KAKAYAHANG

LINGGUWISTIKO O
GRAMATIKAL
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO
• Sa pagtuturo at pagkatuto ng wika hindi
sapat na alam ang tuntuning pang-
gramatika. -Ang pangunahing layunin sa
pagtuturo ng wika ay magamit ito ng wasto
sa mga angkop na sitwasyon, maipahatid
ang tamang mensahe at magkaunawaan
ng lubos ang dalawang taong nag-uusap.
Komunikatibo o
Communicative
Competence
Ano ba ang kakayahang
pangkomunikatibo?
• Kakayahang Pangkomunikatibo Nilinang nila ni
John J. Gumperz ang konseptong ito bilang
tugon sa kakayahang lingguwistika.
•  Kakayahang Pangkomunikatibo Bilang
reaksyon sa kakayahang lingguwistika
(lingguistic competence) ni Noam Chomsky
noong 1965.
• Kakayahang Pangkomunikatibo Ayon kay
Hymes sa nagsasalita ay hindi sapat ang
magkaroon ng kakayahang lingguwistika
upang epektibong makipagtalastasan
gamit ang wika.
•  Kakayahang Pangkomunikatibo
Nararapat din niyang malaman ang
paraan ng paggamit nito
Ano ang kakayahang gramatikal?
• Kakayahang Gramatikal Ayon kina Canale at Swain, ito ay ang
pag-unawa at paggamit sa kasanayan sa ponolohiya,
morpolohiya, sintaks, semantika, gayundin ang mga tuntuning
pang-ortograpiya.
• Kakayahang Gramatikal Ang komponent na ito ay magbibigay
kakayahan sa taong nagsasalita upang magamit ang kaalamn
at kasanayan sa pag- unawa at pagpapahayag sa literal na
kahulugan ng mga salita.
• Mungkahing Komponent ng Kakayahang Lingguwistiko o
Kakayahang Gramatikal (Celce- Murcia, Dornyei, at Thurell –
1995)
• Sintaks Sintaks-pagsasama ng mga salita upang
makabuo ng pangungusap na may kahulugan.
• Estraktura ng pangungusap
• Tamang pagkakasunod-sunod ng mga
salita
• Uri ng pangungusap ayon sa gamit
(pasalaysay, patanong, pautos, etc.)
• Uri ng pangungusap ayon sa kayarian
(payak, tambalan, hugnayan, langkapan)
Pagpapalawak ng pangungusap
ESTRUKTURA NG
PANGUNGUSAP
• Simuno o Paksa (Subject sa wikang Ingles) ang
bahaging pinag-uusapan o pinagtutuunan ng pansin sa
loob ng pangungusap. Ang paksa o simuno ay maaaring
gumaganap ng kilos o pinagtutuunan ng diwang
isinasaad sa pandiwa at ganapan ng kilos ng pandiwa.
• Panaguri (Predicate sa wikang Ingles) ang bahagi
ng pangungusap na nagbibigay ng kaalaman o
impormasyon tungkol sa paksa. Ito ay naglalahad ng
mga bagay hinggil sa simuno. Estruktura ng
pangungusap
Pangunahing Uri ng Pangungusap
• Karaniwan –to ay ang ayos ng pangungusap kung saan nauuna
ang panaguri.
• HALIMBAWA:
• Maganda si Khristiane.
• Pumunta si Thom sa palengke.
• Gustong maglaro ng basketball ni Nico.
• Di Karaniwan –  ito ang ayos ng pangungusap kung saan
nauuna ang simuno.
• HALIMBAWA:
• Si Allen ay nakatulog sa classroom.
• Tayo ay nalulungkot sa pagkawala ni Carlo james.
• Sina Nieva at Christine ay sumayaw sa kanto.
Uri ng Pangungusap ayon sa gamit
• 1. Pasalaysay o Paturol- Ito ay nagsasalaysay ng
katotohanan o pangyayari. Lagi tiong nagtatapos sa tuldok.

• Mga Halimbawa
• Si Norberto ay isang matagumpay na arkitekto.
• Ang mundo ay umiikot sa sarili nitong axis.
• Ang daigdig ay ang tanging planetang may buhay.
• 2. Patanong -Ito ay nag-uusisa tungkol sa isang
katotohanan o pangyayari. Tandang pananong(?) ang
bantas sa hulihan nito.

• Mga Halimbawa
• Saan-saan matatagpuan ang magagandang tanawin ng
Pilipinas?
• Kailan ang huling pagsusulit para sa kasalukuyang semester?
• Kanino makukuha ang mga klas kards?
• 3.Padamdam -Ito ay nagsasabi ng matinding damdamin
gaya ng tuwa, lungkot, pagkagulat, paghanga,
panghihinayang at iba pa. Karaniwang nagtatapos ito sa
tandang panamdam. Maaari ring gamitin ang tandang
pananong.

• Mga Halimbawa
• Ay! Tama pala ang sagot ko.
• Ano? Hindi mo pa natatapos ang proyekto natin?
• Yehey! Wala na namang pasok.
• 4. Pautos o Pakiusap- Ang pautos ay
nagpapahayag ng obligasyong dapat tuparin,
samantalang ang pakiusap ay nagpapahayag ng pag-
utos sa magalang na pamamaraan. Nagtatapos ito sa
tuldok.
• Mga Halimbawa Pautos
• Mag-aral kang mabuti.
• Nararapat lamang matutong sumunod ang mga mag-aaral ng
seminary sa patakaran ng Bible School. 
• Mga Halimbawa Pakiusap
• Pakibigay mo naman ito sa iyong guro.
• Maari bang iabot mo ang aklat na iyan? 
Uri ng pangungusap ayon sa pagkabuo
o kayarian.
• 1. Payak – isang diwa lang ang tinatalakay. Maaaring may payak
na simuno at panaguri.
• Hal. Maraming biyayang bigay ang Panginoon sa mga tao. 

Payak ang pangungusap kapag nagpapahayag ng isang diwa,

maaaring tambalan ang simuno at panaguri na pinag-uugnay ng at.
Mega star si Sharon.
International star si Lea.
Mang-aawit si Sharon at si Lea.
Artista ang mang-aawit na si Lea.
Artista at mang-aawit sina Lea at Sharon.
• 2. Tambalan – may higit sa dalawang kaisipan. Binubuo ng
dalawa o higit pang diwa /sugnay na nakapag-iisa.
Ginagamitan ng pangatnig na magkatimbang
• Hal. Ang biyaya ay kusang-loob na ibinibigay at ito ay kaloob
na walang bayad.

• Ang mga pangatnig na magkatimbang ay at, pati, saka,

o, ni , maging, ngunit.
 Payak na Pangungusap
•  Mega star si Sharon at international star si Lea.
•  Naghihimala ang Birhen sa Agoo at naghihimala rin
ang Birhen sa Lipa.
•  May kapansanan siya subalit napaglabanan niyang
lama ang pagsubok sa buhay.  Matanda na siya
datapwat malakas pa ang tuhod niya.
SUGNAY
•  Ang
Sugnay ay bahagi ng mga salita pangungusap na buo
ang diwa. Maroong itong dalawang uri, ang sugnay na
makapag-iisa at sugnay na di mag-iisa. 

• Sugnay na makapag-iisa - ito ay maaaring tumayo bilang payak na

pangungusap.
• Ang ating mga tahanan ay linisan.
• Nagluluto ako na ako ng ulam.
• Ang aking takdang araling ay tapos na.
• Si itay ay nagpunta sa doktor.
• Ako ay kakain ng gulay.
• Sugnay na di makapag-iisa - mayroon itong paksa at
panaguri ngunit hindi buo ang diwa ng ipinahahayag.
Kailangan nito ng sugnay na makapag- iisa upang mabuo ang
diwa.

• Halimbawa:
• upang di pamugaran ng lamok.
• nang sila ay dumating.
• kaya pwede na akong maglaro sa labas.
• upang magpagamot.
• para maging malusog ang aking katawan.
• HALIMBAWA (naka-highlight sa pula =
makapag-iisa pag berde = di makapag-iisa)

• 1. Ang ating mga tahanan ay linisan upang di pamugaran ng

lamok.
• 2. Nagluluto na ako ng ulam nang dumating sila.
• 3. Ang aking takdang araling ay tapos na, kaya pwede na
akong maglaro sa labas.
• 4. Si itay ay nagpunta sa doktor upang magpagamot.
• 5. Ako ay kakain ng gulay upang maging malusog ang aking
katawan.
Hugnayan
•  pangungusap na binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa at
sugnay na di makapag-iisa. – ginagamitan ng pangatnig na di-
magkatimbang ( kung, nang, bago, upang, kapag, dahil sa,
sapagkat)
• Hal.
• Mabuti ang mag-asawa sapagkat tumutulong sa mga kapitbahay na
nangangailangan. ( ang may salungguhit ay sugnay na makapag-iisa;
walang salungguhit ay sugnay na di makapag-iisa)
• 4. Langkapan – pangungusap na binubuo ng tambalan at
hugnayang pangungusap ( binubuo ng dalawang sugnay na
nakapag-iisa at sugnay na di nakapag-iisa)

• Hal.

• Mabuti ang mag-asawa at sila ay may busilak na puso dahil

sinusunod nila ang utos ng Panginoon. (walang salungguhit ay
sugnay na makapag-iisa; may salungguhit sugnay na di-
makapag-iisa)
• Hugnayan ang pangungusap na binubuo
ng malaya at di malayang sugnay na
pinangungunahan ng kung, kapag,
samantala, habang, sapagkat, upang,
nang, pagkat,dahil sa. May simuno at
panaguri ang sugnay tulad ng
pangungusap ngunit bahagilamang ito ng
pangungusap.
MORPOLOHIYA
• ang pag-aaral ng mga morpema ng isang wika at
nagpagsasama-sama ng mga ito upang makabuo ng
salita.
• Ang morpema ay maaaring isang salitang-ugat o
isang panlapi.
• Ang salitang makahoy, halimbawa ay may dalawang
morpema: (1) ang unlaping {ma-} at ang salitang-
ugat na {kahoy}.
Bahagi ng Pananalita
Pangngalan - (noun) - mga pangalan ng tao, hayop,
•  

pook, bagay, pangyayari. Ginamit ito sa pagtawag sa pangalan

ng mga hayop, tao, atbp.
Halimbawa: Corazon Aquino, bata, babae Bahagi ng Pananalita
• Panghalip - (pronoun) - paghalili sa pangngalan.
Halimbawa: ako, ikaw, siya, atin, amin, kanya.
• Pandiwa - (verb) - bahagi ng pananalita na
nagsasaad ng kilos.
• Halimbawa: sayaw, tuwa, talon. Bahagi ng Pananalita
• Pangatnig - (conjunction) - ginagamit para ipakita ang relasyon ng
mga salita sa pangungusap.
Halimbawa: dahil, maging, man, gawa ng, upang, nang, para, samantala
atbp Bahagi ng Pananalita
• Pang-ukol - (preposition) - ginagamit kung para kanino o para saan
ang kilos.
Halimbawa: para, ukol, ayon Bahagi ng Pananalita
sa/sa mga ng/ng mga ni/nina kay/kina sa/kay labag sa nang may tungkol sa/kay Mga
uri o mga karaniwang pang-ukol alinsunod sa/kay hinggil sa/kay nang wala para
sa/kay laban sa/kay ayon sa/kay tungo sa mula sa
• Pang-angkop - (ligature) - bahagi ng pananalita na ginagamit para
maging maganda pakinggan ang pagkakasabi ng pangungusap.
Halimbawa: na, ng, g. magandang bata.

1. Pang-angkop na na - Ito ay nag- uugnay ng dalawang salita na kung saan ang naunang
salita ay nagtatapos sa mga katinig maliban sa titik n. Isinusulat ito nang kahiwalay sa
mga salitang pinag-uugnay.
Halimbawa: Ang malinis na hangin ay ating kailangan. May tatlong pang-angkop ang
ginagamit sa pag-uugnay ng mga salita
 2. Pang-angkop ng ng - Ito ay isinusulat karugtong ng mga salitang nagtatapos sa mga
patinig (a, e, i, o u).
Halimbawa: Pinipigil ng malalaking ugat ng mga puno ang baha. May tatlong pang-angkop
ang ginagamit sa pag-uugnay ng mga salita
 3) Pang-angkop na g - ginagamit kung ang salitang durogtungan ay nagtatapos sa titik na
n.
Halimbawa: Isang masunuring bata si Nonoy. May tatlong pang-angkop ang ginagamit sa
pag-uugnay ng mga salita
• Pang-uri (adjective) -naglalarawan ng katangian ng
pangngalan o panghalip.
• Halimbawa: matangkad, mabango, mababaw Magandang bata. Bahagi ng
Pananalita
• Pang-abay - (adverb) - naglalarawan sa pang-uri, pandiwa at
kapwa nito pang-abay .
• Halimbawa: taimtim, agad, tila, higit, kaysa

Nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa, hanggang
Kahapon, kangina, ngayon, mamaya, bukas, sandali,atb.
Araw-araw, tuwing umaga,taun-taon atb.
Sa, kay, kina
marahil, siguro, tila, baka, wari, atb.
• Pantukoy - (article o determiner ) - tinutukoy ang
relasyon ng paksa at panag-uri sa pangungusap.
Halimbawa: si, ang, ang mga, mga Bahagi ng Pananalita
•  Pantukoy na Pambalana - tumutukoy sa mga
pangngalang pambalana
Halimbawa: ang, ang mga, mga Bahagi ng Pananalita
•  Pantukoy na Pantangi - tumutukoy sa pangngalang
pantangi (tiyak na tao)
Halimbawa: si, sina, ni, nina, kay, kina Bahagi ng Pananalita

• Pangawing - (linker) - nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi ng

pangungusap. - AY ito ang pang-dugtong sa mga pangungusap na di-
karaniwang ayos
Dalawang uri ng morpema ayon sa
kahulugan.
• Mga morpemang may kahulugang leksikal (content
words) –
ang morpema ay nakakatayo ng mag- isa sapagkat may angkin siyang
kahulugan na hind
Pangngalan: Rik, dance, olympic, aso, tao, lapis
Panghalip: siya, kayo, tayo, sila, ako, ikaw, atin,
Pandiwa: sumayaw, nanalo, mag-aral, kumakanta
Pang-uri: banal, maligaya, palaaway, makinis
Pang-abay: magaling, kahapon, kanina, doon
• Mga Morpemang may kahulugang pangkayarian
(function words) -mga salitang nangangailangan ng
iba pang mga salita upang mabuo ang kanilang gamit
sa pangungusap. –ang mga ito ay nagpapalinaw sa
kahulugan ng pangungusap

•  Pang-angkop: na, -ng

• Pangatnig: kaya, at, o saka, pati
• Pang-ukol: sa, tungkol sa/kay, ayon sa/kay
• Pananda: ay, si, ang, ng, sina, ni/nina, kay/kina   
Morpolohiya
• Prosesong derivational - kain+an = kainan -
asawa + hin = asawahin - iyak +in = iyakin
• Prosesong
inflectional - sayaw + um = sumayaw -
nag+laba = naglaba - ka+kanta+hin = kakantahin