PANITIKAN

Kahulugan, Mga Uri at

Mga Halimbawa
Kahulugan
PANITIKAN
Ito ay kahit anong nasusulat na gawa ng tao.
Ito ay ginagamit ng mga tao upang magpahayag ng
kanilang mga nararamdaman, mga naiisip, mga
karanasan, at mga hangarin sa pamamagitan ng
pagsulat.
PANITIKAN
Ang salitang ito ay tinatawag ding literatura
(literature). Ito ay nagmula sa salitang Latin
na “litera” na nangangahulugang “titik“.
Ang salitang Tagalog naman na “panitikan”
ayon kay Dr. Jose Villa Panganiban, ay
nanggaling sa salitang ugat na “TITIK”, na
dinagdagan ng panlaping “pang- at -an”.
Samakatuwid, ito ay pinaikling salita na
PANG+TITIK+AN.
PANITIKAN
Sa pagtagal ng panahon, ang
konseptong ito ay nabago. Kung noon
ay ang mga nasusulat lamang na gawa
ng tao ang maituturing na literatura,
ngayon, kabilang na din dito ang
nabibigkas na mga akda (oral
literature).
Dalawang Uri
ng Panitikan
 Ito ay uri ng panitikan na
naglalaman ng mga pangungusap at mga
talata. Sa anyong prosa, ang daloy ng
pagkakasulat ng mga ideya ay mas
1. natural at tuloy-tuloy. Wala itong
sinusunod na bilang ng bigkas at walang
sinusunod na tugmaan sa dulo ng mga
Prosa o salita. Dito, mayroong kalayaan ang mga
manunulat sa kung ano ang nais nilang
isulat.
Tuluyan Nakadepende ang kagandahan at
kaayusan nito sa paraan ng manunulat
kung paano niya bubuuin ang
pagkakasunud-sunod ng mga detalye.
Mga AKDANG PROSA O
TULUYAN
1. Maikling kwento
Isang maikling akda na naglalaman ng kakaunting tauhan kompara sa
nobela. Ito ay may iisa lamang na banghay. Ang pagbasa nito ay kayang
tapusin sa isang upuan lamang.
2. Nobela
Isang mahabang salaysay na nahahati sa mga kabanata. Ang pagbabasa
nito ay inaabot ng ilang basahan para matapos ang buong istorya. Ito ay
naglalaman ng madaming tauhan at maaring maganap ang mga
pangyayari sa iba’t-ibang tagpuan. Ang nobela ay maaring maging piksyon
o di-piksyon.
Mga AKDANG PROSA O
TULUYAN
3. Dula
Ito ay akdang itinatanghal sa tanghalan. Ito ay nahahati sa ilang yugto at
ang bawat yugto naman ay nahahati sa ilang tagpo. Tinatawag na
mandudula o dramaturgo ang mga dalubhasa na sumusulat ng iskrip ng
isang dula.
4. Alamat
Ito ay kwento tungkol sa pinagmulan ng isang bagay.
5. Pabula
Ito ay isang uri ng panitikan na kung saan hayop ang gumaganap bilang
tauhan. Ito ay nagbibigay ng magandang aral lalo na sa mga bata.
Mga AKDANG PROSA O
TULUYAN
6. Anekdota
Ito ay isang maikling akda na naglalaman ng nakawiwiling
pangyayari sa buhay ng tao. Ang layunin nito ay magbigay ng aral
sa mga mambabasa batay sa karanasan ng tauhan sa kwento.
7. Balita
Ito ay tala ng mga kaganapan na nagaganap sa lipunan at
kapaligiran.
8. Talambuhay (Biography)
Ito ay isang Sulatin na tumatalakay sa buhay ng isang tao.
Mga AKDANG PROSA O
TULUYAN
9. Sanaysay
Ito ay isang maikling sulatin na nagpapahayag ng
opinyon ng manunulat tungkol sa isang paksa.
10. Mito
Ito ay kuwento o salaysay hinggil sa pinagmulan ng
sansinukuban, kalipunan ng iba't ibang paniniwala
sa mga diyos at diyosa , kuwento ng tao at ng
mahiwagang linikha.
Mga AKDANG PROSA O
TULUYAN
11. Parabula
Ito ay isang maikling kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya.
Taliwas sa pabula, ang parabula ay walang inilalahok na tauhang hayop, halaman,
bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang kumikilos at nagsasalita gaya ng tao. Isang
katangian nito ang pagiging isang kuwentong naglalahad o nagpapakita ng kung
paanong katulad ng isang bagay ang iba pang bagay.

12. Talumpati
Ito ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan
ng pagsasalita sa entablado para sa mga pangkat ng mga tao. Layunin nitong
humikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at
maglahad ng isang paniniwala. Isang uri ito ng komunikasyong pampubliko na
nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.
 Ito ay uri ng panitikan na may
masining na pagpapahayag. Sa
2. paggagawa ng akdang nasa
anyong patula, dapat may
PATUL isinasaalang-alang na sukat,
bilang ng bigkas at mga
taludtod, at may malikhaing
A paraan ng paghahatid ng mga
mensahe sa mambabasa.
Mga AKDANG patula
1. Tulang pasalaysay – nagpapahayag ng mahahalagang
pangyayari sa buhay ng tao. Ito ay maaring
makatotohanan o kathang-isip lamang.
a. Epiko – Ang epiko ay istorya tungkol sa
kabayanihan. Ito ay nagpapakita ng ugnayan ng
tao at mga diyos.
b. Balad – Sa lahat ng tulang pasalaysay, ito ang
pinakasimple at pinakamaikli. Ito ay tulang
pasalaysay na karaniwang inaawit.
Mga AKDANG patula
2. Tulang Liriko – Ito ay uri ng tula na ginawa upang awitin. Sa
kabila nito, itinuturing na ding tulang liriko ang isang tula kapag
ito ay nagpapahayag ng nararamdaman at nagpapakita ng
emosyon ng isang makata.
a. Awiting bayan – Ito ay maikling tula na ginawa upang awitin.
Ang tema nito ay karaniwang umiikot sa pagmamahal,
desperasyon, kalungkutan, kasiyahan at pag-asa.
b. Soneto – Ito ay tula na binubuo ng labing-apat na taludtod.
Mga AKDANG patula
c. Elehiya – tulang inaaalay sa isang yumaong mahal sa buhay.
d. Oda (Ode) – Tulang nagpaparangal sa dakilang gawain ng
isang tao.
e. Dalit – Isang kanta na nagpapakita ng pagpupuri sa
Panginoon.
f. Awit at Korido – Ang awit at korido ay akdang pampanitikan
na nasa anyong patula. Ito ay binabasa nang paawit.
Mga AKDANG patula
3. Tulang Pandulaan - Ito ay uri ng tula na ginawa upang
itanghal.
a. Komedya
Isang dula kung saan ang mga nagsisiganap ay nagsasaad ng kasiyahan o
lihitimong pagpapatawa sa bawat salitang mamumutawi sa kanyang bibig.
b. Melodrama
Ito ay isang dulang labis na nakakaapekto sa emosyon ng manonood. Ito
ay isang pamamaraan upang mas maging kaakit-akit ang mga karakter.
Karaniwan din nitong inilalarawan ang mabuti at masamang aspeto ng
mga karakter.
Mga AKDANG patula
c. Trahedya
Ang trahedya ay isa sa pinakamatandang uri ng dula. Ang tema
ng isang trahedya ay karaniwang tungkol sa pagkasira ng isang
dinastiya, pagbagsak ng tao, pagtataksil, at pagkamatay.
d. Parsa o Saynete (Farce)
Ang parsa ay isang kategorya ng komedya na gumagamit ng
mga nakakatawang sitwasyon na ang layon lamang ay makapag-
patawa ng madla.
“Ang panitikan ay hindi sarili ng iilang
tao lamang; yaoý pag-aari ng sino
mang may tapat na pagnanasang
maghain ng kanyang puso, diwa't
kaluluwa alang-alang sa
ikaluluwalhati ng sangkatauhang
kinabibilangan niya.”
MARAMING
Salamat!