IBA’T IBANG DISIPLINA

SA WIKA
LESSON 3
HOMOGENOUS- Ay tumutukoy sa
pagkakaroon ng iisang anyo o katangian
ng wika ay nag mula sa salitang
“griyego” na nangangahulugang “uri o
klase” at ang “genos” na ang ibig
sabihin ay “kaangkan o kalahi.
Halimbawa:
Gamot (Tambal kung tawagin sa Cebu)
Gamot (Bulong para sa Hiligaynon)
Gamot (Agas sa Ilocos)
Gamot (Lunas para sa mga nasa
kabukiran sa Batangas)
Uri ng Homogenous
Pormal na wika- Tumutukoy sa mga
salitang pamantayan dahil ito ay
kinikilala tinatanggap at ginagamit ng
karamihang nakapag-aral sa wika.
Uri ng Homogenous:

Di Pormal
Salitang karaniwan at palasak sa mga
pang araw-araw na pakikipag-usap.
Pormal na wika
Pambansa- Ginagamit sa lahat ng oras
na kailangan ng pormal na pakikipag-
usap.
Pampanitikan/Panretorika- Ginagamit
ng mga malilikhain sa pagsusulat.
Di Pormal
Lalawiganin- Salita mula sa mga
particular na pook at sa mga probinsya.

Kolokyal- Ang pagpapaikli sa isa,dalawa o

higit pang titik sa salita.
Balbal- ay isang slang nagkakaroon ng
sariling code o mga tawag.

HETEROGENOUS- Ay tumutukoy sa
pagkakaroon ng iba-ibang gamt sa wika
mula sa iba’t ibang salik o konsepto ng
pinanggalingan ng nagsasalita.
Ang heterogenous ay mula sa mga salitang
Griyego na “hetero” na nangangahulugang
“different” o sa tagalog “magkaiba” at
“genos” na nangangahulugang “kind” o sa
tagalog ay “lahi” o “uri”. Ayon kay
Constantino(2000), ang
sosyolinggwistikong teorya ay isang
Ideya na binatay sa heterogenous na wika,
dahil sa magkakaibang lugar, interes,
gawain, pinag-aralan at iba pa.

Halimbawa:
Ama- Fudra o Fader Pera- Datong
Ina- Mudrakels Bakla- Beki
Gamit ng Heterogenous na wika
Diyalektong Heograpikal- Nagkakaroon
ng iba-ibang interpretasyon sa wika batay
sa lokasyon o lugar na kinabibilingan ng
tagapagsalita.
Diyalektong Temporal-Nagbabago naman
ang salita o termino sa paglipas ng panahon
gayundin ang ibang interpretasyon sa mga
ito.

Diyalektong Sosyal-Ang pagbabago ng

interprestasyon o termino ay nakabatay
naman sa kakayahang
sosyal mula sa edad,kasarian,propesyon at
uri
.

Uri- Karaniwang nakabatay sa antas ng

wika balbal at kolokyal kagaya ng salitang
“ermats at erpats” ngayon ginagamit na ang
“paps” para sa erpats at “mudra” naman
para sa ermats.
Propesyon- Madalas magkaroon ng ibang
rehistro ng wika batay sa propesyon ng
isang tao kagaya na lamang ng kapag
tinukoy ng doctor ang “bato” ito ay
nangangahulugang kidney kapag ang
tumutukoy naman dito ay pulis ito ay
nagiging drugs o shabu.
Edad- Ang tawag ng matatanda sa salamin
sa mata ay antipara samantalang ang tawag
sa mga kabataan ngayon ay shades.

Kasarian- Ang lebel o antas ng wika ay

mas mababa kapag ang nag-uusap ay lalaki
samantalang nababago ang interpretasyon
kapag ito’y babae. Kagaya na lamang ng
paggamit ng “tira” o hits sa babae ito’y
nagpapakita ng kasamaan sap ag-uugali o
paggamit ng droga ngunit sa mga
kalalakihan ay nagagamit nila ito bilang
biro o kalokohan lang ng kapwa lalaki.

BARAYTI NG WIKA
Diyalekto- Ito ay natatanging uri ng wika
 ginagamit sa isang rehiyon, ito ay maari
ring tawaging bernakular ng wika o ang
kinagisnang wika.
Halimbawa:
Inom-hinom(Hiligaynon)
Tulog-Turog(Ilucano)
Maganda-Magayon(Bikol)
Sosyolek-Ito ay wikang ginagamit ng isang
particular na grupo o pangkat ng tao na
kinakabilangan ng mga iba’t ibang tao.
Maari itong maging pormal o di pormal.
Halimbawa:
Tignan mo yung crush ko, ang gwapo sana
kaso “snober”!
Mga lot, may lakad tayo mamaya, ihanda
niyo ang mga “erap”niyo!

Idyolek- Isa ito sa mga uri ng barayti ng

wika na kadalasang ginagamit ng isang tao
batay sa srili o nagtatanging pamamaraan.
Etnolek- Ito ay nagmula sa salitang
etnolinggwistik na kung saan tumutukoy sa
mga grupong etniko na mayroong sariling
pagkakakilanlan batay sa mga tradisyon
kultura at paniniwala at ito ay kadalasang
ginagamit sa loob ng tahanan.
Halimbawa:
Paps-Tatay Tol-Kaibigan/Kapatid
Ermat-Nanay
Maari ring makuha ang mga termino na
kadalasang tinatawag sa mga bagay o lugar
na nasa tahanan kagaya ng mga
sumusunod :
-Beranda -Hardin
-Pamingganan -Palamuuti
-Pasamo
Pidgin-Ay payak na pananalita na
ginagamit sa pakikipagtalastasan ng
dalawang taong mayroong magkaibang
wika.
Creole-ay nabuo mula sa pinagsamsama
salita ng indibidwal na nagmula sa iba’t
ibang lugar.

REHISTRO NG WIKA
Ang Rehistro ng wika ay maituturing
bahagi ng barayti ng wika, mayroong
mahalagang tuntunin ang isang ispiker
o tagapagsalita sa kahulugan ng wikang
kanyang sinasalaysay.

Ginagawa ng tao gaya na lamang ng

kanyang propesyon sa buhay
Mayroong tatlo dimensyong nakapaloob
dito, ito ay ang mga sumusunod:
Field-Naibabahagi nito ang layunin o
paksang kinabibilangan ng salita. Ito ay
ang pagpasok ng wika sa iba’t ibang
larangan kagaya ng agham, agham
panlipunan, matematika, musika at iba pa.
Halimbawa:
Una: Ang hirap maglakad dito sa lugar na
ito, ang daming bato.
Pangalawa: Mahirap maglakad sa lugar na
ito, maraming gumagamit ng bato rito!

Pangatlo: Ang hirap maglakad sa lugar na

ito lalo na’t sumasakit ang bato ko.
Mode-Nakabatay naman ito sa paraan
kung paano gamitin ang wika bilang
pasulat o pasalitang paraan.
Halimbawa:
Mag-aaral(1)- Ba’t ganun,ang hirap ng
exam,kahit kelan,di ko mapapantayan ang
talino mo!
 
Mag-aaral(2)- Bakit ganoon, ang hirap ng
pagsusulit kahit kalian, hindi ko kayang
tumbasan ang iyong husay!
 

Tenor-Ito naman ay sumasagot sa tanong

na “para kanino ang salita o pahayag?”
maari matukoy ang pagbabago ng
kahulugan o wika batay sa pinag-uukulan
ng wika kagaya na lamang ng pagbabago
ng kalahok sa diskurso o komunikasyon.

Halimbawa:
Ate(1)- Hoy! Kunin mo nga yung bag ko.
Kanina ko pa hinahanap nandyan lang pala.
Ate(2)- Makikiabot naman ako ng bag ko, kanina ko pa hinahanap yan mabuti na lang nakita mo.