शाळांमधील मार्गदर्शन सेवा: परिचय, समित्या

आणि कार्यक्षेत्र
द्वारे सामायिक के लेला लेख :
शाळांमधील मार्गदर्शन सेवांचा परिचय, समित्या
आणि व्याप्ती याविषयी जाणून घेण्यासाठी हा लेख
वाचा.
शाळांमधील मार्गदर्शन सेवांचा परिचय :
मार्गदर्शन हा शिक्षणाचा अविभाज्य भाग म्हणून
स्वीकारला जातो, अशी समर्पक टिप्पणी के ली
आहे. शालेय शिक्षणाची उद्दिष्टे काहीही असली तरी
विद्यार्थ्यांना समाधानकारक प्रगती साधण्यासाठी
शिक्षक आणि त्यांच्याशी संबंधित इतरांच्या मदतीची
आवश्यकता असते. शाळेत आयोजित के लेल्या
मार्गदर्शन कार्यक्रमाच्या सहाय्याशिवाय कोणत्याही
विद्यार्थ्याने आपली क्षमता मोठ्या प्रमाणात प्रकट करणे
आणि वाढवणे, योग्य करिअर योजना बनवणे, योग्य
व्यवसाय मिळवणे आणि समाजात समाधानकारक
समायोजन करणे कधीही शक्य झालेले नाही.
यात पालक, शिक्षक, समुदाय सदस्य, प्रशासक,
मार्गदर्शक कर्मचारी, विशेषज्ञ इत्यादींचा समावेश आहे.
याचे कारण म्हणजे, आधुनिक जटिल समाजात
विद्यार्थ्यांना त्यांच्या गरजेनुसार योग्य आणि पुरेसे
मार्गदर्शन प्रदान करणे घर आणि समाजाच्या
भागासाठी कठीण काम झाले आहे. आणि
आवश्यकता. त्यामुळे विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करण्यात
शाळेची भूमिका महत्त्वाची असते.
शाळा सर्वात महत्वाची एजन्सी म्हणून मार्गदर्शन
प्रदान करते:
(i) प्रत्येक विद्यार्थ्याची क्षमता प्रकट करणे आणि
वाढवणे.
(ii) विद्यार्थ्याचे, गरजा, आवडी, क्षमता, क्षमता, त्याच्या
योग्यतेचे कोणतेही काम करताना त्याचे मूल्यांकन
करणे.
(iii) त्याच्या/तिच्या भविष्यासाठी योग्य योजना
बनवणे.
जाहिराती:
(iv) योग्य वेळी योग्य व योग्य निर्णय घेणे.
(v) योग्य शैक्षणिक करिअरच्या निवडीबाबत योग्य
निर्णय घेणे.
(vi) योग्य व्यवसाय शोधणे.
(vii) घर, शाळा आणि समाजात इष्ट रीतीने
समाधानकारक फे रबदल करणे.
जाहिराती:
(viii) आत्म-साक्षात्कार, आत्म-दिशा आणि आत्म-
विकास साधणे.
वरील चर्चेच्या प्रकाशात असे जाणवले आहे की
शाळांमध्ये मार्गदर्शन कार्यक्रम आयोजित करणे
आवश्यक आहे आणि मार्गदर्शन कार्यक्रम निसर्गाने
आयोजित के ले पाहिजेत. येथे संघटित कार्यक्रमाचा
अर्थ असा आहे की, प्रत्येक मार्गदर्शन कार्यक्रम
शिस्तबद्ध पद्धतीने आयोजित के ला जावा. याचा अर्थ
त्याला निश्चित उद्दिष्टे असली पाहिजेत. प्रत्येक शाळेत
मार्गदर्शक समिती असावी. मार्गदर्शन सेवेच्या प्रभारी
शिक्षकाने अशा कार्यक्रमाची व्याप्ती आणि मर्यादा
याबद्दल त्यांच्या मनात स्पष्ट असणे आवश्यक आहे. तो
विद्यार्थ्यांसाठी किमान मार्गदर्शन सेवा आयोजित
करण्यास सक्षम असावा.
मार्गदर्शन सेवांची संघटना ही कोणाचीही प्रमुख
जबाबदारी नाही. त्याऐवजी मुख्याध्यापक, समुपदेशक,
करिअर मास्टर, शिक्षक, प्रशासक, विशेषज्ञ आणि
समुदाय सदस्य यांची संयुक्त जबाबदारी आहे. शाळेतील
कोणताही मार्गदर्शन कार्यक्रम यशस्वी करण्यासाठी
त्यांना महत्त्वाची भूमिका बजावावी लागते.
येथे हे नमूद करणे आवश्यक आहे की प्राथमिक
शाळांमध्ये मार्गदर्शन कार्यक्रम आयोजित करण्याची
गरज असली तरी ती व्यापक प्रमाणात आणि संपूर्णपणे
माध्यमिक शाळांमध्ये आहे. तर आपल्या म्हणण्यानुसार
आणि लेखनात शाळांमध्ये मार्गदर्शन कार्यक्रमांचे
आयोजन म्हणजे माध्यमिक शाळांमध्ये आणि त्याउलट.
शाळा मार्गदर्शन समिती :
जाहिराती:
काहीही बोलणे आणि त्यानुसार करणे हा फरक आहे
कारण गारा आणि स्वर्ग यात फरक आहे. कोणत्याही
क्षेत्रात किंवा क्षेत्रातील प्रत्येक कार्यक्रमाची उद्दिष्टे साध्य
करण्यासाठी त्यामागे पद्धतशीर, जाणीवपूर्वक आणि
सातत्यपूर्ण प्रयत्न असले पाहिजेत. अन्यथा
कार्यक्रमाची उद्दिष्टे एकतर्फी ठरतील. हे टाळण्यासाठी
आणि मार्गदर्शन कार्यक्रमाच्या क्षेत्रात गारपिटी आणि
गगनभेदी फरक पडू नये म्हणून मार्गदर्शन समितीची
गरज आहे.
दुसर्‍या शब्दांत, असे समजले जाऊ शकते की
मार्गदर्शन सेवा किंवा कार्यक्रमांचे योग्य आणि
पद्धतशीरपणे त्यांचे ध्येय साध्य करण्यासाठी, खालील
कर्मचार्‍यांसह एक मार्गदर्शन समिती असावी. त्यावर
सविस्तर चर्चा खाली दिली आहे. वेगवेगळ्या
संस्थांसाठी वेगवेगळ्या प्रकारच्या मार्गदर्शन समित्या
आवश्यक असू शकतात कारण कोणताही एक नमुना
किंवा रचना सर्व शाळांच्या गरजा आणि आवश्यकता
पूर्ण करू शकत नाही; मोठे आणि लहान, ग्रामीण
आणि शहरी, मुले आणि मुली आणि सरकारी आणि
गैर-सरकारी इ.
तथापि, माध्यमिक शाळेसाठी, त्याच्या मार्गदर्शन
कार्यक्रमाचे व्यवस्थित आयोजन आणि निरीक्षण
करण्यासाठी एक मार्गदर्शक समिती असणे आवश्यक
आहे, जरी ही समिती मानवी आणि भौतिक
संसाधनांच्या उपलब्धतेनुसार बदलू शकते. त्यामुळे
मार्गदर्शन समिती किंवा शाळा मार्गदर्शन समितीची
रचना जाणून घेऊ.
1. मुख्याध्यापक किंवा मुख्याध्यापक:
जाहिराती:
शाळेचे मुख्याध्यापक किंवा मुख्याध्यापक हे शालेय
मार्गदर्शन समितीचे अध्यक्ष किंवा अध्यक्ष असावेत.
2. समुपदेशक किंवा करियर मास्टर किंवा
मार्गदर्शन शिक्षक:
शालेय समुपदेशक किंवा करिअर मास्टर किंवा
मार्गदर्शक शिक्षक हे शाळा मार्गदर्शन समितीचे सचिव
सह-राज्यपाल म्हणून काम करतात. शक्य असल्यास
पूर्णवेळ सल्लागार नियुक्त के ला जाऊ शकतो. त्याच्या
अनुपस्थितीत मार्गदर्शनाचे प्रशिक्षण घेतलेल्या
शिक्षकाला करिअर मास्टरचे काम करावे
लागते. शाळेमध्ये पूर्णवेळ समुपदेशक असला तरी,
समुपदेशकाला आवश्यक सहाय्य देण्यासाठी कर्मचारी
वर्गात एक प्रशिक्षित शिक्षक देखील असू शकतो.
3. कर्मचारी प्रतिनिधी (एक-सदस्य):
जाहिराती:
शाळेचे ज्येष्ठ शिक्षक मार्गदर्शन समितीचे पदसिद्ध
सदस्य म्हणून काम करतात.
4. शालेय वैद्यकीय अधिकारी:
शाळेचे वैद्यकीय अधिकारी शाळा मार्गदर्शन समितीचे
सदस्य म्हणून काम करतात.
5. व्यवस्थापकीय समितीचे अध्यक्ष किंवा सचिव:
सदस्य.
जाहिराती:
6. शारीरिक शिक्षण शिक्षक (PET): सदस्य.
7. समाजात विविध क्षेत्रातील काही तज्ञ उपलब्ध
आहेत.
शालेय मार्गदर्शन सेवेची व्याप्ती :
शालेय मार्गदर्शन सेवेची व्याप्ती तिची उद्दिष्टे, सुविधा
आणि विद्यार्थ्यांना प्रदान के लेल्या संधी आणि शाळा
आयोजित करू शकणार्‍या उपक्रमांची व्याप्ती यांचा
समावेश करते. कोणत्याही शैक्षणिक संस्था किंवा
शाळेतील मार्गदर्शन सेवा किंवा कार्यक्रमांची व्याप्ती
किंवा विषय त्याच्या संसाधनांच्या योग्य वापरावर-
भौतिक, आर्थिक आणि मानवी संसाधनांवर अवलंबून
असतात.
शाळांमध्ये मार्गदर्शन सेवांचे योग्य आयोजन
करण्यासाठी शालेय मार्गदर्शन कार्यक्रमाच्या
व्याप्तीमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
1. विद्यार्थी यादी सेवेसाठी विद्यार्थ्यांची माहिती गोळा
करणे.
2. मार्गदर्शन कें द्र किंवा मार्गदर्शन कें द्र स्थापन करणे.
जाहिराती:
3. करिअर चर्चा, करिअर कॉन्फरन्स, कॉलेजेस,
युनिव्हर्सिटीला भेटी इत्यादींचे आयोजन.
4. मार्गदर्शन प्रदर्शनाचे आयोजन.
5. शैक्षणिक आणि व्यावसायिक माहितीचा प्रसार.
6. प्रत्येक विद्यार्थ्यासाठी संचयी रेकॉर्ड कार्ड (CRC)
ची देखभाल.
7. नवोदितांसाठी अभिमुखता चर्चा आयोजित करणे.
8. विद्यार्थ्यांना त्यांच्या समायोजनाच्या समस्यांबाबत
समुपदेशन प्रदान करणे.
जाहिराती:
9. विविध शैक्षणिक कारकीर्दीसंबंधी शैक्षणिक चर्चेचे
आयोजन.
10. रोजगार विनिमय, प्रशिक्षण संस्था आणि उच्च
शिक्षण संस्था यासारख्या इतर संस्थांशी संबंध ठे वणे.
11. मार्गदर्शन आणि समुपदेशनाची परिणामकारकता
निश्चित करण्यासाठी किंवा जाणून घेण्यासाठी शाळा
सोडणाऱ्यांशी संपर्क ठे वणे.
12. महाविद्यालयीन शिक्षण, व्यावसायिक जीवन आणि
सामाजिक जीवनात शाळा सोडणाऱ्यांसाठी लहान-सत्र
मार्गदर्शन कार्यक्रमाचे आयोजन.
वरील गोष्टींशिवाय, शाळेतील मार्गदर्शनाचे किमान
कार्यक्रम ज्यामध्ये तीन प्रमुख बाबींचा समावेश आहे,
त्याचाही समावेश आहे.
हे खालीलप्रमाणे आहेत.
जाहिराती:
1. डेटा संकलन सेवा:
ही एक विशेष सेवा आहे ज्यामध्ये विद्यार्थ्याच्या क्षमता,
आवडी, अभिरुची, शैक्षणिक कामगिरी, व्यक्तिमत्त्व
वैशिष्ट्ये, कौटुंबिक पार्श्वभूमी इत्यादींवरील डेटा संग्रहित
के ला जातो. ही माहिती करिअर मास्टर किंवा मार्गदर्शक
कार्यकर्त्याला प्रत्येक विद्यार्थ्याला समजून घेण्यास
आणि त्यांना योग्य शैक्षणिक आणि व्यावसायिक प्रदान
करण्यास मदत करेल. मार्गदर्शन
वरील डेटा उपलब्धी चाचण्या, व्यक्तिमत्व चाचण्या,
बुद्धिमत्ता चाचण्या, निदान चाचण्या, स्वारस्य यादी,
निरीक्षणे, मुलाखती, प्रश्नावली, क्लिनिकल अभ्यास,
रेटिंग स्के ल इत्यादीद्वारे संकलित के ला जाऊ शकतो.
चांगल्या सादरीकरणासाठी आणि अचूक
मार्गदर्शनासाठी, संकलित के लेली माहिती राखली
पाहिजे. संचयी रेकॉर्ड कार्ड.
2. व्यावसायिक माहिती सेवा:
या सेवेचे कार्य जॉब मार्के टसाठी विविध प्रशिक्षण आणि
शैक्षणिक अभ्यासक्रमांची माहिती मिळवणे आहे. अशी
माहिती कार्यालये किंवा संस्था जसे की महाविद्यालये,
एम्प्लॉयमेंट एक्स्चेंज, राज्य मार्गदर्शन ब्यूरो, सशस्त्र
दलांची भरती कार्यालये किंवा रोजगार बातम्या, माहिती
बुलेटिन, रोजगार बुलेटिन इत्यादी प्रकाशनांमधून
संकलित के ली जाऊ शकते. याशिवाय देशात उपलब्ध
नोकऱ्या आणि प्रशिक्षण सुविधांची माहिती. आणि
परदेशात विद्यार्थ्यांना चर्चा, करिअर कॉन्फरन्स,
प्रात्यक्षिके , पॅम्प्लेट्स, नोटिस इत्यादीद्वारे प्रदान के ले
जाऊ शकते.
3. समुपदेशन:
जाहिराती:
समुपदेशनाचा उद्देश मुलाखतीद्वारे किंवा वैयक्तिक
संपर्कांच्या इतर मार्गांनी विद्यार्थ्यांना वैयक्तिक किंवा
वैयक्तिक मार्गदर्शन प्रदान करणे आहे. शैक्षणिक किंवा
शैक्षणिक, व्यावसायिक आणि वैयक्तिक समस्या तसेच
समायोजनाच्या समस्या समुपदेशन सत्रांमध्ये
हाताळल्या जातात. हे काम योग्य रीतीने करण्यासाठी,
समुपदेशकाने प्रथम विद्यार्थ्यांशी मैत्रीपूर्ण, सौहार्दपूर्ण
आणि सहकार्याच्या वातावरणात संबंध किंवा संबंध
प्रस्थापित के ले पाहिजेत.
संबंधित लेख:
1.शाळांमध्ये फॉलो-अप सेवा: अर्थ, कार्ये आणि ती
चालवण्याचे मार्ग
2. शाळा मार्गदर्शन सेवेची संस्था | शिक्षण
या साइटवर तुमचे लेख प्रकाशित
करण्यापूर्वी, कृ पया खालील पृष्ठे
वाचा:
1. सामग्री मार्गदर्शक तत्त्वे 2. प्रतिबंधित सामग्री 3. साहित्यिक चोरी प्रतिबंध 4. प्रतिमा मार्गदर्शक
तत्त्वे 5. सामग्री फिल्टरेशन 6. TOS 7. गोपनीयता धोरण 8. अस्वीकरण 9. कॉपीराइट 10. उल्लंघनाची
तक्रार करा

जाहिराती
 नवीनतम

 कार्यरत भांडवल व्यवस्थापन

 वित्त म्हणजे काय?
 इन्व्हेंटरी मॅनेजमेंट म्हणजे
काय?
 ग्राहक निर्णय घेणे

 इनोव्हेशनचा प्रसार