You are on page 1of 43

CHƯƠNG 7

PHƯƠNG PHÁP PHÂN


TÍCH THỂ TÍCH
Người soạn: Lâm Hoa Hùng
NỘI DUNG CHÍNH
1. Cơ sở về PP Phân tích thể tích (PTTT)
2. Các cách thức chuẩn độ và cách tính kết quả
3. Sai số hệ thống trong PP PTTT
4. Các phản ứng chuẩn độ thông dụng
❖ PP chuẩn độ oxy hóa khử
(PP KMnO4, PP K2Cr2O7, PP I2/KI)
❖ PP chuẩn độ acid – baz
❖ PP chuẩn độ tạo tủa (PP Mohr, Volhard và Fajan)
❖ PP chuẩn độ phức chất (EDTA)

2
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ KMnO4
Dung dịch KMnO4 có tính oxi hoá mạnh
MnO4− + 8H+ + 5e− → Mn2+ + 4H2O (a)
Eo = 1,51 V PƯ (a) được
MnO4− + 4H+ + 3e− → MnO2 + 2H2O (b) dùng chủ yếu
Eo = 1,69 V

DD MnO4- có màu
tím hồng đậm
Mn2+ không
màu và xúc tác
Tự chỉ thị cho (a) nhanh
điểm cuối hơn
3
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ KMnO4
Ứng dụng của PP KMnO4
Cđộ giaùn tieáp Cđộ tröïc tieáp Cđộ ngöôïc
•Caùc ion coù tính oxy •Caùc ion coù tính khöû
hoùa (Fe3+) • (Fe2+, C2O42- , H2O2)
•Khöû veà daïng hoùa trò thaáp ví du:ï hoaø tan MnO2 baèng
löôïng C2O42- thöøa vaø cñoä löôïng
•Cñoä nhö thoâng thöôøng thöøa baèng MnO4−
KMnO4 khoâng beàn khi baûo quaûn
Sai số hệ thống KMnO4 coù theå Oxh Cl-  Duøng MT H2SO4
của PP KMnO4
PÖ chaäm  to vaø duøng xuùc taùc
4
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ K2Cr2O7
DD K2Cr2O7 có tính oxi hoá mạnh trong môi trường acid
Cr2O72− + 6e− + 14H+ → 2Cr3+ + 7H2O Eo(Cr2O72−/2Cr3+) = 1,33 V

duøng HCl, H2SO4 loaõng taïo moâi tröôøng H+


Chaát chæ thò
▪ Diphenylamin (= 0,76 V) hay diphenylamin sulfonat Na (= 0,85 V)

Ứng dụng Tröïc tieáp caùc ion khöû nhö Fe2+


Giaùn tieáp caùc ion coù tính khöû ( SO32− ,S2O32−,... )
Cr2O72− Qua hệ oxy hoùa khöû trung gian I2/KI
I−
I2
S2O32−
5
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ Iod
I2 coù tính oxy hoùa trong moâi tröôøng trung tính hay acid yếu
I2 + I− + 2e → 3I− (Eo = 0,545 V)
Chaát chæ thò
hoà tinh boät taïo hôïp chaát maøu xanh vôùi I2 (noàng ñoä  2.10−5 M)
chæ cho hoà tinh boät vaøo khi I2 coøn raát ít, neáu khoâng I2 seõ bò haáp phuï  sai soá

Ứng dụng Tröïc tieáp caùc ion khöû nhö S2O32-, Sn2+, SO32-
Giaùn tieáp caùc ion coù tính oxy hoùa ( Br2, Cl2... )
Fe3+
qua PÖ theá vôùi KI
I−
I2
 xaùc ñònh I2 taïo ra baèng dd chuaån Na2S2O3
S2O32−
6
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Phép chuẩn độ Iod
I2 deã thaêng hoa  dung dòch keùm beàn
▪ Chuaån ñoä trong bình coù naép
▪ Pha loaõng dd vaø giöõ ôû nhieät ñoä thöôøng
Sai soá heä thoáng
cuûa PP Iod ▪ Traùnh ñun noùng vaø ñeå ngoaøi aùnh saùng laâu
▪ Ñoä acid maïnh  phaù huûy chæ thò, gaây PÖÙ phuï:
S2O32− + 2H+ → H2SO3 + S
▪ ïMoâi tröôøng quaù kieàm  gaây phaûn öùng phuï:
I2 + OH− → I− + IO− + H2O
3IO− → 2I− + IO3−
Löu yù: I2 chæ tan trong dd KI taïo phöùc I3−
 pha I2 trong löôïng KI thích hôïp
7
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Oxy hóa khử
Các phép chuẩn độ khác
➢Phương pháp Ce4+
➢Phương pháp KBrO3 và KBrO3 – KBr
➢Phương pháp KIO3, KIO4.
➢Phương pháp Nitrit NaNO2
➢Phương pháp Fe2+
➢Phương pháp Ti3+
➢Phương pháp Sn2+

8
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ Acid mạnh – Baz mạnh
HA + BOH → BA + H2O
Lúc đầu, dd acid mạnh HA nên pH = -lg[HA]
Cđộ bằng BOH

Trước ĐTĐ, pH tăng dần nhưng pH < 7


Cđộ bằng BOH
Có sự biến đổi

Tại ĐTĐ, pH  pHnước = 7


pH đột ngột tại
Cđộ bằng BOH lân cận TĐ

Sau ĐTĐ, pH = 14 – log[BOH] > 7

9
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ Acid mạnh – Baz mạnh

coù theå choïn caùc chaát


chæ thò pH chuyeån maøu
trong khoaûng pH từ
4 – 10

10
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG
DỤNG Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ Acid mạnh – Baz mạnh
Moät soá chaát chæ thò thoâng duïng
Màu dạng Màu dạng
Tên chỉ thị pH chuyển màu
acid baz
Thymol xanh đỏ Vàng 1,2 2,8
Methyl dacam đỏ Vàng – cam 3,1 4,4
Bromocresol lục vàng xanh 3,8 5,4
Methyl đỏ đỏ vàng 4,4 6,0
Bromothymol xanh vàng xanh 6,0 7,6
Xanh thymol vàng xanh 8,0 9,6
Phenolphtalein không màu đỏ - hồng 8,2 10

11
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ acid yếu bằng baz mạnh
HA + NaOH → NaA + H2O
1 1
Lúc đầu, dd acid yếu HA pH = pK a − lg C
2 2
Cđộ bằng NaOH

Trước ĐTĐ, pH tăng dần nhưng chậm


Có sự biến đổi
Cđộ bằng NaOH
pH tại lân cận
Tại ĐTĐ, dd chứa baz yếu A- ĐTĐ
pHtñ = 7 + (pKHA + lgCNaA)/2 > 7
Cđộ bằng NaOH
Sau ĐTĐ, pH = 14 – log[NaOH]dư
12
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ acid yếu bằng baz mạnh

coù theå choïn caùc chaát


chæ thò pH chuyeån maøu
trong khoaûng pH kiềm
yếu

• Thymol xanh
• Phenolphthalein
• Thymolphthalein

13
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ baz yếu bằng acid mạnh
A- + HCl → HA + Cl-
1 1
Lúc đầu, dd acid baz yếu A- pH = 7 + pK a + lg C
2 2
Cđộ bằng HCl

Trước ĐTĐ, pH giảm dần nhưng chậm


Có sự biến đổi
Cđộ bằng HCl
pH tại lân cận
Tại ĐTĐ, dd chứa acid yếu HA ĐTĐ
pHtñ = (pKHA − lgCHA)/2 < 7
Cđộ bằng HCl

Sau ĐTĐ, pH = – log[HCl]dư


14
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Chuẩn độ baz yếu bằng acid mạnh

coù theå choïn caùc chaát


chæ thò pH chuyeån maøu
trong khoaûng pH acid
yếu

• Methyl dacam
• Bromocresol lục
• Methyl đỏ

% söï chuaån ñoä

15
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa acid (hay nhiều đơn acid) bằng baz mạnh
Ñieàu kieän ñeå chuaån ñoä ña acid HnA theo töøng naác
ki
 pK = lg  4 vaø k i  10 − 10
k i +1
Ví duï: khi chuaån ñoä H3PO4 baèng NaOH
H3PO4 + NaOH → NaH2PO4 + H2O ka1 = 10−2,12
NaH2PO4 + NaOH → Na2HPO4 + H2O ka2 = 10−7,21
Na2HPO4 + NaOH → Na3PO4 + H2O ka3 = 10−12,38
k1 k2 Xác định được
lg = 5 ,06  4 , lg = 5 ,17  4 vaø k 3  10 − 10
k2 k3 nấc 1 và 2
16
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa acid (hay nhiều đơn acid) bằng baz mạnh

Quá trình chuẩn độ H3PO4 bằng NaOH

Lúc đầu, dd xem như acid yếu có ka = k1


Cđộ bằng NaOH

Tại ĐTĐ 1, dd chứa chất lưỡng tính NaH2PO4


pHtñ1 = ½ (pKa1 + pKa2) = 4,66
Cđộ bằng NaOH
Tại ĐTĐ 2, dd chứa chất lưỡng tính Na2HPO4
pHtñ2 = ½ (pKa2 + pKa3) = 9,8
Cđộ bằng NaOH
pH tiếp tục tăng nhưng không xác định được ĐTĐ 3
17
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa acid (hay nhiều đơn acid) bằng baz mạnh
Quá trình chuẩn độ
H3PO4 bằng NaOH

Coù theå xaùc ñònh 2


V2 ñieåm cuoái baèng
- Bromocresol luïc → V tñ1
- Phenol phtalein → V tñ2
V1
Vtñ2 = 2Vtñ1

18
Phản ứng Acid - Baz
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Cđộ một đa acid (hay nhiều đơn acid) bằng baz mạnh
ki
pK = lg  4 vaø k i  10 − 10
Ka1 = 7.4 x 10-4.
k i +1 Ka2 = 1.7 x 10-5.
Ka3 = 4.0 x 10-7.

V2

V1

- H3PO4 – NaOH Citric acid – NaOH 19


CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa baz (hay nhiều đơn baz) bằng acid mạnh
Ñieàu kieän ñeå chuaån ñoä ña baz An- theo töøng naác
k(b )i
 pK = lg  4 vaø k (b)i + 1  10 − 10

k ( b ) i +1
Ví duï: khi chuaån ñoä Na2CO3 baèng HCl
CO32- laø baz lieân hôïp cuûa diacid H2CO3 : ka1=10-6,35 ; ka2=10-10,32
Kb1=10-3,68 ; kb2 = 10-7,65

k b1 CĐộ được cả
lg = 3 ,97  4 , k b 2  10 −10
kb2 hai nấc
20
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa baz (hay nhiều đơn baz) bằng acid mạnh

Quá trình chuẩn độ Na2CO3 bằng HCl

Lúc đầu, xem như dd baz yếu có kb = kb1


Cđộ bằng HCl

Tại ĐTĐ 1, dd chứa chất lưỡng tính NaHCO3


pHtñ1 = ½ (pKa1 + pKa2) = 8,33
Cđộ bằng HCl
Tại ĐTĐ 2, dd chứa acid yếu H2CO3
pHtñ2 = ½ (pKa1 - lgC)  4
Cđộ bằng HCl
pH tiếp tục giảm và phụ thuộc vào [HCl]dư
21
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ một đa baz (hay nhiều đơn baz) bằng acid mạnh
Quá trình chuẩn độ
Na2CO3 bằng HCl

Coù theå xaùc ñònh 2


ñieåm cuoái baèng
- Phenol phthalein → V tñ1
- Methyl da cam → V tñ2

Vtñ2 = 2Vtñ1

22
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ hỗn hợp chứa một đa acid + đơn acid bằng baz mạnh
Cđộ hỗn hợp chứa một đa baz + đơn baz bằng acid mạnh

Tùy trường Đường chuẩn Xác định các điểm


hợp cụ thể độ tương đương

Hàm lượng các


Xác định độ kiềm của mẫu nước cấu tử trong mẫu
Maãu nöôùc kieàm chöùa caùc ion: OH-, CO32-, HCO3-
1. Chæ chöùa 1 ion kieàm ñôn leû
2. Chöùa ñoàng thôøi hai ion kieàm nhö OH- + CO32- hay CO32- + HCO3-
Ñôn vò cuûa ñoä kieàm: g/l (daïng muoái Na) hoaëc mg CaCO3 / l theo qui
öôùc quoác teá
23
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ hỗn hợp chứa một đa acid + đơn acid bằng baz mạnh
Cđộ hỗn hợp chứa một đa baz + đơn baz bằng acid mạnh
Xác định độ kiềm của mẫu nước
Khi CÑoä maãu kieàm baèng HCl coù taát caû 5 tröôøng hôïp
Chæ chöùa ion Chæ chöùa ion Chæ chöùa ion chöùa ion chöùa ion
OH- HCO3- CO32- CO32- + HCO3- CO32- + OH-

2 ñieåm 2 ñieåm 2 ñieåm


1 ñieåm 1 ñieåm töông ñöông töông ñöông töông ñöông
töông ñöông töông ñöông
pHtñ1 = 8,33 pHtñ1 = 8,33 pHtñ1 = 8,33
pHtñ = 7 pHtñ  4
pHtñ2  4 pHtñ2  4 pHtñ2  4
Vtñ2 = 2.Vtñ1 Vtñ2 > 2.Vtñ1 Vtñ2 < 2.Vtñ1
24
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng Acid - Baz
Cđộ hỗn hợp chứa một đa acid + đơn acid bằng baz mạnh
Cđộ hỗn hợp chứa một đa baz + đơn baz bằng acid mạnh
Xác định độ kiềm của mẫu nước
DD chöùa (OH – + CO3 2– )
DD chöùa CO3 2– + HCO3-
Vtñ 2 Vtñ 2

Vtñ 1 Vtñ 1
VHCl(CO32-) = 2(Vtñ2 - Vtñ1) VHCl (CO32-) = 2 Vtñ 1
VHCl(OH-) = Vtñ2 - 2(Vtñ2 - Vtñ1) VHCl (HCO3 - ) =Vtñ 2 - 2Vtñ 1
= 2Vtñ1 - Vtñ2
Vtñ1: duøng phenolphthalein →VP : ñoä kieàm p
Vtñ2: duøng metyl da cam ) →VM : ñoä kieàm m
25
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo tủa
C + X → CX 

DD chuaån C Caáu töû caàn xaùc ñònh X


➢ DD Ag+: AgNO3 ➢ Caùc halogenur: Br−, Cl−, I−.
➢ DD Hg2+ hay Hg+: ñoäc ➢ Caùc giaû halogenur: CN-, SCN-
Chæ thò taïo tuûa, ví duï K2CrO4
Chæ thò Chæ thò haáp phuï, ví duï Fluorescein
Chæ thò taïo phöùc, ví duï nhö pheøn saét III
Vaän toác PÖÙ lôùn → taïo tuûa nhanh
Ñieàu kieän cuûa PÖÙ taïo tuûa
CX coù Tst nhoû (< 10−7 – 10− 8 )
26
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo tủa
Phương pháp Mohr
Nguyeân taéc
Định lượng trực tiếp các halogen (Cl-, Br-, I- ) bằng DD
chuẩn AgNO3 với chỉ thị K2CrO4
Phản ứng chuẩn độ chính: Ag+ + X- → AgX
TST = 10−12
Phản ứng chỉ thị: 2Ag+ + CrO42- → Ag2CrO4  (đỏ)

Ñieåm cuoái: DD töø vaøng töôi (CrO42− ) sang hoàng ñaøo


pH = 6,5 – 10 (DD khoâng coù NH3)
Ñieàu kieän
pH = 6,5 – 8 (DD coù NH3)
27
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo tủa
Phương pháp Mohr
Khi pH < 6,5 PÖ nhieãu: 2CrO42− + 2H+ → 2HCrO4− → Cr2O72− + H2O
tủa Ag2CrO4 sẽ tăng mạnh độ tan

Khi pH > 10 PÖ nhieãu: 2Ag+ + 2OH− → 2AgOH → Ag2O  + H2O


PƯ Cđộ bị cạnh tranh và Ag2O màu nâu cản trở nhìn màu
Khi coù NH3
Coù PÖ nhieãu: AgX + 2 NH3 → Ag(NH3)2 + X- Tan tủa

➢ Duøng löôïng K2CrO4 thích hôïp ([CrO42−] = 5.10-3 M )


 quan saùt ñöôïc Ag2CrO4 ngay sau ÑTÑ ([X−]CL 10−5–10−6M)
➢ Chuaån ñoä ôû to thöôøng vì Ag2CrO4 tan ôû nhieät ñoä cao
28
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo tủa
Phương pháp Fajans
Nguyeân taéc
Định lượng trực tiếp halogen (Cl-, Br-, I- ) bằng DD chuẩn
AgNO3 với chæ thò haáp phuï (Fluorescein - Fl)
Phản ứng chuẩn độ chính: Ag+ + X- → AgX
Phản ứng chỉ thị: AgX.X− → AgX → AgX. Ag+Fl− (hoàng nhaït)
Ñieåm cuoái: DD vaøng aùnh huyønh quang → tuûa traéng phôùt hoàng
pH = 6,5 – 10: pH < 6,5 → Fl− + H+ → HFl
Ñieàu kieän [X−]0  10 − 2M → AgX ñuû nhaän bieát söï chuyeån maøu
Theâm chaát baûo veä keo AgX nhö dextrin → taêng beà maët 
29
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo tủa
Phương pháp Volhard
Nguyeân taéc
Định lượng các halogen bằng kỹ thuật chuẩn độ ngược với
các DD chuẩn là AgNO3 và KSCN khi có mặt phèn sắt III
Cho lượng thừa chính xác AgNO3 : Ag+ (dư) + X- → AgX

Phản ứng chuẩn độ ngược: Ag+ (dư) + SCN- → AgSCN

Phản ứng chỉ thị: Fe3+ + SCN− → Fe(SCN)2+ (ñoû maùu)

Ñieåm cuoái: DD chöùa tuûa trắng ñuïc → xuaát hieän maøu cam nhaït
30
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo tủa
Phương pháp Volhard
Đieàu kieän
1/ pH < 3: traùnh tuûa Fe(OH)3  duøng HNO3 taïo moâi tröôøng)
2/ Khi chuaån ñoä Cl− theo PP naøy:
TAgSCN < TAgCl  caân baèng phuï : AgCl + SCN− → AgSCN

laøm tan tuûa AgCl

Haïn cheá caân baèng phuï


- Loïc AgCl tröôùc khi chuaån Ag+ thöøa.
- Duøng nitrobenzen ñeå bao AgCl laïi.
- Ñun noùng dung dòch ñeå AgCl keát voùn laïi
31
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo tủa
Các phương pháp khác

Ngoaøi ba PP chuaån ñoä taïo tuûa vöøa neâu, coøn caùc PP taïo tuûa khaùc
1/ Duøng SCN – ñeå chuaån ñoä tröïc tieáp Ag+ (PP Volhard)

2/ Duøng Na2SO4 hoaëc K2CrO4 chuaån ñoä tröïc tieáp BaCl2

3/ Duøng K2CrO4 chuaån ñoä tröïc tieáp Pb2

32
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
C + M → CM Phöùc tan

DD chuaån C Caáu töû caàn xaùc ñònh X


➢ Thöôøng laø ligan EDTA
➢ Haàu heát caùc cation kim loaïi
(tröø caùc ion kim loaïi kieàm)

EDTA daïng acid khoù tan trong nöôùc


 thöôøng duøng daïng muoái Na2H2
(complexon III hay Trilon B) kyù hieäu
H22− hay 4−.
H22− + Mn+ ⇄ Mn−4 + 2H+ Phöùc kim loaïi vôùi EDTA
33
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
H22− + Mn+ ⇄ Mn−4 + 2H+

Taïo phöùc theo tyû leä mol 1:1


Khi taïo phöùc, H+ thoaùt ra
Ñaëc ñieåm cuûa  Phöùc Mn−4 phuï thuoäc pH dd
PÖ cuûa EDTA Duøng dd ñeäm pH taïo moâi tröôøng chuaån ñoä
vôùi ion kim sao cho ’M ñaït yeâu caàu ñònh löôïng.
loaïi
Ñieàu kieän cuûa phaûn öùng chuaån ñoä
1/ Phöùc M phaûi beàn (’M  108 ) ôû pH chuaån ñoä
2/ Phöùc chæ thò-M cuõng beàn nhöng phaûi keùm beàn hôn phöùc M.
3/ CB taïo phöùc thöôøng chaäm  chuaån ñoä chaäm hay ñun nheï
4/ Loaïi aûnh höôûng cuûa caùc ion KL nhieãu taïo phöùc beàn vôùi EDTA
34
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ Mg2+, Ca2+ và hỗn hợp Ca2+ + Mg2+
1/ Chuẩn độ Mg2+
Định lượng trực tiếp ôû pH = 10, chæ thị Erio T đen

Phản ứng chuẩn độ chính: Mg2+ + 4− ⇄ Mg2−


Phản ứng chỉ thị: MgIn + 4− ⇄ Mg2− + In
(Tím-hoàng) xanh döông

Söï chuyeån maøu Neáu Mg2+ ôû erlen: Tím hoàng → xanh döông
taïi ñieåm cuoái Neáu Mg2+ ôû buret: xanh döông → tím
Khi chuaån ñoä Mg2+, khoâng ñöôïc coù Ca2+ vì Ca2+ taïo phöùc beàn
hôn vôùi EDTA ôû pH 10
35
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ Mg2+, Ca2+ và hỗn hợp Ca2+ + Mg2+
2/ Chuẩn độ Ca2+ (A)
CÑoää tröïc tieáp ôû pH = 12,5, chæ thò calcon (murexide, Fluoresxon)

Phản ứng chuẩn độ chính: Ca2+ + 4− ⇄ Ca2−


Phản ứng chỉ thị: CaIn + 4- ⇄ Ca2- + In
Calcon: tím hồng xanh dương
Murexide: đỏ tím xanh
Fluoresxon: vàng lục huỳnh quang hồng cam
Mg 2+ khoâng aûnh höôûng vì [Mg2+]töï do coøn raát ít (→ Mg(OH)2)
Nhöng [Mg2+]bñaàu caàn khoáng cheá vì Mg(OH)2 nhieàu → haáp phuï Ca2+
36
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ Mg2+, Ca2+ và hỗn hợp Ca2+ + Mg2+
2/ Chuẩn độ Ca2+ (B)
Chuaån ñoä theá vôùi Mg2− ôû pH = 10 vaø chæ thò erio T ñen

Phản ứng thế: Ca2+ + Mg2− ⇄ Ca2− + Mg2+


Phản ứng chuẩn độ chính: Ca2+ + 4− ⇄ Ca2−
Mg2+ + 4− ⇄ Mg2−
Phản ứng chỉ thị: MgIn + 4− ⇄ Mg2− + In
(Tím-hoàng) xanh döông
Khi coù maët Mg2+, keát quaû laø chuaån toång (Ca2+ + Mg2+)

37
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ Mg2+, Ca2+ và hỗn hợp Ca2+ + Mg2+
3/ Chuẩn độ hỗn hợp Ca2+ + Mg2+
Chuaån rieâng Ca trong 1 phaàn maãu  V1
1/ Cđộ trực tiếp ôû pH = 12,5
Maãu chöùa hoãn 2/ Mg2+ → Mg(OH)2  khoâng caûn trôû
hôïp Ca2+ + Mg2+ 3/ Theâm chaát che thích hôïp ñeå loaïi KL naëng
Chuaån toång Ca+Mg trong 1 phaàn maãu  V2
1/ Cđộ trực tiếp ôû pH = 10, Erio T đen
2/ Theâm Mg2− neáu haøm löôïng Ca2+ thaáp
3/ Theâm chaát che thích hôïp ñeå loaïi KL naëng
Theå tích EDTA duøng ñeå chuaån ñoä Mg2+ laø V2 − V1 (ml)
38
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ hỗn hợp chỉ chứa Fe3+ + Al3+
Nguyên tắc
Chuaån ñoä lieân tieáp Al3+ vaø Fe3+ döïa vaøo ñoä beàn khaùc nhau
cuûa Al− vaø Fe− ôû caùc pH khaùc nhau
1/ Chuẩn độ Fe3+ ở pH 2,5
Chuaån ñoä tröïc tieáp ôû pH 2,5 vôùi chæ thò acid sulfosalicylic

Phản ứng chuẩn độ chính: Fe3+ + 4− ⇄ Fe−


Phản ứng chỉ thị: FeIn + 4- ⇄ Fe- + In
Tím vaøng nhaït Ko maøu

39
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ hỗn hợp chỉ chứa Fe3+ + Al3+
1/ Chuẩn độ Fe3+ ở pH 2,5
Đieàu kieän
1/ ÔÛ pH 2,5 , Al− khoâng beàn (’Fe = 1012,7 , ’Al = 104,2 )
 Al3+ khoâng aûnh höôûng
2/ Neáu dd chöùa Fe2+, muoán xaùc ñònh Fe toång  oxy hoùa Fe2+ → Fe3+
(duøng K2S2O8) roài môùi chuaån ñoä
(Fe2+ khoâng taïo phöùc beàn vôùi EDTA ôû pH 2,5)
3/ PÖ taïo phöùc chaäm  chuaån ñoä chaäm vaø ñun nheï

40
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ hỗn hợp chỉ chứa Fe3+ + Al3+
2/ Chuẩn độ Al3+ ở pH 5
Cho EDTA dö chính xaùc PÖ vôùi Al3+ ôû nhieät ñoä soâi
Chuaån ñoä ngöôïc löôïng EDTA dö vôùi dd kim loaïi chuaån

Phản ứng giữa Al3+ với EDTA dư: Al3+ + 4− ⇄ Al−
Phản ứng chuẩn độ ngược: M2+ + 4− ⇄ M-2
Phản ứng chỉ thị: M2+ + Ind ⇄ MInd
M = Zn, Ind = xylenol da cam  Ind = vàng , MInd: đỏ tím
M = Cu, Ind = P.A.N  Ind = vàng (cam) , MInd: đỏ tím
Ñieåm cuoái: töø maøu vaøng → cam ñoû
41
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Chuẩn độ hỗn hợp chỉ chứa Fe3+ + Al3+
2/ Chuẩn độ Al3+ ở pH 5
Đieàu kieän
1/ Duøng PP chuaån ñoä ngöôïc vì Al3+ PÖ chaäm vôùi EDTA
 Al− chæ ñöôïc taïo thaønh hoaøn toaøn khi to > 80oC
2/ Neáu dd chöùa Fe3+, Fe3+ bò coäng chuaån vì Fe− raát beàn ôû pH 5
 Caàn xaùc ñònh tröôùc Fe3+ rieâng ôû pH 2,5 → Fe− khoâng caûn trôû
3/ Söï chuyeån maøu vaøng → cam (ñoû) hôi khoù quan saùt neáu dd
chuaån loaõng (0,010 M)
 theâm chaát maøu neàn → quan saùt ñieåm cuoái deã daøng hôn
(theâm bromocresol luïc: maøu ñieåm cuoái töø luïc vaøng → tím xaùm
42
CÁC PHẢN ỨNG CHUẨN ĐỘ THÔNG DỤNG
Phản ứng tạo phức
Định lượng SO42- theo PP chuẩn độ ngược

Cho dd Ba2+ dư chính xác để kết tủa hoàn toàn SO42-


CĐộ lượng dư Ba2+ dư bằng dd EDTA

Phản ứng giữa Ba2+dư với SO42- : Ba2+ + SO42- → BaSO4

Phản ứng chuẩn độ ngược: Ba2+ + 4− ⇄ Ba-


2
1/ Khi Cđộ ngược bằng EDTA, dùng chỉ thị cho Ba2+ (phthalein
complexon hay methylthymol xanh) để phát hiện điểm cuối
2/ Thường sử dụng tiếp phép CĐộ ngược thứ hai, cho dư EDTA và
chuẩn độ EDTA dư bằng dd chuẩn Mg2+ với chỉ thị Erio T đen

43

You might also like