रा य शै िणक संशोधन व िश ण

पिरषद, महारा , पुणे-30

रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

सात यपूण सवकष मू यमापन

घटक : िनपुण भारत अिभयान : ओळख

पुणे
 िनपणु पा िनपु
भमू णी पा भूमी
पुणे
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

•असर अहवाल
 असर अहवाल
•रा ीय स प
ं
 रा ीय संपादणक ादण ू
ू सव ण क सव ण अहवाल
•रा य स प
ं ादण
 रा य सपं ादणक ू
ू सव णक सव ण अहवाल
•िविवध सामािजक सं थाचे सव ण अहवाल
•रा य सपं ादणूक सव म अह
 िनपुण भारत अिभयान - ओळख
रा ीय शै िणक धोरण 2020 - सव िव ा यासाठी पायाभतू सा रता आिण
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

सं या ान ा करणे ही ाधा याने रा ीय मोहीम झाली पािहजे.

शालेय िश ण आिण सा रता िवभागाने सन 2026-27 पयत इय ा 3 री

पुणे

अखेरपयत येक िव ा याने पायाभतू सा रता आिण सं या ानात ािव य

ा करावे यासाठी "नॅशनल इिनिशएिट ह फॉर ॉिफिशय सी इन रीिडंग िवथ
अंडर टिडंग अँड यमु रसी (NIPUN BHARAT)" नावाचे रा ीय अिभयान
सु
 िनपुण भारत अिभयान - ओळख

महारा शासन िद. २७ ऑ टोबर २०२१ रोजीचा शासन िनणय

रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

 रा याम ये इय ा ितसरीपयत या येक मल ु ाने पायाभतू सा रता

आिण सं या ानात ािव य ा करावे हे ल य सा यतेसाठी तसेच
पुणे

इय ा ितसरी या पढु े गेले यामा अपेि त मता ा न के ले या

िव ा यासाठी िनपणु भारत अतं गत पायाभतू सा रता व सं या ान
अिभयानाची अंमलबजावणी
 िनपुण भारत येय
१) मुले उ म आरो य आिण वा थ राखतात. (HW)
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

२) मुले भावी संवादक बनतात. (EC)

३) मुले स ीय अ ययनाथ बनतात व लगत या

पुणे

वातावरणाशी जोडली जातात. (IL)

 मुले उ म आरो य व वा थ राखतात
पायाभूत वष-
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

१) शारीिरक,सामािजक,भाविनक,मानिसक आरो याचा पाया

घालणे.
२) सामािजक कौश याचे िवकसन- सहकाय,सुसंवादी माग चा
पुणे

अवलंब करतात.
३) फरक वीकारणे आिण आदर करणे- वाय ेची भावना.
आ मिव ास,िनरोगी सवयी िवकिसत करणे.
 मुले भावी संवादक बनतात
१) भािषक संवादास आरं भ, वभाषा कवा शालेय भाषा
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

२) संवादा यासाठी या अिधक संधी

पुणे

३) आकलनासह वाचन आिण लेखनही िशकतात.

िचिक सक व सजनशील िवचार कौश य देखील ात
करतील.
 स ीय अ ययनाथ व वातावरणाशी जोडणे.
 अ वेषण, योग,पृ छा हे मुलां या पूव आिण सभोवताल या
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

संदभ वर आधािरत असते.( रं ग,आकार,आवाजाचे व पाची

उ सूकता)
 शारीिरक,सामािजक,नैस गक वातावरणाशी थेट अनुभव.पर पर
पुणे

संवाद
 िशक या या अनुभवाचा आऱाखडा
 गिणतीय अमुत संक पनाचा पाया अथपूण कृतीतून घातला
जाता.
 पायाभूत सा रता-घटक
१) मौिखक भाषा िवकास.
२) उ चार शा ाची जाणीव.
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

३) सांकेितक भाषा समजावून घेणे.

४) श द सं ह
५)वाचन व आकलन
पुणे

६)वाचनातील ओघवतेपणा
७) लेखन
८) आकलन
९) वाचन सं कृती / वाचनाकडे कल
 पायाभूत सं या सा रता-घटक
१) गणन व सं या ान
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

२)सं या व सं यावरील ि या
३) गणना करणे
पुणे

४)आकार व अवकाश
५)आकृतीबंध
 पायाभूत व सं यासा रतेचे आधार तंभ
१) संबंिधत घटकांचे िनदान.
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

२) सव तरावर उि द टे व ल य कि त करणे.
३)उ च दज चे अ ययन,अ यापन सािह य.
पुणे

४)िश कांचा यावसाियक िवकास

५)िश कां या मदतीसाठी यं णा
६)िव ा य चे सात यपूण मू यमापन
 िनपुण भारत अिभयान अंतगत पायाभूत सा रता व सं या ान : िनध िरत ल य:
रा यातील वय वष ३ ते ९ या वयोगातील सव िव ा य साठी सन २०२६-२७ अखेर िकमान ल य िनध िरत कर यात आलेलआ
े लेली आहे त, ती पुढील माणे.

घटक अंगणवाडी/बालवाडी अखेर इय ा पिहली अखेर इय ा दु सरी इय ा ितसरी

अखेर अखेर
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

भाषा सा रता अ रे व यासंबधी आवाज अपठीत मजकूर असलेली अपठीत मजकूर ४०- अपठीत मजकूर
ओळखतो. िकमान २-३ अ रे िकमान ४-५ साधे श द ५० श द ती िमिनट ६० शद ती
असलेले साधे श द वाचतो. असलेली छोटी वा ये अथ सह वाचतो. िमिनट अथ सह
वाचतो. वाचतो.

सं या ान १० पयत अंक ान (ओळखणे व ९९ पयत सं यांचे वाचन, ९९९ पयत सं यांचे ९९९९ पयत
वाचणे) लेखन, साधी बेरीज व वाचन, लेखन, सोपी सं यांचे वाचन,
पुणे

वजाबाकी करतो. गुणाकाराची लेखन, सोपी

उदाहरणे सोडवतो. गुणाकाराची
उदाहरणे
सोडवतो.

आनंदी मुलांना शै िणक वातावरणात आनंदी व सुरि त वाटते. चांग या सवयी िवकिसत होतात. शरीर तंदु त
य तम वाची राहते . वतः बाबतचा आदर वाढतो. वतः बाबत सकारा मक क पना िनम ण होतात. सकारा मक
जोपासना टकोनाचे यो य संवधन के यास आयु यभर लाभकारक ठरते. सव िश कांनी मुलां या सामािजक व
भावना मक सं थेची जपणूक कशी करावी यािवषयी संवद
े नशील असणे आव यक आहे .
 अ ययन िन प ी आिण मू यमापन
 2017 ला अ ययन िन प ी (Los) कािशत.
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

 2017 व 2021 चे रा ीय संपादणूक सव ण (NAS) व रा य अ ययन संपादणूक

सव ण (SLAS) 2023 िन प ीवर आधािरत.

 पायाभूत अ ययन अ यास (FLS) २०२२ हे सव ण अ ययन िन प ीवर आधािरत

पुणे

 रा य शै िणक संपादणूक सव ण २०२३ हे िद. ३ नो हबर २०२३ रोजी झालेले

सव ण अ ययन िन प ीवर आधािरत

 पुढील सव ण दे खील अ ययन िन प ीवर आधािरत असणार

 अ ययन संपादणूकीचे तर

१) ारंिभक-(Below Basic/Beginners/partially meets global minimum Proficiency)

रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

२) गतशील-(Basic/progressive/Meets global minimum proficiency)

पुणे

३) वीण - (Proficient /Meets global minimum proficiency)

४) गत- (Advanced/Exceeds Global minimum proficiency)

िव ाथ संपादणूक तर
१) ारंिभक (Below Basic / Beginners)
या तरामधील िव ा य या संबिधत िवषया या/िवषयाची अ ययन िन प ी सा य हो यासाठी ान व कौश ये

पुरेशा माणात ा त/संपािदत झालेली/ झाले या नसतात. या िव ा य ना अ ययना या येक ट यावर खूप

मागदशनाची, ो साहन दे याची गरज असते

२) गतशील (Basic /Progressive )

या तरामधील िव ा य ने संबिधत िवषया या/िवषयाची अ ययन िन प ीमधील िकमान ान व कौश ये

ा त/संपािदत केलेली असतात. हे िव ाथ सामा य सूचनांच/े िनयमांचे पालन/अनुकरण करतात. यां याकडे

काही चांग या क पना असतात. मा याम ये सुसंगतता नसते. अ ययना या अनेक ट यावर यांना मागदशनाची

आव यकता असते. सामा य सम या ते तक ने सोडवू शकतात. या पातळीवरील िव ाथ सो या भाषेत आपले

हणणे अिभ य त करतात.

िव ाथ संपादणूक तर
३) वीण (Proficient)
या तरामधील िव ा य नी अ ययन िन प ी ब याच माणात ा त/संपािदत केले या असतात. या तरावरील
िव ाथ कमीत कमी िनरी णाखाली ते आपले काय वतं पणे करतात. प तशीरपणे ते आपली सम या
िनराकरण करतात. वत: या क पना ते इतरांना प टपणे सांगतात. कमीत कमी मागदनाखाली व
पयवे णाखाली ते नवीन क पना मांडतात कवा िनम ण करतात.

४) गत (Advanced)
या तरामधील िव ा य नी अ ययन िन प ी पूण संपािदत/ ा त केले या असतात. अशा िव ा य म ये उ च
िव ेषण मता, ता कक मता, िचिक सक िवचार, भावी सं ेषण कौश य, वतं िवचार मता,
सृजनशीलता असते. असे िव ाथ काही एकि त संक पना अथवा क पना या ारे नवीन ानाची िन मती
करतात. या तरामधील िव ाथ कठीण सम येचे िनराकरण करतात. ा त पिर थतीत यो य िनणय घे याची
मता यां यात असते.
 अ ययन िन प ीधािरत अ ययन तर िनि ती
• अ यास म,वग,िवषयाची िनि ती करणे.
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

• घटकिनहाय सा य होणा-या अ ययन

िन प ी सूची तयार करणे.
पुणे

• संिवधान त ता तयार करणे

• मू यांकन ि स िवकिसत करणे.
 ि स कसे व काय
• ि स तयार करताना कोण या घटकासाठी करतो आहोत ते ल ात या.
• ि सचे िकती तर करायचे हे ठरवा व याचे िवधाने िनि त करा.
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा

• चढ या ेणीचे िवधाने तयार करा.

• “मू यांकन ि क” म ये गरजे माणे तीन/चार/पाच मू यांकन िनकष दे यात
यावेत. चाचणीमधील अ ययन िन प ीवर आधािरत िवचारले या ां या
ितसादाव न िव ा य या संपादणूकीचे वग करण “मू यांकन ि क” नुसार
ेणी -३, ेणी - २, ेणी - १, ेणी - ० यापैकी एका ेणीम ये करता येईल.
पुणे
 नमुना चाचणी
• https://scertmaha.ac.in/NipunBharat/pdfs/FirstLangMarathi4.pdf
थम भाषा मराठी- ितसरी

• https://scertmaha.ac.in/NipunBharat/pdfs/MathsMarathi4.pdf
गिणत - ितसरी

https://scertmaha.ac.in/NipunBharat/pdfs/ThirdLang4.pdf
तृतीय भाषा - इं जी

कृपया वरील लक ओपन करा व नमुना चाचणी पहा. कवा सदर नमुना चाचणी सात यपूण सवकष
मू यमापन िश क मागद शका भाग ५ म ये करण ५ या शेवटी दे यात आले या आहे त.

आपणास यासारखी आणखी काही नमुना चाच या पिरषदे या www.maa.ac.in या संकेत थळावर
उपल ध आहे त. तसेच https://scertmaha.ac.in/NipunBharat/ या लकवर पाहता अथवा डाऊनलोड
करता येतील.
अ ययन िन प ी संपादणूक तर संकलन : नमुना
अ ययन िन प ी संपादणूक तर िनि ती नंतर पुढे
काय करावे.
 िनपुण भारत का सपना I
हर ब चे समजे भाषा और गणना II
रा य शै िणक संशोधन व िश ण पिरषद, महारा
पुणे