సేతు రహస్యం

గంగ శ్ర
ీ నివాస్
 ¿ã`«∞~°Ç¨Ï㨺O
( ã¨OHΔ̃ÑO
Î̈ QÍ )
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ QÆÖòÊù PѶπ =∞<åfl~üÖ’ ¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒO +≤Ñ≤ÊOQ∑
ÔH<åÖò „áê*ˇ‰õΩì ¿Ñ~°∞# ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ÉèÏs #+ì̈O "å\˜ÖË¡ ã¨∂K«# LOk.
~å=∞¿ã`«∞=Ù =∂#= xi‡`«O HÍ^Œx, Jk ã¨ÇϨ [ ã≤^=úŒ ∞x XHõ "å^Œ#.
~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ #+ì̈O "å\˜e¡`Õ HÀ\Ï¡k Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ ^≥|ƒ
fã¨∞ÎOk, Hõ#∞Hõ ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ #+ì̈O HõÅQƉõΩO_® K«∂_®Åx „Ѩu"å^Œ#.
D "å^ÀѨ"å^•Å =∞^茺 H˘xfl Ô~K«ÛQ˘>Ëì "åºYºÅ∞ ‰õÄ_» KÀ@∞
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. P ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ^Õâ◊ q^ÕâßÅÖ’ ~å=∞¿ã`«∞=Ù XHõ |iflOQ∑
W+¨Øº J~ÚOk.
D ÃãQÆÅ∞ q^ÕâßÅÖ’x „Ѩ"å㨠ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ#∞ ‰õÄ_® `åHÍ~Ú.
JHõ¯_» ‰õÄ_» "å^ÀѨ"å^•Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú, HÍx ã¨`åº<Õfi+¨} =∂„`«O
[~°QÆ@O ÖË^Œx `«Åz, P kâ◊QÍ ã¨<åflǨÅ∞ KÕ™êÎ~°∞ =∞#"åà◊√§. ''=~°Öò¤
qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<—£ — QÍ U~°Ê_ç, qq^èŒ ã¨Oã¨Å÷ `À HõÅã≤ Ѩx KÕÜ∂« Åx
UHÍaè„áêÜ«∂xH˜ =™êÎ~∞° .
"åi „Ѩܫ∞`åflÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ XHõ HÀ~ü \©"£∞ ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜
ã¨`åº<Õfi+¨}HÔ · =ã¨∞OÎ k. JO^Œ∞Ö’ W^Œ~Ì ∞° „Ѩ"å㨠ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞, XHõ NÅOHõ
Pi¯Ü«∂Ålã¨∞ì, XHõ J"≥∞iHõ<£ Ü«Ú=u =™êÎ~°∞. "å~°∞ Z@∞=O\˜
„Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕ™êÎ~°∞, Uq^èŒOQÍ "åi ã¨`åº<Õfi+¨} ™êQÆ∞`«∞Ok, ã¨`«ºO
Uq∞\˜ J<Õ^Õ D #=ÅÖ’x JOâ◊O.

(WHõ K«^=Œ O_ç)

1
 1
™êQÆ~O° Ö’ ™êǨÏã¨O
Páê^Œ = ∞㨠ΠH õ O J„ÖÏì î " ≥ ∂ „_» < £ JO_» ~ ü "å@~ü „_» ã π XO\˜ x
JO\˜ÃÑ@∞ì‰Ωõ x LOk P W^Œ~Ì ∞° "≥∞~Ô <· £ âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ ‰õΩ. Hõà§◊ ‰õΩ ÃÑ^ŒÌ QÍQÆ∞Öòû,
<À\˜x, =Ú‰õΩ¯x HõÅ∞ѨÙ`«∂ "åi gѨÙÅ ÃÑ#· ∞#fl PH˜û[<£ ã≤eO_»~‰ü Ωõ áê¡ãHì≤ ±
ÃÑÑ· Ù¨ Å∞<åfl~Ú. "åi â◊s~åÅÃÑ· J=∞~°Û|_ç L#fl ѨiHõ~åÅ#∞ É’\òÖ’ L#fl
ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ ã≤|ƒOk =∞~˘Hõ¯™êi ѨijeOKå~°∞. "åi É’\òH˜ ^ŒQ~æÆ Ö° ’ "åà◊§
"≥∞~Ú<£ +≤Ñπ iÃã~üÛ "≥ãÖ¨ ò P~üq „á¶êOH˜<¡ £ QÆOcè~O° QÍ xez LOk. Z@∞K«∂ã≤<å
hÅO ~°OQÆ∞Ö’ ã¨=Ú„^ŒO. XHõi Éè∞í *ÏÅ g∞^Œ XHõ~∞° KÕ`∞« Å∞ "Õã∞¨ ‰õΩx Ñ≤H¯õ ÅÃÑ·
^•HÍ HÀHõÅ∞ ayOz Hõ\ #ì˜ , yi[# Ü«Ú=`«∞Å∞ =~°∞ÖÎ ÏHÍ~°OÖ’ u~°∞QÆ∞`«∂
=Ü«∂º~°OQÍ #iÎã∞¨ #Î fl@∞¡ JÅÅ∞ TQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
`«=∞ „_»ãπÅÖ’ aQÆ∞ã¨∞‰õΩx L#fl â◊s~åÅ#∞ H˘kÌQÍ X^Œ∞Å∞
KÕã∞¨ ‰õΩO@∞#fl@∞¡ `«=∞ KÕ`∞« Å#∞, HÍà◊§#∞ HõkÑ≤, ã¨O`«$Ñ≤Î K≥Ok `å=Ú ã≤^OúŒ QÍ
L#fl@∞¡ ÃãQ· KÆ ™Õ ê~°∞. "åiÖ’ P~°_∞» QÆ∞Å =¸_»∞ JOQÆ∞àÏÅ∞ L#fl =ºH˜Î *Ïi˚
+¨Ø "Õ∞Hõ~.ü J`«xHõO>Ë =¸_»∞ JOQÆ∞àÏÅ∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ L#fl"å_»∞ N^è~Œ ü KåQÆO\˜.
W^ŒÌ~°∂ ÉÏQÍ J#∞Éèí==Ú#fl "≥∞Ô~·#~üû. N^èŒ~ü "≥∞Ô~·<£ lÜ«∂Ålãπì. *Ïi˚
"≥∞~Ô <· £ |Ü«∂Ålãπ.ì W^Œ~Ì ∂° HõÅã≤ JѨÊ\˜H˜ =¸_»∞ JÃã<· "£ ∞≥ O\òÅÖ’ HõÅã≤
Ѩx KÕâß~°∞.
"åà◊§ #_»∞=ÚʼnõΩ Hõ\ Lì̃ #fl ~ÀÑπûx =∞~˘Hõ™êi K≥H± KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞
É’\òÖ’ L#fl ã¨Ç¨ Ü«∞‰õΩÅ∞. JÅÅ g∞^Œ#∞Oz K«Å\¡ ˜ QÍe K«∞~°H`õ ∞« ÅÎ `À
HÀã≤#@∞¡QÍ "åà◊§ â◊s~åÅ#∞ `å‰õΩ`ÀOk. *Ïi˚, N^è~Œ Åü ∞ XHõi Hõà§◊ Ö’¡H˜
XHõ~∞° K«∂ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. É’\òÖ’ L#fl \©"∞£ W<£Kåè i˚ Ñ≤Ü∞« s "åKü K«∂ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
2
J`«x KÕuÖ’x ™êìÑπ "åKü J^Œ=∞\ÏxH˜ ã≤^ŒÌ=∞=Ù`«∂Ok, "≥∞Ô~·#~üû "≥·Ñ¨Ù
#=Ùfi`«∂ K«∂ã≤ ÉÁ@# "ÕÅ∞ ÃÑ·ÔH`åÎ_»∞, Ñ≤_çH˜e ayOz. *Ïi˚, N^èŒ~üÅ∞
XHõ¯™êiQÍ "≥∂HÍà◊§ÃÑH· ˜ XOy KÕ`∞« Å∞ Kåz hà◊§Ö’¡H˜ _≥"· £ KÕâß~°∞.
~°H}
Δõ HÀã¨O ZO`«QÍ "≥∂„_»<£ „_»ãπ "åi â◊s~åÅ#∞ JO\˜ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x
L<åfl P K«Å\¡ ˜ ѨãÑ≤ H≤¶ ± =∞Ǩã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ [ÖÏÅ∞ "åix XHõ¯™êi LH˜¯iaH˜¯i
KÕã≤ =}˜HO˜ Kå~Ú. `«=∞ [ÖÏÅÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz# P W^ŒiÌ x xâ◊≈|ÌOQÍ `«#
QÆ~ƒ° Où Ö’xH˜ ÖωõΩ¯Ok P =∞Ǩ™êQÆ~O° .
=ÚÃÑ·ÊÃãHõ#¡Ö’ =¸_»∞ =O^ŒÅ g∞@~°¡Ö’`«∞H˜ ky áÈÜ«∂~°∞
âß„ã¨Î"Õ`«Îe^ŒÌ~°∂. ã¨∂~°º~°t‡ JO`«HõO`«‰õÄ Hõ~°∞"≥· z=∞‡pHõ@¡`À "≥Ú^ŒÖˇ·
QÍ_è®O^èHŒ Í~°OQÍ =∂iáÈ~ÚOk P Ö’`«∞H˜. "å~°∞ ^èiŒ Oz# „_»ãHπ ˜ L#fl
„Ѩ`ºÕ Hõ ~°™êÜ«∞<åÅ=Å# ~ˆ _çÜ∞« O "≥Å∞`«∞~°∞ÖÏ "åi~°∞=Ù~°∂ „ѨHÍtOKå~°∞.
XHõi<˘Hõ~∞° ã¨O[˝Å`À ÃÇÏK«ÛiOK«∞‰õΩO@∂ `«=∞ "ÕQÍxfl xÜ«∞O„uOK«∞‰õΩO@∂
=∞iO`« Ö’`«∞H˜ kQÆ™êQÍ~°∞.
"åi LxH˜x QÆ=∞xOz ^•i =∞à◊√§`«∞<åfl~Ú qO`« qO`« [ÅK«~åÅ∞.
"åi `«ÅÅÃÑ· J=∞i L#fl Öˇ·\òû "≥Å∞`«∞~°∞Ö’ HõkÖË=∞|∞ƒÖÏ¡ bÅQÍ
QÀK«iã¨∞<Î åfl~Ú h\˜Ö’ `ÕÅ∞`«∞ "≥à√◊ `«∞#fl "≥ÚHõ¯Å∞. ~Ô O_»∞"ÕÅ g∞@~°¡ Ö’`«∞H˜
"≥ à ı § 㨠i H˜ "åiÃÑ· # L#fl h\˜ XuÎ _ ç Éè í i OѨ _ ®xH˜ gÅ∞HÍ#O`« Q Í
ÃÑiyáÈ~ÚOk. P XuÎ_xç `«@∞ìHÀ=_®xH˜ âßsiHõ ™ê=∞~°ºú "Õ∞ HÍ^Œ∞, =∂#ã≤Hõ
^è$Œ _»`fi« =¸ J=ã¨~"° ∞Õ . `«ÅÃÑ#· ∞OKÕHÍHõ ѨH¯õ Å#∞Oz‰õÄ_» h~°∞ "åà◊§#∞ <˘H˜¯
"Õã¨∞Î#flk. ѨHõ¯>ˇ=ÚHõÅ g∞^Œ Ѩ_»∞`«∞#fl XuÎ_çH˜ ÅOQ∑ûÖ’ QÍe "åiH˜
HÍ=eã≤#O`« xO_»@O ÖË^∞Œ . Hõà√◊ § =∞ã¨HÉõ Ï~°∞`«∂, =∞ã≤+Î ¯¨ O "≥Ú^Œ∞ÉÌ Ï~°∞`«∂
XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# xâ◊≈|ÌѨ٠=∞$`«∞ºÑ¶¨∞’+¨ÖÏ K≥=ÙÅÖ’ qxÑ≤OKÕ Ç¨ÏŸ~°∞ "åi
PÖ’K«#Å#∞ J}z"Õã∞¨ #Î flk.
™êQÆ~° QÆ~ƒ° Où Ö’ L#fl J^Œ∞ƒù`« ^Œ$âߺÅ∞, =¸H© ã≤x=∂Ö’ #@∞ÖÏ¡
`«=∞=O`«∞ áê„`«#∞ Jaè#~Úã¨∞Î<åflÜ«∂ J#fl@∞¡ LOk. =∞ã¨Hõ=∞ã¨HõQÍ
Ѩiã¨~åÅ∞ Hõà§◊ =ÚO^Œ∞ Hõ^∞Œ Å∞`«∞<åfl~Ú. JO`«Ö’ XOѨÙÅ∞ uiy# tY~åÖÏ¡,
XHõ áê_»∞Ѩ_áç È~Ú# <åQÆiHõ`‰« Ωõ zǨflÅ =O\˜ tkäÖÏÖÏ¡ H˘xfl x~å‡}ÏÅ∞
3
44
"åi=ÚO^Œ∞ „Ѩ`º« Hõ=Δ ∞Ü«∂º~Ú. Jq =∂#= xi‡`åÅ∞ HÍ=Ù. „ѨH$õ u ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ
J^Œ∞ƒù`« HõàÏYO_®Å∞. "å\˜ Jã¨Å∞ ~°∂ѨO, ~°OQÆ∞ ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥eÜ«∞HõáÈ=@O
=Å# "å\˜x ÉÏ¡H± ™È‡Hõ~ûü JO\Ï~°∞. Hõ>Åìˇ á⁄~ÚºÖ’Oz ã¨∞à◊√§ u~°∞QÆ∞`«∂
ÖËz# á⁄QÆ JHõ™ê‡`«∞QÎ Í Z=~À =∞O„u¿ãΠѶ∞¨ hÉèqí Oz#@∞¡QÍ L<åfl~Ú.
*Ïi˚, „j^èŒ~üÅ∞ `«=∞ Ѩiâ’^èŒ#‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# q=~åÅ#∞
¿ãHõiOK«\ÏxH˜ J#∞"≥#· ™ê÷=~åÅ∞ Jq. "å\˜x K«∂_»QÍ<Õ P âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ
Hõà§◊ Ö’¡ XHõ "≥∞~°∞Ѩ٠HõkeOk. ™êQÆ~° QÆ~ƒ° Où Ö’ ã¨∞=∂~°∞ ~Ô O_»∞ "ÕÅ g∞@~°¡
Ö’`«∞Ö’ Éèí∂q∞ #∞Oz á⁄_»∞K«∞H˘x =zÛ# á⁄QÆQ˘\ÏìÅÖÏ LO\Ï~Ú P
ÉÏ¡H± ™È‡Hõ~ûü . J~Ú`Õ Jq u#flQÍ Q˘\ÏìÖÏ¡QÍ LO_»=Ù. ^Œ∞Ñ≤ÊH˘=Ú‡ÅÖÏ
J<ÕHõ XOѨÙÅ∞ uiy LO\Ï~Ú. "≥∞~Ô <· £ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ‰õΩ "å\˜ LxH˜ ZO`À
Pã¨H^Θ •Ü«∞HõO. Jq z„`«qz„`«"∞≥ #ÿ r=~åtH˜ <≥Å=ÙÅ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ Jq
L^Œƒqù OKÕ f~°∞ ‰õÄ_» qz„`«"∞Õ .
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Jyfl Ѩ~fi° `«O ÖÏO\˜q L#flKÀ@ Jq JѨC_»ÑC¨ _»∂
¿ÑÅ∞`«∞O\Ï~Ú. J@∞=O\˜ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ U~°Ê_ç# ~°O„^è•Å∞, <≥iÜ«∞Å =O\˜
"å\˜Ö’xH˜ JHõ¯_» L#fl ã¨=Ú„^Œ [ÖÏÅ∞ K˘K«∞Û‰õΩx "≥Å`å~Ú. P [ÖÏʼnõΩ
L#fl P=∞¡Q∞Æ }O =Å# JHõ¯_» [iˆQ H˘xfl ~°™êÜ«∞# =∂~°∞ÊÅ=Å# uiy
Jq "≥#H˜¯ `«#∞fl‰õΩO@∂ ÃÑ^ŒÌ XuÎ_`ç À =™êÎ~Ú. |Ü«∞@ L#fl j`À+¨ã‚ u÷≤
„ѨÉèÏ=O =Å# Ѷ¨∞hÉèíqOz ÉÏ¡H± ™È‡Hõ~üûQÍ =∂~°∞`å~Ú. J~Ú`Õ Jq
Éè∂í QÆ~ƒ° Où Ö’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz "≥#H˜¯ uiy =KÕÛ@ѨC_»∞ JHõ¯_» HõiyáÈ~Ú L#fl
Yx*ÏÅ#∞ ‰õÄ_» fã¨∞‰õΩx =™êÎ~Ú. ™ê^è•~°}OQÍ Éèí∂q∞x `«qfi f¿ã
=Ú_çYx*ÏÅ HõO>Ë Z<Àfl ~Ô @∞¡ qÅ∞"≥#· Yx*ÏÅ∞ JÖÏ ÉÏ¡H™± ȇHõ~ûü K«∞@∂ì
Åaè™êÎ~Ú.
J~Ú`Õ "≥∞~Ô <· £ |Ü«∂ÅlãπÅì ∞ `«=∞ "å^Œ# "Õ~∞° QÍ qxÑ≤™êÎ~∞° . Jã¨Å∞
D Yx*ÏÅ#∞ 'ZH±û„\©"∞£ Ѷ֑ ò— J<Õ ã¨∂HõΔ ‡ r=ÙÅ∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎÜ∞« x JO\Ï~°∞.
*Ï~ü̊ +¨Ø"Õ∞Hõ~ü ‰õÄ_» J@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∞"Õ∞ Hõey L<åfl_»∞.
*Ïi˚, „j^è~Œ Åü ∞ `«=∞ â◊s~°OÃÑ· qq^èŒ ÉèÏQÍÖ’¡ L#fl ѨiHõ~åÅ#∞
fã¨∞‰õΩx XHõ Ѩ^ŒÌu „ѨHÍ~°O, ã¨∞tH˜Δ`«∞Öˇ·# Ãã·x‰õΩÅÖÏ `«=∞ Ѩ#∞Å∞
5
„áê~°OaèOKå~°∞. "åiH˜ HÍ=Åã≤# âßOÑ≤Öòûx ã¨O„QÆÇÏ≤ Oz Éè„í ^ŒÑ~¨ K° ∞« ‰õΩ<åfl~°∞.
"åo§^ŒiÌ #_»∞=ÚʼnõΩ J=∞~°Û|_ç L#fl ÃÇÏ· i[Å∂º+¨<£ _çl@Öò HÔ "≥∞~åÅ∞
`«=∞Ѩx `å=Ú KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ áÈ`«∞<åfl~Ú. Jq x=ÚëêxH˜ ~Ô O_»∞ =O^ŒÅ
#ÅÉè̌· ™êflÑπû fã≤ `«=∞ "≥∞"≥ÚsÖ’ Éè„í ^ŒÑ~¨ ∞° K«∞‰õΩO\Ï~Ú.
"åi^Œ~Ì ∂° `«=∞ Ѩx =ÚyOK«∞‰õΩx XHõi"≥Ñ· Ù¨ XHõ~∞° K«∂ã¨∞‰õΩx ÃãQ· Æ
KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. uiy ã¨=Ú„^Œ LѨi`«ÖÏxH˜ KÕ~_° ®xH˜ ã¨=∂Ü«∞`«=Î ∞Ü«∂º~°∞.
„j^è~Œ ü "≥∞Å¡QÍ ÃÑH· ˜ ÖËKå_»∞. J`«x HÍà◊§‰õΩ#fl |∂@¡ ^ŒQ~æÆ ° H˘`«QÎ Í
`«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« |_ç# ÃÇÏ· Ѩ=~ü áê¡ãHì≤ ± "≥∂\Ï~ü ѨxKÕÜ∞« @O „áê~°OaèOzOk.
JO`«Ö’ *Ïi˚ #_»∞=ÚH˜ L#fl ~ÀÑπ JHõ¯_» L#fl XHõ ÃÑ^ŒÌ ÉÏ¡H± ™È‡Hõ~Hü ˜
K«∞@∞ì‰õΩOk. JѨÊ\˜H˜ *Ï~ü˚ `«# +¨Ø "≥∂\Ï~üx Ѩx KÕ~ÚOK«_»O
„áê~°OaèOKå_»∞. ^•x`À P ~ÀÑπ ÉÏ¡H± ™È‡Hõ~Hü ˜ K«∞@∞ì‰Ωõ x J`«xfl y~°y~å
uÑ≤Ê qã≤i H˘\˜Oì k. |ÅOQÍ `«ye# P ^≥|ƒ‰õΩ *Ïi˚ ã¨Ê $Ç¨Ï HÀÖ’ÊÜ«∂_»∞.
q+¨Ü∞« O `≥eÜ«∞x „j^è~Œ ü JѨÊ\˜Hˆ =O^Œ g∞@~°∞¡ ÃÑH· ˜ =KåÛ_»∞.
™êQÆ~° QÆ~ƒ° Où Ö’ [iy# P Ѷ∞¨ ’~°O É’\’¡ L#fl iÃã~üÛ ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ Ñ¨ÓiÎQÍ
`≥eÜ«∞Hõ áÈ~Ú<å K«∂KåÜ«∞QÍ J~°÷=∞~ÚOk. *Ïi˚H˜ Hõ\ ˜ì L#fl ~ÀÑπÖ’
„j^è~Œ Hü ˜ Hõ\ ì̃ L#fl ~ÀÑπHOõ >Ë XuÎ_ç Z‰õΩ¯= HõÅ∞QÆ∞`«∞#fl q+¨Ü∂« xfl HõO„\’Öò
áê#ÖòÃÑ#· ѨiHõ~åÅ∞ ѨãH≤ \õ ì̃ _ÕO[~ü ã≤QflÆ Öòûx ѨOѨ_O» "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì~Ú.
Jq QÆ=∞xOz "å~°O`å PO^Àà◊# Ѩ_∞» `«∂ =∂x@~üû "≥Ñ· Ù¨ , ã¨=Ú„^ŒO "≥Ñ· Ù¨
P^Œ∞~åÌQÍ K«∂_»™êQÍ~°∞ 'F"≥∞ÿ QÍ_£— J#∞‰õΩO@∂.
P ã≤QflÆ Öòû N^è~Œ Hü ˜ ‰õÄ_» JO^•~Ú. "≥O@<Õ `«# +¨Ø "≥∂\Ï~üûx
i=~üû KÕã≤ "ÕQOÆ QÍ H˜O^ŒH˜ kQÍ_»∞. K«∞@∂ì ã¨=∂kè~åà◊§#∞ `«ÅÑ≤ã∞¨ Î ÉÏ¡H±
™È‡Hõ ~ ü û J`« x ^Œ $ +≤ ì Ѩ ^ ä Œ O Ö’H˜ =KåÛ~Ú. Z@∞=O\˜ PO^Àà◊ # #∞
^ŒiKÕ~h° Ü«∞‰õΩO_® K«∞@∂ì *Ï„QÆ`QΫ Í QÆ=∞xOKå_»∞ N^è~Œ .ü Ѩ_Q» Æ qÑ≤Ê |∞ã¨Å∞
H˘_»∞`«∂ J@∂W@∂ TQÆ∞`«∞#fl ã¨~Ê° ~å[OÖÏ LOk, *Ïi˚ K«∞@∞ì‰Ωõ x L#fl
ÉÏ¡H± ™È‡Hõ~.ü Hõ} Δ ÏÖ’¡ JHõ¯_çH˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
*Ïi˚x KÕ~∞° ‰õΩx J`«x +¨Ø "≥∂\Ï~üû "≥O@<Õ PÑ≤"âÕ ß_»∞. J`«xH˜
`«yeOz L#fl ~ÀÑπûx J<£ÖÏH± KÕã≤ J`«xx ~ÀÑπ#∞Oz "Õ~∞° KÕ™ê_»∞. `«#
6
^ŒQ~æÆ ° L#fl ZÖÏã≤Hì ± ǨïH±ûx ™êQÆ nã≤ J`«x #_»∞=Úx `«#‰õΩ ^ŒQ~æÆ Q° Í
QÆ\ Qì̃ Í |OkèOKå_»∞. `«~åfi`« `«# +¨Ø "≥∂\Ï~üx Ѷ٨ Öò ã‘Ê_»∞Ö’ PѨ~ˆ \ò KÕã≤
XHõ¯ L^Œ∞@∞# JHõ¯_» #∞Oz ÃÑH· ˜ ѨÜ∞« #O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_∞» .
H˜O^Œ‰Ωõ K«∂¿ãÎ =O^ŒÖÏk Ü«∂K«‰Ωõ Å∞ KÕ`∞« Å∞ Kåz Ñ≤Å∞ã¨∞#Î fl@∞¡
JxÑ≤Oz „j^è~Œ Hü ˜ Xà◊√§ [Å^ŒiOzOk. K«∞@∂ì JO`« h~°∞ L<åfl Q˘O`«∞
ZO_çáÈ~ÚOk. *Ïi˚H˜ ~°H} Δõ QÍ L#fl J`«x „_»ãπ JHõ¯_»H¯õ _® ziy J`«x
â◊s~°O JHõ¯_ç ™êQÆ~° [ÖÏÅ „ѨÉÏè "åxH˜ QÆ∞~°~ÚOk.
`«~åfi`« QÆ_zç # =¸_»∞ x=ÚëêÅ∞ =¸_»∞ Ü«ÚQÍÅ∞QÆ JxÑ≤OzOk
N^è~Œ Hü .˜ ã¨=Ú„^Œ LѨi`«ÖÏxH˜ KÕ~∞° ‰õΩO@∞O>Ë XuÎ_ç `«yæ J`«x +¨Ø "≥∂\Ï~üû
"å@O`« @ J"Õ Ñ¨ x KÕ Ü « ∞ _» O =∂#∞‰õ Ω <åfl~Ú. ÖË ^ Œ O >Ë "åi^Œ Ì ~ ° ∂
`å~åA=fiÅÖÏ h\˜ÃÑH· ˜ qã≤i "ÕÜ∞« |_Õ"å~°∞.
h\˜ÃÑ#· `Õe# âß„ãÎ̈"`Õ eΫ ^ŒiÌ x "≥O@<Õ É’\òÖ’H˜ ÖÏQÆ∞‰õΩx "åiH˜
HÍ=Åã≤# ã¨Ñ~¨ º° Å∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ ã≤|ƒOk. *Ïi˚ Ѩiã≤u÷ K«∂ã≤
K«H`˜ ∞« Å~ÚáÈÜ«∂~°∞. Kå=Ù`«ÑÊ≤ Hõ#∞fl ÖÁ@ì áÈ~Ú#@∞¡ *Ïi˚ â◊s~°OÖ’ KåÖÏ
ÉèÏQÆO ™êQÆ~° [ÖÏÅ P=∞¡ „ѨÉèÏ=O =Å# Hõq∞eáÈ~Ú ÉÁ|ƒÖˇH˜¯áÈ~Ú
LOk.
É’\òÖ’ #∞Oz *Ïi˚x, N^è~Œ xü "≥∞<ÿ +£ Ñ≤ Öπ ’xH˜ `«~e° OKå~°∞. iÃã~üÛ
"≥ãÖ¨ ò „á¶êOH˜<¡ Ö£ ’ J`åº^è∞Œ xHõ ÖÏ|ˆ~@sÅ∞, "≥^· ºŒ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú.
Jk „ѨÑO¨ K«OÖ’ WѨC_»∞#fl iÃã~üÛ "≥ãÖ¨ òû Ö’ J`«∞º`«=Î ∞"≥∞#ÿ "å\˜Ö’ XHõ\ .˜
*Ïi˚x Sã≤ÜÚ« Ö’ ÃÑ\ì̃ J`«º=ã¨~° zH˜`û« „áê~°OaèOKå~°∞. N^è~Œ xü
XHõ QÆO@¿ãѨ٠ѨsH˜OΔ z J`«xH˜ „Ѩ`ºÕ Hõ "≥^· ºŒ ã¨Ç¨ Ü«∞O J=ã¨~O° ÖË^xŒ `ÕÖÏÛ~°∞.
XHõ"Ñ·≥ Ù¨ Ñ≤Ü∞« s P^èfiŒ ~°ºOÖ’ ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ ã≤|ƒOk Ü«Ú= âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ ∞
`≥zÛ# âßOÑ≤Öòûx "Õ\ H˜ qõ qÉèlí Oz q_çq_çQÍ *Ï„QÆ`KΫ âÕ ß~°∞. *Ïi˚ „_»ãxπ
Ѩ@∞ì‰Ωõ x "ÕÖÏ¡_∞» `«∂ =zÛ# ÉÏ¡H™± ȇHõ~ü â◊HÅõ O "åà◊§‰õΩ JOk# Q˘Ñ¨Ê âßOÑ≤Öò
QÍ x~°~‚ ÚOKå_»∞ Ñ≤Ü∞« s. ^•x ^Ífi~Í "≥∞~Ô <· £ |Ü«∂Ålã¨∞Åì Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ
"≥∞~Ô <· £ lÜ«∂Ålã¨∞Åì Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ HÍ=Åã≤# Ju =ÚYº"≥∞#ÿ ã¨=∂Kå~°O
^˘~°∞‰õΩ`«∞O^Œx J`«x #=∞‡HõO.
7
 *Ïi˚, N^è~Œ Åü ∞ „ѨÜ∂« }˜Oz# iÃã~üÛ"≥ãÖ¨ ò Ѩk~ÀAÅ `«~åfi`« f~åxH˜
KÕ~°∞‰õΩOk. *Ïi˚ Ѩiã≤÷u H˘OK≥O "≥∞~°∞QÆ~Ú<å J`«xx WOHÍ J=Ù\ÏѶπ
_ÕO[~üQÍ „ѨH\õ O˜ K«ÖHË õ J`«º=ã¨~° "≥^· ºŒ O H˘#™êyOKåÅx x~°~‚ ÚOKå~°∞.
JO^Œ∞=Å# N^è~Œ ü #∂ºÜ«∂~ü¯Ö’x `«# á¶ê\¡ òH˜ XO@iQÍ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_»∞.
á¶ê\¡ òH˜ KÕ~åHõ J`«xH˜ =zÛ# >ˇeá¶È<£ HÍÖòû P#ûiOQ∑ "≥∞+≤<Ö£ ’
qx XHõ eã¨∞ì `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. JO^Œ∞Ö’ #∞Oz =ÚYº"≥∞ÿ#
¿ãflÇ≤Ï`«∞ÅO^ŒiH˜ HÍÖòû KÕã≤ =∂\Ï¡_®_»∞.
~Ô O_»∞ ~ÀAÅ∞ |^ŒHú Oõ QÍ ~°∂"£∞Ö’<Õ QÆ_áç ê_»∞. Z=ix HõÅ=_®xH˜
ZHõ¯_çH˜ áÈ|∞kÌHÍHõ á¶ê\¡ òÖ’<Õ HÍňHÑΔ O¨ KÕâß_»∞ N^è~Œ .ü `«# sÃã~°∞Û "≥∞O|~°∞¡
=∂„`«O á¶È<£ KÕ¿ãÎ iã‘"£ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞.
WO`«Ö’ ~°q ^ŒQ~æÆ ° #∞Oz HÍÖò =zÛOk. ~°q N^è~Œ ü „áê} ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞.
~°q ™êѶ"ìπ ~Õ ü WO[h~ü. _®\ÏÉËãπ J_ç‡x„¿ã@ ì ~üQÍ Ñ¨xKÕã∞¨ <Î åfl_»∞. ZѨC_»∂
#=Ùfi`«∂ #qfiã¨∂Î LO_Õ ~°q JO>Ë KåÖÏ=∞OkH˜ W+¨Oì .
''QÆ∞~°∂! UO\˜ qâıëêÅ∞—— JO@∂ ѨÅHõiOKå_»∞ ~°q. ''U=ÚOk
=∂=¸ÖË, JÃã<· "£ ∞≥ O\ò "≥Ú^Œ\ ˜ ¿Ñ*¶ ò J~ÚáÈ~ÚOk. XHõ "å~°O „ÉËH± fã¨∞‰õΩx
ÖÏÉò=~ü¯ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïìe—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''J^≥ÑC¨ _»∂ LO_Õ^ÖÕ .Ë #∞=Ùfi ™êQÆ~° QÆ~ƒ° Où Ö’ ™êǨÏã¨O KÕâß=@.
^•xQÆ∞iOz K≥Ñʨ "ÕO—— #=Ùfi`«∂ J_çQÍ_»∞.
''Jk h=~°‰Äõ =zÛO^•, ~å*Ë+π K≥ÑÊ≤ LO\Ï_»∞. J=Ù<å—— Jx P~å
f™ê_»∞ N^è~Œ .ü
~å*Ë+π sÃã~üÛ "≥ã¨Öò „á¶êOH˜¡<£Ö’ ã≤ã¨ì"£∞û J#eãπìQÍ KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
~°qH˜ ~å*Ë+π HÀ¡*ò „ÃÑO¶ _£. <≥\· òHÉ¡õ òûÖ’ HÍňHÑΔ O¨ KÕã∂¨ Î J=∂‡~ÚÅ QÆ∞iOz
`≥Å∞QÆ∞Ö’ Z=iH˜ J~°O÷ H͉õΩO_® HÍ"≥∞O\ò KÕã∞¨ Î ZO*ÏÜü∞ KÕã∞¨ OÎ \Ï_»∞.
J~Ú`Õ =ÚYOÖ’ Z@∞=O\˜ ÉèÏ=O „ѨH\õ O˜ K«‰Ωõ O_® *Ï„QÆ`Ϋ fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
J~Ú<å XHõ™êi ^˘iH˜áÈ~Ú XHõ J=∂‡~Ú ÉÏÜü∞„ÃѶO_£`À =Ú‰õΩ¯
z`«H˘¯\ì̃OK«∞‰õΩ<åfl_»∞ ~å*Ë+.π

8
 ''J=Ù#∞ "å_Õ K≥áêÊ_»∞. hHÀ "≥∞~ü"∞≥ ~Ú_£ HõxÑ≤OzOk. ^•x`À
#∞=Ùfi =∂\Ï¡_∞» `«∞O>Ë *Ïi˚H˜ HÀѨO =zÛ `«ÅÉÏ^Œ∞‰õΩ<åfl_»x K≥áêÊ_»∞——KåÖÏ
ã‘iÜ«∞ãπQÍ K≥áêÊ_»∞ ~°q. Jk qx aQÆ~æ Q° Í #"åfi_»∞ N^è~Œ .ü ''Jkã¨~ˆ QÍx
#∞=Ùfi K≥ÑC¨ qâıëêÅ∞—— Jx ~°qx J_çQÍ_»∞.
''U=ÚOk, hH˜+"ì¨ ∞≥ #ÿ ‰õÄzѨÓ_ç ÉÏÖˇ D ~ÀA ™êÜ«∞O„`«O Ç≤ÏO^Œ∞
>ˇOѨÙÖò P_ç\’iÜ«∞OÖ’ LOk——.
''x[OQÍ<å, KåÖÏ =∞Oz #∂ºãπ K≥áêÊ=Ù. #∞=Ù ‰õÄ_® =¿ãÎ
i„ÃÑ+¶ O≤ Q∑QÍ LO@∞Ok——.
''J=Ù#=Ù#∞ ZѨC_»∂ >ˇÿ\ò áêO\òû`À LO_Õ J=∂‡~ÚÅ∞,
Ѩ@∞ìѨiH˜}©Å`À HõxÑ≤™êÎ~°∞. Hõà◊§‰õΩ qO^Œ∞ Éè’[#"Õ∞ =∞i. ~å‰õΩO_®
LO\Ï<å?——.
''ã¨~ˆ Zxfl QÆO@ʼnõΩ HõÅ∞ã¨∞‰õΩO^•O——
''™êÜ«∞O„`«O 5 QÆOIIʼnõΩ P_ç\’iÜ«∞O‰õΩ =KÕÛÃãÜü∞. Wxfi>Ë+<¨ £
<å ^ŒQ~æÆ ° LOk——. J<åfl_»∞ ~°q.
P `«~åfi`« ~åÉ’ÜÕ∞ „ÃÑã≤_x≥ ¬Ü∞« Öò ZÅHõ<Δ û£ Ö’ |∞+π `«~åfi`« Z=~°∞
=™êÎ~∞° JO@∂ =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∂ XHõQOÆ @ `«~åfi`« á¶È<£ÃÑ\Ïì_∞» ~°q.

9
 2
J"≥∞iHÍÖ’ ã¨∞O^Œ~°HÍO_»
™êÜ«∞O„`«O Ç≤ÏO^Œ∂ >ˇOѨÙÖò P_ç\’iÜ«∞O ^ŒQ~æÆ ° `≥Å∞QÆ∞ "åà◊√§
QÆ∞OѨÙÅ∞ QÆ∞OѨÙÅ∞QÍ KÕiáÈÜ«∂~°∞. PǨ~°ºOÖ’ `≥Å∞QÆ∞^Œ#O L\ì̃Ñ_¨ ∞» `«∂
=∞Ç≤Ïà◊Å∞, Ü«Ú=`«∞Å∞ KåÖÏ ~°=∞}©Ü∞« "≥∞#ÿ "å`å=~°}O „H˜Ü∞Õ \ò KÕ™ê~°∞.
=∞QÆ"åà◊§Ö’ ‰õÄ_» H˘O^Œ~∞° JO`À ~ÚO`À `≥Å∞QÆ∞^Œ#O L\ì̃Ñ_¨ ÖÕ Ï „_»ãπ
KÕã∞¨ H˘x ã¨O^Œ_ç KÕ™ê~°∞. ~°q, ~å*Ë+π WOHÍ H˘O`« =∞Ok q∞„`«∞Å`À KÕi
J=∂‡~ÚÅ"≥Ñ· Ù¨ K«∂ã¨∂Î `«# QÍàò „ÃÑO¶ _£û QÆ∞iOz *’‰õΩ ÖËã∞¨ <Î åfl_»∞.
JO`«Ö’ N^è~Œ ü JHõ¯_çH˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_»∞. JO^Œix ѨÅHõiã¨∂,Î `«#
q∞„`«∞Å "≥Ñ· Ù¨ "≥o§ "åà◊§O^Œix '' ǨÜü∞ QÔ ã· π ZÖÏ L<åfl~°∞ ?—— JO@∂
ѨÅHõiOKå_»∞.
#∂ºÜ«∂~ü¯ ã≤\ ˜Ö’, WOHÍ W`«~° ã≤\ ©ÅÖ’ Ç≤ÏO^Œ∂ >ˇOѨÙÖò
P~°æ<≥·*Ë+¨<£û KåÖÏ L<åfl~Ú. ÉèÏ~°`«^Õâ◊ ã¨`«ûO„Ѩ^•Ü«∂Å#∞ „Ѩ"åã¨
ÉèÏ~°fÜ«ÚÅÖ’ WOHÍ xeÑ≤, ÃÑOz, áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. J"Õ =∞# ™êO㨯 $uHõ
HõàÏ~°∂áêÅ#∞ YO_®O`«~åÅÖ’ "åºÑ≤Î KÕÜ«∞_®xH˜, JHõ¯_ç „Ñ¨"åã¨
ÉèÏ~°fÜ«ÚʼnõΩ "åi ã¨O`å<åxH˜ WHõ¯_» ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ `À =∂#ã≤H,õ P^蕺u‡Hõ
ã¨O|O^è•xfl HõeÊOKÕ, HõeÑ≤=ÙOKÕ ã¨∂„`åÅ∞QÆ `«=∞ áê„`«#∞ áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
P_ç\’iÜ«∞O qâßÅOQÍ, ZO`À ™œHõ~º° OQÍ LO@∞Ok. ã¨∞=∂~°∞
700 =∞Ok „¿ÑHõ‰Δ Ωõ Å∞ ‰õÄ~°∞Ûx gH˜OΔ KÕ ã¨^∞Œ áêÜ«∞O LOk. P_çÜ∂≥ ã≤ã"ì¨ ∞£ û
‰õÄ_® ÖË>ãˇ qìπ =ÙO_»@O =Å# JHõ¯_» [iˆQ „áÈ„QÍ=Úû K«∂_»\ÏxH˜ =∞#"åà◊√§
ZO`À L`åûǨÏOQÍ =™êÎ~∞° .
JHõ¯_» \ψHû+¨<£ ɡxѶ\≤ ò ‰õÄ_» á⁄O^Õ J=HÍâ◊O LO_»@O =Å#
q~åàÏÅ∞ ÉÏQÍ<Õ =ã¨∂Å∞ J=Ù`«∞O\Ï~Ú. JnQÍHõ HõàϺ}=∞O_»áêÅ∞,
P_ç\’iÜ«∞O ~Ô O@Öòû ‰õÄ_» ÉÏQÍ<Õ LO_»@O =Å# ѶO¨ _£ûH˜ Z@∞=O\˜Ö’@∞
ÖËHõ ѨÙ+≤Qì Í HõàH◊ àõ ◊ ÖÏ_»∞`«∂ LOk P ã¨Oã¨.÷
10
 ™êÜ«∞O„`«O PHÍâ◊O x~°‡ÅOQÍ LOk. K«Å¡\ ˜ „c*ò JO^Œix
„Ñ≤Ü∞« OQÍ Ñ¨ÅHõiã¨∂Î Pf‡Ü«∞"≥∞#ÿ PǨfi<åxfl JOkã¨∞#Î flk.
P~° æ < ≥ · [ ~ü û ëÈ#∞ >ˇ ÿ " £ ∞ H˜ "≥ Ú ^Œ Å ∞ ÃÑ@ì _ ®xH˜ JO^Œ i x
P_ç\’iÜ«∞OÖ’xH˜ =zÛ Pã‘#∞Å∞ Hõ=∞‡x J<Ò<£û KÕ™ê~°∞.
‰õÄzѨÓ_çÖ’ J<ÕHõ ^ÕâßÅÖ’ #$`«º~°∂ѨHÍÅ#∞ „Ѩ^iŒ ≈Oz `«=∞HõO@∂
JO`«~å˚fÜ«∞ MϺux ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl „QÆ∂Ñπx „Ѩ`ÕºHõOQÍ Ñ≤eÑ≤OKå~°∞
P~°æ<≥·[~üû.
P~°<æ [·≥ ~üû Ѩã∞¨ =∞iÎ ~å=∞Hõ$+¨=‚ ¸iÎx „¿ÑHõ‰Δ Ωõ ʼnõΩ Ñ¨iK«Ü∞« O KÕ™ê~°∞.
PÜ«∞# ‰õÄzѨÓ_ç #$`«º s`«∞Å#∞ x`«º #∂`«#OQÍ LOK«\ÏxH˜ „Ѩ`ÕºHõ
Hõ$+≤ KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. `«# t+¨μºÅ`À PÜ«∞# WKÕÛ „Ѩ^~Œ ≈° #Å∞ Jxfl KÀ@¡ „ѨâO◊ ã¨Å∞
JO^Œ∞‰õΩ<åfl~Ú.
Ѩã¨∞=∞iÎ ~å=∞Hõ$+¨‚=¸iÎ `«=∞ „Ѩ^Œ~°≈#‰õΩ =ÚO^Œ∞ `«=∞‰õΩ
J=HÍâ◊q∞zÛ#O^Œ∞‰õΩ „¿ÑHõΔ‰õΩÅO^ŒiH˜ Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥eÜ«∞KÕã≤, P<å\˜
„Ѩ^Œ~°≈#Ö’x Hõ^ä•=ã¨∞Î=Ù#∞ ã¨∂÷ÅOQÍ q=iOKå_»∞. ÉÏÖˇ‰õΩ =ã¨∞Î=Ù#∞
ã¨∞O^Œ~H° ÍO_» #∞Oz „QÆÇÏ≤ OKå~°∞.
''ã¨É‰íè Ωõ #=∞™ê¯~°O. N=∞„^•=∂Ü«∞}O XHõ =∞ǨHÍ=ºO. Jk XHõ
WuǨã¨O ‰õÄ_». JO>Ë 'WÖÏ [iyOk— Jx =∞#‰õΩ K≥¿ÑÊ^Œ#fl=∂@——
''=∞x+≤ =∞ǨÏhÜ«Ú_çQÍ, ѨÙ~°∞ëÈ`«=Î Ú_çQÍ rqOK«\ÏxH˜ Z@∞=O\˜
QÆ∞}ÏÅ∞ LO_®Ö’, =∞i Ö’Hõ HõO@‰õΩ_çQÍ, J^èŒ~°‡Ñ¨~°∞_çQÍ LO>Ë ZÖÏ
<åâ◊#=∞=Ù`å_À q=~°OQÍ `≥eÜ«∞ KÕã∞¨ OÎ k.——
''JO^Œ∞Ö’ ZO`À ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ k, ~°=∞}©Ü∞« "≥∞#ÿ k, #=~°ãɨ iíè `«"∞≥ #ÿ k
J~Ú# ã¨∞O^Œ~H° ÍO_»Ö’x Jâ’Hõ=# Ѷ∞¨ \Ïìxfl D #$`«º~°∂ѨHOõ Ö’ g∞ =ÚO^Œ∞
„Ѩ^iŒ ≈ã¨∞<Î åfl=Ú, uÅH˜Oz P#O^Œ ~°™êO|∞kèÖ’ FÅÖÏ_»O_»x—— #=∞㨯iOz
`≥~"° #≥ ∞Hõ‰Ωõ "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
`≥~Ö° zË Ok, „âß=º"≥∞#ÿ ã¨Ow`«O g#∞Å qO^Œ∞QÍ qxã≤ã∞¨ #Î flk. ã‘`=« ∞‡
Jâ’Hõ=#OÖ’ K≥@∞ì h_»Ö’ ‰õÄ~°∞Ûx LOk. K«∞@∂ì ~åHõãΔ ¨ „ã‘ÅÎ ∞ L<åfl~°∞.
^Œ∂~°OQÍ ~å=}∞_»∞ `«# ~å}∞Å`À ã‘`«=∞‡ "≥·Ñ¨Ù =ã¨∂Î `«# Jaè#Ü«∞O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_∞» .
11
 „¿ÑHõ‰Δ Ωõ Å∞ Hõ^ÖŒä ’ b#"≥∞ÿ áÈÜ«∂~°∞. ã‘`=« ∞‡ ~å=}∞xfl QÆ_á¤ç ÈK«HOõ >Ë
Ç‘Ï#=ÚQÍ ÉèÏqOz ~å=Ú_çfl â◊~} ° ∞ "Õ_ç „|uH˜á⁄=∞‡x Ç≤Ï`ÀѨ^âÕ O◊ KÕãO≤ k.
~å=}∞_»∞ P„QÆÇϨ Ÿ„^Œ„QÆ∞_≥· ã‘`=« ∞‡‰õΩ QÆ_∞» =Ù qkèOz, =∂@q#xKÀ
=kèOz Éè∞í lOK«=∞x ~åHõãΔ ¨ HÍO`«Å#∞ P*Ï˝ÑO≤ z qã¨q™ê "≥o§ áÈÜ«∂_»∞.
ã‘`«=∞‡#∞ K«∞\˜ì=Ú\˜ì ÉèíÜ«∞ÃÑ_»∞`«∞#fl ~åHõΔ™êOQÆ#Å∞ „u[@
"åiOK«QÍ Ñ¨Hõ¯‰õΩ `˘ey, P"≥∞ ã¨fiѨfl=ÚÖ’x q+¨Ü«∂Å#∞ q=~°OQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
`«~åfi`« JO^Œ~∂° x„^ŒáÈ`«∞O_»QÍ Ñ¨=#ã¨∞`«∞_»∞, ~å=∞^Œ∂`« J~Ú#
PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞ ~å=∞Hõ^äŒ#∞ qxÑ≤Oz ã‘`«=∞‡ P`«‡Ç¨Ï`åº „Ѩܫ∞`åflxfl
x"åiOKå_»∞.
~å=∞Hõ^#Œä ∞ qx ^Œ∞óYO Ѩ\ÏѨOK«Å~Ú# ã‘`=« ∞‡ PO[<ÕÜÚ« x`À
ã¨OÉèÏ+≤Oz q=~åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩOk. ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ JOkOz# N~å=∞
=Ú„kHõ#∞ JO^Œ∞‰õΩx Ѩ~=° â◊ J~ÚOk.
P"≥∞‰õΩ JÉèÜ í ∞« O K≥ÑÊ≤ HÍ"åÅO>ˇ P Hõ} Δ "Õ∞ ~å=Ú}˜‚ KÕ~∞° ™êÎ#x
K≥áêÊ_»∞ P„~°=Ì ¸iΠǨÏ#∞=∞.
HÍx ~å=Ú_ç KÕ`« ~å=}∞_»∞ F_ç ǨÏ`«=∞Ü«∂ºHõ ~å=Ú_»∞ `«##∞
fã¨∞‰õΩ"≥à§◊ @"Õ∞ N~å=∞K«O„^Œ∞xH˜ Q“~°==∞x ÉèÏqOz# "≥∞kÿ eä ã¨∞xfl`«OQÍ
u~°ã¨¯iOzOk.
~å=}∞_»∞ qkèOz# QÆ_∞» =Ù q+¨Ü∞« O Ѩ^ÑÕ ^¨ Õ K≥ÑÓ¨ Î N~å=ÚxH˜
`≥eÜ«∞KÕã≤ `«##∞ HÍáê_»=∞x =∞s =∞s „áêi÷ã∞¨ OÎ k ã‘`=« ∞‡.
ã‘`=« ∞‡HÀã¨O, ~å=∞Ü«∞º ZO`« qÅÑ≤ã∞¨ <Î åfl_À ã¨fiÜ«∞OQÍ K«∂ã≤#
=∂~°∞u ã‘`=« ∞‡ ZHõ¯_»∞O^À `≥e™êHõ XHõ Hõ} Δ "≥∞#ÿ xÅ|_»‰Ωõ O_® |Ü«∞ÖËiÌ
=™êÎ_∞» P ѨÙ~°∞ëÈ`«=Î Ú_»∞ Jx J=∞‡‰õΩ T~°@ HõeQˆ ÖÏ K≥áêÎ_∞» .
Hõ~∞° }~°™êO|∞kèÖ’ =Úxy `ÕÅ∞`«∞#fl P „¿ÑHõ‰Δ Ωõ ÅÖ’ Hõ#∞Å∞ K≥=∞~°Ûx
"å~°∞ XHõ¯~°∞ ‰õÄ_» ÖË~∞° .
„Ѩ^~Œ ≈° # =Úyã≤# `«~åfi`« JO^ŒiH© '|∞ÃÑ—¶ U~åÊ@∞ KÕ™ê~°∞ P~°<æ [·≥ ~üû.
qO^Œ∞Ö’ ~å=∞Hõ$+¨=‚ ¸iÎQÍix Hõeã≤ JO^Œ~∂° Jaè#OkOKå~°∞. ~°q =∂~°∞u
áê„`«^•è ix „Ѩ`º« HõOΔ QÍ HõÅã≤ XHõ á¶È\’ ‰õÄ_® kQÍ_»∞.
12
 Hõ$+¨‚=¸iÎ =∂*Ë\ ˜ N^èŒ~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ ''ZÖÏLOk „áÈ„QÍO?——
Jx J_çQÍ_»∞ KÕuÖ’ ¿Ñ@¡ ∞ Ѩ@∞ì‰Ωõ x. PÜ«∞# JHõ¯_» J™Èã≤Ü∞Õ +¨<‰£ Ωõ Ãã„Hõ@s.
JO^Œix HõÅ∞ѨىõΩx JO^ŒiH˜ #KÕÛÖÏ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÜ«∂Å#∞‰õΩO@∂
LO\Ï_»∞. ''KåÖÏ #zÛOk, WѨÊ\˜ =~°‰õΩ g∞~°∞ KÕ~ÚOz#"å\˜Ö’ W^Õ
ÃÇÏ· Öˇ\· ò—— Jx Jaè#OkOKå_»∞ N^è~Œ .ü
''Hõ$+¨‚=¸iÎ QÍ~°∞, ÅOHÍ^ŒÇ¨Ï#O K«∂Ñ≤¿ãÎ WOHÍ ÉÏQÆ∞O_Õk Hõ^•——
J<åfl_»∞ JѨC_Õ J@∞QÍ =zÛ# ~åOÉÏ|∞ q∞H˜¯e<Õx.
''JѶπHÀ~üû, HÍx "åà◊√§ ZÖÏ áê¡<£ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~À `≥eÜ«∞^Œ∞. =∞#O
WzÛ# >ÿ̌"∞£ H˜ „áÈ„QÍO J_»ã˚ ìπ KÕ™êˆ~"≥∂—— J<åfl_»∞ Hõ$+¨=‚ ¸iÎ.
''~åOÉÏ|∞! ÅOHÍ^ŒÇ¨Ï#O JO\Ï=Ù, H˘OK≥O ¿ãѨÙO>Ë "å~°kè
Hõ\ Oì˜ K«O_»O\Ï=Ù. ^•xH˜ JO`«∞ ZHõ¯_» LOk—— J<åfl_»∞ ã¨∂~åº<å~åÜ«∞}
ѨÓã¨áê\˜. PÜ«∞# J™Èã≤Ü∞Õ +¨<£ „ÃÑã≤_O≥ \ò. JO^ŒiH˜ PÜ«∞#O>Ë KåÖÏ
Q“~°=O.
P ã¨OÉèÏ+¨} qO@∞#fl "≥∞O|~üû H˘O`«=∞Ok aQÆ~æ Q° Í #"åfi~°∞. ''Jã¨Å∞
~å=Ú_»∞ „a_£̊ Hõ\Ïì_®? PÜ«∞# U HÍÖËlÖ’ WO[hiOQ∑ KÕ™ê_»∞? Jx
WO_ç Ü « ∂ Ö’ K« ~ ° Û Å∞ [~° ∞ QÆ ∞ `« ∞ O>Ë WOHÍ "å~° k è JO\ψ ~ =∞O_ç — —
ã¨∞Éσ~åÜ«∞â◊~‡° tëêì¡ K«=∞`«¯iOKå_»∞.
''Ѩà¥◊ §_»Q˘@ìHáõ ÈÜ«∂~å? JÖÏ J~Ú`Õ WÅ∞¡ Hõ@∞ì‰Ωõ #fl „Ѩu"å_»∞ Pi¯>ˇHì±
J~ÚO_®e. J~Ú<å P<å_»∞ WÖÏ ¢ÃÑ·"Õ\ò HÍÖËrÅ∞, QÆ=~°fl"≥∞O@∞
Ü«¸x=iû\©Å∞ LO_ç U_çÛ<åÜ«∂? HÍy`«O _ç„wÅ∞ KÕuÖ’ ÃÑ\˜ì x~°∞^ÀºQÆ∞Å
ã¨OYº ÃÑOKÕ D<å\˜ q^•ºq^è•#O P „`Õ`åÜ«ÚQÆOÖ’ ‰õÄ_® LO@∞O^Œx
TÇ≤ÏOK«∞HÀ=@O =∞# ^Ò~°ƒÅù ºO. ã¨=Ú„^•xfl QÆ∞iOz #∂uÖ’ HõÑʨ #_çy`Õ
UO K≥ÑÙ¨ OÎ k.—— Dã¨_Oç ѨÙQÍ J<åfl_»∞ ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} H˘OK≥O P"ÕâÑ◊ _¨ ∞» `«∂.
Jã¨Å∞ ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz WO_çÜ«∂Ö’ q"å^ŒO ~åA‰õΩO@∞O>Ë Uq∞
KÕÜ∞« ÖËHõ KÕ`∞« Å∞ =Ú_»∞K«∞‰õΩx ‰õÄ~°∞Ûx LO_»@O PÜ«∞#‰õΩ ZO`«=∂„`«O
#K«ÛÖË^Œ∞.
''U^À, Hõ^äŒ ÉÏQÆ∞Ok. ÉÏQÍ ~åâß~°∞. =∞#O JO^Œ~°O ZO*ÏÜü∞
KÕã∞¨ <Î åflO. ^Õ=Ù_»∞ J=`«iOz ~å=}Ïã¨∞~°∞}˜‚ K«Oáê_»∞. ^è~Œ å‡xfl. HÍáê_®_»∞
J#∞HÀ"åe. JO`ÕQÍx nxÃÑ#· Z"≥∂+¨#Öò J=Ù`åÔ~O^Œ∞‰õΩ—— J<åfl_»∞ ~°q.
13
 ''UO@Ü«∂º, #∞=Ùfi ‰õÄ_®. ~å=∂Ü«∞}O h‰õΩ XHõ ã≤x=∂ Hõ^äŒÖÏ
LO^•? i=Óº ~åã≤ # @∞¡ HÍ"≥ ∞ O\ò KÕ ã ¨ ∞ Î < åfl=Ù—— ÉÏ^è Œ Q Í J<åfl_» ∞
ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}.
''JO>Ë, <åL^Õúâ◊ºO JkHÍ^Œ∞. =∞#O ZO*ÏÜü∞ KÕã¨∞Î<åflO Hõ^•
WѨC_≥O^Œ∞‰õΩ Z"≥∂+¨#Öò J~ÚáÈ~Ú =¸_£ áê_»∞ KÕã∞¨ HÀ=@O Jx JÖÏ
J<åfl#∞ JO`ÕQÍx WOˆHq∞ÖË^∞Œ ——.
''U^≥<· å #=∂‡ÅO>Ë |∞∞A=Ù LO_®e. Éè„í ^•K«ÅOÖ’ ѨOK«=\˜ ^ŒQ~æÆ °
ã‘`=« ∞‡ p~° P~°É@ ˇ ∞ì‰Ωõ #fl |O_» Jx XHõ ÃÑ^Œ~Ì å~Úx K«∂Ñ≤™êÎ~∞° . ^•xÃÑ·
Kå~°Å∞ Kå~°Å∞QÍ XHõ _ç*ˇ·<£ LO@∞Ok. Jk XHõ ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ# ÉèÏ"åxfl
`≥e¿Ñ T¿ÇÏ QÍx, ZHõ¯_≥<· å p~° P~°É_ˇ `ç Õ JÖÏ =Ú„^ŒÑ_¨ ∞» `«∞O^•? JÖψQ
"å~°kè Hõ>Ëì@ѨC_»∞ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕã≤O^Œx L_»∞`« gѨÙÃÑ· ~å=Ú_»∞ "Õà◊§`À
xq∞~å_»∞, P QÆ∞~°∞Î WOHÍ LOk JO\Ï~°∞.Wk =∞# Hõ=ÙÅ TÇ¨Ï `«ÑÊ≤ `Õ
=∞ˆ~q∞HÍ^Œ∞. =∂=ÚÅ∞QÍ L_»∞`« "≥#∞flÃÑ· LO_Õ Kå~°Å _ç*<·ˇ H£ ˜ HõeÊOz#
Hõ^.Œä JO`ÕQÍx g\˜H˜ Kåi„`å`«‡Hõ`« LO^Œ#∞HÀ=_»O `«¿ÑÊHõ^•. ^•xÃÑ#·
WO`«=∞Ok ~å^•úO`«O KÕÜ∞« @O, á⁄e\˜HÖõ ò "≥∞Öÿ lË HÀã¨O áêsìÅ∞ „Ѩ[Å#∞
~Ô K«ÛQ˘@ì_O» , W^ŒO`å "Õã—ìπ — J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
''<å™ê "åà◊√§ f~ÚOz# âß\˜Ö\·ˇ ò á¶È\’ÅÖ’ ~å=∞¿ã`«∞=Ù ÉèÏ~°`^« âÕ ßxfl,
NÅOHõ#∞ HõÅ∞ѨÙ`«∂ LOkHõ^•. =∞i ^•x QÆ∞iOz U=∞O\Ï~°∞. Jk |∞∞A=Ù
HÍ^•—— ~Ô \ì̃OKå_»∞ ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}. ~å=∞¿ã`«∞=Ù q"å^ŒO "≥Ú^ŒÖ#·ˇ `«~åfi`«
PÜ«∞# `«# WO_çÜ∞« <£ „ÃÑO¶ _£ûH˜ ѨOÑ≤# "≥∞~ÚÖòûÖ’ ‰õÄ_» "å^Œ#Å∞ Z<Àfl
[iáê_»∞. JO`ÕHÍ^Œ∞, ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨O¨ |OkèOz# „Ѩu PiìHÖõ ò K«k"å_»∞,
Jk <≥\òÖ’<≥<· å, „Ñ≤O\òÖ’<≥<· å.
JѨÊ\˜=~°‰Ωõ PÜ«∞# KÕã#≤ „ѨÜ∞« `åflÅ =Å# #∂ºÜ«∂~ü¯Ö’<Õ H͉õΩO_®
W`«~° ¿ãì\òûÖ’#∞ ÔH#_®Ö’#∞ ‰õÄ_® H˘O`«=~°‰õΩ [#|ÅO ‰õÄ_»QÆ\Ïì_»∞.
J~Ú`Õ J=hfl "≥∞~ÚÖòû ~°∂ѨOÖ’#∞, J_»áê ^Œ_»áê HõÅ∞ã¨∞‰õΩ#flѨC_»∞
„Ѩ`«ºHõΔOQÍ [iˆQ "å^ÀѨ"å^•Å∞ QÍ<Õ L<åfl~Ú. ^ÕxÔH·<å HÍÅO Hõeã≤
~å"åÅ#fl@∞¡ „Ѩ`º« HõΔ K«~º° fã¨∞HÀ"åÅx L<åfl Jk ZÖÏ KÕÜ∂« Ö’ Z=~°∞
KÕÜ∂« Ö’ =∂„`«O "åà◊§‰õΩ PÖ’K«# `≥Q@ Æ O ÖË^∞Œ .

14
 ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} JÖÏ á¶ê"£∞Ö’H˜ =KÕÛã¨∞ÎO>Ë H˘O^Œ~°∞ "≥∞O|~üû
"åiOKå~°∞. ''Wk ã¨=∞Ü«∞O HÍ^Œ∞, ã¨O^Œ~ƒ° =ù ∞∂ HÍ^Œ∞. `«~åfi`« XHõ~ÀA
ѨÓiÎQÍ D q+¨Ü∞« "Õ∞ K«iÛ^•ÌO—— J<åfl~°∞.
''J~Ú`Õ <Õ#∞ XHõ ÃãÊ+¨Öò g∞\˜OQ∑ ÃÑ_»`å#∞. Z*ˇO_® ~å=∞¿ã`«∞=Ù
ÃÑ· q=∞~°≈Å#∞ Z^Œ∞~À¯=_»O ZÖÏ Jx. HÍ"åÅO>Ë g∞_çÜ∂« ^•fi~å ÃÑ^ŒÌ
Z`«∞#Î „ѨKå~°O KÕ^•ÌO—— J<åfl_»∞ ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}.
JѨÊ\˜=~°‰õΩ Pã¨H˜Î`À QÆ=∞xã¨∞Î#fl N^èŒ~ü J<åfl_»∞ ''~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜
ã¨O|OkèOz lÜ«∂ÅlHõÖò Zq_≥<£û ã¨Oáêk¿ãÎ ã¨i, q=∞~°≈‰õΩÅ∞ <À~°∞¡
=¸~ÚOK«=K«∞Û——.
''N^è~Œ ü "≥∞~Ô <· £ lÜ«∂Ålãπ.ì KåÖÏ ™ê‡~ü.ì =∞#O D _≥~Ô· Hõ<Δ Ö£ ’ ZO^Œ∞‰õΩ
PÖ’zOK«‰Äõ _»^∞Œ —— J<åfl_»∞ ~°q.
ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} PÖ’K«#Ö’ Ѩ_®¤_»∞. XHõ¯™êiQÍ `«# =∞#ã¨∞Ö’
ZѨÊ\˜#∞OKÀ HõÅ∞QÆ∞`«∞#fl ã¨OѶ∞¨ ~°¬} =∞|∞ƒÅ∞ g_ç#@∞¡QÍ `˘ÅyáÈ~Ú#@∞¡
JxÑ≤OzOk. D<å_»∞ âßG„Ѩ=∂}ÏÅ∞ "Õ~∞° , ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ qâ◊fiã≤OKÕ P<å\˜
âßG„Ѩ=∂}ÏÅ∞ "Õ~∞° . g\˜x ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~K° _« ®xH˜ >ˇHÍflÅr ÉÏQÆ∞O@∞O^Œ<Õ
PÖ’K«# PÜ«∞#‰õΩ XHõ *Ï˝# H˜~} ° OÖÏ `ÀzOk. JѨÊ\˜=~°‰Ωõ PO^Àà◊#
Ѩ_@» O, "å^ÀѨ"å^•Å∞ KÕã∂¨ Î HÍÅO QÆ_Ñ» @ ¨ O =∂„`«"∞Õ QÍx HÍ~åºK«~} °
ÖËHõ =∞ã≤ëÎ ê¯Åhfl >ˇ#¬<û£ x xOѨÙHÀ=@"Õ∞ ã¨iáÈ~ÚOk. WѨC_»∞ XHõ ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ
„Ѩ}ÏoHõ#∞ ~°zOz D ~å=∞¿ã`«∞=Ù q"å^•xH˜ P^è∞Œ xHõ âßG Ѩi*Ï˝<åxfl
LѨÜ≥∂yOz Ç≤ÏO^Œ∞"Õ`«~°∞Å∞ ‰õÄ_® JOwHõiOKÕÖÏ XHõ Ѩiëê¯~°O
K«∂Ñ≤OK«=K«∞Û Jx PÜ«∞#‰õΩ qâßfiã¨O HõeyOk.
''ã¨∞O^Œ~°HÍO_» qO>Ë K«∂âß~å =∞#ã¨∞ „ѨâßO`«"≥∞ÿ =∞# ã¨=∞㨺Å∞
J"Õ fiáÈ`åÜ«∞#fl ÃÑ^ŒÅÌ =∂@ ZÖÏ x[=∞~ÚO^À. Zxfl ~ÀAÅ#∞OKÀ
=∞#O ™⁄Å∂º+¨<£ ^˘~°HHõ õ "Õ™êiáÈ`«∞#fl ã¨=∞㨺 K«∂_»O_ç ZÖÏ ™êÖòfi
J~ÚO^À——, J<åfl_»∞ ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}.
''g∞ˆ~=∞O@∞<åfl~À <åHõ~Oú° HÍ=_»OÖË^∞Œ —— J<åfl_»∞ ã¨∞|ƒ~åÜ«∞â◊~‡° .
''XHõ >ˇHfl˜ HõÖò Hõq∞\© "Õ^•ÌO. JO^Œi ã¨ÇϨ HÍ~°O fã¨∞‰õΩO^•O. N^è~Œ Hü ˜
~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz Zq_≥#∞û ã¨OáêkOK«_=» ∞<Õ ÉÏ^躌 `« JѨÊy^•ÌO. J`«#∞

15
"≥∞~Ô <· £ lÜ«∂Ålãπ.ì P „á⁄ÃÑ+¶ <¨ Ö£ ’ J`«#∞ X<£ PѶπ k ɡã.ìπ D „áê*ˇHHì± ˜
D~À*Ë NHÍ~°O K«∞_»^•O. H˘kÌ~ÀAÖ’¡ nxH˘Hõ |∂¡ „Ñ≤O\ò `«Ü∂« ~°∞ KÕ^•ÌO——
J<åfl_»∞ Hõ$`« xâ◊ÛÜ«Ú_≥·. PÜ«∞# Q˘O`«∞Ö’ ^èŒfixOz# HÍ¡i\© PÜ«∞#
PÖ’K«#Ö’¡ L#fl ã¨Ê+¨`ì #« ∞ „ѨuѶe¨ OzOk.
JO^Œ~∂° J„ѨÜ∞« `«flOQÍ ''Ǩ~—— JO>Ë Ç¨ïëê~ü KÕâß~°∞. JO^Œ~∂°
N^è~Œ #ü ∞ Jaè#O^Œ# ѨÓ~°fiHõOQÍ q+π KÕâß~°∞.
KåÖÏ=∞Ok P ã¨OÉèÏ+¨} =Å# ã¨∂ÊùixÎ á⁄O^•~°∞. "åà◊§Ö’¡ "åà◊√§
J^Õ q+¨Ü∂« xfl K«iÛOK«∞‰õΩO@∂ WO\˜^•i Ѩ\Ïì~∞° .
XˆH 㨨=∞Ü«∂xH˜ "Õ~°∞"Õ~°∞ KÀ@¡Ö’ XˆH q+¨Ü«∂xH˜ ã¨O|OkèOz#
„ѨÜ∞« `åflÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞O>Ë Jq HÍHõ`åmÜ«∞=∞xÑ≤Oz<å, HÀ~Úxû_≥<û£ Jx
H˘\ì̃ áêˆ~ã≤<å g\˜x HõeÑ≤ LOKÕÕ ã¨∂„`«"∞Õ ^À LO^Œx P ã¨∂„`åxfl HõkÑ≤
áê„`«Å#∞ HõkeOKÕ ã¨∂„`«^•è ~°∞_»∞O\Ï_»x JxÑ≤OK«Hõ =∂#^Œ∞.
J^Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜ HÔ #_®Ö’ „Ѩ"å㨠ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ J™Èã≤Ü∞Õ +¨<Ö£ ’#∞,
#∂º*ˇsûÖ’, _≥#fi~üÖ’, T\ÏÖ’ "Õ~ˆ fi~°∞ ã¨OѶ∂¨ ÅÖ’x „Ѩ"å㨠ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞
XˆH q+¨Ü∞« OÃÑ#· K«~Û° Å∞ [~°∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
"å^•Å∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ L<åfl JO`«~å~°úO XHõ>Ë, ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ =∞`«
qâßfi™êÅ∞ P^è•~°~Ç° Ï≤ `«=Ú, =¸~°Oö QÍ #=Ú‡‰õΩ#fl QÆ∞_ç¤ qâßfi™êÅ∞ HÍ=Ù.
Jq âßG Ѩiâ’^èŒ#‰õΩ xÅ|_»QÆÅ=Ù, Jx „ѨѨOKåxH˜ `≥eÜ«∞KÕÜ«∂Åx
JO^ŒiÖ’ XHõ z#flHÀiHõ. z#fl z#fl h\˜ aO^Œ∞=ÙÅ∞ z#∞‰õΩÅ∞QÍ ~åe
ÜÕ∞~°∞Q¡ Í, ÃãÅÜÕ∞~°∞Q¡ Í =∂i #^Œ∞Öˇ· ã¨=Ú„^•xfl KÕi#@∞¡ "åà◊§ z#fl HÀiHõÖË
ÃÑ^ŒÌ „Ѩ"åǨÏ"≥∞ÿ „ѨÑO¨ K«QuÆ <Õ âßã≤ã∞¨ OÎ ^Œx JѨÊ\˜H˜ "åiˆH `≥eÜ«∞^Œ∞. Jk
^≥·=x~°‚Ü«∞O.
„ѨÑO¨ Kåxfl QÀ¡|Öò qÖËl Jx JO^Œ~∂° ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞. Hõ=¸ºxˆH+¨<û£
HÍ~°}OQÍ#∂, „\Ï<£ûá⁄ˆ~+ì <¨ û£ HÍ~°}OQÍ#∂ Éè∂í q∞ÃÑ· ZHõ¯_ç "åi<≥<· å =∞Ô~Hõ¯_»
#∞OK≥<· å HõÅ∞ã¨∞HÀQÆÅQÆ@O, ѨÅHõiOK«QÅÆ QÆ@O WѨC_»∞ ™ê^躌 O.
JO^Œ∞=Å<Õ D<å_»∞ „ѨÑO¨ Kåxfl QÀ¡|Öò qÖËl JO@∞<åfl~°∞. JO>Ë
„ѨѨOK«=∞O`å XHõ „QÍ=∞O QÍ#∞, JO^Œ∞Ö’x ^ÕâßÅ∞ P „QÍ=∞OÖ’x
QÆ$ǨÅ∞QÍ#∞ L<åflÜ«∞<Õ ÉèÏ=#. D<å_»∞ =∞#‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl
âߢãqΨ *Ï˝#O =Å# JÖÏ ÉèÏqã¨∞<Î åfl=Ú.
16
 J~Ú`Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ âߢ™êÎÅÖ’ =ã¨∞^èH·≥ õ ‰õΩ@∞O|"£∞ J<Õ ÉèÏ=##∞ |∞∞+¨μÅ∞
„ѨHõ\ ˜OKå~°∞. JO>Ë „ѨѨOK«=∞O`å ‰õÄ_» Z@∞=O\˜ ZÅ¡Å∞ ÖˉõΩO_®,
HõÖÏ¡HÑõ @ ¨ O ÖˉΩõ O_® XˆH ‰õΩ@∞O|OQÍ HõÅã≤ LO_»@O J#fl=∂@. =∞i
Z@∞=O\˜ âߢãqΨ *Ï˝#O "åiH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_ç JÖÏ Ñ¨eH˜ LO\Ï~À
Hõ^•. Z@∞=O\˜ <åQÆiHõ`,« ã¨O™ê¯~°O Hõey LO_Õ "å~À Hõ^•. |∞∞+¨μÅ∞
K«`∞« ~°âú ◊ Éè∞í =<åÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_"Õ å~°∞. W`«~° „QÆÇ¨ ÅÃÑ· L#fl =∂#=ÙÅ#∞
áÈe# r=ÙÅ`À "åiH˜ ã¨OѨ~¯° O LO_Õ^"Õ ∂≥ Hõ^• Jx JxÑ≤OK«Háõ È^Œ∞.
ZÖÏQÆ∂ QÀ¡|Öò qÖËl J#∞H˘<Õ =~°‰Ωõ =KÕÛâßO =∞#O. JO^Œ∞Hˆ =ã¨∞^èH·≥ õ
‰õΩ@∞O|O J<Õ ã¨<å`«# ^è~Œ ‡° O x[O HÍ=\ÏxH˜ J>Ëì ^Œ∂~°O ÖË^xŒ Ñ≤™ÈÎOk.
Ѩ~=° ∞`«ãǨ Ϩ #O, XHõi ã¨O㨯 $ux =∞~˘Hõ~∞° Q“~°qOK«@O =O\˜ ã¨<å`«#
ÉèÏ~°`^« ~Œè ‡° O „ѨÑO¨ K«=∞O`å qãÎ̈i¿ãÎ Jk x[=∞=@O ZO`«¿ãѨÙ.
XHõ „QÍ=∞O J<Õ ÉèÏ=O#∞Oz XˆH ‰õΩ@∞O|O J<Õ ÉèÏ=#Ö’ =∂#=*Ïu
x=ã≤OK«\ÏxH˜ <åOkQÍ H˘xfl Ѩ#∞Å∞ [~°QÍeûLOk. "å\˜ c*ÏÅ∞ =ÚO^Õ
Ѩ_çáÈÜ«∂~Ú. HÍ~°º~°∂ѨO ^•eÛ Ñ¨i}Ï=∂Å∞ ~å=@"Õ∞ q∞yeLOk.
„ѨÑO¨ K«"∞Õ XHõ "ÕkHõQÍ "Õ~∞° "Õ~∞° KÀ@¡ [~°QÉÆ ’ÜÕ∞ ã¨OѶ∞¨ @#ÅÖ’ áêÖÁæ<Õ
áê„`«^•è ~°∞Å∞ `«=∞ =O`«∞ áê„`«Å#∞ áÈ+≤OK«\ÏxH˜ ã≤^OúŒ KÕÜ∞« |_»∞`«∞<åfl~°∞.

Dãì̈~ü nfiѨO ÖË^• PHÍâßxfl K«∂¿ã Hõà√◊ §

^ŒHΔ̃} Ѩã≤Ѷ≤H± „áêO`«OÖ’ zbH˜ 3,500 H˜.g∞. ^Œ∂~°OÖ’ XHõ z#fl nfiѨO
LOk. nxfl 1722Ö’ Dãì̈~ü ~ÀA# Hõ#∞Q˘<åfl~°∞. JO^Œ∞ˆH nxfl Dãì̈~ü nfiѨO
JO\Ï~°∞. Z@∞ K«∂ã≤<å JO`«∞ÖËx ã¨=Ú„^ŒO`À ^ŒQÆæ~°QÍ L#fl Éèí∂ÉèÏQÆO 3,500
H˜.g∞. ^Œ∂~å# L#fl zb =∂„`«"∞Õ J~Ú# D nfiѨOÖ’ XHõ qO`« PKå~åO
LOk. Jyfl Ѩ~fi° `«O #∞Oz U~°Ê_ç# tÅÖ`À =∂=Ù J<Õ tÖÏÊÅ#∞ D nfiѨ"åã¨∞Å∞
K≥H˜¯ "å\˜x JǨÏO Jx Ñ≤Å=|_Õ KÀ@¡ f~° „áêO`«OÖ’ xÅɡ_»`å~°∞. D =∂=ÙÅ∞
t~°ã¨∞ Éèí∞*ÏÅ =~°‰õΩ L#fl =∂#= =¸~°∞ÎÖË g\˜ Hõà◊√§ PHÍâ◊O "≥·Ñ¨Ù K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡
LO\Ï~Ú. ѨHΔ̃*Ïu =∞#∞+¨μÅ∞QÍ Ñ≤eKÕ XHõ `≥QÆ giH˜ P^Œ∞ºÅx K≥ѨC‰õΩO\Ï~°∞.
q=∂<åÅÖ’ =zÛ ky# ѨÙ~å`«# Ü«ÚQÆÑÙ¨ =∂#=ÙÅ∞ H˘O^Œix WHõ¯_»
q_çzÃÑ@ì_»O`À WHõ¯_ç `≥QÆ "≥Ú^ŒÅ~ÚO^• J<Õk K«i„`«HÍ~°∞Å Jaè„áêÜ«∞O. U
q+¨Ü«∞=Ú WO`«=~°‰õÄ `ÕÅÖË^Œ∞.
17
 3
q∞Ü«∂q∞
f~°OÖ’ P}˜=Ú`«ºO
q∞Ü«∂q∞Ö’ XHõ Ü«¸x=iû\© HͺOѨãÖπ ’ XHõ z#flQÆk. Jxfl QÆ^∞Œ ÅÖ’
Öˇ@
· ∞¡ PiáÈ~ÚL<åfl P QÆkÖ’ =∂„`«O Öˇ@ · ∞ "≥Å∞QÆ∞`«∂<Õ LOk. HõOѨӺ@~ü
=ÚO^Œ∞ ‰õÄ~°∞Ûx `«#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ #Î fl PiìHÖõ ò#∞ ã¨iK«∂ã¨∞‰õΩO@∂ =∂~°∞ÊÅ∞
KÕã∞¨ #Î flk, Hˆ ^äiŒ <£. P"≥∞ "≥∞~Ô <· £ |Ü«∂Ålãπ.ì
=∞Ǩ™êQÆ~åÅ∞ Yx*ÏňH HÍ^Œ∞ JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ r=ã¨OѨ^‰Œ Ωõ ‰õÄ_®
PÅ"åÖÏÅ∞. =∞x+≤ `«# ™êfi~°Oú HÀã¨O Éè∂í q∞x `«qfi Yx*ÏÅ∞ fã¨∞HÀ=@O`À
PQÆHõ ™êQÆ~°[ÖÏÅ#∞ ‰õÄ_® =^ŒÅHõ „_≥_ç̊OQ∑Å∞, ZH±ûHõ"Õ+¨<£Å`À P~ÚÖò
`«k`«~° Yx[ã¨OѨ^Œ HÀã¨O qK«H} Δõ ~°ÇÏ≤ `«OQÍ ã¨=Ú„^ŒQ~Æ ƒ° Où Ö’ "≥∞xÿ OQ∑ KÕã∂¨ Î
™êQÆ~[° ÖÏÅÖ’x r=~åt LxH˜Hˆ ÃÑ^ŒãÌ =¨ ∞㨺#∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ <Î åfl_»∞. JO^Œ∞=Å#
JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ `åÉËà√◊ §, J<ÕHõ =∞`«ûº *Ï`«∞Å∞ JO`«iOzáÈÜÕ∞ „Ѩ=∂^ŒOÖ’
Ѩ_çáÈ`«∞<åfl~Ú.
„w<£ „QÆ∂Ñπû J<Õ"å~°∞ Ѩ~åº=~°} Ѩi~°H} Δõ ‰õΩ, r=*ÏÅO ã¨=∞`«∞ź`«#∞
~°HOΔ̃ K«\ÏxH˜ Z<Àfl L^Œº=∂Å∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. ã¨=Ú„^ŒQ~Æ ƒ° Où Ö’ [iˆQ qq^èŒ
„áê*ˇ‰Ωõ Åì #∞ PѨ=∞x „ѨÉ∞íè `åfiÅÃÑ· XuÎ_ç `≥ã∞¨ <Î åfl~°∞.
P~ÚÖò HÀã¨O ã¨=Ú„^ŒOÖ’ É’~üÅ∞ "Õã≤ ѨOÑ≤OQ∑ Kտ㠄ѨÜ∞« `åflÅÖ’
P~ÚÖò bH± J~Ú H˘xfl "ÕÅ K«^Œ~°Ñ¨Ù "≥∞ÿà◊§ UiÜ«∂Ö’ P~ÚÖò ã≤ÊÖòû
U~°Ê_»∞`«∞O\Ï~Ú. "å\˜ =Å# J<ÕHõ =∞`«ûº *Ï`«∞Å∞ #tã¨∞ÎO\Ï~Ú.
JO`ÕH͉õΩO_® @∂iã¨∞Åì ‰õΩ „Ѩ`ºÕ Hõ PHõ~¬° }QÍ LO_Õ cKüÅ ™œO^Œ~º° O‰õÄ_»
HõÅ∞+≤`≤ =« ∞~ÚáÈ`«∞Ok. P HÍ~°}OQÍ aeÜ«∞<£ _®Å~°¡ @∂i[O WO_»¢ã,ì‘
JÖψQ Ѷ+≤ O≤ Q∑ WO_»¢ãì‘ ^≥|ƒ u<Õ „Ѩ=∂^ŒO LOk. W@∞=O\˜ q+¨Ü∂« Å#∞
™È^•Ç¨Ï~°}OQÍ q=iã¨∂Î ''ÉÏ¡H± ™È‡Hõ~ûü ——#∞ "≥∞xÿ OQ∑ KÕÜ∂« Åx „ѨÉ∞íè `«fiO
„Ѩ}ÏoHõÅ∞ ã≤^OúŒ KÕÜ∞« \Ïxfl =ºuˆ~H˜ã∂¨ Î PiìHÖõ ò ~åã¨∞#Î flk Hˆ ^äiŒ <£.
18
 „ѨÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ ™êQÆ~° f~åxHÀ, ™êQÆ~[° ÅÖÏHÀ ã¨O|OkèOz# J<ÕHõ
„áê*ˇ‰Ωõ Åì q=~åÅ#∞ ¿ãHõiOz P"≥∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã∞¨ #Î fl PiìHÖõ ò `«∞k~°∂ѨÙx
k^Œ∞Ì`ÀOk.
P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P"≥∞HõO@ Ѩ_Oç k Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊
KÕÑ_¨ ∞» `«∞#fl XHõ „áê*ˇH.ì±
¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO +≤ÑÊ≤ OQ∑ HÔ <åÖò „áê*ˇHì± J<Õ ¿Ñ~°∞ QÆÅ P „áê*ˇHì± ÉèÏ~°`^« âÕ ◊
Ѩ t Û=∞f~° O Ö’ L#fl =ÚOÉÏÜü ∞ áÈ~° ∞ ì # ∞Oz `« ∂ ~° ∞ Êf~° O Ö’ L#fl
qâßYѨ@} ì O áÈ~°∞‰ì Ωõ NÅOHõ#∞ K«∞\ì̃ ~å‰õΩO_® _≥~Ô· H±Qì Í Hõe¿Ñ XHõ HÔ <åÖòx
xi‡OKåÅx ã¨OHõeÊã¨∞OÎ k.
ÉèÏ~°`^« âÕ Ñ◊ Ù¨ ^ŒH}
Δ˜ f~°OÖ’x ^è#Œ ∞ëȯ\˜ #∞Oz NÅOHõ L`«~Î ° f~°OÖ’x
`«Öˇ·=∞<åfl~ü =~°‰õΩ QÆÅ ã¨=Ú„^ŒO <ÒHÍÜ«∂<åxH˜ ™œHõ~°ºOQÍ LO_»^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë P „áêO`«=ÚÖ’ ã¨=Ú„^ŒO KåÖÏ KÀ@¡ `«‰Ωõ ¯=Ö’`«∞Ö’ LO@∞Ok.
JO`ÕHÍ^Œ∞ ÉèÏ~°`«^Õâßxfl NÅOHõ`À HõÅ∞ѨÙ`«∂ XHõ ã¨∞#flѨÙ~åu`À
U~°Ê_ç# "å~°kè ÖÏO\˜ Hõ@_ì O» ‰õÄ_» <ÒHÍÜ«∂<åxH˜ J_»∞¤ `«Q∞Æ Å∞`«∞Ok. D
"å~°kè qâßÅOQÍ LO_ç ''H—— PHÍ~°OÖ’ =OѨ٠uiy LO@∞Ok.
1916H˜ ѨÓ~°fiO Wk `«q∞à◊<å_»∞#∞Oz NÅOHõ HÍe#_»H#õ KÕ~∞° H˘<ÕÖÏ
LO_Õ^xŒ `«~åfi`« Éè∂í HõOáêÅ HÍ~°}OQÍ h\˜ =∞@ìO ÃÑiy WѨC_»∞ HÍã¨ÖÎ ’`«∞H˜
"≥o§O^Œx `«q∞à◊<å_»∞Ö’x „a\˜+π "åà◊√§ iHÍ~°∞¤ KÕã≤# ÔQ*ˇ\òÅ =Å#
`≥Å∞ã¨∞ÎOk.
N~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ "å#~° Ãã#· ºO`À ÅOHõ#∞ KÕ~_° ®xH˜ Hõ\ #ì˜ ~å=∞¿ã`«∞=Ù
W^Õ Jx Jâı+¨ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ qâßfiã¨O.
D „áêO`«OÖ’ <ÒHÍÜ«∂#O HÀã¨O „a\˜+π HÍÅOÖ’ 1860Ö’<Õ
„Ѩuáê^Œ#Å∞ [iQÍ~Ú. PÖò „ÃÑ_¶ £ _»∞O_®ãπ >ËÅ~ü J<Õ „a\©+π JkèHÍi
JHõ¯_» ã¨~ˆ fi KÕ~ÚOz D „Ѩu áê^Œ#Å∞ KÕ™ê_»∞.
™êfi`«O„`«ºO =KåÛHõ D „áê*ˇ‰Ωõ ì QÆ∞iOz 1955Ö’ _®II ~å=∞™êfiq∞
"≥Ú^ŒeÜ«∂~ü P^èfiŒ ~°ºOÖ’ Hˆ O„^Œ„ѨÉ∞íè `«fiO XHõ Hõq∞\©x "ÕãO≤ k. P Hõq∞\©
`«# iáÈ~°∞ìÖ’ Éèí∂ÉèÏQÆOÖ’ XHõ ÔH<åÖò#∞ `«qfi <ÒHÍÜ«∂<åxH˜ =∂~°æO
U~°Ê~°KåÅx ã¨∂zOzOk. ™êfi`«O„`åºxH˜ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_» J<ÕHõ Hõq∞\©Å∞ D
19
„áê*ˇ‰õΩì#∞ ã¨ì_ô KÕ™ê~Ú. JO^Œ∞Ö’ 8 Hõq∞\©Å∞ Éèí∂ÉèÏQÆOÖ’<Õ ÔH<åÖòx
„ѨuáêkOKå~Ú.
2002Ö’ ˆ H O„^Œ „ Ѩ É è í ∞ `« fi O D „áê*ˇ ‰ õ Ω ì x P"≥ ∂ kOzOk. Jk
~å=∞¿ã`«∞=Ùx H˘xflKÀ@¡ `≥QQÆ ˘\˜ì HÔ <åÖòx „ѨuáêkOz# iáÈ~°∞ì P^è•~°OQÍ
~°∂á⁄Ok#k.
2005Ö’ „_≥_ç˚OQ∑ Ѩ#∞Å∞ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ì# ã¨Oã¨÷‰õΩ PѨˆ~+¨<£ûÖ’
Z^Œ∞~°∞^≥|ƒÅ∞ `«yÖÏ~Ú. ZH˜fiÑπ"≥∞O\ò h\˜Ö’ =ÚxyáÈ~Ú Ô~O_»∞™ê~°∞¡
#+¨Oì "å\˜eO¡ k.
~å=∞¿ã`«∞=٠Ѩi~°HõΔ} ã¨q∞u "Õã≤# HÀ~°∞ìˆHã¨∞Å#∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
ѨijeOzOk. Hˆ O„^Œ„Éè∞í `«fiO `«~Ñ° Ù¨ # JѶ_≤ q» \ò ^•YÅ∞ KÕã#≤ ѨC_»∞ ~å=Ú_çH˜
ã¨O|OkèOz Z@∞=O\˜ Zq_≥<û£ ÖË^xŒ <åºÜ«∞âßY ã¨=∞iÊOz# JѶ_≤ q≥ \ò
^Õâßxfl XHõ ‰õΩ^Œ∞Ѩ٠‰õΩkÑ≤Ok.
^ÕâO◊ Ö’ J<ÕHKõ À@¡ x~°ã#¨ Å∞ =ºHõ=Î ∞=QÍ <åºÜ«∞âßY P JѶ_≤ q≥ \ò#∞
LѨãO¨ ǨÏiOK«∞‰õΩOk. Hõ~∞° }Ïxkè N~å=Ú_çÃÑ· KÕã#≤ "åºYº ã¨=∞㨺#∞ =∞iO`«
=∞Ok „Ѩ[Å ^Œ$+≤Hì ˜ fã¨∞‰õΩ=zÛOk. ã¨~fi° „`å Hõ~∞° }ÏxkèÃÑ· f„= q=∞~°≈Å∞
"≥Å∞¡=Ü«∂º~Ú.
Jxfl\˜HõO>ˇ qz„`«=∞~Ú#k D „áê*ˇ‰õΩì‰õΩ ˆHO„^Œ Ѩ~åº=~°} âßY
J#∞=∞u ÅaèOK«_O» . Hˆ ^äiŒ <£‰Ωõ J^Õ KåÖÏ ÉÏ^è#Œ ∞ HõeyOzOk. „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞
„ѨQÆu ¿Ñi@ =ÚO^Œ∞ `«~åʼnõΩ „^ÀǨÏO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Jaè=$kú ¿Ñi@
JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ r=ã¨OѨ^#Œ ∞ <åâ◊#O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. ™êQÆ~[° ÖÏÅÖ’x H˘xfl
ѨÙ~å`«# r=~åtÃÑ· Ѩiâ’^è#Œ Å∞ KÕ¿ãÎ Éè∂í q∞ÃÑ· ã¨$+≤ì „Hõ=∂xfl QÆ∞iOz#
Z<Àfl „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨âߢãÜ Î‘ ∞« "≥∞#ÿ ã¨=∂^è•<åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú.
PÖ’K«#ÅÖ’ =ÚxyáÈ~Ú# Hˆ ^äiŒ <£ á¶È<£ "≥∂QÆ@O`À LeH˜¯Ñ¨_Oç k.
á¶È<£ JO^Œ∞‰õΩx ''ˆH^äiŒ <£ ã‘ÊH˜OQ∑—— JOk.
''ˆH\ò kã‘*ò aÖò—— JO@∂ P"≥∞ sÃã~üÛ ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞ qeÜ«∞"£∞û
ѨÅHõiOKå_»∞. ''Öˇ^~Œ ü ÉϺH± ã¨=Ú„^Œ `åÉËà√◊ §—— JO`«iOK«É’ÜÕ∞ JѨÓ~°fi
r= ã¨OѨ^QŒ Í „ѨH\õ O˜ K«|_çL<åfl~Ú. "å\˜H˜ =∂Ô~¯\òÖ’ ѨeHˆ ^è~Œ ° KåÖÏ
Z‰õΩ¯=. JO^Œ∞HÀã¨O 㨇QÆ~¡ ∞° ¡ D `åÉËà§◊ #∞ K«@ì q~°∞^ŒOú QÍ Ñ¨\ ì̃ 㨇y¡OQ∑
KÕã∂¨ OÎ \Ï~°∞. P q+¨Ü∂« xfl |@ì|Ü«∞Å∞ KÕÜ∂« Åx ã¨OHõeÊOKå~°∞ Hˆ \ò, aÖòÅ∞.
20
aÖò P q+¨Ü«∂xH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~åxfl ã¨OáêkOKå_»∞. J`«#∞
JѨÊ\˜ˆH 㨇QÆ¡~üûÃÑ· xѶ¨∂ÃÑ\˜ì "åà◊√§O_Õ KÀ@∞ HõxÃÑ\Ïì_»∞. WOHÍ H˘kÌ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J=¸Åº"≥∞ÿ# `åÉËà◊§#∞ 㨇y¡OQ∑ KÕÜ«∞_®xH˜ P ^Œ∞O_»QÆ∞Å∞
ã¨=∂Ü«∞`«Î=∞=Ù`å~°∞.
''"å>ˇ |=Ù\ò HÍÑπû—— JOk Hˆ \ò.
''<å\ò <Ò, qÜü∞ P~ü <å\ò +¨Øº~ü J|=Ù\ò ^≥·~ü W<£"åÖòfi"≥∞O\ò——
J<åfl_»∞ aÖò.
P 㨇y¡OQ∑ HÍ~°ºHõÖÏѨO áÈbã¨∞ Ü«∞O„`åOQÆO ^Œ$+≤Hì ˜ ~åÖË^OŒ >Ë aÖòH˜
#=∞‡|∞kúQÍ ÖË^∞Œ . "åà◊√§‰õÄ_® W<£"åÖòfi J~ÚLO\Ï~°<Õ L^Õâú O◊ `À<Õ "åà◊§
ã¨ÇϨ HÍ~°O fã¨∞HÀ=_®xH˜ `«@Ѩ\Ï~Úã¨∞<Î åfl_»∞. „Ѩ=∂^ŒH~õ "° ∞≥ <ÿ å P 㨇y¡OQ∑
HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ ~°ÇϨ 㨺OQÍ g_çÜ∂≥ fã≤ 㨇QÆ~¡ ûü #∞ K«\ÏìxH˜ Ѩ\ Oì̃ KåÅx
„ѨÜ∞« uflã¨∞<Î åfl_»∞. Z‰õΩ¯==∞Ok P ™êǨÏã¨OÖ’ áêÖÁæO>Ë ~°ÇϨ 㨺OQÍ LOK«@O
™ê^躌 O HÍ^Œx aÖò, Hˆ \òÅ∞ =∂„`«"∞Õ P JÃã<· "£ ∞≥ O\ò KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ<åfl~°∞.
HÍx "å~°∞ TÇ≤ÏOK«x „Ѩ=∂^ŒO JHõ¯_» "åiHÀã¨O "Õz LO^Œx
`≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈÜ«∂~°∞.

''F.ÔH. S qÖò Hõ"∞£ ,—— Jx K≥ÑÊ≤ Hˆ \ò `«# HõOѨӺ@~ü +¨\ò_Ò<£ KÕãO≤ k.

`«# ǨO_ôHÍ"£∞, ZH±û„\Ï ÉÏ@sÅ∞ fã¨∞H˘x F=~üHÀ\ò "Õã∞¨ ‰õΩx ~°∂"£∞
|Ü«∞\‰õΩ #_çzOk, HÍ~°∞ `åàÏÅ∞ áêÔH\òÖ’ "Õã∞¨ H˘x.
~°∂"£∞ ÖÏH± KÕã≤ <åÅ∞QÆ_∞» QÆ∞Å∞ "ÕâßHõ U^À PÖ’zOK«∞‰õΩO@∂ "≥#∞Hõ‰Ωõ
uiy =zÛ ~°∂"£∞Ö’H˜ "≥o§ HõÉ’~ü¤ `≥iz ã‘„HÔ \ò J~°Ö’ L#fl i"åÅfi~ü fã≤Ok.
^•xÖ’x |∞Öˇ\¡ òÅ#∞ K≥H± KÕã∞¨ ‰õΩx ^•xx HÀ@∞ áêÔH\òÖ’ Éè„í ^ŒÑ~¨ K° ∞« ‰õΩOk.
=∞~À™êi ~°∂"£∞ ÖÏH± KÕã,≤ D™êi =_ç=_çQÍ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã∂¨ Î áêi¯OQ∑Ö’
L#fl `«# HÍ~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§ _À~ü `≥iz‰õÄ~°∞ÛOk. HÍ~ü ¢_≥·"£ KÕã¨∞‰õΩx
|Ü«∞@‰õΩ =ã¨∂Î Ãã‰õĺi\© ^ŒQ~æÆ ° PÑ≤ `«# S._ç. K«∂Ñ≤Oz HÍOѨãÖπ ’
#∞Oz |Ü«∞@Ѩ_Oç k. PHÍâ◊O =∞|∞ƒÑ¨\ Lì˜ Ok. HÍ¡H± ã¨=∞Ü«∞O ~å„u ~Ô O_»∞
QÆO@Å∞ K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ k. `«#∞ "≥à§◊ =Åã≤# KÀ@∞ JHõ¯_çH˜ #ÅÉè·ˇ x=ÚëêÅ∞
Ѩ_∞» `«∞Ok. HÍ~üx "ÕQOÆ QÍ LiH˜ã∂¨ Î Hˆ \ò PÖ’K«#Ö’ Ѩ_Oç k.
21
 aÖò, `«#∞ JO`«=∞Ok Hõ~°_»∞QÆ\ ˜ì# 㨇QÆ¡~°¡#∞ "åiH˜ `≥eÜ«∞‰õΩO_®
~°ÇϨ 㨺OQÍ g_çÜ∂≥ Ö’ +¨Ø\ò KÕÜ∞« QÆÖ~å J<Õ ã¨O^ÕÇϨ O P"≥∞#∞ Ñ‘_ãç ∞¨ #Î flk.
[~°Q~Æ åxk [iy`Õ g_çÜ∂≥ +¨Ø\˜OQ∑H˜ |^Œ∞Å∞ QÆ<£ +¨Ø\˜OQ∑ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
"åà◊§ ^ŒQ~æÆ ° J`«ºO`« P^è∞Œ xHõ PÜ«Ú^è•Å∞O\Ï~Ú. =∞i `«# |∞e¡ i"åÅfi~ü
`«=∞#∞ ~°HOΔ̃ K«QÅÆ ^•. Z_» `≥QxÆ PÖ’K«#Å∞ P"≥∞#∞ zH͉õΩ ÃÑ@ì™êQÍ~Ú.
`≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ P"≥∞Ö’ H˘OK≥O H˘OK≥O ÉèÜ í ∞« O „Ѩ"tÕ OzOk. `«#
"≥Úɡַ òx fã≤ ^•xx ÃãÖ· <ˇ û£ "≥∂_£Ö’H˜ =∂iÛOk. `«~åfi`« ÉÏQÍ PÖ’zOz
q∞Ü«∂q∞ >ˇ"ÿ ∞£ û „áêOfÜ«∞ HÍ~åºÅÜ«∂xH˜ á¶È<£ KÕãO≤ k. `«# ¿Ñ~°∞ K≥Ñʨ ‰õΩO_®
q∞Ü«∂q∞ f~°„áêO`«OÖ’ ''Öˇ^~Œ ü ÉϺH± ã¨=Ú„^« `åÉËà√◊ §—— 㨇y¡OQ∑ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
KÀ@∞ QÆ∞iOz ã¨=∂Kå~°O JOkOzOk. JѨC_»∞ H˘OK≥O ^è~·≥ º° O =zÛ `«#‰õΩ
#zÛ# áê@#∞ ǨÏ"£∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ =∞iO`« "ÕQOÆ QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥o§Ok.
Ǩ~°ƒ~ü‰Ωõ ^Œ∂~°OQÍ XHõ =¸ÅQÍ ~Ô O_»∞ ÃÑ^ŒÌ "å#∞¡ Py L<åfl~Ú.
"å\˜ K«∞@∂ì ™êÜ«Ú^è∞Œ Å∞ #Å∞QÆ∞~°∞ á⁄l+¨<û£ fã¨∞H˘x <≥\· ò =Óº ɡ<· å‰õΩºÅ~üû`À
Ѩiã¨~åÅ#∞ QÆ=∞xã¨∞<Î åfl~°∞. ^Œ∂~°OQÍ ã¨~∞° QÆ∞_»∞ `À@Ö’ K≥@¡ Kå@∞# =∂@∞
"Õã≤ L<åfl_»∞ aÖò. JѨÊ\˜H˜ <åÅ∞QÆ~Ú^Œ∞™ê~°∞¡ Hˆ \òx HÍO\ÏH±ì KÕÜ∞« _®xH˜
„ѨÜ∞« uflOKå_»∞, HÍx P"≥∞ "≥Úɡַ ò P#û~ü KÕÜ∞« HõáÈÜÕ∞ã¨iH˜ HÍã¨Î PO^Àà◊#‰õΩ
QÆ∞i JÜ«∂º_»∞. P"≥∞ ~°∂"£∞Ö’x ÖÏO_£Ö<·ˇ £ ~Ô ™· êÊ#∞û ÖËHáõ ÈÜÕ∞ã¨iH˜ |Ü«∞ÖËiÌ
LO@∞O^Œx TÇ≤ÏOKå_»∞. =ÚO^Œ∞*Ï„QÆ`Ϋ HÀã¨O "≥Úɡַ ò `«#ÖψQ ÃãÖ· <ˇ û£
"≥∂_£Ö’ ÃÑ\ì̃ LO@∞O^Œx, `«<Õ HÍO\ÏH±ì KÕã∞¨ OÎ ^Œx J#∞‰õΩ<åfl_»∞.
ã¨=∞Ü«∞O 3QÆOII HÍ=ã¨∞#Î flk. Ǩ~°ƒ~üÖ’H˜ „Ѩ"tÕ OK«‰Ωõ O_® ã¨=¨ Ú„^ŒOÖ’<Õ
^Œ∂~°OQÍ Py LOk, K≥h· ãπH˜ ã¨O|OkèOz# HÍ~Àæ+Ñ≤ .π ^•x #∞Oz |Ü«∞ÖËiÌ #
XHõ "≥∂\Ï~ü É’\ò =∞O„^Œ™ê÷~ÚÖ’ â◊|OÌ KÕã∂¨ Î f~°O "≥Ñ· Ù¨ =™ÈÎOk. P
É’\òÖ’ Öˇ@ · ∞¡ ÖË=Ù. HÍh JO^Œ∞Ö’ ÃÑÅ· \ò <À\˜Ö’x ã≤QÍ~ü, WOHÍ É’\òÖ’
L#fl W^Œ~Ì ∞° ^è$Œ _»HÍÜ«ÚÅ∞ aÖò ^ŒQ~æÆ ° L#fl <≥\· ò =Óº ɡ<· å‰õΩºÅ~üÖ’ bÅQÍ
`≥Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
WOHÍ H˘kÌ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P É’\ò JHõ¯_çH˜ =ã¨∞OÎ k. f~å# "åiHÀã¨O
"Õz L#fl 㨇QÆ~¡ #¡° ∞ HÍO\ÏH±ì KÕã≤ ã¨~∞° ‰õΩ fã¨∞H˘x _»aƒ™êÎ~∞° . J~Ú`Õ ã¨~∞° ‰õΩ
`«Ñ¨Êxã¨iQÍ K≥H± KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. P q=~åÅhfl `«# g_çÜ≥∂Ö’ iHÍ~°∞¤
KÕÜ∂« Åx aÖò P~å@Ѩ_∞» `«∞<åfl_»∞.
22
 Öˇ^Œ~ü ÉϺH± ã¨=Ú„^Œ `åÉËà◊√§
Jxfl~°HÍÅ `åÉËà§◊ Ö’H˜ J`«ºO`« ÉèÏsÃãA· =~°‰Ωõ ÃÑ~°QÆ QÆeQˆ D
Öˇ^Œ~ü ÉϺH± ã¨=Ú„^Œ `åÉËà◊√§, Ѩã≤Ѷ≤H±, J\Ï¡O\˜H± ã¨=Ú„^Œ [ÖÏÅÖ’
x=ã≤™êÎ~Ú. Wq `«=∞ |~°∞=ÙH˜ ~Ô O_çO`«Å∞ *ˇb¡ KÕÑŨ #∞ PǨ~°OQÍ
fã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. 10 #∞Oz 15 ã¨O=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞Ö’ ã¨O`å<À`«ÊuÎ
KÕÜ∞« QÆÅ∞æ`å~Ú. HÍx JO`«=Ü«∞ã¨∞ =KÕÛ =~°‰Ωõ "å\˜ =∞#∞QÆ_‰» Ωõ Z<Àfl
QÆO_®Å∞ LO\Ï~Ú. áê¡ãHì≤ ± =ã¨∞=Î ÙÅ`À ã¨=Ú„^•Å∞ HõÅ∞+≤`« =∞=@O=Å#
Z‰õΩ¯= #+ì̈áÈÜÕ∞k W"Õ. `«=∞ PǨ~°"∞≥ #ÿ *ˇb¡ KÕÑŨ ∞QÍ „Éèqí ∞Oz Wq
áê¡ãHì≤ x± q∞OQÆ\ÏxH˜ „ѨÜ∞« uflOz „áê}ÏÅ∞ HÀÖ’Ê`«∞O\Ï~Ú.
aÖò <ÕÅÃÑ#· áê‰õΩ¯O@∂ =ÚO^Œ∞H˜ "≥à¥◊ Î P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hˆ \ò JHõ¯_çH˜
~å=@O =Å# =∞Oz HõO>Ë K≥_Õ [~°∞QÆ∞`«∞O^Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« Ѩ_®¤_∞» .
Hˆ \ò HÍ~°∞x KåHõKH« ºõ OQÍ Ç¨~°ƒ~ü Ãã‰õĺi\© HõO@|_»‰Ωõ O_® ã¨~∞° QÆ∞_»∞
K≥@¡ ѨH¯õ # Wã¨∞HõÖõ ’H˜ fã¨∞‰õΩ=zÛOk. P"≥∞ HÍ~°∞ ÃÇÏ_£ Öˇ@ · ∞¡ PÑ≤ "Õã≤
L<åfl~Ú. J^Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜ K≥h· ãπ É’\ò f~åxfl KÕiOk. "å#∞¡ ^ŒQ~æÆ ∞° #fl
Ãã‰õĺi\© "åà◊√§ `«=∞ ѨÇ¨ ~å#∞ =∞~°z f~°O "≥Ñ· Ù¨ "≥àϧ~°∞. ÖˉΩõ O>Ë "åà◊§
ɡ<· å‰õΩºÅ~üû Hˆ \ò#∞ ã¨∞ÅÉèOí QÍ Ñ¨\Kì˜ ÛÕ q. Hˆ \ò aÖòH˜ HÍÖò KÕãO≤ k. "≥∂KÕ`∞« Å`À
áê‰õΩ`«∂áÈ`«∞#fl aÖò P HÍÖòx QÆ=∞xOK«Ö^Ë ∞Œ . HÍx J`«#∞ WÜ«∞~üáȶ <£û
"å_»∞`«∞O_»@O =Å# "≥Úɡַ ò ^•#O`«@ J^Õ P<£ J~ÚOk. K≥qÖ’ "≥∞Å¡QÍ
Hˆ \ò Ñ≤Å∞ѨÙqx aÖò LeH˜¯Ñ¨_®¤_∞» . aÖò ÉèÏ~°OQÍ TÑ≤iÑ‘Å∞ã¨∞<Î åfl_»∞. ''P~ü
Ü«Ú PÖò ~Ô \· ò—— JOk Hˆ \ò. ''Ü«∂—— J<åfl_»∞ aÖò. Hˆ \ò `«#∞ ZHõ¯_» LO^À
K≥ÑÊ≤ Ok. aÖò P"≥∞#∞ JHõ¯_Õ LO_ç `«##∞ HÍK«∞HÀ=∞x K≥áêÊ_»∞.
K≥h· ãπ "å#∞¡ ^ŒQiæÆ H˜ =KÕÛã¨=∞Ü«∂xH˜ aÖò `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ KÀ\˜H˜
KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞. JO`å ã¨=ºOQÍ, `å=¸Ç≤ÏOz#>Ë¡ [~°∞QÆ∞`«∞O_»@O`À
á⁄OyáÈÜ«∂_»∞. g_çÜ≥∂ ÔH"Õ∞~å E"£∞ KÕã≤ iHÍi¤OQ∑ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì_»∞.
㨇QÆ~¡ ∞° ¡ "å<£ _À~ü `≥iÑ≤OKå~°∞. JO^Œ∞Ö’ XHõ_∞» ™êÜ«Ú^è∞Œ Å#∞ Hõã∞¨ ~°∞‰õΩx
ѨÇ¨ ~å =∂#=^ŒxÌ ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. \Ï~üÛ "Õã≤ ã¨~∞° ‰õΩ#∞ K≥h· ãπH˜ K«∂Ñ≤Oz
q=iOK«™êQÍ_»∞ 㨇QÆ~Ö¡° ’ XHõ_∞» .

23
 JO`«Ö’ ™êÜ«Ú^è∞Œ ÅÖ’ XHõ_∞» Wã¨∞HõÖ’ ^Œ∂~°OQÍ #Å¡^∞Œ OQÆÖÏ L#fl
KÀ@∞K«∂ã≤ JHõ¯_Õ Éˇ<· å‰õΩºÅ~üû á¶ÈHõãπ KÕâß_»∞. J`«x J#∞=∂#O x[O
KÕã∂¨ Î JHõ¯_» Z„~°~O° QÆ∞Ö’ "≥Å∞QÆ∞`«∞#fl z#fl Öˇ\· ò HõxÑ≤OzOk. Jk aÖò
KÕuÖ’x ¿ÇÏO_ôHÍ"£∞ Ö’x ZÖòW_ç "≥Å∞`«∞~°∞. "≥O@<Õ ÃÇÏK«ÛiHõ ‰õÄ_®
ÖˉΩõ O_® QÆ<£ ÃÑHÔ· uÎ aÖòx +¨Ø\ò KÕâß_»∞. J^Œ$+ì̈=âß`«∞Î |∞Öˇ\¡ ò aÖò `«Å
L#fl KÀ@∞H˜ H˘OK≥O =ÚO^Œ∞ <ÕÅ#∞ `åH˜Ok. `«>_ìˇ ∞» Wã¨∞Hõ XHõ¯™êiQÍ
ÃÑH· ˜ zq∞‡ aÖò `«ÅÃÑ#· Ѩ_Oç k.
`«# LxH˜ |Ü«∞@Ѩ_»@O`À aÖò XHõ¯™êiQÍ ÖËz ''_®q∞\ò—— Jx
J~°∞K«∞‰õΩO@∂ ÖËz Hˆ \ò L#fl kâ◊QÍ Ñ¨~∞° QÆ∞ JO^Œ∞‰õΩ<åfl_»∞. lQ∑ *ÏQ∑QÍ
ѨiQÔ _»∞`«∞#fl aÖò#∞ Z~Ú"£∞ KÕÜ∞« _®xH˜ Hõ+Ñì̈ _¨ ∞» `«∂ J`«x "≥O@ Ѩ~∞° QÔ uÎ
J`«xfl PáêÅx „ѨÜ∞« uflã¨∂Î JÖÏ<Õ QÆ<û£ ZuÎ Z~Ú"£∞ ÖˉΩõ O_® |∞Öˇ@ ¡ ∞¡
‰õΩiÑ≤ã∂¨ Î ™êÜ«Ú^è∞Œ Å∞ J`«x "≥O@Ѩ_®¤~∞° .
WÜ«∞~üáȶ <£ûÖ’ Hˆ \ò `«##∞ qO@∂ LO@∞O^Œx aÖò ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞,
''ˆH\ò QÔ \ò ~Ô _ô—— JO@∂. J`«#∞ Hˆ \ò HÍ~°∞x ã¨g∞Ñ≤ã∞¨ OÎ _»QÍ ™êÜ«Ú^è∞Œ Å∞
Z~Ú"£∞ ÖˇãQπ Í ¿ÑÅ∞ã¨∞#Î fl |∞Öˇ\ò XHõ\ ˜ aÖò Z_»=∞ HÍe Ñ≤H¯õ ‰õΩ `«yeOk.
ã¨∞_çQÍeH˜ Ѩ_áç È~Ú# K≥@∞ìÖÏQÆ aÖò Zyi JO`«^∂Œ ~°OÖ’ Ѩ_áç ÈÜ«∂_»∞.
''ÔQ\ò Ç≤Ï"£∞—— JO@∂ J~°∞K«∞‰õΩO@∂ =ã¨∞#Î fl ™êÜ«Ú^è∞Œ Å∞ KÕ~∞° ==Ù`«∞O>Ë
„áê}ÏÅÃÑ· Pâ◊ =^Œ∞Å∞‰õΩ<åfl_»∞ aÖò. ''ˆH\ò QÔ \ò J=Ù\ÏѶπ Ç≤ÏÜ«∞~ü—— JO@∂
Ѩà§◊ aQÆ∞=Ù# Q˘}˜QÍ_»∞.
aÖò "åà◊§HõO@ Ѩ_Q» Í<Õ `«##∞ ÃÇÏK«ÛiOK«_O» =Å# Ѩiã≤u÷ J~°"÷ ∞≥ #ÿ
Hˆ \ò Jxfl *Ï„QÆ`ÅΫ ∞ QÍeH˜ =kÖËã≤ HÍ~ü ™êì~ìü KÕã≤ aÖò =ã¨∞#Î fl _≥~Ô· Hõ<Δ Ö£ ’
áÈxzÛOk. aÖò ^≥|ƒux Ѩ_áç ÈQÍ<Õ aÖòH˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í "≥o§ HÍ~°∞ PѨÙ`«∂, `«#
i"åÅfi~ü fã≤ XHõ ™êÜ«Ú^è∞Œ _çH˜ QÆ∞iÃÑ\˜ì HÍeÛOk. `«=∞ HõO>Ë =ÚO^Œ∞
Ѩ~°∞ÔQ_»∞`«∞#fl `«=∞ ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞ XHõ¯™êiQÍ <ÕʼnõÄÖËã¨iH˜ ™êÜ«Ú^èŒ∞Å∞
Hõ<Ñ£ Ó¨¶ º*ò JÜ«∂º~°∞. QÆ|QÆÉÏ J`«xfl KÕi q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õãi¨ H˜ Hˆ \ò
aÖòx ÖËÑ≤ HÍ~ü ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ fã¨∞‰õΩxáÈ~ÚOk. aÖòx HÍ~üÖ’ ‰õÄ~ÀÛɡ\ ,ì˜ `Õ~∞° ‰õΩx
`«=∞#∞ `«~∞° =Ú`«∂ =ã¨∞#Î fl ™êÜ«Ú^è∞Œ Å QÆ∞OѨÙÃÑ· =∞~À ~Ô O_»∞ |∞Öˇ@ ¡ ∞¡ ¿ÑeÛ
24
 "≥O@<Õ HÍ~ü#∞ =ÚO^Œ∞H˜ ^Œ∞q∞H˜OzOk.
P"≥∞ QÆ∞O_≥ HÍ~°∞HõO>Ë "ÕQÆOQÍ H˘@∞ì‰õΩO\’Ok. `«# QÆ∞O_≥ â◊|ÌO
`«#Hˆ K≥=ÙÅÖ’ ÃÑ^ŒQÌ Í qxÑ≤ã∞¨ #Î fl J#∞Éè∂í uH˜ Ö’#=Ù`«∂ HÍ~°∞#∞ "ÕQOÆ QÍ
áÈxzÛOk. aÖòH˜ ~°HÎõ „™ê=O Z‰õΩ¯==Ù`«∞O_»@O`À J`«#∞ _≥biÜ«∞OÖ’H˜
"≥o§áÈ`«∞<åfl_»∞. JO`«Ö’ Ãã~· #° ∞¡ "≥∂yOK«∞‰õΩO@∂ áÈbãπ, PO|∞Öˇ<û£ , „ÃÑãπ
"åǨÏ<åÅ∞ XHõ^•x "≥O@ =∞~˘Hõ\ ˜QÍ Z^Œ∞~°Ü«∂º~Ú. '^ä•OH± QÍ_£—
J#∞‰õΩO@∂ `«#HÍ~°∞x PÑ≤Ok ˆH\ò. Ѩiã≤÷u QÆ=∞xOz PO|∞Öˇ<£ûÖ’H˜
aÖòx ZH˜¯OK«∞‰õΩx "≥O@<Õ Ñ¶ã¨ ìπ Z~Ú_£ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° áê~å"≥∞_çHű ∞.
JHõ¯_ç`À `«# â◊HΘ H©} Δ O˜ záÈQÍ, aÖò ^ŒQ~æÆ ° WOHÍ ~°<£ J=Ù`«∞#fl g_çÜ∂≥
HÔ "≥∞~å#∞ W<£ÃãÊHõ~ì Hü ˜ JOkOz JHõ¯_Õ ‰õÄÅ|_çáÈ~ÚOk Hˆ \ò. "åi^ŒiÌ x
PO|∞Öˇ<û£ Ö’ Ǩã¨Ê@ÖòH˜ `«~e° OKå~°∞. K≥h· ãπ "åºáê~°ã∞¨ ÅÎ ∞ áêiáÈQÍ q∞ye#
Ö’HõÖò 㨇QÆ~¡ Åü #∞ áÈbã¨∞Å∞ J^Œ∞ѨÙÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
=∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA L^ŒÜ«∞O Ǩã≤Ê@ÖòÖ’ aÖò,ˆH\òÅ`À =∂\Ï¡_»_®xH˜
g∞_çÜ«∂ `«~°e=zÛOk. P ã¨OѶ¨∞@#`À "åi^ŒÌ~°∂ <Õ+¨#Öò Ç‘Ï~Àãπ
J~ÚáÈÜ« ∂ ~° ∞ . `« # „áê}ÏÅ#∞ HÍáê_ç # ˆ H \ò ™êǨ Ï ™êxfl, P"≥ ∞
=ÚO^Œ∞K«∂ѨÙ`À JO^Œix ZÅ~üì KÕÜ«∞_®xfl aÖò ÃÇ·ÏÖˇ\ò KÕã≤ P"≥∞#∞
„ѨâO◊ ã¨ÅÖ’ =ÚOK≥`åÎ_∞» . aÖò g_çÜ∂≥ HÔ "≥∞~å 㨇y¡OQ∑ q=~åÖËHÍHõ "åà◊√§
KÕã#≤ KèlÕ OQ∑x ‰õÄ_® ÉÏQÍ iHÍ~°∞¤ KÕãO≤ k.
Hˆ \ò `«#ÃÑ· =i¬ã∞¨ #Î fl „ѨâO◊ ã¨Å‰õΩ Ç¨ïO^•QÍ ã¨ÊOkã¨∂,Î áÈbãπ, g∞_çÜ∂«
`«fi~°QÍ ã¨ÊOkOK«_O» =Å<Õ „^ÀǨïÅ#∞ Ѩ@∞ìHÀQÆeQÍ=∞x K≥ÑÊ≤ Ok. `«=∞ ÃÑ·
L#fl g∞_ç Ü « ∂ á¶ È Hõ ã π # ∞ J_®fiO>Ë * ò Q Í f㨠∞ ‰õ Ω O@∂ 㨠= Ú„^Œ O Ö’
J<åÖ’z`«OQÍ "≥∞xÿ OQ∑ KÕÜ∞« @O=Å# JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ r=ã¨OѨ^Œ <åâ◊#O
J=Ù`«∞O^Œx, Ѩ~åº=~°} Ѩi~°H} Δõ ‰õΩ JO^Œ~∂° ã¨ÇϨ HõiOKåÅx Hˆ \ò K≥ÑÊ≤ Ok.
P „áÈ„QÍO J"≥∞iHÍ ã¨OÜ«ÚHõÎ ~å¢ëêìÅÖ’ Jxfl KÀ@¡ Jã¨OMϺHõOQÍ gH˜OΔ Kå~°∞.
Ѩ^Õ Ñ¨^Õ P~À[O`å „Ñ¨™ê~°=∞~ÚOk P „áÈ„QÍ"£∞.
^•xx K«∂Ñ≤# "åiÖ’ Ç≤ÏO^Œ∂ >ˇOѨÙÖò J_ç\’iÜ«∞O „ÃÑã≤_O≥ \ò
ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} ‰õÄ_® L<åfl_»∞. PÜ«∞# `«# q∞„`«∞ʼnõΩ á¶È#∞¡ KÕã=≤ ∞s P
25
 â◊º=∞O`«H=õ ∞}˜ :- `«‰õΩ¯=
qÅ∞=QÆŠ֒ǨÅ#∞ `åH˜ `Õ<Õ
㨠fi ~° ‚ O QÍ =∂ˆ ~ Û Ñ¨ ~ ° ∞ â◊ " Õ k H˜ ,
â◊º=∞O`«Hõ=∞}˜H˜ H˘OK≥O áÈeHõ
LOk. ^•fiѨ~Ü ° Ú« QÆOÖ’ â◊„`ål`«∞HÎ ˜
ã¨∂~°ºÉèQí "Æ å#∞_»∞ „Ѩ™êkOz#k D
â◊º=∞O`«Hõ=∞}˜. â◊„`ål`«∞Î ã¨∂~°∞ºx
P~åkèOz KÕã≤# `«Ñ¨ã¨∞ûH˜ "≥∞zÛ
ã¨∂~°ºÉèíQÆ"å#∞_»∞ â◊º=∞O`«Hõ=∞}˜x
„Ѩ™êkOKå_»∞. D â◊º=∞O`«Hõ=∞}˜
„Ѩ u k#=Ú #∂~° ∞ ÉÏ~° ∞ =ÙÅ
ÉOQÍ~åxfl â◊„`ål`«∞ÎH˜ WKÕÛ^Œ@.
`«~z° K«∂¿ãÎ `≥e¿ã^Õ=∞O>Ë
â◊º=∞O`«H=õ ∞}˜ XHõ Ü«∞O„`«=∞x. D
Ü« ∞ O„`« O 㨠∂ ~° º H˜ ~ ° } ÏÅ#∞
|OQÍ~°OQÍ =∂~°ÛQÆeˆQ â◊HÎ̃ HõÅk
Jx `≥Å∞ã¨∞OÎ k. |OQÍ~°O `«Ü∂« ~°∞
KÕ ¿ ã Ô H áêã≤ \ © k<åxH˜ #∂~° ∞
ÉÏ~°∞=ÙÅ∞. <Õ\ ˜ ÉèÏs Hõ~å‡QÍ~åʼnõΩ,
P <å\˜ g∞xÜÕ∞K«~ü Hõ~å‡QÍ~åʼnõΩ
ZO`« `Õ _ ® LOk! D <å\˜
Hõ~å‡QÍ~åÅ∞ ÉèÏsQÍ LO_»@"Õ∞ QÍHõ
ÉèÏs ™êú~ÚÖ’ Ѩ~åº=~å}ÏxH˜
ǨxKÕã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨∂HõΔ ‡™êú~ÚÖ’
LO_Õ P Ü« ∞ O„`åÅ∞ ZÖÏ
ѨxKÕ¿ã"À, P<å\˜ âß„ã¨*Î Ï˝#O ZO`«
L#fl`«OQÍ LO_Õ^À `«ÅK«∞H˘O>Ë<Õ
ã¨O„Éèí=∂â◊Û~åºÅ∞ HõÅQÆHõ =∂#=Ù.
WHõ 㨠∂ ~åº ~å^è Œ # ‰õ Ω
ã¨O|OkèOz# âß„ã¨~Î Ç° Ϩ 㨺O Uq∞\’
â◊„`ål`«∞Î̂H `≥Å∞ã¨∞.
4
„áÈ„QÍO K«∂_»=∞<åfl_»∞. N^è~Œ ü ‰õÄ_® P
„áÈ„QÍO K«∂âß_»∞.
ã¨`«º<Õfi+¨}Ö’
`˘e J_»∞QÆ∞
Wk [iy# `«~åfi`« ã¨iQÍæ XHõ
"å~åxH˜ 㨠∂ ºÜ« ∂ ~ü ¯ Ö’x XHõ ÃÑ^Œ Ì
Ǩϟ@ÖòÖ’x HÍ#ÊùÔ~<£û ǨÖòÖ’ „Ѩ"åã¨
ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨OѶ¨∂Å „Ѩux^èŒ∞ÅO^Œ~°∂
㨠= ∂"Õ â ◊ = ∞Ü« ∂ º~° ∞ . "åiÖ’ J<Õ H õ
„áêO`åÅ "å~°∞<åfl~°∞. HÍx JO^ŒiÖ’
UHõ`fi« ÉèÏ=# LOk. ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ ã¨<å`«#
^èŒ~å‡xfl „ѨѨOK«O =ÚO^Œ∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ
xÅɡ\ ˜ì P ^Õâ◊ "å~°ã¨`«fi ã¨OѨ^Œ#∞
qâ◊ fi âßOuH˜ qxÜ≥ ∂ yOKåÅx "åi
PHÍOHõ Δ . P^è • ºu‡Hõ ` « ‰ õ Ω Ñ¨ Ù \˜ ì x Å∞¡ ,
J<ÕHõ=∞`åʼnõΩ PÅ"åÅ=Ú, ÉèíQÆ=næ`«
ѨÙ\˜#ì Hõ~‡° Éè∂í q∞, ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ
J<ÕHõ ™ê~°∞¡ J=`«iOz ^è~Œ ‡° ~°H} Δõ KÕã#≤
ѨÙ}ºÉè∂í q∞ J~Ú# ÉèÏ~°`^« âÕ Ñ◊ Ù¨ J=∞$`«
`«`åfixfl qâ◊fi=∞O`å XˆH ‰õΩ@∞O|OQÍ
=∂ˆ ~ ÖÏ „¿Ñ~° } Hõ e yOK« _ » O HÀ㨠O
qxÜ≥∂yOKåÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
26
 #=∞‡@O, #=∞‡Hõ áÈ=@O J<Õq Jaè„áêÜ«∂Å∞. HÍx #=∞‡HÍxH˜
„Ѩ=∂}O P^è•~°O. P „Ѩ=∂}O q+¨Ü∞« OÖ’ áêâßÛ`«∞ºÅ∞ =∂„`«"∞Õ áê\˜™êÎ~∞°
J#∞H˘<Õk âß„ã‘Ü Î ∞« ^Œ$HõÊ^äOŒ . HÍx Jk x[OHÍ^Œ∞. âß„ã‘Ü
Î ∞« ^Œ$HõÊ^äOŒ U
H˘O`«=∞O^À QÆ∞`«Î‰õΩ fã¨∞HÀÖË^Œ∞. ¿ÇÏ`«∞"å^Œ∞Å =∞O@∂ H˘xfl áêâßÛ`«º
áÈHõ _ » Å #∞ =∂„`« " Õ ∞ JÅ=~° K « ∞ ‰õ Ω #fl "å~° ∞ H˘O`« Ѩ i kè x ^•\˜
PÖ’zOK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞.U HÍ~åºxÔH<· å HÍ~°}O LO@∞Ok J<Õk ¿ÇÏ`«∞"å^ŒO.
J~Ú`Õ HÍ~å}Ïxfl J<Õfi+≤OK«_O» ã¨`åºxfl ^Œi≈OKåÅ<Õ =ºH˜Î KÕÜ∞« =Åã≤#
Ѩx. JO`ÕQÍx `«# ѨikèÖ’ ÖËx *Ï˝<åxfl J*Ï˝#=∞x, =¸_è#» =∞‡Hõ=∞x
`Àã≤áêˆ~ã≤ JѨÇ¨ 㨺O KÕÜ∞« @O J<Õk ã¨`åº<Õfi+¨‰Ωõ Å∞ KÕÜ∞« ‰õÄ_»x Ѩx.
^•x=Å# [iˆQk P`«‡=OK«<Õ `«Ñʨ =∞~˘Hõ\ H˜ Í^Œ∞.
XHõ™êi H˘xfl H˘OQÆÅ∞ x=ã≤ã∂¨ #Î fl K≥~∞° =ÙÖ’H˜ J@∞QÍ Zyi "≥à√◊ #Î fl
ǨÏO㨠kyO^Œ@. P ǨÏOã¨#∞ K«∂ã≤ `«=∞ÖψQ `≥ÅQ¡ Í L<åfl U^À H˘O`«
„Ѩ`ºÕ HõOQÍ Hõ#|_»∞`«∞O^Œ#∞H˘#fl H˘OQÆÅ∞ ǨÏOã¨#∞ ѨÅHõiOKå~Ú.
''g∞~°∞ ZHõ¯_» LO\Ï~°∞?——
''=∂#㨠ã¨~À=~°OÖ’——.
''J^≥H¯õ _» LO@∞Ok?——
''WHõ¯_»‰Ωõ KåÖÏ^Œ∂~°O——.
''g∞ˆ~q∞ Éè∞í l™êÎ~∞° ?——
''`å=∞~° `«∂_»∞Å∞——.
''=∞i #`«ÅÎ ∞, KÕÑŨ ∞ LO_»"å ?—— Jx ¿ÇÏà◊#KÕ™ê~Ú H˘OQÆÅ∞.
WOHÍ WÖÏ J_çQÍ~Ú ''g∞~°∞O_Õ =∂#ã¨ã~¨ À=~°O D K≥~∞° =Ù HõO>ˇ
ÃÑ^Œ^Ì •, z#fl^•——.
'' D K≥~∞° =Ù`À =∂#㨠ã¨~À=~°O áÈÅÛ|_»^∞Œ . Jk KåÖÏ ÃÑ^ŒkÌ .
ZO`À „Ѩ`ºÕ Hõ=∞~Ú#k——. H˘OQÆÅ∞ #=∞‡ÖË^∞Œ . L„HÀ+¨Ñ_¨ ç ǨÏOã¨#∞ =Ú‰õΩ¯Å`À
á⁄_»=_®xH˜ „ѨÜ∞« uflOKå~Ú. ǨÏO㨠JHõ¯_» #∞O_ç ÖËz "≥o§áÈ~ÚOk P
H˘OQÆÅ ÃÑ· *ÏeѨ_∞» `«∂.

27
 W^Õ q^èOŒ QÍ KåÖÏ =∞Ok ¿ÇÏ`«∞ "å^Œ∞Å=∞#∞H˘<Õ "å~°∞ HÍ~°ºHÍ~°}
ã¨O|O^è•xfl ѨÓiÎQÍ qâı+¡ O≤ K«‰Ωõ O_® H˘xfl Ѩ_Hç @ õ ∞ì Ѩ^•Å`À Ñ≤_"ç å^•Å`À
ã¨`åºxfl ^Œi≈OK«‰Ωõ O_® Hõà√◊ § =¸ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. W`«~∞° Å#∞ =¸_è∞» Åx xOkã¨∂Î
"åˆ~ =¸_è`» fi« OÖ’ =ÚxyáÈ`«∞O\Ï~°∞.
WÖÏO\˜ ¿ÇÏ`«∞"å^Œ∞ʼnõΩ `«=∞ *Ï˝#=Ú KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê^Œx, P *Ï˝#
ѨikèÖ’ ÖËx q+¨Ü∞« O *Ï˝#"Õ∞HÍ^Œx, Jã¨O|^Œ=ú ∞x ѨÓ~°q‚ âßfiã¨O.
WOH˘O^Œ~∞° giHõO>Ë H˘OK≥O "≥∞~°∞QÆ∞~Ú# "åà◊√§. "åà◊√§ ã¨`åº<Õfi+¨}
"≥Ñ· Ù¨ H˘OK≥OQÍ#~Ú<å „Ñ¨Ü∞« `«flO KÕ™êÎ~∞° . |∞∞A=Ù Uq∞\˜ Jx „Ѩu ^•xH˜
XHõ „ѨÓѶπ ÖË^• Zq_≥<û£ JO>Ë ™êHõΔ ºO J_»∞QÆ∞`å~°∞. W@∞=O\˜ "åiH˜
â߄㨄ΠѨ=∂}ÏÅ∞, ÃÑ^ŒÅÌ =∂@Å∞ =O\˜q ã¨iáÈ=Ù. giH˜ "åi ÉèÏ+¨Ö’<Õ
J~°=÷ ∞ÜÕ∞ºÖÏ K≥Ñʨ =Åã≤ =ã¨∞OÎ k.
=∂#= r= Ѩi}Ï=∞ „Hõ=∞OÖ’ HÀu#∞OKÕ =∂#=Ù_»∞ ѨÙ\Ïì_x»
_®ifi<£ Ѩi}Ï=∞ã≤^•úO`«O K≥|∞`«∞Ok JO\Ï~°∞. _®ifi<£ =∞Ǩâ◊ÜÚ« _»∞ JÖÏ
J#ÖË^∞Œ . PÜ«∞# „ѨuáêkOz# Ѩi}Ï=∞ ã≤^•úO`åxfl ~Ô O_»∞ =ÚYº"≥∞#ÿ
=∂@ÅÖ’ K≥Ñʨ =K«∞Û. XHõ\ ˜ ''ãÔ̈~· fi=Öò PѶπ k Ѷ>≤ ãì̌ —ìπ — JO>Ë ''=∞xfl`Õ<Õ
=∞#∞QÆ_» LOk.—— Jx ¿ãfiKåÛù#∞"å^ŒO KÕÜ∞« =K«∞Û. ~Ô O_»=k ''ÃãÅHõ¬<—£ — JO>Ë
''QÆ∞}ÏÅ ZOÑ≤H—õ —.
DÔ~O\˜h HõeÑ≤`Õ `ÕÖ^Ë =Õ ∞O>Ë r=~åt `«#‰õΩ#fl „Ѩ`ºÕ Hõ^~Œè ‡° O =Å#
`«# =Oâ◊O "åºÑ≤ÎK≥O^ÕÖÏ Ñ¨xH˘KÕÛ QÆ∞}ÏÅ<Õ ZOÑ≤HõKÕã¨∞H˘x, =∞#∞QÆ_»
`«~`° ~« åÅQÍ ™êyã¨∞OÎ k. Pq^èOŒ QÍ Éè∂í q∞ÃÑ#· "≥Ú^Œ\ ˜ =∂#=Ù_»∞ Ǩϟ"≥∂
ÃãÑ≤Ü∞« <£û ѨÙ\˜ì ÅHõãΔ O¨ =`«û~åÅ∞ J~ÚOk.
J^è∞Œ xHõ áêâßÛ`«º âß„ã¨Î q^è•#OÖ’ Éè∂í q∞ XHõQÀà◊=∞x Jk ã¨∂~°∞ºx
K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∞O^Œx QÔ beÜ«∂ K≥¿ÑÊ=~°‰Ωõ Z=iH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. Jk [iy
<åÅ∞QÆ∞ =O^ŒÅ ã¨O=`«û~åÖË J~ÚOk JO`Õ. "åi K«i„`« HÍ~°∞Å Ö≥H¯õ Å
„ѨHÍ~°O Éèí∂q∞ÃÑ· <åQÆiHõ`«Å∞ QÆ_çz# 5"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ =∂„`«"Õ∞
L<åfl~Ú. JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ =∂#=ÙÅ∞ Ѩâ√◊ =ÙÅ`À áê@∞ Ѩâ√◊ =ÙÅ∞QÍ L<åfl~°∞,
Jx "åà◊§#∞‰õΩO\Ï~°∞.
28
 ZO`À Q˘Ñ¨ Ê q*Ï˝ # Y#∞Å∞QÍ [~° ‡ h `« k `« ~ ° ^Õ â ßÅKÕ
Q“~°qOѨ|_»∞`«∞#fl =∞# "Õ^Œ q*Ï˝#OÖ’x J`«ºO`« „áêp#"≥∞#ÿ |∞∞ˆQfi^ŒO
=Ü«∞ã¨∞ áêâßÛ`«º K«i„`«HÍ~°∞Å ÖˇH¯õ „ѨHÍ~°O 5 "ÕÅã¨O=`«û~åÅ∞. JO`«
Z_®fi<£û_£ *Ï˝#O ѨÙ+≤ÊOz Ѷe¨ OK«_®xH˜ ZO`« HÍÅO Ѩ\ ì˜ LO@∞O^À =∞#
¿ÇÏ`«∞"å^Œ∞Å∞ JOK«<å "ÕÜ∞« ÖË~∞° . P kâ◊QÍ "åi PÖ’K«#Å∂ ™êQÆ=Ù.
HÍx ÉèÏ~°`« ^Õâ◊ ã¨<å`«# ^è~Œ ‡° O „ѨHÍ~°O, =∞# ^ŒQ~æÆ ° L#fl âß„ã¨*Î Ï˝#O
„ѨHÍ~°O HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ J#O`« `«`åfixfl |∞∞+¨μÅ∞ BáÈâ◊# Ѩ\Ïì~∞° . HÍÅOÖ’x
J`«ºO`« ã¨∂HõΔ ‡ HÍÖÏxH˜, J`«ºO`« n~°H… ÍÖÏxH˜ =∞# "åi^ŒQ~æÆ ° âß„ã‘Ü Î ∞«
Ѩ^•Å∞ L<åfl~Ú.
>ˇHfl˜ HõÖò *Ï~åæ<£ Jx áêâßÛ`«º âß„ãÎ̈ q+¨Ü∂« ÅÖ’ U H˘`«Î q+¨Ü∂« xfl
HõxÃÑ\ì̃<å ^•xx „Ѩ™êÎqOK«_®xH˜ XHõ áêiÉèÏ+≤Hõ Ѩ^•xfl "å_Õ JÅ"å@∞
L#fl^Œx ¿ÇÏ`«∞"å^Œ∞ʼnõΩ ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞. =∞i Z@∞=O\˜ q*Ï˝#O
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_»@O =Å# =∞# |∞∞+¨μÅ∞ J@∞=O\˜ Ѩ^•Å#∞
„ѨÜ∂≥ yOKå~°∞ J<Õ ã¨`åº<Õfi+¨} KÕÜ∞« _®xH˜ =∂„`«O =ÚO^Œ_∞» QÆ∞ Ѩ_^» ∞Œ .
Jã¨Å∞^Œ$¿+ì áÈ^Œ∞.
W@∞=O\˜ J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz "åiÖ’ "å~°∞ Z<Àfl™ê~°∞¡
q=∞i≈OK«∞‰õΩx qâı+¡ O≤ K«∞‰õΩx `«=∞ ѨikèÖ’ W`«~∞° Å#∞ „ѨÉÏè q`«O KÕã#≤
"Õ∞^è•=ÙÅ∞ JHõ¯_» HÍ#Êù~Ô <£û ǨÖòÖ’ ã¨=∂"Õâ"◊ ∞≥ #ÿ "å~°∞.
JHõ¯_» ^•^•Ñ¨ÙQÍ 250=∞Ok HÔ #_®, J"≥∞iHÍÅ #Å∞=¸ÅÅ #∞Oz
=zÛ# „Ѩ"å㨠ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞<åfl~°∞. P ã¨=∂"ÕâO◊ Ü≥ÚHõ¯ J„ѨH\õ `˜ « Z*ˇO_®
=ã¨∞^è≥·Hõ ‰õΩ@∞O|O J<Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ J=∞$`« `«`«fi"Õ∞. J~Ú`Õ ^•xx
HÍ~åºK«~} ° Ö’xH˜ fã¨∞‰õΩ =KÕÛkâ◊QÍ J<ÕHõ "≥∞@∞¡ ZHõ¯=Åã≤ LO^Œx "åiH˜
`≥Å∞ã¨∞. Jxfl\˜H<õ åfl =ÚYºOQÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ âß„ã¨qÎ *Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѷ֨ ÏÅ#∞
qâ◊fiâßOuH˜ LѨÜ∂≥ yOK« =Åã≤LOk. ^•xÖ’ ÉèÏQÆOQÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ âß„ãÎ̈
q*Ï˝#OÃÑ· #=∞‡HÍxfl ÃÑOz ^•xH˜ qâ◊fiã¨hÜ«∞`« HõeÊOK«=Åã≤ LOk.
Éè Ï ~° ` « ^ Õ â ◊ O Ö’ HÍÅ=∂#O „Ѩ H Í~° O WѨ C _» ∞ Hõ e Ü« Ú QÆ O
[~°∞QÆ∞`«∞#flk. HõeÜ«ÚQÆO „áê~°OÉè"í ∞≥ ÿ 5 "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ~ÚOk. áêâßÛ`«º
29
^ÕâßÅ∞ =∂#=<åQÆiHõ`«‰õΩ Hõ\ ˜ì# ÖˇHõ¯ÅÖ’ ‰õÄ_® `ÕeOk. D 5 "ÕÅ
ã¨O=`«û~åÖË.
J~Ú`Õ JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ 8,64,000 ã¨O`«û~åÅ ^•fiѨ~°Ü«ÚQÆO
WOHÍ 12,96,000 ã¨O=`«û~åÅ „`Õ`åÜ«ÚQÆO JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ Hõ$`«ÜÚ« QÆO
"åi ÖˇH¯õ ʼnõΩ JO^Œ<Õ JO^Œ=Ù.
~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ ~ˆ y# q"å^ŒO „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ ^Œ$+ìx≤
‰õÄ_® PHõi¬OzOk. ~å=∞ ¿ã`«∞=Ù ã¨ÇϨ [ã≤^OúŒ QÍ U~°Ê_çO^Œx Jk =∂#=
xi‡`«=∞#_®xH˜ P^è•~åÅ∞ ÖË=x H˘O^Œ~∞° "åkã¨∞OÎ <åfl~°∞. HÍx ~å=∞¿ã`«∞=Ù
ÃÑ#· âß„ã‘Ü Î ∞« J^躌 Ü«∞<åÅ∞ Z=~°∂ [~°ÑÖ¨ ^Ë ∞Œ . ã¨`åº<Õfi+¨} KÕ¿ã L^Õâú O◊
H˘~°=_çOk. JO^Œ∞=Å# ~å=Ú_»∞ XHõ HõeÊ`« áê„`« J<Õ ™ê÷~ÚH˜ "åi "å^Œ#
Ѩ_çáÈ~ÚOk.
^•xH˜ „Ѩu "å^Œ# KåÖÏ |ÅOQÍ<Õ qxÑ≤OzOk. J~Ú`Õ
"å^Œ„Ѩu"å^•Å∞ ~å[H©Ü«∂Å =Å# „ѨÉèÏq`«=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. JO`ÕQÍx
ã¨`åfi<Õfi+¨}‰õΩ Z=~°∂ ÃÑ^ŒÑÌ @ ‘ "ÕÜ∞« @O ÖË^∞Œ .
D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ =ÚM’º^ÕÌâ◊O P ã¨`åfi<Õfi+¨}Ë. ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°∞
ã¨∞n~°O… QÍ LѨ#ºã≤OKå~°∞. JO^Œi PÖ’K«#Å∞ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ „ѨuaOaOz<å
q+¨Ü∞« O =∂„`«O XHõ>.Ë "Õ~∞° "Õ~∞° J™Èã≤Ü∞Õ +¨<û£ QÍ L#fl `å=Ú WHõÃÑ#· ∞Oz
XHõ ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<Q£ Í U~°Ê_®Åx x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
^•xѶe¨ `«OQÍ '' =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<—£ — U~°Ê_çOk. ^•xH˜
~å^è•Hõ$+¨‚ "≥∂_çx „ÃÑã≤_≥O\òQÍ, ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} ѨÓã¨áê\˜x [#~°Öò
Ãã„Hõ@sQÍ ZOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. HÀâßkèHÍiQÍ ^•fi~°HÍ<å^ä£ Éˇ#s˚ ZOÑ≤HÜ õ ∂« º_»∞.
P ã¨=∂"ÕâO◊ H˘xfl =ÚYº"≥∞#ÿ HÍ~åºK«~}° Ѩ^HŒä Íefl ã¨∂„`« „áêÜ«∞OQÍ
P"≥∂kOzOk. q~åàÏÅ ~°∂ѨOÖ’ aeÜ«∞<£ _®Å~°∞¡ ¿ãHõiOz `«=∞ Ѩ^HŒä ÍÅ#∞
HÍ~°º~°∂ѨOÖ’ ™êHÍ~°O KÕã∞¨ HÀ"åÅx JaèÅ+≤OzOk.
~å=∞¿ã`«∞=Ù x[x~å÷~°} Hõq∞\©x "Õã≤ Ô~O_»OK≥Å „Ѩ}ÏoHõ#∞
J#∞ã¨iã¨∂Î =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÍÅx x~°~‚ ÚOzOk. JO^Œ∞Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜ JOK≥Ö’
~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ Z@∞=O\˜ _®"Õ∞l [~°Q‰Æ Ωõ O_® HÍ=Åã≤# ~å[H©Ü∞« Pi÷H,õ
30
™êOѶ∞≤ Hõ K«~º° Å∞#∞ KÕÑ\¨ ÏìÅx, Ѩ~åº=~°} Ѩ~"° ∞≥ #ÿ #ëêìÅ∞, ^Õâ◊ Éè„í ^Œ`‰« Ωõ
"å\˜Ö¡Ë „Ѩ=∂^•Å QÆ∞iOz „Ѩ[Å#∞ J„Ѩ=∞`«OÎ KÕÜ∂« Åx ÉèÏqOzOk.
2004Ö’ =zÛ# ã¨∞<åg∞ ѨtÛ=∞ f~°O "≥Ú`åÎxfl <åâ◊#O KÕÜ∞« ‰õΩO_®
PQÆ\ÏxH˜ ~å=∞¿ã`«∞=Ù J_»∞Q¤ Í xÅ=@"Õ∞ HÍ~°}=∞x xѨÙ}∞Å∞ `≥eÜ«∞KÕã#≤
q+¨Ü«∞O [#™ê=∂<åºxH˜ `≥eÜ«∞=Åã≤LOk. ~å=∞¿ã`«∞=Ùx ‰õÄÖÏÛÅ<Õ
PÖ’K«# ã¨Ñ¶¨bHõ$`«"≥∞ÿ`Õ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩ™êQÆ~°OÖ’ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ L^ŒƒùqOKÕ
„ѨH$õ u L`åÊ`åÅ∞ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊ f~°„áêO`åÅ#∞ ^Œ∞OѨ <åâ◊#O KÕ™êÎÜ∞« x
"å\˜x J_»∞‰¤ Ωõ <Õ â◊HΘ =∂#= =∂„`«∞ʼnõΩ ÖË^<Œ Õ xѨÙ}∞Å Jaè„áêÜ«∂xH˜
`«y# „ѨKå~°O HõeyOKåeû LOk.
D HÍ~°º„Hõ=∞O 㨄Hõ=∞OQÍ [~°Q\Æ ÏxH˜ Hˆ \ò ã¨ÇϨ HÍ~°O fã¨∞HÀ"åÅx,
P"≥∞#∞ HÍO\ÏH±ì KÕã≤ XÑ≤ÊOKåÅx x~°~‚ ÚOKå~°∞.
JÖψQ ~Ô O_»= JOK≥Ö’ ~å=∞¿ã`«∞=Ù „ѨH$õ u ã≤^OúŒ QÍ U~°Ê_ç# XHõ
Éè∫QÀoHõ J=∞iHõ HÍ^Œx Jk =∂#=„ѨÜ∞« `«flOQÍ xi‡OK«|_ç# XHõ JѨÙ~°∂Ѩ
Hõ@_ì =» ∞x #=Ú‡`«∂ ^•xH˜ HÍ=Åã≤# âß„ã‘Ü Î ∞« "≥∞#ÿ Zq_≥<û£ #∞ ¿ãHõiOKÕ
Ѩxx ‰õÄ_» ~å=∞¿ã`«∞=Ù x[x~å÷~} ° Hõq∞\©H˜ JѨÊyOKå~°∞. D Hõq∞\©Ö’
N^è~Œ ,ü ~å*Ë+Åπ #∞ ZOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
q∞eÜ«∞<£ _®Å~°∞¡ HÍ~°Êãπ ѶO¨ _£QÍ JѨÊ\˜ HõÑC¨ _Õ ã¨=∞‰õÄiOk.
q∞ye# ™⁄=Ú‡x ¿ãHõiOz_®xH˜ =¸_»∞ <≥ÅÅ QÆ_∞» =Ù qkèOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
ã¨=∂"Õâ◊O =Úy¿ãã¨iH˜ XHõ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# HõeyOk.
~å=∞¿ã`«∞=Ù x[x~å÷~°} Hõq∞\© `«# ѨikèÖ’ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ x~°‚Ü«∂Å∞
fã¨∞‰õΩ<Õ JkèHÍ~åxfl JO^Œ∞Ö’ Ѩx KÕã∞¨ #Î fl N^è~Œ ü `«k`«~∞° ʼnõΩ Hõ@Éì \ˇ Oì̃ k.
`å=Ú `«ÅÔH`«∞ΉõΩ#fl Ѩx U XHõ¯ =∞`åxHÀ ã¨O|OkèOzOkQÍ
ÉèÏqOK«Hõ qâ◊fi=∂#= ™œÉèÏ`«$`«fiO‰õΩ, =ã¨∞^è≥·Hõ ‰õΩ@∞O|O J<Õ ã¨<å`«#
ÉèÏ~°`« J=∞$`« `«`åfixH˜ „ѨfHõÅ∞QÍ =∂„`«"∞Õ „QÆÇÏ≤ OKåÅx „ѨÑO¨ Kåxfl HÀ~°∞`«∂
~å^è•Hõ$+¨‚ "≥∂_ç ã¨=∂"ÕâßxH˜ =ÚyOѨ٠"åHõºO ѨeHÍ~°∞. ã¨É∞íè ºÅO^Œ~∞° ÃÑ^ŒÌ
ÃÑ@∞ì# ǨÏ~°¬^•è fi<åÅ∞ KÕ™ê~°∞.

31
 5
Öˇ=¸iÜ«∂ – J^Œ∞ƒ`ù Y« O_»O
aÖò `«fi~°QÍ<Õ iHõ=~ü JÜ«∂º_»∞. ã≤Hì 㱠Ǩ ¨ Ü«∞O`À #_»∞ã¨∂Î Lëê~°∞QÍ
Hõ|∞~°∞¡ K≥ÑÓ¨ Î `«# ^≥#· Ok# HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ 㨄Hõ=∞OQÍ x~°fiiÎã∞¨ <Î åfl_»∞.
Hˆ \ò aÖòx HõÅã≤ `«#‰õΩ ''=~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<—£ — "å~°∞ WzÛ#
PѶ~¨ ü QÆ∞iOz K≥ÑÊ≤ Ok. `«=∞ ~Ô QÆ∞ºÅ~ü iÃã~üÛH˜ Jk P@OHõ=∞=Ù`«∞O^Õ"∂≥
Jx P"≥∞ J#∞‰õΩOk. HÍHõáÈ`Õ `«#‰õΩ =zÛ# PѶ¨~ü Z„\ÏHì̃"£QÍ LOk.
JO`ÕHÍHõ `«#H˜ ZѨÊ\˜#∞OKÀ WO_çÜ∂« JO>Ë „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ Pã¨H.Θ Wn Jx
K≥ѨÊÖËx Z"≥∂+¨<£û P"≥∞#∞ WO_çÜ«∂ "≥·Ñ¨Ù Z<Àfl™ê~°∞¡ ÖÏQÍ~Ú. ZѨÊ\˜
HõÑC¨ _»∞ U"À X`«∞_Î ∞» Å∞ LO_»@O =Å# P"≥∞ WO_çÜ∂« #∞ XHõ ™êiH˜ q∞Oz
ql\ò KÕÜ∞« ÖËHõ áÈ~ÚOk. HÍx iÃã~üÛ =~ü¯ =^ŒÅ@O P"≥∞‰õΩ W+¨Oì ÖË^∞Œ .
JO^Œ∞Hˆ Z@∂ `ÕÅ∞ÛHÀÖËHõ aÖò ã¨ÅǨ HÀã¨O =zÛ J`«xH˜ `«# ã¨OkQÍÌ=ã¨#÷ ∞
q=iOzOk.
aÖòH˜ Hˆ \ò z#fl<å\˜ #∞Oz `≥Å∞ã¨∞. `«# =∞#ã¨∞H˜ =zÛ# Ѩx
KÕÜ∞« @O Hˆ \òH˜ KåÖÏ W+¨Oì . ^•x HÀã¨O Zxfl ™œHõ~åºÅ<≥<· å =^Œ∞Å∞‰õΩO@∞Ok,
Ǩ~ü=¤ ~ü¯ KÕã∞¨ OÎ k. HÍHõáÈ`Õ WѨÊ_»∞ P"≥∞ =ÚO^Œ∞ L#fl ~Ô O_»∞ q+¨Ü∂« Å∞
P"≥∞ =∞#ã¨∞H˜ #zÛ#q HÍ=@"Õ∞ ÃÑ^ŒÌ W|ƒOk J~ÚOk.
''ˆH\ò, ~Ô O_»∞ =∞Oz PѨ¬<û£ Ö’ XHõ¯>Ë Kè∂« *ò KÕã∞¨ HÀ=∞O>Ë KåÖÏ
Hõ+Oì̈ . <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. h sÃã~üÛ =~ü¯ ã¨Ñ~¨¶ ü H͉õΩO_® <Õ#∞ K«∂ã¨∞‰õΩO\Ï#∞.
WѨC_»∞ WO_çÜ«∂ h ã¨Ç¨Ü«∞OHÀã¨O Ñ≤Å∞™ÈÎOk. Jk J>ˇO_£ J=Ùfi.
ZO^Œ∞HõO>Ë D Kèå<£û q∞ãπ J~Ú`Õ x#∞fl #∞=Ùfi HõqΔ ∞OK«∞HÀÖË=Ù. hQÆ∞iOz
<å‰õΩ ÉÏQÍ`≥Å∞ã¨∞. U=∞O\Ï"£—— J<åfl_»∞ aÖò.
''<å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞ #∞=Ùfi WÖÏO\˜ ã¨ÅǨ<Õ W™êÎ=x, HÍx x#∞fl D
32
32
HõO_ç+<¨ Ö£ ’ LOz h ÃÑ#· "≥Ú`«OÎ iÃã~üÛ =~ü¯ "Õ¿ãÎ ÉÏQÍ „Ãã~ì Ú<£ J=Ù`å=Ù
aÖò. h ÃÇÏÖòÎ ^≥|ƒ uO@∞O^Œx ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∞<åfl#∞.——
''ÖË^∞Œ , <åˆHO „Ãã~ì Ú<£Ö^Ë ∞Œ . <Õ#∞ =∂<Õ*ò KÕÜ∞« QÆÅ∞æ`å#∞. <Õ#∞ h
¿ãflǨÏ`«∞xfl, ÃÑQ· Í Ü«Ú¿ã"£¤ "≥∞ÿ ÖˇÑ· ,π¶ —— #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞ aÖò.
Hˆ \ò ‰õÄ_® #=Ùfi`«∂ J`«xfl ǨÏQ∑ KÕã∞¨ ‰õΩx ''Ü«Ú P~ü ™È ã‘fi\ò——
JOk. ''JÖÏ J~Ú`Õ "åà◊§‰õΩ FÔH K≥¿ÑÊ™êÎ#∞. H˘`«Î JÃã<· £ "≥∞O\ò "≥O@<Õ
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïìeû =ã¨∞ÎOk. "åà◊√§ KåÖÏ DQÆ~üQÍ L<åfl~°∞—— Jx `«#∞
|Ü«∞ÖËiÌ Ok. Ǩã¨Ê@Öò #∞Oz `«# ~°∂"£∞H˜ =KåÛHõ "≥∂_çH˜ á¶È<£ KÕã≤ `«#
JOwHÍ~°O `≥eÜ«∞KÕãO≤ k.

N^èŒ~ü, ~å*Ë+πÅ∞ `«=∞ „Ѩܫ∂}ÏxH˜ HÍ=Åã≤# ã¨<åflǨÅ∞

KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. W^Œ~Ì ∂° ~Ô O_»= `«~O° „Ѩ"åã¨ÉÏè ~°fÜ«ÚÅ∞, "åi `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞
Ü«Ú Zãπ Ö’<Õ Ãã\˜Öò J~ÚáÈÜ«∂~°∞. HÍx ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O㨯 $u,
ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å∞ Ѩ@¡ =∞‰õΩ¯=#∞ g_»‰õΩO_®, WO\’¡ `≥Å∞QÆ∞ =∂\Ï¡_»∞`«∂
`«=∞ Ñ≤ÅÅ¡ #∞ gÅ∞#flO`«QÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ "å`å=~°}OÖ’<Õ ÃÑOKå~°∞. `«~K° ∞« QÍ
>ˇOѨÙÖòûH˜ "≥à§◊ @O W`«~° ÉèÏ~°fÜ«∞ ‰õΩ@∞OÉÏÅ`À HõÅã≤ ѶO¨ Hõ<Δ û£ KÕã∞¨ HÀ=_»O
HõÅÛ~°Öò „áÈ„QÍOãπ ZѨC_»∞ q∞ãπ H͉õΩO_® J>ˇO_£ KÕÜ∞« @O =O\˜q "åà◊§#∞
ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å`À WOHÍ ã¨O|O^èOŒ HõeQˆ ÖÏQÍ LOKå~Ú.
N^è~Œ ,ü ~å*Ë+Åπ ∞ WO_çÜ∂« `«~K° ∞« QÍ "≥à§◊ ÖËHõ áÈ~Ú<å JѨÊ\˜=~°‰Ωõ
<åÅQÆ~Ú^Œ∞ ™ê~°∞¡ WO_çÜ∂« #∞ ql\ò KÕâß~°∞. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ q„ãÎ̈ $`«OQÍ
u~°QÍÅx L<åfl gÅ∞Ѩ_H» õ H˘xfl =ÚYº"≥∞#ÿ „áêO`åÅ#∞ =∂„`«"∞Õ ^Œi≈OKå~°∞.
ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ P^蕺u‡Hõ`« ã¨Êi≈OK«x =ÚYº"≥∞#ÿ „áêO`«O LO@∞O^• Jx
"åiH˜ Pâ◊Û~°ºO. `å*ò=∞ǨÏÖò ѨH¯õ <Õ Ü«∞=Ú#, cKüŠѨH¯õ <Õ t"åÅÜ«∂Å∞,
JѨÙ~°∂Ѩ HõàÏYO_®Å∞ K«∂_»\ÏxH˜ "≥àÎı Jq U^≥<· å Q˘Ñ¨Ê ^Õ"åÅÜ«∂xH˜
K≥Ok LO_»@O, =O\˜q K«∂ã≤ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ü≥ÚHõ¯ Jã≤`Î fi« O P^蕺u‡Hõ``« À
ÃÑ#"Õã∞¨ ‰õΩx áÈ~ÚOk, Jx x~°Ü ‚ ∂« xH˜ =KåÛ~°∞. JO^Œ∞Hˆ ‰õΩǨÏ<å Ö∫H˜Hõ
"å^ŒO ¿Ñ~°∞`À q=∞~°≈ʼnõΩ kQƉΩõ O_®, x["≥∞#ÿ ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨∂ÊiÎ`À Jxfl
=∞`åÅ"åix `«=∞ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞QÍ ÉèÏqOKÕ qâßÅǨÏ$^ŒÜ∞« O JÅ"å@∞
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
33
 WO_çÜ∂« ‰õΩ "≥à§ı J=HÍâ◊O =zÛ#O^Œ∞‰õΩ "å~°∞ KåÖÏ ã¨O`À+≤OKå~°∞.
^•xH˜ `À_»∞ XHõ =∞ǨÏ`«~Î ° HÍ~°ºOÖ’ `å=Ú ÉèÏQÆO ѨOK«∞‰õΩO@∞<åfl=∞<Õ
TÇ¨Ï "åix ZO`À L`ÕÎl`«∞Å#∞ KÕã≤Ok. N^èŒ~ü `«e¡^ŒO„_»∞ʼnõΩ XHõ¯_Õ
ã¨O`å#O. "åo§^Œ~Ì ∂° ZO`À L#fl`« ã¨O™ê¯~åÅ∞ QÆÅ"å~°∞. N^è~Œ ‰ü Ωõ `«#
q^Œº#∞ ZOK«∞‰õΩ<Õ q+¨Ü∞« OÖ’ QÍx, `«# „á⁄ÃÑ+¶ <¨ #£ ∞ ZOK«∞‰õΩ<Õ q+¨Ü∞« OÖ’
QÍx ѨÓiÎ ¿ãfiK«Ûù WKåÛ~°∞. J`«x `≥eq `Õ@ÅÃÑ· "åiH˜ ZO`« #=∞‡HõO
LO^À, JO`« HõO>Ë Z‰õΩ¯= #=∞‡Hõ"∞Õ J`«x ã¨O™ê¯~°OÃÑ#· LOk.
N^è~Œ ü WO_çÜ∂« ‰õΩ XHõ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ JÃã<· £ "≥∞O\òÖ’ "≥à√◊ OÎ _»@O
"åà◊§‰õΩ KåÖÏ ã¨O`À+¨O HõeyOzOk. ~å=∞¿ã`«∞=Ù x[=∞x x~°∂Ñ≤¿ãÎ qâ◊fiOÖ’
ÉèÏ~°fÜ«∞ âß„ãÎ̈ ã¨OѨ^‰Œ Ωõ ZO`« QÆ∞iÎOѨ٠=ã¨∞OÎ ^À "åà◊§‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. `«=∞
H˘_»∞‰õΩ JO`«\ ˜Ñ¶¨∞#HÍ~°ºO KÕÜ«∞\ÏxH˜ P ÉèíQÆ=`«¯ $Ѩ LO_®Åx "å~°∞
=∞#™ê~å HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°∞.
~å*Ë+π `«e^¡ OŒ „_»∞ʼnõΩ ‰õÄ_® N^è~Œ ü JO>Ë KåÖÏ Jaè=∂#O. ~å*Ë+‰π Ωõ
XHõ K≥ÖÅ¡ˇ ∞ LOk. P"≥∞ Öˇ„· |s Ãã<· û£ Ö’ Ñ≤.l KÕãO≤ k. ~å*Ë+‰π Ωõ `«# K≥ÖÅ¡ˇ ∞
Ñ≤OH© JO>Ë „áê}O. JѨÊ_»ÑC¨ _»∞ P"≥∞#∞ =∞OH© Jx Ñ≤ez P@Ѩ\ãì˜ ∞¨ OÎ \Ï_»∞.
~å*Ë+,π N^è~Œ `ü À HõÅã≤ KåÖÏ JÃã<· £ "≥∞O\òû KÕâß_»∞. "åà◊§ Z_»∞ºˆH+¨<û£ "Õ~∞°
"Õ~∞° J~Ú<å HõÅã≤ Ѩx KÕÜ∂« Å<Õ HÀiHõ`À JÃã<· £ "≥∞O\òû HõÅã≤ KÕ¿ã"å~°∞.
WѨC_»∞ ‰õÄ_® "å~°∞ Hõeã≤Ñx¨ KÕ¿ã J=HÍâ◊O =zÛ#O^Œ∞‰õΩ "åà◊√§ KåÖÏ
ã¨O`À+≤OKå~°∞. Ñ≤OH©, ~°q XHõi<˘Hõ~∞° W+ì̈Ñ_¨ ∞» `«∞<åfl~°∞. P q+¨Ü∞« O "åi
‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞. ZѨC_»∞ W^ŒÌ~°∂ HõÅã≤ =zÛ "Õ∞=Ú
ÃÑo§KÕã∞¨ HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åflO, Jx K≥áêÎ~å Jx Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞ "åà◊√§.
P ~ÀA ~å=∞¿ã`«∞ x[ x~å÷~°} Hõq∞\© ZH˜˚‰õĺ\˜"£ q∂\˜OQ∑
LOk. ÖËH=± Óº ~Ô ™êì~Ô O\òÖ’ "åi ã¨=∂"ÕâO◊ P~°<æ *·≥ ò KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. N^è~Œ ü
~å*Ë+Åπ ∞ Hõeã≤ P ã¨=∂"ÕâßxH˜ "≥àϧ~°∞.
HÍ<≥Ê~Ôù <£û ǨÅ∞ z#flQÍ LOk. J~Ú<å KåÖÏ ™œHõ~º° OQÍ#∞ ZO`À
iKüQÍ#∞ LOk. JHõ¯_» ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}, "≥∂_ç, ɡ#s˚ `«k`«~∞° Å∞, N^è~Œ ,ü
Hˆ \ò, ~å*Ë+Åπ ∞ Pã‘#∞Öˇ· L<åfl~°∞.
34
35
 JO^Œ~∂° "≥∂_ç"Ñ·≥ Ù¨ Pã¨HQΘ Í K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞. "≥∂_ç Q˘O`«∞ ã¨=iOK«∞‰õΩx
''QÆ∞_£ =∂iflOQ∑ Z„g|_ô JO_£ "≥ÖòH"õ ∞£ @∂ Ü«Ú PÖò—— Jx ã¨=∂"Õâßxfl
„áê~°OaèOKå_»∞.
D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ "≥∂_ç, J`«x ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ `«=∞ PÖ’K«#Å#∞
`≥eÜ«∞KÕã≤ `«=∞ Ü«Ú= ã¨ÇϨ K«~∞° ʼnõΩ =∂~°Ææ xˆ~âÌ O◊ KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ<åfl~°∞. JÖψQ
"åi ã¨O^ÕÇϨ Å#∞ `«=∞‰õΩ `≥eã≤#O`«Ö’ f~åÛÅx L^ÕtÌ OKå~°∞.
''=∞#O ~å=∞¿ã`«∞=Ù „ѨH$õ uã≤^OúŒ QÍ U~°Ê_ç# XHõ Éè∫QÀoHõ ã¨fi~°∂Ѩ=∂
ÖËHõ =∂#= „ѨÜ∞« `«flã≤^=úŒ ∂ J<Õk x~å÷iOK«_®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩ<åflO.——
''Wk U=∞O`« ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞OQÍ "Õ∞"≥∞=~°=¸ ÉèÏqOK«_»O
ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ =∂‰õΩ ÉèÏ~°fÜ«∞ âß„™êÎÅ ÃÑ· L#fl „ѨQÍ_è» qâßfiã¨O =Å# Jk
N~å=Ú_»∞ ÅOHõ#∞ KÕi ~å=}∞xfl ã¨OǨÏiOz ã‘`«=∞‡#∞ ~°H˜ΔOK«_®xH˜
xi‡OK«|_ç# Ѩq„`«"∞≥ #ÿ ¿ã`«∞=ÙQÍ<Õ J#∞‰õΩO@∞<åflO——.
''g∞~°∞ Ü«Ú=‰õΩÅ∞. Hˆ \ò J~Ú`Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ âß„™êÎÅ`À ѨiK«Ü∞« O
ÖËxk. JO^Œ∞=Å# g∞‰õΩ x[O Uq∞\˜ J<Õ âß„ã‘Ü Î ∞« ^Œ$HõÊ^ä"Œ ∞Õ „Ѩ^•è #OQÍ
LO@∞Ok. "Õ∞=Ú q∞=∞‡efl ZOK«∞HÀ=\ÏxH˜ Jk ‰õÄ_® XHõ „Ѩ^•è # HÍ~°}O.——
''U^À XHõ\ ˜ KÕã≤ Jk ~å=Ú_ç KÕ`« xi‡OK« |_ç# ¿ã`«∞=Ù Jx
x~°∂Ñ≤OK«O_ç Jx q∞=∞‡efl HÀ~°@O ÖË^Œ∞. x[O `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. ^•xfl
[#™ê=∂<åºxH˜, âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ ‰õΩ J~°=÷ ∞ÜÕ∞ºÖÏ `«y# ™êHΔͺÅ∞ ¿ãHõiOK«O_ç,
Jx =∂„`«"∞Õ HÀ~°∞`«∞<åflO——.
''P x~°∂Ѩ} ZÖÏ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^Õx =Å# ™ê^躌 Ѩ_∞» `«∞Ok. Jx
=∂„`«O =∞=∞‡efl J_»QHÆ Oõ _ç. Jk =∂HõO>Ë g∞ˆH ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞OÎ k.——
''ˆH\òH˜ XHõ J^Œ#Ѩ٠ÉèÏ^Œº`«#∞ JѨÊyã¨∞Î<åflO. P"≥∞ Ѩ~åº=~°}
~°H}Δõ HÀã¨O ZO`À „â◊q∞OzOk. ™êQÆ~° [ÖÏÅ#∞ P^è•~°OQÍ KÕã∞¨ ‰õΩx =∞#∞QÆ_»
™êyã¨∞#Î fl ã¨∂HõrΔ =ÙÅ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x Ju ÃÑ^Œ"Ì #·≥ |∂¡ "ÕÖòû =~°‰Ωõ ã¨∞~°H`Δ˜ O« QÍ,
¿ãfiK«ÛQù Í =∞#QÆÅQÍÅx P"≥∞ Pâ◊Ü∞« O. „ѨH$õ u ã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ "å\˜ r=#O =∂#=Ù_ç
™êfi~å÷xH˜ |e H͉õÄ_»^xŒ P"≥∞ HÀiHõ. JO^Œ∞Hˆ ~å=∞¿ã`«∞=Ùx =ÚHõ¯Å∞ KÕã≤
+≤ÃÑÊOQ∑ ÔH<åÖò xi‡OKåÅ#fl „Ѩuáê^Œ##∞ =ºuˆ~H˜OKÕÖÏ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’
36
XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ „Ѩ*Ï L^Œº=∞O fã¨∞‰õΩ~å=Åã≤# ÉèÏ^躌 `« P"≥∞‰õΩ JѨÊyOKå=Ú.——
''D ÉèÏ^Œº`« P"≥∞‰õΩ W+ì̈"∞Õ Jx "Õ∞=Ú qâ◊fiã≤ã∞¨ <Î åflO. J~Ú`Õ P
Ѩx H˘OK≥O iã¨∞¯`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl^Œx =ÚO^Œ∞QÍ<Õ ÃÇÏK«ÛiO KåÅ#∞‰õΩO@∞<åflO.
~å=∞¿ã`«∞=Ù ‰õÄÅÛ_»O J_»∞‰¤ Ωõ O@∞O^Œ<Õ L^ÕâÌ O◊ `À H˘xfl Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«
ã¨Oã¨Å÷ ∞ P"≥∞‰õΩ =∞^Œ`Ì ∞« „ѨH\õ O˜ K«=K«∞Û. Jk ™ê‰õΩQÍ fã¨∞H˘x „Ѩ`º« ~°∞Å÷ ∞
P"≥∞ „ѨÜ∞« `åflʼnõΩ =∞`«O ~°OQÆ∞ ѨÙÅ=∞=K«∞Û. JO^Œ∞Hˆ P"≥∞ J@∞=O\˜
=∞^Œ`Ì ∞« Å#∞ ã‘fiHõiOK«‰Äõ _»^∞Œ . D q+¨Ü∞« O KåÖÏ ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ k. Hˆ \ò KåÖÏ
Pz`«∂z =º=ǨÏiOKåe.——
''ˆH\ò ÉèÏ~°fÜ«Ú~åÅ∞ HÍHõáÈ=@O P"≥∞‰õΩ D q+¨Ü«∞OÖ’
LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞ P"≥∞ Ç≤ÏO^Œ∞"Õ`~« ∞° ~åÅ∞ HÍ=@O ‰õÄ_® P
q^èOŒ QÍ =∞Oz^Õ——.
''g∞~°O`å HõÅã≤ ''=~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<—£ — `«~Ñ° Ù¨¶ # JHõ¯_» Ѩx
KÕã¨∞Î<åfl~°<Õk JO^ŒiH˜ `≥e¿ãÖψQ LO@∞Ok. ^•xfl "Õ∞=Ú WHõ¯_ç#∞OKÕ
=∂<Õ*ò KÕ™êÎO. g∞‰õΩ HÍ=Åã≤# Jxfl =ã¨`∞« Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°Û|_®¤~Ú.——
''=∞# J#∞|O^èŒ ã¨Oã¨Å÷ ∞ Jxfl ^ÕâßÅÖ’#∞ L<åfl~Ú. Jq =∞`åxH˜
Jf`«OQÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. U =∞`«O Ѩ@¡ ã¨O‰õΩz`«OQÍ PÖ’zOK«Hõ qâ◊fi =∂#=
™œ„ÉèÏ`«$`åfixfl JO`«\Ï "åºÑ≤Î KÕÜ∂« Å<Õ L^Õâú O◊ `À Ѩx KÕ™êÎ~Ú. Jq g∞‰õΩ
ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_`» å~Ú.——
''WHõ g∞‰õΩ ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ U"≥∞<ÿ å LO>Ë xã¨ûOHÀK«OQÍ J_»Q=Æ K«∞Û——,
JO@∂ ã¨∞n~°"… ∞≥ #ÿ `«# LѨ<庙êxfl =ÚyOKå_»∞ "≥∂_ç
"≥∂_ç ѨHõ¯<Õ ‰õÄ~°∞Û#fl =ºHÎ̃ JO^Œi^Œ$+≤ìx PHõi¬OKå_»∞. J`«xfl
Wk=~°‰Ωõ ZѨC_»∞ N^è~Œ Qü Íx =∞Ô~=~°∞ QÍx HõÅ=ÖË^∞Œ . UHÍ~°}O KÕ`<« À
"≥∂_ç J`«xx JO^ŒiH˜ ѨiK«Ü∞« O KÕÜ∞« _»O q㨇iOKå_»∞. P =ºH˜Î "≥∂_ç
=∂\Ï¡_»@O PѨQÍ<Õ `«# ÖÏÑπ\ÏÑπx P<£ KÕã≤ JHõ¯_ç „á⁄*ˇHõì~üH˜ Hõ<≥H±ì
KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
Hˆ \ò z#fl<À\ò |∞H±Ö’ H˘xfl áê~ÚO\òû <À\ò KÕã∞¨ ‰õΩOk. Jq P"≥∞#∞
ÉÏQÍ ã¨`å~Úã¨∞#Î fl H˘xfl „Ѩâfl◊ Å∞. "å\˜H˜ ã¨=∂^è•<åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx
37
P"≥∞ J#∞‰õΩO@∞Ok.
''ÉèÏ~°`« ^ÕâO◊ Ö’ Ѩ~åº=~°} Ѩi~°H} Δõ ‰õΩ ã¨OÉOkèOz Z@∞=O\˜
Ѩiã≤u÷ LOk.—— `«# „Ѩâfl◊ #∞ ã¨∂\˜QÍ J_çyOk.
ɡ#s˚ Q˘O`«∞ ã¨=iOK«∞‰õΩx ''S qÖò >ËH\˜ ò—— Jx J<Ò<£û KÕã,≤
^ŒQ~æÆ ° L#fl ÃÑÖ·¶ òÅ∞ ¿ÑѨ~∞° ¡ XHõ™êi K«∂ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
JO^Œ~∂° PÜ«∞#"≥Ñ· Ù¨ K«∂™ê~°∞ Xà◊§O`å K≥=ÙÅ∞ KÕã∞¨ ‰õΩx. ɡ#s˚
|∞+π J_£q∞x„¿++ì <¨ Ö£ ’ L#flH˘kÌ =∞Ok „Ѩ"åã¨ÉÏè ~°fÜ«ÚÅÖ’ XHõ_∞» . PÜ«∞#
ÖÏ Ö’ áÈãπì „QÍ_»∞ºÜÕ∞\ò. <åºÜ«∞ ã¨ÅǨÅ∞ W=fi@OÖ’ PÜ«∞#‰õΩ Jáê~°
J#∞Éè=í O LOk.
''Ѩ~åº=~°} Ѩi~°H} Δõ ‰õΩ ã¨O|OkèOz ÉèÏ~°`« ^ÕâO◊ W`«~° Jaè=$kú
K≥O^Œ∞`«∞#fl ^ÕâßÅHõO>Ë KåÖÏ `«fi~°QÍ ã¨ÊOkOzOk. 1986Ö’ Z<£"~·≥ <° £
"≥∞O\ò „á⁄>ˇH<Δõ £ Ü«∂H±#ì ∞ áêãπ KÕãO≤ k. „ѨÑO¨ K«OÖ’<Õ >ˇHfl˜ HõÖò <åÖˇ_ç̊ L#fl
[<åÉèÏÖ’ „ѨѨOK«OÖ’ =¸_»= ™ê÷#OÖ’ LO_»@O KÕ`«<À, ã¨Ç¨Ï[OQÍ
„ѨH$õ ux Q“~°qOz ѨÓlOKÕ =∞#ã¨`Î fi« O #~°#~å#, `«~`° ~« åÅ∞QÍ ri‚OK«∞‰õΩx
LO_»@O KÕ`«<ÀQÍx 1985Ö’<Õ Ñ¨~åº=~°}ÏxH˜ ã¨O|OkèOz ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#
áêÅã‘x U~°Ê~°∞K«∞‰õΩOk.——
''SHõº~å[ºã¨q∞u Ѩ~åº=~°} Ѩi~°H}Δõ L^ÕâÌ O◊ `À KÕã#≤ i[Å∂º+¨<û£
JxflO\˜Ö’#∞ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊O ã¨O`«HõO KÕã≤ `«# z`«Îâ◊√kúx Kå@∞‰õΩOk.
ÉèÏq`«~åŠѨ@¡ `«#‰õΩ QÆÅ ÉÏ^躌 `«#∞ „ѨH\õ O˜ zOk. Ü«ÚZ<£ WÑ≤, JO>Ë
Ü«Ú<≥>· _ˇ £ <Õ+<¨ û£ Z<£"~·≥ <° "£ ∞≥ O\ò „áÈ„QÍO ã¨Éºíè ^ÕâßÅÖ’ ÉèÏ~°`ü ‰õÄ_® LOk——.
''ˆHO„^Œ „ѨÉ∞íè `«fiOÖ’ Ѩ~åº=~°} âßY#∞ XHõ áÈ~°∞áì ȶ eÜ≥∂QÍ KÕã≤
Ѩi„â◊=∞Å∞ <≥ÅH˘ÖËÊ@ѨC_»∞, Jaè=$kú Ѩ~"° ∞≥ #ÿ „áê*ˇ‰Ωõ Åì ∞ KÕ¿ã@ѨC_»∞ P
âßY H˜Ü ¡ ∞« ~Ô <£û `≥K∞« ÛHÀ=_»O `«Ñʨ x ã¨i KÕãO≤ k. JÖψQ ~å„+ì̈„ѨÉ∞íè `åfiÅ∞,
‰õÄ_® `«=∞ ѨikèÖ’ xi‡OK«|_Õ Ñ¨i„â◊=∞ʼnõΩ, Jaè=$kú „áê*ˇ‰Ωõ Åì ‰õΩ J@∞=O\˜
H˜Ü
¡ ∞« ~Ô <£û `«Ñʨ x ã¨iQÍ KÕ¿ã x|O^è#Œ Å∞ qkèOKå~Ú.——
''J~Ú`Õ Ñ¨~åº=~°} âßY ѨijÅ<å q^è•#O ѨÓiÎQÍ âß„ã‘Ü Î ∞« OQÍ
ÖË^Œ∞. Jk H˘O`« ~å[H©Ü«∞ „ѨÉèÏ"åʼnõΩ Ö’#∞HÍ=@"Õ∞ JHõ¯_» K«\ÏìÅ
38
J=∞Å∞‰õΩ L#fl ÃÑ^ŒÖÌ ’@∞——.
'' J~Ú`Õ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞ ~å[H©Ü∂« ʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ
LO\Ï~Ú. KåÖÏ=~°‰õΩ x+¨ÊHõΔáê`«OQÍ =º=ǨÏi™êÎ~Ú. JO^Œ∞ˆH „Ѩ[Å∞
Ѩ~åº=~°}ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂ÅÖ’ Ѩa¡H± WO@Ô~ãπì e\˜ˆQ+¨<£ ^•fi~å
HÀ~°∞Åì #∞ P„â◊~ÚOz <åºÜ«∞O á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞.——
'' WOHÍ U"≥∞<ÿ å q=~åÅ∞ HÍ"åÖÏ ?—— Jx =ÚyOKå_»∞ ɡ#i˚.
'' ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO +≤ÑÊ≤ OQ∑ HÔ <åÖò „á⁄*ˇ‰Ωõ Hì ˜ Ѩ~åº=~°}âßY J#∞=∞u
ÅaèOzO^•? XHõ "Õà◊ Åaè¿ãÎ Z=Ô~<· å P q+¨Ü∞« "≥∞ÿ HÀ~°∞Åì #∞ P„â◊~ÚOKå~å?——
`«#∞ PiìHÖõ ò `«Ü∂« ~°∞ KÕ¿ã@ѨC_»∞ K«kq# q=~åÅ∞ =∞#ã¨∞Ö’ "≥∞^Œ∞Å∞`«∞O>Ë
HÍ¡iÃÑ·¶ KÕã∞¨ HÀ"åÅx J_çyOk Hˆ \ò. P"≥∞ J_»∞QÆ∞`«∞#fl Ѩ^uúŒ H˜, P"≥∞ ZOK«∞H˘<Õ
„Ѩâfl◊ Å ã¨~à° `◊ fi« =Ú K«∂ã≤ P"≥∞ `≥eq `Õ@Å#∞ J„Ñ≤+Ü ≤ ∞Õ \ò KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ JHõ¯_ç
ÃÑ^ŒÅÌ ∞ `«ÅÅ∞ ѨOH˜OKå~°∞.
ɡ#s˚ `«# Hõà§◊ *’_»∞ fã≤ "å\˜x \˜+ب º ¿ÑѨ~`ü À â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩO@∂
z~°∞#=Ùfi #"åfi_»∞. ''Ü«Ú P~ü ~Ô \· ò, #∞=Ùfi TÇ≤ÏOzOk x["Õ∞. P „áê*ˇ‰Ωõ ì
Ѩ~åº=~°}âßY H˜Ü ¡ ∞« ~Ô #∞û#∞ ã¨OáêkOK«∞‰õΩOk. XHõq^èOŒ QÍ Jk `«q∞à◊„Ѩ[Å
„_ô"∞£ „áê*ˇ‰Ωõ .ì J~Ú`Õ WHõ¯_» XHõ q+¨Ü∞« O =∞izáȉõÄ_»^∞Œ ——.
''"åà◊√§ ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ =ºuˆ~HõO HÍ^Œ∞. ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO +≤ÑÊ≤ OQ∑ HÔ <åÖò
„áê*ˇ‰Ωõ =ì Å¡ ^ŒH} Δ̃ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Pi÷HOõ QÍ ZO`À Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞O^Œx "åi
Pâ◊. Z#∂fl~°∞, Hõ^ÅÌŒ ∂~°∞, <åQÆÑ\¨ #ì̃ O, `˘O_ç, "åe<ÀHõ"∞£ , HÀÖÏK≥Öò WOHÍ
Hõ<庉õΩ=∂i =O\˜ 13 KÀ@¡ áÈ~°∞Åì ∞ Jaè=$kÌ K≥O^Œ∞`å~Ú. @∞º\˜HÀi<£
=ÚYº"≥∞#ÿ ~ˆ =ÙѨ@} ì O J=Ù`«∞Ok. H˘xfl "ÕÅHÀ@¡ "åºáê~°O Jaè=$kÌ K≥Ok
P „áêO`åÅÖ’x ~À_»∞,¡ q^Œ∞º`ü, =∞øeHõ JOâßÅ∞ Jxfl ‰õÄ_» Jaè=$kúKO≥ k
L^ÀºQÆ=HÍâßÅ∞ ‰õÄ_® "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ_`» å~Ú.——
'' W^ŒO`å JHõ¯_»„Ѩ[Å #=∞‡HÍÅ`À P_»∞‰õΩO@∂ J~°KuÕ Ö’ "≥‰· Ωõ O~îO°
K«∂ѨÙ`«∞#fl ~å[H©Ü∞« "Õ`ÅΫ Ö∫HõºO J<Õ q=∞~°≈Å∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú.——
''JO^Œ∞ˆH `«q∞à◊<å_»∞ =ÚYº=∞O„u Hõ~°∞}Ïxkè JO`« ^è≥·~°ºOQÍ
~å=Ú_ç QÆ∞iOz J"å‰õΩÅ∞ K≥"å‰õΩÅ∞ =∂\Ï¡_Q» eÆ QÍ_»∞. HÍx `å<˘Hõ\ ˜ `«ez#
39
^≥=· =Ú "Õ~˘Hõ\ ˜ `«ÅK«∞#∞ J#fl@∞¡ Hõ~∞° }Ïxkè ZO^Œ∞‰õΩ J<åfl_À `≥eÜ«∞^Œ∞QÍx,
PÜ«∞# KÕã≤# q=∞~°≈Å =Å¡ „ѨѨOK« "åºÑÎ̈OQÍ x~°ã¨# =ºHõÎ"≥∞ÿ WѨC_»∞
=∞#O W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∞O KÕÑ@ ¨ _ì ®xH˜ „¿Ñ~°} ÅaèOzOk.——
''WHõáÈ`Õ JHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ HÀ~°∞ìÔHà◊§_»O q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ KåÖÏ
qz„`«"∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« Å∞ `≥Å∞™êÎ~Ú. q^•º=O`«∞Å∞, i>ÿ̌~¤ü S.Z.Zãπ. PѶ㑠~¨ ∞° ,¡
H˘xfl Ç≤ÏO^Œ∂ P~°æ<≥·*Ë+¨<£û, <åºÜ«∞OHÀã¨O HÀ~°∞ìÅ#∞ P„â◊~ÚOKå~°∞.
~å=∞¿ã`«∞=Ùx Uq^èOŒ QÍ ^≥|ƒfã≤<å Jk „ѨÑO¨ K« "åºÑ¨OÎ QÍ HÀ\Ï¡k Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ
=∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ QÍÜ«∞Ѩ~∞° ã¨∞OÎ ^Œx "å~°∞ "åkOKå~°∞. ~å=Ú_»∞ „`Õ`åÜ«ÚQÍxH˜
K≥Ok# "å_≥·<å, <Õ\ ˜H©˜ ~å=∞~å[º"Õ∞ ã¨∂ÊiÎ^•Ü«∞HõO. N~å=Úx UHõ
Ѩffl„=`«"∞Õ `«# Éè~í ΰ áê\˜OKåÅx Ö’HõOÖ’ „Ѩu ÉèÏ~°º HÀ~°∞‰õΩO@∞Ok.
^è~Œ À‡ ~°HuΔõ ~°H`Δ̃ ó« J<Õ "åHõº"Õ∞ <Õ\ H˜ ˜© N~å=∞~°H.Δõ ——
''~å=∞¿ã`«∞=Ù 1916 H˜ =ÚO^Œ∞ HÍÅOÖ’ NÅOHõ#∞ HÍe#_»H#õ
KÕ~_° ®xH˜ J#∞=ÙQÍ LO_Õ^xŒ „a\˜+π HÍÅOÖ’ `«Ü∂« ~°∞ KÕã#≤ QÔ l\òÅ =Å#
`≥ Å ∞㨠∞ Î O k. W@∞=O\˜ Ô Q l\ò Å #∞ „HÀ_ô H õ i Oz P^è Œ ∞ xHõ HÍÅOÖ’
„ѨK«∞iOz#ѨC_»∞ WѨÊ\˜ =ÚYº=∞O„u Hõ~°∞}Ïxkè JѨC_»∞ "å\˜x
"≥∞K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞.——
''JO`ÕQÍHõ P „áêO`«OÖ’ "å_»∞HõÖ’ L#fl ¿Ñ~°∞¡ "å\˜ =Ùº`«Ê`«∞ÅÎ ∞
QÆ=∞xOz<å N~å=Ú_çH˜ P „áêO`åxH˜ L#fl ã¨O|O^èOŒ x~°∂Ñ≤OK«|_»∞`«∞Ok.
JÖÏO\˜ "å\˜Ö’¡ ^è#Œ ∞ëȯ\˜, ~å"Õ∞â◊fi~°O, =∞O_»ÑO¨ , ѨO|<£ =O\˜q H˘xfl.——
''=∞~˘Hõ "≥Ñ· Ù¨ ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO „áê*ˇ‰Ωõ ì 1860Ö’ "≥Ú^Œ\ ™˜ êiQÍ `≥~ð ÑH· ˜
=zÛ#ѨÊ\˜ #∞Oz J<ÕHõ Hõq∞\©Å∞ J^茺ܫ∞#O KÕ™ê~Ú. "å\˜Ö’ KåÖÏ
ÉèÏQÆO ~å=∞¿ã`«∞=Ùx Uq^èOŒ QÍ#∞ Hõ^ÅŒ Û‰õΩO_® D „áê*ˇ‰Ωõ #ì ∞ ZÖÏ xi‡OKåÖ’
q=iOKå~Ú.——
''"å\˜Ö’ U=∂~åæxfl J#∞ã¨iOz<å ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ „Ѩ=∂^ŒO
"å\˜Å^¡ ∞Œ . Ü«Ú<≥™È¯ 㑯=Ú „ѨHÍ~°O =∂#"åoH˜ `«~Q° xÆ JѨÙ~°∂Ѩ ã¨OѨ^QŒ Í,
ÃÇÏi>Ë*òQÍ, ~å=∞¿ã`«∞=Ùx „ѨH\õ O˜ KåÅx `«^•fi~å ~å=∞¿ã`«∞=٠Ѩi~°H`Δ̃ «
=∂#∞º "≥∞O\òQÍ LO@∞O^Œx ‰õÄ_® HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°∞.——
40
 ''ã¨∂Ü«∞*ò HÔ <åÖò, Ѩ<å=∂ HÔ <åÖòÅ∞ ~Ô O_»∞ J`«ºO`« „áê=ÚYº`«
QÆÅ +≤Ñ≤ÊOQ∑ ÔH<åÖòû. ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO +≤Ñ≤ÊOQ∑ ÔH<åÖò „áê*ˇ‰õΩìx ‰õÄ_®
Pq^èŒOQÍ<Õ Éèí∂ ÉèÏQÆOÖ’ xi‡¿ãÎ ÉÏQÆ∞@∞O^Œx ‰õÄ_® H˘xfl Hõq∞\©Å∞
„ѨuáêkOKå~Ú. J@∞=O\˜ „Ѩuáê^Œ##∞ ZOK«∞‰õΩ<åfl ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨=∞㨺
LO_»^Œ∞.——
''Jxfl\˜HõO>Ë K«=∞`å¯~°"≥∞ÿ#k `«q∞à◊<å_»∞ „Ѩ[ÅÃÑ· ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ KÕã∞¨ #Î fl "≥∂™êxfl |Ü«∞@ ÃÑ>Ëì iÃã~üÛ ¿ÑѨ~.ü ——
`«# LѨ<庙êxfl qO@∞#fl "å~°O^Œi =ÚMÏÅ ÃѷѨ٠XHõ™êi
ѨijÅ#QÍ K«∂âß_»∞ ɡ#i˚. JO^Œ~°∂ Pã¨HÎ̃`À `«#"≥·¿Ñ K«∂ã¨∞ÎO_»@O`À
`«$Ñ≤Î K≥Ok =∞m§ H˘#™êyOKå_»∞.
''P sÃã~üÛ ¿ÑѨ~ü Ö’ =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« "Õ∞q∞@O>Ë H˘`«QÎ Í Hõ\ #ì̃
Ã+Ñ≤ÊOQ∑ HÔ <åÖòx XHõ ã¨O=`«û~°OÖ’ Zxfl Ñ≤ÑC¨ Å∞ LѨÜ∂≥ yOK«‰Ωõ O\Ï~Ú
J<Õk.——
''ZO^Œ∞HõO>Ë Z‰õΩ¯= +≤ѨCÅ∞ LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩO>Ë Z‰õΩ¯= \’Öò
=ã¨∂Å∞ J=Ù`«∞Ok. JO`«‰Ωõ q∞Oz Z‰õΩ¯= „\ÏѶH≤ ± LO_»@O=Å# =∞øeHõ
=ã¨`«∞Å∞ ‰õÄ_» ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. L^ÀºQÍ=HÍâßÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. W`«~°„`å
P^•Ü«∞ =∂~åæÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú.——
''„Ѩã∞¨ `Î O« Jˆ~aÜ«∞<£ ã¨=Ú„^ŒO #∞Oz |OQÍàÏMÏ`«O "≥Ñ· Ù¨ "≥à§ı
+≤ÑC¨ Å∞ NÅO‰õ#∞ K«∞\ì̃ "≥à√◊ `«∞<åfl~Ú. ~å=∞¿ã`«∞=Ù L#fl QÆÖòÊù PѶπ =∞<åfl~ü
Ö’`«∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ LO@∞Ok. H˘xfl KÀ@¡ Jk 15 #∞Oz 20 g∞ =∂„`«"∞Õ
LO@∞Ok. Z‰õΩ¯= ã¨~°∞‰õΩÅ∞ fã¨∞‰õΩ "≥à◊√Î#fl F_»Å∞ P =∂~°æOÖ’
„Ѩܫ∂}˜OK«ÖË=Ù.——
''JO^Œ∞Hˆ +≤ÑÊ≤ OQ∑ HÔ <åÖò Ö’`«∞QÍ `«=fi|_»∞`«∞Ok. HÍx P HÔ <åÖò
Ö’ #∞Oz „ѨÜ∂« }˜OKÕ +≤ÑC¨ Å∞ H˘xfl ™êOˆHuHõ HÍ~°}ÏÅ=Å¡ `«=∞ "ÕQÍxfl
=¸_À =O`«∞‰õΩ `«yOæ K«∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok. JO^Œ∞=Å# +≤ÑC¨ Å∞ „ѨÜ∂« }˜OKÕ
^Œ∂~°O =¸_»∞ =O`«∞Å∞ `«y<æ å "ÕQOÆ ‰õÄ_® J^Õ Ñ¨i=∂}OÖ’ `«Q@ æÆ O=Å#
P^• JÜÕ∞º ã¨=∞Ü«∞O â◊¥#ºO J=Ù`«∞Ok. Pq^èOŒ QÍ Hõ\ #ì˜ ÖˇH¯õ Å=Å#
41
"≥Ú`«OÎ g∞^Œ P^• PÜÕ∞º ã¨=∞Ü«∞O JOK«<åńѨHÍ~°O H˘xfl Ѩ^∞Œ Å QÆO@ÅÖ’
LO_Õ J=HÍâ◊O LOk. JÖψQ `«Qˆ æ ^Œ∂~°O H˘xfl =O^ŒÅ <å\˜HÖõ ò "≥∞Öÿ òû
LO@∞Ok.——
''J^Õ =∞i ã¨∂Ü«∞*ò QÍx Ѩ<å=∂QÍx fã¨∞‰õΩO>Ë Jq P^•KÕ¿ã
^Œ∂~åÅ∞ H˘xfl "ÕÅ <å\˜HÖõ ò "≥∞Öÿ òû QÍ#∞ ã¨=∞Ü«∞O H˘xfl =O^ŒÅ QÆO@ÅQÍ#∞
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.——
'' JO^Œ∞=Å# D+≤Ñ≤ÊOQ∑ ÔH<åÖò ã¨∂Ü«∞*ò Ѩ<å=∂Å ™ê÷~ÚÖ’
P^•Ü«∞Ѩ٠=#~°∞Å#∞ ã¨$+≤ìOK«ÖË^Œ∞. D HÍ~°}ÏÅ =Å# =∞øeHõOQÍ D
„áê*ˇ‰Ωõ ì „Ñ¨[Å "Õ∞Å∞HõO>Ë ~å[H©Ü∞« <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ ÖÏaèOKÕÖÏ LO^Œx P ¿ÑѨ~ü
~°∞A=Ù KÕã∞¨ OÎ k.——
''W=hfl‰õÄ_® HÀ~°∞ì =ÚO^Œ∞ "å^ÀѨ"å^•Å∞QÍ q#|_®¤~Ú. J~Ú`Õ
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WOHÍ D q+¨Ü∞« "≥∞ÿ U x~°Ü ‚ ∂« xfl „ѨH\õ O˜ K«Ö^Ë ∞Œ .——
''WHõáÈ`Õ „w<£ „QÆ∂ÑπÅ∞ QÍx, |∂¡ „QÆ∂ÑπÅ∞ QÍx JO`« UHì̃"Q£ Í
ÖË=Ù. Hˆ \ò, #∞=Ùfi „Ѩ}ÏoHõ ~°zOz D „QÆ∂ÑπÅ UHì̃q\©ãxπ ÉÏQÍ ÃÑOKåeû
LO@∞Ok—— Jx K≥ÑÊ≤ `«# ã¨∞n~°L… Ѩ<庙êxfl =ÚyOKå_»∞ ɡ#s˚.
PÜ«∞# `≥eÜ«∞KÕã≤# q=~åÅ#∞ ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°∞ ZO`À Pã¨H˜Î`À
q<åfl~°∞. Ü«Ú= ã¨É∞íè ºÅ∞ `«=∞ Pâ◊Û~åºxfl ^•K«∞HÀÖËHáõ ÈÜ«∂~°∞. PÜ«∞##∞
Jaè#Okã¨∂Î JO^Œ~∂° |Å¡Å#∞ `«\Ïì~∞° .
''WOHÍ U"≥·<å q=~åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~å? =∂‰õΩ
`≥eã≤#O`«Ö’ g∞‰õΩ K≥Ñʨ _®xH˜ ã≤^OúŒ QÍ L<åflO—— J<åfl_»∞ ɡ#i˚.
N^è~Œ ü KÕ~Ú ÃÑHÔ· `åÎ_∞» . ''J_»∞QÆ∞ N^è~Œ ü Uq∞\˜ h ã¨O^ÕÇϨ O——
'' ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz Z=Ô~<· å Ѩiâ’kèOKå~å?——
''D =∞^茺 <å™ê fã≤# âß\˜Öˇ·\ò á¶È\’ÅÖ’ h@ =Úxy L#fl
~å=∞¿ã`«∞=Ù XHõ¯™êiQÍ "≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ =zÛOk. ^è#Œ ∞ëȯ\˜ #∞Oz `«Ö=·ˇ ∞<åfl~ü
=~°‰Ωõ ^•^•Ñ¨Ù 35 H˜.q∂ á⁄_»=Ù# D ¿ã`«∞=Ù LOk. HÍ~Àì „QÍѶ~¨ ûü D
x~å‡}Ïxfl P_»"∞£ û „a_çQ˚ Í 18= â◊`å|ÌO #∞Oz ¿Ñ~˘¯O@∞<åfl~°∞. JO`«‰õΩ
42
 ѨÓ~°fiO ^•xx ¿ã`«∞=ÙQÍ<Õ =º=ǨÏiOKå~°∞——.
'' Jq ѨQ_Æ Ñ» Ù¨ n=ÙÅx, ã¨∞#flѨÙ~å~Ú`À ã¨ÇϨ [OQÍ U~°Ê_ç# x~å‡}O
Jx, ^•xx ѨijeOz# xѨÙ}∞Å∞ ÉèÏqOKå~°∞.——
'' D „áê*ˇ‰õΩì =KåÛHõ „_≥_ç˚OQ∑ PѨˆ~+¨<£ûÖ’ ZO`« `«qfi<å
ã¨∞#flѨÙ~å~Ú =™ÈÎO^Œx „_≥_Oç̊ Q∑ KÕã∞¨ #Î fl xѨÙ}∞Å∞ `≥eÜ«∞KÕâß~°∞.——
'' JO`ÕQÍx ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨O|OkèOz ѨÓiΙê÷~Ú ã¨`«ºâ’^èŒ#
WO`«=~°‰Ωõ [~°QÖÆ ^Ë <Œ Õ K≥áêÊe. WѨC_»∞ g∞~°O`å KÕÜ∞« É’ÜÕ∞ Ѩiâ’^è#Œ
ZO`À =ÚYº"≥∞#ÿ k. JѨC_Õ „ѨÑO¨ K«^$Œ +≤xì Wk PHõi¬OzOk ‰õÄ_®. q∂
Ѩiâ’^è#Œ ZÖÏ áê¡<£ KÕÜ∂« Å#∞ ‰õΩO@∞<åfl=Ù, N^è~Œ .ü ——
N^è~Œ ü XHõ™êi Hõà√◊ §=¸ã¨∞‰õΩx XHõ Hõ} Δ O `«# =∞#ã¨∞û xifiHÍ~°OQÍ
KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞. P `«~åfi`« Hõ#∞Å∞ `≥iz WÖÏ J<åfl_»∞.
'' ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz Ѩiâ’^è#Œ JO>Ë ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =Úxy L#fl
tÅŠѨiâ’^èŒ# =∂„`«"Õ∞ Jx ¿ã##∞ HÀ=@O ÖË^Œ∞. „`Õ`åÜ«ÚQÆOÖ’
xi‡OK«|_ç L#fl ~å=∞¿ã`«∞=Ù WO`«HÍÅOÖ’ Z<Àfl =∂~°∞ÊÅ∞ K≥Ok LO@∞Ok.
Jk "≥Ú`«OÎ h\˜Ö’ =Úxy áÈ~ÚO^• ÖËHõ áêH˜HΔ Oõ QÍ =Úxy áÈ~ÚO^•
Jx ‰õÄ_® `≥eÜ«∞^Œ∞.——
ã¨É∞íè ºÅO`å KåÖÏ Pã¨H`Θ À J`«#∞ K≥ÑÙ¨ #Î fl „Ѩu =∂@#∞ qO@∞<åfl~°∞.
H˘`«Î HÀ}ÏÅÖ’ PÖ’zã¨∂Î ã¨=∞㨺#∞ Jxflq^è•Å∞QÍ Z^Œ∞~˘¯x Ѩiëê¯~°O
Hõ#∞HÀ¯"åÅx „ѨÜ∞« uflã¨∞<Î åfl_»x "åiH˜ J~°~÷ ÚOk.
''JO`ÕQÍHõ Wk ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ =∂„`«"∞Õ KÕÜ∞« =Åã≤# Ѩiâ’^è#Œ QÍ
‰õÄ_® <Õ#∞ ÉèÏqOK«_O» ÖË^∞Œ . ~å=∞¿ã`«∞=Ù XHõ z=~° ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ LO>Ë
~Ô O_»= z=~° NÅOHõÖ’ LOk. JO^Œ∞=Å# NÅOHõ Éè∂í ÉèÏQÆOÖ’‰õÄ_® H˘xfl
Ѩiâ’^è#Œ Å∞ KÕÑ\¨ Ïìeû =ã¨∞OÎ k. JÖψQ NÅOHõ "≥Ñ· Ù¨ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ‰õÄ_®
Ѩiâ’^è#Œ Å∞ KÕÜ∂« eû LO@∞Ok.——
''WѨÊ\˜H˜ WO`Õ. <Õ#∞ H˘O`«=∞Okx ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ ‰õΩx Ѩiâ’^è#Œ Å∞
Ô~O_»∞ =¸_»∞ KÀ@¡ UHõHÍÅOÖ’ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ì™êÎ#∞. "å\˜H˜ HÍ=Åã≤#

43
J#∞=∞`«∞Å∞ g∞ W<£ÑÙ¨ Ü ¡ ∞≥ <£û LѨÜ∂≥ yOz g∞~°∞ `«fi~°QÍ `≥ÑÊ≤ OKåe.——
N^è~Œ ü PÖ’K«<å ã¨~o° H˜ =ÚQÆ∞Åú Ü«∂º~°∞ ã¨É∞íè ºÅ∞, ɡ#s˚ z~°∞#=Ùfi
#=Ùfi`«∂ ''##∞fl HõqΔ ∞OKåe, D ã¨=∂"ÕâßxH˜ =zÛ# XHõ =ÚYºJukèx
WO`«=~°‰Ωõ g∞‰õΩ Ñ¨iK«Ü∞« O KÕÜ∞« ÖË^∞Œ , <åѨH¯õ <Õ L#fl D *ˇO\˜Öò "Õ∞<£
_®II q[Ü«∞ ™Èq∞^Õ= Pi¯Ü«∂Ålã¨∞.ì NÅOHõ Pi¯Ü«∂Ål _çáê~°∞"ì ∞≥ O\òÖ’
ѨxKÕã≤ "åÅO@s i>ÿ̌~"ü ∞≥ O\ò fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.——
'' PÜ«∞# KÕ¿ÑÊ q=~åÅ∞ WѨC_»∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O. _®Hõ~ì ü ™È=∞^Õ=
qÖò Ü«¸ Ñ‘*¡ ò J„_»ãπ k Qˆ ^ŒiOQ∑—— J<åfl_»∞ ɡ#i˚.'' ^䕺O‰õĺ ɡ#i˚, q`ü
ÃÑ[¡ ~ü—— JO@∂ ã¨É∞íè ºÅO^Œi "≥Ñ· Ù¨ K«∂âß_»∞ _®II ™È=∞^Õ=. `«# ÖÏÑπ\ÏÑπ
PѨ~ˆ \ò KÕã≤ `«# „ÃÑ[O>Ë+<¨ £ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_∞» . Pi¯Ü«∞ÖÏlH˜Öò ZHõûHõ"+Õ <¨ û£
W<£ NÅOHõ J<Õ >ˇ\ÿ Ö˜ ò „㑯<£ ÃÑ#· HõxÑ≤OzOk. „ÃÑ[O>Ë+<¨ £ „áê~°OÉèOí
HÍQÍ<Õ HÍ#Êù~Ô <£û ǨÅ∞Ö’ Öˇ@ · ∞¡ „QÍ_»∞ºÜ«∞ÖòQÍ _ç"∞£ JÜ«∂º~Ú.
JO^Œi ^Œ$+≤ì „ã‘¯<£ÃÑH· ˜ =∂iOk. _®II™È=∞^Õ= K≥ÑÙ¨ #Î fl q+¨Ü«∂Å#∞
Pã¨HQÎ̃ Í qO@∂ "å~°O`å „ã‘¯<£ "≥Ñ· Ù¨ `«^HÕ Oõ QÍ K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞.
''Éè∂í q∞ÃÑ#· =∂#=Ùx LxH˜ P^è•~°OQÍ#∞, J`«#∞ LѨÜ∂≥ yOz#
ѨiHõ~åÅ P^è•~°OQÍ#∞ H˘xfl Ü«ÚQÍÅ#∞ =sæHiõ OKå~°∞.——
''Jq áêeÜ≥∂ekäH± U*ò, q∂™Èe^äHŒ ± U*ò, xÜ≥∂ekäH± U*òÅ∞.——
''e^äÀ JO>Ë „w‰õΩ ÉèÏ+¨Ö’ ~å~Ú Jx J~°O÷ . P HÍÖÏÅÖ’ =∂#=ÙÅ∞
~åu ѨiHõ~åÅ<Õ "å_Õ"å~°∞. "åiH˜ ֒ǨʼnõΩ ã¨O|OkèOz# *Ï˝#O "≥Ú^Œ\’¡
ÖË^Œ∞.——
''áêeÜ≥∂ekäH± U*ò<Õ áê`«~åuÜ«ÚQÆO JO\Ï~°∞. Wk +¨μ=∂~°∞
2ÅHõÅΔ 50"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ„H˜`O« #∞Oz +¨μ=∂~°∞ 13 "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ
„H˜`O« =~°‰Ωõ LOk.——
''xÜ≥∂ekäH± U*ò JO>Ë H˘`«Î~åuÜ«ÚQÆO +¨μ=∂~°∞ 10"ÕÅ
ã¨O=`«û~åÅ#∞Oz 5"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ =~°‰Ωõ LOk.——
''DÔ~O_»∞ Ü«ÚQÍÅ =∞^躌 ã¨OkèHÍÖÏxfl q∂™È ekäH± U*ò JO\Ï~°∞.——
44
 PÜ«∂ HÍÖÏÅÖ’ =∂#=ÙÅ LѨÜ≥∂yOKÕ ~åu Ѩx=Ú@∞¡ ZÖÏ
LO_Õ"À `≥e¿Ñ z„`åÅ#∞ „㑯<£ ÃÑ#· K«∂Ñ≤OKå_»∞.
'' g\˜ `«~åfi`« =zÛ# HÍÖÏxfl JO>Ë WѨÊ\˜H˜ 5 "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ
„H˜`O« #∞Oz L#fl HÍÖÏxfl "≥∞@Öò U*ò JO\Ï~°∞. D HÍÅOÖ’ =∂#=Ù_»∞
֒ǨÅ#∞ LѨÜ∂≥ yOK«@O <Õ~∞° Û‰õΩ<åfl_»∞.——
'' JÖψQ =∂#=Ѩi}Ï=∞ ^ŒâÅ◊ Ö’ "≥Ú^Œ\’¡ P„™ÈìÑk≤ Hèä ãõ ,π ~å=∂
Ñ≤käHõãπ, Ǩϟ"≥∂ Z~°Hõìãπ, xÜ«∂O_≥~°ÎÖò =∂<£ J<Õ ^Œâ◊Å#∞ QÆ∞iÎOKå~°∞.
WO^Œ∞Ö’ "≥Ú^Œ\ ^˜ ⌠◊ +¨μ=∂~°∞ ÅHΔÍ_≥ɃÂè̌ "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« "≥Ú^ŒÖO·ˇ k
Jx JO\Ï~°∞. JÖÏ HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï =∂#= Ѩi}Ï=∞OÖ’ <Õ\ ˜ =∂#=Ùxfl
áÈe# =∂#=*Ïu<Õ xÜ«∂O_≥~Öΰ ò ^Œâ◊ `«~åfi`« =zÛ# Ǩϟ"≥∂ ¿ãÑ≤Ü∞« <£û
Jx ÖË^• „HÀ=∂QÆfl<£ =∂#=Ù_»∞ Jx JO\Ï~°∞.——
'' <Õ\ ˜ =∂#=Ùx áÈe# =∞x+≤ <åÅ∞QÆ∞ ÖË^• S^Œ∞ "ÕÅã¨O=`«û~åÅ
„H˜`«O #∞Oz =∂„`«"Õ∞ D Éèí∂q∞ÃÑ· #_çz#@∞¡ WѨÊ\˜=~°‰õΩ [iy#
Ѩiâ’^è#Œ Å∞ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú.——
'' Éè∂í q∞ á⁄~°ÅÖ’ ã¨=Ú„^Œ QÆ~åƒùÅÖ’ xHΔ̃Ñ"Î̈ ∞≥ #ÿ J<ÕHõ q+¨Ü∂« Å∞
=∂#= "Õ∞^è㌠∞¨ û‰õΩ WOHÍ JO^ŒÖ^Ë ∞Œ . WѨÊ\˜=~°‰Ωõ <Õ#∞ K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∂« Å∞.
g∞ JO^ŒiH˜ `≥eã≤#"Õ J~ÚLO_»=K«∞Û.——
'' HÍx D =∞^躌 HÍÅOÖ’ NÅOHõÖ’ [iy# H˘xfl Pi¯Ü«∞ÖÏlHõÖò
J^躌 Ü«∞<åÅ∞ H˘xfl qâıëêOâßÅ#∞ Pq+¨¯iOKå~Ú. Jq g∞ Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ
LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ » =K«Û<Õ L^ÕâÌ º◊ O`À ##∞fl ZOˆQ*ò KÕâß~°∞ q∞ãì̈~ü ɡ#s˚——.
'' NÅOHõÖ’x f~° ÉèÏQÆOÖ’x '|∞O^ŒÅ— ã¨g∞ѨOÖ’ Pi¯Ü«∞ÖÏlHõÖò
Ãã\· òÅ∞ ~Ô O_»∞ L<åfl~Ú. "å\˜Ö’ XHõ^•xÖ’ XHõ =∂#= J=âı+O¨ ÅaèOzOk.
Jk ZO`« HÍÅO „H˜`«"≥∞ÿ#^À Hõ#∞‰õΩ¯O>Ë J`«ºO`åâ◊Û~°º"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O
ɡ·@Ѩ_çOk. Jk +¨μ=∂~°∞ ÅHΔÍ _≥Éèˇ·ƒS^Œ∞"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O^Œx
"≥Å¡_»~ÚOk——.
'' <Õ\ ˜ =∂#=Ùx áÈe# =∞x+≤ <åÅ∞QÆ∞ "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O«
"å_Õ J#∞‰õΩ<Õ âß„ã¨Î "Õ`«ÎÅ∞ XHõ¯™êi LeH˜¯Ñ¨_ç, "Õ∞Å∞H˘<ÕÖÏ LOk P
qâı+¨O——.
45
 ''nxx |\˜ì K«∂¿ãÎ ÅHõΔÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«"Õ∞ =∂#=Ù_»∞ <Õ\ ˜
=∂#=Ùxfl áÈeL<åfl_»x `≥Å∞ã¨∞OÎ k. H˘OK≥O qâı+¡ } ¨ KÕ¿ãÎ J^Õ HÍÖÏxH˜
ã¨O|OkèOz# P„™Èì Ñ≤kHä ãõ ,π ~å=∂ Ѷk≤ Hä ãõ π J=âıëêÅ∞ "å#~°*ÏuQÍ<À,
[O|∂Hõ*ÏuQÍ<À ~å=∂Ü«∞} HÍÅOÖ’ ¿Ñ~˘¯#fl "åiq ZO^Œ∞‰õΩ H͉õÄ_»^∞Œ .——
''JO>Ë Ç≤ÏO^Œ∂ âß„ã¨OÎ Ö’#∞#fl Ü«ÚQÍÅ =~°#‚ , HÍÅO q=~åÅ∞
Hõ~Ô H±ì Jx J#∞HÀ=_®xH˜ H˘O`« P^è•~°O ÅaèOz#>Ë—¡ —.
''Éè∂í q∞Ö’ L#fl D á⁄~°Å∞ K«∂_»O_ç. Wq U~°Ê_ç# HÍÖÏxfl |\˜ì
JHõ¯_» ^˘iˆH J=âıëêÅ =Ü«∞ã¨∞ ÖˇH¯˜ ™êÎ=Ú——.
J<ÕHõ z„`åÅ#∞ „㑯<£ ÃÑ· „á⁄*ˇHì± KÕã≤ "å\˜ q=~åÅ∞ `≥eÜ«∞ KÕâß_»∞
_®II ™È=∞^Õ=.
''g∞‰õΩ WѨC_»∞ WOH˘Hõ qz„`«"∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« xfl `≥eÜ«∞ KÕ™êÎ#∞——.
''P„ѶH≤ Í, Pã≤Ü∂« YO_®Å#∞ HõÅ∞ѨÙ`«∂ XHõ Éè∂í ÉèÏQÆO LO_Õ^xŒ
Pi¯Ü«∂Ålã¨∞Åì ∞ H˘O^Œ~∞° ÉèÏqOKå~°∞. ^•xH˜ „a\˜+π E"åÅlãπì Ѷe≤ Ñπ
@\©ì 㨯@ì~ü J<ÕPÜ«∞# 'Öˇ=¸iÜ«∂— Jx <å=∞Hõ~} ° O KÕâß_»∞——.
''P Öˇ=¸iÜ«∂Ö’ LO_Õ =∂#=*Ïu ^•^•Ñ¨Ù Ѩ<fl≥ O_»∞ J_»∞QÆ∞Å
Z`«∞Î LO_Õ "å~°x H˘O^ŒiH˜ <åÅ∞QÆ∞ KÕ`∞« Å∞ ‰õÄ_» LO_Õ=x ÉèÏqOKå~°∞.
"å~°∞ _≥·<À™ê~°¡‰õΩ ã¨=∞HÍb#∞Å∞. JO`ÕH͉õΩO_» "åà◊√§ =∞#O D<å_»∞
‰õΩHõ¯Å#∞, P=ÙÅ#∞ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl@∞¡, _≥·<À™ê~°¡#∞ =∞zÛHõ KÕã≤ ÃÑOK«∞H˘<Õ
"å~°x ‰õÄ_» ã≤^•úOfHõiOKå~°∞——.
''HÍÅ„Hõ"∞Õ }Ï „ѨH$õ u L`åÊ`åÅ HÍ~°}OQÍ D Öˇ=¸iÜ«∂ Ç≤ÏO^Œ∂
=∞Ǩ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ [Åã¨=∂kè J~ÚáÈ~ÚO^Œx "åi TǨϗ—.
'' Wq QÍHõ ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨O|OkèOz# tÅÅ#∞ HÍ~°ƒ<£ _Õ\ O˜ Q∑
^•fi~å ѨijeOz#ѨC_»∞ Jq‰õÄ_® +¨μ=∂~°∞QÍ 1,75,000 ã¨O=`«û~åÅ
=Ü«∞ã¨∞qQÍ `≥Å∞ã¨∞#Î flk——.
''S`Õ Pi¯Ü«∂ÖÏlHõÖò Zq_≥<û£ „ÃÑ*ˇO\ò KÕÜ∞« _»O [#™ê=∂<åºxH˜
W<£Ñ¶¨~ü"Õ∞+¨<£ WzÛ#O`« ã¨∞Å∞=ÙQÍ^Œ∞. WOHÍ D kâ◊Ö’ Ѩiâ’^èŒ#Å∞
46
qã¨Î $`«OQÍ [~°Q=Æ Åã≤ LOk——.
''WHõ g∞‰õΩ U"≥∞ÿ<å ã¨O^ÕǨÅ∞O>Ë <å‰õΩ `≥eã≤#O`«Ö’ H˜¡Ü«∞~ü
KÕÜ∞« _®xH˜ KåÖÏ ã¨O`À+≤™êÎ#∞—— Jx K≥ÑÊ≤ `«# LѨ<åºã¨O =ÚyOKå_»∞.
_®II ™È=∞^Õ= K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∂« Å∞ J`«ºO`« L`«¯O~îÉ° iíè `«OQÍ LO_ç
Ü«Ú= âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ #∞ H˘`«Î H˘`«Î PÖ’K«#Å"≥Ñ· Ù¨ ѨÙiH˘ÖÏÊ~Ú.
Hˆ \ò H˜ Öˇ=¸iÜ«∂ QÆ∞iOz _®II ™È=∞^Õ= K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∂« Å∞ ZO`À
Pã¨HΘ HõeyOKå~Ú. _≥<· À™ê~°#¡ ∞ ÃÑOѨÙ_»∞ [O`«∞=ÙÅ∞QÍ LѨÜ∂≥ yOz# P
=∂#=*Ïu "Õ∞^è•â◊HHÎ̃ ˜ *’Ǩ~°∞¡ JiÊOK«=Åã≤O^Õ. J^Õ `«# ѨH¯õ <Õ ‰õÄ~°∞Û#fl
N^è~Œ `ü À K≥ÑÊ≤ Ok.
N^è~Œ ü Hˆ \ò "≥Ñ· Ù¨ #=Ùfi`«∂ K«∂ã≤, ''W^ŒO`å ÉËãÖπ ãˇ .π XHõ Hõ^ÖŒä ÏQÍ
LOk—— J<åfl_»∞. Hˆ \òH˜ JÖÏ JxÑ≤OK«Ö^Ë ∞Œ . ÃÇÏKü l "≥Öòû Hõ^Œä K≥Ñ`≤ Õ Jk
Éèqí +¨º`üÖ’ x[=∞~ÚOk. JO^Œ∞=Å# nxh fã≤ áêˆ~Ü«∞ÖËO. XHõÑC¨ _»∞
[iyOk WѨC_»∞ Hõ^ÅŒä ~°∂ѨOÖ’ áê@Å ~°∂ѨOÖ’ =∞#‰õΩ JOk LO_»=K«∞Û
Hõ^•—— JOk.
'' x["Õ∞ HÍx Öˇ=¸iÜ«∂ Hõ^äŒ QÆ∞iOz =∞ixfl q+¨Ü«∂Å∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë =∞#O _®II ™È=∞^Õ= <Õ „ѨtflOKåe—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
"åi^ŒiÌ ã¨OÉèÏ+¨} HÀ¡*òQÍ á¶êÖ’ J=Ù`«∞#fl _®II ™È=∞^Õ= =Úã≤=Úã≤
#=ÙfiÅ∞ #=Ùfi`«∂ ''Hõ^ÅŒä ‰õΩ "åãÎ̈"åxH˜ LO_Õ Hõ<H≥ <Δõ £ QÆ∞iOz q∞ãπ Hˆ ^äiŒ <£
ÉÏQÍ K≥ÑÊ≤ Ok. Öˇ=¸iÜ«∂ P"≥∞‰õΩ Pã¨HΘ HõeyOzO^ŒO>Ë <å‰õΩ ã¨O`À+¨OQÍ
LOk. ZO^Œ∞HõO>Ë EÖÏlã¨∞ìÅ∞ Pi¯Ü«∂Ålã¨∞ìÅ∞ Öˇ=¸iÜ«∂ QÆ∞iOz
=∞~°záÈ~Ú<å käÜ«∞™ÈѶ≤HõÖò ™⁄Ãã·\ ©x <≥ÅH˘eÊ# =∂_»"£∞ |¡"≥㑯 =Å#
Öˇ=¸iÜ«∂ QÆ∞iOz 'Hõ^ÅŒä ÖÏO\˜— H˘xfl q+¨Ü∂« Å∞ `≥e™ê~Ú——.
''l_»∞¤ Hõ$+¨=‚ ¸iÎ, XHõ Ü≥∂y P`«‡Hõ^Œä ~°K~« Ú`« Ü≥∂QÍ#O^Œ =O\˜
=∞ǨÏhÜ«ÚʼnõΩ =∂_»"£∞ |¡"≥㑯 KåÖÏ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. P"≥∞ "åiH˜
Ѩ~°=∞ѨÓAº~åÅ∞.——
''=∂_»"£∞ |¡=㑯 `«# k=º ^Œ$+≤ì =Å# H˘xfl q+¨Ü«∂ʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl á⁄O^Õk. P"≥∞ =∂#= Ѩi}Ï=∂Å#∞ U_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ
47
Jaè=i‚OzOk. JO^Œ∞Ö’ „Ѩã∞¨ `Î O« #_»∞ã¨∞#Î flk S^Œ= ^Œâ.◊ "≥Ú^Œ\ ˜ ^ŒâÖ◊ ’
=∂#=Ù_»∞ â◊√^Œú K≥`· <« åºxH˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í LO_Õ"å_»∞. Jk L`«~Î ° „^è∞Œ = „áêO`«OÖ’
LO_Õk. ~Ô O_»= ^ŒâÖ◊ ’ =∂#=ÙÅ∞ 'ÃÇÏ· Ѩ~ü É’iÜ«∂— J<Õ YO_»OÖ’ LO_Õ"å~°∞.
D YO_»O Pi¯\˜H± „áêO`«OÖ’ LO_Õk. `«~åfi`« [Åã¨=∂kè J~ÚáÈ~ÚOk——.
''Öˇ=¸iÜ«∂ =¸_»= ^Œâ‰◊ Ωõ K≥Ok#k. D ^ŒâÖ◊ ’ =∂#=ÙxH˜ ÃãH±û‰õΩ
ã¨O|OkèOz# J=ã¨~O° LO_Õk HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ "å~°∞ ÃãH±û QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞
H˘#fl `«~åfi`« "åix QÍ_£û ^Œ∂~°O KÕ™ê~°x JO\Ï~°∞. "åˆ~ D<å\˜
=∂#=*ÏuH˜ HÍ~°}Éè∂í `«=∞Ü«∂º~°x `≥Å∞ã¨∞OÎ k——.
''<åÅæ= ^ŒâÖ◊ ’ =∂#=ÙÅ∞ 'J\Ï¡O\˜Ü∞« <£— Jx Ñ≤Å= |_Õ"å~°∞.
â◊√„Hõ„QÆǨÏ"åã¨∞Å∞ gix „ѨÉèÏq`«O KÕ™ê~°∞. `«~åfi`« J\Ï¡O\˜H± ‰õÄ_»
[Åã¨=∂kè K≥OkOk. ^•x `«~åfi`« L^ŒƒùqOzOk S^Œ=k S# <Õ\ ˜
=∂#=^Œâ◊——.
''nx `«~åfi`« =KÕÛ P~°=^Œâ◊ L`«~Î ° J"≥∞iHÍÖ’#∞, ÜÕ∞_»=^Œâ◊ ^ŒH} Δ̃
J"≥∞iHÍÖ’#∞ L^Œƒqù ™êÎÜ∞« x =∂_»"∞£ |¡"ã≥ ¯‘ K≥ÑÊ≤ # D q+¨Ü∂« Å#∞ käÜ è ∞«
™êѶH≤ Öõ ò ™⁄Ãã\· © "å~°O`å #=Ú‡`å~°∞——.
_®II ™È=∞^Õ= K≥ÑÊ≤ # q=~åÅ∞ Ãã<· û£ H˜ P^蕺u‡Hõ`‰« Ωõ =∞^躌 L#fl
ã¨iǨÏ^Œ∞#Ì ∞ K≥i¿Ñã¨∞#Î fl@∞¡<åfl~Ú.
KåÖÏ=∞Ok J#∞‰õΩ<Õ@∞¡ Ãã·<£û, ã≤Êi@∞ºÜ«∂e\© "Õ~°∞HÍ^Œ∞. Jq
ZHõ¯_À XHõKÀ@ Hõeã≤ f~°∞`å~Ú. „ѨÑO¨ K« „ѨMϺu QÍOz# J<ÕHõ ÃãO· \˜ã∞¨ Åì ∞
ã≤Ê~°∞@∞ºÜ«∂e\© "≥Ñ· Ù¨ "≥ÚQÆ∞æ K«∂Ѩ_O» =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. ã¨~ü S*ÏH± #∂º@<£
#∞Oz S<£ã<ì‘ £ =~°‰Ωõ ZO^Œ~À J@∞=O\˜ "å~°∞ L<åfl~°∞.
"≥∂_ç ã¨Éèí∞ºÅ áêiìã≤¿++¨<£`À ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^•_»∞. "åi „Ѩܫ∂}
q=~åÅ∞ `≥eÜ«∞ KÕ¿ã Hõ=~°∞¡ "åiH˜ WKåÛ_»∞. WO_çÜ«∂Ö’ N^èŒ~ü
HõÅ∞ã¨∞HÀ"åeû# "åi q=~åÅ∞ ‰õÄ_» JO^Œ∞Ö’ L<åfl~Ú. Hˆ \òH˜ WO_çÜ∂« Ö’x
„w<£„QÆ∂Ñπû "åiH˜ P"≥∞ ZO`« Ѷ¨O_£ P^äŒÔ~·*ò KÕÜ≥ÚKÀÛ ‰õÄ_» JO^Œ∞Ö’
q=iOKå~°∞. =∞h "Õ∞H±û "≥∞h käOQ∑û.
ã¨=∂"ÕâO◊ =Úyã≤# `«~åfi`« JO`å ɡ\· H˜ ˜ =KåÛ~°∞. Hˆ \ò`À N^è~Œ ü
48
 J<åfl_»∞. ''g∞`À HõÅã≤ Ѩx KÕÜ∞« QÆÅQÆ@O KåÖÏ J^Œ$+ì̈OQÍ ÉèÏqã¨∞<Î åfl#∞——
Hˆ \ò #=Ùfi`«∂ ''^䕺OH±û Ѷ~¨ kü HÍOÑ≤"¡ ∞≥ O\òû, HÍx =∞#‰õΩ JѨÊyOz# Ѩ#∞Å∞
"Õ~∞° . =∞#O ZO`« HÍÅO HõÅã≤ Ѩx KÕ™êÎ"∂≥ Z=iH˜ `≥Å∞ã¨∞—— JOk.
'' x["Õ∞ HÍx g∞`À =∂\Ï¡_∞» `«∂ LO>Ë KåÖÏ WO„>ˇãOì≤ Q∑ Hõ^ÅŒä ∞
`≥Å∞™êÎÜ∞« x JxÑ≤ã∞¨ OÎ k—— J<åfl_»∞ N^è~Œ ü H˘O>ˇQÍ. Hˆ \ò #qfiOk. ~å*Ë+π
‰õÄ_® #"åfi_»∞. =∞#ã¨∞Ö’ =∂„`«O Pâ◊Û~°ºÑ¨_®¤_»∞. [#~°ÖòQÍ N^èŒ~ü
=ÚÉèÏ=OQÍ LO\Ï_»∞. HÍx D ~ÀA ˆH\ò`À HÍ"åÅx ã¨OÉèÏ+¨}
ÃÑOK«∞`«∞<åfl_»∞. ÃÑQ· Í ZÖÏ =∂\Ï¡_∞» `«∞<åfl_À ÃÑ^ŒQÌ Í Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ‰õΩO_® J~°O÷
Ѩ~Oú° ÖˉΩõ O_® ã≤bQ¡ Í =∂\Ï¡_∞» `«∞<åfl_»∞. ã¨"∞£ käOQ∑, ã¨"∞£ käOQ∑ J#∞‰õΩ<åfl_»∞
~å*Ë+π.

„QÆÇ¨ O`«~° "åã¨∞Å∞

W`«~° „QÆÇϨ ÅÃÑ· =∂#=Ùx áÈe# r=ÙÅ∞ LO\Ï~å. J<Õk KåÖÏ
HÍÅOQÍ âߢãÎ̈"Õ`«ÎŠѨiâ’^èŒ#ÅÖ’ LOk. H˘O`«=∞Ok ~°K«~Ú`«Å∞
D <ÕÑ^¨ ºŒè OÖ’ H˘xfl ~°K#« Å∞ ‰õÄ_» KÕ™ê~°∞. ZiH± "å<£ _®xÔH<£ J<Õ
~°K~« Ú`« J@∞=O\˜ "åiÖ’ XHõ_∞» .
J`«#∞ ~°zOz# KèåiÜ≥∞\òû PѶπ k QÍ_£û J<Õ #=Å 1970Ö’
„ѨK∞« iOK«|_ç#ѨC_»∞ ÃÑ#∞ ã¨OK«Å#O ã¨$+≤Oì zOk. ^•xÖ’ ѨÙ~å`«`fi«
qâıëêÅ#∞ H˘xfl J^è∞Œ ƒ`« q+¨Ü∂« Å#∞ W`«~° „QÆÇϨ "åã¨∞Å *Ï˝#O =Å#
=∞#‰õΩ ÅaèOz#q Jx „ѨuáêkOKå_»∞. "åi<Õ PÜ«∞# QÍ_£ûQÍ
Jaè=i‚OKå_»∞. =∂#=ÙÅ∞ "åi ã¨O`å#"Õ∞#x ‰õÄ_» „ѨuáêkOKå_»∞.
J~Ú`Õ =∞# âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ Ѩiâ’^è#Œ ÅÖ’ WO`«=~°‰Äõ |Ü«∞@Ѩ_x»
„`Õ`åÜ«ÚQÆÑÙ¨ , ^•fiѨ~Ü ° Ú« QÆÑÙ¨ <åQÆiHõ`Å« <Õ J`«#∞ W`«~„° QÆÇϨ "åã¨∞ʼnõΩ
K≥Ok#qQÍ J#∞‰õΩ<åfl_Õ=Ú.
„`Õ`åÜ«ÚQÆOÖ’ ^•fiѨ~°Ü«ÚQÆOÖ’ [iy# qâıëêÅ∞ âß„ã¨Î
Ѩ~O° QÍ ZO`À Jaè=$kú K≥Ok# <åQÆiHõ`#« ∞ ã¨∂zã¨∞<Î åfl~Ú. =∞i D
<åQÆiHõ`‰« Ωõ ã¨O|OkèOz# ѨÓiΙêú~Ú Ñ¨iâ’^è#Œ [~°QÍeû LOk.

49
 6
qǨÏOQÆ gHõ}Δ O
~Ô O_»∞ ~ÀAÅ∞ `«~åfi`« U~üáÈ~°∞Öì ’ HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ N^è~Œ ,ü ~å*Ë+π
Hˆ @∞Å∞. "åi`À áê@∞ _®II ™È=∞^Õ= ‰õÄ_» „ѨÜ∂« }˜ã∞¨ <Î åfl_»∞. "åiH˜ ÃãO_®Ñ¶π
W=fi\ÏxH˜ XHõ ÃÑ^ŒÌ „QÆ∂¿Ñ =zÛOk. N^è~Œ ,ü ~å*Ë+Åπ `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞, WOHÍ
W`«~∞° Å∞ KåÖÏ =∞Ok ‰õÄ_» =KåÛ~°∞. JÖψQ ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}, "≥∂_ç WOHÍ
KåÖÏ=∞Ok =KåÛ~°∞.
U~üáÈ~üìÖ’ á¶ê~å‡e\©ãπ ѨÓiÎKÕã¨∞H˘x JO^Œi g_À¯Å∞ fã¨∞H˘x
~å=∞¿ã`«∞ x[ x~åú~} ° Hõq∞\© HÀ~ü„QÆ∂Ñπ ã¨É∞íè ºÅ∞ ÃÑ\¡·¶ ò Ö’H˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞.
N^è~Œ ,ü ~å*Ë+π XHõ"Ñ·≥ Ù¨ _®II ™È=∞^Õ=, Hˆ \ò =∞~˘Hõ "≥Ñ· Ù¨ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞.
p\˜H˜ =∂\˜H˜ N^è~Œ ü Hˆ \ò "≥Ñ· Ù¨ ^˘OQÆ K«∂ѨÙÅ∞ K«∂ã¨∞OÎ >Ë ~å*Ë+π J<åfl_»∞.
''U~å ™È=∞^Õ=#∞ W@∞~°=∞‡x J_»Q<Æ å?——.
N^è~Œ ü HÍãÎ̈ "≥ÚQÆ=∂@Ѩ_ç '' J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . WHõ¯_» ÉÏQÍ<Õ LOk——
J<åfl_»∞.
Hˆ \ò ‰õÄ_» N^è~Œ #ü ∞ F~°K∂« ѨÙÅ∞ K«∂ã¨∞Î KÕuÖ’ "Õ∞QÆ*<·ˇ £ u~°̂Qã¨∂Î
LOk. N^èŒ~ü `«#`À =∂@Å∞ ÃÑOK«∞HÀ"åÅ#∞HÀ=_»O P"≥∞ ‰õÄ_»
QÆ=∞xOzOk. J`«xfl K«∂ã≤#ѨÊ\˜ #∞O_ç P"≥∞ ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’ H˘`«Î ã¨ÊO^Œ#Å∞
HõÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. ÉÏÜü∞„ÃѶO_£û`À Z=i`À HõÅã≤ uiy<å HõÅQÆx U"À
=∞^è∞Œ ~°ÉÏè =#Å∞ P"≥∞ =∞#ã¨∞û#∞ xÅ= x=fi@OÖË^∞Œ . `«#Ö’x =∂~°∞Ê#∞
J`«#∞ ѨãQ≤ _Æ `» å_Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« Ѩ_Oç k. Hõà§◊ =ÚO^Œ∞ JHõ~Δ åÅ∞ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl
=∞#㨠∞ xO_® J`« x PÖ’K« # ÖË . `« # QÆ ∞ iOz U=∞#∞‰õ Ω O@∞<åfl_À
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅxÑ≤ã∞¨ OÎ k. _®II ™È=∞^Õ=#∞ J@∞ѨOÑ≤Oz N^è~Œ #ü ∞ =∂@Ö’¡
ÃÑ_»^•=∞#∞‰õΩOk.
WO`«Ö’ _®II ™È=∞^Õ= ~å*Ë+#π ∞ Ñ≤ez `«# ã‘\’¡ ‰õÄ~ÀÛ=∞x K≥áêÊ_»∞.
50
N^è~Œ ü "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã≤ ''UO„\Ï Hˆ \ò JO>Ë ™È=∞^Õ= ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∞<åfl_®? ÖËHõ
#∞=fiO>Ë ÉÏQÍ W+¨Ñì _¨ ∞» `«∞<åfl_®'' JO@∂ ~å*Ë+π "≥∞Å¡QÍ ÖËz ™È=∞^Õ=
"≥Ñ· Ù¨ "≥àϧ_»∞. ~å*Ë+π "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã¨∞#Î fl Hˆ \ò J`«x Ǩ=ÉèÏ"åÅ#∞ K«∂ã≤ =ÚYO
ѨH¯õ H˜ uѨC‰õΩOk `«# #=Ùfi Hõ#|_»‰Ωõ O_®.
_®II ™È=∞^Õ= '' ^䕺OH±û ~å*Ë+π—— JO@∞ =zÛ N^èŒ~ü „ѨHõ¯#
‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞ '' "å\ò Ü«∞OQ∑ =∂<£—— JO@∂.
N^è~Œ ü "≥ÚQÆ=∂@OQÍ #=Ùfi`«∂ K«∂âß_»∞. ÃÑ\¡·¶ ò >ËHÍѶπ KÕÜ∞« É’`«∞#fl@∞¡
Z<Ò<£û KÕâß~°∞. ã‘\ò ɡÖòÅì ∞ Hõ@∞ì‰Ωõ x H˜\ H˜ Ö© ’Oz K«∂ã¨∞Î =∞ø#OQÍ L<åfl_»∞.
_®II ™È=∞^Õ= Ѩkx=ÚëêÅ `«~åfi`« N^èŒ~ü "≥·Ñ¨Ù uiy ''J@∞ K«∂_»∞,
Ü«¸x=sû\© HÍOѨã.π ѨH¯õ <Õ |∂¡ HõÅ~üÖ’ ã¨=Ú„^ŒO—— J<åfl_»∞ z#fl Ñ≤ÖÏ¡_Öç Ï
ã¨O|~°Ñ_¨ áç È`«∂ PÜ«∞# =ÚYOÖ’x P#O^ŒO N^è~Œ xü HõkeOzOk. J`«#∞
‰õÄ_» =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í ã¨ÊOkã¨∂Î '' J=Ù#∞ _®Hõ~ì ,ü J^Õ HÍOѨãÖπ ’. <Õ#∞ U_Õà√◊ §
K«^∞Œ =Ù‰õΩ<åfl#∞—— J<åfl_»∞.
'' S <À Ü«∞OQ∑=∂<£. HÍx hHÀ q+¨Ü∞« O `≥Å∞™ê <Õ#∞‰õÄ_» J^Õ
HÍOѨãÖπ ’ K«^∞Œ =Ù‰õΩ<åfl#∞. <å „Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ ÉèÏ~°º âßOu~°`fl« #∞ JHõ¯_Õ "≥Ú^Œ\ ˜
™êi HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞.—— ™È=∞^Õ= Hõà§◊ Ö’¡ "≥∞~°∞ѨÙÅ∞ HõxÑ≤OKå~Ú. ã¨#fl\˜
h\˜á⁄~° Hõà§◊ #∞ =∞ã¨Hõ ÉÏ~°ÖÏ KÕãO≤ ^Õ"∂≥ <åÑπH<˜ `£ À Hõà√◊ § J^Œ∞‰Ì Ωõ <åfl_»∞.
''âßOu~°`fl« #∞ #∞=Ùfi K«∂¿ãÎ KåÖÏ Pâ◊Û~°ºáÈ`å=Ù. J@∞=O\˜ „ã‘ÅÎ ∞ J~°∞^Œ∞QÍ
LO\Ï~°∞. P"≥∞#∞ XHõ¯™êi Hõeã≤<å rq`åO`«O QÆ∞~°∞OÎ _ÕO`« „Ѩ`ºÕ HõOQÍ
LO@∞Ok. P"≥∞ ÖËx rq`«O #~°HOõ . <å „áê}"Õ∞ ##∞fl q_çz áÈ~Ú#@ì
xÑ≤OzOk, P"≥∞ K«xáÈ~Ú# ~ÀA. <å‰õΩ rq`«"Õ∞ pHõ>ÿ̌áÈ~ÚOk. <å
‰õÄ`«∞~°∞ „Ñ≤Ü∞« O=^Œ ÉÏ^躌 `« <åÃÑ#· ÃÑ\ì̃ P"≥∞ <å"≥Ñ· Ù¨ K«∂ã¨∂Î „áê}Oq_çz
ÃÑ\ì̃Ok. „Ñ≤Ü∞« O=^Œ ÖËHõ áÈ`Õ <Õ#∞ ‰õÄ_» P"≥∞`À<Õ "≥o§áÈÜÕ∞"å_çx—— HõO~îO°
QÆ^^æŒ =Œ ∞=Ù`«∞O>Ë =∞m§=∞ø#OQÍ J~ÚáÈÜ«∂_»∞.
J`«xfl ZÖÏ F^•~åÛÖ’, P ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ Uq∞ =∂\Ï¡_®Ö’ N^è~Œ Hü ˜
`≥eÜ«∞ÖË^∞Œ . Hõ#∞Å=ÚO^Œ∞ #=Ùfi=ÚYO`À XHõ „ã‘Î =¸iÎ HõxÑ≤Oz =∞|∞ƒÖ’¡
=∂Ü«∞"≥∞#ÿ @∞¡ „ÉèÏOuHõeyOk N^è~Œ Hü .˜ =∞#ã¨∞Ö’ P ÉèQí =Æ O`«∞x `«ÅK«∞‰õΩx
51
™È=∞^Õ=‰õΩ ™êfiO`«# ÅaèOKåÅx HÀ~°∞‰õΩ<åfl_»∞.
XHÀ¯™êi =∂@ÖÏ_»@O HõO>Ë ‰õÄ_» =∞ø#O ÉÏQÍ Hõ=¸ºxˆH\ò
KÕã∞¨ OÎ k. =∞#ã¨∞Å∞ XˆH ÉèÏ= Ѩ~O° Ѩ~#° ∞ J#∞Éèqí ã¨∞#Î flѨC_»∞, =∂@ÅHõO^Œx
ÉèÏ"åÅ#∞ ѨOK«∞HÀ=\ÏxH˜ =∞ø#"Õ∞ =∞#ã¨∞H˜ =∂`«$ÉèÏ¿+"≥∂ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
P<å_»∞ ã¨=Ú„^ŒQÆ~°ƒùOÖ’ =∞$`«∞º=ÙÖÏ Ñ¶¨∞’+≤Oz# xâ◊≈|ÌO D <å_»∞
PHÍâ◊=∂~°Oæ Ö’ =∞$^Œ∞"≥#· ã¨Ow`«OÖÏ qxÑ≤ã∞¨ OÎ k. =∞#ã¨∞#∞ <≥=∞‡k ѨiKÕ
=∞ø#O. QÍÜ«∂Å#∞ =∞iÑ≤OKÕ =∞ø#O.
JÖÏ ZO`«¿ãѨ٠L<åfl~À `≥eÜ«∞^Œ∞. =ÚO^Œ∞QÍ _®II ™È=∞^Õ=
=∂\Ï¡_®_»∞, ''N^è~Œ ü WO`« Z`«∞#Î ∞Oz P HÍOѨã#π ∞ K«∂¿ãÎ Z<Àfl =∞^è∞Œ ~°
ã¨$`«∞Å∞ #<Õfl"À Ö’HÍʼnõΩ fã¨∞‰õΩxáÈ`å~Ú. JO^Œ∞Hˆ P Kèå<£û q∞ãπ HÍ#∞.——
âßOu ~°`fl« QÆ∞iOz J_»QÍÅx LOk. „Ѩâfl◊ Å∞ =∞#ã¨∞Ö’ `«Ü∂« ~Ô ·
JO`«Ö’<Õ h\˜ |∞_»QÅÆ ÖÏQÍ ¿ÑeáÈ`«∞<åfl~Ú. ™È=∞^Õ= "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã¨∞Î J`«x
PÖ’K«#Å#∞ JO^Œ∞HÀ=_»O HÀã¨O =∞#ã¨∞#∞ ÉÏ¡OH± KÕã∞¨ <Î åfl_»∞ N^è~Œ .ü
JѨC_»<åfl_»∞ ™È=∞^Õ= '' „¿Ñ=∞ J<Õ =∞^èŒ∞~° ÉèÏ=# =∞#ã¨∞#∞
ZѨC_»∞ `å‰õΩ`«∞O^À `≥eÜ«∞^Œ∞. ^•xx JOkѨÙK«∞Û‰õΩx P™êfikOKåe. =∞x+≤
rq`«O XHõ L^ÀºQÆO J#∞‰õΩO>Ë „¿Ñ=∞ ^•xH˜ ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ WKÕÛ r`«O
ÖÏO\˜k. Ü«Ú =∞ãπì ZO*ÏÜü∞.——
'' "≥à◊√§, "≥o¡ ˆH\ò`À =∂\Ï¡_»∞,—— JO@∂ z#flQÍ Hõ#∞flH˘\Ïì_»∞.
''~å*Ë+π XHõ™êi W@∞=™êÎ"å?—— Jx ~å*Ë+xπ Ñ≤eKå_»∞ ™È=∞^Õ=.
`«# =∞#ã¨∞Ö’H˜ ^Œ∂i `«#‰õΩ Hˆ \ò ÃÑ#· ∞#fl ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ ÉèÏ"åÅ#∞
ZÖÏ`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_À Jx Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂_»∞ N^è~Œ .ü
HõÅÖ’ #_çz#@∞¡ #_çz ~å*Ë+π MÏm KÕã#≤ ã‘\òÖ’ ‰õÄ~°∞Û‰õΩ<åfl_»∞.
~å*Ë+π Éè∞í [O `«\ ì̃ "≥à§◊ @O QÆ=∞xOK«<ÖÕ ^Ë ∞Œ . Z=~°∂ K«∂_»@O ÖË^∞Œ ÖË Jx
JÅ¡i KÕã¨∞Î#fl Ñ≤Å¡"å_»∞, \©K«~ü QÆ=∞x¿ãÎ ZÖÏ a_çÜ«∞Ѩ_»`å_À JÖÏ
J~ÚáÈÜ«∂_»∞.
Hˆ \ò J`«x "≥Ñ· Ù¨ XHõ™êi K«∂ã≤ `«#∞ ‰õÄ_» aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~ÚOk. P
=ÚQÆ∞~æ ∞° =∞QÆ"åà◊√§ U^À QÆ∂_»∞ ѨÙ~îåh KÕã∞¨ #Î fl@∞¡Ok J#∞‰õΩO@∞ PÖ’K«#Å`À
52
 =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈ~ÚOk. ZѨC_»∂ LÖÏ¡ãO¨ QÍ Hõ|∞~°∞¡ K≥ÑÓ¨ Î ÃÑ^ŒÌ Kèå@~ü ÉÏH±ûÖÏ
LO_Õ P"≥∞‰õΩ =∂@ÖË Hõ~∞° =Ü«∂º~Ú.
~å*Ë+π `À ™È=∞^Õ= KåÖÏ ã‘iÜ«∞ãπ _ç㯨 +¨<Ö£ ’ L#fl@∞¡ #\˜ã∂¨ Î
Hˆ \ò"Ñ·≥ Ù¨ K«∂ã≤ '' H˘OK≥O P =∂QÆ*<·ˇ £ WÖÏ áêãπ KÕ™êÎ"å, ~å*Ë+Hπ ˜ H˘xfl
_Ò\òû L<åfl~Ú, H˜Ü ¡ ∞« ~ü KÕÜ∂« e——J<åfl_»∞.
Hˆ \ò `«# KÕuÖ’ L#fl =∂QÆ*<·ˇ £ fã≤ N^è~Œ Hü ˜ WzÛOk ™È=∞^Õ=H˜
W=fi=∞x. N^è~Œ ü =∂QÆ*<·ˇ £ Hõ=~ü K«∂âß_»∞. Jk '*Ë<—£ J<Õ q"≥∞<£ á¶ê+¨<£
=∂QÆ*<·ˇ .£ ^•xfl Éè„í ^ŒOQÍ ~å*Ë+π KÕuÖ’ ÃÑ\Ïì_∞» N^è~Œ .ü
=∂QÆ*ˇ·<£ ¿Ñ~°∞ K«∂_»QÍ<Õ ~å*Ë+πH˜ #"åfiQÆÖË^Œ∞. ™È=∞^Õ= ‰õÄ_»
^•x Hõ=~ü ¿Ñl K«∂ã≤ #=fi™êQÍ_»∞. JO^Œ~°∂ #=Ùfi`«∞O>Ë "å`å=~°}O
H˘OK≥O `ÕeHõÑ_¨ Oç k. Hˆ \ò ‰õÄ_» #=Ùfi`«∂ ''~å*Ë+π h QÆ~„¡ü ÃÑO¶ _£H˜ U"≥∞<å
ã¨~¨ „ü ÃÑ*· ò yÑπì û W™êÎ"å—— Jx J_çyOk.
Hˆ \ò #=Ùfi`«∞O>Ë "Õ~Ú "≥<fl≥ ÅÅ∞ qiã≤#@∞¡ JxÑ≤OzOk N^è~Œ Hü .˜
`«#∞‰õÄ_» P"≥∞`À áê@∞ #=Ùfi`«∂ ''ÖË^• h HÀã¨"∞Õ U"≥∞<ÿ å ÖË>ãˇ ìπ á¶êº+¨<£
ÃãÅH±ì KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï"å?—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+`π À \©lOQ∑QÍ.
'' ™È=∞^Õ=H˜ á¶êº+¨<£ _ç*ˇ·xOQ∑Ö’ _Ò\òû L<åflÜ«∞O@, Jq
f~°∞^•Ì=∞x—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
Z~Ú~ü ǨÃãìãπ „\Ïb`À =zÛ „_çOH±û PѶ¨~ü KÕã≤Ok. ˆH\ò ™êѶπì
„_çOH±û fã¨∞‰õΩOk. N^èŒ~ü ‰õÄ_» _ç\’, ~å*Ë+π ™È=∞^Õ= XHõi<˘Hõ~°∞
K«∂ã≤#=Ùfi‰õΩ<åfl~°∞.
''ˆH\ò hQÆ∞iOz K≥ÑC¨ —— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
Hˆ \ò XHõ¯QÍ<˘Hõ¯ ‰õÄ`«∞~°∞. `«O„_ç Z~Ú~ü á¶È~üûÖ’ ѨxKÕã≤ ‰õΩ"≥\· ò
PѨ~ˆ +¨<Ö£ ’ K«xáÈÜ«∂_»∞. `«e¡ J\Ï¡O\Ï Ü«¸x=iû\©Ö’ Öˇ„· ÉËiÜ«∞<£. Hˆ \òx
KåÖÏ „¿Ñ=∞QÍ K«∂ã¨∞‰õΩO@∞Ok. P"≥∞H˜ Hˆ \ò `«~åfi`« ÉÏQÍ #KÕÛq ѨÙãÎ̈HÍÖË.
fiHõ KÕã¨∞‰õΩx =∞s ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ K«^Œ∞=Ù`«∂ LO@∞Ok. Ѷ≤Hõ¬<£, <å<£Ñ¶≤Hõ¬<£
~Ô O_»∂ ‰õÄ_® qѨs`«OQÍ K«^∞Œ =Ù`«∞Ok.
53
 Hˆ \ò z#flѨÊ\˜#∞Oz JxflO\Ï Ñ¶ã¨ .ìπ Hˆ \òH˜ "≥l>ËiÜ«∞<£ PǨ~°O
JO>Ë W+ì̈O. `«#‰õΩ#fl ɡãìπ „ÃÑO¶ _£û JO^Œ~∂° ‰õÄ_» JÉσ~ÚÖË. JO^Œ~∂°
J#∞‰õΩ<Õ iÖË+<¨ û£ Ug∞ ÉÏÜü∞„ÃÑO¶ _£û`À LO_Õq HÍ=Ù. P"≥∞ „ÃÑO¶ _£û ‰õÄ_»
P"≥∞#∞ JÖÏ K«∂¿ã"å~°∞ HÍ^Œ∞.
`«# QÆ∞iOz K≥Ñʨ =∞x N^è~Œ #ü ∞ J_çyOk ''h‰õΩ QÆ~„¡ü ÃÑO¶ _£û L<åfl~å——
Jx.
P"≥∞‰õΩ ["åaKÕÛ =ÚO^Œ∞ XHõ Hõ} Δ O `«@Ѩ\Ï~ÚOKå_»∞ N^è~Œ ,ü
`«~åfi`« ''L<åfl~°∞—— J<åfl_»∞.
'' "åà◊§`À HÀ¡*òQÍ LO_Õ"å_ç"å?—— JOk.
XHõ¯™êi N^èŒ~üH˜ >ˇÿ~å =∞#ã¨∞Ö’ "≥∞^ŒeOk. ã¨OÉèÏ+¨} KåÖÏ
ZO|~åã≤ O Q∑ QÍ JxÑ≤ O zOk. `« # =∞#㨠∞ Ö’H˜ JO`« Q Í `˘Oy
K«∂_®Å#∞‰õΩO@∞#fl ˆH\ò ÃÑ·# HÍã¨Î HÀѨO =zÛOk. HÍx JO`«Ö’<Õ
`«yáæ È~ÚOk. "≥∞e¡QÍ P"≥∞"≥Ñ· Ù¨ K«∂ã¨∂Î ''J=Ù#∞ HÀ¡*òQÍ LO_Õ"å_çx. HÍx
XHõi`À<Õ. J~Ú`Õ H˘xfl J#∞HÀx _≥=ÅÑπ"≥∞O\òû =Å# =∂ ~Ú^ŒÌiH˜
Jaè„áêÜ«∞ Éè^Ë •Å∞ KåÖÏ f„=OQÍ =KåÛ~Ú. `«~åfi`« "Õ∞=Ú =∂\Ï¡_∞» HÀÖË^∞Œ .
XHõi<˘Hõ~O° Z"å~Ú_£ KÕã∞¨ ‰õΩ<åflO. `«ÑÊ≤ OK«∞‰õΩx u~°∞QÆ∞`«∞<åflO——.
P q+¨Ü∞« O `«# „ÃÑO¶ _£û`À ‰õÄ_» N^è~Œ ü ZѨC_»∂ _ç㯨 ãπ KÕÜ∞« ÖË^∞Œ .
ZO^Œ∞HÀ Hˆ \òH˜ K≥áêÊHõ J`«x =∞#ã¨∞Ö’ =ÚO^Œ∞ L#fl PO^Àà◊# áÈ~Ú
`ÕeHõ~ÚOk.
HÍx ˆH\ò =ÚYOÃÑ· =∞|∞ƒÅ∞ =Úã¨∞~°∞‰õΩ<åfl~Ú. qO_ÀÖ’Oz
|Ü«∞@‰õΩ hÖÏHÍâ◊O "ÕÑÙ¨ K«∂ã¨∞Î =ÚÉèÏ=OQÍ LO_çáÈ~ÚOk.
N^è~Œ ü `«#‰õΩ WzÛ# ¿ÑѨ~ûü fã¨∞‰õΩx K«^∞Œ =Ù`«∂ LO_çáÈÜ«∂_»∞.
ˆH\òH˜ `«#ÃÑ·# `«#ˆH HÀѨO =zÛOk, ZO`« |ÅÇ‘Ï#OQÍ
=∂iáÈ~ÚOk. `«# =∞#ã¨∞ `«# „Ѩ"Õ∞Ü«∞"Õ∞ ÖˉõΩO_® N^èŒ~ü QÆ∞iOz
PÖ’zOKåÅx HÀ~°∞`«∞Ok. J`«#∞ `«##∞ QÆ∞iOz `«Ñʨ =∞Ô~=i QÆ∞iOz
PÖ’zOK«‰Äõ _»^<Œ Õ á⁄Ããã≤"<£ ã≥ π ‰õÄ_» HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. W^ŒO`å Hˆ \òH˜ #K«ÛÖË^∞Œ .
`«#=∞#ã¨∞x ѨÓiÎQÍ _®q∞<Õ\ò KÕã#≤ J`«x PÖ’K«#Å#∞ =keOK«∞HÀ"åÅ<åfl
54
gÅ∞Ѩ_@ » O ÖË^∞Œ . Sáê_£Ö’ =¸ºlH± qO^•=∞x =ÚO^Œ∞‰õΩ =Oy `«# ÉÏQ∑
fã≤Ok.
'' Hˆ \ò—— Jx =∞$^Œ∞=ÙQÍ Ñ≤ez ''ZO^Œ∞‰õΩ JÖÏ L<åfl=Ù?—— J_çQÍ_»∞
N^è~Œ .ü h=ÖË¡ WÖÏ L<åfl#∞. <å |∞„~°#∞ K≥^ÑŒ Ù¨ ~°∞QÆ∞ÖÏ u<Õã∞¨ #Î fl h PÖ’K«#Å∞
=^ŒeOK«∞HÀÖËHõ<Õ. J~Ú<å #∞=Ùfi Z=i`À uiy`Õ <åˆHO J#∞‰õΩO@∂
=∞#ã¨∞Ö’ u@∞ì‰Ωõ Ok. ''Z=i`À HÀ¡*òQÍ LO_Õ"å_çq?—— =∞~À „Ѩâfl◊ J_çy
<åÅ∞Hõ Hõ~∞° K«∞‰õΩOk. JÜ≥∂º W`«x Q˘_»= <åÔHO^Œ∞‰õΩ J#∞‰õΩO>Ë =∞m¡ =∞m¡
J^Õ PÖ’K«# =ã¨∞OÎ ^Õ Jx qã¨∞‰õΩ¯Ok `«#x `å<Õ.
'' >ˇÿ~å Jx <å ExÜ«∞~ü. `«# ZHõ_»q∞H± =~ü¯Ö’ <å ÃÇÏÖòÊ
fã¨∞‰õΩ<Õk.——
FǨ JÖÏ "≥O@Ѩ_Oç ^•. ÖËHõ #∞"Õfi ^•x "≥O@ uiy <å‰õΩ Hõ^ÅŒä ∞
K≥ÑÙ¨ <Î åfl"å, HÀѨOQÍ J#∞‰õΩOk.
''HÀ¡*òQÍ u~°Q@Æ =∞O>Ë _Õ\ O˜ Q∑ KÕ¿ã"å?—— J_»‰Äõ ¯_»^#Œ ∞ ‰õΩO@∂<Õ
J_çyOk. P"≥∞ „Ѩ"∞Õ Ü«∞OÖˉΩõ O_® P"≥∞ =∞#¿ã _≥~· ‰° Ωõ Qì Í ~°OQÆOÖ’H˜ ky
q+¨Ü∂« xfl „HÍãπ K≥H± KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ U^À W<£"ã≥ Qì̂≤ +¨<£ KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ Ѷő ~ÚOk
ˆH\ò.
>ÿ̌~å`À ѨiK«Ü«∞"≥∞ÿ# "≥Ú^Œ\’¡ N^èŒ~üH˜ Hõ#∞fl =¸ã≤<å `≥iz<å
>ˇ~ÿ å<Õ HõxÑ≤OKÕk. P"≥∞ K«∂ѨÙÅ∞ `åH˜`Õ KåÅ∞ Xà◊§O`å q^Œ∞º`ü áêH˜#@∞¡O_Õk.
=∞#ã¨∞ "≥„iQÆO`«∞Å∞ "Õ¿ãk. `«<HÕ Í^Œ∞ `«#`À áê@∞ KåÖÏ =∞Ok P"≥∞`À
=∂\Ï¡_®Åx K«∂¿ã"å~°∞.
ZO`À Hõ+Ñì̈ _¨ ç uiy P"≥∞#∞ WO„Ѩãπ KÕ™ê_»∞. P"≥∞ `«#`À HõÅã≤
u~°∞QÆ∞`«∞O>Ë W`«~∞° Å Hõà§◊ Ö’¡ *ˇÅã‘. `«#∞ Ǩ~ÚQÍ #=Ùfi‰õΩ<Õ"å_»∞. J^ŒO`å
ZѨÊ\˜H© âßâ◊fi`«OQÍ LO_ç áÈ`«∞O^Œ#∞‰õΩ<åfl_»∞. „ѨѨOKåxfl [~ÚOz#@∞¡
Ѷ‘ÖÜÕ∞º"å_»∞.
HÍx H˘kÌ HÍÅOÖ’<Õ JO`å `å~°∞=∂~°∞ J~ÚáÈ~ÚOk. JѨC_»∞
`å##∞Éèqí Oz# ÉÏ^èŒ JO`«‰Ωõ =ÚO^≥#fl_»∞ J#∞Éèqí OK«Ö^Ë ∞Œ . =∞m¡ ZѨC_»∞
J#∞Éèqí OK«_"Õ ∂≥ ‰õÄ_».
55
 Hˆ \ò „Ѩâfl◊ `«# =∞#ã¨∞Ö’ =∂#∞`«∞#fl QÍÜ«∂xfl uiy ~ˆ ѨÙ`«∞#fl@∞¡
JxÑ≤OzOk. HÍx =∞#ã¨∞Ö’ XHõ "≥Ñ· Ù¨ _®Hõ~ì ü ^ŒQ~æÆ ° `«# ÉÏ^èŒ K≥ÑC¨ ‰õΩ<Õ
¿ÑÃ+O\òÖÏ Jxfl q+¨Ü∂« Å∞ J~°=∞iHõÅ∞ ÖˉΩõ O_® Hˆ \òH˜ K≥ÑC¨ HÀ"åÅxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
>ˇ~ÿ å‰õΩ HÀѨO ~å‰õÄ_»^xŒ `«#∞ Zxfl =∂Ü«∞=∂@Å∞ K≥¿ÑÊ"å_»∞.
KåÖÏ™ê~°∞¡ `«# â◊HHÎ̃ ˜ q∞Oz P"≥∞‰õΩ „áêq∞ãπ KÕã≤ P =∂@Å∞ xÅɡ@∞ì
HÀ=_®xH˜ â◊`« q^è•Å Hõ+Ñì̈ _¨ "Õ å_»∞. Hˆ \ò =ÚO^Œ∞ x*Ï~ÚfQÍ LO_Õ `«#
=∞#ã¨∞ >ˇ~ÿ å`À JÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ LO^À N^è~Œ Hü ˜ J~°O÷ HÍÖË^∞Œ . x*Ï~Úf ÖËx
KÀ@ x["≥∞#ÿ „¿Ñ=∞ LO_»^xŒ J`«xH˜ WOHÍ `ÀK«Ö^Ë ∞Œ .
J`«#∞ PÖ’K«#ÅÖ’#∞Oz |Ü«∞@‰õΩ ~åHõáÈÜÕ∞ã¨iH˜ ÉÏQ∑Ö’#∞Oz
Sáê_£ fã≤ K≥=ÙʼnõΩ `«yeOK«∞‰õΩOk Hˆ \ò.
'' _Õ\O˜ Q∑ ÖÏQÍ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ "≥à§◊ ÖË^∞Œ . HÍx KåÖÏ HÀ¡*òQÍ LO_Õ"åà◊§O——
J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
HÀ¡*òQÍ LO_»\O JO>Ë J=∂‡~ÚÅ ^Œ$+≤Öì ’ LO_Õ J~°O÷ JÉσ~ÚÅ∞
J#∞‰õΩ<Õ q^èOŒ QÍ LO_»^xŒ áêѨO J`«xH˜ ã¨∞ÊùiOK«Ö^Ë ∞Œ . J`«#∞ Jxfl ǨÏ^Œ∞ÅÌ ∞
^•\˜ LO\Ï_»x P"≥∞ J#∞‰õΩOk. WHõ J`«x =∂@Å∞ q#‰õΩO_® =¸ºlH±
P<£ KÕã≤ Hõà√◊ § =¸ã¨∞‰õΩx ã‘\’¡ "≥#H˜¯ "åeOk Hˆ \ò.
P"≥∞ =∞#ã¨∞ ÔH~°\ÏÅ`À JÅ¡HõÖ’¡ÅOQÍ L#fl ™êQÆ~° [ÖÏÅ#∞
`«ÅÑ≤OѨKãÕ ∞¨ #Î flk. Hõ#∞H˘Å#∞Å #∞Oz Hõhfl~°∞ Ti |∞QÆ∞Åæ ÃÑH· ˜ *Ï~°∞`«∞O^Œx
Jk Hõ#|_»‰Ωõ O_® =ÚYO ÃÑ· <åÑπH<˜ £ "Õã∞¨ ‰õΩOk Hˆ \ò.
P"≥∞ LKåÛùºã¨ xâßfi™êÅ∞ |~°∞=ÙQÍ =ã¨∞Î<åfl~Ú. "å\˜`À áê@∞
TQÆ∞`«∞#fl P"≥∞ Z^Œ "≥Ñ· Ù¨ F™êi K«∂ã≤ `«Å=OK«∞H˘x `«# ¿ÑѨ~ûü "≥Ñ· Ù¨ Hõà√◊ §
uѨC‰õΩ<åfl_»∞. JHõ~Δ åÅ "≥Ñ· Ù¨ Hõà√◊ § Ѩ~∞° QÔ _»∞`«∞<åfl J~°O÷ =∂„`«O J`«x "Õ∞^è㌠∞¨ û
„QÆÇÏ≤ OK«@O ÖË^∞Œ . XHõ"Ñ·≥ Ù¨ >ˇ~ÿ å QÆ∞iOz# PÖ’K«#Å∞ WOHÀ"≥Ñ· Ù¨ Hˆ \òQ∞Æ iOz
PÖ’K«#Å∞ J`«x =∞#ã¨∞û#∞ =∞kèOz"Õã∞¨ <Î åfl~Ú.
>ˇ~ÿ å#∞Oz q_çáÈ~Ú# H˘`«ÖÎ ’ `«#∞ KåÖÏ ÉÏ^èŒ Ñ¨_"Õ å_»∞. _ç„ÃÑ+¨<‰£ Ωõ
QÆ∞~°Ü«∂º_»∞. ZѨC_»∂ PÖ’zOKÕ"å_»∞ `«ÃÑÊ=ik Jx. JÖÏ J~Ú`Õ
ÉÏQÆ∞O_Õk. WÖÏ J~Ú`Õ ÉÏQÆ∞O_Õk J#∞‰õΩO@∂ =∞^è#Œ Ѩ_"Õ å_»∞. WѨC_»∞
56
>ˇ~ÿ å QÆ∞iOz =KÕÛ PÖ’K«#Å∞ XHõ ã≤x=∂#∞ ~Ô O_»=™êi K«∂ã¨∞#Î flѨÊ\˜
PÖ’K«#ÖÏ¡ L<åfl~Ú. P Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ `«#∞ b#"≥∞áÿ ȉõΩO_® XHõ ™êH˜ÖΔ ÏQÍ
JѨÊ\˜ ã¨OѶ∞¨ @#Å∞ Hõà§◊ =ÚO^Œ∞ "≥∞^ŒÅ∞`«∞O>Ë xifiHÍ~°OQÍ QÆ=∞xã¨∞<Î åfl_»∞.
ɡ#û<£ Ãã<Õ@~ü H˘_»∞‰õΩ. HÍOѨãπÖ’ JO^Œih _®q∞<Õ\ò KÕã¨∞Î
uiˆQ"å_»∞. QÆ~¡ü „ÃÑO¶ _£û ‰õÄ_» =∂ã¨~ì ü ¿ã"¡ £ iÖË+<¨ Ö£ ’ LO_®Å#fl@∞ì uiˆQ"å_»∞.
>ˇ~ÿ å N^è~Œ `ü À u~°Q@Æ O Z‰õΩ¯=Ü«∂ºHõ ɡ#û<£ KåÖÏ ™ê~°∞¡ N^è~Œ xü ɡkiOKå_»∞.
HÍx N^è~Œ ü ÖˇH¯õ KÕÜ∞« ÖË^∞Œ . >ÿ̌~å ‰õÄ_» "≥Ú^Œ\’¡ ɡ#û<£#∞ fã≤áêˆ~¿ãk. HÍx
`«~åfi`« U"≥∞Oÿ ^À `≥eÜ«∞^Œ∞ P"≥∞ =~°ã¨ =∂iáÈ~ÚOk. "≥∞Å¡ "≥∞Å¡QÍ Éˇ#û<£
„QÆ∂ÑπÖ’ KÕi áÈ~ÚOk. "åà◊§`À u~°Q@ Æ OÖ’ ÉÏQÍ â◊$u q∞Oz áÈ~ÚOk.
N^è~Œ ü XHõ ™êi J#∞HÀ‰õΩO_® >ÿ̌~å#∞ ɡ#û<£`À Ѷl≤ HõÖòQÍ ^ŒQ~æÆ Q° Í LO_»QÍ
K«∂âß_»∞.
J`«x QÆ∞O_≥ |^ŒÅÌ ~Ú#@¡~ÚOk. `«~åfi`« "≥o§ P"≥∞`À Q˘_»=Ѩ_®¤_∞» .
P Q˘_»= HÍã¨Î zqH˜ zqH˜ ÃÑ^ŒQÌ Í J~ÚáÈ~ÚOk.
`«# q+¨Ü∞« OÖ’ *’HõºO KÕã∞¨ HÀ=^ŒxÌ >ÿ̌~å ÃÇÏK«ÛiOzOk. `«~åfi`«
N^è~Œ ü KåÖÏ~ÀAÅ∞ _ç„ÃÑ+¨<Ö£ ’ L<åfl_»∞. `«##∞ `å#∞ xOkOK«∞‰õΩ<Õ"å_»∞.
>ˇÿ~å#∞ HÀÖ’Ê~Ú#O^Œ∞‰õΩ qѨs`«OQÍ ÉÏ^èŒ Ñ¨_®¤_»∞. z=~°‰õΩ ZÖÏQÀ
|Ü«∞@Ѩ_®¤_∞» . `«~åfi`« "Õ~ˆ J=∂‡~ÚÅ`À =∂\Ï¡_@ » O ‰õÄ_» =∂#∞‰õΩ<åfl_»∞.
Z=ix K«∂ã≤<å >ˇÿ~å<Õ QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎO_Õk. P "≥eux =∞#ã¨∞ JÖψQ
"≥∂ã¨∞H˘ã¨∞OÎ _Õk. N^è~Œ ü „ÃÑO¶ _£ûQÍx `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ QÍx J`«xH˜ Uq^èOŒ QÍ#∞
™êfiO`«# HõeOæ K«ÖHË áõ ÈÜ«∂~°∞.
HÍx Pâ◊Û~°ºOQÍ ˆH\òx K«∂¿ãHõ J`«x =∞#ã¨∞ P "≥eu #∞Oz
|Ü«∞@ Ѩ_Oç k. >ˇ~ÿ å JO^ŒO K«∂¿ãÎ XHõ=∞O@#∞ K«∂ã≤#@∞¡ JxÑ≤¿ãÎ Hˆ \ò#∞
K«∂¿ãÎ JO^Œ"∞≥ #ÿ H˘"˘fiuÎ "≥Å∞`«∞~°∞x K«∂ã≤#@∞¡ JxÑ≤OzOk. L„^ÕHõ Ѩiz
™⁄O`«O KÕã∞¨ HÀ=∞#fl@∞¡QÍ >ˇ~ÿ å JO^ŒO „¿ÑiÑ≤¿ãÎ T~°@HõeyOz =∞#ã¨∞#∞
âßO`«O KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ QÍ Hˆ \ò ™œO^Œ~º° O q~ålÅ∞¡`∞« Ok.
Hˆ \ò ѨH¯õ <Õ LO>Ë HõeQˆ =∞^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ ÉèÏ=# J`«x Ö’x qHÍ~åÅxfl\˜x
ѨiǨÏiOz XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ „ѨâßO`«`#« ∞ J`«x =∞#ã¨∞ xO_® xOѨÙ`«∞#flk.
57
 ˆH\òH˜ K≥=ÙÅÖ’ „âß=ºOQÍ qxÑ≤ã¨∞Î#fl =¸ºlH± =∞#ã¨∞Ö’x
PÖ’K«#Å#∞ J}K«ÖËHõáÈ`«∞Ok. Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘x =ÚYOÃÑ·# <åÑπH˜<£
HõÑC¨ H˘x `«#Ö’ K≥Å~ˆ Qˆ ÉèÏ"åÅ#∞ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ KåxH˜ `≥eÜ«∞‰õΩO_® KÕãO≤ k.
HÍx N^è~Œ Hü ˜ Jq `≥Å∞ã¨∞<Î åflÜÕ∞"≥∂ Jx Hˆ \òH˜ J#∞=∂#O.
`«# LKåÛùfi㨠xâßfi™êÅ∞ J`«x`À =∂\Ï¡_`» åÜ«∞x, `«# =∞#ã¨∞
QÆ∞iOz `«#‰õΩ `≥eÜ«∞x q+¨Ü∂« Å∞ ‰õÄ_» J`«xH˜ `≥eã≤ áÈ`åÜ«∞x P"≥∞‰õΩ
JxÑ≤ã¨∞ÎOk.
ZѨC_À U^À [iyOk Jx J`«#∞ K≥ÑÙ¨ OÎ >Ë<Õ `«@∞ì HÀÖËHõ áÈ=@O
F=~ü iÜ«∂Hõ<Δ Q£ Í JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. HÍx =∞#ã¨∞ Jã¨Å∞ HõO„\’Öò HÍ=@O ÖË^∞Œ .
`«#`À x*Ï~ÚuQÍ Jhfl K≥ÑÙ¨ <Î åfl_»∞. `«# =∂@‰õΩ U=∂„`«O ~Ô zÛáȉõΩO_®,
`«#‰õΩ ã¨=∂^è•#O K≥Ñʨ _»O XHõ ÉÏ^躌 `«QÍ Ñ¶Å‘ =Ù`«∞<åfl_»∞. XHõ"Ñ·≥ Ù¨ *ˇÅã‘,
HÀѨO =∞~˘Hõ "≥Ñ· Ù¨ J`«x ÃÑ#· JkèHÍ~°O K≥ÖÏ~ÚOKåÅx, `«# Hõ#∞ã¨#flÅ`À
Hõ\ Ñì̃ _¨ Ü≥ ∂« ºÅx, "≥Ú`«OÎ QÍ J`«xÖ’ `«<Õ xO_çáÈ~Ú J`«xH˜ "Õ~ˆ PÖ’K«#
‰õÄ_» ~å‰õΩO_® KÕÜ∂« Åx JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. HÍx J`«<Õ `«#Ö’ ѨÓiÎQÍ xO_çáÈ~Ú
`«# =∞#ã¨∞Ö’ =∞~˘Hõ PÖ’K«# ~å‰õΩO_® KÕã∞¨ <Î åfl_Õ Jx u@∞ì‰Ωõ Ok. `«#
=∞#ã¨∞Ö’ Wxfl =∂~°∞ÊÅ∞ HõÅQÆ@O KåÖÏ qO`«QÍ LOk. ѨÙ#~°#˚ ‡ÅÃÑ· #=∞‡HõO
L#fl Hˆ \ò J#∞‰õΩOk, Wk Zxfl [#‡Å |O^è"Œ ∂≥ Jx.
ÅOKü >ÿ̌"∞£ H˜ U~ü ǨÃããì π ÅOKü Ãã~üfi KÕÜ∞« _®xH˜ =zÛOk. Hˆ \ò
~ÚOHÍ JÖÏ<Õ =ÚYOÃÑ· <åÑπH˜<£`À LOk. P"≥∞ ~°∂ѨO JÖÏ ‰õÄ_»
PHõ~¬° }Ü © ∞« OQÍ<Õ LOk. Hˆ \òx Ñ≤ez ÅOKü =zÛO^Œx K≥áêÊÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞
N^è~Œ .ü P"≥∞"≥Ñ· Ù¨ uiy '' Hˆ \ò—— Jx Ñ≤Å"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. JO`«Ö’<Õ =ÚYOÃÑ#·
<åÑπH<˜ £ fã≤ N^è~Œ ü "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã≤ '' Ñ≤eKå"å—— JOk Hˆ \ò. Pâ◊Û~°ºO "ÕãO≤ k
N^è~Œ Hü .˜ '' Ñ≤Å"åÅ<Õ W@∞ uiQÍ#∞. JO`«Ö’ #∞"Õfi ÖËKå=Ù. ÅOKü =zÛOk
Hˆ \ò—— J<åfl_»∞.
''<å‰õΩ u<åÅx Ñ≤OK«@O ÖË^∞Œ —— JOk J`«x Hõà§◊ Ö’¡H˜ K«∂ã¨∂.Î
''Ñ‘*¡ ò Hˆ \ò, #∞=Ùfi u#HõáÈ`Õ <Õ#∞ ‰õÄ_» u##∞—— J<åfl_»∞. Jk qx Ǩ~ÚQÍ
#=Ùfi`«∂ ''ZO^Œ∞‰õΩ, ã¨~ˆ ÖË ÅOKü KÕ^•ÌO. FÔH—— JOk. P"≥∞ =ÚYOÖ’x
58
 qëê^ŒKåè Ü«∞Å∞ `˘eyáÈÜ«∂~Ú. N^è~Œ Hü ˜ `«#O>Ë ~Ú+¨Oì J<Õ z#fl TǨÏHˆ
Hˆ \ò =∞#ã¨∞ `«∞o§O`«Å∞ Ѩ_™» êyOk. ''ǨÜü∞ QÔ ã· π "å\ò|=Ù\ò Ü«¸—— Jx
~å*Ë+π "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã≤Ok.
=∞m§ Lëê~°∞QÍ =∂\Ï¡_∞» `«∞#fl Hˆ \òx K«∂ã≤ ã¨O`À+≤OKå_»∞ ~å*Ë+.π
''"Õ∞=Ú ~Ô _ô. WO^•Hõ@∞flOz É’~°∞H˘_»∞`«∞O>Ë ™È=∞^Õ=#∞ #OA‰õΩO@∞<åfl——
J<åfl_»∞ ã‘iÜ«∞ãπQÍ. _®II ™È=∞^Õ= #=Ùfi`«∂ ''~å*Ë+πH˜ É’~ü H˘@ì_®xH˜
<Õ#∞ "≥Ú^Œ\ ˜ HÍ~°}O—— J<åfl_»∞.
''=∞i ~Ô O_»=k Z=~°∞—— `«Å U~üÇ¨ Ãããì π "≥Ñ· Ù¨ =OK«∞`«∂ „ѨtflOKå_»∞
N^è~Œ ü á¶ê"£∞Ö’H˜ =ã¨∂.Î
#=Ùfi`«∂ `«∞à◊√§`«∂ ÅOKü HÍxKåÛ~°∞ JO`å. Ü«∂Hõ<Δ £ áê¡<£ ~Ô _ô
KÕã∞¨ HÀ"åe =∞#O JO@∂ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_∞» _®II ™È=∞^Õ=.
"åà◊√§ WO_çÜ∂« KÕ~Q° Í<Õ KÕÜ∞« =Åã≤# Ѩ#∞Å∞ K«iÛOK«∞ ‰õΩ<åfl~°∞.
Pi¯Ü«∂År _çáê~ü"ì ∞≥ O\òÖ’ ™È=∞^Õ=‰õΩ ÉÏQÍ<Õ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞<åfl~°∞. JO^Œ∞=Å#
HÍ=Åã≤# Ѩi‡+¨<Å£ ∞ ã¨OáêkOK«_O» JO`« Hõ+Oì̈ HÍHõáÈ=K«∞Û. N^è~Œ ü áê¡<£
„ѨHÍ~°O `«=fiHÍÅ∞ ~å"Õ∞â◊fi~°O, ^è#Œ ∞ëȯ_çÖ’ ‰õÄ_» J=ã¨~=° ∞=Ù`å~Ú. Jk
Q͉õΩO_® Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ KÕÑ@¨ =ì Åã≤# PѨ~ˆ +¨<û£ ‰õÄ_® L<åfl~Ú.
"å\˜H˜ ã¨O|OkèOz# J#∞=∞`«∞Å∞ ‰õÄ_» ã¨OáêkOKåe.
W"ÕQÍHõ NÅOHõÖ’ ‰õÄ_» "åà◊§‰õΩ Pi¯Ü«∂År _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò "åi
ã¨ÇϨ HÍ~°=Ú, J#∞=∞`«∞Å∞ J=ã¨~O° J=Ù`å~Ú "å\˜x ™È=∞^Õ= ǨO_çÖò
KÕ™êÎ_»∞.
HÍ=Åã≤# J#∞=∞`«∞Å∞ fã¨∞‰õΩ<åflHõ ZH±ûHõ"+Õ <¨ £ \©"∞£ û x `«Ü∂« ~°∞
KÕÜ∂« e, Hõhã¨O <åÅ∞QÆ∞ \©"∞£ Öˇ<· å KÕÜ∂« Åx N^è~Œ ü ÉèÏqOKå_»∞. JO^Œ∞Ö’
XHõ\ ˜ NÅOHõ Éè∂í ÉèÏQÆOÖ’, ~Ô O_»∞ WO_çÜ∂« Éè∂í ÉèÏQÆOÖ’ ѨxKÕ™êÎ~Ú. q∞ye#
XHõ\ ˜ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«# PѨ~ˆ +¨<û£ KÕÜ∂« e.
nxH˜ HÍ=Åã≤# >ˇHfl˜ HõÖò =∂<£Ñ=¨ ~üx JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ U~åÊ@∞
KÕÜ«∞_»O =∞Ozk Jx ˆH\ò Jaè„áêÜ«∞Ѩ_çOk. ™È=∞^Õ= ‰õÄ_» J^Õ
Jaè„áêÜ«∂xfl "≥e|∞KåÛ_»∞.
59
 JO`«~å˚fÜ«∞ Ѩiâ’^è#Œ ã¨Oã¨e÷ fl HÍO\ÏH±ì KÕã≤ `«=∞‰õΩ L#fl ѨÅ∞‰õΩ|_ç
^•fi~å HÍ=Åã≤# ZH˜fiÑπ"∞≥ O\ò, xѨÙ}∞Å∞, W`«~° ™ê=∂„y ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"å
Å#∞‰õΩ<åfl~°∞ JO`å. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ KÕÜ∞« =Åã≤# Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ HÍ=Åã≤# iÃã~üÛ
"≥ãÖ¨ ò#∞ ‰õÄ_» Hõhã¨O =¸_»∞ <≥ÅÅ ã¨=∞Ü«∞O ÃÇÏ· ~ü KÕÜ∂« eû LOk.
JO`«~å˚fÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ L#fl J`«∞º`«Î=∞ >ˇHÍflÅrx, Hõq∞>ˇ_£
=∂<£Ñ=¨ ~üx LѨÜ∂≥ y¿ãQÎ Íx `å=Ú KÕÜ∞« Å#∞‰õΩ#fl Ѩxx ã¨O`«$Ñ≤HÎ ~õ O° QÍ
KÕÜ«∞ÖË~°∞.
HÍ=Åã≤# J#∞=∞`«∞Å∞ á⁄O^Œ\ÏxH˜ `«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉèí∞`åfixfl,
Hˆ O„^Œ„ѨÉ∞íè `åfixfl ‰õÄ_» HÍO\ÏH±ì KÕÜ∂« e. Ö’HõÖòQÍ LO_Õ ~å[H©Ü∞« â◊‰Ωõ ÅÎ #∞
‰õÄ_» HõÅ∞ã¨∞‰õΩx `«=∞ „ѨÜ∞« `åflʼnõΩ Z@∞=O\˜ ÉÏÖÏiëêìÅ∞ HõÅ∞QƉΩõ O_®
K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë =∞Oz^Œx ~å*Ë+π Jaè„áêÜ«∞ Ѩ_®¤_∞» .
WO_çÜ«∂Ö’ ~å[H©Ü«∞ Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ JOK«<å"ÕÜ«∞_»O U=∞O`«
ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# Ѩx HÍ^Œx, ZѨC_»∞ Z=~°∞ ZÖÏ =∂\Ï¡_»∞`å~À `≥eÜ«∞^Œx
™È=∞^Õ= HÍ"≥∞O\ò KÕâß_»∞. P ^ÕâO◊ Ѩ@¡ L#fl XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ ÉèÜ í ∞« O`À ‰õÄ_ç#
J#∞=∂<åã¨Ê^Œ ÉèÏ=# „ѨuѶe¨ OzOk J`«x =∂@ÅÖ’.
Uk U"≥∞<ÿ å HÍ=Åã≤# U~åÊ@∞¡ KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ `«=∞ÃÑ· ~å[H©Ü∂« Å
„Ѩu‰õÄÅ "å`å=~°}O Ѩ_‰» Ωõ O_® *Ï„QÆ`Ϋ Ѩ_®Åx x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
WO_çÜ∂« Ö’ L#fl „w<£ „QÆ∂Ñπûx Hõeã≤ "å~°O^ŒiÖ’ `«=∞‰õΩ =∞^Œ`Ì ∞«
xKÕÛ"åix ‰õÄ_»Q@ Æ ∞ìHÀ=_®xH˜ XHõ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ ZѶ~¨ ìü KÕÜ∞« =Åã≤Ok Hˆ \ò.
P"≥∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# D Ѩx ÃÑ· K«iÛOK«∞‰õΩO@∂ =ÚO^Œ∞QÍ XHõ „ÃÑãπ
HÍ<≥Ê~Ôù <£û WzÛ JO^Œi ^Œ$+≤ì PHõi¬OK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞.
"å\˜H˜ W`«~° „w<£ „QÆ∂Ñπûx ‰õÄ_» Ñ≤e¿ãÎ `«=∞‰õΩ ‰õÄ_® g∞_çÜ∂« Ö’
„áê=ÚYºO ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^Œ<Õ Pâ◊`À "å~°O`å áêiìã¿≤ Ñ\ò KÕ™êÎ~x° ÉèÏqOKå~°∞.
=ÚO^Œ∞QÍ `«=∞ L^ÕâÌ ßxfl |Ü«∞@ÃÑ\˜ì `«~åfi`« ^•xH˜ =∞^Œ`Ì ∞« xKÕÛ "åix
‰õÄ_»Q@ Æ ∞ì‰Ωõ O@∂ ã¨O|OkèOz# "åix K≥`· #« º=O`«∞efl KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ<åfl~°∞.
JO`ÕQ͉õΩO_® „ÃÑ[~ü„QÆ∂Ñπûx ZOHõ~ˆ *ò KÕã≤ "åi ^•fi~å áêÅã‘"∞Õ Hõ~ûü
ÃÑ#· =uÎ_ç fã¨∞‰õΩ~å"åÅx ‰õÄ_» J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
60
 "åà◊§ „Ѩ^=Œä ∞ ÅHõΔ ºO ~å=∞¿ã`«∞=Ù ‰õÄeÛ "Õ`‰« Ωõ =ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ[Å#∞
*ÏQÆ$`«O KÕÜ«∞_»O. JÖψQ áêÅã‘"Õ∞Hõ~üû#∞ J#∞‰õÄÅOQÍ uѨCHÀ=_»O.
~Ô O_»= ÅHõΔ ºO `«q∞à◊<å_»∞ „Ѩ[ʼnõΩ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ =∂~åæÅÃÑ· J=QÍǨÏ#
HõeÊOz +≤ÑÊ≤ OQ∑ HÔ <åÖòx "Õ~ˆ q^èOŒ QÍ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _®xH˜ `«y# ~å[H©Ü∞« ,
Pi÷H,õ ™ê=∂lHõ "å`å=~°}O HõeÊOK«_O» .
Jk XHõ „|ǨÏ`«Ê^äHŒ Oõ . ^•xÖ’ LO_Õ DˆHfi+¨<û£ , H“O@~ü DˆHfi+¨<û£
ZѨC_»∞ ZÖÏ Ñ¨x KÕ™êÎÜ∂≥ ÖË^• ɡ_ãç H≤ ˘_»`åÜ≥∂ Z=iH© `≥eÜ«∞^Œ∞. ã¨=∞㨺
[\˜Å=∞=‰õΩO_® ™ê^躌 "≥∞#ÿ O`«QÍ ã≤OѨÙÖòQÍ KÕÜ∞« _®xH˜ HÍ=Åã≤# Ǩϟ"£∞=~ü¯
KÕÜ∂« eû LOk.
Hˆ \òÃÑ#· =∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ P~ÀѨ}Å∞ ~åHõáÈ=K«∞Û. Jk H˘O`«=~°‰Ωõ
#Ü«∞"Õ∞. HÍx ZѨC_»∞ Ѩiã≤u÷ Z@∞ =∂~°∞`«∞O^À TÇ≤ÏOK«Ö=Ë ∞x "åà◊§‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞.
>ˇHfl˜ HõÖò ѨxH˜ ã¨O|OkèOz Ѩiã≤u÷ Ö’ ã¨Ê+ì̈`« LOk QÍx Hˆ \òH˜
ã¨O|OkèOz# „Ѩ}ÏoHõÖ’ Z@∞=O\˜ ã¨Ê+¨`ì « ÖË^∞Œ . PÖ’zOKÕ H˘Åk ~°H~õ H° ÍÅ
HÀ}ÏÅÖ’ ã¨=∞㨺Å∞ Z^Œ∞~°ÜÕ∞ J=HÍâßÅ∞ "åà◊§ Hõà◊§=ÚO^Œ∞
„Ѩ`«ºHõΔ=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
ѨÓiÎQÍ Pâß"å^•xfl P„â◊~ÚOK«H,õ JÖÏQÆx x~åâß "å^ŒOÖ’#∞
‰õÄ~°∞‰õΩáȉõΩO_® Pz`«∂z "åã¨Î=Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ ÉËsA
"Õã∞¨ ‰õΩO@∂ `«=∞ „Ѩ}ÏoHõ#∞ `«~K° ∞« QÍ =∂~°∞ÛHÀ=Åã≤ =ã¨∞OÎ ^Œx JO^Œ~∂°
UHÍaè„áêÜ«∂xH˜ =KåÛ~°∞. Hˆ \ò g∞_çÜ∂« #∞ ¿ÇÏO_çÖò KÕÜ∞« QÆÅ^Œx "åà◊§O^ŒiH˜
`≥Å∞ã¨∞. Jk XHõ Ѩ㡠π áê~ÚO\ò. J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ HõëêìÖ’¡Oz |Ü«∞@Ѩ_\» ÏxH˜
g∞_çÜ∂« #∞ P„â◊~ÚOKåÅx Hˆ \ò ÉèÏqOzOk.
WO_çÜ∂« Ö’ ~å[H©Ü∂« Å QÆ∞iOz ZÖÏ JxtÛ`« Ѩiã≤u÷ LO@∞O^À
JÖÏ<Õ g∞_çÜ∂« ‰õÄ_» U Ѩiã≤u÷ H˜ Z\Ï¡ iÜ«∂H±ì J=Ù`å~À `≥Å∞ã¨∞HÀÖË=∞x
`«H¯˜ #"å~°∞ Hˆ \òH˜ K≥áêÊ~°∞. g∞_çÜ∂« `À ‰õÄ_» KåÖÏ Hˆ ~üÑÙ¨¶ ÖòQÍ =º=ǨÏiOKåÅx
P"≥∞‰õΩ #∂iáÈ™ê~°∞.
Hˆ \ò q∞ye# "åix ~å=Úx Hõ^Œä K«k"å~å Jx J_çyOk. ~å*Ë+,π
61
N^è~Œ ü `≥Å∞ã¨∞#x K≥áêÊ~°∞ QÍx K«^=Œ ÖË^<Œ åfl~°∞. ™È=∞^Õ= ‰õÄ_» ~å=∂Ü«∞}O
K«^=Œ ÖË^<Œ åfl_»∞. Hˆ \ò ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz ã¨~Ô #· <åÖˇ_˚ç LO_»@O `å=Ú
KÕ¿ã ѨxH˜ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞O^Œx ÉèÏqOzOk.
~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz XHõ =ÚYº"≥∞#ÿ Ѩiâ’^è#Œ KÕã∂¨ Î ~å=∂Ü«∞}O
QÆ∞iOz, Hõhã¨O ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨O|OkèOz# =~°ÔH·<å P^ä≥O\˜H±QÍ
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O KåÖÏ =ÚYº=∞x "åkOzOk.
P"≥ ∞ K≥ Ñ ≤ Ê Ok qx JO`å PÖ’zOKå~° ∞ . `« # ∞ K≥ Ñ ≤ Ê #k
x["Õ∞#xÑ≤OzOk. ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iz `å=Ú ã¨fiÜ«∞OQÍ K«^Œ=ÖˉõΩ<åfl
P^äO≥ \˜HQ± Í `«=∞‰õΩ P q+¨Ü∂« xfl q=iOz K≥Ñʨ QÆÅ "åi<≥<· å HõÅ∞ã¨∞H˘x
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞.
Jk XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# ѨxQÍ QÆ∞~°∞ÎOK«∞H˘x WO_çÜ«∂Ö’ kQÆQÍ<Õ
^•xH˜ ã¨O|OkèOz# U~åÊ@∞¡ KÕã∞¨ HÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞.
~å=∂Ü«∞}ÏÅ∞ J<ÕHOõ QÍ ~°zOK«|_®¤~Ú. "å\˜Ö’ Hõ=ÙÅ∞ `«=∞‰õΩ
#zÛ# J<ÕHõ JOâßÅ#∞ KÕ~Û° _»"∂≥ , =∂~°Û_»"∂≥ KÕ™ê~°∞. J~Ú`Õ "åb‡H˜
~å=∂Ü«∞}"≥ÚHõ¯>Ë P^äO≥ \˜HQ± Í ÉèÏqOK«=Åã≤=ã¨∞OÎ k. ~å=∞¿ã`«∞=ÙÖÏO\˜
XHõ „|Ǩ‡O_»"∞≥ #ÿ x~å‡}Ïxfl Hõ\ Oì˜ z# q=~åÅ∞ ~å=∂Ü«∞}OÖ’ `«Ñʨ Hõ
á⁄O^Œ∞Ѩ~K° |« _ç LO\ÏÜ«∞x "åà◊§‰õΩ QÆ\ Qì˜ Í JxÑ≤OzOk.
ã‘`«=∞‡#∞ J<Õfi+≤ã¨∂Î "≥o§# |$O^•Ö’¡ ǨÏ#∞=∞O`«∞x |$O^ŒO
~å=∞Hõ ^ ä Œ # ∞ XHõ =∞Å∞Ѩ Ù uÑ≤ Ê Ok. JÖψ Q ¿ã`« ∞ |O^è Œ # O ‰õ Ä _®
~å=∂Ü«∞}OÖ’x Ju =ÚYº ã¨OѶ∞¨ @#. ~å=∂Ü«∞}OÖ’x HÔ =¡· ∂H±û J#^Œy#
~å=}=^èŒ J<Õ JOâßxH˜ ~å=∞¿ã`«∞=Ù xi‡OK«|_»@"Õ∞ `˘e J_»∞QÆ∞QÍ
ÉèÏqOK«=K«∞Û. JO^Œ∞=Å# ~å=∞¿ã`«∞=Ù H˜ ã¨O|OkèOz# Jã¨Å∞ q+¨Ü∂« xfl,
P q=~åÅ#∞ "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}OÖ’xq L#flq L#fl@∞¡QÍ `«=∞‰õΩ
q=iOK«QeÆ Qˆ "åiHÀã¨O WO_çÜ∂« Ö’ kQÆQÍ<Õ „ѨÜ∞« uflOKåÅx J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨O|OkèOz# Jã¨Å∞ q+¨Ü∂« Å`Àáê@∞ ǨÏ$^Œº=∞OQÍ
JxÑ≤OKÕq, J^Œ∞ƒù`O« QÍ JxÑ≤OKÕq J<ÕHõ HõeÊ`« q+¨Ü∂« Å∞ `«~åfi`« =zÛ#
~å=∂Ü«∞}ÏÅÖ’ KÕi LO_»=K«Ûx, JO^Œ∞=Å# "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}Ïxfl
=∂„`«"∞Õ `å=Ú „Ѩ=∂}OQÍ fã¨∞HÀ"åÅx J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
62
 D ã¨OÉèÏ+¨}Ö’ Ѩ_ç ã¨=∞Ü«∞O ZO`≥O· ^À ‰õÄ_® QÆ=∞xOK«Ö^Ë ∞Œ .
ÅOKü J=QÍ<Õ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ K«~Û° Å∞, _ç#fl~ü >ÿ̌"∞£ HÍ=KÕÛ=~°‰Ωõ H˘#™êQÍ~Ú.
ã‘iÜ«∞ãπ _ç㯨 +¨<û£ #∞ ѨH¯õ # ÃÑ\˜ì ã¨~㰠㨠֨ Ï¡áêÅ∞ P_»∞‰õΩO@∂ _ç#fl~ü
fã¨∞H˘x q„â◊q∞OK«_®xH˜ L^Œ∞º‰õΩÅÎ Ü«∂º~°∞.
ˆH\òH˜ N^èŒ~üÃÑ·# ÉÏQÍ K«#∞=Ù U~°Ê_çáÈ~ÚOk. J`«#∞ `«#∞
ZѨÊ\˜#∞OKÀ XHõi<˘Hõ~∞° `≥Å∞ã¨∞H˘x HõÅã≤ LO_Õ "åà◊§=∞#fl@∞¡ Ѷő ~ÚOk.
`«# z#fl <å\˜ q+¨Ü∂« Åhfl J`«xH˜ K≥|∞`«∂ J`«x q+¨Ü∂« Å∞
qO@∂ "≥∞ÿ=∞~°z áÈ~ÚOk. JÖÏ Hõ|∞~°∞¡ K≥|∞`«∂<≥ "≥∞Å¡QÍ x„^ŒÖ’H˜
*Ï~°∞‰õΩOk, J`«x Éè∞í *Ï<Õfl `«# `«ÅkO_»∞QÍ KÕã∞¨ H˘x.
N^è~Œ Hü ˜ KåÖÏ¿ãѨ٠x„^ŒÑ@ ¨ Öì ^Ë ∞Œ . `«#∞ KÕÜ∞« É’ÜÕ∞ Ѩ#∞Å#∞ QÆ∞iOz
PÖ’K«#Å`À =∞ã≤Î+¨¯O "Õ_≥H˜¯áÈ~ÚOk. KåÖÏ ZÔH· û\˜OQ∑QÍ LOk `«=∞
ZÃã·<£"≥∞O\ò. H˘xfl ™ê~°∞¡ „Ñ≤=∂x+¨<£ ÖÏQÍ `å#∞ KÕÜ«∞É’`«∞#fl Ѩ#∞Å∞
™êѶŨ ºO á⁄O^Œ∞`åÜ≥∂ ÖË^À =ÚO^Õ `≥Å∞ã¨∞OÎ @∞Ok N^è~Œ Hü .˜ J`«xH˜ QÆ\ Qì˜ Í
JxÑ≤OzOk `«=∞#∞ U^À â◊HÎ̃ =ÚO^Œ∞‰õΩ #_çÑã≤ ∞¨ #Î fl^Œx `å=Ú `«Ñʨ Hõ ãÔ̈Hûãπ
J=Ù`å=∞x.
[~°QÆÉ’ÜÕ∞k ~å=∞HÍ~°ºO. P<å_»∞ ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ =ÚO^Œ∞O_ç
xi‡OѨKãÕ #≤ ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨O|OkèOz# P#"åà◊§#∞ JO^Œ~‰° Ωõ #=∞‡HõO
HõeyOKÕÖÏ âßGã¨=∞‡`«OQÍ `≥eÜ«∞KÕÜ∞« QÆÅ=∞x J`«xH˜ ã¨OѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ qâßfiã¨O
LOk. `å=Ú KÕã¨∞Î#fl ѨxÖ’ [Ü«∞O á⁄O^ŒQÆÅ=∞<Õ qâßfiã¨O LO_»@O
â◊√Éèãí ∂¨ K«HOõ . Jk KåÖÏ J=ã¨~O° ‰õÄ_®, ÖË^OŒ >Ë =∞^躌 Ö’<Õ x~åâ◊‰Ωõ ÖÁOy
ã¨OѨÓ~°‚ „ѨÜ∞« `«flO KÕÜ∞« Hõ ^•i#∞Oz `«ÑC¨ ‰õΩO\Ï~°∞.
Hˆ \ò `«=∞H˘Hõ ZÃã\ò. P"≥∞ PÖ’K«#Å∞ KåÖÏ ã¨Ê+¨`ì #« ∞ Hõey L<åfl~Ú.
JO`« HÍ¡i\© PѶπ ^ä•\ò LO_»@O, Ѩiâ’^è#Œ Ö’ KåÖÏ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
JnQÍHõ P"≥∞ `«# =∞#ã¨∞Ö’ >ˇ~ÿ å KÕã#≤ QÍÜ«∂xfl =∂xÊ P "≥eux
xOÑ≤ ѨiѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ =∂#ã≤Hõ ã¨O`«$Ñ≤xÎ HõeyOzOk.Jk ‰õÄ_® Hˆ =ÅO `«#
„ÃÑ[<£û `À<Õ. JO`«\ ˜ J^Œ∞ƒù`O« J`«#∞ JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ TÇ≤ÏOK«Ö^Ë ∞Œ .
Z=Ô~<· å K≥ÑÊ≤ <å #"Õ∞‡"å_»∞ HÍ^Œ∞.
63
 ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz ˆH\ò KÕã≤# P~°∞æº"≥∞O\ò J`«x =∞#ã¨∞Ö’
"≥∞keOk. J^Œ∞ƒù`O« QÍ "åkOzOk. JO`« =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∂« xfl `å=Ú
q㨇iOK«@O KåÖÏ Pâ◊Û~°ºOQÍ LOk. `«=∞ Ѩiâ’^èŒ#‰õΩ J=^èŒ∞Å∞
U~°Ê~°∞K«∞HÀ=_»O ™ê^躌 O HÍ^ŒxÑ≤OzOk N^è~Œ Hü .˜ ~å=∞¿ã`«∞=٠Ѩiâ’^è#Œ
`å=Ú J#∞‰õΩ#fl ã¨Ö÷ ÏňH HÍHõ WOHÍ "Õ̂~ KÀ@¡‰Ωõ ‰õÄ_® áêHõ=K«Ûx J`«xH˜
QÆ\ Qì˜ Í JxÑ≤OzOk.
Jk x[O HÍÉ’`«∞O^Œx JѨÊ\˜HO˜ HÍ N^è~Œ Hü ˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. TÇ≤ÏOK«x
Z<Àfl J^Œ∞ƒù`åÅ∞ [~°QÉÆ ’`«∞<åflÜ«∞x ‰õÄ_® J`«xH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞.
Hˆ \ò ã¨Ê~°≈#∞ J#∞Éèqí ã¨∂Î P"≥∞ xâßfiã¨O ã¨∞QÆO^èŒ Éèií `«OQÍ `«#
KèåfH˜ `å‰õΩ`«∂ LO>Ë P™êfikã¨∂Î *Ï„QÆ`QΫ Í x„^ŒÖ’H˜ *Ï~°∞‰õΩ<åfl_»∞ N^è~Œ ü
‰õÄ_». x„^ŒÖ’ XHõ¯™êi ‰õÄ_» Hõ^ÅŒ ÖË^∞Œ , Hˆ \òH˜ x„^•ÉèOí QÆO H͉õÄ_»^xŒ .
Ѩãá≤ êѨÖÏ xtÛ`«OQÍ x„^ŒáÈ~ÚOk Hˆ \ò.

*ˇ<À ™È^Œ~°∞Å∞
"≥xãπ H˜ K≥Ok# *ˇ<À ™È^Œ~°∞Å∞ 14= â◊`åaúÖ’ „w<£ÖÏO_£,
SãπÖÏO_£Å#∞ Ѩiâ’kèOKå~°∞. HÔ #_®Ö’x <À"å ™È¯\˜Ü∂« J<Õ „áêO`åxfl
‰õÄ_» g~°∞ ^Œi≈Oz#@∞¡ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. `«~åfi`« giH˜ ã¨O|OkèOz# =∂ºÑπ XHõ\ ˜
ÅÉèíº=∞~ÚOk. qO`« U=∞O>Ë, P =∂ÑπÖ’ „w<£ÖÏO_£, SãπÖÏO_£ ѨÓiÎ
ˆ~MÏz„`åÅ∞ ZO`À YzÛ`«"≥∞ÿ# q=~åÅ`À L<åfl~Ú. "åi HÍÅOÖ’
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl âߢã*Ψ Ï˝#O`À J@∞=O\˜ q=~åÅ#∞ =∂ºÑπÅÖ’ QÆ∞iÎOK«_O»
Jã¨OÉèí=O. "åi ^ŒQÆæ~° L#fl =∂ºÑπ XHõ ѨÙ~å`«# =∂ºÑπ‰õΩ #HõÅ∞QÍ
K«i„`«HÍ~°∞Å∞ TÇ≤ÏOKå~°∞. J@∞=O\˜ =∂ºÑπ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _®xH˜ PHÍâ◊OÖ’
ZO`À Z`«∞#Î ∞Oz P „áêO`åÅ#∞ á¶È\’Å∞ fÜ«∞_»O `«Ñʨ x ã¨i Jx âߢãA Ψ Å˝ ∞
`ÕÖÏÛ~°∞. =∞i D Ѩi*Ï˝#O P HÍÅOÖ’ ÖË^Œx =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. =∞i U
HÍÖÏx^À `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ=∂ ?

64
 7
HÍ~°º™ê^èŒ#Ö’
`˘e „ÑÜ
¨ ∞« `åflÅ∞
áêÅO U~üáÈ~üÖì ’ ky# `«~åfi`« á¶ê~å‡e\©ãπ ѨÓiÎ KÕã∞¨ H˘x ňQl
HõÖHˇ ì± KÕã∞¨ H˘x `«=∞#∞ iã‘"£ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ "≥∂_ç U~åÊ@∞ KÕã#≤ "åi`À
HõÅã≤ Ǩϟ@ÖòH˜ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. Z=i ~°∂"£∞ûÖ’H˜ "åà◊√§ "≥o§ q„â◊q∞OKå~°∞.
„ÉËH± á¶êãπì ÖË\òQÍ KÕã≤ |^ŒHÌ Oõ QÍ `«Ü∂« ~°Ü∞ÿ≥ JO^Œ~∂° Hˆ \ò ~°∂"£∞Ö’
ã¨=∂"Õâ◊=∞Ü«∂º~°∞. _èçb¡Ö’ "≥∂_ç P~°æ<≥·*ò KÕã≤# =ºH˜Î ¿Ñ~°∞ n<£^ŒÜ«∂àò
â◊~‡° . J`«xH˜ „ѨÉ∞íè `«fi =~åæÖ’¡ =∞Oz ѨÅ∞‰õΩ|_ç LOk. Hˆ \ò HõÅ==Åã≤#
„w<£ „QÆ∂Ñπûx ‰õÄ_» J`«#∞ JѨÊ\˜Hˆ JÅ~üì KÕã≤ LOKå_»∞.
n<£^Ü Œ ∂« àò â◊~‡° `À =∂\Ï¡_ç JHõ¯_ç q+¨Ü∂« Å∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ N^è~Œ ü
`«k`«~∞° Å∞. _®II ™È=∞^Õ= P~À*Ë "≥o§ Pi¯Ü«∂ÖÏlHõÖò _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò "åà◊§`À
g∞\ò J=Ù`å#x J<åfl_»∞. ~å*Ë+π Ãã\· ò ã‘~ÚOQ∑H˜ "≥àÏÎ#<åfl_»∞. Hˆ \ò, N^è~Œ Åü ∞
„w<£ „QÆ∂ÑπÅ "åi`À =∂\Ï¡__» ®xH˜, ZHõûHõ"+Õ <¨ £ \©"∞£ Å#∞, iÃã~üÛ"≥ãÖ¨ ò#∞
ÃÇÏ· ~ü KÕÜ∞« \ÏxH˜ HÍ=Åã≤# U~åÊ@∞¡ K«∂ã¨∞HÀ=_®xH˜ xâ◊Û~ÚOK«∞ ‰õΩ<åfl~°∞.
_®II ™È=∞^Õ= Pi¯Ü«∂ÖÏlHõÖò ã¨~ˆ fi PѶπ WO_çÜ∂« PѶ㑠Hπ ˜ "≥o§
JHõ¯_ç _≥~Ô· Hõ~ì ü QÆ∞áêÎx Hõe™ê_»∞. QÆ∞áêÎ`À ™È=∞^Õ=‰õΩ KåÖÏ ¿ãflǨÏO LOk.
JO^Œ∞=Å# ™È=∞^Õ=#∞ QÆ∞áêÎ KåÖÏ PáêºÜ«∞OQÍ iã‘"£ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞.
™È=∞^Õ= ‰õΩÑ¡ OΨ QÍ `«#∞ =zÛ# Ѩx QÆ∞iOz q=iOKå_»∞. QÆ∞áêÎ
JO`å Pã¨HQΘ Í q<åfl_»∞. ™È=∞^Õ= J_çy# Ѩi‡+¨<û£ QÆ∞iOz qx ÃÑ^ŒQÌ Í
#=Ùfi`«∂ ''#∞"Õfi"≥∞<ÿ å HõÅHõO@∞<åfl"å? Pi¯Ü«∂ÖÏlHõÖò Ãã\· òûx „ÃÑ=· >ÿ̌*ò
KÕÜ∞« ÖË^∞Œ `≥eÜ«∞^•?—— J<åfl_»∞.
''„ÃÑ=· >ÿ̌*+Ë <¨ £ „ѨãH¨ Î̃ fã¨∞‰õΩ~å‰õΩ. "Õ∞=Ú KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ#flk sÃãiÛ.
XHõ Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ, „ÃÑ=· >ÿ̌*ò KÕÜ∞« _®xH˜ `Õ_® ÖË^OŒ \Ï"å?——
65
 ''ZO^Œ∞‰õΩ ÖË^∂Œ , `Õ_® LOk. HÍx ÉèÏ~°`« Éè∂í ÉèÏQÆOÖ’ qãÎ̈ $`«OQÍ
g∞~°∞ KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ#fl Ѩiâ’^è#Œ #∞ „ѨÉ∞íè `«fiO JO`« ™ê#∞‰õÄÅOQÍ K«∂_»^∞Œ .——
''UO ZO^Œ∞Hõx! "Õ∞"Õ∞q∞ WHõ¯_ç |OQÍ~°O `«qfi Ѩ~°^ÕâßʼnõΩ
fã¨∞‰õΩáÈ=@O ÖË^∞Œ Hõ^•——.
''UO JÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ [~°Q‰Æ Äõ _»^∞Œ . g∞~°∞ `«qfi# Ãã\· òûÖ’ |OQÍ~°O
*Ï_» ^˘iH˜`Õ ^•xÃÑ#· g∞~°∞ JkèHÍ~°O HÀã¨O „ѨÜ∞« ufl¿ãÎ JÖψQ WOHÍ
U"≥·<å qÅ∞"≥·# ã¨=∂Kå~°O ÖË^• ã¨OѨ^Œ |Ü«∞@Ѩ_ç, Jk =∂ KÕ~Ú
*ÏiáÈ`Õ——.
''‰õÄÖò QÆ∞áêÎ, JO`«^∂Œ ~°O P~°∞ºæ "≥∞O\òû =^Œ∞,Ì D Ѩx KÕÜ∞« _»O
=Å# Jxfl ÖÏÉèÏÅ∞ g∞‰õΩ =∂„`«"∞Õ ÅaèOKÕÖÏ HõO_ç+<¨ £ ÃÑ@∞ìHÀO_ç. =∂ˆHq∞
JÉèºí O`«~O° ÖË^∞Œ . _»|∞ƒ =∂k. sÃãiÛ =∂k. Ѷe¨ `åÅ∞ g∞"Õ. HÍ"åÅO>Ë
*Ï~ÚO\ò ZHõû~üÃã*· ò ÖÏQÆ KÕ^•ÌO. U=∞O\Ï"£—— J<åfl_»∞ ™È=∞^Õ=.
''J=hfl gÅ∞ Ѩ_=» Ù. ~å=∞¿ã`«∞=Ù W+¨Øº KåÖÏ Ããxû\˜".£ „Ѩã∞¨ `Î O«
Hˆ O„^ŒOÖ’ L#fl „ѨÉ∞íè `«fiO WѨÊ\˜Hˆ XHõ™êi KÕ~Ú HÍÅ∞Û‰õΩOk. 'X#∞û a>ì̌<£
>ˇfiÿ ãπ Ã+—· J#fl@∞¡ D q+¨Ü∞« OÖ’ g∞‰õΩ ZÖÏO\˜ ã¨ÇϨ HÍ~°O ^˘~°H^õ ∞Œ . *Ï~ÚO\ò
ZHõû~üÃã*· ò QÆ∞iOz #∞=Ùfi =∂\Ï¡_H» áõ È=@"Õ∞ =∞Ozk.——
''=∞i =∂~°æ"Õ∞q∞\’ K≥ѨC q∞„`«=∂—— WHõ `«#=Å¡ HÍÖË^Œx
KÕ`∞« Öˇ`âÎÕ ß_»∞ _®II ™È=∞^Õ=.
''_≥·Ô~Hõì~ü [#~°Öò `À =∂\Ï¡_®e. WHõ¯_» Ö’HõÖò Ü«¸x=iû\©Å
„Ѩ"∞Õ Ü«∞O`À XHõ „áê*ˇHì± áê¡<£ KÕÜ∂« e. ^•xH˜ á¶ê~Ô <£ ѶO¨ _£û Åaè™êÎ~Ú.
HÍ=eû#O`« =∞h, á¶ê~Ô <£ „\˜ÑC¨ Å∞ LO\Ï~Ú. _»|∞ƒH˜ _»|∞ƒ ¿Ñ~°∞H˜ ¿Ñ~°∞——
J<åfl_»∞ QÆ∞áêÎ PÖ’zã¨∂.Î
''JO>Ë ÅOK«=∂—— "≥H¯˜ iOѨÙQÍ J_çQÍ_»∞ ™È=∞^Õ=.
''ÖË^∞Œ "≥∞_ÿ Ü
ç ∞« ~ü, ÅOK«O QÆ∞iOz =∂\Ï¡_@» O ÖË^∞Œ . ÃÑ<·¶ å<£û XHõ
J=~À^èOŒ HÍHõáÈ`Õ =∂ Ü«¸x=iû\©Å∞ KåÖÏ „QÍO_£QÍ áê¡<£ KÕ™êÎ~Ú.
JO^Œ∞Ö’#∂ =∂ iÃã~üÛ ™ê¯Å~üû ÃãHõO_£ @∞ #<£. "åà◊§‰õΩ D „áê*ˇHì± KÕ¿ãÎ
66
WO@ˆ~fl+¨#Öò ZH±ûáÈ[~üH˜ J=HÍâ◊O =ã¨∞OÎ k. W@∞=O\˜ J=HÍâßÅ∞ `ÕeHõQÍ
=^Œ∞Å∞HÀ~°∞—— J<åfl_»∞ QÆ∞áêÎ.
''^ä•OH±û =∞Oz ^•i K«∂Ñ≤OKå=Ù. JÖψQ P Ü«¸x=iû\© ‰õÄ_®
#∞"Õfi P~°<æ *·≥ ò KÕ~Ú =∂‰õΩ KåÖÏ „â◊=∞ `«ÑC¨ `«∞Ok. h iѶ~Ô̈ <£û fã¨∞H˘x
"åà◊§#∞ HÍO\ÏH±ì KÕ™êÎ#∞—— J<åfl_»∞ ™È=∞^Õ= ã¨O`À+¨OQÍ.
_èbç ¡ Ü«¸x=iû\© "≥ã· π Kèå<£ûÅ~ü`À =∂\Ï¡_ç Jáê~ÚO\ò "≥∞O\ò
fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞ QÆ∞áêÎ.
™È=∞^Õ=`À ‰õÄ_® =∂\Ï¡_Oç z "åiH˜ á¶È<£Ö’<Õ Ñ¨iK«Ü∞« O KÕ™ê_»∞.
Ü«¸x=iû\©`À "≥∞"≥Ú~åO_»"£∞ PѶπ JO_»~ü™êìO_çOQ∑ KÕã¨∞H˘#fl
`«~åfi`« q ã≤ `À Hõeã≤ _≥~· H° ~ìõ ü [#~°Öòx HõÅ==∞x ã¨*ãˇ ìπ KÕ™ê_»∞.
~å*Ë+π N^è~Œ #ü ∞ Hˆ \ò`À XO@iQÍ =^ŒÅ\ÏxH˜ Ãã\· ò ã‘~ÚOQ∑ Jx
K≥áêÊ_»∞ HÍx J`«x Jã¨Å∞ L^ÕâÌ O◊ "Õ~∞° . u#flQÍ PO„^èÖŒ ’x `«=∞ |O^è∞Œ =ÙÅ#∞
HÍO\ÏH±ì KÕ™ê_»∞. ~å*Ë+π _èbç ¡ =zÛ# q+¨Ü∞« O `≥eã≤ ''ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ ZѨC_»∞
=™êÎ=Ù~å—— Jx J_çQÍ~°∞ "åà◊√§. gÅ∞ K«∂ã¨∞H˘x =™êÎ#x K≥Ñ≤Ê `«#‰õΩ
~å=∂Ü«∞}OÃÑ#· J^ä•i\©QÍ HÍ"≥∞O\ò KÕÜ∞« QÆÅ =ºH˜`Î À J=ã¨~O° HõeyO^Œx
K≥áêÊ_»∞.
ZѨC_»∞ P^蕺u‡Hõ q+¨Ü∂« Å QÆ∞iOz =∂@ ‰õÄ_» ѨÅHõx ~å*Ë+π
ǨÏ~îå`«∞QÎ Í ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz J^ä•i>Ë\ "˜ Q£ Í `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO>Ë qx
"åà◊√§ KåÖÏ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. U"≥∞<ÿ å ã¨<åºã¨O fã¨∞H˘<Õ L^ÕâÌ O◊ Ö’ L<åfl_®
Jx H˘OK≥O J#∞=∂xOKå~°∞ ‰õÄ_».
¿ãì\òûÖ’ [iy# q+¨Ü«∂Å∞, `å=Ú WѨC_»∞ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# ѨxÃÑ·
~å=@O QÆ∞iOz "åà◊§‰õΩ K≥áêÊ_»∞ ~å*Ë+.π ~å=∂Ü«∞} ~°ÇϨ ™êºÅ∞ q_»=∞~°z
K≥ѨÊQÆÅ ™êfig∞r HÍx =∞Ô~=Ô~·<å HÍx "åà◊§‰õΩ `≥e¿ãÎ K≥ѨÊ=∞x ÖË^•
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<≥<· å K≥Ñʨ =∞x J_çQÍ_»∞.
ÖË_Hç ˜ ÖËzO^Õ Ñ¨~∞° QÆ∞ J#fl@∞¡ L#fl ѨàO◊ QÍ J@∞=O\˜ q*Ï˝#Yxx
ZÖÏ Ñ¨@∞ìH˘<Õk H˘OK≥O >ÿ̌"∞£ HÍ"åÅx K≥áêÊ~°∞ "åà◊√§.
ˆH\ò `«# ѨxÖ’H˜ KåÖÏ ã‘iÜ«∞ãπQÍ kyáÈ~ÚOk. „w<£„QÆ∂ÑπûH˜
67
K≥Ok# P~°<æ [·≥ ~üûx HÍO\ÏH±ì KÕãO≤ k. `«~åfi`« n#^ŒÜ∂« àò â◊~‡° #∞ J_çy
g∞_çÜ«∂ "Õ∞<Õ[~ü#∞ ѨOѨ=∞Ok. „ÃÑãπ HÍ#ÊùÔ~<£ûH˜ HÍ=Åã≤# U~åÊ@∞¡
KÕã∞¨ HÀ=∞Ok. `«# Z„áÈKü ZÖÏ LO_®e. U q+¨Ü∂« ÅÃÑ· ZOѶ㨠ã≤ π KÕÜ∂« e
Jx PÖ’zã¨∂Î XHõ „_®Ñ¶ìπ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩOk.
g∞_çÜ∂« "Õ∞<Õ[~ü =KåÛHõ J`«x`À ‰õÄ~°∞Ûx =∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA #∂ºãπ
¿ÑѨ~ûü Ö’ Hõ=~ü JÜÕ∞ºÖÏ XHõ „ÃÑãπ HÍ#ÊÔ~<£û HÍ"åÅx HÀiOk. J*ˇO_®‰õÄ_»
WzÛOk. >ÿ̌q∞OQ∑ ã¨iQÍ K«∂ã¨∞H˘x P~À*Ë „ÃÑ"· ∞£ >ÿ̌"∞£ Ö’ ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ∂«
`«=∞ „ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£ûx Hõ=~ü KÕÜ∂« Åx K≥ÑÊ≤ Ok. ™êÜ«∞O„`«O <åÅ∞QÆ∞ QÆO@ʼnõΩ
Ǩϟ@Öò HÍ#Êù~Ô <£û ǨÅ∞Ö’ HÍ=Åã≤# q^èOŒ QÍ „ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£û U~åÊ@∞ KÕ™êÎ#x
K≥ÑÊ≤ g∞_çÜ∂« "Õ∞<Õ[~ü "≥àϧ_»∞.
N^è~Œ ü ‰õÄ_» `«#‰õΩ `≥eã≤# iÃã~üÛ „QÆ∂ÑπûH˜ "≥∞~ÚÖòû ѨOÑ≤OKå_»∞.
xѨÙ}∞ÅHÀã¨O, iÃã~üÛ "≥ãÖ¨ ò HÀã¨O `«=∞ iHõfi~Ú~ü"∞≥ O\ò#∞ JO^ŒiH˜ "≥∞~ÚÖòû
KÕ™ê_»∞. ~Ô O_»∞ ~ÀAÖ’¡ `«#‰õΩ HÍ=Åã≤# ã¨=∂Kå~°O ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok. Hˆ \ò
^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥o§ P"≥∞ Ѩx ZO`«=~°‰Ωõ =zÛO^À K«∂^•Ì=∞x "≥àϧ_»∞.
Hˆ \ò „ÃÑãπHÍ#Êù~Ô <£û HÀã¨O „Ñ≤¿Ñ~ü J=Ù`ÀOk. `«#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl
„_®Ñ¶ìπ K«k"å_»∞. 'KåÖÏÉÏQÆ∞Ok— Jx "≥∞K«∞Û‰õΩ<åfl_»∞. Hˆ \ò Ǩ~ÚQÍ #qfiOk,
'^ä•OH±û— JO@∂.
ˆH\òH˜ „w<£ „QÆ∂Ñπû`À =∞^蕺ǨÏflO =¸_»∞ QÆO@ʼnõΩ „Ñ≤eq∞#s
g∞\˜OQ∑LOk. P g∞\˜OQ∑Ö’ `å#∞ K≥ѨÊ^ŒÅK«∞‰õΩ#fl q+¨Ü«∂Å∞ N^èŒ~üH˜
áê~ÚO\òû "≥*· òQÍ K≥ÑÊ≤ Ok. JHõ¯_»H¯õ _» `«# Jaè„áêÜ«∂Å∞ K≥ÑÊ≤ , F=~åÖòQÍ
P"≥∞ Z„áÈKü ÉÏQÆ∞O^Œx K≥áêÊ_»∞. `«~åfi`« P"≥∞`À HõÅã≤ ~°∂"£∞Ö’<Õ ÅOKü
KÕã≤ `«# ~°∂"£∞H˜ "≥o§áÈÜ«∂_»∞ N^è~Œ .ü WO@~üHÍ"£∞Ö’ ~å*Ë+π =∂\Ï¡_®_»∞.
''N^è~Œ ü ~°∂OÖ’<Õ LO\Ï"å? h^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =ã¨∞<Î åfl#∞—— J<åfl_»∞. N^è~Œ ü ~°=∞‡<å_»∞.
Ѩkxq∞ëêʼnõΩ ~å*Ë+π =KåÛ_»∞. ''JѨC_Õ h Ãã·\ò ã‘~ÚOQ∑
J~ÚáÈ~ÚO^•?—— J_çQÍ_»∞ N^è~Œ .ü
''Ãã·\ò ã‘~ÚOQ∑ JO>Ë U=∞#∞‰õΩ<åfl"£, ~°∂"£∞Ö’<Õ ‰õÄ~°∞Ûx
"≥ÉòÃã\· òÅhfl K«∂_»@O J#fl=∂@—— #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
68
 ''J^≥`· Õ WѨÊ\’¡ J=fi^Œ∞—— N^è~Œ ü ‰õÄ_® #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞.
''N^è~Œ ü ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz, ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz KåÖÏ Ãã\· òûÖ’
ã¨=∂Kå~°O LOk. HÍx K≥ÑÊ≤ O^Õ K≥ÑÊ≤ É’~ü H˘\ì̃ã∞¨ <Î åfl~°∞. JkHÍHõ PÃã\· òû
ZO`« iÅÜ«∞|∞Öò J<Õk ‰õÄ_» ã¨O^ÕÇϨ "Õ∞.——
''J~Ú`Õ ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz Z=~°fl_çy `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•=∞#∞
‰õΩ<åfl"≥∂ P =ºH˜Î ~å=∂Ü«∞}O ÃÑ#· J^ä•i\© J~Ú=ÙO_®e.
''P q+¨Ü∞« O QÆ∞iOKÕ <Õ#∞ ‰õÄ_» „>ÿ̌ KÕã∞¨ <Î åfl#∞. ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’
ÉÏÉÏ~Ú QÍiH˜ K≥áêÊ#∞. ~ˆ Ѩ\ Ö˜ ’ѨŠK≥áêÎ#<åfl~°∞.——
''g∞ `å`«QÍ~°∞ ~å[=∞O„_çÖ’ LO_®e Hõ^• PÜ«∞##∞ J_»QÆHõ
áÈÜ«∂"å—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''J_çQÍ#∞, `å`«Ü«∞ºQÍ~°∞ WO\’¡ ÖË~°∞ Éè’[#O "Õà◊‰õΩ =™êÎ~°x
J=∞‡=∞‡ K≥ÑÊ≤ Ok. HÍ¿ãѨ٠Py KÕ^•Ì=∞x K«∂ã¨∞<Î åfl——.
''ã¨~ˆ h Éè’[#O J~ÚO^•——?
''J~ÚOk——.
''=∞i `å`«Ü∞« º QÍiH˜ HÍÖò KÕ~Ú, =KÕÛã≤ LO\Ï~°∞. PÜ«∞# ‰õÄ_»
Éè’[#O KÕãL≤ O\Ï~°∞—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
~å*Ë+π `«# `å`«QÍÔ~#· Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍiH˜ á¶È<£ KÕ™ê_»∞. PÜ«∞#
~å[=∞O„_çÖ’ ÉÏQÍ ¿Ñ~°∞#fl „Ѩ=ÚY∞ÅÖ’ XHõ~∞° . KåO|~ü PѶπ HÍ=∞~üûÖ’
„ÃÑã≤_O≥ \òQÍ ‰õÄ_® KÕ™ê~°∞. PÜ«∞# `≥eÜ«∞x"å~°∞ P K«∞@∞ì„ѨH¯õ Å ÖË~O° >Ë
Juâ◊Ü≥∂H˜ÎHÍ^Œ∞.
Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞ ~å*Ë+π Q˘O`«∞ qx KåÖÏ ã¨O`À+≤OKå~°∞. JO^Œi
Hˆ =Δ ∞ã¨=∂Kå~åÅ∞ J_çy =∞#=_çx `«=∞ T~°∞ ~°=∞‡x PǨfixOKå~°∞.
~å*Ë+π `«=∞‰õΩ ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz ÉÏQÍ K≥Ñʨ QÆÅ =ºH˜Î QÆ∞iOz
J_çQÍ_»∞. ~å*Ë+π UѨx g∞^Œ =KåÛ_À Ѩ~°O^è•=∞Ü«∞ºQÍiH˜ ~å*Ë+π `«e¡
=ã¨∞O^è~Œ ° "≥Ú`«OÎ q=~°OQÍ K≥ÑÊ≤ Ok. P q+¨Ü∞« OÖ’ PÜ«∞#‰õΩ ‰õÄ_» H˘xfl
Jaè„áêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú. `«# =∞#=_»∞ „Ѩ`ºÕ Hõ`« QÆÅ JѨÓ~°fi"≥∞#ÿ Ѩiâ’^è<Œ å
69
ã¨OѶ∞¨ OÖ’ ã¨É∞íè º_»~Ú#O^Œ∞‰õΩ PÜ«∞#ÔHO`À QÆ~fi° O HõeyOk.
Jã¨Å∞ ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz PÖ’K«# "åà◊§‰õΩ ZÖÏ HõeyO^Œx
J_çy `≥Å∞ã¨∞H˘x =∞s ã¨O`À+≤OKå_»∞. ''<åÜ«∞<å ~å=∞Hõ^#Œä ∞ qx =∞#=Ú
U Ѩx KÕã≤<å [Ü«∞=∞=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞<å g∞~°∞ ~å=∞HÍ~åºxfl g∞
Éèí∞*ÏÅÔH`«∞ΉõΩ<åfl~°∞. P ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ q∞=∞‡efl Pj~°fik™êÎ_»∞. g∞ Ѩx
[Ü«∞„Ѩ^OŒ KÕ™êÎ_∞» . D ѨxH˜ ‰õÄ_» "≥Ú^Œ@QÍ g∞~°∞ ~å=∂Ü«∞}O q#_»O
KåÖÏ â◊√Éè^í •Ü«∞HõO. Éè@í ∞ì =¸iÎQÍ~°x WHõ¯_» L<åfl~°∞. PÜ«∞# ~å=∂Ü«∞}OÖ’
k@ì. Z@∞=O\˜ ã¨O^ÕÇ¨ Å#∞ J~Ú<å ã¨~ˆ K«H¯õ QÍ "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}OÖ’x
=¸Å â’¡HÍÅ`À "åºMϺxOz ZO`À ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°÷=∞ÜÕ∞ºÖÏ K≥áêÎ~°∞.
PÜ«∞#‰õΩ ~å=∂Ü«∞}OÖ’x J<ÕHõ ~°ÇϨ ™êºÅ∞ Hõ~`° Ö« Ï=∞ÅHÍÅ∞. PÜ«∞#‰õΩ
PO[<ÕÜ∞« ™êfiq∞ "åi ѨiѨÓ~°‚ J#∞„QÆÇϨ O LOk. JO^Œ∞=Å# <Õ#∞ PÜ«∞##∞
XÑ≤ÊOz g∞‰õΩ HõeQˆ ã¨O^ÕÇ¨ Å#∞ f~°Û=∞x HÀ~°`å#∞. g∞~°O`å |Ü«∞ÖËiÌ
WHõ¯_»‰Ωõ =KÕÛÜ«∞O_ç—— J<åfl~°∞.
PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∂« #flO`å qx ~å*Ë+π ''`å`«QÍ~°∞, =∂ "åà◊§`À
=∂\Ï¡_ç K≥áêÎ#∞. PÜ«∞##∞ fã¨∞‰õΩx g∞~°∞ WHõ¯_»‰Ωõ ~å=@O U"≥∞<ÿ å gÅ∞
Ѩ_∞» `«∞O^• Jx PÖ’zOK«O_ç—— J<åfl_»∞.
''ã¨~ˆ <åÜ«∞<å, <Õ#∞ =∂\Ï¡_ç K≥áêÎ, #∞=Ùfi =∞m§ á¶È<£ KÕ~Ú—— Jx
K≥áêÊ~°∞ Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞.
q+¨Ü∞« O JO`å =∞m§ N^è~Œ Hü ˜ q=~°OQÍ K≥áêÊ_»∞ ~å*Ë+.π JO^Œ~∂°
Hõeã≤ K«iÛOK«∞‰õΩ<åflHõ =∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA U q+¨Ü«∞=Ú K≥ÉÏÌ=∞x J<åfl_»∞
N^èŒ~ü.
WO`«Ö’ Hˆ \ò P~°<æ *·≥ ò KÕÜ∞« É’`«∞#fl „ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£ûH˜ >ÿ̌"∞£ J~ÚOk.
_®II ™È=∞^Õ= ‰õÄ_» Ǩϟ@Öò ~°∂"£∞H˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl_»∞.
"åà◊√§ =ÚQÆ∞~æ ∂° HõÅã≤ Hˆ \ò ~°∂"£∞H˜ "≥o§ P"≥∞‰õΩ 'PÖòk ɡã—ìπ Jx
K≥áêÊ~°∞. `«~åfi`« Hˆ \ò HõO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ<Õ „ÃÑãπHÍ#Êù~Ô <£û [~°QÉÆ ’ÜÕ∞ ǨÖòH˜
KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞.
`å=Ú KÕÑ\¨ #ì˜ Ñ¨#∞Å∞ q_çq_çQÍ [iy`Õ<Õ ÉÏQÆ∞O@∞O^Œ<Õ "≥∂_ç
70
Jaè„áêÜ«∞O`À<Õ "å~°∞ UH©Éqíè OKå~°∞. „ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£ûÖ’ g∞_çÜ∂« =ÚO^Œ∞
Hõ#|_Õ L^ÕâÌ O◊ "åiH˜ ÖË^∞Œ .JO^Œ∞Hˆ PǨfix`«∞Å HÀã¨O Hˆ \Ï~ÚOz# ‰õΩsÛÅÖ’
"≥#∞Hõ=~°∞ã¨Ö’ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞.
g∞_çÜ∂« #∞Oz JO^Œ~∂° =KåÛ~°∞. g∞_çÜ∂« "Õ∞<Õ[~üH˜ `«# Ѩx
ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞ JxÑ≤OzOk N^è~Œ Hü .˜
ˆH\ò `«#`Àáê@∞ W^ŒÌ~°∞ „w<£„QÆ∂Ñπû ã¨Éèí∞ºÅ#∞ "≥O@ÃÑ@∞ìH˘x
=zÛOk.
„ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£û "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ ÉÏ#~ü
Ѩã∞¨ Ѩ٠ÉÏH±„Q“O_£ ÃÑ#· P‰õΩѨKÛ« x JHõ~Δ åÅ`À "≥∞iã≤áÈ`«∞Ok.
ˆH\ò „ÃÑãπ, g∞_çÜ«∂ =~åæʼnõΩ Jaè"å^ŒO KÕã≤ =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu
ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ QÆ∞iOz ‰õΩÑ¡ OÎ̈ QÍ K≥ÑÊ≤ , ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’ Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨=Ú„^Œ„áêO`«OÖ’
[~°∞QÆ∞`«∞#fl ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO +≤ÑÊ≤ OQ∑ HÔ <åÖò „áê*ˇHì± =Å# ™êQÆ~° [ÖÏÅ#∞
P^è•~°OQÍ KÕã∞¨ ‰õΩx rqã¨∞#Î fl J<ÕHõ ~°HÍÅ =∞`«ûº*Ï`«∞ʼnõΩ W`«~° r"åʼnõΩ
HõeQˆ KÕ@∞x q=iOzOk.
„w<£ „QÆ∂Ñπû ã¨É∞íè ºÅ∞ ~åѶ∞¨ =<£, u"åsÅ∞ ‰õÄ_® =∂\Ï¡_∞» `«∂ W`«~°
„áêO`åÅÖ’ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl PѨˆ~+¨<£û =ÚYºOQÍ ÉÏOÉËÃÇ·ÏÖ’
[~°∞QÆ∞`«∞#fl P~ÚÖò ѨOÑ≤OQ∑ QÆ∞iOz ^•x =Å# HõeQˆ q+¨Ñi¨ }Ï=∂Å#∞
QÆ∞iOz q=iOKå~°∞. `«~åfi`« „Ѩâfl◊ Å ã¨=∞Ü«∞O „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k.
''„áêOfÜ«∞ Jaè=$kú [~°Q@ Æ O HÀã¨O xˆ~tÌ Oz# J<ÕHõ „áê*ˇ‰Ωõ Åì ÃÑ·
Ѩ~åº=~°} âßY QÍx P =OHõ`À „w<£ „QÆ∂Ñπû QÍx =ºuˆ~Hõ`#« ∞ ‰õÄ_»Q\Æ ì̃ P
„áê*ˇ‰Ωõ Åì *ÏáêºxH˜ HÍ~°}=∞=Ù`«∞<åfl~°∞. Jaè=$kú J<Õk ÖˉΩõ O_® "≥#Hõ|_ç#
`«#O JÖψQ xez áÈ~Ú LO_»@"Õ∞<å Ѩ~åº=~°} ~°H} Δõ ‰õΩ J~°O÷ ——. Ç≤ÏO^Œ∂
™ê÷<£ >ÿ̌"∞£ û ã‘xÜ«∞~ü áê„uˆHÜ«Ú_»∞ P~ü Ñ≤ <åÜ«∞~ü J_çQÍ_»∞.
u"ås Hˆ \ò`À `«#∞ ã¨=∂^è•#O K≥áêÎ#<åfl_»∞.
''Ѩ~åº=~°}O QÆ∞iOz PÖ’zOK«‰Ωõ O_® Z<Àfl Uà◊√§ Jaè=$kú ¿Ñ~°∞`À
J=¸Åº"≥∞#ÿ r= =#~°∞Å#∞ ã¨~fi° <åâ◊#O KÕ™ê~°∞. =∞#O JO`å XHõ\ ˜
QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. D Éèí∂q∞ =∞# ™⁄O`«O HÍ^Œ∞.Wk ÉèÏq`«~åÅ HÀã¨O.
71
nxx =∞#O „Ѩã∞¨ `Î O« "å_»∞‰õΩO@∞<åflO JO`Õ. nxx =∞# ÉèÏq`«~åʼnõΩ
ZÖÏ JO^Œ*Ü Ë ∂« Ö’ g∞ˆ~ x~°~‚ ÚOK«∞HÀO_ç. Ѩ~åº=~°} ~°H} Δõ ‰õΩ `«y# K«~º° Å∞
fã¨∞‰õΩx Jaè=$kú KÕÜ∞« _»O „Ѩã∞¨ `Î åxH˜ H˘OK≥O Z‰õΩ¯= Y~°∞ÛQÍ `Àz<å
Ѩ~åº=~°}Ïxfl ~°H˜ΔOK«@O ^•fi~å =∞# ÉèÏq`«~åÅ Éèíq+¨º`«∞Î ZO`À
ÉÏQÆ∞O@∞O^Œ<kÕ HÍ^ŒO\Ï~å? —— Z^Œ∞~°∞ „Ѩtflã¨∂Î ã¨=∞~°ú =O`«OQÍ ["å|∞
K≥áêÊ_»∞ u"ås.
''~å=∞¿ã`«∞=Ù q+¨Ü«∞OÖ’ JO`«~å˚fÜ«∞ P~°æ<≥·*Ë+¨<£ *’HõºO
KÕã∞¨ HÀ=_»O ^•fi~å =∂ JO`«~`æ° « q+¨Ü∂« ÅÖ’ `«Å ^Œ∂~åÛÅx J"≥∞iHÍ
ÉèÏqã¨∞OÎ ^•?—— „ѨtflOKå_»∞ ã¨<£ \˜q <≥\ò =~ü¯ #∞Oz =∞}˜=Å<£.
Hˆ \ò #=Ùfi`«∂ ã¨=∂^è•#O K≥ÑÊ≤ Ok. ''=~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£
XHõ ã¨fiK«ÛOù ^Œ ã¨Oã¨.÷ nxÖ’ Jxfl ^ÕâßÅ #∞Oz P~°<æ *·≥ +Ë <¨ û£ áêiìã¿≤ Ñ\ò
KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. nxÖ’ U „ѨÉ∞íè `åfixH˜ áê„`« ÖË^∞Œ . WHõ J"≥∞iHÍ QÍx =∞ˆ~
W`«~° ^Õâ"◊ ∞≥ <ÿ å QÍx WHõ¯_ç JO`«~`æ° « q+¨Ü∂« ÅÖ’ HõeÊOK«∞HÀ=@O [iˆQ
J=HÍâ◊O ÖË^∞Œ .——
WOHÍ WÖÏ JOk ''JnQÍHõ =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ ÉèÏ~°fÜ«∞
ã¨Oã¨$¯u JOkOz# =ã¨∞^èH·≥ õ ‰õΩ@∞O|"£∞ J<Õ ã¨∂ÊùiÎ P^è•~°OQÍ U~°Ê_ç#
ã¨Oã¨÷. JO^Œ∞=Å# =∂#= *Ïu JO`å XHõ>Ë Jx ÉèÏqã¨∞Î<åflO. D
„ѨѨOK«=∞O`å XHõ ‰õΩ@∞O|"Õ∞ J~Ú#ѨC_»∞ Wk =∞~˘Hõi JO`«~°æ`«
q+¨Ü∞« OQÍ "Õ∞=Ú ÉèÏqOKÕ „Ѩâflı ÖË^∞Œ .——
H˘O`« =∞Ok W<£"\·≥ ã© π K«Ñʨ @∞¡ K«iz `«=∞ P"≥∂^•xfl „ѨH\õ O˜ Kå~°∞.
„j^è~Œ ü J`«x q∞„`«∞Å∞ ‰õÄ_» P ã¨O^Œ_Öç ’ áêÅ∞ ѨOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
WOHÍ ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz q=~åÅ#∞ HÀ~°∞`«∂ J<ÕHõ „Ѩâ◊flÅ∞
=KåÛ~Ú. "å@xfl\˜H© JO`å ã¨=∞~°=ú O`«OQÍ, ["åaKåÛ~°∞.
„ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£û =Úy™êHõ ~å„u JO^Œ~∂° _®II ™È=∞^Õ= ~°∂"£∞Ö’
ã¨=∂"Õâ=◊ ∞Ü«∂º~°∞. P~ÀA [iy# _≥=ÅÑπ "≥∞O\òû K«iÛOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.~å*Ë+π
`«# `å`«QÍi`À =∂\Ï¡_@» O QÆ∞iOz q=iOKå_»∞. Éè@í ∞ì=¸iÎ QÍix JHõ¯_»‰Ωõ
PǨfixOK«_=» ∂ ÖËHõ `å"Õ∞ PÜ«∞# ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥à§◊ _»=∂ J<Õ q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz
72
 K«iÛOKå~°∞.
„j^è~Œ Hü ˜ "≥O@<Õ _èbç Ö¡ ’ KÕÜ∞« =Åã≤# J`«º=ã¨~° HÍ~°º„Hõ=∂ÖËq ÖË=Ù.
JÖψQ Hˆ \ò, ~å*Ë+Åπ ∞ ‰õÄ_» ~Ô O_»∞ =¸_»∞ ~ÀAÅ =~°‰Ωõ „ѶQ‘ Í LO\Ï~°∞.
HÍx _®II ™È=∞^Õ= =∂„`«O _èçb¡ Ü«¸x=i≈\© qã≤ `À#∞ Pi¯Ü«∂År
_çáê~ü"ì ∞≥ O\ò _çl`À#∞ HõÅ= =Åã≤ LOk.
JO^Œ∞=Å# Hˆ \òx fã¨∞H˘x N^è~Œ ü ~å*Ë+Åπ ∞ ~å[=∞O„_ç "≥àϧÅx
xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. Éè@í ∞ì=¸iÎ QÍix _èbç ¡ ~°ÑÊ≤ OK«@O HõO>Ë PÜ«∞# ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ
"≥o§ `«=∞ ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ f~°∞ÛHÀ=_»"∞Õ ã¨~Ô #· Ѩ^uúŒ Jx "åiH˜ JxÑ≤OzOk.
Hˆ \òH˜ ‰õÄ_» ^ÕâO◊ Ö’x W`«~° „áêO`åÅ#∞ K«∂¿ã J=HÍâ◊O =ã¨∞OÎ ^Œx
J#∞‰õΩ<åfl~°∞. Hˆ \ò ‰õÄ_» ~å[=∞O„_ç "≥à§◊ _®xH˜ WO„@ãπì K«∂Ñ≤Ok.
JO^Œ~∂° Z=i ~°∂"£∞ûH˜ "å~°∞ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. Hˆ \ò N^è~Œ ü ~°∂"£∞Ö’H˜
=zÛOk. ''„ÃÑãπ HÍ#¬~Ô <£û ÉÏQÍ =∂<Õ*ò KÕ™ê<å—— Jx J_çyOk.
''K≥áêÊ#∞ Hõ^•, KåÖÏ ÉÏQÍ KÕ¿ã=Ù—— P"≥∞ Hõà§◊ Ö’¡H˜ „¿Ñ=∞QÍ K«∂ã¨∂Î
K≥áêÊ_»∞.
''JO^ŒiÖ’ K≥Ñʨ _»O "Õ~∞° , #∞"˘fiHõ¯_»"Õ K≥Ñʨ _»O "Õ~∞° —— =∞^è∞Œ ~°OQÍ
#qfiOk Hˆ \ò.
P"≥∞ KÕux `«# KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘x "≥∞Å¡QÍ <˘Hõ¯`«∂ ''Ü«ÚP~ü ã¨∞Ѩ~ƒü
Hˆ \ò—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
Hõ#∞Å∞ q∞Åq∞Å "≥∞~°∞ã¨∞OÎ _»QÍ J`«x"≥Ñ· Ù¨ `«^HÕ Oõ QÍ K«∂ã≤ ''QÆ∞_£<\·≥ ò——
Jx "≥∞Å¡QÍ "≥#H˜¯ uiy `«# ~°∂"£∞Ö’H˜ #_çzOk, Hõ#∞Ô~ѨÊÅ H˜O^Œ N^è~Œ ü
„ѨuaOÉÏxfl ѨkÅѨ~∞° K«∞‰õΩO@∂.

# „áêO|#<£ ^Õ"åÅÜ«∞O, WO_À<Õ+≤Ü«∂Ö’x *Ï"åÖ’ LOk. JHõ¯_ç "åà◊√§

^•xfl ' Ö’~À *’O„QÍOQ∑ ^Õ"åÅÜ«∞O — JO\Ï~°∞. Wk 9= â◊`å|úOÖ’
xi‡OK«|_çOk. WO_À<Õ+≤Ü«∂Ö’x Ju ÃÑ^ŒÌ Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"åÅÜ«∞OQÍ ¿Ñ~°∞
á⁄OkOk.
# „áêO|#<£ ^Õ"åÅÜ«∞O t=Ùx HÀã¨O xi‡OK«|_çOk. nxx =~°Öò¤ ÃÇÏi>Ël
Ãã@· ∞QÍ Ü«Ú<≥™È¯ QÆ∞iÎOzOk. D PÅÜ«∞OÖ’x „áêHÍ~åÅÃÑ· ~å=∂Ü«∞}O #∞Oz
ã¨xfl"ÕâßÅ#∞ tÖÏÊÅ∞QÍ =∞eKå~°∞.
73
 8
QÀ^•=i f~°O–
~å=∂Ü«∞} ™ê~°O
=∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA Hˆ \ò N^è~Œ ü ~å*Ë+Åπ ∞ P„QÍ"≥o§ `å*ò=∞ǨÏÖò K«∂âß~°∞.
N^è~Œ ü Hˆ \òʼnõΩ UHÍO`åxfl HõeÊOKå_»∞ ~å*Ë+.π JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ `å*ò=∞ǨÏÖò#∞
"åi^Œ~Ì ∞° q_çQÍ K«∂™ê~°∞. J~Ú<å W^Œ~Ì ∂° HõÅã≤ P „¿Ñ=∞ zǨÏflO =ÚO^Œ∞
xÅ∞K«∞O>Ë HõeˆQ ÉèÏ=O"Õ~°∞. =∞#ã¨∞û ֒Ѩe á⁄~°Ö’¡ ^•K«∞H˘x L#fl
„¿Ñ=∞‰õÄ_® =~°^ÖŒ Ï á⁄Oy Hõà§◊ #∞O_ç "≥Å∞¡=QÍ ‰õΩ~°∞™ÈÎOk, "≥<fl≥ Å [Å∞¡ÖÏ.
P =∞^è∞Œ ~å#∞Éè∂í `«∞efl ѨkÅѨ~K° ∞« ‰õΩO@∂ KÕuÖ’ KÕ~Ú "Õã∞¨ ‰õΩx uiQÍ~°∞
"åi^ŒÌ~°∂.
P ~å„u ÃÑ\¡Â¶ òÖ’ ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ "≥o§áÈÜ«∂~°∞.~å*Ë+π `«# ÉÏÉÏÜü∞
WO\˜H˜ "≥o§ =KåÛ_»∞. `«~∞° "å`« ~ÀA ~å[=∞O„_ç „Ñ¨Ü∂« }=∞Ü«∂º~°∞. ^•i
á⁄_»=Ù<å Hˆ \ò `«# ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ J_»∞QÆ∞`«∂<Õ LOk. ~å*Ë+π FÑ≤QÍæ ã¨=∂^è•<åÅ∞
K≥áêÊ_»∞. N^è~Œ Hü ˜ ‰õÄ_® KåÖÏ =~°‰Ωõ Jxfl H˘`«Î q+¨Ü∂« ÖË. ~å*Ë+Hπ ˜ WO_çÜ∂«
QÆ∞iOz <åÖˇ_ç̊ ÉÏQÍ LO^Õ Jx Pâ◊Û~°ºÑ¨_®¤_∞» N^è~Œ .ü
~å[=∞O„_ç KÕ~åHõ Ǩϟ@ÖòÖ’ ~°∂"£∞ fã¨∞H˘O^•=∞#fl N^è~Œ xü "åiOz
`«# `å`«QÍi WO\˜H˜ fã¨∞H˘x "≥àϧ_»∞ ~å*Ë+.π
Ѩ~°O^è•=∞Ü«∞ºQÍi WÅ∞¡ qâßÅOQÍ LOk. WO\˜ K«∞@∂ì L#fl
Ѩ Ó Å`À@ WO\˜ JO^•xfl =∞iO`« W#∞=∞_ç O Ѩ K Õ ã ¨ ∞ Î O k. "åà◊ √ §
ÃÑOK«∞‰õΩO@∞#fl yxfl HÀà◊√§ Hˆ \òH˜ ÉèÖí Ë qO`«QÍ `ÀKå~Ú.
PáêºÜ«∞OQÍ Ñ¨ÅHõiã¨∂Î "åix PǨfixOKå~°∞ Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞º QÍ~°∞.
"åi ÉèÏ~°º, H˘_»∞‰õΩ, HÀ_»Å∞, =∞#=Å∞, =∞#=~åà◊√§ JO^Œ~∂° Hõeq_çQÍ
u~°∞QÆ∞`«∂ =∂\Ï¡_∞» `«∂ LO>Ë XO@iQÍ Z=i á¶ê\¡ òÅÖ’ "åà◊√§ LO_Õ `«=∞
HõÅÛ~üH˜ ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O㨯 $uH˜ Éè^Ë "Œ ∞Õ ^À "≥∞Å¡QÍ J=QÆ`=« ∞=Ù`«∞#fl@∞¡ `ÀzOk
ˆH\òH˜.
74
 ~å*Ë+π `å`«QÍiO\’¡ qO^Œ∞ Hˆ \òH˜ H˘`«QÎ Í LOk. WO_çÜ∞« <£ Ѷ٨ _£
JÅ"å>Ë P"≥∞H˜. J~Ú<å ™œ`ü WO_çÜ«∂Ö’ JO^Œ∞<å QÀ^•=i lÖÏ¡Å
„Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ =O@Å∞ P"≥∞ ~°∞z K«∂z LO_»Ö^Ë ∞Œ . H˘OK≥O H˘OK≥O Jhfl ~°∞z
K«∂¿ãã¨iH˜ P"≥∞‰õΩ Z‰õΩ¯= u#fl@¡xÑ≤OzOk.
Éè ’ [<åÅ `« ~ åfi`« ˆ H \ò Ѩ ~ ° O ^è • =∞Ü« ∞ ºQÍi =∞#=à◊ § `À#∞
=∞#=~åà◊§`À#∞ `À@Ö’ u~°∞QÆ∞`«∂ Jhfl ¿Ñ~°∞¿Ñ~°∞<å Hõ#∞‰õΩ¯O@∂ ZO*ÏÜü∞
KÕã≤Ok. P"≥∞#∞ K«∂ã≤ Ѩ~°O^•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞ =ÚK«Û@Ѩ_ç ''=∞#^Õâ◊OÖ’
ѨÙ\Ïìeû# Ñ≤Å¡—— J<åfl~°∞. ''ZHõ¯_»Ñ¨Ù_ç`Õ UO =∞xO\’¡ LOKÕã¨∞‰õΩO^•O——
JOk, Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍi ÉèÏ~°º ã‘iÜ«∞ãπQÍ. ~å*Ë+π #qfi ''UO\˜ J=∞‡=∂‡
Hˆ \ò h‰õΩ JO`« #zÛO^•—— J<åfl_»∞. ''U~å h‰õΩ #K«ÛÖË^•?—— JOk Pq_».
''ˆH\ò Z=iH˜ #K«Û^Œ∞? HÍx Hˆ \ò N^è~Œ xü W+ì̈Ñ_¨ ∞» `«∞Ok—— J<åfl_»∞
~å*Ë+π.
N^è~Œ ü "Õ∞_»ÃÑ#· QÆkÖ’ H˜\ H˜ ˜ ^ŒQ~æÆ ° ‰õÄ~°∞Ûx Hˆ \ò<Õ K«∂ã¨∞<Î åfl_»∞.
Ñ≤ÅÅ¡ `À ZÖÏO\˜ J~°=∞iHõÅ∞ ÖˉΩõ O_® HõÅã≤áÈQÆÅQÆ@O XHõ Hõàı ã¨∞=∂
JxÑ≤OzOk J`«xH˜. ~Ô O_»∞~ÀAÅ „H˜`O« `À_Õà§◊ ÖÏO\˜ g∞_çÜ∂« #∞ ¿Ñ㶠π
KÕãO≤ k D"Õ∞<å JxÑ≤OzOk. XHõ"Ñ·≥ Ù¨ „á⁄ÃÑ+¶ #¨ Öò iÃã~üÛ~üQÍ ã¨∞xt`«"∞≥ #ÿ
„Ѩ[,˝ =∞~À"≥Ñ· Ù¨ Ñ≤ÅÅ¡ `À HõÅã≤áÈQÆÅ J=∂Ü«∞Hõ`fi« O J`«xfl J|∞ƒ~°Ñi¨ Kå~Ú.
''x[=∞„\Ï—— JOk Ѩ~°O^è•=∞Ü«∞ºQÍi ÉèÏ~°º. ''"åi^ŒÌiHõO>Ë g∞
~Ú^Œ~ˆÌ =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∞O>Ë á⁄~°|_®¤#∞—— JOk <˘K«∞Û‰õΩO@∂.
''`å`«Ü∂« º, Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞ ZѨC_»∞ =™êÎ~∞° ? "Õ∞=Ú KåÖÏ Pã¨HQΘ Í
PÜ«∞# HÀã¨O Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞<Î åfl=Ú—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
''™êÜ«∞O„`«O =™ê΄~å. <Õ<Õ "≥o§ "≥O@ÃÑ@∞ìH˘x =™êÎ#∞ ã¨~ˆ <å——
J<åfl~°∞ Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞.
™êÜ«∞O„`«O "Õà◊Ö’¡ „ѨHõ$u JO^•Å#∞ "Õ∞_»ÃÑ·#∞Oz K«∂ã¨∂Î
P#Ok™ÈÎOk Hˆ \ò. ^ŒQ~æÆ À¡<Õ QÀ^•=i #k QÆOcè~O° QÍ ™êyáÈ`«∞Ok. ^•xÃÑ#·
Hõ\#ì˜ JO^Œ"∞≥ #ÿ „a_ç˚ QÀ^•=i #_»∞=Ú‰õΩ ^èiŒ Oz# =_®¤}OÖÏ ÉèÏã≤Å∞¡`ÀOk.
QÀ^•=i =OHõ `«^HÕ Oõ QÍ K«∂ã¨∂,Î U^À J=ºHÍÎ#O^•xH˜ QÆ∞~°~ÚOk P"≥∞
=∞#ã¨∞.
75
 N^è~Œ ,ü ~å*Ë+Åπ ∞ ~å=∂Ü«∞}OÖ’ Z@∞=O\˜ ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ f~°∞ÛHÀ"åÖ’
K«iÛOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. N^è~Œ Hü ˜ ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz KåÖÏ Ãã¯pQÍ `≥Å∞ã¨∞.
~å*Ë+πH˜ H˘O`« Z‰õΩ¯= <åÖˇ_ç˚ LOk ~å=∂Ü«∞}OÃÑ·#. "åà◊§ WO\’¡
~å=∂Ü«∞}O ~Ô QÆ∞ºÅ~üQÍ K«^∞Œ =Ù`«∞O@∞Ok ~å*Ë+π `«e.¡
Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎx "≥O@ɡ@∞ì‰Ωõ x =KåÛ~°∞. JO^Œ~∂°
=zÛ Kå=_çÖ’ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍiH˜ HÍѶ‘ ѶŨ Ǩ~åÅ∞ WzÛOk
Ѩ~°O^è•=∞Ü«∞ºQÍi ÉèÏ~°º. `«~åfi`« Ѩ~°O^è•=∞Ü«∞º QÍ~°∞ ~å*Ë+πx J`«x
q∞„`«∞Å#∞ Éèí@∞ì=¸iÎQÍiH˜ ѨiK«Ü«∞O KÕ™ê~°∞. N^èŒ~ü ˆH\òÅ HÀã¨O
Éèí@∞ì=¸iÎQÍ~°∞ ã¨O„QÆǨÏOQÍ ~å=∞Hõ^äŒ#∞, ã¨∞O^Œ~°HÍO_»#∞ q=iOKå~°∞.
PÜ«∞# K≥ѨÙÎ#fl ^•xx ~å*Ë+π ˆH\òH˜ J~°÷=∞ÜÕ∞ºÖÏ „\Ï<£ûÖË\ò KÕ™ê_»∞.
J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ ~å=∞Hõ^#Œä ∞ UHÍ„QÆ z`«OÎ `À qOk Hˆ \ò.
`«~åfi`« Ü«Ú^ŒHú ÍO_» #∞Oz N~å=∞ Ѩ\Ïìa¿è +HõO =~°‰Ωõ ã¨O„QÆÇϨ OQÍ
qxÑ≤OKå~°∞ Éèí@∞ì=¸iÎ. N^èŒ~ü `«# ã¨O^ÕǨÅ z\Ïì`À ã≤^ŒÌ=∞Ü«∂º_»∞.
=∞^躌 =∞^躌 Ö’ HÍѶő ∞, ™êflH±û JO^Œ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú.
Éè@í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞ ã¨O^ÕÇ¨ Å∞O>Ë J_»Q=Æ ∞x K≥áêÊ~°∞. Jk qx N^è~Œ ü
J<åfl_»∞ ''~å=∂Ü«∞}O WO`« ÉÏQÆ∞O@∞O^Œx <åH˜O`«=~°‰Ωõ `≥eÜ«∞^Œ∞. =∂‰õΩ
KåÖÏ K«H¯õ QÍ ~å=∞Hõ^#Œä ∞ qxÑ≤OKå~°∞. J~Ú`Õ ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz U"≥∞<ÿ å
q=~°OQÍ K≥Ñʨ QÆÅ~å——?
Éè@í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞ N^è~Œ ü "≥Ñ· Ù¨ z~°∞#=Ùfi`À K«∂âß~°∞. ''Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞º
QÍ~°∞, g∞~°O`å ~å=∞¿ã`«∞=Ù x[=∂ HÍ^• Jx ã¨`åº<Õfi+¨} KÕã¨∂Î
ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ =KåÛ~°x K≥áêÊ~°∞ <åÜ«∞<å! g∞~°∞ KÕÑ\¨ #ì̃ k ^≥=· HÍ~°º=Ú.
g∞~°O`å xq∞`«=Î ∂„`«∞Å∞. Ѩ=#ã¨∞`«∞_≥#· P ~å=∞^Œ∂`« `«# ™êfiq∞HÍ~åºxfl
g∞KÕ ` « x~° fi Ç≤ Ï OѨ K Õ ã ¨ ∞ Î < åfl_» ∞ . g∞Ô ~ O`À ^è Œ # ºr=ÙÅ∞. WHõ á È`Õ D
|$ǨÏ`å¯~°ºOÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞HÀ QÆÅQÆ_O» <å J^Œ$+ì̈O——
''WHõ g∞~°∞ J_çy# „Ѩâ◊fl QÆ∞iOz q=iOKåÅO>Ë ~å=∞¿ã`«∞=Ù
x~å‡}ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ [iy# q+¨Ü∂« Å∞ `«~åfi`« ~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}OÖ’
[iy# qâıëêÅ∞ g∞‰õΩ q=~°OQÍ K≥áêÊe—— Jx Éè@ í ∞ì=¸iÎ N~å=∞K«O„^Œ∞_»∞
76
77
ã¨=Ú„^Œ∞}˜‚ „áêi÷OK«@=Ú, `«~åfi`« ã¨=Ú„^Œ∞_»∞ L^•ã‘#`«#∞ áê\˜OK«_O» `À
Jey „|Ǩ‡¢™êÎxfl Z‰õΩ¯ÃÑ@ì_»O, JѨC_»∞ ™êQÆ~°∞_»∞ =∂#= ~°∂ѨOÖ’
N~å=Ú}˜‚ â◊~°}∞ "Õ_»@O, =∂~åæO`«~°O `≥eÜ«∞*Ëã≤ ã¨Ç¨ÏHõiOK«@O,
„|Ǩ‡„™êÎxfl "Õ̂~KÀ@ Ѩ_ÖÕ Ï N~å=Ú_»∞ „ѨÜ∂≥ yOK«_O» q=~°OQÍ K≥áêÊ~°∞.
`«~åfi`« N~å=Ú_»∞ qâ◊fiHõ~‡° ‰õΩ=∂~°∞_≥#· #Å∞_ç ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ¿ã`«∞
|O^è#Œ O QÍqOK«_O» , P ¿ã`«∞=Ù x~°‡OK«_O» HÀã¨O "å~°∞ "å_ç# Ѩ^•~å÷Å∞,
â◊~°"ÕQÆO`À S^Œ∞ ~ÀAÅÖ’<Õ #∂~°∞ Ü≥∂[<åÅ∞ xi‡OK«|_»@O JO`å
q=~°OQÍ K≥áêÊ_»∞.
''Ü≥∂[#=∞O>Ë ZO`« ^Œ∂~°O?—— Jx J_çQÍ_»∞ N^è~Œ .ü
''Ü≥∂[#=∞O>Ë ^ŒQÆæ~° ^ŒQÆæ~° 8 "≥∞ÿà◊§ #∞Oz 10 "≥∞ÿà◊§ =~°‰õΩ
LO_»=K«Ûx ѨO_ç`∞« Å∞ JO\Ï~°∞,—— J<åfl_»∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎ.
#∂~°∞ Ü≥∂[<åÅ á⁄_»=٠ѨkÜ≥∂[<åÅ "≥_»Å∞Ê`À qâßÅOQÍ
xi‡K«|_çOk ~å=∞¿ã`«∞=Ù. JO>Ë D<å\˜ ÖˇH≥ ¯õ ÅÖ’ #∂~°∞ Ü≥∂[<åÅO>Ë
1280 #∞Oz 1600 H˜.g∞. á⁄_»=Ù. 128 #∞Oz 160 H˜. g∞ "≥_Å» ∞Ê
LO@∞Ok.
=∞i D<å_»∞ NÅOHõ‰Ωõ ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ =∞^躌 L#fl ¿ã`«∞=Ù 40 #∞Oz
50 H˜.g∞ ^Œ∂~°OÖ’<Õ LOk. Wk ZÖÏ á⁄ã¨∞QÆ∞`«∞Ok. PkÖ’<Õ Ç¨ÏOã¨áê^Œ∞ÖÏ
ÖˇH¯õ "≥Ú^Œ\’¡ Ñ‘~=°î Ú_ç Ѩ_#ç @¡~Úº xã¨û`«∞=Î P=iOzOk ~å*Ë+Hπ .˜
~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}O `«~åfi`« [iy# HÍÅO Ug∞ ã¨fiÅÊ"≥∞#ÿ k HÍ^Œ∞.
YO_®Å ~°∂ѨÙ~ˆ YÖË =∂iáÈÜÕ∞O`« Ü«ÚQÍÅ∞ QÆ_z» áÈÜ«∂~Ú. „`Õ`åÜ«ÚQÆO
<å\˜ ~å=∞¿ã`«∞=Ù WOHÍ J^Õ ã¨fi~°∂ѨOÖ’ LO@∞O^Œx J#∞HÀÖË=Ú.
ZO^Œ∞HõO>Ë H˘xfl ÅHõÅΔ ã¨O=`«û~åÅ HÍÅO [iyáÈ~ÚOk.
JnHÍHõ HÍO\˜<O≥ @Öò „_çÑìπ Jx YO_®Å∞ h\˜ÃÑ· `ÕÅ∞`«∞#fl su
XHõ^•xH˘Hõ\ ˜ ^Œ∂~°OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞x âßG"Õ`«ÎŠѨiâ’^èŒ#Å =Å#
`≥Å∞™ÈÎOk. JO`ÕHÍHõ H˘xfl Éè∂í ÉèÏQÍÅ∞ h@ =ÚxyáÈ=@O H˘xfl ÉèÏQÍÅ∞
h\˜ÃÑH· ˜ Hõ#|_»@O =O\˜q ‰õÄ_® [iy LO_»=K«∞Û. J<ÕHõ ~°HÍÅ „ѨH$õ u
L`åÊ`åÅ =Å# WÖÏO\˜ =∂~°∞ÊÅ∞ [iˆQ J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
78
 P~°∞æº"≥∞O\òû Z<≥·fl<å LO_»=K«∞Û HÍx Zq_≥<£û XHõ¯\˜ KåÅ∞.
~å=∞¿ã`«∞=Ù x[=∂ HÍ^• J#flk `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»"∞Õ N^è~Œ ü L^ÕâÌ O◊ . JO`ÕHÍx
„Ѩ`ºÕ HõOQÍ q=~åÅ#∞ =∞ã≤ÑÓ¨ ã≤ =∂ˆ~_»∞HÍÜ«∞ KÕÜ∂« Å<Õ ã¨OHõÅÊO J`«xH˜
ÖËHáõ È=@O =Å# ~å=∞¿ã`«∞=Ù H˘Å`«Å q+¨Ü∞« O xifiHÍ~°OQÍ q<åfl_»∞.
''~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}O ZÖÏ [iyOk ? Z@∞=O\˜ Ѩ^•~å÷Å∞
"å_®~°∞ ? WOHÍ ~å=∂Ü«∞}OÖ’ ~å=∞¿ã`«∞ x~å‡}O QÆ∞iOz xH˜ÑΔ "Ψ ∞≥ #ÿ
~°ÇϨ ™êºÅ∞ `≥eÜ«∞*ËÜ∞« O_ç —— Jx J_çQÍ_»∞.
N^èŒ~ü „Ѩâ◊fl#∞ qx H˘OK≥O¿ãѨ٠=∞ø#OQÍ LO_çáÈÜ«∂~°∞
Éè@
í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞. `«~åfi`« WÖÏ J<åfl~°∞.
''~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}O 5~ÀAÅ áê@∞ [iyOk. "≥Ú^Œ\ ˜ ~ÀA
14 Ô~O_»=~ÀA 20 =¸_»=~ÀA 21 Ü≥∂[<åÅ x~å‡}O [iyOk.
<åÅæ=~ÀA 22 S^Œ=~ÀA 23 Ü≥∂[<åÅ∞ x~å‡}O`À =Úyã≤Ok.
=∞Ǩã¨`fi« O QÆÅ P HõÑ≤ g~°∞Å∞ S^Œ∞~ÀAÖ’¡ ¿ã`«∞=Ù x~å‡}O ѨÓiÎ KÕâß~°∞.——
''¿ã`«∞=Ù x~å‡}O qâ◊fiHõ~°‡ ‰õΩ=∂~°∞_≥·# #Å∞_ç^•fi~å [iyOk.
qâ◊fiHõ~‡° J<ÕHõ q^è•Å x~å‡}ÏʼnõΩ P^Œ∞º_»∞. JÖψQ #Å∞_»∞ ‰õÄ_® Ü«∞O„`«,
"åã¨∞Î `«k`«~° âߢ™êÎÅÖ’ ѨiѨÓ~°‚ „Ѩ[˝ HõÅ"å_»∞.——
''™êQÆ~∞° _»∞ ¿ã`«∞ x~å‡}O QÍqOK«=∞x N~å=ÚxH˜ ã¨ÅǨ WzÛ#
`«~åfi`« P HÍ~°ºO <≥~°"Õ~°ÛQÆÅ ã¨=∞~°∞÷_»∞ Z=~°∞ J<Õ PÖ’K«# =zÛOk.
JѨC_»∞ #Å∞_ç QÆ∞iOz N~å=ÚxH˜ ™êQÆ~∞° _»∞ K≥|∞`å_»∞.——
''N~å=Ú_»∞ ¿ã`«∞ x~å‡}O ÉèÏ^Œº`«#∞ #Å∞_»∞H˜ JѨÊyOz# `«~åfi`«
#Å∞_»∞ `«#∞ "å~°kxä ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ xi‡™êÎ#x Ǩg∞ W™êÎ_∞» .——
''¿ã`«∞=Ùx =i‚ã∂¨ Î "åb‡H˜ Hõq Jk PHÍâ◊OÖ’ HõxÑ≤OKÕ áêÅѨÙO`«ÖÏ
„ѨHÍtã¨∞OÎ k JO\Ï_»∞——.
''~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz =∞~˘Hõ™êi ~å=∂Ü«∞}OÖ’ „Ѩ™êÎqOKÕÑC¨ _»∞
¢ã‘Î `«Å ^Œ∞=Ùfi‰õΩ#flѨC_»∞ =∞^茺֒ U~°Ê_ç# áêÑ≤_»ÖÏ LO^Œx =i‚™êÎ_»∞.
JO>Ë Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩã¨=Ú„^•xfl Ô~O_»∞ ÉèÏQÍÅ∞QÍ qÉèílOz#@∞¡QÍ
HõxÑ≤Oz#@∞¡ ÉèÏqOK«=K«∞Û.
79
 WOHÀ q+¨Ü∞« O ‰õÄ_® g∞‰õΩ Pã¨HÎ̃ HõeyOK«=K«∞Û.
''N~å=Ú_»∞ ™êQÆ~∞° xÃÑ· HÀÑ≤Oz f„="≥∞#ÿ ÉÏ}ÏÅ#∞ „ѨÜ∂≥ y™êÎ_∞» .
™êQÆ~° [ÖÏÅ∞ JÅ¡HÖõ ’¡Å"≥∞áÿ È`å~Ú. ã¨=Ú„^ŒQ~Æ ƒ° Où Ö’ L#fl J<ÕHõ r=~åt
„ѨàÜ◊ ∞« HÍÅOÖ’ PO^Àà◊# K≥Ok#@∞¡ ÉèÜ í ∞« Ѩ_`» å~Ú.——
''`«~åfi`« N~å=Ú_»∞ ã¨=Ú„^Œ[ÖÏÅxflO\˜x â’+≤OѨ KÕ™êÎ#x
„|Ǩ‡¢™êÎxfl qO\˜H˜ ã¨Okè™êÎ_∞» . JѨC_»∞ Éè∂í q∞ÃÑ· pHõ@∞¡ Hõ=Ú‡‰õΩO\Ï~Ú.
^Õ=`«Å∞, ã≤^,ÌŒ Kå~°}∞Å∞ `«Å_¡ eç á¡ È`å~°∞.——
''™êQÆ~°∞_»∞ KÕ`«∞Å∞ *’_çOz =∂#= ~°∂ѨOÖ’ [ÖÏÅ =∞^茺
Jã¨qÎ ∞ã¨∞#Î fl ã¨∂~°∞ºxÖÏ „Ѩ`º« Hõ=Δ ∞=Ù`å_»∞. ~å=∂ h=Ù x~°~‚ ÚOz# ^è~Œ å‡Å#∞
PK«iOK«@"Õ∞ <åHõ~=ΰ ºO. "å#~°¿ã# ##∞fl ^•@_®xH˜ "å~°kè xi‡OK«∞. Jk
xezLO_ÕÖÏ <Õ#∞ ã¨ÇϨ Hõi™êÎ#∞ JO\Ï_»∞——.
''~å=∞ÉÏ}Ïxfl Z‰õΩ¯ÃÑ\ÏìHõ kOKÕ „ѨãH¨ Θ ÖËHáõ È=@O KÕ`« Z‰õΩ¯ÃÑ\˜#ì
ÉÏ}Ïxfl ZHõ¯_» q_»∞"åÖ’ `≥Å∞Ѩ=∞O\Ï_»∞ ~å=Ú_»∞. `«#‰õΩ L`«Î~°OQÍ
„^Œ∞=∞`«∞ź J<Õ KÀ@ Jcè~è ∞° Å∞ J<Õ ^Œ∞~å‡~°∞Åæ ∞ `«# [ÖÏÅ#∞ `åQÆ∞`«∞<åfl~°∞.
"åà◊√§ <åâ◊#=∞ÜÕ∞ºÖÏ JHõ¯_» Ѩ_Õ@@∞ì q_»==∞x ™êQÆ~°∞_»∞ HÀ~°`å_»∞.
~å=Ú_»∞ JÖÏ<Õ KÕ™êÎ_∞» ——.
''„|Ǩ‡GO ÃÑ^ŒÌ â◊|ÌO`À Éèí∂q∞x `åH˜# KÀ@ ÃÑ^ŒÌ Q˘~Úº
U~°Ê_»∞`«∞Ok. ^•xx „=}O JO\Ï~°∞. JHõ¯_» U~°Ê_ç# Q˘~ÚºÖ’ Éè∂í q∞
J@ì_∞» QÆ∞ á⁄~°Å#∞Oz [ÅO TiOk. JO`ÕQÍHõ JHõ¯_» "≥Ú`«OÎ Z_®iQÍ
=∂iáÈ~ÚOk. P „áêO`åxfl '=∞~°∞— JO\Ï~°∞. Wk ~å[™ê÷<Ö£ ’ LO^Œx
K≥|∞`å~°∞.——
''~å=Ú_»∞ P „áêO`åxH˜ =~°q∞™êÎ_∞» . Jk KåÖÏ Ñ¨q„`«=∞~Ú#kQÍ
LO@∞O^Œx K≥áêÎ_∞» . J^Õq^èOŒ QÍ Jk Jxfl HÍÖÏÅÖ’#∞ „Ѩãk≤ Ì K≥O^Œ∞`«∞Ok——.
''¿ã`«∞=Ùx ‰õÄ_® ~å=Ú_»∞ KåÖÏ Ñ¨q„`«"∞≥ #ÿ ã¨Å÷ OQÍ Jxfl HÍÖÏÅÖ’
xez LO@∞O^Œx Pj~°fik™êÎ_∞» . ^•xx ''#Å¿ã`«∞=Ù——, ''¿ã`«∞ |O^è#Œ O——
Jx =º=ǨÏi™êÎ~x° `≥eÜ«∞*Ë™êÎ_∞» .——
''JÖψQ WѨÊ\˜H© ^•xx ¿ã`«∞=ÙQÍ<Õ =º=ǨÏiã¨∞Î<åflO—— J<åfl_»∞
80
Éèí@∞ì=¸iÎ.
''UÜÕ∞ Ѩ^•~å÷Å`À ¿ã`«∞=Ù x~å‡}O [iyO^À q=iOK«O_ç—— Jx
N^è~Œ ü =∞m§ J_çQÍ_»∞.
''J^Õ K≥Ñʨ É’`«∞<åfl#∞. =∞Ǩ â◊H=Î̃ O`«∞Öˇ#· HõÑg≤ ~°∞Å∞ U#∞QÆ∞ÅO`«
L#fl |O_»~åà◊§#∞, ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ =$HΔÍÅ#∞ "Õà§◊ `À ã¨Ç¨ ÃÑH˜eOz `≥zÛ ã¨=Ú„^ŒOÖ’
"Õâß~°∞——.
''XHõ Ѩ^uÌŒ „ѨHÍ~°O x~å‡}O [~°Q_Æ ®xH˜ ~Ô O_»∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ HõÑ≤ g~°∞Å∞
`åà◊√§ Ѩ\Ïì~∞° . H˘xfl Ü«∞O„`åÅ#∞ ‰õÄ_® LѨÜ∂≥ yOz ÉÏQÍ |~°∞"≥#· H˘O_»
tÅÅ∞ =∞Ǩ=$HΔÍÅ#∞ `≥zÛ ã¨=Ú„^•xfl xO¿Ñâß~°∞——
''J<ÕHõ ~°HÍÅ =$Hõ*Δ Ï`«∞Å#∞ "å_ç#@∞¡QÍ "åb‡H˜ =∞ǨHõq =i‚OKå~°∞——
J<åfl_»∞ Éè@ í ∞ì =¸iÎ.
''W^ŒO`å ZO`«HÍÅO „H˜`O« [iyO^À K≥Ñʨ QÆÅ~å—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''YzÛ`«"∞≥ #ÿ HÍÅ x~°Ü ‚ ∞« O KÕÜ∞« ÖËHõ áÈ~Ú<å J<ÕHõ =∞Ok ѨO_ç`∞« Å∞
~å=∂Ü«∞}OÖ’ qq^èŒ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ K≥Ñʨ |_ç# YQÀà◊ q+¨Ü∂« Å#∞ P^è•~°OQÍ
fã¨∞H˘x HÍÅ x~°Ü ‚ ∞« O KÕÜ∞« _®xH˜ „ѨÜ∞« uflOKå~°∞.
''P „ѨHÍ~°O N~å=∞ [##O [iy#k K≥„· `«â√◊ ^ŒÌ #=q∞<å_»∞. P~ÀA
ѨÙ#~°fiã¨∞ #Hõ„Δ `«O, S^Œ∞ „QÆÇ¨ Å∞ LK«ÛÖù ’ L<åfl~Ú. ã¨∂~°∞º_»∞ "Õ∞+¨~åtÖ’,
‰õΩA_»∞ =∞Hõ~~° åtÖ’, QÆ∞~°∞=Ù ''Hõ~å¯@HõOÖ’, â◊√„‰õΩ_»∞ g∞#OÖ’, â◊x `«∞ÅÖ’#∞
L<åfl~Ú.——
''=∞ǨÉèÏ~°`Ü « Ú« ^ŒÌ HÍÖÏxfl JHÀì|~ü 16 3553 a.ã≤ QÍ WO`«‰Ωõ
=ÚO^Õ âߢãÜ Î‘ ∞« OQÍ x~°~‚ ÚOK«_O» [iyOk. Hõ#∞Hõ D „QÆÇϨ ã≤u÷ H˘~°‰Ωõ
HÍÖÏxfl "≥#∞Hõ‰õΩ JOK«<å "Õã≤ N~å=∞ [##O 4-12-7323 a.ã≤.Ö’
[iyO^Œx x~°~‚ ÚOKå~°∞——.
''JÖψQ 7-4-7307 a.ã≤. Ö’ ã‘`å~å=∞ HõàϺ}O [iyO^Œx,
ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ ã‘`#« ∞ 2-9-7292 a.ã≤Ö’ K«∂™ê_»x, ¿ã`«∞=Ù 26-30
JHÀì|~°∞ 7292 a.ã≤.Ö’ xi‡OK«|_ç#^Œx, ~å=}∞}˜‚ 15-11-7292 a.ã≤.Ö’

81
~å=Ú_»∞ =kèOKå_»x, 6-12-7272 a.ã≤.# ~å=Ú_»∞ JÜ≥∂^躌 ‰õΩ KÕ~å_»x
H˘O^Œ~∞° ѨO_ç`∞« Å∞ ÖˇH¯õ Å∞ Hõ\Ïì~∞° .——
''=∞ǨÉèÏ~°`« HÍÅO QÆ∞iOz g∞~°∞ K≥áêÊ~°∞. =∞i =∞ǨÉèÏ~°`O« Ö’
¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz „Ѩ™êÎ=# LO^•—— Jx J_çQÍ_»∞ N^è~Œ ü ™êÖ’K«#QÍ.
''#∞=Ùfi KåÖÏ =∞Oz „Ѩâfl◊ "Õâß=Ù <åÜ«∞<å. Wk KåÖÏ =ÚYº"≥∞#ÿ k.
~å=∞¿ã`«∞=Ùx JO^Œ~°∂ XHõ ѨÙ}ºˆHΔ„`«OQÍ ÉèÏqOKÕ"å~°x, P ¿ã`«∞=Ùx
HÍáê_»=Åã≤#kQÍ P^ÕtOKå~°x =∞#‰õΩ ÉèÏ~°`O« Ö’ `≥Å∞ã¨∞OÎ k——.
''áêO_»=ÙÅ∞ =#"åã¨O KÕã¨∞Î#flѨC_»∞ =∂~°¯O_ÕÜ«∞ =∞Ǩ=Úx
P„â◊=∂xH˜ =™êÎ~°∞. JѨC_»∞ P =Úx áêO_»=ÙʼnõΩ JHõ¯_ç qâıëêÅ#∞
`≥eÜ«∞KÕ™êÎ_∞» . P ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ #Å∞_ç KÕ`« x~°‡OK«|_ç# #Å¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz
"åiH˜ `≥eÜ«∞KÕ™êÎ_∞» .——
''nxx |\˜ì `«~`° ~« åÅ∞QÆ ~å=∞¿ã`«∞=Ùx JO`å HÍáê_»∞`«∂ =ã¨∞#Î fl@∞¡
`≥Å∞ã¨∞OÎ k. Jk J`«ºO`« Ѩq„`«"∞≥ #ÿ k. Jxfl HÍÖÏʼnõΩ Ñ¨Ó[hÜ«∞"≥∞#ÿ k——
Jx K≥áêÊ~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎ.
Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞, PÜ«∞# ÉèÏ~°º "åi Ñ≤ÅÅ¡ ∞ JO`å Pâ◊Û~°ºOQÍ
q#™êQÍ~°∞. ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz `«qfi# H˘Ån H˘`«Î q+¨Ü∂« Å∞ |Ü«∞@
Ѩ_∞» `«∞#fl@∞¡ JxÑ≤OzOk.
D ‰õΩ„~åà◊√§ U^À „ѨÜ∞« `«flO KÕã∞¨ <Î åfl~°∞ J#∞‰õΩ<åfl~°∞ HÍx KåÖÏ
ã‘iÜ«∞ãπQÍ „ѨÜ∞« uflã¨∞#Î fl@∞¡ "åà◊§ Hõq∞\ò"∞≥ O\ò K«∂¿ãÎ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. "åà◊§
^•fi~å `«=∞‰õΩ ‰õÄ_® Z<Àfl H˘`«Î q+¨Ü∂« Å∞ `≥e™êÜ«∞x JO`å ã¨O`À+≤OKå~°∞.
''Ü«ÚQÍÅ QÆ∞iOz K≥Ñʨ O_ç Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞—— „ѨtflOKå_»∞ N^è~Œ .ü
''HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ J#O`« ã¨fi~°∂áêxfl ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ#flO`«
q=~°OQÍ =∞Ô~=~°∂ `≥Å∞ã¨∞HÀÖË^ŒO>Ë Juâ◊Ü≥∂H˜ÎHÍ^Œ∞——, Éèí@∞ì=¸iÎQÍ~°∞
K≥áêÊ~°∞.
''„Ѩu ~ÀA =∞#"åà◊√§ D HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞„QÆ`«`åfixfl `«=∞
ã¨O^蕺=O^Œ<åk HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ 㨇iã¨∂<Î Õ LO\Ï~°∞.——
82
 ''Hõ$`«, „`Õ`å, ^•fiѨ~,° HõeÜ«ÚQÍÅ∞ <åÅ∞QÆ∞. Hõ$`«ÜÚ« QÆO =∂#=
ã¨O=`«û~åÅÖ’ ѨiQÆ}¿˜ ãÎ 17 ÅHõÅΔ 28 "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞, „`Õ`åÜ«ÚQÆO
12 ÅHõΔÅ 96 "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞, ^•fiѨ~°Ü«ÚQÆO 8 ÅHõΔÅ 64 "ÕÅ
ã¨O=`«û~åÅ∞. WHõ HõeÜ«ÚQÆO 4 ÅHõÅΔ 32 "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞.
''=∞#O HõeÜ«ÚQÆOÖ’ 5 "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞ HÍÅOÖ’ L<åfl=∞O\Ï~°∞
ѨO_ç`∞« Å∞—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
PÜ«∞# K≥Ñ≤Ê# q=~åÅ∞ qx ã¨O„Éèí=∂â◊Û~åºÅ‰õΩ Ö’#Ü«∂º~°∞
"å~°O`å.
Ѩiâ’^è<Œ å Ѩ~O° QÍ PÖ’z¿ãÎ `«=∞ „ѨÜ∞« `«flO Ǩ™êºã¨Ê^ŒOQÍ `ÀzOk
"åiH˜.
''ÅHõÅΔ ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_zç áÈ~Ú LO>Ë D HÍ"åºÅ∞ J=hfl JO`«
YzÛ`«OQÍ =∞#‰õΩ q=~åÅ∞ JOkOK«QÅÆ =O\Ï~å? —— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''K≥áêÊ#∞ Hõ^• ÉÏ|∂, Wq ѨO_ç`«∞Å Jaè„áêÜ«∂Å∞. J~Ú`Õ
âßG"Õ`ÅΫ ∞ ~°H~õ H° ÍÅ∞ ã≤^•úO`åÅ∞ KÕã#≤ @∞¡ J<ÕHõ =∞Ok |∞∞+¨μÅ∞, „^Œ+Åì̈ ∞
`«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ J<ÕHõ q^è•Å∞QÍ `≥eÜ«∞KÕ™ê~°∞.——
''NÜ«ÚˆHÎâ◊fi~ü yi J<Õ ™êfig∞r 1894Ö’ k Ǩϟb Ãã·<£û J<Õ
„QÆO^äOŒ Ö’ ~Ô O_»∞ qѨ"¡ å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ PÖ’K«#Å#∞ „ѨH\õ O˜ Kå~°∞.——
''J"Õ=∞O>Ë, Ѩ^•~°÷=Ú â◊H˜Î "Õ~°∞ HÍ^Œ∞ J<Õk XHõ\ ˜, ã¨∂~°∞º_»∞
=∞~˘Hõ #Hõ„Δ `«O`À HõÅã≤ L#fl *’_»∞ #Hõ„Δ `åÅ =º=ã¨Ö÷ ’ XHõ_∞» J<Õk ~Ô O_»=k.——
''"≥Ú^Œ\ ˜ „Ѩuáê^Œ# W~°=Ü«∞º= â◊`å|ÌÑÙ¨ Q˘Ñ¨Ê âßG"Õ`Ϋ J~Ú#
S<£ã<ì‘ ,£ `«~åfi`« HÍÅOÖ’ E=mc J<Õ ã¨∂„`«O`À x~°∂Ѩ} KÕ™ê_»∞.——
2

''WHõ ~Ô O_»=k ‰õÄ_® WѨC_çÑC¨ _Õ YQÀà◊ âßGA˝Å∞ JOwHõiã¨∞<Î åfl~°∞.——

J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
PÜ«∞#‰õΩ `≥eã≤# q+¨Ü∂« Å ~ˆ O*òH˜ J|∞ƒ~°Ñ_¨ ®¤~∞° Ü«Ú=âßG"Õ`ÅΫ ∞.
"Õ+O¨ K«∂ã≤ =∞x+≤ q*Ï˝<åxfl JOK«<å "ÕÜ∞« ÖË=Ú ã¨∞=∂ ! Jx J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
HÍh ã¨∂~°∞ºxH˜ `À_»∞QÍ WOHÀ #Hõ„Δ `«O LO>Ë ^•x „ѨÉÏè =O `«=∞‰õΩ
83
ã¨OÉOkèOz# Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ ZÖÏ LѨÜ∂≥ QÆ Ñ¨_∞» `«∞Ok Jx ã¨O^ÕÇϨ O =zÛOk
JO^ŒiH˜.
~å*Ë+π J^Õ q+¨Ü∂« xfl J_çQÍ_»∞. ''g∞~°∞ K≥ÑÊ≤ # ~Ô O_À q+¨Ü∞« O
=Å# =∞#‰õΩ Uq∞ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. Jk "Õ∞=Ú KÕѨ>Ëì Ѩiâ’^èŒ#‰õΩ U"≥∞ÿ<å
LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞O^• ?——
Éèí@∞ì=¸iÎQÍ~°∞ z~°∞#=Ùfi #=Ùfi`«∂ '' <åÜ«∞<å ! KåÖÏ =∞Oz
„Ѩâfl◊ J_çQÍ=Ù. ã¨∂~°∞º_»∞ `«#`À [O@QÍ L#fl =∞~À #Hõ„Δ `«O K«∞@∂ì 24"ÕÅ
ã¨O=`«û~åʼnõΩ XHõ Ѩ~åºÜ«∞O K«∞\˜ì =™êÎ_x» N Ü«ÚHˆ âÎ fi◊ ~ü QÍ~°∞ ÖˇH¯õ Hõ\Ïì~∞° ——.
'' P 24,000 ã¨O=`«û~åÅÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ 12,000 ã¨O=`«û~åÅ∞ =∂#=
rq`«OÖ’ J=~ÀǨÏ}QÍ#∂, q∞ye# 12,000 ã¨O=`«û~åÅ∞ P~ÀǨÏ}QÍ#∞
ÉèÏqOKå~°∞.——
''"åi ÖˇHõ¯ „ѨHÍ~°O 4800 ã¨O=`«û~åÅ∞ ã¨`«ºÜ«ÚQÆO, 3600
ã¨O=`«û~åÅ∞ „`Õ`åÜ«ÚQÆO, 2400 ã¨O=`«û~åÅ∞ ^•fiѨ~°Ü«ÚQÆO, 1200
ã¨O=`«û~åÅ∞ HõeÜ«ÚQÆOQÍ LO\Ï~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜ 12,000 ã¨O=`«û~åÅÖ’
ã¨`º« , „`Õ`å, ^•fiѨ~,° HõeÜ«ÚQÍÅ∞ =¿ãÎ q∞ye# 12,000 Å ã¨O=`«û~åÅÖ’
Hõe, ^•fiѨ~,° „`Õ`å, ã¨`º« Ü«ÚQÍÅ∞QÍ =™êÎ~Ú——.
"≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜ q=∂#Ü«∂#O
1895Ö’ _®II `åÖÏÊ_Õ "Õ^Œ q*Ï˝<åxfl LѨÜ∂≥ yOz q=∂# x~å‡}O
KÕ™ê~°∞. ™êfiq∞ ^ŒÜ∂« #O^Œ, ѨO_ç\ò ã¨∞|ƒ~åÜ«∞âߢã,Î≤ l. "≥OHõ\ÏK«Å â◊~‡° Å∞
nxH˜ ã¨ÇϨ HõiOKå~°∞. "≥=· ∂xHõ âߢã„Î̈ QÆO^è•xfl ã¨∞|ƒ~åÜ«∞âߢãÎ≤ QÍ~°∞ K≥Ñʨ QÍ,
l. "≥OHõ\ÏK«Åâ◊~‡° ~°zOKå~°∞. D q=∂# x~å‡}ÏxH˜ ã¨=∞~åOQÆ ã¨∂„`«
^è~Œ ° Ö’x â’¡HÍÅ#∞ qxÜ≥∂yOKå~°∞. ÉÁOÉÏ~ÚÖ’x KÒáê\˜ cKüÖ’ 1500
J_»∞QÆ∞Å∞ =∞#∞+¨μÅ∞ ÖˉΩõ O_® D q=∂#O „ѨÜ∂« }˜OzOk. Z"å<£ HÀ+πHì Í
J<Õ K«i„`«HÍ~°∞_»∞ _®II `åÖÏÊ_Õ#∞ „Ѩ^=Œè ∞ q=∂# ã¨$+≤Hì ~õ Qΰ Í QÆ∞iÎOKå_»∞.
|~À_® =∞Ǩ~åA D q=∂# „ѨÜ∂≥ QÍxH˜ „Ѩ`º« Hõ™Δ ê‰õΩΔ Å∞. D q=~°=∞O`å
Hˆ ã¨i Ѩ„uHõÖ’ „ѨK∞« iOK«|_çOk.
84
 ''D ÖˇH¯õ „ѨHÍ~°O =∞#O HõeÜ«ÚQÆO ^•\˜ ^•fiѨ~Ü ° Ú« QÆOÖ’ L<åflO.
=∂#=ÙÅÖ’ XHõ "≥Ñ· Ù¨ Ö∫H˜Hõ ^Œ$+≤ì ÉÏQÍ L<åfl, P^蕺u‡Hõ`« "≥Ñ· Ù¨ ‰õÄ_®
"å~°∞ "≥ÚQÆ∞æ K«∂Ѩ@O, ѨÓ[Å∞, Ü«∂QÍÅ∞, Ǩϟ=∂Å∞, =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
Z‰õΩ¯= HÍ=@O ^•xH˜ x^Œ~≈° #OQÍ ÉèÏqOK«=K«∞Û——.
Éè@í ∞ì=¸iÎ K≥ÑÊ≤ # H˘`«Î q+¨Ü∂« Å∞ qѨ"¡ å`«‡HõOQÍ L<åfl~Ú. "å\˜x
P^è•~°OQÍ fã¨∞‰õΩO>Ë N~å=Ú_»∞ 9"ÕÅ Uà◊§„H˜`«O Éèí∂q∞ÃÑ· uiQÍ_»x
J#∞HÀ=K«∞Û.
''=∂ Ѩiâ’^è#Œ Å q+¨Ü∞« OÖ’ g∞~°∞ K≥ÑÊ≤ # D q=~åÅ∞ KåÖÏ
ÉÏQÍ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
N^è~Œ ü U^À PÖ’zã¨∂Î L<åfl_»∞. Hˆ \òH˜ Ü≥∂[<åÅQÆ∞iOz ‰õÄ_®
"Õ~ˆ q=~åÅ∞ L<åflÜÕ∞"≥∂ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅxÑ≤OzOk.
''Ü≥∂[#=∞O>Ë Jã¨Å∞ J~°O÷ Uq∞\˜ ? nxÃÑ#· ‰õÄ_® qq^èŒ ~°HÍÅ
Jaè„áêÜ«∂Å∞ L<åflÜ«∂ ? —— Jx J_çyOk Hˆ \ò.
''WѨC_»∞ "å_»∞`«∞#fl H˘Å`«Å‰õΩ, JѨÊ\˜ H˘Å`«Å‰õΩ Éè^Ë OŒ LOk.
H˘Å`«Å q+¨Ü∞« OÖ’ ѨO_ç`∞« Å Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ ‰õÄ_® á⁄O`«# ÖË^∞Œ —— J<åfl~°∞
Éè@ í ∞ì =¸iÎQÍ~°∞.
''H˘xfl KÀ@¡ Ü≥∂[#=∞O>Ë 8 #∞Oz 10 "≥∞àÿ √◊ § LO@∞O^Œx K≥áêÊ~°∞.
D q+¨Ü∞« O =∞#‰õΩ ÉèÏQÆ=`«O QÆ∞iOz W™ê¯<£ ã¨Oã¨÷ „ѨK∞« iOz# „QÆO^ä•ÅÖ’
NÅ „ѨÉ∞íè =ÙÅ Jaè„áêÜ«∞OQÍ ‰õÄ_® HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
''JO>Ë #∂~°∞ Ü≥∂[<åÅ ^Œ∂~°O +¨μ=∂~°∞ 800 #∞Oz 1000
"≥∞àÿ √◊ § JO>Ë 1280 H˜.g∞. #∞Oz 1600 H˜.g∞. =~°‰Ωõ LO_»=K«∞Û—— J<åfl_»∞
N^èŒ~ü.
''JÖÏ J~Ú`Õ =∞# Ѩiâ’^èŒ# =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êy#>Ë¡. NÅOHõ
ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ JO`« ^Œ∂~°OÖ’ ÖË^∞Œ —— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
''=∞ˆ~^≥<· å nfiѨO J~Ú LO_»=K«∞ÛHõ^•—— `«# PÖ’K«# `≥eÜ«∞KÕãO≤ k
ˆH\ò.
85
 ''HÍx WOHÀ q+¨Ü∞« O LOk—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
PÜ«∞# UO K≥Ñʨ É’`«∞<åfl~À Jx JO^Œ~∂° Pã¨HQÎ̃ Í PÜ«∞#"≥Ñ· Ù¨
K«∂âß~°∞.
''Ü≥∂[#=∞O>Ë „HÀã¨∞H˜ ~Ô \ì̃OѨ٠^Œ∂~°O—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
''„HÀã¨∞_»∞ ^Œ∂~°=∞O>Ë =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞ H˜.g∞. LO@∞Ok—— J<åfl~°∞
Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞ `«Å `«_∞» =Ú‰õΩO@∂.
''g∞~°∞O_»O_ç. Jhfl g∞ˆH `≥eã≤#@∞¡ =∞^躌 Ö’ ^Œ∂~°`å~°∞—— JOk
"åi ã¨f=∞}˜.
''`«~`° ~« åÅ∞QÍ Z=iH˜ `Àz# q^èOŒ QÍ "å~°∞ "åºMϺ#O KÕÜ∞« @O
=Å# Jã¨Å∞ x[O =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_áç È~ÚOk.—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
''JO>Ë, Jã¨Å∞ x[O Uq∞\˜—— J#_çQÍ~°∞ Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞.
''„HÀã¨∞ JO>Ë U=∞x x~°fizOKå~°O>Ë, XHõ |Å"≥∞#ÿ =ºHÎ̃ J~°~÷ å„u
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ aQÆ~æ Q° Í J~°z K≥ÑÊ≤ # =∂@Å∞ ã¨Ê+¨Oì QÍ q#|_ÕO`« ^Œ∂~åxfl
„HÀã¨∞ J<åfl~°∞. WHõ g∞ˆ~ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç, „HÀã¨∞ JO>Ë ZO`« ^Œ∂~°O
LO_»=KÀÛ—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
''QÆ\ Qì˜ Í J~°z K≥¿ÑÎ ZO`« ^Œ∂~°O qxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ~Ô O_»∞ =¸_»∞ =O^ŒÅ
g∞@~°∞¡ =~°‰Ωõ qxÑ≤OK«=K«∞Û—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
''HÍx P HÍÅOÖ’ Z‰õΩ¯= â◊H˜Î Hõey LO_ç ÉÏQÍ ^Œ∂~°OQÍ
qxÑ≤OKÕ=~°‰Ωõ J~°K"Õ åˆ~"≥∂—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''J~° z #@∞¡ qxÑ≤ ¿ ãΠ㨠i áÈ^Œ ∞ . ã‘ ` « # ∞ K« ∂ ã≤ uiy=㨠∞ Î # fl
ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ `«#"å~°∞ ã¨=Ú„^Œf~°OÖ’ `«# ^Œ$+≤ìH˜ ~åQÍ<Õ ÃÑ^ŒÌQÍ
ã≤OǨÏ<å^ŒO KÕ™ê_»∞. Jk XHõ â◊|"Ì ∞Õ QÍx =∂@ HÍ^Œ∞. HÍx „HÀã¨∞ q+¨Ü∂« xH˜
=¿ãÎ =∂@ ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥eÜ«∂e. ZO^Œ∞HõO>Ë Wk=~°‰Ωõ ã¨=∂Kå~°O JÖÏ
K≥ÑC¨ H˘<Õ"å~°@.—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
''JÖÏ J~Ú`Õ „HÀã¨∞ JO>Ë J~°HÖ˜ ’g∞@~°∞ ^Œ∂~°O LO_»=K«∞Û——
J<åfl~°∞ Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞.
86
 ''Hõ~Ô H±,ì <å Jaè„áêÜ«∞O ‰õÄ_® J^Õ. „HÀã¨∞ J~°HÖ˜ ’g∞@~°∞ J~Ú`Õ,
Ü≥∂[#O XHõ H˜Ö’g∞@~°∞ J=Ù`«∞Ok. U=∞O\Ï=Ù ~å*Ë+π—— J<åfl~°∞
Éèí@∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
Éè@
í ∞ì=¸iÎ `«# JOK«<å#∞ P"≥∂kOz#O^Œ∞‰õΩ g∞ã¨O "≥∞e"Õã∞¨ Î
F~°HOõ @ ÉèÏ~°º"≥Ñ· Ù¨ K«∂âß~°∞ Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞. KåÖˇO¡ _ç |_®~Ú J#fl@∞¡
=¸u uѨC‰õΩOk Pq_».
JѨÊ\˜ˆH ÉÏQÍ á⁄^Œ∞ÌáÈ~ÚOk. WOHõ „Ѩâ◊flÖËg ÖËHõáÈ=@O`À
Éè@
í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞ WO\˜H˜ "≥à§◊ \ÏxH˜ ÖËKå~°∞. PÜ«∞# "≥O@ #_çz# N^è~Œ ü
Éè@
í ∞ì =¸iÎQÍix HÍÔ~H˜¯OKå_»∞. PHÍâ◊OÖ’ K«∞Hõ¯Å∞ P#O^ŒOQÍ #=Ùfi`«∞#fl
Hõ<fl≥ Ñ≤ÅÅ¡ Hõ#∞flÖÏ¡ L<åfl~Ú.
HÍ~üÖ’ ‰õÄ~°∞Û#fl Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞ N^è~Œ xü ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ Ñ≤ez ''<åÜ«∞<å
áÈ#∞ áÈ#∞ hH˘Hõ ^Õ=~°Ç¨Ï㨺O `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ^•xx =∂~°∞u h‰õΩ
`≥eÜ«∞*Ë™êÎ_∞» —— Jx K≥áêÊ~°∞. HÍ~°∞ "≥o§áÈ~ÚOk. N^è~Œ ü P~°∞|Ü«∞@ xÅ|_ç
HÍ~°∞"≥¿· Ñ K«∂ã¨∂Î xÅ∞K«∞O_çáÈÜ«∂_»∞.

™œ^•q∞x Hõà◊
# <Õ\ ˜ ZÅ¢HÍìxH±û, >ˇeq[<£, ™ê¯xOQ∑ =O\˜ P^èŒ∞xHõ „Ѩ„H˜Ü«∞ʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# q*Ï˝<åxfl ™œ^•q∞x Hõà◊ JO\Ï~°∞. nx Hõ~ΰ =∂`«OQÆ
=∞ǨÏi¬.
# ^Œ ∞ O_ç < å^è Œ , "åb‡H˜ QÆ } ˜ ` « J<Õ q "å`å=~° } OÖ’ q=∂<åÅ∞
„Ѩ Ü « ∂ }˜ O KÕ @ Ѩ C _» ∞ Hõ e ˆ Q @~° ∞ ƒÖˇ < £ û x q=iOK« _ ®xH˜
LѨÜ≥∂QÆѨ_»`å~Ú.
# J=ڇɒkèx ã¨∂~°ºH˜~°}ÏÅ QÆ∞iOz, ™œ~°â◊H˜Î qxÜ≥∂QÆO QÆ∞iOz
q=iã¨∞ÎOk.
# ^Œ~Ê° } „ѨH~õ }
° ^Œ~Ê° }ÏÅ∞, Hõ@HÍÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« @O qxÜ≥∂QÆOK«@O
QÆ∞iOz q=iã¨∞OÎ k.

87
 9
Jã¨Öˇ·# „¿Ñ=∞ zǨflO
_®II ™È=∞^Õ= _èçb¡ Ü«¸x=i≈\© qã≤x Hõeã≤ `«#‰õΩ HÍ=Åã≤#
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O Ji÷OKå_»∞. Ü«¸x=i≈\©`À XHõ Z"£∞ X Ü«Ú `«Ü«∂~°∞
KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ HÍ=Åã≤# q=~åÅ∞ K«iÛOKå_»∞. ÉèÏ~°`« ^Õâ◊ Éè∂í ÉèÏQÆOÖ’,
Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’x ÉèÏ~°`ü ã¨iǨÏ^Œ∞ÅÌ Ö’ L#fl ã¨=Ú„^Œ[ÖÏÅ Pi¯Ü«∞
ÖÏlHõÖò „`«=fiHÍÅ∞ KÕÜ∞« _®xH˜ XHõ *Ï~ÚO@∞ „áê*ˇ‰Ωõ #ì ∞ „ѨuáêkOKå_»∞.
D *Ï~ÚO@∞ „áê*ˇ‰Ωõ Öì ’ _èbç ¡ Ü«¸x=iû\© iÃã~üÛ ™ê¯Å~üû, JÖψQ J\Ï¡O\Ï
Ü«¸x=iû\© iÃã~üÛ ™ê¯Å~üû HõÅã≤ ѨxKÕÜ∞« _®xH˜ J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
HÍ=Åã≤# ѶO¨ _£ JO`å =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ Éèií ã¨∞OÎ k.
„áê*ˇ‰Ωõ ì =ÚYºOQÍ JHõ_q≥ ∞H±QÍ L@∞Ok. "åi Ѩiâ’^è<Œ å q=~åÅÃÑ·
Pi¯Ü«∞ÖÏlHõÖò ã¨~ˆ fi PѶπ WO_çÜ∂« ‰õΩ ‰õÄ_® ѨÓiÎ ã¨=∂Kå~°O LO@∞Ok.
JO`ÕQÍHõ U ZãπS‰õΩ Ü«¸x=i≈\©Å∞ KÕ¿ã Ѩiâ’^è#Œ Ö’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<Õ
ǨωõΩ¯ ‰õÄ_® LO@∞Ok.
Z"£∞ F Ü«ÚÖ’ ѨÓiÎ JkèHÍ~åÅ∞ Ü«¸x=iû\©ÅˆH Hõ@ìɡ\Ïì~°∞.
Pi¯Ü«∞ÖÏlHõÖò ã¨~ˆ fi PѶπ WO_çÜ∂« J^Œ∞áê[˝Å∞ ‰õÄ_® J#fi~ÚOKÕÖÏQÍ
HÍ¡AÅ∞ ÃÑ\Ïì~∞° .
ZÖÏ K«∂ã≤# Jk _èbç ¡ Ü«¸x=iû\©, ZZãπS HõÅã≤ KÕ¿ã „áê*ˇHÖì± ÏQÍ
LO@∞Ok. J\Ï¡O\Ï Ü«¸x=i≈\© áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩO@∞#fl q^Õj Ü«¸x=iû\©
HÍ|\ì̃ "åiH˜ Z‰õΩ¯= JkèHÍ~åÅ∞ ÖˉΩõ O_® x|O^è#Œ Å∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕâß~°∞.
„_®Ñ¶πì Z"£∞XÜ«Ú `«Ü«∂~°Ü«∂ºHõ ^•xx "≥∂_çH˜ "≥∞~ÚÖò KÕâß_»∞
™È=∞^Õ=. JHõ¯_» =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ Zy˚‰Äõ º\˜"£ ã¨É∞íè ºÅ∞ ^•xx
ѨijeOz, J\ÏsflÅ <åºÜ«∞Ѩ~"° ∞≥ #ÿ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ fã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« "≥∂_ç
`«=∞ JOwHÍ~åxfl _®II™È=∞^Õ=‰õΩ `≥eÜ«∞KÕ™ê_»∞. "åi JOwHÍ~°O á⁄O^•Hõ
88
qã≤`À =∞~˘Hõ™êi Hõeã≤ Z"£∞XÜ«Ú QÆ∞iOz K«iÛOKå_»∞. "åi^ŒÌ~°∂
JOwHÍ~åxH˜ =KåÛHõ Z"£∞ X Ü«Ú ã¨O`«HõO J~ÚáÈ~ÚOk. J\Ï¡O\Ï
Ü«¸x=iû\© `«~∞° ѨÙ# _®II™È=∞^Õ=#∞ P^ä~ÔŒ *· ò KÕ~ÚOKå_»∞ "≥∂_ç. JÖψQ
`«=∞ `«~∞° ѨÙ# N^è~Œ #ü ∞ P^ä~ÔŒ *· ò KÕ™ê_»∞. qã≤, _®II™È=∞^Õ= ã¨O`«HOõ ÃÑ\ÏìHõ
N^è~Œ ü ã¨O`«HOõ HÀã¨O ¿ÑѨ~ûü XHõ~ÀA "≥~Ú\ò KÕÜ∂« eû =zÛOk. ~å[=∞O„_ç
#∞Oz uiy =KåÛHõ Z"£∞ X Ü«Ú ã¨O`«HOõ ÃÑ\˜,ì _®II™È=∞^Õ=`À áê@∞
_≥~Ô· Hõ~ì ü [#~°Öòx HõÅ=_®xH˜ N^è~Œ ü ‰õÄ_® "≥àϧ_»∞.
_≥~Ô· Hõ~ì ü [#~°Öò#∞ JO`«‰Ωõ =ÚO^Õ QÆ∞áêÎ „Ñ≤¿Ñ~ü KÕã≤ LOK«_O» =Å#
PÜ«∞#`À g∞\˜OQ∑ KåÖÏ ™êѶQ‘ Í ™êyáÈ~ÚOk. QÆ∞áêÎ, _®II™È=∞^Õ=, qã≤,
N^è~Œ Åü ∞ _≥~Ô· Hõ~ì ü [#~°Öò`À ã¨=∂"Õâ"◊ ∞≥ ÿ á¶ê~°‡ÖòQÍ J#∞=∞`«∞Å#∞ JÉèºí i÷ã∂¨ Î
`«=∞ Öˇ@~üû JOkOKå~°∞. ^•x`À áê@∞ Z"£∞ X Ü«Ú ‰õÄ_® PÜ«∞#‰õΩ WzÛ
^•x q=~åÅ#∞ K≥áêÊ~°∞.
_≥·Ô~Hõì~ü [#~°Öò KåÖÏ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ ã¨ÊOkOKå_»∞. HÍ=Åã≤#
J#∞=∞`«∞Å∞ j„Ѷ∞¨ OQÍ =KÕÛ U~åÊ@∞ KÕ™êÎ#∞ Jx Ǩg∞ WKåÛ_»∞. QÆ∞áêÎ
‰õÄ_® J^Õ Ñ¨xÖ’ LO\Ï#x Ǩq∞ WKåÛ_»∞.
N^è~Œ ü `å#∞ ZHõûHõ"+Õ <¨ £ \©"∞£ ûx `«Ü∂« ~°∞Kտ㠄ѨÜ∞« `«flOÖ’ ѨÓiÎQÍ
alQÍ LO@∞<åfl_»∞. JѨÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ ~å[=∞O„_çÖ’ Éèí@∞ì=¸iÎQÍ~°∞ K≥Ñ≤Ê#
q=~åÅ∞ J`«x =∞ã≤Îëê¯xfl =∞kèã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. PÜ«∞# ã¨∂zOz#
^Õ=~°ÇϨ 㨺O `«#‰õΩ ZÖÏ „ѨH\õ O˜ K«|_»∞`«∞O^À J~°O÷ HÍHõ KåÖÏ zH͉õΩ
HõÅ∞QÆ∞`«∞O_Õk. Hˆ \ò `À =∂\Ï¡_ç `«# ã¨=∞㨺#∞ K≥Ñʨ ‰õΩO^•=∞O>Ë `«#∞ D
=∞^躌 ~å*Ë+`π À Z‰õΩ¯= =∂\Ï¡_∞» `«∞Ok. KÕuÖ’ WOw¡+μ¨ ~å=∂Ü«∞}O Ѩ@∞ìH˘x
Jk K«^∞Œ =Ù`«∂<Õ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k ZѨÙÊ_»∂. `«#∞ "≥o§#ѨÙÊ_»ÖÏ¡ ѨÙãÎ̈HOõ ѨH¯õ #
ÃÑ\˜ì Ǩ~ÚQÍ #=Ùfi`«∞Ok. `«#`Àáê@∞ PÖ’zOz `«# ã¨=∞㨺#∞
J~°O÷ KÕã∞¨ H˘x Ѩiëê¯~° =∂~åæÅ#∞ ã¨∂zã¨∞OÎ ^Œ<Õ PÖ’K«# ¿Ñ~åâ◊QÍ q∞yeOk
N^èŒ~üH˜.
_®II™È=∞^Õ= QÆ∞áêÎ#∞ =^ŒÅ‰õΩO_® HõÅã¨∞<Î åfl_»∞. ^•^•Ñ¨ÙQÍ „Ѩu~ÀA
J`«xx HõÅã≤, _ç#fl~üʼnõΩ fã¨∞HÔ à◊¥,Î _≥~Ô· Hõ~ì ü [#~°Öò#∞ =∞Oz KÕã∞¨ ‰õΩO@∂
89
`«# ÖÏc~ÚOQ∑#∞ ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ x~°fiÇ≤Ïã¨∞<Î åfl_»∞.
~å*Ë+π N^è~Œ ‰ü Ωõ Hˆ \òH˜ HÍ=Åã≤# ã¨ÇϨ HÍ~°O Wã¨∂Î *ÏbQÍ L<åfl_»∞.
`å#∞ Hˆ \ò`À Z‰õΩ¯= =∂\Ï¡_@» O N^è~Œ Hü ˜ #K«Û@O ÖË^∞Œ <Õ q+¨Ü∞« O „QÆÇÏ≤ Oz<å
^•xx ÃÑ^ŒQÌ Í Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀÖË^∞Œ . `«#∞=∂„`«O JO^Œi`À#∂ =∂=¸Å∞QÍ<Õ
L<åfl_»∞.
ˆH\ò ~å*Ë+πx `«#‰õΩ ~å=∂Ü«∞}OÖ’ =zÛ# „Ѩu ã¨O^ÕǨxfl
q=iOK«=∞x J_çQˆ k. P"≥∞‰õΩ ~å=∂Ü«∞}OÖ’x Jxfl ~°™êÅ∞ J^Œ∞ƒù`O« QÍ
`ÀKå~Ú. Hˆ \òH˜ ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz `≥Åã¨∞HÀ=_»O J^Õ "≥Ú^Œ\ ™˜ êi.
J~Ú<å P HÍ=ºO `«#‰õΩ ã¨∞Ѩiz`«=∞#fl@∞¡ K«^∞Œ =Ù`«∞#fl q+¨Ü∂« Å∞ JO`«‰Ωõ
=ÚO^Õ XHõ™êi K«kq#@∞¡ JxÑ≤ã∞¨ OÎ _Õk.
~å=Ú_»∞ ã‘`H« Àã¨O Ѩi`«Ñã≤ ∞¨ OÎ >Ë P"≥∞‰õΩ KåÖÏ Pâ◊Û~°ºO HõeQˆ k.
q~°ÇϨ "Õ^#Œ #∞ J#∞Éè=í ã¨∂Î N~å=Ú_»∞ K≥@#¡ ∞ ѨÙ@¡#∞ ã‘`*« Ï_» K≥Ñʨ =∞x
"Õ_∞» ‰õΩO@∞O>Ë P"≥∞ Hõà√◊ § ã¨[ÖÏÅÜÕ∞ºq. `«# „¿ÑÜ«∞ã≤ QÆ∞iOz JO`«ÖÏ
qÅÑ≤OKÕ =∞QÆ"å_»∞ LO\Ï_® Jx P"≥∞‰õΩ ã¨O^ÕÇϨ O HõeQˆ k. ã‘`å~å=ÚÅ∞
ZÖÏ HõÅ∞ã¨∞H˘O\Ï~À J<Õ L`«¯O~î`° À P"≥∞‰õΩ ~å=∂Ü«∞}O K«^=Œ @"Õ∞ XHõ
=ÚYº"≥∞#ÿ ѨxQÍ =∂iOk.
¢w<£ ¢Q∂Æ Ñπû ã¨É∞íè ºÅ∞ P"≥∞#∞ HõÅ∞ã¨∞H˘x ¢Ñ[¨ Å#∞ K≥`· #« ºÑ¨~K° _« ®xH˜
"å~°∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã#≤ HÍ~°º¢H=õ ∂Å |∂¡¢ÑO≤ \òû K«∂Ñ≤ã∂¨ OÎ >Ë P"≥∞ XHõ HÍ"≥∞O\ò
KÕã≤Ok.
''`å*ò=∞ǨÏÖò ¢¿Ñ=∞‰õΩ zǨÏflOQÍ ¢ÑѨ O¨ K«=∞O`«\Ï ¿Ñ~°∞á⁄OkOk.
D =∞^躌 ¢ÑѨ O¨ K«ÑÙ¨ U_»∞ qO`«ÅÖ’ XHõ\ Q˜ Í JO^Œ~∂° Z#∞flH˘<åfl~°∞ ‰õÄ_®——.
''HÍx ~å=∂Ü«∞}O K«kq`Õ <å‰õΩ JO`«HOõ >Ë =ÚYº"≥∞#ÿ x~°fiK«#O
ÅaèOzOk. x["≥∞#ÿ ¢¿Ñ=∞‰õΩ JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ `å~å¯}O ã‘`#« ∞ JO^Œ∞HÀ=\ÏxH˜
~å=Ú_»∞ xi‡Oz# ¿ã`«∞=Ù. JO^Œ∞Hˆ ~å=∞¿ã`«∞=Ùx Q˘Ñ¨Ê ¢¿Ñ=∞zǨÏflOQÍ
¢ÑK¨ å~°O KÕÜ∂« e——.
''Ü«ÚQÆÜ«ÚQÍÅQÍ UHõѨffl¢=`«O áê\˜Oz# N~å=Ú_Õ ¢¿Ñ=∞‰õΩ
Jã¨Ö#·ˇ x~°fiK«#O. ~å=∞¿ã`«∞"Õ ¢¿Ñ=∞zǨÏflO——.
90
 ''D HÍ<≥ûÑπìx ZÖÏ _≥=ÅÑπ KÕÜ«∂Ö’ JO^Œ~°∂ PÖ’zOK«O_ç.
~å=∞¿ã`«∞=Ù ¢¿Ñ=∞zǨÏflOQÍ Jxfl =∞`åʼnõΩ Jf`«OQÍ Ü«Ú=f Ü«Ú=‰õΩÅ∞
JO^Œ~∂° ÉèÏqOKÕÖÏ U^≥<· å H˘`«QÎ Í KÕÜ∞« O_ç—— Jx =∂\Ï¡_Oç k.
P"≥∞ =∂@Å∞ q#fl ¢w<£¢Q∂Æ Ñπ ã¨É∞íè ºÅ∞ z`«~Î ∞° =ÙÅ~Ú áÈÜ«∂~°∞.
"Õ̂~ ^ÕâO◊ #∞Oz =zÛ<å ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨Oã¨$¯u Ѩ@¡ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ `å^•`«‡º`«#∞
¢Ñ^¨ iŒ ≈ã¨∞#Î fl Hˆ \ò#∞ Jaè#Okã¨∞Î JO^Œ~∂° ÖËz K«Ñʨ @∞¡H˘\Ïì~∞° .
"åi`Àáê@∞ ~å*Ë+,π ™È=∞^Õ=Å∞ ‰õÄ_® L<åfl~°∞. N^è~Œ ü Hˆ \òH˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í
=zÛ ''ZO`« ÉÏQÍ K≥áêÊ=Ù Hˆ \ò <Õ#∞ x#∞fl K«∂ã≤ KåÖÏ QÆ~fi° Ѩ_∞» `«∞<åfl#∞——
J<åfl_»∞ P"≥∞ KÕux `«# KÕuÖ’H˜ fã¨∞‰õΩx. =∞$^Œ∞=ÙQÍ J`«x KÕ`x« <˘H˜¯
`«# KÕux "≥#∞Hõ‰Ωõ fã¨∞H˘x JO^ŒiH˜ „Ѩ}Ï=∞O KÕãO≤ k Hˆ \ò.
''D ã¨∂ÊiÎ <åH˜zÛ#k D ~å=∂Ü«∞} „QÆO^ä"Œ ∞Õ . ~å=∞Hõ^Œä K«kq`Õ
x[OQÍ =∞#ã¨∞ „ѨâßO`«=∞=Ù`«∞Ok. =∞x+≤≤ =∞Ǩ`«∞‡_»=Ù`å_»∞—— JOk Hˆ \ò.

Ñ‘s =∂ºÑπ
XHõ lOHõ K«~‡° OÃÑ· wã≤# „ѨÑO¨ K« Ѩ@O 1929Ö’ |Ü«∞@Ѩ_Oç k.
^•xx 1513Ö’ Ñ‘s ~ˆ J<Õ <åq‰õΩ_»∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã#≤ @∞¡QÍ Hõ#∞Q˘<åfl~°∞.
JO\Ïi¯\˜HÍÖ’ =∞OK«∞ H˜O^Œ ^•y L#fl Éèí∂„áêO`«O Ü≥ÚHõ¯ =∂Ñπ ‰õÄ_»
JO^Œ∞Ö’ LOk. Jk <Õ_∞» JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl P^è∞Œ xHõ âߢãΨ ѨiHõ~åÅ∞,
âß\˜Öˇ·\òû ^•fi~å fã≤# z„`åÅ P^è•~°OQÍ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# JO\Ïi¯\˜HÍ
Éè∂í ÉèÏQÆOÖÏQÍ LOk.
P =∂ºÑπ `å#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ `«Ü∂« ~°∞ KÕãO≤ k HÍ^Œx, `«#‰õΩ ÅaèOz#
H˘xfl áê`« =∂ÑπÅ∞ P^è•~°OQÍ ^•xx KÕã#≤ @∞¡QÍ Ñ‘s "≥Å_¡ Oç z#@∞¡, W`«~°
™êHΔͺ^è•~åÅ =Å# `≥Å∞ã¨∞OÎ k. YzÛ`«"∞≥ #ÿ JHΔÍOâßÅ∞, ~ˆ MÏOâßÅ`À L#fl
P =∂Ñπx `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∂« ÅO>Ë Éè∂í q∞x H˘xfl "ÕÅ J_»∞QÆ∞Å Z`«∞Î #∞Oz
' qǨÏOQÆ gHõ}
Δ O — KÕ¿ã<Î Õ ™ê^躌 Ѩ_∞» `«∞O^Œx âߢã"Î̈ `Õ ÅΫ ∞ Paè„áêÜ«∞O. =∞#‰õΩ
`≥eÜ«∞x <åQÆiHõ`Å« ∞ âߢãqΨ *Ï˝#OÖ’ =∞#HõO>ˇ ZO`À =ÚO^Œ∞ LO_Õ"å~°x
TÇ≤ÏOK«_O» Jã¨=∞O[ã¨O HÍ^Œ∞.
91
 10
`˘e q[Ü«∂Å∞
_®II ™È=∞^Õ= „ѨÉèí∞`«fiO #∞Oz HÍ=Åã≤# J#∞=∞`«∞Å#∞
ã¨OáêkOK«QeÆ QÍ_»∞. N^è~Œ ü ‰õÄ_® XHõ iÃã~üÛ "≥ãÖ¨ ò#∞ ZOˆQ*ò KÕÜ∞« _®xH˜
HÍ=Åã≤# á¶ê~å‡e\©ãxπ ѨÓiÎ KÕâß_»∞. P~üq ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~ü J<Õ P„¿ãeì Ü«∞<£
iÃã~üÛ "≥ã¨Öò ã¨sfiÃããπ á⁄O^Œ\ÏxH˜ xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. Jk XHõ"å~°O
~ÀAÖ’¡ qâßYѨ@} ì O KÕ~∞° ‰õΩO@∞Ok. JHõ¯_»#∞Oz ™êÊ\òH˜ WOHÀ <åÅ∞QÆ∞
~ÀAÖ’¡ KÕ~∞° `«∞Ok. ~å*Ë+π qâßYѨ@} ì O "≥o§ P +≤ÑÖπ ’<Õ „\Ï"≥Öò KÕã≤
™êÊ\òH˜ KÕ~∞° ‰õΩO\Ï_»∞. ^•xÖ’x ã≤ã"ì¨ ∞£ û`À ѨiK«Ü∞« O U~°Ê~°K∞« H˘x _®\ÏÉËãxπ
`«=∞‰õΩ HÍ=Åã≤# q^èŒOQÍ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞HÀ=@O J`«x L^ÕÌâ◊O. N^èŒ~ü
Pi¯Ü«∂ÖÏlHõÖò \©=ÚÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕâß_»∞. "å\˜Ö’ _èbç ¡ Ü«¸x=i≈\©
™ê¯Å~üû, J\Ï¡O\Ï Ü«¸x=i≈\© iÃã~üÛ ™ê¯Å~üûx „QÆ∂ѨÙÅ∞QÍ KÕ™ê_»∞.
"≥Ú^Œ\ ˜ „QÆ∂ѨÙH˜ "≥∂_ç „QÆ∂Ñπ Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì_∞» . Jk ^è#Œ ∞ëȯ\˜Ö’ Éè∂í ÉèÏQÆOÖ’
ZHõûHõ"+Õ <¨ £ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
~Ô O_»= „QÆ∂ѨÙH˜ ɡ#s˚ „QÆ∂Ѩ٠Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì_∞» . Jk ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’
ZHõûHõ"+Õ <¨ £ HÍ~°º„Hõ=∂xfl KÕÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
=¸_»= „QÆ∂Ñπx =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ Jx Ñ≤Å"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. P „QÆ∂Ñπ
ã¨=Ú„^Œ =∞^躌 Ö’ ¿ã`«∞=ÙH˜ ~Ô O_»∞ ѨH¯õ ÖÏ Ñ¨iâ’^è#Œ KÕã∞¨ OÎ k.
<åÅæ= „QÆ∂Ñπx „|ǨχG „QÆ∂Ñπ Jx Ñ≤Å"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. Jk
ã‘`« UÖÏ
UÖÏ JO>Ë [Åáê`«O. D ã‘`« UÖÏ QÆ∞iOz XHõ Hõ^èŒ „Ѩ¨Kå~°OÖ’
LOk. ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ ÅOHõ‰õΩ xѨCÃÑ\˜ì#ѨC_»∞ Jxfl KÀ@¡ =∞O@Å∞
K≥Å~ˆ yáÈ~Ú<å~Ú. ã‘`=« ∞‡ P =∞O@Å ÃãQƉΩõ `åà◊ÖHË õ h~°∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO^Œx,
J`åºâ◊Û~°ºHõ~°OQÍ JHõ¯_» H˘O_»Å ÃÑ· #∞Oz h~°∞ LaH˜ [Åáê`«OÖÏ =zÛO^Œx
JO\Ï~°∞. Ç≤ÏO^Œ∂@∂iã¨∞ìÅ∞ D h\˜x ZO`À Ѩq„`«"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. Wk
NÅOHõÖ’x Ѩ~åº@Hõ „áêO`åÅÖ’ XHõ\ .˜
92
~å[™ê÷<Ö£ ’x =∞~°∞„áêO`«O Z_®iÖ’ ZHõûHõ"+Õ <¨ £ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
WHõ PY~°∞ „QÆ∂ѨÙH˜ âßOu~°`«fl „QÆ∂Ѩ٠Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì_»∞. Jk
NÅOHõÖ’x `«Ö=·ˇ ∞<åfl~ü „áêO`«OÖ’ ZHõûHõ"+Õ <¨ £ KÕã∞¨ OÎ k. NÅOHõ Pi¯Ü«∂År
_çáê~°∞ì"≥∞O\òH˜ ÉèÏ~°`« Pi¯Ü«∂År _çáê~°∞ì"≥∞O\òH˜ =∞^茺 L#fl XHõ
J=QÍǨÏ#Ö’ JÖÏO\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ@ ¨ _ì ®xH˜ gÅ∞Ѩ_∞» `«∞Ok.
"≥∂_ç „QÆ∂Ñπ, ɡ#s˚ „QÆ∂Ñπ, „|Ǩχ„ãπÎ „QÆ∂ÑπÅ#∞ "åi HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞
„áê~°OaèOK«=∞x K≥áêÊ_»∞ N^è~Œ .ü JÖψQ âßOu~°`fl« „QÆ∂Ñπ ‰õÄ_® `«# Ѩx
"≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ@ì=K«Ûx K≥áêÊ_»∞. D <åÅ∞QÆ∞ „QÆ∂ÑπŠѨxx _®II™È=∞^Õ=, QÆ∞áêÎÅ∞
Ѩ~°º"ÕH˜Δ™êÎ~°∞.
=∂~°∞u „QÆ∂Ñπ ã¨É∞íè ºÅ#∞ P~üq ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~ü ™êÊ\òH˜ =zÛ#
`«~∞° "å`« fã¨∞‰õΩx "≥o§ Ѩx"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃OKåÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
Hˆ \ò „w<£ „QÆ∂Ñπ "åà◊§`À HõÅã≤ `«# PÖ’K«<å f~°∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
~å=∞¿ã`«∞=Ù ‰õÄeÛ"Õ`‰« Ωõ =ºuˆ~HõOQÍ „ѨKå~åxfl „áê~°OaèOzOk.
Ѩ~åº=~°} âßY#∞ ‰õÄ_® J<ÕHõ JÉèºí ~°#÷ Å`À `«=∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ
uѨÙÊHÀ=_»O HÀã¨O „ѨÜ∞« `åflÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃Ok. Ѩ~åº=~°} âßY _≥~Ô· Hõ~ì #ü ∞
Ñ≤ez XHõ „ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£û U~åÊ@∞ KÕãO≤ k. P ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ XHõ q#∂`«fl"≥∞#ÿ
"≥ÉòÃã·\òx „áê~°OaèOzOk. ^•xÖ’ ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz, ~å=∞¿ã`«∞=Ù
QÆ∞iOz q=~åÅ∞ á⁄O^Œ∞Ѩ~z° Ok. JO`ÕQÍHõ á¶È~°O U~åÊ@∞ KÕã≤ K«~Û° Å∞,
"À\˜OQ∑ =O\˜q „¿Ñ~ˆ Ñ≤OzOk. `å*ò=∞ǨÏÖò HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ ~å=∞¿ã`«∞=Ù<Õ
„¿Ñ=∞ zǨflOQÍ QÆ∞iÎOKåÅ<Õ HÍ<≥ûÑπ#ì ∞ q#∂`«flOQÍ ÖÏOz KÕ~ÚOzOk.
=∞`åÅHõf`«OQÍ Ü«Ú=fÜ«Ú=‰õΩÅ#∞ `«# PÖ’K«#Å`À PHõi¬Oz
"≥∞Å¡"∞≥ Å¡QÍ „Ѩ[Å#∞ K≥`· #« ºO KÕÜ∞« @OÖ’ Jaè=$kú ™êkèOzOk.
Hˆ \òH˜ N^è~Œ `ü À Z‰õΩ¯= ¿ãѨ٠QÆ_á» êÅx L<åfl gÅ∞Ѩ_x» Ѩiã≤u÷
U~°Ê_çOk. W^Œ~Ì ∂° ‰õÄ_® KåÖÏ ar J~ÚáÈÜ«∂~°∞. "åà◊√§ Ǩϟ@Öò ~°∂"£∞H˜
=KÕÛ ã¨=∞Ü«∂Å∞ HõÅ=Hõ áÈ=@O =Å¡ XHõi<˘Hõ~∞° K«∂ã¨∞HÀ=@O ‰õÄ_»
Hõ+=ì̈ ∞~ÚOk. J~Ú<å N^è~Œ ü Hˆ \òH˜ iOQ∑ KÕã≤ ѨÅHõiOK«‰Ωõ O_® LO_Õ"å_»∞
HÍ^Œ∞. JÖÏ<Õ ˆH\ò HÍÖò KÕã≤#ѨÙÊ_»∞ ZO`« arQÍ L#fl ZO`À W+¨ìOQÍ
93
=∂\Ï¡_Õ"å_»∞.
"åà◊√§ KÕã¨∞Î#fl ѨxÖ’x JOH˜`«ÉèÏ==¸, XˆHѨxÖ’x Ô~O_»∞
áê~å≈fiÅ#∞ `å=Ú W^Œ~Ì ∞° ™êkèã∞¨ <Î åfl=∞<Õ ÉèÏ=# "åà◊§#∞ J#∞Hõ} Δ O ^ŒQ~æÆ Q° Í<Õ
LOzOk. "åà◊§‰õΩ `å=Ú XHõi<˘Hõ~∞° K«∂ã¨∞HÀ=@O ÖË^Õ J<Õ ÉèÏ=# ‰õÄ_®
HõÅ∞QÆÖË^Œ∞.
QÆ∞áêÎ ^è#Œ ∞ëȯ\˜Ö’ ZHõûHõ"+Õ <¨ £ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜#ì '"≥∂_ç „QÆ∂Ñπ— Ѩ#∞Å#∞
Ѩ~º° "ÕHOΔ̃ K«_®xH˜ "≥àϧ_»∞. ™È=∞^Õ= '„|Ǩχ„ãπÎ „QÆ∂Ñπ—`À ~å[™ê÷<H£ ˜ "≥àϧ_»∞.
~å[™ê÷<Ö£ ’x Z_®i „áêO`«OÖ’ ZHõûHõ"+Õ <¨ £ =Å¡ ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ã¨O|OkèOz#
#∞"å~° ZeÜ«∞ ZÖÏO\˜ Zq_≥<û£ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok Jx J`«xH˜
ã¨O^ÕÇϨ O HõeyOk.
NÅOHõÖ’x #∞"å~° ZeÜ«∞
XHõ JO^Œ"≥∞ÿ# „Ѩ^Õâ◊O. Wk XHõ „á⁄ÃÑ+¶ #¨ Öò Pi¯Ü«∂Ålã¨∞Qì Í Ãã\· òx
H˘O_» ÃÑ#· LOk. ã≤OǨÏà◊ÉÏè +¨Ö’ K« ∂ âßHõ QÍx Z@∞=O\˜ x~° ‚ Ü « ∂ xH˜
ZeÜ« ∞ JO>Ë H˘O_» . Wk ~å‰õÄ_»^Œ#∞‰õ<åfl_»∞. ~å[™ê÷<£Ö’x =∞~°∞
@∂iã¨∞ìÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ ^Œi≈OKÕ
Ç≤ÏÖò ¿ãì+¨<£.
„áêO`«O ã¨O^Œi≈OKåHõ J`«xH˜ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜
™êiQÍ Ç¨Ï~°áêÊ Ãã@· ∞ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =zÛOk. U"≥∂
~å=}∞_»∞ ã‘`«#∞ WHõ¯_Õ
|OkèOz LOKå_»∞ Jx JO\Ï~°∞. D W㨠∞ Hõ á⁄~° Å H˜ O ^Œ U <åQÆ i Hõ ` «
ZeÜ«∂ Jx Ñ≤Å= |_Õ H˘O_» =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_çáÈ~Ú LO^À JxÑ≤OzOk
QÆ ∞ Ǩ Ï Ö’ ã‘ ` « = ∞‡#∞ Ü« Ú ^Œ ú _®II™È=∞^Õ=‰õΩ.
㨠= ∞Ü« ∞ OÖ’ ~å=}∞_» ∞ ^•z
ÃÑ\Ïì_»x JO\Ï~°∞. ã‘`«=∞‡‰õΩ
N^èŒ~ü ™È=∞^Õ=‰õΩ ~å[=∞O„_çÖ’
WHõ ¯ _» XHõ PÅÜ« ∞ O LOk. `å=Ú <Õ~∞° Û‰õΩ#fl H˘`«Î q+¨Ü∂« Å#∞ K≥áêÊ_»∞.
H˘O_»ÅÃÑ· #∞Oz Ѩ_»∞`«∞#fl [Å N^è~Œ ü L^Õâú O◊ Ö’ "å~°∞ ~å[™ê÷<£ Z_®~°∞Å
áê`«OÖ’ ã‘`«=∞‡ ™ê#fl=∂K« H˜O^Œ XHõ ˆ~=٠Ѩ@ì}O Ü≥ÚHõ¯ PK«∂H©
iOzO^Œx ‰õÄ_» „Ѩfu . Hõ#∞Q˘#É’`«∞<åfl~°∞. Jcè~∞° Å <åQÆiHõ`‰« Ωõ
ã¨O|OkèOz# *Ï_»Å∞ JHõ¯_» xH˜ÑΔ "Ψ ∞≥ ÿ LO_»=K«∞Û Jx N^è~Œ ü J#∞=∂#O.
~å=∂Ü«∞}OÖ’ ™êQÆ~°∞_»∞ N~å=ÚxH˜ „|Ǩ‡„™êÎxfl Jcè~°∞ÅÃÑ·#
„ѨÜ∂≥ yOK«=∞x HÀi#ѨÙÊ_»∞ =¸_»∞ q+¨Ü∂« Å∞ K≥áêÎ_∞» . Jcè~∞° Å∞ `«#‰õΩ
L`«~Î O° QÍ J<åfl~°∞ J<Õk XHõ\ ,˜ ~Ô O_»=k "åà◊√§ ^Œ∞+¨μÅì ∞, "åà◊§ ã¨Ê~°≈ `«#∞
94
ã¨ÇÏ≤ OK«ÖHË áõ È`«∞<åfl#x, =¸_»=k "åà◊√§ `«# [ÖÏÅ#∞ `åQÆ∞`«∞<åfl~°x.
™êQÆ~*° ÏÖÏÅ∞ LѨÊQÍ LO_ç `åQÆ\ÏxH˜ ѨxH˜~å=Ù J<Õk [QÆ"∞≥ iy#
ã¨`º« O. =∞i ™êQÆ~∞° _»∞ D q^èOŒ QÍ K≥Ñʨ _®xH˜ HÍ~°}O U"≥∞ÿ L@∞Ok.
™êQÆ~°∞_»∞ JÖÏ K≥ѨÊ_®xH˜ Ô~O_»∞ HÍ~°}ÏÅ∞ LO_»=K«∞Û. XHõ\ ˜
~å=∂Ü«∞} HÍÅOÖ’ ™êQÆ~° [ÖÏÅ∞ `åQÆ\ÏxH˜ gÅ∞QÍ LO_ç LO_»K∞« Û.
ÖË^• Jcè~°∞Å∞ ™êQÆ~°[ÖÏÅ#∞ `åQÆ∞h\˜QÍ =∂~°ÛQÆÅ ™êOˆHuHõ *Ï˝#O
HõÅ"å~°~Ú LO_ç LO_»=K«∞Û. WO^Œ∞Ö’ "≥Ú^Œ\ k˜ Jã¨ÇϨ [O.
Ô~O_»=k x[=∞~Ú`Õ Éèí@∞ì=¸iÎ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ~å=∂Ü«∞} HÍÅO
7323aã≤ J~Ú=ÙO_»=K«∞Û. JѨÙÊ_»∞ Jcè~∞° Å∞ <åQÆiHõ`« ÉÏQÍ Jaè=$k÷
K≥Ok#^≥· LO_»=K«∞Û. J~Ú<å ^èŒ~°‡O Ѩ`«<å=ã¨÷Ö’ LO_ç Jcè~°∞Å∞
J^Œ~‡° Ѩ^•ä # ѨÜ∞« xã¨∂Î LO_ç LO_»=K«∞Û. J^Õ x[=∞~Ú`Õ Jcè~∞° Å <åQÆiHõ`«
zǨflÅ∞ ~å[™ê÷<£ Z_®i Wã¨∞Hõ á⁄~°Å H˜O^Œ xHΔ̃Ñ"Î̈ ∞≥ ÿ LO_»=K«∞Û.
ZO^Œ∞HÀ N^èŒ~ü JOK«<åÅ∞ x[=∞=Ù`åÜÕ∞"≥Ú JxÑ≤OzOk
_®II™È=∞^Õ=‰õΩ. JO^Œ∞Hˆ Ãã\· òx ÉÏQÍ Ñ¨ijeOz H˘xfl KÀ@¡ =∂i¯OQ∑ KÕã≤
ZHõûHõ"+Õ <¨ £ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\ì̃OKå_»∞.
~å"Õ∞â◊fi~°O Ãã\· òx N^è~Œ ü ã¨O^Œi≈OKå_»∞. ɡ#s˚ „QÆ∂Ѩ٠~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’
J`«#∞ K≥ÑÊ≤ # KÀ@¡Ö’ =∂i¯OQ∑ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. JHõ¯_» ZHõûHˆ =+¨<Ö£ ’ UO
|Ü«∞@ Ѩ_É» ’`«∞O^À "åà◊§‰õΩ K«∂KåÜ«∞QÍ K≥áêÊ_»∞. H˘O`«=~°‰Ωõ ^è#Œ ∞ëȯ\˜
ZHõûHˆ =+¨<Ö£ ’ Z@∞=O\˜ „Ѩ}ÏoHõ#∞ ã¨∂zOKå~À J^Õ q^è•<åxfl áÈe LOk
~å"Õ∞â◊fi~°O =^ŒÌ ‰õÄ_®. ɡ#s˚ „QÆ∂ѨÙÖ’x Pi¯Ü«∂Ålã¨∞Åì ∞ #ˆ~O„^Œ
‰õΩ=∂~üã≤OQ∑, lg∞‡Å∞ N^èŒ~ü`À =∂\Ï¡_ç `«=∞ „áê*ˇ‰õΩìÖ’x ã¨O^ÕǨÅ∞
f~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞.
ZHõûHõ"Õ+¨<£ [iˆQ Jxfl Ãã·@¡Ö’ J`«ºO`« P^èŒ∞xHõ >ˇHÍflÅrx
LѨÜ≥∂yã¨∞Î<åfl~°∞. "åà◊√§ ZOK«∞H˘#fl Ãã·\òûH˜ ã¨O|OkèOz# âß\˜Öˇ·\ò
z„`åÅ#∞ ÃÇ·Ïi[Å∂º+¨<£`À `≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. "åà◊√§ PtOz# Ö’`«∞Ö’¡
J#∞‰õΩ#fl q^èŒ"≥∞ÿ# P#"åà◊§HÀã¨O "å\˜x J^茺ܫ∞#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Jxfl
Ãã\· òûH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~åxfl P~ü q ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üH˜ J#∞ã¨O^è•#O
95
KÕ¿ãÖÏ âß\˜Öˇ·\ò eO‰õΩÅ∞ U~°Ê~°K«∞‰õΩ<åfl~°∞. P =º=Ǩ~°=∞O`å ~å*Ë+π
P^èfiŒ ~°ºOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#flk.
ˆH\ò ã¨∂zOz# q^èŒOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl „ѨKå~°O [# K≥·`«<åºxfl
™êkèOK«_O» Ö’ PtOz# ^•xHõO>Ë q[Ü«∂xfl WzÛOk.
=~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ ‰õÄ_» `«=∞ ã¨O`Àëêxfl =ºHõÑÎ i¨ zOk.
ãÔ̈~#· ѨxH˜ ãÔ̈~#· =ºHÎ̃x Z#∞flHÀQÆÅ@OÃÑ#· q[Ü«∞O P^è•~°Ñ_¨ ∞» `«∞O^Œx
=∞m§ |∞∞A"≥#· @∞¡ J~ÚOk. JO^Œ~∂° TÇ≤ÏOz# ^•xHõO>Ë J^Œ∞ƒù`O« QÍ
~å}˜OzOk Hˆ \ò.
P~üq ã¨^Œ~°<£ 㨈~fiÜ«∞~ü P~À*Ë ™êÊ\òH˜ KÕ~°∞‰õΩOk. N^èŒ~ü, ˆH\ò
É’\òÖ’ +≤Ñπ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥àϧ~°∞. âßOu~°`fl« „QÆ∂Ñπ `«Ö=·ˇ ∞<åfl~üÖ’ KÕã∞¨ #Î fl
ZHõûHõ"+Õ <¨ H£ ˜ HÍ=Åã≤# QÔ _· #≥ ∞û W=fi\ÏxH˜ _®II™È=∞^Õ= NÅOHõ "≥àϧ_»∞.
É’@∞Ö’ #∞Oz "≥∞~Ú<£ +≤ÑÖπ ’H˜ =zÛ# Hˆ \ò, N^è~Œ Åü ‰õΩ HÔ ÃÑ<ì £ ™êfiQÆ`O«
K≥áêÊ_»∞. ~å*Ë+,π >ˇHfl˜ HõÖò q+¨Ü∂« ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# Jxfl U~åÊ@¡#∞ KÕ™ê_»∞.
Jxfl „QÆ∂Ñπû =i¯OQ∑‰Ωõ P +≤¿ÑÊ Hˆ O„kÜ«∞ <å_ô =º=ã¨Ö÷ Ï Ñ¨xKÕã∞¨ #Î flk.
''ˆH\ò, #∞=Ùfi J^Œ∞ƒù`åÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl=Ù h "≥ÉòÃã\· òH˜ =KÕÛ "≥∞¿ãlãπ
K«∂ã¨∞OÎ >Ë =∞uáÈ`«∞Ok,ã¨∂Ѩ~ƒü —— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π ~å=∞¿ã`«∞ "≥ÉòÃã\· òH˜ J`«<Õ
"≥Éò=∂ãì̈~.ü Hˆ \ò J`«x ã¨ÇϨ HÍ~°O`À<Õ P "≥ÉòÃã\· òx _ç*<·ˇ £ KÕãO≤ k. `«‰Ωõ ¯=
HÍÅOÖ’ Z‰õΩ¯= ~Ô ™êÊ<£û ~å=_»O`À QÆ∂QÆ∞Öò Ãã~üÛÖ’ WѨÙÊ_»∞ ~å=∞¿ã`«∞
QÆ∞iOz Ãã~üÛ KÕ¿ãÎ Hˆ \ò Ãã\· ò Ѷ㨠ìπ =ã¨∞#Î flk.
Hˆ \ò #qfi ''hˆH P „ÔH_ç\ò JO`å. <å‰õΩ ~å=∂Ü«∞}OÖ’ ã¨O^ÕÇ¨ Å∞
fiÛOk #∞=Ùfi. ~å=Ú_»∞ ã‘`« QÆ∞iOz ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’¡, ÉèÏ=O K≥_‰» Ωõ O_®
„\Ï<£ûÖË\ò KÕã≤ K≥ÑÊ≤ Ok #∞=Ùfi. JnQÍHõ P "≥ÉòÃã\· ò _ç*<·ˇ £ KÕãO≤ k ‰õÄ_®
#∞"Õfi——.
"åà◊√§ XHõà§◊ <˘Hõà√◊ § á⁄QÆ∞_»∞‰õΩO@∞O>Ë Xà◊§O`å HÍ~°O ~åã≤#@∞¡
LOk N^è~Œ Hü .˜ "åà◊§ ã¨OÉèÏ+¨}Ö’ WO„@ãπì ÖË#@∞¡ JHõ¯_»#∞Oz "≥o§ =∂~°∞u
„QÆ∂Ñπ W<£Kåè i˚ J~Ú# PÖò„ÃÑ_¶ x£ Hõe™ê_»∞.
''ˆH\ò, N^è~Œ Hü ˜ =∞O_çáÈ`«∞Ok—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π Hˆ \ò N^è~Œ ü "≥Ñ· Ù¨
96
K«∂ã¨∂Î PÖ’K«#Ö’ Ѩ_Oç k. „¿Ñ=∞ qâ◊fi~°∂áêxfl ~å=∂Ü«∞}OÖ’ ^Œi≈OzOk
ˆH\ò. XHõiH˘Hõ~°∞ Jã¨∂Ü«∞ HõeyOK«∞‰õΩ<åfl ^•xÖ’ ‰õÄ_» „¿Ñ=∞<Õ
J#∞Éèqí OKå~°∞ "å~°∞. x+¨Ø~ª ° "åHͺÅ∞, XHõi =∞#ã¨∞ <˘Ñ≤ÊOKÕÖÏ =∞~˘‰õ~∞°
=∂\Ï¡_@ » O [iy<å Jq Hõ} Δ H˜ ÍÖˇ· =∞m§ "≥O@<Õ Ñ¨âßÛ`åÎÑ_¨ _» O» =O\˜q
Z<Àfl QÆ=∞xOzOk Hˆ \ò.
`«#ÃÑ·# N^èŒ~üH˜ „¿Ñ=∞ LO^Œx `≥Å∞ã¨∞ HÍx Jk ZO`«QÍ_è»OQÍ
LOk J<Õk J#∞Éèqí ™ÈÎOk WѨÙÊ_»∞. ~å*Ë+π HÍ"åÅx N^è~Œ xü \©*ò KÕã∞¨ <Î åfl_»∞.
`«#∞ ‰õÄ_® J#∞HÀ‰õΩO_®<Õ J`«x =∞#ã¨∞ <˘Ñ≤Êã¨∞#Î flk.
WHõÃÑ· WÖÏ [~°Q‰Æ Äõ _»^xŒ P"≥∞‰õΩ QÆ\ Qì˜ Í JxÑ≤OzOk. `«# „¿Ñ=∞#∞
`≥e¿ÑÖÏ a¿ÇÏ"£ KÕÜ«∞_»"Õ∞ =∞Ozk J#∞‰õΩOk ˆH\ò. ~å*Ë+πH˜ 'ɡ·— K≥Ñ≤Ê
N^è~Œ ü "≥Ñ· Ù¨ #_çzOk.
`«# ѨH¯õ <Õ #∞OK«∞x `«=∞ ã¨OÉèÏ+¨}#∞ QÆ=∞xã¨∂Î L#fl Hˆ \òx K«∂ã≤
N^è~Œ ü H˘OK≥O iÖÏH±û JÜ«∂º_»∞. J~Ú<å P"≥∞#∞ Ѩ\ Oì˜ K«∞HÀ#@∞¡ #\˜ã∂¨ Î
PÖò„ÃÑ_¶ `£ À Ãã\· ò QÆ∞iOz _ç㯨 ãπ KÕÜ∞« @O H˘#™êyOKå_»∞.
Hˆ \ò `˘}Hõ‰Ωõ O_® JHõ¯_Õ #∞OK«∞x LOk. P"≥∞ =∞#ã¨∞ „ѨâßO`«OQÍ
LOk. ^Œ∂~°OQÍ HõxÑ≤ã∞¨ #Î fl qâßÅ ã¨=Ú„^ŒO "≥Ñ· Ù¨ , JѨÙÊ_»ÑÙ¨ Ê_»∞ N^è~Œ ü "≥Ñ· Ù¨
K«∂ã¨∂ΠǨïO^•QÍ xÅ|_ç LOk.
JO`«Ö’ PÖò„ÃÑ_¶ H£ ˜ HÍÖò =zÛOk. 'ZH±û ‰õĺ*òg∞— JO@∂ á¶È<£
=∂\Ï¡_∞» `«∂ ѨH¯õ H˜ "≥àϧ_»∞ J`«#∞.
JѨÙÊ_»∞ N^è~Œ ü KÕux `«# ~Ô O_»∞ KÕ`∞« ÅÖ’H˜ fã¨∞H˘x `«# K≥OѨ‰Ωõ
PxOK«∞H˘x J`«x Hõà§◊ Ö’¡H˜ K«∂ã¨∂Î ''N^è~Œ —ü — Jx Ñ≤ezOk. P"≥∞ ã¨Ê~°≈‰õΩ
=∞OK«∞ÖÏ HõiyáÈÜ«∂_»∞ N^è~Œ .ü
''D „áê*ˇHÖì± ’ ѨxKÕÜ∞« _»O <å ÖˇÑ· Hπ¶ ˜ @iflOQ∑ áê~ÚO\ò—— JOk.
''ZO^Œ∞‰õΩ JÖÏ J<åfl=Ù——.
''##∞fl <Õ#∞ _ç㯨 =~ü KÕã∞¨ #Î fl@∞¡Ok. <å Wëêì~ÚëêìÅ∞, Jaè~∞° K«∞Å∞,
<Õ # ∞ HÀ~° ∞ HÀ=Åã≤ # q, <Õ # ∞ KÕ ~ ° ∞ HÀ=Åã≤ # q WÖÏ J<Õ H õ O , <Õ # ∞
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. WOHÍ h ™êǨÏK«~º° OÖ’ U^À K≥Ñʨ ÖËx J#∞Éè∂í u <å =∞#ã¨∞#∞
97
=∞O„uOz "Õã≤ Ѩ~=° â◊#∞ KÕã∞¨ OÎ k—— JOk.
N^è~Œ ü Hõà§◊ Ö’¡H˜ `«^HÕ Oõ QÍ K«∂ã¨∂Î ''hˆHq∞ JxÑ≤OK«@O ÖË^•, N^è~Œ —ü —
JOk.
P"≥∞ KÕux `«# KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘x `«# ÃÑ^•Å‰õΩ PxOK«∞H˘x
=∞$^Œ∞=ÙQÍ K«∞OaOKå_»∞ N^èŒ~ü. ''ZO^Œ∞‰õxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. KåÖÏ KåÖÏ
JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. KåÖ^Œ∞, KåÅ^Œ∞ Jx ‰õÄ_» JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. x#∞fl q∞Oz <å‰õΩ
HÀ~°^yŒ Ok Uq∞ ÖË^∞Œ . =∞x^Œ~ú O° D ѨxÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ L<åflO. nx
`«~åfi`« ‰õÄ_® #∞"Õfi≥ <å rq`« ÉèÏQÆ™êfiq∞QÍ LO\Ï"å Hˆ \ò—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
J`«x K«∂ѨÙÖ’ =∂@Ö’¡, x*Ï~Úf LOk. P¢~`Ì° « LOk. Hˆ \ò HõkeáÈ~ÚOk.
''D ã¨=∞Ü«∞O ã¨O^Œ~ƒ° Où ãÔ̈~#· "À HÍ"À <å‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞. PÅ㨺O
J=∞$`«O q+¨O JO\Ï~°∞ =∂"åà◊√§. JO^Œ∞Hˆ h‰õΩ „ѨáÈ*ò KÕÜ∞« @OÖ’ PÅ㨺O
KÕÜ∞« QÆ∂_»^#Œ ∞‰õΩ<åfl#∞—— H˘O>ˇQÍ #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞.
''ɡ· PÖò g∞<£û. <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞ #∞=Ùfi ##∞fl HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl=x. h
=∞#ã¨∞ <å=∞#ã¨∞‰õΩ =∞ø#OQÍ<Õ J<ÕHõ ã¨O^ÕâßÅ∞ ѨOÑ≤Ok. <Õ#∞ ‰õÄ_®
x#∞fl =∞#™ê~å HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl#∞. ÖË^∞Œ ÖË^∞Œ =∞x^Œ~ú O° "Õ~∞° HÍ^Œ∞ XHõ>Ë
J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. HÍx #∞=Ùfi ##∞fl ã‘`#« ∞ ~å=Ú_»∞ „¿Ñq∞Oz#O`« QÍ_èO» QÍ
„¿Ñq∞OK«QÅÆ "å—— JOk Hˆ \ò.
''„ѨÜ∞« ufl™êÎ#∞, „Ѩu ã‘`‰« Ωõ ~å=Ú_»∞ `«Ñʨ Hõ ^˘~°∞‰õΩ`å_»∞. JÖψQ
„Ѩu~å=Ú_çH˜ ã‘`« `«Ñʨ Hõ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok <å „Ñ¨Ü∞« `«flO <Õ#∞ KÕ™êÎ#∞.—— J<åfl_»∞.
JO`«Ö’ PÖò„ÃÑ_¶ ,£ ~å*Ë+Åπ ∞ JHõ¯_»‰Ωõ ~å=@O`À ã¨OÉèÏ+¨} =∞m§
ZHõûHõ"+Õ <¨ £ ÃÑH· ˜ =∞o¡Ok.
N^è~Œ ü JOK«<å „Ñ¨HÍ~°O ~å=∞¿ã`«∞=Ù á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ x~°‡OK«|_ç
LO_®e. =ÚYºOQÍ ~åu |O_»Å∞, K≥@∞¡ "å_®~°∞ HÍ|\˜ì P á⁄~°ÅÖ’ Éè∂í q∞
g∞^Œ =∂„`«"∞Õ ÃÑiˆQ =$Hõ*Δ Ï`«∞ʼnõΩ K≥Ok# J=âıëêÅ∞ ÅÉèºí =∞"åfie.
HÍx "åà◊§ „áê^äqŒ ∞Hõ J^ŒºÜ«∞#O „ѨHÍ~°O K«∂¿ãÎ Jq Jxfl Ñ»Q_Æ Ñ» Ù¨
"Õ∞@Å∞QÍ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. HÀ~°Öòû J<Õ Ñ¨Q_Æ ®Å∞ XHõ ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨=Ú„^Œ rq
Ü≥ÚHõ¯ J=âıëêÅ∞. P r=ÙÅ∞ ™ê^è•~°}OQÍ h\˜ LѨi`«ÖÏxH˜ 2 #∞Oz 3
g∞@~°Ö¡ ’`«∞# LO\Ï~Ú. Jq h\˜Ö’ LO_Õ Ñ¨~fi° `« tY~åÅÃÑ#· ÖË^• QÆ\ Qì˜ Í
LO_Õ |O_»~åà◊§ÃÑ#· U~°Ê_»`å~Ú. XHõ™êi HÀ~°Öò ÖÏ~åfiÅ∞ J@∞=O\˜ QÆ\ ˜ì
ÉËãπÃÑ·# U~°Ê_ç`Õ Jq ѨÙOMÏ#∞ ѨÙOMÏÅ∞QÍ ÃÑiy ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ n=ÙÅ∞QÍ
98
=∂iáÈ`å~Ú. áê`« r=ÙÅ J=âıëêÅ#∞ P^è•~°O KÕã∞¨ H˘x "å\˜ÃÑ· H˘`«qÎ
Ãã\˜Öò J=Ù`«∂ LO\Ï~Ú.
HÍ~°ƒ<£ _»Ü∂« HÔ · û_£x, h\˜Ö’ L#fl HÍe¬Ü∞« Ox, LѨÜ∂≥ yOK«∞ ‰õΩx
HÍe¬Ü«∞O HÍ~˘ƒ<Õ\òx `«Ü«∂~°∞KÕã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. nxx ã¨∞#flѨÙ~å~Ú ÖË^•
Öˇ"· ∞£ ™Èì<£ JO\Ï~°∞. D ã¨∞#flѨÙ~å~Ú`À Ã+Öò ÖÏO\˜q KÕã∞¨ H˘x HÀ~°Öò J<Õ
D ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ r=ÙÅ∞ Ã+Öò ֒ѨŠx=ã≤ã∞¨ OÎ \Ï~Ú.
HÀ~°Öò ֒ѨŠXHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ PÖËæ LO@∞Ok ^•x =Å# HÀ~°ÖòH˜ qq^èŒ
=~å‚Å∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ h~°∞, ã¨∂~°ºH˜~} ° ÏÅ∞ ™ÈˆH JO`« Ö’`«∞Ö’<Õ
D HÀ~°Öò nfiáêÅ∞ U~°Ê_»`å~Ú.
=∂~°∞u„QÆ∂Ñπ Ѩiâ’^èHŒ õ |$O^ŒO `«=fiHÍÅ∞ [~°Ñ=¨ Åã≤# KÀ@∞Ö’
ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO D HÀ~°Öò nfiáêÅ∞ L<åfl~Ú. "å\˜x J^躌 Ü«∞#O
KÕÜ«∞@O ^•fi~å JHõ¯_ç x~å‡}O ã¨Ç¨Ï[OQÍ U~°Ê_çO^• HÍ^• Jx
`≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
~å=∞¿ã`«∞=Ù JÉè∂í `«HÅõ Ê# Jx H˘\˜áì êˆ~¿ã "å~°O^Œ~∞° =ÚYºOQÍ
KÕ¿ã "å^Œ# W^Õ. JHõ¯_» ѨQ_Æ Ñ» Ù¨ n=ÙÅ∞ ã¨ÇϨ [OQÍ U~°Ê_ç#=x JO`ÕQÍx
Z=~À xi‡Oz# „a_ç˚ HÍ^Œx JO\Ï~°∞. Jk ÉèÏ~°`^« âÕ ßxfl NÅOHõ#∞ HõÅѨ_O»
HÍHõ`åmÜ«∞O =∂„`«"∞Õ Jx "åi "å^Œ#.
=∂~°∞u „QÆ∂Ñπ Ѩiâ’^è#Œ =Å# x*Ïx*ÏÅ∞ `Õ@`≥Å=¡ ∞ÜÕ∞º J=HÍâ◊O
LOk.
P~ÀA ~å„u _®II™È=∞^Õ= ‰õÄ_® NÅOHõ #∞Oz uiy=KåÛ_»∞.
âßOu~°`fl« „QÆ∂Ñπ JѨÙÊ_Õ `«=∞ Ѩx "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° . NÅOHõ Pi¯Ü«∂År
_çáê~üì"≥∞O\ò `«=∞ ѨÓiÎ ã¨Ç¨ÏHÍ~åxfl JOkã¨∞Î<åfl~°∞. ÅHõΔÅ ã¨O=`«û~åÅ
#∞Oz JHõ¯_» [#ã¨OKå~°O LO_Õ^xŒ "å~°∞ „ѨQÍ_èO» QÍ qâ◊fiã≤ã∞¨ <Î åfl~°∞.
Éèí~°^•fi[ =∞ǨÏi¬
ã¨ÑÎ̈|∞∞+¨μÅÖ’ XHõÔ~·# Éèí~°^•fi[ =∞ǨÏi¬ "≥·=∂xHõ âߢ™êÎxfl ~°zOKå~°∞. nxx
JOâ◊√É’kèx JO\Ï~°∞. Ü«∞O„`« ã¨~°fi™êfixfl ~°zOzOk. ‰õÄ_» Éèí~°^•fi[ =∞Ǩψ~¬, nxÖ’
Jxfl~°HÍÅ Ü«∞O„`åÅ QÆ∞iOz q=iOKå~°∞. "≥=· ∂xHõ âߢãOΨ ‰õÄ_» nxÖ’ XHõ ÉèÏQÆ=∞x
JO\Ï~°∞. Éè∂í q∞ÃÑ· „ѨÜ∂« }˜OKÕ 339 ~°HÍÅ "åǨÏ<åÅ∞ h\˜ÃÑ· „ѨÜ∂« }˜OKÕ 783
"åǨÏ<åÅ∞, QÍeÖ’ „ѨÜ∂« }˜OKÕ 101 ~°HÍÅ "åǨÏ<åÅ x~å‡}O LѨÜ∂≥ QÍÅ QÆ∞iOz
ѨÓiÎ q=~åÅ∞ D Ü«∞O„`« ã¨~fi° ã¨fiOÖ’ ÅÉèºí =∞=Ù `å~Ú.

99
 ѨÙ~å`«# q=∂#O
DlѨÙì Ö’x ã¨HÍfi~å J<Õ
„áêO`« O Ö’x `« = fiHÍÅÖ’ XHõ
ã¨=∂kèÖ’ <Õ\ ˜ q=∂<åÅ#∞ áÈe#
=ã¨∞Î=ÙÅ∞ HõxÑ≤OKå~Ú. "≥Ú^Œ\’¡
^•xx K≥H¯õ `À KÕã#≤ ѨHΔ̃ ÉÁ=∞‡ J<Õ
¿Ñ~°∞`À ѨH¯õ # Ѩ_âÕ ß~°∞. `«~åfi`« _®II
YbÖò "≥ ∞ ã≤ Ç ¨  › , Jx Ѩ Ù ~å`« #
q=∂<åŠѨiâ’^è#Œ Å∞ KÕ¿ã âߢã"Ψ `Õ Î«
J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ Jk XHõ q=∂#O
Ü≥ÚHõ¯ #HõÅ∞QÍ `ÕÖÏÛ~°∞. WѨC_»k
Ô H · ~ À=¸ºl Ü« ∞ OÖ’ Ѩ Ù ~å`« #
q=∂#O ¿Ñ~°∞`À „Ѩ^~Œ ≈° #Ö’ LOk.
K«∂_»\ÏxH˜ ÉÁ=∞‡ÖÏQÍ Hõx
Ñ≤OKÕ P =ã¨∞=Î Ùx ѨÙ~å`«# q=∂#ѨÙ
#HõÅ∞QÍ „Ѩ^iŒ ≈OK«_®xH˜ QÆÅ HÍ~°}Ï
Å#∞ WÖÏ q=iOKå~°∞. P ÉÁ=∞‡
Ô~Hõ¯Å∞, `ÀHõ, ^•x â◊s~°Ñ¨Ù H˘Å`«Å∞
=∞^躌 =Ù#fl x+¨ÊuÎ P^è∞Œ xHõ QÔ _¡ ~» Åü Ö’
L#fl x+¨ÊuÎ`À YzÛ`«OQÍ ã¨iáÈ
`«∞Ok. J@∞=O\˜ H˘Å`«Å∞ WO`«
=~°‰Ωõ ѨÙ~å`«# `«=fiHÍÅÖ’ |Ü«∞@
Ѩ_»¤ =ã¨∞Î=ÙÅÖ’ Hõ#|_»ÖË^Œ∞. ^•x
Ô~Hõ¯Å =OѨ٠P^èŒ∞xHõ âߢãÎ̈ Ѩi ÉèÏ+¨
Ö’x i=~üû _≥÷ ÇÏ„_»Öò qOQ∑x áÈe
LO_»@O HÍHõ`åmÜ«∞O J=_®xH˜
J=HÍâ◊O ÖË^∞Œ .
JkQÍHõ NÅOHõ Ö ’ W`« ~ °
„QÆǨÏ"åã¨∞Å∞ JѨÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ Hõ#|_»∞`«∞
<åfl~°x iHÍ~°∞Ť ∞ `≥Å∞ѨÙ`«∞<åfl~Ú. Ü«Ú
ZѶπ X, JO>Ë J<£ S_≥O\˜ÃÑ_·¶ £ ÃÑ~¡¶Â ÚOQ∑
PɡH˚ ì± û, JHõ¯_» J<ÕH™õ ê~°∞¡ HõxÑ≤OKå~Ú.
H˘O`« = ∞Ok NÅOHõ #∞Oz W`« ~ °
#Hõ Δ „ `« Ö ’HÍʼnõ Ω ÃÇ· Ï Ñ¨ ~ ü ¿ãÊãπ e OH±
ÖÏO\˜^Õ^À LO^Œx ‰õÄ_® J#∞=∂xã¨∞Î
<åfl~°∞. HÍx Wq Ѩi â’kèOK«\ÏxH˜
HÍ=Åã≤ # O`« Pi÷ H õ ™ê=∞~° ÷ º =Ú
ÖËHõáÈ=@O`À KåÖÏ ÉèÏQÆO âßG"Õ`«ÎÅ
TǨÏÅÖ’<Õ LO@∞<åfl~Ú.
_ç#fl~ü `«~åfi`« P~üq ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üÖ’
JO`å ã¨=∂"Õâ=◊ ∞Ü«∂º~°∞. JѨÊ\˜ =~°‰Ωõ
[iy# q+¨Ü∂« Å#∞ i=Óº KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞.
ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^•~°∞. ˆH\ò "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì#
„Ѩ K å~° O J#∂Ǩ Ï ºOQÍ Ü« Ú =`« # ∞
PHõi¬OzOk. Hˆ O„^Œ„ѨÉ∞íè `«fiOÃÑ#· , z=~°‰Ωõ
`«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉ∞íè `«fiO ÃÑ#· ‰õÄ_® XuÎ_ç
ÃÑiyOk. `«q∞à◊ Ü«Ú=`« ‰õÄ_® ~å=∞¿ã`«∞
‰õ Ä eÛ"Õ ` « ‰ õ Ω x~° ã ¨ # QÍ L^Œ º =∂Å∞
KÕÑ\¨ Oì̃ k. ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO +≤ÑÊ≤ OQ∑ HÔ <åÖò
„áê*ˇ ‰ õ Ω ì # ∞ `å`å¯eHõ O QÍ xÅ∞Ѩ Ù ^Œ Å
KÕ â ß~° ∞ . JÖˇ · < £ " ≥ ∞ O\ò # ∞ =∂iÛ"Õ ã ≤
Éèí∂ÉèÏQÆOÖ’ ÔH<åÖò xi‡OK«_®xH˜ 㨈~fi
„Ѩ Ü « ∞ `åflÅ∞ KÕ Ñ ¨ \ Ïì ~ ° ∞ . Wk =~° Ö ò ¤
qâ◊fiâßOu ÃѶ_»ˆ~+¨<£ `˘e q[Ü«∞OQÍ
JO^Œ~∂° âß¡Ñ∞≤¶ OKå~°∞. „ÔH_ç\ò JO`å Hˆ \ò‰Ωõ
^Œ‰õΩ¯`«∞Ok.
100
 11
JO`«∞Ѩ@xì JOÔHÅ∞
Jxfl „ѨÜ∞« `åflÅ∞ "≥Ú^ŒÖ·ˇ <å~Ú QÍx U^À `≥eÜ«∞x JÜ≥∂ =∞Ü«∞O
"åix K«∞@∞ì=Ú>Ëì =ÙOk. ~å=∂Ü«∞}O#∞ P^è•~°OQÍ KÕã∞¨ HÀx ~å[™ê÷<Ö£ ’
‰õÄ_® „|Ǩχ„ãπÎ „QÆ∂Ñπx xÜ≥∂yOKå~°∞. J~Ú<å W`«~° q+¨Ü∂« Å∞ WOHÍ
ã¨Ê+ì̈OQÍ `≥eÜ«∞@O ÖË^∞Œ . P ã¨O^ÕÇ¨ ÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ ~å*Ë+π WÖÏ J_çQÍ_»∞.
''#∂~°∞Ü≥∂[<åÅ á⁄_»=Ù, Ѩk Ü≥∂[<åÅ "≥_»Å∞Ê, L#fl ~å=∞
¿ã`«∞=Ùx =∞#O "≥`∞« ‰õΩ`«∞O>Ë 35H˜g∞ á⁄_»=Ù =¸_»∞#fl~° H˜Ö’g∞@~°¡ "≥_Å» ∞Ê`À
XHõ g∞xÜÕ ∞ K« ~ ü ~å=∞ ¿ã`« ∞ =Ù =∞#‰õ Ω Z^Œ ∞ ~° ∞ QÍ LOk. n<≥ fl ÖÏ
ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~∞° ™êÎ"Ú≥ J~°O÷ HÍ=@O ÖË^∞Œ ——.
''~å=∂Ü«∞}OÖ’ WzÛ# H˘Å`«Å∞ YzÛ`«"≥∞ÿ#q HÍ"Õ"≥∂. Jq
+¨μ=∂~°∞QÍ K≥ÑÊ≤ # H˘Å`«Å∞ J~Ú =ÙO_»=K«∞Û Hõ^•—— J<åfl_»∞ _®II™È=∞^Õ=.
''Ü≥∂[# JO>Ë =∞#‰õΩ ã¨iQÍ J~°O÷ HÍÖË^"Õ ∂≥ —— JOk Hˆ \ò.
''Ü≥∂[# H˘Å`«Ö’ H˘O`« Jã¨Ê +¨`ì « LOk. P<å\˜ H˘Å`«Å#∞ D<å\˜
H˘Å`«ÅÖ’H˜ =∂~°∞ÛHÀ=_»O x[OQÍ Hõ+"ì¨ ∞Õ HÍx N~å=Ú_ç HÍÖÏx H˜ K≥Ok,
WѨÊ\˜H© =∞#‰õΩ q∞ye# P^è•~°O ~å=∞¿ã`«∞=Ù XHõ¯>Ë. JѨÊ\˜ =∞Ǩ #QÆ~åÅ∞,
"å\˜ P#"åà◊√§ Éè∂í QÆ~ƒ° Où Ö’ Hõeã≤ áÈÜ«∂~Ú. D<å\˜ ^•fi~°HÖõ ’ h\˜Ö’
=ÚxyáÈ~Ú# #QÆ~°O NHõ$+¨μ‚x HÍÅO<å\˜ ^•fi~°HõQÍ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
^ŒH˜Δ} J"≥∞iHÍÖ’ W@∞ =O\˜^Õ XHõ =ã¨∞Î=Ù |OQÍ~°O`À
KÕÜ«∞|_çOk, ^˘iH˜Ok. Wk ‰õÄ_» P^èŒ∞xHõ q=∂<åÅ#∞ áÈe LOk.
x\Ï~°∞QÍ L#fl `ÀHõ ÉèÏQÆO KÕÑŨ Ö’ QÍx, Ѩ‰ΩΔõ ÅÖ’ QÍx LO_»^∞Œ . P^è∞Œ xHõ
'Hõ<H£ Í~ü—¤ q=∂<åÅ#∞ áÈe# D =ã¨∞=Î Ùx K«∂¿ãΠѨÓ~°fiHÍÅOÖ’ JO^Œ∞
ÉÏ@∞Ö’ L#fl âߢãqΨ *Ï˝#O QÆ∞iOz KåÖÏ `≥eÜ«∂eû LOk Jx JxÑ≤O
K«Hõ =∂#^Œ∞.
101
=∞Ǩ ÉèÏ~°`O« Ö’‰õÄ_® ^•fi~°HÍ#QÆ~O° NHõ$+¨‚ x~åº}Ï#O`«~O° ã¨=Ú„^ŒOÖ’
=ÚxyáÈ~ÚO^Œ<Õ LOk—— `«# PÖ’K«#Å#∞ ã¨Ç¨ K«~∞° Å =ÚO^Œ∞ K≥ÑÓ¨ Î XHõ
~°H"õ ∞≥ #ÿ „\Ï<£ûÖ’ L#fl@∞¡ HõxÑ≤OKå_»∞ N^è~Œ .ü J`«x PÖ’K«<å „Ñ¨"åǨxfl
P¿Ñ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞Hõ J`«x "≥·¿Ñ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞ "å~°O`å. WOHÍ Uq∞
=∂\Ï¡_`» å_À qO^•=∞x.
''=∞Ǩ ÉèÏ~°`O« Ö’ ~åã≤# q=~åÅ∞ x["≥∞#ÿ ѨÙÊ_»∞ ~å=∂Ü«∞}OÖ’x
q=~åÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ x[O H͉õÄ_»^∞Œ . JѨÙÊ_»∞ L#fl H˘Å`«ÅÖ’<Õ WѨÙÊ_»∞
‰õÄ_» P ¿ã`«∞=Ù LO_»Háõ È=K«∞Û. =∞Ǩ#QÆ~åÅ∞ HÍńѨÉÏè =O =Å# tkäÖÏÖˇ·
q∞ye#@∞¡, H˘Å`«ÖÖ’ =∂~°∞Ê ã¨ÇϨ [O. JO^Œ∞=Å# ѨkÜ≥∂[<åÅ "≥_Å» ∞ÊÖ’
LO_»HõáÈ=K«∞Û——.
''HÍx á⁄_»=Ù +¨μ=∂~°∞QÍ #∂~°∞ Ü≥∂[<åÅ∞ LO_Õ J=HÍâ◊O LOk.
JO`ÕHÍ^Œ∞ ~å=∂Ü«∞} HÍÅOÖ’ h\˜ÃÑH· ˜ Z`«∞QÎ Í HõxÑ≤Oz# ~å=∞¿ã`«∞=Ù
WѨÙÊ_»∞ H˘xflKÀ@¡ ‰õΩOyáÈ~Ú =∞iH˘xfl KÀ@¡ tkäÅè "≥∞áÿ È~Ú LO_»=K«∞Û
Hõ^•——.
''<å JOK«<å „Ñ¨HÍ~°O =∞#O K«∂ã¨∞Î<åfl D 35H˜.g∞. ¿ã`«∞"Õ
HÍHõ WOHÍ Éèí∂ÉèÏQÆ=∞x =∞#O J#∞‰õΩO@∞#fl `«Öˇ·=∞<åfl~ü, ~å"Õ∞â◊fi~°O,
^èŒ#∞ëȯ\
∞ëȯ\˜˜Å∞ ‰õÄ_» ~å=∞¿ã`«∞=ÙÖ’ ÉèÏQÍÖË—— XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ# xi÷+¨ì`«
J`« x Hõ O ~î ° O Ö’ ^è Œ fi xOzOk. JO^Œ i Q˘O`« ∞ Å #∞Oz XHõ ¯ ™êi
Pâ◊Û~åºxfl „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î#fl â◊ÉÏÌÅ∞ =KåÛ~Ú.

~å*Ë+π QÆ|QÆ| `«# ^ŒQ~æÆ ° =Ù#fl HõOѨӺ@~üÖ’ âß\˜Ö\·ˇ ò z„`åÅ#∞

K«∂ã≤ "å\˜x N^è~Œ ü K≥ÑÊ≤ # q^èOŒ QÍ H˘eKå_»∞.
Pâ◊Û~°ºHõ~O° QÍ Jk #∂@ Zxq∞k H˜.g∞. ^Œ∂~°OQÍ =ÙOk. J^Õ
q+¨Ü∞« O JO^ŒiH© K≥áêÊ_»∞ ~å*Ë+.π Jk qx JO^Œ~∞° N^è~Œ xü Jaè#OkOKå~°∞.
102
 ''XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# z‰õΩ¯=Ú_ç g_çáÈ~ÚOk. WO`«=~°‰õΩ =∞#
„ѨÜ∞« `åflÅÖ’ PkÖ’<Õ Ç¨ÏOã¨áê^Œ∞QÍ =∂i# D H˘Å`«Å q+¨Ü∞« OÖ’ L#fl
Jã¨Ê+¨ì`« `˘ÅyáÈ~ÚOk, WHõ HÍ=Åã≤# P^è•~åÅ∞ ^˘iH˜ D ¿ã`«∞=Ù
ã¨ÇϨ [OQÍ U~°Ê_ç#k HÍ^Œ∞ Jx x~°∂Ñ≤¿ãÎ KåÅ∞—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
N^è~Œ ü Hõà√◊ § WOHÍ ^Œ∂~°OQÍ K«∂ã¨∞<Î Õ L<åfl~Ú. ''~å=∞ ¿ã`«∞=Ùx
=~°∞ã¨QÍ 14,20,21,22,23 Ü≥∂[<åÅ K˘Ñ¨ÙÊ# S^Œ∞ ~ÀAÅÖ’ xi‡OKå~°∞.
WO^Œ∞Ö’ U^À ~°ÇϨ 㨺O xH˜ÑΔ =Ψ ∞~ÚO^Œx <å‰õΩ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. Wk U^À ~°ÇϨ 㨺
HÀ_£ÖÏ LOk. nx ^•fi~å Uq∞ `≥Å∞ã¨∞OÎ ^À ^•x LѨÜ∂≥ QÆ"∞Õ q∞\’ <å‰õΩ
JO`«∞ Ѩ@_ì O» ÖË^∞Œ . D PÖ’K«# ##∞fl KåÖÏ ~ÀAÅ∞QÍ "Õkãè ∞¨ OÎ k. g∞~°∞
‰õÄ_® D ѨlÖò ™êÖòfi KÕÜ∞« \ÏxH˜ „ѨÜ∞« uflOK«O_ç—— J<åfl_»∞.
N^èŒ~ü K≥ѨÙÎ#fl H˘`«Î H˘`«Î q+¨Ü«∂ʼnõΩ J`«x ã¨Ç¨ÏK«~°∞ÅO`å
ëêHõÜ∂« º~°∞. WO`« Ö’`«∞QÍ ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz N^è~Œ ü PÖ’zã¨∞<Î åfl_»x
"å~°∞ J#∞HÀÖË^∞Œ .
''#∞"Õfi D HÀ_£x _ôHÀ_£ KÕÜ∞« QÆÅ=Ù N^è~Œ .ü h =∞ã≤+Î ¯¨ O WѨÊ\˜Hˆ
U^À PÖ’K«#ʼnõΩ eOH± J~Ú =ÙOk.
„ѨâßO`«OQÍ LO_»∞, hˆH `≥eÜ«∞=K«∞Û—— ã≤OÇ¨Ï QÆ~°̊#
JOk Hˆ \ò. ã¨=∞~°OQÆ ã¨∂„`«^èŒ~° J<Õ
_®II™È=∞^Õ= ‰õÄ_® ''J=Ù#∞—— „QÆO^èOŒ Ö’ J<ÕHõ ~°HÍÅ q=∂<åÅ
J<åfl_»∞. ''<Õ#∂ J^Õ K≥áêÊÅ#∞ ‰õΩ<åfl#∞. x~å‡}O QÆ ∞ iOz q=~° } Å∞
WOHÍ Ñ¨k, Ѩk¿ÇÏ#∞ ~ÀAÅÖ’ =∞#‰õΩ á⁄O^Œ ∞ Ѩ ~ ° K « | _ç L<åfl~Ú.
Éè∂í q∞ÃÑ#· XHõ KÀ\˜#∞Oz =∞~˘Hõ
H˘xfl „áê^ä Œ q ∞Hõ iáÈ~° ∞ ì Å ∞ =™êÎ ~ Ú. KÀ\˜H˜ "≥à§◊ _®xH˜ LѨÜ∂≥ yOz#
JѨÊ\˜H˜ h PÖ’K«#Å∞ WOHÍ H˜¡Ü«∞~ü áê^Œ~°ã¨ q=∂<åÅ∞ ã≤OǨÏQÆ~°˚#
HÍ=K«∞Û—— J<åfl_»∞. ~å*Ë+π `«# HõOѨӺ@~ü ÖÏO\˜ â◊ÉÏÌxfl "≥Å∞=i™êÎÜ«∞x
`À U"À KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. J`«xH˜ N^è~Œ ü K≥ÑÊ≤ # LOk. JÖψQ JO`«iHõΔÜ«∂<åxH˜
q+¨ Ü « ∂ Å∞ q<åflHõ U"À H˘`« Î H˘`« Î J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º q=∂<åÅ QÆ∞iOz
PÖ’K«#Å∞ ѨÙ@∞ì‰Ωõ ~å=_»O "≥Ú^ŒÅ~Ú#k. ‰õÄ_» LOk. Jq KÕ¿ã â◊ÉÏúÅ∞
14,20,21,22,23 J<Õk U=∞~Ú=ÙO „âß=ºOQÍ LO\Ï~Ú. Ü«Ú ZѶπ X
@∞O^À Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. Å∞ W@∞=O\˜ â◊ÉÏÌÖË KÕ™êÎÜ«∞x
JO\Ï~°∞.

103
 Hˆ \ò ~å*Ë+`π À JOk ''J^Õ"∞≥ <ÿ å ã≤fiãπ ÉϺO‰õΩÖ’ ÖÏHõ~∞° #∞ `≥iKÕ
ã‘„HÔ \ò HÀ_£ JO\Ï"å ~å*Ë+.π ——
''JÖÏ J~Ú`Õ =∞#‰õΩ HÀ\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å ^è#Œ O ™⁄O`«O J=Ù`«∞Ok——
_®II™È=∞^Õ= P@Ѩ\ ãì˜ ∂¨ Î J<åfl_»∞.
XHõ¯™êiQÍ JO^Œ~∂° ã‘iÜ«∞ãπ <≥ãπ =ke ã¨~^° •QÍ #=Ùfi‰õΩ<åfl~°∞.
XHõ "å~°O ~ÀAÅ∞ Uq∞ „Ѩ`ºÕ Hõ`Å« ∞ ÖˉΩõ O_®<Õ QÆ_zç Ok. ~å*Ë+π
QÆ_O¤» wã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® =∞iÛáÈ~Ú P <≥O|~°∞ ѨlÖò ™êÖòfi KÕÜ∞« \ÏxH˜
<å<å `«O\ÏÅ∞ Ѩ_∞» `«∞<åfl_»∞. JѨÙÊ_»ÑÙ¨ Ê_»∞ Hˆ \ò "≥o§ J`«xfl _çã~ì̈ ƒü KÕã≤
HÍãÎ̈ iÖÏH±û JÜÕ∞ºÖÏ KÕã∞¨ OÎ k, U"Õ"À ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ J_çy.
''J=∂‡, `«b¡ hH˘Hõ ^ŒO_»O ##∞fl =keÃÑ@∞.ì D ѨlÖò U^Àq^èOŒ QÍ
™êÖòfi KÕ^•Ì=∞#∞‰õΩO@∞<åfl, HÍx J=@O ÖË^∞Œ . Ñ≤zÛ Ñ¨>@ ìË ∞¡ =ÙOk—— J<åfl_»∞
~å*Ë+π qã¨∞‰õΩ¯O@∂. ''h‰õΩ Ñ≤zÛ Ñ¨@‰ì Äõ _»^<Œ Õ Hõ^• <å =„s JO`å—— JOk
Hˆ \ò Ǩ~ÚQÍ #=Ùfi`«∂.
áêѨO ~å*Ë+π Jq WOw¡+π JHõ~Δ åÅ <≥O|~°∞û J#∞‰õΩ<åfl_»∞. J~Ú<å
P HÍÅOÖ’ WOw¡+μ¨ LO^• Jx <åÅ∞Hõ¯~°K∞« H˘x ã¨O㨯 $`« JHõ~Δ =° ∂Å Hõ+Ñì¨ _¨ ç
"≥uH˜ Ѩ@∞ìH˘x ^•x`À `≥QÆ ‰õΩã‘ΠѨ\Ïì_∞» . `«~∞° "å`« "å\˜x ¿ã¯ fi~ü KÕâß_»∞.
~°Hõ~°HÍÅ "Õ∞^äŒ"≥∞\˜HõÖò ã‘iãπÅÖ’ "å\˜x >ˇãπì KÕâß_»∞. `«#‰õΩ `≥eã≤#
„á⁄ÃÑ㶠~¨ O¡° ^ŒiH© "≥∞~ÚÖò KÕâß_»∞, U"≥∞<ÿ å ‰õÄ¡ W=fiQÆÅ∞QÆ∞`å~°x. Zxfl ~°HÍÅ
„ѨÜ∞« `åflÅ∞ KÕã<≤ å Ѷe¨ `«O ã¨∞#fl. J~Ú<å Ѩ@∞ì =^ŒÅx JѨ~° q„Hõ=∂~°∞¯_çÖÏ
`«# „ѨÜ∞« `åflÅ#∞ =Ú=∞‡~°O KÕâß_»∞.
PYiH˜ _ç#fl~üH˜ =zÛ#ѨÙÊ_»∞ ‰õÄ_® ¿Ñ@ ¡ ∞ ÃÑ#· U"À Ñ≤zÛw`«Å∞
wã¨∞Î J#º=∞#㨯OQÍ LO_Õ"å_»∞. Hˆ \ò KåÖÏ *ÏeѨ_Oç k ~å*Ë+Ãπ Ñ.· N^è~Œ Ãü Ñ·
HÀѨO ‰õÄ_® =zÛOk, J#=ã¨~°OQÍ `«# =∞#ã¨∞ûÖ’x PÖ’K«#Å#∞
|Ü«∞@ÃÑ\Ïì_»x. `«fi~°QÍ U^À XHõ ™⁄Å∂º+¨<£ Z=~À XHõ~°∞ Hõ#∞‰õΩ¯O>Ë
ÉÏQÆ∞O@∞O^Œ#∞‰õΩOk. J^Õ Jaè„áêÜ«∞O P ~ÀA _ç#fl~ü >ˇ"ÿ ∞£ Ö’ "≥e|∞zÛOk.
N^è~Œ ü ^•xH˜ `«Å∂áê_»∞. P~ÀA "åà◊§‰õΩ =∂~°∞f „QÆ∂Ñπ #∞Oz
=zÛ# ã¨=∂Kå~°O K≥áêÊ_»∞. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ J<ÕHõ á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ Ñ¨Q_Æ Ñ» Ù¨
104
n=ÙÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú. P á⁄~°Å#∞ QÆ∞iOz J<Õfi+≤Oz# "≥∞~Ô <· £ âßG"Õ`ÅΫ ∞ XHõ
qz„`«"∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« xfl Hõ#∞Q˘<åfl~°∞.
™ê^è•~°}OQÍ P á⁄~°Å „H˜O^Œ QÆ\ ì˜ |O_»Å∞ LO_®e,ZO^Œ∞HõO>Ë
HÀ~°Öòû J<Õ ã¨=Ú„^Œ r=ÙÅ∞ XHõ QÆ\ Ñì̃ ^¨ •~å÷xfl P^è•~°OQÍ KÕã∞¨ H˘x á⁄~°Å∞
á⁄~°Å∞QÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú, HÍx ~å=∞¿ã`«∞=Ù „H˜Ok ÉèÏQÆOÖ’ L#fl HÀ~°ÖòûH˜
H˜O^Œ á⁄~°ÅÖ’ QÆ\ ì˜ Ñ¨^•~å÷xH˜ |^Œ∞Å∞ Wã¨∞Hõ =ÙOk. nxH˜ XHõ ZHõûѨ<¡ +Õ <¨ £
=ÙOk. J^Õ=∞O>Ë P HÀ~°Öòû#∞ á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ XHõ KÀ@#∞Oz `«~e° Oz
=ÙO\Ï~°∞ J<Õk. Jk ã¨ÇϨ [OQÍ [iˆQ J=HÍâ◊O ÖË^∞Œ . JO>Ë XHõ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ
=∞Ǩã¨`«fiO QÆÅ"å~°∞ "å\˜x JHõ¯_»‰õΩ `≥zÛ XHõ "å~°kè x~å‡}ÏxH˜
J#∞‰õÄÅOQÍ J=∞~åÛ~°#_®xH˜ QÆ\ ì˜ |∞∞A=Ù ^˘iH˜#@∞¡ ÉèÏqOK«=K«∞Û.
~å*Ë+π ‰õÄ_® `«# ѨlÖò ™êefiOQ∑ „Ѩܫ∞`åflxfl `å`å¯eHõOQÍ
=∞iÛáÈ~Ú JHõ¯_» =Ù#fl "åi P#O^À`«ûǨÖ’¡ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
_®II™È=∞^Õ= `«# „á⁄ÃѶ+¨#Öò "≥∞ÿO_£`À Pz`«∂z ã¨ÊOkOKå_»∞.
U^≥<· å `«=∞ Ѩiâ’^è#Œ Ö’ XHõ =ÚYº"≥∞#ÿ Ѷ∞¨ @ìO "≥Ú^ŒÖ#·ˇ @∞¡ J#∞HÀ=K«Ûx
K≥áêÊ_»∞.
XHõ~ÀA „|Ǩχ„ãπÎ „QÆ∂ѨÙÖ’ XHõ Pi¯Ü«∂Ålã¨∞ì `«#‰õΩ ã¨O|OkèOz#
áê~üÖì ’ ZHõûHõ"+Õ <¨ £ KÕ~Úã¨∞<Î åfl_»∞. JHõ¯_» `«=fiHÍÅÖ’ "åà◊√§ Wã¨∞Hõ L#fl
á⁄~°Å∞ ^•\˜ Ãã_ç"∞≥ O@s á⁄~° =~°‰Ωõ "≥àϧ~°∞. JѨÊ\˜=~°‰Ωõ "ÕQOÆ QÍ [iy#
Ѩx H˘OK≥O =∞O^ŒyOzOk. P ~ÀA JHõ¯_» *Ï„QÆ`QΫ Í QÆ=∞xã¨∞#Î fl J`«x
^Œ$+≤xì ~Ô O_»∞ á⁄~°Å =∞^躌 XHõ WOKü =∞O^ŒOÖ’ L#fl *ËQ∞Æ ~°∞ ~°OQÆ∞Ö’x
á⁄~° PHõi¬OzOk. Ãã@ · ∞#∞ H˘OK≥O qã¨iÎ Oz JHõ¯_» =~°‰Ωõ =Ù#fl á⁄~°Å#∞
*Ï„QÆ`QΫ Í `˘ÅyOz K«∂âß_»∞. J`«x Pâ◊Û~åºxH˜ JO`«∞ ÖË^∞Œ . JHõ¯_» XHõ
qâßÅ"≥∞ÿ# K«^Œ~°Ñ¨Ù QÆk „Ѩ`«ºHõΔ"≥∞ÿOk. JHõ¯_» ^˘iH˜# =∞\˜ì`À U~°Ê_ç#
Ѷ∞¨ #Ѩ^•~å÷Å#∞ HÍ~°ƒ<£ _Õ\ O˜ Q∑ KÕÜ∞« \ÏxH˜ ѨOÑ≤OKå~°∞. ^•x =Ü«∞ã¨∞û
+¨μ=∂~°∞QÍ 9000 a.ã≤.QÍ „áê^äqŒè ∞Hõ P^è•~åÅ`À x~°~‚ ÚOKå~°∞.
P q=~åÅhfl P~ü.q. ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üH˜ âß\˜Ö\·ˇ ò eOH± ^•fi~å
"≥O@<Õ `≥eÜ«∞*Ë™ê~°∞. "åi`À g_çÜ∂≥ HÍ#Êù~Ô <£û KÕã#≤ _®II™È=∞^Õ= KåÖÏ
105
ZÔQ\Â̊ ò J~ÚáÈÜ«∂~°∞. N^è~Œ ü TÇ≤ÏOz#@∞¡QÍ JHõ¯_» XHõ <åQÆiHõ`« LO_Õ^xŒ
P^è•~åÅ`À ^˘~°H_õ O» `À J`«x P#O^•xH˜ Ѩ@Ñì Q¨ ÍæÅ∞ ÖËHáõ ÈÜ«∂~Ú. =∂~°∞u
„QÆ∂Ñπ ã¨É∞íè ºÅO^Œih Ñ≤ez ÃÑ^ŒÌ ÃãÅ„ÉË+<¨ H£ ˜ Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ_»∞. `«#∞ =∞~°∞ã¨\ ˜
~ÀA ~å[™ê÷<Ö£ ’x Ãã@ · ∞ K«∂_»\ÏxH˜ "≥àϧÅx J#∞‰õΩ<åfl_»∞. N^è~Œ ,ü Hˆ \òÅ∞
‰õÄ_® J`«x`À "≥àÏÌ=∞#∞‰õΩ<åfl~°∞.
âßOu~°`fl« „QÆ∂Ѩ٠#∞Oz WOHÍ ã¨=∂Kå~°O ~åÖË^∞Œ . HÍx "≥∂_ç
„QÆ∂ѨÙ, ɡ#s˚ „QÆ∂ѨÙÖ’ =∂„`«O ã¨∞=∂~°∞ 100 g∞II Ö’`«∞# á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ
P~åæxH± Ѩ^•~å÷Å∞, ~åu â◊HÖõ ÏÅ∞ QÆ=∞xOKå~°∞. "å\˜ ¿Ñ@~°<£ JO`å XˆHÖÏQÍ
LOk. "å\˜x ‰õÄ_® HÍ~°ƒ<£ _Õ\ O˜ Q∑H˜ ѨOÑ≤OKå~°∞. Jq ã¨∞=∂~°∞ 7500
aã≤ #∞O_ç 7000 aã≤ =∞^躌 HÍÖÏxH˜ K≥Ok#=x `ÕeOk.
Jq U~°Ê_ç# q^è•<åxfl |\˜ì K«∂¿ãÎ XHõ „Hõ=∞ Ѩ^ŒúuÖ’ "å\˜x
J=∞iÛ# <≥·Ñ¨Ù}ºO HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. Jk xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ ~å=∞¿ã`«∞=Ù Ü≥ÚHõ¯
â◊HÎ̃ `«O„`«
"åÜ«Ú`«`«fi „ѨHõ~°}O J<Õ ^•xÖ’ Éèí~°^•fi[ =∞ǨÏi¬ "å`å=~°}OÖ’x
qq^èŒ á⁄~°Å QÆ∞iOz "å\˜Ö’ LO_Õ ^è•`«∞=ÙÅ QÆ∞iOz q=iOKå~°∞. qâ◊fiHõ~°‡,
KèåÜ«∂ѨÙ~°∞+¨, =∞#∞, =∞Ü«∂k =∞ǨhÜ«ÚÅ∞ q=iOz# q=∂# x~å‡}ÏÅ
q=~åÅ#∞ qâ◊nHõiOKå~°∞.
PQÆã¨∞κ_»∞ ~°zOz# â◊HÎ̃ `«O„`«Ö’ qq^èŒ â◊‰õΩÎÅ#∞ QÆ∞iOz q=iOKå~°∞.
WO^Œ∞Ö’ =¸Å „ѨH$õ u, =∂Ü«∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ Zxq∞k J^蕺ܫ∂Å∞ L<åfl~Ú. ã¨∂~°º,
K«O„^Œ, "åÜ«Ú, Jyfl "≥Ú^ŒÖˇ·# 64 â◊HÎ̃ ã¨fi~°∂áêÅ QÆ∞iOz ‰õÄ_» q=~°OQÍ
LOk. J}∞â◊HÎ̃ QÆ∞iOz ‰õÄ_» WO^Œ∞Ö’ LO^Œx ѨO_ç`«∞Å Jaè„áêÜ«∞O. J^Œ$â◊º,
JѨ~ÀHõΔ, „ѨHõ~°}ÏÅÖ’ D q=~åÅ∞ L<åflÜ«∞O\Ï~°∞. "Õ∞Ѷ¨∞’`«ÊuÎ „ѨHõ~°}OÖ’,
"Õ∞Ѷ¨∂Å#∞ ã¨$+≤ìOK«@O, "å\˜ â◊HÎ̃x ã¨=∞~°úOQÍ qxÜ≥∂yOK«@O QÆ∞iOz LOk.
"Õ∞Ѷ¨∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# q*Ï˝#O J„u =∞Ǩi¬KÕ Hõ#∞Q˘#|_ç#k. 12
~°HÍÅ "Õ∞Ѷ¨∂ÅQÆ∞iOz, "å\˜ ÅHõΔ}ÏÅ QÆ∞iOz, 64 ~°HÍÅ q^Œ∞ºÅ¡`«Å QÆ∞iOz,
32 ~°HÍÅ Ñ≤_»∞QÆ∞Å QÆ∞iOz ѨÓiÎ q=~åÅ∞ ÅÉèíº=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
106
ÉèÏQÆ"∞Õ #x |$O^ŒO ã¨É∞íè ºÅO`å ÉèÏqOKå~°∞.
`«=∞ Ѩiâ’^è#Œ Pâß[#HõOQÍ LO^Œx Jk `«fii`«QuÆ # ѨÙ~ÀQÆu
™êkèã∞¨ #Î fl^Œx N^è~Œ ü =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<H£ ˜ `«=∞ x"ÕkHõ#∞ "≥∞~ÚÖò
KÕâß_»∞. <Õ\ ˜ „ѨѨOK«O HÀ~°∞‰õΩ<Õ âß„ã‘ÎÜ«∞ P^è•~åÅ∞ H˘OK≥OH˘OK≥OQÍ
|Ü«∞@Ѩ_∞» `«∞O_»@O`À `«=∞ QÆ=∞ºO KÕ~∞° =ÙÖ’ LO^Œx "å~°O`å ÉèÏqOKå~°∞.
"≥∂_ç, `«k`«~°∞Å∞ `«=∞ Ѩiâ’^èŒ# q[Ü«∂xfl „Ѩ[Å`À ѨOK«∞HÀ"åÅx
PtOKå~°∞. #∂ºÜ«∂~ü¯Ö’ XHõ JO`«~å˚fÜ«∞ „ÃÑãπ HÍ#ÊùÔ~<£ûH˜ HÍ=Åã≤#
U~åÊ@∞¡ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞.
P „ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£ûÖ’ Jhfl JO`«~å˚fÜ«∞ #∂ºãπ U*ˇhûÅ∞ áêÖÁæ<åfl~Ú.
J<ÕHõ HõÅ~ü á¶È\’Å#∞ „Ѩ^iŒ ≈ã¨∂Î [# ™ê=∂<åºxH˜ J~°=÷ ∞ÜÕ∞ºÖÏ, âßG"Õ`ÅΫ ∞
P"≥∂kOKÕÖÏ `«=∞‰õΩ ^˘iH˜# „áê^äqŒ ∞Hõ P^è•~åÅ#∞ |Ü«∞@ÃÑ\Ïì~∞° .
Jq K«∂ã≤ „ѨѨOK«=∞O`å XHõ¯™êi "Õ∞ÖÁ¯Ok. ã¨=Ú„^•xH˜
"å~°kè Hõ@ìQÆÅ âßG*Ï˝#O, ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù h\ h\˜˜x „`åQÆ∞h\ h\˜˜QÍ =∂~°∞ÛHÀQÆÅ
>ˇHÍflÅr JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO_Õ <åQÆiHõ`«Å∞ Ѩk"ÕÅã¨O=`«û~åÅ „H˜O^Œ>Ë
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ q~ålÖÏ¡Ü«∞x `≥Å∞ã¨∞H˘x J|∞ƒ~°Ñ¨_®¤~°∞.
âß\˜Ö\·ˇ ò eO‰õΩ`À P~üq ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~ü #∞OKÕ N^è~Œ ,ü _®II™È=∞^Õ=,
~å*Ë+π, ˆH\òÅ∞ ‰õÄ_® P HÍ#ÊùÔ~<£ûÖ’ qÖËY~°∞Å∞ J_çy# „Ѩâ◊flʼnõΩ
ã¨=∂^è•<åÅ∞ K≥áêÊ~°∞. "å~°∞ `≥eÜ«∞*Ëã≤# q=~åÅ`À ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’
~å"Õ∞â◊fi~°O, ^è#Œ ∞ëȯ\˜Å‰õΩ =KÕÛ Éè‰í Ωõ ÅÎ ã¨OYº J#∂ǨϺOQÍ ÃÑiyáÈ~ÚOk.
^è#Œ ∞ëȯ\˜Ö’ ~å=∞¿ã`«∞ `«=fiHÍÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ãã@ · ∞x JÖψQ ~å"Õ∞â◊fi~°O
Ãã@ · ∞x ѨÓiÎQÍ Ãã‰õĺi\©`À Hõ=~ü KÕâß~°∞.
Wk [~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨=∞Ü«∂xH˜ `«Ö=·ˇ ∞<åfl~ü #∞Oz âßOu~°`fl« „QÆ∂Ñπ
ѨOÑ≤# ã¨O^ÕâO◊ ‰õÄ_® ~å=∞¿ã`«∞=Ù J=âıëêÅ∞ Éè∂í ÉèÏQÆOÖ’ „`«=fiHÍÅÖ’
|Ü«∞@Ѩ_®¤Ü∞« <Õ q+¨Ü∂« xfl `≥eÜ«∞*ËãO≤ k.
D q=~åÅhfl „HÀ_ôHiõ Oz K«∂¿ãÎ N^è~Œ ü TÇ≤ÏOz#@∞ì ~å=∞¿ã`«∞=Ù
#∂@Ü≥∞xq∞k H˜IIg∞ á⁄_»=Ù# ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ NÅOHõÅ =∞^躌 "å~°kQè Í LO_Õ^<Œ Õ
q+¨Ü∞« O KåÖÏ =~°‰Ωõ Hõ<Ñ£ ~¨¶ ‡ü J~ÚáÈ~ÚOk.
„ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£û J~ÚáÈ~Ú# `«~∞° "å`« ZHõ¯_» K«∂ã≤<å ~å=∞¿ã`«∞=Ù
107
 QÆ∞iOKÕ =∂\Ï¡_∞» HÀ™êQÍ~°∞. „ѨÑO¨ K«O "≥Ú`«OÎ g∞^Œ JO`« ã¨ÊO^Œ# HõeyOz#
q+¨Ü∞« O =∞~˘Hõ\ ˜ ÖË^OŒ >Ë Juâ◊Ü∂≥ H˜Î HÍ^Œ∞. ~å=∂Ü«∞}O QÆ∞iOz Z=~°∞
~åã≤# ѨÙã¨ÎHÍÅ∞<åfl J=hfl Ǩ\ò ˆH‰õΩÖÏ¡ J=Ú‡_»~ÚáÈÜ«∂~Ú. ~å=Úx
~°∂Ѩ٠„ѨÑO¨ K«=∞O`å `≥Åã≤áÈ~ÚOk. ^è#Œ ∞~åúi J~Ú# HÀ^ŒO_» ~å=Ú}˜‚
„ѨÑO¨ K«OÖ’x Ü«Ú=`« KåÖÏ „ˆHrQÍ Jaè=∂xOK«@O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° .
Hˆ \ò JO`«=~°‰Äõ KÕã#≤ „ѨKå~° „ѨÉÏè =O =Å# `å*ò=∞ǨÖòH˜ q∞Oz
~å=∞¿ã`«∞=Ù „¿Ñ=∞ zǨÏflOQÍ „¿Ñq∞‰õΩŠǨÏ$^ŒÜ∂« ÅÖ’ KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩOk.
N^è~Œ Hü ˜ WOHÍ P <≥O|~°¡ z‰õΩ¯=Ú_ç g_»<Õ ÖË^∞Œ . ~å*Ë+‰π Ωõ qã¨∞QÆ∞
ѨÙ\ì̃ `«# „ѨÜ∞« `åflÅhfl =∂#∞‰õΩ<åfl_»∞. WѨÙÊ_»∞ h\òQÍ ¿+"£ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞
<åfl_»∞. ~å*Ë+π ѨlÖò ™êefiOQ∑ „ѨÜ∞« `«flOÖ’ Ñ≤zÛ"å_≥á· È`å_»x ÉèÜ í ∞« Ѩ_#ç
Hˆ \ò WѨÙÊ_»∞ P kQÆ∞Å∞ áÈ~Ú WOHÍ Ç¨~ÚQÍ LOk.
N^è~Œ ü =∞ã≤+Î ¯¨ OÖ’ Éè@í ∞ì=¸iÎ =∂@Å∞ =∞s=∞s QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =ã¨∞<Î åfl~Ú.
`«#‰õΩ `≥eÜ«∞É’ÜÕ∞ ~°Ç¨Ï㨺=Ú U^À J`«xH˜ JO`«∞Ѩ@ì@O ÖË^Œ∞. U^À
`≥eÜ«∞x â◊HΘ J`«xH˜ K≥ÑÙ¨ `ÀOk P <≥O|~°Ö¡ ’<Õ U^À ~°ÇϨ 㨺O Wq∞_ç =ÙO^Œx.
Éè@
í ∞ì=¸iÎ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ =Å# `«#‰õΩ P q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞OÎ ^Œx
#=∂‡_»∞ N^è~Œ .ü ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê#∞ ~å*Ë+#π ∞ J_çy fã¨∞H˘<åfl_»∞. ~ÀA
#∞Oz ǨÏ#∞=∂<£ Kåb™ê áê~åÜ«∞}O KÕÜ∞« ™êQÍ_»∞.
H˘ÅO|ãπ
„ѨÑO¨ K« K«i„`«Ö’ H˘xfl JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ =∂ÑπÅ∞ ÅÉèºí =∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
g\˜ ѨÙ@∞ìHõ ~°ÇϨ 㨺OQÍ L<åfl LxH˜ =∂„`«O D <å\˜ P^è∞Œ xHõ âߢ™êÎa=è $kúH˜
^ÀǨÏ^ŒO KÕãO≤ ^Œ<kÕ x~°fi"å^ŒO. J@∞=O\˜ ѨÙ~å`«# HÍÅO <å\˜ =∂ÑπÅÖ’
XHõ\ ˜ H˘ÅO|ãπ HÍÅO <å\˜H˜ LOk J<Õk K«i„`«HÍ~°∞Å∞ Jaè„áêÜ«∞O. J@∞=O\˜
=∂ÑπÅÖ’ J\Ï¡O\˜H± ã¨=Ú„^ŒOÖ’ L#fl J"≥∞iHÍ YO_®xfl QÆ∞iÎOz#@∞¡, ^•xx
KÕ~∞° HÀ=\ÏxH˜ ã¨∞=∂~°∞ XHõ <≥Å áê@∞ ã¨=Ú„^ŒÜ∂« #O KÕÜ∂« eû =ã¨∞OÎ ^Œx
JOK«<å "Õã#≤ @∞¡ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. J@∞=O\˜ =∂ÑπÃÑ· H˘ÅO|ãπH˜ QÆÅ JK«OK«Å
qâßfiã¨O =Å#<Õ J"≥∞iHÍ Hõ#∞Q˘# |_çOk.
W`«~° „QÆÇϨ "åã¨∞Å∞ W@∞=O\˜ *Ï˝<åxfl Éè∂í Ö’Hõ"åã¨∞ʼnõΩ PÜ«∂z`«OQÍ
WKåÛ~°x H˘O^Œi "å^Œ#. J~Ú`Õ =∞#‰õΩ P^è•~åÅ∞ ^˘~°Hxõ =ÚO^Œ∞ Ü«ÚQÍÅ
<åQÆiHõ`‰« Ωõ K≥Ok# =∂#=ÙÅ *Ï˝#Ѷ֨ ÏÖË Wq Jx ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏqOK«~å^Œ∞.
108
 12
¿ã`«∞x~å‡}O–^Õ=~°Ç¨Ï㨺O
XHõ~ÀA Hˆ \ò, N^è~Œ Åü ∞ Hõeã≤ +≤Ñπ _≥H¯± ÃÑ#· J@∞ W@∂ u~°∞QÆ∞`«∂
=∂\Ï¡_»∞HÀ™êQÍ~°∞. ™êÜ«∞O„`«=∞~ÚOk. ^Œ∂~°OQÍ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ã¨<£Ãã\ò
KåÖÏ ~°=∞}©Ü∞« OQÍ HõxÑ≤ã∞¨ #Î flk.
PHÍâ◊O hÅO, ã¨=Ú„^ŒO hÅO. JÖψQ ÉèQí =Æ O`«∞x J=`«~åÖˇ#·
N~å=∞, NHõ$+¨μÅ‚ ^ÕÇϨ KåÛùÜ∞« ‰õÄ_® hÅO. PHÍâ◊OÖÏQÍ ã¨~fi° "åºÑ≤`"« ∞≥ ÿ
ã¨=Ú„^ŒOÖÏQÍ QÆOcè~O° QÍ JO`«∞ÖË#O`« Ö’`≥#· "å_»∞ Hõ^• P ÉèQí =Æ O`«∞_»∞
JxÑ≤OzOk N^è~Œ Hü .˜ âßG Ѩiâ’^è#Œ ÅÖ’ ZHõ¯_À XHõ KÀ@ ÉèQí =Æ O`«∞x
ã¨$+≤ì "≥z· „`åxfl K«∂ã≤ PÜ«∞##∞ 㨇iOz #=∞㨯iOK«Hõ =∂#_»∞ =∞x+≤.
Hˆ \ò, N^è~Œ #ü ∞ J_çyOk ''N^è~Œ ü Ü«ÚQÍÅ∞ Zxfl?——
''"≥Ú^Œ@ Hõ$`«ÜÚ« QÆO ÖË^• ã¨`º« Ü«ÚQÆO,
~Ô O_»=k „`Õ`åÜ«ÚQÆO,
=¸_»=k ^•fiѨ~Ü ° Ú« QÆO,
<åÅæ=k HõeÜ«ÚQÆO—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
JÖÏ K≥|∞`«∞O_»QÍ "≥∞~°∞Ѩ٠"≥∞iã≤#@∞¡ XHõ PÖ’K«# L^Œ~ÚOzOk
J`«x =∞ã≤+Î ¯¨ OÖ’.
''ˆH\ò XHõ¯ x=Ú+¨O 0,1,2,3,4 W"Õ Hõ^• ~å=∞¿ã`«∞ <≥O|~üû——
J<åfl_»∞.
''J=Ù#∞—— JOk Hˆ \ò.
''1—— JO>Ë ã¨`º« Ü«ÚQÆO,
''2—— JO>Ë „`Õ`å Ü«ÚQÆO,
109
110
 ''3—— JO>Ë ^•fiѨ~° Ü«ÚQÆO,
''4—— JO>Ë HõeÜ«ÚQÆO J<åfl_»∞ N^è~Œ —ü —.
''0—— JO>Ë „ѨàÜ ◊ ∞« O—— JOk Hˆ \ò.
''J=Ù#∞ #∞=Ùfi K≥Ñ≤ÊOk HõÔ~ˆHì .D S^Œ∞ <≥O|~°∞¡ XHõ q^èŒOQÍ
"å_»|_®¤~Ú. Jq ZO^Œ∞‰õΩ, ZÖÏ iÖË\ò J~Ú=Ù<åfl~Ú, U g∞xOQ∑ =ã¨∞OÎ k
`≥eÜ«∞@O ÖË^∞Œ Hˆ \ò. U^À JOk#>Ë¡ JOk *ÏiáÈ`«∞#fl@∞¡ LOk—— J<åfl_»∞
N^è~Œ .ü J`«x =ÚYOÖ’ ~°H~õ H° ÍÅ ÉèÏ"åÅ∞. ã¨O`À+¨O, qKå~°O† Ѩ@∞ì^ÅŒ ,
^≥#· ºO ÖÏO\˜ ^≥· finè ÉèÏ=#Å∞.
Hˆ \ò J`«x ^ŒQ~æÆ Q° Í =zÛ J`«x Hõà§◊ Ö’H˜ `«^HÕ Oõ QÍ K«∂ã≤Ok. „HÍãπ
=~ü¤ ѨlÖò ™êÖòfi KÕÜ∞« ÖËHõ Ѩi`«Ñã≤ ∞¨ #Î fl Ѩã"≤ å_»∞ÖÏ `ÀKå_»∞. J`«x `«Å#∞
á⁄kq Ѩ@∞ì‰Ωõ x `«# QÆ∞O_≥Ö’¡ ^•K«∞HÀ"åÅxÑ≤OzOk P"≥∞‰õΩ. J`«x KÕ~Ú
`«# KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘x `«# K≥OѨ‰Ωõ PxOK«∞‰õΩOk. N^è~Œ ü =∞#ã¨∞û HÍãÎ̈
âßOuOzOk. J`«xx F^•~°ÛÉ’~Ú# P"≥∞‰õΩ ‰õÄ_® T~°@ Hõey#@¡~ÚOk.
J`«xx P#∞‰õΩO@∂ ÉÏQÍ KÕ~∞° =QÍ xÅ|_ç ^Œ∂~°OQÍ ã¨∂~°ºaOÉÏxfl K«∂ã¨∂Î
=∞ø#OQÍ LO_çáÈ~ÚOk.
~å*Ë+Hπ ˜ XHõ "≥∞¿ã*ò =zÛOk. Jk fã¨∞H˘x _≥H± ÃÑH· ˜ =zÛ# ~å*Ë+Hπ ˜
^Œ∂~°OQÍ xÅ∞K«∞x =Ù#fl Hˆ \ò N^è~Œ Åü ∞ HõxÑ≤OKå~°∞. "åi^Œ~Ì ∂° XHõ¯~°∞QÍ
HõxÑ≤Oz# P ^Œ$â◊ºO J`«xx JHõ¯_ç #∞Oz XHõ¯ J_»∞QÆ∞ ‰õÄ_® Ѩ_h» Ü«∞‰õΩO_®
xeÑ≤"Õã≤Ok.
H˘OK≥O¿ãѨ\ H˜ ˜ `Õ~∞° ‰õΩ#fl N^è~Œ ,ü Hˆ \òÅ∞ _≥‰Ωõ ¯ÃÑ· #∞Oz "åi ~°∂"£∞û‰õΩ
"≥à§◊ \ÏxH˜ L^Œ∞º‰õΩÅÎ Ü«∂º~°∞. JѨÙÊ_»∞ N^è~Œ ü ~å*Ë+xπ QÆ=∞xOKå_»∞.
''ǨÜü∞ ~å*Ë+π—— Jx ѨÅ∞HõiOKå_»∞ N^èŒ~ü. ''KåÖÏ WOáêÔ~ìO\ò
W<£Ñ~¨¶ "ü ∞Õ +¨<.£ g∞~°∞ H˜O^Œ‰Ωõ =¿ãÎ JHõ¯_Õ =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO^•O—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
P~ü.q. ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~ü Ö’x HõO„\’Öò ~°∂"£∞Ö’ L#fl _®II ™È=∞^Õ=
`«#=ÚO^Œ∞#fl âß\˜Ö\·ˇ ò z„`åÅ#∞ ã¨∞xt`«OQÍ Ñ¨ijeã¨∞<Î åfl_»∞. J`«x`À
áê@∞ =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ ã¨É∞íè ºÅ∞, ‰õÄ_» P >Ë|∞Öò K«∞@∂ì L<åfl~°∞. J`«ºO`«

111
â◊H=Î̃ O`«"∞≥ #ÿ _çl@Öò HÔ "Õ∞~åÅ`À âß\˜Ö\·ˇ ò #∞Oz fã≤# z„`åÅq. H˘xfl
=O^ŒÅ g∞@~°¡ Ö’`«∞ =~°‰Ωõ LO_Õ Yx*ÏÅ#∞ ‰õÄ_» QÆ∞iÎOK«QÅÆ =Ù. XHõ
KÀ@ QÀ^è∞Œ =∞~°OQÆ∞Ö’ XHõ z#fl K«∞Hõ¯#∞ QÆ=∞xOKå_»∞ „j^è~Œ .ü Jk ÃÑã¨~°
|^ŒOÌ `« Ѩi=∂}OÖ’<Õ LOk. HÍx „j^è~Œ ü ã¨∞xt`«"∞≥ #ÿ ^Œ$+≤ì JHõ¯_» L#fl
Yx[ã¨OѨ^#Œ ∞ ѨãQ≤ \Æ Oì˜ k.
`«"≥∂QÆ~°ƒùÖ’Ç¨Ï =∂~°¯~ü ÃÑ<£ fã¨∞H˘x P K«∞Hõ¯ K«∞@∞ì
"≥=· ∂xHõ âߢãOΨ Ö’ LѨÜ∂≥ XHõ =$`åÎxfl w™ê_»∞. ''~å*Ë+π D „áêO`«O
QÆÑ_¨ Õ Ö’Ç¨Å∞ H˘xfl P^è∞Œ xHõ HÍÅO =∞#‰õΩ ZO`« ^Œ∂~°OÖ’ LOk?—— J<åfl_»∞,
Ö’ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« |_®¤~Ú. g\˜x ~å*Ë + π "≥ · Ñ ¨ Ù K« ∂ 㨠∂ Î . K« H õ K « H Í `« #
`«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _®xH˜ "≥=· ∂xHõ âߢãOΨ HõOѨӺ@~ü =ÚO^Œ∞ ‰õÄ~˘Ûx U"Õ"À
Ö’x â’¡HÍÖË P^è•~°O. JÖÏO\˜ ÖˇH¯õ Å∞ Hõ\ì˜ JHõ¯_» q=~åÅ#∞ Hõ#∞H˘¯<åfl_»∞
֒ǨÅÖ’ `«"≥∂QÆ~°ƒùÖ’Ç¨Ï J<Õk
XHõ \ ˜ . Wk QÍHõ Ѩ O K« Ö ’Ǩ Ï ~å*Ë+.π '' =∞#=Ú#fl KÀ@∞#∞Oz ã¨iQÍæ
(q„QÆ Ç ¨  Å∞ KÕ Ü « ∞ _®xH˜ "å_Õ Ñ¨^Œ=¸_»∞=O^ŒÅ g∞@~°¡ PˆQflÜ«∞OQÍ
ѨOK«Ö’ǨÏO HÍ^Œ∞,) P ~å=∞ `å„=∞ LOk—— K≥áêÊ_»∞.
=O\˜ "å\˜x `«Ü∂« ~°∞ KÕã≤ ѨsH˜OΔ ''=∞#O ~ˆ Ѩ٠L^ŒÜ∞« O D „áêO`«O
Kå~°∞. Ö’ "≥∞Ô~·<£ ZHõûHõ"Õ+¨<£H˜ „Ѩܫ∞ `åflÅ∞
`«"∂≥ QÆ~ƒ° Öù ’Ç¨Ï ÖË[~ü H˜~}° Ï
Å#∞ ѨÓiÎQÍ qb#O KÕã¨∞‰õΩO "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïìe. ^ŒÜ«∞KÕã≤ HÍ=Åã≤#
@∞Ok. _çâO◊ |~ü 1991Ö’ „á⁄ÃÑ㶠~¨ ü U~åÊ@¡#∞ K«∂_»O_ç——. `«# K«∞@∂ì L#fl
~å|~üì UO_»~û° <£ nxx ѨsH˜OΔ Kå~°∞. âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ |$O^ŒO`À J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
nxx `«"≥∂Ü«∞O„`«Ö’ "å_»∞`å~°∞. `« ~ åfi`« ˆ H \ò `À Hõ Å ã≤ ~å*Ë + π
á¶È\’ HÔ q∞HõÖò K«~º° Å∞ [iy#ѨC_»∞ K«∂Ñ≤ã¨∞Î#fl g_çÜ≥∂ H˜¡Ñ≤ÊOQ∑û K«∂_»
q_»∞ ^ŒÖ#·ˇ â◊HÎ̃ `«~O° QÍÅ#∞ Wk
ѨÓiÎQÍ „QÆÇ≤Ïã¨∞ÎOk. Wk #Å¡QÍ ™êQÍ_»∞. Jq JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ã¨=Ú„^Œ
LO@∞Ok, Z@∞=O\˜ P=∂¡ Å ∞ QÆ~ƒ° Où Ö’ "≥∞~Ô #· ~üû ã¨~ˆ fi x~°fi Ç≤ÏOz#
nx`À K«~°º <˘O^Œ=Ù.Wq Ü«Ú^ŒÌ „áêO`åÅÖ’ fã≤#q.
q=∂<åÅ `«Ü«∂sÖ’ LѨÜ≥∂QÆ XHõ H˜¡Ñ≤ÊOQ∑Ö’ ѨQÆ_»Ñ¨Ù n=ÙʼnõΩ
Ѩ_»`å~Ú.
+¨μ=∂~°∞ Ü«∂Éè·ˇ g∞@~°¡ Ö’`«∞# W^Œ~Ì ∞° "≥∞~Ô #· ~üû Ѩiâ’^è#Œ KÕã∞¨ #Î fl ^Œ$â◊ºO
HõxÑ≤OzOk. XHõi<˘Hõ~∞° g_çÜ∂≥ HÔ "≥∞~åÅ`À z„fHõiOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. JHõ¯_»
á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ Ñ¨Q_Æ Ñ» Ù¨ n=ÙÅ#∞ U~°Êiz# HÀ~°Öò r=ÙÅ â◊O‰õΩÅ∞ ã¨Ê+¨Oì QÍ
112
HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. Jx Zxfl Uà◊§ „H˜`«O U~°Ê_®¤Ü≥∂ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O HÀã¨O
H˘O`« "Õ∞~°‰Ωõ "å\˜x zxfl Q˘_»e¤ `À `«qfif™ê_»∞ XHõ "≥∞~Ô #· ~ü.
P â◊HÅõ O H˜Ok ÉèÏQÍxfl HÔ "Õ∞~å "≥Ñ· Ù¨ uÑ≤Ê LOKå~°∞. "Õà§◊ `À ã¨Ç¨
ÃÑHõeOK«|_ç# "≥ÚHõ¯‰õΩ =∞\ì̃ "Õàϧ_»∞`«∂ HõxÑ≤Oz#@∞¡, P â◊HÖõ ÏÅH˜Ok
ÉèÏQÆOÖ’ #Å¡\ ˜ Ѩ^•~°Oú HõxÑ≤OzOk. WOHÍ H˜Ok ÉèÏQÆOÖ’ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ
|O_»~åà◊√§ HõxÑ≤OKå~Ú. "å\˜ =∞^躌 L#fl #Å¡\ ˜ Ѩ^•~åúxfl ‰õÄ_» ¿ãHõiOz
fã¨∞<Î åfl~°∞ "≥∞~Ô #· ~üû.
''ˆH\ò h‰õΩ U=∞xÑ≤ã∞¨ OÎ k P #Å¡\ ˜ Ѩ^•~åÌxfl K«∂¿ã—Î — J<åfl_»∞ „j^è~Œ .ü
''Z<åÅã≤ãπ KÕ¿ãÎQÍx ã¨Ê+¨ìOQÍ Uq∞ K≥ѨÊÖË=Ú. HÍx Jk P~åæxH±
Ѩ^•~°Oú ÖÏQÍ LOk. JO>Ë K≥@∞¡, H˘=∞‡Å∞, W`«~° Ѩ^•~åúÅ∞ KåÖÏHÍÅO
h\˜Ö’ =ÚxyáÈ~Ú, |~°∞"≥#· |O_»~åà◊§ =∞^躌 QÆÅ XuÎ_Hç ˜ #ey áÈ~Ú
=∞\˜Qì Í ~°∂áêO`«~O° K≥Ok#@∞¡ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ÖÏÉòÖ’ Ѩiâ’^è#Œ Å∞ KÕ¿ãÎ U
q+¨Ü∞« =¸ x~åÌiOK«∞HÀ=K«∞Û—— JOk Hˆ \ò ™êÖ’K«#QÍ.
''Hõ~Ô H±,ì <Õ#∞ ‰õÄ_® J^Õ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. P âßOÑ≤ÖòûÃÑ#· U"≥∞<ÿ å
ãì̈_ô KÕâ߈~"≥∂ PO„_»∂ãπ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥o§ K«∂^•ÌO—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
JO`å ÖËz ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üÖ’x „ѨÜ∂≥ QÆâßÅÅ "≥Ñ· Ù¨ "≥àϧ~°∞. J`«ºO`«
P^èŒ∞xHõ"≥∞ÿ# ѨiHõ~åÅ`À âß„ã¨Î"Õ`«ÎÅ áêe\˜ HõÅÊ`«~°∞=ÙÖÏ LOk P
„ѨÜ≥∂QÆâßÅ. ^•xÖ’ ™êQÆ~° QÆ~°ƒùO #∞Oz ¿ãHõiOz# J<ÕHõ âßOÑ≤Öòûx
"å\˜ „Ѩ`ÕºHõ`«Å "åsQÍ =sæHõiOz Éèí„^ŒÑ¨iz LOKå~°∞. =∂#"åoH˜
JO`«=~°‰Ωõ `≥eÜ«∞x H˘`«Î r=~åtH˜ ã¨O|OkèOz# q=~åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜
P Ѩiâ’^èŒ#Å∞ LѨÜ≥∂y™êÎÜ«∞x ˆH\òH˜ #=∞‡HõO. ZO^Œ∞HõO>Ë Ç≤ÏO^Œ∂
=∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ J@∞=O\˜ Ѩiâ’^è#Œ Å∞ JO`«=~°‰Ωõ [~°QÖÆ ^Ë ∞Œ .
QÆ∂_èK» åi q=∂<åÅ∞
„Ѩ`«∞º~°∞úʼnõΩ zHõ¯‰õΩO_® PHÍâ◊OÖ’ qǨÏiOKÕ q=∂<åÅ#∞ Ü«Ú^ŒÌ
ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’#∞ „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# QÆ∂_è»K«~°ºÑ¨Ù HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’#∞ "å_»∞`å~°∞. "≥·=∂xHõ
âߢãOΨ Ö’ J@∞=O\˜ q*Ï˝#O ‰õÄ_» LOk. XHõ ~°H"õ ∞≥ #ÿ ѨÓ`«ÑÓ¨ Ü«∞@O ^•fi~å q=∂#O
PHÍâ◊O ÖψQ HõxÑ≤Oz „Ѩ`«º~°∞úÅ ^Œ$+≤ìH˜ ~å^Œ∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ „ѨHÍâ◊ ã¨÷OÉèí# a_»Ö’ǨÏ,
`«"≥∂QÆ~°ƒùÖ’Ç¨Ï =O\˜ "å\˜x "å_»@O =Å# ‰õÄ_» Jq „Ѩ`«∞º~°∞úÅ ~å_®~°¡‰õΩ zHõ¯=Ù.

113
 PO„_»∂ãπ "≥∞~Ô <· £ |Ü«∂Ålã¨∞.ì J`«xH˜ ã¨Ç¨ Ü«∞OQÍ â◊~`° Kü O« „^Œ ‰õÄ_»
ѨxKÕã∞¨ <Î åfl_»∞. "åi~°∞=Ù~°∞ N^Œ~ü |$O^•xfl K«∂ã≤ ѨÅHõiOѨÙQÍ #"åfi~°∞.
"åi=ÚO^Œ∞ ™êQÆ~° QÆ~°ƒùO #∞Oz ¿ã`«∞=ÙÖ’x á⁄~°Å#∞Oz ¿ãHõiOz#
âßOÑ≤ÖòÖ’x H˘O`« ÉèÏQÆO ѨÅÛ\˜ Ñ≤OQÍ}˜ áê„`«Ö’ LOk. JO^Œ∞Ö’x Ѩ^•~åúÅ
qâı+¡ }¨ q=~åÅ∞ "åi ^ŒQ~æÆ ° L#fl H˜Ñ¡ π áê_£H˜ L<åfl~Ú. Hˆ \òH˜ `«# ^ŒQ~æÆ °
L#fl áê_£ x WKåÛ_»∞ â◊~`° Kü O« „^Œ. P q=~åÅ∞ K«∂ã≤ Hˆ \ò `«# JOK«<å
x["≥∞#ÿ @∞¡ `«ÅѨOH˜OzOk.
''_ç Z<£ Z Ѷe¨ `åÅ#∞ áÈeÛK«∂âß~å—— JOk.
''_®\Ï ÉËãπÖ’ Jxfl q=~åÅ∞ WOHÍ á⁄O^Œ∞Ѩ~°K«ÖË^Œ∞. J\Ï¡O\Ï
Ü«¸x=iû\©x HÍO\ωõΩì KÕâßO. H˘kÌ QÆO@Ö’¡ =∞#‰õΩ HÍ=Åã≤# q=~åÅ∞
Jhfl JO^Œ∞`å~Ú. JѨC_»∞ g\˜x áÈeÛ`Õ =∞#‰õΩ U q+¨Ü∞« =Ú ã¨Ê+¨Oì QÍ
`≥Å∞ã¨∞OÎ k—— J<åfl_»∞ PO„_»∂ãπ.
''HÍx D „ãì̈HÛõ ~ü =$Hõ*Δ Ï`«∞ÅÖ’<Õ LO@∞Ok.—— JOk Hˆ \ò ^è$Œ _»"∞≥ #ÿ
qâßfiã¨O`À.
PO„_»∂ãπ `«ÅѨOH˜OKå_»∞. ã¨O^ÕÇ¨ xH˜ `å=Ù ÖˉΩõ O_® ѨÓiÎQÍ x~åú~} °
J~Ú`ÕQÍx XHõ Jaè„áêÜ«∂xH˜ ~å=@O âß„ã¨"Î `Õ QΫ Í J`«xH˜ JÅ"å@∞ÖË^∞Œ .
WÖÏ J~Ú LO_»=K«∞Û, JÖÏ J~Ú LO_»=K«∞Û. JO@∂ TǨQÍ<åÅ∞ KÕÜ∞« @O
™ê¯\Ï¡O_£ _ç>Hˇ "ì̃ Å£ Ѩx Jx J`«x #=∞‡HõO.
Hˆ \ò N^è~Œ `ü À `«# J#∞=∂<åÅ QÆ∞iOz q=iOzOk. P =∞\˜Öì ÏO\˜
Ѩ^•~°úOÖ’ =$HõΔ*Ï`«∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# Hõ}*ÏÅ=Ú L#fl@∞¡ `å#∞
ÉèÏqã¨∞#Î fl@∞¡ `≥eÜ«∞KÕãO≤ k.
''PO„_»∂ãπ, JHõ¯_ç Ѩ^•~åÌÅ∞ ZO`«HÍÅO „H˜`«O "À Hõ#∞Q˘#\ÏxH˜
U"≥∞<ÿ å „Ñ¨Ü∞« uflOKå~å—— Jx J_çQÍ_»∞ N^è~Œ .ü
''Jk ‰õÄ_» K«∂ã¨∞<Î åfl=Ú. H˘O`« ѨÙ~ÀQÆu LOk. HÍx, H˘xfl "ÕÅ
ã¨O=`«û~åÅÖ’ Z<Àfl ã¨∞<åg∞Å∞ =zÛLO_»=K«∞Û, LÃÑÊ#Å∞ =zÛ LO_»=K«∞Û.
JO^Œ∞=Å# Éè∂í q∞ÃÑ#· LO_Õ =$Hõ*Δ Ï`«∞Ö’, [O`«∞=ÙÖ’ JHõ¯_ç ѨQ_Æ Ñ» Ù¨ n=ÙÅÖ’
z‰õΩ¯‰õΩx áÈ=K«∞Û. JO^Œ∞=Å# ѨÓiÎ q=~åÅ∞ Ѩiâ’kèOKÕ=~°‰Ωõ Z@∞=O\˜
Jaè„áêÜ«∂xH˜ =∞#=Ú ~å‰õΩO_® LO>Ë =∞Ozk,—— =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`«Î#∞
„Ѩuáêkã¨∂Î J<åfl_»∞ PO„_»∂ãπ.
114
 x["Õ∞, XHõ q+¨Ü«∂xfl Ѩiâ’kèOz ã¨`åº<Õfi+¨} KÕ¿ã@ѨC_»∞
gÅ∞#flO`«=~°‰õΩ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ XHõ x~°‚Ü«∂xH˜ ~å‰õΩO_® LO_»\ÏxˆH
„ѨÜ∞« uflOKåe. XHõ"àÕ ◊ =ÚO^Õ XHõ Jaè„áêÜ«∞O QÆ#∞Hõ ÃÑ@∞ìH˘O>Ë JO^Œ∞‰õΩ
q~°∞^ŒOú QÍ L#fl U P^è•~°=Ú ‰õÄ_» =∞# ^Œ$+≤ì Ѩ^OŒè Ö’H˜ ~å^Œ∞. =∞#ã¨∞
KÕ¿ã =∂Ü«∞ Jk. JO^Œ∞Hˆ `«fi~°Ñ_¨ ‰» Äõ _»^∞Œ . x*Ïxfl xQÆ∞æ `ÕÖÏÛÅO>Ë ã¨ÇϨ #OQÍ
LO_®eûO^Õ, `«Ñʨ ^Œ∞ =∞i.
`«~z° K«∂ã¨∂Î LO>Ë JO`å QÆO^Œ~Q° Àà◊OQÍ LOk. JHõ¯_» Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ
ѨÓ#∞‰õΩ#fl `«~∞° "å`« "åi KÕuHõOk# ™êHΔͺ^è•~åÅ∞ x~°Ü ‚ ∂« `«‡HõOQÍ Uq∞
ÖË=Ù. "å\˜ P^è•~°O`À JѨÊ\˜ =~°‰Ωõ L#fl ã¨OkQÍú=ã¨Ì¨÷ Uq∞ `˘ÅQÆ@OÖË^∞Œ .
PO„_»∂ãπ J#fl@∞¡ JHõ¯_ç ã¨=Ú„^ŒOÖ’ WO`«=~°‰õÄ [iy# HÍÅ
„Ѩ"åǨÏOÖ’ Zxfl =∂~°∞ÊÅ∞ ã¨OÉèqí OKåÜ≥∂. ~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}O [iy#
q+¨Ü∞« "Õ∞ QÆ#∞Hõ x["≥∞`ÿ Õ Jk [iy ÅHõÅΔ ã¨O=`«û~åÖ’, "ÕÅ ã¨O=`«û~åÖ’
J~Ú`Õ, D =∞^躌 HÍÅOÖ’ JHõ¯_» [iy# L`åÊ`åÅ∞ P ¿ã`«∞=ÙÃÑ· ZÖÏO\˜
„ѨÉÏè "åxfl K«∂ÃÑ\ì̃ LO\ÏÜ≥∂. JÖÏQÍHõ Jq ã¨ÇϨ [OQÍ U~°Ê_ç# ѨQ_Æ Ñ» Ù¨
n=ÙÖË J~Ú LO>Ë "åb‡H˜ Hõq `«# ã¨ÇϨ [ Hõq`å "≥É· =íè =Ú`À ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜
NÅOHõ‰Ωõ =∞^躌 L#fl "å~°kè ÖÏO\˜ D ѨQ_Æ Ñ» Ù¨ n=ÙÅK«∞@∂ì JO^Œ"∞≥ #ÿ Hõ^Œä
JÖÏ¡_"Õ ∂≥ . WѨC_»∞ Ѩiâ’^è#Œ Å =Å# ã¨=Ú„^Œ QÆ~ƒ° =ù ÚÖ’x ¿ã`«∞ x~å‡}=ÚÖ’
Éè∂í q∞ÃÑ#· LO_®eû# =$HõΔ [O`«∞[ÖÏÅ J=âıëêÅ#∞ Hõ#∞Q˘O>Ë ~å=∞¿ã`«∞=Ù
=∂#= xi‡`«=∞x âß„ã¨Î „ѨÑO¨ K«=Ú JOwHõiã¨∞OÎ ^•, ÖËHõ Wk=~°‰Ωõ [iy#
ã¨=Ú„^Œ L`åÊ`åÅ =Å# X_»∞#¤ L#fl =$Hõ[Δ O`«∞ *ÏÖÏÅ∞ ã¨=Ú„^ŒQ~Æ ƒ° =ù ÚÖ’x
ѨQ_Æ Ñ» Ù¨ n=ÙÅ =∞^躌 z‰õΩ¯H˘x LO_»=K«∞Û Jx "åkã¨∞OÎ ^•.
PÖ’K«#Å∞ ZO`«H© `≥Q@ Æ OÖË^∞Œ . U P^è•~åÅ∞ ^˘iH˜`Õ Wk =∂#=
xi‡`«"∞Õ #x x~°∂Ñ≤OK«=KÀÛ |∞kúH˜ `«@_ì O» ÖË^∞Œ . "åb‡H˜ ~å=∂Ü«∞}OÖ’x
q+¨Ü∂« efl „áê=∂}˜HOõ QÍ fã¨∞H˘x PÖ’zã¨∞OÎ >Ë ~å=∞¿ã`«∞ x~å‡}OÖ’
á⁄~°Å∞á⁄~°Å∞QÍ ~åà◊√§,K≥@∞¡ LO_»=K«Ûx `≥Å∞ã¨∞OÎ k. JO>Ë H˘O`«"∞Õ ~°‰Ωõ
Ѩiâ’^è#Œ ÅÖ’ |Ü«∞@Ѩ_Õ =$HΔÍÅ KèåÜ«∞Å∞ `«=∞‰õΩ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ <ç å, Jq
á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ L#flѨC_Õ XHõ |Å"≥∞#ÿ "å^Œ##∞ qxÑ≤OK«_®xH˜ gÅ∞
Ѩ_»∞`«∞Ok.
115
 ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ ZO`« ^Œ∂~°O #_çz<å XHõ>Ë Ö’`«∞ LO@∞Ok
ã¨=Ú„^ŒO. JHõ¯_» =∂=¸Å∞QÍ ã¨=Ú„^Œ f~°OÖ’ Hõ#|_Õ ÔH~°\ÏÅ∞
‰õÄ_» Hõ#|_»=Ù. JHõ¯_ç ã¨=Ú„^ŒO K«∂ã≤# `«~åfi`« ^èŒ#∞ëȯ\ ∞ëȯ\˜˜H˜ "≥o§
㨠= Ú„^•xfl K« ∂ ã≤ # @¡ ~ Ú`Õ Z=iÔ H · < å Éè í Ü « ∞ O Hõ Å QÆ @ O `« ^ ä Œ º O.
ZO^Œ ∞ Hõ O >Ë JHõ ¯ _» Éè í Ü « ∞ OHõ ~ ° " ≥ ∞ ÿ # Ô H ~° \ ÏÅ∞ f~åxfl |ÅOQÍ
`å‰õΩ`«∞O\Ï~Ú. Ö’`≥·# ã¨=Ú„^ŒOÖ’ "å~°kè Hõ_ç`Õ P "å~°kèx P#∞H˘x
㨠= Ú„^Œ O Ö’`« ∞ Ǩ Ï ~î å `« ∞ Î Q Í LO@∞O^Œ < Õ k xifi"å^•Oâ◊ O . JO^Œ ∞ ˆ H
N^èŒ~üH˜ ^èŒ#∞ëȯ\
∞ëȯ\˜˜ "å~°kèÖ’ XHõ ÉèÏQÆ=∞xÑ≤™ÈÎOk.
J^Õ "å^Œ # #∞ H˘OK≥ O =ÚO^Œ ∞ H˜ f㨠∞ ‰õ Ω "≥ à ı Î "å~° k è QÆ # ∞Hõ
HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï h@=Úxy`Õ Jk ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’x ã¨=Ú„^ŒO L#fl@∞ìQÍ
Z‰õΩ¯= ^Œ∂~°O H˘OK«"Õ∞ Ö’`«∞QÍ LO_Õ J=HÍâ◊=¸ LOk. JO^Œ∞ˆH
~å"Õ∞â◊fi~°O ‰õÄ_» "å~°kèÖ’x ÉèÏQÆ"Õ∞ J<Õ Jaè„áêÜ«∞OÖ’ L<åfl_»∞
N^è Œ ~ ü .
J`«x JOK«<å „Ñ¨HÍ~°O, ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ¿ã`«∞=Ù x~å‡}OÖ’ ZÖÏ á⁄~°Å∞
á⁄~°Å∞QÍ K≥@∞¡,~åà◊√§ HõxÑ≤™êÎÜ∂≥ ,JÖÏ<Õ ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ [i¿Ñ `«=fiHÍÅ∞
‰õÄ_® J@∞=O\˜ á⁄~°ÅÖÏO\˜ x~å‡}Ïxfl Pq+¨¯i™êÎÜ∞« <Õ Pâ◊`À L<åfl_»∞.
JÖÏ H˘O`« =~°‰Ωõ [iyOk ‰õÄ_».
HÍx JÖÏ [iy# `«~åfi`«<≥·<å âß„ã¨Î „ѨѨOK«O P P^è•~åÅ#∞
LѨÜ∂≥ yOz ~å=∞¿ã`«∞=Ù =∂#= xi‡`«=∞<Õ JOâßxfl P"≥∂kã¨∞OÎ ^• ÖËHõ
U^≥<· å „Ñ¨u"å^•xfl =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥ã∞¨ OÎ ^• J<Õk "Õz K«∂_»=Åã≤O^Õ QÍx
N^è~Œ ü =∞ã≤ëÎ ê¯xH˜ `ÀK«@OÖË^∞Œ .
HÍx J`«x =∞#ã¨∞Ö’ Éè@ í ∞ì=¸iÎ K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∞« O "≥∞^ŒÅ∞`«∂<Õ LOk.
XHõ ^Õ=~°Ç¨Ï㨺O `«#‰õΩ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ǨÏ#∞=∞O`«∞x =Å# `≥Å∞ã¨∞ÎO^Œx
Éè@
í ∞ì=¸iÎ QÍ~°∞ K≥áêÊ~°∞. J^Õq∞\’ `«#‰õΩ `≥eÜ«∞@O =Å# ~å=∞¿ã`«∞=Ù
=∂#= xi‡`«"Õ∞QÍx Ü«∂^èŒ$zÛHõOQÍ U~°Ê_ç# ã¨Ç¨Ï[ x~å‡}O HÍ^Œx
xã¨ûO^ÕÇϨ OQÍ f~å‡xOK«_®xH˜ gÅ∞Ѩ_∞» `«∞O^Œx J`«x Pâ◊.
WO`«Ö’ _ç#fl~ü >ˇ"ÿ ∞£ J~ÚO^Œx ~å*Ë+π K≥Ñʨ _»O`À „ѨÜ∂≥ QÆâßÅ#∞Oz
JO`å Éè’[<åÅQÆk "≥·Ñ¨Ù "≥àϧ~°∞. JO`å HõÅã≤ =∞~°∞ã¨\ ˜~ÀA ã¨=Ú„^Œ
QÆ~ƒ° Où Ö’ `å=Ú KÕÜ∞« É’ÜÕ∞ `«=fiHÍÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» ‰õΩ<åfl~°∞. Éè’[<åÅ∞
116
 =Úy™êHõ ~å*Ë+π Hˆ \òÅ∞ N^è~Œ ü Hˆ a<£H˜ "≥àϧ~°∞.
''ˆH\ò ZÖÏ LOk h „ѨKå~°O—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''ÉÏQÆ∞Ok—— JOk Hˆ \ò H˘OK≥O "≥ÚQÆ=∂@OQÍ.
''ã≤OÑ‘¡ ã¨∞Ѩ~ƒü , Hˆ \ò =∞#=¸Ç≤ÏOz#^•xHõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ<Õ Ü«Ú=`«Ö’
„ˆH*ò HõeyOzOk. =∞#O „áê~°OaèOz# Ãã\· òx WO`« `«‰Ωõ ¯= ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ
q∞eÜ«∞#¡ H˘kÌ [#O WO@Ô~fl\òÖ’ K«∂ã¨∞Î<å~°∞. P"≥∞‰õΩ =KÕÛ "≥∞~ÚÖòû
K«∂_»\ÏxH˜ WѨC_»∞ XHõ „QÆ∂Ñπ U~åÊ@∞ KÕ™ê=Ú. JO^Œ∞Ö’ Éè@ í ∞ì=¸iÎ
QÍi P^èfiŒ ~°ºOÖ’ Ѩk=∞Ok =~°‰Ωõ ѨO_ç`∞« Å∞ L<åfl~°∞. "åà◊√§ [#O J_çQˆ
ã¨O^ÕÇ¨ ʼnõΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ Wã¨∞<Î åfl~°∞. =ÚYºOQÍ Ü«Ú=`«‰Ωõ ~å=∂Ü«∞}OÖ’
Z‰õΩ¯= ã¨O^ÕǨÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞‰õΩ „Ѩu~ÀA ã‘iÜ«∞Öò ÖÏQÍ
~å=∂Ü«∞}Ïxfl WOw¡+π Ö’#∞ W`«~° ÉèÏ+¨ÅÖ’#∞ q=~°OQÍ WO@Ô~fl\òÖ’
`≥eÜ«∞*ËÜ∞« _®xH˜ U~åÊ@∞¡ KÕãO≤ k.—— QÆ∞Hõ¯ uѨCHÀ‰õΩO_® K≥áêÊ_»∞ ~å*Ë+.π
N^è~Œ ü =ÚO^Œ∞ `«##∞ ~å*Ë+π JO`« á⁄QÆ∞_»∞`«∞O>Ë Hˆ \ò |∞QÆÅæ ∞ ã≤Q∞Æ `æ À
HÔ OѨÙÅÜ«∂º~Ú. N^è~Œ ü P"≥∞#∞ Jaè#Okã¨∂Î K«∂âß_»∞. ''ˆH\ò h ã¨$[<å`«‡Hõ`‰« Ωõ
J=^è∞Œ Å∞ ÖË=Ù. ~å=∂Ü«∞}ÏxH˜ Ü«Ú=`«Ö’ #∞=Ùfi KÕã∞¨ #Î fl „ѨKå~åxH˜ <åÔHO`À
QÆ~°fiOQÍ LOk. JO`≥O^Œ∞‰õΩ ~å=∂Ü«∞}O`À áê@∞ h ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_®
„ѨÑO¨ K«=∞O`å =∂~°∞„"≥∂y áÈ`«∞Ok——. J<åfl_»∞ PáêºÜ«∞OQÍ.
P#O^Œ ÉèÏëêÊÅ`À ˆH\ò Hõà◊√§ ã¨[ÖÏÅÜ«∂º~Ú. ''g∞~°∞ ##∞fl =∞s
á⁄y_Õã∞¨ <Î åfl~°∞. J=∞$`«O uÜ«∞ºQÍ LO>Ë Jk J=∞$`«O Q˘¿ÑÊQÍx, ~°∞z
K«∂ã≤ WOH˘HõiH˜ K≥¿ÑÊ"åik HÍ^Œ∞QÍ, JÖψQ <Õ#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#fl ~å=∂Ü«∞}O
~°∞z H˜ Ѩ~°=tOz, <Õ#∞ KÕã¨∞Î#fl „ѨKå~°O ‰õÄ_® ~å=∂Ü«∞}O Q˘Ñ¨Ê<Õ
`≥eÜ«∞*Ëã∞¨ OÎ k QÍx, <å Q˘Ñ¨Ê`«#O Uq∞ HÍ^Œ∞——.
''ã¨~ˆ ÖË #∞=Ùfi XѨCHÀHõáÈ~Ú<å WѨÊ_»∞ #+ì̈O ÖË^∞Œ . h‰õΩ =KÕÛ
¿Ñ~°∞ ZÖÏQÆ~Ú<å =zÛ f~°∞`«∞Ok. ã¨~^° •QÍ P "≥∞~ÚÖòû K«∂^•Ì=∂—— J<åfl_»∞
~å*Ë+π.
Hˆ \ò ã¨$+≤Oì z# „ѨKå~åxH˜ `˘e "≥∞@∞ìQÍ ~°∂á⁄OkOK«|_ç# "≥ÉòÃã\· òx
WO@Ô~fl\òÖ’ FÃÑ<£ KÕâß_»∞ ~å*Ë+,π Pã¨HQΘ Í K«∂ã¨∞<Î åfl_»∞ N^è~Œ .ü P "≥ÉòÃã\· ò#∞
~°∂á⁄OkOz# ™êOˆHuHõ`‰« Ωõ ~å*Ë+π HÍ~°}=∞~Ú<å, JO^Œ∞Ö’x „Ѩu JOâ◊=Ú
117
Hˆ \ò Ãã¯Kü "Õã≤ WzÛO^Œx, JO^Œ∞=Å# J}∞=}∞=Ù P Ãã\· ò Hˆ \ò Ü≥ÚHõ¯
=ºHÎ̃`åfixH˜ P"≥∞‰õΩ ~å=∂Ü«∞}O Ѩ@¡ Hõey# JѨÓ~°fi ã¨ÊO^Œ#‰õΩ, `å~å¯}O
Jx N^è~Œ Hü ˜ `≥Å∞ã¨∞.
J`«#∞ JO`«=~°‰Ωõ P Ãã\· ò#∞ K«∂_»Ö^Ë ∞Œ . JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ~å*Ë+`π À
Hˆ \ò K«#∞=ÙQÍ =∞ã¨Å@O J`«xH˜ ZO`À "Õ^#Œ HõeyOzOk. JO^Œ∞KÕ`<« Õ P
Ãã\· òx K«∂_»\ÏxH˜ „Ѩ`ºÕ HõOQÍ Pã¨HÎ̃ Hõ#|~°KÖ« ^Ë ∞Œ . HÍx WѨC_»∞ Hˆ \ò`À
`«#‰õΩ#fl |O^èOŒ [#‡[#‡Å J#∞|O^èOŒ J<Õ #=∞‡HõO ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ HõÅQÆ_O»
=Å# J`«xH˜ P "≥ÉòÃã\· ò K«∂_®ÅxÑ≤OzOk.
qq^èŒ ~°OQÆ∞Å`À PHõ~¬° }Ü
© ∞« "≥∞#ÿ _ç*<·ˇ `£ À LOk P "≥ÉòÃã\· ò. N~å=Ú_»∞
^è#Œ ∞~åƒ}ÏÅ∞ ^èiŒ Oz XHõ J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞H˜ "Õã≤ #∞OK«∞x L#fl ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ
z„`«O`À "≥Ú^ŒÖO·ˇ k P "≥ÉòÃã\· ò Ǩϟ"£∞ ¿Ñl.
„Ѩu~ÀA ã‘iÜ«∞ÖòQÍ ~å=∞Hõ^äŒ#∞ JO^ŒiH˜ J~°ú=∞ÜÕ∞ºÖÏ "åb‡HõO
P^è•~°OQÍ KÕã#≤ WOw¡+π J#∞"å^ŒO ^è•~å"åÇ≤ÏHõOQÍ XHõ "≥Éò¿ÑlÖ’ LOk.
=∞~˘Hõ ¿ÑlÖ’ Éè Ï ~° ` « ^ Õ â ◊ O Ö’x qq^è Œ „áêO`åÅÖ’x
Kåi„`å`«‡HõOQÍ#∞,P^蕺u‡HõOQÍ#∞ ~å=∂Ü«∞}O`À ã¨O|O^èŒO L#fl
^Õ"åÅÜ«∂Å∞ qâıëêÅ`À#∞, ã¨ÅÌ Ñ¨Ù~å}ÏÅ`À#∞ xO_ç L#fl ã¨z„`« q=~åÅ∞
á⁄O^Œ∞ѨiKå~°∞. =∞~ÀKÀ@ áê~ Ωõ Å∞ ã¨OkèOz# ã¨O^ÕÇ¨ Å#∞ x=$uÎ KÕã∂¨ Î
Éè@
í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞#Î fl ji¬Hõ LOk. WOHÀKÀ@ ~å=∂Ü«∞}O ã¨∂ÊùiQÎ Í
fã¨∞H˘x `«=∞ ^≥#· Ok# ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ñ¨iëê¯~°O HÀi# "åiH˜ J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ
ã¨ÅǨÅ#∞ POkOKÕ ÃÇÏÖòÊÖˇ<· £ ‰õÄ_» LOk. nxfl Hˆ \ò ã¨fiÜ«∞OQÍ x~°fiÇ≤Ïã¨∞OÎ k.
„âıÜ≥∂ ~å=∞O
nxH˜ ''„âı ~å=∞O—— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\˜Oì k.
„ѨMϺu K≥Ok# J<ÕHõ ~å=∂Ü«∞}ÏÅ#∞ ‰õÄ_» ѨÓiÎ q=~åÅ`À
á⁄O^Œ∞ѨiKå~°∞. HõO| ~å=∂Ü«∞}O, "≥ÚÅ¡ ~å=∂Ü«∞}O, ~°OQÆ<å^äŒ
~å=∂Ü«∞}O, `«∞Åã‘^•ã¨∞ ~å=∞=∂#㨠K«i„`« WOHÍ Z<Àfl, Z<≥fl<Àfl ¿ãHõiOz
JO^ŒiH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOKå~°∞. `«∞Åã‘^•ã¨∞, Hõc~°∞ =O\˜ =∞Ǩ`«∞‡Å
K«i„`«Å#∞ ‰õÄ_» ѨiK«Ü∞« O KÕã∞¨ #Î fl ¿ÑlÅ∞ L<åfl~Ú.
Jxfl\˜HOõ >Ë =ÚYºOQÍ `«=∞‰õΩ Hõey# k"åº#∞Éè"í åÅ#∞ ѨOK«∞HÀ=Å
bÖÏ~å=∞O
ã≤OkQÍ áê~ Ωõ Å HÀã¨O U~°Êiz# ''bÖÏ~å=∞O
bÖÏ~å=∞O—— ‰õΩ Z‰õΩ¯=QÍ ã¨ÊO^Œ#
118
 HõeyOk. WqQÍHõ „Ѩu"å~°O XHõ q#∂`«fl ѨO^ä•Ö’ HÍOÑ≤\ ©+¨<£û ‰õÄ_»
x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞Ö’ "åºã¨~°K«# áÈ\©Å∞, H˜fi*òÅ∞, Hõq`å áÈ\©Å∞
L<åfl~Ú. nxH˜ ''Ö’HÍaè Ö’HÍaè~å=∞O
å=∞O—— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~∞° .
WOHÍ ~°ã=¨ `«~Î "° ∞≥ #ÿ K«~Û° ʼnõΩ `≥~f° ã¨∂Î `å#∞ "≥∂_»~ˆ @~üQÍ =º=ǨÏiã¨∂Î
Hˆ \ò `«# "≥ÉòÃã\· òx x`«º #∂`«#OQÍ LOK«@OÖ’ ã¨Ñb¨¶ Hõ$`«"∞≥ Oÿ k.
'ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =ÚxyL#fl ~å=∞¿ã`«∞=Ùx, HõO\˜H˜ JO^ŒOQÍ HõxÑ≤ã∞¨ #Î fl
`å*ò=∞ǨÏÖò HõO>Ë Q˘Ñ¨ÊkQÍ ZÖÏ áÈÅÛQÆÅO— J<Õ JOâ◊OÃÑ· „Ѩã∞¨ `Î O« K«~Û°
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. „Ѩu"å~°O áê~ Ωõ Å∞ "≥e|∞zÛ# Jaè„áêÜ«∂ÅÖ’ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ
"å\˜H˜ Pã¨HHÎ̃ ~õ "° ∞≥ #ÿ |Ǩï=∞`«∞Å∞ ‰õÄ_» „ѨH\õ O˜ zOk.
Hˆ \ò `«#‰õΩ =zÛ# "≥∞~ÚÖòû K«∂ã¨∞H˘Ok. JO^Œ∞Ö’ Xi™êû #∞Oz
ã¨OnÑπ ɡÇϨ ~å J<Õ WO[hiOQ∑ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ ѨOÑ≤# XHõ "≥∞~ÚÖò LOk.
HõO\˜H˜ HõxÑ≤OK«x ~å=∞¿ã`«∞=Ùx „ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ qO`«QÍ ÉèÏqã¨∞#Î fl `å*ò=∞ǨÏÖò`À
ZÖÏ áÈÅÛQÆÅ=Ú JO@∂ Hˆ \òx xÅnã¨∂Î ~å™ê_»∞ P Ü«Ú=‰õΩ_»∞.
^•xH˜ Hˆ \ò Z@∞=O\˜ ã¨=∂^è•#q∞ã¨∞OÎ ^À Jx Pã¨HQΘ Í K«∂™ê_»∞ N^è~Œ .ü
~å*Ë+Hπ ˜ P Ü«Ú=‰õΩx ÃÑ#· =Å¡=∂e# HÀѨO =zÛOk. ''JO^Œ~∂° â◊ÉÏè +π
Jx á⁄QÆ∞_»∞`«∞O>Ë g_≥=_»O_ô ÉÏ|∂ WO`«ÖÏ q=∞i≈ã¨∞<Î åfl_»∞. QÍàò „ÃÑO¶ _£H˜
`å*ò=∞ǨÏÖò #=¸<å U =O^ŒHÀ H˘x WzÛ LO\Ï_»∞. '~å=∞ ¿ã`«∞=Ù— x
JÖÏ H˘x=fi=∞O@∞O^Õ"∂≥ , UO KÕÜ∂« e Jx ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» `«∞#fl@∞¡<åfl_»∞ áêѨO——
JO@∂ P Ü«Ú=‰õΩx ѨiǨã¨O KÕ™ê_»∞.
''F Ѩx KÕ^•ÌO =∞#"Õ∞ g∞xÜÕ∞K«~ü ~å=∞¿ã`«∞=Ù ÉÁ=∞‡Å∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã≤
„¿Ñ=∞ zǨflÅ∞QÍ, J"Õ∞‡^•ÌO—— #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
U^À PÖ’zã¨∂Î QÆOcè~°OQÍ L#fl ˆH\ò, N^èŒ~ü =∂@ʼnõΩ ã¨ÊOkã¨∂Î
''ZO`« ÉÏQÍ K≥áêÊ~°∞ g∞i^ŒÌ~°∂, '~å=∞¿ã`« ~å=∞¿ã`« ∞ =ÙH˜ g∞xÜÕ ∞ K« ~ ü—, XHõ
J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# PÖ’K«#. J"Õ∞lOQ∑. ã¨~°^•QÍ =∂\Ï¡_»∞`«∂<Õ ZO`« K«Hõ¯\˜
TǨ#∞ Pq+¨¯iOKå~°∞—— N^è~Œ ü #∞ „¿Ñ=∞QÍ K«∂ã¨∂Î JOk.
''JO>Ë `å*ò=∞ǨÏÖò #=¸<åÅ ÖÏQÍ, ~å=∞¿ã`«∞ g∞xÜÕ∞K«~Åü ∞ `«Ü∂« ~°∞
KÕÜ∂« Å<Õ PÖ’K«# ã‘iÜ«∞ãπQÍ<Õ =zÛO^•—— #=Ùfi`«∂ J_çQÍ_»∞ ~å*Ë+.π
''UO ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ ? <å‰õΩ #=∞‡HõO LOk. =∞#O K«H¯õ \˜
119
g∞xÜÕ∞K«~#ü ∞, _ç*<·ˇ £ KÕ¿ãÎ ~å=∞¿ã`«∞=Ù #=¸<åÅ∞ „ѨÑO¨ K«OÖ’ J`«ºkèHõ
y~åH©x á⁄O^Œ∞`å~Ú, ã¨O^ÕÇϨ "Õ∞ ÖË^∞Œ . =∞Oz ¿Ñ~°∞#fl teÊx ZOK«∞H˘x
D Ѩx JѨÊK≥|∞`å#∞. P ã¨OQÆu <å‰õΩ =kÖËÜ∞« O_ç—— JOk Hˆ \ò. P"≥∞
HõO~îO° Ö’ `˘}˜H㘠֨ Ï_ç# =„[ ã¨OHõÖÏÊxH˜ q∞„`«∞e^Œ~Ì ∂° q㨇ܫ∞O K≥O^•~°∞.
ÉèÏ~°fÜ«ÚÖˇ· ѨÙ\˜#ì `«=∞HõO>Ë q^ÕâßÅÖ’ [x‡Oz# Hˆ \òH˜ ~å=∂Ü«∞}O
ÃÑ#· JO`« Jaè=∂#O, #=∞‡HõO U~°Ê_»@O, `å#∞ #q∞‡# q+¨Ü∂« xfl JO^ŒiH©
#KÕÛÖÏ K≥Ñʨ @O HÀã¨O ZO`« „â◊=∞ÔH<· å "≥~=° HõáÈ=@O, #=∞‡â◊Hºõ OHÍ#O`«
J^Œ∞ƒù`O« QÍ LOk. JO`«‰Ωõ q∞Oz P#O^ŒOQÍ#∂ LOk. ''Jk ã¨~ˆ ɡÇϨ ~åH˜
Uq∞ ã¨=∂^è•#O K≥|∞`å=Ù?—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
„Ѩ Ñ ¨ O K« qO`« Å Ö’ „áêp# „Ѩ Ñ ¨ O KåxH˜ K≥ O k#q, P^è Œ ∞ xHõ
''ㄬ
„ѨѨOKåxH˜ K≥Ok#q J<ÕHõO L<åfl~Ú. P^èŒ∞xHõ „ѨѨOK«OÖ’
`å*ò=∞ǨÏÖò J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# x~å‡}=∞<Õ q+¨Ü«∞O xifi"å^ŒO. <Õ#∞ P
q+¨Ü«∞O ÃÑ· Z@∞=O\ Z@∞=O\˜˜ PÉèíºO`«~åxfl ZѨÙÊ_»∂ =ºHõΠѨ~°K«ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ
`å*ò=∞ǨÏÖòH˜ „¿Ñ=∞ zǨÏflOQÍ L#fl „áêK«∞~°ºO Jã¨Å∞ ã≤ã¨Å∞ „¿Ñ=∞
zǨÏflO J~Ú# ~å=∞¿ã`«∞=ÙˆH K≥O^•Åx <Õ#∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞ åfl#∞——.
''WѨÙÊ_»∞ =∞#`ÀÉÏ@∞ ÅHõΔÖÏk =∞Ok JÖψQ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. Wk
=∞`åxH˜ Jf`«OQÍ =∂#=`«fiOÖ’ ^≥·=`«fiO HõxÑ≤OKÕ JѨÙ~°∂Ѩ ^Œ$â◊ºO.
`«# „Ñ≤Ü«∞ã¨ux ^Œ∞+¨ì ~å=}∞x K≥~° #∞Oz q_çÑ≤OK«_®xH˜ ™ê=∂#º
=∂#=Ù_çQÍ L#fl ~å=Ú_»∞ "å#~° Ü≥∂^è∞Œ Å`À KÕ~ÚOz# J`«º^è∞Œ ƒù`« ™êǨÏã¨O
¿ã`«∞ |O^è#Œ O. „¿Ñ=∞‰õΩ Ñ¨~åHÍ+ì̈ WO`«‰Ωõ q∞Oz D Ö’HõOÖ’ ÖË^∞Œ ——. P"≥∞
Hõà√◊ § XHõ J^è∞Œ ƒù`« ^Œ$âߺxfl K«∂ã¨∞#Î fl@∞¡ ã¨O`À+¨O`À xO_ç L<åfl~Ú.
''WHõ ɡǨÏ~å "≥∞~ÚÖò q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ J`«#∞ „ѨѨOK« qO`«QÍ
`å*ò=∞ǨÏÖò x ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. HõO\˜H˜ Hõ#|_»x ~å=∞¿ã`«∞=Ùx XHõ
„ѨÑO¨ K«qO`«QÍ ZÖÏ ÉèÏqOK«QÅÆ =Ú Jx ã¨"åÖò KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. J~Ú`Õ „áêp#
„ѨÑO¨ K« qO`«Å Ö’x^≥#· ¿ÇÏOyOQ∑ QÍÔ~<¤ £ <Õ_∞» HõO\˜H˜ HõxÑ≤OK«^∞Œ Hõ^•.
JÖÏ<Õ ~å=∞¿ã`«∞=Ù‰õÄ_». W^Õ <Õ#∞ ɡÇϨ ~åH˜ WKÕÛ ã¨=∂^è•#O—— JOk Hˆ \ò.

120
 N^è~Œ ü ~å*Ë+Åπ ∞ W^Œ~Ì ∂° L`åûǨÏOQÍ Hõ~`° åà◊^fiŒè #∞Å∞ KÕ™ê~°∞. 'â◊ÉÏè +π—
JO@∂ Hˆ \òx Jaè#OkOKå~°∞. ''ˆH\ò =∞# Ѩiâ’^è#Œ q=~åÅ#∞ ‰õÄ_»
`≥eÜ«∞KÕã∂¨ Î LO>Ë ÉÏQÆ∞O@∞O^Õ"∂≥ , ~å=∞¿ã`«∞=Ù x[=∂ HÍ^• J<Õ q+¨Ü∞« O
`≥eÜ«∞*Ë¿ã Ѩiâ’^è#Œ HÍ|\˜ì JO^ŒiH˜ nx q=~åÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ<Õ l*Ï˝ã¨
LO_˘K«∞Û. JnQÍHõ "å~°O^Œi˜ PHÍOHõÅΔ ∞, Pj~åfi^•Å |ÅO =Å# =∞#
ã¨`º« â’^è#Œ [Ü«∞„Ѩ^=Œ ∞ =Ù`«∞O^ŒxÑ≤ã∞¨ OÎ k——. J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''`«Ñʨ ‰õΩO_® KÕ^•ÌO. ~å*Ë+π P „ѨÜ∞« `«flOÖ’<Õ L<åfl_»∞. WHõ ~Ô O_»∞
=¸_»∞ ~ÀAÅÖ’ P "≥Éò ¿Ñl ‰õÄ_® JÑπÖ’_£ KÕ™êÎ_∞» ——. JOk Hˆ \ò.
`«~åfi`« U"À =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∂ H˘OK≥O ¿ãѨ٠QÆ_Ñç ≤ Z=i Hˆ a<£Å‰õΩ
"å~°∞ KÕ~∞° H˘x x„^Œ‰Ωõ LѨ„Hõq∞OKå~°∞.

=∞ǨÏ`å‡QÍOnè Jã≤H÷ Åõ #∞ 12.2.1948# ^è#Œ ë⁄¯_çÖ’ x=∞[˚#O

KÕ™ê~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ <≥„Ǩ˙, ~å*ËO„^Œ„Ѩ™ê^£, ÖÏÖò |Ǩï^Œ∞~ü âߢã,Î≤ WOk~å
QÍOnè, ã¨O[Üü∞QÍOnè, qq. yi WOHÍ ZO^Œ~À „Ѩ=ÚY∞Å Jã≤úHõÅ∞
‰õÄ_» ^Œ#∞ëȯ_çÖ’ x=∞[˚#O KÕ™ê~°∞. WHõ¯_» Ñ≤O_»„Ѩ^•è #O KÕ¿ã@ѨC_»∞
<åÅ∞QÆ∞ Ñ≤O_®Å#∞ ÃÑ_»`å~°∞. =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞x, |O^è∞Œ `«fiO ÖËx `≥eã≤#
"åiÔH<· å L^ÕtÌ Oz JÖÏ KÕ™êÎ~∞° .
~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ <ÕÅ#∞ ^Œ∞#fl~°∞
~å"Õ∞â◊fi~°O, ^è#Œ ∞ëȯ_»∞Å∞ ~å=∞¿ã`«∞=ÙÖ’x ÉèÏQÍÖË J<Õ "å^Œ#‰õΩ
~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ "å_»∞HõQÍ L#fl PKå~°O XHõ\ ˜ |ÖÏxfl Wã¨∞OÎ k. WHõ¯_»
<ÕÅ#∞ „\ÏHõ~ì ¡° ™êÜ«∞O`ÀQÍx, Z^Œ∞ÅÌ `ÀQÍx ^Œ∞#fl~°∞. D =∞\˜ì ZO`À
Ѩq„`«=∞~Ú#kQÍ ÉèÏq™êÎ~∞° . JO`Õ HÍ^Œ∞ WHõ¯_ç |O_»Å#∞ ѨQÅÆ Q˘@ì~∞° .
121
 13
t=Ùx =¸_À <Õ„`O«
=∞~°∞ã¨\ ~˜ ÀA L^ŒÜ∞« O "åà◊√§ x„^Œ ÖËKÕ ã¨=∞Ü«∂xH˜ P~ü q ã¨^~Œ <° £
ã¨~ˆ fiÜ«∞~ü "å~°∞ Ѩiâ’^è#Œ KÕÜ∞« ^ŒÅK«∞‰õΩ#fl ãú̈ÖÏxH˜ KÕ~∞° H˘x JHõ¯_» ÅOQÆ~∞°
"ÕãO≤ k. âß\˜Ö\·ˇ ò z„`åÅÖ’ QÀ^è∞Œ =∞ ~°OQÆ∞ =∞K«ÛHõ#|_ç# „áêO`«O J^Õ.
JHõ¯_» ã¨=Ú„^Œ[ÅO hÅO ~°OQÆ∞`À ã¨fiK«ÛùOQÍ HõxÑ≤ã¨∂Î "≥∞iã≤áÈ`«∞Ok.
¿ã`«∞=Ù L#flKÀ@∞H˜ "≥∂@~ü É’\òÖ’ "≥àϧe. JHõ¯_» ã¨=Ú„^ŒOÖ’`«∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ
LO_»@O =Å# "åà◊§ iÃã~üÛ "≥ãÖ¨ ò HÍã¨Î ^Œ∂~°OQÍ Ö’`«∞QÍ L#fl „áêO`«OÖ’
ÅOQÆ~∞° "Õã≤ LOKå~°∞.
=∂~°∞u„QÆ∂Ѩ٠ã¨É∞íè ºÅ∞ P ~ÀA KÕÜ∞« =Åã≤# Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ HÍ=Åã≤#
U~åÊ@∞¡ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞. Hˆ \ò ‰õÄ_® ™êQÆ~° QÆ~ƒ° Où Ö’ "åà◊§ KÕÜ∞« É’`«∞#fl
`«=fiHÍÅÖ’ áêÅ∞ѨOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩOk. ~å*Ë+π É’\òÖ’<Õ LO_ç PO„_»∂ãπ`À
áê@∞QÍ Ñ¨~º° "ÕH} Δõ KÕã∞¨ <Î åfl_»∞. N^è~Œ ,ü HÔ̂ \òÅ`À áê@∞ â◊~`° K« O« „^Œ, "≥∞Mÿ ÖË ò
‰õÄ_» ™êQÆ~° QÆ~ƒ° Où Ö’H˜ "≥à§◊ _®xH˜ ã≤^=úŒ ∞Ü«∂º~°∞. N^è~Œ ,ü "≥∞Mÿ ÖË òÅ∞ W^Œ~Ì ∞°
"≥∞Ô~·<£ |Ü«∂Ålã¨∞ìÅ∞. "≥∞ÿMËÖòH˜ ™êQÆ~°OÖ’ ky `«=fiHÍÅ∞ KÕÜ«∞@OÖ’
ѨÓ~åfi#∞Éè=í O LOk. PÖò„ÃÑ_¶ £ ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üÖ’<Õ LO_çáÈÜ«∂_»∞. âß\˜Ö\·ˇ ò
eOH± ^•fi~å "Õ~ˆ „QÆ∂ÑπÅ #∞O_ç =ã¨∞#Î fl ã¨=∂Kå~åxfl Ѩijeã¨∞<Î åfl~°∞ q∞ye#
ã¨Éèí∞ºÅ∞.
âß\˜ Ö ˇ · \ ò z„`åÅÖ’ Hõ # |_ç # QÀ^è Œ = ∞ ~° O QÆ ∞ =∞K« Û QÆ ∞ iOz
PÖ’zã¨∞<Î åfl_»∞ N^è~Œ .ü Pk K«∂_»\ÏxH˜ z#flkQÍ JQÆ∞Ñ≤Oz<å Hõhã¨O XHõ
"≥~Úº K«^~Œ Ñ° Ù¨ J_»Q∞Æ Å "≥â· ßź=∞<åfl LO_»∞O@∞Ok. Yx*ÏʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
J<ÕHõ âß\˜Öˇ·\ò z„`åÅ#∞ J^茺ܫ∞#O KÕ™ê_»∞ N^èŒ~ü. ZѨC_»∞ ‰õÄ_» P
~°OQÆ∞Ö’ QÆÅ „áêO`«O J`«xH˜ `å~°ã¨Ñ¨_»ÖË^Œ∞. JnQÍHõ P =∞K«Û JO`«
ã¨Ê+¨Oì QÍ Hõ#|_»@O ‰õÄ_® qz„`«OQÍ LOk. Z\˜ì Ѩiã≤`ú ∞« ÅÖ’#∞ P z„`åxfl
122
q∞ãπ JÜÕ∞º J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. J^Õ"≥∞ÿ<å ã¨=Ú„^ŒOÖ’ „Ѩ=∂^Œ=âß`«∞Î
=ÚxyáÈ~Ú# <ÒHõ Ü≥ÚHõ¯ J=âı+O¨ J~Ú LO@∞Ok. HÍx J@∞=O\˜k
J~Ú`Õ P „áêO`«OÖ’ W#∞=Ú Z‰õΩ¯=QÍ LO_®e. JѨC_»∞ âß\˜Ö\·ˇ ò z„`«OÖ’
#Å¡\ ˜ =∞K«Û Hõ#|_»∞`«∞Ok. Jk Uq∞\˜ Jx ZO`« JÖ’zOz<å JO`«∞
`≥eÜ«∞@OÖË^Œ∞. ^•xfl K«∂_»\ÏxH˜ ZO`À P„`«OQÍ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞Î<åfl_»∞
N^èŒ~ü.
Hˆ \òH˜ ã¨=Ú„^ŒOÖ’`«∞Ö’¡ Ѩiâ’^è#Œ KÕÜ∞« @O J^Õ "≥Ú^Œ\ ™˜ êi. JO^Œ∞<å
N^èŒ~ü`À áê@∞ `å#∞ Ѩiâ’^èŒ#Ö’ áêÖÁæ#É’`«∞O^Œ<Õ TÇ¨Ï P"≥∞#∞
LH˜¯iaH˜¯i KÕã¨∞Î#flk. Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒOÖ’ "≥∞Ô~·<£ |Ü«∂ÅlH˜
ã¨O|OkèOz# Ѩiâ’^è#Œ Å∞ `«‰Ωõ ¯=. QÆÖòÊù PѶπ =∞<åfl~ü KåÖÏ Ñ¨Ù~å`«#"≥∞#ÿ
„áêO`«OQÍ ¿Ñ~Ô xflHõ|_»k¤ . JO^Œ∞=Å# JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ r=ã¨OѨ^‰Œ Ωõ P „áêO`«O
PÅ"åÅ"≥∞ÿ L#flk. WO`« =~°‰Ωõ Z=i HõO\ÏѨ_x» =∞`«ûº*Ï`«∞Å∞, W`«~°
[ÅK«~åÅ#∞ `å#∞ K«∂_»É’`«∞O^Œ#fl ã¨O`À+¨O ‰õÄ_» `À_≥· P"≥∞‰õΩ ZѨC_≥ÑC¨ _®
J#fl@∞¡Ok.
â◊~°`üK«O„^ŒH˜ ‰õÄ_® Jk`˘e J#∞Éèí=O. _®II ™È=∞^Õ= `«Ü«∂~°∞
KÕ~ÚOz# Z"£∞ X Ü«Ú „ѨHÍ~°O _èbç ¡ Ü«¸x=i≈\© ZOÑ≤H˜ KÕã#≤ "≥∞~Ô <· £
|Ü«∂Ålã¨∞ì J`«#∞. L`«¯à◊ Ü«¸x=i≈\© #∞Oz J`«xfl ZOÑ≤HKõ ™Õ ê~°∞.
"≥∞Mÿ ÖË ò, â◊~`° Kü O« „^Œ XHõ [@∞ìQÍ#∞ N^è~Œ ,ü Hˆ \òÅ∞ =∞~˘Hõ [@∞ìQÍ#∞
U~°Ê_®¤~∞° . ã¨=Ú„^ŒOÖ’xH˜ kQÆÉ’ÜÕ∞ \©"∞£ ûH˜ HÍ=Åã≤# U~åÊ@∞¡ Jhfl ã¨=ºOQÍ
[iQÍ~Ú. "å~°∞ ^èiŒ Oz# JO_»~ü "å@~ü „_»ãÅπ ∞ "åi "≥O@ fã¨∞‰õΩ"≥à§ı
ѨiHõ~åÅ∞ Ü«∂=`«∞Î ã≤^ÑúŒ ~¨ K° |« _®¤~Ú. É’\òÖ’x ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ ã≤|ƒOk HõO„\’Öò
áê<≥Öòû Jxfl ã¨iK«∂ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. "≥∞~Ô #· ~üHû˜ Hˆ \Ï~ÚOz# ã¨=∞Ü«∞O ã¨iQÍæ
Ѩk¿ÇÏ#∞ x=ÚëêÅ∞. P ã¨=∞Ü«∞O֒ѨŠ"å~°∞ KÕÜ∞« =Åã≤# Ѩx =ÚyOz
h\˜ LѨi `«ÅOÖ’xH˜ =KÕÛÜ«∂e. „Ѩ}ÏoHõ JO`å ã≤^OúŒ QÍ LOk. "≥∞Mÿ ÖË ò,
â◊~`° Kü O« „^ŒÅ∞ W^Œ~Ì ∞° "≥Ú^Œ\ ˜ ÉϺKüQÍ kQÆÉ’`«∞<åfl~°∞. "åà◊√§ `«=∞ ã¨Oã≤^`úŒ #« ∞
ÃãQ· ÅÆ ^•fi~å `≥eÜ«∞*Ë™êHõ \©"∞£ W<£Kåè ~ü̊ PO„_»∂ãπ ÉÁ@#"ÕÅ∞ ÃÑHÔ· uÎ XˆH
Jx ÃãQ· Æ KÕ™ê_»∞. "≥O@<Õ "≥∞Mÿ ÖË ò, â◊~`° Kü O« „^Œ ™êQÆ~[° ÖÏÅÖ’xH˜ qO\˜
#∞Oz "≥Å=_ç# ÉÏ}ÏÖÏ¡ kyáÈÜ«∂~°∞.
123
 `«~åfi`« Ô~O_»∞ x=ÚëêʼnõΩ ˆH\ò, N^èŒ~üÅ∞ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞Ǩã¨=Ú„^ŒO
[ÖÏÅÖ’xH˜ [O@QÍ „Ѩ"tÕ OKå~°∞.
KåÖÏHÍÅO `«~åfi`« Hõeã≤# PѨÎ
=∞`«ûºHõ#ºÅ∞
q∞„`«∞}˜‚ PeOQÆ#O KÕã¨∞‰õΩx ‰õΩâ◊Å
QÆÖòÊù PѶπ =∞<åfl~üÖ’ ѨÙ@ìÅO „Ѩâfl◊ Å∞ "Õã∞¨ #Î fl „Ñ≤Ü∞« ã¨Y∞x ^ÕÇϨ ã¨Ê~°≈ÖÏ
#∞Oz *Ïá¶êfl =~°‰õΩ L#fl "åÜ«Ú=º #∞e "≥KÛ« QÍ ZO`À Ǩ~ÚQÍ LOk P
ÉèÏQÆOÖ’ _»∞ºQÀOQ∑Å∞ J<Õ =∞`«ûº*Ïu ™êQÆ~° [ÖÏÅ ã¨Ê~°≈. Ѩã≤Ѷ≤H± =∞Ǩ
x=ã≤ã¨∞Î#flk. Wk JO`«iOzáÈ`«∞#fl ™êQÆ~°OÖ’x ÉèíÜ«∂#Hõ J#∞Éèí"åxH˜,
*ÏuQÍ QÆ∞iÎOK« |_çOk. nx „Ѩ`ÕºHõ`«
~å=∞¿ã`«∞=Ù LxH˜`À Ѩq„`«=∞~Ú# D
Uq∞@O>Ë Wk H©Δ~°^ŒO. JO>Ë `«#
Ñ≤šʼnõΩ áêezÛ ÃÑOKÕ =∞`«ûº*Ïu.
¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’x JÉèíÜ«∂#∞Éèí"åxH˜
g\˜<Õ =∞`«ûºHõ#ºÅQÍ ÉèÏq pHõ\H˜ ˜ "≥Å∞QÆ∞‰õΩ L#flO`« =º`åºã¨O LOk
™êÎ~°∞. ѨÓ~°fiO <åq‰õΩÅ∞ g\˜x K«∂ã≤ JxÑ≤OzOk N^èŒ~üH˜. `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ
ã¨QOÆ =∞x+≤ ã¨QOÆ =∞`«ûºO QÍ#∂ L#fl `å#∞ JO`« =~°‰Ωõ q#fl ~å=∞ Hõ^ÖŒä ’x
=∞`«ûºHõ#ºÅQÍ `«ÅKÕ"å~°∞. g\˜x ¿ã`«∞ x~å‡}Ѷ¨∞@ìO, ^•xH˜ `≥~° fã≤#
WOw¡+¨μÖ’ (ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù QÀ=ÙÅ∞) ã‘ H“ ã¨∞O^Œ~° HÍO_» XHõ¯ ™êiQÍ =∞#ã¨∞Ö’
QÍ#∞, ã≤OǨÏoÖ’ =Ú^Œ∞ T~°QÍ#∞ "≥∞^Œe, Hõke, J`«xx HõkeOKå~Ú.
`« q ∞à◊ O Ö’ ‰õ Ω _®Öò áêO_ç Q Í#∞ ~À=∞~À=∂# ѨÙÅHõiO`«Å∞ HÀ\˜ ѨÙëêÊÖˇ·
Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. qi™ê~Ú. Hˆ \òH˜ ‰õÄ_® Wk Jx K≥Ñʨ ÖËx
Ѩ~=° â◊O, xO_≥#· Ǩ~Ú HõeQÍ~Ú. `«#‰õΩ_ç KÕ~Ú N^è~Œ ü Z_»=∞ KÕuÖ’
LOz ¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’xH˜ kQÆ∞`«∞O>Ë ~°OQÆ∞~°OQÆ∞ŠѨQÆ_»Ñ¨ÙzѨÊÅ∞,
„ѨHÍâ◊O`«"∞≥ #ÿ ~°OQÆÅ`À Hõ#∞ʼnõΩ qO^Œ∞ KÕã∞¨ #Î fl ~°=∞}©Ü∞« =∞`«ûº*Ï`«∞Å∞
J<ÕHOõ HõxÑ≤Oz P"≥∞ =∞#ã¨∞#∞ ~°OlOѨK™Õ ê~Ú.
¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `«=fiHÍÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃#ѨÊ\˜#∞Oz "≥∞Mÿ ÖË ò‰Ωõ Wk
=¸_»=™êi PÖÏ kQÆ@O. JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ N^è~Œ ü K«∂ã≤# q_çÜ∂≥ H˜Ñ¡ û≤ OQ∑Ö’
ѨQ_Æ Ñ» Ù¨ â◊HÖõ ÏÅ#∞ `«qfi fã≤# =ºH˜Î J`«<.Õ D ~ÀA Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ ZOK«∞‰õΩ#fl
q+¨Ü∞« O âß\˜Ö\·ˇ ò z„`«OÖ’ HõxÑ≤Oz# QÀ^è∞Œ =∞ =~°Ñ‚ Ù¨ =∞K«Û. Jk LO_Õ
Ö’`«∞ +¨μ=∂~°∞QÍ <åÅ∞QÆ∞ =O^ŒÅ #∞O_ç S^Œ∞ =O^ŒÅ J_»∞QÆ∞Å∞ LO_»
=K«Ûx JOK«<å "Õã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. JO`«Ö’`«∞H˜ ky# `«~åfi`« ¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨
124
J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÍxH˜ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞ "≥∞ÿMËÖò, â◊~°`üK«O„^ŒÅ∞ ã¨=Ú„^ŒÑ¨Ù J_»∞QÆ∞
ÉèÏQÆ=Ú z`«_Î Qç Í LOk. JHõ¯_ç HÍÅ∂# ‰õΩO_® D^Œ∞`«∂ ¿ã`«∞ x~å‡}O
"≥Ñ· Ù¨ QÍ ™êQÍ~°∞. Z^Œ∞~°∞QÍ ^Œ∞~ˆ ƒù^ºŒ "≥∞#ÿ ‰õΩ_»ºOÖÏ #Å¡\ ˜ x~å‡}O HõxÑ≤OzOk.
Z‰õΩ¯= ÉèÏQÍxfl ѨijeOK«_®xH˜ gÅ∞QÍ "åà◊√§ ¿ã`«∞ x~å‡}ÏxH˜ HÍã¨Î
^Œ∂~°OQÍ ¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’xH˜ kQÍ~°∞.
D =∞`«ûºHõ#ºÅ∞ ^•^•Ñ¨Ù Zxq∞k ¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ +≤Ñ≤ÊOQ∑ ÔH<åÖò
J_» ∞ QÆ ∞ Å á⁄_» = Ù LO\Ï~Ú. HÀã¨O „_≥_O˚ç Q∑ Kտ㠄ѨÜ∞« `åflÅ∞ h\˜ LѨi
L+¨‚=∞O_»Å „áêO`åÅ~Ú# `«∂~°∞Ê `«ÖÏxH˜ UÉè̌· #∞Oz _≥ɃÂ̌ ù J_»∞QÆ∞ÅÖ’`«∞x
P„Ѷ ≤ H Í, Jˆ ~ aÜ« ∂ , NÅOHõ , q∞Oz áÈÖË^∞Œ . JO`« Ö’`«∞ =~°‰Ωõ ѨQ_Æ Ñ » Ù¨
#∂ºyxÜ«∂, L`«Î~° P¢¿ãìeÜ«∂ÖÖ’x n=ÙÅ â◊O‰õΩÖË á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ xHΔ̃Ñ Δ "¨ ∞≥ ÿ
™êQÆ~° [ÖÏÅÖ’ f~åʼnõΩ ^ŒQÆæ~°QÍ L<åfl~Ú. P â◊O‰õΩ x~å‡}OÖ’ JkèHõ
x=ã≤™êÎ~Ú. âß`«=Ú HÍe¬Ü∞« O HÍ~Àƒ<Õ@∞ J<Õ âߢãÜ Î‘ ∞«
`«=∞ a_»¤Å#∞ QÆ∞O_≥ʼnõΩ <å=∞=Ú QÆÅ ã¨∞#flѨÙ~å~Ú =∂„`«"Õ∞.
Ǩ Ï `« ∞ Î ‰ õ Ω x "å\ ˜ H ˜ áêe㨠∂ Î JO^Œ∞Hˆ „_≥_Oç̊ Q∑ PѨ~ˆ +¨<Å £ Ö’ Z‰õΩ¯=QÍ
HõxÑ≤™êÎ~Ú. "å\˜ `«Å W`«~° â◊s~° ã¨∞#flѨÙ~å~Ú J=âıëêÖË |Ü«∞@Ѩ_®¤~Ú.
ÉèÏQÍÅ∞ ^Œ∂~°O #∞Oz K«∂¿ãÎ =∂#= ã¨∞n~°" … ∞≥ #ÿ ¿ã`«∞ x~å‡}O LѨi`«ÅOÃÑ·
â◊s~°OÖÏ „Éèíq∞OѨKÕ™êÎ~Ú. ^ŒQÆæ~°‰õΩ ¿Ñ~°∞H˘x L#fl ѨQ_ Æ Ñ» Ù¨ â◊O‰õΩÅ á⁄~°Å#∞
=ã¨∞Î#fl É’\òÅ#∞ +≤ѨCÅ#∞ K«∂ã≤ „_≥_O˚ç Q∑ KÕÜ∞« @O JO>Ë QÆ∞O_»∞ ã¨∂k`À
Jq hà◊§Ö’¡H˜ _≥·"£ KÕã≤#ѨC_»∞ "å\˜ Ç≤Ï=∞ÅÜ«∂efl `«=fi@O =O\˜k. J\Ï¡
`ÀHõ h\˜ LѨi`«ÅOÃÑ· HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. `«qfifã≤ WHõ¯_» ã¨∞#flѨÙ~å~Ú `«Ñʨ =∞ˆ~q∞
JO^Œ∞ˆH g\˜x =∞`«ûºHõ#ºÅ∞ Jx ÖË^∞Œ Jx K≥Ñʨ @O, JO`« HõO>Ë Ç¨™êº
Ñ≤Å∞™êÎ~°∞. ã¨Ê^Œ"∞≥ #ÿ k. Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂Å ÃÑ#· ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl
QÆÖòÊù PѶπ =∞<åfl~ü Ö’ Wq =∞OK«∞ á⁄~°Å H˜O^Œ ^è$Œ _è" » ∞≥ #ÿ H˘O_» tÅÅ∞
HÀH˘Å¡Å∞QÍ LO_Õq. HÍx W\©=e LO_»"å!Ѩ Q Æ _ » Ñ ¨ Ù r=ÙÅ∞ ^è Œ $ _» " ≥ ∞ ÿ #
HÍÅOÖ’ g\˜ ã¨OYº `«QÆ∞æ =ÚYO P^è•~åÅÃÑ#· `å=∞~° `«OѨ~Q° Í ÃÑiy ÃÑ^ŒÌ
Ѩ\ ˜ìOk. ÃÑ^ŒÌ HÍÅhÅ =∂kiQÍ U~°Ê_»`å~Úx
"≥∞~Ô <· £ |Ü«∂Ålã¨∞Åì ‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. =∞i "å\˜ H˜O^Œ L#fl P ^è$Œ _»"∞≥ #ÿ P^è•~°O
~å=∞¿ã`«∞=Ù H͉õÄ_»^•? ‰õÄ_»^∞Œ , J<Õ =¸_è#» =∞‡Hõ"∞Õ ¿ÇÏ`«∞"å^ŒO =Úã¨∞QÆ∞
"Õã∞¨ ‰õΩx =∞# =ÚO^Œ∞‰õΩ=ã¨∞OÎ k. JHõ¯_» U=Ú#flk â’kèOz `≥Å∞ã¨∞H˘O^•=∞<Õ
125
ã¨`åº<Õfi+¨}Ë <Õ\ ˜ =∞# =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ ã¨`åº<Õfi+¨‰Ωõ Å „ѨÜ∞« `«flO.
"≥∞Mÿ ÖË ò, â◊~`° Kü O« „^ŒÅ‰õΩ P ^è$Œ _»"∞≥ #ÿ x~å‡}"Õ∞ ã¨∞n~°O… QÍ L#fl`«"∞≥ #ÿ
#Å¡\ ˜ ‰õΩ_»ºOÖÏQÍ HõxÑ≤OzOk. J`«x =∞}˜H@õ ∞ìH˜ L#fl HõOáêãπ LѨÜ∂≥ yOz
U k‰õΩ¯H˜ "≥àϧ֒ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞ "≥∞Mÿ ÖË ò. â◊~`° Kü O« „^Œ‰Ωõ `å#∞ =ÚO^Œ∞O_ç
^•i K«∂ѨÙ`«∂ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈÜ«∂_»∞. "åiH˜ H˘OK≥O "≥#∞HõQÍ Hˆ \ò N^è~Œ Åü ∞
‰õÄ_» "≥à§◊ ™êQÍ~°∞.
"≥∞Mÿ ÖË ò, â◊~`° Kü O« „^ŒÅ∞ ‰õΩ_»ºOÖÏO\˜ x~å‡}ÏxH˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞
JѨC_»∞ "åiH˜ `≥eã≤Ok Jk x@ìxÅ∞=QÍ QÀ_»ÖÏQÆ ÖË^∞Œ Jx. HÍx WOK«∞
q∞OK«∞ x@ìxÅ∞=ÙQÍ<Õ L#fl H˘O_»ÖÏQÆ LOk. JHõ¯_» Py H˘xfl âßOÑ≤Öòû
„QÆÇÏ≤ OKå~°∞. JO`«Ö’`«∞ =~°‰Ωõ =zÛ q_çÜ∂≥ iHÍi¤OQ∑ JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞
KÕÜ∞« ÖË^∞Œ "≥∞Mÿ ÖË ò. J`«x Kèåf ^ŒQ~æÆ ° J=∞iÛ# g_çÜ∂≥ HÔ "≥∞~å `«# =O`«∞
Ѩx `«#∞ KÕã∞¨ #Î flk.
JHõ¯_» #∞Oz P QÀ^èŒ∞=∞~°OQÆ∞ =∞K«Û k‰õΩ¯x HõOáêãπ ã¨Ç¨Ü«∞O`À
QÆ∞iÎã∂¨ Î =ÚO^Œ∞‰õΩ™êQÍ~°∞.
N^è~Œ ,ü Hˆ \òÅ∞ `«=∞ JOK«<å „Ñ¨HÍ~°O |O_»~åà◊§ á⁄~°Å‰õΩ ÃÑ#· K≥@∞¡
LO_Õ á⁄~°Å#∞ J<Õfi+≤OK«™êQÍ~°∞. HÍx "åiH˜ J@∞=O\˜ á⁄~°Å∞ Ug
HÍ#~åÖË^Œ∞. J~Ú`Õ JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ q_çÜ≥∂ H˜¡Ñ≤ÊOQ∑Ö’ "å~°∞ K«∂ã≤#
#Å¡\ ˜ =∞\˜Öì ÏO\˜ Ѩ^•~°Oú |O_»~åà◊§ =∞^躌 q™êÎ~O° QÍ LOk. P âßOÑ≤Öòû
ã¨O„QÆÇÏ≤ Oz JHõ¯_ç Ö’`«∞#∞ QÆ∞~°∞OÎ K«∞H˘<ÕÖÏ HÍ=Åã≤# á¶È\’Å∞ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
`«~åfi`« "å~°∞ ‰õÄ_® QÀ^è∞Œ =∞ ~°OQÆ∞ =∞K«Û LxH˜x J<Õfi+≤ã∂¨ Î =ÚO^Œ∞‰õΩ
™êQÍ~°∞. âß\˜Ö\·ˇ ò z„`åÅÖ’ =∂~ü¯ KÕã#≤ KÀ\˜H˜ "å~°∞ KÕ~∞° ‰õΩ<åflHõ ¿ã`«∞
ã¨=Ú„^ŒO LѨi`«ÅOÖ’ "Õz L#fl É’\ò #∞Oz ‰õÄ_» "åi áÈl+¨<#£ ∞ ã¨~Ô #· kQÍ
x~°~‚ Úã¨∂Î ã≤QflÆ Öòû ~å™êQÍ~Ú. "≥∞Mÿ ÖË ò `«# ^ŒQ~æÆ ° L#fl ™È<À„QÍѶπ ѨiHõ~åxfl
„ѨÜ∂≥ yOKå_»∞. JHõ¯_»‰Ωõ ^ŒQ~æÆ Ö° ’<Õ U^À Yx[~åt L#fl@∞¡ Jk ã¨∂zOzOk.
HÍx Jk L#fl KÀ@∞ P |O_»Å‰õΩ "≥#Hõ ZHõ¯_À LOk. Jk ZHõ¯_» LOk,
Jk U Yx[=Ú J#flk ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥eÜ«∞ ÖË^∞Œ . JHõ¯_» ^˘iHõ# =∞\˜Öì ÏO\˜
Ѩ^•~°Oú Ö’ P Yx[O Ü≥ÚHõ¯ J=âı+O¨ LO@∞Ok. ^•x ã¨Ç¨ Ü«∞O`À P
Yx[O Ü≥ÚHõ¯ q=~åÅ∞ `≥Å∞™êÎÜ∞« x ÉèÏqOKå~°∞. JHõ¯_ç âßOÑ≤Öòû „QÆÇÏ≤ Oz,
ã¨=∞Ü«∞O q∞OzáÈ`«∞O_»@O`À LѨi`«ÅO "≥Ñ· Ù¨ „ѨÜ∂« }O™êyOKå~°∞.
126
 "≥∞ÿMËÖò, â◊~°`üK«O„^ŒÅ∞ =ÚO^Œ∞QÍ `«=∞ u~°∞QÆ∞ „Ѩܫ∂}O "≥Ú^ŒÅ∞
ÃÑ\Ïì~°∞.
JHõ¯_» Ѩiã¨~åÅ#∞ ѨijÅ#QÍ QÆ=∞xã¨∂Î =ã¨∞#Î fl N^è~Œ ‰ü Ωõ `«# ÃÇÏ_£Ö\·ˇ ò
HÍOu XHõ KÀ@ Ѩ_ç XHõ "≥∞~°∞Ѩ٠Hõke#@∞¡ JxÑ≤OzOk. =∞m§ "≥#H˜¯
uiy =zÛ JHõ¯_Õ J@∞ W@∞ "≥`∞« ‰õΩ`«∞ K«∂_»™êQÍ_»∞.
Hˆ \ò H˜ Uq∞ J~°Oú HÍHõ J`«xH˜ ÃãQ· Æ KÕãO≤ k, Uq∞\˜ Jx. `«#‰õΩ
"≥∞~°∞ѨÙHõxÑ≤Oz# kâ◊ "≥Ñ· Ù¨ K«∂ѨÙ`«∂ "≥∞Å¡QÍ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ HõkÑ≤ 'á¶ê+¡ —π Jx
ÃãQ· Æ KÕ™ê_»∞. Hˆ \ò J`«x ã¨∂K«##∞ JO^Œ∞‰õΩx `«# `«Å J@∞ uÑ≤Ê `«#∞
ÃÇÏ_£Ö\·ˇ òx á¶ê+¡ π "≥∂_£Ö’ LOzOk. JѨC_»∞ J`«x J#∞=∂<åxfl x[O
KÕã∂¨ Î J`«#∞ "≥`∞« ‰õΩ`«∞#fl kâ◊ #∞Oz á¶ê+¡ π "≥#∞Hõ‰Ωõ iÃÑH¡¶ ì± J~ÚOk. ^•x`À
N^è~Œ Hü ˜ ‰õΩ`«∂ǨÏÅO ÃÑiyOk. HÍx JѨÊ\˜Hˆ "åiH˜ Hˆ \Ï~ÚOz# ã¨=∞Ü«∞O
J~ÚáÈ~ÚOk.
"≥O@<Õ u~°∞QÆ∞ „ѨÜ∂« }O KÕÜ∂« ÖÏ ÖËHõ iã¨∞¯ fã¨∞‰õΩx `«=∞ Ѩiâ’^è#Œ
H˘#™êyOKåÖÏ Jx XHõ Hõ}Δ O PÖ’K«#Ö’ Ѩ_®¤_∞» N^è~Œ .ü J`«x ã¨OkQÍÌ=ã¨#÷ ∞
QÆ=∞xOz# Hˆ \ò J~Ú^Œ∞ "Õà√◊ § K«∂Ñ≤Oz "≥∞~°∞Ѩ٠=zÛ# kâ◊ "≥Ñ· Ù¨ K«∂Ñ≤Ok.
J~Ú^Œ∞ x=ÚëêÅÖ’ P Ѩiâ’^è#Œ =Úy^•Ì=∞#∞‰õΩx "≥∞~°∞Ѩ٠=zÛ# "≥Ñ· Ù¨
™êQÍ~°∞.
J`«ºO`« Pâ◊Û~°ºHõ~°OQÍ |O_»Å=∞^茺 ÃÑ^ŒÌ QÆ∞ǨÏÖÏO\˜ ^•fi~°O
HõxÑ≤OzOk. "åiH˜ HõxÑ≤Oz# "≥∞~°∞Ѩ٠^•x #∞OKÕ =ã¨∞#Î flk. |Ü«∞@#∞Oz
K«∂ã≤#ѨÊ_»∞ U^À XHõ „áêO`«O #∞OKÕ P "≥∞~°∞Ѩ٠Hõ#|_»\ÏxH˜ HÍ~°}O P
"≥∞i¿ã =ã¨∞=Î Ù P QÆ∞ǨÏ֒ѨŠLO_»@"Õ∞. "≥∞Mÿ ÖË ò, â◊~`° Kü O« „^ŒÅ ^Œ$+≤Hì ˜ P
=ã¨∞=Î Ù QÀK«iOK«Háõ È=\ÏxH˜ ‰õÄ_» J^Õ HÍ~°}O.
QÆ∞Ç¨Ï Ö’Ñ¨Å‰õΩ "≥o§# N^è~Œ ,ü Hˆ \òÅ∞ JHõ¯_» HõxÑ≤Oz# ^Œ$â◊ºO K«∂ã≤
x"≥fi~°Ñ¨_®¤~°∞. "åi Z^Œ∞~°∞QÍ +¨μ=∂~°∞QÍ Ü«∂Éèˇ·J_»∞QÆ∞Å á⁄_»=Ù W~°"≥·
J_»∞QÆ∞Å "≥_∞» Å∞ÊÅ`À Z`≥#ÂΠѶ∞¨ <åHÍ~°ÑÙ¨ ~åu =ã¨∞=Î Ù HõxÑ≤OzOk. ^•xH˜
QÆ∞Ç¨Ï =ÚY^•fi~°O "≥Ñ· Ù¨ L#fl LѨi`«ÖÏxH˜ XHõ ÃÑ^ŒÌ QÍA QÀà◊O ayOK«|_ç
LOk. ^•xÃÑ#· "åà◊§ ÃÇÏ_£Ö\·ˇ ò Ѩ_#ç ѨC_»∞ Jk ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å HÍO`«∞Å`À
"≥∞~°∞ã¨∞#Î flk. XHõ™êi P ~åu Ѷ∞¨ <åHÍ~°O K«∞@∂ì uiQÍ~°∞ "åi^Œ~Ì ∞° . P
~åu ÃÑ#· "Õ̂~ KÀ@¡ #∞O_ç ‰õÄ_» J@∞=O\˜ "≥∞~°∞ѨÙÅ∞ HõxÑ≤OK«_O» `À "åà◊§
127
128
Pâ◊Û~åºxH˜ JO`«∞ ÖˉΩõ O_® áÈ~ÚOk. P ~åux `«qfi âßOÑ≤Öò fã¨∞HÀ"åÅ#∞
‰õΩ#fl N^è~Œ #ü ∞ Hˆ \ò "åiOzOk. JHõ¯_ç q=~åÅxfl\˜x `«=∞ q_çÜ∂≥ HÔ "≥∞~å
`«# "≥∞"≥∂iÖ’ Éè„í ^ŒÑ~¨ ∞° K«∞‰õΩx LO@∞O^Œ<Õ Éè~í À™ê`À "åi^Œ~Ì ∂° "≥#∞ uiQÍ~°∞.
P QÆ∞Ç¨Ï #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_ç gÖˇ#· O`« `˘O^Œ~Q° Í JHõ¯_»#∞Oz ¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒO
LѨi`«ÖÏxH˜ KÕ~åÅx |Ü«∞ÖË~Ì å~°∞.
"åi^Œ~Ì ∂° É’\òx KÕ~∞° ‰õΩ<Õãi¨ H˜ "≥∞Mÿ ÖË ò â◊~`° Åü ∞ É’\ò Ö’ gi HÀã¨O
Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∂Î LO_»@O Hõ#|_çOk. É’\òÖ’x ã¨Ç¨ Ü«∞ã≤|ƒOk ã¨=∞Ü«∞O
q∞OzáÈ~Ú#O^Œ∞‰õΩ PO^Àà◊#QÍ L<åfl~°∞. Hˆ \ò N^è~Œ Åü #∞ K«∂_»QÍ<Õ KÕ~Ú
JOkOz "åà◊§#∞ É’\òÖ’xH˜ ÖÏQÆ∞‰õΩ<åfl~°∞.
`å=Ú K«∂ã≤# =ã¨∞=Î Ù HõeyOz# Pâ◊Û~°ºO #∞Oz `Õ~∞° H˘#\ÏxH˜ KåÖÏ
>ÿ̌"∞£ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞ Hˆ \ò, N^è~Œ Åü ∞. "åi ^ŒQ~æÆ ° iHÍ~°~¤ Ú# g_çÜ∂≥ H˜Ñ¡ Ê≤ OQ∑x
É’\òÖ’x `«=∞ ã¨ÇϨ K«~∞° ʼnõΩ K«∂Ñ≤OKå~°∞. P QÍA QÀàÏxfl ~åu Ѷ∞¨ <åHÍ~°ÑÙ¨
=ã¨∞=Î Ù#∞Oz "Õ~∞° KÕã≤ fã¨∞‰õΩx ~å=eûO^Œx PO„_»∂ãπ ÉèÏqOKå_»∞. HÍx
^•x QÆ∞iOz WOHÍã¨Î q=~åÅ∞ ¿ãHõi¿ãÎ QÍx P ѨxKÕÜ∞« ‰õΩ_»^xŒ "≥∞Mÿ ÖË ò
K≥áêÊ_»∞. P =ã¨∞=Î Ù =∂#=xi‡`«=∂ ÖËHõ ã¨ÇϨ [OQÍ U~°Ê_ç# U^≥<· å Éè∫QÀoHõ
qâı+=¨ ∂ J#fl q+¨Ü∞« O ‰õÄ_® `ÕÅÖË^∞Œ .
Jk QÆ#∞Hõ =∂#=xi‡`«"∞≥ `ÿ Õ ~å=∞ ¿ã`«∞=Ù x~å‡}O q+¨Ü∞« OÖ’ Hõey#
Jxfl „Ѩâfl◊ ʼnõΩ J^˘Hõ¯>Ë âߢãÜ Î‘ ∞« "≥∞#ÿ ã¨=∂^è•#O J=Ù`«∞O^Œx JHõ¯_» L#fl
JO^Œ~∂° J<åfl~°∞. Hˆ \ò U^À PÖ’K«#Ö’ LOk. Jk QÆ=∞xOz N^è~Œ ü P"≥∞#∞
„ѨtflOKå_»∞ ''Uq∞ PÖ’zã¨∞<Î åfl"£ Hˆ \ò—— JO@∂. WOHÍ PÖ’K«#ÅÖ’xOz
|Ü«∞@‰õΩ ~åx Hˆ \ò, Jã¨Ê+¨Oì QÍ JOk. '' QÍA QÀà◊O #∞Oz Jxfl ~°OQÆ∞Å∞
HÍO`«∞Å∞ ~å=@O Pâ◊Û~°ºOQÍ LOk.——
''J=Ù#∞, <Õ#∞ ‰õÄ_® J^Õ PÖ’zã¨∞Î<åfl#∞ Jk _≥·=∞O_£ J~Ú
LO@∞O^ŒxÑ≤ã∞¨ OÎ k—— J<åfl_»∞. ''ZQÍ˚Hì© <å‰õÄ J^Õ ã¨O^ÕÇϨ O HõÅ∞QÆ∞`ÀOk.
^•xx K«∂_»QÍ<Õ ™ê# Ѩ@xì =Ú_ç _≥=· ∞O_£ JxÑ≤OzOk. =∞m§ K«∂^•ÌO
Ѩ^—Œ — Jk Hˆ \ò.
''PÖψQ "≥àÏÌO—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü ~å*Ë+π "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã≤, ''=∞~˘Hõ™êi JHõ¯_»‰Ωõ
"≥àÏÌ=∞#∞‰õΩO@∞<åflO YzÛ`«OQÍ J^Õ „Ѩ^âÕ ßxH˜ "≥à§ı ÖÏ #∞=Ù _≥~Ô· H±ì KÕÜ∂« e
129
ã¨~ˆ <å—— J<åfl_»∞.
~å*Ë+π "å~°∞ fã≤# q_çÜ∂≥ H˜Ñ¡ Ê≤ OQ∑x =∞~À™êi ѨijeOz "å~°∞ ~åu
=ã¨∞=Î Ù ^ŒQ~æÆ ° L#fl ã¨=∞Ü«∂xH˜ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ "å~°∞#fl ã¨Å÷ q=~åÅ#∞ HõOѨӺ@~ü
^•fi~å QÆ}# KÕ~ÚOz "åiH˜ =∂~°æ xˆ~âÌ O◊ KÕÜ∂« \ÏxH˜ HÍ=Åã≤# U~åÊ@∞¡
KÕ™ê_»∞.
=∞~À™êi ™êQÆ~° „Ѩ"ÕâßxH˜ N^èŒ~ü, ˆH\òÅ`À áê@∞, "≥∞ÿMËÖò, ‰õÄ_®
ã≤^ÑúŒ _¨ ®¤_∞» . `«=∞ `«=∞ ѨiHõ~åÅ#∞ ã¨i K«∂ã¨∞‰õΩx J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ∞
KÕã¨∞‰õΩx, ã¨i H˘`«Î PH˜û[<£ ã≤eO_»~üÅ#∞ fã¨∞‰õΩx Ѩiâ’^茉õΩÅ∞ ¿ã`«∞
ã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ kQÍ~°∞.
D ™êi XˆH Ѩx g∞^Œ UHÍ„QÆz`«OÎ Ö’ L#fl "å~°O`å u#flQÍ N^è~Œ ü
ˆH\òÅ∞ K«∂ã≤# QÆ∞Ç¨Ï ã¨g∞áêxH˜ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. "åiH˜ HÍ=Åã≤# =∂~°æ
xˆ~Ìâ◊O ~å*Ë+π ã¨=∞~°úOQÍ KÕ™ê_»∞. D ™êi P ~åu =ã¨∞Î=Ù#∞ =∞iO`«
ѨijÅ#QÍ K«∂¿ã J=HÍâ◊O "åiH˜ ^˘iH˜Ok.
Jk K«∂_»\ÏxH˜ XHõ ÃÑ^ŒÌ QÆkÖÏQÆ LOk. JHõ¯_»H¯õ _» "≥∞~°∞ã¨∞#Î fl ~åà◊√§
HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. P "≥∞~°∞Ѩ٠~åà◊§#∞ JHõ¯_» `åѨ_O» KÕ™ê~å ÖËHõ P ~åuÖ’<Õ
ã¨ÇϨ [OQÍ P ~åà◊√§ L<åflÜ«∂ J<Õ q+¨Ü∞« O J~°Oú HÍ=@O ÖË^∞Œ . ¢¿ã¯Ñ¨~ûü
LѨÜ∂≥ yOz #Å¡QÍ =∞H˜e Ѩ\ ì˜ L#fl P ~åu =ã¨∞=Î ÙÃÑ· ~°∞kÌ K«∂™ê_»∞
N^è~Œ .ü wH˜# H˘nÌ #Å¡\ ˜ Ѩ^•~°Oú H˘kÌH˘kÌQÍ á⁄_çÖÏQÍ ~åÅ™êyOk. Hˆ \ò
ÃÑ^ŒÌ QÍA QÀà◊O#∞ Ѩijeã¨∂Î ^•x K«∂@∞ì ¢¿ã¯Ñ¨~xü „ѨÜ∂≥ yOzOk. P"≥∞
JHõ¯_» „¿ã¯Ñπ KÕã#≤ H˘nÌ P QÍA QÀà◊O _≥=· ∞O_£ ÖÏQÍ „ѨHÍtOK«™êyOk. P
q+¨Ü∂« xfl N^è~Œ Hü ˜ ‰õÄ_» K«∂Ñ≤OzOk.
"≥∞Mÿ ÖË ò P ~åu =ã¨∞=Î Ùx H˘O`« zÑπ KÕã≤ fÜ«∂Å<Õ „ѨÜ∞« `«flOÖ’ L<åfl_»∞.
J`«#∞ ZO`« „ѨÜ∞« uflOz<å P ~åuH˜ H˘OK≥O ‰õÄ_® QÍ@∞ ÃÑ@ìÖHË áõ È`«∞<åfl_»∞.
ˆ H \ò K« ∂ Ñ≤ O z# KÀ@∞ Ѩ i jÅ#QÍ K« ∂ ã≤ # N^è Œ ~ ü H ˜ JHõ ¯ _»
=ÅÜ«∂HÍ~°OÖ’ H˘xfl w`«Å∞ ‰õÄ_» HõxÑ≤OKå~Ú. _≥·=∞O_£ #∞Oz
"≥Å∞=_»∞`«∞#fl HÍOuÖ’ P w`«Å∞ bÅQÆ QÀK«iã¨∞<Î åfl~Ú. Jq =∞iO`« ã¨Ê+¨Oì QÍ
HõxÑ≤OK«_O» HÀã¨O JHõ¯_» ¿Ñ~°∞‰õΩx áÈ~Ú=Ù#fl #Å¡\ ˜ =∞\˜Öì ÏO\˜ Ѩ^•~åúxfl
ã¨∞xfl`«OQÍ „¿ã¯Ñπ KÕ™ê_»∞ N^è~Œ .ü
130
 P _≥=· ∞O_£ |∂_ç^Œ QÆ∞=∞‡_ç HÍÜ«∞ ÃãA · Ö’ LO_ç ZO`À Pâ◊Û~åºxfl
Hõeyã¨∞ÎO>Ë, N^èŒ~ü ¢¿ã¯Ñπ KÕã¨∞ÎO>Ë |Ü«∞@Ѩ_ç# _ç*ˇ·<£Å∞ JO`«‰õΩq∞Oz
Pâ◊Û~°º[#HõOQÍ L<åfl~Ú. `«qfi# H˘Ån H˘`«Î q+¨Ü«∂Å∞ |Ü«∞@
Ѩ_∞» `«∞<åflÜÕ∞ J#∞‰õΩ<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
"≥∞Mÿ ÖË ò Ѩ@∞ì=^ŒÅ‰õΩO_® XHõ z#fl ~åu =ÚHõ¯<≥#· qiz âßOÑ≤ÖòQÍ
fã¨∞‰õΩx "≥àϧÅx „ѨÜ∞« uflã¨∞OÎ >Ë N^è~Œ ü "≥o§ "åiOKå_»∞. "å~°∞ Hõ#∞Q˘#fl
tÅ ™ê=∂#º"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. Jk ~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}Ïxfl ã¨Oâ◊Ü«∂ʼnõΩ
Jf`«OQÍ x~°∂Ñ≤OK«QÅÆ J^Œ∞ƒù`« =ã¨∞=Î Ù Jx N^è~Œ Hü ˜ `ÀzOk.
JHõ¯_» JO`« HõO>Ë KÕÜ∞« QÆeyOk ÖËHõ "≥#∞uiQÍ~°∞ "å~°O`å.
P ~À[O`å P q_çÜ∂≥ H˜Ñ¡ Ê≤ OQ∑ûx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K«∂ã¨∂Î PÖ’K«#Å`À `«=∞
=∞ã≤ëÎ ê¯Å#∞ =∞kèOKå~°∞ =∂~°∞u „QÆ∂ÑπÖ’x =ÚYº ã¨É∞íè ºÅO`å P tÅ#∞
h\˜ LѨi`«ÖÏxH˜ fã¨∞‰õΩx =zÛ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ J^躌 Ü«∞#O KÕ¿ãQÎ Íx ^•x
`«ÖÏ`ÀHõ `≥Åã¨∞HÀÖË=∞<Õ x~°Ü ‚ ∂« xH˜ =KÕÛ~°∞ "åà◊§O`å.
HõOѨӺ@~üÖ’ ^•x q=~åÅ#∞ Ѷ_‘ £ KÕã≤ Jk ZO`« |~°∞=Ù LO_»=KÀÛ
JOK«<å "Õ™ê~°∞. JO`« |~°∞=Ù#fl =ã¨∞=Î Ùx |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ ~å"åÅO>Ë
ZO`« ™ê=∞~°úº=Ú#fl „ˆH<£Å∞ HÍ"åe, ^•x HÀã¨O Z@∞=O\˜ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ#
+≤ÑÅπ #∞ fã¨∞‰õΩ~å=Åã≤ =ã¨∞OÎ ^À JOK«<å "Õ™ê~°∞.
`«Å uiy áÈÜÕ∞ÖÏ L<åfl~Ú "åi JOK«<åÅ∞. „Ѩã∞¨ `Î O« JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
L#fl U „ˆH<£QÍx, U +≤ÑQπ Íx `«=∞ J=ã¨~åÅ#∞ f~°ÛÖË^<Œ Õ "åã¨=Î O `≥eã≤
x~°∞`åûǨÏѨ_®¤~∞° . ZO`« PÖ’zOz<å ã¨=∞㨺‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O ^˘~°HÖõ ^Ë ∞Œ .

xQÆ∂_è» âߢãÎ̈"Õ`«ÎÅ∞
Jâ’Hõ K«„Hõ=iÎ Z=iH© `≥eÜ«∞‰õΩO_® U~åÊ@∞ KÕã≤# ~°Ç¨Ï㨺 =º=ãú̈ XHõ\ ˜
LOk. ^•xÖ’ `˘q∞‡k =∞Ok LO_Õ"å~°∞. "å~°O`å qq^èŒ âߢ™êÎÅÖ’ xëê‚`«∞Å∞.
"å~°∞ ÉèÏ~°fÜ«∞ âߢãÎ̈*Ï˝<åxfl =∞kèOz `˘q∞‡k „QÆO^è•Å#∞ ~°zOKå~°@. "å\˜Ö’
XHõ\ ˜ ''QÆ∞~°∞`åfiHõ~¬° } xÜ«∞O„`«}.—— Wk K«i„`«HÍ~°∞Å ^Œ$+≤Hì ˜ ‰õÄ_» =zÛOk. nxÖ’x
q*Ï˝#O`À ã¨$+≤ìOK«|_Õ q=∂<åÅ∞ <Õ\ ˜ J^èŒ∞xHõ q=∂<åÅHõO>Ë ZO`À J^Œ∞ƒù`«OQÍ
LO\Ï~Ú, Jx WO_®Ålã¨∞ìÅ∞ JO\Ï~°∞.
131
 14
W~°"≥· Ô~O_»∞ ÉÏ=ÙÅ∞
P ~å„uH˜ P~ü.q. ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üÖ’ QÆ_Ñç #≤ Hˆ \ò N^è~Œ Åü ∞ =∞~°∞ã¨\ ˜
~ÀA L^ŒÜ«∂<Õfl ~å"Õ∞â◊fi~°O "≥àϧ~°∞. [\˜Å"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz
PÖ’zOKÕ@ѨC_»∞ XHÀ™êi =∞ã≤ëÎ ê¯xH˜ â◊Å=Ù W=fi@O =Å# „ѨÜ∂≥ [#O
LO@∞Ok. JO^Œ∞Hˆ ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’x PÅÜ«∂Å#∞ K«∂_®Åx J#∞‰õΩ<åfl~°∞.
XHõ~ÀA HÍňHÑΔ O¨ KÕ¿ãÎ ã¨=∞㨺‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O `«#O`«@ `å<Õ `ÀK«=K«∞Û J<Õ
L^ÕâÌ O◊ `À J\Ï¡ KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ<åfl~°∞.
á¶ê~Ô <≥~ûü Z‰õΩ¯=QÍ<Õ Hõ#Ѩ_`» å~°∞ ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’. "åiÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç
„|uˆH @∂iãπì QÔ _· ∞» ʼnõΩ ‰õÄ_» JHõ¯_» H˘^Œ=ÖË^∞Œ . Hˆ \òx K«∂ã≤ XHõi^Œ~Ì ∞°
QÔ _· ∞» ¡ "≥O@Ѩ_®¤~∞° . ~å"Õ∞â◊fi~°O JO`å uÑ≤Ê K«∂Ñ≤™êÎ=∞x `Àz#O`« W=fi=∞x
K≥áêÊ~°∞. WOw¡+π K«H¯õ QÍ =∂\Ï¡`∞« #fl XHõ QÔ _· x£ ZOK«∞H˘<åfl~°∞. J`«<Õ HÍ~°∞
‰õÄ_» =∂\Ï¡_ç "åix "≥O@ÃÑ@∞ìH˘x ~å"Õ∞â◊fi~°O JO`å uÑ≤Ê K«∂Ñ≤OK«_®xH˜
fã¨∞H˘x "≥àϧ_»∞.
~å"Õ∞â◊fi~°O XHõ z#fl nfiѨO ÖÏQÍ LO@∞Ok. Wk â◊OY∞=Ù PHÍ~°OÖ’
L#fl nq Jx JO\Ï~°∞. â‹=· ÙʼnõΩ "≥+· =‚¨ ÙʼnõΩ Wk KåÖÏ =ÚYº"≥∞#ÿ ѨÙ}º
Hˆ „Δ `«O. N~å=Ú_»∞, ~å=}∞x =kèOz# `«~åfi`« WHõ¯_» t=ÙxH˜ ѨÓ[Å∞ KÕ™ê_»x
ã¨Åú ѨÙ~å}O. ^•fi^Œâ*◊ ’ºui¡OQÍÅÖ’ XHõ\ ˜ WHõ¯_» L#fl ~å"Õ∞â◊fi~° t=eOQÆO.
D nq +¨μ=∂~°∞ 31 "≥∞àÿ ¡◊ á⁄_»=Ù 7 "≥∞àÿ ¡◊ "≥_Å» ∞Ê LO@∞O^ŒO\Ï~°∞. JO>Ë
49.6 H˜.g∞ á⁄_»=Ù 11.2 H˜.g∞ "≥_Å» ∞Ê LO@∞Ok. N^è~Œ ü JOK«<å "Õã#≤
"å~°kè H˘Å`«Ö#·ˇ 10.8 H˜g∞ "≥_Å» ∞ÊH˜ ^ŒQ~æÆ Q° Í LOk ~å"Õ∞â◊fi~°O "≥_Å» ∞Ê.
Pk â◊OHõ~åKå~°∞ºÅ∞ ^•fi~°H,õ |^Œs<å^è,£ ѨÓi,~å"Õ∞â◊fi~°OÅ#∞ <åÅ∞QÆ∞
=ÚYº"≥∞#ÿ ѨÙ}ºˆH„Δ `åÅ∞QÍ Jaè=i‚OKå~°∞. D <åÅ∞QÆ∞ Ѩq„`« ^è•=∂Å#∞
ã¨O^Œi≈Oz# Éè‰í Ωõ ÅÎ ‰õΩ "≥∂HõΔ „áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx xˆ~tÌ OKå~°∞.

132
133
 ~å"Õ∞â◊fi~åxH˜ JO`«\ ˜ „áê=ÚYº`« LOk. Wk ¿ã`«∞=ÙÖ’x ÉèÏQÆ"Õ∞
J#_®xH˜ WO`«‰Ωõ q∞Oz ÉèÏ~°fÜ«ÚÅÔH`· Õ "Õ~ˆ HÍ~°}O JHõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . HÍx JO^Œ~∂°
#"Õ∞‡ÖÏ âß„ã‘Ü Î ∞« P^è•~åÅ∞ K«∂Ñ≤OKÕ QÆ∞~°∞`«~° ÉèÏ^Œº`« D ~å=∞¿ã`«∞ x[
x~åú~} ° HÀ~ü Hõg∞\˜ ã¨É∞íè ºÖˇ#· N^è~Œ ,ü Hˆ \ò `«k`«~∞° ÖÃÑ· LOk.,
WOHÀ =ÚYº"≥∞#ÿ áÈeHõ U=∞O>Ë ^•fi~°HÖõ ’ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =Úxy L#fl
=∞Ǩ ÉèÏ~°`« HÍÅO<å\˜ XHõ =∞Ǩ#QÆ~=° Ú zǨflÅ∞ |Ü«∞@Ѩ_®¤~Ú. JÖψQ
WѨÙÊ_»∞ ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ ~å=∞¿ã`«∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ QÆ∞~°∞ÅÎ ∞ |Ü«∞@Ѩ_∞» `«∞<åfl~Ú.
~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’x HÀ^ŒO_» ~å=∂ÅÜ«∞O, ~å=∞<å^䙌 êfiq∞ PÅÜ«∞O, WOHÍ
^è#Œ ∞ëȯ\˜Å∞ K«∂_»=Åã≤# „áêO`åÅx q=~°OQÍ `≥eÜ«∞*Ë™ê_»∞ "åi "≥O@
=zÛ# QÔ _· .£
~å=∞<å^䙌è êfiq∞ PÅÜ«∞OÖ’ XHõ qO`« PKå~°O LOk. P PÅÜ«∞OÖ’
W~°"·≥ ~Ô O_»∞ ÉÏ=ÙÅ∞<åfl~Ú. "å\˜ #∞Oz „QÆÇÏ≤ Oz# [ÅO`À `«Åg∞^Œ∞QÍ
™êfl#O KÕã≤ ^Õ=Ùxfl ^Œi≈OK«@O ™êO„Ѩ^•Ü«∞OQÍ =ã¨∞#Î flk.
ˆ H \ò H ˜ JHõ ¯ _ç ™êO„Ѩ ^ •Ü« ∂ xfl Ô Q · _ £ `« # ‰õ Ω KÕ ` « < ≥ · # suÖ’
qâ◊nHõiã¨∞Î<åfl_»∞. '~å*Ë+π LO>Ë ˆH\òH˜ WOHÍ K«Hõ¯QÍ K≥ѨÊQÆeˆQ"å_»∞.
=∞#=∞ã¨ÖË WO_çÜ∞« <£ HõÅÛ~üÖ’ gH±— J#∞‰õΩ<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''Zxfl ÉÏ=ÙÅ∞ LO\Ï~Ú—— J_çyOk Hˆ \ò =∞~À™êi.
''W~°"·≥ ~Ô O_»∞—— J<åfl_»∞ QÔ _· .£
'F W~°"·≥ ~Ô O_®— JOk Hˆ \ò.
Kè\« ò=∞x "≥∞~°∞Ѩ٠"≥∞iã≤#@¡~ÚOk N^è~Œ Hü ,˜ "≥O@<Õ `«# "≥Úɡַ ò#∞Oz
~å*Ë+Hπ ˜ HÍÖò KÕ™ê_»∞.
''~å*Ë+π =∞# ¿ã`«∞=Ù "≥Ú^ŒÖ#·ˇ iѶ~Ô̈ <£û áê~ÚO\ò#∞Oz ÖˇH¯˜ ¿ãÎ WѨÙÊ_»∞
=∞#‰õΩ tÅ HõxÑ≤Oz# KÀ@∞ ZO`«^∂Œ ~°OÖ’ LO^À <å‰õΩ K≥Ñʨ QÆÅ"å——
''<åHÀ S^Œ∞ xq∞ëêÅ∞ HÍ"åe <ÕxѨC_Õ ¿+"£ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl#∞—— J<åfl_»∞
~å*Ë+π.
''ã¨~ˆ , ã¨~ˆ , QÆ_O¤» HÀã¨∞HÀ‰õΩ—— #=Ùfi`«∂ JO@∂ "≥Úɡַ ò PѶπ KÕ™ê_»∞.
Hˆ \ò JHõ¯_ç ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O áê\˜OzOk. N^è~Œ `ü À QÆ∂_® JÖψQ
KÕ~ÚOzOk. ^Œ~≈° #O KÕã∞¨ H˘x JHõ¯_ç #∞Oz |Ü«∞ÖË~Ì å~°∞.
134
 HÀ^ŒO_»~å=∞™êfiq∞ PÅÜ«∞OÖ’ ã‘`å~å=∞ ÅHõΔ ‡} ǨÏ#∞=∞O`«∞Å`À
áê@∞ qcè+} ¨ ∞x q„QÆÇϨ O ‰õÄ_» LOk. P KÀ@<Õ qcè+} ¨ ∞_»∞ N~å=Úx
â◊~}
° ∞HÀ~å_»x „Ѩfu. 1964 Ö’ =zÛ# ÉèÜ í ∞« OHõ~° `«∞á¶ê#∞Ö’ D PÅÜ«∞O
XHõ¯>Ë K≥‰Ωõ ¯ K≥^~Œ ‰° Ωõ O_® xezOk.
QÔ _· £ "åiH˜ QÆO^è=Œ ∂^è#Œ Ѩ~fi° `«O ‰õÄ_» K«∂Ñ≤OKå_»∞.JHõ¯_» N~å=Úx
áê^ŒzǨÏflO LO^Œx JO\Ï~°∞.
P Z`≥#η „Ѩ^âÕ O◊ #∞Oz K«∂¿ãÎ ~å"Õ∞â◊fi~°O JO`å HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ''Jk
x[OQÍ QÆO^èŒ=∂^Œ# Ѩ~°fi`«"Õ∞<å—— J_çyOk. ''P ¿Ñ~°∞¡ ~å=∂Ü«∞}O`À
=Ú_çÑ_¨ ç LO_»@O`À "å\˜x "å_ç LO\Ï~°∞—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''ã¨=Ú„^ŒOÖ’ `ÕÖË ~åà◊§`À ~å=Ú_»∞ "å~°kè Hõ\Ïì_∞» . Jq K«∂™êÎ~å——
Jx J_çQÍ_»∞ QÔ _· .£
''"å\˜ q∞ãì̈s U âß„ãÎ̈"`Õ ÅΫ ∞ Hõ#∞HÀ¯ÖËHáõ ÈÜ«∂~°∞. g\˜`À>Ë "å#~°∞Å∞
~å=∞¿ã`«∞=Ù xi‡OKå~°∞—— "åà◊§ ‰õΩ`«∂ǨÏÖÏxfl ÃÑOK«_®xHõ#fl@∞¡ WOHÀ =∂@
‰õÄ_® qã≤~å_»∞.
PÅÜ«∞OÖ’ XHõ KÀ@ hà◊¡‰õΩO_ôÖ’ `ÕÅ∞`«∞#fl ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ~åà◊¡#∞
K«∂Ñ≤OKå_»∞. JHõ¯_» ѨÓ*Ïi WOHÍ H˘xfl ~åà◊#¡ ∞ fã≤ "å\˜x ‰õÄ_» ‰õΩO_ôÅÖ’
"Õã≤ K«∂Ñ≤OKå_»∞. Jq ‰õÄ_» h\˜Ö’ `Õe<≥.· `«#∞ QÔ _· £ KÕã∞¨ #Î fl @∂iãπÅì ∞
Pâ◊Û~°ºO`À <À~°∞ `≥~∞° ™êÎ~#° ∞‰õΩ#fl QÔ _· H£ ˜ PâßÉèOí QÆO HõeyOk. x~åã¨HOÎõ QÍ
"å\˜x K«∂ã≤ JHõ¯_»#∞Oz HõkÖÏ~°∞ "åà◊√§.
''~å=∂Ü«∞}OÖ’, JÖÏ ~åã≤ LO^• N^èŒ~ü—— ˆH\ò J#∞=∂#OQÍ
J_çyOk.——
''<å HõO>Ë #∞"Õfi ~å=∂Ü«∞}O Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ K«k"å=Ù. Éè@ í ∞ì=¸iÎ QÍ~°∞
‰õÄ_» JÖÏ K≥Ñʨ ÖË^∞Œ ——J<åfl_»∞.
''HÍx ZO^Œ∞‰õΩ =∞i gà◊§ÖÏ K≥ÑÙ¨ <Î åfl~°∞?—— JÜ≥∂=∞Ü«∞OQÍ K«∂ã¨∂Î
JOk Hˆ \ò.
''ˆH\ò, ~å=∂Ü«∞}Ïxfl ZO`À =∞Ok `«=∞ `«=∞ ÉèÏ+¨ÅÖ’ ~°zOKå~°∞.
=¸ÅHõ^Œä =∂„`«O "åb‡H˜ ~°zOz# N =∞„^•=∂Ü«∞}"Õ∞. HÍx "Õ~ˆ Hõ=ÙÅ∞
~°zOz#ѨC_»∞ `«=∞‰õΩ `Àz# q+¨Ü«∂Å#∞ HõeÊOz Hõ^äŒè#∞ #_çáê~°∞.
135
~å=∂Ü«∞} HÍÅOÖ’ x=ã≤Oz# "åb‡H˜ L#fl^Œ∞#fl@∞¡ ~åã≤<å, `«~åfi`« HÍÅOÖ’
=zÛ# Hõ=ÙÅ∞ `«=∞ J#∞Éè"í åʼnõΩ Jã¨O|^ŒOú J#∞‰õΩ#fl "å\˜x =∂~°Û@"≥∂,
ÖËHõ ~å=Ú_»∞ ^Õ=Ù_»∞ QÆ#∞Hõ H˘xfl =∞Ç≤Ï=∞Å∞ [iy#@∞¡QÍ ~°zOz
P#OkOK«@"≥∂ [iyOk. JO^Œ∞Hˆ W@∞=O\˜ ã¨OѶ∞¨ @#Å#∞ JHõ¯_»H¯õ _®
K˘Ñ≤ÊOKå~°∞.—— J<åfl_»∞.
''JO`Õ J~ÚO@∞Ok——, J#flk Hˆ \ò. ÖËHáõ È`Õ ™êO„^Œ`« `«‰Ωõ ¯=QÍ L#fl
ѨQ_Æ Ñ» Ù¨ r=ÙÅ â◊O‰õΩÅ#∞ ~åà◊§ÖÏQÆ ZO^Œ∞‰õΩ K≥|∞`å~°∞ J#∞‰õΩOk. `«~åfi`«
^è#Œ ∞ëȯ_çH˜ "≥àϧ~°∞. Jk ~å"Õ∞â◊fi~°OH˜ XHõ z=~°QÍ LOk.
ˆH\ò ~å"Õ∞â◊fi~°O JO`å uiy K«∂™êHõ N^èŒ~ü TÇ≤ÏOz#@∞¡ ~å=∞
¿ã`«∞=ÙÖ’ ~å"Õ∞â◊fi~°O XHõ ÉèÏQÆ=∞x QÍ_èO» QÍ qâ◊fiã≤OzOk.
N^è~Œ ü "≥Úɡַ ò iOQ∑ J~ÚOk. 'ǨÖ’— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''N^èŒ~ü U"À ÖˇHõ¯Å∞ "ÕÜ«∞=∞x K≥Ñ≤Ê ##∞fl Ô~ãπì fã¨∞HÀx‰õΩO_®
KÕÜ∂« Å<å h áê¡<—£ —
''WO`«H© ÖˇH¯õ `ÕeO^•, ÖË^•?——
''Ü«∞ãπ ÉÏãπ, #∞=Ùfi J^ÕtOKåHõ KÕÜ∞« ‰õΩO_® LO\Ï<å! =∞#O fã¨∞‰õΩ#fl
iѶ~Ô¨ #∞û #∞Oz WѨC_»∞ =∞#O Ѩiâ’kèã∞¨ #Î fl „áêO`«O YzÛ`«OQÍ 59.4
H˜.g∞ ^Œ∂~°OÖ’ LOk——.
''LO_»∞, XHõ™êi ~åã¨∞H˘O\Ï#∞—— Jx ~å*Ë+π K≥Ñ≤Ê# <≥O|~°∞ `«#
áêÔH\ò _≥s· Ö’ ~åã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
''J~Ú<å ZO^Œ∞‰õΩ J_»∞QÆ∞`«∞<åfl"£ W^ŒO`å——.
''U"≥∂ <åH˜OHÍ `≥eÜ«∞^Œ∞ ~å*Ë+,π WѨÙÊ_»∞ ~å"Õ∞â◊fi~°O JO`å K«∞\ì̃
=ã¨∞<Î åfl=Ú. nx `«~åfi`« U^≥<· å H˜Ü ¡ ∞« ~ü HÍ=K«∞Û. <å‰õΩ H˜Ü
¡ ∞« ~üQÍ `≥eÜ«∞QÍ<Õ
K≥áêÎ#∞ ã¨~ˆ <å——.
''FÔH ZO*ÏÜü∞—— JO@∂ Hõ\ò KÕâß_»∞ ~å*Ë+.π QÔ _· H£ ˜ _»aƒzÛ uiy `«=∞
É’\ò =^Œ‰Ì Ωõ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞. ~å"Õ∞â◊fi~°O #∞O_ç |Ü«∞ÖËiÌ P~üq ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üH˜
"≥o§áÈÜ«∂~°∞. P~À[O`å N^èŒ~ü`À XO@iQÍ uiy#O^Œ∞‰õΩ ˆH\ò KåÖÏ
ã¨O`À+≤OzOk. `«#∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã∞¨ #Î fl ~å=∞¿ã`«∞=Ù g∞xÜÕ∞K«~Hü ˜ ã¨O|OkèOz#
Ãã¯K≥ãπ QÆ∞iOz N^è~Œ Hü ˜ ZO`À L`åûǨÏOQÍ K≥ÑÊ≤ Ok. P"≥∞ =∂@ÅHõO>Ë
136
"≥∞i¿ã P"≥∞ Hõà§◊ Ö’¡x P#O^Œ"∞Õ N^è~Œ #ü ∞ Z‰õΩ¯=QÍ PHõ@∞ì‰Ωõ Ok. JO`«
Hõq∞>ˇ_Q£ Í Z=Ô~<· å ѨxKÕ™êÎ~å Jx ã¨O^ÕÇϨ O HõeyOk J`«xH˜. =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í
W+ì̈O Hõey KÕã∞¨ #Î fl Ѩx P`å‡#O^ŒO Hõeyã¨∞#ΠѨC_»∞ =∞x+≤H˜ "Õ̂~ Uq∞
HÍ"åe. JѨC_»∞ HõeQˆ k=º K≥`· #« ºO HÀã¨O ^Õxx MÏ`«~∞° KÕÜ∞« _»∞. N^è~Œ Hü ˜
‰õÄ_» `«# ѨxÖ’ J@∞=O\˜ `«$Ñ≤Î Åaèã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞Hˆ Hˆ \ò =∞<ÀÉèÏ"åÅ∞
J`«xH˜ K«H¯õ QÍ J~°=ú ∞=Ù`«∞<åfl~Ú. `«# =∂@Å HõO>ˇ `«##∞ K«∂_»@OÃÑ<· Õ
J`«xH˜ Pã¨HÎ̃ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl@∞¡ „QÆÇÏ≤ Oz Hˆ \ò |∞QÆÅæ ∞ Z„~°#Ü«∂º~Ú.
''N^è~Œ ü <Õ#∞ K≥¿ÑÊk #∞=Ùfi q#@OÖË^∞Œ —— |∞OQÆ=¸u ÃÑ_»∞`«∂ HõOÃÑO¡· \ò
KÕã≤Ok.
''ÖË^∞Œ , ÖË^∞Œ qO@∂<Õ L<åfl#∞—— |∞HÍ~ÚOKå_»∞ N^è~Œ .ü
''ã¨~ˆ K≥ÑC¨ WOHÍ Uq∞ KÕ¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞Ok.—— J`«x =ÚO^Œ∞ `«# ǨO_£
ÉÏQ∑Ö’Oz fã≤# Ãã¯K≥ãπ ѨizOk.
`«#∞ K«∂ѨÙÅ#∞ P Ãã¯K≥ãπ ÃÑH· ˜ =∞o§OK«Hõ `«Ñʨ ÖË^∞Œ J`«xH˜.
KåÖÏ ÉÏQÍ Ãã¯K≥ãπ "ÕãO≤ k. XHõ áê~°^~Œ ≈° Hõ"∞≥ #ÿ n~°… K«`∞« ~°„™êHÍ~°ÑÙ¨
ÃÑ>ì̌ÖÏO\˜ ^•xÖ’ =OѨÙÅ∞ uiy# ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ ~å=∞¿ã`«∞=Ù. JHõ¯_»H¯õ _®
Z`«∞ΠѨÖÏ¡Å∞ L<åfl~Ú. ~Ô O_»∞ z=~°ÅÖ’ Éè∂í ÉèÏQÍxfl áÈe# „Ѩ^âÕ O◊ LOk.
XHõ "≥Ñ· Ù¨ ¿ã`«∞=Ù "≥Ú^ŒÖ#·ˇ KÀ@ ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å `À~°}O LOk. JÖψQ ~Ô O_À
"≥Ñ· Ù¨ ‰õÄ_®. P ÃÑ>ì̌Ö’ xOÑ≤# hÅO ~°OQÆ∞ „^Œ=O P ¿ã`«∞=Ùx JHõ¯_»H¯õ _»
=ÚOz "Õã≤ LOk. K«∂_»\ÏxH˜ ZO`À iÜ«∞eã≤Hì Q± Í LOk.
''KåÖÏ ÉÏQÆ∞Ok—— Jx "≥∞K«∞Û‰õΩ<åfl_»∞.
''WOHÍ UO KÕÜ∂« Ö’ K≥ÑC¨ N^è~Œ —ü — J`«x Éè∞í [O ÃÑ#· `«# `«Å "åÅ∞ã¨∂Î
„¿Ñ=∞QÍ J_çyOk.
''U=ÚOk, h‰õΩ W+¨=ì ∞~Ú# ~å=Ú_»∞, ã‘`« ÉÁ=∞‡Å∞ ~Ô O_»∞ z=~°Ö’¡
ÃÑ>ËìÃãÜü∞—— P"≥∞ |∞QÆæÅ∞ "≥∞`«ÎQÍ `«# Éèí∞*Ïxfl `å‰õΩ`«∞O>Ë P ã¨Ê~°≈Ö’x
P#O^•xfl J#∞Éèqí ã¨∂Î K≥áêÊ_»∞.
''Ü«∞ãπ. <Õ#∞ JÖψQ J#∞‰õΩ<åfl#∞. #∞=Ùfi‰õÄ_» J^Õ K≥áêÊ=Ù. Jk
Ǩϟ֒„QÍ"£∞ûÖÏQÆ KÕ~Ú¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞Ok Hõ^∂Œ .—— J"≥∞ Hõà§◊ Ö’¡ HÀ\˜ "≥<fl≥ ÅÅ∞.
~å=Úx QÆ ∞ iOz =∂\Ï¡ _ ç ` Õ KåÅ∞ P"≥ ∞ ã‘ ` « J~ÚáÈ`« ∞ Ok.
137
138
N~å=∞K«O„^Œ∞x „¿Ñ=∞ "≥<fl≥ Å [Å∞¡Å∞ Ѩ_∞» `«∞O>Ë Ñ¨~=° tOz áÈ`«∞Ok.
P~ü q ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üÖ’H˜ "≥o§# `«~åfi`« ~å*Ë+π Z^Œ∞~°∞Ѩ_®¤_∞» .
''Uq∞\’ <å`À ÖˇHõ¯Å∞ "Õ~ÚOz Uq∞ ã¨=∂^è•#O K≥ѨʉõΩO_®
u~°∞QÆ∞`«∞<åfl=Ù—— ÖËx HÀáêxfl „Ѩ^iŒ ≈ã¨∂Î J<åfl_»∞ N^è~Œ `ü À.
''ZHõ¯_»~å, >ÿ̌"∞£ ^˘~°HÖõ ^Ë ∞Œ . WѨC_»∞ H˘OK≥O PÖ’zOz HÍãÎ̈ HÍ¡i\©
`≥K∞« ÛHÀx—— ã¨=Ú^•~ÚOKå_»∞ N^è~Œ .ü
''U q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz g∞~°∞ H˘@∞ì‰Ωõ O@∞<åfl~°∞.—— JOk Hˆ \ò.
''##∞fl ™êÊ\òH˜ ^Œ∂~°O ZO`À Hõ#∞HÀ¯=∞<åfl_»∞. HÍx ZO^Œ∞‰õΩ J_çQÍ_À
K≥Ñʨ @O ÖË^∞Œ .—— P"≥∞`À HõOÃÑO¡Â \ò KÕ™ê_»∞ ~å*Ë+.π
''F J^•, QÔ _· £ W~°"·≥ ~Ô O_»∞ ÉÏ=ÙÅ QÆ∞iOz K≥ÑÙ¨ OÎ >Ë x#∞fl P „Ѩâfl◊
J_çQÍ_»∞—— Jx ‰õÄ¡ JOkOzOk.
''W~°"·≥ ~Ô O_»∞ ÉÏ=ÙÖËO\˜?——
''~å=∞<å^䙌 êfiq∞ PÅÜ«∞OÖ’ W~°"~Ô·≥ O_»∞ ÉÏ=ÙÅ∞ L<åfl~Ú. "å\˜Ö’
h~°∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞ ~°∞K«∞ÅÖ’ LO\Ï~Ú. "å\˜`À ™êfl#O KÕã≤ ^Õ=Ùxfl
^Œi≈OK«∞HÀ"åe—— q=~°OQÍ K≥ÑÊ≤ Ok.
''W~°"·≥ ~Ô O_»∞H˜ âߢ™êÎÅÖ’ <å‰õΩ `≥eã≤#O`« =~°‰Äõ Z@∞=O\˜ „Ѩ`ºÕ Hõ`«
ÖË^.Õ =∞i WHõ¯_» W~°"~Ô·≥ O_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ =zÛOk.—— |∞„~° QÀ‰õΩ¯O@∂ N^è~Œ ü
"≥Ñ· Ù¨ uiQÍ_»∞ ~å*Ë+.π
XHõ >Ë|∞Öò ^ŒQ~æÆ ‰° Äõ ~°∞Ûx HÍy`«O ÃÑ#· XHõ Ãã¯Kü "Õã∞¨ <Î åfl_»∞ N^è~Œ .ü
¿ã`«∞=Ù ~ˆ MÏ z„`åxfl wã≤ ^•xÃÑ· P~°∞ K«∞Hõ¯Å∞ ÃÑ\Ïì_∞» . "≥Ú^Œ\ ˜ ~Ô O_»∞
K«∞Hõ¯Å =∞^躌 14 ã¨OYº "Õ™ê_»∞. JÖψQ =~°ãQ¨ Í 20, 21, 22, 23, Å#∞
‰õÄ_» "Õ™ê_»∞. P ~ˆ MÏ z„`«O ÃÑ#· 59.4 ^ŒQ~æÆ ° XHõ z#fl =$`åÎxfl w™ê_»∞.
Jk 21 `«~åfi`« LOk. `«~åfi`« `«^HÕ Oõ QÍ P ~ˆ MÏ z„`åxfl K«∂ã¨∂Î LO_ç
áÈÜ«∂_»∞. ѨH¯õ <Õ L#fl ‰õΩsÛÅ∞ ÖωõΩ¯x P >Ë|∞Öò ^ŒQ~æÆ ° ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞ ~å*Ë+,π
ˆH\òÅ∞. q+¨Ü«∞O ã¨∞=∂~°∞QÍ J~°ú=∞~ÚOk "åiH˜. W~°"≥· Ô~O_»∞ ZHõ¯_»
LѨÜ≥∂QÆѨ_çO^À `≥e™êHõ "åà◊§ PÖ’K«#Å∞ N^èŒ~ü PÖ’K«#Å`À eOH±
J~Ú<å~Ú. 14 20 21 22 23

59.4 H˜.g∞.
139
 ''N^è~Œ ü "≥Ú`«OÎ ^Œ∂~°O ã¨∞=∂~°∞ 108 H˜.g∞ LOk 100 HÍ^Œ∞—— ~ˆ MÏ
z„`«OÖ’x á⁄~°áê@∞x J`«x ^Œ$+≤Hì ˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ_»∞ ~å*Ë+.π
''Hõ~Ô H±—ì — JO@∂ HÍe‰õΩºÖË@~ü `≥ÑÊ≤ Oz ÖˇH¯õ Å∞ Hõ\Ïì_∞» N^è~Œ .ü ''100
Ü≥∂[<åÅ∞ 108 H˜.g∞. ʼnõΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ`Õ 14 Ü≥∂[<åÅ∞ ZO`«‰õΩ
ã¨=∂#=∞=Ù`«∞Ok —— ÃÑH· ˜ =∂\Ï¡_∞» `«∂ HÍe‰õΩºÖË@~ü |@<£û <˘Hõ¯™êQÍ_»∞.
=zÛ# P#û~ü ~åã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. JÖψQ W`«~° q=~åÅ∞ ‰õÄ_» ÖˇH¯˜ Oz =∞~À
~ˆ MÏ z„`åxfl w™ê_»∞.
Ü≥∂[<åÅ∞ 14 20 21 22 23
H˜.g∞. 15.12 21.60 22.68 23.76 24.84
59.4 H˜.g∞.
`«~åfi`« 59.4 H˜.g∞. ã¨∂zã¨∂Î JHõ¯_» <åÅæ= K«∞Hõ¯ K«∞@∂ì XHõ
=$`åÎxfl w™ê_»∞. JO^Œ~°∂ XHõ¯ ™êiQÍ ã¨O„Éèí=∂â◊Û~åºÅ‰õΩ QÆ∞~°Ü«∂º~°∞.
XHõi =ÚMÏÅÖ’H˜ =∞~˘Hõ~°∞ K«∂ã¨∞‰õΩO@∂ `«=∞ =ÚO^Œ∞ XHõ ~°Ç¨Ï㨺O
"≥∞Å¡ "≥∞Å¡QÍ |Ç≤Ï~°æ`«=∞=Ù`«∞#fl J#∞Éèí∂ux á⁄O^•~°∞.
''XHõ¯ xq∞+¨O Hˆ \ò. W~°"·≥ ~Ô O_»∞ ã¨OYº‰õΩ, =∞#O K«∂ã≤# qz„`«"∞≥ #ÿ
tʼnõΩ U^À ã¨O|O^èOŒ LOk. J^Õq∞\’ =∞#‰õΩ `≥eÜ«∂e.——
''~å=∞<å^䌙êfiq∞ QÆ∞_çÖ’x W~°"≥·Ô~O_»∞ ÉÏ=ÙʼnõΩ P tʼnõΩ U"≥∞ÿ<å
ã¨O|O^èOŒ LO^ŒO\Ï"å?—— ~å*Ë+π J_çQÍ_»∞. J`«x =ÚYOÖ’ WOHÍ J<ÕHõ
ã¨O^ÕÇ¨ Å∞, =∞|∞ƒÖÏ¡ =Úã≤~ˆ L<åfl~Ú.
''LO_˘K«∞Û, LO_»Háõ È=K«∞Û WѨÊ\˜H˜ P ã¨OYº =∂„`«=Ú =ÚYº"≥∞#ÿ k.
ÉÏ=ÙʼnõΩ, P tʼnõΩ U"≥∞<ÿ å ã¨O|O^èOŒ LO^Õ"∂≥ PÖ’zOKåe—— J<åfl_»∞
N^èŒ~ü.
''Jã¨Å∞ P ÉÏ=ÙÅ ã¨OYº‰õΩ =∞#O Ѩiâ’kèã∞¨ #Î fl q+¨Ü∂« xH˜ ã¨O|O^èOŒ
L#fl^Œx #∞"≥fiÖÏ TÇ≤ÏOKå=Ù—— N^è~Œ ü xt`« ѨijÅ<åâ◊Hx˜Î Jaè#Okã¨∂,Î
J`«xfl P~å^è<Œ å ѨÓ~°fiHõOQÍ K«∂ã¨∂Î JOk Hˆ \ò.
''~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}ã¨=∞Ü«∞OÖ’ U^À HÍ~°}O KÕ`« W~°"≥·Ô~O_»∞
Ü≥∂[<åÅ ¿ã`«∞ x~å‡} ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P HõÑg≤ ~°∞Å∞ P „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ tÅ#∞
140
 JHõ¯_» xˆHÑΔ O≤ z LO\Ï~°∞. Jk "≥Ú^Œ\ ˜ =¸_»∞ ~ÀAÅ x~å‡}O =Úyã≤#
`«~åfi`« QÍx <åÅæ= ~ÀA x~å‡}O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ>Ë@ì ѨC_»∞ QÍx [iy LO@∞Ok.
JO^Œ∞Hˆ W~°"~Ô·≥ O_»∞ ã¨OYº‰õΩ P „Ѩ`ºÕ Hõ`« =zÛOk. "åà◊√§ W~°"·≥ ~Ô O_»∞<Õ
ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\’ <å‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞. HÍx "å~°∞ W~°"·≥
~Ô O_»∞x „Ѩ`ºÕ HõOQÍ QÆ∞iÎOK«@O J<Õk `«~åfi`« HÍÖÏÅÖ’ Ѩi}Ï=∞O K≥Ok
WÖÏ W~°"·≥ ~Ô O_»∞ ÉÏ=ÙÅ ã¨O„áê^•Ü«∞OQÍ ~°∂áêO`«~O° K≥Ok LO@∞Ok.
<å‰õΩ P ÉÏ=ÙÅ ã¨OYº q#QÍ<Õ "≥O@<Õ ~å=∞¿ã`«∞=Ù <≥O|~üû QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =KåÛ~Ú.
JO^Œ∞Hˆ P ^Œ∂~°O QÆ∞iOz ÖˇH¯õ Å∞ J_çQÍ#∞.—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''~å=∞ÅHõ} Δ ∞Å∞, Éè~í `° â« `◊ $« Ѷڨ flʼnõΩ QÆ∞~°∞QÎ Í ~Ô O_»∞ ~Ô O_»∞ L#fl W~°"·≥
~Ô O_»∞x "å_Õ̂~"≥∂.—— ~å*Ë+π `«# =O`«∞ TǨÏ#∞ "≥e|∞KåÛ_»∞.
''LO_˘K«∞Û. P ã¨O|O^èŒO QÆ∞iOz =∞#O ZÖÏO\˜ TǨÏÅ<≥·<å
PǨfixOK«=K«∞Û. HÍx Jk "Õ~ˆ Ѩiâ’^è#Œ . =∞# Éè@ í ∞ì =¸iÎ QÍi ÖÏO\˜
"å~°∞ ^•x QÆ∞iOz PÖ’zOKåe. =∞# =~°‰Ωõ P „Ѩ`ºÕ Hõ tÅ#∞ ~å=∞¿ã`«∞=Ùx
xi‡Oz# HõÑg≤ ~°∞ÖË JHõ¯_» xH˜ÑΔ OΨ KÕã≤ LO\Ï~°<Õ q+¨Ü∞« O. ^•xfl |∞∞A=Ù
KÕÜ∂« ÅO>Ë =∞#O P tÅ#∞ ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒO #∞Oz <ÕÅ g∞^Œ‰Ωõ fã¨∞‰õΩx
~å"åe. JѨC_Õ P tÅÃÑ#· =∞#O Ѩiâ’^è#Œ Å∞ H˘#™êyOK«QÅÆ O.——
''P tÅ ã¨ÇϨ ["≥∞#ÿ ^ŒO\Ï~°"∂≥ —— J#∞=∂#OQÍ J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
P =∂\H˜ N^èŒ~ü #"åfi_»∞. x["Õ∞ ™êHΔͺ^è•~åÅ∞ âߢã¨Îã¨=∞‡`«OQÍ
LO>Ë<QÕ Íx #q∞‡OK«@O Hõ+Oì¨ . HÍx P tÅÃÑ#· L#fl "≥∞i¿ã~åà◊√§, ã¨ÇϨ [OQÍ
U~°Ê_ç#q =∂„`«O HÍ^Œ∞ Jx J`«x Jaè„áêÜ«∞O. JkQÍHõ P tÅ ÃÑ#· U"À
w`«Å∞ =~°∞ÖÎ ÏHÍ~°OÖ’ HõxÑ≤OK«_O» J`«x #=∞‡HÍxfl |ÅѨ~∞° ã¨∞<Î åfl~Ú.
''=ÚO^Œ∞ =∞#O P tÅ#∞ |Ü«∞@‰õΩ `Õ=\ÏxH˜ UO KÕÜ«∂Ö’
PÖ’zOKåe—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
"åi K«∞@∞ì =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ ã¨Éèí∞ºÅ∞ QÆ∞q∞QÆ∂_ç L<åfl~°∞. JO^Œi
=ÚMÏÅÖ’#∞ H˘`«Î H˘`«Î Pq+¨¯~°}Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O>Ë HõeQˆ P#O^ŒO „Ѩã∞¨ Êù@OQÍ
LOk. J~Ú`Õ q_»nÜ«∂eû# z‰õΩ¯=Ú_»∞Å∞ WOHÍ L<åflÜ«∞x ‰õÄ_» "åiH˜
`≥Å∞ã¨∞.
''~°O_ç D â◊√Éèãí =¨ ∞Ü«∂xfl ÃãÅ„ÉË\ò KÕã∞¨ ‰õΩO^•O—— JO@∂ Hˆ \ò JO^Œix
PǨfixOzOk. JO^Œ~°∞ K«Ñ¨Ê@∞¡ K«~°∞ã¨∂Î. `«=∞ P#O^•u ˆ~HÍÅ#∞
ѨOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. Hˆ \ò `≥ÑÊ≤ Oz# Hˆ H± =ÚHõ¯Å∞ JO^Œ~∞° fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
141
 15
"Õ∞^èÀ =∞^è#Œ O
„|Ǩχ¢ãÎ̈ „QÆ∂Ñπ "åi Ѩiâ’^è#Œ `«fii`«QuÆ # ѨÙ~ÀQÆq∞ã¨∞#Î flk. XHõ QÆk
QÆ∞~°∞ÅÎ ∞ |Ü«∞@Ѩ_#ç `«~åfi`« Pi¯Ü«∂År _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò "åà◊√§ ‰õÄ_» =zÛ
Ѩiâ’^è#Œ Ö’ áêÅ∞ ѨOK«∞‰õΩO\Ï=∞<åfl~°∞.
_çáê~ü"ì ∞≥ O\ò "åiH˜ Z‰õΩ¯= *’HõºO KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O W¿ãΠѨiâ’^è#Œ
‰õΩO@∞Ѩ_∞» `«∞O^Œx _®II™È=∞^Õ= Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤_∞» . `«# q∞„`«∞_≥#· QÆ∞áêÎ
^•fi~å _≥~Ô· Hõ~ì ü [#~°Öòx Hõeã≤ `«=∞ JÉèºí ~°#ú #∞ "≥e|∞KåÛ_»∞. Z"£∞ X Ü«Ú
„ѨHÍ~°O P Ѩiâ’^è#Œ Ö’ *’HõºO KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ `«=∞‰õΩ L<åfl _®II ™È=∞^Õ=
Jaè„áêÜ«∂Å#∞ QÆ∞~Ô iÎ y# _≥~· H° ~ìõ ü [#~°Öò `«# Ѩiâ’^艌 Ωõ Å áê„`«#∞ <å=∞
=∂„`«OQÍ<Õ LOKå_»∞.
JO^Œ∞=Å# Jcè~° ã¨O㨯 $uH˜ ã¨O|OkèOz# Ѩiâ’^è#Œ L`åûǨÏOQÍ<Õ
™êQÆ∞`«∞Ok. WO@ˆ~fl+¨#Öò [~°flÖòûÖ’ gi Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ ã¨O|OkèOz# âߢãÜ Î‘ ∞«
~°K#« Å∞ „ѨK∞« i`«=∞Ü«∂º~Ú. "å\˜ÃÑ· JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ =∞Oz ã¨ÊO^Œ# ‰õÄ_»
ÅaèOzOk.
Jcè~°∞Å HÍÅOÖ’ ֒ǨÏO "å_Õ"å~°x, "åi #QÆ~° x~å‡}O ZO`À
„Ѩ}ÏoHÍ |^ŒOú QÍ LO_Õ^xŒ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. JÖψQ "åi QÆ$ǨÏx~å‡}OÖ’
h\˜x xÅ∞= KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ U~åÊ@∞¡ KÕã∞¨ HÀ=_»O Ѩiâ’^艌 Ωõ Å
^Œ$+≤Hì ˜ =zÛOk. |ǨÏâ◊ Jk "åi J=ã¨~åxH˜ `«QæÆ [Å=ã¨u ÖËHáõ È=@O
=Å#<å, =∞i "Õ~ˆ HÍ~°}O =Å#<å J<Õ q+¨Ü∞« O "å^Œ#Å ™ê÷~ÚÖ’<Õ LOk.
"åi "åǨÏ<åÅ∞, "å~°∞ LѨÜ≥∂yOz# =ã¨∞Î ™ê=∂„y ‰õÄ_» <Õ\ ˜ r=#
™êú~ÚÅ#∞ `«ÅÑ≤OѨK¿Õ ãÖÏQÍ L<åfl~Ú. P HÍÅO <å\˜ eÑ≤ x ‰õÄ_» H˘O`«

142
143
=~°‰Ωõ ¿ãHõiOKå~°∞. JHõ¯_» `«=fiHÍÅÖ’ |Ü«∞@Ѩ_#ç ~åu á⁄~°ÅÃÑ· [O`«∞=ÙÅ,
=∂#=ÙÅ =Ú„^ŒÅ∞ ‰õÄ_» |Ü«∞ÅÊ_®¤~Ú.
D q=~åÅhfl ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ Hˆ O„nÜ«∞ =º=ã¨÷ ^•fi~å P~ü q ã¨^~Œ <° £
ã¨~ˆ fiÜ«∞~üÖ’x HõO„\’Öò‰Ωõ `≥Å∞ã¨∂<Î Õ L<åfl~Ú.
=∂~°∞u „QÆ∂Ñπ Hõ#∞H˘¯#fl „Ѩ`ÕºHõtÅ#∞ |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜
JO^Œ~∂° PÖ’K«#Å∞ KÕã∂¨ <Î Õ L<åfl~°∞.
P ~ÀA "åi iÃã~üÛ "≥ã¨ÖòH˜ Éèí@∞ì=¸iÎQÍ~°∞ ˆH\ò PǨfi#O g∞^Œ
=KåÛ~°∞. PÜ«∞#`À áê@∞ ~å*Ë+π `å`«QÍ~°∞ ‰õÄ_» =KåÛ~°∞. "åi^ŒiÌ x ZO`À
L`åûǨÏOQÍ, ™ê^Œ~O° QÍ PǨfixOKå~°∞ =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ ã¨É∞íè ºÅ∞.
‰õΩâ◊Å „Ѩâfl◊ Å `«~åfi`« Hˆ \ò "åiH˜ `«#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ~ÚOz# g∞xÜÕ∞K«~ü
~å=∞¿ã`«∞=ÙÅ#∞ K«∂Ñ≤OzOk. Jq K«∂ã≤ J|∞ƒ~°Ñ_¨ ®¤~∞° Éè@ í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞.
''hÖ’ P ǨÏ#∞=∞O`«∞x HÍ~°º^ŒH`Δõ « LO^Œ=∂‡—— Jx Hˆ \òx Jaè#OkOKå~°∞.
J#∞ H˘#fl Ѩxx Ѩ@∞ì^ÅŒ QÍ <≥~"° ~Õ̂ Û Hˆ \òx, P"≥∞‰õΩ ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨ÇϨ HÍ~åÅ#∞
JOkã¨∞Î#fl N^èŒ~ü, ~å*Ë+πÅ#∞ PÜ«∞# ZO`«QÍ<À âߡѶ≤∞OKå~°∞. ''g∞~°∞
=Ü«∞ã¨∞Ö’ z#fl"å~°∞ J~ÚáÈÜ«∂~°∞ QÍx g∞~°∞ KÕã∞¨ #Î fl HÍ~°º„Hõ=∞O K«∂ã¨∞OÎ >Ë
KÕ`∞« ÖˇuÎ #=∞㨯iOKåÅx Ñ≤ã∞¨ #Î fl^ŒÜ∂« º—— J<åfl~°∞. PÜ«∞# Q˘O`«∞ QÆ^^æŒ =Œ ∞~Ú
á⁄~ÚOk, Hõà§◊ Ö’¡ P#O^ŒÉÏëêÊÅ∞ xO_®~Ú.
q∞„`«Å∞O`å PÜ«∞#‰õΩ #=∞㨯iOz W^ŒO`å g∞ ^ŒÜ∞« =Å# [iy#^ÕQÍx
=∂ „ѨuÉèí U=ÚOk Jx q#Ü«∞OQÍ Ñ¨eHÍ~°∞.
Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞ ‰õÄ_» ZO`À ã¨O`À+≤OKå~°∞. ZO`À Pf‡Ü«∞OQÍ
LOk "åi ã¨=∂QÆ=∞O.
N^è~Œ ü `«#‰õΩ Hõey# ã¨O^ÕÇ¨ Å#∞, `«#‰õΩ =ã¨∞#Î fl PÖ’K«#Å#∞ "åi`À
ѨOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. Éè@ í ∞ì=¸iÎ QÍ~°∞ `«#‰õΩ XHõ ^Õ=~°ÇϨ 㨺O =∂~°∞u
^•fi~å `≥Å∞ã¨∞OÎ ^Œ<åfl~°∞. Jk P tÖË<å WOHÍ U"≥∞<ÿ å LO^• J<Õ q+¨Ü∞« O
"åi#_çy `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#∞H˘<åfl_»∞.
''QÆ∞~°∞=ÙQÍ~°∞, =∂ Ѩiâ’^èŒ#Ö’ XHõ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# tÅ#∞ ™êQÆ~°QÆ~°ƒùOÖ’
~å=∞¿ã`«∞=Ù J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÍ# L#fl XHõ QÆ∞ǨÏÖ’ Hõ#∞Q˘<åflO. Jk L#fl
KÀ@∞ =∂ ÖˇH¯õ Å „ѨHÍ~°O 21 Ü≥∂[<åÅ x~å‡}O ѨÓiÎ J~Ú J@∞ 22
144
Ü≥∂[<åÅ x~å‡}O "≥Ú^ŒÅ~Ú# KÀ@ LOk. JÖψQ ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’x
PÅÜ«∞OÖ’ 22 ÉÏ=ÙÅ #∞Oz h~°∞ `À_ç ™êfl#O KÕÜ«∞@O, `«~åfi`«
^≥=· ^Œ~≈° <åxH˜ "≥à§◊ @O J<Õ PKå~°O ‰õÄ_» LOk. g\˜ =∞^躌 ã¨=∞#fiÜ«∞O
ZÖÏ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞O^À =∂‰õΩ JO`«∞Ѩ@_ì O» ÖË^∞Œ . JÖψQ ~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}OÖ’
=∂‰õΩ Z^Œ∞~°~Ú# 14,20,21,22,23 ã¨OYºÅ∞ Z@∞=O\˜ „Ѩ`ºÕ Hõ`#« ∞ Hõey
L<åfl~Ú Jx ‰õÄ_» `≥eÜ«∞@O ÖË^∞Œ . ^ŒÜ∞« KÕã≤ D q+¨Ü∞« OÖ’ =∂‰õΩ#fl
ã¨O^ÕÇ¨ Å#∞ f~°ÛO_ç—— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü Hˆ \ò, ~å*Ë+Åπ ∞ ‰õÄ_» Xà◊§O`å K≥=ÙÅ∞
KÕã∞¨ ‰õΩx Éè@í ∞ì=¸iÎ QÍi "≥Ñ· Ù¨ K«∂™ê~°∞.
'' ã¨OYºÅ‰õΩ ã¨O|OkèOz# q=~åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë =∞# âߢ™êÎÅ∞
LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`å~Ú. HÍx "å\˜H˜ QÆÅ P^蕺u‡Hõ J~°úO g∞~°∞ KÕã¨∞Î#fl
Ѩiâ’^èŒ#‰õΩ ZO`«QÍ LѨHõiã¨∞ÎO^À <å‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ 14
fã¨∞HÀO_ç, K«`∞« ~°âú ◊ Éè∞í =<åÅ∞ JO\Ï~°∞. áÈh N~å=Ú_»∞ =#"åã¨O KÕã#≤
14 ã¨O=`«û~åʼnõΩ Jk „ѨfHõ Jx ‰õÄ_» J#∞HÀ=K«∞Û——.
JO^Œ~∂° Pã¨HQΘ Í PÜ«∞# Wã¨∞#Î fl q=~åÅ#∞ qO@∞<åfl~°∞.
`«# ^èÀ~°}Ö˜ ’ `«# „ѨãO¨ QÍxfl H˘#™êyã¨∂Î WOHÍ WÖÏ J<åfl~°∞. ''JÖψQ
20 fã¨∞‰õΩO>Ë S^Œ∞ ѨOK«=∞ǨÉè∂í `åÅ∞ (PHÍâ◊O, "åÜ«Ú=Ù, Jyfl, [ÅO,
Ѩ$kèq), S^Œ∞ ѨOK«`<« 凄`«Å∞ (â◊|OÌ , ã¨Ê~°≈, ~°OQÆ∞, ~°∞z, QÆO^èOŒ ), S^Œ∞
*Ï˝<OÕ „kÜ«∂Å∞, S^Œ∞ Hõ~ˆ ‡O„kÜ«∂Å∞ Hõeã≤ W~°"·≥ J=Ù`å~Ú——.
''=∞i UHõqOâ◊u Jx 21 ã¨q∞^èŒÅ`À =∞ǨQÆ}Ѩux ѨÓl™êÎ=Ú.
JÖψQ =ÚO^Œ∞ K≥ÑÊ≤ # W~°"H·≥ ˜ =∞#ã¨∞ HõeÑ≤`Õ 21 J=Ù`«∞Ok.——
''WÖÏ ã¨OYºÅ‰õΩ J~åúÅ∞ Z<≥fl· <å K≥ÑC¨ HÀ=K«∞Û. HÍx Jq g∞ Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ
ZÖÏ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ `» åÜ≥∂ <å‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞—— J<åfl~åÜ«∞#.
'' g∞~°∞ <åH˘Hõ q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞ÎO^Œ<åfl~°∞. Jk W^Õ<å—— J~ÀúH˜ÎÖ’
P¿Ñ™ê_»∞ N^è~Œ .ü `«#‰õΩ ^Õ=~°ÇϨ 㨺O `≥Å∞ã¨∞OÎ ^Œx PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∞« O
JO^Œi=ÚO^Œ∞ K≥¿ÑÎ ÉÏQÆ∞O@∞O^À ÖË^À#x "≥ÚQÆ=∂@Ѩ_®¤_∞» .
''P q+¨Ü∞« O <å‰õΩ QÆ∞~°∞OÎ k. WѨÊ\˜=~°‰Ωõ #∞=Ùfi Z=~°∂ TÇ≤ÏOK«x
q+¨Ü«∂Å∞ TÇ≤ÏOKå=Ù. J=hfl x["Õ∞#x ‰õÄ_» `«~°∞"å`« Ѩi}Ï=∂Å∞
|∞∞A=Ù KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. J~Ú`Õ <å‰õΩ P ™êfiq∞ ^•fi~å `≥e¿ã^Õ=∞O>Ë hH˜OHÍ
145
P ^Õ=~°ÇϨ 㨺O |Ç≤Ï~°`æ O« HÍÖË^∞Œ . HÍx x#∞fl P ™êfiq∞ ãÔ̈~#· ^•iÖ’<Õ
fã¨∞ÔHà◊√Î<åfl~°∞. h‰õΩ =∞#ã¨∂ÊùiÎQÍ `Àz#k KÕ¿ãÜü∞ <åÜ«∞<å—— J<åfl~°∞
Éèí@∞ì=¸iÎ.
PÜ«∞# K≥ÑÊ≤ # q+¨Ü∂« Å∞ q#fl `«~åfi`« N^è~Œ Hü ˜ =∞#ã¨∞ ‰õΩ^Œ∞@Ѩ_Oç k.
`«#=ÚO^Œ∞ WѨC_»∞#fl `«H} Δõ ã¨=∞㨺 P „Ѩ`ºÕ Hõ tÅ#∞ Ѩiâ’^è#Œ xq∞`«OÎ
"≥Å∞ѨeH˜ fã¨∞‰õΩ~å=@O. ^•xfl ™êkèOK«\ÏxH˜ WOHÍ `å#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤#
q+¨Ü«∂Å∞ KåÖÏ L<åfl~Ú. ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ `«##∞ KÕ~Ú Ñ¨@∞ì‰õΩx
#_çÑã≤ ∞¨ <Î åfl_»∞ J<Õ TǨÏHˆ H˘O_»O`« |ÅO =zÛ#@∞¡ JxÑ≤OzOk N^è~Œ Hü .˜
=∞#ã¨O`å qÑ≤Ê=∂\Ï¡_®ÅxÑ≤OzOk J`«xH˜. Éè@í ∞ì=¸iÎ QÍiH˜ >ˇHfl˜ HõÖò
q+¨Ü∂« Å∞ ZO^Œ∞‰õΩÖË J#∞HÀ‰õΩO_® `«=∞ ã¨=∞㨺#∞ PÜ«∞#‰õΩ K≥ÑC¨ ‰õΩ<åfl_»∞.
''P tÅÃÑ#· =∞iO`« Ѩiâ’^è#Œ [~°áêe. HÍx ^•xfl "≥Å∞ѨeH˜ fã¨∞‰õΩ=¿ãÎ
QÍx Jk ™ê^茺Ѩ_»^Œ∞. Ô~O_»∞=¸_»∞ ~ÀAÅ∞QÍ J^Õ PÖ’zã¨∂Î |∞„~°
zOK«∞‰õΩO@∞<åflO. Uq∞ KÕÜ∂« Ö’ `ÀK«@OÖË^∞Œ .——
'' P<å_»∞ ÅOHõÖ’ ǨÏ#∞=∞O`«∞_çH˜ ‰õÄ_® XHõ [\˜Å ã¨=∞㨺 =zÛOk.
ZO`« "≥uH˜<å ã‘`=« ∞‡ Hõ#|_»Háõ È`Õ, PÜ«∞# ~å=∞ÅHõΔ ‡}∞efl, P ã‘`=« ∞‡#∞
„áêiú™êÎ_»∞.——
''#"≥∂ã¨∞Î ~å=∂Ü«∞ ã¨ÅHõΔ ‡}ÏÜ«∞
^Õ"º·≥ K«`ë ãfi [#HÍ`«‡*ÏÜ≥∞ÿ ó
#"≥∂ã¨∞Î ~°∞„^ÕO„^Œ Ü«∞=∂xÖËɺíè
#"≥∂ã¨∞Î K«O„^•~°¯ =∞~°∞^Œ} æ ÉË ºíè ——
''JѨC_»∞ ã‘`=« ∞‡ ^Œ~≈° #O HõeyOk. JÖψQKÕ¿ãÎ h‰õΩ ‰õÄ_» Ѩiëê¯~°O
`«#O`«@ `å<Õ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok.—— J<åfl~°∞ Éè@ í ∞ì=¸iÎ.
PÜ«∞#∞fl J_çy P â’¡HÍxfl XHõ HÍy`«OÃÑ· ~å~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
P `«~åfi`« "åiH˜ ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~ü JO`å uÑ≤Ê K«∂Ñ≤OKå~°∞. JHõ¯_»
L#fl =ã¨`«∞Å#∞ K«∂ã≤ "å~°∞ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. ~å*Ë+π KÕã¨∞Î#flѨx ¿Ñ~°∞
‰õÄ_» ã¨iQÍ `≥eÜ«∞x Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞º QÍiH˜ J`«#∞ HõOѨӺ@~üûÖ’ qq^èŒ
q=~åÅ∞ K«∂Ñ≤ã¨∞ÎO>Ë ZO`À Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. `«# =∞#=_»∞ KåÖÏ
`≥e"≥#· "å_»x PÜ«∞#‰õΩ ã¨O`À+¨O HõeyOk.
146
 P ~å„uH˜ JHõ¯_Õ q„â◊q∞Oz =∞~°∞<å_»∞ L^ŒÜ«∞O "å~°∞ uiy
"≥o§áÈÜ«∂~°∞.
"å~°∞ "≥o§# `«~åfi`« N^èŒ~ü Éèí@∞ì=¸iÎ QÍizÛ# â’¡HÍxfl =∞##O
KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ _≥Hñ Ñ#· UHÍO`«OQÍ u~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ J`«xx "≥`∞« ‰õΩ¯O@∂
Hˆ \ò JHõ¯_çH˜ =zÛOk.
''UO KÕã∞¨ <Î åfl"£ N^è~Œ —ü —
'' Ug∞ ÖË^∂Œ , P tÅ QÆ∞iOKÕ PÖ’zã¨∞<Î åfl——
'' XˆH q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz J^Õ Ñ¨xQÍ PÖ’zOK«‰Äõ _»^∞Œ . H˘O`«HÍÅO
=kÖË¿ãÎ =∞m§ „ÃÑ+¶ π PÖ’K«#Å∞ =™êÎ~Ú—— ÖÏÅ#QÍ JOk.
'' =∞#O PtÅ#∞ Hõ#∞Q˘x XHõõ "å~°O HÍ=ã¨∞#Î flk. ~ÀA XHõ™êi =∞#
"åà◊√§ "≥o§ ^•xx K«∂_»@O, K«∞@∂ì uiy ~å=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok HÍx,
JO`«‰Ωõ q∞Oz Z@∞=O\˜ „áÈ„ÔQãπ ÖË^∞Œ ——.
'' x~åâ◊ Ѩ_‰» Ωõ N^è~Œ ,ü Éè@í ∞ì=¸iÎ QÍ~°∞ ^è~·≥ º° O K≥áêÊ~°∞ Hõ^•. `«fi~°Ö’<Õ
=∞#‰õΩ Ñ¨iëê¯~°O ^˘~°H=õ K«∞Û.——
JO`«Ö’ ~å*Ë+π ‰õÄ_» JHõ¯_»‰Ωõ =KåÛ_»∞.
'' ǨÜü∞ Uq∞\˜ K«ÅQ¡ ÍeH˜ ZO*ÏÜü∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞—— JO@∂ "åi^ŒiÌ x
ѨÅHõiOKå_»∞.
'' ~å*Ë+,π g∞ `å`«QÍ~°∞ x#∞fl K«∂ã≤ KåÖÏ QÆ~fi° Ѩ_®¤~∞° —— JOk Hˆ \ò.
ã¨OÉèÏ+¨} H˘OK≥O PǨ^¡ HŒ ~õ "° ∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« ÅÃÑH· ˜ =∞o§OK« =K«Û<Õ Pâ◊`À.
'' J=Ù#∞ Hˆ \ò, `å`«QÍiH˜ <Õ#O>Ë KåÖÏ W+ì̈O. z#flѨC_»∞ `å`«QÍi
WO\˜H˜ "≥à§ı @ѨC_»∞ <å`À Z‰õΩ¯=QÍ P_»∞‰õΩ<Õk PÜ«∞<Õ.——
'' JÖÏQÍ, Uq∞ P_Õ"å~°∞——.
"åà◊§ ã¨OÉèÏ+¨}#∞ QÆ=∞xã¨∂,Î Hˆ \ò ã¨ÅǨ „ѨHÍ~°O `«# PÖ’K«#ʼnõΩ
q~å=∞O Wã¨∞<Î åfl_»∞ N^è~Œ .ü
'' QÍeѨ\ÏÅx ZQƈ~¿ã "åà◊§O. h‰õΩ `≥Å∞™ê ˆH\ò, QÍe Ѩ\ÏÅ∞
ZQÆ~"° Ü Õ ∞« _»OÖ’ =∂ `å`«QÍ~°∞ k@ì. <å HÀã¨O ~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å QÍeѨ\ÏÅ∞
ã¨fiÜ«∞OQÍ KÕã≤ "å\˜H˜ ã¨∂„`«O Hõ>"ìË å~°∞. ã¨∂„`«O ã¨iQÍ Hõ@Hì áõ È`Õ QÍeѨ@O
ã¨iQÍ ZQÆ~^° ∞Œ .—— ~å*Ë+π `«# z#fl<å\˜ ã¨OQÆ`∞« Å∞ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ ZO`À
P#OkOK«™êQÍ_»∞.
Hˆ \òH˜ ‰õÄ_» `«# ÉÏźO QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =zÛOk.
147
 ''N^è~Œ ,ü h‰õΩ ZѨC_»∂ K≥Ñʨ ÖË^∞Œ Hõ^∂Œ , <Õ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ ÉˇÅ∂<£û`À
P_»∞‰õΩ<Õ^•xx. Ç‘ÏeÜ«∞O xOÑ≤# ɡÅ∂<£û PHÍâ◊OÖ’H˜ =ke Jq ÃÑH· ˜
ZQÆ∞~°∞`«∞O>Ë K«Ñʨ @∞¡ H˘_»∞`«∂ Zyˆ~^•xfl——.
ÉÏźO Ö’x zeÑ≤ P@Å∞ `«Å∞K«∞‰õΩO@∞O>Ë Z=iÔH·<å "≥∞ÿ=∞~°Ñ¨Ù
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ãÔ̈~#· ¿ãflǨÏ|O^èOŒ LO_®ÖËQÍx z#fl<å\˜ ã¨OQÆ`∞« Å∞ <≥=∞~°∞
"Õã∞¨ HÀ=@OÖ’ ZO`À Ǩ~Ú LO@∞Ok.
'' XHÀ™êi z#fl z#fl ÉωõΩûÅ∞ Hõ\ ì˜ P ɡÅ∂<£ûx ZQÆ~"° ¿Õ ã"åà◊§O.
|~°∞"≥#· ÉωõΩûÅ∞ Hõ_`ç Õ Jq Z‰õΩ¯= Z`«∞HÎ ˜ ZQÆ~Ö° HË õ U K≥@∞ìHÀ `«ye, P
H˘=∞‡Å‰õΩ z‰õΩ¯‰õΩx PyáÈÜÕ∞q——.
WOHÍ q=~°OQÍ `«# z#flѨÊ\˜ P@Å QÆ∞iOz K≥ÑÓ¨ Î LOk Hˆ \ò. P"≥∞
K≥ѨÙÎO>Ë P q+¨Ü«∂Åhfl Hõà◊§‰õΩ Hõ\ ˜ì#@∞¡ Hõ#|_»∞`«∞O\Ï~Ú N^èŒ~üH˜.
~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å ÉˇÅ∂#∞¡ QÍeÖ’ `ÕÅ∞`«∞#fl@∞¡, "å\˜Ö’ H˘xfl\˜H˜ z#flz#fl
ÉωõΩûÅ∞ Hõ\ #ì˜ @∞¡ JxÑ≤OzOk J`«xH˜. JÖÏ H˘OK≥O¿ãѨ٠QÆ_Ñç ≤ JO`å
H˜O^ŒH˜ "≥o§áÈÜ«∂~°∞.
P `«~åfi`« N^è~Œ ü `«# ã¨ÇϨ K«~° |$O^ŒO`À JѨÊ\˜=~°‰Ωõ Jxfl Ãã@ · ¡
#∞Oz =ã¨∞Î#fl iáÈ~°∞ìÅ#∞ XHõ™êi ã¨g∞H˜ΔOKå_»∞. Jxfl KÀ@¡ ѨÙ~ÀQÆu
HõxÑ≤ã∞¨ #Î flk. =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ ¿ãHõiOz# q=~åÅ „ѨHÍ~°O |O_»~åà◊§ =∞^躌
^˘iH˜# #Å¡\ ˜ =∞\˜Öì ’ Éè∂í q∞ g∞^Œ ÅaèOKÕ J<ÕHõ =$HΔÍʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
Hõ}*ÏÅO HõxÑ≤OzOk. "åi iáÈ~°∞ìÅ∞ „áê^èŒq∞HõOQÍ N^èŒ~ü TǨωõΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ L<åfl ~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}O =∂#=„ѨÜ∞« `«flO`À [iy#k
J<Õ x~°∞+Ì "ì̈ ∞≥ #ÿ ™êHΔͺ^è•~åÅ∞ WOHÍ ÅaèOK«Ö^Ë <Œ Õ JxÑ≤ã∞¨ #Î flk. ã¨É¨ ∞íè ºÅO`å
Ѩiâ’^èŒ#Ö’x ѨÙ~ÀQÆuH˜ ã¨O`«$Ñ≤Î K≥Ok<å N^èŒ~ü =∞#ã¨∞ =∂„`«O U^À
"≥eux J#∞Éèqí ã¨∂<Î Õ LOk.
`«=∞ Ѩiâ’^è#Œ ѨÓiÎQÍ Ñ¶Å¨ =O`«O HÍ"åÅO>Ë P „Ѩ`ºÕ Hõ tÅ#∞ ¿ã`«∞
ã¨=Ú„^ŒO #∞Oz "≥Å∞ѨeH˜ fã¨∞‰õΩx =zÛ ^•xÃÑ· Ѩiâ’^è#Œ Å∞ KÕÑ\¨ Ïìe.
HÍx JÖÏ KÕÜ«∞\ÏxH˜, JO`« |~°∞"≥·# tÅ#∞ JO`« Ö’`«∞#∞Oz ™êQÆ~°
[ÖÏÅ ÃÑH· ˜ fã¨∞‰õΩ~åQÆÅ +≤ÑQπ Íx, „ˆH<£QÍx "åiH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË^∞Œ .
J@∞=O\˜ "å\˜x Z=Ô~<· å `«Ü∂« ~°∞ KÕ™ê~å, J<Õ q+¨Ü∞« O ‰õÄ_» J#∞=∂#"Õ∞.
=∞~À™êi JO`å‰õÄ~°∞Ûx PÖ’z^•Ì=∞x ã¨Éèí∞ºÅO^Œix HÍ#ÊùÔ~#∞û
ǨÅ∞Ö’ ã¨=∂"Õâ◊ ѨiKå_»∞ N^è~Œ .ü `«=∞ =ÚO^Œ∞#fl ã¨=¨ ∞㨺#∞ =∞~À™êi
JO^Œi =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ=KåÛ_»∞.
148
 ã¨=∞㨺#∞ ã¨iQÍ x~°fizOK«_»O =Å# XHÀ¯™êi Ѩiëê¯~° =∂~åæÅ∞
`«_»∞`«∞O\Ï~Ú. JO^Œ∞ˆH P~ÀA ã¨=∞㨺#∞ x~°fizOK«=∞x XHÀã¨Éèí∞º_çx
P^ÕtOKå_»∞. '~å=∞¿ã`«∞=Ù ã¨Ç¨Ï[=∂, =∂#= xi‡`«=∂—— J<Õ^Õ `«=∞
=ÚO^Œ∞#fl ã¨=∞㨺 Jx PO„_»∂ãπ J<åfl_»∞.
''tÅÖ’ #∞Oz H˘O`« ÉèÏQÍxfl Ѩiâ’^è#Œ xq∞`«OΠѨQÅÆ Q˘@ì_O» ZÖÏQÍ——
J#fl^Õ Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺 J<åfl_»∞ "≥∞Mÿ ÖË ò.
''tÅ#∞ "≥Å∞ѨeH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»"∞Õ —— =ÚYº"≥∞#ÿ ã¨=∞㨺 J<åfl_»∞ ~å*Ë+.π
''tÅÃÑ· Ѩiâ’^è#Œ KÕÜ∞« _»O ZÖÏ—— J#fl^Õ ã¨=∞㨺 JOk Hˆ \ò.
P =∂@ q#QÍ<Õ JO^Œix XHõ™êi P HÀ}OÖ’ PÖ’zOK«=∞x HÀ~å_»∞
N^è~Œ .ü ZO^Œ∞HõO>Ë ~å=∞¿ã`«∞=Ù =∂#= x~å‡}=∂ HÍ^• J<Õ q+¨Ü∞« O
PtÅÃÑ#· [~°QÉÆ ’ÜÕ∞ Ѩiâ’^è#Œ `À =Ú_çÑ_¨ Oç ^Œx J`«x #=∞‡HõO. tÅ#∞
"≥Å∞ѨeH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»O J<Õ ã¨=∞㨺 [\˜ÅO J~ÚáÈ~ÚOk HÍ|\˜,ì tÅÃÑ·
Ѩiâ’^è#Œ KÕÜ∞« _»O ZÖÏ J#fl^•xx =ÚYº"≥∞#ÿ ã¨=∞㨺QÍ QÆ∞iοãÎ U"≥∞<ÿ å
„ѨÜ∂≥ [#O LO@∞O^Œx J`«xH˜ Pâ◊ HõeyOk.
~°Hõ~°HÍÅ PÖ’K«#Å∞ =KåÛ~Ú, ÖÏ[~üQÆ<£û`À#∞, _≥·#"≥∞ÿ\òÅ#∞
LѨÜ∂≥ yOz tÅ#∞ z#fl=ÚHõ¯Å∞QÍ KÕÜ∂« Åx H˘O^Œ~∞° ã¨∂zOKå~°∞. P
tÅÃÑ· L#fl K≥‰Ωõ ¯_»∞x QÆ=∞xOKå_»∞ HÍ|\˜ì ^•xx Z@∞=O\˜ Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’#∞
<åâ◊#O KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œx Ѩ@∞ì^ŒÅQÍ L<åfl_»∞ N^èŒ~ü. ^•xÃÑ·# Z@∞=O\˜
tÅÊã¨OѨ^Œ ^•y LO^À Z=iH˜ `≥Å∞ã¨∞ Jx J`«x Jaè„áêÜ«∞O.
~å*Ë+π J<åfl_»∞ ''P tÅ K«∞@∂ì XHõ Hõ=~ü "Õã≤ ^•xÖ’ PH˜û[<£ xOÑ≤
JO^Œ∞Ö’ =∞# ã¨É∞íè ºÅ∞ "≥o§ Ѩiâ’kè¿ãÎ ZÖÏ LO@∞Ok.——
^•xfl q=~°OQÍ K≥Ñʨ =∞<åfl~°∞ JO^Œ~∂° .
''Uq∞ ÖË^∞Œ „ÃÑO¶ _£û, KåÖÏ ã≤OѨÙÖò. h\˜Ö’ L#fl tÅÃÑ· Ѩiâ’^è#Œ Å∞
Hõ+Oì¨ HÍ|\˜ì =∞#‰õΩ =ÚO^Œ_∞» QÆ∞ Ѩ_@ » O ÖË^∞Œ . JO^Œ∞=Å<Õ ^•xx |Ü«∞@‰õΩ
`Õ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åflO. h\˜Ö’#∞Oz tÅ#∞ |Ü«∞@‰õΩ `ÕÖËHõáÈ`Õ, |Ü«∞@
"å`å=~°}Ï<Õfl h\˜Ö’ L#fl P tÅ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ fã¨∞‰õΩáÈ`Õ ZÖÏ LO@∞Ok.
J^Õ<å PÖ’K«#.——
ã¨É∞íè ºÅO^Œ~∞° ã¨O`«$Ñ≤QÎ Í `«ÅÅ∞ Táê~°∞. N^è~Œ ü Hˆ \òÅ∞ ‰õÄ_» >ËaÖòÃÑ#·
K«~z° `«=∞ P"≥∂^•xfl `≥eáê~°∞.
149
 ''ã¨~ˆ Jk ZÖÏ KÕÜ∂« Ö’ K≥ÑC¨ —— J<åfl_»∞ N^è~Œ .ü
''U=ÚOk P tÅ#∞ "≥Ú`«OÎ Hõ=~ü KÕ¿ã™êÎO. ^•xH˜ XHõ áê¡ãHì≤ ± +‘\ò
ÖÏO\˜ ^•xfl "å_»`åO. ^•xÖ’ QÍe xOѨÙ`åO QÍe xOÑ≤#ѨC_»∞ h~°∞
|Ü«∞@‰õΩ "≥o§áÈ`«∞Ok. JѨC_»∞ ֒ѨŠL#fl =∞#"åà◊√§ P tÅÃÑ#· `«=∞‰õΩ
HÍ=Åã≤# Ѩiâ’^è#Œ Å∞ x~å@OHõOQÍ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û.——
"≥Ú^Œ\ ˜ ™êi q#flѨÙÊ_»∞ L#fl L`åûǨÏO ~Ô O_À ™êi HõÅQÆÖ^Ë ∞Œ JHõ¯_»
ã¨=∂"Õâ"◊ ∞≥ #ÿ âߢã"Î̈ `Õ ÖΫ ‰õΩ. P tÅ H˘Å`«Å∞ =∞#ã¨∞Ö’ TÇ≤ÏOK«∞HÀQÍ<Õ,
^•x ÃÑ· Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ HÍ=Åã≤# Ѩ~O° *Ï=∂ JO`å XHõ ™êi `«Å∞K«∞HÀQÍ<Õ
h~°ãO¨ =zÛOk "åiH˜.
h\˜Ö’ LO_»QÍ HÍ=Åã≤# Z`«∞Î #∞Oz ^•xx ѨijeOK«QeÆ y# `«=∞‰õΩ
Z@∞=O\˜ P^è•~°O ÖˉΩõ O_® HÍ=Åã≤# Z`«∞Î #∞Oz ^•xx ѨijeOK«_O»
ZÖÏ J<Õ ã¨O^ÕÇϨ O ~åQÍ<Õ 'PkÖ’<Õ Ç¨ÏOã¨áê^Œ∞— J#fl@∞¡ J~ÚOk "åi
Ѩiã≤úu
=∞àϧ JO^Œi =ÚMÏÅ∞ =_»eáÈÜ«∂~Ú. Hˆ \ò "åix Ǩïëê~ü KÕã∂¨ ,Î
''FˆH, WOHÍ U"≥∞ÿ<å „H˜ÜÕ∞\˜"£QÍ JÖ’zOK«O_ç. =∞#O ã¨=∞㨺#∞
Ѩi+¨¯iOK«_O» Ö’ =ÚO^ŒO[ "Õ™ê=∞xÑ≤ã∞¨ #Î flk—— JOk.
ˆ H \ò "≥ · Ñ ¨ Ù K« ∂ ã≤ # N^è Œ ~ ü ‰ õ Ω ~° O QÆ ∞ ~° O QÆ ∞ Å Éˇ Å ∂#∞¡ QÍeÖ’
`ÕÅ∞`«∞#fl@∞¡, "å\ "å\˜˜H˜ z#fl z#fl ÉωõΩûÅ∞ Hõ\ ˜ì L#fl@∞¡ HõxÑ≤OzOk.
ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ XHõ qO`« PÖ’K«# =zÛOk J`«xH˜. ~å*Ë+π K≥Ñ≤Ê# ã¨ÅǨ<Õ
WOHÀ q^èŒOQÍ =∂i¿ãÎ. tÅ K«∞@∂ì |Ü«∞\\˜˜ "å`å=~°}O ã¨$+≤ìOK«_»O
HÀã¨O h\ h\˜˜x `˘ÅyOz QÍex xOѨÙ^• =∞<åfl_»∞ ~å*Ë+π. QÍeH˜
|^Œ∞Å∞, Ç‘ÏeÜ«∞O "åÜ«Ú=Ùx xOÑ≤`Õ.
`«# PÖ’K«# â◊~"° QÕ OÆ `À XHõ x~°∞+Ì "ì̈ ∞≥ #ÿ ~°∂ѨO k^Œ∞‰Ì Ωõ Ok. ɡÅ∂#∞¡
z#fl ÉωõΩûÅ#∞ ÃÑH· ˜ fã¨∞HÔ o§#@∞¡, tÅ K«∞@∂ì L#fl ɡÅ∂<£ ÃÑH· ˜ `ÕÅ_®xH˜
„ѨÜ∞« uflã¨∞OÎ k. ^•x`À áê@∞ PtÅ ‰õÄ_» ÃÑH· ˜ =ã¨∞OÎ k. J~Ú`Õ P tÅ#∞
"≥∂Ü«∞_®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ O`« qâßÅ"≥∞#ÿ ɡÅ∂<£x xi‡OKåe. ^•x xO_®
HÍ=Åã≤#O`« Ç‘ÏeÜ«∞O "åÜ«Ú=Ùx xOáêe.
PÖ’zã¨∞#Î fl H˘nÌ J^Õ ã¨~Ô #· Ѩiëê¯~°O JxÑ≤OzOk N^è~Œ Hü .˜ Uq∞
=∂\Ï¡_‰» Ωõ O_® `«# =ÚYO "≥Ñ· Ù¨ K«∂ã¨∂Î PÖ’K«#Ö’¡ =ÚxyáÈ~Ú# N^è~Œ xü
K«∂ã≤ Hˆ \ò HõOQÍ~°∞Ѩ_Oç k.
150
 ''U"≥∞Oÿ k N^è~Œ —ü — Jx J`«x Éè∞í *Ïxfl `«\ Oì̃ k.
XHõ¯™êiQÍ `«# PÖ’K«#Ö’¡ #∞Oz "≥Å∞ѨeH˜ =zÛ# N^è~Œ ü „ѨâßO`«OQÍ
#=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞.
''<åHÀ PÖ’K«# =zÛOk. ~å*Ë+π K≥ÑÊ≤ # ^•<Õfl H˘OK≥O =∂~°∞Ê KÕ^•ÌO.
J~Ú`Õ QÍeH˜ |^Œ∞Å∞ Ç‘ÏeÜ«∞O xOáêe—— J<åfl_»∞.
''J~Ú`Õ—— J#fl@∞¡ K«∂ã¨∞#Î fl "å~°O^Œ~∂° "≥∞Å¡QÍ J~°Oú KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞,
J~Ú`Õ U=∞=Ù`«∞O^À.
''„ˆQ\ò S_çÜ∂« , KåÖÏ ÉÏQÆ∞Ok—— J<åfl_»∞ ~å*Ë+π . JO^Œ~∞° K«Ñʨ @∞¡
K«iKå~°∞.
''Hõ=∂<£ "≥∞ÿMËÖò, nxH˜ HÍ=Åã≤# ÖˇHõ¯Åhfl #∞"Õfi Hõ\Ïìe—— J<åfl_»∞
N^èŒ~ü.
JѨÊ\˜HÑõ ʨ _»∞ ‰õÄ~°∞Ûx "å~°O`å HÍ=Åã≤# q=~åÅ#∞ ¿ãHõiOKå~°∞.
"≥∞Mÿ ÖË ò `«# „á⁄ÃÑ㶠~¨ #¡° ∞ HÍO\ÏH±ì KÕã≤ "åi #∞Oz `«y# ã¨ÅǨÅ∞ á⁄O^•_»∞.
P tÅ |~°∞=Ù, Jk ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒOÖ’ ZO`« Ö’`«∞# L#flk, ^•x
H˘Å`«Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# q=~åÅ P^è•~°OQÍ XHõ ÉèÏs ÃãA · Ö’x ɡÅ∂<£x
_ç*ˇ·<£ KÕ™ê_»∞ "≥∞ÿMËÖò. JO`« Ãã·AÖ’ ɡÅ∂<£x `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜
Ѩ>Ëìã¨=∞Ü«∞O =¸_»∞ <≥ÅÅ∞ =~°‰õΩ LO@∞O^Œ<åfl~°∞ ɡÅ∂<£Å∞ `«Ü«∂~°∞
KÕ¿ã HõOÃÑh JkèHÍ~°∞Å∞.
XHõ ÉèÏs ÃãA · ɡÅ∂<£H˜ |^Œ∞Å∞ =¸_»∞ z#fl ÃãA · ɡÅ∂<£Å∞ `«Ü∂« ~°∞
KÕ¿ãΠѶe¨ `«O LO@∞O^Œx Ñ≤OzOk. ZO^Œ∞HõO>Ë JO`« ÃÑ^ŒÌ ɡÅ∂<£x Ѩx
KÕ~ÚOKÕ ™ê=∞~°ºú O HÀã¨O J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ W`«~° ѨiHõ~åÅ∞ ‰õÄ_» ÉèÏsQÍ LO\Ï~Ú
QÆ#∞Hõ =¸_»∞ z#fl ɡÅ∂#∞¡ J~Ú`Õ z#fl ѨiHõ~åÅ`À ã¨iÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û.
JO`Õ Q͉õΩO_® `«Ü∂« iH˜ Ѩ>ìË ã¨=∞Ü«∞O ‰õÄ_® P^• J=Ù`«∞Ok. z=~°‰Ωõ
`«=∞‰õΩ HÍ=Åã≤# suÖ’ ɡÅ∂#¡ x~å‡}ÏxH˜ U~åÊ@∞¡ KÕ~ÚOKå~°∞. "å\˜x
LѨÜ∂≥ yOz P tÅ#∞ ™êQÆ~° QÆ~ƒ° Où #∞Oz "≥eH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»OÖ’ QÆÅ
™ê^èHŒ õ ÉÏ^èHŒ ÍÅ#∞ JOK«<å "ÕÜ∞« _»O HÀã¨O ~å*Ë+π "≥∞Mÿ ÖË ò ã¨ÇϨ HÍ~°O`À XHõ
HõOѨӺ@~ü „áÈ„QÍO `«Ü∂« ~°∞ KÕ™ê_»∞.
P tÅ L#fl Ѩiã≤`ú ∞« Å#∞, ^•x |~°∞=Ù, JHõ¯_» L#fl ™êQÆ~° [ÖÏÅ
XuÎ_,ç JÖψQ ɡÅ∂#¡Ö’ xO_Õ Ç‘ÏeÜ«∞O QÍe ÃÑH· ˜ ZO`« â◊H`Î̃ À "≥à√◊ OÎ k
J<Õ q+¨Ü∂« Å P^è•~°OQÍ XHõ ã≤=ÚºÖË+<¨ £ "≥∂_»Öò#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ H˘x
151
ÉÏQÍ J^躌 Ü«∞#O KÕ™ê~°∞.
=∂~°∞u „QÆ∂ÑπÖ’x ã¨É∞íè ºÅO`å ‰õÄ_® P tÅ#∞ |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ
=KÕÛ P „áê*ˇ‰õΩì ÃÑ·#<Õ `«=∞ â◊H˜Î ™ê=∞~åúºÅ#∞ ˆHO„nHõiOKå~°∞.
ɡÅ∂#¡™êÜ«∞O`À P tÅ#∞ ÃÑH· ˜ Z`åÎÅ<Õ PÖ’K«# KåÖÏ H˘`«QÎ Í LO_»@O`À,
"åi „ѨÜ∞« `åflÅ#∞ W`«~° ^ÕâßÅ âߢã"Î̈ `Õ ÅΫ ∞ ‰õÄ_» QÆ=∞xOK«™êQÍ~°∞.
P tÅ#∞ ã¨=Ú„^Œ[ÖÏÅ #∞Oz ѨÓiÎQÍ ÖËѨ‰õΩO_® ^•xx h\˜Ö’
=ÚOz LOKÕ f~°O "≥Ñ· Ù¨ fã¨∞‰õΩx "≥àϧÅx x~°~‚ ÚOKå~°∞. h\˜Ö’ =Úxy
L#flѨC_»∞ Jk `ÕeHõQÍ LO@∞O^Œ<Õ q+¨Ü∂« xfl J#∞‰õÄÅOQÍ "å_»∞HÀ=\ÏxH˜
JÖÏ KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ<åfl~°∞.
ɡÅ∂#∞¡ Hõ\ #ì˜ `åà◊§#∞ HÍ=Åã≤# kâ◊ÅÖ’ ÖÏy Jk W`«~° tÅʼnõΩ
`«ye áê_»~ÚáȉõΩO_® LO_Õ q^èŒOQÍ KÕÜ«∞\ÏxH˜ "≥∂@~ü É’@¡#∞
"å_»∞^•=∞x xâ◊Û~ÚOKå~°∞.
WÖÏ P tÅ#∞ "≥Å∞ѨeH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ HÍ=Åã≤# ã¨HÅõ ã¨<åflǨÅ∞
ѨÓiÎK™Õ ê~°∞. „ѨÑO¨ K«O JO`«\Ï g~°∞ KÕÜ∞« É’`«∞#fl ѨxÃÑ· Pã¨HÎ̃ <≥ÅH˘Ok.
g∞_çÜ«∂ D "å~°Î‰õΩ KåÖÏ „áê^è•#ºq∞zÛOk. tÅ#∞ Éèí∂q∞ ÃÑ·H˜ `ÕKÕÛ
~ÀAHÀã¨O JO^Œ~∂° Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞.
㨯O^èŒÑ¨Ù~å}O
Jëêì^⌠◊ (18) ѨÙ~å}ÏÅÖ’ 㨯O^èÑŒ Ù¨ ~å}=Ú Ju ÃÑ^ŒkÌ . 88,100
â’¡HÍÅ∞ QÆŠ㨯O^èÑŒ Ù¨ ~å}O ã¨∞„|Ǩχ}˺â◊fi~°™êfiq∞x L^ÕtÌ Oz#k. nxx 7
ÉèÏQÍÅ∞QÍ qÉèlí OKå~°∞. nxÖ’ =¸_»= HÍO_»"∞≥ #ÿ „|ǨχHÍO_»OÖ’ ¿ã`«∞
=∞Ǩ`«‡ºO =i‚OK«|_ç#k ¿ã`«∞ ^Œ~≈° #O áêѨ„áêÜ«∞tÛ`åÎxH˜ J^Œ∞ƒù`™« ê^è#Œ OQÍ
WO^Œ∞ =i‚OK«|_çOk. hKåu hK«"∞≥ #ÿ áêáêÅ∞ ‰õÄ_» ¿ã`«∞ ^Œ~≈° #O`À `˘Åy
áÈ`åÜ«∞x ¿ã`«∞=٠Ѩ~=° ∞ Ѩq„`«=∞~Ú#^Œx ^•xÖ’ =i‚OK«|_çOk.
=¸_»∞ t"åÅÜ«∂Å∞
㨯O^èÑŒ Ù¨ ~å}OÖ’ N~å=Ú_»∞ ¿ã`«∞=Ù ÃÑ#· =¸_»∞ KÀ@¡ t=eOQÍÅ∞
„Ѩu+≤Oì z ѨÓlOz#@∞¡ K≥Ñʨ |_çOk. JO^Œ∞Ö’ XHõ\ ˜ `«Ö=·ˇ ∞<åfl~ü (NÅOHõ)Ö’
LOk. ~Ô O_»=k ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ LOk. =¸_»= t=eOQÆO LxH˜ `ÕÅ=Åã≤
LOk.

152
 16
~°Ç¨Ï㨺 KèÕ^Œ#O
P ~ÀA ~å<Õ =zÛOk. =∂~°∞u „QÆ∂ÑπÖ’ L`åûǨÏO, XuÎ_ç ã¨=∞áêà◊§Ö’
L<åfl~Ú. Éè@ í ∞ì=¸iÎ, Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞ ‰õÄ_» =KåÛ~°∞. D „Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ
HÍ~°º„Hõ=∞O K«∂_»\ÏxH˜ =~°Öò¤ qâ◊fi âßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ =ÚYº HÍ~°ºx~åfiǨÏHõ
ã¨É∞íè ºÅ∞, "≥∂_ç, ɡ#s˚, ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} `«k`«~∞° Å∞ JO`å =KåÛ~°∞.
¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒOÖ’ KÕã∞¨ #Î fl D ÉèÏs „ѨÜ∞« `åflxH˜ HÍ=Åã≤# J#∞=∞`«∞Å∞
=ÚO^Õ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ÉèÏ~°`« <ÒHÍ^ŒàÏxH˜ K≥Ok# HÀãπì QÍ~üx¤ =ÚYº"≥∞#ÿ
ã¨Ö÷ ÏÅÖ’ "≥∂ǨÏiOKå~°∞.„Ѩ=∂^•Å#∞ x"åiOK«_O» HÀã¨"∂≥ , J=ã¨~åxH˜
P^Œ∞HÀ=_»O HÀã¨O =∂„`«"∞Õ HÍHõ, „ѨÑO¨ K«OÖ’ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\™êi [~°∞QÆ∞`«∞#fl
D q#∂`«fl „Ѩ„H˜Ü«∞ ZÖÏ Ñ¨xKÕã¨∞ÎO^À K«∂_®Å<Õ L^ÕÌâ◊O ‰õÄ_» "åiH˜
LOk.
¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ HÍ=Åã≤# ã¨~O° *Ï=∂ JO`å KÕ~"° ™Õ ê~°∞. N^è~Œ ,ü
"≥∞Mÿ ÖË ò, Hˆ \ò, PO„_»∂ãπ, â◊~`° Kü O« „^ŒÅ∞ XHõ ã¨Éò "≥∞~Ô <· Ö£ ’ tÅ L#fl KÀ\˜H˜
KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞. ã¨Éò"∞≥ ~Ô <· £ #∞Oz "≥Å∞=_»∞`«∞#fl ÃÇÏ_£Ö@ ·ˇ ¡ "≥Å∞`«∞~°∞Ö’ QÆ∞ǨÏ
JO`«~åƒùQÆO ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. JO`Õ HÍ^Œ∞ P tÅ JѨÙ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#
HÍO`«∞Å`À Hõà√◊ §K≥k~ˆ ÖÏ "≥∞iã≤áÈ`«∞#flk.
"≥∞~Ô #· ~üû |$O^ŒO J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ã¨~O° *Ï=∂`À tÅ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥àϧ~°∞.
„Ѩ`ÕºHõOQÍ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# =Å ÖÏO\˜ ^•x`À tÅ#∞ ÃÑ· #∞Oz Hõ=~ü
KÕ™ê~°∞. tÅ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆO ^ŒQÆæ~° "å‰õĺ"£∞ LѨÜ≥∂yOz ^Œ$_»OQÍ
|OkèOKå~°∞. `«~åfi`« =ʼnõΩ Ç¨ïH±û ^•fi~å `«yeOz L#fl L‰õΩ¯ `åà◊§‰õΩ
=¸_»∞ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ áêÔH@¡Ö’ =∞_»`« ÃÑ@ì|_ç L#fl ɡÅ∂#¡#∞ ã¨É"ˇ ∞≥ ~Ô <· £ #∞Oz
153
`≥zÛ |OkèOKå~°∞. P ɡÅ∂#¡#∞ Ç‘ÏeÜ«∞O "åÜ«Ú=Ù`À xOѨ_®xH˜ HÍ=Åã≤#
U~åÊ@∞¡ KÕ™ê~°∞. "≥∞Å¡ "≥∞Å¡QÍ Ç‘ÏeÜ«∞O ɡÅ∂#¡Ö’ xO_»∞`«∂ LO>Ë áêÔH\òÖÏ
=∞_çz ÃÑ\˜ì L#fl ɡÅ∂<£ á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ q_çáÈ`«∞#flk.
Ѩ~O° ^è•=∞Ü«∞º, Éè@ í ∞ì=¸iÎ QÍ~°`¡ À áê@∞ =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£
ã¨É∞íè ºÅO`å ~å=∞<å^䙌 êfiq∞ PÅÜ«∂xH˜ "≥àϧ~°∞. JHõ¯_» L#fl W~°"·≥ ~Ô O_»∞
ÉÏ=ÙÖ h\˜`À ZO`À ÉèíH˜Î „â◊^ŒÌÖ`À ™êfl# =∂K«iOKå~°∞. ^•fi^Œâ◊
*’ºui¡OQÍÅÖ’ XHõ\ ˜QÍ ¿Ñ~°∞QÍOz# ~å=∞eOˆQâ◊fi~°∞}˜‚ ^Œi≈Oz JHõ¯_»
Ѷ¨∞#OQÍ Ñ¨Ó[Å∞ [iÑ≤OKå~°∞. `«=∞ =∞<Àcèëìêxfl <≥~°"Õ~°Û=Åã≤OkQÍ
Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞}˜‚ ÉèHí `Î̃ À „áêiúOKå~°∞.
â◊OYO
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ â◊OMÏxfl Ѩq„`«"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. ѨÓ[QÆ^Œ∞ÅÖ’ â◊OYO
LOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. ѨÙ~å}ËuǨ™êÅÖ’ â◊OYO „áê=ÚYº`« J<ÕHõ KÀ@¡
q=iOK«|_çOk. â◊OYOÖ’x MÏm „Ѩ^Õâ◊O ^Œ QÆ æ ~ ° K≥ qÃÑ\˜ ì qO>Ë
ã¨=Ú„^ŒÑ¨ÙǨϟ~°∞ ÖÏO\˜ â◊|úO qxÑ≤ã¨∞ÎOk. D â◊|ÌO =Å# ^Œ∞+¨ìâ◊‰õΩÎÅ
#∞Oz ~°H} Δõ Åaèã∞¨ OÎ k. D MÏm„Ѩ^âÕ O◊ â◊OMÏxH˜ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ LO>Ë ^•xx
^ŒH} Δ˜ Ï=~°Î â◊OYO JO\Ï~°∞. Wk L`«¯ $+¨"ì ∞≥ #ÿ k. nxx ѨÓ[Ö’ LOK«∞‰õΩO>Ë
^è<Œ åaè=$kú HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ L#fl tÅ#∞ "å~°∞ t=~°∂ѨOQÍ<Õ ÉèÏqOKå~°∞. JO^Œ∞Hˆ
`«=∞#∞ J#∞„QÆÇÏ≤ OK«∞@OHÀã¨O =∂#"åo `«iOK«@O HÀã¨O JO^ŒiH˜ ^Œ~≈° #O
WKÕÛÖÏ Éè∂í q∞ ÃÑH· ˜ "ÕOKÕÜ∞« =Åã≤O^Œx „Ѩ`ºÕ HõOQÍ „áêiúOKå~°∞.
JO^Œ~∞° PiÎ`À KÕã#≤ q#fláêÅ#∞ P =∞Ǩ^Õ=Ù_»∞ =∞xfl™êÎ_<» Õ #=∞‡HõO`À
"å~°O`å uiy P~ü q ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~ü ÃÑH· ˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞.
¿ã`«∞ ã¨=Ú„^ŒQ~Æ ƒ° Où Ö’ L#fl "≥∞~Ô #· ~üû TÑ≤i aQÆ|\˜ì ɡÅ∂#∞¡ "≥∞Å¡"∞≥ Å¡QÍ
Ç‘ÏeÜ«∞O#∞ xOѨىõΩx qã¨iÎ OK«_O» K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞. Jq JO`«HOõ `«‰Ωõ ÃÑ^ŒqÌ QÍ
J=Ù`«∞<åfl~Ú.
ã≤=ÚºÖË@~üÖ’ J<ÕH™õ ê~°∞¡ P q<庙êxfl KÕã≤ L#fl "≥∞~Ô #· ~üû tÅ HõkÖË
ã¨=∞Ü«∞O ^ŒQ~æÆ ° Ѩ_Oç ^Œx „QÆÇÏ≤ OKå~°∞. JO^Œi Hõà√◊ § tÅÃÑ<· Õ xez L<åfl~Ú.
JO^Œ~°∂ Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl@∞¡ tÅ "≥∞Å¡QÍ Hõ^ŒÅ@O „áê~°OaèOzOk. tÅ
154
155
HÍãÎ̈ HÍãÎ̈ =ÚO^Œ∞H˜ [~°∞QÆ∞`«∂ LOk. Jk JÖÏ =ÚO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`«∞O>Ë
JO^Œ i Ö’#∞ =∂@ÅHõ O ^Œ x J#∞Éè í ∂ uHõ e yOk. Hõ à ◊ § Ѩ Ê yOz P
J^Œ∞ƒù`^« $Œ âߺxfl K«∂_»™êQÍ~°∞, tÅ Hõ^∞Œ Å∞`«∂ LO>Ë ã¨=Ú„^Œ[ÖÏÅÖ’ XHõ
qѨs`«"∞≥ #ÿ â◊HÎ̃ ѨÙ\ì̃ ã¨Éò "≥∞~Ô <· #£ ∞ QÆ[QÆ[ÖÏ_çOzOk. ^•xÖ’ ã¨∞~°H`Δ̃ O« QÍ
L#fl "≥∞~Ô #· ~üû LeH˜¯ Ѩ_®¤~∞° .
ã¨^~Œ <° £ ã¨~ˆ fiÜ«∞~üÖ’ ¿ã`«∞ã¨=Ú„^ŒQ~Æ ƒ° Où Ö’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨xfl"ÕâO◊ q_çÜ∂≥
áê<≥Öòû ÃÑ·# QÀK«i™ÈÎOk. JHõ¯_» QÆ∞q∞QÆ∂_ç L#fl ÃÑ^ŒÌÅO`å Ñ≤Å¡ÖÏ¡
P#O^Œ O `À ˆ H iO`« Å ∞ H˘\Ïì ~ ° ∞ . H˘O^Œ ~ ° ∞ =∞#㨠∞ Ö’<Õ t"å+¨ ì H õ O
K«^Œ∞=ÙHÀ™êQÍ~°∞.
ɡÅ∂#¡Ö’H˜ ѨOѨÙ`«∞#fl Ç‘ÏeÜ«∞O XuÎ_xç xÜ«∞O„uã¨∂Î tÅ Hõ^eŒ HõÅ#∞
H˘xfl Hõ} Δ ÏÅ∞ xeÑ≤"™Õ ê~°∞. ã¨Éò "≥∞~Ô <· Ö£ ’ L#fl ã≤|ƒOk, "≥∞~Ô #· ~üû =∞~°ÖÏ
tÅ ^ŒQ~æÆ H° ˜ KÕ~∞° ‰õΩ<åfl~°∞. D ™êi tÅ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÍxfl ‰õÄ_» Hõ=~ü KÕã∂¨ Î
^è$Œ _»"∞≥ #ÿ L‰õΩ¯=Å#∞ J=∞~åÛ~°∞. D „Ѩ„H˜Ü∞« #∞ Z<Àfl™ê~°∞¡ iǨ~°ûÖò KÕã≤
LO_»@O`À J#∞‰õΩ#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ [Ü«∞„Ѩ^OŒ QÍ KÕÜ∞« QÆeQÍ~°∞.
WѨC_»∞ tÅ#∞ xOáêkQÍ, x~å@OHõOQÍ "≥Å∞ѨeH˜ fã¨∞‰õΩ "≥àı§
HÍ~°º„Hõ=∞O H˘#™êyOK«=K«∞Û J#∞‰õΩO@∂, JO^Œ~∂° ã¨Éò "≥∞~Ô <· Ö£ ’H˜ KÕ~å~°∞.
ɡÅ∂#∞¡ `«=∞Ö’ L#fl Ç‘ÏeÜ«∞O XuÎ_Hç ˜ ã¨=Ú„^Œ[ÖÏÅ T~°fiú Ñ‘_#» O
‰õÄ_» `À_»=@O`À J#∞‰õΩ#fl q^èOŒ QÍ tÅ#∞ ÃÑH· ˜ `ÕÅÛQÆeQÍ~Ú. gÅ∞#flO`«QÍ
P „Ѩ„H˜Ü∞« #∞ KåÖÏ <≥=∞‡kQÍ<Õ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. ÖˉΩõ O>Ë tÅ Hõ^eŒ HõÅ=Å#
[xOKÕ `«~O° QÍÅ∞ U"≥∞#ÿ J#~°Oú Hõey™êÎÜ∞« x "åi ÉèÜ í ∞« O.
ɡÅ∂#∞¡ ã¨=Ú„^Œ LѨi`«ÖÏxH˜ KÕ~_° ®xH˜ =¸_»∞ QÆO@Å ã¨=∞Ü«∞O
Ѩ\ Oì˜ k. Jq "Õ\ H˜ ˜ `«QÅÆ ‰õΩO_® LO_»\ÏxH˜ P~°∞ "≥∂@~ü É’\òû P L‰õΩ¯
Q˘Å∞ã¨∞Å#∞ ÖÏQÆ∞`«∞<åfl~Ú. g\˜ ã¨=∞#fiÜ«∞O JO`å ã¨Éò"∞≥ ~Ô <· £ #∞Oz N^è~Œ ,ü

QÀ=Údâ◊OYO
â◊OYO ~°∂Ѩ٠QÀ=ÚYOÖψQ LO>Ë ^•xx QÀ=Údâ◊OYO JO\Ï~°∞. Wk J~°∞^Œ∞QÍ
Åaèã¨∞ÎOk. D â◊OMÏxfl ѨÓl¿ãÎ QÀ=Ùx ѨÓlOz# Ѷ¨e`«O ^Œ‰õΩ¯`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞
WO\’¡ ã¨∞Yã¨O`ÀëêÅ∞, âßOu "≥e¡q~°∞ã¨∞ÎOk. ã¨HõÅâ◊√ÉèÏÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
156
J`«x ã≤|ƒOk Ѩ~fi° "ÕHãΔ̃ ∞¨ <Î åfl~°∞. P tÅ#∞ ã¨=Ú„^Œ LѨi`«ÖÏxH˜ W~°",·≥
=ÚÃÑÊ J_»∞QÆ∞Å KÕ~∞° =Ö’<Õ LOz ^•xx ^è#Œ ∞ëȯ\˜ ^ŒQ~æÆ ° f~°O =~°‰Ωõ
KÕ~åÛ~°∞.
ÉèÏs „ˆH#∞Å∞ ~Ô O_»∞ ^è#Œ ∞ëȯ\˜Ö’ ã≤^OúŒ QÍ L<åfl~Ú. "å\˜`À áê@∞
Z#Éè̌· K«„HÍÅ`À L#fl ÃÑ^ŒÌ „\Ïb`À ÃÇÏ· Ѩ=~ü "åǨÏ#O ‰õÄ_» ã≤^OúŒ QÍ LOk.
tÅ#∞ h\˜ #∞Oz fÜ«∞_»O ^ŒQ~æÆ ° #∞Oz ^•xx Ju *Ï„QÆ`QΫ Í „ˆH<£Å
ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ZuÎ „\Ïb "åǨÏ#OÖ’ xˆ~tú `« ã¨Ö÷ ÏxH˜ fã¨∞‰õΩx "≥à§ı =~°‰Ωõ
„Ѩu ã¨OѶ∞¨ @# ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ∂« „Ѩ`º« Hõ„Δ Ñ¨™ê~°O KÕãO≤ k. ^Õâ◊ q^ÕâßÅÖ’x
Jxfl \˜qKèå<≥à◊√§ P „Ѩ`«ºHõΔ„Ñ¨™ê~åxfl "åºMϺ<åÅ`À „Ѩ™ê~°O KÕ™ê~Ú.
ZO`À L`«¯O~îÉ° iíè `«OQÍ ™êy# P L^ŒO`«O HÀ\Ï¡k =∞Okx PHõ@∞ì‰Ωõ Ok.
"≥∂_ç, ɡ#s˚, ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}, WOHÍ W`«~° =ÚYºÅ∞ JO`å P tÅ#∞
K«∂_»\ÏxH˜ ZO`À L`åûǨÏѨ_®¤~∞° . tÅ K«∞@∂ì #∂~°∞ g∞@~°¡ =~°‰Ωõ Ãã‰õĺi\©
Hõ=~ü U~åÊ@∞ KÕ™ê~°∞. HÍx JO`« ^Œ∂~°O #∞OKÕ P tÅ ZO`À L#fl`«OQÍ
~å[ã¨O XeH˜ã∂¨ Î =∂@ÅHõO^Œx PHõ~¬° }`À JHõ¯_»KiÕ # [<åxfl =∞O„`«=ÚQÆ∞eú fl
KÕã≤Ok.
tÅ ^ŒQÆæ~° Z`≥ÂÎ# ¿ãìlÖÏO\˜ x~å‡}Ïxfl U~åÊ@∞ KÕ™ê~°∞. |Å"≥∞ÿ#
L‰õΩ¯ ã¨O÷ ÉèÏÅ x~å‡}O`À tʼnõΩ XHõ "≥Ñ· Ù¨ JO_»QÍ ^è$Œ _è"» ∞≥ #ÿ J=∞iHõ`À
xÅz LO_ÕÖÏ KÕ™ê~°∞. P tÅ LѨi`«ÅO =~°‰Ωõ "≥à§◊ _®xH˜ gÅ∞QÍ áê¡\òáê¶ ~°O
ÖÏO\˜ eѶÅìπ ∞ ‰õÄ_® J=∞~åÛ~°∞.
JÅ¡O`« ^Œ∂~°O #∞Oz P tÅ#∞ ^Œi≈Oz# Éè@ í ∞ì=¸iÎ QÍiH˜ Xà◊√§
QÆQ∞Æ ~˘Ê_çzOk. J„ѨÜ∞« `«flOQÍ PÜ«∞# KÕ`∞« Å∞ *’_çOz,
''ã¨O=~åÎyfl `«\ © ¢Ñn¨ ÑÎ̈ Hõ#Hõ„Ѩãʨ kú `Õ*’~°∞}"£∞
QÆOcè~° ^èfiŒ x q∞„t`åyfl ^ŒÇϨ # „áÈ^•ƒùã≤ `å„=∂^è~Œ O° ,
Jˆ~Oú ^Œ∞ ^Œ∞ºu Ö’Å Ñ≤OQÆà◊ [\ÏÉè~í ° „Ѩ|^Àú~Q° OÆ ,
=O^Õ ã≤^ÌŒ ã¨∞~åã¨∞~ˆ O„^Œ #q∞`«O ѨÓ~°fiO=ÚYO â◊¥e#ó——
JO@∂ „áêiúOKå~°∞. QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ HõO~îO° `À ~åQÆ|^ŒOú QÍ PÜ«∞# <À@
"≥Å∞=_ç# P „áê~°ú# q#fl `«H˜¯# ã¨Éèí∞ºÅ∞ ‰õÄ_» `«=∞ KÕ`«∞Å∞ *’_çOz
t~°ã∞¨ =Oz P tʼnõΩ #=∞㨯iOKå~°∞.
157
 ^Œ∂~°OQÍ xez L#fl [# ã¨O^ÀǨÏO ѨÙ#flq∞ "ÕÅ áÈ>ˇu#Î ã¨=Ú„^•xfl
`«ÅÑ≤OѨKãÕ O≤ k. "ÕÅ Q˘O`«∞Å #∞O_ç "≥Å∞=_ç# '*ˇ· N~å"£∞—, '[Ü«∞ [Ü«∞
=∞Ǩ^Õ=— â◊ÉÏúÅ∞ ã¨=Ú„^ŒÑÙ¨ Ǩϟ~°∞x q∞Oz „Ѩu ^èfiŒ xOKå~Ú.
JHõ™ê¯`«∞QÍ ZHõ¯_À#∞OKÀ =∞|∞ƒÅ∞Hõ=∂‡~Ú. ^Õ=`«∞Å∞ PHÍâ◊OÖ’
QÆ∞q∞QÆ∂_ç#@∞¡ JxÑ≤OzOk. `«\ Ř ∞¡# "≥∞~°∞ã¨∞#Î q^Œ∞ºÅ¡`å HÍO`«∞Å∞ Ѩ_ç
tÅ „Ѩ`ºÕ Hõ lÅ∞QÆ∞Å`À „ѨHÍtOzOk. t=Ùx =¸_À<Õ„`«OÖÏ q~ålÅ∞¡`∞« #fl
ÃÑ^ŒÌ =„[O JO^Œi ^Œ$+≤xì PHõ@∞ì‰Ωõ Ok.
tÅ#∞ ã≤~÷ O° QÍ xeÑ≤, P^è•~°OQÍ L‰õΩ¯ x~å‡}ÏÅ#∞ J=∞iÛ# `«~åfi`«
JHõ¯_» U~åÊ@¡#∞ Ѩ~º° "ÕHãΔ̃ ∞¨ #Î fl N^è~Œ ü |$O^ŒO `«=∞ `«^∞Œ Ѩi HÍ~°º„Hõ=∂xfl
„áê~°OaèOzOk.
~°H~õ H° ÍÅ ~°™êÜ«∞<åÅ`À#∞ qq^èŒ Ñ¨iHõ~åÅ`À#∞ tÅÃÑ· ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú#
J#º Ѩ^•~åúÅ#∞ gÖˇ#· O`« ã¨∞xfl`«OQÍ `˘ÅyOK«_®xH˜ HÍ=Åã≤# Ѩ#∞Åhfl
KÕã∞¨ <Î åfl~°∞ =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ âߢã"Î̈ `Õ ÅΫ ∞.
„Hõ"∞Õ }Ï P tÅ #∞Oz "≥Å∞=_»∞`«∞#fl „ѨHÍâ◊O ÃÑ~°Q™Æ êyOk. P tÅÃÑ·
ÖˇH¯õ ÖË#xfl qÅ∞"≥#· *Ïu ~°`åflÅ∞ á⁄^ŒQ|Æ _ç L<åfl~Ú. JO`ÕQÍHõ P tʼnõΩ
<åÅ∞QÆ∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ K≥H¯õ |_ç# tÖÏÊÅ∞ ‰õÄ_» ^Œ~≈° #q∞KåÛ~Ú. XHõ "≥Ñ· Ù¨ N~å=Úx
áê^•Å‰õΩ #=∞㨯iã¨∞Î#fl ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ L<åfl_»∞. =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù "å~°kè
x~å‡}OÖ’ L#fl HõÑg≤ ~°∞Å∞, WOH˘Hõ "≥Ñ· Ù¨ ã¨∞„w=*ÏO|=O`«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
<åÜ«∞‰õΩÅ∞, ÅHõ} Δ ∞_»∞ xez L<åfl~°∞.
N~å=Ú_»∞, ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞ L#fl "≥·Ñ¨Ù XHõ eOQÍHÍ~°OQÆÅ J^Œ∞ƒù`«
HÍO`«∞b#∞`«∞#fl =„[O LOk. JO`« ÃÑ^ŒÌ =„[O QÆ∞iOz JO`« =~°‰õΩ
Z=~°∂ Hõhqh LO_»Ö^Ë ∞Œ . JO`« JѨÓ~°fiOQÍ LOk P =„[O. ã¨iQÍæ ^•xH˜
ѨH¯õ "≥Ñ· Ù¨ XHõ â◊OY∞=Ù PHÍ~°OÖ’ ~°`åflÅ∞ á⁄^ŒQ|Æ _ç L<åfl~Ú. <åÅ∞QÆ∞
"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ L#fl D ~°∂áêÅ#∞ g∞_çÜ∂« „Ѩ`º« Hõ„Δ Ñ¨™ê~°O KÕã∞¨ #Î flk. JO`Õ H͉õΩO_®
JHõ¯_» P#O^À`åûǨÅ`À Hˆ iO`«Å H˘_»∞`«∞#fl [# ã¨O^ÀǨxH˜ Hõ#|_ÕÖÏ
ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ „㑯<£ÅÃÑ· P „Ѩ™ê~åxfl K«∂Ñ≤ã∞¨ <Î åfl~°∞.
JHõ¯_» [~°∞QÆ∞`«∞#fl D J^Œ∞ƒù`« ^Œ$yfi+¨Ü∞« O ÉèÏ~°`« ^ÕâO◊ Ö’<Õ QÍHõ
„ѨѨOK« ^ÕâßÅxfl\˜Ö’#∞ ã¨OK«Å#O ã¨$+≤ìOzOk. „Ѩu Kèå<≥ÖòÖ’#∞ P
158
159
q+¨Ü∂« xfl „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« ™êQÍ~°∞.
~å=∞¿ã`«∞=Ù x~å‡}O q+¨Ü«∞OÖ’ WHõ Z=iH˜ Z@∞=O\ Z@∞=O\˜˜ ã¨O^ÕǨÏO
HõeˆQ J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. WO`« J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# ã¨$+≤ì D HÍÖÏxk HÍ^Œ∞
J<Õk xifi"å^•Oâ◊O. JO`Õ HÍ^Œ∞ Jk ã¨Ç¨Ï[OQÍ U~°Ê_çOk J#_®xH˜
‰õÄ_® gÅ∞ ÖË#@∞=O\ @∞=O\˜˜ q+¨Ü«∞O. JO^Œ∞ˆH ~å=∞¿ã`«∞=Ù QÆ∞iOz J^Õ
z=i =∂@QÍ q∞yeOk.
N^è~Œ ü P Ѩq„`«tÅ#∞ JxflHÀ}ÏÅ #∞Oz Ѩijeã¨∞<Î åfl_»∞. eѶ¨Ù ìÖÏO\˜
áê¡\ò á¶ê~°O ÃÑ· W`«~° âߢã¨Î "Õ`«ÎÅ`À áê@∞ J`«#∞ ‰õÄ_» xOK«∞<åfl_»∞.
J`«xH˜ W~°∞ ѨH¯õ ÖÏ Hˆ \ò, ~å*Ë+Åπ ∞ L<åfl~°∞.
Éè@
í ∞ì=¸iÎQÍ~°∞ `«#‡Ü«∞`«fiO`À Hõ#∞Å∞ J~°"∂≥ _çÛ PtÅ#∞ `«^HÕ Oõ QÍ
K«∂ã¨∞<Î åfl~°∞. JHõ¯_» XHõ k=º"≥∞#ÿ P^蕺u‡Hõ "å`å=~°}O ^•#O`«@ J^Õ
<≥ÅH˘Ok. `«=∞ Hõà§◊ #∞ `å"Õ∞ #=∞‡ÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞ JHõ¯_» KÕi# [#O.
Éè@
í ∞ì=¸iÎ QÍix ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} ã¨O„ѨkOKå_»∞. "Õ^Œ ѨO_ç`∞« Å∞#∞
Ñ≤eÑ≤OKå~°∞. P Ѩq„`«tʼnõΩ ã¨=Ú„^Œ [ÖÏÅ`À#∞ ~å=∞<å^äŒ PÅÜ«∞O #∞Oz
`≥ÑÊ≤ Oz# W~°"·≥ ~Ô O_»∞ ÉÏ=ÙÅ *ÖÏÅ`À#∞ =∞Ǩ ~°∞„^•aè¿+HõO ‰õÄ_» KÕÜ∂« Åx
"å~°∞ ã¨OHõeÊOK«_O» ZO`À ã¨=∞O[ã¨OQÍ `ÀzOk JO^ŒiH˜.
''ã¨^Àº*Ï`«O „ѨÑ^¨ •ºq∞ ã¨^Àº*Ï`åÜ«∞#"≥∂#=∞ó
Éè"í Õ Éè"í Õ <åu Éè"í Õ Éè=í ã¨û=∂O Éè"í À^Œƒ"ù åÜ«∞#=∞ó——
LK≥Û„â◊=O`À ѨO_ç`∞« Å∞ Ѩiãî ∞¨ #Î fl "Õ^Œ =∞O„`åÅ∞ QÍeÖ’ q^Œ∞º`«∞#Î ∞
xOѨÙ`«∞#fl@∞¡<åfl~Ú. ã¨#fl\˜ [Å∞¡Å∞QÍ =~°¬O Ѩ_@ » O „áê~°OaèOzOk.
XHõ "≥·Ñ¨Ù PHÍâ◊O #∞Oz ^Õ=`«Å∞ PHÍâ◊ QÆOQÍ[ÅO`À Jaè¿+HõO
KÕã∞¨ OÎ _»QÍ Éè∂í q∞ÃÑ· "Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« Å∞ Ѩq„`« *ÖÏÅ`À P tÅ#∞ Jaè¿+H˜ã∞¨ <Î åfl~°∞.
H“i â◊OYO
Wk KåÖÏ â◊√Éèí„Ѩ^Œ"≥∞ÿ#k. K«∂_»\ÏxH˜ QÆ=fi PHÍ~°OÖ’ LO@∞Ok. Wk
ÅaèOK«_O» KåÖÏ Hõ+Oì¨ . ZO^Œ∞ HõO>Ë Wk KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok.
HÍx nxx ѨÓ[Ö’ LOK«∞HÀQÆey`Õ ã¨~fi° ã¨OѨ^ÅŒ ∞ J=∞~°∞`å~Ú. nxx HÍ+π
ÉωõΩûÅÖ’ ‰õÄ_» "å_»∞`«∞O\Ï~°∞ ã¨OѨ^Œ ÃÑ~°Q\Æ ÏxH˜ J^Œ∞ƒù`O« QÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ k.

160
 N^è~Œ ü P tʼnõΩ XHõõ "≥Ñ· Ù¨ á¶ê\¡ òáê¶ ~°O ÃÑ· L<åfl_»∞. J`«x ^Œ$+≤xì ~°OQÆ∞
~°OQÆ∞Å HÍO`«∞Å#∞ "≥^[Œ Å∞¡`∞« #fl â◊OY∞=Ù PHÍ~°O P Hõ@∞ì‰Ωõ Ok. ^•xÃÑ·
#∞Oz K«∂Ѩ٠=∞~°ÅÛ ÖËHõ áÈ`«∞<åfl_»∞ J`«#∞. P â◊OYO zǨflxH˜ H˜O^Œ
=∂~°∞u K«∂ѨÙ_»∞ "Õe`À â◊OY∞=Ù#∞ K«∂ѨÙ`«∞#fl@∞¡ XHõ tÅÊO K≥H¯˜ LOk.
P â◊OY∞=ÙÖ’ U^À ~°Ç¨Ï㨺O Wq∞_ç LO@∞O^Œ<Õ PÖ’K«# QÍ_è»OQÍ
HõÅQÆ™êyOk N^è~Œ Hü .˜
=∞Ǩ~°∞„^•aè¿+HõO =Úyã≤Ok. "Õ^ÑŒ O¨ _ç`∞« Å∞ ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞ŠѨÓÅ#∞
[Å∞¡`∞« <åfl~°∞. "åà◊¡ KÕuÖ’ |OQÍ~°∞ `˘_»∞QÆ∞`À L#fl â◊OYO K«∂ã≤# Hˆ \ò
N^è~Œ xü J_çyOk, ''J^Õq∞\˜ N^è~Œ —ü — JO@∂.
''Jk â◊OY∞=Ù, KåÖÏ Ñ¨q„`«"∞≥ #ÿ kQÍ ÉèÏq™êÎ~∞° . Jaè¿+HõO KÕ¿ã@ѨC_»∞
"å_»∞`å~°∞. JÖψQ f~°Oú WKÕÛ@ѨC_»∞ ‰õÄ_» â◊OY∞=Ù`À<Õ W™êÎ~∞° —— K≥áêÊ_»∞
N^èŒ~ü.
J`«x PÖ’K«#Å∞ =∞iO`« f„=OQÍ tÅÃÑ· L#fl â◊OY∞ zǨÏflO ÃÑ·
ˆHO„nHõiOK«|_®¤~Ú. P zǨÏflOÖ’ L#fl ~°`åflÅ#∞ ÖˇH˜¯OKå_»∞. "≥Ú`«ÎO
W~°"≥·<åÅ∞QÆ∞ L<åfl~Ú. XHõ¯™êiQÍ J`«xH˜ Xà◊√§ ~°≠Å∞¡=∞Ok. ~å=∞
¿ã`«∞=ÙÖ’x ã¨OYºÖ‰õΩ nxH˜ U"≥∞<ÿ åã¨O|O^èOŒ LO^• J<Õ PÖ’K«# =zÛOk.
J=Ù#∞, â◊OY∞=Ù K≥q PHÍ~°OÖ’ LOk.
JO>Ë `åà◊O K≥q ÖÏO\˜k. nxÖ’<Õ U^À H©ÅHõO LO@∞Ok. Hõ}Δ Hõ}Δ ÏxH˜
J`«xÖ’ XHõ PÖ’K«# |ÅѨ_™» êyOk.
á¶ê\¡ òáê¶ ~°Ox xÜ«∞O„uã¨∞#Î fl ã≤|ƒOkx P^ÕtOKå_»∞, á¶ê\¡ òáê¶ ~°O#∞ tʼnõΩ
^ŒQ~æÆ Q° Í fã¨∞‰õΩx "≥à§◊ =∞x. ^ŒQ~æÆ Q° Í "≥o§# `«~åfi`« â◊OY∞ zǨÏflO ÃÑ· L#fl
~°`åflÅ#∞ KÕ`ÀÎ `«_qç ∞K«∂™ê_»∞. "å\˜x ֒ѨeH˜ <˘ˆH¯ J=HÍâ◊O LO^Œx
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. JѨC_»∞ *Ï„QÆ`QΫ Í ÖˇH¯õ ÃÑ\˜ì 14= ~°`åflxfl ֒ѨeH˜ <˘Hͯ_»∞.
JÖψQ =~°ãQ¨ Í 20, 21, 22, ~°`åflÅ#∞ ‰õÄ_» ֒ѨeH˜ <˘Hͯ_»∞. N^è~Œ ü
L#fl á¶ê\¡ òáê¶ ~°O tʼnõΩ ^ŒQQæÆ Í "≥à@ ¡◊ O QÆ=∞xOz# g∞_çÜ∂« "åà◊√§ J`«x
ÃÑ#· `«=∞ HÔ "≥∞~åÅ#∞ á¶ÈHõãπ KÕ™ê~°∞. J`«#∞ P ~°`åflÅ#∞ =~°ãQ¨ Í <˘‰õΩ¯`«∞O>Ë
JO^Œ~∞° Pã¨HQÎ̃ Í K«∂_»™êQÍ~°∞.
z=~°QÍ 23= ~°`åflxfl <˘H˜¯# `«~åfi`« U^≥#· [~°∞QÆ∞`«∞O^Õ=Ú#x TÑ≤i
161
aQÆ|\ì̃K∂« ã¨∞#Î fl N^è~Œ Hü ˜ PâßÉèOí QÆO J~ÚOk. ѨH¯õ <Õ xÅ∞K«∞#fl Hˆ \ò "≥Ñ· Ù¨
uiy `«#∞ KÕã#≤ Ѩxx q=iOK«É’Ü«∂_»∞.
JO`«Ö’ Éèí∂q∞ ÃÑ· L~°∞=ÚÅ∞ =zÛ#@∞¡ ÃÑ^ŒÌâ◊|ÌO =zÛOk. P
â◊ÉÏÌxH˜ JO^Œ~°∂ LeH˜¯Ñ¨_®¤~°∞. ÃÑ· #∞Oz ‰õΩ~°∞ã¨∞Î#fl [Å∞¡ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ
PyáÈ~ÚOk. Éèí∂q∞ g∞^Œ ^èŒfixH˜ „Ѩu ^èŒfixQÍ PHÍâ◊=Ú Liq∞Ok.
JѨC_»∞ Z=~°∂ TÇ≤ÏOK«x qz„`«O XHõ\ ˜ [iyOk.
P Ѩq„`« tʼnõΩ "å#~° <åÜ«∞‰õΩÅ tÖÏÊÅ∞ L#fl "≥Ñ· Ù¨ XHõ ^•fi~°O
`≥~∞° K«∞‰õΩOk. ֒ѨŠ#∞Oz "≥Å∞=_»∞`«∞#fl ~°`fl« HÍO`«∞Å`À P „Ѩ^âÕ =◊ ∞O`å
^èQŒ ^Æ QúŒ ÍÜ«∞=∂#OQÍ „ѨHÍtOzOk. `«=∞ Hõ#∞Å =ÚO^Œ∞ P q+¨¯iOK«|_ç#
P J^Œ∞ƒù`« ^Œ$âߺxfl K«∂ã≤ JO^Œ~∂° k„Q̓ùOuH˜ QÆ∞~°Ü∂« º~°∞.
P ^Œ$âߺxfl K«∂ã≤# „Ѩu =ºHÎ̃ xâıÛ+¨μ_ì ~» Ú áÈÜ«∂_»∞. Hˆ \ò, ~å*Ë+Åπ ∞
N^è~Œ ü KÕ`∞« Å∞Ѩ@∞ì‰Ωõ x T¿Ñ™ê~°∞. =∂~°∞u „QÆ∂ÑπÖ’x W`«~° âߢã"Î̈ `Õ ÅΫ ∞
‰õÄ_» N^è~Œ ü ÃÑ· Jaè#O^Œ#Å =~°¬O ‰õΩiÑ≤OKå~°∞.
=~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃѶ_»ˆ~+¨<£ =ÚYº ã¨Éèí∞ºÅO`å =zÛ N^èŒ~ü#∞
Jaè#OkOKå~°∞. q=~åÅ∞ `≥Åã¨∞HÀ=_®xH˜ Lqfià◊¥§~°∞`«∞#fl „ÃÑãπ, ZÅ¢HÍìxH±
g∞_çÜ∂« "åà◊§HÀã¨O JѨÊ\˜ HõÑC¨ _»∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ „ÃÑãπHÍ#Êù~Ô <£û#∞ U~åÊ@∞
KÕ™ê~°∞.
JѨÙ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ~°`åflÅ∞, =„*ÏÅ`À xO_ç L#fl P "≥ÅHõ@Öì xË xkèx
HÍáê_»\ÏxH˜ HÀã¨ìÖò QÍ~ü¤ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~°∞. P xkè K«∞@∂ì J`«ºO`«
Ѩ\ +˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ ~°H}
Δõ =ÅÜ«∂xfl U~°ÊiKå~°∞.
„ÃÑãπ HÍ#Êù~Ô <£û#∞ JHõ¯_» KÕi# „Ѩ[ÅOki ã¨=∞HõOΔ Ö’#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅ#∞
‰õΩ<åfl~°∞ "≥∂_ç, ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} „ѨÉèí$`«∞Å∞. JѨÊ\˜HõѨC_»∞ XHõ ¿ãìl
xi‡OKå~°∞. ^•xÃÑ· =~°Öòq¤ â◊fiâßOu ÃÑ_¶ ~ˆ» +¨<£ "åi ÉÏ#~ü#∞ Hõ\Ïì~∞° .
^•xÃÑ· "≥∂_ç, ɡ#s˚, ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}Å∞, =∂~°∞u „QÆ∂Ñπ âߢã"Î̈ `Õ ÅΫ ∞.
P ã‘#∞ÅÜ«∂º~°∞. N^è~Œ ü Hˆ \ò ~å*Ë+Åπ ∞ JO^ŒiH˜ HõxÑ≤OKÕÖÏ =ÚO^Œ∞ =~°ãÖ¨ ’
‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞. XHõ "≥·Ñ¨ÙQÍ g∞_çÜ«∂ ã¨Éèí∞ºÅ∞ ‰õÄ_» ¿ãìlÃÑ· ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞.
Éè@
í ∞ì=¸iΠѨ~O° ^è•=∞Ü«∞ºQÍ~°∞¡ ‰õÄ_® Pã‘#∞ÅÜ«∂º~°∞.
"≥∂_ç JO^Œih L^ÕtÌ Oz „ѨãO¨ yã¨∂,Î ~å=∞¿ã`«∞ x[x~åú~} ° Hõq∞\©
162
Pq~åƒù=O QÆ∞iOz q=iOKå_»∞. `«~åfi`« N^è~Œ ü ÖËz `«=∞ Ѩiâ’^è#Œ q=~åÅ#∞
JO^ŒiH˜ J~°=ú ∞ÜÕ∞ºÖÏ q_»=∞~°z K≥áêÊ_»∞.
Z<£ _ç \˜q g∞_çÜ∂« iáÈ~°~ì ü ~å[<£ Ñ≤ো  N^è~Œ xü XHõ „Ѩâfl◊ J_çQÍ_»∞.
''WO`«H© ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ѨÓ[Å∞ KÕÜ∂« ÅO>Ë ã¨=Ú„^ŒO =∞^躌 Ö’H˜ "≥àϧe Hõ^•.
Jk ™ê^躌 "Õ∞<å ? KÕÜ∞« ÖËx ѨÓ[Å QÆ∞iOz ZO^Œ~À Ç≤ÏO^Œ∂ Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞ =$^è•QÍ
ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ Ñ¨iã≤uú Z^Œ∞~°∞=Ù`«∞Ok Hõ^•. nxÃÑ· g∞ Jaè„áêÜ«∞O Uq∞\˜ ?——
JO^Œ~∂° N^è~Œ ü UO K≥áêÎ_À Jx Pã¨HQÎ̃ Í J`«x "≥Ñ· Ù¨ K«∂_»™ê QÍ~°∞.
''<Õ#∞ g∞ „Ѩâfl◊ #∞ ÉÏQÍ J~°Oú KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl#∞. JÖψQ <Õ#∞ WѨC_»∞ K≥¿ÑÊ
ã¨=∂^è•<åxfl g∞~°O`å ÉÏQÍ J~°Oú KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~°x Ptã¨∞<Î åfl#∞.——
P =∂@H˜ JHõ¯_»H¯õ _® XHõi`À XHõ~∞° =∂\Ï¡_∞» ‰õΩO@∂ JãÎ̈=ºãÎ̈"∞≥ #ÿ
â◊ÉÏÌÅ∞ "≥Å∞=iã¨∞#Î fl [#O JO`« XHõ¯ ™êi =∞ø#OQÍ J~ÚáÈÜ«∂~°∞.
zHõ¯\˜ â◊|Oú JO`«\Ï xO_çáÈ~ÚOk. JѨC_»∞ `«# Q˘O`«∞ ã¨=iOK«∞‰õΩx
WÖÏ K≥áêÊ_»∞ N^è~Œ .ü
''=∞# =∞O`å ã¨=∂"Õâ"◊ ∞≥ #ÿ D „Ѩ^âÕ O◊ ‰õÄ_» ~å=∞¿ã`«∞=ÙÖ’x ÉèÏQÆ"∞Õ .——

=∞~˘Hõ™êi K≥|∞`«∞<åfl#∞. =∞#O Éèí∂ÉèÏQÆO Jx ÉèÏqã¨∞Î#fl D

''=∞~˘Hõ
~å"Õ∞â◊fi~°O ^èŒ#∞ëȯ\
∞ëȯ\˜˜Å∞ x*ÏxH˜ ~å=∞¿ã`«∞=ÙÖ’x ÉèÏQÍÖË.——

XHõ¯ ™êiQÍ HõÅHõÅO K≥Å~ˆ yOk. XHõ x=Ú+¨O áê@∞ T~°∞‰õΩx

=∞~À™êi =∂\Ï¡_®_»∞ N^è~Œ .ü
''^ŒÜ∞« KÕã≤ JO^Œ~∂° „â◊^QÌŒ Í q#O_ç. g∞‰õΩ WOHÍ J<ÕHõ H˘`«Î H˘`«Î
q+¨Ü∂« Å∞ `≥eÜ«∂eû LOk. JO^Œ~∂° ÉèÏqOz#@∞¡ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =Úxy
L#fl 35 H˜.g∞ á⁄_»"#·≥ ¿ã`«∞ ÉèÏQÆO =∂„`«"∞Õ , ~å=∞¿ã`«∞=Ù "≥Ú`«OÎ HÍ^Œ∞.——
''~å=∞¿ã`«∞=Ù #∂~°∞ H˜.g∞ ÃÑ#· á⁄_»=٠Ѩk H˜.g∞ ÃÑ#· "≥_Å» ∞Ê Hõey
L#fl J^Œ∞ƒù`« ã¨$+≤.ì ~å"Õ∞â◊fi~°O XHõ nqÖÏ WO`« HÍÅ=Ú ÉèÏqã¨∞<Î åfl=Ú.
HÍx ~å"Õ∞â◊fi~°O, JÖψQ NÅOHõ "≥Ñ· Ù¨ L#fl =∞<åfl~ü `«Ö·ˇ =∞<åfl~üÅ∞ ‰õÄ_®
~å=∞¿ã`«∞=ÙÖ’x ÉèÏQÍÖË.——
''â◊`«Ü≥∂[<åÅ á⁄_»=Ù ^Œâ◊Ü≥∂[<åÅ "≥_»∞Å∞Ê Jx K≥ѨÊ|_ç#
163
~å=∞¿ã`«∞=Ù H˘Å`«Å#∞ =∂ Ѩiâ’^èŒ#Ö’ +¨μ=∂~°∞ 108 H˜.g∞ á⁄_»=Ù.
10.8 H˜.g∞ "≥_»Å∞ÊʼnõΩ ã¨=∂#=∞=Ù`«∞O^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú. JO^Œ∞‰õΩ
ZO^Œ~À ѨO_ç`«∞Å∞ ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞. =ÚYºOQÍ Éèí@∞ì=¸iÎQÍ~°∞—— JO@∂
PÜ«∞##∞ ѨiK«Ü∞« O KÕ™ê_»∞.
''=∂ Ѩiâ’^è#Œ Å =Å# ~å"Õ∞â◊fi~°O, ^è#Œ ∞ëȯ\˜ WOHÍ W`«~° „áêO`åÅÖ’
[iÑ≤# `«=fiHÍÅÖ’ "Õ∞=Ú TÇ≤ÏOz# q^èOŒ QÍ P^è•~åÅ∞ |Ü«∞@ Ѩ_®¤~Ú.
"å\˜ =¸ÅOQÍ W=hfl ‰õÄ_» ~å=∞¿ã`«∞=ÙÖ’x ÉèÏQÍÅ<Õ `≥Å∞ã¨∞#Î flk.
~å=∂Ü«∞} HÍÅO <å\ <å\˜˜ ~å=∞¿ã`«∞ WOHÍ xeKÕ LOk. J~Ú`Õ
HÍÅ„Hõ " Õ ∞ }Ï qâßÅ"≥ ∞ ÿ # ~å=∞¿ã`« ∞ =Ù Éè í ∂ Éè Ï QÆ O `À 㨠= ∂#OQÍ
K«∂_»|_çOk. J~Ú<å D <å\ <å\˜˜H˜ ‰õÄ_® ~å"Õ∞â◊fi~°OÖ’ =∞\=∞\˜˜ì ZO`À
Ѩq„`«"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. WHõ¯_» <ÕÅ#∞ ^Œ∞#fl~°∞.——
''WHõ áÈ`Õ g∞~°∞ K≥ÑÊ≤ #@¡ ~å=∞¿ã`«∞=ÙH˜ ѨÓ[Å∞ KÕÜ∞« ÖËHõ áÈ`«∞<åfl#∞
Jx U Éè‰í Ωõ _Î ∞» ÉÏ^èŒ Ñ¨_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ~å^Œ∞ ‰õÄ_®. ZO^Œ∞HõO>Ë
ZѨÊ\˜#∞OKÀ D ~å"Õ∞â◊fi~°O Ѩq„`« Hˆ „Δ `«OQÍ Ñ¨Ó[ÅO^Œ∞‰õΩO@∂<Õ LOk.
J~Ú`Õ W^Õ ~å=∞¿ã`«∞=x JѨC_»∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. WѨC_»∞ =∂ Ѩiâ’^è#Œ Å
=Å# `Õe# âߢ™êÎ^è•~åÅ =Å¡ Wk ~å=∞¿ã`«∞=x, "å~°∞ WO`« HÍÅ=Ú
ѨÓlã¨∞#Î flk ~å=∞¿ã`«∞=Ù<Õ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩx JO^Œ~∂° ã¨O`À+≤OK«=K«∞Û.——
WHõ Ô~O_À q+¨Ü«∞"Õ∞=∞O>Ë =∞# ÉèÏ~°`« ^Õâ◊ ã¨O㨯 $u`À =Ú_ç
''WHõ
Ѩ_ç# ~å=∂Ü«∞}O HÍÅÊxHõ HÍ=ºO HÍ^Œx Kåi„`å`«‡Hõ ã¨`«ºO Jx
|∞∞A=Ù KÕÜ«∞QÆeQÍO QÍO——
''JO^Œ∞‰õΩ L^•Ç¨Ï~°} Jcè~∞° Å <åQÆiHõ`« zǨflÅ∞. Jq ~å[™ê÷<£ Z_®i
H˜O^Œ xH˜ΔѨÎ"≥∞ÿ L<åfl~Ú. "åi <åQÆiHõ`« QÆ∞iOz WOHÍ Ñ¨iâ’^èŒ#Å∞
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. HÍx ~å=∂Ü«∞}O P^è•~°OQÍ `ÕÖ^Ë qÕ ∞@O>Ë P<å\˜Hˆ "å~°∞
™êQÆ~° [ÖÏÅ#∞ _ô âße<Õ+<¨ £ KÕã≤ `åQÆ∞ h\˜ J=ã¨~åʼnõΩ "å_Õ"å~°∞ Jx.
âߢ™êÎa=è $kú ZO`« [iy<å P<å\˜ "åi <åQÆiHõ`« <≥u· HõOQÍ Ñ¨`#« O J=@O
=Å# ™êQÆ~∞° _»∞ "åiÃÑ· N~å=Úx „|Ǩ‡¢ãOÎ̈ „ѨÜ∂≥ yOKÕÖÏ KÕ™ê_»∞.——
164
 ''g\˜xfl\˜HOõ >Ë =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O =∞~˘Hõ\ ˜ LOk.—— XHõ¯ Hõ}
Δ O Py
JO^Œi "≥Ñ· Ù¨ K«∂™ê_»∞ N^è~Œ .ü

''D ^ÕâO◊ Ö’ ѨÙ@ìHõ áÈ~Ú<å, ~å=∂Ü«∞}OÖ’ ~å=Ú_»∞ ã‘`« QÆ∞iOz

Ѩ_ç# "Õ^Œ##∞ J~°úO KÕã¨∞‰õΩOk ˆH\ò. `«#∞ ZO`À „¿Ñq∞Oz# ÉèÏ~°º#∞
HÀÖ’Ê~Ú# `«~åfi`« P"≥∞#∞ "≥`∞« ‰õΩ`«∂ ~å=Ú_»∞ Ѩ_Õ ÉÏ^è#Œ ∞ P"≥∞ ã¨iQÍ
J~°Oú KÕã∞¨ ‰õΩOk. ~å=}∞_ç K≥~#° ∞Oz ã‘`#« ∞ q_çÑO≤ K«@OHÀã¨O N~å=Ú_»∞
xi‡OѨKãÕ #≤ D ~å=∞¿ã`«∞"Õ „ѨÑO¨ K«OÖ’ Ü«ÚQÆÜÚ« QÍÅ∞QÍ xez L#fl
„¿Ñ=∞ zǨÏflOQÍ `å#∞ #q∞‡Ok. JO^Œ~∂° JOwHõiOKÕÖÏ „ѨKå~°OKÕãO≤ k
ˆH\ò.——
JHõ¯_» KÕi# „Ѩ[ÅO`å PѨ‰Ωõ O_® Hõ~`° åà◊ ^èfiŒ #∞Å∞ KÕ™ê~°∞.
Hˆ \ò ÖËz #∞OK«∞x JO^ŒiH˜ Jaè"å^ŒO KÕãO≤ k. ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} ÖËz
N^è~Œ ü ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =zÛ J`«x KÕuÖ’x "≥∞Hÿ ± JO^Œ∞‰õΩ<åfl_»∞.
''JO^ŒiH˜ #=∞™ê¯~°O. =~°Öò¤ qâ◊fiâßOu ÃѶ_»ˆ~+¨<£ `«ÅÃÑ\˜ì#
HÍ~°º„Hõ=∂xfl [Ü«∞„Ѩ^ŒOQÍ x~°fiÇ≤ÏOz# „Ѩu XHõ¯iH˜ ¿Ñ~°∞ ¿Ñ~°∞<å
Jaè#O^Œ#Å∞ `≥eÜ«∞KÕã¨∞Î<åfl#∞. „Ѩ`ÕºHõOQÍ ˆH\ò QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOKåe.
ZO^Œ∞HõO>Ë ~å=Úx ^≥·=`«fiO HõO>Ë, PÜ«∞# PK«iOz K«∂Ñ≤# J<ÕHõ
P^Œ~å≈ÅÖ’ XHõ>#ÿˇ „¿Ñ=∞`«`åfixfl ZO`À ã¨∞xfl`«OQÍ =∞Ô~O`À L#fl`«OQÍ
„ѨKå~°OQÍ KÕãO≤ k. P <å\˜H˜ D<å\˜H˜ P^Œ~≈° =O`«"∞≥ #ÿ rq`«O QÆ_Ñ» @
¨ OÖ’
~å=Ú_»∞ ѨÙ~°∞ëÈ`«=Î Ú_»∞.——
=∞`åʼnõΩ Jf`«OQÍ D ã¨`åºxfl „QÆÇ≤ÏOz# <å_»∞ =ã¨∞^è≥·Hõ
''=∞`åʼnõ
‰õΩ@∞O|O J<Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ J=∞$`« `«`«fiO JO^ŒiH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜
=㨠∞ Î O kk.——
"≥∂_ç, ɡ#s˚Å∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ ˆH\ò ~°∂á⁄OkOz# g∞xÜÕ∞K«~ü
~å=∞¿ã`«∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ ÃÑ^ŒÌ #=¸<å#∞ JO^Œi =ÚO^Œ∞ Pq+¨¯iOKå~°∞. P
^Œ$âߺxfl g∞_çÜ∂« „Ѩ`º« Hõ„Δ Ñ¨™ê~°O KÕãO≤ k. Jxfl Kèå<≥àÖ¡◊ ’#∞ P #=¸<å
„Ѩ^Œi≈`«=∞~ÚOk.

165
 LѨã¨OǨ~°O
N^è~Œ ,ü Hˆ \òÅ∞ g∞~°∂Ç≤ÏOz#>Ë¡ q"åǨÏO KÕã∞¨ H˘<åfl~°∞."åiH˜ Hõ=ÅÅ∞
ѨÙ\Ïì~°∞. W^ŒÌ~°∂ JÉσ~ÚÖË HÍ=_»O`À "åiH˜ ‰õΩâ◊, Å= J<Õ ¿Ñˆ~¡
ÃÑ@∞ì‰Ωõ <åfl~°∞. ~å=∞¿ã`«∞ Ѩiâ’^è#Œ H˘#™êQÆ∞`«∞#flk. "å~°∞ `«q∞à◊<å_»∞Ö’
ã≤~÷ Ñ° _¨ ®¤~∞° . ~å*Ë+π ‰õÄ_® ÃÑo§ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞. J`«#∞ ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’ Ãã\˜Öò
JÜ«∂º_»∞.
WHõ ^èŒ#∞ëȯ\˜ ^ŒQÆæ~° XHõ ÃÑ^ŒÌ~å"Õ∞â◊fi~åÅÜ«∞O "≥eã≤Ok. ¿ã`«∞
ã¨=Ú„^ŒO #∞Oz "≥eH˜ fã≤# tÅ#∞ t=Ù_çQÍ Ñ¨Ólã¨∂<Î Õ P ÃÑ#· K≥H¯˜ # N
~å=ÚxH˜ ǨÏ#∞=∞O`«∞xH˜ W`«~° "å#~° <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ Ñ¨Ó[Å∞ [~°∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
t=, q+¨μ‚ `«`åfiÅ∞ UH©H$õ `«"∞≥ #ÿ qt+¨ì PÅÜ«∞OQÍ Jk ZO`À „Ѩãk≤ ú K≥OkOk.
Ѩ~=° ∞ Ѩq„`« Hˆ „Δ `«OQÍ q~ålÅ∞¡`ÀOk. ~å=∞¿ã`«∞=Ù "≥Ú^ŒÅ~Ú# KÀ@ ÃÑ^ŒÌ
`À~°}=∂~°Oæ U~°Ê_çOk.
NÅOHõ "≥Ñ· Ù¨ ~å=∞¿ã`«∞=Ù z=i ÉèÏQÆOÖ’ qcè+}
¨ ∞_ç ^Õ"åÅÜ«∞O
xi‡OK«|_çOk. JHõ¯_» ‰õÄ_® ~å=∞¿ã`«∞=Ùx QÆ∞iÎã∂¨ Î XHõ `À~°}O U~åÊ@∞
KÕÜ∞« |_çOk. NÅOHõ "≥Ñ· Ù¨ L#fl ~å=∞¿ã`«∞ Ѩiâ’^è#Œ ÉÏ^躌 `«Å#∞ NÅOHõ
„ѨÉ∞íè `«fiO _®II™È=∞^Õ=‰õΩ JѨÊyOzOk.
WHõ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊O‰õΩ ^˘iH˜# x^èŒ∞Å∞ "≥ÅHõ@ìÖËxq. "å\˜ ^•fi~å
ÅaèOz# ã¨OѨ^Œ`À „ѨѨOK«OÖ’x q∞ye# ^ÕâßÅHõO>Ë Z<Àfl Ô~@∞¡
^è#Œ =O`«"∞≥ #ÿ ^ÕâO◊ QÍ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ =∂iOk.

''㨈~fi[<å ã¨∞d<ÀÉèí=#∞Η—

166

NOTES
 NOTES
167 168

167