Araling

IKALAWANG MARKAHAN

Panlipunan
Araling
IKALAWANG MARKAHAN

Panlipunan
 Do you know
ABOUT SEARCH ENGINE

MELC-BASED
Layunin : NASUSURI ANG PAG-USBONG AT
PAGUNLAD NG MGA KLASIKONG
• Africa – KABIHASNAN SA:
Songhai, Mali, atbp
• America – Aztec, Maya,
Olmec, Inca, atbp. Mga Pulo sa Pacific
– Nazca
Week 3
 Paunang Gawain
Basahin at unawain ang mga katanungan.
Isulat sa papel ang letra ng iyong sagot.
1. Ang sumusunod ay mga sinaunang kabihasnan
sa Mesoamerica, m aliban sa __________.
A. Inca B. Aztec C. Maya D. Mali

2. Anong kabihasnan ang unang sumibol sa

Yucatan Peninsula na isang rehiyon sa Timog
Mexico hanggang Guatemala?
A. Mali B. Inca C. Aztec D. Maya
3. Ano ang ti nawag ng mga kanluranin bilang
dark conti nent dahil sa nahirapan silang
galugarin ito?
A. America B Africa C. Asya D. India
4. Ang mga pangalan ng Pulo sa Pacifi c ay
ibinatay sa katangian nito. Ano ang tawag sa
pangkat ng mga pulo kung saan ay maiiti m ang
mga nakati ra?
A. Melanesia C. Polynesia
B. Africa D. Micronesia

5. Isa itong uri ng vegetati on cover na

matatagpuan sa konti nente ng Africa. Ano ang
tawag sa lugar na ito sa Africa na may malawak na
damuhan na may mga puno?
A. Sahara C. Oasis B. Savanna
D. Grassland
 BALIKAN
Natunghayan natin sa katatapos lamang
na aralin kung papaano unti-unting
sumibol ang kabihasnang Rome. Muli
nating balikan ang mga impormasyon ukol
dito sa pamamagitan ng pagsagot sa
gawain.
CROSSWORD PUZZLE
Panuto: Punan ang crossword
puzzle. Gamiting gabay ang activity
sheet/module. Isulat ang sagot sa
iyong sagutang papel.
 1 2        

   

   

1          

    3

     

  4 3              

4                  

    5          

   

  6                

  6  

    7  

7               8          

       

       

   
Tunay na mayaman sa kasaysayan ang
mga kabihasnan sa Europe.
Sa pagtalakay sa susunod na mga
kabihasnan sa iba pang kontinente ng
daigdig, ating pansinin kung nahahawig
din ba ang kasaysayan ng mga ito sa
pag-usbong at pag-unlad ng Greece at
Rome.
 FLY NOW
Suriin ang bawat larawan at tukuyin
kung saang kabihasnan ito
matatagpuan. Ilagay sa papel ang
iyong sagot.
 Ano ang kaugnayan ng mga larawan sa
aralin na tatalakayin natin sa modyul na
ito?
Handa ka na bang tuklasin ang mga
sinaunang kabihasnan sa Mesoamerica,
Africa at mga Pulo sa Pacific? Kung
ganun simulan na natin ang pag-aaral.
 PAG-USBONG AT PAG-UNLAD
ng mga Klasikal na Kabihasnan sa
America, Africa at mga
Pulo sa Pacific
SINAUNANG
AMERICA
SURIIN
SINAUNANG
AMERICA Sa patuloy na pagiging maunlad ng
SURIIN
sinaunang kabihasnan sa Mesopotamia,
India at China, nag-umpisa na ring
mabuo ang mga pamayanang
agrikultural sa Gitna at Timog na
bahagi ng Mesoamerica.
Ang mga kontinente ng Hilaga
at Timog Amerika ay
matatagpuan sa pagitan ng
dalawang malalawak na
karagatan, ang Karagatang
Pasipiko at Karagatang
Atlantiko.
 Ang mga karagatang ito ay naging
hadlang upang makipag-ugnayan
ang mga kabihasnan sa America sa
iba pang kabihasnan sa Asya, Africa
at Europe.
Nagdulot ito ng
pagkaroon nila ng
namumukod-tanging
KABIHASNAN
 Ang Mesoamerica ay isang
makasaysayang rehiyon at
kultural na lugar sa Hilagang
America. Humahangga ito sa
gitnang Mexico sa
pamamagitan ng Belize,
Guatemala, El Salvador,
Honduras, Nicaragua at
hilagang Costa Rica.
Timeline ng Kabihasnang Mesoamerica

3000 BCE – Pagtatanim ng Mais

1200 BCE – Pagsisimula ng

Kabihasnang Olmec

250 CE – Pag-usbong ng
Kabihasnang Maya
1345 CE – Pagtatag ng
Kabihasnang Aztec

1200 CE – Pagbuo ng
Kabihasnang Inca
 AP
AP
AP

KABIHASNANG OLMEC
1200 BCE – 400 BCK
AB
IHA
AP SN
N A
SOCSCI
Ang Olmec ang kaunaunahang kabihasnang umusbong sa America.
Matatagpuan ito sa rehiyong Gulf Coast ng Timog Mexico hanggang
Guatemala. Ito ay isang agrikultural na pamayanan.
Tinawag itong Olmec, na ang
ibig sabihin ay mga taong
goma sapagkat sila ang
pinakaunang gumamit ng
dagta ng punong goma.
nagkaroon sila ng paraan ng
pagsulat at napaunlad ang
kanilang gawang sining.
 Nakagawa rin sila ng
kalendaryo na nagamit nila
sa kanilang pagtatanim.
 Ang konseptong zero ay
natutuhan din nila at ginamit sa
pagkukuwenta.
Ang ritwal na larong Pok-a-
tok na nahahawig sa
basketbol ay kanila ding
naimbento.
Kilala din sila sa paglililok ng mga
anyong ulo mula sa mga bato.
 May ibang pangkat na
sumakop sa kanila kung
kaya’t unti-unting humina at
bumagsak ang Olmec.
ANG KABIHASNANG MAYA AY UNANG NAITATAG SA PANAHON
PRE-HISTORIKO PA LAMANG KAYA
WALA PA HALOS TALA
UKOL DITO
MALIBAN SA MGA
LABI NA NAKUHA
 SA
MGA LOKASYON NA
PINANINIWALAANG UMUSBONG
ANG ISA SA MGA SINAUNANG
KABIHASNAN
SA MESOAMERICA
Ika- 2000 BCE, pinaniwalaan na mayroon nang namuhay sa tangway
ng Yucatan, ito ay mula sa Timog-silangang Mehiko hanggang
Gitnang Amerika.
 Mga taong ang ikinabubuhay ay ang
pangangalap ng pagkain at pangingisda
dahil sa malapit ito sa mga yamang tubig

at natuto din silang magtanim na

natutuhan nila sa mga karatig tribo.
Ang pinunong hari ang siyang namamahala
at namamagitan sa Diyos at mga nilikha.
Nakamit ng Mayan
ang tugatog ng
kabihasnan noong
200 CE
HANGGANG
900 CE
Marami na ding mga estruktura na nagpapakita na may
kakayahan na sa arkitektura at pagdidisenyo ang
kabihasnang ito.
Natuto din ang mga ito na
gumamit ng kalendaryo.
KABIHASNANG
MESOAMERICA
Anong katangian ng mga Olmec ang
SURIIN
nakatulong upang sila ay umunlad?

Paano nakaapekto sa pamumuhay ng

mga Mayan ang kanilang sistema ng
pagtatanim?
KABIHASNANG AZTEC
(1325 CE- 1521 CE)
Ang mga Aztec na ang ibig sabihin ay “mga nagmula sa
Aztlan” ay naitatag simula 1400.
Nagsimula itong magpalawak ng kanilang teritoryo mula sa mga
maliliit na karatig na pamayanang agrikultural sa Lambak ng
Mexico.
Ang mga Aztec na ang ibig sabihin ay “mga nagmula sa
Aztlan” ay naitatag simula 1400.
 . Noong 1325, itinatag nila ang pamayanan ng
Tenochtitlan, isang maliit na isla sa gitna ng lawa ng
Texcoco.
 Ang Texcoco ay nasa sentro ng Mexico Valley. Nang
lumaon, ang lungsod ay naging mahalagang sentrong
pangkalakalan.
Ang Tenochtitlan ay mayroong matabang lupa kung kaya’t
magandang taniman ngunit hindi lubos na malawak.
Dahil dito, naisipan ng mga Aztec na gumawa ng mga
floating garden o artipisyal na pulo.
 Natugununan ng mga floating garden ang
pangangailangan nila sa pagkain at maging ang mga
produktong pangkalakalan.
Pagtatanim ang kanilang ikinabubuhay kung kaya’t ang
pinakamahalagang diyos nila ay si Huitzilopochtli, ang
diyos ng araw ganun din ang diyos ng ulan na si
Quetzalcoat. Ipinapakita na mayroon nang paraan ng
pagsamba sa kalikasan ang mga Aztec noon pa man.
Kinakailangan manakop ng ibang tribo upang makontrol
ang kalakalan.
 Ang mga nakukuhang bihag ay ginagawang alipin o
handog sa mga diyos. Iniaalay ang mga bihag upang
pagkalooban sila ng magandang ani.
Sa mga templo nagaganap ang pag-aalay.
Nagsimula din ang pagbuwis sa mga nasasakop nilang
teritoryo.
Mahusay din sa pag-iinhenyero ang mga Aztec. Nakagawa
na sila ng mga sistema ng patubig gaya ng kanal o
aqueduct, mga dam at sistema ng irigasyon.
Natigil ang pamamayani ng mga
Aztec nang dumating ang mga
mananakop na Espanyol sa
pamumuno ni Hernando Cortes.
 Paano napaunlad ng mga Aztec ang
kanilang pamumuhay?

Ano-anong mga sistema at kultura ang

isinabuhay ng mga Aztec?
 AP
AP
AP

KABIHASNANG INCA
(1200 CE- 1521 CE)K
AB
IHA
AP SN
N A
SOCSCI
HABANG UMUUNLAD ANG MGA KARATIG-BAYAN SA
MESOAMERICA
at dumadami ang mga estruktura
nagsimula naman ang
SIMPLENG
PAMUMUHAY NG MGA
INCA
Mula ang Inca sa isang pangkat ng mga taong naninirahan sa
hilagang kanlurang bahagi ng Lake Titicaca sa matabang lupain ng
Lambak Cuzco.
PINAMUMUNUAN NG ISANG PAMILYA
NA KUNG SAAN
KINUHA ANG PANGALANG INCA
NA NANGANGAHULUGANG
“IMPERYO.”
NAPASAILALIM SA IMPERYO ANG MGA LUGAR NG
HILAGANG ARGENTINA, BAHAGI NG BOLIVIA AT
CHILE GANUN DIN ANG PINAKAMAHIGPIT NILANG
KATUNGGALI NA SI CHIMOR O CHIMU NG PERU.
 Sa pamumuno ni Cusi Inca Yupagqui o
Pachakuti ang imperyo ay napaunlad at
nabuo ang isang sentralisadong estado.
Dahil sa sobrang lawak ng nasasakupan
ng Inca, naging mahirap itong
pangasiwaan at naging daan upang
madali silang masakop ng mga dayuhang
Espanyol sa pamumuno ni Francisco
Pizarro
 Paano nakaapekto sa pag-unlad ng
lipunan ng Inca ang katangian ng mga
pinuno nito?