PRAWO DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

OPRACOWANIE – EGZAMIN (W) I KOLOKWIUM (ĆW)

WSTĘP. ISTOTA REGULACJI PRAWA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

• Prawo działalności gospodarczej obejmuje regulacje w zakresie podejmowania, wykonywania i zakończenia

działalności gospodarczej. Tworzy ono porządek prawny określający zasady organizacji DG oraz zasady
funkcjonowania aktywnych uczestników gospodarki.
• Publicznoprawny charakter regulacji → wynika on z zakresu przedmiotowego regulacji – unormowanie
kwestii działalności administracji publicznej, której organy kształtują sytuację prawną przedsiębiorców.
o W związku z tym PDG: stanowi fragment administracyjnego prawa gospodarczego publicznego.
• Charakter PDG: powszechnie obowiązujący- jeżeli przepisy ustaw odrębnych nie stanowią inaczej –
zasadniczo przedsiębiorcy bez wyjątku mają identyczne obowiązki i uprawnienia wynikające z przepisów
PP.

ZAGADNIENIE 1. PRAWO PRZEDSIĘBIORCÓW – WARTOŚCI I ZASADY (W/ĆW)

ZAKRES REGULACJI USTAWY

• Ustawa spełnia funkcję konstytucji przedsiębiorczości – gdyż wprowadza uniwersalne regulacje prawne w
polskim systemie prawnym na gruncie relacji państwo-gospodarka w ramach społecznej gospodarki
rynkowej będącej podstawą ustroju gospodarczego, na podstawie art. 20 Konstytucji RP.
• Tytuł ustawy – podkreślenie kodyfikacyjnego charakteru aktu normatywnego; PP = ustawa o podstawowym
i systemowym znaczeniu dla uregulowanych w niej zagadnień.
• Przepisów ustawy nie stosuje się do: działalności wytwórczej zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa,
leśnictwa i rybactwa śródlądowego, wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i
świadczenia w gosp. rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

FUNKCJA USTAWY

• Konkretyzacja przewidzianych w Konstytucji RP zasad ustroju gospodarczego w zakresie – wolności

gospodarczej, równości przedsiębiorców, zobowiązania państwa do podjęcia działań skierowanych na
ochronę i realizację w/w praw i wolności.

AKSJOLOGIA USTAWY

• Wynika ona z preambuły ustawy Prawo przedsiębiorców. Cele ustawy stanowią odzwierciedlenie wartości,
które zorientowały proces normatywizacji oddziaływania władz publicznych na sferę gospodarki.
• Cele ustawy Prawo przedsiębiorców:
o ochrona i wspieranie wolności działalności gospodarczej
o rozwój gospodarki oraz wzrost dobrobytu społecznego
o zagwarantowanie praw przedsiębiorców
o uwzględnienie potrzeby zapewnienia ciągłego rozwoju DG w warunkach wolnej konkurencji
• Motywacja do regulacji ustawy: kierowanie się konstytucyjną zasadą wolności gospodarczej, a także innymi
zasadami konstytucyjnymi mającymi znaczenie dla przedsiębiorców i wykonywanej przez nich działalności
gospodarczej (+ zasady: praworządność, pewność prawa, niedyskryminacja, zrównoważony rozwój)
ZASADY USTAWY PRAWO PRZEDSIĘBIORCÓW
Wyróżnia się dwie grupy zasad: (1) zasady nawiązujące do zasad i praw podstawowych konstytucji gospodarczej
RP; (2) zasady swoiste dla regulacji prawa działalności gospodarczej.
ZASADA PRAWA
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
[1.1] Zasada wolności gospodarczej
(art. 2 PP; art. 20, 22 i 31 K.)
[1.2] Zasada równości (art. 32 K.)
[2.1] Zasada „co nie jest prawem
zabronione, jest dozwolone” (art. 8
PP)
[2.2] Zasada wzorca przedsiębiorcy /
uczciwej konkurencji
WYJAŚNIENIE
PP: 2) Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest
wolne dla każdego na równych prawach.
K: 20) Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności
gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu
i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego
Rzeczypospolitej Polskiej.
22) Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w
drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.
• Uwzględnienie założeń ustroju gospodarki wolnorynkowej, który przewiduje
swobodę działalności gospodarczej.
• System prawny danego państwa nie kreuje wolności gospodarczej ani też
nie przyznaje jej podmiotom gospodarczym. Zakreśla natomiast jej granice,
wskazując na ograniczenia swobody korzystania z tej wolności, a także
ustanawia jej prawne gwarancje.
• Wolność gospodarcza traktowana jest jako publiczne prawo podmiotowe
o charakterze negatywnym, któremu odpowiada ogólny obowiązek
państwa nienaruszania swobody działania podmiotów gospodarczych
w sferze prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.
K: 32) 2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub
gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
• Jest to skierowany do organów władzy publicznej nakaz równego
traktowania przedsiębiorców bez względu na ich status prawny i
reprezentowany typ własności
• Prawo do równego traktowania – przysługuje przedsiębiorcom: krajowym i
zagranicznym, prywatnym i publicznym
• Przedmiot w/w nakazu → osiągnięcie stanu rzeczy zakwalifikowanego jako
wolność działalności gospodarczej i równość wobec prawa.
PP: 8) Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych,
których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorca może być obowiązany do
określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa.
• Zasada potwierdzająca asymetryczny charakter relacji między
przedsiębiorcą a państwem → przedsiębiorca korzysta z w/w swobody,
jednak państwo nie jest podmiotem tej zasady – art. 7 (działanie na
podstawie i w granicach prawa)
• Przedsiębiorca – nie musi wskazywać prawnej podstawy swojego działania |
organ władzy – w każdym przypadku musi podać podstawę prawną, na jakiej
podjął konkretną działalność, a jego kompetencja nie może być
domniemana.
PP: 9) Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą zgodnie z zasadami
uczciwej konkurencji, poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów
innych przedsiębiorców i konsumentów, a także poszanowania oraz ochrony praw
i wolności człowieka.
• Sformułowanie pozytywnego modelu zachowania przedsiębiorcy =
rozszerzenie zakresu kryteriów oceny ich legalności → uczciwa konkurencja
jako przeciwstawienie nieuczciwej konkurencji zwalczanej przez
obowiązujące przepisy prawne.
• Użyte klauzule generalne, określane także „metaklauzulami”, stanowią ramy
interpretacyjne przepisów szczególnych. Znaczenie tych generalnych klauzul
odsyłających, które ustalają zakres obowiązków przedsiębiorców, należy
poszukiwać w pierwszej kolejności w ustawodawstwie szczegółowym.

[2.3] Zasada domniemania
uczciwości przedsiębiorcy (art. 10 PP)
[2.4] Zasada rozstrzygania wątpliwo-
ści faktycznych na korzyść przedsię-
biorcy (art. 10 PP)
[2.5] Zasada przyjaznej interpretacji
przepisów (art. 11 PP)
[2.6] Zasada pogłębiania zaufania,
proporcjonalności i równego
traktowania (art. 12 PP)
[2.7] Zasada pewności prawa (art. 14
PP)
[2.8] Zasada udzielania informacji
(art. 15 PP)
Zasada zrównoważonego rozwoju
(art. 5 K.)
PP: 10) 1. Organ kieruje się w swoich działaniach zasadą zaufania do
przedsiębiorcy, zakładając, że działa on zgodnie z prawem, uczciwie oraz z
poszanowaniem dobrych obyczajów.
• Obowiązek dla organów AP: założenie, że przedsiębiorca działa zgodnie z
prawem, uczciwie z poszanowaniem dobrych obyczajów.
• Dobre obyczaje – zasada nakazująca przestrzegania norm moralnych i
zwyczajowych, które obowiązują w danej dziedzinie DG. Wynika to z
obowiązujących w danym środowisku standardów etyczno-moralnych.
PP: 10) 2. Jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na
przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym
zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego,
organ rozstrzyga je na korzyść przedsiębiorcy.
• Wyjątki:
1) w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik
postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;
2) odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych
faktów;
3) wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa,
a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku
publicznego.
• Zasada ta stanowi konsekwencję realizacji reguł postępowania w stosunkach
zachodzących pomiędzy przedsiębiorcą a organami władzy publicznej
wyznaczonymi przede wszystkim w art. 12 i wynikającą z niego zasadą
pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności oraz równego
traktowania
PP: 11) 1. Jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na
przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w
sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są
rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy, chyba że sprzeciwiają się temu sporne
interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma
bezpośredni wpływ.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeśli wymaga tego ważny interes publiczny, w
tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności
lub porządku publicznego
PP: 12) Organ prowadzi postępowanie w sposób budzący zaufanie
przedsiębiorców do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności,
bezstronności i równego traktowania.
Zasada zaufania znalazła wyraz w zasadzie ograniczenia kontroli DG, zgodnie z
którą kontrole przeprowadza się po uprzednim dokonaniu analizy
prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania DG (47 PP)
PP: 14) Organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od utrwalonej praktyki
rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.
• Z zasady pewności prawa nie wynika, że organ administracji publicznej nie
może odstąpić od dotychczasowej, utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw.
Jednak na organie rozstrzygającym ciąży obowiązek wykazania przyczyn
odstąpienia od utrwalonej praktyki orzeczniczej przy założeniu, że mamy do
czynienia z tym samym stanem faktycznym i prawnym.
PP: 15) Organ, w zakresie swojej właściwości, udziela przedsiębiorcy informacji o
warunkach podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej
• Zasada udzielania informacji wynikająca z przepisu art. 15 zobowiązuje
organ do udzielania informacji o stanie prawnym i faktycznym, określanych
ustawowo jako informacje o warunkach podejmowania, wykonywania i
zakończenia działalności gospodarczej. Oznacza to, że zakres udzielonych
informacji jest bardzo szeroki i dotyczy wszelkich kwestii
materialnoprawnych i proceduralnych związanych z działalnością
gospodarczą na każdym etapie jej prowadzenia.
Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego
terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz
bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia
ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.
Zrównoważony rozwój to solidarność międzypokoleniowa polegająca na
znajdowaniu takich rozwiązań gwarantujących dalszy wzrost, które pozwalają na
 aktywne włączenie w procesy rozwojowe wszystkich grup społecznych, dając im
jednocześnie możliwość czerpania korzyści ze wzrostu gospodarczego.

ZAGADNIENIE 2. POJĘCIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I POJĘCIE PRZEDSIĘBIORCY

(W/ĆW)

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców. Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa,
wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Dokonując wykładni językowej w/w przepisu → można wywnioskować cechy działalności gospodarczej:
1) zorganizowany charakter; 2) cel zarobkowy; 3) wykonywanie działalności we własnym imieniu; 4) ciągłość.

Dla definicji działalności gospodarczej nie ma znaczenia jej przedmiot – pod warunkiem, że jest prawnie
dopuszczalny. Aktualnie niemal każdy przejaw aktywności ludzkiej może być uznany za działalność gospodarczą,
o ile posiada konstytutywne dla działalności gospodarczej cechy określone w PP.

CECHA 1. ZORGANIZOWANY CHARAKTER

• Stanowi on pozytywną przesłankę DG → dopuszczalność prawna jej prowadzenia. Niezorganizowany
charakter podważa legalność działalności, nawet w wypadku spełnienia innych kryteriów.
• Nie jest kwalifikowana jako DG działalność nieprowadzona w formie określonej w przepisach prawnych.
o Np. spółka cywilna, formy działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia etc.
• Przejawy zorganizowanego charakteru DG: prowadzenie działalności w oparciu o przedsiębiorstwo (ostrożna
analogia: w rozumieniu art. 551 KC) – zespół składników majątkowych i niemajątkowych, odpowiednia
infrastruktura, siedziba, zaplecze techniczne – uzależnienie od formy DG.
• Istotne elementy dla zorganizowanego charakteru → obowiązek posiadania rachunku bankowego,
identyfikacja przedsiębiorcy, numer identyfikacji podatkowej (NIP)

CECHA 2. CEL ZAROBKOWY

• Cel zarobkowy = utożsamiony z zamiarem osiągnięcia zysku.
• Nie jest istotne to, czy zamierzony zysk został osiągnięty czy nie (nawet jeśli poniesiono stratę)
• Brak zamiaru osiągnięcia zysku – nie wyłącza możliwości kwalifikacji działalności jako DG na podstawie
innych przepisów prawnych (Strzyczkowski, 2023)
o Np. Działalność gospodarcza zorientowana na realizację celów o charakterze użyteczności
publicznej – podstawowy cel: bieżące i nieprzerwane zaspokojenie zbiorowych potrzeb ludności w
drodze usług powszechnie dostępnych (Gospodarka komunalna)

CECHA 3. WE WŁASNYM IMIENIU

• Eliminacja każdej działalności prowadzonej nie w swoim imieniu.
• Kryterium samodzielności DG – wskazuje na istotną cechę działalności w warunkach ryzyka, w szczególności
majątkowych konsekwencji podejmowanych decyzji gospodarczych oraz odpowiedzialności za zobowiązania
o charakterze publiczno- i prywatnoprawnym.
o Nie jest zatem działalnością gospodarczą działalność prowadzona nie w swoim imieniu, lecz na
cudzy rachunek i ryzyko.
o Działalność gospodarczą na rzecz innej osoby prowadzą np. agent – jako typowy pośrednik
handlowy.
CECHA 4. CIĄGŁOŚĆ
• Ciągłe prowadzenie DG – oznacza wykonywanie szeregu czynności zmierzających do osiągnięcia określonego
celu. Ciągłość pozwala na odróżnienie działalności gospodarczej od działalności jednorazowej (okazjonalnej),
choćby przynosiła zysk.
• Każda DG kiedyś musi być zakończona. Czas trwania nie ma znaczenia, jeśli dany podmiot miał zamiar
wykonywać ją w sposób ciągły. Zakończenie działalności np. po miesiącu → nie oznacza, że nie miała ona
charakteru ciągłego.
• Działalność sezonowa – jest również działalnością ciągłą – podmiot ją prowadzący wykonuje liczne czynności
powiązane ze sobą ze względu na ich wspólny cel, jakim jest osiągnięcie zysku.

PRZEDSIĘBIORCA

Art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców - 1. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (dop. KU – art. 331
KC), wykonująca działalność gospodarczą.

2. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności
gospodarczej.

• Pełna zdolność do czynności prawnych oraz osoba fizyczna niemająca

Osoba fizyczna
Osoba prawna
Ułomna osoba prawna
Wspólnicy spółki cywilnej
Osoby zagraniczne
pełnej zdolności do czynności prawnych (jednak osoba taka nie będzie
mogła w ramach tej działalności samodzielnie podejmować CP
zobowiązujących bądź rozporządzających) – bez zgody przedstawiciela
ustawowego lub kuratora dla ubezwłasnowolnionego częściowo.
• Najbardziej rozpowszechniona forma organizacyjna OF:
samozatrudnienie osoby fizycznej – niewielkie rozmiary działalności
gospodarczej
• OF zyskuje status przedsiębiorcy z chwilą wpisu do Centralnej Ewidencji
i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
• OP o charakterze: 1) korporacyjnym – sp. akcyjna, stowarzyszenie; 2)
fundacyjny – fundacja, bank.
• Przede wszystkim są to spółki prawa handlowego – sp. a., sp. z o.o.
• Np. spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna.
• Możliwość uznania tych jednostek za przedsiębiorcę – zależy od
przyznania zdolności prawnej przez odrębną ustawę.
• Wspólnicy s.c. są przedsiębiorcami w zakresie wykonywanej
działalności gospodarczej – jako OF, po uzyskaniu wpisu do ewidencji
DG.
• Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą.
• Osoby zagraniczne mogą podejmować DG na terytorium RP na tych
samych warunkach co obywatele polscy.

ZAGADNIENIE 3. OBOWIĄZKI PRZEDSIĘBIORCÓW I KONSEKWENCJE NIEPRZESTRZEGANIA

I INNE WARUNKI WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (W/ĆW)

Są to obowiązki: legalizacji działalności gospodarczej, posiadanie rachunku płatniczego, numeru

identyfikacyjnego (NIP), zamieszczania informacji na towarach wprowadzanych do obrotu.

POSIADANIE RACHUNKU PŁATNICZEGO

• Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością – za pośrednictwem

rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym wypadku gdy stroną płatności jest inny przedsiębiorca oraz
gdy jednorazowa wartość transakcji przekracza 15000 zł.
POSIADANIE NUMERU IDENTYFIKACJI PODATKOWEJ

• Umieszczanie w oświadczeniach skierowanych w zakresie wykonywanej dz. g. – do oznaczonych osób i

organów – numer identyfikacji podatkowej (NIP)
• Posługiwanie się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym
• Umieszczanie na ofertach NIP-u razem z firmą, siedzibą i adresem
• Przy załatwianiu spraw – organ może żądać od przedsiębiorcy – dla celów identyfikacji – podania wyłącznie
firmy i NIP

OBOWIĄZEK INFORMACJI NA TOWARACH WPROWADZANYCH DO OBROTU

• Obowiązek przedsiębiorcy do zamieszczenia na towarze (jego opakowaniu, instrukcji, etykiecie) pisemnej

informacji w języku polskim określającej firmę producenta, a także państwo siedziby wytwórcy, jeżeli ma on
siedzibę poza UE i państw EFTA – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
• Przepisu nie stosuje się do towarów, co do których odrębne przepisy szczegółowo regulują obowiązki
przedsiębiorców w zakresie ich oznakowania oraz wyrobów medycznych.

ULGA NA START

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje
ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie
wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w
bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego
stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności
gospodarczej.

PRAWO DO BŁĘDU

Prawo do błędu przysługuje przedsiębiorcy wpisanemu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności

Gospodarczej, kiedy naruszy przepisy prawa związane z wykonywaną działalnością gospodarczą, a właściwy
organ wszczyna w związku z tym naruszeniem postępowanie:

a) mandatowe albo
b) w sprawie nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej.

Przed nałożeniem na przedsiębiorcę grzywny w drodze mandatu karnego albo nałożeniem na niego lub
wymierzeniem mu administracyjnej kary pieniężnej (sankcji pieniężnej) organ ten wzywa, w drodze
postanowienia, przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych
naruszeń, jeżeli skutki takie wystąpiły, w wyznaczonym przez siebie terminie.

Kto może skorzystać z prawa do błędu. Prawo do błędu – reguła wprowadzona 1 stycznia 2020 roku - dotyczy
osób fizycznych, które prowadzą działalność nie dłużej niż jeden rok. Polega na tym, że taka osoba, jeśli złamie
przepisy związane z wykonywaną działalnością, może uniknąć związanych z nimi sankcji lub kar.

• Przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), czyli

prowadzący działalność jako osoba fizyczna lub w ramach spółki cywilnej
• od momentu podjęcia przez ciebie działalności nie minęło więcej niż 12 miesięcy.
ZAGADNIENIE 3A. ZAŁATWIANIE SPRAW PRZEDSIĘBIORCÓW (ĆW)

• Szybkość postępowania. Organy działają w sprawach związanych z wykonywaniem działalności

gospodarczej wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do ich
załatwienia
• Współdziałanie organów. W toku postępowania organy współdziałają ze sobą w zakresie niezbędnym do
dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, mając na względzie interes społeczny i
słuszny interes przedsiębiorców oraz sprawność postępowania, przy pomocy środków adekwatnych do
charakteru, okoliczności i stopnia złożoności sprawy.
• Objaśnienia prawne. Właściwi ministrowie oraz organy upoważnione do opracowywania i przedkładania RM
projektów aktów prawnych, dążą do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa z zakresu
działalności gospodarczej w tym celu w szczególności wydają z urzędu lub na wniosek Rzecznika MŚP
wyjaśnienia przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie lub zakończenie działalności
gospodarczej, dotyczące praktycznego ich stosowania (objaśnienia prawne), przy uwzględnieniu w
szczególności orzecznictwa sądów, TK i TSUE.
• Interpretacje indywidualne
o Uprawnienie przedsiębiorcy do uzyskania od właściwego organu lub państwowej jednostki
organizacyjnej wiążącej indywidualnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania
przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia daniny publicznej oraz składek na
ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne w odniesieniu do stanu faktycznego zaistniałego lub
zdarzeń przyszłych
o (opłata 40 zł – jeżeli jeden wniosek obejmuje więcej niż 1 stan faktyczny/zdarzenie przyszłe –
wielokrotność opłaty)

ZAGADNIENIE 4. KONTROLA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEDSIĘBIORCY (W)

TERMIN KONTROLI

Kontrola jest to sprawdzanie prawidłowości określonej działalności pod względem zgodności z przyjętymi
kryteriami kontroli. Kryterium kontroli jest legalność – ocena działalności gospodarczej z pkt widzenia zgodności
z obowiązującym prawem. Wyznacza ona wzorzec pożądanego postępowania przedsiębiorców i zasady, jakie
powinni respektować w działalności gospodarczej.

Kontrola jest przeprowadzana na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców. (art. 45)

Art. 45. [Zasady i tryb kontroli]

1. Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorców jest przeprowadzana na zasadach określonych w

niniejszej ustawie, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają z ratyfikowanych umów międzynarodowych albo
bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej.

ZASADY PRZEPROWADZENIA KONTROLI

ZAKRES PRZEDMIOTOWY KONTROLI

Brak regulacji zakresu przedmiotowego kontroli działalności gospodarczej. Brak wskazania organów
upoważnionych do przeprowadzenia. Znajdują się odesłania do odrębnych przepisów prawa.

ZASADA ODSZKODOWANIA ZA WYKONYWANE CZYNNOŚCI KONTROLNYCH

• Jeżeli przedsiębiorca poniósł szkodę na skutek wykonania czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów
prawa → przysługuje odszkodowanie.
• Przedsiębiorcy przysługuje w określonej sytuacji świadczenie odszkodowawcze polegające na wyrównaniu
uszczerbku, jakiego doznał poszkodowany przedsiębiorca= straty poniesionej w wyniku kontroli.

ZASADA ZASADNOŚCI KONTROLI

• Kontrolę przeprowadza się po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w
ramach wykonywania działalności gospodarczej.
• Kontrola musi być uzasadniona uprawdopodobnionym naruszeniem.
• Wyjątek: uzasadnione podejrzenie zagrożenia życia lub zdrowia, popełnienie przestępstwa lub wykroczenia,
popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego
o Oraz w przypadku gdy kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w celu
wykonywania zaleceń pokontrolnych.

ZASADA POWIADAMIANIA O ZAMIARZE WSZCZĘCIA KONTROLI

• Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia
doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
o Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w ciągu 30 dni → potrzebne jest kolejne zawiadomienie.
• Zawiadomienie zawiera oznaczenie organu, odbiorcy, wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli.
• Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dni od dnia doręczenia.
• Wyjątki od zawiadomienia o zamiarze kontroli (art. 48 ust. 11 pr. przed.)
o (np. kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie ratyfikowanej umowy
międzynarodowej albo bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej;
przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub
wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia
skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia)

ZASADA OKOLICZNOŚCI I MIEJSCA WYKONYWANYCH CZYNNOŚCI

• Wykonywanie czynności kontrolnych w obecności przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej przez
przedsiębiorcę.
• Siedziba przedsiębiorcy lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej
• Godziny pracy działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę
• Za zgodą przedsiębiorcy – w innym miejscu określonym w ustawie

ZASADA NIEZAKŁÓCONEGO PRZEBIEGU KONTROLI

Czynności kontrolne wykonuje się w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania przedsiębiorcy.
W przypadku gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że wykonywane czynności zakłócają w sposób istotny
działalność gospodarczą przedsiębiorcy, konieczność podjęcia takich czynności uzasadnia się w protokole
kontroli.

ZASADA OGRANICZONEGO CZASU KONTROLI

Mikroprzedsiębiorcy – 12 dni roboczych, mali przedsiębiorcy – 18 dni roboczych, średni przedsiębiorcy – 24 dni
robocze, pozostali przedsiębiorcy – 48 dni roboczych. Przedłużenie czasu jest możliwe jedynie z przyczyn
niezależnych odo organu. Wymaga uzasadnienia na piśmie.

ZASADA ZAKAZU PONOWNEJ KONTROLI

Organ kontroli nie przeprowadza kontroli, w przypadku gdy ma ona dotyczyć przedmiotu kontroli objętego
uprzednio zakończoną kontrolą przeprowadzoną przez ten sam organ.

ORGANY KONTROLUJĄCE

• Grupa 1.
o Organy koncesyjne – prawo do dokonania oceny, czy działalność jest wykonywana zgodnie z
koncesją
o Organy wydające zezwolenie
o Organ dokonujący wpisu do rejestru działalności regulowanej
• Grupa 2. Kontrola sprawowana przez jednoosobowy organ wykonawczy JST – w sytuacji sytuacji zagrożenia
życia, zdrowia, ochrona środowiska, szkoda znacznych rozmiarów (decyzja administracyjna – na 3 dni)

ZAGADNIENIE 5. ZASADY REJESTRACJI PRZEDSIĘBIORCÓW W KRS (W /ĆW)

ŹRÓDŁO REGULACJI: USTAWA O KRAJOWYM REJESTRZE SĄDOWYM

Jest to jeden z rejestrów publicznych zawierający niezbędne dane o podmiotach podlegających
obowiązkowemu wpisowi do tego rejestru. Jest prowadzony w systemie teleinformatycznym przez sądy
rejestrowe (są to sądy rejonowe – sądy gospodarcze).

Struktura KRS: 1) rejestr przedsiębiorców – I gr. podmioty uznane z mocy ustawy za przedsiębiorców; II gr.
podmioty które wyraziły zamiar podjęcia DG; 2) rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych o
zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych ZOZ; 3) rejestr dłużników niewypłacalnych

REJESTR STOWARZYSZEŃ, ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH, FUNDACJI, SAMODZIELNYCH

PUBLICZNYCH ZOZ

• Podmioty, które ze swej istoty nie są przedsiębiorcami, ale tworzone są dla realizacji innych celów;
• Wpis ma charakter konstytutywny;
• Niektóre z tych podmiotów korzystając z wolności gospodarczej podejmują działalność gospodarczą
(dodatkowy wpis do rejestru przedsiębiorców pod tym samym numerem ewidencyjnym).

REJESTR DŁUŻNIKÓW NIEWYPŁACALNYCH

- dłużnicy niewypłacalni (osoby fizyczne wykonywujące działalność gospodarczą,

wspólnicy ponoszący odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania
spółki);
Wpis z urzędu - osoby, które przez sąd upadłościowy zostały pozbawione prawa prowadzenia
działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady
nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, p.p., lub
spółdzielni
dłużnicy (osoby fizyczne), wobec których został wystawiony tytuł wykonawczy i
Wpis na wniosek który w terminie 30 dni od daty wezwania i do spełnienia świadczenia nie zapłacili
należności stwierdzonej tytułem wykonawczym

DOMNIEMANIE POWSZECHNEJ ZNAJOMOŚCI WPISU DO KRS

• Jeżeli wpis podlegał ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym to zasadą jest, że nikt nie może
zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów, jednak w odniesieniu do czynności dokonanych w okresie
16 dni od ogłoszenia nie można powoływać się wobec osoby trzeciej na wpis, jeżeli ta udowodni, że nie
mogła o nim wiedzieć.
• W przypadku rozbieżności między wpisem a treścią ogłoszenia osoba trzecia może powoływać się na treść
ogłoszenia, chyba że podmiot wpisany udowodni, że osoba trzecia wiedziała o treści wpisu.
• Jeżeli wpis nie podlega ogłoszeniu to nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisu, chyba, że mimo
zachowania należytej staranności nie mógł o wpisie wiedzieć.

WARUNKI FORMALNE DOKONANIA WPISU DO KRS

• wniosek składany na urzędowym formularzu;

• wniosek może być złożony w formie papierowej lub elektronicznej;
• wraz z wnioskiem (bez wzywania) wnioskodawca uiszcza opłatę sądową (a jeżeli wpis podlega ogłoszeniu w
MSiG także opłatę za ogłoszenie);
• wniosek o wpis powinien być rozpoznawany w terminie 7 dni od daty jego złożenia;
• w toku postępowania wniosek podlega weryfikacji pod kątem jego zgodności z prawem co do formy i
treści;
• w wyniku rozpatrzenia wniosku sąd rejestrowy wydaje postanowienie o wpisie lub o odmowie wpisu;
• postanowienie podlega niezwłocznemu wykonaniu, które polega na wprowadzeniu do systemu
informatycznego danych zawartych w jego treści.;
• wpis to również wykreślenie danych zawartych w rejestrze;
• wpis jest dokonany z chwilą zamieszczeni danych w rejestrze przedsiębiorców;
• wpis do rejestru przedsiębiorców jest czynnością materialno-techniczną (ma określone skutki prawne)

DANE PODLEGAJĄCE UJAWNIENIU W REJESTRZE PRZEDSIĘBIORCÓW

• Dział I – dane identyfikujące przedsiębiorców.

• Dział II – dane dot. wspólników uprawnionych do reprezentowania (spółki osobowe) lub organu
wchodzących w jego skład.
• Dział III – dane dot. przedmiotu działalności Polskiej Klasyfikacji Danych (PKD) oraz wzmiankę o złożeniu
sprawozdania finansowego.
• Dział IV – dane o zaległościach podatkowych i celnych, zaległościach wobec ZUS.
• Dział V – dane o powołaniu i odwołaniu kuratora.
• Dział VI – dane o otwarciu i zamknięciu likwidacji, rozwiązaniu i unieważnieniu spółki, połączeniu, podziale
albo przekształceniu oraz o osobie likwidatora i sposobie reprezentacji, ustanowieniu zarządcy i zarządu
komisarycznego, wszczęciu postępowania naprawczego albo ogłoszeniu upadłości, zawieszeniu albo
wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej.

ZAGADNIENIE 6. ZASADY EWIDENCJONOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (W/ĆW)

• Organ prowadzący Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej – jest to minister

właściwy do spraw gospodarki [w systemie teleinformatycznym] – obecnie jest to Minister Rozwoju i
Technologii
• Zadania CEIDG
o 1) ewidencjonowanie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi
o 2) udostępnianie informacji o przedsiębiorcach i innych podmiotach wskazanych w ustawie o
ewidencji
o 3) udostępnianie informacji o zakresie i terminie zmian we wpisach do CEIDG
o 4) umożliwienie wglądu do danych bezpłatnie udostępnianych przez Centralną Informację KRS
o 5) udostępnianie informacji o ustanowionym pełnomocniku lub prokurencie, w tym o zakresie
udzielonego pełnomocnictwa lub o rodzaju i sposobie wykonywania prokury
• Tryby wysyłania wniosku
o Osobiście – papierowo; w wybranym urzędzie gminy
 o Wysłanie przesyłką rejestrowaną na adres wybranego urzędu gminy – z podpisem notarialnie
poświadczonym
o Przez pełnomocnika
o W postaci elektronicznej – za pośrednictwem formularza elektronicznego na stronie CEIDG
(podpis elektroniczny albo podpis kwalifikowany)
• Wniosek ma charakter zintegrowany ze względu na to, że integralną częścią wniosku o wpis do CEIDG jest
żądanie:
o wpisu albo zmiany wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej (REGON)
o zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach o zasadach
ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (NIP)
o zgłoszenia płatnika składek albo jego zmiany (ZUS)
• Dane ewidencyjne:
o imię i nazwisko przedsiębiorcy, PESEL (o ile posiada), data urodzenia
o dodatkowe określenia, które przedsiębiorca włącza do firmy, o ile przedsiębiorca takich używa;
o REGON, o ile posiada;
o NIP, o ile posiada (informacje o jego unieważnieniu/uchyleniu);
o obywatelstwo przedsiębiorcy;
o adres do doręczeń oraz jeśli przedsiębiorca posiada – adres stałego miejsca wykonywania
działalności;
o inne dane kontaktowe – adres e-mail, adres strony internetowej, numer telefonu
o przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej według PKD
• Braki formalne wniosku:
o Jeżeli wniosek zawiera braki formalne organ gminy niezwłocznie wskazuje wnioskodawcy
uchybienia oraz wzywa do skorygowania lub uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni roboczych,
pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania.
o Ze względu na to, że czynność ta ma charakter materialno-techniczny → brak skargi do WSA.
• Charakter prawny wpisu do CEIDG:
o Wpis dokonany jest z chwilą zamieszczenia danych w CEIDG, lecz nie później niż następnego
dnia roboczego po dniu wpływu wniosku o wpis do CEIDG
o Ustawodawca nie wskazuje wprost formy prawnej. W tym zakresie wypowiadają się sądy:
„wpis do ewidencji działalności gospodarczej ma charakter deklaratoryjny i rodzi jedynie
domniemanie faktyczne jej prowadzenia” (wyrok NSA z 26.08.2014 r., II GSK 1010/13, LEX nr
1572566). Wpis jest zatem formą materialno-techniczną (zob. M. Szydło, Ewidencje działalności
gospodarczej w nowej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, „Kwartalnik Prawa
Publicznego” 2006/3, s. 57–58).
• Kiedy wniosek o wpis do CEIDG jest niepoprawny?
o 1) niezawierający danych podlegających wpisowi zgodnie z art. 5 lub
o 2) zawierający dane podlegające wpisowi zgodnie z art. 5, niezgodne z przepisami prawa, lub
o 3) dotyczący działalności nieobjętej przepisami ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo
przedsiębiorców, lub
o 4) złożony przez osobę, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia wszelkiej
działalności gospodarczej, lub
o 5) dotyczący osoby już wpisanej do CEIDG, lub
o 6) wraz z którym nie złożono oświadczeń, o których mowa w art. 7, lub
o 7) niepodpisany, lub
o 8) złożony przez osobę nieuprawnioną, w tym osobę zagraniczną w rozumieniu przepisów
ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych
osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która nie
 posiada prawa wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
na podstawie przepisów odrębnych.
Art. 5 – dane ewidencyjne w/w
Art. 7

• Przypadki wykreślenia w drodze czynności materialno-technicznej:

o Przekształcenie w spółkę osobową
o Przekształcenie w spółkę kapitałową
o Śmierć przedsiębiorcy
o Orzeczenie zakazu wykonywania DG
o Przedsiębiorca sam wykreśla
• Wykreślenie w drodze decyzji administracyjnej – minister właściwy do spraw gospodarki:
o 1) stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej
o 2) utraty uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej przysługujących na podstawie
art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób
zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium RP
o 3) gdy wpis został dokonany z naruszeniem prawa
o 4) utraty prawa do lokalu
• Domniemanie prawdziwości danych
o Domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe.
o Osoba wpisana do CEIDG ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do
CEIDG nieprawdziwych danych, jeżeli podlegały obowiązkowi wpisu na jej wniosek, a także
niezgłoszeniem danych podlegających obowiązkowi wpisu do CEIDG w ustawowym terminie
albo niezgłoszeniem zmian danych objętych wpisem, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły
wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba wpisana do
CEIDG nie ponosi odpowiedzialności

ZAGADNIENIE 7. ZAWIESZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (W/ĆW)

PODSTAWOWO:

• Kogo dotyczy zawieszenie działalności gospodarczej?

Dotyczy wyłącznie przedsiębiorcy niezatrudniającego pracowników oraz przedsiębiorcy zatrudniającego

wyłącznie pracowników:

- przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie

wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem
pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu.
W przypadku zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku dotyczącego łączenia
korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, pracownik
ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu
zawieszenia.

• Okres zawieszenia działalności gospodarczej

o Przedsiębiorca wpisany do CEIDG - na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy niż 30 dni.
o Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców KRS -na okres od 30 dni do 24 miesięcy.

ZAWIESZENIE DG WSPÓLNIKA SPÓŁKI CYWILNEJ

• Przedsiębiorca, który wykonuje DG jako wspólnik s.c. oraz poza tą spółką – może zawiesić DG w jednej z tych
form.
• Przedsiębiorca, który wykonuje DG jako wspólnik w więcej niż 1 s.c. – może zawiesić wykonywanie DG w
jednej lub kilku takich spółkach.

WNIOSEK DO CEIDG/KRS

• Zawieszenie oraz wznowienie wykonywania działalności następują na wniosek przedsiębiorcy, chyba że

przepis odrębny stanowi inaczej.
• W przypadku przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG okres zawieszenia rozpoczyna się od dnia wskazanego we
wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej i trwa do dnia wskazanego
w tym wniosku albo do dnia wskazanego we wniosku o wznowienie wykonywania działalności gospodarczej.

SKUTKI ZAWIESZENIA

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

1) może wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w
tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów;
2) może przyjmować należności i jest obowiązany regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia
wykonywania działalności gospodarczej;
3) może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i
administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia
wykonywania działalności gospodarczej;
5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
6) może osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania
działalności gospodarczej;
7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność
gospodarczą.

ZAGADNIENIE 8. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA KONCESJONOWANA

POJĘCIE I CHARAKTER KONCESJI

Wymóg uzyskania koncesji jest najbardziej restrykcyjną formą prawną reglamentacji działalności gospodarczej.
Koncesjonowanie DG ma swoją podstawę prawną w ustawie Prawo przedsiębiorców, art. 37-41 + przepisy
odrębnych ustaw.
Koncesja jest to upoważnienie do wykonywania jakiejś działalności, głównie gospodarczej, wydane przez władze
administracyjne osobie fizycznej lub prawnej. Jest to jeden ze środków stosowanych w ramach reglamentacji
gospodarczej i polega na wyrażeniu zgody przez właściwy organ administracji publicznej na podjęcie i
wykonywanie DG w określonej dziedzinie. Konkludując:

a. akt administracyjny stanowiący wyraz zgody przez państwo na podjęcie i wykonywanie DG

zastrzeżonej na rzecz państwa lub mającej szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo
państwa lub obywateli;
b. wydany na podstawie przepisów regulujących warunki oraz tryb wydawania koncesji na określony
rodzaj działalności gospodarczej;
c. wydawany na wniosek przedsiębiorcy;
d. ma zapewnioną ochronę prawną trwałości.

Jest to akt o charakterze uznaniowym – daleko idąca uznaniowość organu decyzyjnego – organ nie jest związany
w tym zakresie obowiązującymi przepisami prawnymi określającymi warunki działalności gospodarczej.

PRZYKŁADY DZIAŁALNOŚCI KONCESJONOWANEJ (PUNKT INFORMACJI DLA PRZEDSIĘBIORCÓW)

1) poszukiwanie, rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz kopalin stałych objętych własnością górniczą,
poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksu podziemnego składowania CO2, wydobywanie kopalin ze złóż,
podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji, podziemne składowanie odpadów oraz podziemne
składowania CO2

2) wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o

przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym

3) wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, lub przeładunek, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i

energią, przesyłanie CO2 w celu jego podziemnego składowania;

4) ochrona osób i mienia;

5) rozpowszechnianie programów RTV, z wyłączeniem programów rozpowszechnianych wyłącznie w systemie

teleinformatycznym, które nie są rozprowadzane naziemnie, satelitarnie lub w sieciach kablowych;

6) przewozy lotnicze;

7) prowadzenie kasyna gry.

ORGAN UDZIELAJĄCY KONCESJI

Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, zawieszenie i cofnięcie koncesji albo ograniczenie jej zakresu w stosunku
do wniosku o udzielenie koncesji – w drodze decyzji ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności
gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Forma prawna: decyzja administracyjna

ODMOWA UDZIELENIA KONCESJI

Przesłanki odmowy udzielenia lub ograniczenia zakresu w stosunku do wniosku albo odmowy zmiany koncesji
(decyzja uznaniowa):

1) w przypadku niespełnienia warunków udzielenia koncesji;

2) ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa lub obywateli;

3) jeżeli w wyniku przeprowadzonej rozprawy albo przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub
przedsiębiorcom;

4) w przypadku gdy wydano decyzję o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji
przedsiębiorcy, na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji (Dz. U. z
2020 r. poz. 2145 oraz z 2022 r. poz. 1137), jeżeli jest to w interesie publicznym;

5) w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

KONTROLA DZIAŁALNOŚCI KONCESJONOWANEJ

Uprawnienie do kontroli przez organ koncesyjny w zakresie

1) zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją;

2) przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej;
3) obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli

Szczegółowe uprawnienia

1 )wstęp na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza
objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być
wykonywana;

2) żądanie ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz
udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli

ZAGADNIENIE 9. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA WYMAGAJĄCA UZYSKANIA ZEZWOLENIA

(W/ĆW)

• Jest to najbardziej rozpowszechniona forma prawna reglamentacji działalności gospodarczej.

• Zezwolenie jest to warunek podjęcia i wykonywania DG w zakresie określonym w odrębnych przepisach.
• Uzyskanie zezwolenia otwiera przed przedsiębiorcą prawną możliwość wykorzystania prawa do podjęcia i
wykonywania działalności gospodarczej w zakresie i na zasadach wskazanych w przepisach prawnych. W
przypadku konkretnego przedsiębiorcy – uzyskane zezwolenie potwierdza jego zdolność do podjęcia w
sposób legalny oznaczonej w nim DG.
• Forma prawna: decyzja administracyjna.
o Charakter prawny: decyzja związana – organ udzielający zezwolenia jest związany wyłącznie
ustalonym stanem faktycznym, jakim jest spełnienie przez przedsiębiorcę wymaganych
prawem warunków uzyskania zezwolenia.
o Zasadniczo decyzje udzielające zezwolenia na DG – wydawane są na podstawie spełnienia
warunków związanych z danym rodzajem DG.
• Zezwolenie – uprawnia do wykonywania DG na terenie całego kraju przez czas nieokreślony, chyba że
przepisy odrębne stanowią inaczej.
• Przykłady. Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w
przepisach
o 1) ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
Alkoholizmowi
o 2) ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
o 3) ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych
o 4) ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
o 5) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii
o 6) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowym
ZAGADNIENIE 10. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA REGULOWANA (W/ĆW)

• Jeżeli odrębne przepisy stanowią, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca
może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone tymi przepisami i po uzyskaniu
wpisu w rejestrze działalności regulowanej.
• Szczególne warunki określone w odrębnych przepisach, które szczegółowo regulują określony rodzaj
działalności gospodarczej oraz tryb uzyskiwania wpisu do rejestru i wykreślenia z niego.
• Przedsiębiorca, który spełni warunki nabywa prawo do podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej
regulowanej.

Procedura wpisu do rejestru działalności regulowanej:

• Wpis na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu warunków

wymaganych do wykonywania tej działalności
• Przedsiębiorca wpisany do CEIDG może złożyć wniosek wraz z oświadczeniem również w urzędzie gminy,
wskazując organ prowadzący rejestr działalności regulowanej.
• Jeżeli organ nie dokona wpisu w terminie, po upływie 14 dni przedsiębiorca może podjąć działalność.

Odmowa wpisu:

Forma – decyzja administracyjna, w przypadkach:

• jeżeli wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej

objętej wpisem;
• jeżeli przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej w wyniku wydania przez organ
prowadzący rejestr decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem w
okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku;
• w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

Przykłady działalności gospodarczej regulowanej:

• organizacja usług turystycznych oraz pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie
usług turystycznych
• wyrób, oczyszczanie, skażanie lub odwadnianie alkoholu etylowego
• wytwarzanie wyrobów tytoniowych
• prowadzenie usług detektywistycznych
• działalność kantorowa

ZAGADNIENIE 11. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEZ PODMIOTY

ZAGRANICZNE NA TERYTORIUM RP (W)

Źródło: Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób
zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium RP

ZAKRES PODMIOTOWY USTAWY

• Osoba zagraniczna jest to:

o osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego
o osoba prawna z siedzibą za granicą
o jednostka organizacyjna niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za
granicą.
• Przedsiębiorca zagraniczny – jest to osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą oraz
obywatel polski wykonujący działalność gospodarczą za granicą.

CHARAKTER NARODOWY

• Osoby obywatele z państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronę umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (poza
Szwajcarią – porozumienie odrzucone w referendum)
mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak obywatele
polscy
• Obywatele innych państw, którzy posiadają w RP: zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta
długoterminowego UE, status uchodźcy, zgodę na pobyt ze względów humanitarnych, zezwolenie na pobyt
czasowy i pozostają w zw. małżeńskim zawartym z obywatelem polskim mogą podejmować i wykonywać
działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak obywatele polscy

Osoby zagraniczne inne niż wymienione w ust. 1 i 2 mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności
gospodarczej wyłącznie w formie spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz
obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.

POŚREDNIE FORMY WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI

ODDZIAŁY
• Dla wykonywania DG na terytorium RP: przedsiębiorcy zagraniczni mogą na zasadzie wzajemności, o ile
ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej – tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium RP,
zwane dalej „oddziałami”.
• Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział – może wykonywać DG wyłącznie w zakresie przedmiotu
działalności przedsiębiorcy zagranicznego.
• Obowiązki przedsiębiorcy zagranicznego tworzącego oddział:
o Ustanowienie osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy
zagranicznego,
o Możność rozpoczęcia działalności w ramach oddziału po uzyskaniu wpisu oddziału do rejestru
przedsiębiorców
o Używanie do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy + przetłumaczonej na język
polski – z dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”.
o Prowadzenie dla oddziału oddzielnej rachunkowości w języku polskim zgodnie z przepisami o
rachunkowości
o Zgłaszanie ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkich zmian stanu faktycznego i
prawnego w zakresie okoliczności związanych z likwidacją oddziału (14 dni od wystąpienia
zmian)
• Nadzór nad oddziałami – pełni go minister właściwy do spraw gospodarki. Może on wydać decyzję o zakazie
wykonywania DG w ramach oddziału, w przypadku gdy oddział narusza rażąco prawo polskie lub nie
wykonuje obowiązków (np. informacyjnych); nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego;
działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa, bezpieczeństwu
informacji niejawnych o klauzuli tajności „poufne” lub wyższej – lub innemu ważnemu interesowi
publicznemu.
o W przypadku wydania takiej decyzji – minister właściwy do spraw gospodarki → zawiadamia
osobę upoważnioną – o obowiązku wszczęcia postępowania likwidacyjnego oddziału.
o Odpis decyzji jest przesyłany do właściwego sądu rejestrowego.
PRZEDSTAWICIELSTWA
Art. 21. Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć i prowadzić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
przedstawicielstwa.

• Zakres przedstawicielstwa: może obejmować wyłącznie prowadzenie DG w zakresie reklamy i promocji

przedsiębiorcy zagranicznego.
• Procedura:
o Wymóg wpisu do rejestru – „rejestru przedstawicielstw” – minister właściwy do spraw
gospodarki.
o Wpis jest dokonywany na podstawie wniosku.
o Dokonywany na okres 2 lat.
o Wpis jest to czynność materialno-techniczna. Odmowa wpisu ma charakter decyzji
administracyjnej.
• Obowiązki:
o używanie oznaczenia oryginalnej nazwy przedsiębiorcy oraz przetłumaczonej wersji na język
polski + dodanie wyrazów „przedstawicielstwo w Polsce”
o obowiązek prowadzenie rachunkowości oddzielnej dla przedstawicielstwa – w j. polskim,
zgodnie z przepisami o rachunkowości
o Zgłaszanie ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkich zmian stanu faktycznego i
prawnego w zakresie okoliczności związanych z likwidacją przedsiębiorcy zagranicznego (14 dni
od wystąpienia zmian)
• Zakaz – przesłanki. Gdy przedsiębiorca zagraniczny w ramach przedstawicielstwa:
o 1) przedsiębiorca zagraniczny rażąco narusza prawo polskie;
o 2) nie posiada tytułu prawnego do nieruchomości, których adres wskazał w rejestrze
przedstawicielstw jako siedzibę przedstawicielstwa;
o 3) nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył
przedstawicielstwo, lub przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności
gospodarczej;
o 4) działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa,
bezpieczeństwu informacji niejawnych o klauzuli tajności "poufne" lub wyższej lub innemu
nadrzędnemu interesowi publicznemu.

Do likwidacji stosuje się przepisy KSH o likwidacji sp. z o.o.

OCHRONA KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
OPRACOWANIE – WYKŁAD I ĆWICZENIA

ZAGADNIENIE 1. POJĘCIE KONKURENCJI GOSPODARCZEJ. CELE OCHRONY KONKURENCJI

GOSPODARCZEJ (W/ĆW)

Ochrona prawna w ramach systemu:

a) Publicznoprawnego → ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów

b) Prywatnoprawnego → ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Zakres regulacji ustawy: Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej
w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów.

Konkurencja gospodarcza - Konkurencja jest procesem rynkowym, w których podmioty obecne na rynku
prowadzą działania w celu zawierania transakcji. Obejmuje wszystkie bieżące i potencjalne kontroferty i
substytuty, które nabywca może brać pod uwagę. O konkurencji można mówić w odniesieniu do przedsiębiorców
– producentów, oferentów usług, ale również występuje konkurencja pracownicza i konsumencka.

ZAGADNIENIE 3. POJĘCIE RYNKU WŁAŚCIWEGO I POZYCJI DOMINUJĄCEJ NA RYNKU

RYNEK WŁAŚCIWY

Rynek właściwy jest to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości (w tym
jakość) – są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym ze względu
na ich rodzaj i właściwości – istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen
i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.

Pojęcie rynku właściwego jest istotne pod względem zjawiska podziału rynków – porozumienia w tym zakresie
są zakazane. Podziały takie mogą mieć charakter:

• Terytorialny (geograficzny) – kiedy strony porozumienia umawiają się co do tego, że każda z nich działać
będzie wyłącznie na pewnym obszarze, nie podejmując konkurencji na innych obszarach
• Podmiotowy – kiedy strony porozumienia dzielą między siebie kontrahentów, względnie asortymentowy,
kiedy to strony dokonują podziału towarów lub usług (każda z nich rezerwuje sobie określony asortyment).

POZYCJA DOMINUJĄCA

Pozycja dominująca jest to to pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji
na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów,
kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział
w rynku właściwym przekracza 40%.

ZAGADNIENIE 4. PRAKTYKI OGRANICZAJĄCE KONKURENCJĘ I ZAKAZY STOSOWANIA TYCH

PRAKTYK

Wyróżnia się dwie grupy: 1) porozumienia ograniczające konkurencję; 2) nadużywanie pozycji dominującej.

POROZUMIENIA OGRANICZAJĄCE KONKURENCJĘ

FORMY POROZUMIEŃ OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ
1) umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między
przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów;
2) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki;
3) uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.

ZAKAZY POROZUMIEŃ OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ

Zakaz: Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie
w inny sposób konkurencji na rynku właściwym.

Antykonkurencyjny:

a) cel porozumienia - odnoszony jest najczęściej do motywacji stron porozumienia (celu podjętych przez nie
działań), wiązany jest jednak nie tyle z subiektywnym zamiarem naruszenia konkurencji, co raczej z
zamiarem osiągnięcia określonych skutków, które to skutki mogą mieć antykonkurencyjny wymiar.
b) skutek porozumienia - sprzeczności z prawem nie można wywieść z samego brzmienia porozumienia,
konieczne jest wykazanie, że może ono negatywnie oddziaływać na konkurencję na rynku. Określenie tak
rozumianego skutku porozumienia wymaga przeprowadzania analiz opartych na kryteriach obiektywnych
(najczęściej ekonomicznych).

Jakie porozumienia są zakazane? – te, polegające na:

• ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;
• ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji;
• podziale rynków zbytu lub zakupu;
• stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów,
stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
• uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia,
niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
• ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem;
• uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców
i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu
prac lub ceny.

POROZUMIENIA CENOWE
• Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest ustalanie cen sprzedaży lub cen odsprzedaży
towarów. Porozumienia tego typu mogą być zawierane zarówno przez przedsiębiorców działających na tym
samym szczeblu obrotu (i to zarówno po stronie popytu, jak i podaży), jak i przez przedsiębiorców
działających na różnych szczeblach obrotu.
• Porozumienia cenowe zaliczają się do najcięższych naruszeń przepisów prawa konkurencji, a tym samym
prawie zawsze są one sprzeczne z prawem.
• Szczególna szkodliwość porozumień cenowych wiąże się z tym, że w sposób bezpośredni pozbawiają one
konsumentów możliwości zakupu towaru lub usługi po cenie niższej niż nielegalnie ustalona.
• Dodatkowo zawarcie porozumienia z reguły prowadzi do ustalenia cen na poziomie wyższym od rynkowego
(nawet jeżeli ceny w wyniku zawarcia porozumienia okresowo spadają - np. w celu eliminacji konkurentów -
to po pewnym czasie, kiedy cel zostanie osiągnięty, następuje ich wzrost, obliczony na zrekompensowanie
poniesionych "strat" i utrzymanie sztucznie zawyżonej rentowności).
 porozumienie dotyczące ustalenia cen, jakie stosowane mają być przez
uczestników porozumienia. Ten sam efekt może zostać osiągnięty w nieco
bardziej zawoalowany sposób, poprzez ustalenia pewnych jednolitych
Ustalanie cen oraz
mechanizmów kalkulacji ceny, które obowiązywać mają wszystkich uczestników
ustalanie formuł
porozumienia. Celem zawarcia porozumienia może być przy tym zarówno
cenowych
utrzymanie cen na już istniejącym poziomie, jak i ich podwyższenie. Również
porozumienia, które zmierzają do czasowego obniżenia ceny celem eliminacji
części konkurentów z rynku, objęte są zakazem.
porozumienie dotyczące ustalenia cen minimalnych (a więc cen, poniżej których
żaden z uczestników porozumienia nie może sprzedawać swoich usług lub
produktów). Tym samym każdy z uczestników porozumienia zachowuje pewną
niezależność polityki cenowej. W praktyce oznacza to również, iż ceny na rynku
Ceny minimalne
mają zróżnicowany charakter, co może utrudniać wykrycie porozumienia.
Jednocześnie każda ze stron ma gwarancję, że ceny nie spadną poniżej pewnego
poziomu (a tym samym gwarancję określonego poziomu rentowności), co nie
byłoby możliwe w warunkach konkurencji.
uczestnicy porozumienia ustalają pewną cenę albo pewien przedział cenowy, do
Ustalanie cen docelowych którego osiągnięcia dążyć będą w określonym czasie. Ustalenie to dotyczyć
(targetowych) może zarówno pewnych rodzajów produktów (usług), jak i określonych klientów
(bądź kategorii klientów).
Ustalenie cen rekomendowanych jest sprzeczne z prawem, jeżeli ma miejsce
między konkurentami. Tego typu ustalenia eliminują w znacznym stopniu
niepewność co do polityki cenowej innych graczy rynkowych. Nawet jeżeli ceny
Ceny rekomendowane rekomendowane nie są wiążące, to uczestnicy porozumienia mogą założyć z
dużą dozą pewności, że większość jego uczestników (jeżeli nie wszyscy), będzie
się stosować do zapadłych ustaleń, jest to bowiem w ich interesie (choćby z tego
względu, że pozwala utrzymać ceny na wyższym poziomie).

POROZUMIENIA KONTYNGENTOWE
• porozumienia dotyczące ustalania wielkości produkcji bądź zbytu, jak również porozumienia dotyczące
inwestycji (np. w nowe linie produkcyjne).
• Cel ich zawierania jest prosty, oparty na zależności między podażą a cenami na rynku - kontrolowanie podaży
umożliwia bądź znacząco ułatwia kontrolę cen. W wielu zresztą wypadkach porozumienia kontyngentowe
towarzyszą porozumieniom związanym z ustalaniem cen.
• Dodatkowo w wielu wypadkach porozumienia takie pozwalają stronom utrzymać swoją pozycję rynkową
(następuje tzw. zamrożenie udziałów rynkowych).

Rodzaje porozumień kontyngentowych:

• Kwoty produkcyjne lub sprzedażowe

o Ich przedmiotem jest ustalenie pewnych kwot produkcyjnych lub kwot sprzedażowych. Kwoty
te w wielu wypadkach ustalone są w odniesieniu do "alokowanych" poszczególnym
producentom lub dostawcom udziałów rynkowych.
• Ograniczenie działalności marketingowej
o Np. ograniczenia dotyczące promocji produktów oraz ograniczenia dotyczące innych form
promocji (np. metod promocji stosowanych w relacjach ze sprzedawcami detalicznymi piwa).
• Porozumienia specjalizacyjne
o tj. takie, w których jedna ze stron dobrowolnie rezygnuje z produkcji określonego towaru bądź
świadczenia pewnej usługi; "wynagrodzeniem" jest z reguły analogiczne zobowiązanie drugiej
strony względem innego produktu lub usługi, co zbliża tego typu porozumienia do podziału
rynków) .
• Porozumienia odnośnie do dystrybucji towarów
 o Kontrolę nad produkcją strony mogą także uzyskać, ustalając, że dystrybucja towarów odbywać
się będzie w ściśle określony sposób (np. strony umawiają się, że poza "własnym terytorium"
sprzedawać będą wyłącznie za pośrednictwem konkurenta (jego sieci dystrybucji).
• Niedozwolona standaryzacja produktów lub metod produkcji
o Standaryzacja produktów lub usług również może służyć ograniczeniu konkurencji na rynku.
Wyłączony zostaje bowiem jeden z kluczowych aspektów konkurencji, jakim jest
innowacyjność.

ZMOWY PRZETARGOWE
Artykuł 6 ust. 1 pkt 7 Ustawy zakazuje tzw. zmów przetargowych. Praktykę taką stanowi "uzgadnianie przez
przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego
organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny".

UMOWNA DYSKRYMINACJA KONTRAHENTÓW LUB KONKURENTÓW

Sprzeczne z prawem są porozumienia między przedsiębiorcami, których przedmiotem jest ustalenie
dyskryminacyjnych warunków transakcji z podmiotami trzecimi, o ile prowadzi to do zróżnicowania warunków
konkurencji między takimi podmiotami trzecimi (a więc uprzywilejowuje jedne z nich względem innych). Tak
rozumiana dyskryminacja będzie zachodzić zarówno wtedy, kiedy wskutek zawarcia porozumienia jednakowe
sytuacje będą traktowane w sposób zróżnicowany, jak i w sytuacji, w której niejednakowe sytuacje traktowane
będą w sposób jednolity.

POROZUMIENIA W SPRAWIE TRANSAKCJI WIĄZANYCH

Zakazane będą także porozumienia wiązane, tj. porozumienia, których przedmiotem jest nałożenie na
kontrahenta obowiązku zakupu produktu, który jest mu niezbędny, oraz innego produktu (produktu wiązanego),
którego zakup jest warunkiem realizacji transakcji, pomimo tego, że nie pozostaje on w żadnym racjonalnym ani
zwyczajowym związku z zakupem produktu głównego, będącego podstawą transakcji.

WYŁĄCZENIA SPOD ZAKAZU POROZUMIEŃ OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ

1) Reguła de minimis - ustawowe wyłączenie porozumień bagatelnych zawieranych między (art. 7 ust 1):

1) konkurentami, których łączny udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie

porozumienia nie przekracza 5 %;

2) przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez któregokolwiek z
nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 10 %.

Przepisów o wyłączeniach de minimis nie stosuje się do przypadków określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i 7
(najcięższe porozumienia mogące skutkować naruszeniem konkurencji bez względu na wielkość uczestniczących
przedsiębiorców

2) wyłączenia w drodze rozporządzeń

3) wyłączenia z powodów korzyści ekonomicznych, technologicznych oraz korzyści dla konsumentów

4) Reguła rozsądku – wyłączenia grupowe (art. 8) stosowane do porozumień które:

 1) przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub
gospodarczego:

2) zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści;

3) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do

osiągnięcia tych celów;

4) nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w

zakresie znacznej części określonych towarów.

NADUŻYWANIE POZYCJI DOMINUJĄCEJ

Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców może
polegać w szczególności na:

• bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo
rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów;
o Np. Gmina będąc monopolistą na rynku usług składowania odpadów komunalnych nadużywa
pozycji dominującej, pobierając zróżnicowane opłaty za przyjmowanie odpadów na wysypisko,
niższe - jeżeli sama wykonuje ich przywóz i wyższe, gdy czynności te wykonuje inny
przedsiębiorca.
• ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów;
• stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów,
stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
• uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia,
niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
• przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji;
o Np. Gmina będąca właścicielem przystanków autobusowych na jej terenie odmawia zawierania
umów z wszystkimi lub niektórymi przewoźnikami na korzystanie z tych przystanków.
o Np. Parafia będąca właścicielem cmentarza odmawia przedsiębiorcy pogrzebowemu
wykonywania usług pogrzebowych na danym cmentarzu.
• narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści;
o Np. Stosowanie przez monopolistę – gminę działającą przez zakład budżetowy w umowach o
usługi doprowadzania wody klauzul wyłączających jego odpowiedzialność za przerwy w
dostawie wody.
• podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych.

ZAGADNIENIE 4A. DECYZJE W SPRAWACH PRAKTYK OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ

1. Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję, jeżeli stwierdzi naruszenie
zakazów określonych w art. 6 lub w art. 9 ustawy lub w art. 101 lub w art. 102 TFUE.

Prezes Urzędu może w decyzji nakazać, w celu zaniechania stosowania praktyki lub usunięcia jej skutków,
zastosowanie środków polegających w szczególności na:

1) udzieleniu licencji praw własności intelektualnej na niedyskryminacyjnych warunkach;\

2) umożliwieniu dostępu do określonej infrastruktury na niedyskryminacyjnych warunkach;
3) zmianie umowy;
4) zapewnieniu innym podmiotom dostawy określonych produktów lub świadczenia określonych usług na
niedyskryminacyjnych warunkach.
2. Decyzja zobowiązująca przedsiębiorcę do wykonania zaproponowanych zobowiązań

3. Umorzenie postępowania w przypadku niestwierdzenia stosowania praktyki ograniczającej konkurencję

ZAGADNIENIE 5. KONTROLA KONCENTRACJI PRZEDSIĘBIORCÓW NA RYNKU

KIEDY ZAMIAR KONCENTRACJI PODLEGA ZGŁOSZENIU PREZESOWI UOKIK?

Jeżeli:

1) łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym

rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub
2) łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku
obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro.

OBOWIĄZEK DOTYCZY ZAMIARU:

1) połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców

2) przejęcia – przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów
3) utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy
4) nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli
obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie

NIE PODLEGA ZGŁOSZENIU ZAMIAR KONCENTRACJI:

1) jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli, zgodnie z art. 13 ust. 2 pkt 2, nie
przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających
zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro;
2) jeżeli obrót żadnego z przedsiębiorców, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 1 lub 3, nie przekroczył na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie
równowartości 10 000 000 euro;
3) polegającej na przejęciu kontroli nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy
kapitałowej oraz jednocześnie nabyciu części mienia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców należących do tej
grupy kapitałowej –jeżeli obrót przedsiębiorcy lub przedsiębiorców, nad którymi ma nastąpić przejęcie
kontroli, i obrót realizowany przez nabywane części mienia nie przekroczył łącznie na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10
000 000 euro;
4) polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucję finansową akcji albo udziałów w celu ich
odsprzedaży,
5) przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.

DECYZJE W SPRAWACH KONCENTRACJI

Prezes Urzędu, w drodze decyzji:

• wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku nie zostanie istotnie
ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku. (zgoda
bezwarunkowa)
• wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, gdy –po spełnieniu przez przedsiębiorców zamierzających
dokonać koncentracji warunków konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczególności
przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku (zgoda warunkowa –uzależniona od
wykonania nałożonych obowiązków lub przyjęcia zobowiązań)
Ponadto: zgoda wyjątkowa; brak zgody na koncentrację. Czasowość decyzji – wygaśnięcie po upływie dwóch lat

ZAGADNIENIE 6. PRAKTYKI NARUSZAJĄCE ZBIOROWE INTERESY KONSUMENTÓW

Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

• Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem
lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności:
o 1) stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień
wzorców umowy uznanych za niedozwolone,
o 2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji;
o 3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji;
o 4) proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych
konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech
tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich
charakteru.

Nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów.

DECYZJE W SPRAWACH PRAKTYK NARUSZAJĄCYCH ZBIOROWE INTERESY KONSUMENTÓW

• Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i
nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu
• W decyzji Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych
interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę
do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji np.:
nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w
określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy
• Nie wydaje się decyzji jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, wówczas Prezes Urzędu wydaje
decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej
stosowania

ZAKAZ STOSOWANIA NIEDOZWOLONYCH POSTANOWIEŃ WZORCÓW UMÓW

 Zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień

umownych, o których mowa w art. 3851 § 1 KC.

 Prawomocna decyzja o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone ma skutek wobec

przedsiębiorcy, co do którego stwierdzono stosowanie niedozwolonego postanowienia umownego oraz
wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji.

 Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli
kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy
(niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia
stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny
Decyzje w zakresie zakazu stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów:

ZAGADNIENIE 7. SYSTEM OCHRONY KONKURENCJI

URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej
odpowiedzialnym za kształtowanie oraz realizację polityki ochrony konkurencji i konsumentów w Polsce.
Prezes UOKiK jest niezależnym organem powoływanym przez Prezesa Rady Ministrów w drodze otwartego
konkursu.
• Misją UOKiK jest podnoszenie poziomu dobrobytu konsumentów poprzez skuteczną ochronę ich interesów
i bezpieczeństwa oraz wspieranie rozwoju konkurencji, z poszanowaniem zasad otwartości i dialogu w
relacjach z uczestnikami rynku.
• Urząd został utworzony w 1990 r. jako Urząd Antymonopolowy, następnie przekształcony w UOKiK w 1996.
• Kompetencje w zakresie ochrony konkurencji
o zwalczanie antykonkurencyjnych praktyk stosowanych przez przedsiębiorców -
niedozwolonych porozumień oraz nadużywania pozycji dominującej
o kontrola koncentracji przedsiębiorców
o monitorowanie pomocy publicznej udzielanej przez państwo
o eliminowanie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową
o przeciwdziałanie zatorom płatniczym - nadmiernemu opóźnianiu się ze spełnianiem świadczeń
pieniężnych w transakcjach handlowych
• Kompetencje w zakresie ochrony konsumentów
o eliminowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz niedozwolonych
klauzul wzorców umów
o nadzór nad Inspekcją Handlową
o nadzór rynku, zapewnianie bezpieczeństwa produktów nieżywnościowych, zarządzanie
systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw i paliw stałych
o monitorowanie systemu polubownego rozwiązywania sporów konsumenckich
o finansowanie poradnictwa dla konsumentów w ramach infolinii i systemu e-porad
o poradnictwo w sprawach transgranicznych świadczone w ramach Europejskiego Centrum
Konsumenckiego
 POWIATOWY RZECZNIK KONSUMENTÓW

Kompetencje Powiatowego Rzecznika Konsumentów:

• Zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów

konsumentów.
• Składanie wniosków w sprawie ochrony interesów konsumentów.
• Występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów.
• Współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi.
• Wytaczanie powództw na rzecz konsumentów oraz wstępowanie, za ich zgodą, do toczącego się
postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów.
• Występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego, w sprawach o wykroczenia na rzecz konsumentów.
• Rzecznik konsumentów może w szczególności wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować,
za ich zgodą do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów.
• Rzecznik konsumentów w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów jest oskarżycielem publicznym
w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
 ADMINISTRACJA GOSPODARCZA

PROGRAMOWANIE I PLANOWANIE

● Jest to przejaw interwencji w życie gospodarcze na osiągnięcie

przyszłych celów gospodarki publicznej. Przygotowywanie
przyszłych decyzji jest istotą procesu planowania, a planowanie jest
Pojęcie planowania opisem dążenia do ustalonego postępowania określonego podmiotu
gospodarczego w przyszłości.
● Planowanie jest podejmowaniem decyzji w sprawie przyszłego
postępowania, a proces ten jest gromadzeniem i przetwarzaniem
informacji i przyszłym działaniu.

● Na rozwój, ustalanie celów publicznych, które powinny być

Na co jest skierowane osiągnięte. Planowanie gospodarcze ma finalny, a nie - warunkowy
planowanie? charakter, nakładając na organy administracji obowiązek realizacji
określonych wytycznych.

● W połowie lat 60. XX wieku → planowanie stało się jednym z

najistotniejszych instrumentów polityki gospodarczej państw o
gospodarce rynkowej.
● Kategoryzacja planowania gospodarczego była oparta na
Przesłanki planowania
przekonaniu o kryzysowym rodowodzie planowania → hasło
gospodarczego
“planowanie dzieckiem kryzysu”
● Obecnie jednak → w nowoczesnym rozumieniu planowanie
gospodarcze jest niezbędnym elementem kształtowania życia
gospodarczego.

Orientacja postępowania podmiotów gospodarczych w interesie publicznym,

wyrażonym w polityce gospodarczej państwa → w zakresie: zaspokojenia
potrzeb społecznych, określenia priorytetów rozwoju gospodarczego,
wsparcia dla inicjatyw społecznych, wpływu na konkurencję z jednoczesnym
Zadanie planowania zachowaniem autonomii podmiotów gospodarczych.
gospodarczego
Planowanie nie ma na celu radykalnych i ostrych postanowień skrajnych. Nie
ma ono na celu ograniczania swobody podmiotów gospodarczych.
Planowanie ma swoje źródło w dążeniu do kontrolowania przez państwo
procesów gospodarczych.

● Możliwość finansowania tych działań (projektów), które są

uwzględnione w dokumentach strategicznego programowania
(programy operacyjne) z uwzględnieniem 7-letniej perspektywy
finansowej (wieloletnie ramy finansowe)
Zasada programowania
● Nakłada na państwa członkowskie obowiązek planowania działań na
rzecz rozwoju w perspektywie średnio- i długookresowej.
● Stanowi podstawę budowania systemu strategicznego
programowania.

POLICJA GOSPODARCZA

Nie jest to termin prawny, jest to wytwór doktryny publicznego prawa

gospodarczego. Cel: zapobieganie wszystkiemu oraz powstrzymywanie
Pojęcie policji wszystkiego, co naruszałoby prawa indywidualne i zbiorowe, a w
gospodarczej szczególności wolność i własność indywidualną.
Wniosek → funkcja policji polega na ochronie ogółu społeczeństwa oraz
poszczególnych jednostek przed zagrożeniami wynikającymi z
 niepożądanych następstw prowadzenia działalności gospodarczej.

Ochrona porządku, bezpieczeństwa i spokoju publicznego, a w szczególności

Cel policji gospodarczej życia, zdrowia i mienia, środowiska naturalnego przed ich zagrożeniem
wskutek podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej.

Ograniczenie prawa samostanowienia przedsiębiorców, realizujących

przysługujące im prawa podmiotowe. Każdy podmiot gospodarczy
Skutek działań w ramach
(przedsiębiorca) musi spełnić wymogi określone w odpowiednich przepisach
policji gospodarczej
prawnych, których spełnienie zapobiegnie zagrożeniom dla bezpieczeństwa i
porządku publicznego, a co najmniej je zminimalizuje.

Art. 20 - zasada społecznej gospodarki rynkowej

- zasadnicze oparcie na zasadzie wolności gospodarczej, która może
być ograniczona wyłącznie w ustawach (ze względu na ważny interes
Podstawa prawna publiczny)
Art. 22 - wolność prowadzenia działalności gospodarczej

oraz Art. 31 ust. 3 - wymogi konstytucyjne ograniczania praw i wolności

- działania prawodawcze → ustanowienie powszechnie

obowiązujących przepisów prawnych określających obowiązku lub
wymogi;
- adresatami działań prawodawczych są przedsiębiorcy
- respektowanie prawodawstwa ma być gwarancją, że narażone na
niebezpieczeństwo dobra (dobra policyjne) nie zostaną naruszone i
zachowają pełną integralność
Instrumenty prawne policji
- prawidłowość stosowania przez przedsiębiorców norm prawnych
gospodarczej
stanowiących podstawy prawne dla obowiązujących nakazów i
zakazów jest weryfikowana w ramach nadzoru policyjnego
- właściwe organy mogą podjąć decyzje o charakterze prewencyjnym
- niedopuszczające do zagrożeń jakichkolwiek dóbr podlegających
ochronie prawnej, lub decyzje o charakterze represyjnym -
stanowiące reakcję na naruszenie zakazów bądź zaniechanie
wykonania nakazów.

REGLAMENTACJA GOSPODARCZA

- Forma interwencjonizmu państwowego w rozumieniu oddziaływania

państwa na procesy gospodarcze motywowanego do osiągnięcia
określonych celów, wyznaczonych w polityce ekonomicznej państwa.
BRAK DEFINICJI LEGALNEJ REGLAMENTACJI.
- Ingerencja reglamentacyjna → ma na celu wywołanie skutków,
uznanych przez organy państwa za pożądane z punktu widzenia
Istota pojęcia
interesu publicznego determinowanego przez inne cele niż ochrona
reglamentacji
bezpieczeństwa i porządku publicznego
- Szerokie ujęcie: forma interwencjonizmu oznaczająca ograniczenie
swobody działalności gospodarczej przez ustanowienie ram
prawnych podejmowania i wykonywania DG, jako wyjątek od zasady
swobodnej działalności gospodarczej - z uwzględnieniem zasady
proporcjonalności.

Zapewnienie funkcjonowania gospodarki zgodnie z interesem publicznym

Cel reglamentacji
przez ograniczenie swobody podejmowania i wykonywania DG.

- ochrona ważnego interesu publicznego → zagrożenie dla życia i

Uzasadnienie zdrowia ludzkiego; zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa i
obywateli; ochrona środowiska naturalnego
 - uwarunkowania polityki gospodarczej państwa
- polityka społeczna
- zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych

Zakazy i nakazy wynikają z przepisów prawa a ich konkretyzacja wynika z

Instrumenty prawne rozstrzygnięć organów AP. Reglamentacja ma wyjątkowy, a nie zasadniczy
charakter.

KONTROLA I NADZÓR GOSPODARCZY

- Jest to sprawdzanie prawidłowości określonych zjawisk czy działań,

ich analizowanie i ocena, ustalanie wyników pokontrolnych i
wysuwanie odpowiednich wniosków.
Pojęcie
- Polega ona na obserwowaniu i rozpoznawaniu określonej
działalności lub stanu rzeczy, dokonywaniu oceny ich prawidłowości
z punktu widzenia założeń i oczekiwanych rezultatów.

Wyznaczają one wzorce postępowania kontrolowanych podmiotów. Prawnie

określone kryteria kontroli - stanowią syntetyczne ujęcie zasad, jakimi
Kryteria kontroli
powinny kierować się podmioty kontrolowane. W przypadku kontroli
gospodarczej
przedsiębiorców jest to legalność - zgodność z obowiązującymi przepisami
ustawy.

Określone są one w przepisach prawnych regulujących zasady i tryb

przeprowadzania kontroli. Środki:
Środki kontroli - zalecenia pokontrolne - jednostronne rozstrzygnięcie wskazujące
gospodarczej kontrolowanemu przedsiębiorcy określone postępowanie (np.
wezwanie do usunięcia stwierdzonych uchybień w określonym
terminie)

Do tego (^) → opisać kontrolę gospodarczą pod względem zasad ze schematu (PDF z ćwiczeń)

- Pojęcie nadzoru obejmuje również prawo bezpośredniej ingerencji

w działalność podmiotu nadzorowanego. Nadzór obejmuje
działalność korygującą połączoną z możliwością wpływania na
podmioty i instytucje nadzorowane.
Nadzór gospodarczy
- Kompetencja kontroli → ogranicza się do sprawdzania, oceny,
formułowania i przedstawienia wniosków.
- Nadzór → organ kontroli jest wyposażony w kompetencję do władczej
ingerencji wobec podmiotu kontrolowanego.

Nadzór ma charakter: 1) prewencyjny lub 2) represyjny.

(1) prewencyjny → zatwierdzenie aktu administracyjnego podmiotu
nadzorowanego; uprzednia zgoda lub zezwolenia organu
Środki nadzoru
nadzorującego;
(2) represyjny → uchylenie, zawieszenie, stwierdzenie nieważności
decyzji administracyjnej.

WSPIERANIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

- cel polityki państwa → rozwój gospodarczy państwa - określenie w

Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju
Strategia na rzecz
- założenie, że zmiany legislacyjne mają stanowić element przebudowy
Odpowiedzialnego
i reformy instytucjonalnej otoczenia przedsiębiorców
Rozwoju (SOR)
- wykazanie potrzeby zwiększenia odpowiedzialności instytucji
państwa za kształtowanie procesów gospodarczych, społecznych i
 terytorialnych przy zachowaniu modelu społecznej gospodarki
rynkowej

Nowy, spójny pakiet aktów prawnych całościowo regulujących zasady

prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, który tworząc korzystne,
przejrzyste i stabilne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej,
Konstytucja Biznesu zapewnia pewność prawa, zmniejsza ryzyko biznesowe i zwiększa chęć
przedsiębiorców do ponoszenia ryzyka technologicznego związanego z
realizacją innowacyjnych projektów. → uznany przez RM za projekt
strategiczny

Wobec tak sformułowanej polityki państwa oddziaływania na procesy

związane z rozwojem gospodarki, w tym z rozwojem działalności
gospodarczej, istotna jest ostatecznie przyjęta koncepcja legislacyjna oraz
zakres uregulowań realizujących założenia polityki rozwoju społeczno-
gospodarczego państwa.

Prawo przedsiębiorców:

Legislacja w zakresie
wsparcia
przedsiębiorczości
W porównaniu do poprzednich ustaw w zakresie prawa działalności
gospodarczej (PDG i ustawa SDG) → PP nie ma regulacji w zakresie
zobowiązania do prowadzenia działań na rzecz wspierania
przedsiębiorczości. W preambule - mowa o podejmowaniu działań
ukierunkowanych na rozwój działalności gospodarczej.

Wskazuje to na bardzo szerokie traktowanie tej sfery oddziaływania

administracji na stosunki gospodarcze. Ich wyrazem jest aktywność
administracji publicznej wykonującej szczegółowe zadania; przykładowo w
procedurze ewidencjonowania działalności gospodarczej, realizacji
kompetencji związanych z reglamentacją działalności gospodarczej,
koncesjonowaniem czy aktywnością Rzecznika MiSP. Innym,
charakterystycznym i nowym (na tle dotychczasowych uregulowań) typem
obowiązków organów administracji publicznej na rzecz rozwoju działalności
gospodarczej są obowiązki określonego działania lub zaniechania działań
wynikające z przepisów zawierających zasady postępowania organów
administracji publicznej w relacjach z przedsiębiorcami.

- jest to instytucja państwowa

- rozwój małych i średnich firm
- realizacja programów z budżetu UE, Państwa i innych budżetów
międzynarodowych na zrównoważony rozwój polskiej gospodarki
Polska Agencja Rozwoju - dzięki nowym funduszom europejskim 2021-2027 - PARP jest
Przedsiębiorczości obecnie zaangażowana realizację 3 programów:
- 1) fundusze europejskie dla nowoczesnej gospodarki →
wsparcie nowoczesnych firm na etapach wszystkich (pomysł
- aż do wprowadzenia innowacji na rynek) ; wsparcie firm,
które rozwijają kompetencji kluczowych na rynku pracy +
 wsparcie firm przyjaznych środowisku
- 2) fundusze europejskie dla PL wschodniej → cel: wsparcie
konkurencyjności firm i podniesienie jakości życia we
wschodnich województwach PL; założenia - działania
rozwoju transportu czy turystyki, zwiększenie automatyzacji
w firmach
- 3) fundusze europejskie dla rozwoju społecznego → poprawa
sytuacji pracowników na rynku pracy
- rozwój kompetencji i zdobywanie wiedzy (szeroka gama bezpłatnych
szkoleń, webinarów, a także specjalistycznych raportów dot.
gospodarki i prowadzenia działalności biznesowej)
- siedziba: Warszawa
- Celem działania Agencji jest realizacja programów rozwoju
gospodarki, wspierających działalność innowacyjną i badawczą
małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), rozwój regionalny, wzrost
eksportu, rozwój zasobów ludzkich oraz wykorzystywanie nowych
technologii w działalności gospodarczej. PARP jest zaangażowana w
realizację krajowych i międzynarodowych przedsięwzięć,
finansowanych ze środków funduszy strukturalnych, budżetu
państwa oraz programów wieloletnich Komisji Europejskiej.
- PARP bierze aktywny udział w tworzeniu i efektywnym wdrażaniu
polityki państwa w zakresie przedsiębiorczości, innowacyjności i
adaptacyjności kadr, dążąc do przekształcenia się w kluczową
instytucję odpowiedzialną za tworzenie otoczenia wspierającego
przedsiębiorców. Zgodnie z zasadą „Think Small First" - „MSP przede
wszystkim" wszystkie działania Agencji są realizowane ze
szczególnym uwzględnieniem potrzeb sektora MSP.

Rzecznik Małych i na załączniku

Średnich Przedsiębiorców

SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE

1. Cel ustanowienia SSE → przyspieszenie rozwoju gospodarczego niektórych
regionów Polski. Na podstawie ustawy o SSE - utworzono 14 specjalnych stref
ekonomicznych, będących wyodrębnionymi i niezamieszkałymi obszarami
Rzeczypospolitej.
2. Zarządzający → kieruje Specjalną Strefą Ekonomiczną. Może nim być wyłącznie
spółka akcyjna lub spółka z o.o., w stosunku do której SP albo samorząd województwa
ma większość głosów na walnym zgromadzeniu oraz jest uprawniony do powoływania
i odwoływania większości członków zarządu.
a. Zadanie zarządzającego – zachęcanie do inwestycji na terenie strefy oraz
gospodarowanie infrastruktury w ten sposób, by była ona dostępna dla
podmiotów, które zainwestowały lub chcą zainwestować na terenie strefy.
Ponadto mogą mu zostać powierzone odpowiednie kompetencje AP.
Zarządzającemu powierza się w formie decyzji zezwolenia na prowadzenie
działalności gospodarczej na terenie SSE. Zezwolenie to wydaje minister
właściwy ds. gospodarki.
3. Na terenie strefy może być prowadzona DG bez zezwolenia (w zakresie, w jakim
przewiduje rozporządzenie o ustanowieniu strefy), jednak przedsiębiorca wówczas nie
może korzystać z pomocy publicznej.
4. Procedura ustanowienia SSE → USTANAWIA Rada Ministrów, na wniosek ministra
właściwego do spraw gospodarki, w drodze rozporządzenia.
a. Minister właściwy do spraw gospodarki przedstawia wniosek po uzyskaniu
opinii zarządu województwa oraz zgody rady gminy właściwej ze względu na
położenie strefy.
b. Minister właściwy do spraw gospodarki dołącza do wniosku analizę
przewidywanych skutków społecznych i ekonomicznych ustanowienia strefy.
5. Korzyści → ulgi podatkowe, rozwój gospodarczy regionu, tworzenie nowych miejsc
pracy, zachęta inwesytycyjna.
PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE
(ustawa z dnia 19.12.2008 o partnerstwie publiczno-prywatnym)
1. Przedmiot partnerstwa → wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk
pomiędzy podmiotem publicznym i prywatnym. Skupienie się na wykonywaniu zadań
publicznych.
2. Charakterystyka partnerstwa publiczno-prywatnego:
a. przykład prywatyzacji zadań publicznych,
b. forma współpracy sektora publicznego i prywatnego w zakresie świadczenia usług
publicznych,
c. jest to instytucja prawna - tworzy ramy prawne realizacji zadań publicznych bez
zwolnienia podmiotów publicznych za wykonanie tych zadań
d. wycofanie się organów administracji publicznej z bezpośredniego wykonywania zadań
publicznych - w szczególności w sferze użyteczności publicznej
e. podmioty publiczne - inicjują i nadzorują wykonywanie zadań przez sektor prywatny
3. Ustawa:
a. reguluje zasady współpracy podmiotu publicznego i partnera prywatnego
b. podstawa PPP → umowa określająca współpracę podmiotów służącą realizacji
przedsięwzięcia w ramach ustawowo przypisanych podmiotowi publicznemu
zadań publicznych
4. Definicje:
a. partner prywatny → przedsiębiorca lub przedsiębiorca zagraniczny;
b. przedsięwzięcie, m.in.: → budowa lub remont obiektu budowlanego, świadczenie
usług
5. Umowa o partnerstwie prywatnym:
a. partner prywatny → zobowiązanie do realizacji przedsięwzięcia za wynagrodeniem
oraz poniesienie w całości albo w części wydatków na jego realizację
 b. podmiot publiczny → zobowiązanie do współdziałania w osiągnięciu celu
przedsięwzięcia, w szczególności poprzez wniesienie wkładu własnego
umowa → reguluje przedmiot, skutki nienależytego lub niewykonania umowy, kary
umowne
6. Wybór partnera prywatnego: uczciwa konkurencja, przejrzystość, proporcjonalność,
kryterium najkorzystniejszej oferty (podział ryzyk, podział zadań, najkorzystniejszy bilans
wynagrodzenia)
7. Partnerstwo w formie spółki prawa handlowego:
a. PPP w formie spółki kapitałowej, osobowej - komandytowej lub komandytowo-akcyjnej;
b. podmiot publiczny nie może być komplementariuszem;
c. zakres działalności spółki nie może wykraczać poza przedmiot partnerstwa publiczno-
prywatnego;
d. zbycie udziałów/akcji przez partnera prywatnego jest nieważne

POJĘCIE GOSPODARKI KOMUNALNEJ

(ustawa z dnia 20.12.1996 o gospodarce komunalnej)
1. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego jest prowadzona na
podstawie prawnej zaspokojenia podstawowych dóbr i potrzeb. Do podstawowych
JST oraz innych podmiotów prawa publicznego należy zapewnienie powszechnego
dostępu do dóbr i usług użyteczności publicznej. Aktywność gospodarczą
jednostek samorządu terytorialnego wyznacza pojęcie GOSPODARKI
KOMUNALNEJ.
2. Gospodarka komunalna → polega na wykonywaniu przez JST zadań własnych w celu
zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Są to więc zadania
użyteczności publicznej, o celu: bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania zbiorowych
potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
3. Zakres przedmiotowy G/K - wypełniają wszystkie zadania własne JST, które
aktywizują działalność gospodarczą JST. W zakresie podmiotowym - wyznaczenie
podmiotów, których zadania zostały zorientowane na zaspokojenie potrzeb wspólnoty
samorządowej przez ustawodawcę. GK nie ogranicza się jedynie do JST, ale również
związki JST → związki gminne, powiatów oraz jednostki organizacyjne niemające
 osobowości prawnej, którym dana JST - powierzyła w drodze umowy wykonywanie
zadań z zakresu GK oraz spółki prawa handlowego (komunalne)
4. Znaczenie usług o użyteczności publicznej
a. ciągłość → bieżący i nieprzerwany charakter; cecha ta wynika z
elementarnego, absolutnego i podstawowego charakteru. Organizowanie i
dostarczanie muszą być bieżące i nieprzerwane bez względu na uzyskiwane
wyniki. Taki sposób świadczenia usług wskazuje, że cel zarobkowy nie jest
celem pierwszorzędnym podmiotów świadczących usługi użyteczności
publicznej.
b. zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności → potrzeby te nieodzownie
muszą się odnosić do ogółu potrzeb mieszkańców (osoby trzecie)
c. dostępność świadczonych usług → osoby trzecie (ludność) muszą mieć
uprawnienie do korzystania z nich, a zakres ich jest w każdym wypadku
wyznaczony przez cel, jakiemu usługi te służą.
5. Formy organizacyjno-prawne → Gospodarka komunalna może być prowadzona
przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach (1)
samorządowego zakładu budżetowego lub (2) spółek prawa handlowego.
Jednostki samorządu terytorialnego w drodze umowy mogą powierzać wykonywanie
zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub
jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, z uwzględnieniem
przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. ustawy o finansach publicznych.
a. Samorządowe zakłady budżetowe → Odpłatnie wykonuje zadania,
pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem
dotacji z budżetu (działalność może być dotowana) –co oznacza, ze działalność
i zasady finansowania nie są uzależnione od wyników ekonomicznych.
Powstaje na mocy uchwały organu stanowiącego JST.
i. Nie ma osobowości prawnej (zaliczany do ułomnych osób prawnych)
ii. Wykorzystywana wyłącznie w sferze użyteczności publicznej
b. Spółki prawa handlowego
i. JST mogą tworzyć spółki z o.o. lub spółki akcyjne, a także mogą
przystępować do takich spółek.
ii. JST mogą tworzyć także spółki komandytowe lub komandytowo-
akcyjne, w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.
→ w spółkach prawa handlowego z udziałem JST - działa rada nadzorcza,
rozwiązanie wymaga nawiązań do Kodeksu Spółek Handlowych. Rada
nadzorcza powołuje i odwołuje członków zarządu spółek z udziałem JST.
6. Powierzanie wykonywanie zadań z zakresu GK → Jednostki samorządu
terytorialnego w drodze umowy mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu
gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom
organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, z uwzględnieniem przepisów.
7. Działalność gospodarcza gmin poza sferą użyteczności publicznej
a. Gmina może prowadzić DG wykraczającą poza zadania o charakterze
użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej
ustawie.
b. Poza sferą użyteczności publicznej - gmina może tworzyć spółki prawa
handlowego i przystępować do nich, pod warunkiem:
i. istnienia niezaspokojonych potrzeb wspólnoty samorządowej na rynku
lokalnym;
ii. występującego w gminie bezrobocia → które ma ujemny wpływ na
poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań
nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej (a w szcz. do znacznego
ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia)
iii. jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład
niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny
sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
c. Ograniczenia nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub
udziałów spółek zajmujących się czynnościami: ubezpieczeniowymi,
edukacyjnymi, doradczymi, promocyjnymi, wydawniczymi na rzecz JST oraz
działalnością klubów sportowych działających w ramach spółki kapitałowej.
d. Powiat NIE MOŻE prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza
zadania o użyteczności publicznej w ramach ustawowego zakazu.
Województwo - może.
POMOC PUBLICZNA
1. Artykuł 107 TFUE → Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w
Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu
zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem
konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych
towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na
wymianę handlową między państwami członkowskimi.
2. Pojęcie pomocy publicznej → transfer zasobów przypisywanych władzy publicznej,
jeśli spełnia łącznie następujące warunki:
a. przekazanie zasobów państwowych,
b. korzyść ekonomiczna,
 c. w efekcie transferu występuje lub może wystąpić zakłócenie konkurencji,
d. transfer ten wpływa na wymianę gospodarczą między państwami
członkowskimi.
3. Formy pomocy państwa
a. bezzwrotne przekazanie podmiotowi środków pochodzących z budżetu
państwa
b. obniżenie obciążeń podatkowych
c. przeniesienie własności składników majątkowych
d. udzielenie pożyczki
e. udzielenie poręczenia
f. objęcie akcji / udziałów w spółce prawa handlowego
4. Dopuszczalność pomocy publicznej. Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest pomoc:
a. o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod
warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem
produktów,
b. mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub
innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi,
c. pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej
Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do
skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych
tym podziałem. Pięć lat po wejściu w życie Traktatu z Lizbony Rada, na wniosek
Komisji, może przyjąć decyzję uchylającą niniejszą literę.
5. Za zgodną może zostać uznana m.in. pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji
ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego
zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce
Państwa Członkowskiego | pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych
działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia
warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.

6. Uznanie dopuszczalności przez KOMISJĘ EUROPEJSKĄ:

a. ocena środka pomocowego zgłoszonego przez państwo członkowskie
i. środek pomocowy to - pomoc indywidualna; program pomocowy (czyli
akt normatywny)
b. poprzez wydanie rozporządzenia, uznającego określone środki pomocowe za
zgodne ze wspólnym rynkiem wewnętrznym.
7. TEST POMOCY PUBLICZNEJ: zbilansowanie skutków negatywnych ze skutkami
pozytywnymi:
 a. prawidłowo określony cel (interes publiczny)
b. prawidłowo opracowany instrument
c. dodatni bilans ogólny
8. USTAWA O WARUNKACH DOPUSZCZALNOŚCI I NADZOROWANIU POMOCY
PUBLICZNEJ DLA PRZEDSIĘBIORCÓW
notyfikacja → jest to przekazanie Komisji Europejskiej projektu programu pomocowego,
projektu pomocy indywidualnej lub projektu pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wraz z
niezbędnymi dla oceny zgodności pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem
(1) Opinia Prezesa UOKiK → projekty programów pomocowych (w tym udzielanie
pomocy w ramach wyłączeń grupowych, oraz pomocy indywidualnej, a także pomocy
indywidualnej na restrukturyzację) → wymagają uzyskania opinii prezesa UOKiK
(a) opinia zawiera stanowisko, czy projekt przewiduje udzielanie pomocy
publicznej; stanowisko w sprawie zgodności pomocy publicznej ze wspólnym
rynkiem; propozycje zmian przedstawione w celu zapewnienia zgodności
postanowień projektu ze wspólnym rynkiem.
(b) wniosek o wydanie opinii → w przypadku projektu programu pomocowego
(organ administracji opracowujący projekt), projektu pomocy indywidualnej
(podmiot udzielający pomocy), projekt pomocy indywidualnej na
restrukturyzację (podmiot ubiegający się o pomoc)
→ do wniosku dołącza się projekt programu pomocowego lub projekt aktu, na
podstawie którego ma być udzielana pomoc publiczna
(2) Zgoda Rady Ministrów → dokonanie notyfikacji do KE projektu programu
pomocowego wymaga zgody Rady Ministrów.
(a) RM podejmuje uchwałę ws. dokonania notyfikacji po zapoznaniu się z opinią.
(b) RM wraz z projektem ustawy będącej programem pomocowym - przekazuje
Marszałkowi Sejmu informację o dokonaniu notyfikacji.
(3) Notyfikacja → dokonuje jej Prezes UOKiK za pośrednictwem Stałego
Przedstawicielstwa RP przy Unii Europejskiej w Brukseli
(a) program pomocowy – niezwłocznie po podjęciu uchwały RM
(b) pomoc indywidualna oraz pomoc ind. przy restr. → niezwłocznie po wydaniu
opinii prezesa UOKiK
(4) Komisja Europejska wydaje decyzję:
(a) zobowiązującej do wstrzymania udzielania pomocy
(b) zobowiązującą do zwrotu pomocy
(c) zezwalającą na udzielenie pomocy
9. RODZAJE POMOCY PUBLICZNEJ
 - pomoc publiczna udzielana wyłącznie przedsiębiorcom z
konkretnego sektora gospodarczego (np. z sektora transportu),
jak również w sektorach wrażliwych: przemysł węglowy,
hutnictwo żelaza i stali, przemysł stoczniowy
- do pomocy publicznej udzielanej w tych sektorach, z uwagi na
Sektorowa
ich specyficzny charakter i występujące problemy (dotyczące,
np. nadwyżki mocy produkcyjnych, kapitałochłonnego
charakteru inwestycji), stosuje się często odmienne, bardziej
restrykcyjne zasady udzielania pomocy publicznej niż zasady
ogólne

- pomoc przeznaczona na wsparcie rozwoju najmniej rozwiniętych

regionów poprzez wspieranie inwestycji i tworzenie nowych
Regionalna
miejsc pracy, w wyjątkowych przypadkach poprzez przyznanie
pomocy operacyjnej.

- kierowana jest do wszystkich przedsiębiorców, niezależnie od

miejsca prowadzenia działalności oraz sektora gospodarki, w
celu rozwiązania określonego problemu
- pomoc udzielana jest na: ratowanie i restrukturyzację
zagrożonych przedsiębiorstw; badania, rozwój i innowacje;
rozwój małych i średnich przedsiębiorców; zatrudnienie; usługi
Horyzontalna
świadczone w ogólnym interesie gospodarczym; zapewnienie
kapitału podwyższonego ryzyka; energetykę i ochronę
środowiska oraz szkolenia
- charakter horyzontalny ma również pomoc de minimis, która
może być udzielana bez ograniczeń sektorowych lub
regionalnych
Publiczne prawo gospodarcze i ochrony konkurencji

I. ISTOTA, ZAKRES, ŹRÓDŁA I ZASADY PUBLICZNEGO PRAWA GOSPODARCZEGO

1. Istota (definicja) publicznego prawa gospodarczego
2. Zakres i systematyka publicznego prawa gospodarczego
3. Krajowe i unijne źródła publicznego prawa gospodarczego

1. Istota (definicja) publicznego prawa gospodarczego

Publiczne prawo gospodarcze dot. relacji państwa i gospodarki, a de facto wpływu państwa na gospodarkę.
Mamy w Polsce ustrój społecznej gospodarki rynkowej.

Publiczne prawo gospodarcze jest to prawo państwowego interwencjonizmu w gospodarkę. Prawo

gospodarcze publiczne jest to całokształt norm prawnych regulujących proces oddziaływania państwa i organów
Wspólnoty Europejskiej na gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa
publicznego, a także prywatnego. Celem prawa gospodarczego publicznego jest ochrona podstawowych wartości
gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie dopuszczalnych granic ich ograniczenia w interesie publicznym. Nadto,
prawo gospodarcze publiczne reguluje bezpośrednią lub pośrednią działalność gospodarczą prowadzoną przez
państwo i samorządy terytorialne. To oddziaływanie w gospodarce rynkowej określane jest jako „regulacja
własnościowa”. (Strzyczkowski)

Publiczne prawo gospodarcze – przedmiot

• PPG – to zbiór twierdzeń o normach regulujących stosunki gospodarcze o charakterze publicznoprawnym,
co oznacza, że stroną takiego stosunku jest zawsze państwo
• Są to normy dot. organizacji gospodarki i działalności gospodarczej oraz aktywności państwa w tej sferze
Więc PPG to z jednej strony normy adresowane do państwa, to znaczy że reguluje działalność państwa, które
realizuje swoje działania publiczne za pośrednictwem swego aparatu. Ten aparat jest określany jako
administracja publiczna, a często w PPG mówimy, że jest to administracja gospodarcza (węższe znaczenie, bo
interesują nas stosunki gospodarcze).

Pojęcie PPG powstało w Poznaniu.

Publiczne prawo gospodarcze to mix – mamy tu normy prawa materialnego, proceduralnego i ustrojowego (kto,
w jakim trybie, oddziałowuje na gospodarkę).

PPG to dziedzina wieloaspektowa, będąca pod dużym wpływem prawa UE. W wyniku implementacji prawa
unijnego cały system PPG uległ zmianie.
Będzie to szczególne widoczne w sektorze regulacyjnym i infrastrukturalnym, o którym wykład przeprowadzi
prof. Kosiński.

• …czyli obok oddziaływania państwa na stosunki gospodarcze

(czynności władzy publicznej, bez względu na ich formę i charakter prawny, które powodują korektę lub
ograniczenie działania czystego mechanizmu rynkowego, w określonych dziedzinach stosunków gospodarczych
– przy czym działania te nie mają wyłącznie charakteru interwencyjnego)
• PPG obejmuje także płaszczyznę regulacji dotyczącej sytuacji prawnej uczestników stosunków
gospodarczych oraz ochronę ich praw i pozycji ekonomicznej.
Przedmiotem regulacji prawnej jest p.w. gospodarka. Nie jest to pojęcie normatywne. Pojęcie gospodarki nie
jest nigdzie zdefiniowane, poza jego obecnością w wielu ustawach. Możemy pewnie elementy def. gospodarki
znaleźć w Konstytucji. Jest to określenie, które pozwoli nam badać przede wszystkim przedmiot regulacji prawnej
– tak będziemy patrzeć na gospodarkę.

Stąd gospodarkę rozumiemy w 4 różnych rozumieniach:

- w ujęciu przedmiotowym – gospodarka jest po prostu dziedziną życia społecznego
- w ujęciu funkcjonalnym – działalność, która jest podejmowana dla osiągnięcia określonych celów i realizacji
zadań publicznych
- w ujęciu podmiotowym – całokształt instytucji, albo prościej – ogół podmiotów – które uczestniczą w procesie
gospodarowania (z jednej strony państwo, z drugiej – mogą to być przedsiębiorcy czy konsumenci; nie mówimy
państwo = administracja publiczna/ gospodarcza, bo państwo to także podmioty prywatne – państwo często
zleca wykonywanie zadań publicznych podmiotom prywatnym; podmioty prywatne często realizują zadania
publiczne, wpływając na gospodarkę)
- w ujęciu materialnym (bardziej ekonomiczne) – całokształt zgromadzonego kapitału produkcyjnego i
usługowego oraz dostępnych zasobów materiałów (więc zadania państwa mogą polegać z jednej strony
wytwarzamy dobra, z drugiej je dzielimy)
Łącząc wszystkie te ujęcia otrzymujemy ujęcie systemowe – tak pani prof. chciałaby, żebyśmy spoglądali na
gospodarkę. Jest ona wyznaczona przepisami prawa krajowego i unijnego – mamy ustrój społecznej gospodarki
rynkowej (u nas, ale także w UE obowiązuje ten ustrój). Stąd mając ten ustrój, zakładamy, że gospodarka jest
koordynowana przez rynek – to on de facto decyduje, co dzieje się w gospodarce i reguluje funkcjonowanie tego
rynku.
Gospodarka opiera się o własność prywatną – to też element społecznej gospodarki rynkowej.

Poza nim mamy gdzieniegdzie wciąż ustrój gospodarki centralnie planowanej – gospodarka opiera się o własność
państwową.

Do nadrzędnych zasad prawa gospodarczego zaliczyć można:

-zasadę wolności gospodarczej, obejmującą wolność wyboru formy działalności oraz wolność podejmowania,
wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej,
-zasadę ochrony własności,
-zasadę praworządności, która oznacza, że organy administracji publicznej mogą działać jedynie na podstawie i
w granicach prawa,
-zasadę ograniczonej ingerencji państwa w gospodarkę,
-zasadę proporcjonalności, według której wszystkie podjęte działania i zastosowane środki powinny być
proporcjonalne do celu,
-zasadę 3D – decentralizacji, demonopolizacji i deregulacji.

2. Zakres i systematyka publicznego prawa gospodarczego

Sporny zakres i przedmiot regulacji.
Prawo gospodarcze publiczne normuje tylko część stosunków społecznych związanych z działalnością
gospodarczą. Pod względem przedmiotowym regulacja obejmuje określenie ustroju gospodarczego państwa
oraz zasad jego funkcjonowania i ochrony. Określenie to ma formę władczego ustalenia, do respektowania
którego zobowiązane są wszystkie podmioty prawa krajowego oraz osoby zagraniczne wchodzące w stosunki
gospodarcze z podmiotami krajowymi. W szczególności państwo reguluje normatywnie:
1) stosunki własnościowe, będące podstawą gospodarowania i przedmiotem ochrony ze strony państwa.
Prawo to wyraża stosunek państwa do posiadania i rozszerzania zasobu produkcji (zasady ochrony własności,
zasady uwłaszczania, zasady wywłaszczania). Określa również zasady zarządzania mieniem publicznym
(Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego).
2) zasady gospodarowania typowe dla danego układu stosunków własnościowych i podlegające ochronie ze
strony państwa. Chodzi tu o regulację katalogu zasad gospodarczych, na których opiera się ustrój
gospodarczy państwa, i które są prawnie chronione przez państwo. Zasada swobody umów, wolności
zrzeszania się, wolności gospodarczej, ochrony konkurencji.
3) Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej, pewne ramy działania przedsiębiorców. Przyjęto
zasadę, że każdy podmiot gospodarczy ma swobodę wyboru formy prawnej, przewidzianej przez prawo. Daje
to państwu możliwość kształtowania pewnych wymogów i struktury podmiotowej gospodarki. Z wyjątkiem
państwowych organizacji gospodarczych, PPG nie normuje jednak wewnętrznej organizacji, zasad działania
i stosunków prawnych zachodzących między przedsiębiorcami. Nie rezygnuje natomiast z regulacji
analogicznych stosunków między przedsiębiorcami a państwem. Mogą one mieć formę stosunków
kierownictwa (wobec jednostek państwowych), nadzoru, koordynacji, kontroli itd. Przedsiębiorcy
korzystający z ochrony prawnej państwa poddani są natomiast jurysdykcji sądów państwowych.
4) Funkcje regulacyjne państwa, sposoby oddziaływania na gospodarkę, zakres i formy państwowej ochrony
prawnej mechanizmów rynkowych i praw ekonomicznych (przede wszystkim działania w zakresie
programowania i planowania gospodarczego):
→ prewencja – przeciwdziałanie czynom zmierzającym do naruszenia konkurencji
→ kreowanie organów wspierających konkurencję
→ oddziaływanie na prawo popytu i podaży (np. ceny regulowane)
→ nadzór nad przedsiębiorcami
→ ochrona rynku (w tym również rynku wspólnego) jego mechanizmów służące ochronie ustroju – np.
rynek towarowy jest chroniony przy pomocy ceł, podatków czy dotacji. Instrumenty prawne stosowane
tutaj mogą mieć pośrednie lub bezpośrednie oddziaływanie
5) organizację i formy prawne ingerencji państwa w stosunki gospodarcze w skali makro- i
mikroekonomicznej (planowanie państwowe, działania pieniężno-kredytowe, polityka cen, ochrona
konkurencji, działania w stosunkach międzynarodowych, działania prowadzone poprzez przedsiębiorstwa
publiczne, pomoc publiczna, interwencjonizm itd.)

Prawo publiczne - normy prawne, których adresatem jest państwo jako podmiot władzy zwierzchniej; jest to
„szczególne prawo państwa"
Prawo prywatne - normy prawne, których adresatem jest ,,każdy", w tym także państwo i jego organy, jeżeli
działają w formach dostępnych „każdemu", tj. w formach prawa prywatnego

Systematyka PPG:
• konstytucyjne prawo gospodarcze – całokształt norm konstytucyjnych o istotnym znaczeniu dla gospodarki
(reguluje ogólne i najistotniejsze kwestie),
• prawo administracyjne gospodarcze (ppg) – całokształt norm prawnych regulujących oddziaływanie na
gospodarkę przez organy administracji publicznej (organizacja i zasady funkcjonowania), dzielące się na:
- ustrojowe prawo administracyjne gospodarcze – normy regulujące organizację i funkcjonowanie administracji
gospodarczej, pozycję prawną jej organów, ich zadania, zakres działania i kompetencje
- materialne prawo administracyjne gospodarcze – normy wyznaczające zakres praw i obowiązków podmiotów
podejmujących i wykonujących działalność gospodarczą
- proceduralne (procesowe) prawo administracyjne gospodarcze – normy tworzące reguły stosowania
materialnego prawa gospodarczego (norm PPG dla konkretnego podmiotu i w konkretnej sytuacji)

3. Krajowe i unijne źródła publicznego prawa gospodarczego

 • KONSTYTUCJA RP
• USTAWA
• ROZPORZĄDZENIE
• AKTY PRAWA WEWNĘTRZNEGO
• AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
• UMOWY MIĘDZYNARODOWE
• KONSTYTUCJA GOSPODARCZA (później w pliku)

Krajowe - aktualne
a) Konstytucja RP z 1997 r. – wyraża podstawowe zasady ustroju społeczno-gospodarczego i wskazuje
zasady PPG w sposób bezpośrednio bądź też pośredni (wyprowadzone z konstytucji przez TK)
b) Ratyfikowane umowy międzynarodowe, które zgodnie z art. 91 są stosowane bezpośrednio (co do
zasady) oraz mają moc ustawy, a jeżeli są ratyfikowane uprzednio zgodą wyrażoną w ustawie, to
w przypadku kolizji z ustawą mają pierwszeństwo stosowania.
c) Ustawy – podstawowe źródło prawa do realizacji celów gospodarczych i społecznych – sztandarowe
ustawy PPG takie jak Prawo przedsiębiorców czy też ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów
mają postać ustawy. Tworzone wyłącznie przez parlament.
d) Na podstawie art. 90 konstytucji RP może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać
organizacji międzynarodowej bądź organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy
państwowej w niektórych sprawach (nie wszystkich) i z tego też przepisu, jak się powszechnie uważa,
prawo pochodne UE jest prawem powszechnie obowiązującym w Polsce. Do prawa UE wrócę później.
e) Rozporządzenia – mają duże znaczenie w PPG, są to źródła wydawane przez administracje, które mogą być
wydawane tylko na podstawie i w granicach wyznaczonych przez ustawę

Prawo UE/wcześniej WE
Jest to autonomiczny system źródeł prawa, w którym możemy wyróżnić 3 rodzaje źródeł prawa:
1. Prawo pierwotne/traktatowe – prawo stworzone przez państwa członkowskie, będące podstawą
funkcjonowania jak i bytu międzynarodowego UE
2. Prawo wtórne – prawo tworzone przez organy UE, w tym:
a) Rozporządzenia – obowiązują bezpośrednio
b) Dyrektywy – wymagają implementacji
c) Decyzje – skierowane do konkretnego adresata
d) Zalecenia – soft law
e) Opinie - soft law
3. Orzecznictwo TSUE – ma bardzo duży wpływ na kształt prawa UE. Rola pytań prejudycjalnych jest
ogromna w rozwoju jak i konkretyzowaniu się często dość ogólnych, enigmatycznych i czasami
trudnych do rozjaśnienia w wielu językach urzędowych UE norm prawnych systemu prawa
europejskiego.

Krajowe źródła publicznego prawa gospodarczego

System źródeł prawa jest zamknięty podmiotowo i przedmiotowo. Mogą być wydawane tylko te źródła prawa
które przewiduje konstytucja i tylko przez te podmioty, które wymienia Konstytucja:
Art. 87.
„1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane
umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów,
które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.- akty prawa miejscowego.”

Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie

wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

▪ za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie:

• dotyczące praw i wolności obywateli
• członkostwo RP w organizacji międzynarodowej

Umowy międzynarodowe obowiązują bezpośrednio, tzn. bez potrzeby transponowania w polskie prawa.
Umowy ratyfikowane za uprzednia zgodą sejmu/referendum mają jeszcze tę cechę, że mają pierwszeństwo przed
źródłami prawa krajowego.

Art. 90
„1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej
lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.”
• wyrażenie zgody na może być wyrażone w referendum ogólnokrajowym

Art. 92- 93
Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia
zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania
rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu

Art. 92 określa podstawy prawne rozporządzeń, wskazuje treść delegacji ustawowej i określa zakres
podmiotów, które mogą wydawać te rozporządzenia. Upoważnienie to musi być szczegółowe i musi wskazywać
jak ma być zrealizowana w tym rozporządzeniu ustawa. Mają to być wytyczne co do treści.

Art. 93 dotyczy zaś stosunków wewnętrznych. Obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi
wydającemu te akty.

Jest mało przepisów mówiących o interwencji państwa w gospodarce (o powinnościach państwa w

gospodarce). W Konstytucji jest mało przepisów, z których wprost można wywieść, jakie są pozytywne
kompetencje państwa. Zakres interwencjonizmu państwa wyprowadzamy z przepisu określającego ogólne
zadania państwa – art. 5 i art. 20 Konstytucji. Nie ma również przepisu, który wprost mówiłby o ochronie
konkurencji. Ochronę tę zaś traktujemy jako zasadę immanentnie związaną z wolnością działalności
gospodarczej. Konstytucja poświęca dużo kwestii odnośnie finansów publicznych.

Konstytucja normuje podstawowe rodzaje organów administracji państwowej i ogólne zasady kształtowania
aparatu administracji publicznej (rozdział VI o RM i administracji rządowej).
Porównując konstytucję z innymi konstytucjami państw demokratycznych można stwierdzić, że jest ona zbliżona.
Konstytucje te regulują przede wszystkim prawa i wolności oraz finanse publiczne.

Konstytucja określa również samorząd terytorialny i NIK oraz KRRiT. Mamy w konstytucji unormowane trzy
organy odgrywające sporą rolę w sferze gospodarczym:
• Najwyższa Izba Kontroli,
• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
• Narodowy Bank Polski
które nie mieszczą się w klasycznym podziale władzy.

II. ZASADY PUBLICZNEGO PRAWA GOSPODARCZEGO. SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA JAKO PODSTAWA
USTROJU GOSPODARCZEGO RP
1. Zasada wolności gospodarczej; wolność gospodarcza i wolna konkurencja
2. Zasada państwa prawa
3. Zasada udziału własności prywatnej i własności publicznej w gospodarce
4. Zasada solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych
5. Zasada proporcjonalności. Zasada ograniczonej ingerencji państwa w stosunki gospodarcze
6. Zasada ochrony konkurencji oraz ochrony konsumentów
7. Zasada subsydiarności; zasada decentralizacji i samorządności w gospodarce
8. Zasady: demonopolizacji, liberalizacji, prywatyzacji, deregulacji (pakiet wolnorynkowy, liberalizacyjny;
„opening of the market”)
9. Zasada służby publicznej (usług powszechnych, usług użyteczności publicznej); interwencja poprzez
własność i administracja świadcząca versus regulacja sektorowa

Podstawowe zasady PPG nie różnią się od podstawowych zasad prawa publicznego; brak w doktrynie
jednolitego katalogu zasad.

Raczej nie będzie na egzaminie o historii

Konstytucja wyraźnie określa ustrój gospodarczy w art. 20 nazywając go społeczną gospodarką rynkową.

Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz
solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi zatem podstawę ustroju gospodarczego RP.
Do koncepcji tej nawiązuje preambuła i pierwsze artykuły konstytucji. system ekonomiczny oparty na wolnym
rynku i własności prywatnej. Rynek, rozumiany jako dobro wspólne całego społeczeństwa, nie powinien być
zawłaszczony ani przez państwo ani przez żadne grupy interes?. Pomysłodawcy idei społecznej gospodarki
rynkowej byli przeciwnikami różnego sterowania przez państwo gospodarką, jednak rolę państwa określali jako
więcej niż bycie "nocnym stróżem".

Celem społecznej gospodarki rynkowej nie jest znalezienie złotego środka pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem,
ale takie gospodarowanie w ramach wolnorynkowego systemu gospodarczego, aby utrzymać wysoki wzrost
gospodarczy, niski wskaźnik inflacji oraz niski poziom bezrobocia przy jednoczesnym zapewnieniu dobrych
warunków pracy, systemu zabezpieczeń socjalnych i dostarczania usług publicznych na wysokim poziomie.

W celu realizacji tej koncepcji państwo ingeruje w gospodarkę odpowiednią polityką konkurencji i uzupełniania
rynku, aby przeciwdziałać nieefektywności wolnego rynku oraz tworzy politykę socjalną w celu wyeliminowania
jego niehumanitarności.

Społeczna gospodarka rynkowa to pojęcie zaczerpnięte z niemieckiej doktryny, łączące w sobie:

▪ zasadę gospodarki rynkowej
• w aspekcie negatywnym – zakaz wprowadzenia socjalistycznej gospodarki planowanej
• w aspekcie pozytywnym – gospodarka oparta na mechanizmach rynkowych, na które państwo może
oddziaływać, ale nie może ich zastępować swoimi decyzjami
▪ zasadę państwa socjalnego
• nawiązanie do koncepcji tzw. państwa dobrobytu, które stara się likwidować kryzysy i napięcia
społeczne z jednej strony poprzez politykę interwencjonizmu, tj. kontrola bezrobocia, stymulowanie
rozwoju gospodarczego itd., a z drugiej strony przez rozbudowę sieci zabezpieczeń społecznych, jak
renty, emerytury, systemy zasiłków - ogólne zobowiązanie państwa do tych działań, a szczegółowe
zobowiązania wynikają z art. 20, jak i z praw socjalnych z art. 67-76.

Artykuł 20 Konstytucji reguluje zasady:

- wolności działalności gospodarczej,
- prowadzenia działalności w oparciu o własność prywatną,
- solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych

1. Zasada wolności gospodarczej; wolność gospodarcza i wolna konkurencja

Wolność gospodarcza
• w ujęciu absolutnym: poddanie się procesom gospodarczym (prawom rynku, m.in. prawu popytu i podaży),
niewidzialna ręka rynku, państwo jako stróż nocny (A. Smith) - w praktyce nie występuje obecnie w ujęciu
absolutnym, występuje raczej zasada interwencjonizmu państwowego. Wolność gospodarcza jest to prawo
naturalne (przysługuje każdemu człowiekowi od urodzenia), polegające na możliwości podjęcia,
prowadzenia oraz zakończenia działalności gospodarczej.
• dziś jest to raczej zasada interpretacyjna dla wykładni przepisów PPG: in dubio pro libertate oraz in favorem
libertatis

• Swoboda obywatela do nieskrępowanego gospodarczego działania na rynku - inicjatywa obywateli do podjęcia

działalności gospodarczej, która wolna jest od ingerencji państwa.
• W Polsce zagwarantowana już była w konstytucji marcowej z 1921 r. - wolność wyboru zajęcia i zarobkowania
oraz przenoszenia własności
• Wolność gospodarczą jako wolność przemysłową gwarantowało rozporządzenie Prezydenta RP z 1927 r. o
prawie przemysłowym – wolność przemysłu jako swoboda prowadzenia przedsiębiorstwa
• Po okresie gospodarki planowej idea wolności gospodarczej wróciła w ustawie z 1988 r. o działalności
gospodarczej, w ustawie z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – z gwarancjami konstytucyjnymi
(Konstytucja z 1952 r. zmienionej w 1989) A OBECNIE w ustawie Prawo przedsiębiorców z 2018 roku
• Przejrzeć co o tym w tue i tfue

Wolność gospodarcza w Konstytucji RP

• gwarancje w obowiązującej Konstytucji - art. 20 i 22;
- Zasada wyrażona jest w art. 20 KRP, nie znajduje odzwierciedlenia w dalszych jej częściach. K RP w art. 20
wyraźnie określa ustrój gospodarczy nazywając go społeczną gospodarką rynkową. „Społeczna gospodarka
rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i
współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.”
- Ograniczenie wolności gospodarczej dopuszczalne jest wyłącznie w drodze ustawy i tylko ze względu na
ważny interes publiczny (art. 22 Konstytucji RP) - ważne
Gwarancje wolności gospodarczej:
a) o charakterze formalnoprawnym - ograniczenie tylko w formie ustawy
b) o charakterze materialnoprawnym - ważne przyczyny ograniczania tj. ważny interes publiczny

• Oznacza to, że gospodarka jest domeną obywateli: każdy może podjąć i wykonywać działalność gospodarczą
w sposób wolny od ingerencji państwa. Nie musi występować o zgodę organów państwowych na podjęcie
działalności gospodarczej.
• Art. 31 ust 3 KRP określa, ograniczenie w zakresie korzystania z konstytucyjnych praw i wolności - tylko
ustawa i tylko gdy:
-dla bezpieczeństwa państwa i jego porządku publicznego
- ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej
- wolności i praw innych osób

• Konstytucja nie określa jej istoty - istotę określa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej - jest to
wolność podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej z zastrzeżeniem ograniczeń
wynikających z przepisów prawnych
• niektóre z tych ograniczeń unormowane są w ustawie, np. obowiązek wpisu przedsiębiorcy do KRS jeśli jest
spółką
• przyjęcie tej zasady jest odwróceniem porządku prawnego w porównaniu do poprzedniego ustroju
• ważnym przepisem dla przedsiębiorców i dla państwa jest art. 2, który określa ograniczenia swobody
działalności gospodarczej; zasada sprawiedliwości społ.
• ważne interesy publiczne wymienione są w art. 31 ust 3 Konstytucji, który określa ograniczenia, które nie mogą
naruszać istoty wolności i praw
• z konstytucji wynika że wolność jest zasadą ustrojową, ale trybunał w orzecznictwie doszedł do wniosku, że
wolność można rozumieć także jako prawo podmiotowe

• Przeciwieństwem tej zasady jest reglamentacja, polega ona na uzależnieniu podjęcia i wykonywania
działalności gospodarczej od zgody organu – taka sytuacja wyjątkiem w systemie. Przyjmuje się, że ma ona
na celu ochronę interesów obywateli oraz interesu gospodarczego państwa.

• Zasada ustrojowa i zasada konstytucyjna - gwarancja swobody podejmowania i wykonywania działalności

gospodarczej, z tej zasady wynikają obowiązki dla państwa
- pozytywne: tworzenie warunków, które umacniają wolność gospodarczą, jak i
- negatywne: powstrzymywanie się od stanowienia prawa wbrew wolności (czyli ją ograniczające)
• Zasadniczy element społecznej gospodarki rynkowej
• Powiązana z gwarancjami wynikającymi z innych norm konstytucyjnych np. art 64 Konstytucji RP – gwarancja
własności i innych praw majątkowych, art. 65 wolność wyboru i wykonywania zawodu

Kto jest beneficjentem tej wolności?

Ustawa prawo o przedsiębiorców konkretyzuje tę grupę.
• BENEFICJENCI: osoby fizyczne, osoby prawne (ograniczenia np. dotyczące stowarzyszeń)
• Przepisy wyłączające możliwość wykonywania działalności gospodarczej przez określone kategorie osób
(posłowie, senatorowie); ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne
• Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zasada wolności gospodarczej nie odnosi się do publicznego sektora
gospodarki

Co z ułomnymi/ustawowymi osobami prawnymi? TK stwierdził, że zasada wolności gospodarczej nie odnosi się
do publicznego sektora gospodarki. Takie osoby/podmioty w ogólne nie są beneficjentami. Natomiast jako
uboczne zajęcie zarobowe działalność gospodarza mogą prowadzić niektóre podmioty jak fundacje, partie
polityczne - jest to jedna z kategorii ograniczeń wolności gospodarczej.

Gwarancja własności - SWOBODA DYSPONOWANIA WŁASNOŚCIĄ

Gwarancja własności musi być łączona z wolnością działalności gospodarczej. SWOBODA DYSPONOWANIA
WŁASNOŚCIĄ STANOWI ELEMENT WOLNOŚCI OBYWATELA, W TYM WOLNOŚCI GOSPODARCZEJ.

Ochrona własności:
- Zasada konstytucyjna
- Zasada ustrojowa – ART. 21 KONSTYTUCJI RP – „Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia”
- Własność prywatna jest elementem konstruującym konstytucyjny model społecznej gospodarki rynkowej
- gwarancja ochrony własności pozostaje w związku z wolnością gospodarczą
- Własność nie jest prawem absolutnym tzn. ustawodawca nie może (co do zasady) naruszać istoty własności, ale
może w interesie publicznym pozbawić prawa własności (np. wywłaszczenie) za odszkodowaniem bądź też
ograniczyć wykonywanie własności

Wolność wyboru i wykonywania zawodu

• ART. 65 KONSTYTUCJI RP – wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (wybór co do
wykonywania, ale również do miejsca pracy)
• Wybór zawodu jest i powinien być wolny, wykonywanie zawodu może podlegać regulacji prawnej m.in.:
ograniczeniom ustawowym
• Warunki wykonywania zawodu stanowią część porządku prawnego i zawierają charakterystykę zawodu,
stanowią o dostępie kandydatów, którzy muszą spełniać określone wymogi (kwalifikacje) , określają zasady
wykonywania zawodu, status osoby która go wykonuje (dot. w szczególności zawodów zaufania publicznego)
• Tak samo jak w poprzednich przypadkach, konstytucja dopuszcza ograniczenie tj. ingerencje państwa np. w
zakresie dopuszczalności wykonywania zawodu, określania kryteriów do wykonywania i określenia statusu osób
wykonujących jakiś zawód (np. zaufania publicznego, dot. lekarzy, sędziów, itp.)
• Poza regulacjami ustawowymi mamy jeszcze kodeksy etyczne - odpowiadają za to samorządy zawodowe, które
regulują takie zasady

2. Zasada państwa prawa

• Rządy prawa, nawiązanie do pozytywizmu (to, co zgodne z prawem, jest dobre). Państwo, jego aparat,
musi stosować prawo i musi postępować w granicach prawa (zasadę praworządności wydziela się z
państwa prawa).
• Zasada praworządności/zakaz ultra vires – nie można działać ponad kompetencje. Działanie w granicach
prawa; także w relacjach państwo-obywatel (jako osoba fizyczna, prawna). W Konstytucji.
• Zasada demokratycznego państwa prawnego jest fundamentalną zasadą konstytucyjną. Zgodnie z art. 2
Konstytucji RP, „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym
zasady sprawiedliwości społecznej”. Koncepcja państwa prawnego jest charakterystyczna dla państw
Europy kontynentalnej i została wypracowana przez niemiecką doktrynę prawa. Konsekwencją
rozpowszechnienia tej idei było proklamowanie licznych praw i wolności. Uchwalone w państwach Europy
kontynentalnej konstytucje wiązały się z przejściem od gospodarki feudalnej do gospodarki
wolnokonkurencyjnej. Obowiązująca obecnie w Europie konstrukcja państwa prawa została rozbudowana o
system ochrony konstytucji i praw jednostki.
• Z samej zasady demokratycznego państwa prawnego wysłowionej w Konstytucji RP wywodzi się wiele zasad
szczegółowych, takich jak zasada praworządności, zasada proporcjonalności, zasada równości wobec prawa,
zasada sprawiedliwości społecznej, zasada przyzwoitej legislacji, zasada ochrony praw nabytych. Jak wyjaśnił
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25.11.1997 r.: „klauzula demokratycznego państwa prawnego stanowi
swego rodzaju zbiorcze wyrażenie szeregu reguł i zasad, które wprawdzie nie zostały expressis verbis ujęte
w pisanym tekście Konstytucji RP, ale w sposób immanentny wynikają z aksjologii oraz z istoty
demokratycznego państwa prawnego”. Zasada państwa prawnego ma niebywały wpływ na gwarantowane
w Konstytucji RP prawa i wolności jednostki i obywatela, w tym także wolność działalności gospodarczej. Ich
ochrona legła u podstaw koncepcji państwa prawa. Wynikająca z art. 2 Konstytucji RP zasada gwarantuje
poszanowanie istotnych dla tej ochrony wartości, takich jak m.in. racjonalnie stanowione prawo, które nie
działa wstecz, ochrona praw nabytych, zaufanie do państwa i prawa, ujętych również w przepisach
szczegółowych Konstytucji RP. Należy podkreślić, że zasada demokratycznego państwa prawnego oddziałuje
– poprzez położenie nacisku na aspekty gwarancyjny oraz ochronny – na mechanizm ograniczania praw i
wolności, w tym wolności działalności gospodarczej. Według konstytucyjnego postulatu ochrony interesów
w toku, obywatele nie powinni być zaskakiwani nowymi regulacjami prawnymi, które zmieniają ich sytuację.
• nie jest ona zasadą stricte gospodarczą, ale ma ona istotne znaczenie w sferze gospodarki
• wywodzi się z niej mnóstwo innych zasad
• niewątpliwie wywodzą się z niej:
• zasada pierwszeństwa ustawy – władza wykonawcza jest związana ustawami, nie może wynosić się
ponad ustawodawcę (art. 146 ust. 4 Konstytucji)
• zasada zastrzeżenia ustawy/materii ustawowej – pewne prawa i obowiązki są określone w ustawie
(np. daniny publiczne - art. 217 Konstytucji) Przykład realizacji art. 20 i 22: Rada Miasta Krakowa chciała
wydać zakaz używania torebek foliowych. TK uznał, że nie ma podstaw konstytucyjnych, bo ograniczenie
działalności gospodarczej może wystąpić tylko w ustawie, a żadna ustawa tego nie wprowadza.

3. Zasada udziału własności prywatnej i własności publicznej w gospodarce

• Własność prywatna stanowi podstawę ustroju gospodarczego Polski. Zgodnie z art. 20 Konstytucji RP
własność prywatna jest jedną z podstaw społecznej gospodarki rynkowej - wskazuje funkcjonalnie, że
własność prywatna ma stanowić podstawę działalności gospodarczej (ale nie jest tak, że pozostałe rodzaje
własności, np. Państwowa, są wyłączone).
Zgodnie z treścią art. 21 Konstytucji RP, Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia. Zasada ta
dotyczy każdego rodzaju własności, a zatem tak prywatnej (art. 20), Skarbu Państwa (art. 218), jak i jednostek
samorządu terytorialnego (art. 165 ust. 1). Pomimo braku różnicowania, czy też wyraźnej dyskryminacji własności
w obrocie gospodarczym z punktu widzenia jej rodzaju, należy wskazać, że własność prywatna uzyskała
dominację nad pozostałymi rodzajami.
• Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej nie wyklucza możliwości podjęcia i prowadzenia działalności
gospodarczej opartej na własności publicznej. Własność publiczną reguluje nie tylko zasada społecznej
gospodarki, ale też zasady pomocniczości oraz państwa prawa.
• Publiczna działalność gospodarcza jest realizowana z wykorzystaniem własności państwowej i komunalnej –
w świetle założenia subsydiarnej publicznej działalności gospodarczej, ustawodawca nie może bez
ograniczenia poszerzać własność prywatną jednocześnie pomniejszając publiczną.
• W społecznej gospodarce rynkowej, w wymiarze pomocniczym ma ona być nastawiona na realizację celów
publicznych, zaspokajaniu zbiorowych potrzeb obywateli czy też potrzeb społeczności lokalnej.
• Na ustawodawcy ciąży obowiązek dążenia do osiągnięcia balansu między realizacją interesów jednostki,
a dobrem ogółu, uwzględniając zasady proporcjonalności, równości, zaufania do prawa –z prawa własności
wynikają też obowiązki społeczne, co należy uwzględnić określając treść i zakres ochrony prawa własności

• zasada prowadzenia działalności w oparciu o własność prywatną

• jest to odrębna zasada od zasady ochrony własności
• w art. 20 nie chodzi więc o ochronę własności a o to, by działalność była prowadzona w oparciu o własność
prywatną, żeby przeważającą własnością była własność prywatna
• jeśli własność prywatna nie będzie dominująca to nie będzie gospodarki rynkowej
• własność prywatna nie jest własnością samorządu terytorialnego (art. 165) i majątkiem skarbu państwa (art.
218)
• chodzi tu o własność prywatną i własność odrębnych podmiotów działających w oparciu o majątek
państwowy
• nie może być tak, że w naszym odczuciu przeważa własność inna niż prywatna
• dominacja własności prywatnej była jednym z kryteriów przyjęcia Polski do UE

4. Zasada solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych

• W myśl postanowień art. 20 Konstytucji RP, gospodarka powinna opierać się na stałej współpracy, dialogu
i solidarności wszystkich uczestników rynku, a zatem pracowników, pracodawców oraz strony rządowej.
• Pojęcie „solidarności” rozumieć należy w taki sposób, że: „wszyscy obywatele, zarówno pracodawcy jak i
pracownicy, są w stopniu odpowiednim do swoich możliwości zobowiązani do poświęcania pewnych
interesów własnych dla dobra wspólnego”
• Pojęcie dialogu i współpracy partnerów społecznych oznacza „przyjęcie współodpowiedzialności państwa
za stan gospodarki w postaci wymogu podejmowania działań, których celem jest łagodzenie społecznych
skutków funkcjonowania gospodarki rynkowej. Treść działań realizujących ten cel w konkretnych
okolicznościach winien jednak określić ustawodawca”. Warto w tym miejscu podkreślić, że istotną rolę w
zakresie dialogu przypisać należy Radzie Dialogu Społecznego. W oparciu o jej postanowienia powołana
Rada stanowi forum trójstronnej współpracy: strony pracowników, strony pracodawców oraz strony
rządowej. Celem tego podmiotu jest zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju społeczno-
gospodarczego oraz zwiększenie konkurencyjności gospodarki. W zakresie swojego funkcjonowania Rada ma
obowiązek tworzyć i wdrażać politykę i strategię społeczno-gospodarczą skierowaną na poprawę
funkcjonowania państwa oraz poszczególnych podmiotów.

• daje wyraz idei negocjacyjnego załatwiania sporów oraz idei dobra wspólnego, w imię którego każdy
zobowiązany jest poświęcić interes własny
• można odwołać się tu do preambuły
• solidarność rozumie się jako solidarność z innymi obywatelami. wspólnota działania, podyktowana wspólnotą
interesów.
• dialog rozumie się przez współudział partnerów społecznych w ustalaniu i kreowaniu celów działania. Dialog
społeczny jest płaszczyzną wymiany informacji w celu wypracowania wzajemnego porozumienia pomiędzy
trzema stronami: przedstawicielami władz, pracodawców i związków zawodowych
• współpracę rozumie się jako zasadę współdziałania
• nie tylko aparat państwowy ma wytyczać i realizować cele, powinni być w to włączeni również partnerzy
społeczni
• wyrazem realizacji tej zasady są tworzone organizacje, które współpracują z aparatem państwa/rządem, np.
trójstronna komisja do spraw gospodarczych, rada działalności pożytku publicznego
5. Zasada proporcjonalności. Zasada ograniczonej ingerencji państwa w stosunki gospodarcze
• Zasada proporcjonalności (zwana także zasadą ograniczonej interwencji) - jedna z wysoce istotnych w
obrocie gospodarczym zasad, zwłaszcza na styku administracji publicznej i przedsiębiorców
• zawarta w art. 31 Konstytucji RP - wszelkie ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności
i praw (a więc także wolności prowadzenia i wyboru rodzaju działalności gospodarczej) mogą być
ustanawiane wyłącznie w ściśle określonej drodze i formie. Po pierwsze bezwzględnym wymogiem jest
dokonanie ewentualnych ograniczeń w drodze ustawowej. Każda inna forma ograniczeń, to jest np. w
drodze rozporządzenia, aktów prawa miejscowego czy też decyzji administracyjnej jest prawnie
niedopuszczalna. Ponadto z przepisu tego wynika, że wprowadzenie ograniczeń musi być „konieczne” z
punktu widzenia bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i
moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Oznacza to, że ustawodawca w projekcie ustawy
ograniczającej prawa i wolności musi precyzyjnie wskazać i uzasadnić przyczyny wprowadzanych ograniczeń
wskazując de facto brak możliwości innego – mniej dotkliwego sposobu rozwiązania sytuacji. Jeśli zatem
ustawodawca będzie w stanie osiągnąć zamierzony cel przy zastosowaniu środków i rozwiązań nie
powodujących ingerencji w prawa i wolności, to powinien je bezwzględnie wybrać. Konstytucja RP wyraźnie
bowiem wskazuje, że ograniczenia podejmowane w oparciu o jej art. 31 nie mogą naruszać istoty wolności
i praw. Warto jednak także podkreślić, że samo wprowadzenie ograniczeń nie jest niedopuszczalne. Jak
trafnie podkreśla się w doktrynie oraz orzecznictwie sądów i Trybunału Konstytucyjnego „prowadzenie
działalności gospodarczej (...) jedynie przez podmioty posiadające koncesję na prowadzenie kasyna gry (...)
stanowi bez wątpienia formę ograniczenia działalności gospodarczej i dlatego podlega ocenie z punktu
widzenia zasady proporcjonalności (...)”. W tym zakresie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 12.1.2000 r.
wskazał, że: „dla oceny, czy doszło do naruszenia zasady proporcjonalności (zakazu nadmiernej ingerencji)
konieczne jest udzielenie odpowiedzi na trzy pytania:
1) czy wprowadzona regulacja ustawodawcza jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią skutków;
(test przydatności)
2) czy regulacja ta jest niezbędna dla ochrony interesu publicznego, z którym jest powiązana; (test
konieczności)
3) czy efekty wprowadzanej regulacji pozostają w proporcji do ciężarów nakładanych przez nią na
obywatela” (test proporcjonalności sensu stricto)
Z kolei w wyroku z 21.4.2004 r. Trybunał wskazał, że: „kryterium konieczności, łączące się z zasadą
proporcjonalności oznacza, że ustawodawca chcąc osiągnąć założony cel winien wybierać najmniej uciążliwe
środki doń prowadzące. Oznacza to, że jeśli ten sam cel można osiągnąć stosując środki w mniejszym stopniu
ograniczające prawa i wolności, to zastosowanie środka uciążliwszego stanowi wykroczenie ponad
konieczność, a zatem jest naruszeniem Konstytucji”.

Wcześniej TK wywiódł to z zasady państwa prawa TSUE – DASSONVILLE, kazus o swobodzie przepływu
towarów. Ograniczenia mają być proporcjonalne do celu. Potem było CASSIS DE DIJON – regulacje muszą być
zgodne z testem proporcjonalności, którego są 3 elementy.

Ważna dla przedsiębiorców, uderza w działania państwa i prawo (można użyć w skardze konstytucyjnej). Wymóg
racjonalności prakseologicznej. Nie wskazuje, które cele organów władzy publicznej są dopuszczalne. Oznacza
rezygnację z celu, jeśli wszystkie środki pozwalające na osiągnięcie celu są nadmiernie uciążliwe dla jednostki. Są
to uprawnienia ochronne jednostki wobec ingerencji państwa w jej wolność działalności gospodarczej. Zasada
proporcjonalności zastępuje tu wolność gospodarczą, bo wymóg proporcjonalności pełni rolę historycznej
wolności gospodarczej.

6. Zasada ochrony konkurencji oraz ochrony konsumentów

Zasada (wolnej) konkurencji - Jest to wolność konkurowania. Konkurencja jako zjawisko rynkowe, swoboda,
równowaga rywalizacji rynkowej. Konkurencja – ustawa o ochronie konkurencji i konkurentów, żadna ustawa jej
nie definiuje. Kilka rozumień konkurencji:
1) proces rywalizacji (przedsiębiorców na rynku, o rynki zbytu itd.),
2) stan braku ograniczania działalności jednych przedsiębiorców przez innych,
3) stan rynku, gdzie indywidualny nabywca lub sprzedawca nie wpływa na cenę poprzez swoje
zakupy/sprzedaże - jest możliwe, gdy rynek jest zatomizowany, gdzie jest dużo przedsiębiorców i wszyscy są na
tyle drobni, że ich działania cenowe nie mają wpływu na pozostałych (nie wpływa na reakcję innych
przedsiębiorców) - małe sklepy, rolnicy (konkurencja doskonała),
4) stan rozdrobnienia danych sektorów i rynków (wielość podmiotów na rynku, rynki zatomizowane – te rynki
kończą się z rozwojem kapitalizmu dojrzałego),
5) stan, w którym interes konsumentów jest maksymalnie zabezpieczony (dobrobyt konsumentów rozumiany
jako to, że wszyscy mają dobrze – i przedsiębiorcy (mają swobodę, robią co chcą, produkują co chcą), i
konsumenci (bo przedsiębiorcy mogą robić produkować, co chcą, państwo ich nie gnębi, nie utrudnia
działalności)).

Znaczenie konkurencji (dlaczego jest ważna) i jej ochrony:

Ochrona interesu konsumentów (CONSUMER WELFARE, CONSUMERS’ WELFARE=CONSUMERS’ WELL-
BEING). Dobrobyt konsumenta a dobrobyt wszystkich na rynku to coś innego. Należy patrzeć z perspektywy
długoterminowej. Konsumenci korzystają - konkurenci konkurują przede wszystkim cenowo (przy monopolu
cena mogłaby być straszna dla konsumenta). Zyskują, bo cena wyznaczona w warunkach konkurencji jest różna.
Podobnie z innowacyjnością, jakością. Monopolizacja wpływa źle na wszystko - cenę, jakość, dostępność.
Ochrona interesów przedsiębiorców na rynku (konkurentów, nie-konkurentów, kontrahentów, kooperantów
itd.) - łatwiej odnaleźć się na tym rynku. Monopol ogranicza dostęp do rynku. Przedsiębiorcy też kupują materiały
od innych przedsiębiorców, więc służy konkurentom i niekonkurentom.
Ochrona interesów fiskalnych państwa - wpływy budżetowe (wielość podatników)
Polityka zatrudnienia państwa (sektor MŚP jako pracodawcy)
Ochrona demokracji samej w sobie i wolności obywatelskich – kontrola w zakresie równomiernej dystrybucji
bogactwa oraz równomiernej dystrybucji władzy w państwie/społeczeństwie.

Funkcja ochronna państwa

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Ustawa z dnia 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Ochrona konsumenta jako podmiotu słabszego na rynku od przedsiębiorcy

Ochrona interesów ma służyć rozwojowi rynku.
Pojęcia: przedsiębiorca, konkurencja, konsument, rynek właściwy (ściśle określony rynek), pozycja dominująca

1. Zakaz praktyk ograniczających konkurencję

2. Koncentracja przedsiębiorców i ich kontrola
3. Zakaz stosowania niedozwolonych klauzul
1. Zakaz praktyk ograniczających konkurencję
- Porozumienia ograniczające konkurencję

Porozumienia zawierane między przedsiębiorcami, działającymi na tym samym rynku właściwym

Niedozwolone są takie porozumienia, które ograniczają lub eliminują konkurencję (np. wspólne ustalanie cen,
ograniczanie produkcji lub zbytu

porozumienia w całości lub w części są nieważne z mocy prawnej

odpowiedzialność przedsiębiorców przy naruszaniu tych zakazów -> ogromne kary pieniężne

klauzula rozsądku – w pewnych sytuacjach porozumienia między przedsiębiorcami będą dopuszczalne

- zakaz nadużywania pozycji dominującej

Nie jest zakazane posiadanie pozycji dominującej, zakazane jest jej nadużywanie -> przykłady z art. 9 np.
narzucanie nieuczciwych cen, ograniczenie postępu technicznego.

Prezes UOKiK wydaje decyzje w sprawach praktyk ograniczających konkurencję (art. 10 i 11).
- na tę decyzję przysługuje skarga do sądu powszechnego (procedura hybrydowa)
- decyzja nakazująca zaniechania stosowania praktyk
- decyzja zobowiązująca do podjęcia lub zaniechania określonych działań

2. Koncentracja przedsiębiorców i ich kontrola

Koncentracja – połączenie, przejęcie
Koncentracja nie jest zakazana, w niektórych sytuacjach podlega kontroli Prezesa UOKiK, gdy prowadzi do
naruszenia lub eliminacji konkurencji na rynku.
Kontroli podlega zamiar dokonania koncentracji.
Co do zasady, Prezes UOKiK powinien być poinformowany przez przedsiębiorców o planowanej koncentracji
(art. 13).
Art. 14 – Kiedy nie trzeba zgłaszać zamiaru koncentracji! - jest to związane z wysokością obrotu

Decyzje Prezesa UOKiK w sprawach koncentracji

- wydaje decyzję pozytywną, gdy koncentracja nie dąży do ograniczenia konkurencji na rynku
- może wydać decyzję warunkową
- klauzula rozsądku w art. 20
- decyzja jest wydawana na 2 lata
- sądy rejestrowe oczekują informacji, że dana koncentracja nie podlega kontroli albo legitymowania się
decyzją prezesa

Wszystko to to władcze działania organu administracji publicznej.

3. Zakaz stosowania niedozwolonych klauzul, postanowień umów
Prezes działa, gdy praktyki naruszają zbiorowe interesy konsumentów (nie działa w sprawach indywidualnych
-> od tego jest Rzecznik Ochrony Konkurencji i Konsumentów)
Prezes UOKiK wpisuje zakazane praktyki na listę niedozwolonych klauzul umownych.
Decyzje Prezesa:
- o uznaniu wzorca umowy za niedozwolony (Prezes określa, w jaki sposób usunąć skutki stosowania klauzuli
niedozwolonej)

Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów np. nieinformowanie
konsumentów o własnościach towarów.
Decyzje:
- o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów

4. Ochrona prywatnoprawna – u. o z.n.k.

Odrębna definicja przedsiębiorcy
Czyny nieuczciwej konkurencji (katalog otwarty w ustawie)
- działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami
- zagrożenie lub naruszenie interesu przedsiębiorcy lub klienta

Gdy dojdzie do naruszenia uczciwej konkurencji można żądać:

- zaniechania działań – naprawienie szkody
- usunięcia działań – a także odpowiedzialność karna
- złożenie oświadczenia

7. Zasada subsydiarności; zasada decentralizacji i samorządności w gospodarce

Państwo, aparat administracji ma reagować na zasadzie wtórnej, o ile dane środowiska same nie potrafią czy nie
są w stanie dać sobie rady z sytuacją. Ograniczanie ograniczeń narzucanych przez korporacje.

Zasada pomocniczości
Realizacja zadań gospodarczych w większości nowoczesnych państw, także tych o bardzo wysokim PKB, wymaga
stałej współpracy i wsparcia ze strony państwa. Oczywiście pomoc podejmowana jest w stricte określonym
zakresie, a dokładniej wyłącznie w takich sytuacjach, które bezwzględnie wymagają interwencji (ingerencji)
państwa w istniejące stosunki społeczno-gospodarcze. Oznacza to, że bieżące wykonywanie i prowadzenie
działalności gospodarczej, inicjatywy, przedsięwzięcia oraz całe spektrum kreatywności zostało poruczone na
rzecz społeczeństwa i przedsiębiorców. To oni stanowią motor napędowy gospodarki, tworząc miejsca pracy,
zawierając międzynarodowe kontrakty i porozumienia, zaś państwo jedynie im w tym zakresie – na zasadzie
równości podmiotów obrotu gospodarczego sprzyja i pomaga.
Mając na względzie charakter zasady pomocniczości należy wskazać, że w kontekście aktywności ekonomicznej
społeczeństwa, działalność państwa co do zasady ogranicza się jedynie do biernego obserwatora. W efekcie
zasada ta oznacza ochronę przed zbędną ingerencją władz publicznych w działalność gospodarczą. Co więcej,
jeśli jest to możliwe, państwo powinno przekazywać realizację określonych zadań gospodarczych i publicznych
na rzecz sektora przedsiębiorców. Tak często się zresztą dzieje, o czym świadczy powoływanie wielu samorządów
zawodowych i gospodarczych, które w praktyce są jedynymi podmiotami uprawnionym m.in. do nadawania i
weryfikacji uprawnień zawodowych w imieniu państwa. Realizacja zasady pomocniczości w praktyce polega
jedynie na ograniczonej ingerencji państwa w stosunki gospodarcze między uczestnikami rynku. Często
przejawem tej zasady jest de facto tworzenie odpowiednich warunków społecznych i ekonomicznych dla
podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Jak się wskazuje w doktrynie urzeczywistnienie tej zasady
sprzyja wzmocnieniu aktywności obywateli, liberalizmowi gospodarczemu i gospodarce rynkowej.

Zasada decentralizacji
Decentralizacja traktowana jako ustrojowoprawna konstrukcja stosunków między podmiotami prawa
publicznego, wyznacza organizację władzy wykonawczej. Z konstytucyjnej zasady decentralizacji,
interpretowanej w powiązaniu z pozostałymi zasadami ustrojowymi, a w szczególności z zasadą pomocniczości –
wynika obowiązek tworzenia określonych układów zadań i kompetencji, który sprowadza się do formuły
„przekazywania z góry w dół” zadań publicznych na niższe ogniwa ich wykonywania. W kontekście analizowanych
zagadnień strukturalnych aparatu państwa powinna być interpretowana jako zasada nakazująca budowanie
struktur oddolnie, a jej przestrzeganie widoczne powinno być w rozwiązaniach instytucjonalno-
organizacyjnych.
Obowiązywanie zasady decentralizacji władzy publicznej to respektowanie terytorialnych wspólnot
samorządowych. Samorząd terytorialny stanowi integralną część ustroju państwa, z konstytucyjnie
gwarantowaną samodzielnością jednostek samorządu terytorialnego, jako podmiotów prawa i
zdecentralizowanych podmiotów władzy publicznej. Jest wyrazem nowoczesnego podejścia do zarządzania
publicznego, elementem nowoczesnej organizacji i funkcjonowania państwa o zdecentralizowanej strukturze,
której nie można pomijać w kształtowaniu nowoczesnych struktur organizacji działań. To przepis art. 16 ust. 2
Konstytucji RP w brzmieniu: „Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą
mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność”, czyni samorząd terytorialny współodpowiedzialnym za funkcjonowanie państwa, stanowiąc
jednocześnie podstawy współpracy organów władzy wykonawczej – aparatu centralnego i zdecentralizowanych
struktur samorządowych.
Samorząd terytorialny jest przejawem demokratyzacji życia społecznego, a o jego doniosłości świadczy zakres
spraw publicznych, które mogą być wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego. Ta społeczna
problematyka samorządu terytorialnego nabiera obecnie szczególnego znaczenia. Podkreśla się, że nie każdy
rodzaj samorządu ma dla demokratyzacji jednakowe znaczenie. Sposób organizacji administracji oparty na
decentralizacji jest „[…] wówczas istotny społecznie, gdy sfera zdecentralizowanej tą drogą administracji dotyczy
istotnych zagadnień społecznych”. Oznacza to, że o istocie samorządu terytorialnego decydują także zakres i
charakter (doniosłość) wykonywanych zadań publicznych.

Zasada samorządności w gospodarce - art. 12 i art. 17

• art. 12
„Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-
zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.”
• art. 17
„1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania
publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego
i dla jego ochrony.
2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności
wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.”
• zasada samorządności mówi o organizacji wyodrębnionych grup społeczeństwa i ich samorządzeniu się. Tych
organizacji samorządnych budowanych na różnych zasadach może być bardzo wiele.
• w art. 17 mowa o samorządach, które są związane z realizacją interesu publicznego i mają służyć ochronie
interesu publicznego. Takie samorządy i organizacje nie są obojętne państwu. Państwo jest zaangażowane w ich
tworzenie. Ma wręcz możliwość nałożenia obowiązku przynależności do tych stowarzyszeń. Ustawa nie tylko
przewiduje możliwość tworzenia jakichś organizacji, ale tworzy te organizacje. Samorządy z art. 17 to przede
wszystkim samorządy prawnicze i lekarskie. Samorządy te przejmują część funkcji państwa. W większości
samorządy zawodowe mają charakter obligatoryjny. Samorządy gospodarcze skupiają przedsiębiorców. Mimo
tego, że ustawodawca chciał wprowadzić obligatoryjne samorządy gospodarcze to przedsiębiorcy wyrażali opinie
negatywne.

8. Zasady: demonopolizacji, liberalizacji, prywatyzacji, deregulacji (pakiet wolnorynkowy, liberalizacyjny;

„opening of the market”)
Renacjonalizacja, republicyzacja – Wywodzi się to z Niemiec, bo tam interwencjonizm państwowy zawsze był
silny (jest to spotykane także w Chinach). Pojawiają się tendencje przeciwne kapitalizmowi, następuje odwrót od
zasad, które rządziły światem kapitalistycznym. Przez to demonopolizacja, jako działanie postanowień z
Maastricht, powinna być uwzględniona (by uniknąć renacjonalizacji i republicyzacji - przejęcie przez państwo
wszystkiego, co się da).

9. Zasada służby publicznej (usług powszechnych, usług użyteczności publicznej); interwencja poprzez
własność i administracja świadcząca versus regulacja sektorowa
Państwo musi organizować ludziom usługi powszechne - chodzi o dobra zbiorowe i opiekuńcze (energia,
transport zbiorowy - usługi użyteczności publicznej). Muszą to być rzeczy konieczne, których ludzie sami sobie
nie mogą załatwić. Państwo powinno pomagać w dostarczaniu takich rzeczy, zapewniać je – w rozsądnych
cenach, które sprawią, że takie usługi będą normalnie dostępne. Taka zasada nie jest zwykle wyrażana w
konstytucji, ale może być w aktach niższych.

III. FUNKCJE I METODY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI GOSPODARCZEJ

1. Rodzaje funkcji państwa i administracji gospodarczej
2. Programowanie i planowanie
3. Policja gospodarcza
4. Reglamentacja działalności gospodarczej
5. Funkcja regulacyjna
6. Kontrola i nadzór gospodarczy
7. Funkcja ochronna
8. Funkcja wspierania przedsiębiorczości

1. Rodzaje funkcji państwa i administracji gospodarczej

Funkcje prawa w gospodarce rynkowej
Gospodarkę de facto regulują prawa ekonomiczne, kieruje się ona prawami ekonomicznymi. Natomiast u nas
rola prawa ogranicza się (powinna) do tworzenia warunków dla funkcjonowania mechanizmów rynkowych.
1. Funkcja sterująca (regulacja przez rynek; gospodarka rynkowa) – prawo jest instrumentem sterowania, czyli
prawo tworzy ramy prawne, np. dla prowadzenia działalności gospodarczej, podejmowania działalności gosp. w
określonej dziedzinie, dyscyplinie (np. określonych sektorach); dla podejmowania działalności gosp. w
określonym sektorze i zastępuje konkurencję (przykładem sektora, w którym państwo działa, nie mając
konkurencji jest sektor energetyczny, ma monopol)
2. Funkcja organizująca – inaczej mówiąc, państwo jako gwarant praw i wolności gospodarczych – prawo do
podejmowania działalności, zawieszenia, zakończenia jej, ale nie tylko – to tylko podstawowe przykłady
3. Funkcja rozdzielcza – mamy pewien niedobór dóbr, ale one są niezbędne dla zaspokojenia naszych potrzeb
społecznych, stąd państwo musi je zorganizować; chodzi więc o działania związane z niedoborem dóbr, mających
zaspokajać potrzeby społeczne, np. udzielanie różnego rodzaju dotacji, pomoc publiczna
4. Funkcja stabilizująca – chodzi o to, by utrzymać określony stan gospodarki, albo szerzej, utrzymać określony
stan stosunków społeczno-gospodarczych (w oparciu o ustrój społecznej gospodarki rynkowej); chodzi o pewność
gospodarki – przykład: przeciwdziałanie monopolom przez państwo; prowadzenie działań przeciwdziałających
hiperinflacji, czyli polityka pieniężna, finansowa; polityka rozwoju - planowanie, przewidywanie przez państwo,
budowanie pewnych perspektyw, strategii na przyszłość (czyli nie tylko ad hoc, ale długofalowo) – np. SOR
(Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju) z 2016 (strategie to też mechanizm, by uzyskać chociażby środki
finansowe z UE), została przyjęta kilkanaście lat temu, ale w 2016 odnowiona
5. Funkcja ochronna – pewna konfrontacja interesów – prywatnych i publicznych, ważenie tych interesów i
decyzja, które z nich – dla adm. publicznej, gospodarczej nie ma tu wyboru, tylko jedynie, w jakim stopniu może
ograniczać te interesy prywatne

Podstawowa funkcja prawa – ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie
dopuszczalnego zakresu ich ograniczenia w interesie publicznym

Funkcje organów administracji publicznej (gospodarczej) – jest to też pojęcie doktrynalne (wypracowane w
Poznaniu), nie normatywne

Administracja gospodarcza:
- pojęcie doktrynalne
- odnosi się do całokształtu administracji publicznej (państwowej i samorządowej, np. RM, organy jednostek
samorządu terytorialnego, aparat terenowy) oraz podmiotów publicznoprawnych, które realizują zadania
ingerencji publicznej w gospodarkę (bardzo szerokie pojęcie)
- nie należy ograniczać się wyłącznie do organów wyspecjalizowanych w sprawach gospodarczych, ale także do
organów o właściwości ogólnej
- w ujęciu funkcjonalnym pojęcie administracji gospodarczej nie ogranicza się wyłącznie do podmiotów
publicznych, lecz pozwala zaliczyć do nich wszelkie podmioty, bez względu na ich charakter, którym powierzone
zostały wykonywanie określonych funkcji publicznych w gospodarce, czyli także podmioty prywatne, np.
budowanie i eksploatacja autostrad w ramach procedury koncesyjnej, gospodarka komunalna, zadania
użyteczności publicznej – proces ten nazywa się prywatyzacją zadań publicznych (oddawania zadań publicznych
podmiotom prywatnym); partnerstwo publiczno-prywatne (np. parking podziemny na Placu Wielkopolskim,
dworzec główny)

Funkcja organów administracji publicznej (gospodarczej)

- jako faktyczne działania podejmowane przez administrację bądź skutki tych działań (np. edukacja),
oraz
- rozumienie funkcji w ścisłym związku z normą prawną, czyli zespoły zadań (bądź kompetencji), które
wyróżniamy na podstawie analizy tekstu prawnego, co oznacza, że grupy kompetencji łączą się w funkcje
 Podstawowe funkcje organów administracji publicznej (gospodarczej), państwa, taki kanon stały w
podręcznikach:
• Policja gospodarcza, administracyjna – pojęcie dogmatyczne, funkcją: zapobieganie, powstrzymywanie albo
usuwanie tego, co narusza prawa indywidualne czy zbiorowe, w szczególności np. wolność gospodarcza,
własność prywatna, bezpieczeństwo, zdrowie publiczne (czyli w ramach tej funkcji państwo chroni ogół społ., ale
też poszczególne jednostki przed zagrożeniami, które wynikają z niepożądanych następstw prowadzenia
działalności gospodarczej – np. obrót bronią wymaga reglamentacji, czyli uzyskania koncesji, bo mogłoby to
wywołać negatywne skutki) – takie krótkie def. starczą na egzamin
• Reglamentacja gospodarcza – czyli ograniczenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej (przykład
interwencjonizmu gospodarczego państwa w rozumieniu negatywnym) – państwo oddziałuje na procesy gosp.
władczo; ograniczenie albo podporządkowanie pewnym zasadom, ramom prawnym – wynika to z Konstytucji
(art. 7 i 20); przykłady: koncesja, zezwolenie, wpisy do rejestru działalności regulowanej (nie omawiamy tego tu,
bo na ćw. będzie o tym szeroko)
• Regulacja gospodarcza – ma ścisłe rozumienie, odnosi się do regulacji sektorów infrastrukturalnych, jest to
odrębność od regulacji prawnej; niezależna regulacja sektorowa; jej cechą jest to, że podstawowym celem
regulacji sektorowej jest zastąpienie mechanizmu rynku i konkurencji w obszarach działalności gospodarczej,
gdzie te mechanizmy nie istnieją – dot. to przede wszystkim sektorów sieciowych i adm. publicznej – energetyka,
transport
• Kontrola i nadzór gospodarczy – jest to kontrolowanie, czyli sprawdzanie czy uczestnicy obrotu gosp. spełniają
wszystkie wymagania dot. prowadzenia działalności gosp. wynikające z przepisów prawa; nadzór ma charakter
szerszy i polega na tym, że władczo jeszcze wkraczam, polega na władczym wkraczaniu państwa w sferze
działalności gospodarczej; w kontroli tylko kontroluję, a w nadzorze – wchodzą organy nadzoru i np. nakładają
karę, cofają koncesję itd.
• Kierownictwo gospodarcze – przejaw najszerszy aktywności państwa, zarówno wysoko, jak i mniej rozwiniętych,
określa pewne cele, które mają służyć rozwojowi gospodarczemu; państwo dla osiągnięcia określonych celów
rozwoju społ.-gosp. będzie np. inwestować w elektronikę; UE też – sprawdzić czy UE ma obecnie strategię
rozwoju
• Planowanie i programowanie gospodarcze = polityka rozwoju (w Pl obok polityki finansowej prowadzimy też
politykę rozwoju)
• Wspieranie gospodarki – działania państwa, w którym uruchamia ono różne instrumenty prawne, aby nasza syt.
prawna była lepsza niż jest, np. subwencje, dotacje, tarcze covidowe, preferencyjne oprocentowanie kredytów,
specjalne strefy ekonomiczne (choć one są powoli wygaszane), pomoc publiczna.

Te funkcje w kolorze czarnym to ingerencja negatywna, a w kolorze czerwonym – pozytywna.

Te funkcje łączą się z głównymi dziedzinami zadań państwa w tej naszej społecznej gospodarce rynkowej:
1. planowane i programowanie makroekonomiczne i finansowe (np. budżet roczny i plan 7-letni)
2. tworzenie i kontrola (tworzenie warunków, kontrola przestrzegania)
3. wykonywanie ustaleń polityki gospodarczej (planów, programów, strategii)
4. kontrola i nadzór wobec gospodarki, ale także jej uczestników

Te funkcje będziemy odnosić do badania ograniczeń przedsiębiorców, kiedy, kto i w jakiej procedurze.

Granice społeczno-gospodarczej działalności państwa

Konstytucyjna regulacja ingerencji organów władzy publicznej – nie tylko krajowa, ale unijna (np. TUE czy TFUE)
– system multicentryczny.

Problem
- stosunku państwa do gospodarki
- wpływu państwa na gospodarkę
- granic społeczno-gospodarczej działalności państwa (a także granic wolności gospodarczej)

Gospodarka staje się przedmiotem umowy społecznej, czyli jest ukonstytuowana (zorganizowana).

Konstytucja gospodarcza
W znaczeniu empirycznym – rzeczywista, faktyczna organizacja i przebieg procesów gospodarczych oraz
faktyczne relacje między państwem a gospodarką
W znaczeniu normatywnym – uogólnienie norm prawnych, które organizują życie gospodarcze i określają relacje
pomiędzy państwem a gospodarką

Poza pojęciem konstytucji gospodarczej pojawia się też pojęcie porządku gospodarczego.

Porządek gospodarczy
- pojęcie szersze; obejmuje pozaprawne regulacje zachowań gospodarczych
- porządek gospodarczy wyznacza całokształt konstytucyjnych norm o treści gospodarczej
- termin konstytucji gospodarczej jest rezerwowany dla ustawy zasadniczej, której postanowienia gospodarcze
tworzą konstytucyjnoprawne podstawy systemu gospodarczego

Konstytucja gospodarcza
- określa relacje pomiędzy systemem politycznym i gospodarczym
- z jej treści da się wywieść model/ system gospodarki
- zawiera koncepcję porządku gospodarczego – oznacza związanie tą koncepcją ustawodawcy, rządu oraz innych
uczestników życia gospodarczego (związanie organów władzy publicznej systemem gospodarczym)
- neutralność/ otwartość konstytucji (systemy, które nie mają takiej konstytucji gospodarczej, co oznacza, że te
relacje pol-gosp reguluje się na poziomie niższym niż konstytucja, czyli ustawowym)

Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej to zasady traktatowe, ograniczające się do gospodarki, w ramach
przyjętego ustroju gospodarczego opartego na przyjętych założeniach aksjologicznych, czyli na pewnych
wartościach (albo prościej, opartego na pewnych celach społecznych i gospodarczych – a te cele wynikają często
z przyjętego ustroju gospodarki rynkowej).
Te wartości związane są z zasadami:

Zasady konstytucji gospodarczej UE

1. Zasada społecznej gospodarki rynkowej (art. 3 TUE jest podstawą ustroju gospodarczego UE, jest to
społeczna gospodarka rynkowa o wysokim stopniu konkurencji, zmierzająca do pełnego zatrudnienia i
postępu społecznego)
2. Zasada otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkurencją (tę zasadę rozwija już TFUE – art. 119 i 120 TFUE
– poprzez przyjęcie traktatów każde państwo zobowiązało się, że będzie przyjmowało politykę gospodarczą
opartą na koordynacji; na poziomie UE jest koordynowana polityka gospodarcza każdego państwa;
elementem jest rynek wewnętrzny i ustalenie wspólnych celów dla rynku wewnętrznego; a otwarta
gospodarka rynkowa z wolną konkurencją to taka, która realizuje wszystkie cele wyrażone w TFUE, np.
demokrację czy praworządność, a w obecnej perspektywie budżetowej – warunkowość, czyli spełnienie
wszystkich celów, dla których UE została powołana, np. dot. to Polski)
3. Zasada rynku wewnętrznego (art. 2 TUE ustanawia rynek wewnętrzny; jednolity rynek wewnętrzny
wyznaczają granice zewnętrzne UE, w ramach których mamy zapewnione 4 swobody + zakazy wprowadzania
ograniczeń przez kraje członkowskie)
4. Swobody rynku wewnętrznego
5. Zasada subsydiarności (w polskiej konstytucji to pomocniczość; UE w ramach kompetencji przyznanych
wkracza tylko w te strefy, w których państwa sobie nie radzą, ale także regulacje na poziomie regionalnym i
lokalnym; nigdy nie może się to wiązać z nakładaniem zobowiązań finansowych, co wynika z protokołu
dodatkowego do TFUE) i proporcjonalności
6. Zasada neutralności traktatowej (art. 345 TFUE – neutralność UE co do reżimu własności w państwach
członkowskich; UE nie interesuje się, czy w danym kraju mamy przeważającą własność prywatną czy
państwową, choć oczywiście w większości krajów przeważa prywatna; UE tylko wkracza, gdy państwa
naruszają reguły konkurencji, np. tworzenie monopoli państwowych czy zasilanie podmiotów rynku
krajowego niezgodnie z regułami rynku wewnętrznego)
7. Zasada usług w ogólnym interesie gospodarczym (usługi użyteczności publicznej, które muszą być
wykonywane w sposób nieprzerwany, ciągły dla zaspokojenia naszych potrzeb, np. dostawy wody – państwo
musi dostarczać, ale nie może np. zawyżać ich cen)
8. Zasada niedyskryminacji (jedna z kluczowych zasad konstytucji gosp. UE, chodzi o to, by nie powstawało
jakiekolwiek zróżnicowanie podmiotów w ramach stosunków gospodarczych, chyba że jest ono obiektywnie
uzasadnione; prawo wewnętrzne nie może różnicować własnych obywateli i obywateli z innego państwa
członkowskiego w ramach prowadzenia działalności gospodarczej – choć oczywiście niekiedy zdarzają się
uzasadnione wyjątki)
9. Zasada zrównoważonego wzrostu gospodarczego (rozwój oparty na rozwoju społecznym i środowiskowym;
tu chodzi raczej o rozsądne prowadzenie polityki gospodarczej państwa, np. NBP – przynajmniej tak wynika
z przepisów, choć wiemy jak jest xd)
10. Prawa podstawowe gospodarcze UE (gospodarcze prawa dot. własności i dotyczące prowadzenia
działalności gospodarczej)

Zasady ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej

1. Zasada społecznej gospodarki rynkowej:
- własność prywatna
- solidarność
- dialog i współpraca partnerów społecznych
2. Zasada demokratycznego państwa prawnego
3. Zasada państwa sprawiedliwości społecznej
4. Zasada pomocniczości
5. Zasada proporcjonalności
6. Wolność gospodarcza
7. Zasada konkurencji

Strategia Europa 2020 - Unijna Strategia na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego
włączeniu społecznemu

Poprzednia to była strategia lizbońska z 2000, która zakładała, że gospodarka UE będzie najbardziej
konkurencyjną i innowacyjną gospodarką na świecie. Porównujemy się do gospodarek USA i Japonii. Po czym w
2007-08 przyszedł kryzys gospodarczy i finansowy. Ale jako że w 2004 przystąpiła Polska czy inne kraje to
wskaźniki te nie mogły być zrealizowane xd.
Od tego czasu zakłada się wzrost gospodarczy i wzrost zatrudnienia o przynajmniej 70%.
Strategia Europa 2020 przyjmowała inteligentny, zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu
(grup wykluczonych społecznie, np. górnicy).

Na następny wykład znaleźć nową strategię obowiązującą w UE.

Nową strategią jest przyjęty w 2021 r. Europejski Zielony Ład - plan działania dla Europy, aby mogła stać się
kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 roku.

2. Programowanie i planowanie
1. Planowanie i programowanie gospodarki, polityka rozwoju
Zwłaszcza Francja planuje swoją gospodarkę, ale wszystkie państwa muszą ją planować – wynika to z regulacji i
funduszy UE itd.

Tworzenie i realizacja polityki administracyjnej

Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju – jest to ustawa systemowa; ustawa
ta reguluje, jak organy adm. publicznej powinny działać na rzecz rozwoju naszego kraju, osiągnąć wysoki poziom
rozwoju państwa (co oczywiście uzyskuje się przez środki interwencji pozytywnej) – zawiera przepisy prawa
materialnego, proceduralnego, a przede wszystkim – ustrojowego.

Polityka – definicja:
- wytyczanie kierunku działalności państwa przez organy określone w Konstytucji
- programy określające kierunek tej działalności
- sztuka skutecznej działalności w sferze życia społecznego
- działalność związana z dążeniem do zdobycia władzy państwowej

My będziemy rozumieć politykę w ramach ppg jako te dwa pierwsze pojęcia.

Z punktu widzenia teoretycznego rozróżniamy te dwie sfery, ale faktycznie tych dwóch grup pojęć (pogrubionych
i nie) nie da się w zasadzie podzielić. Bo ktoś, kto sprawuje władzę, ten prowadzi określoną politykę gospodarczą.

Polityka – definicja (zapamiętać na egzamin)

To wiedza, umiejętność polegająca na opisie stanu spraw publicznych w wyodrębnionej dziedzinie, ich analizie
i ocenie, a następnie sformułowaniu programu wskazującego cele, sposoby i środki osiągnięcia, pożądane z
uwagi na dokonaną ocenę stanu spraw publicznych.
+ ocena efektywności realizacji celów, tego programu (nowy element definicji, wymuszony przez regulacje
unijne)

Ustawa o działach administracji rządowej – tam są wymienione działy, do których są przypisane obszary
aktywności, np. dział gospodarka/ polityka regionalna/ ochrona zdrowia/ szkolnictwo wyższe/ edukacja – każdy
premier ma prawo kształtować te działy, czyli rząd wg swego uznania – np. premier może dać komuś edukację i
szkolnictwo wyższe albo rozdzielić je przez 2 osoby; premier wręcza teki.
Dlatego lepiej jest mówić minister właściwy do spraw, któremu przypisze się dany dział.
Spojrzeć do tej ustawy – jeśli nie będzie wykładu, to pani prof. wrzuci slajdy na Teams.
Polityka rozwoju
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
Art. 1 ust. 1 - Ustawa określa zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące tę politykę oraz tryb
współpracy między nimi.
Art. 2 - Przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i
realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-
gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych
miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej.

Ustawa jest o strategicznym planowaniu (nie każdym), będzie ona obowiązywać, niezależnie od tego, czy
będziemy mieć fundusze unijne, czy nie – ustawa ta jest po, to by organy adm. publicznej planowały politykę
strategicznie, przyszłościowo.

Polityka administracyjna
Polityka wobec administracji – polityka kształtowania administracji
Polityka administracji – polityka wykonywania przez administrację prawnie określonych zadań, celów
publicznych, projektowania środków i sposobów działania i przewidywanie efektów; podstawą tej polityki są
zawsze normy prawne

(KPO a polityka spójności – polityka spójności jest prowadzona od zawsze przez UE stopniowo, a KPO – pojawił
się w związku z COVID-19, przeciwdziałania kryzysowi społeczno-gospodarczemu. Środki z Funduszu Spójności
dodatkowo ukierunkowane. Środki z KPO to faktycznie pożyczki na preferencyjnych warunkach – nie zwracamy
wszystkiego.)

Plan gospodarczy to decyzja dotycząca działania gospodarczego, a planowanie gospodarcze – proces

tworzenia i podejmowania decyzji.
W zależności od ustroju politycznego danego państwa, występują różne formy planowania
gospodarczego. W przypadku realnego socjalizmu mamy do czynienia z podejmowaniem decyzji przez
centralne organy władzy państwowo-partyjnej, jest to tak zwane planowanie scentralizowane. Z kolei
wolność planowania jest związana z ustrojami demokratycznymi, gdzie prawie wszystkie podmioty
gospodarcze mogą samodzielnie podejmować decyzje odnośnie do swoich działań. Ograniczenia w
wolnej gospodarce dotyczą tylko troski o wspólne dobro i ochrony poszczególnych podmiotów
gospodarczych.
Planowanie ma charakter ciągły, składa się z ciągle powtarzalnych działań podejmowanych przez
podmioty gospodarcze. Planowanie gospodarcze nie stoi w opozycji do wolności gospodarczej,
ponieważ są to dwa połączone ze sobą procesy. Jedynie system socjalistyczny jest w tej kwestii
odmienny.

Programowanie strategiczne – kształtowanie procesów społeczno-gospodarczych w warunkach

współczesnej gospodarki. Wspiera ważne dla państwa kierunki rozwoju (mające przynieść
trwały wzrost gospodarczy lub stwarzające problemy w funkcjonowaniu gospodarki) oraz służy
koordynacji działań poszczególnych podmiotów w różnych aspektach. Polega ono na opracowaniu i
realizowaniu przez państwo lub odpowiednie organy różnego rodzaju dokumentów programowych
(plany, strategie, programy).
Cechy programowania strategicznego:

• wzgląd na inne systemy – rozwiązuje problemy gospodarcze, dbając o interesy społeczne i ochronę
środowiska – zgodnie z koncepcjami zrównoważonego rozwoju
• patrzy na problem, mając na uwadze usprawnienie całego systemu
• łatwość dostosowania do zaistniałych zmian
• zaangażowanie części społeczeństwa zainteresowanej danym projektem – metoda ekspercko-
partnerska.
Etapy rozwoju programowania strategicznego w Polsce:

• przemiany ustrojowe i odejście od praktyki planowania centralnego po 1989 r.

• powrót do programowania w związku z perspektywą akcesji do Unii Europejskiej od połowy lat 90.
• przystąpienie do UE i jej struktur planowania 1 maja 2004 roku
• dalsze kształtowanie krajowego systemu programowania (ustawa o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju z 6 grudnia 2006 r. i jej nowelizacje).

3. Policja gospodarcza
Policja gospodarcza - nie jest to pojęcie normatywne, lecz pojęcie doktrynalne, wywodzące się z prawa
administracyjnego.
Jest to funkcja interwencjonizmu restrykcyjnego, który polega na ingerencji organów władzy publicznej ze
względu na konieczność ochrony dóbr publicznych zagrożonych podjęciem i wykonywaniem działalności
gospodarczej. Istotą jest ograniczenie prawa samostanowienia przedsiębiorców w realizacji przysługujących im
praw podmiotowych.
- INTERWENCJONIZM RESTRYKCYJNY
- MA ZAPOBIEGAĆ, POWSTRZYMYWAĆ LUB USUWAĆ TO CO MOŻE NARUSZYĆ INDYWIDUALNE I/LUB ZBIOROWE
PRAWA m.in. wolność gosp., własność indywidualną, bezpieczeństwo, zdrowie publiczne
- W obszarze GOSPODARKI funkcja ta polega na OCHRONIE OGÓŁU SPOŁECZEŃSTWA ORAZ JEDNOSTEK PRZED
ZAGROŻENIAMI, KTÓRE WYNIKAJĄ Z NIEPOŻĄDANYCH NASTĘPSTW PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ
- WYRAŹNIE OKREŚLONY CEL: OCHRONA PORZĄDKU, BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO, ŻYCIA, ZDROWIA,
MIENIA, ŚRODOWISKA NATURALNEGO, PRZED ICH ZARGOŻENIEM WSKUTEK PODJĘCIA I PROWADZENIA
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
- SKUTEK RESTRYKCJI: OGRANICZENIE PRAW PRZEDSIĘBIORCÓW, KTÓRZY MUSZĄ SPEŁNIĆ OKREŚLONE,
WYNIKAJĄCE Z PRZEPISÓW PRAWA WYMOGI, A KTÓRYCH SPEŁNIENIE ZAPOBIEGNIE ZAGROŻENIOM, NP. DLA
BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO
- WYMOGI WYRAŻONE SĄ W FORMIE NAKAZÓW I ZAKAZÓW, KTÓRYCH ŹRÓDŁEM SĄ PRZEPISY PRAWA,
CHRONIĄCE OKREŚLONE DOBRA (DOBRA POLICYJNE), A ICH ADRESATAMI SĄ PRZEDSIĘBIORCY
skonkretyzowanych w przepisach dot. np. policji budowlanej, sanitarnej, weterynaryjnej, przeciwpożarowej,
środowiskowej itp.
- PREWENCYJNO-ZACHOWAWCZE DZIAŁANIA – zapobiegają naruszeniom dóbr (ex ante) nadzór policyjny lub w
sytuacji powstania zagrożenia doprowadzają do stanu wolnego od zagrożenia (ex post) korygując stan np. kary
pieniężne, cofanie lub ograniczanie uprawnień itd.
- Decyzje o charakterze prewencyjnym – w wyniku weryfikacji zachowań przedsiębiorców (czy stosują nakazy,
zakazy) w toku czynności nadzoru policyjnego
- Decyzje o charakterze represyjnym – stanowią reakcje na naruszenie nakazów i zakazów
4. Reglamentacja działalności gospodarczej
Reglamentacja
- pojęcie prawne, które określa ingerencję państwa w sferę stosunków gospodarczych
- brak definicji legalnej (ograniczenie, podporządkowanie działalności zasadom wynikającym z przepisów
prawa)
- istotna cecha: reglamentacja wiąże się z ograniczeniem swobody podejmowania i prowadzenia działalności
gospodarczej – interwencjonizm państwowy
- ograniczenia te stanowią nakazy lub zakazy, od których spełnienia uzależnione jest podjęcie i prowadzenie
działalności gospodarczej
- aktywność państwa w sferze gospodarczej polegająca na ograniczeniu swobody działalności gospodarczej
(kolejna, po policji gospodarczej, forma interwencjonizmu negatywnego)

Uzasadnienie reglamentacji
- ochrona ważnego interesu publicznego:
• zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego,
• zagrożenie dla bezp. państwa i obywateli,
• ochrona środowiska naturalnego (to te główne 3 przesłanki, na które powołuje się ustawodawca)
- uwarunkowania polityki gospodarczej państwa (często są to monopole prawne; poza nimi państwo uznaje, że
pewne dziedziny życia społ.-gosp. wymagają nadzoru państwa ze względu na ich charakter i państwo ogranicza)
- polityka społeczna
- zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych

Reglamentacja
- reglamentacja działalności gospodarczej – wprowadzenie zakazów i nakazów, których celem jest ochrona
interesu publicznego
- zakazy i nakazy wynikają z przepisów prawa, a ich konkretyzacja wynika z rozstrzygnięć organów administracji
publicznej (decyzji, zezwoleń)
- ma wyjątkowy a nie zasadniczy charakter (państwo w społecznej gospodarce rynkowej nie może zasadniczo
tak ograniczać dz. gospodarczej)

Reglamentacja dotyczy dwóch aspektów:

- reglamentacja dostępu do działalności gospodarczej - uzasadnieniem jej stosowania jest ochrona określonych
dóbr publicznych – prawodawca wprowadza przepisy wprowadzające:
• zakaz działalności gospodarczej w danym sektorze przez przyznanie jej wyłączności jednemu
podmiotowi – monopol – w Polsce to gry losowe i hazard – art. 5 ustawy o grach losowych?, sprawdzić,
jakie są inne monopole;
• dwa to nakazy, które podmiot musi uzyskać dla podejmowania dz. gosp. – koncesje, zezwolenia, w
niektórych przepisach pod nazwą „pozwolenia, licencje, zgody” – ustawodawca ujednolicił, że wszystkie
to zezwolenia;
• trzecia grupa to nakazy notyfikacji – zamiaru podjęcia dz. gosp. i obowiązek zgłoszenia właściwemu
organowi
Zakazy i nakazy nie mają stałego charakteru, katalog otwarty. Najbardziej rygorystycznie podchodzi się do
koncesji – ustawodawca nie może modyfikować dowolnie, licencje, zgody, zezwolenia – rzadko stosowane.
- reglamentacja sposobu wykonywania działalności gospodarczej (prowadzenie dz. g., ochrona konsumenta,
prawo unijne, sektory infrastrukturalne, zamówienia publiczne)
Ustawa – Prawo przedsiębiorców wprowadza trzy podstawowe formy reglamentacji:
- koncesje
- zezwolenia
- działalność regulowana (ograniczenie)
Uporządkowane są wg stopnia intensywności – koncesje stosowane rzadziej, zezwolenia – ok. 90 ustaw
wprowadziło taki wymóg, ostatnie – dość powszechne.

Koncesja – forma ograniczenia działalności gospodarczej (reglamentacja)

Dotychczas uzyskania koncesji wymagało wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie m.in.:
1) poszukiwania, rozpoznawania złóż węglowodorów oraz kopalin stałych objętych własnością górniczą,
poszukiwania lub rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla, wydobywania
kopalin ze złóż, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania
odpadów oraz podziemnego składowania dwutlenku węgla;
2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o
przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;
3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią;
4) ochrony osób i mienia;
5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych, z wyłączeniem programów rozpowszechnianych
wyłącznie w systemie teleinformatycznym, które nie są rozprowadzane naziemnie, satelitarnie lub w sieciach
kablowych;
6) przewozów lotniczych;
7) prowadzenia kasyna gry.
Aktualnie – dziedziny i szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej
koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw.

Działalność koncesjonowana a wolność gospodarcza

Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze
względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w
przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru
działalności regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany ustawy.

Koncesja
- Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra
właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji.
- Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do
wniosku następuje w drodze decyzji.
- Organ koncesyjny może określić w koncesji, w granicach przepisów odrębnych ustaw, szczególne warunki
wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją (to już jest ta reglamentacja działalności (dostęp i
sposób wykonywania).

Koncesja – postępowanie
- Postępowanie na wniosek (dwa tryby: o udzielenie lub zmianę koncesji)
- Wezwanie do uzupełnienia braków formalnych
- Ogłoszenie w Monitorze Polskim (bo ograniczona liczba koncesji – stąd trzeba ogłosić, np. że jest 10 koncesji i
organ wtedy rozstrzyga komu udzielić koncesji spośród zgłoszonych)
- Przetarg na udzielenie koncesji
- Oferta
- Wybór ofert (opłata koncesyjna)
- Opłata skarbowa

(W toku postępowania koncesyjnego przedsiębiorca podlega kontroli i mamy dwie możliwości - poniżej)
- Odmowa, ograniczenie i wstrzymanie udzielenia koncesji (decyzja administracyjna) oraz cofnięcie koncesji
(kontrola działalności)
(Kontrola to porównanie stanu faktycznego do stanu prawnego. Nadzór to działanie władcze – organ władczo
rozstrzyga o odmowie, ograniczeniu czy wstrzymaniu koncesji.)

Promesa koncesji
- Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji, może ubiegać
się o przyrzeczenie wydania koncesji – „promesa”.
- W promesie uzależnia się udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej
wymagającej uzyskania koncesji.
- W postępowaniu o udzielenie promesy stosuje się przepisy dotyczące udzielenia koncesji (poza postępowaniem
przetargowym).
- W promesie ustala się okres jej ważności.
- W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności
gospodarczej określonej w promesie, chyba że:
1) uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy;
2) wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków określonych w promesie;
3) wystąpiły okoliczności związane z odmową lub wstrzymaniem koncesji.

Promesa związana jest z tym, że przedsiębiorca musi mieć pewność, że ta koncesja zostanie mu udzielona. Bo
musi przeznaczyć duże nakłady na spełnienie wymogów.

Zezwolenie
- to taka miękka forma koncesji xd
- Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w odrębnych
przepisach.
- Organy zezwalające oraz warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniem, w szczególności zasady oraz
tryb udzielania, odmowy udzielenia, zmiany, zawieszenia, cofnięcia albo ograniczenia zakresu zezwolenia,
określają odrębne przepisy, o ile niniejsza ustawa nie stanowi inaczej.
- Organ zezwalający udziela zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej przedsiębiorcy
spełniającemu wymagane prawem warunki uzyskania zezwolenia (DECYZJA ZWIĄZANA)

Może być różnica między koncesją a zezwoleniem na egzaminie:

• Koncesja – decyzja uznaniowa, zezwolenie – decyzja związana (trzeba spełnić warunki i otrzymujemy
zezwolenie).
• Koncesji można udzielać w enumeratywnie udzielonych przypadkach, a zezwolenia – nie; czyli charakter
obszarów, w których możemy stosować
• Szczególne procedury w przypadku koncesji: promesy, przetargi, ograniczona liczba – zupełnie inaczej niż
w wypadku zezwoleń
Forma prawna, środek prawny, instrument prawny – przypomnieć pani prof., by wyjaśniła na nast. wykładzie.

Działalność regulowana (ostatnia forma zaliczana przez wiele osób do reglamentacji dz. gospodarczej, choć prof.
się z tym zbyt nie zgadza, ale większość tak uważa)
Art. 43 – Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną w
rozumieniu ustawy o sdg, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki
określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej.

- Organ prowadzący, na podstawie przepisów regulujących daną działalność gospodarczą, rejestr działalności
regulowanej dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o
spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania tej działalności.
- Oświadczenie składa się do organu prowadzącego rejestr działalności regulowanej (jest to czynność materialno-
techniczna; nikt jej nie sprawdza w praktyce).
- Treść oświadczenia, sposób prowadzenia rejestru oraz dane podlegające wpisowi do rejestru określają przepisy
ustaw regulujących daną działalność.
- Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu do
rejestru (to też czynność materialno-techniczna, nie mamy tu żadnej decyzji, organ nie sprawdza spełnienia
warunków).

Decyzji, a nie czynności materialno-technicznej, w przypadku rejestru działalności regulowanej możemy

spodziewać się tylko w przypadku odmowy wpisu do rejestru. Wtedy powinny przysługiwać środki odwoławcze.

Jeżeli organ nie wyda tego zaświadczenia, nie dokona wpisu w ustawowo określonym terminie, to można podjąć
tę działalność w terminie 14 dni, bo spełniliśmy wszystkie wymagania. Czyli de facto bez rozstrzygnięcia organu
prowadzę dz. gosp. w obszarze, który jest objęty rejestrem działalności.

5. Funkcja regulacyjna
Funkcje regulacyjna, reglamentacyjna i nadzorcza są uznawane za trzy podstawowe funkcje administracji
publicznej w sferze gospodarczej. Ich cechą wspólną jest istnienie regulacji prawnej dotyczącej warunków
podejmowania, prowadzenia, a niekiedy także zakończenia działalności gospodarczej, która jest konkretyzowana
przez organy państwa. Różnice między tymi funkcjami tkwią w intensywności i zakresie ingerencji, stąd najdalej
idącą formą władczego oddziaływania jest regulacja, następnie reglamentacja i na końcu nadzór.
• Mówiąc o funkcji regulacyjnej należy w pierwszej kolejności zdefiniować samo pojęcie regulacji. W naukach
ekonomicznych, zgodnie ze słownikową definicją, regulacje to wykorzystywanie praw i przepisów
tworzonych przez rząd lub organy regulacyjne do zapewnienia właściwych procedur oraz ochrony
interesów konsumentów i inwestorów.
• Bezpośrednia kontrola naturalnego monopolu jest potrzebna do zapewnienia właściwego, zadowalającego
wykonywania działalności przez przedsiębiorcę i sprowadza się do kontroli taryf, jakości usług, rozszerzania
i zaniechania usług, a nawet pozwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej. Głównie jest ona
sprawowana wobec przedsiębiorstw energetycznych, gazowych i wodnych, gdzie jest nazywana regulacją
użyteczności publicznej (public utility regulation) oraz dostawców usług publicznego transportu i
telekomunikacji, zwaną powszechną regulacją dostawców (common carrier regulation).
• W polskiej doktrynie prawa W. Hoff wskazuje, że regulacja należy do sfery stosowania prawa
gospodarczego, a ściślej do tej części, która odwołuje się do instrumentów administracyjnoprawnych. Jej
celem jest równoważenie stosunków pomiędzy przedsiębiorcami, działającymi w warunkach naturalnego
monopolu, a innymi przedsiębiorcami i konsumentami, tym samym jej zadaniem jest również ochrona
konsumentów, znajdujących się na słabszej pozycji niż przedsiębiorcy działający w warunkach ograniczonej
konkurencji.
• Regulacja służy również realizacji określonych celów publicznych i państwo za pomocą władczych
instrumentów narzuca przedsiębiorcom realizację zadań publicznych, których mogliby oni nie podjąć w
warunkach nieskrępowanej konkurencji.
• Ratio legis funkcji regulacyjnej opiera się na równoważeniu obecności monopolu naturalnego
wynikającego z władania przez przedsiębiorcę określoną infrastrukturą. Zadaniem regulacji jest zaś
utorowanie drogi dla niezakłóconej konkurencji, w szczególności przez zapewnienie dostępu do
infrastruktury, jak również zapewnieniu realizacji usług z zakresu użyteczności publicznej przez
przedsiębiorców.
• Mówiąc o funkcji regulacyjnej, jej istocie oraz celach, należy również zwrócić uwagę na instrumenty prawne
związane z funkcją regulacyjną. Niewątpliwie do takich instrumentów możemy zaliczyć wszystkie formy
reglamentacji działalności gospodarczej, czyli koncesje, zezwolenia oraz wpis do rejestru działalności
regulowanej. Co prawda, przynależą one do funkcji reglamentacyjnej, aczkolwiek w sektorze
infrastrukturalnym jest ona związana i niejako stanowi pochodną funkcji regulacyjnej. Do innych
instrumentów należy zaliczyć zatwierdzanie taryf, rozstrzyganie sporów cywilnoprawnych między
przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorcą a odbiorcą usługi, nakładanie publicznoprawnych
obowiązków na przedsiębiorców (np. obowiązku świadczenia usługi, dalszego wykonywania działalności
gospodarczej mimo wygaśnięcia koncesji), czy wymierzanie kar pieniężnych. Kary pieniężne związane są z
funkcją nadzorczą administracji publicznej w sferze gospodarczej. Podobnie jednak, jak przy funkcji
reglamentacyjnej, nakładanie kar pieniężnych i funkcja nadzorcza są wtórne do funkcji regulacyjnej. Można
wręcz pokusić się o stwierdzenie, że funkcja regulacyjna, jako najdalej idąca forma ingerencji administracji
publicznej w sferę gospodarczą niejako pochłania pozostałe funkcje. Zarówno bowiem funkcja
reglamentacyjna, jak i nadzorcza oraz instrumenty prawne charakterystyczne dla tych funkcji, stanowią
pochodną funkcji regulacyjnej.

6. Kontrola i nadzór gospodarczy

Funkcja kontrolna
Ograniczenia kontroli działalności gospodarczej/ kontrola przedsiębiorcy
- wynikają z ustawy – Prawo przedsiębiorców
- Regulacja normatywna DOTYCZĄCA ZASAD PRZEPROWADZENIA KONTROLI
- Powiadomienie o nieprawidłowościach
- Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli
- Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli
- Prawa i obowiązki kontrolowanego
- Miejsce kontroli i przebieg kontroli
- ZAKAZ RÓWNOCZESNYCH KONTROLI
- Czas trwania kontroli w roku
- Sprzeciw

- Odesłanie do odrębnych ustaw w zakresie zasad przeprowadzania kontroli (zakres, organy, procedury)
- PP reguluje zasady ograniczania kontroli:
• Odszkodowanie za poniesioną szkodę
• Czynności poprzedzające kontrolę – uprzednie dokonanie analizy prawdopodobieństwa naruszenia
prawa
• Obowiązki podmiotu kontrolowanego: 1) zawiadomienie; 2) oględziny; 3) protokół; 4) upoważnienie; 5)
zakres kontroli; 6) wykonywanie czynności w obecności przedsiębiorcy; 7) ograniczenia ilościowe i
czasowe; 8) sprzeciw
To takie wymogi na egzamin, czego się nauczyć – może być np. pytanie, czy są jakieś ograniczenia kontrolującego
– tak, organ kontrolujący musi mieć upoważnienie; powiadomić o kontroli przedsiębiorcę – w wielu instytucjach
systemowych mamy plany kontroli; tylko w ściśle określonym miejscu i czasie i nie można przekroczyć i nie może
być więcej niż ileś kontroli w danym czasie; zawsze przysługuje środek ochrony prawnej – wnieść można
sprzeciw.

Funkcja nadzorcza - obejmuje działania administracji polegające na powiązaniu kontroli ze stosowaniem

środków władczych, których celem jest zapewnienie legalności działań podmiotów administrowanych,
podejmowanych w określonej sferze życia społecznego. Funkcja ta ma również zastosowanie do podmiotów
gospodarczych.
• Nadzór gospodarczy stanowi ingerencyjną działalność państwa podejmowaną w interesie publicznym
wobec działalności podmiotów gospodarczych (uczestników rynku), która przez jednostkowe działanie ma
zapewnić korektę zachowań przedsiębiorców, z punktu widzenia wzorców postępowania ustalonych w
przepisach prawa. Sprowadza się więc do doprowadzenia sposobu wykonywania działalności gospodarczej
do stanu przewidzianego przez przepisy prawa, a jego istotą jest połączenie kontroli spełniania przez
przedsiębiorcę ustawowych obowiązków z możliwością władczego ich konkretyzowania. W. Kahl twierdzi, że
główny cel nadzoru gospodarczego stanowi obrona oraz prewencja przed zagrożeniami i ryzykiem
związanym z działalnością przedsiębiorcy lub organizacją rynku.
• Z jednej strony, celem nadzoru gospodarczego jest ochrona pojedynczego podmiotu oraz ich ogółu przed
niewłaściwym zachowaniem konkurentów, naruszającym przepisy prawa, a z drugiej strony,
zagwarantowanie zdolności do funkcjonowania szczególnie ważnych dla całej gospodarki gałęzi, jak kolej,
telekomunikacja, ubezpieczenia, banki oraz energetyka.
• W warunkach gospodarki wolnorynkowej obowiązek nadzoru państwa nad działalnością prywatnych
przedsiębiorców wynika z odpowiedzialności państwa za gospodarkę, za realizację ważnych funkcji
społecznych oraz z obowiązku ochrony interesów publicznych, bowiem niemożliwa jest odpowiedzialność
państwa za działalność przedsiębiorców, jeżeli nie jest powiązana z możliwością wpływania na ich
postępowanie. Nadzór gospodarczy wiąże się zatem z kontrolą wykonywania przez przedsiębiorcę
działalności gospodarczej. M. Szewczyk wskazuje, że działania nadzorcze obejmują czynności kontrolne, jak
i czynności podejmowane w celu korygowania działań podmiotów nadzorowanych.
• Działania nadzorcze mogą mieć charakter prewencyjny, czyli podejmowane są dla zapobieżenia
spodziewanym niebezpieczeństwom dla dóbr chronionych prawem, jak i charakter represyjny, wówczas ich
celem jest usunięcie istniejącego stanu zagrożenia lub usunięcia naruszeń dóbr chronionych prawem przez
cofnięcie lub ograniczenie wcześniej udzielonych uprawnień.
• Zatem, nadzór gospodarczy wiąże się z ustaleniem stopnia zgodności stanu faktycznego (wykonywania
działalności gospodarczej) z ustalonym w przepisach prawa wzorcem. W przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości w prowadzeniu działalności gospodarczej, organ za pomocą przysługujących mu
instrumentów prawnych może zmusić przedsiębiorcę do usunięcia niepożądanego stanu rzeczy.
• Instrumentami prawnymi związanymi z nadzorem gospodarczym są np. wezwanie do usunięcia naruszenia
prawa, nałożenie kary pieniężnej, czy cofnięcie koncesji albo zezwolenia, wydanie decyzji o zakazie
wykonywania działalności objętej wpisem do rejestru działalności regulowanej. Jak widać instrumentami
prawnymi nadzoru gospodarczego są nie tylko akty administracyjne, jak decyzje administracyjne, ale także
czynności faktyczne w postaci wezwania do usunięcia naruszenia prawa. Wymienione instrumenty prawne
przysługują organom wykonującym również funkcję regulacyjną i reglamentacyjną.

Funkcja kontrolna
Regulacja normatywna dotycząca zasad przeprowadzania kontroli zawarta jest w Rozdziale 5 „Ograniczenia
kontroli działalności gospodarczej” ustawy – Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 r.
Art. 45. [Zasady i tryb kontroli]
1. Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorców jest przeprowadzana na zasadach określonych w niniejszej
ustawie, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają z ratyfikowanych umów międzynarodowych albo bezpośrednio
stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej.
2. W zakresie nieuregulowanym w niniejszym rozdziale stosuje się odrębne przepisy.
3. Zakres przedmiotowy kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy objętej kontrolą oraz organy
upoważnione do jej przeprowadzenia określają odrębne przepisy, z uwzględnieniem przepisów art. 40 i art. 43
ust. 7.

Kontrola przedsiębiorcy pojawia się tak naprawdę w 2 przypadkach:

• gdy wykonywana działalność prawdopodobnie narusza lub może naruszyć obowiązujące przepisy prawa,
• gdy wykonywana działalność łamie obowiązujące przepisy prawa.
Nadzór nad przedsiębiorcą jest więc niczym innym, jak działaniami prewencyjnymi, których zadaniem jest
zabezpieczenie szeroko rozumianego interesu państwa, jak i obywateli przed niewłaściwym
wykorzystywaniem swobody działalności gospodarczej.

Kontrola działalności gospodarczej każdorazowo jest przeprowadzana przez organ administracji publicznej. W
praktyce jest ona dokonywana na skutek zgłoszenia (powiadomienie o nieprawidłowościach) albo
samodzielnego wykrycia przez właściwy organ potencjalnych nieprawidłowości u przedsiębiorcy.
Wśród podmiotów, które uprawnione są do przeprowadzania kontroli przedsiębiorców, należy wymienić:
Państwową Inspekcję Pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, KRUS, Urząd Skarbowy,
Urząd Celno-Skarbowy, Państwową Inspekcję Sanitarną, Inspekcję Handlową, Główny Inspektorat Weterynarii,
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Organy udzielające koncesje, Organy prowadzące
rejestr działalności regulowanej, Straż Graniczną, Urząd Ochrony Danych Osobowych, Inspekcję Ochrony
Środowiska, Państwową Straż Pożarną.
W Polsce funkcjonuje spora ilość organów, które mogą wszcząć postępowanie kontrolne przeciwko danemu
przedsiębiorcy. Niezależnie od tego, komu przypadnie takie zadanie, zasady regulujące nadzór działalności
gospodarczej są w każdym przypadku bardzo podobne.

Art. 47 [Analiza prawdopodobieństwa naruszenia prawa]

1. Kontrole planuje się i przeprowadza po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa
w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Analiza obejmuje identyfikację obszarów podmiotowych i
przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Sposób przeprowadzenia analizy
określa organ kontroli lub organ nadrzędny.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do kontroli:
1) w przypadku gdy organ kontroli poweźmie uzasadnione podejrzenie:
a) zagrożenia życia lub zdrowia,
b) popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,
c) popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
d) innego naruszenia prawnego zakazu lub niedopełnienia prawnego obowiązku
- w wyniku wykonywania działalności gospodarczej objętej kontrolą;
2) działalności przedsiębiorców w zakresie objętym nadzorem, o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21
lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 660, 872, 1488, 1692, 2185 i 2339);
3) w przypadku gdy jest ona niezbędna do przeprowadzenia postępowania w celu sprawdzenia wykonania
zaleceń pokontrolnych organu, wykonania decyzji albo postanowień nakazujących usunięcie naruszeń prawa, w
związku z przeprowadzoną kontrolą, albo do sprawdzenia wykonania wezwania, o którym mowa w art. 21a ust.
1, zobowiązania, o którym mowa w art. 21a ust. 2, lub weryfikacji powiadomienia, o którym mowa w art. 21a ust.
5 lub 6.
3. Organ kontroli zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego
organ ogólny schemat tych procedur kontroli, które wynikają z przepisów powszechnie obowiązującego prawa.

Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli (art. 48)

• Organ kontroli zawiadamia przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli (z reguły odbywa się to listem
poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru)
• Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia
doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie
30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.
• Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli zawiera:
1) oznaczenie organu;
2) datę i miejsce wystawienia;
3) oznaczenie przedsiębiorcy;
4) wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli;
5) imię, nazwisko oraz podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia z podaniem zajmowanego stanowiska
lub funkcji.
• Na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dni od dnia doręczenia
zawiadomienia.
• Czynności kontrolne związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin, w tym pojazdów, lub
dokonywaniem pomiarów mogą być wykonywane przed upływem terminu 7 dni od dnia doręczenia
zawiadomienia o kontroli.
Czynności związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin nie mogą przekraczać jednego dnia
roboczego, natomiast czynności związane z dokonywaniem pomiarów nie mogą przekraczać kolejnych 24
godzin liczonych od chwili rozpoczęcia tych czynności.
Oględziny dokonywane w trybie, o którym mowa w ust. 5, nie mogą dotyczyć treści dokumentów.
Z czynności kontrolnych związanych z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin, w tym pojazdów, lub
dokonywaniem pomiarów, sporządza się protokół.
• W przypadku podejmowania czynności kontrolnych, o których mowa w ust. 5, zawiadomienie o zamiarze
wszczęcia kontroli może być doręczone przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej, a w razie
nieobecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, zawiadomienie może być doręczone
zarządzającemu w imieniu przedsiębiorcy zakładem lub inną wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa lub
kierownikowi wyodrębnionej komórki organizacyjnej przedsiębiorstwa. Przepisy art. 49 ust. 1 i 10 stosuje się
odpowiednio.
• Uzasadnienie przyczyny braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli umieszcza się w protokole
kontroli.
• Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w przypadku gdy:
1) kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej albo
bezpośrednio stosowanych przepisów prawa Unii Europejskiej;
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia
dowodów jego popełnienia;
3) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie
monitorowania i kontrolowania jakości paliw;
4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska;
5) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16
lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
6) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania naruszeniu zakazów, o których mowa w art.
44b ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;
7) kontrola jest prowadzona na podstawie art. 23b lub art. 23r ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo
energetyczne;
8) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony
Środowiska w zakresie poziomów pól elektromagnetycznych emitowanych z instalacji radiokomunikacyjnej,
radionawigacyjnej lub radiolokacyjnej;
9) przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było
bezskuteczne lub utrudnione;
10) kontrola dotyczy przypadków określonych w art. 282c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja
podatkowa;
11) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach
i biopaliwach ciekłych;
12) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin
przed agrofagami;
13) kontrola jest przeprowadzana wyłącznie w celu sprawdzenia wykonania wezwania, o którym mowa w art.
21a ust. 1, zobowiązania, o którym mowa w art. 21a ust. 2, lub weryfikacji powiadomienia, o którym mowa w
art. 21a ust. 5 lub 6.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli (art. 49)

Kontrola przedsiębiorcy jest wykonywana przez upoważnionego pracownika organu kontrolnego. W każdym
przypadku musi on wykazać swoje umocowanie i okazać ważną legitymację służbową.

1. Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organu kontroli po okazaniu przedsiębiorcy
albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności
oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, chyba że odrębne przepisy przewidują
możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji. W takim przypadku upoważnienie doręcza się
przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej w terminie określonym w tych przepisach, lecz nie później
niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli.
2. Podjęcie czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, na podstawie odrębnych przepisów, może
dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu
przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia
skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy przeprowadzenie kontroli jest
uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.
3. W przypadku podjęcia czynności kontrolnych, o których mowa w ust. 2, osoba podejmująca kontrolę, po
okazaniu legitymacji służbowej i przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej, informuje przedsiębiorcę lub
osobę, wobec której podjęto czynności kontrolne, o przysługujących im prawach oraz obowiązkach w trakcie
kontroli.
3a. Czynności kontrolne prowadzone z użyciem bezzałogowych statków powietrznych mogą być wykonywane
przez pracowników organu kontroli posiadających stosowne uprawnienia do wykonywania takich lotów, bez
okazania legitymacji służbowej i poinformowania przedsiębiorcy lub osoby, wobec której podjęto czynności
kontrolne, o przysługujących im prawach oraz obowiązkach w trakcie kontroli.
3b. Loty, o których mowa w ust. 3a, wykonywane są w przypadku, gdy operator bezzałogowego statku
powietrznego znajduje się poza terenem, do którego prowadzący działalność posiada tytuł prawny.
4. Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez osoby niebędące pracownikami organu kontroli, jeżeli
odrębne przepisy przewidują taką możliwość.
5. Do pracowników organu kontroli oraz osób, o których mowa w ust. 4, stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego dotyczące wyłączenia pracownika, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej.
6. Zmiana osób upoważnionych do przeprowadzenia kontroli, zakresu przedmiotowego kontroli oraz miejsca
wykonywania czynności kontrolnych wymaga każdorazowo wydania odrębnego upoważnienia. Zmiany te nie
mogą prowadzić do wydłużenia przewidywanego wcześniej terminu zakończenia kontroli.
7. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:
1) wskazanie podstawy prawnej;
2) oznaczenie organu kontroli;
3) datę i miejsce wystawienia;
4) imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do przeprowadzenia kontroli oraz numer jego
legitymacji służbowej;
5) oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą;
6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli;
7) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli;
8) imię, nazwisko oraz podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;
9) pouczenie o prawach i obowiązkach przedsiębiorcy.
8. Dokument, który nie spełnia tych wymagań, nie stanowi podstawy do przeprowadzenia kontroli.
9. Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu.
10. W przypadku nieobecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej czynności kontrolne mogą
być wszczęte po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi przedsiębiorcy lub osobie zatrudnionej u
przedsiębiorcy w ramach innego stosunku prawnego, którzy mogą być uznani za osobę, o której mowa w art.
97 k.c. (osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa) lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien
być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.

Prawa i obowiązki kontrolowanego

Art. 50. [Obecność przedsiębiorcy lub jego przedstawiciela podczas wykonywania czynności kontrolnych]
1. Czynności kontrolne wykonuje się w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadkach gdy:
1) ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej
stanowią inaczej;
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia
dowodów jego popełnienia;
3) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16
lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.
3. Przedsiębiorca wskazuje na piśmie osobę upoważnioną, o której mowa w ust. 1, w szczególności w czasie
swojej nieobecności.
4. Do czasu trwania kontroli, o którym mowa w art. 55 ust. 1, nie wlicza się czasu nieobecności przedsiębiorcy
lub osoby przez niego upoważnionej, jeżeli stanowi to przeszkodę w wykonaniu czynności kontrolnych.
5. W przypadku nieobecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej albo niewykonania przez
przedsiębiorcę obowiązku, o którym mowa w ust. 3, czynności kontrolne mogą być wykonywane w obecności
innego pracownika przedsiębiorcy lub osoby zatrudnionej u przedsiębiorcy w ramach innego stosunku prawnego,
którzy mogą być uznani za osobę, o której mowa w art. 97 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny,
lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak
pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.

Art. 57. [Książka kontroli przedsiębiorcy]

1. Przedsiębiorca prowadzi i przechowuje w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły
kontroli.
2. Książka kontroli zawiera wpisy obejmujące:
1) oznaczenie organu kontroli;
2) oznaczenie upoważnienia do kontroli;
3) zakres przedmiotowy przeprowadzonej kontroli;
4) daty podjęcia i zakończenia kontroli.
3. Przedsiębiorca prowadzi książkę kontroli w postaci:
1) papierowej, w tym również w formie zbioru dokumentów, lub
2) elektronicznej.
4. Wpisów w książce kontroli prowadzonej w postaci:
1) papierowej - dokonuje kontrolujący;
2) elektronicznej - dokonuje przedsiębiorca.
5. Domniemywa się, że dane zawarte w książce kontroli prowadzonej w postaci elektronicznej znajdują
potwierdzenie w dokumentach przechowywanych przez przedsiębiorcę.
6. W przypadku wszczęcia kontroli przedsiębiorca niezwłocznie okazuje kontrolującemu książkę kontroli.
7. Okazanie książki kontroli prowadzonej w postaci elektronicznej następuje przez zapewnienie dostępu przy
użyciu urządzenia pozwalającego na zapoznanie się z jej treścią albo wykonanie wydruków z systemu
informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, poświadczonych przez przedsiębiorcę za zgodność
z wpisem w książce kontroli.
8. Przedsiębiorca nie okazuje książki kontroli, jeżeli jej okazanie jest niemożliwe ze względu na udostępnienie jej
innemu organowi kontroli. W takim przypadku przedsiębiorca okazuje książkę kontroli w siedzibie organu
kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia zwrotu tej książki przez inny organ kontroli.

Miejsce kontroli i przebieg kontroli (art. 51)

Art. 51. [Miejsce przeprowadzania kontroli; kontrola zdalna]
1. Kontrolę przeprowadza się w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej
oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.
2. Za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy kontrolę przeprowadza się w miejscu przechowywania
dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, innym niż siedziba lub miejsce wykonywania działalności
gospodarczej, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.
3. Za zgodą przedsiębiorcy kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzane również w
siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.
3a. Za zgodą przedsiębiorcy kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzone w sposób
zdalny za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo
pocztowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 896, 1933 i 2042) lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej w
rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r.
poz. 344), jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli lub przemawia za tym charakter prowadzonej przez
przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
4. Dokumenty oraz informacje zebrane w toku czynności wykonywanych przez organ kontroli z naruszeniem
przepisów ust. 2-3a nie stanowią dowodu w postępowaniu kontrolnym.

Art. 52. [Sposób wykonywania czynności kontrolnych]

Czynności kontrolne wykonuje się w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania przedsiębiorcy.
W przypadku gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że wykonywane czynności zakłócają w sposób istotny
działalność gospodarczą przedsiębiorcy, konieczność podjęcia takich czynności uzasadnia się w protokole
kontroli.
Art. 53. [Protokół kontroli]
Ustalenia kontroli zamieszcza się w protokole kontroli.

ZAKAZ RÓWNOCZESNYCH KONTROLI (art. 54)

Art. 54. [Prowadzenie więcej niż jednej kontroli]
1. Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy, z
wyłączeniem przypadków, gdy:
1) ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej
stanowią inaczej;
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia
dowodów jego popełnienia;
3) przedsiębiorca wyraził zgodę na równoczesne podjęcie i prowadzenie więcej niż jednej kontroli;
4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska;
5) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16
lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
6) kontrola jest prowadzona na podstawie art. 23b lub art. 23r ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo
energetyczne;
7) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu;
8) przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej o
ochronie konkurencji lub przepisów prawa Unii Europejskiej w zakresie ochrony interesów finansowych Unii
Europejskiej;
9) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o
zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym;
10) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o
zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków poniesionych w związku z budową pierwszego własnego
mieszkania;
11) prowadzona kontrola jest kontrolą amerykańskich rachunków raportowanych uregulowaną w ustawie z
dnia 9 października 2015 r. o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów
Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz
wdrożenia ustawodawstwa FATCA (Dz. U. z 2020 r. poz. 166 oraz z 2022 r. poz. 1301);
12) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin
przed agrofagami;
13) kontrola jest przeprowadzana wyłącznie w celu sprawdzenia wykonania wezwania, o którym mowa w art.
21a ust. 1, zobowiązania, o którym mowa w art. 21a ust. 2, lub weryfikacji powiadomienia, o którym mowa w
art. 21a ust. 5 lub 6;
14) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony
roślin (Dz. U. z 2020 r. poz. 2097 oraz z 2022 r. poz. 2185) - w przypadku gdy kontrolę tę przeprowadza się bez
wcześniejszego uprzedzenia zgodnie z art. 9 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych
przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących
zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniającego rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
2. Jeżeli przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą w więcej niż jednym zakładzie lub innej wyodrębnionej
części przedsiębiorstwa, przepis ust. 1 stosuje się do zakładu lub części przedsiębiorstwa.
3. W zakładzie lub części przedsiębiorstwa, w której przeprowadzana jest kontrola, dopuszczalne jest
równoczesne wykonanie czynności kontrolnych niezbędnych do zakończenia innej kontroli u tego przedsiębiorcy.
4. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do kontroli działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorców oraz małych
przedsiębiorców.
5. Jeżeli działalność gospodarcza przedsiębiorcy jest już objęta kontrolą innego organu, organ kontroli odstąpi od
podjęcia czynności kontrolnych oraz może ustalić z przedsiębiorcą inny termin przeprowadzenia kontroli.

Czas trwania kontroli w roku (art. 55)

Art. 55. [Czas trwania kontroli]
1. Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może
przekraczać w odniesieniu do:
1) mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;
2) małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;
3) średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;
4) pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli:
1) ratyfikowane umowy międzynarodowe albo bezpośrednio stosowane przepisy prawa Unii Europejskiej
stanowią inaczej;
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia
dowodów jego popełnienia;
3) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska;
4) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 16
lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów;
5) kontrola jest prowadzona na podstawie art. 23b lub art. 23r ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo
energetyczne;
6) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu;
7) przeprowadzenie kontroli jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej o
ochronie konkurencji lub przepisów prawa Unii Europejskiej w zakresie ochrony interesów finansowych Unii
Europejskiej;
8) kontrola dotyczy podmiotów, którym na mocy odrębnych przepisów właściwy organ wydał decyzję o uznaniu
prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi - w
zakresie związanym z wykonaniem tej decyzji;
9) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie
osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym;
10) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o
zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków poniesionych w związku z budową pierwszego własnego
mieszkania;
11) kontrola jest kontrolą amerykańskich rachunków raportowanych uregulowaną w ustawie z dnia 9
października 2015 r. o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów
Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz
wdrożenia ustawodawstwa FATCA.
3. Przedłużenie czasu trwania kontroli jest możliwe jedynie z przyczyn niezależnych od organu kontroli i
wymaga uzasadnienia na piśmie. Uzasadnienie doręcza się przedsiębiorcy. Przedłużenie czasu trwania kontroli
nie może naruszać terminów, o których mowa w ust. 1.
4. Przedłużenie czasu trwania kontroli możliwe jest także, jeżeli w toku kontroli zostanie ujawnione zaniżenie
zobowiązania podatkowego w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego
zobowiązania podatkowego, jednak nie niższej niż 500 złotych, lub zawyżenie straty w wysokości
przekraczającej równowartość 50% kwoty zadeklarowanej straty, jednak nie niższej niż 2500 złotych, albo w
przypadku ujawnienia faktu niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku.
5. Organ kontroli zawiadamia przedsiębiorcę o ujawnionych okolicznościach, o których mowa w ust. 4,
jednocześnie wskazując zgromadzony w tym zakresie materiał dowodowy. Uzasadnienie przedłużenia czasu
trwania kontroli doręcza się przedsiębiorcy.
6. Czas trwania kontroli, o której mowa w ust. 4, nie może spowodować przekroczenia odpowiednio
dwukrotności czasu określonego w ust. 1.
7. Jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę, można
przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym w danym roku kalendarzowym, a czas
jej trwania nie może przekraczać 7 dni. Czasu trwania powtórnej kontroli nie wlicza się do czasu, o którym
mowa w ust. 1.

Art. 56. [Przerwanie kontroli]

1. Organ kontroli może, po pisemnym zawiadomieniu przedsiębiorcy, przerwać kontrolę na czas niezbędny do
przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej, jeżeli jedyną czynnością kontrolną po otrzymaniu
wyniku badania próbki będzie sporządzenie protokołu kontroli. Czasu przerwy nie wlicza się do czasu, o którym
mowa w art. 55 ust. 1, o ile podczas przerwy przedsiębiorca miał możliwość wykonywania działalności
gospodarczej oraz miał nieograniczony dostęp do prowadzonej przez siebie dokumentacji i posiadanych rzeczy,
z wyjątkiem zabezpieczonej w celu kontroli próbki.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, doręczenie przedsiębiorcy protokołu kontroli nie wymaga ponownego
wszczęcia kontroli, a dnia, w którym doręczono przedsiębiorcy protokół kontroli, nie wlicza się do czasu trwania
kontroli. Dopuszcza się doręczenie protokołu kontroli w trakcie trwania kontroli innego organu.
3. Uzasadnienie czasu trwania przerwy doręcza się przedsiębiorcy.
4. Przerwa, o której mowa w ust. 1, nie stanowi przeszkody do przeprowadzenia w czasie jej trwania kontroli
przez inny organ kontroli.

Art. 58. [Wyłączenie możliwości przeprowadzenia ponownej kontroli przez ten sam organ]
1. Organ kontroli nie przeprowadza kontroli, w przypadku gdy ma ona dotyczyć przedmiotu kontroli objętego
uprzednio zakończoną kontrolą przeprowadzoną przez ten sam organ.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy:
1) kontrola ma dotyczyć okresu nieobjętego uprzednio zakończoną kontrolą;
2) ponowna kontrola ma na celu przeciwdziałanie zagrożeniu życia lub zdrowia;
3) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności,
stwierdzenia wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie
zakończonej decyzją ostateczną;
4) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w związku z uchyleniem lub
stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny;
5) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania w celu sprawdzenia wykonania zaleceń
pokontrolnych organu lub wykonania decyzji lub postanowień nakazujących usunięcie naruszeń prawa, w
związku z przeprowadzoną kontrolą, albo do sprawdzenia wykonania wezwania, o którym mowa w art. 21a ust.
1, zobowiązania, o którym mowa w art. 21a ust. 2, lub weryfikacji powiadomienia, o którym mowa w art. 21a ust.
5 lub 6;
6) ponowna kontrola jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania związanego ze złożeniem korekty
rozliczenia objętego uprzednio zakończoną kontrolą;
7) organ kontroli poweźmie uzasadnione podejrzenie, że uprzednio zakończona kontrola została
przeprowadzona z naruszeniem prawa mającym wpływ na wynik kontroli lub dowody, na których podstawie
ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe lub protokół kontroli został sporządzony
w wyniku przestępstwa;
8) po sporządzeniu protokołu kontroli z poprzedniej kontroli wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności
faktyczne lub nowe dowody nieznane organowi administracji lub państwowej jednostce organizacyjnej w chwili
przeprowadzenia kontroli, w tym wskazujące na wystąpienie nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5
ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
9) przedsiębiorca prowadzi działalność w zakresie objętym nadzorem, o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z
dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Sprzeciw (art. 59)

Art. 59. [Sprzeciw od czynności kontrolnych przedsiębiorcy; Skarga na przewlekłe prowadzenie kontroli
działalności gospodarczej]
1. Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organ kontroli czynności z
naruszeniem przepisów art. 48, art. 49, art. 50 ust. 1 i 5, art. 51 ust. 1, art. 54 ust. 1, art. 55 ust. 1 i 2 oraz art. 58.
Sprzeciw wymaga uzasadnienia.
2. Wniesienie sprzeciwu nie jest dopuszczalne, w przypadku gdy organ przeprowadza kontrolę, powołując się
na przepisy art. 48 ust. 11 pkt 2, art. 50 ust. 2 pkt 2, art. 54 ust. 1 pkt 2, art. 55 ust. 2 pkt 2 oraz art. 62.
3. Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy. O
wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego.
4. Sprzeciw wnosi się w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli lub wystąpienia
przesłanki do wniesienia sprzeciwu.
5. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie:
1) czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy - z chwilą doręczenia
kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu;
2) biegu czasu trwania kontroli - od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia zakończenia postępowania wywołanego
jego wniesieniem.
6. W przypadku wniesienia sprzeciwu organ kontroli może, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia
dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli, na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Zabezpieczeniu
podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą
stanowić dowód w toku kontroli.
7. Organ kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje sprzeciw oraz wydaje
postanowienie o:
1) odstąpieniu od czynności kontrolnych;
2) kontynuowaniu czynności kontrolnych.
8. Nierozpatrzenie sprzeciwu w terminie, o którym mowa w ust. 7, jest równoznaczne w skutkach z wydaniem
przez organ właściwy postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.
9. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 7 pkt 2, przedsiębiorcy przysługuje zażalenie w terminie 3 dni od
dnia doręczenia postanowienia. Właściwy organ rozpatruje zażalenie w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia
oraz wydaje postanowienie o:
1) utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia;
2) uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych.
10. Nierozpatrzenie zażalenia w terminie, o którym mowa w ust. 9, jest równoznaczne w skutkach z wydaniem
postanowienia o uchyleniu zaskarżonego postanowienia i odstąpieniu od czynności kontrolnych.
11. Organ kontroli może kontynuować czynności kontrolne z dniem, w którym postanowienie, o którym mowa w
ust. 7 pkt 2, stało się ostateczne, a w przypadku wniesienia przez przedsiębiorcę zażalenia - z dniem, w którym
postanowienie, o którym mowa w ust. 9 pkt 1, zostało doręczone przedsiębiorcy.
12. Postanowienie, o którym mowa w ust. 6, wygasa w dniu następującym po dniu doręczenia przedsiębiorcy
postanowienia, o którym mowa w ust. 7, a w przypadku, o którym mowa w ust. 8, w dniu następującym po dniu
upływu terminu do rozpatrzenia sprzeciwu.
13. W przypadku wniesienia przez przedsiębiorcę zażalenia, postanowienie, o którym mowa w ust. 6, wygasa w
dniu następującym po dniu doręczenia przedsiębiorcy postanowienia, o którym mowa w ust. 9 pkt 1 lub 2, a w
przypadku, o którym mowa w ust. 10, w dniu następującym po dniu upływu terminu do rozpatrzenia zażalenia.
14. W razie przewlekłości czynności kontrolnych, po wydaniu postanowienia, o którym mowa w ust. 9 pkt 1,
przedsiębiorca może wnieść do sądu administracyjnego skargę na przewlekłe prowadzenie kontroli. Wniesienie
skargi nie powoduje wstrzymania czynności kontrolnych.
15. Do skargi, o której mowa w ust. 14, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329, 655, 1457 i 1855) dotyczące skargi
na przewlekłe prowadzenie postępowania.
16. Do postępowań, o których mowa w ust. 6, 7 i 9, w zakresie nieuregulowanym stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego.

Art. 60. [Nakaz wstrzymania wykonywania działalności gospodarczej]

1. W razie powzięcia wiadomości o wykonywaniu działalności gospodarczej niezgodnie z przepisami ustawy, a
także w razie stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w
znacznych rozmiarach lub bezpośredniego zagrożenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności, wójt,
burmistrz lub prezydent miasta niezwłocznie zawiadamia właściwe organy.
2. Zawiadomione organy niezwłocznie powiadamiają wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o podjętych
czynnościach.
3. W przypadku braku możliwości zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, wójt, burmistrz lub prezydent
miasta może nakazać, w drodze decyzji, wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej na czas
niezbędny, nie dłuższy niż 3 dni.
4. Decyzja nakazująca wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej w razie stwierdzenia zagrożenia życia
lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub bezpośredniego
zagrożenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności podlega natychmiastowemu wykonaniu.

Odesłanie do odrębnych ustaw w zakresie zasad przeprowadzania kontroli (zakres, organy, procedury)
Art. 61. [Wyłączenie stosowania przepisów o prowadzeniu więcej niż jednej kontroli oraz o czasie trwania
kontroli w przypadku wybranych rodzajów działalności]
Przepisów art. 54 i art. 55 nie stosuje się:
1) do działalności przedsiębiorców w zakresie objętym:
a) nadzorem, o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym,
b) nadzorem sanitarnym na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U.
z 2021 r. poz. 195 oraz z 2022 r. poz. 655 i 1700) i ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i
żywienia (Dz. U. z 2022 r. poz. 2132), w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa żywności,
c) nadzorem nad wyrobami na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. poz.
974);
2) w odniesieniu do kontroli świadczeniodawców przeprowadzanej przez podmiot zobowiązany do finansowania
świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.);
3) do próby technicznej, o której mowa w art. 29d ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej,
produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa
paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1537 i 1723).

Art. 62. [Wyłączenie stosowania wybranych przepisów o kontroli]

1. Przepisów art. 48-51, art. 54, art. 55 i art. 57 nie stosuje się do działalności gospodarczej przedsiębiorców w
zakresie:
1) objętym kontrolą związaną z obejmowaniem towarów procedurą celną i powrotnym wywozem dokonywaną
w urzędzie celno-skarbowym albo miejscu wyznaczonym lub uznanym przez organ celny, na podstawie przepisów
celnych, albo graniczną kontrolą fitosanitarną dokonywaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 lutego 2020
r. o ochronie roślin przed agrofagami;
1a) objętym kontrolą środków ochrony roślin wprowadzanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na
podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin - w przypadku gdy kontrolę tę
przeprowadza się zgodnie z art. 44 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia
15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu
zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu
zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i
Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr
652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz
dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylającego
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady
89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady
92/438/EWG (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych);
2) objętym kontrolą przemieszczających się środków transportu, osób z nich korzystających oraz towarów nimi
przewożonych, na podstawie:
a) ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1097),
b) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 2201),
c) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1235, 1715, 1846 i 2185),
d) ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1984 oraz z 2022 r. poz. 727 i
1846),
e) ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami,
f) ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 813, z późn. zm.),
g) przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin - w przypadku gdy kontrolę tę
przeprowadza się zgodnie z art. 10 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia
15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu
zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu
zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i
Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr
652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz
dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylającego
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady
89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady
92/438/EWG (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych);
3) obejmującym zakup produktów lub usług sprawdzającym rzetelność usługi, na podstawie ustawy z dnia 15
grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1706);
4) obejmującym sprzedaż dokonywaną poza punktem stałej lokalizacji (sprzedaż obwoźna i obnośna na
targowiskach w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.
U. z 2022 r. poz. 1452 i 1512).
2. Przepisów art. 48, art. 49, art. 51, art. 54, art. 55 i art. 57 nie stosuje się do działalności gospodarczej
przedsiębiorców w zakresie objętym nadzorem weterynaryjnym na podstawie:
1) ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 306 oraz z 2022 r. poz. 974 i
1570);
2) ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2022 r. poz. 572 i 2375);
3) ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2301);
4) (uchylony);
5) (uchylony);
6) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.
U. z 2020 r. poz. 1421 oraz z 2022 r. poz. 1570);
7) ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1753 oraz z 2022
r. poz. 1570);
8) ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. z 2021 r. poz. 278 oraz z 2022 r. poz. 1570);
9) ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub
edukacyjnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1331 i 2338 oraz z 2022 r. poz. 1117).

Art. 63. [Wyłączenie stosowania wybranych przepisów o kontroli]

1. Przepisów art. 48, art. 51, art. 54 i art. 55 nie stosuje się do kontroli:
1) działalności leczniczej, prowadzonej przez organ prowadzący rejestr, wojewodę i podmiot tworzący w zakresie
zadań określonych w przepisach o działalności leczniczej;
2) prowadzonej przez organy nadzoru górniczego na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego;
3) przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania kopalin
objętych własnością górniczą lub podmiotu wykonującego w zakresie swojej działalności zawodowej powierzone
mu przez tego przedsiębiorcę czynności w ruchu zakładu górniczego albo zakładu wykonującego roboty
geologiczne, prowadzonej przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska;
4) działalności w zakresie zbierania, przetwarzania zużytego sprzętu, recyklingu lub innych niż recykling procesów
odzysku odpadów powstałych ze zużytego sprzętu, prowadzonej przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska,
marszałka województwa oraz starostę w związku z kontrolą przestrzegania przepisów dotyczących
gospodarowania zużytym sprzętem.
2. Przepisów art. 48, art. 49, art. 51 i art. 53-55 nie stosuje się do kontroli działalności leczniczej prowadzonej
przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Art. 64. [Wyłączenie stosowania wybranych przepisów o kontroli w przypadku kontroli wszczętej na wniosek
przedsiębiorcy oraz kontroli w zakresie realizacji programów polityki spójności]
1. Przepisów art. 48, art. 54 ust. 1 i art. 55 ust. 1 nie stosuje się do kontroli prowadzonej w toku postępowania
wszczętego na wniosek przedsiębiorcy we własnej sprawie oraz kontroli prowadzonej na podstawie ustawy z
dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w
perspektywie finansowej 2014-2020 (Dz. U. z 2020 r. poz. 818).
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio także do kontroli prowadzonych w wyniku zawiadomienia, wezwania,
zgłoszenia lub innej podobnej czynności dokonanej przez przedsiębiorcę we własnej sprawie.

Art. 65. [Wyłączenie stosowania przepisów w przypadku kontroli na podstawie przepisów Prawa atomowego,
kontroli celno-skarbowej oraz kontroli w zakresie gospodarki odpadami]
Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do kontroli:
1) prowadzonej na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1941
oraz z 2022 r. poz. 974);
2) celno-skarbowej prowadzonej w trybie określonym w dziale V rozdziale 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o
Krajowej Administracji Skarbowej;
3) prowadzonej na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie
gospodarki odpadami.

PP reguluje zasady ograniczania kontroli:

• Odszkodowanie za poniesioną szkodę
• Czynności poprzedzające kontrolę – uprzednie dokonanie analizy prawdopodobieństwa naruszenia
prawa
• Obowiązki podmiotu kontrolowanego: 1) zawiadomienie; 2) oględziny; 3) protokół; 4) upoważnienie;
5) zakres kontroli; 6) wykonywanie czynności w obecności przedsiębiorcy; 7) ograniczenia ilościowe i
czasowe; 8) sprzeciw

Art. 46. [Odszkodowanie za szkodę poniesioną w związku z czynnościami kontrolnymi wykonywanymi

niezgodnie z prawem]
1. Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek wykonania czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów
prawa, przysługuje odszkodowanie.
2. Dochodzenie roszczenia, o którym mowa w ust. 1, następuje na zasadach i w trybie określonych w odrębnych
przepisach.
3. Dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów ustawy lub z
naruszeniem innych przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli miały
istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w postępowaniu administracyjnym, podatkowym,
karnym lub karnym skarbowym dotyczącym przedsiębiorcy.

7. Funkcja ochronna
Pewna konfrontacja interesów – prywatnych i publicznych, ważenie tych interesów i decyzja, które z nich – dla
adm. publicznej, gospodarczej nie ma tu wyboru, tylko jedynie, w jakim stopniu może ograniczać te interesy
prywatne.

8. Funkcja wspierania przedsiębiorczości

Wspieranie przedsiębiorczości jako funkcja państwa w gospodarce
Jest to interwencjonizm pozytywny.
Pomysł ten bierze się stąd, że zazwyczaj wynika z przyjętej polityki państwa, która jest kształtowana na
podstawie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Mamy strategię odpowiedzialnego rozwoju,
które zawiera wiele rozwiązań dot. gospodarki.

Cele polityki państwa, których osiągnięcie jest konieczne z punktu widzenia założeń rozwoju kraju, zostały
określone w średniookresowej strategii rozwoju kraju – Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.

Strategia ta zakłada, że zmiany ustawodawcze stanowić mają jeden z podstawowych elementów przebudowy i
reformy instytucjonalnej otoczenia przedsiębiorców. Wskazuje się na potrzebę zwiększenia odpowiedzialności
instytucji państwa za kształtowanie procesów gospodarczych, społecznych i terytorialnych przy zachowaniu
konstytucyjnego modelu społecznej gospodarki rynkowej. Podkreśla się ich aktywność w kreowaniu warunków
dla rozwoju, co zgodnie ze strategią, oznacza podejmowanie działań służących wspieraniu wzrostu
gospodarczego.

W ramach tej strategii przyjęto Konstytucję Biznesu (pakiet 4 ustaw, które musimy przygotować na egz.). Pakiet
ten uznany został przez rząd jako strategiczny.
Pakiet Konstytucji Biznesu określono jako „…nowy, spójny pakiet aktów prawnych całościowo regulujących
zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, który tworząc korzystne, przejrzyste i stabilne warunki
do prowadzenia działalności gospodarczej, zapewnia pewność prawa, zmniejsza ryzyko biznesowe i zwiększa
chęć przedsiębiorców do ponoszenia ryzyka technologicznego związanego z realizacją innowacyjnych
projektów.”, uznany został jednocześnie przez polski rząd za projekt strategiczny.

Wspieranie przedsiębiorców w polityce państwa a legislacja w tym obszarze

Nie mamy w ustawodawstwie polskim przepisów wprost to wskazujących.
• Wobec tak sformułowanej polityki państwa oddziaływania na procesy związane z rozwojem gospodarki, w
tym z rozwojem działalności gospodarczej, istotna jest ostatecznie przyjęta koncepcja legislacyjna oraz
zakres uregulowań realizujących założenia polityki rozwoju społeczno-gospodarczego państwa.

W ramach Konstytucji biznesu mamy ustawę – Prawo przedsiębiorców.

Zakres prawa przedsiębiorców
- jest skierowana zatem także do organów administracji publicznej (a nie tylko przedsiębiorców – obu przyznaje
pewne obowiązki) – o tym pamiętać, bo często się zapomina
- obejmuje prawa i obowiązki przedsiębiorców, ale i zadania organów administracji publicznej
- historia regulacji
• Ustawa Prawo przedsiębiorców określała – zgodnie z jej art. 1 – zasady podejmowania, wykonywania i
zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym prawa i obowiązki
przedsiębiorców oraz zadania organów władzy publicznej w tym obszarze.
• Brzmienie art. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców zbliżone było do treści przepisu art. 1 ustawy o
swobodzie działalności gospodarczej, co świadczy o kontynuacji przyjętej wcześniej koncepcji
poszerzenie zakresu unormowań ustaw określających status prawny przedsiębiorców o normy
publicznoprawne dotyczące zadań administracji publicznej.
• Odmienność w przypadku ustawy Prawo przedsiębiorców widoczne było w ujęciu przedmiotu regulacji
podkreślającym szczególną rangę praw przedsiębiorców związanych z podejmowaniem i
wykonywaniem działalności gospodarczej. Zakresy tych dwóch przedmiotów regulacji ustawowej, tzn.
działalności gospodarczej przedsiębiorcy i zadań administracji publicznej, stały się materiami
współzależnymi w tym znaczeniu, że aktywność aparatu administracji państwa stanowić ma
zapewnienie przedsiębiorcom szerokie zakresu korzystania z wolności działalności gospodarczej.
Ustawa – Prawo przedsiębiorców – rozwój działalności gospodarczej jako zadanie państwa
Podkreśla to preambuła tej ustawy. Preambuła ustawy – Prawo przedsiębiorców jest p.w. źródłem zadań adm.
publicznej.
Poza preambułą ustawa nie zawiera przepisów, które odnosiłyby się ustawowo do tego celu, jakim jest rozwój
działalności gospodarczej. Z preambuły wynika taka norma kierunkowa, że wszelkie te zadania, działania powinny
być wykonywane w taki sposób, żeby zapewnić ciągły rozwój dz. gospodarczej. Powinny mieć one charakter
interwencji pozytywnej.

Instytucja rzecznika małych i średnich przedsiębiorców, regulacje dot. procesu legislacyjnego w sprawach, które
obejmują dz. gosp., normy konsultacyjne, przepisy dot. kształtowania norm przyjaznych dla przedsiębiorców,
prawa i obowiązki adm. publicznej – to zawierają te 4 ustawy wchodzące w skład Konstytucji biznesu.
IV. PROWADZENIE POLITYKI I PLANOWANIE ROZWOJU
1. Zasady unijnej polityki spójności
2. Programowanie rozwoju w świetle przepisów prawa unijnego
3. Programowanie rozwoju w świetle przepisów prawa krajowego
4. System strategicznych dokumentów programowania rozwoju w kraju – strategie rozwoju i programy
5. Pojęcie polityki rozwoju i zasady jej prowadzenia
6. Podmioty prowadzące politykę rozwoju

Planowanie i programowanie gospodarki, polityka rozwoju

Zwłaszcza Francja planuje swoją gospodarkę, ale wszystkie państwa muszą ją planować – wynika to z regulacji i
funduszy UE itd.

Tworzenie i realizacja polityki administracyjnej

Polityka – definicja:
- wytyczanie kierunku działalności państwa przez organy określone w Konstytucji
- programy określające kierunek tej działalności
- sztuka skutecznej działalności w sferze życia społecznego
- działalność związana z dążeniem do zdobycia władzy państwowej

My będziemy rozumieć politykę w ramach ppg jako te dwa pierwsze pojęcia.

Z punktu widzenia teoretycznego rozróżniamy te dwie sfery, ale faktycznie tych dwóch grup pojęć (pogrubionych
i nie) nie da się w zasadzie podzielić. Bo ktoś, kto sprawuje władzę, ten prowadzi określoną politykę gospodarczą.

Polityka – definicja (zapamiętać na egzamin)

To wiedza, umiejętność polegająca na opisie stanu spraw publicznych w wyodrębnionej dziedzinie, ich analizie
i ocenie, a następnie sformułowaniu programu wskazującego cele, sposoby i środki osiągnięcia, pożądane z
uwagi na dokonaną ocenę stanu spraw publicznych.
+ ocena efektywności realizacji celów, tego programu (nowy element definicji, wymuszony przez regulacje
unijne)

Ustawa o działach administracji rządowej – tam są wymienione działy, do których są przypisane obszary
aktywności, np. dział gospodarka/ polityka regionalna/ ochrona zdrowia/ szkolnictwo wyższe/ edukacja – każdy
premier ma prawo kształtować te działy, czyli rząd wg swego uznania – np. premier może dać komuś edukację i
szkolnictwo wyższe albo rozdzielić je przez 2 osoby; premier wręcza teki.
Dlatego lepiej jest mówić minister właściwy do spraw, któremu przypisze się dany dział.
Spojrzeć do tej ustawy – jeśli nie będzie wykładu, to pani prof. wrzuci slajdy na Teams.

Polityka rozwoju
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju – jest to ustawa systemowa; ustawa
ta reguluje, jak organy adm. publicznej powinny działać na rzecz rozwoju naszego kraju, osiągnąć wysoki poziom
rozwoju państwa (co oczywiście uzyskuje się przez środki interwencji pozytywnej) – zawiera przepisy prawa
materialnego, proceduralnego, a przede wszystkim – ustrojowego.
Art. 1. ust. 1 - Ustawa określa zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące tę politykę oraz tryb
współpracy między nimi.
Art. 2. Przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i
realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-
gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych
miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej.

Ustawa jest o strategicznym planowaniu (nie każdym), będzie ona obowiązywać, niezależnie od tego, czy
będziemy mieć fundusze unijne, czy nie – ustawa ta jest po, to by organy adm. publicznej planowały politykę
strategicznie, przyszłościowo.

Polityka administracyjna
Treścią polityki administracyjnej jest wskazanie najbardziej przydatnej metody regulacji i najbardziej
efektywnych, prawem dopuszczalnych sposobów działania administracji w osiągnięciu celów publicznych.

Polityka wobec administracji – polityka kształtowania administracji

Polityka administracji – polityka wykonywania przez administrację prawnie określonych zadań, celów
publicznych, projektowania środków i sposobów działania i przewidywanie efektów; podstawą tej polityki są
zawsze normy prawne

Podstawowe cechy polityki administracyjnej:

- metoda: programowanie/ planowanie
- akty polityki administracyjnej: plany, programy, strategie

(KPO a polityka spójności – polityka spójności jest prowadzona od zawsze przez UE stopniowo, a KPO – pojawił
się w związku z COVID-19, przeciwdziałania kryzysowi społeczno-gospodarczemu. Środki z Funduszu Spójności
dodatkowo ukierunkowane. Środki z KPO to faktycznie pożyczki na preferencyjnych warunkach – nie zwracamy
wszystkiego.)

Polityka rozwoju
- polityka administracji
- metoda: programowanie, planowanie
- akty polityki: strategie (NSRO, SRK, SRR, KSRR, SS, SR i Programy – operacyjne i rozwoju)
- funkcja administracji: zarządzanie rozwojem, oddziaływanie państwa na gospodarkę
- inne nietypowe prawne formy działania: kontrakt wojewódzki, umowa o dofinansowanie, partnerstwo
(łączenie elementów publicznoprawnych z elementami prywatnoprawnymi)

Prawo a polityka
Prawo jest instrumentem realizacji polityki publicznej (tu: polityki rozwoju).
Prawo wyznacza granice prowadzenia polityki.

Polityka rozwoju a inne polityki

Polityka rozwoju
POLITYKA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA
I ROZWOJU TERYTORIALNEGO (OBEJMUJE SWOIM ZAKRESEM INNE POLITYKI OKREŚLONE „DZIAŁOWO”,
SEKTOROWO:
- POLITYKA SPOŁECZNA,
- POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA,
- POLITYKA ENERGETYCZNA,
- POLITYKA PRZESTRZENNA,
- POLITYKA ZATRUDNIENIA ITD.
Polityka regionalna – założenia polityki spójności i polityki regionalnej
Zaczynamy w ramach polityki rozwoju od polityki regionalnej.

Projekt – w ramach polityki realizujemy projekty.

Współfinansowanie przez UE – UE nie pokrywa 100% kosztów kwalifikowanych - zasada współfinansowania,

czyli dodatkowości. Np. 100 mln to koszty kwalifikowane – UE w ramach tej zasady pokrywa te wydatki tylko w
części, o której podmiot realizujący projekt powinien wiedzieć i wykazać, że ma gwarancję ewentualnej realizacji
100% tej kwoty (bez pomocy UE). UE pokrywa jakieś wskazane przez siebie grupy wydatków, np. 50 mln.
Odnosimy to do poziomu rozwoju.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – to są tzw. fundusze unijne, mamy też inne rodzaje

Program operacyjny - jest okres programowania. Polityka spójności, czyli wydatkowanie funduszy jest
prowadzone w ramach okresów programowania (tzw. okresów siedmioletnich). Jest to ważne, gdyż okres
planowania polityki spójności pokrywa się z okresem budżetowania i finansowania.

Polityka spójności
Polityka, która ma służyć niwelowaniu różnic społecznych i gospodarczych między regionami Unii Europejskiej.
Wynika to z art. 174 TFUE (wprowadzonego w ostatnim brzmieniu traktatem z Nicei).
Art. 174 TFUE – „W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Unii, rozwija ona i prowadzi działania służące
wzmocnieniu jej spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.
W szczególności Unia zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz
zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych.”

W okresie programowania na lata 2007-2013 Komisja Europejska w Komunikacie pt. Polityka spójności
wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienie: Strategiczne Wytyczne Wspólnoty na lata 2007-2013, 5.7.2005,
COM (2005) 0299), stwierdziła, że polityka regionalna (Regional Policy) jest to świadoma i celowa działalność
centralnych organów władzy publicznej zmierzająca do regulowania międzyregionalnych proporcji rozwoju.
Cele i zasady tej polityki określa narodowa strategia rozwoju regionalnego.

Region
Region należy postrzegać jako obszar podlegający interwencji ze strony UE w ramach prowadzonych przez nią
wspólnotowych polityk.
W tej chwili obszarem działania UE są tzw. obszary funkcjonalne (obszary, ze względu na funkcje jakie wykonują,
oddziałują na inne obszary – miasta i metropolie) i problemowe (obszary, na których występują określone
problemy, np. zanikające rolnictwo, przemysł czy bezrobocie strukturalne).

Miasta i metropolie to główne miejsca, w których tworzymy PKB, więc UE chce tam inwestować.

Region – UE porównuje regiony do siebie i w ten sposób ustala poziom rozwoju. Jednostką służącą porównaniu
jest tzw. NUTS, wprowadzona w 1988 i wykorzystana w polityce spójności.
The nomenclature of territorial units for statistics - Statystyczna nomenklatura jednostek terytorialnych (the
nomenclature of territorial units for statistics), system ten został wprowadzony w 1988 roku na potrzeby
gromadzenia danych statystycznych dla celów polityki regionalnej. Klasyfikacja NUTS umożliwia w sposób
jednolity, dla wszystkich państw członkowskich, zbieranie i udostępnianie danych statystycznych, do których
odwołują się kryteria identyfikacji obszarów uprawnionych do uzyskania wsparcia w ramach polityki regionalnej.
Kryterium podstawowym dla wyodrębnienia jednostki jest liczba ludności. Polskie województwa są na
poziomie NUTS-2 (dolna granica – 800 tysięcy, górna – 3 miliony), a landy niemieckie – NUTS-1 (dolna granica –
3 miliony, górna – 7 milionów). NUTS-3 (dolna granica – 150 tys., górna – 800 tys.). NUTS-2 najczęstszy.
Jednostki te wyznaczane są wg granic landów czy województw, a nie sztucznie.
Wskaźnik, wg którego określany jest poziom rozwoju to Produkt Krajowy Brutto i wszystko, co jest poniżej 75%
średniej PKB Unii Europejskiej – są to regiony o niskim poziomie rozwoju.
Regiony w okresie przejściowym – 75 a 100%.
Powyżej 100% - regiony wysoko rozwinięte.
W Polsce mamy 16 regionów (od 16 województw) – powinniśmy mieć 11 regionów, by było efektywne
wydatkowanie, ale UE ustaliła inaczej.
Mamy trzy regiony w okresie przejściowym (nieco powyżej 75%) – Wielkopolska i Dolny Śląsk. Mazowieckie
dochodzi do tych 90 iluś procent. Wszystkie pozostałe 13 to regiony biedne wg klasyfikacji unijnej.

UE patrzy na poziom rozwoju regionów, nie państw członkowskich, gdyż to daje jej lepszy obraz rozwoju.

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej – 5 regionów (najbiedniejszych w UE wg badań) dostało

pieniądze, ale z badań wynika, że źle je wydatkowano – wydano na ścieżki rowerowe i budynki wystawiennicze
xd

1. Zasady unijnej polityki spójności

1. Polski ustawodawca wprowadził system strategicznego planowania i programowania rozwoju.

Polityka spójności – polityka niwelowania różnic w rozwoju; jedna z głównych polityk UE, druga po rolnej, ma
największy budżet – związany jest z działaniami na rzecz rozwoju. Jest to polityka niwelowania różnic w rozwoju,
co odbywa się na 3 płaszczyznach: gospodarczej, społecznej i terytorialnej (na pierwszych dwóch jest na dobrym
poziomie, w terytorialnym aspekcie – gorzej). Politykę spójności kojarzy się z polityką regionalną, spójności ma
szerszy, bardziej systemowy charakter.
Podstawowym punktem odniesienie jako obszary oddziaływania polityki spójności są regiony.
Jednostką statystyczną służącą porównaniu regionów jest tzw. NUTS (The nomenclature of territorial units for
statistics), wprowadzona w 1988 i wykorzystana w polityce spójności.
W okresach planowania wskazywany jest zakres polityki spójności, np. na lata 2007-13 (pierwszy udział Polski
w polityce spójności UE) – „Działania mają na celu wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej w
rozszerzonej Unii, w celu wsparcia zrównoważonego, harmonijnego i trwałego rozwoju Wspólnoty, a w
szczególności zmniejszanie dysproporcji gospodarczych, społecznych i terytorialnych, które powstają w
państwach i regionach opóźnionych w rozwoju w związku z restrukturyzacją gospodarczą i społeczną oraz z
procesem starzenia się ludności. Trwały rozwój ma zostać osiągnięty poprzez wzmacnianie wzrostu,
konkurencyjności, zatrudnienia i integracji społecznej oraz poprzez ochronę środowiska naturalnego.”, zakres
polityki spójności na lata 2014-2020 – „polityka spójności ma się przyczyniać do unijnej strategii a rzecz
inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu (strategia Europa 2020)”.

Poza zakresem mamy cele polityki spójności, które określają działania w ściśle określonym czasie. Pierwszym
celem w okresie 2007-13 był cel konwergencja, drugi – cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, cel 3 –
europejska współpraca terytorialna (niwelowanie różnic w rozwoju, wynikających z podziałów wewnętrznych w
UE; współpraca lokalna, regionalna i transgraniczna). Obecnie dwa pierwsze cele stanowią pierwszy cel polityki
spójności.
Cele polityki spójności na lata 2007-2013 - 308.041.000.000 EURO
Cel 1 – cel Konwergencja;
ukierunkowany na przyspieszenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów
poprzez poprawę warunków wzrostu i zatrudnienia (rozwój innowacyjności, społeczeństwa opartego na
wiedzy, zwiększenie wydajności administracji);
cel ten stanowi priorytet funduszy
251 mld EURO

Cel 2 – cel Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie; zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów,

49,1 mld EURO

Cel 3 – Europejska współpraca terytorialna; umacnianie współpracy transgranicznej poprzez wspólne

inicjatywy lokalne i regionalne,
7,75 miliarda EURO

Cele polityki spójności na lata 2014-2020

Cele tematyczne
1/ WZMACNIANIE BADAŃ NAUKOWYCH, ROZWOJU TECHNOLOGICZNEGO, INNOWACJI
2/ WZMACNIANIE KONKURENCYJNOŚĆI Mśp
3/gospodarka niskoemisyjna
4/dostosowanie do zmian klimatu
5/ ochrona środowiska
6/zrównoważony transport
7/ promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem, dyskryminacją
8/ inwestycje w kształcenie
9/ wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych

Cele polityki spójności na lata 2014-2020

Wzmocnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, zgodnie z art. 174 TFUE.
1) inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia w państwach członkowskich i regionach (96,33% budżetu UE
przeznaczonego na politykę spójności; łączy dwa poprzednie cele)
2) europejska współpraca terytorialna - 2,75%

Instrument „Łącząc Europę” (CEF) był kluczowym instrumentem finansowania UE mającym na celu promowanie
wzrostu, zatrudnienia i konkurencyjności poprzez ukierunkowane inwestycje infrastrukturalne na szczeblu
europejskim.

Polityka spójności w latach 2021-2027 – te same cele co w polityce na lata 2014-2020.

Punktem odniesienia polityki spójności są nie tylko regiony, ale i inne, jak obszary problemowe (w Polsce jest to
5 obszarów przygranicznych).
Jest nadal polityką realizowaną we wszystkich państwach członkowskich i regionach UE.
Wdraża ona dwa cele traktatowe: „Inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu” oraz „Europejską współpracę
terytorialną” (Interreg). Pierwszy cel realizowany jest w regionach NUTS2, w podziale na trzy kategorie w
zależności od poziomu zamożności regionów.
Kategorie regionów są podobne jak w perspektywie 2014-2020:
• regiony słabiej rozwinięte, w których PKB na mieszkańca jest niższy niż 75% średniego PKB UE-27,
• regiony w okresie przejściowym, w których PKB na mieszkańca wynosi między 75% a 100% średniego PKB
UE-27,
• regiony lepiej rozwinięte, w których PKB na mieszkańca jest wyższy niż 100% średniego PKB UE-27.

Cele polityki spójności 2021-2027

- ogólny cel – art. 174 TFUE
- w perspektywie 2021-2027 wyodrębniono dodatkowo pięć celów polityki, które mają zastąpić
dotychczasowe 11 celów tematycznych, cztery cele mają charakter sektorowy:
CP 1 – Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa,
CP 2 - Zielona, nisko-emisyjna, zmierzająca w kierunku zero-emisyjności Europa,
CP 3 - Bardziej skomunikowana Europa
CP 4 - Europa społeczna i włączająca społecznie,
CP 5 (Europa bliska obywatelom) – terytorialny

Polityka spójności realizuje cel szczegółowy - „umożliwienie regionom i ludności łagodzenia wpływających na
społeczeństwo, zatrudnienie, gospodarkę i środowisko skutków transformacji w kierunku osiągnięcia celów Unii
na rok 2030 w dziedzinie energii i klimatu oraz w kierunku neutralnej dla klimatu gospodarki Unii do roku 2050”.
Cel ten jest realizowany za pomocą środków nowego Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Kierunki zmian
1/ silniejsze powiązanie działań z priorytetami politycznymi UE i nowymi wyzwaniami (NP. przeprowadzenie
zielonej i cyfrowej transformacji gospodarczej, wdrażanie Europejskiego filara praw socjalnych)
2/ zwiększenie komplementarności i koordynacji działań funduszy polityki spójności z zarządzaniem
gospodarczym i reformami strukturalnymi
3/ silniejsza warunkowość dostępu do środków UE
4/ uproszczenie systemu wdrażania
5/ wzmocnienie wymiaru terytorialnego polityki spójności

Pakiet legislacyjny dla polityki spójności na lata 2021-2027 – wystarczy wiedzieć, jak to wygląda, nie trzeba się
zapoznawać. Mamy rozporządzenie ogólne i rozporządzenia wykonawcze (które dotyczą poszczególnych
instrumentów finansowych).
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające
wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego
Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz
na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu
Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1059 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie
przepisów szczegółowych dotyczących celu „Europejska współpraca terytorialna” (Interreg) wspieranego w
ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz instrumentów finansowania zewnętrznego,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1058 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1057 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające
Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1296/2013,
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające
Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Zasady unijnej polityki spójności – zasady, którymi powinny kierować się organy UE i krajowe w niwelowaniu
różnic w rozwoju.
1. zasada programowania (wieloletniego)
2. Zasada dodatkowości/ współfinansowania
3. Zasada komplementarności/ zgodności
4. Zasada subsydiarności
5. Wieloszczeblowość
6. Proporcjonalność
7. Zasada koordynacji
8. Partnerstwo i wieloszczeblowe zarządzanie
9. Równość kobiet i mężczyzn oraz zasada niedyskryminacji
10. Zrównoważony rozwój

Zasady te opisane są w pakiecie rozporządzeń przyjmowanych na poziomie UE.

Zasady te dot. albo organizacji albo finansowania albo mają charakter ogólny.

Polityka spójności regulowana jest rozporządzeniami (które są bezpośrednio stosowane – brak konieczności
implementacji), brak tu żadnych dyrektyw.

3. Źródła finansowania polityki spójności – instrumenty finansowe.

2007-13
Fundusze strukturalne
EFRR
EFS
FS
Inicjatywy Wspólnotowe

Początkowo były one nazywany funduszami strukturalnymi - były to EFRR i EFS. FS, Inicjatywy Wspólnotowe.

2014-2020
EFSI – Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne
EFRR
EFS
FS
EFRROW (obsz. Wiejskich)
EFMR (obsz. Morskich)
Inicjatywy Wspólnotowe

Dla Funduszu Społecznego punktem odniesienia jest poziom rozwoju całego państwa członkowskiego, a nie
regionu (co jest wyjątkiem od zasady). Bierze się pod uwagę dochód narodowy brutto.
Inicjatywy Wspólnotowe uczą nas, jak absorbować te środki. Jest to inicjatywa KE. Obecnie mamy 3: Jaspers,
Jeremie, Jessica.

W perspektywie 2021-2027 Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne to po prostu Fundusze Unijne,

Europejskie Fundusze.
1 – EFRR
2 – EFS – EFS + (połączenie środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Inicjatywy na rzecz zatrudnienia
ludzi młodych, Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym, Programu na rzecz zatrudnienia i
innowacji społecznych (EaSI) oraz Programu UE w dziedzinie zdrowia)
3/ FUNDUSZ SPÓJNOŚCI
4/ trzy fundusze UE z zakresu spraw wewnętrznych i migracji (nowe): Fundusz Azylu, Migracji i Integracji, Fundusz
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Instrument Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki
Wizowej
5/ FUNDUSZ NA RZECZ SPRAWIEDLIWEJ TRANSFORMACJI
EFRROW (wyrzucono)
EFMR

Inicjatywy Wspólnotowe

Środki z inicjatyw wspólnotowych mają zazwyczaj charakter zwrotny, a z tych wielkich instrumentów
finansowych, funduszy – nie.
Fundusz NEXT Generation EU (750 mld EURO, dla Polski 77 mld EURO było przewidziane, 33 w ramach dotacji
bezzwrotnych, reszta kredyty, pożyczki zwrotne – raczej nie otrzymamy tych 77 mld, bo jesteśmy w połowie
okresu programowania) – środki w połowie zwrotne, w połowie nie. Ma na celu wsparcie państw członkowskich
dotkniętych pandemią COVID-19.
1/ Europejski Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (672,5 mld EUR w formie pożyczek i
dotacji na wsparcie reform i inwestycji podejmowanych przez państwa UE. Ma na celu złagodzenie
gospodarczych i społecznych skutków pandemii Covid-19 oraz zapewnienie, by europejska gospodarka i
społeczeństwo były bardziej zrównoważone, odporne i lepiej przygotowane na wyzwania i możliwości związane
z transformacją zeroemisyjną i cyfrową. Warunkiem dostępu do środków Instrumentu na rzecz Odbudowy i
Zwiększania Odporności jest przygotowanie przez państwa członkowskie planów odbudowy i zwiększania
odporności
2/ 47,5 mld EUR w ramach nowej inicjatywy REACT-EU, które są wypłacane w latach 2021–2022 (choć dotyczą
też wydatków antykryzysowych ponoszonych już w 2020 r.) w ramach ukierunkowanego dostosowania ram
finansowych na lata 2014-2020,
3/ środki zasilające dodatkowo europejskie programy lub fundusze, takie jak „Horyzont 2020”, InvestEU,
programy rozwoju obszarów wiejskich czy Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST).

Ewolucja polityki regionalnej – etapy

I ETAP 1958-1974
Ii ETAP 1975-1985
III ETAP 1986-1992
IV ETAP 1993-1999
V ETAP 2000-2006
VI ETAP 2007-2013
VII ETAP 2014-2020
Viii etap 2021-2027

3. Zasady polityki spójności - ogół zasad ogólnych związanych z funkcjonowaniem UE, w tym zasady
subsydiarności i solidarności istotnej z punktu widzenia działań na rzecz rozwoju, na potrzeby realizacji
polityki spójności przyjęto zbiór zasad, które mają charakter porządkujący.
Zasady polityki spójności – określane są one jako zasady wsparcia unijnego z europejskich funduszy
strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI) – (def. wynikająca z ROZPORZĄDZENIA OGÓLNEGO 2021/1060)

Zasady ogólne
3 zasady:
• Zasada subsydiarności
• Zasada warunkowości
• Zasada zarządzania dzielonego

Zasada praworządności – niezbędna do ochrony budżetu UE w przypadku naruszeń zasad państwa prawnego
w państwach członkowskich; zasada ta została podniesiona w rozporządzeniu PE i Rady (UE, Euratom) jakimś
tam xd.
Podkreślając istotę określonych w art. 2 TUE wartości, na których opiera się UE, jako wartości wspólnych
państwom członkowskim ROZPORZĄDZENIEM PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE, Euratom) 2020/2092
z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii
ustanawiano przepisy niezbędne do ochrony budżetu Unii w przypadku naruszeń zasad państwa prawnego w
państwach członkowskich.
Podkreślono, że poszanowanie państwa prawnego ma zasadnicze znaczenie dla ochrony pozostałych
podstawowych wartości, na których opiera się Unia, takich jak wolność, demokracja, równości poszanowanie
praw człowieka.
Zasada państwa prawnego, zgodnie z regulacjami rozporządzenia wymaga, aby władze publiczne
działały w granicach określonych przez prawo, zgodnie z wartościami, jakimi są demokracja i poszanowanie praw
podstawowych pod kontrolą niezawisłych i bezstronnych sądów.
Przyjęto, że istnieje powiązanie między poszanowaniem państwa prawnego a skutecznym
wykonywaniem budżetu Unii zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami. W konsekwencji, jeżeli państwa
członkowskie wykonują budżet Unii poszanowanie państwa prawnego jest jednym z zasadniczych warunków
zgodności z zasadą należytego zarządzania finansami zapisaną w art. 317 TFUE a należyte zarządzanie finansami
może być zapewnione przez państwa członkowskie jedynie wówczas, gdy organy publiczne działają zgodnie z
prawem.
Zasada koncentracji – chodzi o koncentrację działań władz w celu realizacji polityk UE. Jest w aspekcie
technicznym postrzegana także jako koncentracja geograficzna – środki powinny być kierowane nie tylko na
określone cele, ale regiony, obszary.
- ODPOWIEDŹ NA POTRZEBĘ KONCENTRACJI POLITYK UNIJNYCH – UNIJNA POLITYKA SPÓJNOŚCI MA
CHARAKTER POLITYKI ZINTEGROWANEJ (ŁĄCZĄCEJ DZIAŁANIA PODEJMOWANE W RÓŻNYCH OBSZARACH
ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO)
- UNIKANIE ROZPROSZENIA INTERWENCJI Z EFSI
I KONCENTRACJA NA CELACH POLITYKI SPÓJNOŚCI (których liczba ulega zredukowaniu w każdym z
okresów programowania) oraz ich doprecyzowanie
- Geograficzna koncentracja wsparcia (REGIONY, OBSZARY PROBLEMOWE, OBSZARY FUNKCJONALNE)

Zasada programowania – z budżetu UE mogą być finansowe te projekty, które są objęte strategicznym
programowaniem, czyli programowaniem wprowadzonym w okresie siedmioletnim. Jeżeli czegoś nie
zaplanujemy albo nie uwzględnimy w programowaniu, to nie otrzymamy środków. Jedna z podstawowych zasad
nie tylko polityki spójności, ale całej UE.
Zasada ta oznacza:
- możliwość finansowania tych działań (projektów), które są uwzględnione w dokumentach strategicznego
programowania (programach operacyjnych) Z UWZGLĘDNIENIEM
7-LETNIEJ PERSPEKTYWY FINANSOWEJ
- Nakłada na państwa członkowskie obowiązek planowania działań na rzecz rozwoju w perspektywie
średnio i długookresowej
- Stanowi podstawę budowania Systemu strategicznego programowania (zob. wykres z broszury;
zagadnienie to zostanie rozwinięte na kolejnych wykładach?)

Zasada partnerstwa i wielopoziomowego zarządzania – ważna z punktu widzenia ustrojowego państw

członkowskich. (w uproszczeniu decentralizacja)
• Zasada ta nakłada na państwa członkowskie obowiązek ścisłej współpracy pomiędzy władzami krajowymi,
regionalnymi i lokalnymi, a także prywatnymi oraz organizacjami reprezentującymi interesy społeczne i
gospodarcze. Zasada ta mówi o władztwie publicznym, które ma władza publiczna. Władza publiczna to
Rada Ministrów + jednostki samorządu terytorialnego (samorząd województwa, powiatowy i gminny; nie
używamy pojęcia: szczeble).
• Stanowi rozwinięcie zasady subsydiarności wynikającej z TUE.
• Wprowadzenie tej zasady ma gwarantować, aby działania krajowe były dostosowane do regionalnych i
lokalnych potrzeb oraz priorytetów.
• Kodeks postępowania w zakresie partnerstwa w ramach EFSI (Rozporządzenie KE 240/2014).
• Zasada ta wynika z zasady decentralizacji, zawartej w Konstytucji.
Przekazanie – nie można odwołać, delegacja – w każdej chwili dane uprawnienie może wrócić do organu, który
je delegował. W Polsce przekazuje się coraz więcej zadań jednostkom samorządu terytorialnego, które z braku
środków nie są w stanie ich wykonać.

Zasada dodatkowości – UE współfinansuje nasz rozwój. Obecnie jest to 65% dla Polski. Im wyższy poziom
rozwoju, tym mniejsze dofinansowanie.
✓ ZASADA TA OZNACZA, ŻE ŚRODKI Z FUNDUSZY UNIJNYCH STANOWIĄ JEDYNIE UZUPEŁNIENIE ŚRODKÓW
WŁASNYCH PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ue, KTÓRE KORZYSTAJĄ ZE WSPARCIA
✓ ŚRODKI TE NIE MOGĄ ZASTĘPOWAĆ ŚRODKÓW NA ROZWÓJ DANEGO KRAJU, A JEDYNIE STANOWIĄ ICH
UZUPEŁNIENIE
✓ POZIOM DOFINANSOWYWANIA PROJEKTÓW/DZIAŁAŃ PAŃSTW CZŁONKOWSKICH OKREŚLANY JEST
ODRĘBNIE DLA KAŻDEJ PERSPEKTYWY FINANSOWEJ I DLA TYPU PROGRAMU/PROJEKTU/DZIAŁANIA

Zasada komplementarności
✓ ZASADA TA OZNACZA KONIECZNOŚĆ UZUPEŁNIANIA DZIAŁAŃ NA POZIOMIE KRAJOWYM I UNIJNYM
✓ KONSEKWENCJĄ POWYŻSZEGO PODEJŚCIA JEST OBOWIĄZEK USTALENIA UDZIAŁU FIANANSOWEGO ue W
REALIZACJI WYDATKÓW PUBLICZNYCH
✓ PODEJŚCIE POWYŻSZE MA ZAPEWNIĆ SPÓJNOŚĆ DZIAŁAŃ

Zasada zgodności – zgodnie z tą zasadą należy zapewnić zgodność między wszystkimi politykami unijnymi i
ustawodawstwem UE dotyczących w szczególności ochrony konkurencji, przejrzystości zamówień publicznych
czy przepisów z zakresu ochrony środowiska.

Zasada koordynacji
✓ OBOWIĄZEK KOORDYNACJI DZIAŁAŃ, W TYM KOORDYNACJI WYKORZYSTYWANIA ŚRODKÓW ZE
WSZYSTKICH FUNDUSZY ORAZ INNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
✓ WYPRACOWANIE WSPÓLNYCH MECHANIZMÓW: USTALANIA KRYTERIÓW, SPOSOBU URUCHAMIANIA
ŚRODKÓW, KONTROLI WYDATKÓW ITD.

Zrównoważony rozwój
✓ ZASADA TA MA CHRAKTER HORYZONTALNY
✓ MA ONA NA CELU ZAPEWNIENIE SYNERGII CELÓW GOSPODARCZYCH, SPOŁECZNYCH I
ŚRODOWISKOWYCH
✓ WYMOGI PRZESTRZEGANIA ZASADY OKREŚLONE ZOSTAŁY W PREAMBULE ROZPORZĄDZENIA 1303/2013
(PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ)
✓ ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ =WYMOGI ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA, EFEKTYWNYM
GOSPODAROWANIEM ZASOBAMI, DOSTOSOWANIEM DO ZMIAN KLIMATUI ŁAGODZENIEM ICH
SKUTKÓW, RÓŻNORODNOŚCIĄ BIOLOGICZNĄ – MUSI ZNALEŹĆ ODZWIERCIEDLENIE W UMOWIE
PARTNERSTWA I Po

Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji

✓ ART. 7 ROZPORZĄDZENIA 1303/2013
✓ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE I KE ZOBOWIĄZANI SĄ DO REALIZACJI CELU JAKIM JEST RÓWNOŚĆ MĘŻCZYZN
I KOBIET ORAZ PODEJMUJĄ DZIAŁANIA ZAPOBIEGAJĄCE JAKIEJKOLWIEK DYSKTYMINACJI PODCZAS
PRZYGOTOWANIA I WDRAŻANIA DZIAŁAŃ W RAMACH PO
✓ DĄŻENIE DO RÓWNOŚCI SZANS, TO PRZEDE WSZYSTKIM STWARZANIE TAKICH SAMYCH WARUNKÓW,
KREOWANIE ORAZ EGZEKWOWANIE TAKICH SAMYCH PRAW I OBOWIĄZKÓW DLA WSZYSTKICH OSÓB
ORAZ PROMOWANIE RÓWNEGO DOSTĘPU DO ZASOBÓW (ŚRODKÓW UNIJNYCH)
✓ WSPIERANIE RÓWNOŚCI SZANS POPRZEZ UWZGLĘDNIANIE ZASADY NIEDYSKRYMINACJI, W
SZCZEGÓLNOŚCI ZE WZGLĘDU NA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

Ewolucja polityki spójności – etapy

I ETAP 1958-1974
Ii ETAP 1975-1985
III ETAP 1986-1992
IV ETAP 1993-1999
V ETAP 2000-2006
VI ETAP 2007-2013
VII ETAP 2014-2020
PERSPEKTYWA 2021-2027

2. Programowanie rozwoju w świetle przepisów prawa unijnego

Planowanie i programowanie rozwoju w UE
• SR UE (Stratega Rozwoju UE) - W UE nie przyjęto odrębnej strategii rozwoju (zazwyczaj przyjmowanej na
okres 10 lat), ale mamy Plan Odbudowy UE (uzupełniany innymi strategiami jak windill czy zatrudnienie w
UE). Strategia wskazuje cele UE, w jakim kierunku ona zmierza, więc jest ważna.
• W każdej perspektywie przyjmowane są Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójności. Wytyczne to soft
law, akty polityki. Są to wytyczne dla wszystkich państw członkowskich – wszystkie p.cz. są ich adresatami,
określają jak osiągać kluczowe cele w strategiach rozwoju czy planie odbudowy. Wytyczne opracowywane
są przez KE z państwami członkowskimi. W tym okresie zrezygnowano z wytycznych, ale na ogół są.
• Dodatkowo w perspektywie 7-letniej przyjmowane są zalecenia Rady (osobno dla każdego państwa).
• Do tego regulacje normatywne – rozporządzenia – mamy rozporządzenia ogólne i szczegółowe dotyczące
poszczególnych instrumentów finansowych. Z rozporządzeń wynika, że celem partycypacji w budżecie UE
każde państwo przygotowuje projekt umowy partnerstwa oraz projekty programów operacyjnych
(obecnie nazywanych „programami”). Umowa partnerstwa – przygotowujemy na poziomie krajowym i
przedstawiamy do negocjacji KE, wynika z niej, ile i na co chcemy uzyskać środków z budżetu unijnego.

3. Programowanie rozwoju w świetle przepisów prawa krajowego

4. System strategicznych dokumentów programowania rozwoju w kraju – strategie rozwoju i programy
W PL
Każdy podmiot władzy publicznej musi opracować strategię rozwoju i wykonać ją przy pomocy programów.
Ustawodawca zbudował hierarchię tych dokumentów – koncepcja rozwoju kraju:
- najważniejsza strategia rozwoju to średniookresowa strategia rozwoju kraju (ŚSRK)– uchwalana dla całego
kraju przez Radę Ministrów + tzw. inne strategie rozwoju - tu mamy te, które dot. rozwoju regionalnego:
• Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego
• Ponadregionalne Strategie Rozwoju
• Strategie Rozwoju Regionalnego, Regionu/ województwa – koncepcja RM jak prowadzić rozwój
regionalny województwa
Te strategie dot. rozwoju regionów (najważniejsze z punktu widzenia UE).

Inne strategie to jeszcze:

- strategie branżowe
- strategie przestrzenne
- strategie dziedzinowe, dot. określonych dziedzin
- strategie lokalne i ponadlokalne

Niedawno pojawiły się: polityki publiczne, które nie są strategiami (choć błędnie określone jest to przez RM jako
strategia) – np. polityka zamówień (chodzi o wydatkowanie środków publicznych).

Programowanie – realizacja
Ustawodawca wyróżnia dwie grupy dokumentów (ze sobą powiązanych): programy operacyjne i programy
rozwoju – dokumenty, służące wykonaniu wszystkich wymienionych wyżej strategii rozwoju.

Programy:
- programy operacyjne
- programy krajowe (KRO – jest ich ok. 6,7)
- programy regionalne (16 RPO – każde województwo ma swój program, którym realizuje swoją
strategię)
- programy rozwoju
- programy wojewódzkie
- programy wieloletnie

Ten podział został wprowadzony przez ustawodawcę, nie UE.

Umowa partnerska, którą negocjuje polski rząd UE, zawiera wsm te wszystkie strategie wymienione wcześniej –
ustawodawca zbiera tą wiedzę i tworzy 9 Zintegrowanych Strategii Rozwoju.

Do tego dołączono (by rozwój był osadzony w przestrzeń) koncepcję przestrzennego zagospodarowania i plan
zagospodarowania przestrzennego. Zlikwidowano Koncepcję Rozwoju Kraju (KRK). To wszystko musi być ze sobą
spójne.

Ustawodawca ma przygotować Krajowy Program Reform – obowiązek aktualizacji co kwartał (wskaźników – czy
osiągnięte itd.). Obejmuje stan gospodarki i jakie reformy chcemy przeprowadzać.
Wszystko to służy przygotowaniu umowy partnerstwa, którą wykonujemy przy pomocy programów.

W ramach Funduszu NEXT Generation EU państwo musi przygotować Krajowy Plan Odbudowy (nie mylić z
Programem). Jest to odrębny dokument, służący wykorzystaniu środków finansowych.
KE zatwierdza KPO decyzją, co znaczy, że obowiązuje wszystkie organy państwa.

Programy
1. Programy służące realizacji umowy partnerstwa
2. Programy operacyjne
3. Programy rozwoju
+ Plan rozwojowy (KPO)

Programy wieloletnie finansowane są ze środków publicznych, czasami ze środków zagranicznych – albo są

przewidziane na działania, nieobjęte funduszem spójności, bo np. UE nie jest zainteresowana rozwojem tych
obszarów.

Główna różnica między programami operacyjnymi i programami rozwoju to źródło finansowania i powstania
(rozwoju – unijne, operacyjne – krajowe).

Struktura dokumentu strategicznego programowania - strategia

Struktura programu jest odpowiedzią na strukturę strategii.
Struktura ŚSRK (z którą inne strategie powinny być z nią spójne; zgodne z ŚSRK powinny być niektóre z nich, a
mianowicie: branżowe, dziedzinowe, przestrzenne itd. – bo są przygotowywane przez ministrów i muszą być
zgodne ze strategią przygotowaną przez Radę Ministrów)

Każda strategia wygląda tak jak strategia rozwoju kraju.

Średniookresowa strategia rozwoju kraju zawiera w szczególności:
1) diagnozę sytuacji społecznej, gospodarczej, regionalnej i przestrzennej kraju, z uwzględnieniem stanu
środowiska;
2) prognozę trendów rozwojowych w okresie objętym strategią;
3) określenie celów strategicznych w okresie realizacji strategii w wymiarze społecznym, gospodarczym,
regionalnym i przestrzennym;
4) określenie kierunków polityki państwa służących osiąganiu celów strategicznych polityki rozwoju;
5) określenie kierunków interwencji podmiotów, o których mowa w art. 3, służącej osiąganiu celów
strategicznych polityki rozwoju;
6) wyznaczenie obszarów strategicznej interwencji (obszarów problemowych) o znaczeniu krajowym i
ponadregionalnym wymagających interwencji państwa;
7) założenia systemu realizacji oraz ram finansowych.
Struktura programu
Program określa:
1) diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej w odniesieniu do zakresu objętego programowaniem strategicznym
oraz wyniki raportu ewaluacyjnego, o którym mowa w art. 15 ust. 6;
2) cel główny i cele szczegółowe w nawiązaniu do średniookresowej strategii rozwoju kraju, narodowej strategii
spójności lub strategii rozwoju, o których mowa w art. 9 pkt 3, wraz z określonymi wskaźnikami;
3) priorytety oraz kierunki interwencji w zakresie terytorialnym, w tym w ujęciu wojewódzkim;
4) sposób monitorowania i oceny stopnia osiągania celu głównego i celów szczegółowych;
5) plan finansowy, w tym:
a) źródła finansowania realizacji programu,
b) kwotę środków przeznaczonych na finansowanie realizacji programu i jej podział między poszczególne
priorytety,
c) informację o wysokości współfinansowania na poziomie programu i priorytetów;
6) podstawowe założenia systemu realizacji.

Strategie to akty polityki o charakterze wewnętrznym, więc nieobowiązujące powszechnie.

5. Pojęcie polityki rozwoju i zasady jej prowadzenia

6. Podmioty prowadzące politykę rozwoju
Zasady prowadzenia polityki rozwoju
Zarządzanie publiczne rozwojem

Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

Ustawa określa zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące politykę oraz tryb współpracy
pomiędzy nimi

System organizacyjno-kompetencyjny prowadzenia polityki rozwoju – ustawodawca wskazuje w ustawie, że

„przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w
celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i
przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej,
regionalnej lub lokalnej.”

Politykę rozwoju prowadzą:

1) Rada Ministrów;
2) samorząd województwa;
2a) związki metropolitalne;
3) samorząd powiatowy i gminny oraz ich związki.

Musi być współpraca, która musi mieć charakter kwalifikowany, co ustawodawca określa mianem „zespołu
wzajemnie powiązanych działań”.
Chodzi o to, by działania te nie były ze sobą sprzeczne, nie powielały się, były spójne.
Prowadzenie polityki rozwoju można podzielić na 2 etapy:
- etap programowania – politykę rozwoju prowadzi się na podstawie strategii rozwoju, programów i
dokumentów programowych oraz polityk publicznych. (są to akty polityki, przyjmowane w formie uchwał - nie
są źródłami prawa powszechnie obowiązującego; od lat dyskusja – bo nakładają na nas pewne obowiązki – stąd
czy nie jest to źródło prawa powszechnie obowiązującego?)
- etap realizacji – przy pomocy programów z wykorzystaniem środków publicznych.

1. Prowadzenie polityki rozwoju można podzielić na 2 etapy:

- etap programowania – politykę rozwoju prowadzi się na podstawie strategii rozwoju, programów i
dokumentów programowych oraz polityk publicznych. (są to akty polityki, przyjmowane w formie uchwał - nie
są źródłami prawa powszechnie obowiązującego; od lat dyskusja – bo nakładają na nas pewne obowiązki – stąd
czy nie jest to źródło prawa powszechnie obowiązującego?)
- etap realizacji – przy pomocy programów z wykorzystaniem środków publicznych.

Pytanie z programowania to ulubione pytanie pani prof. na egzaminie – czy też dot. strategicznego planowania,
czy to w PL czy w UE.

2. System strategicznego programowania

UE (wszystkie to soft law: )
• powinniśmy mieć strategię rozwoju UE – SR UE
• w tej perspektywie finansowej nie mamy takiej stricte strategii rozwojowej UE, mamy Plan Odbudowy UE
(PL O UE)
• Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójności (opracowuje je KE + państwa członkowskie; SWWS) –
adresatem są wszystkie państwa członkowskie (w tej strategii nie mamy typowych wytycznych, tak jak
strategii rozwojowej)
• zalecenia Rady – kierowane do poszczególnych państw członkowskich, wskazują kierunki prowadzenia
reform w krajach UE
• pakiet rozporządzeń – art. 174 TFUE – 178 – określają sposób przygotowania obowiązkowych: Projektu
Umowy Partnerstwa (PUP) i projekty Programów Operacyjnych. Z rozporządzeń wynika, że celem
partycypacji w budżecie UE każde państwo przygotowuje projekt umowy partnerstwa oraz projekty
programów operacyjnych (obecnie nazywanych „programami”).

Umowa partnerstwa – przygotowujemy na poziomie krajowym i przedstawiamy do negocjacji KE, wynika z niej,
ile i na co chcemy uzyskać środków z budżetu unijnego. Umowa partnerstwa jest przyjmowana decyzją KE i
wchodzi do naszego porządku prawnego – podobnie z programami.
Umowa partnerstwa ma bardzo ogólny charakter – wskazuje cele, reformy, kierunki polityki i jakie projekty
będziemy realizowali, ile środków gwarantujemy, ile potrzebujemy itd.
Programy operacyjne - są to dok. o charakterze operacyjno-wdrożeniowym – wykonawcze w stosunku do
umowy.

• Krajowy Program Reform – dokument mający pokazywać faktyczny rozwój gospodarek państw
członkowskich; program, z którego wynika, na jakim etapie, jakie reformy wdrażamy i jaki jest faktyczny stan
gospodarki polskiej, przygotowywany przez polski rząd; związany z budżetem

Polska
Polski system strategicznego programowania - nie dot. tylko polityki spójności, dotyczy planowania
strategicznego w ogóle, bez względu na to z jakich środków korzystamy programując te działania.
- przygotuj strategię rozwoju, wykonaj przy pomocy programu – w Polsce najważniejsza jest Średniookresowa
Strategia Rozwoju Kraju (przyjmowana przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a ostatecznie
przyjęta jest przez Radę Ministrów), do tego inne strategie rozwoju (wśród nich podgrupa wyodrębniona przez
ustawodawcę, która dotyczy rozwoju regionalnego; poza tym: branżowe, przestrzenne, dziedzinowe, strategie
rozwoju gmin, powiatów) - wszystkie strategie rozwoju przyjmowane są w formie uchwał

Wśród strategii rozwoju regionów mamy:

- Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego (a nie Ponadregionalna) – jest to pomysł RM, jak prowadzić
strategię rozwoju regionalnego.
- Ponadregionalna Strategia Rozwoju Regionalnego – przygotowania przez RM dla najuboższych regionów
Polski Wschodniej, dla 5 województw.
- ponadregionalny samorząd województwa przyjmuje Strategię Rozwoju Regionu/ Strategię Rozwoju
Województwa – mamy ich 16

Polski ustawodawca podzielił programy na programy operacyjne (wynikające ze strategii UE, związane z
budżetem UE) i programy rozwoju (nasze krajowe, niezwiązane z budżetem unijnym zadania, realizowane,
niezwiązane z funduszem spójności).

Programy operacyjne polski ustawodawca podzielił natomiast na – regionalne programy operacyjne (np.
wielkopolski – przyjmowany na 7 lat) i krajowe programy operacyjne (przyjmowane na poziomie władz
centralnych i dot. kwestii horyzontalnych, np. przeciwdziałania bezrobociu, rozwój infrastruktury, innowacyjna
gospodarka, realizowane na poziomie całego kraju).

Dokumenty programowe – jest jeden?

Polityka publiczna – coś bardziej ogólne niż strategia albo wycinkowe, np. polityka zakupowa państwa – wizja
państwa, jak wydatkować środki, by realizować cele rozwoju naszego kraju.
Uwzględnia się przy negocjacjach:
• 9 Zintegrowanych Strategii Rozwoju - umowa partnerska, którą negocjuje polski rząd UE, zawiera wsm te
wszystkie strategie wymienione wcześniej – ustawodawca zbiera tą wiedzę i tworzy 9 Zintegrowanych
Strategii Rozwoju, jeszcze ogólniejszy charakter od ŚSRK
• Koncepcja Rozwoju Kraju
• Koncepcja zagospodarowania przestrzennego
• Plan Finansowy (tu kraju, ale jest też UE) + budżet
Wszystko to służy przygotowaniu umowy partnerstwa, którą negocjujemy z KE i potem by uzyskać wsparcie z
UE.

Plan Odbudowy UE (PL O UE) – w związku z nim PL musi przygotować KPO – Krajowy Plan Odbudowy (pojawił
się on w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju jako „Plan Rozwojowy”)
Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju – przygotować ją w zakresie, w jakim poruszona była na
wykładzie, jest w plikach na Teams.
3. Umowa partnerstwa (ma charakter konsensualny, ale nie w znaczeniu stricte cywilistycznym)
- podstawa prawna jej przygotowania i zawarcia - przepisy unijne (projekt rozporządzenia)
- tworzy ramy organizacyjne i finansowe w okresie: 2014-2020 oraz 2021-2027
- określa cele i priorytety interwencji w ujęciu tematycznym i terytorialnym
- przygotowywana na zasadzie partnerstwa na poziomie krajowym w dialogu z Komisją Europejską, jest
negocjowana przez premiera (najczęściej) lub pełnomocnika przez niego wskazanego (zazwyczaj minister
właściwy do spraw rozwoju regionalnego) i przedstawiciele jednostek samorządu regionalnego (województw)
- projekt przyjmowany uchwałą Rady Ministrów oraz potem decyzją Komisji Europejskiej (potem publikowane
jest to w naszym w Dzienniku Urzędowym)

(pominąłem tu slajdy 1-6 prezentacji 12_Kontrakt i porozumienia – imo nieważne + nieporuszone na wykładzie)

4. Finansowanie Działań na rzecz Rozwoju

Po wynegocjowaniu programów operacyjnych i umowy partnerstwa powstaje problem – jak je przekazać
samorządom województwa, jak finansować działania na rzecz rozwoju. Tu ustawodawca wprowadził mający
charakter konsensualny dokument – kontrakt terytorialny.

Kontrakt terytorialny:
- umowa finansowania polityk publicznych w wymiarze terytorialnym ale nie jest umową przekazującą środki
finansowe tylko wskazującą przedsięwzięcia priorytetowe dla rozwoju określonego terytorium
- strony: RM, SW
- określenie wspólnych priorytetów – jakie działania zostaną podjęte w województwie dla osiągnięcia spójności

Poprzednikiem kontraktu terytorialnego był kontrakt wojewódzki – prosta umowa o przekazanie środków.
Kontrakt wojewódzki
- umowa o dofinansowanie RPO
- strony: Rada Ministrów i samorząd województwa

Definicja kontraktu terytorialnego – art. 5 pkt 4C) ustawy o ZPPR – jedyny przypadek sytuacji w PL, gdzie organy
władzy publicznej siadają do stołu i negocjują umowę.
KONTRAKT TERYTORIALNY - UMOWA OKREŚLAJĄCA CELE I PRZEDSIĘWZIĘCIA PRIORYTETOWE, KTÓRE MAJĄ
ISTOTNE ZNACZENIE DLA ROZWOJU KRAJU ORAZ WSKAZANEGO W NIEJ WOJEWÓDZTWA, SPOSÓB ICH
FINANSOWANIA, KOORDYNACJI I REALIZACJI, A TAKŻE DOFINANSOWANIE OPRACOWYWANYCH PRZEZ ZARZĄD
WOJEWÓDZTWA PROGRAMÓW SŁUŻĄCYCH REALIZACJI UMOWY PARTNERSTWA W ZAKRESIE POLITYKI
SPÓJNOŚCI
- INSTRUMENT REALIZACJI POLITYK PUBLICZNYCH O ODDZIAŁYWANIU TERYTORIALNYM W TYM POLITYKI
REGIONALNEJ
- KONTRAKTY NIE BĘDĄ OBEJMOWAĆ WSZYSTKICH DZIAŁAŃ RZĄDOWYCH W REGIONIE A TYLKO
PRIORYTETOWE (PRZEDSIĘWZIĘCIA WSPÓLNE I KOMPLEMENTARNE)

Przedsięwzięcia wspólne i komplementarne

- PRZEDSIĘWZIĘCIA WSPÓLNE: REALIZOWANE WSPÓLNIE PRZEZ STRONĘ RZĄDOWĄ I SAMORZĄDOWĄ O
KLUCZOWYM ZNACZENIU DLA OBU STRON,
- PRZEDSIĘWZIĘCIA KOMPLEMENTARNE: REALIZOWANE I FINANSOWANE PRZEZ STRONĘ RZĄDOWĄ I
SAMORZĄDOWĄ WZAJEMNIE WARUNKUJĄCE SIĘ LUB UZUPEŁNIAJĄCE , NIE MOGĄ BYĆ ZE SOBĄ SPRZECZNE

Kontrakt terytorialny
„TERYTORIALNY” OZNACZA , ŻE KONTRAKT CHOĆ DOTYCZY PROBLEMÓW W REGIONIE/WOJEWÓDZTWIE TO
WSPARCIE KIEROWANE JEST DO WYODRĘBNIONYCH PROBLEMOWO „TERYTORIÓW”: WOJEWÓDZTWO, MIASTO
I PRZYLEGŁOŚCI, METROPOLIE,
OBSZARY INTERWENCJI

ISTOTNE JEST KTO BĘDZIE ODPOWIEDZIALNY ZA WDRAŻANIE PROJEKTÓW/REALIZACJĘ WSPÓLNYCH

PRZEDSIĘWZIĘĆ

CZY JEST TO SZANSA DLA REGIONÓW CZY OSŁABIENIE

(ZADANIE SW PROWADZENIE POLITYKI ROZWOJU WOJEWÓDZTWA I WYKONYWANIA ZADAŃ Z ZAKRESU

ROZOWOJU – ZADAŃ RZĄDOWYCH)

PROPOZYCJE:
1/ WSPÓLNA INSTYTUCJA
2/ PRZENIESIENIE CAŁEJ LUB CZĘŚCIOWEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI NA SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA
3/DZIELENIE REALIZACJI PROJEKTU NA ETAPY I WSKAZANIE ODPOWIEDNIO STRONY RZĄDOWEJ LUB
SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA JAKO ODPOWIEDZIALNYCH ZA REALIZACJĘ ETAPU

Procedura przygotowywania kontraktu

1. stanowisko opracowywane przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego we współpracy z
ministrami właściwymi ze względu na zakres kontraktu (istotne znaczenie dla kraju i województwa) – wsm
nie ma ministra, który nie brałby udziału
2. zarząd województwa opracowuje projekt stanowiska, w tym cele i przedsięwzięcia priorytetowe dla
województwa
3. projekt stanowiska zarządu województwa przekazywany jest do zaopiniowania przez JST (Konferencja
Jednostek z obszaru objętego kontraktem)

Negocjacje kontraktu
- wypracowane stanowiska stanowią podstawę negocjacji projektu kontraktu terytorialnego
- uchwała Rady Ministrów w sprawie zatwierdzenia kontraktu
- uchwała zarządu województwa w sprawie zatwierdzenia negocjowanego kontraktu
- zawarcie kontraktu: minister właściwy ds. rozwoju regionalnego z zarządem województwa

Zakres regulacji kontraktu terytorialnego – art. 14p ustawy o ZPPR – kontrakt terytorialny określa co najmniej:
1) województwo;
2) cele;
3) przedsięwzięcia priorytetowe, warunki i okres realizacji;
4) oczekiwane rezultaty;
5) źródła finansowania;
6) kontrola, monitoring, weryfikacja realizacji przedsięwzięć priorytetowych;
7) warunki zmian i rozwiązania kontraktu;
8) warunki finansowania z programów w zakresie polityki spójności.

Kontrakt terytorialny – rozwój regionu jako całości

Kontrakt programowy (art. 14 RA) – dotyczy wyłącznie polityki spójności, nie naszych dodatkowych działań w
ramach naszych środków krajowych – z jakich środków będą finansowane programy operacyjne służące umowie
partnerskiej.
ART. 14RA (ROZDZIAŁ2b)
1) maksymalną kwotę dofinansowania programu służącego realizacji umowy partnerstwa w zakresie polityki
spójności, opracowanego przez zarząd województwa, środkami pochodzącymi ze źródeł zagranicznych lub
z budżetu państwa;
2) minimalną kwotę dofinansowania ze źródeł krajowych niezbędną do realizacji programu służącego
realizacji umowy partnerstwa w zakresie polityki spójności, opracowanego przez zarząd województwa,
którą zapewnia samorząd województwa ze środków własnych lub środków beneficjentów tego programu;
3) kierunki i warunki wsparcia realizowanego w ramach programu służącego realizacji umowy partnerstwa w
zakresie polityki spójności, opracowanego przez zarząd województwa, oraz przedsięwzięcia priorytetowe;
4) warunki przekazywania i rozliczania środków, o których mowa w pkt 1;
5) sposób wykonywania przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego kontroli i monitoringu
kontraktu programowego;
6) zakres odpowiedzialności finansowej stron kontraktu programowego;
7) 7) warunki jego zmiany i rozwiązania.
POROZUMIENIE TERYTORIALNE ART. 14RB

Porozumienie terytorialne – umowę określającą w szczególności przedsięwzięcia priorytetowe dla rozwoju

danego obszaru objętego tym rozwojem.
• Może być zawierane przez:
1) zarząd województwa z jednostkami samorządu terytorialnego z obszaru tego województwa lub ich
związkami, porozumieniami lub stowarzyszeniami, realizującymi zadania w zakresie polityki rozwoju
wynikające ze strategii rozwoju województwa;
2) ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a także właściwego ministra, jeżeli zakres
porozumienia terytorialnego tego wymaga, z gminą lub powiatem, lub ich związkami, porozumieniami lub
stowarzyszeniami, w przypadku gdy jego zasadność wynika z krajowej strategii rozwoju regionalnego;
3) jednostki samorządu terytorialnego realizujące zadania w zakresie polityki rozwoju wynikające ze strategii
rozwoju ponadlokalnego albo strategii rozwoju gmin objętych tym porozumieniem.
• określa w szczególności przedsięwzięcia priorytetowe dla rozwoju danego obszaru zgodne z celami
wynikającymi ze strategii rozwoju, o których mowa w art. 9 pkt 3–6, w tym przewidywane źródła ich
finansowania.
• Projekt porozumienia terytorialnego przygotowuje odpowiednio:
1) zarząd województwa;
2) minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego samodzielnie albo we współpracy z właściwym
ministrem, jeżeli zakres porozumienia terytorialnego tego wymaga;
3) wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu albo organ wykonawczy związku, porozumienia
międzygminnego albo stowarzyszenia, który jest inicjatorem porozumienia terytorialnego.
• Podmioty wskazane POWYŻEJ zasięgają opinii zarządu województwa co do spójności przygotowanego
projektu porozumienia terytorialnego z odpowiednią strategią rozwoju województwa.
• Projekt porozumienia terytorialnego negocjują podmioty wskazane w projekcie jako strony porozumienia.
• W negocjacjach, na wniosek którejkolwiek ze stron porozumienia terytorialnego, może uczestniczyć
przedstawiciel zarządu województwa.
• O zawartym porozumieniu terytorialnym inicjator tego porozumienia informuje właściwy zarząd
województwa lub zarząd powiatu, o ile nie są one stroną porozumienia.

Kontrakt sektorowy – ewidentny dowód na centralizację tej polityki; duże branże, przykład na to, jak sektory
decydują często, co dzieje się w całym kraju, co nie jest dobre; kontrakt sektorowy dot. rozwoju w danym
obszarze, branży.
• Jest to umowa określająca sposób realizacji, w tym finansowania, programów rozwoju opracowanych
przez właściwych ministrów w zakresie interwencji ukierunkowanej terytorialnie; w szczególności:
1) przedsięwzięcia priorytetowe zgodne z celami wynikającymi odpowiednio ze strategii rozwoju, o których
mowa w art. 9, lub kryteria wyboru projektów do dofinansowania w programie;
2) wkład własny samorządu albo samorządów województw;
3) sposób i warunki realizacji przedsięwzięć priorytetowych;
4) warunki jego zmiany i rozwiązania.
• Kontrakt sektorowy przygotowuje minister właściwy ze względu na zakres objęty kontraktem sektorowym
we współpracy z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego.
• Minister właściwy ze względu na zakres objęty kontraktem sektorowym, minister właściwy do spraw
rozwoju regionalnego oraz właściwy zarząd województwa albo zarządy województw negocjują projekt
kontraktu sektorowego

Polityka miejska
1. Zespół działań prawnych, finansowych i planistycznych na rzecz zrównoważonego rozwoju miast i obszarów
funkcjonalnych
2. Prowadzona przez ministra wł. Ds. Rr
3. Na podstawie krajowej polityki miejskiej
4. Opracowywanej we współpracy z jst
5. Konsultuje z partnerami społecznymi i gospodarczymi
6. Uzgadnia z członkami rady ministrów
7. Przyjmowana w drodze uchwały przez radę ministrów

Zintegrowane inwestycje terytorialne

- Instrument realizacji programów operacyjnych
- realizowane w ramach rpo na terenie miast i obszarów funkcjonalnych
- wyznaczone zgodnie z warunkami określonymi w umowie partnerstwa
- zarządzane przez związek zit
- przygotowywanie strategii zit

Środki otrzymywane na krajowe i regionalne projekty operacyjne – nimi zarządzają instytucje zarządzające. W
Województwie – samorząd województwa, w krajowym programie operacyjnym – minister właściwy do spraw
rozwoju. Mogą przekazywać innym podmiotom, które zarządzają tymi środkami. W oparciu o te cele, środki
wybierane są projekty. Wsparcie na projekty można otrzymać w trybie konkursowym albo pozakonkursowym.

W ramach każdego programu operacyjnego mamy priorytety – dla priorytetów są działania – dla działań są
rozpisywanie procedury wydatkowania środków (konkursowe albo ew. pozakonkursowe).

Sankcją jest nałożenie korekty finansowej – decyzja z obowiązkiem zwrotu dofinansowania (w całości lub części
– jedyny przypadek władczego wkraczania adm. publicznej, który nakłada na nas obowiązek zwrotu środków z
budżetu UE i krajowego).
5. Projekty
Cele programu operacyjnego są osiągane przez realizację projektów objętych dofinansowaniem.
1. Projekty zintegrowane
2. Projekt partnerski
3. Projekt hybrydowy
4. Projekty grantowe

Wszystkie projekty kładą nacisk na współpracę. Działania te mają mieć charakter spójny, powiązany.

Pierwszy typ projektów to projekty zintegrowane, czyli łączące się tematycznie.

Projekt zintegrowany – to co najmniej dwa projekty powiązane ze sobą tematycznie w ramach wspólnego celu,
jaki ma zostać osiągnięty dzięki ich realizacji, których wybór do dofinansowania lub realizacja jest koordynowana
przez właściwe instytucje.
Koordynacja polega w szczególności na określeniu wzajemnych relacji między projektami w zakresie warunków
ich wyboru i oceny lub postanowień umów o dofinansowanie projektu lub decyzji o dofinansowaniu projektu.

Drugi typ to projekty partnerskie – w celu wspólnej realizacji projektu może zostać utworzone partnerstwo przez
podmioty wnoszące do projektu zasoby:
- ludzkie,
- organizacyjne,
- techniczne lub
- finansowe,
realizujące wspólnie projekt, na warunkach określonych w porozumieniu albo umowie o partnerstwie.

Wybór partnera – ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (2019) – wyboru partnerów
spoza sektora finansów publicznych z zachowaniem zasady przejrzystości i równego traktowania podmiotów,
1) ogłoszenia otwartego naboru partnerów na swojej stronie internetowej wraz ze wskazaniem co najmniej 21-
dniowego terminu na zgłaszanie się partnerów;
2) uwzględnienia przy wyborze partnerów: zgodności działania potencjalnego partnera z celami partnerstwa,
deklarowanego wkładu potencjalnego partnera w realizację celu partnerstwa, doświadczenia w realizacji
projektów o podobnym charakterze;
3) podania do publicznej wiadomości na swojej stronie internetowej informacji o podmiotach wybranych do
pełnienia funkcji partnera.
Wybór partnerów spoza sektora finansów publicznych jest dokonywany przed złożeniem wniosku o
dofinansowanie projektu partnerskiego.

Umowa o partnerstwie lub porozumienie – porozumienie oraz umowa o partnerstwie określają w szczególności:
1) przedmiot porozumienia albo umowy;
2) prawa i obowiązki stron;
3) zakres i formę udziału poszczególnych partnerów w projekcie;
4) partnera wiodącego uprawnionego do reprezentowania pozostałych partnerów projektu;
5) sposób przekazywania dofinansowania na pokrycie kosztów ponoszonych przez poszczególnych partnerów
projektu, umożliwiający określenie kwoty dofinansowania udzielonego każdemu z partnerów;
6) sposób postępowania w przypadku naruszenia lub niewywiązania się stron z porozumienia lub umowy
Kolejny typ to projekt hybrydowy – polega na wspólnej realizacji projektu przez partnerstwo publiczno-
prywatne utworzone w celu realizacji inwestycji infrastrukturalnej.
Inwestycją infrastrukturalną jest budowa, przebudowa lub remont obiektu budowalnego lub wyposażenie
składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego wartość lub użyteczność, połączone z utrzymaniem lub
zarządzaniem przedmiotem tej inwestycji za wynagrodzeniem.

Partnerstwo publiczno-prywatne – współpraca partnera publicznego z partnerem prywatnym w celu realizacji

zadań infrastrukturalnych, np. Miasto Poznań szuka realizacji partnera prywatnego do realizacji swego zadania
publicznego, np. spalania śmieci, bo sama nie jest w stanie zrealizować. A partner prywatny jest zainteresowany,
bo ma możliwość, ale p.w. patrzy na przyszłe zyski – partner prywatny jest później uprawniony do korzystania z
tej infrastruktury. Przykładem takiego partnerstwa może być: parking podziemny na Placu Wolności –
nieruchomość należąca do miasta, które wniosło do spółki (umowa celowa do korzystania), partner prywatny
zbudował i ma prawo 20 lat pobierać korzyści – kasę z parkingu – potem pewnie wróci do miasta po upływie tych
lat. Innym przykładem partnerstwa publ-pr jest dworzec PKP czy budowa spalarni śmieci. Budowa spalarni
śmieci (wartość projektu ok. 350 mln) – udane partnerstwo publ-pr. Najbardziej popularne projekty to aquaparki.

Partnerstwa hybrydowe – poza środkami, które ma partner publiczny i prywatny, można uzyskać w projekcie
wsparcie z funduszy UE. Dokładane są środki z UE.
Partnerstwa hybrydowe ograniczone są tylko do projektów infrastrukturalnych.

Ostatni typ projektu to projekt grantowy – to projekt, którego beneficjent udziela grantów na realizację zadań
służących osiągnięciu celu tego projektu przez inne podmioty, które realizują ten nasz cel, na który dostaliśmy
grant. Przewidziane w umowie dla realizacji projektu grantowego.

Projekt grantowy to projekt, którego beneficjent udziela grantów na realizację zadań służących osiągnięciu celu
tego projektu przez grantobiorców.
Grantobiorcą jest podmiot publiczny albo prywatny, inny niż beneficjent projektu grantowego, wybrany w
drodze otwartego naboru ogłoszonego przez beneficjenta projektu grantowego w ramach realizacji projektu
grantowego.
Grantem są środki finansowe programu operacyjnego, które beneficjent projektu grantowego powierzył
grantobiorcy, na realizację zadań

Umowa o powierzenie grantu

Umowa o powierzenie grantu określa w szczególności:
1) zadania grantobiorcy objęte grantem;
2) kwotę grantu i wkładu własnego;
3) warunki przekazania i rozliczenia grantu;
4) zobowiązanie do zwrotu grantu w przypadku wykorzystania go niezgodnie z celami projektu grantowego;
5) zobowiązanie do poddania się kontroli przeprowadzanej przez grantodawcę lub uprawnione podmioty.
Beneficjent projektu grantowego odpowiada ZA realizację projektu grantowego

6. Wybór projektu
Zasady:
1 - przejrzystości,
2 - rzetelności,
3 - bezstronności,
4 - zapewnienia wnioskodawcom równego dostępu do informacji o warunkach i sposobie wyboru projektów do
dofinansowania.
Projekt podlega ocenie pod względem spełnienia kryteriów wyboru projektów.

Mamy dwa tryby wyboru projektów:

1) konkursowy (dane systemowe i indywidualne)
2) pozakonkursowy

Tryb pozakonkursowy może być zastosowany do wyboru projektów, których wnioskodawcami, ze względu na
charakter lub cel projektu, mogą być jedynie podmioty jednoznacznie określone przed złożeniem wniosku o
dofinansowanie projektu.
W trybie pozakonkursowym mogą być wybierane wyłącznie projekty o strategicznym znaczeniu dla społeczno-
gospodarczego rozwoju kraju, regionu lub obszaru objętego realizacją ZIT, lub projekty dotyczące realizacji zadań
publicznych.

Wybór określonego trybu należy do właściwej instytucji.

NIE STOSUJE SIĘ KPA !

Poprzednio mieliśmy podział na projekty indywidualne, (poza?)systemowe i konkursowe. Zdaniem pani prof.
lepiej oddawał charakter.

Nasze projekty programów operacyjnych KE chce znać projekty indywidualne (kluczowe, strategiczne – czyli o
najwyższej wartości) – najważniejsze projekty z punktu widzenia Programu Operacyjnego. Jak się tego projektu
nie zrealizuje, to realizacja całego Projektu Operacyjnego nie ma znaczenia. Najczęściej projekty infrastruktury,
bez których dokończenia reszta projektów nie ma znaczenia. Są to projekty o najwyższej wartości. 50 mln euro –
projekty infrastrukturalne minimum, a 25 mln – środowiskowe.

Projekty systemowe – służą realizacji zadań publicznych, generalnie dedykowane dla podm. Publ., które je
realizują, np. gmina – dofinansowanie budowy drogi lokalnej.

Tryb konkursowy – ogłaszają konkurs na daną inwestycję i on się toczy np. poprzez przetarg.

W tych procedurach wyboru projektu nie stosujemy KPA. Czyli stosujemy inne środki ochrony prawnej, jak się
jest niezadowolonym z rozstrzygnięć sądowych. KPA wyłączone do momentu wyboru – regulacje ustawy
wdrożeniowej zamiast tego – czyli jest to procedura szczególna i w niej ustawodawca wyłączył KPA.

Etap konkursowy kończy się zawarciem umowy o dofinansowanie i przestaje nas obowiązywać przepisy
ustawy wdrożeniowej.
Nazywamy to prawem ograniczeń – najpierw jest się związanym regulacją publ-prawną, a zawierając umowę
dofinansowania – wszystkimi innymi rzeczami, bo prywatnoprawna.

7. Umowa i decyzja o dofinansowanie projektu

Nie jest to decyzja administracyjna, lecz tzw. decyzja gospodarcza. Decyzję gosp. wydaje się w syt., w której
instytucja, która prowadzi konkurs sama sobie przyznaje wsparcie. Chodzi nam o samorząd województwa – który
przez zarząd województwa zarządza swoim programem operacyjnym. Sam w ramach struktury organizacyjnej
przyznaje sobie te środki.
Wszystkie inne przypadki kończą się zawarciem umowy o dofinansowanie projektu.

Podstawę dofinansowania projektu stanowi umowa o dofinansowanie projektu albo decyzja o

dofinansowaniu projektu.
Umowa o dofinansowanie projektu może zostać podpisana, a decyzja o dofinansowanie projektu może zostać
podjęta, jeżeli projekt spełnia wszystkie kryteria, na podstawie których został wybrany do dofinansowania.

8. Środki odwoławcze
I. Etap przedsądowy – protest (art. 63)
II. Etap sądowy (art. 73) – dwa rodzaje środków – skarga i skarga kasacyjna (art. 73)

Ustawa wdrożeniowa, a nie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, jest tu dla nas wiążąca – bardziej
szczegółowa.

Etap przedsądowy postępowania odwoławczego

Protest
- przysługuje wnioskodawcy
- od negatywnej oceny projektu
- 14 dni od dnia doręczenia informacji
- wnoszony do IŻ lub za pośrednictwem IOK
- 21 (maksymalnie 45) dni na rozpatrzenie protestu
- komisja zerojedynkowo sprawdza wniosek. Jest dwuetapowe sprawdzenie – najpierw formalne (czy podmiot
kwalifikuje się do udziału w projekcie), a następnie ocena merytoryczna (komisja z punktu widzenia rozwoju, celu
do osiągnięcia przez konkurs ocenia nasz wniosek).
- informacja o rozpatrzeniu protestu
- informacja (nie jest decyzją administracyjną – więc nie można odwoływać się do sądu administracyjnego):
uwzględnienie lub nieuwzględnienie, ponowna negatywna ocena, pozostawienie protestu bez rozpatrzenia +
pouczenie o możliwości wniesienia skargi do WSA

Można wnieść protest od samej informacji – za pomocą instytucji, która konkurs rozstrzygnęła i jest ten czas na
rozpatrzenie protestu bardzo krótki, a terminu nie można wydłużyć. Instytucja wydaje rozstrzygnięcie, które
znowu jest informacją, więc dalej to nie jest decyzja administracyjna.

Etap sądowy
- skarga do WSA (art. 61)
- 14 dni od dnia doręczenia informacji
- wnoszona przez wnioskodawcę wraz z kompletną dokumentacją bezpośrednio do sądu administracyjnego
- 30 dni na rozpatrzenie
- skarga kasacyjna (art. 62)
- 14 dni od doręczenia rozstrzygnięcia WSA

Z tym tematem wiąże się pomoc publiczna – regulowana jest wyłącznie na poziomie UE, w sposób bardzo
ogólny w traktacie i licznych szczegółowych wytycznych – to za tydzień.

V. ZASADY PODEJMOWANIA I WYKONYWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

1. Prawo przedsiębiorców – wartości i zasady
2. Pojęcie działalności gospodarczej i pojęcie przedsiębiorcy
3. Obowiązki przedsiębiorców i konsekwencje ich nieprzestrzegania
4. Kontrola przedsiębiorców
5. Zasady rejestracji przedsiębiorców w świetle ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym
6. Zasady ewidencjonowania działalności gospodarczej
7. Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej
8. Działalność gospodarcza koncesjonowana
9. Działalność gospodarcza wymagająca uzyskania zezwolenia
10. Działalność gospodarcza regulowana
11. Prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne zagranicznych na terytorium RP
12. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

1. Prawo przedsiębiorców – wartości i zasady

2. Pojęcie działalności gospodarczej i pojęcie przedsiębiorcy

Ustawa - Prawo przedsiębiorców

Zakres ustawy
• ustawa reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium RP,
prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz zadania organów w tym zakresie
• Podstawowy i ogólny akt normatywny (lex generalis) określający zasady i tryb podejmowania,
prowadzenia (wykonywania) i zakończenia działalności gospodarczej
• Oraz zadania organów (państwa, publicznych) w tym zakresie, czyli w zakresie podejmowania,
wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej (ustawa jest też o zadaniach państwa, jak daleko może
ingerować, jak ma się zachowywać i jakie organy mogą takie działania podejmować (zarówno te pozytywne,
jak i negatywne - ważne żeby patrzeć na te dwie strony))

Szczegółowa definicja pojęcia działalności gospodarczej i przedsiębiorcy

A. Działalność gospodarcza
• DZIAŁALNOŚCIĄ GOSPODARCZĄ jest zarobkowa działalność wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
• Charakter uniwersalny definicji
• Cechy działalności gospodarczej; cechy pozytywne, które muszą wystąpić i cechy negatywne, czyli takie
które nie mogą wystąpić

Cechy pozytywne tej działalności:

1) działalność dopuszczalna przez prawo
2) rodzaj aktywności gospodarczej
3) cel zarobkowy (co nie znaczy że tak faktycznie będzie)
4) zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej (posiadanie kwalifikacji, zatrudnione osoby
wykwalifikowane)
5) zorganizowany charakter
6) ciągłość

Cechy negatywne - zakres wyłączeń przedmiotowo-podmiotowych (wyłączenie pewnych dziedzin albo

określonych grup podmiotów); art. 5 ust 1
Art. 5. 1. Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód
należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym
mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę i która w okresie ostatnich
60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

B. Przedsiębiorca - wiele definicji. W UE w znaczeniu przedmiotowym (czyli mówimy o przedsiębiorstwie, a nie

przedsiębiorcy). W PL mówimy już w znaczeniu podmiotowym.
- DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA MA WYMIAR PODMIOTOWY CO OZNACZA, ŻE PRZYPISYWANA JEST
OKREŚLONEMU PODMIOTOWI, KTÓRY POWADZI DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ
- Przedsiębiorca to podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
- Przedsiębiorca to osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej,
której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą
(samodzielność)
- Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich
działalności gospodarczej
- Wyłączenie stosowania ustawy do przedsiębiorców zagranicznych

Obowiązki rejestracyjne przedsiębiorców

• Spoczywa na każdym podmiocie wykonującym działalność gospodarzą
- Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) - rejestr „administracyjny”, system
publicznoprawny, momentem rejestracyjnym jest chwila wpisana -> czynność materialno-techniczna.
- Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) (rejestr przedsiębiorców - jeden z trzech rejestrów) - rejestr sądowy,
referendarz sądowy (a nie organ administracji), z momentem wprowadzenie danych do systemu
teleinformatycznego (a nie ze złożeniem wniosku i kliknięciem). Referendarz najpierw musi wydać postanowienie
o wpisie do rejestru przedsiębiorców i zostaje wydane zaświadczenie o wpisie (dwa osobne dokumenty). Status
przedsiębiorcy uzyskuje się z datą wskazaną na zaświadczeniu!! Jak sprawdzić czy jestem przedsiębiorca?
Dostępu do portalu rejestru sądowego dla każdego.
- Warto znać te różnice pomiędzy tymi rejestrami.

Ustawa prawo o przedsiębiorców - katalog zasad

• Po raz pierwszy pojawiła się preambuła - podkreślenie rangi ustawy, jako zasadniczego aktu w stosunkach
między przedsiębiorcami a państwem
• Odwołanie w preambule do podstawowych zasad (konstytucyjnych, a także z innych aktów oraz nowych) -
wyznaczają ład społeczno-gospodarczy. Zasady z konstytucji:
- Wolność działalności gospodarczej
- Praworządność
- Niedyskryminacja
- Zrównoważony rozwój
- Pewność prawa
• I nowe zasady:
- Odnoszone do podstawowych wartości - wolności gospodarczej, rozwoju gospodarki, wzrostu dobrobytu
społecznego i wolna konkurencja

USTAWĘ PRZYJĘTO:
• Kierując się konstytucyjną zasadą wolności działalności gospodarczej, a także innymi zasadami
konstytucyjnymi mającymi znaczenie dla przedsiębiorców i wykonywanej przez nich działalności
gospodarczej, w tym zasadami praworządności, pewności prawa, niedyskryminacji oraz zrównoważonego
rozwoju,
• uznając, że ochrona i wspieranie wolności działalności gospodarczej przyczyniają się do rozwoju gospodarki
oraz do wzrostu dobrobytu społecznego,
• dążąc do zagwarantowania praw przedsiębiorców oraz uwzględniając potrzebę zapewnienia ciągłego
rozwoju działalności gospodarczej w warunkach wolnej konkurencji

Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej odbywa się na równych prawach.

• Przedsiębiorca - art. 8 -> „PRZEDSIĘBIORCA MOŻE PODEJMOWAĆ WSZELKIE DZIAŁANIA, Z WYJĄTKIEM TYCH,
KTÓRYCH ZAKAZUJĄ PRZEPISY PRAWA. PRZEDSIĘBIORCA MOŻE BYĆ OBOWIĄZANY DO OKREŚLONEGO
ZACHOWANIA TYLKO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW PRAWA”
- zasada „co nie jest prawem zabronione jest dozwolone”. Zasada wprowadzona już w 1988 r. Rozumiemy ją
jako powstrzymywanie się od nieuzasadnionej ingerencji w stosunki gospodarcze przez organy administracji
publicznej (państwo). Zob. art. 31 Konstytucji - ochrona swobody aktów wyboru, decyzji co do podejmowania
działalności gospodarczej.
- Aspekt pozytywny: swobodne kształtowanie rodzaju/formy aktywności najbardziej odpowiedniej albo
powstrzymania się od takiej działalności (kierowany do jednostki).
- Aspekt negatywny (kierowany do wszystkich innych) polega na nieingerowaniu w tę swobodę kształtowania
swojej sytuacji przez jednostkę. Organ nie może się powoływać (art. 7 Konstytucji RP), mimo, że też jest jego
adresatem.
- Czyli mamy dwóch adresatów tej normy, zarówno jednostkę, jak i organ państwowy
- Istota artykułu: przedsiębiorca może podejmować każdą aktywność, która nie jest prawem zakazana a
zobowiązanie do jakichkolwiek innych zachowań musi wynikać z przepisów prawnych. Brak wyraźnego zakazu
lub odmiennej regulacji normatywnej wskazuje na wolność działalności gospodarczej. WAŻNE!!
- Art. 8 nie jest prawem absolutnym - nie ma pełnej swobody działania, porządek prawny wyznacza granice tej
wolności: art. 22 K

Art. 9 -> „PRZEDSIĘBIORCA WYKONUJE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ ZGODNIE Z ZASADAMI UCZCIWEJ

KONKURENCJI, POSZANOWANIA DOBRYCH OBYCZAJÓW ORAZ SŁUSZNYCH INTERESÓW INNYCH
PRZEDSIĘBIORCÓW I KONSUMENTÓW, A TAKŻE POSZANOWANIA ORAZ OCHRONY PRAW I WOLNOŚCI
CZŁOWIEKA.”
Nieco inna zasada, raczej nie ma miejsca dla administracji publicznej, adresatem jedynie przedsiębiorca,
kształtuje pozytywny wzorzec przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą. Zasady uczciwej
konkurencji itd. Stawia przed przedsiębiorcami wymogi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, ze
względu na ochronę podstawowych wartości, nie tylko dotyczących obrotu gospodarczego ale szerzej - wolności
i praw człowieka. Jest to model pożądanego zachowania przedsiębiorcy.

Zadania organów władzy publicznej – zasady postępowania

Art. 10 -> Organ kieruje się w swoich działaniach zasadą zaufania do przedsiębiorcy, zakładając, że działa on
zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów.”
- zasada domniemania uczciwości przedsiębiorcy (zaufania do przedsiębiorcy). Odwołanie do pozytywnego
wzorca przedsiębiorcy. Wprowadza obowiązek po stronie władzy publicznej przyjęcia każdorazowego
stanowiska, ze przedsiębiorca działa uczciwie itp, chyba, ze udowodni mu się okoliczności przeciwne.
- W ust. 2 ma zastosowanie zasada in dubio pro reo - nakaz rozstrzygania wszelkich wątpliwości co do stanu
faktycznego na korzyść przedsiębiorcy. Ma zastosowanie tylko w ściśle określonych stanach faktycznych: gdy
chodzi o nałożenie obowiązku, ograniczenie lub odebranie prawa.

Art. 11 -> „Jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź
ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej,
wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy.”
- zasada przyjaznej interpretacji przepisów - in dubio pro libertate. Nowa, ogólna zasada w relacjach między
przedsiębiorcą a władzą publiczną. Tutaj wątpliwości są nie do stanu faktycznego ale prawnego!!! (Pamiętać na
egzamin). Wprowadza ograniczenie ryzyka obciążenia przedsiębiorcy negatywnym skutkiem niejasności
przepisów. Głownie dotyczy sytuacji, w których konstrukcja przepisu prawnego nastręcza trudności w
interpretacji, odkodowania normy ze względu na wielość możliwych interpretacji - w takich sytuacjach organ
powinien przyjąć wykładnię na korzyść przedsiębiorcy, jeżeli dotyczy to sytuacji nałożenia na przedsiębiorcę
obowiązku bądź ograniczenia lub odebrania uprawnienia i tylko w stosunku do przedsiębiorców. Ta zasada jest
ograniczona, a wręcz wyłączona w postępowaniach, w których występuje ważny interes publiczny np
bezpieczeństwo państwa, zdrowie publiczne. Nawiązuje do art. 7 K (legalizmu).

Art. 12 -> „Organ prowadzi postępowanie w sposób budzący zaufanie przedsiębiorców do władzy publicznej,
kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania.”
- zasada pogłębiania zaufania przedsiębiorcy do władzy publicznej. Odwrócenie sytuacji, chodzi o sytuacje, w
której organ traktowany będzie w sposób budzący zaufanie; organ ma prowadzić sprawę zgodnie z prawem i w
granicach prawa, rzetelnie, uwzględniając w najwyższym stopniu interes przedsiębiorcy, nie tworząc pułapek dla
przedsiębiorców, tj jasno i przewidywalnie. Źródło konstytucyjne: art. 31 i 32 K. Stanowi gwarancję przestrzegania
przez organy standardów konstytucyjnych: praworządności, rzetelności i sprawności działania. Organ
prowadzący postępowanie musi się w określony sposób zachować, stosując środki proporcjonalne, działając
bezstronnie i respektując równość wobec prawa.
Znać zasadę proporcjonalności
- Środki podjęte przez organ administracji muszą doprowadzić do określonego celu
- Środek ma służyć ochronie tego konkretnego interesu, który przeważył nad interesem przedsiębiorcy
- Efekty muszą pozostawać w proporcji do ciężaru nakładanych na obywatela
Bezstronność
Równość wobec prawa- równe traktowanie przedsiębiorcy w stosunkach gospodarczych

Art. 13 -> „Funkcjonariusze publiczni ponoszą odpowiedzialność za naruszenie prawa spowodowane ich
działaniem lub zaniechaniem na zasadach określonych w odrębnych przepisach.”
- zasada ponoszenia odpowiedzialności przez funkcjonariuszy publicznych - za działanie bądź zaniechanie. Ten
artykuł nie stanowi samodzielnej odpowiedzialności!! Musi być odesłanie do przepisów szczegółowych,
odpowiedzialność może być majątkowa bądź osobista. Takie przepisy szczególne to np.
ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa
(odpowiedzialność regresowa) - za szkodę przy wykonywanie władzy publicznych, roszczenie regresowe skarbu
państwa do funkcjonariusza publicznego (sprawdzić). Po drugie musi dojść do wypłaty odszkodowania, a przez
tem musi jeszcze zostać wydane orzeczenie sądowe stwierdzające takie naruszenie. Odpowiedzialność
funkcjonariuszy jest ograniczona do 12krotnego wynagrodzenia.
Druga podstawową jest ustawa o urzędnikach państwowych - jest to odpowiedzialność pracownicza
(dyscyplinarna i porządkowa).
Trzecia ustawa to ustawa o służbie cywilnej - odpowiedzialność dyscyplinarna i porządkowa.

Art. 14 -> „Organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim
samym stanie faktycznym i prawnym.”
- zasada pewności prawa; organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od określonej praktyki rozstrzygania
praw, związana z zasadą przewidywalności rozstrzygnięć władzy publicznej. Istotna jest tożsamość stanu
faktycznego i prawnego. Wówczas nie powinienem mieć obaw jakie rozstrzygnięcie zapadnie w mojej sprawie -
możliwość przewidzenia działań administracji/organów publicznych. Z tej zasady nie wynika jednak, że organ nie
może odstąpić od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw - w takiej sytuacji na organie ciąży obowiązek
wykazanie przyczyny odstąpienia od utrwalonej praktyki. Ta zasada została wcześniej wprowadzona do kpa jako
zasada uprawnionych oczekiwań.

Art. 15 -> „Organ, w zakresie swojej właściwości, udziela przedsiębiorcy informacji o warunkach podejmowania,
wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej”
- zasada udzielania informacji, nowa zasada, informacja o stanie prawnym i faktycznym, czyli np jak rozpocząć
prowadzenie działalności gospodarczej, realizuje postulat poprawy jakości świadczenia i zwiększenia
świadomości przedsiębiorców. Dotyczy wskazywania i wyjaśniania, ale 6 z 7 nie polega na prowadzeniu sprawy
tego przedsiębiorcy - chodzi jedynie o udzielenie informacji (obowiązek realizowany w sposób abstrakcyjny, a nie
konkretny).

Art. 16. 1. Na straży praw mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców stoi Rzecznik Małych i
Średnich Przedsiębiorców.

Załatwianie spraw z zakresu działalności gospodarczej

- Sprawność
- Szybkość
- Efektywność
- Uwzględnianie okoliczności prawnych i faktycznych
- Zakaz nakładania dodatkowych obowiązków
- Wykładnia przepisów/instrukcje/wytyczne ???
- Interpretacja indywidualna (art. 34)

3. Obowiązki przedsiębiorców i konsekwencje ich nieprzestrzegania

Podejmowanie działalności gospodarczej – warunki (ustawa – Prawo przedsiębiorców)
Rozdział 2
• Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej
Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w
Krajowym Rejestrze Sądowym.
• Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi; specjalne warunki dla osób
które podejmują działalność po raz pierwszy
• Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru
przedsiębiorców.
• Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają odrębne przepisy.

Warunki/ obowiązki przedsiębiorcy

• dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za
pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy
• identyfikacja przedsiębiorcy w urzędowych rejestrach następuje na podstawie numeru identyfikacji
podatkowej (NIP)
• oznaczanie towarów: przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej zamieszcza na tym towarze, jego opakowaniu, etykiecie lub w instrukcji lub do dostarczenia w inny,
zwyczajowo przyjęty sposób, pisemne informacje w języku polskim dot. określające firmę producenta, jego
adres, a także państwo siedziby wytwórcy, jeżeli ma on siedzibę poza terytorium państw członkowskich Unii
Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – stron umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz informacje umożliwiające identyfikację towaru, chyba że
przeznaczenie towaru jest oczywiste.

4. Kontrola przedsiębiorców
5. Zasady rejestracji przedsiębiorców w świetle ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym
6. Zasady ewidencjonowania działalności gospodarczej

7. Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej

• Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej
• Przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić
wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni.
• Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego może zawiesić
wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy.
• Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności
gospodarczej następują na wniosek przedsiębiorcy w dniu wskazanym we wniosku
• Uprawnienia i zakazy dot. działalności zawieszonej

Wykreślenie z ewidencji lub rejestru – zakaz prowadzenia dz. g.

8. Działalność gospodarcza koncesjonowana

9. Działalność gospodarcza wymagająca uzyskania zezwolenia
10. Działalność gospodarcza regulowana
Te 3 wcześniej.

11. Prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne zagranicznych na terytorium RP

Ustawa z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych
w obrocie gospodarczym na terytorium RP (jedna z 4 ustaw tworzących Konstytucję Biznesu)
Zasady prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne (są 2 różne kategorie podmiotów
zagranicznych) – zasady ogólne

1. Kategorie podmiotów – ustawa dotyczy dwóch ich typów.

Użyte określenia oznaczają:
1) Osoba zagraniczna
a) Osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego
 b) Osobę prawną z siedzibą za granicą
c) Jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą
2) Przedsiębiorca zagraniczny – osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą oraz
obywatela polskiego wykonującego działalność gosp. za granicą

Brak kryterium wyróżnienia – miejsce zamieszkania lub miejsce położenia siedziby lub miejsce prowadzenia
działalności gospodarczej.

INNE KRYTERIUM WYRÓŻNIENIA – MIEJSCE ZAMIESZKANIA LUB MIEJSCE POŁOŻENIA SIEDZIBY LUB MIEJSCE
PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

2. Traktowanie narodowe
Ustawodawca wprowadził tzw. traktowanie narodowe/ krajowe – art. 4 (czyli takie same traktowanie w
zakresie prowadzenia dz. gospodarczej):
Osoby zagraniczne (ale nie wszystkie!)
• z państw członkowskich UE,
• z państw członkowskich EFTA – stron umowy o EOG (poza Szwajcarią – porozumienie odrzucone w drodze
referendum!) oraz
• osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o EOG, które mogą korzystać ze swobody
przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa z UE i jej państwami członkowskimi
Mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.

Obywatele innych państw niż wymienione wcześniej, którzy:

1) Posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na pobyt stały
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE
c) status uchodźcy
d) zgodę na pobyt ze względów humanitarnych
e) zezwolenie na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim
zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej
Mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich
samych zasadach, jak obywatele polscy.

3. Ograniczenie względem innych kategorii osób zagranicznych

Osoby zagraniczne inne niż wymienione wcześniej mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności
gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z o.o. i akcyjnej, a także do
przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy
międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Ograniczenie co do formy organizacyjno-prawnej.

Nabycie ma charakter pochodny – nabywa się już coś, co funkcjonowało w obiegu (np. w wyniku sprzedaży,
zamiany czy darowizny), np. ktoś nabywa udziały od osoby, która była wspólnikiem.

Objęcie – emituję na nowo, wcześniej tego obiegu nie było. Jest to nabycie pierwotne.
4. Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych – *art. 85-102 a ustawy o sdg (ustawodawca
właściwie przekopiował te rozwiązania)

Pośrednie formy wykonywania działalności gospodarczej

• Dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP 1) przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na 2)
zasadzie wzajemności, o ile 3) ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały
z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej „oddziałami”.

Do tworzenia oddziałów przez przedsiębiorców zagranicznych z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw
Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na
podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, przepis
art. 4 stosuje się odpowiednio (zasada narodowego traktowania).

Może polegać na, mamy 2 typy: można prowadzić dz. gosp. albo promować ją. (ważne na egzamin)
Prowadzenie działalności gosp. – oddziały, promowanie – przedstawicielstwa.
Przedmiot działalności oddziałów
- Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie
przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego.

Więc uprawniony do tworzenia oddziału jest przedsiębiorca zagraniczny, może tworzyć działalność na terenie RP
na zasadzie wzajemności, ale wyłącznie w zakresie przedmiotu jego działalności (może być węższy, ale nie szerszy,
np. sprzedawca aut może tylko sprzedawać auta).

Porównaj instytucje, oddziały i przedstawicielstwa – częste pyt. na egzaminie.

Obowiązki przedsiębiorcy zagranicznego

- Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział jest zobowiązany ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do
reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.
- Przedsiębiorca zagraniczny może rozpocząć działalność w ramach oddziału po uzyskaniu wpisu oddziału do
rejestru przedsiębiorców (jest to data wskazana na zaświadczeniu). Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców
określają przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

System rejestrowy, nie administracyjny w ramach rejestru przedsiębiorców.

Przedsiębiorca zagraniczny, który utworzył oddział, jest obowiązany:

1) Używać do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną
na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”,
2) prowadzić dla oddziału oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o
rachunkowości,
3) zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w
zakresie okoliczności związanych z likwidacją oddziału, w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.

Nadzór nad oddziałami

Minister właściwy do spraw gospodarki wydaje decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez
przedsiębiorcę zagranicznego w ramach oddziału, w przypadku gdy:
1) oddział rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje obowiązków, np. informacyjnych,
2) nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub przedsiębiorca ten
utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej;
3) działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa, bezpieczeństwu
informacji niejawnych o klauzuli tajności "poufne" lub wyższej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu.

W przypadku wydania decyzji minister właściwy do spraw gospodarki zawiadamia osobę upoważnioną o
obowiązku wszczęcia postępowania likwidacyjnego oddziału w oznaczonym terminie, nie krótszym niż 30 dni.
Odpis decyzji, o której mowa w ust. 1, minister przesyła do właściwego sądu rejestrowego.

(Jest to decyzja administracyjna, od której przysługuje skarga do WSA, ewentualnie do NSA.

De Facto trzeba zaskarżyć decyzję ministra co do zakazu prowadzenia działalności gosp. i decyzję sądu
rejestrowego.)

Więc podsumowując cechy oddziałów są następujące:

- musi to być przedsiębiorca zagraniczny
- o statusie decyduje zasada wzajemności/ tożsamości/ umowa itd.
- musi być wpisany do KRS
- działać tylko w zakresie działalności gosp. albo węższym
- oddział służy prowadzeniu działalności gosp. (w wąskim zakresie)

Przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych

Art. 21
„Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
zwane dalej „przedstawicielstwami”.”
Tu przedsiębiorca jedynie promuje i reklamuje działalność, która jest prowadzona za granicą – to 1.,
podstawowa różnica w stosunku do oddziału.
- Zakres działania przedstawicielstwa może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i
promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
- Przedstawicielstwo mogą utworzyć również osoby zagraniczne, powołane aktem właściwego organu kraju ich
siedziby, do promocji gospodarki tego kraju, z tym że zakres działania takiego przedstawicielstwa może
obejmować wyłącznie promocję i reklamę gospodarki tego kraju.

Obowiązki w zakresie przedstawicielstwa

Kolejna różnica to obowiązek rejestracyjny – przy oddziałach był to KRS, przy przedstawicielstwach – rejestr
przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, prowadzony przez ministra właściwego do spraw
gospodarki. W przypadku prawa bankowego nie mamy takiego wymogu (więc poza przedstawicielstwami
banków zagranicznych).
- Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestr przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych,
zwanego dalej „rejestrem przedstawicielstw”, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki.
(Utworzenie przedstawicielstwa przez bank zagraniczny lub instytucję kredytową w rozumieniu ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe nie wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw.)
- wpisu do rejestru przedstawicielstw dokonuje się na podstawie złożonego wniosku i zgodnie z jego treścią
- wpis dokonywany jest na okres 2 lat (nie ma takiego ograniczenia w rejestrze przedsiębiorców; potem przed
wygaśnięciem składamy wniosek o przedłużenie, nowy wpis)

Wpis do rejestru przedstawicielstw

- Postępowanie wszczynane na wniosek,
- Postępowanie w trybie administracyjnym,
- wpis - zaświadczenie (czynność materialno-techniczna),
- odmowa wpisu – decyzja administracyjna

Obowiązki przedstawicielstwa – właściwie identyczne jak przy oddziale (więc wystarczy zapamiętać obowiązku
oddziału) - art. 29
- używać do oznaczenia przedstawicielstwa oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z
przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów
„przedstawicielstwo w Polsce”;
- prowadzić dla przedstawicielstwa oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o
rachunkowości;
- zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w zakresie
danych, o których mowa w art. 97, oraz o rozpoczęciu likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego i jej ukończeniu, a
także o utracie przez przedsiębiorcę zagranicznego prawa wykonywania działalności gospodarczej lub
rozporządzania swoim majątkiem, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia tych zdarzeń
Zakaz wykonywania działalności – tak jak przy oddziałach.
Minister właściwy do spraw gospodarki wydaje decyzję o zakazie wykonywania działalności przez przedsiębiorcę
zagranicznego w ramach przedstawicielstwa, w przypadku gdy:
1) rażąco narusza prawo polskie
2) nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył przedstawicielstwo, lub
przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej;
3) działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa, bezpieczeństwu
informacji niejawnych o klauzuli tajności „poufne” lub wyższej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu.
2. Do likwidacji przedstawicielstwa stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych o likwidacji spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością.

5. Transgraniczna działalność usługowa

- Usługodawca z państwa członkowskiego UE może czasowo świadczyć usługi na zasadach określonych w
przepisach TFUE albo w postanowieniach umów regulujących swobodę świadczenia usług bez konieczności
uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności
Gospodarczej.
- Czasowe świadczenie usług przez usługodawcę z państwa członkowskiego może wiązać się z obowiązkiem
uzyskania koncesji, zezwolenia, wpisu do rejestru działalności regulowanej, certyfikatu lub inną formą
reglamentacji, o ile przepisy odrębnych ustaw nakładają taki obowiązek ze względu na porządek publiczny,
bezpieczeństwo publiczne, bezpieczeństwo państwa, zdrowie publiczne lub ochronę środowiska naturalnego.
- 3. Osoby zagraniczne inne niż określone w ust. 1 (nie pochodzące z państw członkowskich) mogą świadczyć
usługi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w wiążących Rzeczpospolitą Polską
umowach międzynarodowych lub - w braku takich umów - na zasadzie wzajemności.
6. Zakaz dyskryminacji (stosowania wymogów ograniczających korzystanie z usług transgranicznych]
Właściwy organ nie może nakładać na usługobiorcę wymogów, które ograniczają korzystanie z usług
świadczonych przez usługodawcę z państwa członkowskiego, w szczególności:
1) obowiązku uzyskania zezwolenia na korzystanie z usługi;
2) ograniczeń stanowiących dyskryminację w zakresie przyznawania pomocy finansowej.

Właściwy organ nie może nakładać na usługobiorcę wymogów dyskryminujących ze względu na pochodzenie lub
miejsce zamieszkania.

Także odwrotnie, jako usługobiorca, nie powinno być wymogów ograniczających korzystanie z usług
transgranicznych.

12. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

7. Zasady nabywania nieruchomości przez cudzoziemców
Ustawa z 1920 o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (wciąż stosowana, choć wielokrotnie
nowelizowana)
Art. 1 ustawy:
Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia.
(Zezwolenie to forma reglamentacji, ograniczenia tej wolności.)
Zezwolenie jest wydawane, w drodze decyzji administracyjnej, przez ministra właściwego do spraw
wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych,
jeżeli sprzeciwu również nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi.

WSPÓŁKOMPETENCJA/ DZIAŁANIA WSPÓLNE (decyzja w ramach współkompetencji, działań wspólnych

ministrów)

Jeżeli przedmiotem obrotu jest nieruchomość rolna, to obowiązują nas odrębne regulacje dot. nieruchomości
rolnych, wprowadzające dodatkowe wymogi.

Zezwolenie
- Sprzeciw jest wyrażany, w drodze postanowienia, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wystąpienia ministra
właściwego do spraw wewnętrznych.
- W szczególnie uzasadnionych przypadkach minister właściwy do spraw wewnętrznych, na wniosek organu,
któremu przysługuje prawo sprzeciwu, przedłuża termin na jego wniesienie do 2 miesięcy od dnia doręczenia
wystąpienia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
- Odmowa wydania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie wymaga wystąpienia do Ministra Obrony
Narodowej lub ministra właściwego do spraw rozwoju wsi.

Cudzoziemiec
Cudzoziemcem w rozumieniu ustawy jest:
1) osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego;
2) osoba prawna mająca siedzibę za granicą;
3) nieposiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych w pkt 1 lub 2, mająca siedzibę za granicą,
utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych;
4) osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1,
2 i 3. 3. W przypadku spółki handlowej za kontrolowaną, w rozumieniu ustawy, uważa się spółkę, w której
cudzoziemiec lub cudzoziemcy dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50% głosów na zgromadzeniu
wspólników lub na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z
innymi osobami, albo mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. –
Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z 2001 r. Nr 102, poz. 1117 oraz z 2003 r. Nr 49, poz. 408 i
Nr 229, poz. 2276).
KRYTERIA: obywatelstwo, siedziba

Nabycie nieruchomości
- Nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa
użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego.
- Nabyciem drugiego domu w rozumieniu przepisów ustawy jest nabycie przez cudzoziemca, o którym mowa w
art. 1 ust. 2 pkt 1, nieruchomości przeznaczonej pod zabudowę mieszkaniową lub na cele rekreacyjno-
wypoczynkowe, która nie będzie stanowić stałego miejsca zamieszkania cudzoziemca. Nie dotyczy to nabycia
samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z
2000 r. Nr 80, poz. 903 oraz z 2004 r. Nr 141, poz. 1492).

Warunki uzyskania zezwolenia

Zezwolenie (reglamentacja, ograniczenie) jest wydawane na wniosek cudzoziemca, jeżeli:
1) nabycie nieruchomości przez cudzoziemca nie spowoduje zagrożenia obronności, bezpieczeństwa państwa lub
porządku publicznego, a także nie sprzeciwiają się temu względy polityki społecznej i zdrowia społeczeństwa;
2) wykaże on, że zachodzą okoliczności potwierdzające jego więzi z Rzecząpospolitą Polską.
3) Powierzchnia nieruchomości nabytych przez cudzoziemca w celu zaspokojenia jego potrzeb życiowych nie
może przekroczyć 0,5 ha, zaś w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej powinna być uzasadniona
rzeczywistymi potrzebami wynikającymi z charakteru wykonywanej działalności gospodarczej.
4) Nabycie nieruchomości rolnych przez cudzoziemców następuje dodatkowo, z zachowaniem przepisów ustawy
z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. Nr 64, poz. 592).

Czynności przed wydaniem zezwolenia

Minister Spraw Wewnętrznych przed wydaniem decyzji w sprawie zezwolenia może:
1) zażądać przedstawienia dowodów i informacji niezbędnych do rozpatrzenia wniosku oraz do dokonania
sprawdzenia, o którym mowa w pkt 2;
2) dokonać, także przy pomocy właściwych organów administracji rządowej, sprawdzenia, czy nabycie
nieruchomości przez cudzoziemca nie spowoduje zagrożenia obronności, bezpieczeństwa państwa lub porządku
publicznego, a także czy będzie ono zgodne z interesem państwa.
2. Minister Spraw Wewnętrznych może w zezwoleniu określić dla cudzoziemca zamierzającego nabyć
nieruchomość specjalne warunki, od których spełnienia będzie uzależniona możliwość jej nabycia.

Treść i okres ważności zezwolenia

Zezwolenie powinno określać w szczególności:
1) osobę nabywcy i zbywcy;
2) przedmiot nabycia;
3) specjalne warunki, w sytuacji określonej w art. 2 ust. 2.
Zezwolenie jest ważne dwa lata od dnia wydania.

Nabycie nieruchomości na obszarze specjalnej strefy ekonomicznej

Decyzję w sprawie zezwolenia na nabycie nieruchomości położonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej,
ustanowionej na podstawie odrębnych przepisów, wydaje się w terminie miesiąca od dnia złożenia wniosku przez
stronę.

Umorzenie postępowania
Postępowanie w sprawie wydania zezwolenia umarza się, gdy wystąpi o to cudzoziemiec, na którego wniosek je
wszczęto, a także gdy właściciel lub wieczysty użytkownik nieruchomości oświadczy, że nie zamierza jej zbyć na
rzecz cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie.

Promesa zezwolenia
- Cudzoziemiec zamierzający nabyć nieruchomość może ubiegać się o przyrzeczenie wydania zezwolenia, zwane
dalej "promesą".
- Promesa jest ważna rok od dnia wydania.
- W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania zezwolenia, chyba że uległ zmianie stan faktyczny
istotny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Nabycie akcji bądź udziałów

- Nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, a także każda inna czynność prawna dotycząca udziałów lub akcji wymaga zezwolenia
ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli w ich wyniku spółka będąca właścicielem lub wieczystym
użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanie się spółką kontrolowaną.
- Nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli spółka ta jest
spółką kontrolowaną, a udziały lub akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec niebędący udziałowcem lub
akcjonariuszem spółki.

Skutki naruszenia przepisów

- Bez przedstawienia zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych, a w przypadku ustanowienia w zezwoleniu
specjalnych warunków - także dowodu z dokumentu urzędowego o ich spełnieniu, nie można dokonywać
czynności prawnych oraz wpisów prawa własności i prawa użytkowania wieczystego.
- Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne (z mocy prawa).
- W razie nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy, o nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie,
właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty,
marszałka województwa lub wojewody albo na żądanie ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Brak wymogu uzyskania zezwolenia (o to często pyta prof. Kosiński na kolejnych terminach, więc iść na
pierwszy, bo prof. Kokocińska o takie szczegóły nie pyta xd)
Nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami
państw - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej, z wyjątkiem
nabycia:
1) nieruchomości rolnych i leśnych, przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii
Europejskiej;
2) drugiego domu, przez okres 5 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.

Nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców, będących obywatelami państw - stron umowy o
Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej w okresach określonych w ust. 2, w
przypadku:
1) nabycia nieruchomości rolnych położonych:
a) w województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, opolskim, pomorskim, warmińsko-
mazurskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim - po upływie 7 lat od dnia zawarcia umowy dzierżawy z datą
pewną, jeżeli przez ten okres osobiście prowadzili na tej nieruchomości działalność rolniczą oraz legalnie
zamieszkiwali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
b) w województwach: lubelskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, podlaskim, śląskim,
świętokrzyskim - po upływie 3 lat od dnia zawarcia umowy dzierżawy z datą pewną, jeżeli przez ten okres
osobiście prowadzili na tej nieruchomości działalność rolniczą oraz legalnie zamieszkiwali na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;

2) nabycia drugiego domu:

a) jeżeli nabywca legalnie, nieprzerwanie zamieszkuje co najmniej 4 lata na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
lub
b) w celu wykonywania działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług turystycznych, przy czym
zwolnienie to nie obejmuje obywateli Konfederacji Szwajcarskiej.

- Zwolnienia dla osób fizycznych

- Zwolnień nie stosuje się do nieruchomości położonych w strefie nadgranicznej oraz gruntów rolnych o
powierzchni przekraczającej 1 ha.

Rejestr
Minister właściwy do spraw wewnętrznych prowadzi rejestr nieruchomości, udziałów i akcji, nabytych lub
objętych przez cudzoziemców bez zezwolenia w przypadkach określonych w ust. 1, 2 i 2a, oraz rejestr
nieruchomości, udziałów i akcji nabytych lub objętych przez cudzoziemców na podstawie wymaganych zezwoleń,
o których mowa w art. 1 ust. 1 oraz w art. 3e ust. 1 i 2.
Notariusz przesyła ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, w terminie 7 dni od dnia sporządzenia, wypis
z aktu notarialnego, mocą którego cudzoziemiec nabył lub objął nieruchomość, udziały lub akcje w spółce,
będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości a także sąd, jeżeli nabycie nieruchomości
nastąpiło na podstawie prawomocnego orzeczenia oraz gdy nabycie lub objęcie udziałów lub akcji podlega
wpisowi do rejestru przedsiębiorców.

Tylko to z tej ustawy prof. Kokocińska wymaga na egzaminie – to, co na prezentacji, bez pozostałych
szczegółów w ustawie.

VI. WSPIERANIE ROZWOJU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

1. Rzecznik MŚP – charakter i zadania
Instytucja rzecznika małych i średnich przedsiębiorców, regulacje dot. procesu legislacyjnego w sprawach, które
obejmują dz. gosp., normy konsultacyjne, przepisy dot. kształtowania norm przyjaznych dla przedsiębiorców,
prawa i obowiązki adm. publicznej – to zawierają te 4 ustawy wchodzące w skład Konstytucji biznesu.

2. Specjalne Strefy Ekonomiczne

Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych
(ustawa z 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji za tydzień)

Specjalne strefy ekonomiczne

• Mapa specjalnych stref ekonomicznych w PL – miały one na celu przyciągnięcie inwestycji zagranicznych do
Polski i obniżenie m.in. bezrobocia;
• SSE to wyodrębnione części terytorium kraju, w których działalność gospodarcza może być prowadzona
na preferencyjnych warunkach. Przedsiębiorstwa zlokalizowane w SSE mogą otrzymać m.in. pomoc
publiczną w postaci zwolnień podatkowych – zwłaszcza z podatku dochodowego (pamiętać).
• W Polsce działa 14 specjalnych stref ekonomicznych, których obszar nie może przekroczyć 25 tys. ha. W
czerwcu 2018 weszła w życie ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji pozwalająca
uzyskać zwolnienie z podatków dochodowych na terenie całego kraju (a nie tylko na terenach objętych SSE).
Nie oznacza to jednak likwidacji stref, które będą funkcjonowały do 31 grudnia 2026.
• Niedawno rząd przyjął ustawę, że cała Polska jest specjalną strefą ekonomiczną (tylko tak się mówi, bo
mamy wciąż poprzednie rozwiązanie), więc niezależnie od tego, gdzie przedsiębiorca prowadzi
działalność, ma prawo do udogodnień. Ale oczywiście te specjalne strefy wciąż pozostały, mają działać do
2026 r. (ale KE już dwukrotnie przedłużała ten termin, więc zobaczymy co zrobi)
• Jest to forma pomocy publicznej - pomoc publiczna udzielana w specjalnych strefach ekonomicznych
podlega zasadom udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w UE
• Nie był to pomysł polski, lecz cała Europa Środkowo-Wschodnia stosowała te specjalne strefy ekonomiczne

Przesłanki ustanawiania specjalnych stref ekonomicznych (już tej ustawy nie ma, ale warto znać te przesłanki)
• Strefa może być ustanowiona w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego części terytorium kraju
(oczywiście już ta ustawa nie obowiązuje, bo obecnie cała Polska to specjalna strefa ekonomiczna; część
terytorium – sprecyzowany, najczęściej Polska wschodnia; tu wskazane przesłanki tworzenia tych stref –
dlaczego je tworzono), w szczególności przez:
1) rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej; (głównie produkcja i infrastruktura towarzysząca;
pierwsze pomysły to była produkcja aut i podzespołów; potem rozwój technologii, bo jej w PL nie było)
2) rozwój nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz ich wykorzystanie w gospodarce narodowej;
3) rozwój eksportu;
4) zwiększenie konkurencyjności wytwarzanych wyrobów i świadczonych usług;
5) zagospodarowanie istniejącego majątku przemysłowego i infrastruktury gospodarczej;
6) tworzenie nowych miejsc pracy;
7) zagospodarowanie niewykorzystanych zasobów naturalnych z zachowaniem zasad równowagi ekologicznej.

Art. 2. [Definicja SSE]

Specjalną strefą ekonomiczną, zwaną dalej "strefą", jest wyodrębniona zgodnie z przepisami ustawy,
niezamieszkała część terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na której terenie może być prowadzona działalność
gospodarcza na zasadach określonych ustawą.

Procedura ustanawiania SSE – 12-18 miesięcy w PL

• USTANAWIA Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki, w drodze
rozporządzenia.
• W rozporządzeniu tym określa się:
1) nazwę, teren i granice strefy,
2) zarządzającego strefą, zwanego dalej "zarządzającym", (najczęściej podmiot prywatny, który pełni funkcję
zarządzającego strefą – zgodnie z Prawem przedsiębiorców, powinien czynić wszystko, by przyciągać inwestorów
do danej strefy i oferować im usługę)
3) okres, na jaki ustanawia się strefę (najczęściej było to 10-20 lat; obecnie KE nie zgadza się, do 2026 roku
powinny obecne być wyciszanie i nie powinno się już tworzyć nowych)
- biorąc pod uwagę potrzebę zapewnienia realizacji celów, o których mowa w art. 3, na terenie obejmowanym
strefą.
• Minister właściwy do spraw gospodarki przedstawia wniosek, po uzyskaniu opinii zarządu województwa
oraz zgody rady gminy właściwej ze względu na położenie strefy.
• Minister właściwy do spraw gospodarki dołącza do wniosku analizę przewidywanych skutków społecznych i
ekonomicznych ustanowienia strefy.

Dlaczego inwestowanie w SSE jest korzystne dla przedsiębiorców?

Możliwość uzyskania pomocy publicznej (dopuszczalnej, zgodnej z rynkiem wewnętrznym UE)
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) przedmioty działalności gospodarczej, na które nie będzie wydawane zezwolenie na prowadzenie działalności
gospodarczej na terenie danej strefy uprawniające do korzystania z pomocy publicznej,
2) maksymalną wielkość pomocy publicznej, którą można udzielić przedsiębiorcy prowadzącemu działalność
gospodarczą na terenie strefy na podstawie zezwolenia,
3) warunki udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcy prowadzącemu działalność gospodarczą na terenie
strefy na podstawie zezwolenia,
4) warunki uznawania wydatków za wydatki poniesione na inwestycję na terenie strefy, a także ich minimalną
wysokość, (są dwie drogi obliczania tzw. wydatków kwalifikowanych, które można pokryć pomocą publiczną –
jest metoda inwestycyjna, bierze się pod uwagę wydatki inwestycyjne, dofinansowanie; druga metoda związania
z wysokością wynagrodzenia pracowników zatrudnionych przez 2 lata; działalność produkcyjna – metoda
inwestycyjna; działalność usługowa – metoda nr 2)
- biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia zgodności udzielonej pomocy z prawem Unii Europejskiej.

Zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy uprawniające do korzystania z pomocy

publicznej
Jest to forma reglamentacji gospodarczej (koncesja to ostrzejsza forma).
• Podstawą do korzystania z pomocy publicznej, udzielanej zgodnie z ustawą, jest zezwolenie na prowadzenie
działalności gospodarczej na terenie danej strefy uprawniające do korzystania z pomocy publicznej.
• Zezwolenie określa przedmiot działalności gospodarczej oraz warunki dotyczące w szczególności:
1) zatrudnienia przez przedsiębiorcę przy prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie strefy przez
określony czas określonej liczby pracowników;
2) dokonania przez przedsiębiorcę na terenie strefy inwestycji o wartości przewyższającej określoną kwotę;
3) terminu zakończenia inwestycji;
4) maksymalnej wysokości kosztów kwalifikowanych inwestycji i dwuletnich kosztów kwalifikowanych
pracy.
• Zezwolenie może być udzielone, jeśli podjęcie działalności na terenie strefy przyczyni się do osiągnięcia
celów określonych w planie rozwoju strefy (przesłanki tworzenia SSE).

Procedura udzielania zezwolenia

• Minister właściwy do spraw gospodarki udziela, cofa i zmienia zezwolenie – decyzja administracyjna
(stosujemy KPA).
• Minister właściwy do spraw gospodarki zasięga opinii zarządzającego strefą przed wydaniem decyzji w
sprawie cofnięcia lub zmiany zezwolenia.
• Ustalenie przedsiębiorców, którzy uzyskują zezwolenie, następuje w drodze przetargu lub rokowań
podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.
• Kryteria oceny zamierzeń co do przedsięwzięć gospodarczych, które mają być podjęte przez przedsiębiorców
na terenie strefy, odrębnie w odniesieniu do każdej strefy ustalane są w drodze rozporządzenia (mamy ich
tyle, ile jest SSE) uwzględniając w szczególności stopień, w jakim wielkość, przedmiot i charakter
ekonomiczny planowanych przez przedsiębiorcę przedsięwzięć gospodarczych na terenie strefy i warunków
ich realizacji przyczynią się do osiągnięcia celów ustanowienia strefy określonych w planie rozwoju strefy.

Wniosek o przyznanie pomocy

• Wniosek o przyznanie pomocy publicznej, udzielanej zgodnie z ustawą, jest składany w ramach przetargu lub
rokowań w zakresie uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w SSE.
• Dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy w ramach zezwolenia, o
którym mowa w art. 16 ust. 1, przez osoby prawne lub osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
są zwolnione od podatku dochodowego, odpowiednio na zasadach określonych w przepisach o podatku
dochodowym od osób prawnych lub w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwolnienie
to stanowi pomoc publiczną, przy czym wielkość tej pomocy nie może przekroczyć jej maksymalnej wielkości
określonej w przepisach.

Zezwolenie – zmiana, cofnięcie, wygaśnięcie

• Minister właściwy do spraw gospodarki wykonuje kontrolę działalności gospodarczej prowadzonej na
terenie strefy.
• Zezwolenie wygasa z upływem okresu, na jaki została ustanowiona strefa.
• Zezwolenie może być cofnięte albo zakres lub przedmiot działalności określony w zezwoleniu może zostać
ograniczony, jeżeli przedsiębiorca:
1) zaprzestał na terenie strefy prowadzenia działalności gospodarczej, na którą posiadał zezwolenie, lub
2) rażąco uchybił warunkom określonym w zezwoleniu, lub
3) nie usunął uchybień stwierdzonych w toku kontroli, o której mowa w art. 18, w terminie do ich
usunięcia wyznaczonym w wezwaniu ministra właściwego do spraw gospodarki, lub
4) wystąpił z wnioskiem o cofnięcie zezwolenia albo ograniczenie zakresu lub przedmiotu działalności
określonego w zezwoleniu.
• Minister właściwy do spraw gospodarki może, na wniosek przedsiębiorcy, po zasięgnięciu opinii
zarządzającego strefą, zmienić zezwolenie, przy czym zmiana nie może:
1) dotyczyć obniżenia poziomu zatrudnienia, określonego w zezwoleniu w dniu jego wydania, o więcej niż
20%;
2) skutkować zwiększeniem pomocy publicznej.

Zarządzanie strefą i zwolnienia podatkowe

• Zarządzającym może być wyłącznie spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której
Skarb Państwa, samorząd województwa albo inny zarządzający posiada większość głosów, które mogą być
oddane na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników.
• Do zadań zarządzającego należy prowadzenie - zgodnie z
1) planem rozwoju strefy (ustala go minister właściwy do spraw gospodarki w drodze rozporządzenia),
2) regulaminem strefy,
3) oraz przepisami prawa
- działań zmierzających do rozwoju działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy, a w szczególności:
1) umożliwianie, na podstawie umowy, przedsiębiorcom prowadzącym działalność na terenie strefy używania i
korzystania ze składników mienia położonych na obszarze strefy, których zarządzający jest właścicielem lub
posiadaczem zależnym;
2) gospodarowanie w sposób ułatwiający prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy urządzeniami
infrastruktury gospodarczej i technicznej oraz innymi składnikami mienia, których zarządzający jest właścicielem
lub posiadaczem zależnym;
3) świadczenie, na podstawie umowy, przedsiębiorcom prowadzącym działalność na obszarze strefy usług oraz
tworzenie warunków do świadczenia usług przez osoby trzecie;
4) prowadzenie działań promujących podejmowanie działalności gospodarczej w strefie;
5) podejmowanie działań zmierzających do powstawania klastrów;
6) współpraca w zakresie uwzględniania w procesie kształcenia potrzeb rynku pracy w strefie:
a) ze szkołami ponadpodstawowymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. -
Prawo oświatowe,
b) z uczelniami lub federacjami podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w rozumieniu ustawy z dnia 20
lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Zarządzanie SSE
• Sposób wykonywania zarządu strefą przez zarządzającego określa regulamin strefy.
• Regulamin strefy wydaje zarządzający. Wydanie oraz zmiana regulaminu strefy wymaga zatwierdzenia przez
ministra właściwego do spraw gospodarki.
• Zarządzający doręcza regulamin strefy przedsiębiorcom prowadzącym działalność na terenie strefy przy
zawarciu umów, a także podaje regulamin do wiadomości publicznej.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność na terenie strefy mogą powołać radę strefy.
Rada strefy może przedstawiać opinie i wnioski w sprawach dotyczących prowadzenia działalności na terenie
strefy i jej rozwoju.
Organizację i tryb działania rady strefy określa opracowany i uchwalony przez radę regulamin.

3. Wspieranie rozwoju nowych inwestycji

Ustawa o wspieraniu nowych inwestycji z dnia 10 maja 2018 roku
1. Istota ustawy - Wprowadza ona nowy mechanizm udzielania przedsiębiorcom wsparcia, ale to wsparcie jest
ukierunkowane – tylko na nowe inwestycje - realizowane na terytorium RP. Wsparcie: zwolnienie od podatku
dochodowego oraz świadczenie usług o charakterze informacyjnym

Pomysł na wprowadzenie ustawy. Zrodził się on w strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju do 2030 roku –
zaznaczenie potrzeby rozwoju terytorialnego, likwidacja barier (zwłaszcza 5 województw Polski Wschodniej,
najsłabiej rozwiniętych). P.w. chodzi tu o restrukturyzację, adaptację do nowych warunków.

Celem stymulowania tych inwestycji – ustawodawca uregulował ustawę o wspieraniu nowych inwestycji.

2. Cele ustawy
Celem ustawy jest stymulowanie wzrostu inwestycji prywatnych, co przyczyni się do:
1) rozwoju innowacyjnych dziedzin działalności gospodarczej;
2) tworzenia nowych stabilnych miejsc pracy dla wysoko wykwalifikowanych pracowników;
3) rozwoju nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz ich wykorzystanie w gospodarce narodowej;
4) zwiększenia konkurencyjności wytwarzanych wyrobów i świadczonych usług;
5) rozwoju eksportu;
6) zahamowania wzrostu zróżnicowań regionalnych.

3. Uzasadnienie zmian
- Skomplikowaną i długotrwałą procedurę włączania nowych terenów w granice stref nieuwzględniającą
spójności terytorialnej
- Ograniczenia czasowe funkcjonowania stref (SSE)
- Strefy okazały się niewystarczającym instrumentem oddziaływania na rzecz zrównoważonego rozwoju
- Zasady wsparcia mniej atrakcyjne na tle zagranicznej konkurencji

4. Zakres zmian (to, co na prezce, wystarczy na egzamin)

• Całkowite odejście od ograniczeń terytorialnych dotyczących możliwości uzyskania wsparcia w formie
zwolnienia od podatku dochodowego
• Wyznaczanie okresu korzystania ze zwolnienia podatkowego (jest to pomoc publiczna, przedsiębiorca musi
spełnić pewne kryteria ilościowe; jest zależne od poziomu intensywności pomocy publicznej)
• Uwzględnienie celów i założeń średniookresowej strategii rozwoju

5. Dla inwestycji otrzymuje się pomoc publiczną na okres iluś lat. Wydaje się decyzję adm. (stosuje się KPA). O
zezwolenie o uzyskanie pomocy publicznej może ubiegać się każdy przedsiębiorca, który wykaże, że spełni
kryteria ilościowe i jakościowe, przyczyni się do rozwoju gosp. kraju i nowych inwestycji.
Zezwolenie i długość jego obowiązywania zależy, czy inwestujemy na okresie o niższym czy wyższym poziomie
rozwoju.

6. Formy wsparcia dla nowych inwestycji

Wsparcie dla nowych inwestycji udzielane będzie przedsiębiorcom w formie zwolnienia podatkowego oraz usług
informacyjnych świadczonych przez podmioty zarządzające obszarami.
Zarządzający obszarami zobowiązani będą ŚWIADCZYĆ USŁUGI NA RZECZ PRZEDSIĘBIORCÓW KORZYSTAJĄCYCH
ZE WSPARCIA NOWYCH INWESTYCJI, KTÓRE TO USŁUGI OKREŚLONE ZOSTANĄ SZCZEGÓŁOWO W PLANIE
ROZWOJU INWESTYCJI.

7. Zakres wsparcia ze strony podmiotu zarządzającego – pomoc przedsiębiorcom w realizacji inwestycji

PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO POWSTAWANIA NOWYCH INWESTYCJI I ICH ROZWOJU NA
TERENIE OBSZARU, KTÓRY ZOSTAŁ MU PRZYPISANY, A TAKŻE MIĘDZY INNYMI:
• UDOSTĘPNIANIE PRZEDSIĘBIORCOM, NA PODSTAWIE UMOWY, SKŁADNIKÓW MIENIA, KTÓRYCH
ZARZĄDZAJĄCY JEST WŁAŚCICIELEM, POSIADACZEM ZALEŻNYM LUB ODDANYCH MU W ZARZĄD;
• PROWADZENIE DZIAŁAŃ PROMUJĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ I NOWE INWESTYCJE NA JEGO
OBSZARZE;
• UDZIELANIE PRZEDSIĘBIORCOM INFORMACJI POZYSKANYCH OD POWIATOWYCH URZĘDÓW PRACY ORAZ
PARTNERÓW SPOŁECZNYCH FUNKCJONUJĄCYCH W OBSZARZE PRZYPISANYM ZARZĄDZAJĄCEMU, ISTOTNYCH Z
PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI NOWEJ INWESTYCJI;
• PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ PRZYCZYNIAJĄCYCH SIĘ DO POLEPSZENIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY
PRZEDSIĘBIORCAMI A LOKALNĄ SPOŁECZNOŚCIĄ ORAZ PARTNERAMI SPOŁECZNYMI;
• WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE UWZGLĘDNIANIA W PROCESIE KSZTAŁCENIA POTRZEB RYNKU PRACY:
• TWORZENIE NARZĘDZI NA RZECZ ROZWOJU INNOWACYJNEJ GOSPODARKI;
• REKOMENDOWANIE PRZEDSIĘBIORCOM OPTYMALNEJ LOKALIZACJI NOWYCH INWESTYCJI.

8. Obszar gospodarczy
- plan rozwoju inwestycji
- rada rozwoju obszaru gospodarczego
- decyzja o wsparciu
Podmiot zarządzający musi przygotować plan rozwoju inwestycji, czyli odp. za działanie kilku powiatów i tam
uwzględnia wszelkie wskaźniki, związane z rozwojem naszego kraju, które trzeba osiągnąć.
Mamy radę rozwoju obszaru gospodarczego – działalność opiniodawcza, konsultacyjna, kierunkowa – co
poprawić itd.

8. Program pomocowy
Sama ustawa o wspieraniu nowych inwestycji nie jest wystarczająca dla zwolnienia się od PIT/CIT – na tę
okoliczność trzeba przygotować specjalny program pomocowy.
Pomoc może być do indywidualnego podmiotu albo być aktem normatywnym w postaci programu pomocowego.

Mamy rozporządzenie, będące odpowiedzią na wytyczne KE – rozporządzenie RM z dnia 27 grudnia 2022 r. w

sprawie publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji.
To rozporządzenie jest podstawą udzielania wsparcia, a nie ustawa! Pamiętać!

Minister właściwy do spraw gospodarki prowadzi Ewidencję Wsparcia Nowej Inwestycji.

4. System inwestycji rozwoju

https://www.youtube.com/watch?v=WWd0Hb360I8
Instytucje rozwoju
Ustawa ta ma koordynować działania instytucji rozwoju.

W Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju RM uznała, że trzeba zwiększyć poziom interwencji pozytywnej
(zwalczania przedsiębiorczości) i koordynowania spójności działań.

Art. 2 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju

System instytucji rozwoju tworzą:
1) Polski Fundusz Rozwoju (wystartował w 2016 roku, priorytety strategiczne; kluczowy obszar działania to
inwestycje – przemysł, gospodarka itd.; zapewnia finansowanie kapitałowe dla przedsiębiorstw na każdym etapie
rozwoju – ocenia komitet z niezależnych ekspertów rynkowych; 3,6 mld zł otrzymały firmy w ramach wsparcia
technologii; projekty w zakresie wsparcia cyfryzacji – 3 centra obliczeniowe w ramach polskiej sieci cyfrowej; PFR
bierze udział we wprowadzaniu PPK – Pracowniczych Planów Kapitałowych – 10-krotny wzrost kapitału
uczestników od rozpoczęcia programu; PFR zrealizował tarczę antykryzysową PRF – 72,4 mld zł bezzwrotnych
subwencji finansowych dla 300 tys. firm; PFR realizuje projekty społecznej odpowiedzialności biznesu przez
Fundację PFR – powołała w 2020 CDT – Centralny Dom Technologii – filmik:
https://www.youtube.com/watch?v=wwd0hb360i8),
2) Bank Gospodarstwa Krajowego,
3) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
4) Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych Spółka Akcyjna,
5) Polska Agencja Inwestycji i Handlu Spółka Akcyjna,
6) Agencja Rozwoju Przemysłu Spółka Akcyjna.

Wszystkie te struktury organizacyjne łączy fakt, że są to podmioty celowe – służą realizacji rządowych
programów gospodarczych, konkretnej polityki gospodarczą.
Łącznie wszystkie te podmioty tworzą Grupę PFR.
Wszystkie określane jako instytucje rozwoju, a razem tworzą system instytucji rozwoju.

Oddziaływanie za pomocą wsparcia finansowego (głównie), ale też różnego rodzaju usługi (bez przekazywania
środków).

Wszystkie podlegają nadzorowi właścicielskiemu ministra właściwego ds. finansów publicznych.

Każdy z podmiotów działa na podstawie odrębnej regulacji w różnych formach organizacyjno-prawnych.

5. Zadania i zakres działania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Chyba najlepiej działająca państwowa osoba prawna – podmiot wykonujący zadania państwa w zakresie
rozwoju gospodarczego, realizuje rządowe programy gospodarcze.
Działa od 2000 roku.
Filmik na yt:
https://www.youtube.com/watch?v=Nv73PYZJPjo

Ze wsparcia mogą korzystać mikro, mali i średni przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego, osoby
mające pomysł na innowacyjne rozwiązania (niebędące przedsiębiorcami, głównie startupy).

Zadania, formy wsparcia, oferowane przez PARP:

- opiniowanie,
- opracowywanie badań, analiz i wydawanie publikacji (zwykle pisane przez praktyków – przedsiębiorców, którzy
się tym dzielą),
- prowadzenie działań edukacyjnych - doradzanie, edukowanie i udzielanie wsparcia mikro, małym i średnim
przedsiębiorcom,
- wsparcie finansowe (dominujące w PARP; jedyna agencja wdrażająca fundusze unijne na rozwój
przedsiębiorczości),
- budowanie współpracy między przedsiębiorcami,
- wspieranie polskich marek (organizowanie targów, wystaw, wysyłanie polskich przedsiębiorców na zagraniczne
wydarzenia) - - rozwijanie i promowanie marek na rynku krajowym i międzynarodowym,
- wspieranie projektów dla tworzenia przyjaznej dla środowiska infrastruktury;
- szkolenia, warsztaty, seminaria oferowane online przez PARP;
- prowadzenie rejestru usługodawców (partnerów do realizacji projektu).

Agencje – podmioty stanowiące jednostki organizacyjne wyłączone z tradycyjnych struktur ministerialnych,

jednak poddane nadzorowi ministrów, o zróżnicowanych podstawach prawnych i formach działania, tworzone
jako szczególnego rodzaju rządowe przedstawicielstwa w celu spełnienia wyznaczonych przez rząd zadań z
zakresu administracji gospodarczej.

PARP działa na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju
Przedsiębiorczości oraz statutu.
Minister właściwy do spraw gospodarki, w drodze zarządzenia, nadaje Agencji statut, który określa jej organizację
wewnętrzną.

Organami Agencji są:

1. Prezes Agencji
2. Rada Nadzorcza (członkami przedstawiciele organów adm. publicznej rangi rządowej)

Zadania PARP - Art. 4.

1. Agencja realizuje zadania z zakresu administracji rządowej, które zostały określone dla niej w programach
rozwoju gospodarki, w szczególności w zakresie wspierania:
1) przedsiębiorców, w szczególności mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców oraz osób
zamierzających podjąć działalność gospodarczą;
2) eksportu;
3) rozwoju regionalnego;
4) działalności innowacyjnej w rozumieniu przepisów o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej;
5) tworzenia nowych miejsc pracy, przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich;
6) rozwoju potencjału adaptacyjnego przedsiębiorców.

Agencja uczestniczyła i uczestniczy w realizacji programów operacyjnych, o których mowa w ustawie z dnia 6
grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju:
1) jako instytucja wdrażająca (instytucja pośrednicząca II stopnia) albo pośrednicząca, udzielająca pomocy
finansowej beneficjentom lub
2) jako beneficjent.

Agencja nie podejmuje działań, których celem jest osiągnięcie zysku.

(Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (WARP) udziela pomocy finansowej z budżetu unijnego z
poziomu krajowego (programy operacyjne krajowe) grantobiorcom. Sama jest beneficjentem, bo uzyskuje
środki, ale nie działa w celu osiągnięcia zysku – wszelkie środki przekazuje na zadania publiczne.)

Do zadań PARP, należy w szczególności:

1) badanie roli mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców w gospodarce;
2) analizowanie administracyjnych, prawnych i finansowych barier rozwoju mikroprzedsiębiorców, małych i
średnich przedsiębiorców;
3) opracowywanie corocznych raportów w zakresie określonym w pkt 2 i ich rozpowszechnianie, w tym przez
zamieszczanie na stronie internetowej;
4) gromadzenie i udostępnianie informacji o programach pomocowych w rozumieniu przepisów o postępowaniu
w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

Do zadań Agencji należy:

1) działanie na rzecz realizacji założeń polityki innowacyjnej państwa;
2) wspieranie i promocja przedsięwzięć, w tym programów, centralnych i regionalnych w zakresie rozwoju
innowacyjności;
3) przygotowywanie i realizacja własnych programów działań wspierających działalność innowacyjną;
4) wspomaganie organów administracji rządowej i samorządowej w zbieraniu i przetwarzaniu danych o
potrzebach gospodarki narodowej w zakresie innowacyjności;
5) wspieranie działalności instytucji otoczenia przedsiębiorstw działających na rzecz wzrostu innowacyjności
przedsiębiorstw i gospodarki, takich jak: instytuty badawcze, centra badawczo-rozwojowe, centra transferu
technologii, inkubatory przedsiębiorczości i parki technologiczne;
6) współpraca międzynarodowa w zakresie promocji i rozwoju innowacyjności

Sposoby realizacji zadań (środki prawne)

Art. 6. PARP - Realizacja zadań przez Agencję
1) świadczenie usług doradczych;
2) organizowanie szkoleń i seminariów;
3) organizowanie przedsięwzięć informacyjnych, promocyjnych, targowych i wystawienniczych w kraju;
4) organizowanie, w porozumieniu z właściwymi instytucjami, przedsięwzięć informacyjnych i promocyjnych za
granicą;
5) gromadzenie i udostępnianie informacji istotnych dla bezrobotnych oraz podmiotów, o których mowa w art.
6b ust. 1;
6) opracowywanie, wydawanie i rozpowszechnianie publikacji;
7) świadczenie usług eksperckich, w tym organom administracji rządowej i organom jednostek samorządu
terytorialnego;
8) prowadzenie, pod nazwą "Krajowy System Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw",
9) promowanie podmiotów, organizowanie współpracy między nimi oraz świadczenie na ich rzecz usług
doradczych, szkoleniowych i informacyjnych;
10) udzielanie pomocy finansowej

Wsparcie finansowe
Pomoc finansowa może mieć formę pomocy zwrotnej albo bezzwrotnej.
Pomoc finansowa może mieć formę:
1 – bezzwrotnego wsparcia finansowego;
2 – pożyczek;
3 – finansowania kosztów usługi świadczonych przez usługodawców bezpłatnie lub za odpłatnością niższą od
ceny rynkowej
- bon na inwestycje;
- pożyczka na inwestycje;
- fundusze pożyczkowe,
- fundusze poręczeniowe.

Agencja udziela pomocy finansowej w drodze umowy, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. (tzw.
prywatyzacja prawa publicznego). Przed zawarciem umowy mamy rozstrzygnięcie podmiotu o dopuszczeniu do
zawarcia (ukryta decyzja) – postępowanie dwuetapowe – pod płaszczykiem instrumentów z prawa prywatnego
ukrywają się jednak instrumenty prawa publicznego.
Umowa określa w szczególności:
1) szczegółowe przeznaczenie pomocy finansowej;
2) wielkość pomocy finansowej;
3) szczegółowe zasady wykorzystywania pomocy finansowej;
4) sposób wypłaty pomocy finansowej;
5) sposób nadzorowania przez Agencję wykorzystania pomocy finansowej;
6) warunki rozwiązania umowy;
7) warunki zwrotu pomocy finansowej;
8) w przypadku pomocy finansowej przeznaczonej na powiększenie funduszu, o którym mowa w ust. 5 -
szczegółowe zasady gospodarowania funduszem.

NA EGZAMINIE PROF. KOKOCIŃSKIEJ OBOWIĄZUJE TYLKO TO, CO PROF. PRZEROBI (wsm większość poza
regulacją w większości – energetyka, transport itd. zrobi prof. Kosiński i nie bydzie – czyli dział X z zagadnień u
prof. Kokocińskiej nie będzie; mamy kojarzyć instytucje, hasła, a nie cytować artykuły itd., bo to się zmienia)
VII. ORGANIZOWANIE USŁUG NA POZIOMIE KOMUNALNYM
1. Pojęcie i zakres "gospodarki komunalnej"
Gospodarka komunalna
Prowadzenie działalności gospodarczej przez jednostki samorządu terytorialnego w celu zaspokojenia
zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej

Na podstawie ustaw szczegółowych gmina została uznana za przedsiębiorcę.

1. Gospodarka komunalna
- jest to prowadzenie działalności gospodarczej przez jednostki samorządu terytorialnego w celu zaspokojenia
zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej
- nie jest tożsama z działalnością gospodarczą
- fragment działalności jednostek samorządu terytorialnego
- działalność zorientowana na realizację ustawowo wyznaczonych zadań własnych
- zadania własne wymagają podejmowania bardzo różnych działań i nie zawsze jest to działalność gospodarcza
(mamy też domniemanie kompetencji – zadania niezastrzeżone dla innych jst są zadaniami gminy, co wynika z
Konstytucji RP)

2. Na czym polega gospodarka komunalna – prezka.

3. Gospodarka komunalna dot. zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, a obejmuje w

szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące, nieprzerwane
zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług, która jest powszechnie dostępna –
może z niej korzystać każdy kto jest do niej uprawniony).
Zadania o charakterze użyteczności publicznej – cechy:
1) ciągłość – bieżący i nieprzerwany charakter takiej usługi (cel zarobkowy nie jest celem głównym a cel
społeczny)
2) zaspakajanie zbiorowych potrzeb ludności (muszą się odnosić do potrzeb ogółu mieszkańców np. gminy) -
potrzeby szczególne, kwalifikowane o powszechnym i elementarnym charakterze (bez których nie moglibyśmy
funkcjonować, np. dostawa wody, ścieków, transport lokalny)
3) powszechna dostępność świadczonych usług – roszczenie o dostępność usług np. dostarczanie wody, energii,
odprowadzanie ścieków, przewóz osób

2. Formy i sposoby wykonywania gospodarki komunalnej

Formy wykonywania (w tym formy organizacyjno-prawne) gospodarki komunalnej
Art. 2 Gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności
w formach samorządowego zakładu budżetowego (zakład budżetowy to jednostka wyodrębniona
organizacyjnie, ale działa w ramach struktury j.s.t., nie ma własne osobowości prawnej) lub spółek prawa
handlowego.

Art. 3.1. Jednostki samorządu terytorialnego w drodze umowy mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu
gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym
osobowości prawnej (prezka).

Samorządowe zakłady budżetowe

- Podstawa prawna: ustawa o finansach publicznych
- Odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem
dotacji z budżetu (działalność może być dotowana) – co oznacza, że działalność i zasady finansowania nie są
uzależniane od wyników ekonomicznych
- Powstaje na mocy uchwały organu stanowiącego jst
- Nie ma osobowości prawnej (zaliczany do ułomnych osób prawnych)
- Wykorzystywana wyłącznie w sferze użyteczności publicznej

Spółki prawa handlowego w sferze użyteczności publicznej

Art. 9. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki
akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek.
2. Jednostki samorządu terytorialnego mogą także tworzyć spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne, o
których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia … o partnerstwie publiczno-prywatnym (uchylony, więc nwm czemu
na slajdzie xd).

Art. 10a. [Rady nadzorcze i zarządy w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego]
1. W spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego działa rada nadzorcza.
2. Do rad nadzorczych w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego stosuje się przepisy Kodeksu
spółek handlowych, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.
3. Kadencja członka rady nadzorczej w spółkach z większościowym udziałem jednostek samorządu
terytorialnego trwa 3 lata.
4. (uchylony).
5. Podmiot reprezentujący jednostkę samorządu terytorialnego lub komunalna osoba prawna, w zakresie
wykonywania praw z udziałów i akcji przysługujących tym podmiotom, jako kandydata na członka organu
nadzorczego wskazuje osobę, która spełnia wymogi, o których mowa w art. 19 ust. 1-3 i 5 ustawy z dnia 16
grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 735 oraz z 2021 r. poz. 159 i
255), z wyłączeniem wymogu posiadania pozytywnej opinii Rady do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa i
państwowych osób prawnych. Do członków organu nadzorczego wskazanych przez podmiot reprezentujący
jednostkę samorządu terytorialnego lub komunalną osobę prawną stosuje się odpowiednio przepis art. 19 ust.
6 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym.
6. Członków zarządu spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego powołuje i odwołuje rada nadzorcza.
7. Podmiot reprezentujący jednostkę samorządu terytorialnego lub komunalna osoba prawna, w zakresie
wykonywania praw z udziałów i akcji przysługujących tym podmiotom, są obowiązane podejmować działania
mające na celu określenie, w drodze uchwały walnego zgromadzenia lub zgromadzenia wspólników, w statucie
spółki, lub umowie spółki, wymogów, jakie musi spełniać kandydat na członka organu zarządzającego,
określonych w art. 22 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym.

Przedsiębiorstwa komunalne
Uległy z mocy prawa z dniem 1 lipca 1997 r. przekształceniu w jednoosobową spółkę gminy: (w prezce reszta)

3. Zasady powierzania wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej

Jednostki samorządu terytorialnego w drodze umowy mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki
komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości
prawnej z uwzględnieniem przepisów
ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.
U. z 2020 r. poz. 1398, z późn. zm.)
oraz przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305) na zasadach
ogólnych albo w trybie przepisów:
1) ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 711 i 2275);
2) ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2019, z późn. zm.);
3) ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz.
1057);
4) ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1944 i 2400);
5) ustawy z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. z 2019 r. poz.
1528, 1655 i 2020 oraz z 2020 r. poz. 2275).

Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności na podstawie innych ustaw jest wymagane uzyskanie
zezwolenia, jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi
posiadającemu wymagane zezwolenie.

4. Dopuszczalność działalności poza sferą użyteczności publicznej (działalności komercyjnej)

Ale gospodarkę komunalną j.s.t. mogą prowadzić także poza sferą użyteczności publicznej. Podlega to jednak
licznym ograniczeniom, bo działania te są traktowane jako wyjątkowe. Mamy stąd liczne ograniczenia –
odrębne dla gminy, powiatu i województwa (działania w sferze użyteczności publicznej i poza sferą +
ograniczenia to częste pyt. na egzaminie)

Działalność gospodarcza gmin poza sferą użyteczności publicznej

Zgodnie z art. 9 ustawy o samorządzie gminnym gmina może prowadzić dz. g. wykraczającą poza zadania o
charakterze użyteczności publicznej, o ile ustawa szczegółowa tak stanowi.

Działalność jst poza sferą użyteczności publicznej – gmina

Art. 10. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do
nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:
1)
istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym;
2)
występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty
samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych
nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub
trwałego ograniczenia bezrobocia.

Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich
również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy
do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

Ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich, o których
mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się
czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i
wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym
prowadzących działalność w zakresie budownictwa mieszkaniowego na wynajem, w tym również związany z
uprawnieniem do nabycia przez najemcę własności lokalu w przyszłości, oraz klubów sportowych działających
w formie spółki kapitałowej.

Działalność gospodarcza powiatu

- Regulacje ustawy o samorządzie powiatowym
- Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności
publicznej – ustawowy zakaz

Działalność jst poza sferą użyteczności publicznej – województwo

Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki prawa handlowego na zasadach i w
formach określonych w ustawie o samorządzie województwa.

Art. 13 ustawy o sw
W sferze użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki
akcyjne lub spółdzielnie, a także może przystępować do takich spółek lub spółdzielni.
W sferze użyteczności publicznej województwo może, w celu realizacji działań z zakresu, o którym mowa
w art. 11 zakres strategii rozwoju województwa ust. 2, utworzyć regionalny fundusz rozwoju w formie spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej.
Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki
akcyjne oraz przystępować do nich, jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych,
edukacyjnych, wydawniczych oraz na wykonywaniu działalności w zakresie telekomunikacji służących
rozwojowi województwa.

Sfera użyteczności publicznej i poza nią (tu: ograniczenia).

Gmina – co do zasady ma największe możliwości, szerokie (po spełnieniu określonych warunków,
ograniczenia), powiat – zakaz, województwo – ograniczone możliwości co do form prawnych i co do zakresu
działalności.

5. Partnerstwo publiczno-prywatne
Prezentacja nr 22.

VIII. OCHRONA KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

1. Pojęcie konkurencji gospodarczej. Cele ochrony konkurencji gospodarczej.
2. Metody i systemy ochrony konkurencji. Pierwsze światowe oraz polskie regulacje prawne ochrony
konkurencji.
3. Pojęcia rynku właściwego i pozycji dominującej przedsiębiorcy(ów) na rynku.
4. Rodzaje praktyk ograniczających konkurencję i zakazy ich stosowania.
5. Kontrola koncentracji przedsiębiorców na rynku.
6. Istota praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i zakaz ich stosowania.
7. System ochrony konsumentów w Polsce. Rola Prezesa UOKiK, samorządu terytorialnego i organizacji
społecznych.
8. Rodzaje postępowań przed Prezesem UOKiK i rodzaje decyzji wydawanych przez ten organ.
9. Program łagodzenia kar (leniency) za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję.

Funkcja ochronna państwa

Systemy ochrony prawnej

- publicznoprawny - ustawa z dnia 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- prywatnoprawny – ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Ochrona konsumenta jako podmiotu słabszego na rynku od przedsiębiorcy

Ochrona interesów ma służyć rozwojowi rynku.

Zakres regulacji ustawy

• Art. 1. 1. Ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie
publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów.
• Pojęcia: przedsiębiorca, konkurencja, konsument, rynek właściwy (ściśle określony rynek),, pozycja
dominująca.

1. Zakaz praktyk ograniczających konkurencję

2. Koncentracja przedsiębiorców i ich kontrola
3. Zakaz stosowania niedozwolonych klauzul

1. Zakaz praktyk ograniczających konkurencję

- ZAKAZ POROZUMIEŃ OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ
Porozumienia zawierane między przedsiębiorcami, działającymi na tym samym rynku właściwym
Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w
inny sposób konkurencji na rynku właściwym np.:
1) ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;
2) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji;
3) podziale rynków zbytu lub zakupu;
4) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów,
stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
- ZAKAZ NADUŻYWANIA POZYCJI DOMINUJĄCEJ

ZAKAZ POROZUMIEŃ OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ

• Porozumienia w całości lub w części są nieważne (ex lege)
• Wyłączenia (art. 7 i 8 – klauzula rozsądku) z mocy prawa oraz ustanowione na mocy delegacji ustawowej
przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia
Odpowiedzialność przedsiębiorców przy naruszaniu tych zakazów -> ogromne kary pieniężne
Klauzula rozsądku – w pewnych sytuacjach porozumienia między przedsiębiorcami będą dopuszczalne

ZAKAZ NADUŻYWANIA POZYCJI DOMINUJĄCEJ

Nie jest zakazane posiadanie pozycji dominującej, zakazane jest jej nadużywanie.
• Art. 9. 1. Zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku
przedsiębiorców.
• Nadużywanie pozycji dominującej polega w szczególności na:
1) bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo
rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów;
2) ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów;
3) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów,
stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
4) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia,
niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy

DECYZJE W SPRAWACH PRAKTYK OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ

Prezes UOKiK wydaje decyzje w sprawach praktyk ograniczających konkurencję (art. 10 i 11).
- na tę decyzję przysługuje skarga do sądu powszechnego (procedura hybrydowa)
- decyzja nakazująca zaniechania stosowania praktyk (art. 10) + usunięcie skutków
- decyzja zobowiązująca do podjęcia lub zaniechania określonych działań (art. 11)

2. Koncentracja przedsiębiorców – kontrola koncentracji

Koncentracja – połączenie, przejęcie
Koncentracja nie jest zakazana, w niektórych sytuacjach podlega kontroli Prezesa UOKiK, gdy prowadzi do
naruszenia lub eliminacji konkurencji na rynku.
Kontroli podlega zamiar dokonania koncentracji.
Co do zasady, Prezes UOKiK powinien być poinformowany przez przedsiębiorców o planowanej koncentracji
(art. 13).
Art. 13. 1. Zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu, jeżeli:
1) łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym
rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub
2) łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku
obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro.
2. Obowiązek dotyczy zamiaru:
1) połączenia dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców;
2) przejęcia – przez nabycie lub objęcie akcji, innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny
sposób – bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej
przedsiębiorców;
3) utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy;
4) nabycia przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy (całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli
obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie

Art. 14 – Kiedy nie trzeba zgłaszać zamiaru koncentracji! - jest to związane z wysokością obrotu
Art. 14. Nie podlega zgłoszeniu zamiar koncentracji:
1) jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli, zgodnie z art. 13 ust. 2 pkt 2, nie
przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających
zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro;
2) jeżeli obrót żadnego z przedsiębiorców, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 1 lub 3, nie przekroczył na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie
równowartości 10 000 000 euro;
3) polegającej na przejęciu kontroli nad przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami należącymi do jednej grupy
kapitałowej oraz jednocześnie nabyciu części mienia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców należących do tej grupy
kapitałowej – jeżeli obrót przedsiębiorcy lub przedsiębiorców, nad którymi ma nastąpić przejęcie kontroli, i obrót
realizowany przez nabywane części mienia nie przekroczył łącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w
żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro;
4) polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucję finansową akcji albo udziałów w celu ich
odsprzedaży,
5) przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej

Decyzje Prezesa UOKiK w sprawach koncentracji

Prezes Urzędu, w drodze decyzji:
- wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, w wyniku której konkurencja na rynku nie zostanie istotnie
ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku. (decyzja pozytywna)
- wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, gdy – po spełnieniu przez przedsiębiorców zamierzających dokonać
koncentracji warunków konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie
lub umocnienie pozycji dominującej na rynku (zgoda warunkowa – uzależniona od wykonania nałożonych
obowiązków lub przyjęcia zobowiązań)
- Klauzula rozsądku (art. 20)
- Czasowość decyzji – wygaśnięcie po upływie dwóch lat (decyzja jest wydawana na 2 lata)
- sądy rejestrowe oczekują informacji, że dana koncentracja nie podlega kontroli albo legitymowania się decyzją
prezesa
Wszystko to to władcze działania organu administracji publicznej.

3. Zakaz stosowania niedozwolonych klauzul, postanowień umów

• ZAKAZ STOSOWANIA NIEDOZWOLONYCH POSTANOWIEŃ WZORCÓW UMÓW
• PRAKTYKI NARUSZAJĄCE ZBIOROWE INTERESY KONSUMENTÓW

Zakaz stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów

Zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień
umownych, o których mowa w art. 385(1) § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.
Art. 385. KC - Niedozwolone postanowienia umowne - klauzule abuzywne
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli
kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy
(niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron,
w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym
zakresie.

Zakaz stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umów – decyzje

• Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i zakazującą jego
wykorzystywania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu.
• W decyzji Prezes Urzędu przytacza treść postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolone.
• Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu, w szczególności
zobowiązać przedsiębiorcę do:
1) poinformowania konsumentów, będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca o uznaniu za
niedozwolone postanowienia tego wzorca – w sposób określony w decyzji;
2) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji.
• W decyzji Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja
ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy.

Prezes działa, gdy praktyki naruszają zbiorowe interesy konsumentów (nie działa w sprawach indywidualnych ->
od tego jest Rzecznik Ochrony Konkurencji i Konsumentów)
Prezes UOKiK wpisuje zakazane praktyki na listę niedozwolonych klauzul umownych.
Decyzje Prezesa:
- o uznaniu wzorca umowy za niedozwolony (Prezes określa, w jaki sposób usunąć skutki stosowania klauzuli
niedozwolonej)

Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów

• Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. np. nieinformowanie
konsumentów o własnościach towarów.
• Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie
przedsiębiorcy, w szczególności:
• Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem
lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności: 1) stosowanie postanowień wzorców
umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, 2)
naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji; 3) nieuczciwe
praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji; 4) proponowanie konsumentom nabycia usług
finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem
dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych
usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.
• Nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów.

Decyzje w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

• Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i
nakazującą zaniechanie jej stosowania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu
• W decyzji Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych
interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę
do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji np.:
nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w
określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy
• Nie wydaje się decyzji jeżeli przedsiębiorca zaprzestał stosowania praktyki, wówczas Prezes Urzędu wydaje
decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej
stosowania

4. Ochrona prywatnoprawna – ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

• Ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w
szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach – w interesie publicznym,
przedsiębiorców oraz klientów.
• Przedsiębiorcami, w rozumieniu ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne
niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową
uczestniczą w działalności gospodarczej. (odrębna definicja przedsiębiorcy)
• Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża
lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
• Katalog (otwarty w ustawie): Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:
- wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa,
- fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług,
- wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług,
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,
- nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy,
- naśladownictwo produktów,
- pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie,
- utrudnianie dostępu do rynku,
- przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,
- nieuczciwa lub zakazana reklama,
- organizowanie systemu sprzedaży lawinowej
• W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub
naruszony, może żądać:
1) zaniechania niedozwolonych działań;
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury
polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony
oraz odpowiedzialność karna
IX. UDZIELANIE I NADZOROWANIE POMOCY PUBLICZNEJ
1. Pojęcie, charakter i formy pomocy publicznej.
2. Istota nadzorowania pomocy publicznej. Rodzaje pomocy publicznej podlegającej nadzorowi (pomoc
„regionalna”, „horyzontalna” oraz „sektorowa”)
3. Podstawy prawne i procedura notyfikacji udzielania pomocy publicznej w Polsce

1. Pomoc publiczna
- de facto regulowana jest głównie na poziomie UE
- rozporządzenia UE
- wytyczne UE – soft law, rzadko spotykane

Pomoc publiczna to w praktyce wsparcie udzielane przedsiębiorcom przez instytucje publiczne w różnych
formach, które może wpływać na zakłócenie konkurencji oraz mechanizmy wolnego rynku UE. Podstaw do
zdefiniowania pojęcia pomocy publicznej, ze względu na brak jednoznacznej regulacji, można poszukiwać m.in. w
pierwotnym prawie Unii Europejskiej oraz decyzjach Komisji Europejskiej.

Jednym z podstawowych aktów prawnych jest Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Traktat, TFUE). Z treści
art. 107 ust. 1 Traktatu wynika jaką pomoc Państwa Członkowskiego UE uznaje się za „niezgodną z rynkiem
wewnętrznym”. W oparciu o wymienione w art. 107 przesłanki (uzupełnione wieloletnim orzecznictwem i
decyzjami organów unijnych), w praktyce buduje się definicję pojęcia pomoc publiczna.

Pomoc państwa - Art. 107 TFUE

„Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo
Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem
konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna
z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami
Członkowskimi.”

Stosowana w praktyce definicja pomocy publicznej wynika z faktu, iż zasadniczo każda ingerencja państwa
powodująca przysporzenie korzyści finansowych (w sposób pośredni – np. poprzez zwolnienie z obciążeń
podatkowych, czy też bezpośredni - dzięki przyznaniu określonych środków publicznych na rzecz beneficjenta)
danemu podmiotowi, będzie skutkowała jego uprzywilejowaniem w stosunku do innych podmiotów
działających na rynku i może zniekształcać konkurencję.

Z drugiej strony, zadaniem każdego Państwa Członkowskiego powinno być wspieranie rozwiązań
przyczyniających się do dalszego, szybszego rozwoju gospodarki, stąd po spełnieniu szeregu warunków
(wskazujących na brak istotnego naruszenia konkurencji rynku UE), udzielana pomoc może zostać uznana za
dopuszczalną.

(kursywą wzięte z neta, nie z wykładu)

2. Pomocą publiczną jest transfer zasobów przypisywanych władzy publicznej, jeśli spełnia łącznie następujące
przesłanki:
(1 – transfer zasobów przypisywanych władzy publicznej)
1 – przekazanie zasobów państwowych (publicznych)
2 – korzyść ekonomiczna
3 – selektywność
4 – w efekcie transferu występuje lub może wystąpić zakłócenie konkurencji
5 – transfer ten wpływa na wymianę gospodarczą między państwami członkowskimi

Wszystkie te przesłanki (wsm to 6) muszą wystąpić łącznie.

Przeprowadza się test pomocy publicznej, by ustalić, czy przesłanki są spełnione. Ma on dwa etapy:
1 – ustalenie przesłanek, czy można zakwalifikować coś jako pomoc publiczną
2 – czy ta pomoc jest zgodna czy niezgodna z rynkiem wewnętrznym (jeśli spełnia wszystkie przesłanki to co do
zasady niezgodna)

Władza publiczna – zgodnie z def. TSUE wszystkie podmioty, którym można przypisać wykonywanie władczych
funkcji państwa (i na poziomie centralnym, i samorządowym; mogą to być jednostki s.t., jednostki budżetowe,
państwowe i samorządowe fundusze celowe, ZUS, NFZ, państwowe i samorządowe osoby prawne).
Częsty błąd: zasoby są transferowane z podmiotu publicznego do prywatnego/ innego publicznego. Tak nie jest.
Transfer zasobów możemy przypisać władzy publicznej, ale może go też dokonać podmiot prywatny.
Stąd pierwsza przesłanka to transfer zasobów przypisywanych władzy publicznej. Mówimy o przypisywalności
transferu władzy publicznej – może być pośrednio albo bezpośrednio.

Formy pomocy państwa

1 – bezzwrotne przekazanie podmiotowi środków pochodzących z budżetu (najczęściej stosowana i najprostsza
forma przysporzenia),
2 – obniżenie obciążeń podatkowych lub para fiskalnych,
3 – przeniesienie własności składników majątkowych,
4 – udzielenie pożyczki,
5 – udzielenie gwarancji, poręczenia,
6 – objęcie akcji/ udziałów w spółce
Transfer dot. zasobów państwowych, publicznych – szeroki katalog; najczęściej jest to bezzwrotne przekazanie
środków finansowych podmiotowi, ale może to być też inna forma.
Zwrotne to np. pożyczki na preferencyjnych warunkach.
Można je podzielić na zwrotne i bezzwrotne, materialne i niematerialne, potencjalne (można je uruchomić w
przyszłości, np. w przypadku gwarancji i poręczenia) i rzeczywiste.

Korzyść ekonomiczna – czyli przysporzenie, wystąpi po stronie beneficjenta. Transfer skutkuje przysporzeniem
na rzecz podmiotu na warunkach korzystniejszych niż rynkowe.
Uwaga: Nie każdy transfer zasobów powoduje przysporzenie, ponieważ niektóre transfery są tak określone
kwotowo, np. transfer finansowy, że podmiot zarządzający tymi środkami, nie osiąga żadnej korzyści
ekonomicznej.

Kazus – czy mamy do czynienia z pomocą publiczną? Dotacja z gminy, transfer pomiędzy gminą a agencją rozwoju
lokalnego. Wysokość dotacji jest tak skalkulowana, że brak korzyści u agencji.
Agencja wspiera przedsiębiorców z tych środków.
1 - Gmina sprawuje władzę publiczną, więc 1. przesłanka spełniona.
2 - Jest tu selektywność.
3 - Nie ma korzyści ekonomicznej po stronie agencji.

Między agencją a przedsiębiorcami mamy transfer wiedzy, ale nie wiemy, czy korzyść.
Jest to drugi poziom pomocy publicznej.

Pomoc publiczna może występować na kolejnych poziomach – o tym pamiętać.

Kazus (jak na egzaminie) – Skarb Państwa posiada mniejszościowy pakiet akcji w spółce, która powstała w wyniku
prywatyzacji. Spółka jest notowana na giełdzie papierów wartościowych i dochodzi do zbycia akcji przez SP w
cenie, która odpowiada wymaganiom giełdowym. Czy może tu wystąpić pomoc publiczna?

Ustalamy po kolei przesłanki (jak na egzaminie).

Występuje tu transfer zasobów przypisywanych władzy publicznej – akcji. Możemy przyspiać temu transferowi
władztwo publiczne. Jest to przekazanie zasobów państwowych w drodze sprzedaży. Skoro akcje zostały
sprzedane po cenach rynkowych, to nie będzie tu korzyści ekonomicznej – każdy zainteresowany mógł kupić po
cenie rynkowej.
Z pomocą publiczną moglibyśmy mieć do czynienia tylko wtedy, gdy zostałyby te akcje zbyte po cenie wyższej niż
rynkowa.

Kolejna przesłanka – selektywność – dochodzi do uprzywilejowania określonych podmiotów albo wytwarzania

określonych dóbr bądź usług – faworyzujemy określone grupy podmiotów/ dóbr/ usług

Definicja kryterium selektywności, stworzona przez KE na zasadzie odwrotności – kryterium selektywności

oznacza, że nie jest pomocą publiczną taki transfer zasobów, z którego na równych prawach mogą skorzystać
wszystkie zainteresowane podmioty. Np.: obniżenie stawki w podatku dochodowym od osób fizycznych (ale
wydając decyzję o obniżeniu PIT w stosunku do określonej, pojedynczej osoby to to już jest uprzywilejowanie,
pomoc publiczna – jeśli spełnione przesłanki).

Kazus – Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (bardzo aktywna państwowa osoba prawna) uruchomiła sieć
punktów konsultacyjnych w zakresie bezpłatnego doradztwa w całej PL. W ramach tego projektu mogli korzystać
z tego projektu mikro-, mali i średni przedsiębiorcy. Ocenić, czy jest to pomoc publiczna.
Mamy transfer wiedzy, porad między PARP a przedsiębiorcami.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, czyli państwowa osoba prawna, dysponuje środkami publicznymi -
to z pewnością władza publiczna.
Jest to korzyść ekonomiczna – zyskał coś, czego w normalnych warunkach rynkowych nie uzyskałby – nieodpłatne
porady.
Jest selektywność – bo nie ma dużych przedsiębiorców.
Projekt został uznany jako pomoc publiczna właśnie z racji selektywności – wystarczyłoby dodać dużych
przedsiębiorców i by nie było tego zarzutu.

Kolejna przesłanka - zakłócenie konkurencji – KE bardzo rygorystycznie podchodzi do ochrony konkurencji. W

tej przesłance występują 2 sytuacje:
- może nastąpić zakłócenie konkurencji
- następuje zakłócenie konkurencji
Musimy więc jednorazowo badać, czy doszło do naruszenia konkurencji przy transferze, czy też czy
potencjalnie może dojść (w przyszłości). Więc bardzo trudno ocenić.
W tej przesłance badamy, musimy ustalić, czy działalność w momencie udzielenia wsparcia jest wykonywana
w warunkach konkurencji.
Kazus – gmina w drodze przetargu powierzyła jednemu z zainteresowanych przedsiębiorców odbiór śmieci z
terenu gminy i zawarła z tym odbiorcą umowę na czas określony. W czasie trwania umowy gmina udzieliła temu
odbiorcy wsparcia w postaci dofinansowania na modernizację wywozu śmieci. Burmistrz pyto – czy doszło do
pomocy publicznej?
Mamy do czynienia z transferem zasobów finansowych pomiędzy gminą a przedsiębiorstwem wywożącym
śmieci. Nastąpił tu transfer zasobów przypisywanych władzy publicznej, bo gmina to władza publiczna, więc jest
ta przesłanka.
Były to zasoby państwowe (publiczne), bo były z budżetu, dotacji.
Była tu korzyść ekonomiczna, bo zostały przekazane środki finansowe – zyskał coś, czego w normalnych
warunkach by nie skorzystał.
Mamy selektywność – inne podmioty nie mogą z tego skorzystać, uprzywilejowanie przedsiębiorcy.
Mamy zakłócenie konkurencji, bo inne jednostki nie dostały tej możliwości – nie doszło do jej w momencie
zawarcia umowy (działał w warunkach konkurencji), ale w przyszłości potencjalnie dojdzie.

Kazus – lokalna izba gosp. prowadzi szkolenia dla przedsiębiorców z zakresu prawa podatkowego, działa na
zasadach non profit, przeznacza przychodzi na dz. zawodową. Gmina postanowiła wspomóc i przekazała
nieodpłatnie sprzęt audiowizualny dla prowadzenia tych szkoleń. Czy mamy tu zakłócenie konkurencji?
Jest to działalność wykonywana w warunkach konkurencji, bo mamy mnóstwo podmiotów, wykonujących takie
szkolenia. Mimo że prowadzi działalność bez osiągania zysku, bo jednak oferuje usługi innym podmiotom. Więc
przekazanie jej tych środków może stanowić pomoc publiczną (ale trzeba ustalić obecność innych przesłanek).

Ta przesłanka działania w warunkach konkurencji prawie zawsze wystąpi. Jedynym wyłączeniem jest
występowanie monopolu. Dwa rodzaje monopolu: naturalny (wynika z natury danego towaru czy usługu, że
dana działalność nie może być wykonywana przez kilka podmiotów, np. odbiór ścieków – nikt nie położy obok
drugiej linii odbioru ścieków, bo to nieopłacalne; mamy coraz rzadsze monopole), prawny (wynikający z
przepisów prawa).
Transfer zasobów publicznych na rzecz dz. wykonywanej w warunkach monopolu naturalnego lub monopolu
prawnego nie stanowi pomocy publicznej.

Kolejny kazus – producent otrzymuje z budżetu państwa dotacje na wybudowanie kolejnego bloku
energetycznego. Czy mamy tu do czynienia z pomocą publiczną?
Mamy transfer środków publicznych, któremu możemy przypisać władztwo publiczne – bo z budżetu państwa,
więc jakiś organ centralny podejmuje decyzje.
Korzyść ekonomiczna – dotacja (ma charakter bezzwrotny), zyskał coś, czego w normalnych warunkach by nie
skorzystał.
Mamy selektywność.
Zakłócenie konkurencji – produkcja energii cieplnej jest wykonywana w warunkach konkurencji.
Ostatnia przesłanka?

Ostatnia przesłanka – transfer musi wpływać na wymianę gospodarczą między państwami członkowskimi. Jest
to domniemanie, ustalone przez KE. Skoro domniemanie, to trzeba je obalić.

Kazus – pani Krysia dostała zwolnienie 100 zł z podatku (organ skarbowy), pan Zenek nie. Sprzedają pietruszkę.
Czy to pomoc publiczna?
Mamy tu władzę publiczną, przekazanie zasobów państwowych (ulga podatkowa), mamy korzyść ek. (czego
normalnie by nie uzyskała), mamy tu selektywność (bo tylko pani Krysia otrzymała umorzenie, a pan Zenek nie),
pani Krysia działa w warunkach konkurencji, mamy jej zakłócenie.
Umorzenie podatku pani Krysi na 100 zł nie będzie miało wpływu na wymianę gospodarczą między państwami
członkowskimi – obalamy więc domniemanie – jest to tzw. pomoc de minimis (o niskiej wartości), która nie
wpływa na dz. gospodarczą między p.cz. i nie powoduje zakłócenia konkurencji.
Pomoc de minimis to kwota przyjmowana na ściśle określony czas – KE ustala, że jest to np. 200 000 euro na
okres 7letni i wtedy np. do 200 tys. euro pomoc taka (może być zsumowana taka pomoc z różnych źródeł) nie
jest kwalifikowana jako publiczna, czyli jest zgodna z rynkiem wewnętrznym.
Co do zasady pomoc publiczna jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym (jeśli spełnia te wszystkie 6 przesłanek).

Nie każda pomoc jest zatem pomocą publiczną i nie każda taka pomoc publiczna jest kwalifikowana jako
niezgodna z rynkiem wewnętrznym.

3. Dopuszczalność pomocy publicznej

Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest:
a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem, że jest
przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów
b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami
nadzwyczajnymi
c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem
Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych
spowodowanych tym podziałem. Pięć lat po wejściu w życie Traktatu z Lizbony Rada, na wniosek Komisji, może
przyjąć decyzję uchylającą niniejszą literę. (wygasło to wyłączenie, bo ten termin 5-letni nie został przedłużony)
Są to 3 przypadki wynikające z mocy prawa.

Druga grupa to przypadki, przy których dla dopuszczalności musi wydać rozstrzygnięcie określony organ.
Za zgodną może zostać uznana (art. 107 ust. 3 TFUE):
a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest
nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia, jak również
regionów, o których mowa w artykule 349, z uwzględnieniem ich sytuacji strukturalnej, gospodarczej i społecznej;
b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego
europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa
Członkowskiego;
c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów
gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem;
d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia
warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem;
e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, na wniosek Komisji.
Inne kategorie pomocy są objęte m.in. tzw. wyłączeniami blokowymi (albo grupowymi), np. są rozporządzenia
– wsparcie dla małych przedsiębiorców do danej kwoty w danych warunkach jest dopuszczalne w ramach rynku
wewnętrznego. Określone kategorie podmiotów, dóbr, usług są ustalane, na rzecz których udzielana pomoc
będzie uznawana za zgodne z rynkiem wewnętrznym. Inny przykład to np. innowacje.
Jeżeli dana pomoc będzie spełniała cechy pomocy publicznej to z tym są związane wymogi formalnoprawne:
- pomoc ta musi być notyfikowana KE, czyli przedstawienie jej, by oceniła, że jest to pomoc publiczna. Chyba że
pomoc ta zakwalifikowana jest do grupy któregoś z wyłączeń blokowych – wtedy nie ma obowiązku notyfikacji.

KE jako jedyna z instytucji UE posiada kompetencje do nadzorowania, udzielania pomocy publicznej. Ma

nadzór nad udzielaniem pomocy publicznej.

Uznanie pomocy za dopuszczalną przez KE następuje poprzez:

1 – ocenę środka pomocowego zgłoszonego przez państwo członkowskie (zgłasza je przed udzieleniem pomocy);
środkiem pomocowym może być:
- pomoc indywidualna
- program pomocowy, czyli akt normatywny

2 – poprzez wydanie rozporządzenia, uznającego określone środki pomocowe za zgodne ze wspólnym rynkiem
(wyłączenia grupowe) (wtedy nie trzeba notyfikować KE)

KE ocenia pomoc publiczną ex ante – przed udzieleniem.

Jeżeli państwo członkowskie udzieli p.p. niezgodnej z rynkiem wewnętrznym, ponosi odpowiedzialność
odszkodowawczą i każdy beneficjent, który otrzyma niedozwoloną pomoc (z odsetkami, jak zobowiązania
publicznoprawne). Często potem jest wył. z tych procedur na okres 3 lat. Bardzo rygorystyczne przepisy.

Podsumowując: KE sprawuje nadzór nad udzielaniem pomocy publicznej. Sprawuje nadzór ex ante (przed
udzieleniem), ale oczywiście może też w trakcie itd. Sprawuje ją w dwóch postaciach (wyżej).
Pomoc indywidualna – np. państwo polskie wie, że przyzna określonemu z góry podmiotowi pomoc na
określony cel, np. polskim hutom, stoczniom czy LOT. Przed przyznaniem musi zgłosić tę pomoc do KE, by ona
oceniła, czy jest to zgodne z rynkiem wewnętrznym. To zgłoszenie nazywa się notyfikacją pomocy publicznej i
KE ocenia tę pomoc indywidualną (określonemu podmiotowi na z góry określony cel).
Program pomocowy, czyli akt normatywny wydawany przez państwo członkowskie, stanowiący podstawę do
wydania pomocy publicznej na określony cel określonej grupie podmiotów. Podmioty te nie mogą być
wskazane imiennie, ale abstrakcyjnie np. producenci z danej branży.
Program pomocowy (czyli projekt aktu normatywnego) trzeba notyfikować KE – przedstawienie gotowego
aktu normatywnego to już naruszenie przepisów o pomocy publicznej (nawet gdy jeszcze jej nie udzielono) i
państwo już ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, to samo beneficjent.

4. Test pomocy publicznej przez KE

- pierwszy etap – sprawdzenie, czy jest to pomoc publiczna
- drugi etap – zbilansowanie skutków negatywnych ze skutkami pozytywnymi – czyli czy interesy pozytywne
przeważają
• Sprawdza prawidłowo określony cel (interes publiczny)
• Prawidłowo opracowany instrument
• Dodatni bilans ogólny

Dopiero po tym wszystkim KE może wydać decyzję pozytywną o dopuszczalności pomocy publicznej, czyli czy
ta pomoc będzie zgodna z rynkiem wewnętrznym, jeżeli zostanie uruchomiona na tych warunkach.

Kazus – państwo członkowskie zamierza udzielić ulgi podatkowej przedsiębiorcom, którzy ponoszą nakłady na
prace badawczo-rozwojowe. Podstawą udzielenia ulgi podatkowej będzie rozporządzenie. Czyli ocena środka
pomocowego będzie dot. aktu normatywnego. Państwo członkowskie notyfikowało ten program (projekt aktu
n.), KE uznała za zgodny z rynkiem w., ale w decyzji o programie pomocowym zamieściła klauzulę, że można
udzielić w tych warunkach wsparcia do kwoty 1 mln euro. I przychodzi przedsiębiorca – chce uzyskać ulgę
podatkową na mocy tego rozporządzenia w kwocie 1,5 mln euro. Co powinien zrobić organ? (popatrzeć na slajd
z oceną środka pomocowego przy dopuszczalności pomocy publicznej)

Organ musi każdorazowo wystąpić o pełną kwotę (nie może dać 1 mln na podstawie rozporządzenia, a resztę z
innej – bo to by już była inna pomoc publiczna). KE wtedy ponownie przeprowadza test pomocy publicznej –
zapewne wydałaby tu decyzję negatywną, nie odstąpiła od wcześniejszych rozstrzygnięć.
Intensywność pomocy publicznej (na marginesie, nie będzie na egzaminie) – im bardziej rozwinięte
województwo, tym mniej środków otrzymujemy z budżetu publicznego.
Jest to tzw. maksymalna intensywność pomocy publicznej. Jest określona rozporządzeniem RM – jest to
program pomocowy, czyli akt normatywny, wymaga decyzji KE, zatwierdza ona w kwotach maksymalnego
wsparcia (np. Wielkopolskie – 25% wydatków, Świętokrzyskie – 50%) i to jest ta maksymalna intensywność, ile
można pokryć pomocą publiczną.

5. Postępowanie w sprawie udzielenia pomocy publicznej

Mamy regulacje na poziomie unijnym, nie krajowym.
Polska ustawa mówi, jak notyfikować, o procedurze itd. – Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w
sprawach dotyczących pomocy publicznej
(USTAWA Z DNIA 27 LIPCA 2002 R. O WARUNKACH DOPUSZCZALNOŚCI I NADZOROWANIU POMOCY PUBLICZNEJ
DLA PRZEDSIĘBIORCÓW)

Ustawa (ta z 2004 r.) określa zasady postępowania w sprawach dotyczących pomocy państwa spełniającej
przesłanki określone w art. 107 ust. 1 TFUE, zwanej dalej "pomocą publiczną", w tym:
1) postępowanie w sprawie przygotowania do notyfikacji projektów programów pomocowych, projektów
pomocy indywidualnej oraz projektów pomocy indywidualnej na restrukturyzację;
2) zasady współpracy Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwanego dalej "Prezesem Urzędu",
oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa z podmiotami opracowującymi programy pomocowe, podmiotami
udzielającymi pomocy, podmiotami ubiegającymi się o pomoc oraz beneficjentami pomocy, w zakresie pomocy
publicznej;
3) zasady reprezentowania Rzeczypospolitej Polskiej przed Trybunałem Sprawiedliwości i Sądem Pierwszej
Instancji w sprawach z zakresu pomocy publicznej (uchylony);
4) zasady i tryb zwrotu pomocy publicznej;
5) zasady monitorowania pomocy publicznej.

W ustawie mamy rozróżnienie na 3 typy:

- akt normatywny,
- pomoc indywidualna,
- projekty pomocy indywidualnej na restrukturyzację (to rzadko, wyjątkowo; KE zastosowała tu wył. grupowe –
przedsiębiorca może uzyskać to raz na 10 lat, bo narusza to reguły konkurencji)

Odpowiedzialny za ocenę czy dany projekt pomocy itd. może kwalifikować się do pomocy publicznej i czy może
być dodatkowo notyfikowany jest Prezes UOKiK.

Notyfikacja pomocy publicznej

- notyfikacja – przekazanie Komisji projektu programu pomocowego, projektu pomocy indywidualnej lub
projektu pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wraz z informacjami niezbędnymi dla oceny zgodności
pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem
- pomoc indywidualna na restrukturyzację - należy przez to rozumieć pomoc indywidualną przewidzianą w
planie restrukturyzacyjnym określającym działania mające na celu przywrócenie przedsiębiorcy długookresowej
zdolności do konkurowania na rynku, w szczególności sposób finansowania tych działań, w tym również przez
udzielanie pomocy publicznej;
Postępowanie notyfikacyjne - Opinia
- Projekty programów pomocowych, w tym przewidujących udzielanie pomocy w ramach wyłączeń grupowych,
oraz pomocy indywidualnej, a także pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wymagają uzyskania opinii
Prezesa UOKiK, a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie - ministra właściwego do spraw
rolnictwa.
- Projekt pomocy indywidualnej udzielanej w ramach wyłączeń grupowych nie wymaga uzyskania opinii

Opinia zawiera w szczególności:

1) stanowisko, czy projekt przewiduje udzielanie pomocy publicznej;
2) stanowisko w sprawie zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym (wspólnym rynkiem);
3) propozycje zmian przedstawione w celu zapewnienia zgodności postanowień projektu z rynkiem
wewnętrznym;
4) stanowisko w sprawie obowiązku notyfikacji projektu.
Termin na wydanie opinii – 21 dni (bo to wydatkowanie środków publicznych)/ 60 dni (można przedłużyć do
60 dni w przypadku spraw szczególnie skomplikowanych)

Postępowanie notyfikacyjne - Wniosek o wydanie opinii

Z wnioskiem o wydanie opinii występuje w przypadku projektu:
1) programu pomocowego - organ administracji publicznej opracowujący projekt tego programu;
2) pomocy indywidualnej - podmiot udzielający tej pomocy;
3) pomocy indywidualnej na restrukturyzację - podmiot ubiegający się o tę pomoc.
Do wniosku o wydanie opinii dołącza się projekt programu pomocowego lub projekt aktu, na podstawie którego
ma być udzielana pomoc indywidualna, w szczególności projekt decyzji lub umowy, oraz informacje niezbędne
do wydania opinii, dotyczące w szczególności adresatów zamierzonej pomocy, jej przeznaczenia, formy, wielkości
i czasu trwania.

Postępowanie notyfikacyjne – uzupełnienie wniosku

Prezes Urzędu, a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie – minister właściwy do spraw
rolnictwa, przed wydaniem opinii może wystąpić do organu opracowującego projekt programu pomocowego,
podmiotu udzielającego pomocy, podmiotu ubiegającego się o pomoc lub innych właściwych podmiotów, o
przekazanie w wyznaczonym terminie dodatkowych wyjaśnień i informacji.

Postępowanie notyfikacyjne - Zgoda Rady Ministrów na dokonanie notyfikacji

Dokonanie notyfikacji projektu programu pomocowego wymaga zgody Rady Ministrów.
Rada Ministrów podejmuje uchwałę w sprawie dokonania notyfikacji po zapoznaniu się z opinią.
Rada Ministrów wraz z projektem ustawy będącej programem pomocowym przekazuje Marszałkowi Sejmu
informację o dokonaniu notyfikacji. (żeby przypadkiem ten program ustawy nie został przyjęty wcześniej, niż
KE wyda decyzję o niezgodności – gdyby tak było to państwo ponosi odp. odszkodowawczą, a w razie
uruchomienia już pomocy – także każdy beneficjent, który pomoc otrzymał).

Termin dokonania notyfikacji

Prezes Urzędu, a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie - minister właściwy do spraw
rolnictwa, za pośrednictwem Stałego Przedstawicielstwa Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej w
Brukseli, dokonuje notyfikacji w odniesieniu do projektu:
1) programu pomocowego - niezwłocznie po podjęciu uchwały Rady Ministrów o dokonaniu notyfikacji;
2) pomocy indywidualnej oraz pomocy indywidualnej na restrukturyzację - niezwłocznie po wydaniu opinii o
zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym albo po otrzymaniu wystąpienia o dokonanie notyfikacji.

Postępowanie przed KE
Organ właściwy – Prezes UOKIK
W związku z postępowaniem przed Komisją organy administracji publicznej, które opracowały projekty
programów pomocowych, podmioty udzielające pomocy, które opracowały projekty pomocy indywidualnej,
podmioty ubiegające się o udzielenie pomocy, beneficjenci pomocy lub inne właściwe podmioty przedstawiają
Prezesowi Urzędu, a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie - ministrowi właściwemu do
spraw rolnictwa, w wyznaczonym terminie, informacje niezbędne do opracowania odpowiedzi na zapytania
Komisji, wyjaśnień, uwag lub stanowisk.

Prezes Urzędu konsultuje z w. w. podmiotami, treść odpowiedzi, wyjaśnień, uwag lub stanowisk - opracowanych
przez niego na podstawie przekazanych informacji - i niezwłocznie przekazuje je Komisji za pośrednictwem
Stałego Przedstawicielstwa Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej w Brukseli.

Decyzja Komisji (bądź zalecenia)

- może wydać decyzję negatywną
- może wydać decyzję pozytywną warunkową (KE dopuści po zmianie na określonych przez nią warunkach)
- może wydać decyzję pozytywną

Czas rozstrzygnięcia przez KE to ok. 18-36 miesięcy. Najpierw bada notyfikację, dopiero potem przechodzi do
post. właściwego.
(postępowania ex ante na wniosek organów, Prezes UOKiK tylko notyfikuje; są też postępowania ex post – z
donosu, np. ktoś zgłosi o udzieleniu wsparcia LOT przez KE)

Prezes UOKiK niezwłocznie informuje o tym właściwy podmiot, przekazując mu jednocześnie kopię decyzji.

Pomoc publiczna, która ma wpływ na konkurencję i dz. gosp. to najczęściej pomoc udzielania dużym
przedsiębiorcom.
Stąd KE często wydaje w poszczególnych okresach programowania wyłączenia blokowe dla mikro, małych i
średnich przedsiębiorców.

Wydatkowane ze środków budżetu unijnego są na razie dotacje rozwojowe – może to być forma pomocy
publicznej, bo są to miliardy euro. Prawdopodobnie większość tych transferów będzie kwalifikowana jako pomoc
publiczna, co do zasady niezgodna z rynkiem wewnętrznym. Ale udzielana z funduszy unijnych jest zgodna, o ile
jest udzielana na określonych warunkach, określonych w rozporządzeniach unijnych, jak i krajowych.
X. REGULACJA W SEKTORACH INFRASTRUKTURALNYCH NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH SEKTORÓW
1. Regulacja działalności gospodarczej w wybranych sektorach gospodarki (energetyka, transport kolejowy,
transport lotniczy).
2. Istota regulacji sektorowej. Cele i zadania regulacji sektorowej. Szczególne prawne instrumenty regulacyjne
3. Zadania i kompetencje organów regulacyjnych

XI. ODDZIAŁYWANIE PAŃSTWA NA SZCZEGÓLNYCH RYNKACH NA PRZYKŁADZIE SEKTORA BANKOWEGO

1. Rynek kapitałowy i rynek finansowy w Polsce. Źródła prawa rynku kapitałowego i rynku finansowego.
2. Podstawowe zasady podejmowania działalności bankowej przez podmioty krajowe oraz zagraniczne (ze
szczególnym uwzględnieniem podmiotów z innych państw Unii Europejskiej). Kompetencje Komisji Nadzoru
Finansowego w zakresie udzielania zezwoleń
3. Rola Komisji Nadzoru Finansowego jako organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i rynkiem finansowym.

Prezentacja nr 21 (spojrzeć)

Oddziaływanie państwa na rynku finansowym (funkcja nadzorcza państwa)

1. Rynek finansowy:
- banki
- ubezpieczenia
- rynek kapitałowy (giełda)

2. Regulacja rynku finansowego – jest regulowany, aby zapewnić stabilność systemu finansowego.
Stabilność finansowa to sytuacja, w której system finansowy spełnia swoje podstawowe funkcje:
- brak kryzysu
Nad regulacją rynku bankowego czuwają:
- bank centralny
- instytucje nadzoru nad rynkiem finansowym
- bank centralny
Mają ograniczyć ryzyko wystąpienia zakłóceń w systemie finansowym i minimalizować ich skutki.
Zakres regulacji rynku bankowego:
- bank centralny jako pożyczkodawca ostatniej instancji (w syt. wyjątkowych)
- nadzór bankowy – warunek uzyskania zezwolenia na utworzenie banku
- ubezpieczenia depozytów – depozytywy gwarantowane, państwo gwarantuje wypłatę środków na wypadek
upadłości banku

3. Ubezpieczenia:
- reglamentacja w zakresie tworzenia towarzystw ubezpieczeniowych
- ingerencja państwa w treść umów ubezpieczeniowych
- nadzór nad wysokością składek
- reglamentowanie
- czy stan finansów jest zgodny z przepisami prawa (badanie wypłacalności ubezpieczycieli)

4. Rynek kapitałowy (nie tylko papiery wartościowe)

5. Prawo bankowe
a) bank – os. prawna utworzona zgodnie z przepisami ustawy (inne banki: NBP, BGK, b. spółdzielcze); działająca
na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki
powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym

b) czynności bankowe
art. 5 Prawa bankowego
Banki krajowe i banki zagraniczne

c) Banki mogą być tworzone jako banki państwowe, banki spółdzielcze lub banki w formie spółek akcyjnych
Tworzenie banków
2 zezwolenia:
- zezwolenie na utworzenie banku (struktura organizacyjna; trzeba przedstawić KNF statut i plan działalności
banku) – państwo dopuszcza działalność jakiegoś podmiotu po spełnieniu określonych warunków; traci moc,
gdy w ciągu roku od wydania zezwolenia bank nie rozpocznie działalności

- zezwolenie na rozpoczęcie działalności przez bank – KNF bada, czy bank jest przygotowany organizacyjnie,
czy zgromadził kapitał zakładowy, czy spełnia warunki do przechowywania środków pieniężnych; zezwolenie
w formie decyzji administracyjnej, na którą przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

6. Nadzór (ingerencja) nad rynkiem bankowym

a) celem nadzoru jest ochrona dobra publicznego, jaka jest stabilność systemu finansowego – stabilność
gospodarcza państwa
Nadzór służy ochronie konkurencji i zapewnia zgodność działalności instytucji finansowych z prawem.

Modele nadzoru: (każdy model powinien być jasno określony w przepisach prawa -> cele, zadania i organy
nadzoru, które powinny być niezależne).

Modele krajowe:
- sektorowy – dotyczące każdego sektora finansowego odrębne instytucje finansowe
- zintegrowany – łączy co najmniej dwa sektory finansowe
- twin peak – mamy 2 organy: organ nadzoru nad całym rynkiem finansowym, a drugi organ sprawuje nadzór
nad ochroną rynku usług finansowych (np. w USA)
Modele unijne:
- makroostroznościowy – Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego
- mikroostrożnościowy – Europejski Organ Nadzoru Bankowego