Professional Documents
Culture Documents
4 5839401921772781963
4 5839401921772781963
فصل ششم
118
سیستم هیدرولیک تراکتور
هدفهای رفتاری
تجهیزات کنترل سیستم هیدرولیک و روش کاربرد آنها را توضیح دهد.
کاربرد اهرمهای هیدرولیک تراکتورهای متداول را توضیح دهد.
اهرمهای هیدرولیک تراکتورهای متداول را به کار برد.
رابط (کوپلینگهای) هیدرولیک تراکتور را نشان دهد.
ویژگیهای انواع رابط هیدرولیک تراکتور را توضیح دهد.
قطعات رابطرا متصل نماید.
سرویسهای سیستم هیدرولیک را بیان کند.
روش سرویس سیستم هیدرولیک را توضیح دهد.
سیستم هیدرولیک تراکتور را سرویس کند.
ت و قابلیت جاری شدن دارد ،سیال گفته میشود .سیاالت به موادی مانند آب و هوا که روان اس
ممکن است تراکمپذیر(مانند هوا) یا تراکمناپذیر (مانند آب) باشند.
از سیاالت برای تبدیل و انتقال انرژی استفاده میشود .با استفاده از این ویژگی میتوانیم
ماشینهایی را طراحی کنیم که هم ساده بوده و هم ،با نیروی محرک خیلی کم ،بر نیروهای مقاوم
بزرگی غلبه کند .سیاالت در دو شاخه هیدرولیک و نیوماتیک برای انتقال و تبدیل انرژی به کار
می روند.
سیستمی را که در آن انتقال و تبدیل انرژی با سیاالت تراکم ناپذیر (مانند روغنهای هیدرولیکی)
1
انجام میشود ،سیستم هیدرولیکی میگویند .شاخه هیدرولیک کاربرد سیاالت تراکمناپذیر برای انتقال نیرو
1ــ مایعات نیز در فشارهای زیاد به اندازه خیلی کم (حدود 0/5درصد) متراکم میشوند.
119
فصل ششم
و حرکت را بررسیمیکند.
اگر در یک سیستم مکانیکی برای تبدیل و انتقال انرژی از گازها استفاده شود آن را سیستم
نیوماتیکی 1میگویند .سیستمهای نیوماتیکی برای شرایط کاری با واکنش سریع و نیروی نسبتاً کم
(حدود یک تن) به کار میروند .ولی سیستمهای هیدرولیکی بیشتر در شرایطی که واکنش کند و نیرو
زیاد است به کار گرفته می شوند.
120
سیستم هیدرولیک تراکتور
در بیشتر ماشینهای کشاورزی به ویژه تراکتورها سیستم هیدرولیکی بخشی از سیستم انتقال
توان و کنترل است.
برای نمونه سیستم ترمز ،اتصال سه نقطه و فرمان از جمله قطعات هیدرولیکی در تراکتورهای
امروزی هستند .در برخی تراکتورها و ماشینهای کشاورزی افزون بر سیستم هیدرولیکی سیستمهای
نیوماتیکی نیز به کار گرفته می شوند.
پرسش
؟
سیستم نشان داده شده در شکل 2ــ 6چه تغییری را در نیروی وارد شده ایجاد میکند؟
121
فصل ششم
در سیستمهای هیدرولیک ،مایعی (سیالی) مانند روغن هیدرولیک در داخل سیستم وجود دارد.
روغن هیدرولیک انرژی را در یک نقطه دریافت و به نقطه دیگر منتقل میکند ،همچنین اصطکاک بین
قطعات متحرکرا کاهش داده و در خنک شدن سیستم نیز نقش دارد.
نکته
داخل مایع سیستم هیدرولیکی نباید حباب های هوا وجود داشته باشد زیرا هوا قابل
تراکم است و کارکرد درست سیستم هیدرولیکی را دچار اشکال می کند.
بررسی ؟
معنی واژههای فنی شکل 3ــ 6را به کمک یکواژهنامه پیدا کنید.
ب) اصول کار یک نوع پمپ هیدرولیک الف) شکل ظاهری یک نوع پمپ هیدرولیک
شکل 5ــ6
123
فصل ششم
3ــ٣ــ6ــ عملگر :1عملگر ،انرژی سیال تحت فشار (توان هیدرولیکی) را به توان مکانیکی
تبدیل می کند .دو نوع مهم عملگرها سیلندرهای هیدرولیکی (جک) و هیدروموتورها هستند .سیلندرها،
حرکتخطیو هیدروموتورها ،حرکت دورانیتولید میکنند.
سیلندر هیدرولیک (جک) :2سیلندرهای هیدرولیک به دو نوع یک طرفه 3و دوطرفه 4دسته بندی
میشوند .در سیلندرهای یک طرفهسیال از یک سو بهدرون سیلندر میرود و با فشار آوردن به سرپیستون،
سبب جابجایی خطی دسته پیستون در همان سو میشود .در این نوع سیلندرها نیروی وزن یا نیروی
خارجی دیگر ،پیستون را به جای نخست برمیگرداند .سیلندرهای دوطرفه دودهانه دارند و سیال ،از
هر دو دهانه میتواند وارد یا خارج شود.
هنگامی که روغن از دهانه اول وارد سیلندر میگردد ،پیستون به سمت مقابل رانده میشود.
در این هنگام روغن موجود درسمت دیگر پیستون از دهانه دوم خارج میشود و به مخزن میریزد
با کنترل اهرم هیدرولیک ،حرکت روغن متو ّقف شده ،پیستون جک در جای خود میایستد .با
دهانه دوم وارد سیلندر میشود و پیستون را به
حرکت اهرم گفته شده در سمت مخالف روغن از ٔ
سمت مخالف میراند .این جکها در جاهایی استفاده میشوند که نیروی وزن برای برگرداندن
وسیله روغن تحت
ٔ پیستون به سیلندر مناسب نیست وحرکت پیستون در سیلندر در هر دو سمت به
فشار کنترل می شود (شکل ٦ــ.)٦
Actuatorــ 1
Cylinders , Linear Actuatorsــ 2
Acting Cylindersــ Singleــ 3
Acting Cylindersــ Dubleــ 4
124
سیستم هیدرولیک تراکتور
ج)
Aــ جریان روغن در جک هیدرولیکی در وضع قفل سوپاپ هنگام باال رفتن و پایین آمدن پیستون
Bــ با بستن قفل یا طوقه محدود کننده در وسط شاتون سوپاپ جریان روغن را در جک هیدرولیکی متوقف و در نتیجه حرکت پیستون به
طرف پایین محدود میشود .
١ــ بدنه جک2 ،ــ سرپوش 3 ،ــ سرپوش 4 ،ــ دسته پیستون 5 ،ــ سوپاپ 6 ،ــ سوپاپ تنظیم حرکت پیستون 7 ،ــ پیستون 8 ،ــ مجرای
روغنی 9 ،ــ پین 10 ،ــ کاسه نمد
پرسش
؟
اگر در یک سیستم هیدرولیکی حجم روغن منتقل شده با پمپ ثابت باشد آیا سرعت باز
و بسته شدن یک جک دوطرفه برابر است؟ چرا؟
125
فصل ششم
126
سیستم هیدرولیک تراکتور
Accumulatorــ ١
127
فصل ششم
1ــ پمپ هیدرولیک2 ،ــ صافی3 ،ــ لوله مکش4 ،ــ لوله رابط 5 ،ــ لوله رفت6 ،و7و 8ــ سوپاپ9 ،ــ پوسته10 ،ــ درپوش،
11ــ پیستون 12 ،ــ شاتون 13 ،ــ پایه14 ،و 15ــ فنر 16 ،ــ شاتون 17 ،و18و 19ــ اهرم 20 ،ــ بادامک21 ،ــ بازو،
22ــ اهرم23 ،ــ اهرم کنترل حساسیت 24 ،ــ اهرم انتخاب وضعیت25 ،و26و 27ــ اهرم خروجی 28 ،ــ ضامن نگهدارنده،
29ــ هادی اهرم 30 ،ــ بازوی باالبر
شکل 9ــ 6ــ اجزای سیستم هیدرولیک با کنترل کشش در تراکتور U 650 M
128
سیستم هیدرولیک تراکتور
ک با اهرم روی مقسم کنترل میگردد (شکل ٧ــ.)٦همان مسیر وارد شده به سیلندر خارج میشود .این ج
٢ــ٤ــ٦ــ مخزن روغن هیدرولیک در تراکتور :در بیشتر تراکتورها ،روغن هیدرولیک
در محفظه جعبه دنده نگهداری میشود .بنابراین روغنکاری جعبه دنده نیز با روغن هیدرولیک انجام
میشود.
سیالی که در سیستم هیدرولیک تراکتور به کار میرود مشابه روغن موتور اما با غلظت کمتر و
مواد افزودنی مخصوص است.
٣ــ٤ــ٦ــ خروجیهای یدکی :تراکتور ماشینی است که به وسیله آن میتوان سایر ماشینها
را راهاندازی کرد .بنابراین سیستم هیدرولیک تراکتور نیز دارای خروجیهای ویژهای برای استفاده
از توان هیدرولیکی آن است .با استفاده از شلنگهای هیدرولیکی میتوان ،عملگرهای ماشینهای
مختلف را به سیستم هیدرولیک تراکتور متصل کرد و با استفاده از اهرمهای هیدرولیک تراکتور،
ماشین متصل به آن را به شکل هیدرولیکی کنترل نمود (شکل 1٠ــ.)6
اهرم سیستم هیدرولیک را در وضعیت خالص قرار دهید ،فشار زیاد در لولهها سبب ایجاد
اشکال در هنگام اتصال شیلنگها میشود .فشار موجود در لولهها را با خاموش کردن تراکتور و پس
و پیش کردن اهرم کنترل جکها برطرف کنید.
کشاورزانی که ادوات ساخت کارخانه های گوناگون دارند معموال ً نوع مشخصی کوپلینگ را
روی ادوات خود نصب میکنند که با اتصال تراکتورشان مناسب باشد.
اگر خروجی یدکی مقسم تراکتور دوطرفه و جک ادوات یکطرفه است ،کنترل کنید که کدام
کوپلینگ واحد اتصال تراکتور را باید مورد استفاده
قرار دهید.
با اطمینان از تمیز بودن ّ
محل اتصاالت،
شیلنگ جک ادوات را به جفت خود در تراکتور
متصل کنید.
زمان اتصال ،جکهای دوطرفه سرشیلنگیها
باید به طور مناسب به جفت خود در تراکتور م ّتصل
نحوه اتصال نیز کار
ٔ شوند .گرچه بدون توجه به
خواهند کرد ،ولی در صورت اشتباه بودن اتصال
عمل اهرم کنترل وارونه خواهد شد .در برخی از
شکل 12ــ6 سیستمها اگر شیلنگها وارونه بسته شوند ،کار
130
سیستم هیدرولیک تراکتور
نحوه صحیح اتصال را مشخص کنید و برای اتصال سریع دفترچه راهنما ٔ
ٔ نخواهند کرد .با مراجعه به
روی مادگی تراکتور و شیلنگ جک هیدرولیکی را عالمت گذاری نمایید.
اگر عالمت وجود نداشت ،شیلنگ را م ّتصل کنید .اهرم هیدرولیک را حرکت دهید با کنترل
کردن مسیر حرکت اهرم از عمل درست آن روی ادوات مطمئن شوید.
محل اتصاالت را عوض کنید. اگر عمل عکس انجام گرفتّ ،
ــ مراقبتهای الزم هنگام استفاده از خروجی هیدرولیکی تراکتور
شیلنگها و رابطها را پیش از اتصال بررسی کنید.
شیلنگها را ازنظر زخم ی شدن ،ترک برداشتن و شل شدن اتصاالت بررسی کنید.
رابطها را در صورت کثیف بودن با پارچه مناسب تمیز کنید.
مطمئن شوید که طول شیلنگها برای دور زدن تراکتور و ادوات کافی است.
برای ایجاد سهولت در چرخش برخی از ادوات ،ممکن است طول اضافی برای شیلنگهای
هیدرولیک آنها نیاز باشد.
شیلنگها را طوری محکم کنید که روی زمین کشیده نشوند و به ادوات نیز گیر نکنند.
طراحی رابط ها به گونه ای است که اگر ادوات از تراکتور جدا شوند ،در اثر کشش از
جفتهایشان جدا میشوند .گره زدن شیلنگ به تراکتور ،این طرح حفاظتی را خنثی میکند.
131
فصل ششم
برای خارج کردن هوا ،فرد دیگری جک را روی زمین قرار داده ،شیلنگ آن را به تراکتور
وصل میکند .راننده پس از روشن کردن تراکتور باید چندین مرتبه اهرم هیدرولیک خروجی را جلو و
عقب ببرد تا روغن در مدار به گردش درآمده ،هوای آن خارج شده و جک به آرام ی کار کند.
روی تراکتور افزایش یافته ،بازوها باال می روند و عمق کار دستگاه کم شده یا از خاک خارج میشود.
هنگامی که گاوآهن مانع را رد کرد ،بار روی تراکتور کاهش یافته ،بازوها دوباره پایین می آیند و گاوآهن
به کار خود ادامه میدهد .این حالت را «کنترل عمق» نیز میگویند (شکل 15ــ6ــ ب).
2ــ ٦ــ6ــ سیستم کنترل وضعیت (ارتفاع) :این سیستم برای ادواتی استفاده میشود که
به اتصال سه نقطه تراکتور متصل هستند و باید در تمام مدت ،ارتفاع آنها از سطح زمین ثابت بماند.
ادواتی مانند کودپاشها ،سم پاشها ،دروگرها ،چنگکهای علف جمع کن از این دسته هستند .در این
کننده ارتفاع دستگاه از سطح زمین ٔ سیستم محل قرار گرفتن اهرم کنترل اصلی هیدرولیک مشخص
م ی باشد (شکل 15ــ 6ــ الف).
ب) اهرم کنترل کشش (بار) الف) اهرم کنترل وضعیت (ارتفاع)
3ــ ٦ــ6ــ سیستم کنترل حساسیت (کنترل فرمان) :در بیشتر تراکتورها با استفاده از
این سیستم میتوان سرعت پایین آمدن بازوهای هیدرولیکی را کم یا زیاد کرد .در برخی از تراکتورها
سرعت باال رفتن بازوها نیز تنظیم میشود .کنترل حساسیت بیشتر با کنترل کشش به کار می رود.
در بخش کنترل کشش توضیح داده شد که اگر گاوآهنی به زمین سخت یا مانعی برخورد کند،
بازوها باال آمده ،عمق کار گاوآهن کاهش مییابد و یا گاوآهن ،از خاک خارج میشود .مکان قرارگیری
شیر کنترل حساسیت ،سرعت پایین آمدن بازوها و گاوآهن را تعیین میکند .اگر شیر کنترل در حالت
سریع باشد ،سرعت پایین آمدن زیاد خواهد بود.
133
فصل ششم
در نبودن چنین مالبندی میتوانید پس از اتصال ماشین به مالبند قابل تنظیم ،مالبند بلند را
اهرم کنترل کشش به بازوهای کششی متصل کرده و
کنترل آن را با زنجیر با زاویه 45درجه
وضعیت کنترل
کشش
فشار
باال
به مالبند ماشین وصل کنید .سپس
ثابت پایین
دسته کنترل کشش را روی UP
پا
ٔ
یین
م پ
پ (باال) بگذارید و دسته مشترک
کنترل وضعیت و کنترل فشار را به
کم نیم قطاع مربوط به کنترل فشار برده،
روی ( LOWکم) قرار دهید .سپس
شکل ١8ــ٦ــ اهرم کنترل کشش
اهرم کنترل حساسیت را در وضعیت
نزدیک به سریع ببرید (شکل 18ــ.)6
134
سیستم هیدرولیک تراکتور
اگر هنگام کار با دنباله بند چرخهای عقب تراکتور چرخش آزاد (بکسوات) نمایند ،اهرم کنترل
فشار را کمی باال بیاورید .با حرکت اهرم بازوی تحتانی تراکتور دنباله بند را با زنجیر به باال می کشد تا
نیاز به توان زیادی دارد و کمی از وزن دنباله بند و وزن جلوی تراکتور به چرخهای عقب منتقل شده
و بکسوات کم میشود .باال آوردن اهرم کنترل فشار را باید به آرامی انجام دهید و مواظب باشید که
افزایش فشار بیش از اندازه به ویژه به طور ناگهانی (حرکت تند اهرم) موجب بلند شدن جلوی تراکتور
از زمین یا حتی واژگون شدن آن خواهد شد.
شکل 19ــ 6موقعیت اهرمهای هیدرولیک را در تراکتور U650Mنشان میدهد .در این
تراکتور اهرم کنترل کشش (بار) و کنترل وضعیت ( )1با قرار گرفتن در موقعیت جلو و عقب ،اهرم کنترل
اصلی ( )2را به ترتیب در حالت کنترل وضعیت و کنترل کشش قرار میدهد .شیر کنترل حساسیت
(فرمان) با شماره ( )3مشخص شده است.
4 2
1 3
1ــ اهرم انتخاب وضعیت2 ،ــ اهرم کنترل اصلی3 ،ــ شیر کنترل حساسیت (فرمان)4 ،ــ اهرمهای خروجی هیدرولیک
شکل 19ــ 6ــ سیستم هیدرولیک تراکتور U 650 Mو موقعیت اهرمهای هیدرولیک آن
در تراکتور JD 3140اهرم اصلی سیستم هیدرولیک میزان باال و پایین رفتن بازوها را تنظیم
میکند(شکل 20ــ 6ــ ب) و اهرم دیگر که اهرم انتخاب (شکل 20ــ6ــ الف) نامیده میشود بین دوحالت
)1( Minو )3(Maxحرکت کرده ،مقدار بار وارد بر بازوهای تحتانی را تغییر میدهد .اگر این اهرم
روی ( )1باشد ،سیستم هیدرولیک به صورت کنترل وضعیت کامل و اگر روی ( )3باشد به صورت کنترل
کشش کامل است .بین این دو نقطه ترکیبی از کنترل کشش و وضعیت را خواهیم داشت.
135
فصل ششم
ب) اهرم اصلی هیدرولیک الف) Aــ اهرم انتخاب 1ــ کنترل وضعیت
2ــ کنترل وضعیت و کشش
3ــ کنترل کشش
شکل 20ــ 6ــ اهرم های هیدرولیک در تراکتور JD 3140
سیستم کنترل حساسیت این تراکتور عالوه بر کنترل سرعت پایین آمدن بازوها ،سرعت باال رفتن
آنها را نیز کنترل می کند.
ب) الف)
شکل 21ــ 6ــ اهرم کنترل حساسیت ()A
کار کارگاهی
با رعایت نکات ایمنی و راهنمایی هنرآموز خود ،با اتصال یکی از ادوات سوارشونده به
تراکتور ،با اهرمهای هیدرولیک آنها را در وضعیتهای گوناگون کنترل کنید.
136
سیستم هیدرولیک تراکتور
برای بررسی میزان روغن هیدرولیک در تراکتور U650Mبه روش زیرعمل کنید:
تراکتور را در یک سطح افقی پارک کرده ،موتور را خاموش کنید.
پس از چند دقیقه ،هنگامی که روغن پایین رفت ،در حالی که بازوهای هیدرولیک پایین هستند
لبه پایینی این پیچ پر باشد.
پیچ چهارگوش بررسی میزان روغن هیدرولیک را باز کنید .الزم است روغن تا ٔ
محل سنجه روغن هیدرولیک تراکتور MF 285در شکل 24ــ 6دیده میشود .بازدید باید در
حالت خاموش بودن موتور و پایین بودن بازوهای هیدرولیک صورت گیرد و تراکتور باید در یک سطح
صاف پارک شده باشد.
138
سیستم هیدرولیک تراکتور
A
B
C
C
D
139
فصل ششم
شکل 27ــ 6ــ قسمتهای گوناگون صافی روغن هیدرولیک تراکتور MF 285
قطعات باز شده را برعکس مراحل باز کردن ببندید .هنگام بستن صافی آن ،واشر و اورینگ را
نیز تعویض کنید.
3ــ٧ــ6ــ تعویض روغن هیدرولیک و جعبه دنده :پیش از تعویض روغن هیدرولیک،
موتور را روشن کنید و با سیستم هیدرولیک کار کنید تا روغن گرم شود (بازوهای هیدرولیک را چند
مرتبه باال و پایین ببرید).
140
سیستم هیدرولیک تراکتور
1و 2ــ پیچهای تخلیه روغن هیدرولیک 3 ،و 4ــ توری و صافی روغن هیدرولیک
شکل ٢٨ــ ٦ــ پیچ های تخلیه روعن هیدرولیک تراکتور JD3140
دنده تراکتور U650Mدر شکل 29ــ 6دیده میشوند وپیچهای تخلیه روغن هیدرولیک و جعبه ٔ
با شمارههای 2،1و 3مشخص شدهاند .کتابچه راهنمای این تراکتور توصیه میکند که:
تخلیه روغن هیدرولیک ،پیچهای تخلیه را ببندید و برای شستشوی محفظه روغن ،آن پس از ٔ
را با گازوئیل تمیز و تا اندازه مجاز پر کنید.
تراکتور را روشن کنید.
فرمان را چندبار به چپ و راست بگردانید.
141
فصل ششم
شکل 29ــ6ــ پیچهای تخلیه روغن هیدرولیک در تراکتور ( U 650 Mشمارههای 2 ،3و )1
شکل 30ــ 6ــ پیچهای تخلیه روغن هیدرولیک تراکتور MF 285
نکته
142
سیستم هیدرولیک تراکتور
کار کارگاهی
با راهنمایی هنرآموز خود و رعایت نکات ایمنی ،صافی روغن هیدرولیک و روغن
جعبه دنده یکی از تراکتورهای موجود را تعویض کنید.
143
فصل ششم
2ــ ٨ــ 6ــ صافی هوا :در بیشتر سیستمهای نیوماتیک ،هوا سیالی است که موجب
انتقال انرژی میشود .هوا با مکش کمپرسور وارد سیستم گردیده و تحت فشار به سایر قطعات منتقل
میشود .با توجه به آلودگیهای احتمالی هوا و وجود گرد و خاک در آنها یک صافی برای تصفیه هوا
در ورودی هوا به کمپرسور نصب میشود.
3ــ ٨ــ 6ــ مخزن (تانک هوا) :مخزن ،هوای فشرده را در خود ذخیره میکند و هنگامی که
عملگرهای سیستم نیوماتیک نیاز داشته باشند با به کارگیری شیرهای کنترل ،آن را در اختیار آنان قرار
میدهد .بیشتر روی مخزن شیری برای خروج گاز یا هوای فشرده شده نصب میشود .ممکن است روی
آن درجهای برای نشان دادن حجم یا فشار هوای فشرده شده نیز وجود داشته باشد(شکل 32ــ.)6
4ــ ٨ــ 6ــ خنک کننده :در سیستمهای نیوماتیکی ،فشرده شدن هوا موجب افزایش دما
میشود .این گرما تاحدودی توسط بدنه مخزن ،لولهها و سایر قطعات به محیط منتقل میشود .اگر گرمای
ایجاد شده زیاد باشد نیاز به خنک کننده خواهد بود.
5ــ ٨ــ 6ــ خشک کننده هوای تحت فشار :هنگامی که هوا فشرده میشود ،بخار هوا
به صورت قطرات آب تقطیر میشود .این قطرات به مرور در مخزن جمع شده و به همراه هوای فشرده
شده وارد مدار میگردد که میتواند موجب اختالل در برخی از قطعات شود .بیشتر برای رفع مشکل
خشک کننده هوا به کار برده می شود.
144
سیستم هیدرولیک تراکتور
خودآزمایی و پژوهش
145
فصل هفتم
فصل هفتم
146
محور انتقال نیرو () P.T.O
هدفهای رفتاری
اصول اتصال و جدا کردن محور گاردان به محور انتقال نیرو و محور محرک ماشین را
توضیح دهد.
محور انتقال نیرو را برای تغییر سرعت تعویض نماید.
محور گاردان را به محور انتقال نیروی تراکتور و محور محرک ماشین متصل و جدا نماید.
محل انتقال نیرو را برای به حرکت درآوردن قطعات یک ماشین به آن وصل کند.
با استفاده از محور انتقال نیرو قطعات متحرک یک ماشین را کنترل کند.
147
فصل هفتم
1ــ1ــ7ــ انواع محور انتقال نیرو از نظر تعداد دور :در بیشتر تراکتورها محور انتقال
نیرو دارای سرعت دورانی استاندارد 540یا 1000دور در دقیقه در دور مشخصه موتور است .این
دور در تراکتور U650Mبرابر 1800و در تراکتور MF285برابر 2000دور در دقیقه می باشد.
برخی از تراکتورها یکی از دو محور انتقال نیرو ( 540یا
1000دور در دقیقه) را دارند و تعدادی دیگر مجهز به هر
محور پی تی او 21شیاره و 100دور در دقیقه دو محور هستند و گروهی نیز محور قابل تعویض دارند.
در تراکتور باغی G238دو محور انتقال نیرو وجود دارد
که محور باالیی در جهت عقربه های ساعت و محور پایین
محور پی تی او ٦شیاره و 540دور در دقیقه
شکل 1ــ 7ــ محور انتقال نیروی 6شیار و
در خالف جهت عقربههای ساعت میچرخد .در تراکتور،
21شیار محور انتقال نیروی 540دور در دقیقه دارای 6شیار و
1000دور در دقیقه دارای 21شیار است (شکل 1ــ.)7
2ــ1ــ7ــ انواع محور انتقال نیرو از نظر محل تأمین نیرو :دراین دسته بندی ،محور
انتقال نیرو دو حالت موتورگرد و یا چرخ گرد (جعبه دنده گرد) دارد.
معموال ً تراکتورها مجهز به هر دو نوع هستند .از تراکتورهای موجود در ایران MF399و
JD 3140محور انتقال نیرو چرخ گرد ندارد.
به نمودار 1ــ 7نگاه کنید ،حرکت محور انتقال نیرو در شکل الف پس از موتور گرفته شده است
و اگر موتور روشن و کالچ محور انتقال نیرو درگیر باشد ،محور انتقال نیرو متناسب با سرعت دورانی
موتور ،خواهد چرخید .این نوع محور در بیشتر تراکتورهای امروزی ( MF 399و …) نصب می شود
و باید د ر سرعت مشخصه موتور به کار گرفته شود.
محور انتقال نیرو که در شکل پ نشان داده شده است نیروی خود را از جعبه دنده می گیرد.
بنابراین با حرکت محور خروجی جعبه دنده اگر کالچ محور انتقال نیرودرگیر باشد ،محور انتقال نیرو و
چرخ های تراکتور خواهند چرخید ،این نوع محور را محور انتقال نیروی چرخ گرد می گویند .سرعت
دورانی محور انتقال نیرو چرخ گرد با کاهش و افزایش سرعت پیشروی تراکتور تغییر می کند .برخی
تراکتورها این نوع محور انتقال نیرو را دارند ( )U 650 Mهر دو محور انتقال نیروی شکل الف و پ
دارای کالچ ویژه خود هستند در شکل ب محور انتقال نیروی موتورگرد نشان داده شده است که کالچ
آن با کالچ جعبه دنده در یک پوسته است و پدال کالچ اگر تا نیمه فشرده شود جعبه دنده را خالص
می کند و اگر بیشتر فشرده شود محور انتقال نیرو آزاد خواهد شد (.)MF 285
148
محور انتقال نیرو () P.T.O
کالچ محور
(ب موتور کالچ جعبه دنده جعبه دنده چرخ ها
انتقال نیرو
چرخ ها
(پ موتور کالچ جعبه دنده کالچ محور
انتقال نیرو محور انتقال نیرو
محور انتقال نیروی چرخ گرد (جعبه دنده گرد)
برای کنترل محور انتقال نیرو در تراکتور U650Mاهرم سه وضعیتی در طرف راست صندلی
راننده وجود دارد (شکل 3ــ .)7در وضعیت ( )1محور انتقال نیرو ترمز است و در وضعیت ()2
خالص میگردد .در وضعیت ( )3درگیر شده ،شروع به چرخش میکند.
2ـ7ـ تنظیم اهرم کنترل محور انتقال نیرو (در تراکتور )U650M
اگر اهرم کنترل محور انتقال نیرو در وضعیت
درگیری باشد و محور نچرخد و یا دور آن کم باشد الزم
است بخش های زیر بررسی شود:
پوسته محور انتقال
ٔ چنانچه از قسمت تحتانی
نیرو ،روغن چکه کند باید محفظه لنتهای ترمز شستشو
و در صورت نیاز با مراجعه به دفترچه راهنما عیب آن رفع
شده و تنظیم گردد.
اگر با اقدام یادشده ،عیب آن برطرف نشد الزم
فاصله نشان داده شده در شکل 4ــ 7در سه ٔ است
شکل 4ــ 7ــ فاصلهای که در سه وضعیت خالص،
وضعیت خالص ،ترمز و درگیر تنظیم شود .برای اجرای
ترمز و درگیر انتقال نیرو باید تنظیم شود .
کتابچه راهنمای تراکتور
ٔ دقیق این کار و تنظیم فاصله ،به
مراجعه شود.
150
محور انتقال نیرو () P.T.O
کار کارگاهی
کالچ محور انتقال نیرو (در تراکتور )MF285را با راهنمایی هنرآموز خود تنظیم کنید.
2
3
1
Aــ محور انتقال نیرو متصل B ،محور انتقال نیرو غیر متصل1 ،ــ خار حلقوی 2ــ محور 3ــ اورینگ
شکل 5ــ 7ــ محور انتقال نیرو قابل تعویض در تراکتور JD 3140
نکته
151
فصل هفتم
4ـ7ـ گاردان
یک محور کشویی ،محور انتقال نیروی تراکتور را به ادوات وصل میکند .در هر سر این محور
یک چهار شاخه گاردان قرار گرفته است که تا حدی امکان تغییر محل ادوات نسبت به تراکتور را
ممکن میسازد.
1ــ4ــ7ــ اصول ایمنی در هنگام استفاده از محور انتقال نیرو ،اتصال و جدا کردن
درباره کاربری آن یادگرفته اید
ٔ گاردان :برای کار با محور انتقال نیرو با توجه به دانسته های فنی که
نکات زیر را رعایت کنید.
مراقب باشید که درپوش و حفاظ محور انتقال نیرو حتی هنگامی که به کار برده نمیشود در
محل خود قرار گرفته باشند.
هنگامی که محور انتقال نیرو به کار برده نمیشود اهرم آن را در وضعیت آزاد قرار دهید.
هنگام چرخش محور انتقال نیرو مواظب باشید که لباس یا دست و پای شما با محور تماس
پیدا نکند و از آن فاصله بگیرید.
تالش کنید محور ماشینهای نیروگیرنده از محور انتقال نیرو در زاویه های بیشتر از 30درجه
به کار گرفته نشوند.
از نشستن روی مالبند به هنگام کار محور انتقال نیرو و حتی در مواقع دیگر جد ًا خودداری
کنید.
هرگز ادواتی را که باید با محور انتقال نیروی 540دور در دقیقه کار کنند با محور انتقال
نیروی 1000دور در دقیقه به کار نیندازید و برعکس.
مطمئن شوید که حفاظهای گاردان با گاردان درگیر نیستند .پیش از بررسی تراکتور را خالص
و پس از آن خاموش کنید.
محکم بودن اتصال دو سر گاردان و قفل شدن نگهدارنده در دو سمت ماشین و تراکتور را
بررسی کنید.
پیش از انجام هر سرویس یا اقدامی ،محور انتقال نیرو را خالص و موتور را خاموش کنید.
همپوشانی کشویی گاردان در هنگام کار هیچ گاه نباید از 140میلی متر کمتر باشد.
به هنگام بروز هر اشکال از جمله جدا شدن محور کشویی گاردان به سرعت محور انتقال نیرو
152
محور انتقال نیرو () P.T.O
LZ
=LZکمترین طول گاردان
=PUطول جمعترین حالت کشویی
PU
=LBبیشترین طول گاردان
1
LB = ___ PUحداقل درگیری کشویی
2
1
___ P
2 U
شکل 6ــ7
را خالص و تراکتور را خاموش کنید ،زیرا بخشی از گاردان که به محور انتقال نیرو متصل است با
سرعت زیاد میچرخد و میتواند منجر به پیشامدهای ناگوار شود.
دوشاخههای طرفین گاردان همیشه باید در یک صفحه باشند .این عمل با تداخل مناسب دو
تکه محور داخل هم شونده ممکن است.
درست
غلط
شکل 7ــ7ــ دو شاخههای طرفین گاردان باید در یک صفحه باشند.
نکته
هنگامی که محور انتقال نیروی تراکتور را به کار نمی برید با جدا کردن گاردان از
تراکتور ،درپوش محور انتقال نیرو را ببندید.
کشویی گاردان همیشه باید روغن کاری شده باشد تا بتواند روی هم آزادانه حرکت کنند.
توجه کنید که هر ماشین برای خود گاردان ویژه ای دارد .ماشینی که توان بیشتری مصرف
میکند دارای گاردانی قوی تر با شیارهای بیشتر در محور گاردان است.
153
فصل هفتم
2ــ4ــ7ــ روش اتصال گاردان به محور انتقال نیروی تراکتور و محور روی
ماشین :پیش از اتصال محور روی ماشین ،دوشاخه (یوک) آن را از لحاظ تعداد شیار و هم خوانی
با شیارهای محور انتقال نیروی تراکتور بررسی کنید ،چنانچه هم خوانی نداشت اگر تراکتور دارای دو
محور انتقال نیرو است محورها را تعویض کنید .در غیر این صورت اتصال برقرار نخواهد شد.
گریسها و آلودگیهای اطراف دوشاخه گاردان را تمیز کنید.
شیارهای محور انتقال نیرو و شیارهای محور ماشین را چنانچه زنگ زده هستند ،پس از
زدودن زنگها با روغن آغشته نمایید.
شیارهای محور انتقال نیرو و شیارهای دوشاخه گاردان را در یک خط قرار داده با لغزاندن
دوشاخه گاردان روی محور انتقال نیرو اتصال را برقرار کنید.
خارج شدن دوشاخه گاردان از محور انتقال نیرو در حال کار که دور زیادی نیز دارد میتواند
اتفاقات بدی به همراه داشته باشد برای جلوگیری از خارج شدن محور گاردان از روی محور انتقال
نیرو آنها را با روشهایی به هم قفل میکنند که عبارتاند از .1 :پین فنری .2به کارگیری پیچ و مهره
.3پین قفل کننده .4قفل خودکار
1ــ پین فنری :دوشاخه شیاردار را به طور مناسب روی محور انتقال نیرو قرار داده ،بلغزانید
تا با مقاومتی برخورد کنید .در این هنگام پین را فشار دهید و حدود 12میلی متر دیگر دوشاخه شیاردار
را روی محور انتقال نیرو فشار دهید و پس از آن پین را رها کنید تا با فشار فنر در داخل شیار قطری
محور انتقال نیرو قرار گیرد (شکل 9ــ7ــ الف).
154
محور انتقال نیرو () P.T.O
2ــ پیچ و مهره :در این روش پس از روبه رو قرار دادن شکاف سرتاسری دوشاخه و محور
انتقال نیرو ،دوشاخه را روی محور لغزانده ،پس از آن یک پیچ در شکاف مشترک دوشاخه و محور
مهره آن درگیری محکمی بین گاردان و محور انتقال نیرو ایجاد میشود
قرار میدهند .با سفت کردن ٔ
(شکل 9ــ7ــ ب).
3ــ پین قفل کننده :در این نوع یک پین از میان سوراخ های عرضی دوشاخه و محور انتقال
نیرو عبور می کند .این سوراخها به طور قطری روی محور انتقال نیرو و دو شاخه ایجاد شده است.
قطر پین مورد کاربرد باید کامل نزدیک به قطر سوراخ باشد .یک اشپیل ،اتصال محکمی بین دوشاخه
و محور ایجاد میکند (شکل 9ــ7ــ ج).
4ــ قفل خودکار :این قفل خیلی شبیه پین فنری است .هنگام اتصال محور انتقال نیرو به
دوشاخه ،روکش دوشاخه اتصالی قفل کن را به طرف گاردان کشیده ،پس از آنکه دوشاخه و محور به
طور مناسب داخل هم شدند ،آن را رها کنید تا قفل روی محور قرار گیرد (شکل 9ــ7ــ د).
شکل ٩ــ٧ــ روش های قفل کردن محور گاردان و محور انتقال نیرو
155
فصل هفتم
خودآزمایی و پژوهش
1ــ کاربرد محور انتقال نیرو را بنویسید .چهار ماشین کشاورزی که آن را به کار می برند نام
ببرید.
2ــ انواع محور انتقال نیرو را نام ببرید.
3ــ دور مشخصه موتور تراکتور را تعریف کرده ،دور مشخصه تراکتورهای هنرستان را
بنویسید.
4ــ تفاوت محور انتقال نیروی 540و 1000دور در دقیقه را از نظر ظاهر توضیح دهید.
5ــ محور انتقال نیرو در وضعیت چرخ گرد چه تفاوتی از نظر کار با وضعیت موتورگرد دارد؟
6ــ قطع و وصل انتقال نیرو به محور انتقال نیرو را در تراکتورهای هنرستان بررسی کنید و
روشهای قطع و وصل نیرو را در آنها توضیح دهید.
7ــ روشهای اتصال گاردان به محور انتقال نیروی تراکتور و محور روی ماشین را نام برده،
توضیح دهید.
8ــ چهار مورد از موارد ایمنی کار با محور انتقال نیرو را بنویسید.
9ــ تحقیق کنید کالچ های یکطرفه و ایمنی به چه دلیلی روی گاردانها نصب میشوند؟
10ــ به کمک پیوست 4تعیین کنید محور انتقال نیرو در تراکتور Valmetمدل 8050چه
ویژگیهایی دارد؟
156
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
فصل هشتم
157
فصل هشتم
هدفهای رفتاری
روشهای تنظیم فاصله چرخهای تراکتور را شرح دهد.
فاصله چرخهای تراکتور را تنظیم نماید.
اصول ایمنی را در هنگام تنظیم فاصله چرخهای تراکتور رعایت کند.
اندازه تنظیم فاصله دهانه چرخهای تراکتورهای متداول در ایران را بیان کند.
ٔ
هانه چرخهای جلوی تراکتور را تنظیم کند. د ٔ
دالیل سنگین کردن محور عقب تراکتور را توضیح دهد.
چرخهای عقب تراکتور را به کمک وزنه و یا آب سنگین نماید.
روش جلوگیری از یخ زدن آب درون الستیک چرخهای عقب تراکتور را با کلرور
منیزیم یا کلسیم توضیح دهد.
دالیل کاربرد وزنههای تعادل جلوی تراکتور را توضیح دهد.
جلوی تراکتور را با وزنههای تعادل سنگین نماید.
لقی چرخهای جلو را تنظیم نماید.
ترمز چرخهای عقب تراکتور را تنظیم نماید.
158
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
9 1
7 8
6 6
2
5 3
10
11
4
1ــ فلکه فرمان 2ــ میل فرمان 3ــ جعبه فرمان 4ــ بازوی فرمان (چالقدست)
5ــ بازوی رابط 6ــ سیبک 7ــ سه شاخه انتقال 8ــ میل عامل 9ــ اهرم
فرمان(شغالدست) 10ــ شاهپیچ(سگدست) 11ــ محور چرخ(محور سگدست)
شکل 1ــ 8ــ اجزای فرمان مکانیکی
امروزه در تراکتورها و ماشینهای سنگین سیستم فرمان مکانیکی به دلیل فرمانگیری ضعیف
آن ،کمتر به کار برده میشود.
فرمان تمام هیدرولیک (هیدرولیکی) :در این سیستم دسته فرمان ،جعبه فرمان ،دسته
گاردان حذف و اتصالهای مکانیکی به مقدار زیادی کم شده است.
159
فصل هشتم
سوپاپ
مخزن روغن
پمپ
جک (سیلندر)
فرمان نیمه هیدرولیکی :در این سیستم نیروی هیدرولیکی ،نیروی دست راننده را برای
چرخاندن فلکه فرمان تقویت میکند تا تراکتور با راحتی بیشتر هدایت شود .در این نوع فرمان اگر
سیستم هیدرولیک فرمان از کار بیفتد ،هنوز میتوان تراکتور را هدایت کرد اما باید نیروی زیادی برای
فرمان دادن به کار برد .اجزای هیدرولیکی فرمان نیمه هیدرولیک در شکل 3ــ 8نشان داده شده است.
١
1ــ صافی
2ــ پمپ هیدرولیکی
3ــ پیستون کار
3
4ــ مقسم و کنترل کننده
پیستون کار
5ــ لولههای روغن
6ــ مخزن روغن
160
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
فرمان کمرشکن :برای هدایت تراکتورهای کمرشکن سیستم فرمان با کنترل جکهای
هیدرولیکی ،جلوی تراکتور را نسبت به قسمت عقب تراکتور تغییر موقعیت میدهد .در این سیستم
تراکتور در شعاع کوچک تر دور میزند.
بررسی
چهار سیستم فرمان گفته شده را در تراکتورهای موجود هنرستان یا منطقه مورد بازدید
قرار داده و چگونگی فرمانگیریی آنها را با هم مقایسه کنید.
161
فصل هشتم
24/5 -32
24/5 32
162
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
تویی (تیوب) :این قسمت از یک نوع الستیک نرم که قابلیت زیادی دارد ساخته میشود.
تیوب در فضای داخلی الستیک قرار گرفته و با هوا پر میشود.
تیوب دارای مجرایی است که با یک سوزن بسته می شود .با باز کردن این سوزن یا فشار آن به
داخل هوای داخل تیوب خارج می شود.
آج
تیوب الستیک
سوپاپ
رینگ :بخشی از چرخ است که الستیک به همراه تیوب روی آن قرار میگیرد .اصطالحاً
این قسمت را «طوقه» نیز میگویند.
وسیله آن رینگ روی توپی ١بسته میشود.
ٔ دیسک :چرخ دارای صفحه یا پرههایی است که به
این قسمت را دیسک مینامند .در چرخهای عقب تراکتور این صفحه میتواند به رینگ بسته یا از آن
محدب ساخته میشود و در هر دوسو به رینگ قابل وصل است. جدا شود .دیسک چرخ عقب بیشتر ّ
روی دیسک چرخ جلو برخی از تراکتورها و چرخهای عقب بیشتر تراکتورها محلهایی برای بستن
وزنههای سنگین کننده در نظر میگیرند.
دیواره رینگ
دیواره رینگ رینگ
رینگ
دیسک
ب) چرخ با دیسک الف) چرخ بدون دیسک
شکل 7ــ 8
163
فصل هشتم
ی هادی و هدایت 2ــ3ــ 8ــ زوایای چرخها :برای جلوگیری از الستیک سایی چرخها
آسان وسایل نقلیه (مانند انواع سواری و کشندهها) زاویه هایی روی چرخهای هادی ایجاد میشود .در
تراکتورها معموال ً زاویه تمایل و سرجمعی قابل تنظیم هستند.
زاویه تمایل (کم ِبر) :1انحراف محور و چرخهای جلو نسبت به خط قائم از دید جلو را
زاویه تمایل مثبت و اگر کمتر
فاصله چرخها در قسمت باال بیش از پایین باشدٔ ،
ٔ «زاویه تمایل» گویند .اگر
زاویه تمایل را میتوان به
از پایین باشد منفی خواهد بود .این زاویه معموال ً بین 0تا +4درجه استٔ .
صورت فاصله نیز نشان داد.
مهره چرخ جلو را کم میکند .پس از وارد
زاویه تمایل ،فرمان دادن را راحت و بار وارد بر روی ٔ
شدن بار روی محورها ،چرخها به حالت قائم درمیآیند.
زاویۀ سرجمعی (تقارب) :اگر فاصله چرخهای جلو در قسمت عقب بیش از همین فاصله
در قسمت جلو باشد چرخها دارای «زاویه سرجمعی» هستند.
این زاویه موجب میشود چرخهایهادی در حال حرکت به حالت موازی درآیند تا الستیک سایی
کم و هدایت آسان باشد.
0-40 A
A +15mm
شکل 8ــ 8ــ زاویه تمایل (نمای روبه رو) چرخ جلو تراکتور U ٦٥٠ M
+0/5mm
شکل 9ــ 8ــ زاویه سرجمعی (نمای باال) چرخ جلو تراکتور U ٦٥٠ M
Camberــ 1
164
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
شکل 10ــ 8ــ محل ریختن روغن در جعبه فرمان تراکتور MF 285
2ــ4ــ 8ــ کنترل و تعویض روغن و صافی پمپ فرمان :در برخی از تراکتورها (مانند
)MF285که روغن پمپ فرمان از روغن سیستم هیدرولیک جدا است ،باید سطح روغن بازدید و
تعویض روغن و صافی آن در زمان مناسب انجام شود.
کار کارگاهی
با راهنمایی هنرآموز خود در تراکتور MF285سطح روغن پمپ فرمان را بازدید و
نسبت به تعویض روغن و صافی مربوطه اقدام کنید.
165
فصل هشتم
نکته
بخشهای مکانیکی فرمان از نظر شل و لق بودن باید بازدید و به موقع عیب آنها رفع شود.
سیبکهای سیستم فرمان برخی از تراکتورها از نوع قابل تنظیم هستند ،آنها را تنظیم کنید و
گریس خورهای موجود روی آنها را گریس کاری کنید.
گریسخور
نکته
اندازه مساوی در چرخ سمت چپ و راست ٔ فاصله بین چرخها باید به
ٔ هرگونه تغییر در
اندازه بیست سانتی متر افزایش
ٔ هانه چرخها به
به کار گرفته شود ،به این معنی که اگر الزم است د ٔ
داده شود باید فاصله چرخ سمت چپ از مرکز تقارن به میزان ده سانتی متر و چرخ سمت راست
نیز ده سانتی متر اضافه شود تا تقارن عرضی تراکتور به هم نخورد.
تغییر فاصله بین چرخهای عقب تراکتور :تغییر فاصله بین چرخهای عقب تراکتور به
روشهای زیر انجام میشود:
تغییر محل اتصال تویی چرخ نسبت به محور چرخ
تحدب دیسک چرخهاتغییر جهت ّ
تغییر محل اتصال دیسک چرخ به رینگ چرخ
الف) تغییر محل اتصال تویی چرخ به محور چرخ :برای تغییر دادن محل اتصال توپی
چرخ نسبت به محور چرخ به روش زیر عمل کنید:
در جلوی چرخهای جلو ،سنگ یا مانع مناسب بگذارید تا در حین کار تراکتور حرکت نکند.
محور چرخهای عقب را با جک از زمین بلند کنید.
خرک مناسب زیر محور قرار دهید.
پیچهای توپی چرخ را شل کنید.
توپی چرخ را به میزان الزم به سمت داخل یا بیرون حرکت دهید.
پیچها را سفت کنید و خرکها را از زیر محورها خارج کنید .جک را بردارید.
در شکل 12ــ 8محور و توپی چرخ دیده میشوند .در سمت راست تصویر ،فاصله بین چرخها
کمتر است .در سمت چپ تصویر چرخها تا بیشترین مقدار ممکن روی محور بیرون کشیده شدهاند.
167
فصل هشتم
168
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
1449 mm
57 in
1549 mm
61 in
1651 mm
65 in
1753 mm
69 in
محور جلوی تراکتور JD3140در شکل 16ــ 8دیده میشود .پیچها و مهرههایی که باید باز
شوند با حروف A,B,Cنشان داده شدهاند.
170
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
فاصله بین چرخهای جلو میتوان جهت تحدب دیسک ٔ در این نوع تراکتور ،برای تغییر بیشتر
چرخهای جلو را نیز تغییر داد (جابه جا کردن چرخ سمت چپ و راست در جلو) .در جدول شماره
1ــ 8با توجه به سه اندازه الستیک و رینگ که در این تراکتور به کار برده میشود حدود تغییر دهانه
چرخها گفته شده است.
جدول 1ــ 8ــ حدود تغییر فاصلۀ چرخهای جلو در تراکتور JD3140
دیسک چرخ به طرف خارج دیسک چرخ به طرف داخل نوع الستیکها
2/10ــ 1/58متر 1/96ــ 1/45متر 18ــ 7/50
2/06ــ 1/55متر 1/99ــ 1/48متر 20ــ 7/50
2/05ــ 1/54متر 2/00ــ 1/49متر 16ــ 10/00
16ــ 11/00
2ــ 5ــ 8ــ اندازهگیری زاویۀ سرجمعی چرخهای جلو و تنظیم آن
اندازهگیری سرجمعی چرخهای جلو
چرخهای جلو را با چرخاندن فرمان در راستای مستقیم (موازی با محورطولی تراکتور) قرار دهید.
لبه رینگ اندازه
هانه چرخهای جلو را در بخش جلو و عقب آن در ارتفاع مرکز چرخ و از ٔ د ٔ
بگیرید .دو محل اندازهگیری در بخش الف شکل 17ــ 8در تراکتور JD3140دیده میشود .فاصله
اندازهگیری شده در سر جلو چرخهای جلو باید مقداری کمتر از سر عقب آن باشد.
کتابچه راهنمای تراکتور بیابید .این مقدار در تراکتور JD3140برابر
ٔ میزان درست این اختالف را در
3تا 7میلیمتر و در تراکتور MF285برابر 3میلیمتر و در تراکتور U650Mبرابر 4تا 8میلیمتر میباشد.
ب) الف)
شکل 17ــ 8ــ الف ــ محل اندازهگیری سرجمعی چرخهای جلو ،ب) محل تنظیم
171
فصل هشتم
این کاهش زیاد باشد فرمان تراکتور خوب کار نمیکند و چرخهای جلو از زمین بلند میشوند .در هنگام
یدک کشی تریلرهای چهار چرخ ،در صورت سنگین بودن تریلر ،وزن محور عقب تراکتور برای کار کم
میباشد و الزم است محور عقب سنگین شود.
وزن بیش از حد روی چرخهای عقب ،از اثر آج الستیک روی زمین قابل مشاهده است و نتیجه
افزایش وزن روی چرخهای عقب ،هدر رفتن توان موتور میباشد .چون نیروی زیادی صرف خنثی
نمودن مقاومت زمین در مقابل چرخش چرخها میشود و عالوه بر اینکه خاک را بیهوده فشرده میکند،
موجب وارد آمدن فشار بیش از اندازه به الستیک میشود.
اگر وزن روی محور عقب کم باشد ،اثر آج الستیک به دلیل چرخش آزاد (بکسوات) زیاد از بین
میرود این امر سبب هدر رفتن نیروی تراکتور و سایش اضافی الستیک میشود.
کم بودن وزن روی محور جلو از خوب فرمان نگرفتن تراکتور قابل مشاهده میباشد و اثر دیگر
آن بلند شدن جلوی تراکتور در هنگام برداشتن پا از روی کالچ است.
تعیین میزان چرخش آزاد چرخ (بکسوات) :برای تعیین میزان چرخش آزاد چرخ به روش
زیر عمل کنید:
وسیله مورد نظر (مانند گاوآهن) را به تراکتور بسته و به زمین محل کار ببرید.
ٔ
با گچ روی الستیک و در راستای شعاع چرخ عالمت بزنید.
شروع به کار کنید تا وسیله در خاک فرو رود و به بیشترین عمق برسد (مصرف توان بیشتر).
نقطه ( )Aبنامید.
هنگامی که عالمت روی چرخ به زمین رسید ،روی زمین عالمت بزنید و آن را ٔ
در حالی که وسیله در زمین کار میکند ،آنقدر تراکتور را برانید تا چرخ عقب ده دور بزند .محل عالمت
روی چرخ را وقتی در پایان ده دور مقابل زمین قرار میگیرد ،روی زمین مشخص کنید و آن را ( )Bبنامید.
تراکتور را متوقف کنید و عالمت را از روی چرخ پاک کنید.
وسیله پشت تراکتور را از زمین بلند کنید .بین دو عالمت Aو Bکه با ده دور چرخ عقب
نقطه ،Aبر نقطهای از چرختراکتور پیموده شده بود ،تراکتور را برانید .هنگام عبور تراکتور از روی ٔ
نقطه ،Bچرخ عقب چند دور میزند. که روی زمین است عالمت بزنید و توجه کنید که تا رسیدن به ٔ
با توجه به تعداد دور چرخ در دو حالت ،میتوان درصد چرخش آزاد چرخ (بکسوات) را از
N − N1
رابطه زیر حساب کرد:
ٔ
= درصد بکسوات × 100
N
فاصله بین
ٔ =Nتعداد دور چرخ در حالی که وسیله پشت تراکتور در بیشترین عمق کار میکند و
173
فصل هشتم
شکل 20ــ 8ــ وزنه های بعدی چرخ عقب در این شکل 19ــ 8ــ وزنه اول در چرخ عقب تراکتور
تراکتور روی دو گیره Aنصب و با پیچ Bسفت می شوند. JD 3140با سه پیچ ( )Aبه چرخ بسته میشود.
١ــ چون عملیات کشاورزی بیشتر در فصول گرم سال انجام می گیرد ،در بیشتر مواقع از آب برای پرکردن الستیک استفاده می شود.
174
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
ب) سنگین کردن محور عقب تراکتور با پرکردن تیوب الستیک با مایع :برای پرکردن
تیوب الستیک عقب با مایع به روش زیر عمل کنید:
با قرار دادن جک زیر چرخ عقب آن را از زمین بلند کنید.
چرخ را بچرخانید تا سوپاپ باد آن در باال قرار گیرد.
سوپاپ هوا را خارج کرده به جای آن سوپاپ آب را نصب کنید.
شیلنگ آب با فشار زیاد را به سوپاپ آب وصل کنید .برای این کار میتوانید شیلنگ آب
لوله کشی را به سوپاپ آب وصل کنید و اگر الزم است ضدیخ در الستیک بریزید ،آن را در مخزن و در
ارتفاع مناسب قرار دهید و با شیلنگ به سوپاپ آب وصل کنید .با وارد شدن آب به تیوب ،هوا از
مجرای خروج هوا خارج میشود .پس از پرشدن تیوب با آب تا سطح سوپاپ ،هنگامی که مایع از
مجرای خروج هوا به بیرون ریزش کرد باید کار را متوقف نمود.
سوپاپ آب را خارج کنید و به جای آن سوپاپ هوا را ببندید.
الستیک را تا اندازه الزم باد کنید و جک را پایین بیاورید.
در شکل 21ــ 8سوپاپ آب (والو) در دو وضیعت دیده میشود .در سمت چپ مخزن در
ارتفاع قرار گرفته است و تیوب در حال پر شدن میباشد .در سمت راست آب در حال تخلیه شدن
میباشد.
175
فصل هشتم
تخلیه مایع درون الستیک :هنگامی که به آب درون الستیک نیازی نباشد ،،به روش زیر آن
را تخلیه کنید:
چرخ را با جک از زمین بلند کنید.
با چرخاندن چرخ ،سوپاپ هوا را در پایین نقطه قرار دهید.
سوپاپ هوا را باز کنید تا فشار هوا سبب خروج مایع شود.
برای تخلیه کامل الستیک ،اتصال را مانند حالت تخلیه ببندید وآن را بادکنید تا مایع درون
الستیک تخلیه شود.
سوپاپ هوا را در جای خود ببندید و الستیک را به اندازه الزم باد کنید.
جک را از زیر چرخ بردارید.
ج) تهیه ضدیخ برای سنگین کردن الستیک :در آب و هوای خیلی سرد و یخبندان ،باید
محلول ضدیخ مناسب برای پرکردن الستیک به کار برد .شرکتهای سازنده ،محلول آب و کلرور کلسیم
یا کلرورمنیزیم را توصیه میکند.
نکته
توجه داشته باشید که در هنگام تهیه این محلولها نباید آب روی منیزیم ریخته شود بلکه
باید به آرامی منیزیم را به آب اضافه کرد.
این محلولها قابل کاربرد در رادیاتور نیستند.
سنگین کردن جلوی تراکتور :در شکل 22ــ 8مراحل افزودن وزنه جلوی تراکتورJD3140
دیده میشود .درقسمت باال و سمت چپ شکل ،یک وزنه اساسی جلوی تراکتور بسته شده است.
در بخش های دیگر تصویر ،وزنههای دیگری روی وزنه اساسی نصب شده است .افزودن
وزنه ها ،مرحله به مرحله انجام می شود ،تا وزن مورد نیاز به دست آید .سایر تراکتورها نیز دارای
وزنههای مشابه میباشند که روی چرخ جلوی تراکتور قرار میگیرند.
176
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
4ــ5ــ 8ــ تنظیم باد چرخها :یکی از عوامل مهم ،که در کنترل و هدایت تراکتور به هنگام
حرکت و دوام بیشتر الستیکها مؤثر است تنظیم میزان فشار باد چرخهای آن میباشد .بنابراین میزان
کردن باد چرخها براساس توصیه کارخانه سازنده تراکتور امری واجب به شمار میرود .به طور مثال در
جدول زیر فشار باد چرخهای دو مدل تراکتور رایج ایران در شرایط گوناگون کار نشان داده شده است.
فشار باد واقعی الستیک ،هنگامی که در آن آب ریخته شده است تا اندازه ای نزدیک به فشاری
است که فشارسنج آن را نشان میدهد.
177
فصل هشتم
ارتفاع
الف
ب
فاصله درجات زیاد
شکل 23ــ 8ــ اندازهگیری فشار باد الستیکی که در آن آب ریخته شده است.
برای باد کردن تویی میتوان باد بر فشار کمپرسور را به کار برد (شکل 24ــ .)8برخی از تراکتورها
دارای پمپ باد تک سیلندری هستند که برای تأمین هوای فشرده مورد نیاز سیستمهای نیوماتیک نصب
شده روی تراکتور به کار میرود .در مواقع ضروری می توان این پمپ را برای باد کردن الستیکهای
تراکتور نیز به کار گرفت .نیروی محرکه پمپ به کمک تسمهای از موتور تأمین میگردد.
زیاد بودن باد الستیکهای چرخ موجب ساییدگی و فرسودگی قسمت وسط الستیک و کم
بودن فشار باد موجب گرم شدن آنها خواهد شد .در فشار باد مناسب ،کف الستیکها به صورت صاف
با زمین در تماس است .از این رو درگیری مناسب با زمین ایجاد کرده ،فرسایش الستیکها نیز به میزان
کم و به صورت هم زمان انجام می شود.
178
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
5ــ 5ــ 8ــ پنچرگیری :هنگامی که چرخی پنچر میشود (تیوب سوراخ میشود) باید
الستیکها را از رینگ خارج کرده و سپس به تعمیر و گرفتن سوراخ تیوب پرداخت .این کار با سمباده
زدن محل سوراخ و چسباندن وصلههای مناسب روی تیوب انجام میشود.
برخی از وصلهها برای یکپارچه شدن با تیوب نیاز به حرارت دارند که حرارت مورد نیاز آن
توسط اتوی مخصوص (دستگاه آپارات) تأمین میشود(شکل 26ــ .)8ولی وصلههای سرد نیاز به
اتو ندارند.در برخی موارد سوراخ و پارگی های کوچک روی الستیکها را نیز میتوان تعمیر کرد.
برای پنچرگیری باید چرخ تراکتور باز شود و الستیک از رینگ خارج شده باشد (شکل 27ــ .)8
الف) کم باد
اتو
ب) پر باد
تویی
ب) الف)
د) ج)
شکل 27ــ 8ــ روش خارج کردن الستیک از رینگ چرخ جلو
179
فصل هشتم
نکته
١ــ هیچ گاه الستیک را بیش از اندازه مجاز باد نکنید ،زیرا فشار زیاد باد میتواند
موجب ترکیدن الستیک و بروز حوادث ناگوار شود.
٢ــ در هنگام باد کردن الستیک دقت کنید که انگشتتان بین رینگ و الستیک قرار
صدمه جدی به انگشت وارد میکند.
ٔ نگیرد .این حالت
چنانچه با فشار باد ،بیشینه الستیک در جای خود قرار نگرفته است باد الستیک را خالی کرده،
پس از تغییر وضعیت الستیک ،دوباره آن را باد کنید.
6ــ 5ــ 8ــ تنظیم توپی چرخهای جلو :توپی چرخهای جلو در تراکتورهایی که محور
جلوی غیر متحرک دارند نیاز به تنظیم دارد و بیشتر پس از 250ساعت کنترل و در صورت نیاز تنظیم
میشود.
روش بررسی لقی چرخ جلو
1ــ جلو و عقب چرخ عقب را با مانع یا سنگ مهار کنید تا در حین کار ،تراکتور حرکت نکند.
2ــ با جک ،چر خ جلو را اندکی بلند کنید تا چرخ بتواند آزادانه حرکت کند.
دو طرف چرخ را گرفته ،بازی جانبی (لقی) آن را بررسی و در صورت نیاز آنرا تنظیم کنید.
تنظیم لقی چرخ جلو
1ــ سرپوش توپی را بردارید (شکل 28ــ .)8
2ــ ضامن نگهدارنده ( )1را در آورده مهره شیاردار ( )2را سفت کنید .سفت کردن باید
به اندازهای باشد که چرخ بدون لقی و با کمی سفتی
بچرخد.
___ دور شل کنید.___ تا ١ 3ــ مهره را حدود ١
١٥ 5
چرخ در این حال باید به راحتی و بدون لقی بچرخد.
4ــ در صورتی که توپی از داخل گریس کاری
میشود نخست محفظه توپی را تمیز نمایید سپس آن را
با گریس مناسب (والوالین) پر کنید.
شکل 28ــ 8ــ تنظیم توپی چرخ جلو
180
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
5ــ درپوش توپی را ببندید و دوباره وضعیت حرکت و لقی چرخ را بررسی کنید.
6ــ در صورت تنظیم بودن چرخها جک را از زیر تراکتور خارج کنید.
ترمزها :ترمز برای کاهش سرعت یا از حرکت ایستادن تراکتور به کار می رود.
7ــ5ــ 8ــ تنظیم ترمزها :به دلیل ترمزهای پی درپی ،لنت ترمزهای تراکتور ساییده میشوند
و خالصی پدال ترمز افزایش مییابد .ممکن است این افزایش در دو چرخ به یک اندازه نباشد .در
شدت ترمز نگیرند .این موضوع میتواند موجب حادثه شود زیرا نتیجه ،چرخها همزمان و با یک ّ
هم زمان نبودن ترمز دو چرخ سبب کشیده شدن تراکتور به یک سمت خواهد شد.
در تراکتور U650Mاگر ترمز خوب تنظیم شود و درست کار کند باید خالصی پدال آن حدود
مهره ضامن به کار گرفته می شوند.
مهره تنظیم و ٔ
25تا 30میلیمتر باشد .برای تنظیم خالصی ترمز ٔ
روش کار :برای تنظیم ترمزها درتراکتور U650Mباید پدال ترمز را فشار داد .تا لنت های
ترمز ،کمی درگیر شوند .در این هنگام خالصی آن را اندازهگیری کرده ،در صورت مناسب نبودن میزان
مهره ضامن شماره ( )9در شکل29ــ 8را شل کرده ،مهره تنظیم شماره ( )8را خالصی پدال مربوطٔ ،
مهره ضامن را سفت کنید.
در سمت الزم بچرخانید تا میزان خالصی به حد دلخواه برسد آنگاه ٔ
1ــ پدال ترمز طرف راست
2ــ پدال ترمز طرف چپ
3ــ جفت کن پدالها
4ــ کاسه ترمز طرف راست
5ــ کاسه ترمز طرف چپ
6ــ محور پدالها
7ــ اهرم کنترل ترمز طرف چپ
8ــ مهره تنظیم
9ــ مهره ضامن
10ــ دوشاخه
11ــ اهرم
12ــ دیسک متحرک
13ــ لنت ترمز
14ــ محور متحرک
15ــ پدال کالچ
16ــ ضامن قفل ترمزها
شکل 29ــ 8
181
فصل هشتم
نکته
عالمت ظاهری کاهش ضخامت لنت ترمز افزایش خالصی پدال ترمز (بیش از 3سانتیمتر)
میباشد.
اگر ضخامت لنت ترمز به کمترین اندازه مجاز رسید باید صفحه و لنت همزمان تعویض
شود.
کار کارگاهی
با راهنمایی هنرآموز مربوطه ترمز یکی از تراکتورهای هنرستان را تنظیم کنید.
182
سیستم فرمان و چرخ های تراکتور
خودآزمایی و پژوهش
183