10

Araling
Panlipunan
Unang Markahan – Modyul 2:
Konsepto at Iba’t Ibang
Uri ng Suliraning
Pangkapaligiran
Araling Panlipunan – Ikasampung Baitang
Self-Learning Module
Unang Markahan – Modyul 2: Konsepto at Iba’t Ibang Uri ng Suliraning
Pangkapaligiran
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Diana K. Juran
Editor: Racquel O Regidor & Sharon Aglosulos
Tagasuri: Judith B. Alba
Tagaguhit: Patrick Ebuetada
Tagalapat: Maylene F. Grigana
Cover Art Designer: Reggie D. Galindez
Management Team: Allan G. Farnazo, CESO IV – Regional Director
Fiel Y. Almendra, CESO V – Assistant Regional Director
Gildo G. Mosqueda, CEO VI - Schools Division Superintendent
Diosdado F. Ablanido, CPA - Assistant Schools Division Superintendent
Gilbert B. Barrera – Chief, CLMD
Arturo D. Tingson Jr. – REPS, LRMS
Peter Van C. Ang-ug – REPS, ADM
Johnny Sumugat – REPS, Araling Panlipunan
Donna S. Panes, PhD CID Chief
Elizabeth G. Torres – EPS, LRMS
Judith B. Alba – EPS, ADM Coordinator
Judith B. Alba – EPS, Araling Panlipunan
Inilimbag sa Pilipinas ng Department of Education – SOCCSKSARGEN Region
Office Address: Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal
Telefax: (083) 2288825/ (083) 2281893
E-mail Address: region12@deped.gov.ph
 10

Araling
Panlipunan
Unang Markahan – Modyul 1:
Konsepto at Iba’t Ibang
Uri ng Suliraning
Pangkapaligiran
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang Araling Panlipunan 10 ng Self-Learning

Module (SLM) Modyul para sa araling Konsepto at Iba’t Ibang Uri ng Suliraning
Pangkapaligiran.
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

v
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa Araling Panlipunan 10 ng Self-Learning Module (SLM)

Modyul ukol sa Konsepto at Iba’t Ibang Uri ng Suliraning Pangkapaligiran.

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan, aksyon at layunin. Sa

pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay maaaring matuto, lumikha, at
magsakatuparan ng gawain. Ang kamay sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na
ikaw, bilang isang mag-aaral, ay may angking kakayahang matutuhan ang mga
kaugnay na kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang-akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay.

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat

mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na

ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung
nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%),
maaari mong laktawan ang bahaging ito ng
modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang
aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala

sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang
kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin,
gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong matulungan
kang maunawaan ang bagong konsepto at mga
kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang

pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-
unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong
iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit
ang susi sa pagwawasto sa huling bahagi ng
modyul.

vi
 Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan
ang patlang ng pangungusap o talata upang
maproseso kung anong natutuhan mo mula sa
aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa

iyo upang maisalin ang bagong kaalaman o
kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng
buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat

ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng
natutuhang kompetensi.

Karagdagang Gawain Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

panibagong gawain upang pagyamanin ang iyong
kaalaman o kasanayan sa natutuhang aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng

mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang
marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong sa iyong mga magulang, sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

vii
 Alamin

Ang pagiging handa sa pagharap sa mga hamong pangkapaligiran ay mahalaga dahil

sa kasalukuyan itinuturing ang Pilipinas bilang isa sa mga bansang may mataas na posibilidad
na makaranas ng iba’t ibang kalamidad at suliraning pangkapaligiran. Kung kaya’t mahalaga
ring ating malaman ang iba’t ibang suliraning ito upang matugunan di lamang ng pamahalaan
pati narin ng iba’t ibang swktor sa lipunan. Kung kaya’t sa modyul na ito, ating pagtutuunan
ng pansin ang mga suliranin at hamong pangkapaligiran na nararanasan sa kasalukuyan n
gating bansa.

Ang modyul na ito ay nahahati sa tatlong aralin, ito ay ang mga :

Aralin 1. Konsepto ng Suliraning Pangkapaligiran

Aralin 2. Iba’t ibang uri ng Suliraning Pangkapaligiran

Aralin 3. Iba’t ibang programa at pagkilos ng iba’t ibang sektor upang pangalagaan
ang kapaligiran

Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang:

▪ Naisasabuhay ang kasalukuyang kalagayang pangkapaligiran ng Pilipinas

▪ Nalalaman ang epekto ng mga suliraning pangkapaligiran
▪ Nalalaman ang mga programa at pagkilos ng iba’t ibang sektor upang
pangalagaan ang kapaligiran
▪ Napapahalagahan ang kalagayang pangkapaligiran ng Pilipinas batay sa
epekto at pagtugon sa mga hamong pangkapaligiran

8
 Subukin

Ngayon, subukin mong sagutin ang paunang pagsusulit upang matukoy ang lawak ng
iyong kaalaman tungkol sa mga paksang tatalakayin. Bigyang-pansin ang mga tanong na
hindi masasagutan ng wasto at alamin ang sagot nito sa iba’t ibang aralin sa modyul na ito.

1. Tumutukoy sa pagbabago ng klima sa buong mundo.

a. bagyo
b. climate change
c. solid waste management
d. mining

2. “Ang kagubatan ay tirahan ng iba’t ibang mga nilalang na nagpapanatili ng balanse ng

kalikasan, mahalagang mapanatili ang balanseng ito dahil kung patuloy na masisira ito ay
maapektuhan din ang pamumuhay ng tao. Nagmumula din sa kagubatan ang iba’t ibang
produkto tulad ng tubig, gamot, damit, at iba pang pangunahing pangangailangan ng tao.
Mayroon ding mga industriya na nagbibigay ng trabaho sa mga mamamayan na nakasalalay
sa sa yamang nakukuha mula sa kagubatan.” Anong likas na yaman ang tinalakay sa talata?
a. Yamang tubig
b. Yamang gubat
c. Yamang lupa
d. Yamang mineral

3. Anong batas ang ipinatupad upang magkaroon ng legal na batayan sa iba’t ibang desisyon
at proseso ng pamamahala ng solid waste sa bansa?
a. Republic Act 9003
b. Republic Act 8742
c. Republic Act 7942
d. Republic Act 7586

4. Pagkaubos ng mga punong kahoy sa gubat

a. bagyo
b. deforestation
c. solid waste management
d. mining

5. Isang proseso ng paghuhukay at pagkuha ng mga bagay mula sa lupa

a. bagyo
b. deforestation
c. solid waste management
d. mining

9
6. Ang pagiging marumi ng kapaligiran

a. bagyo
b. deforestation
c. solid waste management
d. mining

7. Tumutukoy sa abnormal na pag-init ng temperatura sa ibabaw ng dagat na nagdudulot ng

kakaunting pag-ulan sa rehiyon.

a. bagyo
b. deforestation
c. solid waste management
d. mining

8. Ang lahat ng bagay na natural at katutubong mula ito sa mga kababalaghang nagaganap
sa pisikal na mundo

a. Global Warming
b. deforestation
c. solid waste management
d. mining

9. Isang uri ng tropical cyclone na nabubuo sa silangang Atlantic Ocean

a. bagyo
b. tsunami
c. solid waste management
d. mining

10. Tumutukoy sa pangyayari o kaganapang nagdudulot ng malaking kapinsalaan at

kabagabagan sa mga tao at komunidad na tinatamaan nito.

a. bagyo
b. tsunami
c. kalamidad
d. mining
11. Bakit mahalaga ang pagtutulungan ng iba’t ibang sector sa pagsugpo sa mga suliraning
pangkapaligiran?

a. kabalikat ang lahat sa pagsugpo sa iba’t ibang suliraning

pangkapaligiran
b. Malawak na suliranin ang mga isyung pangkapaligiran na nararapat
harapin ng iba’t ibang sector sa lipunan
c. Makababawas sa mga gastusin ng pamahalaan ang pagtulong ng iba’t
ibang sector sa pagsugpo sa mag suliraning pangkapaligiran.
d. Mahihikayat ang maraming dayuhan na pumunta sa ating bansa kung
mawawala ang mga suliraning pangkapaligiran nito.

10
12. Ano-anong mga aspekto ang naapektuhan ng mga kalamidad na naranasan sa Pilipinas?

a. Kalusugan, Kabuhayan at Kalikasan

b. Kabuhayan, Kalakalan at Kalusugan
c. Kalakalan, Kapayapaan at Kalikasan
d. Kapayapaan, Kabuhayan at Kultura
e.
13. Tumutukoy sa mga banta na maaaring dulot ng kalikasan o gawa ng tao. Kung hindi
maiiwasan, maari itong magdulot ng pinsala sa buhay, ari-arian, at kalikasan.

a. Risk
b. Disaster
c. Hazard
d. Resilience

14. Tumutukoy ito sa mga pangyayari na nagdudulot ng panganib at pinsala sa tao,

kapaligiran, at mga gawaing pang-ekonomiya.

a. Hazard
b. Risk
c. Vulnerability
d. Disaster

15. Tumutukoy ito sa inaasahang pinsala sa tao, ari-arian, at bukay dulot ng pagtama ng isang
kalamidad.

a. Risk
b. Vulnerability
c. Disaster
d. Hazard

Natapos mo ang unang pagsubok sa araling ito. Huwag kang mag-alala kung
tama man o mali ang iyong naging kasagutan. Sa pagpapatuloy mo sa pag aaral ng
paksang ito mapagtitibay mo ang iyong tamang sagot at maiwawasto ang maling
konseptong nabuo.

11
 Aralin
Konsepto ng Suliraning
1 Pangkapaligiran
Ang pagkilos para sa pangangalaga ng kapaligiran ay nagsisimula sa pag-unawa sa
mga sanhi at bunga ng suliranin at hamong nararanasan natin sa kasalukuyan. Tatalakayin
sa araling ito ang kalagayan at iba’t ibang uri ng suliraning pangkapaligiran ng Pilipinas at ang
pagtugon na ginagawa upang ito ay mabigyan ng solusyon.

Ang kalamidad ay tumutukoy sa pangyayari o kaganapang nagdudulot ng malaking

kapinsalaan at kabagabagan sa mga tao at komunidad na tinatamaan nito. Ito ay bunga ng
natural na proseso ng kalikasan, subalit may kinalaman din ang mga tao sa madalas at sa
hindi maipaliwanag na pagtama nito. Ang pagdagsa ng maraming kalamidad ay maaring
epekto ng climate change o pagbabago ng klima. Ilan sa mga halimbawa nito ay ang
pagbagyo, pagbaha, storm surge, paglindol, tsunami, pagputok ng bulkan, La Nino, at
La Nina. Iba’t ibang uri na ng kalamidad ang tumama sa Pilipinas. Labis na humahanga sa
mga Pilipino ang ibang lahi dahil sa kakayahan nitong makabangon agad mula sa dagok ng
matitinding kalamidad. Ano kaya ang dahilan ng mga natural na kalamidad na ito?

Balikan

1. Ano ano ang mga suliraning kinakaharap ng ating bansa?

2. Paano itio nabibigyang pansin at natutugunan?
3. Bilang isang batang Pilipinong mag-aaral ng bansa, ano ang mga hakbang na maaari at
kaya mong gawin upang ang mga suliraning ito ay mapagtagumpayang solusyonan?

Tuklasin

Gaano nga ba kahalaga ang likas na yaman? Natutuhan mo sa pag-aaral ng

Ekonomiks na isa ang likas na yaman sa tinatawag na salik ng produksiyon. Mahalaga ito
dahil dito kumukuha ng mga hilaw na materyales upang gawing produkto at pinagmumulan
din ito ng iba’t ibang hanapbuhay. Ngunit kaakibat nito ang malaking suliraning kinakaharap
ng ating bansa patungkol dito.

12
Gawain 1. KANTA-SURI

Pamagat ng music video: Kapaligiran by: Asin

Wala ka bang napapansin sa iyong mga kapaligiran?

Kay dumi na ng hangin, pati na ang mga ilog natin.
Hindi na masama ang pag-unlad
At malayu-layo na rin ang ating narating
Ngunit masdan mo ang tubig sa dagat
Dati'y kulay asul ngayo'y naging itim
Ang mga duming ating ikinalat sa hangin
Sa langit huwag na nating paabutin
Upang kung tayo'y pumanaw man, sariwang hangin
Sa langit natin matitikman
Mayron lang akong hinihiling
Sa aking pagpanaw sana ay tag-ulan
Gitara ko ay aking dadalhin
Upang sa ulap na lang tayo magkantahan
Ang mga batang ngayon lang isinilang
May hangin pa kayang matitikman?
May mga puno pa kaya silang aakyatin
Hindi na masama ang pag-unlad
Kung hindi nakakasira ng kalikasan
Bakit di natin pagisipan
Ang nangyayari sa ating kapaligiran
Darating ang panahon mga ibong gala
Ay wala nang madadapuan
Masdan mo ang mga punong dati ay kay tatag
Ngayo'y namamatay dahil sa 'ting kalokohan
Lahat ng bagay na narito sa lupa
Biyayang galing sa Diyos kahit nong ika'y wala pa
Ingatan natin at 'wag nang sirain pa
Pagkat pag Kanyang binawi, tayo'y mawawala na
Mayron lang akong hinihiling
Sa aking pagpanaw sana ay tag-ulan
Gitara ko ay aking dadalhin

Source: https://www.youtube.com/watch?v=_1DsbzlwlVw
Pakinggan / Awitin ang kanta.

Mga Gabay na Tanong: Maaring isulat ang inyong sagot sa sagutang papel
• Ano ang ipinihihiwatig ng kanta?
• Anong-ano isyung pangkapaligiran ang nabanggit sa kanta?
• Anong-ano suliranin pangkapaligiran ang nabanggit sa kanta na kasalukuyan
dinadanas sa iyong komunidad?
• Ano ang inyong naging damdamin sa pagkikinig ng kanta?
• Sa iyong palagay, ano ang dahilan bakit nararansan ang suliranin pangjkapaligiran

13
 Aralin
Iba’t ibang Suliraning
2 Pangkapaligiran ng Bansa

1. Suliranin sa Solid Waste

Tumutukoy ang solid waste sa mga basurang nagmula sa mga tahanan at komersyal
na establisimyento, mga basura na nakikita sa paligid, mga basura na nagmumula sa sektor
ng agrikultura at iba pang basurang hindi nakakalason (Official Gazette, 2000). Ang malaking
bahagdan ng itinatapong basura ng mga Pilipino ay mula sa mga tahanan na mayroong
56.7%. Samantalang pinakamalaki naman sa uri ng tinatapong basura ay iyong tinatawag na
bio-degradable na may 52.31% (National Solid Waste Management Status Report,2015).
Mayroong iba’t ibang dahilan kung bakit may problema ang Pilipinas sa solid waste. Isa na
rito ang kawalan ng disiplina sa pagtatapon ng basura, di tamang paggamit ng mga dumpsite
sa Pilipinas, at di tamang pagtatapon ng e-waste (tv, computer), bukod sa mga ito
nagkakaproblema din sa tuwing umuulan at bumabaha, na nagdudulot ng iba’t ibang sakit sa
mga tao.

Ang mga nabanggit na suliranin sa solid waste ay pinagtutulungang solusyunan ng

iba’t ibang sektor. Ipinatupad ng pamahalaan ang Republic Act 9003 o kilala bilang Ecological
Solid Waste Management Act of 2000 upang magkaroon ng legal na batayan sa iba’t ibang
desisyon at proseso ng pamamahala ng solid waste sa bansa (Official Gazette, 2000). Isa sa
mga naging resulta ng batas ay ang pagtatayo ng mga Materials Recovery Facility (MRF)
kung saan isasagawa ang waste segregation bago dalhin ang nakolektang basura sa mga
dumpsite.

2. Pagkasira ng mga Likas na Yaman

Ang Pilipinas ay isa mga bansa na biniyayaan ng maraming likas na yaman.

Tinatayang 15% ng kabuuang kita ng Pilipinas noong 2010 ay kita mula sa direktang paggamit
ng mga likas na yaman, halimbawa nito ay ang pagtatanim at pangingisda. Mahalaga din ang
likas na yaman bilang sangkap sa paggawa ng produkto na ginagamit sa iba’t ibang sektor
tulad ng industriya at paglilingkod, halimbawa, ang mga computer, sasakyan, makina, at
pagkain ay naggawa mula sa mga likas na yaman. Tunay na napakahalaga ng likas na yaman
sa ekonomiya ng isang bansa. Sa kasalukuyan, patuloy na nasisira at nauubos ang likas na
yaman ng Pilipinas dahil sa mapang-abusong paggamit nito, tumataas na demand ng
lumalaking populasyon, hindi epektibong pagpapatupad ng mga programa at batas para sa
pangangalaga sa kalikasan, at mga natural na kalamidad. Ang isa sa matinding bunga ng
pagkasira ng kalikasan ay ang deforestation.

Sa ulat na pinamagatang Status of Philippine Forests (2013) ay inisa-isa nito ang mga
dahilan at epekto ng deforestation o pagkasira sa kagubatan sa Pilipinas. Ito ay ang
sumusunod:

14
 GAWAIN EPEKTO
Illegal logging
- Ilegal na pagputol sa mga puno sa Ang walang habas na pagputol ng puno ay
kagubatan. Ang kawalan ng ngipin sa nagdudulot ng iba’t ibang suliranin tulad ng
pagpapatupad ng mga batas sa illegal pagbaha, soil erosion, at pagkasira ng tahanan ng
logging sa Pilipinas ang nagpapalubha mga ibon at hayop.
sa suliraning ito.
Migration – paglipat ng
pook Nagsasagawa ng kaingin (slash-and-burn farming)
panirahan ang mga lumilipat sa kagubatan at kabundukan na
nagiging sanhi ng pagkakalbo ng kagubatan at
pagkawala ng sustansya ng lupain dito.
Mabilis na pagtaas ng populasyon Ang mabilis na pagtaas ng populasyon ng Pilipinas
ay nangangahulugan ng mataas na demand sa
mga pangunahing produkto kung kaya’t ang mga
dating kagubatan ay ginawang plantasyon,
subdivision, paaralan, at iba pang imprastruktura.
Fuel wood harvesting - paggamit ng mataas na demand sa uling at kahoy ay nagiging
puno bilang panggatong. dahilan ng pagputol ng mga puno sa kagubatan.
Ilegal na Pagmimina Apektado ang kagubatan sa pagmimina dahil
kadalasang dito natatagpuan ang deposito ng mga
mineral tulad ng limestone, nickel, copper, at gold.
Kinakailangang putulin ang mga puno upang
maging maayos ang operasyon ng pagmimina.
Nagdudulot din ng panganib sa kalusugan ng tao at
ng iba pang nilalang sa kagubatan ang mga kemikal
na ginagamit sa pagpoproseso ng mga nahukay na
mineral.

3. Climate Change

Sa 2016 edisyon ng Global Climate Risk Index (Sönke, Eckstein, Dorsch, & Fischer,
2015), naitala ang Pilipinas bilang pang-apat sa sampung bansa na pinakanaapektuhan ng
Climate Change. Ito ay dahil mas lumalakas, dumadalas, at nagiging unpredictable ang
pagkakaroon ng mga natural na kalamidad tulad ng pagbagyo, pagbaha, storm surge,
paglindol, tsunami, pagputok ng bulkan, La Nino, at La Niña na nararanasan sa Pilipinas
dahil sa climate change. Sinasabi na kahulugan na ang climate change ay maaaring isang
natural na pangyayari o kaya ay maaari ding napabibilis o napapalala dulot ng gawin ng tao.
Isa sa sinasabing dahilan nito ay ang patuloy na pag-init ng daigdig o global warming dahil sa
mataas na antas ng konsentrasyon ng carbon dioxide na naiipon sa atmosphere.
Nanggagaling ito mula sa usok ng pabrika, mga iba’t ibang industriya, at pagsusunog ng mga
kagubatan.

15
Gawain 2. Environmental issue map

Pumili ng isang suliraning pangkapaligiran. Gumawa ng environmental issue map sa

pamamagitan ng paggawa sa sumusunod: Itala ang nagawang issue map sa inyong
kwaderno.

a. sanhi – suriin kung ito ba ay gawa ng tao o natural na pangyayari

b. epekto – suriin ang epekto sa iba’t ibang aspekto ng pamumuhay
c. kaugnayan – suriin ang kaugnayan nito sa mga suliraning nararanasan sa iba pang
likas na yaman
d. tunguhin – suriin ang maaaring maging epekto kung magpapatuloy ang
nararanasang suliraning pangkapaligiran.

Environmental issue map: __________________

Epekto

Tunguhin

Sanhi

Kaugnayan

16
 Iba’t ibang Programa at
Aralin
Pagkilos ng Iba’t ibang Sektor
3 Upang Mapangalagaan ang
Pangkapaligiran

Pagyamanin

Sa kabila ng mga suliraning pangkapaligirang kinakaharap ng bansa, bukod sa

programa at batas na ipinapatupad ng ating gobyerno, mayroon ding suporta na nanggagaling
sa mga NGO upang mabawasan ang mga suliraning pangkapaligirang kinakaharap ng ating
bansa. Alamin natin ang mga tugon na ginawa ng pamahalaan at NGO sa pangangalaga ng
ating kalikasan.

MGA NGO NA TUMUTULONG SA PANGANGALAGA NG KALIKASAN

Mother Earth Foundation - tumutulong sa pagtatayo ng MRF sa mga barangay.

Clean and Green Foundation- kabahagi ng mga programa tulad ng Orchidarium and
Butterfly Pavilion, Gift of Trees, Green Choice Philippines, Piso Para sa Pasig, at Trees for
Life Philippines (Kimpo, 2008).

Bantay Kalikasan – paggamit ng media upang mamulat ang mga mamamayan sa suliraning
pangkapaligiran. Nanguna sa reforestation ng La Mesa Watershed at sa Pasig River
Rehabilitation Project.
Greenpeace – naglalayong baguhin ang kaugalian at pananaw ng tao sa pagtrato at
pangangalaga sa kalikasan at pagsusulong ng kapayapaan

Sa kabila ng mga nabanggit na programa ay nananatili pa rin ang mga suliraning

pangkapaligiran sa Pilipinas. Sa kasalukuyan, ang pinakamalaking hamon ay ang
pagpapatupad ng batas at pagbabago ng pag-uugali ng mga Pilipino upang mapangalagaan
ang kapaligran. Nangangailangan pa nang mas malawak na suporta at pagtutulungan ng iba’t
ibang sektor upang tuluyang mabigyan ng solusyon ang mga suliraning ito dahil ang patuloy
na paglala nito ay lalong magpapabigat sa iba pang suliraning pangkapaligiran na ating
nararanasan.

Ilan din sa mga ginawa ng pamahalan upang matugunan ang suliraning

pangkapaligiran na kinakaharap ng ating bansa. Noong 1910 Itinayo ang kauna-unahang
Forestry School (ngayon ay College of Forestry and Natural Resources) sa Los Baños,

17
Laguna at 1919 Itinatag ang Magsaysay Reforestation Project sa Arayat, Ilocos, at Zambales.
At ilan pa sa mga ito ay ang sumusunod;

*Itinatag ang Reforestation Administration sa bisa ng Republic Act 2706. Layunin nito
na mapasidhi ang mga programa para sa reforestation ng bansa.

*Nilagdaan ang Presidential Decree 705 kung saan ay ipinag-utos ang pagsasagawa
ng reforestation sa buong bansa kasama ang pribadong sektor. Ipinagbawal din ang
pagsasagawa ng sistema ng pagkakaingin.

*RA 9072 - “National Cave and Resources Management and ProtectionAct”

Executive Order No. 23 - nagdelakara ng moratorium (isang legal na kautusan upang

ihinto ang isang gawain) sa pagputol ng puno sa natural at residual na kagubatan. Ipinag-utos
din ang paglikha ng anti-illegal logging task force.

*Republic Act 8371 o Indigenous People’s Rights Act” (IPRA) sa pangangalaga ng

Kagubatan

*Republic Act 7586 o ang “NationalIntegrated Protected Area System” (NIPAS).

Layunin nitong mapangalagaan ang mga tinatawag na protected areas mula sa pang-aabuso

* Republic Act No. 9175 o Chain Saw Act of 2002 –

* Republic Act No. 7586 o National Integrated Protected Areas System Act of 1992

*Presidential Decree No. 705 o The Forestry Reform Code of the Philippines
* Philippine Decree No. 1152 o Philippine Environment Code

* Republic Act No. 9154 o Mt. Kanlaon Natural Park Act of 2001

* Republic Act No. 7611 o Strategic Environmental Plan for Palawan Act

*Republic Act 9003 o kilala bilang Ecological Solid Waste Management Act of 2000
upang magkaroon ng legal na batayan sa iba’t ibang desisyon at proseso ng pamamahala ng
solid waste sa bansa

*Republic Act No. 8749 na kilala rin bilang Philippine Clean Air Act ay isinabatas noong
1999. Ito ay naglalayong mapanatiling malinis at libre sa greenhouse gas emissions ang
hangin sa bansa.

Ang Climate Change Commission ay itinataguyod upang makipag-ugnayan,

bumalangkas, sumubaybay, at sumuri ng mga programa at mga pagkilos hinggil sa
pagbabago ng klima.

Philippine Task Force on Climate Change (PTFCC) ay binuo upang pagaanin ang
negatibong epekto ng climate change at magsagawa ng isang mabilis na pagsusuri ng mga
epekto nito sa bansa.

18
Gawain 3: TRIAD WEB

Isulat sa triad web ang kailangang impormasyon. Gawin ito sa inyong

kwaderno.

Mga Gabay Tanong:

1. Ano-ano ang epekto ng Natural Disaster?

2. Paano nakakaapekto ang Natural Disaster sa pamumuhay ng mga tao at
sa ekonomiya ng bansang Pilipinas?

Isaisip

Naunawaan mo sa bahaging ito namagkakaugnay ang mga dahilan at epekto ng mga

suliranin at hamong pangkapaligiran sa Pilipinas maging ang ibang tugon ng pamahalaan at
ilang sektor ng NGO. Mayroon ka nang sapat na pag-unawa tungkol sa mga suliraning
kinakaharap ng bansa at malawak na epekto ng mga suliranin at hamong pangkapaligiran sa
Pilipinas. Gamitin ang iyong mga natutuhan sa pagtulong di lamang para sa sarili kundi pati
narin sa ating lipunan, pamahalaan at buong bansa sa pangangalaga ng ating kapaligiran at
kalikasan upang suliraning pangkapaligiran ay di lumala sapagkat tayong lahat, mga
mamamayan ang responsible ditto

19
 Isagawa

Isa sa pinakamalking suliraning pangkapaligiran na kinakaharap ngayon ng bansa ay

ang problema sa basura o solid waste management. Bilang isang mag-aaral ipakita mo kung
ano ang pwede mong gawin upang suliraning ito ay matugunan.

Gawain 4: Problem & Solution Chart

▪ Mag iisip ng solusyon na maaari gawin upang mabawasan ang

suliranin sa solid waste.

20
 Tayahin
Gamit ang iyong natutunan, sagutin ang mga katanungan sa ibaba.

1. Ano ang kongklusyon na iyong mabubuo tungkol sa epekto ng mga suliraning

pangkapaligiran?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. Ang suliraning pangkapaligiran ba na ating nararanasan ay may kaugnayan sa isa’t
isa? Patunayan.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

3. Kung magpapatuloy ang mga suliranin at hamong pangkapaligiran na ito, sino ang
pangunahing maapektuhan? Bakit?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

4. Paano mabisang masosolusyunan ang mga nabanggit na suliranin at hamong

pangkapaligiran?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________

21
 Karagdagang Gawain

Para mapanatili ang kalinisan at kaayusan ng ating kapaligiran at kalikasan huwag

kalimutan ang mga natutunan sa modyul na ito. Laging isa puso’t isapan ang mga gawaing
kailangan gawin upang tayong lahat ay ligtas sa anumang kapahamakang dulot ng iba’t ibang
suliraning pangkapaligiran. Maging modelo sa ibang kabataan at tao upang maisulong ang
kabutihang panlahat.

At lagi din nating tandaan ang 3R (Reduce, Reuse at Recyle) dahil ito’y napakalaking
tulong di lamang para sa atin, mga tao kundi maging para sa ating Inang kalikasan.

REDUCE - Ang susi sa pagbabawas (reduction) ng basura ay pangangalaga o

pagtitipid (conservation) – ang matalinong paggamit sa mga pinagkukunan
(resources), at ang paggamit ng kaunti lamang upang maiwasan ang basura.

REUSE - Maaaring muling pakinabangan o gamitin ang mga gamit kaysa sa itapon o
kaya naman, ibigay o ipasa sa iba.

RECYCLE - Simple lamang ang panuntunan: Huwag itapon ang mga bagay o gamit
na maaari pang i-recycle.

22
 23
Subukin Pagyamanin Tayahin
1. B 1. 1.
2. B 2. 2.
3. A 3. 3.
4. B 4. 4.
5. D 5. 5.
6. C
7. A
8. A
9. B
10.C
11.A
12.B
13.C
14.D
15.A
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
1. DepEd MELC, May 2020
2. DepEd AP10LM (Draft)
3. DepEd AP10TG (Draft)
4. Kontemporaryongisyu.blogspot.com
5. https://depedjuniormaterials.blogspot.com

24
 PAHATID-LIHAM
Ang Sariling Pagkatutong Modyul na ito ay nilinang ng Kagawaran ng
Edukasyon, Rehiyong SOCCSKSARGEN na may pangunahing layunin na
ihanda at tugunan ang pangangailangan sa bagong normal. Ang nilalaman
ng modyul na ito ay batay sa Most Essential Learning Competencies (MELC)
ng Kagawaran ng Edukasyon. Ito ay pantulong na kagamitan na gagamitin
ng bawat mag-aaral sa pampublikong paaralan ng Rehiyon XII simula sa
taong panuruan 2020-2021. Ang proseso ng paglinang ay sinunod sa
paglimbag ng modyul na ito. Ito ay Bersyong 1.0. Malugod naming hinihikayat
ang pagbibigay ng puna, komento at rekomendasyon

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – SOCCSKSARGEN

Learning Resource Management System (LRMS)

Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax No.: (083) 2288825/ (083) 2281893

Email Address: region12@deped.gov.ph

25