FILIPINO SA AGHAM

TEKNOLOHIYA,
INHENYERIYA,
MATEMATIKA AT IBA PANG
KAUGNAY NA LARANGAN

YUNIT 3
Ano nga ba ang Agham at Teknolohiya
• Lubos na napakahalaga ng pag-aaral ng agham at
teknolohiya para sa lahat sapagkat ito ang itinuturing na
isa sa mga susi sa pag-unlad ng bansa. Subalit, mapapansin
na kadalasang wikang Ingles ang ginagamit bilang wikang
panturo sa mga larangang ito.
• Ang kadalasang maririnig na dahilan mula sa mga guro o
propesor sa larangang ito ay dahil walang katumbas o
walang salin sa wikang Filipino ang mga terminolohiyang
ginagamit nila. Kung mayroon man, higit itong nagdudulot
ng kalituhan sa mga mag-aaral dahil sa kakulangan sa
kasanayan sa paggamit ng mga terminong ito.
Ano nga ba ang Agham at Teknolohiya
Isa si Dr. Fortunato Sevilla III, isang Academician at
Professor Emeritus sa UST, anya, “kung sumusulong sa
agham ang mga mauunlad na bansa tulad ng Hapon, Korea,
Taiwan, Tsina, Germany, Pransiya, España at iba pang bansa
na gamit ang sariling wika, bakit hindi paunlarin ang sariling
wika para maging matatas din ang mga Pinoy sa agham?”
Subalit, tulad ng inaasahan, tutol dito ang ilang siyentipiko
sapagkat makapipigil daw ito sa pagiging globally
competetive ng mga estudyante dahil Ingles ang lingua franca
o medium of communication sa mundo.
INTELEKTWALISASYON
NG WIKANG FILIPINO SA
LARANGANG
SIYENTIPIKO-TEKNIKAL
 MGA DISIPLINA SA
LARANGAN NG AGHAM
1. Bayolohiya (Biology)
Nakatuon sa pag-aaral ng buhay at mga
nabubuhay na organismo kabilang ang
kanilang estruktura, mga tungkulin,
Ang salitang siyensiya o science ay paglago, ebolusyon, distribusyon at
mula sa salitang Latin na scientia na taksonomiya.
nangangahulugan ng karunungan. Ito
ay higit na kilala ng mga Pilipino sa tawag
na agham. Ito ay tumutukoy sistematikong
pag-aaral gamit ang sistematikong 2. Kemistri
pamamaraan upang subukin ang
katotohanan sa likod ng mga haka-haka. Nakatuon sa komposisyon ng mga
Ang layunin nito ay maparami at substance, properties at mga reaksyon at
mapalawak ang datos upang maka pagbuo
interaksyon sa enerhiya at sa sarili ng
ng teorya.
mga ito.
 MGA DISIPLINA SA
LARANGAN NG AGHAM AT
TEKNOLOHIYA
3. Pisika
Nakatuon ito sa mga property at
interaksyon ng panahon, espasyo,
enerhiya at matter. Mula ito sa Griyego na
Phusike o kaalaman sa kalikasan.
4. Earth Science/Heolohiya
Ito ay sumasaklaw sa pag-aaral ng
mga planeta sa kalawakan, ng mga bato
kung saan gawa ito at ang mga proseso ng
kanilang pagbabago, at iba pang pisikal
na elemento kaugnay ng pagbuo,
estruktura at mga penomena nito.
5. Astronomiya
Pag-aaral na kinapapalooban ng
pagmamasid at pagpapaliwanag ng mga
kaganapang nangyayari sa labas ng
daigdig at ng himpapawid nito. Pinag-
aaralan nito ang pinagmulan, pagbabago
at mga katangiang pisikal at kemikal ng
mga bagay na napagmamasdan sa
kalangitan (na nasa labas ng atmospera),
pati ang mga kaugnay na mga proseso at
kababalaghan.
 6. Matematika
Ito ay siyensiya ukol sa
sistematikong pag-aaral sa lohika, at
ugnayan ng mga numero, pigura,
anyo, espasyo, kantidad, at estruktura
na inihahayag sa pamamagitan ng
mga simbolo. Ang mga matematika ay
lumulutas ng katotohonan o kamalian
ng mga konhektura sa pamamagitan
ng mga matematikal na pagpapatunay
na mga argumentong sapat upang
mahikayat ang ibang mga matematiko
sa balidad nito.
 MGA DISIPLINA SA
LARANGAN NG
TEKNOLOHIYA
Ang teknolohiya ay pinagsamang
salitang Griyego na techne (sining,
kakayahan, craft o parang kung paano
ginagawa ang bagay); at logos o salita,
pahayag, o binigkas na pahayag. Ang
praktikal na aplikasyon ng mga
impormasyon at teoryang pansiyensiya.
Umaasa ito sa mga teoryang pansiyensya.
Ito ang paglikha at paggamit ng iba’t ibang
pamamaraan o kaugnayan ng buhay,
kapaligiran, kalikasan at lipunan.
1. Information
Technology (IT)
Ito ay tumutukoy sa pag-aaral at
gamit ng teknolohiya kaugnay ng
pagbibigay at paglilipat ng
impormasyon, datos at pagpoproseso.
Tumutukoy rin ito sa pag-unawa,
pagpaplano, pagdidisenyo, pagbuo,
distribusyon, pagpoprograma, suporta,
solusyon, at operasyon ng mga software
at kompyuter.
 2. Inhenyeriya
Ito ay nagmula sa salitang
Kastila na ingeniera o ingenieria. Ito
ay nakatuon sa paglalapat ng agham
upang matugunan ang
pangangailangan ng sangkatauhan.
Naisasagawa ito sa pamamagitan ng
aplikasyon ng mga prinsipyong
siyentipiko, matematika at praktikal
na karanasan upang makabuo ng mga
disenyo at mapagana ang mga
estruktura o makina ayon sa
sistematikong proseso o pamamaraan.
Filipino sa Pagsulat
sa Agham,
Teknolohiya,
Inhinyeriya, at
Matematika
Filipino sa Pagsulat sa Agham, Teknolohiya,
Inhinyeriya, at Matematika
• Kadalasang nakasulat sa paraang
paglalahad, paglalarawan at
pangangatwiran ang mga teksto sa
disiplinang ito at naglalaman ng
mga paktuwal at produkto ng mga
eksperimento, lalo na ang mga
teksto sa Agham at Teknolohiya.
• Maliban sa Matematika, posibleng
ang isang termino ay ginagamit sa
isa o mahigit pang akda at posible
ring ang mga salitang ito ay
magkaroon ng magkapareho o
magkaibang kahulugan.
Metodong IMRAD

I – INTRODUKSYON
M – METODO
R – RESULTA
I–M–R–
A-D
A – ANALISIS
D - DISKUSYON
Halimbawa ng Sulating
Pang Akademiko sa
Agham at Teknolohiya Report
Panlaboratoryo
Artikulo ng Pananaliksik

Polyeto o Hand Out Teknikal na Report

PROSESO, LAYON AT
KAHALAGAHAN NG
PAGSASALING
SIYENTIPIKO AT
TEKNIKAL
Ang Pagsasalin ay. . .
Ang pagsasalin ay hindi
lamang paghahanap ng
katumbas na salita mula sa
pinagmulang wika patungo sa
tunguhing wika. Ito ay isang
sining at agham na
nangangailangan ng malawak
at malalim na kaalaman sa
larangan ng lingguwistika at
Balik – Ara
l
gramtika.
….
DALAWANG URI NG PAGSASALIN

Pagsasaling Pagsasaling Siyentipiko

Pampanitikan - Teknikal
- Paglikha ng obra - - Ang layon ay
maestra komunikasyon.
 Pagsasaling
Siyentipiko -
Teknikal
Malaki ang naitutulong ng
pagsasaling teknikal sa
pagpapalaganap ng impormasyon sa
iba’t ibang sangay at institusyon sa
bansa sapagkat ang pangunahing
layon nito ay ang magkaroon ng mas
malinaw at mabilis na komunikasyon
gamit ang Filipino sa larangan ng
agham at teknolohiya.
Pamamaraan ng
Pagsasalin. .
1. saling-angkat (direct borrowing);
2. saling-paimbabaw (surface assimilation);
3. saling-panggramatika (grammatical
translation);
4. saling-hiram (loan translation)
5. saling-likha (word invention)
6. saling-daglat (abbreviated word)
7. saling-tapat (parallel translation)
8. saling-taal (indigenous-concept oriented
translation); at
9. saling-sanib (amalgamated translation)