3.1.

Caân baèng vaät chaát & naêng löôïng toång quaùt

1. Caân baèng vaät chaát cho moät phaân toá theå tích
(Löôïng taùc chaát nhaäp vaøo) - (Löôïng taùc chaát ra
khoûi) - (Löôïng taùc chaát phaûn öùng)
= Löôïng taùc chaát tích tụ (bieán ñoåi)ï

PHAÛN ÖÙNG

PHAÂN TOÁ
VAØO THEÅ TÍCH RA
(TÍCH TUÏ)

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 1 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke
O.Levenspiel, Chemical_reaction_engineering, 3rd edition2

2. Caân baèng naêng löôïng

Các dạng bình phản ứng khuấy trộn
(Naêng löôïng caùc doøng nhaäp vaøo) -
(Naêng löôïng caùc doøng ra khoûi) -
(Naêng löôïng trao ñoåi vôùi moâi tröôøng ngoøai)
= (Naêng löôïng tích tụ (bieán ñoåi)ï)
TRAO ÑOÅI

PHAÂN TOÁ
VAØO THEÅ TÍCH RA
(TÍCH TUÏ)

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 3 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 4
3.2. Thieát bò phaûn öùng khuaáy troän lyù töôûng
1. Hoaït ñoäng oån ñònh

𝑑𝑁𝐴
 FA0 – FA – (-rA.V) = (mol/h)
𝑑𝑡
FA0 – FA 𝑣𝐶𝐴0 −𝑣𝐶𝐴
 V= =
−𝑟𝐴 −𝑟𝐴
𝑉 𝐶𝐴0 −𝐶𝐴 𝐹𝐴0 − 𝐹𝐴
𝜏= = 𝑋𝐴 =
𝐹𝐴0
𝑣 −𝑟𝐴
𝐹𝐴0 −𝐹𝐴0 (1−𝑋𝐴 ) 𝐹𝐴0 𝑋𝐴
 V= =
−𝑟𝐴 −𝑟𝐴
 Vôùi: XA0 , XAf laø ñoä chuyeån hoùa cuûa doøng nhaäp lieäu vaø doøng saûn phaåm 𝑉 𝐶𝐴0 𝑋𝐴
 v laø löu löôïng cuûa doøng nhaäp lieäu, m3/s
𝜏= = , moi eA
𝑣 −𝑟𝐴
O.Levenspiel, Chemical_reaction_engineering, 3rd edition
1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 5 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 6

3.2. Thieát bò phaûn öùng khuaáy troän lyù töôûng 3.2. Thieát bò phaûn öùng khuaáy troän lyù töôûng
1. Hoaït ñoäng oån ñònh

FA 0 ( 1 − X A0 )t − FA 0 ( 1 − X Af )t − (− rAf ) V.  t = 0

V V X − X A0
hay = = Af (3.3)
FA0  . C A0 (− rAf )
V
= : Thoi gian the tich

V V 1 X − X A0 C (X − X A0 )
= = = Af →  = A0 Af
FA0  . C A0 C A0 (− rAf ) (− rAf )

 Vôùi: XA0 , XAf laø ñoä chuyeån hoùa cuûa doøng nhaäp lieäu vaø doøng saûn phaåm
 v laø löu löôïng cuûa doøng nhaäp lieäu, m3/s
O.Levenspiel, Chemical_reaction_engineering, 3rd edition

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 7 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 8
Xaùc ñònh nhieät ñoä cuûa doøng saûn phaåm ñeå tính vaän Thí duï 3.1: Xaùc ñònh löu löôïng moãi doøng nhaäp lieäu
toác phaûn öùng – caân baèng nhieät löôïng Phaûn öùng thuaän nghòch pha loûng sô ñaúng
A + B = R + S
m t (T0 − Tf ) C p − (X Af − X A0 )H r FA0 + KS(Tn − Tf ) = 0 vôùi k1= 7 l/mol.ph , k2 = 3 l/mol.ph
V = 120 lít
Hai doøng nhaäp lieäu rieâng bieät coù löu löôïng baèng nhau:
▪ Doøng coù noàng ñoä 2,8 mol A/ lít
hay m t (T0 − Tf ). C p − ( − rA ). V. H r + K.S.(Tn − Tf ) = 0 ▪ Doøng coù noàng ñoä 1,6 mol B/ lít
Ñoä chuyeån hoùa cuûa taùc chaát giôùi haïn ñaït 75%

 mt : suaát löôïng doøng nhaäp lieäu, kg/s

 Cp : nhieät dung rieâng doøng nhaäp lieäu (saûn phaåm), J/kg.0C
ΔHr: nhieät phaûn öùng, J/mol
K : heä soá truyeàn nhieät, W/m2.0C
S : dieän tích beà maët truyeàn nhieät, m2 V=120lite

O.Levenspiel, Chemical_reaction_engineering, 3rd edition

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 9 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 10

Bảng 3.1
Thí duï 3.2: Xaùc ñònh phöông trình vaän toác cho phaûn
öùng phaân huûy pha khí A → R + S xaûy ra ñaúng nhieät Thí V 1- X A C Ao X A
= ,ph
trong bình khuaáy troän hoïat ñoäng oån ñònh nghiệm
số
v XA 1+ X A 
= (-rA )

1 0,423 0,22 0,639 0, 002 .0, 22

= 104 .10 −5
Soá TN 1 2 3 4 5 0 .423

0,423 5,10 13,5 44,0 192

2 5,10 0,63 0,227 0, 002 .0, 63
τ =V/v ph 5,10
= 24, 7 .10−5

XA (vôùi CA0 0,22 0,63 0,75 0,88 0,96 3 13,5 0,75 0,143 0, 002 .0, 75
, .10−5
= 111
=0,002 mol/l 13, 5
4 44,0 0,88 0,064 0, 002 .0, 88
= 4 .10−5
44
5 192 0,96 0,021 0, 002 .0, 96
= 1 .10−5
192
1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 11 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 12
 3.2. Thieát bò phaûn öùng khuaáy troän lyù töôûng
Bình phản ứng gián đoạn 2. Hoaït ñoäng giaùn ñoïan

𝑑𝑁𝐴
FA0 – FA – (-rA.V) = − (− rA ) V. t = N A ; t → 0
𝑑𝑡

dN A
𝑑𝑁𝐴 − (− rA ) V =
– (-rA.V) = dt
𝑑𝑡

𝑑𝑡=-
𝑑𝑁𝐴
=
𝑁𝐴0 𝑑𝑋𝐴 d [N A0 (1 − X A )] dX A
(−rA.V) 𝑉0 (1+𝜀𝐴 𝑋𝐴 )(−rA) − (− rA ) V = = − N A0
𝑋 𝑑𝑋𝐴
dt dt
t =𝐶𝐴0 ‫׬‬0 𝐴
(1+𝜀𝐴 𝑋𝐴 )(−rA)
𝑋 𝑑𝑋𝐴
𝜀𝐴 = 0 ⇒ t =𝐶𝐴0 ‫׬‬0 𝐴 dX A
(−rA) (− rA ) V = N A0
dt
1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 13 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 14

Thí duï 3.3:

Saép xeáp laïi vaø laáy tích phaân a) Tính thôøi gian phaûn öùng
b) Theå tích bình phaûn öùng khuaáy giaùn ñoïan, suat
XA luong ester 100kg/h
dX A
t = N A0 
0
(− rA ) V CH3COOH + C4H9OH→CH3COOC4H9 + H2O
XA
dX A
C
A
dC A ▪ 1000C, xuùc taùc H2 SO4 noàng ñoä 0,032%k.l
* V = const t = C A0 
0
(− rA )
= − 
C A0
(− rA ) ▪ Nhaäp lieäu: 4,97 mol butanol/mol axit
▪ Phöông trình vaän toác (-rA)= k.CA2 vôùi k =
* V = V0 (1 + e A X A )
17,4 ml/ mol.ph
XA XA ▪ ρ = 0,75 g/ml = const
dX A dX A
t = N A0 0
(− rA ) V0 (1 + e A X A )
= C A0 
0
(− rA ) (1 + e A X A ) ▪ XAf = 50%

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 15 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 16
3.3. Thieát bò phaûn öùng daïng oáng lyù töôûng 3.3. Thieát bò phaûn öùng daïng oáng lyù töôûng

t =𝐶𝐴0 ‫׬‬0 𝐴
𝑋 𝑑𝑋𝐴
(1+𝜀𝐴 𝑋𝐴 )(−rA)
FA 0 ( 1 − X A )t − FA 0 ( 1 − X A − X A )t − (− rA ) V. t = 0
𝜀𝐴 = 0 ⇒ t =𝐶𝐴0 ‫׬‬0 𝐴
𝑋 𝑑𝑋𝐴 hay FA 0 X A − (− rA ) V = 0
(−rA)
Chia V, V → 0
dX A (− rA )
=
FA – (FA + dFA) – (-rA.dV) =
𝑑𝑁𝐴 dV FA0
𝑑𝑡
X Af
V dX A
– dFA – (-rA.dV) = 0
FA0
= 
0
(−rA )
𝑑𝐹𝐴 𝐹𝐴0 𝑑𝑋𝐴
dV = - =
−𝑟𝐴 −𝑟𝐴

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 17 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 18

Thí duï 3.7: Tính theå tích bình phaûn öùng oáng
4PH3(k) → P4(k) + 6H2(k) 4PH3(k) → P4(k) + 6H2(k)
▪ (-rPH3) = (10 h-1) CPH3
▪ Hoïat ñoäng ôû nhieät ñoä 6500C, aùp suaát 4,6 𝑑𝐹𝐴 𝐹𝐴0 𝑑𝑋𝐴
V=- =
atm −𝑟𝐴 −𝑟𝐴

▪ XAf = 80% −𝑟𝐴 = kCA =k𝐶𝐴0

1−𝑋𝐴
1+𝜀𝐴 𝑋𝐴
▪ Nhaäp lieäu coù suaát löôïng FA0 =2 kmol/h
phosphin nguyeân chaát.
v = FA0/CA0 𝑉
=
𝑣

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 19 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 20
Thí duï 3.5: CH4 + 2S2 → CS2 + 2H2S Baøi taäp 3.5.
Cho phaûn öùng taïo thaønh etilen glycol nhö sau:
▪ Bình phaûn öùng oáng coù V = 35,2ml CH2OH-CH2Cl + NaHCO3 (CH2OH)2 + NaCl + CO2
▪ Thí nghieäm ôû 6000C, 1atm thu ñöôïc 0,10g CS2 trong 10 ❖ Phaûn öùng sô ñaúng k = 5,2 l/ mol.h ôû 820C
ph. ❖ Coù 2 doøng nguyeân lieäu coù saün nhö sau:

▪ Suaát löïông oån ñònh cuûa S2 laø 0,238 mol/h, meâtan laø ▪ Dd 15% k.l bicarbonat sodium

0,119 mol/h ▪ Dd 30% k.l etilen clorhidrin trong nöôùc

a) Xaùc ñònh rCS2

b) Tìm k vôùi (-rA)=kpCH4.pS2 baèng 2 phöông
phaùp

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 21 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 22

Caâu hoûi cho baøi taäp 3.5
a) Tính theå tích bình phaûn öùng khuaáy troän hoaït ñoäng
oån ñònh ñeå saûn xuaát 50kg/h etilen glycol vôùi doøng
hoãn hôïp nhaäp lieäu ñaúng mol ñaït ñoä chuyeån hoùa
95%?
b) Tính theå tích bình phaûn öùng oáng ñeå phaûn öùng ôû
cuøng ñieàu kieän treân?
c) Tính theå tích bình phaûn öùng khuaáy troän hoaït ñoäng
giaùn ñoïan ñeå saûn xuaát 50kg/meû etilen glycol vôùi
hoãn hôïp nhaäp lieäu ban ñaàu ñaúng mol ñaït ñoä chuyeån
hoùa 95%?
Baøi taäp 3.1. Phaûn öùng pha khí ñoàng theå
A 3R xaûy ra theo baäc 2
❖ Vôùi löu löôïng nhaäp lieäu laø 1.000 l/h A nguyeân chaát ôû 5
atm vaø 3500C thieát bò phaûn öùng thí nghieäm laø oáng coù
ñöôøng kính 25mm, daøi 1.800mm cho ñoä chuyeån hoùa ñaït
60%.
❖ Thieát bò phaûn öùng duøng trong saûn xuaát ñeå phaûn öùng
80m3/h hoãn hôïp nhaäp lieäu goàm 50%A vaø 50% khí trô ôû
25 atm vaø 3500C ñaït ñoä chuyeån hoùa 80%
a) Caàn söû duïng bao nhieâu oáng ñöôøng kính
25mm, daøi 1.800mm
b) Caùc oáng naøy ñöôïc maéc song song hay noái
tieáp?
Giaû söû laø oáng lyù töôûng, khoâng coù ñoä giaûm aùp, khí lyù töôûng

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 23 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 24
 O.Levenspiel, Chemical_reaction_engineering, 3rd edition O.Levenspiel, Chemical_reaction_engineering, 3rd edition
1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 25 1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 26

1/11/2023 Chuong 3 - Phuong trinh thiet ke 27