‫سینا فضلعلی ‪۸۱۰۶۰۰۱۱۴‬‬

‫لیزر چیست ( مقدمه ) ؟‬

‫لیزر دستگاهی است که نور را از طریق فرآیند تقویت نوری بر اساس تابش الکترومغناطیس ی تحری ک ش ده منتش ر می‌کن د‪ .‬ل یزر مخف ف‬
‫“تقویت نور توسط تابش تحریک شده” است ؛ این وسیله اتم‌ها یا مولکول ها را تحریک می‌کند تا نور را در طول موج‌های خاصی س اطع‬
‫کنند و آن نور را تقویت می‌کند و معموًال یک پرتو بسیار باریک از تابش تولید می‌کند‪ .‬انتشار عمومًا محدوده بسیار محدودی از طول م وج‬
‫های مرئی‪ ،‬مادون قرمز یا فرابنفش را پوشش می دهد‪.‬‬

‫انواع لیزر‌ها‬
‫لیزرهای گازی ‪ :‬این لیزرها نور را با عبور دادن جریان الکتریکی از طریق گاز تولید می‌کنند لیزرهای گازی از ترکیب گاز به‬ ‫‪‬‬
‫عنوان محیط فعال لیزر استفاده می‌کنند ‪ ،‬لیزرهای هلیوم‪-‬نئون که از ترکیب هلیوم و نئون به عنوان محیط فعال استفاده می‌کنند و‬
‫نور قرمز (مرئی) در طول موج ‪ 632.8‬نانومتر تولید می‌کنند و لیزرهای دی‌اکسید کربن که نور مادون قرمز در طول موج‬
‫‪ 10.6‬میکرومتر تولید می‌کنند‪ ،‬از انواع لیزرهای گازی هستند‪.‬‬

‫لیزرهای حالت جامد‪ :‬لیزرهای حالت جامد لیزرهایی هستند که محیط فعال آن‌ها جامد است‪ .‬مواد جامد مورد‬ ‫‪‬‬
‫استفاده در این لیزرها شامل شیشه یا مواد کریستالی است‪ .‬مواد میزبان معمولی شامل شیشه دوپ شده با‬
‫نئودیمیوم و گارنت آلومینیوم یتریوم دوپ شده با نئودیمیوم هستند‪.‬‬

‫لیزرهای فیبری‪ :‬لیزرهای فیبری نوعی از لیزرهای حالت جامد هستند که از فیبر نوری به عنوان محیط لیزر‬ ‫‪‬‬
‫استفاده می‌کنند‪ .‬این لیزرها به دلیل قدرت باال‪ ،‬کارایی انرژی و کیفیت پرتو برجسته شناخته شده‌اند‪ .‬فرآیند‬
‫لیزر در محیط فیبر رخ می‌دهد که معموًال با عناصر نادری مانند اربیوم یا ایتربیوم دوپ شده‌اند‪.‬‬
 ‫لیزرهای مایع ‪ :‬لیزرهای مایع‪ ،‬که به عنوان لیزرهای رنگی نیز شناخته می‌شوند‪ ،‬از مایعات به عنوان محیط‬ ‫‪‬‬
‫فعال استفاده می‌کنند‪ .‬ماده فعال مورد استفاده در لیزر مایع به عنوان رنگ است و رنگ‌های معمولی شامل‬
‫سدیم فلورسئین‪ ،‬رودامین ‪ B‬و رودامین ‪ 6G‬هستند‪.‬‬

‫لیزرهای نیمه هادی ‪ :‬لیزرهای نیمه‌هادی‪ ،‬که به آن‌ها دیودهای لیزری نیز گفته می‌شود‪ ،‬از مواد نیمه‌هادی‬ ‫‪‬‬
‫برای تقویت نور استفاده می‌کنند‪ .‬این لیزرها معموًال با جریان الکتریکی کار می‌کنند که در ناحیه‌ای که مواد‬
‫نیمه‌هادی با دوپینگ ‪ n‬و ‪ p‬به هم می‌رسند‪ ،‬تزریق می‌شود‪ .‬اما لیزرهای نیمه‌هادی که با نور پمپ می‌شوند نیز‬
‫وجود دارند‪ ،‬جایی که حامل‌ها با جذب نور پمپ تولید می‌شوند‪ ،‬و همچنین لیزرهای کوانتوم کسکید که از‬
‫انتقاالت درون باندی استفاده می‌کنند‪ .‬لیزرهای نیمه‌هادی برای مجموعه‌ای از کاربردها استفاده می‌شوند که‬
‫شامل خواندن دیسک‌های نوری مانند ‪ ،CD، DVD‬و ‪ ،BD‬ضبط روی دیسک‌های نوری‪ ،‬کشیدن سیگنال‌ها‬
‫با تابش بر روی درام حساس به نور در چاپگرهای لیزری‪ ،‬پشتیبانی از مدوالسیون سریع برای انتقال حجم‬
‫زیادی از اطالعات در ارتباطات نوری‪ ،‬و همچنین برای روشنایی مانند پروژکتورها و چراغ‌های جلوی‬
‫خودرو استفاده می‌شوند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬لیزرهای نیمه‌هادی برای اندازه‌گیری فاصله‌ها‪ ،‬مانند فاصله جاده‌ها و‬
‫بین خودروها‪ ،‬ارتفاع ساختمان‌ها‪ ،‬و برای کاربردهای حسگری مانند آشکارسازی دود‪ ،‬مدیریت گرد و غبار‪،‬‬
‫و موش‌های لیزری استفاده می‌شوند‪.‬‬
 ‫مکانیزم عملکرد لیزر‬

‫لیزر دستگاهی است که نور را از طریق فرآیند تقویت نوری بر اساس تابش الکترومغناطیسی تحریک شده منتشر‬
‫می‌کند‪ .‬این فرآیند شامل سه مرحله اصلی است‪ :‬تحریک‪ ،‬تقویت و انتشار‪.‬‬
‫تحریک (‪ :)Pumping‬این مرحله شامل انتقال انرژی به محیط فعال لیزر (مانند گاز‪ ،‬کریستال یا مایع) است‬ ‫‪.1‬‬
‫تا اتم‌ها یا مولکول‌های آن به سطوح انرژی باالتر بروند‪ .‬این انرژی می‌تواند از طریق نور‪ ،‬جریان الکتریکی‬
‫یا سایر منابع انرژی تأمین شود‪.‬‬
‫تقویت (‪ :)Amplification‬وقتی اتم‌ها یا مولکول‌های تحریک شده به حالت پایدار بازمی‌گردند‪ ،‬فوتون‌هایی‬ ‫‪.2‬‬
‫با انرژی مشخص و طول موج معین منتشر می‌کنند‪ .‬این فوتون‌ها می‌توانند سایر اتم‌های تحریک شده را‬
‫تحریک کنند تا فوتون‌های بیشتری منتشر شوند که هم‌فاز با فوتون اولیه هستند‪ .‬این فرآیند که تابش تحریک شده‬
‫نامیده می‌شود‪ ،‬باعث تقویت نور در محیط فعال می‌شود‪.‬‬
‫ًا‬
‫انتشار (‪ :)Emission‬نور تقویت شده در نهایت از طریق یک آینه جزئی بازتابنده در یک سر محفظه لیزر‬ ‫‪.3‬‬
‫خارج می‌شود‪ ،‬در حالی که آینه دیگر در سر مقابل کامًال بازتابنده است‪ .‬این امر باعث می‌شود نور درون‬
‫محفظه لیزر رفت و برگشت کند و به اندازه کافی تقویت شود تا یک پرتو لیزری قوی و هم‌فاز تولید کند‪.‬‬

‫کاربرد لیزر در مهندسی مکانیک‬

‫لیزرها به دلیل دقت باال و قابلیت تمرکز بر روی نقاط بسیار کوچک‪ ،‬در مهندسی مکانیک کاربردهای فراوانی دارند‪.‬‬
‫این کاربردها شامل موارد زیر است ‪:‬‬
‫‪ .1‬عالمت‌گذاری لیزری ‪ :‬لیزرها برای حکاکی شماره‌های شناسایی منحصر به فرد بر روی قطعات و محصوالت‬
‫استفاده می‌شوند که این امکان را می‌دهد تا در صورت نیاز به فراخوانی‪ ،‬به راحتی ردیابی شوند‪.‬‬
‫‪ .2‬بافت‌دهی سطح ‪ :‬لیزرها می‌توانند بافت‌ها یا ساختارهای میکروی الگویی را بر روی سطوح قطعات ایجاد کنند‬
‫که عملکرد فیزیکی مانند نرخ سایش‪ ،‬چسبندگی‪ ،‬خواص نوری و ظرفیت بار را بهبود می‌بخشد‪.‬‬
‫‪ .3‬حفاری لیزری ‪ :‬لیزرها در حفاری سوراخ‌های بسیار ریز با دقت باال در طیف وسیعی از مواد‪ ،‬از جمله‬
‫فلزات‪ ،‬پلیمرها و سرامیک‌ها‪ ،‬بسیار دقیق هستند‪.‬‬
‫‪ .4‬برش لیزری ‪ :‬لیزرها برای برش مواد با دقت بسیار باال استفاده می‌شوند و برش‌های لیزری بسیار تمیز هستند‬
‫و نیازی به مراحل پرداخت ثانویه ندارند‪.‬‬
‫‪ .5‬جوشکاری لیزری ‪ :‬لیزرها برای جوشکاری قطعات با دقت باال و بدون تأثیر حرارتی بر مواد اطراف استفاده‬
‫می‌شوند‪.‬‬
‫‪ .6‬جدا کردن سیم با لیزر‪ :‬لیزرها می‌توانند برای جدا کردن سیم‌ها بدون آسیب رساندن به رساناها استفاده شوند‪.‬‬