TRƯỜNG THPT TIÊN LÃNG GV: PHẠM THỊ OANH

TỔ VĂN- GDKTPL
Tiết 43,44,45,46,47,48:
KÍ VIỆT NAM HIỆN ĐẠI
(6 tiết)

Môn: Ngữ văn

Lớp: 12A1, 12A5
Thời gian thực hiện: 6 tiết

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

1. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực cho HS :
a. Các phẩm chất :
- Bồi dưỡng lòng tự hào về truyền thống đáng quý của non sông đất nước
- Giáo dục lối sống nhân văn; văn hóa ứng xử và tinh thần lạc quan trong cuộc sống…
-Biết nhận thức được ý nghĩa của kí hiện đại Việt Nam trong lích sử văn học dân tộc
-Biết trân quý những giá trị văn hóa truyền thống mà kí hiện đại đem lại
-Có ý thức tìm tòi về thể loại, từ ngữ, hình ảnh trong kí hiện đại Việt Nam .
b. Các năng lực chung :
- Năng lực tự học, tự tìm hiểu, quan sát và phân tích, tự giải quyết vấn đề
- Năng lực hoạt động nhóm, hợp tác.
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông..
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu, hạn chế, những đặc điểm cơ bản, giá
trị của những tác phẩm kí văn học .
c. Các năng lực chuyên biệt :
- Năng lực sử ngôn ngữ
- Năng lực văn học
- Năng lực cảm thụ thẩm mĩ.
2. Kiến thức-Kĩ năng
a. Kiến thức
- Hiểu được những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của thể loại kí
- Xác định được đặc trưng thể loại của tác phẩm kí qua một số văn bản cụ thể.
-Hiểu những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các đoạn trích tác phẩm kí (Người lái đò
Sông Đà - Nguyễn Tuân, Ai đã đặt tên cho dòng sông ? - Hoàng Phủ Ngọc Tường ; bài đọc thêm
Những năm tháng không thể nào quên - Võ Nguyên Giáp) : vẻ đẹp và sức hấp dẫn của cuộc
sống, con người và quê hương qua những trang viết chân thực, đa dạng, hấp dẫn.
-Hiểu một số đặc điểm và sự đóng góp của thể loại kí Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám
1945 đến hết thế kỉ XX.
-Hiểu đặc trưng phản ánh hiện thực đời sống của thể loại kí : chân thực, đa dạng, phong phú.
* Các bài tích hợp cụ thể như sau:
- Người lái đò sông Đà- Nguyễn Tuân
- Ai đã đặt tên cho dòng sông- HPNT
b. Kĩ năng
* Đọc
+ Đọc đúng – hiểu - sáng tạo những đoạn văn hay, độc đáo.
+ Nhận biết đề tài, chủ đề, một số yếu tố của kí hiện đại như: yêu tố tự sự, nhân vật, điểm
nhìn trần thuật, ...
+ Nhận biết và đánh giá được tư tưởng, thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc
thông qua hình thức nghệ thuật của văn bản;
+ So sánh được hai văn bản văn học viết cùng đề tài ở các giai đoạn khác nhau; liên tưởng,
mở rộng vấn đề để hiểu sâu hơn văn bản được đọc
+ Vận dụng được kinh nghiệm đọc hiểu để trải nghiệm về cuộc sống và hiểu biết về cuộc
sống, con người, thiên nhiên Việt Nam ...Từ đó nhận xét, đánh giá tư tưởng nghệ thuật của
văn bản.
+ Phân tích được ý nghĩa hay tác động của văn bản văn học trong việc làm thay đổi suy nghĩ,
tình cảm, cách nhìn đối với con người lao động, thiên nhiên đất nước.
* Viết
- Viết bài văn NLVH về một đoạn trích, một tác phẩm văn học; biết tạo lập văn bản theo yêu
cầu của kiểu bài.
* Nói, nghe
- Thuyết trình hiểu biết của bản thân về đặc trưng của thể loại kí.
- Thuyết trình về vẻ đẹp của thiên nhiên, con người, văn hóa, phong tục, tập quán Việt Nam.
- Biết lựa chọn ngôn ngữ trong sáng, diễn đạt mạch lạc vấn đề trình bày; Nắm bắt được
những nội dung thuyết trình, nhận xét phần trình bày của bạn; Biết cách đặt các câu hỏi phản
biện và mở rộng vấn đề…
B.KẾ HOẠCH THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ
1. Thời gian thực hiện
-Thực hiện trong 2 Tuần: 15, 16
-Số tiết thực hiện trên lớp: 6
Tiết 1: Trải nghiệm qua hình ảnh, video + Tìm hiểu chung về thể kí Việt Nam hiện đại
Tiết 2, 3: Tìm hiểu về hoàn cảnh sáng tác, phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân, nhận
diện đề tài, cảm hứng chủ đạo, xác định hình tượng nghệ thuật, điểm nhìn trần thuật, ngôn ngữ,
đánh giá cách nhìn của tác giả qua văn bản “Người lái đò sông Đà”
Tiết 4,5 : Tìm hiểu về hoàn cảnh sáng tác, phong cách nghệ thuật của Hoàng Phủ Ngọc
Tường, nhận diện đề tài, cảm hứng chủ đạo, xác định hình tượng nghệ thuật, điểm nhìn trần
thuật, ngôn ngữ, đánh giá cách nhìn của tác giả qua văn bản “Ai đã đặt tên cho dòng sông”
Tiết 6: Luyện tập vận dụng, đánh giá, so sánh phong cách và hình tượng nghệ thuật, đặc
trưng thể loại.
2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
a. Giáo viên :
+ Chuẩn bị tư liệu dạy học về kí VN, … Ngoài ra, tìm thêm các tài liệu trên mạng; các nguồn tài
liệu tham khảo chính xác, đảm bảo chuẩn về kiến thức trong tư liệu.( Video về sông Đà, sông
Hương, về tác giả Nguyễn Tuân và Hoàng Phủ Ngọc Tường…
+ Đưa tên các tài liệu nghiên cứu để học sinh tìm và xử lí thông tin theo định hướng của bài học.
+ Hướng dẫn học sinh tìm hiểu và nghiên cứu bài học theo định hướng.
+ Soạn giáo án và thiết kế bài giảng
b. Học sinh :
+ Chuẩn bị tài liệu, hình ảnh theo hướng dẫn của giáo viên
+ Làm việc nhóm : tiến hành đọc và xử lí thông tin, chuẩn bị nội dung thuyết trình, thuyết minh.
+ Thực hiện học tập trải nghiệm: Tìm hiểu, thuyết trình, thuyết minh về đặc điểm của kí VN.
3. Lập bảng mô tả mức độ nhận thức
 Nội Vận dụng
Nhận biết Thông hiểu
dung Vận dụng thấp Vận dụng cao
- Vận dụng hiểu biết về
- HS hiểu và lí giải tác giả, hoàn cảnh ra
1- Về tác
- HS nhận biết, nhớ được hoàn cảnh sáng đời của tác phẩm để
giả, hoàn - Khái quát được đặc
được tên tác giả và tác có tác động và chi phân tích giá trị nội
cảnh ra điểm phong cách tác
hoàn cảnh ra đời của phối như thế nào tới nội dung, nghệ thuật của
đời của giả từ tác phẩm.
các tác phẩm. dung tư tưởng của tác tác phẩm kí.
tác phẩm
phẩm. - So sánh phong cách
của các tác giả.
- HS nhận biết đặc - HS hiểu bản chất thể HS biết nhận diện sự - Biết vận dụng đặc
điểm chung thể loại kí kí việc chính trong kí. điểm thể loại kí ghi
2- Thể
chép lại các sự việc đã
loại
chứng kiến hoặc trải
qua.
HS nhận biết được đề - HS hiểu được chủ đề, - HS vận dụng, lựa - HS biết hệ thống, xâu
3- Đề tài,
tài các tác phẩm kí Việt và cảm nhận được cảm chọn được các đề tài chuỗi các tác phẩm
chủ đề,
Nam hiện đại đã học. xúc chủ đạo của các tác gần gũi trong cuộc cùng đề tài chủ đề để
cảm xúc
phẩm kí Việt Nam hiện sống để ghi chép khái quát nên một vấn
chủ đạo
đại đã học đề chung
- HS nhận biết và ghi - HS hiểu được ý nghĩa, - HS cảm nhận được - HS viết được đoạn
nhớ được những hình sự lô-gic giữa các sự ý nghĩa của một số văn hoàn chỉnh bộc lộ
ảnh, chi tiết tiêu biểu việc. hình ảnh, chi tiết cảm nhận của bản thân
đặc sắc trong các tác - HS hiểu được ý nghĩa tiêu biểu đặc sắc về ý nghĩa một số hình
phẩm kí Việt Nam hiện các chi tiết, các hình trong các tác phẩm ảnh, chi tiết tiêu biểu
đại đã học. ảnh, tiêu biểu đặc sắc kí Việt Nam hiện đại đặc sắc trong các tác
trong các tác phẩm kí đã học. phẩm kí Việt Nam hiện
Việt Nam hiện đại đã đại đã học.
4- Ý học. - Từ ý nghĩa nội dung
nghĩa nội các tác phẩm, HS biết
dung các liên hệ, rút ra những bài
tác phẩm học sâu sắc cho bản
thân, biết điều chỉnh
những suy nghĩ, hành
vi của bản thân để hoàn
thiện mình.
- HS biết so sánh ý
nghĩa nội dung, tư
tưởng của các tác
phẩm.
5- Giá trị - HS nhận diện được - HS hiểu được tác HS biết trình bày - HS biết vận dụng ghi
nghệ trình tự ghi chép sự dụng, hiệu quả nghệ cảm nhận về giá trị chép dạng thể kí, hồi kí
thuật việc trong kí. thuật của trình tự ghi nghệ thuật của trong đó có sử dụng các
(Những chép các sự việc trong những chi tiết, hình biện pháp tu từ, kết hợp
chi tiết, - HS nhận ra được kí. ảnh, biện pháp tu tự sự với miêu tả, biểu
hình ảnh, những biện pháp tu từ từ... cảm, vận dụng các hình
biện được sử dụng trong các - HS hiểu được tác ảnh chi tiết của các nhà
pháp tu tác phẩm. dụng của các BPTT. văn một cách hợp lí.
từ...)

C. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC

1. Ổn định tổ chức lớp:
- Kiểm tra sĩ số, trật tự, nội vụ của lớp
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Tổ chức dạy và học bài mới:
Tiết 1
*Hoạt động khởi động
Chuẩn kiến thức kĩ năng cần
Hoạt động của Thầy và trò
đạt, năng lực cần phát triển
- GV giao nhiệm vụ: - Nhận thức được nhiệm vụ cần
+Trình chiếu Video về tác giả Nguyễn Tuân, Hoàng Phủ Ngọc giải quyết của bài học.
Tường, clip sông Đà và sông Hương - Tập trung cao và hợp tác tốt để
+Chuẩn bị bảng lắp ghép giải quyết nhiệm vụ.
* HS: - Có thái độ tích cực, hứng thú.
+ Xem video trích đoạn
+ Nhận diện các dòng sông qua hình ảnh và các tác giả, tác phẩm
đã học.
+ Lắp ghép tác phẩm với nội dung trích đoạn đã xem để nhận biết
thể loại và tác giả,
- HS thực hiện nhiệm vụ:
- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ:
- GV nhận xét và dẫn vào bài mới:
“Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống dòng sông lấp loáng”.
Con sông của Tế Hanh thật êm đềm và dịu dàng quá. Bao nhiêu
lần hình ảnh dòng sông trở đi trở lại trong văn học là bấy nhiêu
lần để nhớ để yêu trong lòng độc giả, bấy nhiêu lần khiến độc giả
thêm tự hào về cảnh sắc đất nước. Cũng có những dòng sông
khác mà nước sông mang cả tâm hồn người nghệ sĩ đổ ra biển lớn
của đời như trong “Ai đã đặt tên cho dòng sông”của Hoàng Phủ
Ngọc Tường hay “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân. Lẽ
đời, suy tư, chiêm nghiệm, tình yêu, tất cả đều được gửi gắm vào
hình tượng hai con sông Đà và sông Hương. Chúng hiện lên đẹp
lắm, đẹp không chỉ bởi vẻ ngoài vốn có đã được tạo hóa ban tặng
mà còn đẹp bởi chúng bao bọc tâm hồn những người nghệ sĩ tài
hoa.
Trong tiết học theo Chủ đề hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về 2 bài
bút kí nổi tiếng Người lái đò sông Đà và Ai đã đặt tên cho dòng
sông

*Hoạt động hình thành kiến thức:

Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt Năng lực

cần hình
thành
Họat động 1: TÌM HIỂU CHUNG VỀ THỂ LOẠI KÍ
* Thao tác 1 : A/TÌM HIỂU CHUNG VỀ KÍ VIỆT NAM -Năng lực
Hướng dẫn HS tìm hiểu chung thu thập
về thể kí Việt Nam 1.Khái niệm: -Kí: ghi chép. thông tin.
- GV tổ chức cho HS nhớ lại -Ký văn học là thể loại cơ động, linh hoạt, nhạy bén trong
những tác phẩm kí đã học ở việc phản ánh hiện thực ở cái thế trực tiếp nhất, ở những
chương trình THCS nét sinh động và tươi mới nhất. Tác phẩm ký vừa có khả
năng đáp ứng được những yêu cầu bức thiết của thời đại,
*GV Tích hợp kiến thứ lí luận đồng thời vẫn giữ được tiếng nói vang xa sâu sắc của
văn học để thuyết giảng, hệ nghệ thuật.
thống lại khái niệm, đặc điểm (Kí là một loại hình văn xuôi tự sự, có nguồn gốc từ kí
của thể kí, một số thể kí thường lịch sử, dùng để ghi chép về con người, sự vật, phong
gặp. cảnh ... Kí bao gồm nhiều thể như: bút kí, hồi kí, du kí,
phóng sự, kí sự, nhật kí, tuỳ bút, ...)
2.Đặc điểm:
- HS nhận xét bổ sung, GV chốt  -Tính chất cơ động của thể ký còn thể hiện ở chỗ
kiến thức ký có khả năng bám sát cuộc sống, phản ánh linh
hoạt hiện thực bằng nhiều dạng thức khác nhau.
 -Ký cũng không gò bó người viết trong một
phương thức biểu hiện và một phong cách duy
nhất mà mở rộng, thừa nhận nhiều hình thức và
nhiều phong cách sáng tạo (chân thực, tình cảm,
giàu cảm xúc, duyên dáng, tinh tường trong quan
sát, chắt chiu trân trọng với hiện thực khách quan,
sắc sảo và độc đáo trong cách nhìn ngắm cuộc
đời…). Các thể ký văn học luôn được mở rộng
khả năng sáng tạo cho phù hợp với tính chất
phong phú của đối tượng miêu tả. Tùy theo hình
thức khác nhau của đối tượng miêu tả, nghệ thuật
ký có cách xử lý và tái hiện riêng cho phù hợp
 -Dù được hình thành từ nguồn gốc ghi chếp và
sáng tạo nào, ký văn học phải là nơi gặp gỡ của
hai nhân tố quan trọng: sự thật của đời sống và giá
trị nghệ thuật. Không gắn với sự thật xác thực của
đời sống, kí dễ chơi vơi và tự xóa đi ranh giới
giữa mình và thể loại khác
 -Đặc điểm mấu chốt xác định ranh giới giữa các
thể ký văn học với các thể loại khác là ở chỗ viết
về cái có thật và tôn trọng tính xác thực của đối
 tượng miêu tả. Có thật này có lúc thuộc về khách
thể và cũng có khi thuộc về chủ thể sáng tạo. Ở
hình thức nào tính xác thực của nó cũng được tôn
trọng
3.Một số thể loại kí:
a. TUỲ BÚT:
- Thuộc thể kí.
- Nét nổi bật ở tuỳ bút là tính chủ quan, chất trữ tình rất
đậm. Nhân vật chính là “cái tôi” của nhà văn. Qua việc
ghi chép những con người và sự kiện cụ thể, có thực, nhà
văn chú trọng bộc lộ cảm xúc, suy tư và nhận thức, đánh
giá của mình về con người và cuộc sống hiện tại.
-Một số tuỳ bút tiêu biểu: Sông Đà ( Nguyễn Tuân);
Đường chúng ta đi ( Nguyễn Trung Thành)…
b. BÚT KÍ:
- Là một thể kí có quy mô tương ứng với truyện ngắn,
không sử dụng hư cấu vào việc phản ánh hiện thực.
- Bút kí ghi lại những con người thực và sự việc mà nhà
văn đã tìm hiểu nghiên cứu cùng với những cảm nghĩ của
mình nhằm thể hiện một tư tưởng nào đó.
c.HỒI KÍ:
- Thuộc thể kí, kể lại những biến cố đã xảy ra trong quá
khứ mà tác giả là người tham dự hoặc chứng kiến.
- Về phương diện tư liệu, về tính xác thực và không có hư
cấu, hồi kí gần với văn xuôi lịch sử…
-Một số hồi kí tiêu biểu: Những năm tháng không thể nào
quên( Võ Nguyên Giáp); Ngục Kon tum ( Lê Văn Hiến)…

Hoạt động của giáo viên
- Chia nhóm và giao cho mỗi nhóm 1 văn
bản kí
- Định hướng công việc cho HS :
+ Tiếp cận VB, tìm tư liệu tham khảo có
liên quan
+ Đọc VB và tóm tắt nội dung VB
+Phân tích 2 hình tượng sông Đà và sông
Hương, cảm nhận hình tượng ông lão lái
đò.
+ Rút ra chủ đề của VB
- Thông báo thời gian, trình tự báo cáo kết
quả dự án của từng nhóm
Hoạt động của học sinh
- Nhận dự án :
+ Nhóm 1,2 : VB Người lái đò sông Đà
+ Nhóm 3,4 : VB Ai đã đặt tên cho dòng sông
- Trên cơ sở định hướng công việc của GV, các nhóm thống
nhất công việc cần làm và phân chia nhiệm vụ :
+ Tất cả các thành viên đều tìm và nghiên cứu tài liệu; đều
đọc VB và xác định được đặc điểm của thể loại kí.
+ Nhóm trưởng phân chia và giao việc nghiên cứu cụ thể
cho các thành viên trong nhóm về : đặc điểm thể loại; nội
dung VB; chủ đề tác phẩm được gửi gắm.
+ Sau khi các thành viên tiến hành xử lí nhiệm vụ, nhóm
trưởng tập hợp cả nhóm tổng hợp trao đổi thông tin; cử thư
kí ghi chép lại nội dung và tiến trình để từ đó rút ra kết luận
 đặc trưng thể loại.
+ Chọn hình thức, phương tiện trình bày và cử người trình
bày

Tiết 2,3,4,5
1. Hình thức tổ chức hoạt động :
- Lần lượt các nhóm lên báo cáo kết quả làm việc của nhóm mình theo sự phân công của
GV và sự thống nhất phân công nhiệm vụ từ tiết trước.
- Các nhóm nhận xét, bổ sung, phản biện.
- GV Tổng hợp, nhận xét, rút kinh nghiệm
2. Nội dung kiến thức cần đạt :

B. VĂN BẢN
Người lái đò sông Đà- Nguyễn Tuân
(Tùy bút )

Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt Năng lực cần hình
thành
Họat động 1: Tìm hiểu chung
-Năng lực thu thập
I. Tìm hiểu chung thông tin.
1.Tác giả
- Tác giả Nguyễn Tuân
- Nguyễn Tuân( 1910-1987) là người trí thức, giàu lòng yêu nước và tinh thần dân Năng lực giao tiếp
tộc
- Ông là nhà văn tài hoa và uyên bác
-Nguyễn Tuân là người có cá tính mạnh mẽ và phóng khoáng. Với cá tính của
mình, ông tìm đến thể tuỳ bút như một thể tất yếu.
2.Tác phẩm
2. Tuỳ bút “Sông Đà”
a. Hoàn cảnh sáng tác: ra đời năm 1960, gồm 15 tuỳ bút, là kết quả chuyến đi
thực tế của tác giả năm 1958 ở vùng Tây Bắc.
b. Xuất xứ: Bài tùy bút được in trong tập Sông Đà (1960).
c. Thể loại Tuỳ bút:
- Tuỳ bút thuộc thể kí
-Thể tính chủ quan, chất trữ tình rất đậm. Nhân vật chính là cái tôi của nhà văn;
-Ngôn ngữ giàu hình ảnh và chất thơ.
d. Nội dung:
- Phông cảnh Tây Bắc vừa hung bạo hùng vĩ, vừa thơ mộng trữ tình.
- Con người Tây Bắc dũng cảm, cần cù.

Tích hợp kiến thức địa lí:

- Sông Đà (còn gọi là sông Bờ hay Đà Giang) là phụ lưu lớn nhất của sông Hồng.
Sông bắt nguồn từ tỉnh Vân Nam, Trung Quốc chảy theo hướng tây bắc - đông nam
để rồi nhập với sông Hồng ở Phú Thọ.
Tích hợp kiến thức lịch sử:
- Năm 1960 là thời kì miền Bắc xây dựng CNXH. Vì thế, nhà văn rất quan tâm đến
người lao động
Tích hợp kiến thức Lí luận văn học: Tuỳ bút
- Vừa giàu tư liệu thực tế
- Vừa mang tính chủ quan, tự do, phóng túng, biến hoá linh hoạt, giàu hình ảnh,
nhạc điệu, từ ngữ phong phú, nhiều cách so sánh liên tưởng…
- Thể loại giúp Nguyễn Tuân thăng hoa cảm xúc và tư tưởng của mình.

Họat động 2: Đọc - hiểu văn bản

II. Đọc - hiểu văn bản Năng lực làm chủ
1. H×nh ¶nh s«ng §µ và phát triển bản
* Lai lịch con sông: thân: Năng lực tư
- “Chung thuỷ giai Đông tẩu; Đà giang độc Bắc lưu” (mọi con sông đều chảy duy
theo hướng Đông, chỉ có sông Đà theo hướng Bắc)
- Thơ Ba Lan: Đẹp vậy thay tiếng hát dòng sông
- Ý nghĩa: Sông Đà như một nhân vật có diện mạo, có cá tính độc đáo.
+ S«ng §µ ®îc vÏ lªn b»ng ngßi bót biÕn hãa tµi t×nh ®éc ®¸o. S«ng §µ - d÷ déi,
s«ng §µ- anh hïng ca, s«ng §µ - nªn th¬,… lµ vËy. Tµi n¨ng cña nhµ v¨n ®· lµm
cho b¶n chÊt Êy s¾c nhän thªm. T¸c gi¶ gäi ®ã lµ võa "hung b¹o" võa "tr÷ t×nh".
a) S«ng §µ "hung b¹o"
+ s«ng §µ hiÓm trë, d÷ déi, víi nh÷ng ®o¹n bê s«ng dùng thµnh v¸ch cao vót,
nh÷ng th¸c níc hung d÷, "níc x« ®¸, ®¸ x« sãng, sãng x« giã, cuån cuén luång giã
gïn ghÌ suèt n¨m", "s½n sµng quËt ngöa bông nh÷ng thuyÒn ®i qua", víi nh÷ng ót
níc "s©u nh lßng giÕng, níc xo¸y tÝt »ng Æc cã thÓ l«i tuét nh÷ng bÌ gç lín xuèng
tËn ®¸y vµ ®¸nh cho tan x¸c",… -Năng lực giải
+ NguyÔn Tu©n ®· dïng ngßi bót tinh tÕ ®Ó miªu t¶ hµng lo¹t nh÷ng h×nh ¶nh quyết những tình
kh¸c nhau võa cã tÝnh trÝ tuÖ võa cã tÝnh t¹o h×nh vît xa nh÷ng thñ ph¸p nh©n huống đặt ra.
hãa th«ng thêng. C¸i d÷ déi cña s«ng §µ trë nªn m«i trêng anh hïng.
b) S«ng §µ "tr÷ t×nh"
+ S«ng §µ còng lµ con s«ng ®¹t ®Õn møc tr÷ t×nh tuyÖt vêi. Díi con m¾t kh¸m
ph¸ sù vËt ë ph¬ng diÖn mÜ thuËt, NguyÔn Tu©n nh×n dßng s«ng §µ nh mét
c«ng tr×nh nghÖ thuËt thiªn t¹o tuyÖt vêi. S«ng §µ nh mét "¸ng tãc tr÷ t×nh tu«n
dµi mµ ®Çu tãc, ch©n tãc Èn hiÖn trong m©y trêi T©y B¾c bung në hoa ban, hoa
g¹o". NguyÔn Tu©n nh×n dßng s«ng §µ vµ truyÒn cho ®éc gi¶ nh×n nã qua lµn
m©y mïa xu©n, ¸nh n¾ng mïa thu, ch¨m chó theo dâi nh÷ng biÕn ®æi s¾c mµu
cña nã khi th× "xanh mµu ngäc bÝch", khi th× "lõ lõ chÝn ®á". ¤ng ph¸t hiÖn ra
sù phong phó cña chÊt th¬ ë vÎ ®Ñp s«ng §µ lóc nh "nçi niÒm cæ tÝch", lóc "lãe
s¸ng ¸nh s¸ng th¸ng ba §êng thi", lóc nh "ngêi t×nh nh©n cha quen biÕt",…
+ VÎ ®Ñp mµu níc s«ng §µ còng mang mét nÐt riªng hÕt søc c¸ tÝnh: “mµu -Năng lực hợp tác,
xu©n mµu xanh ngäc bÝch”, mïa thu “lõ lõ chÝn ®á” c¸ch gäi tªn mµu s¾c con trao đổi, thảo luận.
s«ng cña NguyÔn Tu©n qu¶ lµ thËt chÝnh x¸c, Ên tîng. cã lÏ NguyÔn Tu©n yªu
s«ng §µ bëi mµu níc cña nã: trong ra trong, ®ôc ra ®ôc chø kh«ng lê lê canh hÕn
nh ë nh÷ng con s«ng kh¸c.
+ S«ng §µ gîi c¶m :
- Con s«ng nh mét cè nh©n gÇn gòi, th©n thiÕt tri ©m tù bao giê.
 -2. H×nh tîng ngêi l¸i ®ß s«ng §µ.
* Lai lịch và ngoại hình
-Quê hương: ngã tư sông sát tỉnh Lai Châu. - Năng lực giải
-Ngoại hình: Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh quyết vấn đề:
khuỳnh như kẹp lấy một cuống lái tưởng tượng. Năng lực sáng tạo
→ nghệ thuật so sánh, hệ thống từ láy gợi hình thể hiện tình cảm trân trọng của Năng lực cảm thụ,
Nguyễn Tuân đối với người lao động. Chính nghề sông nước đã tạo ra vẻ đẹp ngoại thưởng thức cái đẹp
hình như vậy.

Khai th¸c vÎ ®Ñp, tÝnh c¸ch nghÖ sÜ cña ngêi l¸i ®ß trong nghÒ nghiÖp cña
m×nh. §ã lµ ngêi l¸i ®ß thµnh thôc, l·o luyÖn mét tay l¸i sa hoa, mét nghÖ sÜ trªn
lÜnh vùc chÌo ®ß vît th¸c. BiÓu hiÖn :
- DÊu Ên nghÒ nghiÖp in trong vãc d¸ng. ¤ng ®ß cã mét ngo¹i h×nh kh¸ ®éc ®¸o,
®óng lµ ngêi cña s«ng níc (dÉn chøng). Cã lÏ dÊu Ên nghÒ nghiÖp ¨n s©u vµo
m¸u thÞt, x¬ng cèt con ngêi, lóc nµo «ng l¸i còng trong t thÕ chÌo ®ß.
- §ã lµ con ngêi cã cña nh÷ng c¶m gi¸c m¹nh mÏ, nguy hiÓm, nguy hiÓm. §Êy lµ
“chÊt NguyÒn” trong nh©n vËt cña NguyÔn Tu©n. Trªn s«ng §µ, cuéc sèng, lao
®éng cña ngêi l¸i ®ß thùc sù lµ mét cuéc chiÕn trªn chiÕn trêng s«ng níc, lu«n
lu«n ph¶i dµnh giËt sù sèng tõ thiªn nhiªn. §ã lµ mét nghÒ yªu cÇu con ngêi ph¶i
lu«n m¾t, lu«n tai vµ c¶ lu«n tim n÷a. Víi ngêi l¸i ®ß s«ng §µ chØ cã ý vÞ ë
nh÷ng ®o¹n l¾m ghÒnh, nhiÒu ®¸. ¤ng than phiÒn ®i trªn nh÷ng khóc s«ng
kh«ng cã th¸c thÊy d¹i ch©n, d¹i tay vµ buån ngñ. Lóc Êy, s«ng §µ h×nh nh còng
hÕt c¶ ®Ëm ®µ víi nhµ ®ß.
- Con ngêi ®ã cã mét trÝ nhí dÎo dai, «ng thuéc s«ng §µ nh mé trêng thiªn anh
hïng ca, thuéc c¶ nh÷ng dÊu chÊm than, chÊm c©u, xuèng dßng,...
- VÎ ®Ñp, phÈm chÊt tµi hoa nghÖ sÜ cña ngêi l¸i ®ß hiÖn lªn râ nhÊt ë ®o¹n
viÕt vÒ trËn thuû chiÕn. §ã lµ cuéc chiÕn kh«ng c©n søc gi÷a ngêi l¸i ®ß víi
s«ng §µ hung b¹o. Ngêi l¸i ®ß hiÖn lªn nh mét vâ s n¾m v÷ng binh ph¸p cña thÇn
s«ng, thÇn ®¸, nh mét tíng trËn chØ huy thuéc quy luËt phôc kÝch cña lò ®¸ n¬i
¶i níc, l¹i nh mét nghÖ sÜ xiÕc ®ang thuÇn phôc mét con m·nh thó (s«ng §µ).
Trªn chiÕn trêng s«ng níc Êy, ngêi l¸i ®ß cßn vÑn nguyªn t thÕ mét chiÕn sÜ qu¶
c¶m, tµi ba chiÕn ®Êu víi tÊt c¶ sù b×nh tÜnh, tù tin vµ lßng dòng c¶m....
- Khi s«ng níc trë l¹i thanh b×nh, mäi nguy hiÓm ®· qua, ta kh«ng thÊy ai bµn
thªm mét lçi nµo vÒ chiÕn th¾ng. Hä coi chuyÖn Êy vÉn thêng x¶y ra, rÊt b×nh
thêng. ë ®©y ngêi ®äc vÉn nhËn ra “chÊt NguyÔn” Êy trong nh©n vËt NguyÔn
Tu©n: chót g× ®ã h¬i khinh b¹c tµi tö.

Họat động 3: Tổng kết

III. Tổng kết Năng lực làm chủ
1. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt : Phong c¸ch NguyÔn Tu©n võa ®éc ®¸o võa phong phó. và phát triển bản
Víi Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ, phong c¸ch nhµ v¨n thÓ hiÖn râ nhÊt ë sù s¾c nhän cña thân: Năng lực tư
gi¸c quan nghÖ sÜ ®i víi mét kho ch÷ nghÜa giµu cã vµ ®Çy mµu s¾c, gãc c¹nh. duy
Bµi tïy bót Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ còng thÓ hiÖn mét NguyÔn Tu©n víi vèn v¨n hãa -Năng lực giải
phong phó, lÞch l·m, mét NguyÔn Tu©n tµi hoa víi con m¾t cña nhiÒu ngµnh quyết những tình
nghÖ thuËt. huống đặt ra.
2. Gi¸ trị nội dung: NguyÔn Tu©n ®· mang l¹i cho t¸c phÈm nh÷ng gi¸ trÞ ®éc Năng lực giải quyết
®¸o : võa cã gi¸ trÞ v¨n häc võa cã gi¸ trÞ v¨n hãa, ®ång thêi gióp ngêi ®äc thªm vấn đề:
yªu c¶nh trÝ thiªn nhiªn ®Êt níc, tù hµo vÒ nh÷ng ngêi lao ®éng tµi hoa vµ thªm Năng lực sáng tạo
quÝ, thªm yªu sù giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt. Năng lực cảm thụ,
thưởng thức cái đẹp

AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG

( Hoàng Phủ Ngọc Tường)

Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt Năng lực

cần hình
thành
Họat động 1: Đọc hiểu văn bản:
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
Năng lực
Hoµng Phñ Ngäc Têng lµ mét trÝ thøc yªu níc, mét chiÕn sÜ trong phßng trµo ®Êu tranh làm chủ và
chèng MÜ - Nguþ ë Thõa thiªn - HuÕ. phát triển
¤ng quª gèc ë Qu¶ng TrÞ nhng sèng vµ häc tËp, ho¹t ®éng, trëng thµnh vµ g¾n bã s©u bản thân:
s¾c víi HuÕ. Năng lực tư
Nhµ v¨n chuyªn viÕt vÒ bót kÝ víi ®Ò tµi kh¸ réng lín. T¸c phÈm cña «ng ®· thÓ hiÖn duy
nh÷ng nÐt riªng cña c¶nh s¾c vµ con ngêi kh¾p mäi miÒn ®Êt níc tõ B¾c vµo Nam. Nh-
ng ®äng l¹i Ên tîng s©u s¾c nhÊt ®èi víi ®éc gi¶ vÉn lµ nh÷ng bµi viÕt vÒ HuÕ, ThuËn
Ho¸, Qu¶ng TrÞ, Qu¶ng Nam.
- NÐt ®Æc s¾c trong phong c¸ch nghÖ thuËt cña Hoµng Phñ Ngäc Têng: Sù kÕt hîp
nhuÇn nhuyÔn gi÷a chÊt trÝ tuÖ vµ tr÷ t×nh, gi÷a nghÞ luËn s¾c bÐn víi duy t¶ ®a
chiÒu ®îc tæng hîp tõ vèn kiÕn thøc s©u réng vÒ nhiÒu lÜnh vùc, lèi viÕt híng néi, sóc
tÝch, mª ®¾m vµ tµi hoa t¹o cho thÓ lo¹i bót kÝ mét phong c¸ch riªng, ®em ®Õn nh÷ng
®ãng gãp míi cho nÒn v¨n xu«i ViÖt Nam hiÖn ®¹i
T¸c phÈm chÝnh (xem SGK)
-Năng lực
II. Đọc hiểu văn bản: giải quyết
những tình
1. VÎ ®Ñp s«ng H¬ng
huống đặt
a) S«ng h¬ng vïng thîng lu ra.
- S«ng H¬ng vïng thîng lu mang vÎ ®Ñp cña mét søc sèng m·nh liÖt, hoang d¹i, bÝ Èn,
s©u th¼m nhng còng cã lóc dÞu dµng, say ®¾m.
- Sù m·nh liÖt, hoang d¹i cña con s«ng ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng so s¸nh : “B¶n trêng ca
cña rõng giµ”, nh÷ng h×nh ¶nh ®Çy Ên tîng : (“rÇm ré gi÷a bãng c©y ®¹i ngµn”, m·nh
liÖt qua nh÷ng ghÒnh th¸c, cuén xo¸y nh c¬n lèc vµo nh÷ng ®¸y vùc bÝ Èn”)
- VÎ dÞu dµng, say ®¾m : nh÷ng s¾c mµu rùc rì (“nh÷ng dÆm dµi chãi läi mµu ®á cña
hoa ®ç quyªn rõng”).
- Dßng s«ng ®îc nh©n ho¸ : nh mét c« g¸i di gan phãng kho¸ng vµ man d¹i, rõng giµ ®·
hun ®óc cho nã mét b¶n lÜnh gan d¹, mét t©m hån tù do vµ trong s¸ng. §ã lµ søc m¹nh b¶n
n¨ng cña ngêi con g¸i, søc m¹nh Êy ®îc chÕ ngù bëi cÊu tróc ®Þa lý l·nh thæ ®Ó ®i ra
khái rõng, nã “nhanh chãng mang mét s¾c ®Ñp dÞu dµng vµ trÝ tuÖ, trë thµnh ngêi mÑ
phï sa cña mét vïng v¨n ho¸ sø së”.
- Ngay tõ ®Çu trang viÕt, ngêi ®äc ®· c¶m nhËn ®îc sù tµi hoa cña ngßi bót Hoµng Phñ
Ngäc Têng : liªn tëng k× thó, x¸c ®¸ng, ng«n tõ gîi c¶m,... TÊt t¹o søc cuèn hót, hÊp dÉn -Năng lực
vÒ mét con s«ng mang linh hån, sù sèng, kÕt thóc ®o¹n v¨n, t¸c gi¶ giíi thiÖu trän vÑn con hợp tác, trao
s«ng (t©m hån s©u th¼m cña nã) võa dÉn d¾t, gîi më sang ®o¹n tiÕp theo sÏ miªu t¶ đổi, thảo
khu«n mÆt kinh thµnh cña dßng s«ng. luận.
b) S«ng H¬ng ®o¹n ch¶y vÒ ®ång b»ng vµ ngo¹i vi thµnh phè
Lóc nµy, s«ng H¬ng ®îc vÝ “nh ngêi con g¸i ®Ñp n»m ngñ m¬ mµng” ®îc “ngêi t×nh
mong ®îi” ®Õn ®¸nh thøc. KiÕn thøc ®Þa lý ®· gióp t¸c gi¶ miªu t¶ tØ mØ s«ng H¬ng víi
nh÷ng khóc quanh vµ lu vùc cña nã. - Năng lực
§o¹n v¨n thÓ hiÖn n¨ng lùc quan s¸t tinh tÕ vµ sù phong phó vÒ ng«n ng÷ h×nh tîng gióp giải quyết
nhµ v¨n viÕt ®îc nh÷ng c©u v¨n ®Çy mµu s¾c t¹o h×nh vµ Ên tîng : “S«ng H¬ng vÉn ®i vấn đề:
trong d vang cña Trêng S¬n”, “ S¾c níc trë nªn xanh th¼m”, “nã tr«i ®i gi÷a 2 d·y ®åi Năng lực
sõng s÷ng nh thµnh qu¸ch, dßng s«ng mÒm nh tÊm lôa, víi nh÷ng chiÕc thuyÒn xu«i ngîc sáng tạo
chØ bÐ b»ng con thoi ”. Råi “gi÷a ®¸m quÇn s¬n l« x« Êy lµ giÊc ngñ ngh×n thu cña vua Năng lực
chóa ®îc phong kÝn trong lßng nh÷ng rõng th«ng u tÞch vµ niÒm kiªu h·nh ©m u cña cảm thụ,
nh÷ng l¨ng tÇm ®å sé to¶ lan kh¾p c¶ mét vïng thîng lu”. thưởng thức
VËn dông kiÕn thøc vÒ v¨n ho¸, v¨n häc, t¸c gi¶ t¹o cho ngêi ®äc Ên tîng vÒ vÎ ®Ñp trÇm cái đẹp
mÆc, nh triÕt lý, nh cæ thi g¾n víi nh÷ng thµnh qu¸ch, l¨ng tÈm cña vua chóa thuë tríc.
c) S«ng H¬ng khi ch¶y vµo thµnh phè
NÕu ë trªn, ngêi ®äc c¶m nhËn phÇn nµo tÝnh chÊt vÎ ®Ñp man d¹i, dÞu dµng, trÇm
mÆc cña con s«ng th× giê ®©y con s«ng ®îc kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn ë s¾c th¸i t©m tr¹ng.
S«ng H¬ng gÆp thµnh phè nh ®Õn víi ®iÓm hÑn t×nh yªu, trë nªn vui t¬i vµ ®Æc biÖt
chËm r·i, ªm dÞu, mÒm m¹i. Ngßi bót cña t¸c gi¶ ®· thùc sù th¨ng hoa khi vÏ nªn nh÷ng
h×nh ¶nh ®Çy Ên tîng, nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ, nh÷ng liªn tëng, so s¸nh ®Ñp ®Ï ®Õn
bÊt ngê, lý thó, thÓ hiÖn t×nh yªu say ®¾m víi con s«ng. §ã lµ nh÷ng nÐt bót thËt “dÞu
dµng, t×nh tø, ®¾m ®uèi” ; “chiÕc cÇu tr¾ng cña thµnh phè in ngÇn trªn nÒn trêi, nhá
nh¾n nh mét vÇng tr¨ng non”, s«ng H¬ng “uèn mét c¸nh cung rÊt nhÑ sang cån H Õn”, ®-
êng cong Êy lµm cho dßng s«ng mÒm h¼n ®i nh mét tiÕng “v©ng” kh«ng nãi ra cña
t×nh yªu”, “ngh×n ¸nh hoa ®¨ng bång bÒnh” lµm dßng s«ng thªm léng lÉy, con s«ng ngËp
ngõng nh cã : “nh÷ng vÊn v¬ng cña mét nçi lßng” kh«ng nì rêi xa thµnh phè. (liªn hÖ c©u
th¬ Thu Bån : con s«ng dïng d»ng, con s«ng kh«ng ch¶y / S«ng ch¶y vµo lßng nªn HuÕ rÊt
s©u)
Họat động 2: Tổng kết:
Năng lực
II. Tổng kết: làm chủ và
- Hoµng Phñ Ngäc Têng xøng ®¸ng lµ “mét thi sÜ cña thiªn nhiªn” (Lª ThÞ Híng). Víi phát triển
nh÷ng trang viÕt mª ®¾m, tµi hoa, sóc tÝch, t¸c gi¶ ®· thùc sù lµm giµu thªm cho linh bản thân:
hån bøc tranh thiªn nhiªn xø së. S«ng H¬ng thùc sù trë thµnh “gÊm vãc” cña giang s¬n tæ Năng lực
quèc. tư duy
- Bµi kÝ gãp phÇn båi dìng t×nh yªu, niÒm tù hµo ®èi víi dßng s«ng vµ còng lµ víi quª h-
¬ng, ®Êt níc
 Tiết 6
Hoạt động 3: Luyện tập, Vận dụng

- So sánh điểm giống và khác nhau trong phong cách kí giữa hai tác giả.
Gợi ý:
+ Bót kÝ : Ghi l¹i nh÷ng con ngêi thùc vµ sù viÖc mµ nhµ v¨n ®· t×m hiÓu, nghiªn cøu cïng
víi nh÷ng c¶m nghÜ cña m×nh nh»m thÓ hiÖn mét t tëng nµo ®ã. Søc hÊp dÉn vµ thuyÕt phôc
cña bót kÝ tuú thuéc vµo tµi n¨ng, tr×nh ®é quan s¸t, nghiªn cøu, kh¸m ph¸, diÔn ®¹t cña t¸c gi¶
®èi víi c¸c sù kiÖn ®îc ®Ò cËp ®Õn (Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc, NXB Hµ Néi 2004)
+Tuú bót ghi l¹i mét c¸ch t¬ng ®èi tù do nh÷ng c¶m nghÜ cña ngêi viÕt, kÕt hîp víi viÖc ph¶n
¸nh thùc tÕ kh¸ch quan.
- §iÓm chung : Sù thµnh c«ng cña 2 thÓ lo¹i ®Òu tuú thuéc vµo tµi n¨ng, tr×nh ®é quan s¸t,
kh¸m ph¸, diÔn ®¹t cña ngêi viÕt víi ®èi tîng ph¶n ¸nh, ®Òu ®ßi hái sù thèng nhÊt gi÷a chñ
quan vµ kh¸ch quan, trÝ tuÖ vµ c¶m xóc.
- §iÓm riªng : Bót kÝ mang tÝnh chÆt chÏ h¬n, tuú bót mang tÝnh tù do h¬n, nã mang ®Ëm
dÊu Ên c¸ nh©n cña ngêi nghÖ sÜ ch©n chÝnh. Tïy bót mang ®Ëm chÊt th¬
+ NÐt ®Æc s¾c cña v¨n phong t¸c gi¶ HPNT qua ®o¹n trÝch
- Soi bãng t©m hån víi t×nh yªu say ®¾m, l¾ng s©u niÒm tù hµo tha thiÕt quª h¬ng xø së vµo
®èi tîng miªu t¶ khiÕn ®èi tîng trë nªn lung linh, huyÒn ¶o, ®a d¹ng nh ®êi sèng, nh t©m hån
con ngêi.
- Søc liªn tëng k× diÖu, sù hiÓu biÕt phong phó vÒ kiÕn thøc ®Þa lý, lÞch sö, v¨n ho¸ nghÖ
thuËt vµ nh÷ng tr¶i nghiÖm cña b¶n th©n
- Ng«n ng÷ trong s¸ng, phong phó, uyÓn chuyÓn, giµu h×nh ¶nh, giµu chÊt th¬, sö dông nhiÒu
phÐp tu t nh : So s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô,...

- So sánh vẻ đẹp của hai dòng sông trong hai tác phẩm kí (Tích hợp bảo vệ môi trường, phát triển
du lịch).
Gợi ý:

- Câu hỏi trắc nghiệm, đánh giá kiến thức – kĩ năng về nội dung và nghệ thuật của 2 văn bản.
Gợi ý:
XÂY DỰNG NỘI DUNG, HÌNH THỨC VÀ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ
TRONG BÀI HỌC / CHỦ ĐỀ

PHIẾU BÀI TẬP

1. Điền vào ô trống:
Giá trị nghệ
Tên tác phẩm/đoạn trích Đề tài Chủ đề Giá trị nội dung
thuật
Người lái đò sông Đà
Ai đã đặt tên cho dòng sông

2. Bài tập Đọc- hiểu

Đề 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
 (…) Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện
trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt
nương xuân. Tôi đã nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên Sông Đà, tôi đã xuyên qua đám
mây mùa thu mà nhìn xuống dòng nước Sông Đà. Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ nước
Sông Đà không xanh màu xanh canh hến của Sông Gâm, Sông Lô. Mùa thu nước Sông Đà lừ lừ
chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở một người bất
mãn bực bội gì mỗi độ thu về (…)
(Trích Tuỳ bút Sông Đà-Nguyễn Tuân)
1. Đoạn văn trên được viết theo phương thức biểu đạt chính là gì? Phương thức đó
có tác dụng gì trong việc thể hiện tư tưởng chủ đạo của đoạn trích?
2. Nêu nội dung chính của đoạn văn bản trên?
3. Câu văn Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân
tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói
núi Mèo đốt nương xuân sử dụng biện pháp tu từ về từ như thế nào? Việc phối thanh có gì đặc
biệt? Nêu hiệu quả nghệ thuật của phép tu từ và việc phối thanh đó?
4. Phân tích ngắn gọn ý nghĩa từ láy lừ lừ được sử dụng trong đoạn văn bản trên?
Đề 2: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
Có một dòng thi ca về sông Hương, và tôi hi vọng đã nhận xét một cách công bằng về nó
khi nói rằng dòng sông ấy không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ. Mỗi
nhà thơ đều có một khám phá riêng về nó: từ xanh biếc thường ngày, nó bỗng thay màu thực bất
ngờ, “dòng sông trắng – lá cây xanh” trong cái nhìn tinh tế của Tản Đà, từ tha thiết mơ màng
nó chợt nhiên hùng tráng lên “như kiếm dựng trời xanh” trong khí phách của Cao Bá Quát; từ
nỗi quan hoài vạn cổ với bóng chiều bãng lãng trong hồn thơ Bà Huyện Thanh Quan, nó đột
khởi thành sức mạnh phục sinh của tâm hồn, trong thơ Tố Hữu. Và ở đây, một lần nữa, sông
Hương quả thực là Kiều rất Kiều, trong cái nhìn thắm thiết tình người của tác giả Từ ấy.
Có một nhà thơ từ Hà Nội đã đến đây, tóc bạc trắng, lặng ngắm dòng sông, ném mẩu
thuốc lá xuống chân cầu, hỏi với trời, với đất, một câu thật bâng khuâng: Ai đã đặt tên cho dòng
sông?…
(Trích Bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông?…Hoàng Phủ Ngọc Tường)
Đọc văn bản trên và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Nêu ý chính của văn bản?
2. Các từ ngữ gạch chân tinh tế , khí phách, nỗi quan hoài vạn cổ , thắm thiết tình người có hiệu
quả diễn đạt như thế nào?

TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Đâu không phải là yếu tố tạo nên thành công của văn bản Ai đã đặt tên cho dòng
sông?
A. Vốn hiểu biết sâu rộng của nhà văn về nhiều lĩnh vực: văn hóa, địa lý, lịch sử, văn chương.
B. Văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và rất mực tài hoa.
C. Tình yêu đắm say, sự gắn bó thiết tha, sâu nặng của tác giả với dòng sông Hương, với đất và
người xứ Huế.
D. Giọng điệu thông minh, sắc sảo pha lẫn sự hóm hỉnh, từng trải.
Câu 2: Theo tác giả văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông?, toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế
được sinh thành trong môi trường nào?
A. Trong những sinh hoạt vật chất và tinh thần của cư dân sinh sống trong các con thuyền trên
dòng sông Hương.
B. Trong những hội hè, đình đám của cư dân sống trên dòng sông và dân cư quần tụ đôi bờ sông
Hương.
C. Trong những sinh hoạt văn hóa, tinh thần của cư dân đôi bờ Hương Giang.
D. Trong những sáng tác của các nghệ sĩ, các bậc tao nhân mặc khách đã từng có lần đến với
dòng sông Hương.
Câu 3: Ngay câu mở đầu văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông?, tác giả đã nêu điểm gì đặc
biệt của dòng sông Hương?
A. Quá trình hình thành, kiến tạo của dòng sông qua nhiều thế kỉ.
B. Vẻ đẹp dữ dội, hùng tráng của dòng sông Hương ở đoạn thượng lưu.
C. Những bí ẩn về hành trình của dòng sông Hương trước khi xuôi về cố đô Huế.
D. Trong các dòng sông đẹp trên thế giới, chỉ có sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất
- thành phố Huế.
Câu 4: Dòng nào nêu đúng mạch cấu trúc nội dung của văn bản Ai đã đặt tên cho dòng
sông?
A. Văn bản miêu tả dòng sông Hương với những đặc điểm địa lí cụ thể, gắn bó chặt chẽ với đời
sống sinh hoạt vật chất và tinh thần của người dân thành phố Huế.
B. Văn bản miêu tả dòng sông Hương ở hai trạng thái cơ bản: mãnh liệt, dữ dội đầy sức mạnh ở
thượng lưu và êm đềm, dịu dàng, trầm mặc khi xuôi về đồng bằng và nhất là khi vào thành phố
Huế.
C. Văn bản miêu tả dòng sông Hương theo suốt dọc thủy trình của nó (lúc ở thượng nguồn, khi
xuôi về đồng bằng và ngoại thành Huế, vào thành phố Huế và rời khỏi Huế) đồng thời tái hiện
dòng sông trong lịch sử và thi ca của dân tộc.
D. Văn bản tái hiện hình ảnh dòng sông Hương từ khởi nguồn của nó cho đến lúc trở thành một
dòng sông lớn, gắn bó mật thiết và trở thành một biểu tượng của thành phố Huế.
Câu 5: Nhà thơ nào không được nhắc đến trong văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông? khi
tác giả nói về sông Hương như một "dòng thi ca" trong lịch sử văn học dân tộc?
A. Tố Hữu
B. Cao Bá Quát.
C. Huy Cận.
D. Tản Đà.
Câu 6: Khi viết về dòng sông Hương trong lịch sử dân tộc, tác giả văn bản Ai đã đặt tên cho
dòng sông? đã không nhắc đến sự kiện lịch sử nào?
A. Thế kỉ XVIII, dòng sông Hương soi bóng xuống kinh thành Phú Xuân của người anh hùng
Nguyễn Huệ, để rồi thế kỉ XIX, chứng kiến những cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp.
B. Dòng sông và thành phố Huế nhận được sự cảm thông và động viên, khích lệ của nhân dân cả
nước cũng như bạn bè quốc tế trong mùa xuân Mậu Thân 1968.
C. Dòng sông là chứng nhân lịch sử của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945.
D. Dòng sông đã chứng kiến những giờ phút huy hoàng nhất trong cuộc tổng tấn công và nổi dậy
xuân 1975, giải phóng thành phố Huế, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Câu 7: Sông Hương đã được tác giả so sánh với hình ảnh nào sau đây?
A. Như một cô gái Di gan phóng khoáng và man dại
B. Như một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya
C. Như người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở
D. Tất cả đều đúng
Câu 8: Tác giả đã không dùng hình ảnh nào để diễn tả sông Hương khi đi trong lòng thành
phố Huế?
A. Chảy lặng lờ
B. Ngập ngừng như muốn đi, muốn ở
C. Mặt nước như vấn vương của một nỗi lòng
D. Như sực nhớ lại một điều chưa kịp nói

BÀI TẬP
Bài tập viết đoạn văn:
1. Viết đoạn văn ngắn trả lời câu hỏi Ai đã đặt tên cho dòng sông?
2. Từ vẻ đẹp của sông Đà, viết đoạn văn ngắn bày tỏ suy nghĩ tình cảm của em đối với dòng
sông quê hương, trách nhiệm của tuổi trẻ trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay?

Bài tập viết văn bản:

1. Trong bút kí Ai đã đạt tên cho dòng sông? của Hoàng Phủ Ngọc Tường có đoạn:
Nhưng ngay từ đầu vừa ra khỏi vùng núi, sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục,
vòng giữa khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm
kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó. Từ ngã ba Tuần, sông Hương theo
hướng nam bắc qua điện Hòn Chén; vấp Ngọc Trản, nó chuyển hướng sang tây bắc, vòng qua
thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông
bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế. Từ Tuần về đây, sông Hưong vẫn đi trong dư
vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản để sắc nước trở nên
xanh thẳm, và từ đó nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách, với những điểm cao
đột ngột như Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo mà từ đó, người ta luôn luôn nhìn thấy dòng sông
mềm như tấm lụa, với những chiếc thuyền xuôi ngược chỉ bé vừa bằng con thoi. Những ngọn đồi
này tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố, “sớm
xanh, trưa vàng, chiều tím” như người Huế thường miêu tả. Giữa đám quần sơn lô xô ấy, là giấc
ngủ nghìn năm của những vua chúa được phong kín trong lòng những rừng thông u tịch và niềm
kiêu hãnh âm u của những lăng tẩm đồ sộ toả lan khắp cả một vùng thượng lưu “Bốn bề núi phủ
mây phong – Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng Vạn Niên”. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông
Hương, như triết lí, như cổ thi, kéo dài mãi đến lúc mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng
chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng
gà…
(Ngữ văn 12, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2014, tr. 198 – 199)
Theo anh (chị), những yếu tố nào đã làm nên vẻ đẹp của đoạn văn trên?
2. Phân tích hình tượng ông lái đò trong tác phẩm Người lái đò Sông Đà của nhà văn
Nguyễn Tuân (phần trích trong Ngữ văn 12 Cơ bản, Tập một, NXB Giáo dục – 2009).

HĐ4 – HOẠT ĐỘNG MỞ RỘNG, SÁNG TẠO

- Lập sơ đồ tư duy về nội dung 2 bài học.
- Giới thiệu du lịch qua màn ảnh nhỏ hoặc vẽ tranh minh họa về hình ảnh 2 dòng sông theo cảm
nhận.
TRƯỜNG THPT TIÊN LÃNG GV: PHẠM THỊ OANH
TỔ VĂN- GDCD
Tiết 49:
CHỮA LỖI LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
THỰC HÀNH CHỮA LỖI LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

Môn: Ngữ văn

Lớp: 12A6, 12A8
Thời gian thực hiện: 1 tiết

A. Mục tiêu bài học:

1. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh
a. Các phẩm chất
- Bồi dưỡng cho hs thái độ thận trọng khi nói và viết để tránh lỗi về lập luận.
b. Các năng lực chung:
- Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng
lực giao tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
c. Các năng lực chuyên biệt
- Năng lực tạo lập văn bản, năng lực sử dụng tiếng Việt
2. Kiến thức, kĩ năng:
a. Kiến thức:
-HS biết được những lỗi thường gặp khi lập luận và biết cách sửa lỗi.
-Hiểu được tầm quan trọng của lập luận trong văn học và cuộc sống.
-Vận dụng trong việc làm bài nghị luận và trình bày vấn đề.
b. Kĩ năng:
*Đọc: HS đọc, tìm hiểu để biết được những lỗi thường gặp khi lập luận và biết cách sửa lỗi.
-Hiểu được tầm quan trọng của lập luận trong văn học và cuộc sống.
* Viết:- Rèn luyện kĩ năng viết tốt làm văn, đoạn văn nghị luận.
- Hình thành kĩ năng phát hiện, phân tích và sửa chữa lỗi về lập luận.
- Nhận diện lỗi sai và biết cách chữa lỗi sai trong văn NL.
* Nói, nghe
- Thuyết trình quan điểm của mình về lập luận trong văn NL
- Nghe, nắm bắt được quan điểm của giáo viên và học sinh khác.
B. Chuẩn bị
- Giáo viên: SGK-giáo án-tltk.
- HS: SGK-vở soạn
C.Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức:
- Kiểm diện:
- Kiểm tra bài cũ: Lỗi lập luận trong văn nghị luận là gì?
2. Nội dung

Hoạt động 1: Khởi động

Thời gian: 4 phút
Phưương pháp: thuyết trình, nêu vấn đề, kĩ thuật động não
Năng lực cần phát triển: Năng lực tư duy, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sử
dụng ngôn ngữ, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

*Giới thiệu bài

Trong qua trình làm văn nghị luận, lập luận là một yếu tố quan trọng tạo nên tính liên kết chặt
chẽ, thuyết phục trong bài. Nhưng có một số lỗi chúng ta vẫn hay mắc phải….

Hoạt động 2 + 3: Hình thành kiến thức+Luyện tập

Thời gian:
Phưương pháp: nêu vấn đề, thảo luận nhóm, thuyết trình, phân tích, động não , kĩ
thuật góc
Năng lực cần phát triển: giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Nội dung cần đạt
I. Lçi liªn quan ®Õn viÖc nªu luËn ®iÓm
1. Bµi tËp 1
Lçi nªu luËn ®iÓm :
a) §o¹n v¨n a : ViÖc nªu luËn ®iÓm cha logic,
phï hîp víi luËn cø : luËn ®iÓm nªu ra “c¶nh vËt
trong bµi th¬ thu ®iÕu cña NguyÔn KhuyÕn
T×m hiÓu nh÷ng ®o¹n HS đọc ngữ liệu và thËt lµ v¾ng vΔ kh«ng logic víi luËn cø nªu ra :
v¨n SGK vµ cho biÕt phát biểu ngâ tróc quanh co, sãng níc gîn tý...
viÖc nªu luËn ®iÓm b) §o¹n v¨n b : luËn ®iÓm nªu ra dµi dßng, rêm
m¾c lçi lµ g× ? rµ, kh«ng râ rµng : LuËn ®iÓm “Ngêi lµm trai
thêi xa... ®Ó më mµy, më mÆt víi thiªn h¹” dµi
dßng, kh«ng nªu ®îc träng t©m cña luËn ®iÓm.
c) §o¹n v¨n c : LuËn ®iÓm kh«ng râ rµng, cha
logic víi luËn cø nªu ra : gi÷a luËn ®iÓm:
“VHDG ra ®êi tõ... ph¸t triÓn” víi luËn cø tiÕp
theo “Nh¾c ®Õn nã... cuéc sèng” rêi r¹c kh«ng
cã sù thèng nhÊt vÒ néi dung vµ liÒn m¹ch vÒ
liªn kÕt ®o¹n v¨n. Hµnh v¨n cha m¹ch l¹c, thèng
nhÊt.
GV híng dÉn HS ch÷a l¹i HS trả lời 2. Bµi tËp 2
nh÷ng ®o¹n v¨n trªn cho - ë ®o¹n v¨n a nªn thay tõ “v¾ng vΔ b»ng mét
®óng. tÝnh tõ kh¸c ®Ó phï hîp víi c¸c luËn cø ( gÇn

- HS chØ ra lçi nªu luËn
cø ë vÝ dô 1 vµ söa l¹i HS phát biểu
cho ®óng.
- HS chØ lçi nªu luËn cø
ë vÝ dô 2 vµ söa ch÷a
l¹i.
- HS t×m ra c¸i sai cña HS trình bày
viÖc nªu luËn cø vµ söa
ch÷a cho ®óng.
GV yªu cÇu HS ph©n
tÝch lçi vÒ ph¬ng ph¸p
luËn vµ söa ch÷a l¹i cho
®óng.
GV yªu cÇu HS ph©n HS trả lời
tÝch lçi vµ söa ch÷a
®o¹n.
GV yªu cÇu HS t×m lçi
cña ®o¹n vµ söa ch÷a HS đọc và tìm lỗi
®o¹n v¨n.
gòi, b×nh dÞ víi c¶nh lµng quª ViÖt Nam)
- ë ®o¹n v¨n b, luËn ®iÓm chØ cÇn ng¾n gän
“Ngêi lµm trai thêi xa lu«n mang theo bªn m×nh
mãn nî c«ng danh”. C¸c luËn ®iÓm phÇn lín cã
néi dung kh¸i qu¸t vµ phÇn lín lµ c©u chñ ®Ò
trong ®o¹n v¨n.
- ë ®o¹n v¨n c, luËn ®iÓm cÇn söa l¹i lµ :
VHDG lµ kho tµng kinh nghiÖm cña cha «ng ®-
îc ®óc kÕt tõ xa.
II . Lçi liªn quan ®Õn viÖc nªu luËn cø
Bµi tËp 1
- Lçi nªu luËn cø : dÉn th¬ sai, luËn cø ®a ra
kh«ng chuÈn, cha chÝnh x¸c.
- Gv cho Hs tham kh¶o ®o¹n ®· söa ch÷a ®óng.
Bµi tËp 2
- Lçi nªu luËn cø : LuËn cø ®a ra kh«ng phï hîp
víi luËn ®iÓm : C¸c luËn cø “Hai Bµ Trng....”
cha lµm râ luËn ®iÓm “trong lÞch sö chèng
ngo¹i x©m ... thêi nµo còng cã”.
Bµi tËp 3
- Lçi luËn cø : lén xén, kh«ng theo mét tr×nh
tù logic.
III. Lçi liªn quan ®Õn viÖc vËn dông c¸c ph-
¬ng ph¸p luËn
Bµi tËp 1
- Lçi vÒ ph¬ng ph¸p luËn : luËn cø kh«ng phï
hîp víi luËn ®iÓm.( V¨n b¶n kh«ng thèng nhÊt,
mang râ ®Æc ®iÓm “ r©u «ng nä c¾m c»m bµ
kia”
(tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu)
Bµi tËp 2
- Lçi : LuËn cø kh«ng phï hîp víi luËn ®iÓm :
c¸c luËn cø ®Òu nãi vÒ c¸i ®ãi vµ nh÷ng nh©n
vËt g¾n víi c¸i ®ãi nhng luËn ®iÓm nªu ra l¹i lµ
“Nam Cao vÒ n«ng th«n”. Bëi vËy chØ cÇn söa
l¹i luËn ®iÓm lµ : “Nam Cao viÕt nhiÒu vÒ
miÕng ¨n vµ c¸i ®ãi”. C¸ch söa lµ cã thÓ viÕt l¹i
luËn ®iÓm cho phï hîp víi luËn cø, hoÆc c¸c
luËn cø ph¶i lµm râ ý cña luËn ®iÓm ®Ó t¹o
nªn tÝnh thèng hÊt cña mét v¨n b¶n.
(tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu)
Bµi tËp 3
- Lçi : luËn ®iÓm vµ luËn cø lén xén, kh«ng phï
hîp. (tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu)
GV yêu cầu HS đọc ghi HS đọc
nhớ
THỰC HÀNH CHỮA LỖI LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
Hoạt động của GV và HS
* Hoạt động 1:
- GV yêu cầu một HS nhắc lại
những lỗi lập luận thường gặp (đã
tìm hiểu trong bài Chữa lỗi lập luận
trong văn nghị luận).
- HS trình bày Ghi nhớ.
- GV hướng dẫn HS chia nhóm HS
(hai bàn thành một nhóm) thảo luận
phát hiện và phân tích các lỗi lập
luận trong các đoạn văn và thực
hành chữa lại đoạn văn để lập luận
chặt chẽ, lôgíc và có sức thuyết
phục.
+ Nhóm 1: phát hiện và phân tích
các lỗi lập luận trong các đoạn văn a
và chữa lỗi.
+ Nhóm 2: phát hiện và phân tích
các lỗi lập luận trong các đoạn văn b
và chữa lỗi.
+ Nhóm 3: phát hiện và phân tích
các lỗi lập luận trong các đoạn văn c
và d rồi chữa lỗi.
+ Nhóm 4: phát hiện và phân tích
các lỗi lập luận trong các đoạn văn e
và chữa lỗi.
+ Nhóm 5: phát hiện và phân tích
các lỗi lập luận trong các đoạn văn g
và chữa lỗi.
+ Nhóm 6: phát hiện và phân tích
các lỗi lập luận trong các đoạn văn h
và chữa lỗi.
IV. Tæng kÕt
Ghi nhí (SGK)
Yêu cầu cần đạt và năng lực cần phát triển
1. Đoạn văn a:
- Lỗi lập luận: Ví dụ đưa ra không phù hợp với nội dung của
câu trước đó, không làm toát lên được ý “tác động mạnh mẽ
đến tâm hồn con người”.
- Gợi ý sửa lỗi: Giá trị quan trọng nhất của VHDG là giá trị
nhận thức ... vừa tác động mạnh mẽ đế tâm hồn con người.
Ví dụ như câu: “Thân em như tấm lụa đào – Phất phơ giữa
chợ biết vào tay ai”. Câu ca dao cho người đọc thấy sự ý
thức của người phụ nữ về vẻ đẹp, về giá trị của mình. Đồng
thời, người đọc cũng thấy được nỗi đau về thân phận bị phụ
thuộc và hạnh phúc bấp bênh ở họ. Họ đáng trân trọng và
cũng đáng thưương.
2. Đoạn văn b:
- Lỗi lập luận: Nội dung câu kết không phù hợp với các câu
trên.
- Sửa lỗi: bỏ đi câu cuối.
3. Đoạn văn c:
- Lỗi lập luận: Các câu văn diễn đạt ý rời rạc, không phù hợp
với nhau, thiếu mạch lạc.
- Sửa lại: Truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân đã cho ta
thấy sức mạnh của tình người trong hoàn cảnh khó khăn của
cuộc sống. Trong cái đói gay gắt, họ đạ biết nưương tựa vào
nhau, chia sẻ cho nhau. Đó chính là biểu hiện của giá trị
nhân đạo trong tác phẩm.
4. Đoạn văn d:
- Lỗi lập luận: Câu 3 và 4 có nội dung không phù hợp với
nhau.
- Sửa lỗi: Nếu ai đã từng đi ra biển thì hẳn phải cảm nhận
được vẻ đẹp kì diệu và sức mạnh của những con sóng miên
man vỗ bờ. Những con sóng luôn biến đổi khôn lường, lúc
thì êm ả dịu dàng, lúc lại sôi sục, dữ dội. Chính vì thế XQ
đã ví tình yêu của mình như những con sóng để nói lên tình
yêu của mình.
5. Đoạn văn e:
- Lỗi lập luận: Câu chốt đầu đoạn đúng nhưng các câu sau

- Các nhóm thảo luận trên cơ sở mỗi
thành viên đã soạn bài, thống nhất ý
kiến, ghi vào bảng phụ trong thời
gian 10 phút.
- Sau khi thảo luận, GV mời từng
đại diện các nhóm lên trình bày kết
quả thảo luận; các nhóm khác có thể
bổ sung ý kiến.
- GV căn cứ vào kết quả trên bảng
phụ của các nhóm và nhận xét, bổ
sung (nếu cần).
- GV có thể cho điểm trực tiếp
những nhóm làm việc tích cực và có
kết quả tốt.
- HS tự bổ sung vào bài soạn của
mình.
không tập trung làm sáng rõ được, hơn nữa còn mắc lỗi khác
ngoài lỗi lập luận.
- Sửa lỗi: Lòng thưương người của ND bao trùm lên toàn bộ
tác phẩm “Truyện Kiều”. ND viết truyện thơ này như có
“máu chảy trên đầu ngọn bút” (Mộng Liên Đường Chủ
nhân). Đó chính là nỗi xót xa vô hạn trước kiếp hồng nhan
bạc mệnh mà tiêu biểu là Thúy Kiều. Chính vì thế mà nhà
thơ Tố HỮu đã khái quát rất đúng khi viết: Tố Như ơi, lệ
chảy quanh thân Kiều’.
6. Đoạn văn :
- Lỗi lập luận:
+ Câu trích dẫn đưa ra không phù hợp với ý kiến đưa ra:
“Hình ảnh những thế hệ cây xà nu cũng gợi lên sự tiếp nối
của thế hệ những người dân Xô Man” không phù hợp với
trích dẫn: “Có những cây non vừa lớn...lông vũ”.
+ Có những câu tối nghĩa.
- Sửa lỗi: Cây xà nu là một cây họ thông ..ở Tây Nguyên. Xà
nu là loài cây gỗ quý và đặc biệt có sức sống rất mãnh liệt.
Rừng xà nu là biểu tượng cho người dân Xô Man. Hình ảnh
những thế hệ cây xà nu gợi lên sự nối tiếp của các thế hệ
người dân nơi đây trong cuộc chiến không cân sức với kẻ thù
hung bạo là đế quốc Mĩ.
7. Đoạn văn h:
- Lỗi lập luận: Đưa ra những câu có ý nghĩa không ăn nhập
với nhau: “Các tác phẩm VHDG đề hướng con người tới
“chân, thiện, mĩ”. Không một ai là không biết đến truyen5 cổ
tích “Tấm Cám”; ...
- Sửa lỗi: Chính vì ra đời từ rất sớm và gắn liền với cuộc
sống nhân dân lao động nên VHDG có giá trị trong việc bảo
tồn và nuôi dưỡng tâm hồn nhân dân, hướng tới cái “chân,
thiện, mĩ”. Qua nhiều tác phẩm, ta đều thấy nhân dân luôn
luôn khát khao cho cái thiện thắng cái ác, ở hiền gặp lành.
Không những thế, văn học dân gian còn có rất nhiều giá trị
nghệ thuật đặc sắc trên các thể loại. Ta thử tìm hểu điều ấy
qua truyện cổ tích “Tấm Cám”.

Hoạt động 4 + 5: Vận dụng, Tìm tòi, sáng tạo

Thời gian:
Phưương pháp: nêu vấn đề, động não
Năng lực cần phát triển: giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.
- hoàn thiện kĩ năng viết văn bằng cách luyện đề
- tìm đọc các bài hướng dẫn, tham khảo
4. Củng cố:
- Phát hiện những lỗi sai và thực hành sửa lỗi; rút kinh nghiệm cho việc viết văn của bản
thân.

TRƯỜNG THPT TIÊN LÃNG GV: PHẠM THỊ OANH

TỔ VĂN- GDCD
Tiết 50: KKHSTĐ:

NHỮNG NGÀY ĐẦU CỦA NƯỚC VIỆT NAM MỚI

(Trích “Những năm tháng không thể nào quên”)
Võ Nguyên Giáp
Môn: Ngữ văn
Lớp: 12A6, 12A8
Thời gian thực hiện: 1 tiết

A. Mục tiêu bài học:

1. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh
a. Các phẩm chất
- Bồi dưỡng cho hs tình yêu Tổ quốc, tự hào về lịch sử dân tộc, kính yêu lãnh tụ.
- Góp phần xây dựng cho hs lối sống của người công dân có trách nhiệm với cộng đồng,
đất nước.
b. Các năng lực chung:
- Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng
lực giao tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
c. Các năng lực chuyên biệt
- Năng lực đọc hiểu văn bản, năng lực sử dụng tiếng Việt, năng lực cảm thụ thẩm mĩ
2. Kiến thức, kĩ năng:
a. Kiến thức:
-HS biết được những nét chính về Võ Nguyên Giáp và hồi kí “Những năm tháng không thể nào
quên”
-Hiểu được nỗ lực to lớn của Đảng, chính phủ, Bác Hồ và nhân dân ta trong những ngày đầu đầy
khó khăn sau Cách mạng tháng Tám để giữ vững độc lập, khẳng định vị thế của nước Việt Nam
mới, đem lại hạnh phúc cho nhân dân. Hs hiểu được sức hấp dẫn của đoạn hồi kí này là: những
dòng viết vừa khách quan vừa dạt dào cảm xúc, tái hiện chân thật một giai đoạn đầy khó khăn và
vinh quang của đất nước.
-Vận dụng trong việc làm bài nghị luận văn học.
b. Kĩ năng:
* Đọc:
-HS biết được những nét chính về Võ Nguyên Giáp và hồi kí “Những năm tháng không thể nào
quên”
-Hiểu được nỗ lực to lớn của Đảng, chính phủ, Bác Hồ và nhân dân ta trong những ngày đầu đầy
khó khăn sau Cách mạng tháng Tám để giữ vững độc lập, khẳng định vị thế của nước Việt Nam
mới, đem lại hạnh phúc cho nhân dân. Hs hiểu được sức hấp dẫn của đoạn hồi kí này là: những
dòng viết vừa khách quan vừa dạt dào cảm xúc, tái hiện chân thật một giai đoạn đầy khó khăn và
vinh quang của đất nước.
*Viết:- Rèn luyện kĩ năng phân tích tác phẩm thuộc thể kí.
* Nói, nghe
- Thuyết trình quan điểm của mình về văn bản
- Nghe, nắm bắt được quan điểm của giáo viên và học sinh khác.
B. Chuẩn bị
- Giáo viên: SGK-giáo án-tltk.
- HS: SGK-vở soạn-tltk.
C. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức:
- Kiểm diện:
- Kiểm tra bài cũ:
2. Bài mới
Hoạt động 1: Khởi động
Thời gian: 4 phút
Phưương pháp: thuyết trình, nêu vấn đề, kĩ thuật động não
Năng lực cần phát triển: Năng lực tư duy, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sử
dụng ngôn ngữ, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

*GV giới thiệu bài mới

HS nghe và cảm nhận

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thời gian:
Phưương pháp: nêu vấn đề, thảo luận nhóm, thuyết trình, phân tích, động não , kĩ
thuật góc
Năng lực cần phát triển: giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Tæ chøc t×m hiÓu chung
HS ®äc TiÓu dÉn vµ tr×nh bµy
v¾n t¾t nh÷ng nÐt lín vÒ §¹i t-
íng Vâ Nguyªn Gi¸p.
Néi dung cÇn ®¹t và năng lực cần phát triển
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
§¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p lµ mét trong nh÷ng ®¶ng viªn ®Çu
tiªn cña §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng, lµ ngêi s¸ng lËp §éi ViÖt
Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n. C¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh
c«ng, «ng lµ Bé trëng Bé Néi vô, ®îc phong §¹i tíng, Tæng t
lÖnh qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam n¨m 1948. ¤ng tõng trùc
tiÕp chØ huy nh÷ng chiÕn dÞch lín giµnh th¾ng lîi vang déi.
§¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p kh«ng chØ lµ mét nhµ l·nh ®¹o kiÖt
xuÊt mµ cßn lµ mét ngêi cã tÇm t tëng, v¨n hãa lín. ¤ng ®· cã
nhiÒu t¸c phÈm håi kÝ cã gi¸ trÞ vÒ nh÷ng chÆng ®êng kh«ng
thÓ nµo quªn cña ®Êt níc.
2. T¸c phÈm
Nh÷ng n¨m th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn lµ cuèn håi kÝ cña Vâ
HS ®äc TiÓu dÉn, kÕt hîp víi
nh÷ng hiÓu biÕt c¸ nh©n, tr×nh
bµy vÒ cuèn håi kÝ Nh÷ng n¨m
th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn vµ
phÇn trÝch Nh÷ng ngµy ®Çu
cña níc ViÖt Nam míi.
Tæ chøc ®äc- hiÓu v¨n b¶n
HS ®äc v¨n b¶n vµ ph©n chia
bè côc.
GV dùa vµo c©u hái 2 phÇn h-
íng dÉn ®äc thªm ®Ó tæ chøc h-
íng dÉn HS th¶o luËn vÒ ®iÓm
nh×n hiÖn t¹i vµ c¶m nghÜ cña
t¸c gi¶.
HS ®äc kÜ l¹i ®o¹n 2 cña v¨n
b¶n vµ t×m hiÓu nh÷ng khã
kh¨n, gian nguy cña níc ViÖt
Nam míi th«ng qua nh÷ng håi øc
cña t¸c gi¶.
Nguyªn Gi¸p, ®îc nhµ v¨n H÷u Mai thÓ hiÖn. Cuèn håi kÝ t¸i
hiÖn nh÷ng sù kiÖn träng yÕu, nh÷ng biÕn cè cã tÝnh chÊt bíc
ngoÆt trong lÞch sö ViÖt Nam tõ nh÷ng ngµy sôc s«i tríc c¸ch
m¹ng th¸ng T¸m ®Õn nh÷ng ngµy gay go ¸c liÖt cña cuéc kh¸ng
chiÕn chèng MÜ.
PhÇn trÝch Nh÷ng ngµy ®Çu cña níc ViÖt Nam míi t¸i hiÖn mét
giai ®o¹n lÞch sö ®Çy khã kh¨n thö th¸ch víi toµn §¶ng, toµn
d©n ta nh ®Çu ®Ò ®· nãi râ.
II. §äc- hiÓu v¨n b¶n
1. Bè côc
4 ®o¹n :
- §o¹n 1 : Tõ ®Çu ®Õn "Ëp vµo miÒn B¾c" : T thÕ ®øng
v÷ng m¹nh, hiªn ngang cña d©n téc thêi chèng MÜ, t¸c gi¶ håi t-
ëng vÒ "giê phót hiÓm nghÌo" cña níc ViÖt Nam míi.
- §o¹n 2 : TiÕp theo ®Õn "thªm trÇm träng" : Nh÷ng khã kh¨n
mäi mÆt cña ®Êt níc tëng khã cã thÓ vît qua.
- §o¹n 3 : TiÕp theo ®Õn "Ba tr¨m b¶y m¬i ki-l«-gam vµng :
Nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc cña chÝnh quyÒn míi vµ quyÕt t©m
vît qua mäi khã kh¨n thö th¸ch cña toµn §¶ng, toµn d©n ta.
- §o¹n 4 : Cßn l¹i : H×nh ¶nh B¸c Hå nh sù tîng trng cho mét
chÝnh thÓ míi, nhµ níc cña d©n, do d©n, v× d©n.
2. Thêi ®iÓm vµ c¶m nghÜ cña t¸c gi¶
- T¸c gi¶ xuÊt ph¸t tõ ®iÓm nh×n hiÖn t¹i lµ bèi c¶nh ®Êt níc
n¨m 1970, thêi ®iÓm ®Çy gay go, ¸c liÖt cña cuéc chiÕn tranh
chèng MÜ.
- §©y lµ thêi ®iÓm mµ t¬ng quan lùc lîng ®· kh¸c xa 25 n¨m
tríc. N¨m 1945 lµ "thêi k× lµm ma, lµm giã cña chñ nghÜa ®Õ
quèc", "gÇn hai chôc v¹n qu©n Tëng tõ mÊy ng¶ Ëp vµo miÒn
B¾c",… ßn b©y giê "mçi hµnh ®éng kÎ cíp… kh«ng tr¸nh khái
bÞ trõng ph¹t, mäi c¸ch "t« son tr¸t phÊn" cña ®Õ quèc MÜ vµ
bän ngôy quyÒn tay sai ë miÒn Nam "®Òu hoµi c«ng v« Ých".
- N¨m 1945, níc ViÖt Nam cha cã tªn trªn b¶n ®å thÕ giíi, cßn
b©y giê ®· cã ®éc lËp, tù do. ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi
Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam võa ra ®êi "lËp tøc ®îc sù h©n
hoan chµo ®ãn cña c¶ loµi ngêi tiÕn bé".
- T¸c gi¶ xuÊt ph¸t tõ ®iÓm nh×n cña mét d©n téc ®· cã thÕ
®øng v÷ng m¹nh vµ hiªn ngang, kh«ng chÞu khuÊt phôc tríc kÎ
thï tµn b¹o.
3. Håi tëng vÒ nh÷ng khã kh¨n, gian nguy cña níc ViÖt
Nam míi
- Nh mét sinh mÖnh míi sinh "n»m gi÷a bèn bÒ hïm sãi, ph¶i
tù dèc m×nh ®Êu tranh dòng c¶m, mu trÝ, ph¶i t×m mäi c¸ch
®Ó sèng cßn".
- Mäi ho¹t ®éng cña §¶ng vÉn tiÕn hµnh theo ph¬ng thøc bÝ

HS ®äc kÜ l¹i ®o¹n 3 cña v¨n
b¶n, t×m hiÓu vÒ nh÷ng quyÕt
s¸ch ®óng ®¾n, s¸ng suèt cña
§¶ng, ChÝnh phñ cïng nh©n
d©n ta vît qua khã kh¨n.
HS ®äc kÜ l¹i ®o¹n 4 vµ tr×nh
bµy suy nghÜ, nhËn xÐt vÒ
h×nh tîng B¸c Hå qua nh÷ng håi
tëng cña §¹i tíng Vâ Nguyªn
Gi¸p.
HS th¶o luËn vµ rót ra nh÷ng
nhËn xÐt vÒ nh÷ng nÐt ®Æc
s¾c nghÖ thuËt cña håi kÝ.
mËt.
- ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng "cha ®îc níc nµo c«ng nhËn".
- Kinh tÕ hÕt søc khã kh¨n (…)
- TiÕng sóng x©m lîc cña thùc d©n Ph¸p ë Nam Bé "lµm cho
tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n trªn cµng thªm trÇm träng".
4. Nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n, s¸ng suèt cña §¶ng, ChÝnh
phñ
- Cñng cè vµ gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng.
- Më réng khèi ®oµn kÕt toµn d©n, thùc hiÖn c«ng n«ng
chuyªn chÝnh.
- C«ng bè dù ¸n hiÕn ph¸p cho toµn d©n ®ãng gãp ý kiÕn.
- Toµn d©n t¨ng cêng häc ch÷ quèc ng÷.
- B·i bá thuÕ th©n vµ nhiÒu thø thuÕ v« lÝ kh¸c.
- Nang cao n¨ng lùc tµi chÝnh cho ®Êt níc.
…
Sù chØ ®¹o s©u s¸t cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· lµm cho néi
lùc cña níc ViÖt Nam míi ®îc n©ng lªn nhanh chãng.
5. H×nh tîng B¸c Hå
- B¸c Hå lµ ngêi ®øng ®Çu bé m¸y l·nh ®¹o §¶ng vµ ChÝnh
phñ, ngêi cÇm l¸i vÜ ®¹i ®a con thuyÒn c¸ch m¹ng ViÖt Nam
®i tõ th¸ng lîi nµy ®Õn th¾ng lîi kh¸c.
- NÐt ®Ñp ngêi s¸ng nhÊt trong nh©n c¸ch B¸c Hå lµ sù toµn
t©m toµn ý phôc vô nh©n d©n, ®Êt níc.
- Nh÷ng viÖc lµm cô thÓ cña B¸c : ®Ò ra nh÷ng môc tiªu
quan träng ; tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n,…
- B¸c kiªn quyÕt chèng nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc, th¼ng th¾n
chØ ra nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña c¸n bé.
- T¸c gi¶ kh¸i qu¸t : "H¹nh phóc cho d©n, ®ã lµ môc ®Ých
cña viÖc giµnh lÊy chÝnh quyÒn vµ gi÷ v÷ng, b¶o vÖ chÝnh
quyÒn Êy. §ã lµ lÝ tëng cña Ngêi, lµ tÊm lßng cña Ngêi". "§ång
bµo ta ®· nhËn thÊy ë B¸c Hå, h×nh ¶nh tîng trng cao ®Ñp nhÊt
cña d©n, cña níc, cña c¸ch m¹ng, cña chÝnh quyÒn míi, chÕ ®é
míi"
6. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt
- Mäi sù kiÖn ®îc trÇn thuËt tõ ®iÓm nh×n cña mét ngêi ®¹i
diÖn cho cho bé m¸y l·nh ®¹o §¶ng vµ ChÝnh phñ, do ®ã c¸c sù
kiÖn ®îc kÓ l¹i thêng mang tÝnh chÊt toµn c¶nh, tæng thÓ, ®îc
ph¸c häa ë nh÷ng nÐt lín, nh÷ng c¸i g©y Ên tîng s©u s¾c víi
nhiÒu ngêi.
- Nh÷ng c¶m nghÜ, ®¸nh gi¸ thêng mang tÝnh kh¸ch quan,
tiªu biÓu cho c¶m nghÜ chung cña nh÷ng ngêi l·nh ®¹o §¶ng vµ
ChÝnh phñ.
- C¸ch trÇn thuËt sù kiÖn vµ nªu c¶m nghÜ nh thÕ ®· lµm
cho t¸c phÈm kh«ng ph¶i lµ s¸ch tù thuËt vÒ mét cuéc ®êi mµ

Ho¹t ®éng 3 - Tæ chøc tæng
kÕt
HS kh¸i qu¸t l¹i toµn bé phÇn
®äc - hiÓu ®Ó rót ra nhËn xÐt,
®¸nh gi¸ chung vÒ gi¸ trÞ néi
dung t tëng vµ nghÖ thuËt cña
phÇn trÝch.
gÇn nh lµ cuèn biªn niªn sö cña c¶ mét d©n téc. ThÓ håi kÝ ®·
cã mét diÖn m¹o míi, mét tÇm vãc míi.
III. Tæng kÕt
Nh÷ng ngµy ®Çu cña níc ViÖt Nam míi lµ nh÷ng trang håi
kÝ ch©n thùc vµ c¶m ®éng. Ngêi viÕt ®· thuËt l¹i nh÷ng ngêi
thËt, viÖc thËt, nh÷ng sù kiÖn lÞch sö quan träng ë vµo mét thêi
®iÓm träng ®¹i, mét giai ®o¹n ®Çy khã kh¨n vµ vinh quang cña
®Êt níc, qua ®ã thÊy ®îc vai trß to lín cña tinh thÇn ®oµn kÕt
toµn §¶ng, toµn d©n vµ sù l·nh ®¹o tµi t×nh cña Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh.

Hoạt động 3: Luyện tập

Thời gian:
Phưương pháp: hoạt động nhóm
Năng lực cần phát triển: giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

? Cảm nhận của anh/chị về hình tượng Bác Hồ trong văn bản?

Hoạt động 4+5: Vận dụng, Tìm tòi, sáng tạo

Thời gian:
Phưương pháp: nêu vấn đề, động não
Năng lực cần phát triển: giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

- Tìm tư liệu về lịch sử đất nước những năm 1970…..

*Dặn dò:
- Nắm vững lý thuyết và các bài thực hành
- Soạn: Ôn tập
TRƯỜNG THPT TIÊN LÃNG GV: PHẠM THỊ OANH
TỔ VĂN- GDCD
Tiết 51
ÔN TẬP VĂN HỌC

Môn: Ngữ văn

Lớp: 12A6, 12A8
Thời gian thực hiện: 1 tiết

A. Mục tiêu bài học:

1. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh
a. Các phẩm chất
- Bồi dưỡng cho hs tình cảm yêu quý, trân trọng thành tựu văn học của dân tộc.
- Góp phần xây dựng cho hs lối sống tình nghĩa, có lý tưởng.
b. Các năng lực chung:
- Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, năng lực giao
tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
c. Các năng lực chuyên biệt
- Năng lực đọc hiểu văn bản, năng lực sử dụng tiếng Việt, năng lực cảm thụ thẩm mĩ
2. Kiến thức, kĩ năng:
a. Kiến thức:
-HS biết hệ thống kiến thức cơ bản về văn học Việt Nam trong chưương trình Ngữ văn 12 tập I.
-Hiểu được nét đặc sắc về giá trị nội dung, nghệ thuật của các tác phẩm (nét chung và riêng).
-Vận dụng trong việc làm bài nghị luận văn học.
b. Kĩ năng:
* Đọc:
- Nắm được những tri thức cơ bản về các tác giả và các tác phẩm văn học đã học, củng cố và hệ
thống được những kiến thức đã học trên 2 phương diện lịch sử và thể loại.
- Vận dụng kiến thức đã học vào việc hiểu các khái niệm lý luận.
- Hệ thống hóa các kiến thức theo nhóm.
- Hiểu được một cách cơ bản những kiến thức lý luận văn học về thể loại và phong cách văn học.
* Viết:
 - Trau dồi kĩ năng đọc hiểu và viết văn nghị luận (trên một số tác phẩm tiêu biểu ở từng thể
loại cho từng thời kỳ).
- Vận dụng kiến thức đã học vào việc hiểu các khái niệm lý luận, cảm thụ tác phẩm văn
học.
* Nói, nghe:
- Thuyết trình quan điểm của mình về: sự kiện, tác giả, tác phẩm, hình tượng, ngôn ngữ văn
học,...
- Nghe nắm bắt được quan điểm của giáo viên và học sinh khác.
B. Chuẩn bị
- Giáo viên: SGK-giáo án-tltk.
- HS: SGK-vở soạn-tltk.
C. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức:
- Kiểm diện:
- Kiểm tra bài cũ:
2. Bài mới
Hoạt động 1: Khởi động
Thời gian: 4 phút
Phưương pháp: thuyết trình, nêu vấn đề, kĩ thuật động não
Năng lực cần phát triển: Năng lực tư duy, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sử
dụng ngôn ngữ, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cần đạt
Đặt vấn đề: nêu nhiệm HS lắng nghe
vụ của bài ôn tập.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thời gian:
Phưương pháp: nêu vấn đề, thảo luận nhóm, thuyết trình, phân tích, động não , kĩ
thuật góc
Năng lực cần phát triển: giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

H§ cña GV H§ cña HS Néi dung cÇn ®¹t và năng lực cần phát triển
Qu¸ tr×nh ph¸t - HS tr×nh bµy I. Néi dung «n tËp
triÓn cña v¨n häc 1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam tõ
ViÖt Nam tõ n¨m n¨m 1945 ®Õn hÕt thÕ kû XX
1945 ®Õn hÕt thÕ a) ChÆng ®êng 1945 - 1954
kû XX nh÷ng giai - V¨n häc ph¶n ¸nh ®îc kh«ng khÝ hå hëi vui síng
®o¹n vµ thµnh tùu ®Æc biÖt cña nh©n d©n ta khi §Êt Níc võa giµnh ®-
chñ yÕu cña tõng îc ®éc lËp.
giai ®o¹n. Tõ cuèi n¨m 1946, v¨n häc tËp trung ph¶n ¸nh cuéc
kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. V¨n häc g¾n bã víi ®êi sèng
c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn, tËp trung kh¸m ph¸ søc
m¹nh vµ phÈm chÊt tèt ®Ñp cña quÇn chóng nh©n
d©n, thÓ hiÖn ë niÒm tù hµo d©n téc vµ niÒm tin
vµo t¬ng lai tÊt th¾ng cña cuéc kh¸ng chiÕn.
+ TruyÖn ng¾n vµ ký, tiªu biÓu : Mét lÇn tíi thñ
®« vµ TrËn phè Rµng cña TrÇn §¨ng, §«i m¾t, NhËt
ký ë rõng cña Nam Cao, Lµng cña Kim L©n, Vïng má
cña Vâ Huy T©m, Xung kÝch cña NguyÔn §×nh Thi,
§Êt níc ®øng lªn cña Nguyªn Ngäc.
+ Th¬ ca : C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng, Lªn nói
cña Hå ChÝ Minh, Bªn kia s«ng §uèng cña Hoµng
CÇm, T©y TiÕn cña Quang Dòng, Nhí cña Hång
Nguyªn, C¸ níc, ViÖt B¾c cña Tè H÷u...
+ KÞch : B¾c S¬n cña NguyÔn Huy Tëng, ChÞ
Hoµi cña Häc Phi.
b) ChÆng ®êng 1955 - 1964
+ V¨n xu«i më réng ®Ò tµi, bao qu¸t nhiÒu vÊn
®Ò, ph¹m vi trong x· héi. C¸c t¸c phÈm tËp trung khai
th¸c ®Ò tµi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ hiÖn thùc
®êi sèng tríc c¸ch m¹ng tiªu biÓu : Tranh tèi tranh
s¸ng cña NguyÔn C«ng Hoan Sèng m·i víi thñ ®« cña
NguyÔn Huy Tëng,... ViÕt vÒ ®Ò tµi x©y dùng
CNXH : S«ng §µ cña NguyÔn Tu©n, Bèn n¨m sau
cña NguyÔn Huy Tëng,...
+ Th¬ ca : Giã léng cña Tè H÷u, ¸nh s¸ng vµ phï sa
cña ChÕ Lan Viªn...
+ KÞch : Ngän löa cña NguyÔn Vò, ChÞ Nhµn cña
§µo Hång CÈm...
c) ChÆng ®êng tõ 1965 - 1975
- Chñ ®Ò : Yªu níc, ca ngîi chñ nghÜa anh hïng tiªu
biÓu nh “Ngêi mÑ cÇm sóng” cña NguyÔn ThÞ,
“Rõng xµ nu” cña NguyÔn Trung Thµnh...
+ TruyÖn kÝ : NguyÔn Tu©n, NguyÔn Thµnh
Long,... khuynh híng më réng vµ ®µo s©u hiÖn thùc
®ång thêi bæ sung vµ t¨ng cêng chÊt suy t, chÝnh
luËn nh Ra trËn, M¸u vµ hoa cña tè H÷u, Hoa ngµy
thêng, chim b¸o b·o cña ChÕ Lan Viªn, §Çu sóng
tr¨ng treo cña ChÝnh H÷u,... xuÊt hiÖn nh÷ng ®ãng
gãp cña mét sè nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ nh Ph¹m
TiÕn DuËt, NguyÔn Khoa §iÒm,...
d) ChÆng ®êng tõ 1975 ®Õn hÕt thÕ kØ XX
+ §æi míi th¬ ca tiªu biÓu nh ChÕ Lan Viªn. HiÖn
tîng më réng th¬ ca sau n¨m 1975 lµ mét trong nh÷ng
thµnh tùu næi bËt cña th¬ ca giai ®o¹n nµy : Nh÷ng
ngêi ®i t×m tíi biÓn cña Thanh Th¶o, §êng tíi thµnh
phè cña H÷u ThØnh, Trêng ca s ®oµn cña NguyÔn

Nh÷ng ®Æc ®iÓm - HS tr¶ lêi
c¬ b¶n cña VHVN
tõ 1945 – 1975
Tæ chøc «n tËp vÒ
quan ®iÓm s¸ng t¸c
v¨n häc nghÖ thuËt
§øc MËu,...
+ Mét sè c©y bót béc lé ý thøc muèn ®æi míi c¸ch
viÕt míi vÒ chiÕn tranh, c¸ch tiÕp nhËn hiÖn thùc
®êi sèng : §Êt tr¾ng cña NguyÔn Träng o¸nh,...
Tõ n¨m 1986, v¨n häc g¾n bã víi cuéc sèng h»ng
ngµy. Phãng sù xuÊt hiÖn ®Ò cËp v¨n xu«i thùc sù
khëi s¾c víi tËp truyÖn ng¾n ChiÕc thuyÒn ngoµi
xa, Cá lau cña NguyÔn Minh Ch©u...
- Tõ sau n¨m 1975 kÞch nãi ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh
Hån tr¬ng ba, da hµng thÞt cña Lu Quang Vò, Mïa
hÌ ë biÓn cña Xu©n Tr×nh...
2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña v¨n häc ViÖt Nam tõ
1945 - 1975
a) V¨n häc vËn ®éng theo khuynh híng c¸ch m¹ng ho¸,
mang ®Ëm tÝnh d©n téc s©u s¾c.
§©y lµ mét ®Æc ®iÓm nãi lªn b¶n chÊt cña v¨n
häc ViÖt Nam (1945 - 1975) v¨n häc giai ®o¹n nµy
thèng nhÊt vÒ nhiÒu mÆt phông sù kh¸ng chiÕn vµ
cã tinh thÇn nh©n d©n s©u s¾c.
b) V¨n häc g¾n bã mËt thiÕt víi vËn mÖnh chung cña
®Êt níc
V¨n häc tËp trung vµo 2 ®Ò tµi chÝnh ®ã lµ : Tæ
quèc vµ chñ nghÜa x· héi
§©y còng lµ mét ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña v¨n häc
ViÖt Nam (1945 - 1975). V¨n häc giai ®o¹n nµy g¾n
bã víi vËn mÖnh chung cña §Êt Níc cña céng ®ång
d©n téc. §Ò tµi bao trïm cña v¨n häc lµ Tæ Quèc vµ
chñ nghÜa x· héi
c) V¨n häc ph¶n ¸nh hiÖn thùc ®êi sèng trong qu¸
tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng
KÕt hîp gi÷a khuynh híng sö thi vµ khuynh híng
l·ng m¹n.
§©y lµ mét ®Æc ®iÓm thÓ hiÖn khuynh híng
thÈm mü cña v¨n häc ViÖt Nam nh÷ng n¨m 1945 -
1975. V¨n häc giai ®o¹n nµy mang ®Ëm tÝnh sö thi
vµ chÊt l·ng m¹n, thÊm ®îm chÊt anh hïng ca, t¹o nªn
vÎ ®Ñp riªng, mang ®Ëm tÝnh thêi ®¹i. Khuynh híng
sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n ®· ®¸p øng ®îc yªu cÇu
ph¶n ¸nh hiÖn thùc ®êi sèng trong qu¸ tr×nh vËn
®éng vµ ph¸t triÓn cña v¨n häc giai ®o¹n nµy
3. Quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc nghÖ thuËt cña
NguyÔn ¸i Quèc- Hå ChÝ Minh
- Hå ChÝ Minh coi nghÖ thuËt lµ thø vò khÝ
cña NguyÔn ¸i chiÕn ®Êu lîi h¹i phông sù cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng :
Quèc - Hå ChÝ Quan ®iÓm nµy béc lé râ trong Tuyªn ng«n nghÖ
Minh? Chøng minh thuËt :
mèi quan hÖ cã Nay ë trong th¬ nªn cã thÐp
tÝnh nhÊt qu¸n cña Nhµ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong
quan ®iÓm s¸ng t¸c (C¶m tëng ®äc thiªn gia thi)
víi sù nghiÖp v¨n Sau nµy trong Th göi cña ho¹ sü nh©n dÞp triÓn
häc cña ngêi l·m héi ho¹ n¨m 1951 Ngêi l¹i kh¼ng ®Þnh : “V¨n ho¸
nghÖ thuËt còng lµ mét mÆt trËn, anh chÞ em lµ
chiÕn sü trªn mÆt trËn Êy”.
- Hå ChÝ Minh lu«n chó träng tÝnh ch©n thËt vµ
tÝnh ch©n thËt cña v¨n ch¬ng, Ngêi coi tÝnh ch©n
thËt nh mét thíc ®o gi¸ trÞ cña v¨n ch¬ng nghÖ thuËt.
Ngêi nh¾c nhë ngêi nghÖ sÜ “Nªn chó ý ph¸t huy cèt
c¸ch d©n téc vµ ®Ò cao sù s¸ng t¹o, chí gß bã hä vµo
khu«n lµm mÊt vÎ s¸ng t¹o”.
- Khi cÇm bót, Hå ChÝ Minh bao giê còng xuÊt
ph¸t tõ môc ®Ých, ®èi tîng tiÕp nhËn ®Ó quyÕt
®Þnh néi dung vµ h×nh thøc cña t¸c phÈm v¨n häc.
ngêi lu«n tù ®Æt c©u hái : “ViÕt cho ai?”(®èi tîng)
“ViÕt ®Ó lµm g× ?”( môc ®Ých). Sau ®ã míi quyÕt
®Þnh “ViÕt c¸i g× ?”(néi dung) vµ viÕt “Nh thÕ nµo”
(h×nh thøc). ChÝnh v× chó ý tõ mét c¸ch toµn diÖn
tõ ®èi tîng tiÕp nhËn, môc ®Ých s¸ng t¸c ®Õn néi
dung vµ h×nh thøc cña t¸c phÈm nªn s¸ng t¸c cña Ngêi
ch¼ng nh÷ng cã t tëng s©u s¾c néi dung thiÕt thùc
mµ cßn cã h×nh thøc nghÖ thuËt sinh ®éng, phong
phó ®a d¹ng.
Chøng minh mèi quan hÖ cã tÝnh chÊt nhÊt qu¸n
gi÷a quan ®iÓm s¸ng t¸c cña Hå ChÝ Minh víi sù
nghiÖp v¨n häc cña Ngêi :
VD : Ch¼ng h¹n truyÖn ng¾n Vi hµnh ®îc Ngêi
s¸ng t¸c vµo ®Çu n¨m 1923 nh»m v¹ch trÇn téi ¸c cña
tªn vua bï nh×n Kh¶i §Þnh trong chuyÕn ®i Ph¸p
nhôc nh· cña h¾n, n¨m 1922 dù cuéc ®Êu x¶o thuéc
®Þa ë Macx©y.
LÊy viÖc tè c¸o lËt tÈy tÝnh chÊt bï nh×n, tay sai
d¬ d¸y cña nh©n vËt nãi trªn lµm môc ®Ých, cho nªn
tinh thÇn ch©m biÕm, ®¶ kÝch ®· trë thµnh linh hån
cña t¸c phÈm. Tinh thÇn Êy thÊm vµo toµn bé t¸c
phÈm (tõ giäng v¨n kh¾c ho¹ h×nh tîng nh©n vËt,
®Õn mäi chi tiÕt cña t¸c phÈm).
T¸c phÈm ®îc viÕt ra nh»m môc ®Ých híng tíi
®éc gi¶ ngêi Ph¸p vµ nh÷ng ngêi biÕt tiÕng Ph¸p cho
 nªn ph¶i viÕt b»ng mét bót ph¸p Ch©u ¢u hiÖn ®¹i.
Tæ chøc «n tËp t¸c - HS tr×nh bµy môc 4. Tuyªn ng«n ®éc lËp
phÈm Tuyªn ng«n ®Ých, ®èi tîng a) Môc ®Ých ®èi tîng cña “Tuyªn ng«n ®éc lËp
®éc lËp - Môc ®Ých
- VÒ môc ®Ých vµ + Kh¼ng ®Þnh quyÒn lîi tù do ®éc lËp cña d©n
®èi tîng cña v¨n téc ViÖt Nam
b¶n Tuyªn ng«n + Cuéc tranh luËn ngÇm v¹ch trÇn luËn ®iÖu x¶o
®éc lËp (c¨n cø quyÖt cña kÎ ®Þch vµ d luËn quèc tÕ
vµo hoµn c¶nh cô - §èi tîng híng ®Õn cña b¶n tuyªn ng«n
thÓ khi Hå ChÝ + Nh©n d©n thÕ giíi
Minh ®äc Tuyªn + §ång bµo c¶ nø¬c
ng«n ®éc lËp) ? + Bän ®Õ quèc Anh, MÜ, thùc d©n Ph¸p.
- Ph©n tÝch néi b) Lµm râ Tuyªn ng«n ®éc lËp võa lµ mét ¸ng v¨n
dung vµ h×nh thøc chÝnh luËn mÉu mùc võa lµ mét ¸ng v¨n chan chøa
cña t¸c phÈm ®Ó t×nh c¶m lín.
lµm râ Tuyªn ng«n - Tuyªn ng«n ®éc lËp lµ mét ¸ng v¨n chÝnh luËn
®éc lËp võa lµ mét mÉu mùc :
¸ng v¨n chÝnh luËn + LËp luËn chÆt chÏ trong toµn bµi :
mÉu mùc, võa lµ TrÝch dÉn 2 v¨n b¶n tuyªn ng«n cña Ph¸p, MÜ
mét ¸ng v¨n chan ®ång thêi suy réng ra vÊn ®Ò ®éc lËp d©n téc bªn
chøa nh÷ng t×nh c¹nh quyÒn con ngêi vµ quyÒn c«ng d©n.
c¶m lín ? + LuËn ®iÓm x¸c ®¸ng cã søc thuyÕt phôc. Tè c¸o
sù chµ ®¹p ch©n lÝ ®ã cña thùc d©n ë ViÖt Nam,
®Æc biÖt lµ lîi dông l¸ cê tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i.
Lªn ¸n sù ph¶n béi tr¾ng trîn, ®ª hÌn, vong ©n béi
nghÜa cña chóng, kh¼ng ®Þnh quyÒn tù chñ chÝnh
®¸ng cña nh©n d©n ViÖt Nam.
+ Lêi lÏ ®anh thÐp, giäng v¨n hïng biÖn
Søc m¹nh cña lÝ lÏ chÝnh lµ sù thËt. T¸c gi¶ ®·
dïng hµng lo¹t thùc tÕ lÞch sö ®Ó chøng minh thùc
d©n Ph¸p “®· kh«ng b¶o hé” ®îc ViÖt Nam, thùc d©n
Ph¸p ®· ph¶n béi ViÖt Nam, TD Ph¸p ®· reo r¾t
nhiÒu téi ¸c víi nh©n d©n ViÖt Nam.
Dïng thùc tÕ ®Ó kh¼ng ®Þnh : Sù ®éc lËp cña
ViÖt Nam phï hîp víi lÏ ph¶i vµ c«ng lý vµ ®¹o lý.
- Tuyªn ng«n ®éc lËp cßn lµ mét ¸ng v¨n xóc ®éng
lßng ngêi. ChÊt v¨n cña t¸c phÈm ®îc béc lé qua tÊm
lßng cña B¸c ®èi víi níc nhµ, d©n téc g©y xóc ®éng
s©u s¾c tíi ngêi nghe. §ã lµ lßng yªu níc nång nµn vµ
lßng tù hµo d©n téc m·nh liÖt, kh¸t väng ®éc lËp, tù
do víi ý thøc quyÕt t©m gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc
lËp Êy. TÊt c¶ ®· ®îc thÓ hiÖn trªn tõng c©u ch÷
nhÊt lµ giäng v¨n võa thiÕt tha, võa hïng hån, ®anh
thÐp.
 + Ng«n ng÷ chÝnh x¸c, giµu s¾c th¸i biÓu c¶m, tõ
ng÷ chän läc sóc tÝch. Dïng hµng lo¹t ®éng tõ chÝnh
x¸c giµu s¾c th¸i biÓu c¶m, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷ cã
tÝnh kh¼ng ®Þnh nhÊn m¹nh.
Tæ chøc «n tËp vÒ - HS gi¶i thÝch, 5. Tè H÷u
th¬ Tè H÷u ph©n tÝch Tè H÷u lµ mét trong sè nh÷ng nhµ th¬ lín cña nÒn
- V× sao nãi Tè th¬ hiÖn ®¹i ViÖt Nam, Tè H÷u lµ nhµ th¬ tr÷ t×nh -
H÷u lµ nhµ th¬ tr÷ chÝnh trÞ
t×nh - chÝnh trÞ. - Tè H÷u lµ mét thi sü - chiÕn sÜ, mét kiÓu mÉu
Ph©n tÝch khuynh nhµ v¨n - chiÕn sÜ thêi ®¹i c¸ch m¹ng.
híng sö thi vµ c¶m - Th¬ «ng tríc hÕt nh»m phôc vô cuéc ®Êu tranh
høng l·ng m¹n trong c¸ch m¹ng, cho nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ c¬ b¶n
th¬ Tè H÷u cña mçi giai ®o¹n c¸ch m¹ng.
- Tè H÷u ®· ®em ®Õn cho dßng th¬ c¸ch m¹ng
mét tiÕng nãi tr÷ t×nh míi víi nh÷ng c¶m xóc, t×nh
c¶m mang tÝnh cô thÓ, trùc tiÕp nãi c¸i t«i c¸ thÓ
bõng s¸ng vµ thøc tØnh s©u s¾c lÝ tëng c¸ch m¹ng.
Mét c¸i t«i riªng t cã sù hoµ hîp víi c¸i chung - mét con
ngêi ë gi÷a mäi ngêi trong cuéc ®êi.
- Th¬ Tè H÷u chñ yÕu khai th¸c c¶m høng tõ ®êi
sèng chÝnh trÞ cña §Êt Níc, tõ t×nh c¶m chÝnh trÞ
cña b¶n th©n nhµ th¬, «ng lµ nhµ th¬ cña lÏ sèng lín,
t×nh c¶m lín, niÒm vui lín cña con ngêi c¸ch m¹ng vµ
cuéc sèng c¸ch m¹ng. ë nh÷ng bµi th¬ hay nhÊt cña Tè
H÷u thêng cã sù kÕt hîp c¶ 3 chñ ®Ò : LÏ sèng c¸ch
m¹ng, niÒm vui lín vµ ©n t×nh c¸ch m¹ng. Trong th¬
Tè H÷u chñ yÕu lµ c¸i t«i d©n téc vµ c¸ch m¹ng.
- Th¬ Tè H÷u còng rÊt tiªu biÓu cho c¶m høng l·ng
m¹n. §ã lµ c¶m høng l·ng m¹n c¸ch m¹ng. Th¬ «ng tËp
trung thÓ hiÖn vÎ ®Ñp lÝ tëng cña con ngêi vµ cuéc
sèng míi, thÓ hiÖn niÒm tin v÷ng ch¾c vµo t¬ng lai
t¬i s¸ng cña c¸ch m¹ng, cña §Êt Níc, dÉu hiÖn t¹i cßn
nhiÒu khã kh¨n, hi sinh gian khæ.
Tæ chøc «n tËp bµi - HS ph©n tÝch 6. Bµi th¬ ViÖt B¾c
th¬ ViÖt B¾c NghÖ thuËt biÓu hiÖn cña bµi th¬ ViÖt B¾c ®Ëm
Ph©n tÝch nh÷ng ®µ b¶n s¾c d©n téc
biÓu hiÖn cña - Tè H÷u ®· ph¸t huy ®îc nhiÒu thÕ m¹nh cña thÓ
tÝnh d©n téc trong th¬ lôc b¸t truyÒn thèng.
bµi th¬ ViÖt B¾c + CÊu tø : Lµ cÊu tø cña ca dao víi hai nh©n vËt
cña Tè H÷u tr÷ t×nh “ta” vµ “m×nh”, ngêi ra ®i vµ ngêi ë l¹i h¸t
®èi ®¸p víi nhau.
+ Nhµ th¬ rÊt chó ý sö dông kiÓu tiÓu ®èi cña ca
dao, cã t¸c dông nhÊn m¹nh ý th¬, t¹o ra nhÞp th¬
uyÓn chuyÓn c©n xøng, hµi hoµ lµm cho lêi th¬ dÔ
 nhí, dÔ thuéc thÊm s©u vµo t©m t :
- M×nh vÒ rõng nói nhí ai
Tr¸m bïi ®Ó rông, m¨ng mai ®Ó giµ
- ChiÕu Nga S¬n, g¹ch B¸t Trµng
V¶i t¬ Nam §Þnh, lôa hµng Hµ §«ng
- VÒ ng«n ng÷ th¬ :
Tè H÷u chó träng lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n
rÊt gi¶n dÞ, méc m¹c nhng còng rÊt sinh ®éng ®Ó t¸i
hiÖn l¹i mét thêi c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn ®Çy gian
khæ mµ d¹t dµo t×nh nghÜa. §ã lµ : ng«n ng÷ rÊt
giµu h×nh ¶nh cô thÓ, ng«n ng÷ rÊt giµu nh¹c ®iÖu,
th¬ Tè H÷u sö dông rÊt nhuÇn nhuyÔn phÐp trïng
®iÖp cña ng«n ng÷ d©n gian.
TÊt c¶ t¹o ra giäng ®iÖu tr÷ t×nh nghe tha thiÕt,
ªm ¸i, ngät ngµo nh ©m hëng lêi ru ®a ta vµo tõng kØ
niÖm vµ nghÜa t×nh thuû chung.
Tæ chøc «n tËp bµi - HS ph©n tÝch 7. T©y TiÕn cña Quang Dòng
th¬ T©y TiÕn cña Ngêi lÝnh hiÖn vÒ trong håi tëng nh mét biÓu tîng
Quang Dòng. xa vêi trong thêi gian vµ kh«ng gian hoµi niÖm kh«ng
- Ph©n tÝch vÎ døt mét nçi nhí th¬ng mªnh mang (nhí vÒ, nhí ch¬i
®Ñp cña h×nh tîng v¬i….)
ngêi lÝnh trong bµi - Ngêi lÝnh ®îc miªu t¶ rÊt thùc trong nh÷ng sinh
th¬ T©y tiÕn cña ho¹t cô thÓ h»ng ngµy, trong nh÷ng bíc ®i nÆng
Quang Dòng (so nhäc trªn ®êng hµnh qu©n víi nh÷ng ®ãi rÐt bÖnh
s¸nh víi h×nh tîng tËt víi nh÷ng nÐt vÏ tiÒu tôy vÒ h×nh hµi song vÉn
ngêi lÝnh trong bµi phong phó trong ®êi sèng t©m hån víi nh÷ng kh¸t
th¬ “§ång chÝ” cña väng tuæi trÎ.
ChÝnh H÷u) Liªn hÖ so s¸nh víi ngêi lÝnh trong §ång chÝ ®Ó
thÊy ®îc nÐt t¬ng ®ång cña ngêi lÝnh vÖ quèc.
- T¸c gi¶ ph¸t hiÖn ra vÎ ®Ñp trong ®êi sèng t©m
hån cña ngêi lÝnh.
Nh¹y c¶m tríc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn nói rõng víi
nh÷ng c¶nh s¾c ®éc ®¸o rÊt tinh tÕ : (hïng vÜ, d÷
déi, phi thêng vµ duyªn d¸ng tr÷ t×nh th¬ méng).
+ Ch¸y báng kh¸t väng chiÕn c«ng, ¤m Êp vÒ giÊc
m¬ ®Ñp vÒ t×nh yªu tuæi trÎ.
VÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi lÝnh : l·ng m¹n, ®a
t×nh. So s¸nh víi ngêi lÝnh trong “®ång chÝ” (lµ
n«ng d©n chÊt ph¸c, b×nh dÞ g¾n bã víi lµng quª
nghÌo…) ®Ó lµm næi bËt nÐt riªng tµi hoµ , ®a t×nh
l·ng m¹n cña ngêi lÝnh T©y TiÕn.
- Ngêi lÝnh hiÖn lªn ch©n thùc, th¬ méng l·ng m¹n
®ång thêi còng rÊt hµo hïng.
Tæ chøc «n tËp vÒ - HS ph¸t hiÖn 8. §Ò tµi quª h¬ng ®Êt níc qua §Êt níc (NguyÔn
®Ò tµi quª h¬ng §×nh Thi), ®o¹n trÝch §Êt níc trong trêng ca MÆt
®Êt níc. ®êng kh¸t väng (NguyÔn Khoa §iÒm)
Nh÷ng kh¸m ph¸ Kh¸m ph¸ riªng tõ quª h¬ng ®Êt níc
riªng cña mçi nhµ a) NguyÔn §×nh Thi
th¬ vÒ ®Êt níc quª - H×nh ¶nh ®Êt níc qua hai mïa thu (Mïa thu xa :
h¬ng qua bµi th¬ ®Ñp, buån/ Mïa thu nay : ®Ñp, vui)
§Êt níc (NguyÔn - §Êt níc hµo hïng trong chiÕn ®Êu.
§×nh Thi), ®o¹n + TruyÒn thèng bÊt khuÊt cña «ng cha
trÝch §Êt níc trong + C¨m thï giÆc, chiÕn ®Êu dòng c¶m
trêng ca MÆt ®êng - §Êt níc vinh quang trong chiÕn th¾ng.
kh¸t väng (NguyÔn Tãm l¹i, NguyÔn §×nh Thi tù hµo, ngîi ca ®Êt níc
Khoa §iÒm) vÊt v¶ ®au th¬ng, bÊt khuÊt, anh hïng trong chiÕn
th¾ng chèng Ph¸p.
b) NguyÔn Khoa §iÒm
§Êt níc b¾t nguån tõ nh÷ng g× gÇn gòi nhÊt, th©n
thiÕt nhÊt vµ b×nh dÞ nhÊt trong ®êi sèng vËt chÊt
vµ ®êi sèng t©m linh cña con ngêi.
- §Êt níc ®îc c¶m nhËn tõ ph¬ng diÖn ®Þa lÝ vµ
lÞch sö thêi gian vµ kh«ng gian.
- §Êt níc lµ n¬i thèng nhÊt c¸c yÕu tè lÞch sö, v¨n
ho¸, phong tôc.
- Tõ sù c¶m nhËn Êy dÉn ®Õn mét th¸i ®é ®Çy
tr¸ch nhiÖm Êy cña mçi c¸ nh©n trong céng ®ång.
Mét sù c¶m nhËn riªng mang tÇm thêi ®¹i. T tëng ®Êt
níc cña nh©n d©n.
Tãm l¹i, NguyÔn Khoa §iÒm thøc tØnh tuæi trÎ vµ
mçi ngêi nhËn biÕt vÒ céi rÔ vµ nguån m¹ch chÝnh
cña §Êt Níc. Kh¸m ph¸ truyÒn thèng "®Êt níc cña
nh©n d©n". C¶m xóc l¾ng s©u trong nhËn thøc vµ
tr¸ch nhiÖm, c¶m xóc l¾ng s©u trong nhËn thøc vµ
tr¸ch nhiÖm, h×nh ¶nh th¬ ®îc kh¬i nguån trong ca
dao thÇn tho¹i
+ Hai bµi th¬ ra ®êi trong hai thêi ®iÓm kh¸c
nhau, hai nhµ th¬ cã tiÕng nãi thêi ®¹i kh¸c nhau vµ
hä ®· cã nh÷ng b¶n th«ng ®iÖp kh¸c nhau vÒ ®Êt n-
íc tõ nh÷ng gãc nh×n v¨n hãa kh¸c nhau. Nhng ®iÓm
gÆp gì vµ héi tô lµ t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc vµ ý
thøc tr¸ch nhiÖm ph¶i gi÷ g×n, b¶o vÖ non s«ng ®Êt
níc.
Tæ chøc «n tËp bµi - HS ph©n tÝch 9. Bµi th¬ Sãng cña Xu©n Quúnh
th¬ Sãng cña Xu©n a) Ph©n tÝch h×nh tîng sãng :
Quúnh. - Sãng lµ h×nh ¶nh Èn dô cña ngêi con g¸i ®ang
Ph©n tÝch h×nh t- yªu, lµ sù ho¸ th©n, ph©n th©n cña c¸i t«i tr÷ t×nh
îng sãng trong bµi cña nhµ th¬. Cïng víi h×nh tîng sãng bµi th¬ cßn cã
th¬ cïng tªn cña mét h×nh tîng n÷a lµ em-c¸i t«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬.
Xu©n Quúnh. Anh “Em” vµ “Sãng” cã lóc ph©n ®«i ®Ó soi chiÕu l¹i hoa
(chÞ) c¶m nhËn ®- nhËp vµo (®Ó t¹o nªn sù ©m vang céng hëng).
îc g× vÒ t©m hån - H×nh tîng sãng tríc hÕt ®îc gîi ra tõ ©m hëng
ngêi phô n÷ trong dµo d¹t, nhÞp nhµng cña bµi th¬. §ã lµ nhÞp cña
t×nh yªu cña bµi nh÷ng con sãng trªn biÓn liªn tiÕp triÒn miªn. §ã cßn
th¬ nµy lµ nçi lßng ®ang trµn ngËp, ®ang khao kh¸t t×nh yªu
v« h¹n, ®ang ®ång ®iÖu víi sãng biÓn.
- Qua h×nh tîng sãng Xu©n Quúnh ®· diÔn t¶ võa
cô thÓ võa sinh ®éng nhiÒu tr¹ng th¸i t©m tr¹ng
nh÷ng cung bËc t×nh c¶m kh¸c nhau trong tr¸i tim cña
ngêi phô n÷ ®ang r¹o rùc kh¸t khao yªu ®¬ng.
+ Mçi tr¹ng th¸i t©m hån cô thÓ cña ngêi phô n÷
®ang yªu ®Òu cã thÓ t×m thÊy sù t¬ng ®ång cña nã
víi mét khÝa c¹nh, mét ®Æc tÝnh nµo ®ã cña cuéc
sèng.
+ Dïng h×nh tîng sãng ®Ó biÓu hiÖn còng cha ®ñ
cha hÕt, cha tho¶ c¸i t«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬ nhiÒu
khi trùc tiÕp nãi lªn t×nh c¶m tha thiÕt m·nh liÖt cña
m×nh.
- Xu©n Quúnh ®· mîn h×nh tîng sãng ®Ó nãi vµ
nghÜ vÒ t×nh yªu.
+ §ã lµ cuéc hµnh tr×nh khëi ®Çu, lµ sù tõ bá c¸i
chËt chéi, nhá hÑp ®Ó t×m ®Õn mét t×nh yªu bao la
réng lín vµ cuèi cïng lµ kh¸t väng ®îc sèng hÕt m×nh
trong t×nh yªu vÜnh viÔn ho¸ t×nh yªu cña m×nh.
+ Nh÷ng ý nghÜ nµy cã vÎ tù do t¶n m¹n nhng tõ
chiÒu s©u cña thi thø vÉn cã sù vËn ®éng nhÊt qu¸n.
b) Ph¸t biÓu c¶m nhËn cña m×nh.
- Qua h×nh tîng sãng vµ c¶ bµi th¬ chóng ta cã thÓ
c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi phô n÷ trong
t×nh yªu. Ngêi phô n÷ Êy m¹nh b¹o chñ ®éng bµy tá
nh÷ng kh¸t khao yªu ®¬ng m·nh liÖt vµ nh÷ng rung
®éng r¹o rùc trong lßng m×nh.
Ngêi phô n÷ còng kh«ng cßn nhÉn nhôc cam chÞu
n÷a. NÕu “Sãng kh«ng hiÓu næi m×nh” th× sãng døt
kho¸t tõ bá n¬i chËt hÑp ®ã “T×m ra tËn bÓ” ®Õn
víi c¸i cao réng bao dung -> ®ã lµ nÐt míi mÎ hiÖn
®¹i trong t×nh yªu.
T©m hån phô n÷ giµu khao kh¸t, kh«ng yªn lÆng.
§ã lµ t©m hån trong s¸ng thuû chung v« h¹n.
-> Quan niÖm t×nh yªu nh vËy rÊt gÇn gòi víi mäi
ngêi cã gèc rÔ trong t©m hån cña d©n téc
Tæ chøc «n tËp t¸c - HS so s¸nh 10. Phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n
phÈm cña NguyÔn Qua truyÖn Ch÷ ngêi tö tï vµ tuú bót Ngêi l¸i ®ß
Tu©n s«ng §µ cã thÓ nh©n ra nh÷ng ®iÓm thèng nhÊt vµ
So s¸nh Ch÷ ngêi tö kh¸c biÖt cña phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n
tï ng÷ v¨n 11 víi tríc vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945
Ngêi l¸i ®ß s«ng - Nh÷ng ®iÓm thèng nhÊt
§µ. NhËn xÐt + Cã c¶m høng m·nh liÖt tríc nh÷ng c¶nh tîng ®éc
nh÷ng ®iÓm kh«ng ®¸o, t¸c ®éng m¹nh vµ gi¸c quan nghÖ sÜ.
thèng nhÊt vµ kh¸c + TiÕp cËn thÕ giíi thiªn vÒ ph¬ng diÖn thÈm
biÖt cña phong mÜ, tiÕp cËn con ngêi thiªn vÒ ph¬ng diÖn tµi hoa
c¸ch nghÖ thuËt nghÖ sÜ.
NguyÔn Tu©n tríc + Ngßi bót tµi hoa uyªn b¸c.
vµ sau c¸ch m¹ng - Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt
th¸ng 8 n¨m 1945 Ch÷ ngêi tö tï lµ truyÖn ng¾n x©y dùng thÕ giíi
nghÖ thuËt b»ng h cÊu.
Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ lµ thÓ ký ghi chÐp ngêi thùc,
viÖc thùc, t liÖu phong phó dùa trªn sù kh¶o s¸t nghiªn
cøu hiÖn thùc, ®ång thêi trùc tiÕp bé lé c¸i t«i cña
nhµ v¨n.
Phong c¸ch nghÖ thuËt cña nhµ v¨n cã thÓ biÕn
®æi khi thÕ giíi quan vµ t tëng cña nhµ v¨n thay ®æi.
Ch÷ ngêi tö tï vµ Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ thÓ hiÖn rÊt râ
phong c¸ch nghÖ thuËt cña NguyÔn Tu©n.
+ NÕu trong Ch÷ ngêi tö tï NguyÔn Tu©n ®i t×m
c¸i ®Ñp trong qu¸ khø Vang bãng mét thêi th× trong
Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ nhµ v¨n t×m c¸i ®Ñp trong cuéc
sèng hiÖn t¹i.
+ Trong Ch÷ ngêi tö tï NguyÔn Tu©n ®i t×m chÊt
tµi hoa nghÖ sÜ ë tÇng líp nh÷ng con ngêi ®Æc
tuyÓn, cßn trong Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ ¤ng ®i t×m
chÊt tµi hoa nghÖ sÜ trong ®¹i chóng nh©n d©n c¸i
®Ëp m¹nh vµo c¸c gi¸c quan nghÖ sÜ cña «ng giê
®©y lµ nh÷ng thµnh tÝch cña nh©n d©n trong lao
®éng .
Phong c¸ch NguyÔn Tu©n trong Ngêi l¸i ®ß s«ng
§µ:
+ C¶m høng ®Æc biÖt víi nh÷ng g× g©y c¶m gi¸c
m¶nh liÖt (c¶nh th¸c d÷ S«ng §µ vµ vÎ ®Ñp ®Çy
chÊt th¬ cña dßng s«ng).
+ Kh¸m ph¸ con ngêi tµi hoa nghÖ sÜ tµi ba trong
nghÖ thuËt “ngêi l¸i ®ß vît th¸c leo ghÒnh” mét tay l¸i
®ß ra hoa.
+ Ngoµi bót tµi hoa uyªn b¸c trong nh÷ng so s¸nh
liªn tëng h×nh ¶nh ®Çy gîi c¶m vËn dông tri thøc
nhiÒu ngµnh v¨n häc nghÖ thuËt kh¸c nhau ®Ó quan
 s¸t miªu t¶ hiÖn thùc.
+ Ng«n ng÷ phong phó, ®iªu luyÖn, giµu gi¸ trÞ t¹o
h×nh.
Tæ chøc «n tËp T¸c - HS ph¸t biÓu 11. Ai ®Æt tªn cho dßng s«ng cña Hoµng Phñ
phÈm Ai ®Æt tªn Ngäc Têng
cho dßng s«ng? cña a) C¶m høng thÈm mÜ :
Hoµng Phñ Ngäc - Ngîi ca vÎ ®Ñp thiªn nhiªn phong phó ®a d¹ng,
Têng huyÒn ¶o nh ®êi sèng, nh t©m hån con ngêi.
C¶m høng thÈm - Cô thÓ lµ c¶nh vËt s«ng H¬ng, con s«ng g¾n bã
mÜ vµ v¨n phong víi lÞch sö, v¨n ho¸ cña HuÕ vµ còng lµ cña d©n téc,
cña Hoµng Phñ qua ®ã, thÓ hiÖn sù yªu mÕn say mª vÎ ®Ñp cña
Ngäc Têng qua dßng s«ng, ®Êt níc.
®o¹n trÝch bót kÝ - NÐt ®Æc s¾c cña v¨n phong Hoµng Phñ Ngäc
Ai ®· ®Æt tªn cho Têng :
dßng s«ng. - Soi bãng t©m hån víi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc
vµo ®èi tîng miªu t¶ khiÕn ®èi tîng trë nªn lung linh,
huyÒn ¶o, ®a d¹ng nh ®êi sèng, nh t©m hån con ngêi.

Hoạt động 3: Luyện tập

Thời gian:
Phưương pháp: hoạt động nhóm

Hoạt động 4+5: Vận dụng, Tìm tòi sáng tạo

Thời gian:
Phưương pháp: nêu vấn đề, động não
Năng lực cần phát triển: giải quyết vấn đề, năng lực tư duy, năng lực sử dụng ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, năng lực cảm thụ thẩm mĩ.

? Vẻ đẹp hào hoa của người lính Tây Tiến?