TECHNIKA

HISTOLOGICZNA

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008

1
1. Z jakich dwóch podstawowych elementów zbudowana jest tkanka?
Tkanka zbudowana jest z komórek i istoty międzykomórkowej.

2. Jaką częścią metra są: mikrometr, nanometr i angstrem?

- mikrometr 10-6 m
- nanometr 10-9 m
- angstrem 10-10 m

3. Co rozumiemy pod pojęciem technika histologiczna?

Jest to zbiór metod przygotowawczych służących do sporządzenia preparatu histologicznego.

4. Jakich dwóch typów mikroskopów używa się w histologii?

- mikroskop świetlny
- mikroskop elektronowy

5. Wymień elementy optyczne: a) powiększające, b) pomocnicze budowy mikroskopu

świetlnego.
a) okular, tubus, obiektyw
b) kondensor, lusterko (źródło światła)

6. Jakie jest pochodzenie słowa mikroskop?

Mikros – mały, skopein – oglądać

7. W jaki sposób wyliczamy całkowite powiększenie mikroskopu świetlnego?

Całkowite powiększenie mikroskopu jest iloczynem powiększeń okularu, tubusa i obiektywu.

8. Co to jest zdolność rozdzielcza (rozdzielczość) mikroskopu?

Jest to najmniejsza odległość pomiędzy dwoma strukturami, przy której można odróżnić je od
siebie jako dwie odrębne struktury. Rozdzielczość określa, z jaką dokładnością można
obserwować małe struktury preparatu histologicznego.

9. Wyjaśnij, dlaczego umieszcza się preparaty mikroskopowe szkiełkiem nakrywkowym

skierowanym do obiektywu.
Umieszcza je się tak po to, aby ogniskowa wypadła na preparacie. W przeciwnym razie
ogniskowa wypadnie przed preparatem i przy największym powiększeniu obraz będzie
zniekształcony.

10. Co to jest: a) TEM, b) SEM, c) E/M?

a) transmisyjny mikroskop elektronowy
b) skaningowy mikroskop elektronowy
c) elektronogram

11. Co znaczy się, wycinki tkankowe pobiera się z organizmu: a) post mortem,
b) intraoperationem?
a) po śmierci
b) w czasie operacji

12. Na jaką grubość tnie się skrawki tkankowe w mikroskopii świetlnej, a na jakie w
elektronowej?

2
W mikroskopii świetlnej skrawki mają grubość 10 mikrometrów, zaś w elektronowej 0,1
mikrometra.

13. Podaj przykładu utrwalaczy: a) chemicznych, b) fizycznych?

a) formalina, etanol, metanol, kwas octowy, kwas osmowy, kwas pikrynowy, sole metali
ciężkich
b) mikrofale

14. Wymień cechy dobrego utrwalacza.

- zapobiega procesowi gnicia
- zapobiega autolizie (samostrawieniu obumierających komórek)
- nadaje możliwie najbliższy naturze wygląd

15. W jakim medium zatapia się tkanki w celu nadania im konsystencji do skrojenia?
W parafinie (mikroskopia świetlna) lub w żywicy epoksydowej (mikroskopia elektronowa).

16. Jak nazywa się urządzenie służące do krojenia tkanek na skrawki?

Jest nim mikrotom.

17. Jaki procesom trzeba poddać materiał biologiczny do otrzymania preparatu?

- utrwalenie materiału biologicznego poprzez zanurzenie go w utrwalaczu lub utrwalenie
fizyczne za pomocą mikrofal
- tkanki należy odwodnić w etanolu o zwiększonym stężeniu
- zatopić materiał w parafinie lub żywicy epoksydowej
- pokrojenie materiału na skrawki za pomocą mikrotomu
- ze skrawków parafinowych usuwa się parafinę, a skrawki żywicy epoksydowej ogląda się w
całości
- barwienie struktur tkankowych np. sposobem H-E (hematoksylina-eozyna)
- po zabarwieniu skrawek opłukuje się z nadmiaru barwnika
- odwadnia się skrawek w alkoholu i prześwietla w ksylenie
- zamyka się skrawek między szkiełkiem podstawowym a nakrywkowym w balsamie
kanadyjskim

18. Wymień w punktach kolejne procedury jakim poddaje się pokrojone parafinowe skrawki
aż to etapu przykrycia szkiełkiem nakrywkowym.
- usuwanie parafiny ze skrawków
- barwienie struktur tkankowych np. metodą H-E
- opłukanie skrawków z nadmiaru barwnika
- odwodnienie skrawka w etanolu i prześwietlenie w ksylenie
- zamknięcie skrawka pomiędzy szkiełkiem podstawowym a nakrywkowym w balsamie
kanadyjskim

19. W jakich mediach zatapiamy i kroimy pobrane wycinki narządowe? Sprecyzuj, na jaką
grubość tniemy skrawki do analizy w mikroskopie świetlnym?
- utrwalacze np. kwas octowy, etanol, metanol, kwas pikrynowy
- parafina lub żywica epoksydowa
- kroi się tkanki na mikrotomie
- barwniki np. hematoksylina i eozyna
- odwadnianie w alkoholu
Skrawki tniemy na grubość 10 mikrometrów.

3
20. Jakie dwie zalety ma przygotowywanie skrawków metodą mrożeniową?
- jest to szybka metoda
- w tej metodzie tłuszcze nie są wypłukiwane

21. Co to jest preparat totalny (sporządzony in toto)?

Jest to preparat sporządzony in toto – w całości. Nie ma tu krojenia struktur tkankowych.

22. Co to jest rozmaz?

Jest to preparat totalny sporządzony z krwi bądź innego płynu ciała.

23. Co to jest cytologia eksfoliatywna?

Jest to gałąź diagnostyki medycznej zajmująca się analizą komórek złuszczonych z wydalin
lub bezpośrednio z powierzchni ciała.

24. Jak wykonuje się replikę narządu?

Polega to na dotknięciu szkiełkiem podstawowym do przekrojonego fragmentu narządu. W
miejscach dotknięcia pozostaje wiele komórek, które można oglądać in toto.

25. Na czym może polegać barwienie struktur tkankowych?

- na adsorpcji barwnika do powierzchni struktur tkankowych
- na związaniu się barwnika ze strukturami tkankowymi
- na redukcji niektórych soli metali przez struktury tkankowe

26. Co oznacza skrót: H-E?

Barwienie hematoksylina-eozyna.

27. Jak charakter ma eozyna a jaki hematoksylina? Jakiego koloru są to barwniki?

Eozyna – kwasowy (czerwona) a hematoksylina – zasadowy (niebieska).

28. Jak nazywają się struktury barwiące się barwnikami: a) zasadochłonnymi,

b) kwasochłonnymi?
a) bazofilne
b) acidofilne, eozynofilne

29. Jakimi barwnikami barwi się skrawki przeznaczone do oglądania pod mikroskopem
elektronowym?
- czterotlenek osmu
- cytrynian ołowiu

30. Co to jest artefakt?

Zmiana powstała w preparacie histologicznym (nieobecna w warunkach przyżyciowych)
spowodowana błędem w zastosowanej technice histologicznej.

31. Które z etapów procesu przygotowywania preparatów histologicznych mogą wpływać na

powstanie artefaktów?
- krojenie na mikrotomie
- odwadnianie
- utrwalanie w utrwalaczach, które ścinają białko.

4
32. Podaj przykłady barwników: a) kwasowych, b) zasadowych, c) specjalnych.
a) eozyna
b) hematoksylina
c) Sudan III, czterotlenek osmu

5
 CYTOLOGIA
KOMÓRKI ZWIERZĘCEJ

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008
1. Jakie funkcje życiowe spełnia każda żywa komórka?
- odżywianie
- pobudliwość
- praca mechaniczna, fizyczna, chemiczna
- rozmnażanie

2. Jakie są dwie podstawowe części komórki?

- jądro komórkowe
- cytoplazma

3. Jakie struktury są kwaso- a jakie zasadochłonne w komórce?

Kwasochłonne – cytoplazma, zasadochłonne – jądro komórkowe.
Cytoplazma takich komórek jak: komórki nerwowe, plazmocyty, czy komórki trzustki jest również zasadochłonna.

4. Jaka struktura komórki oddziela cytoplazmę od środowiska zewnętrznego komórki?

Tą strukturą jest błona komórkowa.

5. Co składa się w komórce na cytoplazmę?

- cytoplazma podstawowa (hialoplazma)
- organella komórkowe
- wtręty cytoplazmatyczne (twory deutoplazmatyczne)

6. Wymień organella błoniaste i niebłoniaste.

Organella błoniaste:
- siateczka śródplazmatyczna (retikulum endoplazmatyczne)
- lizosomy
- aparat Golgiego
- peroksysomy
- mitochondria
- endosomy

Organella niebłoniaste:
- centriole
- cytoszkielet
- proteasomy

7. Ile % wszystkich błon komórki stanowi błona komórkowa, a ile przypada na błony śródkomórkowe?
Błona komórkowa stanowi od 2% do 5% wszystkich błon komórki. Na jej błony śródkomórkowe przypada
95-98% wszystkich błon.

8. Jakie elementy wchodzą w skład błony komórkowej?

- fosfolipidy
- białka
- glikolipidy
- glikokaliks
- cholesterol

9. Jakie rodzaje fosfolipidów rozróżniamy?

- fosfatydyloinozytol
- fosfatydylocholina
- fosfatydyloseryna
- fosfatydyloetanoloamina
- sfingomielina

10. Czym różni się błona elementarna od błony komórkowej?

Błona elementarna różni się do błony komórkowej tym, że nie ma w niej glikolipidów, glikokaliksu i cholesterolu.
11. Na czym polega amfipatia lipidów w błonach?
Polega to na tym, że lipidy mają dwa bieguny: hydrofilowy (polarna główka) i hydrofobowy (niepolarny ogonek).

12. Jakie funkcje pełni w błonie cholesterol?

- nadaje błonie komórkowej sztywność
- zmniejsza płynność i przepuszczalność błony komórkowej

13. Co to jest flipaza?

Jest to enzym katalizujący przeskok fosfolipidu pomiędzy warstwą E a warstwą P (i odwrotnie) błony
komórkowej lub przeskoki lipidów w obrębie tej samej warstwy.

14. Jaką funkcję mogą spełniać białka transbłonowe?

Mogą być:
- białkami receptorowymi
- białkami kanałowymi
- białkami enzymatycznymi

15. Co to jest glikokaliks i jaka jest jego funkcja?

Jest to powłoczka cukrowcowa jaka otacza komórkę, złożona z oligosacharydów. Nadaje komórce ładunek
ujemny, chroni przed szkodliwym wpływem czynników środowiska zewnętrznego komórki (czynniki chemiczne,
urazy mechaniczne), bierze udział w rozpoznawaniu środowiska chemicznego panującego na zewnątrz błony,
bierze udział w identyfikacji komórek i łączeniu się ich w skupiska.

16. Jak nazywa się białko znajdujące się w kaweolach błony?

Jest nim kaweolina.

17. Jakie związki chemiczne przeważają w błonie tratw i kaweoli?

- fosfatydyloinozytol
- glikolipidy
- cholesterol
- sfingolipidy

18. W których miejscach błony komórkowej zachodzi przekazywanie sygnałów?

Np. w miejscach występowania kaweoli i tratew.

19. Jaką rolę pełnią tratwy i kaweole?

- zachodzi przez nie przekazywanie sygnałów do komórki
- zachodzi przez nie endocytoza przebiegająca bez naruszenia endocytowanego materiału
20. Jakie drobnoustroje wykorzystują transport przez błonę kaweoli i tratew?
- wirusy układu oddechowego
- prątki gruźlicy
- niektóre toksyny bakteryjne

21. Jak powstają błony komórkowe, a jak błony mitochondriów i peroksysomów?

Błony komórkowe powstają poprzez dobudowywanie ich fragmentów do tych już istniejących. Natomiast błony
mitochondriów i peroksysomów, powstają poprzez transport do nich białek i lipidów poprzez specjalne białka
kanałowe.

22. Jaką funkcję spełniają błony komórki?

- oddzielają wnętrze komórki od środowiska zewnętrznego
- oddzielają różne środowiska wewnątrz komórki zapewniając jej wewnętrzną kompartmentację
- odbierają bodźce i sygnały
- tworzą gradienty stężeń
- zapewniają selektywną wymianę substratów
- przewodzą pobudzenia
- są bogatym rezerwuarem substratów
23. Co to są liposomy?
Są to pęcherzyki, w których transportowane są w środowisku wodnym organizmu lipidy, cholesterol, triglicerydy.

24. Jakie rodzaje liposomów wyróżniamy?

Rozróżniamy liposomy naturalne i sztuczne. Naturalne dzielą się na chylomikrony i cząstki lipoprotein, zaś
sztuczne na klasyczne i stabilizowane.

25. Jakie rodzaje lipoprotein wyróżniamy? Zacznij od tych o najmniejszej gęstości. Przy dwóch z nich zaznacz,
która frakcja jest potocznie określana jako dobry, a która jako zły cholesterol.
- VLDL – (bardzo niskiej gęstości)
- LDL – „zły cholesterol” (niskiej gęstości)
- IDL (średniej gęstości)
- HDL – „dobry cholesterol” (wysokiej gęstości)

26. Czego wskaźnikiem jest stężenie liposomów naturalnych we krwi?

Jest wskaźnikiem stopnia rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych.

27. Do czego są w medycynie wykorzystywane liposomy stabilizowane?

Umieszcza się w nich leki lub cząsteczki DNA. Takie leki wędrują w nich np. do komórek raka jelita grubego,
gdzie fuzują z tymi komórkami i uwalniają lek.

28. Co może swobodnie przenikać przez błony, a dla jakich substancji są one nieprzepuszczalne?
Swobodnie przez błony przenikają: tlen, dwutlenek węgla, azot, woda, mocznik, etanol, glicerol.
Nieprzepuszczalne są dla dużych cząsteczek np. białek.

29. Jakie rodzaje transportu przez błony wyróżniamy?

- dyfuzja bierna
- dyfuzja ułatwiona
- transport aktywny (czynny)

30. Co i za pomocą jakich białek transportowane jest przez błony na drodze dyfuzji biernej i ułatwionej? Skąd
bierze się energia do tego procesu?
W ten sposób transportowane są przez białka kanałowe i nośnikowe jony nieorganiczne oraz niewielkie
cząsteczki. Energia do tego procesu bierze się z gradientu (różnicy) stężeń.

31. Jak dzielimy białka nośnikowe i czym się charakteryzują?

- białka uniportalne, transportujące jeden rodzaj jonów w jednym kierunku
- białka symportalne, transportujące jeden rodzaj jonów i jeden rodzaj cząsteczek chemicznych w jednym
kierunku
- białka antyportalne, transportujące dwa rodzaje jonów w dwóch kierunkach

32. Pod wpływem jakich czynników mogą otwierać się białka kanałowe?
- pod wpływem czynniki mechanicznego
- pod wpływem ligandu
- pod wpływem zmiany ładunku elektrycznego błony

33. Jak nazywają się kompleksy białkowe biorące udział w czynnym transporcie przez błony? Jakie jony są w ten
sposób transportowane?
Są to pompy cząsteczkowe ulokowane w błonie komórkowej. Transportowane są w ten sposób jony sodu, potasu,
wodoru, wapnia.

34. Podaj przykłady pomp jonowych

- pompa sodowo-potasowa (Na,K-ATP-aza)
- pompa wapniowa

35. W których kierunkach i ile jonów Na+ i K+ jest transportowane w wyniku działania ATP-azy Na+,K+?
Transportowane są 3 jonu sodu na zewnątrz i 2 jony potasu do wewnątrz.
36. Co to są transportery ABC? Jaką cechę nadają one komórce? Co transportują i gdzie najczęściej występują?
Są to pompy cząsteczkowe umieszczone w błonie komórkowej komórek struktur wchodzących w skład barier
krew-narządy (w szczególności). Nadają komórkom cechę oporności wielolekowej, MDR. Ich zadaniem jest
wypompowywanie z komórki wszelkich szkodliwych i obcych chemicznie dla niej związków: ksenobiotyków, w
tym także leków, toksyn.

37. Co to jest: a) endocytoza, b) egzocytoza? Na czym polegają?

a) jest to transport substancji ze środowiska zewnętrznego do wnętrza komórki
b) jest to transport substancji z wnętrza komórki do środowiska zewnętrznego

38. Co to jest fuzja błon? Kiedy może zachodzić? Dzięki jakim białkom zachodzi?
Jest to zlanie się błon komórki z błonami np. pęcherzyków wydzielniczych (egzocytoza) lub z błonami
drobnoustrojów (endocytoza). Zachodzi dzięki białkom: na błonie pęcherzyka –
v-SNARE i na błonie komórki docelowej – t-SNARE.

39. Jaką funkcję pełni klatryna?

Jest to białko, które powoduje wgłobienia lub wybrzuszenia błony w czasie transportu cząsteczek z i do komórki.

40. Jakie są losy pęcherzyków transportujących podczas endocytozy przez błonę konwencjonalną?
Pęcherzyki te fuzują z lizosomami i ich zawartość jest trawiona.

41. Jak dzielimy endocytozę? Przedstaw dwa jej podziały.

I podział:
- fagocytoza
- pinocytoza
- potocytoza

II podział:
- endocytoza przez błonę konwencjonalną
- endocytoza przez błony kaweoli i tratew

42. Co to jest i na czym polega potocytoza?

Jest to rodzaj endocytozy polegający na transporcie małych cząstek do wnętrza komórki. Cząstka łączy się z
receptorem na powierzchni komórki, tworzy się pęcherzyk, w którym zmniejsza się pH i to powoduje jego
oddysocjowanie od błony i przemieszczenie w głąb cytosolu.

Jaki jest mechanizm fagocytozy?

Duża cząstka np. cząstka bakterii zlewa się z błoną komórkową i przechodzi do cytosolu jako heterofagosom.
Następnie on fuzuje z lizosomem tworząc heterofagolizosom. Jego zawartość jest trawiona przez enzymy
lizosomalne.

Czym różni się heterofagosom od heterofagolizosomu?

Heterofagolizosom jest heterofagosomem połączonym z lizosomem.

Jak zachowują się prątki gruźlicy podczas ich fagocytozy do komórki?

Prątki te modyfikują białka heterofagosomów tak, że nie fuzują one z lizosomami.

Który rodzaj (rodzaje) endocytozy zachodzi bez udziału receptorów?

Bez udziału receptorów zachodzi pinocytoza.

Co to jest: a) pinocytoza, b) pączkowanie?

a) transport substancji płynnych do wnętrza komórki. Zachodzi bez udziału receptorów.
b) odrywanie się np. od powierzchni aparatu Golgiego pęcherzyków wydzielniczych

Co to są koatomery?
Białkowe kompleksy zbudowane z białek COP biorące udział w powstawaniu pęcherzyków w procesie
wydzielania konstytutywnego z powierzchni aparatu Golgiego.

Co to jest transcytoza i gdzie najintensywniej zachodzi?

Jest to sposób transportu substancji, cząsteczek z jednej powierzchni komórki na drugą przez jej cytosol. Jest to
połączenie procesu endo- i egzocytozy. Najintensywniej zachodzi w nabłonkach.

Co to jest recyrkulacja błon? Jak inaczej ją nazywamy? Których organelli nie obejmuje ten proces?
Recyrkulacja błon (przepływ błon) jest to krążenie fragmentów błon pomiędzy błoną komórkową, siateczką
śródplazmatyczną, aparatem Golgiego, lizosomami i endosomami. Proces ten nie obejmuje błon mitochondriów i
peroksysomów.

Co to są cząsteczki sygnałowe? Jak je inaczej nazywamy? Podaj ich przykłady. Przez co są wytwarzane?
Są to cząsteczki, które przekazują komórce sygnał, informację. Nazywamy je inaczej informatorami I rzędu lub
informatorami pierwotnymi. Są nimi: hormony, neurotransmittery, cytokiny, składniki pożywienia. Wytwarzane są
przez np. przez komórki gruczołowe.

Na czym polega: a) hemokrynia, b) parakrynia, c) autokrynia?

a) wydzielanie substancji do krwi, która rozchodzi się po całym organizmie
b) wydzielanie substancji do istoty międzykomórkowej i oddziaływanie jej na sąsiadujące komórki i na nią samą
c) wydzielanie substancji do istoty międzykomórkowej i oddziaływanie jej na tę samą lub na taką samą komórkę

Podaj przykłady informatorów II-rzędu? Jak je inaczej nazywamy?

- cAMP
- cGMP
- diacyloglicerol
- trifosforan inozytolu
- ceramid
Inaczej nazywamy je informatorami wtórnymi.

Co to jest oscylacja wapniowa?

Jest to naprzemienne zwiększanie się i zmniejszanie poziomu wapnia w komórce.

Do czego może doprowadzić duże stężenie jonów Ca2+ w cytosolu i mitochondriach komórki?
Może doprowadzić do apoptozy.

Jak w praktyce lekarskiej regulowany jest przepływ jonów Ca2+ w komórce?

Jest regulowany poprzez stosowanie leków zwanych blokerami wapnia.

Co to są eikosanoidy i jak się dzielą?

Są to hormony dzielące się na prostaglandyny, leukotrieny i lipoksyny.

Jaką prostaglandynę wytwarzają: a) płytki krwi, b) komórki śródbłonka?

a) tromboksan
b) prostacyklinę PGI2

Co nadaje komórce ładunek ujemny?

Nadaje go jej glikokaliks.

Co to są cząsteczki adhezyjne? Podaj ich przykłady.

Są to cząsteczki które odpowiadają za przyleganie. Ich przykłady:
- selektyny
- integryny
- kadheryny
- adresyny
- adhezyny
Co to są wtręty cytoplazmatyczne?
Są to drobne ziarenka glikogenu, tłuszczów, melaniny, lipofuscyny znajdujące się w cytoplazmie komórki.

Co to są polisomy? Jaka jest inna nazwa dla tego słowa?

Są to zgrupowania rybosomów, zwane też polirybosomami.

Gdzie w komórce występują rybosomy?

Występują one luźno w cytoplazmie lub są związane z powierzchnią szorstkiej siateczki śródplazmatycznej
(RER).

Jak zbudowany jest rybosom?

Zbudowany jest z dwóch podjednostek: mniejszej i większej.

Jak zbudowana jest siateczka śródplazmatyczna? Ile % objętości komórki stanowi?

Jest to system kanalików, zbiorników, rurek i przewodzików otoczony błoną elementarną. Stanowi ok. 10 %
objętości komórki.

Jakie dwa rodzaje retikulum endoplazmatycznego wyróżniamy?

- siateczka śródplazmatyczna szorstka (RER)
- siateczka śródplazmatyczna gładka (SER)

Czym różni się szorstka od gładkiej siateczki śródplazmatycznej?

Na powierzchni szorstkiej siateczki śródplazmatycznej leżą związane z jej błoną rybosomy za pośrednictwem
białka ryboforyny, zaś na powierzchni SER jest ich brak. Różnią się również funkcją.

W jakich komórkach występuje obficie gładka siateczka śródplazmatyczna?

- w komórkach produkujących hormony steroidowe
- w komórkach wątrobowych (hepatocytach)
- w komórkach mięśniowych

Jakie funkcje spełnia SER?

- bierze udział w metabolizmie lipidów, steroidów
- bierze udział w detoksykacji leków i ksenobiotyków
- bierze udział w skurczu komórek mięśniowych

Gdzie syntetyzowane są nowe fragmenty błon komórki?

Syntetyzowane są w gładkiej siateczce śródplazmatycznej.

Co rozumiemy pod pojęciem ksenobiotyki? Gdzie i w jaki sposób są one detoksykowane?

Są to substancje chemiczne obce dla organizmu, nie syntetyzowane w nim, ani nie metabolizowane.
Detoksykowane są w gładkiej siateczce śródplazmatycznej hepatocytów oraz przez peroksysomy.

Jak nazywa się białko występujące we wnętrzu gładkiej siateczki śródplazmatycznej wiążące wapń?
Jest nim kalsekwestryna.

Gdzie jest szczególnie dużo szorstkiej siateczki śródplazmatycznej?

- w komórkach plazmatycznych
- w komórkach pęcherzyków trzustki

Rozszyfruj skrót i podaj funkcję SRP

Jest to białko ryboforyna, które przytwierdza rybosomy do powierzchni szorstkiej siateczki śródplazmatycznej.

Co to jest diktiosom? W jakich komórkach są szczególnie liczne?

Jest to jednostka czynnościowo-strukturalna aparatu Golgiego. Szczególnie liczne są w komórkach
wydzielniczych np. komórkach kubkowych wydzielających śluz.

Co to jest aparat Golgiego i jaką funkcję spełnia?

Jest to organellum komórkowe składające się z jednostek zwanych diktiosomami. Pełni funkcję w zakresie
modyfikacji, segregacji i wysyłania białek na eksport.

Jakie dwie powierzchnie wyróżniamy w diktiosomie?

Wyróżniamy w nim powierzchnię cis (syntezy, szorstką) i powierzchnię trans (dojrzewania, gładką).

Jakie rodzaje transportu z powierzchni trans aparatu Golgiego wyróżniamy? Jakie białka biorą udział w
poszczególnych typach transportu?
- transport konstytutywny – koatomery
- transport wybiórczy – klatryna

Czym różni się proces wydzielania od procesu wydalania?

Proces wydzielania polega na syntezie, segregacji, modyfikacji białek i wyprowadzania ich na zewnątrz komórki.
Zaś wydalanie to usuwanie szkodliwych substancji z organizmu poprzez drogi moczowe czy pokarmowe, a
również przez skórę.

Jakie funkcje spełniają endosomy i jakie są ich rodzaje?

Są to organella, które biorą udział w endocytozie, segregacji i transporcie cząsteczek w komórce. Dzielimy je na
wczesne i późne.

Z czego powstają lizosomy?

Powstają poprzez pączkowanie ze zbiorników aparatu Golgiego.

Co to są proteasomy i jakie funkcje spełniają?

Są to nieobłonione organella komórkowe, które biorą udział w trawieniu białek:
- o zmienionej konformacji
- białek regulatorowych
- białek antygenowych
- białek w procesie głodzenia

Czy peroksysomy są organellami błoniastymi czy nie?

Są organellami błoniastymi.

W których komórkach peroksysomy są największe?

W komórkach wątrobowych.

Do ilu peroksysomów jest w jednej sprawnej metabolicznie komórce?

Może ich tam być do 400.

Czy peroksysomy podlegają recyrkulacji błon w komórce?

Nie podlegają jej.

Jakie funkcje spełniają peroksysomy?

- prowadzenie procesu beta-oksydacji
- detoksykacja leków i ksenobiotyków

Z jakiego organellum komórkowego powstają peroksysomy? Gdzie są produkowane ich enzymy?

Powstają przez pączkowanie z gładkiej siateczki śródplazmatycznej, a ich enzymy są syntetyzowane w szorstkiej
siateczce śródplazmatycznej.

Jak zbudowane jest mitochondrium?

Mitochondrium otoczone jest podwójną błoną elementarną. Błona mitochondrialna zewnętrzna jest
przepuszczalna, zaś wewnętrzna już nie. Wewnętrzna błona mitochondrialna tworzy sfałdowania zwane
grzebieniami mitochondrialnymi. Wewnątrz tego organellum znajduje się matrix czyli macierz mitochondrialna, w
której znajduje się mitochondrialny DNA (mtDNA) i rybosomy.

Co to są grzybki mitochondrialne i w której części mitochondrium występują?

Są to kompleksy syntazy ATP ulokowane na powierzchni wewnętrznej błony mitochondrialnej.

Jakie białka zawiera wewnętrzna błona mitochondrium?

- białka kompleksu enzymatycznego ATP
- białka łańcucha oddechowego
- białka transportujące metabolity

Co znajduje się w matrix mitochondrialnej?

- mtDNA
- rybosomy

W jaki sposób mitochondria regulują przeżywanie i śmierć komórek?

Uwalniając cytochrom c i wzbudzając w ten sposób apoptozę.

Z jakich elementów składa się cytoszkielet i jaką funkcje pełni w komórce?

Składają się na niego:
- filamenty aktynowe (cienkie, mikrofilamenty)
- filamenty miozynowe (grube)
- filamenty pośrednie
- mikrotubule
Cytoszkielet zapewnia wewnętrzną organizację komórki, nadaje kształt komórce, umożliwia ruch komórek i ruch
w komórkach.

Jakie białka wspólnie z jakimi elementami cytoszkieletu powodują ruch w komórce?

Białka motorowe, czyli dyneina i kinezyna wspólnie z filamentami aktynowymi.

Jakie białko buduje filamenty cienkie a jakie filamenty grube?

- filamenty cienkie – aktyna
- filamenty grube – miozyna

Jakie typy filamentów pośrednich wyróżniamy?

- typ I i II – filamenty cytokeratynowe (tonofilamenty, tonofibryle)
- typ III – filamenty glejowe, wimentynowe, desminowe
- typ IV – neurofilamenty (neurofibryle)
- typ V – filamenty laminowe
- typ VI – filamenty z nestyny

Jakie białko i jakie dwie jego odmiany izomeryczne budują mikrotubule?

Tubulina alfa i beta.

Ile protofilamentów składa się na ścianę jednej mikrotubuli?

13.

Co są antymitotyki i do czego są w medycynie używane? Podaj przykłady tych związków.

Są to substancje hamujące cykl komórkowy w metafazie mitozy. Przykłady:
- kolchicyna
- winblastyna
- winkrystyna

Jakie dwie zorganizowane struktury mogą być tworzone przez mikrotubule?

- rzęski komórek nabłonkowych
- witki plemników

Podaj dwa przykłady białek motorowych.

- dyneina
- kinezyna
Co składa się na centrosferę? Jakie są dwie inne nazwy tej struktury?
Jest to inaczej centrosom albo centrum komórkowe. W jej skład wchodzą dwie ustawione prostopadle względem
siebie centriole oraz kawałek cytoplazmy dookoła nich.

Jak zbudowana jest centriola?

Składa się na nią 9 trójek mikrotubuli i filament w środku.

W jakiej fazie podziału komórki zachodzi replikacja centrioli?

Zachodzi one w fazie S (syntezy DNA).

Co to jest kinetosom? Jaka jest inna nazwa tej struktury?

Jest to struktura znajdująca się na końcu aparatu ruchowego rzęski lub witki plemnika organizująca ich strukturę.
Inaczej nazywana jest ciałkiem podstawowym.

Ile % materiału genetycznego komórki znajduje się w jądrze komórkowym? Gdzie znajduje się pozostała jego
ilość?
99% materiału genetycznego znajduje się w jądrze komórkowym, zaś pozostała jego ilość znajduje się w
mitochondriach w postaci mtDNA.

Jaka struktura wchodząca w skład jądra komórkowego oddziela je od cytoplazmy?

Jest nią otoczka jądrowa.

Jak zbudowana jest otoczka jądrowa? Czym ma ona charakter ciągły?

Jest to podwójna błona elementarna składająca się z błony jądrowej zewnętrznej i wewnętrznej. Jej charakter nie
jest ciągły, ponieważ występują w niej pory jądrowe.

Co wchodzi w skład jądra komórkowego?

- karioplazma
- chromatyna
- jąderko
- macierz jądrowa
- białka

Jakim barwnikiem wybarwia się jądro komórkowe?

Wybarwia się hematoksyliną, ponieważ jest zasadochłonne.

Podaj przykład komórki, która jest: a) bikariocytem, b) polikariocytem.

a) komórka mięśnia poprzecznie prążkowanego serca
b) osteoklast

Jaką formę może przybrać jądro komórkowe komórki, która uległa zwyrodnieniu?
- kariopiknozy
- kariolizy
- karioreksis

Gdzie znajduje się przestrzeń okołojądrowa?

Leży ona pomiędzy błoną jądrową zewnętrzną a wewnętrzną.

W których miejscach obie błony otoczki jądrowej łączą się?

W miejscach występowania porów w otoczce jądrowej.

Od czego zależy liczba porów w otoczce jądrowej?

Zależy od intensywności transportu jądro-cytoplazma.

Z jakiego białka zbudowana jest blaszka jądrowa?

Zbudowana jest z laminy.
Jaki odczyn mają białka histonowe?
Mają odczyn zasadowy.

Co to jest chromatyna i co powstaje z niej w czasie mitozy?

Jest to zdekondensowana postać materiału genetycznego. W czasie mitozy powstają z niej chromosomy
mitotyczne.

Czym różni się euchromatyna od heterochromatyny?

Euchromatyna jest bardziej rozproszona, zaś heterochromatyna bardziej zbita, zwarta.

Co to jest chromosom?
Jest skondensowana postać materiału genetycznego pojawiająca się w czasie mitozy.

W których fazach mitozy zachodzi kondensacja chromatyny, a w której jej dekondensacja?

Chromatyna kondensuje w profazie i metafazie, a dekondensuje w telofazie mitozy.

Czym różni się chromosom profazowy od metafazowego?

Profazowy jest dłuższy od metafazowego.

Co to są chromosomy homologiczne? Jaka jest ich inna nazwa?

Są to chromosomy o jednakowej długości, budowie i położeniu centromeru, z których jeden pochodzi od ojca, a
drugi od matki. Inaczej są to chromosomy siostrzane.

Jak inaczej nazywamy chromosomy płciowe?

Nazywamy jest heterochromosomami.

Co oznacza poliploidalna liczba chromosomów?

Oznacza parzyste zwielokrotnienie pojedynczego zestawu chromosomów.

Co oznacza aneuploidalna liczba chromosomów?

Jest to nieregularna liczba chromosomów, nie będąca żadną wielokrotnością pojedynczego ich zestawu.

Co to jest chromatyda? W jakim miejscu chromosomu chromatydy łączą się ze sobą?

Jest to jedno z ramion chromosomu. Chromatydy łączą się w miejscu centromeru (przewężenia pierwotnego).

Co to jest kinetochor?
Jest to otoczka białkowa centromeru chromosomu, do której przyczepiają się mikrotubule wrzeciona
podziałowego w czasie mitozy.

Jakie wyróżniamy rodzaje chromosomów ze względu na długość ich ramion?

- metacentryczny
- submetacentryczny
- akrocentryczny
- telocentryczny

Co to jest trabant? Jaka jest jego inna nazwa?

Trabant jest to końcowa część chromosomu oddzielona od reszty przez przewężenie wtórne. Nazywany jest
inaczej satelitą.

Co to są telomery? Jakie elementy je budują?

Są to zakończenia chromosomów zbudowane z DNA nie kodującego żadnej informacji genetycznej oraz białek
TRF.

Co to jest kariogram?
Jest to obraz zespołu chromosomów uszeregowanych według wielkości i położenia centromeru, na podstawie
którego analizujemy ilość i budowę chromosomów mitotycznych.
Jakie komórki wykorzystuje się do sporządzania kariogramu i dlaczego? Czym je się pobudza do podziałów?
Wykorzystuje się do tego celu limfocyty, ponieważ intensywnie się dzielą. Pobudza się je do podziałów
fitohemaglutyniną lub lektyną.

Czym różni się perychromatyna od interchromatyny?

Perychromatyna usytuowana jest na obwodzie jądra komórkowego, zaś interchormatyna bardziej w jego środku.

Co to jest chromatyna płciowa? W jakich komórkach występuje?

Jest to silnie skondensowana postać jednego z chromosomów X samicy. Występują w komórkach samic, np. w
granulocytach w postaci pałeczki dobosza.

Jak zbudowane jest jąderko?

Jąderko tworzą końcowe odcinki chromosomów jąderkotwórczych, które są bardziej zagęszczone.

Kiedy jąderko w komórce się rozprasza, a kiedy odbudowuje?

Rozprasza się w profazie, a odbudowuje w telofazie mitozy.

Rozszyfruj skrót: NOR?

Oznacza on obszary organizujące jąderko.

Jaką funkcję spełnia jąderko?

Znajduje się w nim rRNA i jest miejscem syntezy prekursorów rybosomów.
 WZROST,
RÓŻNICOWANIE,
STARZENIE SIĘ
I NATURALNA ŚMIERĆ
KOMÓREK

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008
1. Jakie są trzy sposoby wzrostu narządów i całego organizmu?
Wzrost poprzez:
- proliferację komórkową (rozrost), czyli zwiększenie ilości komórek przez ich podziały mitotyczne
- przerost (hipertrofię), czyli zwiększenie masy i objętości komórek
- akrecję, czyli zwiększenie masy i objętości istoty międzykomórkowej

2. W jakim okresie życia zwierzęcia, wzrost jego ciała odbywa się głównie przez proliferację komórkową?
W okresie zarodkowym i płodowym oraz po urodzeniu do momentu pokwitania.

3. Co to jest cykl komórkowy?

Jest to proces biochemicznych i biofizycznych zdarzeń prowadzących do replikacji DNA komórki i jej podziału
poprzez mitozę.

4. Z jakich faz składa się cykl komórkowy?

- faza G1
- faza S
- faza G2
- faza M (faza mitozy)

5. Co to jest interfaza?
Jest to wspólna nazwa dla fazy, G1, S i G2 komórki.

6. Ile komórek powstaje w czasie mitozy z jednej komórki-matki?

Z jednej komórki-matki powstają dwie komórki potomne.

7. Co to sa protoonkogeny?
Są to geny cyklu komórkowego, których białkowe produkty inicjują cykl komórkowy.

8. Co to są geny supresorowe?
Są to te geny cyklu komórkowego, których białkowe produkty hamują cykl komórkowy.

9. Co oznacza CDK?
Są to białkowe kinazy zależne od cyklin – enzymy, które sa produktami protoonkogenów.

10. W której fazie cyklu komórkowego komórka „podejmuje decyzję” o podziale? Co dzieje się oprócz tego w
tej fazie?
W fazie G1. W tej fazie zachodzi też intensywna synteza makrocząsteczek (RNA i białek), co zwiększa masę
komórki. Zachodzi tutaj też replikacja DNA.

11. Na czym polega aktywacja kinazy białkowej – CDK fazy S? Co się w wyniku tego dzieje?
Polega to na połączeniu kinazy z białkami – cyklinami fazy S. W wyniku tego inicjowana jest synteza DNA,
czyli wejście komórki w fazę S.

12. Co to jest CDK fazy M? Jaki jest inny skrót?

Jest to kompleks cyklin fazy M i CDK. Znany on jest również jako MPF.

13. Podaj przykłady białek hamujących cykl komórkowy?

- białka CKI
- białko RB
- białko p53

14. Mutacja genu dla którego białka hamującego cykl komórkowy występuje przy 50% nowotworów
złośliwych?
Mutacja genu dla białka p53 prowadzi do niekontrolowanych podziałów komórek.

15. Co to jest stan G0?

Jest to stan spoczynkowy komórki, która nie dzieli się.
16. Podaj przykłady czynników wzrostu i różnicowania (cytokin)?
- naskórkowy czynnik wzrostu (EGF)
- płytkopochodny czynnik wzrostu (PDGF)
- transformujący czynnik wzrostu (TGF)
- czynnik wzrostu nerwów (NGF)
- fibroblastyczny czynnik wzrostu (FGF)
- czynnik martwicy nowotworów (TNF)
- interleukiny (IL)

17. Co to jest restenoza?

Jest to zwężenie światła naczyń krwionośnych po zabiegu ich sztucznego rozszerzania.

18. Z jakich dwóch zasadniczych etapów składa się mitoza?

- kariokineza
- cytokineza

19. Jakie fazy wyróżniamy w kariokinezie mitozy?

- profaza
- metafaza
- anafaza
- telofaza

20. W której fazie (fazach) mitozy zachodzi kondensacja chromatyny?

W profazie i metafazie.

21. Które chromosomy są dłuższe – profazowe czy metafazowe?

Dłuższe są chromosomy profazowe.

22. Co dzieje się w profazie mitozy?

- zachodzi reorganizacja cytoszkieletu i gładkiej siateczki śródplazmatycznej
- dwie pary centrioli przemieszczają się każda w stronę przeciwległego bieguna komórki
- wytwarzane jest wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne)
- rozprasza się jąderko i zanika otoczka jądrowa
- rozpoczyna się kondensacja chromatyny

23. Co dzieje się w metafazie mitozy?

- kończy sie kondensacja chromatyny w chromosomy mitotyczne
- chromosomy mitotyczne ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki tworząc płytkę metafazową
- organella komórkowe przemieszczane są ku biegunom komórki tak, aby możliwie w równych ilościach
przeszły do komórek potomnych

24. Co dzieje się w anafazie?

Następuje rozerwanie chromosomów mitotycznych w miejscach ich centromerów i wędrówka chromosomów do
przeciwległych biegunów komórki przez skracanie się mikrotubuli wrzeciona podziałowego.

25. Co to jest kohezyna i jakie białka ją rozkładają?

Kohezyna jest to białko, które spaja chromatydy w centromerach. Za jego rozkład odpowiedzialne są takie białka
jak sekuryna, separyna i cyklosom.

26. Co dzieje się w telofazie?

- następuje dekondensacja chromosomów
- odtwarza się jąderko
- odbudowywana jest otoczka jądrowa

27. Co to jest cytokineza?

Jest to podział cytoplazmy dzielącej się komórki, rozpoczynający się wytworzeniem w anafazie bądź telofazie
pierścienia kurczliwego, który coraz bardziej zaciska się tworząc bruzdę podziałową, aż do całkowitego podziału
cytoplazmy.

28. W jakich chorobach stosuje się środki hamujące cykl komórkowy?

- w nowotworach
- w łuszczycy

29. Jakie czynniki mogą hamować cykl komórkowy?

- środki farmakologiczne
- promieniowanie rentgenowskie
- promieniowanie nadfioletowe

30. W jaki sposób można pobudzać komórki nabłonkowe naskórka do proliferacji i różnicowania?
Do proliferacji za pomocą TGFα a do różnicowania za pomocą TGFβ.

31. Czym się różnią komórki międzymitotyczne od pomitotycznych? Podaj przykłady.

Komórki międzymitotyczne mają zdolność do podziału, natomiast pomitotyczne ją utraciły, jak np. komórki
mięśniowe poprzecznie prążkowane lub komórki nerwowe.

32. Które komórki mają zdolność do podziału przez całe życie?

- komórki nabłonków
- komórki szpiku kostnego
- komórki kanalika nasiennego

33. Co to są komórki: a) totipotencjalne, b) pluripotencjalne?

a) Są to komórki, z których moga powstać wszystkie rodzaje komórek organizmu.
b) J.w. z wyjątkiem komórek błon płodowych.

34. Co powstaje z jednej komórki macierzystej w wyniku jej podziału?

Powstają 1 komórka macierzysta oraz 1 komórka progenitorowa.

35. Co to są kaspazy i przez co są aktywowane?

Są to enzymy, które rozkładają enzymy metabolizmu komórki, uaktywniające się podczas apoptozy pod
wpływem cytochromu c uwalnianego przez mitochondria.

36. Jakie czynniki mogą wzbudzać apoptozę?

- ceramid
- cytochrom c
- białko p53
 TKANKA
NABŁONKOWA

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008 (72 pytania)

1
1. Jakimi dwiema innymi nazwami określa się tkankę nabłonkową?
- tkanka graniczna
- nabłonek

2. Z jakiego listka (listków) zarodkowego pochodzą nabłonki?

- ektoderma – nabłonek pokrywający skórę i jamę ustną, ependyma
- endoderma – nabłonek układu pokarmowego i oddechowego
- mezoderma – nabłonek wyściełający naczynia krwionośne i chłonne oraz nabłonek
surowiczy

3. Jakie funkcje spełniają nabłonki?

- mechaniczna ochrona tkanek leżących pod nabłonkiem
- izolowanie różnych środowisk
- funkcja odżywcza
- funkcja wydalnicza
- odbierają bodźce
- biorą udział w wymianie gazowej
- funkcja filtracyjna, dializacyjna
- transport substancji przez transcytozę
- wchłanianie (absorpcja)
- wydzielanie (sekrecja)
- chroni przed inwazją mikroorganizmów

4. Jak dzielimy nabłonki ze względu na ich funkcję?

- pokrywający (okrywający, wyściełający) – pokrywa skórę, wyścieła przewód pokarmowy
jamę nosową
- ruchowy – za pomocą rzęsek zlokalizowanych na powierzchni nabłonka przesuwa on
niepotrzebne drobiny dostające się do organizmu ze środowiska zewnętrznego (pyły,
cząsteczki kurzu) jak również przesuwa komórkę jajową w jajowodzie w kierunku macicy.
- wydzielniczy – buduje odcinki wydzielnicze gruczołów potowych, łojowych, a także tych
wytwarzających hormony
- transportujący – transportuje przez nabłonek substancje, cząsteczki, z jelit, z kanalików
nerkowych, naczyń krwionośnych czy pęcherzyków płucnych
- zmysłowy – występuje w narządach zmysłów (siatkówce oka, kubkach smakowych, uchu
wewnętrznym)

5. Za pomocą jakiej struktury tkanki nabłonkowej nabłonek łączy się z leżącą pod nim tkanką
łączną?
Za pomocą błony podstawnej.

6. Jakie są funkcje błony podstawnej?

- łączy nabłonek z podłożem mechanicznie
- zachodzi przez nią transport substancji odżywczych i metabolitów do i z naczyń
krwionośnych tkanki łącznej
- dzięki niej nabłonek zachowuje kształt swoich komórek

7. Z jakich warstw składa się błona podstawna? Z czego składają się poszczególne warstwy?
- blaszka jasna (wypustki komórek nabłonkowych, glikoproteiny – lamina, białka – nidogen,
BM40, fibuliny, proteoglikany – perlekan i agryna)
- blaszka gęsta (kolagen typu IV)

2
- warstwa włókienek i makrocząsteczek kolagenowych (kolagen typu VII)

8. Gdzie występuje i jakie funkcje pełni blaszka jasna?

Blaszka jasna jest jedną z blaszek błony podstawnej nabłonka, która przytwierdza komórki
nabłonkowe do błony podstawnej.

9. Co to są włókienka kotwiczące?
Są to makrocząsteczki kolagenu typu VII, które przytwierdzają błonę podstawną i nabłonek
do tkanki łącznej.

10. Gdzie w nabłonku występuje: a) laminina i kolagen typu IV, b) aksonema z

mikrotubulami powiązanymi neksyną?
a) w błonie podstawnej nabłonka
b) w rzęskach nabłonka

11. Jakie struktury mogą znajdować się na wolnych powierzchniach komórek nabłonkowych,
a jakie na ich powierzchni podstawnej?
Na wolnej powierzchni:
- mikrokosmki
- rzęski
- stereocylia
- kinetocylia
Na powierzchni podstawnej:
- wgłobienia
- hemidesmosomy (półdesmosomy)

12. Podaj przykłady komórek, które mają na swoich powierzchniach mikrokosmki? Jaka jest
funkcja tych struktur?
- komórki nabłonka jednowarstwowego walcowatego jelita cienkiego
- komórki nabłonka jednowarstwowego sześciennego kanalika I rzędu nerki
Mikrokosmki znacznie zwiększają powierzchnię chłonną komórki.

13. Jaka jest budowa i funkcja rąbka szczoteczkowego? Gdzie on występuje?

Rąbek szczoteczkowy jest to skupisko mikrokosmków pokrywających komórkę nabłonkową.
Jego funkcją jest zwiększenie powierzchni chłonnej komórki. Występuje na komórkach
nabłonka jednowarstwowego walcowatego pokrywającego kosmki jelitowe oraz na
powierzchni komórek nabłonka kanalika nerkowego I rzędu.

14. Jaka jest budowa mikrokosmka? Opisz i zrób rysunek z podpisami.

Jest to podłużna struktura cytoplazmatyczna otoczona błona komórkową mająca w
wierzchołku część bezpostaciową. Wewnątrz mikrokosmka znajduje się pęczek ułożonych
równolegle filamentów aktynowych zanurzonych w siateczce granicznej szczytowej części
komórki. Filamenty połączone są białkami łączącymi – wiliną i fimbryną. W skład
mikrokosmka wchodzą również kalmodulina i miozyna I biorące udział w nieznacznych
ruchach mikrokosmków.
Patrz: Rys. 2A4A

15. Co to są rzęski i podaj miejsca ich występowania? Ile rzęsek może być na jednej komórce
nabłonka?

3
Rzęski są to ruchome wypustki niektórych rodzajów komórek nabłonkowych wyściełających
np. jajowód czy tchawicę. Na jednej komórce nabłonkowej może być do 300 rzęsek.

16. Jaka jest budowa rzęski?

Rzęska składa się z błony komórkowej i cytosolu, w którym zanurzony jest aparat ruchowy
rzęski czyli tzw. aksonema. Aksonema rzęski składa się z 9 par mikrotubuli ułożonych
obwodowo i 2 mikrotubuli położonych centralnie. Obwodowe pary mikrotubuli łączą się ze
sobą za pomocą białka – neksyny, a wzdłuż ich par znajduje się białko motorowe – dyneina,
mające aktywność ATP-azy i uczestniczące w ruchach rzęsek według mechanizmu
ślizgowego. Aksonema łączy się z kinetosomem rzęski (ciałkiem podstawowym), które
organizuje jej strukturę, przyspiesza polimeryzację α-tubuliny i β-tubuliny, bierze udział w
wytwarzaniu mikrotubuli aksonemy, synchronizuje ruchy rzęsek.

17. Narysuj i podpisz aparat ruchowy rzęski w przekroju poprzecznym widziany w

mikroskopie elektronowym.
Patrz: Rys. 2A4B

18. Jaki jest wzór mikrotubuli w rzęsce, a jaki w centrioli?

- w rzęsce – 9 x 2 + 2
- w centrioli – 9 x 3 + 0

19. Co to są stereocylia i gdzie występują?

Są to wypustki cytoplazmatyczne podobne do rzęsek, ale nie mające ciałka podstawowego ani
też zdolności ruchu. Występują na powierzchni nabłonka przewodu najądrza i pokrywają
grzebienie i plamki statyczne w uchu wewnętrznym.

20. Co to są kinetocylia i gdzie występują?

Są odmianą rzęsek i występują na komórkach zmysłowych przedsionka ucha.

21. Jak dzielimy połączenia międzykomórkowe?

- połączenia zamykające
- połączenia zwierające
- połączenia komunikujące jonowo-metaboliczne

22. Narysuj i podpisz schemat budowy połączenia zamykającego (ścisłego). Gdzie tego typu
połączenia występują najobficiej?
Połączenia te występują pomiędzy komórkami nabłonka w ich wierzchołkowych częściach w:
- nabłonku pęcherza moczowego
- nabłonku kanalika I rzędu nerki i pętli nefronu
- nabłonku kosmka jelitowego
Patrz: Rys. 2A4C

23. Podaj przykłady połączeń zwierających i miejsca ich występowania?

- obwódki zwierające
- desmosomy (plamki zwierające)
- hemidesmosomy (półdesmosomy)
Występują w naskórku, nabłonku pochwy i szyjki macicy a także pomiędzy komórkami
mięśnia sercowego.

24. Jakie białko (rodzaj cząsteczki adhezyjnej) spaja komórki w obwódce zwierającej?

4
Białkiem tym jest kadheryna.

25. Co to jest: a) desmogleina, b) desmoplakina?

a) jest to glikoproteina, która spaja ze sobą błony komórkowe komórek w desmosomie, leżąca
pomiędzy tymi błonami
b) jest to białko (tworzące tzw. krążki desmoplakiny), które wchodzi w skład desmosomu i
leży na wewnętrznej powierzchni błony komórkowej. Do tych krążków przyczepiają się
tonofilamenty (filamenty pośrednie typu I i II – filamenty cytokeratynowe)

26. Gdzie występuje i jaką funkcję pełni hemidesmosom?

Hemidesmosomy (półdesmosomy) występują na powierzchniach podstawnych komórek
nabłonkowych i przytwierdzają one nabłonek do błony podstawnej.

27. Jaka jest budowa synapsy elektrycznej? Co jest przez nią transportowane? Gdzie
występuje? Narysuj i podpisz jej schemat.
Synapsa elektryczna (połączenie komunikujące jonowo-metaboliczne, połączenie typu
neksus, połączenie szczelinowe) składa się z 6 podjednostek białka koneksyny tworzących
kompleks białkowy zwany koneksonem, w środku którego znajduje się kanał.
Transportowane są przez nią jony nieorganiczne oraz związki drobnocząsteczkowe.
Występuje pomiędzy komórkami nerwowymi, komórkami mięśniowymi gładkimi i
komórkami mięśnia sercowego.
Patrz: Rys. 2A4D

28. W jakim typie połączeń międzykomórkowych występują koneksony? Z jakiej substancji

zbudowane są te struktury?
Występują one w połączeniach komunikujących jonowo-metabolicznych i zbudowane są z 6
podjednostek białka koneksyny tworzących konekson, w środku którego znajduje się kanał.

29. Podaj przykład występowania komórek nabłonkowych mających na powierzchni

podstawnej wgłobienia i wybrzuszenia. Z czym to jest związane?
- komórki nabłonka kanalika I i II rzędu nerki
- komórki okładzinowe
- komórki przewodów prążkowanych ślinianek
Wiąże się to z intensywnym transportem jonów sodu przez błony tych komórek. Zwiększa to
powierzchnię transportu.

30. Na podstawie jakich kryteriów klasyfikuje się nabłonki?

- kształt komórek
- kształt jąder komórkowych
- liczba warstw komórek

31. Jakimi innymi czterema nazwami określamy nabłonek jednowarstwowy sześcienny?

- nabłonek kostkowy
- nabłonek brukowy
- nabłonek kuboidalny
- nabłonek izopryzmatyczny

32. Jakimi innymi dwiema nazwami określamy nabłonek jednowarstwowy walcowaty?

- nabłonek cylindryczny
- nabłonek pryzmatyczny

5
33. Jakimi innymi dwiema nazwami określamy nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy?
- nabłonek rzekomowielowarstwowy
- nabłonek wieloszeregowy

34. Jak w poszczególnych typach nabłonków układają się jądra ich komórek?
- nabłonek płaski – jądra są owalne, wydłużone i leżą równolegle do powierzchni nabłonka
- nabłonek sześcienny – jądra są okrągłe i zazwyczaj leżą w środku komórki
- nabłonek walcowaty – jądra są owalne, wydłużone i leżą w prostopadle do powierzchni
nabłonka

35. Scharakteryzuj budowę nabłonka jednowarstwowego płaskiego? Gdzie występuje ten typ
nabłonka? Jakie są funkcje tego nabłonka? Czy w nabłonek ten wykazuje biegunowe ułożenie
cytoplazmy? Zrób rysunek tego nabłonka.
Składa się z jednej warstwy bardzo płaskich komórek, uwypuklonych miejscu występowania
również spłaszczonego, owalnego, leżącego równolegle do powierzchni jądra komórkowego.
Patrząc od góry komórki są kształtu wielobocznego.
Nabłonek ten występuje na tylnej powierzchni rogówki, wyścieła naczynia krwionośne i
chłonne jako tzw. śródbłonek, pokrywa błony surowicze (otrzewna, opłucna, osierdzie) jak
tzw. nabłonek surowiczy, występuje w nerce pokrywając kłębuszki nerkowe, wchodzi w skład
pęcherzyków płucnych.
Funkcje:
- funkcja filtracyjna
- funkcja dializacyjna
- bierny transport gazów (dwutlenku węgla oraz tlenu)
- transport substancji za pomocą transcytozy
Nabłonek ten nie wykazuje biegunowego ułożenia cytoplazmy.
Patrz: Rys. 2A4E

36. Scharakteryzuj budowę nabłonka jednowarstwowego sześciennego? Gdzie występuje ten

typ nabłonka? Jakie są funkcje tego nabłonka? Czy w nabłonek ten wykazuje biegunowe
ułożenie cytoplazmy? Zrób rysunek tego nabłonka.
Składa się z jednej warstwy komórek w kształcie sześcianów. Komórki te mają jedno okrągłe
jądro umieszczone w środku komórki. Występuje w częściach wydzielniczych wielu
gruczołów oraz wyścieła kanaliki nerkowe, w których ma na swojej powierzchni wolnej
mikrokosmki, a na podstawnej liczne wgłobienia. Wyścieła też oskrzeliki oddechowe.
Funkcje:
- funkcja wchłaniania
- funkcja wydzielnicza
- udział w aktywnym transporcie jonów
Nabłonek te ma biegunowe ułożenie cytoplazmy. Pod jądrem znajdują się mitochondria zaś
nad jądrem znajdują się aparat Golgiego, siateczka śródplazmatyczna oraz pęcherzyki
wydzielnicze.
Patrz: Rys. 2A4F

37. Scharakteryzuj budowę nabłonka jednowarstwowego walcowatego? Gdzie występuje ten

typ nabłonka? Jakie są funkcje tego nabłonka? Czy w nabłonek ten wykazuje biegunowe
ułożenie cytoplazmy? Zrób rysunek tego nabłonka.
Składa się z komórek wydłużonych, walcowatych. Jądra komórkowe są owalne, wydłużone i
leżą prostopadle do powierzchni nabłonka, bliżej części podstawnej komórek.

6
Występuje w przewodzie pokarmowym od żołądka do jelita grubego, w przewodach
wyprowadzających pewnych gruczołów, w jajowodzie i macicy.
Funkcje:
- funkcja wchłaniania
- funkcja wydzielania
Nabłonek ten wykazuje biegunowe ułożenie cytoplazmy. Nad jądrem znajdują się aparat
Golgiego, większość siateczki śródplazmatycznej gładkiej, pęcherzyki wydzielnicze i
endocytarne, zaś pod jądrem mitochondria oraz większość siateczki śródplazmatycznej
szorstkiej.
Patrz: Rys. 2A4G

38. Scharakteryzuj budowę nabłonka jednowarstwowego wielorzędowego? Gdzie występuje

ten typ nabłonka? Jakie są funkcje tego nabłonka? Zrób rysunek tego nabłonka.
Składa się z komórek walcowatych o różnej wysokości, w związku z czym ich jądra
komórkowe leżą na różnych wysokościach. Nie każda komórka tego nabłonka osiąga warstwę
powierzchniową, ale każda spoczywa na błonie podstawnej. Komórki leżące najniżej, mają
stożkowaty kształt i noszą nazwę komórek zastępczych. Niektóre komórki tego nabłonka
mogą przekształcać się w komórki kubkowe, które wydzielają śluz. Prawie zawsze na
powierzchni tego nabłonka występują rzęski. Nabłonek ten występuje w drogach
oddechowych, a więc w jamie nosowej, części nosowej gardła, krtani, tchawicy, oskrzelach.
Rzęski tego nabłonka usuwają z dróg oddechowych wszelkie zanieczyszczenia, pyły, kurz.
Patrz: Rys. 2A4H

39. Narysuj i podpisz schemat nabłonka budowy nabłonka wielorzędowego urzęsionego z

obecnością jednokomórkowego gruczołu śródnabłonkowego.
Patrz: Rys. 2A4I

40. Scharakteryzuj budowę nabłonka wielowarstwowego płaskiego? Gdzie występuje ten typ
nabłonka? Zrób rysunek tego nabłonka.
Składa się z wielu (6-20) warstw komórek, z których warstwa podstawna jest warstwą
komórek walcowatych, wyżej leżą komórki o kształcie sześciennym, zaś powierzchniowe
warstwy komórek są komórkami płaskimi. Pokrywa skórę, występuje w jamie ustnej, gardle,
przełyku, odbycie, pochwie oraz pokrywa przednią warstwę rogówki.
Patrz: Rys. 2A4J.

41. Od czego zależy liczba warstw komórek oraz grubość nabłonka wielowarstwowego
płaskiego? Od czego wywodzi się nazwa tego nabłonka?
Zależy od sił mechanicznych działających na nabłonek. Nazwa wywodzi się od tego, że ma
on wiele warstw i powierzchniowa warstwa komórek jest płaska.

42. Jakiego kształtu są komórki podstawnej warstwy nabłonka wielowarstwowego płaskiego?

Są one kształtu walcowatego.

43. Gdzie występuje nabłonek wielowarstwowy sześcienny?

W przewodach wyprowadzających niektórych gruczołów np. ślinianki, trzustka, gruczoły
potowe.

44. Gdzie występuje nabłonek wielowarstwowy walcowaty?

W przewodach wyprowadzających niektórych gruczołów oraz w spojówce u konia oraz
zwierząt mięsożernych.

7
45. Co to jest proces odnowy fizjologicznej?
Jest to proces polegający na odnowie tkanki nabłonkowej poprzez intensywne podziały
mitotyczne komórek najgłębiej leżących w nabłonku.

46. Gdzie są usytuowane: a) komórki, dzięki którym następuje odnowa nabłonków

jednowarstwowych, b) nabłonki jednowarstwowe, które zawierają liczne jednokomórkowe
gruczoły śródnabłonkowe?
a) pomiędzy poszczególnymi komórkami nabłonka
b) w ścianie jelita cienkiego, w przewodach oddechowych

47. W jaki sposób odżywiane są nabłonki? Czy są unaczynione?

Nabłonki nie są unaczynione, w związku z czym pobierają substancje odżywcze z podłoża
łącznotkankowego poprzez błonę podstawną. Komórki wyższych warstw nabłonków
wielowarstwowych odżywiają się poprzez płyn tkankowy krążący w przestrzeniach
międzykomórkowych.

48. W którym nabłonku i w której jego części są najlepiej wykształcone przestrzenie

międzykomórkowe? Co w nich się znajduje?
Najlepiej są one wykształcone w części środkowej nabłonka wielowarstwowego płaskiego.
Krąży w nich płyn tkankowy.

49. Podaj przykłady występowania nabłonka wielowarstwowego przejściowego? Jakie

rodzaje połączeń międzykomórkowych występują w tym nabłonku i co one warunkują? U
jakich zwierząt nabłonek ten jest szczególnie dobrze rozwinięty?
- kielichy nerkowe
- miedniczki nerkowe
- moczowody
- pęcherz moczowy
- cewka moczowa
Pomiędzy komórkami tego nabłonka występują połączenia zamykające w postaci obwódek
zamykających, które zapobiegają wchłanianiu moczu i zwiększają przyleganie do siebie
poszczególnych komórek. Nabłonek ten jest dobrze rozwinięty u konia i bydła.

50. Jak nazywają się komórki ułożone w górnej części nabłonka przejściowego mające kształt
sześcienny w pęcherzu opróżnionym z moczu? Czy komórki te mają jedno, czy mogą mieć
więcej jąder?
Są to komórki baldaszkowate. Komórki te są jednojądrzaste.

51. Co znaczy, że nabłonek wielowarstwowy przejściowy jest pozornie unaczyniony?

Oznacza to, że w czasie zmiany kształtu komórek tego nabłonka, pomiędzy komórki mogą
wciskać się naczynia krwionośne, które jednak wcale nie odżywiają tego nabłonka.

52. Czym różnią się wydzieliny od wydalin? Podaj przykłady.

Są to substancje wydzielane przez komórki nabłonkowe gruczołowe, przy czym wydzieliny
są dla organizmu pożyteczne jak np. enzymy trawienne, śluz, żółć, hormony, zaś wydaliny są
bezużyteczne jak np. mocz, pot.

53. W jaki sposób dzielimy gruczoły?

- gruczoły śródnabłonkowe (endoepitelialne) np. komórki kubkowe.

8
- gruczoły pozanabłonkowe (egzoepitelialne)

54. Jak dzielą się gruczoły pozanabłonkowe?

- gruczoły egzokrynowe
- gruczoły endokrynowe

55. Czym różni się gruczoł egzokrynowy od endokrynowego?

Gruczoł egzokrynowy ma przewód wyprowadzający, za pomocą którego łączy się z
nabłonkiem. Jego wydzielina dostaje się na zewnątrz organizmu lub do światła rurowych
narządów wewnętrznych. Gruczoł endokrynowy natomiast nie ma przewodu
wyprowadzającego i jego wydzielina zwana hormonem albo inkretem dostaje się do krwi,
chłonki, albo płynu mózgowo-rdzeniowego.

56. Z jakich dwóch zasadniczych części składa się gruczoł egzokrynowy?

- odcinek wydzielniczy
- przewód wyprowadzający

57. Co to są kanaliki wydzielnicze?

Są to kanaliki wchodzące pomiędzy komórki gruczołowe odcinka wydzielniczego gruczołu
egzokrynowego będące uchyłkiem światła gruczołu (w przypadku, kiedy światło jest bardzo
wąskie).

58. Jakie trzy zasadnicze fazy rozróżniamy w wydzielaniu przez komórki gruczołowe?
- faza syntezy wydzieliny
- gromadzenie wydzieliny
- wyprowadzanie z komórki na zewnątrz

59. W których komórkach gruczołowych znajdują się wewnątrzkomórkowe kanaliki

wydzielnicze?
W komórkach okładzinowych gruczołów żołądkowych właściwych.

60. W których gruczołach znajdują się komórki mioepitelialne? Jak inaczej określamy te
komórki? Dzięki czemu maja one możliwość kurczenia się i jaka jest ich funkcja?
Znajdują się one w śliniankach, gruczole mlekowym, potowym i łzowym.
Inaczej są to komórki mięśniowo-nabłonkowe, mioidalne lub koszyczkowe. Kurczą się dzięki
obecnym w ich cytoplazmie filamentom aktynowym i miozynowym. Ich funkcją jest
opróżnianie odcinka wydzielniczego z wydzieliny i przesuwanie jej do światła przewodu
wyprowadzającego.

61. Jak dzielimy gruczoły ze względu na kształt odcinka wydzielniczego?

- gruczoły cewkowe
- gruczoły pęcherzykowe
- gruczoły cewkowo-pęcherzykowe

62. Jak dzielimy gruczoły ze względu na ilość odcinków wydzielniczych?

- gruczoły proste (pojedyncze)
- gruczołu rozgałęzione
- gruczoły złożone

63. Co to są gruczoły mono- i poliptychijne? Które z nich przeważają u ssaków?

9
Odcinki wydzielnicze gruczołów monoptychijnych utworzone są z jednej warstwy komórek
(jednego pokładu), natomiast w przypadku gruczołów poliptychijnych buduje je kilka warstw
komórek. U ssaków przeważają monoptychijne.

64. Jakie trzy sposoby wydzielania wyróżniamy? Podaj przykłady.

- wydzielanie merokrynowe – wydzielina dyfunduje przez górną część komórki, nie
doprowadzając do jej uszkodzenia. W ten sposób wydzielają: gruczoł ślinowy, potowy,
wątroba, trzustka
- wydzielanie apokrynowe – wydzielina gromadzi się w szczytowej części komórki, wraz z
którą odrywa się i dostaje do światła odcinka wydzielniczego. Z pozostałej części następuje
odnowa powstałego ubytku. W ten sposób wydzielają gruczoł mlekowy oraz zapachowy
(potowy wonny).
- wydzielanie holokrynowe – cała komórka przekształca się w wydzielinę i ulega zniszczeniu.
Tak wydziela gruczoł łojowy.

65. Co to jest gruczoł homo- i heterokrynowy?

Gruczoł homokrynowe wydziela jeden rodzaj wydzieliny np. ślinianka przyuszna, gruczoły
węchowe i maciczne. Zaś gruczoł heterokrynowy wydziela różne rodzaje wydzielin np.
gruczoły dna żołądka, ślinianka podżuchwowa, gruczoł mlekowy.

66. W których miejscach w organizmie występuje nabłonek zmysłowy?

- kubki smakowe
- błona węchowa
- siatkówka
- narząd spiralny w uchu wewnętrznym

67. Jakie jest biegunowe ułożenie składników cytoplazmy w komórce gruczołu cewkowego
lub pęcherzykowego?
Nad jądrem leżą aparat Golgiego, pęcherzyki wydzielnicze, większość siateczki
śródplazmatycznej a pod jądrem mitochondria.

68. W jaki sposób regulowane jest wydzielanie przez komórki gruczołowe?

Regulacja ta odbywa się za pomocą układu nerwowego bądź hormonalnego za
pośrednictwem tzw. cząsteczek sygnałowych, czyli informatorów I rzędu. W przypadku
regulacji nerwowej tymi cząsteczkami są neuroprzekaźniki takie jak np. serotonina,
dopamina, kwas γ-aminomasłowy, noradrenalina, acetylocholina, zaś w regulacji hormonalnej
są to hormony.

69. Na czym polega wydzielanie przez komórkę gruczołową po jej pobudzeniu nerwowym?
Kiedy błona presynaptyczna synapsy zostanie zdepolaryzowana, otwierają się białka
kanałowe dla jonów wapnia, które przenikając do cytosolu powodują fuzję pęcherzyków
synaptycznych z neurotransmitterami w środku z błoną presynaptyczną włókna nerwowego i
uwalnianie ich do szczeliny synaptycznej, skąd neuroprzekaźniki łączą się z receptorami na
powierzchni komórki gruczołowej.

70. Na czym polega: a) modulacja, b) metaplazja nabłonków?

a) modulacja jest to przejściowa zmiana charakteru nabłonka np. po przeszczepieniu go z
małżowiny usznej na podeszwę stopy

10
b) trwała zmiana budowy i funkcji nabłonka, np. pod wpływem dymu tytoniowego nabłonek
wielorzędowy dróg oddechowych przekształca się w nabłonek wielowarstwowy płaski.
Inaczej jest to transdyferencjacja.

71. Jakie cytokiny są wydzielane przez nabłonki?

- interleukiny (IL)
- transformujący czynnik wzrostu (TGF)
- czynnik martwicy nowotworów (TNF)

72. Co to defensyny?
Są to własne antybiotyki organizmu skierowane przeciw drobnoustrojom a także przyciągają
granulocyty i nieaktywne komórki dendrytyczne.

11
 TKANKA
ŁĄCZNA

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008
Wymień funkcje tkanki łącznej właściwej.
- stanowi zrąb oraz ochronę mechaniczną dla innych tkanek i narządów
- łączy różne tkanki
- nadaje kształt narządom jako tkanka łączna ich torebek
- transportuje substancje odżywcze i metabolity
- broni organizm przez obcymi czynnikami: obcymi cząsteczkami, wirusami, bakteriami czy
obcymi komórkami

Z jakich dwóch zasadniczych elementów składa się tkanka łączna?

- komórki
- istota międzykomórkowa

Z jakich dwóch elementów składa się istota międzykomórkowa? Jakim symbolem ją

oznaczamy?
- istota podstawowa
- włókna tkanki łącznej
Jest skrót to ECM.

Jak nazywa się płyn krążący w istocie międzykomórkowej i co zawiera?

Jest to płyn tkankowy zawierający substancje odżywcze i metabolity.

Jakie są funkcje istoty międzykomórkowej?

- uczestniczy w transporcie substancji odżywczych i metabolitów poprzez płyn tkankowy w
niej krążący
- stanowi filtr zatrzymujący wiele szkodliwych cząsteczek

Jak nazywa się zarodkowa i płodowa postać wszystkich tkanek łącznych? Z jakiego listka
zarodkowego wywodzą się?
Jest to mezenchyma (tkanka łączna galaretowata) wywodząca się z mezodermy.

Jaką konsystencję ma istota międzykomórkowa mezenchymy?

Ma konsystencję bezpostaciowego żelu.

Jak nazywają się komórki mezenchymy?

Są to komórki gwiaździste.

Gdzie występuje w organizmie tkanka łączna galaretowata?

Występuje w sznurze pępowinowym, a po urodzeniu w miazdze zęba.

Jak dzieli się tkanka łączna właściwa?

Tkankę łączną właściwą możemy podzielić na tkankę łączną właściwą luźną (wiotką), tkankę
łączną siateczkową oraz tkankę łączną zbitą (zwartą, włóknistą), która to z kolei dzieli się na
tkankę łączną właściwą zbitą o utkaniu regularnym i nieregularnym.

Jakie elementy wchodzą w skład istoty podstawowej tkanki łącznej właściwej?

- woda
- glikozaminoglikany (GAG)
- proteoglikany
- glikoproteiny
Z jakich cukrów składają się glikozaminoglikany tkanki łącznej właściwej?
- kwas glukuronowy
- kwas iduronowy
- acetyloglukozamina
- acetylogalaktozamina

Wymień rodzaje glikozaminoglikanów istoty podstawowej tkanki łącznej właściwej.

- kwas hialuronowy
- siarczan chondroityny-4
- siarczan chondroityny-6
- siarczan heparanu
- siarczan keratanu
- siarczan dermatanu
- heparyna

Co to są monomery proteoglikanów?
Są to kompleksy glikozaminoglikanów z białkiem.

Jaki glikozaminoglikan nie tworzy monomerów proteoglikanów?

Jest nim kwas hialuronowy.

Co to jest agregat proteoglikanów?

Jest połączenie wielu monomerów proteoglikanów z kwasem hialuronowym za pomocą
białka łączącego.

Wymień rodzaje proteoglikanów i podaj miejsca ich występowania.

- agrekan (w chrząstce)
- betaglikan (na powierzchni komórek i w istocie międzykomórkowej)
- dekoryna (powszechnie w tkance łącznej)
- perlekan i agryna (blaszka jasna błony podstawnej nabłonka)
- serglicyna (w pęcherzykach wydzielniczych leukocytów)
- syndekan (transbłonowy składnik komórek)

Jakie są rodzaje glikoprotein tkanki łącznej właściwej?

- fibronektyna
- laminina
- osteopontyna

Z kolagenu jakiego typu zbudowane są włókna siateczkowe?

Z kolagenu typu III.

Który kolagen jest najczęściej spotykany w organizmie?

Kolagen typu I.

Jaki enzym rozkłada kolagen i gdzie się znajduje?

Kolagen rozkładany jest przez kolagenazę i znajduje się w soku trzustkowym, lizosomach
fibroblastów, histiocytów, osteoblastów.

Jakim barwnikiem wybarwiają się włókna kolagenowe?

Barwią się eozyną.
W której tkance łącznej właściwej zachodzi najszybsza odnowa kolagenu, a w której zachodzi
szczególnie wolno?
W tkance łącznej właściwej luźnej zachodzi szybko, zaś wolno w tkance łącznej właściwej
włóknistej.

Które włókna są grubsze – kolagenowe czy siateczkowe?

Grubsze są włókna kolagenowe.

Jakimi czterema innymi nazwami określamy włókna siateczkowe?

- włókna retikulinowe
- włókna argentofilne
- włókna srebrochłonne
- włókna kratkowe

Gdzie występują włókna siateczkowe?

Wchodzą w skład zrębu większości narządów oraz występują w błonach podstawnych.

W jakim organellum i w jakich komórkach syntetyzowany jest kolagen?

W siateczce śródplazmatycznej szorstkiej fibroblastów, chondroblastów, osteoblastów,
hepatocytów, miocytach gładkich, komórkach nabłonka nerki i lemocytach.

Podaj 3 przykłady występowania włókien sprężystych.

- ściana tętnic
- płuca
- małżowina uszna

Jakimi barwnikami wybarwiają się włókna sprężyste?

- rezorcyną
- orceiną

Z jakich dwóch składników składa się włókno elastyczne?

- białko elastyna
- białko mikrofibrylina

Do jakiej grupy białek należy elastyna?

Do skleroprotein.

Gdzie wytwarzana jest elastyna?

Wytwarzana jest w siateczce śródplazmatycznej szorstkiej fibroblastów, chondroblastów,
miocytów gładkich.

Co to są elastocyty?
Jest to inna ogólna nazwa komórek wytwarzających elastynę.

Jakie aminokwasy wchodzą w skład elastyny?

- glicyna
- prolina
- lizyna
Jak nazywa się pierwsze białko powstające w procesie syntezy elastyny?
Jest nim tropoelastyna.

Czym różni się tropoelastyna od elastyny?

W elastynie cząsteczki tropoelastyny połączone są wiązaniami krzyżowymi.

Co to są desmozyna i izodesmozyna?
Są to poliaminokwasy powstałe z połączenia czterech sąsiednich cząsteczek lizyny w
elastynie.

Który składnik włókna sprężystego rozwija się wcześniej – elastyna czy mikrofibrylina?
Wcześniej rozwija się mikrofibrylina i pełni rolę sztancy nadającej elastynie formę włókna.

Co znaczy, że błony sprężyste są fenestrowane?

Oznacza to, że znajdują się w nich otwory.

Gdzie występują błony sprężyste?

W ścianie aorty.

Jakie są dwie rzadsze odmiany włókien sprężystych?

- włókna oksytalanowe
- włókna elauninowe

Gdzie występują włókna: a) oksytalanowe, b) elauninowe?

a) w ścięgnach, w miazdze zęba
b) błona podstawna nabłonka gruczołów potowych

Wymień komórki tkanki łącznej właściwej.

- fibroblasty
- histiocyty
- komórki tuczne
- komórki plazmatyczne
- komórki napływowe

Jakie komórki są prekursorami komórek tkanki łącznej i gdzie one powstają?

Są nimi komórki macierzyste powstające w czerwonym szpiku kostnym.

Które komórki tkanki łącznej właściwej są najliczniejsze i jaka jest ich funkcja?
Najliczniejsze są fibroblasty. Produkują one włókna oraz proteoglikany istoty
międzykomórkowej tkanki łącznej właściwej. Ponadto wydzielają kolagenazę i stromelizynę.

Czym różni się fibroblast od fibrocytu?

Fibroblast jest młodą, sprawną metabolicznie komórką, mającą kształt najczęściej
wrzecionowaty z kilkoma wypustkami. Ma jedno, okrągłe lub owalne, jądro, najczęściej z
wyraźnym jąderkiem, zasadochłonną cytoplazmę z uwagi na obecność w niej RER. Fibrocyt z
kolei jest mniejszą, starszą i mniej sprawną metabolicznie komórką, mającą podłużne jądro o
zbitej chromatynie i kwasochłonną cytoplazmę.

Co to jest transformacja blastyczna?

Jest to przejście komórki z formy blast w formę cyt lub odwrotnie.
Pod wpływem czego i kiedy zwiększają się podziały fibroblastów?
Pod wpływem FGF (fibroblastyczny czynnik wzrostu) podczas gojenia się tkanki łącznej.

Czym wyróżniają się miofibroblasty i gdzie występują?

Są to komórki podobne do fibroblastów, jednakże odznaczające się dużo zawartością
kompleksów aktyna-miozyna w cytoplazmie, w związku z czym mogą się kurczyć i
rozkurczać. Szczególnie dużo jest ich w kosmkach jelitowych, gdzie pełnią funkcję mięśni
gładkich naczyń krwionośnych.

Co to są melanofory i gdzie występują?

Jest to odmiana fibroblastów, które zawierają w swojej cytoplazmie ziarenka brunatnego
barwnika – melaniny. Szczególnie liczne są w tęczówce, ciele rzęskowym, w naczyniówce
oka, w skórze części płciowych zewnętrznych, w brodawce sutka.

Co to są histiocyty i jak powstają?

Są to makrofagi tkanki łącznej, które powstają w czerwonym szpiku kostnym z monoblastów,
a następnie przechodzą do krwi jako monocyty. Później przez ścianę małych żył lub naczyń
włosowatych przedostają się do tkanki łącznej właściwej, gdzie dojrzewają i stają się
histiocytami.

Jaka jest ultrastruktura histiocytów i jaką funkcję spełniają te komórki?

Histiocyty są owalnymi komórkami o okrągłym lub nerkowatym jądrze, kwasochłonnej
cytoplazmie. Zawierają dużo lizosomów i fagosomów. Ich funkcją jest fagocytoza i trawienie
sfagocytowanego materiału.

Co to są receptory TLR? Jakie substancje wydzielane są przez histiocyty?

Receptory TLR są receptorami znajdującymi się na powierzchni histiocytów. Histiocyty
wydzielają cytokiny – interleukiny, defensyny i enzymy.

Jakie rodzaje fagocytozy przez histiocyty rozróżniamy?

- fagocytoza nieswoista
- immunofagocytoza

Co to jest: a) fagocytoza nieswoista, b) immunofagocytoza?

a) zachodzi bez udziału przeciwciał, zaczyna się od związania cukrów z powierzchnią
histiocytu, który swoimi wypustkami otacza fagocytowaną cząstkę, która w rezultacie staje
się fagosomem.
b) podlegają jej cząstki i makrocząsteczki mające na swojej powierzchni przeciwciała
(immunoglobuliny), które wiążą się z receptorami na powierzchni histiocytu.

Co to są komórki tuczne? Jakie są ich dwie inne nazwy?

Są to komórki tkanki łącznej właściwej, które inaczej nazywamy labrocytami lub
mastocytami.

Przedstaw ultrastrukturę komórki tucznej.

Ma ona kształt owalny, okrągłe jądro leżące zazwyczaj w środku komórki, liczne ziarenka
zasadochłonne w cytoplazmie.

Jakie dwa rodzaje komórek tucznych wyróżniamy i gdzie one występują?

- komórki tuczne tkankowe – występują w tkance łącznej właściwej różnych narządów,
szczególnie wzdłuż naczyń krwionośnych i w płynie jam ciała
- komórki tuczne błony śluzowej – występują w tkance łącznej błony śluzowej przewodu
pokarmowego

Jakie, czynne biologicznie substancje, zawierają ziarenka komórek tucznych?

- heparyna
- histamina
- czynnik martwicy nowotworów (TNFα)
- czynnik chemotaktyczny eozynofili – anafilaksja (ECF-A)
- czynnik aktywujący płytki krwi (PAF)
- peptyd rozszerzający naczynia krwionośne (VIP)
- enzymy proteolityczne

Jakie substancje uwalniane są z błon komórek tucznych? pil, pil i napił się
- leukotrieny (LT)
- interleukiny (IL)
- prostaglandyna PGD2

Co znaczy, że komórki tuczne tkankowe wykazują metachromazję?

Oznacza to, że wybarwiają się niebieskim barwnikiem na czerwono.

Co to jest heparyna i jakie są jej funkcje?

Jest to substancja biologicznie czynna, uwalniana z ziarenek komórek tucznych będąca:
- silnym środkiem przeciwkrzepliwym
- aktywatorem lipazy lipoproteinowej

Jakie są funkcje histaminy?

- powoduje rozszerzenie małych żył
- zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych
- powoduje powstawanie pęcherzyków skórnych, obrzęków i innych objawów alergii

Jaka jest funkcja TNF?

TNF (czynnik martwicy nowotworów) preaktywuje granulocyty obojętnochłonne, dzięki
czemu stają się one szczególnie wrażliwe na antygeny. Zwiększa odporność na zakażenie
bakteryjne.

Które substancje uwalniane z komórek tucznych biorą udział w wywoływaniu i likwidowaniu

skutków zapalenia?
- PAF (czynnik aktywujący płytki krwi)
- LT (leukotrieny)
- histamina

Jaki jest mechanizm degranulacji komórek tucznych?

Kiedy do organizmu wnikną antygeny np. alergeny, wówczas komórki plazmatyczne
produkują przeciwko temu antygenowi IgE (immunoglobuliny). IgE łączą się z receptorami
na powierzchni komórek tucznych. Jeśli do organizmu ponownie dostanie się antygen, łączy
się z dwoma sąsiednimi kompleksami receptor-IgE, w wyniku czego przez błonę
przekazywany jest sygnał, w wyniku czego otwierają się białka kanałowe dla jonów wapnia,
których stężenie zwiększa się w cytosolu, co prowadzi do fuzji ziarenek z błona komórkową i
degranulacji.

Do jakiego typu wydzielania zaliczamy wydzielanie prze komórki tuczne?

Komórki tuczne wydzielają parakrynowo.

Przedstaw ultrastrukturę komórki plazmatycznej? Jaka jest jej główna funkcja?

Komórka jest owalna, ma okrągłe jądro z charakterystycznym szprychowatym układem
chromatyny. Cytoplazma jest silnie zasadochłonna ze względu na obecność w niej szorstkiej
siateczki śródplazmatycznej. W pobliżu jądra leży też rozbudowany aparat Golgiego.
Główną funkcją komórek plazmatycznych jest produkcja przeciwciał.

Jakie komórki zaliczamy do komórek napływowych i jaka jest ich funkcja?

Pełnią one funkcję obronną i są do nich zaliczane limfocyty T i B oraz granulocytu obojętno-,
kwaso- i zasadochłonne.

Gdzie powstają komórki tkanki łącznej?

W czerwonym szpiku kostnym.

Jaki czynnik powoduje intensywne podziały fibroblastów?

Czynnikiem tym jest fibroblastyczny czynnik wzrostu (FGF).

Podaj przykłady występowania tkanki łącznej właściwej luźnej.

- pomiędzy komórkami miąższowymi różnych narządów
- w warstwie brodawkowatej skóry właściwej
- w tkance podskórnej
- tworzy blaszki właściwe błon śluzowych
- jest głównym składnikiem błon surowiczych
- otacza narządy o charakterze rurowatym takie jak np. naczynia krwionośne, przełyk

Czym charakteryzuje się tkanka łączna właściwa zbita?

W tkance tej stosunek jej składników jest przesunięty na korzyść włókien. Jest tam niewiele
istoty podstawowej oraz mała liczba komórek.

Jaka jest histologiczna budowa ścięgna?

Składa się ono z równoległych pęczków włókien kolagenowych (z kolagenu typu I), i skąpej
istoty podstawowej. Pomiędzy pęczkami tych włókien leżą nieliczne fibrocyty, układające się
w tzw. szeregi Ranviera. Poszczególne pęczki otoczone są luźniejszą tkanką łączną, a całe
ścięgno otaczają pęczki włókien kolagenowych o przebiegu okrężnym. W miejscach styku
ścięgien z kośćmi występują pochewki ścięgien.

Jaka jest budowa pochewki ścięgna?

Składa się ona z warstwy wewnętrznej i zewnętrznej, pomiędzy którymi jest przestrzeń
wypełniona rodzajem płynu maziowego.

Gdzie występuje tkanka łączna właściwa zbita o utkaniu: a) regularnym, b) nieregularnym?

a) ścięgna, rozcięgna, powięzie, więzadła
b) warstwa siateczkowata skóry właściwej, torebki narządów wewnętrznych, otoczki nerwów

W jaki sposób zachodzi reperacja uszkodzeń tkanki łącznej?

Do miejsca uszkodzenia wędrują makrofagi i mikrofagi (granulocyty), które fagocytując
oczyszczają to miejsce. Namnażają się fibroblasty i miofibroblasty. Ich nagromadzenie w
miejscu gojenia nosi nazwę ziarniny. Powstają jednocześnie nowe naczynia krwionośne.
Odkładanie się włókien kolagenowych tworzy w miejscu uszkodzenia bliznę.

Jakie hormony i w jaki sposób wpływają na tkankę łączną?

Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) i glikokortykoidy hamują wytwarzanie
glikozaminoglikanów, natomiast niedobór hormonów tarczycy czy też estrogeny powodują
duże wytwarzanie glikozaminoglikanów, co przypadku niedoczynności tarczycy nosi nazwę
obrzęku śluzowatego.

Do jakiej formy odporności zaliczane jest zapalenie?

Zaliczane jest do odporności nieswoistej.

Podaj przykłady substancji działających chemotaktycznie?

- chemokiny
- leukotrieny

Jakie są 4 klasyczne objawy zapalenia?

- zaczerwienienie
- obrzmienie
- podwyższenie temperatury
- ból
 TKANKA
TŁUSZCZOWA

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008
Co stanowi główną masę tkanki tłuszczowej?
Jej główną masę stanowią komórki, podczas gdy istota międzykomórkowa jest bardzo skąpa.

Gdzie występują duże nagromadzenia tkanki tłuszczowej?

W otoczeniu serca, nerki.

Jakie dwa rodzaje tkanki tłuszczowej wyróżniamy?

- tkanka tłuszczowa żółta (biała)
- tkanka tłuszczowa brunatna

Skąd pochodzi nazwa tkanki tłuszczowej żółtej?

Pochodzi od jej wyglądu makroskopowego, na którym ma żółtą barwę.

Jak inaczej nazywamy komórki tkanki tłuszczowej?

Są to adipocyty.

Jaka jest ultrastruktura komórki tłuszczowej żółtej?

Komórka ta ma zwykle kształt wielokąta, wypełniona jest jedną dużą kroplą tłuszczu, podczas
gdy jądro komórkowe z rąbkiem cytoplazmy zepchnięte jest w jeden z kątów komórki. W
miejscu występowania jądra cytoplazma jest grubsza i zawiera aparat Golgiego, nitkowate
mitochondria, rybosomy oraz gładką i szorstką siateczkę śródplazmatyczną.

Z jakiego listka zarodkowego powstaje tkanka tłuszczowa?

Powstaje z mezodermy.

Z jakich komórek powstają komórki tkanki tłuszczowej?

Powstają z lipoblastów, które to z kolei wywodzą się z mezenchymy.

Jakie są funkcje tkanki tłuszczowej żółtej?

- magazynowanie tłuszczu jako rezerwy metabolicznej ustroju
- prowadzenie lipogenezy i lipolizy
- zabezpieczanie przed zimnem, urazami mechanicznymi

W jaki sposób transportowane są w środowisku wodnym organizmu lipidy?

Transportowane są w pęcherzykach zwanych liposomami, czyli w chylomikronach i
lipoproteinach.

Czym różnią się chylomikrony od lipoprotein?

Chylomikrony są większe i okryte są dwuwarstwą lipidową, zaś lipoproteiny mniejsze i
otoczone jedną warstwą fosfolipidową.

Jakie rodzaje lipoprotein wyróżniamy?

- HDL
- IDL
- LDL
- VLDL

W jaki sposób regulowana jest czynność tkanki tłuszczowej?

Do tkanki tłuszczowej dochodzą włókna nerwowe, tworzące tu synapsy i uwalniające
noradrenalinę, która pobudza cyklazę adenylanową, która to cyklaza produkuję cAMP. On z
kolei uaktywnia lipazę triglicerydową, która hydrolizuje triglicerydy powierzchni kropel
tłuszczu i uwolnione kwasy tłuszczowe transportowane są na zewnątrz komórki. Tam łączą
się z białkiem albuminą i wędrują do miejsc wykazujących zapotrzebowanie na energię.

Gdzie występuje w organizmie tkanka tłuszczowa brunatna?

Pojawia się ona pod koniec życia płodowego, a w rozwiniętej postaci można ją spotkać w
okresie niemowlęctwa. Później ulega stopniowej inwolucji (uwstecznianiu).
Występuje w:
- tkance podskórnej okolicy międzyłopatkowej i szyi
- w śródpiersiu
- w okolicy dużych tętnic brzusznych i nerkowych

Jaka jest ultrastruktura komórki tłuszczowej brunatnej?

Jest ona owalna, ma okrągłe jądro leżące zazwyczaj w środku komórki, w cytoplazmie ma
liczne krople tłuszczu o różnej wielkości oraz wiele mitochondriów o podłużnych
grzebieniach mitochondrialnych.

Jakie są funkcje tkanki tłuszczowej brunatnej?

- wytwarzanie ciepła
- wytwarzanie leptyny

Jakie białko odpowiadające za wytwarzanie ciepła znajduje się w mitochondriach tkanki

tłuszczowej brunatnej?
Jest to białko p 32 tys. (termogenina)

Jakie są funkcje leptyny? Przez co jest wytwarzana?

Wytwarzana jest przez tkankę tłuszczową. Jej funkcje:
- obniża apetyt (hormon sytości)
- stymuluje waskulogenezę i angiogenezę
- inicjuje pokwitanie i rozwój drugorzędowych cech płciowych

Gdzie znajdują się receptory dla leptyny?

- na powierzchni ciał komórkowych neuronów podwzgórza
- na powierzchni śródbłonka naczyń

Co to jest resystyna?
Hormon wydzielany przez duże komórki tkanki tłuszczowej żółtej, co powoduje obniżenie
wrażliwości komórek organizmu na insulinę, co może być przyczyny cukrzycy typu 2.

Jaki hormon współdziała z leptyną w regulowaniu masy tkanki tłuszczowej i przez co jest
produkowany?
Jest nim hormon zagęszczający melaninę, MCH, produkowany przez podwzgórze.
 TKANKA
CHRZĘSTNA

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008
Do jakiego rodzaju tkanki łącznej zaliczana jest tkanka chrzęstna?
Do tkanek łącznych oporowych (podporowych).

W jakich narządach chrząstka zapobiega zapadaniu się ich ścian?

W tchawicy i oskrzelach.

Z jakich dwóch zasadniczych elementów składa się chrząstka?

- z komórek
- z istoty międzykomórkowej, w skład której wchodzi istota podstawowa oraz włókna tkanki
łącznej

Jakie trzy rodzaje chrząstki wyróżniamy?

- chrząstka szklista
- chrząstka sprężysta
- chrząstka włóknista

Podaj przykłady występowania chrząstki szklistej w organizmie?

- powierzchnie stawowe kości
- krtań
- tchawica
- oskrzela
- chrząstki żebrowe
- chrząstki nasadowe

Jak nazywa się struktura pokrywającą chrząstkę i z jakiej tkanki jest zbudowana?
Jest to ochrzęstna, zbudowana z tkanki łącznej właściwej włóknistej (zbitej, zwartej).

Jak nazywają się dojrzałe, a jak młodociane komórki chrzęstne?

Dojrzałe są to chondrocyty, a młodociane – chondroblasty.

Co to są grupy izogeniczne?
Są to zgrupowania komórek chrzęstnych leżących blisko siebie, każda we własnej jamce
chrzęstnej.

W której części chrząstki leżą mniejsze, a w której większe chondrocyty?

Mniejsze leżą w obwodowej części chrząstki, a większe w jej części środkowej.

Jaka jest ultrastruktura chondrocytu?

Komórka ta ma jedno lub dwa pęcherzykowate jądra, dobrze rozwiniętą szorstką siateczkę
śródplazmatyczną, aparat Golgiego oraz liczne mitochondria.

Co syntetyzują chondrocyty?
- tropokolagen typu II
- glikozaminoglikany (GAG)
- białka

Jakie hormony pobudzają, a jakie hamują aktywność chondrocytów?

Pobudzają:
- somatomedyna C (IGF I)
- hormon wzrostu
- testosteron
- tyroksyna
Hamują:
- kortyzon
- estrogeny

Jakie białko produkowane przez chondrocyty mocuje komórki do podłoża?

Tym białkiem jest chondronektyna.

Jaki jest układ włókien w chrząstce szklistej?

Jest on nieuporządkowany.

Dlaczego istota międzykomórkowa młodej chrząstki szklistej jest zasadochłonna, a starej

kwasochłonna?
Ponieważ wraz z wiekiem zwiększa się ilość włókien kolagenowych w chrząstce szklistej, a
kolagen jest kwasochłonny.

Dlaczego ok. 70% chrząstki szklistej stanowi woda?

Ponieważ w skład istoty podstawowej chrząstki wchodzą m.in. takie glikozaminoglikany jak
siarczany chondroityny i siarczan keratanu, które mają dużo grup OH, zatem wiążą one wodę.

Z jakiego listka zarodkowego powstaje tkanka chrzęstna?

Powstaje z mezodermy.

Na jakie dwa sposoby może odbywać się wzrost i odnowa chrząstki?

- wzrost śródchrzęstny
- odkładanie chrząstki

Jak odżywiana jest chrząstka?

Odżywiana jest poprzez dyfuzję z naczyń krwionośnych kanałów i ochrzęstnej.

Jakie włókna przeważają w chrząstce sprężystej i jakim barwnikiem się wybarwiają?

Są nimi włókna sprężyste wybarwiające się rezorcyną lub orceiną.

Podaj przykłady występowania chrząstki sprężystej.

- małżowina uszna
- ściana zewnętrznego przewodu słuchowego
- trąbka słuchowa
- krtań
- nagłośnia

Co jest cechą charakterystyczną tkanki chrzęstnej włóknistej?

Składa się ona m.in. w pęczków równolegle biegnących włókien kolagenowych typu I i
chondrocytów ustawionych w szeregach.

Podaj przykłady występowania chrząstki włóknistej.

- miejsca połączeń ścięgien i więzadeł z kośćmi
- krążki międzykręgowe
- krążki stawowe
- łąkotki stawowe
- spojenie miedniczne
 TKANKA
KOSTNA

- PYTANIA
Z HISTOLOGII

Opracował M.P. na podstawie:

- „Histologia” – W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” – J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)

Wydanie I 2008
Jakie funkcje spełnia tkanka kostna?
- stanowi ochronę dla narządów wewnętrznych
- ochrania narządy zmysłów
- funkcja podporowa
- bierny udział w ruchu
- pełni rolę dźwigni, do których przyczepiają się mięśnie
- stanowi bogaty rezerwuar wapnia

Z czego składa się tkanka kostna? Jaki jest procentowy udział jej poszczególnych elementów?
- komórki (osteoblasty, osteocyty, osteoklasty) – 5%
- istota międzykomórkowa: część organiczna (osteoid) – 25% i część nieorganiczna (sole
mineralne) – 60-70%

Z jakiego listka zarodkowego wywodzi się tkanka kostna?

Wywodzi się z mezodermy.

Jaka jest ultrastruktura osteoblastu i jaką funkcję pełni?

Jest to komórka mająca okrągłe pęcherzykowate jądro, zasadochłonną cytoplazmę. Ma
budowę biegunową. W części komórki zwróconej ku kości leżą pęcherzyki wydzielnicze,
aparat Golgiego, szorstka siateczka śródplazmatyczna.
Osteoblasty syntetyzują i wydzielają składniki istoty międzykomórkowej: kolagen typu I oraz
proteoglikany. Wydzielają także białka regulujące proces mineralizacji kości jak
osteonektyna, osteokalcyna, osteoprotegeryna oraz hydrolazy (kolagenaza), jak również
prostaglandynę PGE2.

Co to jest osteoprotegeryna i jaką funkcję spełnia?

Jest to białko wydzielane przez osteoblasty, które wiąże się z glikoproteiną RANKL
powierzchni osteoblastów i zapobiega kontaktowi osteoblast-osteoklast, co wpływa również
hamująco na wapnienie naczyń krwionośnych.

Przez co regulowana jest czynność osteoblastów?

- parathormon
- witamina D3

Jak odżywiają się osteocyty?

Substancje odżywcze z naczyń tkanki kostnej przekazują sobie poprzez ich wypustki
cytoplazmatyczne leżące w kanalikach kostnych.

Jaka jest ultrastruktura osteocytu?

Jest to komórka płaska z jądrem o zbitej chromatynie. Pęcherzyki wydzielnicze, aparat
Golgiego i szorstka siateczka śródplazmatyczna są słabo rozwinięte. Komórka ta ma wypustki
cytoplazmatyczne.

Jaka jest ultrastruktura osteoklastu? Jaka jest jego funkcja?

Jest to komórka najczęściej owalna, o kwasochłonnej cytoplazmie, mająca 5-10 jąder (jest
polikariocytem), mająca na powierzchni styku z kością wypustki. W jego cytoplazmie
znajdują się liczne lizosomy, mitochondria oraz polisomy. Jest tam także aparat Golgiego i
niezbyt rozbudowana szorstka siateczka śródplazmatyczna.
Jego główną funkcją jest niszczenie kości.
Gdzie w tkance kostnej leża osteoklasty?
Leżą one w tzw. zatokach Howshipa.

Co wchodzi w skład istoty międzykomórkowej (ECM) kości?

- osteoid (osseina, osnowa kości, część organiczna)
- część nieorganiczna

Jaki typ kolagenu występuje w kościach?

Występuje tam kolagen typu I.

Jaki jest procentowy skład osteoidu?

- włókna kolagenowe typu I (80%)
- białka mineralizacji kości jak np. osteokalcyna, osteonektyna, czynnik wzrostu kości

Z czego składa się część nieorganiczna tkanki kostnej?

Składa się m.in. z fosforanu wapnia (85%) (w postaci kryształów hydroksyapatytu), węglanu
wapnia (13%), fluorku wapnia (0,5%), chlorku wapnia (0,2%).

Jak dzielimy tkankę kostną? Co jest cechą charakterystyczną poszczególnych jej typów i
gdzie one występują?
- tkanka kostna grubowłóknista (splotowata). Cechuje się nieuporządkowanym,
nierównomiernym ułożeniem włókien kolagenowych, które zgrupowane są w różnym
kierunku. Jest w nie stosunkowo niewiele osteocytów. Tworzy szkielet ssaków w rozwoju
płodowym, a po urodzeniu występuje w miejscach przyczepu ścięgien do kości, w błędniku
kostnym, w szwach czaszki, w wyrostkach zębodołowych, w miejscach zabliźnionych złamań
oraz pojawia się w przebiegu wielu chorób kości.
- tkanka kostna drobnowłóknista (blaszkowata) dzieli się na: kość zbitą i kość gąbczastą.
Kość zbita buduje trzony kości długich oraz jako substancja korowa pokrywa powierzchnię
nasad kości długich oraz powierzchnię kości krótkich, płaskich i różnokształtnych. Kość
gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych, pomiędzy którymi występuje szpik kostny
czerwony i znajduje się w wnętrzu nasad kości długich. Jej cechą charakterystyczną jest
uporządkowany, równoległy układ włókien kolagenowych w tzw. blaszkach kostnych,
pomiędzy którymi leżą jamki kostne z osteocytami w środku.

Co to jest osteon i jaka jest jego budowa?

Jest podstawowa jednostka strukturalno-czynnościowa tkanki kostnej. Zbudowany jest kanału
osteonu (kanału Haversa) oraz otaczających go koncentrycznie blaszek kostnych, pomiędzy
którymi leżą jamki kostne z komórkami kostnymi w ich wnętrzu.

Jakie struktury przebiegają przez kanał osteonu?

Przebiega w nim naczynie krwionośne włosowate oraz nerw.

Co to są kanały Volkmanna?
Są to inaczej kanały odżywcze w kości, które biegną pomiędzy kanałami osteonów.

Jakie rodzaje blaszek kostnych wyróżniamy w kości zbitej?

- blaszki podstawowe (okalające) zewnętrzne
- blaszki podstawowe (okalające) wewnętrzne
- blaszki systemowe
- blaszki międzysystemowe
Czym pokryta jest jama szpikowa od wewnątrz?
Wyścielona jest śródkostną.

Jaką funkcję pełni okostna, jak jest zbudowana oraz gdzie jej nie ma?
Okostna zbudowana jest z warstwy wewnętrznej zawierającej dużo komórek, a mało włókien
oraz warstwy zewnętrznej, w której przeważają włókna kolagenowe (włókna Sharpeya)
przytwierdzające ją jednocześnie do kości. Zbudowana jest z tkanki kostnej właściwej zbitej.
Okrywa kość od zewnątrz, stanowi dla niej ochronę, odżywia ją i unerwia oraz umożliwia jej
regenerację? Okostnej nie ma na powierzchniach stawowych kości.

Co to są włókna Sharpeya?
Są to włókna kolagenowe biegnące od warstwy zewnętrznej okostnej przez warstwę
wewnętrzną przytwierdzające okostną do kości.

Czy kość jest: a) unaczyniona, b) unerwiona?

a) tak
b) tak

Jakie rozróżniamy sposoby powstawania kości?

- kościotworzenie bezpośrednie (na podłożu błoniastym, mezenchymatycznym,
łącznotkankowym)
- kościotworzenie na podłożu chrzęstnym

Z jakiej dokładnie tkanki zbudowany jest: a) model chrzęstny kości, b) mankiet kostny?
a) z tkanki chrzęstnej szklistej
b) z tkanki kostnej grubowłóknistej

Co wchodzi w skład pęczka naczyniowo-komórkowego?

- pęczki tkanki mezenchymatycznej
- komórki macierzyste
- naczynia krwionośne włosowate

Gdzie powstaje pierwotny punkt kostnienia?

W trzonie kości długiej.

Gdzie leżą komórki powodujące wzrost zawiązka kości na długość?

Leżą one pomiędzy trzonem a nasadą, czyli w tzw. przynasadach.

Co to jest modelowanie kości?

Jest to całkowita wymiana wszystkich składników kostnych.

Czy kość i szpik kostny są unaczynione limfatycznie?

Nie.

W jaki sposób parathormon działa na kość? Gdzie znajdują się dla niego receptory?
Parathormon wzmaga uwalnianie wapnia z tkanki kostnej, powodując proces niszczenia
kości. Receptory dla niego znajdują się powierzchni osteoblastów.

Jaką funkcję spełnia kalcytonina i gdzie znajdują się dla niej receptory?
Jest to hormon działający antagonistycznie w stosunku do parathormonu. Kalcytonina hamuje
uwalnianie wapnia z tkanki kostnej, obniża wchłaniania wapnia i fosforu w jelicie oraz
przyspiesza wydalanie wapnia z moczem. Znajduje również zastosowanie w leczeniu
osteoporozy. Receptory dla niego znajdują się na powierzchni osteoklastów.

Co to jest: a) złamanie, b) kostnina?

a) przerwanie ciągłości tkanki kostnej, jej okostnej, naczyń krwionośnych i nerwów
b) tkanka bliznowata pojawiająca się w miejscu złamania

Jaka tkanka występuje we więzozroście?

Występuje tam tkanka łączna właściwa włóknista.

Jaką funkcję spełnia torebka stawowa?

- łączy kości w stawie
- ochrania staw
- ustala położenie kości w stawie
- jej błona maziowa wydziela maź stawową, która odżywia chrząstkę stawową

Z jakich warstw składa się torebka stawowa? Podkreśl nazwę tej, która wytwarza maź
stawową.
- warstwa włóknista
- warstwa maziowa
 KREW

- PYTANIA Z
HISTOLOGII
1. Jak jest krew po: a) łacinie, b) grecku?
a) sanguis
b) haima

2. Do jakich tkanek zaliczana jest krew i z jakich elementów się składa?

Zaliczana jest to tkanek łącznych. Składa się z płynnej istoty międzykomórkowej (osocza)
oraz elementów morfotycznych krwi.

3. Jakie wyróżniamy elementy morfotyczne krwi?

- erytrocyty (krwinki czerwone)
- leukocyty (krwinki białe)
- trombocyty (płytki krwi)

4. Ile % krwi stanowią jej komórki, a ile osocze np. u psa?

Komórki stanowią od 40-50 % krwi, a jej osocze 50-60%.

5. Jakie elementy i w jakiej zawartości procentowej wchodzą w skład osocza (plazmy) krwi?
- woda 90 %
- białka 6-9 %
- hormony, aminokwasy, tłuszcze, enzymy ok. 1 %

6. Jakie białka krwi biorą udział w procesie krzepnięcia?

- fibrynogen
- protrombina

7. Jakie jest najliczniejsze białko osocza i gdzie jest syntetyzowane? Jakie są jego funkcje?
Białkiem tym jest albumina produkowana w wątrobie o następujących funkcjach:
- utrzymuje ciśnienie onkotyczne krwi i reguluje jej objętość
- jest nośnikiem niektórych jonów nieorganicznych jak Ca2+, Mg2+
- przenosi toksyczne metale ciężkie
- transportuje leki, hormony
- stanowi rezerwę białek i aminokwasów

8. Jakie frakcje globulin wchodzą w skład surowicy krwi?

α1, α2, β, i γ-globuliny.

9. Co to są immunoglobuliny?
Są to białka zaliczane do klasy gamma-globulin, których inną nazwą są przeciwciała. Biorą
udział w reakcji odpornościowej humoralnej.

10. Jakie klasy przeciwciał wyróżniamy?

IgG, IgA, IgD, IgE i IgM.

11. W jaki sposób bada się krew?

Bada się ją sporządzając rozmazy (preparaty totalne), które analizuje się pod mikroskopem
świetlnym.

12. Co to są płytki krwi? Jak je inaczej nazywamy?

Są to bezjądrzaste fragmenty cytoplazmy megakariocytów, które oderwały się od tych
komórek i przez rozstępy w śródbłonku wniknęły do krwi. Są to inaczej trombocyty.
13. Jak nazywają się niedojrzałe postacie erytrocytów? Ile % krwi stanowią?
Są to retikulocyty, który we krwi jest 2 %.

14. Jak dzielimy leukocyty?

- granulocyty: kwasochłonne (eozynofile), obojętnochłonne (neutrofile), zasadochłonne
(bazofile)
- agranulocyty: limfocyty, monocyty

15. Co to jest roztwór izotoniczny?

Jest to roztwór, w którym wodny, w którym stężenie chlorku sodu wynosi 0,85 %.

16. Czym charakteryzuje się roztwór: a) hipertoniczny, b) hipotoniczny?

a) cechuje go zwiększone ciśnienie osmotyczne i zawiera mniej wody
b) cechuje go zmniejszone ciśnienie osmotyczne i zawiera więcej wody

17. Jak zachowują się erytrocyty w roztworze: a) hipertonicznym, b) hipotonicznym?

a) przybierają postać owocu morwy
b) ulegają hemolizie

18. Jaki kształt mają erytrocyty? Czy mają jądra komórkowe?

Mają kształt dwuwklęsłej soczewki. Dojrzałe postacie erytrocytów ssaków nie mają jąder
komórkowych, zaś erytrocyty ryb, płazów, gadów i ptaków posiadają jądra.

19. Co to są: a) makrocyty, b) mikrocyty?

a) erytrocyty większe od tych normalnej wielkości
b) erytrocyty mniejsze od tych normalnej wielkości

20. Jakie rodzaje hemoglobiny wyróżniamy?

HbA1, HbA2, HbF. Ta ostatnia jest hemoglobiną płodową.

21. Co to jest ferrytyna i gdzie występuje?

Jest to białko magazynujące żelazo i występuje w syderosomach makrofagów.

22. Jakie funkcje pełni białko spektryna?

Utrzymuje on dwuwklęsły kształt erytrocytu.

23. Co to są ciałka Howella-Jolly’ego i pierścienie Cabota?

Jedne i drugie są patologicznymi pozostałościami po jądrze komórkowym w erytrocytach.

24. Ile dni żyją erytrocyty ssaków i gdzie są niszczone?

Żyją ok. 120 dni i niszczone są w czerwonym szpiku kostnym oraz w śledzionie.

25. Na czym polega niszczenie erytrocytów?

Polega ono na fagocytozie przez makrofagi, przekształceniu hemu w biliwerdynę a następnie
w makrofagach wątroby w bilirubinę, z uwolnieniem żelaza i globiny.

26. Jakie są funkcje erytrocytów?

- transportują tlen i dwutlenek węgla w organizmie
- transportują toksyny, leki, hormony, aminokwasy
27. Jak nazywa się utlenowana hemoglobina?
Jest to oksyhemoglobina.

28. Jakie funkcje spełnia tlenek azotu (NO) i przez co jest produkowany?
Bierze udział w powodowaniu rozkurczy naczyń krwionośnych (działa obniżająco na
ciśnienie krwi). Kiedy przedostanie się do miocytów gładkich błony środkowej naczynia,
uruchamia w nich cyklazę guadenylanową, która syntetyzuje cGMP, który to z kolei
zmniejsza ilość jonów wapnia w cytosolu miocytów, co prowadzi w efekcie do rozkurczu.
Tlenek azotu produkowany jest przez komórki śródbłonka naczyń krwionośnych.

29. Jak nazywają się białka w błonie komórkowej erytrocytów, przez które przenikają CO2 i
HCO3-?
Są to prążki III.

30. Jak nazywa się: a) obniżenie, b) podwyższenie ilości leukocytów we krwi?

a) leukopenia
b) leukocytoza

31. Co to jest diapedeza? Według jakich 2 mechanizmów zachodzi? Jakie znaczenie mają w
niej integryny i selektyny?
Jest to proces aktywnego przechodzenia leukocytów przez ściany naczyń krwionośnych.
Odbywa się według mechanizmu częstszego, jakim jest przechodzenie białych krwinek przez
rozstępy pomiędzy komórkami śródbłonka albo rzadszego, jakim jest ich przechodzenie przez
pory w cytoplazmie komórek śródbłonka. Selektyny powodują się, że leukocyty toczą się po
powierzchni śródbłonka, zaś integryny powodują związanie leukocytów ze śródbłonkiem i
następnie ich przejście przez ścianę naczynia.

32. Które leukocyty mają zdolność do pełzakowatego ruchu?

Granulocyty i monocyty.

33. Które granulocyty są najliczniejsze? Jak dochodzi do ich aktywacji?

Granulocyty obojętnochłonne. Preaktywowane są przez TNFα (czynnik martwicy
nowotworów – alfa), co kończy się ich wybuchem oddechowym.

34. Jak wygląda jądro neutrofilu młodego, a jak dojrzałego?

W młodym neutrofilu jest pałeczkowate, zaś w dojrzałym segmentowane.

35. Jak dzielimy ziarenka neutrofili?

- ziarenka swoiste, zawierające bakteriocydy (fagocytyny, laktoferryna)
- ziarenka nieswoiste (azurofilne), zawierające defensyny oraz enzymy

36. Co to jest populacja marginalna granulocytów?

Jest to ta część populacji granulocytów, które tkwią „przycupnięte” przy ścianie naczyń
krwionośnych a nie krążą we krwi obwodowej. Granulocyty te wchodzą do krwi po posiłku
lub po wysiłku fizycznym, co jest określane mianem przejściowej leukocytozy.

37. Jakie funkcje spełniają granulocyty obojętnochłonne?

- mają zdolność do fagocytozy
- mają zdolność do ruchu
- wydzielają substancje antybakteryjne

38. Co to są chemokiny?
Są to białka, które przyciągają granulocyty.

39. Co to jest wybuch oddechowy?

Jest to gwałtowne zwiększenie zużycia tlenu przez granulocyty obojętnochłonne na skutek ich
preaktywacji przez TNFα.

40. Jak działają: a) defensyny, b) lizozym, c) laktoferryna?

a) wbudowują się w błony drobnoustrojów, wytwarzają w nich kanały dla jonów
nieorganicznych, znoszą polaryzację błony i uśmiercają je. Przyciągają również neutrofile.
b) trawi glikozaminoglikany ścian komórek bakteryjnych
c) zabiera drobnoustrojom żelazo, co prowadzi do ich śmierci

41. Jak działają leukotrieny i lipoksyny?

- działają chemotaktycznie na inne leukocyty
- rozszerzają światło naczyń krwionośnych
- zwiększają przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych
- przyspieszają diapedezę
- wydzielają interleukiny

42. Ile żyją neutrofile i co się później z nimi dzieje?

Żyją we krwi 8-12 h, po czym przechodzą do tkanki łącznej, gdzie przebywają 1-2 dni, po
czym wydalane są z kałem, moczem, śliną.

43. Jak wygląda jądro komórkowe dojrzałych eozynofili?

Jest segmentowane (4-5 segmentów).

44. Co to eotaksyny?
Są to chemokiny przyciągające granulocyty kwasochłonne.

45. Co wydzielają eozynofile i w jakich chorobach występują szczególnie licznie?

Wydzielają histaminazę i arylosulfatazy. Szczególnie dużo jest ich w chorobach alergicznych
oraz w robaczycach.

46. Co znajduje się w ziarenkach bazofili?

- histamina
- heparyna
- enzymy proteolityczne

47. Co bazofile uwalniają ze swoich błon?

- prostaglandyny
- leukotrieny

48. Jakie funkcje spełniają bazofile?

Mają zdolność do ruchu, do fagocytozy (choć mniejszą) oraz wydzielają substancje
przeciwbakteryjne.

49. Jaka jest ultrastruktura limfocytu?

Jest komórką kulistą o dużym, okrągłym jądrze zajmującym prawie całą objętość komórki. W
cytoplazmie ma szorstką siateczkę śródplazmatyczną, mitochondria i lizosomy i aparat
Golgiego.

50. Jak dzielimy limfocyty ze względu na ich funkcję?

Limfocyty B, T i NK.

51. Gdzie powstają a gdzie różnicują się limfocyty B?

Limfocyty B powstają i różnicują się w czerwonym szpiku kostnym.

52. Do jakiej reakcji odpornościowej zaliczamy odpowiedź limfocytów B na antygeny?

Do reakcji humoralnej.

53. Co to jest przeciwciało monoklonalne?

Jest to przeciwciało powstałe z jednego klonu limfocytów powstałych z kolei z limfocytu
uczulonego przez jeden konkretny antygen.

54. Jakimi dwiema substancjami pobudza się limfocyty do podziałów?

- fitohemaglutynina
- lektyna

55. Jak dzielimy limfocyty T?

- T pomocnicze
- T supresorowe
- T cytotoksyczne

56. Co wydzielają limfocyty NK?

Wydzielają interleukiny i TNF.

57.Które z komórek krwi są największe i gdzie powstają?

Największe są monocyty powstające w czerwonym szpiku kostnym.

58. Jaka jest ultrastruktura monocytu? Jaka jest jego funkcja?

Jest to komórka owalna, mająca nerkowate jądro komórkowe, a w cytoplazmie mitochondria,
lizosomy, aparat Golgiego. Ich funkcją jest fagocytoza drobnoustrojów, szkodliwych
substancji chemicznych, skrawków obumarłych tkanek a także wydzielanie interleukin i
leukotrienów.

59. Gdzie powstają płytki krwi?

Płytki krwi powstają w czerwonym szpiku kostnym.

60. Ile żyją trombocyty?

Żyją ok. 10 dni.

61. Co nadaje płytce krwi charakterystyczny dyskoidalny kształt?

Nadają go jej obwodowo i okrężnie ułożone mikrotubule.

62. Jaka jest budowa płytki krwi?

Płytka krwi jest bezjądrzastym fragmentem cytoplazmy megakariocytu. Ma cytosol, w
którym znajdują się swoiste ziarenka, lizosomy, mitochondria, ziarenka glikogenu oraz
rozmieszczone obwodowo i okrężnie mikrotubule.

63. Jak dzielimy ziarenka trombocytów i co poszczególne z nich zawierają?

- ziarenka gęste: ADP (adenozynodifosforan), serotonina, jony wapnia
- ziarenka α: PDGF (płytkopochodny czynnik wzrostu), TGF (transformujący czynnik
wzrostu), czynnik von Willebranda, tromboplastynę i fibrynogen.

64. Gdzie w organizmie występuje fibrynogen i tromboplastyna?

- w osoczu krwi
- w płytkach krwi

65. Co to jest trombostenina i gdzie się znajduje?

Jest to kompleks aktyny i miozyny obkurczający agregaty płytek krwi. Znajduje się w ich
cytosolu.

66. Jakie białka znajdują się w błonie płytek krwi?

- selektyna P
- integryny
- białka receptorowe dla: fibrynogenu, trombiny, lamininy, ADP

67. Jaka substancja wydzielana przez komórki śródbłonka utrzymuje płytki krwi nieaktywne?
Tą substancją jest prostacyklina PGI2.

68. Pod wpływem jakich czynników zachodzi aktywacja płytek krwi?

Po związaniu ich receptorów:
- kolagenem
- trombiną
- ADP

69. Co to jest tromboksan A2?

Jest to substancja uwalniania z błon płytek krwi, która wzmaga uwalnianie ziarenek z płytek,
dalszą ich agregację i kurczy naczynie krwionośne.

70. Jaki czynnik powoduje przejście protrombiny i w trombinę?

Powoduje to tromboplastyna w obecności jonów wapnia.

71. Jaką rolę w procesie krzepnięcie krwi pełnią a) ADP, b) serotonina?

a) powoduje dalszą, gwałtowną agregację płytek krwi
b) obkurcza ścianę naczynia krwionośnego

72. Jaką funkcję spełnia trombina?

Powoduje przejście rozpuszczalnego fibrynogenu w nierozpuszczalną fibrynę (włóknik).

73. Czym jest czynnik krzepnięcia krwi: a) IV, b) VIII?

a) jony wapnia
b) białko von Willebranda

74. Jakie są 3 etapy krzepnięcia krwi?

- wytworzenia czynnika X krzepnięcia krwi zależnego od witaminy K
- przejście protrombiny w trombinę pod wpływem tromboplastyny i Ca2+
- przejście fibrynogenu w fibrynę pod wpływem trombiny

75. Do czego może doprowadzić powstawanie skrzepów wewnątrz naczyń krwionośnych?

- do zakrzepicy
- do miejscowego niedokrwienia
- do zawałów

Pytania dodatkowe

76. Co to jest surowica? Podaj występujące w niej białka.

Jest to osocze krwi pozbawione fibrynogenu, które nie może zakrzepnąć. Jej białka to
albuminy i globuliny.

77. W jakiej postaci znajduje się chromatyna płciowa w granulocycie zasadochłonnym?

W postaci pałeczki dobosza.

78. Jaki jest związek limfocytu B i plazmocytu?

Plazmocyty powstają w wyniku różnicowania się limfocytów B, które uległy aktywacji na
skutek zetknięcia się z antygenem. Oba syntetyzują immunoglobuliny.

79. Jak zbudowany jest granulocyt?

Granulocyty mają okrągły kształt, segmentowane jądro (2-5 segmentów) oraz dużo
ziarnistości w cytoplazmie.

80. Gdzie powstają i jaką funkcję pełnią limfocyty B?

Limfocyty B powstają w czerwonym szpiku kostnym, skąd przedostają się z krwią do
różnych narządów. Po zetknięciu się z antygenem ulegają aktywacji i różnicowaniu się do
komórek plazmatycznych, których główną funkcją jest produkcja przeciwciał.

81. Co to znaczy, że limfocyty T są grasiczozależne?

Oznacza to, że limfocyty te różnicują się w grasicy.

82. Jakie wyróżnia się rodzaje: a) limfocytów T, b) granulocytów?

Limfocyty T:
- cytotoksyczne
- pomocnicze
- supresorowe
Granulocyty:
- obojętnochłonne (neutrofile)
- kwasochłonne (eozynofile)
- zasadochłonne (bazofile)
SZPIK KOSTNY

- PYTANIA Z
HISTOLOGII
Jak dzielimy szpik kostny? Gdzie jego poszczególne rodzaje występują?
- szpik kostny czerwony, występuje w nasadach kości długich, w żebrach, mostku, kościach
czaszki, miednicy
- szpik kostny żółty, występuje w jamach szpikowych trzonów kości długich

Jaki typ szpiku kostnego występuje u noworodków?

Występuje u nich szpik kostny czerwony.

Z jakiej tkanki zbudowany jest zrąb szpiku kostnego?

Zbudowany jest z tkanki łącznej siateczkowej.

Jak nazywają się komórki, które stymulują różnicowanie się komórek progenitorowych
erytrocytów i leukocytów.
Są to CFU-F (jednostki wytwarzania kolonii fibroblastów).

W jaki sposób: a) bezpośredni, b) pośredni CFU-F wpływają na różnicowanie się komórek

progenitorowych erytrocytów i leukocytów?
a) wiążą się za pośrednictwem receptorów z różnicującymi się komórkami
b) wydzielają SCF (czynnik komórek macierzystych) i CSF (czynnik pobudzający kolonie).

Jakie są rodzaje czynnika pobudzającego kolonie (CSF)?

- interleukiny: IL-3, IL-5, IL-6, IL-7
- czynnik komórek macierzystych (SCF)
- czynnik pobudzający granulocyty i makrofagi (GM-CSF)
- czynnik hamujący białaczkę (LIF)
- erytropoetyna

Do jakiego typu naczyń krwionośnych włosowatych zaliczamy naczynia szpiku kostnego? Co

wymieniane jest przez te naczynia?
Do naczyń włosowatych typu zatokowego. Przez ich otworki odbywa się wymiana komórek
ze szpiku do krwi i w odwrotnym kierunku.

Co stanowi miąższ szpiku kostnego?

Tworzą go komórki pośrednie i końcowe procesu wytwarzania erytrocytów, leukocytów i
płytek krwi, a także makrofagi oraz komórki tuczne.

W których miejscach szpiku kostnego czerwonego powstają poszczególne elementy

morfotyczne krwi?
Erytrocyty powstają w pobliżu naczyń zatokowych szpiku, przy czym te bardziej dojrzałe ich
formy leżą bliżej błony podstawnej śródbłonka, granulocyty powstają dalej od tych naczyń, w
wydzielonych wyspach komórkowych, natomiast megakariocyty swoją cytoplazmą wnikają
do zatok, co po jej fragmentacji powoduje uwalnianie płytek bezpośrednio do krwi.

Wymień funkcje szpiku kostnego czerwonego.

- wytwarzanie elementów morfotycznych krwi oraz komórek tucznych i komórek
dendrytycznych
- odnowa komórek macierzystych
- niszczenie zużytych, uszkodzonych i wadliwych erytrocytów
- przechowywanie żelaza
- reakcje odpornościowe – humoralna i komórkowa
Co dzieje się z żelazem uwalnianym z niszczonych erytrocytów?
Odkładane jest w postaci związanej z ferrytyną (a w warunkach chorobowych z
hemosyderyną) w cytoplazmie makrofagów.

Co to są syderosomy i gdzie się znajdują?

Są to ziarenka składające się z rdzenia zawierającego koloidalne żelazo oraz otoczki
zbudowanej z białka apoferrytyny. Znajdują się w cytoplazmie makrofagów.

Aktywacja jakich genów jest niezbędna do rozpoczęcia: a) erytrocytopoezy, b)

mielocytopoezy, c) limfocytopoezy?
a) gen gata-1
b) gen pu.1
c) gen ikaros

Jaka komórka jest komórką wyjściową do erytrocytopoezy?

Jest nią komórka macierzysta mielocytopoezy (hemocytoblast).

Jakie postacie erytrocytu wyróżniamy na drodze jego powstawania?

- proerytroblast
- erytroblast zasadochłonny
- erytroblast wielobarwliwy (polichromatofilny)
- erytroblast kwasochłonny (normoblast)
- retikulocyt
- erytrocyt

Jaka jest ultrastruktura retikulocytu?

Mają kwasochłonną cytoplazmę, resztki RNA jako drobne zasadochłonne ziarenka, resztki
aparatu Golgiego i niewiele mitochondriów.

Ile czasu żyją retikulocyty?

Żyją około 3 dni.

Przez co pobudzana jest erytrocytopoeza?

- erytropoetyna
- interleukina (IL-3)
- witamina B12
- kwas foliowy
- żelazo
- hormon wzrostu
- testosteron
- tyroksyna
- kortyzol

Przez co jest wytwarzana erytropoetyna?

- przez komórki śródmiąższowe kory nerki
- hepatocyty i lipocyty wątroby

Kiedy zwiększa się wydzielanie erytropoetyny?

- podczas niedotlenienia (hipoksji)
- zmniejszenia stężenie jonów kobaltu
- zmniejszenie stężenia żelaza

Co to jest mielocytopoeza? Jaki gen jest jej aktywatorem?

Jest to wytwarzanie granulocytów i monocytów. Aktywuje ją gen pu.1

Podaj w kolejności komórki jakie doprowadzają do wytworzenia eozynofilu.

- komórka macierzysta pluripotencjalna
- komórka macierzysta mielocytopoezy
- CFU-Eo
- mieloblast
- promielocyt
- mielocyt
- metamielocyt
- niedojrzały eozynofil
- eozynofil

Wymień 5 rodzajów granulocytów, jakie wyróżniamy się w organizmie.

- komórki granulocytopoezy
- granulocyty marginalne szpiku kostnego
- granulocyty krążące we krwi
- granulocyty marginalne (przyścienne) krwi
- granulocyty tkanki łącznej

Co może być przyczyną białaczki?

- brak cytokin umożliwiających prawidłowa granulocytopoezę
- brak receptorów dla w/w. cytokin na powierzchni komórek

Wymień kolejno komórki, które powstają doprowadzając do wytworzenia monocytu.

- komórka macierzysta pluripotencjalna
- komórka macierzysta mielocytopoezy
- CFU-GM
- monoblast
- promonocyt
- monocyt

Jaki gen ulega aktywacji w komórkach macierzystych, wzbudzając limfocytopoezę?

Jest to gen ikaros.

Gdzie w organizmie zachodzi limfocytopoeza?

- w szpiku kostnym czerwonym
- w grasicy
- w ścianie przewodu pokarmowego

Co to są immunoblasty T i B i co z nich powstaje?

Immunoblasty B i T są to komórki progenitorowe dla limfocytów B i T. Z immunoblastów T
powstają limfocyty Tαβ i Tγδ oraz progenitorowe komórki dla limfocytów NK.
Z immunoblastów B powstają preprolimfocyty B, prolimfocyty B i niedojrzałe limfocyty B.

Gdzie różnicują się limfocyty T a gdzie B?

T różnicują się w grasicy a B w szpiku kostnym czerwonym.

Gdzie powstają płytki krwi?

Powstają w czerwonym szpiku kostnym.

Wymień w kolejności komórki jakie powstają do momentu wytworzenia płytki krwi.

- komórka macierzysta pluripotencjalna
- komórki macierzysta mielocytopoezy
- BFU-Meg
- megakarioblast
- megakariocyt
- płytka krwi

Jaki jest mechanizm powstawania płytek krwi?

Powstają one z fragmentów cytoplazmy megakariocytów. Megakariocyt wciska się swoją
cytoplazmą przez rozstęp między komórkami śródbłonka, kanaliki jego gładkiej siateczki
śródplazmatycznej ulegają zlaniu się, tworzą się błony demarkacyjne i fragmenty jego
cytoplazmy jako płytki krwi odrywają się i wnikają do krwioobiegu.

Gdzie rozpoczyna się wytwarzanie krwinek czerwonych u płodu i co najpierw powstaje? Jak
nazywa się ten etap erytrocytopoezy?
Rozpoczyna się to w ścianie pęcherzyka żółtkowego. Najpierw powstają erytroblasty, zwane
też megaloblastami. Stąd nazwa tego etapu – erytrocytopoeza megaloblastyczna.
 TKANKA
MIĘŚNIOWA

- PYTANIA Z
HISTOLOGII
Co stanowi zrąb a co miąższ mięśnia?
Zrąb jest złożony z blaszek podstawnych otaczających komórki mięśniowe oraz tkanki łącznej właściwej,
zaś jego miąższ stanowi tkanka mięśniowa.

Z jakiego listka zarodkowego wywodzi się tkanka mięśniowa?

Wywodzi się z mezodermy.

Jakie 3 rodzaje tkanki mięśniowej wyróżniamy?

- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa
- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana sercowa
- tkanka mięśniowa gładka

Jak nazywa się w tkance mięśniowej: cytoplazma, błona komórkowa, mitochondria, siateczka
śródplazmatyczna?
Są to odpowiednio: sarkoplazma, sarkolema, sarkosomy, siateczka sarkoplazmatyczna.

Ilu jądrowa jest komórka mięśnia poprzecznie prążkowanego szkieletowego?

Jest polikariocytem, czyli ma wiele jąder leżących tuż pod sarkolemą.

Jaka jest ultrastruktura komórki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej?

Komórka ta ma postać włókna mięśniowego o długości do 30 i więcej centymetrów. Włókno otoczone
jest blaszką podstawną mającą podobny charakter do błony podstawnej nabłonka. W sarkoplazmie ma
liczne miofibryle, które, iż są zbudowane z aktyny i miozyny, mają zdolność do kurczenia się. Pomiędzy
miofibrylami znajdują się liczne sarkosomy, czyli mitochondria. Komórki te mają też dobrze
rozbudowaną gładką siateczkę śródplazmatyczną.

Czy skurcze tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej zależą od woli zwierzęcia? Jakie
są wyjątki?
Skurcze tej tkanki są zależne od woli zwierzęcia, a wyjątek stanowią np. mięśnie ucha środkowego, które
nie zależą.

Co to jest sarkomer? Jak go inaczej określamy? Co wytycza jego granice i co pomiędzy nimi się
znajduje?
Jest to powtarzający się odcinek w komórce mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Nazywany jest inaczej
miomem albo kommą, Jego granice wytyczają prążki graniczne Z. Pomiędzy nimi przebiega: pół prążka
izotropowego (I), prążek anizotropowy (A) i pół prążka izotropowego (I). W części środkowej prążka A
jest jeszcze prążek H, a w jego środku jeszcze prążek M.

Jakie białka zawierają prążki graniczne Z i co się do nich przyczepia?

Zawierają białko α-aktyninę i desminę. Są miejscem zakotwiczenia filamentów cienkich (aktynowych).

Jakie filamenty występują w prążku I, jakie w prążku A, a jakie w H? Przez ile filamentów aktynowych
otoczony jest każdy filament miozynowy?
- w prążku I – filamenty aktynowe
- w prążku A – filamenty aktynowe i miozynowe
- w prążku H – filamenty miozynowe
Każdy filament miozynowy otoczony jest przez 6 filamentów aktynowych.

Co to jest i jaką funkcję pełni: a) tityna, b) filamenty desminowe, c) dystrofina i utrofina,

d) nebulina?
a) białko fibrylarne służące do centrowania filamentów miozynowych w sarkomerze oraz nadawaniu mu
sprężystości. Przebiega od prążka granicznego Z do prążka M, gdzie spotyka się z białkiem biegnącym z
przeciwnej strony.
b) są to filamenty pośrednie typu III, które stabilizują położenie miofibryli względem siebie i usprawniają
ich skurcz
c) białka łączące pęczki miofibryli z sarkolemą
d) białko otaczające filamenty aktynowe

2007-11-19

Czym jest kanalik T w komórce mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej?

Jest wpukleniem błony komórkowej miocytu (sarkolemy).

Co to jest triada i gdzie występuje?

Jest to układ składający się z kanalika T oraz dwóch przylegających do niego zbiorników gładkiej
siateczki sarkoplazmatycznej. Występuje w komórkach mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych.

Co znajduje się w zbiornikach gładkiej siateczki sarkoplazmatycznej?

Znajduje się tam duże stężenie jonów wapnia.

Jak nazywa się struktura, za pomocą której przekazywany jest sygnał z błony kanalika T na błonę
gładkiej siateczki sarkoplazmatycznej? Z jakich dwóch receptorów się składa? Który z nich zawiera kanał
dla jonów wapnia?
Jest to stopka łącząca składająca się z receptora dihydropirydynowego (w błonie kanalika T) i receptora
rianodynowego (w błonie siateczki). Kanał dla jonów wapnia zawiera receptor rianodynowy.

Co to są kostamery?
Są to wgłobienia sarkolemy komórek mięśniowych poprzecznie prążkowanych szkieletowych i
sercowych na wysokości prążków Z.

Jakie białka obecne w miofibrylach biorą udział w skurczu?

Jest to aktyna i miozyna.

Jak inaczej nazywamy filamenty aktynowe, a jak miozynowe?

- filamenty aktynowe – cienkie
- filamenty miozynowe – grube

Wymień białka: a) regulatorowe mięśni, b) utrzymujące filamenty we właściwym położeniu.

a) troponina i tropomiozyna
b) tityna, nebulina, białko m, α-aktynina, desmina, dystrofina, utrofina

Jakie dwa rodzaje aktyny wyróżniamy?

- aktyna globularna (G)
- aktyna fibrylarna (F)

Z którym prążkiem wiążą się filamenty aktynowe i za pomocą jakich białek?

Wiążą się one z prążkiem granicznym Z za pomocą α-aktyniny i desminy.

Gdzie występuje miozyna I, a gdzie II?

- miozyna I w mikrokosmkach
- miozyna II w mięśniach

Jaki jest mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego?

Skurcz zaczyna się od depolaryzacji błony komórkowej włókna nerwowego wchodzącego w skład
synapsy nerwowo-mięśniowej, a z niego na sarkolemę kanalika T. Zmienia to kształt receptorów
dihydropirydynowych, a to z kolei zmienia kształt receptorów rianodynowych błony zbiorników gładkiej
siateczki sarkoplazmatycznej, otwierając kanały dla jonów wapnia. Jony wapnia przenikają do cytosolu i
wyzwalany jest skurcz.

Jakie jest działanie tlenku azotu (NO) na komórki mięśniowe?

Tlenek azotu (NO) w komórkach mięśniowych pobudza cyklazę guadenylanową i wytwarzany jest
cGMP, który zmniejsza stężenie jonów wapnia w cytosolu i doprowadza w ten sposób do rozkurczu
miocytów.

Na czym polega skurcz izotoniczny, a na czym izometryczny?

Skurcz izotoniczy przebiega ze skróceniem długości włókna mięśniowego, natomiast napięcie mięśniowe
jest stałe. W skurczu izometrycznym zaś długość włókna się nie zmienia, zaś zmianie ulega napięcie
mięśniowe.

Czym różnią się komórki mięśniowe czerwone od białych?

Komórki mięśniowe czerwone mają dużo mioglobiny, dużo sarkoplazmy i mitochondriów. Źródłem
energii dla nich jest fosforylacja tlenowa. Są wytrzymałe i odporne na zmęczenie. Występują obficie np.
w mięśniu trójgłowym ramienia.
Komórki mięśniowe białe mają niewiele mioglobiny, niewiele sarkoplazmy, mitochondriów i
cytochromu. Źródłem energii dla nich jest glikoliza beztlenowa. Szybko się męczą i występują w
mięśniach wykonujących szybkie, krótkotrwale ruchy np. w mięśniach okoruchowych.

Co to jest jednostka motoryczna mięśnia?

Jest to zespół komórek mięśniowych unerwionych przez jeden neuron ruchowy.

Z jakich komórek powstają mięśnie?

Powstają z komórek tkanki mezenchymatycznej mezodermy somitów. Te fragmenty somitów zwane są
miotomami i ich komórki różnicują się w mioblasty.

Kiedy zachodzi najbardziej intensywny wzrost masy tkanki mięśniowej?

Następuje on na krótko przez urodzeniem.

Co to są komórki satelitarne w odniesieniu do tkanki mięśniowej?

Są to komórki macierzyste tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej.

2007-11-20

Co to jest śródmięsna, omięsna, namięsna, jaka jest jej budowa i funkcja?

Śródmięsna jest to tkanka łączna zawierająca włókna kolagenowe i siateczkowe oraz fibroblasty. Okrywa
poszczególne włókna mięśniowe, które łączy ze sobą.
Omięsna podobnie jest tkanką łączną zawierającą włókna kolagenowe, siateczkowe i fibroblasty, przy
czym otacza ona pęczki włókien mięśniowych.
Namięsna zaś jest tkanką łączną otaczającą cały mięsień.

Jak inaczej nazywamy namięsną?

Nazywana jest powięzią mięśnia.

Z jakich elementów składa się tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana sercowa?

Składa się z komórek mięśniowych zwanych kardiomiocytami albo kardiocytami oraz istoty
międzykomórkowej, w skład której wchodzi tkanka łączna oraz blaszki podstawne otaczające
poszczególne włókna mięśniowe.

Ile jąder mają komórki mięśniowe serca?

Są mono- lub bikariocytami. Ich jądra leżą w środku komórek.

Jaka jest ultrastruktura kardiomiocytu?

Jest to komórka o długości do 100 mikrometrów i średnicy około 15 mikrometrów. Ma jedno lub dwa
jądra leżące w środku komórki, W cytoplazmie są liczne miofibryle, między którymi leżą sarkosomy,
zbiorniki i kanaliki gładkiej siateczki sarkoplazmatycznej oraz kanaliki T, czyli wgłobienia sarkolemy do
wnętrza komórki.

Jak w stosunku do prążków Z, I i A usytuowane są kanaliki T: a) w mięśniu szkieletowym, b) w mięśniu

sercowym?
a) na granicy prążka I i A
b) na wysokości prążków Z

Co to jest diada i gdzie występuje?

Jest to układ złożony z kanalika T i jednego zbiornika gładkiej siateczki sarkoplazmatycznej występujący
w komórkach mięśnia poprzecznie prążkowanego sercowego.

Co to jest wstawka i gdzie występuje?

Jest to wyspecjalizowane połączenie szczytowych powierzchni komórek w mięśniu poprzecznie
prążkowanym sercowym. W jej skład wchodzą 3 rodzaje połączeń międzykomórkowych:
- obwódka zwierająca
- desmosomy
- połączenia typu neksus

Czy skurcze tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sercowej zależą od woli zwierzęcia?
Nie zależą.

Z jakich elementów składa się tkanka mięśniowa gładka?

Składa się z wydłużonych komórek wrzecionowatego kształtu oraz istoty międzykomórkowej, czyli
tkanki łącznej właściwej i otaczających komórki blaszek podstawnych.

Gdzie występuje tkanka mięśniowa gładka?

Występuje w ścianie narządów wewnętrznych jak macica, żołądek, w gruczole krokowym, w kosmku
jelitowym czy ścianie naczyń krwionośnych.

Czy skurcze tkanki mięśniowej gładkiej zależą od woli zwierzęcia?

Nie zależą.

Przez jakie układy kontrolowana jest czynność tkanki mięśniowej gładkiej?

Przez układ hormonalny oraz układ nerwowy autonomiczny.
Co to są jamki w komórkach mięśniowych gładkich i czego są one odpowiednikami w mięśniach
poprzecznie prążkowanych?
Są to wgłobienia sarkolemy do wnętrza komórki. Są odpowiednikami kanalików T.

Co to są: a) taśmy gęste, b) ciałka gęste?

a) miejsca przyczepu filamentów aktynowych i miozynowych
b) struktury wewnątrz miocytu gładkiego, do którego przyczepiają się filamenty aktynowe, miozynowe i
pośrednie.

Co jest odpowiednikiem taśm gęstych w mięśniach poprzecznie prążkowanych?

Ich odpowiednikiem są prążki graniczne Z.

Co to są komórki Cajala i gdzie leżą?

Są to komórki rozrusznikowe dla tkanki mięśniowej leżące pomiędzy warstwami miocytów gładkich.

Która tkanka mięśniowa kurczy się szybciej – gładka czy poprzecznie prążkowana szkieletowa?
Szybciej kurczy się tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa?

Przez jakie czynniki może zostać wywołany skurcz miocytów gładkich?

- wytwarzanie potencjału czynnościowego np. przez komórki rozrusznikowe Cajala
- impulsy nerwowe
- hormony
- kininy
 TKANKA
NERWOWA

- PYTANIA
Z HISTOLOGII
1. Z jakich komórek powstają neurony, a z jakich komórki glejowe?
Neurony powstają z neuroblastów, a komórki glejowe ze spongioblastów.

2. Z jakich elementów zbudowany jest neuron?

Zbudowany jest z:
- ciała komórki nerwowej, czyli perikarionu
- wypustek cytoplazmatycznych – dendrytów i aksonu

Jakie rodzaje komórek wyróżnia się w zależności od liczby wypustek?

- kom. wielowypustkowe
- kom. dwuwypustkowe
- kom. jednowypustkowe
- kom. rzekomojednowypustkowe (pseudojednobiegunowe)
- kom. bezwypustkowe

3. Czym się charakteryzuje komórka nerwowa: a) wielowypustkowa, b) dwuwypustkowa?

a) od jej ciała komórkowego odchodzi jeden akson i wiele dendrytów
b) od jej ciała odchodzi jeden akson i jeden dendryt

4. Przedstaw ultrastrukturę neuronu.

W ciele komórki znajduje się najczęściej jedno, owalne jądro najczęściej z jednym jąderkiem
leżące w jej środku. Wokół jądra w cytoplazmie znajdują się obfita szorstka siateczka
śródplazmatyczna, zwana tutaj tigroidem albo ziarenkami Nissla, aparat Golgiego,
mitochondria, neurofilamenty, mikrotubule oraz wtręty komórkowe (twory
deutoplazmatyczne). Rybosomy tigroidu tworzą charakterystyczne rozetki.

Wymień struktury charakterystyczne dla neurocytu.

- obfita szorstka siateczka śródplazmatyczna zwana tu tigroidem albo ziarenkami Nissla, z
błoną której związane są rybosomy układające się w charakterystyczne rozetki
- w wypustkach oraz w ciele komórkowym znajdują się filamenty pośrednie typu IV zwane
neurofilamentami albo neurofibrylami

5. Jakie wtręty komórkowe wyróżniamy w neuronach?

- melanina
- lipofuscyna

Jak przebiegają neurofibryle w tkance nerwowej?

Biegną one równolegle do osi długiej wypustek cytoplazmatycznych komórki nerwowej oraz
znajdują się w jej ciele.

Co to są pączki dendrytyczne i jaka jest ich rola?

Są to zgrubienia na przebiegu dendrytów, które są synapsami chemicznymi z innymi
neuronami. Odpowiadają za dynamiczną, krótkotrwałą pamięć.

6. Jakie części wyróżniamy w aksonie?

- podstawa aksonu
- kolateralia
- drzewko końcowe

7. Gdzie zlokalizowane są komórki macierzyste układu nerwowego?

Zlokalizowane są wśród komórek ependymy.

Z czego powstaje tkanka bliznowata po uszkodzeniu tkanki nerwowej?

Powstaje ona z lemocytów.

8. Co to jest synapsa (styk) i jaka jest jej funkcja?

Jest to połączenie neuronu z:
- innym neuronem
- z komórką receptorową
- z komórką efektorową (komórką mięśniową, gruczołową)
Jej funkcją jest przekazywanie sygnałów.

9. Jakie rodzaje synaps wyróżniamy?

- synapsy chemiczne
- synapsy elektryczne

10. Co wchodzi w skład synapsy chemicznej?

- fragment cytoplazmy aksonu jednego neuronu oraz jego błona komórkowa zwana błoną
presynaptyczną
- fragment błony komórkowej dendrytu drugiego neuronu zwanej błoną postsynaptyczną
- przestrzeń między błonami zwana przestrzenią bądź szczeliną synaptyczną

Co to jest błona postsynaptyczna?

Jest to błona części komórki nerwowej wchodzącej w skład synapsy, na powierzchni której
znajdują się receptory błonowe wiążące neurotransmittery. Znajduje się na dendrycie.

11. Co to są pęcherzyki synaptyczne i gdzie występują?

Są to pęcherzyki zawierające w swoim wnętrzu neuromediatory i występują we fragmencie
presynaptycznym cytoplazmy aksonu.

Wymień kilka mediatorów synaptycznych.

Serotonina, dopamina, acetylocholina, glutaminian, GABA, glicyna, noradrenalina

12. Gdzie powstają pęcherzyki synaptyczne?

Powstają w zakończeniu aksonu, ale mogą również powstawać w ciele komórki nerwowej.

13. Opisz cykl pęcherzyków synaptycznych?

Pęcherzyki (puste) odpączkowują od endosomów wczesnych, następnie transportowane są do
nich neuroprzekaźniki. Po pobudzeniu synapsy dzięki białku synaptozynie, wiążą się one z
filamentami aktynowymi i są transportowane w kierunku błony presynaptycznej. Następnie
przy udziale glikoprotein błony pęcherzyka (synaptofizyny, synaptotrewiny) i glikoprotein
błony presynaptycznej (m.in. syntaksyny) oraz Ca2+ pęcherzyki zawierające neuromediatory
fuzują z błoną i uwalniają je do szczeliny synaptycznej. Fragment błony jest otaczany
białkiem klatryną i w procesie endocytozy wraca w głąb cytoplazmy i fuzuje z endosomem
wczesnym.

14. Z jakiego listka zarodkowego powstają komórki glejowe, a z jakiego komórki mikrogleju?
Komórki glejowe powstają z ektodermy, a komórki mikrogleju z mezodermy.

15. Co to jest pilśń nerwowa?

Jest to sieć utworzona z komórek neurogleju i ich splątanych wypustek stanowiąca zrąb istoty
szarej ośrodkowego układu nerwowego.

16. W jakiej postaci występuje neuroglej w ośrodkowym, a w jakiej w obwodowym układzie

nerwowym? Jaka jest jego funkcja?
W ośrodkowym układzie nerwowym występuje jako komórki wyściółki, czyli ependymy
wyściełających kanały i komory mózgu, ośrodkowy kanał rdzenia kręgowego i
pokrywającego sploty naczyniówkowe oraz kilku innych rodzajów komórek glejowych np.
astrocytów, oligodendrocytów.
W obwodowym układzie nerwowym w postaci lemocytów otaczających włókna nerwowe i
wytwarzających osłonkę mielinową.

Jakie są funkcje tkanki glejowej?

Tkanka glejowa otacza, izoluje, odżywia i ochrania włókno nerwowe.

Co to jest ependyma i gdzie występuje? Jaką funkcję spełnia?

Jest to nabłonek jednowarstwowy sześcienny z mikrokosmkami i wgłobieniami wyściełający
komory i kanały mózgu, ośrodkowy kanał rdzenia kręgowego oraz pokrywający sploty
naczyniówkowe. Bierze udział w wytwarzaniu płynu mózgowo-rdzeniowego.

18. Co to są astrocyty i jakie ich dwa typy wyróżniamy? Gdzie one występują szczególnie
obficie?
Są to jedne z komórek neurogleju w ośrodkowym układzie nerwowym, które dzieli się na
astrocyty protoplazmatyczne, występujące szczególnie obficie w istocie szarej oraz astrocyty
włókniste w istocie białej.

19. Czym różnią się astrocyty protoplazmatyczne od astrocytów włóknistych?

Astrocyty protoplazmatyczne mają duże, pojedyncze jądra oraz liczne, grube wypustki
oplatające naczynia krwionośne, przylegające do opony miękkiej lub ciał komórek
nerwowych. Astrocyty włókniste mają małe jądra, skąpą cytoplazmę oraz długie i cienkie
wypustki. W ich cytoplazmie znajdują się filamenty glejowe (odmiana filamentów pośrednich
typu III).

20. Jaką funkcję pełnią astrocyty?

- odżywiają komórki nerwowe
- mają zdolność do transcytozy i czynnego transportu jonów nieorganicznych
- regulują proliferację i różnicowanie neuronów

21. Co to są oligodendrocyty i jaką funkcję spełniają?

Są to komórki neurogleju ośrodkowego układu nerwowego. Są mniejsze od astrocytów, mają
małe jądra oraz nieliczne wypustki. Układają się wzdłuż włókien nerwowych i pełnią funkcję
podobna do lemocytów obwodowego układu nerwowego, wytwarzając osłonki włókien.

22. Z jakiego listka zarodkowego pochodzą komórki mezogleju i jaką funkcję pełnią?
Pochodzą z mezodermy i pełnią funkcję makrofagów.

23. W jakiej postaci występują komórki neurogleju obwodowego układu nerwowego?

W postaci komórek satelitarnych przylegających do ciał komórek nerwowych zwojów oraz
jako lemocyty, czyli komórki Schwanna.
24. Jaką funkcję pełnią lemocyty? W jakim układzie nerwowym występują?
Osłaniają włókna nerwowe oraz wytwarzają osłonkę mielinową włókien nerwowych w
obwodowym układzie nerwowym.

25. Co to są tanycyty?
Są to komórki ependymy łączące światło podstawy komory III z naczyniami krwionośnymi
włosowatymi wyniosłości przyśrodkowej.

26. Jak nazywają się pęczki włókien nerwowych w ośrodkowym a jak w obwodowym
układzie nerwowym?
W ośrodkowym – drogi albo trakty nerwowe, a w obwodowym – nerwy.

Jak zbudowane jest włókno nerwowe?

Zasadniczym elementem włókien nerwowych są włókna osiowe będące przeważnie aksonami
komórek nerwowych. Przeważnie włókna osiowe okryte są osłonką glejową z lemocytów,
albo osłonką glejową i mielinową. W pierwszym przypadku są to włókna nerwowe
bezrdzenne, a w drugim rdzenne.

27. Co to jest neurolema? Jak nazywają się włókna nerwowe mające tylko neurolemę?
Jest to osłonka włókien nerwowych, zwana też osłonką Schwanna, która jest utworzona z
lemocytów. Lemocyty wytwarzają podłużne wgłobienia, w których leży jedno lub kilka
włókien nerwowych; otoczone są one cytoplazmą lemocytów. Włókna nerwowe mające tylko
osłonkę Schwanna (neurolemę) są nazywane włóknami bezrdzennymi albo bezmielinowymi.

28. Jakie komórki wytwarzają osłonkę mielinową: a) w ośrodkowym układzie nerwowym,

b) w obwodowym układzie nerwowym? Jak nazywają się włókna nerwowe mające osłonkę
mielinową?
a) oligodendrocyty
b) lemocyty
Są to włókna rdzenne albo mielinowe.

Jak jest struktura osłonki mielinowej?

Składa się z wielokrotnie nawiniętej na akson błony komórkowej lemocytu z resztkami
cytoplazmy, które go odżywiają.

29. Co to jest: a) mezakson wewnętrzny, b) wcięcie mieliny?

a) jest utworzony przez błony komórkowe pokrywające rowek cytoplazmy lemocytu w
pobliżu aksonu w osłonce mielinowej.
b) Inaczej – wcięcie Schmidta-Lantermana, jest to przejaśnienie utworzone z cytoplazmy
pomiędzy błonami komórkowymi nawiniętego na akson lemocytu.

30. Co to są węzły (przewężenia Ranviera)?

Są to krótkie odcinki na przebiegu włókien nerwowych, w których nie ma osłonki mielinowej.

Dlaczego w przewężeniu włókna nerwowego występuje jedno jądro?

Ponieważ jeden lemocyt buduje jedną osłonkę mielinową.

Dlaczego powstają przewężenia na włóknach nerwowych?

Powstają w celu przyspieszenia przewodzenia. W przewężeniach Ranviera jest wiele białek
transportujących jony Na+ i K+, a w międzywęźlach mało, dlatego następuje szybsze
przewodzenie.
UKŁAD KRWIONOŚNY

– PYTANIA Z
HISTOLOGII
Z jakich zasadniczych elementów składa się układ krwionośny?
Składa się z naczyń krwionośnych i serca.

Jak dzielimy naczynia krwionośne?

- tętnice
- tętniczki
- naczynia krwionośne włosowate
- żyłki
- żyły

Co zawiera krew płynąca przez tętnice i żyły krwioobiegu dużego?

Przez tętnice płynie krew zawierająca tlen i substancje odżywcze, zaś przez żyły tego krwioobiegu płynie
krew zawierająca dwutlenek węgla oraz metabolity.

Jakie funkcje pełni układ krwionośny?

- utrzymuje krew w ruchu
- transportuje krew do wszystkich części ciała
- wymienia pomiędzy tkankami gazy oddechowe i substancje odżywcze
- pełni funkcję regulatorową

Czym różni się krążenie małe od dużego?

W krążeniu dużym krew płynie od serca do tkanek i z powrotem, natomiast w krążeniu małym płynie ona
od serca do płuc i z powrotem.

W jakim narządzie krew płynie: a) z tętnic do tętnic, b) z żył do żył?

a) w nerce
b) w wątrobie

Z jakich warstw składa się ściana tętnic i żył?

- błona wewnętrzna
- błona środkowa
- błona zewnętrzna (błona dodatkowa, przydanka)

Co to jest śródbłonek i co wyścieła? Z jakiego listka zarodkowego pochodzi?

Jest to nabłonek jednowarstwowy płaski wyściełający naczynia krwionośne, limfatyczne oraz jamy serca.
Pochodzi z mezodermy.

Gdzie śródbłonek ma postać nabłonka jednowarstwowego sześciennego?

- w żyłkach węzła limfatycznego, kępek Peyera i migdałków

Co wyróżnia śródbłonek naczyń zatokowych śledziony od śródbłonka innych naczyń?

W naczyniach zatokowych śledziony śródbłonek jest nabłonkiem o wrzecionowatych komórkach, pomiędzy
którymi są duże rozstępy i pory w ich cytoplazmie, a w innych jednowarstwowym płaskim.

Co to są ciałka Weibela-Palade’a i gdzie występują?

Są to pałeczkowate twory zawierające czynnik VIII krzepnięcia krwi (białko von Willebranda). Znajdują się
w cytoplazmie śródbłonka wsierdzia, tętnic i żył.

Jakie cząsteczki adhezyjne znajdują się w błonie komórek śródbłonka?

- selektyna E
- adresyna

W jaki sposób powstają rozstępy pomiędzy komórkami śródbłonka? Co jest przez to powodowane?
Powstają poprzez obkurczanie się kompleksów aktyny i miozyny w cytoplazmie komórek śródbłonka. W
ten sposób zwiększa się przepuszczalność naczyń krwionośnych.
Jakie substancje wydzielane przez komórki śródbłonka przyczyniają się do obniżania bądź podwyższania
ciśnienia krwi?
- prostacyklina PGI2 - obniża ciśnienie krwi
- endoteliny (ET-1, ET-2, ET-3) – podwyższają ciśnienie krwi
- tlenek azotu (NO) (wydzielany pod wpływem acetylocholiny, histaminy, bradykininy, substancji P) –
obniża ciśnienie krwi
- śródbłonkowy czynnik hiperpolaryzujący (EDHF) – obniża ciśnienie krwi
- konwertaza – podwyższa ciśnienie krwi
- konwertaza 1-9 – obniża ciśnienie krwi

Które z substancji wydzielanych przez komórki śródbłonka zalicza się do mitogenów?

Zalicza się do nich endoteliny.

Jak dzielimy proces wytwarzania nowych naczyń krwionośnych?

- waskulogeneza, zachodząca we wczesnych stadiach rozwoju embrionalnego
- angiogeneza (angioneogeneza), zachodząca w bardziej zaawansowanych stadiach rozwoju embrionalnego i
po urodzeniu

Jakimi dwiema nazwami określa się komórki macierzyste, z których powstają komórki śródbłonka w
procesie waskulogenezy?
- angioblasty
- hemangioblasty

Z jakich dwóch etapów składa się proces wytwarzania naczyń krwionośnych?

- wytwarzanie śródbłonkowych rurek
- remodelowanie naczyń

Jakie substancje biorą udział w wytwarzaniu naczyń krwionośnych?

- naczyniowy czynnik wzrostu śródbłonkowy (VEGF)
- naczyniowy czynnik wzrostu pochodzący z gruczołów wydzielania wewnętrznego
(EG-VEGF)
- angiopoetyny (ang)
- efryny (eph)
- płytkopochodny czynnik wzrostu (PDGF)

Jakie funkcje w procesie wytwarzania naczyń krwionośnych pełni: a) VEGF i EG-VEGF,

b) PDGF, c) ang i eph?
a) powodują podziały komórek progenitorowych śródbłonka i wytwarzania rurek śródbłonka
b) wytwarzanie miocytów gładkich i perycytów
c) odpowiadają za proces remodelowania naczyń

Przez jakie hormony stymulowana jest angiogeneza i waskulogeneza?

- leptyna
- relaksyna

Ile średnio żyją komórki śródbłonka?

Żyją 10 dni.

Na jakie trzy zasadnicze typy dzieli się tętnice?

- tętnice typu sprężystego (dużego kalibru)
- tętnice typu mięśniowego (średniego kalibru)
- tętnice małego kalibru (tętniczki)

Podaj przykłady tętnic typu sprężystego.

- tętnica główna (aorta)
- tętnica szyjna wspólna
- tętnica biodrowa wspólna
- tętnica podobojczykowa
- tętnica kręgowa
- tętnica płucna

Przedstaw budowę ściany tętnicy typu sprężystego.

Błona wewnętrzna:
- śródbłonek spoczywający na błonie podstawnej
- podśródbłonkowa warstwa tkanki łącznej właściwej
- błona sprężysta wewnętrzna
- włókna kolagenowe i sprężyste
- nieliczne fibroblasty i miocyty gładkie
Błona środkowa:
- błony sprężyste
- włókna kolagenowe
- włókna sprężyste
- miocyty gładkie
Błona dodatkowa:
- tkanka łączna właściwa
- włókna kolagenowe
- nieliczne włókna sprężyste i miocyty gładkie
- komórki tkanki łącznej właściwej

Przez co są utworzone i gdzie występują błony okienkowate?

Utworzone są przez włókna sprężyste i występują w ścianie tętnic typu sprężystego np. w ścianie aorty.

Jakie narządy odbierają informacje o ciśnieniu i składzie krwi?

- o ciśnieniu – zatoka tętnicy szyjnej
- o pH krwi i zawartości tlenu i dwutlenku węgla – kłębki

Jakie rodzaje kłębków wyróżniamy? Jaką funkcję pełnią?

- szyjny
- aorty
- płucny
- ogonowy
Odbierają informację o pH i o zawartości we krwi tlenu i dwutlenku węgla.

Podaj przykłady tętnic typu mięśniowego? Jaka jest funkcja tego typu tętnic?
- tętnica wieńcowa
- tętnica krezkowa
- tętnica promieniowa
Funkcją tętnic typu mięśniowego jest dostarczanie różnych ilości krwi do tkanek dzięki obkurczaniu i
rozkurczaniu się ich ściany.

Czym charakteryzują się komórki śródbłonka tętnic typu mięśniowego?

Oddają one długie wypustki w głąb ściany naczynia dochodzące do miocytów gładkich błony środkowej, z
którymi tworzą połączenia typu neksus.

Jaka jest budowa ściany tętnic typu mięśniowego?

Błona wewnętrzna:
- śródbłonek wraz z błoną podstawną
- warstwa pośrednia złożona z włókien kolagenowych, niewielkiej liczby włókien sprężystych oraz
miocytów gładkich
- warstwa sprężysta wewnętrzna zbudowana z włókien sprężystych oraz małej ilości włókien kolagenowych
Błona środkowa zbudowana z wielu warstw miocytów gładkich, pomiędzy którymi znajduje się kolagen i
elastyna.
Błona zewnętrzna oddzielona jest od poprzedniej błoną sprężystą zewnętrzną a składa się z tkanki łącznej
właściwej luźnej oraz zawiera naczynia naczyń.

Jaka jest budowa ściany tętnic małego kalibru?

Błona wewnętrzna:
- śródbłonek wraz z błoną podstawną
- cienka warstwa tkanki łącznej właściwej
Błona środkowa zbudowana z miocytów gładkich
Błona zewnętrzna zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej, zawierającej włókna kolagenowe i
siateczkowe.

Z jakich trzech elementów składa się ściana naczyń krwionośnych włosowatych?

- śródbłonek
- jego błona podstawna
- perycyty, czyli komórki przydanki

Jak jest odżywiana ściana: a) tętnic dużego kalibru, b) naczyń krwionośnych włosowatych?
a) odżywiana jest poprzez naczynia naczyń znajdujące się w błonie dodatkowej
b) odżywiana jest poprzez pericyty (komórki przydanki)

Co to są pericyty i jaka jest ich funkcja?

Są to inaczej komórki przydanki, jeden z składników naczyń krwionośnych włosowatych. Ich funkcją jest
odżywianie naczyń włosowatych.

Jakie trzy rodzaje naczyń krwionośnych włosowatych wyróżniamy? Gdzie występują poszczególne typy
tych naczyń?
- naczynia włosowate ciągłe – mięśnie, mózg
- naczynia włosowate porowate – śledziona, szpik kostny czerwony
- naczynia włosowate zatokowe (zatoki, sinusoidy) – wątroba, szpik kostny czerwony, śledziona, gruczoły
wydzielania wewnętrznego

Jaki typ naczyń krwionośnych włosowatych występuje w śledzionie, a jaki w szpiku kostnym czerwonym?
I w śledzionie i w szpiku kostnym czerwonym występują dwa rodzaje tych naczyń: porowate i zatokowe.

Wymień cechy naczyń krwionośnych włosowatych zatokowych. Jak inaczej nazywamy te naczynia?
- względnie duża średnica
- rozstępy pomiędzy komórkami śródbłonka
- pory w cytoplazmie komórek śródbłonka
- otwory w blaszce podstawnej śródbłonka
Inaczej naczynia te są nazywane zatokami lub sinusoidami.

Czym charakteryzują się naczynia krwionośne włosowate wytwarzające bariery krew-narządy? Podaj
przykłady takich barier.
Komórki śródbłonka takich naczyń nie mają porów i ściśle przylegają do siebie. Blaszka podstawna
śródbłonka jest ciągła, gruba i trudno przepuszczalna. Komórki śródbłonka takich naczyń mają na wolnej
powierzchni transportery ABC (pompy cząsteczkowe).
Przykładami takich barier są:
- krew-mózg
- krew-szyszynka
- krew-nerw
- krew-grasica
- krew-jądro
jak i również bariera krew-oocyt, krew- mocz, krew-powietrze.

Czym różnią się żyły od tętnic?

Żyły mają większe światło, cieńszą ścianę oraz więcej tkanki łącznej właściwej w stosunku do innych
tkanek ich ściany. Większość dużych żył ma ponadto zastawki, a nie ma w nich błon okienkowatych, które
są w tętnicach.

Wymień elementy strukturalne: a) ściany żył nie występujące w tętnicach, b) ściany tętnic nie występujące
w żyłach?
a) zastawki
b) błony okienkowate

Jak klasyfikujemy żyły?

- dużego kalibru
- średniego kalibru
- małego kalibru
- żyłki

Z jakich warstw składa się ściana żyły?

- błona wewnętrzna
- błona środkowa
- błona zewnętrzna

W których naczyniach – żylnych czy tętniczych – ciśnienie krwi jest wyższe?

W naczyniach tętniczych.

Jaka jest rola vasa vasorum?

Są to naczynia naczyń, które odżywiają ścianę dużych tętnic i żył, a także dużych przewodów
limfatycznych.

Czy żyły również mają swoje vasa vasorum?

Tak, mają je żyły dużego i czasami te średniego kalibru.

Które żyły nie mają w swojej ścianie miocytów gładkich?

Żyły:
- siatkówki
- opon mózgowych
- kości
- wątroby
- śledziony

Jaka jest budowa zastawek żylnych? Które żyły w organizmie nie mają zastawek?
Są one sfałdowaniami wewnętrznej błony żyły. Ich zrąb stanowi tkanka łączna właściwa z włóknami
kolagenowymi i sprężystymi. Zastawki pokryte są śródbłonkiem leżącym na błonie podstawnej.
Zastawek żylnych nie mają żyły ośrodkowego układu nerwowego, płuc, nerek, macicy i kości.

Co to są anastomozy i jakie ich rodzaje wyróżniamy? Jaka jest ich funkcja? Podaj 2 przykłady ich
występowania.
Anastomoza jest to połączenie tętniczo-żylne, w którym krew płynie bezpośrednio z tętnic do żył z
pominięciem naczyń włosowatych. Rozróżniamy anastomozy proste oraz kłębkowate. Ich funkcją jest
udział w termoregulacji oraz regulowanie ilości krwi dopływającej do narządów. Występują one w skórze
oraz w gruczołach wydzielania wewnętrznego.

Co się dzieje z anastomozami, kiedy temperatura otoczenia jest niska? Jakie to ma znaczenie?
Anastomozy wówczas rozkurczają się i krew płynie przez nie z pominięciem sieci naczyń włosowatych.
Zapobiega to utracie ciepła.

Z jakiej tkanki zbudowany jest szkielet serca i co się na niego składa?

Zbudowany jest z tkanki łącznej właściwej zbitej i składają się na niego:
- przegroda błoniasta, zawierająca szczególnie dużo włókien kolagenowych
- pierścienie włókniste, otaczające ujścia przedsionkowo-komorowe zawierające wiele włókien sprężystych
- trójkąty włókniste, zawierające wiele włókien sprężystych

Jaką funkcję pełni szkielet serca?

Stanowi zrąb dla funkcjonujących elementów serca tj. mięśnia sercowego, naczyń krwionośnych i nerwów
oraz tkanki łącznej właściwej.

Jakie warstwy wyróżniamy w ścianie serca? Zacznij od położonej najbardziej wewnętrznie.

- wsierdzie
- śródsierdzie
- nasierdzie

Która warstwa ściany serca jest odpowiednikiem błony wewnętrznej naczyń krwionośnych?
Jest nim wsierdzie.

Sprecyzuj, gdzie w sercu i osierdziu jest nabłonek jednowarstwowy płaski?

W sercu wyściela jego jamy pokrywając wsierdzie, zaś w osierdziu wyściela jamę osierdzia. Jest on również
w naczyniach wieńcowych serca.

Co to są guzki Arancjusza?
Są to zgrubienia tkanki sprężystej występujące na wolnych brzegach zastawek półksiężycowatych.

Na jakim podłożu powstają kości serca?

Na podłożu chrzęstnym.

Z czego zbudowane jest: a) osierdzie, b) wsierdzie?

a) zbudowane jest z dwóch części – surowiczej i zewnętrznej. Obie części zbudowane są z tkanki łącznej
właściwej włóknistej, a jama w części surowiczej jest wysłana nabłonkiem surowiczym
b) utworzone jest ze śródbłonka spoczywającego na błonie podstawnej, tkanki łącznej właściwej luźnej i
włókien sprężystych

Wymień w logicznej kolejności warstwy wsierdzia. Podkreśl tę z nich, która łączy się ze śródsierdziem?
- podśródbłonkowa warstwa luźna
- warstwa wsierdzia mięśniowo-sprężysta
- warstwa podśródwsierdziowa

Jaka jest najgrubsza warstwa ściany serca? Wymień jej elementy strukturalne. Jakie są charakterystyczne
cechy budowy tkanki występującej tam najobficiej?
Jest nią śródsierdzie. Składa się z:
- tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca
- słabo rozbudowana tkanka łączna właściwa luźna zawierająca liczne naczynia krwionośne i nerwy
Cechy tej tkanki:
- zbudowana jest z kardiomiocytów (kardiocytów), które mają jedno lub dwa jądra umieszczone w środku
komórki
- poprzeczne prążkowanie
- kardiomiocyty łączą się za pomocą wstawek
- z tkanką tą związane są diady
- kurczy się niezależnie od woli zwierzęcia
Jak zbudowane jest nasierdzie?
Zbudowane jest z cienkiej warstwy tkanki łącznej właściwej zawierającej sieć włókien sprężystych,
naczynia krwionośne i nerwy. Występują w nim niekiedy komórki tkanki tłuszczowej żółtej. Nasierdzie
pokryte jest nabłonkiem surowiczym (jednowarstwowym płaskim) pochodzenia mezodermalnego.

Scharakteryzuj histologiczną budowę zastawek serca?

Zastawka serca składa się z części środkowej zbudowanej z tkanki łącznej właściwej włóknistej oraz dwóch
warstw zewnętrznych pokrytych śródbłonkiem spoczywającym na błonie podstawnej. Są tam również
włókna sprężyste i naczynia krwionośne.

Jak nazywa się układ zawiadujący pracą serca?

Układ przewodzący przedsionkowo-komorowy serca.

Z jakich elementów składa się układ przewodzący serca?

- węzeł zatokowo-przedsionkowy (Keitha-Flacka)
- szlaki międzywęzłowe: przedni, środkowy i tylny
- węzeł przedsionkowo-komorowy (Aschoffa-Tavary-Kocha)
- pęczek Hissa i jego odgałęzienia

Który węzeł układu przewodzącego jest rozrusznikiem serca oraz jak nazywane są jego komórki i jaka jest
ich ultrastruktura?
Rozrusznikiem serca jest węzeł zatokowo-przedsionkowy. Składa się z komórek P, które mają kształt
wrzecionowaty, mają mniejszą średnicę i mniej miofibryli niż kardiocyty. Mają też słabo kwasochłonną
cytoplazmę.

Jakie szlaki międzywęzłowe wyróżniamy i jaka jest ich funkcja?

Wyróżniamy szlak międzywęzłowy przedni, środkowy i tylny. Ich funkcją jest przekazywanie pobudzenia z
węzła zatokowo-przedsionkowego na węzeł przedsionkowo-komorowy.

Jaka jest ultrastruktura komórek przewodzących serca (komórek Purkinjego)?

Mają kształt wydłużonych walców, słabo kwasochłonną cytoplazmę, więcej ziarenek glikogenu, większą
średnicę, mniej miofibryli niż kardiocyty.

Gdzie znajdują się w sercu komórki mioendokrynowe i co wydzielają?

Znajdują się w śródsierdziu ściany prawego przedsionka i wydzielają przedsionkowe czynniki
natriuretyczne (ANF).

Jakie dwa typy pęcherzyków wyróżniamy w komórkach mioendokrynowych i co one zawierają?

- pęcherzyki typu I zawierające ANF
- pęcherzyki typu II zawierające BNF i CNF

Jaka jest funkcja ANF?

ANF łączy się z receptorowymi glikoproteinami miocytów gładkich i uruchamia w nich cyklazę
guadenylanową, która produkuje cGMP, który z kolei obniża stężenie jonów wapnia w cytosolu i prowadzi
do rozkurczu tych miocytów. Obniża to ciśnienie krwi. Ponadto ANF działa również na nerkę powodując
zwiększone wydalanie sodu z moczem, w związku z czym we krwi zmniejsza się ilość wody, co dodatkowo
obniża ciśnienie krwi. ANF hamuje również wydzielanie reniny, aldosteronu i endotelin.
 UKŁAD
LIMFATYCZNY

- PYTANIA Z
HISTOLOGII
Z jakich elementów składa się układ limfatyczny?
- z centralnych narządów limfatycznych (grasica i szpik kostny czerwony)
- z obwodowych narządów limfatycznych (śledziona i węzły limfatyczne)
- z limfocytów krwi i limfy, a także limfocytów rozsianych w tkance łącznej właściwej jako
pojedyncze komórki lub w zgrupowaniach
- naczyń limfatycznych i limfy

W jakiej postaci występują w organizmie limfocyty rozsiane?

Występują one jako pojedyncze komórki albo w zgrupowaniach, jako grudki limfatyczne,
migdałki, kryptokępki lub kępki Peyera i w nabłonkach.

Jakie główne rodzaje limfocytów wyróżniamy?

- limfocyty B
- limfocyty T
- limfocyty NK

Za co są odpowiedzialne limfocyty B, a za co T i NK?

Limfocyty B są odpowiedzialne za wytwarzanie przeciwciał, czyli reakcję odpornościową
typu humoralnego, T za reakcję typu komórkowego, czyli wydzielanie cytokin – interleukin i
cytotoksyczność w stosunku do innych komórek. Natomiast limfocyty NK odpowiadają za
niszczenie komórek nowotworowych.

Co to są antygeny i podaj przykład.

Są to obce dla organizmu związku chemiczne np. duża cząsteczka węglowodanowa otoczki
bakteryjnej, przeciwko którym organizm wytwarza przeciwciała.

Jakie dwa rodzaje odporności wyróżniamy i czym się one różnią?

- odporność nieswoista (wrodzona) nie skierowana przeciwko konkretnemu zagrożeniu,
pojawiająca się szybko, od razu po wniknięciu szczególnie drobnoustrojów. Tę odporność
zapewnia powłoka skórna, błony śluzowe pokryte śluzem, w który wpadają antygeny czy też
rzęski niektórych typów nabłonka, które przesuwają antygeny wraz ze śluzem.
- odporność swoista (nabyta) zapewniana jest przede wszystkim przez limfocyty Tαβ i B.
Zachodzi tutaj prezentowanie antygenów przez komórki dendrytyczne limfocytom B,
różnicowanie się ich do komórek plazmatycznych i wytwarzanie przeciwciał.

Które limfocyty odpowiedzialne są za reakcję: a) komórkową, b) humoralną?

a) limfocyty T
b) limfocyty B

Co to są komórki dendrytyczne i gdzie występują?

Są to komórki prezentujące antygeny i występują szczególnie licznie w skórze, w ścianie
przewodów oddechowych i w obwodowych narządach limfatycznych.

W jakich trzech etapach zachodzi odpowiedź immunologiczna humoralna?

- rozpoznawanie antygenu i aktywacja limfocytów
- proliferacja limfocytów
- podjęcie przez limfocyty B ich funkcji tj. wytwarzania przeciwciał

Przez co są syntetyzowane przeciwciała?

Przez limfocyty B i komórki plazmatyczne.
Czym różni się przeciwciało monoklonalne od poliklonalnego?
Przeciwciała monoklonalne powstają z jednego klonu limfocytów powstałych z jednego
limfocytu uczulonego przez konkretny antygen. Zaś przeciwciała poliklonalne to mieszanina
przeciwciał pochodząca z różnych klonów limfocytów.

Jakie rodzaje przeciwciał wyróżniamy?

IgG, IgA, IgD, IgE, IgM.

Co to jest MALT i gdzie występuje?

Jest to tkanka limfatyczna błony śluzowej występująca w błonie śluzowej przewodu
pokarmowego, oddechowego i przewodów układu moczowo-płciowego.

Jakie limfocyty przeważają w różnych częściach MALT?

W tkance łącznej właściwej błony śluzowej przeważają limfocyty B i komórki plazmatyczne,
zaś w nabłonku błony śluzowej więcej jest limfocytów T i NK.

Opisz czynność MALT?

Kiedy limfocyty tkanki łącznej właściwej błony śluzowej albo jej nabłonka zetkną się z
antygenami, wówczas wędrują do węzłów limfatycznych i/lub śledziony i tam rozmnażają się
i podejmują funkcję komórek efektorowych. Następnie limfocyty B wracają do błony
śluzowej, gdzie różnicują się do komórek plazmatycznych wydzielających przeciwciała.
Wydzielają one głównie IgA i w mniejszej ilości IgM. IgA jest ważnym czynnikiem
zwalczającym miejscowo antygeny.

Jakie są funkcje IgA?

- działa bakteriostatycznie (hamuje rozmnażanie się bakterii)
- powoduje aglutynację bakterii
- zapobiega adhezji i wnikaniu bakterii do nabłonka
- neutralizuje toksyny bakteryjne

Jakie komórki wchodzą w skład grudki limfatycznej? Co stanowi jej zrąb?

- limfocyty B (w większości)
- limfocyty T (jest ich mniej)
- komórki dendrytyczne
- makrofagi
- komórki plazmatyczne
- komórki siateczki
Zrębem grudki limfatycznej jest tkanka łączna siateczkowa.

Jakie części wyróżniamy w grudce chłonnej? W której części znajdują się proliferujące
limfoblasty?
- część środkowa (ośrodek rozmnażania, ośrodek odczynowy) – tu są proliferujące
limfoblasty
- część obwodowa

Dlaczego część środkowa grudki chłonnej ma jasny wygląd?

Ponieważ znajduje się tam dużo limfoblastów, które mają jasne jądra i dużą cytoplazmę oraz
są luźno ułożone, zaś w części obwodowej limfocyty są ściśle upakowane.
Jak nazywane są limfoblasty i limfocyty grudek chłonnych?
Są to odpowiednio centroblasty i centrocyty.

Jak nazywają się zgrupowania grudek limfatycznych: a) na pograniczu jamy ustnej i gardła,
b) w ścianie jelita krętego i grubego?
a) migdałki
b) kępki Peyera

Co to jest NALT i co wchodzi w jego skład?

Jest to tkanka limfatyczna nosa i składa się z migdałków.

Co to jest pierścień Waldeyera?

Jest to pierścień leżący w obrębie jamy nosowo-gardłowej utworzony przez migdałki.

Co to są komórki M, gdzie występują i jaką funkcję pełnią?

Są to komórki występujące w nabłonku pokrywającym migdałki i kępki Peyera, mających na
swojej powierzchni mikrofałdy. Są miejscem przenikania przez nabłonek wirusów i innych
patogenów.

Jakie komórki znajdują się w migdałkach?

- komórki nabłonka
- komórki tkanki łącznej siateczkowej
- limfocyty B i T
- komórki plazmatyczne
- makrofagi
- granulocyty
- komórki tuczne

Co to są i jak zbudowane są kępki Peyera? Gdzie występują?

Są to grudki limfatyczne skupione występujące w błonie śluzowej i podśluzowej jelita krętego
i grubego. Zbudowane są z następujących elementów:
- tkanka łączna siateczkowa – zrąb
- limfocyty B i T
- komórki plazmatyczne
- komórki dendrytyczne
- makrofagi
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty od zewnątrz z komórkami M

Do jakich narządów limfatycznych – centralnych czy obwodowych – zaliczamy węzły

chłonne?
Zaliczamy je do obwodowych narządów limfatycznych.

Z czego zbudowany jest: a) zrąb, b) miąższ węzła limfatycznego?

a) z tkanki łącznej siateczkowej
b) z limfocytów, komórek plazmatycznych, komórek dendrytycznych i makrofagów

Jakie części wyróżnia się na przekroju podłużnym węzła chłonnego?

- kora
- część przykorowa (część parakortykalna, pas podkorowy)
- rdzeń
W której części węzła chłonnego występują grudki chłonne?
W części korowej.

Jakie komórki występują w korze węzła limfatycznego?

- limfocyty B
- komórki plazmatyczne
- makrofagi

Co rozumiemy pod pojęciem: obszar grasiczozależny węzła chłonnego?

Jest to ta część węzła chłonnego, w której po usunięciu grasicy następuje zanik limfocytów T.

Która część węzła chłonnego jest grasiczozależna, a która grasiczoniezależna? Wymień

najważniejsze struktury tej pierwszej.
Grasiczozależna jest strefa przykorowa, zaś grasiczoniezależna jest strefa korowa.
Strukturami strefy przykorowej są:
- zatoki beleczkowe
- limfocyty T

Jakie limfocyty dominują w korze węzła chłonnego, a jakie w jego strefie przykorowej?
W korze są to limfocyty B, a w części przykorowej są to limfocyty T.

Gdzie niezróżnicowane limfocyty nabywają właściwości limfocytów B: a) u psa, b) u papugi?

a) w szpiku kostnym czerwonym
b) w torebce (bursie) Fabrycjusza

Jakie komórki wyróżniamy w rdzeniu węzła limfatycznego?

- limfocyty
- komórki plazmatyczne
- makrofagi
- komórki siateczki

Jakie zatoki wyróżniamy w węźle limfatycznym?

- zatoki podtorebkowe (brzeżne)
- zatoki promieniste kory
- zatoki promieniste rdzenia
- zatoka wnęki

Podaj lokalizację, budowę i funkcję zatok promienistych węzła chłonnego.

Zatoki promieniste kory leżą pomiędzy poszczególnymi grudkami limfatycznymi lub
grudkami a przegrodami łącznotkankowymi. Zatoki promieniste rdzenia stanowią
przestrzenie między pasmami rdzennymi lub między pasmami rdzennymi a przegrodami
łącznotkankowymi. Rusztowanie dla nich stanowi tkanka łączna siateczkowa, którą są
wysłane i w oczkach której znajdują się limfocyty. Są tam również komórki dendrytyczne,
monocyty, eozynofile, komórki plazmatyczne i resztki rozpadających się komórek. Funkcja
zatok polega na tym, że przepływająca przez węzeł limfa ulega filtracji, a na ich rusztowaniu
zatrzymywane są antygeny.

Gdzie występuje zatoka brzeżna? Podaj jej elementy i funkcje.

Jest to przestrzeń leżąca pod torebką łącznotkankową, zwłaszcza między torebką a grudkami
limfatycznymi. Składa się z rusztowania z tkanki siateczkowej, w oczkach której znajdują się
limfocyty, komórki dendrytyczne, monocyty, eozynofile, komórki plazmatyczne i resztki
rozpadających się komórek. Jest miejscem, gdzie limfa wpływa do węzła i miejscem, gdzie
jest ona oczyszczana.

Co to są komórki brzeżne?
Są to komórki tkanki łącznej siateczkowej występujące w zatoce brzeżnej (podtorebkowej)
węzła chłonnego.

Jakie są funkcje węzłów limfatycznych?

- filtrują limfę i zatrzymują antygeny
- prezentują antygeny i je niszczą
- są miejscem proliferacji limfocytów
- są miejscem wytwarzania przeciwciał

Do jakich narządów limfatycznych – centralnych czy obwodowych – zaliczamy śledzionę?

Zaliczamy ją do obwodowych narządów limfatycznych.

Jakie funkcje pełnią miocyty gładkie w torebce i beleczkach śledziony?

Ich skurcz może powodować wyrzucenie krwi do krwioobiegu jako jej rezerwy.

Jaka jest budowa: a) zrębu, b) miąższu śledziony?

a) buduje go tkanka łączna siateczkowa. Pewnym wzmocnieniem są również beleczki
łącznotkankowe.
b) składa się z miazgi białej i miazgi czerwonej

Wymień w logicznej kolejności naczynia krwionośne, jakimi krew przepływa przez

śledzionę? Podkreśl nazwę tych, dzięki którym obieg krwi w tym narządzie jest otwarty.
- tętnica śledzionowa
- tętnica beleczkowa
- tętnica środkowa
- tętnica pędzelkowa
- naczynia krwionośne włosowate zatokowe (sinusoidy) śledziony
- żyła beleczkowa
- żyła śledzionowa

Czym charakteryzują się poszczególne odcinki tętniczki pędzelkowatej?

Pierwszy ma budowę typową dla tętniczki. Drugi odznacza się tym, że ma osłonkę z tkanki
łącznej siateczkowej (osłonka Schweigger-Seidla), a odcinek trzeci jest naczyniem
włosowatym i pokryty jest makrofagami.

Z czego zbudowane są: a) pochewki końcowych odcinków tętniczek pędzelkowatych,

b) pasma rdzenne?
a) pokryte są makrofagami
b) są to pasma tkanki limfatycznej węzła chłonnego odchodzące od jego grudek chłonnych i
wnikające do rdzenia

Jaki nabłonek wyściela naczynia krwionośne włosowate zatokowe śledziony?

Wyścieła je nabłonek o wrzecionowatych komórkach, które nie przylegają ściśle do siebie, a
pomiędzy nimi są rozstępy i pory w cytoplazmie komórek śródbłonka oraz otworki w jego
blaszce podstawnej.

Jakie komórki wchodzą w skład miazgi białej śledziony?

- limfocyty
- komórki tkanki łącznej siateczkowej
- komórki plazmatyczne
- komórki dendrytyczne
- makrofagi
- komórki śródbłonka i miocyty gładkie tętniczki środkowej

Wymień elementy wchodzące w skład miazgi czerwonej śledziony. Jaką funkcję pełni ta
część śledziony?
- naczynia krwionośne włosowate zatokowe
- makrofagi
- monocyty
- komórki dendrytyczne
- komórki siateczki
- limfocyty i inne leukocyty
- erytrocyty
- granulocyty
- płytki krwi
Ta część śledziony magazynuje krew.

Gdzie w śledzionie proliferują: a) limfocyty B, b) limfocyty T?

a) w ośrodku odczynowym grudki chłonnej miazgi białej śledziony
b) w strefie okołotętniczej grudki chłonnej śledziony

Jakie limfocyty przeważają w strefie okołotętniczej miazgi białej śledziony?

Przeważają tam limfocyty T.

Czy strefa okołotętnicza grudki chłonnej śledziony jest grasiczozależna czy

grasiczoniezależna?
Jest ona grasiczozależna, ponieważ przeważają w niej limfocyty T, a one różnicują się w
grasicy.

Do jakiego typu naczyń krwionośnych włosowatych zaliczamy naczynia włosowate

śledziony? Jaki nabłonek je wyściela?
Są to naczynia włosowate zatokowe o nabłonku z wrzecionowatych komórek, pomiędzy
którymi są rozstępy i pory w ich cytoplazmie oraz otwory w blaszce podstawnej śródbłonka.

Wymień elementy strukturalne zatoki: a) w korze węzła chłonnego, b) w miazdze czerwonej

śledziony?
a) komórki tkanki siateczkowej stanowiące rusztowanie dla zatoki, komórki dendrytyczne,
limfocyty, monocyty, eozynofile, makrofagi, komórki plazmatyczne, resztki rozpadających się
tkanek
b) śródbłonek z dużymi rozstępami i porami w jego cytoplazmie, blaszka podstawna
śródbłonka z otworkami, erytrocyty wewnątrz zatok
Jakie są funkcje śledziony?
- stanowi filtr dla krwi, który zatrzymuje antygeny
- jej komórki dendrytyczne prezentują antygeny limfocytom
- jest miejscem proliferacji limfocytów B i T
- wydziela przeciwciała
- niszczy zużyte erytrocyty
- jest rezerwuarem krwi

Po czym można odróżnić grudkę chłonną śledzionową od grudki chłonnej migdałka

podjęzykowego?
Grudka chłonna śledziony ma trzy strefy i tętnicę środkową (centralną), zaś grudka migdałka
ma dwie strefy i nie ma w niej tętnicy.

Jak dzielimy naczynia limfatyczne?

- naczynia limfatyczne włosowate
- naczynia limfatyczne małego i średniego kalibru
- przewody limfatyczne

W jakim kierunku płynie limfa w naczyniach limfatycznych?

Płynie w nich od tkanek do dużych żył.

Co to jest limfa i z czego się składa?

Jest to płyn krążący w naczyniach limfatycznych składający się z wody, elektrolitów i białek.

Czy w naczyniach limfatycznych znajdują się zastawki?

Tak, w większych znajdują się.

Które naczynia włosowate są szersze – krwionośne czy limfatyczne?

Szersze są naczynia włosowate limfatyczne.

Jakie narządy i tkanki nie mają unaczynienia limfatycznego?

- kość
- chrząstka
- szpik kostny
- zęby
- łożysko
- powierzchowna warstwa błony śluzowej macicy

Z jakich elementów zbudowana jest ściana naczyń limfatycznych włosowatych?

- śródbłonek
- blaszka podstawna

Z jakich elementów zbudowana jest ściana naczyń limfatycznych małego i średniego kalibru?
Błona wewnętrzna wysłana jest śródbłonkiem leżącym na błonie podstawnej, pod którą
znajduje się cieniutka warstwa tkanki łącznej właściwej. Błona środkowa składa się z ok.
dwóch warstw miocytów gładkich, a błona dodatkowa z tkanki łącznej właściwej z włóknami
sprężystymi i kolagenowymi.

Z jakich elementów strukturalnych zbudowane są poszczególne warstwy ściany przewodów

limfatycznych?
Błona wewnętrzna zbudowana ze śródbłonka na błonie podstawnej, tkanki łącznej właściwej
luźnej i włókien sprężystych. Błona środkowa z tkanki łącznej z włóknami sprężystymi i
miocytami gładkimi. Błona zewnętrzna z tkanki łącznej z włóknami kolagenowymi i
sprężystymi. Są tu też naczynia odżywiające ścianę tych przewodów jak i nerwy.

Z jakiego listka zarodkowego powstaje układ chłonny?

Powstaje z mezodermy.
 GRASICA
Do jakiego typu narządów limfatycznych – centralnych czy obwodowych – zaliczana jest
grasica?
Do narządów limfatycznych centralnych.

Jakie limfocyty różnicują się w grasicy?

Różnicują się tam limfocyty T.

Czy grasica występuje przez całe życie zwierzęcia?

Nie, po procesie pokwitania ulega stopniowej inwolucji (uwstecznianiu).

Z jakiego listka zarodkowego powstaje grasica?

Powstaje z mezodermy i endodermy.

Co stanowi zrąb, a co miąższ grasicy?

Zrębem grasicy jest sieć komórek nabłonkowych. Jej miąższem zaś są m.in. limfocyty.

Z jakiej tkanki zbudowana jest torebka grasicy?

Zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej zbitej o utkaniu nieregularnym.

Jakie części wyróżniamy w zraziku grasicy?

Wyróżniamy w nim korę i rdzeń.

Jak inaczej określamy limfocyty grasicy?

Są to inaczej tymocyty.

Czym są komórki pielęgnujące w grasicy?

Są to komórki nabłonkowe zrębu grasicy.

Dlaczego rdzeń grasicy ma jasny wygląd a jej kora ciemniejszy?

Rdzeń ma jasny wygląd, ponieważ znajduje się tam dużo komórek nabłonkowych zrębu, zaś
w korze jest ich trochę mniej, a dużo jest ciemno wybarwiających się limfocytów.

Jakie substancje wydziela grasica i jakie jej struktury je wydzielają? Jakie funkcje spełniają te
substancje?
Komórki nabłonkowe rdzenia grasicy wydzielają hormon tymozynę, tymopoetynę i grasiczy
czynnik humoralny. Substancje te powodują przekształcenie prekursorów limfocytów T w
komórki immunologicznie kompetentne oraz znoszą objawy po usunięciu grasicy.

Które komórki grasicy wydzielają hormony i które komórki są docelowymi dla tych
hormonów?
Wydzielają je komórki nabłonkowe rdzenia grasicy, a komórkami docelowymi są prekursory
limfocytów T.

Co to są ciałka grasicze (ciałka Hassala)?

Są to zdegenerowane komórki nabłonkowe rdzenia grasicy układające się w grupy od dwóch
do kilkunastu.

Jakie są funkcje grasicy?

- zachodzi w niej różnicowanie limfocytów T
- dostarcza układowi krwionośnemu limfocytów T (grasiczozależnych)
- odgrywa rolę we wzroście organizmu, aż do dojrzałości płciowej
- jest zbiornikiem limfocytów
- produkuje tymozynę, tymopoetynę i grasiczy czynnik humoralny
- pobudza limfocytopoezę w innych narządach limfatycznych

W którym miejscu grasicy dostają się do niej prekursory limfocytów T?

Przechodzą one przez ścianę żyłek na pograniczu kory i rdzenia oraz w części podtorebkowej
kory.

Wymień elementy strukturalne kory zrazika grasicy. Podkreśl nazwę tych, które są tam
najliczniejsze.
- komórki nabłonkowe zrębu (komórki pielęgnujące)
- limfocyty
- komórki dendrytyczne
- makrofagi

Wymień elementy strukturalne rdzenia grasicy.

- komórki nabłonkowe zrębu
- limfocyty
- ciałka Hassala
- naczynia krwionośne włosowate
- naczynia limfatyczne włosowate odprowadzające

Co to są komórki pielęgnujące i jaka jest ich funkcja?

Jest to inna nazwa komórek nabłonkowych zrębu grasicy, które wytwarzają hormony oraz
biorą udział w różnicowaniu i selekcji limfocytów T.

Które komórki formują ciałka Hassala?

Formują je zdegenerowane komórki nabłonkowe rdzenia grasicy.

Co składa się na barierę krew-grasica i jaka jest jej rola? Podkreśl ten element, który jest
pochodzenia endodermalnego.
- naczynia krwionośne włosowate o szczelnym i nieprzepuszczalnym śródbłonku oraz grubej i
ciągłej blaszce podstawnej
- cieniutka warstwa tkanki łącznej właściwej na tych naczyniach
- komórki nabłonkowe zrębu grasicy
Zadaniem tej bariery jest stworzenie przeszkody w kontakcie dojrzewających i
proliferujących limfocytów T z antygenami krążącymi we krwi.

Jak nazywają się w grasicy komórki oddające utkanie nabłonkowo-luźne od tkanki łącznej do
naczyń?
Są to komórki barierowe.

Gdzie powstają limfocyty T, do jakiego narządu się później przemieszczają i w jakiej jego
części to następuje?
Limfocyty T powstają w czerwonym szpiku kostnym, a następnie razem z krwią wędrują do
grasicy i przechodzą do niej w strefie podtorebkowej kory oraz przez ścianę żyłek na
pograniczu kory i rdzenia.
Wyjaśnij, na czym polega różnicowanie tymocytów.
Jest to proces, w którym podtorebkowe limfocyty T (tymocyty) współdziałają z komórkami
pielęgnującymi i pojawiają się na ich powierzchni glikoproteiny CD4 i CD8. Po ich
uzyskaniu łączą się z cząsteczkami MHC klasy I i II + własne antygeny. Te, które stracą
glikoproteinę CD4 stają się limfocytami T cytotoksycznymi, zaś te które stracą CD8 stają się
T pomocniczymi.

Jakie objawy wywołuje tymektomia u młodych zwierząt?

- zanik limfocytów T we krwi, limfie, narządach limfatycznych oraz w tkance łącznej i
nabłonkach
- zmniejszenie i zanik obwodowych narządów limfatycznych
- ogólne wyniszczenie organizmu i śmierć wskutek infekcji

NADNERCZE
Czy nadnercze jest narządem parzystym? Gdzie leży?
Tak, jest narządem parzystym. Nadnercza leżą na przyśrodkowych powierzchniach nerek.

Co stanowi zrąb, a co miąższ nadnercza?

Zrąb stanowi tkanka łączna, a miąższ liczne naczynia krwionośne włosowate zatokowe oraz
komórki endokrynowe.

Jakie dwie części wyróżniamy na przekroju nadnercza? Jakiego pochodzenia są to części?

- kora nadnercza – pochodzi z mezodermy
- rdzeń nadnercza – pochodzi z ektodermy

Jakiego pochodzenia są komórki rdzenia nadnercza?

Pochodzą z ektodermy i wywodzą się z grzebienia nerwowego.

Jakie warstwy wyróżniamy w korze nadnercza i jakie grupy hormonów one syntetyzują?
Podkreśl tę warstwę, którą budują spongiocyty?
- warstwa kłębkowata - mineralokortykoidy
- warstwa pasmowata – glikokortykoidy
- warstwa siatkowata – steroidy płciowe

Jakie są cechy charakterystyczne warstwy pasmowatej kory nadnerczy. Gdzie znajdują się
komórki odpowiedzialne za odnowę tej warstwy?
Komórki tej warstwy mają kształt wielościenny, dużo lipidów i układają się w długie pasma
biegnące prostopadle do powierzchni nadnercza. Między pasmami tych komórek biegną
naczynia krwionośne włosowate zatokowe (sinusoidy). Komórki tej warstwy mają liczne
krople tłuszczu i noszą nazwę spongiocytów, ponieważ po wyekstrahowaniu tych tłuszczy
komórki mają kształt gąbki. Komórki odpowiedzialne za odnowę tej warstwy leżą pomiędzy
warstwą kłębkowatą a pasmowatą w tzw. warstwie sudanofobnej.

Co to są spongiocyty, gdzie występują i skąd wzięła się ta nazwa?

Są to komórki budujące warstwę pasmowatą kory nadnerczy. Nazwa ta wzięła się stąd, że
komórki na preparatach histologicznych wyglądają jak gąbka, ponieważ ekstrahowane są z
nich tłuszcze.
W której warstwie nadnercza leżą komórki zawierające liczne kropelki tłuszczu? Jakie
hormony wydzielają komórki tej warstwy?
Leżą one w warstwie pasmowatej. Komórki tej warstwy wydzielają glikokortykoidy np.
kortyzol.

Jakie są dwie inne nazwy warstwy kłębkowatej kory nadnercza?

- warstwa różnokształtna
- warstwa łukowata

Przedstaw ultrastrukturę komórki warstwy kłębkowatej kory nadnercza. Jakie hormony

uwalniają komórki tej warstwy?
Komórka taka ma okrągłe jądro i kwasochłonną cytoplazmę. Ma rozbudowaną gładką
siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego i mitochondria z kanalikowymi grzebieniami.
Warstwa ta uwalnia mineralokortykoidy np. aldosteron.

Podaj nazwę głównego hormonu uwalnianego przez komórki warstwy kłębkowatej kory
nadnercza?
Jest nim aldosteron.

Do jakich naczyń krwionośnych zaliczamy naczynia warstwy pasmowatej kory nadnerczy?

Do naczyń krwionośnych włosowatych zatokowych.

Jakie organella komórkowe zaangażowane są w syntezę hormonów w strefie kłębkowatej

kory nadnerczy?
- siateczka śródplazmatyczna gładka
- nitkowate mitochondria z tubularnymi grzebieniami

Czym różnią się mitochondria komórek strefy kłębkowatej kory nadnerczy od mitochondriów
fibroblastów?
Mitochondria komórek warstwy kłębkowatej kory nadnerczy są nitkowate i mają kanalikowe
grzebienie mitochondrialne.

Która część nadnercza wydziela: a) aldosteron, b) kortyzol?

a) warstwa kłębkowata kory nadnercza
b) warstwa pasmowata kory nadnercza

Przedstaw ultrastrukturę komórki warstwy pasmowatej kory nadnercza. Jakie hormony

uwalniają komórki tej warstwy?
Komórka taka ma kształt wielościenny, ma okrągłe, pęcherzykowate jądro, słabo
zasadochłonną cytoplazmę i liczne kropelki tłuszczu w niej. Ma także rozbudowaną gładką
siateczkę śródplazmatyczną i mitochondria z kanalikowymi grzebieniami. Warstwa ta uwalnia
glikokortykoidy np. kortyzol.

Przedstaw ultrastrukturę komórki warstwy siatkowatej kory nadnercza. Jakie hormony

uwalniają komórki tej warstwy?
Komórka ta ma jądro komórkowe, kwasochłonną cytoplazmę, wypustki, którymi łączy się z
innymi komórkami, niewiele kropel tłuszczu, dużo nitkowatych mitochondriów z
kanalikowymi grzebieniami i obfitą gładką siateczkę śródplazmatyczną. Komórki tej warstwy
uwalniają steroidy płciowe np. dehydroepiandrosteron (DHEA).
Jaką funkcję pełnią mineralokortykoidy? Przez co są wydzielane?
Wpływają na gospodarkę wodną i mineralną organizmu. Wydzielane są przez komórki
warstwy kłębkowatej kory nadnercza.

Jakie hormony pobudzają wydzielanie aldosteronu?

Angiotensyna 2 i adrenokortykotropina (ACTH).

Sprecyzuj, gdzie w nadnerczu produkowane są hormony wpływające na gospodarkę

mineralną organizmu?
Produkowane są w warstwie kłębkowatej kory nadnercza.

Jaką funkcję pełnią glikokortykoidy? Przez co są wydzielane?

Wpływają na komórki wątrobowe, mięśniowe, tkanki tłuszczowej żółtej i skóry. W
komórkach wątrobowych powodują syntezę glukozy i białek z aminokwasów. W innych
komórkach z kolei powodują procesy kataboliczne, czyli rozpad białek, tłuszczów i
węglowodanów. Hamują także podziały komórek, w związku z czym stosuje je się w celu
wywołania immunosupresji po przeszczepieniu narządu. Wydzielane są przez komórki
warstwy pasmowatej kory nadnercza.

Wymień elementy strukturalne rdzenia nadnercza.

- tkanka łączna właściwa luźna stanowiąca zrąb
- naczynia krwionośne włosowate zatokowe
- komórki endokrynowe
- komórki nerwowe

Z jakich rodzajów tkanek zbudowany jest zrąb: a) węzłów chłonnych, b) kory nadnerczy?
a) z tkanki siateczkowej
b) z tkanki łącznej właściwej luźnej

Przedstaw ultrastrukturę komórki endokrynowej rdzenia nadnercza.

Komórka taka ma okrągłe, pęcherzykowate jądro, szorstką siateczkę śródplazmatyczną,
aparat Golgiego i liczne pęcherzyki wydzielnicze (jasne i ciemne).

Jakie hormony produkuje rdzeń nadnercza? Jakie są ich inne nazwy?

Są nimi adrenalina i noradrenalina, a ich inne nazwy do epinefryna i norepinefryna.

W których pęcherzykach komórek endokrynowych rdzenia nadnercza znajduje się adrenalina,

a w których noradrenalina?
Adrenalina w pęcherzykach jasnych, zaś noradrenalina w ciemnych.

Co oprócz adrenaliny i noradrenaliny znajduje się w pęcherzykach komórek endokrynowych

rdzenia nadnercza?
- dopamina
- chromogranina (wiążąca przejściowo katecholaminy)

Jak inaczej nazywane są komórki endokrynowe rdzenia nadnerczy?

Nazywane są komórkami chromochłonnymi.

Którego hormonu nadnercza wydzielają więcej – adrenaliny czy noradrenaliny?

Więcej wydzielają adrenaliny.
Jakie funkcje pełni adrenalina?
- przyspiesza rytm pracy serca
- powoduje skurcz tętnic i tętniczek podnosząc ciśnienie krwi
- powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi

Co to są ciałka przyzwojowe i jaką funkcję pełnią?

Są to zgrupowania komórek endokrynowych (chromochłonnych) wydzielające katecholaminy
(adrenalinę i noradrenalinę).

Jak wspólna cecha łączy rdzeń nadnerczy i ciałka przyzwojowe?

Występują w nich komórki chromochłonne. Oba wytwarzają katecholaminy (adrenalinę i
noradrenalinę). Mają wspólne pochodzenie.

Wymień 2 narządy, które mają dwojakie pochodzenie.

- grasica
- nadnercza

Dlaczego usunięcie rdzenia nadnerczy nie powoduje śmierci?

Ponieważ funkcję produkcji katecholamin przejmują ciałka przyzwojowe.

Gdzie w organizmie występują komórki chromochłonne?

W rdzeniu nadnercza, ciałkach przyzwojowych, jako pojedyncze komórki w przewodzie
pokarmowym i oddechowych, w jajniku, jądrze, nerce, wątrobie, sercu.
Czym różnią się gruczoły wewnątrzwydzielnicze (endokrynowe) od zewnątrzwydzielniczych
(egzokrynowych)?
Gruczoły wewnątrzwydzielnicze nie mają swoich przewodów odprowadzających i wydzielają
do krwi, płynu tkankowego, chłonki lub płynu mózgowo-rdzeniowego. Zaś gruczoły
zewnątrzwydzielnicze mają te przewody i ich wydzielina wydostaje się na zewnątrz
organizmu lub do światła narządów rurowych organizmu.

Jak możemy podzielić gruczoły endokrynowe?

- oddzielne narządy zwarte jak przysadka, szyszynka, tarczyca, przytarczyce, nadnercza
- gruczoły amfikrynowe tj. zgrupowania komórek endokrynowych wstępujące w gruczołach
zewnątrzwydzielniczych jak trzustka, jądro, jajnik, mózg, nerka czy łożysko
- pojedyncze komórki endokrynowe występujące w przewodzie pokarmowym czy
oddechowym

Co to jest hormon i jak działa?

Jest to substancja chemiczna (cząsteczka sygnałowa), która reguluje czynność innych
komórek. Regulacja ta odbywa się poprzez związanie hormonu z receptorami komórki,
aktywację genów, transkrypcję i syntezę białka.

Jak klasyfikujemy hormony?

- steroidy
- analogi kwasów tłuszczowych
- analogi aminokwasów i ich pochodnych
- peptydy, białka, glikoproteiny

Podaj 3 przykłady hormonów steroidowych i nazwy narządów przez jakie są one uwalniane.
- testosteron – komórki śródmiąższowe jądra
- estrogeny – komórki śródmiąższowe jajnika
- aldosteron – warstwa kłębkowata kora nadnerczy

Podaj 3 przykłady hormonów pochodzenia aminokwasowego i nazwy narządów, przez które

są one uwalniane?
- tyroksyna – komórki pęcherzykowe tarczycy
- adrenalina – komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy i ciałek przyzwojowych
- noradrenalina – komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy i ciałek przyzwojowych

Podaj 2 przykłady hormonów o pochodzeniu białkowym i nazwy narządów, przez które są

wydzielane?
- adrenokortykotropina (ACTH) – przysadka gruczołowa
- tyreotropina (TSH) – przysadka gruczołowa

Jakie elementy składają się na układ podwzgórzowo-przysadkowy?

- neurony wydzielnicze podwzgórza
- przysadka mózgowa

Co syntetyzują neurony wydzielnicze podwzgórza?

- liberyny i statyny
- antydiuretynę (wazopresynę, ADH)
- oksytocynę (OT)
Jaka jest funkcja: a) antydiuretyny, b) oksytocyny?
a) zwiększa resorpcję wody w nerce, przyczynia się do zwiększenia ciśnienia krwi
b) wywołuje skurcze mięśni gładkich macicy i gruczołu mlekowego, wywołuje bóle
porodowe

Z jakich dwóch części składa się przysadka?

- przysadka gruczołowa
- przysadka nerwowa

Z jakich części składa się przysadka: a) gruczołowa, b) nerwowa?

a) płat przedni (część dalsza), część guzowa, część pośrednia
b) płat tylny (wyrostek lejka), trzon lejka, wyniosłość przyśrodkowa

Wymień wszystkie komórki części gruczołowej przysadki, które nie są komórkami

wydzielniczymi.
- komórki tkanki łącznej właściwej luźnej
- komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych zatokowych
- komórki mięśniowe gładkie naczyń krwionośnych włosowatych

Wymień elementy strukturalne płata przedniego przysadki. Podkreśl te, których czynność jest
regulowana przez gonadoliberyny podwzgórza.
- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne włosowate zatokowe
- komórki endokrynowe, a wśród nich komórki gonadotropowe

Co to jest neurofizyna, jaka jest jej funkcja? Gdzie jest wytwarzana?

Jest to białko transportujące hormony podwzgórza do przysadki nerwowej, gdzie są
uwalniane. Wytwarzana jest w neuronach wydzielniczych podwzgórza.

Gdzie leżą prekursory komórek wydzielających hormony części nerwowej przysadki?

W podwzgórzu.

Gdzie usytuowane są komórki wytwarzające hormony uwalniane w części nerwowej

przysadki? Wymień nazwy tych hormonów.
Usytuowane są w podwzgórzu i produkują liberyny, statyny, wazopresynę (adiuretynę) i
oksytocynę.

Z jakiego listka zarodkowego pochodzi przysadka mózgowa?

Pochodzi z ektodermy.

Z jakich elementów zbudowana jest przysadka gruczołowa?

- tkanka łączna właściwa luźna z włóknami siateczkowymi
- naczynia krwionośne włosowate typu zatokowego
- komórki endokrynowe

Jaką wspólną nazwą określamy hormony produkowane przez przysadkę gruczołową?

Są to hormony tropowe (tropiny).

Jakie hormony wydziela przysadka gruczołowa i jaka jest ich funkcja?

- somatotropina (hormon wzrostu, STH), wpływa na komórki wątrobowe pobudzając je do
wydzielania somatomedyn, które stymulują wzrost chrząstki, kości i całego organizmu
- adrenokortykotropina (ACTH), pobudza komórki endokrynowe kory nadnerczy do
wytwarzania hormonów steroidowych
- tyreotropina (TSH), pobudza komórki pęcherzyków tarczycy to wytwarzania hormonów
komórek pęcherzykowych
- folitropina (FSH), pobudza u samic dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych oraz
wytwarzanie i uwalnianie estrogenów. U samców oddziałuje na komórki podporowe
kanalików nasiennych i stymuluje spermatogenezę
- lutropina (luteotropina, hormon luteinizujący, LH), u samic stymuluje owulację, formowanie
się ciałka żółtego i wpływa na wytwarzanie i uwalnianie progesteronu. U samców wpływa na
wytwarzanie i uwalnianie testosteronu.
- prolaktyna (PRL) lub (hormon laktogenny, laktotropina, LTH), zapoczątkowuje wzrost
gruczołu mlekowego, pobudza wydzielanie mleka oraz podtrzymuje takie wydzielanie.
Wpływa również na wytworzenie stereotypu zachowań macierzyńskich
- lipotropina (LPH), działa na komórki tłuszczowe pobudzając w nich lipolizę, jest także
prekursorem endorfin
- melanotropina (MSH), ma słaby wpływ na melanocyty, powoduje niekiedy przebarwienia
skóry

Jak klasyfikujemy komórki wydzielnicze przysadki gruczołowej?

- komórki somatotropowe zawierające STH
- komórki tyreotropowe zawierające TSH
- komórki kortykotropowe zawierające ACTH, MSH i LPH
- komórki gonadotropowe typu I zawierające FSH
- komórki gonadotropowe typu II zawierające LH
- komórki laktotropowe

Które komórki wydzielnicze przeważnie spotyka się w części guzowej przysadki?

Spotyka się tam komórki gonadotropowe.

Co to jest proopiokortyna?
Jest to prohormon (duża cząsteczka białka), która jest cięta przez proteazę na trzy fragmenty,
które są hormonami: ACTH, MSH i LPH oraz czwarty, który jest β-endorfiną.

Co to są liberyny i statyny? Gdzie są produkowane?

Są to hormony kontrolujące aktywność wydzielniczą komórek przysadki gruczołowej.
Produkowane są przez neurony podwzgórza.

Jaki szczególny rodzaj naczyń występuje w przysadce? Podaj ich lokalizację?

Są to naczynia krwionośne włosowate zatokowe zlokalizowane w części gruczołowej
przysadki.

Gdzie syntetyzowane są hormony, które uwalnia przysadka nerwowa?

Syntetyzowane są one w podwzgórzu.

Co to jest neurosekrecja?
Jest to wydzielanie hormonów przez neurony wydzielnicze podwzgórza.

Co składa się na przysadkę nerwową?

- pęczek aksonów neuronów wydzielniczych podwzgórza
- pituicyty

Co to są pituicyty i jak je się dzieli?

Są to komórki neurogleju wchodzące w skład przysadki nerwowej dzielące się na
protoplazmatyczne i włókniste.

Jakie funkcje spełnia szyszynka?

- wraz z układem podwzgórzowo-przysadkowym reguluje funkcje wewnątrzwydzielnicze
- reguluje czynności organizmu, w których występuje cykliczność (rytmiczność)
- wywołuje sen i senność
- hamuje rozwój gonad
- u ssaków reaguje na bodźce świetlne przekazywane przez siatkówkę oka

Z jakiego listka zarodkowego powstaje szyszynka i w jakim wieku u zwierząt osiąga

największy stopień rozwoju? Co się z nią później dzieje?
Powstaje z ektodermy i najlepiej rozwinięta jest u zwierząt młodych. Później ulega
stopniowej inwolucji.

Wymień elementy strukturalne szyszynki.

- torebka łącznotkankowa
- tkanka łączna międzypłacikowa
- liczne naczynia krwionośne włosowate
- pinealocyty
- mało liczne komórki śródmiąższowe i komórki tuczne

Jakie hormony wydzielane są przez pinealocyty?

- melatonina
- wazotocyna

Jakie zmiany zachodzą w szyszynce wraz z wiekiem?

- zwiększa się ilość tkanki łącznej właściwej
- pojawia się piasek szyszynki
- stopniowa inwolucja

Przez co wydzielana jest melatonina?

Wydzielana jest przez szyszynkę.

Czym są ziarna piasku szyszynki? Co oznacza się jego pojawienie?

Są one złogami hydroksyapatytu. Oznacza to degenerację szyszynki.

Kiedy pinealocyty wydzielają najwięcej, a kiedy najmniej melatoniny?

Najwięcej wydzielają jej w nocy, a najmniej w dzień.

Jakie są funkcje: a) melatoniny, b) wazotocyny?

a) wywołuje senność i sen
b) działa jako antygonadotropina, hamując rozwój gonad

Z jakiego listka zarodkowego wywodzi się tarczyca?

Wywodzi się z endodermy.
Z czego składa się: a) zrąb, b) miąższ tarczycy?
a) z odnóg tkanki łącznej właściwej wnikającej do narządu z torebki łącznotkankowej i
biegnących w nich naczyń krwionośnych włosowatych zatokowych, limfatycznych oraz
włókien nerwowych
b) z pęcherzyków tarczycy oraz komórek C (komórek jasnych)

Jakie elementy występują: a) między pęcherzykami tarczycy, b) między komórkami

wydzielającymi hormon zwiększający poziom wapnia w osoczu?
a) tkanka łączna właściwa luźna, naczynia krwionośne włosowate zatokowe, naczynia
limfatyczne, włókna nerwowe, komórki C
b) tkanka łączna właściwa, naczynia krwionośne włosowate zatokowe

Sprecyzuj, gdzie leżą w tarczycy komórki C? Jak nazywa się substancja czynna wydzielana
przez te komórki?
Komórki te leżą w tkance łącznej właściwej luźnej pomiędzy pęcherzykami tarczycy.
Głównym ich hormonem jest kalcytonina. Wydzielają też bardzo małe ilości katecholamin.

Jakie struktury w tarczycy wydzielają hormony? Podaj nazwy tych hormonów.

- komórki nabłonka pęcherzyków wydzielają trijodotyroninę (T 3) oraz tetrajodotyroninę (T4,
tyroksynę)
- komórki C wydzielają kalcytoninę oraz bardzo małe ilości katecholamin

Co to są tyreocyty?
Są to komórki nabłonka jednowarstwowego płaskiego lub walcowatego (w zależności od
stanu czynnościowego gruczołu) pęcherzyków tarczycy.

Jaką funkcję pełnią komórki główne pęcherzyka tarczycy?

Wydzielają trijodotyroninę i tyroksynę.

Czym szczególnym w porównaniu z innymi gruczołami dokrewnymi charakteryzuje się

sposób wydzielania komórek nabłonkowych tarczycy?
Wydzielają one w dwóch kierunkach – do światła pęcherzyka i do krwi.

Co znaczy, że komórki tarczycy wydzielają w dwóch kierunkach?

Oznacza to, że wydzielają do światła pęcherzyka i do krwi.

Pod wpływem jakiego hormonu i gdzie produkowanego komórki pęcherzykowe tarczycy

wydzielają T3 i tyroksynę?
Pod wpływem tyreotropiny (TSH) produkowanej przez przysadkę gruczołową.

Co to jest tyreoglobulina?
Jest to inaczej koloid tarczycy wypełniający jej pęcherzyki.

Podaj dokładnie nazwę i lokalizację komórek, których hormon reguluje pracę tarczycy.
Są to komórki tyreotropowe zlokalizowane w przysadce gruczołowej.

Wymień składniki koloidu tarczycy.

- ciałka białkowe związane z jodem (tyreoglobulina)
- ciała czynne (tyroksyna i trijodotyronina)
Jakie są cechy komórek pęcherzykowych tarczycy?
Mają dobrze rozwiniętą szorstką siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego i liczne
pęcherzyki wydzielnicze. Na ich wolnej powierzchni znajdują się mikrokosmki.

Jakie są charakterystyczne cechy komórek C tarczycy?

- mają duże, owalne, pęcherzykowate jądra
- mają dobrze rozwiniętą szorstką siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego i liczne
pęcherzyki wydzielnicze

Przez jakie komórki wydzielane są: a) wazotocyna, b) aldosteron, c) tyroksyna?

a) pinealocyty szyszynki
b) komórki warstwy kłębkowatej kory nadnerczy
c) komórki nabłonka pęcherzyków tarczycy (tyreocyty, komórki główne tarczycy)

Przez jakie komórki wytwarzana jest kalcytonina? Gdzie znajdują się dla niej receptory i jakie
funkcje spełnia?
Wytwarzana jest przez komórki C tarczycy. Receptory dla niej znajdują się na powierzchni
osteoklastów. Jej zadaniem jest hamowanie niszczenia kości i uwalniania z niej jonów
wapnia. Obniża również wchłanianie wapnia i fosforanów w jelicie, a zwiększa ich wydalanie
z moczem. Obniża poziom wapnia we krwi.

Jak nazywa się obniżenie stężenia jonów wapnia we krwi?

Jest to hipokalcemia.

Który hormon działa silniej – tyroksyna czy trijodotyronina?

Silniej działa trijodotyronina.

Jaką funkcję w organizmie spełniają trijodotyronina i tyroksyna?

Zwiększają tempo przemiany materii wpływając na mitochondria różnych komórek
organizmu i doprowadzając do:
- zwiększenia liczby mitochondriów
- zwiększenia liczby grzebienie mitochondrialnych
- zwiększenia syntezy białek mitochondrialnych
Zwiększają absorpcję węglowodanów w jelicie, regulują metabolizm tłuszczów, pobudzają
wzrost organizmu.

Jaki hormon używany jest w leczeniu osteoporozy?

Jest nim kalcytonina.

W jaki sposób regulowana jest czynność tarczycy?

Regulowana jest przez układ podwzgórzowo-przysadkowy, który wydziela tyreoliberynę,
która pobudza przysadkę gruczołową do wydzielania tyreotropiny, a ta z kolei pobudza
komórki nabłonkowe pęcherzyków tarczycy do wytwarzania jodotyronin. Regulacja
wydzielania kalcytoniny odbywa się przez zmianę stężenia jonów wapnia we krwi.

Co składa się na: a) zrąb, b) miąższ gruczołów przytarczycznych?

a) odnogi tkanki łącznej wnikające do narządu od torebki łącznotkankowej, naczynia
krwionośne włosowate zatokowe
b) komórki endokrynowe główne i oksyfilne
Jaka jest ultrastruktura komórek głównych przytarczyc?
Są to komórki wieloboczne mające okrągłe, pęcherzykowate jądra, dobrze rozwiniętą szorstką
siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego i liczne pęcherzyki wydzielnicze.

Jak dzielimy komórki główne przytarczyc? Które z nich wydzielają parathormon, a które są
komórkami spoczynkowymi?
- komórki główne ciemne – wydzielają parathormon
- komórki główne jasne – spoczynkowe

Które komórki i jakie hormony zwiększają poziom wapnia we krwi?

Są to komórki główne ciemne gruczołów przytarczycznych, które produkują parathormon.

Które komórki syntetyzują hormon zwiększający poziom Ca 2+ w osoczu krwi? Wymień

komórki docelowe posiadające receptory dla tego hormonu.
Tymi komórkami są komórki główne ciemne gruczołów przytarczycznych. Receptory dla
tego hormonu (PTH) znajdują się na powierzchni osteoblastów.

Jaki hormon wydzielają gruczoły przytarczyczne i jaka jest jego funkcja? Czy są one
niezbędne do życia?
Wydzielają one parathormon (PTH), który pobudza niszczenie kości, uwalnianie wapnia i
fosforanów do krwi i zwiększenie stężenia wapnia w krwi. Zwiększa absorpcję wapnia i
fosforanów w jelicie, zwiększa resorpcję zwrotną wapnia w nerce. Usunięcie przytarczyc
prowadzi do śmierci.

Gdzie znajdują się receptory dla parathormonu?

Na powierzchni osteoblastów.

Co to są wyspy trzustki? Jak są inaczej nazywane?

Są to zgrupowania komórek endokrynowych wśród zewnątrzwydzielniczej części trzustki.
Nazywane są inaczej wyspami Langerhansa.

Co stanowi: a) zrąb, b) miąższ wysp Langerhansa trzustki?

a) tkanka łączna właściwa luźna podtrzymująca naczynia krwionośne włosowate zatokowe
oraz zakończenia nerwowe
b) komórki endokrynowe A, B, D, PP oraz komórki układu APUD: P, EC, S i C

Których komórek endokrynowych jest najwięcej w wyspach trzustki? Jaka jest ultrastruktura
tych komórek?
Najwięcej jest komórek B. Mają one okrągłe, pęcherzykowate jądra, rozwiniętą szorstką
siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego i liczne pęcherzyki wydzielnicze.

Co wydzielają komórki B wysp trzustki? Przez co jest regulowane ich wydzielanie?

Wydzielają insulinę. Ich wydzielanie jest regulowane przez:
- stężenie glukozy we krwi
- hormony osi jelitowo-insulinowej
- aminokwasy (arginina, leucyna)
- glikokortykoidy, somatotropina
- adrenalinę, która jest inhibitorem wydzielania insuliny
Przedstaw ultrastrukturę komórek A wysp trzustki. Co one wydzielają?
Są to komórki większe od komórek B, mają rozwiniętą szorstką siateczkę sródplazmatyczną,
aparat Golgiego i liczne pęcherzyki wydzielnicze. Wydzielają glukagon.

Jakie hormony wydzielają poszczególne komórki wysp Langerhansa trzustki i jaka jest ich
funkcja?
- komórki A – glukagon, zwiększa stężenie glukozy we krwi, przyspiesza glikogenolizę w
komórkach wątrobowych. Pobudza także wydzielanie insuliny i somatostatyny
- komórki B – insulina, obniża stężenie glukozy we krwi, przyspiesza glikogenezę, pobudza
wydzielanie glukagonu
- komórki D – somatostatyna, hamuje ona wydzielanie insuliny, glukagonu oraz
somatotropiny
- komórki PP – wydzielają polipeptyd trzustkowy, pobudza on wytwarzanie HCl przez
komórki okładzinowe gruczołów żołądka oraz glikogenolizę
- komórki P, EC, S i C – sekretyna, VIP, serotonina
1. Wymień funkcje skóry.
- skóra chroni przed szkodliwym działaniem czynników środowiska zewnętrznego tj. urazami
mechanicznymi, zmianami temperatury, truciznami i bakteriami
- uczestniczy w gospodarce wodnej i cieplnej organizmu
- wydala z potem substancje szkodliwe dla organizmu a również wodę
- odbiera bodźce dochodzące ze środowiska zewnętrznego
- pod wpływem promieni ultrafioletowych zachodzi w niej synteza witaminy D

2. Wymień pochodne skóry.

- włosy
- pióra
- pazury
- rogi
- kopyta
- gruczoł mlekowy
- gruczoł łojowy
- gruczoł potowy
- gruczoł zapachowy

Z jakich dwóch warstw składa się skóra?

- naskórek
- skóra właściwa

Jak nazywa się tkanka, na której leży skóra właściwa?

Jest nią tkanka podskórna.

Wymień komórki leżące w naskórku.

- keratynocyty (komórki nabłonkowe)
- komórki Merkla
- melanocyty
- komórki Langerhansa
- limfocyty

3. Z jakich listków zarodkowych pochodzi: a) naskórek, b) skóra właściwa?

a) z ektodermy
b) z mezodermy

4. Skóra których części ciała nie jest pokryta włosami?

Skóra opuszek palców, nosa, lusterka nosowego, ryja.

5. Jakim typem nabłonka jest naskórek?

Jest to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący.

6. W jaki sposób odnawiany jest naskórek?

Odnawiany jest przez rozmnażanie się komórek macierzystych ulokowanych w warstwie
rozrodczej (podstawnej) naskórka.

7. Jakie warstwy wyróżniamy w naskórku? Podkreśl tę, w której występują melanocyty.

Warstwa rozrodcza:
- warstwa podstawna (warstwa komórek walcowatych)
- warstwa kolczysta
- warstwa ziarnista
- warstwa jasna (eleidynowa)
Warstwa powierzchniowa (zrogowaciała):
- warstwa zbita
- warstwa złuszczająca się

8. Gdzie w naskórku leżą melanocyty?

Leżą głównie wśród komórek warstwy podstawnej i rzadziej kolczystej.

9. Co to są komórki Langerhansa i gdzie leżą?

Są to komórki dendrytyczne naskórka leżące w warstwie kolczystej.

10. Co to jest keratohialina i gdzie występuje?

Jest to białko procesu rogowacenia występujące w warstwie ziarnistej naskórka.

11. Z jakich warstw składa się warstwa zrogowaciała naskórka?

- warstwa zbita
- warstwa złuszczająca się

12. Z jakiej tkanki zbudowana jest skóra właściwa?

Warstwa brodawkowa skóry właściwej zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej, a jej
warstwa siateczkowa z tkanki łącznej właściwej zbitej o utkaniu nieregularnym.

13. Z jakich warstw składa się skóra właściwa? Podkreśl tę, która graniczy z naskórkiem.
- warstwa brodawkowa
- warstwa siateczkowa

14. Wymień elementy histologiczne warstwy brodawkowej skóry właściwej.

- tkanka łączna właściwa luźna
- włókna kolagenowe
- włókna sprężyste
- włosowate naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- włókna nerwowe
- zakończenia nerwowe w postaci ciałek dotykowych, ciałek Ruffiniego
- pęczki komórek mięśniowych gładkich
- fibroblasty
- makrofagi
- komórki tuczne
- komórki plazmatyczne

15. Wymień elementy histologiczne warstwy siateczkowej skóry właściwej.

- tkanka łączna właściwa zbita o utkaniu nieregularnym
- włókna kolagenowe
- włókna sprężyste
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- nerwy
- fibroblasty
- makrofagi
- leukocyty

16. Jak pod względem histologicznym zbudowana jest tkanka podskórna?

- tkanka łączna właściwa luźna
- włókna kolagenowe
- włókna sprężyste
- tkanka tłuszczowa żółta

17. Jaką funkcję pełni podściółka tłuszczowa w tkance podskórnej?

- chroni przed zimnem
- chroni przed urazami mechanicznymi
- stanowi materiał zapasowy

18. W jaki sposób powstaje melanina i jakie komórki ją syntetyzują?

Melaninę syntetyzują melanocyty z aminokwasu tyrozyny. Pod wpływem tyrozynazy
powstaje dopa, a później dopachinon i następnie melanina.

19. Co to są melanosomy?
Są to pęcherzyki, w których zachodzi synteza melaniny.

20. Przez jaki hormon i przez co wydzielany jest pobudzana czynność melanocytów?
Przez melanotropinę (MSH) części gruczołowej przysadki mózgowej.

21. Jakie części wyróżnia się we włosie?

- korzeń włosa
- łodyga (trzon) włosa
- wierzchołek włosa

Co to jest mieszek włosa?

Jest to rurkowate wgłobienie naskórka do skóry właściwej, w którym tkwi włos.

22. Z jakich elementów histologicznych zbudowana jest brodawka włosa? W której części
skóry leży ta część włosa?
- komórki łącznotkankowe
- włókna kolagenowe
- naczynia krwionośne
- włókna nerwowe
Leży ona w skórze właściwej.

23. Jakie fazy wyróżniamy w cyklu wzrostu włosa?

- anagen
- katagen
- telogen

24. Jak nazywa się badanie włosa pod mikroskopem?

Jest to trichogram.

25. Jakie gruczoły wyróżniamy w skórze zwierząt? Przy każdym z nich zaznacz ich typ
wydzielania.
- gruczoły potowe – wydzielanie merokrynowe (ekrynowe)
- gruczoły łojowe – wydzielanie holokrynowe
- gruczoły zapachowe – wydzielanie apokrynowe
- gruczoł mlekowy – wydzielanie apokrynowe

26. Jaka jest budowa odcinka wydzielniczego gruczołu potowego?

Odcinek wydzielniczy wysłany jest jedną warstwą komórek sześciennych lub walcowatych
spoczywających na błonie podstawnej wzmocnionej włóknami kratkowymi. Pomiędzy błoną
podstawną a komórkami znajdują się komórki mioepitelialne.

27. Jaka jest budowa przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego?

Przewód wysłany jest nabłonkiem dwuwarstwowym sześciennym spoczywającym na błonie
podstawnej, pomiędzy którą a komórkami nabłonka w części przewodu przylegającej do
odcinka wydzielniczego można spotkać komórki mioepitelialne.

28. Jakie funkcje spełniają gruczoły potowe?

- wydzielając pot usuwają z organizmu wodę, NaCl oraz szkodliwe zbędne produkty
przemiany materii
- uczestniczą w termoregulacji

29. Co wchodzi w skład potu?

- woda (98-99 %)
- NaCl
- amoniak
- mocznik
- kwas moczowy
- witamina C
- niewielkie ilości proteoglikanów

30. Gdzie występują gruczoły łojowe? Jak inaczej nazywamy te gruczoły.

W większości występują na skórze owłosionej (są związane z włosami, w związku z czym
nazywa się również gruczołami przywłośnymi). Występują również na skórze nieowłosionej
np. (gruczoły tarczkowe w powiece, w obrębie odbytu, w obrębie napletka, warg sromowych,
brodawki sutkowej, zewnętrznego przewodu słuchowego).

31. Do jakich gruczołów zaliczamy gruczoły łojowe (ze względu na ilość i kształt odcinków
wydzielniczych?
Do gruczołów pęcherzykowych pojedynczych lub rozgałęzionych (u konia i psa).

32. Jak zbudowany jest odcinek wydzielniczy gruczołu łojowego? W jakich sposób odbywa
się usuwanie wydzieliny z odcinka wydzielniczego?
Zbudowany jest z warstwy komórek sześciennych leżących na błonie szklistej (błonie
podstawnej). Odbywa się to przy udziale mięśni przywłośnych

33. Jaka jest funkcja łoju skórnego?

- natłuszcza skórę i włosy
- chroni przed wilgocią
- chroni przed wysychaniem
- kwaśny odczyn łoju utrudnia rozwój mikroorganizmów
Jakim gruczołem jest gruczoł mlekowy (ze względu na kształt i liczbę odcinków
wydzielniczych)?
Jest gruczołem pęcherzykowym lub cewkowo-pęcherzykowym złożonym.

34. Wymień elementy budujące płacik gruczołu mlekowego?

- odcinki wydzielnicze z nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym lub walcowatym (w
zależności od stanu czynnościowego gruczołu)
- przewody wyprowadzające śródpłacikowe
- tkanka łączna właściwa luźna z naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi oraz włóknami
nerwowymi
- tkanka łączna śródpłacikowa z fibroblastami, histiocytami, komórkami tucznymi i
eozynofilami

35. Jakie przewody wyprowadzające rozróżnia się w gruczole mlekowym?

- przewody śródpłacikowe
- przewody międzypłacikowe
- przewody mlekowe
- zatoki mlekowe
- przewody strzykowe (u przeżuwaczy i klaczy)
- przewody brodawkowe (u pozostałych gatunków zwierząt domowych)

36. Jakie zmiany zachodzą w gruczole mlekowym podczas jego wzrostu?

- zmniejsza się ilość tkanki łącznej
- zwiększa się liczba odcinków wydzielniczych
- następuje rozgałęzianie się przewodów wyprowadzających mleko
- następuje rozrost naczyń krwionośnych
- rozpoczyna się wytwarzanie wydzieliny

37. Co to jest siara?

Jest to gęsty płyn o barwie żółtawej, w którym znajdują się krople tłuszczu oraz komórki
wędrujące zawierające wtręty tłuszczu w postaci ciałek siary. Tymi komórkami wędrującymi
są leukocyty.

38. Jakie nabłonki występują w poszczególnych częściach dróg wyprowadzających w

gruczole mlekowym?
- przewody śródpłacikowe – nabłonek jednowarstwowy sześcienny
- przewody międzypłacikowe – nabłonek jednowarstwowy walcowaty
- przewody i zatoki mlekonośne – nabłonek dwuwarstwowy walcowaty
- przewody brodawkowe lub strzykowe – nabłonek wielowarstwowy płaski

39. Jakie elementy histologiczne znajdują się w przestrzeni pomiędzy przewodem

strzykowym a skórą strzyku?
Przestrzeń tę wypełnia tkanka łączna z włóknami kolagenowymi i sprężystymi oraz
naczyniami krwionośnymi. W tkance tej występują również komórki mięśniowe gładkie o
przebiegu okrężnym, podłużnym i promienistym. Przewód strzykowy wysłany jest
nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.

40. Wymień elementy histologiczne strzyku krowy.

- nabłonek wielowarstwowy płaski składający się na błonę śluzową
- tkanka mięśniowa gładka ułożona w trzy warstwy: podłużną, promienistą i okrężną
- włókna kolagenowe
- włókna sprężyste
- naczynia krwionośne
- włókna nerwowe
- skóra właściwa z tkanki łącznej
- naskórek

41. Na czym polega inwolucja gruczołu mlekowego?

Ustaje wytwarzanie wydzieliny, a jej resztki są fagocytowane przez histiocyty i zostają
odprowadzone przez naczynia limfatyczne. Światło odcinków wydzielniczych coraz bardziej
maleje, zachowują się tylko rozgałęzione przewody wyprowadzające. Następuje rozrost
tkanki łącznej śródmiąższowej. Proces uwsteczniania rozpoczyna się na obwodzie narządu i
postępuje ku jego wnętrzu.

42. Jakie hormony i przez co wydzielane wpływają na czynność gruczołu mlekowego?

- prolaktyna wydzielana przez przysadkę gruczołową
- progesteron wydzielany przez ciałko żółte, a później przez łożysko
- estrogeny wydzielane przez jajniki
- oksytocyna wytwarzana w podwzgórzu, a uwalniana przez przysadkę nerwową

43. Jakie trzy części rozróżnia się w kopycie? Czego są one odpowiednikami w skórze?
- puszka rogowa, odpowiada warstwie zrogowaciałej naskórka
- tworzywo (tkanka rogotwórcza), odpowiada warstwie rozrodczej naskórka
- odżywo, odpowiada skórze właściwej

44. Z jakich warstw zbudowane jest odżywo?

- warstwa brodawkowa lub listewkowa (w obrębie ściany kopyta) z tkanki łącznej zwartej,
która tworzy brodawki rogotwórcze (kosmki rogotwórcze) oraz listewki rogotwórcze i jest
odpowiednikiem warstwy brodawkowej skóry właściwej
- warstwa naczyniowa – odpowiednik warstwy siateczkowej skóry właściwej – z tkanki
łącznej zwartej
- warstwa podskórna – z tkanki łącznej luźnej

45. Jakie części rozróżnia się w obrębie tworzywa?

- koronka rogotwórcza
- korona rogotwórcza
- ściana rogotwórcza
- podeszwa rogotwórcza
- strzałka rogotwórcza

46. Przez co wytwarzana jest polewa rogowa (szkliwo) pokrywająca puszkę rogową kopyta?
Przez koronkę rogotwórczą tworzywa kopyta.

47. Które elementy kopyta maja postać brodawek? Co wytwarzają?

- koronka rogotwórcza – jej brodawki wytwarzają szkliwo (polewę rogową)
- korona rogotwórcza – jej brodawki wytwarzają róg rureczkowy
- podeszwa rogotwórcza – jej brodawki wytwarzają róg rureczkowy

48. Z jakich części składa się puszka rogowa kopyta?

- ściana rogowa
- podeszwa rogowa
- strzałka rogowa

49. Jakie warstwy wyróżnia się w ścianie rogowej kopyta?

- warstwa zewnętrzna – szkliwo (polewa rogowa)
- warstwa środkowa – ochronna
- warstwa wewnętrzna – łącząca

50. Z jakich części składa się pazur?

Z tworzywa i pochwy rogowej.

51. Jakie części wyróżnia się w tworzywie pazura?

- korona
- ściana
- podeszwa

52. Jakie części wyróżnia się w pochwie rogowej pazura?

- płytka (ściana) rogowa pazura
- podeszwa rogowa pazura

53. Wymień elementy histologiczne opuszki palca.

- gruby naskórek z silnie zrogowaciałą warstwą powierzchniową
- brodawki skóry właściwej
- liczne gruczoły potowe

54. Czego wytworem są pióra u ptaków?

Są wytworem naskórka.

55. Jak dzieli się pióra u ptaków?

- pióra pokrywowe (konturowe)
- pióra puchowe
- pióra nitkowate

56. Do jakich piór należą lotki i sterówki u ptaków?

Do piór pokrywowych (konturowych)

57. Jakie części wyróżniamy w piórze pokrywowym?

Pióro pokrywowe składa się z osi – trzonu i chorągiewki? W trzonie pióra wyróżnia się część
leżącą w skórze zwaną dudką oraz część wystającą ponad skórę czyli stosinę. Od stosiny
odchodzą symetrycznie wydłużone płytki rogowe zwane promieniami. Tworzą one
chorągiewkę pióra. Od promieni zaś odchodza promyki, które dzielą się na łukowate i
haczykowate, na których umieszczone są jeszcze haczyki.

58. Czym różnią się pióra puchowe od piór pokrywowych?

Pióra puchowe leżą pod piórami pokrywowymi, maja cieńszą i bardziej miękką stosinę, a
układające się po jej obu bokach promienie nie sczepiają się ze sobą.

59. Gdzie na ciele ptaka leża pióra nitkowate?

Na głowie, w pobliżu nasady dzioba.
60. Co to są łuski rogowe u ptaków i gdzie występują?
Są to uwypuklenia skóry właściwej pokryte zgrubiałym naskórkiem z grubą warstwą
zrogowaciałą. Wystepują na nieopierzonych częściach tylnych kończyn ptaków.

61. Jak nazywa sie jedyny gruczoł występujący w skórze ptaków i jaka jest jego histologiczna
budowa?
Jest to gruczoł kuprowy. Otoczony jest torebką łącznotkankową, od której wnikają wgłąb
gruczołu przegródki łącznotkankowe z naczyniami krwionośnymi tworzące zrąb gruczołu.
Miąższ zaś stanowią odcinki wydzielnicze w kształcie cewek oddzielone od siebie tkanką
łączną właściwą luźną. Ściana odcinków wydzielniczych składa się z jednej albo wielu
warstw komórek, z których warstwa wewnętrzna zbudowana jest z komórek sześciennych,
które stanowią warstwe rozrodczą gruczołu.

62. Co zawiera wydzielina gruczołu kuprowego? Jaką funkcję spełnia ten gruczoł?
- woda
- białka
- kwas masłowy
- niższe kwasy tłuszczowe
- lecytyna
- różne enzymy
Wydzielina tego gruczołu służy do namaszczania piór i ochrony ich przed działaniem wody.

63. Jaka jest budowa grzebienia i dzwonków u ptaków?

Są to twory skórne, w środku których leży płytka łącznotkankowa, zawierająca komórki
tłuszczowe, od której odchodza w kierunku warstwy skórnej pasma łącznotkankowe. O
zewnątrz grzebień pokryty jest cienkim naskórkiem. Leążca pod nim skóra właściwa jest
bardzo bogato unaczyniona, stąd zabarwienie.

Podaj przykład wydzielania w skórze: a) merokrynowego, b) holokrynowego.

a) gruczoł potowy
b) gruczoł łojowy

Podaj funkcje warstwy brodawkowej skóry właściwej.

- graniczy z naskórkiem
- odżywia naskórek
- jej brodawki warunkują silne połączenie pomiędzy nabłonkiem a skórą właściwą
- jej budowa chemiczna ma wpływ na przepuszczalność tkanek i odczyny obronne skóry

Gdzie występuje róg rureczkowy w kopycie?

W warstwie środkowej ściany rogowej puszki rogowej

Z czego jest utworzona w kopycie: a) ściana rogotwórcza, b) podeszwa rogotwórcza?

a) z listewek rogotwórczych
b)

Jaką postać ma tworzywo: a) korony rogotwórczej, b) ściany rogotwórczej, c) podeszwy

rogotwórczej?
a)
b)
c)
Wymień wszystkie struktury znajdujące się pomiędzy czynnymi pęcherzykami gruczołu
mlekowego.
- tkanka łączna właściwa luźna z limfocytami i komórkami plazmatycznymi
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- włókna nerwowe
- przewody wyprowadzające mleko

Sprecyzuj, w której warstwie skóry występują: a) cebulki włosów, b) gruczoły potowe,

c) tkanka łączna zbita nieregularna, d) komórki tłuszczowe?

a) w skórze właściwej
b) w warstwie brodawkowej skóry właściwej
c) w warstwie siateczkowej skóry właściwej
d) w tkance podskórnej

Wymień wszystkie obszary tworzywa kopytowego, które mają postać brodawek. Sprecyzuj,
co jest wytworem tych brodawek.
- koronka rogotwórcza – jej brodawki wytwarzają szkliwo
- korona rogotwórcza – jej brodawki wytwarzają róg rureczkowy
- podeszwa rogotwórcza – jej brodawki wytwarzają róg rureczkowy

Wymień cechy budowy gruczołu mlekowego czynnego różniące jego strukturę od formy
nieczynnej.
Gruczoł mlekowy czynny:
- ma większą objętość,
- nabłonek odcinków wydzielniczych przekształca się w nabłonek walcowaty,
- zwiększa się liczba odcinków wydzielniczych, które przylegają do siebie,
- maleje ilość tkanki łącznej,
- między nabłonkiem a błoną podstawną znajdują się komórki mioepitelialne, których skurcz
przyczynia się do opróżniania pęcherzyków z wydzieliny,
- w nabłonku odcinków wydzielniczych obecne są komórki gruczołowe i tzw. komórki
„jasne” i „ciemne”
- poszerzone światło odcinka wydzielniczego wypełnione jest wydzieliną

Narysuj i podpisz schemat budowy naskórka. Zaznacz, gdzie zlokalizowane są okmórki

zawierające białka procesu rogowacenia.

Patrz: Rys.

Podaj cechy struktury skóry, które zapewniają jej dużą wytrzymałość na działanie sił
mechanicznych.
Wytrzymałość skóry na działanie sił mechanicznych możliwa jest dzięki obecności włókien
kolagenowych, sprężystych i siateczkowych. Wytwarzają one gęstą sieć i przyczyniają się do
wzmocnienia połączenia między naskórkiem a skórą właściwą. Komórki naskórka połączone
są półdesmosomami, które zapewniają odporność na rozrywanie.

Przez co jest utworzona warstwa zbita naskórka?

Warstwa zbita naskórka zbudowana jest z płytek rogowych utworzonych z substancji rogowej
zwanej keratyną.

Gdzie jest wydzielana prolaktyna I i w jaki sposób oddziaływuje na gruczoł mlekowy?

Prolaktyna I wydzielana jest przez gruczołową cześć przysadki mózgowej. Prolaktyna
wpływa na zapoczątkowanie wzrostu gruczołu mlekowego i na wydzielanie mleka, a także
podtrzymuje takie wydzielanie.

Która część kopyta uformowana jest w postaci listewek?

Tworzywo ściany rogotwórczej.

Gdzie w puszce rogowej są rurki, a gdzie blaszki?

Rurki w puszce rogowej znajdują się w:
- warstwie środkowej ściany rogowej,
- podeszwie rogowej,
- strzałce rogowej.
Natomiast blaszki w puszce rogowej występują w warstwie wewnętrznej ściany rogowej.

Jak zbudowana jest warstwa biała naskórka? Jaka jest jej inna nazwa?
Warstwa ta inaczej nazywa sie warstwą jasną albo eleidynową. Jest cienką warstwą
keratynocytów o kwasochłonnej cytoplazmie, występująca tylko w grubych naskórkach.
Keratynocyty tej warstwy nie mają już jąder i są wypełnione masami zrogowaciałych
filamentów cytokeratyny. Mają jeszcze zachowane desmosomy.

Jaka tkanka buduje mięśnie stroszyciele włosów?

Tkanka mięśniowa gładka.

Wymień cechy gruczołu mlekowego nieczynnego.

- przewody mlekowe są cienkie i słabo rozgałęzione
- pęcherzyki wydzielnicze są małe i nieczynne
- przewody mlekonośne wysłane są nabłonkiem wielowarstwowym płaskim
- komórki pęcherzyków nie mają cech komórek wydzielniczych

Jaki rodzaj wydzielania reprezentują gruczoły: a) łojowy, b) potowy?

a) wydzielanie holokrynowe
b) wydzielanie merokrynowe (ekrynowe)

W jaki sposób (typ wydzielania) wydzielane są przez komórki gruczołu mlekowego: a)

tłuszcze, b) białka?
a) apokrynowo
b) merokrynowo

Co to jest: a) cebulka włosa, b) brodawka włosa?

a) rozszerzona część końcowa mieszka włosa
b) tkanka łączna wpuklająca się do cebulki włosa, zawierająca naczynia krwionośne i nerwy

Gdzie w tworzywie kopyta występują brodawki?

- w koronce rogotwórczej
- w koronie rogotwórczej
- w podeszwie rogotwórczej
Gdzie w skórze występują: a) gruczoł apokrynowy, b) komórki mięśniowe, c) komórki
macierzyste włosa?
a) w skórze właściwej
b) w mięśniu stroszycielu włosa (mięśniu przywłośnym)
c) występują w warstwie rozrodczej naskórka

Wymień różnice pomiędzy gruczołem mlekowym czynnym i nieczynnym.

Gruczoł mlekowy nieczynny Gruczoł mlekowy czynny

- dużo tkanki łącznej właściwej
- dużo tkanki tłuszczowej żółtej
- nieliczne pojedyncze przewody mlekonośne
- niewiele nieczynnych pęcherzyków
wydzielniczych
- gwałtowny wzrost nabłonka gruczołowego
- zwiększenie długości i liczby przewodów
mlekonośnych
- wiele pęcherzyków wydzielniczych
- zanik tkanki tłuszczowej żółtej
- tkanka łączna tworzy subtelny zrąb
- zwiększa sie liczba limfocytów i komórek
plazmatycznych

Co powoduje ściśle połączenie naskórka ze skórą właściwą?

Brodawki łącznotkankowe warstwy brodawkowej skóry właściwej wpuklają sie do nabłonka
co warunkuje silne połączenie.
1. Jaką funkcję pełni układ oddechowy?
Zadaniem układu oddechowego jest dostarczenie organizmowi tlenu i usunięcie dwutlenku
węgla, który jest produktem spalania tkankowego, a również ogrzanie, nawilżenie i
oczyszczenie powietrza z różnych czynników środowiska zewnętrznego.

2. Z jakich elementów składa się układ oddechowy?

Składa się z dróg doprowadzających powietrze: jamy nosowej, gardła, krtani, tchawicy i
oskrzeli oraz właściwego narządu wymiany gazowej, jakim są płuca.

3. Jakie elementy układu oddechowego zalicza się do górnych, a jakie do dolnych dróg
oddechowych?
Górne drogi oddechowe – jama nosowa, gardło, krtań
Dolne drogi oddechowe – tchawica, oskrzela

4. Jakie trzy części wyróżnia się w jamie nosowej?

- przedsionek nosa
- okolica oddechowa
- okolica węchowa

5. Jaka jest histologiczna budowa przedsionka nosa?

- nabłonek wielowarstwowy płaski zrogowaciały w początkowej części
- tkanka łączna właściwa luźna z naczyniami krwionośnymi, nerwami, włosami nosa,
gruczołami łojowymi, potowymi i surowiczymi.

6. Jaka jest histologiczna budowa okolicy oddechowej jamy nosowej? Jaka jest rola tej części
jamy nosowej?
Okolica ta wyścielona jest nabłonkiem wielorzędowym migawkowym (urzęsionym) z
komórkami kubkowymi. Blaszka właściwa błony śluzowej utworzona z tkanki łącznej
właściwej luźnej zawiera naczynia krwionośne, gruczoły surowicze i mieszane oraz skupienia
tkanki limfatycznej, a nawet pojedyncze grudki limfatyczne.
W tej części jamy nosowej zachodzi oczyszczanie z pyłu, ogrzewanie i nawilżanie powietrza.

7. Jaki nabłonek wyściela okolicę oddechową jamy nosowej?

Nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi.

8. Jakim nabłonkiem wysłana jest okolica węchowa jamy nosowej? Jaka jest budowa tego
nabłonka?
Jest wysłana nabłonkiem zmysłowym (węchowym). Zbudowany jest z komórek
podporowych: walcowatych i przypodstawnych oraz komórek zmysłowych – węchowych.

9. Jak zbudowana jest komórka węchowa?

Ma dwie wypustki: grubszą, krótszą – obwodową biegnącą w kierunku powierzchni nabłonka
węchowego oraz dłuższą i cieńszą – wypustkę centralną zdążającą w kierunku blaszki
właściwej błony śluzowej.

10. Jaka jest histologiczna budowa okolicy węchowej jamy nosowej?

- nabłonek zmysłowy (węchowy)
- blaszka właściwa błony śluzowej złożona z tkanki łącznej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i limfatycznymi, pęczkami nici węchowych, gruczołami surowiczo-śluzowymi
11.Jakie komórki wchodzą w skład błony śluzowej jamy nosowej?
- komórki nabłonkowe (nabłonek wielowarstwowy płaski w przedsionku nosa, nabłonek
wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi w okolicy oddechowej i nabłonek
zmysłowy w okolicy węchowej)
- komórki tkanki łącznej właściwej luźnej
- komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych
- komórki mięśniowe gładkie naczyń krwionośnych tkanki łącznej
- komórki śluzowe i surowicze tworzące gruczoły

12. Co to są zatoki przynosowe?

Są to jamy w kości czołowej, sitowej, klinowej, szczękowej, łzowej i podniebiennej
wypełnione powietrzem. Wyścieła je nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony z
komórkami kubkowymi, pod którym leży blaszka właściwa błony śluzowej uboga w naczynia
krwionośne. Zatoki te łączą się kanałami z jamą nosową.

13. Jakie dwa nabłonki występują w błonie śluzowej krtani?

- nabłonek wielowarstwowy płaski
- nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony

14. Które części krtani są pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim?

- przedsionek krtani
- nagłośnia
- chrząstki nalewkowate
- fałdy nalewkowo-nagłośniowe
- struny głosowe

15. Jaka jest budowa błony śluzowej krtani?

- nabłonek wielowarstwowy płaski w górnej części oraz wielorzędowy migawkowy w dolnej
części
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i nerwami, gruczołami surowiczymi, śluzowymi i mieszanymi oraz grudkami
chłonnymi wytwarzającymi często migdałek krtaniowy. Blaszka właściwa wytwarza
brodawki w tej części krtani, która jest pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.

16. Z jakich dwóch tkanek chrzęstnych zbudowane są chrząstki krtani? Podaj przykłady.
- tkanka chrzęstna szklista – chrząstka tarczowata, pierścieniowata, większa część chrząstek
nalewkowatych
- tkanka chrzęstna sprężysta – chrząstka nagłośniowa, wyrostki klinowate, rożkowate i
głosowe chrząstek nalewkowatych

17. Jaki typ tkanki mięśniowej występuje wśród mięśni krtani?

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa.

18. Z jakich warstw zbudowana jest ściana tchawicy?

- błona śluzowa
- błona podśluzowa (z chrząstkami, gruczołami i mięśniami gładkimi)
- przydanka

19. Narysuj i popisz schemat nabłonka tchawicy.

Patrz: Rys. 2B18A

20. Jaka jest budowa błony śluzowej tchawicy?

- nabłonek wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi spoczywający na błonie
podstawnej, a wśród jego komórek również komórki endokrynowe oraz limfocyty
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i nerwami oraz limfocytami, komórkami plazmatycznymi i włóknami
sprężystymi, gruczołami śluzowymi, surowiczymi lub mieszanymi

21. Z jakiej tkanki zbudowane są pierścienie chrzęstne w tchawicy? U jakich zwierząt są one
otwarte, a u jakich zamknięte?
Z tkanki chrzęstnej szklistej pokrytej ochrzęstną. Otwarte są u ssaków, a zamknięte u ptaków.

22. Jakie tkanki wchodzą w skład tchawicy?

- nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi
- tkanka łączna właściwa luźna
- tkanka chrzęstna szklista
- tkanka mięśniowa gładka

23. Jaki rodzaj tkanki mięśniowej występuje w: a) tchawicy, b) krtani?

a) tkanka mięśniowa gładka
b) tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa

24. Jaka tkanka mięśniowa buduje mięsień tchawicy?

Tkanka mięśniowa gładka.

25. Gdzie w tchawicy i oskrzelach są gruczoły i co wydzielają?

Leżą w błonie śluzowej i podśluzowej. Są to gruczoły śluzowe z nielicznymi komórkami
surowiczymi. Wydzielają śluz, który jest pułapką dla antygenów i zanieczyszczeń powietrza.

26. Jak usytuowany jest mięsień tchawicy u różnych zwierząt?

U konia, przeżuwaczy i świni łączy on wewnętrzne powierzchnie wolnych końców
pierścienia chrzęstnego, zaś u psa i kota leży na zewnątrz końców pierścienia.

27. Jak zbudowana jest przydanka tchawicy?

- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- włókna nerwowe

28. Gdzie występują włókna sprężyste w błonie śluzowej tchawicy?

Występują w blaszce właściwej błony śluzowej.

29. Na jakie elementy dzieli się tchawica?

- oskrzela główne
- oskrzela płatowe
- oskrzela segmentowe
- oskrzela międzypłacikowe
- oskrzeliki śródpłacikowe
30. Czym różni się oskrzele od oskrzelika?
W oskrzelikach nie ma chrząstki i gruczołów. Zaś w ścianie oskrzeli występują wyspy z
chrząstki szklistej oraz gruczoły śluzowe z nielicznymi komórkami surowiczymi.

31. Z jakich tkanek zbudowane jest oskrzele?

- tkanka nabłonkowa – nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony
- tkanka łączna właściwa luźna
- tkanka chrzęstna szklista
- elementy tkanki mięśniowej gładkiej

32. Narysuj i podpisz schemat przekroju poprzecznego przez oskrzele główne.

Patrz: Rys. 2B18B

33. Jaka jest budowa ściany oskrzelika oddechowego?

- nabłonek jednowarstwowy sześcienny
- cienka warstwa tkanki łącznej właściwej luźnej
- włókna sprężyste
- pęczki komórek mięśniowych gładkich

34. Czym różni się oskrzele główne od oskrzelika?

Oskrzele główne Oskrzelik

- nabłonek wielorzędowy urzęsiony - nabłonek jednowarstwowy walcowaty albo
sześcienny
- ciałka nerwowo-nabłonkowe - komórki Clary z pęcherzykami
wydzielniczymi
- limfocyty rozproszone, grudki chłonne, - brak
kryptokępki
- pierścienie chrzęstne - brak
- gruczoły - brak

35. Na kształt jakiego gruczołu są zbudowane płuca?

Na kształt gruczołu cewkowo-pęcherzykowego.

36. Jaka jest histologiczna budowa opłucnej płucnej?

Jest ona blaszką trzewną worka opłucnowego (błoną surowiczą) zbudowaną z nabłonka
jednowarstwowego płaskiego, pod którym znajduje się warstwa łącznotkankowa tworząca
błonę podsurowiczą złożoną z trzech warstw: powierzchniowej warstwy włókien
kolagenowych, warstwy włókien sprężystych oraz warstwy głębokiej, w której występują oba
rodzaje włókien. Opłucna zawiera naczynia krwionośne, limfatyczne oraz zakończenia
nerwowe oraz są tam też komórki mięśniowe gładkie. Włókna sprężyste tworzą sieć, która
daje się rozciągać we wszystkich kierunkach. Opłucna płucna wiąże się ściśle z miąższem
płuc, a włókna sprężyste wnikają w głąb narządu. Trudno ją oddzielić od płuca.

37. Wymień elementy strukturalne opłucnej ściennej.

- warstwa łącznotkankowa
- włókna kolagenowe i sprężyste
- włókna mięśniowe gładkie
- naczynia krwionośne i limfatyczne
- nabłonek surowiczy

38. Jakie cechy budowy opłucnej warunkują jej podatność na rozciąganie?

Występowanie w niej włókien sprężystych i w mniejszym stopniu również kolagenowych.

39. Jak zbudowane są płuca?

Zbudowane są z płatów, w których wyróżnia się segmenty oskrzelowo-płucne, składające się
z kolei z płacików płucnych, które oddzielone są od siebie tkanką łączną międzypłacikową, w
której przebiegają oskrzela międzypłacikowe i naczynia krwionośne.

40. Gdzie w płucach występują włókna sprężyste?

- w pęcherzykach płucnych
- w opłucnej płucnej
- w opłucnej ściennej

41. Jakie struktury wchodzą w skład drzewa oskrzelowego i pęcherzykowego?

- oskrzela główne
- oskrzela płatowe
- oskrzela segmentowe
- oskrzela międzypłacikowe
- oskrzeliki śródpłacikowe
- oskrzeliki końcowe (oddechowe)
- przewody pęcherzykowe
- woreczki pęcherzykowe (lejki)
- pęcherzyki płucne

42. Jakie struktury wchodzą w skład gronka płucnego?

- przewody pęcherzykowe
- woreczki pęcherzykowe (lejki)
- pęcherzyki płucne

43. Wymień elementy zrębu pęcherzyków płucnych. Podkreśl te, dzięki którym zachowana
jest elastyczność ich ściany.
- naczynia krwionośne włosowate ze śródbłonka i jego błony podstawnej
- pneumocyty typu I, II i III
- włókna sprężyste
- sieć włókien siateczkowych
- włókna kolagenowe
- makrofagi pęcherzykowe
- tkanka łączna właściwa luźna

44. Co buduje ścianę pęcherzyka płucnego?

- pneumocyty typu I, II i III
- naczynia krwionośne włosowate
- włókna kolagenowe i sprężyste
- tkanka łączna właściwa luźna z fibroblastami i makrofagami pęcherzykowymi

45. Jaka jest budowa przegrody międzypęcherzykowej?

Budują ją sąsiadujące ze sobą ściany dwóch lub więcej pęcherzyków płucnych. Składa się z
nabłonka oddechowego (pneumocytów) oraz elementów tkanki łącznej właściwej
zawierającej liczne włosowate naczynia krwionośne.

46. Co to są pneumocyty?
Są to komórki budujące nabłonek oddechowy.

47. Wymień rodzaje pneumocytów i przy każdym podaj ich funkcje.

- pneumocyty I typu – komórki płaskie pęcherzyka płucnego, wchodzą w skład ściany
pęcherzyka płucnego, przez którą dyfundują gazy. Ich mała grubość ułatwia to.
- pneumocyty II typu – komórki duże, wydzielają surfaktant i są rodzajem komórek
macierzystych
- pneumocyty III typu – przypuszcza się, że są chemoreceptorami

48. Co wchodzi w skład bariery krew-powietrze? Jak jest jej rola?

- cienka cytoplazma pneumocytów typu I
- błony podstawne pneumocytów typu I i komórek śródbłonka
- cienka cytoplazma komórek śródbłonka
- błona komórkowa erytrocytów
- surfaktant
Zabezpiecza ona przed przedostawaniem się patogenów do krwi ze światła pęcherzyków.

49. Które komórki wydzielają surfaktant i na czym polega jego rola?

Wydzielają go pneumocyty typu II (komórki duże). Jego rola:
- obniżą napięcie powierzchniowe, co zapobiega sklejaniu się ścian pęcherzyków podczas
wydechu
- w czasie wdechu zmniejsza zużycie energii potrzebnej do powiększenia pęcherzyków
- ułatwia dyfuzje gazów przez fazę powietrze-płyn
- działa bakteriobójczo

50. Co to są komórki pyłowe?

Są to makrofagi pęcherzykowe, występujące w zrębie pęcherzyków płucnych, między
pęcherzykami, a także w świetle pęcherzyków. Mają zdolność do pochłaniania cząsteczek
pyłu, sadzy i drobnoustrojów. Do ich wychwytywania służą im mikrokosmki.

51. Jakie rodzaje nabłonków występują w poszczególnych odcinkach układu oddechowego?

Jama nosowa:
- przedsionek nosa – nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący w początkowej części
- okolica oddechowa – nabłonek wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi
- okolica węchowa – nabłonek zmysłowy (węchowy)
Krtań – nabłonek wielowarstwowy płaski w części górnej i wielorzędowy urzęsiony w części
dolnej
Tchawica – nabłonek wielorzędowy urzęsiony
Oskrzela – nabłonek wielorzędowy urzęsiony
Oskrzeliki – nabłonek jednowarstwowy walcowaty lub sześcienny
Pęcherzyki płucne – nabłonek oddechowy (jednowarstwowy płaski)

52. Jakie komórki występują w: a) pęcherzykach płucnych, b) nabłonku węchowym?

a) pneumocyty typu I, II i III, komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych,
makrofagi pęcherzykowe, komórki łącznotkankowe, fibroblasty
b) komórki:
- podporowe walcowate
- podporowe przypodstawne
- komórki węchowe
1. Jakim rodzajem nabłonka pokryta jest błona śluzowa jamy ustnej?
- nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący – te okolice, które biorą udział w żuciu
pokarmu, czyli dziąsło, brodawki nitkowate, podniebienie twarde, górna część języka
- nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący – brodawki okolone i grzybowate, dolna
i boczna część języka

2. Czym różni się błona śluzowa górnej części języka od bocznej i dolnej?
Część górna języka i pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym.
Błona śluzowa tej części wytwarza brodawki językowe. Boczna i dolna część języka pokryta
jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym.

3. W których częściach jamy ustnej występuje błona podśluzowa?

Błona podśluzowa występuje na podniebieniu miękkim oraz na wewnętrznej powierzchni
policzków.

4. W których warstwach ściany jamy ustnej występują części wydzielnicze i przewody

odprowadzające gruczołów?
Występują w blaszce właściwej błony śluzowej oraz w błonie podśluzowej.

5. Które z gruczołów jamy ustnej są gruczołami cewkowymi, a które pęcherzykowymi?

Gruczołami cewkowymi są gruczoły śluzowe, a pęcherzykowymi są surowicze.

6. Jaka jest ultrastruktura komórki gruczołu śluzowego? śluzja szoguem robi zdjęcia banano
Jest to komórka, której jądro komórkowe jest zniekształcone i zepchnięte na obwód komórki
przez wypełniający całą objętość komórki śluz. Cytoplazma jest jasnobłękitna. Znajdują się w
niej szorstka i gładka siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego i mitochondria.

7. Jaka jest ultrastruktura komórki gruczołu surowiczego? Suzan trze obiektyw pęcherzem
Jest to komórka z jądrem komórkowym umieszczonym centralnie, mająca typowe cechy
komórki syntetyzującej białka na zewnątrz. Cytoplazma jest zasadochłonna, zawiera
rozbudowaną szorstką siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego. W części
wierzchołkowej znajdują się liczne pęcherzyki wydzielnicze zawierające białka.

8. Wymień wszystkie rodzaje tkanek budujących język.

- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa
- tkanka łączna właściwa luźna
- tkanka nabłonkowa - nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący (na górnej
powierzchni) i nierogowaciejący (na dolnej i bocznej powierzchni) + komórki nabłonka
(śródbłonka) naczyń krwionośnych języka
- tkanka nerwowa – nerwy języka

9. Wymień histologiczne elementy strukturalne języka.

- tkanka łączna właściwa luźna wraz z jej komórkami
- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa
- nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący (na górnej powierzchni języka) i
nierogowaciejący (na dolnej i bocznej powierzchni)
- brodawki językowe
- kubki smakowe w brodawkach okolonych, grzybowatych i liściastych
- brodawki nitkowate
- gruczoły śluzowe, surowicze i mieszane
- naczynia krwionośne
- nerwy

10. Co to jest MALT, jakie komórki je tworzą? Podkreśl te, których jest najwięcej.
MALT - mucose associated lymphoid tissue – tkanka limfatyczna błony śluzowej
Tworzą ją:
- limfocyty B
- komórki plazmatyczne
- limfocyty T
- limfocyty NK

11. Co to jest GALT? Wymień jego elementy i scharakteryzuj strukturę. Gdzie się znajduje?
GALT – gut-associated lymphoid tissue (tkanka limfatyczna jelita)
Znajduje się w błonie śluzowej i podśluzowej jelita czczego, krętego i grubego.
Są to limfocyty rozproszone w nabłonku i tkance łącznej właściwej. Głównie są to limfocyty
T i B oraz komórki plazmatyczne. Mogą tworzyć grudki limfatyczne lub ich zespoły (kępki
Peyera). W skład tkanki limfatycznej wchodzą również kryptokępki.

12. Wymień rodzaje brodawek językowych? Podkreśl te, które występują najliczniej.
- brodawki nitkowate
- brodawki okolone
- brodawki grzybowate
- brodawki liściaste

13. Narysuj i podpisz schemat brodawki okolonej.

Patrz: Rys.

14. W których brodawkach występują kubki smakowe?

W brodawkach okolonych, grzybowatych i liściastych.

15. Który rodzaj brodawek językowych bierze udział w mechanicznym rozdrabnianiu

pokarmu?
Brodawki nitkowate.

16. Z którym typem brodawek językowych związane są gruczoły surowicze Ebnera?

Związane są z brodawkami okolonymi.

17. Wymień wszystkie rodzaje brodawek językowych. Podkreśl te, które nie posiadają
kubków smakowych.
- brodawki nitkowate
- brodawki grzybowate
- brodawki okolone
- brodawki liściaste

18. Czym różnią się brodawki mechaniczne od czuciowych (smakowych)?

Brodawki mechaniczne są pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaski rogowaciejącym, a
brodawki czuciowe nierogowaciejącym. Ponadto brodawki mechaniczne odpowiadają za
mechaniczne rozdrabnianie pokarmu i nie mają kubków smakowych, zaś czuciowe odbierają
wrażenia smakowe i mają kubki smakowe.
19. Podaj dokładną lokalizację kubków smakowych.
W nabłonku wielowarstwowym płaskim brodawek okolonych, grzybowatych i liściastych.

20. Jakie komórki tworzą kubek smakowy? Jaki to typ nabłonka?

- komórki zrębowe (podporowe): przypodstawne, zewnętrzne, wewnętrzne
- komórki smakowe
Jest to nabłonek zmysłowy.

21. Narysuj kubek smakowy.

Patrz: Rys.

22. Gdzie uchodzą gruczoły surowicze, których wydzielina opłukuje kubki smakowe?
W dnie rowków brodawek.

23. Jaki jest układ mięśni w języku i jaki rodzaj tkanki je tworzy?
Jest to tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa układająca się w trzy warstwy:
- podłużną
- poprzeczną
- dolnogrzbietową

24. Wymień części twarde zęba.

- szkliwo
- zębina
- cement

25. Jakie części wyróżnia się w gardle?

- część nosową
- część ustną
- część krtaniową

26. Jaka jest budowa ściany gardła?

Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący w części ustnej i krtaniowej
- nabłonek wielorzędowy migawkowy z komórkami kubkowymi w części nosowej
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i nerwami oraz gruczołami śluzowymi i śluzowo-surowiczymi. Są tam też
skupienia tkanki limfatycznej w postaci grudek chłonnych i migdałków.
Błona mięśniowa z mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych.
Błona łącznotkankowa zawierająca włókna sprężyste, która przechodzi w tkankę łączną,
łączącą gardło z otoczeniem.

27. Jakie typy nabłonka występują w gardle?

- nabłonek wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi z części nosowej gardła
- nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący w części ustnej i krtaniowej gardła

28. Jakie struktury występują w błonie śluzowej właściwej gardła?

- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne
- włókna nerwowe
- skupienia tkanki limfatycznej pod postacią grudek chłonnych albo migdałków
- gruczoły śluzowo-surowicze w części pokrytej nabłonkiem wielorzędowym urzęsionym
- gruczoły śluzowe w części pokrytej nabłonkiem wielowarstwowym płaskim

29. Jaki rodzaj tkanki mięśniowej tworzy błonę mięśniową gardła?

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa.

30. Jaką rolę pełni śluz wydzielany przez gruczoły śluzowe jamy ustnej?
- zwilża powierzchnię warg i policzków
- bierze udział w procesie formowania kęsów
- bierze udział w wytwarzaniu miejscowej odporności nieswoistej
- chroni przed szkodliwym wpływem innych cząsteczek chemicznych
- nadaje treści pokarmowej konsystencję

31. Do jakiego typu gruczołów zaliczamy ślinianki – zewnątrzwydzielniczych czy

wewnątrzwydzielniczych? Dlaczego?
Zaliczamy je do gruczołów zewnątrzwydzielniczych, ponieważ mają one swoje przewody
wyprowadzające i ich wydzielina dostaje się do jamy ustnej.

32. Jaki typ wydzielania reprezentują ślinianki?

Jest nim wydzielanie merokrynowe (ekrynowe).

33. Jakie 3 typy ślinianek wyróżniamy?

- ślinianka przyuszna (przyusznica)
- ślinianka podżuchwowa
- ślinianka podjęzykowa

34. Co składa się na zrąb, a co na miąższ ślinianki?

Zrąb:
- tkanka łączna
- limfocyty
- komórki plazmatyczne
Miąższ:
- odcinki wydzielnicze
- przewody wyprowadzające
- komórki mioepitelialne
- naczynia krwionośne
- włókna nerwowe

35. Narysuj i podpisz schemat odcinka wydzielniczego gruczołu śluzowego w przekroju

podłużnym.

Patrz. Rys.

36. Narysuj i podpisz schemat odcinka wydzielniczego ślinianki typu mieszanego w przekroju
poprzecznym.

Patrz: Rys.
37. Co to są półksiężyce surowicze?
Półksiężyce surowicze (Gianuzziego) są to struktury utworzone wskutek nałożenia się
komórek surowiczych na uszeregowane komórki śluzowe. Są one artefaktami.

38. Jakie białka powstają w komórkach surowiczych gruczołu podżuchwowego?

- amylaza
- lizozym
- immunoglobuliny IgA

39. Jakie struktury stanowią miąższ ślinianki przyusznej w obrębie płacika?

- odcinki wydzielnicze z komórek surowiczych
- przewody wyprowadzające śródpłacikowe – wstawki i przewody prążkowane
- komórki mioepitelialne
- naczynia krwionośne włosowate

40. Co znajduje się między pęcherzykami wydzielniczymi przyusznicy?

- komórki mioepitelialne
- naczynia krwionośne włosowate
- tkanka łączna z limfocytami i komórkami plazmatycznymi
- przewody wyprowadzające

41. Wymień elementy histologiczne przestrzeni międzypłacikowych ślinianki.

- tkanka łączna właściwa luźna (międzypłacikowa)
- naczynia krwionośne
- włókna nerwowe
- przewody wyprowadzające międzypłacikowe

42. Jak zbudowany jest miąższ ślinianki podjęzykowej?

- odcinki wydzielnicze śluzowo-surowicze z przewagą komórek śluzowych
- przewody wyprowadzające śródpłacikowe (wstawki i przewody prążkowane) oraz
międzypłacikowe
- komórki mioepitelialne
- sieć naczyń krwionośnych włosowatych

43. Wymień elementy płacika ślinianki podżuchwowej.

- odcinki wydzielnicze surowiczo-śluzowe z przewagą komórek surowiczych
- komórki mioepitelialne
- przewody wyprowadzające śródpłacikowe – wstawki i przewody prążkowane
- naczynia krwionośne włosowate
- tkanka łączna właściwa luźna (śródpłacikowa)
- włókna nerwowe

44. Jaka jest droga śliny w płacikach ślinianki?

Odcinki wydzielnicze ślinianki – wstawki – przewody prążkowane.

45. Gdzie dokładnie w śliniance zlokalizowane są komórki mioepitelialne i jaka jest ich rola?
Zlokalizowane są pomiędzy błoną podstawną a komórkami gruczołowymi odcinka
wydzielniczego. Wyciskają one wydzielinę z odcinka wydzielniczego do światła przewodu
wyprowadzającego.
46. Podaj dokładną lokalizację w śliniance kapilar wydzielniczych. Wyjaśnij, na czym polega
ich rola w procesie wydzielania.
Kapilary wydzielnicze leżą na błonie podstawnej w płaciku ślinianki. Syntetyzują składniki
wydzieliny i ją wydzielają.

47. Jaki jest skład śliny?

- woda
- jony sodu, potasu, chloru, jodu, wodorowęglany
- białka - amylaza, lizozym, immunoglobulina klasy IgA, czynnik wzrostu nerwów, czynnik
wzrostu naskórka
- proteoglikany, kalikreina

48. Jakie funkcje pełni ślina?

- zwilża pokarm
- ułatwia formowanie kęsów i połykanie
- umożliwia odbieranie wrażeń smakowych
- rozpoczyna trawienie
- zwilża i spłukuje powierzchnię błon śluzowych
- pełni funkcje obronne

40. Z jakich warstw zbudowany jest przełyk? Wymień w kolejności począwszy od światła
przełyku. W których warstwach znajdują się: a) gruczoły, b) mięśnie gładkie?
- błona śluzowa
- błona podśluzowa
- błona mięśniowa
- przydanka w części nadprzeponowej lub błona surowicza w części podprzeponowej
a) w błonie śluzowej i podśluzowej
b) w blaszce mięśniowej błony śluzowej i w błonie mięśniowej dolnej części przełyku

41. Jakie tkanki występują w błonie śluzowej przełyku?

- tkanka nabłonkowa (nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący)
- tkanka łączna właściwa luźna
- tkanka mięśniowa gładka

42. W której części przełyku są gruczoły przełykowe?

W jego górnym i środkowym odcinku – w błonie podśluzowej, zaś w dolnym – w błonie
śluzowej.

43. Gdzie w przewodzie pokarmowym występują gruczoły?

W jamie ustnej i gardle.
W przełyku:
- w górnym i środkowym odcinku w błonie podśluzowej
- w dolnym odcinku w błonie śluzowej
W żołądku w blaszce właściwej błony śluzowej, w dwunastnicy w błonie podśluzowej, w
jelicie w blaszce właściwej błony śluzowej.

44. Jaka tkanka mięśniowa tworzy blaszkę mięśniową błony śluzowej przełyku?
Tkanka mięśniowa gładka.

45. Jaki rodzaj tkanki mięśniowej tworzy błonę mięśniową przełyku?

- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa – w górnym odcinku
- mięśnie mieszane (gładkie i poprzecznie prążkowane szkieletowe) – w środkowym odcinku
- tkanka mięśniowa gładka – w dolnym odcinku

46. Jaka jest budowa histologiczna ściany przełyku?

Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i nerwami oraz gruczołami. U ptaków zawiera ona jeszcze gruczoły śluzowe
otoczone skupieniami tkanki limfatycznej.
- blaszka mięśniowa błony śluzowej utworzona z miocytów gładkich o przebiegu podłużnym
lub skośnym
Błona podśluzowa z tkanki łącznej właściwej luźnej zawierającej naczynia krwionośne,
limfatyczne, nerwy, gruczoły śluzowe
Błona mięśniowa z dwóch warstw miocytów gładkich (w części dolnej): wewnętrznej –
okrężnej i zewnętrznej – podłużnej, w części środkowej mięśnie mieszane, a w górnej
poprzecznie prążkowane szkieletowe.
Przydanka w części nadprzeponowej i błona surowicza w części podprzeponowej.

47. Jaką strukturę ma zewnętrzna część przełyku w odcinku za przeponą?

Jest pokryta w odcinku podprzeponowym błoną surowiczą z nabłonka jednowarstwowego
płaskiego i tkanki łącznej. Dla odróżnienia, w części nadprzeponowej jest przydanka.

48. Jaki rodzaj tkanki mięśniowej tworzy błonę mięśniową: a) gardła, b) przełyku?
a) tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa
b) w górnym odcinku mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe, a w dolnym mięśnie
gładkie

49. Jakie rodzaje mięśni występują w błonie mięśniowej żołądka, a jakie w błonie mięśniowej
przełyku?
W żołądku – mięśnie gładkie
W przełyku:
- w części górnej – poprzecznie prążkowane szkieletowe
- w części środkowej – mieszane
- w części dolnej mięśnie gładkie

50. Narysuj przekrój przez ścianę żołądka mięsożernych.

Patrz: Rys.

Z jakich części składa się żołądek przeżuwaczy w momencie jego rozwoju?

Składa się z części przedniej, z której rozwijają się żwacz i czepiec oraz z tylnej, z której
rozwija się trawieniec. Księgi zaś oddzielają się od trawieńca.

Z jakich części makroskopowych składa się żołądek mięsożernych?

- wpust
- trzon
- dno
- odźwiernik
51. Z jakich warstw składa się żołądek u mięsożernych?
- błona śluzowa
- błona podśluzowa
- błona mięśniowa
- błona surowicza

52. Jaka jest budowa błony śluzowej żołądka mięsożernych?

- nabłonek jednowarstwowy walcowaty, pomiędzy komórkami którego występują często
leukocyty
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i limfatycznymi oraz nerwami, w której spotyka się włókna siateczkowe,
fibroblasty, plazmocyty i leukocyty, a także grudki limfatyczne. Występują w tej warstwie
gruczoły żołądkowe
- blaszka podgruczołowa z tkanki łącznej właściwej zbitej pomiędzy blaszką mięśniową a
gruczołami
- blaszka mięśniowa błony śluzowej zbudowana jest dwóch pokładów miocytów gładkich,
wewnętrznego – okrężnego i zewnętrznego – podłużnego

W którym miejscu w żołądku powstają komórki nabłonkowe żołądka?

W miejscu występowania dołeczków żołądkowych.

Jaką funkcję pełni śluz żołądkowy? Kiedy zwiększa się jego ilość?
Zabezpiecza błonę śluzową żołądka przed samostrawieniem przez enzymy żołądkowe jak
również przed urazami mechanicznymi ze strony pokarmu. Ilość tego śluzu zwiększa się pod
wpływem alkoholu, kwasów czy gorczycy.

53. Jaki nabłonek występuje w żołądku i jakie są funkcje tego nabłonka?

Jest to nabłonek jednowarstwowy walcowaty. Wydzielina komórek tego nabłonka chroni
błonę śluzową żołądka przed samostrawieniem przez enzymy żołądkowe i przed
uszkodzeniami mechanicznymi. Jego komórki wytwarzają też sok żołądkowy.

54. Jakie komórki produkują śluz chroniący żołądek?

Produkują go komórki nabłonkowe żołądka, komórki śluzowe ujścia i szyjki gruczołów
żołądkowych właściwych a także komórki śluzowe gruczołów wpustowych i
odźwiernikowych.

55. Co to jest blaszka podgruczołowa, gdzie i u jakich zwierząt występuje? Jaką funkcję
spełnia?
Jest to warstwa z tkanki łącznej właściwej zbitej leżąca pomiędzy blaszką mięśniową błony
śluzowej a gruczołami w żołądku i jelicie cienkim mięsożernych i konia. Zabezpiecza przed
urazami mechanicznymi ze strony pokarmu i przed przebiciem ostrymi odłamkami kostnymi.

56. Czym różni się błona śluzowa żołądka świni od psa?

U psa pomiędzy blaszką mięśniową błony śluzowej a gruczołami blaszki właściwej znajduje
się blaszka podgruczołowa. U świni nie ma takiej blaszki.

57. Wymień elementy histologiczne błony podśluzowej żołądka mięsożernych.

- tkanka łączna właściwa luźna
- włókna kolagenowe
- włókna sprężyste
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- sploty nerwowe układu autonomicznego
- komórki tłuszczowe

58. Wymień elementy histologiczne błony mięśniowej żołądka mięsożernych? sk|o|p|ać go!
- trzy warstwy miocytów gładkich: wewnętrzna – skośna, środkowa – okrężna i zewnętrzna –
podłużna
- w tkance łącznej oddzielającej poszczególne warstwy znajdują się naczynia krwionośne oraz
sploty nerwów

59. Jakie są funkcje błony mięśniowej żołądka?

- pozwala po rozluźnieniu na wypełnienie pokarmem żołądka
- zapewnia mieszanie pokarmu z sokiem żołądkowym, co usprawnia trawienie
- przesuwa trawioną treść pokarmową do dwunastnicy

60. Z jakiej tkanki zbudowana jest błona surowicza żołądka mięsożernych?

Z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i tkanki łącznej właściwej luźnej.

61. U jakich dwóch zwierząt w żołądku rozróżnia się część przedżołądkową i część
trawienną?
- koń
- świnia

62. Jaka jest budowa ściany żołądka konia i świni?

U tych zwierząt żołądek ma dwie części:
- przedżołądkową
- trawienną
Błona śluzowa w części przedżołądkowej zbudowana jest z nabłonka wielowarstwowego
płaskiego (u konia zrogowaciałego), zaś nabłonek ten przechodzi w sposób nagły w nabłonek
jednowarstwowy walcowaty części trawiennej. Blaszka właściwa części przedżołądkowej
zbudowana jest z tkanki łącznej luźnej, wpuklającej się do nabłonka w postaci brodawek. W
części trawiennej w blaszce właściwej spotyka się gruczoły oraz skupienia tkanki
limfatycznej.

63. Wymień w logicznej kolejności części, z jakich składa się żołądek przeżuwaczy. Podkreśl
tę z nich, która nie jest zaliczana do przedżołądków.
- żwacz
- czepiec
- księgi
- trawieniec

64. Z jakich warstw zbudowana jest ściana przedżołądków?

- błona śluzowa
- błona podśluzowa
- błona mięśniowa
- błona surowicza

65. Jaka jest histologiczna budowa błony śluzowej, podśluzowej, mięśniowej i surowiczej
przedżołądków? U jakich zwierząt one występują?
Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy płaski, mający warstwę zrogowaciałą na powierzchni
- blaszka właściwa błony śluzowej utworzona z tkanki łącznej wpuklającej się do nabłonka w
postaci brodawek łącznotkankowych
- blaszka mięśniowa błony śluzowej – tylko w obrębie ksiąg
Błona podśluzowa z tkanki łącznej luźnej zawierająca:
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
Błona mięśniowa:
- dwie warstwy miocytów gładkich: wewnętrzna – okrężna i zewnętrzna – podłużna
Błona surowicza utworzona z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i tkanki łącznej
właściwej luźnej.

66. Jaka jest budowa kosmka żwacza? Jaką funkcję spełnia żwacz?
Kosmek pokryty jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym. Wnętrze
kosmka wypełnia blaszka właściwa błony śluzowej zawierająca pętle naczyń krwionośnych
włosowatych, która bez wyraźnej granicy przechodzi w błonę podśluzową.
W żwaczu znajduje się duża ilość bakterii, które fermentują błonnik oraz pierwotniaków,
które odgrywają rolę w przemianie węglowodanowej i białkowej. W żwaczu zachodzi
również mieszanie się treści pokarmowej.

67. Scharakteryzuj budowę listewek czepca.

Listewki czepca są to fałdy błony śluzowej przebiegające w różnych kierunkach. Na ścianach
i wolnych brzegach listewek znajdują się brodawki ze zrogowaciałym nabłonkiem
wielowarstwowym płaskim. W części wierzchołkowej listewki znajduje się beleczka
mięśniowa zbudowana z miocytów gładkich, których skurcz umożliwia otwieranie się i
zamykanie komórek czepca.

68. Wymień struktury, dzięki którym listewki czepca mogą się otwierać i zamykać?
- w obrębie dna czepca stożkowate brodawki ze zrogowaciałym nabłonkiem
- w części wierzchołkowej beleczka mięśniowa

69. Gdzie znajdują się mięśnie w czepcu?

- w części wierzchołkowej listewek czepca
- w błonie mięśniowej

70. Jaka jest histologiczna budowa ściany żwacza?

Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi
Błona podśluzowa z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami krwionośnymi
Błona mięśniowa zbudowana z miocytów gładkich układających się dwie warstwy:
wewnętrzną – okrężną i zewnętrzną – podłużną.
Błona surowicza z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i tkanki łącznej właściwej luźnej.

71. Jaka jest histologiczna budowa ściany czepca?

Błona śluzowa:
- zrogowaciały nabłonek wielowarstwowy płaski
- blaszka właściwa błony śluzowej
- beleczki mięśniowe w listewkach czepca
Błona podśluzowa z tkanki łącznej z naczyniami krwionośnymi
Błona mięśniowa z dwóch warstw miocytów gładkich: wewnętrznej – okrężnej i zewnętrznej
– podłużnej
Błona surowicza z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i tkanki łącznej właściwej luźnej.

72. Jaka jest histologiczna budowa ściany ksiąg?

Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy płaski
- blaszka właściwa błony śluzowej
- blaszka mięśniowa błony śluzowej
Błona podśluzowa z tkanki łącznej z naczyniami krwionośnymi
Błona mięśniowa – miocyty gładkie biegną wzdłuż blaszek ksiąg docierając do ich wolnego
brzegu i tworząc tam wał brzeżny
Błona surowicza z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i tkanki łącznej właściwej luźnej.

73. Czym różnią się blaszki większe od blaszek mniejszych ksiąg?

- wielkością
- tym, że mięśnie gładkie wnikają do mniejszych blaszek tylko z blaszki mięśniowej błony
śluzowej, zaś do większych blaszek również z błony mięśniowej

74. Do jakich blaszek ksiąg wnikają mięśnie błony mięśniowej ksiąg?

Do blaszek większych ksiąg.

75. W którym z przedżołądków są pakiety mięśniowe?

W czepcu.

76. W którym z przedżołądków występuje: a) nabłonek wielowarstwowy płaski, b) blaszka

mięśniowa błony śluzowej?
a) w żwaczu, czepcu, księgach
b) w księgach

78. Jakim nabłonkiem pokryty jest: a) żwacz, b) czepiec, c) księgi, d) trawieniec?

a), b), c) – nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym
d) nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym

79. Co dzieje się w poszczególnych przedżołądkach przeżuwaczy?

- żwacz – fermentacja błonnika, przemiany węglowodanowe i białkowe
- czepiec – mieszanie i rozdzielanie pokarmu
- księgi – treść pokarmowa jest odwadniana i rozcierana przez blaszki ksiąg

80. Jaki nabłonek występuje w żwaczu, a jaki w trawieńcu?

- żwacz – nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący
- trawieniec – nabłonek jednowarstwowy walcowaty

81. Jaki nabłonek występuje w żołądku a jaki w czepcu?

- w żołądku – nabłonek jednowarstwowy walcowaty
- w czepcu – nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący

82. W jakiej warstwie ściany żołądka są gruczoły wpustowe?

W blaszce właściwej błony śluzowej.

83. Jakie rodzaje gruczołów żołądkowych wyróżniamy? Podkreśl te z nich, które są

najliczniejsze.
- gruczoły żołądkowe wpustowe
- gruczoły żołądkowe właściwe
- gruczoły żołądkowe odźwiernikowe

84. Narysuj i podpisz gruczoł właściwy żołądka.

Patrz: Rys.

85. Gdzie dokładnie znajdują się gruczoły żołądkowe właściwe i jaką pełnią funkcję?
Występują w blaszce właściwej błony śluzowej trzonu i dna żołądka. Produkują sok
żołądkowy, w skład którego wchodzą pepsynogen, chymozyna (podpuszczka), lipaza
żołądkowa, gastryna.

86. Jakie części wyróżniamy w gruczole żołądkowym właściwym?

- szyjkę lub cieśń
- trzon
- dno

87. Jakie komórki wyróżniamy w gruczołach żołądkowych właściwych? Podkreśl te, które są
najliczniejsze.
- komórki główne
- komórki okładzinowe
- komórki śluzowe ujścia i szyjki
- komórki endokrynowe
- komórki macierzyste

88. Wymień komórki występujące w gruczołach żołądkowych właściwych. Podaj ich funkcje.
- komórki główne – produkują pepsynogen, podpuszczkę (chymozynę) i lipazę żołądkową
- komórki okładzinowe – produkują HCl i czynnik wewnętrzny Castle’a
- komórki śluzowe ujścia i szyjki – produkują śluz
- komórki endokrynowe – produkują hormony przewodu pokarmowego np. gastrynę
- komórki macierzyste – dają początek nowym komórkom gruczołu

89. Co wydzielają komórki główne gruczołów żołądkowych właściwych?

- pepsynogen
- podpuszczka (chymozyna)
- lipaza żołądkowa

90. Gdzie znajdują się komórki główne w żołądku i co produkują?

Znajdują się w szyjce i dnie gruczołów żołądkowych właściwych. Wydzielają pepsynogen,
podpuszczkę (chymozynę) i lipazę żołądkową.

91. Jakie komórki w gruczołach żołądkowych właściwych są odpowiedzialne za wydzielanie

gastryny?
Są to komórki endokrynowe G.
92. Co chroni błonę śluzową żołądka przed uszkodzeniem przez HCl i enzymy?
- śluz wydzielany przez komórki nabłonka żołądka
- ureaza wydzielana przez komórki dodatkowe gruczołów żołądkowych właściwych
- aniony węglanowe

93. Przez co jest pobudzane wydzielanie pepsynogenu w żołądku? Jakie komórki gruczołów
żołądkowych właściwych go wydzielają?
Wydzielają go komórki główne, pod wpływem hormonu gastryny produkowanej przez
komórki endokrynowe G oraz przez histaminę.

94. Co to jest czynnik wewnętrzny Castle’a i co się dzieje, kiedy nie jest wydzielany?
Jest to czynnik wydzielany przez komórki okładzinowe gruczołów żołądkowych właściwych,
który jest niezbędny do wchłaniania witaminy B12. Jeżeli go nie ma, prowadzi to do
niedokrwistości złośliwej.

98. Gdzie wytwarzana jest cholecystokinina (pankreozymina)? Za co odpowiedzialny jest ten

hormon?
Wytwarzana jest w komórkach endokrynowych przewodu pokarmowego typu I. Wpływa na
zwiększenie wydzielanie soku trzustkowego, insuliny, dwutlenku węgla oraz żółci. Zwiększa
skurcze pęcherzyka żółciowego, zmniejsza opróżnianie żołądka.

99. W której warstwie ściany żołądka znajdują się gruczoły odźwiernikowe? Jakie substancje
wydzielają komórki tych gruczołów?
Leżą one w blaszce właściwej błony śluzowej odźwiernikowej części żołądka i wydzielają
śluz zasadowy, gastrynę i somatostatynę.

100. Wyjaśnij, jaka jest rola największego gruczołu organizmu.

Tym gruczołem jest wątroba, która:
- przerabia substancje otrzymane z krwią
- usuwa z krwi substancje szkodliwe dla organizmu
- magazynuje pewne substancje, a potem wydziela je do krwioobiegu w razie potrzeby
- wydziela żółć, która bierze udział w trawieniu
- wydziela do krwi różne związki chemiczne i metabolity
- produkuje białka osocza krwi
- uczestniczy w przemianach węglowodanów
- magazynuje tłuszcze i witaminy
- unieszkodliwia trujące związki chemiczne, leki
- wychwytuje z krwi i unieszkodliwia drobnoustroje
- w okresie zarodkowym pełni funkcję krwiotwórczą

101. Wymień funkcje hepatocytów.

- udział w metabolizmie cukrów (glukozy), białek, lipidów
- wydzielanie żółci
- detoksykacja leków i ksenobiotyków i ich unieczynnianie
- wydzielanie heparyny, mocznika itp. i magazynowanie witamin A, D, E, K, B 2 i PP

102. Co to są komórki amfikrynowe? Podaj przykład.

Są to komórki wydzielające w dwóch kierunkach. Są nimi np. hepatocyty wydzielające do
wewnątrz, do krwi np. heparynę oraz wydzielające na zewnątrz, do kanalików żółciowych –
żółć.
103. Co to znaczy, że komórki wątroby są amfikrynowe?
Oznacza to, że wydzielają w dwóch kierunkach: na zewnątrz do kanalików żółciowych i do
wewnątrz czyli do krwi.

104. Jak nazywa się substancja wydzielana przez komórki wątrobowe do kanalików
żółciowych i co wchodzi w jej skład?
Jest to żółć, w skład której wchodzą:
- kwasy żółciowe
- barwniki żółciowe
- cholesterol
- immunoglobuliny IgA
- lecytyna
- związki mineralne
- woda

105. Jakie substancje wydzielają hepatocyty do krwi?

- mocznik
- heparynę
- czynnik przeciwanemiczny (z witaminą B12)
- kwas moczowy i inne.

106. Jakie elementy osocza produkuje wątroba?

- albuminy
- niektóre frakcje globulin
- fibrynogen
- protrombina

107. Jakie białka powstają w wątrobie?

- albuminy
- niektóre frakcje globulin
- fibrynogen
- protrombina
- hemopeksyna
- transferyna
- kolagen (w warunkach chorobowych)
- somatomedyna C (IGF-I)
- erytropoetyna

108. Dlaczego przy uszkodzeniu wątroby pojawia się skłonność do krwawień?

Ponieważ wątroba produkuje protrombinę – białko osocza krwi – która bierze udział w jej
krzepnięciu.

109. W jaki sposób wątroba bierze udział w przemianach węglowodanów?

W wątrobie odbywa się synteza glikogenu z cukrów prostych i magazynowanie go w
hepatocytach.

110. Jakie witaminy są gromadzone w komórkach wątrobowych?

A, D, E, K, B2, PP.
111. Co jest magazynowane w hepatocytach?
- cukry (glikogen),
- tłuszcze (tłuszcze obojętne i kwasy tłuszczowe),
- białka (fibrynogen, albuminy, globuliny, protrombina),
- pigment (lipofuscyna, hemosyderyna, barwniki żółciowe),
- witaminy (A, D, E, K, B2, PP).

112. Z jakich rodzajów tkanek zbudowana jest wątroba?

- tkanka łączna właściwa luźna
- tkanka nabłonkowa – śródbłonek naczyń wątroby + hepatocyty
- tkanka mięśniowa gładka – w ścianach naczyń krwionośnych
- tkanka nerwowa – włókna nerwowe dochodzące do ścian naczyń krwionośnych

113. Wymień elementy histologiczne płacika anatomicznego wątroby.

- naczynia krwionośne włosowate
- włókna siateczkowe
- hepatocyty
- żyła centralna
- kanaliki żółciowe
- włókna nerwowe
- makrofagi wątrobowe

114. Na czym polega choroba – marskość wątroby?

Polega na znacznym rozroście tkanki łącznej międzyzrazikowej spowodowanym zanikami
zrazików.

115. Podaj przykłady zwierząt, u których zraziki wątrobowe są dobrze widoczne?

- świnia
- wielbłąd
- kaczki, gęsi, indyki

116. Z jakich naczyń wątroba otrzymuje krew?

- z żyły wrotnej otrzymuje krew czynnościową płynącą z jelita i ze śledziony
- z tętnicy wątrobowej krew odżywczą

117. Wymień w logicznej kolejności nazwy żylnych naczyń krwionośnych jakimi krew płynie
w wątrobie.
- żyła wrotna (wpada do wątroby)
- żyły międzypłatowe
- żyły śródpłatowe
- żyły międzyzrazikowe
- żyły okołozrazikowe
- żyły śródzrazikowe – naczynia krwionośne włosowate zatokowe (sinusoidy)
- żyła środkowa (centralna)
- żyły zbiorcze (podzrazikowe)
- żyły wątrobowe

118. Gdzie w obrębie wątroby krew czynnościowa miesza się z krwią odżywczą?
W naczyniach śródzrazikowych wątroby – sinusoidach.
119. Co to jest sieć dziwna żylno-żylna?
Jest to sieć występująca w wątrobie. Żyła wrotna wątroby (w dużym uproszczeniu) rozpada
się na sieć naczyń włosowatych typu zatokowego – sinusoid wątroby (żyły śródzrazikowe),
które z kolei łączą się w żyły wątrobowe.

120. Co tworzy w wątrobie sieć dziwną?

- żyły okołozrazikowe
- naczynia śródzrazikowe (sinusoidy)
- żyła środkowa (centralna)

121. Podaj nazwy tętnic, na jakie rozgałęzia się tętnica wątrobowa, wchodząc do wątroby?
- tętnica wątrobowa
- tętnice międzypłatowe
- tętnice międzyzrazikowe
- gałązki wnikające do zrazików i rozdzielające się na naczynia włosowate, które wpadają do
żył śródzrazikowych

122. Jakie komórki mają zdolność do fagocytozy w wątrobie?

Są to komórki gwiaździste (Browicza-Kupffera).

123. Co to są komórki gwiaździste w wątrobie i jaką funkcję pełnią? Jak je inaczej

nazywamy?
Są to komórki mające wypustki znajdujące się wśród komórek śródbłonka naczyń
krwionośnych włosowatych wątroby, które:
- zapobiegają wewnątrznaczyniowemu krzepnięciu przez fagocytozę włóknika
- wychwytują z krwi i fagocytują drobnoustroje
- fagocytują komórki nowotworowe
- wychwytują zużyte lub uszkodzone erytrocyty
- biorą udział w wytwarzaniu barwników żółciowych
- wytwarzają siec włókien siateczkowych
Inna nazwa komórek gwiaździstych wątroby to komórki siateczkowo-śródbłonkowe, komórki
Browicza-Kupffera albo makrofagi wątrobowe.

124. Gdzie przebiegają w wątrobie naczynia limfatyczne?

Przebiegają one w przestrzeniach wrotnych towarzysząc żyłom, tętnicom oraz przewodom
żółciowym międzyzrazikowym. Wchodzą w skład tetrad wątrobowych.

125. Czym charakteryzuje się budowa naczyń śródpłacikowych wątroby?

Są to naczynia zbudowane ze śródbłonka, z wrzecionowatych komórek, pomiędzy którymi są
rozstępy, pory w ich cytoplazmie. Nie ma on błony podstawnej. Komórki śródbłonka
wspierają się tylko na mikrokosmkach hepatocytów oraz na delikatnej sieci włókien
siateczkowych. Wśród komórek śródbłonka znajdują się komórki gwiaździste z wypustkami,
które pełnią funkcje makrofagów.

126. Co to jest przestrzeń okołozatokowa (Dissego) w wątrobie?

Jest to przestrzeń pomiędzy komórkami śródbłonka naczyń włosowatych zatokowych
wątroby a jej hepatocytami. Śródbłonek takich naczyń nie ma błony podstawnej i jest
porowaty. W przestrzeni Dissego znajdują się mikrokosmki hepatocytów, wypustki komórek
gwiaździstych, włókna siateczkowe oplatające beleczki i blaszki wątrobowe, a także komórki
o charakterze lipocytów, jak również komórki z ziarnistościami wydzieliny, którym
przypisuje się funkcje endokrynowe.

127. Jaka jest rola przestrzeni okołozatokowych w wątrobie (przestrzeni Dissego).

- do przestrzeni okołozatokowych wątroby przenikają elementy osocza, a w warunkach
patologicznych elementy morfotyczne krwi
- w przestrzeniach okołozatokowych wątroby znajdują się lipocyty, które mają zdolność
gromadzenia witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
- w przestrzeni okołozatokowej są obecne komórki z ziarnistościami wydzieliny, którym
przypisuje się funkcje endokrynowe
- przestrzenie te są początkiem naczyń limfatycznych wątroby

128. Na co wpływa różna odległość hepatocytów od żyły okołozrazikowej?

Hepatocyty strefy 1 najszybciej ulegają regeneracji, najpóźniej obumierają i są najlepiej
ukrwione. Hepatocyty stref 2 i 3 są najbardziej narażone na działanie czynników
chemicznych.

129. Co to są beleczki i blaszki wątrobowe?

Beleczki wątrobowe są to sznury biegnące promieniście w zraziku wątrobowym
anatomicznym składające się z dwóch szeregów komórek wątrobowych, pomiędzy którymi w
środku biegnie kanalik żółciowy śródpłacikowy. Blaszki wątrobowe mogą składać się z wielu
warstw komórek – muralium multiplex (u ryb), z dwóch – muralium duplex (u gadów i
ptaków) lub jednej warstwy – muralium simplex (u ssaków)

130. W jakim kierunku w zraziku płynie: a) krew w żyłach śródzrazikowych, b) żółć w

kanalikach żółciowych?
a) od obwodu do środka do żyły centralnej
b) od środka w kierunku obwodu

131. Jaka jest budowa triady wątrobowej?

Triada zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej, w której leżą:
- tętnica międzyzrazikowa
- żyła międzyzrazikowa
- przewód żółciowy międzyzrazikowy
Triady leżą w przestrzeniach bramno-żółciowych.

132. Z jakich elementów zbudowana jest tetrada wątrobowa?

- tkanka łączna właściwa luźna
- tętnica międzyzrazikowa
- żyła międzyzrazikowa
- przewód żółciowy międzyzrazikowy
- naczynie limfatyczne międzyzrazikowe

133. Jaka jest budowa ściany przewodu żółciowego zbiorczego?

- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z rąbkiem szczoteczkowym
- włókna sprężyste
- komórki mięśniowe gładkie

134. Jak zbudowany jest zrazik czynnościowy wątroby? Jak inaczej określamy ten zrazik?
Zrazik czynnościowy wątroby ma kształt trójkąta. Za jego środek przyjęto uważać przewód
żółciowy międzypłacikowy należący do triady wątrobowej leżący w przestrzeni wrotnej.
Natomiast trzy wierzchołki trójkąta stanowią żyły centralne trzech zrazików anatomicznych.
Ten zrazik jest inaczej nazywany zrazikiem wrotnym.

135. Co wchodzi w skład zrazika wrotnego wątroby?

- hepatocyty
- naczynia śródzrazikowe wątroby
- tętnica międzypłacikowa
- żyła międzypłacikowa
- przewód żółciowy międzypłacikowy
- tkanka łączna międzypłacikowa
- włókna nerwowe
- włókna siateczkowe
- komórki Browicza-Kupffera
- żyły okołozrazikowe

136. Co to jest gronko wątrobowe i jak jest zbudowane?

Jest to jednostka morfologiczna i strukturalna wątroby składająca się z wycinków stykających
się ze sobą zrazików anatomicznych wątroby. Gronko ma kształt rombu, którego kąty
stanowią leżące na przeciw siebie żyły środkowe oraz dwie leżące na przeciw siebie
przestrzenie wrotno-żółciowe z triadami wątrobowymi. Oś zaś tego gronka przebiega na
granicy sąsiadujących ze sobą zrazików anatomicznych, gdzie przebiegają żyły
okołozrazikowe.

137. Co ogranicza gronko wątrobowe?

- 2 żyły centralne
- 2 przestrzenie bramno-żółciowe

138. Podaj struktury ograniczający zrazik wrotny

3 żyły centralne

139. Jakie struktury usytuowane są w centrum: a) płacika czynnościowego wątroby, b)

pęcherzyka trzustki?
a) przewód żółciowy międzyzrazikowy leżący w przestrzeni wrotnej i wchodzący w skład
triady (bądź tetrady) wątrobowej
b) jądro śródpęcherzykowe pęcherzyka trzustki

140. Z jakiego listka zarodkowego rozwija się wątroba?

Z endodermy.

141. Narysuj przekrój przez ścianę pęcherzyka żółciowego.

Patrz: Rys.

142. U jakich zwierząt nie występuje pęcherzyk żółciowy?

- koń
- jeleniowate
- słoń
- gołąb
- perliczka
- mysz
- szczur

143. Jaki typ nabłonka wyściela pęcherzyk żółciowy?

Nabłonek jednowarstwowy walcowaty z rąbkiem szczoteczkowym.

144. Co tworzy ściany kanalików żółciowych?

Szczytowe powierzchnie (błony komórkowe) sąsiednich hepatocytów.

145. Jaka jest histologiczna budowa ściany pęcherzyka żółciowego?

Błona śluzowa:
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z (u bydła) komórkami kubkowymi
- blaszka właściwa błony śluzowej z gruczołami śluzowymi, surowiczymi i naczyniami
krwionośnymi, limfatycznymi i siecią włókien nerwowych
Błona mięśniowa z miocytów gładkich z przewagą tych przebiegających okrężnie
Błona surowicza z wyjątkiem części przylegającej do wątroby, gdzie występuje przydanka

146. Scharakteryzuj budowę błony śluzowej pęcherzyka żółciowego?

Błona śluzowa tworzy tu liczne fałdy, które znikają po wypełnieniu się pęcherzyka żółcią.
Błona śluzowa pokryta jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, który w wielu
miejscach tworzy uchyłki. Na wolnych powierzchniach komórek nabłonka są mikrokosmki.
Blaszka właściwa błony śluzowej składa się z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi, limfatycznymi, siecią włókien nerwowych, gruczołami śluzowymi,
surowiczymi.

147. Gdzie w przewodach wyprowadzających (żółciowych) znajdują się komórki kubkowe?

W ścianie przewodu wątrobowego wspólnego pomiędzy enterocytami.

148. Jakie dwie części i o jakich funkcjach wyróżniamy w miąższu trzustki?

- część egzokrynowa wytwarzająca enzymy trawienne
- część endokrynowa wytwarzająca hormony

149. Wymień wszystkie elementy strukturalne w części zewnątrzwydzielniczej płacika

trzustki.
- tkanka łączna właściwa luźna (śródpłacikowa)
- naczynia krwionośne włosowate
- pęcherzyki wydzielnicze – komórki surowicze + jądra śródpęcherzykowe
- przewody odprowadzające

150. Jakie dwie części wyróżnia się w komórkach części egzokrynowej trzustki?
- część podstawną – ciemną, zasadochłonną
- część powierzchniową – jasną, kwasochłonną

151. Jaka jest budowa odcinka wydzielniczego trzustki?

Odcinek wydzielniczy ma kształt pęcherzyka albo cewki, których ścianę tworzy jedna
warstwa sześciennych komórek gruczołowych spoczywająca na błonie podstawnej.

152. Jakimi nabłonkami wysłane są: a) przewody międzyzrazikowe, b) przewody

śródzrazikowe trzustki?
a) nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym
b) nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym lub płaskim

153. Wymień elementy strukturalne głównego przewodu wyprowadzającego trzustki.

- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z komórkami kubkowymi
- tkanka łączna właściwa luźna z gruczołami śluzowymi i komórkami mięśniowymi gładkimi
- od zewnątrz częściowo okryty błoną surowiczą

154. Wymień elementy histologiczne wysp trzustki. Jakie trzy hormony wydzielają wyspy
Langerhansa?
- komórki nabłonkowe
- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne włosowate zatokowe
- naczynia limfatyczne
- sieć włókien siateczkowych
- komórki endokrynowe A, B, D, PP oraz komórki układu APUD takie jak: P, EC, S i C
- zakończenia włókien nerwowych
Te hormony to: insulina, glukagon, somatostatyna.

155. Co pobudza wydzielanie hormonów trzustki?

Hormon sekretyna produkowany przez komórki S błony śluzowej jelita cienkiego.
Wydzielanie soku trzustkowego pobudza również cholecystokinina wydzielana przez
komórki I przewodu pokarmowego, VIP, bombezyna.

156. Co pobudza a co hamuje wydzielanie soku trzustkowego?

Pobudza: impulsy z nerwów błędnych, sekretyna, cholecystokinina, gastryna, VIP
Hamuje: somatostatyna

157. Jakie enzymy produkuje trzustka?

- amylazy
- trypsynogen, chymotrypsynogen, karboksypeptydaza
- lipazy

158. Co wchodzi w skład soku trzustkowego?

- woda
- elektrolity
- enzymy trzustki: trypsynogen, chymotrypsynogen, lipaza, amylaza, DNA-aza, RNA-aza,
fosfolipaza, elastaza

159. Co wytwarzają poszczególne komórki endokrynowe wysp trzustki?

- komórki A – glukagon
- komórki B – insulina
- komórki D – somatostatyna
- komórki PP – polipeptyd trzustkowy

160. Przez co regulowane jest wydzielanie insuliny?

- stężenie glukozy we krwi
- hormony osi jelitowo-insulinowej
- aminokwasy (arginina, leucyna)
- glikokortykoidy, somatotropina
- adrenalina

161. Co to są jądra śródpęcherzykowe przewodów wyprowadzających trzustki?

Są to komórki nabłonkowe początkowej części przewodu wyprowadzającego trzustki.
Nazwane są jądrami, ponieważ ich cytoplazmy prawie nie widać pod mikroskopem
świetlnym.

162. Na czym polega biegunowość komórek pęcherzyków trzustki?

W wierzchołkowych częściach są ziarna zymogenu, natomiast pod nimi znajdują się
wszystkie organella. po jakimże baczy orgazm masz?

163. Które organella komórkowe są zaangażowane w wytwarzanie ziaren wydzieliny

komórek B trzustki?
- jądro komórkowe
- szorstka siateczka śródplazmatyczna (RER)
- aparat Golgiego

164. Przedstaw ultrastrukturę poszczególnych komórek trzustki.

- komórki B – mają okrągłe pęcherzykowate jądra, rozbudowaną RER, aparat Golgiego i
liczne pęcherzyki wydzielnicze
- komórki A – większe od komórek B, maja rozbudowana RER, aparat Golgiego i liczne
pęcherzyki wydzielnicze
- komórki surowicze – są duże, pryzmatyczne, mają zasadochłonną cytoplazmę, okrągłe jądra,
rozbudowaną RER, aparat Golgiego i liczne pęcherzyki wydzielnicze w wierzchołkowych
częściach

165. Jakie jest działanie wydzieliny komórek B trzustki? Co wydzielają te komórki?

Wydzielają one insulinę, która obniża poziom glukozy we krwi, działając na komórki
wątrobowe i stymuluje glikogenezę.

166. Co jest regulowane przez insulinę?

Reguluje ona poziom glukozy we krwi (obniża go), działając na komórki wątrobowe –
hepatocyty i wzmagając w nich syntezę glikogenu z glukozy.

167. Na co i jak działa glukagon?

Oddziałuje na komórki wątrobowe powodując glikogenolizę, a tym samym zwiększenie
poziomu glukozy we krwi.

168. Co pobudza wydzielanie glukagonu? coś + adrarg

- zmniejszenie stężenia glukozy we krwi
- adrenalina
- arginina

169. Gdzie znajdują się receptory dla insuliny?

Na powierzchni komórek wątrobowych – hepatocytów.

170. Gdzie są receptory dla glukagonu?

Ma powierzchni komórek wątrobowych – hepatocytów.

171. Jakie są funkcje insuliny i glukagonu? Przez jakie komórki są wydzielane?

Insulina obniża poziom glukozy we krwi, powodując jej magazynowanie w postaci glikogenu
w wątrobie. Wydzielana jest przez komórki B wysp Langerhansa trzustki.
Glukagon zwiększa zawartość glukozy we krwi powodując glikogenolizę w komórkach
wątrobowych i produkowany jest przez komórki A wysp trzustki.

172. Z jakiego listka zarodkowego rozwija się jelito cienkie?

Z endodermy.

173. Jakie części wyróżniamy w jelicie cienkim? Podkreśl nazwę tych z nich, które zaliczane
są do jelita krezkowego.
- dwunastnica
- jelito czcze
- jelito kręte (biodrowe)

174. Z jakich warstw składa się ściana jelita cienkiego?

- błona śluzowa
- błona podśluzowa
- błona mięśniowa
- błona surowicza lub przydanka (dwunastnica)

175. Jakie rodzaje wyniosłości tworzy wewnętrzna powierzchnia jelita dla zwiększenia
powierzchni wydzielniczo-chłonnej?
- fałdy okrężne Kerkringa, uwypuklenia błony śluzowej i podśluzowej, najwięcej jest ich w
jelicie czczym
- kosmki jelitowe, uwypuklenia błony śluzowej

176. Wymień wszystkie elementy strukturalne kosmka jelitowego. Określ ich funkcje.
- komórki nabłonka jednowarstwowego walcowatego z rąbkiem szczoteczkowym
- komórki kubkowe
- tkanka łączna właściwa luźna
- włókna mięśniowe gładkie
- naczynia krwionośne włosowate
- przewód mleczowy
- miofibroblasty
- komórki nerwowe
Kosmki jelitowe zwiększają powierzchnię chłonną jelita.

177. Czym różni się kosmek jelitowy od kosmka żwacza?

Kosmek jelitowy Kosmek żwacza

- nabłonek jednowarstwowy walcowaty - nabłonek wielowarstwowy płaski
(enterocyty) ze śródbłonkowymi limfocytami zrogowaciały
- komórki kubkowe - tkanka łączna właściwa luźna
- komórki endokrynowe - naczynia krwionośne włosowate
- mikrokosmki - niekiedy komórki mięśniowe gładkie
- przewód mleczowy
- naczynia krwionośne włosowate
- komórki mięśniowe gładkie
- komórki nerwowe
- tkanka łączna właściwa wiotka
178. Jaka jest różnica między mikrokosmkiem a kosmkiem jelitowym?
Zasadnicza różnica jest taka, że kosmki jelitowe pokrywają enterocyty, na których dopiero
znajdują się mikrokosmki. Na jednym enterocycie kosmka jelitowego jest od 1500 do 3000
mikrokosmków. Różnią się też budową. Mikrokosmek jest to twór cytoplazmatyczny
zbudowany z ułożonych równolegle 30 filamentów aktynowych połączonych białkami
łączącymi: wiliną i fimbryną, oraz w ich skład wchodzi jeszcze miozyna I i kalmodulina. W
górnej części kosmka jest część bezpostaciowa. Zaś kosmek jelitowy budują komórki
nabłonka jednowarstwowego walcowatego pokryte rąbkiem szczoteczkowym
(mikrokosmkami), komórki kubkowe, tkanka łączna właściwa luźna, naczynia krwionośne
włosowate, przestrzeń mleczowa, pojedyncze miocyty gładkie, miofibroblasty.
Ponadto mikrokosmek jest nieporównywalnie mniejszy od kosmka jelitowego.

179. Dzięki czemu mikrokosmki mogą się poruszać?

Dzięki filamentom aktynowym umieszczonym w ich wnętrzu.

180. Wymień komórki nabłonka kosmka jelitowego. Co tworzy jego rdzeń?

- komórki absorpcyjne (enterocyty)
- komórki kubkowe (śluzowe)
- komórki endokrynowe
- limfocyty śródnabłonkowe
Rdzeń kosmka tworzą – tkanka łączna właściwa luźna, naczynia krwionośne włosowate,
przewód mleczowy.

181. Scharakteryzuj ultrastrukturę komórki absorpcyjnej.

Jest to komórka walcowata, wydłużona. Jądro leży u jej podstawy, ma liczne organella. Na
wolnej szczytowej powierzchni tych komórek znajduje się rąbek szczoteczkowy zbudowany z
mikrokosmków.

182. Co wydzielają i gdzie leżą gruczoły enteroendokrynowe? Jakim skrótem oznaczamy ich
komórki.
Leżą w błonie śluzowej jelita. Wydzielają:
- komórki S – sekretynę
- komórki D – somatostatynę
- komórki G – gastrynę – komórki gastroendokrynowe żołądka
- komórki CCK lub I – cholecystokininę
- komórki EC – serotoninę
- komórki D1 – VIP

183. Jaka jest rola komórek Panetha? pan fagocytuje Lidkę.

- wydzielają lizozym i defensyny
- mają zdolność do fagocytozy

184. Jaka jest budowa histologiczna błony śluzowej jelita cienkiego?

- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z rąbkiem szczoteczkowym i komórkami kubkowymi
- blaszka właściwa błony śluzowej zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej, zawierającej
włókna sprężyste, komórki mięśniowe gładkie, limfocyty, eozynofile, neutrofile, plazmocyty i
komórki tuczne. W blaszce tej leżą również naczynia krwionośne, limfatyczne, nerwy,
gruczoły jelitowe, grudki limfatyczne
- blaszka mięśniowa błony śluzowej z dwóch warstw miocytów gładkich: wewnętrznej –
okrężnej i zewnętrznej – podłużnej

U jakich zwierząt w jelicie cienkim występuje blaszka podgruczołowa? Jaka jest jej budowa?
Występuje ona pomiędzy gruczołami jelitowymi blaszki właściwej błony śluzowej a blaszką
mięśniową tejże błony, przy czym u konia składa się ona tylko z warstwy ziarnistej, a u
mięsożernych zarówno z blaszki ziarnistej jak i zbitej.

W której części jelita cienkiego występują w szczególności grudki chłonne skupione?

W jelicie krętym (biodrowym).

185. Jaka jest budowa błony podśluzowej jelita cienkiego?

- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne
- włókna nerwowe
- niekiedy grudki limfatyczne

186. Gdzie znajdują się gruczoły Brunnera i jaką pełnią funkcję?

W błonie podśluzowej ściany dwunastnicy. Wydzielają zasadowy śluz, przyczyniają się do
utrzymania w dwunastnicy środowiska zasadowego niezbędnego do uaktywnienia enzymów
trzustki. Chroni on również nabłonek dwunastnicy przed szkodliwym działaniem kwaśnej
treści pokarmowej przechodzącej z żołądka.

Gdzie leżą w ścianie jelita sploty nerwowe?

- w błonie mięśniowej
- w błonie podśluzowej

187. Gdzie leżą komórki rozrusznikowego Cajala?

W błonie mięśniowej jelita cienkiego pomiędzy warstwami miocytów gładkich.

Jaka jest funkcja krypt jelitowych?

Są miejscem wytwarzania komórek nabłonka jelita oraz ulokowane są tam komórki
macierzyste. W kryptach znajdują się również ujścia gruczołów jelitowych.

188. Czym jest od zewnątrz otoczone jelito cienkie?

Otoczone jest błoną surowiczą, za wyjątkiem części położonej pozaotrzewnowo
(dwunastnica), która ma przydankę.

189. Które jelito nie posiada kosmków jelitowych ani fałdów okrężnych?
Nie posiada ich jelito grube.

190. Jakie odcinki wyróżniamy w jelicie grubym?

- jelito ślepe (kątnica)
- okrężnica
- jelito proste (prostnica, odbytnica)

191. Jakie warstwy wyróżniamy w ścianie jelita grubego?

- błona śluzowa
- błona podśluzowa
- błona mięśniowa
- błona surowicza lub przydanka (część końcowa odbytnicy leżąca pozaotrzewnowo)

192. Jaka jest histologiczna budowa ściany jelita grubego?

Błona śluzowa:
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z licznymi komórkami kubkowymi, w jego obrębie
można spotkać tez komórki endokrynowe takie jak D, L, N, M, EC
- nabłonek wpukla się do blaszki właściwej błony śluzowej tworząc krypty jelitowe
- w końcowym odcinku jelita prostego pojawia się nabłonek wielowarstwowy płaski
rogowaciejący
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i nerwami, grudkami limfatycznymi, eozynofilami
- blaszka mięśniowa błony śluzowej z kilku warstw miocytów gładkich
Błona podśluzowa z tkanki łącznej właściwej luźnej ze splotami naczyniowymi i nerwowymi.
Błona mięśniowa z dwóch warstw miocytów gładkich: wewnętrznej – okrężnej i zewnętrznej
– podłużnej
Błona surowicza z wyjątkiem części leżącej pozaotrzewnowo przy końcu prostnicy, która ma
przydankę.

193. Co to jest mesothelium?

Jest to nabłonek surowiczy (nabłonek jednowarstwowy płaski), który wraz z cienką warstwą
tkanki łącznej tworzy błonę surowiczą.

194. Jakie są funkcje jelita grubego?

- absorbuje NaCl i wodę co zagęszcza treść pokarmową
- wydziela śluz, co nadaje konsystencję treści pokarmowej
- formuje kał
- flora bakteryjna jelita grubego bierze udział w wytwarzaniu witaminy B 12 i K
- chroni przed antygenami

195. Wymień komórki występujące w nabłonku jelita grubego.

- enterocyty (komórki absorpcyjne)
- komórki kubkowe
- komórki endokrynowe takie jak: D, L, N, M, EC

196. W której części jelita występuje najobficiej GALT?

W błonie śluzowej i podśluzowej jelita grubego.

197. Co to są i gdzie występują kępki Peyera?

Są to grudki limfatyczne skupione znajdujące się w błonie śluzowej i podśluzowej jelita
krętego i grubego.

198. Czym różni się dwunastnica od okrężnicy?

- ściana dwunastnicy składa się z błony śluzowej, podśluzowej, mięśniowej i przydanki,
natomiast zewnętrzna warstwa ściany okrężnicy pokryta jest błoną surowiczą (z wyjątkiem
części wstępującej i zstępującej),
- błona śluzowa i podśluzowa dwunastnicy tworzy fałdy Kerkringa, kosmki jelitowe i krypty
jelitowe, natomiast okrężnica nie ma kosmków jelitowych i fałdów okrężnych,
- błona mięśniowa dwunastnicy zbudowana jest z dwóch warstw; wewnętrznej-okrężnej i
zewnętrznej-podłużnej, natomiast w okrężnicy warstwa zewnętrzna uformowana jest w
postaci wypukleń okrężnicy i fałdów półksiężycowatych.
199. Czym różni się dwunastnica od jelita grubego?

Dwunastnica Jelito grube

- przydanka - błona surowicza
- kosmki jelitowe - brak
- fałdy okrężne - brak
- gruczoły Brunnera - brak
- więcej komórek kubkowych
- więcej składników GALT
- zewnętrzna warstwa mięśniowa w postaci
uwypukleń okrężnicy i fałdów
półksiężycowatych
- liczne krypty jelitowe

200. Jakich struktur nie znajdziemy na terenie jelita grubego?

Nie znajdziemy tam kosmków jelitowych oraz fałdów okrężnych Kerkringa.

201. Jaka jest funkcja krypt gruczołowych?

Zachodzi w nich ciągłe wytwarzanie i odnowa komórek nabłonkowych (absorpcyjnych). Są
również miejscem ujść gruczołów.

202. Z jakich komórek zbudowane są gruczoły jelitowe?

- enterocyty
- komórki enteroendokrynowe
- komórki kubkowe
- komórki macierzyste
- komórki Panetha

203. Na czym polega główna czynność gruczołów jelitowych? Jakie komórki budują te
gruczoły?
Wydzielina tych gruczołów reguluje procesy trawienia i wchłaniania. Przypuszcza się też, że
komórki z ziarnistościami kwasochłonnymi (ich wydzielina) przyczyniają się do
zobojętnienia HCl w miazdze pokarmowej.
Budują je komórki absorpcyjne, kubkowe, macierzyste, Panetha i enteroendokrynowe.

204. Jakie komórki endokrynowe występują w przewodzie pokarmowym?

- EC, D, S, G, EG, ECL, CCK

205. Jak zbudowana jest w układzie pokarmowym: a) przydanka, b) błona surowicza?

a) z tkanki łącznej właściwej luźnej
b) z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i cienkiej warstwy tkanki łącznej właściwej
luźnej

206. Jakie komórki występują na całej długości przewodu pokarmowego?

- komórki chromochłonne
- komórki nabłonkowe
- komórki tkanki łącznej
- miocyty gładkie
207. Gdzie występują i jakie funkcje pełnią komórki M?
Są to komórki występujące np. wśród komórek nabłonka kępek Peyera, mają na powierzchni
mikrofałdy i są miejscem przenikania przez nabłonek wirusów i innych patogenów.

208. Z jakich dwóch podstawowych części składa się żołądek ptaków?

- z części gruczołowej, wydzielającej enzymy trawienne
- z części mięśniowej, służącej do rozcierania pokarmu

209. Przedstaw budowę histologiczną części gruczołowej żołądka ptaków.

- Błona śluzowa złożona z nabłonka jednowarstwowego walcowatego, który wpukla się do
blaszki właściwej błony śluzowej tworząc małe gruczoły powierzchniowe.
- Błona podśluzowa z tkanki łącznej właściwej luźnej, zawierająca gruczoły głębokie,
naczynia krwionośne oraz skupienia limfocytów, szczególnie liczne u gęsi
- Błona mięśniowa z trzech warstw miocytów gładkich: wewnętrznej i zewnętrznej –
podłużnych i środkowej – okrężnej.
- Błona surowicza

210. Scharakteryzuj budowę części mięśniowej żołądka ptaków.

Od strony światła znajduje się nabłonek sześcienny, który wytwarza zagłębienia w postaci
gruczołów cewkowych. Wydzielina tych gruczołów twardnieje tworząc twardą kutikularną
płytkę o strukturze podobnej do keratyny. Płytka ta działa jak tarka. Dalej znajduje się blaszka
właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej zawierającej naczynia krwionośne. Błonie
podśluzowej odpowiada warstwa z tkanki łącznej zwartej. Zatem w błonie śluzowej wyróżnia
się warstwy: rogową, nabłonkową, właściwą i ścięgnistą. Dalej znajduje się błona mięśniowa
zbudowana z pęczków komórek mięśniowych gładkich oddzielonych od siebie przegródkami
łącznotkankowymi i jest pokryta błoną surowiczą.

211. Jaka jest histologiczna budowa ściany jelita u ptaków?

Błona śluzowa:
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z rąbkiem szczoteczkowym i komórkami
kubkowymi, pokrywający kosmki jelitowe
- w środku kosmka znajduje się przewód mleczowy otoczony komórkami mięśniowymi
gładkimi
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej zawierająca skupienia
tkanki limfatycznej, eozynofile oraz gruczoły jelitowe
- blaszka mięśniowa błony śluzowej z komórek mięśniowych gładkich o przebiegu
podłużnym
Błona podśluzowa z tkanki łącznej właściwej luźnej
Błona mięśniowa z dwóch warstw miocytów gładkich: wewnętrznej – okrężnej i zewnętrznej
- podłużnej

Pytania dodatkowe

* Jak zbudowane są gruczoły dwunastnicze (Brunnera) i jaka jest ich rola?

Zbudowane są z komórek śluzowych i pewnej liczby komórek surowiczych. Maja też
komórki endokrynowe. Ścianę odcinków wydzielniczych tworzą niskie komórki walcowate.
Między odcinkami wydzielniczymi spotyka się miocyty gładkie. Przewody wyprowadzające
zbudowane są z nabłonka jednowarstwowego walcowatego z rąbkiem szczoteczkowym i
komórkami kubkowymi. Wydzielina tych gruczołów przyczynia się do utrzymywania
zasadowego środowiska, potrzebnego do uaktywnienia enzymów trzustki. Chroni też
nabłonek dwunastnicy przed działaniem kwaśnej treści pokarmowej.

* Gdzie w jelicie występują i jaką funkcję pełnią komórki M?

Występują w obrębie nabłonka jelita grubego. Są to jednokomórkowe gruczoły endokrynowe.
1. Jakie elementy składają się na układ płciowy męski.
- gonady męskie (jądra)
- drogi wyprowadzające (najądrze, nasieniowody)
- gruczoły płciowe dodatkowe (gruczoły pęcherzykowe, gruczoł krokowy, gruczoły
opuszkowo-cewkowe)
- męski narząd kopulacyjny (prącie)

2. Na kształt jakiego gruczołu zbudowane jest u ssaków jądro?

Na kształt gruczołu cewkowego złożonego.

3. Gdzie leżą jądra w życiu płodowym?

Leżą w jamie brzusznej i są otoczone otrzewną.

4. Jaka jest budowa jądra?

Jądro otoczone jest osłonką pochwową jądra, która składa się z dwóch blaszek: trzewnej i
ściennej, pomiędzy którymi znajduje się płyn surowiczy. Pod nią znajduje się torebka
łącznotkankowa zwana błona białawą, składającą się z dwóch warstw: zewnętrznej –
włóknistej, złożonej z włókien kolagenowych i wewnętrznej – naczyniowej, zawierającej
naczynia krwionośne. U ogiera w błonie białawej znajdują się komórki mięśniowe gładkie.
Od strony najądrza wnika do jądra łącznotkankowe pasmo zwane śródjądrzem, od którego
odchodzą przegródki łącznotkankowe z naczyniami krwionośnymi i nerwami, które biegną
promieniście i dzielą jądro na płaciki.

5. Jak zbudowany jest płacik jądra?

W płaciku wyróżnia się część produkującą komórki rozrodcze męskie oraz drogi
wyprowadzające. Pierwszą część tworzą kanaliki nasienne kręte (kanaliki plemnikotwórcze),
zaś do dróg wyprowadzających w jądrze zaliczane są kanaliki proste i sieć jądra. W płaciku
ponadto znajduje się łącznotkankowy zrąb podtrzymujący powyższe elementy i zawierający
naczynia krwionośne i nerwy oraz znajdują się w nim komórki gruczołu śródmiąższowego.

6. Wymień elementy strukturalne znajdujące się pomiędzy kanalikami w jądrze.

- tkanka łączna właściwa luźna
- komórki gruczołu śródmiąższowego jądra
- naczynia krwionośne i limfatyczne
- nerwy

7. Jakie elementy składają się na drogi wyprowadzające nasienie?

- kanaliki proste
- kanaliki sieci jądra
- kanaliki odprowadzające
- przewód najądrza
- nasieniowód
- cewka moczowa

8. Jak zbudowana jest ściana kanalika plemnikotwórczego?

Od zewnątrz ograniczona jest błoną własną składającą się z cienkiej błony podstawnej
wzmocnionej włóknami kratkowymi, na zewnątrz której znajduje się warstwa tkanki łącznej z
fibrocytami, włóknami kolagenowymi i sprężystymi. Ponadto w ścianie kanalika
plemnikotwórczego wyróżnia się komórki podporowe Sertolego (sustentocyty) oraz komórki
nasienne. W ścianie kanalika występują również komórki mioidalne.
9. Przedstaw ultrastrukturę i funkcje komórki podporowej jądra.
Komórka podporowa (komórka Sertolego) jest bogata w cytoplazmę, w której w pobliżu
błony własnej leży owalne lub gruszkowate jądro. Ma dobrze rozwiniętą siateczkę
śródplazmatyczną z rybosomami, liczne mitochondria, wtręty komórkowe w postaci białek,
lipidów, węglowodanów oraz ziarna pigmentu.
Funkcje sustentocytów:
- funkcja podporowa
- izolacja komórek spermatogenezy i odżywianie ich. Element bariery krew-jądro
- regulują przesuwanie się komórek nasiennych
- wytwarzanie płynu światła kanalików
- mają receptory dla androgenów
- wytwarzanie niewielkich ilości estrogenów, inhibiny M, ABP, TGFα, TGFβ, IGF I
- mają zdolność do fagocytozy komórek nasiennych oraz resztek cytoplazmatycznych
powstających w wyniku przekształcania spermatyd w plemniki
- wydzielanie defensyn

10. Które z komórek nasiennych jako jedyne występują w jądrze do okresu dojrzałości
płciowej?
Są to spermatogonie.

11. Jakie komórki znajdują się w kanaliku nasiennym przed pokwitaniem?

- komórki podporowe
- nieliczne prespermatogonie
- komórki mioidalne
- komórki tkanki łącznej właściwej luźnej

12. Wymień komórki nasienne. Podkreśl te, które leżą najbardziej obwodowo przy błonie
własnej ściany kanalika nasiennego.
- spermatogonie
- spermatocyty I-rzędu
- spermatocyty II-rzędu
- spermatydy
- plemniki

13. Wymień komórki diploidalne kanalika plemnikotwórczego.

- komórki podporowe (Sertolego, sustentocyty)
- komórki mioidalne
- komórki tkanki łącznej właściwej luźnej
- spermatogonie
- spermatocyty I rzędu

14. Które z komórek w kanaliku nasieniotwórczym są haploidalne?

- spermatocyty II rzędu
- spermatydy
- plemniki

15. Jakie są histologiczne elementy budowy jądra?

- kanaliki plemnikotwórcze
- kanaliki proste
- kanaliki sieci jądra
- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne i limfatyczne
- nerwy
- komórki gruczołu śródmiąższowego (gruczołu Leydiga)

16. U jakich zwierząt komórki gruczołu śródmiąższowego są najliczniejsze?

- u ogiera
- u knura

17. Co to jest: a) spermatogoniogeneza, b) spermatocytogeneza?

a) Jest to powstawanie spermatogonii i ich różnicowanie w spermatocyty I rzędu.
b) Jest to powstawanie spermatocytów II rzędu ze spermatocytów I rzędu w wyniku mejozy.

18. Co to jest spermatogeneza? Jakie okresy wyróżniamy w jej przebiegu?

Jest to proces rozwoju komórek rozrodczych męskich.
- spermatogoniogeneza
- spermatocytogeneza
- spermiogeneza

19. Narysuj i podpisz schemat przebiegu spermatogenezy. Obok nazw komórek zaznacz
liczbę chromosomów.

gonocyty 2n

prespermatogonie 2n

spermatogonie 2n

spermatocyty I rzędu 2n

spermatocyty II rzędu 1n

spermatydy 1n

plemniki 1n

20. Jakie rodzaje spermatogonii wyróżnia się i czym się one charakteryzują?
- spermatogonie Ad – (z ciemnymi jądrami), które są uważane za komórki rezerwuarowe albo
rezerwowe, z których część dzieli się w sposób niezupełny, podczas którego następuje
kariokineza, a po niej niepełna cytokineza. Komórki takie połączone są mostkiem
cytoplazmatycznym i tworzą tzw. zespólnię.
- spermatogonie Ap – (z jasnymi jądrami), powstają w wyniku różnicowania się
spermatogonii Ad.
- spermatogonie B – również wytwarzające połączenia o charakterze syncytialnym
21. Które komórki występujące w jądrze tworzą zespólnię. Jaki jest mechanizm powstawania
tych struktur?
Zespólnię tworzą:
- spermatogonie
- spermatocyty I i II rzędu
- spermatydy
Zespólnia powstaje w wyniku niepełnego podziału komórki (pełna kariokineza ale niepełna
cytokineza).

22. Które komórki kanalików nasiennych dzielą się mitotycznie?

- komórki podporowe
- spermatogonie
- komórki tkanki łącznej właściwej luźnej
- komórki mioidalne

23. Sprecyzuj, które komórki jądra: a) powstają w trakcie pierwszego podziału mejotycznego,
b) wydzielają czynniki pobudzające lub hamujące spermatogenezę?
a) spermatocyty II rzędu
b) komórki podporowe (Sertolego, sustentocyty)

24. Sprecyzuj, które komórki jądra: a) tworzą ścianę kanalików prostych, b) biorą udział w
formowaniu zespólni?
a) komórki podporowe (Sertolego)
b) spermatogonie, spermatocyty I i II rzędu, spermatydy

25. W jaki sposób powstają ze spermatogonii spermatocyty I rzędu?

Spermatogonie rosną i przekształcają się w spermatocyty I rzędu bez zmiany liczby
chromosomów.

26. Czym różni się spermatocyt I rzędu od spermatocytu II rzędu?

Spermatocyt I rzędu jest diploidalny, jest przerośniętą spermatogonią i wykazuje dużą
aktywność metaboliczną w porównaniu z innymi komórkami nasiennymi, zaś spermatocyt II
rzędu jest haploidalny, o połowę mniejszy od spermatocytu I rzędu i bardzo szybko się dzieli.

27. Jakie fazy wyróżnia się w I podziale mejotycznym, w który wchodzą spermatocyty I-
rzędu?
- wydłużona profaza (leptoten, zygoten, pachyten, diploten, diakineza)
- metafaza
- anafaza
- telofaza

28. Scharakteryzuj, co dzieje się w poszczególnych fazach profazy I podziału mejotycznego.

- leptoten – chromosomy kondensują i stają się widoczne pod mikroskopem
- zygoten – chromosomy homologiczne łączą się w pary wytwarzając połączenia
- pachyten – następuje wymiana fragmentów chromatyd pomiędzy chromosomami
homologicznymi, czyli crossing-over
- diploten – chromosomy łączą się w miejscach wymian
- diakineza – kończy się kondensacja chromosomów, zanika otoczka jądrowa i rozprasza się
jąderko
29. Co to jest spermiogeneza i co w jej wyniku się dzieje?
Jest to ostatni etap spermatogenezy polegający na przekształceniu spermatyd w plemniki.
Jej wynikiem jest:
- wytworzenie akrosomu z aparatu Golgiego
- formowanie witki
- kondensacja i modyfikacja chromatyny, w wyniku której zmniejsza się jądro, zmienia się
jego kształt, a chromatyna zmienia swoją budowę

30. Dokąd są przemieszczane i co tworzą w czasie spermiogenezy: a) centriola bliższa, b)

mitochondria spermatyd?
a) przemieszcza się do okolicy bieguna jądra spermatydy naprzeciwko aparatu Golgiego i
tworzy kinetosom (ciałko podstawowe) witki plemnika.
b) mitochondria spermatyd układają się wokół aksonemy wstawki tworząc osłonkę
mitochondrialną

31. Co dzieje się z centriolą i mitochondriami podczas spermiogenezy?

2 centriole przemieszczają się w okolicę jednego bieguna jądra spermatydy (naprzeciwko
akrosomu). Centriola bliższa przekształca się w ciałko podstawowe (kinetosom) witki
plemnika, zaś centriola dalsza – w pierścień zamykający wstawki plemnika.
Ciałko podstawowe organizuje aksonemę, a mitochondria spermatydy układają się dookoła
niej.

32. Jakie substancje zawiera akrosom? Podkreśl nazwę tej z nich, która rozpuszcza osłonkę
przejrzystą.
- hialuronidaza
- akrozyna
- neuraminidaza
- kwaśna fosfataza

33. Z czego powstaje akrosom i jakie są jego funkcje?

Powstaje z aparatu Golgiego spermatydy i jest swoistą odmianą lizosomu. Zawiera enzymy,
które umożliwiają zapłodnienie. Okrywa powierzchnię główki plemnika. Po zetknięciu się
plemnika z oocytem II rzędu następuje reakcja akrosomalna a w wyniku czego zapłodnienie.

34. Jakie organella komórkowe uczestniczą w wytwarzaniu: a) akrosomu, b) wstawki

plemnika?
a) aparat Golgiego, jądro komórkowe, swoiste lizosomy spermatyd
b) centriola dalsza, mitochondria spermatyd

35. Co to jest reakcja akrosomalna i kiedy zachodzi?

Jest to reakcja zachodząca podczas zetknięcia się plemnika z oocytem II-rzędu i polega na
uwolnieniu enzymów hydrolitycznych. Enzym hialuronidaza obecny w akrosomie plemnika
powoduje rozdzielenie komórek ziarnistych wieńca promienistego otaczających oocyt II-
rzędu, a akrozyna trawi osłonkę przejrzystą, umożliwiając zetknięcie się błon plemnika i
oocytu, a co za tym idzie – zapłodnienie.

36. Sprecyzuj, które komórki podlegają przemianom w trakcie spermiogenezy. Podaj w

punktach, jakich przemian dotyczy ten proces.
Tymi komórkami są spermatydy. Przemiany:
- wytworzenie akrosomu z aparatu Golgiego
- formowanie witki
- kondensacja i modyfikacja chromatyny, w wyniku której zmniejsza się jądro, zmienia się
jego kształt, a chromatyna zmienia swoją budowę

37. Jakim przemianom ulega spermatyda?

- spermatyda wydłuża się
- przyjmuje kształt owalny
- jądro komórkowe schodzi do bieguna komórki
- do jądra zbliża się aparat Golgiego
- ziarenka aparatu Golgiego zlewają się i tworzą akroblast
- akroblast powiększa się i układa się pod powierzchnią przedniej części główki plemnika
- z akroblastu powstaje akrosom
- centriole przekształcają się w ciałko podstawowe witki i pierścień zamykający wstawki
- mitochondria układają się dookoła włókna osiowego wstawki tworząc osłonkę
mitochondrialną

38. Co to jest spermiacja i kiedy zachodzi?

Zachodzi podczas przekształcania spermatyd w plemniki (spermiogenezy) i polega na tym, że
nadmiar cytoplazmy wraz z mostkami cytoplazmatycznymi oddzielają się od spermatyd w
postaci ciałek resztkowych. Ciałka resztkowe ulegają autolizie, a ich pozostałości są
fagocytowane i trawione przez komórki podporowe (Sertolego).

39. Co to są ciałka resztkowe i jak powstają?

Ciałka te są nadmiarem cytoplazmy usuwanym ze spermatyd w czasie spermiogenezy.
(Przyszłe plemniki mają małą ilość cytoplazmy w porównaniu ze spermatydami.) Nadmiar
ten usuwany jest w procesie zwanym spermiacją.

40. Z jakich części składa się plemnik?

- główka
- szyjka
- wstawka
- witka

41. Narysuj i podpisz schemat budowy plemnika.

Patrz: Rys. D.6.

42. Wymień, z czego składa się wstawka plemnika?

- ciałko podstawowe (kinetosom)
- aksonema o typowej budowie (9 par mikrotubuli + 2 mikrotubule w środku)
- wzdłuż obwodowych par mikrotubuli leżą słupy filamentów otoczonych przez szereg
długich mitochondriów układających się na kształt pierścieni i tworzących osłonkę
mitochondrialną
- wstawka kończy się pierścieniem zamykającym

43. Co składa się na szyjkę plemnika?

- część łącząca
- centriola bliższa
- resztki centrioli dalszej
- filamenty tworzące słupy

44. Jakie funkcje pełni witka plemnika?

Witka jest elementem napędowym dla plemników.

45. Co to są glikokoniugaty?
Są to glikoproteiny występujące na powierzchni główki plemnika, które zasłaniają receptory
błonowe plemnika, uniemożliwiając mu połączenie się z komórką jajową.

46. Co to jest uzdatnienie? Jaką inną nazwą określa się ten proces?
Uzdatnienie, inaczej kapacytacja, polega na rozłożeniu glikokoniugatów główki plemnika
przez enzymy dróg rodnych samicy. Ponadto w jej wyniku błona plemnika traci cholesterol,
staje się bardziej płynna, co ułatwia fuzję błon plemnika i komórki jajowej. Następuje
również przepływ jonów wapniowych, w związku z czym witka staje się bardziej ruchliwa.

47. Jakie elementy składają się na barierę krew-jądro? Jakie jest znaczenie tej bariery?
- śródbłonek naczyń krwionośnych z błoną podstawną
- błona własna kanalika nasiennego
- tkanka łączna
- komórki podporowe – ich wypustki cytoplazmy oraz połączenia pomiędzy tymi komórkami
Bariera ta uniemożliwia przenikanie z krwi do kanalika plemnikotwórczego immunoglobulin
i innych cząsteczek krwi oraz uniemożliwia przenikanie do krwi cząsteczek,
makrocząsteczek, substancji regulujących spermatogenezę.

48. Jak zbudowany jest gruczoł śródmiąższowy jądra? Jaką funkcję pełni ten gruczoł?
Składa się z komórek endokrynowych, śródmiąższowych (komórek Leydiga). Komórki te
leżą grupami w tkance łącznej międzykanalikowej otoczone przez 3-4 kanaliki
plemnikotwórcze. Wydziela androgeny (testosteron), relaksynę i inne. Pośrednio wpływa na
wykształcenie się drugorzędowych cech męskich, pobudzająco na spermatogenezę. Komórki
Leydiga odgrywają ponadto rolę w przemianie materii komórek nasiennych. Mają zdolność
do wychwytywania barwników przyżyciowych.

49. Podaj lokalizację i funkcję komórek interstycjalnych w jądrze?

Komórki interstycjalne jądra są to komórki gruczołu śródmiąższowego Leydiga. Są one
komórkami syntetyzującymi i uwalniającymi steroidy (androgeny, a przede wszystkim
testosteron) poprzez co wpływają pobudzająco na spermatogenezę, na wykształcenie i
utrzymywanie się drugorzędowych cech płciowych męskich. Biorą też udział w regulacji
przemiany materii komórek nasiennych. Zlokalizowane są w tkance łącznej
międzykanalikowej pomiędzy kanalikami plemnikotwórczymi, otoczone przez 3-4 takie
kanaliki.

50. Przedstaw ultrastrukturę komórek Leydiga.

Są to komórki duże, wieloboczne o pęcherzykowatych jądrach i kwasochłonnej cytoplazmie,
w której znajdują się kropelki tłuszczu, ziarna pigmentu, białkowe kryształy Reinkego a także
obfita gładka siateczka śródplazmatyczna i mitochondria z kanalikowatymi grzebieniami.

51. Co wydzielają komórki gruczołu śródmiąższowego jądra?

- androgeny, a przede wszystkim testosteron
- relaksyna
- TGF
- MSH
- endorfina
- oksytocyna

52. Jaką funkcję spełnia testosteron? Do jakiej grupy hormonów jest zaliczany?
- wpływa na popęd płciowy
- pobudza spermatogenezę
- wpływa na wykształcenie i utrzymywanie się drugorzędowych cech płciowych
Zaliczany jest do grupy hormonów steroidowych.

53. Jaką funkcję u samców pełni: a) relaksyna, b) oksytocyna? Przez co są wydzielane?

a) wzbudza ekspresję genu dla naczyniowego czynnika wzrostu śródbłonkowego (VEGF), a
tym samym pobudza angiogenezę; ponadto działa rozszerzająco na naczynia krwionośne oraz
hamuje nadmierne wytwarzanie włókien tkanki łącznej
b) pobudza skurcze komórek mioidalnych kanalików nasiennych
Wydzielane są przez komórki gruczołu śródmiąższowego jądra (gruczołu Leydiga).

54. Jakie części wyróżnia się w najądrzu?

- głowę
- trzon
- ogon

55. Jak zbudowana jest ściana kanalików prostych?

Zbudowana jest z komórek podporowych spoczywających błonie podstawnej. Całość jest
otoczona cienką warstwą tkanki łącznej.

56. Jaki nabłonek występuje w kanalikach odprowadzających jądra?

Jest to nabłonek jednowarstwowy, którego komórki są na przemian walcowate (mające
rzęski) lub sześcienne (mające mikrokosmki).

57. Jak zbudowana jest ściana kanalików odprowadzających jądra?

Składa się z na przemian ułożonych na błonie podstawnej komórek nabłonka
jednowarstwowego, miejscami sześciennego mających mikrokosmki i miejscami
walcowatego mających rzęski. Pod błoną podstawną znajduje się cienka warstwa tkanki
łącznej właściwej z włóknami sprężystymi i pojedynczymi miocytami gładkimi.

58. Jaka jest histologiczna budowa ściany przewodu najądrza? Jaką funkcję spełnia ten
przewód?
- nabłonek dwurzędowy z komórkami walcowatymi (wysokimi) i podstawnymi (niskimi),
które w wierzchołkowej części zawierają ziarnistości, pęcherzyki i krople tłuszczu
- błona podstawna nabłonka
- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne
- nerwy
- komórki mięśniowe gładkie
Od zewnątrz przewód najądrza otacza błona biaława, która ma u konia komórki mięśniowe
gładkie oraz błona surowicza.
Przewód najądrza jest drogą wyprowadzającą nasienie. Jest też miejsce magazynowania
plemników. Komórki jego nabłonka wydzielają glikoproteiny okrywające główki plemników
wytwarzając warstwę glikokoniugatów. Wydziela substancje sprzyjające dojrzewaniu
plemników.

59. Narysuj i podpisz schemat przekroju poprzecznego przez przewód najądrza.

Patrz: Rys. D.5.

60. Wymień funkcje najądrza?

- droga wyprowadzająca nasienie
- jest miejscem magazynowania plemników
- komórki jego nabłonka wydzielają glikoproteiny okrywające główki plemników
wytwarzając warstwę glikokoniugatów
- wydziela substancje sprzyjające dojrzewaniu plemników.

61. Jaki nabłonek wyściela trzon przewodu najądrza?

Nabłonek dwurzędowy walcowaty ze stereocyliami na górnej powierzchni komórek. W
wierzchołkowej części komórek leżą pęcherzyki, ziarnistości i krople tłuszczów.

62. Jakie są cechy charakterystyczne nabłonka przewodu najądrza?

Jest to nabłonek dwurzędowy walcowaty. Na wolnej powierzchni komórek nabłonka znajdują
się długie mikrokosmki zwane stereocyliami. W części wierzchołkowej komórek, cytoplazma
zawiera ziarnistości, pęcherzyki i krople tłuszczu. Nabłonek spoczywa na błonie podstawnej.

63. Wymień warstwy ściany nasieniowodu.

- błona śluzowa
- błona mięśniowa
- przydanka

64. Wymień elementy histologiczne budowy ściany nasieniowodu. Jaka jest jego funkcja?
Błona śluzowa:
- nabłonek, początkowo – dwurzędowy ze stereocyliami, następnie jednowarstwowy
walcowaty wraz z błoną podstawną. Wśród jego komórek znajdują się śródnabłonkowe
limfocyty.
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej z licznymi włóknami sprężystymi
Błona mięśniowa z dwóch warstw miocytów gładkich: wewnętrznej – okrężnej i zewnętrznej
– podłużnej. U szczura jest jeszcze trzecia warstwa tuż pod błoną śluzową – podłużna.
Przydanka łączy nasieniowód z otoczeniem, w której leżą naczynia krwionośne i komórki
tłuszczowe.
Nasieniowód jest drogą wyprowadzającą nasienie, a jego bańka miejscem przechowywania
plemników. Komórki nasieniowodu zagęszczają zawiesinę plemników silnie absorbując płyn
nasieniowodu.

65. Wymień komórki nabłonka nasieniowodu?

- komórki nabłonka (początkowo) dwurzędowego a później jednowarstwowego walcowatego
- śródnabłonkowe limfocyty

66. Z czego składa się nabłonek nasieniowodu?

- komórki nabłonka, początkowo – dwurzędowego ze stereocyliami, a następnie
jednowarstwowego walcowatego wraz z błoną podstawną
- śródnabłonkowe limfocyty
- u buhaja mogą być tam małe komórki tłuszczowe

67. Czym cechuje się część gruczołowa nasieniowodu?

W miejscu jej występowania znajduje się bańka nasieniowodu (brak jej u kota), do której
uchodzą gruczoły cewkowe, których wydzielina wchodzi w skład nasienia. Ich odcinki
wydzielnicze wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.

68. Jaki nabłonek występuje: a) w najądrzu, b) w nasieniowodzie?

a) nabłonek dwurzędowy walcowaty ze stereocyliami
b) początkowo nabłonek dwurzędowy, a następnie jednowarstwowy walcowaty

69. Narysuj i podpisz schemat przekroju poprzecznego przez nasieniowód.

Patrz: Rys. D.4.

70. Co to są pęcherzyki nasienne i jaka jest ich budowa? Jaka jest ich funkcja? U jakich
zwierząt nie występują?
Są to, inaczej gruczoły pęcherzykowe, czyli uwypuklenia ściany nasieniowodu. Są
gruczołami cewkowymi złożonymi lub cewkowo-pęcherzykowymi. Ściana ich odcinków
wydzielniczych zbudowana jest na nabłonka jednowarstwowego walcowatego. W torebce
łącznotkankowej i pasmach wnikających w głąb gruczołu znajdują się komórki mięśniowe
gładkie. Od zewnątrz pęcherzyki nasienne otoczone są przydanką. Są one gruczołami
płciowymi dodatkowymi męskiego układu płciowego. Produkują wydzielinę, która ze
względu na obecność fruktozy, jest materiałem energetycznym dla plemników. Gruczoły
pęcherzykowe nie występują u mięsożernych.

71. Wymień elementy histologiczne gruczołu krokowego (stercza)?

- torebka łącznotkankowa
- tkanka łączna właściwa luźna z komórkami mięśniowymi gładkimi
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z błoną podstawną
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- nerwy

72. Jak zbudowany jest zrąb gruczołu krokowego (stercza)?

- torebka łącznotkankowa otaczająca gruczoł, która oddaje odnogi biegnące promieniście w
kierunku świtała cewki moczowej
- tkanka łączna właściwa luźna z miocytami gładkimi
- naczynia krwionośne, limfatyczne
- zakończenia nerwowe

73. Jak zbudowany jest miąższ gruczołu krokowego (stercza)?

- odcinki wydzielnicze, których ściana jest zbudowana z nabłonka jednowarstwowego
walcowatego leżącego na błonie podstawnej
- gruczoły błony śluzowej i podśluzowej
- gruczoły główne

74. Co znajduje się w wydzielinie gruczołu krokowego?

- diastaza
- kwaśna fosfataza
- kwas cytrynowy
- enzymy proteolityczne
- aminokwasy
- prostaglandyny
- jony cynku, wapnia, sodu i potasu

75. Jakie zmiany zachodzą w prostacie wraz z wiekiem?

Funkcja gruczołu krokowego stopniowo zanika, następuje rozrost tkanki łącznej wraz z
komórkami mięśniowymi gładkimi, co może powodować ucisk na cewkę moczową i stwarzać
trudności w oddawaniu moczu.

76. Jakie są histologiczne elementy budowy gruczołów opuszkowo-cewkowych?

- jedna warstwa komórek walcowatych lub sześciennych wyściełająca światło odcinka
wydzielniczego
- pomiędzy odcinkami wydzielniczymi znajduje się tkanka łączna właściwa luźna z
komórkami mięśniowymi gładkimi i poprzecznie prążkowanymi szkieletowymi.

77. Co znajduje się w wydzielinie gruczołów opuszkowo-cewkowych?

- śluz
- galaktoza
- kwas sialowy

78. U jakich zwierząt gruczoły opuszkowo-cewkowe są najlepiej rozwinięte, a u jakich nie

występują?
Dobrze rozwinięte są u ogiera i knura, zaś wcale nie występują u psa.

79. Gdzie leżą gruczoły: a) opuszkowo-cewkowe, b) krokowy, c) pęcherzykowe?

a) ich przewody wyprowadzające uchodzą do części jamistej cewki moczowej
b) obejmuje początkowy odcinek cewki moczowej
c) są uwypukleniami ściany nasieniowodu leżącymi pod jego bańką

80. Jaki jest skład nasienia u zwierząt?

- plemniki
- niedojrzałe komórki nasienne
- limfocyty
- granulocyty
- ciałka skrobiowate i lecytynowe
- kropelki tłuszczu
- ziarenka barwnika

81. Jaka jest budowa prącia?

W jego skład wchodzą dwa ciała jamiste oddzielone od siebie przegrodą włóknistą i otoczone
są błoną białawą, od której odchodzą do wnętrza beleczki i przegródki, zawierające włókna
sprężyste i komórki mięśniowe gładkie. Zatoki jamiste we wnętrzu prącia wysłane są
śródbłonkiem. Prącie pokryte jest skórą, która tworzy na końcu fałd zwany napletkiem, na
którego wewnętrznej powierzchni znajdują się ujścia gruczołów wydzielających łój
napletkowy zwany mastką.

82. U jakich zwierząt występuje kość prącia?

U mięsożernych, owadożernych i gryzoni.
1. Co wchodzi w skład układu płciowego żeńskiego?
- gonady żeńskie (jajniki)
- drogi odprowadzające (jajowody)
- macica
- żeński narząd kopulacyjny (pochwa)

2. Jakim nabłonkiem i jakiego pochodzenia pokryty jest od zewnątrz jajnik?

Jest to nabłonek jednowarstwowy sześcienny pochodzenia mezodermalnego.

3. Jakie dwie zasadnicze części wyróżnia się na przekroju jajnika?

- kora jajnika (strefa pęcherzykowa, strefa miąższowa)
- rdzeń jajnika (strefa naczyniowa)

4. U jakiego zwierzęcia strefy jajnika są ułożone inaczej niż u większości zwierząt?

Tak jest u klaczy, u której rdzeń jajnika leży na zewnątrz, a część odpowiadająca korze
wewnątrz, przy czym łączy się ona z powierzchnią narządu za pomocą tzw. jamki
owulacyjnej.

5. Czym różni się jajnik krowy od jajnika klaczy?

U krowy w jajniku jego kora leży na obwodzie, zaś rdzeń w środku. W jajniku klaczy
natomiast jest odwrotnie – części odpowiadająca korze leży wewnątrz i łączy się z
powierzchnią za pośrednictwem jamki owulacyjnej zaś rdzeń na zewnątrz.

6. Jaka jest histologiczna budowa: a) kory, b) rdzenia jajnika?

a) kora składa się ze zrębu utworzonego z tkanki łącznej, w którym znajdują się pęcherzyki
jajnikowe, ciałka żółte, ciałka białawe, ciałka zanikowe oraz cienkie pęczki włókien
kolagenowych, fibrocyty oraz mała liczbę włókien sprężystych. Są tutaj też komórki gruczołu
śródmiąższowego jajnika.
b) zrąb z tkanki łącznej właściwej luźnej, w której leżą włókna sprężyste oraz liczne naczynia
krwionośne

7. Wymień komórkowe elementy znajdujące się w jajniku?

- komórki nabłonka jednowarstwowego sześciennego
- komórki łącznotkankowe
- komórki śródbłonka naczyń krwionośnych jajnika
- miocyty gładkie ściany naczyń krwionośnych
- komórki krwi naczyń krwionośnych
- komórki luteinowe i paraluteinowe ciałka żółtego
- komórki ziarniste
- fibrocyty
- oogonie
- oocyty I rzędu
- oocyty II rzędu

8. Jak nazywa się proces powstawania komórek rozrodczych żeńskich i z jakich etapów się
składa?
Nazywa się on oogenezą i składa się z trzech etapów:
- tworzenie oogonii
- tworzenie oocytów I rzędu
- tworzenie oocytów II rzędu
9. Opisz przebieg oogenezy u samic.
Komórkami progenitorowymi żeńskich komórek rozrodczych są oogonie. Do uzyskania
dojrzałości płciowej dzielą się one mitotycznie dając kolejne pokolenia oogonii, z których
ostatnie tracą zdolność podziału. Oogonie te następnie rosną, gromadząc substancje zapasowe
w postaci białek i stają się oocytami I-rzędu. Oocyty pierwszego rzędu przechodzą podział
redukcyjny (mejozę), w którym w diplotenie jego profazy następuje zahamowanie ich
rozwoju przez inhibitor dojrzewania oocytów (OMI). Jest to pierwsze zahamowanie w
oogenezie i nazywa się ono diktiotenem. Kiedy rozpocznie się okres pokwitania oocyty I-
rzędu dokończają mejozę pod wpływem czynnika pobudzającego dojrzewanie (MPF). Oocyt
I-rzędu kończy mejozę i w jej wyniku powstaje oocyt II-rzędu oraz mała komórka zwana
ciałkiem kierunkowym I (polocytem I). Następnie oocyt II-rzędu wchodzi w podział
ekwacyjny i zostaje zahamowany w jego metafazie. Jest to drugie zahamowanie w oogenezie,
które jest utrzymywane przez czynnik cytoplazmatyczny (CSF), który hamuje MPF. Taki
oocyt nazywany jest komórką jajową i jest zdolny do zapłodnienia. W takiej postaci jest
wydalany z jajnika w procesie zwanym jajeczkowaniem albo owulacją. Po zapłodnieniu
komórka dokończa podział ekwacyjny i dokonuje cytokinezy, w wyniku czego powstaje
ootyda oraz ciałko kierunkowe II (polocyt II). W tym samym czasie następuje podział I ciałka
kierunkowego. W ten sposób z jednego oocytu I-rzędu otrzymuje się jedną komórkę jajową
oraz trzy ciałka kierunkowe.

10. Co to jest diktioten?

Jest to stan zahamowania w diplotenie profazy podziału redukcyjnego w jaki wchodzą oocyty
I rzędu. W takim stanie oocyty te mogą pozostawać przez całe życie płodowe, a po urodzeniu
do momentu pokwitania.

11. Co to jest i jak na oocyt działa OMI?

Jest to inhibitor dojrzewania oocytów. Blokuje w diplotenie profazy podziału redukcyjnego
(diktiotenie) oocyty I rzędu.

12. Jakie są dwa zahamowania w oogenezie?

- zahamowanie oocytu I rzędu w diplotenie profazy podziału redukcyjnego (diktiotenie)
- zahamowanie oocytu II rzędu w metafazie podziału ekwacyjnego

13. W jakim stadium mejozy jest oocyt w pęcherzyku wzrastającym?

Jest zahamowanym oocytem I rzędu w diplotenie profazy podziału redukcyjnego
(diktiotenie).

14. W jaki stadium mejozy są oocyty w fazie wielkiego wzrostu?

Są zahamowane w diplotenie profazy podziału redukcyjnego (diktiotenie).

15. W jakim stadium mejozy są oocyty w fazie witellogenezy?

W diplotenie profazy podziału redukcyjnego (diktioten).

16. Jak nazywają się stadia, w których dochodzi do zatrzymania podziału mejotycznego
oocytu? Jakie procesy powodują odblokowanie tak zatrzymanych komórek?
- pierwsze zatrzymanie oocytu I rzędu jest w diktiotenie (diplotenie profazy podziału
redukcyjnego). Jego odblokowanie powoduje MPF, czynnik pobudzający dojrzewanie.
- drugie zahamowanie oocytu II rzędu jest w metafazie podziału ekwacyjnego i jego
odblokowanie następuje w wyniku zapłodnienia
17. Sprecyzuj, w którym stadium mejozy: a) znajduje się oocyt w pęcherzyku dojrzałym tuż
przed owulacją, b) działa czynnik pobudzający dojrzewanie oocytu (MPF)?
a) metafaza podziału ekwacyjnego
b) diploten profazy podziału redukcyjnego (diktioten)

18. Scharakteryzuj stadium diplotenu profazy mejozy, w jaką wchodzą oocyty I rzędu.
Rozwój oocytu I rzędu w tym stadium jest zahamowany przez OMI, inhibitor dojrzewania
oocytów.

19. Narysuj i podpisz schemat budowy pęcherzyków jajnikowych, w których oocyt znajduje
się w diktiotenie.

Patrz: Rys. i Rys.

20. Co powstaje z oocytu I rzędu po pierwszym podziale mejotycznym?

Powstaje oocyt II rzędu oraz I ciałko kierunkowe (polocyt I).

21. Wyjaśnij co to są, kiedy powstają i jaką rolę pełnią ciałka kierunkowe?
Są to małe komórki, które mają znikomą ilość cytoplazmy. Powstają podczas oogenezy po
podziale redukcyjnym, a potem po ekwacyjnym. Najczęściej jest ich 2, ale czasem może być
ich 3. Dzięki temu oocyt podczas oogenezy dzieli się mejotycznie bez znacznego ubytku
cytoplazmy.

22. Ile czasu trwa cykl pęcherzyków jajnikowych u większości zwierząt domowych, a ile u
zwierząt dziko-żyjących?
Trwa on 21 dni, za wyjątkiem psa i kota, u którego trwa pół roku.
U zwierząt dziko żyjących trwa rok.

23. Jakie pęcherzyki jajnikowe wyróżnia się?

- pęcherzyk jajnikowy pierwotny
- pęcherzyk jajnikowy wzrastający bezjamisty
- pęcherzyk jajnikowy wzrastający jamisty
- pęcherzyk jajnikowy dojrzały (pęcherzyk Graafa)
- pęcherzyk atrezyjny (zanikowy)

24. U których zwierząt mogą występować pęcherzyki wielojajowe?

U psa, kota, świni, owcy, królika.

25. Opisz budowę pęcherzyka jajnikowego pierwotnego.

Leży on na obwodzie kory jajnika. Składa się z oogonii, a następnie z oocytu I-rzędu
zahamowanego w diktiotenie. Ma duże, owalne jądro z 1 lub 2 jąderkami. Zawiera aparat
Golgiego, liczne mitochondria oraz ułożone równolegle do siebie otoczki jądrowe zwane
błonami pierścieniowatymi. Dookoła oocytu I rzędu leżą płaskie komórki (komórki
pęcherzykowe) na błonie podstawnej od strony zrębu jajnika. Mogą się one przekształcać w
komórki ziarniste.

26. W jaki sposób pęcherzyk pierwotny przekształca się we wzrastający?

Oocyt I rzędu znacznie się powiększa i gromadzi w cytoplazmie substancje zapasowe.
Dookoła niego powstaje osłonka przejrzysta. Komórki ziarniste zaczynają się mnożyć i
układać w kilka warstw dookoła oocytu. Błona podstawna staje się wyraźniejsza.

27. Z jakich warstw i o jakiej budowie składa się ściana pęcherzyka dojrzałego? W którym
miejscu w pęcherzyku leży błona szklista?
- warstwa zewnętrzna osłonki pęcherzyka zbudowana z włókien kolagenowych,
siateczkowych, nielicznych fibroblastów i małej liczby naczyń krwionośnych
- warstwa wewnętrzna osłonki pęcherzyka zbudowana z komórek łącznotkankowych, włókien
łącznotkankowych (szczególnie siateczkowych), naczyń krwionośnych włosowatych oraz
szerokich szczelin limfatycznych
- warstwa ziarnista leżąca na błonie podstawnej zwanej błoną szklistą
- osłonka przejrzysta
Błona szklista znajduje się pomiędzy warstwą ziarnistą a warstwą wewnętrzną osłonki
pęcherzyka.

28. Narysuj i podpisz schemat pęcherzyka jajnikowego dojrzałego. W jakim stadium znajduje
się oocyt II rzędu?

Patrz: Rys.
Oocyt II rzędu jest zahamowany w metafazie II podziału mejotycznego (ekwacyjnego).

29. Co to są i co wydzielają ziarna korowe?

Są to pęcherzyki wydzielnicze zlokalizowane w obwodowej części cytoplazmy oocytu. Ich
wydzielina wydzielana jest na zewnątrz tuż po zapłodnieniu. Wydzielina otacza powierzchnię
oocytu i zapobiega ponownemu zapłodnieniu przez inne plemniki, czyli polispermii poprzez
utwardzenie osłonki przejrzystej.

30. Jakie są funkcje osłonki pęcherzykowej?

Otacza pęcherzyk, odżywia go, ochrania go mechanicznie oraz produkuje płyn pęcherzykowy
gromadzący się w jamie pęcherzyka.

31. Jaka jest budowa i rola bariery krew-oocyt?

- osłonka przejrzysta
- komórki wieńca promienistego
- komórki wzgórka jajonośnego
- komórki ziarniste wraz z błoną szklistą (błoną podstawną)
- tkanka łączna osłonki pęcherzyka
- śródbłonek naczyń krwionośnych wewnętrznej osłonki pęcherzyka
Bariera ta chroni oocyt przed wahaniem poziomu różnych substancji we krwi, głównie
hormonów i czynników wpływających na procesy metaboliczne. Do pęcherzyka nie wnikają
immunoglobuliny i antygeny.

32. Co to jest wzgórek jajonośny?

Jest to zgrubienie utworzone przez komórki warstwy ziarnistej pęcherzyka dojrzałego,
wystające do jamy pęcherzyka, w którym leży oocyt II rzędu.

33. Jak nazywają się dwie błony otaczające oocyt I rzędu?

- błona komórkowa leżąca bardziej wewnętrznie
- osłonka przejrzysta
34. Co to jest osłonka przejrzysta, jaką ma budowę? Które komórki i kiedy tworzą tę
strukturę?
Jest to błona oddzielająca oocyt pęcherzyka jajnikowego od komórek ziarnistych. Błona ta
zbudowana jest z proteoglikanów i glikoprotein ZP1, ZP2, ZP3, które są swoiste dla każdego
gatunku, co zapobiega zapłodnieniu pomiędzy różnymi gatunkami. Osłonka przejrzysta
powstaje w trakcie przekształcania się pęcherzyka jajnikowego pierwotnego we wzrastający.
Jest ona wytworem komórki jajowej oraz komórek pęcherzykowych.

35. Wymień funkcje osłonki przejrzystej.

- oddziela oocyt od warstwy komórek ziarnistych
- ochrania mechanicznie oocyt
- bierze udział w adhezji główki plemnika
- zawiera receptory chroniące przed zapłodnieniem przez inny gatunek
- przez nią wypustki komórek ziarnistych kontaktują się oocytem

36. W jaki sposób odżywiana jest formująca się komórka jajowa w jajniku?
Odżywiana jest poprzez wypustki komórek ziarnistych, które wchodzą do otworków w
osłonce przejrzystej i wchodzą w bezpośredni kontakt z komórką jajową jak również przez
płyn pęcherzykowy.

37. Gdzie znajduje się płyn pęcherzykowy i jaki jest jego skład?
Znajduje się on m.in. w jamach pęcherzyka wzrastającego jamistego i jamie dojrzałego
pęcherzyka Graafa i w jego skład wchodzą:
- białka
- hormon estron (folikulina)
- kwas hialuronowy

38. Co wywołuje owulację? Jak inaczej nazywany jest ten proces?

Jest to inaczej jajeczkowanie, wywoływane przez duże stężenie w krwi luteotropiny –
hormonu gonadotropowego przysadki, który powoduje miejscowe niedokrwienie w ścianie
pęcherzyka przez zwężenie lub zamknięcie naczyń krwionośnych włosowatych osłonki
wewnętrznej pęcherzyka.

39. Czym charakteryzuje się etap cyklu jajnikowego poprzedzony znacznym wzrostem
stężenia LH we krwi?
Tym etapem jest owulacja (jajeczkowanie). Oocyt II rzędu zahamowany w metafazie
podziału ekwacyjnego wydalany jest z jajnika jako komórka jajowa gotowa do zapłodnienia.
Owulacja następuje pod wpływem hormonu luteotropiny krążącego we krwi, który powoduje
zwężenie lub nawet zamknięcie naczyń krwionośnych włosowatych wewnętrznej warstwy
osłonki pęcherzyka, powstaje miejscowe niedokrwienie i następuje owulacja.

40. Jak nazywa się struktura powstająca z pękniętego pęcherzyka jajnikowego?

Tworzy się z niego ciałko żółte.

41. Co dzieje się w wyniku pęknięcia pęcherzyka?

- zostaje uwolniony oocyt II rzędu zatrzymany w metafazie, który dostaje się do jamy
otrzewnej, a stąd strzępki jajowodu kierują go do jajowodu, gdzie jest ewentualnie
zapładniany lub ginie
- pęknięciu pęcherzyka towarzyszy krwawienie
- ściana pęcherzyka wypełnia się krwią i powstaje w ten sposób ciałko czerwone
- krew się resorbuje, komórki ziarniste się rozrastają i przekształcają w komórki luteinowe
- od osłonki pęcherzyka wnikają do wnętrza pasma tkanki łącznej z komórkami i naczyniami
krwionośnymi, które oddzielają od siebie pasma komórek luteinowych
W ten sposób powstaje ciałko żółte.

42. U jakich zwierząt ciałko żółte jest barwy szarobiałej i dlaczego?

U świni, owcy i kozy. Jest on szarobiałe ze względu na brak luteiny w komórkach warstwy
ziarnistej.

43. Jaka jest budowa histologiczna ciałka żółtego?

Ciałko żółte otoczone jest torebką łącznotkankową, od której wnikają pasma tkanki łącznej z
naczyniami krwionośnymi włosowatymi, a pomiędzy nimi znajdują się komórki luteinowe.
Na obwodzie ciałka żółtego spotyka się komórki paraluteinowe, które powstały z
wewnętrznej warstwy osłonki pęcherzykowej.

44. Opisz struktury ciałka żółtego i podaj ich podstawowe funkcje.

Ciałko żółte składa się z tkanki łącznej właściwej luźnej stanowiącej zrąb, naczyń
krwionośnych włosowatych pełniących funkcję odżywczą, komórek luteinowych
wydzielających progesteron, oksytocynę i neurofizynę i komórek paraluteinowych
uwalniających estrogeny. Komórki luteinowe i paraluteinowe mają cechy komórek
syntetyzujących steroidy, a więc rozbudowaną gładką siateczkę śródplazmatyczną (SER) oraz
w mitochondriach kanalikowe grzebienie.

45. Co to są i z czego powstają komórki: a) luteinowe, b) paraluteinowe? Jaka jest funkcja

tych komórek?
Są to komórki budujące ciałko żółte i mające cechy komórek syntetyzujących steroidy, a więc
obfitą SER i mitochondria z kanalikowymi grzebieniami.
a) uwalniają progesteron, oksytocynę i neurofizynę (białko transportowe). Powstają po
owulacji z komórek ziarnistych.
b) uwalniają estrogeny. Powstają po owulacji z komórek wewnętrznej warstwy osłonki
pęcherzyka jajnikowego.

46. Przedstaw ultrastrukturę komórki luteinowej?

Ma kształt wieloboczny, z kulistym jądrem. Ma dużą ilość chromatyny, w cytoplazmie ma
żółte ziarenka lipidów, siateczkę śródplazmatyczną gładką i mitochondria z kanalikowymi
grzebieniami.

47. Jaki główny hormon wydziela ciałko żółte? Jaka jest funkcja tego hormonu?
Ciałko żółte wydziela progesteron, którego funkcje są następujące:
- wpływa hamująco na jajeczkowanie
- powoduje rozpulchnienie błony śluzowej macicy
- pod jego wpływem następuje przejście z fazy pęcherzykowej w fazę lutealną błony śluzowej
macicy
- wpływa na odpowiedni rozwój łożyska
- powoduje rozrost odcinków wydzielniczych gruczołu mlekowego

48. Wymień elementy ciałka żółtego ciążowego. Jakie funkcje pełni ta struktura?
- tkanka łączna właściwa luźna
- komórki luteinowe i paraluteinowe
- naczynia krwionośne włosowate
Struktura ta intensywnie wytwarza progesteron i estrogeny co m.in. umożliwia utrzymywanie
właściwego stanu błony śluzowej macicy oraz przygotowanie gruczołów mlekowych do
wydzielania mleka.

49. Jakie jest działanie ciałka żółtego na macicę i jajnik?

Ciałko żółte jest gruczołem o wydzielaniu wewnętrznym, które wydziela m.in. progesteron,
który wpływa hamująco na jajeczkowanie oraz powoduje rozpulchnienie błony śluzowej
macicy, która w ten sposób zostaje przygotowana do przyjęcia zarodka. Przechodzi ona pod
wpływem progesteronu w fazę wydzielniczą. Poza tym ciałko żółte poprzez progesteron
odgrywa rolę w odżywianiu zarodka i płodu poprzez wpływ na odpowiedni rozwój łożyska.

50. Jak działa ciałko żółte na macicę i jajowód?

Powoduje rozpulchnienie błony śluzowej macicy, która w ten sposób zostaje przygotowana
do przyjęcia zarodka. Przechodzi ona pod wpływem progesteronu w fazę wydzielniczą. Poza
tym ciałko żółte poprzez progesteron odgrywa rolę w odżywianiu zarodka i płodu poprzez
wpływ na odpowiedni rozwój łożyska. W jajowodzie zaś dochodzi do zwiększenia liczby
komórek wydzielniczych. Rzęski poruszają się w stronę macicy.

51. Pod wpływem jakiego hormonu i przez co produkowanego następuje wydzielanie przez
ciałko żółte?
Pod wpływem hormonu luteotropowego produkowanego przez płat przedni części
gruczołowej przysadki mózgowej.

52. Co dzieje się z ciałkiem żółtym po zapłodnieniu komórki jajowej?

Ciałko żółte utrzymuje się wówczas przez cały okres ciąży i nosi nazwę ciałka żółtego
ciążowego.

53. Co dzieje się, jeżeli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona?

Po krótkim czasie ciałko żółte ulega uwstecznieniu i nosi nazwę ciałka żółtego rzekomego.

54. Co to jest ciałko krwiste?

Inaczej ciałko czerwone, powstaje po owulacji, kiedy ściany pękniętego pęcherzyka
jajnikowego wypełniają się krwią.

55. Z czego powstają komórki gruczołu śródmiąższowego jajnika?

Z komórek wewnętrznej warstwy osłonki pęcherzyka jajnikowego.

56. Jaka jest struktura gruczołu śródmiąższowego jajnika?

Gruczoł ten stanowią zgrupowania komórek endokrynowych rozrzucone wśród tkanki łącznej
właściwej zrębu jajnika. Komórki te mają cechy komórek syntetyzujących steroidy i
uwalniają estrogeny. Do komórek tego gruczołu śródmiąższowego zalicza się także komórki
wnękowe, które leżą w tkance łącznej zrębu wnęki jajnika. Uwalniają androgeny.

57. Które struktury jajnika wydzielają hormony?

- komórki luteinowe i paraluteinowe ciałka żółtego
- komórki pęcherzyków jamistych
- komórki śródmiąższowe jajnika
- komórki ziarniste
- komórki warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzyka
58. Jaka jest przyczyna poronienia w czasie ciąży?
Niedostateczne wytwarzanie progesteronu lub niedorozwój ciałka żółtego albo jego
uszkodzenie w pierwszej połowie ciąży.

59. W jaki sposób ciałko żółte przekształca się w ciałko białawe?

Komórki ciałka żółtego menstruacyjnego pod koniec cyklu miesiączkowego i ciałko żółte
ciążowe po porodzie ulegają degeneracji i luteolizie.
Polega to na stłuszczeniu komórek luteinowych, w miejsce których rozrasta się tkanka łączna.
W ten sposób ciałko żółte przekształca się w twór włóknisty, bliznowaty o zabarwieniu
białym lub szarym i nazywany jest on ciałkiem białawym.

60. Kiedy powstaje i jaką strukturę ma ciałko białawe?

Ciałko białawe powstaje w wyniku uwsteczniania się (inwolucji) ciałka żółtego. Może to
nastąpić w fazie zmian wstecznych macicy (kiedy nie dojdzie do zapłodnienia komórki
jajowej), a może też nastąpić po porodzie. Ciałko białawe jest tworem włóknistym,
bliznowatym o zabarwieniu białym albo szarym zbudowanym z tkanki łącznej.

61. Co dzieje się z komórkami warstwy ziarnistej pęcherzyka po owulacji?

Komórki te przekształcają się w komórki luteinowe ciałka żółtego.

62. Co dzieje się po owulacji: a) z warstwą wewnętrzną osłonki pęcherzykowej, b) z jamą

pęcherzyka?
a) przekształca się w komórki paraluteinowe
b) wrasta do niej tkanka łączna właściwa luźna z naczyniami krwionośnymi i tworzy się w ten
sposób ciałko żółte składające się jeszcze z komórek luteinowych i paraluteinowych

63. Jakie komórki powstają z warstwy wewnętrznej otoczki pęcherzyka jajnikowego?

Jeżeli komórka jajowa zostanie zapłodniona to powstają komórki paraluteinowe ciałka
żółtego. Jeżeli jest to pęcherzyk atrezyjny to powstają komórki gruczołu śródmiąższowego
jajnika.

64. Na czym polega mechanizm powstawania pęcherzyka atrezyjnego?

W cytoplazmie komórki jajowej gromadzą się krople tłuszczu, natomiast jądro rozpuszcza się.
Osłonka przejrzysta pęcznieje i otacza fragmenty rozpadającej się komórki jajowej w postaci
szklistej błony. Komórki pęcherzykowe ulegają zwyrodnieniu. Towarzyszą temu intensywne
podziały komórek warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzykowej. Powstaje ciałko zanikowe
(atrezyjne). Z ciałek zanikowych w toku dalszej inwolucji powstają skupienia komórek
śródmiąższowych, które stanowią gruczoł śródmiąższowy jajnika.

65. Czym różni się atrezja pęcherzyków pierwotnych i małych od atrezji pęcherzyków
rosnących?
Atrezja pęcherzyków pierwotnych i małych wzrastających polega na zmniejszaniu się oocytu
i komórek otaczających i na ich zaniku poprzez resorpcję, a w miejsce pęcherzyka wrasta
tkanka łączna zrębu. Większe pęcherzyki ulegają atrezji przez wrastanie do nich warstwy
ziarnistej oraz tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami krwionośnymi. Następuje
przerost warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzyka, pęcherzyk się zapada, komórki ziarniste
degenerują. Tylko komórki warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzyka mogą przetrwać w
dobrym stanie i dawać początek komórkom gruczołu śródmiąższowego jajnika.
66. Który jajnik jest rozwinięty u ptaków – prawy czy lewy?
Lewy.

67. Czy u ptaków wytwarzane jest ciałko żółte?

Nie.

68. Jakiego typu jajem jest jajo ptaka (ze względu na ilość zgromadzonego żółtka)?
Jest jajem polilecytalnym, czyli zawierającym dużą ilość żółtka.

69. W której części układu płciowego ptaka komórka jajowa uzyskuje otoczkę z białka?
W odcinku białkotwórczym jajowodu.

70. Co to jest komora powietrzna i gdzie występuje?

Jest to przestrzeń występująca w jaju kurzym pomiędzy blaszkami błony pergaminowej jaja.

71. Gdzie u ptaków powstaje skorupa wapienna na jaju? Z jakich warstw się ona składa?
Powstaje w odcinku jajowodu odpowiadającemu macicy. Składa się z trzech warstw:
- warstwa brodawkowa
- warstwa gąbczasta
- warstwa oskórkowa

72. Jakie części wyróżniamy w jajowodzie ssaków?

- lejek ze strzępkami
- bańka
- cieśń
- część maciczna

73. Z jakich warstw zbudowana jest ściana jajowodu?

- błona śluzowa
- błona mięśniowa
- błona surowicza

74. U jakich zwierząt błona śluzowa jajowodu jest silnie pofałdowana?

U świni i konia.

75. Jaka jest histologiczna budowa ściany jajowodu?

Błona śluzowa:
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z komórkami urzęsionymi, komórkami
wydzielniczymi, klinowatymi i limfocytami śródnabłonkowymi
- blaszka właściwa błony śluzowej utworzona z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i nerwami, z limfocytami i komórkami tucznymi
Błona mięśniowa składa się z dwóch warstw miocytów gładkich: wewnętrznej – okrężnej i
zewnętrznej – podłużnej. W jej obrębie są także liczne naczynia krwionośne.
Błona surowicza utworzona z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i cieniutkiej warstwy
tkanki łącznej.

76. Scharakteryzuj budowę błony śluzowej jajowodu.

Błona śluzowa jest mocno pofałdowana w bańce jajowodu, zaś w cieśni i części macicznej
fałdy są mniej liczne i krótsze.
Zbudowana jest z nabłonka jednowarstwowego walcowatego, w skład którego wchodzą
komórki urzęsione (których rzęski przesuwają oocyt i zarodek w stronę macicy),
wydzielnicze, klinowate, śródnabłonkowe limfocyty. Pod nabłonkiem znajduje się blaszka
właściwa błony śluzowej.

77. Jaki rodzaj nabłonka wyścieła bańkę jajowodu?

Nabłonek jednowarstwowy walcowaty.

78. Wymień komórki nabłonka jajowodu.

- komórki urzęsione
- komórki wydzielnicze
- komórki klinowate
- śródnabłonkowe limfocyty

79. Przez co wytwarzany jest prąd jajowodu?

Przez ruchy rzęsek nabłonka jajowodu. Rzęski poruszają się w kierunku macicy, pomagając
w transporcie oocytu i zarodka. Prąd jajowodu wzmagają również skurcze miocytów gładkich
błony mięśniowej jajowodu.

80. Które cechy budowy jajowodu umożliwiają przesuwanie komórki jajowej i zarodka do
macicy?
- rzęski nabłonka jajowodu
- fałdy błony śluzowej
- skurcze miocytów gładkich błony mięśniowej jajowodu
- komórki wydzielnicze wydzielające śluz

81. Scharakteryzuj elementy ściany jajowodu w odniesieniu do jego funkcji.

- komórki urzęsione – ich rzęski przesuwają komórkę jajową w kierunku macicy
- błona mięśniowa jajowodu – również wytwarza prąd jajowodu
- komórki urzęsione – ich rzęski przesuwają komórkę jajową
- komórki wydzielnicze – wydzielają śluz

82. Jakie odcinki wyróżniamy w jajowodzie ptaków?

- lejek
- odcinek białkotwórczy
- cieśń
- rozszerzenia zwane macicą
- odcinek odpowiadający pochwie

83. W jakich narządach tworzą się poszczególne błony jajowe u ptaków?

- błona jajowa żółtkowa – w jajniku
- białko – w odcinku białkotwórczym jajowodu
- blaszki błony pergaminowej – w cieśni
- skorupka wapienna – w odcinku jajowodu odpowiadającemu macicy

84. Jaka jest budowa ściany jajowodu ptaków?

Błona śluzowa:
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z komórkami urzęsionymi i (w końcowym odcinku)
komórkami kubkowymi
- blaszka właściwa błony śluzowej zawierająca gruczoły cewkowe
Błona mięśniowa z zbudowana niekiedy z dwóch warstw mięśni gładkich – okrężnej i
podłużnej, przy czym wewnętrzna wpukla się do fałdów błony śluzowej.
Błona surowicza.
W ścianie jajowodu występują także skupienia limfocytów i liczne komórki plazmatyczne.

85. Z jakich warstw składa się ściana macicy?

- błona śluzowa (endometrium)
- błona mięśniowa (myometrium)
- błona surowicza (perimetrium, omacicze)

86. Jaka jest histologiczna budowa ściany macicy?

Błona śluzowa:
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty z komórkami urzęsionymi i wydzielniczymi u
mięsożernych i konia, zaś u przeżuwaczy i świni wielowarstwowy
- nabłonek zagłębia się w blaszkę właściwą błony śluzowej tworząc gruczoły cewkowe
pojedyncze wydzielające śluz i ściana ich zbudowana jest z nabłonka jednowarstwowego
walcowatego
- blaszka właściwa błony śluzowej zbudowana z tkanki łącznej z naczyniami krwionośnymi,
włóknami kolagenowymi, włóknami siateczkowymi, która wypełnia przestrzenie pomiędzy
gruczołami oraz zawierająca fibroblasty, histiocyty, komórki tuczne, makrofagi, limfocyty,
granulocyty
Błona mięśniowa składająca się z trzech warstw mięśni gładkich: okrężnej – podśluzowej,
warstwy o przebiegu nieregularnym (naczyniowej), spowodowanym obecnością licznych
naczyń krwionośnych oraz podłużna – podsurowicza, z których poszczególne warstwy
rozdzielone są tkanką łączną luźną z włóknami kolagenowymi i sprężystymi oraz zawierającą
fibroblasty, komórki tuczne i makrofagi
Błona surowicza z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i cieniutkiej warstwy tkanki
łącznej.

87. Wymień struktury znajdujące się w endometrium.

- nabłonek jednowarstwowy walcowaty leżący na błonie podstawnej
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej zawierająca naczynia
krwionośne, włókna kolagenowe, siateczkowe, fibroblasty, histiocyty, komórki tuczne,
makrofagi, limfocyty oraz granulocyty.
W blaszce właściwej rozróżnia się warstwę czynnościową (powierzchniową) oraz warstwę
podstawną (głęboką).

88. Jakie dwie części wyróżnia się w blaszce właściwej błony śluzowej macicy?
- warstwę powierzchniową (czynnościową)
- warstwę głęboką (podstawną)

89. Jaka jest budowa błony mięśniowej: a) jajowodu, b) macicy

a) miocyty gładkie układają się w dwie warstwy: wewnętrzną – okrężną i zewnętrzną –
podłużną
b) miocyty gładkie ułożone w trzy warstwy: wewnętrzną – podłużną, środkową – okrężną i
spiralną oraz zewnętrzną – podłużną i okrężną

90. Jaka tkanka mięśniowa występuje w jajowodzie, a jaka w macicy.

W obu przypadkach występuje tkanka mięśniowa gładka.
91. Co to jest cykl maciczny? Jak inaczej go się określa?
Są to zmiany zachodzące w błonie śluzowej macicy pod wpływem zmian zachodzących w
jajniku. Jest to inaczej cykl menstruacyjny.

92. Jakie fazy wyróżnia się w cyklu menstruacyjnym?

- lutealna (sekrecyjna, wydzielnicza, przedciążowa, progesteronowa)
- zmian wstecznych
- spoczynku
- pęcherzykowa (wzrostu, rozrostu, proliferacyjna, estrogenowa)

93. Sprecyzuj, jakim zmianom strukturalnym podlegają jajnik i macica w wyniku działania
progesteronu?
W jajniku zostaje wstrzymane jajeczkowanie i następuje rozpulchnienie błony śluzowej
macicy, która w ten sposób przygotowuje się do przyjęcia zarodka. Przechodzi ona w fazę
wydzielniczą, czyli zwiększa się dalej grubość błony śluzowej. W warstwie czynnościowej
można wyróżnić podnabłonkową warstwę zbitą i leżącą głębiej warstwę gąbczastą. W
warstwie zbitej jest dużo fibroblastów, makrofagów, leukocytów i komórek plazmatycznych.
W warstwie gąbczastej zmniejsza się ilość tkanki łącznej, a zwiększa się ilość gruczołów i
naczyń krwionośnych.

94. Co to są komórki doczesnowe?

Są to komórki łącznotkankowe blaszki właściwej błony śluzowej macicy.

95. Opisz, co dzieje się w poszczególnych fazach cyklu menstruacyjnego?

Faza pęcherzykowa (wzrostu, proliferacyjna) – wywołuje ją zwiększające się stężenie

estrogenów we krwi. Pod ich wpływem błona śluzowa macicy odbudowuje się z pozostałej
części warstwy czynnościowej. Komórki nabłonka pozostałych fragmentów gruczołów
rozmnażają się, co prowadzi do epitelializacji powierzchni uszkodzonej błony. Fibroblasty
dzielą się intensywnie, a także wytwarzają włókna tkanki łącznej i składniki istoty
podstawowej tworzące zrąb blaszki właściwej błony śluzowej. Zrąb jest zasiedlany innymi
komórkami tkanki łącznej właściwej i leukocytami. Jednocześnie do zrębu, w kierunku
światła rosną gruczoły i naczynia krwionośne.

Faza wydzielnicza – zwiększa się dalej grubość błony śluzowej. W warstwie czynnościowej
można wyróżnić podnabłonkową warstwę zbitą i leżącą głębiej warstwę gąbczastą. W
warstwie zbitej jest dużo fibroblastów, makrofagów, leukocytów i komórek plazmatycznych.
W warstwie gąbczastej zmniejsza się ilość tkanki łącznej, a zwiększa się ilość gruczołów i
naczyń krwionośnych.

Faza zmian wstecznych – błona śluzowa staje się cieńsza, wydzielanie gruczołów ustaje. W
okresie tym ciałko żółte przekształca się w ciałko białawe. Naczynia krwionośne pękają, a
krew wraz z wydzieliną gruczołów dostaje się do światła macicy. Złuszcza się
powierzchniowa warstwa błony śluzowej.

Faza spoczynku – faza ta trwa do momentu rozpoczęcia przygotowań do następnego cyklu.

96. Z jakich warstw składa się ściana pochwy?

- błona śluzowa
- błona mięśniowa
- błona surowicza (początkowy krótki odcinek) lub przydanka (odcinek końcowy)

97. Jaka jest histologiczna budowa ściany pochwy?

Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy płaski
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej włóknistej (zbitej) z naczyniami
krwionośnymi, włóknami sprężystymi, grudkami limfatycznymi, komórkami tucznymi i
plazmocytami.
Błona mięśniowa zbudowana z dwóch warstw mięśni gładkich: okrężnej i podłużnej. Zawiera
też naczynia krwionośne.
Błona surowicza z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i cienkiej warstwy tkanki łącznej a
przydanka z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami krwionośnymi, która łączy pochwę
z otoczeniem.

98. U których zwierząt są szczególnie dobrze rozwinięte opuszki przedsionka pochwy?

U suki i klaczy.

99. Jakim strukturom u samca odpowiada łechtaczka u samic?

Odpowiada ona ciałom jamistym prącia. Znajduje się w niej dużo zakończeń czuciowych.

100. Co to są wargi sromowe?

Są to parzyste fałdy skórne, w których obrębie znajdują się gruczoły potowe i łojowe,
natomiast w zrębie znajduje się tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa.
Spotyka się w nich również liczne zakończenia czuciowe.

Pytania dodatkowe:

* Jaką budowę mają pęcherzyki antralne. Jaką funkcję pełnią odpowiednie struktury?
Pęcherzyki antralne posiadają jamę wypełnioną płynem. Otoczone są dwiema warstwami
osłonki pęcherzykowej: warstwą wewnętrzną posiadającą liczne naczynia krwionośne, i
warstwą zewnętrzna, która ma wiele włókien kolagenowych.
Komórki pęcherzyka antralnego wydzielają leptynę, która hamuje apetyt, pobudza
powstawanie nowych naczyń krwionośnych pęcherzyka. Polepsza jego ukrwienie i poprawia
zaopatrzenie w tlen i substancje odżywcze.

* Co dzieje się w fazie estrogenowej w pochwie?

Nabłonek pochwy staje się grubszy. Komórki nabłonka z fazie wzrostu uwalniają do światła
pochwy glikogen. Bakterie pochwy rozkładają go do kwasu mlekowego, który utrzymuje
niskie pH, co działa przeciwbakteryjnie

* Jaki jest wpływ progesteronu na korę jajnika?

Hamuje kolejne jajeczkowanie.
1. Jakie funkcje spełnia układ moczowy?
Układ moczowy usuwa z krwi substancje występujące w nadmiarze, zbędne produkty
przemiany materii oraz substancje szkodliwe dla organizmu.

2. Jakie elementy składają się na układ moczowy?

- nerki – narządy, w których wydzielany jest mocz
- drogi wyprowadzające mocz, czyli moczowody, pęcherz moczowy oraz cewka moczowa

3. Na kształt jakiego gruczołu zbudowane są nerki?

Na kształt gruczołu cewkowego złożonego.

4. Jaka jest budowa nerki złożonej? U jakich zwierząt występują w życiu pozapłodowym?
Nerka złożona składa się z części rdzennej pod postacią piramidy nerkowej oraz części
obwodowej – korowej, nałożonej na podstawę piramidy. Piramida zakończona jest brodawką,
w której znajdują się ujścia kanalików wyprowadzających mocz. Brodawka jest otoczona
kielichem nerkowym, z którego wychodzi przewód łączący się z sąsiednimi przewodami w
moczowód. Nerki złożone występują u ssaków w życiu płodowym, zaś w życiu
pozapłodowym u foki, niedźwiedzia, wydry, delfina, waleni.

5. Jakie typy nerek rozróżniamy? Przy każdym zaznacz u jakiego zwierzęcia występuje.
nerka złożona – foka, niedźwiedź, wydra, walenie, delfin
nerka pobruzkowana wielobrodawkowa – bydło
nerka gładka wielobrodawkowa – świnia
nerka gładka jednobrodawkowa – koń, małe przeżuwacze, mięsożerne

6. Jak zbudowana jest torebka włóknista nerki?

Składa się z dwóch warstw. Zewnętrzna zawiera włókna kolagenowe, sieć włókien
sprężystych, zaś wewnętrzna – komórki łącznotkankowe, komórki mięśniowe gładkie oraz
włókna kratkowe

7. Jakie funkcje pełni torebka tłuszczowa nerki?

- łączy nerkę z otoczeniem
- chroni przed zimnem
- ochrania i stabilizuje mechanicznie
- stanowi materiał zapasowy

8. Jakie dwie części wyróżnia się w miąższu nerki na jej przekroju?

- korę nerki, w której wyróżnia się część skłębioną i część promienistą
- rdzeń nerki, w którym wyróżnia się strefę zewnętrzną i wewnętrzną

9. Z czego zbudowany jest rdzeń nerki?

Rdzeń nerki tworzą piramidy nerkowe, zwrócone podstawą do kory nerki, a wierzchołkiem
do miedniczki nerkowej. Wierzchołek piramidy stanowi brodawka nerkowa, która otoczona
jest kielichem nerkowym uchodzącym do miedniczki nerkowej.

10. Co to jest piramida nerkowa i w jakiej części nerki się znajduje?

Jest to część nerki budująca rdzeń zwrócona podstawą do kory nerki a wierzchołkiem do
miedniczki nerkowej. Na wierzchołku piramidy znajduje się brodawka nerkowa otoczona
kielichem nerkowym uchodzącym do miedniczki nerkowej. Od piramidy nerkowej wnikają
do części korowej promienie (wyrostki) rdzenne Ferreina. Znajduje się ona w rdzeniu nerki.
Zbudowana jest z nefronów.

11. Jak nazywają się części kory nerki, które wnikają pomiędzy piramidy nerkowe?
Są to słupy nerkowe Bertina.

12. Wymień naczynia tętnicze, jakimi krew krąży w nerce.

- tętnica nerkowa
- tętnice międzypłatowe
- tętnice łukowate (podkorowe)
- tętnice międzypłacikowe (promieniste, korowe)
- tętniczki doprowadzające
- naczynia krwionośne włosowate
- tętniczki odprowadzające

13. Jakie przewody znajdują się we wnęce nerki?

- tętnica nerkowa
- żyła nerkowa
- moczowód

14. Jakie elementy budują zrąb nerki?

- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- komórki śródmiąższowe

15. Jakie elementy składają się na nefron?

- ciałko nerkowe (Malpighiego) składające się z kłębuszka nerkowego i torebki nefronu
- kanalik I-rzędu
- ramię zstępujące pętli nefronu (Henlego)
- ramię wstępujące pętli nefronu (Henlego)
- kanalik II-rzędu (wstawka)

16. Narysuj i podpisz schemat budowy nefronu.

Patrz: Rys. D.2.

17. Wymień w logicznej kolejności struktury nefronu. Zaznacz, w których jego odcinkach
dochodzi do aktywnego pompowania jonów nieorganicznych.
- tętniczka doprowadzająca i odprowadzająca
- ciałko nerkowe złożone z kłębuszka naczyniowego i torebki nefronu
- kanalik I rzędu
- pętla nefronu złożona z ramion: zstępującego i wstępującego
- kanalik II rzędu

18. Które przewody wyprowadzające mocz zlokalizowane są w nerce?

- kanaliki proste
- kanaliki zbiorcze
- przewody brodawkowe
- kielichy nerkowe
- miedniczka nerkowa

19. Jakie dwa rodzaje nefronów wyróżniamy?

- nefrony korowe o krótszych pętlach Henlego
- nefrony przyrdzeniowe o dłuższych pętlach nefronu

20. Z czego składa się ciałko nerkowe? Jakie dwa bieguny w nim się wyróżnia?
Składa się ono z kłębuszka nerkowego, w skład którego wchodzą głównie naczynia
krwionośne włosowate. Kłębuszek otoczony jest torebką nefronu (Bowmana).
W ciałku nerkowym wyróżniamy dwa bieguny: naczyniowy, gdzie znajduje się tętniczka
doprowadzająca i odprowadzająca, a pomiędzy nimi komórki mezangium zewnętrznego oraz
biegun kanalikowy (moczowy), w którym rozpoczyna się kanalik I-rzędu.

21. Co znajduje się w jamie torebki ciałka nerkowego?

Znajduje się tam mocz pierwotny.

22. Co to są: a) endocyty, b) epicyty?

a) komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka naczyniowego nerki
b) wyspecjalizowane komórki nabłonka z wypustkami pokrywające naczynia krwionośne
włosowate kłębuszka naczyniowego nerki

23. Scharakteryzuj budowę endocytów.

Są to komórki porowatego śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka
naczyniowego nerki. Ich cytoplazma wpukla się do światła naczynia w miejscach
występowania nierównomiernie rozmieszczonych jąder. Śródbłonek ten ma postać syncytium
komórkowego. Spoczywa na błonie podstawnej złożonej z trzech warstw: zewnętrznej i
wewnętrznej – jaśniejszej i środkowej zwanej błona gęstą.

24. Gdzie usytuowane są podocyty?

Tworzą listek trzewny torebki nefronu (Bowmana). Leżą na błonie podstawnej naczyń
krwionośnych włosowatych kłębuszka, która jest ich wspólnym wytworem.

25. Narysuj i podpisz ciałko nerkowe.

Patrz: Rys D.1.

26. Która z tętniczek ciałka nerkowego ma większą średnicę?

Tętnicza doprowadzająca.

27. Jaka jest budowa torebki kłębuszka nerkowego (Bowmana)?

Składa się ona z dwóch listków: trzewnego, pokrywającego bezpośrednio naczynia włosowate
kłębuszka oraz ściennego wyściełającego otoczenie kłębuszka. Między listkami znajduje się
wolna przestrzeń (jama ciałka nerkowego), do której przesączany jest mocz pierwotny.

28. Co tworzy sieć dziwną w nerce?

- tętniczka doprowadzająca
- naczynia krwionośne włosowate kłębuszka naczyniowego
- tętniczka odprowadzająca

29. Jaką rolę pełni pętla nefronu?

- rolę wzmacniacza przeciwprądowego
- część zstępująca jest przepuszczalna dla jonów i wody
- część wstępująca jest nieprzepuszczalna dla wody, ale pompuje jony sodu i chloru

30. Co to są podocyty i jak są zbudowane? Jaka jest ich funkcja i lokalizacja? Jak inaczej
nazywamy te komórki?
Są to wyspecjalizowane komórki nabłonka budujące listek trzewny torebki Bowmana
pokrywający naczynia włosowate kłębuszka naczyniowego. Oddają wypustki
cytoplazmatyczne pierwszorzędowe (grubsze) i drugorzędowe (cieńsze), które leżą na błonie
podstawnej naczynia krwionośnego. Między tymi wypustkami znajdują się szczeliny
filtracyjne. Do nich filtrowane jest osocze. Między drugorzędowymi wypustkami podocytów
rozpięta jest przepona szczeliny. Powierzchnia podocytów pokryta jest glikokaliksem, w
którego skład wchodzi podokaliksyna zatrzymująca ujemnie naładowane cząsteczki np.
albuminy. Komórki te nazywamy inaczej epicytami.

31. U jakiego zwierzęcia w warunkach fizjologicznych w moczu występuje białko?

Np. u szczura.

32. Z jakich warstw składa się błona podstawna będąca wspólnym wytworem śródbłonka
naczyń i podocytów? Co wchodzi w skład poszczególnych warstw?
- blaszka jasna wewnętrzna
- blaszka gęsta
- blaszka jasna zewnętrzna
W skład blaszki jasnej zewnętrznej i wewnętrznej wchodzi laminina, fibronektyna i siarczan
heparanu, zaś w skład blaszki gęstej wchodzi kolagen typu IV.

33. Jakie elementy składają się na filtr w nerkach?

- porowate komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka
- błona podstawna (wytwór komórek śródbłonka i podocytów)
- szczeliny filtracyjne podocytów i ich przepony

34. Wymień struktury oddzielające krew znajdującą się w kapilarach kłębka naczyniowego od
światła torebki ciałka nerkowego.
- komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka naczyniowego
- błona podstawna będąca wspólnym wytworem śródbłonka i podocytów
- podocyty (epicyty) z wypustkami
- szczeliny filtracyjne i ich przepony

35. Co to jest podokaliksyna i jaką funkcję pełni?

Jest to rodzaj sialoproteiny wchodzącej w skład glikokaliksu powierzchni wypustek
podocytów. Jest ona silnym polianionem zatrzymującym ujemnie naładowane cząsteczki np.
albuminy jak i również cząsteczki o dużej masie cząsteczkowej.

36. Od czego zależy wielkość ciśnienia krwi w kłębuszku naczyniowym nerki?

Zależy od skurczów miocytów gładkich tętniczki doprowadzającej i odprowadzającej oraz od
skurczów komórek mezangium wewnętrznego pełniących tu funkcję m.in. miofibroblastów.

37. Co to jest mezangium i jak się dzieli?

Jest to rodzaj tkanki łącznej złożonej z komórek i istoty podstawowej. Dzieli się na:
- mezangium zewnętrzne, leżące pomiędzy tętniczkami doprowadzającą a odprowadzającą
- mezangium wewnętrzne, leżące pomiędzy poszczególnymi naczyniami włosowatymi
kłębuszka

38. Co to jest mezangium pozakłębuszkowe? Jaka jest jego funkcja?

Jest to rodzaj tkanki łącznej złożonej z komórek i istoty podstawowej, leżący pomiędzy
tętniczką doprowadzającą, odprowadzającą a plamką gęstą. Jego funkcją jest przekazywanie
sygnałów od komórek plamki gęstej do komórek JG.

39. Jaka jest funkcja mezangium zewnętrznego?

Prawdopodobnie przekazuje sygnały z komórek plamki gęstej do komórek JG.

40. Co stanowi zrąb naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka nerkowego?

Zrąb ten stanowią komórki mezangium wewnętrznego.

41. Jaka jest funkcja komórek mezangium wewnętrznego?

- mają zdolność do fagocytozy i uprzątają cząsteczki i makrocząsteczki pozostające w
kłębuszku w wyniku filtracji
- odgrywają rolę błony podstawnej na części obwodu naczynia krwionośnego włosowatego
kłębuszka
- mogą się kurczyć i są zatem rodzajem miofibroblastów, i w ten sposób mogą zmieniać
światło naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka
- stanowią zrąb dla naczyń krwionośnych włosowatych kłębuszka naczyniowego nerki

42. Co to jest: a) poliuria, b) anuria, c) oligouria?

a) wydalanie dużych ilości moczu
b) bezmocz
c) wydalanie zmniejszonych ilości moczu

43. Z jakich dwóch części i gdzie leżących składa się kanalik I rzędu nerki? Jakie funkcje
spełnia? Jak inaczej go nazywamy? Jakim nabłonkiem jest wysłany?
Nazywamy go inaczej kanalikiem bliższym, proksymalnym lub kanalikiem głównym. Składa
się on z części krętej leżącej w korze i części prostej leżącej w rdzeniu. Wysłany jest
nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym.
Funkcje kanalika głównego:
- pompowanie jonów, na co wskazuje jego budowa (mikrokosmki na powierzchni, wgłobienia
przy podstawie)
- resorbowanie jonów np. Mg2+ z moczu pierwotnego do krwi
- wypompowywanie kwasu moczowego z moczu do krwi dzięki kompleksom białkowym
URAT1
- intensywna transcytoza i późniejsze trawienie drobnych białek (które mimo istnienia filtru
dostają się do kanalika) dzięki obecności w cytoplazmie wielu pęcherzyków transcytarnych i
lizosomów
- nie przepuszczanie cząsteczek i jonów dzięki ścisłym połączeniom miedzy komórkami
nabłonka (typu occludens, zbudowanych z białek okludyny, paraceliny i klaudyny)

44. Co jest wchłaniane w kanalikach I rzędu?

- woda
- cukry
- drobne białka
- jony sodu
- chlorki
- fosforany
- aminokwasy
- witaminy
- hormony

45. Czym charakteryzują się komórki kanalika głównego (I rzędu, proksymalnego,

bliższego)?
Są to komórki nabłonka jednowarstwowego sześciennego, które przy dużej ilości moczu są
lekko płaskie, a przy nieobecności moczu lekko walcowate. Komórki te mają na swoich
szczytowych powierzchniach rąbek szczoteczkowy, który zwiększa ich powierzchnię chłonną
zaś na powierzchniach podstawnych mają wgłobienia. Pomiędzy komórkami zacierają się
granice międzykomórkowe i są pomiędzy nimi połączenia typu occludens zbudowane z
okludyny, klaudyny i paraceliny.

46. Wymień struktury komórek kanalika I rzędu ułatwiające pełnienie jego funkcji.
- mikrokosmki
- połączenia międzykomórkowe typu occludens składające się z białek: okludyny, klaudyny,
paraceliny
- wgłobienia przy podstawie
- kompleksy białkowe URAT1 na powierzchni komórek
- obecność w cytoplazmie pęcherzyków transcytarnych i lizosomów

47. Jak jest zbudowany i jaką funkcję pełni: a) kanalik kręty I rzędu, b) kanalik zbiorczy
nerki?
a) zbudowany jest z komórek nabłonka jednowarstwowego sześciennego lub niskiego
walcowatego pokrytego rąbkiem szczoteczkowym. Są w tym kanaliku resorbowane m.in.
aminokwasy, cukry, jony nieorganiczne, hormony, witaminy itp.
b) zbudowany jest z komórek nabłonka jednowarstwowego sześciennego, wśród których w
korze nerki wyróżnia się komórki jasne i ciemne, a w rdzeniu tylko jasne. Kanalik ten
zbiera mocz ostateczny z kanalików II rzędu i kieruje go do przewodów brodawkowych
uchodzących w brodawce nerkowej do kielicha nerkowego.

48. Jakie trzy białka i o jakich funkcjach wchodzą w skład połączeń pomiędzy komórkami
nabłonka kanalika I rzędu nerki?
- okludyna
- klaudyna
- paracelina
Okludyna i klaudyna zamykają szczelnie przestrzeń pomiędzy komórkami nabłonka, a
paracelina może ją zamykać i otwierać.

49. Scharakteryzuj ultrastrukturę komórek tworzących kanalik główny nerki.

- kanalik główny zbudowany jest z nabłonka jednowarstwowego sześciennego lub niskiego
walcowatego, w którym nie widać wyraźnych granic międzykomórkowych,
- na powierzchni komórek znajduje się rąbek szczoteczkowy, zbudowany z mikrokosmków
oddzielonych od siebie wąskimi, szczelinowatymi przestrzeniami,
- między mikrokosmkami znajdują się zagłębienia błony komórkowej wpuklajace się do
cytoplazmy i przekształcające się w pęcherzyki, leżące w wierzchołkowej części komórki,
- jądra komórkowe mają kształt kulisty i znajdują się na ogół w środku komórek,
- centrosom i aparat Golgiego leżą nad jądrem, a mitochondria w części podstawnej na
przemian z błonami wytworzonymi przez wpuklanie się błony komórkowej do wnętrza
komórki.
- wygląd powierzchni tego nabłonka świadczy o zachodzącym tu procesie pinocytozy

50. Co to są wałeczki ziarniste?

Są to złuszczające się do światła kanalika głównego nerki powierzchniowe warstwy komórek
jego nabłonka wraz z rąbkiem szczoteczkowym. Mają ważne znaczenie diagnostyczne.

51. W którym kanaliku nerkowym na powierzchni komórek jego nabłonka występuje rąbek
szczoteczkowy?
W kanaliku I rzędu (bliższym, proksymalnym, głównym).

52. W jaki sposób we krwi regulowany jest poziom kwasu moczowego?

Regulowany jest przez kompleksy białkowe URAT 1 ulokowane w błonie wierzchołkowych
części komórek nabłonka kanalika I rzędu.

53. Co to jest wstawka w układzie moczowym i jaka jest jej funkcja?

Jest to kanalik II-rzędu (dystalny, dalszy) wysłany nabłonkiem jednowarstwowym
sześciennym za wyjątkiem części przebiegającej przy biegunie naczyniowym ciałka
nerkowego, która ma nabłonek jednowarstwowy walcowaty. W nim zachodzi całkowite
przekształcenie moczu pierwotnego w mocz ostateczny.

54. Jakie dwie części wyróżnia się w pętli nefronu?

- część zstępująca
- część wstępująca

55.Co to jest plamka gęsta i jaką funkcję pełni?

Są to komórki nabłonka kanalika II-rzędu nerki, które przybierają biegnąc przy biegunie
naczyniowym kłębuszka charakter nabłonka jednowarstwowego walcowatego. Pełnią one rolę
osmoreceptorów, odbierających informacje o stężeniu jonów w moczu przepływającym przez
kanalik II rzędu.

56. Scharakteryzuj umiejscowienie i ultrastrukturę komórek plamki gęstej. Jakie funkcje

pełnią te komórki?
Komórki plamki gęstej są komórkami wstawki, które są komórkami nabłonka
jednowarstwowego walcowatego. Mają aparat Golgiego w części podstawnej cytoplazmy.
Komórki te są osmoreceptorami, które odbierają informacje o stężeniu jonów
przepływających przez kanalik II-rzędu.

57. Jaki nabłonek występuje w: a) kanalikach zbiorczych, b) przewodach brodawkowych

nerki?
a) nabłonek jednowarstwowy sześcienny
b) nabłonek jednowarstwowy walcowaty

58. Z jakich komórek składa się nabłonek kanalików zbiorczych kory nerki, a z jakich w
rdzeniu?
W korze – komórki jasne i ciemne.
W rdzeniu – tylko komórki jasne.
59. W jakiej postaci występują w nerce komórki śródmiąższowe?
W korze są to:
- komórki podobne do fibroblastów
- limfocyty
W rdzeniu są to komórki śródmiąższowe typu I, II i III.

60. Co wydzielają komórki podobne do fibroblastów? Gdzie występują?

- erytropoetynę
- kolagen
- proteoglikany
Występują w korze nerki.

61. Co to jest aparat przykłębuszkowy i z jakich elementów się składa? Jaka jest jego
lokalizacja? Podkreśl ten z nich, który wydziela reninę.
Jest to narząd receptorowo-wydzielniczy nerki i składa się z:
- komórek przykłębuszkowych, czyli komórek JG
- komórek plamki gęstej
- komórek mezangium zewnętrznego
Jest on zlokalizowany przy biegunie naczyniowym ciałka nerkowego.

62. Wymień struktury aparatu przykłębuszkowego i podaj ich funkcję?

- komórki przykłębuszkowe, JG, (ziarniste) – wydzielają reninę
- komórki plamki gęstej – pełnią funkcję osmoreceptorów
- komórki mezangium zewnętrznego (pozakłębuszkowego) – prawdopodobnie przekazują
sygnały pomiędzy komórkami plamki gęstej a komórkami JG.

63. Scharakteryzuj położenie i ultrastrukturę komórek JG. Wymień funkcje tych komórek.
Są to zmodyfikowane komórki mięśniowe występujące pod śródbłonkiem naczyń
doprowadzających i w mniejszym stopniu również odprowadzających nerki. Mają kształt
owalny lub wieloboczny, a w cytoplazmie niewiele elementów kurczliwych a dużo
pęcherzyków wydzielniczych, szorstkiej siateczki śródplazmatycznej i grube ziarnistości. W
miejscach, gdzie leżą te komórki nie występuje błona podstawna i istnieje bezpośredni
kontakt pomiędzy nimi a komórkami śródbłonka. Komórki te wytwarzają reninę oraz ich
skurcze podnoszą ciśnienie krwi w kłębuszku naczyniowym.

64. Narysuj i podpisz szczegółowy schemat budowy struktur aparatu przykłębuszkowego

nerki.

Patrz: Rys. D.3.

65. Przez co produkowana jest renina?

Przez komórki JG aparatu przykłębuszkowego nerki.

66. Jakiego pochodzenia są komórki przykłębuszkowe?

Pochodzą z mezodermy.

67. Jaka jest funkcja aparatu przykłębuszkowego?

Bierze on udział w utrzymaniu homeostazy jonowej organizmu oraz w regulacji objętości i
ciśnienia krwi.
68. W jaki sposób aparat przykłębuszkowy bierze udział w regulacji ciśnienia krwi?
Kiedy ciśnienie krwi spada, zmniejsza się intensywność filtracji kłębuszkowej oraz zmniejsza
się stężenie jonów Na+ w kanaliku II-rzędu. Ten sygnał odbierają komórki plamki gęstej,
które pobudzają komórki JG do wydzielania do krwi reniny. Renina odcina od
angiotensynogenu angiotensynę 1. Ta ostatnia przekształca się we krwi płuc w angiotensynę
2, która pobudza syntezę i uwalnianie aldosteronu, który wzmaga resorpcję jonów Na+ w
kanaliku II-rzędu i powoduje zwiększenie ich stężenia we krwi, powoduje przechodzenie
wody do krwi, co zwiększa jej objętość i podnosi jej ciśnienie. Ponadto angiotensyna 2 działa
na miocyty gładkie tętnic i tętniczek, powodując ich skurcze.

69. Wymień elementy aparatu przykłębuszkowego i podkreśl te, które pełnią rolę
osmoreceptora.
- komórki przykłębuszkowe, JG
- komórki plamki gęstej
- komórki mezangium zewnętrznego

70. Jaką funkcję spełnia renina i przez co jest wytwarzana?

Jest to enzym proteolityczny, który odcina od angiotensynogenu peptyd nazywany
angiotensyną 1. Wytwarzana jest przez komórki JG aparatu przykłębuszkowego nerki.

71. Jaką funkcję pełni konwertaza? Gdzie jest wydzielana?

Konwertaza wydzielana jest przez komórki śródbłonka naczyń krwionośnych płuc. Jest to
enzym proteolityczny, która odcinka od angiotensyny 1 dwa aminokwasy tworzą oktapeptyd
zwany angiotensyną 2.

72. Jakie funkcje spełnia angiotensyna 2 ?

Jest to hormon, która pobudza komórki warstwy kłębkowatej kory nadnerczy do wytwarzania
aldosteronu, działa na miocyty gładkie tętnic i tętniczek powodując ich skurcz a tym samym
wzrost ciśnienia krwi oraz działa na kardiomiocyty.

73. Czym różnią się komórki plamki gęstej od komórek nabłonka kanalika II rzędu.
Komórki plamki gęstej są walcowate i mają aparat Golgiego w podstawnej części
cytoplazmy. Zaś komórki nabłonka kanalika II-rzędu są sześcienne i mają aparat Golgiego w
wierzchołkowej części cytoplazmy.

74. Jaka jest przypuszczalna funkcja komórek mezangium zewnętrznego?

Prawdopodobnie biorą udział w przekazywaniu sygnałów między osmoreceptorami plamki
gęstej a komórkami JG.

75. W wyniku jakich dwóch procesów zachodzących w nefronie odbywa się wytwarzanie
moczu ostatecznego?
- filtracja osocza krwi
- czynna i bierna resorpcja składników moczu pierwotnego do krwi

76. Co to jest GFR? Przez jaki czynnik jest ona zwiększana?

Jest to wielkość filtracji kłębuszkowej, która zwiększana jest przez przedsionkowy czynnik
natriuretyczny (ANF).

77. Co to jest natriureza i co ją powoduje?

Jest to zwiększone wydalanie jonu sodu i chloru wraz z moczem spowodowane przez ANF
(przedsionkowy czynnik natriuretyczny).

78. Co składa się na zespół endokrynowy nerek?

- aparat przykłębuszkowy
- komórki śródmiąższowe

79. Jakie hormony i w jaki sposób wpływają na czynność nefronu?

- aldosteron, wzmaga resorpcję sodu we wstawkach
- wazopresyna, wzmaga resorpcję wody w kanalikach nefronu
- przedsionkowy czynnik natriuretyczny (ANF), zwiększa wydalanie wody z moczem

80. Jaki nabłonek wyścieła kanaliki proste nerki?

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny.

81. Jak zbudowana jest ściana kielichów nerkowych i miedniczek nerkowych?

- nabłonek wielowarstwowy przejściowy
- tkanka łączna właściwa luźna z komórkami mięśniowymi gładkimi
- przydanka

82. Z jakich warstw składa się ściana moczowodu?

- błona śluzowa
- błona podśluzowa
- błona mięśniowa
- przydanka

83. Jaka jest histologiczna budowa ściany moczowodu? W której części jest nabłonek
przejściowy?
Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy przejściowy
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami
krwionośnymi i nerwami, która u konia w początkowym odcinku zawiera gruczoły śluzowe
Błona podśluzowa z tkanki łącznej właściwej luźnej.
Błona mięśniowa z dwóch warstw miocytów gładkich: wewnętrznej – podłużnej i
zewnętrznej – okrężnej. W dolnym odcinku moczowodu spotyka się trzecią warstwę mięśni o
przebiegu podłużnym.
Przydanka z naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi.

Nabłonek przejściowy leży w błonie śluzowej.

84. Z jakich warstw składa się ściana pęcherza moczowego?

- błona śluzowa
- błona podśluzowa
- błona mięśniowa
- przydanka lub błona surowicza (w trzonie i wierzchołku)

85. Jaka jest histologiczna budowa ściany pęcherza moczowego?

Błona śluzowa:
- nabłonek wielowarstwowy przejściowy
- blaszka właściwa błony śluzowej i błona podśluzowa zbudowane z tkanki łącznej właściwej
luźnej z naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi, limfocytami i grudkami limfatycznymi
należącymi do MALT
- u bydła występuje blaszka mięśniowa błony śluzowej
Błona podśluzowa z tkanki łącznej właściwej luźnej
Błona mięśniowa z trzech warstw miocytów gładkich: wewnętrznej – podłużnej, środkowej –
okrężnej i zewnętrznej – podłużnej
Przydanka lub błona surowicza (trzon i wierzchołek)

86. Wymień elementy strukturalne błony śluzowej pęcherza moczowego.

- nabłonek wielowarstwowy przejściowy
- blaszka właściwa błony śluzowej zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej zawierającej
naczynia krwionośne, limfatyczne, limfocyty i grudki chłonne należące do MALT.
- u bydła jest jeszcze blaszka mięśniowa błony śluzowej

87. Jaka jest budowa błony mięśniowej pęcherza moczowego?

Są tam 3 warstwy miocytów gładkich:
- wewnętrzna – podłużna
- środkowa – okrężna
- zewnętrzna – podłużna

88. Jaka jest budowa cewki moczowej męskiej i żeńskiej?

Cewka moczowa męska składa się z dwóch części: miednicznej i jamistej. Wyścieła ją
nabłonek wielowarstwowy przejściowy, który w końcu części jamistej przechodzi w nabłonek
wielowarstwowy płaski.
Cewka moczowa żeńska wyścielona jest początkowo nabłonkiem wielowarstwowym
przejściowym a następnie wielowarstwowym płaskim.

89. Przez co tworzony jest wzmacniacz przeciwprądowy?

- ramię zstępujące i wstępujące pętli nefronu (Henlego) – część cienka – ramię wąskie i część
gruba – ramię szerokie.

90. Gdzie są wchłaniane w nefronie cukry i aminokwasy?

W kanaliku I rzędu (głównym, proksymalnym).

91. Wymień elementy bariery krew-mocz.

- śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych
- błona podstawna (wspólny wytwór śródbłonka i epicytów)
- szczeliny filtracyjne i ich przepony pomiędzy wypustkami epicytów

92. Jakie są charakterystyczne cechy nabłonka przejściowego?

Jest to nabłonek wielowarstwowy. Powierzchowne komórki tego nabłonka nazywane są
komórkami baldaszkowatymi i mogą one zmieniać swój kształt w zależności od stopnia
wypełnienia pęcherza moczowego moczem. Na powierzchni komórek baldaszkowatych
znajdują się liczne plamki, które pokrywają tę powierzchnię na kształt bruku oraz na
powierzchni tej znajdują się liczne fałdy i wgłobienia. Jest to nabłonek pozornie unaczyniony,
ponieważ w czasie zmiany kształtu pomiędzy komórki tego nabłonka wnikają naczynia
krwionośne, które wcale go nie odżywiają.

93. Gdzie w nerce można znaleźć nabłonek przejściowy?

Wyściela błonę śluzową kielichów i miedniczek nerkowych.

94. Wymień wszystkie miejsca w układzie moczowym, które pokrywa nabłonek

wielowarstwowy przejściowy?
- kielichy nerkowe
- miedniczka nerkowa
- moczowody
- pęcherz moczowy
- cewka moczowa

95. Czym różni się mocz pierwotny od ostatecznego?

Mocz pierwotny jest przesączem osocza krwi nie zawierającym białka. Jest go znacznie
więcej. Jego skład:
- drobne białka
- aminokwasy
- cukry
- mocznik
- kwas moczowy
- fosforany
- kreatynina
- elektrolity
- woda
Moczu ostatecznego jest znacznie mniej. Brak w nim cukrów, aminokwasów, chlorków,
fosforanów, witamin. Przez zagęszczenie zwiększa się w nim stężenie ciał kreatynowych,
mocznika.

96. Czym różni się mocz pierwotny od krwi?

Mocz pierwotny jest osoczem krwi pozbawionym elementów morfotycznych krwi, białek i
makrocząsteczek.

97. W której części nefronu resorbowane są aminokwasy, hormony, witaminy?

W kanaliku I rzędu (głównym, proksymalnym, bliższym).

98. Podaj precyzyjnie nazwy struktur tworzących w nerce wymieniacz przeciwprądowy.

Wymieniacz przeciwprądowy w nerce tworzą następujące naczynia:
- kanaliki zbiorcze
- zrąb rdzenia
- naczynia proste rdzenia