Է ւոու|ժր:_Տու|ժի, որպես ֆինանսաիրավական գործառույթի

գերը կայանում է նրանում, որ այն պետք է փոխհատուցի այն

վնասը, որը պատճառվել է պետությանը (այն վնասները, որը նա
կրում է հարկերի ժամանակին չվճարելու, բյուջետային միջոց-
ները ժամանակին չվերադարձնելու և այլնի համար): Տույժը,
որպես ֆինանսաիրավական տուժամիջոց, տարբերվում է տույժի
որպես քաղաքացիաիրավական տուժամիջոցից: ֆինանսաիրավական
տուժամիջոցներն ի տարբերություն տույժի որպես քա-
ղաքացիաիրավական տուժամիջոցներից չեն կարող սահմանվել
կողմերի համաձայնությամբ: Այղ տույժերի գումարները
գանձվում են պետական լիազորված մարմնի հայցով բացառապես
հօգուտ պետության, իսկ քաղաքացիաիրավական տույժերը
հօգուտ պայմանագրի կողմի:
Տուգանային ֆինանսաիրաւխւկսւնյյոուժամիջոցները սահ-
մանվում են ֆինանսական իրավախախտումների համար իրա-
վախախտներին պատվելու նպատակով: Դրանք սահմանվում են
տուօանքների տեսքով: Ֆինանսաիրավական տուգանքը
տարբերվում են ՜վարչական և քաղաքացիաիրավական տու-
գանքներից:
Ֆինանսաիրավական տուգանքը, ի տարբերություն վարչական
տուգանքից 1. ֆինանսական տուգանքը չի կարող փոխարինվել այլ
տուժամիջոցով, ինչպես նաև լիազոր մարմինը իր
հայեցողությամբ չի կարող ազատել տուգանքի ենթարկելուց, 2.
հաճախ ֆինանսական տուգանքը դրվում է ապաոքների և տույժերի
գանձման հետ միասին:
Ֆինանսաիրավական տուգանքը տարբերվում է քաղաքա-
ցիաիրավական տուգանքից նրանով, որ ֆինանսական իրավա-
խախտումների համար հարկատուն, բյուջետային վարկ ստացողը
տուգանք վճարում է շահույթի հաշվին, որոնք մնում են հար-
կերը վճարելուց հետո, իսկ քաղաքացիաիրավական տուգանքը
կազմակերպության չիրացված ծախսերի հաշվին: Բացի դրանից,
ֆինանսական տուգանքն ի տարբերություն քաղաքացիաիրավական
տուգանքի սահմանվում է միայն օրենքով, իսկ վերջինս
կողմերի համաձայնությամբ:
ԳԼՈՒԽ 4
ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ
ԴԵՐԸ ԵՎՆՇԱՆԱԿՈԻԹՅՈԻՆԸ
§ 1. Ֆինանսական վերահսկողության
3
2
 հասկացությունը և նշանակությունը
Վերահսկողության իրականացումը հանրային ֆինանսական
միջոցների կառավարման պարտադիր տարրն է: Նրա իրագործումը
հասարակության հանդեպ պարտավորություններ է ա- ռաջացնում:
Վերահսկողությունը ինքնանպատակ չէ: Այն կազմում է
կառավարման համակարգի անքակտելի մասը, որի նպատակն է
բացահայտել ընդունված չափանիշներից շեղումները և
օրինականության խախտումները: Այն նաև նպատակ է հետապնդում
առավել կարևոր փուլերում վերահսկել ֆինանսական
գործունեության արդյունավետությունը և նյութական ռե-
սուրսների տնտեսման ուղիները: Դա հնարավորություն է ընձե-
ռում ձեռնարկել ուղղորդող միջոցներ, անհրաժեշտության դեպ-
քում մեղավորներին ենթարկել պատասխանատվության, փոխ-
հատուցում ստանալ պատճառված վնասի համար կամ միջոցա-
ռումներ ձեռնարկել կանխելու կամ կրճատելու նման խախ-
տումները ապագայում:
Վերահսկողությունը կառավարման կարևոր հատկանիշն է,
նրա կարևորագույն գործառույթներից մեկը: Այն ներառում է
ֆինանսական գործունեության դիտարկումներ օրինականության
և նպատակահարմարության տեսանկյունից: Բայց բազմաթիվ
դեպքերում կազմակերպությունների և քաղաքացիների ազա-
տության ապահովման, նրանց պետության չափից շատ խնամա-
կալությունից զերծ պահելու համար սուբյեկտների վերահսկիչ
գործառույթները սահմանափակվու մ են և նրանց հնարավորութ-
յուն է տրվում իրականացնել միայն հսկողություն: Այս
դեպքում ստուգողի և ստուգվողի միջև չկա
կացմաևերպւսևանճւնթակա- յություն: Վերահսկողության
սահմանազատումը հսկողությունից անհրաժեշտ է սուբյեկտի
օպերատիվ գործունեությունը միջամտելը կանխելու համար:
Տնտեսության և ֆինանսական համակարգի բնականոն
գործունեության անառարկելի պայմանը ֆինանսական վերահս-
կողությունն է, որը պետական վերահսկողության բաղկացուցիչ
մասն՜՚է՜՜ւյագմում:

3
3