Co utrudnia porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych?

Porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych jest podstawą dobrze

funkcjonującego państwa. W krajach, w których występuje solidarność oraz empatia, łatwiej jest
współdziałać w imię rozwoju, a także zapobiegać problemom. Z kolei społeczeństwa podzielone mają
trudniej: nie są w stanie zbudować wspólnego frontu przeciwko nawiedzającym je problemom.
Widać to zresztą na przykładzie historii Polski – nie ulega wątpliwości, że jedną z przyczyn braku
możliwości odzyskania niepodległości w czasie zaborów były napięcia między przedstawicielami
różnych grup społecznych. Przyczyn nieporozumień było wiele – od historycznych zatargów, przez
nieufność, aż po lekceważenie drugiej strony. To właśnie te czynniki utrudniają porozumienie i
sprawiają, że społeczeństwo nie rozwija się, lecz trwa w marazmie.

Stanisław Wyspiański w „Weselu” podjął się scharakteryzowania przyczyn nieporozumień między

chłopami a inteligencją. Tytułowa zabawa odbywająca się w bronowickiej chacie była kondensacją
wszystkich napięć między tymi dwoma grupami społecznymi, a jej finał – chocholi taniec – ukazywał
mroczne konsekwencje braku dialogu i współdziałania. Czynników utrudniających porozumienie
chłopstwa i inteligencji było wiele. Na pierwszy plan z pewnością wysuwa się historia – a dokładniej:
pamięć o doznanych krzywdach. Wielowiekowy wyzysk chłopstwa przez szlachtę (warstwę społeczną,
z której wywodzi się późniejsza inteligencja) odcisnął swoje piętno na tej grupie i praktycznie
uniemożliwił zaufanie drugiej stronie. Przez wieki chłopi nie byli traktowani jako część społeczeństwa,
lecz niemalże jako własność panów feudalnych, ich status nie różnił się zbyt mocno od statusu
niewolnika, mogli być bici i musieli odrabiać pańszczyznę często w wymiarze przekraczającym ludzkie
możliwości. Kiedy warstwa ta zmobilizowała się, żeby zawalczyć o swoją godność (uwłaszczenie),
doprowadziła do krwawego powstania – rabacji galicyjskiej w 1846 r. Historia ta – co niezwykle
istotne, nierozliczona i nieprzepracowana – utrudniała porozumienie między chłopstwem a
inteligencją

Rola chłopów i inteligencji w sprawie niepodległościowej.

Wyspiański w „Weselu” dokonał trafnej analizy społeczeństwa – zauważył, że zatargi między

poszczególnymi chłopami a inteligencją uniemożliwiały wspólną walkę o wolność (co wynikało z
uwarunkowań historycznych: przez wieki chłopi byli ofiarami systemu feudalnego, nie mieli żadnych
praw i w pełni zależeli od szlachty, natomiast gdy zawalczyli o siebie w powstaniu Jakuba Szeli w 1846
r., urządzili istną rzeź, w której zginęło – według różnych źródeł historycznych – między 1200 a 3000
ludzi). Nie ulega wątpliwości, że w założeniach Wyspiańskiego odzyskanie niepodległości było
możliwe tylko przy współdziałaniu chłopstwa i inteligencji.

W przypadku inteligencji jej rolą było przede wszystkim przewodzenie narodowi. Przedstawiciele tej
grupy społecznej mieli za zadanie nadawać sprawom odpowiedni kierunek, przewodniczyć chłopom.
Nie było to możliwe, ponieważ wśród inteligencji panował marazm wynikający z postawy
dekadenckiej; warstwa ta cierpiała na chorobę wieku, nie umiała rozbudzić w sobie iskry, jaką mieli
chociażby romantycy. Widać to wyraźnie na przykładzie 3 postaci: Poety, Nosa oraz Gospodarza. Ten
pierwszy twierdził, że marzy o wielkich sprawach, ale nie jest w stanie zmusić się do działania (co
wyraził w słowach: „Duch się w każdym poniewiera, że czasami dech zapiera; tak by gdzieś het gnało,
gnało, tak by się nam serce śmiało do ogromnych, wielkich rzeczy, a tu pospolitość skrzeczy”. To jemu
też ukazał się Zawisza Czarny, symbol działania, będący odzwierciedleniem marzeń o potędze. Z kolei
o Nosie Boy-Żeleński pisał „to jest cała przybyszewszczyzna”. Nos to karykatura artysty dekadenta,
znudzony życiem i przekonany że nie warto działać, ponieważ świat jest skazany na zagładę, a on sam
jedynie pogrążał się w pijaństwie. Jeśli chodzi o Gospodarza – to właśnie jemu zostało powierzone
najważniejsze zadanie w utworze. Wernyhora ,Ukraiński lirnik przekazuje złoty róg do rąk
Gospodarza, wraz z przepowiednią wydarzeń, które mają nareszcie wyzwolić naród. Jak wiemy,
Gospodarz oddaje róg Jaśkowi, bo sam był zbyt pijany, a Jasiek z kolei gubi róg. Wydarzenie to
stanowi symboliczny wyraz prywaty, która gubi wszelką nadzieję na poprawę losu narodu.

Oprócz marazmu, kolejnymi niszczącym czynnikami była wzajemna niechęć i stereotypy. Idealnie
wizualizują to 2 sceny: rozmowa Dziennikarza z Czepcem i Radczyni z Kliminą. Ilustrują one różnice
kulturowe oraz niewiedzę, ignorancje inteligencji. Chłopów i mieszczan więcej dzieli, niż łączy. Nie
rozumieją siebie nawzajem, nie próbują spojrzeć na świat oczami drugiego człowieka. To powoduje,
że społeczeństwo polskie nie jest w stanie się zjednoczyć w obliczu zagrożenia. Nie potrafi też
zawalczyć o wolność, która została łatwo zaprzepaszczona. Wyspiański zadaje także pytanie, kto ma
być przewodnikiem narodu w trudnych czasach zaborów. Autor ukazuje, że aby odzyskać wolność
kraju, trzeba najpierw zmierzyć się z demonami przeszłości.

Podsumowując, bez wątpliwości utwór niesie przesłanie moralizatorskie – stanowi przestrogę przed
popadaniem w marazm i wzajemną niechęcią, która uniemożliwiała wspólne działanie na rzecz walki
z zaborcami. Chłopi i inteligencja – te dwie warstwy społeczne były kluczowe dla uzyskania
niepodległości; każda z nich odgrywała swoją rolę, a powodzenie działań zależało wyłącznie od tego,
czy wszyscy wywiążą się ze swoich zadań.