HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERİN

AĞIZA UYGULANMASI VE HASTA

EĞİTİMİ

Prof. Dr. Funda AKALTAN

akaltanfunda@gmail.com
Hareketli bölümlü protez ağıza ilk defa uygulanırken,
yeterli vakit ayırılarak;

Protezlerin rahat olması sağlanmalı,

Hastaya protezlerini kolayca takıp çıkarabilmesi

öğretilmeli,

Ağız ve geriye kalan dişleriyle birlikte protezlerini

nasıl temizlemesi gerektiği öğretilmeli,

Protezlerini kullanırken karşılaşabileceği zorluklar

konusunda hasta bilgilendirilmelidir.
 Randevu mümkünse sabah saatlerine verilmeli

 Protezin hastaya teslim edildiği gün son çalışma

gününe denk gelmemeli
 Protezlerin 24 saat içindeki uyumları önemli
 Protezler hastanın sosyal bir programı öncesinde
teslim edilmemeli
 Randevuda sırasıyla;

• Protez kaidesinin uyumu değerlendirilir ve düzeltilir.

• Oklüzyon düzeltilir.

• Kroşeler uyumlandırılır.

• Ağız hijyeni, protez hijyeni ve uzun dönemdeki

takipler konusunda bilgi veren yazılı talimatlar
hastaya sunulur.
 Protez Kaidesinin Uyumlandırılması

Bu seanstaki düzeltmeler genellikle protez

kaidesi ve oklüzyonla sınırlıdır.

Protezler ağıza takılmadan önce ışık altında

incelenir.

Çıplak elle keskin kenarlar ve pürüzlü

yüzeyler kontrol edilmeli
Üst çenede;

 tübere uzanan protez kaidesinin iç yüzeyi

 bukkal kaidenin kenarı
 pterygomaxiller hamulusa denk gelen protez kenarı
Alt çenede;

 premolar bölgedeki mandibular kret eğimi,

 mylohyoid kret,
 retromylohyoid boşluğa uzanan protez kenarı
 ramusa uzanan distobukkal protez kenarı
 external oblik kret bölgesi
Alt ve üst çenede;

 anterior dişsiz bölgedeki protez kenarları protezin

yerleşmesine engel olabilir veya hastada rahatsızlığa
neden olur.
 Mukozada yaralanmalara neden
olmadan önce bu bölgelerde,

 protezin iç yüzeyi ve kenarlarından

gereken miktarda aşındırmalar yapılarak
protez rahatlatılır.
 Protezin iç yüzeyine basınç gösteren bir
ölçü patı uygulanarak bu bölgeler
belirlenebilir.

Aşırı miktarda yapılan düzeltme

işlemlerinin oluşturacağı
boşluklar gıda birikimine
neden olabilir.
 Protez kaidesinin uzantıları hareketli bölümlü protezin
destek ve stabilizasyonu için mümkün olduğunca uzun
olmalıdır.

 Kenarların kontrolü yapılırken,

- yanak bir elin baş ve işaret parmakları ile tutularak
apikal, lateral ve okluzal yönde hareket ettirilir
- uzun kenarlar kısaltılır.

Kısaltma işleminden sonra

protez kenarları balık sırtı şeklinde olmalı ve
keskin kenarlar yuvarlatılmalıdır.
 Mandibular lingual ve distolingual kenarlar dil ve
ağız tabanının fizyolojik hareketleriyle kontrol edilir.

 Her iki elin işaret parmakları protez dişlerinin

okluzal yüzeylerine yerleştirilir.

 Dil önce öne daha sonra da her iki yana doğru

yavaşça hareket ettirilerek, protezin hareketi
gözlenir.

 Gereken kısaltmalar yapılır.

• Diş destekli hareketli bölümlü protezlerde protez
kaidesi gıda birikimini engelleyecek kadar dişsiz
boşluğu doldurmalıdır.

• Anterior dişsiz boşluklarda

 dudak desteği yeterliyse
 kemik kaybı komşu dişlerin seviyesinin altına
inmemişse

Ajusteli tasarım yapılarak daha estetik bir görünüm

elde edilmelidir.
Anterior bölgede protez
flanjı kalınlığı

 dudağı rahatsız etmemeli

 dudağı destekleyecek
kalınlıkta olmalı
 Protez kaidesinin kroşelerle birleştiği aproksimal
alanlara taşan aşırı akrilik rezin;

 protezin yerleşmesini zorlaştırır,

 kroşelerin yeterince esnemesini engelleyebilir.

! Aşırı miktarda düzeltme yapılarak,

gıda birikim alanlarına sebep
olunmamalıdır.
Protez kenarlarının uyumlandırılması
esnasında frenilumların kontrolünde;

Frenilumlar bir elin baş ve işaret parmağı ile

tutularak farklı yönlerde hareket ettirilir.
Diğer elle protezin hareketleri kontrol edilir.

Rahatlatılmayan frenilum bölgeleri protezin hareket

etmesine ve irritasyonlara neden olur.
 Okluzyonun Uyumlandırılması
• Okluzyonun
uyumlandırılmasından önce
protezler ağıza rahat ve doğru
konumda yerleştirilmiş olmalıdır.

• Protezler olmadan mevcut olan

okluzal temasların protezlerle
birlikte aynı şekilde sağlanması
gerekir.

• Metal alt yapı provasında okluzal

ilişkiler uyumlandırıldığı için, bu
seansta oluşan okluzal çatışmalar
protez dişleri veya posterior
bölgedeki dişsiz kaidelerle sınırlı
kalır.
Oklüzyonun uyumlandırılmasındaki
amaç;

 Mevcut doğal diş temaslarının protezlerle

birlikteyken de korunması,

 Tüm sentrik ve ekzentrik pozisyonlarda okluzal

uyumun sağlanmasıdır.
Okluzyonun uyumlandırılması özellikle
serbest sonlu protezlerde protez
stabilitesi ve tutuculuğuna katkıda
bulunur.

Hastanın her iki çenesinde birden

restorasyon yapıldığında yeterince
antagonist diş mevcut olduğunda
uyumlandırma işlemi protezlerin her
biri ayrı ayrı ağıza yerleştirilerek yapılır.

Daha sonra her ikisi birden ağıza

yerleştirilerek biraradaki okluzal
ilişkileri değerlendirilir.
 Okluzyonun kontrolü esnasında Kennedy
sınıflamasına göre gereken prensipler gözden
geçirilir.

Artikülasyon kağıtları kullanılır.

Aşındırmalar sonrasında değiştirilen okluzal yüzeylerin

çiğneme etkinliği değerlendirilir.

Tüberküller yeniden şekillendirilebilir.

Tüberkül kenarları keskin olmamalıdır.

 Kroşelerin Uyumlandırılması

Bu aşamada; protezler destek dokulara rahat bir

şekilde yerleşmiş olmalı ve oklüzyon düzenlenmiş
olmalıdır.

Uyumlandırma işleminden sonra, kroşeler;

 destek dişlere gereksiz kuvvet uygulayıp ağrıya

sebep olmamalı,

 protezin tutuculuğunu sağlayacak yeterli tutuculuğa

sahip olmalıdır.
 Kroşelerin kaide ile birleştiği
kısımlar yeniden gözden
geçirilmeli, kroşeler üzerine
taşan rezin fazlalıkları
giderilerek kroşelerin
yeterince esnemesine izin
verilmelidir.

 Dişeti kroşelerinin yaklaşan

kollarının açıkta bırakılması
için bu bölgeye komşu olan
suni dişlerin ajusteli
dizilmesi gerekebilir.

 Uyumlandırma işlemleri
tamamlandıktan sonra
protezler son bir polisaj
işleminden geçirilir.
 Hasta Eğitimi

 Mükemmel yapılmış bir protez bile uygun olmayan

ağız ve protez hijyeni ile başarısızlıkla
sonuçlanabilir.

 Uygun fırçalama ve dental flos kullanımı hatırlatılmalı

protezlerin temizliği konusunda hasta
bilgilendirilmelidir.

 Protezlerin fırça ile temizlenmesi gerektiği ve

standart diş macunlarının protezin cilasını bozarak
renklenmelere sebep olacağı anlatılmalıdır.
 Belli zaman aralıklarında protez temizleme tabletleri
kullanılabilir. Çamaşır suyu veya diğer ağartıcı
maddeler hareketli bölümlü protezlerin metal alt
yapısında korozyona sebep olabilir.

 Protez temizliği ağız dışındayken sağlanmalıdır.

 Protezlerin kırılgan oldukları ve düşürülmemeye

özen gösterilmeleri gerektiği de anlatılır.
 Periyodik kontrollerin protezlerin kullanım
ömründeki etkisi hastaya anlatılmalıdır.

 Kontrollerin sıklığının hastanın ağız ve protez

hijyenine gösterdiği öneme göre yeniden
değerlendirileceği söylenir.

 Değişen ağız şartlarına göre protezlerin yeniden

uyumlandırma gerektirebileceği hastaya anlatılır.
 Protezlerin gece çıkarılması ağız dokularının
dinlenmesi için gereklidir.

 Protezler ağız dışındayken su içinde bekletilmelidir.

 Bruksizm hikayesi olan hastalarda protezlerin gece

takılması geriye kalan dişlere gelen kuvvetleri
azaltması açısından avantajlıdır; ancak bu durumda
gündüz saatlerinde birkaç saat protezlerin
çıkarılması tavsiye edilir.
 Hastaya protezlerini kolayca takıp
çıkarması öğretilir.

 Ayna ile yardım alınır.

 Protezlerini çıkarırken; döküm kroşelerin
tutucu kollarından faydalanılabilir.
 Bükme kroşelerde bu durum kolayca
deformasyona neden olur.
 Bar kroşe tutuculu protezlerde kroşeden
destek alınarak protezlerin çıkarılması bukkal
dişetinde yaralanmalara neden olur.
 Protez kenarlarından destek alınarak protezin
çıkarılması gerektiği anlatılır.
 Hastanın protezlerine adapte olmasının
zaman alacağı mutlaka anlatılmalıdır.

 Protezler başlangıçta konuşma ve çiğneme

bozukluğuna neden olabilir.
 Özellikle üst protez kullanan hastalarda dilin
konuşurken aldığı pozisyon ve o bölgedeki temas
yüzeyi değişir.
 Konuşma bozukluğu birkaç haftayı bulabilir.
 Yüksek sesle kitap gazete okumak bu süreci
kısaltabilir.
 Hastaya yemek yemeyi öğrenmesinin
daha uzun zaman alacağı söylenir.

 Başlangıçta yumuşak gıdalar tercih

edilmelidir.

 Serbest sonlu vakalarda çift taraflı

çiğneme yapılması gerektiği ifade edilir.
 Yemeklerden sonra oluşacak protez irritasyonlarının
az miktarda olması durumunda bunun birkaç gün
içinde geçebileceği ve ılık tuzlu suyla yapılan ağız
gargaralarının faydalı olabileceği anlatılır.

 24 saat sonunda geçmeyen şikayetlerini hekimleriyle

paylaşmaları gerektiği söylenir.
 Protezlerin tesliminin sonrasındaki 24-48 saat içinde
hastaya mutlaka kontrol randevusu verilerek
problemleri değerlendirilir.

 Dişsiz boşlukların doğal yapıları sert protez kaidesini

desteklemeye başlangıçta uygun değildir. Bu
nedenle farklı miktarlarda irritasyonlar oluşabilir.
 24 saat içinde uyum sağlanamayan ve inflamasyona
varan şikayetlere sebep olan bölgeler yeniden
değerlendirilir.

 Protezlerde uyumlandırmalar yapılır.

 Bu işlemin sadece tarafımızdan yapılması gerektiği

hastaya anlatılmalıdır.
 Hastaya kendisine öğretilen talimatları içeren bir
yazılı metinin teslim edilmesi oldukça faydalıdır.

Başlangıçta
karşılaşacağınız
zorluklar sizi hayal
kırıklığına uğratmamalı
ve sabırlı olmalısınız.
Milyonlarca insan
protez kullanmayı
öğrenmiş durumda ve
yeterince istekli
olursanız siz de bunu
başarabilirsiniz.”

 Randevu sonunda hastanızı şu sözlerle uğurlayıp,

protez kullanımında başarıyı kendisiyle paylaşmanız
hem sizi hem de hastanızı daha iyi hissettirecektir.
“Başlangıçta karşılaşacağınız zorluklar sizi
hayal kırıklığına uğratmamalı ve sabırlı
olmalısınız. Milyonlarca insan protez
kullanmayı öğrenmiş durumda ve yeterince
istekli olursanız siz de bunu
başarabilirsiniz.”

Can G, Akaltan F. Hareketli Bölümlü Protezler. Planlama. Yurtmim, Ankara, 2018