 Kinilalang duplero ng kanyang panahon at

nahirang na ”Ikalawang Hari ng Balagtasan”.

 Halimbawa ng kanyang mga tulang liriko ay Ang
Magsasaka, Pangaral sa Bagong Kasal, Patumpik-
tumpik; sa tulang pasalaysay naman ay Lumang
Simbahan at Ang Tulisan; sa pambalagtasan
naman ay ang Balugbugan, Aguinaldo vs.
Quezon, isang tulang pantuligsa sa larangan ng
politika.
 ay isang makata at manunulat sa wikang Tagalog.
 Kilala rin siya bilang "Manunulat ng mga
Manggagawa"
 Nagsimula na siyang magsulat sa wikang Tagalog
para sa pahayagang Watawat (Flag).
 Sinalaysay ni Hernandez sa kanyang mga akda
ang pakikipagsapalaran at pakikibaka ng mga
manggagawang Pilipino.
 Minsan siyang napiit dahil sa salang sedisyon, at
habang nasa loob ng kulungan, naisulat niya ang
"Isang Dipang Langit", ang isa sa mga
mahahalaga niyang tula.
 Ama ng Nobelang Tagalog
 Nagsimula siyang sumulat sa
pahayagang El Renacimiento Filipino
(Muling Pagsilang) na pinamatnugutan
ni Jose Palma at sa
pahayagang Taliba kung saan inilathala
ang kanyang pitak na Buhay
Maynila na nasalin kay Huseng Batute
matapos na siya ay pumanaw.
 Itinuturing na obra maestra niya
ang Kasaysayan ng Magkaibigang si
Nena at si Neneng noong 1905.
 isang pangunahing makata at mangangatha sa
Tagalog.
 sumulat siya sa mga pahayagan tulad ng Ang
Mithi, Pagkakaisa, Watawat, at Pliegong Tagalog.
Naging patnugot din siyá ng mga magasing Ilang-
ilang at Liwayway noong 1900.
 Labingwalong taóng gulang lámang si Regalado
nang sulatin niyá ang kaniyang unang nobela,
ang Madaling-araw
 Sa pagpasok ng mga Amerikano, dula ang
kauna-unahang anyo ng panitikang
ipinakilala.
 Ang moro-moro o komedya ay unti-unting
naisantabi dahil sa paglago ng sarswela at
dula.
 Si Severino Reyes and tinaguriang “Ama ng
Makabagong Dulang Tagalog”, at may akda
ng Walang Sugat.
 Dito ipinapakita ang mga katutubong
kultura, paniniwala, at tradisyon.
 Sina Aurelio Tolentino, Hermogenes Iligan,
at Patricio Mariano ay ilan lamang sa mga
taong dapat mapangaralan sa larangan ng
panitikang ito.
 Kwentong pinahaba na nahahati sa maraming kabanata na
maaaring makatotohanan o hindi makatotohanan ang mga
pangyayari sa isang nobela.
 Madalas ginagamit ito bilang pagbibigay linaw o paliwanag
sa mga isyu sa larangan ng pulitika, relihiyon, edukasyon at
iba pa.
 Ang pangunahing layunin nito ay magbigay aliw sa
pamamagitan ng masalimuot at sunud-sunod na
pangyayari sa paglalarawan ng iba’t-ibang uri o anyo ng
buhay.
 “Banaag at Sikat” ni Lope K. Santos at “Kasaysayan ng
Magkaibigang Nena at Neneng” ni Valeriano Hernandez
Peña ay ilan lamang halimbawa ng nobelang sumikat
noong 1900.
 Napakaikling pagsasalaysay ng mga pangyayari sa
buhay at naglalaman ng isang kakintalan.
 Malaki ang naitulong ng lingguhang Liwayway sa
pag-unlad ng maikling katha sa panahong ito.
 Dalawang aklat na kalipunan ng mga kwento ang
napalathala noong panahon ng mga Amerikano.
 Sina Clodualdo del Mundo at Alejandro G. Abadilla ay
nagtipon ng mga pinalagay nilang magagandang
kwento na pinamagatan nilang “Mga Kwentong
Ginto” noong 1935, at “50 Kwentong Ginto ng 50
Batikang Kwentista” na tinipon ni Pedrito Reyes
noong 1939.
 Tatlong uri ng tula ang lumaganap at yumabong noong
panahong ito: ang tulang liriko o pandamdamin, tulang
epiko o pasalaysay at dulang dramatiko o pandulaan.
 Ang mga makata ay sumunod sa karaniwang takbo ng
pagsulat ng tula na may sukat at tugma.
 Ayon kay Lope K. Santos, may apat na sangkap na dapat
taglayin ng isang tula: sukat, tugma, kariktan at talinghaga.
 Si Jose Corazon de Jesus ay isa sa mga pangunahing
makatang liriko. Siya ay nakasulat na ng maraming tulang
pandamdamin tulad ng “Bayan Ko” at “Itinapon na
Kapalaran”
 Si Lope K. Santos naman ay tinaguriang “Ama ng Balarila
ng Wikang Pambansa” at “Apo ng lahat ng mga
Mananagalog”.
  Pinaniniwalaang ang nagmula ang salitang
Ilokos:
1.Ang mga nakitira sa bayang ito ay matatagpuan sa
maliit na baybayin na look. Ang unlaping I
nangangahulugang mula sa o ilog.
2. Nagmula sa loko na ibig sabihin ay bayan sa

PANITIKANG kapatagan at dinagdagan na lamang ng I.

3. Nagmula sa salitang tagalog na Iloc.

ILOKANO  Si Pedro Bukaneg ay tinaguriang “Ama ng

Panitikang Iloko”. Sa pangalan niya hinango
ang salitang Bukanegan na nangangahulugan
sa Tagalog na Balagtasan.
 Si Claro Caluya ay tinaguriag “Prinsipe ng
mga Makatang Iloko”, kilala siya sa pagiging
makata at nobelista.
 Pinagbiag- ito ay awiting nagpapahayag ng kwento ng bayani. Nahahati
ito sa dalawang uri: ang awiting nagpapahayag ng kaisipan at saloobin
 Dallot- awit sa mga kasalan, binyag at iba pang pagtitipon na sinasaliwan
ng sayaw at pagbibigay ng payo sa bagong kasal.
 Badeng- isang awit na ginagamit ng mga kalalakihang nanghaharana.
 Dung-aw- awit para sa mga patay
 Hele o duayaya- awit na pampatulog sa mga bata.
  Juan Crisostomo Sotto ay “Ama ng Panitikang
Kapampangan”, Nag salitang Crisostomo na
nangangahulugan ng Balagtasan sa Tagalog.
 Isinalin ni Aurelio Tolentino ang kanyang akdang
“Kahapon, Ngayon at Bukas” sa Kapampangan na
pinamagatang “Napon, Ngeni at Bukas”.

PANITIKANG  Tumayla o tumaila ay isang hele o awiting

pampatulog.

KAPAMPANGAN  Bugtong ay kilala rin sa tawag na “Bugtoñgan”.

Karaniwan itong binibigkas sa mga lamayan at
kasal.
 Polosa ay isang uri ng awitin kung saan mamimili
ang mga mang-await ng mga bagay sa kaanyuan
patungkol sa kanyang tagapakinig o lugar na
kanyang pinagtatanghalan at inilalagay ito sa
kanyang awitin.
 Kasabihan- tulad ng bugtong, ang kasebian o casebian ay
binibigkas din sa pampublikong salu-salo tulad ng lamay o
kasal. Ito ay katumbas ng salawikain sa Tagalog.
 Basulto o Basultu- karaniwang inaawit ng mga pastol sa bukid.
 Pamuri- mula sa salitang buri na ang ibig sabihin ay gusto. Ito
ay isang awit ng pag-ibig o love song.
  Eriberto Gumban ay tinaguriang “Ama ng
Panitikan Bisaya”. Nakasulat siya ng sarswela,
moro-moro at mga dula sa Bisaya.
 Magdalena Jalandoni- nag-ukol naman ng
panahon sa nobelang Bisaya. Isinulat niya ang
“Ama Mga Tunuk San Isa Ca Bulaclac”.
PANITIKANG  Bilisad-on- kasabihan sa Aklan.

BISAYA  Binalaybay (Luwa)- uri ng tula na

karaniwang nasusulat sa apat na linya na
binibigkas sa lamayan, kasalan o
pamamanhikan.
 Bical- matulaing diskurso sa pagitan ng
dalawang tao, maaaring dalawang lalaki o
babae.
 Balac- karaniwang tema nito ay pag-ibig na
ipinapahiwatig ng isang lalaki at babae sa paraan ng
isang diskurso.
 Sidai- kinakanta upang purihinang mga taong may
mahalagang papel sa lipunan.
 Balitaw- awit ng pag-ibig.
  Nagsimulang ituro sa mga
paaralang Pilipino ang Ingles
noong 1900. Mula sa taong ito

ANG
hanggang 1930 ay maraming
naisulat na mahahalagang

PANITIKANG
sanaysay, maiikling kwento, at
mga tula.

FILIPINO SA  Ang ilan sa mga sanaysay ay

madaling unawain dahil pawang
INGLES katatawanan, subalit ang iba
nama’y nauukol sa paksang
pormal tulad sa edukasyon,
kasaysayan, pulitika at mga
suliraning panlipunan.
Jose Garcia Villa
Pinakatanyag na Pilipinong
manunulat sa Ingles sa larangan ng
maikling katha at tula. Kilala rin
siya sa sagisag na “Doveglion”.

Jorge Bocobo

Isang mananalaysay at
mananalumpati. Ilan sa kanyang
mga isinulat ay “Filipino Contact
with Amerika, A Vision of Beauty” at
College Uneducation”.