Aira Mae

Yo k o y a m a

ARALIN
PAGN L I P U N A
N
Kabihasnang Mesoamerika
Ayon sa mga siyentista, ang mga sinaunang tao sa Amerika ay
mga mangangaso mula sa Asya na tumawid sa mga lupaing tulay
ilang libong taon na ang nakaraan.
Sinasabing umusbong ang mga unang komunidad ng mga
magsasaka sa Mesoamerica o Gitnang Amerika noong 3500 BKP.
 Kahariang Olmec
"Olmec" ang tawag sa isa sa mga unang sibilisasyon sa
Mesoamerika. Ang "Olmec" ay salitang Nahuatl ng mga Aztec na
nangangahulugang "taong goma".
Naitatag ang sibilisasyong Olmec noong mga 1200 BKP at tumagal
ito hanggang mga 400 BKP.
 Ang mga Olmec ay nanirahan
sa katimugang libis (lowland)
ng Golpo ng Mehiko, sa
ngayo'y mga estado ng Vera-
cruz at Tabasco. Ang kanilang
kabisera ay nasa lungsod ng La
Venta.
Ang mga Olmec ay mga magsasaka. Ang mga labi ng kanilang
mga sakahan, na natagpuan nasa labas ng mga kabayanan, ay
tinamnan nila ang mga ito ng mais (pangunahing produkto
nila), at beans, kalabasa, manioc (uri ng cassava), kamote, at
bulak.
Mahuhusay na arkitekto ang mga
Olmec. Gumawa sila ng mga
batong templo, sagradong
palanguyan (sacred pools), at
bahay-na-bato para sa mga pari,
artista, at arkitekto. Ang mga
higanteng stone head, gaya ng
nakalarawan, ay nagpapakita na
kaanyuang negroid ng mga Olmec
na pinaniniwalaang nagmula sa
angkang Aprikano.
Ang mga naglalakihang bato ay tinibag Ang mga likhang-sining ng Olmec ay may
mula sa mga silyaran (quarries) sa San pauli-ulit na motif dragon, ibon, duwende,
Lorenzo na 128 kilometro ang layo at at yaong kalahating tao-kalahating jaguar.
iniakyat sa mga lungsod na nasa burol. Ang
mga stone heads ay naglalarawan ng mga
importanteng tao sa kanilang lipunan, gaya
ng mga pinuno nila.
"Misteryoso" ang paglaho ng Olmec, di dahil bigla na
lamang itong nawala kundi maraming haka tungkol
dito.

Mas maraming siyentipiko ang naniniwala na di

talagang naglaho ang sibilisasyong Olmec.
Kontribusyon sa Daigdig
ng Kahariang Olmec
• Isa sa pinakamalaking labi ng
Olmec ay natagpuan sa San
Lorenzo Tenochtitlán. Ito ay
ekstensibong drainage
system na binubuo ng mga
hugis-U na conduit (lagusan
ng tubig).
• Ang kalendaryong ginamit ng
maraming dantaon sa Mehiko ay
maaaring nagmula sa Olmec.
• Ang kanilang interes sa
astronomiya ay nakaimpluwensiya
sa mga Maya at Aztec.
KAHARIA
MAY
NG A
Ang Maya ay isa pang dakilang sibilisasyon sa matandang
Mesoamerika. Ang kasaysayan nito ay nahahati sa tatlong
panahon. Ang una ay tinatawag na pre- klasikong panahon
(1800 BKP-25 KP). Sa panahong ito, nagsimula na ang
agrikultura at nagtatanim na ang mga Mayan ng mais,
kalabasa, at beans.
• Ang panahong Klasiko (250 KP-900 KP) ang
itinuturing na ginintuang panahon ng mga
estadong-lungsod na umabot sa mahigit 40
ang bilang.
• Sa panahong post-klasiko (900 KP-1500 KP),
nagpatuloy ang pagsibol ng mga estadong-
lungsod sa kabundukan ng Yucatan sa timog-
silangang Mehiko.
Kontribusyon sa Daigdig
ng Kahariang Maya
• Dahil sa mga labi at artifacts ay • Isa pang sanggunian ng mga kaalaman
maraming kaalaman ang tungkol sa Maya ay mula sa mga aklat
natutuhan mula sa buhay at na kanilang isinulat. Tinatawag na
kultura ng kahariang Maya. Ang codices, nakasulat ito sa papel na mula
mga nahukay na plasa, palasyo, sa balat (bark) ng puno ng igos (fig
templo, at piramide ay tree).
nagtataglay ng mga detalyadong
relief at inskipsyon.
 Kontribusyon sa Daigdig
ng Kahariang Maya
• May naunlad na kaalaman ang
mga Mayan sa astronomiya.
• Nalaman din ng mga Mayan na
may 29.5308 araw ang haba ng
ikot ng buwan sa aksis nito, na
kamangha-mangha dahil ang
pagtataya rito ngayon ay 29.53059
na araw
• May halos tumpak na sistema
ng pagbilang ang mga
Mayan. Mayroon silang mga
simbolo para sa bilang:
------------>
• Sila ang unang nakatuklas ng
mga gamit ng kakaw noong
250-900 KP.