‫د افغانستان اسالمي جمهوریت‬

‫د عدلیې وزارت‬

‫‪KU‬‬ ‫رسمي جریده‬

‫‪AC‬‬

‫قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد تقنینی‬

‫نمبر مسلسل‪)۶۴۲۱( :‬‬

‫تاریخ نشر‪ )۶۰( :‬حوت سال ‪ ۶۳۱۵‬هـ‪ .‬ش‬

 ‫فرمان رئیس جمهوری اسالمی افغانستان در مورد توشیح مصوبات‬

‫مجلسین شورای ملی پیرامون قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد تقنینی‬

‫شماره‪)۶۲۱( :‬‬

‫تاریخ‪۶۳۱۵/۸/۴۱ :‬‬

‫ماد ٔه اول‪:‬‬

‫به تأسی از احکام جزء (‪ )۶۱‬ماد ٔه (‪ )۱۶‬قانون اساسی افغانستان‪ ،‬مصوب ٔه شماره (‪ )۲۶۲‬مؤرخ ‪ ۶۹۳۱/۶/۲۲‬ولسی‬
‫جرگه و مصوبه شماره (‪ ۶۹۳۱/۱/۱ )۲۶۹‬مشرانو جرگه را در مورد قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد‬
‫تقنینی در (‪ )۱‬فصل و (‪ )۱۲‬ماده توشیح می دارم‪.‬‬

‫‪KU‬‬ ‫ماد ٔه دوم‪:‬‬

‫این فرمان از تاریخ توشیح نافذ‪ ،‬همراه با مصوبات مجلسین شورای ملی و متن قانون متذکره در جرید ٔه رسمی نشر‬
‫گردد‪.‬‬

‫محمد اشرف غنی‬

‫رئیس جمهوری اسالمی افغانستان‬

‫‪AC‬‬
 ‫دولت جمهوری اسالمی افغانستان‬

‫شورای ملی‬

‫مصوب ٔه‬

‫قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد تقنینی‬

‫شماره‪)۴۶۴( :‬‬

‫تاریخ‪۶۳۱۵/۲/۴۸ :‬‬

‫ولسی جرگه به تأسی از حکم ماد ٔه نودم قانون اساسی افغانستان‪ ،‬در جلس ٔه عمومی روز دوشنبه مؤرخ ‪۶۹۳۱/۶/۲۲‬‬
‫خویش طرح قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد تقنینی را با یک سلسله تعدیالت و ایزاد‪ ،‬بداخل (‪ )۱‬فصل و‬
‫(‪ )۱۲‬ماده به اکثریت آرای اعضای حاضر در مجلس تصویب نمود‬
‫‪KU‬‬
‫الحاج عبدالرووف ابراهیمی‬

‫رئیس ولسی جرگه‬

‫‪AC‬‬
 ‫دولت جمهوری اسالمی افغانستان‬

‫شورای ملی‬

‫مشرانو جرگه‬

‫مصوب ٔه‬

‫در مورد قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد تقنینی‬

‫شماره‪)۴۶۳( :‬‬

‫تاریخ‪۶۳۱۵/۵/۱ :‬‬

‫به تأسی از حکم ماد ٔه نودم قانون اساسی افغانستان‪ ،‬مشرانو جرگه در مورد قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد‬
‫تقنینی را در جلس ٔه عمومی فوق العاده چهارشنبه مؤرخ ‪ ۶۹۳۱/۱/۱‬خویش به اکثریت آرای تصویب نمود‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫فصل هادی مسلمیار‬

‫رئیس مشرانو جرگه‬

‫‪AC‬‬
 ‫فهرست مندرجات‬

‫قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد تقنینی‬

‫فصل اول‬

‫احکام عمومی‬

‫صفحه‬ ‫عنوان‬ ‫مواد‬

‫مبنی ‪۶ ..........................................................................................‬‬ ‫مادۀ اول‪:‬‬

‫اهداف ‪۶ ........................................................................................‬‬ ‫مادۀ دوم‪:‬‬

‫اصطالحات ‪۶ .................................................................................‬‬
‫‪KU‬‬ ‫مادۀ سوم‪:‬‬

‫منابع سند تقنینی ‪۱ ............................................................................‬‬ ‫مادۀ چهارم‪:‬‬

‫مکلفیت ادارات ‪۱ .............................................................................‬‬ ‫مادۀ پنجم‪:‬‬

‫صالحیت پیشنهاد طرح قانون ‪۱ .............................................................‬‬ ‫مادۀ ششم‪:‬‬

‫طرز طی مراحل‪۱............................................................................‬‬ ‫مادۀ هفتم‪:‬‬

‫‪AC‬‬

‫سلسله مراتب اسناد تقنینی ‪۲ ...............................................................‬‬ ‫مادۀ هشتم‪:‬‬

‫فصل دوم‬

‫پالن کاری اسناد تقنینی‬

‫مرجع تهی ٔه پالن کار تقنینی ‪۲ ..............................................................‬‬ ‫مادۀ نهم‪:‬‬

‫ضرورت وضع سند تقنینی ‪۲ ...............................................................‬‬ ‫مادۀ دهم‪:‬‬

‫دالیل توضیحی ‪۳ ...........................................................................‬‬ ‫مادۀ یازدهم‪:‬‬

‫مطالب ٔه توضیحات بیشتر ‪۳.. ................................................................‬‬ ‫مادۀ دوازدهم‪:‬‬

‫تهی ٔه پالن کار تقنینی ‪۳... ...................................................................‬‬ ‫مادۀ سیزدهم‪:‬‬

‫نحو ٔه تنظیم پالن کار تقنینی‪۶۱... ...........................................................‬‬ ‫مادۀ چهاردهم‪:‬‬

‫تعدیل پالن کار تقنینی ‪۶۱... ................................................................‬‬ ‫مادۀپانزدهم‪:‬‬

‫طی مراحل فوق العاد ٔه سند تقنینی ‪۶۶... ....................................................‬‬ ‫مادۀ شانزدهم‪:‬‬

‫فصل سوم‬

‫تسوید‪ ،‬تدقیق و تائید مسوده‬

‫تسوید اسناد تقنینی ‪۶۶. ....................................................................‬‬ ‫مادۀ هفدهم‪:‬‬

‫رعایت اصول‪۶۲ .........................................................................‬‬ ‫مادۀ هجدهم‪:‬‬

‫توازن بین حفظ ثبات و تکامل نظامی حقوقی ‪۶۲.. ......................................‬‬

‫‪KU‬‬ ‫مادۀ نزدهم‪:‬‬

‫مشوره و نظر خواهی ‪۶۹.. ...............................................................‬‬ ‫مادۀ بیستم‪:‬‬

‫نشر مسود ٔه ابتدائی ‪۶۹.. ..................................................................‬‬ ‫مادۀ بیست ویکم‪:‬‬

‫هماهنگی با ادارات ذیربط ‪۶۹.. ..........................................................‬‬ ‫مادۀ بیست و دوم‪:‬‬

‫ارسال مسوده به وزارت عدلیه ‪۶۹ . .....................................................‬‬ ‫مادۀ بیست و سوم‪:‬‬

‫‪AC‬‬

‫تدقیق اسناد تقنینی ‪۶۶.. ...................................................................‬‬ ‫مادۀ بیست وچهارم‪:‬‬

‫ارائه مسوده به کمیت ٔه قوانین ‪۶۶ . ........................................................‬‬ ‫مادۀ بیست وپنجم‪:‬‬

‫محتوای گزارش انستیتوت ‪۶۱.. ...........................................................‬‬ ‫مادۀ بیست وششم‪:‬‬

‫ارزیابی نهایی مسوده ‪۶۱ . ................................................................‬‬ ‫مادۀ بیست وهفتم‪:‬‬

‫تائید اسناد تقنینی ‪۶۱.. .....................................................................‬‬ ‫مادۀ بیست وهشتم‪:‬‬

‫طرح قانون اعضاء ‪۶۱ . ..................................................................‬‬ ‫مادۀ بیست و نهم‪:‬‬

‫ارسال طرح حکومت به ولسی جرگه ‪۶۱ . ..............................................‬‬ ‫مادۀ سی ام‪:‬‬

‫معرفی طرح حکومت ‪۶۱.. ................................................................‬‬ ‫مادۀ سی و یکم‪:‬‬

‫معرفی طرح اعضاء ‪۶۲ . .................................................................‬‬ ‫مادۀ سی و دوم‪:‬‬

‫ارسال فرمان تقنینی به شورای ملی ‪۶۲.. .................................................‬‬ ‫مادۀ سی و سوم‪:‬‬

‫فصل چهارم‬

‫تصویب‪ ،‬توشیح و نشر‬

‫تصویب اسناد تقنینی در شورای ملی ‪۶۳ . ...............................................‬‬ ‫مادۀ سی و چهارم‪:‬‬

‫ارسال مصوبات شورای ملی به حکومت‪۶۳.. ..........................................‬‬ ‫مادۀ سی و پنجم‪:‬‬

‫توشیح اسناد تقنینی ‪۶۳ . ...................................................................‬‬ ‫مادۀ سی و ششم‪:‬‬

‫توشیح ‪۶۳ . .................................................................................‬‬ ‫مادۀ سی و هفتم‪:‬‬

‫مکلفیت ادار ٔه امور ‪۲۱.. ...................................................................‬‬

‫‪KU‬‬ ‫مادۀ سی و هشتم‪:‬‬

‫مرجع ارسال اسناد تقنینی غرض نشر ‪۲۱.. .............................................‬‬ ‫مادۀ سی ونهم‪:‬‬

‫نشر اسناد تقنینی ‪۲۶ . .....................................................................‬‬ ‫مادۀ چهلم‪:‬‬

‫عدم جواز تأخیر نشر اسناد تقنینی توشیح شده ‪۲۶.. .....................................‬‬ ‫مادۀ چهل و یکم‪:‬‬

‫شرایط انفاذ اسناد تقنینی ‪۲۶ . .............................................................‬‬ ‫مادۀ چهل دوم‪:‬‬

‫‪AC‬‬

‫صاحب امتیاز ‪۲۲.. ........................................................................‬‬ ‫مادۀ چهل و سوم‪:‬‬

‫نشر اسناد تقنینی ‪۲۲ . ......................................................................‬‬ ‫مادۀ چهل و چهارم‪:‬‬

‫زبان نشر ‪۲۹.. .............................................................................‬‬ ‫مادۀ چهل و پنجم‪:‬‬

‫تیراژ نشر ‪۲۹ . ...........................................................................‬‬ ‫مادۀ چهل ششم‪:‬‬

‫اولویت بندی نشر اسناد تقنینی ‪۲۹.. ......................................................‬‬ ‫مادۀ سی وهفتم‪:‬‬

‫نشر خصوصیات و عالمت تجارتی ‪۲۹ . ...............................................‬‬ ‫مادۀ چهل هشتم‪:‬‬

‫نشر اسناد تقنینی در سایر رسانه ها ‪۲۶.. ................................................‬‬ ‫مادۀ چهل و نهم‪:‬‬

‫نشر اسناد تقنینی توسط ادارات ‪۲۶ . .....................................................‬‬ ‫مادۀ پنجاهم‪:‬‬

 ‫فصل پنجم‬

‫ساختار و محتوای سند تقنینی‬

‫عنوان سند تقنینی ‪۲۶ . .....................................................................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و یکم‪:‬‬

‫تقسیم احکام سند تقنینی با در نظرداشت حجم و محتوا ‪۲۶ . ...........................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و دوم‪:‬‬

‫ارجاع حکم ‪۲۱ . ..........................................................................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و سوم‪:‬‬

‫مشخصات حکم سند تقنینی ‪۲۱ . .........................................................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و چهارم‪:‬‬

‫فهرست ‪۲۱ . ...............................................................................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و پنجم‪:‬‬

‫جلوگیری از تعدد اسناد تقنینی مشابه ‪۲۱ . ...............................................‬‬

‫‪KU‬‬ ‫مادۀ پنجاه و ششم‪:‬‬

‫حاالت طی مراحل مجدد سند تقنینی ‪۲۱ . ...............................................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و هفتم‪:‬‬

‫الغاء ‪۲۱ . ..................................................................................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و هشتم‪:‬‬

‫یادداشت توضیحی سند تقنینی ‪۲۱ . ......................................................‬‬ ‫مادۀ پنجاه و نهم‪:‬‬

‫وضع مقرره ‪۲۱ . ..........................................................................‬‬ ‫مادۀ شصتم‪:‬‬

‫‪AC‬‬

‫رعایت اسناد تقنینی نافذه ‪۲۱.. ............................................................‬‬ ‫مادۀ شصت و یکم‪:‬‬

‫فصل ششم‬

‫طی مراحل بودجه‬

‫تقدیم بودجه به شورای ملی ‪۲۱ . .......................................................‬‬ ‫مادۀ شصت ودوم‪:‬‬

‫نحو ٔه بررسی بودجه در ولسی جرگه ‪۲۱ . ..............................................‬‬ ‫مادۀ شصت و سوم‪:‬‬

‫تعدیل بودجه ‪۲۲. . .........................................................................‬‬ ‫مادۀ شصت و چهارم‪:‬‬

‫بحث و تصویب بودجه در مجلس عمومی ‪۲۲ . ........................................‬‬ ‫مادۀ شصت و پنجم‪:‬‬

‫عدم تصویب بودج ٔه قبل از آغاز سال مالی ‪۲۲ . ........................................‬‬ ‫مادۀ شصت و ششم‪:‬‬
‫مدت معطلی بودجه در ولسی جرگه ‪۲۳ . ...............................................‬‬ ‫مادۀ شصت و هفتم‪:‬‬

‫انفاذ ‪۲۳ . ...................................................................................‬‬ ‫مادۀ شصت و هشتم‪:‬‬

‫‪KU‬‬
‫‪AC‬‬
 ‫قانون طرز طی مراحل نشر و انفاذ اسناد تقنینی‬

‫فصل اول‬

‫احکام عمومی‬

‫مبنی‬

‫ماده اول‪:‬‬

‫این قانون با رعایت احکام مندرج مواد ‪ ۳۱ ،۳۱ ،۳۶ ،۳۱ ،۱۱ ،۱ ،۹‬و ‪ ۶۱۱‬قانون اساسی‪ ،‬وضع گردیده است‪.‬‬

‫اهداف‬

‫‪KU‬‬ ‫ماده دوم‪:‬‬

‫اهداف این قانون عبارت اند از‪:‬‬

‫‪ -۶‬تنظیم امور مربوط به طی مراحل‪ ،‬نشر و انفاذ اسناد تقنینی‪.‬‬

‫‪ -۲‬آگاهی مسئولین و کارکنان ادارات دولتی و غیر دولتی و شهروندان کشور از اسناد تقنینی نافذه‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫‪ -۹‬تأمین حاکمیت قانون در سطح کشور‪.‬‬

‫اصطالحات‬

‫ماده سوم‪:‬‬

‫اصطالحات آتی در این قانون مفاهیم ذیل را افاده می نماید‪:‬‬

‫‪ . ۶‬اسناد تقنینی‪ :‬مشتمل است بر قانون اساسی‪ ،‬قانون‪ ،‬فرمان تقنینی‪ ،‬بودجه ملی‪ ،‬اصول وظایف داخلی مجلسین‬
‫شورای ملی‪ ،‬مقرره ها‪ ،‬اساسنامه ها‪ ،‬طرزالعمل ها‪ ،‬لوایح و ضمیمه‪ ،‬معاهدات و موافقت نامه های بین المللی و سایر‬
‫اسناد حقوق بین الملل که افغانستان به آنها ملحق شده است‪.‬‬

‫‪ . ۲‬قانون‪ :‬مجموعه قواعد حقوقی عام‪ ،‬و الزام آور است که بمنظور تنظیم أمور عامه توسط مرجع ذیصالح مطابق‬
‫حکم ماده نود و چهارم قانون اساسی افغانستان وضع‪ ،‬تصویب و طی مراحل گردیده باشد‪.‬‬

‫‪ .۹‬فرمان تقنینی حکومت‪ :‬مجموعه قواعد حقوقی عام و الزام آور است که در صورت ضرورت عاجل‪ ،‬به اساس ماده‬
‫هفتاد و نهم قانون اساسی از جانب حکومت ترتیب و توسط رئیس جمهور توشیح گردیده باشد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ .۶‬بودجه ملی‪ :‬سند تقنینی ساالنه جمهوری اسالمی افغانستان است که طبق فقره (‪ )۶‬ماده ‪ ۱۱‬و ماده ‪ ۳۱‬قانون اساسی‬
‫از طرف حکومت ترتیب و بر اساس مواد ‪ ۳۲ ،۳۱ ،۳۱‬و ‪ ۳۳‬قانون اساسی طی مراحل گردیده باشد‪.‬‬

‫‪ . ۱‬اصول وظایف داخلی‪ :‬سند تقنینی داخلی هر یک از مجلسین شورای ملی است که به تأسی از احکام مواد (‪،۱۳‬‬
‫‪۶۱۱ ،۶۱۶ ،۶۱۹ ،۶۱۲ ،۶۱۶ ،۶۱۱ ،۳۳ ،۲۳ ،۲۲ ،۲۱ ،۱۳ ،۱۱‬و ‪ ۶۲۱ ،۶۱۲ ،۶۱۱ ،۶۱۱‬و ‪ )۶۱۱‬قانون‬
‫اساسی به منظور تنظیم وظایف و صالحیت های جلسات عمومی و کمیسیون های مجلس وضع و در جلسه عمومی‬
‫تصویب گردیده باشد‪.‬‬

‫‪ . ۱‬معاهده‪ :‬توافقی است که به صورت کتبی میان دولت ها در عرصه های سیاسی و نظامی منعقد شده و حاوی قواعد‬
‫حقوق بین الملل باشد؛‬

‫‪ .۱‬مواف قت نامه بین المللی‪ :‬توافق دو جانبه یا چند جانبه است که به صورت کتبی میان دولت ها در عرصه های‬
‫اقتصادی‪ ،‬تجارتی‪ ،‬فرهنگی و علمی منعقد شده و حاوی قواعد حقوق بین المللی باشد؛‬

‫‪ . ۲‬میثاق بین المللی (کنوانسیون)‪ :‬سند تقنینی بین المللی است که از طرف سازمان های بین المللی ترتیب و حاوی‬
‫‪KU‬‬ ‫قواعد اساسی حقوق بین الملل باشد‪.‬‬

‫‪ .۳‬منشور‪ :‬سند تأسیس یک سازمان بین المللی است که حاوی اصول‪ ،‬اهداف‪ ،‬حدود اختیارات‪ ،‬تشکیالت و نحو ٔه‬
‫فعالیت آن سازمان باشد؛‬

‫‪ . ۶۱‬پروتوکول سند تقنینی است که به منظور تکمیل‪ ،‬تفسیر یا تعدیل یک معاهده‪ ،‬ضم معاهده یا میثاق بین المللی می‬
‫‪AC‬‬

‫شود؛‬

‫‪ . ۶۶‬مقرره‪ :‬مجموعه قواعد حقوقی و الزام آور است که به منظور تطبیق خطوط اساسی سیاست کشور‪ ،‬تعمیل بهتر‬
‫احکام قوانین و تنظیم امور وظایف وزارت ها و ادارات دولتی و غیر دولتی از طرف حکومت مطابق ماده ‪ ۱۱‬قانون‬
‫اساسی وضع و تصویب گردیده باشد‪.‬‬

‫‪ . ۶۲‬اساسنامه‪ :‬مجموعه قواعد حقوقی و الزام آور است که به منظور تنظیم امور مربوط به تشکیل و صالحیت های‬
‫مؤسسات علمی یا تحقیقاتی وزارت ها‪ ،‬ادارات‪ ،‬شرکت ها و تصدی های دولتی از طرف حکومت وضع گردیده باشد‪.‬‬

‫‪ .۶۹‬الیحه‪ :‬مجموعه قواعدی است که چگونگی اجراآت و فعالیت وزارت ها یا ادارات دولتی را در موضوعات‬
‫خاص و استقامت های معین تنظیم و در مطابقت با قانون توسط وزارت و یا اداره مربوطه وضع و تصویب می گردد‪.‬‬

‫‪ . ۶۶‬طرزالعمل‪ :‬مجموعه قواعدی است که به منظور سهولت در اجراآت‪ ،‬چگونگی فعالیت یک نهاد دولتی را در‬
‫موضوعات معین تنظیم و با رعایت قانون توسط خود آن نهاد وضع و تصویب می گردد‪.‬‬

‫‪ . ۶۱‬طرح قانون حکومت‪ :‬مسوده قانون که حسب حکم ماده نود و پنجم قانون اساسی غرض طی مراحل توسط قوه‬
‫اجرائیه به شورای ملی پیشنهاد گردیده باشد‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ .۶۱‬طرح قانون اعض اء‪ :‬مسوده قانون که مطابق ماده نود و پنجم و فقره اخیر ماده نود و هفتم قانون اساسی از جانب‬
‫اعضای یک مجلس شورای ملی پیشنهاد شده باشد‪.‬‬

‫‪ -۶۱‬مسوده ابتدائی‪ :‬پیش نویس ابتدایی یک سند تقنینی است که توسط اداره مربوطه تهیه و فصل بندی گردیده و آماده‬
‫احاله به مرجع ذیصالح غرض تدقیق باشد‪.‬‬

‫‪ . ۶۲‬مسوده نهایی‪ :‬پیش نویس سند تقنینی است که توسط وزارت عدلیه‪ ،‬وزارت مالیه و سایر ادارات مربوطه تدقیق و‬
‫توسط کمیته قوانین کابینه تأیید گردیده باشد‪.‬‬

‫‪ .۶۳‬حکم تقنینی‪ :‬قاعده حقوقی الزام آوری است که به موجب آن‪ ،‬حق یا تکلیف‪ ،‬یا هر دو معین می گردد‪.‬‬

‫)‬ ‫‪ . ۲۱‬فقره‪ :‬حکم تقنینی است که جزئی از ماده بوده و دارای شماره مسلسل به عدد می باشد و در بین قوس (‬
‫تنظیم می گردد‪.‬‬

‫‪ . ۲۶‬بند‪ :‬حکم تقنینی است که جزئی از فقره بوده و دارای شماره مسلسل به عدد می باشد و بدون قوس تنظیم می‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫‪ .۲۲‬جزء‪ :‬حکم تقنینی است که بخشی از بند بوده‪ ،‬حسب احوال به عالمت دش (ــ) تنظیم می گردد‪.‬‬

‫‪ .۲۹‬ارجاع حکم‪ :‬راجع نمودن حکم یک ماده به ماده دیگر سند تقنینی یا استناد به اسناد تقنینی نافذ به منظور رعایت‬
‫اختصار و جلوگیری از تکرار است‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫‪ .۲۶‬طی مراحل‪ :‬شامل تسوید‪ ،‬تدقیق‪ ،‬تأیید‪ ،‬تصویب‪ ،‬توشیح‪ ،‬نشر و انفاذ سند تقنینی توسط مراجع ذیصالح مندرج‬
‫این قانون می باشد‪.‬‬

‫‪ . ۲۱‬تعدیل‪ :‬تغییر حکم‪ ،‬احکام‪ ،‬کم و یا زیاد کردن حروف‪ ،‬کلمات‪ ،‬جمالت‪ ،‬و اعداد در سند تقنینی نافذ و یا طرح‬
‫قانون حین تصویب در شورای ملی است که شکل‪ ،‬محتوا و یا هر دو را دست خوش تغییر نماید‪.‬‬

‫‪ .۲۱‬ایزا د‪ :‬اضافه کردن حکم یا احکام‪ ،‬ماده یا مواد‪ ،‬فقره یا فقرات بند یا بندهای جدید در سند تقنینی نافذ و یا طرح‬
‫قانون حین تصویب در شورای ملی است‪.‬‬

‫‪ . ۲۱‬حذف‪ :‬برداشتن و زایل ساختن حکم یا احکام‪ ،‬ماده یا مواد‪ ،‬فقره یا فقرات‪ ،‬بند یا بندهای از یک سند تقنینی نافذ و‬
‫یا طرح قانون حین تصویب در شورای ملی است‪.‬‬

‫‪ .۲۲‬الغاء‪ :‬ساقط نمودن اعتبار بعض یا کل احکام سند تقنینی نافذ است‪.‬‬

‫‪ .۲۳‬تعلیق‪ :‬متوقف نمودن اعتبار حکم یا احکام سند تقنینی نافذ توسط حکم قانون می باشد‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪ . ۹۱‬ضمیمه‪ :‬احکام‪ ،‬یا مواد جدید است که به صورت مستقل وضع‪ ،‬تصویب و نافذ گردیده و به حیث متمم به سند‬
‫تقنینی نافذ ملحق می گردد‪.‬‬

‫‪ .۹۶‬تسوید‪ :‬گردآوری‪ ،‬نوشتن‪ ،‬تنظیم و ترتیب مسوده ابتدایی یک سند تقنینی‪ ،‬توسط اداره مربوطه است‪.‬‬

‫‪ .۹۲‬تدقیق‪ :‬ارزیابی همه جانبه و دقیق شکل و محتوای مسوده سند تقنینی است که قبل از مرحله تأیید و تصویب به‬
‫منظور مؤثریت‪ ،‬کارآیی و سازگاری با احکام دین مقدم اسالم‪ ،‬قانون اساسی و قوانین نافذه توسط مرجع ذیصالح‬
‫صورت می گیرد‪.‬‬

‫‪ . ۹۹‬تأیید‪ :‬اتخاذ تصمیم نهایی از طرف کابینه در مورد سند تقنینی است که در شورای ملی به تصویب نیاز دارد‪.‬‬

‫‪ .۹۶‬رد‪ :‬اتخاذ تصمیم نهایی در مورد یک سند تقنینی از طرف شورای ملی به حیث یک کل است‪.‬‬

‫‪ .۹۱‬تصویب‪ :‬اتخاذ تصمیم نهایی در مورد طرح سند تقنینی از طرف مرجع ذیصالح می باشد‪.‬‬

‫‪ .۹۱‬توشیح‪ :‬صحه گذاشتن (امضاء) رئیس جمهور به منظور انفاذ سند تقنینی می باشد‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫‪ .۹۱‬توشیح شده‪ :‬هرگاه رئیس جمهور در ظرف مدت پانزده روز مصوبه شورای ملی را توشیح نکند‪ ،‬یا در صورتی‬
‫که ولسی جرگه آنرا مجدداً با دو ثلث آرای کل اعضاء تصویب نماید‪ ،‬این مصوبه مطابق ماده ‪ ۳۶‬قانون اساسی توشیح‬
‫شده محسوب میشود‪.‬‬

‫‪ .۹۲‬نشر‪ :‬چاپ کردن سند تقنینی در جریده رسمی است که به منظور آگاهی عامه از احکام سند تقنینی صورت می‬
‫‪AC‬‬

‫گیرد‪.‬‬

‫‪ .۹۳‬انفاذ‪ :‬مرحله ای است که سند تقنینی الزم االجرا گردیده و قابلیت تطبیق را پیدا می کند‪.‬‬

‫‪ .۶۱‬مصوبه‪ :‬تأیید کتبی سند تقنینی است‪.‬‬

‫‪ . ۶۶‬پالن کار تقنینی‪ :‬سند حاوی نیازمندی های ساالنه حکومت به اسناد تقنینی و فهرست عناوین آنها است که با توجه‬
‫به‪ ،‬اهمیت‪ ،‬اولویت و فور یت اسناد تقنینی مورد ضرورت‪ ،‬به منظور وضع و طی مراحل منظم اسناد تقنینی جدید‪،‬‬
‫ساالنه از جانب حکومت تهیه و تنظیم می گردد‪.‬‬

‫‪ . ۶۲‬ادارات‪ :‬شامل وزارت ها‪ ،‬اداره لوی څارنوالی‪ ،‬ریاست های عمومی مستقل‪ ،‬کمیسیون های مستقل‪ ،‬شاروالی ها‪،‬‬
‫تصدی ها و شرکت های دولتی و مختلط و ادارات محلی مطابق حکم ماده ‪ ۶۹۱‬قانون اساسی می باشد‪.‬‬

‫‪ .۶۹‬انستیتوت‪ :‬انستیتوت امور قانونگ ذاری و تحقیقات علمی و حقوقی وزارت عدلیه است که در این قانون به نام‬
‫انستیتوت یاد می شود‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ .۶۶‬جریده رسمی‪ :‬نشریه رسمی وزارت عدلیه است که غرض نشر و پخش اسناد تقنینی‪ ،‬عالمت تجارتی و‬
‫خصوصیت آن‪ ،‬طبق حکم ماده پانزدهم این قانون‪ ،‬از طرف وزارت عدلیه به نشر میرسد‪.‬‬

‫‪ . ۶۱‬منبع اسناد تقنینی‪ :‬متون و منابع مندرج ماده چهارم این قانون است که اسناد تقنینی از آنها الهام می گیرند‪.‬‬

‫منابع سند تقنینی‬

‫ماده چهارم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬منابع اسناد تقنینی قرار ذیل اند‪:‬‬

‫‪ .۶‬معتقدات و احکام دین مقدس اسالم؛‬

‫‪ .۲‬قانون اساسی جمهوری اسالمی افغانستان؛‬

‫‪ .۹‬اسناد تقنینی نافذ ٔه مربوط؛‬

‫‪KU‬‬ ‫‪ -۶‬خطوط اساسی سیاست کشور؛‬

‫‪ . ۱‬معاهدات‪ ،‬موافقت نامه ها‪ ،‬میثاق های بین المللی و سایر اسناد حقوق بین الملل که افغانستان به آن ملحق شده است‪.‬‬

‫(‪ )۲‬معتقدات و احکام دین مقدس اسالم؛ منبع اصلی تمام اسناد تقنینی محسوب می شود‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫(‪ )۹‬مآخذ ثانوی اسناد تقنینی قرار ذیل می باشند‪:‬‬

‫‪ .۶‬عرف سالم جامعه؛‬

‫‪ .۲‬اسناد تقنینی مشابه سایر کشورهای اسالمی؛‬

‫مکلفیت ادارات‬

‫ماده پنجم‪:‬‬

‫قو ٔه مقننه‪ ،‬قو ٔه قضائیه و ادارات مکلف اند اسناد تقنینی مورد نیاز خویش را مطابق به احکام این قانون طی مراحل‬
‫نمایند‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫صالحیت پیشنهاد طرح قانون‬

‫ماده ششم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬مراجع ذیل صالحیت دارند که در مطابقت با احکام مواد (‪ ۳۱ ،۳۱‬و ‪ )۳۱‬قانون اساسی‪ ،‬احکام این قانون و اسناد‬
‫تقنینی مربوط‪ ،‬طرح قانون را ترتیب و تهیه نمایند‪:‬‬

‫‪ .۶‬حکومت؛‬

‫‪ .۲‬ده نفر از اعضای هر یک از مجلسین شورای ملی؛‬

‫‪ .۹‬ستره محکمه در ساحه قضایی؛‬

‫(‪ ) ۲‬ستره محکمه طرح قانون در ساحه قضایی را از طریق حکومت‪ ،‬غرض تصویب به شورای ملی پیشنهاد می‬
‫‪KU‬‬ ‫نماید‪.‬‬

‫(‪ )۹‬پیشنهاد طرح قانون در مورد بودجه و امور مالی‪ ،‬صرف از صالحیت حکومت است‪.‬‬

‫طرز طی مراحل‬

‫ماده هفتم‪:‬‬
‫‪AC‬‬

‫اسناد تقنینی طور ذیل طی مراحل می شوند‪:‬‬

‫‪ .۶‬طی مراحل طرح قانون حکومت‪:‬‬

‫الف‪ -‬تسوید در اداره مربوطه؛‬

‫ب‪ -‬تدقیق در وزارت عدلیه و ارزیابی در کمیته قوانین؛‬

‫ج‪ -‬تأیید در شورای وزیران؛‬

‫د‪ -‬تصویب در شورای ملی؛‬

‫هــ‪ -‬توشیح از طرف رئیس جمهور یا توشیح شده مطابق ماده ‪ ۳۶‬قانون اساسی؛‬

‫و‪ -‬نشر در جریده رسمی‪.‬‬

‫‪ .۲‬طی مراحل طرح قانون اعضاء‪:‬‬

‫الف‪ -‬پیشنهاد توسط ده نفر از اعضای یکی از دو مجلس؛‬

‫‪6‬‬
 ‫ب‪ -‬تأیید توسط یک پنجم اعضای مجلسی که پیشنهاد به آن ارائه شده است؛‬

‫ج‪ -‬تصویب از طرف مجلسین شورای ملی؛‬

‫د‪ -‬توشیح از طرف رئیس یا توشیح شده مطابق ماده ‪ ۳۶‬قانون اساسی؛‬

‫هــ‪ -‬نشر در جریده رسمی‪.‬‬

‫‪ . ۹‬معاهدات‪ ،‬موافقت نامه ها‪ ،‬میثاق های بین المللی و سایر اسناد حقوق بین الملل توسط احکام قانون خاص خود‪ ،‬طی‬
‫مراحل می گردند‪.‬‬

‫‪ -۶‬طی مراحل فرمان تقنینی حکومت‪:‬‬

‫الف‪ -‬ترتیب توسط شورای وزیران با در نظرداشت شرایط مندرج ماده ‪ ۱۳‬قانون اساسی؛‬

‫ب‪ -‬توشیح از طرف رئیس جمهور؛‬

‫‪KU‬‬ ‫ج‪ -‬نشر در جریده رسمی‪.‬‬

‫‪ .۱‬طی مراحل اصول وظایف داخلی‬

‫الف‪ -‬تسوید در کمیسیون ها‬

‫‪AC‬‬

‫ب‪ -‬تصویب در جلسه عمومی مجلس‬

‫‪ .۱‬طی مراحل مقرره و اساسنامه‪.‬‬

‫الف‪ -‬تسوید از طرف اداره مربوطه؛‬

‫ب‪ -‬تدقیق در وزارت عدلیه‪،‬‬

‫ج‪ -‬تصویب توسط شورای وزیران؛‬

‫د‪ -‬توشیح از طرف رئیس جمهور؛‬

‫هــ‪ -‬نشر در جریده رسمی‪.‬‬

‫‪ .۱‬طی مراحل الیحه و طرزالعمل‬

‫الف‪ -‬تسوید توسط کمیسیون ذیصالح اداره‪.‬‬

‫ب‪ -‬تصویب توسط مسؤول اداره مربوطه‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫سلسله مراتب اسناد تقنینی‬

‫ماده هشتم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬اسناد تقنینی مندرج در این قانون از حیث قوت به ترتیب ذیل قرار دارند‪:‬‬

‫‪ .۶‬قوانین عادی‪،‬‬

‫‪ -۲‬فرامین تقنینی‬

‫‪ -۹‬اسناد حقوق بین الملل که افغانستان به آنها ملحق شده باشد‪.‬‬

‫‪ .۶‬اصول وظایف داخلی مجلسین شورای ملی‬

‫‪ .۱‬مقرره ها و اساسنامه ها‬

‫‪ .۱‬طرزالعمل ها و لوایح‬
‫‪KU‬‬
‫(‪ )۲‬اسناد تقنینی مندرج فقره (‪ )۶‬این ماده مطابق به ماده سوم قانون اساسی با رعایت حکم ماده (‪ )۹‬قانون اساسی‬
‫تنظیم می گردد‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫فصل دوم‬

‫پالن کار اسناد تقنینی‬

‫مرجع تهیه پالن کار تقنینی‬

‫ماده نهم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬تهیه مسوده پالن کار تقنینی از وظایف وزارت عدلیه می باشد؛‬

‫(‪ )۲‬مسوده پالن کار تقنینی به اساس پیشنهاد ادارات طبق احکام این فصل ترتیب می گردد‪.‬‬

‫ضرورت وضع سند تقنینی‬

‫ماده دهم‪:‬‬

‫ادارات مکلف اند‪ ،‬قبل از ارائه مسوده سند تقنینی مربوط‪ ،‬ضرورت وضع سند تقنینی جدید را جهت شمولیت در‬
‫فهرست پالن کار تقنینی‪ ،‬طی در خواست کتبی به وزارت عدلیه ارائه نمایند‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫دالیل توضیحی‬

‫ماده یازدهم‪:‬‬

‫(‪ ) ۶‬درخواست کتبی ادارات مبنی بر شمولیت اسناد تقنینی جدید در پالن کار تقنینی حاوی دالیل توضیحی ذیل می‬
‫باشد‪:‬‬

‫‪ -۶‬عنوان سند تقنینی و ضرورت و هدف وضع ان؛‬

‫‪ -۲‬تأثیر سند تقنینی بر اسناد تقنینی نافذ؛‬

‫‪ -۹‬عناوین اسناد تقنینی نافذی که با سند تقنینی پیشنهادی رابطه و مشابهت دارند؛‬

‫‪ -۶‬تأثیر احتمالی سند تقنینی بر وضعیت اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬حقوقی و فرهنگی کشرو؛‬

‫‪ -۱‬تعیین موعد تخمینی ارائه طرح سند تقنینی به مراجع ذیصالح‪ ،‬جهت تأیید یا تصویب‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫(‪ )۲‬دالیل توضیحی مندرج فقره (‪ )۶‬این ماده باید روش‪ ،‬واضح و حداکثر در قالب سه صفحه تنظیم گردد‪.‬‬

‫مطالبه توضیحات بیشتر‬

‫ماده دوازدهم‪:‬‬
‫‪AC‬‬

‫(‪ ) ۶‬وزارت عدلیه می تواند در صورت ضرورت‪ ،‬قبل از شامل ساختن عنوان سند تقنینی پیشنهادی در پالن کار‬
‫تقنینی‪ ،‬راجع به ضرورت سند تقنینی و سایر موارد مربوط به آن‪ ،‬از ادارات مربوط‪ ،‬توضیحات اضافی الزم کتبی یا‬
‫شفاهی مطالبه نماید‪.‬‬

‫(‪ )۲‬هرگ اه وزارت عدلیه دالیل توضیحی ادارات را در مورد ضرورت سند تقنینی جدید‪ ،‬موجه نداند‪ ،‬عنوان سند‬
‫تقنینی پیشنهادی را در پالن کار تقنینی شامل نمی سازد‪.‬‬

‫(‪ )۹‬در صورتی که وزارت عدلیه عنوان سند تقنینی پیشنهادی ادارات را بنا به هر دلیلی‪ ،‬شامل پالن کار تقنینی‬
‫نسازد‪ ،‬دالیل آن را به صورت کتبی به اداره مربوط‪ ،‬اطالع میدهد‪.‬‬

‫تهیه پالن کار تقنینی‬

‫ماده سیزدهم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬پالن کاری تقنینی با رعایت موارد ذیل ترتیب‪ ،‬تنظیم‪ ،‬تصویب و تطبیق می گردد‪:‬‬

‫‪ .۶‬وزارت عدلیه مکلف است‪ ،‬پالن کار تقنینی را در هر سال مالی ترتیب و تنظیم نماید؛‬

‫‪9‬‬
‫‪ . ۲‬ادارات مکلف اند‪ ،‬برای تهیه پالن کار تقنینی‪ ،‬اولویت های تقنینی خویش را در مطابقت با احکام این قانون به‬
‫وزارت عدلیه تسلیم نمایند‪.‬‬

‫‪ . ۹‬مسوده پالن کار تقنینی‪ ،‬توسط انستیتوت تهیه و تنظیم و بعد از تأیید شورای علمی آن انستیتوت‪ ،‬حداقل یکماه قبل‬
‫از ختم سال مالی‪ ،‬توسط وزیر عدلیه غرض تصویب به کابینه ارائه می گردد‪.‬‬

‫‪ .۶‬پالن کار تقنینی‪ ،‬بعد از تصویب کابینه نهایی و قابل تطبیق است‪.‬‬

‫‪ .۱‬تطبیق پالن کار تقنینی از وظایف وزارت عدلیه می باشد‪.‬‬

‫‪ .۱‬جهت تطبیق به موقع پالن کار تقنینی‪ ،‬ادارات مکلف اند با وزارت عدلیه همکاری و تشریک مساعی نمایند‪.‬‬

‫‪ .۱‬وزارت عدلیه مکلف است غرض هماهنگی و تسریع روند قانونگذاری‪ ،‬پالن کار تقنینی را بعد از تصویب کابینه‪،‬‬
‫بال فاصله به شورای ملی ارائه نماید‪.‬‬

‫(‪ )۲‬طرح قانون اعضاء و اصول وظایف داخلی مجلسین شورای ملی‪ ،‬شامل پالن کار تقنینی نبوده و از حکم این ماده‬
‫‪KU‬‬ ‫مستثنی می باشد‪.‬‬

‫نحوه تنظیم پالن کار تقنینی‬

‫ماده چهاردهم‪:‬‬
‫‪AC‬‬

‫پالن کار تقنینی‪ ،‬دارای مشخصات و ویژگی های ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬عنوان مسوده سند تقنینی؛‬

‫‪ .۲‬اسم اداره پیشنهاد کننده مسوده سند تقنینی؛‬

‫‪ .۹‬عرصه تطبیق سند تقنینی پیشنهادی؛‬

‫‪ .۶‬موعد تخمینی ارائه مسوده یا طرح سند تقنینی به مراجع ذیصالح‪ ،‬غرض تأیید یا تصویب؛‬

‫‪ .۱‬ذکر مرجع نهایی تأیید یا تصویب نهایی طرح سند تقنینی‪.‬‬

‫تعدیل پالن کار تقنینی‬

‫ماده پانزدهم‪:‬‬

‫پالن کار تقنینی‪ ،‬در صورت ضرورت‪ ،‬در جریان سال مالی‪ ،‬به پیشنهاد وزیر عدلیه و تصویب کابینه‪ ،‬یا مستقیما به‬
‫صالح حدید کابینه تعدیل می گردد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫طی مراحل فوق العاده سند تقنینی‬

‫ماده شانزدهم‪:‬‬

‫(‪ ) ۶‬در صورت ضرورت عاجل‪ ،‬سند تقنینی به طور فوق العاده و خارج از پالن کار تقنینی‪ ،‬به صورت ذیل طی‬
‫مراحل شده می تواند‪:‬‬

‫‪ .۶‬در ساحه صالحیت ادارات قوه قضائیه به پیشنهاد وزیر عدلیه و تأیید کابینه؛‬

‫‪ .۲‬در ساحه صالحیت قوه قضاییه به پیشنهاد رئیس ستره محکمه و تأیید کابینه؛‬

‫‪ .۹‬در ساحه صالحیت شورای ملی به پیشنهاد حکومت‪ ،‬و یا صالح حدید هر یک از مجلسین شورای ملی‪.‬‬

‫(‪ )۲‬اساسنامه ها‪ ،‬طرزالعمل ها و لوایحی که دارای ماهیت عام نباشند‪ ،‬وهمچنین حذف‪ ،‬ایزاد و تعدیل در برخی از‬
‫اسناد تقنینی نافذ و دارای ماهیت عام‪ ،‬در صورت ضرورت عاجل‪ ،‬با پیشنهاد اداره مربوطه و موافقت وزیر عدلیه‪،‬‬
‫خارج از پالن کار تقنینی طی مراحل شده می تواند‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫فصل سوم‬

‫تسوید‪ ،‬تدقیق و تائید مسوده‬

‫‪AC‬‬

‫تسوید اسناد تقنینی‬

‫ماده هفدهم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬مسوده سند تقنینی توسط اداره مربوطه ترتیب و تهیه می گردد‪ .‬این مسوده نباید مناقض معتقدات و احکام دین‬
‫مقدس اسالم‪ ،‬قانون اساسی و سایر اسناد تقنینی که به درجه باالتر از این مسوده قرار دارند‪ ،‬باشد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬اداره مکلف است جهت تسوید سند تقنینی مربوط‪ ،‬کمیسیون با صالحیتی را مشتمل بر کارکنان مسلکی و با تجربه‬
‫اداره و متخصصین عرصه مربوط تعیین نماید‪.‬‬

‫(‪ )۹‬هرگاه سند تقنینی به چند اداره مربوط گردد‪ ،‬بر اساس تصمیم مشترک ادارات‪ ،‬کمیسیون مختلط مرکب از‬
‫اشخاص مندرج فقره (‪ )۲‬این ماده به منظور تسوید سند تقنینی تعیین می گردد‪.‬‬

‫(‪ ) ۶‬اداره ای که با توجه به ساحه تطبیق سند تقنینی‪ ،‬رابطه بیشتر با موضوع دارد‪ ،‬مسئولیت هماهنگی و ریاست‬
‫کمیسیون مختلط را به عهده می گیرد‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫(‪ ) ۱‬رئیس جمهور یا شورای وزیران می تواند به منظور تسوید سند تقنینی که دارای ماهیت عام و اهمیت بیشتر باشد‪،‬‬
‫کمیسیون با صالحیت را تعیین نمایند‪.‬‬

‫(‪ ) ۱‬انستیتوت می تواند سند تقنینی را که دارای ماهیت عام باشد‪ ،‬تسوید‪ ،‬تدقیق و غرض طی مراحل ارائه نماید‪.‬‬

‫رعایت اصول‬

‫ماده هژدهم‪:‬‬

‫تسوید کنندگان مکلف اند حین تسوید سند تقنینی‪ ،‬اصول ذیل را رعایت نمایند‪:‬‬

‫‪ .۶‬احکام دین مقدس اسالم؛‬

‫‪ .۲‬تحقق نص‪ ،‬یا روح قانون اساسی؛‬

‫‪ .۹‬معاهدات و میثاق های بین المللی که افغانستان به آن ها الحاق نموده است؛‬

‫‪KU‬‬ ‫‪ .۶‬رعایت خطوط اساسی سیاست کشور؛‬

‫‪ .۱‬تحکیم حاکمیت قانون؛‬

‫‪ .۱‬پیشرفت اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬حقوقی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی کشور؛‬

‫‪AC‬‬

‫‪ .۱‬حفظ حقوق و آزادی های اتباع کشور؛‬

‫‪ .۲‬عرف سالم جامعه؛‬

‫توازن بین حفظ ثبات و تکامل نظام حقوقی‬

‫ماده نزدهم‪:‬‬

‫تسوید کنندگان سند تقنینی مکلف اند‪ ،‬حین تهیه اسناد تقنینی به موارد ذیل توجه داشته باشند‪:‬‬

‫‪ .۶‬جلوگیری از ضرورت تعدیل و ضمایم بعدی زود هنگام‪ ،‬به منظور حفظ ثبات نظام حقوقی‪ ،‬در عین درک‬
‫ضرورت تکامل آن؛‬

‫‪ .۲‬ارزیابی و تشخیص نتائج و تأثیرات متوقعه ناشی از تطبیق سند تقنینی؛‬

‫‪ .۹‬رفع نواقص‪ ،‬ابهامات و خالیگاه هایی که در اسناد تقنینی نافذ‪ ،‬در زمینه وجود دارد؛‬

‫‪12‬‬
 ‫مشوره و نظر خواهی‬

‫ماده بیستم‪:‬‬

‫کمیسیون موظف تهیه مسوده می تواند‪ ،‬به منظور غنامندی مسوده سند تقنینی‪ ،‬در جریان تهیه مسوده از متخصصین‬
‫نهادهای علمی و تحقیقی دولتی و غیر دولتی و نمایندگان جامعه مدنی دعوت و جلسات مشورتی دایر نماید‪.‬‬

‫نشر مسوده ابتدائی‬

‫ماده بیست و یکم‪:‬‬

‫اداره می تواند در مواردی که تطبیق قانون پیامدهای اجتماعی دارد‪ ،‬مسوده ابتدائی سند تقنینی را از طریق وب سایت‬
‫مربوط و یا سایر وسایل ارتباط جمعی نشر کند‪.‬‬

‫‪KU‬‬ ‫هماهنگی با ادارات ذیربط‬

‫ماد ٔه بیست و دوم‪:‬‬

‫هرگ اه سند تقنینی‪ ،‬مستلزم تکلیف مالی و یا تنقیص عواید دولت باشد‪ ،‬اداره مکلف است‪ ،‬حین تهیه مسوده تقنینی‪ ،‬با‬
‫وزارت مالیه و ادارات مربوط دیگر‪ ،‬هماهنگی الزم نموده نظر آنها را کسب کند‪.‬‬

‫ارسال مسوده به وزارت عدلیه‬

‫‪AC‬‬

‫ماد ٔه بیست و سوم‪:‬‬

‫(‪ ) ۶‬ادارات مکلف اند‪ ،‬بعد از تکمیل مسوده ابتدائی سند تقنینی‪ ،‬آنرا همراه با یک یادداشت توضیحی‪ ،‬غرض تدقیق به‬
‫وزارت عدلیه بفرستند‪.‬‬

‫یادداشت توضیحی باید شامل موارد ذیل باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬سند کتبی حاوی نظر وزارت مالی ه و ادارات مربوط‪ ،‬در صورتی که مسوده سند تقنینی‪ ،‬مستلزم مکلفیت مالی‪ ،‬و‬
‫یا تنقیص عواید دولت باشد؛‬

‫‪ . ۲‬تأثیر سند تقنینی به اسناد تقنینی نافذ‪ ،‬به خصوص به طرزالعمل ها و لوایح نافذ در اداره مربوط؛‬

‫‪ .۹‬تأثیر سند تقنینی بر وضعیت اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬حقوقی و فرهنگی کشور؛‬

‫‪ .۶‬تعیین موعد تخمینی ارائه سند تقنینی به مراجع ذیصالح جهت تأیید یا تصویب؛‬

‫‪13‬‬
‫‪ . ۱‬در صورتی که از اسناد تقنینی نافذ کشور و یا اسناد تقنینی مشابه کشورهای اسالمی دیگر‪ ،‬در تهیه مسوده تقنینی‬
‫به حیث مأخذ استفاده شده باشد‪ ،‬ذکر مأخذ آن‪.‬‬

‫(‪ )۹‬طرح قانون اعضاء از این حکم مستثنی می باشد‪.‬‬

‫تدقیق اسناد تقنینی‬

‫ماده بیست و چهارم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬مسوده سند تقنینی توسط انستیتوت وزارت عدلیه‪ ،‬وزارت مالیه و سایر ادارات مربوطه تدقیق می گردد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬وزارت عدلیه حین تدقیق مسوده سند تقنینی مکلف به رعایت موارد ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬رفع تناقض احتمالی سند تقنینی با معتقدات و احکام دین مقدس اسالم در مشوره با متخصصین امور دینی؛‬

‫‪ .۲‬رفع تناقض سند تقنینی با قانون اساسی و سایر اسناد تقنینی نافذه؛‬
‫‪KU‬‬ ‫‪ -۹‬همخوانی مسوده تقنینی‪ ،‬با هدف تعیین شده؛‬

‫‪ .۶‬تسلسل منطقی ابواب‪ ،‬فصول‪ ،‬بخش ها‪ ،‬مواد‪ ،‬فقره ها‪ ،‬بندها و غیره‪ ،‬از نظر شکل و محتوا؛‬

‫‪ .۱‬اصالحات دستوری و تصحیح احکام و جمالت مغلق و مبهم؛‬

‫‪AC‬‬

‫‪ .۱‬سایر مواردی که ضروری تشخیص می گردد‪.‬‬

‫(‪ ) ۹‬وزارت عدلیه در مشوره با وزارت مالیه حین تدقیق مسوده سند تقنینی مطابق ماده ‪ ۳۱‬قانون اساسی مکلف به‬
‫رعایت موارد ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬بررسی تأثیرات مالی سند تقنینی؛‬

‫‪ .۲‬تشخیص منابع مالی سند تقنینی؛‬

‫(‪ ) ۶‬انستیتوت وزارت عدلیه می تواند به منظور ارزیابی دقیق و غنامندی بیشتر مسوده تقنینی‪ ،‬متخصصین و‬
‫نمایندگ ان به صالحیت ادارات ذیربط را در جلسات تدقیق دعوت نماید‪ .‬ادارات ذیربط مکلف اند‪ ،‬در صورت دعوت‪،‬‬
‫نمایندگان باصالحیت خویش را که شامل متخصصین و افراد با تجربه باشند‪ ،‬به منظور همکاری و توضیحات الزم‪،‬‬
‫در جلسات انستیتوت‪ ،‬اعزام نمایند‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ارائه مسوده به کمیته قوانین‬

‫ماده بیست و پنجم‪:‬‬

‫انستیتوت‪ ،‬مسوده سند تقنینی را بعد از تدقیق‪ ،‬توأم با گزارش کتبی‪ ،‬نخست‪ ،‬به وزیر عدلیه و بعد از تأیید وزیر عدلیه‪،‬‬
‫از طریق اداره امور به کمیته قوانین کابینه ارائه می کنند‪.‬‬

‫محتوای گزارش انستیتوت‬

‫ماده بیست و ششم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬محتوای گزارش انستیتوت شامل موارد ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬ضرورت‪ ،‬هدف و دلیل وضع سند تقنینی؛‬

‫‪ .۲‬اطمینان از همخوانی مسوده نهایی با هدف سند تقنینی؛‬

‫‪KU‬‬ ‫‪ .۹‬ارزیابی مختصر از احکام جدید و نوآوری های مسوده نهایی؛‬

‫‪ .۶‬ارزیابی مختصر از تأثیر مسوده نهایی‪ ،‬بر اسناد تقنینی نافذ‪ ،‬توأم با ذکر عناوین آنها؛‬

‫‪ .۱‬ارزیابی مختصر از تأثیرات اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬حقوقی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی ناشی از تطبیق سند تقنینی؛‬
‫‪AC‬‬

‫‪ .۱‬در صورت موجودیت مخالفت با وضع سند تقنینی مورد نظر‪ ،‬ذکر نام اداره مخالفت کننده و دالیل مخالفت‪.‬‬

‫‪ . ۱‬در صورتی که سند تقنینی مستلزم تکلیف مالی و یا تنقیص عواید دولت باشد‪ ،‬ارائه نظر وزارت مالیه‪ ،‬و ادارات‬
‫مربوط دیگر در زمینه‪.‬‬

‫(‪ )۲‬گزارش انستیتوت‪ ،‬حداکثر در قالب سه صفحه تنظیم می گردد‪.‬‬

‫ارزیابی نهایی مسوده‬

‫ماده بیست و هفتم‪:‬‬

‫(‪ ) ۶‬مسوده سند تقنینی در کمیته قوانین به صورت یک کل از نظر شکل‪ ،‬محتوا و موضوعات تخنیکی مورد ارزیابی‬
‫نهایی قرار می گیرد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬هرگاه کمیته قوانین‪ ،‬مسوده سند تقنینی را ناقص ارزیابی کند‪ ،‬نواقص و خالیگاه ها را تصحیح و یا ضمن‬
‫مشخص کردن خالیگاه ها و نواقص‪ ،‬به وزارت عدلیه هدایت می دهد که نواقص و خالیگاه ها را مرفوع نماید‪.‬‬

‫(‪ )۹‬بعد از تأیید کمیته قوانین‪ ،‬مسوده نهایی سند تقنینی غرض تائید به شورای وزیران (کابینه) ارائه می گردد‪.‬‬
‫‪15‬‬
 ‫تائید اسناد تقنینی‬

‫ماده بیست و هشتم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬شورای وزیران حین تائید مسوده سند تقنینی مکلف به رعایت موارد ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬بررسی مطابقت سند تقنینی با خطوط اساسی سیاست کشور؛‬

‫‪ .۲‬حصول اطمینان از مطابقت سند تقنینی با سایر اسناد تقنینی نافذه؛‬

‫‪ -۹‬بررسی مؤثریت و کاربرد سند تقنینی؛‬

‫(‪ )۲‬کابینه‪ ،‬بعد از ارزیابی کلی سند تقنینی‪ ،‬از نظر شکل و محتوا‪ ،‬آن را حسب احوال‪ ،‬تأیید‪ ،‬یا تصویب می کند‪.‬‬

‫(‪ )۹‬هرگ اه‪ ،‬از نظر کابینه تغییرات اساسی شکلی و محتوایی در سند تقنینی ضرورت باشد‪ ،‬به وزارت عدلیه هدایت‬
‫میدهد که بعد از تغییرات الزم‪ ،‬سند تقنینی را برای تأیید و تصویب دو باره به مجلس کابینه ارائه نماید‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫(‪ )۶‬هرگ اه از طرف کابینه حین تصویب‪ ،‬یا تأیید سند تقنینی‪ ،‬اصالحات جزئی شکلی و محتوایی صورت بگیرد‪،‬‬
‫وزارت عدلیه مکلف است اصالحات وارده را به صورت دقیق در نسخه نهایی درج و اعمال نماید‪.‬‬

‫(‪ )۱‬اسناد تقنینی که ایجاب تصویب یا تایید شورای ملی را می نماید‪ ،‬از طریق دفتر وزیر دولت در امور پارلمانی به‬
‫آن شوری تقدیم می گردد‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫(‪ )۱‬مقرره و اساسنامه بعد از تصویب شورای وزیران از طرف رئیس جمهور منظور می گردد‪.‬‬

‫طرح قانون اعضاء‬

‫ماده بیست و نهم‪:‬‬

‫(‪ ) ۶‬ده نفر از اعضای هر یک از مجلسین شورای ملی می توانند‪ ،‬به استثنای امور مالی و بودجه در مطابقت به‬
‫احکام قانون اساسی‪ ،‬این قانون و اصول وظایف داخلی جرگه مربوط‪ ،‬طرح قانون اعضاء را تهیه و همراه با یادداشت‬
‫توضیحی به رئیس جرگه مربوط ارائه نمایند‪.‬‬

‫(‪ )۲‬یادداشت توضیحی اعضاء‪ ،‬در برگیرنده موارد ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬ضرورت و هدف طرح؛‬

‫‪ .۲‬تأثیر طرح بر اسناد تقنینی نافذ؛‬

‫‪ .۹‬عناوین اسناد تقنینی نافذی که با طرح پیشنهادی رابطه و مشابهت دارند؛‬

‫‪16‬‬
 ‫‪ .۶‬تأثیر احتمالی طرح بر وضعیت اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬حقوقی و فرهنگی کشور؛‬

‫‪ . ۱‬در صورتی که طرح مستلزم تکلیف مالی و یا تنقیص عواید حکومت باشد‪ ،‬پیش بینی مدرک جبران آن‪.‬‬

‫(‪ )۹‬یادداشت توضیحی مندرج فقره (‪ )۶‬این ماده باید روشن‪ ،‬واضح و حداکثر در قالب دو صفحه تنظیم گردد‪.‬‬

‫(‪ )۶‬رئیس جرگه مکلف است‪ ،‬طرح پیشنهادی اعضاء را در جلسه عمومی به رأی بگذارد‪ .‬هرگاه‪ ،‬یک پنجم کل‬
‫اعضای جرگه مربوط‪ ،‬طرح پیشنهادی اعضاء را تائید نماید‪ ،‬حداکثر در خالل یکماه شامل فهرست کار جرگه گردیده‬
‫و به کمیسیون ها تکثیر می شود‪.‬‬

‫(‪ )۱‬هرگاه طرح قانون اعضاء توسط مشرانو جرگه ترتیب گ ردیده باشد‪ ،‬بعد از تأیید یک پنجم کل اعضای آن جرگه‪،‬‬
‫حداکثر در خالل یکماه‪ ،‬طرح پیشنهادی رسما ً به ولسی جرگه ارسال می گردد‪ .‬ولسی جرگه مکلف است‪ ،‬در زودترین‬
‫فرصت ممکن طرح پیشنهادی را غرض طی مراحل به کمیسیون ها تکثیر نماید‪.‬‬

‫ارسال طرح حکومت به ولسی جرگه‬

‫‪KU‬‬ ‫ماده سی ام‪:‬‬

‫(‪ ) ۶‬وزارت عدلیه مکلف است طرح قانون را بعد از تأیید کابینه‪ ،‬به دو زبان پشتو و دری تنظیم نموده‪ ،‬از طریق‬
‫وزارت دولت در امور پارلمانی رسما به ولسی جرگه ارسال نماید‪.‬‬

‫(‪ )۲‬حکومت نمی تواند‪ ،‬طرح قانون را که رسما ً به شورای ملی ارسال کرده است‪ ،‬دو باره مطالبه نماید‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫معرفی طرح حکومت‬

‫ماده سی و یکم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬وزیر عدلیه مکلف است‪ ،‬طرح حکومت را در هماهنگی با وزارت دولت در امور پارلمانی و هیأت اداری ولسی‬
‫جرگه‪ ،‬حسب آجندا‪ ،‬به جلسه عمومی ولسی جرگه معرفی نماید‪.‬‬

‫(‪ ) ۲‬وزیر عدلیه مکلف است حین معرفی طرح حکومت دالیل توضیحی ذیل را به صورت دقیق و روش به ولسی‬
‫جرگه گزارش دهد‪:‬‬

‫‪ .۶‬هدف اصلی و ضرورت وضع سند تقنینی جدید؛‬

‫‪ .۲‬موجودیت و عدم موجودیت اسناد تقنینی نافذ مرتبط به موضوع‪ ،‬با بیان عناوین آنها؛‬

‫‪ . ۹‬تحلیل مختصر علمی از محتوای اصلی سند تقنینی و بیان احکام جدیدی که با تصویب و انفاذ آن به نظام حقوقی‬
‫کشور وارد میشود؛‬

‫‪17‬‬
 ‫‪ .۶‬تحلیل مختصر نتائج و فوائد متوقعه ناشی از تطبیق و انفاذ سند تقنینی؛‬

‫‪ .۱‬در صورتی که سند تقنینی مستلزم مصارف و وجوه مالی جدید یا تنقیص عواید دولت باشد‪ ،‬پیش بینی و تحلیل‬
‫مدارک جبران آن و بیان نظر و نتیجه گیری وزارت مالیه در مورد؛‬

‫‪ .۱‬تحلیل مختصر تأثیرات اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬حقوقی و فرهنگی ناشی از تطبیق و انفاذ سند تقنینی جدید‪.‬‬

‫(‪ )۹‬وزارت عدلیه مکلف است محتوای بیانیه وزیر عدلیه در رابطه با معرفی طرح حکومت را به صورت کتبی نیز‬
‫در اختیار ولسی جرگه قرار دهد‪.‬‬

‫معرفی طرح اعضاء‬

‫ماده سی و دوم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬طرح اعضاء‪ ،‬توسط یکی از امضاء کنندگان طرح در جلسه عمومی جرگه مربوط معرفی می گردد‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫(‪ )۲‬رئیس جرگ ه مکلف است قبل از اینکه طرح پیشنهادی اعضاء را جهت تأیید یک پنجم کل اعضای جرگه مربوط‪،‬‬
‫به رأی گیری بگذارد‪ ،‬یکی از امضاء کنندگان طرح پیشنهادی را دعوت می کند‪ ،‬تا طرح متذکره را به جلسه عمومی‬
‫مربوط معرفی نماید‪.‬‬

‫(‪ ) ۹‬عضو معرفی کننده مکلف است‪ ،‬حین معرفی طرح اعضاء دالیل توجیهی مندرج فقره (‪ )۲‬ماده (‪ )۹۳‬این قانون‬
‫را به طور مختصر به جرگه ارائه نماید‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫ارسال فرمان تقنینی به شورای ملی‬

‫ماده سی و سوم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬حکومت مکلف است‪ ،‬طبق حکم ماده (‪ )۱۳‬قانون اساسی فرامین تقنینی را در خالل (‪ )۹۱‬روز بعد از انعقاد‬
‫نخستین جلسه شورای ملی‪ ،‬به آن تقدیم نماید‪.‬‬

‫(‪ )۲‬هرگاه حکومت به هر دلیلی‪ ،‬فرمان تقنینی را در خالل مدت معینه به شورای ملی تقدیم نکند‪ ،‬فرمان تقنینی از‬
‫اعتبار ساقط و رد شده محسوب می گردد‪.‬‬

‫(‪ ) ۹‬حکومت نمی تواند در أیام کاری شورای ملی‪ ،‬در مورد بودجه و أمور مالی فرمان تقنینی صادر نماید‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫فصل چهارم‬

‫تصویب‪ ،‬توشیح و نشر‬

‫تصویب اسناد تقنینی در شورای ملی‬

‫ماده سی و چهارم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬فرامین تقنینی ابتدا در ولسی جرگه و بعد در مشرانو جرگه‪ ،‬مطابق احکام قانون اساسی و اصول وظایف داخلی‬
‫مجلسین شورای ملی تصویب می گردد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬فرامین تقنینی در صورتی که به وقت معینه به شورای ملی تقدیم شده باشند‪ ،‬می توانند‪ ،‬به حیث یک کل‪ ،‬رد‪،‬‬
‫تأیید و یا تعدیل و تصویب گردند‪.‬‬

‫(‪ )۹‬طرح قانون حکومت و طرح قانون اعضاء بعد از تصویب یک مجلس حسب ماده ‪ ۳۱‬قانون اساسی به مجلس‬
‫‪KU‬‬ ‫دیگر فرستاده می شود‪.‬‬

‫(‪ )۶‬سند بودجه حسب ماده ‪ ۳۲‬قانون اساسی به شورای ملی تقدیم و به تصویب میرسد‪.‬‬

‫ارسال مصوبات شورای ملی به حکومت‪.‬‬

‫ماده سی و پنجم‪:‬‬
‫‪AC‬‬

‫شورای ملی مکلف است‪ ،‬در خالل دو روز کاری‪ ،‬مصوبات شورا را از طریق وزارت دولت در امور پارلمانی‬
‫غرض توشیح به رئیس جمهور ارسال نماید‪.‬‬

‫توشیح اسناد تقنینی‬

‫ماده سی و ششم‪:‬‬

‫توشیح اسناد تقنینی مطابق به حکم ماده ‪ ۳۶‬قانون اساسی صورت می گیرد‪.‬‬

‫توشیح‬

‫ماده سی و هفتم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬اسناد تقنینی ای که از طرف شورای ملی تصویب میشوند در حاالت ذیل توسط رئیس جمهور توشیح می گردد‪:‬‬

‫‪ .۶‬در صورتی که سند تقنینی توسط هر دو مجلس شورای ملی به تصویب رسیده باشد؛‬

‫‪19‬‬
 ‫‪ .۲‬در صورتی که موارد اختالفی هر دو مجلس‪ ،‬توسط هیأت مختلط رفع و اتفاق صورت گرفته باشد؛‬

‫‪ .۹‬در صورتی که بعد از به نتیجه نرسیدن هیأت مختلط‪ ،‬ولسی جرگه مصوبه قبلی خود را با دو ثلث کل اعضاء دو‬
‫باره تصویب نموده باشد‪.‬‬

‫‪ .۶‬بودجه ملی‪ ،‬در صورتی که از طرف ولسی جرگه تصویب شده باشد‪.‬‬

‫‪ . ۱‬سایر اسنادی که مطابق احکام قانون خاص‪ ،‬بعد از تصدیق یا تأیید شورای ملی نیاز به توشیح داشته باشند‪.‬‬

‫(‪ )۲‬اسناد تقنینی که از طرف حکومت تأیید یا تصویب میشود و نیاز به توشیح دارند‪:‬‬

‫‪ .۶‬فرمان تقنینی؛‬

‫‪ .۲‬مقرره و اساسنامه‪.‬‬

‫(‪ )۹‬هرگاه اسناد تقنینی ای که از شورای ملی غرض توشیح به رئیس جمهور ارسال می گردد‪ ،‬به هر دلیلی در خالل‬
‫‪KU‬‬
‫مدت پانزده روز‪ ،‬بعد از تاریخ تقدیم‪ ،‬توشیح نگردد‪ ،‬با سپری شدن این مدت‪ ،‬قانون‪ ،‬توشیح شده محسوب میشود‪.‬‬

‫(‪ )۶‬هرگاه رئیس جمهور با مصوبه شورای ملی‪ ،‬در حاالت مندرج فقره (‪ )۶‬این ماده موافقه نداشته باشد‪ ،‬می تواند آن‬
‫را در ظرف پانزده روز‪ ،‬با ذکر دالیل به ولسی جرگه مسترد نماید‪ .‬هرگاه ولسی جرگه‪ ،‬مجدداً آن را با دو ثلث کل‬
‫اعضا تصویب نماید‪ ،‬قانون توشیح شده محسوب میشود‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫مکلفیت اداره امور‬

‫ماده سی و هشتم‪:‬‬

‫اداره امور مکلف است اسناد تقنینی را حسب احوال بعد از توشیح رئیس جمهور‪ ،‬یا بعد از تصویب کابینه‪ ،‬در خالل‬
‫دو روز کاری‪ ،‬غرض نشر در جریده رسمی‪ ،‬رسما به وزارت عدلیه ارسال نماید‪.‬‬

‫مرجع ارسال اسناد تقنینی غرض نشر‬

‫ماده سی و نهم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬اسناد تقنینی مندرج اجزای (‪ ،۱ ،۱ ،۶ ،۹ ،۲ ،۶‬و ‪ )۱‬ماده چهل و چهارم این قانون بعد از توشیح یا تصویب از‬
‫طریق ریاست عمومی اداره امور ریاست جمهوری اسالمی افغانستان در خالل دو روز کاری غرض نشر در جریده‬
‫رسمی به وزارت عدلیه ارسال می گردد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬هیأت اداری ولسی جرگه مکلف است اسناد تقنینی را که مطابق حکم ماده (‪ )۳۶‬قانون اساسی توشیح شده‬
‫محسوب میشوند‪ ،‬در خالل دو روز کاری بعد از سپری شدن پانزده روز از تاریخ تقدیم‪ ،‬یا بعد از تصویب مجدد آن با‬
‫دو ثلث توسط ولسی جرگه‪ ،‬رسما ً و مستقیما ً غرض نشر در جریده رسمی به وزارت عدلیه ارسال نماید‪.‬‬
‫‪20‬‬
 ‫نشر اسناد تقنینی‬

‫ماده چهلم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬وزارت عدلیه مکلف است به منظور آگاهی مسئولین‪ ،‬کارکنان ادارات دولتی و غیر دولتی و سایر اتباع کشور‪،‬‬
‫قوانین‪ ،‬فرامین تقنینی و اسناد حقوق بین المللی که افغانستان به آن ملحق شده است را بعد از توشیح یا بعد از آنکه‬
‫مطابق ماده ‪ ۳۶‬قانون اساسی توشیح شده محسوب گردد‪ ،‬حد اکثر در خالل مدت ‪ ۶۱‬روز‪ ،‬و سایر اسناد تقنینی را بعد‬
‫از توشیح‪ ،‬حد اکثر در خالل مدت ‪ ۹۱‬روز در جریده رسمی نشر نماید‪.‬‬

‫(‪ )۲‬اسناد تقنینی که نشر آن ایجاب استعجالیت را می نماید‪ ،‬در اسرع وقت‪ ،‬به شکل فوق العاده‪ ،‬در جریده رسمی نشر‬
‫گردد‪.‬‬

‫(‪ )۹‬اسناد تقنینی همزمان با نشر در جریده رسمی در ویب سایت وزارت عدلیه نشر می گردد‪.‬‬

‫عدم جواز تأخیر نشر اسناد تقنینی توشیح شده‬

‫‪KU‬‬ ‫ماده چهل و یکم‪:‬‬

‫وزارت عدلیه نمی تواند‪ ،‬نشر اسناد تقنینی توشیح شده را بیش از آنچه که در این قانون مشخص شده است به تأخیر‬
‫بیاندازد‪.‬‬

‫شرایط انفاذ اسناد تقنینی‬

‫‪AC‬‬

‫ماده چهل و دوم‪:‬‬

‫اسناد تقنینی مندرج در این قانون به تفصیل ذیل نافذ می گردد‪:‬‬

‫‪ .۶‬قانون‪ ،‬بعد از توشیح رئیس جمهور و نشر در جریده رسمی؛ مگر اینکه در متن قانون مورد نظر‪ ،‬طوری دیگری‬
‫تصریح شده باشد‪.‬‬

‫‪ .۲‬قوانینی که طبق ماده (‪ )۳۶‬قانون اساسی توشیح شده محسوب می شود‪ ،‬بعد از نشر در جریده رسمی؛ مگر اینکه‬
‫طوری دیگری تصریح شده باشد‪.‬‬

‫‪ . ۹‬فرمان تقنینی؛ بعد از توشیح رئیس جمهوری و نشر در جریده رسمی؛ مگر اینکه طوری دیگری تصریح شده‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪ .۶‬بودجه ملی‪ ،‬بعد از توشیح رئیس جمهور‪.‬‬

‫‪ -۱‬اصول وظایف داخلی مجلسین شورای ملی بعد از تصویب مجلس مربوطه‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫‪ -۱‬مقرره‪ ،‬بعد از توشیح رئیس جمهور و نشر در جریده رسمی؛ مگر اینکه طور دیگری تصریح شده باشد‪.‬‬

‫‪ -۱‬اساسنامه‪ ،‬بعد از توشیح رئیس جمهور و نشر در جریده رسمی‪ ،‬مگر اینکه طور دیگری تصریح شده باشد‪.‬‬

‫‪ -۲‬طرزالعمل‪ ،‬بعد از امضای مسئول نهاد یا اداره مربوطه‪.‬‬

‫‪ -۳‬الیحه‪ ،‬بعد از امضای مسئول اداره مربوطه؛‬

‫صاحب امتیاز‬

‫ماده چهل و سوم‪:‬‬

‫وزارت عدلیه جمهوری اسالم افغانستان صاحب امتیاز جریده رسمی است‪.‬‬

‫‪KU‬‬ ‫نشر اسناد تقنینی‬

‫ماده چهل و چهارم‪:‬‬

‫اسناد تقنینی ذیل در جریده رسمی به نشر می رسد‪:‬‬

‫‪ .۶‬قانون‪ ،‬تعدیل‪ ،‬ایزاد‪ ،‬الغاء‪ ،‬حذف احکام آن‪ ،‬و فرمان رئیس جمهوری اسالمی افغانستان مبنی بر توشیح و‬
‫مصوبات مجلسین شورای ملی در مورد آن‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫‪ .۲‬فرامین تقنینی حکومت‪.‬‬

‫‪ . ۹‬معاهدات‪ ،‬موافقت نامه ها‪ ،‬میثاق های بین المللی‪ ،‬پروتوکول های الحاقی آنها و اسناد حقوق بین الملل که از جانب‬
‫شورای ملی تصدیق می گردد‪ ،‬فرمان رئیس جمهوری اسالمی افغانستان مبنی بر توشیح و مصوبات مجلسین شورای‬
‫ملی در مورد آنها‪.‬‬

‫‪ .۶‬فرامین‪ ،‬تعدیل‪ ،‬ایزاد‪ ،‬الغاء و حذف احکام آن‪.‬‬

‫‪ .۱‬مقرره‪ ،‬تعدیل‪ ،‬ایزاد‪ ،‬الغاء و حذف احکام آن و مصوبات حکومت در مورد آن‪.‬‬

‫‪ .۱‬اساسنامه‪ ،‬تعدیل‪ ،‬ایزاد‪ ،‬الغاء و حذف احکام آن و مصوبات حکومت در مورد آن‪.‬‬

‫‪ .۱‬مصوبات حکومت که ماهیت تقنینی داشته باشد‪.‬‬

‫‪ . ۲‬الیحه و طرزالعمل تعدیل‪ ،‬ایزاد‪ ،‬الغاء و حذف احکام آن و مصوبات مسؤول اداره در مورد آن‪.‬‬

‫‪ .۳‬خصوصیات و عالمت تجارتی ثبت شده‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫زبان نشر‬

‫ماده چهل و پنجم‪:‬‬

‫اسناد تقنینی مندرج ماده چهل و چهارم این قانون در دو زبان رسمی کشور (پشتو و دری) نشر می گردد‪ .‬هر صفحه‬
‫در دو ستون تنظیم می گردد که ستون سمت راست به زبان پشتو و ستون سمت چپ به زبان دری اختصاص دارد‪.‬‬

‫تیراژ نشر‬

‫ماد ٔه چهل و ششم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬تیراژ نشر اسناد تقنینی مندرج این قانون با نظرداشت اهمیت و ضرورت آن از طرف وزارت عدلیه تعیین می‬
‫گردد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬اسناد تقنینی مندرج فقره (‪ )۶‬این ماده مطابق سهمیه که از طرف وزارت عدلیه تعیین می گردد به وزارت ها و‬
‫ادارات دولتی مرکز و والیات طور رایگان توزیع می گردد‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫(‪ )۹‬وزارت ها و ادارات دولتی و غیر دولتی که به تیراژ بیشتر جریده رسمی ضرورت داشته باشند‪ ،‬می توانند آن را‬
‫در بدل قیمت معینه بدست آورند‪.‬‬

‫(‪ )۶‬ادارات غیر دولتی و اتباع کشور نیز می توانند جریده رسمی را در بدل قیمت معینه به دست آورند‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫اولویت بندی نشر اسناد تقنینی‬

‫ماده چهل و هفتم‪:‬‬

‫اسناد تقنی نی متعددی که ایجاب نشر در یک شماره جریده رسمی را نماید‪ ،‬به ترتیبی که در ماده چهل و چهارم این‬
‫قانون ردیف بندی شده است‪ ،‬نشر می گردد‪.‬‬

‫نشر خصوصیات و عالمت تجارتی‬

‫ماده چهل و هشتم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬وزارت عدلیه خصوصیات و عالمت تجارتی ثبت شده را در جرید ٔه رسمی نشر می نماید‪.‬‬

‫(‪ )۲‬وزارت تجارت و صنایع مکلف است خصوصیات و عالمت تجارتی مندرج فقر ٔه (‪ )۶‬این ماده را غرض نشر در‬
‫جرید ٔه رسمی به وزارت عدلیه ارائه نماید‪.‬‬

‫(‪ )۹‬وزارت عدلیه از نشر فی حرف خصوصیات تجارتی مبلغ ده (‪ )۶۱‬افغانی و از نشر فی عالمت تجارتی مبلغ یک‬
‫هزار (‪ )۶۱۱۱‬افغانی اخذ می نماید‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫(‪ )۶‬وزارت عدلیه می تواند با نظرداشت نوسانات پولی مبالغ مندرج فقر ٔه (‪ )۹‬این ماده را بعد از تصویب حکومت‬
‫تزئید یا تنقیص نماید‪.‬‬

‫نشر اسناد تقنینی در سایر رسانه ها‬

‫ماده چهل و نهم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬اسناد تقنینی مندرج ماده چهل و چهارم این قانون بعد از نشر آن در جریده رسمی در سایر رسانه های همگانی‪ ،‬با‬
‫ذکر منبع طبق نسخه نشر شده در جریده رسمی به شکل (‪ )PDF‬نشر و پخش شده می تواند‪.‬‬

‫(‪ )۲‬اسناد تقنینی مندرج فقره (‪ )۶‬این ماده به منظور آگاهی عامه که ایجاب استعجالیت را نماید‪ ،‬قبل از نشر در جریده‬
‫رسمی به استیذان مقام ریاست جمهوری اسالمی افغانستان‪ ،‬از طریق رسانه های همگانی نشر و پخش شده می تواند‪.‬‬

‫نشر اسناد تقنینی توسط ادارات‬

‫ماده پنجاهم‪:‬‬
‫‪KU‬‬
‫وزارت ها و ادارات دولتی می توانند اسناد تقنینی مورد ضرورت را به منظور آگاهی کارکنان مربوط بعد از کسب‬
‫اجازه وزارت عدلیه در نشریه های مربوط طبق نسخه نشر شده در جریده رسمی به شکل (‪ )PDF‬نشر نمایند‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫فصل پنجم‬

‫ساختار و محتوای سند تقنینی‬

‫عنوان سند تقنینی‬

‫ماده پنجاه و یکم‪:‬‬

‫سند تقنینی دارای عنوان مختصر بوده که محتوای اساسی آن را بیان می کند‪.‬‬

‫تقسیم احکام سند تقنینی با در نظرداشت حجم و محتوا‬

‫ماده پنجاه و دوم‪:‬‬

‫(‪ ) ۶‬سند تقنینی با نظرداشت تعدد موضوعات مرتبط با هم از لحاظ حجم و محتوا حسب احوال به کتاب‪ ،‬باب‪ ،‬فصل‪،‬‬
‫قسمت‪ ،‬بخش‪ ،‬مبحث و فرع تقسیم شده می تواند‪.‬‬

‫(‪ )۲‬کتاب‪ ،‬باب‪ ،‬فصل‪ ،‬قسمت‪ ،‬مبحث و فرع دارای عنوان می باشد‪.‬‬
‫‪24‬‬
 ‫(‪ )۹‬سند تقنینی دارای مواد و در صورت لزوم هر ماده دارای عنوان می باشد‪.‬‬

‫(‪ ) ۶‬در صورت لزوم برای تنظیم بهتر حکم سند تقنینی‪ ،‬یک ماده به فقره ها‪ ،‬بند ها‪ ،‬و اجزاء تقسیم شده می تواند‪،‬‬
‫مشروط بر اینکه از حیث محتوا و هدف با همدیگر مرتبط باشند‪.‬‬

‫(‪ )۱‬مواد‪ ،‬فقره ها‪ ،‬بند ها و اجزای سند تقنینی از آغاز الی آخر سند تقنینی دارای تسلسل منطقی بوده که حسب احوال‬
‫به حروف‪ ،‬اعداد یا عالیم مشخص از هم تفکیک می شوند‪.‬‬

‫(‪ )۱‬هر ماده‪ ،‬فقره‪ ،‬بند و جزء در بر گیرنده حکم تقنینی است که معنی و هدف خاص را بیان می کند‪.‬‬

‫ارجاع حکم‪:‬‬

‫ماده پنجاه و سوم‪:‬‬

‫راجع نموده حکم یک ماده به ماده دیگر سند تقنینی یا استناد به اسناد تقنینی نافذ‪ ،‬صرف در مواردی صورت می گیرد‬
‫که در آن ضرورت ارایه ارتباط متقابل بین احکام تقنینی یا اجتناب از تکرار و طوالنی شدن در نظر باشد‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫مشخصات حکم سند تقنینی‬

‫ماده پنجاه و چهارم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬احکام سند تقنینی دقیق‪ ،‬صریح و حتی االمکان مؤجز و قابل فهم می باشد تا از تفسیر و افاده مطالب اضافی که‬
‫‪AC‬‬

‫باعث تطبیق غلط آن می شود‪ ،‬جلوگیری به عمل آید‪.‬‬

‫(‪ )۲‬اصطالح‪ ،‬در سند تقنینی به معنی واحدی که در مصطلحات حقوقی قبول گردیده‪ ،‬استعمال می شود اگر اصطالح‬
‫مورد استعمال زیاد داشته باشد‪ ،‬در سند تقنینی تعریف می گردد‪.‬‬

‫(‪ ) ۹‬اصطالحات وارد از زبان های خارجی در اسناد تقنینی به نحوی به زبان های رسمی کشور استعمال می گردد که‬
‫با هم مطابقت داشته باشد‪ ،‬مگر اینکه معادل آن در زبان های رسمی کشور موجود نباشد‪.‬‬

‫(‪ )۶‬قواعد گرامری زبان حین تسوید اسناد تقنینی در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫(‪ )۱‬رعایت پیشرفت های روز افزون اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬حقوقی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬و فرهنگی کشور‪.‬‬

‫فهرست‬

‫ماده پنجاه و پنجم‪:‬‬

‫سند تقنینی دارای فهرست می باشد که در آغاز آن تنظیم می گردد‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫جلوگیری از تعدد اسناد تقنینی مشابه‬

‫ماده پنجاه و ششم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬ادارات مکلف اند‪ ،‬به منظور جلوگیری از تعدد اسناد تقنینی مشابه و هم سطح در یک موضوع معین‪ ،‬سند تقنینی‬
‫را طوری تنظیم نمایند که در برگیرنده مجموع مسایل و موضوعات مربوط به آن باشد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬هرگ اه در رابطه به یک موضوع معین‪ ،‬اسناد تقنینی متعدد نافذ باشد‪ ،‬اسناد تقنینی مرتبط با هم در یک سند تقنینی‬
‫واحد‪ ،‬توحید می گردد‪.‬‬

‫حاالت طی مراحل مجدد سند تقنینی‬

‫ماده پنجاه و هفتم‪:‬‬

‫‪KU‬‬ ‫(‪ )۶‬هرگاه سند تقنینی نافذ از لحاظ محتوا یا شکل مستلزم تغییرات اساسی باشد‪ ،‬مجدداً تنظیم می گردد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬هرگ اه احکام سند تقنینی نافذ از لحاظ محتوا‪ ،‬اهمیت خود را به طور کل حفظ نموده و مستلزم تغییرات جزئی‬
‫باشد‪ ،‬در این صورت احکام پیشنهاد شده‪ ،‬حسب احوال منحیث تعدیل‪ ،‬ایزاد‪ ،‬حذف‪ ،‬الغاء یا ضمیمه تهیه می گردد‪.‬‬

‫الغاء‬

‫ماده پنجاه و هشتم‪:‬‬

‫‪AC‬‬

‫هرگاه سند تقنینی نافذ‪ ،‬یا باب و فصل آن‪ ،‬یا ماده و مواد آن‪ ،‬یا فقره و فقرات آن‪ ،‬یا جزء یا اجزای آن‪ ،‬با نفاذ سند‬
‫تقنینی جدید‪ ،‬ملغی می شوند‪ ،‬حکم لغو آنها با ذکر عنوان و مشخصات موارد لغو شده‪ ،‬به ترتیب تاریخ نشر و انفاذ و‬
‫شماره جریده منتشره آن‪ ،‬در ماده آخر سند تقنینی جدید درج می گردد‪.‬‬

‫یادداشت توضیحی سند تقنینی‬

‫ماده پنجاه و نهم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬ادارات مکلف اند حین طی مراحل اسناد تقنینی‪ ،‬یادداشت توضیحی را ضمیمه سند تقنینی نمایند‪.‬‬

‫(‪ )۲‬یادداشت توضیحی حاوی مطالب ذیل می باشد‪:‬‬

‫‪ .۶‬ضرورت‪ ،‬هدف و دالیل وضع سند تقنینی؛‬

‫‪ .۲‬ذکر مختصر اسناد تقنینی نافذ مربوط به موضوع؛‬

‫‪ .۹‬ارزیابی مختصر محتوای سند تقنینی و احکام جدیدی که به نظام حقوقی وارد می گردد؛‬

‫‪26‬‬
 ‫‪ .۶‬نتایج متوقعه تأثیرات مالی سند تقنینی و منابع تمویل آن؛‬

‫‪ .۱‬ذکر اسم اداره تهیه کننده سند تقنینی‪.‬‬

‫وضع مقرره‬

‫ماده شصتم‪:‬‬

‫وزارت عدلیه مکلف است به منظور تطبیق بهتر احکام این قانون مقرره طرز تهیه اسناد تقنینی را مطابق احکام این‬
‫قانون ترتیب و تهیه نماید‪.‬‬

‫رعایت اسناد تقنینی نافذه‬

‫ماده شصت و یکم‪:‬‬

‫لوایح‪ ،‬طرزالعمل ها‪ ،‬مصوبات شورای وزیران و مصوبات ستره محکمه نمی توانند مخالف اسناد تقنینی نافذه باشد‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫فصل ششم‬

‫طی مراحل بودجه‬

‫‪AC‬‬

‫تقدیم بودجه به شورای ملی‬

‫ماده شصت و دوم‪:‬‬

‫بودجه ملی دولت ابتداء از طریق حکومت‪ ،‬سپس از طریق مشرانو جرگه‪ ،‬توأم با نظر مشورتی آن به ولسی جرگه‬
‫تقدیم می گردد‪.‬‬

‫نحوه بررسی بودجه در ولسی جرگه‬

‫ماد ٔه شصت و سوم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬ولسی جرگه بودجه ملی را طبق احکام اصول وظایف داخلی در کمیسیون اختصاصی و کمیسیون های مربوطه‬
‫همزمان بررسی می کند‪.‬‬

‫(‪ )۲‬کمیسیون اختصاصی و هر یک از کمیسیونهای ولسی جرگه می توانند‪ ،‬مسئولین وزارت مالیه و واحد های بودجه‬
‫را برای توضیح به کمیسیون دعوت نماید‪.‬‬

‫‪27‬‬
‫(‪ )۹‬مسئولین وزارت مالیه و واحد های بودجوی مکلف اند‪ ،‬در صورت دعوت‪ ،‬افراد متخصص و نماینده با صالحیت‬
‫خویش را جهت توضیحات به کمیسیون های ولسی جرگه اعزام نمایند‪.‬‬

‫تعدیل بودجه‬

‫ماد ٔه شصت و چهارم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬کمیسیون اختصاصی‪ ،‬با موجودیت گزارشگران کمیسیون ها و نمایندگان با صالحیت حکومت و وزارت مالیه‪،‬‬
‫تعدیل بودجه را در کمیسیون مشترک مورد بحث قرار داده می توانند‪.‬‬

‫(‪ )۲‬هرگاه خالی گ اه ها‪ ،‬عدم توازن و مشکالت تخنیکی بودجه در کمیسیون مشترک تشخیص شود‪ ،‬کمیسیون مشترک‬
‫و نمایندگان با صالحیت حکومت و وزارت مالیه در مورد تعدیالت آن موافقه می کنند‪.‬‬

‫(‪ )۹‬به دلیل تخنیکی بودن سند بودجه‪ ،‬تعدیالت مورد توافق در کمیسیون مشترک‪ ،‬متوسط وزارت مالیه در متن سند‬
‫بودجه اعمال می گردد‪.‬‬
‫‪KU‬‬
‫(‪ )۶‬بعد از اعمال تعدیالت توافق شده بار دیگر‪ ،‬سند بودجه تعدیل شده‪ ،‬در کمیسیون مشترک‪ ،‬مورد ارزیابی قرار می‬
‫گیرد‪.‬‬

‫بحث و تصویب بودجه در مجلس عمومی‬

‫ماده شصت و پنجم‪:‬‬

‫‪AC‬‬

‫(‪ )۶‬ارائه بودجه ملی در مجلس عمومی غرض بحث و تصویب‪ ،‬طبق احکام اصول وظایف داخلی انجام می گیرد‪.‬‬

‫(‪ )۲‬در صورت تقاضای حکومت‪ ،‬وزیر مالیه می تواند در مجلس عمومی ولسی جرگه اشتراک نموده‪ ،‬از نظریات‬
‫حکومت دفاع نماید‪.‬‬

‫(‪ )۹‬بودجه ملی بعد از تصویب توسط ولسی جرگه‪ ،‬بدون ارائه به مشرانو جرگه‪ ،‬از طریق وزارت دولت در امور‬
‫پارلمانی غرض توشیح به ریاست جمهوری ارسال می گردد‪.‬‬

‫(‪ )۶‬رئیس جمهور مکلف است‪ ،‬بودجه ملی را بعد از تصویب ولسی جرگه توشیح و نافذ نماید‪.‬‬

‫عدم تصویب بودجه‪ ،‬قبل از آغاز سال مالی‬

‫ماده شصت و ششم‪:‬‬

‫(‪ )۶‬هر گاه بودجه ملی به هر دلیلی‪ ،‬تا از آغاز سال مالی جدید‪ ،‬تصویب نگردد‪ ،‬حکومت مکلف است‪ ،‬مطابق حکم‬
‫ماده (‪ )۳۲‬قانون اساسی‪ ،‬طبق بودجه سال مالی قبل‪ ،‬مصارف عادی و معاشات کارکنان دولت را پرداخت نماید‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫(‪ ) ۲‬ادارات می توانند به منظور اجراات به موقع‪ ،‬بعد از تایید مسوده بودجه در کابینه‪ ،‬مراحل ابتدایی تدارکات پروژه‬
‫های عمده ملی را آغاز نماید‪.‬‬

‫(‪ )۹‬عقد قرارداد قبل از تصویب بودجه و بدون وجوه ملی مشخص در بودجه مالی صورت گرفته نمی تواند‪.‬‬

‫مدت معطلی بودجه در ولسی جرگه‬

‫ماده شصت و هفتم‪:‬‬

‫ولسی جرگه نمی تواند‪ ،‬بودجه را بیش از یکماه‪ ،‬بدون سرنوشت بگذارد‪.‬‬

‫انفاذ‬

‫ماده شصت و هشتم‪:‬‬

‫این قانون از تاریخ نشر در جریده رسمی نافذ و با انفاذ آن‪ ،‬قانون طرز نشر و انفاذ اسناد تقنینی منتشره جریده رسمی‬
‫‪KU‬‬
‫شماره (‪ )۱۲۱‬مورخ (‪ )۲۶‬جمادی االول سال ‪ ۶۶۲۱‬هــ‪ .‬ق‪ .‬و مقرره طرز تهیه و طی مراحل اسناد تقنینی منتشره‬
‫در جریده رسمی شماره (‪ )۶۱۲۶‬مورخ (‪ )۲۱‬سرطان سال (‪ )۶۹۳۶‬ملغی شمرده میشود‪.‬‬
‫‪AC‬‬

‫‪29‬‬