ٔكهم‬ ‫یخ کُي آد ىْخَض ٍح ػٔــــــم‬
‫طخ ريحَٗ هــــــٕص كـــــکى هيٍ‬ ‫حُ رــــٍ ىَيحٌ رَٔیخَي ٗـــکَ‬
‫كکَ کٍ حُ ‪َٟ‬رض َخ يلظَُ‬ ‫پْ رّىَيحٌ رٗگُخْخٌ ٍح يگِ‬
‫ٓزطیخٌ ٍح حُرال يل‪ ٌٕٜ‬کُي‬ ‫َیم ٍح رَهزطیخٌ كن هٌٕ کُي‬
‫‪ ۶‬ـ طوٗ حٍحَٗ‪ :‬يخطَیخنیٔى ىیخنکظیک‪ ۰4 ٙ ،‬ـ حُ حَظ٘خٍحص كِد طٕىِ حیَحٌ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ «يٕنٕٖ ‪ /‬ىیٕحٌ کزیَ»‪:‬‬
‫رَٓ ًٗخ ُ رلَ ٓزٕ ٔحٍ آييیى‬ ‫طٍ ْٔض چٌٕ ٓزٕ ىٍ حٔ ٍٔف يخ چٕ آد‬
‫‪ ۴‬ـ «‪ٛ‬لَ يطهن» ىيخی ‪ٛ‬لَ کهٕیٍ (رّحَگهیٔی‪ )seTroach ohar :‬رّ‪ٛ‬لَ يطهن‬
‫يؼَٔف حٓض‪ .‬ىٍ ٔحهغ ىٍ حیٍ ىيخ آَظَٔپی ٔ آَظخنپی ‪ٛ‬لَ يیٕٗى‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬ىهین حیٍ ىيخ رَحرَ رخ‬
‫‪ٕ۰ٖ،ٔ۳‬ـ ىٍؿّٖ ٓهٔیّٕ (ٓخَظیگَحى) ٔ یخ ‪4۳۲،۶۰‬ـ ىٍؿّی كخٍَٓخیض حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ ىيخ‬
‫طًخيی كَکضْخ (كظی كَکضْخی يٕنٕکهی) يظٕهق يیَٕٗي‪ .‬نَى کهٕیٍ ط‪ ٍٕٜ‬يیکَى کّ حُ‬
‫ىيخی ‪ٛ‬لَ کهٕیٍ ًَیطٕحٌ رّىيخی کىطَی ىٓض یخكض‪ .‬ىٍ ٓخل ٕٓٓٓ ىحَ٘گخِ ‪ُٛ‬ؼظی ْهٔیُکی‬
‫حػالو کَى کّ رّپخثیٍطَیٍ ىيخی يًکٍ ىٍ آُيخی٘گخِ ىٓض یخكظّ حٓض‪ .‬حیٍ ىيخ ٓٓٔ پیکٕ کهٕیٍ‬
‫حٓض کّ ُُْٕ ٓٓٔ پیکٕ کهٕیٍ حُ ىيخی ‪ٛ‬لَ کهٕیٍ گَوطَ حٓض‪ .‬رُخرَ َظَیّْخی طؼزیض ٗيِٖ‬
‫طَيٕىیُخيیک ٔ يکخَیک آيخٍی‪ ،‬ىيخی ‪ٛ‬لَ کهٕیٍ پخثیٍطَیٍ ىيخی يًکٍ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ ىيخ‬
‫حََژی ؿُز٘ی ًٍحص ٓخَُيِ رّکًیُّٖ هٕى يیٍٓي ٔ آَظَٔپی َیِ ‪ٛ‬لَ يیگَىى‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ حنکٔخَيٍ حیٕحَٕٔیچ حُپخٍیٍ (‪ٔ۴۲4‬ـ ٓ‪ُ )ٔ۲۴‬یٔضُٗخّ ٔ کیًیخگَ حْم ٍٕٗٔی‬
‫(ٓخرن) ٔ حُ ‪ٛ‬خكذ َظَحٌ ىٍرخٍِی يُ٘ؤ كیخص رٕى‪ .‬کظخد حُپخٍیٍ يلخْیى يکخَیکی ٔ ىیخنکظیکی‬
‫كیخص ٍح طَ٘یق يیکُي‪ .‬حُپخٍیٍ ىٍ کظخرٖ رخ حٗخٍِ رّحیٍ ٔحهؼیض کّ «آٌچّ ٍح حئَُ ًَیىحَیى‪،‬‬
‫كَىح هٕحْیى ىحَٔض‪ »...‬رّیکی حُ يٓىطَیٍ ؿهِْٕخی كیخص‪ٗ ،‬یِٕی رخُطٕنیي پَٔطجیٍْخ‪ ،‬حٗخٍِ‬
‫کَىِ ٔ َٗف ىحىِ حٓض طکخيم يٕنکٕنی كهوّی ٔ‪ٛ‬م کُُيِی ىَیخی ریؿخٌ يخهزم كیخص ٔ حٔنیٍ‬
‫ٗکمْخی كیخص حٓض‪ٍَٔ .‬يی کّ رخ پیيحیٖ‪ ٔ :‬ـ يـًٕػّْخی يٕنکٕنی (کهٕثیيی ـ کیًیخیی) ىحٍحی‬
‫هخرهیض هٕىطکَحٍٓخُی‪ ٕ ،‬ـ رّٔؿٕى آييٌ آَِیىْخ ٔ ٖ ـ پیيحیٖ كیخص يخ هزم ٓهٕنی حطلخم حكظخىِ‪.‬‬
‫‪ٔٔ4۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُپخٍیٍ‪« :‬كیخص‪١ ،‬زیؼض ٔ يُ٘ؤ طکخيم آٌ» ‪ْ ،‬خٗى رُٗ‪َٛ‬كٗ ـ چخپ ٗ٘ى‪.‬‬
‫* نجٌٕ طٕنٔظٕٖ‪ٍٓ« :‬خنّٖ ىٍ رخد كیخص»‪.‬‬
‫ٓٔ ـ ؿخٌ كلَ‪« :‬حُ کٓک٘خٌ طخ حَٔخٌ» ـ كَیئٌ ريٍِحی‪.‬‬
‫* حیِحک آٓیًٕف‪ ،‬دمحم ٍ‪ٟ‬خ ؿلخٍٖ‪ :‬آیخ ىٍ ٓیّخٍِْخٖ ىیگَ كیخص ٔؿٕى ىحٍى؟‬
‫* يخَلَى َیکیٖ‪ ،‬رَُٓٔ ری‪٠‬خیٗ‪« :‬هَِيِگخٌ ٔ ىٔ ُیٔظخٌ»‪.‬‬
‫* حیِحک آٓیًٕف‪« :‬پیيحیٖ َُيگٗ»‪.‬‬
‫ٔٔ ـ «رطهًیّٕ‪ ،‬کالٔىیّٕ» (ٓ‪ ۲‬ـ ‪ ، ٔ۶۴‬و) ٓظخٍُِٗخّ‪ٍ ،‬یخ‪ٟٗ‬ىحٌ ٔ ؿـَحكٗىحٌ‬
‫كُِٕ ػهًٗ حٓکُيٍیّ حٓض؛ ٔی حنگٕیی ٍح رَحی کیٓخٌ ُٗخهظّ ٗيِ ٍُٔگخٍ هٕى‪ ،‬کّ ًْخٌ‬
‫ٓخيخَّی هٍٕٗیيی يخ حٓض‪ ،‬حٍحثّ کَى کّ ىٍ آٌ ُيیٍ ىٍ يَکِ گیظی هَحٍ ىحٗض ٔ هٍٕٗیي ٔ‬
‫يخِ ٔ رویّی ٓیخٍحص رّىٍٕٔ يیچَهیي‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ رّؿخی ييحٍی کّ ًْخٌ ئیَ كَ‪ٟ‬ی‬
‫ٓیخٍحص حٓض‪ ،‬حُ يلٕٓو كهک حٓظلخىِ يیکَىَي‪ .‬كهک یک ؿٔى کَٔی ‪ٛ‬هذ ٔ َخيَثی حٓض (يخَُي‬
‫ٗیّ٘) کّ ىٍ يَکِ آٌ ُيیٍ هَحٍ گَكظّ ٔ ٓیخٍِ رّيلی‪ ٢‬آٌ يلکى رٔظّ ٗيِ حٓض‪ .‬رخ چَهٖ‬
‫كهک رّىٍٔ ُيیٍ‪ٓ ،‬یخٍِ َیِ رّىٍٔ ُيیٍ گَىٕ يیکُي‪ .‬ىٍ آٌ ُيخٌ چٓخٍ ٓیخٍِ ریٖطَ ک٘ق‬
‫َ٘يِ رٕىَي‪ .‬رطهًیّٕ يیگلض‪ْ٘ :‬ض یخ َّ كهک ٔؿٕى ىحٍى کّ آهَیٍ آٌْخ كهکحالكالک َخو ىحٍى‬
‫کّ ًّْی ٓظخٍِْخ ٍٔی آٌ چٔپیيِحَي‪ْ .‬ىچُیٍ حٔ رَحیٍ رخٍٔ رٕى کّ هيح ٔ كَٗظّگخٌ پْ حُ‬
‫كهکحالكالک َُيگی يیکُُي‪.‬‬
‫رّحیٍ َظَیّ کّ رطهًیّٕ ىٍرخٍِٖ ؿٓخٌ حٍحثّ کَى‪َ ،‬ظَیّٖ ُيیٍيَکِی يیگٕیُي‪َ .‬ظَحص‬
‫کیٓخٌُٗخٓٗ حٔ ييص ‪ ٔ4‬هٌَ رَ حكکخٍ رَ٘ كکٕيض کَى‪ ،‬طخ حیٍکّ ىٍ هٌَ پخَِىْى «َیکٕالّٔ‬
‫کٕپََیکّٕ» (نٓٔظخَٗ ـ ٖ‪ ٔ4۰‬ـ ٖ‪ )ٔ۳4‬رخ حَظ٘خٍ کظخد کٕچکٗ طلض ػُٕحٌ "ىٍرخٍِٖ گَىٕ‬
‫حكالک آًٓخَٗ" رَّظَحص حٔ پخیخٌ ىحى‪".‬کٕپََیک" ييػٗ ٗي کّ هٍٕٗیي رّىٍٔ ُيیٍ ًَٗگَىى‪،‬‬
‫رهکّ حیٍ ُيیٍ حٓض کّ رّىٍٔ هٍٕٗیي يیچَهي‪ .‬حٔ گلض ىنیم حیٍکّ يَىو ًْٕحٍِ ط‪ ٍٕٜ‬کَىِحَي‬
‫هٍٕٗیي رّىٍٔ ُيیٍ يیچَهي حیٍ حٓض کّ ُيیٍ رَ يلٍٕ هٕى يٗچَهي‪.‬‬
‫ٕٔ ـ حگَ ٍُٖٔ کِْٕخی رخرخ ٔ ُْئکٖ ٍٔىْخی رٔخ ػظیىطَ ٔ پَآدطَ حُ ْهًُي ٔ آيٕ حُ‬
‫هٕى رَُٔ ىُْي ٔ آٌ ٍٔىْخ رّٔحىیْخی رکٕی ٔ ْهًُي ٔ چوخٍَٕٔ ٔ ٓیٔظخٌ َٓحُیَ َٕٗي ٔ‬
‫َٓ ٓزِیْخ ٔ آرخىیْخ ٔ طًيٌْخ رّٔؿٕى آٍَٔي؛ حیٍ ػًم آٌ کِْٕخ رهلخظ يؼُٕٖ رخ ٓیَ کَىٌ‬
‫ٗکى یک كَى حَٔخَی طٕٓ‪ْ ٢‬ىَٕع هٕى هخرم هیخّ َیٔض‪ .‬آٌ یک ٗکى چُيیٍ رَحرَ كٕم آٌ ػًم‬
‫کِْٕخ حٍُٕ ىحٍى‪ ،‬چٌٕ آگخْخَّ ٔ رَ حٓخّ ٔؿيحٌ حَٔخَٗ ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض‪.‬‬
‫(ٍَٔخَْ) ػ‪ َٜ‬پظَحٍک ٔ رٕکخطچٕ‪ٖ۶ ٙ ،‬‬ ‫ٖٔ ـ «ٔیم ىٍٔحَض»‪ :‬طخٍین طًيٌ‪ ،‬ؽ ‪ُ ۳‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ طخٍین چیٔض؟‪. ٌ« :‬آ‪ .‬یَٔكّ یق» حٓظخى ىحَ٘گخِ طخٍین ئکٕ ـ دمحم طوٗ ُحىِ‪.‬‬
‫ّللا ٓزلخَّ ٔ طؼخنٗ‪ .‬حٔكٗ‬ ‫ِٕٓ حُٔحنکخثیٍ» = ْٕحالٓى حنٌّٖ حُ‪١‬هن كٗ حنظٍّٕحص ػهٗ ّ‬
‫‪ ٔ۳‬ـ « َی َ‬
‫حنٗ يٕٓٗ ػهٗ ؿزم كٍٕیذ‪« .‬حنًُـي»‪.‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ طخٍین چیٔض؟‪. ٌ« :‬آ‪.‬یَٔكّ یق» = دمحم طوٗ ُحىِ‪ََ٘ ،‬ؿٕحٌ‪.‬‬
‫‪ ٔ۰‬ـ ًْخ ٌ‪.‬‬
‫(ٍَٔخَْ) «ٍَٔخَْ ٍو ٍح كَح يٗگیَى» ‪ٚٛ‬‬ ‫ُ‬ ‫‪۳‬‬ ‫ؽ‬ ‫طًيٌ‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ی‬‫طخٍ‬ ‫»‪:‬‬ ‫ىٍٔحَض‬ ‫‪ ٔ۴‬ـ «ٔیم‬
‫‪ 4ٔ۶‬ـ ‪4ٔ۰‬‬
‫‪ٔٔ4۲‬‬ ‫كکًض ْـيِْى‪ :‬پیيحیٖ ؿٓخٌ‬

‫‪ٔ۶‬‬
‫ـــــــــــــــــــــ‬
‫اًَبى‬ ‫ِ‬ ‫ی‬ ‫لا‬ ‫ی‬‫پ‬
‫ــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٓ‪ٔٔ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫اى کغب آهلٍاین؟‬

‫يٍ حُػيو ُحىو طَح‪ ،‬رَطوض رُٓخىو طَح‬

‫آثیُّٖ ىحىو طَح‪ ،‬رخٗي کّ رخ يخ هٕ کُٗ‬
‫«ىیٕحٌ کزیَ»‬
‫«اًَبى»! رٍِگطَیٍ ٗخْکخٍ ههوض‪ ،‬یخ رٍِگطَیٍ حٗظزخِ ‪١‬زیؼض؟‬
‫ىٍ كَحهُخٖ َخيلئى کخثُخص «کَِٖ کٕچکی آرٍَٗگ» ٔؿٕى ىحٍى کّ َخيٖ‬
‫«ُيیٍ» حٓض ٔ رّحػظوخى ىحًَُ٘يحٌ ػهٕو ك‪٠‬خیٗ‪ ،‬رٔیخٍ ٗکُُيِ ٔ آٓیذپٌیَ ْى‬
‫ْٔض‪ .‬حیٍ کَِ کّ رّىٍٔ ٓظخٍِٖ رٍِگطَ حُ هٕى يٗچَهي‪ ،‬رؼي حُ "ػطخٍى" ٔ‬
‫"َُِْ" ٕٓيیٍ کَِ ىٍ ‪ٛ‬ق ٓیخٍحص ْىهخَٕحىِ هَحٍ ىحٍى‪ُ« ،‬يیٍ» ٓیخٍِٖ ؿخيي‬
‫حٓض کّ ریٖطَ ٓطق آٌٍح آد كَح گَكظّ ٔ ىٍ نلخكٗ حُ گخُ پیچیيِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫يٕؿٕىحص رًٗٗخٍٖ ٍٖٔ آٌ َُيگٗ يٗکُُي کّ رو٘ٗ حُ آٌْخ ىٍ حػًخم آدْخ‬
‫رَّٓ يٗرََي؛ رو٘ٗ ىیگَ ىٍ هَ٘ گخُٖ آٌ پَٔحُ يٗکُُي؛ ىٓظّٖ ٕٓو َیِ ىٍ‬
‫ػًن حهیخَٕٓٗ حُ گخُ [رَٓطق ُيیٍ] يٗهَِي‪ ،‬یخ ٍحِ يٍَٗٔي ‪...‬‬
‫حَيحو رَحكَحٗظّ ٔ هخيظٗ ئظویى‪ ،‬يظکٗ‬
‫ِ‬ ‫یک َٕع حُ آٌْخ يٕؿٕىٖ حٓض کّ رخ‬
‫رّىٔپخٖ هٕى‪ ،‬رَ ٓطق ُيیٍ ٍحِ يٍٗٔى ٔ كٕمحنؼخىِ ْى هٕىهٕحِ ٔهطََخک حٓض‪.‬‬
‫ًّْی ؿخٍَٕحٌ طُٓخ رّكکى ؿَیِِ كَکض يیکُُي؛ طُٓخ حیٍ َٕع حٓض کّ حكٌِٔ‬
‫رَ ؿَحیِ َٓکٖ‪ ،‬حُ َیَٔی طؼوم ٔ هیخل ٔ يلخٓزّ ٔ حرِحٍ َیِ رَِٓ يیگیَى‪.‬‬
‫حٔ کّ ىیَطَ حُ ًّْٖ يٕؿٕىحص ىیگَ ٍٓیيِ حٓض‪ ،‬حىػخی ریٖطَ حُ ًّْ‬
‫ىحٍى ٔ هٕى ٍح ٓهطخٌ راليُخُع ىیگَ يٕؿٕىحص ٔ يخنک يطهن حیٍ ٓیخٍِ يٗىحَي!‬
‫كخل آٌکّ حگَ رظٕحٌ طًخو ػًَ ‪ 4/۶‬يیهیخٍى ٓخنّی کَِی ُيیٍ ٍح رّىٔحُىِ ٓخػض‬
‫ٕ‪ٔٔ۳‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هال‪ ّٛ‬کَى‪ ،‬آىوْخ كو‪ ٢‬ىٍ ّٓ ػخَیّی آهَ آٌ رّٔؿٕى آييِحَي‪ .‬رُخرَحیٍ ػًَ يخ ىٍ‬
‫حیٍ کَِی هخکی كو‪ ّٓ ٢‬ػخَیّ حٓض‪ُ .‬يیٍ ىٍ حیٍ ىٍِٔی ‪ٕ١‬الَی حُ ٔؿٕى يخ ػخٍی‬
‫رٕىِ حٓض‪ .‬طًخو ػًَ ََٗٓ٘یُی ٔ طًيٌ حَٔخَی ْى کىطَ حُ یک ىْى ػخَیّ حٓض!‬
‫رخ حیٍ ٔ‪ٛ‬ق‪ ًّْٖ ،‬كَفْخ ىٍ يٍٕى رَ٘ ٔ ىٍ پیَٕي رخ حهيحيخص حیٍ «كیٕحٌ‬
‫يظل ّکَٖ» حٓض کّ حئَُِ ََٕٓٗض کَِٖ آٓیذپٌیَ"ُيیٍ" ٔ ىیگَ حَٕحع كیخص‬
‫ٍٖٔ آٌ‪ ،‬رّىٓض حٔ حكظخىِ حٓض‪ .‬رَ٘ ٓخلْخ هزم حُ آٌکّ ىٍ حػَ طالٕ هٕى يٕكن‬
‫رّپَٔحُ رخ رخلْخٖ آُْٗ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ ٕٗى‪ ،‬هٕى ٍح حَٗف يوهٕهخص يٗىحَٔض‪.‬‬
‫ٓخلْخ هزم حُ آٌکّ رظٕحَي رخ ًُْٕع هٕى ىٍ آٌ‪َ١‬ف کَِٖ ُيیٍ ‪ٛ‬لزض کُي‪،‬‬
‫حكٔخّ هيحٖگَّٕ ىحٗض؛ كخال حٔ هخىٍ حٓض ىَیخٖ رٔیخٍ کٕچک ىحهم یک ًٍِ ٍح‬ ‫ِ‬
‫رخُ کُي‪ ،‬هٕحَیٍ كخکى رَ َُيگت ٓهٕل ٔ کَٔئُٕوْخٖ آٌٍح ریخري‪ ،‬ػُخ‪ َٛ‬يٕؿٕى‬
‫ىٍ یک ٓظخٍِ ٍح رزیُي ٔ هٕحَیٍ كخکى رَ حىحيّٖ کخٍ هٍٕٗیي‪ ،‬يخِ‪ٓ ،‬یخٍحص‪،‬‬
‫ٓظخٍِگخٌ ٔ ؿٓخٌ رٔیخٍ رٍِگ ٍح ُٗخهظّ حٓض ‪...‬‬
‫ح ٔ ٓکَٕض ىحیى ىٍ ىیگَ ٓیخٍص ٍح ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ هٕى ىحٍى؛ چُخٌکّ حُ‬
‫ْىحکٌُٕ ٓکَٕض ىٍ ٓیخٍِٖ يَین‪ ،‬طخ ىّْی آیُيِ ٍح يلَٔ‪ ٝ‬ىحَٔظّ حٓض‪.‬‬
‫ح ّيخ هٕى‪ ،‬کًخکخٌ يٕؿٕىٖ يَيُٕ ٔ َخُٗخهظّ حٓض ٔ ىٍ يیخٌ ىٍیخی حُ‬
‫ٓئحلْخی رٗپخٓن ؿَم حٓض‪ .‬رٍّحٓظٗ حٔ چگَّٕ يٕؿٕىٖ حٓض؟‬
‫* حُ کـخ آييِ حٓض؟ چّ هٕحْي کَى؟ رّکـخ يیٍٔى؟ کی يیٍٔى؟ ٔ چگَّٕ‪...‬‬
‫* آیخ ىحَٖ حٔ رّكي کًخل ٍٓیيِ حٓض؟‬
‫* آیخ حٔ حکٌُٕ ىٍ آٓظخَّٖ طٔویَ کخثُخص هَحٍ ىحٍى؟‬
‫* آیخ طخ رَهَحٍٖ طًخّ رخ ٓخکُیٍ ٓخیَ ٓیخٍحص چُي هيو كخ‪ٛ‬هّ ىحٍى؟‬
‫* حٓخٓخ ً حٔ چگَّٕ ههن ٗي؟ یخ چَح ٔ چگَّٕ طخ حیٍ كي طکخيم کَى؟‬
‫* چّ كکًظٗ ىٍ کخٍ حٓض کّ "حٔ" ىیَطَ حُ ًّْ ٍٖٔ ُيیٍ ظخَْ ٗي‪ٔ ،‬نٗ‬
‫حُ ًّْ ؿهٕطَ ُى؟ حیٍ ًّْ ْٕٕ ٔ ًکخٔص ٍح حُ کـخ کًخیی کَى؟ ‪...‬‬
‫‪ ...‬هال‪ ّٛ‬حیٍکّ‪ :‬حَٔخٌ رـََؾطَیٍ كهوّٖ ْٔظٗ حٓض کّ پَْٖٓخٖ كَحٔحَی‬
‫ىٍ ح‪َ١‬حكٖ يٕؽ يَُٗي؛ رّهٕل رٍِگٗ‪« :‬حٔ يٕؿٕىٖ حٓض کّ ىٔ َٓ ْٔظٗ ٍح‬
‫رّْى ٍٓخَیيِ حٓض‪ ».‬يُظٍٕ حُ ىٔ َٓ ْٔظٗ‪١ ،‬زیؼض ٔ يخٍٔحء آٌ حٓض‪ .‬رّپُيحٗض‬
‫رَهٗ يظ‪ٕٜ‬كّ‪ ،‬آىٍّ حَٔخٌ رَحٖ ؿخٖ ىیگَ طُظیى ٗيِ رٕىِ‪ ،‬حٔ حٗظزخْٗ هيو رّحیٍ‬
‫کَِٖ هخکٗ َٓخىِ ٔ رّحیٍ ؿٓخٌ طؼهن َيحٍى‪ًْ .‬چُخٌ کّ يیگٕیُي حٔ حُ ؿخی ىیگَ‬
‫آييِ ٔ يظؼهن رّحیٍ ؿٓخٌ َیٔض ٔ ىٔرخٍِ رّآٌ يکخٌ ح‪ٛ‬هی هٕى رَ يیگَىى‪.‬‬
‫ٖ‪ٔٔ۳‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫ىٍ ه‪َ ٕٜٙ‬لِٕٖ پیيحیٖ كیخص ٔ طُٕع يٕؿٕىحص َُيِ‪ ،‬حػى حُ حَٔخٌ‪،‬‬
‫گیخْخٌ ٔ ؿخٍَٕحٌ ىٔ َظَ ػًيِ يیخٌ "ؿخَذىحٍحٌ يؼَكض ػهًٗ" ٔ"رَهٗ‬
‫يظيیُیٍ" ظخَْگَح ٔ يؼظوي رّظٕحَْ يظٌٕ حىیخٌ‪ ،‬ي٘ظًم رَ حىیخٌ ٓخيٗ ٔؿٕى ىحٍى‪:‬‬
‫گَِٔ حٔل يؼظويحَي کّ طًخو يٕؿٕىحص َُيِ حُ يُ٘ؤ ٔحكيٖ رّٔؿٕى آييِ‪،‬‬
‫طُٕع ٔ طکؼَّ یخكظّ‬
‫رّئٍَ‪ٛ ٗ١ ،‬يْخ يیهیٌٕ ٓخل ٔ طلض طؤػیَ يیهیٌْٕخ ػخيم‪ّ ،‬‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ َظَیّ ىٍ يـخيغ ػهًٗ رّهخٌَٕ «طَحَٔلٍٕيیٔى» يؼَٔف حٓض‪.‬‬
‫گَِٔ ىٔو ٍح ػویيِ رَ حیٍ حٓض کّ ًّْٖ يٕؿٕىحص حیٍ ؿٓخٌ حُ ٔؿٕى هيح‬
‫يُ٘ؤ گَكظّ ٔ حُ ؿٓخٌ ٍٔف يطهن َخُل ٗيِ حٓض‪ٔ .‬حهؼیض ًّْچیِ ىٍ ٔؿٕى هيح‬
‫حٓظوَحٍ ىحٍى‪ ٔ ،‬ىٍ طوى يَؽ کیٓخَت حُنٗ (ح‪ٛ‬م حال‪ٕٛ‬ل ٔ يزيأحنًزخىٖ) ؿخٖ ىحٍى‬
‫کّ َّطُٓخ يخىٖ َیٔض‪ ،‬رهکّ ٔحهؼیض يؼُٕٖ حٓض کّ ىٍ رَىحٍَيِٖ ًّْٖ حيٍٕ‬
‫يًکُٗ حٓض کّ ىٍ یک ىٍٔ کیٓخَٗ هخ‪ ٙ‬رخیي يظـهّی َٕٗي‪.‬‬
‫ریخٌ ٓخىِٖ گَِٔ ىٔو ىٍ حیٍ يٕ‪ٟ‬غ چُیٍ حٓض‪َْ :‬یک حُ حَٕحع گیخْخٌ ٔ‬
‫ؿخَيحٍحٌ‪ ،‬حُ حرظيح ؿيح ؿيح رًّْیٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ ْٔض‪َِٔ ،‬ل (یخ طـهّی) کَىِ ٔ ْیچ‬
‫چیِ ْیچ طـییَ ٔ طکخيهی َٔزض رّح‪ٛ‬م حال‪ٕٛ‬ل هٕى َپٌیَكظّحَي؛ ْیچ ٍحرطّٖ‬
‫هخَٕحىِگٗ يیخٌ ْیچ یک حُ حَٕحع ؿخَيحٍ‪ ،‬رخ َٕػٗ ىیگَ ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬ؿِ ىٍ آٌ‬
‫کهیض ٔحكي كویوٗ ٔ يؼُٕة کیٓخَٗ‪.‬‬
‫حیٍ ‪ َُ١‬طل ّکٍَح ىٍيـخيغ ػهًٗ‪ ،‬حَيیّٖ٘ «كیکٔیٔى» يٗگٕیُي‪ .‬يـخيغ‬
‫يٌْزٗ رّحیٍ رخٍٔ ْٔظُي‪ .‬گٕیخ ػيِٖ حُ حٓاليیخٌ َیِ رخ حکظلخء رّظٕحَْ يلظٕیخص‬
‫هَآٌ کَیى‪ًْ ،‬یٍ ػویيِ ٍح ىٍرخٍِٖ َُيگٗ‪ ٔ ،‬رّه‪« ٕٜٙ‬پیيحیٖ حَٔخٌ» ىٍٓض‬
‫يٗپُيحٍَي‪ .‬ىٍ كخنٗکّ ىٍ يٍٕى چگَّٕگٗ ههوض ٓخیَ حَٕحع َُيِ‪ ،‬طٕؿّ ٔ َظَٖ‬
‫ٍٍٔٗ حٍحثّ ًَٗکُُي‪ٔ ،‬نٗ ىٍ يـًٕع ًْخٌ ػویيِٖ ىٔو ٍح رَ طًخو حؿِحء كیخص‬
‫طؼًیى يٗىُْي‪[ .‬يخَُي ًْیّ٘] پيٍکالٌ حیٍ ‪١‬یق گٔظَىِ ْىچُخٌ «طٍٕحص» حٓض‪.‬‬
‫ح ّيخ ْٔظُي يظل ّکَحٌ ئهًخَٗ کّ َظَیّٖ «طَحَٔلٍٕيیٔى»ٍح ىٍٓض يٗپُيحٍَي‪.‬‬
‫يخ ىٍ حیٍؿخ حرظيح رّ‪َ١‬ف کهیخص َظَ حٔل ىٍرخٍِٖ يُ٘ؤ َُيگٗ حَٔخٌ‬
‫پَىحهظّ‪ٓ ،‬پْ رَّوم یک چُي َظَ «َـِ» حُ ػهًخٖ حٓالو ىٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يٍٕى رلغ‬
‫ٍٖٔ يٗکُیى‪ .‬آٌگخِ ىٍ روٖ ؿيحگخَّٖ رّطـِیّ ٔ طلهیم آیخص َٗیلّٖ هَآٌ يـیي‬
‫ىٍ يٍٕى چُي ٔ چٌٕ َُيگٗ «آىو» يٗپَىحُیى‪.‬‬
‫ىٍ َظَیّٖ «طَحَٔلٍٕيیٔى» ًّْچیِ حُ پخثیٍ رًّٓض رخال ‪ٛ‬ؼٕى کَىِ حٓض‪.‬‬
‫حُ "ٕٓپ آؿخُیٍ يٕنکٕلْخ" گَكظّ طخ پیيحیٗ يٕؿٕىحص ًُْٕٗي‪ٗ ًّْ ،‬خيم حیٍ‬
‫‪ٔٔ۳4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ه‪ ّٜ‬حٓض‪ .‬حیٍ حُ ک٘لیخص هٌَ َُٕىِْى حٓض‪ْ .‬یچ چیِ ىٍؿٓخٌ‪ ،‬ریٖطَ حُ‬
‫َظَیّٖ "طکخيم" هٌَ َُٕىِْى يوخنق كٓى يؼُٕٖ حُ يُ٘ؤ پیيحیٗ رَ٘ ٔ ىیگَ‬
‫يٕؿٕىحص َیٔض‪َ .‬ظَیّٖ کّ ریٖطَ كهٔلّ حٓض طخ ػهى‪ .‬ح ّيخ حُ آٌرخرض رّػُٕحٌ ػهى‬
‫يؼَكٗ يٕٗٗى کّ پ٘ظیزخٌ ح‪ٛ‬هت آٌ ٓخهظخٍ کهت ؿٓخٌریُت ػهًٗ حٓض‪.‬‬
‫حکٌُٕ پْ حُگٌٗض یک هٌَ‪َ ،‬ظَحص ي‪ٜ‬خنلّؿٕیخَّ ىٍ حٍىٔگخِ َْىٔ ‪َ١‬ف‬
‫رّچ٘ى يٗهٍٕى‪ .‬ىهیوخ ً يخَُي حیٍکّ حرٍٍٗي َٓحُهخک رَىحٗظّ ٔ يٗگٕیي‪:‬‬
‫«َْیک حُ آٌ ىٔ َظَ كخٖٔ ٍگّْخٖ حُ ٔحهؼیض ىٍ ىحٓظخٌ هٕى ْٔظُي ٔ‬
‫رَحرَ رخ حىنّی هٕى ىٍٓض يیگٕیُي‪».‬‬
‫ىٍ پیَٕي رخ َظَیّٖ «طَحَٔلٍٕيیٔى» حٓض کّ ًٗخٍی حُ ‪ٛ‬خكذَظَحٌ‪،‬‬
‫«حَٔخًٌَخ» ٍح رّكئى‬ ‫پیيحیٖ حٔنیٍ گَِٔ‬
‫يٗىُْي؛ کّ ىٍ هخٍِٖ‬ ‫ٓٗيیهیٌٕ ٓخل هزم َٔزض‬
‫رٗآُحٍٖ چٌٕ گخٔيیٖ‪،‬‬ ‫"آكَیوخ" ىٍ يیخٌ گهّْخٖ‬
‫َُيگٗ يٗکَىِ حٓض‪.‬‬ ‫گٌُٕ‪ ،‬إْٓ ٔ گٍِٕهَ‬
‫يٕهغ ٍٖٔ ىٔ پخ ٍحِ‬ ‫حیٍکّ حٔ ىٍ آٌ‬
‫پخ كَکض يٗکَىِ‪ ،‬يٍٕى‬ ‫يٍٗكظّ‪ ،‬یخ چٓخٍ ىٓض ٔ‬
‫ح ّيخ ىٍ آٌ يٕهغ گیخِهٕحٍ‬ ‫رلغ ٔ حهظالف يٗرخٗي؛‬
‫رٕىِ ٔ حُ حَٕحع يیِْٕخ‪ٍ ،‬یّْ٘خ‪ ،‬رَگْخ ٔ ىحَّْخ کّ رّ‪١ ٍٕ١‬زیؼٗ ىٍ ؿُگم‬
‫يٍٗٔثیيِ طـٌیّ يٗکَىِ ٔ حُ "گٕٗض" ْیچ حٓظلخىِ ًَٗرَىِ حٓض‪.‬‬
‫حؿًخع يلووخٌ رَ حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ ٍحٓضهخيض ىٍ آكَیوخ طکخيم یخكض‪ .‬حَٔخٌ‬
‫ٍحٓضهخيض ٗزخْض رٔیخٍ ُیخىی رّحَٔخٌْخی َٕیٍ ىحٍى‪،‬‬
‫ىٍ ٓپظخيزَ ٓخل ‪ ٕٓٓ۶‬روخیخٖ ؿٔي کٕىک ّٓ ٓخنّ ىٍ‬
‫كزّ٘ ک٘ق ٗي کّ يظؼهن رّّٓ يیهیٌٕ ٔ ٓی‪ٜ‬يِْحٍ ٓخل‬
‫ُٗخهظّ ٗي‪ .‬حیٍکٕىک ىٍ يیخٌ گم ٔالٖ َخٗٗ حُ ٔهٕع‬
‫ٓیم ييكٌٕ ٗيِ رٕى‪ ،‬آَخطٕيٗ حٓظوٕحٌرُيٖ‪ ،‬رّٔیژِ‬
‫يطخنؼّ ٍٖٔ رخكض حٓظوٕحَٗ ُحَْٕخ َ٘خٌ ىحى کّ ٍٖٔ ىٔ‬
‫"پخ" ٍحِ يٍٗكظّ حٓض ٔ هخىٍ رٕىِ طخ حُ طُّٖ ىٍهظخٌ رخال ٍٔى‪.‬‬
‫هزم حُ آٌ‪ ،‬حٔنیٍ حػَٖ کّ حُ حَٔخٌ رّىٓض آييِ رٕى‪ ،‬يظؼهن رّ«حَٔخٌ پکٍ»‬
‫يٗرخٗي کّ ىٍ كئى یک يیهیٌٕ ٓخل پیٖ حُ حیٍ يُٗیٔظّ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ ىٍ ٓخل‬
‫‪ ٔ۲ٓ۰‬ىٍ «ْخیينزَگ آنًخٌ» ؿًـًّ ٔ حٓظوٕحٌْخٖ حَٔخَٗ رّىٓض آيي کّ يظؼهن‬
‫‪ٔٔ۳۳‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫رّٓی‪ٜ‬ي ِْحٍ ٓخل پیٖ يٗرخٗي‪ .‬کىطَیٍ ُٓگٕحٍِٖ کّ حُ «حَٔخٌ َجخَيٍطخل»‬

‫رّىٓض آييِ حٓض‪ ،‬ىٍ «ىٔٓهيٍف آنًخٌ» يظؼهن رّ ٓ‪ِْ ٔ4‬حٍ ٓخل پیٖ يٗرخٗي‪.‬‬
‫رَ٘ ىٍ ؿُگم ًْٕحٍِ يٕؿٕىٖ ‪ٟ‬ؼیق ٔ آٓیذپٌیَ رٕى؛ رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ‬
‫"كلعؿخٌ" يٓىطَیٍ طالٕ حٔ ٍح رؼي حُ کٔذ ؿٌح ىٍ رَ يٗگَكض‪ .‬يٓىطَیٍ‬
‫‪ٟ‬ؼقْخ ٔ کًزٕىْخٖ رَ٘‪ًْ ،‬خَخ َيحٗظٍ ؿؼّٖ رٍِگ‪َ ،‬يحٗظٍ َٓػض ٔ ىَٔيِگٗ‬
‫ُیخى‪ ،‬كويحٌ حرِحٍْخٖ ىكخػٗ يخَُي َیٖ ٔ چُگخل یخ پُـّْخٖ هٕٖ ٔ ٗخم رٕى‪ .‬حیٍ‬
‫حؿهذ گَكظخٍ ٗکخٍچیخٌ‬ ‫‪ٟ‬ؼقْخ يٕؿذ يٗٗي طخ‬
‫كويحٌ يٕ‪ ،‬پ٘ى‪ ،‬کَک ٔ یخ‬ ‫ٕٗى‪ .‬حُ ‪َ١‬ف ىیگَ‬
‫آُحٍ حٔ ىٍ ك‪ٕٜ‬ل يوظهق‬ ‫كهْ ٔ پَ‪ ،‬يٕؿذ حًیض ٔ‬
‫گًخٌ يٍٗٔى ػُٕحٌ «رَ٘»‬ ‫َٓى ٔ گَو يٗگَىیي‪.‬‬
‫چٌٕ ٓخیَ ؿخَيحٍحٌ َْکيحو‬ ‫حُ ًْیٍؿخ ٍیّ٘ رگیَى؛‬
‫الک ٔ ؿِ آٌ رٕىَي‪ٔ ،‬نٗ‬ ‫ىحٍحٖ يْٕخٖ ُیخى‪ ،‬پ٘ى‪،‬‬
‫الیّٖ َخُک «رَِ٘» =‬ ‫رَ٘ كو‪ ٢‬ىحٍحٖ یک‬
‫(پٕٓض) رٕى رخ طک ٔ طٕک الم يٕ! ًْیٍ کًزٕىْخ رخػغ ٗي طخ حٔ كکَ هٕى ٍح‬
‫رّکخٍ حَيحُى ٔ حُ حیٍ ٍْگٌٍ ىٍ ئیَ طَهٗ ٔ طکخيم هَحٍ گیَى‪ .‬حیٍ طکخيم رّٔیژِ‬
‫ىٍ ػَ‪ ّٖٛ‬ژَظیک ٔ يـِٖ رٕى‪ .‬هخيض ئظویى ٔ َٔزظخ ً رهُي حٔ رّطوٕیض كْ‬
‫«ریُخیٗ» کًک کَى ٔ ًْیٍ ي٘خْيِٖ ىهین ٔ ىیي ٔٓیغ ٔ ىٍػیٍكخل هخرم "طًَکِ"‬
‫رٍّٗي يـِٖ حَـخيیي‪ .‬حُ حیٍ پْ طؼخيم ىٔ ؿخَزّ ریٍ «كْ» ٔ «يـِ» آُْگ‬
‫َٓیغطَ گَكض ٔ كَحیُي‬
‫طکخيم ٍح َٓػض رو٘یي‪.‬‬
‫گلظّ ٗيِ کّ حَٔخٌ‬
‫ْى رّيُظٍٕ گَیِ حُ‬
‫چُگ ٗکخٍچیخٌ ٔ ْى‬
‫كلخظض حُهٕى ىٍ رَحرَ‬
‫َٓيخ ٔ گَيخ‪ ،‬کى کى‬
‫رّ‪َ١‬ف ؿخٍْخ ٍٖٔ کَى؛ ٔنٗ ىٍ آٌؿخ رخ كیٕحَخص ٔ ىٍَيِگخٌ هٕٖطَ حُ هٕى ٍٔ‬
‫رٍّٔ ٗي‪ ،‬کّ هزالً ىٍ آٌؿخْخ پُخِ ؿٔظّ رٕىَي‪ .‬ىٍ حیٍ ٍٖٔکَى‪ ،‬چّ رٔخ حكَحى رَ٘ی‬
‫کّ ‪١‬ؼًّٖ ىٍَيِگخٌ ٗيَي‪ٗ .‬خیي طَّ آىوْخٖ حئَُٖ حُ طخٍیکت رخُيخَيِ حُ ًْیٍ‬
‫ىٍِٖٔ پَطهلخص رخٗي‪ .‬کّ ىٍ حػًخم ٍٔحٌ َٕػت حٔ رخهٗ يخَيِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٔٔ۳۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫َٓحَـخو‪ ،‬پْ حُ ىحىٌ طهلخص ُٓگیٍ‪ٕٓ ،‬ىحٖ ؿخٍَ٘یُٗ ٍح حُ َٓ ریٌَٔ کَىِ‬

‫ٔ َوخ‪ ١‬يَطلغ ٍح رَحٖ كلع ؿخٌ رَگِیي‪ .‬ىٍ حیٍ يَكهّ حُ حيُیض َٔزت ؿخَٗ‬
‫رَهٍٕىحٍ گَىیي‪ ،‬ح ّيخ رّٗيص گَكظخٍ گَُّٓگٗ ٗي‪ .‬حُ كَحُ ههّْخٖ يَطلغ‪َ ،‬گخْٗ‬
‫رّپُٓيٗض‪ ٔ ،‬آر٘وٍْٕخ ٔ يَؿِحٍْخ حَيحهظّ ٔ آْٔظّ‪ ،‬آْٔظّ ىیي کّ چگَّٕ‬
‫كیٕحَخص ػهقهٕحٍ کىهيٍص‪ ،‬طٕٓ‪ ٢‬گٕٗضهٕحٍحٌ هٕٖ پُـّ ٗکخٍ يَٕٗٗي‪ٔ ،‬‬
‫طّيخَيِٖ آٌ َ‪ٜ‬یذ الٕهٍٕحٌ گٕٗضهٕحٍ يٗگَىى‪ .‬کى کى ك٘خٍ گَُّٓگٗ حٔ ٍح‬
‫رّپیٕٓظٍ رّىٓظّْخٖ يَىحٍهٕحٍحٌ طٕ٘ین کَى ٔ حُ حیٍ ‪َ١‬ین گٕٗضهٕحٍ ٗي‪.‬‬
‫آٌگخِ کّ ٍٕٗيِِگٗ گٕٗض ُیَ ىَيحَٖ ٍكض؛ آٍحو‪ ،‬آٍحو هٕى حُ يَىحٍهٕحٍٖ‬
‫رّطخُِهٕحٍٖ ٍٖٔ کَى ٔ هٕى رخ حرِحٍْخٖ حرظيحیٗ‪ ،‬آُْگ ٗکخٍ ًَٕى‪ .‬حرظيحء رَّلٕ‬
‫حَلَحىٖ حهيحو رّٗکخٍ يًَٕٗى؛ رّئٍَ ىحَٔض کّ ىٍ ىٓظّْخٖ چُي َلَٖ رٓظَ‬
‫يٗطٕحَي رّٗکخٍ پَىحُى‪ .‬کى کى كیهّْخٖ ٗکخٍ ٍح َیِ آيٕهض ٔ ٗکخٍچت يخَْٖ‬
‫ٗي‪ .‬ىٍ حيَ گٕٗضهٕحٍٖ رّآٌكي ؿهٕ ٍكض کّ رّْىَٕعهٕحٍٖ َیِ ک٘یيِ ٗي‪.‬‬

‫اًْاع اًَبى‬
‫آٌچّ حُ طلویوخص ىٍ يٍٕى آػخٍ‪ ،‬كٔیم‪ ،‬یخ حؿٔخى رخهٗيخَيِ حُ یک َٖٓ حَٕحع‬
‫حَٔخٌ رَآييِ‪ ،‬حیٍ حٓض کّ ىٍ ىٍِْٔخٖ يوظهق‪ ،‬حَٕحع گَٕخگَٕٗ «حَٔخًٌَخ» ىٍ‬

‫گّٕٗ ٔ کُخٍ ه٘کْٗخ ٔ ٕٓحكم ىٍیخْخ ىٍ َٕحكٗ آكَیوخ‪ ،‬آٓیخ ٔ حٍٔپخ يُٗیٔظّحَي‪.‬‬
‫ىٍٔحٌ َُيگٗ آٌْخ حُ ٓٗيیهیٌٕ ٓخل طخ ٗ٘‪ٜ‬ي ِْحٍ ٓخل پیٖ رٕىِ حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫حَٕحع گَّْٕخٖ يیًٌٕ حَٔخًٌَخ‪َٕ ،‬ػٗ حرِحٍ يٗٓخهظّ ٔ حُ آطٖ حٓظلخىِ يٗکَىِ‬
‫حٓض‪َٔ .‬م ًّْی آٌ گَّْٕخ يُوَ‪ٗ ٝ‬يِ؛ كو‪ ٢‬یک َٕع حُ آٌ آىوْخ کّ ٗزیّ يیًٌٕ‬
‫رٕىِ ٔ رًّْیٍ ٓزذ حٔ ٍح «آىو يیًٌٍٕحٓض» َخو گٌحٗظّحَي‪ ،‬رخهی يخَيِ حٓض‪ .‬حیٍ‬
‫َٕع کّ رّكي حَٔخٌ ًٍَٗٓیيِ رّ«حٔيٕ» = «ْٕيٕ» (ئُٕد رٍّٔىهخَّ حٔيٕ‪،‬‬
‫‪ٔٔ۳۰‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫حطیٕپی) يیٍٓي‪ ،‬حَٔخٌ «ًْٕ» رّحَٔخٌ «کَٔيخَیٌٕ» کّ ىٍ حٔحهَ ىٍِٖٔ كـَ‬

‫هيیى يُٗیٔظّ‪ ،‬يُظٓٗ يٗگَىى‪ُ ًّْٖ .‬یٔضُٗخٓخٌ آٌٍح حَٔخٌ ىحَٔظّحَي‪.‬‬
‫حَٔخٌٍیوظٗ ىٍ آكَیوخٖ َٗهٗ‬ ‫اًَبى «پوّکٌَْل» (‪)sahtThqaol‬‬
‫ک٘ق ٗيِ حٓض کّ ‪ ٕ۳‬يیهیٌٕ ٓخل هييض ىحٍى‪ .‬پَکُٕٔل آٗکخٍح رّىٔىيخٌ يیًٌْٕخ‬
‫طؼهن ىحٍى؛ ٔنٗ رؼ‪ ٗ٠‬حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص َٓ ٔ ىَيحٌْخٖ حٔ رخ حَٔخٌ ي٘ظَک حٓض‪.‬‬
‫حیٍ هيیًٗطَیٍ‬ ‫اًَبى «اٍّزوالْپیزکًْ» (‪)saTcalorslcktaT‬‬
‫كٔیهٗ حٓض کّ رََٓ آىو رٕىٌ آٌ حطلخم َظَ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬آٌٍح يظؼهن رّحٔحهَ‬
‫پیهیٍٕٓ (یؼُٗ ىٔ يیهیٌٕ ٓخل یخ ریٖطَ) يٗىحَُي‪ .‬آىيیخٌ ىٍِٖٔ پیهیٍٕٓ حَٕحػٗ حُ‬
‫ؿُْ «حٔٓظَحنٕپیظکّٕ» (‪ُٗ )TsaTcalorslckta‬خهظّ ٗيِحَي‪ .‬یکٗ حُ حَٕحع حیٍ‬
‫ؿُْ «آكَیکخَّٕ» حٓض کّ (‪َ )krpr sialtlqaT‬خيیيِ ٗيِ ٔ طوَیزخ ً ىٔيیهیٌٕ‬
‫ٓخل پیٖ يُٗیٔظّ حٓض‪.‬‬
‫كٔیهٗ حٓض يظؼهن رّىِ‬ ‫اًَبى «اّهئْپیزکًْ» (‪)rahrslcktaT‬‬
‫يیهیٌٕ ٓخل هزم ٔ ىٍَخكیّٖ "آنپ" پیيح ٗيِ‪ ،‬رّيیًٌْٕخ يخَُيطَ حٓض طخ حَٔخٌ‪.‬‬
‫اًَبى «هاهبپیزکًْ» (‪ )alplslcktaT‬يؼخ‪« َٛ‬حٍٔثٕپیظکّٕ» ُٗخهظّ‬
‫ٗيِ کّ ىٍ ُْئٓظخٌ ٔ آكَیوخ پیيح ٗيِ حٓض ٔ ه‪ٕٜٛ‬یخص حَٔخَٗ ریٖطَ ىحٗظّ‪.‬‬
‫اًَبى «اٍّزوالْپیزکًْ ـ پبلئْعبًَّیٌ» (‪saTcalorslcktaT‬‬
‫‪ )plolhrmljlqTlT‬كٔیهٗ يظؼهن رّ ٓٓٓ‪ ٔٔ / ۰۳ٓ /‬پیٖ‪ ،‬ىٍ آكَیوخٖ َٗهٗ پیيح‬
‫ٗي‪ ،‬حیٍ حَٔخٌ حرِحٍٖ چٌٕ چٕد ىٓظٗ ٔ چکٖ ُٓگٗ رّکخٍ يٗرَىِ حٓض‪،‬‬
‫رُخرَحیٍ آىو كویوٗ ُٗخهظّ ٗيِ‪،‬‬
‫ؿًـًّٖ ٍحٓض ىحٗظّ ٔ ىَيحٌْخٖ‬
‫حٔ كکخیض حُ آٌ ىحٍى کّ حیٍ َٕع‬
‫حَٔخٌ حُگیخِ طـٌیّ يٗکَىِ‪ .‬حَٕحػٗ‬
‫حُ حیٍ حَٔخٌ طخ َیى يیهیٌٕ ٓخل پیٖ‬
‫رخهٗ رٕىِ حٓض‪ .‬حئَُِ ػًٕو‬
‫ُیٔضُٗخٓخٌ رَحیٍ ػویيِحَي کّ‬
‫رؼ‪ ٗ٠‬حُ «حٔٓظَحنٕپیظکّٕ»ْخٖ‬
‫کّ طخ کٌُٕ َخ ُٗخهظّ يخَيِحَي‪ ،‬رّؿُْ (‪ )krpr‬کّ يخ َیِ طؼهن رّآٌ ىحٍیى‪ ،‬طکخيم‬
‫یخكظّحَي‪ .‬ح ّيخ ُيخٌ ٔ يکخٌ حیٍ طلٕل ىهیوخ ً يؼهٕو َیٔض‪ ،‬رٔیخٍٖ حُ پژْٖٔگَحٌ‬
‫يٗپُيحٍَي کّ حیٍ طلٕل ىٍ آكَیوخٖ َٗهٗ ٍٖٔ ىحىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٔٔ۳۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حَٔخٌ ٍحٓضهخيض‬ ‫اًَبى «ُْهْاهکزًْ» (‪)krpr sahatcaT‬‬

‫«یخ ْٕيٕحٍکظّٕ» یکی ىیگَ حُ گَّْٕخی يُوَ‪ٗ ٝ‬يِ حُ حَٔخٌْخی حٔنیّ حٓض کّ‬
‫ىٍ ىٍِٔی پیهیٍٕٓ حُ كئى ‪ٔ/۲‬يیهیٌٕ ٓخل طخ ٖ‪ِْ ٔ4‬حٍ ٓخل پیٖ َُيگی‬
‫يیکَىِ حٓض‪ .‬حٔنیٍ كٔیم حٍکظّٕ ىٍ ؿخِٔ (حَئَِیخ) یخكض ٗي؛ طلویوخص َ٘خٌ ىحىِ‬
‫کّ ح‪ٛ‬خنض آٌْخ حُ آكَیوخ رٕىِ ٔ ىٍ ُْي‪ ،‬چیٍ‪ ،‬گَؿٔظخٌ‪ ،‬ؿخِٔ ٔ رٔیخٍٖ حُ َوخ‪١‬‬
‫ُيیٍ پَحکُيِ ٗيِ حٓض‪ْٕ .‬يٕحٍکظّٕ َؤظیٍ ُیََٕعْخٖ «ْٕيٕٓخپیُْ» ىٍ‬
‫آكَیوخ (حَٔخٌ ٍٔىُیخ)‪ ،‬ىٍ ؿخِٔ (حَٔخٌ ٕٓنٕ)‪ ،‬ىٍ حَگهٔظخٌ (حَٔخٌ حٕٓحَٔکٕيذ)‪،‬‬
‫ىٍ چیٍ (حَٔخٌ پکٍ)‪ ،‬ىٍ حٍٔپخ (حَٔخٌْخیينزَگ ـ کَٔيخَیٌٕ) ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ًّْٖ حیٍ گَِْٔخ حُ آىيیخٌ كویوٗ رٕىِ ٔ حرِحٍْخٖ حُ ُٓگ‪ ،‬چٕد ٔ‬
‫حٓظوٕحٌ يٗٓخهظُي ٔ حُ آطٖ حٓظلخىِ يٗکَىَي‪ .‬ظخَْح ً ْٕيٕحٍکظّٕ ( ‪krpr‬‬
‫‪ )sahatcaT‬ىٍ كئى ٓٓٓ‪ ۶ٓٓ /‬طخ ٓٓٓ‪ٓ ٕ۳ٓ /‬خل پیٖ َٕع يخ یؼُٗ ( ‪krpr‬‬
‫‪ = TlslhqTT‬حَٔخٌ ًُْٕٗي) ٍح رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض‪.‬‬
‫ْٕيٕحٍکظّْٕخ كئى ٓ‪ٓ ٔ۶‬خَظیًظَ هي ىحٗظُي‪ .‬كٔیمْخی یخكض ٗيِ ىٍ آكَیوخ‬
‫ٓخیِ ريٌ رٍِگطَی َٔزض رّكٔیمْخی حَئَِیخ‪ ،‬چیٍ ٔ گَؿٔظخٌ ىحٍَي‪ .‬پخْخی رهُي‬
‫ٔ ىٓضْخی کٕطخِ رّآٌْخ کًک يیکَى طخ حُىٍهظخٌ رٍّحكظی ٔ رَّٓػض رخال ٍَٔي‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲ٓ۰‬كٔیم َٕػی حَٔخٌٔحٍ ىٍ‬ ‫اًَبى «ُبیللجوگ»‬
‫آٌ ک٘ق ٗي کّ ریٍ ٓٓ‪ ۰‬طخ ٕٓٓ ِْحٍ ٓخل پیٖ ٍٔی ُيیٍ َُيگی يیکَىِ حٓض‪.‬‬
‫ؿُْ يٌکَ ْٕيْٕخیينزَگْخ كئى ‪ٓ ٔ۰۳‬خَظیًظَ هي ىحٗظُي ٔ ٌُٔ ٗخٌ كئى ٕ‪۶‬‬
‫کیهٕگَو رٕىِ حٓض‪ ،‬ؿُْ يٕأَغ آٌ ‪ ٔ۳۰‬هي ٔ ٔ‪ ۳‬کیهٕ ٌُٔ ىحٗظُي‪ .‬آٌْخ ؿًـًّی‬
‫رٍِگطَ ٔ ‪ٍٕٛ‬ص ئطقطَ َٔزض رّحَٔخٌ حئَُی ىحٗظُي‪ْٕ .‬يْٕخیينزَگ حُ‬
‫آكَیوخ آييِ ٔ حٔنیٍ گَّٕ ْخی حَٔخَی رٕىَي کّ هٕى ٍح رخ آد ٔ ْٕحی َٓى ٔكن ىحىِ‬
‫رٕىَي؛ رَحی هٕى پُخِگخِ يیٓخهظُي ٔ يیطٕحَٔظُي كیٕحَخص رٍِگ ٍح ٗکخٍ کُُي‪.‬‬
‫رخ َخو ػهًی ‪ Homo rudolfensis‬یکی ىیگَ‬ ‫اًَبى «هّكّللی»‬
‫حُ کٍٓطَیٍ گَّْٕخی حَٔخٌ رٕىِ حٓض کّ يُوَ‪ٗ ٝ‬يِ‪« .‬حَٔخٌ ٍٔىٔنلی» کّ ىٍ‬
‫ىٓظّی «ْٕيَٕیيْخ» هَحٍ يیگیَى كئى ‪ ٔ/۳‬طخ ‪ ٔ/۴‬يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ىٍ َٗم‬
‫ىٍیخچّی «طَکخَخ» ىٍ کُیخ َُيگی يیکَىَي‪ .‬ىٍ ٓخل ٕٕٔٓ كٔیم كک ٔ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫حیٍ گَّٕ ٍح پیيح کَىَي‪ٓ .‬خهظخٍ كیِیکی آٌْخ ًْخَُي ٌُٔ ٔ هي َخيؼهٕو حٓض‪.‬‬
‫حَٔخٌ يخَْ یخ «ْٕيْٕخریهیْ»‬ ‫اًَبى «ُْهُْبثیلیٌ»‬
‫یکی ىیگَ حُ گَِٔ ْٕيَٕیيْخ حٓض کّ ریٍ ‪ ٕ/4‬طخ ‪ ٔ/4‬يیهیٌٕ ٓخل پیٖ يیُیٔظُي‪.‬‬
‫‪ٔٔ۳۲‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫حَٔخٌْخی يخَْ یکَٓی ٔیژِگیْخی ي٘خرّ يیًٌٕ ىحٗظُي يؼم ىٓضْخی رهُي ٔ‬
‫آٍٔحٍِْخی رَؿٔظّ کّ رخ َٓػض يیطٕحَٔض حُ ىٍهض رخال ٍٔى؛ ٔنی ؿًـًّی‬
‫رٍِگطَی َٔزض رّيیًٌْٕخ ىحٗظُي‪ٍٕٛ .‬ص ٔ ىَيحٌْخی ٗخٌ کٕچکطَ رٕىِ حٓض‪.‬‬

‫اًَبى عبٍّ‬
‫ک٘ق حَٔخٌ «ؿخِٔ» یکٗ حُ يٓىطَیٍ ک٘لیخص ٓخل ‪ ٕٓٓ4‬ههىىحى ٗي‪ ،‬ىٍ آٌ‬
‫ٓخل حٓکهظٗ حُ آٌ َٕع حَٔخٌ رّىٓض آيي کّ يظؼهن رّ ٓٓٓ‪ ٔ۴ٓ /‬هزم حُ آٌ‬
‫ُٗخهظّ ٗي‪ ،‬حیٍ َٕع حَٔخٌ کّ ىٍ ؿِیَِٖ رًّْیٍ َخو‬
‫ىٍ حَئَِیخ يُٗیٔظّ حٓض‪،‬‬
‫هيٖ رّرهُيحٖ ٓ‪ٓ ۲‬خَظًیظَ‬
‫ىحٗظّ ٔ ؿًـًّحٕ رّحَيحُِٖ‬
‫یک َخٍگیم رٕىِ حٓض‪ ٍٖٔ ،‬ىٔ‬
‫پخ ٍحِ يٍٗكظّ ٔ ؿخنذ حٔهخص‬
‫هٕى ٍح رَٗخهّٖ ىٍهظخٌ يٗگٌٍحَیيِ حٓض‪ ،‬رخ ؿخٍَ٘یُٗ‬
‫ٔ آطٖحكَُٖٔ َیِ آُٗخیٗ ىحٗظّ حٓض‪ .‬هزم حُ آٌ‪ ،‬حٔنیٍ‬
‫ًََّٕٖ ؿٔي حَٔخٌ يیًٌٍٕحٓض‪ ،‬طٕٓ‪ ٢‬یک ؿَحف ْهُيٖ ىٍ «ؿخِٔ» ک٘ق گَىیيِ‬
‫رٕى‪ ،‬کّ يؼهٕو ٗي ؿًـًّ ٔ يـِ حیٍ يٕؿٕى حُ رُٕیُّ طکخيم ریٖطَٖ ىحٗظّ‪ ،‬ح ّيخ‬
‫رّكي حَٔخٌ حئَُٖ ًٍَٗٓیيِ‪ْ .‬ىچُیٍ ًََّْٕخٖ ىیگَٖ هزم حُ حیٍ َٕع حَٔخٌ‬
‫ٔؿٕى ىحٗظّ کّ ٗزیّ حَٔخٌ رٕىِ حٓض‪ ،‬ح ّيخ کخيالً حَٔخٌ َزٕىِ‪ .‬حٔ رّ‪ٍٕٛ‬ص هًیيِ ٔ‬
‫ىٔال ٍحِ يٍٗكظّ‪ ،‬ح ّيخ ٍٖٔ ىٔ پخٖ هٕى كَکض يٗکَىِ حٓض‪ ،‬رّؿخٖ پُِٕ‪ ،‬ىحٍحٖ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص رٕىِ‪ ،‬ح ّيخ چخَّ‪ ،‬ریُٗ ٔ پی٘خَٗ آٌ‪ ،‬رّرُٕیُّ ٗزیّطَ رٕىِ طخ رّحَٔخٌ‪.‬‬
‫آػخٍ ٔ‬ ‫اًَبى «كلْهٍی یٌَیٌ» (‪)Hrpr iorahTlhqTlT‬‬
‫رخُيخَيِی حُ حیٍ َٕع حَٔخٌ ىٍ ؿِیَِی «كهٍّٕ» ىٍ حَئَِیخ رّىٓض آييِ حٓض‬
‫کّ َ٘خٌ يیىْي حَٔخٌ هَىيُي رخ حَٔخٌ كهٍٕٓی ِْحٍحٌ ٓخل حٗظَحک ُیٔضگخْی‬
‫ىحٗظّ حٓض (چَحکّ حَٔخٌ حكظًخالً كئى ٓ‪ِْ 4‬حٍ ٓخل پیٖ رّحیٍ ؿِیَِ آييِ حٓض)‬
‫حَٔخٌ كهٍٕٓی حُ چُي َظَ كٕمحنؼخىِ حٓض‪َ :‬ؤض حیٍکّ رٔیخٍ يظؤهَ حٓض‪.‬‬
‫ىٔو ؿؼّی رْ کٕچک <رخ هيی كئى یک يظَ‪ ٌُٔ ،‬طوَیزیٖٓ کیهٕ> کخّٓی َٓ‬
‫کٕچک ٔ کىگُـخیٖ (رّحَيحُِی ًٗپخَِِ) ىحٗظّ حٓض‪ٕٓ .‬و حیٍکّ حرِحٍْخی ُٓگی‬
‫ٔ ىیگَ َ٘خَّْخی رّىٓضآييِ َ٘خَگَ ًُْٕٗيی رٔیخٍ رخالی حیٍ حَٔخٌ حٓض کّ رخ‬
‫ٓ‪ٔٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫طٕؿّ رّکٕچکی يـِٕ ٗگلضحَگیِطَ يیٕٗى‪ .‬حكٌِٔ رَ ؿًـًّی کٕچک‪ ،‬ىیگَ‬

‫طلخٔصْخی حَٔخٌ كهٍٕٓی رخ حَٔخٌ هَىيُي‪ٗ ،‬خيم َيحٗظٍ چخَّ‪ ،‬حهظالف ىٍ ٗکم‬
‫حٓظوٕحٌْخ ٔ يل‪ٜ‬مْخی ىٓض ٔ پخ يیٕٗى‪ .‬ىٍكخنی کّ ؿًـًّ ٔ كک پخییٍ حَٔخٌ‬
‫كهٍٕٓی ٔیژِگیْخی ي٘ظَک ریٖطَی رخ "ْٕيٕحٍکظّٕ" َ٘خٌ يیىْي‪ ،‬حيخ‬
‫ٔیژِگیْخی رویّی حٓکهض حٔ ٗزخْظی رخ ْٕيٕحٍکظّٕ َيحٍى‪ .‬يلووخٌ‪ ،‬حَٔخٌ‬
‫كهٍٕٓی ٍح <کّ حؿهذ رّؿٓض هخيض کٕطخْٖ رّآٌ "ْخریض"‬
‫گلظّ يیٕٗى> رّػُٕحٌ پَٔػًٕی گَّْٕخی «ْٕيْٕخریهیْ»‬
‫ىٍ َظَ يیگیََي‪ْٕ .‬يْٕخریهیْ کّ ریٍ ‪ ٔ/۳‬طخ ‪ ٕ/4‬يیهیٌٕ‬
‫ٓخل هزم يیُیٔظّحَي ٔ کٍٓطَیٍ طزخٍ‬
‫ُٗخهظّ ٗيِی حَٔخٌ يلٕٔد يیَٕٗي‬
‫ْٕيْٕخریهیْ ٔیژِگیْخی ٗزیّ‬
‫رّرُٕیُّ ٍح كظی رخ ٔؿٕى حكِحیٖ‬
‫گُـخیٖ يـِ كلع کَىِ ٔ كک آٌ گخو رّگخو رّظخَْی کّ‬
‫حَٔخٌ ييٌٍ يیىحَیى‪َِ ،‬ىیک ٗيِ حٓض‪ .‬کىطَیٍ هييض‬
‫ًََّْٕخی رّىٓضآييِ حُ حَٔخٌ كهٍٕٓی يظؼهن رّكئى ٕٓٓٓٔ ٓخل حٓض‪.‬‬

‫اًَبى پکي‬
‫حیٍ َٕع حَٔخٌ ىٍ كئى چٓخٍ‪ٛ‬ي‪ ،‬طخ پخَ‪ٜ‬ي ِْحٍٓخل پیٖ ىٍ َخكیّٖ پکٍ کّ‬
‫ىحٍحٖ ْٕحٖ يؼظيل‪ ،‬ىٗضْخٖ َٓٓزِ رٕىِ ٔ كیٕحَخص رٗآُحٍ ىٍ آٌ يَؿِحٍ‬
‫يُٗیٔظّ حٓض‪ ،‬رَّٓ يٗرَُى‪ .‬حَٔخٌ پکٍ کّ يؼهٕو َیٔض "پً٘خنٕ" رٕىِ‪ ،‬یخ هیَ‪،‬‬
‫َٓ کٕچک ٔ پی٘خَٗ طُک ٔ کٕطخِ رٕىِ حٓض‪ .‬پخْخٖ کٕطخِ ٔ ُحَْٕخٖ هًیيِ‬ ‫ىحٍحٖ ِ‬
‫ىحٗظّ‪ .‬حیٍ حَٔخٌ رخ آطٖحكَُٖٔ ٔ ٓخهض حرِحٍ ٔ ٓالف آگخْٗ ىحٗظّ ٔ ‪ٛ‬يحْخٖ َیِ‬
‫حُ ىْخٌ هٕى هخٍؽ يٗکَىِ حٓض‪ُ .‬یَح ٓخهظٍ ٔ ىحٗظٍ حرِحٍْخٖ ُٓگٗ يظؼيى‪،‬‬
‫يٍٗٓخَي کّ حٔ حهالً چُي ‪ٛ‬ي نـض يٗىحَٔظّ‪ .‬حنزظّ يیًٌْٕخ ْى ُُِٔ يٗکُ٘ي ٔ حُ‬
‫حرِحٍْخٖ ُٓگٗ ٔ چٕرٗ‪ ،‬رَحٖ كًهّ ٔ ىكخع حٓظلخىِ يٗکُُي؛ ح ّيخ هخىٍ رّحرِحٍٓخُٖ‬
‫ٔ حیـخى طـییَحص ىٍ حرِحٍ ٔ ٔٓخیم َیٔظُي‪ْ .‬یچ يیًَٕٗ‪ُٓ ،‬گ یخ چٕرٗ ٍح کّ حُ آٌ‬
‫رّػُٕحٌ ٓالف حٓظلخىِ کَىِ حٓض‪ ،‬رخ هٕى ًَٗرَى ٔ آٌٍح كلع ًَٗکُي؛ ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ‬
‫کّ حَٔخٌْخٖ حٔنیّ‪ ،‬آٌٍح رخ هٕى يٗرَىِ ٔ كلع يٗکَىِحَي‪ .‬حَٔخٌْخٖ ْىىٍِٔ رخ‬
‫"حَٔخٌ پکٍ" َیِ ىٍ ؿخِٔ‪ ،‬آكَیوخ‪ ،‬ؿُٕد آٓیخ‪ ٔ ،‬ؿخْخٖ ىیگَ يُٗیٔظّحَي‪.‬‬
‫ٔ‪ٔٔ۶‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫اًَبى ًئبًلهربل‬
‫ىٍ كئى ٓٓٓ‪ٓٔ4ٓ/‬خل پیٖ حُ َٗٔع آهَیٍ ىٍِٖٔ یوزُيحٌ‪ ،‬حَٔخٌ‬
‫َجخَيٍطخل يُٗیٔظّ ٔ ىٍٔحٌ كیخطٖ ْلظخى ِْحٍ ٓخل پخثیيِ حٓض‪ .‬حیٍ َٕع حَٔخٌ ىٍ‬
‫َٕحكٗ ًٗخل آكَیوخ‪ ،‬ؿُٕد حٍٔپخ ٔ ٕٓحكم َٗهٗ ىٍیخٖ ييیظَحَّ يُٗیٔظّ ٔ طخ ٓ‪4‬‬
‫ِْحٍٓخل پیٖ حُ حیٍ َُيگی يیکَىِحَي‪.‬‬
‫ػهض َخوگٌحٍٖ حیٍ َٕع حَٔخٌ رّ«َجخَيٍطخل» آٌ‬
‫حٓض کّ حٔنیٍ رخٍ حٓظوٕحٌْخٖ حیٍ َٕع حَٔخٌ‪ ،‬ىٍ‬
‫ىٍِٖ رًّْیٍ َخو ىٍ آنًخٌ ک٘ق ٗي‪ .‬حَٔخٌ‬
‫«َجخَيٍطخل» ىحٍحٖ ؿؼّٖ َٔزظخ ً کٕچک‪ ،‬رخ هيٖ رخالٖ‬
‫یک يظَ ٔ َیى (هي يَىحٌ ریٍ ‪ ٔ۶4‬طخ ‪ٓ ٔ۶۴‬خَظیًظَ‬
‫ٔ هي َُخٌ ‪ ٔ۳۶‬طخ ‪ ٔ۳۴‬رهُي رٕىِ حٓض) ىحٍحٖ ‪ٍٕٛ‬طٗ پٍٓ‪ ،‬ریُٗ رٍِگ‪ ،‬پی٘خَٗ ٔ‬
‫چخَّٖ ػوذ ٍكظّ رٕىِ‪ْ .‬ىچُیٍ کخّٖٓ چ٘ى حٔ ىٍ هًٔض رخالٖ َٕٓ پیٖ آييِگٗ‬
‫ىحٗظّ ٔ حُ ىٓضْخ ٔ پخْخٖ ٓظزَ رَهٍٕىحٍ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ْٕيَٕجخَيٍطخلْخ طخ كي ُیخىی ي٘خرّ حَٔخٌْخی َٕیٍ رٕىِحَي‪ ،‬طُٓخ ٕ‪ ٔ/‬ىٍ‪ٛ‬ي‬
‫حُ ىیحٌحِی آٌْخ رخ يخ يظلخٔص حٓض‪ .‬هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ ریٍ َجخَيٍطخل ٔ‬
‫حَٔخٌ ًُْٕٗي آيیِْٕخی ‪ٍٕٛ‬ص يیگَكظّ ٔ كظی َُٕحىحَی ْى يظٕني يیٗيِ‪ ،‬نکٍ‬
‫حیٍ َُٕحىحٌ ىحٍحی يؼهٕنیضْخی رٕىِ‪ ،‬حُ ؿًهّ هخىٍ رّطٕنیي يؼم َزٕىِحَي‪ٕٗ .‬حْي‬
‫َ٘خٌ ىحىِ حٓض کّ يـِ حَٔخٌ َٕیٍ ٔ َجخَيٍطخل ىٍ ُْگخو طٕني ي٘خرّ حٓض؛ حيخ يـِ‬
‫َجخَيٍطخلْخ ىٍ رٍِگٓخل هٕیطَ يیٗيِ؛ رّ‪ٍٕ١‬ی کّ يـِ َجخَيٍطخلْخ رٍِگطَ حُ‬
‫يـِ حَٔخٌْخٖ کَُٕٗ رٕىِ؛ ح ّيخ ٓهٔهّ حػ‪ٜ‬خد حٔ طکخيم الُو ٍح َيحٗظّ حٓض‪.‬‬
‫حَٔخٌْخٖ َجخَيٍطخل رخ ظٍٕٓ ػ‪ َٜ‬یوزُيحٌ رّؿخٍْخ پُخِ رَىِ ٔ كیٕحَخص‬
‫رٍِگ ٗکخٍ يٗکَىِحَي‪ .‬چٌٕ ٗکخٍْخٖ يخَُي يخيٕص ٍح ‪ٛ‬یي يٗکَىِ‪ ،‬رُخرَحیٍ‬
‫رٍّؿى ؿؼّٖ کٕچک هٕى رخیي هیهٗ هٕٖ ٔ ٗـخع رٕىِ رخٗي‪ .‬حَٔخٌ َجخَيٍطخل ىٍ‬
‫حرِحٍٓخُٖ حُ ُٓگ‪ ،‬چٕد ٔ حٓظوٕحٌ َیِ يٕكویضْخٖ ىحٗظّ ٔ رّک٘ق ي‪ُٕٜ‬ػٗ‬
‫آطٖ ىٓض یخكظّ رٕىِ ٔ حُ حٗیخء ُیُظی حٓظلخىِ يیًَٕىَي‪ .‬حُ آػخٍٖ رّىٓض آييِ حُ‬
‫حَٔخٌ َجخَيٍطخل كًٓیيِ يٕٗٗى کّ آٌْخ رَّٕػٗ َُيگٗ پْ حُ يَگ ػویيِ ىحٗظّحَي‪.‬‬
‫ُیَح يَىِگخٌ ٍح رخ ىٓظّی ُگم ىكٍ يیکَىَي‪ .‬هًَِْخٖ پَ حُ حٓظوٕحٌ كیٕحَخص ىٍ‬
‫گٍْٕخٖ يَىِگخٌ آَخٌ ک٘ق ٗيِ حٓض کّ َ٘خٌ يٗىْي رَحٖ طـٌیّٖ يَىِ ىٍ هزَ‬
‫يٗگٌحٗظّحَي‪ْ .‬ىچُیٍ حؿخم ٔ ٓالف ىٍکُخٍ هزَ يَىِگخٌ ىیيِ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ‪ٔٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫اًَبىُبٓ کوّهبًیْى = ُیْهي ٍبپیي‬

‫«کَٔيخَیٌٕ» ؿخٍٖ حٓض ىٍ كَحَّٔ‪ ،‬کّ ىٍ ٓخل ‪ ٔ۴۶۴‬آػخٍٖ حُ حَٕحع‬
‫حَٔخٌ ىٍ آٌ یخكض ٗي‪ .‬حیٍ حَٔخٌْخ طیَ ٔ کًخٌ ٔ حَٕحع حرِحٍْخٖ طیِ ٔ رهُي‬
‫يٗٓخهظُي‪ .‬حُ پٕٓض كیٕحَخص نزخّْخٖ گَو طٓیّّ يٗکَىَي‪ .‬ىٓظّٖ حُ حَٔخٌْخٖ‬
‫ض َٓٓزِ‪ ،‬پَ آد‪،‬‬ ‫کَٔيخَیٌٕ ىٍ كَحَّٔ <کّ ىٗ ِ‬
‫ىحٍحٖ ٍ‪ٕ١‬رض رٕىِ ٔ كظٗ ىٍ ػ‪ َٜ‬یوزُيحٌ َیِ‬
‫هخرم ٓکَٕض رٕىِ حٓض> رَّٓ يٗرَىَي‪ .‬آٌْخ‬
‫گٕٗض ٗکخٍ هٕى ٍح يٗپوظُي‪ًْ .‬یٍ َٕع حَٔخٌ‬
‫رّحْهٗ کَىٌ كیٕحَخص ٔ حٓظلخىِ حُ َیَٔ ٔ‬
‫كَحٍٔىِْخٖ آٌْخ ًْض گًخٗض‪ .‬ػهض حیٍ حيَ‬
‫رّىٍٓظٗ يؼهٕو َیٔض کّ چَح كو‪ ٢‬حیٍ َٕع حَٔخٌ آْٔظّ‪ ،‬آْٔظّ رّحرِحٍٓخُٖ‬
‫پَىحهض ٔ ىٍ حیٍ ئیَ پیٖ ٍكض ًَٕى‪.‬‬
‫هال‪ ّٛ‬حیٍ کّ‪ٛ ٗ١ :‬يْخ ِْحٍ ٓخل گٌٗظّ حَٕحع گَٕخگَٕٗ حُ حَٔخًٌَخْخ ىٍ‬
‫يُخ‪١‬ن يوظهق ٔ ئظؼي ىَیخ رّٔؿٕى آييِ ٔ َُيگٗ کَىِحَي‪ٓ ،‬پْ َٔم َْیک رُخ‬
‫رّىالیم َخيؼهٕيٗ (کّ ىحٍٔیٍ يؼهٕل طـییَ َٗحی‪ُ ٢‬یٔض ٔ ػيو ططخرن رخ ٔ‪ٟ‬ؼیض‬
‫يظـیَ‪ ،‬ىٍ َظیـّٖ ػيو طکخيم يٗىحَي) حُ ریٍ ٍكظّحَي‪ .‬رَهی ْى ٗیٕع حَٕحع‬
‫ٔیَّٔ ٍح ئزذ حَوَح‪َٔ ٝ‬م حَٔخًٌَخْخی پی٘یٍ يیىحَُي‪ .‬رَحرَ َظَ کخٍُٗخٓخٌ‪،‬‬
‫طخ كئى ٓٓٓ‪ٓ ٖٓ/‬خل پیٖ‪ ،‬كيحهم ّٓ َٕع يظلخٔص حَٔخٌ ىٍ يُخ‪١‬ن يوظهق ىَیخ‬
‫يخَُي ؿخِٔ‪ٕٓ ،‬حكم ييیظَحَّ ٔ يُخ‪١‬ن يوظهق آٓیخ َُيگٗ يٗکَىِحَي‪َْ ،‬کيحو َٔم‬
‫ؿيحٖ حُ ْى رٕىِ ٔ رخ یکىیگَ طلخٔص هَٕٗ ٔ ژَظیک ىحٗظّحَي (یؼُٗ حگَ حكَحىٖ‬
‫حُ آٌْخ رخْى حُىٔحؽ يٗکَىَي‪ ،‬ىحٍحٖ كََُي ًَٗٗيَي) َٓحَـخو‪َٔ ،‬م آٌْخ يُوَ‪ٝ‬‬
‫گ٘ض ٔ حیٍ حَٔخٌ کَُٕٗ حُ َٔم ًْخٌ حَٔخٌ کَٔيخَیٌٕ = ْٕيٕٓخپیٍ ُٗخهظّ ٗيِ‬
‫حٓض‪ .‬کّ ىٍ ح‪ٛ‬م ىحٍحٖ يُ٘ؤ آكَیوخیٗ يٗرخٗي‪ .‬حیٍ َٕع حَٔخٌ حُ كئى ٓٓٓ‪ٖٓٓ/‬‬
‫طخ ٓٓٓ‪ٓ ٔ4ٓ/‬خل پیٖ‪َٔٗ ،‬ع رَُّيگٗ کَىِ حٓض‪.‬‬
‫هزَ ؿخنذ حیٍکّ‪ :‬يطخنؼخص ؿيیي َ٘خٌ ىحىِ کّ (كئى یک يیهیٌٕ ٓخل پیٖ)‬
‫‪ ٪ ۲۲‬ؿًؼیض حَٔخٌ کَُٕی رُخ رّػهم يوظهق‪ ،‬حُ ؿًهّ طـییَحص حههیًی ٔ َٓىة‬
‫يلَ‪ْٕ ١‬ح‪ ،‬حُ ریٍ ٍكظّ ٔ رّکىطَ حُ ٖٓٓٔ َلَ (ٓ‪َ ٕٔ۴‬لَ‪ ،‬رخ طٕحٌ طٕنیي يؼم)‬
‫کخْٖ یخكظّ رٕىِ ٔ رّيَُ حَوَح‪ ٝ‬کخيم َِىیک ٗيِ رٕىِ! حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض كئى ‪ٔٔ۰‬‬
‫ٓخل حىحيّ یخكظّ حٓض‪ .‬گلظّ ٗيِ َْهيٍ طُٕع ژَظیکی کىطَ رخٗي‪ ،‬ؿًیؼض کىطَ حٓض‪.‬‬
‫ٖ‪ٔٔ۶‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫ؽلوَٓ گن ّلٍ‬
‫ٔهظی ٓوٍ حُ طکخيم حَٔخٌ رّيیخٌ يٗآیي‪ ،‬رالكخ‪ٛ‬هّ پَٓ٘ی کّ يُکَحٌ‬
‫يطَف يٗکُُي حیٍ حٓض کّ كهوّٖ يلوٕىِ کيحو حٓض؟ يٗگٕیُي ْىحکٌُٕ آػخٍ طًيٌ‬
‫رَ٘ی ىٍ ٍٔی ُيیٍ يٕؿٕى حٓض کّ رَ٘ كؼهی رخ حیٍ طکُٕنٕژی يٕؿٕىِ ْى‬
‫ًَٗطٕحَي آٌٍح رٔخُى‪ .‬حیٍ ٍح ىنیم يٗکُُي کّ رَ٘ هيیى حٓض ٔ حَٔخٌْخی گٌٗظّ‬
‫َٔزض رّآىوْخی حئَُیٍ هٕٖطَ ٔ ًُْٕٗيطَ رٕىِحَي! ‪...‬‬
‫= پخٓن حیٍ حٓض کّ كهوّٖ يلوٕىِ ُيخَی‬
‫الُو يٗآیي کّ حَل‪ٜ‬خل ٔ ؿٓ٘ٗ َخگٓخَی ىٍ کخٍ‬
‫رخٗي‪ ،‬كخل آٌکّ ٍَٔي طکخيم طيٍیـی ٔ پیٕٓظّ‬
‫رٕىِ ٔ حَل‪ٜ‬خل ٔ ؿٖٓ َخگٓخَی ٍٔی َيحىِ حٓض‪،‬‬
‫رُخءح ً كهوّٖ يلوٕىِ الُو ًَٗآیي‪ .‬ىُو يیًٌٕ یک‬
‫ٗزّ ُيُظی َ٘ي!‬
‫كهوّی يلوٕىِ ٍح‬
‫رگٌحٍ؛ ىٍ حیٍؿخ كهوّی ٔ‪ٛ‬م پیيح ٗيِ حٓض‪ :‬گهزٕلْخٖ‬
‫هَٕٗ حَٔخٌ‪ٗ ،‬زیّ يیًٌٕ حٓض ٔ حَٔخٌ رخ حَٕحع‬
‫رُٕیُّْخ‪ ،‬رّٔیژِ ٗخيپخَِِ‪ ،‬كو‪ ٢‬یک طخ ىٔ ىٍ‪ٛ‬ي طلخٔص‬
‫«ژٌ» ىحٍى‪ .‬رٔیخٍٖ حُ ریًخٍْٖخٖ حَٔخٌ رخ حَٕحع‬
‫رُٕیُّْخ ٔ يیًٌْٕخ ي٘ظَک حٓض‪ .‬ح ّيخ طلخٔص ػًيِ ىٍ‬
‫يـِ َْىٔ حٓض‪ ،‬يـِ گٍٕیم رّحَيحُِٖ َ‪ٜ‬ق يـِ‬
‫حَٔخٌ حٓض‪ .‬حگَ كهوّی يلوٕىِی ىٍ کخٍ رخٗي‪ ،‬ىٍ‬
‫ه‪ٍٗ ٕٜٙ‬ي يـِ ٔ ْٕٕ حَٔخٌ حٓض‪ َّ ،‬ىٍ ژٌ حٔ؛ ىٍ ژٌ حَٔخٌ ؿٖٓ َخگٓخَی‬
‫ٍٔی َيحىِ؛ طـییَحص ىٍ ُيخٌ ‪ٕ١‬الَی رٕىِ‪ ،‬ح ّيخ ىٍ يـِ ٔ ْٕٕ حٔ كظًخ ً ؿٓ٘ی‬
‫پیٖ آييِ کّ طلٔیَ طيٍیـی ًَٗطٕحَي طٕؿیّکُُيِٖ ٓطق ْٕٕ حَٔخٌ رخٗي‪َٟ .‬یذ‬
‫ْٕٗی حَٔخٌ رخ َِىیکطَیٍ كیٕحٌ آٌهيٍ يظلخٔص حٓض کّ يؼم ْٕٕ ‪١‬لم یکٓخنّ‬
‫رخ ْٕٕ پَٔكٍٕٔ ٓ‪ٓ ۳‬خنّ يٗيخَي‪ .‬حَٔخٌ حیٍْٕٕ كٕمحنؼخىِ ٍح حُ کـخ آٍٔى؟‬

‫ًژاك آكهٔ‬
‫ٓوٍ حُ «َژحى» ىٍ يیخٌ آىيیخٌ رَّلٕ ؿيی كٔخٓیض رَحَگیِ حٓض ٔ هٌْٕخ‬
‫ٍح رّؿٕٕ يیآٍٔى‪ .‬ؿخنذ حٓض! چیِی کّ حُ حٓخّ ٓخنزّ رّحَظلخی يٕ‪ٕٟ‬ع حٓض‪،‬‬
‫‪ٔٔ۶4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍهيٍ يُ٘ؤ ريكًٓی ٔ ٕٓء حٓظلخىِ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ ‪ٛ‬يِی َُٕىِْى‪َ ،‬ژحى حَٔخَی ىٍ‬
‫ؿٓخٌ ٍح رَحٓخّ ٔیژِگیْخی ظخَْی ٔ ٍَگپٕٓض‪ ،‬رّپُؾ ىٓظّی رٍِگ‬
‫ٓلیيپٕٓض‪ٓ ،‬یخِپٕٓض‪ٍُ ،‬ىپٕٓض‪َٓ ،‬مپٕٓض ٔ رٕيت حٓظَحنیخیی طؤیى يیکَىَي‪.‬‬
‫هٕٕروظخَّ حکٌُٕ ک٘لیخص ػهًی رّيخ حيکخٌ يیىْي طخ ىٍرخٍِی طخٍین‬
‫‪ٕ١‬الَی ٔ ىٍْى رَْى رَ٘‪ ،‬کّ‬
‫ؿَ‪ٍُٔٝ‬حَّ ٔ حؿهذ ٔك٘یخَّ ٔ‬
‫َژحىپَٓظخَّ طلَیَ گَىیيِ‪ ،‬رلغ ٔ‬
‫گلضٔگٕ کُیى‪ :‬حئَُِ ىیگَ‬
‫ٔیژِگیْخی ظخَْی يخَُي ٍَگ‬
‫پٕٓض‪ٍ ،‬یوض حَيحو‪ٍَ ،‬گ چ٘ى ٔ‬
‫يٕ ‪ُٓ ...‬ي يؼظزَی رَحی گَِٔرُيی‬
‫َژحىْخی گَٕخگٌٕ حَٔخَی َیٔض‪ ،‬رّحیٍ ىنیم کّ ْیچگخِ يَُْخی هخ‪١‬ؼی گَِْٔخی‬
‫َژحىی پیٖگلظّ ٍح حُ یکيیگَ ؿيح ًَیکُي‪ .‬حكٌِٔ رَ آٌ‪ ،‬رٍّؿى رَهی طلخٔصْخ؛‬
‫ًْخَُيیْخی رٔیخٍی يیخٌ حكَحى رَ٘ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬چُخٌکّ حكَحى َْیک حُ گَِْٔخی‬
‫َژحىی ‪١‬زوّرُيی ٗيِ ىٍ ‪ٛ‬يِی َُٕىِْى َیِ رخ یکيیگَ طلخٔصْخی ُیخىی ىحٍَي‪.‬‬
‫حیٍ طلخٔصْخ حُ کـخ آييِ حٓض؟‬ ‫‪-‬‬
‫َْیک حُ گَِْٔخی َژحىة ًکَ ٗيِ‪ ،‬ىحٍحی ٔیژِگیْخی ْٔظُي کّ حیٍ‬ ‫=‬
‫ٔیژِگیْخ طخرغ َٗحی‪ُ ٢‬یٔضيلیطی رَُٔ کَىِحَي‪ .‬رَحی ًََّٕ‪ٍَ :‬گ طیَِی حهٕحو‬
‫آكَیوخیی رَ حػَ طَحکى يالَیٍْخ ىٍ پٕٓض آَخٌ حیـخى ٗيِ‪ ،‬طخ پٕٓض ىٍ رَحرَ طخرٖ‬
‫ٗيیي آكظخد يوخٔيض ىحٗظّ رخٗي ٔ يٕؿذ حكِحیٖ ٗخَْ روخء ٕٗى‪ .‬حُ آٌؿخ کّ يُ٘ؤ‬
‫حَٔخٌ حُ آكَیوخ حٓض‪ ،‬ىٍ آؿخُ ًّْی حَٔخٌْخ يٕی ٓیخِ ٔ چَِٓی طیَِ ىحٗظُي‪.‬‬
‫پٕٓض ٔ يٕی يَىو حٍٔپخ َیِ ىٍ آؿخُ يخَُي ىیگَ يَىو ؿٓخٌ طیَِ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ػخرض ٗيِ حٓض کّ ٓخکُیٍ حٓکخَيیُخٔی طخ ٖٗ ِْحٍ ٓخل پیٖ ٓیخْپٕٓض رٕىِحَي‪،‬‬
‫رّئٍَ ٔ ىٍ حػَ کًزٕى ٍَٕ آكظخد ٔ ػٕحيم طـٌیّ‪ٓ ،‬لیي ٗيَي‪ .‬ريیٍطَطیذ حكَحى یک‬
‫گََِٔژحىی حیٍ ‪ٛ‬لخص ٍح رّ‪ٍٕٛ‬ص ژَظیکی رخ هٕى كًم يیکُُي‪ ٔ .‬طلخٔصْخ ٍح‬
‫رّٔؿٕى يیآٍَٔي‪ .‬يطخنؼخطی کّ ٍٔی حیٍ طُٕع ژَظیکی حَـخو ٗيِ‪ ،‬رّىحًَُ٘يحٌ‬
‫حيکخٌ ىحىِ طخ َٕػی حُ ٗـََِخيّی ؿًؼیضْخی حَٔخَی ٍح رخُٓخُی کُُي‪ .‬حیٍ‬
‫ٗـََِخيّ ىٔيیٍ كویوض ػًین ٍح آٗکخٍ کَىِ حٓض‪ :‬حیٍکّ ًّْی حَٔخٌْخی کّ‬
‫حئَُِ ٍٔی کَِی ُيیٍ َُيگی يیکُُي‪ ،‬ىحٍحی ح‪ٛ‬هیض آكَیوخیی ْٔظُي‪.‬‬
‫‪ٔٔ۶۳‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫گَّٕی يخ (ْٕيٕٓخپیُْ) ىٍ آكَیوخ طکخيم یخكض؛ ْیچکْ ىٍرخٍِی ُيخٌ ٔ‬

‫يکخٌ ىهین آٌ ح‪ً١‬یُخٌ َيحٍى‪ .‬ؿيیيطَیٍ یخكظّْخی كٔیهی ىٍ يَحکٖ‪َ٘ ،‬خٌ يیىْي‬
‫کّ ٔیژِگیْخی (رّنلخظ آَخطٕيی) ييٌٍ حَٔخٌ كئى ٓٓٓ‪ٓ ٖٓٓ /‬خل پیٖ رّطيٍیؾ‬
‫رّٔؿٕى آييِحَي ٔ طخ كئى ٓٓٓ‪ٓ ٕٓٓ/‬خل پْ حُ آٌ‪ ،‬رخُْى يخ ىٍ آكَیوخ يخَيیى؛‬
‫پْ حُ آٌىٍِٔ‪ ،‬گَِْٔخی حُ حَٔخٌْخ کىکى رّروْٖخی يوظهق هخٍِ ٍكظُي ٔ حُ‬
‫یکيیگَ ؿيح حكظخىَي‪ ،‬ىٍ َظیـّ ؿًؼیضْخی حَٔخَی ؿيیيی ط٘کیم ىحىَي‪.‬‬
‫طـییَحص ژَظیکی ىٍ حَٔخٌْخ‪ ،‬يخَُي ًّْی گَّْٕخ‪َ ،‬ظیـّی ؿْٖٓخی ژَظیکی‬
‫ط‪ٜ‬خىكی حٓض؛ ؿْٖٓخی ٍیِ ىٍ ىیحٌحِی <کّ ٍيِ َُيگی حٓض> رخ َٓػظی‬
‫کىٔریٖ ػخرض حطلخم يیحكظُي‪ ،‬رُخرَحیٍ َْچّ یک گَِٔ يخَيگخٍطَ ٕٗى‪ ٔ ،‬ژٌْخیٖ‬
‫ٍح حُ َٔهی رَّٔم ىیگَ يُظوم کُي‪ ،‬حیٍ گَِٔ ؿْٖٓخی ریٖطَی هٕحْي ىحٗض‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍ كیٍ‪َْ ،‬چّ ىٔ گَِٔ حَٔخَی ييص ریٖطَی حُ ْى‬
‫ؿيح رخُٗي‪ ،‬ؿْٖٓخی يظًخیِ ریٖطَی هٕحُْي ىحٗض‪.‬‬
‫پژْٖٔگَحٌ رخ رٍَٓی ژٌْخی آكَیوخییْخی‬
‫کَُٕی رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِحَي کّ گَِْٔخی هٕيی‬
‫«هٕیٔخٌ» کّ حکٌُٕ ىٍ ؿُٕد آكَیوخ َُيگی يیکُُي‪،‬‬
‫ًَخیخٌگَ یکی حُ هيیًیطَیٍ ٗخهّْخی ٗـََِخيّی‬
‫حَٔخَی ْٔظُي‪ًْ .‬چُیٍ «پیگًّ«ْخی ٓخکٍ ىٍ آكَیوخی‬
‫يَکِی َیِ رّػُٕحٌ یک گَِٔ يظًخیِ‪ ،‬طخٍین ‪ٕ١‬الَی ىحٍَي‪ .‬حیٍ رّآٌ يؼُخ حٓض کّ‬
‫ریٍ هخَٕحىِی حَٔخَی <یؼُی َژحىْخی يوظهق ٓلیي‪ٓ ،‬یخِ‪ ،‬آٓیخیی ٔ َٓمپٕٓضْخی‬
‫آيَیکخ> طلخٔصْخی ػًین َیٔض‪ .‬حیٍ طلخٔصْخ ریٍ ؿًؼیضْخی آكَیوخیی حُ هزیم‬
‫«هٕیٔخٌ«ْخ ٔ «پیگًّ«ْخ َیِ حٓض کّ ىِْخ ِْحٍ ٓخل ؿيح حُ ْى َُيگی کَىِحَي‪،‬‬
‫كظی پیٖ حُ حیٍکّ [گَِْٔخی حُ] حَٔخٌْخ هخٍِی آكَیوخ ٍح طَک کُُي‪.‬‬
‫رَ حٓخّ یخكظّْخی ژَظیکی‪ ،‬حئَُِ ًّْی ؿیَآكَیوخییْخ حػوخد چُي ِْحٍ‬
‫حَٔخَی ْٔظُي کّ كئى ٓٓٓ‪ٓ ٔٓٓ/‬خل پیٖ هخٍِی آكَیوخ ٍح طَک کَىَي‪ .‬حیٍ‬
‫يٓخؿَْخ َِىیکت هیهی ریٖطَی رّؿًؼیضْخی حَٔخَی ٓخکٍ َٗم آكَیوخ‪ ،‬حُ ؿًهّ‬
‫«ْخىُح» ىٍ طخَِحَیخ‪ ،‬ىحٗظُي‪ .‬يٓخؿَْخ رّحیٍ ىنیم کّ كو‪ ٢‬یکی حُ ُیَٗخهّْخی‬
‫ؿًؼیض آكَیوخ رٕىَي‪ ،‬طُٓخ ًٍِی حُ ىیحٌحِی حَٔخٌْخی ٓخکٍ آكَیوخ ٍح رخ هٕى رَىَي‪.‬‬
‫طٕحنت ژَظیکی‪ ،‬کّ رّپژْٖٔگَحٌ حيکخٌ ىحىِ طخ ئیَ يٓخؿَص حَٔخٌ ٍح ىَزخل‬
‫کُُي ٔ كخال رّحكَحى حيکخٌ يیىْي َیخکخَ٘خٌ ٍح ٍىگیَی کُُي‪ٍ ،‬حِْخی ؿيیيی رَحی‬
‫‪ٔٔ۶۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حَيی٘یيٌ ىٍرخٍِی طُٕع حَٔخٌْخ رّيخ يؼَكی کَىِ حٓض‪ .‬یخ كيحهم چُیٍ حيیيی ىحٍى‪.‬‬
‫پَٔژِی ىیحٌحِی رَّٗکضکُُيِْخ ریُ٘ی ىٍرخٍِی پی٘یُّٗخٌ يیىْي کّ َٔزض‬
‫رّآٌچّ يؼًٕالً طخٍیوچّی هخَٕحىِگی يیطٕحَي رخُگٕ کُي‪ ،‬رٔیخٍ پیچیيِطَ حٓض‪.‬‬
‫ىٍَظیـّ چیِی رَّخو َژحى يظلخٔص ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حؿيحى ًّْی حَٔخٌْخی کَُٕی طخ‬
‫ٓٓٓ‪ٓ ٔٓٓ/‬خل پیٖ ٓخکٍ آكَیوخ رٕىَي ٔ طلخٔص ظخَْی حَٔخٌْخ رّىنیم طؤػیَ يلی‪٢‬‬
‫رَ ژَظیک ٔ ؿٖٓ ژَظیکی حَٔخٌْخ رٕىِ حٓض َّ طلخٔص َژحىی‪.‬‬
‫طلخٔصْخی یک ٔحكي‪ ،‬یخ ؿِء یک َٕع (ُیََٕع یخ ُیَ ُیََٕع) ىٍ كَحٔحَٗ‬
‫یک یخ چُي ژٌ حٓض‪ .‬حُ حیٍٍٔ حَٔخٌْخٖ َجخَيٍطخل‪ ،‬حٕٓحَٔکٕيذ‪ٕٓ ،‬نٕ ٔ ىیگَ‬
‫ُیََٕعْخٖ آىو ًُْٕٗي‪ ،‬کّ هزالً حُ آٌْخ یخى کَىیى حُ ٔحكيْخٖ ؿِء َژحىٖ رٕىَي‪.‬‬
‫ٔ ٔحكيْخٖ ؿِء َٕع آىيٗ حئَُٖ (یؼُٗ ًّْٖ حػ‪٠‬خٖ ُیََٕع ْٕيٕٓخپیُْ)‬
‫گَِْٔخٖ يظُٕع حُ آىيیخٌحَي کّ ىٍ ؿٓخٌ َُيگٗ يٗکُُي‪ .‬حیٍْخ حُ آٌ َظَ‬
‫يظلخٔصحَي کّ حُ َظَ ىٍ‪ٛ‬ي كَحٔحَٗ ژٌْخ رخ یک ىیگَ طلخٔص ىحٍَي‪.‬‬
‫حُ حیٍ طؼَیق َظیـّ يٕٗٗى کّ طًخیِ ظخَْٖ ىٍ ؿًؼیضْخ ىیيِ يٕٗٗى‪َّ ،‬ىٍ‬
‫حكَحى؛ چٌٕ حكَحى‪ ،‬حگَ طک طک ىٍ َظَ گَكظّ َٕٗي‪ًَٗ ،‬طٕحَُي حُ َظَ كَحٔحَٗ ژٌ‬
‫يؼیٍ طلخٔص ىحٗظّ رخُٗي‪ .‬رهکّ طلخٔص آٌْخ كو‪ ٢‬ىحٗظٍ یخ َيحٗظٍ یک ژٌ حٓض‪ .‬حُ‬
‫حیٍَظَ حٓض کّ طلخٔصْخٖ كَىٖ َ٘خٌ يٗىْي‪ .‬طلخٔصْخٖ كَحٔحَی كو‪ ٢‬ىٍ گَِْٔخ‬
‫پیيح يٕٗٗى‪ .‬طلخٔص َژحىْخ َٔزٗ حٓض‪َّ ،‬هخ‪١‬غ؛ طلخٔص ىٍ ىٍؿّٖ چیِٖ حٓض‪،‬‬
‫َّىٍ هٔى آٌ‪ .‬طًخیِ َژحىْخ َظیـّٖ طلخٔص ىٓظّْخی ژٌْخ َیٔض؛ رهکّ َظیـّٖ‬
‫طـییَحص كَحٔحَٗ ىٍ حهٔخو يؼیٍ آٌْخ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ ًّْٖ َژحىْخٖ یک َٕع ىحٍحٖ‬
‫‪ٛ‬لخص حٓخٓت إٌَٓع ْٔظُي‪ ،‬حُ آٌؿًهّ رخٍٍٔرٕىٌ حُىٔحؽْخٖ يیخٌ حكَحى آٌْخ‪.‬‬
‫ؿخٌىحٍحَٗ کّ ىٓظّْخٖ ژٌْخ ىٍ يیخٌ آٌْخ يظلخٔصحَي رُخ رَطؼَیق‪ ،‬حُ یک‬
‫َٕع َیٔظُي‪ .‬حُحیٍ گٌٗظّ‪ ،‬طؼَیق رخال گٕیخٖ آٌحٓض کّ یک َژحى ٔحكي ؿِءػخرض‬
‫یکَٕع َیٔض‪َْ ،‬طـییَٖ کّ رَ كَحٔحَٗ ژٌْخ ىٓض ىْي‪ ،‬طلخٔصْخٖ َژحىٖ ٍح َیِ‬
‫طلض طؤػیَ هَحٍ هٕحْي ىحى‪ .‬حیٍگَّٕ طـییَحص يٗطٕحَُي حُ ‪َ١‬ین حُىٔحؽْخٖ‬
‫ط‪ٜ‬خىكٗ‪ ،‬ؿٖٓ ٔ ٍحَيِٗيٌ ژٌ رّٔؿٕى آیُي‪ .‬كخ‪ٛ‬م آٌکّ طًخو كَحیُيْخٖ کّ‬
‫يٗطٕحَُي طکخيم رّرخٍ آٍَٔي َژحىْخٍح َیِ طـییَ يٗىُْي‪ٔ .‬حهغ حيَ حیٍحٓض کّ َژحىْخ‬
‫يـًٕػّْخٖ يٕهض ژٌْخ ٔ يَحكم كي ٔحٓ‪ ٢‬طخٍین طکخيهٗ یک َٕعحَي‪ .‬حُ حیٍٍٔ‬
‫حُ ُيخَٗ کّ َٕع آىيٗ ظخَْٗيِ‪َ ،‬ژحىْخ ْى ٔؿٕى ىحٗظّحَي ٔ َژحىْخٖ حئَُٖ رخ‬
‫َژحىْخٖ هزهٗ طلخٔص ىحٍَي‪ .‬رّ‪ ٍٕ١‬هطغ رخ َژحىْخٖ آیُيِ َیِ طلخٔص هٕحْي ىحٗض‪.‬‬
‫‪ٔٔ۶۰‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫كٍزآّهكُبٓ ربهیقٔ ثْو‬

‫کخٍٔحٌ رَٖ٘ ىٍ حكن ُيخٌ كَکض يٗکُي‪ .‬حُ گٌٗظّ آييِ ٔ رّٕٖٓ آیُيِ پیٖ‬
‫يٍٗٔى‪َ ،‬گخِ حؿًخنٗ رّکخٍکَى رَ٘ ىٍ گٌٍ ُيخٌ َ٘خٌ يٗىْي کّ ىٍ كَحیُي ُيخٌ‪،‬‬
‫طخ حیٍ نلظّ رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ پُؾ يَكهّ حُ طـییَحص ٍح پ٘ض َٓ گٌحٍىِ حٓض‪)ٔ(.‬‬
‫ٕ ـ ػٖو ؽغو كّم‪.‬‬ ‫ٔ ـ ػٖو ؽغو اّل‪.‬‬
‫‪ ۱‬ـ ػٖو كْالك‪.‬‬ ‫ٖ ـ ػٖو هٌ ّ هلوؽ‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ػٖو الکزوًّیک‪ :‬آٖ طٗ‪ ،‬ىحطخ‪ ،‬حَظََض‪ ،‬يخْٕحٍِ‪ ،‬يٕرخیم‪ٓ ،‬لیُّ ‪...‬‬
‫ػ‪ َٜ‬كـَ حٔل رَّٕرّٖ هٕى ىحٍحٖ ْلض ىٍِٔ رّطَطیذ ًیم يٗرخٗي‪:‬‬
‫ُٓگْخٖ حُ‬ ‫الق ـ كوٌُگ ّ رولى هب هجل چلیي (یقجٌلاى)‪:‬‬
‫ٓٓٓ‪ٓ ٖ۳ٓ/‬خل پیٖ حُ يیالى رّىٓض آييِ حٓض کّ ظخَْح ً حَٔخٌْخٖ آٌ ػ‪َٜ‬‬
‫ٓخهظّ ٔ ط‪َٜ‬ف چُيحَٗ ىٍ آٌ رّػًم َیخٍٔىِحَي‪ ،‬گٕیخ حُ حیٍ ُٓگْخ رّػُٕحٌ‬
‫حٓهلّ حٓظلخىِ يٗٗيِ ٔ كو‪ ٢‬یک ‪َ١‬ف نزّٖ آٌ طیِٖ ىحٍى‪.‬‬
‫ة ـ كوٌُگ ّ رولى چلیي‪:‬‬
‫طخٍین حیٍ ىٍِٔ رّ ٓٓٓ‪ٓ ٔٓٓ/‬خل پیٖ رَيٗگَىى‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ ُٓگ‬
‫رّٗکم رخىحو ىٍآٍٔىِ ٗيِ ٔ کخٍٖ ریٖطَ َٔزض رّىٍِٖٔ هزم‪ ٍٖٔ ،‬آٌ حَـخو گَكظّ‬
‫حٓض‪ .‬کّ ریٖطَ رّىٍى حٓهلّ يٗهٍٕى‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ىٍِٔ کّ رّكئى‬ ‫ط ـ كوٌُگ ّ رولى آّْلٔ‪:‬‬
‫ٓٓٓ‪ٓ ۰۳/‬خل هزم حُ يیالى طوًیٍ ُىِ ٗيِ حٓض؛ ػالِٔ رَي٘ظٗ ُٓگ‪ ،‬يويحٍٖ‬
‫ٔٓخیهٗ چٌٕ حٍِ‪ٍَ ،‬يِ‪ ،‬چکٖ‪ ،‬پیکخٌ‪ََٓ ،‬یِِ‪ ،‬چخهٕٖ ُٓگٗ ‪َ ...‬یِ ىٍ يُخ‪١‬ن‬
‫يوظهق ىَیخ يخَُي گَٔثُهُي‪ ،‬ؿُٕد حٍٔپخ‪ ،‬آكَیوخ‪ ،‬آيَیکخ‪ ،‬چیٍ‪ُْ ،‬ي ٔ‪ ...‬رّىٓض آييِ‬
‫حٓض‪ .‬کّ َٔزض رّىٍِْٔخٖ هزهٗ رٔیخٍ کخيمطَ‪ ،‬يلیيطَ ٔ ؿخيغطَ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ىٍ حیٍ ىٍِٔ کّ كئى‬ ‫ك ـ كوٌُگ ّ رولى هبٍزوٓ‪:‬‬
‫ٓٓٓ‪ٓ 4ٓ/‬خل پیٖ حُ يیالى حٓض؛ حرِحٍٓخُٖ حُ يٕحى ُٓگٗ گٌٗظّ ٔ طکخيهٗ‬
‫رٔیخٍ کَىِ حٓض‪ٓٔ .‬خیم چٕرٗ ٔ حٓظوٕحَٗ َیِ ؿِٔ نٕحُو َُيگٗ رَٖ٘ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫رُخ رٍّٔحیظٗ‪ ،‬حَٔخٌ‬ ‫ﻫ ـ كوٌُگ ّ رولى اّهیٌبگٔ‪:‬‬
‫کَٔيخَیٌٕ کّ كئى ٓٓٓ‪ٓ ٕ۳‬خل هزم حُ يیالى رَ حَٔخٌ َجخَيٍطخل ؿهزّ کَى؛ حُ‬
‫آٓیخ رّحٍٔپخ ٍكظّ رٕى‪ .‬حیٍ يٕهغ کّ ي‪ٜ‬خىف رخ آهَیٍ ىٍِٖٔ یوزُيحٌ رٕى‪ٗ ،‬خْي‬
‫طَهیخص كَحٔحَٗ حَٔخٌ کَٔيخَیٌٕ گَىیي‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ حٓض آػخٍ ُٓگٗ حًٍُُٗي‪،‬‬
‫حرِحٍْخٖ حٓظوٕحَٗ‪ ،‬چٕرٗ ٔ كظٗ چَيٗ‪ٍَٔ .‬ن َُْ َوخٗٗ ٍٖٔ ىیٕحٍِٖ ؿخٍْخ‬
‫‪ٔٔ۶۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حُ ىیگَ يٕحٍى رٕى‪ .‬رٍِگطَیٍ يٕكویض حَٔخٌ حیٍ ىٍِٔ ٍح یخكظٍ َطن ٔ ریخٌ ىٍ كي‬
‫حرظيحیٗ ىحَٔظّحَي‪١ .‬زن حظٓخٍحص حهیَ ىحًَُ٘يحٌ‪ٍ ،‬يِ َطن حَٔخٌ ىٍ "ىٔپخ" رٕىٌ‬
‫ٔ هخيض ئظویى حٔ َٓلظّ حٓض؛ چُیٍ هخيظٗ يٕؿزخص طُلْ ػًینطَ ٔ ىو ٔ رخُىو رٓظَ‬
‫ٔ کخيمطَ َ‪ٜ‬یذ حَٔخٌ يٗکُي‪.‬‬
‫يطخنؼخص ٔ يوخیٔخص ریٍ هُيِٖ حَٔخٌ ٔ هُيِٖ ٗخيپخَِِ َ٘خٌ ىحىِ کّ ٗخيپخَِِ‬
‫ىٍ ُْگخو هُيِ‪ ،‬رَحٖ َْ «َّْ َّْ» یک رخٍ َلْ يٗک٘ي؛ ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ حَٔخٌ‬
‫يٗطٕحَي رخ یک َلْ چُيیٍ «ّْ ّْٖ» هٕٖ ٔ ‪ٕ١‬الَٗ حىح کُي‪ .‬حیٍ كخکٗ حُ پوظّگٗ‬
‫ٔ کخٍکَى َیَٔيُي ىٓظگخِ طُلٔٗ حٔ حٓض‪ .‬گَْٔٗ حُ ىحٍَٕ٘حٌ ػویيِ ىحٍَي کّ‬
‫حَٔخٌ‪ ،‬ىحٗظٍ چُیٍ ىٓظگخِ طُلٔٗ کخٍآيي ٍح ييیٌٕ ىٔ پخٖ هٕى حٓض‪.‬‬
‫طخٍین حیٍ طًيٌ رّ ٓٓٓ‪ٕٓ/‬‬ ‫ّ ـ كوٌُگ ّ رولى ٍْلْروٓ‪:‬‬
‫ٓخل پیٖ حُ يیالى يٍٗٓي‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ حُ ُٓگ‪ٓ ،‬لخل‪ ،‬حٓظوٕحٌ ٔ چٕد‬
‫حرِحٍْخٖ ؿخنزٗ حُ هزیم ىٍكٖ‪ٍَ ،‬يِ‪ ،‬يظّ‪ ،‬حٍِ‪َ ،‬یِِ‪ََٓ ،‬یِِ ٔ ٌُْٕٓخٖ طیِ ٔ‬
‫رخٍیک يٗٓخهظُي‪ْ .‬ىچُیٍ ٍٖٔ ٗخم كیٕحَخص‪َ ،‬وٕٕ ٔ کُيِکخٍْٖخٖ رّٔؿٕى‬
‫يٗآٍٔىَي‪ .‬حَٔخٌ ىٍ حیٍ ىٍِٔ پیٍٖكضْخٖ كَحٔحَٗ کَى‪ .‬رّٔیژِ حیٍکّ كَحٔحَٗ‬
‫حرِحٍ ٔ َوٕٕ‪ ٔ ،‬کُيِکخٍْٖخٖ يظؼيى‪ ،‬كخکٗ حُ پیٍٖكض حٔ ىٍ كُِٕٖ ُرخٌ ٔ‬
‫نـضٓخُٖ َیِ يٗرخٗي‪ .‬چٌٕ َخچخٍ رٕى رَحٖ حهظَحػخص هٕى حٓخيٗ رَگِیُي‪.‬‬
‫طخٍین حیٍ طًيٌ رّ ٓٓٓ‪ٔ۶‬‬ ‫ى ـ كوٌُگ ّ رولى هبگلالیٌٔ‪:‬‬
‫ٓخل هزم حُ يیالى رَ يٗگَىى‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ حُ يٕحىٖ چٌٕ ػخؽ‪ ،‬حٓظوٕحٌ‪ُٓ ،‬گ‪،‬‬
‫چٕد‪ ،‬چَو ‪ ...‬حَٕحع ٔ حهٔخو حرِحٍْخٖ ىهین يٗٓخهظُي‪ .‬رّه‪ٌُْٕٓ ٕٜٙ‬خ ٔ‬
‫ُٓـخمْخٖ رٔیخٍ يظُٕع ٔ ىهین ٔ رٗٓخروّ ٓخهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫َوخٗٗ َیِ ىٍ حیٍ ىٍِٔ رّکًخل َِىیک ٗي‪ .‬آػخٍٖ حُ َوخٗٗ حیٍ ىٍِٔ ىٍ ًّْٖ‬
‫َوخ‪ ١‬ػخنى‪ ،‬حُ حٍٔپخ گَكظّ‪ ،‬طخ آٓیخ‪ ،‬آكَیوخ‪ُْ ،‬ي ٔ چیٍ ٔ كظٗ ٓیزَٖ رّىٓض آييِ‬
‫حٓض کّ َْیک هييظی ریٍ ‪ ٕ4‬طخ ‪ِْ ٔ۶‬حٍ ٓخل ىحٍى‪ٕٓ .‬ژِْخٖ حیٍ َوخْٗٗخ حؿهذ‬
‫كیٕحَخص ػظیىحنـؼّ‪ ،‬يخَُي يخيٕصْخ‪ ،‬گٌُْٕخ‪ ،‬كیمْخ ٔ گخٔيیٖ رٕىِ حٓض‪ .‬حَٔخٌ‬
‫رَّيٍص ٕٓژِٖ َوخٗٗ هَحٍ يٗگَكظّ حٓض‪ ،‬يگَ ىٍكخل ٗکخٍ‪ ،‬یخ َُٗ کّ رَّلٕ‬
‫يٍٕى طؼهن هخ‪َُْ َ١‬يُي رٕىِ حٓض‪ )ٕ(.‬ىٍ یک يٍٕى َوٕٗی کّ ىٍ ؿخٍی ىٍ‬
‫ؿِیَِی «ٕٓالٔٓی» حَئَِی ک٘ق ٗيَي‪ ،‬کٍٓطَیٍ آػخٍ «َُْؿخٍی» یخ‬
‫ؿخٍَگخٍِْخی ؿٓخٌ‪ ،‬رخ هييض ‪ِْ 44‬حٍ ٓخل ُٗخهظّ ٗي کّ ط‪ٜ‬خٔیَی حُ ٗکخٍ یک‬
‫گخٔيیٖ ٔ گَحُ ٍح َ٘خٌ يیىْي ٔ چٓخٍ ٔ َیى يظَ ‪ٕ١‬ل ىحٍى‪.‬‬
‫‪ٔٔ۶۲‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫ىٍ كویوض ػ‪ َٜ‬كـَ هيیى رٔیخٍ ‪ٕ١‬الَٗ رٕىِ ٔ ‪ٛ‬يْخ ِْحٍ ٓخل ٍح ىٍ رَ‬
‫يٗگیَى کّ كٗحنٕحهغ ‪ ٪۲۶‬ىٍٔحٌ كیخص رَٖ٘ ٍح ٗخيم يٕٗٗى‪)ٖ(.‬‬
‫آٌٍح ػ‪ َٜ‬كـَ «‪ٛ‬یوهٗ»‬ ‫ػٖو ؽغو علیل‪:‬‬
‫َیِ يٗگٕیُي؛ کّ ىٍ آٓیخ ٓخروّٖ ىِ ِْحٍ ٓخنّ ٔ ىٍ حٍٔپخ ٓخروّٖ پُؾ ِْحٍ ٓخنّ‬
‫ىحٍى‪ُ .‬يخَٗ کّ آٓیخ ىٍ ػ‪ َٜ‬آٍْ هَحٍ گَكظّ رٕى‪ ،‬يَىو حٍٔپخ ىٍىٍِٖٔ‬
‫ػ‪َٜ‬كـَ ؿيیي؛ ٔ حٓظَحنیخ ىٍػ‪َٜ‬كـَ هيیى رَّٓ يٗرَىَي‪ .‬حْهٗ کَىٌ كیٕحَخص‬
‫ٔ ٍَٔن ک٘خٍُٖٔ‪ ،‬رّحٔحیم ػ‪ َٜ‬ؿيیي رَ يٗگَىى‪ٗ .‬خیي َؤظیٍ كیٕحَٗ ٍح کّ‬
‫حَٔخٌ حْهٗ کَىِ رخٗي «ٓگ» ٔ آهَیٍ آٌ «حٓذ» رخٗي‪.‬‬
‫رَكٔذ يطخنؼخص حَـخو ٗيِ ٔ َظخیؾ‬
‫هَیذ رّیویٍ‪ ،‬آؿخُ ػ‪ َٜ‬ک٘خٍُٖٔ حُ‬
‫كئى ٓٓٓ‪ٓ ٕٔ /‬خل پیٖ طٕٓ‪َٕ ٢‬ع‬
‫حَٔخٌ«کَٔيخَیٌٕ» َٗٔع ٗي‪ .‬حهظَحع‬
‫گخٔآٍْ‪ ،‬حٍحرّ‪ ،‬كٌُٕ كوخٍٖ‪ ،‬رخكُيِگٗ‪،‬‬
‫ه‪َٕ ٢‬یٔٗ‪ ،‬آؿخُ ػٓي يلَؽ‪ ،‬رََِ‪ ،‬يْ‪،‬‬
‫كٕالى ‪ ...‬حُ پیٍٖكضْخٖ حیٍ َٕع حَٔخٌ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪ٍَٔ .‬ن ک٘خٍُٖٔ حُ‬
‫ٕٓحكم ٍٔىْخٖ رٍِگٗ چٌٕ‪ :‬ىَیپَ ىٍ حٍٔپخ‪َ ،‬یم ىٍآكَیوخ‪ٍُ ،‬ى ٍٔى (یخَگطّٔ)‬
‫ىٍ چیٍ‪ ،‬گُگ ىٍ ُْي‪ ،‬ریٍحنَُٓیٍ ىٍ هخٍٔيیخَّ ٔ ؿیلٌٕ ىٍ آٓیخٖ يَکِٖ‬
‫َٗٔع ٗي‪ .‬حنزظّ َّرّ‪ٍْٕ١‬ىُيخٌ‪ .‬ىٍحیٍ يوطغ طکخيم ژَظیک حَٔخٌ طکًیم ٗيِ رٕى‪.‬‬

‫کْق آرِ‬
‫حیٍکّ آطٖ چّ ُيخَٗ‪ ،‬ىٍ کـخ ٔ چگَّٕ ک٘ق ٗي‪ ،‬رخُ ْى يخَُي ىیگَ كوخین‬
‫يَرٕ‪ ١‬رَُّيگٗ گٌٗظّٖ حَٔخَٗ‪ ،‬ىٍ رٕطّٖ حرٓخو حٓض‪ .‬آٌچّ گلظّ ٗيِ يزظُٗ‬
‫رَٕٗحْيٖ يَرٕ‪ ١‬رّكٔیمُٗخٓٗ ٔ آُيخیٖ يٕحىٖ رّىٓض آييِ حُ کق ٔ یخ ؿيحٍِٖ‬
‫ؿخٍْخ يٗرخٗي کّ ىٍ يـًٕع طخ ُُْٕ َظٕحَٔظّ ُيخَٗ هَیذ رّیویٍ رّىٓض ىْي‪.‬‬
‫َلِٕٖ ک٘ق آطٖ َیِ یک يؼًخٖ ىیگَ حٓض‪ .‬يؼم حیٍکّ حٔ ىٍ ؿَیخٌ ٗکخٍ‪،‬‬
‫رخ پَطخد ُٓگ رّٕٖٓ ْيف ٔ رَهٍٕى ُٓگ رخ ُٓگ‪ ٔ ،‬حیـخى ؿَهّٖ آطٖ‬
‫رّحًْیض آٌ پٗ رَى‪ ،‬یخ رَهٍٕى یک ٗٓخد ُٓگ رخ ُيیٍ ٔ حٗظؼخل ؿُگم‪ ،‬یخ كٍٕحٌ‬
‫آطٖ ك٘خٌْخ ‪ ...‬یخ حُ كَحُ ًْخٌ طپّْخ ٔ حٍطلخػخص رٕى کّ حَٔخٌ ىیي چگَّٕ كیٕحَخص‬
‫يوظهق ٔ هيٍصيُي حُ آطٖ گَكظٍ ٔ ٕٓهظٍ ؿُگمْخ كَحٍ يٗکُُي؛ حٔ رّحًْیض َوٖ‬
‫ٓ‪ٔٔ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫آطٖ پٗ رَى‪ ،‬رّكکَ حٓظلخىِ حُ آٌ رَحٖ ٍٔٔى يـيى رّؿخٍ حكظخى‪ .‬حیٍ رخٍ رخ ٗخهّٖ‬
‫آطٖگَكظّ ٔ ي٘ظؼم ٔ كَُٔحٌ ٔحٍى ؿخٍ ٗي ٔ كیٕحَخص ىٍَيِٖ هٕٖطَ حُ هٕى ٍح رخ‬
‫کًک آطٖ حُ ؿخٍْخ ریٌَٔ ٍحَي ٔ هٕى يخنک آٌ ٗي‪.‬‬
‫حُ حیٍ رّرؼي ىحیًخ ً آطٖ ٍح َُيِ َگّ ىحٗض؛ ُیَح رَحیٖ يخیّٖ كیخص رٕى‪.‬‬
‫ک٘ق آطٖ رَحٖ حَٔخٌ كٕمحنؼخىِ يٓى ٔ كیخطٗ رٕى‪ ،‬حٔ ريیٍٔٓیهّ حيکخٌ یخكض طخ‬
‫يلم َُيگٗ هٕى ٍح حَظوخد کُي‪ ،‬ىًُٗخٌ هٕٖپُـّٖ هٕى ٍح حُ آٌ رظَٓخَي‪ ،‬رَ‬
‫َٓيخ ؿهزّ کُي‪ُٛ ،‬خیؼٖ پیٍٖكض ًَخیي‪ ،‬ظَٔف ٓلخنیٍ رپِى‪ ،‬رّک٘ق ٔ ًٔد‬
‫كهِحص يزخىٍص ًَخیي‪ٍُٗٔ ،‬خیٗ رَپخکُي ‪ ...‬رَ حٓخّ ٕٗحْي هطؼٗ‪ ،‬آطٖ ىٍ كئى‬
‫ٓ‪ِْ ٖ۶‬حٍ ٓخل پیٖ ىٍ «پکٍ» يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ گَكظّ حٓض‪ .‬آىيٗ رّکًک آٌ‪،‬‬
‫ييص ‪ٛ‬يْخ ِْحٍ ٓخل ىٍ ؿخٍ ُیٔض ٔ ىٍ ‪ٕ١‬ل حیٍ ييص رّئٍَ ىٍ حرِحٍٓخُٖ‪،‬‬
‫ٓلخلگَٖ ٔ كظٗ َوخٗٗ‪ ،‬پیٍٖكضْخٖ چ٘ىگیَٖ ىحٗظّ حٓض‪.‬‬

‫ثْو كه ػٖو یقجٌلاىُب‬

‫رّػویيِٖ ُيیٍُٗخٓخٌ‪ ،‬ىٍ كٕح‪ٛ‬م ُيخَٗ ریٍ ْلض‪ٛ‬ي ِْحٍ ٓخل‪ ،‬طخ پُـخِ‪ ،‬یخ‬
‫ریٔض ٔ پُؾ ِْحٍ ٓخل (یؼُٗ ىٍ ‪ٕ١‬ل ٓٓٓ‪ ۰ٓٓ/‬طخ ‪ِْ ٕ۳‬حٍ ٓخل گٌٗظّ) کَِٖ‬
‫ُيیٍ رّطُخٔد گَو ٔ َٓى ٗيِ حٓض‪ .‬رٍُّٔٗٗ ػخرض حٓض کّ ىٍ حیٍ ييص‪ ،‬پُؾ‬
‫ىٍِٖٔ یوچخنٗ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ رّٔؿٕى آييِ کّ َْىٍِٖٔ آٌ حػَحص رٔیخٍ پخیيحٍٖ‬
‫رَآد ٔ ْٕح‪ ٔ ،‬كظٗ طؼییٍ ٗکم ُيیٍ‪ ،‬حُ هزیم پیيحیٖ کِْٕخ‪ ،‬ىٍِْخ‪ٍٔ ،‬ىْخ ٔ‬
‫ىٗضْخ رّؿخ گٌحٍىِ حٓض‪ .‬ىٍ َْىٍِٔ‪ ،‬هًٔظٗ حُ ُيیٍ ُیَ آد ٍكظّ‪ ،‬یخ حُ ُیَ آد‬
‫ریٌَٔ آييِ حٓض‪ .‬رخٍحٌْخٖ ٗيیي رخٍیيِ ٔ ْٕح رّٗيص گَو‪ ،‬یخ َٓى يٗگَىیيِ‪.‬‬
‫هطؼّ یوٗ کّ حهیَح ً حُ الیّْخٖ ىٍَٔت روْٖخٖ ینُىِٖ هطذ ؿُٕد رّىٓض‬
‫آييِ حٓض‪ ،‬حَٓحٍٖ حُ ٓٓٓ‪ٓ ۰۳ٓ/‬خل هزم ٍح رَحٖ يلووخٌ آٗکخٍ ٓخهظّ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ هطؼّ ین کّ ؿخیگخِ ح‪ٛ‬هت آٌ ىٍ ػًن ٕٖٓٓ يظَٖ ُيیٍ رٕىِ حٓض‪،‬‬
‫هيیًٗطَیٍ هطؼّ یوٗ حٓض کّ طخکٌُٕ ىٍ حهظیخٍ پژْٖٔگَحٌ هَحٍ گَكظّ حٓض‪.‬‬
‫گخُْخ ٔ ًٍحطٗ يل‪ ٍٕٜ‬ىٍ حػًخم ُيیٍ حُ ؿًهّ ٍحُْخٖ كَحٔحَٗ حٓض کّ حُ‬
‫ىٍٔحٌْخٖ گٌٗظّٖ ُيیٍ ٔ َٗحی‪ ٢‬آد ٔ ْٕحیٗ ٔ حههیًٗ رّىٓض يٗىْي‪.‬‬
‫چُخٌکّ حْم كٍ گلظّحَي‪ٔ ،‬ؿٕى يوخىیَ ُیخىٖ حکٔیي کَرٍ ٔ يظخٌ ىٍ ىل هطؼّ‬
‫ین يٍٕى َظَ‪ ،‬كکخیض حُ حُىیخى ىيخٖ ُيیٍ ىٍ ىٍٔحٌ رخٓظخٌ يٗکُي‪ .‬يلووخٌ طخ‬
‫کٌُٕ يٕكن ٗيِحَي ٍٖٔىحىْخٖ کّ طخٍین ٔ هٕع ٗخٌ رّٓٓٓ‪ٓ 4ٕٓ/‬خل هزم‬
‫ٔ‪ٔٔ۰‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫رَيٗگَىى رَ ٍٖٔ حیٍ هطؼّین ٔ هطؼّین ىیگَٖ کّ حُ روٖ رخالٖ ىٍیخچّٖ‬

‫«ٔٔٓظٕک» رّىٓض آٍٔىِحَي ػیُخ ً حَطزخم ىُْي‪.‬‬
‫رٍَٓٗ ٔهخیؼٗ کّ ىٍ كئى ٓٓٓ‪ٓ 4۳ٓ/‬خل پیٖ ىٍ ُيیٍ حطلخم حكظخىِ كخیِ‬
‫حًْیض رٔیخٍ حٓض؛ ُیَح ىٍ آٌ ُْگخو ييحٍ ُيیٍ ٗزخْض ُیخىٖ رّييحٍ ُيیٍ ىٍ‬
‫ُيخٌ کَُٕٗ ىحٗظّ حٓض‪ .‬ىحًَُ٘يحٌ يٗهٕحٓظُي ريحَُي کّ آیخ حكِحیٖ ىيخٖ ُيیٍ ىٍ‬
‫ىٍٔحٌ ؿيیي حيَٖ رَ٘ٓخهظّ حٓض‪ ،‬یخ حیٍکّ رّیک ىٍِٔ چَهّٖ ‪١‬زیؼض يَرٕ‪١‬‬
‫يٕٗٗى‪ .‬آٌْخ حيیئحٍحَي رظٕحَُي طلویوخص هٕى ٍح طخ كئى ٓٓٓ‪ٓ ۰۴ٓ/‬خل هزم ؿهٕ‬
‫رزََي‪ .‬ىٍ آٌ طخٍین يلٍٕ يـُخ‪١‬یٔٗ ُيیٍ رَحٖ آهَیٍ رخٍ يؼکّٕ ٗي‪ .‬حُ آٌؿخ‬
‫کّ پْ حُ گٌٗض حیٍ ُيخٌ ‪ٕ١‬الَٗ حیٍ يلٍٕ یک رخٍٖ ىیگَ ىٍ آٓظخَّٖ يؼکّٕ‬
‫ٗيٌ هَحٍ گَكظّ حٓض‪ ،‬ىٍک ٗزخْضْخ ٔ َظخیؾ حیٍ ىٍِٔ رَحٖ ىحًَُ٘يحٌ رٔیخٍ‬
‫ّٕٔٓٓحَگیِ ٔ ىٍػیٍ كخل كیخطٗ يٗرخٗي‪ .‬چُخٌ کّ ىٍک ٍحرطّ يیخٌ ػًن هطؼخص‬
‫ین ٔ ح‪١‬الػخص ىٍ ه‪َُ ٕٜٙ‬يگٗ گٌٗظّٖ رَ٘ حًْیض كَحٔحٌ رَّٗف ًیم ىحٍى‪:‬‬
‫*ػون ٓ‪ ٕ۰‬هزوٓ = ٓٓ‪ٍ ٔٔ۰‬بل هجل‪ ،‬پبیبى آفویي ػٖو یقجٌلاى ها ًْبى هٔكُل‪.‬‬
‫*ػون ٓ‪ ۰۶‬هزوٓ = ٕٓٓٓٔ ٍبل هجل‪ ،‬اّط آفویي ػٖو یقجٌلاى ها ًْبى هٔكُل‪.‬‬
‫*ػًن ٓٓ‪ ٔ۰‬يظَٖ = ٓٓٓ‪ٓ 4ٕٓ/‬خل هزم ٍح َ٘خٌ يٗىْي‪.‬‬
‫*ػًن ٓ‪ ٕ4۳‬يظَٖ = ٓٓٓ‪ٓ 4۳ٓ/‬خل هزم‪ ،‬ىٍٔحَٗ کّ ييحٍ گَىٕ ُيیٍ‬
‫ي٘خرّ ُيخٌ کَُٕٗ رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫* ػون ٕٖٓٓ هزوٓ = ٓٓٓ‪ٓ ۰۴ٓ/‬خل هزم‪ ،‬ىٍٔحٌ يؼکّٕ ٗيٌ يلٍٕ‬
‫يـُخ‪١‬یٔٗ ُيیٍ‪ .‬يطهذ حیٍؿخ حٓض کّ ىٍ آٌ ىٍٔحٌْخٖ ٓوض‪ ،‬رَ٘ طٕحَٔض رخ‬
‫حٓظلخىِ حُ آطٖ ٔ پُخِ ؿٔظٍ رّؿخٍْخ ٔ کِْٕخ‪ ،‬هٕى ٍح حُ هطَ َخرٕىٖ كلع کُي‪.‬‬
‫ًٗخٍی گلظّحَي کّ ٗخیي ًْیٍ كٕحیي آطٖ رٕى کّ رَ٘ ٍح رّپَٓظٖ آٌ ٔحىحٗض‪.‬‬

‫کْهًْلْژی پیلایِ ؽیبد ّ رکبهل اًَبى‬

‫‪ ٖٔ/۸‬هیلیبهك ٍبل پیِ‪ٔ :‬هٕع حَلـخٍ رٍِگ (ریگ رُگ) پيیي آييٌ يخىِ ٔ‬
‫حََژی‪ ،‬رّٔؿٕى آييٌ حطىْخ ٔ يٕنکٕلْخ‪ٗ ،‬کم گَكظٍ هٕحَیٍ كیِیک ٔ ٗیًی‪.‬‬
‫‪ ۱/۰‬هیلیبهك ٍبل پیِ‪ :‬ط٘کیم يُظٕيّی ًٗٔی ٔ ٗکمگیَی کَِی ُيیٍ‪.‬‬
‫ُيیٍ ىٍحیٍ ىٍِٔ ىحٍحی كَحٍص رخال ٔيلم رَهٍٕىْخی يکٍَ حؿَحو آًٓخَی حٓض‪.‬‬
‫‪ ۱‬هیلیبهك ٍبل پیِ‪َٓ :‬ىٗيٌ کَِی ُيیٍ‪ ،‬پیيحیی حهیخَّْٕخ ٔ هخٍِْخ ٔ‬
‫پیيحیی حٗکخل ٓخىِی كیخص‪ ،‬يخَُي یخهظّْخی ًْچٌٕ پَٔکخٍیٕصْخ ٔ رخکظَیْخ‪...‬‬
‫ٕ‪ٔٔ۰‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫‪ ٖ/۸‬هیلیبهك ٍبل پیِ‪ :‬پیيحیی َؤظیٍ یخهظّْخی رَِٓگیََيِ حُ حکٔیژٌ‪ .‬ىٍ‬

‫ؿَیخٌ آٌچّ کّ ٍٔیيحى رٍِگ حکٔیژَی هٕحَيِ يیٕٗى‪ ،‬حَٕحع كیخص پیٖحکٔیژَی‬
‫طٕٓ‪ ٢‬ي‪َٜ‬فکُُيِگخٌ حکٔیژٌ حُ يیخٌ ٍكظُي‪.‬‬
‫‪ ٕ/۰‬هیلیبهك ٍبل پیِ‪ :‬آؿخُ كیخص ُیٔظی ٔ پیيحیٗ يٕؿٕىحص َُيِی ََوطٍ ٔ‬
‫رئٌ حٓظوٕحٌ ىٍ ىٍیخْخ ٔ يخَيحدْخ‪.‬‬
‫ٓٓ‪ ۶‬هیلیْى ٍبل پیِ‪ :‬پیيحیٖ ؿخٍَٕحٌ حٓظوٕحٌىحٍ (يَِٓىحٍحٌ) ىٍ ىٍیخْخ‪.‬‬
‫ٓٓ‪ ۱‬هیلیْى ٍبل پیِ‪ :‬حَظوخل كیخص حُ ىٍیخ رّه٘کی‪ ،‬پیيحیی ُٔؽْخ‪،‬‬
‫ىُٔیٔظخٌ ٔ كَ٘حص‪.‬‬
‫ٖٓٓ هیلیْى ٍبل پیِ‪ :‬پیيحیٖ گیخْخٌ گهيحٍ ٔ كیٕحَخص پٔظخَيحٍ‪.‬‬
‫ٓ‪ ٕ۰‬هیلیْى ٍبل پیِ‪ :‬پیيحیٖ ىحیُخٍْٕٓخی ػظیىحنـؼّ‪.‬‬
‫‪ ۶۰‬هیلیْى ٍبل پیِ‪ٔ :‬حهؼّی َخگٓخَی‪ٔ ،‬هٕع ُئظخٌ ُیٔظی ٔ َخرٕىی هًٔض‬
‫حػظى كیخص‪ ،‬حُ ؿًهّ پخیخٌ ٓهطُض ىحیُخٍْٕٓخ رَ ٍٔی کَِی ُيیٍ‪.‬‬
‫‪ ۶‬هیلیْى ٍبل پیِ‪ :‬حَل‪ٜ‬خل حَٔخٌ حُ آهَیٍ َیخی ي٘ظَک حَٔخٌ ٔ ٗخيپخَِِ‪.‬‬
‫‪ ٕ/۰‬هیلیْى ٍبل پیِ‪ :‬طکخيم حَٔخٌ ىٍ آكَیوخ ٔ ٓخهض حٔنیٍ حرِحٍ ُٓگی‪.‬‬
‫ٕ هیلیْى ٍبل پیِ‪ :‬يٕؽ حٔل يٓخؿَص حَٔخٌ حُ آكَیوخ رّحٍٔآٓیخ ٔ طکخيم‬
‫گَّْٕخی يوظهق حَٔخَی کّ رؼيح يُوَ‪ٗ ٝ‬يَي‪ ،‬حکٌُٕ ىیگَ حػَی حُ آٌْخ َیٔض‪.‬‬
‫ٓٓ‪ُ ۰‬ياه ٍبل پیِ‪ :‬طکخيم حَٔخٌْخی َجخَيٍطخل ىٍ حٍٔپخ ٔ هخٍٔيیخَّ‪.‬‬
‫ٖٓٓ ُياه ٍبل پیِ‪ :‬حٓظلخىِی ٍُٔيَِ حُ آطٖ‪.‬‬
‫ٕٓٓ ُياه ٍبل پیِ‪ :‬طکخيم حَٔخٌ هَىيُي (ْٕيٕٓخپیٍ = حَٔخٌ حئَُی)‬
‫ىٍ َٕحكی َٗم آكَیوخ‪.‬‬
‫ریخٌ طویالص‪.‬‬
‫ُرخٌ ٔ ِ‬‫ِ‬ ‫ٓ‪ُ ۰‬ياه ٍبل پیِ‪ :‬آؿخُطخٍین‪ ،‬حَوالد ُٗخهظی ٔ ظٍٕٓ‬
‫ىٍ ًْیٍ يوطغ‪ ،‬حَٔخٌ هَىيُي حُ آكَیوخ ریٌَٔ يیآیي ٔ ٍٔی ُيیٍ پَحکُيِ يیٕٗى‪.‬‬
‫‪ُ ۱۰‬ياه ٍبل پیِ‪ :‬حَٔخٌ هَىيُي ىٍ حٓظَحنیخ ئظوَ ٗيِ ٔ ؿخَيحٍحٌ‬
‫ػظیىحنـؼّی حٓظَحنیخ يُوَ‪ ٝ‬يیَٕٗي‪.‬‬
‫ٖٓ ُياه ٍبل پیِ‪ :‬حَوَح‪َ ٝ‬جخَيٍطخلْخ‪.‬‬
‫‪ُ ٔ۶‬ياه ٍبل پیِ‪ :‬حَٔخٌ هَىيُي ىٍ آيَیکخ ئظوَ ٗيِ ٔ ؿخَيحٍحٌ‬
‫ػظیىحنـؼّی آيَیکخ يُوَ‪ ٝ‬يیَٕٗي‪.‬‬
‫ٖٔ ُياه ٍبل پیِ‪ :‬حَوَح‪" ٝ‬كهٍٕٓی یُٔیْْخ" (گَّٕی حُ حَٔخٌ) ٔ‬
‫ؿخَ٘یُی حَٔخٌ هَىيُي يٍكیغ طُٓخ گَّٕی رخهیيخَيِی حَٔخَی ىٍ ٍٔی ُيیٍ‪.‬‬
‫ٖ‪ٔٔ۰‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫ٕٔ ُياه ٍبل پیِ‪ :‬آؿخُ ٍُحػض ٔ يخنيحٍی حُ ٍْگٌٍ حْهی کَىٌ گیخْخٌ ٔ‬
‫كیٕحَخص ٔ حیـخى ٓکَٕض گخِْخی ىحثى‪.‬‬
‫ٓٓٓ‪ٍ ۶‬بل پیِ‪ :‬ک٘ق كهِحص گَحٌرٓخی چٌٕ يْ ٔ يلَؽ ٔ ‪١‬ال ىٍ ي‪َٜ‬‬
‫ٔ ٓهٔهّگٌحٍی رُیخى كَػَٕیخٌ ىٍ ي‪.َٜ‬‬
‫‪ُ ۰‬ياه ٍبل پیِ‪ :‬ظٍٕٓ حٔنیٍ پخىٗخْیْخ‪ ،‬پیيحیی ه‪ ٔ ٢‬پٕل ٔ هٕحَیٍ حىحٍی‬
‫ٔ كوٕهی ٔ حىیخٌ چُيهيحیی ىٍ َٕحكی ٕٓيَ ٔ ریٍحنَُٓیٍ‪.‬‬
‫ٓ‪ٍ ۱ٕ۰‬بل پیِ‪ :‬ط٘کیم حٔنیٍ حيپَحطٍٕی ؿٓخٌ رَّخو «حکي» رٍّْزَی‬
‫ٓخٍگٌٕ ىٍ ٕٓيَ (طـییَحص حههیًی رخػغ كَٔپخٗی حٔنیٍ حيپَحطٍٕی ؿٓخٌ ٗي!)‬
‫ٓٓٓ‪ٍ ۱‬بل پیِ‪ :‬حٔؽ حهظيحٍ كَحػُّ ىٍي‪ ،َٜ‬حكيحع َْوْخ ٍَٔٔن يٕيیخیی‪.‬‬
‫ٓٓٓ‪ ۱‬پیِ‪ :‬ظٍٕٓ «طٍٕحص» يٍكیغ َؤظیٍ يُخىی یگخَّپَٓظی ٔ كخٔی‬
‫هٕحَیٍ ٰانٓی ٔ آًٓخَی‪.‬‬
‫ٖٓٓٓ ٍبل پیِ‪ :‬ط٘کیم ؿًٍٕٓیْخی کٕچک ٔ ىٔنضَٗٓی ىٍ یَٕخٌ ٔ‬
‫آؿخُ ٍٔیکَى رّػهٕو ػوهی ٔ چٌٕ ٔ چَحیی‪.‬‬
‫ٓٓ‪ٍٕ۰‬بل پیِ‪ :‬ظٍٕٓ «رٕىیٔى» ىٍ ُْي ٔ طالٕ رَحی َـخص حَٔخٌ ٔ ىیگَ‬
‫يٕؿٕىحص َُيِ حُ هیي ٍَؾ‪.‬‬
‫ٕٓٓٓ ٍبل پیِ‪ :‬ظٍٕٓ ئیلیض‪ ،‬حيپَحطٍٕی ْخٌ ىٍ چیٍ‪ ،‬حيپَحطٍٕی‬
‫کٕٗخَیخٌ رٍّْزَی «کُ٘کخ» رخ يَکِیض رهن ٔ حيپَحطٍٕی ٍٔو ىٍ ييیظَحَّ‪.‬‬
‫ٓٓ‪ٍ ٔ۱‬بل پیِ‪ :‬ظٍٕٓ حٓالو‪.‬‬
‫ٓٓ‪ٍ ۰‬بل پیِ‪ :‬حَوالد ػهًی ٔ ظٍٕٓ َٓيخیّىحٍی؛ حٍٔپخییخٌ آيَیکخ ٍح كظق‬
‫کَىِ ٔ حهیخَّْٕخ ٍح ىٍ يیٍَٕىَي‪ .‬حَٔخٌ َخىحَی هٕى ٍح يیپٌیَى ٔ کٔذ‬
‫ریٓخروّی هيٍص ٍح َٗٔع يیکُي ٔ ػ‪ َٜ‬حٓظؼًخٍ آؿخُ يیگَىى‪.‬‬
‫ٍٕٓٓبل پیِ‪ :‬حَوالد ‪ُٛ‬ؼظی؛ ىٔنض ٔ رخُحٍ ؿخیگِیٍ هخَٕحىِ ٔ حؿظًخػخص‬
‫يلهی يیٕٗى‪ .‬طوَیذ يلی‪ٔ ٢‬حَوَح‪ ٝ‬گٔظَىِی گیخْخٌ ٔكیٕحَخص َٗٔع يیگَىى‪.‬‬

‫ًظو ػلٍٓ اى ػلوبٓ اٍالم كهثبهٍٓ رکبهل اًَبى‬

‫حنق‪َٔ٘ :‬ظٗ رخ «ػزيحنزخهٗ گٕنپُخٍنٗ» ٗو‪ٜ‬یض ریٍحنًههٗ ٔ يٕنٕٖ ُٗخّ‬
‫ٗٓیَ طَک ـ يُيٍؽ ىٍ کظخد «ط‪ٕٜ‬ف ىٍ یک‪ٜ‬ي پَٖٓ ٔ پخٓن»‪:‬‬
‫پوٍِ ٍٔ ّ ُْزن‪:‬‬
‫ً‪ :‬رْٖف كهثبهٍٓ آكویٌِ اًَبى چَ ًظوٓ كاهك؟‬
‫‪ٔٔ۰4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ؽ‪« :‬حگَ ‪ٕٛ‬كیخٌ حٔنیّ ْى ىٍ حیٍرخٍِ َظَٖ حرَحُ َکَىِ رخُٗي‪ ،‬يظخهَحٌ‬
‫رَحیٍ ػویيِ رٕىِحَي کّ حَٔخٌ َؤظیٍ حُ ‪َ١‬ین طکخيم پیيح ٗيِ حٓض‪ .‬رّػویيِٖ آَخٌ‬
‫ؿًخىحص حُ ٍحِ طکخيم رّيَؿخٌ طزيیم ٗيِحَي‪ ،‬يَؿخٌ ىٍ ‪ٛ‬الرض يؼم ُٓگ حٓض؛‬
‫ٔنٗ ًٍِ ًٍِ حٓض‪ ،‬ىٌٍٔ ىٍیخ يٍٗٔیي‪ٍٗ ،‬ي يٗکُي‪ ،‬طکؼیَ يٗیخري؛ چٌٕ حُ ىٍیخ‬
‫ىٍٔ ٕٗى‪ ،‬ه٘ک يٗگَىى ٔ ٓلض يٕٗٗى‪ .‬يَؿخٌ طوَیزخ ً يَكهّٖ ٔالىص ؿًخىحص‬
‫رَّزخطخص حٓض‪َ .‬زخطخص حُ ٍحِ طکخيم رّ"هَيخ" يٍٗٓي؛ هَيخ گٌٍگخِ يیخٌ َزخطخص ٔ‬
‫كیٕحٌ حٓض‪ .‬حگَ ََٓوم ٍح هطغ کُُي‪ ،‬ه٘ک يٕٗٗى‪ ٔ ،‬حُ ‪َ١‬ین آيیِٕ ُیخى‬
‫يٕٗٗى‪ .‬كیٕحَخص ْى حُ ٍحِ طکخيم حَٔخٌْخ ٍح رّٔؿٕى آٍٔىِحَي‪ .‬رَّظَ رَهٗ حٓذ‬
‫کخيمطَیٍ كیٕحٌ حٓض‪ .‬رَّظَ رؼ‪ ،ٗ٠‬آكَیيِٖ کّ يیخٌ يیًٌٕ ٔ حَٔخٌ هَحٍ ىحٍى‬
‫«َُّٔ» حٓض‪ ،‬كظٗ حكَحىٖ گلظّحَي کّ کهًّٖ "حَٔخٌ" َیِ حُ ًْیٍ کهًّٖ «َُّٔ»‬
‫حهٌ ٗيِ حٓض؛ َْچُي ىٍرخٍِٖ آٌکّ حیٍ ئؤنّٖ طکخيم ىٍ پیيحیٗ حَٔخٌ َؤظیٍ‬
‫ٍم ىحىِ‪ ،‬یخ ُُْٕ ْى حىحيّ ىحٍى‪ ،‬طٕ‪ٟ‬یق آٗکخٍٖ ىٍ ىٓض َیٔض‪ .‬يخ يؼظويیى کّ حیٍ‬
‫يَرٕ‪ ١‬رّپیيحیٗ حَٔخٌ َؤظیٍ حٓض‪ .‬ىٍ رَحرَ حػظوخى َٗع‪ ،‬ىحیَ رَ حیٍکّ «آىو‬
‫پیـًزَ» َؤظیٍ حَٔخٌ ٔ َؤظیٍ پیخيزَ حٓض؛ گلظّحَي کّ پیٖ حُ "آىو" چُيیٍ آىو‬
‫ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض‪ .‬آىو پیـًزَ َؤظیٍ حَٔخَٗ حٓض کّ حَٔخَیض هٕى ٍح ىٍیخكظّ ٔ‬
‫ٗخیٔظّگٗ آٌٍح پیيح کَىِ حٓض کّ يظَٓ ٔكی گَىى‪ .‬ىٍ حیٍؿخ رّحیٍ َکظّ ْى حٗخٍِ‬
‫کُیى کّ هزَْخٖ ىٍ ىٓض حٓض يزُٗ رَ حیٍکّ ك‪َ٠‬ص آىو پيٍ حَٔخٌْخٖ کَُٕٗ‬
‫حٓض‪ .‬پیٖ حُ ٖٔ ْى حَٔخٌْخٖ رٕىِحَي کّ َٔم آَخٌ حُ ریٍ ٍكظّ حٓض‪)4(».‬‬

‫ة‪ً :‬ظوػلی هیْکیٌٔ‪ ،‬هلَوهوآى ـ هٌلهط كه کزبة «رکبهل كه هوآى»‪:‬‬

‫«ىٔو‪ :‬رخ حػظوخى رّحیٍ َظَیّ يٗطٕحٌ گلض کّ ٔهظٗ «طکخيم» كخ‪ٛ‬م حُ طـییَ ٔ‬
‫طلٕل حَٕحع‪ ،‬يُظٓٗ رّپیيحیٖ حَٔخٌ رخ حیٍ ٗکم ٔ هیخكّ ٗي‪ ،‬هيحَٔي رّحَٔخٌ َیَٖٔ‬
‫حَيیّ٘ یخ ػوم ٔ ه‪ٕٜٛ‬یخص ىیگَٖ حَٔخَٗ رو٘یي‪ٔ .‬نٗ چُخٌکّ کیلیض پخیخٌ‬
‫َُـیَِٖ طکخيم رّحَٔخٌ يؼهٕو َیٔض‪َٕ ،‬ػٗ کّ حَٔخٌ حُ آٌ طلٕل پیيح کَى (كهوّٖ‬
‫يلوٕىِ) َیِ ُٗخهظّ َ٘يِ حٓض‪ُ .‬يخٌ كهٕل ػوم ٔ َیَٖٔ طل ّکَ ٔ پیيحیٖ هيٍص طکهى‬
‫ٔ ٓوٍگٕیٗ ىٍ حَٔخٌ‪َ ،‬یِ يؼهٕو َیٔض‪َ .‬یِ رخطٕؿّ رّحیٍ َظَیّ يٗطٕحٌ گلض کّ‬
‫آىو ٔ كٕحء َیِ هٕى حُ حكَحى حیٍ َٕع حَٔخٌ رٕىِحَي کّ يخَُي حكَحىٖ ىیگَ حُ پيٍ ٔ‬
‫يخىٍٖ رّٔؿٕى آييِحَي‪ .‬رّحكظًخل َِىیک‪ ،‬هيحَٔي‪ُٔ ،‬ؽ آىو ٔ كٕحء ٍح حُ ریٍ حیٍ‬
‫َٕع رخ ىحىٌ ػوم ٔ َیَٖٔ حَيیّ٘ ٔ طؼهیى حًٓخء رّآٌْخ‪ ،‬حَظوخد کَىِ حٓض‪».‬‬
 ‫‪ٔٔ۰۳‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫«َیِ حكظًخل يٍٗٔى کّ طٕحٌ حَيی٘یيٌ (ػوم) حُ ًْخٌ آؿخُ پیيحیٖ حَٔخٌ ىٍ‬
‫ٗکم هٕى‪ ،‬يخَُي ٓخیَ ‪ٛ‬لخص ٔیژِٖ حَٔخَٗ کّ ىٍ ؿخٌىحٍحٌ ىیگَ یخكض ًَٕٗٗى‪،‬‬
‫ىٍ حٔ رّٔؿٕى آييِ رخٗي‪ .‬چُخٌکّ ىکظَ «پخٔنٕف» رخ طکیّ رَ طـَرّْخٖ‬
‫كیِیٕنٕژیکٗ (ٔظخیق حالػ‪٠‬خء) حهظالكخص کیلیض حىٍحک يـِة حَٔخٌ ٔ كیٕحٌ ٍح‬
‫حػزخص کَىِ حٓض‪ .‬رُخرَحیٍ حَٔخٌْخٖ پیٖ حُ آىو َیِ ىحٍحٖ ػوم ٔ حَيیّ٘ رٕىِحَي‪،‬‬
‫کّ هيحَٔي يظؼخل آىو ٍح رخ «طؼهیى حًٓخء» ٔ حيَ کَىٌ كَٗظّگخٌ رّٓـيِ رَ حٔ‪ ،‬حُ‬
‫يیخٌ آٌْخ رَگِیيِ حٓض‪».‬‬
‫«ٕٓو‪ :‬رخیي ىحَٔض کّ الُيّٖ حػظوخى رّحیٍ َظَیّ‪ ،‬حَکخٍ ٔ ؿٕى هيح‪ ،‬یخ‬
‫"‪ٛ‬خَغ" َیٔض‪ ،‬حگَچّ ریٖطَ ‪َ١‬فىحٍحٌ آٌ يُکَ هيح رٕىِ ٔ ْٔظُي‪ُ .‬یَح حػظوخى‬
‫رّطلٕل چیِٖ‪ ،‬رّچیِٖ ىیگَ ىٍ ؿٓخٌ‪ ،‬هٕحِ ىٍ حَٕحع‪ ،‬یخ گَِْٔخ ٔ ‪ ...‬کّ رّ‪ٍٕ١‬‬
‫ٔ‪ٕٟ‬ف هخرم ي٘خْيِ حٓض‪ ،‬ئظهِو حیٍ حيَ َیٔض کّ ٔؿٕى ػخنى ْٔظٗ ٍح ئظوم ٔ‬
‫رَٗیخُ حُ ‪ٛ‬خَغ ٔ آكَیيِگخٍ ريحَیى‪ .‬حگَ هخثم رٕىٌ رّطـییَ ٔ طکخيم‪ ،‬يٕؿذ حَکخٍ‬
‫هخنن يظؼخل يٗرخٗي‪ ،‬يطخنؼّ ىٍ يٍٕى چگَّٕگٗ رّٔؿٕى آييٌ َْیک حُ حكَحى‬
‫حَٔخٌ‪ ،‬كیٕحٌ ٔ گیخِ َیِ چُیٍ َظیـّٖ رخیي ريْي‪ ،‬یؼُٗ آٌ ٔهض رخیٔظٗ کٔٗ ٍح کّ‬
‫يؼظوي رّههوض كالٌ ٗو‪ ٚ‬رّ‪َ ٍٕ١‬خگٓخَٗ ٔ حػـخُٖ حٓض‪ ،‬يٕكي ٔ هيحپَٓض‬
‫رُ٘خٓیى؛ ٔنٗ کٔٗ ٍح کّ هخثم رّطلٕل ٔ طکخيم َُيگٗ حٔ حُ َطلّ طخ ػهوّ ٔ ‪...‬‬
‫حٓض‪ ،‬يُکَ هيح ريحَیى‪».‬‬
‫«ْىچُیٍ کٔٗ کّ ىٍهض يؼهٕيٗ ٍح کّ ىٍ هخَّٖ كالَٗ ٍٔثیيِ حٓض؛ حُ‬
‫آًٓخٌ حكظخىِ‪ ،‬یخ رّ‪َ ٍٕ١‬خگٓخَٗ حُ ُيیٍ ٓزِ ٗيِ ريحَي‪ ،‬هيحُٗخّ رخٗي؛ ٔنٗ کٔٗ‬
‫کّ رگٕیي حیٍ ىٍهض حُ ْٔظّ یخ طوًٗ‪ ،‬طلض هٕحػي ٔ َٗحی‪ ٔ ٢‬رخ کیلیض هخ‪ٗٛ‬‬
‫ٍٔثیيِ حٓض‪ ،‬هيحَخُٗخّ ٔ يُکَ هخنن رًّٗخٍ ٍٔى ‪...‬‬
‫ئهًخ ً چُیٍ َیٔض‪ .‬رهکّ ئؤنّٖ طلٕل ٔ ىیگَگَٕٗ‪ ،‬یخ طکخيم ـ کّ رَهٗ آیخص‬
‫هَآٌ حُ آٌ رّحهظالف طؼزیَ يٗکُُي ـ هٕى رخٍْخ ىٍ هَآٌ کَیى ىنیهٗ رَٔؿٕى‬
‫ص‬ ‫آكَیيِگخٍ ىحَخ رًّٗخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬يخَُي آیخص ُیَ‪ِ َٔ « :‬ي ٍْ آیَخطِ ِّ ه َْه ُن حن َ‬
‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬
‫ص ِن ْه َؼخ ِن ًِیٍَ ‪ »ٕٕ :ٖٓ ،‬رًّْیٍ‬ ‫ک ْى ۚ ِا ٌَ كِی ًَٰ ِن َ‬
‫ک َآل َیخ ٍ‬ ‫ف أ َ ْن َُِٔظِ ُک ْى َٔأ َ ْن َٕحَِ ُ‬
‫حهظِ َال ُ‬ ‫َٔ ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫‪ْ َٔ ٝ‬‬
‫ي‪ ًٌٕ٠‬حٓض آیخص ٕ‪ ٔ۶ :‬ـ ٖ‪ ٕ۰ :ٖ۳ ، 4‬ـ ‪ 4 :۰۴ ، ٕٔ :ٖ۲ ، ٕ۴‬ـ ‪)۳(...۳‬‬
‫«رُخرَ حیٍ‪ ،‬طـییَ ٔ طکخيم ُرخٌْخ‪ٍَ ،‬گْخ ٔ َژحىْخ ‪ ...‬حُ َٕػٗ رَّٕع ىیگَ‬
‫ًّْ ٔ ًّْ آیخص ٔ ىالیهٗ حٓض رخٍُ رَٔؿٕى ٔ هيٍص هيحَٔي يظؼخل‪ .‬يٗریُیى کّ‬
‫ٍٔیٖ يیِٕ حُ ىٍهض‪ٍٗ ،‬ي ٍُحػض حُ ىحَّْخ ٔ پژيَىِگٗ ٔ طزيیم َٓحَـخو‪ ،‬آٌْخ‬
‫‪ٔٔ۰۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّگیخْخٌ ه٘ک‪ ًّْ ،‬طلٕالص ٔ ىیگَگَْٕٗخٖ ْٔظُي کّ هَآٌ آٌْخ ٍح رّ«آیّ» ٔ‬

‫َ٘خَّ‪ ،‬یخ ػاليض ٔؿٕى هيح حػالو کَىِ حٓض‪ًْ .‬یٍ‪ ٍٕ١‬طـییَ ٔ طلٕل ىٍ َٕع‬
‫كیٕحَخص ٍح َیِ يٗطٕحَیى حُ َ٘خَّْخٖ هيٍص ٔ ػهى هيحَٔيٖ ريحَیى‪ ٔ .‬حػظوخى رّحیٍ‬
‫حيَ َْگِ يٕؿذ حَکخٍ ٔؿٕى هيح َوٕحْي ٗي‪».‬‬
‫«چٓخٍو‪ :‬ىٍ حیٍؿخ رٓظَ حٓض ئؤنّٖ يًٓٗ ٍح یخىآٍٔ ٕٗیى‪ :‬آٌ حیٍ حٓض کّ‬
‫ح‪ٛ‬م يٕ‪ٕٟ‬ع "طکخيم" ٔ طلٕل ىٍ حَٕحع گیخْخٌ ٔ ؿخٍَٕحٌ‪ ،‬حئَُِ ىٍ َظَ‬
‫پی٘گخيخٌ حیٍ َظَیّ‪ ٔ ،‬ىحًَُ٘يحٌ ‪١‬زیؼٗ ٔ ُيیٍُٗخٓٗ ـ يٗطٕحٌ گلض ـ یکٗ حُ‬
‫ح‪ٕٛ‬ل ئهى ٔ حػزخص ٗيِ رًّٗخٍ يٍٗٔى‪ .‬ىٍ هَآٌ يطهزٗ رَهالف ح‪ٛ‬م حػظوخىٖ‬
‫يؼهٕو ٔ حػزخص ٗيِٖ حیٍ ىحًَُ٘يحٌ ٔ آیّٖ يظ‪٠‬خى رخ حیٍ ئؤنّٖ يٍٕى طـَرّٖ‬
‫آٌْخ‪ ،‬یؼُٗ «ٔؿٕى طـییَ ٔ طکخيم ىٍ گیخِ ٔ كیٕحٌ» (ؿیَحَٔخٌ) َیخييِ حٓض‪».‬‬
‫«ٗ٘ى‪ ... :‬يًکٍ حٓض رَهٗ رگٕیُي‪ :‬حگَ يخ آٌچّ ٍح کّ کخيالً حُ نلخظ ػهًٗ‬
‫ٔ يُطوٗ رّحػزخص ٍٓیيِ ٔ ىالیهٗ رَ ‪ٛ‬لض آٌ حهخيّ ٗيِ‪ ،‬پٌیَكظیى ٔ آٌٍح رخ کظخد‬
‫هيح ُٓـیيیى‪ٔ ،‬نٗ ىیيیى يوخنق آٌ حٓض‪ ٔ ،‬هَآٌ كکى رَّخىٍٓظٗ آٌ يٗکُي‪ ،‬آٌگخِ‬
‫چّ کخٍ رخیي کَى‪ ٔ ،‬چگَّٕ يٗطٕحٌ حیٍ گَِ ٍح گٕ٘ى؟»‬
‫«پخٓن حیٍ حٓض کّ ىٍ هَآٌ َْگِ چیِٖ کّ يوخنق ػوم ٔ يُطن ٔ هطؼیض‬
‫ػهًٗ (حُ ‪َ١‬ین ي٘خْيِ ٔ طـَرّ) رخٗي ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬حگَ يٕ‪ٕٟ‬ػٗ ريیٍ ٍُٔٗٗ ٔ‬
‫رّ‪ ٍٕ١‬هطغ رّحػزخص ٍٓیي‪ ،‬ئهًخ ً هَآٌ يٕحكن آٌ حٓض؛ َّيظ‪٠‬خى ٔ يـخیَ آٌ ‪...‬‬
‫چُخٌکّ هزم حُ پیيحیٖ َظَیخص ْیؤص ؿيیي‪ ،‬ػهًخٖ حٓالو رّْیؤص هيیى يؼظوي رٕىَي‪،‬‬
‫ٔ هَآٌ کَیى ٍح يٕحكن آٌ يٗىحَٔظُي‪ .‬حُيؼخَٗ ظخَْٖ آیخص هَآٌ رَحٖ حػزخص ئخثم‬
‫آٌ یخٍٖ يٗؿٔظُي‪ ،‬رؼي ٔهظٗ ىحَٖ ؿيیي رّظٍٕٓ پیٕٓض ٔ َخىٍٓظٗ رٔیخٍٖ حُ‬
‫ػوخیي ْیؤص هيیى آٗکخٍ ٗي؛ يؼهٕو ٗي کّ حٓظياللْخٖ هَآَٗ گٌٗظّ‪َ ،‬خٗٗ حُ هَحیٍ‬
‫ٔ طلٔیَْخٖ ظخَْٖ‪ٓ ،‬خهظّگٗ ٔطویهٗ رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ ػٕ‪ ٝ‬طلٔیَْخ ٔ حٓظلخىِْخٖ‬
‫کخيمطَ ٔ گٕیخطَ ىٍ يٕحكوض رخ ىحَٖ ؿيیي حُ ظخَْ هَآٌ رّػًم آيي‪)۶(».‬‬

‫«كن حیٍ‬ ‫ط‪ً :‬ظو ٕلهالوزؤلِّیي ّیواىٓ كهثبهٍٓ رکبهل هبكٍ‪:‬‬

‫حٓض کّ َٓحٖ ٔؿٕى «یک ٔحكي» حٓض‪ ٔ .‬ؿٓخٌ رّطًخيّ رّيخَُي یک كیٕحٌ رٍِگٗ‬
‫حٓض کّ طًخو حػ‪٠‬خیٖ رخْى يظ‪ٜ‬م‪ ٔ ،‬رؼ‪ ٗ٠‬رخ رؼ‪ ٞ‬ىیگَ پیَٕي ٔ ًْزٔظّگٗ‬
‫ىحٍَي‪ .‬حیٍ رّآٌ يؼُٗ َیٔض کّ حیٍ پیَٕي ٔ حط‪ٜ‬خل ىٍ کًیض‪ٓ ،‬طٕف ٔ ح‪َ١‬حف آٌ‬
‫رخٗي؛ رهکّ يؼُٗحٕ حیٍ حٓض کّ َْ يَطزّٖ کًخل ٔؿٕى رخیي يـخٍٔ ٔ ْى پیَٕي رخ‬
‫‪ٔٔ۰۰‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫يَطزّٖ کًخل ٔؿٕىٖ رؼيٖ رخٗي‪ًَٕٗٗ .‬ى کّ ریٍ حیٍ يَطزّ ٔ يَطزّٖ ىیگَٖ کّ‬
‫حُ كیغ ٔؿٕىٖ ىٍ ٓطق رخالطَٖ حٓض؛ یخ حُ كیغ ‪ٟ‬ؼق ٔؿٕىٖ ىٍ يَطزّٖ‬
‫پخثیٍطَ رخٗي‪ ،‬هالٖ رخٗي ‪ ...‬رَْخٌ رَحیٍ يطهذ حُ هخػيِٖ «حيکخٌ حَٗف» ٔ‬
‫هخػيِٖ «حيکخٌ حهْ» حٓظلخىِ يٕٗٗى ‪»...‬‬
‫«پْ حُ حیٍ ریخٌ يٗگٕثیى کّ َْگخِ رّيٕؿٕىحص "ػُ‪َ "َٖٜ‬ظَٖ ریخكکُٗ ٔ‬
‫رَ ٓیَ طيٍیـٗ ٔ طکخيم ٔ طَهٗ آٌْخ حُ پٔضطَیٍ يُخُل طخ ٍٓیيٌ «رّهَد‬
‫هيحَٔيٖ» رُگَٖ‪ ،‬يٗریُٗ کّ ىنیم ٔرَْخٌ ػوم رَٔؿٕى حیٍيَحكم يطخروض ىحٍى‪».‬‬
‫«رخ كْ ٔ ٔؿيحٌ (طـَرّ) ریخٌ ىٍؿخص ٔؿٕىٖ چُیٍ حٓض»‪:‬‬
‫«ْیٕالٖ ػُخ‪( َٛ‬يخىِٖ حٔنیّ) رّكيٖ حُ پٔظٗ ٔ َو‪ ٚ‬حٓض کّ حُ آٌ پٔضطَ‬
‫ٔ َخه‪ٚ‬طَ‪ ،‬ؿِ ػيو‪ ،‬ط‪َ ٍٕٜ‬ظٕحٌ کَى؛ ُیَح ُٓن ٔؿٕى ْیٕنٗ‪ ،‬آيخىِگٗ رَحٖ‬
‫پٌیَٕ ‪ٍٕٛ‬صْخ ٔ ْیؤصْخ حٓض‪َّ ،‬چیِٖ ىیگَ‪ ...‬رؼي حُ حیٍ يَكهّ‪ ،‬ىٍ يَكهّٖ‬
‫رؼي ‪ٍٕٛ‬ص ؿًخىٖ رَ يخىِ ح‪ٟ‬خكّ يٕٗٗى‪ٍٕٛ ٔ ،‬ص ؿًخىٖ‪ ،‬کخيمطَ حُ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫ػُ‪ َٖٜ‬حٓض؛ ُیَح ػُخ‪ َٛ‬رٔیطّ‪ ،‬پٌیَٕ كٔخى ىٍ آٌْخ َٓیغطَ حُ ؿًخىحص حٓض‬
‫‪ ...‬ؿًخىحص رخ ح‪ُٛ‬خف ٔ حٔ‪ٛ‬خف ُیخىٖ ىٓظّرُيٖ يَٕٗٗي‪ ،‬کّ رؼ‪ ٗ٠‬رَ‬
‫ىیگَٖ ىٍ آػخٍ ٔؿٕىٖ ٔ پٌیَٕ آػخٍ‪ ،‬رَطَٖ ىحٍَي‪ ،‬رؼ‪ ٗ٠‬ىٍ پخثیٍ يَطزّٖ‬
‫ؿًخىٖ ٔ َِىیکطَیٍ يَطزّٖ ػُخ‪ َٛ‬يٗرخُٗي‪ ،‬يخَُي گچ‪ ،‬آْک‪َِ٘ ،‬خىٍُ ٔ ؿیَِ‪.‬‬
‫رؼ‪ ٗ٠‬ىٍ رخالطَیٍ يَطزّٖ ؿًخى َِىیکطَیٍ يَطزّ رَّزخطخص هَحٍ گَكظّحَي‪،‬‬
‫يخَُي يَؿخٌْخ ٔ َلٕ آٌ ىٍ ریٍ حیٍ ىٔ ‪ُٛ‬ق‪ ،‬حَٕحع ٔ حهٔخو ُیخىٖ حٓض کّ‬
‫رًّٗخٍٕ َیخیُي‪ ٔ .‬ىٍ هزٕل آػخٍ ٔ يزيأیض حكؼخل‪ ،‬يوظهق ٔ يظلخٔصحَي‪».‬‬
‫«‪١‬زیؼض ٓیَ ىٍؿخص هٕى ٍح حُ پخثیٍ َٗٔع يٗکُي ٔ طخ يخىِ ٍح يٍٗٓخَي‪ .‬ىٍ‬
‫طکخيم رّؿخٖ يٍٗٓي کّ يٗپٌیَى ‪ٍٕٛ‬طٗ ٍح کّ حكٌِٔ رَآػخٍ ؿًخىٖ‪ ،‬ىحٍحٖ آػخٍ‬
‫ریٖطَٖ يٗرخٗي‪ ٔ ،‬آٌ ‪ٍٕٛ‬ص َزخطٗ حٓض ‪ ...‬هال‪ :ّٛ‬رَحٖ َزخطخص كخالطٗ حٓض‬
‫ُحثیيٖ رَ كخالص ؿًخى‪ ٔ .‬حكَحى َزخطخص حُ كیغ کًیض ٔ کیلیض ىٍ حیٍ كخالص کى ٔ‬
‫ُیخى ىحٍَي ٔ ىٍؿخص يوظهق حیٍ كخالص ٍح رّطيٍیؾ ‪ ٗ١‬يًَٗخیُي ‪ ...‬طخ رّرخالطَیٍ‬
‫يَطزّ ٔ َِىیک رّآهَیٍ َوطّٖ حكن َزخطٗ يٍُٗٓي‪ ،‬چُخٌکّ َِىیک حٓض ىٍ حكن‬
‫كیٕحَٗ ٔحٍى َٕٗي‪ٔ .‬حیٍْخ ىٍهظخٌ گَحيٗ يؼم‪ُ« :‬یظٌٕ» ٔ «ؿُُْٕيٖ» يٗرخُٗي‪.‬‬
‫ٰنکٍ حیٍْخ رخ حیٍکّ رّحیٍ ىٍؿّ حُ َٗف ٍٓیيِحَي‪ ،‬يغًحنک ََ ٔ يخىِٖ آٌْخ‬
‫ُٗخهظّ ٗيِ َیٔظُي‪ ٔ .‬ىحیَِٖ ٔؿٕىٖ َزخطخص ريیٍؿخ هخطًّ پیيح َکُي‪ ،‬رهکّ ُُْٕ‬
‫حهظ‪٠‬خٖ حكَِٔٗ ىحٍى‪ ،‬رَّٓخیض حكن َزخطٗ کّ يظ‪ٜ‬م رّحكن كیٕحَٗ حٓض‪ٍٓ ،‬یيِ‬
‫‪ٔٔ۰۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حٓض‪ .‬پْ حُ حیٍ يَكهّ َیِ طکخيم پیيح يٗکُي ٔ رّٕٖٓ آهَیٍ َوطّٖ حكن َزخطٗ‬
‫كَکض يًَٗخیي طخ ىٍ حكن كیٕحَٗ هيو رگٌحٍى‪ ٔ .‬ىیگَ هِٕٖ پیٖ ٍٖٔ رَحیٖ رخهٗ‬
‫ًَخَيِ حٓض‪ ٔ .‬چٌٕ ريیٍؿخ ٍٓیي‪ ،‬رّكيٖ حُ طکخيم ٍٓیيِ حٓض کّ حگَ کًٗ ؿهٕطَ‬
‫ٍٔى‪ ،‬كیٕحٌ يٕٗٗى‪ ٔ .‬حُ حكن َزخطٗ هخٍؽ يٕٗٗى‪».‬‬
‫«حیٍؿخ حٓض کّ هِْٕخٖ يوظهق حُ یکىیگَ يظًخیِ يٗگَىى ٔ هِٕٖ ََ ٔ يخىِ‬
‫پيیي يٗآیي‪ ٔ ،‬حُ ك‪٠‬خیم كیٕحَٗ چیِْخٖ رّىٓض يٗآٍٔى کّ حٔ ٍح حُ ٓخیَ َزخطخص‬
‫يظًخیِ يٗگَىحَي‪ ،‬يخَُي «َوم» کّ هٕى ٍح رخ ىِ هخ‪ٛ‬یض ىٍ حكن كیٕحَیض ٔحٍى‬
‫کَىِ حٓض‪ .‬چیِٖ ًَخَيِ کّ كیٕحٌ رٕ٘ى‪ ،‬یک ه‪ٜ‬هض رَحٖ آٌ رخهٗ يخَيِ حٓض کّ‬
‫رّكیٕحَیض رَٓي‪ٔ :‬آٌ «کُيٌ پخ حُ ُيیٍ ٔکٕٖٗ رَحٖ رّىٓض آٍٔىٌ ؿٌح يٗرخٗي‪.‬‬
‫حیٍ ٔٓخیم ٔ آالص َْچّ پیٖ ٍٔى طلخ‪ٟ‬م ٔ رَطَٖ پیيح يٗکُي‪ ،‬رَهٗ حُ آٌْخ حُ‬
‫رؼ‪ ٗ٠‬ىیگَ ىٍحیٍ ئیَ يظًخیِ يٗگَىَي ٔ ىحیًخ ً ىٍ رّىٓض آٍٔىٌ ك‪٠‬یهظٗ كٕم‬
‫ك‪٠‬یهض‪ ٔ ،‬کًخنٗ رؼي حُکًخل يٗرخُٗي‪ .‬طخ آٌؿخ يٍُٗٓي کّ نٌص ٔحًیض ٍح ىٍک‬
‫يٗکُُي‪َْ .‬گخِ رّيُخكغ هٕى ٍُٓي نٌص يٗرََي ٔ َْگخِ ‪ ٍَٖٟ‬رّآٌْخ ٍٓي‪ ،‬يظؤنى‬
‫يٗگَىَي‪ .‬پْ حُحیٍ يَكهّ‪ ،‬ظَكیض پیيح يٗکُُي رَحٖ پٌیَٕ حنٓخو ٰانٓی ٔ ًٌٍُْٕ‬
‫ٗيٌ رّي‪ٜ‬خنق هٕى‪ ،‬کّ يٗ‪١‬هزُي آٌ ٍح؛ رّي‪٠‬خٍ هٕى‪ ،‬کّ يٗگَیَِي حُ آٌ ‪»...‬‬
‫«ٍٗي ٔ طکخيم ىٍ كیٕحَخص رّپیٖ يٍٗٔى‪ ،‬طخ رّيَُ ٔ حكن حَٔخَیض يٍٗٓي‪،‬‬
‫کّ ‪ٛ‬الكیض رَحٖ طؼهیى ٔ طَریض پیيح يٗکُي‪ ٔ .‬رّٔٓیهّٖ طَریض رَ ْىَٕػخٌ هٕى‬
‫رَطَٖ يٗیخري‪ .‬يخَُي حٓذ طَریض یخكظّ ٔ ٓگ ٗکخٍٖ ٔ ‪١ٕ١‬ت ٓوٍگٕ‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬حُ‬
‫كیٕحَخص حُ حیٍ ْى كَحطَ يٍَٗٔي ٔ رّكيٖ حُ ًکخٔص يٍُٗٓي کّ رئٌ حكظیخؽ‬
‫رّطؼهیى ٔ طَریض‪ ،‬هٕى رّهٕى آٌچّ ٍح حُ حَٔخٌ يٗریُُي‪ ،‬طوهیي يٗکُُي‪ ،‬يخَُي‬
‫رُٕیُّْخ ٔ يیًٌْٕخ‪ .‬حیٍ َٓخیض يَُ كیٕحَیض حٓض کّ حگَ حُ حیٍ كَحطَ ٍٔى‪ ،‬حُ‬
‫حكن كیٕحَیض هخٍؽ ٗيِ ٔ رّحكن حَٔخَیض‪ ،‬کّ پٌیََيِٖ ػوم‪َ ،‬طن ٔ طًیِ حٓض‪،‬‬
‫ٔحٍى يٕٗٗى‪».‬‬
‫«كیٕحٌ چٌٕ رّحیٍ يَطزّ(حَٔخَیض) يٍٗٓي‪ ،‬كَکض رّٕٖٓ يؼخٍف ٔ حٗظیخم‬
‫رّىحَْٖخ ىٍ حٔ پيیي يٗآیي‪ ،‬هٕحء ٔ يهکخص ٔ يٕحْزٗ کّ رّٔٓیهّٖ آٌ حهظيحٍ رَ‬
‫طَهٗ ٔ ٍٓیيٌ رّيُظٓٗ ىٍؿّٖ حَٔخَیض ىحٍى‪ ،‬حٍُحَٗ يٕٗٗى‪ .‬حٔنیٍ يَطزّٖ‬
‫حَٔخَیض ًْخٌ يَطزّٖ حٓض کّ رّآهَیٍ كهوّٖ كیٕحَیض يظ‪ٜ‬م حٓض‪ .‬حَٔخٌْخٖ ىٍ‬
‫حیٍ يَطزّ‪ ،‬حيظیخُ َخچیِ ٔ کًٗ رَٓخیَ كیٕحَخص ىحٍَي‪ .‬حَٔخٌْخٖ ٓخکٍ ىٍ حه‪ٜٗ‬‬
‫َوطّٖ ًٗخل ٔ ؿُٕد (حَٔخٌْخٖ ٔك٘ٗ حرظيحیٗ) حُ حیٍ هزیمحَي‪ .‬پْ حُ حیٍ يَطزّ‬
‫‪ٔٔ۰۲‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫ىٍ آٌْخ هِٕٖ كٓى ٔ طًیِ ُیخىطَ يٕٗٗى‪ ،‬طخ يٍُٗٓي رّکٔخَٗ کّ ىٍ ٔٓ‪ ٢‬حهخنیى‬
‫َُيگٗ يٗکُُي‪ ،‬کّ ىٍ آٌْخ ًکخٔص ٔ َٓػض پٌیَٕ ك‪٠‬خیم رّٔؿٕى يٗآیي‪».‬‬
‫«َِى حکؼَ كکًخء‪ ،‬كؼم ‪١‬زیؼض کّ حُ ؿخَذ هيحَٔيٖ رَ يٕؿٕىحص ‪١‬زیؼٗ‬
‫يٕکٕل حٓض‪ ،‬ىٍ حیٍؿخ پخیخٌ يٗپٌیَى ٔ َٕرض رّحكؼخل حٍحىٖ يٍٗٓي‪ٔ .‬نٗ ىٍ َِى‬
‫يخ پخیخٌ کخٍ ‪١‬زیؼض ىٍ حٔحیم ىٍِٖٔ حَٔخَیض حٓض‪ .‬کّ حَٔخٌ‪ ،‬حَٔخٌْخٖ ‪١‬زیؼٗ‬
‫ْٔظُي ٔ حُ ي‪ُٕٜ‬ػخص چیِٖ ًَٗىحَُي‪ ،‬يخَُي ىٍٔحٌ طٕكٖ‪ ٔ .‬پْ حُ حیٍ ىٍِٔ‪،‬‬
‫ىٍٔحٌ حَٔخٌْخٖ ٓخهظّ ٗيِ َٗٔع يٕٗٗى‪ ،‬یؼُٗ حَٔخٌْخٖ کّ رّٔٓیهّٖ حكؼخل‬
‫َلٔٗ‪ ،‬هٕى ٍح ٓخهظّحَي‪ .‬ىٍ حیٍ ىٍِٔ حَٔخٌ َٗٔع يٗکُي رّگَىآٍٖٔ ك‪٠‬خثم ٔ‬
‫يِحیخٖ کّ ح‪ٟ‬خكّ رَ ك‪٠‬خیم كیٕحَخص حٓض‪ ٔ .‬رخ ٓؼٗ ٔ کٕٖٗ رّؿًغآٍٖٔ ئخثم‬
‫ػوهٗ يٗپَىحُى؛ طخ آٌؿخ کّ رّحكن يالء حػالء ٔ يالیکّٖ ػخنى رَطَ يٍٗٓي‪ ٔ .‬حیٍ‬
‫حػالء يَطزّٖ حَٔخَیض حٓض کّ ٓخیَ يٕؿٕىحص رّحَٔخٌ يهلن ٔ يظلي يٗگَىَي‪ٔ ،‬‬
‫َوطّٖ حٔل يٕؿٕىحص رَّوطّٖ آهَ ٍٓیيِ ٔ آهَیٍ يٕؿٕى رخ حٔنیٍ يٕؿٕى طالهٗ‬
‫پیيح يٗکُي‪« = ».‬یؼُٗ يخىِ‪ ،‬حٔنیٍ يوهٕم هيحَٔيٖ ىٍ ٍحْپیًخٖ طکخيهٗ هٕى‬
‫رَّوطّٖ حٔؽ ٔ آهَیٍ يُِل ‪١‬زیؼٗ يٍٗٓي ٔ حَٔخٌ آهَیٍ يَكهّٖ يٕؿٕى‬
‫‪١‬زیؼٗ‪ ،‬رّحٔنیٍ يزيحء ٔؿٕى کّ هيحَٔي حٓض يٗپیَٕيى‪ .‬حیٍ حٓض يؼُٗ ىحیَِٖ‬
‫ٔؿٕى‪َٜ .‬ق حیٍ ىحیَِ هّٕ َِٔل حٓض‪« :‬حُ حٔنیٍ يخىِٖ يوهٕم هيحَٔي‪ ،‬طخ حَٔخٌ؛‬
‫ٔ َیًٗىیگَ هّٕ ‪ٛ‬ؼٕى حٓض؛ حُ حَٔخٌ طخ هيح‪)۰(».‬‬

‫ػجلالوؽین هثّبًٔ ّیواىٓ اٍزبك ٍبثن ؽْىٍ ػلویَ هن‪:‬‬

‫ّ‬ ‫ك‪ً :‬ظو‬
‫«چُخٌکّ هزالً گلظیى‪ :‬يخىِٖ حٔنیّ يُزغ کهیّٖ هِْٕخ ٔ ي‪ٜ‬يٍ ؿًیغ طکخيمْخٖ‬
‫رؼيٖ حٓض‪ .‬يَحكم طکخيم يخىِ‪ ،‬یکٗ حُ پْ حُ ىیگَٖ َُـیَٔحٍ حىحيّ يٗیخري‪ٔ .‬‬
‫هِْٕخ‬
‫يخىِ طيحٔيٗ حُ ٓخىِگٗ هٕى ٍح رّپيیيِْخٖ گَٕخگٌٕ ظخَْ يٗٓخُى‪ّ .‬‬
‫رّحٓظؼيحى طزيیم يَٕٗٗي‪ ٔ ،‬حٓظؼيحىْخ رّكؼهیض يٍُٗٓي‪ .‬كؼهیضْخ رخ ىحٗظٍ حٓظؼيحى‬
‫ٗٗء رؼيٖ يظلٕل يٗگَىَي‪ .‬چٌٕ ٔ‪ٟ‬غ ٔؿٕىٖ يخىِ‬ ‫گٌحٍ‪ ،‬رّيَكهّٖ رؼيٖ‪ ،‬رّ َ‬
‫حيکخٌ ٍٓیيٌ رّکًخل رّ‪ ٍٕ١‬ىكؼٗ ٍح َيحٍى‪ ٔ ،‬يَحطذ ٔ كؼهیضْخ ٔ ‪ٍٕٛ‬صْخ رخْى‬
‫ط‪٠‬خى ىحٍَي‪ .‬نٌح كؼهیضْخ رّطُخٔد ٔ رّطيٍیؾ ظٍٕٓ يٗیخرُي‪ ،‬رّحیٍ َلٕ کّ كؼهیظٗ‬
‫يوييّ يٕٗٗى رَحٖ كؼهیض رؼيٖ‪ٍٕٛ ٔ .‬طٗ‪ُ ،‬يیُّٓخُ يٗگَىى رَحٖ ‪ٍٕٛ‬ص‬
‫رؼيٖ ‪ ...‬حیٍ طيحٔو ٔ طٔهٔم رًّْیٍ َلٕ ؿَیخٌ پیيح يٗکُي‪ .‬رَحٖ َْ كؼهیظٗ‪،‬‬
‫كَکخص ػيیيِ ٔ طـییَحص «کؼیَِ» رخیي پیٖ ریخیي‪ ،‬طخ حُ حٓظؼيحى رّكؼهیض رَٓي‪)۴(.‬‬
‫ٓ‪ٔٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫اًَبى ّ کبه‬
‫ىحٓظخٌ َُيگٗ حَٔخٌ‪ ،‬حیٍ يًٓخٌ طخُِ ٔحٍى رَکَِٖ ُيیٍ ٔ حیٍ آهَیٍ كهوّٖ‬
‫ْٔظٗ <رٍّؿى ػًَ کٕطخْٖ‪ ،‬ىٍ پیًخَّٖ كیخص> رٔیخٍ ‪ٕ١‬الَٗ‪ٍٕٗ ،‬حَگیِ‪ ،‬پَ‬
‫كَحُ ٔ َ٘یذ ٔ ىحٍحٖ حرٓخيخطٗ رٗپخٓن حٓض‪ .‬ىهینطَیٍ ریخٌ ػویيِٖ پیٍٖكض‬
‫حَٔخٌ ىٍ «ػ‪ٍٍٗٔ َٜ‬گَٖ» يٍؿًهّ ىٍ آػخٍ «طٍٕگٕ» حهظ‪ٜ‬خىىحٌ كَحَٕٖٔ‬
‫(‪ ٔ۰ٕ۰‬ـ ٔ‪ )ٔ۰۴‬ظخَْ ٗي‪ .‬حٔ حظٓخٍ کَى کّ «يٓىطَیٍ ه‪ٜ‬هض حَٔخٌ حٓظؼيحى‬
‫طکخيهٗ حٔ حٓض‪ًْ ».‬یٍ ه‪ٜ‬هض حٔ ٍح حُ رخهٗ يظخَْ ‪١‬زیؼض‪ ،‬حػى حُ ىَیخٖ‬
‫ؿخٍَٕحٌ ٔ گیخْخٌ يًظخُ کَىِ حٓض‪ .‬ك‪٠‬خٖ ح‪ٛ‬هٗ کّ ىٍ آٌ هخٌَٕ پیٍٖكض ظخَْ‬
‫يٕٗٗى‪ ،‬رّػویيِٖ طٍٕگٕ "ىَیخٖ ػوهٗ حٓض"‪.‬‬
‫ىیگَ ٍؿم كَُْگی «يخٍکیئ کُئٍّٓ» (ٖ‪ ٔ۰4‬ـ ‪ )ٔ۰۲4‬حُ رٍِگخٌ ػ‪َٜ‬‬
‫ٍُٔٗگَی رٕى‪ .‬کّ ىٍ حیٍ ه‪ ٕٜٙ‬يٗگٕیي‪« :‬حٓظؼيحى حَٔخٌ طخ رَٗٓخیض طکخيم‬
‫يٗیخري» حُ آٌؿخ کّ ‪١‬زیؼض ْیچگَّٕ كي ٔ يَُٖ رَحٖ حیٍ پیٍٖكض رَ٘ هخثم‬
‫َ٘يِ حٓض‪ ،‬حيکخَخص حَٔخٌ ٔ ؿخيؼّٖ رَٖ٘ رٗپخیخٌ حٓض‪ )۲(.‬رُخرَحیٍ رَحٖ ىٍک‬
‫پیيحیٖ ٔ طکخيم حَٔخٌ ْیچ َیخُٖ رّؿٔض ٔؿٕٖ ػهم ح‪ٟ‬خكٗ ٔ هخٍؽ حُ ىحیَِٖ‬
‫‪١‬زیؼض َیٔض‪ ،‬كَحیُي ‪١‬زیؼٗ كیخص هٕى رّهٕى حٔ ٍح رّطکخيم يـِٖ ٕٓم ىحى‪ .‬ىٍ‬
‫حیٍ كَحیُي‪ ،‬يٓىطَیٍ ػهض ًْخَخ «َیخُ» ٔ «کخٍ» رٕى‪.‬‬
‫ُْگخيٗ کّ رَ٘ َؤظیٍرخٍ حُ پٕٓض كیٕحٌ رّػُٕحٌ پٕٗخک حٓظلخىِ کَى‪،‬‬
‫حٔنیٍ َیِِٖ حرظيحیٗ ٍح رّکخٍ رَى‪َ ،‬ؤظیٍ ٗؼهّٖ آطٖ ٍح يٓخٍ کَى‪ ،‬یخ ط‪ٜ‬خىكخ ً‬
‫حٔنیٍ ىحَّ ٍح کخٗض‪ ،‬حُ چُگخل ؿزَ ‪١‬زیؼٗ آُحى ٗي ٔ رّػُٕحٌ هخنوٗ ظٍٕٓ کَى کّ‬
‫هخىٍ رٕى ‪١‬زیؼض ٍح رّيیم هٕى رّکخٍ رگًخٍى‪ .‬ريیٍطَطیذ حَٔخٌ طٕحَٔض رّيیم هٕى‬
‫ؿٌحٖ يٍٕى َیخُٕ ٍح طؤيیٍ ًَخیي‪ .‬ىحٍٔیٍ ح‪َٛ‬حٍ يٗکَى‪« :‬حؿيحى حٔنیّٖ يخ ٍٖٔ‬
‫ىٔپخٖ ػوذ حیٔظخىِحَي» ٔ حیٍ هٕى َٓآؿخُ پیيحیٖ يٕؿٕىحص ىٔ پخ رٕىِ حٓض‪)ٔٓ(.‬‬
‫نٌح ٖٔ رّىٍٓظٗ رَّوٖ ىٓضْخ ىٍ ٍَٔي طکخيم حَٔخٌ پٗ رَىِ رٕى‪ٔ .‬هظی رَ٘‬
‫ٍٔی ىٔ پخی هٕى حیٔظخى ٗي‪ ،‬ىٓضْخیٖ آُحى گَىیي‪ ،‬رخ ىٓضْخیٖ کخٍ کَى‪ ،‬کخٍ‬
‫رَحی پیَ٘كض حٔ رٔیخٍ ٓخَُيِ رٕى‪ .‬کخٍ طُٓخ ٔؿّ حكظَحهٗ حَٔخٌ رخ كیٕحٌ حٓض‪،‬‬
‫ٓخیَ طلخٔصْخ ًّْ حُآٌ َخٗٗ يَٕٗٗي‪ ،‬طوخرم «کخٍ ٔ َیخُ» هخنن ٍٗي آىيٗ گَىیي‪.‬‬
‫كخ‪ٛ‬م ٓوٍ حیٍکّ حیٔظخىٌ رَ٘ ٍٖٔ ىٔ پخ‪ ّٓ ،‬پیخيي طؼییٍ کُُيِ رَحٖ حٔ ىحٗض‪:‬‬
‫ٔ ـ ؿٓخُ طُلٔٗحٕ طکخيم کَى = هيٍص َطن ٔ ریخٌ پیيح ًَٕى‪.‬‬
‫ٕ ـ ٔٓؼض ٔ ىهض ىیي پیيح کَى کّ ىٍ طکخيم يـِٕ طؼییٍکُُيِ رٕى‪.‬‬
‫ٔ‪ٔٔ۴‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫ٖ ـ ىٓضْخ آُحى ٗي ٔ رَحٖ کخٍ يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ گَكض‪.‬‬

‫ىٍ پخیخٌ حیٍ روٖ‪ٗ ،‬خیي ًکَ حیٍ َکظّ الُو آیي کّ يٓىطَیٍ پَْٖٓخی پیَٔحٌ‬
‫حَيیّٖ٘ «كیکٔیٔى» چُیٍ حٓض‪« :‬حگَ حَٔخٌ حُ َٔم يیًٌٕ حٓض‪ ،‬پْ چَح طخ ُُْٕ‬
‫يیًٌْٕخ ٔؿٕى ىحٍَي؟»‪« ،‬چَح حیٍ ٍٖٔکَى رّطکخيم‪ ،‬كو‪ ٢‬یک رخٍ‪ ،‬آٌ ْى طُٓخ ىٍ‬
‫يٍٕى حَٔخٌ حَـخو گَكظّ ٔ ىیگَ حطلخم ًَٗحكظي؟» پخٓن حیٍ حٓض کّ طکخيم یک ٍَٔي‬
‫ًّْگخَٗ ٔ ػًٕيٗ ٔ ىحیًٗ حٓض‪ .‬کّ ىٍ يٍٕى َْٗٗء ٍٖٔ ًَٕىِ حٓض‪ .‬طکخيم‬
‫َْپيیيِ‪ ،‬يظُخٓذ رخ ًحص ٔ حٓظؼيحى ًحطٗ يخىِ حٓض‪ .‬كیخص ىٍ کهیض هٕى طکخيم کَىِ‪.‬‬
‫چُیٍ ٍَٔيٖ ًْٕحٍِ ؿَیخٌ ىحٗظّ ٔ ْیچگخِ يظٕهق َ٘يِ ٔ ًَٕٗٗى‪ .‬طکخيم ٔ‬
‫ىیگَىیٔٗ طُٓخ ىٍ يٍٕى حَٔخٌ حَـخو َگَكظّ حٓض‪ ،‬رهکّ ىٍرخٍِٖ ًّْٖ پيیيِْخٖ‬
‫ْٔظٗ ىٍ يویخّ رَٗٓخیض ػًم کَىِ حٓض‪ .‬يُطن طکخيم حیٍ حٓض کّ‪ َْ« :‬پيیيِ ىٍ‬
‫ىحیَِٖ ٔؿٕىٖ هٕى کخيم گَىى‪ ».‬هَحٍ َیٔض‪ًّْ ،‬چیِ ىٍ كَحیُي طکخيم هٕى‬
‫رّرَ٘ طزيیم ٕٗى‪ ،‬رهکّ هَحٍ حٓض حٓذ‪ ،‬حٓذ کخيم رخٗي؛ هَّٔ‪ ،‬هَّٔ کخيم‬
‫رخٗي؛ حنًخّ‪ ،‬حنًخّ هخن‪ ٚ‬رخٗي‪ ،‬گم ٍُُ‪ ،‬هَگٕٕ‪ ،‬رهٕ‪ ... ١‬رُخرَحیٍ ًّْٖ حَٕحع‬
‫حُ ٍْگٌٍ طکخيم رّيَكهّٖ کَُٕٗ ٍٓیيِحَي ٔ ْىچُخٌ ؿهٕ يٍَٗٔي‪.‬‬
‫يیًٌْٕخ ْى حَٕحع گَٕخگٌٕ ىحٍَي‪ ،‬یک َٕع آٌْخ رَ٘ حٓض کّ طخ حیٍؿخ ٍٓیيِ‪.‬‬
‫رخ حیٍطٕ‪ٛ‬یق روٖ ىیگَ حیٍ پَٖٓ ػخيیخَّ کّ «طکخيم چَح ىیگَ حطلخم‬
‫ًَٗحكظي» َیِ پخٓن هٕى ٍح يٗیخري‪ .‬رخیي طٕؿّ ىحٗض کّ ََْٕع طلٕل حٓخٓٗ‪ ،‬طلض‬
‫َٗحی‪ ٢‬يیهیٌْٕخ پخٍحيظَ رَُٔ يٗکُي‪ ،‬ػخيم ُيخٌ یکٗ حُ آٌْخ حٓض‪ .‬رَُٔ یک‬
‫ْٕیض ىٍ ظَف ُيخَٗ رٔیخٍ ‪ٕ١‬الَٗ َظیَ ىِْخ ٔ ‪ٛ‬يْخ يیهیٌٕ ٓخل حطلخم يٗحكظي؛‬
‫َّ‪ ٗ١‬چُي ىِ یخ چُي ‪ٛ‬ي ٓخل‪ .‬حگَ ًّْچیِ ٍح رخ پیًخَّٖ ػًَ حكَحى آىيٗ رُٔـیى ٔ‬
‫َْکْ ٗو‪ٜ‬خ ً طٕهغ ىحٗظّ رخٗي کّ ىٍ ييص ٓ‪ ۶‬ـ ٓ‪ٓ ۰‬خل ػًَ هٕى ىیگَ‬
‫ىیْٔٗخٖ يًٓٗ ٍح ىٍ ‪١‬زیؼض ٗخْي رخٗي؛ آٌ ٔهض ْٕیض هٕى حٔ َیِ حُ حیٍ هخػيِ‬
‫ئظؼُٗ َوٕحْي رٕى ‪ ...‬ػًَ حكَحى آىيی رٔیخٍ َخچیِ حٓض‪ ،‬يخ َزخیي طٕهغ کُیى طخ ‪١‬ی‬
‫چُي ىِ ٓخل ػًَ هٕى طـییَحص ٗگَكی ٍح ٗخْي رخٗیى‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ًْىكٍُن‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ حیٍ پُؾ يَكهّ حُ طخٍین رَ٘‪ ،‬رخ يَحكم پُـگخَّٖ کّ ىٍ گٌٗظّ يخٍکٔیٔضْخ‬
‫يًَٗٗىَي يَرٕ‪َ ١‬یٔض‪ .‬آٌچّ آٌْخ يٗگلظُي طلهیم ‪١‬زوخطٗ ؿخيؼّٖ رَٖ٘ يزظُٗ رَ ٍٔح‪ ١‬طٕنیي‬
‫ٕ‪ٔٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رٕى کّ حُ ػ‪ٍُ َٜ‬حػض رّرؼي ٍح ىٍ رَ يٗگیَى‪ .‬يخٍکٔیٔضْخ يٗگلظُي ؿخيؼّٖ رَٖ٘ طخ کٌُٕ‬
‫پُؾ يَكهّ رّطَطیذ ًیم ٍح پ٘ض َٓ َٓخىِ حٓض‪ ٔ :‬ـ کًٌٕ حٔنیّ (کّ رّپُيحٗض آٌْخ يخنکیض‬
‫ه‪ٔ ٕٜٗٛ‬ؿٕى َيحٗض‪ًّْ ،‬چیِ يخل ًّْگخٌ رٕى) ٕ ـ رَىِىحٍٖ‪ ٖ ،‬ـ َٓٔحژٖ (ٔحرٔظّگٗ‬
‫ىْوخٌ رُّيیٍ) ‪4‬ـ كیٕىحنیٔى (يخنکیضْخٖ ػًيِٖ حٍح‪ ۳ )ٟٗ‬ـ رٍٕژٔحُٖ ـ رٍٕژٔحُی کًپَحىٍٔ‬
‫(‪١‬زوخص هَىِپخ ٔ يظٕٓ‪ ٔ َٖٓٗ ٢‬طخؿَحٌ رٍِگ ػًيِ كَٕٔ) طلض ييیَیض ٓیٔظى َٓيخیّىحٍی‬
‫(حيپَیخنیٔى) ٔ رخنًآل ٕٓٓیخنیٔى ٔ کًَٕیٔى ‪َْ...‬یک حُ آٌ يَحكم َٗف يل‪ٜ‬هٗ ىحٍى‪ٔ .‬نٗ آٌچّ‬
‫يخ ىٍحیٍؿخ يٗگٕثیى ریخٌ یک ه‪ٕ١ ٢‬نٗ ىٍ كَحیُي ٍٗي كکَٖ رَ٘ ىٍ حكن ُيخَٗ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ػزيحنلٔیٍ ٓؼیيیخٌ‪«:‬يَىيخٌ ؿٓخٌ»‬
‫* طخٍین طًيٌ ٔیم ىٍٔحَض‪.‬‬
‫* چخٍنِ حٓپٍُِ ىحٍٔیٍ‪« :‬يُ٘ؤ حَٕحع حُ ‪َ١‬ین حَظوخد ‪١‬زیؼٗ‪ ،‬یخ كلع َژحىْخٖ ح‪ٛ‬هق ىٍ‬
‫کًٖ٘ كیخص»‪.‬‬
‫ٖ ـ طلخٔص کخٍ ٔ َٓػض كَکض ٍح رزیُیى‪ :‬طخ چُيٖ هزم گلظّ يٗٗي ىٍ ىَیخ َْ ّٓ ٓخل‬
‫"ػهى" رَ٘ ىٔ رَحرَ يٕٗٗى‪ ،‬حکٌُٕ حیٍ ييص رّّٓ ٍُٔ طوهیم یخكظّ ٔ ًْیٍ‪ ٍٕ١‬کىطَ ٔ کىطَ‬
‫يٕٗٗى ‪ ...‬آٌؿخ ٗ٘‪ٜ‬ي ِْحٍ ٓخل ‪ٕ١‬ل ک٘یي طخ طـییَحص هیهٗ ؿِیٗ ٍٖٔ پخٍِ ُٓگ رّٔؿٕى‬
‫آیي‪ ٔ ،‬رَ٘ حُ ػ‪ َٜ‬كـَ هيیى ٔحٍى ػ‪َُٕٓ َٜ‬گٗ ٕٗى‪ ،‬حکٌُٕ كو‪ ٍُٔ ّٓ ٢‬حُ َُيگٗ رَ٘ رخ‬
‫طًخو ىٓضآٍٔىْخٖ حٔ ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین َُيگٗ رَحرَٖ يٗکُي‪.‬‬
‫ّللا طٕكین ٓزلخَٗ‪« :‬ط‪ٕٜ‬ف ىٍ‬ ‫‪ 4‬ـ ػزيحنزخهٗ گٕنپیُخٍنٗ (يٕنُٕٖٗخّ طَک)‪ْ :‬يحیض ّ‬
‫یک‪ٜ‬ي پَٖٓ ٔ پخٓن»‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ػزخٍص آیخص َٗیلّ ىٍ يظٍ کظخد يَؿغ آييِ حٓض‪ ،‬يخ ىٍ حیٍؿخ حُ رخد حهظ‪ٜ‬خٍ‬
‫رّحٍحثّٖ َ٘خَٗ حکظلخء کَىیى‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ يیَُحػهٗ يی٘کیُٗ حٍىریهٗ‪ ،‬م‪ .‬كٔیٍ ُحىِ‪« :‬طکخيم ىٍهَآٌ» ىكظَ ََ٘ كَُْگ‬
‫حٓاليٗ‪ ،‬طَٓحٌ‪ ٖٔ :ٚٛ .‬ـ ‪ٔ4‬‬
‫‪ ۰‬ـ ‪ٛ‬يٍحنًظؤنّٓیٍ ٗیَحُٖ‪ :‬حٓلخٍ‪ ،‬ؽ ‪ ٖ4ٕ ٚٛ ،۳‬ـ ٓ‪ ٖ۳‬طَؿًّٖ هًٔضْخٖ حُ «ك‪ٜ‬م‬
‫حنطزیؼیش يظلخٔطش كٗ حنل‪٠‬یهش ٔحنَّ٘ف»‪.‬‬
‫حٌ حنًٕؿٕىحص ّ‬ ‫كٗ ریخٌ ّ‬
‫‪ ۴‬ـ ػزيحنَكیى ٍرخَٗ ٗیَحُٖ‪ :‬كَکض ىٍ ‪١‬زیؼض حُ ىیيگخِ ىٔ يکظذ‪ٔ4ٖ ٙ ،‬‬
‫‪ ۲‬ـ ٔی طُٓخ حَيیًُ٘ي رٍِگ ػ‪ٍُٗٔ َٜ‬گَی رٕى کّ ىٍ ؿَیخٌ حَوالد کزیَ كَحَّٔ ىٍ هیي‬
‫كیخص رٕى‪ .‬يوخنلض کُئٍّٓ رخ هَٕ٘ضْخی ٓخُيخٌ یخكظّٖ ىٍٔحٌ طٍَٔ ٔ ْىچُیٍ يوخنلض حٔ رخ‬
‫حػيحو نٕیی ٗخَِىْى ىٍ َٓخیض ٓزذ طؼویذ ٔ رخُىحٗض ٔی ٗي‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ٔ۰۲4‬ىٍ َُيحٌ رخ ٓى‬
‫هٕىک٘ی کَى طخ ‪١‬ؼًّ گیٕطیٍ َٕ٘ى‪.‬‬
‫ٓٔ ـ ک٘ق ىحٍٔیٍ ىٍ ؿخيؼّٖ ؿَد رخ يوخنلضْخٖ گٔظَىِٖ ‪١‬زوّٖ حَٗحف‪ ،‬کهیٔخ ٔ‬
‫ُّٓضگَحیخٌ يٕحؿّ ٗي؛ رخَٕٖ حُ ‪١‬زوّٖ حَٗحف حَگهٔظخٌ ىٍ يٍٕى ک٘ق ىحٍٔیٍ َٕٗض‪« :‬حيیي‬ ‫ُ‬
‫ٔحٍیى کّ ک٘ق حٔ ىٍٓض َزخٗي‪ ،‬حگَ ىٍٓض رخٗي حيیي حٓض رّگٕٕ يَىو ََٓي‪!».‬‬
‫َخييحٍ ىیگَ ْى گلض‪« :‬ک٘لٗ َٗو آٍٔ! َْچّ ىٍرخٍِٖ آٌ کىطَ ‪ٛ‬لزض ٕٗى رٓظَ حٓض‪».‬‬
‫ُیگًَٕي كَٔیي (‪ ٔ۴۳۶‬ـ ‪ )ٔ۲ٖ۲‬گلض‪َ« :‬ظَیّٖ طکخيم ىحٍٔیٍ ٔ ٍٔحٌکخٖٔ هٕى ٖٔ‪،‬‬
‫هٕىهٕحْٗ ٓخىِنٕكخَّٖ حَٔخٌ ٍح ٍٕٓح کَى‪.‬‬
‫ٖ‪ٔٔ۴‬‬ ‫كکًض َُٕىِْى‪ :‬پیيحیٖ حَٔخٌ‬

‫ٕٓ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــ‬
‫آكم‬ ‫فلوذ‬ ‫ّ‬ ‫هوآى‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪ٔٔ۴4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫هوآى ّ فلوذ آكم‬

‫حُ چخِ ٍٕٗ حیٍ ؿٓخٌ رَ كزم هَآٌ ٌُ ىٔ ىٓض‬

‫کخٖ یٕٓق آهَ رَٓ طٕٓض حیٍ ىنـــٕ ىٍ چخِ آييِ‬
‫«كکیى ُٓخیٗ ؿَِٕٖ»‬
‫چُخٌکّ گٌٗض‪ُ ،‬رخٌ هَآٌ حیـخُٖ‪ ،‬حٓظؼخٍٖ ٔ ٍيِٖ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ یخىآٍٔ‬
‫ٗيیى کّ هَآٌ یک کظخرٗ ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬ػهٕو يَرٕ‪ ١‬رُّیٔضُٗخٓٗ‪ ،‬يؼيٌُٗخٓٗ‪،‬‬
‫کیٓخٌُٗخٓٗ‪ ،‬طزییٍ طخٍین‪ٓ ٔ ،‬خیَ ػهٕيٗ ‪١‬زیؼٗ َیٔض کّ حُ آٌ طٕهغ ٍٔى طخ‬
‫ٍیِِکخٍْٖخٖ آٌ ػهٕو ٍح رخُگٕ ًَخیي‪ .‬رًّْیٍ ؿٓض ىٍيٍٕى ؿِثیخص ههوض ؿٓخٌ‪،‬‬
‫چگَّٕگٗ آؿخُ‪ ،‬طکؼَّ ٔ طُٕع كیخص؛ ىٍ حیٍ ىَیخ ٔ آٌ ىَیخ‪ ،‬رّ‪َٛ ٍٕ١‬یق ٔ هطؼٗ‬
‫َپَىحهظّ حٓض‪ .‬رهکّ رَّلٕ کهٗ ح‪ٛ‬م ههوض کخثُخص ٔ پیيحیٗ كیخص ٔ ههوض آىو ٍح‬
‫رّػُٕحٌ ؿِثٗ حُ آیخص رًٗٗخٍ ٰانٓی ههىىحى ًَٕىِ ٔ حىحيّٖ يٕ‪ٕٟ‬ع ٍح رّػٓيِٖ‬
‫هٕى حَٔخٌ ٔحيٗگٌحٍى‪ .‬حٍٔح ىػٕص رّطل ّکَ‪ ،‬آُيخیٖ‪ ،‬طـَرّ ٔ حٓظُظخؽ يًَٗخیي‪.‬‬
‫حُ َٕع َگَٕ هَآٌ َٔزض رّپيیيِْخٖ ‪١‬زیؼٗ‪ ،‬چُیٍ ىحَٔظّ يٕٗٗى کّ حُ ىیي‬
‫حیٍ کظخد‪ ،‬كٓى هخٌَٕ كخکى رَ‪١‬زیؼض رًّحص هٕى َّکخٍٖ حٓض هیهٗ ي٘کم‪ٔ ،‬‬
‫َّك‪٠‬یهظٗ حٓض رْ رٍِگ! كَ‪ ٝ‬هَآٌ رَحیٍ حٓض کّ رَ٘ رّكکى ؿَیِِٖ ًحطی‬
‫هٕى َٓحؽ ػهٕو ‪١‬زیؼٗ يٍٗٔى ٔ رَّظخیـٗ ْى يٍٗٓي‪ .‬حُ حیٍٍٔ حیٍکظخد َٗیق‬
‫َوٕحٓظّ هٕى ٍح كٕل يلٍٕ ًحطیخص ي٘ـٕل ىحٍى‪ .‬حیٍ َ٘خٌ حُ ْيفيُيٖ ػخنٗ ٔ‬
‫حػـخُ آٌ حٓض؛ حُ یک ‪َ١‬ف هٕى ٍح گَكظخٍ يزخكغ پیٖ پخ حكظخىِٖ يَرٕ‪ ١‬رّحٗیخء‬
‫ٔػٕحٍ‪َ ٝ‬کَىِ‪ ،‬حُ ىیگَٕٓ‪ ًٍٟ ،‬حیٓخو ٔ کُخیّ‪ ،‬رخد ََْٕع رلغ ٔ گلض ٔگٕ‬
‫پیَحيٌٕ يٕ‪ٕٟ‬ػخص ٍح رخُ گٌحٗظّ حٓض‪ .‬حگَ هَآٌ ٍٔٗٗ ؿیَ حُ آٌچّ ىحٍى؛ ىٍ‬
‫‪ٔٔ۴۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫پیٖ يٗگَكض‪ ،‬حٔالً يًٕ٘ل ئٍَ ُيخٌ يٗگ٘ض ٔ ًَٗطٕحَٔض حػَحص هطؼٗ‬
‫گٌٗض ُيخٌ رَ هٕى ٍح هُؼٗ کُي‪ .‬ػخَیخ ً رَ كـى آٌ حكِٔىِ يٗٗي کّ هٕى يٕؿزخص‬
‫ّللا كَحْى يٗکَى ٔ حُ ‪َ١‬كٗ‪ ،‬هٕى حُ ًٕٗنیض ٔ‬ ‫َٕػٗ ػَٔ ٔ كَؽ رَحٖ ههن ّ‬
‫طؼًیى رخُ يٗيخَي‪ .‬يخَُي رٔیخٍٖ حُ ىیگَ ‪ٛ‬لق ٔ يُخرغ ىیُٗ کّ طُٓخ رَحٖ ًٗخٍی‬
‫هخ‪ ٙ‬هخرم حٓظلخىِ رٕىِ ٔ حُ ىٓظَٓٗ ػًٕو رّىٍٔ حٓض‪.‬‬

‫پْ هَآٌ يـیي یک کظخد ُكکًٗ ٔ حػظوخىٖ حٓض‪ ،‬کظخد «حیًخٌ» حٓض‪ )ٔ(.‬کّ‬
‫ْيف ح‪ٛ‬هٗ آٌ کًک رّطؼییٍ ٍٔحر‪ ٢‬حَٔخٌ رخ ْىَٕع هٕیٖ ٔ ٓخیَ پيیيِْخٖ‬
‫پیَحيٌٕ هٕى رخٗي‪« .‬هَآٌ آييِ طخ حَٔخٌ رٔخُى» ٔ يؼظوي حٓض ٔهظٗ کّ حَٔخٌ ٓخهظّ‬
‫ٗي ٔ هٕى ٍح ُٗخهض؛ الؿَو ىَزخل ُٗخٓخیٗ حٗیخء ٔػٕحٍ‪ ٝ‬پیَحيٌٕ هٕى َیِ ٍكظّ‬
‫ٔ حُ ٍحِ طـَرّ ٔ طل ّکَ ٔ آُيخیٖ‪ ،‬رُّٗخهض هٕحَیٍ حٗیخء َخیم هٕحْي ٗي‪ .‬هَآٌ‬
‫کَیى يیهیٌْٕخ ؿهي کظخد ْٔظٗ ٍح ىٍ حیٍ یک آیّٖ کٕطخِ هال‪ ّٛ‬کَىِ حٓض‪« :‬يخ‬
‫آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٔ آٌچّ ریٍ آٌ ىٔ حٓض ٍح ههن َکَیى‪ ،‬يگَ رَ حٓخّ كن ٔ‬
‫ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ‬
‫‪َ َٔ ٝ‬يخ‬ ‫ٔ ًَ َخٔح ِ‬ ‫كویوض ٔ يٓهض يؼیٍ = أ َ َٔنَ ْى یَظَلَ َک َُٔح كِی أََلُ ِٔ ِٓى ۗ َيخ َههَنَ َ‬
‫ّللاُ حن َ‬
‫خء ٍَ ِرّ ِٓ ْى نَ َکخكِ ٌََُٔ ‪»۴ :ٖٓ ،‬‬ ‫ٔ ًًّٗ ۗ َٔ ِا ٌَ َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ حنَُ ِ‬
‫خّ ِر ِهوَ ِ‬ ‫َر ْیَُ ُٓ ًَخ ِا َال رِ ْخن َل ّ ِ‬
‫ن َٔأ َ َؿ ٍم ُّي َ‬
‫هَآٌ حػظوخى ىحٍى کّ ؿٔض ٔؿٕ رَحٖ ک٘ق ػهم‪ ،‬حُ حيٍٕ ؿَیِٖ ٔ ؿِء ًحص‬
‫رَ٘ حٓض‪ ،‬كخل آٌکّ «حیًخٌ» یک حَظوخد حٓض؛ ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ ػهى ٔ حیًخٌ نِٔيخ ً‬
‫ٔ حُ حرظيح ْىآؿٕٕ َیٔظُي؛ ح ّيخ يٗطٕحَُي طٕأو َٕٗي‪ ،‬یخ يُلک حُ یکىیگَ كَکض‬
‫کُُي‪ْ .‬يف هَآٌ حُ پَىحُٕ رّئخثم ‪١‬زیؼٗ آٌ َیٔض کّ ؿِثیخص ػهى ٍح طَ٘یق‬
‫کُي‪ ،‬رهکّ آٌ حٓض طخ پیَٕي يیخٌ ػهى ٔ حیًخٌ رَهَحٍ ًَخیي‪ ٔ .‬رَ٘ ٍح رخ كَحٕٖٓ‬
‫يلٕٔٓخص يَطز‪ٓ ٢‬خُى‪ .‬رّػزخٍص ىٔو‪ :‬حُ يُظَ هَآٌ کَیى ٔ ىیگَ ػوالٖ ػخنى‪،‬‬
‫ىحَٖ‪ ،‬یخ َيحَٔظٍ ػًٕو يَىو َٔزض رّػهٕو ىهیوّ ـ يؼالً ـ حیٍکّ آد حُ چُي ػُ‪َٜ‬‬
‫طَکیذ یخكظّ‪ ،‬یخ يٕحى ط٘کیم ىُْيِٖ الیّْخٖ كٕهخَٗ ؿٕ ُيیٍ حُ َٕع چیٔض؛‬
‫طؤػیَٖ چُيحٌ ٍٍٔٗ رَ َُيگٗ آَخٌ َيحٍى؛ ح ّيخ ػيو حػظوخى رَ٘ رّيزيأ ٔ يؼخى‪ ،‬ػيو‬
‫حػظوخى حٔ رَّظخٍص ٔ كٔخدٍٓٗ ىٍ ٍُٔ ٍٓظخهیِ‪ ،‬ػيو پخرُيٖ‪ ،‬رّكالل ٔ كَحو‬
‫ٰانٓی ٔ ٓخُٔکخٍ حهالهی ‪ ...‬يُظؾ رّطـخُٔ رّكوٕم ْىَٕع يٗگَىى ٔ َُيگٗ‬
‫ؿخيؼّٖ رَٖ٘ ٍح ؿُٓى هٕحْي کَى‪.‬‬
‫حیٍ يطهذ ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ ىٍ ؿٕحيغ ػوذيخَيِ ٔ كخهي كَُْگ ييَٗ‪ ،‬الهیيٖ ٔ‬
‫اليٌْزٗ آكظٗ رٍِگ حٓض چُخٌکّ حُ رَ٘ ىٔپخ‪ ،‬ؿخٍَٕٖ كٕمحنؼخىِ هطََخک‬
‫‪ٔٔ۴۰‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫يٗٓخُى‪ًْ .‬خٌ ٓوٍ «پٕيپَٕخ طظٔٗ» ىٍ يٍٕى «هخٌَٕ حهالهٗء طٕأو رخ يـخُحص ٔ‬
‫پخىحٕ كٕم ‪١‬زیؼٗ‪ ،‬رَحٖ کُظَل رَ٘» ىٍ ًّْؿخ يٍٕى ىحٍى‪ .‬رَ٘ ًْیٍ حٓض‪.‬‬
‫رّطؼزیَ ظَیلٗ‪« :‬رَ٘ هطََخکطَیٍ ؿخٍَٕ ٍٖٔ ُيیٍ حٓض‪ ،‬چٌٕ‬
‫رَ٘ يُٓخٖ آگخْٗ ييَٗ‪ ،‬یخ حػظوخى ىیُٗ ٔ ٓخُٔکخٍ حهالهی ٍح رزیٍ کّ‬
‫يٗحَيی٘ي‪ِ ».‬‬
‫ىٍ يیيحٌْخٖ ٕٓى ٔ ٍهخرض ٔ كٔخىص ٔ ه‪ٕٜ‬يض ٔ حَظوخوؿٕیٗ چّ يٗکُي‪.‬‬
‫پْ َُـیَٖ کّ رَحٖ حٔ الُو حٓض‪ ،‬رخیي هیهٗ يلکى رخٗي‪.‬‬
‫ْيف ح‪ٛ‬هٗ هَآٌ حیٍ حٓض کّ رخ حٍحثّٖ ٓخُٔکخٍ حهالهٗ‪ ،‬حُ طزيیم ٗيٌ‬
‫«رَ٘» رّ"حكؼٗ" پیٖگیَٖ ًَخیي ٔ ىٍ پَطٕ طؼخنیى هٕى حَٔخٌ ٍح رّيوخو «هالكض‬
‫ٰانٓی» هٕیٖ طٕؿّ ىْي‪ .‬يؼهٕو حٓض کّ طؤيیٍ حیٍ ْيف حُ ‪َ١‬ین َٗف ٔ ریخٌ‬
‫طَکیزخص‪ ،‬ؿِثیخص ٔ هٕح‪ ٙ‬يخىِ كخ‪ٛ‬م ًَی ٕٗى؛ رهکّ طُٓخ حُ ‪َ١‬ین طلکیى يزخَٗ‬
‫حػظوخىٖ رَ٘ َٔزض رّحيَ يزيحء ٔ يؼخى ٔ ٓخُٔکخٍ حهالهٗ رّىٓض يٗآیي‪.‬‬
‫رخ حیٍ يوييّ يٗطٕحٌ ىحَٔض کّ َظَ هَآٌ کَیى ىٍ يٍٕى چُي ٔ چٌٕ پیيحیٖ‬
‫حَٔخٌ ٔ ىیگَ يٕؿٕىحص َُيِ‪َٛ ،‬كخ ً ریخٌ ًَخىیٍ‪ ،‬آٌْى حُ پ٘ض ػیُک يظؼهن‬
‫رّهٕى حٓض‪ .‬يغًحنک ػـذ آٌحٓض کّ يؼخٍ‪ٟ‬خص آیخص هَآٌ ىٍ يٍٕى ههوض حَٔخٌ‪،‬‬
‫يیيحٌ ٔٓیؼٗ ؿٓض ََْٕع َٗف ٔ طلٔیَ حُ يٕ‪ٕٟ‬ع گٕ٘ىِ حٓض‪ .‬چُخٌکّ كلٕنٗ‬
‫حُ پیٕ٘حیخٌ ىیُٗ‪ ،‬هَآٌپژْٔخٌ ٔ يظل ّکَحٌ ىیٍرخٍٔ‪ ،‬طٕحَٔظّحَي حظٓخٍحص هَآٌ کَیى‬
‫ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬پیيحیٗ حَٔخٌ ٍح رخ ک٘لیخص ؿيیي ػهًٗ‪ ،‬هخ‪َ ّٛ‬ظَیّٖ "طکخيم"‬
‫حَطزخم ىُْي‪َٗ .‬ف حیٍ يطهذ ىٍ روٖ گٌٗظّ آيي‪.‬‬
‫حُ ظٕحَْ یکگَِٔ حُ آیخص َٗیلّ‪ ،‬ههوض ىكؼٗ آىو حٓظلخىِ يٕٗٗى؛ ىٍ‬
‫كخنٗکّ‪ ،‬ىٓظّٖ ىیگَ حُ آیخص‪ ،‬ههوض طکخيهٗ حٔ ٍح حكخىِ يٗکُُي‪ْ .‬ىچُیٍ ْٔظُي‬
‫آیخطٗ کّ ىٍ گَِْٔخٖ رؼيٖ هَحٍ يٗگیََي ٔ ریٖطَ يُل‪ َٜ‬رّریخٌ حٓظًَحٍ َٔم‬
‫آىيٗ ٔ طٕ‪ٛ‬یق ه‪ٕٜٛ‬یخص حٔ حٓض‪ .‬حنظلخطی رَّلِٕٖ پیيحیٗ حٔ َيحٍى‪ .‬يخ ىٍ حیٍ‬
‫روٖ يٗهٕحْیى رخ حٓظلخىِ حُ َظَحص حػخظى‪ ،‬ریٍ ًّْٖ آیخص يَرٕ‪ ّ١‬ؿًغ کُیى طخ‬
‫یگخَّگٗ يؼُٗ رّىٓض آیي‪ .‬يٓىطَیٍ ٍٔٗٗ کّ يخ رَحٖ َیم رّحیٍ ْيف رّکخٍ‬
‫هٕحْیى رٔض‪ ،‬هخػيِٖ ‪ٕ١‬نٗ حٓض کّ كخ‪ٛ‬م يطخنؼّٖ يُظى ٔ ٓیٔظًخطیک حُ‬
‫‪َ١‬ین رٍَٓٗ َْیک حُ آیخص ىٍ ‪ٕ١‬ل ْى يٗرخٗي‪ ٍٖٕ١ .‬کّ َْگَِٔ حُ آیخص‬
‫َٗیلّ ریخٌگَ یک ىٍِٖٔ هخ‪ ٙ‬حُ يَحكم ‪ٕ١‬الَٗ ٔ پیچیيِٖ َُيگٗ رَ٘ حُ آؿخُ‬
‫طخ طکٕیٍ حٔ رخٗي‪ .‬رخ حطوخً حیٍ يظي‪ْ ،‬ى طؼخٍ‪ ٝ‬رئٖ آیخص يَطلغ يٕٗٗى‪ْ ،‬ى ٍحُْخ‬
‫ٔ يَحكم يوظهق طکخيم طخٍیوٗ كیخص (حُ يَؿخٌ طخ حَٔخٌ) گٕ٘ىِ هٕحْي ٗي‪.‬‬
‫‪ٔٔ۴۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫هَآٌ کَیى يَحكم يوظهق پیيحیٖ ٔ ٍٗي كیخص‪ ،‬رّٔیژِ «حَٔخٌ» ٍح ‪ ٗ١‬آیخص‬
‫گَٕخگٌٕ ریخٌ کَىِ حٓض کّ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ حیٍ کظخد پَحکُيِ يٗرخٗي‪ .‬پژُْٔيِ رخیي‬
‫رظٕحَي حیٍ آیخص ٍح حٓظوَحؽ ٔ گَىآٍٖٔ ًَٕىِ ٔ َْ آیّ ٍح يخَُي هطؼخص پخُل ىٍ‬
‫ؿخٖ يُخٓذ هٕى هَحٍ ىْي؛ ريیٍطَطیذ ٓخهظًخٌ طخٍیوٗ كیخص ٔ طکخيم رَ٘ ٍح‬
‫طکًیم کُي‪ .‬حْم كٍ رّىٍٓظٗ هٕحُْي پٌیَكض کّ رخ گِیُٖ یکچُخٌ ٍٕٔ‬
‫ٓیٔظًخطیک‪ْ ،‬یچ َٕع طلًیم ًُْیض‪ ،‬رَآیخص َٗیلّٖ هَآَٗ ‪ٍٕٛ‬ص ًَٗگیَى‪ .‬ىٍ‬
‫ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص حگَ آیخص يَرٕ‪ ١‬رّههوض آىو ٍح رّ‪ ٍٕ١‬پَحکُيِ ىٍ ػَ‪ْ ٝ‬ى‪ ،‬ؿيح‬
‫حُ یکىیگَ ٔ ػخٍٖ حُ حٍطزخ‪ٓ ١‬یٔظًخطیک يٍٕى رٍَٓٗ هَحٍ ىْیى‪ ًٍٟ ،‬حیٍکّ‬
‫رّْیچ َظیـّٖ ػهًٗ ًٍَٗٓیى‪ ،‬گَكظخٍ ط٘ظض ًٍْ ٔ آٗلظّگٗ ٍأٖ يٗگَىیى‪.‬‬

‫پیٖطَ ىحَٔظیى کّ حػظوخى رّههوض ىكؼٗ ؿخَيحٍحٌ‪ ،‬هزم حُ حیٍکّ حُ ظٕحَْ آیخص‬
‫هَآٌ کَیى حٓظلخىِ ٕٗى‪ ،‬رخ ‪َٛ‬حكض ٔ ٓخىِگٗ طًخو ىٍ ػٓيیٍ آييِ حٓض‪ .‬آٌ ىٔ‬
‫کظخد ػٓي کٍٓ ىحٍحٖ ػزخٍحص ٔح‪ٟ‬ق ٔ َ‪َٛ ٚ‬یقحَي‪ ،‬يخَُي هَآٌ ىحٍحٖ يظ٘خرٓخص‬
‫َیٔظُي‪ٔ .‬هظٗ ٓوٍ حُ هَآٌ ىٍ يیخٌ حٓض‪ ،‬رخیي َْیک حُ کهًخص ٔ آیخص آٌ حُ يُظَ‬
‫ىهین ٔ ًّْؿخَزّ‪ ،‬حُ َٕع آٌچّ کّ ىیَیُُّٗخٓخٌ ىٍرخٍِٖ یک هطؼّ ُٓگ كٔیهٗ‬
‫رّکخٍ يٗرََي‪ ،‬يٍٕى طٕؿّ ٔ کُکخٕ ٔحهغ ٕٗى‪ .‬حیٍ رّىنیم ٔؿٕى يظ٘خرٓخص حٓض‪.‬‬
‫ُْگخيٗ کّ هَآٌ حُ ُرخٌ ًحص حنْٕٗ يٗكَيخیي «كویوظخ ً حَٔخٌ ٍح ىٍ ُكًض ٔ‬
‫ٔخٌَ كِی َکزَيٍ‪ »4 :۲ٓ ،‬هطؼخ ً يؼُٗ آیّ حیٍ َیٔض کّ‬ ‫ىٕٗحٍٖ آكَیيو = نَوَ ْي َههَ ْوَُخ ْ ِ‬
‫حإلَ َ‬
‫«كَحیُي ههوض حَٔخٌ ػًهٗ طٕأو رخ ُكًخص ٔ ىٕٗحٍٖ رَحٖ هيح رٕىِ حٓض‪».‬‬
‫رهکّ حیٍ ٍَؾ ٔ ٗکُؾ‪ ،‬حٗخٍِ رّئجٕنیض حَٔخٌ ىحٍى کّ يل‪ٕٜ‬ل حٍگخَیٔى‬
‫پیچیيِ ٔ كٔخٓیض رخالٖ حٔ َٔزض رّٓخیَ گَّْٕخٖ كیخص يٗرخٗي‪ .‬یؼُٗ طٕهغ‬
‫ئجٕنیضپٌیَٖ حُ حَٔخٌ رَحرَ رخ حٍُٕ ٔؿٕىٖ حٔ حٓض‪ .‬ىٍ حیٍ يزلغ‪ ،‬يطخرن رخ‬
‫ٍٕٔ يُظوذ هٕى‪َ ،‬ظَ هَآٌ کَیى ىٍرخٍِٖ چگَّٕگٗ ٔ يُ٘ؤ پیيحیٖ كیخص حَٔخَٗ‬
‫ٍح رّٖٗ يَكهّ ىٓظّرُيٖ يٗکُیى‪ ،‬حرظيح آٌ گَِٔ حُ آیخص ٍح يٍٕى رٍَٓٗ هَحٍ‬
‫يٗىْیى کّ ظخَْ آٌْخ ىالنض رّيُ٘ؤ ٔحكي كیخص (ٔ رخن‪ٍَٔ٠‬س) ح‪ٛ‬م طکخيم ىحٍى‪.‬‬
‫يلخْیى حیٍ گَِٔ حُ آیخص ‪ٍَٟٔ‬طخ ً ئظهِو ٔؿٕى حَٔخٌْخٖ هزم حُ آىو َیِ‬
‫يٗرخٗي‪ٓ .‬پْ ىٓظّْخٖ حُ آیخص َٗیلّ ٍح ىٍ ‪ٕ١‬ل ْى رٍَٓٗ يًَٗخثیى طخ ئؤنّٖ‬
‫«ُيخٌ» ىٍ كَحیُي طکخيم حَٔخٌ َیِ كم ٕٗى‪ .‬حُ حیٍ ‪َ١‬ین‪ ،‬يؼًخٖ ههوض آىو حُ ىیي‬
‫‪ٔٔ۴۲‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫هَآٌ َیِ ٍٍٔٗ يٗگَىى‪ .‬ريیٍطَطیذ‪َ ،‬ظَ هَآٌ کَیى ىٍرخٍِٖ پیيحیٗ حَٔخٌ ىٍ‬
‫هخنذ ٖٗ يَكهّٖ حٓخٓٗ‪ ،‬رّهَحٍ ًیم هخرم رٍَٓٗ حٓض‪:‬‬

‫ًقَزیي هوؽلَ اى فلوذ اًَبى‬

‫ـ «ٔ ًّْٖ َُيگٗ ٍح حُ آد هَحٍ ىحىیى»‬
‫ی‪»ٖٓ :ٕٔ ،‬‬ ‫خء ُک َم َ‬
‫ٗ ْیءٍ َك ٍ ّ‬ ‫= « َٔ َؿ َؼ ْهَُخ ِيٍَ ْحن ًَ ِ‬
‫ـ «ٔ حٔ چُخٌ حٓض کّ حُ آد رَ٘ آكَیي‪».‬‬
‫ِیوا‪»۰۱ :ٕ۰ ،‬‬ ‫ک هَل ً‬‫‪ًَ ْٓ ٛ‬ح ۗ َّکَبىَ َه ُّث َ‬ ‫ٔزًخ َٔ ِ‬ ‫= « َٔ ُْ َٕحنَ ٌِی َههَنَ يٍَِ ْحن ًَ ِ‬
‫خء َر٘ ًََح كَ َـ َؼهَُّ ََ َ‬
‫ـ «ٔ هيح ًّْٖ ؿُزُيِگخٌ ٍح حُ آد آكَیي‪ ،‬رؼ‪ ٗ٠‬حُ آٌْخ ٍٖٔ ٗکى هٕى‬
‫يٗهَِي‪ ،‬رؼ‪ ٗ٠‬رخ ىٔ پخٖ هٕى ٍحِ يٍَٗٔي ٔ رؼ‪ ٗ٠‬ىیگَ ٍٖٔ چٓخٍ پخ كَکض‬
‫يٗکُُي‪ ٔ .‬هيح يٗآكَیُي َْچیِی کّ روٕحْي‪».‬‬
‫ػهَٗ‬ ‫ػهَٗ َر ْ‬
‫ط ُِ ِّ َٔ ِي ُْ ُٓ ْى َي ٍْ َی ًْ ِ٘ی َ‬ ‫ّللاُ َههَنَ ُک َم ىَحرَ ٍش ِي ٍْ َيخءٍ كَ ًِ ُْ ُٓ ْى َي ٍْ َی ًْ ِ٘ی َ‬ ‫= « َٔ َ‬
‫ٗ ْیءٍ هَ ِيی ٌَ ‪:ٕ4‬‬‫ػهَٗ ُک ِّم َ‬ ‫ػهَٗ أ َ ٍْرَغٍ یَ ْوهُ ُن َ‬
‫ّللاُ َيخ یََ٘خ ُء اِ ٌَ َ‬
‫ّللاَ َ‬ ‫ٍِؿْ هَ ْی ٍِ َٔ ِي ُْ ُٓ ْى َي ٍْ یَ ًْ ِ٘ی َ‬
‫‪ »4۳‬حیٍ آیخص ‪َٛ‬حكض ىحٍى کّ َّطُٓخ حَٔخٌ‪ ،‬رهکّ طًخو يٕؿٕىحص َُيِ‪ ،‬حػى حُ‬
‫كیٕحٌ ٔ َزخص‪ ،‬حُ يُ٘ؤ آرٗ ههن ٗيِحَي‪ .‬يٗطٕحٌ يلخْیى حیٍ آیخص ٍح رّحیٍ كویوض‬
‫حػزخص ٗيِٖ ػهًٗ حٍؿخع ىحى کّ ٗخیي يُظٍٕ ًْخٌ طک ٓهٕل حٔنیّ رخٗي‪ُ .‬یَح ‪١‬زن‬
‫َظَ حْم هزَِ‪ ،‬طلٔیَ «آد» رّ«َطلّٖ ؿُْ ََ» رَهالف ظخَْ آیّ رٕىِ ٔ ىٍرَ‬
‫گیََيِٖ يلٕٓو کهٗ كیخص؛ ٗخيم حَٕحع َزخطخص َیِ يٗرخٗي‪ .‬يو‪ٕٜٛ‬خ ً آیّٖ ٕٓو‬
‫(‪ )4۳ :ٕ4‬کّ يظ‪َ ًٍ٠‬کخص رٔیخٍ ػًین ىٍ يٍٕى آؿخُ‪ ،‬حُىیخى ٔ ىیگَگَٕٗ كیخص‬
‫حٓض‪ .‬حیٍ آیّ رؼي حُ حیٍکّ حُ يُ٘ؤ آرٗ كیخص ٓوٍ يٗگٕیي‪ ،‬رّریخٌ پیيحیٖ حَٕحع‬
‫ّللا يخ ی٘خء = هيح ؿخگِیٍ يٗکُي‪ ،‬رََّْلٕٖ‬ ‫پَىحهظّ َٓحَـخو‪ ،‬يٗكَيخیي‪« :‬یوهن ّ‬
‫کّ روٕحْي» ریخٌ ههن‪ ،‬رؼي حُ ًٗخٍٕ حَٕحع‪ ،‬رٍُّٔٗٗ يزیٍ حیٍ َکظّ حٓض کّ ًحص‬
‫حنْٕٗ ىٍ كَحیُي طکؼَ ٔ طکخيم كیخص‪ ،‬رُخ رّي٘یّض هٕى‪َٕ ،‬ػٗ ٍح ؿخَ٘یٍ َٕع ىیگَ‬
‫يٗکُي‪ .‬یؼُٗ کّ يٗطٕحَي‪ ،‬يٕؿٕىٖ هَِيِ ٍح رّپََيِ‪ ٔ ،‬آٌٍح رّچٓخٍ پخ يزيل ٓخُى‪.‬‬

‫كّهیي هوؽلَ اى فلوذ اًَبى‬

‫ٔخٌَ‬ ‫ٍٕح ‪ ،‬اََِخ َههَ ْوَُخ ِ‬
‫حإلَ َ‬ ‫ٗ ْیجًخ َي ٌْ ُک ً‬
‫کٍ َ‬ ‫خٌ ِكی ٌٍ ِ ّيٍَ حنيَ ْْ َِ نَ ْى یَ ُ‬
‫ٔ ِ‬ ‫حإلَ َ‬ ‫ػهَٗ ِ‬ ‫ـ «ْ َْم أَط َٗ َ‬
‫ٔ ِزی َم ِا َيخ َٗخ ِک ًَح َٔ ِا َيخ َکلُ ً‬
‫ٍٕح‪،‬‬ ‫‪ٜ‬ی ًَح ‪ِ ،‬اََخ َْيَ ْیَُخُِ حن َ‬ ‫طلَ ٍش أ َ ْيَ٘خؽٍ ََ ْزظ َ ِهی ِّ كَ َـ َؼ ْهَُخُِ َ‬
‫ٓ ًِیؼًخ رَ ِ‬ ‫ِيٍ َُّ ْ‬
‫‪ ٔ :۰۶‬ـ ٖ» = آیخ َگٌٗض رَ حَٔخٌ‪ ،‬ىٍٔحَٗ حُ ٍُٔگخٍ؛ ىٍ كخنٗکّ چیِٖ هخرم‬
‫ٓ‪ٔٔ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًکَٖ َزٕى؛ رّطلوین يخ ههن کَىیى حَٔخٌ ٍح حُ «َطلّٖ حي٘خؽ» = (َطلّٖ يوظه‪٢‬‬
‫ٔ رٗكْ ٔ ٗؼٍٕ) طخ پٍَٔىِ ٕٗى = (َزظهیّ) ٓپْ ُٕٗح ٔ ریُخیٖ ٓخهظیى‪ٍ ٔ ،‬حِ‬
‫ىٍٓض ٍح رّحٔ َ٘خٌ ىحىیى‪ ،‬يٗهٕحْي ٗخکَ رخٗي‪ ،‬یخ کخكَ‪.‬‬
‫حُ ظخَْ حیٍ آیخص َٗیلّ يٗطٕحٌ چُیٍ رَىحٗض کَى کّ ػيِٖ حُگَّْٕخٖ‬
‫كیخص‪ ،‬پْ حُ حیٍکّ ‪ ٗ١‬يیهیٌْٕخ ٓخل‪ ،‬رّحَيحُِٖ کخكٗ طکؼَّ ٔ طکخيم یخكض؛ آٍحو‬
‫آٍحو هٕى ٍح حُ ىٍیخ رّٓخكم ک٘یيِ ٔ ىٍ حرظيحء ه‪ٜ‬هض ىُٔیٔظٗ کٔذ ًَٕى‪ٓ .‬پْ‬
‫رّئٍَ ُيخٌ ؿٓخُ طُلٔٗ آَخٌ يظلٕل ٗيِ ٔ رخ َُيگٗ ىٍ ه٘کٗ يطخروض یخكض‪.‬‬
‫ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ حیٍ ىٍِٔ ٓخلْخٖ ُیخىٖ ٍح ىٍ رَگَكظّ ٔ ٍیِكخکظٍْٕخٖ‬
‫رًٗٗخٍٖ ٍح رّیخٍٖ ‪١‬هزیيِ حٓض‪.‬‬
‫گًخٌ يٍٗٔى آیخص كٕم ریخٌ حیٍ ىٍِٔ حُ َُيگٗ رَ٘ رخٗي‪ ،‬چٌٕ ىٍ آیّٖ رؼي‬
‫‪ٛ‬لزض حُ «َطلّٖ حي٘خؽ» (يوظه‪ ٔ ٢‬رٗكْ ٔ ٗؼٍٕ) يٕٗٗى‪ .‬رّطؼزیَٖ يٗطٕحٌ‬
‫آٌٍح رّ«ژنّٖ» ىٍیخیٗ طؼزیَ کَى کّ ُُْٕ ىحٍحٖ حٓظوٕحٌ ٔ حَيحوْخٖ ٓلض ٔ‬
‫يلکى َ٘يِ حٓض‪َ« .‬طلّٖ حي٘خؽ» هطؼخ ً حٗخٍِ رّ«يُٗ» ٔ «نوخف» َيحٍى‪ُ ،‬یَح‬
‫حٗخٍِ رّههوض َٕع حَٔخٌ يٗکُي‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ‪ ،‬ػًم نوخف ىٍ كَحیُي حيظيحى َٔم رَٖ٘‬
‫ٔحهغ يٕٗٗى‪ .‬پْ «َطلّٖ حي٘خؽ» یک يَكهّ حُ طکخيم رَ٘ ٍح رخُگٕ يٗکُي کّ‬
‫يُوطغ حٓض ٔ ٓپَٖ ٗيِ حٓض‪.‬‬

‫ٍْهیي هوؽلَ اى فلوذ اًَبى‬

‫خٍ‪»ٔ4 :۳۳ ،‬‬ ‫‪ٜ‬خ ٍل َک ْخنلَ َو ِ‬
‫‪ْ ٛ‬ه َ‬
‫ٔخٌَ ِي ٍْ َ‬ ‫* « َههَنَ ْ ِ‬
‫حإل َْ َ‬
‫د‪»ٔٔ :ٖ۰ ،‬‬ ‫* « ِاََخ َههَ ْوَُخ ُْ ْى ِي ٍْ ِ‪١‬ی ٍٍ َال ُِ ٍ‬
‫‪ٜ‬خ ٍل ِي ٍْ َك ًَب ٍ َي ُُْٔ ٍ‬
‫ٌٕ‪»ٕ۶ :ٔ۳ ،‬‬ ‫‪ْ ٛ‬ه َ‬‫ٔخٌَ ِي ٍْ َ‬ ‫* « َٔنَوَ ْي َههَ ْوَُخ ْ ِ‬
‫حإل َْ َ‬
‫«‪ٛ‬ه‪ٜ‬خل کخنل ّوخٍ» = الیّٖ كٕهٗ حُ ِگم ه٘ک ٗيِ ىٍ رٔظَ يخَيحدْخ کّ‬
‫هطؼّ هطؼّ ٗزیّ کُِٕٖ ٗکٔظّ يٕٗٗى‪.‬‬
‫الُد» = نـٍ ٓیخِ ىٍرٔظَ يَىحدْخ کّ يؼـَٕٗ َٔزظخ ً ٍهین حُ هخک‪،‬‬ ‫«‪١‬ی ٍٍ ِ‬
‫گیخِ هخک َخٗٗ حُ ػهقْخٖ ٓخكهٗ‪ ،‬ك‪ٕ٠‬الص ؿخٍَٕحٌ ٔ ىیگَ طَکیزخص حٓض‪.‬‬
‫«كًخءٍ ئٌُٕ» = ِگم هخن‪َ ٔ ٚ‬خد کّ ىٍ کُِٕگَٖ رّکخٍ يٍٗٔى‪ ،‬هخکٗ‬
‫يظًخیم رٍَّگ هَيِ‪ ،‬کّ رّآٌ هخک « ٍُّ» يٗگٕیُي‪ .‬گًخٌ يٍٗٔى حیٍ هًٔض حُ‬
‫آیخص کَیًّ رخُگٕ کُُيِٖ حىحيّٖ كیخص حَٔخٌ ىٍ نـٍُحٍْخٖ ٓخكهٗ‪ ،‬رؼي حُ ؿيح‬
‫حكظخىٌ حُ ىٍیخ رخٗي‪َ( :‬ؤظیٍ يَكهّ حُ پیيحیٖ يٕؿٕىحص ىُٔیٔظٗ)‬
‫ٔ‪ٔٔ۲‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫آیّٖ ىٍ هَآٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ َ٘خٌ يٗىْي َُيگٗ حؿيحى رَ٘ ىٍ ٕٓحكم ىٍیخْخ‬
‫‪ ٰٗ ٠‬أ َ َؿ ًال ۖ َٔأ َ َؿ ٌم‬ ‫ٔ رخطالمْخ رٔیخٍ ‪ٕ١‬الَٗ رٕىِ حٓض‪ َٕ ُْ « :‬حنَ ٌِی َههَوَ ُکى ِ ّيٍ ِ‪١‬ی ٍٍ ػ ُ َى هَ َ‬
‫ٔ ًًّٗ ِػُيَُِ ۖ ػ ُ َى أََظ ُ ْى ط ًَْظ ٌَََُٔ ‪ »ٕ :۶ ،‬حُ هَیُّٖ «حؿم ئًٗ ػُيِ = ييص يؼیٍ ىٍ‬ ‫ُّي َ‬
‫پیٖ حٔ حٓض» طٕحٌ كًٓیي کّ حیٍ ييص آٌ هيٍ ييیي رٕىِ حٓض کّ رخ يُطن ٍیخ‪ٟٗ‬‬
‫رَ٘ هخرم حك‪ٜ‬خء َیٔض‪ .‬ىٍ حیٍ يَكهّ کى کى ىحٍحٖ ؿٓخُ طُلٔٗ گَىیيِ ٔ رّطؼزیَ‬
‫هَآٌ «ههن ؿيیي» یخكض‪ ّٓ .‬آیّٖ كٕم حٔالً ي٘و‪ٜ‬خص ٔ كخل ٔ ْٕحٖ ٕٓحكم‬
‫ىٍیخْخ‪ ،‬يَىحدْخ ٔ رخطالمْخ ٍح طَٓیى يٗکُي؛ ػخَیخ ً رّؿٓض حیٍکّ طلٕل ىٍ حیٍ‬
‫ىٍِٔ‪ ،‬حػى حُ طُلْ‪ ،‬طـٌیّ‪ ،‬طٕنیي يؼم ٔ ؿیَِ‪ ،‬رٔیخٍ يٓى ٔ حٓخٓٗ رٕىِ حٓض؛ هَآٌ‬
‫حُ آٌ رّػُٕحٌ «ههوض» طؼزیَ كَيٕىِ حٓض‪ .‬ؿيّح ً ههوض ؿيیي ْى رٕىِ‪ ،‬چّ طلٕنٗ‬
‫رخالطَ حُ حیٍکّ «يٕؿٕى آدُٖ‪ ،‬رّه٘کُٖ يزيل گَىیي» کًخ حیٍکّ ىٍ حٓظًَحٍ‬
‫ٔخٌَ ِي ٍْ‬ ‫َٔم آىيٗ‪ ،‬حُ يُٗ ٔ «َطلّ» َیِ نلع "ههوض" رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪َ « :‬ههَنَ ْ ِ‬
‫حإل َْ َ‬
‫َ‪ٜ‬ی ٌى ُيزِی ٌٍ‪»4 :ٔ۶ ،‬‬ ‫طلَ ٍش كَبًَِح ُْ َٕ ه ِ‬ ‫َُ ْ‬
‫يَحكم يوظهق ٍٗي ؿُیٍ ىٍ ٍكى يخىٍ َْکيحو رّطُٓخیٗ «ههوض» هٕحَيِ ٗيِ‪:‬‬
‫طلَشً كِی هَ ََ ٍحٍ َي ِکی ٍٍ ‪ ،‬ػ ُ َى َههَ ْوَُخ‬ ‫ٓ َالنَ ٍش ِ ّيٍ ِ‪١‬ی ٍٍ ‪ ،‬ػ ُ َى َؿؼَ ْهَُخُِ َُ ْ‬ ‫ٔخٌَ ِيٍ ُ‬ ‫« َٔنَوَ ْي َههَ ْوَُخ ْ ِ‬
‫حإلَ َ‬
‫خو نَلْ ًًخ ػ ُ َى أَََ٘ؤََْخُِ‬ ‫ظ َ‬ ‫ٔ ََْٕخ ْحن ِؼ َ‬ ‫ظخ ًيخ كَ َک َ‬‫‪٠‬ـَشَ ِػ َ‬ ‫‪٠‬ـَشً كَ َوهَ ْوَُخ ْحن ًُ ْ‬ ‫ػهَوَشً كَ َوهَ ْوَُخ ْحن َؼهَوَشَ ُي ْ‬ ‫طلَشَ َ‬ ‫حنُُّ ْ‬
‫ک نَ ًَ ِیّظٌَُٕ ‪ ،‬ػ ُ َى اََِ ُک ْى یَ ْٕ َو ْحن ِویَخ َي ِش‬‫ٔ ٍُ ْحنوَخ ِن ِویٍَ ‪ ،‬ػ ُ َى اََِ ُکى رَ ْؼيَ ًَٰ ِن َ‬ ‫ّللاُ أَكْ َ‬‫ک َ‬ ‫خٍ َ‬‫ه َْهوًخ آه َََ ۚ كَظَزَ َ‬
‫ن ؿَخكِهِیٍَ ‪ ٕٔ :ٕٖ،‬ـ ‪»ٔ۰‬‬ ‫ػ ٍِ ْحنو َْه ِ‬ ‫‪ََ ١‬حثِنَ َٔ َيخ ُکَُخ َ‬ ‫ٓ ْز َغ َ‬‫ط ُ ْزؼَؼٌَُٕ ‪َٔ ،‬نَوَ ْي َههَ ْوَُخ كَ ْٕهَ ُک ْى َ‬
‫ىٍ َظَ ىحٗظّ رخٗیى کّ ریٍ ههوض "َٕع" حَٔخٌ‪ ،‬کّ رّپُيحٗض هَآٌ حُ « ِگم»‬
‫ٓخهظّ ٗيِ‪ ،‬رخ ههوض "كَى" حَٔخٌ کّ حُ «َطلّ» ٓخهظّ ٗيِ‪ ،‬ىٍ ریخٌ هَآٌ طلخٔطٗ‬
‫رٔیخٍ حٓض‪ .‬آیّٖ كٕم حنظلخص رَّْىٔ يٍٕى ىحٍى‪ٗ .‬خْي يؼخل آٌؿخ حٓض کّ ىٍ حیٍ‬
‫آیّ رَحٖ َْيَكهّ حُ ٍٗي ؿُیٍ‪ ،‬ؿيحگخَّ ػُٕحٌ ههوض ىحىِ ٗيِ حٓض‪ .‬پْ‪ ،‬يٗطٕحٌ‬
‫َظیـّ گَكض کّ حُ يُظَ هَآٌ کَیى‪َُ ،‬يگٗ ىو رّىو‪ ،‬ههوٗ رؼي حُ ههن يٗرخٗي‪ٔ ،‬‬
‫ػًم ههوض رّیکزخٍِ آؿخُ ٔ حَـخيٗ َيحٗظّ‪ ،‬رهکّ چٌٕ آد ؿٕٖ «َٕ َٕ» يٍٗٓي‪.‬‬
‫ْکٌح ىٍ يٍٕى هیِٕ يـيى آىيٗ ىٍ ٍُٔ ٍٓظخهیِ‪َ ،‬یِ کهًّٖ "ههوض" رّکخٍ‬
‫ن َؿ ِيیيٍ‪»ٔ۳ :۳ٓ ،‬‬ ‫ن ْحْل َ َٔ ِل ۚ َر ْم ُْ ْى كِی نَز ٍْْ ِ ّي ٍْ ه َْه ٍ‬ ‫رَىِ ٗيِ حٓض‪« :‬أَكَ َؼ ِییَُخ ِر ْخنو َْه ِ‬
‫ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ رُخ رّ‪َٛ‬حكض هٕى هَآٌ‪ ،‬حَٔخٌ ٍُٔ ٍٓظخهیِ ىهیوخ ً َلْ ًْیٍ‬
‫كَىٖ حٓض کّ ىٍ حیٍ ىَیخ ههن ٗيِ‪َُ ،‬يگٗ کَىِ‪ ،‬هیَ ٔ َٗ رـخ آٍٔىِ‪ ٔ ،‬هیِٕ‬
‫يـيى حٔ يخَُي ریيحٍ ٗيٌ حُ هٕحد حٓض‪ ،‬طخ كٔخد حػًخل هٕى ٍح پْ ىْي؛ َّههن‬
‫ؿيیي حٓض‪ .‬حگَ ههن ؿيیي رخٗي کّ ػٌحد ٔ ػوخد يؼُٗ َيحٍى‪ ،‬ح ّيخ هَآٌ يٗكَيخیي‪:‬‬
‫ٕ‪ٔٔ۲‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«آٌ یک ههن ؿيیي حٓض‪ ».‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ حگَ آٌٍح «ههن ؿيیي» رّيلٕٓو ػَكٗ‬
‫رگیَیى‪ ،‬ح‪ٛ‬الً هیَ ٔ َٗ ٔ ػٕحد ٔ ػوخد ْیچ يٍٕى ٔ يلٕٓيٗ َوٕحْي ىحٗض‪ .‬حگَ‬
‫ههن ؿيیي يٗرٕى‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ٔ ٓخیَ كکًضْخٖ يُٕ‪ ١‬رّػخنى آهَص‬
‫رٗيلٕٓو يٗٗي‪ .‬پْ َظیـّ حیٍ يٕٗٗى کّ حگَ روٕحْیى رّطهوٗ يطهٕد حُ رلغ‬
‫يَرٕ‪ ١‬رّههوض حَٔخٌ رَٓیى‪ ،‬رخیي ىٍک ىٍٓض حُ کهًّٖ «ههن» ىٍ ٔؿِٕ يوظهق‬
‫آٌ رّىٓض آٍٔیى‪ .‬هٕى هَآٌ يـیي يخ ٍح رّىٍک حیٍ حيَ كَح يٗهٕحَي‪َٔ « :‬هَ ْي َههَوَ ُک ْى‬
‫حٍح‪ ٔ = ٔ4 :۰ٔ ،‬رّطلوین ًٗخ ٍح ىٍ چَِْٓخٖ يوظهق آكَیيیى‪ ».‬هطؼخ ً يُظٍٕ‬ ‫أَ ْ‬
‫‪ً َٕ ١‬‬
‫حُ «ح‪ٕ١‬حٍ» طلخٔص چَِْٓخ ٔ ‪ٍٕٛ‬صْخی ظخَْٖ حكَحى آىيٗ َیٔض‪ ،‬کّ حُ‬
‫ريیٓیخص يٗرخٗي ٔ ٗؤٌ هَآٌ حؿم حُ پَىحهظٍ رّآٌ حٓض‪ .‬رهکّ يو‪ٕٜ‬ى ًْخٌ يَحكم‬
‫ٔ «ططٍٕ» ههوض رخٗي کّ َٕع رَ٘ حُ آؿخُ طخ کٌُٕ پ٘ض َٓ َٓخىِ حٓض‪.‬‬

‫چِبههیي هوؽلَ اى فلوذ اًَبى‬

‫رٍَٓٗ ‪ٕ١‬نٗ گَِْٔخٖ حُ آیخص هَآٌ َ٘خٌ يٗىْي کّ رّيٕحُحص ٍٗي ٔ طکخيم‬
‫حٓظوٕحٌرُيٖ كیخص‪ ،‬يٕؿٕىحص َُيِ آٍحو آٍحو حُ ٕٓحكم ىٍیخْخ ٔ رخطالمْخ ىٍٔ‬
‫ٗيِ ٔ ىٍ ه٘کٗ يُظَ٘ ٗيَي‪ .‬حیٍ ىٍٔحٌ يظؼهن رّػ‪ٕٓ َٜ‬و ُيیٍُٗخٓٗ ىحَٔظّ‬
‫ٗيِ کّ گٕیخ ىٍ حیٍ يَكهّ‪ ،‬پٔظخٌىحٍحٌ رّظٍٕٓ ٔ طکخيم ٍٓیيَي‪ .‬ىٍ حیٍ يَكهّ‬
‫كیخص رّحٓظلکخو ٔ طٕحٌيُيٖ کخكٗ ٍٓیيِ رٕىِ کّ هَآٌ يـیي يٗكَيخیي‪:‬‬
‫«حُ َ٘خَّْخٖ حٔ حیٍ حٓض کّ ًٗخ ٍح حُ هخک ههن کَى؛ ٓپْ "رَ٘یض" هٕى‬
‫د ػ ُ َى اًَِح أََظُى‬
‫کى ِ ّيٍ ط ُ ََح ٍ‬‫ٍح یخكظیي ٔ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ يُظَ٘ گ٘ظیي = َٔ ِي ٍْ آیَخطِ ِّ أ َ ٌْ َههَوَ ُ‬
‫َر٘ ٌََ ط َُظَ٘ ٌََُِٔ ‪ »ٕٓ :ٖٓ ،‬ىٍ حیٍ يَكهّ ‪ٛ‬لزض حُ حٓظؼًخٍ ٔ آرخىحَٗ رَ٘ َیِ‬
‫حٓض‪ َٕ ُْ « :‬أَََ٘ؤ َ ُکى ِ ّيٍَ ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫‪َٔ ٝ‬ح ْٓظ َ ْؼ ًَ ََ ُک ْى كِی َٓخ كَخ ْٓظ َ ْـ ِل َُُِٔ ػ ُ َى طُٕرُٕح اِنَ ْی ِٓخ‪»۶ٔ :ٔٔ ،‬‬
‫= «حٔ ًٗخ ٍح حُ ُيیٍ رّٔؿٕى آٍٔى ٔ ىٍ ٍٖٔ آٌ پٍَٕٔ طخٌ ىحى‪ًٗ( ».‬خ ٍح‬
‫ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ آرخى کَى) یؼُٗ کّ پٍَٕٔ ٔ ٗکمیخرٗ حَٔخٌ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ حَـخو‬
‫یخكظّ حٓض‪ .‬يُظٍٕ حُ «آرخىحَٗ» ىٍ حیٍ يَكهّ‪ ،‬آٌ ػًَحٌ ٔ آرخىحَٗ ي‪ٜ‬طهق ٔ‬
‫ُٗخهظّ ٗيِٖ حئَُٖ َیٔض؛ رهکّ کٔذ طٕحٌيُيٖ رَحٖ طـٌیّ‪ ،‬طُلْ ٔ طٕنیي يؼم‪،‬‬
‫آرخىحَٗ رٍِگٗ رٕىِ حٓض کّ َٕع رَ٘ ىٍ حیٍ يَكهّ رّىٓض آٍٔى‪ .‬ىحًَُ٘يحٌ حیٍ‬
‫ىٍِٔ حُ كیخص ٍح ئُٕد رّىٍِٖٔ چٓخٍو ُيیٍُٗخٓٗ يٗىحَُي‪.‬‬
‫ىٔ آیّٖ َٗیلّٖ كٕم‪ ،‬حكٌِٔ رَٔؿِٕ طخٍیوٗ‪ ،‬ىحٍحٖ يلخْیى کیًیخیٗ ٔ‬
‫ریٕنٕژیک َیِ يٗرخٗي‪ .‬رّحیٍ يؼُىٗ کّ حَٔخٌ (یخ َْيٕؿٕىٖ َُيِٖ ىیگَ) هزم حُ‬
‫ٖ‪ٔٔ۲‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫حیٍکّ هخنذ ٔ ْیؤص ي٘و‪ ٚ‬هٕیٖ ٍح ریخري‪ ،‬رّ‪ٍٕٛ‬ص ًٍحص پَحکُيِ ىٍ ىل هخک‬
‫هَحٍ ىحٍى‪ .‬آٌ ًٍحص يزيل رّگیخِ ٔ گیخِىحَّ ٗيِ ٔ هٍٕحک حَٔخٌ‪ ،‬یخ كیٕحٌ يٕٗٗى‪،‬‬
‫حَٔخٌ رخ هٍٕىٌ گیخِ ٔ گیخِىحَّ ٔ َیِ گٕٗض كیٕحٌ؛ ىحٍحٖ َطلّ يٗگَىى‪َ ،‬طلّ‬
‫پْ حُ حَظوخل ىٍ ٍكى يخىٍ َیِ حُ چیِْخٖ طـٌیّ يٗکُي کّ ىٍ ح‪ٛ‬م ىحٍحٖ يُ٘ؤ‬
‫هخکٗ حٓض‪ٔ .‬هظٗ رّىَیخ يٗآیي‪ ،‬رخُ ْى حُ يُخرغ هخکٗ يظـٌٖ ٗيِ ٔ ٍٗي يٗکُي‪:‬‬
‫«ٓالنشٌ يٍ ‪١‬یٍ = كَ٘ىِٖ حُ ِگم (ٗیَِٖ حُ ِگم ًْیٍ يؼُٗ ٍح رّىٓض‬
‫يٗىْي‪ٓ ».‬النشٌ يٍ ‪١‬یٍ = َطلّٖ کّ حُ ػ‪ٜ‬خٍِٖ ِگم گَكظّ ٗي‪ .‬يخَُي ػٔم کّ آٌ‬
‫ْى ػ‪ٜ‬خٍِٖ حُ ِگم ٔ ُگم حٓض‪.‬‬
‫يٕنٕٖ حیٍ كَحیُي پیچیيِ ٍح رخ َُ َرَىٓظٗ هخ‪ ٙ‬هٕى ریخٌ كَيٕىِ حٓض‪)ٕ(.‬‬
‫يطخرن رخ آیّٖ َٗیلّٖ ىیگَ‪ ،‬ریٍ كؼم‪ ،‬ههن‪ ،‬ط‪ٕٜ‬یَ‪ ٔ ،‬طٕٔیّٖ حَٔخٌ كٕح‪ٛ‬م‬
‫ُيخَٗ رٔیخٍ ُیخىٖ ‪َٛ‬ف ٗيِ حٓض‪ ،‬حیٍ آیّ رّٔ‪ٕٟ‬ف ًَخیخٌ يٗٓخُى کّ‬
‫«ط‪ٕٜ‬یَ» حَٔخٌ رؼي حُ ههوض حٔ ٔحهغ ٗيِ حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ کهًّٖ «ػ ّى» ػطق‬
‫طَطیذ حٓض؛ يٗطٕحٌ پٌیَكض کّ يیخٌ ههن ٔ ط‪ٕٜ‬یَ ييص ُيخَٗ گٌٗظّ حٓض‪:‬‬
‫«رّطلوین ًٗخ ٍح ههن کَىیى‪ٓ ،‬پْ ي‪ٍٕٜ‬طخٌ ٓخهظیى‪ ،‬پْ حُ آٌ رّيالیکّ‬
‫‪ٍََْ َٕ ٛ‬خ ُک ْى ػ ُ َى هُ ْهَُخ ِن ْه ًَ َالثِ َک ِش ح ْٓ ُـي ُٔح ِآلىَ َو‬
‫گلظیى کّ رّآىو ٓـيِ کُُي = « َٔنَوَ ْي َههَ ْوَُخ ُک ْى ػ ُ َى َ‬
‫خؿ ِيیٍَ ‪»ٔٔ :۰ ،‬‬ ‫ٔ ِ‬ ‫ٔ َـئُح اِ َال اِ ْر ِهی َ‬
‫ْ نَ ْى یَ ُکٍ ِ ّيٍَ حن َ‬ ‫كَ َ‬

‫پٌغویي هوؽلَ اى فلوذ اًَبى‬

‫ىٍ حیٍ يَكهّ يٕ‪ٕٟ‬ع «طٕٔیّ» ٔ «ط‪ٕٜ‬یَ» حَٔخٌ يٍٕى رٍَٓٗ هَحٍ‬
‫يٗگیَى؛ کّ حُ يٓىطَیٍ يَحكم كیخص رَ٘ حٓض‪ .‬طٕٔیّ ٔ ط‪ٕٜ‬یَ رخْى يالُيّ‬
‫ىحٍى‪ ،‬رخ حَـخو ‪ٛ‬لیق طٕٔیّ ـ چیيٌ يُظى ٔ رـخٖ كئى ٓ‪ ۳‬طَیهٌٕ ٓهٕل ٔؿٕىٖ‬
‫حَٔخٌ ـ هٕى رّهٕى ػًم «ط‪ٕٜ‬یَ» رّىٓض يٗآیي‪ .‬حُ َظَ ُيخَٗ ًَٗطٕحٌ طوًیٍ‬
‫ُى کّ حیٍ يٓى ىٍ چّ ُيخَٗ ٔ ىٍ کـخ حَـخو پٌیَكظّ حٓض‪ٰ ،‬نکٍ يٗطٕحٌ ط‪ ٍٕٜ‬کَى‬
‫کّ َلْ «طٕٔیّ ٔ ط‪ٕٜ‬یَ حَٔخٌ» ُيخٌ ُیخىٖ رَىِ رخٗي‪.‬‬
‫«طٕٔیّ» رّيؼُٗ آٍحٓظّگٗ ٔ حیـخى طؼخىل ٔ طُخٓذ كیِیٕنٕژیک ریٍ حػ‪٠‬خء‪،‬‬
‫حَيحو ٔ حٍگخٌْخٖ كیخطی ريٌ حٓض‪ ،‬حُ آٌ يؼُٗ «کًخل ٔ طکًیم ؿًٔخَٗ» ه‪ٜ‬ي‬
‫يٕٗٗى (َٗف ٔظخیق حالػ‪٠‬خء) کّ ىٍ هَآٌ يـیي ‪ ٔ۶‬رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ .‬يطخرن‬
‫رخ ‪َٛ‬حكض هَآٌ‪ ،‬طًخو يٕؿٕىحص ػخنى ىٍ كَحیُي ههوض هٕى طٕٔیّ ٗيِحَي‪.‬‬
‫يلٕٓو ىیگَ حیٍ يطهذ آٌ حٓض کّ َو‪ ٚ‬ىٍ ههوض ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬
‫‪ٔٔ۲4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّهٕل هَآٌ ػًم طٕٔیّ ىٍ يٍٕى حَٔخٌ ‪ ٗ١‬ىٔ يَكهّ حَـخو گَكظّ ٔ يٗگیَى‪:‬‬
‫ٔ ـ يَكهّٖ َؤض طٕٔیّ ىٍ رئ ههوض َٕػٗ (طؼییٍ ْٕیض َٕػی)‪:‬‬
‫ـ «آٌگخِ کّ پٍَٔىگخٍ طٕ رخ يالیکّ گلض کّ يٗهٕحْى رَٖ٘ حُ هخک ریخكَیُى‪،‬‬
‫َْگخِ حٍٔح آٍحٓظّ ًَٕىِ ٔ حُ ٍٔف هٕى ىٍ حٔ ىيیيو‪ ،‬پْ ریخكظیي ٔ رَحٔ ٓـيِ کُیي‪:‬‬
‫ٌٕ ‪ ،‬كَبًَِح‬ ‫‪ٜ‬خ ٍل ِ ّي ٍْ َك ًَب ٍ َي ُُْٔ ٍ‬‫‪ْ ٛ‬ه َ‬‫ک ِن ْه ًَ َالثِ َک ِش ِا َِّی هَخ ِن ٌن َر٘ ًََح ِ ّيٍ َ‬ ‫= « َٔ ِا ًْ هَخلَ ٍَرُّ َ‬
‫خؿ ِيیٍَ ‪»ٕ۲ :ٔ۳ ،‬‬ ‫ٓ ِ‬ ‫ٔكی كَوَؼُٕح نَُّ َ‬ ‫ٓ َٕ ْیظُُّ َََٔلَ ْوضُ كِی ِّ ِيٍ ٍُّ ِ‬ ‫َ‬
‫رخُ ْى حُ حیٍ آیّ يٕ‪ٕٟ‬ع «ُيخٌ» يلٕٓو يٕٗٗى‪ .‬حُ آٌؿخ کّ آیّ هزَ حُ‬
‫ه‪ٜ‬ي حنْٕٗ يزُٗ رَ "ههوض رَ٘" يٗىْي‪ ،‬يزیٍ یکٗ حُ ىٔ حكظًخل ُیَ حٓض‪:‬‬
‫حنق ـ یخ ىًٍْخٌ يٕهغ گَّْٕخٖ حُ حؿيحى رَٖ٘ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ‬
‫ًحصهيٓٗ هٕحٓظّ رخ حٓظوالف آٌْخ رَٖ٘ رّٔؿٕى آٍٔى‪ .‬یک حكظًخل آٌحٓض کّ‬
‫يوخنلض يالیک َّ رخ ح‪ٛ‬م ههوض رَ٘؛ کّ رخ ح‪ٛ‬م ؿؼم ههیلّ رٕىِ ٔ يالیک گًخٌ‬
‫رَىَي کّ رَ٘ی رخ حیٍ ه‪ٕٜٛ‬یخص َلٔخَی ٗخیٔظّگی هالكض ٰانٓی ٍح َيحٍى‪.‬‬
‫د ـ ی خ آٌ رَٖ٘ يؼٕٓى ىٍ ػهى حُنٗ ًحص حنْٕٗ هَحٍ ىحٗظّ ٔ طخ آٌ يٕهغ‬
‫يظؼیٍ َ٘يِ رٕىِ ـ ‪ ٍٖٕ١‬کّ رؼيح ً هٕحْیى ىیي ـ حُ ریخٌ ًَخىیُی چٌٕ پَٖٓ يالیکّ‬
‫چُیٍ رَىحٗض يٕٗٗى کّ حكظًخل حٔل ىٍٓض حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ يَكهّٖ ىٔو طٕٔیّٖ رَ٘ ىٍ ىٍٔحٌ ؿُیُٗ (طؼییٍ ْٕیض ٗو‪:)ٜٗ‬‬
‫ػهَوَشً‬ ‫ی یُ ًُْ َٰٗ‪ ،‬ػ ُ َى َکخٌَ َ‬ ‫طلَشً ِ ّيٍ َيُِ ٍ ّ‬ ‫ک َُ ْ‬‫ٓيًٖ‪ ،‬أَنَ ْى َی ُ‬ ‫ک ُ‬ ‫خٌ أٌَ یُظْ ََ َ‬ ‫ٔ ُ‬ ‫ذ ِْ‬
‫حإلَ َ‬ ‫ٔ ُ‬‫* «أ َ َیلْ َ‬
‫ی‬ ‫ػهَ ٰٗ أٌَ یُلْ یِ َ‬ ‫ک رِوَخى ٍٍِ َ‬ ‫ْ ًَٰ ِن َ‬ ‫حنِ ْٔ َؿ ْی ٍِ حنٌَ َک ََ َٔ ْحْلَُؼ َ ٰٗ‪ ،‬أَنَ ْی َ‬
‫ٔ َٕ ٰٖ‪ ،‬كَ َـؼَ َم ِي ُُّْ َ‬ ‫كَ َوهَنَ كَ َ‬
‫ْحن ًَ ْٕط َٰٗ‪ ٖ۶ :۰۳ ،‬ـ ٓ‪»4‬‬
‫ک ‪ ،‬كِی‬ ‫ک كَؼَيَنَ َ‬ ‫ٔ َٕح َ‬ ‫ک كَ َ‬ ‫ک ْحن َک َِی ِى ‪ ،‬حنَ ٌِی َه َهوَ َ‬ ‫ک رِ ََ ِرّ َ‬
‫خٌ َيخ ؿ َََ َ‬ ‫ٔ ُ‬ ‫* «یَخ أ َیُّ َٓخ ْ ِ‬
‫حإلَ َ‬
‫ک ‪ ۶ :۴ٕ ...‬ـ ‪»۴‬‬ ‫ٍٕسٍ َيخ َٗخ َء ٍَ َک َز َ‬ ‫‪َ ٛ‬‬ ‫ی ُ‬ ‫أَ ِّ‬
‫د ػ ُ َى ِيٍ َُّ ْ‬
‫طلَ ٍش ػ ُ َى‬ ‫ک ِيٍ ط ُ ََح ٍ‬ ‫خكزّ َٔ ُْ َٕ یُ َلخ ِٔ ٍُُِ أ َ َکلَ َْصَ رِخنَ ٌِی َههَوَ َ‬ ‫‪ِ ٛ‬‬ ‫* «هَخ َل نَُّ َ‬
‫ک ٍَ ُؿ ًال‪»ٖ۰ :ٔ۴ ،‬‬ ‫ٓ َٕح َ‬ ‫َ‬
‫يَحى حُ «ٍؿم» ىٍ حیٍؿخ «هٕىکلخیی» حٓض؛ ٍؿم {رّكظق حٔل ٔ ‪ٟ‬ى ػخَی ٔ‬
‫ٓکٌٕ ػخنغ} حُ ٍؿم {رّکَٔ حٔل ٔ ٓکٌٕ ػخَی} حهٌ ٗيِ کّ ىٍ ػَری رّيؼُی‬
‫«پخ» حٓض ٔ رّحَٔخٌ رخنؾ ٔ ػخهم {حػى حُ ٌُ ٔ يَى} ح‪١‬الم يٗگَىى کّ رظٕحَي‬
‫ٍٔی پخی هٕى رخیٔظي ٔ حيٍٕ َُيگی هٕیٖ ٍح رّپیٖ رزَى‪ٍ .‬ؿم يُل‪َٜ‬ح ً حَ‪َٜ‬حف‬
‫رّيَى رٕىٌ َيحٍى؛ رّپَٔرچّٖ َٕؿٕحٌ کّ حُ َْ ؿٓض يظکی رّهخَٕحىِ ٔ ٔحنيیٍ‬
‫يٗرخٗي ٔ ْىچُیٍ رّحٗوخ‪ٓ ٙ‬لیّ ٔ يـٌُٕ (ٔنٕ رخنؾ) «ٍؿم» گلظّ ًَٕٗٗى‪.‬‬
‫‪ٔٔ۲۳‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫ّْویي هوؽلَ اى فلوذ اًَبى‬

‫ىٍ حیٍ يَكهّ کّ ػًم طٕٔیّ ٔ ط‪ٕٜ‬یَ حَٔخٌ حَـخو پٌیَكظّ حٓض‪ ،‬آٌ گَِٔ حُ‬
‫آیخص يٍٕى رٍَٓٗ هَحٍ يٗگیََي کّ ي٘ؼَ رَ ٔؿٕى آىوْخٖ پیٖ حُ آىو‬
‫«أرٕحنزَ٘» حٓض‪ .‬ىٍ هَآٌ کَیى آیخطٗ كَحٔحٌ ىٍرخٍِٖ حَٓيحو ٔ حَوَح‪ ٝ‬حهٕحو ٔ‬
‫هَحء آييِ حٓض‪ .‬کّ رخ َظَ کخٍُٗخٓخٌ يزُٗ رَ ٔؿٕى ٔ ٓپْ حَوَح‪ ٝ‬گَّْٕخٖ‬
‫يوظهق حَٔخًٌَخ ٔ حَٔخٌ حرظيحیٗ ىٍ حىٔحٍ ‪ٕ١‬الَٗ يخهزم طخٍین يطخروض يٗکُي‪:‬‬
‫«رٔخ ىٍْى کٕریيیى آرخىْٖخٖ ٍح کّ ظخنى رٕىَي‪ ٔ ،‬حیـخى کَىیى رؼي حُ آٌْخ هٕو‬
‫ظخ ِن ًَشً َٔأَََ٘ؤََْخ رَ ْؼيََْخ هَ ْٕ ًيخ آه ََِیٍَ ‪»ٔٔ :ٕٔ ،‬‬ ‫ض َ‬ ‫‪ًَُْ ٜ‬خ ِيٍهَ َْ َی ٍش َکخََ ْ‬ ‫ىیگَٖ‪َ َٔ « = ».‬ک ْى هَ َ‬
‫ـ «آیخ ًَٗریُُي کّ يخ رٔخ گَِْٔخٖ ٍح هزم حُ آٌْخ ْالک کَىیى‪ ،‬ىٍ كخنٗکّ‪،‬‬
‫ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ چُخٌ يکُض ٗخٌ ىحىِ رٕىیى‪ ،‬کّ هزم حُ آٌ رّْیچ کْ َيحىِ رٕىیى‪ .‬حُ‬
‫آًٓخٌ پیٕٓظّ رَآٌْخ رخٍحٌ يٗكَٓظخىیى‪ََْٓ .‬خ ىٍ ُيیٍ ؿخٍٖ کَىیى ‪ ...‬چٌٕ‬
‫ؿٓم ٔ ػُخى ٍُٔیيَي ٔ َخكَيخَٗ کَىَي‪ ،‬آٌْخ ٍح ْالک ًَٕىیى ٔ گَْٔٗ ىیگَ ٍح‬
‫رؼي حُ آٌْخ رَحَگیوظیى؛ حگَ روٕحْي ًٗخ ٍح حُ ریٍ يٗرَى ٔ کٔخَٗ ىیگَ ٍح ؿخٖ‬
‫ًٗخ يٗآٍٔى‪ ،‬چُخٌکّ ًٗخ ٍح حُ َٔم يَىو ىیگَ رّٔؿٕى آٍٔى‪:».‬‬
‫‪َ ٝ‬يخ نَ ْى َُ ًَ ِ ّکٍ نَ ُک ْى‬ ‫= «أَنَ ْى یَ ََ ْٔح َک ْى أ َ ْْهَ ْکَُخ ِيٍ هَ ْز ِه ِٓى ِ ّيٍ هَ َْ ٌٍ َي َکَُخ ُْ ْى كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫خٍ طَـْ َِی ِيٍ طَلْ ِظ ِٓ ْى كَؤ َ ْْهَ ْکَُخ ُْى ِرٌَُُٕرِ ِٓ ْى‬ ‫حٍح َٔ َؿ َؼ ْهَُخ ْحْل َ َْ َٓ َ‬ ‫ػهَ ْی ِٓى ِ ّيي ٍَْ ً‬ ‫ٔ ًَخ َء َ‬‫ٓ ْهَُخ حن َ‬
‫َٔأ َ ٍْ َ‬
‫َٔأَََ٘ؤََْخ ِيٍ رَ ْؼ ِي ِْ ْى هَ ًََْخ آه ََِیٍَ ‪»۶ :۶ ،‬‬
‫ق ِيٍ َر ْؼ ِي ُکى َيخ َیَ٘خ ُء َک ًَخ‬ ‫حنَكْ ًَ ِش ۚ ِاٌ َیَ٘ؤ ْ یُ ٌْ ِْ ْز ُک ْى َٔ َی ْٔظ َْو ِه ْ‬ ‫ی ًُٔ َ‬ ‫ک ْحنـَ ُِ ُّ‬‫* « َٔ ٍَرُّ َ‬
‫أَََ٘ؤ َ ُکى ِ ّيٍ ًُ ِ ٍّیَ ِش هَ ْٕ ٍو آه ََِیٍَ ‪ »ٖٖٔ :۶ ،‬آیخطٗ ريیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ هَآٌ كَحٔحٌ آييِ‬
‫حٓض‪ .‬يًکٍ حٓض گلظّ ٕٗى کّ ًّْٖ آیخطٗ حُ حیٍ ُٓن ىٍرخٍِٖ ََٕٓٗض حهٕحو ٔ‬
‫ح ُيى پیخيزَحٌ ٓهق يٗرخٗي‪ ،‬کّ ًّْگٗ رؼي حُ ك‪َ٠‬ص آىو أرٕحنزَ٘ يُٗیٔظّحَي‪.‬‬
‫پخٓن حیٍ حٓض کّ حٔالً حیٍ یک حىػخٖ رٗىنیم حٓض کّ ریٖطَ ٍیّ٘ ىٍ َٕع‬
‫يؼظويحص ٔ ًُْیضْخ ىحٍى‪ ،‬طخ رَ پخیّٖ ٔحهؼیضْخٖ يلکى طخٍیوٗ ٔ ػهًٗ؛‬
‫ػخَیخ ً هَآٌ ىٍ حیٍ يٍٕى رخ چُخٌ نلٍ ؿخيغ ٔ يلکى ٓوٍ يٗگٕیي کّ ْیچ يخَغ‬
‫ًُْٗ ؿٓض طؼًیى كکى ًَٗگٌحٍى‪ .‬رًّْیٍ ىنیم يٗطٕحٌ گلض ىٍ َْ يَكهّٖ حُ‬
‫طخٍین «حَٔخٌ کٍٓ» َٔم ؿيیيٖ رخ ٔیژِگْٗخٖ رَطَ حُ هٕى رّؿخ گٌحٍىِ ٔ هٕى رُخ‬
‫رّىالیهٗ‪ ،‬حَوَح‪ ٝ‬یخكظّ حٓض‪َ .‬کظّٖ «کًخ حَ٘خءکى يٍ ًٍیش هٕو آهَیٍ» هیهٗ‬
‫يؼخَٗ ىٍ حیٍ يٍٕى حكخىِ يٗکُي‪ْ .‬ىچُیٍ ىٍرخٍِٖ َُيگٗ َٔم رَٖ٘ رؼي حُ ‪ٕ١‬كخٌ‬
‫َٕف (کّ رّرخٍٔ ػخيّ ٔ ظٕحَْ هَآٌ یک حيَ كَحگیَ رٕىِ حٓض‪ ).‬يٗكَيخیي‪:‬‬
‫‪ٔٔ۲۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫* «ػ ُ َى أ َ ََْ٘ؤََْخ ِي ٍْ َر ْؼ ِي ِْ ْى هَ ًََْخ آه ََِیٍَ ‪»ٖٔ :ٕٖ ،‬‬

‫* «ػ ُ َى أ َ ََْ٘ؤََْخ ِي ٍْ رَ ْؼ ِي ِْ ْى هُ ًََُٔخ آه ََِیٍَ ‪»4ٕ :ٕٖ ،‬‬
‫"هٌَ" ىٍ حیٍؿخ َّرّيؼُٗ «‪ٛ‬ي ٓخل» رهکّ رّيلٕٓو "طوخٌٍ كؼم ٔ ُيخٌ"‬
‫حٓض‪ .‬کّ طؼزیَ «ىٍٔحٌ» حُ آٌ ئظلخى يٗگَىى‪َ .‬کظّٖ يٓى ىٍ حیٍؿخ «حَ٘خء‬
‫هٌَٔ» حٓض کّ ًْخَخ حٓظوالف َٔهٗ رؼي حُ َٔم ىٍ ظَف ُيخٌ يٗرخٗي‪ .‬نلع‬
‫«حَ٘خء» ىٍ ٔحهغ رّيؼُٗ حكيحع َٗٗء حٓض کّ هزالً ٔؿٕى َيحٗظّ حٓض‪ .‬حیٍکّ ىٍ َْ‬
‫يَكهّ حُ كیخص آىيٗ‪ ،‬کهًّٖ «حَ٘خء» رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪َ٘ ،‬خٌ يٗىْي کّ َْكهوّ‬
‫حُ َُيگٗ َٔم رَ٘ َٔزض رّكهوخص پی٘یٍ ىحٍحٖ چُخٌ طلخٔص رُیخىیٍ رٕىِ حٓض کّ‬
‫َْكهوّ رّؿخٖ هٕى یک ههن ؿيیي يلٕٔد ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ؿخنذ حیٍکّ ىٍ هَآٌ کَیى‪َُ ،‬يگٗ رؼي حُ ‪ٕ١‬كخٌ َٕف‪ ،‬حُ ؿٓخطٗ رّههوض آىو‬
‫ط٘زیّ ٗيِ حٓض‪ْ .‬ىچُخٌ کّ ىٍٍ رَهٗ يُخرغ‪ ،‬ك‪َ٠‬ص َٕف َزٗ پيٍ ىٔو رَ٘‬
‫هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍكخنیکّ ‪ٕ١‬كخٌ َٕف یک كخىػّٖ هیهی ؿِثی ىٍ یک َوطّٖ‬
‫کٕچک حُ پُّٖٓ ُيیٍ رٕىِ حٓض‪ ،‬يؼالً ىٍ كي آٌکّ ىٍ يلم ٓکَٕض ًٗخ ٓیم‬
‫ریخیي؛ ح ّيخ حىیخٌ ٓخيی حیٍ كخىػّ ٍح هیهی رٍِگطَ حُ كي هٕى گٌحٍٕ کَىِحَي‪،‬‬
‫ئهًخ ً رّآٌ ؿٓض کّ كخىػّ ىٍ يلم هخٓظگخِ حی٘خٌ ٍٔی ىحىِ حٓض؛ ىٍ گٌٗظّْخ‬
‫ًٍْ آىوْخ کٕچک رٕى‪ ،‬طـَریخص ٔ ًهخیَ ًُْی ٗخٌ هَیذ رّ‪ٛ‬لَ رٕى‪ ،‬حُ ىٍک‬
‫ػهض ػخؿِ رٕىَي‪ ،‬رُخرَحیٍ چیِْخی هیهی کٕچک ٍح رٔیخٍ رٍِگ يی ىیيَي‪.‬‬
‫َظیـّ حیٍ کّ ط٘زیّ َٕف رّآىو رّيخ يٗآيُٕى‪ .‬کّ آىو حٔنیٍ حَٔخٌ ٍٖٔ ُيیٍ‬
‫ًَٗرخٗي‪ُ .‬یَح حگَ چُخٌ َظَٖ ٍح يُظٔذ رّهَآٌ کُیى؛ هَآٌ َٕف َزٗ ٍح َیِ يُ٘ؤ‬
‫َٔم رَٖ٘ رؼي حُ هٕى يٗىحَي‪ .‬ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ ٔحهؼیض چُیٍ َیٔض‪ ،‬يوخیّٖٔ ریٍ‬
‫َٕف ٔ آىو َ٘خٌ يٗىْي کّ َْىٔ كو‪َٓ« ٢‬ك‪ٜ‬م»حَي‪ ،‬الؿیَ‪ .‬آیّٖ ٔؿٕى ىحٍى کّ‬
‫حیٍ َظَیّ ٍح طؤییي يٗکُي‪:‬‬
‫ـ «هيح رَگِیي آىو‪َٕ ،‬ف‪ ،‬كََُيحٌ حرَحْیى ٔ كََُيحٌ ػًَحٌ ٍح رَؿًیغ‬
‫يَىيخٌ‪».‬‬
‫ْ‬
‫ػهَٗ حن َؼخنَ ًِیٍَ ‪»ٖٖ :ٖ ،‬‬ ‫‪َ ٛ‬‬
‫طلَ ٰٗ آىَ َو ََُٕٔ ًكخ َٔآ َل ِار ََْح ِْی َى َٔآ َل ِػ ًْ ََحٌَ َ‬ ‫= « ِا ٌَ َ‬
‫ّللاَ ح ْ‬
‫ًْخٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ ٔح‪ٟ‬ق حٓض «ي‪ٜ‬طلٗ» گِیيِٖ كَى حُ يیخٌ ؿًغ حٓض‪ .‬ریخٌ‬
‫طَطیزٗ حُ آىو طخ آل ػًَحٌ‪ ،‬کُخیّ حُ حیٍ رخٗي کّ َْیک حُ آٌْخ ىٍ ُيخٌ هٕى رَ‬
‫ػخنًیخٌ ْىػ‪ ٔ َٜ‬يخهزم هٕیٖ ٍؿلخٌ ىحٗظّ ٔ حُ ریٍ آٌْخ "ح‪ٛ‬طیلخء" ٗيِحَي‪.‬‬
‫‪ٔٔ۲۰‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫حگَ حیٍ ٔیژِگٗ ٗخيم آىو أرٕحنزَ٘ ْى رٕ٘ى‪ ،‬ىیگَ ٗکٗ رخهٗ ًَٗيخَي کّ حٔ‬
‫َیِ حُ يیخٌ ؿًغ ْىَٕع هٕى ح‪ٛ‬طیلخء ٗيِ حٓض‪ .‬ظخَْ آیّٖ َٗیلّ ْى ًْیٍ يطهذ‬
‫ٍح حكخىِ يٗكَيخیي‪ ،‬رئٌ حیٍکّ يؼخٍ‪ ٝ‬ىحٗظّ رخٗي‪.‬‬
‫َکظّٖ ىیگَ ىٍ حیٍ ه‪ ،ٕٜٙ‬ط٘زیّ ههوض ػیٔٗ ئیق رّآىو يٗرخٗي‪:‬‬
‫ٌٕ‪»۳۲ :ٖ،‬‬ ‫د ػ ُ َى هَخ َل نَُّ ُکٍ كَ َی ُک ُ‬
‫ّللاِ َک ًَؼ َ ِم آىَ َو ۖ َههَوَُّ ِيٍط ُ ََح ٍ‬ ‫ـ « ِا ٌَ َيؼ َ َم ِػی َ‬
‫ٔ ٰٗ ِػُيَ َ‬
‫= ًْخَخ كکخیض ػیٔی َِى هيحَٔي يخَُي كکخیض آىو حٓض کّ حُهخک ههن ٗي‪.‬‬
‫حیٍ طًؼیم هزم حُ آٌکّ ریخَگَ چگَّٕگٗ طٕني ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ رخٗي‪ ،‬طؤکیي رَحیٍ‬
‫يطهذ حٓض کّ «ػیٔٗ َّهٕى هيح‪ ،‬رم يوهٕم ٔ ػزي هيح يٗرخٗي» هَآٌ حُ حیٍ‬
‫‪َ١‬ین يٗهٕحْي پیَٔحٌ ػیٔٗ ٍح حُ حیٍ حٗظزخِ ریٌَٔ ریخٍٔى‪ ،‬طخ حٔ ٍح هيح‪ ،‬پَٔ‬
‫هيح‪ ،‬یخ یکٗ حُ حهخَیى ّٓگخَّ َيحَُي‪ .‬رهکّ كَى رَٖ٘ ريحَُي کّ حُ يیخٌ ؿًغ ًُْٕع‬
‫هٕى ي‪ٜ‬طلٗ ٗيِ حٓض‪ .‬گَْٔٗ حُ ئیلیخٌ ىٍرخٍِٖ ػیٔٗ ئیق ؿهٕ يٗکُُي‪ ،‬حٔ‬
‫ٍح ىٍ ُيیٍ ٔ آًٓخٌ يزٕٔ‪ ١‬حنیي ٔ كؼّخل يخی٘خء يٗىحَُي‪ ،‬ىٍ يُخؿخص ٔ َیخیٖ‬
‫ٔحىػیّ‪ ،‬حُ حٔ ‪١‬هذ ؿلَحٌ ٔ كٕحیؾ يٗکُُي‪ ٔ ،‬طٕهغ ىحٍَي طخ ػیٔٗ ئیق رخ‬
‫حػَگٌحٍٖ رَگَىٕ کخثُخص‪ٍٗ ،‬ظّٖ حيٍٕ ٍح رَّلغ حی٘خٌ طُظیى ًَخیي‪.‬‬
‫ٔؿِٕ ىیگَ طٕني ػیٔٗ آٌ حٓض کّ حٔ يخىٍ ىحٗض؛ رّ‪١ ٍٕ١‬زیؼٗ ىٍٔحٌ ؿُیُٗ‬
‫ٍح ىٍ ٍكى يخىٍ ٓپَٖ ًَٕى ٔ يظٕني ٗي‪ .‬ىٍٔحٌ َُٕحىٖ‪١ ،‬لٕنیض‪ ،‬کٕىکٗ‪،‬‬
‫َٕؿٕحَٗ‪ ،‬ؿٕحَٗ ٔ يیخٌٓخنٗ ىحٗض‪ .‬حگَ آىو َیِ حیٍگَّٕ رٕىِ حٓض‪ ،‬ىیگَ ؿخٖ‬
‫كَف َیٔض‪ .‬يطخرن رخ كٌُٕ حىرٗ‪ ،‬ىٍ ط٘زیٓخص یک ٔؿّ کخكٗ حٓض‪ٔ ،‬هظٗ يٗگٕثیى‬
‫«ُیيٌ کخالٓي» يُظٍٕ يخ طُٓخ ریخٌ ٗـخػض ُیي حٓض ٔ گََّ حٓي کـخ ٔ ٍؿم ٗـخع‬
‫کـخ؟ رخ چُیٍ ٔ‪ٛ‬لٗ‪َٔ ،‬زض ػیٔٗ رخ آىو َِىیکطَ حٓض‪ ،‬طخ َٔزض حٓي رخ ٍؿم‬
‫ٗـخع‪ .‬ریٍ آىو ٔ ػیٔٗ ىِْخ ٔ ‪ٛ‬يْخ ي٘خرٓض ٔؿٕى ىحٍى کّ َْیک رّطُٓخیٗ‬
‫يٗطٕحَي يُ٘ؤ ط٘زیّ هَحٍ گیَى‪.‬‬
‫ؿَیخٌ طٕني ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ ىحٍحٖ حرٓخو چُيحَٗ َیٔض‪ ،‬كو‪ ٢‬یک کًٗ پَىِپٕٗٗ‬
‫ىٍ کخٍ حٓض‪ .‬حهزخٍ ٔ ح‪١‬الػخص يٕػن كخکٗ حُ آٌ حٓض کّ ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ ىحٍحٖ‬
‫پيٍ رٕى‪ٰ ،‬نکٍ رُخ رّىالیهٗ‪ ،‬پُٓخٌکخٍْٖخٖ ‪ٍٕٛ‬ص گَكض ٔ پيٍٕ رَحٖ ًّْٖ‬
‫يَىو ُٗخهظّ َ٘ي‪ .‬يخؿَح حُ حیٍ هَحٍ رٕى کّ يخىٍ ك‪َ٠‬ص يَیى (ًَْٔ ػًَحٌ‬
‫َزٗ) ًِٓض هييضگٌحٍٖ ئـيحاله‪ٍ ٜٗ‬ح ػٓيِ ىحٍ رٕى‪ ،‬حٔ ىحٍحٖ كََُي ًَٗٗي‪،‬‬
‫ٍُٖٔ رخ هيحٖ هٕى ػٓي کَى کّ حگَ رچّىحٍ ٕٗى‪ ،‬آٌ رچّ ٍح ٌٍَ ٍحِ هيح هٕحْي‬
‫ًَٕى طخ ًْیٍ ًٓض هييضگٌحٍٖ رّئـيحاله‪ٍ ٜٗ‬ح حىحيّ ىْي‪ ،‬يظؼخهذ آٌ كخيهّ‬
‫‪ٔٔ۲۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ک‬ ‫ض ْحي ََأَصُ ِػ ًْ ََحٌَ ٍَدّ ِ ِا َِّی ٌَََ ٍْصُ َن َ‬ ‫ٗي‪ ،‬كیٍ كخيهّگٗ رخ هيحٖ هٕى گلض‪ِ « :‬ا ًْ هَخنَ ِ‬
‫ٔ ًِی ُغ ْحنؼَ ِهی ُى‪»ٖ۳ :ٖ ،‬‬ ‫ک أََضَ حن َ‬ ‫طُِی ُي َل ََ ًٍح كَظَوَز َْم ِيُِّی ۖ اََِ َ‬ ‫َيخ كِی رَ ْ‬
‫حٔ ريیٍهَحٍ ‪ٛ‬یـّٖ ٌٍَ ٍح ؿخٍٖ کَى ٔ طٕهغ ىحٗض کّ كخيم ؿُیٍ پَٔ‬
‫رخٗي‪ٰ ،‬نکٍ ٔهظٗ يظٕني ٗي‪ ،‬ىهظَ رٕى (يَیى) ُحثٕ ٍٔ رّآًٓخٌ کَى ٔ گلض‪« :‬كَهَ ًَخ‬
‫ْ حنٌَ َک َُ َک ْخْلَُؼ َ ٰٗ ۖ »‬ ‫ض َٔنَ ْی َ‬ ‫‪َ ٟ‬ؼ ْ‬ ‫‪ْ ٟ‬ؼظ ُ َٓخ أَُؼ َ ٰٗ َٔ َ‬
‫ّللاُ أ َ ْػهَ ُى ِر ًَخ َٔ َ‬ ‫ض ٍَدّ ِ ِا َِّی َٔ َ‬ ‫‪َ ٟ‬ؼظْ َٓخ هَخنَ ْ‬‫َٔ َ‬
‫ّٔللا حػهى رًخ ٔ‪ٟ‬ؼض‪ ٔ ،‬نیْ‬ ‫= «هيحیخ يٍ ىهظَ رّىَیخ آٍٔىِحو‪َ ».‬يح ُٗیي کّ « ّ‬
‫ًُٔخ َٔ َکلَهَ َٓخ َُ َک َِیَخ ۖ‬ ‫ٔ ٍٍ َٔأََزَظ َ َٓخ ََ َزخطًخ َك َ‬
‫حنٌّکَ کخالَؼٗ‪« ... »ٖ۶ :ٖ ،‬كَظَوَزَهَ َٓخ ٍَرُّ َٓخ رِوَزُٕ ٍل َك َ‬
‫ض ُْ َٕ‬ ‫ک ٰ ٌََْح ۖ هَخنَ ْ‬‫حد َٔ َؿيَ ِػُيََْخ ٍِ ُْهًخ ۖ هَخ َل یَخ َي َْیَ ُى أَََ ٰٗ نَ ِ‬ ‫ػهَ ْی َٓخ َُ َک َِیَخ ْحن ًِلْ ََ َ‬
‫ُکهَ ًَخ ىَ َه َم َ‬
‫د‪ »ٖ۰ :ٖ ،‬حیٍ َيحٖ هزٕنٗ كن رٕى‪.‬‬ ‫ٔخ ٍ‬ ‫ّللاَ َی َْ ُُ ُم َيٍ َیَ٘خ ُء رِـَ ْی َِ ِك َ‬ ‫ِي ٍْ ِػُ ِي َ‬
‫ّللاِ ۖ ِا ٌَ َ‬
‫رًّْیٍطَطیذ يَیى ٔهظٗ رٍِگ ٗي ًْخٌ ًٓض ئٍٕػٗ ٔ ئٌٍُ يخىٍ ٍح‬
‫ػٓيِ ىحٍ ٗي‪ٓ ،‬خلْخ ىٍ ئـيحاله‪ ٜٗ‬هييض ٔ ػزخىص کَى‪ ،‬حٔ حْم ىػخ ٔ حػظکخف‬
‫رٕى‪« :‬يَیى» ىٍ نـض رّيؼُٗ پخک‪ ،‬ػلیق‪ ،‬ػزخىصکخٍ ٔ هييضگٌحٍ حيَ كن حٓض‪.‬‬
‫ْىچُیٍ ىٍ هَآٌ کَیى آیخطٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ يظ‪ ًٍ٠‬ىحٗظٍ پيٍ رَحٖ ك‪َ٠‬ص‬
‫ػیٔٗ يٗرخٗي‪ .‬حیٍ آیخص کّ حُ ًٗخٍِٖ ‪ ٔ۰‬طخ ٕ‪ 4‬حُ ٍِٕٖٓ يَیى ٍح ىٍ رَ‬
‫يٗگیَى‪ ،‬آٗکخٍح يزیٍ حیٍ َکظّ حٓض کّ ك‪َ٠‬ص يَیى طٕٓ‪ ٢‬یکی حُ کخُْخٌ يؼزي‬
‫كَیذ ىحىِ ٗي {ىٍكخنیکّ َخيِىی رَّخو یٕٓق ْى ىحٗض} رّىَزخل آٌ كخيهّ ٗي ٔ‬
‫رّ‪١ ٍٕ١‬زیؼٗ ُحیًخٌ ًَٕى‪ .‬ىٍ حیٍؿخ طَؿًّٖ هًٔضْخٖ ػًيِ حُ آیخص يٌکٍٕ ٍح‬
‫رخ حَيکٗ كؼخنیض ًُْٗ ٔ حٓظُظخؽ ػوهٗ يٗآٍٔو‪ ،‬ریخثیي رزیُیى چّ گٌٗظّ حٓض‪:‬‬
‫«ٔ یخىآٍٔ ىٍ کظخد «يَیى» ٍح‪ُْ ،‬گخيٗ کّ کُخٍِ گَكض حُ هخَٕحىِحٕ ىٍ‬
‫يکخٌ َٗهٗ (ئـيحاله‪ٜٗ‬؛ ٔحهغ ىٍ َخكیّٖ َٗهٗ ریض حنًويّ چٌٕ يـخٍٔ ئـي‬
‫رٕى) پْ حهظیخٍ کَى پُٓخٌ ٗيٌ حُ يُظَ آٌ هخَٕحىِٖ (پيٍٖ) ٍح (رّيُِل پيٍٖ‬
‫َیخيي‪ ،‬يؼالً يخَُي کخُْخٌ حػظکخف ًَٕى‪ ،‬یخ چهَّ٘یُٗ حهظیخٍ کَى‪ ،‬چُخٌکّ طًخو ٔهض‬
‫هٕى ٍح ىٍ يؼزي ٓپَٖ يًَٕٗى‪ ).‬پْ كَٓظخىیى يخ رّٕٖٓ حٔ «ٍٔف» هٕى ٍح کّ‬
‫ىهیوخ ً ىٍ چَِٖٓ یک رَٖ٘ طًخو ٔ کًخل ظخَْ ٗي‪:‬‬
‫ص ِيٍ ىَُِٔ ِٓ ْى‬ ‫ص ِي ٍْ أ َ ْْ ِه َٓخ َي َکخًَخ ٗ ََْهِیًّخ ‪ ،‬كَخط َ َوٌَ ْ‬ ‫= « َٔح ًْ ُک َْ كِی ْحن ِکظ َخ ِ‬
‫د َي َْیَ َى ِا ًِ حَظ َ َزٌَ ْ‬
‫ٓ ِٕیًّخ‪ ٔ۶ :ٔ۲ ،‬ـ ‪»ٔ۰‬‬ ‫ٓ ْهَُخ اِنَ ْی َٓخ ٍُٔ َكَُخ كَظ َ ًَؼ َ َم نَ َٓخ رَ٘ ًََح َ‬
‫ِك َـخرًخ كَؤ َ ٍْ َ‬
‫(حیٍ «ٍٔف» َْکّ رٕىِ‪ ،‬ىٍ حیٍ يٕهؼیض ههٕص حُ ىهظَ ؿٕحَٗ رَّخو «يَیى»‬
‫طوخ‪ٟ‬خٖ ًْآؿٕٗی ًَٕىِ حٓض؛ يؼالً آٌ «ٍٔف» يٗطٕحَٔظّ یک هخهخو‪ ،‬یخ یک‬
‫کخٍْ ػِنض گِیيِ يخَُي هٕى ك‪َ٠‬ص يَیى رخٗي‪ ،‬حیٍ يطهذ ىٍٔ حُ ًٍْ َیٔض کّ‬
‫‪ٔٔ۲۲‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫حُ حیٍگَّٕ ًَخیُيِْخٖ هيح ىٍ ًّْٖ حىیخٌ ٔ يٌحْذ ٔؿٕى ىحٍَي ٔ ًٍُِّْٔ ىٍ‬
‫ح‪َ١‬حف ٔ حکُخف ىَیخ‪ ،‬ىٍ يؼخري‪ ،‬ىٍ کهیٔخْخ‪ ،‬ىٍ كُِْٕخی ػهًیّٖ هٕحَْحٌ ‪...‬‬
‫ظخَْ يَٕٗٗي‪ َْ .‬حُ گخْی ٍحُْخٖ حُ پَىِ ریٌَٔ يٗحكظي کّ يخَُي کِٕ یوی ُیَ‬
‫آد حٓض کّ كو‪َٕ ٢‬کٖ پیيح حٓض‪)ٖ(.‬‬
‫رَّْطَطیذ‪ ،‬ك‪َ٠‬ص يَیى ىٍ پخٓن رّطوخ‪ٟ‬خٖ آٌ يَىٖ کّ هٕى ٍح «ٍٔف‬
‫هيح» يؼَكٗ کَىِ رٕى‪ )4(.‬يٗگٕیي‪« :‬يٍ حُ ىٓض طٕ رّهيح پُخِ يٗرَو‪ ،‬حگَ حْم‬
‫طوٕٖ ْٔظٗ يِحكى يٍ يٕ٘» (آیّٖ ‪ )ٔ۲‬آٌ «ٍٔف هيح!» رّطوخ‪ٟ‬خٖ هٕى ح‪َٛ‬حٍ‬
‫يٗکُي ٔ يٗگٕیي‪« :‬حیٍ حٓض ٔ ؿِ حیٍ َیٔض (حًَّخ = حالّ ٔ الري) يٍ كَٓظخىِٖ‬
‫هيحٖ طٕ ْٔظى ٔ يٗهٕحْى طٕ یک پَٖٔ رٔیخٍ پخک ىحٗظّ رخٗٗ‪( ».‬ىٍ حیٍؿخ َٕػٗ‬
‫ٍٔحٌُٗخٓٗ ُیَکخَّ حػًخل ٗيِ‪ ،‬هخرم ىٍک حٓض کّ ىٍ حیٍ نلظّٖ كٔخّ آٌ‬
‫يَىٖ [ٗیخى] ييػٗ «ٍٔف هيح» رّچّ نطخیق حنلیم يظٕٓم يٕٗٗى‪ ،‬حُ ؿًهّ‪ْ :‬ى‬
‫حكٔخٓخص پخک يٌْزٗ ك‪َ٠‬ص يَیى ٍح رّهييض يٗگیَى‪ْ ،‬ى حكٔخّ ػخ‪١‬لٗ‬
‫يخىٍٗيٌ ٍح ىٍ ٔؿٕى حٔ ریيحٍ يٗکُي‪ :‬يٍ رّطٕ يژىِٖ یک پَٔ هٕد يٗىْى‬
‫(حَگ٘ض َٓخىٌ ٍٖٔ كَٔص هخَٕحىِگٗ يَیى = يخىٍ حٔ كَٔص ىحٗظٍ یک پَٔ ٍح‬
‫رخهٕى رّهخک رَىِ رٕى‪ٓ ).‬وُخٌ آٌ <ييػی ٍٔف> ىهیوخ ً حُ ؿُْ ًْخٌ ٓوُخَی‬
‫حٓض کّ یک يَى ٗیخى روٕحْي ىهظَی ٓخىِ نٕكی ٍح رلَیزي‪.‬‬
‫‪( ...‬يطًجُخ ً ٓوُخٌ ُیخىٖ ىٍ حیٍ ریٍ ٍى ٔ ريل ٗيِ حٓض کّ هَآٌ رَكٔذ‬
‫ٍيِگٕیٗ هٕى حُ آٌ گٌٗظّ حٓض‪ ).‬رخُ ْى ك‪َ٠‬ص يَیى ىٍ رَحرَ ح‪َٛ‬حٍ حٔ‬
‫يوخٔيض يٗکُي ٔ يٗگٕیي‪« :‬يٍ كََُي ًَٗهٕحْى‪ ،‬يٍ طخ ُُْٕ رخْیچ رَٖ٘ طًخّ‬
‫ؿُٔٗ َيحٗظّحو‪ ،‬يٍ حْم حیٍ کخٍْخ َیٔظى‪».‬‬
‫آٌ كَٓظخىِٖ هيح! ٓوُخٌ ك‪َ٠‬ص يَیى ٍح طؤییي يٗکُي ٔ يٗگٕیي‪« :‬ىٍٓض‬
‫حٓض کّ طٕ ىهظَ پخکٗ ْٔظٗ‪ ،‬هیهٗ هٕرٗ‪ ،‬ح‪ٛ‬الً حْم يؼ‪ٜ‬یض َیٔظٗ ‪ ...‬ح ّيخ هيح‬
‫يٗكَيخیي آٌ ػًم رچّىحٍ ٗيٌ طٕ کخٍ هیهٗ ٓوض َیٔض! هيح كو‪ ٢‬يٗهٕحْي آیخص ٔ‬
‫ٍكًخص هٕىٕ ٍح رّيَىو َ٘خٌ ىْي! حیٍ یک کخٍٖ حٓض کّ هيح هٕحٓظّ حٓض! ‪...‬‬
‫(حیٍ طَؿًّٖ کهًّ رّکهًّٖ آیخص هَآٌ حٓض)‬
‫طٕؿّ ىحٍیي کّ آٌ ًَخیُيِٖ هيح رخ چّ ٍٔحٌُٗخهظی ىهین ٔ يخَْحَّ ٔ چويٍ‬
‫ٗیخىحَّ رّهٕحٓض هٕى ح‪َٛ‬حٍ يٍُٗٔى‪ ،‬آٌ ٗو‪ ٚ‬يکخٍ ًّْٖ طًخیالص هٕى ٍح‬
‫رّهٕحٓض هيح يُظٔذ يٗکُي طخ رظٕحَي یک ىهظَ ؿٕحٌ رٗطـَرّ ٔ ىٍ ػیٍكخل يظؼزي‬
‫ٔ يظيیٍ ٍح رّطًکیٍ ٔحىحٍى‪( .‬آیّٖ ٕٕ) رخالهَِ ك‪َ٠‬ص يَیى رخٍٔ يٗکُي‪،‬‬
‫ٕٓٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يوخٔيظٖ يیٗکُي‪ ،‬رًّْآؿٕٗی رخ آٌ يَى ٍ‪ٟ‬خیض يٗىْي‪ ،‬رخْى رّههٕصگّ‬

‫يٍَٗٔي (آیّٖ ٖٕ) َظیـظخ ً ك‪َ٠‬ص يَیى كخيهّ ٗي‪ٔ ،‬نٗ ٍحُ هٕى ٍح پُٓخٌ ىحٗض‪.‬‬
‫پْ حُ ‪ ٗ١‬يَحكم ؿُیُٗ‪ ،‬ىٍى ُحیًخٌ رَ حٔ ػخٍ‪ ٝ‬گَىیي‪ ،‬رَّوهٔظخٌ ٍكض‬
‫(رٍّٔحیض هَآٌ) رّیک ح‪ٛ‬طزم ٍكض‪( :‬رٍّٔحیض حَـیم(‪ )۳‬طخ پُٓخَٗ ُحیًخٌ ًَخیي‪ .‬حیٍ‬
‫يَكهّ رَحٖ ك‪َ٠‬ص يَیى آٌ چُخٌ ىٕٗحٍ رٕى کّ رخ هٕى گلض‪« :‬حٖکخٕ يٍ پیٖ‬
‫حُ حیٍ يَىِ رٕىو ٔ ح‪ٛ‬الً حُ یخىْخ ٍكظّ رٕىو‪ ،‬حیٍ ٍُٔ رَّٓو ًَٗآيي‪ :‬آیّٖ ‪»ٕ4‬‬
‫حیٍکّ ك‪َ٠‬ص يَیى يٗگٕیي‪« :‬حٖکخٕ يٍ پیٖ حُ حیٍ يَىِ رٕىو ٔ حُ یخىْخ‬
‫ٍكظّ رٕىو» حُ طٕني كََُيٖ َخ ُٗخهظّ پيٍ ٔ حكظخىٌ َٓ ُرخٌ يَىو َگَحٌ رٕى‪،‬‬
‫َگَحَی حُ حیٍکّ ؿٕحد يَىو ٍح چّ ريْي؟!‬
‫ىٍ ٖ ـ ‪ 4‬آیّٖ رؼيٖ ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ يظٕني يٕٗٗى ٔ كخنض ىلىحٍٖ رُّحثٕ‬
‫ىٓض يٗىْي‪ ،‬رَّٕػٗ حكٔخّ طٔکیٍ ىٍى يٗکُي‪ ،‬يويحٍٖ آد يَٕٗٗي‪١ٍ ،‬ذ‬
‫طُخٔل يٗکُي (رُخ رٍّٔحیض حَـیم‪ًْ ،‬خٌ كَٗظّ) پيٍ َُٕحى رّکًک يخىٍ ٔ كََُيٕ‬
‫يٗٗظخري ‪ ...‬طخ حیٍکّ رخالهَِ ٍحُ رَيالء يٕٗٗى ‪...‬‬
‫كخال ریخ ؿًغ کٍ! ٔحرٔظّگخٌ ك‪َ٠‬ص يَیى طخُِ يٗكًُٓي کّ چّ حطلخم حكظخىِ‬
‫حٓض‪ًّْ .‬گٗ یک ‪ٛ‬يح رََُّٖٓ يَیى يزخىٍص يٗکُُي‪« :‬حیٍ چّ کخٍٖ رٕى کّ طٕ‬
‫کَىٖ؟ حیٍ چیٔض کّ طٕ آٍٔىٖ؟ حٖ هٕحَْ ْخٌٍٔ! َّپيٍص آىيٗ ري رٕى‪،‬‬
‫َّيخىٍص حْم کخٍْخٖ ُٗض‪ ،‬چّ ٗي کّ حیٍ ‪ٗ ٍٕ١‬ي؟» (آیخص ‪ ٕ۲‬ـ ٖٓ)‬
‫‪١‬زؼخ ً ك‪َ٠‬ص يَیى ْیچ ؿٕحرٗ َيحٍى‪ ،‬كو‪ٓ ٍُِٖٔ ٢‬کٕص يٗگیَى‪ ،‬رخ ىٔ چ٘ى‬
‫آکُيِ حُ يلزض يخىٍحَّ رَُّٕحى هیَِ يٕٗٗى‪ ،‬كخنظٗ آيیوظّ رخ َٗو ٔ طَّ ٔ‬
‫ػخ‪١‬لّٖ يخىٍٖ رَ حٔ ئظٕنٗ يٗگَىى‪ٍُْٔ .‬خٖ ىٕٗحٍٖ پ٘ض َٓ يٗگٌحٍى طخ‬
‫حیٍکّ ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ ٍٗي يٗکُي‪ ،‬رُّرخٌ يٗآیي ‪ ...‬حنٗ آهَ‪...‬‬
‫آٌچّ َوم ٗي ىهیوخ ً يظٍ هَآٌ حٓض کّ رخیي يَحؿؼّ ٕٗى ٔ ىهض کخكی ٍٔی آٌ‬
‫‪ٍٕٛ‬ص گیَى‪ .‬ىحٓظخٌ طٕني ٔ َٓگٌٗض ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ یک ٍپَطخژ ْىُيخٌ َیٔض‪،‬‬
‫طخ آٌٍح ٔحهؼٗ‪ ،‬ػیُٗ ٔ نلظّ رّنلظّ طهوٗ ًَٕى؛ رهکّ حیٍ گٌحٍٕ‪ ،‬ىِْخ ٓخل رؼي حُ‬
‫طٕني ٔ كظٗ رؼي حُ ي‪ٜ‬هٕد ٗيٌ حٔ رّ‪ ٍٕ١‬پَحکُيِ حُ ُرخٌ حیٍ ٔ آٌ ؿًغآٍٖٔ ٗيِ‬
‫حٓض‪( .‬حٔنیٍ حَـیم ْ٘ظخى ٓخل پْ حُ طٕني ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ طئیٍ ٗي‪ ،‬هَیذ رّپُـخِ‬
‫ٓخل رؼي حُ يَگ ػیٔٗ) كظٗ رؼي حُ ُيخَٗ کّ حٔ «ػیٔٗ ئیق» ٗيِ رٕى‪،‬‬
‫حٓطٍِٕ ٗيِ رٕى ٔ َٗٓص ٔ آٔحُِ حٕ ًٍْْخ ٍح ىٍ طٔویَ ىحٗض‪ .‬يؼهٕو حٓض کّ‬
‫ؿٕحيغ حٓطٍِٕگَح ىٍ چُیٍ يٕهؼیضْخ چّ يٗکُُي‪ .‬ریٍ رخٍْٔخٖ حٓخ‪١‬یَٖ رخ‬
‫ٕٔٓٔ‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫كویوض ٔ ػوٕل رَٖ٘ َٔزظٗ کخيالً يؼکّٕ رَهَحٍ حٓض «َْچّ ػوٕل آىيیخٌ‬
‫کٕچکطَ رخٗي‪ ،‬رًّْخٌ يویخّ حُ كویوض ىٍٔطَحَي‪ ٔ .‬حٓطٍِْٕخ رًّْخٌ َٔزض‬
‫رٍِگطَ حٓض؛ رَػکْ‪َْ :‬چّ ػوٕل رٍِگطَ‪ ،‬حٓطٍِْٕخ کٕچکطَ‪ ،‬طخ ؿخٖ کّ‬
‫رَحٓخّ ىیي ٔحهؼٗ ٔ ػخنًخَّ‪ ،‬حٓخ‪١‬یَ ًّْ آد يَٕٗٗي‪».‬‬
‫ػیٔٗ یک ٍٕٗٗت ح‪ٛ‬الف ‪١‬هذ ٔ ػًمگَح رٕى حٔ ػهیّ حكکخو ٓوض ٔ‬
‫رخؿگیَی ظخنًخَّٖ یٕٓى ٍٕٕٗ کَى ٔ کخٍ رٍِگی ْى کَى‪ .‬حٔ طؼخنیى هٕى ٍح‬
‫يکظٕد َکَى؛ ٓخلْخ پْ حُ ي‪ٜ‬هٕد ٗيٌ حٔ‪ ،‬طؼيحى ُیخىٖ حُ كٕحٍیٌٕ َْکيحو‬
‫رٍّٕٔ ٔ ٍٔحیض هٕى ٔ رخ ُرخٌْخٖ يوظهق حَـیم ٍح طلَیَ ًَٕىَي کّ ىٍ َٓخیض‬
‫حَخؿیهٗ رّىِْخ َٕع ٍٔحیض‪ ،‬رخ ىِْخ ُرخٌ ٔ ٔحرٔظّگْٗخٖ يظلخٔص كَُْگٗ طلَیَ‬
‫ٗي‪( .‬رَهٗ طؼيحى حَخؿیم حٔنیّ ٍح طخ ْ٘ظخى ٍٔحیض ْى يٍٗٓخَُي‪ ).‬حُ يیخٌ آٌ ًّْ‪،‬‬
‫حَخؿیم چٓخٍگخَّ (رخُْى يظلخٔص) طلض ػُخٔیٍ‪« :‬حَـیم نٕهخ‪ ،‬حَـیم يَهْ‪ ،‬حَـیم‬
‫يظٗ ٔ حَـیم یٕكُخ» يٍٕى طؤییي هَحٍ گَكض ٔ هخََٕٗ ُٗخهظّ ٗي کّ ًّْ ىٍ‬
‫يـًٕػّٖ ػٓيیٍ يُيٍؽ حٓض‪َْ .‬کيحو رَّٕرّٖ هٕى كخٖٔ َٗف كخل‪ ،‬يؼـِحص ٔ‬
‫کَحيخص ػیٔٗ حٓض‪ .‬ؿخنذ حیٍکّ رٔیخٍی حُ َٕیُٔيِگخٌ ٔ گٕیُيِگخٌ ئهًخٌ‬
‫ُْگخيی کّ يٗهٕحُْي حُ حَـیم ٗخْي ریخٍَٔي‪ ،‬رّ«حَـیم رََخرخ» حٓظُخى يٗکُُي؛ كخل‬
‫آٌکّ حَـیم رََخرخ ح‪ٛ‬الً يٍٕى طؤییي ٔحهغ َ٘ي ٔ ؿِی يـًٕػّٖ کظذ يويّ َیٔض‪.‬‬
‫ح ّيخ ئهًخَخٌ ْىچُخٌ رّآٌ حٓظُخى يٗکُُي‪.‬‬
‫ىحٓظخٌ طٕني ك‪َ٠‬ص ػیٔٗ حرظيح ىٍ حَخؿیم ػزض گَىیي‪ْ ٔ ،‬لض هٌَ رؼي حُ آٌ‬
‫ىٍ هَآٌ َیِ آيي‪ .‬هَآٌ ْى رّىكخع حُ ك‪َ٠‬ص يَیى رَهخٓظّ ٔ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ هٕى‬
‫ػزخٍص‪« :‬حك‪ُٜ‬ض كَؿٓخ» ٍح ىٍ يٍٕى حٔ رّکخٍ رَىِ حٓض‪.‬‬
‫حیٍ رٕى ؿَیخٌ طٕني ٔ َُيگٗ ػیٔٗ ئیق(‪ ٔ )۶‬ط٘زیّ حٔ رّآىو‪ .‬هطؼخ ً ؿَیخٌ‬
‫طٕني ك‪َ٠‬ص «آىو» حُ حیٍ ْى ٔح‪ٟ‬قطَ حٓض‪ .‬ىٍ هَآٌ کىطَیٍ حٗخٍِ رّحیٍ يطهذ‬
‫َ٘يِ کّ «آىو أرٕحنزَ٘ َؤظیٍ رَ٘ رخٗي» ٗخیي طًخو حكَحى رَ٘ کَُٕٗ ٍٖٔ ُيیٍ حُ‬
‫َٔم ٔ ‪١‬خیلّٖ حٔ رخُٗي‪ٔ ،‬نٗ حٔ حٔنیٍ آىو َیٔض‪ًٗ .‬خٍی حُ رٍِگخٌ‪ ،‬حٔ ٍح پيٍ‬
‫حَٔخٌْخٖ يًیِ ٔ حَيیٖيُي ىحَٔظّحَي‪ )۰(.‬آیخص ‪ ۲ ٔ ۴ ،۰‬حُ ٍِٕٖٓ «ٓـيِ» كخٖٔ‬
‫َکخص ػًین ٔ كکًضآيیِ حُ حيَ ههوض ٔ طلکیک حَٕحع ٔ حىٔحٍ آكَیُٖ ٔ‬
‫ٗت َههَوَُّ َٔ َريَأ َ ه َْهنَ‬‫ٍَٔ ُک َم َ‬‫رَگِیيِگٗ آىو رًَّخیُيِگٗ حُ َٕع حَٔخٌ حٓض‪« :‬حنٌَِی أَكْ َ‬
‫ٓ َٕحُِ َََٔلَ َن كِی ِّ ِي ٍْ ٍُ ِ‬
‫ٔك ِّ‬ ‫یٍ‪ ،‬ػ ُ َى َ‬ ‫یٍ ‪ ،‬ػ ُ َى َؿؼَ َم ََ ْٔهَُّ ِي ٍْ ُ‬
‫ٓالنَ ٍش ِي ٍْ َيخءٍ َي ِٓ ٍ‬ ‫خٌ ِي ٍْ ِ‪ٍ ١‬‬ ‫ٔ ِ‬ ‫حإل َْ َ‬
‫خٍ َٔحْل ْكجِيَس َ هَ ِهیال َيخ ط َ ْ٘ ُک ٌََُٔ ‪ ۰ :ٖٕ ...‬ـ ‪»۲‬‬ ‫‪َ ٜ‬‬ ‫َٔ َؿ َؼ َم نَ ُک ُى حن َ‬
‫ٔ ًْ َغ َٔحْل ْر َ‬
‫ٕٕٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ًلٌ ّاؽلح چیَذ؟‬

‫ىٍ هَآٌ آیخطٗ آييِ ي٘ؼَ رَ حیٍکّ رَ٘ حُ َلْ ٔحكيس ههن ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫غ‬ ‫حكيَسٍ َٔ َههَنَ ِي ُْ َٓخ َُ ْٔ َؿ َٓخ َٔرَ َ‬ ‫ک ُى حنَ ٌِی َههَوَ ُکى ِ ّيٍ ََ ْل ٍْ َٔ ِ‬ ‫خّ حطَوُٕح ٍَرَ ُ‬ ‫* «یَخ أ َیُّ َٓخ حنَُ ُ‬
‫ٔخ ًء ۚ‪»ٔ :4 ،‬‬ ‫ِي ُْ ُٓ ًَخ ٍِ َؿ ًخال َک ِؼی ًَح َٔ َِ َ‬
‫حكيَسٍ َٔ َؿؼَ َم ِي ُْ َٓخ َُ ْٔ َؿ َٓخ ِنیَ ْٔ ُکٍَ اِنَ ْی َٓخ ۖ‪»ٔ۴۲ :۰ ،‬‬ ‫* « ُْ َٕ حنَ ٌِی َههَوَ ُکى ِ ّيٍ ََ ْل ٍْ َٔ ِ‬
‫حكيَسٍ ػ ُ َى َؿ َؼ َم ِي ُْ َٓخ َُ ْٔ َؿ َٓخ َٔأَََِ َل نَ ُکى ِ ّيٍَ ْحْل َ َْ َؼ ِخو ػ َ ًَخ َِ َیشَ‬ ‫* « َههَوَ ُکى ِ ّيٍ ََ ْل ٍْ َٔ ِ‬
‫ع ۚ ًَٰ ِن ُک ُى َ‬
‫ّللاُ ٍَرُّ ُک ْى‬ ‫ظهُ ًَخ ٍ‬
‫ص ػ َ َال ٍ‬ ‫ن كِی ُ‬ ‫ٌٕ أ ُ َي َٓخطِ ُک ْى ه َْهوًخ ِ ّيٍ رَ ْؼ ِي ه َْه ٍ‬
‫ط ِ‬ ‫أ َ ُْ َٔحؽٍ ۚ یَ ْوهُوُ ُک ْى كِی رُ ُ‬
‫‪ََ ٜ‬كٌَُٕ ‪»۶ :ٖ۲ ،‬‬ ‫ک ۖ َال ِا ٰنََّ ِا َال ُْ َٕ ۖ كَؤَََ ٰٗ ط ُ ْ‬
‫نَُّ ْحن ًُ ْه ُ‬
‫ص ِنوَ ْٕ ٍو‬ ‫‪ْ ٜ‬هَُخ ْحآلیَخ ِ‬ ‫ع ۗ هَ ْي كَ َ‬ ‫* « َٔ ُْ َٕ حنَ ٌِی أ َ ََْ٘ؤ َ ُک ْى ِي ٍْ ََ ْل ٍْ َٔ ِ‬
‫حكيَسٍ كَ ًُ ْٔظَوَ ٌَّ َٔ ُي ْٔظ َْٕىَ ٌ‬
‫َی ْلوَ ٌَُٕٓ ‪»۲۴ :۶ ،‬‬
‫ٗخیي حیٍ يطهذ حٗخٍِ رّ‪ٛ‬لخص حٍػٗ ٔ ؿَحیِ ي٘ظَک َٕع آىيٗ ىحٗظّ رخٗي‪،‬‬
‫یخ يُظٍٕ یک ٗو‪ ٚ‬يخَُي «آىو» رخٗي کّ پيٍ حَٔخٌْخٖ کَُٕٗ ُٗخهظّ ٗيِ‪ ،‬یخ آٌ‬
‫ص ِنوَ ْٕ ٍو‬ ‫‪ْ ٜ‬هَُخ ْحآلیَخ ِ‬ ‫طک ٓهٕل حٔنیّ کّ يُ٘ؤ طًخو ؿخَيحٍحٌ رٕىِ حٓض؛ حُ هَیُّٖ «هَ ْي كَ َ‬
‫َی ْلوَ ٌَُٕٓ ‪ »۲۶ :۶ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع طُٕع كیخص ئظلخى يٗگَىى‪.‬‬
‫ٔؿّ ىیگَ يٗطٕحَي حٗخٍِ رّیگخَّگٗ َٕع حَٔخٌ ىحٗظّ رخٗي‪ .‬حیٍ يطهذ حُ‬
‫هَیُّٖ ٔ « َههَنَ » ٔ « َؿؼَ َم» يُٓخ ُٔؿٓخ يلٕٓو يٗگَىى‪ .‬گٌٗظّ حُ َْچیِ‪ ،‬يٓى‬
‫پیخو يؼُٕٖ حیٍ آیخص يزخٍکّ حٓض‪ٔ .‬هظٗ هَآٌ ًّْ حكَحى رَ٘ ٍح حُ يُ٘ؤ ُٔؽ ٔحكي‬
‫يٗىحَي‪ ،‬حٔالً كویوظٗ ٍح رخُگٕ يٗكَيخیي کّ طًخو َٔم رَ٘ كٗحنٕحهغ یکٗ حٓض‪ .‬ػخَیخ ً‬
‫ػخنٗطَیٍ حَيیّٖ٘ «ْیٕيُیٔظٗ» هٕى ٍح رًَّخیٖ گٌحٍىِ حٓض‪ َُْ .‬هَآٌ ًْیٍ‬
‫حٓض کّ ىٍ آٌ چُخٌ ؿخيؼّٖ طخٍیک ٔ هزیهّحٖ آيي ٔ رخ ‪ٛ‬يحٖ رهُي حػالو کَى‪:‬‬
‫خٍكُٕح ۚ اِ ٌَ‬ ‫ٗؼُٕرًخ َٔهَزَخثِ َم ِنظَؼَ َ‬ ‫خّ اََِخ َههَ ْوَُخ ُکى ِ ّيٍ ًَ َک ٍَ َٔأَُؼ َ ٰٗ َٔ َؿؼَ ْهَُخ ُک ْى ُ‬ ‫«یَخ أ َیُّ َٓخ حنَُ ُ‬
‫ػ ِهی ٌى َهزِی ٌَ‪»ٖٔ :4۲ ،‬‬ ‫ّللاِ أَطْوَخ ُک ْى ۚ ِا ٌَ َ‬
‫ّللاَ َ‬ ‫أ َ ْک ََ َي ُک ْى ِػُيَ َ‬
‫= ًّْٖ حكَحى رَ٘ حُ یک هخَٕحىِحَي! رٓظَیٍ آىوْخ پَْیِکخٍطَیٍ ٗخٌ‬
‫حٓض‪ ».‬یؼُٗ رالل كز٘ٗ حُ ًْخٌ هًخٗٗ حٓض کّ أرٕٓلیخٌ ٔ أرٕؿٓم ‪ٍُٔ ...‬يُي ٔ‬
‫‪ٟ‬ؼیق حُ ؿُْ ْىحَي ‪...‬‬
‫حیٍ ىٍٓض ًْخٌ كَكٗ حٓض کّ ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین‪ ،‬آٍُٖٔ ًّْ پخ رَُّْگخٌ ىٍ‬
‫پٍٓىٗض گیظٗ رٕىِ ٔ حٓض‪ .‬كظٗ ْىحکٌُٕ حگَ کٔٗ رگٕیي «طًخو حكَحى رَ٘ حػ‪٠‬خء‬
‫یک هخَٕحىِ ْٔظُي‪ ».‬ؿًهّٖ َٓخیٗ ٍح ىٍ يٍٕى رَ٘ىٔٓظٗ گلظّ حٓض‪« .‬رَ٘‪ ،‬رَ٘‬
‫حٓض‪ ٔ .‬كن یکؿخ حُ آٌ رَ٘یض‪».‬‬
‫ٖٕٓٔ‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫اهذ ّاؽلح‬
‫يطهذ ىیگَٖ کّ رخ طًٔک رّآٌ يٗطٕحٌ گًخٌ رَى کّ هزم حُ آىو يؼٕٓى‪،‬‬
‫آىوْخٖ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ يُٗیٔظّحَي‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع «ح ّيض ٔحكيس» يٗرخٗي کّ ىٍ هَآٌ‬
‫کَیى یخُىِ رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ًُٟ .‬خ ً يوٕنّٖ «حيض» ؿًؼخ ً ‪ 4۲‬رخٍ ىٍ هَآٌ ٔحٍى‬
‫ٗيِ ٔ طُٓخ یک يٍٕى (‪ )ٔٔ :۴‬کّ رّيؼُٗ "يٓهض" يٗرخٗي؛ حنزخهٗ طًخيخ ً ىٍرخٍِٖ‬
‫ىٓظّْخ ٔ گَِْٔخٖ حُ حَٔخٌْخ ٔ كیٕحَخص رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪.‬‬
‫کىطَیٍ طؼَیق ح ّيض حیٍ حٓض کّ‪« :‬آٌ ػزخٍص حٓض حُ ًِْیٔظٗ ٔ ًْآُْگٗ‬
‫يیخٌ گَْٔٗ حُ ؿخَيحٍحٌ‪ ،‬رّكکى ؿَیِِ ٔ ‪ٍَٟٔ‬ص َُيگٗ» کّ رخن‪ٍَٔ٠‬س‬
‫َیخُيُي حيخو يٗرخٗي‪" .‬حيض" رئٌ "حيخو" ٔ رَػکْ آٌ‪َّ ،‬يلٕٓو يٗیخري ٔ‬
‫َّي‪ٜ‬يحم‪ .‬ىٍ هَآٌ يـیي "َُيگٗ گَْٔٗ" ؿخٍَٕحٌ ٔ كَ٘حص َیِ «حيض» هٕحَيِ‬
‫‪١‬خثِ ٍَ یَ ِطی َُ رِ َـَُخ َك ْی ِّ اِ َال أ ُ َي ٌى أ َ ْيؼَخنُ ُکى ۚ َيخ‬
‫‪َ َٔ ٝ‬ال َ‬ ‫ٗيِ حٓض‪َ َٔ « :‬يخ ِيٍ ىَحرَ ٍش ِكی ْحْل َ ٍْ ِ‬
‫ٗ ْیءٍ ۚ ػ ُ َى ِانَ ٰٗ ٍَ ِرّ ِٓ ْى یُلْ ٘ ٌَََُٔ ‪»ٖ۴ :۶ ،‬‬ ‫د ِيٍ َ‬ ‫‪َُ١‬خ ِكی ْحن ِکظ َخ ِ‬ ‫كَ ََ ْ‬
‫ٓخُيخٌْخٖ كَ٘حص ٔ كیٕحَخص يخَُي حَٕحع يٍٕیخَّ‪َُ ،‬زٍْٕخ‪ ،‬يٍٕچّْخ‪،‬‬
‫يخْْٗخ‪ ،‬كیخص ٔكٖ‪ ،‬پََيِگخٌ؛ كظىٗ گٕٓلُيحٌ حْهٗ رال حٓظؼُخء ىحٍحٖ يهکّ ٔ‬
‫حيخو ْٔظُي‪ .‬هَآٌ يٗگٕیي ىٍ گٌٗظّ َُيگٗ حَٔخٌْخ َیِ چُیٍ گهّحٖ رٕىِ حٓض‪:‬‬
‫«يَىو گَْٔٗ یک ىٓض (رئٌ ْیچ طًخیِ ‪١‬زوخطٗ‪ ،‬هٕيٗ‪َ ،‬ژحىٖ ٔ ؿیَِ)‬
‫رٕىَي (کًٌٕ حٔنیّ) ٓپْ ىچخٍ حهظالف ٗيَي‪ ،‬آٌگخِ ـ رّكکى ‪ٍَٟٔ‬ص ـ هيح ىٍ ریٍ‬
‫آَخٌ پیخيزَحَٗ رَحَگیوض طخ ريحَخٌ ر٘خٍص ىحىِ ٔ حُحَـخو حػًخل َخٗخیٔض رَكٌٍٗخٌ‬
‫ىحٍى‪ .‬رًَّْحِ پیخيزَحٌ‪ ،‬کظخد (َٗیؼض ٔ حكکخو) َخُل ٗي‪ .‬کظخرٗ کّ كن ٔ كویوض‬
‫رٕى؛ طخ ىٍ پَطٕ آٌ ىٍ ریٍ يَىو كکى کُُي ٔ حُ يیخٌ آَخٌ ٍكغ حهظالف ًَخیُي‪:».‬‬
‫٘ َِِیٍَ َٔ ُيٌُ ٍِِیٍَ َٔأَََِ َل َيؼَ ُٓ ُى ْحن ِکظ َ‬
‫َخد‬ ‫ّللاُ حنَُزِ ِیّیٍَ ُيزَ ّ‬
‫غ َ‬ ‫خّ أ ُ َيشً َٔ ِ‬
‫حكيَس ً كَزَؼَ َ‬ ‫= « َکخٌَ حنَُ ُ‬
‫ُ‬
‫ق كِی ِّ ِا َال حنَ ٌِیٍَ أٔطُُِٕ ِيٍ َر ْؼ ِي َيخ‬ ‫حهظَهَ َ‬
‫حهظَهَلُٕح ِكی ِّ ۚ َٔ َيخ ْ‬ ‫خّ ِكی ًَخ ْ‬ ‫ک َى َر ْیٍَ حنَُ ِ‬ ‫ن ِن َیلْ ُ‬ ‫ِر ْخن َل ّ ِ‬
‫حهظَهَلُٕح كِی ِّ ِيٍَ ْحن َل ّ ِ‬
‫ن رِب ِ ًَِْ ِّ ۗ َٔ َ‬
‫ّللاُ‬ ‫ّللاُ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح ِن ًَخ ْ‬ ‫َؿخ َءطْ ُٓ ُى ْحنزَیَُِّخصُ رَ ْـیًخ رَ ْیَُ ُٓ ْى ۖ كَ َٓيَٖ َ‬
‫‪ََ ٛ‬ح‪ُّ ٍ١‬ي ْٔظ َ ِوی ٍى‪»ٕٖٔ :ٕ ،‬‬ ‫َی ْٓ ِيی َيٍ َیَ٘خ ُء ِانَ ٰٗ ِ‬
‫حیٍ يطهذ َ٘خٌ يٗىْي کّ حٔالً حهظالف ٔحهغ ٗيِ ىٍ ریٍ حكَحى "حيض ٔحكيس"‬
‫رٔیخٍ ػًین ٔ رُیخىیٍ رٕىِ حٓض‪ .‬ػخَیخ ً َلْ ًْخٌ حهظالف رَ َٓ حيٍٕٖ يؼوٕل ٔ‬
‫هخرم هزٕل رٕىِ حٓض کّ َیخُيُي كکًیض ٔ ي‪ٜ‬خنلّ گَىیيِ ٔ هيح ىٍٓض ىٍ آٌ يٕهغ‬
‫يُخٓذ رّحٍٓخل َزٗ يزخىٍص كَيٕىِ حٓض‪ .‬حیٍ آیّ کّ رّطُٓخیٗ رخُگٕکُُيِٖ َُيگٗ‬
‫رَ٘‪ ،‬حُ ىٍٔحٌ يخهزم آىو طخ هخطى حٓض‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ىحٍحٖ پُچ كَحُ يٗرخٗي‪:‬‬
‫‪ٕٔٓ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔ ـ آىوْخ گَِٔ یک ىٓض رٕىَي‪( .‬ىٍٔحٌْخٖ هزم حُ ظٍٕٓ آىو)‬

‫ٕ ـ ٓپْ ىچخٍ حهظالف ٗيَي‪( .‬ىٍ آٓظخَّٖ ظٍٕٓ آىو)‬
‫ٖ ـ هيح پیخيزَحَٗ كَٓظخى طخ ریٍ يَىو ه‪٠‬خٔص ٍٔكغ حهظالف کُُي(حٔنیٍ آٌْخ آىو)‬
‫‪ 4‬ـ رََخيّْخٖ کخٍٖ پیخيزَحٌ‪ ،‬يؼیٍ ٔ يزظُٗ رَ ح‪ٕٛ‬ل كن ٔ كویوض رٕىِ‬
‫حٓض‪ .‬رئٌ ىهخنض ْٕحٖ َلْ‪( .‬حُ آىو طخ هخطى)‬
‫‪ ۳‬ـ يٓىطَیٍ كَحُ آیّ آٌؿخ حٓض کّ ٍٕٔ کخٍٖ حَزیخء ٍح ریخٌ يٗکُي کّ رَ ىٔ‬
‫َ٘یٍ ٔ يٌٍُیٍ» (کخٍ كَُْگٗ) حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض‪ .‬رخ‬ ‫پخیّٖ «حٍٗخى ٔ حٌَحٍ = يز ّ‬
‫حیٍ ٔ‪ٛ‬ق‪ ،‬حگَ آىو أرٕحنزَ٘ ٍح پیـًزَ ريحَیى (کّ حکؼَیض رًّْیٍ َظَ ْٔظُي) آیخ‬
‫َٗحی‪ ٢‬ظٍٕٓ آىو حُ ًٕٗل حیٍ آیّٖ َٗیلّ هخٍؽ هٕحْي رٕى؟‬
‫ـ هطؼخ ً هیَ! پْ حٔ ْى آييِ حٓض‪ ،‬طخ حُ يیخٌ هٕيٖ ٍكغ حهظالف ًَخیي‪.‬‬
‫ـ «ٔ َزٕىَي يَىو‪ ،‬يگَ گَِٔ یک ىٓض‪ ،‬پْ حهظالف کَىَي‪».‬‬
‫ی‬
‫‪َ ٠‬‬ ‫ک نَوُ ِ‬ ‫ض ِيٍ ٍَ ِرّ َ‬ ‫ٓزَوَ ْ‬ ‫خهظَهَلُٕح ۚ َٔنَ ْٕ َال َک ِه ًَشٌ َ‬ ‫خّ اِ َال أ ُ َيشً َٔ ِ‬
‫حكيَس ً كَ ْ‬ ‫= « َٔ َيخ َکخٌَ حنَُ ُ‬
‫َر ْیَُ ُٓ ْى كِی ًَخ كِی ِّ َی ْوظ َ ِهلٌَُٕ ‪»ٔ۲ :ٔٓ ،‬‬
‫ـ «ٔ حگَ هيح روٕحْي‪ ،‬يٗطٕحَي ًٗخ ٍح ٔحپْ رّ‪ٍٕٛ‬ص ح ّيض ٔحكيس رَگَىحَي‪،‬‬
‫ٰنکٍ رَحٖ آُيخیٖ ٔ حيظلخٌ ًٗخ چُیٍ ًَٗکُي‪ ،‬پْ ٓزوض رـٕثیي ىٍ کخٍ هیَ‪،‬‬
‫ًّْٖ ًٗخ رّٕٖٓ هيح رَ يٗگَىیي‪ ٔ .‬آٌگخِ حٓض کّ ًٗخ ٍح َٔزض رّحيٍٕٖ کّ ىٍ‬
‫آٌ حهظالف کَىِحیي‪ ،‬آگخِ طخٌ يٗٓخُى‪».‬‬
‫صۚ‬ ‫ٰ‬ ‫ّللاُ نَ َـؼَهَ ُک ْى أ ُ َيشً َٔ ِ‬
‫حكيَس ً َٔنَ ِکٍ ِنّیَ ْزهُ َٕ ُک ْى كِی َيخ آط َخ ُک ْى ۖ كَخ ْٓظَزِوُٕح ْحن َو ْی ََح ِ‬ ‫= « َٔنَ ْٕ َٗخ َء َ‬
‫ِانَٗ َ‬
‫ّللاِ َي َْ ِؿؼُ ُک ْى َؿ ًِیؼًخ كَیَُُ ِزّج ُ ُکى ِر ًَخ ُکُظ ُ ْى كِی ِّ ط َْوظ َ ِهلٌَُٕ ‪»4۴ :۳ ،‬‬
‫حُ يـًٕع آٌچّ گلظّ ٗي رّحیٍ َظیـّ يٍٗٓیى کّ «آىو» یک ٗو‪ٜ‬یض رٍِگ‬
‫ٔ يَىيٗ رٕىِ حٓض‪ ،‬کّ رُخ رّيوظ‪٠‬خٖ ُيخٌ ٔ يکخٌ‪ ،‬حُ رخد ‪َٟٔ‬ص ٔ ٔؿٕد‬
‫طخٍیوٗ ىٍ يیخٌ هٕو هٕى ظٍٕٓ ًَٕىِ ٔ حكَحى آٌٍح کّ رّٗيص ىچخٍ حهظالف ٔ‬
‫طلَیوّ ٔ ه‪ٕٜ‬يض ٗيِ رٕىَي؛ ىػٕص رّهیَ ٔ ‪ٛ‬الف کَىِ حٓض‪ .‬ىٍٓض يخَُي َْ‬
‫ٍْزَ رٍِگ ٔ ىیگَ ي‪ٜ‬هلخٌ ـ کّ نِٔيخ ً كََُي ُيخٌ هٕى رٕىِ ٔ ىٍ َٗحی‪٢‬‬
‫رلَحَٗ ظٍٕٓ کَىِ ٔ يٗکُُي ـ حرظالءحطٗ ىحٗظّ‪ ،‬ي٘وخطٗ ک٘یيِ‪ ،‬يٓخؿَص ٔ‬
‫ىٍرّىٍْٖخٖ ٍح پ٘ض َٓ َٓخىِ‪َٓ ،‬حَـخو يٕكن ٗيِ‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ حٓطٍِٕٖ ؿخٔیيحَّٖ طخٍین رَ٘ گَىیيِ حٓض‪ .‬كو‪ ٢‬رخ حیٍ ه‪ٜ‬ی‪ّٜ‬‬
‫کّ ٗو‪ ٜٗ‬رخ چُخٌ ػظًض‪ ،‬هزم حُ حٔ ىٍ َُيگٗ رَ٘ ظٍٕٓ َکَىِ رٕىِ ٔ حٔ‬
‫آؿخُگَ رٕىِ حٓض‪ .‬حَٔخٌْخٖ کَُٕٗ حُ طیَِ ٔ طزخٍ حٔیُي؛ َّيُل‪َٜ‬ح ً حُ طزخٍٕ‪.‬‬
‫‪ٕٔٓ۳‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫رؼ‪ ٗ٠‬حُ يلوویٍ حیٍ حهظالف ٍح ًْخٌ «ؿيحیٗ رَ٘ حُ حؿيحى حٔنیّٖ هٕى» كٓى‬
‫کَىِحَي کّ هخرم طؤيم حٓض‪ٰ .‬نکٍ ظٕحَْ آیخص کَیًّ يلیي رَ حیٍ يؼُٗ حٓض کّ «هيح‬
‫رًّٗخ نطق کَىِ‪ ،‬حُ ٔ‪ٟ‬ؼیض ح ّيض ٔحكيس هخٍؽ ًَٕىِ ٔ يْٕزخص ػيیيِٖ چٌٕ‬
‫ك‪٠‬خیم حَٔخَٗ ٔ كْ يخنکیض رًّٗخ ػطخء کَىِ حٓض‪ .‬ريیٍٔٓیهّ يٗهٕحْي ًٗخ ٍح‬
‫آُيخیٖ کُي ‪ ...‬پْ کخٗق رّػًم آيي کّ آٌ ح ّيض ٔحكيس حُ چُخٌ يْٕزخطٗ رَهٍٕىحٍ‬
‫َزٕىِ حٓض‪ ،‬هيح رَ حٓخّ «رَْخٌ نطق» ٔ «هخػيِٖ ههق» هٕحٓض طخ آٌْخ ٍح حُ‬
‫آٌ كخنض هخٍؽ ًَخیي‪ ،‬طخ ٗخیٔظّگٗ رخُگ٘ض رّٕٖٓ هيح ٔ ٓزوض ىٍ کخٍ هیَ ٍح‬
‫ریخرُي‪ .‬رُخ رّطؼزیَ ٓخىِ‪ :‬ح ّيض ٔحكيس گَْٔٗ ػوذيخَيِ ٔ كخهي ًّْٖ ‪ٛ‬الكیضْخ ٔ‬
‫ك‪٠‬خیم حَٔخَٗ رٕىِ حٓض کّ رّئٍَ ىچخٍ حهظالف ٗيِ ٔ حُ ْى پخٗیيِ حٓض‪.‬‬
‫يَحكم كَٔ پخٗٗ ح ّيض ٔحكيس يظُخٓذ رخ حكِحیٖ طٕحٌ ًحطٗ رَ٘ ٔ طوٕیض كٕحّ‬
‫ؿَیِٖ حٔ حُ هزیم كذ ًحص ٔ پیيحیٗ كْ يخنکیض رٕىِ حٓض‪ٔ .‬ح‪ٟ‬ق حٓض کّ حكَحى‬
‫رَ٘ رَ َٓ ًْیٍ حيٍٕ رخْى حهظالف يٗکُُي‪ .‬حیٍ حهظالكخص چُيحٌ ٗيص یخكظّ رٕىِ‬
‫کّ ‪ٍَٟٔ‬ص حٍٓخل حَزیخء‪ ،‬حَِحل کظذ ٔ كکًیض پیخيزَحٌ ٍح‪ ،‬کّ حٔنیٍ آٌْخ‬
‫ك‪َ٠‬ص آىو رٕى‪ ،‬حیـخد کَى‪ .‬ىٍ ٔحهغ ك‪َ٠‬ص آىو آيي طخ ىٍ ریٍ هٕو هٕى (حكَحى‬
‫ح ّيض ٔحكيس) کّ رّٗيص ىچخٍ حهظالف ٗيِ رٕىَي‪ ،‬كکًیض ٔ ىحٍٖٔ کُي ٔ حیٍ‬
‫ْىُيخٌ رٕى رخ ٍٗي ٔ طکخيم يـِٖ ٔ ؿَیِٖ َٕع رَ٘ کّ حُ َظَ ُيخَی يوخٌٍ‬
‫حٓض رخ آهَیٍ ػ‪ َٜ‬یوزُيحٌ‪ ،‬چیِی ریٍ ٓیِىِ طخ پخَِىِ ِْحٍ ٓخل پیٖ‪.‬‬
‫کهًّٖ «حهظالف» ىٍ ّٓ يؼُٗ رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ ٔ :‬ـ ػَكٗ‪ ٕ ،‬ـ نـٕٖ‪ ٖ ،‬ـ‬
‫ح‪ٛ‬طالكٗ‪" .‬حهظالف" ىٍ يلٕٓو ػخيّ ٔ ػَكٗ طخ كي ‪ٟ‬يیض ٔ ىػٕح‪َِ ،‬حع ٔ طوخرم‬
‫ىٔ كَى‪ ،‬یخ ىٔ گَِٔ آىيٗ ؿهِٕ يٗکُي‪ٰ .‬نکٍ ىٍ يؼُخٖ نـٕٖ ػزخٍص حُ طلخٔص ىٔ یخ‬
‫چُي َظَگخِ حٓض‪ .‬ىٍ يؼُخٖ ح‪ٛ‬طالكٗ‪ ،‬يَحى حُ آٌ يَحٔىِ‪ٍ ،‬كض ٔ آيي‪ٔ ،‬‬
‫ٍحرطّٖ ىٔ ‪َ١‬كّٖ حكَحى ٔ گَِْٔخٖ آىيٗ رخ یکىیگَ يٗرخٗي‪.‬‬
‫حیٍ ّٓ يؼُٗ رّظخَْ ‪ٟ‬ي ْى يًَٗخیُي‪ ،‬ح ّيخ كٗحنٕحهغ یکٗ حٓض‪ َّْٓ ،‬يٍٕى‪،‬‬
‫ریخٌگَ طوخرم يیخٌ يزيأ ٔ يو‪ٜ‬ي حٓض‪ :‬آٌ ىٔٓض ًٗخ حُ يُِل هٕى كَکض کَىِ‬
‫رّ‪َ١‬ف هخَّٖ ًٗخ يٗآیي‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل ًٗخ حُ ؿخٖ هٕى كَکض کَىِحیي طخ‬
‫رّيُِل حٔ رَٔیي‪ .‬حیٍ حهظالف ریٍ ًٗخ حٓض‪ .‬گًخٌ يٍٗٔى ػزخٍص «حهظالف حيظٗ‬
‫ٍكًش» کّ ٓیّي كَيٕىِ رخٗي‪ًْ ،‬یٍ يؼُخ ٍح ه‪ٜ‬ي کَىِ حٓض‪ .‬ىٍ ىػخٖ ٍُٔحَّٖ يخِ‬
‫ٗؼزخٌ ىٍ طٕ‪ٛ‬یق حْمریض ػ‪ًٜ‬ض ٔ ‪ٓ١‬خٍص آييِ حٓض‪ٗ« :‬ـَس حنُّزٕس ٔ يٕ‪ٟ‬غ‬
‫حنَُم ٔ يؼيٌ حنؼهى ٔ حْم ریض حنٕكٗ ‪»...‬‬
‫حنَٓخنش ٔ يوظهق حنًالثکش ٔ يٕ‪ٟ‬غ ّ‬
‫ّ‬
‫‪ٕٔٓ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫= حْهزیض يلم حهظالف يالیکّحَي؛ یؼُٗ ًْٕحٍِ گَِْٔخٖ حُ يالیکّ حُ يزيأ‬

‫هٕى كَکض کَىِ ٔ رّيو‪ٜ‬ي ُیخٍص حْمریض رّپیٖ يٍَٗٔي؛ ىٍ ًْخٌ كخل‬
‫گَِْٔخٖ ىیگَ حُ يالثک‪ُ ،‬یخٍحص ٗخٌ ٍح حَـخو ىحىِحَي ٔ يلم حْمریض ٍح رّ‪َ١‬ف‬
‫شّللا ىحیًخ ً ىٍ ئیَ يلم حهخيض‬ ‫يالء حػهٗ طَک يٗکُُي‪ .‬یؼُٗ گَِْٔخٖ يالیک ّ‬
‫حْمریض ىٍ ٍكض ٔ آيي ْٔظُي‪.‬‬
‫ىٍ يٍٕى حهظالف ح ّيض ٔحكيس یکٗ حُ حیٍ ّٓ يؼُٗ ٍح يٗطٕحٌ نلخظ کَى‪ .‬حگَ‬
‫يؼخَٗ ىٔو ٔ ٕٓو ٍح نلخظ کُیى‪ٍ ،‬حِ آٓخٌ ٔ کٕطخِ ٍح رَگِیيِحیى‪ .‬یؼُٗ حیٍکّ‪ :‬ح ّيض‬
‫ٔحكيس رّآٌ يَكهّ حُ ٍٗي ٔ طکخيم يؼُٕٖ ٔ كکَٖ ٔ كَُْگٗ ٍٓیيِ رٕىِ کّ حكَحى‬
‫آٌ يٗطٕحَٔظُي رخ ًُْٕع هٕى ٍٔحر‪ٓ ٢‬خنى رَهَحٍ کُُي‪ .‬ىٍحیٍ يَكهّ رٕىِ کّ هيحَٔي‬
‫رَ آٌْخ يُض َٓخىِ؛ ٔ يظَٓ ٔكی ٔ َزٕص هَحٍ ٗخٌ ىحى‪ .‬حیٍ يؼُٗ رٔیخٍ رؼیي‬
‫رَّظَ يٍٗٓي‪ ،‬كظٗ رٔیخٍٖ حُ آىوْخٖ حئَُٖ ْى ىٍ حیٍ كي حُ طکخيم يؼُٕٖ‬
‫َیٔظُي‪ .‬ىنیم رطالٌ حیٍ يؼُٗ حیٍ حٓض کّ حگَ حكَحى «حيض ٔحكيس» يَحٔىِ ٔ ٍٔحر‪٢‬‬
‫ٓخنًٗ رخ یکىیگَ يٗىحٗظُي‪ ،‬ىیگَ َیخُٖ ؿٓض حٍٓخل َزٗ رّيُظٍٕ ٍكغ حهظالف‬
‫َزٕى‪ .‬پْ يؼُٗ حٔل رَ ًٍْ ؿهزّ يٗکُي‪ ،‬کّ حگَ آٌٍح رخ ٕٗحْي ٔ ييحٍک ىیگَ‬
‫‪ًٟ‬یًّ ًَخثیى‪ .‬يٕهؼیض طخٍیوٗ ٔ حؿظًخػٗ ك‪َ٠‬ص آىو رّىٓض يٗآیي‪.‬‬
‫يؼوٕل حٓض حگَ ط‪ٕٗ ٍٕٜ‬ى کّ آىوْخ رخْى حهظالف ًَٗکُُي‪ ،‬يگَ آٌؿخ کّ پخٖ‬
‫يُخكغ ٗو‪ ٔ ٜٗ‬حَخَیض ٔ كزذ َلْ ٔ ُیخىِ ‪١‬هزی ىٍ ریٍ رخٗي‪ .‬ح ّيض ٔحكيس‪ ،‬ىٍ حرظيح‬
‫رّىنیم ػوذ يخَيِگٗ كکَٖ ٔ ػيو ٍٗي ؿَحیِ َلٔخَٗ حُ یکٕٓ‪ ٔ ،‬كَحَٗ َؼًض ٔ‬
‫ػيو كْ يخنکیض ٔ ًهیَِٓخُٖ؛ حُ ٕٖٓ ىیگَ‪ ،‬حُ ٔؿٕى ػٕحيم حهظالفُح ىٍ‬
‫َٓخى هٕى يزَٖ رٕىِ ٔ َُيگٗ یکَٕحهض گَْٔٗ ىحٗظّ حٓض‪ َْ .‬كَىٖ كظٗ‬
‫«حيخو» ح ّيض ٔحكيس َیِ ٗو‪ٜ‬خ ً ىٍ حيَ طٓیّٖ ؿٌحٖ يٍٕى َیخُ ٍُٔحَّٖ هٕى حهيحو‬
‫يٗکَىِ حٓض‪ .‬ىٍ ًْخٌ كخل رّكکى ‪ٍَٟٔ‬ص َُيگٗ ؿًؼٗ؛ طخرغ ٔ يظزٕع‪ٍ ،‬ثیْ‬
‫ٔ يَثّٕ َیِ ىٍ کخٍ رٕىِ حٓض‪ .‬حیٍْخ َّرَحٖ حٓظلخىِٖ ٗو‪ ٜٗ‬حُ يِحیخٖ آٌ‬
‫ػُخٔیٍ (چُخٌکّ حئَُِ يؼًٕل حٓض) رهکّ رّكکى ؿَیِِ رَحٖ روخء ح‪ٛ‬م َُيگٗ؛‬
‫ْىچُخٌ کّ ىٍ ٓخیَ حَٕحع ؿخٍَٕحٌ يٕ٘ٓى حٓض‪ .‬يخٍکٔیٔضْخ حُ حیٍ يَكهّ رخ‬
‫ػُٕحٌ«کًٌٕ حٔنیّ» یخى يٗکَىَي‪.‬‬
‫رّئٍَ حیٍ ٔ‪ٟ‬غ رَْى هٍٕى‪ .‬حكظًخالً طٓیّٖ ؿٌح ي٘کمطَ ٗي‪ .‬ىٍ َظیـّٖ‬
‫طـییَ آد ْٕٔح ٔ آيي ٔ ٗي ك‪ٕٜ‬ل يوظهق‪ ،‬حَٔخٌ رًّهیَِٓخُٖ يٕحى ؿٌحیٗ يزخىٍص‬
‫ٍُٔیي‪ ،‬رّيٕحُحص ُيخٌ‪ ،‬ىٍک يخنکیض ىٍ حٔ پيیي آيي ٔ ٍكظّ ٍكظّ هٕٖطَ ٗي طخ‬
‫‪ٕٔٓ۰‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫رَّٓكي حٓظلخىِ حُ َیَٖٔ ْىَٕع هٕى ىٍ حيَ طکخػَ‪١‬هزٗ ک٘یيِ ٗي‪ .‬حُ ًْیٍؿخ‬
‫‪١‬زوخص حؿظًخػٗ رّٔؿٕى آيي‪ .‬آٌکّ ًهیَِٖ ؿٌحیٗ ریٖطَ ٔ َیَٖٔ کخٍ كٌِٔطَ ىٍ‬
‫حهظیخٍ ىحٗض‪ ،‬آٓخیٖ ریٖطَ ٔ كَ‪ٛ‬ض حَيی٘یيٌ ُیخىطَ َیِ ىحٗظّ ٔ حُ حیٍ ‪َ١‬ین‬
‫آْٔظّ آْٔظّ يِِٖ آٓخیٖ ‪١‬هزٗ ٔ كَيخٌٍٔحیٗ رُّیَ ىَيحَٖ ٍكض‪ .‬حُ حیٍ پْ طًخو‬
‫ّْى ٔؿى هٕى ٍح ي‪َٜٔ‬ف حیٍ ىحٗض طخ چگَّٕ رظٕحَي ٍیخٓض هٕى ٍح طلکیى ٔ طٕٓؼّ‬
‫رو٘ي‪ ،‬طخ ىٍ ٓخیّٖ آٌ حُ حَٕحع حيظیخُحص رَهٍٕىحٍ رخٗي‪.‬‬
‫حُ ًْیٍؿخ هيٍص يؼُٕٖ حُ ‪َ١‬ین يزخىٍص رّحيٍٕ ؿخىٔگَٖ رّٔؿٕى آيي‪،‬‬
‫ؿخىٔگَحٌ کخٍ ًَٗکَىَي ٔ كَكّٖ آٌْخ يلم پَ ىٍآييٖ رَحٖ يًَ َُيگٗ رٕى‪.‬‬
‫حكظًخالً چُیٍ ٍَٔيٖ رّط٘ؼّذ ح ّيض ٔحكيس حَـخيیي ٔ ىٍ َْ يلم چُيیٍ گَِٔ کٕچک‬
‫حَٔخَٗ رّٔؿٕى آيي کّ َْ کيحو حُ ٔیژِگْٗخٖ ‪١‬زوخطٗ رَهٍٕىحٍ ٗيِ رٕىَي‪ٗ( .‬کم‬
‫حرظيحیٗ رَىِىحٍٖ) چُیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض رخػغ ٍٗي ىٔ ط‪٠‬خى ػًيِ گَىیي‪َ :‬ؤض ط‪٠‬خى‬
‫يیخٌ َْ گَِٔ‪ ،‬یکٗ رّيُظٍٕ كلع هيٍص‪َ١ ٔ ،‬ف ىیگَ ىٍ كکَ رَحَيحُٖ آٌ‪ .‬ىٔو‬
‫ط‪٠‬خى يیخٌ ىٔگَِٔ ًْـٕحٍ ؿٓض كٌف ٍثیْ آٌگَِٔ ٔ ط‪ٜ‬خكذ ًهخیَ ٔههىٍٔ آٌ‪.‬‬
‫حیٍ ٔ‪ٟ‬ؼیض هٌَْخ حىحيّ یخكض طخ ُيیُّٖ ؿٓض ظٍٕٓ «آىو» رّكیغ َؤظیٍ‬
‫حَٔخٌ هیَحَيیٖ ٔ ي‪ٜ‬هق كَحْى آيي‪ .‬كَحيٕٕ َکُیى کّ ؿُگ ٔ َِحع رَ َٓ ٍیخٓض‬
‫گَِٔ‪ ،‬یخ ط‪ٜ‬خكذ ؿُْ يوخنق‪ ،‬یخ ‪١‬ؼًّٖ ‪ٛ‬یي ٗيِ‪ ،‬یخ طٕٓؼّٖ ههىٍٔ‪ ،‬ىٍ ریٍ‬
‫گَّْٕخٖ يوظهق ؿخٍَٕحٌ حيَٖ ٍحیؾ حٓض؛ ح ّيخ ؿُگْخ ٔ حهظالكخص آىيیخٌ ىٔ‬
‫طلخٔص ػًيِ رخ َِحعْخٖ كیٕحَٗ ىحٍى‪َ :‬ؤض‪ ،‬ؿُگ كیٕحَخص رئٌ رََخيٍّیِٖ‬
‫هزهٗ ٔ ًُْیض ٓخروّ‪ ،‬آَخ ً َٗٔع ٗيِ ٔ ََٕٓٗض ؿُگ َیِ ىٍ ًْخٌ يیيحٌ ؿُگ‬
‫طؼییٍ يٕٗٗى‪ٓ .‬پْ َْىٔ ‪َ١‬ف ىػٕٖ ‪ٛ‬لُّ ٍح طَک کَىِ ٔ ًّْچیِ ىٍ ًْیٍ‬
‫ؿخ طًخو يٗگَىى‪.‬‬
‫ىٔو‪ :‬ىٔ َیَٖٔ يظوخ‪ٛ‬ى‪ٗ ،‬و‪ٜ‬خ ً رخْى يٗؿُگُي‪ْ ،‬یچ ‪َ١‬ف ؿُگ‪ ،‬ىیگَ حكَحى‬
‫گهّ ٍح ٔحٍى يؼَکّ ًَٗکُي‪ ،‬ريیٍطَطیذ ؿُگ ىٔ ٍْزَ گَِٔ حػَحص َخگٕحٍ رَ‬
‫ٍٔحر‪ ٢‬ىیگَ حكَحى گهّ ًَٗگٌحٍى‪ .‬ح ّيخ ىٍ يٍٕى آىيیخٌ چُیٍ َیٔض‪ ،‬ؿُگ ٔ َِحع‬
‫آىوْخ حُ ييصْخ هزم رََخيٍّیِٖ يٕٗٗى‪َْ .‬یک حُ ‪َ١‬كیٍ ىػٕٖ حكَحىٖ رٗگُخِ‬
‫كَحٔحَٗ ٍح ٔحٍى يؼَکّ يٗکُُي‪ ،‬رٔخ حكَحى ٔ گَِْٔخٖ رخْى يٗؿُگُي کّ حؿهذ‬
‫ْىىیگَ ٍح ًَُٗٗخُٓي ٔ َٔزض رّْى ْیچ ه‪ٕٜ‬يظٗ َيحٗظّ ٔ َيحٍَي‪ .‬ؿُگ آٌْخ‬
‫حػَحص ػًین ٍٖٔ طًخو ؿٕحَذ َُيگٗٗخٌ يٗگٌحٍى‪ .‬حُ حیٍؿخ يٗطٕحٌ كًٓیي کّ آٌ‬
‫حهظالف ح ّيض ٔحكيس رخیي یک چیِٖ ىٍ ًْیٍ يخیّْخ ٔ كَحطَ حُ ٔؿٕى حهظالف ىٍ‬
‫‪ٕٔٓ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يیخٌ كیٕحَخص رٕىِ رخٗي کّ َیخُيُي کُظَل ٔ ىحٍٖٔ رٕىِ حٓض‪ .‬ك‪َ٠‬ص آىو آيي طخ‬
‫رّچُخٌ حهظالكٗ ىٍ ریٍ هٕيٖ َٓ ٔٓخيخٌ ىْي‪.‬‬
‫آٌچّ رّحیٍ گلظّ حٓظلکخو يٗرو٘ي‪( ،‬ریخٌ ًَخىیٍ) پَٖٓ يالیکّ حُ هيحَٔي‬
‫رٍِگ حٓض کّ يُطوخ ً رخیي ىٍ ًْیٍ ُْگخيّْخ ٔحهغ ٗيِ رخٗي‪:‬‬
‫ـ «ٔ ُيخَٗ کّ پٍَٔىگخٍ طٕ رخ يالیکّ گلض‪ :‬يٗهٕحْى ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ؿخَ٘یُٗ‬
‫هَحٍ ىْى؛ آٌْخ گلظُي آیخ ىٍ آٌ يوخو‪ ،‬کٔٗ ٍح هَحٍ يٗىْٗ کّ حكٔخى کُي ٔ‬
‫هٌٍٕیِٖ ًَخیي؟ ىٍ كخنٗکّ يخ طَح طٔزیق ٔ طلًیي ٔ طويیْ يًَٗخثیى‪ً( .‬حص حهيّ‬
‫كَيٕى) يٍ چیِْخٖ يٗىحَى کّ ًٗخ ًَٗىحَیي ‪»...‬‬
‫‪َ ٝ‬ه ِهیلَشً ۖ هَخنُٕح أَطَـْ َؼ ُم كِی َٓخ َي ٍْ‬ ‫ک ِن ْه ًَ َالثِ َک ِش ِا َِّی َؿخ ِػ ٌم كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫= « َٔ ِا ًْ هَخ َل ٍَرُّ َ‬
‫ک ۖ هَخ َل اِ َِّی أ َ ْػهَ ُى َيخ َال ط َ ْؼهَ ًٌَُٕ ‪،‬‬
‫ِّّ نَ َ‬‫ک ََُٔوَي ُ‬ ‫یُ ْل ِٔيُ كِی َٓخ َٔیَ ْٔ ِل ُ‬
‫ک حن ِيّ َيخ َء َََٔلْ ٍُ َُ َ‬
‫ٔزِّ ُق رِ َل ًْ ِي َ‬
‫ٕ‪ »ٖٓ :‬ىٍ حیٍ آیّ َکخطٗ پَ يـِ ٔؿٕى ىحٍى کّ رّچُي يٍٕى آٌ حٗخٍِ يٗکُى‪:‬‬
‫ٔ ـ حیٍ آیّ کّ ریخٌ ًَخىیٍ حُ يَحكم ٍٗي ٔ طکخيم حَٔخٌ حٓض‪ ،‬گٕیخ ًحص‬
‫حنْٕٗ رَحٖ َؤظیٍرخٍ حٍحىِٖ ؿالنیّٖ هٕى ٍح رخ يالیکّ ىٍ يیخٌ يٗگٌحٍى‪،‬‬
‫‪ٛ‬لزض حُ «ؿؼم ههیلّ حٓض‪َّ ،‬ههوض حَٔخٌ» ؿؼم كَػٗ رَ ههن حٓض‪ ،‬ىٍ يخ‬
‫َلٍكیّ‪ ،‬ػًم ههن هزالً حَـخو ٗيِ ٔ رلغ پیَحيٌٕ آٌ يلَٔؽٌػُّ حٓض‪ .‬هيح ىٍ حیٍ‬
‫يَكهّ يٗهٕحْي يوهٕهٗ يٕٕٓو رّ«آىو» ٍح ىٍ ؿخیگخِ حػظزخٍٖ «هالكض» رُ٘خَي‪.‬‬
‫ىٍ هَآٌ کَیى «هالكض» رّيؼُٗ «كـض يؼُٕٖ» رّکخٍ ٍكظّ حٓض کّ‬
‫ريیٍطَطیذ «ههیلّ» ٗخه‪ ٚ‬حيَ كن ٔ يَٗي ٔ پیٕ٘حٖ هیَ حهالهٗ رُيِگخٌ حٓض‪،‬‬
‫ىحٔٔى! يلووخ ً يخ طَح ىٍ‬ ‫ىحٔٔى يٗكَيخیي‪« :‬حٖ ُ‬ ‫چُخٌکّ هيحَٔي هطخد رّك‪َ٠‬ص ُ‬
‫ٍٖٔ ُيیٍ‪ ،‬ههیلّ هَحٍ ىحىیى؛ پْ ىٍ يیخٌ يَىو رّكویوض كکى کٍ‪.‬‬
‫ن‪»ٕ۶ :ٖ۴ ،‬‬ ‫خّ ِر ْخن َل ّ ِ‬‫کى رَ ْیٍَ حنَُ ِ‬‫‪ ٝ‬كَخكْ ُ‬ ‫ک َه ِهیلَشً كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬ ‫= « َیخ ىَ ُحٔٔىُ ِاََخ َؿ َؼ ْهَُخ َ‬
‫ىحٔٔى ٍح رخنزيحّْ ههن کُي؟‬ ‫ـ آیخ يؼُٗ آیّ حیٍ حٓض کّ هيح طخُِ يٗهٕحٓض ُ‬
‫یخ حیٍکّ آیّٖ کَیًّ ئجٕنیض هالكض ٍح رخُگٕ ًَٕىِ حٓض؟‬
‫ـ آیخ يٗطٕحٌ ریٍ ؿؼم هالكض آىو أرٕحنزَ٘ ٔ ىحٔٔى پیخيزَ ٔ ىیگَ پیخيزَحٌ ٔ‬
‫ههلخء رؼيٖ كَهٗ هخثم ٗي؟‬
‫ىحٔٔى‪،‬‬‫ٓهُ ِّ) پیيح حٓض کّ ؿؼم هالكض ُ‬ ‫(الَلَم ریٍ حك ٍي يٍ ٍُ ُ‬ ‫ّ‬ ‫= هطؼخ ً هیَ‪:‬‬
‫رخهالكض ك‪َ٠‬ص حرَحْیى ٔ هالكض ك‪َ٠‬ص آىو ؿًهّگٗ ىٍیک ٍحٓظخ حٓض‪ًُٟ .‬خ ً‬
‫آیخص يٌکٍٕ يلیي حیٍ يؼُٗ َیِ حٓض کّ «َلْ رَ٘ رٕىٌ رخ هالكض ٰانٓی يالُو‬
‫ّللا پْ حُ گٌحٍ حُ‬ ‫َیٔض‪ ».‬رهکّ هالكض یک يوخيٗ حٓض کّ ًٗخٍی هخ‪ ٙ‬حُ حٔنیخء ّ‬
‫‪ٕٔٓ۲‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫يَحكم ‪ٕ١‬الَٗ‪ ،‬رّآٌ يٍُٗٓي‪ .‬رُخرَحیٍ طٕحٌ گلض کّ «آىو حُ ریٍ ؿًغ ْىَٕع هٕى‬
‫رّآٌ يوخو رَگِیيِ ٗي = حٌ هللا ح‪ٛ‬طلی آىو ٔ َٕكخ ٔ آل حرَحْیى ‪( ...‬حآلیش)»‬
‫ٕ ـ ظخَْ ٔ ٓیخم آیّٖ َٗیلّٖ يٌکٍِٕ َ٘خٌ يٗىْي کّ هزم حُ آٌکّ ًحص‬
‫ّللا كٍٕح ً يظٕؿّ يَٕٗٗي کّ حیٍ‬ ‫حهيّ ٰانٓی َخيٗ حُ حَٔخٌ یخ رَ٘ رَىِ رخٗي؛ يالثکش ّ‬
‫«ههیلّ» حُ يیخٌ َٕع رَ٘ هٕحْي رٕى‪ .‬يالیکّ حُ کـخ حیٍ ٍح كًٓیيَي؟ حنزظّ حیٍْخ‬
‫ریخٌ ًٓزهیک حُ ٍحُ ههوض ٔ هالكض حٓض کّ يؼخَی ٔ يلخْیى هٕىٍح ىحٍى‪ ،‬ح ّيخ ؿًؼخ ً‬
‫يلیي حیٍ يؼُی يیرخٗي کّ حيَ ههوض حَـخو یخكظّ رٕىِ ٔ ٓوٍ رََٓ هالكض حٓض‪.‬‬

‫ا ّهذ ّاؽلح = گًَْٓ ّاؽلح‬

‫ىیگَ يؼُٗ «حيض ٔحكيس» يٗطٕحَي ًْخٌگَّٕٖ ٔحكي حَٔخَٗ رخٗي کّ رؼي حُ‬
‫ػ‪ َٜ‬یوزُيحٌ چٓخٍو‪ ،‬يُل‪ َٜ‬رّیک َٕع ٗي‪( .‬چُخٌکّ ىٍ روٖ هزهٗ گٌٗض)‬
‫رّٔیژِ حیٍکّ ىٍ ریٍ يـًٕع حَٕحع كیخص‪ ،‬طُٓخ حَٔخٌ حٓض کّ يُل‪ َٜ‬رّیک َٕع‬
‫حٓض‪ٓ .‬خیَ ؿخَيحٍحٌ ػًٕيخ ً ىحٍحٖ حَٕحع يوظهق ْٔظُي‪ ،‬كٗحنًؼم‪ :‬كیم ٖ گَّٕ‪ٓ ،‬گ‬
‫ٓخَخٌ ٓٓ‪ 4‬گَّٕ‪ ،‬گٍٕکٍ ‪ ۴‬گَّٕ‪ٍٔ ،‬رخِ ‪ ۴‬گَّٕ‪ ،‬گَرّٓخَخٌ ٖ‪ 4‬گَّٕ‪ ،‬يخْْٗخ‬
‫ِْحٍحٌ گَّٕ‪ ،‬الک پ٘ضْخ ‪ ٔ۴‬گَّٕ‪ ،‬ککْخ ٓٓ‪ ۳‬گَّٕ ٔ كَ٘حص ٓٓٓ‪َٕ ۶۶ٓ/‬ع‬
‫ُٗخهظّ ٗيِحَي‪ ،‬ح ّيخ حَٔخٌ كو‪ ٢‬یک گَّٕ حٓض = «حيض ٔحكيس!»‬

‫ظِْه آكم‬
‫رَحرَ رخ حهزخٍ ٔ ػالیى يٕؿٕى يٗطٕحٌ گلض ظٍٕٓ آىو ىٍ حٔحیم ىٍِٖٔ‬
‫ک٘خٍُٖٔ رٕىِ حٓض کّ چیِٖ ریٍ ٓخلْخٖ ٖٔ طخ ‪ِْ ٔ۳‬حٍ هزم حُ يیالى ٍح ىٍ رَ‬
‫يٗگیَى‪ .‬حْهٗ کَىٌ كیٕحَخص حُ ًْیٍ ىٍِٔ آؿخُ ٗيِ حٓض‪ .‬آیّٖ َٗیلّٖ يَرٕ‪١‬‬
‫رّهَرخَٗ کَىٌ «ْخریم ٔ هخثیٍ» رّىٍٓظٗ‪ ،‬رخُگٕکُُيِٖ حیٍ َظَ حٓض‪:‬‬
‫ػهَ ْی ِٓ ْى ََزَؤ َ ح ْرَُ ْی آىَ َو رِ ْخن َل ّ ِ‬
‫ن اِ ًْ هَ ََرَخ هُ َْرَخًَخ كَظُوُ ِزّ َم ِيٍ أ َ َك ِي ِْ ًَخ َٔنَ ْى یُظَوَزَ ْم ِيٍَ‬ ‫« َٔحطْ ُم َ‬
‫ّللاُ ِيٍَ ْحن ًُظ َ ِویٍَ ‪»ٕ۰ :۳ ،‬‬ ‫ک هَخ َل ِاََ ًَخ یَظَوَزَ ُم َ‬ ‫حآله ََِ هَخ َل َْل َ ْهظُهََُ َ‬
‫يؼَٔف حٓض کّْخریم ىحييحٍ ٔ هخثیٍ ٍُحػضکخٍ رٕىِحَي‪ْ .‬خریم کخِٖٔ هٕد‬
‫ٔ هخثیٍ گُييٗ هَحد هَرخَٗ کَىَي‪ .‬هَرخَٗ حٔنٗ هزٕل ىٍگخِ كن حكظخى‪ ٔ ،‬هَرخَٗ‬
‫ىٔيٗ يَىٔى ٗي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ طٕؿّ رّحیٍ رخٍٔ ػخيّ کّ «آىو» ىٍ َظیـّٖ هٍٕىٌ «گُيو» حُ رٓ٘ض‬
‫ٍحَيِ ٗي؛ َ٘خٌ يٗىْي کّ حٔ ىٍ آؿخُ ػ‪ َٜ‬ک٘خٍُٖٔ ظٍٕٓ کَىِ رٕىِ‪:‬‬
‫ٕٓٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫«ٔ هيحَٔي گُيو ٍح رَ «آىو» َخُل کَىِ ٔ حٔ ٍح حيَ كَيٕى کّ حُ ىٓظََؾ هٕى‬
‫روٍٕى‪ .‬پْ ٗوى ُى ٔ ٓپْ ىٍٔیي ٔ کٕریي‪ ،‬آٌگخِ آٍى کَى ٔ هًیَ ًَٕى ٔ َخٌ‬
‫پوض‪ .‬چٌٕ كخٍؽ گ٘ض‪ ،‬پی٘خَٗ حٔ ػَم کَى‪ ،‬آٌگخِ هٍٕى ٔ ٓیَ گ٘ض‪ ٔ ،‬حُ‬
‫ُٓگیُٗ ٗکى رُّكًض حكظخى ‪ ...‬آٌگخِ هيح يهکٗ يوٍَ كَيٕى‪ ،‬طخ پخْخٖ «آىو» ٍح رخُ‬
‫ًَٕىِ ٔ يیخَّٖ آٌٍح ٍٕٓحم ًَخیي ‪)۴(»...‬‬
‫ٔیََ» يٗگٕیي‪« :‬آىو ييص ِْحٍ ٓخل ػًَ یخكض‪ُٛ .‬ؼض‪،‬‬ ‫‪ٛ‬خكذ «كزیذ حن ِ ّ‬
‫ىْوُض ٔ ٍٗظٍ ٔ رخكظٍ‪ ،‬حٓظوَحؽ آٍْ ٔ كٍ ُْيّٓ ٔ رّهٕنٗ ػهى ‪١‬ذ ٔ يٕٓیوٗ ىٍ‬
‫حیخو كیخص آٌ ؿُخد ًٓض حهظَحع پٌیَكض‪».‬‬
‫ىٍ يٍٕى حیٍکّ «آىو» َخو ٗو‪ ٚ‬حٓض‪ ،‬یخ َٕع‪ ،‬یخ ػُٕحَٗ حٓض رَحٖ یک‬
‫ك‪ٜ‬م يٓى حُ طخٍین پٍَٕٗ رَٖ٘؛ رخیي گلض کّ ىٍ هَآٌ يـیي «آىو» رّػُٕحٌ‬
‫ٗو‪ ٚ‬يٍٕى هطخد هَحٍ گَكظّ حٓض‪ .‬ىٍػیٍكخل «آىو» يٗطٕحَي حٓى ٗو‪ٜٗ‬‬
‫َزخٗي‪ .‬چٌٕ يلظًم حٓض کّ ىٍ آٌ ُيخٌ‪َ ،‬خوگٌحٍٖ حكَحى رّٗیِٕٖ يَىيخٌ حئَُٖ‬
‫يَٕٓو َزٕىِ رخٗي‪ ،‬رُخءح ً ْیچ كَىٖ حُ َٕع رَ٘ َخيٗ رّه‪َ ٕٜٗٛ‬يحٗظّ‪ .‬رؼیي‬
‫َیٔض كَُْگ رَٖ٘‪ ،‬یخ حىیخٌ ٓخيٗ حٔنیٍ رخٍ حیٍ َخو ٍح ٍٖٔ كَىٖ حُ حیٍ َٕع‬
‫گٌحٗظّ رخٗي‪ .‬یخ هَحٍ ىحىْخٖ ػَكٗ‪ ،‬رّئٍَ ػُٕحٌ َٕع ٍح رَ كَى رخٍ کَىِ رخٗي‪،‬‬
‫ٓپْ يـيىح ً آٌٍح حُ ‪َ١‬ین کؼَص حٓظؼًخل‪ ،‬رّؿخیگخِ حٔل رَگَىحَیيِ رخٗي‪ .‬رّ‪ٍٖٕ١‬‬
‫کّ ْىحکٌُٕ َیِ کهًّٖ "آىو" ئخٖٔ رخ "حَٔخٌ" ػُٕحٌ َٕػٗ حٓض‪ .‬رًّْیٍ حػظزخٍ‪،‬‬
‫ىٍ گٌٗظّ َیِ ًّْٖ حكَحى حیٍ َٕع «آىو» رٕىِحَي‪ٗ ،‬و‪ ٚ‬يؼیُٗ حُ يیخٌ ؿًغ آىوْخ‬
‫رَهٕحٓض‪ ،‬طـَریخطٗ رّْى ُى‪ ،‬هٕيٗ ٍح ٍْزَٖ ًَٕى‪ ٔ ٍُٓ ،‬آىحرٗ حٍحثّ کَى‪ ،‬ىٍ‬
‫طخٍین ؿخٔیيحَّ ٗي ٔ حیٍ ػُٕحٌ ٍح ىٍ هٕى يُل‪ َٜ‬کَى‪.‬‬
‫ريیٍطَطیذ حیٍ ٗو‪ ٚ‬رّػُٕحٌ يزيحء ٔ َٓك‪ٜ‬م َٕع رَ٘ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ ػَف ػخو رٔیخٍٖ حُ كٕحىع ٔ حطلخهخص يٓى يزيأ طخٍین هَحٍ يٗگیََي يخَُي‪ٓ :‬خل‬
‫ٓیم‪ٓ ،‬خل ٔرخ‪ٓ ،‬خل كیم‪ٓ ،‬خل يیالى‪ٓ ،‬خل ه٘ک ٓخنٗ‪ٓ ،‬خل ْـَص ‪ ...‬ؿخنذ يَىو‬
‫رّيخهزم آٌ يزيأ کخٍٖ َيحٍَي‪ ،‬رؼي حُ آٌٍح كٔخد يٗکُُي‪.‬‬
‫کهًّٖ «آىو» ىٍ هَآٌ ‪ ٔ۴‬رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ ،‬رّحػظوخى حْم نـض‪ ،‬آٌ نلظٗ‬
‫ػهَى َٕع‬ ‫ػهَى ٗو‪ ٚ‬يٗىحَُي‪ْٔ .‬ظُي کٔخَٗ کّ آٌٍح َ‬ ‫حٓض «ػزَٖ» حکؼَیض آٌٍح َ‬
‫پُيحٗظّحَي‪« .‬آىو» رّيؼُٗ «هخکٗ» یخ «َٓمٍَگ» يٗرخٗي‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬حُ يلووخٌ‬
‫گلظّحَي «آىو» حُ يخىِٖ «حالُىيش» (يٕأَغ) رّيؼُٗ «گُيوگَٕٗ» حٓض‪ .‬یخ حُ «ح َ ِىی ُى‬
‫حالٍ‪( »ٝ‬هَ٘ رخالٖ ُيیٍ) گَكظّ ٗيِ حٓض‪ٛ .‬خكذ «كزیذ حنٔیَ» ىٍ حیٍ يٍٕى‬
‫ٕٔٔٔ‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫يٗگٕیي‪« :‬ؿًغ کؼیَٖ حُ حْم طلٔیَ ٔ ؿًغ ػلیَ حُ ػهًخء طلَیَ كَيٕىِحَي کّ‬
‫«آىو» حًٓٗ حٓض ػـًٗ يخَُي «آًٍ» ٔ آٌٍح حٗظوخهٗ َیٔض‪)۲(.‬‬
‫حٗظوخم ٔحژِٖ «آىو» حُ «حَىَ َو» (ػزَٖ) ئهى حٓض ٔنٗ ٍیّٖ٘ ح‪ٛ‬هٗ آٌ ىٍ‬
‫ُرخٌ ػزَٖ رٍُّٔٗٗ يؼهٕو َیٔض‪ .‬کهًّٖ يئأَغ آٌ (حُىيش) ىٍ ػزَٖ رّيؼُٗ‬
‫ُيیٍ یخ هخک حٓض‪ .‬ىٍ ُرخٌ ح َکيٖ «حَىَ ُيٕ» رّيؼُٗ هٌٕ حٓض‪« ٔ .‬حَىَيظٕ» رّيؼُٗ‬
‫هٌٕ ٓیخِ (ىٍ كخنض ریًخٍٖ) يٗرخٗي‪ .‬ؿًغ آٌ «حَىيخطٕ» رّيؼُٗ هخک َٓم ٔ طیَِ‬
‫حٓض کّ ىٍ ٍَگٍُٖ رّکخٍ يٍٗكظّ حٓض‪ .‬ىٍ ػَرٗ ؿُٕرٗ کٍٓ‪ٍ ،‬یّٖ٘ «آىو»‬
‫رّيؼُٗ هخىو ٔ رَىِ حٓض‪ .‬ظخَْح ً ٔحژِٖ «حَىَيٕ» ٔ «حَط ًَٕ» (رّيؼُٗ کٕىک) پیَٕيٖ‬
‫رخ کهًّٖ «آىو» َيحٍى‪ .‬رهکّ رخ ٍیّٖ٘ ( ‪ٔ ٔ )M.s.‬حژِٖ ػزَٖ یظٕو (‪)yatum‬‬
‫رّيؼُٗ یظیى‪ ،‬يَرٕ‪ ١‬حٓض‪ .‬ىٍ یکٗ حُ كَٓٓض يظَحىكخص ُرخٌ ح َکيٖ‪ٔ ،‬حژِٖ‬
‫«حَىَ ُيٕ» رّيؼُٗ ٗو‪ ٚ‬يٓى ٔ َٗیق آييِ حٓض‪ .‬ىٍ ُرخٌ حکيٖ رخٓظخٌ ٔ رخرهٗ کٍٓ‬
‫َیِ رَّخوْخٖ هخ‪ ٙ‬رَ يٗهٍٕیى‪ ،‬حُ هزیم‪ :‬ح َ ـ ىَ ـ ُيٕ ـ ح َ ـ ىَ ـ حٔ ـ ٔ ‪...‬‬
‫ٕٗحْيٖ ىٍ ىٓض حٓض‪ .‬کّ حٗظوخم حیٍ کهًّ ٍح حُ «حُىيّ» رّيؼُٗ هخک‪ ،‬طؤییي‬
‫يٗکُي‪ .‬ىٍ حؿهذ حٓطٍِْٕخٖ ریٍ حنَُٓیٍ ٔ آٓیخٖ ؿَرٗ‪ ،‬حَٔخٌ حُ هخک‪ ،‬یخ هخک‬
‫آؿ٘ظّ رّهٌٕ هيحیخٌ آكَیيِ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ ُرخٌ ػَرٗ َیِ ٍیّٖ٘ «آىو» کخٍرَى‬
‫گٔظَىِ ىحٍى‪ .‬حُ يلَىحص حیٍ ٍیّ٘ «حُىيّ» رّيؼُٗ ىٌٍٔ ُيیٍ ٔ «حَىیى» رّيؼُٗ‬
‫ریٌَٔ آٌ يٗرخٗي‪ .‬رُخ رّهٕل ُریيٖ «حُىيّ» رّيؼُٗ ٔٓیهّٖ آيیِٕ حٓض‪.‬‬
‫«حَىَيّ» ىٍ ٗظَ‪ٓ ،‬پیيٖ حٓض رخ ٓیخْٗ چً٘خٌ‪ ٔ ،‬ىٍ يَىو‪ ،‬گُيوگَٕٗ ٗيیي‪ٔ .‬‬
‫«آىو» رّيؼُٗ كَى گُيوگٌٕ‪ .‬ؿَْٕٖ‪ ،‬حَُْٖ ٔ ُریيٖ ىٍ يٍٕى ٔؿّ طًٔیّٖ پيٍ‬
‫يَىيخٌ رّ«آىو» حُ هٕل «ُؿخؽ» يٗگٕیُي‪« :‬حٗظوخم کهًّ حُ حىیى حالٍ‪ ٝ‬حٓض؛‬
‫ُیَح حَٔخٌ حُ هخک آكَیيِ ٗيِ حٓض‪».‬‬
‫ٍحؿذ ح‪ٛ‬لٓخَٗ طل‪ٜ‬یم ریٖطَٖ رّىٓض يٗىْي ٔ چٓخٍ ٔؿّ رَ يًٗٗخٍى‪:‬‬
‫ٔ ـ چٌٕ ؿٔى آىو حُ «حىیى» (هخک ٍٖٔ ُيیٍ) گَكظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ چٌٕ پٕٓض حٔ گُيوگٌٕ ٔ «آىو» رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ چٌٕ حُ ىٍْى آيیوظّ ٗيٌ ػُخ‪ َٛ‬گَٕخگٌٕ ‪١‬زیؼض آكَیيِ ٗيِ حٓض‪َ ،‬یِ‬
‫ىحٍحٖ هٕحء ٔ ؿَحیِ ٔ ‪ٛ‬لخص طخٍیک ٗو‪ٜ‬یظی رٕىِ حٓض‪:‬‬
‫«حُىيّ» = حنلض‪ ،‬حهظال‪ ،١‬ىٍْى آيیِٖ ‪ٛ‬لخص گَٕخگٌٕ طخٍیک ٔ ٍٍٔٗ‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ چٌٕ حٔ حُ ىيیيِ ٗيٌ ٍٔف ٰانٓی ػطَآگیٍ ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫= «حِىحو» آٌ چیِٖ حٓض کّ ‪١‬ؼخو ٍح هٕٕرٕ يٗکُي‪)ٔٓ(.‬‬
‫ٕٕٔٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ثْو‪ ،‬آكم‪ ،‬ثٌٔآكم‪ ،‬اًَبى‪ ،‬أًَ‪ً ،‬بً‪ ،‬اًبً‪ ،‬اًٌ‪ ،‬اًبٍٔ‬

‫حُ َظَ نـضُٗخٓٗ‪ ،‬ىٍ ػیٍ حیٍکّ َْ ‪ ۲‬کهًّٖ رّظخَْ ي٘ظَک‪َُ ،‬يِ ٔ‬
‫ىحٍحٖ حػظزخٍ یکٔخٌ حٓض؛ ىٍ ًْخٌ كخل َْیک حُ آٌْخ رّ‪ ٍٕ١‬ؿيحگخَّ كخيم رخٍ‬
‫طکخيهٗ ٔ ٍٗي طخٍیوٗ رَ٘ َیِ يٗرخٗي‪ .‬رّ‪ ٍٖٕ١‬کّ َْ کهًّ ٍح رّآٓخَٗ يٗطٕحٌ‬
‫رّحىٔحٍ طخٍیوٗ يؼیٍ ٔ حٔ‪ٛ‬خف ٔ كخالص ٔیژِٖ رَ٘ طو‪ٜ‬ی‪ ٚ‬ىحى‪:‬‬
‫حیٍ کهًّ ریخٌگَ ه‪ٕٜٛ‬یخص ‪١‬زیؼٗ ٔ ىٍِْٔخٖ َُيگٗ‬ ‫ٔ ـ ثْو‪:‬‬
‫حرظيحیٗ حٔ ىٍ ؿُگمْخ ٔ ؿخٍْخ حٓض‪ .‬ىٍ ُيخَٗ کّ ْىٓلَِْخٖ حٔ َْ کيحو ىحٍحٖ‬
‫پ٘ى‪ ،‬کَک‪ ،‬يٕ‪ ،‬پَ‪ ،‬الک ٔ ؿیَِ رٕىَي‪ ،‬حٔ كو‪ ٢‬ىحٍحٖ «رَ٘س» = (یک الیّ پٕٓض)‬
‫رٕى‪ ،‬ىٍ حیٍ يٕهغ حٓیَ ‪١‬زیؼض ٔ طخرغ ؿَحیِ َلٔخَٗ رٕى‪ ،‬حُ طل ّکَ ٔ ػوالَیض رَِٖٓ‬
‫َيحٗض‪ .‬ىٍ حیٍ كخنض «رَ٘» رٕى‪ .‬ىٍ هَآٌ کَیى َْ ؿخ کهًّٖ «رَ٘» يٗآیي‪،‬‬
‫حٗخٍِ رّه‪ٕٜٛ‬یخص ؿًٔخَٗ ٔ حرظيحیٗ حٔ ىحٗظّ ٔ ىٍ كویوض‪ ،‬رَّلٕ طلویَآيیِ ٔ‬
‫ػظخدآنٕى رخ حیٍکهًّ رَهٍٕى يٕٗٗى‪ .‬هَآٌ يـیي حُ رخد طٕح‪ٟ‬غ رّپیخيزَ يیآيُٕى‪:‬‬
‫«هُ ْم ِاََ ًَخ أَََخ رَ٘ ٌََ ِ ّيؼْهُ ُك ْى‪ = »ٔٔٓ :ٔ۴ ،‬رگٕ يٍ ْى يخَُي ًٗخْخ یک رَ٘ی ْٔظى!‬
‫هَآٌ يَحكم رؼي حُ «طؼهیى حًٓخء»‬ ‫ٕ ـ آكم‪:‬‬
‫َلن ٍٔف ٔ ح‪ٛ‬طیلخء حٔ ٍح رّػُٕحٌ پیخيزَ ٔ ٗینحنطخیلّ‪ ،‬ىٍِٖٔ آىيیض‬
‫رَيًٗٗخٍى‪ٗ .‬خیي طلض ػٕحيم كٕم «آىو» رّیک ؿٖٓ رٍِگ کیلٗ َخیم آييِ ٔ‬
‫رًّْخٌ ٓزذ طٕحَٔض حٍحىِٖ يؼُٕٖ هٕى ٍح طلض کُظَل هٕیٖ ىٍ آٍٔى ٔ حُ حیٍ‬
‫گٌٍگخِ ػُٕحٌ «ئـٕى يالثک» ٍح کٔذ کُي‪ .‬یؼُٗ کّ ٓـيِٖ يالثک ًْخٌ‬
‫«حَویخى» ؿَحیِ رَٖ٘ رّٔٓیهّٖ ػوالَیض ٔ حٍحىِٖ آُحى يؼُٕٖ ٔ ٍٔكخَٗ حٓض‪ٔ .‬‬
‫ٗیطخٌ ًْخٌ ؿَحیِ پهیي َلٔخَٗ رخٗي کّ طٔهیى َگ٘ض ٔ رخنکم حُ َٓخى آىيٗ رَکُيِ‬
‫َ٘ي‪ .‬حُ آٌ پْ آىو ه‪ٜ‬هض ىٔ رؼيٖ کٔذ ًَٕى = ٍكًُی ـ ٗیطخَی‪.‬‬
‫ػزخٍص حُ يـًٕع حكَحى آىيٗ حٓض کّ‬ ‫ٖ ـ ثٌٔآكم‪:‬‬
‫رؼي حُ «آىو» أرٕحنزَ٘ رّٔؿٕى آييِ ٔ ٔحٍع طًخيٗ ‪ٛ‬لخص حٔ حٓض‪.‬‬
‫ًّْٖ كَفْخ َٓ «حَٔخٌ» حٓض‪.‬‬ ‫‪ ۱‬ـ اًَبى = فلیلخهللا‪:‬‬
‫ًْخٌ يٕؿٕىٖ کّ «چَحؽ رّىٓض َٓحَٓ َٗٓ ٍح رّىَزخنٖ گ٘ظُي ٔ َیخكظُي!(ٔٔ)‬
‫ْىچُخٌ کّ ًحص حَٔخٌ‪ ،‬ػخنٗطَیٍ َٕع ؿٓخٌ ػیُٗ يٗرخٗي‪ ،‬حیٍ نلع َیِ ػخنٗطَیٍ‬
‫يلٕٓو ٍح َٔزض رّػُٕحٌْخٖ هزم ىحٍح حٓض‪ ،‬گٕیخ ریخٌگَ رهٕؽ ٔ طکخيم َٕػت حیٍ‬
‫يٕؿٕى يٗرخٗي‪ .‬يؼُٗ آٌ «حَُْ ٔ حُنلض» حٓض کّ ٍٔحر‪ٓ ٢‬خنى ٔ يُطوٗ رخ ْىَٕع‬
‫هٕیٖ ٍح طيحػٗ يٗکُي‪ .‬حیٍ ٔحژِ رٕٖ ٓخَُيِگٗ‪ ،‬طًيٌ‪ ،‬كَُْگ ٔ طل ّکَ يٗىْي‪.‬‬
‫ٖٕٔٔ‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫حیٍ حَٔخٌ ٍحْی ىٍحُی پیًٕىِ طخ رّحیٍ ؿخ ٍٓیيِ ٔ رّيوخو «هالكض ٰانٓی» طکیّ‬
‫ُىِ حٓض‪ ،‬يَحى حُ «هالكض ٰانٓی» حیٍ َیٔض کّ حٔ ؿخَ٘یٍ هيح گَىیيِ حٓض‪ ،‬يَحى‬
‫آٌ حٓض کّ حٔ رُخرَ ي٘یض ٰانٓی ٓیَ طکخيهی ًَٕىِ ٔ ؿخَ٘یٍ حَٕحع حهْ يخهزم هٕى‬
‫ٗيِ حٓض‪ .‬چٌٕ حیٍ ٓیَ کًخنی رُخ رّحٍحىِی ٰانٓی رٕىِ ٔ حٍٔح رّ‪ٛ‬لخص حنٓت چٌٕ‬
‫ػهى ٔ هيٍص ٔ ؿیَِ طـٓیِ ًَٕىِ‪ ،‬حُ حیٍ رخرض رّ«ههیلشهللا» يؼٌُٕ گَىیيِ حٓض‪.‬‬
‫َْیک حُ حیٍ کهًخص‬ ‫‪ ۰‬ـ ‪ ۶‬ـ ‪ ۰‬ـ اًٌِ ؛ أًَِ ؛ اًُبٍٔ‪:‬‬
‫رَّٕرّٖ هٕى طُٓخ یک رخٍ ىٍ هَآٌ حٓظؼًخل ٗيِ ٔ ىٍ يٍٕى کٔٗ‪ ،‬یخ کٔخَٗ رّکخٍ‬
‫ٍكظّ حٓض کّ حَُْ ٔ حُنلض رٔیخٍ ىحٍَي‪ .‬حَُخٓٗ ؿًغ حَِْ ٔ حَِٔٗ حٓض‪ًُٟ .‬خ ً کهًّٖ‬
‫«حَْ» ىٍ هَآٌ ىٍ يوخرم کهًّٖ "ؿٍ" هَحٍ گَكظّ ٔ ؿخنزخ ً رخ آٌ ًَْحِ حٓض‪.‬‬
‫حكظًخالً حیٍ ىٔ کهًّٖ يظ‪٠‬خى ریخٌگَ حٔ‪ٛ‬خف يظ‪٠‬خى رَٖ٘ رخٗي‪« .‬ؿٍ»‬
‫رّيؼُٗ يولٗ ٔ پُٓخٌ حٓض‪ ،‬آٌ َیَٖٔ َٗ ٔ حَْیًُٗ حٓض کّ ىٍ ىٌٍٔ َْ كَى‬
‫رَٖ٘ کًخریٖ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬ح ّيخ رَ٘ ٓؼٗ يٗکُي ًْٕحٍِ آٌٍح پُٓخٌ ىحٍى‪ ،‬یؼُٗ حیٍ‬
‫هٕى رَ٘ حٓض کّ ٓؼٗ ىحٍى طخ چُخٌ ‪ٛ‬لخص يُلٗ ٍح ىٍهٕى «ؿٍ» ٓخُى طخ ىٍيیخٌ‬
‫حؿظًخع حَٔخٌ يؼزض طهوٗ ٕٗى‪ ،‬حُ‪َ١‬ف ىیگَ کهیّٖ حػًخل يُخكٗ رخ ٗجٌٕ حَٔخَٗ‬
‫ىٍَٗحی‪ ٢‬پُٓخَٗ ٔ ىٍٔ حُ چ٘ى يَىو حَـخو يٗیخري‪ .‬حیٍ ؿِء حُ آٌ ؿٍ حٓض‪.‬‬
‫ىٍ كخنٗکّ حَِْ ٔ حَُْ رّيؼُٗ ٍِكن ٔ حُنلض حٓض کّ پیٕٓظّ يَثٗ ٔ يلّٕٔ‬
‫يٗرخٗي‪ .‬حُ ‪َ١‬ف ىیگَ رّؿُیٍ حَٔخٌ َیِ «حؿُّش» گلظّ ٗيِ حٓض‪ِ َٔ « :‬ا ًْ أََظ ُ ْى أ َ ِؿَُشٌ ِكی‬
‫ٌٕ أ ُ َي َٓخطِ ُ‬
‫ک ْى ۖ‪»ٖٕ :۳ٖ ،‬‬ ‫ط ِ‬‫رُ ُ‬
‫حیٍ ىٔ کهًّ ح‪ٕٛ‬الً یکٗ‬ ‫‪ ۸‬ـ ‪ ۶‬ـ ًبً ّ اًُبً‪:‬‬
‫ْٔظُي‪َْ ،‬گخِ حنق ٔالو رَّٓ حَُخّ ىٍآیي ًِِْٖ حٔل کهًّ كٌف يٕٗٗى‪ .‬نلع «َخّ‬
‫= يَىو» ریٖ حُ َْ ػُٕحٌ يظَحىف ىیگَ حَٔخٌ ىٍ هَآٌ حٓظؼًخل ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫چُخٌکّ ىٍ ‪ ٕٕ۶‬آیّ حیٍ َخو ًکَ ٗيِ حٓض‪ .‬ىٍ رؼ‪ ٗ٠‬حُ آیخص ریٖ حُ یک رخٍ‬
‫رّکخٍ ٍكظّ حٓض‪ .‬حیٍ کهًّ ىٍ آٌؿخ رّکخٍ يٍٗٔى کّ ؿخيؼّٖ حَٔخَٗ ىحٍحٖ كَُْگ‬
‫ٔ ييَیض ٗکم گَكظّ رخٗي‪.‬‬

‫هْهؼیذ ثِْذ آكم‬

‫حُ ىیگَ َکخص يٍٕى رلغ پیَحيٌٕ َُيگٗ آىو‪ ،‬رٓ٘ظٗ حٓض کّ گٕیخ ىٍ رئ‬
‫َُيگٗ ىٍ آٌ هَحٍ ىحٗظّ‪ .‬حیٍ رٓ٘ض ىٍ کـخ ٔ ىحٍحٖ چّ ي٘و‪ٜ‬خطٗ رٕىِ حٓض؟‬
‫‪ٕٔٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ـ گَْٔٗ آٌٍح ًْخٌ «ؿُشحنًؤٖٔ» ىحَٔظّحَي‪ ،‬ػيِٖ گلظّحَي چُخٌ رٓ٘ض َّىٍ‬
‫آًٓخٌ‪َّ ،‬ىٍ ُيیٍ؛ رهکّ ىٍ ؿٕف يلی‪ ٢‬رٕىِ حٓض‪ .‬ػالّيّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ گلظّ رٓ٘ض‬
‫آىو‪ ،‬رٓ٘ض رَُهٗ رٕىِ‪َّ ،‬رٓ٘ض ههي ٔ ؿخٔیي‪ )ٕٔ(.‬کٔخَٗ ْى يؼظويحَي کّ رٓ٘ض آىو‬
‫ىٍ ًْیٍ ىَیخ رٕىِ حٓض‪ .‬ىٍ يـًٕػّ ٍٓخالص «حهٕحٌ حنّ‪ٜ‬لخ» ٍٓخنّٖ ٕٔ = ٍٓخنش‬
‫حنلیٕحٌ‪َٕٗ ،‬ظّ حٓض‪« :‬رٓ٘ض آىو ىٍ رٕٓظخَٗ ىٍ "ؿزم حنیخهٕص" رٕىِ ٔ آٌ ىٍ‬
‫رهُيطَیٍ کِْٕخٖ ؿٓخٌ يٗرخٗي‪ .‬أرٕحنلٍٔ كخٍیخرٗ گلظّ‪« :‬آٌ رٓ٘ض ىٍ كهٔطیٍ‬
‫رٕىِ‪ ».‬هخ‪َ ٟٗ‬خ‪َٛ‬حنيّیٍ ری‪٠‬خٖٔ (حُ ػهًخٖ يؼظِنّ) ىٍ طلٔیَ هٕى يٗگٕیي‪:‬‬
‫«رٓ٘ض آىو ىٍ ًْیٍ ىَیخ رٕىِ حٓض‪ ».‬ىٍ « ِٓلَ طکٕیٍ طٍٕحص» گلظّ ٗيِ کّ حیٍ‬
‫رٓ٘ض ىٍ کُخٍ ٍٔى ىؿهّ رٕىِ حٓض‪ .‬هَآٌ رّ‪ ٍٍٗٔ ٍٕ١‬رّْیچ یک حُ يٕحٍى كٕم‪،‬‬
‫یخ ؿیَ حُ آٌْخ َپَىحهظّ‪ .‬كظٗ کىطَیٍ حٗخٍِ رّه‪ٕٜٛ‬یخص ٔ ؿِثیخص رٓ٘ض آىو‬
‫َکَىِ‪ .‬كو‪ ٢‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ كَيٕىِ‪:‬‬
‫ـ «ٔ گلظیى حٖ آىو‪ ،‬هٕى ٔ ًَْٔص ىٍ رٓ٘ض ئکٍ گِیُیي‪ ٔ .‬روٍٕیي حُ‬
‫يٕحْذ آٌ‪َْ ،‬چّ ٍح کّ يٗهٕحْیي‪ .‬رّحیٍ ىٍهض َِىیک يٕ٘یي کّ حُ ظخنًیٍ‬
‫غ ِٗجْظ ُ ًَخ‬ ‫ک ْحن َـَُشَ َٔ ُک َال ِي ُْ َٓخ ٍَ َ‬
‫ؿيًح َك ْی ُ‬ ‫هٕحْیي رٕى‪َٔ « = ».‬هُ ْهَُخ یَخ آىَ ُو ح ْٓ ُک ٍْ أََضَ ََُٔ ْٔ ُؿ َ‬
‫٘ َـ ََس َ كَظ َ ُکََٕخ ِيٍَ َ‬
‫حنظخ ِن ًِیٍَ ‪»ٖ۳ :ٕ ،‬‬ ‫َٔ َال ط َ ْو ََرَخ ٰ َْ ٌِ ِِ حن َ‬
‫ىٍ هَآٌ يـیي طؼيحى ‪ ۳۶۶‬آیّ رّ‪ ٍٕ١‬ئظویى ٔ ‪َٛ‬یق ىٍرخٍِٖ ههوض آىو ٔ‬
‫ٓخیَ ٔهخیغ يَرٕ‪ ١‬رَُّيگٗ حٔ حُ هزیم‪ :‬ؿؼم هالكض‪ ،‬حٓکخٌ ىٍ ؿُّض‪ٓ ،‬ـيِٖ‬
‫يالثکّ‪ ،‬حٓظُکخف حرهیْ ٔ ْزٕ‪ ١‬حٔ آييِ حٓض‪ .‬ح ّيخ چگَّٕگٗ «ؿُّض» يٍٕى رلغ حُ‬
‫ْیچ آیّ رّىٓض ًَٗآیي‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬گلظّحَي کّ رُخ رّيلٕٓو آیّٖ َٗیلّٖ «یخ آىو حٓکٍ‬
‫حَض ٔ ُٔؿک حنـُش» آىو ٔ كٕحء ىٍ رئ ههوض ىٍ رٓ٘ض هَحٍ َيحٗظّحَي‪ ،‬رؼيح ً‬
‫رّإٌٓٓ ٍحًُْخیٗ ٗيَي‪ .‬پخٍِٖ حُ هَحیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ آٌ‪ ،‬رٓ٘ض ٍٓظخهیِ َزٕىِ‪،‬‬
‫رهکّ ًْخٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ ىٍ حكخىیغ حْهزیض َیِ ٔحٍى ٗيِ‪ ،‬رٓ٘ض ىَیخ‪ ،‬یؼُٗ رخؿٗ َٓ‬
‫هَو حُ رخؽْخٖ ؿٓخٌ رٕىِ کّ حَٕحع َؼًضْخٖ هيحَٔي ىٍ آٌ كَحْى رٕىِ‬ ‫ٓزِ ٔ ّ‬
‫حٓض‪ٍ .‬حٖٔ يٗگٕیي‪ٍ :‬حؿغ رّرٓ٘ض آىو حُ حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم پَٓیيو؛ ٖٔ ىٍ ؿٕحد‬
‫كَيٕى‪« :‬رخؿٗ حُ رخؽْخٖ ىَیخ رٕى‪ ،‬حگَ رٓ٘ض ؿخٔیيحَٗ رٕى َْگِ حُ آٌ ریٌَٔ‬
‫ٍحَيِ ًَٗٗي‪« ».‬ىٍ َْ كخل حیٍ رٓ٘ض ؿیَ حُ آٌ رٓ٘ض ؿخٔیيحٌ هیخيض حٓض‪ ،‬آٌ‬
‫پخیخٌ ٓیَ حَٔخٌ حٓض‪ ٔ ،‬حیٍ آؿخُ كَکض حٔ‪)ٖٔ(».‬‬
‫حُ یخى َزَیى کّ هيحَٔي ىٍ آیّٖ «حِهزخٍ» رّيالیکّ‪ ،‬ىٍرخٍِٖ ؿؼم ههیلّ ىٍ‬
‫«ُيیٍ» ٓوٍ گلظّ حٓض؛ َّىٍ «ؿُّض»‪ .‬ىٍ ح‪ٛ‬طالف هَآٌ يـیي «حٍ‪ »ٝ‬يطهوخ ً‬
‫‪ٕٔٔ۳‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫حَ‪َٜ‬حف ىحٍى رًّْیٍ ُيیٍ هخکٗ هٕىيخٌ‪ .‬حنزظّ رّيٕؿذ آیخص َٗیلّٖ هَآٌ‪ ،‬ىٍ‬
‫آٌ ىَیخ َیِ «حٍ‪ٔ »ٝ‬ؿٕى هٕحْي ىحٗض‪ ،‬کّ كٗحنٕحهغ حُ طزيُّل ًْیٍ حٍ‪ ٝ‬رَ پخ‬
‫يٗگَىى‪ٰ .‬نکٍ ىٍ يخَلٍكیّ ح‪ٛ‬الً كخهي يٕ‪ٕٟ‬ػیض ٔ يٕؿٕىیض حٓض‪ .‬پْ رُخ‬
‫رّهخػيِٖ «حنًطهن یُ‪َٜ‬ف حنٗ كَى حکًم» يُظٍٕ ًْیٍ حٍ‪ ٝ‬حٓض‪.‬‬
‫«ؿُّض» کهًّٖ ػَری‬ ‫هؼبًٔ هقزلق عٌّذ‪:‬‬
‫حٓض کّ رخ ّٓ ٔؿّ (كظلّ‪ ٔ ًّٟ ،‬کَِٖٔ «ؽ») ٔ ًَْحِ رخ طًخو ي٘ظوخص هٕى‬
‫ٗخيم‪ :‬ؿٍ‪ ،‬ؿُخٌ‪ ،‬ؿُیٍ‪ ،‬يـٌُٕ‪ ٔ ،‬يلَى ٔ يؼُّٗ ٔ ؿًغ يخَُي ؿُش‪ ،‬ؿُظخٌ‪ ،‬ؿُظیٍ‪،‬‬
‫ؿُخص ٔ َْچّ حُ حیٍ گَِٔ رخٗي‪ ،‬طًخيخ ً ىٍ یک ٔؿّ حُ ٔؿِٕ يؼخَٗ رخ ْى َٗیکحَي‬
‫کّ ًْخٌ «پٕٗیيِ» رٕىٌ حٓض‪ .‬كٗحنًؼم رٓ٘ض ٍح حُ آٌ ؿٓض «ؿُض» گلظّحَي کّ‬
‫ٓطق ُيیُٖ طًخيخ ً پٕٗیيِ حُ ٗخهّْخ ٔ رَگْخٖ ىٍهظخٌ حٓض‪ .‬رُخ رّطؼَیق هَآٌ‬
‫َٓحَٓ ؿُض ًْخَُي ؿُگم حَزِٕ‪ ،‬ىحٍحٖ ٓخیٍٍّٔٗ حٓض‪َّ ،‬آكظخد رّ‪ ٍٕ١‬ئظویى رَ‬
‫آٌ يٗطخري‪ََّٓ ،‬يخٖ ٔؿٕى ىحٍى‪َ « :‬ال یَ ََ ٌَْٔ كِی َٓخ ٗ ًَْٔخ ً َٔ َال َُ ْي َٓ َِیَحً‪»ٖٔ :۰ٕ ،‬‬
‫ًْیٍ طؼَیق ٍح رخؽ ٔ رخؿچّ ٔ ؿُگم ىحٍى‪ .‬ىٍ ٔؿّ ىیگَ‪ِٓ ،‬پَ ٍح حُ حیٍ‬
‫ٓزذ ُؿُّش (ر‪٠‬ى حٔل) گلظّحَي کّ ٔٓیهّٖ ؿٓض پٕٖٗ ٔ كلخظض ٗو‪ ٚ‬ؿُگـٕ ىٍ‬
‫"ؿٍ" کّ‬‫رَحرَ ‪َٟ‬رخص ىًٍٗ حٓض‪ .‬كَم َٓ ؿُگـٕ ُیَ ٓپَ پُٓخٌ يٕٗٗى‪ِ ٔ .‬‬
‫رّيؼُٗ «حُ َظَْخ پُٓخٌ رٕىٌ» حٓض‪ ،‬يـٌُٕ کّ ػوهٖ طلض طؤػیَ ریًخٍٖ هَحٍ‬
‫گَكظّ ٔ گى ٗيِ حٓض‪َ ٔ .‬ؿُیٍ کّ ىٍٍكى يخىٍ پُٓخٌ حٓض‪ ،‬حنن‪...‬‬
‫ىٍ هَآٌ يـیي کهًّٖ ؿُض ٔ ي٘ظوخص آٌ‪ ،‬کّ رّيؼُٗ رٓ٘ض‪ ،‬یخ رخؽْخ ٔ‬
‫ؿُگمْخٖ حیٍ ىَیخ حٓض‪ ،‬ؿًؼخ ً ‪ ٔ4۲‬رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض‪ .‬حُ حیٍ ؿًهّ ‪ ٔٔ۴‬رخٍ آٌ‪،‬‬
‫ٔح‪ٟ‬لخ ً ىٍ يٍٕى رٓ٘ض آهَطٗ حٓض‪ ٕ۳ ،‬يَطزّٖ ىیگَ ٔح‪ٟ‬لخ ً ىٍ ه‪ ٕٜٙ‬رخؽْخ‬
‫ٔ رٕٓظخٌْخٖ حیٍ ىَیخ رّکخٍ گَكظّ ٗيِ حٓض‪ .‬حنزخهٗ ‪ ۶‬يٍٕى ىیگَ کّ رّرٓ٘ض آىو‬
‫يؼَٔف ٗيِ‪ ،‬يٍٕى رلغ حٓض‪ .‬آٌْخ ػزخٍصحَي حُ آیخص يزخٍکّٖ ٕ‪، ٔ۲ :۰ ، ٖ۳ :‬‬
‫ٕٕ‪ ٔٔ۰ :ٕٓ :‬ـ ‪ ٔٔ۴‬ـ ٕٔٔ كخل ٓوٍ حیٍحٓض کّ حیٍ ٖٗ يٍٕى رٓ٘ض آىو ؿِء‬
‫کيحو یک حُ حٍهخو كٕم هَحٍ يٗگیَى؟ حگَ حیٍ ػيى ٖٗ ٍح ‪ًٟ‬یًّٖ ػيى ‪ٔٔ۴‬‬
‫ًَخثیى كخ‪ٛ‬م آٌ طؤییي ًْخٌ رخٍٔ ػَكٗ حٓض کّ يؼظوي رّههوض ىكؼٗ ٔ كیکٔیک آىو‬
‫رٕىِ ٔ ؿُّضحنًؤٖٔ ٍح رخُگٕ يٗکُي‪ .‬حگَػيى ٍٖٗح ‪ًٟ‬یًّٖ ػيى ‪ًَ ٕ۳‬خثیى كخ‪ٛ‬م‬
‫آٌ طؤییي حنظِحيٗ َظَیّٖ طکخيم ٔ ٓکَٕض آىو ىٍ یکٗ حُ حیٍ ؿُگمْخٖ ىَیخ حٓض‪.‬‬
‫يؼ ًّخٖ ىیگَ ىٍ يٍٕى َُيگٗ‬ ‫کلام ّغوح؟‬
‫آىو کّ رخنُظیـّ يُـَ رّْزٕ‪ ١‬حٔ ٗي‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ع طوَد حٔ رّٗـَِٖ يُٓیّ يٗرخٗي‪:‬‬
‫‪ٕٔٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫غ ِٗجْظ ُ ًَخ َٔ َال ط َ ْو ََ َرخ ٰ َْ ٌِ ِِ‬ ‫ؿيًح َك ْی ُ‬ ‫ک ْحن َـَُشَ َٔ ُک َال ِي ُْ َٓخ ٍَ َ‬ ‫« َٔهُ ْهَُخ یَخ آىَ ُو ح ْٓ ُک ٍْ أََضَ ََُٔ ْٔ ُؿ َ‬
‫حنظخ ِن ًِیٍَ ‪ٔ ».‬ال طوَرخ‪" ،‬يُغ ٗيیي حٓض" ٔ حُ يُظَ كکى كوٓٗ ىٍ‬ ‫٘ َـ ََس َ كَظ َ ُکََٕخ ِيٍَ َ‬ ‫حن َ‬
‫ُيَِٖ يلَيخص هطؼیّ حٓض‪ ،‬حٍطکخد رّیکٗ حُ يظؼهوخص آٌ ئظهِو طٕرّ یخ كي‬
‫َٗػٗ حٓض‪ ،‬ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص ئظٕؿذ ػٌحد حهَٖٔ رخٗي‪ُ .‬یَح حُ ُيَِٖ‬
‫«کزخیَحالػى» يٗرخٗي‪ .‬ىٍ هَآٌ َٗیق ىٍ يٍٕى رَهٗ حُ يلَيخص ٔ حػًخل ُٗیؼّ‪،‬‬
‫ٓزِی ًال‪»ٖٕ :ٔ۰ ،‬‬ ‫ٓخ َء َ‬ ‫٘شً َٔ َ‬ ‫خك َ‬ ‫حیٍ يُغ ٗيیي آييِ حٓض‪َ َٔ « :‬ال ط َ ْو ََرُٕح ِ ّ‬
‫حنََِخ ۖ اََُِّ َکخٌَ كَ ِ‬
‫طٍَ ‪»ٔ۳ٔ :۶ ،‬‬ ‫ظ َٓ ََ ِي ُْ َٓخ َٔ َيخ َر َ‬ ‫ٖ َيخ َ‬ ‫حك َ‬ ‫*« َٔ َال ط َ ْو ََرُٕح ْحنلَ َٕ ِ‬
‫ٔ ٍُ‪»ٖ4 :ٔ۰ ،‬‬ ‫ی أَكْ َ‬‫*« َٔ َال ط َ ْو ََرُٕح َيخ َل ْحنیَظِی ِى اِ َال رِخنَظِی ِْ َ‬
‫«ٔال طوَرٕح» یؼُٗ حیٍکّ َّهٕى َٓحؽ آٌ ػًم رَٔیي؛ َّحٓزخد ٔ ٔٓخیم حَـخو‬
‫آٌ ػًم ٍح كَحْى کُیي ٔ رّحٍطکخد آٌ طٕٓ‪ ٢‬كَى یخ حكَحىٖ ىیگَ ٍ‪ٟ‬خیض ىْیي‪.‬‬
‫رّىٓظٍٕ هَآٌ کَیى چُخٌ چیِْخٖ کّ ٗخيم كکى «ٔال طوَرٕح» يٕٗٗى‪ ،‬يطهوخ ً ىٍ‬
‫ؿخيؼّٖ حَٔخَٗ َزخیي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي‪ .‬حُ حیٍ هَحٍ كًٓیيِ يٕٗٗى کّ «ٗـَِٖ‬
‫آىو» كکى ٔح‪ٟ‬ق ٔ ٗيیي ىحٗظّ حٓض‪ٔ .‬نی آىو ػ‪ٜ‬یخٌ کَى‪:‬‬
‫‪ ٰٗ ٜ‬آىَ ُو ٍَرّكَـ ََٕ ٰٖ‪»ٕٔٔ :ٕٓ ،‬‬ ‫ػ َ‬ ‫* « َٔ َ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ٗ َـ ََسِ حن ُوه ِي َٔ ُيهکٍ َال َی ْزهَ ٰٗ‪،‬‬ ‫ْ‬ ‫ػهَ ٰٗ َ‬
‫ک َ‬ ‫خٌ هَخ َل َیخ آىَ ُو ْ َْم أَىُنُّ َ‬ ‫ط ُ‬ ‫٘ ْی َ‬‫ّ ِانَ ْی ِّ حن َ‬
‫* «كَ َٕٓ َْٕ َ‬
‫ٕٓ‪»ٕٔٓ :‬‬
‫‪ٞ‬‬ ‫ک ْى ِن َز ْؼ ٍ‬ ‫‪ُ ٠‬‬‫طٕح َر ْؼ ُ‬ ‫ْ‬
‫ػ ُْ َٓخ كَؤ َ ْه ََ َؿ ُٓ ًَخ ِي ًَخ َکخََخ كِی ِّ ۖ َٔهُهَُخ ح ْْ ِز ُ‬ ‫خٌ َ‬ ‫٘ ْی َ‬
‫ط ُ‬ ‫* «كَؤََُ نَ ُٓ ًَخ حن َ‬
‫ػهَ ْی ِّ ۚ‬‫َخد َ‬ ‫ص كَظ َ‬ ‫ع اِنَ ٰٗ ِكی ٍٍ‪ ،‬كَظَهَوَ ٰٗ آىَ ُو ِيٍ ٍَرّ َک ِه ًَخ ٍ‬ ‫‪ُ ٝ‬ي ْٔظَوَ ٌَّ َٔ َيظ َخ ٌ‬ ‫ػي ٌُّٔ ۖ َٔنَ ُک ْى كِی ْحْل َ ٍْ ِ‬‫َ‬
‫‪ ٖ۶ :ٕ،‬ـ ‪»ٖ۰‬‬
‫َـىحنيّیٍ ٍحُی ىٍ طًؼیم نطیق ٔ ط٘زیّ يهیق يیگٕیي‪:‬‬
‫«ٔهظٗ يـًّٖٔ آىو ٓخهظّ ٗي‪ ،‬هزم حُ حیٍکّ ٍٔف ىٍ ريَٖ ىيیيِ ٕٗى ٗیطخٌ‬
‫حُ ‪َ١‬ین ىٍْ آىو ٔحٍى کخنزي حٔ ٗيِ ٔ طًخو ٍٗظّْخٖ ػَٔم ٔ ؿٕف حٓظوٕحٌْخٖ‬
‫حٔ ٍح ىٍ ٍَٕىیي؛ َّطُٓخ ىٍ آٌ ‪ٟ‬ؼلٗ َیخكض‪ ،‬کّ ًّْچیِ ٍح ىٍ كي کًخل ٔ ٗزیّ‬
‫رّػخنى ْٔظٗ ىٍیخكض؛ َٓ ٍح رّيخَُي آًٓخٌ ىیي ٔ طٍ ٍح يخَُي ُيیٍ؛ کّ ىٍ آٌ‬
‫ٍٔىْخ ٔ ََْٓخ ٔ ٍٓظُْٗخ ٔ پٔظْٗخ ٔ رهُيْٖخ ٔ حَٕحع حيالف ٔ يٕحى يؼيَٗ حٓض؛‬
‫ٔ هٕى ٍح طخ آٌ يٕهغ هخَٓ ٔ هخیذ حكٔخّ ًَٕى؛ طخ حیٍکّ ٍٓیي رّٗکى آىو؛ آٌگخِ‬
‫رخ هٕى گلض‪ْ :‬یچ رخکٗ َیٔض‪ ،‬حیٍ ٗو‪ ٚ‬يـٕف حٓض‪ .‬حٔ ٍح رّؿٌح حكظیخؽ رٕى‪،‬‬
‫‪ٛ‬خكذ ٕٗٓص رخٗي‪ ،‬چٌٕ ىیگَ كیٕحَخص‪ ،‬پْ ُٔى طٕحٌ رَ حٔ ؿهزّ کَى ٔ حٔ ٍح‬
‫رّهييض گَكض‪)ٔ4 (».‬‬
‫‪ٕٔٔ۰‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫ُجْ‪ ٛ‬آكم‬
‫«ْزٕ‪ »١‬رَ ٌُٔ ٔ يلٕٓو «ٓوٕ‪َِٔ« ٔ »١‬ل» َظیـّٖ ئظویى طوَد آىو‬
‫رّٗـَِٖ يُٓیّ رٕىِ حٓض‪ٍَٟٔ .‬طٗ َيحٍى کّ نِٔيخ ً آٌٍح «يکخَٗ» طلٔیَ کُیى‪.‬‬
‫ٔح‪ٟ‬ق حٓض کّ حٔ ىٍ َظیـّٖ حٍطکخد َٓٗ ٰانٓی ْزٕ‪ ١‬کَىِ ٔ حُ يوخو ٔ يُِنظٗ کّ‬
‫ًحص هيٓٗ ىٍ حرظيح رّحٔ حکَحو كَيٕىِ ٔ طخ كي ئـٕى يالثک رخال رَىِ رٕى‪ٓ ،‬وٕ‪١‬‬
‫کَى‪ .‬رُخرَحیٍ ْزٕ‪ ١‬رخیي هزم حُ حَـخو طٕرّ ٔحهغ ٗيِ رخٗي کّ آىو رخ ٍٖٔکَى رّطٕرّ‬
‫ٔحپْ رّيوخو ٔ يُِنض هزهٗ هٕى هَحٍ گَكض‪)ٔ۳(.‬‬
‫ىٍ يُخرغ کٍٓ «ْزٕ‪ »١‬آىو يکخَٗ نلخظ ٗيِ حٓض‪ .‬رؼي حُ آىو ك‪َ٠‬ص َٕف ٔ‬
‫هٕو رُیحَٓحثیم َیِ ْزٕ‪ ١‬کَىِحَي (ٔ‪ )4۴ :ٔٔ ، ٕ :۶‬ؿٕٖٗ ٔ َِٔل آد حُ‬
‫کْٕٔخٍحٌ َیِ ْزٕ‪ ١‬هٕحَيِ ٗيِ حٓض‪ْ .‬زٕ‪َٕ ١‬ف حُ ىٍیخ رّه٘کی ٔ ْزٕ‪ ١‬هٕو‬
‫رُیحَٓحثیم حُ کُؼخٌ رّي‪ َٜ‬رٕىِ حٓض‪.‬‬
‫ْزٕ‪ ١‬آىو یک كَحُ يٓى ىٍ َُيگٗ حٔ رٕى کّ ََٕٓٗض هٕى ٔ كََُيحَٖ ٍح‬
‫ٍهى ُى‪ .‬يلظًم حٓض کّ حیٍ ْزٕ‪ ١‬ىٍ آؿخُ ىٍِٖٔ ک٘خٍُٖٔ‪ ٔ ،‬هَٔؽ َٔم آىيٗ‬
‫حُ ؿُگم‪ ،‬یخ ؿخٍْخ رٕىِ رخٗي‪ .‬یخ َٕػٗ يٓخؿَص حُ يلهٗ رّيلم ىیگَ رٕىِ‪ ،‬حیٍ‬
‫ػًم آىو رئٌ حیٍکّ ىٍ َظیـّٖ ٔكی ئظویى ٰانٓی ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ رخٗي؛ چٌٕ ىٍ‬
‫ح‪ٛ‬هیض هٕى يُطزن رخ هٕحٓض ٔ ي٘یّش ٰانٓی رٕىِ‪ ،‬حُ حیٍ رخرض‪ ،‬هيحَٔي حيَ رّْزٕ‪١‬‬
‫ٍح رّهٕى َٔزض ىحىِ حٓض‪ .‬يخَُي آٌکّ هيحَٔي ًّْ کخٍْخٖ کّ رَحرَ رخ يُطن ‪١‬زیؼٗ‬
‫رخٗي رّهٕى َٔزض يٗىْي‪ ،‬چٌٕ هٕى ٍح ٔح‪ٟ‬غ هخٌَٕ كخکى رَ ‪١‬زیؼض يٗىحَي‪ .‬يؼالً‬
‫ىٍ آیّٖ ‪ ٕ۶‬حُ ٍِٕٓ َلم يٗكَيخیي‪ :‬پََيِگخٌ ٍح هيح ىٍ آًٓخٌ َگّ يٗىحٍى‪،‬‬
‫رخٍحٌ ٍح هيح حُ آًٓخٌ َخُل يٗکُي‪ )ٔٔ :۴(.‬گیخْخٌ ٍح هيح حُ ُيیٍ يٍٗٔیخَي ‪...‬‬
‫َٓحَٓ هَآٌ آکُيِ حُ حیٍ يؼخَٗ حٓض‪.‬‬

‫«يٓز‪ »٢‬آىو َیِ يخَُي ىیگَ گّْٕٗخٖ َُيگٗ حٔ یک يؼًخٖ ىیگَ حٓض‪ .‬يُخرغ‬
‫حٓخ‪١‬یَٖ رّؿخ يخَيِ حُ پی٘یُیخٌ ىٍ حیٍ يٍٕى َیِ چٌٕ ىیگَ ٔؿِٕ َُيگٗ آىو‪،‬‬
‫حظٓخٍحص رٗحٓخّ کَىِحَي‪ .‬يؼالً ئؼٕىٖ ىٍ ئَؽ حنٌّْذ يٗگٕیي‪« :‬آىو ىٍ‬
‫َٓحَيیذ‪ ،‬كٕحء ىٍ ؿيِ‪١ ،‬خّٔٔ ىٍ كزّ٘‪ ،‬يخٍ ىٍ ح‪ٛ‬لٓخٌ‪ٗ ،‬یطخٌ ىٍ ًُٓخٌ ٔ‬
‫‪ ...‬كَٔى آييِ حٓض‪ )ٔ۶(».‬ىٍ َخٓن حنظّٕحٍین آييِ‪« :‬آىو ىٍ ٍُٔ ؿًؼّ ىٍ کِٕ ‪ٛ‬لخ‬
‫ْزٕ‪ ١‬کَى‪ ٔ ،‬كٕحء َیِ رَ کِٕ ئَِ ٔحٍى ٗي‪َ ».‬خٓن حنظٕحٍین هٕل ئَؽ حنٌّْذ ٍح‬
‫َیِ رخ حَيک طلخٔطٗ َوم کَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٕٔٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رّحػظوخى حیٍ يُخرغ‪َّ ،‬طُٓخ آىو ٔ كٕحء ‪ ،‬رهکّ ؿًیغ يوهٕهخص َُيِ يخَُي يخٍ ٔ‬
‫ػوَد ٔ چٓخٍ پخیخٌ ٔ پََيِگخٌ َیِ رخ ًْیٍ ه‪ٕٜٛ‬یخص يٕؿٕىِ‪ ،‬رّىَزخل آىو‬
‫رُّيیٍ ْزٕ‪ ١‬کَىِحَي! حیٍ يُخرغ ًّْگٗ طلض طؤػیَ یکىیگَ هَحٍ ىحٍَي ٔ ىٍ‬
‫َٓخیض ؿًهّگٗ يظؤػَ حُ يُيٍؿخص ػٓيیٍ ْٔظُي‪ .‬رَ حٓخّ يُيٍؿخص طٍٕحص‬
‫«هيحَٔي ؿٓخٌ ٍح ىٍ ٓخل ٕ‪( ٖ۲۲‬م‪.‬و) آكَیيِ حٓض ٔ آىو ىٍ ٓخل ٔ‪( ٖ۰۰‬م‪.‬و)‬
‫ٔخػش‪ ،‬رٔیخٍ کٕچک‪ ،‬طخٍین گٌٗظّ ٍح‬ ‫ههن ٗيِ حٓض‪ ».‬يُخرغ کٍٓ ىَیخ ٍح ههن حن ّ‬
‫رٔیخٍ کٕطخِ ٔ پخیخٌ ىَیخ ٍح هیهٗ َِىیک يٗىحَُي‪ .‬ىٍ َٓخیض ئیَ ًّْٖ کخثُخص‬
‫يطخرن رخ يؼظويحص يٌْزٗ هٕىٗخٌ ٍهى يٗهٍٕى‪.‬‬

‫ًْبىُبٓ ؽکوذ ثیَزن‪:‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٔ ـ حیًخٌ چیٔض؟‬
‫= حػظوخى ٔ ؿِيیض رّچیِٖ کّ رخٍٔ ىحٍیى ٔحهغ يٕٗٗى‪.‬‬
‫ٕ ـ يٕنٕٖ ‪ /‬يؼُٕٖ‪:‬‬
‫ُٔ ًَخ يَىو ُكیٕحٌ َٓ ُىو‬ ‫حُ ؿًخىٖ يــَىو ٔ َخيــٗٗيو‬
‫پْ چّ طَٓى کٗ ُيَىٌ کى ٗيو‬ ‫ُيَىو حُ كیــٕحَٗ ٔ آىو ٗــيو‬
‫آٌچّ حَيٍ ْٔــــى َخیي آٌ ٗـٕو‬ ‫رخٍ ىیگَ حُ يهک هــَرخٌ ٕٗو‬
‫ٖ ـ «رٕکخطچٕ ؿٕٔحَٗ» پی٘گخو حىریخص حٔيخَیٔظٗ ٍَٔخَْ كهٍٕحَٔٗ ىٍ آؿخُ ػ‪َٜ‬‬
‫ٍٍٔٗگَی حٓض‪ .‬حٔ کّ هٕى كََُي کهیٔخ رٕى ٔ ّٓ رخٍ رٍّْزَٖ ىیَ يُ‪ٕٜ‬د ٗي‪ ،‬ىٍ ٗخْکخٍٖ‬
‫يٍٕٕ٘ٓ «ىکخئٌَ» (‪ ،ٖٔ۳4‬و) حُ كٔخى حهالهٗ ٍٔكخَیٌٕ ئیلٗ ٔ هَیي ٔ كَٕٔ يوخيخص‬
‫کهیٔخیٗ پَىِ رَيٗىحٍى‪ .‬حٔ ٍیخ‪ٟ‬ضک٘ٗ‪ ،‬ههٕ‪ ،ٙ‬حػظَحف رّگُخْخٌ‪ ،‬آػخٍ هيیٔیٍ‪ ،‬کْٖ٘خ‪،‬‬
‫ٍحْزخٌ‪ ،‬كَحیخٍْخ‪ٍ ،‬حْزّْخ‪ ،‬هيیْٓخُٖ ٔ كظٗ رکَُحیٗ يَیى ٍح رّرخى حٓظِٓح يٗگیَى‪.‬‬
‫حٔ ریٖطَ ٍحْزخٌ ٍح يَىيٗ يکخٍ يًٗٗخٍى ٔ رّٓخىِ ىنٗ کٔخَٗ کّ رّآٌْخ ‪ٛ‬يهّ يٗىُْي‪،‬‬
‫نزوُي طًٔوَ يٗ ُىَي‪٘ٗ ٍُٔ( .‬ى‪ ،‬ه‪ ّٖٜ‬ىْى)‬
‫ىٍ یکٗ حُ ىل َ٘یٍطَیٍ ىحٓظخٌْخٖ هٕى ٍٔحیض يٗکُي کّ چگَّٕ "كَحیخٍ چیپٕال" رَحٖ‬
‫حیٍکّ حػخَّٖ ریٖطَٖ رگیَى رَُّٕٗيِگخٌ هٕى ٔػيِ يٗىْي کّ‪« :‬یکٗ حُ آػخٍ رٔیخٍ يويّ‬
‫کهیٔخ‪ ،‬یؼُٗ یکٗ حُ پَْخٖ ؿزَحثیم كَٗظّ ٔ يهک يوَد ٍح کّ پْ حُ حػالو هزَ ٔالىص ػیٔٗ‬
‫رّيَیى رخکَِ‪ ،‬ىٍ حطخم حٔ رَؿخٖ يخَيِ حٓض» رّآَخٌ َ٘خٌ ىْي‪٘ٗ ٍُٔ( .‬ى‪ ،‬ه‪ ّٖٜ‬ىْى)‬
‫ىٍ ئظٓـٍطَیٍ ىحٓظخٌ هٕى َٗف يٗىْي کّ چگَّٕ يخُیظٕ‪ ،‬ؿٕحَٗ کّ حُ َظَ ؿُٔٗ‬
‫َیَٔيُي رٕى‪ ،‬طٕحَٔض ًّْٖ ٍحْزّْخٖ ىیَ ٍح حٍ‪ٟ‬خ کُي‪ٕٓ ٍُٔ( ،‬و‪ ،‬ه‪ ّٖٜ‬حٔل)‬
‫ـ «ٔیم ىٍٔحَض»‪ :‬طخٍین طًيٌ‪ ،‬ؽ ‪ٍَٔ( ۳‬خَْ) «ػ‪ َٜ‬پظَحٍک ٔ رٕکخطچٕ» ‪ٖ۰ ٙ‬‬
‫‪ٕٔٔ۲‬‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫ـ ىٍ ٓخل ‪ ٕٓٔ۰‬ىٍ یک کهیٔخ ىٍ حیظخنیخ ىِْخ طٍ حُ ٍحْزّْخی کّ ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ حييحىٍٓخَی‬

‫رّپُخِؿٕیخٌ کخٍ يٗکَىَي‪ ،‬كخيهّ ٗيَي‪ٔ ،‬هظی يطهذ ٍٓخَّحی ٗي ًّْٖ ٍحْزّْخ حىػخ کَىَي کّ‬
‫ًّْ رخکَِ ْٔظُي ٔ رخ ْیچکْ طًخّ َيحٗظّحَي ٔ ًّْ يخَُي يَیى حُ ٍٔف هيح كخيهّ ٗيِحَي!‬
‫‪ 4‬ـ ‪١‬زن ٍٔحیض ػٓيیٍ‪ ،‬ىٍ آٌ يٕهغ يَیى َخيِى ًٍٓٗ رَّخو «یٕٓق» ىحٗظّ کّ يظؼخهذ‬
‫رکَُحیٗ‪ ،‬يٍٕى ريگًخَٗ َخيِى هَحٍ يٗگیَى؛ ٰنکٍ كَٗظّٖ هيح رّیٕٓق يٗگٕیي کّ يَیى رخکَِ‬
‫حٓض ٔ رخ کٔٗ ًْآؿٕٗٗ َيحٗظّ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ کهیٔخٖ ىٍ «ٍو» رَ هٕى يٗرخنیي کّ يخنک يويحٍٖ ػهق حُ آهٍٕٖ حٓض کّ ػیٔٗ ٍح‬
‫رُّْگخو ٔالىص ىٍ آٌ َٓخىِ رٕىَي‪ .‬حٗیخٖ کّ يَىو حیظخنیخ آٌْخ ٍح آػخٍ ئیق یخ كٕحٍیٌٕ‬
‫يٗىحَٔظُي‪ ،‬چُيحٌ ُیخى رٕىَي کّ ٗو‪ ٚ‬يٗطٕحَٔض‪ ،‬طُٓخ حُ کهیٔخٖ ٍو ىٍٔحٌ ٍَٔخَْ‪ ،‬طًخو‬
‫نٕحُو طـٔى ‪ٛ‬لُّْخٖ حَـیمْخ ٍح كَحْى کُي‪ .‬کهیٔخٖ حىػخ يٗکَى کّ ‪ٛ‬خكذ پخٍچّٖ هُيحم‬
‫کٕىکٗ ػیٔٗ حٓض‪ ،‬ىیگَٖ حُ ىحٍح رٕىٌ هطؼّْخٖ حُ گَىِٖ َخٌْخ ٔ يخْْٗخٖ طزَک ٗيِ‪ ،‬حُ‬
‫‪َ١‬ف ئیق الف يُٗى‪ ،‬آٌ ىیگَٖ رّىحٗظٍ يیِٖ کّ آهَیٍ ٗخو ػیٔٗ رَ آٌ گٔظَىِ ٗيِ رٕى‪،‬‬
‫يزخْخص يٗکَى ٔ کهیٔخٖ ىیگَ رّحیٍ كوَ يٗکَى کّ ىحٍحٖ ط‪ٕٜ‬یَٖ حٓض حُ يَیى ػٌٍح کّ‬
‫طٕٓ‪ ٢‬كَٗظّگخٌ رَحٖ هيیْ نٕهخ َوخٗٗ ٗيِ حٓض‪ .‬کهیٔخْخٖ «َٔیِ» ؿٔي يَهْ كٕحٍٖ‪ ،‬یک‬
‫رخُٖٔ هيیْ ؿٍٕؽ‪ ،‬یک گٕٕ پٕنْ كٕحٍٖ‪ ،‬يويحٍٖ حُ گٕٗض کزخد کَىِٖ هيیْ الٍَٔظیّٕ‪،‬‬
‫ٔ چُي طخ حُ ُٓگْخٖ ٍح کّ هيیْ حٓظیلخٌ رخ آٌْخ ک٘ظّ ٗيِ رٕى‪ ،‬رُّحیَحٌ حْيحء يٗکَىَي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ چَح ئیق؟‪:‬‬
‫«ئیق» َخو ئظؼَد حٓض کّ حُ کهًّٖ ػزَٖ « ُي٘یخِ» گَكظّ ٗيِ ٔ رّيؼُٗ‬ ‫=‬
‫«ئق» ٗيِ (یخئًٕف) حٓض‪ .‬رخ کهًّٖ «يٕٓٗ» ىحٍحٖ هَحرض حٗظوخهٗ يٗرخٗي‪ .‬يؼُخٖ حیٍ کهًّ‬
‫ٍیّ٘ ىٍ يؼظويحص ٔ كَُْگ هٕو یٕٓى ىحٍى کّ يَحى يُـی حٓض‪ .‬حؿًخل يطهذ آٌ حٓض کّ هٕو‬
‫یٕٓى ىٍ طخٍین ‪ٕ١‬الَٗ ٔ پَكَحُ ٔ كَٔى هٕى ٍُٔگخٍحَٗ هٕد ٔ ريٖ رٔیخٍ طـَرّ کَىِحَي کّ‬
‫َٓٗخٍ حُ يٕكویضْخ ٔ ٗکٔضْخ ٔ كَٔصْخ حٓض‪ .‬گخْٗ ىٍ حٔؽ هيٍص ٔ ػظًض رٕىَي يخَُي‬
‫ىٍٔحٌ ٓهطُض «ٗخإل»‪« ،‬ىحٔٔى» ٔ «ٓهیًخٌ» گخْٗ ىٍ ك‪٠‬ی‪ً ٞ‬نض‪ ،‬رَىِگٗ‪ ،‬هظم‪ ،‬حٓخٍص‪،‬‬
‫آٔحٍِگٗ ٔ حيَح‪ ٝ‬رٕىَي‪ ،‬يخَُي ىٍٔحٌ ٓهطُض كَحػُّ ٔ هيٍص إٍٓٗیخٌ‪ ،‬رخرهیخٌ ٔ ٍٔيیخٌ‪.‬‬
‫ىٍ ىٍٔحٌ ػظًض هٕو یٕٓى‪ ،‬يَٕٓو چُیٍ رٕى کّ ٔهظٗ پخىٗخِ رَگِیيِ يٗٗي‪ ،‬يَىو حٔ ٍح‬
‫«ئق» يٗکَىَي ٔ حیٍ ػاليض يلزض ٔ حظٓخٍ ٔكخىحٍٖ رٕى (يخَُي آٌکّ ىٍ حٓالو ىٓض ریؼض‬
‫يٗىحىَي) ريیٍ‪ٍٕٛ‬ص آٌ پخىٗخِ ػُٕحٌ «ئیق» رّهٕى يٗگَكض‪ .‬يَىو پخىٗخِ ئًٕف هٕى ٍح‪،‬‬
‫رّطؼزیَ يٌْزٗ‪ٔ ،‬حٓطّٖ ریٍ هٕى ٔ هيح يٗپُيحٗظُي‪ ،‬حُ حیٍٍٔ پخىٗخِ ٍح‪ ،‬گخِ «پَٔ هيح»‪ٔ ،‬‬
‫ّللا‪ ».‬کّ‬
‫حرُخءّللا؛ ٔهخنض حنیٕٓى ػِیَ حرٍ ّ‬
‫ّ‬ ‫يًهکض ٍح «يهک هيح» يٗهٕحَيَي‪ٔ« .‬هخنض حنیٕٓى َلٍ‬
‫ىٍ هَآٌ آييِ‪ ،‬يظؼهن رًّْیٍ ىٍِْٔخ حٓض‪ .‬ىٍ آؿخُ حیٍْخ ًّْ يلٕٓو ٓیخٓٗ ىحٗض کّ ٍَگ‬
‫يٌْزٗ رّهٕى يٗگَكض‪ .‬ح ّيخ یٕٓىیخٌ ىٍ ىٍٔحٌ ًنض ٔ ئکُض ًْٕحٍِ حُ هٕى يٗپَٓیيَي چَح‬
‫يهک ىحٔٔى حُ ْى پخٗیي؟ ٔ چَح پیٕٓظّ كخؿؼّ رَآٌْخ يٗرخٍى؟ كخل آٌکّ‪ ،‬هيح ٔػيِ ىحىِ رٕى هٕو‬
‫رُٗحَٓحثیم ٍح ىٍ کُق كًخیض هٕى َگّ ىحٍى‪.‬‬
‫پیخيزَحٌ گَٕخگَٕٗ پیيح ٗيَي ٔ َيح ىٍ ىحىَي کّ هيح رخ رُٗحَٓحثیم رّه٘ى آييِ‪ ،‬چٌٕ‬
‫كَيخٌْخیٖ ٍح ُیَ پخ يٗگٌحٍَي ‪( ...‬يکخكخص ػًم) ىٍ ‪ٕ١‬ل ُيخٌ پیخيزَحٌ ىیگَٖ آييَي کّ ٔػع‬
‫ٕٕٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫يٗکَىَي‪ :‬هيح ًٗخٍٖ حُ رُيِگخٌ رَگِیيِٖ هٕى ٍح ٍْخیٗ يٗرو٘ي ٔ رَحٖ آٌْخ «َٗٓیخٍ ‪ٛ‬هق‬
‫ٔ آرخىحَٗ» حُ هخَيحٌ ىحٔٔى يٗكَٓظي‪ .‬يهک هيیًت ىحٔٔى ٍح رخُ يٗگَىحَي ٔ ىٍٔحَٗ پَ حُ ٓؼخىص‬
‫رّحٍيـخٌ يٗآٍٔى‪ .‬آٌ َیِ (يخَُي ٓال‪١‬یٍ هزم) «ئیق» ٔ «پَٔ هيح» هٕحْي رٕى ٔ يَىو ٍح‬
‫ٍْخیٗ يٗرو٘ي‪ .‬ػظًض حَٓحثیم ٍح رخُ يٗگَىحَي ٔ يهک هيح ٍح رُخ يٗگٌحٍى‪ .‬ىٍ حیٍ ریٍ‬
‫پیخيزَحَٗ ْى رٕىَي کّ ىیيٖ كَحریٍطَ ىحٗظُي ٔ گلظّ رٕىَي‪ :‬ئیق يٕػٕى يُـت ًّْٖ ؿٓخٌ هٕحْي‬
‫رٕى‪ .‬رُخ رَحیٍ ًّْٖ چ٘ىْخ ٔ ًٍْْخ رّآیُيِ هیَِ ٗي‪َ :‬کٗ يٗآیي؟‬
‫‪« ...‬ػیٔخٖ َخ‪ »َٖٛ‬آيي‪َ ٖٔ ،‬ؤظیٍ کٔٗ َزٕى کّ گلض «ئیق يٕػٕى حٓض» ػیٔٗ َیِ‬
‫ٔحژِگخٌ «پَٔ هيح»‪« ،‬يهک هيح» ٔ «َـخص» ٍح رّکخٍ رَى ٔ َُـیَِٖ پیخيزَحٌ هيیًٗ ٍح َگّ‬
‫ىحٗض‪ .‬ح ّيخ ٍٔحَّٖ طپّٖ حٍٔٗهیى ٗي ٔ حؿخُِ ىحى طخ ؿًؼیض حٔ ٍح يُـٗ ههن روٕحَُي‪ ،‬ىٍٓض َوٖ‬
‫پخىٗخْخٌ هيیى ٍح حیلخ کَى (ًْخٌگَّٕ کّ يَىو ‪ ٗ١‬يَحًٓٗ آٌْخ ٍح رَ طوض يَٗ٘خَيَي) ْىچُیٍ‬
‫حؿخُِ ىحى يَو حٔ ٍح ئق کُُي‪ ٔ .‬گلض‪ُ« :‬يخٌ آٌ كَح ٍٓیيِ کّ يهکٕص هيح ریخیي‪».‬‬
‫ػیٔٗ يیخٌ هٕى ٔ ىیگَ «ئیقْخ» كَم َٓخى‪ ،‬آٗکخٍح گلض‪ :‬حٔ ٍٕٗٗٗ ٓیخٓٗ یخ َظخيٗ‬
‫َیٔض‪ .‬رّيَىو گلض‪ :‬گُخْخٌ ًٗخ رّهخ‪َ َ١‬خو پٍَٔىگخٍ روٕ٘ىِ ٗيِ حٓض‪ .‬روٕ٘ىِگٗ گُخْخٌ‬
‫رّحیٍ ٓخٌ کخيالً رٗٓخروّ رٕى‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ‪ :‬حٔ هيح ٍح «پيٍ» هٕحَي‪ .‬حیٍ ْى ىٍ ؿخيؼّٖ یٕٓىٖ‬
‫آٌٍُٔ حُ َْ ؿٓض طخُِگٗ ىحٗض ‪...‬‬
‫‪ٕ١‬نٗ َک٘یي کّ ‪ٛ‬يحٖ كویٓخٌ یٕٓى رَ ‪ٟ‬ي حٔ رَهخٓض ‪ٛ ٔ ...‬هیذ يُِلگخِ َٓخیٗ حٔ ٗي‪.‬‬
‫ُیَح چیِٖ کّ حُ ُرخٌ حٔ يُٗٗیيَي‪َّ ،‬آٌچّ رٕى کّ ههزخ ً يٗهٕحٓظُي‪ .‬يَىو يُظظَ ظٍٕٓ ٍْزَ‬
‫َظخيٗ رٕىَي کّ رٗىٍَگ ََٖٓ حُ هٌٕ ؿخٍٖ ٓخُى ٔ حٓظوَحٍ «يهک هيح» ٍح حػالو کُي‪.‬‬
‫ح ّيخ ػیٔٗ آييِ رّآٌْخ يٗگٕیي‪« :‬ىٍػٓي ؿيیي يهک هيح حیٍ حٓض کّ ًْٔخیّحص ٍح رّحَيحُِٖ‬
‫هٕىص ىٔٓض ريحٍٖ» رّحیٍ ْى رُٔيِ ًَٗکُي‪ ،‬يٗگٕیي‪« :‬رخیي ىًُٗخٌ هٕى ٍح َیِ ىٔٓض ريحٍیى‪».‬‬
‫(یٕٓظیٍ ُگَىٍ‪ ،‬كٍٔ کخي٘خى‪« :‬ىَیخٖ ٕٓكٗ» چخپ چٓخٍو ‪ ،ٖٔ۰۲‬حَظ٘خٍحص َیهٕكَ)‬
‫‪ ۰‬ـ ىحیَس حنًؼخٍف ط٘یغ‪ ،‬ييهم «آىو»‬
‫‪ ۴‬ـ طخٍین یؼوٕرٗ‪ ،‬ؽ ٔ ‪4ٙ‬‬
‫‪ ۲‬ـ كزیذ حنٔیَ‪ ،‬ؽ ٔ ‪ٔ۰ ٙ‬‬
‫ٓٔ ـ ىحیَسحنًؼخٍف رٍِگ حٓاليٗ‪ ،‬ؽ ٔ ييهم «آىو»‬
‫ٔٔ ـ يٕنٕی ‪ /‬کهیخص ًْٗ‪:‬‬
‫کِ ىیٕ ٔ ىى يهٕنى ٔ حَٔخَى آٍُٔٓض‬ ‫ىٖ ٗین رخ چَحؽ ًْٗگ٘ض گَى َٗٓ‬
‫گلض آٌکّ یخكض يَٕٗ٘ى‪ ،‬آَى آٍُٔٓض‬ ‫گلض یخكض يَٕٗ٘ى‪ ،‬گ٘ظّحیى يخ‬
‫ٕٔ ـ ػاليّ ‪١‬زخ‪١‬زخیٗ‪ :‬طلٔیَحنًیِحٌ‪ ،‬پخٍٓی‪ ،‬ؽٔ ‪ٔ4۶ٙ‬‬
‫ٖٔ ـ طلٔیَ ًََّٕ‪ ،‬ؽ‪ ٔٔ۳ ٙ ۶‬ـ ‪ٖٔ۳‬‬
‫‪ ٔ4‬ـ َـىحنيّیٍ ٍحُٖ‪ ،‬دمحم حيیٍ ٍیخكٗ‪ ،‬گِیيِٖ يَ‪ٛ‬خى حنؼزخى ـ ‪۰ٓ ٙ‬‬
‫‪ ٔ۳‬ـ رؼیي َیٔض کّ چُیٍ ْزٕ‪ ١‬ىٍ يٍٕى طًخو كََُيحٌ يؼ‪ٜ‬یضکخٍ آىو َیِ ‪ٛ‬يم کُي‪ .‬رّحیٍ‬
‫يؼُٗ کّ َْ ٗو‪ ٜٗ‬رخ حٍطکخد يُخْٗ ٰانٓی حُ يوخو ٔ يُِنض يؼُٕٖ هٕى ْزٕ‪ ١‬يٗکُي ٔ حُ يوخو‬
‫ػهیخٖ ٍٔف حَٔخَٗ رّيَطزّٖ ٓلالٖ َلْ رٓیًٗ طُِل يٗ یخري‪.‬‬
‫‪ ٔ۶‬ـ ئَؽ حنٌّْذ‪ ،‬ؽٔ ـ ‪ٕ۳ ٙ‬‬
‫ٕٕٔٔ‬ ‫كکًض ریٔظى‪ :‬هَآٌ ٔ ههوض آىو‬

‫ٕٔ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ــطـبى‬ ‫ی‬‫ّ‬ ‫ــذ‬ ‫ی‬‫هبُ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ٕٕٕٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬
 ‫ّیطبى چیَذ؟‬

‫َلْ ٔ ٗیطخٌ َْىٔ یک طٍ رٕىِحَي‬

‫ىٍ ىٔ ‪ٛ‬ــٍٕص هٕیٖ ٍح رًُٕىِحَي‬
‫«يٕنٕٖ»‬
‫ىٍ طؼخنیى حىیخٌ <رّه‪ ٕٜٙ‬حىیخٌ حرَحْیًی> ٔ رخنظزغ ىٍ ًُْیض پیَٔحٌ‬
‫حىیخٌ‪ٗ ،‬یطخٌ <يٍكیغ َیَٔی َٗ> یک ٍکٍ يٓى ْٔظی حٓض ٔ یکی حُ ح‪ٟ‬الع‬
‫يؼهغ (هيح ـ حَٔخٌ ـ ٗیطخٌ) ٍح ط٘کیم يٗىْي ٔ رخُیگَ يٓى ىٍگَىٕ ْٔظی حٓض‪.‬‬
‫َْچُي َُٖٔ حُ هيح کىطَ حٓض‪ٔ ،‬نی حُ هيٍص طوَیزی كٕمحنؼخىِ رَهٍٕىحٍ حٓض‪.‬‬
‫حکٌُٕ ٔهض آٌ حٓض کّ حُ هٕى رپَٓیى‪ٗ :‬یطخٌ چیٔض؟ چگَّٕ حٓض؟‬
‫حیٍ يو‪ ٔ َٜ‬گُخِرخٍ ح‪ٛ‬هٗ کّ ًْٕحٍِ ىٍ ‪ٕ١‬ل طخٍین َُيگٗ رَ٘‪ ٔ ،‬ىٍ َْ‬
‫يٌْذ ٔ يهض‪ ،‬رخٍ طًخو هطخْخٖ آىيٗ ٍح رَىٕٔ ک٘یيِ ٔ يٕؿزخص طزَثّٖ رُٗآىو‬
‫َٔزض رّپٌیَٕ هطخْخٖ هٕى ٍح كَحْى يٗکُي‪ ،‬چیٔض؟ کیٔض؟ ٔ چگَّٕ حٓض؟‬
‫آیخ حٔ كویوشً يٕؿٕىٖ ئظوم ٔ هخٍؽ حُ ًٍْ آىيٗ حٓض؛ یخ رَهٗ كخالص ٔ‬
‫‪ٛ‬لخص َلٔخَٗ هٕى رَ٘ حٓض؟ حگَ يٕؿٕىٖ هخٍؽ حُ ٔؿٕى آىيٗ رخٗي‪ ،‬حُ چّ‬
‫ٍحْٗ رَ حَٔخٌ َلًٕ یخكظّ ٔ حٔ ٍح حؿٕح کَىِ ٔ يٗکُي؟ ٍحِ يوخرهّ رخ حٔ کيحو حٓض؟‬
‫رَحٖ ىٍک رٓظَ يخْیض ٗیطخٌ رَّٓحؽ هَآٌ يـیي ٍكظّ ٔ آیخص يَطز‪ ٢‬رخ حیٍ‬
‫يوٕنّ ٍح يٍٕى رلغ ٔ حٓظُظخؽ هَحٍ يٗىْیى‪ .‬هزم حُ ٍٔٔى رّرلغ رخیي رّحیٍ پَٖٓ‬
‫پخٓن ىْیى کّ «‪ٍَٟٔ‬ص ٔ ػًَِٖ رلغ چیٔض؟»‬
‫= يٗطٕحٌ گلض‪ :‬ىٍ ًُْیض ًّْی آىيیخٌ <رّه‪ ٕٜٙ‬پیَٔحٌ حىیخٌ> ْٔظی‬
‫يَکزی حُ هیَ ٔ َٗ حٓض‪ َٗ .‬چیٔض؟ يُ٘ؤ آٌ کيحو حٓض؟‬
‫‪ٕٕٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٔهظٗ ‪ٛ‬لزض حُ ؿُزّْخٖ يوظهق ٔؿٕىٖ حَٔخٌ ىٍ يیخٌ رٕىِ ٔ ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ‬
‫ًْیٍ يٕ‪ٕٟ‬ع يوٕنّٖ ٔكی يٍٕى حٍُیخرٗ هَحٍ گیَى؛ الؿَو ًَٗطٕحٌ حُ ‪َ١‬ف‬
‫يزلغ ٗیطخٌُٗخٓٗ‪ ،‬کّ ىٍ حػًخم ٍٔف ٔ ٍٔحٌ ٔ يؼظويحص آىيیخٌ ؿخٖ پخٖ ٔٓیغ‬
‫ٔ يلکى ىحٍى‪ ،‬چ٘ى پٕٗیي؛ چٌٕ يلخْیى ٔ يوٕالص ّٓ گخَّٖ‪ :‬حَٔخٌ ـ هيح ٔ ٗیطخٌ‬
‫ىٍ ٔحهؼیض َُيگٗ ىیُی چُخٌ رّْى پیٕٓظّ حٓض کّ گٕیخ َْکيحو ٍکُٗ حُ یک يؼهغ‬
‫ٍح ط٘کیم يٗىْي‪ .‬رّػزخٍص ٍٍٔٗطَ‪ :‬حَٔخٌ رّػُٕحٌ یک ٔحهؼیض ػیُٗ ٔؿٕى‬
‫ٓم رَآٌ حٓض طخ رّحٔ «چگَُّٕیٔظٍ»‬ ‫ىحٍى؛ هيحَٔي حُ ‪َ١‬ین ٔكی ٔ حٍٓخل ٍُ ُ‬
‫آيٕهظّ ٔ ىٓض حٔ ٍح رگیَى طخ هٕى ٍح رخال رک٘ي ٔ رَُّيگٗ ٗخیٔظّٖ حَٔخَٗ‬
‫رَٓخَي‪ ،‬ىٍ ًْخٌ كخل ٗیطخٌ َّطُٓخ ىٍ ٍحِ ‪ٛ‬ؼٕى يؼُٕٖ ٔ طکخيم ٍٔكٗ حَٔخٌ‬
‫يٕحَؼٗ كَحْى يًَٗخیي‪ ،‬کّ پیٕٓظّ ه‪ٜ‬ي رُّيیٍ حكکُيٌ حٔ ٍح َیِ ىحٍى‪.‬‬
‫پْ ‪ٍَٟٔ‬ی حٓض حیٍ ىًٍٗ حريٖ َٔم رَ٘ رّىٍٓظٗ ُٗخٓخیٗ گَىى طخ ٍحِ‬
‫طوخرم رخ آٌ يًکٍ ٕٗى‪ .‬ىٍک يخ حیٍ حٓض کّ ط‪ٜ‬لیق رخٍْٔخٖ رَ٘‪ ،‬حٔ ٍح ىٍ حيَ‬
‫ئجٕنیضپٌیَٖ ٔ يَحهزّٖ َلْ ح ّيخٍِ کًک هٕحْي کَى‪ .‬حَٔخٌ طُٓخ حُ حیٍ ‪َ١‬ین‬
‫يٗطٕحَي رَُّيگٗ پَ يؼُٗ ٔ َٗحكظًُيحَّ ىٓض یخري‪ .‬حٔ حُ حیٍ ‪َ١‬ین رّچُخٌ ریُٖ‬
‫هٕحْي ٍٓیي کّ ىٍ ط٘وی‪ٗ ٚ‬یخ‪١‬یٍ كویوٗ ٔ ٍَگخٍَگ يٕؿٕى ىٍ يیخٌ ؿخيؼّ‪،‬‬
‫ي٘کهٗ َيحٗظّ رخٗي‪ .‬طؼًیى چُیٍ ریُٖ ٍٍٔٗ َٔزض رّيٕ‪ٕٟ‬ع‪ٓ ،‬زذ يٕٗٗى طخ‬
‫حٗکخل ٔ حَٕحع كویوٗ ٗیخ‪١‬یٍ ىٍ يیخٌ ؿخيؼّ ؿخیگخِ هٕى ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ ىكغ ٔ‬
‫‪َ١‬ى َٕٗي‪َْ .‬گخِ کٔٗ رّحیٍ يَكهّ حُ ىٍک ٔ ط٘وی‪ٍٓ ٚ‬ي کّ رخٍٔ کُي «ٗیطخٌ‬
‫يُل‪َٜ‬ح ً ىٍ ىٌٍٔ هٕى حٔ ٔ آيیوظّ رخ ٍگ ٔ پٗ ٔ هطَحص هٌٕ حٔ حٓض» ٔ ىٍ‬
‫ًْخٌ كخل رخٍٔ ىحٗظّ رخٗي کّ «هيح َیِ ىٍ ىٌٍٔ هٕى حٔ ٔ َِىیکطَ حُ ٍگ گَىٌ‬
‫ٔ ؿيحٍِٖ ههزٖ ْٔض» الؿَو يظٕؿّ ؿٓخٌ ىٌٍٔ هٕى ٗيِ ٔ رخ‪ٔ ٍ١‬ؿٕى هٕى ٍح‬
‫حُ ط‪َٜ‬ف ٗیطخٌ هخٍؽ يًَٗخیي ٔ رّكخنض ٍكًخَٗ طـییَ يٗىْي‪.‬‬
‫ىٍ چُیٍ كخنض‪ٗ ،‬و‪ ٚ‬ىٍ هٕحْي یخكض کّ ىٔٓض ٔ ىًُٖٗ ىٍ ىٌٍٔ هٕى حٔ‬
‫حٓض‪ .‬ريیٍطَطیذ ٍحِ َـخص ٍح رّىٍٓظٗ ىٍیخكظّ ٔ رَكٔخٓیض‪ْٕٗ ،‬یخٍٖ ٔ ىهض‬
‫ػًم حٔ حكِٔىِ يٕٗٗى‪َٓ ،‬حَـخو‪ ،‬حُ ؿٔض ٔؿٕٖ رٗكخ‪ٛ‬م ىٍ آكخم ُيخٌْخ ٔ‬
‫يکخٌْخ‪ ،‬ؿٓض یخكظٍ ىًٍٗ ٔ ىٔٓض يْٕٕو َـخص يٗیخري ٔ ىٍ حيَ هٕىٓخُٖ‬
‫هٕیٖ يٕكویض کٔذ هٕحْي کَى‪ .‬چُیٍ حٓض ػًَِٖ رلغ‪.‬‬
‫كویوض حیٍحٓض کّ حَٔخٌ رّىنیم رَهٍٕىحٍٖ حُ طکخيم يـِٖ ٔ ْٕٕ‬
‫كٕمحنؼخىِ‪ ،‬يٕؿٕىٖ يُلؼضؿٕ ٔ ئجٕنیضگَیِ حٓض‪ ،‬حٔ ًَٗهٕحْي رّػٕحهذ ٔ‬
‫‪ٕٕٔ۳‬‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫َظخیؾ ٕٓء حػًخل هٕى حػظَحف ًَخیي ٔ ًْٕحٍِ ىیگَحٌ ٍح ئجٕل هطخْخ ٔ‬
‫َخکخيْٗخٖ هٕى (كظٗ ىٍ َُيگٗ ٗو‪ ٜٗ‬هٕیٖ) ىحَٔظّ ٔ حُ ؿٓخٌ پیچیيِٖ ىٌٍٔ‬
‫هٕى رٗهزَ حٓض‪ًْ .‬یٍ ه‪ٕٜٛ‬یض حٔ حیـخد يٗکُي کّ ًْٕحٍِ ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خٖ‬
‫يوظهق َُيگٗ كَىٖ ٔ حؿظًخػٗ هٕى‪ ،‬ىٍ پٗ ىًٍٗطَحٗٗ رَآیي‪ .‬حُ ‪َ١‬ف ىیگَ ىٍ‬
‫َٓخى حَٔخٌ ىٔ َیَٖٔ كذ ٔ رـ‪ ٞ‬طؼزیّ ٗيِ حٓض‪ ،‬حٔ ًَٗطٕحَي رئٌ حِػًخل حیٍ ىٔ‬
‫هِٕ َُيگٗ کُي‪ .‬حُ ًْیٍ رخرض ىٔٓضیخرٗ ٔ ىًٍٗطَحٗٗ ىٍ ح‪ٛ‬هیض ٔ َٓخى آىيٗ‬
‫رّػُٕحٌ یک ؿَیِِٖ َٕػٗ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬طؼخنیى حىیخٌ رخ ػُخیض رًّْیٍ ه‪ٜ‬ی‪ّٖٜ‬‬
‫آىيٗ‪ ،‬يٕ‪ٕٟ‬ػخص ٔ يلخْیًٗ ٍح ؿٓض حظٓخٍ ٔ حػًخل هٕحٖ ؿذ ٔ رـ‪ ٞ‬رَُٕٗع‬
‫رَ٘ يؼیٍ کَىِ حٓض کّ ىٍ طؼخنیى حٓالو رّآٌ «طٕنٗ ٔ طزَٖ» يٗگٕیُي‪.‬‬
‫گلظیى ًُْیض كَى ٔ ؿخيؼّ پیٕٓظّ رّىَزخل یک يـَو ‪ٟ‬ؼیق ٔ كظٗ يْٕٕو‬
‫يٗگَىى‪ ،‬طخ گُخْخٌ ٔ هطخْخٖ هٕى ٍح رّحٔ َٔزض ىْي‪ .‬چٌٕ حیٍ يـَو ‪ٟ‬ؼیق‪ ،‬یخ‬
‫يْٕٕو ًَٗطٕحَي حُ هٕى ىكخع ًَخیي‪ ،‬رُخرَحیٍ ًُْیض رَ٘ ئجٕنیضگَیِ‪ ،‬رّ‪ٍٕ١‬‬
‫طزَٖ يٗکُي ٔ حُ حیٍ ‪َ١‬ین حٍ‪ٟ‬خء يٗگَىى‪ .‬ػـیذ‬ ‫یکؿخَزّ حكٔخّ پیَُٖٔ ٔ ّ‬
‫حٓض‪« :‬هطخء ٍح حَٔخٌ يَطکذ يٕٗٗى‪ ،‬ح ّيخ هيح ٗیطخٌ ٍح نؼُض کُي!»‬

‫حگَ ىٍ حیٍ ػَ‪ ّٛ‬ػًینطَ ریخَيی٘یى‪ ،‬رّحیٍ َظیـّ يٍٗٓیى کّ حٓخٓخ ً كَُْگ‬
‫رَٖ٘ ىٍ ٍحٓظخٖ حكٓخو ٔ طلٓیى َیخُ رّیکٍٗظّ حرِحٍ هَحٍىحىٖ ىحٍى کّ رّ‪ٍٕ١‬‬
‫ػخرض ٔ ػخيّپُٔي رّػُٕحٌ يویخّ ٔ يلک ػًم کُي؛ ْىچُخٌ کّ ىٍ رخُحٍ ىحى ٔ ٓظي‬
‫َخگِیَ حُ ٔ‪ٟ‬غ ٓیٔظى حُٔحٌ ٔ حَيحُِگیَٖ گَىیي‪ًْ ٔ .‬خٌٓخٌ کّ ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خٖ‬
‫َُْ‪ ،‬حىریخص ٔ حٍطزخ‪١‬خص يـزٍٕ ٗي طخ حنق ـ رخ ٔ ٍٓىحنو‪ ٢‬حهظَحع ًَخیي‪ .‬ىٍٓض رَ‬
‫ًْیٍ ٍٔحل‪ ،‬كَُْگ رَٖ٘ َیخُيُي آٌحٓض کّ ىٍ ٍحٓظخٖ حكٓخو ٔ طلٓیى رٓظَ‬
‫یکٍٗظّ حٓخ‪١‬یَ ٔ حنگْٕخٖ يظُخٓذ رخ يٕ‪ٕٟ‬ع ىحٗظّ رخٗي طخ رظٕحَي رّآٌ ٔٓیهّ‬
‫يطهذ ٍح يُظوم کُي‪ .‬يؼالً‪ :‬یک يالَّ‪َٜ‬حنيّیٍ ىحٗظّ رخٗي طخ يظَٓ ٓلخْض هَحٍ گیَى‪.‬‬
‫ىٍ يوخرم آٌ یک نوًخٌ كکیى ىحٗظّ رخٗي طخ َکخص كکًضآيیِ هٕى ٍح حُ ُرخٌ‬
‫حٔ حظٓخٍ ريحٍى‪ ،‬یک رٓهٕل ػخهم ىحٗظّ رخٗي طخ ٔؿّ ي٘ظَک يیخٌ َْىٔ ٔحهغ گَىى‪،‬‬
‫ًْیٍ‪ ٍٕ١‬یک كخطى ‪١‬خیٗ رّػُٕحٌ پَچىىحٍ ٓوخٔص‪ ،‬یٕٓق ‪ٛ‬يین رّػُٕحٌ يظَٓ‬
‫ُیزخیٗ‪َْ ،‬کٕل ًََّٕٖ حُ هيٍص رخُٔ‪ٟ ،‬لخک يؼخنٗ حُ ظهى ٔ هٔخٔص‪ ،‬نیهٗ ٔ‬
‫يـٌُٕ ریخَٗ حُػ٘ن آط٘یٍ‪ ،‬كَْخى ٔ ٗیَیٍ ًََّٕٖ حُ ٓوضکٕٗٗ رٗكخ‪ٛ‬م‪،‬‬
‫هخٌٍٔ چَِٖٓ حُ ػَٔصيُيحٌ رٗهیَ‪ٗ ٔ ...‬یطخٌ يظَٓ کخيهٗ حَُٗ ٔ رٕحنل‪ٕ٠‬نٗ‪.‬‬
‫‪ٕٕٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫حیٍْخ حرِحٍْخٖ ْٔظُي کّ حگَ ٔؿٕى ٗخٌ ٔحهؼیض طخٍیوٗ ْى َيحٗظّ رخُٗي‪ ،‬رَ٘‬
‫َخگِیَ حُ ههن ٔ حريحع آٌْخ حٓض طخ ٍَٔي ٗکمگیَٖ ٔ طزخىل كَُْگ هٕى ٍح‬
‫ٓخيخٌىْٗ ًَخیي‪ٔ .‬هظٗ کٔٗ ىٍ يوخو ریخٌ رَآييِ ٔ گلض‪« :‬كالٌ ٗو‪ ٚ‬هیهٗ كًٓیيِ‬
‫ٔ ىحَخ حٓض‪ ،‬یخ هیهٗ رخ ٓوخٔص ٔ يًٓخٌَٕحُ حٓض‪ ،‬یخ هیهٗ َیَٔيُي ٔ ٗـخع حٓض‪،‬‬
‫كٍٕح ً رظٕحَي آٌ ٗو‪ ٚ‬يٍٕى َظَ هٕى ٍح رخ حٓخ‪١‬یَ ٔ حنگْٕخٖ (حُ هزم يٕؿٕى)‬
‫يخَُي نوًخٌ كکیى‪ ،‬كخطى ‪١‬خیٗ‪ٍٓ ،‬ظى ىٓظخٌ‪ ...‬يوخیّٔ کُي‪ .‬چُخٌکّ هزالً حٗخٍص ٍكض‪،‬‬
‫حیٍ يویخّْخ ٔ حنگْٕخ رّ‪ٍٕٛ‬ص هَحٍىحىٖ ىٍ ًٍْ گٕیُيِ ٔ َُٕٗيِ ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬حُ‬
‫ًْیٍ ؿٓض حَظوخل يطهذ رّآٓخَٗ يًکٍ يٕٗٗى‪ .‬حیٍ ىٍكخنٗ حٓض کّ ْیچ یک حُ‬
‫ىٔ ‪َ١‬ف گٕیُيِ ٔ َُٕٗيِ ْیچ یک حُ آٌ حٓخ‪١‬یَ ٍح َيیيِحَي‪ٰ ،‬نکٍ َْیک ىٍ ًهخیَ‬
‫ًُْٗ هٕى چُخٌ چَِْٓخٖ ٍح ىحٍَي کّ ىٍ ح‪ٛ‬م حُ كَُْگ ػًٕيٗ گَكظّحَي‪.‬‬

‫ريیٍطَطیذ يیِحٌ ٓلخْض يالَّ‪َٜ‬حنيّیٍ‪ ،‬کیخٓض نوًخٌ ٔ ؿًخل یٕٓق ىٍ ًٍْ‬

‫َْ ىٔ ‪َ١‬ف گٕیُيِ ٔ َُٕٗيِ ئظظَ حٓض‪ َْ ،‬ىٖٔ آٌْخ حگَ ىٍ يوخو يیِحٌرُيٖ‬
‫آٌ ؿًخل ٔ کًخل رَآیُي‪ًَٗ ،‬طٕحَُي یک طؼَیق ٍٍٔٗ ٔ يٍٕى طٕحكن حُ ٕٓژِٖ‬
‫يٍٕى هیخّ هٕى رّىٓض ىُْي‪ ،‬حگَ َْ ىٔ َلَ (ؿيح حُ ْى) یٕٓق يٕؿٕى ىٍ ًٍْ‬
‫هٕى ٍح طـٔى ىُْي‪ ،‬آٌ ٔهض هٕحُْي ىیي کّ چّ طلخٔص كخك٘ٗ يیخٌ َْىٔ یٕٓق‬
‫ٔؿٕى ىحٍى‪ ،‬حگَ حیٍ َٔزض ٍح رّ ٓٔ ـ ٕٓ ـ ٓ‪ ٔ ٔٓٓ ٔ ۳‬ریٖطَ حكِحیٖ ىْیى‪،‬‬
‫‪َٟ‬یذ طلخٔصْخ ٔ حهظالكخص رًّْخٌ يویخّ رخال هٕحْي ٍكض‪َٓ .‬حَـخو ْیچکْ‬
‫َوٕحْي طٕحَٔض ػخرض کُي کّ كُکم یٕٓق‪ ،‬ي٘کٗ رٕىِ‪ ،‬یخ هَيخیٗ‪ ،‬كُخیٗ‪١ ،‬الیٗ‪،‬‬
‫ٍُى ‪ ...‬رؼي حُ آٌ َٕرض رّریُٗ یٕٓق يٍٗٓي‪ :‬رٍِگ رٕىِ‪ ،‬کٕچک رٕىِ‪ ،‬يؼهؼٗ‪،‬‬
‫پٍٓ‪ ،‬ػوخرٗ‪ً٘ٗ ،‬یَٖ‪ ،‬ؿـيٖ‪ٓ ...‬پْ چ٘ى ٔ حرَٔ‪ ،‬ىٍْ ٔ ىَيحٌ ‪ ٔ ...‬حنٗ آهَ ‪...‬‬
‫هٕٕروظخَّ ْیچکْ ٔحٍى ؿِثیخص ًَٕٗٗى‪َْ ،‬کّ َْچّ ىٍ ًٍْ ىحٍى‪ًْ ،‬خٌ‬
‫يالک حٓض‪ .‬رًّْخٌ ٔٓیهّ ػًم حكٓخو ٔ طلٓیى ىٍكي يطهٕد حَـخو يٗیخري ٔ رَحٖ‬
‫َْ ىٔ ‪َ١‬ف هُخػض كخ‪ٛ‬م يٗآیي‪ .‬چُیٍ حٓض حكظیخؿخص كَُْگ رَٖ٘‪ .‬رّكَ‪ٝ‬‬
‫کّ یٕٓق ٍح حُ يیخٌ رَىحٍیى‪ ،‬ؿًخل ُیزخ ٍح رّچّ چیِٖ‪ ،‬یخ چّ کٔٗ يٗطٕحَیى‬
‫ط٘زیّ کَى؟ ريیٍطَطیذ يلٕ ٓیًخٖ یٕٓق حُ ًُْیض ػًٕيٗ ئخٖٔ حٓض رخ كٌف‬
‫یکٗ حُ كَٔف ٕٖ گخَّ ىٍ ُرخٌ پخٍٓی‪ ،‬کّ ىیگَ ًَٗطٕحَیي يظُٗ ‪ٛ‬لیق رُٕیٔیي‪.‬‬
‫ْىچُیٍ حگَ ًٗخ ٗزٗ يًٓخٌ كخطى ‪١‬خیٗ يٗٗيیي‪ٗ ،‬خیي َٖٓ رٗٗخو رّرٔظَ‬
‫يٗگٌحٗظیي ٔ ‪ٛ‬زق ؿگَهٌٕ حُ يُِل حٔ هخٍؽ يٗٗيیي‪ٔ ،‬نٗ حکٌُٕ کٔٗ حیٍ‬
‫‪ٕٕٔ۰‬‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫حكظًخل ٍح ًَٗىْي‪ُ ،‬یَح كَُْگ رَٖ٘ َیخُ ىحٍى کّ حیٍ چَِٓ هَحد َٕ٘ى‪.‬‬
‫هيّٖٗ چَِٖٓ كخطى ‪١‬خیٗ ئخٖٔ حٓض رخكٌف یکٗ ىیگَ حُ كَٔف ٕٖ گخَّٖ‬
‫ُرخٌ پخٍٓی‪َ .‬وٖ حٓخ‪١‬یَ ىٍ ًّْٖ كَُْگْخٖ ٍحیؾ ىٍ يیخٌ ًّْٖ حهٕحو ٔ يهم‬
‫ؿٓخٌ ًْیٍ‪ ٍٕ١‬حٓض‪ .‬كو‪ ٢‬حٓخيٗ ػٕ‪ ٝ‬يَٕٗٗي‪ ،‬حٓخ‪١‬یَ ٔ هَٓيخَخٌ رخ حٓخيٗ‬
‫يوظهق ىٍ ًّْؿخ ًْخٌ کخٍٖ ٍح يٗکُُي کّ یٕٓق ٔ ُنیوخ ٔ كخطى ‪١‬خثی ٔ‬
‫يالَّ‪َٜ‬حنيّیٍ رَحٖ يخ حَـخو يٗىُْي‪ .‬حٓخ‪١‬یَ‪َٛ ،‬كخ ً يوهٕم پُيحٗض رَ٘حَي ٔ‬
‫چیِٖ ُیخىٖ حُ هٕى َيحٍَي‪ٗ« .‬یطخٌٓخُٖ» رَ٘ َیِ ىٍ ًْیٍ ٍحٓظخ ٔ رّيُظٍٕ‬
‫َوم رخٍ ئجٕنیض ٔ هطخْخٖ هٕى رّگَىٌ حٔ ‪ٍٕٛ‬ص گَكظّ حٓض‪ .‬رَ٘ حُ ٗیطخٌ‬
‫یک يٕؿٕىٖ كویوٗ ٔ هخٍؽ حُ ًٍْ ٓخهض طخ پْ حُ حٍطکخد هطخْخٖ هٕى‪ ،‬رّحٔ‬
‫نؼٍ كَٓظخىِ ٔ هٕى ٍح طزَثّ کُي‪« :‬حرهیْ کٗ گٌحٗض کّ يخ رُيِگٗ کُیى!»‬
‫رَ٘ یک طٕؿیّگَ هٓخٍ ٔ یک كهٔلّرخف يخَْ حٓض‪ ،‬رَحی هٕحْْٖخٖ ىٍَٔٗ‬
‫هٕى كهٔلّ ىٍٓض يٗکُي‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ يٗىحَي چٔخٌ رٓخَّؿٕیٗ کُي ٔ کَىحٍ ٔ‬
‫ه‪ ٍٕٜ‬هٕیٖ ٍح طٕؿیّ ًَخیي؛ ًّْٖ حیٍْخ رّآٌ هخ‪ َ١‬حٓض کّ يٗهٕحْي ٕٗٓحص‬
‫خٌ ِنیَ ْل ُـ ََ‬
‫ٔ ُ‬ ‫َٓکٖ حٔ يیيحٌ ؿٕالٌ ىحٗظّ رخٗي‪ .‬چُخٌکّ هَآٌ كَيخیي‪« :‬رَ ْم یُ َِیيُ ْ ِ‬
‫حإلَ َ‬
‫أ َ َيخ َيُّ‪ »۳ :۰۳ ،‬ىٍ ًْیٍ ٍحٓظخ ‪ ٍٖٕ١‬کّ هَآٌ يـیي يؼَكٗ يٗکُي‪ٗ ،‬یطخٌ چیِٖ‬
‫ؿِ «َلْ ّٕٔٓٓگَ ٔ پهیي هٕى آىيٗ‪ ،‬رّػالِٖٔ رؼ‪ ٗ٠‬يٕؿٕىحطٗ ي‪ َ٠‬ىیگَ حُ‬
‫هزیم حَٕحع ٔیَّْٔخ ٔ يیکَٔدْخ َیٔض‪».‬‬
‫چٌٕ ىٍ ًٍْ ػخيّٖ يَىو‪ ،‬حىَٗ يَطزّٖ ٓوٕ‪ ٔ ١‬پهیيٖ حَٔخٌ هخرم طؼَیق ٔ‬
‫ط‪َ ٍٕٜ‬یٔض؛ رُخءح ً رَحٖ ٕٓٓنض كٓى ٔ ه‪٠‬خٔص‪ ،‬هخثم رّٔؿٕى ئظوم ٗیطخٌ ٗيِ ٔ‬
‫آیخص هَآٌ ٍح ؿه‪ ٢‬طؤٔیم يٗرََي‪ .‬گٕحیٍکّ ًَٗطٕحَُي رخٍٔ کُُي کّ حَٔخٌ َیِ طخ آٌكي‬
‫ٓوٕ‪ ١‬يٗکُي‪ .‬هَآٌ يـیي حیٍ ئجٕنیضگَیِٖ رَ٘ ٍح رّحَظوخى گَكظّ ٔ طخ يَُ «هُظِ َم‬
‫خٌ َيخ أ َ ْکلَ ََُِ‪ »ٔ۰ :۴ٓ ،‬پیٍٖكظّ حٓض‪ .‬ىٍ َٓحَٓ هَآٌ يـیي آیخطٗ ٍٍٔٗ ٔ‬ ‫ٔ ُ‬ ‫ِْ‬
‫حإل َْ َ‬
‫يلکى‪ ،‬يزُٗ رَ ئجٕنیض حَٔخٌ ىٍ هزخل حػًخنٖ آييِ حٓض‪:‬‬
‫ة اِلَ ْی َِ ِه ْي َؽ ْج ِلا ْل َْ ِهیلِ‪»ٔ۶ :۰ٓ،‬‬ ‫ََُ ًََّؾْ يُ أَ ْه َو ُ‬ ‫ً ثًََ ْل ُ‬ ‫ٍ ِْ ُ‬‫َبىَ ًََّ ْؼلَ ُن َهبر َُْ ْ‬ ‫ٔـ « َّ َلوَ ْل َفلَ ْو ٌَب ْ ِ‬
‫اْل ًْ َ‬
‫‪ْٕ ٛ‬ح‬‫ص َٔط ََٕح َ‬ ‫‪ٜ‬خ ِن َلخ ِ‬‫ػ ًِهُٕح حن َ‬ ‫ٔخٌَ نَ ِلی ُهٔ ٍَْ‪ِ ،‬االَ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح َٔ َ‬ ‫حإلَ َ‬ ‫‪ِ ،َِ ٜ‬ا ٌَ ِ‬ ‫ٕ ـ « َٔ ْحن َؼ ْ‬
‫‪ٜ‬ز َِْ‪»ٖٔٓ ،‬‬ ‫‪ْٕ ٛ‬ح رِخن َ‬ ‫ن َٔط ََٕح َ‬ ‫رِ ْخن َل ّ ِ‬
‫طـ َٰٗ ‪ ،‬أٌَ ٍَآُِ ح ْٓظ َ ْـُ َٰٗ‪ ۶ :۲۶ ،‬ـ ‪»۰‬‬ ‫ٔخٌَ نَ َی ْ‬ ‫حإلَ َ‬‫ٖ ـ « َک َال ِا ٌَ ْ ِ‬
‫ک‪ ۶ :۸ٕ...‬ـ ‪»۸‬‬ ‫ک كَؼَ َللَ َ‬‫َ َّْا َ‬ ‫ک َك َ‬ ‫ک ِوی ِن‪ ،‬الَّ ِنی َفلَوَ َ‬ ‫ک ا ْل َ‬
‫ک رِ ََ ِرّ َ‬ ‫خٌ َيخؿ َََ َ‬ ‫ٔ ُ‬ ‫حإلَ َ‬ ‫‪ 4‬ـ «یَخ أ َیُّ َٓخ ْ ِ‬
‫کٌُْ ٌك ّا ًََُّ َ ٰ‬
‫ْ ِلی ٌل ‪ ۶ :ٔٓٓ ،‬ـ ‪»۸‬‬ ‫ت ا ْل َق ْی ِو لَ َ‬
‫ک لَْ َِِی ٌل َّ ِاًََُّ ِل ُؾ ّ ِ‬ ‫ػلَ ٰٔ مَ ِل َ‬ ‫َِ‬ ‫َبىَ ِل َوثَلَ َ‬ ‫اْلً َ‬ ‫‪ ۰‬ـ « ِاىَّ ْ ِ‬
‫‪ٕٕٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ػ ِْ ًيخ ‪ِ َٔ ،‬ا ًْ هُ ْهَُخ ِن ْه ًَ َالثِ َک ِش‬

‫ی َٔنَ ْى َ َِـ ْي نَُّ َ‬
‫ػ ِٓ ْيََخ ِانَ ٰٗ آىَ َو ِيٍ هَ ْز ُم كََُ ِٔ َ‬ ‫‪ ۶‬ـ « َٔنَوَ ْي َ‬
‫ْ أَرَ ٰٗ‪ ٔٔ۳ :ٕٓ ،‬ـ ‪»ٔٔ۶‬‬ ‫ٔ َـئُح اِ َال اِ ْر ِهی َ‬‫ح ْٓ ُـئُح ِآلىَ َو كَ َ‬
‫ٓيًٖ‪»ٖ۶ :۰۳ ،‬‬ ‫ک ُ‬ ‫خٌ أٌَ یُظْ ََ َ‬ ‫ٔ ُ‬ ‫حإلَ َ‬ ‫ذ ِْ‬‫ٔ ُ‬‫‪ ۰‬ـ «أ َیَلْ َ‬
‫= ٔ ـ ٔ ـ «رّطلوین يخ حَٔخٌ ٍح آكَیيیى ٔ يٗىحَیى چّ چیِٖ حٔ ٍح رّّٕٔٓٓ‬
‫يٗحَيحُى‪ ،‬يخ حُ ٍگ گَىٌ رّحٔ َِىیکطَیى»‬
‫= ٕ ـ ٕ ـ «هٔى رّ«ػ‪ »َٜ‬کّ َٕع حَٔخٌ يؼَ‪ُ ٝ‬یخٌکخٍٖ حٓض‪ ،‬يگَ آَخٌ‬
‫کّ حیًخٌ آٍٔىِ ٔحػًخل َیک حَـخو ىُْي ٔ طٕ‪ٛ‬یّ رّكن ٔ طٕ‪ٛ‬یّٖ رّ‪ٛ‬زَ ًَخیُي‪».‬‬
‫= ٖ ـ ٖـ «هطؼخ ً حَٔخٌ ُیخىٍِٖٔ يٗکُي‪ُْ ،‬گخيٗکّ حكٔخّ طٕحٌيُيٖ ًَخیي»‬
‫= ‪ 4‬ـ ‪ 4‬ـ «حٖ حَٔخٌ چّ چیِٖ طٕ ٍح يـٍَٔ کَى‪ ،‬کّ حُ هيحٖ هٕیٖ ٍٖٔ‬
‫رَطخكظٗ‪ ،‬آٌ هيحٖ کّ طٕ ٍح آكَیي ٔ طؼخىل رو٘یي‪»...‬‬
‫= ‪ ۳‬ـ ‪ ۳‬ـ «هٔى رّ‪ ...‬کّ حَٔخٌ َٔزض رّپٍَٔىگخٍ هٕیٖ َخٓپخّ حٓض‪».‬‬
‫= ‪ ۶‬ـ ‪ ۶‬ـ «ؿيح ً پی٘خپیٖ‪ ،‬رخ آىو طؼٓي ًَٕىو «حُ حٔ طؼٓي گَكظى» پْ حٔ‬
‫كَحيٕٕ کَى‪ ٔ ،‬ىٍ حٔ حٍحىِٖ َيیيو‪».‬‬
‫= ‪ ۰‬ـ ‪ ۰‬ـ «آیخ حَٔخٌ گًخٌ يٗکُي ًْیٍ‪ ،ٍٕ١‬رّكخل هٕى ٍْخ هٕحْي ٗي؟!»‬
‫آیخطٗ حُ حیٍ َٕع ىٍ هَآٌ کَیى رٔیخٍ كَحٔحٌ حٓض کّ حَٔخٌ ٍح ىٍ هزخل‬
‫يـًٕػّٖ پُيحٍ‪ ،‬گلظخٍ ٔ کَىحٍ هٕى ػًیوخ ً ئجٕل يٗىحَي‪ْ .‬ىچُیٍ حُ هٕل پیخيزَ‬
‫يک َّو حٓالو ٔ ك‪َ٠‬ص ػهٗ َوم ٗيِ حٓض کّ «ريطَیٍ ىًٍٗ طٕ َلْ هٕىص‬
‫يٗرخٗي‪ ،‬کّ گٌٗظّ ٔ آیُيِ حص ىٍ گَٔ آٌ حٓض‪َ )ٔ( ».‬ىِ يٕنٕٖ گٕیي‪:‬‬
‫نیک حٔ ٍح ػٌٕ ٔ يخ ٍح ػٌٕ َیٔض‬ ‫َلْ يخ هٕى کىطَ حُكَػٌٕ َیٔض‬
‫حُ ؿــــى ٔ رـــٗ آنظٗ حكٔــَىِ حٓض‬ ‫َلٔض حژىٍْخٓض‪ ،‬حٔکٗ يَىِ حٓض‬
‫کّ رّحيَ حٔ ًْٗ ٍكــــض آد ؿــــٕ‬ ‫گــــَ ریـــخرــــي آنض كــــَػــــٌٕ حٔ‬
‫ٍحِ ‪ٛ‬ــــي يٕٓٗ ٔ ‪ٛ‬ي ٌَْٔ َُي‬ ‫آٌ گــّ حٔ رُـــیخى كــــَػَٕٗ کــــُي‬

‫کلوَٓ ّیطبى‬
‫حیٍ کهًّ ىٍ هَآٌ يـیي ‪ ۴۴‬رخٍ ىٍ هخنذْخٖ گَٕخگٌٕ آييِ ٔ يؼخَٗ يوظهلٗ حُ‬
‫آٌ ه‪ٜ‬ي ٗيِ حٓض‪ .‬حُ آٌ ؿًهّ‪ :‬كٔخى‪ ،‬حهالم پٔض‪ّْٕٓٓٔ ،‬خٖ ىٍَٔٗ حَٔخٌ‪ً ،‬حص‬
‫حَٔخٌْخٖ هطخکخٍ‪ ،‬يٕؿٕىحص ي‪ ٔ َ٠‬يیکَٔدْخ ٔ كَ٘حص يًٕٖ ٔ ىٍ يٕحٍىٖ‬
‫ْى يٕؿٕىحطٗ طؼَیق َ٘يِ يٗرخٗي‪ .‬پْ آٌ یک ‪ٛ‬لض ػخَٕٖ ٔ ػخٍ‪ ٟٗ‬حٓض‪.‬‬
‫رُخرَحیٍ «ٗیطخٌ» حٓى يؼُٗ يٕٗٗى‪َّ ،‬حٓى ًحص‪.‬‬
‫‪ٕٕٔ۲‬‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫رَهٗ حیٍ کهًّ ٍح ػَرٗ ٔ گَْٔٗ آٌٍح ؿیَ ػَرٗ ىحَٔظّحَي‪ .‬گَِٔ حٔل آٌٍح‬
‫حُ يخىِٖ «ٗخ‪ »ٍ١‬یخ «ٗطٍ» رّيؼُٗ هزیغ ٔ پٔض گَكظّ ٔ يؼظويحَي ٗیطخٌ‬
‫رّيٕؿٕىٖ َٓکٖ ح‪١‬الم يٕٗٗى‪ .‬حیٍ طؼَیق ٗخيم حؿُّّ‪ ،‬حَٔخٌ‪ ،‬كیٕحٌ ٔ كَ٘حص‬
‫يًٕٖ يٗگَىى‪ْ .‬ىچُیٍ رّيؼُٗ ٍٔف َٗیَ ٔ ىٍٔ حُ كن َیِ آييِ حٓض‪)ٕ(.‬‬
‫گلظّ ٗيِ کّ «ٗطٍ» رَّْچیِٖ ري (حػى حُ حَٕحع حيَح‪ ٔ ٝ‬هزخیغ ٍٔكی ٔ‬
‫ؿًٔی ٔ حػى حُ يخل‪َٓٗ ،‬ص‪ٕٓٗ ،‬ص ٔ ْىَ٘یٍ ري) ح‪١‬الم يٕٗٗى‪ .‬گَِٔ ىٔو کّ‬
‫«پطَٔٗلٔکٗ» ؿِء آَخٌ حٓض‪ ،‬يؼظويحَي کّ ٗیطخٌ حُ «ٓخطخَخ» (كز٘ٗ) حهٌ ٗيِ‬
‫حٓض‪ ،‬رُخءح ً نلع ػَرٗ ًَٗرخٗي‪ .‬ىٍ کهیّٖ ُرخٌْخی حٍٔپخیی «ٓخطخٌ» يٗگٕیُي‪.‬‬
‫ىٍ يـًٕع‪ َْ ،‬چیِٖ ُٗض ٔ ري‪ ٔ ،‬ري يِِ ٔ ري رٕ رّٗیطخٌ طؼزیَ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫هَآٌ ط٘زیٓٗ ىحٍى کّ رّؿخیض گٕیخٖ ٓیًخٖ ٗیطخٌ حٓض‪ :‬ىٍرخٍِٖ يؼَكٗ ىٍهظٗ‬
‫يٕٕٓو رّ«ُهّٕو» (کّ گٕیخ يل‪ٕٜ‬ل آٌ هٍٕحک ؿًُٓیخٌ حٓض) يٗكَيخیي‪:‬‬
‫خ‪١‬ی ٍِ‪ ۶4 :ٖ۰،‬ـ ‪»۶۳‬‬ ‫‪ْ ١‬هؼُ َٓخ َکؤَََُّ ٍُ ُء ُ‬
‫ّٔ حن َ‬
‫٘ی ِ‬ ‫‪ِ ٛ‬م ْحن َـ ِلی ِى َ‬
‫ٗ َـ ََس ٌ ط َْو َُ ُؽ كِیأ َ ْ‬
‫«اََِ َٓخ َ‬
‫= آٌ ىٍهظٗ حٓض کّ يٍٗٔیي ىٍ ٔٓ‪ ٢‬ؿلیى (ؿلیى = یکٗ حُ حٓخيٗ‪ ،‬یخ‬
‫یکٗ حُ پالکْخٖ ؿُّٓى حٓض) يُظَِ ٔ ؿٕحَّْخٖ آٌ ىٍهض‪ ،‬ىهیوخ ً يخَُي َْٓخٖ‬
‫ٗیخ‪١‬یٍ حٓض‪( .‬کخَّّ = ؿخیض ط٘زیّ ـ ط٘زیّ رهیؾ) هَآٌ هٕد رّحیٍ َکظّ ٔحهق حٓض‬
‫کّ طٕ‪ٗ َٓ«َّ ،‬یطخٌ» ٍح رخنؼیٍ ىیيِحٖ‪ٗ«َّ ،‬ـَِٖ ُهٕو» ٍح‪ ،‬ح ّيخ ىٍ حیٍؿخ رخ‬
‫حٓظلخىِ حُ كَُْگ يلخٍِٔحٖ هٕىص ٔ يظکٗ رًَهخیَ ًُْٗ هٕىص رخطٕ ٓوٍ گلظّ؛‬
‫یؼُٗ ط٘زیّ يٕؿٕى يْٕٕو ًُْٗ‪ ،‬رّيٕؿٕى يْٕٕو ًُْٗ‪ .‬حیٍ ًْخٌ ٍٕٔ ریخَٗ حٓض‬
‫کّ طٕ رخٍْخ ٔ رخٍْخ حُ آٌ رَِٓ گَكظّحٖ‪ :‬طؼییٍ يیِحٌ گ٘خىٖ ىٍْ حژىْخ ٔ يیِحٌ‬
‫ٔك٘ض ؿٕل ىٍ ىٓض هٕىص رٕى‪ًْ ،‬خٌ‪ ٍٖٕ١‬کّ ىٍ آٌؿخ رَّْحَيحُِ کّ ىنض‬
‫يٗهٕحٓض‪ ،‬ىٍْ حژىْخ ٍح گ٘خى يٗکَىٖ‪ ،‬ىٍ حیٍؿخ ْى طخ ىنض يٗهٕحْي «‪١‬هغ»‬
‫ىٍهض ُهٕو ٔ «َٓ ٗیطخٌ» ٍح ُٗض ٔ ريًَخ ط‪ ٍٕٜ‬کٍ‪.‬‬

‫اثلیٌ‬
‫حیٍ َخو َیِ ٔٔ رخٍ ىٍ هَآٌ يـیي آييِ حٓض‪ .‬حگَ حیٍ ٔٔ يٍٕى کهًّٖ حرهیْ ٍح‬
‫‪ًٟ‬یًّٖ آٌ ‪ ۴۴‬كوَِ نلع ٗیطخٌ ًَخثیى ؿًؼخ ً ‪ ۲۲‬يٍٕى يٕٗٗى‪ .‬ىٍ رَهٗ يٕحٍى‬
‫رّگَّٕٖ طهٕیلٗ‪ٗ ،‬یطخٌ ٔ حرهیْ یکٗ يؼَكٗ ٗيِ ٔ گخِ حرهیْ يٕؿٕىٖ َٔزظخ ً‬
‫ئظوم ىحَٔظّ ٗيِ حٓض؛ ح ّيخ ىٍ ػَف ػخو حؿهذ ٗیطخٌ ٔ حرهیْ حٓخيٗ يظَحىف ٔ‬
‫يظ‪٠‬خیق يٗرخُٗي‪ .‬گلظّ ٗيِ کّ حرهیْ؛ پيٍ‪ٗ ٔ ،‬یطخٌ كََُي حٔ يٗرخٗي‪.‬‬
‫ٖٕٓٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍرخٍِٖ حیٍکّ «حرهیْ» نلع ػَرٗ حٓض یخ ؿیَ آٌ‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬کهٗ ىٔ َظَ ٔؿٕى‬
‫ىحٍى‪ .‬رَگ٘ض حیٍ ىٔ َظَیّ رّحیٍ ىٔ حيَ کهٗ حٓض کّ گَْٔٗ‪ ،‬هَآٌ ٍح ػَرٗ‬
‫هخن‪ ٔ ٚ‬ػخٍٖ حُ ََْٕع کهًّ ٔ نلع ؿیَ ػَرٗ پُيحٗظّحَي؛ ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ گَِٔ‬
‫ىٔو‪ ،‬حیٍ کظخدٍح آؿ٘ظّ رخُرخٌْخٖ ؿیَػَرٗ‪ ،‬رّه‪ُ ٕٜٙ‬رخٌْخٖ ٓخيٗ ْىچٌٕ‪:‬‬
‫آٍحيٗ‪َٓ ،‬یخَٗ‪ ،‬كز٘ٗ‪ٓ ،‬خكهی ٔ ػزَٖ ىحَٔظّ ٔ يؼظويحَي کّ حػالو ٔ حًٓخء كَحٔحٌ‬
‫ؿیَػَرٗ ىٍ هَآٌ َٗیق آييِ حٓض يخَُي‪ :‬رٔیخٍٖ حُ َخو پیخيزَحٌ ٰانٓی ًْچٌٕ‬
‫يٕٓٗ‪ ،‬حرَحْیى‪ ،‬حیٕد‪ ،‬یَْٕ‪ ،‬حًٓخػیم ‪ ...‬حًٓخء يکخٌْخ‪ ،‬يخَُي رخرم‪ٍٔ ،‬و‪ ،‬ي‪،َٜ‬‬
‫ييیٍ ‪َ ٔ ...‬خو كَٗظّگخٌ يخَُي ؿزَثیم‪ ،‬يیکخثیم ‪َ ٔ ...‬خو رضْخ يخَُي یؼٕع ٔ یؼٕم‬
‫‪ْ ٔ ...‬ىچُیٍ حنلخظ ؿیَػَرٗ کّ ؿیَ حُ َخوْخٖ هخ‪ ٙ‬حٓض يخَُي «حٓلخٍ» (ؿًغ‬
‫ِٓلَ رّيؼُٗ کظخد) حٓظزَم (كَیَ ‪ٟ‬ویى) كٕحٍیٌٕ‪ ،‬ى ٍُّٖ (ىٍه٘خٌ) ‪َٛ‬ح‪... ١‬‬
‫‪١‬زن حیٍ َظَ کهًّٖ حرهیْ َّػَرٗ ٔ َّْى ػزَٖ حٓض‪ُ ،‬یَح هزم حُ حٓالو ىٍ‬
‫ْیچ ٗؼَ ؿخْهٗ ػَد رّکخٍ ََكظّ ٔ ىٍ ُرخٌ ػزَٖ ْى «ػِحُیم ـ یخػِحُیم‬
‫رِحثیٍ» حٓض‪( :‬طکزَ ػِحُیم ٍح هٕحٍ کَى ـ ٗؼَ پخٍٓی) حیٍ گَِٔ ىٍ يٍٕى‬
‫کهًّٖ حرهیْ رَّظیـّٖ ََٓیيِحَي‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬آٌٍح حُ کهًّٖ یَٕخَٗ «ىیخىٔنّٕ»‬
‫(‪ )xllxrorT‬ىحَٔظّحَي کّ ىٍ کهیّٖ ُرخٌْخٖ الطیٍ کًخریٖ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض‪.‬‬
‫ح ّيخ ٓئحل رٗپخٓن حیٍ حٓض کّ چّگَّٕ حیٍ نلع رئٌ ٔحٓطّ ٔحٍى هَآٌ ٗيِ‬
‫ْ‬‫حٓض؟ ‪١‬زن َظَ حٔل (کّ حرهیْ ٍح کهًّٖ ػَرٗ يٗىحَُي) آٌ حُ يخىِٖ َرهَ َ‬
‫د حٓض) گَْٔٗ َیِ آٌٍح رّرخد «حِكؼخل رَىِ ٔ رّحِرالّ» يٍٗٓخَُي‪:‬‬ ‫‪َ ََ ٟ‬‬
‫(ْىٌُٔ َ‬
‫(رهْ‪ ،‬یزهْ‪ ،‬حرالّ؛ َخ حيیي ٗي‪َ ،‬خ حيیي يٕٗٗى‪َ ،‬خ حيیي ٗيٌ‪ .‬ىٍ هَآٌ يـیي َیِ‬
‫طؼخریَٖ حُ حیٍ ُٓن آييِ حٓض‪ :‬یزهْ‪ ، ٕٔ :ٖٓ ،‬يزهٌٕٔ‪:4ٖ ، 44 :۶ ، ۰۰ :ٕٖ ،‬‬
‫‪ ۰۳‬؛ يزهٔیٍ‪ 4۲ :ٖٓ ،‬ػيِٖ آٌٍح يَکذ حُ ىٔ کهًّٖ (أرٕ) ٔ (نیْ) = أرٕنیْ‬
‫(پيٍَیٔظٗ) ىحَٔظّ ٔ يؼُٗ آٌٍح يُظٓخٖ یؤّ ٔ َيحٍٖ ٔ رٗچخٍِگٗ ٔ رٗپُخْٗ حهٌ‬
‫کَىِحَي‪ .‬رؼ‪ ٗ٠‬ىیگَ آٌٍح حُ يَکذ (أرٕ) ٔ (نُزْ) = أرٕنُزْ (پيٍ حٗظزخِ) رّيؼُٗ‬
‫يُظٓخٖ هطخکخٍٖ‪ ،‬حٗظزخِ کَىٌ هٕى ٔ رّحٗظزخِ حَيحهظٍ ؿیَ طهوٗ کَىِحَي ‪...‬‬
‫رٍّؿى حیٍکّ َخو «حرهیْ» ىٍ حىریخص ػَد هزم حُ حٓالو ىیيِ َ٘يِ‪ٗ ،‬ؼَحء ٔ‬
‫حُىرخٖ ػَد ٔ ػـى پْ حُ حٓالو حٓخيٗ ٔ حنوخد كَحٔحَٗ رّحٔ ىحىِ ٔ حٔ ٍح یک‬
‫ٗو‪ٜ‬یض ٔحهؼٗ گَكظّحَي‪ .‬حُ ؿًهّ حٓخيٗ ٔ حنوخرٗ کّ ٗؼَحء ٔ حىرخء رّحرهیْ ىحىِحَي‬
‫ػزخٍص حٓض حُ‪ :‬ىیٕ‪ ،‬حَْیًٍ‪ ،‬ػئ‪ ،‬ػلَیض‪ ،‬أرٕيَِ‪ ،‬كخٍع‪ٗ ،‬خ‪ٗ ،ٍ١‬طٍ‪،‬‬
‫ٗطیٍ‪ ،١ٕٗ ،‬أرٕٕٗ‪ ،١‬ؿٍ‪ ،‬أرٕحنـٍ‪ ،‬أرٕىؿخَّ‪ ،‬هُخّ‪ ،‬رؼم ُرٕد‪ ،‬أرٕحنؼیِحُ‪،‬‬
‫ٖٕٔٔ‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫رهؼِ‪ ،‬ػِحُیم‪ ،‬نجیى‪ ،‬نؼیٍ‪ٍ ،‬ؿیى‪ٗ ،‬یطخٌ‪ ،‬حرهیْ‪ ،‬پهیي ‪ ...‬گَْٔٗ حُ حیٍ طؼخریَ يُ٘ؤ‬
‫هَآَٗ ىحٗظّ ٔ حؿهذ حرظکخٍٖ حٓض‪ .‬حیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ یک يٕؿٕىٖ يْٕٕو کّ ىٍ‬
‫ٔحهغ رَگَكظّ حُ یک يلٕٓو يـَى يٗرخٗي‪ ،‬ىٍ ًٍْ رَ٘ چّ ؿخیگخِ ٔٓیغ ٔ يلکًٗ‬
‫ىحٍى‪ْ .‬ىچُیٍ حیٍ ؿيحل نلظٗ کًخکخٌ حىحيّ ىحٍى کّ حٔ حُ ؿُْ آطٖ حٓض‪ ،‬یخ رخى‪ ،‬حُ‬
‫ؿُْ آد حٓض یخ هخک؛ ؿٍ حٓض‪ ،‬یخ يهک‪ ،‬يـَى حٓض‪ ،‬یخ يخىِ ‪...‬‬
‫حُ يـًٕع ٔٔ يٍٕى کهًّٖ حرهیْ کّ ىٍ هَآٌ آييِ ‪۲‬يٍٕى آٌ ىٍحٍطزخ‪ ١‬ئظویى‬
‫رخ ههوض ٔ ؿِثیخص َُيگٗ آىو أرٕحنزَ٘ حٓض‪ )ٖ(.‬ىٔ يٍٕى ىیگَ (‪:ٕ۶ ، ٕٓ :ٖ4‬‬
‫‪ )۲۶‬ىٍ حٍطزخ‪ ١‬رخ ػخهزض ؿُٕى حرهیْ ىٍػخنى آهَص ٔ كَیذ هٍٕىٌ هٕو «ٓزؤ»‬
‫طٕٓ‪ ٢‬حرهیْ حهظ‪ٜ‬خ‪ ٙ‬ىحٍى کّ رخُْى يَطز‪ ٢‬رخ َُيگٗ آىيٗ يٕٗٗى‪ ،‬رُخءح ً‬
‫يٕؿٕىیض حرهیْ ىٍحٍطزخ‪َ ١‬خگٔٔظُٗ رخيٕؿٕىیض َُٔيگٗ رَ٘ يلٕٓو يٗیخري الؿیَ‪.‬‬
‫ػهض حیٍکّ هَآٌ يـیي‪،‬‬ ‫هَبًقذ «اثلیٌ» ثب عي‬
‫ٗیطخٌ ٔ حرهیْ ٍح طخ هزم حُ ظٍٕٓ آىو حُ ‪١‬خیلّٖ «ؿٍ»» يؼَكٗ کَىِ حٓض‪ ،‬حیٍ‬
‫َکظّ يٗرخٗي کّ طخ آٌ ُيخٌ رَهٗ حُ ه‪ٜ‬خیم ٔ ؿَحیِ رَٖ٘ يخَُي كْ يخنکیض‪،‬‬
‫ؿَیِِٖ حَخَیض‪ ،‬حريیضهٕحْٗ ٔ ىیگَ ‪ٛ‬لخص طخٍیک ٗو‪ٜ‬یظی يخَُي ُیخىِهٕحْٗ ٔ‬
‫كَ‪ ٔ ٙ‬آُ‪ ،‬ىٍ َٕع رَ٘ رّظٍٕٓ ََٓیيِ رٕى؛ رُخرَحیٍ طًخو ‪ٛ‬لخص هٕد ٔ ري‬
‫حَٔخَٗ طخ آٌ ُيخٌ «ؿٍ» رٕىَي‪ .‬پْ حُ طکخيم يـِٖ ٔ ژَظیک حَٔخٌ (يَكهّٖ‬
‫آىيیض) حٓض کّ ىٍ حٔ كْ يخنکیض ٔ رخهٗ ؿَحیِ رَٖ٘ ظخَْ ٗي‪ .‬رلغ کخكٗ ىٍ‬
‫حیٍ يٍٕى ىٍ يوٕنّٖ «حيض ٔحكيس» گٌٗض‪.‬‬
‫ح ّيخ حیٍکّ آیخطٗ رّحیٍ ي‪ ًٌٕ٠‬ىٍ هَآٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ گَِْٔخٖ حُ ‪ٕ١‬حیق‬
‫ی أَََُّ ح ْٓظ َ ًَ َغ ََلَ ٌَ ِ ّيٍَ ْحن ِـ ٍِّ كَوَخنُٕح اََِخ‬
‫ی اِنَ َ‬ ‫حؿُّش آیخص هَآٌ ٍح ُٗیيَي ٔ گلظُي‪« :‬هُ ْم أ ُ ِ‬
‫ٔك َ‬
‫ػ َـزًخ‪ »ٔ :۰ٕ ،‬یخ ىٍ ؿخٖ ىیگَ طٓيیي يٗکُي کّ ؿُّٓى ٍح حُ «ؿٍ» ٔ‬ ‫ٓ ًِ ْؼَُخ هُ َْآًَخ َ‬
‫َ‬
‫«حَْ» پَ يٗکُى (‪ )ٔ۰۲ :۰‬یخ ىٍ آیخص ‪ ٕ۲‬ـ ٖٓ ـ ٖٔ حُ ٍِٕٖٓ حكوخف يٗگٕیي‪:‬‬
‫«‪١‬خیلّٖ حُ ؿُیخٌ ٍح يظٕؿّ طٕ ًَٕىو‪ٛ ،‬يحٖ هَآٌ ٍح ُٗیيَي‪ ،‬رؼي رَگ٘ظُي يیخٌ‬
‫هٕو هٕى ٔ آَخٌ ٍح ىػٕص رّحيَ كن کَىَي ‪ ٔ ...‬رخهٗ يٕحٍى ‪...‬‬
‫ىٍِْخ ٔ‬ ‫حیٍْخ حٗخٍِ رّحهٕحو رئٖ ٔ ىٍٔ حكظخىِٖ ىحٍى کّ ىٍ يُخ‪١‬ن يوظهق ىٍ ّ‬
‫پ٘ض کِْٕخٖ ىٍٔ حكظخىِ‪ ،‬رّىٍٔ حُ كَُْگ ٔ طًيٌ پیٍٖكظّ َُيگٗ يٗکَىَي‪.‬‬
‫ػَكخ ً رّآٌْخ "ؿٍ" گلظّ يٗٗيِ‪ ،‬چٌٕ ْى هٕى ؿخیذ حُ حَظخٍ رٕىِ ٔ يُوطغ حُ‬
‫ٗخٍِحِْخٖ ػًٕيٗ رَّٓ يٗرَىَي‪ْ ،‬ى ح‪١‬الػخص چُيحَٗ حُ ىَیخٖ پیَحيٌٕ َيحٗظُي‪.‬‬
‫چُخٌکّ ىٍ کظخد كوٓٗ «نًؼّ» َیِ چُیٍ آييِ حٓض‪ .‬هَآٌ ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗكَيخیي‪:‬‬
‫ٕٖٕٔ‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ٌٕ‬
‫ط ِ‬‫«ًّْٖ حكَحى رَ٘ ىٍ یک يَكهّ «ؿٍ» ْٔظُي = ؿُیٍ‪ِ َٔ « :‬ا ًْ أََظ ُ ْى أ َ ِؿَُشٌ كِی رُ ُ‬
‫أ ُ َي َٓخطِ ُک ْى ۖ ‪[ »ٖٕ :۳ٖ ،‬رَحٖ طٕ‪ٟ‬یق ریٖطَ کهًّٖ يٍٕى َظَ ٔ ي٘ظوخص آٌ طٕؿّ‬
‫کُیي رّ«يؼخَٗ يوظهق ؿُض» کّ ىٍ روٖ «هَآٌ ٔ ههوض آىو» گٌٗض‪].‬‬
‫ىٍ آٌؿخ کّ کهًخص «حَْ ٔ حنـٍ» یخ «ؿٍ ٔ حالَْ» رّ‪ٍٕٛ‬ص ػطق ٔ‬
‫يؼطٕف ریخٌ ٗيِ حٓض‪ًْ ،‬خٌ يلٕٓو "كخ‪َٟ‬یٍ" ٔ "ؿخیزیٍ" ٍح حنوخء يٗکُي‪.‬‬
‫ًْیّ٘ ٔهظٗ روٕحُْي یک حيَ يٓى ٔ ػًٕيٗ ٍح حػالو کُُي‪ ،‬يٗگٕیُي‪« :‬كخ‪َٟ‬یٍ‬
‫رّؿخیزیٍ ح‪١‬الع ىُْي‪ ،‬یخ كخ‪َٟ‬یٍ ٔ ؿخیزیٍ ريحَُي‪ ».‬كکى کهٗ حٓض‪ ٔ ،‬طکهیق‬
‫كخ‪َٟ‬یٍ ٔ ؿخیزیٍ یکٗ حٓض‪ .‬چٌٕ ػطق ٔ يؼطٕف «کخنکهًش حنٕحكي» يٗرخٗي‪.‬‬
‫ـ يًکٍ حٓض پَٖٓ ٕٗى کّ چَح ىٍ رؼ‪ ٗ٠‬ؿخْخ ؿخیزیٍ يويو ىحٗظّ ٗيِ‬
‫«ٔؿٍ ٔ حَْ» گلظّ ٗيِ ىٍكخنٗکّ يوخ‪١‬ذ كخ‪َٟ‬یٍ ْٔظُي؟‬
‫= ىٍ حیٍگَّٕ يٕحٍى یخ رّؿٓض ‪ٍَٟٔ‬ص ریخَٗ ٔ ٕٓٓنض ىٍ ٓیخم کالو حٓض‪،‬‬
‫يؼم حیٍکّ يٗگٕثیى‪ :‬هَى ٔ کالٌ‪ ،‬کٕچک ٔ رٍِگ‪ٓ ،‬یخِ ٔ ٓپیي‪ ،‬کٍٕ ٔ ریُخ‪ ...‬یخ‬
‫"يٕٕٓ" حٔل رّؿخی ػخَی‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫يٕٕ٘ حٓض (رّطؼزیَ كـض ْخًٗٗ هَحٓخَٗ‬
‫نق ٔ ََ٘ ّ‬
‫ػخَی رّؿخی حٔل) کّ ىٍ ػهٕو يؼخَٗ ـ ریخٌ‪ ،‬حيَٖ ٍحیؾ يٗرخٗي‪.‬‬
‫پْ ىحٓظخٌ حؿُّش ىٍ يخْیض هٕى حُ يوٕنّٖ حرهیْ يُلک ٗي‪ .‬رُخ رّریخٌ کهٗ کّ‬
‫ىٍ كٕم حٍحثّ گَىیي‪ ،‬حكَحىٖ حُ حؿُّش يٗطٕحَُي پهیيٖ‪ ،‬یخ ًْخٌ حرهیٔٗ رکُُي‪ ،‬یخ‬
‫َکُُي‪ .‬ح ّيخ «ؿٍ» ىٍ يخْیض كویوٗ هٕى رخ ٗیطخٌ ٔ حرهیْ ىحٍحٖ ئخَوض َیٔض‪ .‬حُ‬
‫‪َٟ‬د ٔ ؿًغ يـًٕع آیخص َٗیلّٖ هَآٌ ىٍ يٍٕى ٗیطخٌ ٔ حرهیْ‪ ،‬حیٍ َظیـّ‬
‫كخ‪ٛ‬م يٕٗٗى کّ يٕؿٕىٖ ئظوم ٔ هخٍؽ حُ ًٍْ‪ ،‬طلض حیٍ ػُخٔیٍ ٔ حٓخيٗ‪،‬‬
‫ٔؿٕى َيحٍى‪ .‬حیٍ هخ‪ٛ‬یض ًٍْ رَٖ٘ حٓض کّ رَحٖ يلخْیى يـَى ٔ كخهي ي‪ٜ‬يحم‬
‫ػیُٗ‪ ،‬ي‪ٜ‬خىین حػظزخٍٖ يٗٓخُى‪ .‬رُخ رّيُطن ػًین هَآَٗ‪ٗ ،‬یطُض ٔ رالٓض‪ ،‬یک‬
‫كخنض ػخَٕٖ‪ ،‬ػخٍ‪ ٔ ٟٗ‬ىحٍحٖ هخ‪ٛ‬یض ػزٕص ٔ ُٔحل ٔ ٗيص ٔ ‪ٟ‬ؼق حٓض‪ .‬یؼُٗ‬
‫کّ رَهٗ كخالص ٔ حٔ‪ٛ‬خف َخپُٔي ٔ حهالم ٍُیهّٖ رَٖ٘‪ٗ ،‬خيم كذ ٔ رـ‪ْٞ‬خٖ‬
‫رٗيٍٕى‪ ،‬كٔخىص‪ ،‬کیُّطُٕٖ‪ ،‬كَیذکخٍٖ‪ ،‬طينیْ‪ ،‬كوّ رخُٖ‪ ،‬ىٍٔؽ‪ ،‬كَحو هٕحٍٖ‬
‫‪ًْ ...‬خٌ ٗیطخٌ حٓض‪ ،‬کّ رَّْحَيحُِ ىٍ ٔؿٕى ٗو‪ ٚ‬هٕص گیَى‪ ،‬حٔ رًّْخٌ َٔزض‬
‫ًحص حرهیْ يٕٗٗى‪ .‬چّ َیکٕ گلض ػاليّ حهزخل‪« :‬حٖ رٔخ آىو کّ حرهیٔٗ کُي‪».‬‬
‫أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی ىٍ «طهزیْ حرهیْ» حیٍ كيیغ َزٕی ٍح يیآٍٔى کّ كَيٕىِ‬
‫حٓض‪ٗ« :‬یطخٌ يخَُي هٌٕ ىٍ ٍکْخی آىيی ؿَیخٌ ىحٍى‪ٗ ».‬و‪ ٚ‬ىٍ َظیـّٖ‬
‫ّْٕٔٓٓخٖ َلٔخَٗ ىچخٍ كخنض «طهزیْ» ٗيِ ٔ ح‪ٕٛ‬الً طٕحَخیٗ ط٘وی‪ ٚ‬كن ٔ رخ‪١‬م‬
‫ٖٖٕٔ‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫ٍح حُ ىٓض يٗىْي‪ ،‬یخ حیٍکّ ٗيص ّٕٔٓٓ ٔ ػطٖ چُخٌ حٓض کّ حٔ ػًالً طٕحٌ‬
‫حهزخل رّ‪َ١‬ف كن ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ طٍ رّرخ‪١‬م يٗٓپخٍى؛ رٍّؿى حیٍکّ َظَح ً‬
‫يٗىحَي كن ٔ رخ‪١‬م چیٔض‪ .‬حُ َکخص هیهٗ ظَیق حیٍکّ‪ :‬هَآٌ يـیي ىٍ ىحٓظخٌ‬
‫حهظالف يُـَ رّهظم ىٔ پَٔآىو‪ٗ ،‬یطخٌ ٍح يزخَٗ ٔ يلَک ًَٗىحَي‪ ،‬رهکّ يٗكَيخیي‬
‫ض‬ ‫ػ ْ‬ ‫‪ ...‬پْ حُ حیٍ گلض ٔ گٕ‪ْٕ ،‬حٖ َلْ حٔ ٍح رّهظم رَحىٍٕ طَؿیذ ًَٕى = «كَ َ‬
‫ط َٕ َ‬
‫ٓ َِیٍَ ‪)4(»ٖٓ :۳ ،‬‬ ‫‪ٛ‬زَ َق ِيٍَ ْحنوَخ ِ‬
‫ُّٔ هَظْ َم أ َ ِهی ِّ كَوَظَهَُّ كَؤ َ ْ‬
‫نَُّ ََ ْل ُ‬
‫هیهٗ ؿخنذ حٓض کّ كخىػّٖ رخ حیٍ حًْیض‪ ،‬حُىیي هَآٌ َّكخ‪ٛ‬م كَیذ ٗیطخٌ‪،‬‬
‫کّ َظیـّٖ ّٕٖٔٓٓ َلْ رخٗي‪ .‬هًِِٕٗطَ حُ ًّْ حیٍکّ ئؼٕىی ٔ ػؼهزٗ ىٍ حیٍ‬
‫يٍٕى حُ ‪َٛ‬حكض هَآٌ ْى كَحطَ ٍكظّحَي‪ :‬ئؼٕىٖ ىٍ ئَؽ حنٌْذ (ؽٔ ‪۶۶ٙ‬‬
‫يٗگٕیي‪« :‬پْ حُ هظم ْخریم طٕٓ‪ ٢‬هخریم‪ ،‬حٔل آىو ٔكٕحء ىٍٍػخٖ كََُيٗخٌ حٗؼخٍٖ‬
‫َٓٔىَي‪ٓ ،‬پْ حرهیْ ىٍ يکَ ٔ َیََگ هٕى رُّرخٌ ػَرٗ حٗؼخٍٖ َٓٔىِ حٓض‪.‬‬
‫ئؼٕىٖ چٓخٍ ریض حُ آٌ ه‪ٜ‬یيِٖ ‪ٕ١‬الَٗ حرهیْ ٍح ىٍ ئَؽ حنٌْذ آٍٔىِ حٓض!‬
‫حیٍ ػُٕحٌ ىٍ ػَ‪ّْٛ‬خٖ‬ ‫«رلجیٌ»‪:‬‬
‫هيٍص ٔ َلًٕ حؿظًخػٗ ٔ ٍكظخٍ آىيیخٌ رخ یکىیگَ ح‪١‬الم يٕٗٗى‪ .‬چٌٕ ػًٕو‬
‫طٕىِْخٖ يَىو حُ آٌؿٓض کّ كخهي حكکخٍ ػًین ٔ کالٌ ْٔظُي‪ ،‬ىٍ طؼییٍ ََٕٓٗض‬
‫کالٌ هٕى ييههیض َيحٍَي‪ .‬رخُیگَحٌ ٔ کخٍگَىحَخٌ ح‪ٛ‬هٗ حيٍٕ ًْٕحٍِ ًٗخٍی‬
‫يؼئىٖ ْٔظُي کّ رٔیخٍ رخالطَ حُ کًیض ٔؿٕىٖ هٕى حهيحو کَىِ ٔ ك‪٠‬خء ٍح چُخٌ‬
‫آنٕىِ ٔ يـٕٕ٘ يٗکُُي کّ حکؼَیض هخيٕٕ ؿخيؼّ طٕحَخیٗ ًُْٗ ٔ ػًهٗ ٍٖٔکَى‬
‫رّحيَ كن ٍح حُ ىٓض يٗىُْي‪ .‬نٌح طٍ رّكَیذ يٗٓپخٍَي‪ .‬يؼالً کخٍ ٓیخٓظگَحٌ ٔ‬
‫ٍٓخَّْخی ؿًؼی ىٍ ىَیخی يخ یک ًََّٕٖ ٍٍٔٗ حیٍ گلظّ حٓض‪« :‬ههذ كوخین! ٔ‬
‫َٓگَو کَىٌ!» حیٍ كخنض ٍح هَآٌ «طهزیْ» هٕحَيِ ٔ رخ ‪ٛ‬يحٖ رهُي كَيٕىِ حٓض‪:‬‬
‫خ‪ِ ١‬م َٔط َ ْکظ ُ ًُٕح ْحن َل َن‬
‫ٕٔح ْحن َل َن رِ ْخنزَ ِ‬‫«كن ٔ رخ‪١‬م ٍح رخْى طهزیْ َکُیي‪َ َٔ « = .‬ال ط َْهزِ ُ‬
‫َٔأ َ َْظ ُ ْى ط َ ْؼهَ ًٌَُٕ ‪ ٍٍٗٔ »4ٕ :ٕ ،‬حٓض کّ كن ٔ رخ‪١‬م رًّحص هٕى ؿیَهخرم طهزیْحَي‪،‬‬
‫حیٍ كخالص حَٔخَٗ حٓض کّ آٌٍح رخْى حٗظزخِ يٗگیََي‪.‬‬
‫رًّْیٍ ٓزذ يٗطٕحٌ گلض «ٗیطخٌ» ػُٕحٌ ػخو ٔ «حرهیْ» ٔ‪ٛ‬ق هخ‪ٙ‬‬
‫حٓض‪ .‬رّحیٍ يؼُٗ کّ ََْٗٗء کّ حَٔخٌ ٍح كَیلض ٔ هيٍص ط٘وی‪ ٔ ٚ‬ىٍٓضحَيی٘ٗ‬
‫آىو ٍح كهؾ کَى؛ ٗیطخٌ حٓض؛ ىٍ ‪ٍٕٛ‬طٗ کّ َلْ آٌ ػًم كَیلظٍ يٗطٕحَي ػُٕحٌ‬
‫حرهیْ رّهٕى گَكظّ ٔ يظؼهن آٌ طهزیْ؛ یخ يهزّٕ حٓض؛ کّ يخَُي ٗکخٍ رٗؿخٌ‪،‬‬
‫هٕی٘ظٍ هٕیٖ ٍح ىٍ حهظیخٍ ٔٓخّٔ ٗیطخَٗ گٌحٍىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ٕٖٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫رخ حیٍ ریخٌ يٗطٕحٌ گلض‪ :‬آٌ حرهیٔٗ کّ رَآىو ٓـيِ َکَى‪َ ،‬لْ ّٕٔٓٓگَ‬
‫َٕػٗء آىيیض حٔ رٕىِ حٓض‪ .‬یؼُٗ کّ َّطُٓخ ؿَحیِ َٕػٗ آىيیض يُؼيو َ٘ي‪ ،‬کّ ىٍ‬
‫َظیـّٖ طکخيم َٕػٗ ٔ پیيحیٖ كْ يخنکیض‪ ،‬طکخػَ‪١‬هزٗ‪ ،‬حَخَیض‪ ،‬كذّ ًحص‪ ،‬ؿ‪٠‬ذ‪،‬‬
‫كٔي‪ ،‬حَظوخو ؿٕیٗ ‪ ...‬ىٍ َٕع َٔم آىيٗ ٍُٔ رٍُّٔ هيٍطٗ ریٖطَ ٔ يیيحٌ رَُٔ ٔ‬
‫ؿٕالٌ كٌِٔطَ ْى کٔذ ًَٕى‪ .‬ؿ‪٠‬ذ ٔ ٕٗٓص حُ هٕحٖ كٕمحنؼخىِ هيٍصيُي حٓض‬
‫کّ رّپیٖ پخٖ رَ٘یض ٓـيِ َکَىِ حٓض‪ .‬حیٍ يل‪ٕٜ‬ل طکخيم حٔ رٕى‪.‬‬
‫نٌح حُ يُظَ نیزَحنیٔى حئَُٖ حرهیْ يظَٖٓ حُ طکخيم حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ َیِ‬
‫ْٔض «يٍ ٓـيِ ًَٗکُى‪ ،‬كَف کًٗ َیٔض» ىٍ پ٘ض حیٍ كَف یک حٍحىِٖ آُحى‬
‫ٔ هٕٖ يزظُٗ رَ هٕىرخٍٖٔ رٍِگ َٓلظّ حٓض‪ .‬رًّْیٍ هخ‪ٗ َ١‬یطخٌپَٓظخٌ حكظوخٍ‬
‫يٗکُُي کّ ٗیطخٌ يظَٓ آُحىِگی ٔ حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ حٓض‪.‬‬
‫هَآٌ يـیي رخ ریخٌ ًٓزهیک هٕى‪ ،‬آىو يؼٕٓى ٍح رّػُٕحٌ ًَخیُيِٖ َٕع رَ٘‬
‫گَكظّ حٓض‪ ٔ ،‬حالّ ىٍ ح‪ٛ‬م رلغ رَ َٓ ٗو‪َ ٚ‬یٔض‪ٓ ،‬وٍ رَ َٓ َٕع رَ٘ حٓض‪.‬‬
‫هَآٌ هٕحٓظّ رلَيخیي‪« :‬حگَ يٕحظزض ٔ يَحهزض ىحیًٗ ٍح حُ ىٓض ريْٗ‪َ ،‬لٔض رَ‬
‫طٕ ؿخنذ هٕحْي ٗي‪ ،‬كظٗ حگَ پیـًزَ هيح رخٗٗ‪ ».‬کًخ حیٍکّ آٌ يالثکّٖ کّ رَآىو‬
‫ٓـيِ ًَٕى‪ٔ ،‬ؿيحٌ حهالهٗ ٔ يهکخص يؼُٕٖ ٔ ٍٔكخَٗ حٔ رٕى‪ .‬ريیٍطَطیذ رخ حیٍ‬
‫ٓـيِٖ يالیک‪( :‬حَویخى ٔؿيحٌ حهالهٗ ٔ كْ هیَهٕحْٗ) ٔ آٌ ‪١‬ـیخٌ حرهیْ‪:‬‬
‫(َٓک٘ٗ ؿَحیِ َلٔخَٗ ٔ هٕحٖ ٕٗٓحَٗ) كخالص ىٔگخَّ ىٍ َٓخى َٕػٗ رَ٘ پيیي آيي‬
‫کّ رّهٕل يٕنٕٖ «َیًٗ حٔ ُحكَٗظّ ٔ َیًٗ ُ هَ» ٗي‪ .‬آٌچّ ٓـيِ کَى (رّحَویخى‬
‫ىٍ آيي) َیًّٖ كَٗظی؛ ٔ آٌچّ يطیغ ٔ يُوخى َ٘ي َیًّٖ هَیض آىو رٕى‪.‬‬
‫چُخٌکّ ىٍ كٕم حٗخٍص ٍكض‪ ،‬هَآٌ يـیي کم ٗیخ‪١‬یٍ ٍح رّىٔ گَِٔ «حَْ» ٔ‬
‫«ؿٍ» طؤیى کَىِ حٓض‪ٗ .‬یخ‪١‬یٍ ؿٍ ػزخٍص حُ َلّٕ پُٓخَٗ هٕى يخ‪ٗ ٔ ،‬یخ‪١‬یٍ‬
‫حَٔٗ ػزخٍص حُ ٔؿٕى آىوْخٖ پٔض ٔ هزیغ ىٍ ؿخيؼّٖ رَٖ٘ حٓض‪ .‬هَآٌ يـیي‬
‫يٗگٕیي ًْٕحٍِ ىًٍٗ طًخو حَزیخء ٰانٓی حُ ُيَِٖ حیٍ ىٔ گَِٔ رٕىِحَي‪ْ ٔ« :‬ىچُخٌ‬
‫هَحٍ ىحىیى‪ ،‬رَحٖ َْ پیخيزَٖ‪ ،‬ىًُٗخٌ ٗیطخَٗ‪ ،‬حُ َٕع حَٔخٌ ٔ حؿُّش»‬
‫‪ٞ‬‬‫‪ْ ُٓ ٠‬ى ِانَ ٰٗ َر ْؼ ٍ‬ ‫َْ َٔ ْحن ِـ ٍِّ یُ ِ‬
‫ٕكی َر ْؼ ُ‬ ‫خ‪١‬یٍَ ْ ِ‬
‫حإل ِ‬ ‫ٗیَ ِ‬
‫ػي ًُّٔح َ‬
‫ی َ‬ ‫ک َؿ َؼ ْهَُخ ِن ُک ِّم ََ ِز ٍ ّ‬ ‫= « َٔ َک ٌَٰ ِن َ‬
‫ٍٔح‪ »ٕٔٔ :۶ ،‬پْ حیٍکّ هَآٌ يٗكَيخیي ٗیطخٌ ىًٍٗ آٗکخٍ‬ ‫ؿ َُ ً‬ ‫ف ْحنوَ ْٕ ِل ُ‬ ‫ُُ ْه َُ َ‬
‫ػي ًُّٔح ُّي ِزیًُخ‪»۳ٖ :ٔ۰ ، ۳ :ٕٔ ،‬‬ ‫خٌ َ‬‫ٔ ِ‬
‫إلَ َ‬ ‫طخٌَ َکخٌَ ِن ْ ِ‬ ‫٘ ْی َ‬ ‫حَٔخٌ حٓض‪ِ « :‬ا ٌَ حن َ‬
‫يُظٍٕ حیٍحٓض کّ حٔ ىًٍٗ حَٔخَیض حَٔخٌ حٓض‪ .‬حَٔخٌ ٔ حَٔخَیض ىٍ ٔحهغ‬
‫یک كخنض ٔ‪ٛ‬لٗ حٓض کّ ٗخيم َُيگٗ ٓخنى ٔ يؼُٕٖ رَ٘ يٗرخٗي‪ .‬ىٍٓض ًْخٌ‬
‫‪ٕٖٔ۳‬‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫چیِٖ کّ حَزیخء رّىَزخنٖ ْٔظُي‪ .‬حگَ رَ٘ هٕى ٍح حُ حٓخٍص َلْ رٓیًٗ آُحى کَى ٔ‬
‫ىٍ َظیـّٖ ٍیخ‪ٟ‬ض ٔ هٕىٓخُٖ ىٍ َ٘ؤٖ حَٔخَیض هَحٍ ىحى‪ ،‬حَٔخٌ حٓض‪:‬‬
‫ک ِيٍَ ْحنـَخ ِٔیٍَ ‪»4ٕ :ٔ۳ ،‬‬
‫خٌ اِ َال َي ٍِ حطَزَ َؼ َ‬
‫ط ٌ‬‫ٓ ْه َ‬
‫ػهَ ْی ِٓ ْى ُ‬ ‫ْ نَ َ‬
‫ک َ‬ ‫= « ِا ٌَ ِػزَخ ِىی نَ ْی َ‬
‫ىٍ ؿیَ حیٍ ‪ٍٕٛ‬ص رَ٘ حٓض کّ َٕػٗ حُ كیٕحٌ يٗرخٗي‪ .‬حیٍ كیٕحٌ ُْگخيٗ‬
‫کّ طخرغ ؿَحیِ رٓیًٗ هَحٍ گَكض‪ ،‬هٕى ػیٍ ًحص ٗیطخٌ‪ ،‬یخ حُ ؿُٕى آٌ يٗگَىى‪،‬‬
‫کّ ٍٔ ىٍ ٍٖٔ حَزیخء ػظخو ٰانٓی هَحٍ يٗگیََي‪ .‬یؼُی طوَیذکخٍ يیٕٗى‪ٛ .‬لض‬
‫(يزیٍ) کّ رؼي حُ کهًّٖ «ػئ» ىٍ آیّٖ کَیًّ آييِ حٓض‪ ،‬يلیي حیٍ يؼُٗ حٓض کّ‬
‫يٕ‪ٕٟ‬ع آٌچُخٌ ٍٍٔٗ حٓض کّ ْیچ َیخُٖ رَّٗف ٔ حٓظيالل َيحٍى‪.‬‬

‫ٓخىِ کالو حیٍکّ‪ :‬رَ٘ كیًحطّ كیٕحٌ ٔك٘ی حٓض‪ ،‬يخ حْهی ٗيِٖ آٌٍح يٗریُیى‬
‫ح ّيخ كیؼیض ٔك٘ض ىٍ ُیَ پٕٓظٖ طخُُْٕ رخهی حٓض کّ رّيُخٓزضْخی رَُٔ يٗکُي‪.‬‬
‫كَم رَ٘ حرظيحیی رخ حَٔخٌ يظًيٌ! كو‪ ٢‬ىٍ ًْیٍ حٓض کّ رَ٘ حرظيحیی هَٕ٘ظٖ ىٍ‬
‫ریٌَٔ ٔ ٍأكظٖ ىٍ ىٌٍٔ حٓض‪ ،‬كخلآٌکّ رَ٘ يظًيٌ ىهیوخ ً ػکْ آٌ حٓض‪ ،‬يال‪١‬لض‬
‫ٔ نزوُيْخی <کخًرٖ> ىٍ ریٌَٔ ٔ هزخػض ٔ هٔخٔطٖ ىٍ ىٌٍٔ حٓض‪ .‬طًيَٖ رّحٔ‬
‫كو‪ًْ ٢‬یٍ حَيحُِ کًک کَىِ حٓض طخ رظٕحَي هزخػض ٔ َیخص رخ‪ُ١‬ی هٕىٍح ىٍ پ٘ض‬
‫نزوُيْخی كَیزُيِ ٔ حنلخظ ٍَگیٍ ٔ ٔػيِْخی ىٍٔؿیٍ پُٓخٌ ًَخیي‪ .‬حئَُِ ٔ‪ٟ‬ؼیض‬
‫ؿخيؼّی ؿَد رًّْیٍ يُٕحل حٓض‪ ،‬حٔل کّ ٔحٍى يیٕٗی رٔیخٍ ٍُم ٔ رَم‬
‫يیریُی؛ هیخل يیکُی رٓ٘ض حٓض‪َْ ،‬چّ ریٖطَ يیيخَی گُيٕ رخال ٔرخالطَ يیآیي‪.‬‬
‫آٌٔهض رخٍٔ يیکُی کّ حیٍؿخيؼّ <رٍّؿى يظخَْ كَیزُيِحٕ> هٕٕروض َیٔض‪.‬‬

‫حیٍکّ هَآٌ يـیي ىٍ يٕحٍىٖ‪ٗ ،‬یطخٌ ٔ حرهیْ ٍح (حُ ُرخٌ هٕىٗخٌ) حُ ؿُْ‬
‫آطٖ ٔ ْى حؿُّّ يؼَكٗ کَىِ حٓض‪ ،‬ریخٌ ًَخىیٍ حُ َُٕٓيِگٗ ٔ حَٓيحو ٔ رٗهخ‪ٛ‬یض‬
‫کَىٌ حٗیخء يٕني طٕٓ‪ ٢‬آطٖ حٓض (َْ گیخْٗ رّٔٓیهّٖ آطٖ پوظّ گَىى‪ ،‬يُؼيو‪،‬‬
‫َخُح ٔ رٗهخ‪ٛ‬یض يٗگَىى) ٔ پُٓخٌکخٍٖ ٔ كَیذکخٍٖ ٔ ىٍٔؽ ٔ َیََگ ىٍ يٍٕى‬
‫حؿُّّ حٓض‪ .‬کّ َْ ىٔ يٍٕى حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص حٍٔحف هزیؼّ رٕىِ ٔ يُخكٗ رخ ٗؤٌ حَٔخٌ‬
‫ههیلشهللا يٗرخٗي‪ .‬حكٌِٔ رَحیٍ‪ :‬چّ آط٘ٗ ُٕٓحَُيِطَ حُ ٗؼهّْخٖ ه٘ى ٔ َلَص ٔ‬
‫کیُّ ٔ كْ حَظوخو ؿٕیٗ ٔ كٔخىص ٔ حیٍگَّٕ حهالم ٍُیهّ حٓض‪ ،‬کّ ٗیطخٌ حُ آٌْخ‬
‫ههن يٕٗٗى‪ .‬آیخ َيیيِحیي حٗوخ‪ٍ ٗٛ‬ح کّ ىٍ يوخو ٕٓىهٕحْٗ ٔ حَظوخوؿٕیٗ ٔ‬
‫ىٍيیيحٌْخٖ ٍهخرض ٔ کیٍُُّٖٔ هٌٕ ٗخٌ رّؿٕٕ آييِ ٔ ىچخٍ كَحٍص يَٕٗٗي؟‬
‫‪ٕٖٔ۶‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫ىٍ یک ؿًغرُيٖ کهٗ حُ يـًٕع آىٍّْخ ٔ ػالیًٗ کّ هَآٌ ٔ حىنّٖ ػوهیّ ىٍ‬
‫يٍٕى ٔیژِگْٗخٖ ٗیطخٌ رّىٓض يٗىْي‪ ،‬رّ‪ ٍٕ١‬هخ‪١‬غ چُیٍ يلٕٓو يٕٗٗى کّ حٔ‬
‫كخیِ چَِْٓخٖ گَٕخگٌٕ حٓض کّ رخ حَٕحع ٍْٕٔخ‪ ،‬ؿٕحَذ َُيگٗ كَى ٔ ؿخيؼّ ٍح‬
‫يٍٕى ْـًّ هَحٍىحىِ ٔ ىٍَْػَ‪ ّٖٛ‬يظُخٓذ رخَٗحی‪ ٢‬آٌ ظخَْ يٕٗٗى‪ًَٗ .‬طٕحٌ‬
‫یک چَِٖٓ ٍٍٔٗ‪ ،‬ىٍ هخنذ یک طؼَیق ؿخيغ ٔ يخَغ حُ حرهیْ ٔ ٗیطخٌ حٍحثّ‬
‫کَى؛ ؿِ حیٍکّ ىٍ یک ؿًهّ طٕحٌ گلض‪َْ« :‬يٕؿٕىٖ‪ ،‬حػى حُ رَ٘ ٔ ؿیَ حٔ کّ‬
‫َُيگٗ ٓخنى ٔ ػخىٖ ؿًٔٗ‪ٍٔ ،‬كٗ‪ ،‬حؿظًخػٗ ٔ حهظ‪ٜ‬خىٖ كَى ٔ ؿخيؼّ ٍح رّهطَ‬
‫حَيحهظّ ٔ ىٍ آٌ حیـخى حهظالل ًَخیي‪ٗ ،‬یطخٌ حٓض‪ ».‬ىٍ يٍٕى ٓاليض ؿًٔٗ كَى ٔ‬
‫ؿخيؼّ‪ ،‬حَٕحع حيَح‪ٔ ،ٝ‬یَّْٔخ ٔ يیکَٔدْخ‪ٗ ،‬یطخٌ يؼَكٗ ٗيِ حٓض‪ .‬رّػُٕحٌ‬
‫ًََّٕ‪ :‬هَآٌ يـیي ىٍ حیٍ آیّٖ يزخٍکّ‪ ،‬چَِٖٓ ٗیطخٌ ٍح رّ‪ ٍٍٗٔ ٍٕ١‬يؼَكٗ‬
‫خء َيخ ًء‬ ‫ػهَ ْی ُکى ِ ّيٍَ حن َ‬
‫ٔ ًَ ِ‬ ‫خّ أ َ َيَُشً ِ ّي ُُّْ َٔیُُ ِ َِّ ُل َ‬ ‫٘ی ُک ُى حنُُّؼَ َ‬‫ًَٕىِ ٔ يٗكَيخیي‪ِ « :‬ا ًْ یُـَ ِ ّ‬
‫حو‪»ٔٔ :۴ ،‬‬ ‫ػهَ ٰٗ هُهُٕرِ ُک ْى َٔیُؼ َ ِزّضَ رّ ْحْل َ ْهيَ َ‬ ‫خٌ َٔ ِنیَ َْرِ َ‬
‫‪َ ٢‬‬ ‫ط ِ‬‫٘ ْی َ‬
‫ػُ ُک ْى ٍِؿْ َِ حن َ‬
‫ِذ َ‬ ‫ِنّیُ َ‬
‫ط ِ ّٓ ََ ُکى رّ َٔیُ ٌْْ َ‬
‫= ٔ َخُل يٕٗٗى رَحٖ ًٗخ حُ آًٓخٌ آد‪ ،‬رَحٖ حیٍکّ رّٔٓیهّٖ آٌ هٕى ٍح‬
‫ططٓیَ کُیي ٔ رِىحیي حُ ًٗخ آنٕىِگٗ ٗیطخٌ ٍح‪ ،‬رخیي ‪ٛ‬لخٖ ىل ریخریي ٔ ٓاليظٗ ًٗخ‬
‫طؤيیٍ گَىى‪ ».‬ىٍ حیٍؿخ ٗیطخٌ ػزخٍص ٗي حُ حىَخّ ٔ آنٕىِگی ٔ چَک ٔ کؼخكخص‪.‬‬

‫رخُ ْى ًْخٌگَّٕ کّ ىٍ طٍٕحص ( ِٓلَحیٕد) ٔ ْى ىٍ هَآٌ يـیي آييِ حٓض‪،‬‬

‫گٕیخ حیٕد َزٗ ٔكََُيحَٖ رَّٕػٗ يَ‪ ٝ‬ؿهيٖ يزظال ٗيِ رٕىَي کّ ىٍيخٌَخپٌیَ‬
‫رٕىِ حٓض‪ ،‬رٔیخٍٖ حُ كََُيحٌ حٔ ىٍ حػَ آٌ يَ‪ ٝ‬يَىَي‪َٓ .‬حَـخو‪ ،‬آٌ ؿُخد‬
‫رّىٍگخِ ك‪َ٠‬ص كن ٗکخیض رَى ٔحُ هيح حٓظ٘لخء ًَٕى‪ ،‬هيحَٔي حٔ ٍح رَّٓچًّٖ٘‬
‫ٍحًُْخیٗ کَى‪ ،‬ك‪َ٠‬ص حیٕد رخ ٗٔض ٔ ٕٗ ىٍ آٌ چًّ٘ ٗلخء یخكض ٔ َُيگٗ ٍح‬
‫حُ َٓگَكض‪َ .‬کظّٖ يٍٕى َظَ حیٍکّ هَآٌ يـیي (حُ ُرخٌ حیٕد َزٗ) ُْگخو ط‪َ٠‬ع‬
‫ٔ حٓظ٘لخء رّىٍگخِ هيح‪ ،‬حُ آٌ َٕع يَ‪ ٝ‬رَّخو «ٗیطخٌ» یخى کَىِ ٔيٗگٕیي‪:‬‬
‫د‪ 4ٔ :ٖ۴...‬ـ ٖ‪»4‬‬‫ػٌَح ٍ‬
‫ذ َٔ َ‬ ‫خٌ رُُِ ْ‬
‫‪ٍ ٜ‬‬ ‫ط ُ‬‫٘ ْی َ‬
‫ی حن َ‬ ‫ٕد اِ ًْ ََخىَ ٰٖ ٍَرّأ َ َِّی َي َ‬
‫ُِٔ َ‬ ‫ػ ْزيَََخ أ َیُّ َ‬
‫« َٔح ًْ ُک َْ َ‬
‫= «ٔ حٖ ٍٕٓل يخ! یخى کٍ حُ رُيِٖ يخ «حیٕد» ُْگخيٗ کّ رّىٍگخِ هيح‬
‫ػَ‪ ٝ‬کَى‪ :‬پٍَٔىگخٍح ٗیطخٌ رّيٍ ٓوض ٍَؾ ٔ ػٌحد ٍٓخَیيِ‪ ،‬طٕ حُ کَو‬
‫هٕیٖ َـخطى روٖ‪ .‬رّحٔ گلظیى‪ ،‬کّ پخٖ رُّيیٍ ٌُ (يٓخؿَص کٍ) پخٖ رُّيیٍ‬
‫َٕحهض‪ ٔ ،‬چًّٖ٘ آرٗ پيیي آيي‪ ،‬گلظیى ىٍ حیٍ آد َٓى ٔ گٕحٍح ٗٔض ٔ ٕٗ کٍ ٔ حُ‬
‫آٌ ریخٗخو‪ ،‬طخ حُ َْ ىٍى ٔ حنى رَْٗ‪ ٔ ،‬يخ حْم ٔ كََُيحَٗ کّ (ىٍ حػَ ًْخٌ يَ‪ٝ‬‬
‫‪ٕٖٔ۰‬‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫ٗیطخَٗ) حُ حٔ يَىَي‪ ،‬رّهيٍ آٌْخ‪ْ ،‬ى حكٌِٔ رَآٌْخ رّحٔ ػطخء کَىیى‪ ،‬طخ ىٍ كن‬
‫حٔ نطق ٔ ٍكًظٗ کُیى‪ .‬طخ ‪ٛ‬خكزخٌ ػوم َظیـّٖ ‪ٛ‬زَ ىٍ رالیخ ٍح يظٌکَ َٕٗي‪».‬‬
‫ْکٌح‪ٍٔ ،‬حیظٗ ئُٕد رّك‪َ٠‬ص ػهٗ ىٍکخكٗ آييِ حٓض کّ‪« :‬آد ٍح حُ هًٔض‬
‫ٗکٔظّگٗ ظَف ٔ ‪َ١‬ف ىٓضگیَِٖ آٌ يیخٗخيیي‪ُ ،‬یَح ٗیطخٌ ىٍ آٌ ؿخیگخِ پُخِ‬
‫٘یطخٌ یوؼي‬ ‫كخٌ حن ّ‬
‫يٗگیََي‪ ٔ« = ».‬ال طَ٘رٕح حنًخء يٍ ػهًش حالَخء ٔال يٍ ػَٔطّ ّ‬
‫ػهٗ حنؼَٔس ٔحنؼّهًش»(‪َ )۳‬ظیَ حیٍ ٍٔحیض حُ حيخو ؿؼلَ ‪ٛ‬خىم َیِ َوم ٗيِ حٓض‪:‬‬
‫«آد ٍح حُ ىٓظّٖ کُِٕ‪ ٔ ،‬حگَ ٗکٔظّگٗ ىحٍى حُ آٌؿخ يیخٗخيیي؛ ُیَح آٌؿخ يلم‬
‫َٗد ٗیخ‪١‬یٍ حٓض‪ٔ« = ».‬ال طَ٘د يٍ حًٌ حنکُٕ ٔال يٍ کَِٔ حٌ کخٌ كیّ كخَّّ‬
‫٘یخ‪١‬یٍ»(‪ )۶‬حیٍىٔيٍٕى‪ ،‬حٗخٍِٖآٗکخٍ رّٔؿٕى يیکَٔدْخ ٔحيَح‪ ٝ‬ىحٍى‪.‬‬ ‫يَ٘دحن ّ‬

‫ّیطبىپوٍزٔ‬
‫ٗیطخٌپَٓظٗ یک كَکض ٗزّ يکظزٗ ٔ یخ كهٔلٗ حٓض کّ ْٕحىحٍحٌ آٌ ٗیطخٌ‬
‫ٍح یک ‪َ١‬ف ٔ حنگٕٖ ح‪ٛ‬هٗ ٔ يويو رَ ػخنى ْٔظٗ يٗپُيحٍَي‪ .‬حیٍ يکظذ ىٍ‬
‫َٓحَٓ ىَیخ پیَٔحَٗ ىحٍى کّ رّكَهّْخٖ گَّٕ گٌٕ طؤیى يَٕٗٗي ٔ َْ كَهّ ًَخى ٔ‬
‫ىٓظٍٕحنؼًمْخٖ هخ‪ ٙ‬هٕى ٍح ىحٍى‪ .‬يٓىطَیٍ َوطّٖ حٗظَحک ٗیطخٌپَٓظخٌ ًَخىٖ‬
‫يٕٕٓو رّ«آرهٔک» [ ‪ ] nThoes‬حٓض کّ حُ يُظَ ٗیطخٌپَٓظخٌ ًَخىی حُ ‪ٛ‬لخص‬
‫ٔحهؼٗ ٗیطخٌ حٓض‪ ] seohTn [ .‬یک ٓظٌٕ رَحكَحٗظّ حُ ؿٔى ٓوض ٗزیّ يُخٍِ یخ‬
‫ٗزیّ ىٔىکٖ کٍِْٕخی هيیى ه٘ضپِی حٓض؛ حیٍ يُخٍ کّ ‪ٛ‬خف حیٔظخىِ حٓض ٔ‬
‫هّٕ ٔ هًیيِگٗ رًََٗطخري‪ .‬يظَٖٓ حُ ػ‪ٜ‬یخٌ حرهیْ ىٍ رَحرَ هيح حٓض کّ گلض‪:‬‬
‫«يٍ رّآىو ٓـيِ ًَٗکُى» رُخرَحیٍ حرهیْ ىٍ رَحرَ آىو هى َ٘ي ٔ حیٍ‬
‫حیٔظخىِگٗ هخرم ٓظخیٖ حٓض‪ْ .‬ىچُیٍ حرهیْ ىٍ يُخرغ ػزَحَٗ حُ ؿُْ آطٖ يؼَكٗ‬
‫ٗيِ حٓض‪ٓ ٔ ،‬ظٌْٕخی ٗؼهّٖ آطٖ ًْیّ٘ ٍٔ رّرخال كَکض يٗکُي‪ ٔ .‬رخُ ْى حیٍ‬
‫آطٖ حٓض کّ هخک ٍح (کّ آىو حُ آٌ ٓخهظّ ٗيِ حٓض) يٗپِى ٔ يوخٔو يٗٓخُى‪.‬‬

‫كَهّْخٖ حُ ٗیطخٌپَٓظخٌ ىٍ ػیٍ حیٍکّ هٕى حُ َٕع آىوحَي‪ٔ ،‬نٗ ٓوض ‪ٟ‬ي‬
‫رَ٘حَي‪ .‬آٌْخ ىٍ يیخَّٖ طوخرم ٔ ه‪ٕٜ‬يض يیخٌ آىو ٔ ٗیطخٌ گیَ کَىِحَي‪ .‬نٌح رَحٖ‬
‫ٍ‪ٟ‬خیض هخ‪ٗ َ١‬یطخٌ ييحو رخ رَ٘یض ٔ كظٗ رَ٘یض هٕیٖ ىٍ َزَىحَي ٔ ىٍ يَحٓى‬
‫حی٘خٌ حَٕحع هَٕ٘ض رّٗيیيطَیٍ ٗکم آٌ حُ هزیم هظم‪ ،‬آىوهٕحٍٖ‪ ،‬هٌٕهٕحٍٖ‪،‬‬
‫هٌٍٕیِٖ‪ ،‬يکیيٌ هٌٕ ريٌ هٕى ٔ َِىیکخٌ‪َ ،‬خهٍ ک٘یيٌ‪ ،‬كیٕحٌآُحٍٖ‪،‬‬
‫‪ٕٖٔ۴‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کٕىکآُحٍٖ‪ ،‬هٕىآُحٍٖ‪ ،‬ىیگَآُحٍٖ‪ٗ ،‬یّ٘هٕحٍٖ‪ٓ ،‬ین كَٔ کَىٌ رَّٓ ٔ ريٌ‬

‫هٕى یخ ىیگَٖ‪َُٕ ،‬حىهٕحٍٖ ‪َٓ ٔ ...‬خیظخ ً هٕىَُٗ ٔ هٕىک٘ٗ حػًخل يٕٗٗى‪.‬‬
‫ُّٓظٗ ًّْٖ حیٍْخ رَحٖ ٍ‪ٟ‬خیض هخ‪ٗ َ١‬یطخٌ‬ ‫رُخ رّػویيِٖ ٗیطخٌپَٓظخٌ ُ‬
‫‪ ٍَٖٟٔ‬حٓض‪ ،‬چٌٕ حٔ رخ آىو ؿُگ ىحٍى‪ ،‬پْ رخیي رَ٘ حًیض ٕٗى طخ ٗیطخٌ هُٕ٘ى‬
‫گَىى‪ .‬آٌْخ ٗیطخٌ ٍح يٕؿٕىٖ َُيِ يٗىحَُي کّ حُ چُي ٔؿّ رخ يٕؿٕى حَٔخَٗ‬
‫حٗظَحک ىحٍى‪ْ .‬ىچُیٍ ىٍ يَحٓى ٗیطخٌپَٓظخٌ حَٕحع يٕحى يويٍ ٔ َ٘ؤآٍٔ ي‪َٜ‬ف‬
‫يٕٗٗى ٔ ٍه‪ْٚ‬خٖ يو‪ ٕٜٙ‬رخ يٕٓیوٗ «رهک يظخل» ٔ ؿخىٔگَٖ حؿَح يٕٗٗى‪.‬‬
‫رَ ىیٕحٍِْخی يؼخري حی٘خٌ َوخٗیْخ ٔ طخرهْٕخی ػـیذ ٔ ؿَیذ ٍٓى یخ َ‪ٜ‬ذ‬
‫حٓض‪ .‬حػ‪٠‬خٖ کهذْخ ٔ كَهّْخ نزخّْخٖ رٍَّگ ٔیژِ يٗپُٕٗي‪ ،‬يْٕخٖ َٓ ٍح‬
‫رَّلٕ هخ‪ٓ ٙ‬ین ٓین يٗکُُي ٔ يٕهغ ٓالو ٔ هيح كخكظٗ‪ ،‬کق ىٓض ٔ حَگ٘ظخٌ‬
‫هٕى ٍح ٗزیّ کهّٖ گَرّ یخ کهّٖ رِ ىٍ يٗآٍَٔي‪ .‬حُ ه‪ٕٜٛ‬یخص گَرّ آٌ حٓض کّ‬
‫ْیچگخِ رخ پ٘ض رُّيیٍ ًَٗحكظي‪ ،‬كَیى ًَُٗٗخٓي‪ ،‬حُ ًّْ حٓظلخىِ يٗرَى ٔنی‬
‫رّْیچکْ ٔكخىحٍ ًَٗيخَي ٔ ٓخٍم حٓض؛ چُخٌکّ رُِ َیِ كیٕحٌ ًُْٕٗي‪ ،‬كٔخّ‪،‬‬
‫چخرک‪َٓ ،‬کٖ‪ ،‬هٕىهٕحِ ٔ ؿخِ‪١‬هذ حٓض ٔ ىٍ يیخٌ گهّٖ كیٕحَخص‪ ،‬رِ ْیچگخِ‬
‫ىَزخل ْیچ كیٕحَی كَکض ًَٗکُي؛ ًْیّ٘ پی٘خپیٖ گهّ حٓض‪ ،‬حُ حٍطلخػخص رخال‬
‫يٍٗٔى ٔ ؿخی هٕحد هٕىٍح يیٍٔري ‪ ...‬نٌح ىٍ ػَف چٕپخَی يٍٕ٘ٓ حٓض کّ «رُِ‬
‫ٗیطخٌ حٓض» حیٍ ‪ٛ‬لخص [َٓک٘ی] َِى ٗیطخٌپَٓظخٌ حُ ‪ٛ‬لخص ػخنی حٓض کّ‬
‫رَگَكظّ حُ ٍٔف ٗیطخَی يٗرخٗي‪ٗ .‬یطخٌپَٓظخٌ َیِ يٗهٕحُْي چُخٌ رخُٗي‪.‬‬
‫ىٍ يیخٌ ٗیطخٌپَٓظخٌ كَهّْخٖ يوظهق رخ ػوخیي ٔ ىٓظٍٕحنؼًمْخٖ يظلخٔص ٔ‬
‫كظٗ يظ‪٠‬خى ٔؿٕى ىحٍى‪ .‬گخِ يیخٌ كهٔلّ ٔ ػًم یک كَهّ طُخه‪٠‬خص ٔ ط‪٠‬خىْخٖ‬
‫كخكٖ ي٘خْيِ يٕٗٗى‪ .‬كَهّْخٖ حُ ٗیطخٌپَٓظخٌ ْٔظُي کّ ٓوض ‪ٟ‬ي ٌُحَي؛ آٌْخ‬
‫طـخُٔ رّػُق رَُّخٌ ٔ ٓپْ هظم كـیغ آَخٌ ٍح َٕػٗ ٍ‪ٟ‬خیض هخ‪ٗ َ١‬یطخٌ‬
‫يًٗٗخٍَي ٔ هَرخَٗ کَىٌ ىهظَحٌ ٍح َیِ‪ .‬كَهّْخٖ ىیگَٖ حُ حی٘خٌ ٓوض ٌُگَح‬
‫ٔ كیًیُیٔضحَي‪ٔ .‬ؿّ ي٘ظَک ًّْٖ حیٍ كَهّْخ گُخِگَحیٗ‪ ،‬هظم‪ ،‬طـخُٔ ؿُٔٗ طٕأو رخ‬
‫هَٕ٘ض‪ ،‬ػيو پخرُيٖ رّح‪ٕٛ‬ل حهالهٗ ٔػيو ٍػخیض هٕحَیٍ ٔ يوٍَحص حُ َْ َٕع آٌ‬
‫حٓض (هى َ٘يٌ) ىٍكخل كخ‪ َٟ‬ىٍ ؿٓخٌ ّٓ َٕع گَحیٖ ٗیطخٌپَٓظٗ ٔؿٕى ىحٍى‪:‬‬
‫ٔ ـ ّیطبىپوٍزٔ گْریگ‪.‬‬
‫ٕ ـ ّیطبىپوٍزٔ كیٌٔ‪.‬‬
‫ٖ ـ ّیطبىپوٍزٔ كلَلٔ‪.‬‬
‫‪ٕٖٔ۲‬‬ ‫كکًض ریٔض ٔ یکى‪ :‬يخْیض ٗیطخٌ‬

‫ٗیطخٌپَٓظٗ ٍحیؾ ىٍ كخل كخ‪ َٟ‬يَرٕ‪ ١‬رّطل ّکَحص ٗو‪ ٜٗ‬رَّخو «آَظٕحٌ‬
‫َُئٍ الٖٔ» حُ حْخنٗ «ٗیکخگٕ» حٓض‪ .‬حٔ ىٍ ٖٓ‪ ٔ۲‬ىٍ ٗیکخگٕ يظٕني ٗي ٔ‬
‫يظؼخهزخ ً ٍْزَٖ َؤظیٍ ىٍٔ ؿيیي َٗٔع ٗیطخٌپَٓظٗ ىٍ آيَیکخ ٍح رّىٓض گَكض‪.‬‬
‫ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲۶۶‬کهیٔخٖ ٗیطخَٗ ٍح رُیخى َٓخى ٔ آثیٍ ٗیطخٌپَٓظٗ ٍح کّ حُ هٌَْخ‬
‫ُّٓظٗ هخٍؽ ًَٕى ٔ ييٍَیِِ کَى‪،‬‬ ‫ُّٓظٗ ٍحیؾ رٕى‪ ،‬حُ كخنض ُ‬
‫هزم ىٍ حٍٔپخ رّ‪ٍٕٛ‬ص ُ‬
‫رَحٖ آٌ ح‪ٕٛ‬ل ٔ كهٔلّٖ ػَكخَٗ طزییٍ کَى ٔ َیِ ‪ٛ‬زـّٖ ػهًٗ ٔ ػیُٗ رّآٌ‬
‫رو٘یي‪« .‬الٖٔ» کظخدْخٖ َٕٗض طلض ػُخٔیٍ «حَـیم ٗیطخَٗ» ٔ «آثیٍ پَٓظٖ‬
‫ٗیطخَٗ»‪ .‬کظخد «حَـیم ٗیطخَٗ» ٗخيم چٓخٍ روٖ رّحیٍطَطیذ حٓض‪" :‬کظخد‬
‫ٗیطخٌ" ‪" ،‬کظخد نٕٓیلَ" ‪" ،‬کظخد رهیخل" ٔ "کظخد نٕرظخٌ" َْ روٖ ٗخيم يطخنذ‬
‫هخ‪ ٙ‬هٕى يٗرخٗي‪ .‬ىٍ ك‪ٜ‬م حٔل حیٍکظخد‪ ،‬يؼَكٗ ٗیطخٌ رّحیٍطَطیذ آييِ حٓض‪:‬‬
‫ٔ ـ ٗیطخٌ يظَٓ آُحىِگی ٔ حٍحىِٖ پخک ٔ آُحى حٓض‪.‬‬
‫ٕ ـ ٗیطخٌ رّؿخٖ ٍیخ‪ٟ‬ض ًَخیُيِٖ حكَح‪ ١‬حٓض‪.‬‬
‫ٖ ـ ٗیطخٌ رّؿخٖ طْٕىْخٖ يؼُٕٖ‪ ،‬يظَٓ َُيگٗ يخىٖ حٓض‪.‬‬
‫‪ 4‬ـ ٗیطخٌ ًَخیُيِٖ ػوم پخک حٓض‪ ،‬رّؿخٖ هٕىكَیزٗ يظظخَْحَّ‪.‬‬
‫‪ ۳‬ـ ٗیطخٌ رّيخ ئجٕنیض ٔ يٕؿٕىیض ىٍ رَحرَ يٕؿٕىحص طَُٓخک يٗىْي‪.‬‬
‫‪ ۶‬ـ ٗیطخٌ رٓظَیٍ ىٔٓض کهیٔخ حٓض‪ُ ،‬یَح ٓخلْخ آٌٍح ي٘ـٕل کَىِ حٓض‪.‬‬
‫‪ ۰‬ـ ٗیطخٌ رّيخ حَظوخوؿٕیٍٗح رّؿخٖ رَگَىحَیيٌ ‪َ١‬ف كیگو ْٕهد هٔآهْىك‪.‬‬
‫‪ ۴‬ـ يٌحْذ ٓخهظّگٗ ْٔظُي ٔ َُيگٗ پْ حُ يَگ ٔؿٕى َيحٍى‪.‬‬
‫‪ ۲‬ـ نٌصؿٕیی ٔحػظوخى رّکخيیخرٗ ىٍ كيحػالء؛ طًخو نٌحص ىٍهٕٗٗ ىَیخیٗ حٓض‪.‬‬
‫ٓٔ ـ ؿٓخٌ رَ ؿُگ رُخ ٗيِ ٔ ‪ٛ‬هق ؿٓخَٗ طًْٕٗ ٓخىِ نٕكخَّ ریٖ َیٔض‪.‬‬
‫ٔٔـ ٗیطخٌ َ٘خَّٖ ػ٘ن رّحكَحىٖ حٓض کّ نیخهظٖ ٍح ىحٍَي؛ َّْيٍ ىحىٌ آٌ‬
‫رَحٖ حكَحىٖ ًَک َُ٘خّ‪.‬‬
‫ٕٔ ـ ٗیطخٌ آٌچّ ٍح کّ ىیگَحٌ گُخِ يَٗخيُي‪ ،‬ػٕحيهٗ رَحٖ حٍ‪ٟ‬خٖ ؿًٔٗ‪،‬‬
‫كٔٗ ٔ ًُْٗ يٗىحَي‪.‬‬
‫ٖٔـ ٗیطخٌ رّيخ يٗگٕیي حَٔخٌ كیٕحٌ ىیگَٖ حٓض‪ ،‬کّگخِ ريطَیٍ كیٕحٌ‬
‫يٗرخٗي‪ ٔ ،‬حیٍ رّىنیم َلن ٍٔف هيحیٗ ٔ پیٍٖكض ًُْٗحٕ حٓض کّ حُ حٔ‬
‫ري‪١‬یُضطَیٍ كیٕحٌ ٍح ٓخهظّ حٓض‪.‬‬
‫ٗیطخٌپَٓظٗ كهٔلٗ کّ «الٖٔ» يـيى آٌ حٓض‪ ،‬يؼظوي حٓض کّ يلٍٕ ٔ يَکِ‬
‫ػخنى «حَٔخٌ» حٓض ٔ ًّْچیِ رَحٖ حَٔخٌ حٓض‪ .‬هيح ٔؿٕى َيحٍى‪ ،‬حیٍ حَٔخٌ حٓض‬
‫ٓ‪ٕٔ4‬‬ ‫كکًض یگخَّ‬

‫کّ هيح ٍح يٗٓخُى ٔ َْ حَٔخَٗ هٕى‪ ،‬یک هيح حٓض؛ كظٗ ٗیطخٌ َیِ ؿٔى َیٔض ٔ‬
‫ٔؿٕى هخٍؿٗ َيحٍى؛ رهکّ ‪ٛ‬لخص َیک حَٔخَٗ حٓض کّ آٌ ٍح ٗیطخٌ يٗهٕحَیى‪ ،‬کًخ‬
‫حیٍکّ ‪ٛ‬لخص ري حَٔخَٗ ٍح هيح يَٗخيیى! (ىهیوخ ً ػکْ ػَكخٌ يظؤنّٓ)‬
‫ٍُٔ ٔكخص «الٖٔ» ىٍ آيَیکخ رٍُّٔ «ْخنٕٔیٍ» يؼَٔف حٓض ٔ طـهیم‬
‫يٕٗٗى‪ .‬ىٍ ٓخل ‪ ٔ۲۰۳‬ىٍ کهیٔخٖ ٗیطخٌپَٓظٗ ٗیکخگٕ ٗوخم پیٖ آيي‪ٗ ،‬و‪ٜٗ‬‬
‫رَّخو «يخیکم حکیُٕ» حُ کهیٔخٖ ٗیطخَٗ ؿيح ٗي ٔ يؼزيٖ رَّخو «ٓض» حكيحع کَى‪.‬‬
‫ُّٓضگَحیٗ پیّ٘ کَى ٔ يؼظوي ٗي «ٗیطخٌ ٔؿٕى هخٍؿٗ ىحٍى ٔ ًْخٌ هيح‬ ‫حٔ ىٔرخٍِ ُ‬
‫حٓض‪ ».‬ىٍ یک ٍٔیکَى رُیخىیٍ‪ٗ ،‬یطخٌپَٓظخٌ يٗگٕیُي‪ :‬حَٔخٌ كََُي ٔحهؼی‬
‫ٗیطخٌ حٓض‪ .‬يٗگٕیُي حیٍکّ ٗیطخٌ كٕح ًَْٔو آىو ٍح كَیذ ىحى رّحیٍ يؼُی َیٔض‬
‫کّ ٓیزی ٍح رّحٔ هٍٕحَیيِ رخٗي‪ ،‬رهکّ كٕح ٍح كَیذ ىحى رخ حٔ َِىیکی کَى ٔ َطلّی‬
‫هٕى ٍح ىٍ ٍكى حٔ کخٗض ٔ هخریم ٍح رّػًم آٍٔى‪ .‬نٌح هخریم كََُي ٔحهؼی ٗیطخٌ‬
‫حٓض‪ .‬حُ آٌؿخ کّ طًخو حَٔخٌْخ حُ َٔم ه