Sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH
Ử Ụ Ố
Ê ĐỐ ƯỢ ĐẶ Ệ
Học Phần: Dược lâm sàng 1

Bộ môn Dược, Khoa Y – Dược
1
I. SỬ DỤNG THUỐC CHO PHỤ NỮ CÓ THAI
2
Đặc điểm dược động học của thuốc ở PNCT
3
4
5
6
7
Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

- Thuốc dùng cho mẹ -> tác dụng trực tiếp/gián tiếp trên thai nhi.
- Lưu ý: thuốc vào được vòng tuần hoàn của thai, gây hại cho thai nhi.
- Một chất được coi là gây quái thai khi:

+ Gây dị tật, chọn lọc
+ Ảnh hưởng đến 1 gđ cụ thể
+ Tỷ lệ gây quái thai phụ thuộc vào liều
8

Yếu tố ảnh hưởng đến khả năng qua nhau thai, ảnh hưởng đến thai nhi:
1. Đặc điểm của thuốc
2. Tốc độ thuốc qua được nhau thai và lượng thuốc đến thai nhi
3. Thời gian tiếp xúc với thuốc
4. Đặc điểm phân bố, chuyển hóa tại bào thai
5. GĐ phát triển của thai nhi tại thời điểm tiếp xúc với thuốc.
9

Đặc điểm của thuốc
Các yếu tố ảnh hưởng:
- Độ tan trong lipid, mức độ ion hóa
- Phân tử lượng
- Sự gắn kết với protein
10
11

Các giai đoạn phát triển của bào thai và ảnh hưởng của thuốc
12

Các giai đoạn phát triển của bào thai và ảnh hưởng của thuốc
13

Thời điểm dùng thuốc trong thai kỳ
Thời kỳ tiền phôi Thời kỳ phôi Thời kỳ thai

- 17 ngày
- Từ ngày 18-56 -Từ tuần 8-9 kéo dài
- Không nhạy cảm
- Nhạy cảm nhất tới sinh
với yếu tố có hại
- “ tất cả hoặc với độc tính của - Ít nhạy cảm với chất
không có gì” thuốc độc
- Bất thường nặng - Nguy cơ cao: TK
nề về hình thái trung ương, mắt ,
răng, tai, bộ phận
sinh dục ngoài 14
15
16
17
Phân loại mức độ an toàn thuốc dùng cho PNCT
Cách phân loại của Mỹ

Phân loại Giải thích
A Các nghiên cứu có kiểm soát cho thấy
không có nguy cơ
B Không có bằng chứng về nguy cơ trên
người
C Có nguy cơ cho bào thai
D Chắc chắn có nguy cơ cho bào thai
X Chống chỉ định cho phụ nữ có thai
18
19
20
21
22
23
24
25
Các nguyên tắc sử dụng thuốc cho PNCT
- Hạn chế tối đa dùng thuốc, nên lựa chọn các phương pháp điều trị
không dùng thuốc
- Tránh dùng thuốc trong 3 tháng đầu thai kỳ
- Dùng thuốc với liều thấp nhất có hiệu quả với thời gian ngắn nhất
- Lựa chọn thuốc đã được chứng minh là an toàn, tránh dùng những
thuốc chưa được sử dụng rộng rãi cho PNCT.
26
II. SỬ DỤNG THUỐC Ở PHỤ NỮ THỜI KỲ CHO CON BÚ
Dtrẻ (mg/kg/ngày) = Cmẹ (mg/L) x M/PAUC x Vtrẻ (L/kg/ngày)

Dtrẻ: lượng thuốc vào trẻ khi trẻ bú mẹ
Cmẹ: nồng độ thuốc trong huyết tương của mẹ
27
M/PAUC: tỷ lệ AUC giữa sữa mẹ và huyết tương
Vtrẻ: thể tích sữa mẹ mà trẻ bú
II. SỬ DỤNG THUỐC Ở Ở PHỤ NỮ THỜI KỲ CHO CON BÚ
28
29
30
Nguyên tắc sử dụng thuốc

- Hạn chế tối đa dùng thuốc
- Chọn thuốc an toàn cho trẻ bú mẹ, thuốc có tỷ lệ nồng độ sữa/huyết tương
thấp, thải trừ nhanh.
- Tránh dùng thuốc liều cao, nên dùng trong thời gian ngắn nhất và ngừng
ngay khi đạt hiệu quả
- Thời điểm dùng thuốc nên chọn ngay sau khi cho trẻ bú xong
- Nếu không được phép cho trẻ bú mẹ trong khi dùng thuốc, cần vắt sữa bỏ
đi và dùng sữa ngoài thay thế. Sau khi ngừng thuốc cần chờ thêm một thời
gian thích hợp (4T1/2) rồi mới cho trẻ bú lại.
- Cân nhắc lợi ích/nguy cơ cho cả mẹ và con trước khi quyết định dùng thuốc.
31
32
III. SỬ DỤNG THUỐC Ở TRẺ EM
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
IV. SỬ DỤNG THUỐC Ở NGƯỜI CAO TUỔI
THAY ĐỔI SINH LÝ VÀ BIẾN ĐỔI DO BỆNH LÝ

Thay đổi sinh lý ở NCT:
Thông số Thanh niên Người cao tuổi

(20-30 tuổi) (60-80 tuổi)
Tỷ lệ nước của cơ 61% 53%
thể
Tỷ lệ khối cơ 19% 12%
Tỷ lệ mỡ 26 – 33% (nữ) 38 – 45% (nữ)
18 - 20% (nam) 36 – 38% (nam)
Albumin/huyết tương 4,7 g/dl 3,8 g/dl
Trọng lượng thận 100% 80%
Dòng máu qua gan 100% 55 - 60% 61
THAY ĐỔI SINH LÝ VÀ BIẾN ĐỔI DO BỆNH LÝ

Biến đổi do bệnh lý ở NCT:
- Đa bệnh lý
- Thay đổi đáp ứng của thuốc
- Ảnh hưởng đến dược động học
62
KHÁC BIỆT VỀ DƯỢC ĐỘNG HỌC Ở NCT

Hấp thu
- Đường uống:
- Tiêm bắp
- Qua da
63

Phân bố
- Giảm hiệu suất tim
- Giảm albumin huyết tương
- Giảm khối cơ
- Giảm tổng lượng nước của cơ thể
- Tăng lượng mỡ trong cơ thể
- Α1 – acid glycoprotein không đổi hoặc tăng nhẹ
64
Chuyển hóa thuốc tại gan Thải trừ thuốc qua thận
- Giảm khối lượng gan ˗ Giảm dòng máu qua thận
- Giảm hoạt tính các enzyme ˗ Giảm sức lọc cầu thận
chuyển hóa thuốc ˗ Giảm sự tiết qua ống thận
- Giảm dòng máu qua gan ˗ Giảm khối lượng thận
65
THAY ĐỔI VỀ ĐÁP ỨNG VỚI THUỐC
Nguyên nhân làm thay đổi đáp ứng với thuốc ở NCT
1. Thay đổi số lượng thụ thể

2. Thay đổi nồng độ thuốc tại thụ thể
3. Thay đổi ái lực của thuốc với thụ thể
4. Thay đổi tác động hậu thụ thể
5. Rối loạn cân bằng nội môi do tuổi tác
Nhìn chung, những thay đổi về dược lực học ở NCT không có quy
luật rõ rệt với mọi thuốc.
66
Ảnh hưởng của tuổi tác đến đáp ứng với một số nhóm thuốc
Dễ bị tụt huyết áp thế đứng

Một số nhóm thuốc như thuốc chống tăng huyết áp, thuốc chẹn α giao cảm,
thuốc chống Parkinson,...dễ gây tụt huyết áp thế đứng ở NCT.
Dễ bị ngã do mất thăng bằng tư thế

Cùng với tuổi tác, khả năng giữ thăng bằng của cơ thể bị giảm, vì thế một số
nhóm thuốc hư thuốc ngủ, thuốc an thần...làm tăng tỷ lệ ngã ở NCT.
67
Giảm điều hòa thân nhiệt

Khả năng điều hòa thân nhiệt bị giảm ở NCT.
Hạ nhiệt bất thường có thể gặp khi dùng các thuốc an thần gây ngủ, chống
trầm cảm 3 vòng, chế phẩm thuốc phiện và rượu.
68

Giảm chức năng nhận thức

Sự suy giảm trí nhớ mà hậu quả cuối cùng là sự sa sút trí tuệ, là bệnh lý
thường gặp ở NCT. Bệnh lý này dễ trầm trọng thêm khi dùng các nhóm thuốc như
kháng tiết cholin, thuốc ngủ, thuốc an thần.
Giảm chức năng các cơ nội tạng

Do sự giảm nhu động dạ dày-ruột, NCT dễ bị táo bón. Các thuốc kháng tiết
cholin, opioat, chống trầm cảm 3 vòng thường gây táo bón hoặc tắc ruột ở NCT.
69
Những rối loạn do thuốc gây ra ở NCT
70
MỘT SỐ ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI DÙNG THUỐC CHO NCT

Những tình trạng bệnh lý ảnh hưởng đến sử dụng thuốc
˗ Rối loạn tiêu hóa -> dùng thuốc nhuận tràng: giảm hấp thu thuốc
dùng đồng thời.
˗ Giảm trí nhớ: quên dùng thuốc, nhầm lẫn liều
˗ Mắt kém: đọc đơn kém, đọc nhầm
˗ Run tay: khó mở chai thuốc, khó đếm giọt
˗ Thích lạm dụng thuốc: dùng thuốc quá thời gian
˗ Loãng xương -> ngại vận động: loét thực quản
˗ Ít khát: tăng lắng đọng thuốc ở thận, sỏi thận.
71
NGUYÊN TẮC VÀ MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC Ở NCT
˗ Hạn chế sử dụng thuốc nếu không thực sự cần thiết

˗ Cân nhắc ảnh hưởng của việc điều trị đến chất lượng cuộc sống
˗ Điều trị nguyên nhân chứ không nên chỉ giải quyết triệu chứng
˗ Lịch sử dùng thuốc: cần có thông tin đầy đủ về các thuốc đã dùng, đã
từng dùng nhưng không có đáp ứng tốt, tránh TTT nghiêm trọng có thể
xảy ra.
˗ Bệnh mắc kèm: suy gan, suy thận, …tăng nguy cơ ADR của thuốc
˗ Lựa chọn thuốc: hiệu quả, an toàn, phù hợp với người bệnh nhất
72
NGUYÊN TẮC VÀ MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC Ở NCT
˗ Chỉnh liều: bắt đầu 1 thuốc mới với liều dùng thấp nhất, số lần dùng ít
nhất có thể, điều chỉnh tăng dần nếu cần.
˗ Dạng dùng thuốc: siro, hỗn dịch, viên sủi
˗ Đóng gói thuốc và nhãn thuốc: bao bì dễ mở, in chữ to, dễ đọc
˗ Lưu giữ thông tin đầy đủ, thuận tiện cho việc theo dõi sử dụng thuốc.
˗ Định kỳ tái khám, điều chỉnh đơn thuốc
˗ ADR: nguy cơ cao, hết sức thận trọng
˗ Tuân thủ điều trị: ghi nhật ký dùng thuốc, đóng gói riêng biệt, thường
xuyên tư vấn,…
73
SỬ DỤNG THUỐC TRÊN BỆNH NHÂN
SUY THẬN, SUY GAN
74
SUY THẬN
DƯỢC ĐỘNG HỌC CỦA THUỐC TRÊN BNST
1/ Hấp thu
2/ Phân bố
3/ Chuyển hóa
4/ Thải trừ
75
SUY THẬN
CÁ THỂ HÓA THUỐC ĐIỀU TRỊ

Các bước tiếp cận hiệu chỉnh liều thuốc trên bệnh nhân suy thận:
B1: Thu thập tiền sử và thông tin liên quan
B2: Xác định mức độ suy thận
B3: Đánh giá các thuốc điều trị hiện tại
B4: Cá thể hóa liều điều trị
B5: Tránh dùng các thuốc gây độc thận
B6: Theo dõi
B7: Đánh giá lại thuốc điều trị
76
SUY THẬN

Cách xác định liều và khoảng cách liều
- Dựa theo Clcr:
Dưới 50-60 ml/p: cân nhắc giảm liều khi dùng thuốc
Dưới 25-30 ml/p: giảm liều vừa phải
Dưới 5 ml/p: giảm liều đáng kể
- Ba cách:
(1) Giảm liều thuốc và duy trì khoảng cách bình thường
(2) Duy trì liều thông thường và giãn thời gian giữa các lần dùng thuốc
(3) Giảm liều và giãn thời gian giữa các lần dùng thuốc 77
SUY THẬN

(1) Df = Dn x Q
(2) Tf = tn : Q
(3) Df = (Dn x Q x tn) : tp
Df: liều thuốc hiệu chỉnh cho người suy thận
Dn: liều thuốc thông thường
tf: khoảng cách giữa các liều hiệu chỉnh cho người suy thận
tn: khoảng cách giữa các liều thông thường
tp: khoảng cách giữa các liều mong muốn
Q: tỷ số độ thanh thải của thuốc ở người bệnh thận so với người bình 78
thường
SUY GAN
DĐH CỦA THUỐC TRÊN BỆNH NHÂN SUY GAN
1/ Hấp thu: 3/ Chuyển hóa

Quá trình làm rỗng dạ dày Dòng máu đến gan
Chuyển hóa lần đầu Khả năng gắn pro ht
Bài tiết mật Hoạt tính
2/ Phân bố Mức độ ảnh hưởng tùy từng loại enzym
Albumin, glycoprotein 4/ Thải trừ
Phù, cổ trướng Xơ gan, ghép gan: giảm GFR
Inulin, iothalamat
79
SUY GAN
CA THỂ HÓA ĐIỀU TRỊ
1/ Tiếp cận:
Thu thập thông tin từ bệnh nhân
Thu thập thông tin về thuốc
2/ Chỉnh liều
DH = DNF/100 hoặc TH = 100TN/F
DH: liều thuốc hiệu chỉnh
TH: khoảng cách liều hiệu chỉnh
DN: liều thuốc trên BN chức năng gan bình thường
TN: khoảng cách liều trên BN chức năng gan bình thường 80

Sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

Học Phần: Dược lâm sàng 1

Đặc điểm dược động học của thuốc ở PNCT

Đặc điểm dược động học của thuốc ở PNCT

Đặc điểm dược động học của thuốc ở PNCT

Đặc điểm dược động học của thuốc ở PNCT

Đặc điểm dược động học của thuốc ở PNCT

Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

- Một chất được coi là gây quái thai khi:

Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

3. Thời gian tiếp xúc với thuốc

4. Đặc điểm phân bố, chuyển hóa tại bào thai

Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

- Sự gắn kết với protein

Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

Ảnh hưởng của thuốc đối với thai nhi

Thời kỳ tiền phôi Thời kỳ phôi Thời kỳ thai

Phân loại mức độ an toàn thuốc dùng cho PNCT

Cách phân loại của Mỹ

Các nguyên tắc sử dụng thuốc cho PNCT

- Tránh dùng thuốc trong 3 tháng đầu thai kỳ

Dtrẻ (mg/kg/ngày) = Cmẹ (mg/L) x M/PAUC x Vtrẻ (L/kg/ngày)

Nguyên tắc sử dụng thuốc

THAY ĐỔI SINH LÝ VÀ BIẾN ĐỔI DO BỆNH LÝ

Thông số Thanh niên Người cao tuổi

THAY ĐỔI SINH LÝ VÀ BIẾN ĐỔI DO BỆNH LÝ

KHÁC BIỆT VỀ DƯỢC ĐỘNG HỌC Ở NCT

KHÁC BIỆT VỀ DƯỢC ĐỘNG HỌC Ở NCT

KHÁC BIỆT VỀ DƯỢC ĐỘNG HỌC Ở NCT

THAY ĐỔI VỀ ĐÁP ỨNG VỚI THUỐC

1. Thay đổi số lượng thụ thể

THAY ĐỔI VỀ ĐÁP ỨNG VỚI THUỐC

Dễ bị tụt huyết áp thế đứng

Dễ bị ngã do mất thăng bằng tư thế

THAY ĐỔI VỀ ĐÁP ỨNG VỚI THUỐC

Giảm điều hòa thân nhiệt

THAY ĐỔI VỀ ĐÁP ỨNG VỚI THUỐC

Giảm chức năng nhận thức

Giảm chức năng các cơ nội tạng

Những rối loạn do thuốc gây ra ở NCT

MỘT SỐ ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI DÙNG THUỐC CHO NCT

NGUYÊN TẮC VÀ MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC Ở NCT

˗ Hạn chế sử dụng thuốc nếu không thực sự cần thiết

NGUYÊN TẮC VÀ MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC Ở NCT

DƯỢC ĐỘNG HỌC CỦA THUỐC TRÊN BNST

CÁ THỂ HÓA THUỐC ĐIỀU TRỊ

CÁ THỂ HÓA THUỐC ĐIỀU TRỊ

CÁ THỂ HÓA THUỐC ĐIỀU TRỊ

DĐH CỦA THUỐC TRÊN BỆNH NHÂN SUY GAN

1/ Hấp thu: 3/ Chuyển hóa

CA THỂ HÓA ĐIỀU TRỊ

You might also like