Thuy Luc - Chuong 3

CHƢƠNG 3: CƠ SỞ ĐỘNG LỰC HỌC
CHẤT LỎNG
1. Khái niệm chung

2. Các yếu tố thủy lực của dòng chảy
3. Phƣơng trình liên tục của dòng chảy ổn định
4. Ứng dụng phƣơng trình liên tục
5. Phƣơng trình Becnoulli của dòng chảy ổn định
6. Ứng dụng phƣơng trình Becnoulli
CHẤT LỎNG
a. Động lực học chất lỏng nghiên cứu:
- Quy luật của chất lỏng khi nó chuyển động.
- Ta coi môi trường chất lỏng chuyển động là môi trường liên
tục bao gồm nhiều phần tử chất lỏng vô cùng nhỏ chuyển
động. Mỗi phần tử nhỏ đó đặc trưng bởi những đại lượng.
+ Áp suất thủy động học (p).
+ Vận tốc của phần tử chất lỏng (u).
+ Gia tốc của phần tử chất lỏng (a).
CHẤT LỎNG
- Quỹ đạo: là đường đi của một phần tử chất lỏng trong
không gian (là vết của phần tử chất lỏng trong không gian
theo thời gian).
Phương trình quỹ đạo:
dx d y dz
   dt
Ux Uy Uz
CHẤT LỎNG
Xét một môi trường chất lỏng đang chuyển động.
- Đường dòng: là đường cong (tưởng tượng) tại một điểm
cho trước, đi qua các phần từ chất lỏng có véc tơ vận tốc
là tiếp tuyến của đường cong đó.
CHẤT LỎNG
Tính chất đƣờng dòng:
- Hai đƣờng dòng không giao nhau hoặc tiếp xúc nhau.
- Trong chuyển động ổn định, đƣờng dòng trùng với
quỹ đạo.
CHẤT LỎNG
Xét một môi trường chất lỏng đang chuyển động.
- Dòng nguyên tố: trong không gian chứa đầy chất lỏng
chuyển động, lấy một đường cong kín có diện tích vi
phân ds, tất cả các đường dòng đi qua các điểm trên
đường cong này tạo thành một mặt cắt có dạng ống gọi là
dòng nguyên tố.
CHẤT LỎNG
Xét một môi trƣờng chất lỏng đang chuyển động.
- Dòng chảy: là tập hợp vô số các dòng nguyên tố đi
qua diện tích hữu hạn S.
- Ống dòng: là bề mặt bao quanh dòng chảy.
- Mặt cắt ƣớt : là mặt thẳng vuông góc với đƣờng
dòng.
CHẤT LỎNG
Mặt cắt ƣớt :
CHẤT LỎNG

- Chu vi ƣớt : là chiều dài tiếp xúc giữa chất lỏng và
lòng dẫn.
- Diện tích ƣớt : là diện tích của mặt cắt ƣớt
- Bán kính thủy lực R: R = /
- Hệ số mái dốc m:
CHẤT LỎNG
Xác định , , m và R.
CHẤT LỎNG

- Lƣu lƣợng Q: là thể tích chất lỏng đi qua một mặt cắt
ƣớt nào đó trong một đơn vị thời gian.
- Vận tốc (lƣu tốc) trung bình v: là tỷ số giữa lƣu lƣợng
Q đối với diện tích mặt cắt ƣớt  của mặt cắt ƣớt đó.
V = Q/ω
CHẤT LỎNG
3.1. Phân loại dòng chảy
- Theo trạng thái
- Theo áp suất
CHẤT LỎNG
3.1.1. Phân loại theo trạng thái
- Dòng chảy ổn định và đều
- Dòng chảy ổn định không đều
- Dòng chảy không ổn định
CHẤT LỎNG
- Dòng chảy ổn định và đều
Các thông số V,
h, Q là hằng số
theo thời gian và
không gian.
CHẤT LỎNG
- Dòng chảy ổn định không đều
Các thông số V, h, Q là
hằng số theo thời gian
và thay đổi theo không
gian.
CHẤT LỎNG
- Dòng chảy không ổn định
Các thông số V,
h, Q là thay đổi
theo thời gian và
không gian.
CHẤT LỎNG
3.1.2.Theo áp suất
- Dòng chảy có áp
- Dòng chảy không áp
CHẤT LỎNG
- Dòng chảy có áp: là
dòng chảy không có
mặt thoáng tiếp xúc
với không khí.
CHẤT LỎNG
- Dòng chảy không áp:
là dòng chảy có mặt
thoáng tiếp xúc với
không khí.
CHẤT LỎNG
3.2. Thành lập phƣơng trình liên tục của dòng chảy ổn định
Cơ sở: Áp dụng nguyên lý bảo

toàn khối lƣợng của vật chất
CHẤT LỎNG
Áp dụng nguyên lý bảo
toàn khối lƣợng của vật
chất:
S1V1dt = S2V2dt
 S1V1 = S2V2
 Q 1 = Q2
Với: - Q1 là lƣu lƣợng vào mặt cắt 1-1

- Q2 là lƣu lƣợng ra mặt cắt 2-2
CHẤT LỎNG
Phƣơng trình liên tục: Q1 = Q2
Phát biểu phƣơng trình liên tục: Đối với một ống dòng
dã cho, tích số của vận tốc dòng chảy với tiết diện thẳng
của ống tại mọi nơi là một đại lƣợng không đổi.
CHẤT LỎNG
Cách áp dụng phƣơng trình liên tục:
- Chọn hai mặt cắt ƣớt 1-1 và 2-2.
- Tính lƣu lƣợng vào tại mặt cắt ƣớt 1-1 (Q1) và lƣu lƣợng
ra tại mặt cắt ƣớt 2-2 (Q2).
- Áp dụng phƣơng trình liên tục: Q1 = Q2.
CHẤT LỎNG
4. Ứng dụng Phƣơng trình liên tục
Bài tập ứng dụng
Bài tập chƣơng 3
Sách bài tập Thủy lực (GS Nguyễn Cảnh Cầm)
CHẤT LỎNG
5.1. Năng lƣợng của dòng chảy E
5.1.1. Dòng chảy có áp
CHẤT LỎNG
5.1.1. Dòng chảy có áp
E = z + pdƣ/g + V2/2g (đơn vị: mH2O)
Trong đó: - z là thế năng
- pdƣ/g là áp năng (tại tâm mặt cắt ƣớt)
- V2/2g là động năng
CHẤT LỎNG
5.1.2. Dòng chảy không áp
CHẤT LỎNG
5.1.2. Dòng chảy không áp
E = z + h + V2/2g (đơn vị: mH2O)
Trong đó: - z là thế năng
- h là áp năng (tại tâm mặt cắt ƣớt)
- V2/2g là động năng
CHẤT LỎNG
Các định nghĩa:
- Mặt chuẩn 0-0: là mặt nằm ngang bất kỳ.
- E: là năng lƣợng dòng chảy tại vị trí mặt cắt.
- Thế năng z: là tung độ tâm mặt cắt so với mặt chuẩn.
- h: là chiều sâu dòng chảy không áp
CHẤT LỎNG
Giải thích áp năng của dòng chảy có áp và không áp:
CHẤT LỎNG
5.2. Đƣờng năng lƣợng E và đƣờng cột nƣớc đo áp toàn
phần H
CHẤT LỎNG
phần H
CHẤT LỎNG
phần H
Nhận xét:
- Đƣờng năng lƣợng E luôn giảm.
- Đƣờng cột nƣớc đo áp toàn phần H có thể tăng, hoặc
giảm, hoặc không đổi.
CHẤT LỎNG
5.3. Phƣơng trình Becnoulli
Cơ sở: định lý động năng
Vật có khối lƣợng m và vận tốc v  Động năng = mv2/2

CHẤT LỎNG
Định lý động năng: Độ biến thiên động năng của hệ sẽ
bằng công của tất cả các ngoại lực tác dụng lên hệ.
CHẤT LỎNG
Định lý động năng
CHẤT LỎNG
Xét với chất lỏng:
- t = 0: chất lỏng
giới hạn 1-1 và 2-2
- t=dt: chất lỏng
giới hạn 1’-1’ và 2’-2’
CHẤT LỎNG
Độ biến thiên động năng của chất lỏng:
[1]
Với: m là khối lƣợng chất lỏng giới hạn bởi 1-1 và 2-2
(cũng giới hạn bởi 1’-1’ và 2’-2’)
CHẤT LỎNG
Công của ngoại lực:
- Áp lực tại các mặt cắt 1-1 và 2-2:
P1 – P2 = p1S1dx1 – p2S2dx2 [2]
- Thế năng:
mgz1 –mgz2 [3]
Chú ý: m = S1dx1 = S2dx2
CHẤT LỎNG
Theo định lý động năng của chất lỏng:
[1] = [2] + [3]
CHẤT LỎNG
Chia 2 vế của (*) cho mg:
Đây là phƣơng trình Becnoulli cho trƣờng hợp lý tƣởng

CHẤT LỎNG
5.3. Phương trình Becnoulli
Phát biểu: Năng lượng dòng chảy tại mặt cắt 1-1 và năng
lượng bổ xung (qua bơm) hoặc bị lấy đi (qua tua bin) khi
dòng chảy đi từ 1-1 đến 2-2 BẰNG năng lượng dòng chảy
tại mặt cắt 2-2 và tổng tổn thất năng lượng khi dòng chảy đi
từ 1-1 đến 2-2.
CHẤT LỎNG
Biểu thức:
CHẤT LỎNG
Nguyên lý: Dòng chảy luôn di chuyển từ nơi có năng
lƣợng lớn đến nơi có năng lƣợng bé hơn, nghĩa là năng
lƣợng mặt cắt ƣớt sau NHỎ hơn năng lƣợng mặt cắt ƣớt
trƣớc (trừ trƣờng hợp bổ xung năng lƣợng trên đƣờng
đi)
CHẤT LỎNG
Quy ƣớc: Khi áp dụng phƣơng trình Becnoulli cho
dòng chảy giới hạn bởi hai mặt cắt 1-1 và 2-2, ta quy
ƣớc dòng chảy đi từ 1-1 đến 2-2 khi viết phƣơng trình
Becnoulli.
CHẤT LỎNG
Các bƣớc áp dụng phƣơng trình Becnoulli:
 Bƣớc 1: chọn mặt cắt 1-1 và 2-2, chọn mặt chuẩn 0-0.
- Mặt cắt 1-1 và 2-2 vuông góc với dòng chảy.
- Nên chọn mặt cắt sao cho áp suất ở tâm và vận tốc trung
bình tại mặt cắt biết càng nhiều càng tốt.
- Mặt chuẩn 0-0 là mặt nằm ngang bất kỳ (nên chọn z1, z2
> 0)
CHẤT LỎNG
 Bƣớc 2: viết phƣơng trình Becnoulli cho hai mặt cắt 1-1
và 2-2.
- Chảy có áp:
- Chảy không áp:

CHẤT LỎNG
 Bƣớc 3: Khảo sát các số hạng trong phƣơng trình
Becnoulli
CHẤT LỎNG
 Bƣớc 4: Thay các giá trị xác định ở bƣớc 3 vào phƣơng
trình Becnoulli.
Chú ý: nếu phƣơng trình Becnoulli còn hai ẩn  viết thêm
phƣơng trình liên tục.
Ghi chú: Nếu phƣơng trình Becnoulli > 2 ẩn  chọn sai
mặt cắt ƣớt  chọn lại mặt cắt (quay lại bƣớc 1)
CHẤT LỎNG
6. Ứng dụng Phƣơng trình Becnoulli
Bài tập ứng dụng
Bài tập chƣơng 3 – Phƣơng trình Becnoulli
Sách bài tập Thủy lực (GS Nguyễn Cảnh Cầm)

Thuy Luc - Chuong 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thuy Luc - Chuong 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHƢƠNG 3: CƠ SỞ ĐỘNG LỰC HỌC

1. Khái niệm chung

Xét một môi trƣờng chất lỏng đang chuyển động.

Xét một môi trƣờng chất lỏng đang chuyển động.

Cơ sở: Áp dụng nguyên lý bảo

Với: - Q1 là lƣu lƣợng vào mặt cắt 1-1

Vật có khối lƣợng m và vận tốc v  Động năng = mv2/2

Đây là phƣơng trình Becnoulli cho trƣờng hợp lý tƣởng

- Chảy không áp:

You might also like