‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫آموزش هیدرولیک مقدماتی‬

‫گروه آموزش‬
‫خدمات پس از فروش‬
‫تهیه کننده ‪:‬رضا علی پور‬

‫‪1‬‬
‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫فهرست مطالب ‪:‬‬

‫مقدمه‬

‫اصول اساسی هیدرولیک‬

‫قوانین مربوط به هیدرولیک‬

‫نماد های هیدرولیکی‬

‫تشخیص اجزاء اصلی هیدرولیک‬

‫انواع پمپ ها‬

‫انواع شیرها‬

‫عملگرها‬

‫شیلنگ هاو لوله ها‬

‫انباره ها‬

‫فیلتر‬

‫کولر‬

‫بخاری‬

‫بررسی دیاگرام های هیدرولیک‬

‫‪2‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫تعریف هیدرولیک ‪:‬‬

‫هیدرولیک علمی است که در آن تولید ‪ ،‬انتقال و تبدیل نیرو توسط مایع تحت فشار انجام می پذیرد‪.‬‬

‫هیدرولیک یکی از علوم مهندسی است که به بررسی رفتار سیاالت (آب‪ ،‬روغن و‪ )...‬میپردازد‪ .‬مایعات تقریباً‬
‫تراکم ناپذیر هستند‪ .‬این ویژگی سبب شده است که از مایعات به عنوان وسیله مناسبی برای تبدیل و انتقال‬
‫کار استفاده شود‪ .‬بنابراین میتوان از آنها برای طراحی ماشینهایی که در عین سادگی‪ ،‬با نیروی محرک‬
‫خیلی کم بتواند نیروی مقاوم فوق العاده زیادی را جابجا نماید‪ ،‬استفاده نمود‪ .‬به این ویژگی و همچنین‬
‫دانش مطالعه این ویژگی هیدرولیک گفته میشود‪.‬قدرت هیدرولیک بسته به نوع مایع آن نیز دارد‪.‬‬

‫سیر تاریخی توسعه مهندسی هیدرولیک ‪:‬‬

‫تاریخچه هیدرولیک‬

‫هیدرولیک از دیرباز مورد توجه و استفاده بشر واقع گردیده و بتدریج رو به تکامل نهاده است‪ .‬مصریان‬
‫باستان برای آبیاری مزارع خویش از آب رودخانه نیل چرخ آبی را ساخته و بکار گرفتند‪ .‬توربین های آبی‬
‫اولیه که با مصالحی از قبیل فوالد وچوب ساخته شده و در مسیر آب رودخانه ها نصب گردیده و به عنوان‬
‫محرک آسیاب های آردی مورد استفاد قراری گرفته است هنوز در برخی از شهرهای کشورمان دیده می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫پس از آن ارشمیدس ( دانشمند یونانی ) موفق به ساخت نوعی پمپ موسوم به مارپیچ ارشمیدس گردید‪.‬‬

‫در قرن ‪ 61‬میالدی فشار هوا توسط تریچلی(دانشمند ایتالیایی) اندازه گیری شد و به دنبال آن ساخت پمپ‬
‫های آب رواج پیدا کرد‪.‬‬

‫در قرن ‪ 61‬اصول اولیه علم هیدرولیک توسط پاسکال ( دانشمند فرانسوی ) پایه گذاری شد و به دنبال آن‬
‫جوزف براما ( مکانیک انگلیسی) اولین پرس هیدرولیکی با کاربرد صنعتی را ساخت‪.‬‬

‫قرن ‪ 61‬مواجه با توسعه هیدرولیک آبی و قرن بیستم مقارن با توسعه و رواج هیدرولیک روغنی است‬

‫‪.‬‬

‫در فاصله سال های ‪ 6191‬تا ‪6199‬وسایلی از قبیل گیربکس هیدرولیکی‪ ،‬ماشیین هیای پیسیتون شیعاعی‪،‬‬
‫ماشین های پیستون محوری و ادوات کنترل هیدرولیکی ساخته و عرضه گردید‪.‬‬

‫ترمیم خرابی ها و توسعه صینایع و کارخانجیات پیس از جنیگ جهیانی دوم موجیب کیاربرد بییش از پییش‬
‫هیدرولیک روغنی در صنعت و جایگزینی بسییاری از دسیتگاه هیا و سیسییتم هیای مکانییک بیا تجهییزات‬
‫هیدرولیکی گردید‪ .‬بکارگیری علوم و فنونی از قبیل پنوماتییک و الکترونییک در خیدمت هییدرولیک باعی‬
‫توسعه طراحی و ساخت مدارهای هیدرولیکی خودکار و باالخره ساخت دستگاه های خودکار بر اساس کاربرد‬
‫کامپیوتر در هیدرولیک اوج ترقی این رشته می باشد‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫طبقه بندی هیدرولیک‬

‫هر گاه با اصول و مبانی و تعاریف هیدرولیک سروکار داریم از ان به عنوان علم هییدرولیک نیام میی بیریم و‬
‫چنانچه تجهیزات و کاربرد آن ها در رشته هیدرویک مدنظر باشد از آن به عنوان صنعت هیدرولیک یاد میی‬
‫کنیم‪.‬‬

‫گسترش روز افزون علم هیدرولیک موجب تقسیم آن به دو شاخه هیدرواستاتیک و هیدرودینامیک گردییده‬
‫است که اساس کارکرد تجهیزات هیدرولیکی بر آن ها نهاده شده است‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫علت استفاده از روغن به جای آب ‪:‬‬

‫از نظر تراکم پذیری‬ ‫‪-‬‬

‫تراکم پذیری آب ‪ 3‬درصد و روغن ‪ 1‬درصد می باشد‪.‬‬

‫( مقایسه تراکم پذیری در فشار برابر ‪ ،‬حدود ‪ bar 699‬می باشد‪) .‬‬

‫‪ -‬از نظر کاربردی‬

‫آب به علت ایجاد زنگ زدگی و خوردگی برای استفاده درسیستم های‬
‫هیدرولیکی مطلوب نمی باشد‪.‬‬

‫مزایا و معایب سیستم های هیدرولیکی ‪:‬‬

‫‪ -6‬انعطاف پذیری بیشتر نسبت به سیستم مکانیکی (تسمه ‪ ،‬زنجیر‪ ،‬دنده ‪،‬گاردان ‪،‬کوپلینگ و غیره ) که‬

‫شامل قابلیت برگشت پذیری و عملکرد در سرعتهای مختلف است ‪.‬‬

‫‪ -۲‬قابلیت افزایش نیرو ‪ :‬می توان بوسیله سیستم هیدرولیک ‪ ،‬نیرو را تا صدها برابر افزایش داد ‪.‬‬

‫‪ -3‬راندمان باالتر ‪ :‬به علت اتالف انرژی کمتر ‪ ،‬انتقال ساده تر قدرت و توانایی ترکیب با سایر اجزای کنترلی‬
‫و همچنین‬

‫استهالک کمتر در قطعات ‪.‬‬

‫‪ -9‬کنترل ساده تر و دقیقتر است ‪.‬‬

‫‪ -1‬طراحی ساده تر و تعداد قطعات کمتر‬

‫‪ -1‬اطمینان باالتر به دلیل ایمنی باالتر‬

‫‪ -1‬عملکرد بی سر وصدا‬

‫‪6‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫معایب سیستم های هیدرولیکی ‪:‬‬

‫‪ -6‬نشتی‬

‫‪ -۲‬تولید آلودگی‬

‫‪ -3‬حساس بودن سیستم به آلودگی‬

‫‪ -9‬حرکت نکردن طبق استاندارد = خطر‬

‫‪ -1‬وابستگی روغن به ویسکوزیته‬

‫‪ -‬در صورت استفاده از روغن نامناسب ویا اشکال در طراحی مسیر ها اتالف انرژی شدید خواهیم داشت‪.‬‬

‫‪ -‬فشار در سیستم هیدرولیک زیاد بوده وبه همین دلیل لوله وشلنگ های قوی وبسته ای بسیار دقیق جهت‬
‫آبندی مورد نیاز می باشد ‪.‬‬

‫‪ -‬به دلیل حساسیت بسیار زیاد سیستم های هیدرولیکی وجود هر گونه گرد و خاک زنگ زدگی وآشغال در‬
‫داخل سیستم باع خرابی آن می شود‪.‬‬

‫عوامل تاثیر گذار در افت فشار هیدرولیک‪:‬‬

‫‪ -1‬تغییر سطح لوله‬ ‫‪ -6‬نوع جریان ( آرام یا مغشوش )‬

‫‪ -1‬ناهمواری سطح لوله‬ ‫‪ -۲‬سرعت سیال‬

‫‪ -8‬خم و نقاط اتصالیش لوله‬ ‫‪ -3‬قطر لوله‬

‫‪ -1‬نشتی روغن‬ ‫‪ -9‬ویسکوزیته روغن‬

‫‪ -1‬دبی روغن‬

‫‪7‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫تقسیم بندی کلی هیدرولیک ‪:‬‬

‫‪ -6‬سیستم های هیدرولیک ثابت‬

‫‪ -۲‬سیستم های هیدرولیک متحرک‬

‫اصول اساسی هیدرولیک ‪:‬‬

‫‪ -6‬روغن همواره از مسیر با مقاومت کمتر عبور می کند‪.‬‬

‫‪ -۲‬پمپ هیدرولیک دبی تولید می کند ‪ ،‬فشار تولید نمی کند‪.‬‬

‫‪ -3‬ایجاد مقاومت و بارگذاری باع ایجاد فشار می شود‬

‫تمرین ‪:‬‬

‫دو چک ولو با فنرهایی به مقاومت ‪ 1‬و ‪ 69‬بار‪ ،‬را با یکدیگر به صورت موازی بسته ایم ‪ ،‬روغن از‪:‬‬

‫مسیربا مقاومت ‪ 1‬بارعبور می کند؟‬

‫مسیربا مقاومت‪ 69‬بارعبور می کند؟‬

‫تا مدتی از مسیربا مقاومت ‪ 1‬بار و سپس از مسیربا مقاومت ‪ 69‬بارهم عبور می کند؟‬

‫‪8‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫قانون پاسکال ‪:‬‬

‫‪ - 6‬فشار وارده بوسیله یک سیال بر دیواره یک ظرف بسته بصورت عمود است‬

‫‪ - ۲‬فشار وارده بوسیله سیال در هر نقطه در همه جهت ها برابر است‪.‬‬

‫‪ -3‬فشار وارده به یک سیال محدود شده‪ ،‬بدون تغییر به کلیه نقاط در محدوده ظرف منتقل میشود‪.‬‬

‫رابطه بین نیرو و فشار ‪:‬‬

‫نیرو‬

‫نیرو سبب تغییر وضعیت حرکتی یک جسم می شود ‪:‬‬

‫‪F=m.a‬‬

‫مقدار ماده موجود در جسم را جرم مینامند و واحد جرم در سیستم متریک ‪ kg‬میباشد‪.‬‬

‫نیروی وزن بوسیله یک جرم ایجاد می شود‪.‬‬

‫‪6pound(lbs)=9،913Kg‬‬

‫(‪6kg=۲،۲9pound(lbs‬‬

‫‪9‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫روابط ریاضی بین نیرو و فشار ‪:‬‬

‫فشار ‪ :‬مقدار نیروی وارد بر واحد سطح را فشار مینامیم و مطابق فرمول زیر بیان میگردد‪.‬‬

‫‪( Kg/cm۲‬کیلو گرم بر سانتیمتر مربع) فشار = ‪P‬‬

‫‪(Kgs‬کیلو گرم نیرو) نیرو = ‪F‬‬

‫‪(cm۲‬سانتی متر مربع) سطح =‪A‬‬

‫واحد فشار‪:‬‬

‫‪11‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫اندازه گیری فشار‪:‬‬

‫درجه مطلق‪ :‬فشار واقعی گاز یا سیال محبوس را اندازه گیری کرده و فشار آتمسفر را به آن اضافه میکند‪.‬‬

‫فشار درجه ای‪ :‬فشار واقعی گاز یا سیال محبوس را اندازه گیری میکند‪.‬‬

‫مانومتر‪ :‬جهت اندازه گیری دقیق فشارکم‪ ،‬فشار بر حسب میلیمتر جیوه بیان میشود‪.‬‬

‫نکته ‪ :‬مانومتر یا ‪ Gauge‬همیشه فشار بعد از خود را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫تمرین ‪:‬‬

‫مقدار فشار موجود در هر مانومتر را صرفنظر از نوع مدار هیدرولیک مشخص نمایید‪.‬م‬

‫مقادیر فشار خوانده شده را در جدول یادداشت نمایید‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫جریان سیال ‪:‬‬

‫مقدارعبور جریان سیال در واحد زمان رادر یک لوله یا شیلنگ دبی جریان می نامند‪.‬‬
‫دبی جریان ‪ Q‬با واحدهای زیر اندازه گیری می شود ‪:‬‬

‫لیتر بر دقیقه – متر مکعب بر ثانیه – گالن بر دقیقه‬

‫محاسبه دبی جریان ‪:‬‬

‫دبی جریان در یک لوله یا اوریفیس از حاصلضرب سطح مقطع لوله در میانگین سرعت به دست می آید ‪.‬‬
‫دبی جریان در لوله شکل زیر برابر است با ‪:‬‬

‫‪Q=A.V‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪A‬‬
‫‪V=AVARAGE SPEED FIOW‬‬

‫محاسبه دبی در سیلندرها ‪:‬‬

‫‪13‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫انواع جریان ‪:‬‬

‫الگوی جریان در داخل لوله یا شیلنگ می تواند به دو صورت آرام یا مغشوش باشد ‪.‬‬

‫الف ) جریان آرام ‪:‬‬

‫جریانی است که در آن ذرات سیال در جهت جریان در خطوط مستقیم حرکت میی کننید ‪ .‬در جرییان آرام‬
‫نیروی مقاومت در برابر جریان تنها به ویسکوزیته سیال بستگی دارد و از زبری سطح مستقل است ‪.‬‬

‫در جریان آرام میزان افت فشار در لوله ‪ ،‬مستقیماً به ویسکوزیته سیال و سرعت جریان بستگی دارد ‪.‬‬

‫ب ) جریان مغشوش ‪:‬‬

‫جریان مغشوش هنگامی اتفاق می افتد که ذرات سیال بتوانند در عرض جریان به طور تصادفی حرکت کنند‬
‫‪ .‬جریان مغشوش زمانی رخ می دهد که مقدار عدد رینولدرز بین ‪ ۲999‬تا ‪ 3999‬باشد ‪.‬‬

‫در حالت پایدار هنگامی که عدد رینولدز کمتیر از ‪ ۲999‬باشید ‪ ،‬جرییان آرام و در اعیداد رینولیدز بیاالتر از‬
‫‪ 3999‬جریان مغشوش خواهد بود ‪.‬‬

‫تغییر از یک حالت به حالت دیگر بین این دو مقدار اتفاق می افتد ‪ .‬عدد رینولدز یک کمیت بدون بعد است‬
‫و از رابطه زیر محاسبه می شود ‪:‬‬

‫که در این رابطه ‪:‬‬

‫‪VD‬‬
‫‪Re ‬‬ ‫‪ = V‬سرعت متوسط جریان‬
‫‪v‬‬
‫‪ = D‬قطر داخلی لوله‬

‫‪ = v‬ویسکوزتیه سیال‬

‫‪14‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫لزجت یا ویسکوزیته‬

‫لزجت یا ویسکوزیته معرف میزان اصطکاک داخلی یا مقاومت سیال در مقابل جاری شدن است‬

‫و بعنوان یکی از عوامل اصلی انتخاب سیال در سیستم هیدرولیک مطرح می گردد ‪.‬‬

‫ویسکوزیته مهم است چرا که اگر روغن خیلی رقیق باشد (ویسکوزیته پایین) ‪ ،‬امکان نشت روغن از درزبند‬
‫ها‪ ،‬اتصاالت یا سر خوردن داخلی پمپ وجود دارد‪ .‬این نکته تاثیر منفی بر کارآیی ادوات هیدرولیکی دارد‪.‬‬

‫در صورت غلیظ بودن بیش از حد روغن (ویسکوزیته باال)‪ ،‬ادوات کار تنبل شده و نیاز به نیروی بیشتری‬
‫برای حرکت دادن روغن درون سیستم دارند ‪.‬‬

‫نتایج حاصل از باال بردن لزجت سیال در سیستم هیدرولیک‬

‫افزایش مقاومت درمقابل جریان یافتن سیال در سیستم هیدرولیک‬

‫افزایش مصرف قدرت ‪،‬در نتیجه افزایش افتهای اصطکاکی‬

‫افزایش افت فشار بواسطه عبور روغن از لوله ها و شیرها‬

‫افزایش درجه حرارت به واسطه اصطکاک‬

‫نتایج حاصل از پایین بودن لزجت یا ویسکوزیته در سیستم های هیدرولیک ‪:‬‬

‫افزایش نشتی از آب بند کننده ها‬

‫افزایش سائیدگی در نتیجه شکست فیلم روغن بین اجزاء متحرک‬

‫‪15‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫کاویتاسیون ‪:‬‬

‫حبابهای روغن بدلیل وجود خالً در ورودی پمپ‪ ،‬بوجود می آیند‪ .‬حبابها درون پمپ حرکت میکنند و همراه‬
‫با افزایش فشار‪ ،‬و در مواجهه با فشار باال می ترکند (منفجر میشوند) ‪.‬‬

‫عوامل ایجاد کاویتاسیون‪:‬‬

‫محدودیت (تنگی) در مجرای ورودی پمپ‬

‫باریکی شیلنگ ورودی‬

‫کمبود روغن در مخزن‬

‫فشار باال حبابهیا را متیراکم نمیوده‪ ،‬فشیار‬

‫همراه با مکش روغن بیه درون پمیپ و‬
‫بسیار باالیی ایجاد کیرده و موجیب ایجیاد‬
‫وجود خالً ‪ ،‬حبابهای بخار یا هوا بوجود‬
‫صدای وزوز مانند میشود‪.‬‬
‫می آیند‪.‬‬

‫هواگیری ‪:‬‬

‫هواگیری یعنی ورود هوا به سیستم هیدرولیک از سمت ورودی پمپ هیدرولیک‪.‬‬

‫در صورت متراکم شدن هوا درون پمپ‪ ،‬بالشتک هوا در کل سیستم بوجود می آیید‪ .‬ایین پدییده موجیب از‬
‫دست رفتن کنترل عمل کننده و افزایش دما (داغ کردن) میشود‪.‬‬

‫عوامل بروز هواگیری‪:‬‬

‫شل بودن بست ورودی پمپ‬

‫شل بودن شلنگهای مسیر برگشت‬

‫کم بودن مقدار روغن‬

‫نوک لوله برگشت روغن پایینتر از سطح روغن مخزن است‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫نمادهای گرافیکی ‪:‬‬

‫نمادهای گرافیکی هیدرولیکی‪ ،‬بجای شکل اجزای واقعی بکار میروند چراکه خواندن و ترسیم‬
‫آنها آسانتر است‪.‬نمادها استاندارد بوده و مقبولیت جهانی دارند‪.‬‬

‫پمپ ها و موتورهای هیدرولیکی ‪:‬‬

‫‪ -1‬پمپ‬

‫‪ -2‬موتور‬

‫دبي ثابت‬
‫دبي ثابت‬ ‫دو طرفه‬ ‫دبي متغير‬

‫‪17‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫مسیرهای هیدرلیک ‪:‬‬

‫‪ -1‬مسیرهای متقاطع‬

‫‪ -2‬نقطه اتصال‬

‫‪ -3‬مسیرهای متصل‬

‫‪ -4‬جهت های جریان‬

‫مخزنها ( تانک)‪:‬‬

‫تحت فشار‬

‫مرتبط با جو‬

‫‪18‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫کنترل جریان ‪:‬‬

‫جریان مسدود‬ ‫جریان آزاد‬ ‫تنگنای (اریفیس)‬

‫ثابت‬

‫شیر یکطرفه (چک ولو)‬ ‫تنگنای (اریفیس)‬

‫فنري‬ ‫متغير‬

‫نماد های گرافیکی ‪:‬‬

‫روش كار‬ ‫متفرقه‬

‫مجموعه واحد‬
‫فنر‬

‫مخزن آزاد‬
‫دستی‬

‫تحت فشار‬

‫اهرم کشش ‪ -‬فشار‬

‫فشار سنج‬
‫پدال یا زبانه‬

‫موتور الکتریکی‬
‫مکانیکی‬

‫آکوموالتور (انباره)‬
‫شیار دار‬
‫فنری‬

‫سولنوئید‬ ‫آکوموالتور (انباره)‬

‫تک سیم پیچ‬ ‫گازی‬

‫فشار فرمان‬ ‫کولر‬

‫تحریک مستقیم‬
‫فیلتر یا صافی‬
‫تحریک غیر مستقیم‬

‫‪19‬‬
‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪21‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شناخت اجزای اصلی هیدرولیک ‪:‬‬

‫مخزن روغن هیدرولیک ‪:‬‬

‫مخزن هیدرولیک برای تضمین وجود روغن کافی برای سیستم هیدرولیک‪ ،‬آنرا ذخیره میکند‪.‬‬

‫مخزن امکان رسوب آلودگیها در کف و دورشدن گرما را فراهم میکند‪.‬‬

‫مخزن روغن از لحاظ کاربردی باید دارای خصوصیات ذیل باشد ‪:‬‬

‫‪ -6‬مخزن ‪ ،‬توانایی ذخیره کردن کل روغن سیستم را در خود داشته باشد‪.‬‬

‫‪ -۲‬ته نشین شدن آلودگی های روغن در مخزن‬

‫‪ -3‬دفع حرارت سیستم توسط نصب صحیح مخزن‬

‫‪ -9‬حجم مخزن حدود ‪ 3‬الی ‪ 1‬برابر دبی تولیدی توسط پمپ باشد‪.‬‬

‫( مخزن روغن باید حجم کافی جهت جبران انبساط روغن را داشته باشد‪).‬‬

‫‪21‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫ساختمان یک مخزن یا تانک هیدرولیک ‪:‬‬

‫یک مخزن هیدرولیک از اجزاء زیر تشکیل شده است ‪.‬‬

‫‪ -6‬توری درب تانک برای جلوگیری از ورود مواد زائد به مخزن در موقع ریختن روغن‬

‫‪ -۲‬صفحه موج گیر برای آرام کردن حرکت روغن برگشتی از سیستم به طرف لوله مکش و به وجود آوردن‬
‫امکان ته نشینی مواد زائد و جدا شدن هوای محلول در روغن‬

‫‪ -3‬فیلتر و لوله مکش برای تصفیه روغن جریان یافته به سمت پمپ برای مکش ‪ .‬این فیلتر بایستی حداقل‬
‫‪ ۲/1‬سانتیمتر از کف مخزن باالتر نصب شود ‪.‬‬

‫‪ -9‬میله یا شیشه اندازه گیری برای بازدید سطح روغن در مخزن‬

‫‪-1‬لوله برگشت روغن از سیستم به مخزن‬

‫‪-1‬فیلتر هواکش برای جلوگیری از ورود گرد و غبار به مخزن و ارتباط مخزن با هوای خارج‬

‫‪-1‬پیچ تخلیه برای تخلیه روغن در موقع تعویض روغن یا موارد دیگر‬

‫‪-8‬دریچه تمیز کردن برای تمیز کاری مخزن‬

‫بعضی از مخازن هیدرولیک دارای سوپاپهایی هستند که می توانند هوا را با فشاری حدود ‪ ( bar۲‬بار ) در‬
‫مخزن نگه دارند ‪ .‬وجود این فشار بر سطح روغن باع کمک به مکش پمپ و جلوگیری از ایجاد خال می‬
‫گردد ‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫پمپ های هیدرولیکی ‪:‬‬

‫پمپ هیدرولیک به عنوان قلب سیستم هیدرولیک ‪ ،‬انرژی مکانیکی را که توسط موتورهای الکتریکی ویا‬
‫احتراق داخلی تامین می گردد به انرژی هیدرولیکی تبدیل می کند‪.‬‬

‫تقسیم بندی پمپها‬

‫در صنعت هیدرولیک پمپها به دو دسته کلی زیر تقسیم می شوند ‪:‬‬

‫‪-6‬پمپهای با جابجایی غیر مثبت( پمپهای هیدرودینامیکی )‬

‫‪ -۲‬پمپهای با جابجایی مثبت‬

‫‪ -‬پمپهای با جابجایی غیر مثبت‬

‫پمپهای گریز از مرکز ازنمونه های کاربردی پمپهای با جابجایی غیر مثبت می باشند ‪ ( .‬شکل زیر )‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫چون پمپهای مذکور توانایی مقاومت در برابر فشار باال را ندارند ‪ ،‬بندرت در صنعت هیدرولیک مورد استفاده‬
‫قرار گرفته و معموالً به منظور انتقال اولیه سیال ازنقطه ای به نقطه ای دیگر بکار گرفته می شوند ‪ .‬پمپ‬
‫های گریز از مرکز در سیستم های آبرسانی مورد استفاده قرار می گیرد ‪.‬‬

‫در این پمپها بدلیل وجود لقی زیاد بین پره های دوار و پوسته آنهاِ ‪ ،‬میزان جریان خروجی پمپ عالوه بر‬
‫سرعت دورانی محور ‪ ،‬به مقدار مقاومت خارجی سیستم نیز وابسته است و سیال تمایل دارد در جهتی‬
‫حرکت کند که با مقاومت کمتری مواجه گردد ‪.‬‬

‫میزان جریان خروجی با افزایش مقاومت بار کاهش یافته و حداکثر فشار در هنگام مسدود بودن خروجی‬
‫حاصل می شود ( دراین حالت جریان خروجی به صفر خواهد رسید ) به همین دلیل بمنظور پمپ نمودن‬
‫آب شهری و صنعتی از پمپهای گریز از مرکز استفاده میگردد زیرا در مواقع حداکثر مصرف ‪ ،‬فشار به حداقل‬
‫رسیده و در زمانهای حداقل مصرف ‪ ،‬حداکثر فشار قابل دسترس میباشد ‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫پمپهای با جابجایی مثبت‬

‫این نوع پمپها در صنعت هیدرولیک کاربرد وسیعی دارند ‪ ،‬و توانایی غلبه بر فشار حاصل از بارهای مکانیکی‬
‫سیستم و همچنین مقاومت ایجاد شده در مقابل جریان روغن در اثر اصطکاک را دارا می باشند ‪.‬‬

‫انواع پمپ های با جابجائی مثبت‬

‫از پمپهای با جابجایی مثبت می توان به سه نوع اصلی زیر اشاره نمود ‪:‬‬

‫‪ -6‬پمپهای دنده ای‬

‫‪ -۲‬پمپهای پره ای‬

‫‪ -3‬پمپهای پیستونی‬

‫انواع پمپ ها از نظر دبی خروجی روغن‬

‫پمپ ها از نظر مقدار سیال خروجی به دو دسته تقسیم می شوند ‪.‬‬

‫پمپ های دبی ثابت‬

‫پمپ های دبی ثابت پمپ هائی هستند که در یک دور ثابت ‪ ،‬مقدار روغن خروجی در واحد زمان ثابت باشد‬
‫‪.‬‬

‫پمپ های دبی متغیر‬

‫پمپ های دبی متغیر پمپ هائی هستند که در یک دور ثابت ‪ ،‬مقدار روغن خروجی در واحد زمان متغیر و‬
‫قابل تنظیم باشد ‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫پمپ های دنده ای ‪:‬‬

‫پمپ های دنده ای به دو قسمت داخلی و خارجی تقسیم میگردند‬

‫مشخصات عمومی پمپ های دنده ای ‪:‬‬

‫‪ -6‬اجزای پمپ کننده در این نوع پمپ ها به شکل چرخ دنده میباشند‪.‬‬

‫‪ -۲‬در فشار های تا ‪ ۲19‬بار کار می کنند‪.‬‬

‫‪ -3‬در فشار های باال صدای زیادی تولید می کنند‪.‬‬

‫پمپ دنده داخلی‬ ‫پمپ دنده خارجی‬

‫نمای برشی یک پمپ دنده خارجی‬

‫‪26‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫اجزای پمپ دنده ای ‪:‬‬

‫‪ - 6‬دنده محرک‪ :‬دارای محور بوده و به محرک وصل میشود‬

‫‪ - ۲‬دنده متحرک‪ :‬با دنده محرک درگیر میشود‬

‫‪ - 3‬درزبندهای صفحه های سایشی‪ :‬از ورود روغن از منطقه کم فشار به منطقه پر فشار جلوگیری میکنند‬

‫‪ - 9‬صفحه های سایشی (عینکی)‪:‬توسط فشار خروجی به طرف دنده ها فشرده شده و فاصله بین دنده ها و‬
‫صفحه های سایشی کاهش می یابد ‪.‬‬

‫‪ - 1‬پوسته (محفظه)‪ :‬پوسته های دو طرف و پوسته میانی‪.‬‬

‫‪ - 1‬درزبند (سیل) جلویی‪ :‬برای جلوگیری از مکش هوا و آلودگی به درون سیستم هیدرولیک‬

‫جلوگیری از انتقال روغن به درون پوسته محرک‬

‫‪ -1‬پیچهای بستن پوسته ها‬

‫‪27‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫پمپ دنده داخلی با آب بند هاللی ‪:‬‬

‫‪ -6‬دنده درونی توسط یک چرخ دنده بیرونی رانده می شود‪.‬‬

‫‪ -۲‬قطعه هاللی حکم آب بند را دارد‪.‬‬

‫‪ -3‬زمانی که دنده ها از درگیری خارج می شوند‪ ،‬ناحیه مکش شکل می گیرد‪.‬‬

‫‪ -9‬در فشار ‪ 699‬بار کار می کنند و دبی تولیدی آنها ‪ ۲99‬لیتر بر دقیقه است‪.‬‬

‫‪ -1‬کم صدا ترین نوع پمپ ها هستند‬

‫پمپ های پره ای ‪:‬‬

‫‪ -6‬دارای یک روتور شکافدار هستند که پره های پمپ در آنها جای گرفته است‪.‬‬

‫‪ -۲‬پره ها قادر به لغزش به طرف داخل و یا خارج هستند‪.‬‬

‫‪ -3‬این مجموعه به صورت نیروی گریز از مرکز کار می کند‪.‬‬

‫‪ -9‬فشار کاری بیشتری نسبت به پمپ های دنده ای تحمل می کنند‪.‬‬

‫‪ -1‬دامنه دبی تولیدی آنها تا ‪ 319‬لیتر بر دقیقه متغیر است‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫پمپ پیستونی ‪:‬‬

‫پمپ های پیستونی با دارا بودن بیشترین نسبت توان به وزن از گرانترین پمپ ها هستند و در صورت آب‬
‫بندی دقیق پیستون میتواند باالترین بازدهی را داشته باشد ‪.‬‬

‫معموال جریان در این پمپ ها بدون ضربان بوده و به دلیل عدم وارد آمدن بار جانبی به پیستون ها دارای‬
‫عمر طوالنی میباشند اما به خاطر ساختار پیچیده تعمیر آن مشکل است ‪.‬‬

‫از نظر طراحی پمپ های پیستونی به دو دسته شعاعی و محوری تقسیم میشوند ‪:‬‬

‫پمپ های پیستونی محوری با محور خمیده ‪)Axial piston pumps (bent axis :‬‬

‫در این پمپ ها خط مرکزی بلوک سیلندر نسبت به خط مرکزی محور محرک در موقعیت زاویه ای‬
‫مشخصی قرار دارد ‪ .‬میله پیستون توسط اتصاالت کروی به فلنج محور محرک متصل هستند به طوری که‬
‫تغییر فاصله بین فلنج و بلوک سیلندر باع حرکت رفت و برگشت پیستون ها در سیلندر میشود ‪ .‬یک‬
‫اتصال یونیورسال (‪ )universal link‬بلوک را به محور محرک متصل میکند ‪ .‬میزان خروجی پمپ با تغییر‬
‫بین دو محور پمپ قابل تغییر است ‪.‬‬

‫در زاویه صفر خروجی وجود ندارد و پیشینه خروجی در زاویه ‪ 39‬درجه بدست خواهد آمد ‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫پمپ های پیستونی محوری با صفحه زاویه گرا ‪)Axial piston pumps (swash plate :‬‬

‫در این نوع پمپ ها محور بلوک سیلندر و محور محرک در یک راستا قرار میگیرند و در حین حرکت دورانی‬
‫به خاطر پیروی از وضعیت صفحه زاویه گیر پیستون ها حرکت رفت و برگشتی انجام خواهند داد ‪ .‬با این‬
‫حرکت سیال را از ورودی مکیده و در خروجی پمپ میکنند ‪.‬‬

‫این پمپ ها را میتوان با خاصیت جابجایی متغیر نیز طراحی نمود ‪ .‬در پمپ های با جابجایی متغیر وضعیت‬
‫صفحه زاویه گیر توسط مکانیزم های دستی کنترل و یا از طریق سیستم جبران کننده تنظیم میشود ‪.‬‬
‫حداکثر زاویه صفحه زاویه گیر حدود ‪ 6171‬درجه میباشد ‪.‬‬

‫پمپ های پیستونی شعاعی ‪Radial piston pumps :‬‬

‫در این نوع پمپ ها ‪ ،‬پیستون ها در امتداد شعاع قرار میگیرند ‪ .‬پیستون ها در نتیجه نیروی گریز از مرکز و‬
‫فشار سیال پشت آنها همواره با سطح رینگ عکس العمل در تماس اند ‪.‬‬

‫برای پمپ نمودن سیال رینگ عکس العمل باید نسبت به محور محرک خروج از مرکز داشته باشد ‪ .‬در‬
‫ناحیه ای که پیستون ها از محور روتور فاصله دارند خال نسبی به وجود آمده در نتیجه مکش انجام میگیرد ‪.‬‬
‫در ادامه دوران روتور ‪ ،‬پیستون ها به محور نزدیک شده و سیال موجود در روتور را به خروجی پمپ میکند ‪.‬‬

‫در انواع جابجایی متغیر این پمپ ها با تغییر میزان خروج از مرکز رینگ عکس العمل نسبت به محور محرک‬
‫میتوان مقدار خروجی سیستم را تغییر داد ‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫بنابراین ‪:‬‬

‫در این نوع پمپ ها مقدار کورس حرکت پمپ را میتوان با تغییر زاویه صفحه زاویه دهنده‪ ،‬کم و زیاد کرد‪.‬‬

‫دبی تولیدی تا ‪ 6999‬لیتر بر دقیقه و تا فشار های باالی ‪ 6999‬بار نیز کار می کنند‪.‬‬

‫اجزای اصلی پمپ های پیستونی ‪:‬‬

‫محور ورودی و زینه‬ ‫پیستون سروو‬

‫مجموعه سیلندر (بارل)‬ ‫مجموعه پیستون‬

‫‪31‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫محرك ‪: PTO‬‬

‫امکان استفاده چند پمپ را از یک محرک را بوجود می آورد‪.‬‬

‫از نسبت چرخ دنده محرک مناسب برای تضمین حصول سرعت بهینه استفاده میشود‪.‬‬

‫شیر های هیدرولیکی ‪:‬‬

‫واحد کنترل و اجزاء آن مهمترین قسمت هر سیستم هیدرولیک راتشکیل میدهد‪ .‬اطالع از وظایف و نحوه‬
‫عملکرد اجزاء کنترلی بسیار مهم بوده و از اساسی ترین وظایف طراح و حتی اپراتور سیستم هیدرولیک‬
‫محسوب میگردد‪ .‬در صورت عدم انتخاب دقیق اجراء مدار مطابق برنامه عمل نخواهد کرد‪ .‬انرژی سیال‪،‬‬
‫توسط وسایل کنترلی که اصطالحا شیر نامیده میشوند کنترل میگردد‪ .‬شیرها از نقطه نظر نوع عملکرد به‬
‫سه دسته اصلی تقسیم میشوند‪:‬‬

‫‪6- DIRECTIONAL CONTROL VALVES‬‬ ‫شیرهای کنترل جهت‬ ‫‪.6‬‬

‫‪۲- PRESSURE CONTROL VALVES‬‬
‫شیرهای کنترل فشار‬ ‫‪.۲‬‬
‫‪3- FLOW CONTROL VALVES‬‬
‫شیرهای کنترل جریان‬ ‫‪.3‬‬

‫‪32‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیرهای کنترل جهت ‪:‬‬

‫شیرهای کنترل جهت جریان‪ ،‬ارتباط بین اجزای مختلف سیستم هیدرولیک را توسط قطع و وصل و‪ /‬یا‬
‫تغییر جهت جریان روغن فراهم میکنند‪.‬‬

‫نقش شیر هیدرولیک در مدار هیدرولیک ‪:‬‬

‫‪33‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیر یک طرفه‬

‫این شیر دارای کاربرد های بسیار وسیعی در هیدرولیک میباشد‬

‫در این شیر عبور جریان فقط از یک سمت قابل انجام میباشدو از طرف دیگر اجازه عبور جریان داده‬
‫نمیشود ‪.‬‬

‫‪POWER PACK‬‬

‫‪ Shut – off valve‬اگر پمپ را به خط فشاری وصل کند به آن ‪ Main valve‬گفته می شود‪.‬‬

‫‪ Shut – off valve‬اگر خط فشاری را به تانک وصل کند به آن ‪ By pass‬گفته می شود‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیر کنترل جهت حساس بار مرکز بسته(‪:)CCLS‬‬

‫وقتی هیچکدام از اسپولها تحریک نشده اند‪ ،‬روغن ارسالی از پمپ به شیر از طریق شیر به مخزن بر‬
‫نمیگردد‪.‬‬

‫معموالَ سیستم ‪ CCLS‬مجهز به پمپ دبی متغیر است‪ .‬بنابراین کورس پیستونهای پمپ در حالت غیر فعال‬
‫بودن اسپولها در حداقل بوده و در صورت استفاده از مدار هیدرولیک‪ ،‬کورس آن افزایش می یابد‪.‬‬

‫اسپولها‪:‬‬

‫شیارها‬

‫مقدار کمی روغن را برای روغن کاری بین اسپول و بدنه شیر‬
‫نگه میدارد‪.‬‬

‫به درز بندی (آب بندی) کمک میکند‪.‬‬

‫اجزاء کوچک را به دام می اندازد‪.‬‬

‫تورفتگی های تنظیمی‬

‫احتمال قفل هیدرولیکی را به حداقل میرساند‪.‬‬

‫کنترل بهتر مقدار جریان روغن در هنگام کار دقیق و ضربه گیری‬

‫‪35‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیر مداری (‪)ORBIT‬‬

‫این شیر توسط حرکت دورانی تحریک میشود‪ .‬رایج ترین شیر در سیستم کنترل فرمان هیدرولیکی است‬

‫شیرهای نشسته‬

‫دارای مزیت درزبندی کامل میباشند‪ .‬مورد استفاده وسیع در سیستمهای ‪PPC‬‬

‫(‪)PPC: Proportional Pressure Control valve‬‬

‫‪36‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیرهای کنترل فشار‪:‬‬

‫شیر اطمینان ‪:‬‬

‫این شیرها یک مجموعه هیدرولیکی هستند که فشار تخلیه آنها به وسیله فنر قابل تنظیم بوده و به گونه ای‬
‫تنظیم میشوند که فشار در حدی پایین تر از حد آسیب رسیدن به اجزا مدار هیدرولیکی شکسته شده و‬
‫روغن فرستاده شده توسط پمپ به تانک برمیگردد‪.‬‬

‫انواع شیراطمینان ‪:‬‬

‫شیرهای اطمینان با عملکرد مستقیم ‪Direct Operated Pressure Relief Valve‬‬

‫شیر اطمینان با عملکرد پایلوتی ‪Pilot Operated Pressure Relief Valve‬‬

‫‪37‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫انواع رلیف ولو پایلوتی‪:‬‬

‫‪ -6‬رلیف پیلوتی با تخلیه داخلی‬

‫‪ -۲‬رلیف پیلوتی با تخلیه خارجی‬

‫زمانی که دبی یا شدت جریان سیال از ‪11 GPM‬بیشتر باشد از رلیف های پیلوتی استفاده می شود‪.‬‬

‫شیرهای کاهنده فشار ‪Pressure Reducing Valve‬‬

‫گاهی اوقات در یک سیستم هیدرولیکی یکی از مدارها احتیاج به فشار کمتری نسبت به بقیه سیستم دارد ‪.‬‬
‫برای کاهش فشار معمولی سیستم و قابل استفاده شدن در مدار مذکور از شیر کاهنده فشار استفاده می‬
‫شود ‪.‬‬

‫شکل زیر عملکرد یک شیر کاهنده فشار را نشان می دهد ‪.‬‬

‫همانگونه که در شکل نشان داده شده است ‪ ،‬در اثر افزایش فشار در خروجی (‪ )PA‬قطعه راه دهنده به سمت‬
‫باال حرکت می کند و مجرای خروجی را تنگ تر می نماید و فشار در آن کاهش می یابد ‪ .‬حرکت قطعه راه‬
‫دهنده نقش اوریفیس را بر عهده دارد ‪.‬‬

‫عملکرد یک شیر کاهنده فشار‬

‫الزم به ذکر است که در شیرهای کاهنده فشار ‪ ،‬جریان اضافی به مخزن بر نمی گردد ‪ .‬بلکه با ایجاد افت‬
‫فشار در اثر تنگ شدن گلوگاه در مسیر خروجی روغن ‪ ،‬صرفاً فشار در سمت خروجی کاهش می یابد ‪ .‬نمای‬
‫برش خورده و عالمت سمبلیک شیر کاهنده فشار در شکل های زیر نشان داده شده است ‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیر بی بار کننده ‪Unloading Valve‬‬

‫شیر بی بار کننده نوع دیگری از شیرهای کنترل فشار است که جریان خروجی از پمپ های هیدرولیک را در‬
‫مواقعی که سیستم هیدرولیک زیر بار نیست در فشار صفر به مخزن تخلیه می کند و در نتیجه از مصرف‬
‫توان و اتالف حرارتی ناشی از تخلیه روغن در فشار باالتر از شیر اطمینان کاسته می شود ‪ .‬شیر بی بار کننده‬
‫یک شیر نرمال بسته است ‪ .‬همانگونه که در شکل زیر نشان داده شده است‬

‫در صورتی که هیچ یک از مصرف کننده های سیستم هیدرولیک زیر بار نباشند‪ ،‬فشار در سیستم افزایش‬
‫می یابد‪ .‬افزایش فشار به خط فرمان شیر در سمت چپ منتقل میشود و پیستون را به سمت باال حرکت می‬
‫دهددر نتیجه جریان پمپ هیدرولیک را به مخزن تخلیه میکند‪.‬‬

‫‪39‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیر متعادل کننده ‪Counter balance valve‬‬

‫یکی از مسائل اصلی سیلندرهای عمودی مانند( پرس هیدرولیک – سیلندرهای نگهدارنده – تیغه بولدوزر و‬
‫تیغه گریدر ) متعادل نگه داشتن وزنه متصل به سیلندر ( وزن تیغه ) میباشد‪.‬‬

‫شیر متعادل کننده با تامین فشار کافی در زیر پیستون ‪ ،‬وزنه را متعادل و از حرکت خود به خودی آن‬
‫جلوگیری م یکند‪.‬‬

‫شیرهای ترتیبی‬

‫برای کنترل ترتیب عملکرد دو شاخه موازی از مدار مورد استفاده قرار می گیرند ‪ .‬به عنوان مثال توسط این‬
‫شیر می توان عملکرد دو سیلندر را به ترتیبی کنترل نمود که سیلندر دوم پس از طی کورس سیلندر اول‬
‫وارد عمل گردد ‪ .‬شکل زیر استفاده از یک شیر ترتیبی را برای کنترل دو شاخه موازی از یک مدار را نشان‬
‫می دهد ‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شوك ولو ‪shock valve‬‬

‫عملکرد شیر اطمینان با شوک ولو یکسان میباشد ولی به دلیل موقعیت قرارگیری در مدار نام و وظیفه آن‬
‫تغییر میکند‪ .‬شوک ولو بین پمپ و مصرف کننده قرار داده میشود‪.‬‬

‫فیوز ‪:‬‬

‫نقش فیوز در مدارات هیدرولیک همانند نقش فیوز در مدارات برقی میباشد‪ .‬در این مدار پس از باالرفتن‬
‫فشار فیوز عمل نموده و خط فشار به تانک تخلیه میگردد‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیرهای کنترل جریان ‪Flow control valve :‬‬

‫شیرهای کنترل جریان شیرهایی هستند که جهت تنظیم سرعت سیلندرها و موتورهای هیدرولیکی مورد‬
‫استفاده قرار میگیرند‪ .‬این شیرها با تغییر میزان دبی ورودی و خروجی در عملگرها ف سرعت آنها را کنترل‬
‫می کنند‪.‬‬

‫روشهای کنترل جریان ‪:‬‬

‫‪Metering in‬‬ ‫‪ -‬کنترل جریان ورودی‬

‫‪ -‬کنترل جریان خروجی ‪Metering out‬‬
‫‪Bleed off‬‬ ‫‪ -‬کنترل جریان سرریز‬

‫‪42‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫تقسیم کننده های جریان ‪:‬‬

‫‪ -‬جریان تولیدی از پمپ را تقسیم و به مدار می فرستند ‪ .‬تقسیم کننده های جریان دو نوع می بشند‪.‬‬
‫‪ -‬تقسیم کننده های جریان با استفاده از شیر‬
‫‪ -‬تقسیم کننده های جریان با استفاده از موتور‬
‫‪ -‬درتقسیم کننده های جریان با استفاده از شیر‪ ،‬جریان از یک جفت اوریفیس به صورت مساوی بین‬
‫خروجیها تقسیم می گردد‪ (.‬البته در صورت طراحی خاص امکان تامین نسبت های غیر مساوی نیز‬
‫وجود دارد‪).‬‬
‫شکل زیر عالمت سمبلیک تقسیم کننده جریان با استفاده ازشیر را نشان می دهد ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪ -‬در تقسیم کننده های جریان با استفاده از موتور‪ ،‬تعدادی موتور چرخ دنده ای با محور همزمان‬
‫کننده مشترک جریان را به صورت مساوی ( و یا در طراحی خاص با نسبت مشخص ) از خود عبور‬
‫می دهند‪ .‬شکل زیر عالمت سمبلیک تقسیم کننده جریان با استفاده از موتور را نشان می دهد ‪.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شارژینگ ولو ‪:‬‬

‫شارژینگ ولو نوعی از شیرهای تقسیم ترجیحی میباشد‪.‬‬

‫در سیستم هیدرولیک گریدر و بیل مکانیکی هپکو بین مدار ترمز و مدار فرمان از‬
‫شارژینگ ولو استفاده میگردد‪ .‬در این مدارها ابتدا شارزینگ ولو روغن مدارهای ترمز را تامین‬
‫کرده و سپس با تغییر وضعیت شارزینگ ولو روغن به مدارهای فرمان هدایت میگردد‪.‬‬

‫از شیرهای تقسیم ترجیحی در مواردی استفاده میگردد که روغن هیدرولیک جاری شده‬
‫توسط پمپ ‪ ،‬بیش از یک مدار را تغذیه نماید ولی جریان روغن مصرفی یکی از مدارها الزمتر‬
‫باشد‪.‬‬

‫در این صورت ابتدا تمامی روغن ارسالی از پمپ وارد مدار مذکور شده و پس از تامین روغن‬
‫مصرفی آن مدار به مدارهای دیگر هدایت میگردد‪.‬‬

‫در مدار زیر روغن ابتدا مسیر ‪CF‬را پر کرده و سپس با تخریک اسپول مسیر ‪EF‬نیز تامین‬
‫روغن میگردد‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫نامگذاری شیرها‪:‬‬

‫تعداد موضع ها ‪ /‬تعداد دهانه ها‬ ‫نحوه نامگذاری شیرها‪:‬‬

‫‪45‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫آشنایی با دهانه های شیر ها ‪:‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪ -6‬فشاری‬
‫‪A,B,C‬‬ ‫‪ -۲‬کاری‬
‫‪R,S,T‬‬ ‫‪ -3‬تخلیه‬
‫‪X,Y,Z‬‬ ‫‪ -9‬سیگنال‬
‫‪L,K‬‬ ‫‪ -1‬نشتی‬

‫تحریک اسپولها ‪:‬‬

‫اسپولها توسط روشهای تحریک مختلف حرکت داده و کنترل میشوند‪.‬‬

‫بادی‬

‫سولنوئیدی‬
‫سولنوئیدی‪ ،‬برگشت فنری‬

‫تمرکز فنری‬

‫فرمان گیر برقی‬

‫دستی‬
‫اهرم دستی دندانه دار‬

‫غلطکی‬

‫پدالی‬
‫هیدرولیکی‬

‫‪46‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫عملگر ها ‪:‬‬

‫به طور کلی دو نوع عمل کننده وجود دارد که عبارتند از‪:‬‬

‫‪ -6‬پیستونی – این نوع ‪ ،‬حرکت خطی را ایجاد میکند (خط مستقیم)‬

‫‪ - ۲‬دورانی – این نوع‪ ،‬حرکت دورانی را ایجاد میکند‪.‬‬

‫پیستونی – جک هیدرولیکی‬ ‫عمل کننده دو رانی – موتور گردان‬

‫انواع عملگرهای خطی ‪:‬‬

‫‪ -‬یک طرفه‬
‫‪ -‬دوطرفه‬
‫‪ -‬تلسکوپی‬

‫‪47‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫سرعت جک‪:‬‬

‫سرعت پیستون به مقدار جریان ورودی روغن به درون جک و مساحت پیستون بستگی دارد‪.‬‬

‫= ‪ U‬سرعت پیستون‬

‫= ‪ Q‬مقدار جریان روغن‬

‫= ‪ A‬مساحت پیستون‬

‫تفاوتی بین مساحت دوطرف پیستون جک وجود دارد‪ ،‬مساحت پیستون سمت بازو دارای مساحت کمتری‬
‫بوده بنابراین گنجایش آن سمت کمتر است‪.‬‬

‫این تفاوت سبب میشود که سرعت سمت بازو بیشتر از سمت پیستون باشد‪.‬‬

‫‪U =Q / A‬‬

‫نیروی پیستون ‪:‬‬

‫برای افزایش نیروی پیستون‪ ،‬باید فشار روغن و یا سطح پیستون افزایش یابد ‪.‬‬

‫= ‪ F‬نیرو‬

‫= ‪ P‬فشار‬

‫= ‪ A‬سطح‬

‫مساحت جک در سمت پیستون بیشتر است بنابراین نیروی تولیدی در این سمت بیشتر از نیروی تولیدی در‬
‫سمت بازوست‪.‬‬

‫‪F=PxA‬‬

‫‪48‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫انواع عملگرهای دورانی ‪:‬‬

‫هیدروموتورها دقیقا مشابه هیدروپمپ ها عمل مینمایند و طبقه بندی آنها نیز همانند پمپ های هیدرولیک‬
‫میباشد‪.‬‬

‫حرکت دورانی بوسیله موتورهای هیدرولیکی تولید میشود ‪.‬‬

‫موتورهای هیدرولیکی میتوانند در هر دو جهت بچرخند‪.‬‬

‫انواع هیدرو موتورها ‪:‬‬

‫‪ -6‬موتورهای هیدرولیکی دنده ای‬

‫‪ -۲‬موتورهای هیدرولیکی پره ای‬

‫‪ -3‬موتورهای هیدرولیکی پیستونی‬

‫‪49‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫موتورهای هیدرولیکی دنده ای ‪:‬‬

‫این موتور دارای طرح ساده و اجزاء کمتر است‬

‫موتورهای هیدرولیکی پره ای‪:‬‬

‫هیدرموتور پیستونی دبی ثابت‬

‫ساختمان موتورها تداعی کننده پمپهاست‪ .‬بجای تحت فشار قراردادن روغن‪ ،‬جریان روغن‬
‫پیستون و بوش پیستون را که به محور خروجی متصلند میچرخاند‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شیلنگها‪ ،‬لوله ها‪ ،‬اتصاالت‪:‬‬

‫عملکرد شیلنگهای هیدرولیکی‬

‫لوله ها و شیلنگهای هیدرولیکی مشخصاَ برای حمل سیال هیدرولیکی جهت اجزاء سیستم هیدرولیکی‪،‬‬
‫شیرها و عمل کننده ها طراحی میشوند‪.‬‬

‫مزایای استفاده از شیلنگهای الستیکی ‪:‬‬

‫‪ 6.‬شیلنگها قابل انعطاف بوده و بسادگی نصب میشوند ‪.‬‬

‫‪ .۲‬شیلنگ جاذب لرزه‪ ،‬ضربان و سروصدای سیستم هیدرولیک است‪.‬‬

‫ساختمان قابل انعطاف شیلنگ‬

‫تیوب داخلی‪ :‬از جنس الستیک صنعتی بوده وباید دارای سطح صیقلی باشد‪ .‬این تیوب بایستی قابل انعطاف‪،‬‬
‫مقاوم در برابر گرما‪ ،‬زنگ زدگی و روغن باشد ‪.‬‬

‫الیه های تقویت کننده‪ :‬این الیه ها را میتوان از فیبرهای صنعتی یا مفتولهای بافته شده ساخت‪ .‬مقدار فشار‬
‫تعیین کننده نوع تقویت شیلنگ است ‪.‬‬

‫پوشش خارجی‪ :‬برای محافظت از الیه تقویت کننده‪ .‬این پوشش بایستی در برابر خوردگی روغن و کثیفی‬
‫مقاوم بوده و نباید تحت تاثیر عوامل جوی قرار گیرد‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫اطالعات فنی شیلنگ های هیدرولیک ‪:‬‬

‫گشتاور سفت کردن‬

‫سفتی مناسب مهره های سرشیلنگی در بخش عمومی همه کتابهای تعمیرگاهی ذکر شده است ‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫انباره ها ‪:‬‬

‫در صورت تحت فشار قراردادن انباره ها ‪ ،‬انرژی درون آنها ذخیره شده و در صورت نیاز میتوانند آنرا تخلیه‬
‫کنند ‪.‬‬

‫نقشهای اصلی انباره ها عبارتست از‪ :‬ذخیره انرژی (منبع انرژی اضطراری) جذب ضربه ‪.‬‬

‫انباره های هیدرولیکی به لحاظ نوع مصرف به دسته های زیر تقسیم میشوند ‪.‬‬

‫‪ -6‬بعنوان منبع قدرت‬

‫‪ -۲‬خنثی کننده ضربانات پمپ‬

‫‪ -3‬خنثی کننده ضربانات فشار‬

‫‪-9‬منبع قدرت اضطراری یا آماده کار‬

‫‪-1‬جبران کننده نشتی‬

‫‪ -1‬جبران کننده انبساط حرارتی‬

‫‪-1‬ذخیره جریان‬

‫‪ -8‬خنثی کردن ارتعاش‬

‫‪ -1‬ثبوت فشار‬

‫‪53‬‬
‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫انواع انباره ها ‪:‬‬

‫ای ‪:‬‬ ‫وزنه‬

‫فنری ‪:‬‬

‫گازی ‪:‬‬

‫‪54‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫هشدارهای ایمنی انباره ها ‪:‬‬

‫‪ -‬هرگز انباره ها را از اکسیژن پر نکنید‪ .‬در صورت ترکیب اکسیژن و روغن تحت فشار‪ ،‬احتمال بروز‬
‫انفجار وجود دارد ‪.‬‬
‫‪ -‬هرگز انباره ها را از هوا پر نکنید‪ .‬هوا تحت فشار تولید بخار آب کرده و میتواند باع زنگ زدن‬
‫داخل انباره شود ‪.‬‬
‫‪ -‬همیشه انباره را با گازی بی اثر مانند نیتروژن (ازت) خشک پر کنید‪ .‬این گاز فاقد آب و اکسیژن‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -‬هرگز انباره را با فشار بیش از حد مجاز پیشنهادی سازنده پر نکنید‪.‬‬
‫‪ -‬قبل از کار بر روی آکوموالتور یا مدار هیدرولیک مجهز به انباره‪ ،‬فشار آنها را تخلیه نمایید ‪.‬‬
‫‪ -‬در صورت حمل و نقل انباره ای که بر روی دستگاه مربوطه نصب نیست‪ ،‬گاز آنرا تخلیه نمایید ‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫فیلترها ‪:‬‬

‫فیلترها‬

‫فیلتر وسیله ای است که قادر به جدا سازی ذرات میکرونی غیر محلول در روغن می باشد ‪ .‬مطالعات نشان‬
‫داده است که حتی ذراتی به اندازه یک میکرون نیز می تواند اثرات مخربی بر سیستم هیدرولیک داشته‬
‫باشد‪.‬‬

‫در یک سیستم هیدرولیک ذرات مزاحم از کیفیت کار سیستم و فشار روغن می کاهد ‪ .‬این ذرات بر اثر‬
‫عوامل زیر ایجاد میشوند ‪.‬‬

‫سائیدگی و از بین رفتن تدریجی قطعات‬

‫آلودگی های داخلی در قطعات‬

‫آلودگی های خارج از سیستم‬

‫فیلتر ها از نظر نصب در مدار هیدرولیک به سه دسته تقسیم میشوند ‪:‬‬

‫‪ -6‬فیلتر خط مکش ‪Suction Line Filter‬‬

‫این فیلتر جهت حفظ پمپ از ذرات مزاحم در خط مکش نصب میگردد‪ .‬فیلترهایی که در خط مکش پمپ‬
‫نصب می گردند ‪ ،‬مکش پمپ را دچار مشکل می کنند به همین خاطر این فیلترها به همراه شیر میان بر‬
‫(‪ )By Pass‬مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬در صورت گرفتگی این فیلترها ‪ ،‬مسیر میان بر باز می شود و‬
‫روغن به خط مکش پمپ وارد می گردد‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪Pressure line filter‬‬ ‫‪ - 2‬فیلتر خط فشار‬

‫این فیلتر ‪،‬چنانکه از نامش پیداست در سر راه جریان پر فشار بعد از پمپ ‪ ،‬و قبل از اجزاء عمل کننده‬
‫مانند شیرها که در مقایسه با پمپ از حساسیت بیشتری برخوردارند نصب می شوند ‪ .‬فیلترهای خط فشار‬
‫برای تحمل فشار کاری سیستم طراحی می شوند ‪ .‬شکل زیر فیلتر فشاری را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪Return Line Filter‬‬ ‫‪ - 3‬فیلتر خط برگشت‬

‫این فیلترها در خط برگشت نصب می شوند ‪ .‬این روش نصب از معمولی ترین نوع نصب فیلتر در مدار‬
‫هیدرولیک است ‪ .‬فیلترهای خط برگشت در سیستم هایی که به منظور ته نشین نمودن آلودگیها ‪ ،‬دارای‬
‫مخزن بزرگ نیستند مورد استفاده قرار می گیرند ‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫فیلتـر هواکـش ‪Air Breather‬‬

‫این فیلتر ورود و خروج هوا به مخزن و پر کردن روغن به مخزن را بعهده دارد ‪.‬‬

‫این فیلترها در محل سرپوش مخازن نصب می شوند ‪ .‬بعضی از فیلترهای هواکش محل پر کردن روغن‬
‫ندارند و فقط هوای ورودی را تمیز می کنند‪ .‬شکل زیر یک فیلتر هواکش را نشان می دهد ‪.‬‬

‫فیلتیر هواکیش‬

‫هوا از المنت فیلتر‪ 6‬عبور کرده و پس از تمیز شدن وارد مخزن میگردد‬

‫توری فیلتر ‪ 3‬ذرات درشت روغن را جدا می کند ‪ .‬شاخص گرفتگی فیلتر‪ ۲‬هر گونه گرفتگی فیلتر را نشان‬
‫می دهد‪ .‬عالمت سمبلیک و شکل ظاهری فیلتر هواکش در زیر نشان داده شده است ‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪: Filter Indicators Clogging‬‬ ‫شاخص گرفتگی فیلتر‬

‫وسایلی هستند که در روی فیلتر نصب می شوند ‪ .‬این وسایل هر گونه گرفتگی فیلتر را نشان می دهند‬
‫اساس کار شاخص گرفتگی فیلتر اختالف فشار بین ورودی و خروجی فیلتر می باشد‪.‬‬

‫انواع شاخصهای گرفتگی فیلتر‬

‫شاخصهای گرفتگی فیلتر در دو نوع ساخته میشوند‪:‬‬

‫‪-6‬شاخص گرفتگی فیلتر چشمی‬

‫‪-۲‬شاخص گرفتگی فیلتر الکتریکی‬

‫شاخص گرفتگی فیلتر چشمی‬

‫در این شاخص ‪،‬صفحه نشان دهنده شاخص در یک میدان مغناطیسی قرار می گیرد ‪ .‬گرفتگی فیلتر و‬
‫افزایش اختالف فشار ‪ ،‬موجب جابجایی قطب های میدان میشود ‪ .‬در اثر این جابجایی صفحه نشان دهنده‬
‫تغییر می کند ‪.‬‬

‫شاخص گرفتگی فیلتر الکتریکی‬

‫اختالف فشار بوجود آمده در فیلتر ‪ ،‬کلید فشاری را وصل می کند و برق را به نشانگر های عقربه ای یا‬
‫دیجیتالی یا به سیستم اعالم خبر متصل می کند‬

‫شاخص گرفتگی فیلتر چشمی فیلتر خط فشار‬ ‫شاخص گرفتگی فیلتر الکتریکی فیلتر خط فشار‬

‫‪59‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫شاخص گرفتگی فیلتر چشمی فیلتر خطبرگشت‬ ‫شاخص گرفتگی فیلتر الکتریکی فیلتر خط برگشت‬

‫نحوه قرار گرفتن فیلترها در یک مدار هیدرولیکی‪:‬‬

‫‪61‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫مبدلهای حرارتی – خنک کننده ها ‪:‬‬

‫منابع مختلف گرما در سیستم هیدرولیک شامل پمپ ‪ ،‬شیر اطمینان ‪ ،‬شیر کنترل سرعت و یا مجاورت‬
‫سیستم با منابع گرمازا ‪ ،‬باع افزایش درجه حرارت روغن هیدرولیک می گردد ‪.‬‬

‫افزایش غیر مجاز درجه حرارت در سیستم هیدرولیک ‪ ،‬باع اکسیداسیون روغن هیدرولیک و نازک شدن‬
‫بیش از حد فیلم روغن را فراهم آورده و باع آسیب دیدن آب بندها و قطعات متحرک می گردد ‪.‬‬

‫هنگامی که مخزن و خطوط لوله ارتباطی نتوانند تمام حرارت تولید شده در سیستم را دفع نمایند ‪ ،‬باید با‬
‫استفاده از خنک کننده ها که عموماً مبدل های حرارتی نامیده می شوند ‪ ،‬درجه حرارت سیستم هیدرولیک‬
‫را کاهش داد ‪.‬‬

‫هیترها یا گرم کن ها ‪:‬‬

‫در بعضی از کاربردهای هیدرولیک بایستی روغن هیدرولیک به منظور رسیدن به ویسکوزیته مناسب گرم‬
‫شود‪ .‬در اینگونه موارد از گرم کن ها یا هیترها برای گرم کردن روغن ها استفاده میگردد‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫بررسی دیاگرام های هیدرولیکی ‪:‬‬

‫دیاگرام مدار هیدرولیک‬

‫دیاگرام ها ممکن است پیچیده و درک آنها مشکل باشد‪.‬‬

‫با خرد کردن مدار به اجزای آن میتوان فهم مدارها را تسهیل کرد‪.‬‬

‫‪62‬‬
‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ - 6‬مخزن روغن هیدرولیک‬

‫مخزن دارای یک بخارکش بوده و تحت فشار نیست‪.‬‬

‫لوله انتقال روغن در ته مخزن قرار دارد‪.‬‬

‫‪63‬‬
‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ -۲‬موتور و پمپ هیدرولیک‬

‫پیکان روی محور محرک نشانگر جهت دوران است‪.‬‬

‫پمپ دبی ثابت‪.‬‬

‫‪64‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ -3‬فیلتر مجهز به شیر اطمینان‬

‫در صورت مسدود شدن فیلتر و یا سرد بودن روغن‪ ،‬شیر اطمینان باز میشود‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ -9‬شیر تنظیم فشار‪.‬‬

‫درصورت افزایش فشار روغن از مقدار تنظیمی‪ ،‬شیر تنظیم فشار باز شده و روغن را بیه‬
‫مخزن بر میگرداند‪.‬‬

‫‪66‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ -1‬شیر کنترل دستی‬

‫این یک شیر وسط باز است‪ .‬شیر کنترل سه حالت دارد‪:‬‬

‫‪HOLD‬‬ ‫ثابت‬

‫‪Tilt‬‬ ‫بارگیری‬

‫‪Dump‬‬ ‫تخلیه‬

‫وظیفه شیر یکطرفه جلوگیری از افت ادوات کار در لحظات اولیه باز شدن اسپول است‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ -1‬شیر مکش ایمنی‬

‫این شیر ترکیبی است از شیر کنترل فشار و شیر مکش‪.‬‬

‫شیر تنظیم فشار فشاز مثبت را به مخزن برمیگرداند‪.‬‬

‫شیر مکش امکان ورود روغن از مخزن به مدار را هنگام وجود فشار منفی میدهد‪.‬‬

‫‪68‬‬
‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ -1‬عمل کننده‪ ،‬جک دو طرفه‬

‫عمل کننده های دیگر عبارتند از‪:‬‬

‫موتورها (هیدروموتور)‬

‫جک یک طرفه‬

‫‪69‬‬
‫هیدرولیک مقدماتی‬

‫‪ -8‬شیر کنترل دستی‬

‫این شیر کنتل دارای ‪ 9‬حالت است‪:‬‬

‫باال‬

‫ثابت‬

‫پایین‬

‫آزاد (شناور)‬

‫‪71‬‬