You are on page 1of 10

ARALING PANLIPUNAN GENDER: tumutukoy sa mga

panlipunang gampanin, kilos, at


REVIEWER gawain na itinakda ng lipunan para sa
mga babae at lalaki.
3RD QUARTER
- Ayon sa depinisyon ng WHO, ang
MODYUL 1: KONSEPTO NG GENDER AT gender ay binibigyang diin ang
SEX panlipunang konstruksiyon
(socially constructed) ng mga
SEX: tumutukoy sa biyolohikal na gampanin (roles), paguugali at
katangian (biological attributes) at asal (behavior), aktibidad, at
pisyolohikal na katangian (physiological katangian (attributes) na
attributes) na nagtatakda ng itinuturing ng isang lipunan na
pagkakaiba ng babae sa lalaki. Ito rin ay naaayon o naaangkop para sa
basehan ng kasarian batay sa ari o babae at lalaki.
genitalia ng isang tao.
- Nakabatay ang kahulugan ng
- May mga pagkakaiba ang babae gender sa teoryang sosyolohikal
at lalaki batay sa gampanin ng at pangkomunikasyon na social
reproductive system gaya ng: constructionism.

● Nireregla ang babae habang - Ayon sa social constructionism,


hindi naman sa lalaki ang mga bagay na binibigyang
kahulugan ng lipunan ay
● May bayag o testicles ang lalaki nahuhubog sa pamamagitan ng
habang ang babae ay wala interaksyon (social interaction).
At habang umiiral ang
● Lumalaki ang suso ng mga interaksyon sa lipunan, patuloy
babae kumpara sa mga lalaki ding lumalalim o lumalawak ang
pagpapakahulugan sa isang
● Ang mga lalaki ay may higit na bagay.
“massive bones’ kumpara sa mga
babae. Subalit may mga SEXUAL ORIENTATION AND GENDER
pagkakataon na ang isang tao ay IDENTITY EXPRESSION (SOGIE)
ipinanganak na nagtataglay ng
magkaparehong katangiang SEXUAL ORIENTATION: tumutukoy sa
biyolohikal ng babae at lalaki. malalim na pakikipagrelasyon o
Ang kasong ito ay tinatawag na atraksyon sa lalaki, babae, pareho, o
intersex kung saan hindi wala sa nabanggit.
maipaliwanag ang kasarian ng
isang indibidwal. Maaaring iuri ang sexual orientation sa:

1
● Heterosexual — atraksyong ● Ang mga tao na naniniwala na
seksuwal, emosyonal o ang kanilang sex ay naaayon sa
romantiko sa isang kasarian kanilang pagkatao ay kilala rin sa
maliban sa sariling kasarian. tawag na Cisgender habang ang
mga tao na naniniwala na ang
● Homosexual — atraksyong kanilang sex ay hindi tugma sa
seksuwal, emosyonal o kanilang pagkatao ay maaaring
romantiko sa katulad na tawaging Transgender o Gender
kasarian. Ito ay maaaring sa (Diverse Person.)
pamamagitan ng babae sa
kapwa babae (na tinatawag na Ang mga lalaking kinikilala ang
lesbian) o lalaki sa kapwa lalaki kanilang sarili bilang babae ay
(na tinatawag na gay subalit tinatawag na Transgender Woman o
ginagamit din sa babae sa kapwa Transwoman habang ang mga
babae). babaeng kinikilala ang kanilang sarili
bilang lalaki ay kilala bilang
● Bisexual — atraksyong seksuwal, Transgender Man o Transman.
emosyonal o romantiko sa
parehong lalaki o babae.
GENDER EXPRESSION:
● Asexual — mga taong walang - ang panlabas na pagpapahayag
nararamdamang atraksyong ng seksuwalidad ng isang
seksuwal, emosyonal o indibidwal.
romantiko sa anumang kasarian.

● Pansexual — mga taong MODYUL 2: KASARIAN SA IBA’T-IBANG


nakararanas ng atraksyong LIPUNAN
seksuwal, emosyonal o
romantiko sa iba maging ano pa PRE-KOLONYAL
man ang sexual orientation at KABABAIHAN SA PILIPINAS
gender identity nito.
Ang batang babaeng kabilang sa uring
GENDER IDENTITY: Maginoo ay mayroong palamuting
tumutukoy sa malalim na damdamin at ginto sa katawan. Ang kayariang
personal na karanasang pangkasarian panlipunan ng Pilipinas bago maging
ng isang tao, na maaaring nakatugma kolonya ay nagbibigay ng pantay na
o hindi sa sex niya nang siya'y pagpapahalaga sa kahanayang
ipanganak. maka-ina at makaama.

Ito ay hindi natutukoy sa pamamgitan Ang gampanin ng mga kababaihan sa


ng kanilang sex Pilipinas (mga Pinay) ay ipinaliwanag

2
ayon sa diwa ng kalinangang Pilipino, BINUKOT
pamantayan, pananaw at kaisipan. - Mga babaeng itinago mula sa mata
ng publiko. Itinuturing silang mga
1. May ilang Lipunan na nagpakita ng prinsesa ng ilang pamayanan sa ilang
pagbibigay Karapatan ng mga babae komunidad sa isla ng Panay.
sa:
>ari–arian 3. BOXER CODEX
>pamumuno
>kalakalan - isang dokumento na
>diborsyo nagpapakita ng mga larawan ng
mga pangkat sa pilipinas at ang
2. Dote at Binukot naging kalagayan ng mga babae
at lalaki sa Lipunan.
Ito ang mga sinaunang kaugalian sa
lipunan na nagpapakita ng pagkontrol 4. Babaylan o Katalonan
sa buhay ng mga babae - Mga babae o lalaki na naging
tagapamagitan ng tao at Diyos o
Limang uri ng Dowry/Dote mga espiritu
● Bigay-kaya - pagbibigay ng
ari-arian sa pamilya ng ikakasal 5. Asog
- Mga lalaking nagbihis at kilos
● Panghimuyat - pagbibigay ng babae. Ang ilan sa kanila ay
pera sa magulang ng ikakasal mayroong malalim na relasyon
bilang bayad sa magulang ng sa kapwa lalaki.
babae sa tulong nito sa
pagdadala sa babae sa PANAHON NG MGA ESPANYOL
pagkababae
Noong kapanahunan ng pagkakolonya
● Bigay-suso - pagbibigay sa ng Pilipinas, inilagak ng mga Kastila
nagpasuso sa anak ng babaeng ang mga Pilipina sa isang
ikinasal pampangalawang katayuan sa lipunan,
habang niluluwalhati at itinatakda ang
● Himaraw - Pera bilang pambayad Birheng Maria bilang huwaran ng mga
sa pagpapakain ng magulang sa Pilipinong babae. Ang pagsapit ng mga
babaeng ikinasal noong ito’y Kastila at Katolisismo ang siya ring
bata pa. nagtakda ng tungkulin ng mga
katutubong kababaihang Pilipino sa
● Sambon - pagbibigay sa mga simbahan, sa kumbento, at sa tahanan.
kamag-anak ng babaeng
ikinasal. 1. Ang buhay ng mga babae ay
nalimitahan sa loob ng tahanan,
simbahan at mga kumbento.

3
1. Naging magkatuwang ang mga
2. Naging konserbatibo ang babae at lalaki sa paglaban sa
lipunan mga hapon
2. Maraming mga babae ang
3. Ipinagkaloob lamang sa mga ginawang comfort women ng
lalaki ang edukasyon mga Hapon.

4. Nakilala ang tapang ng mga KASAYSAYAN NG LGBT


babae sa panahon ng pag-aalsa PRE-KOLONYAL
at rebolusyon - Nakita ang pagkilala sa lahat ng
kasarian dahil sa mga asog at
PANAHON NG MGA AMERIKANO babaylan

Nang matalo ang Espanya sa PANAHON NG ESPANYOL


Digmaang Kastila-Amerikano noong - Naging konserbatibo at tahimik
1898, ipinaubaya ang Pilipinas sa ang lipunan sa pagkilala sa LGBT.
Estados Unidos ng Amerika.
1960-1970
Ipinakilala ng Amerika ang - Umusbong ang rebolusyong
pamamaraan ng edukasyong sekswal sa iba’t-ibang lipunan
pampubliko, na naging sanhi ng
pagbabago sa mga gampanin ng mga 1980-2000
kababaihan sa lipunan. - Umusbong ang mga grupong
naghangad ng dagdag na
Naging mga impluwensiya rin sa karapatan sa LGBT community.
kaisipan ng Pilipinong kababaihan ang
mga demokratikong diwa ng halalan at March 1992
mga partidong pampolitika. Sa - Sumali ang grupo ng mga
pamamagitan ng mga sistemang lesbian sa martsa noong
kahalintulad ng sa mga paaralang International Women’s Day. Ito
Amerikano, naging mga propesyunal ang unang aktibidad na
ang mga babaeng Pilipino. nilahukan ng organisadong
sektor ng LGBT.
1. Pumasok ang ideya ng
pagkakapantay at karapatan 1990
2. Naging bukas ang mga paaralan - Simula ng LGBT movement sa
at edukasyon sa lahat Pilipinas:
3. Pinayagan ang mga babae na ● Ladlad
makaboto ● Progay Philippines
● Metropolitan Community Church
PANAHON NG MGA HAPON ● UP Babaylan
● Lagablab

4
ang binibigyan ng ganitong mga
gawain.
● Babae - Ang mga ito ay hindi
MODYUL 3: Mga Isyu sa Kasarian at pinapayagan sa lahat ng mga
Lipunan: Diskriminasyon sa mga gawaing mabibigat lalong lalo
lalaki, babae at LGBT ang mga gawaing ginagamitan
ng pisikal na lakas dahil iniisip ng
Karaniwang nangyayari ang hindi iba na wala silang lakas at ang
pantay na pagtingin sa kasaraian sa kaya lang nila ay ang mga
ating lipunan na nagiging sanhi ng magagaan at mabababaw na
hindi pagkakaunawaan. gawain.
● LGBT - Ang mga LGBT minsan ay
Ang Diskriminasyon sa kasarian ay nahihirapang maghanap ng
tumutukoy sa hindi magandang trabaho dahil kadalasan ang
kinagawian sa pagtrato sa isang ibang mga tao ay walang
indibidwal. paggalang at mababa ang
pagtingin sa kanila.
● Diskriminasyon - Ito ay ● Lesbian - Babae na nagtataglay
paglalarawan sa hindi pantay na ng pusong lalaki at kumikilos
pagtrato sa isang indibidwal na panlalaki. Nagkakagugusto sila
nagiging sanhi paglabag sa sa kapwa nila babae
karapatang pantao. ● Gay - Kumikilos pambabae kahit
● Kasarian - Ang kasarian o sex ay sila ay lalaki. Nagkakagusto rin
kaiba rin sa konsepto ng gender, sila sa kapwa nila lalaki.
na tumutukoy naman sa ● Bisexual - Mga taong
pagkilos o suhektibong nagkakagusto sa parehong
pagsasalarawan ng kultura o kasarian ( lalaki at babae)
lipunan sa pagkakaiba o ● Transgender - Mga taong na
pagkakapareho ng pagiging nag-aasal at kumikilos taliwas sa
babae o lalaki. kanilang kasarian.
● Sexual Orientation -
Naglalarawan sa isang MGA PERSONALIDAD NA
nagtatagal na nakagawian o NAGTAGUYOD NG PANTAY NA
padron ng pagkaakit – KARAPATAN SA KASARIAN
pangdamdamin, romantiko,
sekswal o ilang pagsasama sama ● Malala Yousafsai - Ipinaglaban
ng mga ito sa katumbas na ang Karapatan sa edukasyon ng
kasarian. mga kababaihan sa Pakistan
● Lalaki - Sila ang binibigyan ng ● Asiza Yousef - Nagtaguyod ng
mga mahihirap na gawain kahit kampanya laban sa pagbabawal
maliit o malaki ang kanilang sa pagmamaneho ng sasakyan
sahod dahil likas sa atin na sila sa Saudi Arabia at nakulong.

5
● Ricky Reyes - Isang “gay icon” at ● RA 6955 o ang Anti- Mail Order
pilantrapo na nagsusulong ng Bride
mga programang ● RA 9208 o ang Anti-trafficking
pangkabuhayan sa mga in Person Act
miyemnbro ng LGBT. ● RA 11313 o “Bawal Bastos Law” -
● Geraldine Roman - Protektado ng huling batas na
Kauna-unahang kinatawan sa ito, lalaki man o maging ang
kongreso na trangender at mga miyembro ng Lesbian, Gay,
nagtataguyod ng karapatan ng Bisexual, at Transgender (LGBT)
mga LGBTQ. community na madalas
● Timothy Cook - Siya ay isang gay nakararanas ng pambabastos sa
na CEO ng Apple Inc. na kalye.
gumagawa ng iPhone, iPod at
iba pang Apple products. MGA URI NG GENDER-BASED
● Ellen Degeneres - Isang VIOLENCE:
matagumpay na lesbian at talk
show host sa Amerika. ● PISIKAL - Anumang karahasan
na nagdudulot ng pananakit sa
katawan o banta ng pananakit sa
MODYUL 4: KARAHASAN SA MGA katawan.
LALAKI, BABAE AT LGBTQ ● SEKSWAL - Mga aktong likas na
sekswal o anumang karahasang
GENDER-BASED VIOLENCE - sekswal.
karahasan na nakabase sa kasarian ay ● SIKOLOHIKAL - Mga gawain o
karahasan laban sa kababaihan batay di-paggawa na nagdudulot ng
sa katayuan ng kababaihan sa lipunan. paghihirap sa isip o damdamin
Kasama dito ang anumang kilos o ng biktima.
pananakot ng mga kalalakihan o lalaki ● PINANSYAL O EKONOMIKO -
na pinamamahalaan ng mga Mga gawain na nagiging sanhi
institusyon na nagbigay ng pisikal, upang maging pala-asa ang
sekswal, o sikolohikal na pinsala sa babae ukol sa pananalapi.
isang babae dahil sa kanilang kasarian.
DOMESTIC VIOLENCE
MGA BATAS: - Maaaring nangyayari mismo sa
● RA 7877 o Anti-Sexual loob ng iyong tahanan.
Harassment Act - Ito ay isang pattern ng ugaling
● RA 8353 o Anti-Rape Law - pangaabuso sa isang matalik na
pagturing sa panggagahasa relasyon o iba pang uri ng
bilang krimen laban sa isang tao relasyong pampamilya kung
● RA 8505 o ang Rape Victim saan ginagampanan ng isang
Assistance Act tao ang posisyong mas
makapangyarihan kaysa sa iba

6
pang tao at nagdudulot ito ng BREAST IRONING - Isang kaugalian sa
takot. Africa. Ito ang pagbabayo o
pagmamasahe sa dibdib ng babaeng
GABRIELA - General Assembly Binding nagdadalaga sa pamamagitan ng bato,
Women for Reforms, Integrity, Equality, martilyo o spatula na pinainit ng apoy.
Leadership, and Action
MAAARING MAKARANAS KA NG
- isang samahan sa Pilipinas na KARAHASAN SA IYONG TAHANAN
laban sa iba’t ibang porma ng KUNG ANG IYONG KAPAREHA AY:
karahasang nararanasan ng
kababaihan na tinagurian nilang • Tinatawag ka ng mga pangalan,
Seven Deadly Sins Against binabastos ka o iniinsulto ka
Women. • Pinipigilan ka mula sa pagpunta sa
trabaho o paaralan
SEVEN DEADLY SINS AGAINST • Pinipigilan kang hindi makita ang
WOMEN: mga miyembro ng pamilya o kaibigan •
1. pambubugbog/pananakit Sinusubukan upang makontrol kung
2. Panggagahasa paano ka gumastos ng pera, kung saan
3. incest at iba pang seksuwal na ka pupunta o kung ano ang iyong suot
pang-aabuso • Ang mga gawaing pagseselos o may
4. sexual harassment posibilidad o patuloy na inaakusahan
5. sexual discrimination at ka na hindi tapat
exploitation • Nagagalit kapag umiinom ng alak o
6. limitadong access sa gumagamit ng ipinagbabawal na
reproductive health gamot
7. sex trafficking at prostitusyon • Nagbabanta sa iyo na sasaktan
• Mga hits, sipa, shoves, slaps, chokes o
● Itinakda ang Nobyembre 25 kung hindi man nasasaktan ka, ang
bilang International Day for the iyong mga anak o ang iyong mga
Elimination of Violence Against alagang hayop
Women. • Puwersa sa iyo na makipagtalik o
makisali sa sekswal na kilos laban sa
FOOT BINDING - Isang tradisyon sa iyong kalooban
China na kung saan ang paa ng babae • Sinisisi ka sa kanyang marahas na
ay pinapaliit hanggang tatlong pulgada pag-uugali
gamit ang pagbalot ng isang pirasong
bakal o bubog sa talampakan. Ang
korte ng paa ay pasusunurin sa bakal o
bubog sa pamamagitan ng pagbali ng MODYUL 5: TUGON NG PAMAHALAAN
buto ng mga paa. AT MAMAMAYAN SA PILIPINAS SA
MGA ISYU NG KARAHASAN AT
DISKRIMINASYON

7
11. Ang karapatang maipagtanggol
MGA PRINSIPYO NG YOGYAKARTA: laban sa lahat ng anyo ng
pagsasamantala, pagbebenta, at
- Mga prinsipyon nakaayon sa trafficking pantao.
Pandaigdigang Batas ng mga 12. Ang karapatan sa trabaho
Karapatang Pantao (Universal 13. Ang karapatan sa socia; security at
Declaration of Human Rights) iba pang proteksyong panlipunan
14. Ang karapatan sa sapat na
- Nasa 27 eksperto sa pamantayan ng pamumuhay
oryentasyong seksuwal at 15. Ang karapatan sa sapat na pabahay
pagkakakilanlang pangkasarian 16. Ang karapatan sa edukasyon
(sexual orientation at gender 17. Ang karapatan sa pinakamataas na
identity o SOGI) na nagmula sa pamantayan ng kalusugang
iba’t ibang bahagi ng daigdig makakamit
ang nagtipontipon sa 18. Proteksyon laban sa mga abusong
Yogyakarta, Indonesia noong medikal
ika-6 hanggang ika-9 ng 19. Ang karapatan sa malayang
Nobyembre, 2006 upang paglalahad ng opinyon at
pagtibayin ang mga prinsipyong pamamahayag
makatutulong sa 20. Ang karapatan sa malayang
pagkakapantay-pantay ng mga asembliya at pagsapi sa mga samahan
LGBT. 21. Ang karapatan sa malayang
pag-iisip, konsensya, at relihiyon
1. Ang karapatang sa unibersal na 22. Ang karapatan sa malayang
pagtatamasa ng mga Karapatang pagkilos
Pantao 23. Ang karapatang humanap ng asilo
2. Ang mga karapatan sa 24. Ang karapatang magbuo ng
pagkakapantaypantay at kalayaan sa pamilya
diskriminasyon 25. Ang karapatang lumahok sa
3. Ang karapatan sa pagkilala ng batas buhay-pampubliko
4. Ang karapatan sa buhay 26. Ang karapatang lumahok sa
5. Ang karapatan sa seguridad ng buhay-pangkultura
pagkatao 27. Ang karapatang magtaguyod ng
6. Ang karapatan sa pribadong buhay mga karapatang pantao
7. Ang karapatan na hindi Arbitraryong 28. Ang karapatan sa mabibisang lunas
Mapiit at pagtutuwid ng kamalian
8. Ang karapatan sa patas na paglilitis 29. Pananagutan
9. Ang karapatan sa makataong
pagtrato habang nakapiit CEDAW - Convention on the
10. Ang karapatan sa tortyur at sa Elimination of All Forms of
malupit, makahayop o mapanghiyang Discrimination Against Women.
trato o pagpaparusa

8
- Karaniwang inilalarawan bilang - Ito ay isinabatas noong Hulyo 8,
International Bill for Women, 2008 na layuning alisin ang lahat
kilala din ito bilang The Women’s ng uri ng diskriminasyon laban
Convention o ang United Nations sa kababaihan at itaguyod ang
Treaty for the Rights of Women. pagkakapantay-pantay ng mga
- Ito ang kauna-unahan at babae at lalaki sa lahat ng bagay
tanging internasyunal na alinsunod sa CEDAW.
kasunduan na komprehensibong
tumatalakay sa karapatan ng - Layunin nitong alisin ang
kababaihan hindi lamang sa sibil stereotype o maling pananaw sa
at politikal na larangan kundi kababaihan bilang mahina at iba
gayundin sa aspetong kultural, pang paniniwala na taliwas sa
pang-ekonomiya, panlipunan at pagkakapantaypantay na
pampamilya. karapatan ng kababaihan.
- Inaprubahan noong Disyembre
18,1979 MARGINALIZED WOMEN - mga
- Pumirma ang Pilipinas sa babaeng nasa gitna ng kahirapan o
CEDAW noong Hulyo 15, 1980, at nasa hindi maayos na kalagayan.
niratipika ito noong Agosto 5,
1981. WOMEN IN ESPECIALLY DIFFICULT
CIRCUMSTANCES - mga babaeng nasa
gitna ng panganib gaya ng
MODYUL 6: TUGON NG PAMAHALAAN pang-aabuso, armadong sigalot gaya
AT MAMAMAYAN SA PILIPINAS SA ng digmaan-sibil, biktima ng illegal
MGA ISYU NG KARAHASAN AT recruitment, prostitusyon at mga
DISKRIMINASYON babaeng nakakulong.

Anti-Violence Against Women and Anti-Sexual Harassment Act of 1995


Their Children Act of 2004 (R.A 9262) (R.A 7877)

- Ito ay isang batas na nilikha - Ito ang batas na nagbibigay


upang mabigyan ng proteksiyon proteksyon sa lahat ng
ang mga kababaihan at kanilang indibidwal laban sa anumang
mga anak laban sa anumang uri seksuwal na karahasan sa
ng karahasan at nagbibigay kanilang hanapbuhay, pag-aaral,
lunas sa mga biktima nito . Ito ay at sa lipunang ginagalawan.
kilala din sa pinaikling tawag na
VAWC. Anti-Discrimination Bill

Magna Carta for Women (R.A 9710) - Mas kilala ngayon bilang SOGIE
Bill

9
- Ang SOGIE Bill ay para sa pantay ng isang indibidwal dahil sa
na karapatan ng mga LGBT sa kanyang edad.
ating lipunan na kadalasan ● Occupational Safety and Health
nagiging biktima ng Act - Pagpapaigting ng
diskriminasyon at karahasan. seguridad at kaligtasan ng mga
- Ordinance No, SP 2357 An manggagawa sa trabaho.
Ordinance Providing for a ● Magna Carta of Daycare Workers’
Comprehensive Bill - Pagprotekta sa karapatan at
Anti-Discrimination Policy on the seguridad ng mga daycare
Basis of Sexual Orientation, workers.
Gender Identity and Expression
(SOGIE) na ipinapatupad sa
Lungsod ng Quezon. PROGAY Philippines
- Ang samahan na ito ay unang
GABRIELA - General Assembly Binding nagsimulang makilala noong
Women for Reforms, Integrity, ika-26 ng Hunyo, 1994 sa
Equality, Leadership, and Action pangunguna ni Oscar Atadero
katuwang ang Metropolitan
- Ito ang samahan na nagsimula Community Church (MMC) nang
noong 1984 at binuo ng mga sila ay nag-martsa sa Quezon
kababaihan sa Pilipinas na City Memorial Circle na nakilala
nagsulong ng sa gawain na Pride March.
karapatang-pantao, proteksyon
laban sa anumang karahasan o - Kasalukuyan pa rin umuusbong
diskriminasyon at programang hanggang sa dumadami ang
kakalinga sa mga babaeng kanilang taga-suporta hindi
nalalagay sa hindi panatag na lamang sa hanay ng LGBT kundi
sitwasyon. maging sa mga kababaihan at
kalalakihan na nakikiisa sa
MGA BATAS AT PROGRAMA NA pagprotesta nang
NAGAWA NG GABRIELA: diskriminasyon at karahasang
nararansan ng mga LGBT sa
● 105 Days Expanded Maternity ating lipunan.
leave - Pagpapayag sa isang
buntis na manggagawa para
lumiban sa trabaho upang
maalagaan ang dala-dalang
anak.
● Anti-Age Discrimination in
Employment Law - Pagpigil sa
diskriminasyon sa pagtatrabaho

10

You might also like