Professional Documents
Culture Documents
Mga Manunulat Sa Panahon NG Amerikano
Mga Manunulat Sa Panahon NG Amerikano
Si Fernando Maria Guerrero ay isinilang noong Mayo 30, 1873. Siya ay anak nina Lorenzo Guerrero, isang
kilalang pintor at guro ng Sining at Clemencia Ramirez, na may likas na hilig sa musika. Nagtapos siya ng
abogasya sa Unibersidad ng Santo Tomas.
Bata pa lamang si Fernando ay nagpakita na siya ng talino sa literatura, musika at pagpipinta. Malinaw na ang
kanyang talino sa literatura at ang panlasang makasining ay minana niya sa kaniyang mga magulang.
Tumutugtog siya ng piyano at pluta at mahusay gumuhit ng magagandang larawan ng kalikasan.
Bagamat tapos ng abogasya ay hindi nagbigay ng panahon si Fernando Ma. Guerrero upang magpraktis ng
nabanggit na propesyon. Higit niyang kinawilihan at binigyan ng panahon ang pagsusulat ng mga tula at
pagbabasa ng mga literaturang Kastila.
Noong panahon ng rebolusyon ginamit niya ang kanyang panulat sa pakikipaglaban para sa kanyang mga
kababayan. Naging katulong siya ni Antonio Luna sa pag-eedit ng pahayagang La Independenciakung saan
nalathala noong taong 1898 ang kanyang tulang Mi Patria (My Country) at ang isa pa niyang tulang ang
pamagat ay Gladiator na nalathala sa huling isyu ng nabanggit ring pahayagan. Naging patnugot siya ng El
Renacimiento at isa sa mga nagtatag ng pahayagang La Vanguardia.
Nang mamatay si Heneral Antonio Luna, si Fernando Ma. Guerrero ang naging editor ng El Renacimiento. Isa
rin siya sa manunulat ng pahayagang El Nueva Dia ni Sergio Osmena sa Cebu at ng Cultura
Filipina sa Maynila. Ginamit niya sa kanyang pagsusulat ang mga sagisag sa panulat
na Fulvio, Gil, Florisel, Hector at Tristan.
Si Fernando ay isang bersatil na manunulat. Hindi lamang mga tulang madamdamin ang kanyang sinusulat.
Nagsulat din siya ng mga sanaysay na pangkasaysayan, maikling kuwento at editorial. Walang humigit sa
kanya sa pagsulat ng mga tulang madamdamin sa wikang Kastila.
Bagamat nakilala sa pagsusulat ng mga tula sa wikang Kastila, sa damdamin at isip, siya ay nananatiling isang
Pilipino hanggang sa huling sandali ng kanyang buhay. Sa kanyang tulang Mi Patria ay ibinandila niya ang
kagandahan ng kanyang bansang Pilipinas.
Nagsulat din si Fernando sa wikang Ingles. Ilan sa kanyang mga tula sa Ingles ay Where is My Way, Come to
Me, Far from Thee at Forevermore. Pinasok din niya ang pulitika.
Naging konsehal siya ng Maynila nang may ilang taon. Noong 1907 ay nahirang siyang maging miyembro ng
First Philippine Assembly, kinatawan ng South District ng Maynila. Sa kanyang pagkamatay noong Hunyo
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
12, 1929 sa edad na 56 ay nag-iwan siya ng di malilimot na pamana-mga tulang sinulat niya sa
wikang Kastila na nagpapatunay sa buong mundo na ang isang Pilipino ay buong husay ding makapagsusulat
sa isang dayuhang wika (Kastila).
Sinabi niya na ang isang nasusulat na literatura sa Ingles o sa Kastila man, hangga't ito ay naghahayag ng
tunay na damdamin at kaisipang Pilipino, ito ay tunay na literaturang Pilipino.
Ang pinakamagagaling na tula ni Fernando ay tinipon sa isang aklat na pinamagatang Crisalidas (Mga Higad).
Si Jesús Balmori (isinilang sa Ermita, Manila noong Enero 10, 1887) ay isa sa mga maaalam
sa pampanatikan sa salitang Espanyol. Siya ay nag-aral sa Collegio de San Juan de Letran at
sa University of Santo Tomas, kung saan siya ay nanguna sa Panitikan. Siya ay ikinasal kay Dolores
Rodriguez.
Bago dumating ang giyera, si Balmori ay nakilala sa tawag na "Batikuling" na sumusulat sa isang kolumn
sa Vanguardia, isang pang arawang pahayagang panghapon na mula sa TVT Publications tinatawag na
"Vida Manileña". Pagkatapos ng giyera, siya rin ay sumulat sa isang kahalintulad na kolumn, "Vida
Filipina", para sa Vox de Manila. Subalit, ang mga palabasang nagsasalita ng Español ay unti-unti
nababawasan sa panahong iyon.
Kanyang naabot ang taluktok ng kanyang tagumpay bilang isang manunulat noong Nobyembre 1938 ng
ang kaniyang Mi Casa de Nipa, isang pagsasama-sama ng kaniyang mga pinakamahusay ng mga tula,
ay nagbigay sa kaniya bilang pang-unang gantimpala sa pang Nasyunal na Pampanitikang Patimpalak
noong 1940, na idinaos sa ilalim ng suporta ng Commonwealth Government, bilang parte ng kanilang
Ikatlong Anibersaryo.
Ipinadala sa iba't-ibang bansa upang maging kinatawan ng mabuting kalooban ng Pilipinas, at siya'y
tinaggap ng may kasiyahan ng Espanya, Mexico, Katimugang Amerika, at ng Japan. Sa Espanya, si
Generalissimo Francisco ay pinagkalooban siya ng Krus ng Falangista.
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
Siya ay naglalakbay papuntang Mexico ng kaniyang makuha ang bahagyang paralisimo. Siya ay namatay
noong Mayo 23, 1948, dahil sa kanser ng lalamunan. Sa panahon ng kaniyang kamatayan, siya ay
Presidential Technical Assistant at miyembro ng Philippine Historical Research. Siya ay namatay agad
pagkatapos na mai-dikta ang kanyang kahuli-hulihang tula, ang A Cristo, para sa kaniyang asawa, kahit
na sa kaniyang huling paghinga ang pagtula pa rin ang kaniyang binibigkas.
Isinilang siya sa bayan ng Malabon noong Abril 7, 1871. Kaisa-isang anak ng mayamang hasyendero na
si Escolastico de los Santos at Antonina Cristobal, isang kolehiyala na mahusay tumugtog ng piyano at
alpa. Pagkatapos tapusin ang kanyang mga unang taon ng pagaaral sa ilalim ng isang pribadong guro na
si Jose A. Flores, nagpatuloy siya ng pag-aaral sa Ateneo de Manila. Maliban sa mga araling akademiko
sa Ateneo, ay nag-aral din siya ng musika at pagpipinta na nanguna sa mga gantimpala. Tinapos niya sa
Ateneo ang Bachiller en Artes ng may pinakamataas na parangal na summa cum laude at pagkatapos ay
kumuha ng Law saUnibersidad ng Santo Tomas. Nanguna siya sa pagsusulit ng Ktt. Hukuman.
Masugid siyang mambabasa ng iba't ibang babasahing pampanitikan lalung-lalo na ng mga nobelang
sinulat ni Juan Valera, isang manunulat na Kastila at may-akda ng isang nobela ng pag-ibig na kanyang
kinalugdan, ang Pepita Jimenez. Dahil sa mahilig siyang magbasa, nagkaroon siya ng malaking
koleksiyon ng mga aklat sa Sining at Panitikan. Sa katunayan, ang unang palapag ng kanyang tirahan sa
Magallanes, Intramuros ay nagmistulang laybrari at museo na naging tagpuan ng kanyang mga kaibigan
na may hilig din sa Sining at pagsusulat tulad nina Cecilio Apostol, Fernando Ma. Guerrero, Rafael
Palma, Jaime de Veyra atClemente Zulueta. Isa rin siyang dalubwika natutuhan niya ang mga wikang
dayuhan tulad ng Latin, Griyego, Kastila at Pranses. Siya ang naging unang Pilipinong naging kasapi ng
Spanish Royal Academia sa Madrid at nakilalang unang Academician ng bansa.
Itinatag ni Don Panyong (tawag sa kanya) at ng kanyang kaibigang si Clemente Zulueta ang
pahayagang La Libertad sa Malabon. Naging editor din siya ng unang rebolusyonarong pahayagang La
Independencia. Sa pagsusulat sa pahayagang ito ay ginamit niya ang sagisag na G. Solon.
Naging District Attorney siya ng San Isidro, Nueva Ecija at doon din siya naging Kalihim Panlalawigan.
Noong 1902 nahalal siyang Gobernador ng Nueva Ecija at naulit ng 1904 . Pagkatapos ng dalawang taon
ay hinirang siyang miyembro ng Philippine Commission para sa St. Louis Exposition. Naglakbay siya sa
iba't ibang bansa tulad ng Pransya, Inglatera, Espanya, Italya at iba pang mga bansa sa Europa upang
bumisita sa mga aklatan at museo at mamili ng mga aklat para sa kanyang koleksyon sa sariling aklatan.
Noong 1906, nahirang siyang piscal ng dalawang lalawigan - Bulakan at at Bataan. Noong 1918, hinirang
siya ni Gobernador Heneral Francis Burton Harrison naTechnical Director ng Philippine Census. At
noong Mayo 16, 1925 itinalaga siya ni Gobernador Heneral Leonard Wood bilang Direktor ng Kawanihan
ng Biblioteka at Museo bilang kapalit ni Dr. Trinidad Parde de Tavera na binawian ng buhay.
Dalawang beses nag-asawa si Don Panyong. Ang kanyang unang asawa ay si Donya Ursula Paez
ng Malabon at ang pangalawa ay si Margarita Toralba ngMalolos. Ang isa niyang anak sa kanyang unang
asawa ang nagmana sa kanya ng mahilig sa kasaysayan at pananaliksik. Nakilala siya bilang mahusay
na manunulat ng kasaysayan, talambuhay at kolektor tulad ni Don Panyong.
Kung si Don Panyong ay di nakilalang tagapagsalita (speaker) siya naman ay nakakitaan ng kagalingan
sa panunulat na umani pa ng papuri sa ibang bansa. Ang unang nalathalang sinulat ni Don Panyong ay
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
ang Algo de Prosa (1909) isang koleksiyonng mga sanaysay at maikling kuwento. Ilan pa sa kanyang
mga sinulat ay Literatura Tagala (1911), El Teatro Tagalo (1911), Nuestra Literatura (1913), El Proceso
del Dr. Jose Rizal (1914), at Folklore Musical de Filipinas (1920).
Sinulat din niya ang mga talambuhay nina Dr. Trinidad Pardo de Tavera, Marcelo H. del Pilar, Andres
Bonifacio, Emilio Jacinto, at Ignacio Villamor. Ang kanyang salin sa Kastila mula sa Tagalog ng Florante
at Laura ni Balagtas ay itinuring na isang klasiko sa panitikang Pilipino.
Isa ring mahusay na musikero si Don Panyong. Mahusay siyang tumugtog ng piyano at gitara. Sa
kanyang panahon ay tatlo lamang ang kinikilalang mahusay sa pagtugtog ng gitara sa buong Pilipinas -
isa si Don Panyong at ang dalawa niyang kasama ay si Hen. Fernando Canon, isang rebolusyonaryo, at
si Guillermo Tolentino, kilalang iskultor. Inihambing siya ng musikong editor na si Griffith kay Segovia ng
Espanya sa natatanging talento niya sa paggitara.
Mahusay din siya sa pagpipinta, lamang ay hindi niya ito nabigyan ng panahon upang ang kanyang
kakayahan ay lalo pang pagyamanin at paunlarin.
Binawian ng buhay si Don Panyong noong Abril 28, 1928 sa Maynila sa eded na 57 dahil sa atake sa
utak (cerebral attack). Bilang paggalang sa kanyang kontribusyon sa sining at kultura, ang Highway 54 na
nagdudugtog sa Lungsod ng Caloocan hanggang Lungsod ng Pasay ay ipinangalang Abenida Epifanio
de los Santos o kilala bilang EDSA.
Severino Reyes
Si Severino Reyes, mas kilala bilang Lola Basyang, ay itinuturing na AmangSarsuwela. Isa
siyang mahusay na direktor at manunulat ng dula.
Pinag-ugatan at Edukasyon
Ipinaganak siya noong 11 Pebrero 1861 sa Santa Cruz,Maynilaat suplingnina Rufino Reyes,
isang iskultor, at ni Andrea Rivera. Siya ay ikinasal kayMaria Paz Puato at biniyayaan ng 17
anak. Sinimulan niya ang kanyang pag-aaral sa Catalino Sanchez, tinapos ang kanyang
hayskul at batsilyer sa siningsaColegio de San Juan de Letran, at kumuha rin ng kurso
saUnibersidad ng Santo Tomas.Nang itinatag angLiwaywaynoong 1923, si Reyes ang naging
unangpatnugot nito. Siya rin ay nagsilbing pangulo ng Aklatang Bayan at ginawangkasapi
ng Ilaw at Panitik, kapwa mga samahan ng mga manunulat.
Sa edad na 41, si Reyes ay nagsimulang magsulat ng mga dula.Ang R.I.P., noong 1902 ang
una niyang dula. Sa parehong taon, isinulat niyaang Walang Sugat (Not Wounded), na
masasabing isa sa mga pinakakilalaniyang akda. Ang Walang Sugat din ay naging simula ng
ginintuang panahonng sarsuwela sa bansa.Noong 1902 itinatag niya ang Gran Compañia de
la Zarzuela Tagala upang maitanghal ang kanyang mga dula sa mga teatro sa Maynila
patina rin sa mga entablado sa mga kalapit probinsiya.Ang mga dula ni Reyes ay
naisapelikula rin, tulad ng Walang Sugat noong1939 at 1957; at Minda Mora noong 1929.
Si Lola Basyang
Kinalaunan, si Reyes ay naging kilala sa mga kwentong isinulat niyatungkol kay Lola
Basyang. Nagsimula ang Lola Basyang noong siya ay nagingpunong-patnugot sa Liwayway.
Nang sinabihan siya ng kanyang mga patnugotna wala ng natitirang materyales upang
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
punuin ang isang maliit na ispasyo saisang pahina ng magasin, kinailangan niyang magsulat
ng isang kwento upangumabot sa takdang oras. Matapos na maisulat ang kwento, nag-isip
siya ngibang pangalan na maaaring ilagay bilang may-akda ng istoryang ito. Naalalaniya
ang matandang babae na kapitbahay ng kanyang kaibigan sa Quiapo,Maynila. Ang pangalan
ng babae ay Gervacia Guzman de Zamora o mas kilala sa Tandang Basyang. Tuwing alas-4
ng hapon, magsasama-sama ang mgakabataan sa kanilang lugar at makikinig sa mga
kwento ni Tandang Basyang.Kaya naman, matapos nito, ang mga kwento na sinusulat ni
Reyes ay maypirma na Lola Basyang. Unang nailathala ang kwento ni Lola Basyang
saLiwayway noong 1925.
Aurelio Tolentino
Si Aurelio Tolentino (13 Oktubre 1867 – 5 Hulyo 1915)aymandudula,nobelista, atoradorsa
wikang Espanyol, Tagalog, atPampango,bukod sa pagigingkatipunero. Si Tolentino ang
nagtatag ng Filipinas, atEl Parnaso Filipino.
Kasama ni Tolentino siAndres Bonifaciosa paghahanap ng kanilang mga lihim na kuta sa
kabundukan ngMontalbanatSan Mateo, Rizal. Napili nilaangKuweba Pamitinanna maging
himpilan, hanggang matuklasan ito ng mgaEspanyol noong 12 Abril 1895.Nadakip at
ikinulong si Tolentino ng mga Espanyol, noong magsimula anghimagsikan saFilipinas. At
nang dumating ang mga Amerikano, bumuo siya ngsamahan ng mga dating katipunero, na
ang pangunahing layunin ay patalsikinang mga Amerikano. Tinawag niya ang samahan na
Junta de Amigos.Pagkatapos ng digmaan, ibinaling ni Tolentino ang pansin sa pagsulat
ngliteratura, at lumikha ng mga dakilang akda, gaya ngKahapon, Ngayon at
Bukas(1902);Bagong Cristo(1907);Maring(1908);Buhay(1909);Buhok ni Ester(1914).
Juan K. Abad
Si Juan K. Abad ay isang matalinong manlilimbag mula sa Sampaloc,Maynila. Taong 1875
nang siya ay isilang. Sa edad na labinganim (16) aynaisulat niya ang Senos de Mala
Fortuna, isang komedia na may anim nayugto. Itinanghal ito sa Dulaang Arevalo sa
Sampaloc noong taong 1895.Nagsulat siya ng mga aklat na naglalaman ng mga tuligsa
sapamahalaan at mga prayleng Kastila. Sinunog niya ang mga ito bago siyasumanib sa
Katipunan.Nakasama siya sa hukbong Pilipino na nakipaglaban sa mga hukbongAmerikano.
Sa panahong iyon itinatag nila ni Emilio S. Reyes ang Republicang Tagalog, isang
pahayagang nalathala sa San Fernando, Pampanga.Noong 1899 ay nagpalabas siyang muli
ng isang pahayagan, ang Laon-Laan na naging dahilan upang siya ay dakipin at ikulong sa
loob ng isangbuwan at pagreportin umaga't hapon sa military kasama ang pagbabanta
nahuwag nang sumulat muli.Nang sumunod na taon, sinimulan niyang muli ang pagtatatag
ng isangpahayagang para sa mga manggagawa. Binigyan niya ito ng pangalang Dimas-
Alang at pinamatnugutan ng isang Dr. Xeres Burgos. Pagkaraan ng maiklingpanahong
paglalathala (3 buwan) ay pinatigil din ito ng mga Amerikano.Sumunod na napagtuunan ng
pansin ni Abad ay ang komedia na sakanyang paniniwala ay lumalason sa isipan ng mga
Pilipino. Nagalit sa kanya ang mga nagtatanghal ng komedia at moro-moro kaya
isinumbong naman siyasa pamahalaan dahil sa pagtatanghal ng mga dulang Mabuhay Ang
Filipinas atMapanglaw na Pagka-alaala.Bilang parusa ay ipinatapon siya sa Olongapo at
doon niya nasulat angisa nanamang dula, ang Manila-Olongapo." Ang dulang ito ay
tumatalakay sabuhay ng mga bilanggo. Nang siya ay lumaya, itinanghal ito sa dulaang
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
Rolando S. Tinio
Sa pagbigkas ng tula ay may sarili siyang paraan na sinasabing tatak Collantes. Ang kanyang mga tulang
nasulat ay inuri sa tatlo -tulang liriko, tulang pasalaysay at tulang pambalagtasan. Higit na kinilala ang
kanyang kahusayan sa pagsulat ng mga tulang pasalaysay. Halimbawa ng kanyang mga tulang liriko
ay Ang Magsasaka, Pangaral sa Bagong Kasal, Patumpik-tumpik; sa tulang pasalaysay naman
ay Lumang Simbahan at Ang Tulisan; sa pambalagtasan naman ay ang Balugbugan, Aguinaldo vs.
Quezon, isang tulang pantuligsa sa larangan ng pulitika. Ang mga tula ni Collantes ay halos tungkol sa
tao kaya karaniwan at madaling unawain.
Bata pa lamang siya ay mahilig na siyang magbasa ng awit at korido at naisaulo niya ang buong pasyon.
Sa gulang na 15 taon ay nagsimula na siyang tumula at sumulat sa mga pahayagang Buntot Pagi,
Pagkakaisa, Watawat, Pakakak at iba mga babasahin.
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
Siya ay kapanahon ni Jose Corazon de Jesus at mahigpit niyang kaagaw sa pagiging Hari ng
Balagtasan. Binawian siya ng buhay noong 1951 sa gulang na 55.
Si Valeriano Hernandez at Peña (ang Peña ay apelyido ng kanyang ina) ay isinilang sa nayon ng San
Jose, Bulakan, Bulakan noong Disyembre 12, 1858. Siya ay bunsong anak nina Marcos Hernandez at
Dominga dela Peña. Ang kanyang ama ay isang platero, at ang hanapbuhay na ito ang kanyang ginamit
upang maitawid ang kanyang pamilya sa pang-araw-araw na pangangailangan.
Nagsimulang mag-aral si Tandang Anong (ito ang tawag sa kanya ng mga kasamahang manunulat sa
Muling Pagsilang) ng Kartilya at ang kanyang naging guro ay ang kanilang kapit-bahay na si G. Marcelino
Nuque. Sa murang edad na sampu ay nakitaan na siya ng pagkahilig sa pagbabasa at pagsusulat.
Sa nayon ng Matungao, Bulakan, Bulakan ginugol ni Tandang Anong ang malaking bahagi ng kanyang
kamusmusan sa piling ng mga kababatang sina Gregorio Santillan (ama ng mga manunulat na sina Dr.
Jose Santillan at Dr. Pura Santillan-Castrence), Benito dela Peña, at Mariano Cristobal.
Nagsimula siyang mamasukan bilang kawani ng isang Kapitan Alvarez sa gulang na labindalawa
matapos pumanaw ang kaniyang ama. Nagsilbi rin siyang kawani ng husgado. Nakasal siya kay Victoria
Laktaw, isang taga-Matungao sa gulang na 45, subalit ang mag-asawa ay hindi pinalad na mabiyayaan
ng anak.
Sa Muling Pagsilang, nakasama ni Tandang Anong ang mga kilalang manunulat na gaya nina Lope K.
Santos, Faustino Aguilar, Andres Rivero, Carlos Ronquillo, at iba pa. Kilala sa taguring Ama ng Nobelang
Tagalog, itinuturing na obra maestra niya ang Kasaysayan ng Magkaibigang si Nena at si
Neneng (1905), bagamat iniluwal din ng kanyang panitik ang iba pang mga nobela tulad ng: Pagluha ng
Matuid(1899), Mag-inang Mahirap (dalawang bahagi – 1905 at 1906), Hatol ng
Panahon (1909), Pahimakas ng Isang Ina (1914), Unang Pag-ibig (1915), Dangal ng
Magulang (1920), at iba pa, gayundin ang mga maiikling kuwento at mga tula.
Pumanaw ang dakilang alagad ng sining noong Setyembre 7, 1922 at inilibing sa kanyang pinagmulang
bayan ng Bulakan, Bulakan.
Sa kasalukuyan, ang ilang mga kagamitan ng manunulat (pluma, orihinal na kopya ng patente ng
nobelang Si Nena at Si Neneng, at iba pa) at dalawang sipi ng El Renacimiento Filipino (1910 at 1911) ay
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
nasa pag-iingat ni G. Jaime Villafuerte Jr. ng Matungao, Bulakan, Bulakan, na apo niya sa talampakan sa
kanyang pamangkin na si Maria.
Inigo ed regalado
pinanganak siya noong 19 Marso 1888 sa Sampalok,Manila at anak nina Iñigo Regalado y Corcueca at
Saturnina Reyes. Si Iñigo Ed. Regalado ay tanyag noong sa sagisag na Odalager. Naging patnugot siya
ng pahayagang Mithi, Watawat, Pagkakaisa, at ng lingguhang magasin na Ilang-ilang. Isa siya sa
mga Taliba ng panulaan. Kilala siya bilang makata ng pag-ibig. Ang kanyang mga tula ay natipon sa
isang aklat na pinamagatang Damdamin na nagtamo ng unang gantimpala sa Timpalak Komonwelt
noong 1941. Nag-aral si Ed. Regalado sa Escuela Muncipal de Sampaloc, at nakuha niya ang kanyang
per ito mercantil sa Colegio Filipino, ang Batsilyer sa Sining sa Liceo de Manila, at ang kanyang bachiller
en leyes sa La Jurisprudencia. Pumasok rin siya sa Unibersidad ng Pilipinas (Fine Arts), kung saan
naging guro niya si Fabian de la Rosa sa pagpipinta, at naging kaklase niya naman sina Fernando
Amorsolo at Guillermo Tolentino. Hindi lamang siya makata, isa rin siyang kwentista, nobelista at
peryodista. Ang kanyang nobelang Sampaguitang Walang Bango ay nasulat sa panahong Ginto ng
nobelang Tagalog. Ito'y tungkol sa isang babaing martir ngunit sa huli ay nagtaksil kaya iniwan ng asawa.
Katulad siya ng sampagita na akala ng marami ay maganda, dalisay at namumukod sa kabanguhan
subalit sa kabila noon ay naging taksil kaya itinuring na sampagitang walang bango.
Si Odalager bilang manunulat ng maikling kuwento at nobela ay maingat sa pagpili ng mga salitang
naglalarawan ng mga tauhan at natural na salitaan at tagpuan. Naging patnugot siya ng Surian ng
Wikang Pambansa at guro ng wika sa iba't ibang Unibersidad ng Maynila.
Tumanggap siya ng Republic Cultural Heritage Award for Literature noong 1968.
Ilan sa mga nasulat ni Odalager ay Sampaguitang Walang Bango, May Pagsinta'y Walang
Puso at Dalaginding.
Sa mga tulang nasulat niya, ay mababanggit ang Sabi Ko Na Nga Ba, Dahil sa Pag-ibig, Madaling
Araw at Kung Magmahal Ang Isang Dalaga. Ang tula niyang nagbigay sa kanya ng di-kakaunting
karangalan ay ang Laura. Tumanggap siya rito ng Unang Gantimpala mula sa Samahang Mananagalog.
Pinaksa ng tulang ito ang mga katangian ni Laura, ang musa ni Balagtas sa Florante at Laura.
Mga Akda
Iba pang mga gawa Isang Panyo Lamang, Mahiwagang Tao at Sa Bundok
Mga Parangal 1941 Commonwealth Award for Poetry , Patnubay ng Sining at Kalinangan Award, 1963
at Diwa ng Lahi Award, 1972
Sanggunian CCP Encyclopedia of Philippine Art. Vol IX. Philippine Literature. Manila: Cultural Center of
the Philippines, 1994. Iñigo Ed. Regalado. (Hinango noong 8 Mayo 2008).
MGA MANUNULAT SA PANAHON NG AMERIKANO
Si Jose Garcia Villa ay isinilang sa Singalong, Maynila noong Agosto 5, 1908. Kilala siya sa sagisag
na Doveglion. Kinilala sa pamahalaan bilang Pambansang Alagad ng Sining sa Panitikan noong Hunyo
12, 1973. Ang unang koleksiyon ng kanyang mga tula na lumabas noong 1942 ay pinamagatang Have
Come, Am Here na nalathala sa Estados Unidos ay umani ng malaking pagkilala.
Ang Footnotes to Youth ay isa ring koleksiyon ng mga tula ni Villa na lumabas naman noong 1933. Kilala
si Villa bilang manunulat ng maikling kuwento at makata sa wikang Inggles.
Napakarami niyang tinanggap na mga gawad at gantimpala dahil sa kanyang mga tula. Tinanggap niya
mula sa Pamantasan ng Pilipinas ang pinakamataas na gawad-akademiko, ang Doctor of Humane
Letters, Honoris Causa, dahil sa kanyang nagawa at naisulat sa larangan ng panitikang Pilipino at Ingles.
Si Estrella D. Alfon ay ipinanganak sa San Nicolas, Cebu noong Marso 27, 1917. Nang matapos siya ng
sekundarya, nagtungo siva sa Maynila upang mag-aral sa U.P. Naging miyembro siya ng U.P. Writers
Club dahil sa taglay niyang katalinuhan at kakayahan sa pagsulat. Sa pagitan ng mga
taong 1958 at 1978, nagwagi siya ng mahigit kumulang sa sampung karangalan mula sa maikling
kuwento at dula sa Free Press, Carlos Palanca Award at Arena Theatre Contest.
Si Leon C. Pichay ay isang bantog na makata at manunulat na Ilokano. Siya ang kinikilalang Hari ng
mga Makatang Ilokano.
Noong dekada 50 ay itinanghal si Pichay bilang Hari ng mga Makatang Ilokano. Patunay sa kanyang
kasikatan ang pagtangkilik ng madla sa kanyang mga tulang isinaplaka at ang pagdagsa ng mga tao
kapag naaanyayahan siyang bumigkas ng mga "tulang pangkoronasyon" bilang pagpupugay sa mga
itinatanghal na reyna sa mga piesta.
Isang katangian ng mga tula ni Pichay ay ang paggamit niya ng mga salitang pinanday sa pamamagitan
ng pagsasanib ng mga bahagi ng dalawa o higit pang salita. Ginawa niya ito sa pagnanais na iwasan ang
paggamit ng mga salitang mula sa ibang wika. Ilan sa mga salitang kanyang inimbento ang tuluyang
naging bahagi ng wikang Iluko.
Kasabay ng kanyang pagsusulat ng mga tula ay itinaguyod din ni Pichay ang bukanegan, ang katumbas
ng balagtasan ng mga Tagalog.
Umani rin ng paghanga si Pichay dahil sa kanyang mga nobela. Ang kanyang obrang Apay a Pinatayda
ni Naw Simon? (Bakit Nila Pinatay si Don Simon?) ang unang nobelang Iluko hinggil sa paniniktik.
Pumanaw si Pichay noong 11 Agosto 1970. Magpahanggang ngayon ay itinuturing siya bilang isa sa mga
pinakamahuhusay na makata at manunulat na Ilokano. Kaugnay nito, isang parangal ang ipinangalan
ngGunglo Dagiti Mannurat nga Ilokano sa kanya bilang pagkilala sa kanyang kontribusyon sa panitikang
Iluko.
Si Juan Crisostomo Soto ay isinilang sa Santa Ines, Bacolor, Pampanga. Tinagurian siyang Ama ng
Panitikang Kapampangan. Pambihira ang kanyang kahusayan sa pagtatalong patula sa wikang
Kapampangan kung kaya ang pagtatalong patula sa wikang Kapampangan ay tinawag na Crisotan na
katumbas ng Balagtasan sa wikang Tagalog. Isa siyang manunulat-makata, mandudula at editor sa
wikang Kapampangan.
Bilang mandudula, nagsulat siya ng Moro-moro at sarsuela. Bunga ng kanyang panulat ang
sarsuelang Perlas Quing Burac at Pula't Puti.
Ang mga Moro-morong Ang Sultana, Perla, Zapre at Rubi ay sinulat niya noong mga huling taon ng
panahon ng mga Kastila. Gumamit siya ng mga sagisag-panulat tulad ng Crisot, Rubi, Natis
Belen at Vitalianosa kanyang mga tula. Julio Septiembre at Lacan Batbat naman sa kanyang mga
artikulo.
Sumulat din siya ng isang dulang hango sa Romeo at Julieta ni Shakespeare at pinamagatang Ing
Pamanguisama Ning Mete (The Marriage of the Dead). Ang Sigalot ang pinakamaganda sa kanyang mga
akda. Ito ay sinulat niya sa loob ng bilangguan. Nakasulat din siya ng English-Spanish-Pampango
Dictionary sa tulong ni Modesto Joaquin. Ang Alang Dios ang namukud-tanging sarswela ni Crisostomo
Soto na nagpanhik sa kanya ng salapi. Ito'y itinanghal sa Teatro Zorilla.
Ang iisahing yugtong dulang katatawanan na may pamagat na Nanu Tong Male Cu ang kahuli-hulihang
nasulat niya nang nasa banig na siya ng karamdaman.
Binawian siya ng buhay noong Hulyo 12, 1918 dahil sa sakit sa puso.
Si Eriberto Gumban ay binigyan ng karangalang maging Ama ng Panitikang Bisaya. Tubong Iloilo,
nakasulat siya ng maraming moro-moro at komedya sa wikang Bisaya. Ang kanyang mga moro-morong
nasulat ay Ang Mutya Nga Matin-ao (Ang Makinang na Alahas) Ang Yawa Nga Bulawan (Ang
Dimonyong Ginto) at Ang Salamin San Pamatan-on (Ang Salamin ng Kabataan). Ang kanyang mga
komedya ayCarmelina, Felipro at Clodones.