Professional Documents
Culture Documents
Νεολιθικός Πολιτισμός 2009 - small
Νεολιθικός Πολιτισμός 2009 - small
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄
¨ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ¨
1η βιβλιογραφική αναφορά:
J.Lubbock
“Prehistoric Times” 1865
ραδιενεργές μη ραδιενεργές
Bασίλειο: Zώων
Συνομοταξία: Σπονδυλωτών
Ομοταξία: Θηλαστικών
Τάξη: Πρωτευόντων
Οικογένεια: Aνθρωπιδών
Γένος: Ηοmo
Eίδος: Sapiens
Η θεωρία της ύπαρξης τεσσάρων
σύγχρονων φυλών
Οι Ευρωπαίοι προήλθαν από τον Cro Magnon (Homo Sapiens Sapiens).
Οι Μογγολοειδείς πληθυσμοί της Ασίας από τον Άνθρωπο του Πεκίνου (Homo
Erctus).
Oι ιθαγενείς της Αυστραλίας από τον άνθρωπο του ¨Solo¨ της Ινδονησίας.
Homo Heidelbergensis
(800.000-300.000 έτη)
Homo Sapiens
(150.000 έτη-σήμερα)
Homo Floresiensis
(100.000-18.000 έτη)
SAPIENS ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Σχεδιάζει βραχογραφίες .
Κατασκευάζει ανθρωπομορφικά
ειδώλια θηλυκού γένους με
τονισμένους μαστούς.
Η αυγή της Νεολιθικοποίησης
Χειρός Βολής
α. Πελέκεις α. Καμάκια
β. Εγχειρίδια β. Τόξα
γ. Βέλη
δ. Βλήματα σφενδόνας
ε. Κεφαλοθραύστης
Σκηνή κυνηγιού
Καταυλισμός κυνηγών της
Παλαιολιθικής περιόδου.
(αναπαράσταση)
Καταυλισμός κυνηγών (αναπαράσταση)
Αλιεία
Αλιεύονται αρκετά είδη ψαριών όπως τόνος, βακαλάος, ροφός, μαγιάτικο,
τσιπούρα και αρκετά είδη χονδριχθύων.
Τα όστρεα όλων αυτών των μαλακίων πέραν των διατροφικών πληροφοριών που
μας παρέχουν, μας ενημερώνουν για την οικολογία του παρελθόντος, το επίπεδο των
τεχνολογικών γνώσεων, την οικονομία, και γενικά τον τρόπο ζωής των
πληθυσμιακών ομάδων παλαιότερων εποχών.
Στον Ελλαδικό χώρο οι θέσεις που έδωσαν μεγάλο αριθμό καταλοίπων ψαριών είναι
το Ακρωτήρι Θήρας, το Φράγχθι, ο Σάλιαγκος και τα Γιούρα.
Μαλάκια (όστρεα), Κεφαλόποδα, Εχινοειδή
Μέθοδοι Αλιείας
Kατάδυση
Χρήση πλοιαρίου
Διχάλα
Λαβίδες
Απόχες
Καλάθια και πήλινα αγγεία για την περισυλλογή και αποθήκευση των
μαλακίων.
Εργαλεία αλιείας
Κατάλοιπα ζώων και φυτών σε
αρχαιολογικές θέσεις
Η παρουσία τους σε θέσεις που έζησε ο άνθρωπος προσφέρει ανεκτίμητες
πληροφορίες για:
Από τον λίθο και τον πυριτόλιθο κατασκευάζονταν κυρίως λεπίδες και
μικρολεπίδες.
Αυτά που κατασκευάζονται με τις τεχνικές της πίεσης και της απόκρουσης
(λεπίδες, μικρολεπίδες, τρυπάνια, ξέστρα).
Και τα κατασκευασμένα από λειασμένο λίθο (πέλεκεις, αξίνες, σμίλες).
Τρόπος κατασκευής λίθινων εργαλείων
Φάσεις κατασκευής εργαλείων
Όλα τα προαναφερθέντα υπήρξαν οι βασικοί παράγοντες,
ώστε σε αυτό τον γεωγραφικό χώρο ο άνθρωπος να
εγκαταλείψει τον τροφοσυλλεκτικό / θηρευτικό τρόπο ζωής
και να μεταπηδήσει στο τροφοπαραγωγικό στάδιο, γεγονός
που σήμανε και την γέννηση του Νεολιθικού Πολιτισμού.
Μέση Ανατολή-
Γεωφυσικά χαρακτηριστικά
πολιτισμικές φάσεις
Κηβάριος Νατούφιος
(17000-10500 B.C) (10500- 8300 B.C )
Γεωγραφική επέκταση Κηβάριου
πολιτισμού
Γεωγραφική επέκταση Νατούφιου
πολιτισμού
Νατούφιος Πολιτισμός:
Αρχιτεκτονική
Kυκλικές κατοικίες
• Οι σημαντικότερες
Νεολιθικές θέσεις
στη Μεσοποταμία:
Μεσοποταμία
Ubaid, Shanidar,
Nineveh, Cayonu,
Uruk και Ur.
Συρία - Παλαιστίνη και Ανατολία:
Oι σημαντικότεροι Νεολιθικοί
οικισμοί
Γεωργία
Συρία-Παλαιστίνη
Κτηνοτροφία
Όρος Ζάγρος
Χρονολογικό πλαίσιο Νεολιθικής
Εποχής στη Μέση Ανατολή
Ημιυπόγεια κατοικία
Οικία με εσωτερική ακτινωτή διάταξη
Νότια Ιορδανία
Wadi Feinan
( 9000 - 8500 Β.C.)
Το Wadi Feinan ιδρύθηκε δίπλα σε κοίτη ποταμού, ο οποίος σήμερα έχει
αποξηρανθεί.
Προκεραμεική Νεολιθική Β-
Κύριοι αρχιτεκτονικοί τύποι
Ιορδανία
Beidha
(7000 - 6500 B.C )
• Οι οικίες διατηρούν
το κυκλικό - ωοειδές
σχήμα, χαρακτηριστικό
στοιχείο του
Νατούφιου
Πολιτισμού.
Νότια Ιορδανία
Baj’a
( 6500 B.C )
Σύνθετες οικίες με
εσωτερική αυλή και
χώρους για διαμονή
και εργασία.
Tell es Sauguan
( 6200 – 5500 B.C. )
Το σχήμα τον τάφων ήταν συνήθως ορθογώνιο, ωοειδές ή κυκλικό. Η στάση που
προτιμάται κυρίως είναι η συνεσταλμένη. Η προτίμησή της αποδόθηκε στην εξοικονόμηση
χώρου που προσφέρει. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι νεκροί κτερίζονται με αγγεία ή
κοσμήματα. Η πρακτική αυτή ίσως αποτελεί τεκμήριο ύπαρξης πίστης των νεολιθικών
κοινωνιών στην μετά θάνατον ζωή.
Νεολιθικές ταφές
Α Β
Οι σημαντικότεροι Νεολιθικοί
οικισμοί
στον ελλαδικό χώρο
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ: Σέρβια Κοζάνης, Γιαννιτσά Μανδάλων,
Βασιλικά, Θέρμη Θεσσαλονίκης, Δήμητρα Σερρών, Σιταγροί
Δράμας, Ντίκιλι Τας, Μάκρη Αλεξανδρούπολης, Παράδεισος
Νέστου, Μικρό Βουνί Σαμοθράκης κ.α.
ΗΠΕΙΡΟΣ-ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ: Ασφάκα και λεκανοπέδιο Ιωαννίνων,
Σιδάρι Κέρκυρας, Κοιλάδα Καλπακίου-Δολιανών κ.α.
ΘΕΣΣΑΛΙΑ: Διμήνι, Σέσκλο, Τσαγγλί κ.α
ΑΤΤΙΚΗ: Ακρόπολη, σπήλαιο Πανός στο Μαραθώνα, σπήλαιο Κίτσου
στο Λαύριο, Νέα Μάκρη, Ραμνούς, Βραυρών, Ραφήνα κ.α.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ: Φράγχθι και Λέρνα Αργλίδος, Φλιοί
Κορινθίας, Τιρυνθα και Κεφαλάρι Αργολίδας, Κουφόβουνο
Λακωνίας, σπήλαια Κουφιέρου και Νέστορος Μεσσηνίας κ.α.
NΗΣΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ: Σάλιαγκος, Εμπορειός Χίου, Τηγάνι Σάμου, Ρηχά
Νερά Μύρινας Λήμνου, Θέρμη Λέσβου κ.α
ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ: Καλυθιές και σπήλαιο Κούμελο Αρχαγγέλου Ρόδου,
Τηγάνι Σάμου, Άγιος Γάλας Χίου, Παρθένι Λέρου κ.α.
ΚΡΗΤΗ: Κνωσός, Φαιστός, σπήλαια Γεράνι, Ειλειθυίας, Τράπεζα,
Κουμαρόσπηλιο, οικισμοί Νεροκούρου, Καλοί Λιμένες κ.α.
Φράγχθι Αργολίδας
Νέα Νικομήδεια Μακεδονίας:
Αρχαιότερη Νεολιθική 6500-5800 Β.C
Επικρατούν τα μονόχωρα
τετράγωνα οικήματα,
κατασκευασμένα από πασσάλους
κορμών δένδρων.
Οι τοίχοι έφεραν πακτωμένα
κλαδιά με πηλό και στις δύο
πλευρές.
Σέσκλο (5800-5300):
Αναπτύσσεται κατά τη Μέση Νεολιθική η γραπτή, ενώ με την έλευση της Νεώτερης Νεολιθικής τα σχήματα γίνονται πιο εξεζητημένα.
Η εγχάρακτη διακόσμηση συνεχίζεται και στην Μέση Νεολιθική, περίοδο κατά την
οποία κάνει την εμφάνισή της η ξεστή, η οποία στηρίζεται στην απόξεση σε
παράλληλες ταινίες του ερυθρωπού χρώματος, με το οποίο αρχικά είχε αλοίφθεί το
αγγείο.
Κατά την Νεώτερη Νεολιθική κάνουν την εμφάνισή τους η τεφρή (φάση Τσαγγλί) και
η μαύρη στιλπνή κεραμεική (φάση Λάρισα), ενώ ακολουθεί η διακόσμηση με ταινίες
ερυθρού και καστανού χρώματος (φάση Αράπη). Κατά την τελευταία φάση
ξεχωρίζουν επίσης η εμφάνιση της σπείρας και η διακόσμηση με λευκό χρώμα σε
ερυθρό βάθος.
Ήπειρος-
Νησιά Ιονίου
Ο χαρακτηριστικός τύπος κεραμεικής που εμφανίζεται από την Αρχαιότερη
έως και τη Μέση Νεολιθική στην περιοχή, φέρει εμπίεστη διακόσμηση.
Δωδεκάνησα
Σε πρωιμότερες φάσεις κατασκευάζονται καστανέρυθρα μονόχρωμα αγγεία
εξαιρετικής ποιότητας, με στιλπνή στιλβωμένη επιφάνεια.
Στη Νεώτερη Νεολιθική κάνει την εμφάνισή της η γραπτή κεραμεική με γεωμετρικά
μοτίβα (τρίγωνα, τεθλασμένες γραμμές, δικτυωτά, συστήματα γραμμών).
Στην Τελική Νεολιθική η γραπτή εκλείπει και τα αγγεία είναι κυρίως άβαφα,
χονδροειδή με στίλβωση ή επίχρισμα.
Κρήτη
Από τη Αρχαιότερη μέχρι τη Νεώτερη Νεολιθική χαρακτηριστική είναι η κόσμηση
των αγγείων με σχέδια εγχάρακτα, γραμμικά, ενίοτε και στικτά. Σπάνια
παραδείγματα διακόσμησης με χρώμα εμφανίζονται στη Νεώτερη Νεολιθική.
Δείγματα Νεολιθικής Κεραμεικής
Γραπτή κεραμεική της Νεώτερης
Νεολιθικής
Νέολιθική Ειδωλοπλαστική
Τυπικά νεολιθικά εργαλεία
Μεταλλουργία-
Κατεργασία χαλκού
Ακολουθούσε την εξής πορεία:
A. Επεξεργασία (σφυρηλάτηση, κόψιμο, λείανση) του αυτοφυούς χαλκού σε ψυχρή
κατάσταση.
Σφραγίδες: κατασκευάζονται από μαλακό λίθο ή πηλό και φέρουν ένα βαθύ
διακοσμητικό ανάγλυφο.
«Νεολιθική Κόσμηση»
Κοσμήματα: κατασκευάζονταν από λίθο, οστό ή όστρεο.
Κλίμα ηπειρωτικό, με ξηρά και ζεστά καλοκαίρια και κρύους και ξηρούς χειμώνες.
Ποικιλία βλάστησης (στέπες και δάση).
Ταϊβάν
Ιαπωνία
Γεωμορφολογία της Κίνας
Λόγω της μεγάλης έκτασης της, η Κίνα διαιρείται
με γεωμορφολογικά κριτήρια σε πολλές περιοχές.
Παρατηρείται μεγάλη γεωλογική αντίθεση
ανάμεσα στις εκτεταμένες παραλιακές πεδιάδες
στα ανατολικά και στην ορεινή περιοχή του
Θιβέτ.
Κλίμα : τροπικό έως ψυχρό.
Γεωμορφολογία της Β. Κορέας
Η Β. Κορέα διαθέτει κυρίως
ορεινές περιοχές. Λείπουν οι
μεγάλες πεδιάδες, αλλά υφίστανται
λεκανοπέδια.
i). Chulmun
και
ii). Jomon
Χρονολογικές διαιρέσεις της
περιόδου Jomon*
Στις αρχές της άνοιξης προτιμούσαν τα όστρακα και διάφορα είδη φυτών.
Το καλοκαίρι ψάρευαν, κυνηγούσαν θηλαστικά της θαλάσσης και
συνέλλεγαν όστρακα.
Το φθινόπωρο συνέλλεγαν ξηρούς καρπούς, τους οποίους και αποθήκευαν.
Το χειμώνα κυνηγούσαν θηλαστικά, θαλάσσια και της ξηράς.
Σωρός οστρέων και ορισμένα χαρακτηριστικά είδη.
Οικία της περιόδου Jomon
Η διακοσμημένη έφερε
εγχαράκτα, εμπίεστα ή
ανάγλυφα σχέδια, που
δημιουργούνταν με
κοχύλια ή με την τεχνική
του νυχιού ή με την χρήση
εργαλείων.
Ιαπωνική Κεραμεική
Τελική Περίοδος Jomon (ρυθμός
Kamegaoka)
Φλογόσχημα αγγεία
Ειδωλοπλαστική Jomon
Οι άνθρωποι