PHIÊN DỊCH

Page 1
 Các thể loại Phiên dịch
– Phiên dịch tiếp cận (liaison
interpreting/interprétation de liaison)
– Phiên dịch tiếp nối (đuổi) (consecutive)
– Phiên dịch song song (cabin)
(simultaneous interpreting/ interprétation
simultanee)
– Phiên dịch thầm (whispering/
chuchotage)
– Phiên dịch từ xa qua mạng
– Phiên dịch cho người khiếm thính

Page 2
 Những khó khăn
• Do diễn giả
• Do chủ đề và nội dung dịch
• Do điều kiện làm việc
• Do phiên dịch
• Giao thoa ngôn ngữ và khác biệt văn hóa
Hệ quả:
• Phân tích sai, xác định sai các ý chính, phụ
• Nguy cơ dịch kiểu chuyển mã, dịch sai,dịch thiếu ý
• Quên ý, từ, số liệu
• ...

Page 3
 Ví dụ
- Các nhà xã hội học có những đòi hỏi rất khắt
khe. Và bây giờ làm thế nào giải đáp yêu cầu
của họ? Trong khi vệ tinh chụp lại hình ảnh
dựa vào bức xạ của đối tượng. Thành ra việc
rất khó ! Và để tách được hình ảnh ra phải
dùng rất nhiều tính toán. Ngoài ra nếu muốn
xem xét thông tin đó có liên quan gì với đối
tượng mặt đất không thì bạn phải dùng cả hai
phương pháp khoa học này. Chứ không thể
chỉ chụp ảnh là có ngay kết quả. Ý kiến của tôi
là như vậy!
-> Lưu ý về bối cảnh: Trao đổi về hệ thống
thông tin địa lý, đặc biệt là ứng dụng của ảnh
vệ tinh trong nghiên cứu xã hội học
Page 4
Những yêu cầu đối với phiên dịch
• Kiến thức: ngôn ngữ, nền, chuyên ngành
• Kỹ năng :
– Phân tích, tổng hợp đúng và nhanh, phản xạ tốt và
nhanh
– Diễn đạt và trình bày rõ ràng, mạch lạc
– Phát âm chuẩn
• Cách ứng xử:
– Bình tĩnh, tâm lý tốt,
– Khả năng giao tiếp, ngoại giao, nhưng kín đáo, tế nhị
– Đạo đức nghề nghiệp
– Hình thức, cách ăn mặc,..

Page 5
 Phiên dịch tiếp cận

• Một hình thức của dịch đuổi

• Dịch cho các cuộc tiếp xúc xã giao, đàm
phán, du lịch
• Cử toạ : hạn chế
• Độ dài đoạn dịch: chỉ khoảng 1-2 phút,
hoặc dịch từng câu

Page 6
 Phiên dịch tiếp nối (đuổi)

• Phiên dịch ghi nhớ và ghi chép lại nội dung

khi diễn giả nói, rồi sau đó diễn đạt lại nội
dung đó bằng ngữ đích
• Độ dài đoạn dịch: khoảng 4-5 phút
• Dịch cho các cuộc họp, đàm phán (có nội
dung cụ thể, không phải xã giao)
• Chú ý: thời gian nói của phiên dịch không thể
quá dài so với thời gian nói của diễn giả.

Page 7
 Kỹ thuật dịch đuổi (1)

• Tập trung cao độ khi nghe để nắm bắt ý

của bài chứ không phải nắm từ
• Nhanh chóng phân tích, xử lý thông tin:
– Xác định nội dung thông tin
– Xác định điểm nối lô gích của các ý
• Gắn các thuật ngữ kỹ thuật và tên riêng
với một nội dung, khái niệm, hay ví dụ
cụ thể

Page 8
 Kỹ thuật phiên dịch (2)

• Sử dụng các kiến thức có sẵn để dự

đoán, bổ sung nắm vững nội dung dịch
• Diễn đạt tự do, thoát khỏi cấu trúc ban
đầu của bài nghe
• Ghi chép hỗ trợ cho công việc phiên
dịch. Tốc ký?

Page 9
 Trí nhớ
• Phiên dịch phải sử dụng khả năng nhớ
của mình
• Để “dễ” nhớ các chi tiết, phải hiểu được
bản chất các hiện tượng và phải xác định
được quan hệ lôgíc giữa các ý (quan hệ
nhân-quả, ý chính-ý phụ, đối lập, trình tự
thời gian …)
• Tư duy lôgíc, đơn giản và rõ ràng
• Luyện trí nhớ
Page 10
 Ghi chép để dịch
• Không có một khuôn mẫu duy nhất, chỉ có
một số nguyên tắc cơ bản
• Dịch được hay không không phải do ghi
chép được nhiều. Nội dung ghi chép
không quyết định thành công của việc
dịch.
• Ghi chép không phải để đọc lại và không
phải chỉ dịch những điều ghi chép được
trên giấy.

Page 11
 Nguyên tắc ghi chép
• Chỉ ghi những gì mình đã hiểu, càng xúc tích
càng tốt
• Ghi theo chiều dọc tờ giấy
• Phân tách các ý và đánh dấu sự liên kết giữa
các ý
• Sử dụng các từ viết tắt hoặc biểu trưng riêng
của mình
• Chú ý ghi lại tên riêng, số liệu, từ kỹ thuật, từ
nối
• Ghi chép bằng ngôn ngữ đích là tốt nhất
Page 12
Ví dụ về ghi chép 1
V=10km/h kh’ cáo:
*8 xa >
gần <
-> Env.
bt
ùn tắc

><

> 100 cc

đáng lo

:
40-60 km/h
Xăng
-> o độc

Ko biết

Page 13
 Một vài lời khuyên hữu ích

• Chuẩn bị phương tiện cần thiết

• Ko nên quá phụ thuộc vào bản ghi chép
• Ghi chép phải rõ ràng
• Mỗi cá nhân đều có thể tạo cho mình cách
ghi chép riêng

Page 14
 Phiên dịch song song (cabin)

• Nguyên tắc như dịch tiếp nối (đuổi),nhưng

cường độ cao hơn. Phải nắm vững kỹ
thuật dịch đuổi mới có thể dịch song song.
• Khác cơ bản: vừa nghe, phân tích, hiểu,
nhớ vừa diễn đạt sang ngôn ngữ dịch
• Tiến trình gối đầu nhau liên tục: nghe hiểu,
nhớ, dịch. Lưu ý: bắt đầu đúng lúc,
khoảng cách với diến giả
• Nhập vai trò của chính diễn giả
Page 15
Phiên dịch song song (cabin)
• Tránh chạy theo câu nói của diễn giả
• Đảm bảo theo kịp diễn giả
• Phỏng đoán, đi trước
• Lựa chọn giải pháp nhanh, xử lý đúng
• Câu hoàn chỉnh, ý mạch lạc, rõ ràng, xúc
tích. Không cách quãng, bỏ lửng
• Ghi chép: tối thiểu
• Đạo đức nghề nghiệp

Page 16
 Đánh giá bản dịch

“Tín, đạt, nhã”

Ba tiêu chí:
• Chính xác (accurecy/exactitude ): tín, đạt
• Trôi chảy (fluence/ fludité): nhã
• Văn phong hay (elegance/élégance): nhã

Page 17