Professional Documents
Culture Documents
=====o0o=====
HÀ NỘI, 05 / 2023
---⁃⁃⁃⁃‹‹‹﴾֍﴿›››⁃⁃⁃⁃---
1
MỤC LỤC
2
LỜI NÓI ĐẦU
Ngày nay cùng với sự phát triển của ngành khoa học kỹ thuật, kỹ thuật điện tử
đóng vai trò quan trọng trong mỗi lĩnh vực khoa học kỹ thuật, quản lý, công nghiệp
tự động hóa, cung cấp thông tin do đó chúng ta phải nắm bắt và vận dụng một cách
có hiệu quả nhằm góp phần vào sự phát triển của nền khoa học kĩ thuật thế giới nói
chung và trong kỹ thuật điện tử nói riêng.
Với nền công nghiệp phát triển 4.0 như bây giờ thì chúng ta sẽ không ngạc
nhiên gì khi những thiết bị điện tử bây giờ ngày càng trở nên đa dạng, hiện đại hơn,
chất lượng tốt hơn. Đi theo những thiết bị điện tử đó là những yêu cầu đòi hỏi về
nguồn cung cấp điện. Điều đặc biệt ở đây là trong hàng nghìn thiết bị điện tử thì
chúng ta thấy hầu hết thiết bị điện tử bây giờ đếu sử dụng nguồn xung chứ không
phải là nguồn tuyến tính thông thường nữa. Do đó yêu cầu về các loại nguồn cung
cấp điện ngày càng được chú trọng, đứng trước yêu cầu đó và nhu cầu cũng như
mong muốn học hỏi tìm hiểu về các loại nguồn xung của chính bản thân và những
người yêu thích lĩnh vực này, em đã bắt tay vào nghiên cứu đề bài ‘‘Mạch Nguồn
Xung Flyback PMP9576.1’’.
LỜI CẢM ƠN
Em xin chân thành gửi lời cảm ơn đến Thầy Nguyễn Văn Thành đã tận tình
chỉ dạy những kiến thức điện tử công suất cơ bản để em có thể hoàn tất bài tập
lớn này.
3
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1: Sơ đồ khối mạch Flyback ...................................................................................6
Hình 2: Sơ đồ khối nguồn xung.......................................................................................7
Hình 3: Mạch nguyên lý nguồn xung flyback PMP9576.1 .............................................8
Hình 4: IC tạo dao động UCC28710 .............................................................................12
Hình 5: Sơ đồ khối chức năng nguồn xung flyback PMP9576.1 ..................................14
Hình 6: Sơ đồ khối chỉnh lưu điện áp ngõ vào ..............................................................18
Hình 7: Sơ đồ khối dao động tạo xung ..........................................................................19
Hình 8: Hoạt động của khối biến áp xung khi vừa cấp nguồn đầu vào .........................20
Hình 9: Sơ đồ khối chỉnh lưu điện áp ra........................................................................22
Hình 10: Sơ đồ khối hồi tiếp .........................................................................................23
4
MẠCH NGUỒN XUNG FLYBACK PMP9576.1
Chương I: Tổng quan về mạch nguồn xung Flyback
1.1. Nguồn switching là gì? Nguồn xung là gì?
➢ Nguồn switching hay thường gọi là nguồn xung là tên gọi thường dùng để
phân biệt giữa nguồn dùng biến áp xung và biến áp thường là bộ nguồn có
tác dụng biến đổi từ nguồn điện xoay chiều sang nguồn điện một chiều
bằng chế độ dao động xung tạo bằng mạch điện tử kết hợp với một biến
áp xung. Tùy theo mức điện áp đầu ra phù hợp với thiết bị sử dụng, các
nhà sản xuất đã tính toán và thiết kế với mức điện áp ra mong muốn. Một
số điện áp ngõ ra một chiều thường dùng như 5VDC, 9VDC, 12VDC,
24VDC, 48VDC...
➢ Nguồn xung được thiết kế dựa trên chuyển mạch tần số cao dùng biến áp
xung cho hiệu suất cao, tối giản được về kích thước và trọng lượng khi
thiết kế, trong mạch sử dụng linh kiện chuyển mạch tần số cao ít suy hao
như mosfet hoặc transistor high speed, biến áp xung nhỏ gọn.
1.2. Nguồn xung flyback
1.2.1. Nguồn xung flyback là gì?
➢ Mạch flyback hay flyback converter là một cấu trúc liên kết cung cấp điện
sử dụng cuộn cảm ghép đôi lẫn nhau, để lưu trữ năng lượng khi dòng điện
chạy qua và giải phóng năng lượng khi nguồn điện bị ngắt. Mạch flyback
tương tự như mạch boost về cấu tạo và hiệu suất. Tuy nhiên, cuộn sơ cấp của
máy biến áp thay thế cuộn cảm trong khi cuộn thứ cấp cung cấp đầu ra. Trong
cấu hình flyback, cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp được sử dụng như hai cuộn
cảm riêng biệt.
➢ Mạch flyback cơ bản sử dụng một số lượng linh kiện tương đối nhỏ. Thiết
bị chuyển mạch cắt điện áp DC đầu vào và năng lượng trong cuộn sơ cấp được
chuyển sang thứ cấp thông qua máy biến áp chuyển mạch. Một diode trong
cuộn thứ cấp chỉnh lưu điện áp trong khi tụ điện làm mịn điện áp chỉnh lưu.
Trong mạch thực tế, một mạch phản hồi được sử dụng để giám sát điện áp
đầu ra.
5
Hình 1: Sơ đồ khối mạch Flyback
➢ Trong ứng dụng điển hình, thiết bị chuyển mạch như transistor được bật
và tắt thường bằng tín hiệu điều chế độ rộng xung. Cực của máy biến áp
thường được đảo ngược để khi transistor bật, dòng điện chạy trong cuộn sơ
cấp, tuy nhiên, diode thứ cấp được phân cực ngược và dòng điện không chạy
trong cuộn dây này. Năng lượng được lưu trữ trong máy biến áp cho đến khi
tắt MOSFET. Năng lượng được lưu trữ tạo ra dòng điện phân cực thuận diode
sẽ chỉnh lưu nó để tạo ra đầu ra DC.
➢ Để máy biến áp tích năng lượng trong khoảng thời gian dòng điện chạy
trong cuộn sơ cấp và sau này truyền năng lượng cho cuộn thứ cấp khi thiết bị
đóng cắt thì hai cuộn dây thuần cảm phải được ghép từ tính.
6
1.2.5. Những lưu ý khi thiết kế mạch flyback
➢ Tỷ lệ lượt ảnh hưởng đến dòng điện sơ cấp và thứ cấp đỉnh cũng như chu
kỳ làm việc. Ví dụ, khi tỷ số vòng dây thấp, chu kỳ làm việc ngắn hơn và dòng
điện trong cuộn sơ cấp sẽ tăng.
➢ Máy biến áp thường được chế tạo tùy chỉnh vì không thể có tỷ lệ lượt hoàn
hảo trên thị trường. Khi rất khó để có được một máy biến áp hoàn hảo với tỷ
lệ lượt yêu cầu, tốt nhất là bắt đầu bằng cách tìm các máy biến áp có sẵn và
chọn máy biến áp gần với định mức mong muốn. Tiếp theo là chọn các linh
kiện để bù lại sự khác biệt nhỏ giữa điện áp yêu cầu và đầu ra máy biến áp.
1.3. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động chung của một bộ nguồn xung
➢ Về cấu tạo của mạch nguồn xung được chia ra làm nhiều khối với chức năng
nhất định và tùy vào nhà sản xuất và mục đích sử dụng mỗi mạch nguồn sẽ
có sơ đồ khối khác nhau. Nhưng về cơ bản, nguồn xung nói chung và mạch
trong pham vị vi bài báo cáo nói riêng thì chia ra làm 5 khối chính là: khối
chỉnh lưu điện áp vào, khối tạo xung điều khiển, khối biến áp xung, khối
chỉnh lưu điện áp ra, khối hồi tiếp.
➢ Về nguyên lý hoạt động chung của nguồn xung như sau:
7
tử như transistor, mosfet hay IGBT cấp điện cho cuộn dây sơ cấp của
biến áp xung.
• Nguồn điện sau khi đi qua cuộn đến cuộn thứ cấp của biến áp xung, ở
đó sẽ có những mạch chỉnh lưu cho ra điện một chiều cấp điện cho tải
tiêu thụ. Điện áp thứ cấp này sẽ được duy trì ở một điện áp nhất định
như 3.3V, 5V, 9V, 12V, 15V, 18V, 24V nhờ mạch ổn áp.
• Song song với quá trình này, mạch hồi tiếp sẽ lấy tín hiệu điện áp ra để
đưa vào bộ tạo xung dao động nhằm khống chế sao cho tần số dao động
ổn định với điện áp ra mong muốn.
1.4.1. Thông số
➢ Thiết kế tham chiếu cung cấp đầu ra 12V/3.3A riêng biệt từ đầu vào AC 85-
265V thông dụng. Thiết kế này đạt được hiệu suất lớn hơn 84%. Việc sử
dụng bộ điều khiển Flyback điều chỉnh bên phía cuôn sơ cấp của biến áp kết
hợp với IC UCC28710 loại bỏ bộ ghép quang và các thành phần điều chỉnh
phía thứ cấp.
➢ Mạch nguồn được thiết kế dựa trên những nguyên lý cơ bản của mạch nguồn
xung với đầu vào có thể thay đổi 85VAC hoặc 265VAC cho ra nguồn đầu
ra ổn định ở mức điện áp 12VDC với dòng điện tối đa lên đến 3.3A. Mạch
sử dụng IC tạo dao động UCC28710 để điều khiển transistor Q2 và mosfet
8
đóng cắt Q1 được mắc theo phương pháp đẩy kéo để tạo dòng cảm ứng trên
biến áp xung từ đó lấy làm đầu ra.
➢ Ngoài ra mạch còn có cơ chế bảo vệ ngắn mạch (chập tải) và làm mát.
9
H2, H4 2 Machine Screw, Round, #4-40 x 1/4,
Nylon, Philips panhead
10
U1 1 Constant-Voltage,Constant-Current
Controller With Primary-Side
Regulation, D0007A
➢ Công suất ít hơn 70mW tiêu thụ điện dự phòng khi không có tải.
➢ Tính năng điều chỉnh dòng điện không đổi của IC UCC28710 đảm bảo bảo
vệ ngắn mạch đẩu ra.
11
2.1.2. Tính năng
• Công suất không tải < 10mW
• Quy định phía chính (PSR) loại bỏ bộ ghép quang
• ± Điều chỉnh điện áp và dòng điện 5% trên đường dây và tải
• Công tắc khởi động 700V
• Tần số chuyển đổi tối đa 100kHz cho phép thiết kế bộ sạc mật độ công suất
cao
• Hoạt động chuyển đổi thung lũng gần như cộng hưởng cho hiệu quả tổng thể
cao nhất
• Biến tần để dễ dàng tuân thủ EMI
• Phạm vi VDD rộng cho phép tụ phân cực nhỏ
• Chức năng bảo vệ quá áp đầu ra, đường dây thấp và quá dòng
• Bù cáp lập trình
• Gói SOIC-7
12
GND 4 - Chân nối đất vừa là chân tham chiếu cho bộ điều khiển
vừa là chân phản hồi tích cực mức thấp cho việc xuất
xung.
HV 7 I Chân điện áp cao kết nối trực tiếp với điện áp khối đã
được chỉnh lưu và cung cấp nạp điện cho chân VDD để
khởi động nguồn điện.
VDD 1 I Chân đầu vào cung cấp nguồn cho IC hoạt động.
VS 2 I Chân đầu vào được sử dụng để cung cấp phản hồi điện
áp và thời gian cho IC. Chân này được kết nối với bộ chia
điện áp giữa cuộn dây và GND. Giá trị điện trở của bộ
chia này được sử dụng để hạn dòng nguồn điện xoay
chiều ngưỡng chạy, dừng và bù dòng tại chân CS.
13
2.1.4.2. Sơ đồ khối chức năng
• NPA là tỷ lệ vòng quay sơ cấp trên phụ trợ của máy biến áp.
• VIN (run) là điện áp AC RMS để cho phép bật bộ điều khiển.
• IVSL (run) là ngưỡng chạy cho dòng điện kéo ra khỏi chân VS trong quá trình
chuyển đổi đúng thời gian.
15
Phương trình 2.
Phương trình 3.
16
• VCCR là hằng số quy định hiện tại.
• NPS là tỷ lệ vòng quay sơ cấp và thứ cấp của máy biến áp (tỷ lệ 13 đến 15 được
khuyến nghị cho đầu ra 5-V).
• IOCC là dòng điện đầu ra mục tiêu trong quy định dòng điện không đổi.
• ηXFMR là hiệu suất máy biến áp.
Phương trình 4.
17
Chương III: Phân tích mạch
❖ Trong phần này ta cùng đi vào tìm hiểu kĩ cấu tạo cũng như nguyên lý hoạt
động của từng khối, ngoài các khối cơ bản ta đã nêu ở trên thì trong mạch còn
một số khối khác bổ trợ tham gia cùng quá trình làm việc của mạch, giúp mạch
làm việc an toàn và ổn định hơn.
➢ Hai đầu vào (AC/N) và (AC/L) là 2 đầu vào nguồn xoay chiều, nguồn xoay
chiều ở đây dao động từ 85-265VAC.
➢ Cầu chì F1 bảo vệ mạch khi có hiện tượng quá dòng.
➢ Tụ lọc nguồn C3.
➢ Cuộn lọc L2.
➢ Cầu chỉnh lưu 1 pha diode D1: 1 đầu là chân số 2 nối với GND của cuộn sơ
cấp, 1 đầu là chân số 1 đưa đến mạch lọc thông thấp hình pi.
➢ Cuộn lọc L1 để chặn/hấp thụ bất kỳ nhiễu cao tần nào được gây ra từ bên
ngoài ảnh hưởng đến nguồn điện.
➢ Hai tụ C1, C12 làm mịn điện áp sau chỉnh lưu, kết hợp với cuộn lọc L1 tạo
thành mạch lọc thông thấp hình pi làm cho điện áp DC bớt gợn hơn.
18
➢ Cách hoạt động:
• Tại bán kì dương: Cổng vào (AC/L) mang điện dương, dòng điện đi qua cầu
chì F1 đi thẳng vào cực dương cửa tụ C3 và nạp điện cho tụ C3. Sau đó từ cực
âm của tụ C3 dòng điện đi qua cuộn lọc L2, qua chân số 4 của cầu chỉnh lưu
diode, sau đó đến mạch lọc thông thấp hình pi.
• Tại bán kì âm: Cổng vào (AC/N) mang điện dương, dòng điện đi qua cực âm
của tụ C3, nạp điện cho tụ. Sau đó từ cực dương của tụ C3 dòng điện đi qua
cuộn lọc L2, qua chân số 3 của cầu chỉnh lưu diode, sau đó đến mạch lọc
thông thấp hình pi.
• Kết thúc một chu kì tụ C3 được nạp đầy.
➢ Mạch lái đệm xung cung cấp cho biến áp xung sử dụng transistor Q2
MMBT3906, một loại transistor đóng ngắt nhanh phù hợp với các mạch cao tần
và diode D5 chỉ cho dòng điện xuất xung đi theo 1 chiều đến cực điều khiển G
của mosfet.
➢ Cách hoạt động:
• Khi IC UCC28710 được cấp một điện áp vào VDD đồng thời có tụ và trở tại
chân 2,3 thì IC sẽ hoạt động. Bản thân IC UCC28710 lúc này sẽ tạo 2 dãy
xung ngược nhau xuất ra tại chân 6 và chân 5 của IC.
19
• Xung này sẽ được cấp cho con transistor Q2 và mosfet Q1 của Mạch lái đệm.
Con Transistor và Mosfet sẽ thay phiên nhau đóng và mở theo nhịp xung, và
chắc chắn một điều rằng tại một thời điểm không bao giờ cả Transistor Q2 và
Mosfet Q1 cùng mở hoặc đóng.
➢ Hoạt động của mạch khi vừa cấp nguồn (IC UCC28710 chưa hoạt động)
Hình 8: Hoạt động của khối biến áp xung khi vừa cấp nguồn đầu vào
20
➢ Hoạt động của mạch khi IC UCC28710 hoạt động:
Như ta đã biết ở phần trên, khi IC UCC28710 được cấp môt điện áp vào chân
VDD bản thân nó sẽ xuất xung từ chân 6. Dựa vào đó ta chia quá trình hoạt động
của mạch làm 2 giai đoạn:
❖ Giai đoạn 1: Tín hiệu mức cao tại chân 6 và mức thấp tại chân 5
• Giả sử sau khi cấp nguồn cho IC UCC28710 xuất xung cao ra tại chân 6 và
xung thấp ra chân 5, đồng nghĩa với việc chân B của transistor Q2 sẽ có điện
áp cao còn chân G của mosfet Q1 sẽ có điện áp thấp. Như vậy Q2 sẽ mở còn
Q1 đóng.
Như ta đã bàn luận ở trên, trong giai đoạn từ khi cấp nguồn đến khi IC
UCC28710 hoạt động Q2 vẫn mở, mặt khác Q2 lúc này cấp dòng điện cho
cực G của Q1 làm cho mạch hoạt động nhanh hơn nữa.
❖ Giai đoạn 2: Tín hiệu mức cao tại chân 5 và mức thấp tại chân 6
• Sau một khoảng thời gian rất ngắn của giai đoạn 1, IC UCC28710 vẫn tiếp
tục xuất xung nhưng lúc này xung ra sẽ ngược hoàn toàn với giai đoạn 1, xung
cao sẽ ra tại chân 5, xung thấp sẽ ra tại chân 6.
• Hoạt động của bộ lái xung sẽ hoạt động ngược lại so với giai đoạn 1, Q2 sẽ
đóng còn Q1 nay được cấp điện áp mức cao vào cực G sẽ mở.
• Mạch cứ hoạt động như thế cho đến khi điện áp trên tụ C11 xả hết, tụ C11 đổi
chiều phân cực đồng thời IC UCC28710 lại xuất xung ngược lại, hoạt động
của mạch bây giờ lại quay về giai đoạn 1. Cứ thế lặp đi lặp lại 2 giai đoạn làm
thay đổi liên tục chiều dòng điện đi qua cuộn sơ cấp T1, gây ra cảm ứng điện
từ mạnh lên cuộn thứ cấp SEC. Trên cuộn thứ cấp SEC sẽ xuất hiện các dòng
điện cảm ứng, và chính các dòng điện này sẽ đưa vào khối chỉnh lưu điện áp
ra.
21
Hình 9: Sơ đồ khối chỉnh lưu điện áp ra
22
Hình 10: Sơ đồ khối hồi tiếp
Trong sơ đồ trên, VS là chân nhận tín hiệu hồi tiếp cũng như dùng để điều
chỉnh điện áp đầu ra trong trường hợp cần thiết. Thực tế nhà sản suất sẽ điều
chỉnh sẵn mức điện áp như thông số ghi trên sản phẩm.
➢ Cách hoạt động:
• Giả sử ban đầu ta có một điện áp chuẩn 12VDC phản hồi vào chân VS, ta
điều chỉnh đầu ra của khối (tại tụ C10) chuẩn 2.5V.
• Điện áp so sánh VS được cấp qua khâu hồi tiếp gồm điện trở R4, R6 và tụ
C10.
23
Chương IV: Hình ảnh mạch in
• Mặt trước mạch in:
• Với mục tiêu ban đầu là tìm hiểu một mạch công suất để báo cáo bài tập lớn,
em cảm thấy đã vỡ ra được nhiều kiến thức bổ ích.
• Đã hoàn thành và tìm hiểu tổng quan về mạch công suất PMP 9576.1. Bài tập
lớn cũng đã cung cấp các thông tin về thông số, nguyên lý hoạt động và cách
bày trí các linh kiện trên mạch in.
24
• Trong tổng hợp các thông tin và nghiên cứu về mạch công suất PMP 9576.1,
có thể kết luận rằng đây là một mạch công suất hiệu quả và đáng tin cậy. Với
khả năng chuyển đổi điện áp AC thành DC và điều chỉnh được biên độ và tần
số đầu ra DC, mạch PMP 9576.1 có nhiều tính năng đặc biệt và ứng dụng rộng
rãi trong các thiết bị điện tử như củ sạc điện thoại, ...
• Hiệu năng của mạch PMP 9576.1 phụ thuộc vào các linh kiện và bố trí mạch
trên PCB. Việc tối ưu hóa và cải thiện hiệu suất của mạch này sẽ giúp tăng tính
ứng dụng và đáng tin cậy trong các ứng dụng tương lai.
Tiếng Việt
[1]. Võ Minh Chính, Điện tử công suất, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội, 2007.
[2]. Nguyễn Xuân Hòe, Bài giảng Nguồn điện, Học viện CNBCVT, 2000.
[3]. Nguyễn Bình, Điện tử công suất, 2002.
25