1 rozdział

Stres jako bodziec - okoliczność zew o określonych właściwościach

Reakcja - reakcja emocjonalna o znaku ujemnym

Tomaszewski - zachowanie człowieka jako proces nieustannej regulacji stosunków z

otoczeniem

Poznawczo-transakcyjny paradygmat stresu i radzenia sobie Lazarusa i Folkman:

Ocena poznawcza
Lazarus:
Podejście ipsatywne – skoncentrowane na różnicach indywidualnych
Psychologia poznawcza

Teoria Zachowania Zasobów Hobfolla - przyczyna stresu jako niepowodzenie w

gospodarowaniu zasobami (utrata, zagrożenie lub brak wzrostu zasobów w
następstwie zainwestowania). Poziom indywidualny i grupowy.
3 klasyfikacje zasobów: klasyfikacja strukturalna (podział na przedmioty, warunki,
cechy osobowości i pokłady energii)
Zasoby są wewnętrzne i zewnętrzne.
3 osie: aktywność-bierność, społeczna, bezpośrednich działania.
Domaga się większego uwzględnienia kontekstu sytuacyjnego i koncentracji na nim.

Psychologia pozytywna
Lazarus i Folkman - emocje. Lazarus-relacje między stresem a emocjami, Folkman-
emocje pozytywne

2 rozdział
Maslow - dwie składowe zachowania: ekspresywną i instrumentalna (uwzględnia
radzenie sobie)

Rejkowski - reakcja zwalczania stresu i reakcja obrony przed stresem

Maruszewski - mechanizmy realistyczne i nierealistyczne

Strategie radzenia sobie wg Lazarusa:

Poszukiwanie informacji; bezpośrednie działanie; aktywne powstrzymywanie się od
działania; metody intrapsychiczne (aktywność poznawcza służąca regulowaniu
emocji).
Konfrontacyjne radzenie sobie, dystansowanie się, samokontrola poszukiwanie
wsparcia społecznego, przyjmowanie odpowiedzialności, ucieczka-unikanie, planowe
rozwiązywanie problemu, pozytywne przewartościowanie

Holahan, Moos, Schaefer - poznawcze unikanie/zbliżanie się, behawioralne

unikanie/zbliżanie się
Strategie radzenia sobie wg Carvera, Scheiera i Weintrauba: aktywne radzenie sobie,
planowanie, zahamowanie aktywności konkurencyjnych, powstrzymanie aktywności,
poszukiwanie instrumentalnego wsparcia, poszukiwanie emocjonalnego wsparcia,
pozytywne przewartościowanie i rozwój, akceptacja realności stresora, zaprzeczanie,
zwrócenie się do religii, koncentracja na emocjach, spadek zaangażowania
behawioralnego, spadek zaangażowania umysłowego. 5 pierwszych - instrumentalne;
4 - emocjonalne; 4 - kiepskie radzenie sobie.

Schwarzer i Knoll - klasyka (Lazarus i Folkman) + pozytywne radzenie sobie; teoria

proaktywnego radzenia sobie. Ukierunkowany na problem - Radzenie sobie z już
występującą, pewną sytuacją stresową jest reaktywne. Celem jest zrekompensowanie
powstałej straty lub złagodzenie doznanej krzywdy. Antycypacyjne radzenie sobie -
nieuchronne wydarzenie, które nastąpi w niedalekiej przysz. Prewencyjne r.s. - odległa
przysz (ogólne - zarządzanie kryzysem i konkretne sytuacje stresowe) Proaktywne r.s.
Ogólny zakres przyszłych wyzwań.
2 proces - emocje (na znaczeniu) globalnego znaczenia; 2 wymiary: nadawanie sensu i
znajdowanie korzyści. Radzenie ukierunkowane na cel, kreowanie pozytywnych
zdarzeń i nasycenie zwykłych zdarzeń pozytywnym afektem

HAPA Schwarzer - poczucie własnej skuteczności oraz specyficzne formy.

Teoria nadziei Charlesa Snydera - pozytywna psych, składową jest podmiotowość

Norman Endler i James Parker - radzenie na unikaniu (aktywność zastępcza,

poszukiwanie kontaktów)
Aspekt społeczny radzenia sobie, religijne/duchowne radzenie sobie, proaktywnie
radzenie sobie
Podejście kontekstualne - zależność zachowania człowieka od różnych sytuacji
stresowych, prawidłowości zachowań z pominięciem różnic a indywidualnych
uwarunkowań radzenia sobie.
Janis - ogólne właściwości człowieka
Podejście interakcyjne - w każdej sytuacji zachowanie człowieka zalezy zarówno od
czynników sytuacyjnych jak i podmiotowych, ale najważniejsza jest interakcja miedzy
tymi 2 grupami czynników
Folkman - zmiana spostrzegania sytuacji stresowej, tak aby zaakceptować jej dobre
strony.

3 rozdział
Osobowość odporna (stresowa) - typu D
Dyspozycji warunkujące zachowanie się w sytuacji stresowej: 1-wynika z rozwijającej
się tendencji do traktowania radzenia w ogólnych kategoriach teorii zachowania.
We współczesnych badaniach ludzie różnią się miedzy sobą skłonnościami do
posługiwania się określonego rodzaju strategiami radzenia sobie i TW różnice są
względnie stałe.

Styl radzenia sobie - względnie stała różnica indywidualna wyznaczająca przebieg

radzenia sobie, ma status zmiennej osobowościowej; posiadany przez jednostkę,
charakterystyczny dla niej, repertuar strategii radzenia sobie z sytuacjami stresowymi;
zbiór strategii; ma status dyspozycji
Strategii są nabyte, podłożem uczenia się strategii są czynniki wrodzone

Proces - uczestniczy tylko część strategii dostępne jednostce, o tym jakie zostaną
wykorzystane decydują wymagania ss i możliwości wynikające ze stylu radzenia;
stałość wzorców osoba x sytuacja

Elastyczność jako właściwość stylu radzenia sobie

Ludzie różnią się liczna strategii, różnorodnością repertuaru, elastycznością procesu
radzenia sobie.

Klasyfikacja stylów radzenia konstrukt represja (postawa wobec sygnałów zagrożenia,

pochodzące od stresora) - sensytyzacja (własne reakcje) (psychoanaliza)

Miller - unikowy styl i konfrontacja z ss -> poznawcze i behawioralne

Styl charakteryzujący się wysokimi wartościami na obu wymiarach
Styl charakteryzujący się wysoką wartością na wymiarze konfrontacji i niską na
wymiarze unikania
Styl charakteryzujący się niskimi wartościami na obu wymiarach
Styl charakteryzujący się niską wartością na wymiarze konfrontacji i wysoką na
wymiarze unikania

Krohne
Mechanizmy osobowościowe: koncepcja czujności (poszukiwanie inform) -
nietolerancja niepewności, poznawcze unikanie - nietolerancja pobudzenia
emocjonalnego
Wys wartości nietolerancji zarówno niepewności jak i pobudzenia - osoba redukuje
niepewność przez koncentracje na źródle stresu, nie jest elastyczna
Wys nietolerancja niepewności i wysoka tolerancja pobudzenia - monitorują źródło
stresu, aby wypracować schemat poznawczy zagrożenia, czujność jest sztywna
Wys tolerancja niepewności i pobudzenia - elastyczne, brak obronności, posługują się
strategiami instrumentalnymi
Wys tolerancja niepewności i niska tolerancja pobudzenia - jest sztywne, unikanie
Wysokie wartości na obydwóch wymiary - obronny charakter, ale niska elastyczność -
Krohne

Wysokie wartości na obydwóch wymiary - wysoka elastyczność - Miller

Dostarczanie informacji jest skuteczne w zależności od stylu radzenia sobie – Miller

Stres charakteryzuje się negatywnymi emocjami o dużym natężeniu, z towarzyszącymi

zmianami fizjologicznymi i biochemicznymi, przekraczającymi poziom spoczynkowy
pobudzenia – Strelau

Temperament odpowiada za aspekt energetyczny każdego zachowania, a wiec

decydują o łatwości powstania stanu pobudzenia i stanów emocjonalnych.
RTT : reaktywność emocjonalna, perseweratywność, aktywność, żwawość,
wytrzymałość, wrażliwość sensoryczna. Im wyższa reaktywność tym silniejsze
negatywne emocje. Głównym obszarem wpływu cech temperamenty związanych z
działaniem są strategie radzenia sobie, które kształtują emocje i ocenę poznawczą