Laboratorijski nalazi kod

ENDOKRINOLOŠKIH BOLESTI
 OSNOVE ENDOKRINOLOGIJE
•Endokrini sistem ima zadatak da usklađuje rad
različitih organa uz pomoć hormona koje u krv
otpuštaju žlijezde s unutarnjim lučenjem (endokrine
žlijezde)

•Hormoni iz krvi utječu na funkcije ciljnih tkiva.

•Za lučenje hormona neophodan je podražaj

stimulirajućih ili inhibirajućih hormona iz mozga
(hipotalamus-hipofiza osovina)
OSOVINA HIPOTALAMUS-HIPOFIZA
Brzi kurs- hipotalamus hipofiza osovina

https://www.youtube.com/watch?v=eWHH9je2zG4
 BOLESTI ŠTITNE ŽLIJEZDE
(lat. GLANDULA THYREOIDEA)
BAZEDOVLJEVA BOLEST (GRAVES’ DISEASE) –
AUTOIMUNA HIPERTIREOZA

Imunološki sistem stvara antitijela koja napadaju zdrave ćelije

štitne žlijezde pa dolazi do njezine hiperfunkcije –
hipertireoza.
U Hashimotovoj bolesti vlastiti imuni sistem napada štitnu
žlijezdu, i naposljetku dovodi do njene disfunkcije –
autoimuna hipotireoza.
 LABORATORIJSKE PRETRAGE ŠTITNE
ŽLIJEZDE
•TSH (TIREOSTIMULIRAJUĆI HORMON)- LUČI GA HIPOFIZA, REGULATOR
LUČENJA HORMONA ŠTITNE ŽLIJEZDE – NAJVAŽNIJA PRETRAGA !!!

•T3 I T4: HORMONI ŠTITNE ŽLIJEZDE SU T3 (TRIJODTIRONIN) I T4

(TETRAJODTIRONIN/TIROKSIN) U KRVI SE VEĆINOM NALAZE VEZANI ZA
PROTEINE (VARIJACIJE RAZINE PROTEINA UTIČU NA LAB.REZULTAT)

•FT3 I FT4 SU SLOBODNI (FREE) HORMONI (NEVEZANI ZA PROTEINE) I JEDNO

ONI SU METABOLIČKI AKTIVNI (POUZDANIJI NALAZ).

•ANTI -TPO (ANTI THYROID PEROKSIDAZA) – HASHIMOTO TIREOIDITIS–

BAZEDOVLJEVA BOLEST- (I DRUGE AUTOIMUNE BOLESTI-SLE, RA…)

• ANTI-TG NALAZ ANTITIJELA NA TIROGLOBULIN : HASHIMOTO TIREOIDITIS–

BAZEDOVLJEVA BOLEST- (I DRUGE AUTOIMUNE BOLESTI)

• TIREOGLOBULIN PROIZVODI NORMALNA ŠTITNJAČA I KARCINOM

ŠTITNJAČE, PRATI SE VRIJEDNOST KOD PAC. KOJI SU OPERIRALI ŠTITNJAČU
REFERENTNE VRIJEDNOSTI
Brzi kurs- hipofiza

https://www.youtube.com/watch?v=SCV_m91mN-
Q
 PARATIREOIDNE ŽLIJEZDE
•Uz svaki režanj štitnjače nalaze se dvije PARATIREOIDNE ŽLIJEZDE
(gornja i donja), dakle ukupno četiri.

•Iako je svaka od njih veličine zrna riže imaju važnu ulogu u našem
organizmu.

•Izlučuju paratireoidni hormon ili parathormon (PTH).

• Njegova uloga je regulacija koncentracije KALCIJA u krvi, što
doprinosi očuvanju funkcija nervnog i mišićnog sistema.

• Niska razina kalcija u krvi daje signal žlijezdama za početak

izlučivanja PTH koji zatim na 3 razine (kost, bubreg, crijevo) u
organizmu nastoji povisiti koncentraciju kalcija:
1. Porast aktivnosti osteoklasta i otpuštanje Ca iz kosti u krv
2. Povećana reapsorpcija kalcija u bubrezima
3. Povećana proizvodnja vitamina D koji pomaže apsorpciju
kalcija u bubrezima i tankom crijevu.

• Funkciju paratireoidne žlijezde provjeravamo koncentracijom

parathormona u krvi ili koncentracijom kalcija u krvi. (PTH +
Ca )
 PTH POVIŠEN-HIPERPARATIREOIDIZAM
1. Primarni-posljedica poremećaja u samoj paratireoidnoj
žlijezdi (najčešće adenom)
2. Sekundarni- povećano izlučivanje PTH kao posljedica
abnormano niske koncentracije kalcija u krvi – kod zatajenja
bubrega, probavne malapsorpcije, ili manjka D vitamina
3. Tercijarni - PTH povišen unatoč otklanjanju sekundarnog
uzroka, pretjerana mobilizacija Ca u krv.

Simptomi (hiperkalcemija): žeđ, učestalo mokrenje, zatvor,

umor, bol u kostima, depresija, aritmija, BUBREŽNI
KAMENCI.
 PTH SNIŽEN-HIPOPARATIREOIDIZAM
Najčešće nastaje kao posljedica uklanjanja paratireoidnih
žlijezda hirurškim zahvatom ili kada se ošteti prilikom
operacije štitnjače s obzirom da su blisko vezane.

Niske vrijednosti PTH prate niske vrijednosti kalcija u

krvi.

Simptomi hipokalcijemije: bol u trbuhu, grčevi u

mišićima, trnci i mravinjanje.
BOLESTI NADBUBREŽNIH ŽLIJEZDA
 HORMONI NADBUBREŽNIH ŽLIJEZDA

Kora nadbubrežnih žlijezda stvara:

1. mineralokortikoide (u prvom redu aldosteron),
2. glukokortikoide (u prvom redu kortizol) i
3. androgene (u prvom redu dehidroepiandrosteron i androstendion).

•Mineralokortikoidi nadziru promet elektrolita prvenstveno u bubrezima

•Glukokortikoidi imaju ulogu u suzbijanje upale i poticanje glukoneogeneze u jetri.
•Glavna fiziološka djelovanja androgena očituju se nakon pretvorbe u testosteron i
dihidrotestosteron.

Srž stvara i luči kateholamine:

1. većinom adrenalin
2. i manje količine noradrenalina
 ADDISONOVA BOLEST
•Addisonova bolest je podmuklo, obično progresivno stanje hipofunkcije kore
nadbubrežnih žlijezda.
•Obilježena je hipotenzijom i hiperpigmentacijom; zna uzrokovati adrenalnu krizu s
kardiovaskularnim kolapsom.
•Dijagnoza je klinička, a potkrepljuju je visoke razine ACTH i niske razine
kortizola u plazmi
 KUŠINGOV SINDROM
•Oboljenje kod kojeg postoji povišena
količina kortizola u krvi.

•Tri su uzroka da se dobije Kušingov

sindrom: 

1. adenom hipofize,
2. uzimanje kortikosteroida ili
drugih hormona
3. tumor na nadbubrežnim
žlijezdama
 BIOHEMIJSKE PRETRAGE
•Karakteristični simptomi brzo upućuju na dijagnozu.

•Za potvrdu su potrebne hormonske biohemijske pretrage

1. Obrada počinje mjerenjem slobodnog kortizola u mokraći

2. Ukoliko je nalaz povišen, radi se deksametazonski test.
(navečer se daje dexamethason, ujutro mjeri vrijednost
kortizola u krvi. 
 CONNOV SINDROM-PRIMARNI
ALDOSTERONIZAM
• Prekomjerno stvaranje ovog hormona u adrenokorteksu (adenom ili karcinom)
• Epizodna slabost, povišenje arterijskog tlaka i hipokalijemija.
• Dijagnostika: određivanje aldosterona i reninske aktivnosti u plazmi.
•Aldosteron je najmoćniji mineralokortikoid adrenokorteksa. Potiče retenciju Na i
gubitak K u bubrezima, u žlijezdama slinovnicama, znojnicama, intestinalnoj
sluznici.
 FEOHROMOCITOM
•Tumor srži nadbubrežne žlijezde, hiperprodukcija kateholamina
(adrenalin, noradrenalin, dopamin)
•Javlja se trajna ili paroksizmalna hipertenzija.

•Dijagnoza se postavlja određivanjem

•kateholamina i njihovih
metabolita u krvi i urinu.
 HIPERLIPIDEMIJE

Hiperlipidemija je naziv za poremećaj koji se manifestira visokom

razinom lipida odnosno masnoća u krvi.
•Masnoće su neophodne za normalno funkcionisanje organizma,
prvenstveno za sintezu hormona
•U suvišku dovode do ateroskleroze i svih njenih komplikacija,
pankreatitisa, steatoza, fibroza i ciroza jetre, stvaranje kamenaca.
 HIPERLIPIDEMIJE

https://www.youtube.com/watch?v=-8-3G8voUHs
ŠEĆERNA BOLEST (DIABETES MELLITUS)

•Šećerna bolest je posljedica smanjenog lučenja inzulina uz veću ili

manju perifernu rezistenciju na inzulin s posljedičnom
hiperglikemijom.
•Rani simptomi, polidipsija, poliurije i polifagija, posljedica su
hiperglikemije.
•U kasnije komplikacije idu žilne promjene, periferna neuropatija i
sklonost infekcijama.
•Dijagnoza se postavlja određivanjem glukoze u plazmi. Liječi se
dijetom i lijekovima koji snižavaju glikemiju, poput inzulina i
peroralnih hipoglikemika.
•Postoje dvije vrste šećerne bolesti (diabetes mellitus) —tip 1 i tip 2
 VRSTE ŠEĆERNE BOLESTI

DM tip I DM tip II
nema proizvodnje Gušterača luči inzulin
inzulina zbog ali nedovoljno
autoimunog razaranja β– prisutna periferna
stanica gušterače inzulinska rezistencija
Kod djece i Pretilost
adolescenata Starija životna dob
Prije 30 godine života
 LABORATORIJSKE PRETRAGE KOD
ŠEĆERNE BOLESTI
1. ŠUK na tašte (3.3-6.1 mmol/l)
2. ŠUK profil
3. OGTT (oral glucose tolerance test)
4. HbA1c (tromjesečni šećer)
Dijagnozu šećerne bolesti ljekar će postaviti na temelju
sljedećih nalaza:

1. Ako je u dva navrata glukoza u krvi natašte veća od 7

mmol/L.
2. Ako je glukoza u krvi u bilo koje vrijeme tijekom dana veća
od 11,1 mmol/L.

Liječnik može zatražiti test opterećenja glukozom (OGTT). U

tom testu mjeri se glukoza u krvi natašte, a nakon toga se
popije vrlo slatka tekućina, 75 g glukoze rastopljene u vodi.
Mjerenje glukoze u krvi ponavlja se za 2 sata. 

3. Vrijednost glukoze nakon 2 sata veća od 11,1 mmol/l

također potvrđuje dijagnozu šećerne bolesti.
 PREDIJABETES ILI INTOLERANCIJA
GLUKOZE

Vrijednosti glukoze u krvi mogu biti veće od normalnih tj.

•između 6 i 7 mmol/L natašte
•ili između 7,8 i 11,1 mmol/L nakon 2 sata u OGTT-u,

što je manje od razina prema kojima se dijagnosticira

šećerna bolest. Tada se postavlja dijagnoza poremećene
tolerancije glukoze ili predijabetesa.
ŠEĆERNA BOLEST (DIABETES MELLITUS
TIP I VS TIP 2)

https://www.youtube.com/watch?v=X9ivR4y03
DE
HVALA NA PAŽNJI