BARAYTI AT

BAYRASYON NG WIKA
CN:5266
3:00-4:00pm
Introduksyon
Isang larangan ng sosyolinggwistika na pinagtuonan ngayon ng mga pag-
aaral at pananaliksik ang tungkol sa Barayti at baryasyon ng wika.Kaugnay
ng mga pagpaplanong pang wika na isinagawa sa mga bansa na multinlingwal
ang mga tao,may mga isyung panglingwistika na kaugnay ng pagkakaroon ng
barayti ng wika,paano nagkaroon ng mga pangkat ng mga tao na may isang
barayti ng wikang sinasalita.

Nagbigay ang mga teoristang neo-klasikal,Ayon kay TOLLEFSON,1991 ng

tipolohiya ng mga pangkat-wika batay sa mga katangiang Istruktural ng
mga barayti ng wika sa degri ng pagkamultilingwal at sa gamit ng mga
baryasyon ito.
(KELMAN.1971;FISHMAN 1968,KLOSO 1968) Nakabatay ang
pagkakaroon ng barayti at baraysyon ng wika sa paniniwala ng
mga lingwist ng pagiging HETEROGENEOUS O PAGKAKAIBA-
IBA NG WIKA.

(SAUSUSURE.1916) at hindi kalian man pagkakatulad o

uniformidad ng anumang wika,ayon kay
BLOOMFIELD(1918)Dala ito ng nagkakaibang pangkat ng tao
na may iba’t ibang lugar na tinitirhan,interes,Gawain,pinag
aralan at iba pa.
(ROUSSEAN 1950)Nagbunga ang mga pagkakaibang ito sa
wika ng iba’t ibang pagtingin,pananw at stityudad dito,
(WILLIAM 1992)Ang pagkakaroon ng mga uri
o barayti ng wika na nakikita sa katayuang
panlipunan ng isang indibidwal.Dito nagsisimula
ang mga pag-aaral sa barayti at baryasyon ng
wika na nagging bahagi ng larangan ng
sosyolingwistika.
 Talakayan
May iba’t ibang uri ng wika kaya nga sinasabing may
bayrayti ng wika. Nagkakaroon ng iba’t ibang uri dahil
may pagkakaiba o bayrasyon a mga aytem na pangwika.
Maaring ang bayrasyon ay nasa TUNOG,MGA
SALAITA O BOKABOLARYO at ESTRUKTURA
GRAMATIKAL o sa lahat ng ito.Ang mga ito ay
eksternal na paktor na maaring heyograpikal o grupong
sosyal.
BARAYTI-Tinutukoy nito ang iba’t ibang
barayti ng wika na ginagamit ng iba’t ibang
bansa na mula sa iba’t ibang pamilya ng wika.
Maari naming tinutukoy nito ang iba’t uri ng
wika sa loob ng isang bansa na nabibilang sa
isang pamilya at ginagamit ng iba’t ibang
linggwistikong grupo.
BARASYON-ay ang pagkakaiba sa
pagbigkas,grammar o pagpili ng salita sa
loob ng wika.Ang bayrasyon sa wika ay
maaring may kaugnayan sa rehiyon,sa
uring sosyal at sa uri ng edukasyon,o sa
digri ng pormalidad ng isang sitwasyon ng
pinaggamitan ng wika(Richard,Plaat 1992)
BARAYTI ng Wika-Tinutukoy
nito ang iba’t ibang barayti o
uri ng wika ng ginagamit ng
iba’t ibang bansa.
BARAYSYON ng Wika-Sa
pagdaan ng panahon,nagiging
ispesyalisado Gawain at tungkulin ng
tao at ito ay nagreresulta ng
pagkakaiba-iba ng kultura na siyang
nagiging panukat sa proseso ng wika.
BARAYSYON ng Wika-Sa
pagdaan ng panahon,nagiging
ispesyalisado Gawain at tungkulin ng
tao at ito ay nagreresulta ng
pagkakaiba-iba ng kultura na siyang
nagiging panukat sa proseso ng wika.
DAYALEK-ay wikang subodeneyt ng isang
katulad ding wika.Pekulyar ito sa isang tiyak na
lugar o rehiyon.Tinatawag din itong rehiyonal na
dayalek.Ang baryasyon ng wikang ito ay nasa
ilalim ng isang masaklaw na wika ay maaring isa
itong punto o paraan ng pagbigkas,grammar o
maaring sa leksyon o bokabolaryo o maaring sa
pagkakabuo salita o sa lahat na.
 Halimbawa
*Tagalog—Bakit?
*Batangas– Bakit ga?
*Ilocos--- Bakit ngay?
*Pangasinan---Bakit ei?
Bisaya---Unsa to?
 Barayti at Baryasyong SOSYAL
Ang pagkakaiba-ibang sosyal sa paggamit ng wika ay
tinatawag ding sosyolek o sosyal na dayalek.
Nagmula ang pagkakaibang ito sa wika bunga ng
posisyong sosyal.
 SOSYOLEK
Ito ay ang bunga ng mga paktor
tulad ng
edukasyon,trabaho,sosyoekonomik
ong grupo,kaanak,kasarian at iba
pa.
 SOSYOLEK
Halimbawa
Suki,ikaw bili tinda mura
Where naman you?Im so inip na talaga waiting
for you..
Fafa o Jowa
Shoke o shonget
Boylet
SOSYOLEK ang tawag sa wikang
ginagamit ng bawat particular na
grupo ng tao sa isang lipunan.
Maaring ang grupo ay magkakaiba
sa edad,seks sa uri ng trabaho sa
istatus sa uri ng edukasyon atbp.
 IDYOLEK
Halimbawa
*Magandang gabi bayan
*Ito ang iyong igan!
*Na diumano
*Dear charo
 IDYOLEK
Tawag sa kanya-kanyang paraan ng
paggamit ng wika o ito ay ang particular
na paggamit ng isang tao sa kanyang
wika.Kadalasan ito ay unik.
 ETNOLEK
Nadedebelop mula sa mga salita ng mga
entolonggwistikong grupo.
*Kalipay-(bisaya) tuwa,ligaya saya
*Taub
*Hunas
 EKOLEK
Kadalasang mula sa sinasalita sa loob ng
bahay.
Halimbawa
*Plikuran-banyo o kubeta
*Pappy-ama/tatay
*Mumsy-nanay/ina
 PIDGIN
Ito ay barayti ng wika sa walang pormal ng estruktura
Ito ay binansagang”nobody’s language” ng mga
dayuhan
Ito ay ginagamit ng dalawang indibiduwal na may
dalawa ring magkaibang wika.Sila ay walang komong
ginagamit na wika.Umaasa lamang sila ng mga”make-
shift” na salita o mga pansamantalang wika lamang.
 PIDGIN
Halimbawa
*Ako kita ganda babae
*Bili Barato
 Creole
Wika na unang nagging pidgin at kalaunan ay
nagging likas na wika.Nagkaroon nito
sapagkat may kumunidad ng mga
tagapagsalita ang nag-angkin dito blang
kanilang unang wika.
 REGISTER
Wikang espesyalisadong nagagamit sa
isang particular na domeyn.
Maaring sa propesyong kinabibilangan.
Gawain o trabaho
Sa interes(sugal sabong)
 ESTILO
Ang estilo ay bahagi rin ng barayti ng wika.
Maaring gumamit ng iba’t ibang estilo ang
tagapagsalita.
Maari siyang maging pormal o di pormal sa
pakikipag-usap.
Paglilinaw ukol sa pagkakabuo ng pahayag
*Plalit-Koda-ito ang pagsamasama ng
dalawa o mahigit pang makabuluhang
pahayag na nabibilang s dalawang Sistema
ng wika.
Halimbawa:”Nagets ko naman yung point mo
kaya lang medyo foul yung sinabi nang mag
text ka”
Paglilinaw ukol sa pagkakabuo ng pahayag
*Halo-Koda-may nahahalo o naisisingit sa
salita mula sa ibang wika labas sa
naitakdang dalawang pangunahing Sistema.
Halimbawa:”Getching ko naman yung chenes
mo kaya lang its hard to identify
talaga,what is “aristeria,tolits?”
SALIK NG BARYASYON
*Heyograpikal na barayti-
nagkaroon ng pagbabago sa
pagpapahayag sa pamamagitan ng
kaangkupan sa lugar o kumonidad
na kinabibilangan ng tagapagsalita.
Salik ng Bayrasyon
*Sosyal- nagkaroon ng pagbabago
sa pagpapahayag sa pamamagitan
ng kinakasangkutan na
lipunan,kultura at itinakdang mga
isyu at usaping nakabantay sa
panahon
OKYUPASYUNAL
Nagkakaroon ng pagbabago
sa pagpapahayag batay sa
pangangailangan sa larangan
ng hanap buhay.
Takdang Aralin
Dayalekto mo sagot mo?
Isulat ang mga salita ayon sa iyong dayalektong
ginagamit sa loob ng bahay at ipapaliwanag kung ano ang
ibig sabihin nito.

Halimbawa:Muslim(lahi hal.Tausog)
Salita sa muslim Ibig sabihin sa Filipino Cebuano/Bisaya Ipaaliwanag kung anong ibig sabihin nito
GAWAIN
Manaliksik tungkol sa wika o dayalekto gamit ng ibang lugar sa Pilipinas at
ipaliwanag kung anong ibig sabihin nito.(10lugar sa Pilipinas)

Halimbawa:Zamboanga-----Chavacano
Chavacano----Filipino---Paliwanag ibig sabihin.
Mga salita 1.
2.
 INIHANDA NI:
Miss Janice B.Cabading