Ikawalong Baitang

I. Salamin ng
Kahapon Bakasin
Natin Ngayon
Pamantayang
pangnilalaman:
Naipamamalas ang mag-
aaral ng pag-unawa sa mga
akdang pampanitikan sa
Panahon ng mga Katutubo,
Espanyol at Hapon
Pamantayan sa
pagganap:
Nabubuo ang isang
makatotohanang
proyektong
panturismo
Mahalagang tanong sa
Unang Kwarter:
Bakit kailangang alamin ang
ibat ibang akdang
pampanitikang lumaganap sa
Pilipinas sa panahon ng mga
Katutubo, Espanyol, at
Hapones?
Mahalagang tanong sa
Unang Kwarter:
Paano nakatutulong sa
pagkakaroon ng kritikal na
pag-iisip ang panitikang
namayani sa ibat ibang
Performance
Task
Pahina 140
Subukang sagutin
nang tama ang
nasa pahina 1.
(Kabanata I)
Mga sagot:
1. Tama 6. Mali
2. Mali 7. Tama
3. Mali 8. Tama
4. Tama 9. Mali
5. Mali 10.Tama
Pahapyaw na Kasaysayan ng Mayamang Panitikang
Pilipino sa Panahon ng mga Katutubo, Espanyol at
Hapones

Bago dumating ang mga Espanyol:

May tulang paawit (kundiman, kumintang,
oyayi at dalit).
May karunungang bayan (salawikan,
sawikain, kaisipan, bulong, at
kasabihan)
Bago dumating ang mga
Espanyol:
Mga akdang tuluyang puno ng
kababalaghan at aral na naging
patnubay ng ating mga ninuno
(alamat, epiko, pabula, at
kuwentong-bayan)
 Isa sa pinakalayunin ng
Espanyol kung bakit
sinakop ang bansa:
Mapalaganap ang pananampalatayang
Katolisismo kaya unang itinuro sa Pilipino
ay ang relihiyon
Doctrina Cristiana ni Padre Domingo
Nieva noong 1593, unang aklat na nailimbag.
Mga akdang lumaganap sa panahon
ng Espanyol:
Akdang patulang panrelihiyon:
pasyon, karagatan, at duplo
Akdang patulang tuluyan: awit at
korido
Kantahing bayan: dalit,
pangangaluluwa
Mga dulang pantanghalan: moro-
Tibag
Senakulo
Lumaganap ang damdaming
makabayan noong naging
mapang-abuso, mapaniil,
mapangsamantala, at
mapanghamak ang Espanyol.
 Mga Repormista:
Dr. Jose Rizal, Marcelo H. del Pilar,
Graciano Lopez-Jaena, at iba pa. (La
Solidaridad)

Naghimagsik din sina Andres Bonifacio,

Emilio Jacinto, Apolinario Mabini, at iba pa.
(Pahayagan ng Katipunan- Ang Kalayaan)
Nahinto ang pag-unlad ng Panitikang Pilipino nang
sakupin ng mga Hapones ang bansa (1941-1945).
Ipinatigil ang paglathala ng pahayagan at lingguhang
magasin maliban sa Tribune at Philippine Review.
Pinili ang pinakamahusay na 25 kuwento at tatlo ang
binigyan ng parangal.
Namalasak ang tula (haiku, tanaga, at karaniwang
anyo).
Ang dula at nobelang Tagalog ay naisapelikula.
 Mga akdang babasahin
sa kabanata:
Karunungan ng buhay
Ang Pinagmulan ng Marinduque
Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
Sa Pula, Sa Puti
Jose P. Laurel, Pangulo sa Panahong Panganib
(Kathambuhay)
Aralin 1: Karunungan ng Buhay
Bakit kailangang pag-aralan at pahalagahan ng
mga kabataan ang mga karunungang-bayan tulad
ng salawikain, sawikain o kawikaan, at kasabihan
bilang akdang pampanitikan sa kasalukuyang
panahon?
Paano makatutulong ang mga karunungang-
bayan sa buhay lalo na sa mga kabataan.
 Pagpapalalim na gawain:
Sumulat at gumamit ng paghahambing
sa pagbuo ng bugtong, salawikain,
sawikain o kasabihang angkop sa
kasalukuyang kalagayan at ipamigay
upang buhayin ang mga karunungang-
bayan.
Ano ang itinutiring mong kayamanan sa buhay?
 Panitikan
Kayaman ng ating lahi at ito ang
kalinangan at kasaysayan.
Masasalamin dito ang damdamin,
saloobin, paniniwala, kultura, at tradisyon
ng bansa.
 Panitikan
Sa pag-aaral ng panitikan, lubusang malalaman
ang ating kalinangan kayat nararapat lamang na
pagyamanin at ipagmalaki sapagkat itoy yaman ng
ating bayan.

Sa pag-aaral ng panitikan ay maaaring mahubog

ang damdamin at kaisipang makabayan.
5 dahilan kung bakit dapat pag-
aralan ang panitikan
1.Makikilala natin ang sariling kalinangan, ang
minanang yaman ng isip, at ang henyo ng ating
lahing iba kaysa ibang lahi.
2. Matalos na, katulad ng ibang lahi, tayo ay
mayroon ding dakila at marangal na tradisyong
ginamit na puhunang-salalayan sa panghihiram ng
mga bagong kalinangan at kabihasnan.
5 dahilan kung bakit dapat pag-
aralan ang panitikan
3. Matanto ang mga kapintasan sa ating panitikan
at makapagsabay upang maiwasan at mapawi
ang mga ito.
4.Makilala ang ating mga kagalingang
pampanitikan at lalong mapadalisay, mapayabong,
at mapaningning ang mga kagalingang ito
5 dahilan kung bakit dapat pag-
aralan ang panitikan
5. Maging katutubo sa atin ang magkaroon ng
pagmamalasakit sa ating sariling panitikang
Pilipino dahil tayoy mga Pilipino
Day 3
Karunungan ng Buhay

Sa buhay ng tao ay may mga karanasan

Na kailangang iwasa at dapat ayusin
Tamang tandan, at sa tuwinay pakaisipin
Mahalagang ingatan tulad ng kayamanan.
Iwasan ang hindi maging isang
anak-dalita:
Pagnagtanim ng hangin
Bagyo ang aanihin.

Ubos-ubos biyaya
Bukas nakatunganga.
Gawin upang tumanaw ng utang
na loob:
Ang lumalakad nang matulin
Kung matinik ay malalim.

Ang hindi lumingon sa pinanggalingan

Di makararating sa paroroonan.
Pakaisipin upang maging
malawak ang isip:
Sa anumang lalakarin
Makapito munag isipin.

Nasa Diyos ang awa

Nasa tao ang gawa.
Tandaan upang maging buo ang
loob:
Kung hindi ukol
Hindi bubukol.

Kung ano ang bukam-bibig

Siyang laman ng dibdib.
Ingatan upang hindi maging
pasang-krus:
Anak na di paluhain
Ina ang patatangisin.

Ang kalusugan
Ay kayamanan.
Tularan ng maging matalas ang
isip:
Daig ng maagap
Ang masipag.

Lakas ng katawan
Daig ng paraan.
Nabanggit ni Lolo mga karunungan sa buhay
Na maaaring maging gabay sa aking palagay
Ito ang mga bagay na dapat mong isabuhay.
Nang maging huwaran ng mahal sa buhay.
Week 2 Day 1
Mga layunin:
1. Nahuhulaan ang mahahalagang
kaisiipan at sagot sa mga
karunungang-bayang napakinggan
(F8PN-Ia-c-20)
Mga layunin:
2. Naibabahagi ang sariling kuro-kuro
sa mga detalye at kaisipang
nakapaloob sa akda batay sa pagiging
totoo o hindi totoo may batayan o
kathang-isip lamang (F8PU-Ia-c-20)
Sagutin o magbigay-hinuha sa
mga tanong batay sa tulang
napakinggan/nabasa.
Bakit daw bagyo ang aanihin kapag
hangin ang itinanim?
Ano ang mangyayri kapag hindi nagamit
nang wasto o madaling nauubos ang mga
biyaya sa buhay?
Paano isasabuhay ang kasabihang Ang
lumkad nang matulin kung matinik ay
malalim?
Bakit nasabing Ang kalusugan ay
kayamanan?
 Bakit daw dapat iwasan ang ubos-ubos na
biyaya, bukas nakatunganga?
Paano dapat isabuhay ang daig ng maagap,
ang masipag?
Bakit dapat pakaisipin na sa anumang lakarin,
makapito munang isipin?
Bakit dapat ingatan upang hindi maging totoo
ang anak na di paluhain, ina ang patatangisin?
Bakit dapat tandaan na kung hindi ukol, hindi
bubukol?
Ika-2 linggo, Ika-2
araw
 Imbestigador Ako!
Suriin ang ilang karunungang-bayan at ilahad
ang sariling kuro-kuro kung ito ay may
katotohanan o may batayan o walng
katotohanan o kathang-isip lamang. Lagyan
ng tesk ( ) ang iyong napiling sagot at saka
ito ipaliwananag. Pagkatapos ay sagutin ang
tanong. Pahina 16
 Karunungang- May Katotohanan/ Walang Paliwanag
Bayan May Batayan Katotohanan/
Walng Batayan
Ang lumakad ng
matulin kung
matinik ay
malalim.
Kung hindi ukol,
hindi bubukol.
Anak na di
paluhain,
magulang ang
patatangisin.
Daig ng
maagap ang
masipag.
Nasa Diyos ang
Bakit mahalagang masuri
ang kahulugan,
katotohanan, at batayan ng
mga karunungang-bayan?
 Karunungang-Bayan
(Mga Akdang Lumaganap Bago Dumating ang mga
Espanyol)

Tinatawag ding kaalamang-bayan

Binubuo ng mga salawikain, sawikain,
bugtong palaisipan, kasabihan, at
bulong.
Karaniwang mula sa Tagalog at
hinango sa mahahabang tula.
1. Salawikain
Nakaugaliang sabihin at
nagsisilbing batas at tuntunin ng
kagandahang-asal ng ating mga
ninunong mangaral at umakay sa
mga kabataan sa pagkakaroon
ng kabutihang-asal.
1.1.Salawikain
Salawikain
Halimbawa:
Aanhin pa ang bahay na
palasyo kung ang nakatira ay
kuwago.
Kung may isinuksok may
madudukot
Ang hindi lumingon sa
1.1.Salawikain
Salawikain
Halimbawa:
Kung nagbibigay mat mahirap
sa loob, ang pinapakain ay di
mabubusog.
Ang may malinis na kalooban ay
walang kinatatakutan.
Ang pili nang pili, natatama sa
2. Sawikain o Idyoma o
Eupemistikong
pahayag
salita o grupo ng mga
salitang patalinghaga
ang gamit.
Ito ay nagbibigay ng di
tuwirang kahulugan.
Mga halimbawa:
luha ng buwaya-
hindi totoong nagdadalamhati,
nagkukunwari, pakitang tao

mahinhin
di makabasag pinggan-
kumilos
naloko, nalinlang,
kumagat sa pain-
napaniwala agad
Mga halimbawa:
nagbibilang ng poste-
walang
trabaho
ibinilanggo sa mga bisig-
niyakap ng
mahigpit
walang
putok sa buho-
ama o
ina/ampon
itago sa bato-
tandaa
Mga halimbawa:
pantay ang paa-
patay na,
yumao
may gintung kutsara sa bibig-
mayama
n
hampaslupa-mahirap
kisapmata-
iglap
3. Kasabihan
Karaniwang ginagamit sa
panunukso o pagpuna sa kilos ng
isang tao
Halimbawa: Tiririt ng ibon,
Putak, putak Tiririt ng maya
Batang Kaya lingon nang
duwag lingon
Matapang Hanap ay asawa
3. Kasabihan
Halimbawa:
Bata, bata Tiririt ng maya,
Pantay-lupa Tiririt ng ibon,
Asawa ng Ibig mag-asaway
Palaka! Walang
ipalamon.
4. Bugtong
Pahulaan sa pamamagitan ng
paglalarawan.
Binibigkas ng patula.
Lima- labindalawang pantig.
Mga tagalog ang
pinakamayaman sa bugtong
5. Palaisipan
Nasa anyong tuluyan, kalimitang
gumigising sa isipan ng mga tao
upang bumuo ng isang kalutasan
sa isang suliranin
5. Palaisipan
Nangangahulugang ang mga Pilipino
ay sanay mag-isip at kanilang
ipinamana sa apo.
5. Palaisipan
Halimbawa:
Sa isang kulungan ay may limang
baboy na inaalagaan si Mang Juan.
Lumundag ang isa. Ilan ang natira?
Sagot: Lima, lumundag lang hindi
nakalabas.
5. Palaisipan
Halimbawa:
Kung ang gumagapang sa kalabaw ay
langaw, ang gumagapang sa ulo ng tao
ay kuto, ano naman ang gumagapang sa
kabayo?
Sagot: plantsa
6. Bulong
Mga pahayag na may sukat at tugma
Ginagamitan ng pangkulam o
pangontra sa kulam, engkanto, at
masasamang espiritu.
6. Bulong
Halimbawa:
Tabi-tabi po, makikiraan po.
Huwag magagalit, kaibigan, aming
pinuputol lamang ang sa amiy napag-
utusan.
Pagsulat ng Journal, p. 19
Bakit kailangang pag-aralan at
pahalagahan ng mga kabataan
ang mga karunungang-bayan tulad
ng salawikain, sawikain o kawikaan
,at kasabihan bilang akdang
pampanitikan sa kasalukuyang
panahon?
Takdang-aralin: pahina 20

Magtanong sa mga lolo, lola,

magulang, o sa sinumang matanda
sa inyong lugar ng mga halimbawa
ng karunungang-bayan na alam
nila.
 Pagsasanay: Tukuyin ang kahulugan.
1.nakalutang sa ulap A. mabagal
2.butot balat B. anak
3.di mahulugang C. payat na payat
karayom D. masaya
4.anghel ng E. walang magulang
tahanan F. maraming tao
5.kilos pagong
6.putok sa buho
Noon at Ngayon
Kuwento ni Inay
Noong silay bata pa
Tingin lang ni Lola
Silay tumatahimik na
Respeto sa magulang
Kitang-kita sa kanila
Noon at Ngayon
Ngayon daw ay iba na
Ugali ng mga bata
Pagsabihan mot sawayin
Sisimangutan ka na
Ibay magdadabog pa
Paggalang bay wala na?
Noon at Ngayon
Higit na mabait
Mga bata noon.
Mas malaya naman
Mga bata ngayon.
Noon at Ngayon
Bakit nag-iba?
Dahil ba sa panahon?
Ang sagot diyan.
Ikaw ang tumugon.
Pag-isipan at pag-usapan

1. Ano ang binanggit na

noon at ngayon?
2. Naniniwala ka ba sa
tinuran ng tula?
Pangatwiranan ang sagot.
Pag-isipan at pag-usapan
3. Ano sa palagay mo ang sagot sa tanong
na iniwan sa huling bahagi ng tula?
4. Anong karunungang-bayan ang
maiuugnay mo sa tulang ito? Magbanggit
ng isa o dalawa at saka ito ipaliwanag