Bài : Điện Trường Đều

1. Lí thuyết
Điện trường đều là điện trường mà cường độ điện trường tại mỗi điểm có giá trị bằng nhau về độ lớn,
giống nhau về phương và chiều.
1.1. Điện trường đều giữa hai bản phẳng nhiễm điện đặt song song
Cường độ điện trường giữa hai bản phẳng nhiễm điện trái dấu
đặt song song có độ lớn bằng tỉ số giữa hiệu điện thế giữa hai bản
phẳng và khoảng cách giữa chúng.
U
E=
d
Trong đó:
− U là hiệu điện thế giữa hai bản phẳng, đơn vị và vôn (V)
− d là khoảng cách giữa hai bản phẳng, đơn vị là mét (m)
− E là cường độ điện trường giữa hai bản phẳng, đơn vị
là vôn/mét (V/m)

VD1: Hai bản phẳng kim loại đặt song song, cách nhau một khoảng d = 25 cm. Đặt vào hai bản này một hiệu
điện thế một chiều U = 800 V. Một hạt bụi mịn pm 2.5 có điện tích q = 16.10−19 C bay vào điện trường giữa
hai bản phẳng. Hãy xác định phương, chiều và độ lớn lực điện tác dụng lên hạt bụi đó.
__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

1.2. Tác dụng của điện trường đều đối với chuyển động của một điện tích
a) Chuyển động của điện tích dọc theo đường sức điện trường đều
− Xét một hạt mang điện tích q chuyển động dọc theo đường sức điện từ M đến N với vận tốc ban đầu
là v0 , tức là v ⃗.
⃗ 0 //E
− ⃗  hạt sẽ
Nếu hạt tích điện được thả không vận tốc đầu hoặc vận tốc đầu 𝐯⃗𝟎 cùng hướng với 𝐅 = qE
chuyển động nhanh dần đều.
− ⃗  hạt sẽ chuyển động chậm
Nếu hạt tích điện được thả với vận tốc đầu 𝐯⃗𝟎 ngược hướng với 𝐅 = qE
dần đều.
+ Các phương trình cơ bản liên quan đến chuyển động thẳng biến đổi đều:
v = vo + at
{ 1 ⇒ v 2 − v02 = 2as.
s = v0 t + at 2
2
⃗F ⃗
qE F |q|E |q|U
Với a là gia tốc chuyển động của điện tích: a⃗ = = . Độ lớn: a = = = .
m m m m md
b) Chuyển động cong của điện tích trong điện trường đều
Chọn hệ trục xOy với gốc O là điểm hạt bắt đầu bay vào điện trường đều, Ox ⊥ ⃗E.
⃗
Trường hợp: 𝐯⃗𝟎 ⊥ 𝐄
  Xét một điện tích q bất kì có khối lượng m bay vào điện trường đều có cường độ điện trường là E với
vận tốc ban đầu theo phương vuông góc với đường sức. Môi trường giữa hai bản cực là chân không, coi
trọng lực rất nhỏ so với lực điện.

 Chuyển động của điện tích bay vào điện trường đều theo phương vuông góc với đường sức điện
tương tự như chuyển động ném ngang của một vật khối lượng m trong trường trọng lực

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

2. Bài tập tự luận

BT1: Ion âm OH − được phát ra từ một máy lọc không khí ở nơi có điện trường Trái Đất bằng 120 V/m hướng
thẳng đứng từ trên xuống dưỡi. Hãy xác định lực điện của Trái Đất tác dụng lên ion âm nói trên và vẽ hình
minh họa
__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

BT2: Khoảng cách giữa hai bản phẳng song song là 15 mm, hiệu điện thể giữa chúng là 750 V. Lực tác dụng
lên một quả cầu nhỏ tích điện ở trong khoảng không gian giữa hai bản là 1,2.10−7 N. Tính:
______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________
BT3: Cho hai tấm kim loại phẳng rộng, đặt nằm ngang, song song với nhau và cách nhau d = 5 cm. Hiệu
điện thế giữa hai tấm đó bằng 500 V.
a) Tính cường độ điện trường trong khoảng giữa hai bản phẳng
b) Khi một electron bật ra khỏi bản nhiễm điện âm và đi vào khoảng giữa hai bản phẳng với tốc độ ban đầu
v ≈ 0, hãy tính động năng của electron trước khi va chạm với bản nhiễm điện dương.
______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

BT4: Để chẩn đoán hình ảnh trong y học người ta thường sử dụng tia X (hay tia Rơn-ghen) để chụp X quang
và chụp CT. Cho rằng vùng điện trường giữa hai cực của ống tia X. là một điện trường đều. Khoảng cách
giữa hai cực bằng 2 cm, hiệu điện thế giữa hai cực là 120 kV. Hãy tính lực điện trường tác dụng lên electron.
______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

BT5: Một electron chuyển động dọc theo đường sức của một điện trường đều có cường độ 364 V/m. electron
xuất phát từ điểm M với vận tốc 3,2. 106 m/s, Hỏi:
a. electron đi được quãng đường dài bao nhiêu thì vận tốc của nó bằng 0?
b. Sau bao lâu thì vận tốc của nó còn lại một nửa (vẫn cùng chiều) so với lúc ban đầu?
c. Sau bao lâu kể từ lúc xuất phát electron trở về điểm M?
______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

BT6: Hạt bụi có m = 10−12 gam nhiễm điện dương nằm cân bằng trong điện trường đều giữa 2 bản kim loại
mang điện tích trái dấu. Biết U = 125 V và d = 5 cm. Cho g = 10m/s 2 .
a. Tính điện tích hạt bụi.
b. Nếu hạt bụi mất đi 5e, muốn hạt bụi cân bằng thì khi đó hiệu điện thế có giá trị là bao nhiêu? Biết
e = −1,6.10−19 C.
______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________

3. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Cường độ điện trường giữa hai bản kim loại phẳng song song được nối với nguồn điện có hiệu điện
thế U sẽ giảm đi khi
A. tăng hiệu điện thế giữa hai bản phẳng B. tăng khoảng cách giữa hai bản phẳng
C. tăng diện tích của hai bản phẳng D. giảm diện tích của hai bản phẳng
Câu 2: Điện trường đều tồn tại ở
A. xung quanh một vật hình cầu tích điện đều
B. xung quanh một vật hình cầu chỉ tích điện đều trên bề mặt
C. xung quanh hai bản kim loại phẳng, song song, có kích thước bằng nhau
D. trong một vùng không gian hẹp gần mặt đất
Câu 3: Các đường sức điện trong điện trường đều
A. chỉ có phương là không đổi B. chỉ có chiều là không đổi
C. là các đường thẳng song song cách đều D. là những đường thẳng đồng quy
Câu 4: Khoảng cách giữa hai cực của ống phóng tia X bằng 2 cm, hiệu điện thế giữa hai cực là 100 kV. Cường
độ điện trường giữa hai cực bằng
A. 200 V/m B. 50 V/m C. 2000 V/m D. 5000000 V/m
Câu 5: Trong ống phóng tia X ở câu 4, một electron có điện tích e = −1,6.10−19 C bật ra khỏi bản cực âm (ca
tôt) bay vào điện trường giữa hai bản cực. Lực điện trác dụng lên electron đó bằng
A. 8.10−13 N B. 8.10−18 N C. 3,2.10−17 N D. 8.10−15 N
Câu 6: Khi một điện tích chuyển động vào điện trường đều theo phương vuông góc với đường sức điện thì
yếu tố nào sẽ luôn giữ không đổi?
A. gia tốc của chuyển động B. phương của chuyển động
C. tốc độ của chuyển động D. độ dịch chuyển sau một đơn vị thời gian
Câu 7: Khi một điện tích chuyển động vào điện trường đều theo phương vuông góc với đường sức điện thì
điện trường sẽ không ảnh hưởng tới
A. gia tốc của chuyển động
B. thành phần vận tốc theo phương vuông góc với đường sức điện
C. thành phần vận tốc theo phương song song với đường sức điện
D. quỹ đạo của chuyển động
⃗ theo phương vuông
Câu 8: Quỹ đạo chuyển động của một điện tích điểm q bay vào một điện trường đều E
góc với đường sức không phụ thuộc vào yếu tố nào sau đây?
A. Độ lớn của điện tích q B. Cường độ điện trường E
C. Khối lượng m của điện tích D. Vị trí của điện tích q bắt đầu bay vào điện trường